Ebook4u.vn-Dai So Nang Cao 11

Gi¸o ¸n m«n To¸n §¹i sè vµ gi¶i tÝch 11 – N©ng cao
Gi¸o ¸n líp 11 ban khoa häc C¬ B¶n A

M«n To¸n
__________________ ___________________
Ch−¬ng1 : Hμm sè l−îng gi¸c - Ph−¬ng tr×nh l−îng

gi¸c
Môc tiªu:
- Giíi thiÖu çc hµm sè l−îng gi¸c: §Þnh nghÜa çc hµm l−îng gi¸c, tËp
x¸c ®Þnh, tÝnh tuÇn hoµn vµ chu k×, sù biÕn thiªn vµ ®å thÞ
- TiÕp tôc tr×nh bµy çc phÐp biÕn ®æi l−îng gi¸c: BiÕn ®æi tæng thµnh tÝch
tÝch thµnh tæng còng nh− biÕn ®æi biÓu thøc asinx + bcosx
- N¾m ®−îc çch gi¶i çc ph−¬ng tr×nh l−îng gi¸c c¬ b¶n, biÕt çch gi¶i
çc ph−¬ng tr×nh bËc hai ®èi víi mét hµm sè l−îng gi¸c vµ mét sè
ph−¬ng tr×nh ®−a vÒ d¹ng nµy
Néi dung vµ møc ®é:
VÒ çc hµm l−îng gi¸c:
- N¾m ®−îc çch kh¶o s¸t çc hµm l−îng gi¸c y = sinx, y = cosx, y =
tanx, y = cotx
- HiÓu ®−îc tÝnh chÊt tuÇn hoµn cã chu k× cña çc hµm l−îng gi¸c, sù
biÕn thiªn vµ vÏ ®−îc gÇn ®óng d¹ng ®å thÞ cña chóng
VÒ phÐp biÕn ®æi l−îng gi¸c:
- Kh«ng ®i s©u vµo çc biÕn ®æi l−îng gi¸c phøc t¹p. N¾m vµ sö dông
thµnh th¹o çc c«ng thøc biÕn ®æi tæng thµnh tÝch, tÝch thµnh tæng. BiÕn
®æi biÓu thøc cã d¹ng asinx + bcosx
VÒ ph−¬ng tr×nh l−îng gi¸c:
- ViÕt ®−îc c«ng thøc nghiÖm cña ph−¬ng tr×nh c¬ b¶n sinx = a, cosx = a,
tanx = m, cotx = m vµ ®iÒu kiÖn cña a ®Ó ph−¬ng tr×nh cã nghiÖm
- Gi¶i ®−îc çc ph−¬ng tr×nh bËc hai ®èi víi mét hµm l−îng gi¸c vµ mét
sè çc ph−¬ng tr×nh l−îng gi¸c cÇn cã phÐp biÕn ®æi ®¬n gi¶n ®−a ®−îc
vÒ ph−¬ng tr×nh l−îng gi¸c c¬ b¶n
VÒ kÜ n¨ng:
- Kh¶o s¸t thµnh th¹o çc hµm l−îng gi¸c c¬ b¶n
y = sinx, y = cosx, y = tanx, y = cotx
- ¸p dông thµnh th¹o çc c«ng thøc biÕn ®æi tæng thµnh tÝch, tÝch thµnh
tæng vµ biÓu thøc cã d¹ng asinx + bcosx
- ViÕt ®−îc çc c«ng thøc nghiÖm cña çc ph−¬ng tr×nh c¬ b¶n sinx = a,
cosx = a, tanx = m, cotx = m vµ gi¶i ®−îc çc ph−¬ng tr×nh l−îng gi¸c
cÇn dïng phÐp biÕn ®æi ®¬n gi¶n ®−a ®−îc vÒ ph−¬ng tr×nh c¬ b¶n
- Gi¶i thuÇn thôc vµ cã kh¶ n¨ng biÓu ®¹t tèt çc bµi tËp cña ch−¬ng. Cã
n¨ng lùc tù ®äc, hiÓu çc bµi ®äc thªm cña ch−¬ng
1
Ngµy so¹n : 02/09/2007 TuÇn : 1

TiÕt sè: 1,2,3
Bμi 1 Hμm sè l−îng gi¸c

A -Môc tiªu:
+ N¾m ®−îc k/n hµm sè l−îng gi¸c, tÝnh tuÇn hoµn cña çc hµm l−îng gi¸c
+ N¾m ®−îc sù biÕn thiªn vµ ®å thÞ cña çc hµm l−îng gi¸c y = sinx, y = cosx
vµ ¸p dông ®−îc vµo bµi tËp
+ N¾m ®−îc sù biÕn thiªn vµ ®å thÞ cña çc hµm y = tanx y = cotx vµ ¸p dông
®−îc vµo bµi tËp.
+ HiÓu ®−îc tÝnh chÊt tuÇn hoµn cã chu k× cña çc hµm l−îng gi¸c, sù biÕn thiªn
vµ vÏ ®−îc gÇn ®óng d¹ng ®å thÞ cña chóng
+ Néi dung vµ møc ®é :
Tr×nh bµy k/n hµm sè Sin,Cosin,Tang,Cotang, Hµm tuÇn hoµn. Tæ chøc ®äc
thªm bµi Hµm tuÇn hoµn. Gi¶i ®−îc çc bµi tËp1,2 (Trang 18 - SGK)
B-ChuÈn bÞ cña thÇy vµ trß : S¸ch gi¸o khoa , m« h×nh ®−êng trßn l−îng gi¸c
C- Ph©n phèi thêi l−îng
TiÕt 1 : Tõ môc sè 1 ®Õn hÕt ý (1.c )
TiÕt 2 : Tõ ý (1.d) ®Õn hÕt môc (2.a)
TiÕt 3 : Néi dung phÇn cßn l¹i cña lý thuyÕt
D - TiÕn tr×nh tæ chøc bµi häc :
TiÕt sè 1
1.æn ®Þnh líp :
- Sü sè líp :
- N¾m t×nh h×nh s¸ch gi¸o khoa cña häc sinh.
2. KiÓm tra bµi cò
3. Néi dung bµi míi
1- Hµm sè sin vµ cosin:
a)§Þnh nghÜa
a.1 Hµm sè y = sinx:
Ho¹t ®éng 1 ( x©y dùng kh¸i niÖm )
§Æt t−¬ng øng mçi sè thùc x víi mét ®iÓm M trªn ®−êng trßn l−îng gi¸c mµ sè
®o cña cung AM b»ng x. NhËn xÐt vÒ sè ®iÓm M nhËn ®−îc ? X¸c ®Þnh çc gi¸
trÞ sinx, cosx t−¬ng øng ?
Ho¹t ®éng cña häc sinh Ho¹t ®éng cña gi¸o viªn
Sö dông ®−êng trßn l−îng gi¸c ®Ó thiÕt - Söa ch÷a, uèn n¾n çch biÓu ®¹t
lËp t−¬ng øng. cña häc sinh
NhËn xÐt ®−îc cã duy nhÊt mét ®iÓm M - Nªu ®Þnh nghÜa hµm sè sin
mµ tung ®é cña ®iÓm M lµ sinx, hoµnh sin : R → R
®é cña ®iÓm M lµ cosx x a y = sinx
Ho¹t ®éng 2 ( x©y dùng kiÕn thøc míi )
T×m tËp x¸c ®Þnh, tËp gi¸ trÞ cña hµm sè y = sinx
2
Sö dông ®−êng trßn l−îng gi¸c ®Ó t×n ®−îc - Cñng cè kh¸i niÖm hµm sè y =
tËp x¸c ®Þnh vµ tËp gi¸ trÞ cña hµm sè sinx sinx
- §V§: X©y dùng kh¸i niÖm hµm
sè y = cosx
HS: Nªu kh¸i niÖm hµm sè ch½n , lÎ vµ tÝnh chÊt c¬ b¶n cña hµm sè ch½n vµ
lÎ
GV: Y/c kiÓm tra tÝnh ch½n lÎ ®èi víi hµm sinx
a.2 Hµm sè y = cosx
§äc SGK phÇn hµm sè cosin
§äc, nghiªn cøu SGK phÇn hµm sè cosin - Ph¸t vÊn vÒ ®Þnh nghÜa, tËp x¸c
víi thêi gian 5 - 8 phót ®Ó biÓu ®¹t ®−îc ®Þnh vµ tËp gi¸ trÞ cña hµm sè y =
sù hiÓu cña m×nh khi gi¸o viªn ph¸t vÊn cosx
- Cñng cè kh¸i niÖm vÒ hµm y =
sinx, y = cosx
Ho¹t ®éng 4 ( cñng cè kh¸i niÖm )
Trªn ®o¹n [ -π ; 2π ] h·y x¸c ®Þnh çc gi¸ trÞ cña x ®Ó hµm sè y = sinx vµ y =
cosx nhËn çc gi¸ trÞ:
a) Cïng b»ng 0 b) Cïng dÊu c) B»ng nhau
a)Kh«ng x¶y ra v×: - H−íng dÉn sö dông ®−êng trßn
sin x + cos x = 1 > 0 ∀x
2 2 l−îng gi¸c
π π - Cñng cè kh¸i niÖm vÒ hµm y = sinx,
b)x ∈ ( - π ; - ) ∪ ( 0 ; ) ∪ (π y = cosx,
2 2
3π - Liªn hÖ víi bµi tËp 1( SGK ) ®Ó häc
; ) sinh vÒ nhµ thùc hiÖn
2
⎧ 3π π 5π ⎫
c) x ∈ ⎨ − ; ; ⎬
⎩ 4 4 4 ⎭
b) TÝnh tuÇn hoµn cña çc hµm l−îng gi¸c:
Ho¹t ®éng 5 ( DÉn d¾t kh¸i niÖm )
T×m nh÷ng sè T sao cho f( x + T ) = f( x ) víi mäi x thuéc tËp x¸c ®Þnh
cña çc hµm sè sau: f( x ) = sinx f(x)=cosx
a) Ta cã: - ThuyÕt tr×nh vÒ tÝnh tuÇn hoµn vµ
f( x + k2π ) = sin( x + k2π ) = sinx chu k× cña çc hµm l−îng gi¸c
nªn T = k2π víi k ∈ Z - H−íng dÉn häc sinh ®äc thªm bµi
b) T−¬ng tù T = 2kπ víi k ∈ Z “Hµm sè tuÇn hoµn “ trang 14 SGK
Lùa chän sè T d−¬ng nhá nhÊt X¸c ®Þnh chu kú cña hµm sè y=sinx
vµ y=cosx
c) Sù biÕn thiªn vµ ®å thÞ hµm sè y = sinx
3
Tõ ®Þnh nghÜa cña hµm sè y = sinx, ta thÊy:

- TËp x¸c ®Þnh cña hµm lµ ∀x ∈ R
- Lµ hµm lÎ vµ lµ hµm tuÇn hoµn cã chu k× 2π
Nªn ta chØ cÇn kh¶o s¸t sù biÕn thiªn , vÏ ®å thÞ cña hµm sè y = sinx trªn
®o¹n [ 0;π ]
Ho¹t ®éng 6 ( X©y dùng kiÕn thøc míi )
Trªn ®o¹n [ 0;π ], h·y x¸c ®Þnh sù biÕn thiªn cña hµm sè y = sinx ?
- Sö dông ®−êng trßn l−îng gi¸c: Khi - H−íng dÉn häc sinh dïng m« h×nh
gãc x t¨ng trong ®o¹n [ 0;π ] quan s¸t ®−êng trßn l−îng gi¸c ®Ó kh¶o s¸t
çc gi¸ trÞ sinx t−¬ng øng ®Ó ®−a ra kÕt - H−íng dÉn häc sinh ®äc s¸ch GK
luËn ®Ó dïng çch chøng minh cña s¸ch
- Dïng h×nh vÏ cña SGK GK
y y
B B
x3 sinx2 x2 sinx2
x4 sinx1 x1 sinx1
π
0 A x 0 x1 x 2 x 3 x4 π
2
x
Ho¹t ®éng 7 ( X©y dùng kiÕn thøc míi )

VÏ ®å thÞ cña hµm sè y = sinx ?
VÏ gÇn ®óng ®å thÞ cña hµm y = sinx theo - H−íng dÉn vÏ ®å thÞ
çch: vÏ tõng ®iÓm, chó ý çc ®iÓm ®Æc - Dïng ®å thÞ ®· vÏ, cñng cè mét
biÖt sè tÝnh chÊt cña hµm sè y = sinx
VÏ trong 1 chu k×, råi suy ra ®−îc toµn bé
Ho¹t ®éng 9 Thùc hiÖn H§ 3 trong SGK
4. Cñng cè
VÝ dô :
a) Hµm sè f( x ) = cos5x cã ph¶i lµ hµm sè ch½n kh«ng ? V× sao ?
π
b) Hµm sè g( x ) = tan( x + ) cã ph¶i lµ hµm sè lÎ kh«ng ? V× sao ?
7
a) TËp x¸c ®Þnh cña f( x ) lµ ∀x ∈ R cã - Cñng cè kh¸i niÖm vÒ hµm l−îng
tÝnh chÊt ®èi xøng, vµ: gi¸c: §Þnh nghÜa, tËp x¸c ®Þnh, tËp
f( - x ) = cos( - 5x ) = cos5x nªn f( x ) gi¸ trÞ, tÝnh ch½n lÎ, tuÇn hoµn vµ chu
4
lµ hµm sè ch½n k×
b) TËp x¸c ®Þnh cña g( x ) lµ ∀x ∈ R - ¤n tËp vÒ c«ng thøc gãc cã liªn
cã tÝnh chÊt ®èi xøng, vµ: quan ®Æc biÖt ( gãc ®èi ), ®Þnh nghÜa
π π hµm ch½n lÎ
g( - x ) = tan( - x + ) = tan[ - ( x - ) - Nªu çc môc tiªu cÇn ®¹t cña bµi
7 7
] häc
π π
= - tan ( x - ) ≠ tan( x + )
7 7
nªn g(x) kh«ng ph¶i lµ hµm sè lÎ
5. Bµi tËp vÒ nhµ

¤n l¹i néi dung phÇn lý thuyÕt ®· häc
Lµm bµi 1 vµ 2 trang 14
TiÕt sè 2
1.æn ®Þnh líp :
- Sü sè líp :
5π
VÏ ®å thÞ hµm sè y=2.sinx trªn ®o¹n ⎡⎢ − ; 2π ⎤⎥
⎣ 2 ⎦
H×nh thøc kiÓm tra : Häc sinh th¶o luËn cho 2 häc sinh ®¹i diÖn lªn
b¶ng tr×nh bµy , GV nhËn xÐt
1.d – Sù biÕn thiªn vµ ®å thÞ hµm sè y = cosx

Ho¹t ®éng 1 ( X©y dùng kiÕn thøc míi )T×m tËp x¸c ®Þnh, tÝnh ch½n, lÎ, tuÇn
hoµn cña hµm y= cosx ?Tõ ®å thÞ cña hµm sè y = sinx, cã thÓ suy ra ®−îc ®å thÞ
cña hµm y = cosx ®−îc kh«ng? V× sao ?
- Cã tËp x¸c ®Þnh lµ tËp R vµ -1 ≤ cosx - H−íng dÉn häc sinh chøng minh
≤ 1 víi mäi gi¸ trÞ cña x ∈ R çc nhËn ®Þnh cña m×nh
- Do cos( - x ) = cosx ∀x ∈ R nªn hµm - ¤n tËp c«ng thøc cña gãc cã liªn
sè cosx lµ hµm sè ch½n quan ®Æc biÖt ( Nõu thÊy cÇn thiÕt
r
)
- Hµm sè y = cosx tuÇn hoµn, cã chu k× - ¤n tËp vÒ phÐp tÞnh tiÕn theo v
2π - §V§:
- Víi mäi gi¸ trÞ cña x, ta cã f( x ) = XÐt sù biÕn thiªn, vÏ ®å thÞ cña hµm
π sè y = f( x ) = cosx th× cã nªn xÐt
cosx th× do sin( x + ) = cosx nªn ta trªn toµn tËp x¸c ®Þnh cña nã. NÕu
2
thÊy cã thÓ suy ra ®−îc ®å thÞ cña f( x ) kh«ng nªn xÐt trong tËp nµo ( Nh¾c
tõ ®å thÞ cña y = sinx b»ng phÐp tÞnh l¹i k/n vÒ tËp kh¶o s¸t )
tiÕn song song víi 0x sang tr¸i mét ®o¹n - Cho häc sinh lËp b¶ng biÕn thiªn
5
π cña hµm sè y = cosx trong mét chu

cã ®é dµi
2 k×
Ho¹t ®éng 2 ( X©y dùng kiÕn thøc míi )VÏ ®å thÞ cña hµm sè y = cosx ?
- VÏ ®å thÞ cña hµm sè y = sinx, dïng - H−íng dÉn vÏ ®å thÞ
phÐp tÞnh tiÕn ®Ó suy ra ®−îc ®å thÞ cña - Dïng ®å thÞ ®· vÏ, cñng cè mét sè
hµm sè tÝnh chÊt cña hµm sè y = cosx
y = f( x ) = cosx
- Cã thÓ dïng ph−¬ng ph¸p vÏ tõng ®iÓm
Ho¹t ®éng 3 ( Cñng cè - luyÖn tËp )
Dùa vµo ®å thÞ cña hµm sè y = cosx h·y vÏ ®å thÞ cña hµm sè y = | cosx |
- Ph©n tÝch ®−îc: - ¤n tËp çch vÏ ®å thÞ d¹ng
⎧ cosx víi cosx ≥ 0 y = | f( x ) |
y = cos x = ⎨
⎩-cosx víi cosx < 0 - Ph¸t vÊn häc sinh: TÝnh chÊt cña
- Nªu ®−îc çch vÏ vµ thùc hiÖn ®−îc hµm sè ®−îc thÓ hiÖn trªn ®å thÞ
hµnh ®éng vÏ gÇn ®óng d¹ng cña ®å thÞ ( nh− thÕ nµo ( sù biÕn thiªn, tÝnh
chÝnh x¸c ë çc ®iÓm ®Æc biÖt ) tuÇn hoµn vµ chu k×, v...v )
y
1
0 x
3π π π 3π 5π 7π
− −
2 2 2 2 2 2
Ho¹t ®éng 4 Thùc hiÖn H5 trong SGK

§äc néi dung phµn ghi nhí
2- Hµm sè tan vµ cotan
a) Hµm sè y = tanx
X©y dùng kh¸i niÖm hµm sè y = tanx
- X©y dùng hµm sè theo c«ng thøc - Nªu ®Þnh nghÜa hµm sè y = tanx
cña tanx nh− SGK líp 10 : - Nªu tËp x¸c ®Þnh cña hµm sè:
sinx ⎧π ⎫
y= D = R \ ⎨ + kπ / k ∈ Z ⎬
cosx ⎩2 ⎭
- X©y dùng hµm sè theo quy t¾c - Gi¶i thÝch ý t¹i sao kh«ng x©y dùng
thiÕt lËp ®iÓm M trªn ®−êng trßn ®Þnh nghÜa hµm sè y = tanx b»ng quy t¾c
l−îng gi¸c sao cho cung AM cã sè ®Æt t−¬ng øng nh− ®èi víi çc hµm sè y
®o x rad = sinx, y = cosx: Hoµn toµn cã thÓ lµm
6
nh− vËy. Nh−ng ta l¹i ph¶i vÏ trôc tang

vµ dùa vµo ®ã ®Ó lËp quy t¾c t−¬ng øng.
Thªm vµo ®ã, viÖc t×m tËp x¸c ®Þnh cña
hµm sè sÏ khã nhËn thÊy h¬n lµ viÖc
®Þnh nghÜa hµm cho bëi c«ng thøc nh−
SGK ( cosx ≠ 0 )
X©y dùng kh¸i niÖm hµm sè y = cotx - nghiªn cøu SGK
§äc, nghiªn cøu SGK phÇn hµm sè - Ph¸t vÊn vÒ ®Þnh nghÜa, tËp x¸c ®Þnh
cotang víi thêi gian 5 - 6 phót ®Ó biÓu vµ tËp gi¸ trÞ cña hµm sè y = cotx
®¹t ®−îc sù hiÓu cña m×nh khi gi¸o - Cñng cè kh¸i niÖm vÒ hµm y = tanx,
viªn ph¸t vÊn y = cotx
4. Cñng cè
Sù biÕn thiªn hµm sè y=cosx
C©u hái : X¸c ®Þnh gÝa trÞ cña x sao cho
1
tan x = −1, cot x = − 3, tan x = −
3
Néi dung BT3 vµ BT4 trong SGK
TiÕt sè 3
1.æn ®Þnh líp :
- Sü sè líp :
HS: Néi dung BT 3 .a trang 14
HS2: Néi dung BT1.c vµ BT1.d trang 14
2.b- Hµm sè y = tanx
Ho¹t ®éng 1: ( X©y dùng kiÕn thøc míi )
Kh¶o s¸t sù biÕn thiªn cña hµm sè y = tanx
- Nªu tËp x¸c ®Þnh, tÝnh ch½n, lÎ, tuÇn hoµn - H−íng dÉn häc sinh t×m ®−îc
vµ chu k× cña hµm sè. Nªu ®−îc tËp kh¶o tËp x¸c ®Þnh, tÝnh ch½n, lÎ, tuÇn
π π π hoµn vµ chu k× cña hµm sè. X¸c
s¸t cña hµm lµ [0; ] hoÆc [- ; ]
2 2 2 ®Þnh ®−îc tËp kh¶o s¸t cña hµm
- Dïng ®−êng trßn l−îng gi¸c, lËp ®−îc - Cñng cè ®−îc çc b−íc kh¶o s¸t
b¶ng biÕn thiªn cña hµm sè trªn tËp kh¶o hµm sè
s¸t
VÏ ®å thÞ cña hµm sè y = tanx
7
- VÏ ®−îc gÇn ®óng d¹ng ®å thÞ cña hµm sè - H−íng dÉn häc sinh dùng ®å
y = tanx ( ChÝnh x¸c ë çc ®iÓm ®Æc biÖt ) thÞ cña hµm sè y = tanx
- Suy ra ®−îc toµn bé ®å thÞ r
cña hµm b»ng - Dïng ®å thÞ vÏ ®−îc cñng cè
phÐp tÞnh tiÕn theo vÐc t¬ v cã ®é dµi b»ng çc tÝnh chÊt cña hµm y = tanx
π
2c- Hµm sè y = cotx
§äc s¸ch gi¸o khoa vÒ phÇn hµm sè y = cotx
- §äc s¸ch gi¸o khoa vÒ sù biÕn thiªn vµ - H−íng dÉn häc sinh ®äc SGK víi
®å thÞ cña hµm sè y = cotx môc tiªu ®¹t ®−îc: N¾m ®−îc çch
- Tr¶ lêi c©u hái cña gi¸o viªn, biÓu ®¹t kh¶o s¸t sù biÕn thiªn vµ vÏ ®å thÞ
vÒ sù hiÓu biÕt cña m×nh vÒ phÇn kiÕn cña hµm sè y = cotx.
thøc ®· ®äc - Ph¸t vÊn häc sinh ®Ó kiÓm tra sù
hiÓu, çch n¾m vÊn ®Ò cña häc sinh
Ho¹t ®éng 4: ( Cñng cè kiÕn thøc )
Dùa vµo ®å thÞ cña hµm sè y = tanx vµ tÝnh tuÇn hoµn cña hµm sè, h·y t×m çc
gi¸ trÞ cña x sao cho tanx = 1
Tõ ®å thÞ cña hµm sè y = tanx, viÕt ®−îc - H−íng dÉn häc sinh ®−a vÒ bµi
π 3π to¸n t×m hoµnh ®é cña giao ®iÓm
x = ± ;± , ...vµ biÕt ¸p dông tÝnh
4 4 hai ®å thÞ y = tanx vµ y = 1
tuÇn hoµn víi chu k× π ®Ó viÕt ®−îc çc - Cñng cè tÝnh chÊt vaf ®å thÞ cña
π çc hµm sè y = tanx, y = cotx
gi¸ trÞ x cßn l¹i lµ x = + kπ víi k ∈ Z
4
Ho¹t ®éng 5: ( Cñng cè kiÕn thøc - luyÖn kÜ n¨ng gi¶i to¸n )
π
Trong kho¶ng ( 0; ) so s¸nh tanx vµ cotx ?
2
π - ¤n t¹p tÝnh chÊt vµ ®å thÞ cña
Trong kho¶ng ( 0; ) hµm sè y = sinx
2 hµm sè y = sinx, y = cosx
®ång biÕn, cßn hµm sè y = cosx nghÞch - H−íng dÉn häc sinh h−íng gi¶i
π quyÕt bµi to¸n:
biÕn vµ do ®ã: - Víi 0 < x < : Ta cã 0 <
4 So s¸nh tanx vµ cotx víi sè 1 =
π π π
sinx < sin = cos < cosx nªn suy ra tan
4 4 4
tanx < 1 < cotx - Cñng cè çc kiÕn thøc c¬ b¶n
π π π π π
- Víi < x < : 0 <cosx < cos = sin < - §V§: Trong kho¶ng ( 0; ) so
4 2 4 4 2
sinx nªn suy ra cotx < 1 < tanx s¸nh sin( cosx ) víi cos( sinx )
4. Cñng cè
NhÊn m¹nh néi dung vÏ ®å thÞ vµ tÝnh chÊt biÕn thiªn hµm sè y=tanx vµ y=cosx
H−íng dÉn bµi tËp 4: Hµm sè y = sin2x tuÇn hoµn chu k× π.
8
ThËt vËy: ta cã sin2( x + π ) = sin( 2x + 2π ) = sin2x, ∀x.

MÆt kh¸c gi¶ sö cã sè T/ 0 < T < π vµ sin2( x + T ) = sin2x ∀x
π π π π π
Chän x = ta ®−îc sin ( + 2T ) = sin = 1 ⇒ + 2T = + k2π víi k ∈
4 2 2 2 2
Z
Suy ra T = kπ tr¸i víi gi¶ thiÕt 0 < T < π
Hµm sè y = sin2x lµ hµm sè lÎ
5.Bµi tËp vÒ nhµ: 7, 8 trang 18 – SGK
§äc néi dung kh¸i niÖm vÒ hµm sè tuÇn hoµn
Bµi tËp lµm thªm:
π
1- Trong kho¶ng ( 0; ) so s¸nh sin( cosx ) víi cos( sinx )
2
π
2- Chøng minh r»ng hµm sè y = tan(x + ) tuÇn hoµn cã chu k× π
4
HD bµi tËp 1:
π
Trong kho¶ng ( 0; ) ta cã sinx < x ( ? )
2
π π
suy ra cos( sinx ) > cosx ( do 0 < sinx < 1 < ). MÆt kh¸c v× 0 < cosx < 1 <
2 2
nªn sin(cosx) < cosx
⎛ 2π ⎞
3-VÏ ®å thÞ cña hµm sè sau y = 3sin ⎜ x + ⎟ . BiÖn luËn theo m sè nghiÖm cña
⎝ 3 ⎠
⎛ 2π ⎞
ph−¬ng tr×nh sau sin ⎜ x + ⎟ = m trªn ®o¹n [ −π ;2π ]
⎝ 3 ⎠
Ngµy …….th¸ng ….n¨m 2007

X¸c nhËn cña tæ tr−ëng
( Nhãm tr−ëng )
Ngµy so¹n : 10/09/2007 TuÇn : 2

TiÕt sè: 4
LuyÖn tËp
A -Môc tiªu:
− LuyÖn kÜ n¨ng kh¶o s¸t, vÏ ®å thÞ cña çc hµm l−îng gi¸c.
− Cñng cè kh¸i niÖm hµm l−îng gi¸c. cñng cè tÝnh chÊt ch½n lÎ cña hµm sè
B- Néi dung vµ møc ®é:
+ Lµm ®−îc çc bµi tËp 5, 6, 7, 8 (Trang 18 - SGK)
+ Cñng cè ®−îc kh¸i niÖm hµm l−îng gi¸c
C - ChuÈn bÞ cña thÇy vµ trß :
9
S¸ch gi¸o khoa , m« h×nh ®−êng trßn l−îng gi¸c

D - TiÕn tr×nh tæ chøc bµi häc:
• æn ®Þnh líp:
- Sü sè líp :
- N¾m t×nh h×nh s¸ch gt¸o khoa cña häc sinh.
• KiÓm tra bµi cò:
Ho¹t ®éng 1 ( KiÓm tra bµi cò)
Gäi mét häc sinh lªn ch÷a bµi tËp 7 - trang 18 ( SGK )
ViÕt ®−îc 1 kho¶ng çc gi¸ trÞ cña x lµm - Uèn n¾n çch biÓu ®¹t cña häc
π sinh trong khi tr×nh bµy lêi gi¶i
cho cosx < 0: ch¼ng h¹n < x < π kÕt - Cñng cè t/c cña hµm l−îng gi¸c
2
hîp víi tÝnh tuÇn hoµn cña hµm cosx viÕt nãi chung vµ cña hµm cosx nãi
π riªng
®−îc çc kho¶ng cßn l¹i: + k2π < x < π - §V§: T×m tËp hîp çc gi¸ trÞ cña
2 x ®Ó cosx > 0 ? cosx > 0 vµ sinx > 0
+ k2π ?
Ho¹t ®éng 2 ( Cñng cè )
Ch÷a bµi tËp 8 ( trang 18 SGK )
a- Do cosx ≤ 1 ∀x nªn 1 + cosx ≤ 2 ∀x - H−íng dÉn t×m GTLN, GTNN
vµ do ®ã: 2( 1 + cosx ) ≥ ≤ 4 ∀x suy ra cña çc hµm sè l−îng gi¸c b»ng
®−îc: ph−¬ng ph¸p ®¸nh gi¸, dùa vµo t/c
y= 2(1 + cosx) + 1 ≤ 3 ∀x vµ y = 3 khi cña çc hµm sè sinx, cosx
- Uèn n¾n çch biÓu ®¹t cña häc
vµ chØ khi cosx = 1 ⇒ maxy = 3 sinh trong khi tr×nh bµy lêi gi¶i
π - §V§: T×m tËp çc gi¸ trÞ cña x
b- Do sin( x - ) ≤ 1 ∀x suy ra ®−îc y
6 π
tháa m·n: cosx = 1 ? sin( x - )
≤1 6
π =1?
∀x vµ y = 1 khi sin( x - ) = 1 ⇒ maxy =
6
1
Ho¹t ®éng 3: ( LuyÖn tËp - Cñng cè )
π
Trong kho¶ng ( 0; ) so s¸nh sin( cosx ) víi cos( sinx ) ?
2
π - Dùa vµo h−íng dÉn cña g/v ë tiÕt
Trong kho¶ng ( 0; ) ta cã sinx < x (
2 3, cho h/s thùc hiÖn gi¶i bµi to¸n
nhËn biÐt tõ ®å thÞ cña hµm y = sinx: ®å - Uèn n¾n çch biÓu ®¹t cña häc
thÞ cña hµm n»m hoµn toµn bªn trªn sinh trong khi tr×nh bµy lêi gi¶i
π - Cñng cè: dùa vµo ®å thÞ cña y =
®−êng y = x trong kho¶ng ( 0; ) ). Suy
2
10
ra: π
sinx vµ y = x trong ( 0 ; ) ®Ó ®−a
π 2
cos( sinx ) > cosx ( do 0 < sinx < 1 <
2 ra t/c:
π π
vµ hµm sè cosx nghÞch biÕn trong ( 0; + sinx < x ∀x ∈ ( 0 ; )
2 2
)). + cos( sinx ) > cosx do cosx lµ hµm
π π
MÆt kh¸c v× 0 < cosx < 1 < nªn: nghÞch biÕn trªn ( 0 ; ) vµ sinx <
2 2
sin(cosx) < cosx < cos(sinx) π
x ∀x ∈ ( 0 ; )
2
Ho¹t ®éng 4: ( LuyÖn tËp - Cñng cè )
1
T×m çc GTLN vµ GTNN cña hµm sè: y = 8 + sinxcosx
2
1 - ¤n tËp c«ng thøc sin2x =
Ta cã: y = 8 + sin2x 2sinxcosx
4
V× - 1 ≤ sin2x ≤ 1 ∀x - HD häc sinh dïng ®å thÞ cña
1 1 1 hµm
⇒ 8 - ≤ 8 + sin2x ≤ 8 + ∀x y = sin2x ®Ó t×m çc gi¸ trÞ cña x
4 4 4 tháa m·n sin2x = - 1, sin2x = 1
31 33
Hay ≤y≤ ∀x ( Cã thÓ chØ cÇn chØ ra Ýt nhÊt mét
4 4 gi¸ trÞ cña x tháa m·n )
33 - Cñng cè: T×m GTLN, GTNN cña
VËy maxy = khi sin2x = 1
4 çc hµm sè l−îng gi¸c b»ng ph−¬ng
31 ph¸p ®¸nh gi¸, dùa vµo t/c cña çc
miny = khi sin2x = - 1 hµm sè sinx, cosx
4
Ho¹t ®éng 5 Yªu cÇu häc sinh lµm bµi tËp sè 11 vµ 12 trong SGK trang 17
HD :
9 VÏ ®å thi hµm sè y = − sin x suy ra tõ ®å thÞ y = sin x
9 VÏ ®å thÞ y = sin x chó ý çch ph¸ gi¸ trÞ tuyÖt ®èi vµ thùc hiÖn lÊ ®èi
xøng qua trôc Ox phÇn ®å thÞ n»m phÝa d−íi
⎧sin x x ≥ 0
9 Khö gi¸ trÞ tuyÖt ®èi y = sin x = ⎨
⎩sin ( − x ) = − sin x x < 0
9 Khai th¸c GV ¸p dông h×nh vÏ ®å thÞ ®Ó ®−a ra çc c©u hái : BiÖn luËn
theu m ( hoÆc t×m m .. ) ®Ó ph−¬ng tr×nh cã nghiÖm trªn mét kho¶ng nµo
®ã
4. Cñng cè :
− Çch vÏ ®å thÞ cña ×am sè chøa gi¸ trÞ tuyÖt ®èi tõ ®å thÞ hµm
l−îng gi¸c ®· biÕt
− Ph©n tÝch häc sinh hiÓu ®−îc vÏ ®å thi hµm sè tõ y = sin x suy ra
çch vÏ y = sin ( x + a ) b»ng phÐp tÞnh tiÕn ….
5. Bµi tËp vÒ nhµ:
11
Hoµn thµnh çc bµi tËp cßn l¹i ë trang 17 SGK vµ «n tËp çc c«ng thøc l−îng
gi¸c ®· häc ë ch−¬ng tr×nh to¸n 10. Tham kh¶o néi dung bµi tËp trong s¸ch bµi
tËp
Ngµy so¹n : 11/09/2007 TuÇn : 2

TiÕt sè: 5,6,7
Bμi 2 ph−¬ng tr×nh l−îng gi¸c c¬ b¶n

A - Môc tiªu:
- N¾m ®−îc k/n vÒ ph−¬ng tr×nh l−îng gi¸c
- N¾m ®−îc ®iÒu kiÖn cña a ®Ó gi¶i çc ph−¬ng tr×nh sinx = a, cosx = a,
tanx=m, cotx=m sö dông ®−îc çc kÝ hiÖu arcsina, arcosa,arctan, arccot khi
viÕt c«ng thøc nghiÖm cña ph−¬ng tr×nh sinx = a, cosx = a, tanx=m, cotx=m
- BiÕt çch viÕt c«ng thøc nghiÖm cña çc ph−¬ng tr×nh trong tr−êng hîp sè ®o
®−îc cho b»ng radian vµ sè ®o ®−îc cho b»ng ®é
B - Néi dung vµ møc ®é:
- Ph−¬ng tr×nh l−îng gi¸c
- Ph−¬ng tr×nh sinx = a, cosx = a, tanx=m, cotx=m vµ ®iÒu kiÖn
cña a ®Ó çc ph−¬ng tr×nh ®ã cã nghiÖm
- Çc tr−êng hîp ®Æc biÖt khi a = - 1, 0 1
- Çch sö dông çc kÝ hiÖu arcsina, arcosa,arctan, arccot,
- Çc vÝ dô 1,2,3. Bµi tËp1,2,3,4 ( Trang 34 - SGK )
C - ChuÈn bÞ cña thÇy vµ trß : S¸ch gi¸o khoa , m« h×nh ®−êng trßn l−îng gi¸c
D . Ph©n phèi thêi l−îng
TiÕt sè 5 Néi dung môc 1 ( ph−¬ng tr×nh sinx=a )
TiÕt sè 6 Néi dung môc 2 ,3 ( ph−¬ng tr×nh cosx=a, tanx=m )
TiÕt sè 7 Néi dung môc 3 vµ luyÖn tËp
E-TiÕn tr×nh tæ chøc bµi häc:
TiÕt sè 5
1. æn ®Þnh líp:
- Sü sè líp :
- N¾m t×nh h×nh lµm bµi, häc bµi cña häc sinh ë nhµ.
2. KiÓm tra bµi cò:
3. Bµi míi
HS: ®äc tham kh¶o néi dung bµi to¸n më ®Çu
1 - Ph−¬ng tr×nh sinx = a:
Ho¹t ®éng 1: ( DÉn d¾t kh¸i niÖm ) Cã gi¸ trÞ nµo cña x ®Ó sinx = - 2 ?
- Dïng m¸y tÝnh bá tói: Gi¶i thÝch: Do sin x ≤ 1 nªn | a | >
M¸y cho kÕt qu¶ Math ERROR
1 th× ph−¬ng tr×nh sinx = a v«
( lçi phÐp to¸n)
nghiÖm.
- Dïng m« h×nh ®−êng trßn l−îng gi¸c:
Víi | a | ≤ 1 ph−¬ng tr×nh sinx = a
12
kh«ng cã giao ®iÓm cña y = - 2 víi ®−êng cã nghiÖm

trßn
- Gi¶i thÝch b»ng t/c cña hµm y = sinx
Ho¹t ®éng 2: ( DÉn d¾t kh¸i niÖm ) h·y t×m tÊt c¶ çc gi¸ trÞ cña x tháa m·n
1 2
ph−¬ng tr×nh sin x = 1, sin x = , sin x = −
2 2
- Trªn ®−êng trßn l−îng gi¸c lÊy mét - BiÓu diÔn trªn ®−êng trßn l−îng
®iÓm K sao cho OK = 1, .... vµ vÏ tõ K gi¸c çc cung l−îng gi¸c tháa m·n
®−êng vu«ng gãc víi trôc sin c¾t ®−êng ph−¬ng tr×nh sinx = a ?
trßn t¹i M vµ M’ - Gäi α lµ mét sè do b»ng radian
- ViÕt ®−îc: cña cung l−îng gi¸c AM h·y viÕt
x = α + k2π
c«ng thøc biÓu diÔn tÊt c¶ çc gi¸
x = π - α + k2π víi k ∈ Z
trÞ cña x ?
GV: h×nh thµnh c«ng thøc nghiÖm tæng qu¸t tõ çc tr−êng hîp cô thÓ trªn
Ho¹t ®éng 3:( Cñng cè kh¸i niÖm )ViÕt çc c«ng thøc nghiÖm cña ph−¬ng tr×nh:
sinx = - 1 ; sinx = 0 ; sinx = 1
π - ThuyÕt tr×nh vÒ c«ng thøc thu gän
sinx = - 1 ⇔ x = - + k2π nghiÖm cña çc ph−¬ng tr×nh:
2
π sinx = - 1 ; sinx = 0 ; sinx = 1
sinx = 1 ⇔ x = + k2 π - ViÕt çc c«ng thøc theo ®¬n vÞ
2 b»ng ®é ?
sinx = 0 ⇔ x = kπ
1
Ho¹t ®éng 4: ViÕt c«ng thøc nghiÖm cña ph−¬ng tr×nh: sinx = − ?.
3
1 ThuyÕt tr×nh vÒ kÝ hiÖu arsin: NÕu α
- §Æt α lµ cung mµ sinα = − cho:
3 tháa m·n çc ®iÒu kiÖn :
x = α + k2π ⎧ sin α = a
⎪
x = π - α + k2π víi k ∈ ⎨ π π th× arcsina = α
Z −
⎪⎩ 2 ≤ α ≤
2
- ViÕt c«ng thøc nghiÖm d−íi d¹ng:
x = arsina + k2π
x = π - arsina + k2π víi k ∈ Z
GV: yªu cÇu häc sinh thùc hiÖn çc HD2, HD3, HD4 trong sgk
HS: §äc néi dung phÇn chó ý trong SGK
4. Cñng cè
Häc sinh ph¸t biÓu c«ng thøc nghiÖm theo ®¬n vÞ ®é
NhÊn m¹nh néi dung chó ý trong SGK
13
⎛ 2π ⎞
BT1: T×m çc nghiÖm thuéc kho¶ng ⎜ −π ; ⎟ cña ph−¬ng tr×nh
⎝ 3 ⎠
(1 − 2sin 2 x ).cos ⎛⎜⎝ x + π2 ⎞⎟⎠ = 0

⎛ 5π ⎞
BT2: Cho x ∈ ⎜ 0; ⎟ T×m mÒn gi¸ trÞ cña hµm sè y = 4 + 2sin x
⎝ 6 ⎠
Chó ý : Häc sinh hay m¾c sai lÇm miÒn gi¸ trÞ hµm sinx nhËn ®Þnh tÝnh ®¬n
diÖu hµm sinx trªn kho¶ng ®ang xÐt
HD: C1 Dùa vµ ®Þnh nghÜa hµm sinx
C2: Dùa theo ®å thÞ hµm sè trªn mét kho¶ng
BT3: Gi¶i çc ph−¬ng tr×nh sau
2
1. sin ( x + 300 ) = −
2
⎛ π⎞ ⎛ π⎞
2. sin ⎜ x + ⎟ + cos ⎜ x − ⎟ = 0
⎝ 2⎠ ⎝ 2⎠
3. 3sin 2 x − 4sin 2 x = cos 4 x
3
HD: BiÕn ®æi vÒ ph−¬ng tr×nh c¬ b¶n

Néi dung bµi tËp trong SGK liªn quan ®Õn ph−¬ng tr×nh c¬ b¶n
Bµi tËp bæ xung SBT
TiÕt sè 6
1. æn ®Þnh líp:
- Sü sè líp :
HS1: Gi¶i çc ph−¬ng tr×nh sau
sin 3 x = −1; sin ( x + 450 ) = 0; 1 − cos 4 x = 2
⎛ π π⎞
HS2 : T×m x ∈ ⎜ − ; ⎟ tho¶ m·n ®¼ng thøc sau sin 2 x − cos 2 x = 1
⎝ 2 2⎠
3. Bµi míi
2 - Ph−¬ng tr×nh cosx = a
Ho¹t ®éng 1:( Tù ®äc, tù häc, tù nghiªn cøu )
§äc hiÓu phÇn ph−¬ng tr×nh cosx = a cña SGK
- §äc, nghiªn cøu SGK phÇn ph−¬ng tr×nh - Tæ chøc theo nhãm ®Ó häc sinh
c¬ b¶n cosx = a ®äc, nghiªn cøu phÇn ph−¬ng tr×nh
- Tr¶ lêi c©u hái cña gi¸o viªn, biÓu ®¹t cosx = a
sù hiÓu cña b¶n th©n vÒ ®iÒu kiÖn cã - Ph¸t vÊn: §iÒu kiÖn cã nghiÖm,
14
nghiÖm, c«ng thøc nghiÖm cña ph−¬ng c«ng thøc nghiÖm, çch viÕt
tr×nh cosx = a nghiÖm trong tr−êng hîp ®Æc biÖt :
a = - 1; 0; 1. KÝ hiÖu arccos
Ho¹t ®éng 2:( Cñng cè kh¸i niÖm )
Gi¶i çc ph−¬ng tr×nh:
π 2
a) cosx = cos b) cos3x = −
6 2
1 2
c) cosx = d) cos( x + 600) =
3 2
π - Cñng cè vÒ ph−¬ng tr×nh sinx =
a) x = ± + k2π k∈Z a,
6
π 2π cos = a : §iÒu kiÖn cã nghiÖm,
b) x = ± + k k∈Z c«ng thøc nghiÖm, çc c«ng thøc
4 3 thu gän nghiÖm, kÝ hiÖu arcsin,
1
c) x = ± arccos + k2π k ∈ Z arccos
3 - Çc tr−êng hîp:
⎡ x = −15 + k3600
0
sinx = sinα, cosx = cosα
d) ⎢ k∈Z §V§: Cã thÓ gi¶i ®−îc çc
⎣ x = − 105 0
+ k360 0
ph−¬ng r×nh kh«ng ph¶i lµ c¬ b¶n
kh«ng ?
1.Gi¶i ph−¬ng tr×nh: 5cosx - 2sin2x = 0
§−a ph−¬ng tr×nh ®· cho vÒ d¹ng: - H−íng dÉn häc sinh:
( 5 - 4sinx )cosx = 0 ®−a vÒ ph−¬ng tr×nh c¬ b¶n ®Ó viÕt
⎡ cosx = 0 nghiÖm
⇔ ⎢ ⇔ cosx = 0 - Cñng cè vÒ ph−¬ng tr×nh sinx = a,
⎢ sin x = 5 cos = a
⎣ 4
π
hay x = + kπ k ∈ Z
2
5
2. Gi¶i ph−¬ng tr×nh cos x =
2
3. Néi dung chó ý trong SGK
3- Ph−¬ng tr×nh tanx = a
Ho¹t ®éng 4:( DÉn d¾t kh¸i niÖm )
ViÕt ®iÒu kiÖn cña ph−¬ng tr×nh tanx = a, a ∈ R ?
sin x - H−íng dÉn häc sinh viÕt ®iÒu
Do tanx = a ⇔ nªn ®iÒu kiÖn cña
cosx kiÖn cña x tháa m·n cosx ≠ 0
- §V§: ViÕt c«ng thøc nghiÖm
cña ph−¬ng tr×nh tanx = a ?
15
π
ph−¬ng tr×nh lµ cosx ≠ 0 ⇔ x ≠ + kπ
2
§äc s¸ch gi¸o khoa phÇn ph−¬ng tr×nh tanx = a
- §äc s¸ch gi¸o khoa phÇn ph−¬ng tr×nh tanx - Hµm y = tanx tuÇn hoµn cã
=a chu k× lµ bao nhiªu ?
- Tr¶ lêi çc c©u hái cña gi¸o viªn biÓu ®¹t - §Æt a = tanα, t×m çc gi¸ trÞ
sù hiÓu cña m×nh vÒ çc vÊn ®Ò ®· ®äc cña x tho¶ m·n tanx = a ?
- ViÕt vµ hiÓu ®−îc çc c«ng thøc - Gi¶i thÝch kÝ hiÖu arctana ?
x = α + kπ vµ x = arctana + kπ - ViÕt c«ng thøc nghiÖm cña
x = α + k180
0 0
víi k ∈ Z ph−¬ng tr×nh trong tr−êng hîp x
cho b»ng ®é
ViÕt çc c«ng thøc nghiÖm cña çc ph−¬ng tr×nh sau:
π 1
a) tanx = tan b) tan2x = - c) tan(3x + 150) =
5 3
3
π π - H−íng dÉn häc sinh viÕt çc
a) tanx = tan ⇔ x = + kπ k ∈ Z c«ng thøc nghiÖm
5 5
1 1 - Uèn n¾n çch biÓu ®¹t, tr×nh
b) tan2x = - ⇔ 2x = arctan(- ) + kπ bµy bµi gi¶i cña häc sinh
3 3
1 1 π
k∈Z Cho x = arctan(- ) + k k∈Z
2 3 2
c) tan(3x + 150) = 3 ⇔ 3x + 150 = 600 +
k1800 Cho x = 150 + k600
ViÕt çc c«ng thøc nghiÖm cña çc ph−¬ng tr×nh:
a) tanx = 1 b) tanx = 0 c) tanx = - 1
π - Ph¸t vÊn: ChØ râ ( cã gi¶i thÝch )
a) tanx = 1 ⇔ x = + kπ sù t−¬ng ®−¬ng cña çc ph−¬ng
4
b) tanx = 0 ⇔ x = kπ tr×nh:
π tanx = 1, tanx = 0, tanx = - 1
c) tanx = - 1 ⇔ x = − + kπ víi çc ph−¬ng tr×nh sinx - cosx
4 =0
sinx = 0, sinx + cosx = 0
4. Cñng cè
Néi dung çc c«ng thøc nghiÖm ®· häc
Cñng cè trôc tan vµ cot
16
14 => 20 ( Trang 29 - SGK )
TiÕt sè 7
1. æn ®Þnh líp:
- Sü sè líp :
HS1: Gi¶i çc ph−¬ng tr×nh sau
⎛ π⎞ 5
cos ⎜ 3x + ⎟ = − sin ( 2 x − π ) ; co s ( x + 450 ) = ; cos 4 x = 0
⎝ 2⎠ 4
⎛ π π⎞
HS2 : T×m x ∈ ⎜ − ; ⎟ tho¶ m·n ®¼ng thøc sau tan 2 x − cot 2 x = 0
⎝ 2 2⎠
3. Bµi míi
4- Ph−¬ng tr×nh cotx = a
ViÕt ®iÒu kiÖn cña ph−¬ng tr×nh cotx = a, a ∈ R ?
cosx - H−íng dÉn häc sinh viÕt ®iÒu
Do cotx = a ⇔ nªn ®iÒu kiÖn cña
sin x kiÖn cña x tháa m·n sinx ≠ 0
ph−¬ng tr×nh lµ sinx ≠ 0 ⇔ x ≠ kπ - §V§: ViÕt c«ng thøc nghiÖm
cña ph−¬ng tr×nh cotx = a ?
1. X¸c ®Þnh x sao cho cot x = −1, cot x = 3
2. §äc s¸ch gi¸o khoa phÇn ph−¬ng tr×nh cotx = a
- §äc s¸ch gi¸o khoa phÇn ph−¬ng tr×nh cotx - Hµm y = cotx tuÇn hoµn cã
=a chu k× lµ bao nhiªu ?
- Tr¶ lêi çc c©u hái cña gi¸o viªn biÓu ®¹t - §Æt a = cotα, t×m çc gi¸ trÞ
sù hiÓu cña m×nh vÒ çc vÊn ®Ò ®· ®äc cña x tho¶ m·n cotx = a ?
- ViÕt vµ hiÓu ®−îc çc c«ng thøc - Gi¶i thÝch kÝ hiÖu arccota ?
x = α + kπ vµ x = arccota + kπ - ViÕt c«ng thøc nghiÖm cña
x = α + k180
0 0
víi k ∈ Z ph−¬ng tr×nh trong tr−êng hîp x
cho b»ng ®é
ViÕt çc c«ng thøc nghiÖm cña çc ph−¬ng tr×nh sau:
2π
a) cot4x = cot b) cot3x = - 2 c) cot( 2x - 100) =
7
1
3
e) cotx = 1 g)cotx = 0 h) cotx = - 1
17
2π 2π - H−íng dÉn häc sinh viÕt çc

a) cot4x = cot ⇔ 4x = + kπ c«ng thøc nghiÖm
7 7
π π - Uèn n¾n çch biÓu ®¹t, tr×nh
⇔x = +k k∈Z bµy bµi gi¶i cña häc sinh
14 4
b) cot3x = - 2 ⇔ 3x = arccot(- 2 ) +
kπ
1 π
⇔ x = arccot(- 2 ) + k
3 3
1
c) cot( 2x - 100) = ⇔ 2x - 100 = 600 +
3
k180 0
⇔ x = 35 + k900 k ∈ Z
0
Ho¹t ®éng 4 H−íng dÉn häc sinh ch÷a bµi tËp SGK
BT16 ( 28 )
⎡ 7π
⎢ x = 12
C1 : DK ⇒ 0 < 2 x < 2π DS ⎢
⎢ x = 11π
⎢⎣ 12
⎡ π
⎢ x = − + kπ
1 12
C2: sin 2 x = − ⇔ ⎢ XÐt ®K 0 < x < π dÉn ®Õn gi¶i çc
2 ⎢ x = 7π + kπ
⎢⎣ 12
bÊt ®¼ng thøc vµ chó ý t×m nghiÖm k nguyªn
BT18 ( 29 )
GV gäi häc sinh lªn b¶ng tr×nh bµy
Häc sinh nhËn xÐt vµ ®¸nh gi¸
BT19 (a-29 )
GV vÏ h×nh vµ h−íng dÉn häc sinh gi¶i
§−a thªm mét sè c©u hái khai th¸c ®å thÞ hµm sè
BT20 (trang 29 )
Ho¹t ®éng cña gi¸o viªn Ho¹t ®éng cña häc sinh
a) Yªu cÇu häc sinh gi¶i ph−¬ng tr×nh ®Ó t×m X¸c ®Þnh c«ng thøc nghiÖm
ra c«ng thøc nghiÖm x = 300 + k 900
Gi¶i ®iÒu kiÖn nghiÖm suy ra ph−¬ng tr×nh Tõ hÖ ®iÒu kiÖn suy ra nghiÖm
Èn k −4π π
Chó ý t×m k nguyªn cÇn t×m x = − , x=−
9 9
b) Ph−¬ng ph¸p gi¶i nh− c©u a
4. Cñng cè
Néi dung çc c«ng thøc nghiÖm ®· häc
Cñng cè trôc tan vµ cot
14 => 20 ( Trang 29 - SGK ) ¸c bµi tËp cßn l¹i
18
Ngµy so¹n : 15/09/2007 TuÇn : 3

TiÕt sè: 8
Thùc hμnh dïng m¸y tÝnh bá tói t×m mét gãc khi biÕt
mét gi¸ trÞ l−îng gi¸c cña nã
A - Môc tiªu:
- N¾m ®−îc k/n vÒ ph−¬ng tr×nh l−îng gi¸c
- BiÕt çch sö dông m¸y tÝnh ®Ó x¸c ®Þnh ®é ®o cña mét gãc khi biÕt gi¸ trÞ
l−îng gi¸c cña gãc ®ã
B - ChuÈn bÞ cña thÇy vµ trß :
S¸ch gi¸o khoa , M¸y tÝnh CASIO fx – 500MS ,…
C-TiÕn tr×nh tæ chøc bµi häc:
1. æn ®Þnh líp:
- Sü sè líp :
HS:: lµm bµi tËp sè 16 trang 29
3. Bµi míi
Ho¹t ®éng 1 ( ¤n tËp cñng cè kiÕn thøc cò )
a) H·y tÝnh sinx, cosx víi x nhËn çc gi¸ trÞ sau:
π π
; ; 1,5; 2; 3,1; 4,25
6 4
b) Trªn ®−êng trßn l−îng gi¸c, h·y x¸c ®Þnh çc ®iÓm M mµ sè ®o cña AM
b»ng x
( ®¬n vÞ rad ) t−¬ng øng ®· cho ë trªn vµ x¸c ®Þnh sinx, cosx
a) Dïng m¸y tÝnh fx - 500MS ( hoÆc - Nh¾c häc sinh ®Ó m¸y ë chÕ ®é tÝnh
m¸y cã tÝnh n¨ng t−¬ng ®−¬ng ) tÝnh b»ng ®¬n vÞ rad, nÕu ®Ó m¸y ë chÕ ®é
vµ cho kÕt qu¶: tÝnh b»ng ®¬n vÞ ®o ®é ( DEG ), kÕt
π π 3 qu¶ sÏ sai lÖch
sin = 0,5 , cos ≈ 0,8660... = - H−íng dÉn, «n tËp çch biÓu diÔn
6 6 2
mét cung cã sè ®o x rad ( ®é ) trªn
π 2
sin ≈ 0,7071... = ,cos vßng trßn l−îng gi¸c vµ çch tÝnh sin,
4 2 cosin cña cung ®ã
π 2 - §V§: Víi quy t¾c tÝnh sin, cosin cã
≈ 0,7071... = thÓ thiÕt lËp ®−îc mét lo¹i hµm sè
4 2
míi
sin1,5 ≈ 0,9975… cos1,5 ≈ 0,0707…
sin2 ≈ 0,9093… cos2 ≈ -
19
0,4161...v…v...
b) Sö dông ®−êng trßn l−îng gi¸c ®Ó
biÓu diÔn cung AM tho¶ m·n ®Ò bµi
Ho¹t ®éng 2 TÝnh gi¸ trÞ cña çc biÓu thøc sau b»ng 2 çch: Dïng m¸y tÝnh vµ
dïng phÐp to¸n
π 5π 7π
A = sin100sin500sin700 B = cos cos cos
9 9 9
- Dïng m¸y tinh, cho kÕt qu¶: A = - H−íng dÉn häc sinh dïng m¸y tÝnh
0,125 ; B = 0 ®Ó tÝnh çc biÓu thøc A nh»m tÝnh
- Dïng phÐp to¸n: ®Þnh h−íng trong biÕn ®æi çc biÓu
0 0 0
A = ( sin50 sin70 ) sin10 thøc A, B
1 - Tæ chøc cho çc nhãm häc sinh
= [cos( - 200) - cos1200]sin100 gi¶i bµi to¸n ®Æt ra
2
1 1 - ¤n tËp çc c«ng thøc biÕn ®æi tÝch
= sin100 cos200 + sin100 thµnh tæng, tæng thµnh tÝch.
2 4 - Uèn n¾n çch tr×nh bµy, ng«n tõ
1 0 0 1 0 cña häc sinh khi tr×nh bµy
= ( sin30 - sin10 ) + sin10
4 4
1 1 1 1
= sin300 = . = = 0,125
4 4 2 8
Ph©n chia nhãm ®Ó häc sinh th¶o
π 5π 7π luËn ®−a ra ph−¬ng ¸n gi¶i bµi to¸n
B = cos cos cos - Cñng cè çc c«ng thøc biÕn ®æi
18 18 18
π 5π 7π tÝch thµnh tæng.
= (cos cos ) cos - Nh÷ng sai sãt th−êng m¾c.
18 18 18 - Uèn n¾n çch tr×nh bµy, ng«n tõ
1 π 4π 7π cña häc sinh khi tr×nh bµy
= ( cos + cos )cos
2 3 18 18 - So s¸nh kÕt qu¶ tÝnh C trùc tiÕp
1 7π 1 7π 4π b»ng m¸y tÝnh bá tói vµ tÝnh C b»ng
= cos + cos cos
4 18 2 18 18 biÕn ®æi
1 7π 1 11π π Quy tr×nh Ên phÝm:
= cos + ( cos + cos ) cos ( shift π ÷ 18 ) ×
4 18 4 18 6
1 7π 1 11π 1 π cos ( 5 × shift π ÷ 18 )
= cos + cos + cos
4 18 4 18 4 6 × cos ( 7 × shift π ÷ 18
1 7π 1 7π 3 ) =
= cos - cos +
4 18 4 18 8
KÕt qu¶ 0. 2165

Dïng m¸y tÝnh bá tói fx - 500MS, gi¶i çc ph−¬ng tr×nh:
1 1
a) sinx = b) cosx = - c) tanx = 3
2 3
20
- Chia nhãm ®Ó nghiªn cøu s¸ch gi¸o - H−íng dÉn häc sinh dïng m¸y
khoa phÇn h−íng dÉn sö dông m¸y tÝnh tÝnh bá tói: fx - 500MS hoÆc m¸y
fx - 500MS gi¶i çc ph−¬ng tr×nh ®· cho fx - 570, fx - 500A ®Ó gi¶i çc
- Tr¶ lêi c©u hái cña gi¸o viªn, biÓu ®¹t ph−¬ng tr×nh ®· cho.
sù hiÓu cña ç nh©n
Ho¹t ®éng 4 ( Cñng cè kh¸i niÖm )
Dïng m¸y tÝnh bá tói fx - 500MS, gi¶i çc ph−¬ng tr×nh:
cot( x + 300) = 3
1 - §V§: Trong m¸y tÝnh kh«ng cã
- Ta cã cot( x + 300) = = 3 nót cot- 1 ph¶i dïng çch bÊm
tg(x + 30 )
0
nªn: phÝm nµo ®Ó gi¶i ®−îc ph−¬ng tr×nh

1 ®· cho ?
tan( x + 300) = do ®ã quy tr×nh Ên - H−íng dÉn: Do tanx.cotx = 1 nªn
3 cã thÓ sö dông nót tan- 1
phÝm ®Ó gi¶i bµi to¸n ®· cho nh− sau: (
§−a m¸y vÒ chÕ ®é tÝnh b»ng ®¬n vÞ ®é )
+ Tr−íc hÕt tÝnh x + 300:
shift tan- 1 ( 1 ÷ 3 ) =
0
cho 30
+ TÝnh x: Ta cã x + 300 = 300 + k1800
nªn:
x = k1800
4. Bµi tËp vÒ nhµ: Néi dung bµi tËp trang 31
Ngµy so¹n : 15/09/2007 TuÇn : 3

TiÕt sè:9
LuyÖn tËp
A - Môc tiªu:
+ LuyÖn tËp cñng cè thªm çc tÝnh chÊt cña çc hµm sè l−îng gi¸c
+ LuyÖn kÜ n¨ng viÕt c«ng thøc nghiÖm cña ph−¬ng tr×nh l−îng gi¸c c¬ b¶n,
biÓu diÔn nghiÖm cña ph−¬ng tr×nh l−îng gi¸c trªn ®−êng trßn l−îng gi¸c -
Cñng cè kiÕn thøc c¬ b¶n
S¸ch gi¸o khoa vµ m« h×nh ®−êng trßn l−îng gi¸c, m¸y tÝnh bá tói
TiÕt 9 : H−íng dÉn häc sinh lµm çc bµi tËp trong SGK
TiÕt 10 : Gi¶i mét sè bµi tËp cßn l¹i , khai th¸c øng dông
21

TiÕt sè 9
1. æn ®Þnh líp:
- Sü sè líp :
Ho¹t ®éng 1 ( KiÓm tra bµi cò) Gäi mét häc sinh lªn b¶ng lµm bµi tËp
HS1: Ta ph¶i t×m x ®Ó: sin3x = sinx . BiÓu diÔn tËp nghiÖm trªn ®−êng
trßn l−îng gi¸c
Ta ph¶i t×m x ®Ó: sin3x = sinx - H−íng dÉn häc sinh viÕt
⎡ x = kπ c«ng thøc nghiÖm
⎡ 3x = x + k2 π
⇔ ⎢ ⇔⎢ π π k ∈ Z - Ph¸t vÊn: BiÓu diÔn
⎣ 3x = π − x + k2 π ⎢ x= +k nghiÖm cña ph−¬ng tr×nh
⎣ 4 2 lªn vßng trßn l−îng gi¸c
- Cñng cè çc c«ng thøc
BiÎu diÔn çc nghiÖm t×m ®−îc lªn vßng trßn nghiÖm cña ph−¬ng tr×nh
l−îng gi¸c l−îng gi¸c c¬ b¶n
HS2: ViÕt c«ng thøc nghiÖm cña ph−¬ng tr×nh
sinx.cosx.(sin3x - sinx ) = 0
- Ph−¬ng tr×nh ®· cho t−¬ng ®−¬ng víi: - H−íng dÉn häc sinh viÕt c«ng
⎡ x = kπ thøc nghiÖm
⎢ π π
⎡ sin x = 0 ⎢ x= +k - Uèn n¾n çch biÓu ®¹t, tr×nh bµy
⎢ cosx = 0 ⇔ ⎢ 4 2 ⇔
⎢ ⎢ π bµi gi¶i cña häc sinh
⎢⎣sin3x = sin x ⎢ x = + kπ
⎢ 2 - Cñng cè çc c«ng thøc nghiÖm
⎢⎣ x = kπ cña ph−¬ng tr×nh l−îng gi¸c c¬ b¶n
⎡
⎢ x = kπ
⎢
⎢ x= π+kπ
⎢ 4 2
⎢ π
⎢ x = + kπ
⎣ 2
- BiÓu diÔn lªn vßng trßn l−îng gi¸c cho
π
x=k
4
Ho¹t ®éng 3 (- LuyÖn kÜ n¨ng gi¶i to¸n )
1
VD1 Gi¶i ph−¬ng tr×nh sau cos22x =
4
22
1 1 + cos 4x 1 - Ph¸t vÊn: H·y biÓu diÔn çc
cos22x = ⇔ = ⇔ 2 + 2cos4x = nghiÖm cña ph−¬ng tr×nh lªn
4 2 4
1 vßng trßn l−îng gi¸c ?
1 2π - Hái thªm:
⇔ cos4x = - = cos ViÕt c«ng thøc nghiÖm cña
2 3 ph−¬ng tr×nh: sin2x.cos4x = 0
⎡ 2π ⎡ π π
⎢ 4x = 3 + k2π ⎢ x= 6 +k2
?
cho ⎢ ⇔⎢ k - H−íng dÉn ®Ó t×m ®−îc c«ng
⎢ 4x = − 2 π π
⎢ x=− +k π thøc
+ k2π π
⎢⎣ 3 ⎢⎣ 6 2 x = k víi k ∈ Z
∈Z 6
VD2 Gi¶i çc ph−¬ng tr×nh
a) 2sin2x + 2 2 sin2xcos2x = 0:
b) tan3xtanx = 0
a) Ta cã ph−¬ng tr×nh: - Ph¸t vÊn: H·y biÓu diÔn çc
2sin2x + 2 2 sin2xcos2x = 0 nghiÖm cña ph−¬ng tr×nh lªn
⇔ 2( 1 + 2 cos2x )sin2x = 0
vßng trßn l−îng gi¸c ?
⎡ 1
cos2x = −
⇔ ⎢
- Uèn n¾n çch biÓu ®¹t, tr×nh
2 ⇔
⎢
⎢⎣ sin 2x = 0 bµy bµi gi¶i cña häc sinh
⎡ 3π - Cñng cè çc c«ng thøc
⎢ 2x = ± 4 + k2π nghiÖm cña ph−¬ng tr×nh
⎢
⎣ 2x = kπ l−îng gi¸c c¬ b¶n
⎡ 3π
⎢ x = ± + kπ
8
⇔ ⎢
⎢ x=kπ
⎢⎣ 2
b) Ta cã : tan3xtanx = 0 - H−íng dÉn häc sinh gi¶i
⎧ 1 π phÇn c):
⎪ tg3x = = cot gx = tg( − x) + §iÒu kiÖn cã nghiÖm cña
⇔ ⎨ tgx 2 ( sinx ≠ 0 ph−¬ng tr×nh ?
⎪ cos3x cosx ≠ 0
⎩ + cos3x = 4cos3x - 3cosx
?) = (4cos2x - 3 )cosx
⎧ π π nªn cos3xcosx ≠ 0 ⇔ cos3x ≠
⎧ π ⎪ x= +k
⎪ 3x = ( − x) + kπ ⎪ 8 4 0)
⇔ ⎨ 2 ⇔⎨ - Ph¸t vÊn: C«ng thøc nghiÖm
⎪⎩ cos3x ≠ 0 ⎪ 3x ≠ π + lπ t×m ®−îc cã thu gän ®−îc n÷a
⎪⎩ 2 kh«ng ?
23
⎧ π π ⎧ π π
⎪⎪ x = + k x = + k
⇔⎨ 8 4 ⇔ ⎪⎪ 8 4 víi k, l∈ Z
⎨
⎪ 3x ≠ π + lπ ⎪ x≠ π +lπ
⎪⎩ 2 ⎪⎩ 6 3
Ho¹t ®éng 4 : Ch÷a bµi tËp 23 trang 31
HD:
Bµi tËp vÒ nhµ:

- Hoµn thµnh çc bµi tËp cßn l¹i ë trang 34
- Cho thªm bµi tËp ë s¸ch bµi tËp
24
Ngµy so¹n : 19/09/2007 TuÇn : 3

TiÕt sè:9
TiÕt sè 10
1. æn ®Þnh líp:
- Sü sè líp :
KÕt hîp trong néi dung lyÖn tËp
Ho¹t ®éng 1 H−íng dÉn häc sinh lµm bµi tËp 20 trang 31
Ho¹t ®éng cña häc sinh Ho¹t ®éng cña gi¸o
viªn
a)§K ®Ó biÓu thøc cã nghÜa - Ph¸t vÊn: H·y t×m §K
⎡ π
⎢ x # − 4 + k2 π
®Ó biÓu thøc cã nghÜa
sin x # 2 ⇔ ⎢ X¸c ®Þnh x lµm cho mÉu
⎢ x # = − 3π + k2π
⎢⎣ 4 sè kh¸c kh«ng
T¹p x¸c ®Þnh : BiÓu diÏn dngj tËp hîp
⎛⎧ π ⎫ ⎧ 3π ⎫⎞
D = R \ ⎜ ⎨− + k 2π / k ∈ Z ⎬ ∪ ⎨− + k 2π / k ∈ Z ⎬ ⎟
⎝⎩ 4 ⎭ ⎩ 4 ⎭⎠
¸p dông çch gi¶i nh− c©u a ta cã kÕt qu¶

⎧ 2π ⎫ Gäi 3 hµm sè lªn b¶ng
b) D = R \ ⎨ k /k ∈Z⎬ tr×nh bµy
⎩ 3 ⎭
NhËn xÐt vµ ®¸nh gi¸
⎛⎧ π ⎫ ⎧π ⎫⎞
c ) D = R \ ⎜ ⎨ − + k π / k ∈ Z ⎬ ∪ ⎨ + kπ / k ∈ Z ⎬ ⎟
⎝⎩ 4 ⎭ ⎩2 ⎭⎠
Ho¹t ®éng 2 Khai th¸c øng dông cña hµm sè l−îng gi¸c
Bµi 24 ( trang 31 )
a) Ho¹t ®éng cña thÇy t=0 thu ®−îc - Ph©n tÝch néi dung bµi to¸n
- DÉn ®Õn çch x¸c ®Þnh çc
2π gi¸ trÞ qua hµm sè l−îng gi¸c
d = 4000cos ; h = d ≈ 3064,178 ( m )
9
b) Víi d=2000 . gi¶i ph−¬ng tr×nh rót ra t
Chó ý §K t>0 suy ra GTNN cña t lµ t=25 §−a vÒ bµi to¸n gi¶i ph−¬ng
c) Gi¶i ph−¬ng tr×nh tr×nh l−îng gi¸c
KÕt hîp m¸y tÝnh , x¸c ®Þnh
gi¸ rÞ nhá nhÊt
25
⎡π ⎤
4000cos ⎢ ( t − 10 ) ⎥ = −1236
⎣ 45 ⎦
45
⇔ t = ± α + 10 + 90k
π
Sö dông m¸y tÝnh x¸c ®Þnh α ≈ 1,885 suy ra
GTNN cña t lµ 37,000
4. cñng cè
Ho¹t ®éng 3 ( cñng cè bµi luyÖn tËp )
Bµi 1 GaØ ph−¬ng tr×nh sau b»ng çch biÕn ®æi thµnh tÝch
⎛ 5π ⎞ ⎛ π⎞
a ) sin ⎜ 3 x − ⎟ + cos ⎜ 3 x + ⎟ = 0
⎝ 6 ⎠ ⎝ 4⎠
b) cos = − cos ( 2 x − 300 )

x
2
HD: gäi hµm sè lªn b¶ng tr×nh bµy
L−u ý ph−¬ng tr×nh (b) §¬n vÞ ®o lµ ®é
Bµi 2 T×m t¹p x¸c ®Þnh cña hµm sè sau
3sin 2 x + cos x
y=
⎛ 2π ⎞ ⎛ π⎞
cos ⎜ 4 x + ⎟ + cos ⎜ 3 x − ⎟
⎝ 5 ⎠ ⎝ 4⎠
HD: Gi¶i ph−¬ng tr×nh mÉu sè kh¸c kh«ng
Suy ra tËp x¸c ®Þnh hµm sè
Bµi 3 TÝnh gi¸ trÞ gÇn ®óng
⎛ π⎞ 2 ⎛ π π⎞
1) sin ⎜ 2 x + ⎟ = trong kho¶ng ⎜ − ; ⎟
⎝ 6⎠ 5 ⎝ 3 6⎠
⎛ 3x − π ⎞ ⎛ π 7π ⎞
2) ta n ⎜ ⎟ = −3 trong kho¶ng ⎜ − ; ⎟
⎝ 5 ⎠ ⎝ 2 6 ⎠
π π π
HD: 1) §Æt y = 2 x + ⇒− < y<
6 2 2
2
Ph−¬ng tr×nh cã nghiÖm duy nhÊt y = arcsin
5
Dïng m¸y tÝnh suy ra gi¸ trÞ gÇn ®óng cña x
1
2) Néi dung nh− c©u (1) KQ x = ( 5arctan ( −3) + π ) ⇒ x ≈ −1,03
3
Tham kh¶o néi dung bµi tËp trong SBT
26
Ngµy so¹n : 20/09/2007 TuÇn : 4

TiÕt sè: 11,12,13,14
Bμi 4 - Mét sè ph−¬ng tr×nh l−îng gi¸c ®¬n gi¶n

A - Môc tiªu:
- H×nh thµnh ph−¬ng ph¸p gi¶i ph−¬ng tr×nh bËc nhÊt ,bËc hai ®èi víi mét hµm
sè l−îng gi¸c , ph−¬ng tr×nh bËc nhÊt ®èi víi sinx vµ cosx, ph−¬ng tr×nh d¼ng
cÊp bËc hai ..
- BiÕt çch gi¶i mét sè çc ph−¬ng tr×nh l−îng gi¸c mµ sau mét vµi phÐp biÕn
®æi ®¬n gi¶n cã thÓ ®−a vÒ ph−¬ng tr×nh l−îng gi¸c c¬ b¶n
- ¸p dông thµnh th¹o trong gi¶i to¸n
- LuyÖn kÜ n¨ng gi¶i ph−¬ng tr×nh l−îng gi¸c cÇn ®Õn biÕn ®æi ®Ó ®−a vÒ ph−¬ng
tr×nh c¬ b¶n
- Cñng cè çc c«ng thøc l−îng gi¸c
S¸ch gi¸o khoa vµ m« h×nh ®−êng trßn l−îng gi¸c
TiÕt 11: ph−¬ng tr×nh bËc nhÊt vµ bËc hai ®èi vêi mét hµm sè l−îng gi¸c
– bµi tËp
TiÕt 12 : ph−¬ng tr×nh bËc nhÊt ®èi víi sinx vµ cosx – bµi tËp
TiÕt 13: ph−¬ng tr×nh thuÇn nhÊt bËc hai ®èi víi sinx , cosx – bµi tËp
TiÕt 14 : Mét sè vÝ dô – bµi tËp
TiÕt sè 11
1. æn ®Þnh líp:
- Sü sè líp :
sin 2 x + 2cos x
T×m tËp x¸c ®Þnh cña hµm sè y = sau ®ã biÓu diÔn trªn vßng
1 − 2 sinx.c os x
trßn l−îng gi¸c nh÷ng ®iÓm kh«ng x¸c ®Þnh
- §iÒu kiÖn cña ph−¬ng tr×nh: - H−íng dÉn häc sinh biÓu diÔn
π π (1) vµ (2) lªn vßng trßn l−îng
sin2x ≠ 1 ⇔ 2x ≠ + k2 π ⇔ x ≠ + lπ ( 1 gi¸c ®Ó lÊy nghiÖm cña bµi to¸n
2 4
) - Cñng cè kiÕn thøc c¬ b¶n:
- Víi ®iÒu kiÖn ( 1 ) ta cã: BiÓu diÔn nghiÖm cña ph−¬ng
π π π tr×nh l−îng gi¸c
cos2x = 0 ⇔ 2x = + kπ ⇔ x = + k ( 2 - HD thªm: Tõ (1) vµ (2) ph¶i
2 4 2 cã:
)
27
- BiÓu diÔn ( 1 ) vµ ( 2 ) lªn vßng trßn l−îng π π π

π 3π + k ≠ + lπ ⇔ k ≠ 2l suy
gi¸c, cho x = − + kπ ( hoÆc x = + kπ ) 4 2 4
4 4 3π
ra: k = 2l +1 hay x = + lπ
4
3. Bµi míi
I - Ph−¬ng tr×nh bËc nhÊt ®èi víi mét hµm l−îng gi¸c:
Gäi mét häc sinh lªn b¶ng gi¶i bµi tËp vÝ dô trong SGK
- §−a vÒ çc ph−¬ng tr×nh c¬ b¶n ®· häc - nhËn xÐt ®¸nh gi¸ kÕt qu¶
2 - Ph−¬ng tr×nh bËc hai ®èi víi mét hµm l−îng gi¸c:
Ho¹t ®éng 2 ( KiÓm tra bµi cò - DÉn d¾t kh¸i niÖm )
Gäi mét häc sinh lªn b¶ng gi¶i bµi tËp:
Gi¶i ph−¬ng tr×nh: cos2x - 3cosx + 2 = 0
- §Æt t = cosx, ®iÒu kiÖn - 1 ≤ t ≤ 1, ta cã - H−íng dÉn häc sinh gi¶i
ph−¬ng tr×nh b©c hai cña t: t2 - 3t + 2 = 0 ph−¬ng tr×nh b»ng çch ®Æt Èn
- Gi¶i ph−¬ng tr×nh bËc hai nµy, cho t = 1, t = phô, ®−a vÒ ph−¬ng tr×nh bËc
2 hai
π - §V§:
- Víi t = 1 ⇔ cosx = 1 ⇔ x = + kπ Gi¶i çc ph−¬ng tr×nh d¹ng:
2
Víi t = 2, lo¹i do kh«ng tháa m·n ®iÒu kiÖn at2 + bt + c = 0 ( a ≠ 0 )
- vËy ph−¬ng tr×nh ®· cho cã mét hä nghiÖm trong ®ã t lµ mét trong çc hµm
sè sinx, cosx, tanx, cotx
π - Ph¸t vÊn: H·y nªu çch gi¶i ?
x= + kπ k ∈Z
2
Ho¹t ®éng 3 ( Cñng cè luyÖn tËp )

Gi¶i çc ph−¬ng tr×nh:
a) 2sin2x + 2 sinx - 2 = 0 b) 3tan2x - 2 3 tanx - 3 = 0
a) §Æt t = sinx, ®iÒu kiÖn - 1 ≤ t ≤ 1, ta cã - Cñng cè çch gi¶i ph−¬ng
ph−¬ng tr×nh b©c hai cña t: 2t2 + 2 t - 2 = 0 tr×nh bËc hai ®èi víi mét hµm
2
cho t1 = , t2 = - − 2 < - 1 lo¹i sè l−îng gi¸c
2
- §V§:
2 2
Víi t1 = ta cã: sinx = cho + Trong tr−êng hîp t lµ mét
2 2
hµm cã chøa çc hµm l−îng
28
⎡ π gi¸c
⎢ x = + k2 π
4 + Gi¶i ph−¬ng tr×nh l−îng gi¸c
⎢
⎢ x = 3π + k2 π b»ng çch ®−a vÒ ph−¬ng tr×nh
⎢⎣ 4
b) §Æt t = tanx, ta cã ph−¬ng tr×nh b©c hai cña bËc hai ®èi víi mét hµm sè
t: l−îng gi¸c
2
3t - 2 3 t - 3 = 0
3
cho t1 = 3 , t2 = -
3
Víi t1 = 3 , ta cã: tanx = 3 cho x = 600 +
k1800
3 3
víi t2 = - , ta cã: tanx = -
3 3
0 0
cho x = - 30 + k180
Gi¶i ph−¬ng tr×nh: 6cos2x + 5sinx - 2 = 0
- BiÕn ®æi vÒ sinx = - 0,5 cho: - Chia nhãm ®Ó häc sinh ®äc,
⎡ x = −30 + k360
0 0 th¶o luËn bµi gi¶i cña SGK
⎢ k ∈ Z - Cñng cè vÒ gi¶i ph−¬ng tr×nh
⎣ x = 210 + k360
0 0
l−îng gi¸c nãi chung
Gi¶i ph−¬ng tr×nh: 3tgx − 6cotgx+2 3 − 3 = 0
1 - H−íng dÉn häc sinh dïng
- Do cotx = nªn ta cã ph−¬ng tr×nh: 1
tgx c«ng thøc: cotx = ®Ó ®−a
3 tan2x + ( 2 3 - 3 )tanx - 6 = 0 tgx
- §Æt t = tanx, ta cã ph−ên tr×nh: ph−¬ng tr×nh ®· cho vÒ d¹ng
bËc hai ®èi víi tanx
3 t2 + ( 2 3 - 3 )t - 6 = 0
- Uèn n½n çch tr×nh bµy lêi
cho: t = 3 , t = - 2 gi¶i cña häc sinh
π - Cñng cè vÒ gi¶i ph−¬ng tr×nh
- Víi t = 3 , cho x = + kπ
3 l−îng gi¸c nãi chung
Víi t = - 2, cho x = arctan( - 2 ) + kπ k ∈
Z
Gi¶i ph−¬ng tr×nh: 2sin2x - 5sinxcosx - cos2x = - 2
- Do cosx = 0 kh«ng tháa m·n ph−¬ng tr×nh, - H−íng dÉn häc sinh®−a
nªn ph−¬ng tr×nh nÕu cã nghiÖm x th× cosx ≠ ph−¬ng tr×nh ®· cho vÒ d¹ng
0
29
- Chia hai vÕ cña ph−¬ng tr×nh cho cos2x vµ bËc hai ®èi víi tanx
1
dïng c«ng thøc 1 + tan2x = ta cã: - Uèn n½n çch tr×nh bµy lêi
cos2 x
4tan2x - 5tanx + 1 = 0 gi¶i cña häc sinh
1 - Cñng cè vÒ gi¶i ph−¬ng tr×nh
Cho tanx = 1, tanx =
4 l−îng gi¸c nãi chung
π
- Víi tanx = 1 cho x = + kπ
4
1 1
víi tanx = cho x = arctan( ) + kπ k ∈
4 4
Z
4. cñng cè
+ Thùc hiÖn çc HD 1 vµ 2 trong SGK
+ Chó ý biÓu diÔn tËp nghiÖm trªn vßng trßn l−îng gi¸c
5. Bµi tËp vÒ nhµ: 27,28,29 ( trang 29 - SGK )
TiÕt sè 12
1. æn ®Þnh líp:
- Sü sè líp :
Gäi mét häc sinh lªn b¶ng ch÷a bµi tËp 30sin23x + 29sin3x - 7 = 0
- Ph−¬ng tr×nh ®· cho t−¬ng ®−¬ng víi: - H−íng dÉn häc sinh®−a
2
30sin 3x + 29sin3x - 7 = 0 ph−¬ng tr×nh ®· cho vÒ d¹ng
- §Æt t = sin3x, ®iÒu kiÖn - 1 ≤ t ≤ 1, ta cã bËc hai ®èi víi sin3x
2
ph−¬ng tr×nh b©c hai cña t: 30t + 29t - 7 - Uèn n½n çch tr×nh bµy lêi
=0 gi¶i cña häc sinh
7 1 - Cñng cè vÒ gi¶i ph−¬ng tr×nh
cho t1 = - < - 1 lo¹i, t2 = tháa m·n l−îng gi¸c nãi chung
6 5
1 1 - §V§: Gi¶i ph−¬ng tr×nh d¹ng:
Víi t = cho 3x = arcsin( ) + k2π k ∈ Z asinx + bcosx = c
5 5
1 1 2π
Hay: x = arcsin( ) + k
3 5 3
3. Bµi míi
III - Ph−¬ng tr×nh b©c nhÊt ®èi víi sinx vµ cosx
30
GV: yªu cÇu häc sinh thùc hiÖn H§ sè 3 trong SGK

HS:: lªn b¶ng tr×nh bµy
GV: XÐt vÝ dô 4 trong SGK
3 sin x − cos x = 1
HS: §−a ra nhËn xÐt çch gi¶i : BiÕn dæi vÒ ph−¬ng tr×nh c¬ b¶n dïng c«ng
thøc céng
Ho¹t ®éng 3 ( H×nh thµnh ph−¬ng ph¸p gi¶i )
HS:: §äc tham kh¶o néi dung trong SGK sau ®ã thùc hiÖn ho¹t ®éng sau
H·y dïng c«ng thøc biÕn ®æi asinx + bcosx ®Ó ®−a ph−¬ng tr×nh asinx +
bcosx = c vÒ ph−¬ng tr×nh c¬ b¶n ?
- Dïng c«ng thøc biÕn ®æi ®−a ph−¬ng tr×nh - ¤n tËp c«ng thøc biÕn ®æi
vÒ d¹ng: a + b sin( x + ϕ ) = m
2 2 biÓu thøc asinx + bcosx
- Ph−¬ng tr×nh l−îng gi¸c c¬
hoÆc a 2 + b2 cos( x - ϕ ) = m b¶n
§iÒu kiÖn ®Ó ph−¬ng tr×nh cã
nghiÖn
Ho¹t ®éng 4 ( LuyÖn tËp - Cñng cè )
Gi¶i ph−¬ng tr×nh: 3sinx + 3 cosx = - 3
- §−a ph−¬ng tr×nh vÒ d¹ng: - ThuyÕt tr×nh vÒ gi¶i ph−¬ng
π 1 tr×nh l−îng gi¸c kh«ng ë d¹ng
sin( x + ) = - c¬ b¶n
6 2
π - Uèn n½n çch tr×nh bµy lêi
⎡
- TÝnh x: ⎢ x = − 3 + k2π k ∈ Z gi¶i cña häc sinh
⎢ x
⎣ x = π + k2 π - Çch gi¶i b»ng ®Æt t = tan
2
Ho¹t ®éng 5 ( LuyÖn tËp - Cñng cè )
1. Gi¶i ph−¬ng tr×nh: 5 sinx + 2cosx = 4
x - H−íng dÉn häc sinh thö ®iÒu
- Thö çc gi¸ trÞ cña x lµm cho cos = 0 x
2 kiÖn cos ≠ 0 ®Ó dïng çch ®Æt
x 2
- §Æt t = tan vµ ¸p dông çc c«ng thøc: x
2 t = tan vµ çc c«ng thøc
2t 1− t 2
2
sinx = vµ cosx = cho ph−¬ng l−îng gi¸c
1 + t2 1 + t2
tr×nh: 2t
sinx = vµ cosx =
6t2 - 2 5 t + 2 = 0 1 + t2
Ph−¬ng tr×nh nµy cã Δ = - 7 < 0 nªn v« 1 − t2
nghiÖm. VËy ph−¬ng tr×nh ®· cho v« nghiÖm 1 + t2
- Cñng cè vÒ gi¶i ph−¬ng tr×nh
l−îng gi¸c
31
3. T×m m ®Ó ph−¬ng tr×nh sau cã nghiÖm 2sin 3x + 5 cos3x = m

HD: VËn dông lý thuyÕt suy ra gi¸ trÞ cña m
a 2 + b2 ≥ c2
4. Häc sinh th¶o luËn çc bµi tËp sau
⎛ π⎞ ⎛ 2π ⎞ 1
cos 2 ⎜ x + ⎟ + cos 2 ⎜ x + ⎟ = (sin x + 1)
⎝ 3⎠ ⎝ 3 ⎠ 2
π
HD: Sö dông c«ng thøc h¹ bËc : 1 + 2. cos(2 x + π ). cos = sin x
3
Ho¹t ®éng 6 ( LuyÖn kÜ n¨ng n©ng cao , cñng cè kiÕn thøc Dµnh cho häc
sinh kh¸ giái) Tim gi¸ trÞ lín nhÊt, nhá nhÊt cña hµm sè:
cosx − 2sin x
y=
2 − sin x
- V× 2 - sinx > 0 ∀x nªn tËp x¸c ®Þnh cña hµm - H−íng dÉn häc sinh dïng
sè lµ R. Gäi y0 lµ mét gi¸ trÞ cña hµm sè, khi ®ã ®iÒu kiÖn cã nghiÖm cña
ph¶i tån t¹i x ∈ R sao cho:
cosx − 2sin x ph−¬ng tr×nh
y0 =
2 − sin x asinx + bcosx = c lµ a2 + b2 ≥
hay ph−¬ng tr×nh: cosx + ( y0 - 2 )sinx = 2y0
ph¶i cã nghiÖm ⇔ 1 + ( y0 - 2 )2 ≥ 4y02 c2 ®Ó t×m tËp gi¸ trÞ cña hµm sè
⇔ 3y02 + 4y0 - 5 ≤ 0 ®· cho
−2 − 19 −2 + 19 - Uèn n½n çch tr×nh bµy lêi
⇔ ≤ y0 ≤
3 3
gi¶i cña häc sinh
- DÊu ®¼ng thøc x¶y ra khi
cosx sin x −8 ± 19 - Cñng cè kiÕn thøc c¬ b¶n
= ⇔ tgx = y0 − 2 =
1 y0 − 2 3
−8 ± 19
hay x = arctan( ) + kπ víi k ∈ Z
3
−2 − 19 −8 − 19
.VËy miny = khi x = arctan
3 3
−2 + 19
+ kπ vµ maxy = khi x =
3
−8 + 19
arctan + kπ
3
4.cñng cè
Néi dung ph−¬ng ph¸p gi¶i
Néi dung çc bµi tËp ®· häc
32
Néi dung bµi tËp 30 – 31 trong SGK trang 42

( Nhãm tr−ëng )
33
Ngµy so¹n : 25/09/2007 TuÇn : 5

TiÕt sè: 13,14,15
TiÕt sè 13 ph−¬ng tr×nh thuÇn nhÊt bËc hai ®èi víi

sinx, cosx
1. æn ®Þnh líp:
- Sü sè líp :
Ho¹t ®éng 1 H×nh thµnh kh¸i niÖm vµ ph−¬ng ph¸p gi¶i
HS: §äc néi dung SGK trang 37
GV: Tr×nh bµy tãm t¾t ph−¬ng ph¸p gi¶i
Tæ chøc häc sinh thá luËn theo nhãm gi¶i bµi tËp sau
Gi¶i ph−¬ng tr×nh: - H−íng dÉn häc sinh thùc hiÖn
2sin2x + sinxcosx - 3cos2x = 0 gi¶i bµi tËp b»ng çch sö dông
2
- NÕu cosx = 0 th× sin x = 1 nªn 2 = 0 v« lÝ, 1 − cos2x
c«ng thøc: sin2x =
do ®ã cosx ≠ 0. Chia c¶ hai vÕ cña ph−¬ng 2
tr×nh ®· cho cho cos2x, ta ®−îc: 1 + cos2x
2tan2x + tanx - 3 = 0 cho tanx = 1, tanx = - 3 cos2x =
2
π
- NÕu tanx = 1 cho x = + kπ 1
sinxcosx = sin2x
4 2
nÕu tanx = - 2 cho x = arctan( - 3 ) + kπ - Cñng cè çch gi¶i ph−¬ng tr×nh
VËy ph−¬ng tr×nh ®· cho cã hai hä nghiÖm: l−îng gi¸c d¹ng:
π asinx + bcosx = c
x = + kπ
4 asin x + bsinxcosx + ccos2x = d
2
x = arctan( - 3 ) + kπ víi k ∈
Z
Ho¹t ®éng 2 ( LuyÖn kÜ n¨ng gi¶i to¸n, cñng cè kiÕn thøc )
Chøng minh r»ng çc ph−¬ng tr×nh sau v« nghiÖm:
a) 4sin 2 x − 5sin x.cos x − 6cos 2 x = 0 b) 3 sin 2 x − sin x.cos x = 0
a) gi¶i b»ng 2 çch -Gäi 2 häc sinh tr×nh bµy theo 2
2
c1: Chia 2 cho cos x chó ý xÐt tr−êng hîp çch kh¸c nhau
b»ng 0 Gäi häc sinh nhËn xÐt
c2: Sö dông c«ng thøc h¹ bËc
b) Sö dông mét trong 2 çch Tuú theo néi dung bµi tËp chän
c1: sö dông ph−¬ng ph¸p chung ë trªn çch gi¶i hîp lý
c2: Ph©n tÝch thµnh nh©n tö - Uèn n½n çch tr×nh bµy lêi
gi¶i cña häc sinh
Ho¹t ®éng 3 ( LuyÖn kÜ n¨ng gi¶i to¸n, cñng cè kiÕn thøc )
34
Chøng minh r»ng víi mäi gi¸ trÞ cña m, ph−¬ng tr×nh sau lu«n cã nghiÖm:
msin2x - ( 2m + 1 )sinxcosx + ( m + 1 )cos2x = 0
2
- NÕu cosx = 0 th× sin x = 1, lóc ®ã ph−¬ng tr×nh - Uèn n½n çch tr×nh bµy
trë thµnh: m = 0 tøc lµ víi m = 0, ta cã çc gi¸ trÞ
lêi gi¶i cña häc sinh
x tháa m·n ph−¬ng tr×nh: sin2x = 1 hay cosx = 0
hay: - Ph¸t vÊn: Cã thÓ ¸p dông
x = 900 + k1800
çch gi¶i ë ho¹t ®éng 5
- NÕu cosx ≠ 0, cho c¶ hai vÕ cña ph−¬ng tr×nh ®·
cho cho cos2x, ta ®−îc ph−¬ng tr×nh: ®−îc kh«ng ? NÕu ¸p dông
2
mtan x - ( 2m + 1 )tanx + m + 1 = 0 ( * ®−îc, h·y tr×nh bµy çch
)
Do ®ã: gi¶i Êy ?
0
+ NÕu m = 0 ta ®−îc tanx = 1 cho x = 45 + - Cñng cè vÒ gi¶i ph−¬ng
k1800
+ NÕu m ≠ 0 th× ( * ) lµ ph−¬ng tr×nh b©c hai cña tr×nh l−îng gi¸c
tanx cã nghiÖm tanx = 1 cho x = 450 + k1800. vËy
trong mäi tr−êng hîp, ph−¬ng tr×nh ®· cho lu«n
cã nghiÖm víi mäi gi¸ trÞ cña m
Ho¹t ®éng 4 (Giíi thiÖu vÒ ph−¬ng tr×nh thuÇn nhÊt bËc ba ®èi víi sinx , cosx
GV: Nªu ®Þnh nghÜa vµ ph−¬ng ph¸p gi¶i
HS:: ¸p dông gi¶i çc ph−¬ng tr×nh sau
1) 4sin x + 3cos x − 3sin x − sin x.cos x = 0
3 3 2 H−íng dÉn häc sinh çch
gi¶i ¸p dông nhø ph−¬ng
2) 2cos x = sin 3x
3 ph¸p gi¶i ph−¬ng tr×nh
®¼ng cÊp bËc hai ®èi víi
sinx vµ cosx.
Chó ý ph−¬ng ph¸p nhÈm
3) sin x + cos x − 4sin 3 x = 0
nghiÖm ph−¬ng tr×nh bËc ba
4. cñng cè
- §äc bµi ®äc thªm vÒ “ BÊt ph−¬ng tr×nh l−îng gi¸c “
- Bµi tËp1, 2, 3, 4, 5 phÇn «n tËp ch−¬ng trang 43 - SGK
TiÕt sè 14 mét sè vÝ dô vμ bμi tËp

1. æn ®Þnh líp:
- Sü sè líp :
Häc sinh 1: G¶i mét ph−¬ng tr×nh trong bµi 28 (theo yªu cÇu cña gi¸o viªn )
Häc sinh 2: Gi¶i nét ý bµi tËp 29 trang 41
35

Ho¹t ®éng 1 Tæ chøc cho häc sinh gi¶i ph−¬ng tr×nh sau theo nhãm
1) gi¶i ph−¬ng tr×nh: tanx + cot2x = 2cot4x - H−íng dÉn häc sinh viÕt
⎧ cosx ≠ 0 ®iÒu kiÖn cña ph−¬ng tr×nh
⎪
- §iÒu kiÖn: ⎨ sin2x ≠ 0 ⇔ sin 4x ≠ 0 ( Ph¸t vÊn: T¹i sao çc ®iÒu
⎪ sin4x ≠ 0
⎩ kiÖn lµm cho mÊu thøc cña
- Ta cã ph−¬ng tr×nh:
tanx - cot4x = cot4x - cot2x çc ph©n thøc ®· cho trong
Do: tanx - cot4x = ph−¬ng tr×nh l¹i t−¬ng
sin x cos 4x cos 4x cosx − sin 4xsin x
− =− ®−¬ng víi ®iÒu kiÖn sin4x ≠
cosx sin 4x sin 4x cosx
cos5x 0?)
=−
sin 4x cosx - Cho häc sinh thiÕt lËp çc
cot4x - cot2x =
c«ng thøc:
cos 4x cos2x sin 2x cos 4x − sin 4x cos2x cos(x + y)
− = tanx - coty = -
sin 4x sin 2x sin 2xsin 4x cosx cosy
sin 2x 1
=− =−
sin 2xsin 4x sin 4x sin(x − y)
cotx - coty = -
Nªn ta cã ph−¬ng tr×nh: sin xsin y
cos5x 1
− =− vµ do sin4x ≠ 0 nªn: - Ph¸t vÊn: H·y xÐt çc gi¸
sin 4x cosx sin 4x
trÞ x t×m ®−îc xem cã tho¶
cos5x = cosx
m·n ®iÒu kiÖn cña ph−¬ng
Suy ra: 5x = x + k2π hoÆc 5x = - x + k2π tr×nh b»ng 2 ph−¬ng ph¸p:
π π
T×m ®−îc: x = k hoÆc x = k víi k ∈ Z Sö dông ®−êng trßn l−îng
2 3 gi¸c vµ b»ng ph−¬ng ph¸p
- XÐt ®Õn ®iÒu kiÖn sin4x ≠ 0 ta lo¹i nghiÖm tÝnh to¸n ?
π π - Uèn n½n çch tr×nh bµy
x = k lÊy nghiÖm x = k
2 3 lêi gi¶i cña häc sinh
- Cñng cè vÒ biÓu diÔn
nghiÖm cña ph−¬ng tr×nh
l−îng gi¸c
Ho¹t ®éng 2: ( LuyÖn kÜ n¨ng gi¶i to¸n )

π
Gi¶i ph−¬ng tr×nh: tanx + tan( x + )=1
4
- §iÒu kiÖn x¸c ®Þnh cña ph−¬ng tr×nh: - Cho häc sinh ¸p dông c«ng
thøc:
36
⎧ cosx ≠ 0 tan( x + y ) ®Ó viÕt c«ng thøc:

⎪ ⎛ π ⎞ 1 + tgx
⎨ π (*) tg ⎜ x + ⎟ =
⎪⎩ cos(x + ) ≠ 0 ⎝ 4 ⎠ 1 − tgx
4
π ⎞ 1 + tgx - Ph¸t vÊn :
⎛
- ¸p dông c«ng thøc: tg ⎜ x + ⎟ = ta T¹i sao çc gi¸ trÞ x = arctan3 +
⎝ 4 ⎠ 1 − tgx kπ vµ x = kπ tháa ®iÒu kiÖn (*) ?
®−a ph−¬ng tr×nh ®· cho vÒ d¹ng: - Uèn n½n çch tr×nh bµy lêi gi¶i
1 + tgx
tgx + = 1 hay ( tanx - 3 )tanx cña häc sinh
1 − tgx
=0 - Cñng cè vÒ gi¶i ph−¬ng tr×nh
- Víi tanx - 3 = 0 cho tanx = 3 vµ cã l−îng gi¸c
x = arctan3 + kπ, k ∈ Z tho¶
(*)
Víi tanx = 0 cho x = kπ, k ∈ Z tho¶ (*)
Ho¹t ®éng 3: ( LuyÖn kÜ n¨ng gi¶i to¸n- Cñng cè kiÕn thøc c¬ b¶n )
Gi¶i ph−¬ng tr×nh: 3sin3x - 3 cos9x = 1 + 4sin33x
- Ta cã ph−¬ng tr×nh: - ¤n tËp çc c«ng thøc:
3
( 3sin3x - 4sin 3x ) - 3 cos9x = 1 sin3a = 3sina - 4sin3a
cos3a = 4cos3a - 3cosa
⇔ sin9x - 3 cos9x = 1
¸p dông cho bµi to¸n:
1 3 1
⇔ sin9x - cos9x = ViÕt c«ng thøc sin9x, cos9x ?
2 2 2 - Cñng cè çch gi¶i ph−¬ng tr×nh
π 1 d¹ng: asinx + bcosx = c
⇔ sin( 9x - ) = suy ra:
3 2 ( ®iÒu kiÖn cã nghiÖm vµ çch
π 2π 7π 2π gi¶i )
x= +k hoÆc x = +k víi k - Uèn n½n çch tr×nh bµy lêi gi¶i
18 9 54 9
∈Z cña häc sinh
Gi¶i ph−¬ng tr×nh: cos7x.cos5x - 3 sin2x = 1 - sin7x.sin5x
37
- Ta cã ph−¬ng tr×nh: - Cñng cè çc c«ng thøc céng

cos7x.cos5x + sin7x.sin5x - 3 sin2x = 1 cung, gi¶i ph−¬ng tr×nh d¹ng:
⇔ cos2x - 3 sin2x = 1
asinx + bcosx = c
1 3 1
⇔ cos2x - sin2x = - Uèn n½n çch tr×nh bµy lêi
2 2 2
π 1 gi¶i cña häc sinh
hay cos( 2x + ) = cho
3 2
⎡ π
⎢ x = − 3 + kπ k ∈ Z
⎢
⎣ x = kπ
⎛ 2π 6π ⎞
T×m çc gi¸ trÞ x ∈ ⎜ ; ⎟ tho¶ m·n ph−¬ng tr×nh:
⎝ 5 7 ⎠
cos7x - 3 sin7x = - 2
- BiÕn ®æi ph−¬ng tr×nh ®· cho vÒ d¹ng: - Ph¸t vÊn: Gi¶i ph−¬ng tr×nh ®·
π 2 cho t×m çc nghiÖm tho¶ m·n
cos( 7x + ) = -
3 2
ph−¬ng tr×nh ?
⎡ 13π 2π
⎢ x = − 84 + k 7 - H−íng dÉn häc sinh dïng
- Suy ra: ⎢ k∈Z
⎢ x = 5π + k 2π vßng trßn l−îng gi¸c ®Ó l¸y
⎢⎣ 84 7 nghiÖm cña bµi to¸n
13π 2π
- XÐt x = − +k : - H−íng dÉn häc sinh dïng tÝnh
84 7
⎛ 2π 6π ⎞ to¸n ®Ó lÊy nghiÖm cña bµi to¸n
Do x ∈ ⎜ ; ⎟
⎝ 5 7 ⎠ - Cñng cè vÒ çch lÊy nghiÖm
2π 13π 2π 6π
⇔ <− +k < cña bµi to¸n b»ng ph−¬ng ph¸p
5 84 7 7
Suy ra ®−îc: dïng vßng trßn l−îng gi¸c
233 425 ( BiÓu diÔn vµ ®äc nghiÖm tõ
<k< vµ do k ∈ Z nªn cho k = 2 ; k
120 120 ®−êng trßn l−îng gi¸c )
35π 59π
= 3 tõ ®ã cho x = ;x=
84 84
5π 2π - Uèn n½n çch tr×nh bµy lêi
T−¬ng tù xÐt x = +k cho k = 2 vµ
84 7 gi¶i cña häc sinh
53π
suy ra x = .
84
- VËy ph−¬ng tr×nh ®· cho cã çc nghiÖm
38
35π 59π
tho¶ m· ®Ò bµi lµ: x = ;x= ;x=
84 84
53π
84
4. cñng cè
o Tãm t¾t çch gi¶i mét sè ph−¬ng tr×nh c¬ b¶n
o H−íng dÉn häc sinh ch÷a néi dung bµi tËp sè 32 trong SGK
o Ph−¬ng ph¸p : sö dông c«ng thøc h¹ bËc ®−a vÒ ph−¬ng tr×nh bËc
nhÊt ®èi víi sin x, cos x … Sau ®ã sö dông §K cã nghiÖm suy ra
GTLN vµ GTNN
5. Bµi tËp vÒ nhµ: Néi dung çc bµi tËp cßn l¹i trang 41 vµ 42 ( SGK )
HD bµi tËp 9 (c): Chó ý ®iÒu kiÖn cosx ≠ 0

( Nhãm tr−ëng )
Ngµy so¹n : 30/09/2007 TuÇn : 5

TiÕt sè: 15
LuyÖn tËp ( tiÕt 1 )
A - Môc tiªu:
- LuyÖn kÜ n¨ng gi¶i ph−¬ng tr×nh l−îng gi¸c cÇn ®Õn biÕn ®æi ®Ó ®−a vÒ
ph−¬ng tr×nh c¬ b¶n
- Cñng cè çc c«ng thøc l−îng gi¸c
- Ch÷a çc bµi tËp trang 40
- BiÓu diÔn ®−îc c«ng thøc lªn vßng trßn l−îng gi¸c vµ ng−îc l¹i
- Chän cho thªm bµi tËp cïng lo¹i trong çc ®Ò thi tuyÓn sinh
- ¸p dông m¸y tÝnh ®Ó tÝnh nghiÖm gÇn ®óng
S¸ch gi¸o khoa vµ m« h×nh ®−êng trßn l−îng gi¸c
1. æn ®Þnh líp:
- Sü sè líp :
39
Ho¹t ®éng 1 ( KiÓm tra bµi cò – Ch÷a mét sè bµi trong SGK )
GV: gäi häc sinh lªn b¶ng gi¶i mét sè ph−¬ng tr×nh trong çc bµi tËp 41 vµ 42 (
Dù kiÕn 4 häc sinh )
HS: Thùc hiÖn theo yªu cÇu cña gi¸ viªn vµ nhËn xÐt th¶o luËn çc kÕt qu¶ trªn
b¼ng
Ho¹t ®éng 2 Giíi thiÖu mét sè ph−¬ng tr×nh kh¸c - Gäi mét häc sinh lªn
b¶ng ch÷a bµi tËp
1 + sin3x - Ph¸t vÊn:
Gi¶i ph−¬ng tr×nh: = 1 + 2sin 2x H·y nªu ®−êng lèi chung ®Ó
cosx
- §iÒu kiÖn x¸c ®Þnh cña ph−¬ng tr×nh: cosx gi¶i ph−¬ng tr×nh l−îng gi¸c
≠0 ( T×m çch ®−a vÒ ph−¬ng tr×nh
- Do 2sin2x.cosx = sin3x + sinx nªn ta cã c¬ b¶n ®Ó viÕt c«ng thøc nghiÖm
ph−¬ng tr×nh: 1 + sin3x = cosx + sin3x + )
sinx H·y nªu çc ph−¬ng ph¸p
Hay, ta cã: th−êng dïng ®Ó lo¹i nghiÖm ( xÐt
®iÒu kiÖn ) khi gi¶i ph−¬ng tr×nh
2
sinx + cosx = 1 ⇔ cos( x + 45 ) =
0 l−îng gi¸c ?
2 - Uèn n½n çch tr×nh bµy lêi gi¶i
Tõ ®ã, suy ra: cña häc sinh
x = k2π hoÆc x = - 900 + k2π víi k ∈ Z - Cñng cè vÒ gi¶i ph−¬ng tr×nh
L¹i do ®iÒu kiÖn cosx ≠ 0 nªn ta chØ lÊy x = l−îng gi¸c
k2π
Ho¹t ®éng 3 ( LuyÖn kÜ n¨ng gi¶i to¸n – Dµnh cho häc sinh kh¸ giái )
Gi¶i ph−¬ng tr×nh: 2cos( 2cosx ) = 3
3 - ¤n tËp vÒ tÝnh chÊt cña çc
Ta cã ph−¬ng tr×nh cos( 2cosx ) = , suy hµm sè sinx, cosx, vÒ gi¶i
2
ph−¬ng tr×nh l−îng gi¸c c¬ b¶n
ra:
- Cho häc sinh thùc hµnh gi¶i bµi
π
cosx = ± + k2 π víi k ∈ Z . tËp t¹i líp :
12 Gi¶i ph−¬ng tr×nh cos( 8sinx ) =
π
Do | cosx | ≤ 1 ∀x nªn ph¶i cã | ± + k2 π | 1
12 π
KÕt qu¶: x = mπ, x = arcsin +
≤1 4
π π
suy ra k = 0 hay cosx = ± tõ ®ã cho n2π, x = π - arcsin + n2π,
12 4
π π
x = ± arccos( ± ) + m2π víi m ∈ Z x = arcsin( - )+ l2π,
12 4
40
π
x = π - arcsin( - ) + l2π
4
Ho¹t ®éng 4: ( LuyÖn kÜ n¨ng gi¶i to¸n - Cñng cè kiÕn thøc c¬ b¶n )
Gi¶i biÖn luËn theo m ph−¬ng tr×nh:
( 4m - 1 )sinx + 2 = msinx - 3
- ViÕt l¹i ph−¬ng tr×nh d−íi d¹ng: - H−íng dÉn häc sinh thùc hiÖn
( 1 - 3m )sinx = 5 (*) theo tõng b−íc:
1 + §−a ph−¬ng tr×nh vÒ d¹ng c¬ b¶n
a) Víi m = (*) v« nghiÖm + §iÒu kiÖn cã nghiÖm cña ph−¬ng
3
1 5 tr×nh ®Ó t×m çc gi¸ trÞ cña m
b) Víi m ≠ (*) ⇔ sinx = (**) + KÕt luËn vÒ nghiÖm cña ph−¬ng
3 1 − 3m tr×nh ®· cho
5
Do sin x ≤ 1 ∀x nªn ph¶i cã ≤1 - ¤n tËp vÒ gi¶i, biÖn luËn ph−¬ng
1 − 3m tr×nh ax + b = 0
4 - Cho häc sinh thùc hµnh gi¶i bµi
gi¶i ra ®−îc m ≥ 2 hoÆc m ≤ - lóc ®ã ta tËp: Gi¶i, biÖn luËn ph−¬ng tr×nh
3
m(m +1)cos2x = m2- m -
⎛ 5 ⎞ 2
cã çc hä nghiÖm: x = arcsin ⎜ ⎟ + 3+m cos2x
⎝ 1 − 3m ⎠ KQ: m ∈ [ - 3 ; - 1 ] ∪ [ 3 ; 3 ]
k2π hoÆc th×
⎛ 5 ⎞ x=±
x = π - arcsin ⎜ ⎟ + k2π
⎝ 1 − 3m ⎠ 1 ⎛ m2 − m − 3 ⎞
4 arccos ⎜ ⎟ + kπ
Víi - < m < 2 (**) v« nghiÖm 2 ⎝ m ⎠
3
m ∈ ( - ∞ ; - 3 ) ∪ ( - 1; 3 ) ∪
( 3 ; ∞ ) th× ph−¬ng tr×nh v«
nghiÖm
Ho¹t ®éng 5: ( LuyÖn kÜ n¨ng gi¶i to¸n - Cñng cè kiÕn thøc c¬ b¶n )
Gi¶i ph−¬ng tr×nh:
cos2x + 3cot g2x + sin 4x
= 2 (1)
cot g2x − cos2x
- §iÒu kiÖn cña ph−¬ng tr×nh: - Ph¸t vÊn häc sinh vÒ ®iÒu kiÖn cã
⎧ sin 2x ≠ 0 nghiÖm cña ph−¬ng tr×nh ( viÕt d−íi
⎪ ⎧ sin 2x ≠ 0 d¹ng hµm hoÆc d−íi d¹ng Èn, gän
⎨⎡ 1 ⎤ ⇔ ⎨
⎪ ⎢ sin 2x − 1⎥ cos2x ≠ 0 ⎩ cos2x ≠ 0 nhÊt )
⎩⎣ ⎦ - H−íng dÉn häc sinh ®−a ph−¬ng
π tr×nh vÒ d¹ng bËc hai cña mét hµm
⇔ sin4x ≠ 0 ⇔ x ≠ k ( 2 ) víi k ∈ l−îng gi¸c( Trong qu¸ tr×nh biÕn ®æi
2
Z cã sö dông ®iÒu kiÖn cña ph−¬ng
- Víi ®iÒu kiÖn (2), ta cã ph−¬ng tr×nh: tr×nh )
cos2x + 3 cot2x + sin4x = 2( cot2x - - H−íng dÉn häc sinh yÕu lo¹i
41
cos2x ) nghiÖm b»ng ph−¬ng ph¸p biÓu diÔn

⇔ 3cos2x + 3 cot2x + sin4x = 0 lªn ®−êng trßn l−îng gi¸c
⎡ 1 ⎤ - Uèn n½n çch tr×nh bµy lêi gi¶i
⇔ ⎢3 + + 2sin 2x ⎥ cos2x = 0 . Do cña häc sinh
⎣ sin 2x ⎦ - Cñng cè vÒ gi¶i ph−¬ng tr×nh
®iÒu kiÖn ( 2 ) nªn cos2x ≠ 0 suy ra: l−îng gi¸c
1 - Cho häc sinh thùc hµnh t¹i líp:
3+ + 2sin 2x =0
sin 2x Gi¶i ph−¬ng tr×nh:
⇔ 2sin 2x + 3sin2x + 1 = 0
2
4sin 2 2x + 6sin 2 x − 9 − 3cos2x
=0
⎡ sin 2x = −1 cosx
⇔⎢ l¹i do ( 2 ) nªn π
⎢ sin 2x = − 1 KQ: x = ± + nπ víi n ∈ Z
⎣ 2 3
1
lo¹i sin2x = -1 lÊy sin2x = - cho çc
2
hä nghiÖm
⎡ π
⎢ x = − + kπ
12 víi k ∈ Z
⎢
π
⎢ x = − + kπ
5
⎢⎣ 12
4. cñng cè
+ NhÊn m¹nh néi dung mét sè bµi tËp më réng
+ Chó ý khi gi¶i ph−¬ng tr×nh l−îng gi¸c cã ®iÒu kiÖn ph−¬ng ph¸p
thö ®iÒu kiÖn
Néi dung çc phÇn cßn l¹i
Tham kh¶o thªm mét sè bµi trong s¸ch bµi tËp
Ngµy so¹n : 30/09/2007 TuÇn : 6

TiÕt sè: 16
LuyÖn tËp ( tiÕt 2 )

A - Môc tiªu:
- N¾m ®−îc çch sö dông m¸y tÝnh bá tói Casio ®Ó viÕt ®−îc c«ng thøc cña
ph−¬ng tr×nh l−îng gi¸c c¬ b¶n ( gÇn ®óng víi ®é chÝnh x¸c ®· ®Þnh )
- Sö dông m¸y tÝnh thµnh th¹o tÝnh ®−îc gi¸ trÞ cña mét hµm l−îng gi¸c khi
biÕt gi¸ trÞ cña ®èi sè vµ ng−îc l¹i.
- luyÖn tËp cñng cè ph−¬ng ph¸p gi¶i çc ph−¬ng tr×nh c¬ b¶n
42
- Cñng cè kiÕn thøc sö dông m¸y tÝnh ..çc chøc n¨ng cña çc phÝm sin- 1, cos- 1,
tan- 1. trªn m¸y tÝnh bá tói Casio. ViÕt ®−îc quy tr×nh Ên phÝm trong tÝnh to¸n
- Gi¶i çc ph−¬ng tr×nh l−îng gi¸c c¬ b¶n hoÆc çc ph−¬ng tr×nh l−îng gi¸c mµ
sau mét vµi phÐp biÕn ®æi ®¬n gi¶n cã thÓ ®−a vÒ ph−¬ng tr×nh l−îng gi¸c c¬ b¶n
B - ChuÈn bÞ cña thÇy vµ trß:
S¸ch gi¸o khoa vµ m¸y tÝnh bá tói fx - 500MS, fx - 570MS, fx - 500A
C - TiÕn tr×nh tæ chøc bµi häc:
1. æn ®Þnh líp:
- Sü sè líp :
( KÕt hîp trong giê luyÖn tËp )
3. Néi dung luyÖn tËp
Ho¹t ®éng 1 ( Tæ chøc ho¹t ®éng theo nhãm )
Chän c©u tr¶ lêi ®óng:
NghiÖm d−¬ng nhá nhÊt cña ph−¬ng tr×nh sinx + sin2x = cosx + 2cos2x lµ:
π 2π π π
a) b) c) d)
6 3 4 3
Ph©n theo nhãm cïng th¶o luËn H−íng dÉn häc sinh dïng m¸y
Ghi kÕt qu¶ vf çc b−íc thùc hiÖn tÝnh ®Ó kiÓm tra
Dïng ch−¬ng tr×nh CALC trªn m¸y tÝnh fx - - B»ng phÐp to¸n, h·y kiÓm tra
570 MS ®Ó tÝnh to¸n: §Ó m¸y ë chÕ ®é tÝnh kÕt luËn cña bµi to¸n ?
theo ®¬n vÞ ®o b»ng ra®ian, viÕt quy tr×nh Ên - Cã thÓ dïng m¸y tÝnh ®Ó gi¶i
phÝm ®Ó tÝnh: ph−¬ng tr×nh l−îng gi¸c c¬ b¶n
sin ALPHA A + sin ( 2 ?
ALPHA - Giíi thiÖu çc phÝm chøc n¨ng:
-1 -1 -1
) - cos ALPHA A - 2 × ( sin cos tan trªn m¸y tÝnh
cos CASIO fx - 500MS, fx - 570MS
2
ALPHA A ) x CALC lÇn
l−ît nhËp çc gi¸ trÞ cña x ®· cho ®Ó tÝnh to¸n
( thay tõ nhá ®Õn lín, nÕu ®óng th× phÐp thö
π
dõng ) kÕt qu¶ cho x =
4
Ho¹t ®éng 2: ( LuyÖn kÜ n¨ng dïng m¸y tÝnh )
Dïng m¸y tÝnh viÕt c«ng thøc nghiÖm cña çc ph−¬ng tr×nh sau:
1 5 +1
a) sinx = b) cos ( 3x - 360 ) =
2 4
2
c) cotx = 1 +
5
43
a) x = 300 + k3600 , x = 1500 + k3600 - ThuyÕt tr×nh vÒ çc kÕt qu¶

b) Tr−íc hÕt tÝnh 3x - 360 : SHIFT cos - 1 hiÖn thÞ trªn m¸y tÝnh:
( ( + TÝnh x tõ sinx: - 900 ≤ x ≤
5 + 1 ) ÷ 4 ) = 360 ( ± 900
360 ) + TÝnh x tõ cosx: 00 ≤ x ≤
tÝnh x: + 36 = ÷ 3 = 240 viÕt 1800
c«ng thøc lµ x = 240 + k1200 Ên tiÕp ( - ) + TÝnh x tõ tanx: - 900 ≤ x ≤
900
36 + 36 = ÷ 3 = 0 viÕt c«ng thøc x =
- Çch viÕt c«ng thøc ®Çy ®ñ ?
k1200
- Dïng phÝm tan- 1 ®Ó gi¶i
c) ( 1 + 2 ÷ 5 ) x- 1 ph−¬ng tr×nh cotx = m
= SHIFT Ans = 36 - ViÕt gÇn ®óng c«ng thøc
ViÕt c«ng thøc x = 360 + k1800 nghiÖm cña ph−¬ng tr×nh l−îng
gi¸c
Ho¹t ®éng 3: ( Cñng cè - LuyÖn tËp )
B»ng phÐp to¸n kÕt hîp víi m¸y tÝnh, gi¶i ph−¬ng tr×nh:
cos7x.cos5x - 3 sin2x = 1 - sin7x.sin5x
Ta cã ph−¬ng tr×nh: HD häc sinh: Dïng çc c«ng
( cos7x.cos5x + sin7x.sin5x ) - 3 sin2x = 0 thøc l−îng gi¸c biÕn ®æi ph−¬ng
tr×nh ®· cho vÒ d¹ng
hay cos2x - 3 sin2x = 0
asinf(x) + bcos f(x) = c
¸p dông quy tr×nh Ên phÝm cho: Vµ dïng quy tr×nh Ên phÝm ®·
x = k1800 hoÆc x = - 600 + k1800 t×m ®−îc ë ho¹t ®éng 3
4. Cñng cè
9 Nh¾c l¹i çc néi dung chÝnh
9 Häc sinh vËn dông gi¶i bµi tËp 40 trang 46
5. Bµi tËp vÒ nhµ: Chän cho bµi tËp ë phÇn «n tËp ch−¬g 1

( Nhãm tr−ëng )
Ngµy so¹n : 30/09/2007 TuÇn : 5

TiÕt sè: 17
44
C©u hái vμ bμi tËp ¤n tËp ch−¬ng 1 ( TiÕt 1 )

A - Môc tiªu:
- ¤n tËp vµ kh¾c s©u ®−îc çc kiÕn thøc c¬ b¶n vÒ Hµm sè l−îng gi¸c, çc c«ng
thøc biÕn ®æi tÝch thµnh tæng vµ tæng thµnh tÝch, c«ng thøc biÕn ®æi :asinx +
bcosx
- «n tËp çc d¹ng ph−¬ng tr×nh l−îng gi¸c ®¬n gi¶n, vËn dông ®−ac çc ph−¬ng
tr×nh vÒ çc ph−¬ng tr×nh l−îng gi¸c ®· häc b»ng phÐp biÕn ®æi t−¬ng ®−¬ng
- KÜ n¨ng gi¶i To¸n tèt
- BiÕt vËn dông m¸y tÝnh ®Ó x¸c ®Þnh nghiÖm gÇn ®óng cña ph−¬ng tr×nh l−îng
gi¸c
B - Néi dung vµ møc ®é:
- BiÕt t×m tËp x¸c ®Þnh, tÝnh ch½n lÎ, tÝnh tuÇn hoµn, chu k× vµ vÏ ®å thÞ cña çc
hµm l−îng gi¸c ®¬n gi¶n.
- BiÕt sö dông ®å thÞ ®Ó x¸c ®Þnh çc ®iÓm t¹i ®ã hµm l−îng gi¸c nhËn gi¸ trÞ
©m, d−¬ng vµ çc gi¸ trÞ ®Æc biÖt.BiÕt çch biÕn ®æi l−îng gi¸c
C - ChuÈn bÞ cña thÇy vµ trß:
D – Ph©n phèi thêi l−îng
TiÕt sè 1
TiÕt sè 2
TiÕt sè 3
E- TiÕn tr×nh tæ chøc bµi häc:
TiÕt sè 1 : Néi dung çc bμi tËp trong SGK trang 47
1. æn ®Þnh líp:
- Sü sè líp
Cho hµm sè y = cos3x
a) TÝnh gi¸ trÞ cña hµm vµ ghi kÕt qu¶ vµo b¶ng sau: ( chÝnh x¸c ®Õn 0,0001 )
X -150 -10030’ -1150 - 7030’ - 7030’ 150 10030’ 1150
y=
cos3x
b) Hµm sè ®· cho cã ph¶i lµ hµm sè ch½n kh«ng ? T¹i sao ?
- Dïng m¸y tÝnh tÝnh to¸n gi¸ trÞ cña hµm sè - ¤n tËp vÒ kh¸i niÖm hµm ch½n
ë çc ®iÓm ®· cho vµ ghi kÕt qu¶ vµo b¶ng lÎ
vµ nhËn xÐt ®−îc: f(-150) = f(150), f(-10030’) - Dïng m¸y tÝnh bá tói ®Ó tÝnh
= f(10030’) to¸n, ®−a ra dù ®o¸n, chøng minh
0 0 0 0
f(-115 ) = f(115 ), f(- 7 30’) = f(7 30’) dù ®o¸n
- Tr¶ lêi ®−îc hµm sè ®· cho lµ hµm ch½n v×: - Tæ chøc cho häc sinh ho¹t ®éng
45
+ TËp x¸c ®Þnh lµ R cã t/ c x ∈ R ⇒ - x ∈ R tÝnh to¸n, dù ®o¸n, chøng minh

+ ∀x ∈ R ⇒ f(- x ) = cos(- 3x ) = cos 3x = dù ®o¸n
f( x ) - Uèn n¾n çch biÓu ®¹t cña häc
sinh
Ho¹t ®éng 2:Gäi häc sinh lªn b¶ng tr×nh bµy : C¨n cø vµo ®å thÞ hµm sè
⎡ 3π ⎤
y = sinx, t×m nh÷ng gi¸ trÞ cña x trªn ®o¹n ⎢ − ;2π ⎥ ®Ó hµm sè ®ã:
⎣ 2 ⎦
a) NhËn gi¸ trÞ b»ng - 1
b) NhËn gi¸ trÞ ©m ?
y
1`
0
x
3π π π 3π
− −π − π
2 2 2 2
2π
-1
- VÏ d¹ng ®å thÞ cña hµm y = sinx - ¤n tËp çch vÏ ®å thÞ cña hµm
⎡ 3π ⎤ l−îng gi¸c ( vÏ gÇn ®óng )
Tõ ®å thÞ ®äc ®−îc: Trªn ®o¹n ⎢ − ;2π ⎥ - Hái thªm:
⎣ 2 ⎦
⎡ 3π ⎤
cã: T×m x trªn ®o¹n ⎢ − ;2π ⎥ ®Ó:
π 3π ⎣ 2 ⎦
a) sinx = - 1 khi x = − ; sinx > 0 ? sinx = 1 ?
2 2
b) sinx < 0 khi x ∈ ( −π ; 0 ) ∪ ( π ; 2π )
3. Néi dung «n tËp
Ho¹t ®éng 3: H−íng dÉn häc sinh ch÷a çc bµi tËp 43-44-45- trang 47
Ph−¬ng ph¸p : Cho häc sinh th¶o luËn theo nhãm
Gäi nhãm tr−ëng tr¶ líi tr¾c nghiÖm vµ gi¶i thÝch theo kÕt qu¶ cña nhãm
m×nh
GV: NhËn xÐt vµ thèng nhÊt kÕt qu¶ theo gîi ý sau
Ph−¬ng ¸n tr¶ lêi : a) ®óng ; b) sai c) §óng ; d) Sai ; e) Sai ; f)
§óng ; g) Sai
a) Häc sinh : §Æt x=2m suy ra ®iÒu ph¶i chøng minh
b) §Æt t = π x suy ra §K cña t . LËp BBT theo x vµ t
Dùa vµo kÕt qña ®· häc thu ®−îc BBT
46
c) VÏ ®å thÞ hµm sè
y
x
-1 0 1 2
-1
π 1 ⎛ π π⎞
a) sin x + tan .cos x = ⎜ sin x.cos + cos x.sin ⎟
7 π ⎝ 7 7⎠
cos
7
π 1 ⎛ 5π ⎞
b) tan sin x + cos x = .... = sin ⎜ x + ⎟
7 π ⎝ 14 ⎠
cos
7
4. Cñng cè
+ Nh¾c l¹i néi dung cña bµi
+ H−íng dÉn häc sinh tr¶ lêi çc c©u hái tr¾c nghiÖm 51-52-53 trang
49
Néi dung bµi tËp trang 47 vµ trang 40
TiÕt sè 2 : Néi dung çc bμi tËp trong SGK
1. æn ®Þnh líp:
- Sü sè líp
Ho¹t ®éng 1 ( KiÓm tra bµi cò )
Häc sinh 1 : Gi¶i ph−¬ng tr×nh: 3sin3x - 3 cos9x = 1 + 4sin33x
Ta cã ph−¬ng tr×nh: Ph¸t vÊn:
3
( 3sin3x - 4sin 3x ) - 3 cos9x = 2 §−a ph−¬ng tr×nh vÒ ph−¬ng
tr×nh ®· biÕt çch gi¶i, ph−¬ng
Hay: sin9x - 3 cos9x = 1
tr×nh c¬ b¶n b»ng çch ®−a vÒ
47
π π 1 cïng mét lo¹i gãc ?

⇔ cos sin9x - sin cos9x = - C«ng thøc gãc nh©n 3 ?
3 3 2
π 1 - Uèn n¾n çch tr×nh bµy lêi gi¶i
⇔ sin( 9x - ) = cña häc sinh
3 2
π 2π 7π 2π
Cho x = +k hoÆc x = +k
18 9 54 9
Häc sinh 2 : Gi¶i ph−¬ng tr×nh: 2 2(sin x + cosx)cosx = 3 + cos2x
- BiÕn ®æi ph−¬ng tr×nh vÒ d¹ng: - T×m çch ®−a ph−¬ng tr×nh ®·
2 sin 2x + ( 2 − 1)cos2x = 3 − 2 cho vÒ d¹ng asinx + bcosx = c
- KiÓm tra ®iÒu kiÖn cã nghiÖm cña ph−¬ng ?
tr×nh: - KiÓm tra ®iÒu kiÖn cã nghiÖm
cña ph−¬ng tr×nh ?
a2 + b2 = 5 - 2 2 , c2 = ( 3 - 2 )2 = 11 - 6 2 - ¤n tËp vÒ ®iÒu kiÖn cã
DÔ thÊy 5 - 2 2 < 11 - 6 2 nªn pt v« nghiÖm cña ph−¬ng tr×nh asinx
nghiÖm + bcosx = c
3. Néi dung «n tËp
Ho¹t ®éng 2 : häc sinh gi¶i bµi tËp 46 vµ 47 trang 48
Bµi 47: Dïng c«ng thøc biÕn ®æi h¹ bËc
1 1 π ®−a vÒ ph−¬ng tr×nh
a) x = arctan + k 2sin 2 x − cos 2 x = 0
2 2 2
π
x=− + kπ
2 Sö dông cung liªn kÕt
b)
⎛ 1⎞
x = arctan ⎜ − ⎟ + kπ
⎝ 2⎠
π BiÕn ®æi ph−¬ng tr×nh vÒ d¹ng
x= + k 2π x x x x
c) 2 sin 2 + 4sin cos − 5cos 2 = 0
x = 2arctan ( −5 ) + kπ 2 2 2 2
Chó ý: sö dông c«ng thøc h¹ bËc
Bµi 46 :
KÕt qu¶ thu ®−îc :
7π 2π 7π Gäi 2 häc sinh lªn b¶ng tr×nh bµy
a) x = +k ; x=− + k 2π
18 3 6 néi dung c©u a vµ c©u c
1 1
c) x = ± arccos + kπ
2 3
Dïng c«ng thøc h¹ bËc
Ho¹t ®éng 3 : H−¬ng dÉn häc sinh ch÷a çc bµi tËp tr¾c nghiÖm trang 49
48
Bµi 54 : Ph−¬ng ¸n A §¸nh gi¸ 0 ≤ sin 3 x ≤ 1 nh©n vµ biÕn ®æi

lµm xuÊt hiÖn miÒn gi¸ trÞ cña y
2
5 ⎛ 1⎞
Bµi 55 : Ph−¬ng ¸n C BiÕn ®æi y = − ⎜ sin x + ⎟
4 ⎝ 2⎠
Bµi 56 : Ph−¬ng ¸n D §−a vÒ d¹ng 5sin ( 2 x + α ) + 6
Bµi 57 : Ph−¬ng ¸n B LËp BBT cña hµm sè trªn kho¶ng

⎛ 5π 7π ⎞
⎜ ; ⎟ suy ra miÒn gi¸ trÞ
⎝ 4 4 ⎠
4. Cñng cè
+ KiÕn thøc träng t©m cña ch−¬ng
+ Mét sè kh¸i niÖn liªn quan ®Õn hµm sè l−îng gi¸c
Néi dung çc bµi tËp tr¾c nghiÖm cßn l¹i
Tham kh¶o SBT
TiÕt sè 3 : Mét sè ph−¬ng tr×nh l−îng gi¸c kh¸c
1. æn ®Þnh líp:
- Sü sè líp
KÕt hîp trong giê luyÖn tËp
3. Néi dung bµi níi
Ho¹t ®éng 1 Néi dung bµi tËp 59 – 60
Bµi 59 :
T×m ra c«ng thøc nghiÖm Thùc hiÖn theo h−íng dÉn
Gi¶i bÊt ®¼ng thøc ®èi víi tõng hä nghiÖm Ph−¬ng ¸n (C )
π ≤ x ≤ 2π Suy ra gi¸ trÞ cña k nguyªn tho¶
m· ®iÒu kiÖn
Bµi 60
Lµm nh− bµi 59 Ph−¬ng ¸n : (A)
Ho¹t ®éng 2 häc sinh th¶o luËn çc bµi 61-62-63 sau ®ã chän ph−¬ng ¸n
®óng
GV: nhËn xÐt vµ yªu cÇu häc sinh gi¶i thÝch kÕt qu¶ m×nh chän
Ho¹t ®éng 3:( Cñng cè ph−¬ng tr×nh l−îng gi¸c )
49
Bµi 1 Gi¶i ph−¬ng tr×nh:

⎛x π ⎞ ⎛x π ⎞ ⎛ x 2π ⎞ ⎛ 3x π ⎞
2 cos ⎜ − ⎟ − 6 sin ⎜ − ⎟ = 2sin ⎜ + ⎟ − 2sin ⎜ + ⎟
⎝ 5 12 ⎠ ⎝ 5 12 ⎠ ⎝5 3 ⎠ ⎝ 5 6⎠
⎡1 ⎛x π ⎞ 3 ⎛ x π ⎞⎤ HD häc sinh:
2 2 ⎢ cos ⎜ − ⎟ − sin ⎜ − ⎟ ⎥ - Lµm xuÊt hiÖn nh©n tö
⎣2 ⎝ 5 12 ⎠ 2 ⎝ 5 12 ⎠ ⎦ chung
⎡ ⎛ x 2π ⎞ ⎛ 3x π ⎞ ⎤ + vÕ tr¸i ®−a vÒ d¹ng asinx +
= 2 ⎢sin ⎜ + ⎟ − sin ⎜ + ⎟ ⎥ bcosx, vÕ ph¶i ®−a vÒ tÝch
⎣ ⎝5 3 ⎠ ⎝ 5 6 ⎠⎦ + Chó ý gãc phô
⎛x π⎞ ⎛ 2x 5π ⎞ ⎛ π x ⎞ + Cã thÓ viÕt c«ng thøc
⇔ 2 2 cos ⎜ + ⎟ = 4cos ⎜ + ⎟ sin ⎜ − ⎟
⎝5 4⎠ ⎝ 5 12 ⎠ ⎝ 4 5 ⎠ nghiÖm d−íi d¹ng:
⎛x π⎞ ⎛ 2x 5π ⎞ ⎛ π x ⎞ ⎡ 5π
⇔ 2 2 cos ⎜ + ⎟ = 4cos ⎜ + ⎟ cos ⎜ + ⎟ ⎢ x = + kπ
⎝5 4⎠ ⎝ 5 12 ⎠ ⎝ 4 5 ⎠ 4
⎢
⎛ x π ⎞⎡ ⎛ 2x 5π ⎞ ⎤ ⎢ x = − 5π + kπ k ∈ Z
⇔ cos ⎜ + ⎟ ⎢1 − 2 cos ⎜ + ⎟⎥ = 0 ⎢ 12
⎝ 5 4 ⎠⎣ ⎝ 5 12 ⎠ ⎦ ⎢
⎡ 5π ⎢ x = − 5π + kπ
⎡ ⎢ x = + k5π ⎢⎣ 3
⎛x π⎞ 4
⎢ cos ⎜ 5 + 4 ⎟ = 0 ⎢ ®−îc kh«ng ?
⎝ ⎠ 5π
⇔ ⎢ cho ⎢x = − + k5π
⎢ ⎛ 2x 5π ⎞ 2 ⎢ 12
⎢ cos ⎜ + ⎟= ⎢
⎣ ⎝ 5 12 ⎠ 2 ⎢x = − 5π + k5π
⎢⎣ 3
2. cos 4 x
Bµi 2: cot gx = tgx + HD: ®Æt §K x= ± pi/3 +k.pi
sin 2 x
⎛ π⎞ ⎛ 2π ⎞ 1
Bµi 3: cos 2 ⎜ x + ⎟ + cos 2 ⎜ x + ⎟ = (sin x + 1)
⎝ 3⎠ ⎝ 3 ⎠ 2
HD: Sö dông c«ng thøc h¹ bËc
π
1 + 2. cos(2 x + π ). cos = sin x
3
§S 3 hä nghiÖm
sin 2 x sin 2 2 x
Bµi 4: + =2
sin 2 2 x sin 2 x
HD: Nhãm , nh©n lªn vµ t¸ch 2 thµnh 2 nhãm
sin 3 x. sin 3 x + cos 3 x. cos 3 x 1
Bµi 5: =−
⎛ π ⎞ ⎛ π ⎞ 8
tg ⎜ x − ⎟.tg ⎜ x + ⎟
⎝ 6 ⎠ ⎝ 3 ⎠
HD: §Æt §K rót gän MS=1
AD c«ng thøc nh©n 3
§S x=-pi/6+k.pi
Bµi 6: 3 − tgx(tgx + 2. sin x) + 6. cos x = 0
50
HD: BiÕn ®æi theo sin vµ cos 3. cos 2 x(1 + 2 cos x) − sin 2 x(1 + 2 cos x) = 0
§S x=± pi/3+k.pi
4. cñng cè
C¨n dÆn häc sinh «n tËp kiÓm tra
5. Bµi tËp vÒ nhµ: ¤n tËp kiÓm tra
6.

( Nhãm tr−ëng )
Ngµy so¹n : 30/09/2007 TuÇn : 8

TiÕt sè: 22
Bμi kiÓm tra viÕt ch−¬ng 1
A - Môc tiªu:
KiÓm tra kÜ n¨ng gi¶i To¸n vÒ hµm sè l−îng gi¸c, biÕn ®æi l−îng gi¸c vµ
gi¶i ph−¬ng tr×nh l−îng gi¸c nhê mét sè phÐp biÕn ®æi ®¬n gi¶n ®−a ®−îc vÒ
ph−¬ng tr×nh ®¬n gi¶n.
Kü n¨ng sö dông m¸y tÝnh trong to¸n häc
- To¸n biÕn ®æi l−îng gi¸c, gi¶i ph−¬ng tr×nh l−îng gi¸c
- Tr¾c nghiÖm : 3 ®iÓm Tù luËn : 7 ®iÓm
- Cã sö dông m¸y tÝnh bá tói trong qu¸ tr×nh tÝnh to¸n
GiÊy kiÓm tra vµ m¸y tÝnh bá tói fx - 500MS, fx - 570MS, fx - 500A
1. æn ®Þnh líp:
- Sü sè líp :
- N¾m t×nh h×nh chuÈn bÞ m¸y tÝnh bá tói cña häc sinh
2. TiÕn tr×nh giê häc:
§Ò sè 1
Bµi 1: Chän c©u tr¶ lêi ®óng:
51
Cho hµm sè f( x ) = 4sin3xsin3x + 4sin3xcos3x + 3 3 cos4x - 3

1) f( x ) = 0 khi:
π π
a) x = − b) x = - 7,50 c)
25 24
f(x ) - (4sin3xsin3x + 4sin3xcos3x - 3 )
2) Hµm sè g( x ) = lµ hµm sè:
3 3
a) Hµm ch½n b) Hµm lÎ c) Hµm sè kh«ng ch½n kh«ng lÎ
Bµi 2: Gi¶i ph−¬ng tr×nh:
4sin3xsin3x + 4sin3xcos3x + 3 3 cos4x = 3
Bµi 3: Gi¶i ph−¬ng tr×nh:
cosx − 2sin x cosx
= 3
2 cos2 x + sin x − 1
§¸p ¸n vμ thang ®iÓm
B¶ng chän vµ ®iÓm cña bµi 1
C©u a b c §iÓm
1 × 1,0
Bµi 2: ( 2 × 1,0 3,0 ®iÓm )
§¸p ¸n Thang
®iÓm
BiÕn ®æi vÕ tr¸i 4sin3xsin3x + 4sin3xcos3x + 3 3 cos4x
1,0
= ( cos3x + 3cosx )sin3x - ( sin3x - 3sinx )cos3x + 3 3 cos4x
= 3( sin3xcosx + sinxcos3x ) + 3 3 cos4x 0,5
= 3sin4x + 3 3 cos4x hay cã ph−¬ng tr×nh 3sin4x +
1 0,5
3 3 cos4x =
2
BiÕn ®æi ®−îc ph−¬ng tr×nh vÒ d¹ng:
⎛ π⎞ 1 ⎛ π⎞ 1
sin ⎜ 4x + ⎟ = ( HoÆc d¹ng: cos ⎜ 4x − ⎟ = 0,5
⎝ 3⎠ 2 ⎝ 6⎠ 2
)
⎡ π π
⎢ x = − + k
24 2
T×m ®−îc çc hä nghiÖm: ⎢ víi k ∈ Z 0,5
⎢ x= π+kπ
⎢⎣ 8 2
Bµi 3: ( 5 ®iÓm )
§¸p ¸n Thang
®iÓm
52
ViÕt ®−îc ®iÒu kiÖn ®Ó ph−¬ng tr×nh x¸c ®Þnh:

⎧ 1
⎪ sin x ≠ −
2cos x + sinx - 1 ≠ 0 ⇔ 2sin x - sinx - 1 ≠ 0 ⇔ ⎨
2 2
2 (*)
⎪⎩ sin x ≠ 1 1,0
( HoÆc ®iÒu kiÖn t−¬ng ®−¬ng 2cos2x + sinx - 1 = cos2x + sinx ≠

0)
BiÕn ®æi ®−îc vÒ d¹ng: cosx - sin2x = ( cos2x + sinx ) 3 1.0
§Õn ®−îc: cosx - 3 sinx = 3 cos2x + sin2x 1,0
⎛ π⎞ ⎛ π⎞
BiÕn ®æi ®−îc vÒ d¹ng: cos ⎜ 2x − ⎟ = cos ⎜ x + ⎟ 1,0
⎝ 6⎠ ⎝ 3⎠
⎡ π
⎢ x = + n2 π
12
T×m ®−îc ⎢ vµ do (*) ⇒
⎢ x = − π + n2 π 1,0
⎢⎣ 18
π
x = − + n2π víi n ∈ Z
18
53
Ch-¬ng2 :
Tæ hîp - x¸c suÊt
Môc tiªu:
- H×nh thµnh ë häc sinh nh÷ng kh¸i niÖm c¬ së cña ®¹i sè tæ hîp vµ lÝ
thuyÕt x¸c suÊt s¬ cÊp
- BiÕt ¸p dông c«ng thøc tÝnh sè ho¸n vÞ, chØnh hîp, tæ hîp, c«ng thøc tÝnh
x¸c suÊt vµo çc bµi to¸n thùc tiÔn
VÒ kiÕn thøc tæ hîp:
Quy t¾c ®Õm, çc c«ng thøc tÝnh sè ho¸n vÞ, sè chØnh hîp, sè tæ hîp. ¸p dông ®Ó
gi¶i to¸n. NhÞ thøc Newton vµ khai triÓn nhÞ thøc
-VÒ kiÕn thøc x¸c suÊt:
Lµm quen víi phÐp thö, kh«ng gian mÉu vµ çc biÕn cè liªn quan víi phÐp thö,
çc phÐp to¸n trªn biÕn cè vµ ®Þnh nghÜa cæ ®iÓn cña x¸c suÊt. Giíi thiÖu ®Þnh
nghÜa thèng kª cña x¸c suÊt, kh¸i niÖm x¸c suÊt cã ®iÒu kiÖn, c«ng thøc nh©n
x¸c suÊt. kh¸i niÖm ®éc lËp cña çc biÕn cè ( hai biÕn cè ). ChØ xÐt biÕn ngÉu
nhiªn rêi r¹c vµ b¶ng ph©n phèi x¸c suÊt cña nã cïng çc sè ®Æc tr−ng: K× väng
vµ Ph−¬ng sai
Yªu cÇu vµ møc ®é ®¹t ®−îc:
- Häc sinh ph¶i n¾m ®−îc hai quy t¾c ®Õm vµ biÕt vËn dông ®Ó gi¶i to¸n
- N¾m ch¾c çc kh¸i niÖm ho¸n vÞ, chØnh hîp, tæ hîp vµ çc c«ng thøc tÝnh sè
ho¸n vÞ, chØnh hîp, tæ hîp vµ biÕt ¸p dông vµo gi¶i to¸n
- N¾m ch¾c c«ng thøc khai triÓn nhÞ thøc Newton vµ biÕt vËn dông nã
- BiÕt çch m« t¶, x©y dùng kh«ng gian mÉu, m« t¶ çc biÕn cè liªn quan víi
phÐp thö vµ tÝnh x¸c suÊt cña nã theo ®Þnh nghÜa cæ ®iÓn
- N¾m ch¾c kh¸i niÖm x¸c suÊt ®iÒu kiÖn, biÕt çch tÝnh x¸c suÊt ®iÒu kiÖn dùa
trªn m« t¶ vµ trªn c«ng thøc. HiÓu ý nghÜa cña kh¸i niÖm ®éc lËp cña hai biÕn cè
- BiÕt çch lËp b¶ng ph©n phèi cña biÕn ngÉu nhiªn vµ tÝnh ®−îc K× väng vµ
Ph−¬ng sai cña nã. HiÓu ®−îc ý nghÜa cña hai ®Æc tr−ng ®ã
Ngµy so¹n : TuÇn : 8

TiÕt sè: 23
Bμi 1: Quy t¾c ®Õm
54
A -Môc tiªu:
- N¾m ®ång thêi sö dông thµnh th¹o ®−îc hai quy t¾c céng vµ quy t¾c nh©n
- Ph©n biÖt ®−îc khi nµo sö dông quy t¾c céng, khi nµo sö dông quy t¾c nh©n vµ
phèi hîp hai quy t¾c ®ã ®Ó tÝnh to¸n
- ¸p dông ®−îc vµo gi¶i to¸n
Néi dung vµ møc ®é :
- Tr×nh bµy hai quy t¾c céng vµ nh©n nh−ng kh«ng chøng minh.
- BiÕt çch vËn dông quy t¾c ®Õm trong tõng tr−êng hîp cô thÓ
- Çc vÝ dô 1, 2, 3, 4,
- Bµi tËp tù chän ë trang 49 - 50 ( SGK )
B - ChuÈn bÞ cña thÇy vµ trß : S¸ch gi¸o khoa
C - TiÕn tr×nh tæ chøc bµi häc :
1. æn ®Þnh líp :
- Sü sè líp :
2. Bµi míi :
I - Quy t¾c céng
Ho¹t ®éng 1: ( DÉn d¾t kh¸i niÖm )
Mét líp cã 54 häc sinh trong ®ã cã 24 häc sinh giái To¸n, 30 em giái V¨n.
kh«ng cã häc sinh nµo giái c¶ hai m«n v¨n vµ To¸n. Cã bao nhiªu çch chän
mét häc sinh giái trong líp ®ã ?
Gäi X lµ tËp çc häc sinh líp 11, N( X ) lµ sè - H−íng häc sinh tr×nh bµy bµi
l−îng cña X th× N( X ) = 54 t¸on theo quan ®iÓm tËp hîp:
Gäi A, B lÇn l−ît lµ tËp çc häc sinh giái §Õm sè l−îng cña tËp cã h÷u
To¸n vµ giái V¨n th× N( A ) = 24, N( B ) = 30 h¹n phÇn tö
Sè çc phÇn tö cÇn ®Õm lµ cña tËp hîp A ∪ B - Uèn n½n çch biÓu ®¹t vÊn ®Ò
vµ ta cã A ∩ B = ∅ nªn: cña häc sinh
N( A ∪ B ) = N( A ) + N( B ) = 14 + 30 =
54
Cho tËp hîp X = { 1;2;3 } cã thÓ t¹o ®−îc bao nhiªu sè:
a) Cã mét ch÷ sè lÊy ra tõ çc phÇn tö cña X ?
b) Cã hai ch÷ sè lÊy ra tõ çc phÇn tö cña X ?
c) Cã sè ch÷ sè kh«ng v−ît qu¸ hai lÊy ra tõ çc phÇn tö cña X ?
Gäi A vµ B lÇn l−ît lµ tËp çc sè cã mét vµ - Tæ chøc cho häc sinh ho¹t
hai ch÷ sè ®éng theo nhãm th¶o luËn ®Ó
a) N( A) = 3 gi¶i bµi to¸n
b) N( B ) = 9 ( B»ng liÖt kª ) - Ph¸t biÓu thµnh quy t¾c Céng:
c) N( A ∪ B ) = N ( A ) + N ( B ) = 3 + 9 = NÕu A ∩ B = ∅ th×:
55
12 N (A ∪ B ) = N( A ) + N( B )
do A ∩ B = ∅ ( A, B lµ tËp h÷u h¹n )
NÕu A ∩ B ≠ ∅ th×:
N (A ∪ B ) =
N( A ) + N( B ) - N(A ∩ B )
GV: giíi thiÖu néi dung quy t¾c céng trong SGK
Chó ý: Nªu néi dung chó ý theo SGK vµ häc sinh th¶o luËn c©u hái sau
Cho X lµ tËp h÷u h¹n vµ A ⊂ X th× N( X \ A ) = ? A1, A2,..., An lµ çc tËp cã h÷u
h¹n phÇn tö vµ ®«i mét kh«ng giao nhau th× N( A1 ∪ A2 ∪ ... ∪ An) = ?
§äc SGK, th¶o luËn ®Ó ®−a ra kÕt luËn: §−a ra kÕt luËn:
N( A1∪A2∪ ... ∪ An) = N(A1) +...+ N(An) N( X \ A ) = N( X ) - N(A)
Ho¹t ®éng 4:( LuyÖn tËp cñng cè )
H·y ®Õm sè çc h×nh vu«ng trong h×nh 1cm
vu«ng trong h×nh vÏ sau 1cm
Gäi A, B lÇn l−ît lµ tËp çc h×nh vu«ng cã Tæ chøc cho häc sinh ho¹t ®éng
c¹nh b»ng 1cm vµ b»ng 2cm th× A ∩ B = ∅ theo nhãm ®Õm theo çch liÖt kª
nªn ta cã:
N( A ∪ B ) = N( A ) + N( B ) = 10 + 4 = 14
II - Quy t¾c nh©n:
H·y gi¶i phÇn b cña ho¹t ®éng 2 mµ kh«ng dïng çch liÖt kª ?
Gäi ab lµ sè cã 2 ch÷ sè c©n ®Õm trong ®ã a, §V§: NÕu tËp hîp X cã kh¸
b lµ çc sè ®−îc chän tõ X nhiÒu phÇn tö th× çch liÖt kª
a cã 3 çch chän, b cã 3 çch chän. Mèi çch nh− ®· lµm ë phÇn b) trong ho¹t
chän a kÕt hîp víi 3 çch chän cña b cho 3 sè ®éng 2 kh«ng thÓ thùc hiÖn ®−îc
hoÆc nÕu cã thùc hiÖn ®−îc th×
d¹ng ab nªn c¶ th¶y cã 3 × 3 = 9 çch chän
còng dÔ nhÇm lÉn nªn ph¶i t×m
mét quy t¾c ®Õm kh¸c

§äc, nghiªn cøu vÝ dô 3 trang 53 SGK
1
a
56
A B 2 C
b
3
§äc SGK vµ ph¸t biÓu th¾c m¾c nÕu cã Tæ chøc cho häc sinh ®äc SGK
Ph¸t biÓu quy t¾c nh©n vµ tr¶ lêi çc th¾c m¾c cña häc
sinh
Ph¸t biÓu hîp thøc quy t¾c nh©n
Cñng cè : Thùc hiÖn H3 trong SGK trang 53
3. Cñng cè
+ NhÊn m¹nh néi dung bµi häc
+ Xem néi dung çc vÝ dô cßn l¹i
4. Bµi tËp vÒ nhµ: chän ë trang 54 ( SGK )
Ngµy so¹n : TuÇn : 8

TiÕt sè: 24,25,26
Bμi 2: Ho¸n vÞ - ChØnh hîp - Tæ hîp ( TiÕt 1 )
A - Môc tiªu:
- N¾m ®−îc ®Þnh nghÜa ho¸n vÞ vµ c«ng thøc ®Õm sè ho¸n vÞ cña n phÇn tö
- ¸p dông ®−îc vµo bµi tËp
-¸p dông ®−îc vµo bµi tËp
- §Þnh nghÜa ho¸n vÞ vµ c«ng thøc ®Õm sè ho¸n vÞ cña n phÇn tö
- Çc vÝ dô 1, 2, 3
- Bµi tËp chän ë trang (60 - 61 - 62 - SGK )
1. æn ®Þnh líp:
- Sü sè líp :
I - Ho¸n vÞ:
1 - §Þnh nghÜa ho¸n vÞ:
57
Cho tËp hîp X = { 1; 2 ; 3 } . H·y liÖt kª tÊt c¶ çc ch÷ sè cã 3 ch÷ sè kh¸c nhau
?
Ho¹t ®éng thèng kª çc sè cã 3 ch÷ sè ph©n §V§: Trong tr−êng hîp tËp X cã
biÖt lÊy ra tõ tËp X vµ nªu kÕt qu¶ thu ®−îc sè phÇn tö ®ñ lín, cã thèng kª
®−îc ?
H·y t×m çch ph©n c«ng 3 b¹n An, B×nh, C−êng vµo b¶ng ph©n c«ng cho d−íi
®©y:( mçi b¹n lµm mét viÖc )
- Tæ chøc cho häc sinh ghi ph©n
Lau b¶ng QuÐt nhµ XÕp bµn ghÕ c«ng lªn b¶ng vµ ®Õm xem cã
2 An B×nh C−êng bao nhiªu çch ph©n c«ng
3 An C−êng B×nh - ThuyÕt tr×nh vÒ sù ho¸n vÞ çc
4 B×nh An C−êng tªn A, B, C
5 B×nh C−êng An - Nªu ®Þnh nghÜa vÒ ho¸n vÞ
6 C−êng An B×nh - §V§: T×m çch ®Õm sè ho¸n
7 C−êng B×nh An vÞ cña çc phÇn tö cña tËp hîp
X cã h÷u h¹n phÇn tö ?
Ph©n biÖt: Mçi çch ph©n c«ng kh¸c nhau ë
chi tiÕt s¾p thø tù ( A, B, C ) ≠ ( A, C, B )
2 - Sè çc ho¸n vÞ cña tËp cã n phÇn tö:
Cã bao nhiªu çch s¾p xÕp 4 b¹n An ( A ), B×nh ( B ), Chi ( C ), Dung ( D ) ngåi
vµo mét bµn häc cã 4 chç ngåi ?
- §äc, nghiªn cøu SGK - Tæ chøc cho häc sinh ®äc SGK
- Nªu ®−îc 2 çch ®Õm: Thèng kª vµ dïng - Ph¸t vÊn kiÓm tra sù ®äc hiÓu
quy t¾c nh©n cña häc sinh
- §V§: T×m çch ®Õm sè ho¸n vÞ
cña tËp hîp X cã n phÇn tö ?
3 - §Þnh lÝ:
KÝ hiÖu Pn lµ sè ho¸n vÞ cña tËp hîp cã n phÇn tö. Chøng minh r»ng:
Pn = 1.2.3...( n - 1 ).n
H·y dïng quy t¾c nh©n chøng minh c«ng thøc trªn
- Dïng quy t¾c nh©n ®Ó chøng minh c«ng - HD häc sinh lËp luËn ®Ó dïng
thøc quy t¾c nh©n chøng minh c«ng
- Dïng m¸y tÝnh ®Ó tÝnh giai thõa. thøc
- §−a kÝ hiÖu n! = 1.2.3....n víi
quy −íc 0! = 1! = 1
- HD häc sinh sö dông m¸y tÝnh
bá tói ®Ó tÝnh giai thõa
58
Ho¹t ®éng 6: ( Cñng cè , luyÖn tËp)

Cho häc sinh thùc hiÖn vÝ dô 3 ( trang 52 )
Bµi tËp vÒ nhµ: 1,2,3,4,5,6 trang 60 - 61 ( SGK )
TuÇn 9
§¹i sè:
TiÕt 25 : Ho¸n vÞ - ChØnh hîp - Tæ hîp ( TiÕt 2 )
Ngµy d¹y:
A -Môc tiªu:
- §Þnh nghÜa chØnh hîp vµ c«ng thøc ®Õm sè chØnh hîp chËp k cña n
phÇn tö
- ¸p dông ®−îc vµo bµi tËp
B - Néi dung vµ møc ®é :
- §Þnh nghÜa, c«ng thøc ®Õm sè chØnh hîp chËp k cña n phÇn tö
- Çc vÝ dô 4, 5, 6
- Bµi tËp chän ë trang 60, 61, 62 (SGK )
C - ChuÈn bÞ cña thÇy vµ trß : S¸ch gi¸o khoa , m¸y tÝnh bá tói fx - 570MS
D - TiÕn tr×nh tæ chøc bµi häc :
3. æn ®Þnh líp :
- Sü sè líp :
- N¾m t×nh h×nh s¸ch gi¸o khoa,m¸y tÝnh cña häc
sinh.
4. Bµi míi :
Ho¹t ®éng 1 ( kiÓm tra bµi cò - dÉn d¾t kh¸i niÖm )
LÊy l¹i vÝ dô 1 cña phÇn Ho¸n vÞ, thªm gi¶ thiÕt: Kh«ng ph¶i quÐt nhµ do ®·
cã b¸c lao c«ng lµm tõ chiÒu h«m tr−íc. Hái: H·y liÖt kª mäi çch ph©n
c«ng ?
B¶ng ph©n c«ng cò - Tæ chøc cho häc sinh ghi ph©n
c«ng lªn b¶ng vµ ®Õm xem cã
Lau b¶ng QuÐt nhµ XÕp bµn ghÕ bao nhiªu çch ph©n c«ng.
2 An B×nh C−êng - Tæ chøc cho häc sinh ph©n
3 An C−êng B×nh biÖt ®−îc sù kh¸c nhau gi÷a hai
4 B×nh An C−êng ph©n c«ng
- Tæ chøc cho häc sinh nhËn xÐt
5 B×nh C−êng An
sù kh¸c nhau gi÷a hai bµi to¸n
6 C−êng An B×nh
7 C−êng B×nh An
B¶ng ph©n c«ng míi
59
2 An C−êng
3 An B×nh
4 B×nh C−êng
5 B×nh An
6 C−êng B×nh
7 C−êng An
Ho¹t ®éng 2: ( dÉn d¾t kh¸i niÖm)
Trªn mÆt ph¼ng cho 4 ®iÓm ph©n biÖt A, B, C, D sao cho kh«ng cã 3 ®iÓm nµo
th¼ng hµng. Hái cã thÓ lËp ®−îc bao nhiªu vect¬ kh¸c vect¬ kh«ng mµ çc ®Çu
mót thuéc tËp ®iÓm ®· cho ?
-uuu
Thèng
r uuurkª ®−îc
uuuur uuur12uuur
vÐct¬:
uuur uuur uuur uuur - Tæ chøc cho häc sinh thèng
AB, AC, AD, BA, BC, BD, CA, CB, CD , kª çc vÐct¬
uuur uuur uuur - DÉn d¾t: Chän 2 trong 4
DA, DB, DC ®iÓm cã ph©n biÖt ®iÓm ®Çu,
- Ph©n biÖt ®−îc sù kh¸c nhau gi÷a çc lùa cuèi
chän
I- ChØnh hîp:
1 - VÝ dô:
Ho¹t ®éng 3:
§äc, nghiªn cøu vµ hiÓu vÝ dô 4 ( SGK )
§äc, trao ®æi ®Ó hiÓu vÝ dô 4 cña SGK - Tæ chøc cho häc sinh ®äc hiÓu
vÝ dô 4 - SGK
- Gi¶i ®¸p th¾c m¾c cña häc sinh
- Ph¸t vÊn kiÓm tra sù ®äc hiÓu
cña häc sinh
2- §Þnh nghÜa:
Ho¹t ®éng 4:
§äc, nghiªn cøu vµ hiÓu ®Þnh nghÜa cña SGK
- §äc, trao ®æi ®Ó hiÓu ®Þnh nghÜa vÒ chØnh - Tæ chøc cho häc sinh ®äc hiÓu
hîp vÒ ®Þnh nghÜa cña chØnh hîp
- ThÊy ®−îc mçi ho¸n vÞ cña n phÇn tö - Gi¶i ®¸p th¾c m¾c cña häc sinh
chÝnh lµ mét chØnh hîp chËp n cña n phÇn - Ph¸t vÊn kiÓm tra sù ®äc hiÓu
tö ®ã vµ ng−îc l¹i cña häc sinh
Cho häc sinh gi¶i bµi to¸n: Tõ çc ch÷ sè 1, 2, 3, 4, h·y lËp tÊt c¶ çc sè tù nhiªn
cã 3 ch÷ sè ®«i mét kh¸c nhau
- X¸c ®Þnh ®−îc mç mét sè lËp ®−îc lµ mét - Tæ chøc cho häc sinh ph©n tÝch
chØnh hîp chËp 3 cña 4 phÇn tö ®−a ra lêi gi¶i cña bµi to¸n
- B»ng ph−¬ng ph¸p liÖt kª, ®−a ra danh - Uèn n¾n çch biÓu ®¹t cña häc
60
s¸ch çc sè cÇn lËp ( cã 24 sè c¶ th¶y ) sinh

- NhËn xÐt: ( SGK )
- §V§: TÝnh sè chØnh hîp chËp k
cu¶ n phÇn tö
4- Sè chØnh hîp chËp k cña n phÇn tö:
Ho¹t ®éng 6:( dÉn d¾t kh¸i niÖm )
H·y dïng quy t¾c nh©n tÝnh sè chØnh hîp chËp 3 cña 4 phÇn tö ë ho¹t ®éng 5
- Dïng quy t¾c nh©n ®Ó tÝnh sè chØnh hîp - Uèn n¾n çch biÓu ®¹t cña häc
sinh
Ho¹t ®éng 7:
H·y dïng quy t¾c nh©n tÝnh sè chØnh hîp chËp k cña n phÇn tö ( 1 ≤ k ≤ n ) víi
çch dïng kÝ hiÖu A nk
- Dïng quy t¾c nh©n ®Ó tÝnh sè chØnh hîp Hîp thøc c«ng thøc:
chËp k cña n phÇn tö A nk = n( n - 1 )( n -2 )...( n - k +
- §äc, nghiªn cøu çch chøng minh cña 1)
SGK NÕu nh©n c¶ tö vµ mÉu víi ( n - k )!,
ta cã:
n!
A nk = víi 1 ≤ k ≤ n
k!( n − k )!
Quy ước: 0! = 1
Ho¹t ®éng 8:( Cñng cè )
Dïng vÝ dô 6 trang 55 ( SGK )
- Thùc hiÖn gi¶i to¸n - Cñng cè k/n chØnh hîp, ph©n
- §äc, nghiªn cøu çch gi¶i cña SGK biÖt chØnh hîp vµ ho¸n vÞ
- Hai chØnh hîp kh¸c nhau khi
hoÆc chóng gåm çc phÇn tö kh¸c
nhau hoÆc thø tù gi÷a çc phÇn tö
trong chóng kh¸c nhau
- T¹o nªn chØnh hîp chËp k cña n
phÇn tö b»ng çch sö dông k
hµnh ®éng lùa chän liªn tiÕp tõng
phÇn tö trong n phÇn tö ®· cho vµ
xÕp chóng theo thø tù lÊy ra
Bµi tËp vÒ nhµ: 4,5,6,7 trang 61 ( SGK )
Ho¹t ®éng 1 ( KiÓm tra bµi cò )
61
Ch÷a bµi tËp: Sö dông quy t¾c céng, h·y cho biÕt sè tam giac trong h×nh 27 (
SGK )
Gäi A lµ tËp çc tam gi¸c chøa P - Gäi mét häc sinh thùc hiÖn bµi
trong tam gi¸c MQR, B lµ tËp tËp ®· chuÈn bÞ ë nhµ
çc tam gi¸c chøa trong M - Cñng cè vÒ quy t¾c céng
tam gi¸c PQR ( kh«ng cã - Uèn n¾n çch biÓu ®¹t cña häc
sù tham gia cña MR ), sinh
C lµ tËp çc tam gi¸c chøa
Q R
trong tam gi¸c PMR.
Ta thÊy A, B, C ®«i mét kh«ng giao nhau
Tõ ®ã sè tam gi¸c cÇn t×m lµ:
N( A ∪ B ∪ C ) = N( A ) + N( B ) + N( C )
= 6 + 6 + 3 = 15
62

Ebook4u.vn-Dai So Nang Cao 11

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Ebook4u.vn-Dai So Nang Cao 11

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Gi¸o ¸n m«n To¸n §¹i sè vµ gi¶i tÝch 11 – N©ng cao

Gi¸o ¸n líp 11 ban khoa häc C¬ B¶n A

Ch−¬ng1 : Hμm sè l−îng gi¸c - Ph−¬ng tr×nh l−îng

Ngµy so¹n : 02/09/2007 TuÇn : 1

Bμi 1 Hμm sè l−îng gi¸c

Tõ ®Þnh nghÜa cña hµm sè y = sinx, ta thÊy:

Ho¹t ®éng 7 ( X©y dùng kiÕn thøc míi )

5. Bµi tËp vÒ nhµ

1.d – Sù biÕn thiªn vµ ®å thÞ hµm sè y = cosx

π cña hµm sè y = cosx trong mét chu

Ho¹t ®éng 4 Thùc hiÖn H5 trong SGK

nh− vËy. Nh−ng ta l¹i ph¶i vÏ trôc tang

ThËt vËy: ta cã sin2( x + π ) = sin( 2x + 2π ) = sin2x, ∀x.

Ngµy …….th¸ng ….n¨m 2007

Ngµy so¹n : 10/09/2007 TuÇn : 2

S¸ch gi¸o khoa , m« h×nh ®−êng trßn l−îng gi¸c

Ngµy so¹n : 11/09/2007 TuÇn : 2

Bμi 2 ph−¬ng tr×nh l−îng gi¸c c¬ b¶n

kh«ng cã giao ®iÓm cña y = - 2 víi ®−êng cã nghiÖm

(1 − 2sin 2 x ).cos ⎛⎜⎝ x + π2 ⎞⎟⎠ = 0

HD: BiÕn ®æi vÒ ph−¬ng tr×nh c¬ b¶n

14 => 20 ( Trang 29 - SGK )

2π 2π - H−íng dÉn häc sinh viÕt c¸c

Ngµy so¹n : 15/09/2007 TuÇn : 3

Ho¹t ®éng 3 ( DÉn d¾t kh¸i niÖm )

nªn: phÝm nµo ®Ó gi¶i ®−îc ph−¬ng tr×nh

4. Bµi tËp vÒ nhµ: Néi dung bµi tËp trang 31

Ngµy so¹n : 15/09/2007 TuÇn : 3

D - TiÕn tr×nh tæ chøc bµi häc:

Bµi tËp vÒ nhµ:

Ngµy so¹n : 19/09/2007 TuÇn : 3

¸p dông c¸ch gi¶i nh− c©u a ta cã kÕt qu¶

b) cos = − cos ( 2 x − 300 )

Ngµy so¹n : 20/09/2007 TuÇn : 4

Bμi 4 - Mét sè ph−¬ng tr×nh l−îng gi¸c ®¬n gi¶n

- BiÓu diÔn ( 1 ) vµ ( 2 ) lªn vßng trßn l−îng π π π

Ho¹t ®éng 3 ( Cñng cè luyÖn tËp )

GV: yªu cÇu häc sinh thùc hiÖn H§ sè 3 trong SGK

3. T×m m ®Ó ph−¬ng tr×nh sau cã nghiÖm 2sin 3x + 5 cos3x = m

Néi dung bµi tËp 30 – 31 trong SGK trang 42

Ngµy …….th¸ng ….n¨m 2007

Ngµy so¹n : 25/09/2007 TuÇn : 5

TiÕt sè 13 ph−¬ng tr×nh thuÇn nhÊt bËc hai ®èi víi

TiÕt sè 14 mét sè vÝ dô vμ bμi tËp

3. Néi dung bµi míi

Ho¹t ®éng 2: ( LuyÖn kÜ n¨ng gi¶i to¸n )

⎧ cosx ≠ 0 tan( x + y ) ®Ó viÕt c«ng thøc:

- Ta cã ph−¬ng tr×nh: - Cñng cè c¸c c«ng thøc céng

Ngµy …….th¸ng ….n¨m 2007

Ngµy so¹n : 30/09/2007 TuÇn : 5

LuyÖn tËp ( tiÕt 1 )

cos2x ) nghiÖm b»ng ph−¬ng ph¸p biÓu diÔn

Ngµy so¹n : 30/09/2007 TuÇn : 6

LuyÖn tËp ( tiÕt 2 )

a) x = 300 + k3600 , x = 1500 + k3600 - ThuyÕt tr×nh vÒ c¸c kÕt qu¶

Ngµy …….th¸ng ….n¨m 2007

Ngµy so¹n : 30/09/2007 TuÇn : 5

C©u hái vμ bμi tËp ¤n tËp ch−¬ng 1 ( TiÕt 1 )

+ TËp x¸c ®Þnh lµ R cã t/ c x ∈ R ⇒ - x ∈ R tÝnh to¸n, dù ®o¸n, chøng minh

TiÕt sè 2 : Néi dung c¸c bμi tËp trong SGK

π π 1 cïng mét lo¹i gãc ?

Bµi 54 : Ph−¬ng ¸n A §¸nh gi¸ 0 ≤ sin 3 x ≤ 1 nh©n vµ biÕn ®æi

Bµi 56 : Ph−¬ng ¸n D §−a vÒ d¹ng 5sin ( 2 x + α ) + 6