THIẾT KẾ PHÒNG PHẪU THUẬT

DỰ ÁN: BỆNH VIỆN ĐẠI HỌC Y

ThS. Hồ Hữu Phùng

By: John C. Hoelscher, AIA, ACHA Jim Lazzeri,
Viện khoaPE học & công nghệ Nhiệt-Lạnh
Principal Principal/Mechanical
Trường đại học Engineer
Bách khoa Hà Nội
RTA Architects Cator Ruma & Associates
Colorado Springs, Colorado USA Lakewood, Colorado USA
Copyright by Sheer
THIẾT KẾ PHÒNG PHẪU THUẬT

1. NGUYÊN TẮC LÕI SẠCH

Copyright by Sheer
Nguyên tắc lõi sạch
• Không gian đảm bảo sạch/
vô khuẩn
• Khu vực tẩy trùng
• Lối vào phòng phẫu thuật
• Bệnh nhân/Khu vực các dụng
cụ sau mổ
• Hành lang ngăn cách với khu
vực vô khuẩn.

Copyright by Sheer
Tổ chức chung
• Hạn chế giao thông xuyên
qua khu vực này.
• Di chuyển theo 1 hướng,
cần qua khu vực khử trùng
trước khi vào khu vực sạch
• Các khu vực được xác định
theo các hoạt động được tiến
hành trong từng khu:
 Khu vực không cách ly
 Khu vực nửa cách ly
 Khu vực cách ly

Copyright by Sheer
Sơ đồ theo luồng
Bệnh nhân
• Đến
• Làm thủ tục nhập phòng
• Phòng tiền mê
• Phòng phẫu thuật
• Phòng hậu phẫu
• Chuyển khoa

Copyright by Sheer
Sơ đồ theo luồng
Nhân viên
• Đến
• Thay đồ/Phòng đợi
• Tẩy trùng, rửa tay
• Phòng phẫu thuật
• Phòng nghỉ

Copyright by Sheer
Sơ đồ theo luồng
Vật liệu – dụng cụ
• Điểm nhập
• Mở bao gói
• Kho tiệt trùng
• Lắp ráp tiệt trùng
• Đưa tới phòng mổ

Copyright by Sheer
Sơ đồ theo luồng
Chất bẩn
• Chuyển tới kho bẩn
• Rửa/ khử trùng
• Khử trùng lần cuối
• Lắp ráp trong điều kiện sạch
• Cung ứng sạch

Copyright by Sheer
1. Cao độ trần phòng mổ

3.1m

• Chiều cao tầng phòng mổ: 4.5m

• Chiều cao tiêu chuẩn phòng mổ: 3.1m
• Khoảng cách thông thủy trần giả: 1.0m

Copyright by Sheer
 2. Kích thước phòng mổ

 Tối thiểu là = 36 m2
 Khu vực vô khuẩn có bán kính
3.04 m (AIA)
 Để bố trí các thiết bị hiện đại
thì phòng phẫu thuật nên rộng
55 m2
 Đối với các yêu cầu đặc biệt
cho phẫu thuật thần kinh, các
can thiệp sâu... Thì diện tích
cần trên 74 m2

“Phẫu thuật càng tinh vi…

Càng cần trang bị nhiều thiết bị trong phòng.” Copyright by Sheer
THIẾT KẾ PHÒNG PHẪU THUẬT

2. TIÊU CHUẨN THIẾT KẾ

YÊU CẦU KỸ THUẬT

Copyright by Sheer
Tiêu chuẩn thiết kế
TCVN 5687:2010 – Thông gió
– Điều hòa không khí – Tiêu
chuẩn thiết kế (Phụ lục F)

TCVN 4470:2012 – Bệnh viện

đa khoa – Tiêu chuẩn thiết kế
Bảng 38 - Nhiệt độ, độ ẩm quy định trong Bệnh viện

Nhiệt độ Độ ẩm ACH Số lượng hạt bụi > 5µm

Khu vực
(°C) (%) (lần/giờ) (hạt/m3)

Phòng mổ, phòng hồi tỉnh, < 3*106

từ 21 đến 24 60 ÷ 70 15 ÷ 20
hành lang vô khuẩn Class 100.000

Tiền mê, hành lang sạch từ 21 đến 26 ≤ 70 5 ÷ 15

Copyright by Sheer
Tiêu chuẩn thiết kế

HVAC Design Manual for Hospitals and Clinics

Copyright by Sheer
 NGUYÊN LÝ HỆ THỐNG KHÍ SẠCH

• Tạo sự chênh lệch áp suất dương • Bội số trao đổi không khí: 20-25 ACH
• Duy trì được sự chênh lệch áp suất • Không khí hồi 80%, gió tươi 20%
• Phòng đóng kín • Dòng không khí được khuyếch tán đều
Copyright by Sheer
THIẾT KẾ PHÒNG PHẪU THUẬT

3. CÁC GIẢI PHÁP KHÍ SẠCH

Copyright by Sheer
Giải pháp 1: Cổ điển
Phòng mổ - Bệnh viện K – Cơ sở Tân Triều

Quy mô: Bao gồm 15 phòng mổ

Copyright by Sheer
Giải pháp 1: Cổ điển
Phòng mổ - Bệnh viện Nhi TW

Quy mô: Bao gồm 22 phòng mổ

Copyright by Sheer
Đánh giá thiết kế - Giải pháp 1:
Mô tả giải pháp:
- Sử dụng hệ thống điều hòa trung tâm VRF/VRV để cung cấp lạnh
- Sử dụng dàn lạnh âm trần kết hợp quạt gió để xử lý không khí
Ưu điểm:
- Dễ thiết kế, thi công nhanh, đơn giản
- Không yêu cầu cao về chiều cao thông thủy trần giả
- Chi phí đầu tư thấp
Nhược điểm:
- Không đạt được cấp độ sạch tiêu chuẩn
- Không điều khiển/khống chế được độ ẩm
- Độ ồn lớn
- Khi hệ thống điều hòa VRF gặp sự cố, toàn bộ các phòng mổ có thể sẽ
phải dừng hoạt động
- Thường xuyên gặp sự cố ngưng tụ nước trên cửa gió cấp Copyright by Sheer
Giải pháp 2: Tiết kiệm
Phòng mổ - Bệnh viện nhi đồng TPHCM

Quy mô: Bao gồm 15 phòng mổ

Copyright by Sheer
Giải pháp 2: Tiết kiệm
Phòng mổ - Viện y học Hải quân

Quy mô: Bao gồm 4 phòng mổ

Copyright by Sheer
Giải pháp 2: Tiết kiệm
Phòng mổ - Bệnh viện y học phòng không không quân

Quy mô: Bao gồm 3 phòng mổ

Copyright by Sheer
Đánh giá thiết kế - Giải pháp 2:
Mô tả giải pháp:
- Sử dụng 1 thiết bị AHU để cấp/hồi gió cho nhiều phòng mổ
- Mỗi phòng mổ có thể điều khiển độc lập với nhau
Ưu điểm:
- Giảm kích thước đường ống gió
- Đảm bảo cấp độ sạch theo yêu cầu
- Điều khiển nhiệt độ, độ ẩm độc lập từng phòng mổ
- Chi phí đầu tư trung bình
Nhược điểm:
- Xảy ra nhiễm chéo ở các phòng mổ sử dụng chung 1 thiết bị AHU
- Khi xảy ra sự cố ở thiết bị AHU, các phòng mổ dung chung AHU đó sẽ
phải dừng làm việc.

Copyright by Sheer
Giải pháp 3: Hiện đại
Phòng mổ - Bệnh viện Quân Y 105 Quy mô: Bao gồm 8 phòng mổ

Copyright by Sheer
Giải pháp 3: Hiện đại
Phòng mổ - Bệnh viện Quân Y 87 Quy mô: Bao gồm 6 phòng mổ

Copyright by Sheer
Đánh giá thiết kế - Giải pháp 3:
Mô tả giải pháp:
- Sử dụng 1 thiết bị AHU để cấp gió cho 1 phòng mổ
- Mỗi phòng mổ có thể điều khiển độc lập với nhau
Ưu điểm:
- Đảm bảo tất cả các yêu cầu phòng mổ: độ sạch, nhiệt độ, độ ẩm, độ ồn
- Không có nhiễm chéo giữa các phòng mổ
- Điều khiển nhiệt độ, độ ẩm độc lập tối ưu từng phòng mổ
- Thiết lập được các chế độ tối ưu ECO để TKNL khi phòng không mổ
- Laminar Hepa Box tạo ra vùng chảy tầng tại bàn mổ (Class 100)
Nhược điểm:
- Chi phí đầu tư cao
- Yêu cầu về diện tích phòng máy AHU khá lớn
- Yêu cầu khá khắt khe về thông thủy trần giả để lắp đặt hệ thống ống gió
Copyright by Sheer
Giải pháp 4: Tiên tiến
Hiện nay chưa áp dụng tại các bệnh viện ở Việt Nam
Tích hợp quạt gió tuần hoàn
lưu lượng gió ngay trong tấm
chảy tầng.

Tấm chảy tầng kèm quạt

Sơ đồ nguyên lý hệ thống thông gió

Copyright by Sheer
Đánh giá thiết kế - Giải pháp 4:
Mô tả giải pháp:
- Sử dụng 1 thiết bị PAU để cấp gió tươi/lạnh cho nhiều phòng mổ
- Mỗi tấm chảy tầng có tích hợp quạt gió hồi để tuần hoàn gió trong phòng
Ưu điểm:
- Đảm bảo tất cả các yêu cầu phòng mổ: độ sạch, nhiệt độ, độ ẩm, độ ồn
- Không có nhiễm chéo giữa các phòng mổ
- Điều khiển nhiệt độ, độ ẩm độc lập tối ưu từng phòng mổ
- Tấm chảy tầng tạo ra vùng siêu sạch tại bàn mổ (Class 100)
- Tiết kiệm năng lượng
- Giảm kích thước đường ống gió từ AHU đến phòng mổ

Nhược điểm:
- Chi phí đầu tư rất cao (chi phí tấm chảy tầng rất cao)

Copyright by Sheer
THIẾT KẾ PHÒNG PHẪU THUẬT

4. LỰA CHỌN GIẢI PHÁP

Copyright by Sheer
4.1. Lựa chọn giải pháp thông gió:
Yêu cầu:
- Đảm bảo các yêu cầu phòng mổ: độ sạch, độ ồn
- Không có nhiễm chéo giữa các phòng mổ
- Hoạt động ổn định, tin cậy
- Vận hành đơn giản, dễ bảo trì, sửa chữa, thay thế
- Tiết kiệm năng lượng
- Tiết kiệm chi phí đầu tư
- Tiết kiệm diện tích bố trí thiết bị xử lý không khí trong nhà

Copyright by Sheer
Đề xuất: Phòng mổ loại 1 (Tiêu chuẩn cao)
Sử dụng 1 bộ AHU kết hợp 1 bộ Laminar cho 1 phòng mổ

- Lựa chọn 3 phòng mổ sử dụng giải pháp tiêu chuẩn cao

- AHU bố trí trên mái và dẫn đường ống gió xuống tầng 7
- Mỗi phòng mổ sử dụng 1 bộ AHU để xử lý không khí
- Thiết lập tính năng Eco để tiết kiệm điện khi không có người
- Sử dụng tấm Laminar Hepa Box tạo vùng chảy tầng
Copyright by Sheer
Bộ lọc gió chảy tầng – Laminar Hepa Box

Copyright by Sheer
Mô phỏng CFD phân bố nhiệt độ phòng mổ

Copyright by Sheer
Mô phỏng CFD phân bố tốc độ gió phòng mổ

Copyright by Sheer
Thiết bị xử lý không khí - AHU
Van gió thải Quạt hồi (VFD) G3 Filter
Van gió hồi F6 Filter

G4 Filter Cooling Coil Heater Quạt cấp (VFD)

Van gió tươi F7 Filter Đèn UV Copyright by Sheer
Phin lọc bụi

Filter Selection Guide

Copyright by Sheer
Phin lọc bụi
Hospitals and Healthcare

Copyright by Sheer
Đề xuất: Phòng mổ loại 2 (giải pháp tiết kiệm):
Sử dụng 1 bộ AHU cấp cho nhiều phòng mổ, mỗi phòng mổ thay bộ
Laminar bằng nhiều bộ FFU

- Mỗi PAU xử lý khí tươi để cấp cho nhiều phòng mổ khác nhau
- Thiết lập tính năng Eco để tiết kiệm điện khi không có người
- Sử dụng bộ lọc kèm quạt FFU để tuần hoàn gió trong phòng
- Sử dụng CDU/Chiller để sản xuất lạnh
- AHU bố trí trên mái và dẫn đường ống gió xuống tầng 7
- Không tạo được vùng chảy tầng trên phòng mổ, độ ồn hơi cao.

Copyright by Sheer
Hệ thống xử lý không khí: Phòng mổ loại 2
PAU

Ghi chú:
 Mỗi bộ PAU phục vụ cho 4 phòng mổ.
 Mỗi phòng mổ sử dụng 4 bộ FFU để tuần
FFU FFU
hoàn gió trong phòng.
 Mỗi phòng mổ duy trì gió cấp bằng CAV
Box, điều khiển gió thải bằng VAV Box.

Copyright by Sheer
Bộ lọc kèm quạt - FFU

Copyright by Sheer
Mặt bằng phân vùng phòng sạch

Copyright by Sheer
Mặt bằng khí sạch tầng 3

Copyright by Sheer
Phối cảnh tổng thể phòng mổ tầng 3

Copyright by Sheer
Phối cảnh phòng mổ loại 1

Copyright by Sheer
Phối cảnh phòng mổ loại 2

Copyright by Sheer
4.2. Lựa chọn giải pháp điều hòa
Yêu cầu:
- Đảm bảo các yêu cầu phòng mổ: nhiệt độ, độ ẩm, độ ồn
- Điều khiển nhiệt độ, độ ẩm độc lập từng phòng mổ
- Hoạt động ổn định, tin cậy
- Vận hành đơn giản, dễ bảo trì, sửa chữa, thay thế
- Tiết kiệm năng lượng
- Tiết kiệm chi phí đầu tư
- Hài hòa với kiến trúc xung quanh

Copyright by Sheer
Giải pháp 1: CDU+AHU DX Coil

6°C 6°C

Refrigerant Pipe (Liqid)

Refrigerant Pipe (Gas)
CDU

Condensing Unit (CDU)

AHU

Mỗi AHU kết nối độc lập với 1 CDU

Air Handling Unit (AHU)

Copyright by Sheer
Giải pháp 2: Water Chiller + AHU

12°C 7°C
2
Pumps
12°C 7°C

Water Chiller

Water Chiller
bypass

AHU

AHU

Một hệ thống Chiller cấp cho nhiều AHU

Air Handling Unit (AHU)
Copyright by Sheer
So sánh phương án (1):
Khả năng xử lý không khí:
- Cả 2 phương án đều sử dụng AHU nên có khả năng xử lý không khí rất
tốt, đảm bảo tất cả các yêu cầu về độ sạch, nhiệt độ, độ ẩm, độ ồn.
Không gian lắp đặt thiết bị:
- Khu vực trong nhà bố trí dàn AHU có kích thước tương đương nhau
- Khu vực ngoài trời bố trí dàn CDU có kích thước lớn hơn Chiller+Bơm
Khả năng tiết kiệm năng lượng:
- Số lượng AHU hoạt động < 5 chiếc: Phương án 1 tiết kiệm hơn
- Số lượng AHU hoạt động > 8 chiếc: Phương án 2 tiết kiệm hơn
- Số lượng AHU hoạt động 5÷8 chiếc: Hai phương án tương đương
Hoạt động ổn định, lâu dài:
- Phương án 1: Hoạt động khá ổn định, thời gian làm việc 6-10 năm.
- Phương án 2: Hoạt động rất ổn định, thời gian làm việc 10-15 năm
Copyright by Sheer
So sánh phương án (2):
Bảo trì, bảo dưỡng:
- Phương án 1 khá đơn giản, không cần đơn vị chuyên nghiệp
- Phương án 2 phức tạp hơn, cần thuê đơn vị chuyên nghiệp bảo trì hàng
năm (2 lần/năm).
Khả năng thay thế, sửa chữa:
- Phương án 1 sau 5-10 năm sẽ hạn chế khả năng thay thế, vì có thể các
hãng thay đổi chủng loại thiết bị dàn nóng (CDU)
- Phương án 2 không có hạn chế này trong vòng đời làm việc, mặt khác
hoàn toàn có thể thay đổi chủng loại, hãng sản xuất Chiller nếu cần.
Khả năng kết nối hệ thống điều hòa tòa nhà:
- Phương án 1 hoạt động độc lập hoàn toàn, không kết nối với hệ thống
điều hòa VRV/VRF của tòa nhà.
- Phương án 2 tối ưu khi dùng chung hệ thống điều hòa Water Chiller cho
cả tòa nhà.
Copyright by Sheer
So sánh phương án (2):
Bảo trì, bảo dưỡng:
- Phương án 1 khá đơn giản, không cần đơn vị chuyên nghiệp
- Phương án 2 phức tạp hơn, cần thuê đơn vị chuyên nghiệp bảo trì hàng
năm (2 lần/năm).
Khả năng thay thế, sửa chữa:
- Phương án 1 sau 5-10 năm sẽ hạn chế khả năng thay thế, vì có thể các
hãng thay đổi chủng loại thiết bị dàn nóng (CDU)
- Phương án 2 không có hạn chế này trong vòng đời làm việc, mặt khác
hoàn toàn có thể thay đổi chủng loại, hãng sản xuất Chiller nếu cần.
Khả năng kết nối hệ thống điều hòa tòa nhà:
- Phương án 1 hoạt động độc lập hoàn toàn, không kết nối với hệ thống
điều hòa VRV/VRF của tòa nhà.
- Phương án 2 tối ưu khi dùng chung hệ thống điều hòa Water Chiller cho
cả tòa nhà.
Copyright by Sheer
Phối cảnh điều hòa tầng mái

Copyright by Sheer
Phối cảnh lắp đặt AHU DX Coil

Copyright by Sheer
Chi phí đầu tư: Phương án điều hòa 1 Đơn vị: triệu VND

TT NỘI DUNG CÔNG VIỆC ĐVỊ SLG ĐƠN GIÁ THÀNH TIỀN
A PHÒNG MỔ LOẠI 1 (3 PHÒNG)
1 Dàn nóng điều hòa chuyên dụng (12 HP) bộ 3 120 360
2 Bộ xử lý không khí AHU-DX Coil phòng mổ bộ 3 450 1,350
3 Hệ cửa cấp gió chảy tầng: 2400x1800 bộ 3 350 1,050
4 Hệ thống điều khiển DDC Controller bộ 3 150 450
5 Vật tư và nhân công lắp đặt phòng mổ bộ 3 450 1,350
B PHÒNG MỔ LOẠI 2 (10 PHÒNG)
1 Dàn nóng điều hòa chuyên dụng (20 HP) bộ 6 150 900
2 Bộ xử lý khí tươi PAU-DX Coil phòng mổ bộ 3 700 2,100
3 Bộ lọc kèm quạt FFU bộ 40 30 1,200
4 Hệ thống điều khiển DDC Controller bộ 3 350 1,050
5 Vật tư và nhân công lắp đặt phòng mổ bộ 10 300 3,000
C KHU HÀNH LANG VÔ KHUẨN
1 Dàn nóng điều hòa chuyên dụng (20HP) bộ 3 150 450
2 Bộ xử lý không khí AHU-DX Coil hành lang bộ 3 400 1,200
3 Hệ thống điều khiển DDC Controller bộ 3 150 450
4 Bộ lọc kèm quạt FFU bộ 10 30 300
5 Vật tư và nhân công lắp đặt hành lang lô 1 590 590
TỔNG CỘNG (Chưa bao gồm VAT) 15,800
Copyright by Sheer
Chi phí đầu tư: Phương án điều hòa 2 Đơn vị: triệu VND

TT NỘI DUNG CÔNG VIỆC ĐVỊ SLG ĐƠN GIÁ THÀNH TIỀN
A THIẾT BỊ CHILLER
1 Air Cooled Water Chiller: 260 kW bộ 2 1,200 2,400
2 Bơm nước lạnh bộ 3 50 150
3 Hệ thống điều khiển DDC Controller hệ 1 800 800
4 Vật tư và nhân công lắp đặt hệ thống hệ 1 600 600
B PHÒNG MỔ LOẠI 1 (3 PHÒNG)
1 Bộ xử lý không khí AHU phòng mổ bộ 3 450 1,350
2 Hệ cửa cấp gió chảy tầng: 2400x1800 bộ 3 350 1,050
3 Hệ thống điều khiển DDC Controller bộ 3 100 300
4 Vật tư và nhân công lắp đặt phòng mổ bộ 3 450 1,350
C PHÒNG MỔ LOẠI 2 (10 PHÒNG)
1 Bộ xử lý khí tươi PAU bộ 3 700 2,100
2 Bộ lọc kèm quạt FFU bộ 40 30 1,200
3 Hệ thống điều khiển DDC Controller bộ 3 300 900
4 Vật tư và nhân công lắp đặt phòng mổ bộ 10 300 3,000
C KHU HÀNH LANG VÔ KHUẨN
1 Bộ xử lý không khí AHU bộ 3 400 1200
2 Bộ lọc kèm quạt FFU bộ 10 30 300
3 Hệ thống điều khiển DDC Controller bộ 3 150 450
4 Vật tư và nhân công lắp đặt hành lang lô 1 550 550
TỔNG CỘNG (Chưa bao gồm VAT) Copyright 17,700
by Sheer
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. H.H Phùng. Bài giảng Kỹ thuật ĐHKK - Viện KH&CN Nhiệt Lạnh, ĐHBKHN (2018)
2. John C. Hoelscher, Jim Lazzeri. Operating Room Design - Lecture Series Fall (2008)
3. TCVN 4470:2012. Bệnh viện đa khoa - Tiêu chuẩn thiết kế
4. TCVN 5687:2010. Thông gió, điều hòa không khí - Tiêu chuẩn thiết kế
5. TCXDVN 175:2005. Mức ồn tối đa cho phép trong công trình công cộng - Tiêu chuẩn
thiết kế
6. ASHRAE. HVAC Design Manual for Hospitals and Clinics - Healthcare Facilities (2013)
7. Bản vẽ thiết kế bệnh viện: Nhi TW, Nhi TPHCM, Y học Hải Quân, Y học PKKQ,
105,87…
8. Catalogue of Daikin, Camfil, Honeywell…

Copyright by Sheer
THIẾT KẾ PHÒNG PHẪU THUẬT

THANKS FOR YOUR ATTENTION

Copyright by Sheer