Professional Documents
Culture Documents
+Neáu phöông trình ax2+bx+c = 0 (a ≠ 0) coù: a- b+c = 0 thì phöông trình coù
−c
nghieäm: x1 = -1; x2 =
a
+ Ñònh lí: (ÑL Vi-eùt ñaûo)
Neáu hai soá x1; x2 coù x1+x2= S ; x1.x2 = P thì x1; x2 laø nghieäm cuûa phöông
trình : x2- S x+P = 0 (x1 ; x2 toàn taïi khi S2 – 4P ≥ 0)
Chuù yù: + Ñònh lí Vi-eùt chæ aùp duïng ñöôïc khi phöông trình ax2 + bx + c = 0
(a ≠ 0) coù nghieäm (töùc laø ∆ ≠ 0)
+ Neáu a vaø c traùi daáu thì phöông trình ax 2 + bx + c = 0 (a ≠ 0) luoân coù hai
nghieäm traùi daáu
Baøi 1: Ñieàn vaøo choã ..... ñeå coù meänh ñeà ñuùng
a) Phöông trình mx2+nx+p = 0 (m ≠ 0) coù ∆ = .....
Neáu ∆ ..... thì phöông trình voâ nghieäm
Neáu ∆ ..... thì phöông trình coù nghieäm keùp: x1 = x2 = .....
Neáu ∆ ..... thì phöông trình coù 2 nghieäm phaân bieät: x1 =..... ; x2 = .....
b) Phöông trình px2+qx+k = 0 (p ≠ 0) coù ∆’= ...... ( vôùi q = 2q’ )
Neáu ∆’ ..... thì phöông trình voâ nghieäm
Neáu ∆’ ..... thì phöông trình coù nghieäm keùp: x1 = x2 = .....
Neáu ∆’ ..... thì phöông trình coù 2 nghieäm phaân bieät: x1 =..... ; x2 = .....
(gôïi yù traû lôøi: ñoái chieáu caùc coâng thöùc nghieäm)
Baøi 2: Trong caùc meänh ñeà sau, meänh ñeà naøo ñuùng, meänh ñeà naøo sai
A. Neáu x1; x2 laø nghieäm cuûa phöông trình ax2+ bx + c = 0 (a ≠ 0)
−b c
thì: S = x1+ x2 = a ; P = x1.x2 = a
E. Neáu phöông trình ax2+bx+c = 0 (a ≠ 0) coù: a- b+c = 0 thì phöông trình coù
−c
nghieäm: x1 = -1; x2 =
a
F. Neáu phöông trình ax2+bx+c = 0 (a ≠ 0) coù: a+b+c = 0 thì phöông trình coù
−c
nghieäm: x1 = -1; x2 =
a
G. Neáu hai soá u vaø v coù u+v = S ; u.v = P thì u; v laø nghieäm cuûa phöông trình :
x2- S x+P = 0
H. Neáu hai soá u vaø v coù u+v = S ; u.v = P thì u; v laø nghieäm cuûa phöông trình :
x2- P x+S = 0
(ñaùp aùn: Ñuùng: A, C, E, G ; Sai: B, D, F, H)
Baøi 3: Ba baïn Huøng, Haûi, Tuaán cuøng tranh luaän veà caùc meänh ñeà sau:
A.Neáu phöông trình ax2+bx+c = 0 coù a+b+c = 0 thì phöông trình coù 2 nghieäm:
c
x1 = 1; x2 = a
B.Neáu phöông trình ax2+bx+c = 0 coù: a-b+c = 0 thì phöông trình coù 2 nghieäm:
−c
x1 = -1; x2 = a
−b c
C.Phöông trình ax2+bx+c=0 coù toång hai nghieäm laø vaø tích hai nghieäm laø
a a
1 3
D.Phöông trình 2x2-x+3 = 0 coù toång hai nghieäm laø vaø tích hai nghieäm laø
2 2
Huøng noùi: caû boán meänh ñeà ñeàu ñuùng
Haûi noùi: caû boán meänh ñeà ñeàu sai (Ñaùp soá: Haûi noùi ñuùng )
Tuaán noùi: A, B, C ñuùng coøn D sai
Theo em ai ñuùng, ai sai? giaûi thích roõ vì sao?
GV: Caàn khaéc saâu hôn veà a ≠ 0 vaø khi söû duïng ÑL viet thì phaûi coù ÑK: ∆ ≠ 0)
Loaïi toaùn reøn kyõ naêng aùp duïng coâng thöùc vaøo tính toaùn
Baøi 1: Giaûi phöông trình
a) x2 - 49x - 50 = 0
b) (2- 3 )x2 + 2 3 x – 2 – 3 = 0
Giaûi:
4. 3x2 – 2 3 x – 3 = 0 8. x2 – x – 6 = 0
Giaûi
Do phöông trình coù 2 nghieäm laø x1 vaø x2 neân theo ñònh lí Viet ta coù:
x1 + x2 = − 3 ; x1.x2 = − 5
1 1 x + x2 − 3 1
A= + = 1 = = 15 ;
x2 x2 x1 .x 2 − 5 5
B = x12 + x22 = (x1+x2)2- 2x1x2= (− 3 ) 2 − 2(− 5 ) = 3 + 2 5
x12 + x 22 3 + 2 5 1
C = x 2 .x 2 = = (3 + 2 5 ) ;
1 2 (− 5 ) 2 5
D = (x1+x2)( x12- x1x2 + x22) = (− 3 )[3 + 2 5 − (− 5 )] = −(3 3 + 3 15 )
6 x12 + 10 x1 x 2 + 6 x 22 3 x12 + 5 x1 x 2 + 3 x 22
E = 5x x 3 + 5x 3 x ; F = 4 x x 2 + 4 x 2 x
1 2 1 2 1 2 1 2
2
(1) coù nghieäm duy nhaát ⇔ ∆’ = 3m-2 = 0 ⇔ m = (thoaû maõn m # 1)
3
1 1
− =− =3
Khi ñoù x = m − 1 2
−1
3
3
+Vaäy vôùi m = 1 thì phöông trình coù nghieäm duy nhaát x =
2
2
vôùi m = thì phöông trình coù nghieäm duy nhaát x = 3
3
c) Do phöông trình coù nghieäm x1 = 2 neân ta coù:
3
(m-1)22 + 2.2 - 3 = 0 ⇔ 4m – 3 = 0 ⇔ m =
4
3 1
Khi ñoù (1) laø phöông trình baäc hai (do m -1 = -1= − # 0)
4 4
−3 −3
= = 12 ⇒ x 2 = 6
Theo ñinh lí Viet ta coù: x1.x2 = m − 1 − 1
4
3
Vaäy m = vaø nghieäm coøn laïi laø x2 = 6
4
* Giaùo vieân caàn khaéc saâu tröôøng hôïp heä soá a coù chöùa tham soá (khi ñoù baøi toaùn trôû
neân phöùc taïp vaø hoïc sinh thöôøng hay sai soùt)
⇒ x1 + x2+2x1x2 = - 8
Vaäy x1+x2+2x1x2+ 8 = 0 laø heä thöùc lieân heä giöõa x1 vaø x2 khoâng phuï thuoäc m
8+ x
f) Töø yù e) ta coù: x1 + x2+2x1x2 = - 8 ⇔ x1(1+2x2) = - ( 8 +x2) ⇔ x1 = − 1 + 2 x
2
8+ x 1
Vaäy x1 = − 1 + 2 x
( x2 ≠ − 2 )
2
Vaäy m = 2
b) Ta coù ∆’ = 12 – (m-1) = 2 – m
Phöông trình coù nghieäm ⇔ ∆ ≥ 0 ⇔ 2 – m ≥ 0 ⇔ m ≤ 2 (*)
Khi ñoù theo ñònh lí Viet ta coù: x1+ x2 = -2 (1); x1x2 = m – 1 (2)
Theo baøi: 3x1+2x2 = 1 (3)
1 2 x + x = −2
1 2 2 x + 2 x = −4
1 x = 5
1 x = 5
Töø (1) vaø (3) ta coù: 3x + 2 x = 1 ⇔ 3x + 2 x = 1 ⇔ x + x = −2 ⇔ x = −7
1 2 1 2 1 2 2
Theá vaøo (2) ta coù: 5(-7) = m -1 ⇔ m = - 34 (thoaû maõn (*))
Vaäy m = -34 laø giaù trò caàn tìm
d) Vôùi m ≤ 2 thì phöông trình ñaõ cho coù hai nghieäm
Theo ñònh lí Viet ta coù: x1+ x2 = -2 (1) ; x1x2 = m – 1 (2)
1 1 x +x −2 2m
Khi ñoù: y1 + y 2 = x1 + x 2 + x + x = x1 + x 2 + x x = −2 + m − 1 = 1 − m (m ≠ 1)
1 2
1 2 1 2
1 1 1 1 m2
y1 y 2 = ( x1 +
x2
)( x 2 + ) = x1 x 2 +
x1 x1 x 2
+ 2 = m −1+
m −1
+2=
m −1
(m ≠ 1)
2m m2
⇒ y1; y2 laø nghieäm cuûa phöông trình: y2 - 1 − m .y + = 0 (m ≠ 1)
m −1
Phöông trình aån y caàn laäp laø: (m-1)y2 + 2my + m2 = 0
*Yeâu caàu:
+ HS naém vöõng phöông phaùp
+ HS caån thaän trong tính toaùn vaø bieán ñoåi
+ Gv: caàn chuù yù söûa chöõa nhöõng thieáu soùt cuûa hoïc sinh, caùch trình baøy baøi vaø
khai thaùc nhieàu caùch giaûi khaùc
* Baøi taäp töông töï:
1) Cho phöông trình: (m – 1)x2 + 2(m – 1)x – m = 0 ( aån x)
a) Ñònh m ñeå phöông trình coù nghieäm keùp.
Tính nghieäm keùp naøy
b) Ñònh m ñeå phöông trình coù hai nghieäm phaân bieät ñeàu aâm.
2) Cho phöông trình : x2 – 4x + m + 1 = 0
a) Ñònh m ñeå phöông trình coù nghieäm.
b) Tìm m sao cho phöông trình coù 2 nghieäm x1, x2 thoaû maõn: x12 + x22 = 10
3) Cho phöông trình: x2 – (2m – 3)x + m2 – 3m = 0
a) Chöùng minh raèng, phöông trình luoân luoân coù hai nghieäm
khi m thay ñoåi
b) Ñònh m ñeå phöông trình coù 2 nghieäm x1, x2 thoaû maõn: 1 < x1 < x2 <6
4) Cho phöông trình baäc hai coù aån x: x2 – 2mx + 2m – 1 = 0
a) Chöùng toû raèng phöông trình coù nghieäm x1, x2 vôùi moïi m.
b) Ñaët A = 2(x12 + x22) – 5x1x2
a) Chöùng minh A = 8m2 – 18m + 9
b) Tìm m sao cho A = 27
c) Tìm m sao cho phöông trình coù nghieäm naøy baèng 2 laàn
nghieäm kia
5) Cho phöông trình ; x2 -2(m + 4)x + m2 – 8 = 0. Xaùc ñònh m ñeå phöông trình coù 2
nghieäm x1, x2 thoaû maõn:
a) A = x1 + x2 – 3x1x2 ñaït giaù trò lôùn nhaát.
b) B = x12 + x22 – x1x2 ñaït giaù trò nhoû nhaát.
c) Tìm heä thöùc giöõa x1 , x2 khoâng phuï thuoäc vaøo m
6) Cho phöông trình : x2 – 4x – (m2 + 3m) = 0
a) Chöùng minh raèng phöông trình luoâng coù 2 nghieäm x1, x2 vôùi moïi m
b) Xaùc ñònh m ñeå: x12 + x22 = 4(x1 + x2)
c) Laäp phöông trình baäc hai aån y coù 2 nghieäm y1 vaø y2 thoaû maõn:
y y
y1 + y2 = x1 + x2 vaø 1 − y + 1 − y = 3
1 2
2 1
7) Cho phöông trình : x2 + ax + 1 = 0. Xaùc ñònh a ñeå phöông trình coù 2 nghieäm x 1 ,
2 2
x x
x2 thoaû maõn : 1 + 2 > 7
x2 x1
8) Cho phöông trình : (m – 1)x2 – 2(m + 1)x + m = 0 (1)
a) Giaûi vaø bieän luaän phöông trình (1) theo m
b) Khi phöông trình (1) coù hai nghieäm phaân bieät x1, x2:
* Tìm moät heä thöùc giöõa x1, x2 ñoäc laäp ñoái vôùi m
* Tìm m sao cho x1 − x 2 ≥ 2
D. KEÁT LUAÄN
1. Haïn cheá :
-Khoâng coù nhieàu thôøi gian cho vieäc reøn luyeän baøi taäp
2. Baøi hoïc kinh nghieäm:
- Caàn daïy hoïc sinh hoïc toaùn moät caùch chuû ñoäng, saùng taïo
- Caàn taêng cöôøng vieäc reøn luyeän khaû naêng töï hoïc, töï ñoïc cuûa hoïc sinh
- Gaàn guõi, trao ñoåi vôùi hoïc sinh, tìm hieåu nhöõng vöôùng maéc cuûa caùc em ñeå
giuùp caùc em hoïc taäp toát hôn, ñeå ngöôøi thaày tìm ra phöông phaùp giaûng daïy toái öu
hôn sao cho caùc em deã tieáp thu hôn
- Moãi giaùo vieân caàn phaûi töï tìm toøi vaø khaùm phaù ñeå naâng cao trình ñoä, ñeå
tích luyõ cho mình voán kieán thöùc saâu roäng. Coù nhö theá thì môùi ñaùp öùng ñöôïc nhu
caàu phaùt trieån cuûa daïy vaø hoïc.
Treân ñaây laø moät vaøi kinh nghieäm cuûa toâi trong quaù trình giaûng daïy veà
phöông trình baäc hai moät aån soá. Vì giôùi haïn cuûa baøi vieát neân khoâng neâu ñöôïc
nhieàu ví duï. Raát mong ñöôïc söï goùp yù cuûa quyù ñoàng nghieäp.