XSTK Baigiang

I HÅC NNG
TR×ÍNG I HÅC S× PHM

Tæn Th§t Tó
BI GING
XC SUT THÈNG K
α
zα
N®ng - 2022
XC SUT THÈNG K
Tæn Th§t Tó
N®ng, 2022
Tæn Th§t Tó - 2022 Ch÷ìng 1: X¡c su§t 1/57
Håc ph¦n: X¡c su§t thèng k¶
Nëi dung
* Håc ph¦n bao gçm 45 ti¸t, vîi 6 ch÷ìng nh÷ sau:
- Ch÷ìng 1. X¡c su§t
- Ch÷ìng 2. Bi¸n ngü nhi¶n
- Ch÷ìng 3: Vectì ngü nhi¶n
- Ch÷ìng 4: Thèng k¶ mæ t£
- Ch÷ìng 5: ×îc l÷ñng tham sè
- Ch÷ìng 6: Kiºm ành gi£ thuy¸t thèng k¶
* T i li»u tham kh£o:
1. Jay L. Devore (2012), Probability and Statistics for Engineering and the Sciences,
8th Edition, Brooks/Cole, Cengage Learning.
2. L¶ V«n Dông (2016), Gi¡o tr¼nh X¡c su§t thèng k¶, NXB Thæng tin v truy·n
thæng.
* Ph¦n m·m: R, Python, Excel, Geogebra,...
Ch÷ìng 1: X¡c su§t
1. Ki¸n thùc v· tê hñp

- Sè ho¡n và cõa mët tªp n ph¦n tû:
Pn = n!
- Sè c¡ch chån k ph¦n tû (khæng thù tü) trong tªp n ph¦n tû:
n!
Cnk =
k!(n − k)!
- Sè c¡ch chån k ph¦n tû (câ thù tü) trong tªp n ph¦n tû:
n!
Akn =
(n − k)!

- Quy tc cëng: Cæng vi»c A câ m ph÷ìng ¡n thüc hi»n.
* Ph÷ìng ¡n 1: câ n1 c¡ch
* Ph÷ìng ¡n 2: câ n2 c¡ch
..............................
* Ph÷ìng ¡n m: câ nm c¡ch
Sè c¡ch thüc hi»n cæng vi»c A:
n1 + n2 + ... + nm
- Quy tc nh¥n: Cæng vi»c A ÷ñc thüc hi»n qua m giai o¤n li¶n ti¸p.
* Giai o¤n 1: câ n1 c¡ch
* Giai o¤n 2: câ n2 c¡ch
..............................
* Giai o¤n m: câ nm c¡ch
Sè c¡ch thüc hi»n cæng vi»c A:
n1 ∗ n2 ∗ ... ∗ nm
V½ dö 1
Mët nhâm câ 10 håc sinh, trong â câ 6 nam v 4 nú. Häi câ bao nhi¶u c¡ch:
a) X¸p th nh 1 h ng dåc.
b) Chån mët nhâm câ 4 håc sinh ·u câ nam v nú vîi sè l÷ñng kh¡c nhau.
c) Chån mët nhâm câ 4 håc sinh trong â câ ½t nh§t mët nú.
¡p sè: a) 10! b) C61 C43 + C63 C41 c) C10

4
− C64
V½ dö 2
Mët biºn sè xe ÷ñc c§u t¤o tø 5 chú sè. Häi câ bao nhi¶u biºn sè câ:
a) C¡c chú sè kh¡c nhau.
b) t nh§t 2 chú sè gièng nhau.

c) Câ óng 3 chú sè gièng nhau.
¡p sè: a) A510 b) 105 − A510

c) ÷ñc t½nh qua 3 giai o¤n:
- G 1: Chån 3 và tr½ trong 5 và tr½: C53
- G 2: Chån 1 chú sè gièng nhau cho 3 và tr½ tr¶n: C10
1
- G 3: chån 2 chú sè cán l¤i (khæng ph¥n bi»t): 92
Vªy, theo quy tc nh¥n: C53 C10 9 c¡ch.

1 2
B i tªp tü luy»n
1. Trong mët mæn håc, th¦y gi¡o câ 30 c¥u häi kh¡c nhau gçm 5 c¥u khâ ,10 c¥u trung
b¼nh v 15 c¥u d¹. Tø 30 c¥u häi â câ thº lªp ÷ñc bao nhi¶u · kiºm tra,méi · gçm
5 c¥u häi kh¡c nhau, sao cho trong méi · nh§t thi¸t ph£i câ õ c£ 3 c¥u (khâ, d¹,
Trung b¼nh) v sè c¥u d¹ khæng ½t hìn 2? s: 56875
2. Mët cuëc håp câ 13 ng÷íi, lóc ra v· méi ng÷íi ·u bt tay ng÷íi kh¡c mët l¦n, ri¶ng
chõ tåa ch¿ bt tay ba ng÷íi. Häi câ bao nhi¶u c¡i bt tay? s: C12
2 +3
3. X¸p 6 ng÷íi A, B, C, D, E, F v o mët gh¸ d i. Häi câ bao nhi¶u c¡ch sp x¸p sao
cho: A v F ngçi c¤nh nhau. s: 2!5!
4. Câ bao nhi¶u c¡ch x¸p 5 cuèn s¡ch To¡n, 6 cuèn s¡ch Lþ v 8 cuèn s¡ch Hâa l¶n
mët k» s¡ch sao cho c¡c cuèn s¡ch còng mët mæn håc th¼ x¸p c¤nh nhau, bi¸t c¡c cuèn
s¡ch æi mët kh¡c nhau. s: 6.5!.6!.8!

2. Khæng gian mü v bi¸n cè
a. ành ngh¾a
- Th½ nghi»m ngü nhi¶n: th½ nghi»m m ta câ thº l°p l¤i nhi·u l¦n trong còng i·u ki»n
nh÷ng k¸t qu£ khæng thº bi¸t tr÷îc.
- Khæng gian mü : Tªp t§t c£ c¡c k¸t qu£, k½ hi»u Ω.
V½ dö 3
Gieo 1 çng xu, rót mët l¡ b i trong bë b i, o nhi»t ë khæng kh½ t¤i thíi iºm 9h
s¡ng, chån ngü nhi¶n 1 sinh vi¶n v o chi·u cao,... l c¡c th½ nghi»m ngü nhi¶n
V½ dö 4
✓ Gieo 1 çng xu: Ω = {S, N }
✓ Chån ngü nhi¶n 1 ng y trong th¡ng 1: Ω = {1, 2, ..., 31}
✓ Do nhi»t ë khæng kh½ t¤i thíi iºm 9h s¡ng: Ω = (−∞, +∞)
- Bi¸n cè : hi»n t÷ñng câ thº x£y ra ho°c khæng x£y ra trong th½ nghi»m ngü nhi¶n. K½
hi»u: A,B,C, ...
- K¸t qu£ thuªn lñi cho bi¸n cè A: k¸t qu£ x£y ra k²o theo bi¸n cè A x£y ra.
- Méi bi¸n cè ÷ñc çng nh§t vîi tªp c¡c k¸t qu£ thuªn lñi cõa nâ. Lóc â, méi bi¸n
cè l mët tªp con cõa khæng gian mü.
- Bi¸n cè A ÷ñc xem l x£y ra n¸u câ ½t nh§t mët k¸t qu£ trong A xu§t hi»n.
- Bi¸n cè sì c§p: bi¸n cè m tªp c¡c k¸t qu£ thuªn lñi ch¿ gçm 1 ph¦n tû.
- Khæng gian mü: Khæng gian c¡c bi¸n cè sì c§p.
V½ dö 5
Tung ngü nhi¶n 2 çng xu. Lóc â:
✓ Khæng gian mü: Ω = {SS, SN, N S, N N }
✓ Hi»n t÷ñng (sü ki»n) "Câ m°t s§p xu§t hi»n" l bi¸n cè ngü nhi¶n. K½ hi»u A.
✓ Gi£ sû khi thüc hi»n, k¸t qu£ SN xu§t hi»n. i·u n y k²o theo bi¸n cè A ("Câ
m°t s§p xu§t hi»n") x£y ra. K¸t qu£ SN ÷ñc gåi l k¸t qu£ thuªn lñi cho bi¸n cè A.
✓ Tªp c¡c k¸t qu£ thuªn lñi cho A: {SN, N S, SS}. Lóc â, ta biºu di¹n bi¸n cè A:
A = {SN, N S, SS},
tùc A l mët tªp con cõa Ω.

✓ Khi thüc hi»n ph²p thû, n¸u x£y ra ½t nh§t mët trong c¡c k¸t qu£ (cõa A): SS,
SN, NS th¼ ta b£o bi¸n cè A x£y ra.
✓ C¡c bi¸n cè {SS}, {SN }, {N S}, {N N } l c¡c bi¸n cè sì c§p.
V½ dö 6
Tung ngü nhi¶n çng xu cho ¸n khi câ m°t s§p xu§t hi»n. Khi â:
Ω = {S, N S, N N S, N N N S, ...}
Lóc â, ta câ bi¸n cè:

- døng sau khæng qu¡ 3 l¦n tung: A = {S, N S, N N S}
- thüc hi»n ½t nh§t 2 l¦n tung: B = {N S, N N S, N N N S, N N N N S, ....}
C¡c bi¸n cè °c bi»t:
- Bi¸n cè khæng thº (∅): l bi¸n cè khæng thº x£y ra
- Bi¸n cè chc chn (Ω): l bi¸n cè luæn x£y ra
Ch¯ng h¤n, gieo ngü nhi¶n 2 con xóc xc. Lóc â:
- bi¸n cè "têng sè ch§m xu§t hi»n lîn hìn 12" l bi¸n cè khæng thº.
- bi¸n cè "têng sè ch§m xu§t hi»n lîn hìn 1" l bi¸n cè chc chn.
b. C¡c ph²p to¡n tr¶n bi¸n cè
Cho hai bi¸n cè A v B. Khi â:
- Bi¸n cè èi cõa A, k½ hi»u Ā ho°c Ac , l bi¸n cè x£y ra n¸u A khæng x£y ra.
Ā = Ω\A
- Giao cõa A v B, k½ hi»u A ∩ B, AB , l bi¸n cè x£y ra n¸u A v B çng thíi x£y ra.
AB = {x : x ∈ A, x ∈ B}
- Giao cõa n bi¸n cè Ai , k½ hi»u A1 ∩ A2 ∩ ... ∩ An ho°c A1 A2 ...An , l bi¸n cè x£y ra

n¸u çng thíi c¡c bi¸n cè Ai còng x£y ra.
A A∩B B
A = Ω\A
- Hñp cõa A v B, k½ hi»u A ∪ B , l bi¸n cè x£y ra n¸u ½t nh§t A ho°c B x£y ra.
A ∪ B = {x : x ∈ A ho°c x ∈ B}
- Hñp cõa n bi¸n cè Ai , k½ hi»u A1 ∪ A2 ∪ ... ∪ An , l bi¸n cè x£y ra n¸u ½t nh§t mët
trong c¡c bi¸n cè Ai x£y ra.
- Hai bi¸n cè A v B ÷ñc gåi l xung khc n¸u chóng khæng çng thíi x£y ra.
Nhªn x²t:
- Hai bi¸n cè A v B xung khc khi v ch¿ khi AB = ∅.
- Hai bi¸n cè èi nhau th¼ xung khc vîi nhau, nh÷ng i·u ng÷ñc l¤i nâi chung l khæng
óng.
A A∪B B A B
A∩B =∅

Nhªn x²t
Ngæn ngú sû döng:
- Ph²p giao: v , çng thíi x£y ra
- Ph²p hñp: ho°c, ½t nh§t mët trong c¡c sü ki»n .... x£y ra
V½ dö 7
Chån ngü nhi¶n mët chú sè tø 0 ¸n 9.
Ta câ Ω = {0, 1, 2, ..., 9}.
X²t 3 bi¸n cè:
* A l bi¸n cè "chån ÷ñc sè ch®n nhä hìn 7": A = {0, 2, 4, 6}
* B l bi¸n cè "chån ÷ñc sè lîn hìn 5": B = {6, 7, 8, 9}
* C l bi¸n cè "chån ÷ñc sè l´": C = {1, 3, 5, 7, 9}
Lóc â:
• A ∩ B = {6}, A ∪ B = {0, 2, 4, 5, 6, 7, 8, 9}, Ā = {1, 3, 5, 7, 8, 9}
• A v C xung khc v¼ A ∩ C = ∅ nh÷ng A v C khæng ph£i l hai bi¸n cè èi nhau.
V½ dö 8
Câ 2 x¤ thõ, méi ng÷íi bn 1 vi¶n ¤n v o möc ti¶u. Gåi A v B t÷ìng ùng l c¡c bi¸n
cè: ng÷íi thù nh§t v thù hai bn tróng möc ti¶u t÷ìng ùng. Khi â ta câ biºu di¹n
c¡c bi¸n cè nh÷ sau:
- Câ ¤n tróng ½ch: A∪B
- Ch¿ câ ng÷íi thù nh§t bn tróng: AB̄
- Câ óng 1 vi¶n ¤n tróng ½ch: AB̄ ∪ ĀB
- Câ nhi·u nh§t mët vi¶n ¤n tróng ½ch: ĀB̄ ∪ AB̄ ∪ ĀB ho°c AB
Luªt De-Morgan v· phõ ành:

∪Ai = ∩Āi
∩Ai = ∪Āi
V½ dö 9
Mët h» thèng chi¸u s¡ng gçm câ 3 ±n ho¤t ëng ëc lªp nhau. Gåi A, B, C l¦n l÷ñt
l c¡c bi¸n cè ±n A, B, C bà häng.
Ta câ c¡c biºu di¹n:
a) C£ 3 ±n ·u bà häng:
b) Câ ½t nh§t mët ±n bà häng:
c) C£ 3 ±n ·u khæng häng:
d) Câ óng 2 ±n bà häng:
e) Câ ½t nh§t mët ±n khæng häng:

3. ành ngh¾a v c¡c t½nh ch§t cõa x¡c su§t
ành ngh¾a (theo h» ti¶n ·):
Cho tr÷îc mët th½ nghi»m vîi khæng gian mü Ω. Khi â, x¡c su§t cõa mët bi¸n cè A,
k½ hi»u P (A), l sè o kh£ n«ng x£y ra bi¸n cè A.
Ùng vîi méi bi¸n cè A ta °t t÷ìng ùng vîi gi¡ trà P (A) thäa c¡c i·u ki»n sau:
(i) Vîi måi bi¸n cè A, P (A) ≥ 0
(ii) P (Ω) = 1
(iii) N¸u A1 , A2 , ... l c¡c bi¸n cè æi mët xung khc th¼
+∞
X
P (∪∞
n=1 An ) = P (An )
n=1
Lóc â P (A) ÷ñc gåi l x¡c su§t cõa bi¸n cè A.

Nhªn x²t: Trong mët sè tr÷íng hñp, tòy v o khæng gian mü công nh÷ c¡c thi¸t lªp
"t÷ìng ùng" P m ta s³ thu ÷ñc mët v i ành ngh¾a x¡c su§t kh¡c.
ành ngh¾a (quan iºm thèng k¶):

X²t bi¸n cè A. Thüc hi»n ph²p thû n l¦n th¼ câ m l¦n xu§t hi»n bi¸n cè A. Khi â t¿ sè
fn = m/n ÷ñc gåi l t¦n su§t xu§t hi»n A. Khi sè ph²p thû t«ng l¶n væ h¤n, t¦n su§t
fn s³ ti¸n ¸n mët h¬ng sè x¡c ành. H¬ng sè n y ÷ñc gåi l x¡c su§t cõa bi¸n cè A.
V¼ th¸, trong thüc t¸ khi sè ph²p thû n lîn, ta câ thº xem t¦n su§t fn nh÷ l x¡c su§t
cõa xu§t hi»n bi¸n cè A.
Ùng döng t½nh x§p x¿ x¡c su§t
Muèn t½nh x¡c su§t cõa bi¸n cè A, ta thüc hi»n ph²p thû n l¦n v gi£ sû câ m l¦n xu§t
hi»n A. Khi â ta câ thº xem khi n lîn:
m
P (A) ≈ fn = .
n
V½ dö 10
Câ 1000 ng÷íi câ tri»u chùng A ¸n cì sð y t¸ º kh¡m b»nh. K¸t qu£ câ th§y 700
mc b»nh X. Ta câ f = 700/1000 = 70%. Do â, ta câ cì sð dü o¡n n¸u mët ng÷íi
câ tri»u chùng A th¼ x¡c su§t mc b»nh X x§p x¿ 70%.
ành ngh¾a (quan iºm cê iºn):

Cho th½ nghi»m vîi n(Ω) < +∞ k¸t qu£ çng kh£ n«ng, trong â câ n(A) k¸t qu£
thuªn lñi cho bi¸n cè A. Khi â, x¡c su§t cõa bi¸n cè A, k½ hi»u P (A), ÷ñc x¡c ành:
n(A)
P (A) =
n(Ω)
V½ dö 11
Trong mët hëp câ 6 bi en v 4 bi trng. L§y ngü nhi¶n 4 vi¶n. T¼m x¡c su§t l§y ÷ñc
c£ hai lo¤i bi.
Gi£i.
Gåi A l bi¸n cè "l§y ÷ñc c£ hai lo¤i bi".
Sè tr÷íng hñp çng kh£ n«ng: n(Ω) = C10 4 .
Sè tr÷íng hñp thuªn lñi: n(A) = C6 C4 + C62 C42 + C63 C41 .

1 3
X¡c su§t c¦n t¼m:

n(A) C C + C6 C4 + C63 C41
1 3 2 2
P (A) = = 6 4 4
n(Ω) C10
V½ dö 12
Mët o n t u câ 3 toa. Câ 15 kh¡ch l¶n ngü nhi¶n 3 toa t u. Bi¸t méi toa ·u chùa
÷ñc 15 kh¡ch. T½nh x¡c su§t:
a. Toa 1 câ 4 kh¡ch.
b. Câ 2 toa méi toa câ 6 kh¡ch.
Gi£i.
a. Gåi A l bi¸n cè "toa 1 câ 4 kh¡ch".
Ta câ: n(Ω) = 315 .
Gi¡ trà n(A) ÷ñc t½nh thæng qua 2 giai o¤n:
- G 1: Chån 4 kh¡ch: C154 c¡ch
- G 2: X¸p 11 kh¡ch cán l¤i: 211 c¡ch.

Suy ra: n(A) = C154 211

n(A) C 4 211
P (A) = = 1515
n(Ω) 3
b. Gåi B l bi¸n cè "câ 2 toa méi toa câ 6 kh¡ch".

Gi¡ trà n(B) ÷ñc t½nh thæng qua c¡c giai o¤n:
- G 1: Chån 2 toa: C32 c¡ch
- G 2: Chån 6 kh¡ch cho méi toa: C15
6 C 6 c¡ch.
9
- G 3: X¸p 3 kh¡ch cán l¤i 1 = 1 c¡ch
3
Suy ra: n(B) = C32 C15

6 C6
9
X¡c su§t c¦n t¼m: n(B) C 2C 6 C 6
3 15 9
P (B) = =
n(Ω) 315
V½ dö 13
Bë b i t¥y câ 52 qu¥n b i. Rót ngü nhi¶n ra 4 qu¥n b i. T¼m x¡c su§t 4 qu¥n b i l§y
ra câ ½t nh§t hai qu¥n b½ch.
V½ dö 14
Câ 10 håc sinh trong â câ 2 håc sinh A v B ÷ñc x¸p ngü nhi¶n th nh mët h ng.
T½nh x¡c su§t hai håc sinh A v B ùng c¤nh nhau.
ành ngh¾a (quan iºm h¼nh håc):

Cho mi·n Ω o ÷ñc (tr¶n ÷íng th¯ng, trong m°t ph¯ng, khæng gian ba chi·u, ...) v
mi·n con S o ÷ñc cõa Ω. Ta l§y ngü nhi¶n mët iºm trong mi·n Ω v °t A l bi¸n
cè M ∈ S . Khi â, x¡c su§t cõa bi¸n cè A ÷ñc x¡c ành nh÷ sau:
m(S)
P (A) = ,
m(Ω)
trong â m(S), m(Ω) l sè o cõa mi·n S v Ω. Cö thº,

- N¸u Ω l ÷íng cong hay o¤n th¯ng th¼ m(·) l h m ch¿ ë d i.
- N¸u Ω l h¼nh ph¯ng hay m°t cong th¼ m(·) l h m ch¿ di»n t½ch.
- N¸u Ω l h¼nh khèi 3 chi·u th¼ m(·) l h m ch¿ thº t½ch.
- ...

V½ dö 15
T½nh x¡c su§t khi l§y ngü nhi¶n mët iºm M trong h¼nh vuæng câ ë d i c¤nh b¬ng
2m th¼ iºm n y rìi v o h¼nh trán nëi ti¸p h¼nh cõa vuæng.
Gi£i. D¹ th§y:
- Di»n t½ch h¼nh trán: m(S) = π(m2 ) M
- Di»n t½ch cõa h¼nh vuæng: m(Ω) = 4(m2 )
Theo quan iºm h¼nh håc, x¡c su§t cõa bi¸n
cè A c¦n t¼m:
m(S) π
P (A) = =
m(Ω) 4
T½nh ch§t
i) P (∅) = 0, P (Ω) = 1
ii) 0 ≤ P (A) ≤ 1, ∀A
iii) N¸u A ⊂ B th¼ P (A) ≤ P (B)
iv) Cæng thùc cëng: Khi c¡c bi¸n cè xung khc æi mët th¼
P (A1 ∪ A2 ∪ ... ∪ An ) = P (A1 ) + ... + P (An )
Nâi ri¶ng:
P (A) + P (Ā) = 1
Têng qu¡t:
P (A ∪ B) = P (A) + P (B) − P (AB)
P (A ∪ B ∪ C) = P (A) + P (B) + P (C) − P (AB) − P (BC) − P (AC) + P (ABC)
P (A1 ∪ A2 ∪ ... ∪ An ) = P (A1 ) + ... + P (An )

X
− P (Ai Aj )
i<j
X
+ P (Ai Aj Ak )
i<j<k
......
(−1)n−1 P (A1 A2 ...An )
V½ dö 16
Cho hai bi¸n cè A v B câ P (A) = 0.2; P (B) = 0.4; P (AB) = 0.15. T½nh P (Ā) +
P (B̄), P (A ∪ B).
Gi£i. P (Ā) + P (B̄) = 1 − P (A) + 1 − P (B) = 0.8 + 0.6 = 1.4

P (A ∪ B) = P (A) + P (B) − P (AB) = 0.2 + 0.4 − 0.15 = 0.45
V½ dö 17
Mët lîp câ 20 sinh vi¶n, trong â câ 10 sinh vi¶n bi¸t ti¸ng Anh, 12 sinh vi¶n bi¸t ti¸ng
Ph¡p v 7 sinh vi¶n bi¸t c£ hai thù ti¸ng. Chån ngü nhi¶n mët sinh vi¶n. T¼m x¡c su§t
º sinh vi¶n â bi¸t ½t nh§t mët ngo¤i ngú.
Gi£i.
Gåi A, B l bi¸n cè chån ÷ñc sinh vi¶n bi¸t ti¸ng Anh, Ph¡p.
Lóc â, x¡c su§t c¦n t¼m:
P (A ∪ B) = P (A) + P (B) − P (AB) = 10/20 + 12/20 − 7/20 = 3/4
V½ dö 18
Mët læ h ng câ 15 thi¸t bà, trong â câ 6 thi¸t do nh m¡y X s£n xu§t v 9 thi¸t bà do
nh m¡y Y s£n xu§t. Ng÷íi ta chån ngü nhi¶n 4 thi¸t bà º kiºm tra. T½nh x¡c su§t câ
½t nh§t mët thi¸t bà ÷ñc chån do nh m¡y X s£n xu§t.
Gi£i. Gåi A l bi¸n cè câ ½t nh§t mët thi¸t bà ÷ñc chån do nh m¡y X s£n xu§t. Ta câ:
C94
P (A) = 1 − P (Ā) = 1 − 4
C15
V½ dö 19
Mët ëi bâng b n cõa 1 ìn và gçm 2 vªn ëng vi¶n A v B. X¡c su§t A, B v÷ñt qua
váng b£ng l¦n l÷ñt l 0,7 v 0,5. Do £nh h÷ðng t¥m lþ n¶n x¡c su§t c£ hai ng÷íi ·u
v÷ñt qua váng b£ng l 0,4. T½nh x¡c su§t c£ hai vªn ëng vi¶n ·u khæng v÷ñt qua váng
b£ng.
Gi£i. Gåi A, B l c¡c bi¸n cè vªn ëng vi¶n A, B v÷ñt qua váng b£ng. Ta câ:
P (A) = 0, 7; P (B) = 0, 5; P (AB) = 0, 4
X¡c su§t c£ hai vªn ëng vi¶n ·u khæng v÷ñt qua váng b£ng:
h De Morgan i
P (ĀB̄) = 1 − P (ĀB̄) = 1 − P (A ∪ B) = 1 − [P (A) + P (B) − P (AB)]
= 1 − (0, 7 + 0, 5 − 0, 4) = 0, 2
V½ dö 20
Cho 2 bi¸n cè A, B câ P (A) = 0.4; P (B) = 0.3; P (AB) = 0.2. T½nh x¡c su§t P (Ā ∪ B̄)
v P (AB̄).
4. X¡c su§t câ i·u ki»n
Mët læ h ng tivi vîi c¡c sè li»u sau:
LG SONY
Tèt 15 12
Bà häng 5 8
Chån ngü nhi¶n 1 tivi th¼ ÷ñc tivi LG. Vªy, kh£ n«ng nâ bà häng l bao nhi¶u?
Gñi þ.
- Khi khæng câ thæng tin, d¹ th§y x¡c su§t n y l 13/40.
- V¼ bi¸t chån ÷ñc tivi LG n¶n ta "thu hµp" ph¤m vi quan s¡t v ch¿ t½nh ¸n lo¤i tivi
LG. Lóc â, kh£ n«ng chån ÷ñc tivi häng vîi "i·u ki»n" l tivi LG b¬ng 5/20=1/4.
BIT IU KIN XY RA → XC SUT THAY ÊI
ành ngh¾a:
Cho hai bi¸n cè A v B vîi P (B) > 0. Khi â, x¡c su§t câ i·u ki»n cõa A vîi i·u ki»n
bi¸n cè B ¢ x£y ra, k½ hi»u P (A|B), x¡c ành nh÷ sau:
P (AB)
P (A|B) =
P (B)
T½nh ch§t:
i. 0 ≤ P (A|B) ≤ 1
ii. P (Ā|B) = 1 − P (A|B)
iii. P (A ∪ B|C) = P (A|C) + P (B|C) − P (AB|C)
V½ dö 21
Mët cæng ty §u th¦u 2 dü ¡n A v B. X¡c su§t thng th¦u dü ¡n A v B t÷ìng ùng l
0,6 v 0,7. X¡c su§t thng th¦u çng thíi c£ 2 dü ¡n l 0,5. T½nh x¡c su§t:
a) Cæng ty thng th¦u dü ¡n A bi¸t ¢ thng th¦u dü ¡n B.
b) Cæng ty khæng thng th¦u dü ¡n B bi¸t ¢ thng th¦u dü ¡n A.
Gi£i. Gåi A, B l c¡c bi¸n cè cæng ty thng dü ¡n A, B. Theo gi£ thi¸t:

P (A) = 0, 6; P (B) = 0, 7; P (AB) = 0, 5
a. P (A|B) = P (AB)/P (B) = 5/7

b. P (B̄|A) = 1 − P (B|A) = 1 − P (AB)/P (A) = 1 − 5/6 = 1/6.

B¼nh luªn. Ta câ: P (A|B) = 5/7 > P (A) = 0, 6. Nh÷ vªy, vi»c bi¸t bi¸n cè B x£y ra
¢ l m t«ng x¡c su§t x£y ra bi¸n cè A, hay nâi c¡ch kh¡c, vi»c thng dü ¡n B l câ lñi
cho qu¡ tr¼nh §u th¦u dü ¡n A.
Nhªn x²t
Trong mët sè tr÷íng hñp, x¡c su§t câ i·u ki»n P (A|B) câ thº ÷ñc t½nh düa v o vi»c
"¸m trüc quan", tùc l ta thu hµp tªp c¡c k¸t qu£ sau khi bi¸n cè B x£y ra v ¸m l¤i
sè k¸t qu£ çng kh£ n«ng, sè k¸t qu£ thuªn lñi º t½nh x¡c su§t câ i·u ki»n.
Ch¯ng h¤n, ta quay l¤i vîi v½ dö v· tivi Sony v LG. V¼ bi¸t chån ÷ñc tivi LG n¶n tªp
k¸t qu£ thu hµp v· 20 tivi LG. Ch¿ câ 5 tivi LG bà häng, n¶n x¡c su§t chån ÷ñc tivi
häng khi bi¸t â l tivi b¬ng 5/20=1/4.
V½ dö 22
Câ 15 thanh RAM, trong â câ 3 thanh bà häng. Chån ngü nhi¶n 4 thanh.
a. T½nh x¡c su§t câ ½t nh§t 1 thanh bà häng ÷ñc chån.
b. Bi¸t chån ÷ñc ½t nh§t 1 thanh häng, t½nh x¡c su§t chån óng 2 thanh bà häng.
Gi£i. a) Gåi A l c¡c bi¸n cè chån ÷ñc ½t nh§t 1 thanh häng.

4 4
P (A) = 1 − P (Ā) = 1 − C12 /C15
b) Gåi B l bi¸n cè chån ÷ñc óng 2 thanh häng. T½nh P (B|A) =?.
P (B|A) = P (AB)/P (A) = P (B)/P (A),
trong â P (B) = C32 C12

2 /C 4 .
15
5. Cæng thùc nh¥n x¡c su§t

Cho hai bi¸n cè A v B vîi P (A) > 0. Khi â:
P (AB)
P (B|A) = ⇒ P (AB) = P (A)P (B|A)
P (A)
T÷ìng tü, ta s³ câ vîi P (A).P (B) > 0:

P (AB) = P (A)P (B|A) = P (B)P (A|B)
Têng qu¡t: Cho n bi¸n cè Ai vîi P (A1A2...An−1) > 0. Khi â:

P (A1 A2 ...An ) = P (A1 ).P (A2 |A1 ).P (A3 |A1 A2 )....P (An |A1 ...An−1 )
V½ dö 23
Cho 2 bi¸n cè A, B câ P (A) = 0.6; P (B) = 0.7; P (A|B) = 0.8. T½nh P (AB) v
P (B|A).
Gi£i. Ta câ: P (AB) = P (B).P (A|B) = 0.7 ∗ 0.8 = 0.56
P (B|A) = P (AB)/P (A) = 0.56/0.6 = 14/15
V½ dö 24
Mët cæng ty §u th¦u 2 dü ¡n A v B. X¡c su§t thng th¦u l¦n l÷ñt l 0.7 v 0.4. N¸u
dü ¡n A ¢ thng th¦u th¼ x¡c su§t thng ti¸p dü ¡n B l 0.4. T½nh x¡c su§t:
a. Cæng ty thng ½t nh§t mët dü ¡n.
b. Cæng ty ch¿ thng dü ¡n A.
c. Thng óng 1 dü ¡n.
Gi£i. Gåi A, B l bi¸n cè cæng ty thng dü ¡n A, B. Ta câ:

P (A) = 0, 7; P (B) = 0, 4, P (B|A) = 0, 4
a. P (A ∪ B) = P (A) + P (B) − P (AB) = P (A) + P (B) − P (A)P (B|A) = 0, 7 + 0, 4 −

0, 7 ∗ 0, 4 = 0, 82
b. P (AB̄) = P (A)P (B̄|A) = P (A)[1 − P (B|A)] = 0, 7[1 − 0, 4] = 0, 42
c. P (AB̄ ∪ ĀB) = P (AB̄) + P (ĀB) = . . .
L÷u þ: P (AB̄) = P (A)P (B̄|A) = P (A)[1 − P (B|A)] = P (A)[1 − P (AB)/P (A)] =
P (A) − P (AB)
V½ dö 25
Mët thõ kho câ mët chòm ch¼a khâa gçm 9 chi¸c, b· ngo i chóng gièng h»t nhau nh÷ng
trong â ch¿ câ óng 2 chi¸c mð ÷ñc kho. Anh ta thû ngü nhi¶n tøng ch¼a cho ¸n
khi mð ÷ñc kho th¼ døng. T½nh x¡c su§t vi»c l m n y:
a. Døng ð l¦n thû thù 2.
b. Døng ð l¦n thû thù 3.
c. Sau nhi·u nh§t hai l¦n thû.
Gi£i. Gåi Ai l bi¸n cè l¦n thù i chån óng ch¼a khâa, i = 1, 2, 3, ...
a. P (Ā1 A2 ) = P (Ā1 )P (A2 |Ā1 ) = 7/9 ∗ 2/8
b. P (Ā1 Ā2 A3 ) = P (Ā1 )P (Ā2 |Ā1 )P (A3 |Ā1 Ā2 ) = 7/9 ∗ 6/8 ∗ 2/7
c. P (A1 ∪ Ā1 A2 ) = P (A1 ) + P (Ā1 A2 ) = 2/9 + 7/9 ∗ 2/8
6. Bi¸n cè ëc lªp

- Hai bi¸n cè A v B ÷ñc gåi l ëc lªp n¸u P (AB) = P (A).P (B).
- D¢y n bi¸n cè A1 , ..., An ÷ñc gåi l ëc lªp n¸u ta l§y ra mët d¢y b§t k¼ c¡c bi¸n cè
kh¡c nhau tø c¡c bi¸n cè tr¶n th¼ x¡c su§t cõa t½ch c¡c bi¸n cè n y b¬ng t½ch x¡c su§t
cõa tøng bi¸n cè th nh ph¦n, ngh¾a l :
\ Y
P( Ak ) = P (Ak ), ∀I ⊂ {1, 2, ..., n}
k∈I k∈I
Nhªn x²t
- Hai bi¸n cè A v B ëc lªp ⇔ P (A|B) = P (A) ho°c P (B|A) = P (B).
- N¸u nhâm n bi¸n cè A1 , ..., An ëc lªp th¼ nhâm n bi¸n cè B1 , B2 , ..., Bn công ëc
lªp, trong â Bi l Ai ho°c Āi .
- N¸u nhâm n bi¸n cè A1 , ..., An ëc lªp th¼ måi nhâm con c¡c bi¸n cè cõa nâ công
ëc lªp.

V½ dö 26
Cho A, B l hai bi¸n cè ëc lªp, P (A) = P (B) = 0.4. T½nh P (AB̄), P (A ∪ B).
Gi£i. V¼ A, B l hai bi¸n cè ëc lªp n¶n:
P (AB̄) = P (A).P (B̄) = 0.4 ∗ 0.6 = 0.24
P (A ∪ B) = P (A) + P (B) − P (AB) = P (A) + P (B) − P (A).P (B) = ...
V½ dö 27
Mët nçi hìi câ 3 van b£o hiºm ho¤t ëng ëc lªp vîi x¡c su§t häng cõa van 1, van 2,
van 3 trong kho£ng thíi gian T t÷ìng ùng l 0,1; 0,2; 0,3. Nçi hìi ho¤t ëng an to n
n¸u câ ½t nh§t mët van khæng häng. T½nh x¡c su§t º nçi hìi ho¤t ëng an to n trong
kho£ng thíi gian T.
Gi£i. Gåi Ai l bi¸n cè van i bà häng trong kho£ng thíi gian T, i = 1, 2, 3.

Ta câ A1 , A2 , A3 ëc lªp v P (A1 ) = 0, 1; P (A2 ) = 0, 2; P (A3 ) = 0, 3
X¡c su§t º nçi hìi ho¤t ëng an to n trong kho£ng thíi gian T:
P (Ā1 ∪ Ā2 ∪ Ā3 ) = 1 − P (A1 A2 A3 ) = 1 − P (A1 )P (A2 )P (A3 ) = 0, 994
V½ dö 28
N÷îc ÷ñc c§p tø E ¸n F qua 3 tr¤m
Mët tr¤m c§p n÷îc nh÷ h¼nh v³:
bìm t«ng ¡p A, B, C. C¡c tr¤m bìm
l m vi»c ëc lªp vîi nhau. X¡c su§t º
c¡c tr¤m n y câ sü cè sau mët thíi gian
l m vi»c l¦n l÷ñt l 0.1, 0.1, 0.05. T½nh
x¡c su§t º vòng F bà m§t n÷îc.
Gi£i. Gåi A,B,C l c¡c bi¸n cè tr¤m bìm A,B,C bà sü cè.

Ta câ: A,B,C l c¡c bi¸n cè ëc lªp v
P (A) = 0, 1; P (B) = 0, 1; P (C) = 0, 05
X¡c su§t vòng F bà m§t n÷îc:

P (AB ∪ C) = P (AB) + P (C) − P (ABC) = P (A)P (B) + P (C) − P (A)P (B)P (C)
V½ dö 29
Mët thi¸t bà câ 2 bë phªn ho¤t ëng ëc lªp. X¡c su§t bë phªn thù nh§t bà häng l
0,1. X¡c su§t câ óng 1 bë phªn bà häng l 0,26.
a. T½nh x¡c su§t bë phªn thù 2 bà häng.
b. Bi¸t câ ½t nh§t 1 bë phªn häng, t½nh x¡c su§t bë phªn 1 häng.
Gi£i. Gåi Ai l bi¸n cè bë phªn thù i bà häng, i = 1, 2. Ta câ A1, A2 ëc lªp.

a. Theo gi£ thi¸t:
P (A1 Ā2 ∪ Ā1 A2 ) = P (A1 Ā2 ) + P (Ā1 A2 )
= 0, 1 ∗ [1 − P (A2 )] + 0, 9P (A2 ) = 0, 1 + 0, 8P (A2 ) = 0, 26.
Suy ra: P (A2 ) = 0, 2.
P (A1 (A1 ∪ A2 )) P (A1 )
b. P (A1 |A1 ∪ A2 ) = =
P (A1 ∪ A2 ) P (A1 ∪ A2 )
P (A1 ∪ A2 ) = P (A1 ) + P (A2 ) − P (A1 A2 ) = 0, 1 + 0, 2 − 0, 1 ∗ 0, 2 = 0, 28
0, 1 5
⇒ P (A1 |A1 ∪ A2 ) = =
0, 28 14

7. Cæng thùc x¡c su§t to n ph¦n v cæng thùc Bayes
ành ngh¾a: Nhâm bi¸n cè Hi , i = 1, n ÷ñc gåi l ¦y õ n¸u thäa m¢n 2 i·u ki»n:
Sn
i) Hi ∩ Hj = ∅, ∀i ̸= j ii) Hi = Ω
i=1
V½ dö 30
a. {∅, Ω}, {A, A }, {AB, AB̄, ĀB, ĀB̄} l c¡c nhâm bi¸n cè ¦y õ.
b. Mët hëp câ 3 bi ä v 2 bi xanh. L§y ngü nhi¶n 2 vi¶n bi. Gåi Hi l bi¸n cè l§y
÷ñc i bi xanh, i = 0, 1, 2. Ta câ {H0 , H1 , H2 } l nhâm ¦y õ.
ành lþ: (Cæng thùc x¡c su§t ¦y õ )

Cho Hi , i = 1, n l mët nhâm bi¸n cè ¦y õ v P (Hi ) > 0. Khi â vîi bi¸n cè A b§t
k¼ li¶n quan ¸n ph²p thû, ta luæn câ:
n
X
P (A) = P (Hi ).P (A|Hi )
i=1
Cæng thùc tr¶n ÷ñc gåi l cæng thùc x¡c su§t ¦y õ ( hay cæng thùc x¡c su§t to n
ph¦n).
Nâi ri¶ng, ta câ P (B) = P (A).P (B|A) + P (A).P (B|A) vîi 0 < P (A) < 1 .
V½ dö 31
Câ hai hëp chùa bi. Hëp 1: 6T v 4. Hëp 2: 2T v 7. L¦n 1 l§y ngü nhi¶n 1 vi¶n
tø hëp 1 chuyºn sang hëp 2. L¦n 2 tø hëp 2 l§y ngü nhi¶n 1 vi¶n. T½nh x¡c su§t l¦n 2
l§y ÷ñc bi trng.
Gi£i. Gåi Hi l bi¸n cè l¦n 1 chån ÷ñc bi trng v en t÷ìng ùng. Gåi A l bi¸n cè
l¦n 2 chån bi trng.
Ta câ {H1 , H2 } l nhâm ¦y õ. Theo cæng thùc x¡c su§t to n ph¦n:
P (A) = P (H1 )P (A|H1 ) + P (H2 )P (A|H2 ) = 6/10 ∗ 3/10 + 4/10 ∗ 2/10
V½ dö 32
Câ 2 læ s£n ph©m. Læ 1 câ 50 s£n ph©m trong â câ 20 s£n ph©m x§u. Læ 2 câ 40 s£n
ph©m, trong â câ 15 s£n ph©m x§u. L§y ngü nhi¶n mët læ v tø â l§y ra 1 s£n ph©m.
T¼m x¡c su§t º s£n ph©m l§y ra l s£n ph©m tèt.
Gi£i. Gåi Hi l bi¸n cè chån læ s£n ph©m i, i = 1, 2. Gåi A l bi¸n cè s£n ph©m l§y ra
l s£n ph©m tèt.
Ta câ {H1 , H2 } l nhâm ¦y õ. Theo cæng thùc x¡c su§t to n ph¦n:
P (A) = P (H1 )P (A|H1 ) + P (H2 )P (A|H2 ) = 1/2 ∗ 30/50 + 1/2 ∗ 25/40 = 49/80

V½ dö 33
Mët nhâm câ 3 ng÷íi nh÷ng ch¿ câ 2 v² xem bâng ¡. º chia v² hå l m nh÷ sau: L§y
3 phi¸u, 2 phi¸u ghi sè 1 v 1 phi¸u ghi sè 0. Sau â thay phi¶n nhau bèc ngü nhi¶n
l¦n l÷ñt khæng ho n l¤i. Ai ÷ñc phi¸u ghi sè 1 th¼ ÷ñc v².
a. T½nh x¡c su§t ng÷íi thù 2 ÷ñc v².
b. Häi vi»c bèc phi¸u â câ cæng b¬ng hay khæng ?
Gi£i. Gåi Ai l bi¸n cè ng÷íi rót thù i ÷ñc v²,i = 1, 2, 3.

a. Ta câ {A1 , Ā1 } l nhâm ¦y õ. Do â:
P (A2 ) = P (A1 )P (A2 |A1 ) + P (Ā1 )P (A2 |Ā1 ) = 2/3 ∗ 1/2 + 1/3 ∗ 2/2 = 2/3
b. Ta câ P (A1 ) = P (A2 ) = 2/3, c¦n t½nh P (A3 ). M°t kh¡c,

P (A3 ) = 1 − P (Ā3 ) = 1 − P (A1 A2 ) = 1 − P (A1 )P (A2 |A1 ) = 1 − 2/3 ∗ 1/2 = 2/3
Vªy, vi»c l m tr¶n l cæng b¬ng.

Þ ngh¾a cæng thùc x¡c su§t to n ph¦n

Cæng thùc x¡c su§t to n ph¦n gióp ta t½nh x¡c su§t x£y ra cõa mët bi¸n cè düa v o
mët nhâm ¦y õ c¡c gi£ thi¸t chi phèi nâ.
ành lþ (Cæng thùc Bayes)
Cho A l mët bi¸n cè v P (A) > 0, {H1 , ..., Hn } l mët nhâm bi¸n cè ¦y õ. Lóc â,
ta câ cæng thùc:
P (Hi ).P (A|Hi ) P (Hi ).P (A|Hi )
P (Hi |A) = = n , i = 1, n
P (A) P
P (Hj ).P (A|Hj )
j=1
V½ dö 34
Mët cûa h ng b¡n bâng ±n còng lo¤i do 3 cì sð s£n xu§t cung c§p. Cì sð I, II, III cung
c§p l÷ñng h ng t÷ìng ùng l 40%, 35%, 25%. Bi¸t t¿ l» bâng häng do cì sð I, II, III s£n
xu§t l¦n l÷ñt l 2%, 2%, 3%. Ta mua ngü nhi¶n 1 bâng cõa cûa h ng.
a) T½nh x¡c su§t bâng mua bà häng.
b) Bi¸t bâng mua bà häng, häi kh£ n«ng bâng n y do cì sð n o s£n xu§t l lîn nh§t ?
Gi£i. a) Gåi Hi l bi¸n cè bâng ÷ñc mua do cì sð i s£n xu§t, i = 1, 2, 3. Gåi A l bi¸n
cè bâng ÷ñc mua bà häng.
Ta câ: {H1 , H2 , H3 } l nhâm bi¸n cè ¦y õ. Theo cæng thùc x¡c su§t to n ph¦n:
P (A) = P (H1 )P (A|H1 ) + P (H2 )P (A|H2 ) + P (H3 )P (A|H3 )
= 0, 4 ∗ 0, 02 + 0, 35 ∗ 0, 02 + 0, 25 ∗ 0, 03 = 0.0225
P (H )P (A|H ) 0, 4 ∗ 0, 02
b) Theo cæng thùc Bayes: P (H1 |A) = 1 1
= = 0.356
P (A) 0.0225
T÷ìng tü: P (H2 |A) = 0.311, P (H3 |A) = 0.333
V¼ P (H1 |A) > P (H3 |A) > P (H2 |A) n¶n kh£ n«ng bâng ÷ñc mua do cì sð 1 s£n xu§t
l lîn nh§t.
V½ dö 35
Mët tr¤m ch¿ ph¡t hai t½n hi»u A v B vîi x¡c su§t t÷ìng ùng 0,85 v 0,15. Do câ nhi¹u
tr¶n ÷íng truy·n n¶n 1/7 t½n hi»u A bà m²o v thu ÷ñc nh÷ t½n hi»u B; cán 1/8 t½n
hi»u B bà m²o v thu ÷ñc nh÷ A.
a. T¼m x¡c su§t thu ÷ñc t½n hi»u A.
b. Gi£ sû ¢ thu ÷ñc t½n hi»u A. T¼m x¡c su§t thu ÷ñc óng t½n hi»u lóc ph¡t.
Gi£i. Gåi HA, HB l bi¸n cè tr¤m ph¡t t½n hi»u A, B. Gåi A l bi¸n cè tr¤m thu ÷ñc
t½n hi»u A.
a. Ta câ: {HA , HB } l nhâm bi¸n cè ¦y õ. Theo cæng thùc x¡c su§t to n ph¦n:
P (A) = P (HA )P (A|HA ) + P (HB )P (A|HB ) = 0, 85 ∗ (1 − 1/7) + 0, 15 ∗ 1/8 = 0, 747
b. Theo cæng thùc Bayes:

P (HA )P (A|HA ) 0, 85 ∗ (1 − 1/7)
P (HA |A) = = = 0, 975
P (A) 0, 747
Þ ngh¾a cæng thùc Bayes

C¡c x¡c su§t P (H1 ), ..., P (Hn ) ÷ñc x¡c ành tr÷îc khi ph²p thû ti¸n h nh v do o
chóng ÷ñc gåi l c¡c x¡c su§t ti¶n nghi»m. C¡c x¡c su§t P (H1 |A), ..., P (Hn |A) ÷ñc
x¡c ành sau khi ph²p thû ÷ñc ti¸n h nh v bi¸n cè A ¢ x£y ra v do do chóng ÷ñc
gåi l c¡c x¡c su§t hªu nghi»m. V¼ th¸ cæng thùc Bayes cán ÷ñc gåi l cæng thùc t½nh
x¡c su§t hªu nghi»m.
* Cæng thùc Bayes cho ph²p ¡nh gi¡ l¤i x¡c su§t x£y ra cõa c¡c gi£ thi¸t sau khi ¢
bi¸t k¸t qu£ cõa ph²p thû l bi¸n cè A ¢ x£y ra.
V½ dö 36
T¿ l» ng÷íi d¥n ð t¿nh A nghi»n thuèc l¡ l 30%, trong sè ng÷íi nghi»n thuèc t¿ l» ng÷íi
bà b»nh phêi l 60%. Trong sè nhúng ng÷íi khæng nghi»n thuèc câ 20% bà b»nh phêi.
Chån ngü nhi¶n mët ng÷íi. T½nh x¡c su§t ng÷íi â nghi»n thuèc trong hai tr÷íng hñp.
a) Bi¸t ng÷íi â bà b»nh phêi.
b) Bi¸t ng÷íi â khæng bà b»nh phêi.
Gi£i. Gåi H1, H2 l c¡c bi¸n cè ng÷íi ÷ñc chån hót v khæng hót thuèc l¡. Gåi A l
bi¸n cè ng÷íi ÷ñc chån bà b»nh phêi.
Ta câ: {H1 , H2 } l nhâm ¦y õ. Theo cæng thùc x¡c su§t to n ph¦n:
P (A) = P (H1 )P (A|H1 ) + P (H2 )P (A|H2 ) = 0, 3 ∗ 0, 6 + 0, 7 ∗ 0, 2 = 0, 32
P (H1 )P (A|H1 ) 0, 3 ∗ 0, 6
a. P (H1 |A) = = = 9/16
P (A) 0, 32
P (H1 )P (Ā|H1 ) 0, 3 ∗ (1 − 0, 6)
b. P (H1 |Ā) = = = 3/17
P (Ā) 1 − 0, 32
V½ dö 37
Mët m¡y bay bn ëc lªp 2 qu£ t¶n lûa v o mët möc ti¶u. X¡c su§t qu£ thù nh§t v
thù 2 tróng l 0,6 v 0,7. N¸u câ 1 qu£ tróng th¼ möc ti¶u bà ti¶u di»t vîi x¡c su§t 0,7
v n¸u câ 2 qu£ tróng th¼ x¡c su§t n y l 0,9.
a) T½nh x¡c su§t câ ½t nh§t 1 qu£ tróng. b) T½nh x¡c su§t möc ti¶u bà ti¶u di»t.
c) Bi¸t möc ti¶u bà ti¶u di»t, t½nh x¡c su§t c£ 2 qu£ ·u tróng.
Gi£i. Gåi Ai l bi¸n cè qu£ t¶n lûa thù i tróng möc ti¶u, i = 1, 2. Ta câ A1 , A2 ëc lªp.
a. P (A1 ∪ A2 ) = P (A1 ) + P (A2 ) − P (A1 A2 ) = 0, 6 + 0, 7 − 0, 6 ∗ 0, 7 = 0, 88
b. Gåi Hi l bi¸n cè câ i qu£ t¶n lûa tróng, i = 0, 1, 2, v A l bi¸n cè möc ti¶u bà ti¶u di»t. Ta
câ {H0 , H1 , H2 } l nhâm ¦y õ.
P (H0 ) = P (Ā1 Ā2 ) = 0, 4 ∗ 0, 3 = 0, 12; P (H1 ) = P (A1 Ā2 ∪ Ā1 A2 ) = 0, 6 ∗ 0, 3 + 0, 4 ∗ 0, 7 =
0, 46; P (H2 ) = P (A1 A2 ) = 0, 6 ∗ 0, 7 = 0, 42.
Theo cæng thùc x¡c su§t to n ph¦n:
P (A) = P (H0 )P (A|H0 ) + P (H1 )P (A|H1 ) + P (H2 )P (A|H2 )
= 0, 12 ∗ 0 + 0, 46 ∗ 0, 7 + 0, 42 ∗ 0, 9 = 0, 7
0, 42 ∗ 0, 9
c. P (H2 |A) = P (H2P)P(A)
(A|H2 )
=
0, 7
= 0, 54
V½ dö 38
Ng÷íi ta dòng mët thi¸t bà º kiºm tra mët lo¤i s£n ph©m nh¬m x¡c ành s£n ph©m câ
¤t y¶u c¦u khæng. Bi¸t r¬ng s£n ph©m câ t¿ l» ph¸ ph©m l p(%). Thi¸t bà câ kh£ n«ng
ph¡t hi»n óng s£n ph©m l ph¸ ph©m vîi x¡c su§t α v ph¡t hi»n óng s£n ph©m ¤t
ch§t l÷ñng vîi x¡c su§t β. Kiºm tra ngü nhi¶n mët s£n ph©m, t¼m x¡c su§t sao cho
s£n ph©m n y:
a. ÷ñc k¸t luªn l ph¸ ph©m.
b. ÷ñc k¸t luªn l ¤t ch§t l÷ñng th¼ l¤i l ph¸ ph©m.
c. ÷ñc k¸t luªn óng vîi thüc ch§t cõa nâ.
Gñi þ. Gåi H1, H2 l bi¸n cè s£n ph©m ÷ñc chån l ch½nh ph©m, ph¸ ph©m. Gåi A
l bi¸n cè ÷ñc k¸t luªn l ph¸ ph©m. Ta câ {H1 , H2 } l nhâm ¦y õ, P (H2 ) =
p, P (A|H2 ) = α, P (Ā|H1 ) = β .
a. P (A) = P (H1 )P (A|H1 ) + P (H2 )P (A|H2 ) = (1 − p)(1 − β) + pα
b. P (H1 |A)
c. P (AH2 ) + P (ĀH1 )
8. D¢y ph²p thû Bernoulli
ành ngh¾a
D¢y n ph²p thû ÷ñc gåi l d¢y n ph²p thû Bernoulli n¸u thäa m¢n c¡c i·u ki»n sau:
- C¡c ph²p thû ëc lªp
- Trong méi ph²p thû ch¿ x£y ra mët trong hai bi¸n cè, k½ hi»u A (th nh cæng) v Ā
(th§t b¤i).
- X¡c su§t xu§t hi»n bi¸n cè A l p = P (A) khæng êi trong c¡c ph²p thû.
Cæng thùc x¡c su§t nhà thùc

K½ hi»u pn (k) l x¡c su§t câ óng k l¦n xu§t hi»n bi¸n cè A trong d¢y n ph²p thû
Bernoulli. Khi â:
pn (k) = Cnk pk (1 − p)n−k , k = 0, n.
Cæng thùc tr¶n cán ÷ñc gåi l cæng thùc Bernoulli.
V½ dö 39
X¡c su§t º 1 qu£ trùng em §p nð ra g con l 0.85. em §p 10 qu£ trùng. T½nh x¡c
su§t º câ óng 8 qu£ nð ra g con.
Gi£i. Ta câ mæ h¼nh d¢y ph²p thû Bernoulli vîi n = 10; p = 0, 85.

X¡c su§t câ óng 8 qu£ nð ra g con:
8
p10 (8) = C10 0, 858 0, 152
V½ dö 40
T½n hi»u thæng tin ÷ñc ph¡t i 3 l¦n ëc lªp nhau. X¡c su§t thu ÷ñc méi l¦n l 0.4.
a) T¼m x¡c su§t º nguçn thu nhªn ÷ñc thæng tin óng 2 l¦n.
b) T¼m x¡c su§t º nguçn thu nhªn ÷ñc thæng tin â.
c) N¸u muèn x¡c su§t thu ÷ñc tin ≥ 0.99 th¼ ph£i ph¡t i ½t nh§t bao nhi¶u l¦n.
Gi£i.
Ta câ mæ h¼nh d¢y ph²p thû Bernoulli vîi n = 3; p = 0, 4.
a. X¡c su§t º nguçn thu nhªn ÷ñc thæng tin óng 2 l¦n:
p3 (2) = C32 0, 42 0, 61
b. X¡c su§t º nguçn thu nhªn ÷ñc thæng tin â:

p3 (k ≥ 1) = 1 − p3 (0) = 1 − C30 0, 40 0, 63
c. Gåi n l sè t½n hi»u c¦n ph¡t i. Theo gi£ thi¸t:

pn (k ≥ 1) ≥ 0, 99 ⇔ 1 − pn (0) ≥ 0, 99
ln(0, 01)
⇔ Cn0 0, 40 0, 6n ≤ 0, 01 ⇔ n ≥ = 9, 015
ln(0, 6)
Vªy, n = 10.
V½ dö 41
Tr¶n gi¡ câ 4 c¥y sóng lo¤i 1 v 6 c¥y sóng lo¤i 2. Mët x¤ thõ chån ngü nhi¶n 1 c¥y
sóng v bn 5 ph¡t ëc lªp. Bi¸t x¡c su§t bn tróng khi sû döng sóng lo¤i 1 v 2 l¦n
l÷ñt l 0,6 v 0,3. T½nh x¡c su§t câ óng 2 vi¶n ¤n tróng ½ch.
Gi£i. Gåi Hi l bi¸n cè x¤ thõ chån ÷ñc sóng lo¤i i, i = 1, 2 v A l bi¸n cè x¤ thõ
bn tróng 2 vi¶n. Ta câ {H1 , H2 } l nhâm ¦y õ.
Theo cæng thùc x¡c su§t to n ph¦n:
P (A) = P (H1 )P (A|H1 ) + P (H2 )P (A|H2 )
trong â: P (H1 ) = 4/10 = 0, 4; P (H2 ) = 6/10 = 0, 6.

- Khi sû döng sóng lo¤i 1, ta câ mæ h¼nh Bernouli: n = 5; p = 0, 6. Do â:
P (A|H1 ) = p5 (2) = C52 0, 62 0, 43
- Khi sû döng sóng lo¤i 2, ta câ mæ h¼nh Bernouli: n = 5; p = 0, 3. Do â:

P (A|H2 ) = p5 (2) = C52 0, 32 0, 73

V½ dö 42
Trong n«m håc vøa qua, ð tr÷íng ¤i håc, t¿ l» sinh vi¶n thi tr÷ñt mæn To¡n l 34%, thi
tr÷ñt mæn Lþ l 20%, v trong sè c¡c sinh vi¶n tr÷ñt mæn To¡n, câ 50% sinh vi¶n tr÷ñt
mæn Lþ. Ph£i chån bao nhi¶u sinh vi¶n cõa tr÷íng n y sao cho, vîi x¡c su§t khæng b²
hìn 99%, trong sè â câ ½t nh§t mët sinh vi¶n ªu c£ hai mæn To¡n v Lþ.
Gi£i. Gåi T, L l c¡c bi¸n cè sinh thi tr÷ñt mæn To¡n, Lþ t÷ìng ùng. Ta câ:
P (T ) = 0, 34; P (L) = 0, 2; P (L|T ) = 0, 5
X¡c su§t thi ªu c£ 2 mæn:
P (T̄ L̄) = 1 − P (T ∪ L) = 1 − [P (T ) + P (L) − P (T L)]
= 1 − P (T ) − P (L) + P (T )P (L|T ) = 1 − 0, 34 − 0, 2 + 0, 34 ∗ 0, 5 = 0, 63
Gåi n l sè sinh vi¶n c¦n kh£o s¡t. Ta câ mæ h¼nh Bernoulli vîi n ph²p thû v x¡c su§t
p = 0, 63. Theo gi£ thi¸t:
pn (k ≥ 1) = 1 − pn (0) ≥ 0, 99 ⇔ (1 − 0, 63)n ≤ 0, 01 ⇔ n ≥ 4, 63 ⇒ n = 5
Sè l¦n câ kh£ n«ng lîn nh§t

B i to¡n: T¼m k sao cho x¡c su§t pn(k) ¤t gi¡ trà lîn nh§t.
K¸t qu£: °t q = 1 − p v gåi K l gi¡ trà c¦n t¼m. Khi â K l sè nguy¶n thäa i·u
ki»n:
np − q ≤ K ≤ np − q + 1
V½ dö 43
Mët x÷ðng d»t câ 50 m¡y d»t. X¡c su§t méi m¡y d»t bà häng trong méi ca l m vi»c l
0.1. T¼m sè m¡y häng vîi kh£ n«ng lîn nh§t trong 1 ca l m vi»c.
Gi£i. Ta câ mæ h¼nh Bernoulli vîi n = 50; p = 0, 1. Gåi K l sè m¡y häng vîi kh£ n«ng
lîn nh§t.
L¤i câ: q = 1 − p = 0, 9. Gi¡ trà K thäa i·u ki»n:
np − q ≤ K ≤ np − q + 1 ⇔ 4, 1 ≤ K ≤ 5, 1
Vªy, K = 5.
V½ dö 44
Mët hëp câ 3T, 7 v 5X. Thüc hi»n l§y ngü nhi¶n câ ho n l¤i 20 l¦n.
a) T½nh x¡c su§t câ ½t nh§t 2 l¦n l§y ÷ñc bi trng?
b) Häi sè bi trng l§y ÷ñc vîi kh£ n«ng lîn nh§t l bao nhi¶u?

XC SUT THÈNG K
Tæn Th§t Tó
N®ng, 2022
Tæn Th§t Tó - 2022 Ch÷ìng 2. Bi¸n ngü nhi¶n 1/91
Ch÷ìng 2. Bi¸n ngü nhi¶n

1. ành ngh¾a
- Bi¸n ngü nhi¶n X l mët ¤i l÷ñng câ thº nhªn gi¡ trà n y hay gi¡ trà kh¡c phö thuëc
v o k¸t qu£ cõa ph²p thû ngü nhi¶n.
- Tªp hñp t§t c£ c¡c gi¡ trà m bi¸n ngü nhi¶n X câ thº nhªn ÷ñc ÷ñc gåi l tªp
(mi·n) gi¡ trà cõa X , k½ hi»u X(Ω).
- V· m°t to¡n håc: Cho khæng gian x¡c su§t (Ω, F, P ). H m X x¡c ành tr¶n khæng
gian mü Ω v nhªn gi¡ trà trong R ÷ñc gåi l bi¸n ngü nhi¶n n¸u vîi måi x ∈ R, tªp
hñp c¡c k¸t qu£ {ω : X(ω) < x} lªp th nh mët bi¸n cè ngü nhi¶n.
V½ dö 1
- Gieo ngü nhi¶n 3 l¦n mët çng xu. Gåi X l sè l¦n m°t s§p xu§t hi»n. Khi â X l
mët bi¸n ngü nhi¶n nhªn c¡c gi¡ trà 0, 1, 2 v 3.
- Gåi Y l sè ng÷íi ¸n ê x«ng ð cûa h ng AB trong mët ng y. Khi â Y l bi¸n ngü
nhi¶n nhªn c¡c gi¡ trà 0, 1, 2,. . . .
- Gåi Z l nhi»t ë trung b¼nh trong mët ng y (ìn và: ë C ). Khi â Z l bi¸n ngü
nhi¶n nhªn c¡c gi¡ trà trong kho£ng (−∞, +∞).
Ph¥n lo¤i
- BNN ríi r¤c: BNN câ tªp gi¡ trà câ sè l÷ñng húu h¤n ho°c væ h¤n ¸m ÷ñc.
- BNN li¶n töc: BNN thäa c¡c i·u ki»n sau:
+ tªp gi¡ trà t¤o th nh 1 o¤n, kho£ng ho°c hñp c¡c o¤n, kho£ng.
+ Vîi måi c ta câ P (X = c) = 0.
Ch¯ng h¤n ð V½ dö 1, X, Y l c¡c BNN ríi r¤c, cán Z l BNN li¶n töc.
2. H m ph¥n phèi
ành ngh¾a: H m sè thüc FX (x) = P (X < x), x∈R ÷ñc gåi l h m ph¥n phèi cõa
bi¸n ngü nhi¶n X .
Nhªn x²t: H m ph¥n phèi FX (x) ch½nh l x¡c su§t X nhªn gi¡ trà trong kho£ng
(−∞, x).
X
−∞ +∞
)x
FX (x) = P (X < x)
T½nh ch§t:
i) 0 ≤ FX (x) ≤ 1, ∀x ∈ R
ii) FX (x) ìn i»u khæng gi£m vîi måi x ∈ R
iii) FX (x) li¶n töc tr¡i vîi måi x, tùc l
lim FX (x) = FX (x0 ), ∀x0 ∈ R
x→x−
0
iv) x→+∞
lim FX (x) = 1, lim FX (x) = 0
x→−∞
Nhªn x²t:
i) P (X ≥ a) = 1 − F (a)
ii) P (a ≤ X < b) = F (b) − F (a)
iii) Trong mët sè t i li»u, ng÷íi ta câ thº ành ngh¾a h m ph¥n phèi: FX (x) = P (X ≤ x).
Khi â, h m FX (x) l h m li¶n töc ph£i vîi måi x.
V½ dö 2
Cho bi¸n ngü nhi¶n X câ h m ph¥n phèi
F (x) = a + b. arctan x, x ∈ R
a) T¼m a v b.
b) T¼m x sao cho: P (X ≥ 1 − x) = 1/4
Gi£i. a. Ta câ:

 ( (
 lim F (x) = 1 a+ bπ
=1 a = 1/2
x→+∞ 2
⇔ bπ
⇔
 lim F (x) = 0
x→−∞ a− 2 =0 b = 1/π
b. P (X
≥ 1 − x) = 1 − P (X < 1− x) = 1 − F (1 − x)
= 1 − 1/2 + 1/π ∗ arctan(1 − x) = 1/2 − 1/π ∗ arctan(1 − x) = 1/4.
Tø â: arctan(1 − x) = π/4 hay x = 0.
V½ dö 3
Cho bi¸n ngü nhi¶n X câ h m ph¥n phèi



 0, x<0
F (x) = 2
ax + b, 0 ≤ x < 2


 1, x≥2
a) T¼m a v b.
b) T¼m h m ph¥n phèi cõa Y = 2X + 1.
Gi£i. a. V¼ F (x) li¶n töc tr¡i n¶n


 ( (
 lim F (x) = F (0) 0=b a = 1/4
x→0− ⇔ ⇔

 lim− F (x) = F (2) 4a + b = 1 b=0
x→2

b. Theo ành ngh¾a:
FY (y) = P (Y < y) = P (2X + 1 < y)
=P(X < (y − 1)/2) = F ((y − 1)/2)

 (y − 1)/2 < 0
0,
= 1/4 ∗ [(y − 1)/2]2 , 0 ≤ (y − 1)/2 < 2


1, (y − 1)/2 ≥ 2



0, y<1
2
= 1/16 ∗ (y − 1) , 1 ≤ y < 5


1, y≥5
3. Bi¸n ngü nhi¶n ríi r¤c

Cho X l bi¸n ngü nhi¶n ríi r¤c vîi tªp gi¡ trà X(Ω). Khi â, h m
(
P (X = x), x ∈ X(Ω),
p(x) =
0, x∈/ X(Ω),
÷ñc gåi l h m khèi x¡c su§t (probability mass function).

V½ dö 4
Cho bi¸n ngü nhi¶n ríi r¤c X nhªn c¡c gi¡ trà 1 v 2 vîi x¡c su§t P (X = 1) =
1/3; P (X = 2) = 2/3. Khi â, h m khèi x¡c su§t:



1/3, x=1
p(x) = 2/3, x=2


0, x∈
/ {1, 2}
Trong tr÷íng hñp X(Ω) = {x1 , ..., xn } húu h¤n v pi = P (X = xi ), ta câ b£ng ph¥n
phèi x¡c su§t:
X x1 x2 ... xn
P p1 p2 ... pn
Nhªn x²t: i) P pi = 1
ii) Vîi A ⊂ R X
P (X ∈ A) = P (X = xi )
xi ∈A
Nâi ri¶ng, h m ph¥n phèi cõa X s³ l

X
FX (x) = P (X < x) = P (X = xi )
xi <x

V½ dö 5
Mët læ s£n ph©m câ 12 s£n ph©m, trong â câ 8 ch½nh ph©m v 4 ph¸ ph©m. L§y ngü
nhi¶n 2 s£n ph©m. Gåi X l sè ch½nh ph©m trong 2 s£n ph©m l§y ra. T¼m ph¥n phèi cõa
X , x¡c ành h m ph¥n phèi v t½nh x¡c su§t P (1 ≤ X < 3).
Gi£i. Ta câ X l bi¸n ngü nhi¶n ríi r¤c nhªn c¡c gi¡ trà: 0, 1, 2.
P (X = 0) = C42 /C12
2
= 1/11
P (X = 1) = C81 C41 /C12

2
= 16/33
P (X = 2) = C82 /C12
2
= 14/33
B£ng ph¥n phèi x¡c su§t:
X 0 1 2
P 1/11 16/33 14/33
X 0 1 2
P 1/11 16/33 14/33
H m ph¥n phèi: X
FX (x) = P (X < x) = P (X = xi )
xi <x
 

0, x ≤ 0 
0, x≤0

 

1/11, 0<x≤1 1/11, 0 < x ≤ 1
= =

1/11 + 16/33, 1<x≤2 
19/33, 1 < x ≤ 2

 

1/11 + 16/33 + 14/33, x > 2 1, x>2
H¼nh 1. ç thà h m ph¥n phèi

X¡c su§t: P (1 ≤ X < 3) = P (X = 1) + P (X = 2) = 16/33 + 14/33 = 10/11.
V½ dö 6
Mët x¤ thõ câ 4 vi¶n ¤n, x¤ thõ â bn tøng ph¡t ëc lªp cho ¸n khi câ ph¡t tróng
ho°c h¸t ¤n th¼ thæi. Gåi X l sè vi¶n ¤n ¢ bn. Lªp b£ng ph¥n phèi x¡c su§t v
t¼m h m ph¥n phèi cõa X , bi¸t r¬ng x¡c su§t bn tróng méi l¦n ·u b¬ng 0,7.
Gi£i. Ta câ X l bi¸n ngü nhi¶n nhªn c¡c gi¡ trà:1,2,3,4.
Gåi Ai l bi¸n cè vi¶n ¤n thù i tróng ½ch, i = 1, 2, 3, 4. Ta câ c¡c bi¸n cè Ai ëc lªp.
P (X = 1) = P (A1 ) = 0, 7; P (X = 2) = P (Ā1 A2 ) = 0, 3 ∗ 0, 7 = 0, 21
P (X = 3) = P (Ā1 Ā2 A3 ) = 0, 3 ∗ 0, 3 ∗ 0, 7 = 0, 063
P (X = 4) = P (Ā1 Ā2 Ā3 ) = 0, 3 ∗ 0, 3 ∗ 0, 3 = 0, 027
B£ng ph¥n phèi x¡c su§t v h m ph¥n phèi:


0, x≤1



 1<x≤2
X 1 2 3 4 P 0, 7,
FX (x) = P (X = xi ) = 0, 91, 2<x≤3
P 0,7 0,21 0,063 0,027 xi <x 


0, 973, 3<x≤4


1, x>4
V½ dö 7
Cho 2 hëp chùa bi. Hëp 1 chùa 2T v 8. Hëp 2 chùa 3T v 6. L§y ngü nhi¶n 1
vi¶n tø hëp 1 chuyºn sang hëp 2, sau â tø hëp 2 l§y ngü nhi¶n 1 vi¶n. Gåi X l sè bi
trng l¦n 2 l§y ÷ñc. Lªp b£ng ph¥n phèi x¡c su§t cõa X .
Gi£i. Gåi H1, H2 l bi¸n cè l¦n 1 l§y bi trng, en. Ta câ {H1, H2} l nhâm ¦y õ.
Tø gi£ thi¸t, X l bi¸n ngü nhi¶n ríi r¤c nhªn c¡c gi¡ trà: 0, 1.
P (X = 0) = P (H1 )P (X = 0|H1 ) + P (H2 )P (X = 0|H2 )
= 2/10 ∗ 6/10 + 8/10 ∗ 7/10 = 0, 68
P (X = 1) = P (H1 )P (X = 1|H1 ) + P (H2 )P (X = 1|H2 )
= 2/10 ∗ 4/10 + 8/10 ∗ 3/10 = 0, 32
X 0 1
P 0,68 0,32
4. Bi¸n ngü nhi¶n li¶n töc

Bi¸n ngü nhi¶n X ÷ñc gåi l li¶n töc n¸u vîi måi a < b tçn t¤i h m f (x) sao cho:
Zb
P (a ≤ X < b) = f (t)dt.
a
H m f (x) ÷ñc gåi l h m mªt ë cõa X .

T½nh ch§t cõa h m mªt ë:
R
+∞
i) f (x) ≥ 0 ii) f (x)dx = 1 iii) f (x) = FX′ (x)
−∞
Ng÷ñc l¤i, mët h m sè thüc f (x) thäa 2 i·u ki»n i) v ii) ð tr¶n th¼ nâ l h m mªt
ë cõa mët bi¸n ngü nhi¶n n o â.
Nhªn x²t: i) P (X = c) = 0 vîi måi h¬ng sè c
Rb
ii) P (a ≤ X ≤ b) = . . . = P (a < X < b) = FX (b) − FX (a) = f (x)dx
a
Rx
iii) N¸u f (x) l h m mªt ë th¼ h m ph¥n phèi: FX (x) = f (t)dt.
−∞
V½ dö 8
Tuêi thå (n«m) cõa mët thi¸t bà l bi¸n ngü nhi¶n X câ h m mªt ë:
(
0.6e−0.6x , x > 0
f (x) =
0, x≤0
Chån ngü nhi¶n 1 thi¸t bà. T½nh x¡c su§t tuêi thå cõa thi¸t bà n y:
a) Nhä hìn 1 n«m. b) Lîn hìn 2 n«m.
Gi£i. a. X¡c su§t tuêi thå thi¸t bà n y nhä hìn 1 n«m:
Z 1 Z 1
P (0 < X < 1) = f (x)dx = 0, 6e−0,6x dx = 1 − e−0,6
0 0
b. X¡c su§t tuêi thå thi¸t bà n y lîn hìn 2 n«m:

Z +∞ Z +∞ +∞
P (X > 2) = f (x)dx = 0, 6e−0,6x dx = −e−0,6x = e−1,2
2 2 2
V½ dö 9
Cho X l bi¸n ngü nhi¶n li¶n töc câ h m mªt ë
(
a x, x ∈ [0, 1]
f (x) =
0, x ∈ / [0, 1]
a) T¼m h» sè a v h m ph¥n phèi FX (x).

b) Thüc hi»n 10 ph²p thû ëc lªp. T½nh x¡c su§t câ 3 l¦n x£y ra bi¸n cè (1/2 < X < 1).
R +∞ R1
Gi£i. a. Theo t½nh ch§t: −∞ f (x)dx = 0 axdx = a
2 = 1 ⇔ a = 2.
H m ph¥n phèi:
R


x
Z x R−∞ 0dt, R x<0
0 x
FX (x) = f (t)dt = −∞ 0dt + 0 2tdt, x ∈ [0, 1]
−∞ 
R R R
 0 0dt + 1 2tdt + x 0dt, x>1
−∞ 0 1




0, x<0
2
FX (x) = x , x ∈ [0, 1]


1, x>1
b. Ta câ mæ h¼nh Bernoulli vîi n = 10 v p = P (1/2 < X < 1).

Z 1 Z 1
p= f (x)dx = 2xdx = 3/4
1/2 1/2
X¡c su§t c¦n t¼m: 3 7

3 3 1
p10 (3) = C10
4 4
V½ dö 10
Cho bi¸n ngü nhi¶n li¶n töc X câ h m ph¥n phèi:
(
1 − a/x3 , x ≥ 2,
F (x) =
0, x<2
a. T¼m a, h m mªt ë f (x). b. T¼m x thäa P (X > x) = 1/4.

Gi£i. a. V¼ F (x) li¶n töc tr¡i t¤i x = 2 n¶n:
lim F (x) = F (2) ⇔ 1 − a/8 = 0 ⇔ a = 8
x→2−
H m mªt ë: (
′ 24/x4 , x ≥ 2,
f (x) = F (x) =
0, x<2
b. Ta câ:
P (X > x) = 1 − P (X ≤ x) = 1 − F (x) = 1/4 ⇔ F (x) = 3/4
(
1 − 8/x3 = 3/4, √
3
⇔ ⇔x=2 4
x≥2
5. Sü ëc lªp cõa c¡c bi¸n ngü nhi¶n

- Hai bi¸n ngü nhi¶n X v Y ÷ñc gåi l ëc lªp n¸u c¡c bi¸n cè (X < a) v (Y < b)
ëc lªp vîi måi c°p gi¡ trà (a, b), tùc l :
P (X < a, Y < b) = P (X < a)P (Y < b)
- Nhâm n bi¸n ngü nhi¶n {X1 , X2 , ..., Xn } ÷ñc gåi l ëc lªp n¸u c¡c bi¸n cè (X1 <
a1 ), ...., (Xn < an ) ëc lªp vîi måi bë gi¡ trà (a1 , a2 , ..., an ).

6. C¡c sè °c tr÷ng
a. Ký vång to¡n
ành ngh¾a: Ký vång to¡n cõa bi¸n ngü nhi¶n X , k½ hi»u E(X), l mët sè ÷ñc x¡c
ành nh÷ sau:
- N¸u X câ ph¥n phèi ríi r¤c vîi ph¥n phèi x¡c su§t P (X = xk ) = pk , k = 1, 2, ... th¼
+∞
X
E(X) = xi pi
i=1
- N¸u X l bi¸n ngü nhi¶n li¶n töc vîi h m mªt ë f (x) th¼
Z
+∞
E(X) = x f (x)dx
−∞
P
+∞ R
+∞
Trong tr÷íng hñp |xi |pi ho°c |x| fX (x)dx ph¥n k¼ th¼ ta nâi bi¸n ngü nhi¶n X
i=1 −∞
khæng câ ký vång.
T½nh ch§t:
i) E(c) = c vîi c l h¬ng sè.
ii) E(cX) = cE(X) vîi c l h¬ng sè.
iii) E(X ± Y ) = E(X) ± E(Y ) vîi måi bi¸n ngü nhi¶n X, Y .
iv) E(XY ) = E(X).E(Y ) n¸u X, Y ëc lªp.
V½ dö 11
T½nh ký vång cõa bi¸n ngü nhi¶n X trong hai tr÷íng hñp sau:
a. X câ ph¥n phèi ríi r¤c vîi b£ng ph¥n phèi x¡c su§t:
X 1 2 3
P 0,2 0,7 0,1
b. Khi X câ ph¥n phèi li¶n töc vîi h m mªt ë:

(
sin x, x ∈ [0, π/2]
f (x) =
0, x∈/ [0, π/2]
Gi£i. P
a. E(X) = i p i xi = 0, 2 ∗ 1 + 0, 7 ∗ 2 + 0, 1 ∗ 3 = 1, 9
b. Ta câ:
Z
+∞ Z π/2 Z π/2
E(X) = x f (x)dx = x sin xdx = xd(− cos x)
0 0
−∞
Z π/2
π/2
= −x cos x 0
+ cos xdx = 1
0

Nhªn x²t:
i) K¼ vång cõa bi¸n ngü nhi¶n thº hi»n gi¡ trà trung b¼nh cõa bi¸n ngü nhi¶n â, tùc
l khi thüc hi»n mët sè lîn l¦n c¡c ph²p thû th¼ gi¡ trà trung b¼nh thu ÷ñc cõa c¡c k¸t
qu£ s³ x§p x¿ vîi k¼ vång.
ii) X²t trá chìi may rõi vîi sè ti·n °t c÷ñc trong méi v¡n khæng êi. Trá chìi ÷ñc
gåi l cæng b¬ng (câ lñi hay câ h¤i) èi vîi ng÷íi chìi n¸u ký vång sè ti·n nhªn ÷ñc
trong méi l¦n chìi b¬ng (lîn hìn hay b² hìn) sè ti·n °t c÷ñc trong méi v¡n chìi.
iii) N¸u g(x) l h m li¶n töc th¼ g(X) công l bi¸n ngü nhi¶n v k¼ vång cõa nâ ÷ñc
t½nh l :
P
+∞
• Eg(X) = g(xi ).pi n¸u X l bi¸n ngü nhi¶n ríi r¤c.
i=1
R
+∞
• Eg(X) = g(x) fX (x)dx n¸u X l bi¸n ngü nhi¶n li¶n töc vîi h m mªt ë f (x).
−∞
V½ dö 12
Trong hëp câ 7 bót xanh v 3 bót ä. Mët sinh vi¶n rót ngü nhi¶n 2 bót º mua. Gi¡
bót xanh v ä l¦n l÷ñt 2000 çng v 3000 çng. T¼m sè ti·n trung b¼nh sinh vi¶n n y
ph£i tr£.
Gi£i. Gåi X (ng n çng) l sè ti·n sinh vi¶n n y ph£i tr£. Ta câ X nhªn c¡c gi¡ trà: 4,
5 v 6.
P (X = 4) = C72 /C10
2 = 7/15
1 1 2 = 7/15
P (X = 5) = C7 C3 /C10
P (X = 6) = C32 /C10
2 = 1/15
B£ng ph¥n phèi x¡c su§t cõa X :

X 4 5 6
P 7/15 7/15 1/15
Sè ti·n trung b¼nh ph£i tr£:
X
E(X) = pi xi = 7/15 ∗ 4 + 7/15 ∗ 5 + 1/15 ∗ 6 = 4, 6(ng n çng)
V½ dö 13
Thíi gian x¸p h ng chí mua h ng cõa kh¡ch h ng l 1 bi¸n ngü nhi¶n T (phót) câ
h m mªt ë: (
a.t3 , t ∈ [0, 3]
f (t) =
0, t∈/ [0, 3]
T¼m a v t½nh thíi gian chí trung b¼nh cõa kh¡ch h ng.
Gi£i. Theo t½nh ch§t cõa h m mªt ë:
Z +∞ Z 3
f (t)dt = at3 dt = 81a/4 = 1 ⇔ a = 4/81
−∞ 0
Thíi gian chí trung b¼nh cõa kh¡ch h ng:

Z +∞ Z 3
4 3
E(T ) = tf (t)dt = t∗ t dt = 2, 4(phót)
−∞ 0 81

V½ dö 14
Mët ng÷íi tham gia trá chìi may rõi vîi ti·n c÷ñc méi v¡n l 10000 çng. Ng÷íi n y
tung ngü nhi¶n 2 çng xu, n¸u ÷ñc i m°t s§p ng÷íi n y thu v· (i + 1) ∗ 5000 çng,
i = 1, 2. Ng÷ñc l¤i, ng÷íi n y s³ m§t ti·n. Häi ng÷íi n y câ n¶n chìi trá n y th÷íng
xuy¶n hay khæng?
Gi£i. Gåi X (ng n çng) l sè ti·n ng÷íi n y nhªn ÷ñc trong 1 l¦n chìi. Ta câ X
nhªn c¡c gi¡ trà: 0, 10 v 15. B£ng ph¥n phèi cõa X :
X 0 10 15
P 1/4 1/2 1/4
P
Do â: E(X) = pi xi = 8, 75 (ng n çng). V¼ sè ti·n n y nhä hìn sè ti·n °t c÷ñc
n¶n n¸u ng÷íi n y chìi c ng nhi·u th¼ thua c ng lîn.
Vªy, ng÷íi n y khæng n¶n chìi trá n y th÷íng xuy¶n.
b. Ph÷ìng sai
ành ngh¾a: Gi£ sû bi¸n ngü nhi¶n câ ký vång EX . N¸u tçn t¤i ký vång
X
E(X − th¼ ta gåi gi¡ trà n y l ph÷ìng sai cõa X , k½ hi»u l DX (hay
EX)2
V ar(X), V (X)), tùc l :
DX = E(X − EX)2
√
Gi¡ trà σ(X) = DX ÷ñc gåi l ë l»ch chu©n.
T½nh ch§t:
i) D(c) = 0 vîi c l h¬ng sè
ii) D(cX) = c2 D(X) vîi c l h¬ng sè
iii) DX = E(X 2 ) − (EX)2
iv) D(X ± Y ) = D(X) + D(Y ) vîi X, Y ëc lªp
Nhªn x²t: Trong thüc h nh, ta hay sû döng cæng thùc sau: D(X) = E(X 2) − (EX)2,
trong â:
P

 pi x2i , n¸u X l bi¸n ngü nhi¶n ríi r¤c
2 R 2
E(X ) = +∞

 x f (x)dx, n¸u X l bi¸n ngü nhi¶n li¶n töc
−∞
Þ ngh¾a:
- Ph÷ìng sai công nh÷ ë l»ch chu©n l ¤i l÷ñng °c tr÷ng cho mùc ë tªp trung cõa
c¡c gi¡ trà cõa bi¸n ngü nhi¶n X quanh ký vång EX . Ph÷ìng sai c ng lîn th¼ c¡c gi¡
trà khu¸ch t¡n c ng xa so vîi ký vång.
- Trong kÿ thuªt ph÷ìng sai °c tr÷ng cho sai sè cõa c¡c thi¸t bà ho°c cõa c¡c ph²p
o. Trong qu£n lþ v kinh doanh, nâ °c tr÷ng cho mùc ë rõi ro cõa c¡c quy¸t ành.

V½ dö 15
Cho bi¸n ngü nhi¶n X câ ph¥n phèi
X 1 2 a
P b 0.3 0.5
a. T¼m a v b, bi¸t E(X) = 2, 3. b. T½nh D(2X − 3), D(X 2 )
Gi£i. a. Ta câ h»:
(P ( (
pi = 1 b + 0, 3 + 0, 5 = 1 a=3
P ⇔ ⇔
E(X) = pi xi = 2, 3 b + 0, 6 + 0, 5a = 2, 3 b = 0, 2
b. Ta câ:
D(2X − 3)P = D(2X) + D(3) = 4D(X) = 4[E(X 2 ) − (E(X))2 ] = 4[E(X 2 ) − 5, 29]
E(X 2 ) = pi x2i = 0, 2 ∗ 12 + 0, 3 ∗ 22 + 0, 5 ∗ 32 = 5, 9
D(2X − 3) = 4(5, 9 − 5, 29) = 2, 44 P
T÷ìng tü: D(X 2 ) = E(X 4 ) − (E(X 2 ))2 = pi x4i − 5, 92 = 10, 69
V½ dö 16
Mët nh ¦u t÷ ang c¥n nhc giúa vi»c ¦u t÷ v o 2 dü ¡n A v B trong 2 l¾nh vüc
ëc lªp. Kh£ n«ng thu hçi vèn sau 2 n«m (t½nh b¬ng %) cõa 2 dü ¡n l c¡c bi¸n ngü
nhi¶n XA , XB câ b£ng ph¥n phèi x¡c su§t nh÷ sau:
XA 65 67 68 69 70 71 73
P 0.04 0.12 0.16 0.28 0.24 0.08 0.08
XB 66 68 69 70 71
P 0.12 0.28 0.32 0.20 0.08
Tø c¡c b£ng ph¥n phèi tr¶n, ta t½nh ÷ñc:
E(XA ) = 69, 16%; D(XA ) = 3, 0944; E(XB ) = 68, 72%; D(XB ) = 1, 8016
Do â, n¸u c¦n chån ph÷ìng ¡n ¦u t÷ sao cho t¿ l» thu hçi vèn ký vång cao hìn th¼
n¶n chån dü ¡n A, song n¸u chån ph÷ìng ¡n ¦u t÷ sao cho ë rõi ro cõa t¿ l» thu hçi
vèn th§p hìn (tùc kh£ n«ng thu hçi vèn ên ành hìn) th¼ l¤i n¶n chån dü ¡n B.
c. Trung và (median)
ành ngh¾a: Trung và (hay Median) cõa bi¸n ngü nhi¶n X , ÷ñc k½ hi»u med(X) x¡c
ành theo h» thùc:
1 1
P (X < med(X)) ≤ v P (X > med(X)) ≤
2 2
Nhªn x²t: Theo ành ngh¾a tr¶n th¼ X câ thº câ nhi·u trung và v trong tr÷íng hñp X
l bi¸n ngü nhi¶n li¶n töc th¼ med(X) ch½nh l nghi»m cõa ph÷ìng tr¼nh
1
FX (x) =
2

0.4
0.12
Density
0.2
0.06
median
mean
mean
median
0.00
0.0
7 8 9 10 11 12 13 5 10 15 20 25
0.20
0.20
N = 10000 Bandwidth = 0.1419 N = 2000 Bandwidth = 1.003
mean
mean
Density
0.10
median
0.10
median
0.00
0.00
5 10 15 20 25 0 5 10 15
V½ dö 17
T¼m trung và cõa bi¸n ngü nhi¶n X bi¸t:
a. X câ b£ng ph¥n phèi: X 1 2 3
P 0.4 0.3 0.3
b. X câ b£ng ph¥n phèi: X 1 2 3 4
P 0.2 0.3 0.4 0.1
c. X câ h m mªt ë: (
2e−2x , x > 0
f (x) =
0, x ≤ 0.
Gi£i. a. Ta câ med(X) = 2 v¼:

P (X < 2) = P (X = 1) = 0, 4 ≤ 1/2; P (X > 2) = P (X = 3) = 0, 3 ≤ 1/2
b. med(X) = x0 vîi x0 b§t k¼ thuëc o¤n [2, 3].

c. H m ph¥n phèi:
Z (R x (
x −2t dt, x > 0 1 − e−2x , x > 0
F (x) = f (t)dt = 0 2e =
−∞ 0, x≤0 0, x≤0
X²t ph÷ìng tr¼nh: F (x) = 1/2

(
1 − e−2x = 1/2 ln2
⇔ ⇔x=
x>0 2
Vªy, med(X) = ln2

2 .

d. Ph¥n và v gi¡ trà tîi h¤n
- Ph¥n và mùc α, 0 < α < 1 cõa ph¥n phèi t÷ìng ùng vîi bi¸n ngü nhi¶n X l gi¡ trà
xα thäa P (X < xα ) = α.
- Gi¡ trà tîi h¤n mùc α, 0 < α < 1 cõa ph¥n phèi t÷ìng ùng vîi bi¸n ngü nhi¶n X l
gi¡ trà x̄α thäa P (X > x̄α ) = α.
7. Mët sè ph¥n phèi quan trång

7.1 Ph¥n phèi Bernoulli
ành ngh¾a: Bi¸n ngü nhi¶n X ÷ñc gåi l câ ph¥n phèi Bernoulli vîi tham sè p ∈
(0, 1), k½ hi»u X ∼ Ber(p), n¸u X câ b£ng ph¥n phèi x¡c su§t:
X 0 1
P 1-p p
T½nh ch§t: N¸u X ∼ Ber(p) th¼ E(X) = p v DX = p(1 − p).
Þ ngh¾a: Ph¥n phèi Bernoulli th÷íng ÷ñc sû döng º mæ t£ ph¥n phèi cõa ¤i l÷ñng
ch¿ nhªn 2 gi¡ trà: ¤t/khæng ¤t, çng þ/khæng çng þ, ho n th nh/ch÷a ho n th nh,
th÷ r¡c/khæng ph£i th÷ r¡c,...
7.2 Ph¥n phèi nhà thùc

ành ngh¾a: Bi¸n ngü nhi¶n X ÷ñc gåi l câ ph¥n phèi nhà thùc vîi tham sè n v p,
k½ hi»u X ∼ B(n, p) n¸u X nhªn c¡c gi¡ trà {0, 1, 2, ..., n} vîi x¡c su§t:
P (X = k) = pn (k) = Cnk pk (1 − p)n−k , k = 0, n
T½nh ch§t:
i) N¸u X ∼ B(n, p) th¼ E(X) = np, D(X) = np(1 − p).
ii) N¸u c¡c bi¸n ngü nhi¶n Xi , i = 1, n ëc lªp v Xi ∼ Ber(p) th¼
X = X1 + ... + Xn ∼ B(n, p)
Nhªn x²t:
i) B(1, p) ch½nh l ph¥n phèi Ber(p).
ii) X²t d¢y n ph²p thû Bernoulli vîi x¡c su§t th nh cæng l p. Lóc â, n¸u gåi X l bi¸n
ngü nhi¶n ch¿ sè l¦n th nh cæng trong d¢y n ph²p thû n y th¼ X ∼ B(n, p).

V½ dö 18
Mët th nh phè A câ 70% gia ¼nh câ tivi. Chån ngü nhi¶n 20 gia ¼nh v gåi X l sè
gia ¼nh câ tivi.
a) T½nh x¡c su§t câ óng 10 gia ¼nh câ tivi.
b) T½nh x¡c su§t º câ ½t nh§t 2 gia ¼nh câ tivi.
Gi£i. Ta câ mæ h¼nh Bernoulli vîi n = 20 v p = 0, 7. Do â: X ∼ B(n = 20; p = 0, 7).
a. X¡c su§t câ óng 10 gia ¼nh câ tivi:
10
P (X = 10) = p20 (10) = C20 0, 710 0, 310
b. X¡c su§t câ ½t nh§t 2 gia ¼nh câ tivi:

P (X ≥ 2) = 1 − P (X < 2) = 1 − P (X = 0) − P (X = 1) = 1 − p20 (0) − p20 (1)
0
= 1 − C20 0, 70 0, 320 − C20
1
0, 71 0, 319
V½ dö 19
Mët sinh vi¶n thi v§n ¡p tr£ líi 5 c¥u häi mët c¡ch ëc lªp. Kh£ n«ng tr£ líi óng
méi c¥u häi ·u b¬ng 60%. N¸u tr£ líi óng th¼ sinh vi¶n ÷ñc 4 iºm, ng÷ñc l¤i bà trø
2 iºm.
a) T¼m x¡c su§t º sinh vi¶n â tr£ líi óng 3 c¥u.
b) T¼m sè iºm trung b¼nh m sinh vi¶n â ¤t ÷ñc.
c) Mët sinh vi¶n kh¡c v o thi vîi kh£ n«ng tr£ líi óng méi c¥u ·u nh÷ nhau v cho
r¬ng sè iºm trung b¼nh ¤t ÷ñc khæng ½t hìn 14. Häi sinh vi¶n n y ph¡n o¡n kh£
n«ng tr£ líi óng méi c¥u tèi thiºu l bao nhi¶u ?
Gi£i. Mæ h¼nh Bernoulli vîi n = 5 v p = 0, 6. Gåi X l sè c¥u tr£ líi óng cõa sinh
vi¶n n y. Ta câ: X ∼ B(n = 5; p = 0, 6).
a. P (X = 3) = p5 (3) = C53 0, 63 0, 42 .
b. Gåi Y l sè iºm sinh vi¶n n y ¤t ÷ñc.
Ta câ: Y = 4X − 2(5 − X) = 6X − 10.
Sè iºm trung b¼nh sinh vi¶n n y ¤t ÷ñc:
E(Y ) = 6E(X) − 10 = 6np − 10 = 6 ∗ 5 ∗ 0, 6 − 10 = 8 (iºm)
c. Gåi p l x¡c su§t tr£ líi óng méi c¥u cõa sinh vi¶n mîi n y. Gåi Z v T l sè c¥u
tr£ líi óng v sè iºm ¤t ÷ñc. T÷ìng tü, ta câ:
Z ∼ B(n = 5; p) v T = 6Z − 10
Theo gi£ thi¸t:

E(T ) ≥ 14
⇔ 6np − 10 = 30p − 10 ≥ 14 ⇔ p ≥ 0, 8
Vªy, sinh vi¶n n y dü o¡n kh£ n«ng tr£ líi óng tèi thiºu méi c¥u l 80%.
7.3 Ph¥n phèi Poisson

ành ngh¾a: Bi¸n ngü nhi¶n X ÷ñc gåi l câ ph¥n phèi Poisson vîi tham sè λ > 0,
k½ hi»u X ∼ P ois(λ) n¸u X nhªn gi¡ trà trong tªp N = {0, 1, 2, 3, ...} vîi x¡c su§t:
λk
P (X = k) = e−λ , k = 0, 1, 2, ...
k!
T½nh ch§t:
i) N¸u X ∼ P ois(λ) th¼ E(X) = λ, D(X) = λ.
ii) Cho X1 , X2 ëc lªp v câ ph¥n phèi Poisson vîi tham sè λ1 , λ2 . Khi â X =
X1 + X2 ∼ P ois(λ1 + λ2 ).
Nhªn x²t: Trong thüc t¸ ph¥n phèi Poisson ph£n ¡nh ph¥n phèi sè l÷ñng c¡c bi¸n cè
xu§t hi»n trong mët kho£ng thíi gian (sè cuëc i»n tho¤i gåi ¸n têng i, sè kh¡ch
h ng ¸n rót ti·n tø mët ng¥n h ng,....) v câ tham sè t¿ l» vîi ë d i kho£ng thíi gian
â.
Gi£i th½ch: (åc th¶m)

Gåi N (t) l sè bi¸n cè xu§t hi»n trong kho£ng thíi gian [0, t]. Gi£ sû 3 gi£ thi¸t sau ¥y
÷ñc thäa m¢n:
(i) X¡c su§t câ óng 1 bi¸n cè xu§t hi»n trong kho£ng thíi gian câ ë d i h b¬ng
λh + o(h) vîi λ > 0 - h¬ng sè.
(ii) X¡c su§t câ ½t nh§t 2 bi¸n cè xu§t hi»n trong kho£ng thíi gian câ ë d i h b¬ng
o(h2 ).
(iii) Sè bi¸n cè xu§t hi»n trong c¡c kho£ng thíi gian khæng giao nhau l c¡c bi¸n
ngü nhi¶n ëc lªp nhau.
Khi â, ng÷íi ta chùng minh ÷ñc r¬ng:
(λt)k e−λt
P (N (t) = k) = , k ≥ 0.
k!
i·u n y câ ngh¾a N (t) ∼ P ois(λt). Tham sè λ ch½nh l sè bi¸n cè trung b¼nh xu§t
hi»n trong mët ìn và thíi gian.

V½ dö 20
Mët gara cho thu¶ ætæ th§y r¬ng sè ìn °t h ng thu¶ ætæ v o ng y thù 7 l mët bi¸n
ngü nhi¶n câ ph¥n phèi Poisson vîi tham sè λ = 2. Gi£ sû gara câ 4 chi¸c ætæ. H¢y
t¼m x¡c su§t º:
a) Câ óng 2 ætæ ÷ñc thu¶.
b) T§t c£ 4 ætæ ·u ÷ñc thu¶.
c) Gara khæng ¡p ùng ÷ñc y¶u c¦u.
Gi£i. Gåi X l sè ìn °t h ng ætæ v o ng y thù 7. Ta câ X ∼ P ois(λ = 2).
22
a. P (X = 2) = e−2 = 2e−2
2!
b. P (X ≥ 4) = 1 − P (X < 4) =!1 − [P (X = 0) + P (X = 1) + P (X = 2) + P (X = 3)]
20 21 22 23
= 1 − e−2 + + + = 1 − 19/3e−2
0! 1! 2! 3!
!
20 21 22 23 24
c. P (X > 4) = 1 − P (X ≤ 4) = 1 − e−2 + + + + = 1 − 7e−2
0! 1! 2! 3! 4!
V½ dö 21
Quan s¡t t¤i si¶u thà A th§y 4 phót trung b¼nh câ 20 kh¡ch ¸n mua h ng. T½nh x¡c
su§t º trong 2 phót câ tø 3 ¸n 5 kh¡ch ¸n si¶u thà A mua h ng? Gi£ sû sè kh¡ch
¸n si¶u thà A tu¥n theo luªt ph¥n phèi Poisson.
Gi£i.
Gåi X l sè kh¡ch ¸n si¶u thà trong 2 phót. Lóc â, X câ ph¥n phèi Poisson vîi tham
sè λ = 2/4 ∗ 20 = 10. X¡c su§t c¦n t¼m:
P (3 ≤ X ≤ 5) = P (X = 3) + P (X = 4) + P (X = 5)
!
10 3 10 4 10 5
= e−10 + +
3! 4! 5!

V½ dö 22
Mët cûa h ng b¡n 2 s£n ph©n tivi v tõ l¤nh. Bi¸t sè tivi v tõ l¤nh b¡n ÷ñc h¬ng
ng y tu¥n theo luªt ph¥n phèi Poisson vîi trung b¼nh l¦n l÷ñt l 3 v 2 s£n ph©m v
vi»c b¡n c¡c lo¤i s£n ph©m n y l ëc lªp nhau. T½nh x¡c su§t trong mët ng y cûa h ng
b¡n ÷ñc 4 s£n ph©m.
Gi£i: Gåi X v Y l sè tivi v tõ l¤nh cûa h ng b¡n ÷ñc trong 1 ng y. Theo gi£ thi¸t:
X ∼ P ois(λ1 ), E(X) = λ1 = 3
Y ∼ P ois(λ2 ), E(Y ) = λ2 = 2
°t Z = X + Y . Theo t½nh ch§t, Z câ ph¥n phèi Poisson vîi tham sè λ = λ1 + λ2 = 5.
X¡c su§t b¡n ÷ñc 4 s£n ph©m:
54
P (Z = 4) = e−5 ·
4!
ành lþ: (Luªt bi¸n cè hi¸m)

Cho X ∼ B(n; p). Khi p kh¡ nhä v n kh¡ lîn, ta câ
λk e−λ
P (X = k) ≈ trong â λ = np.
k!
i·u n y câ ngh¾a l X câ ph¥n phèi x§p x¿ ph¥n phèi Poisson vîi tham sè λ = np.
V½ dö 23
X¡c su§t méi trang gi§y bà léi do in §n l 0,009. T½nh x§p x¿ x¡c su§t trong mët quyºn
s¡ch 300 trang câ nhi·u nh§t 3 trang bà léi.
Gi£i. Gåi X l sè trang bà léi trong quyºn s¡ch 300 trang. Ta câ: X ∼ B(n = 300; p =
0, 009).
V¼ n kh¡ lîn v p kh¡ nhä n¶n X câ ph¥n phèi x§p x¿ ph¥n phèi Poisson vîi
tham sè λ = np = 2, 7. X¡c su§t c¦n t¼m:
P (X ≤ 3) = P (X = 0) + P (X = 1) + P (X = 2) + P (X = 3)
!
−2,7 2, 70 2, 71 2, 72 2, 73
≈e + + +
0! 1! 2! 3!
7.4 Ph¥n phèi h¼nh håc

ành ngh¾a: Bi¸n ngü nhi¶n X ÷ñc gåi l câ ph¥n phèi h¼nh håc vîi tham sè p ∈ (0, 1)
n¸u X nhªn c¡c gi¡ trà 1,2,3,... vîi x¡c su§t:
P (X = k) = (1 − p)k−1 p, k = 1, 2, 3, ...
T½nh ch§t: E(X) = p1 , D(X) = 1 p−2 p

Nhªn x²t: X²t ph²p thû v A l mët bi¸n cè ð trong ph²p thû â vîi x¡c su§t x£y
ra p = P (A). Thüc hi»n ëc lªp v li¶n ti¸p c¡c ph²p thû cho ¸n khi bi¸n cè A xu§t
hi»n th¼ døng. Gåi X l sè ph²p thû ¢ thüc hi»n. Khi â, X câ ph¥n phèi h¼nh håc vîi
tham sè p.

7.5 Ph¥n phèi si¶u bëi
ành ngh¾a: Bi¸n ngü nhi¶n X ÷ñc gåi l câ ph¥n phèi si¶u bëi vîi tham sè (N, M, n)
vîi n ≤ M ≤ N , k½ hi»u X ∼ H(N, M, n) n¸u tªp gi¡ trà cõa X l {0, 1, 2, ..., n} v
CMk C n−k
N −M
P (X = k) = n , k = 0, 1, ..., n
CN

T½nh ch§t: E(X) = n M
N , D(X) = n M
N 1 − M N −n
N N −1
Nhªn x²t:
i) Cho mët tªp câ N ph¦n tû, trong â câ M ph¦n tû câ t½nh ch§t A, M ≤ N . Chån
ngü nhi¶n l¦n l÷ñt khæng ho n l¤i n l¦n, méi l¦n mët ph¦n tû trong tªp hñp n y v
gåi X l sè ph¦n tû ÷ñc chån câ t½nh ch§t A. Khi â X ∼ H(N, M, n).
ii) Khi gi¡ trà N lîn v sè l¦n l§y n nhä th¼ ph÷ìng ph¡p l§y khæng ho n l¤i v l§y câ
ho n l¤i g¦n nh÷ khæng kh¡c nhau. V¼ vªy trong tr÷íng hñp N lîn v sè l¦n l§y n nhä
th¼ ta câ thº xem ph¥n phèi H(N, M, n) x§p x¿ ph¥n phèi B(n, p) vîi p = M/N .
7.6 Ph¥n phèi ·u

ành ngh¾a: Bi¸n ngü nhi¶n X ÷ñc gåi l câ ph¥n phèi ·u tr¶n o¤n [a, b], k½ hi»u
X ∼ U (a, b) n¸u h m mªt ë cõa nâ câ d¤ng:

 1 , x ∈ [a, b]
f (x) = b − a
0, x∈
/ [a, b]
T½nh ch§t: EX = a+b

2 , DX =
2
(b−a)
12
Nhªn x²t: C¡c h m ph¡t sinh sè ngü nhi¶n thüc trong o¤n [0,1] (tr¶n c¡c ngæn ngú
lªp tr¼nh, Excel, may t½nh bä tói, ...) l h m mæ phäng gi¡ trà cõa bi¸n ngü nhi¶n câ
ph¥n phèi ·u tr¶n o¤n [0, 1].
V½ dö 24
Xe buþt ¸n tr¤m døng A t¤i mët thíi iºm cè ành bt ¦u tø 7h, v li¶n töc l°p l¤i
trong kho£ng thíi gian 15ph (tùc l : 7h, 7h15, 7h30,...). Gi£ sû mët kh¡ch ¸n tr¤m
døng A t¤i thíi iºm câ ph¥n phèi i·u tr¶n o¤n [7h, 7h30]. T½nh x¡c su§t ng÷íi n y
chí xe buþt ½t hìn 5ph.
Gi£i: Gåi X (ph) l thíi gian t½nh tø lóc 7h ng÷íi n y ¸n tr¤m døng A. Theo gi£ thi¸t
X câ ph¥n phèi ·u tr¶n [0, 30]. H m mªt ë cõa X :
(
1/30, x ∈ [0, 30]
f (x) =
0, x∈/ [0, 30]

Z 15 Z 30
1 1 1
P (10 < X < 15) + P (25 < X < 30) = dx + dx = .
10 30 25 30 3

7.7 Ph¥n phèi mô
ành ngh¾a: Bi¸n ngü nhi¶n X ÷ñc gåi l câ ph¥n phèi mô vîi tham sè λ > 0, k½
hi»u X ∼ Exp(λ) n¸u h m mªt ë cõa nâ câ d¤ng:
(
λe−λx , x > 0
f (x) =
0, x≤0
T½nh ch§t: E(X) = 1/λ; D(X) = 1/λ2

Nhªn x²t: Trong thüc t¸, ph¥n phèi mô th÷íng thº hi»n ph¥n phèi kho£ng thíi gian
chí giúa c¡c l¦n x£y ra bi¸n cè hay thíi gian sèng cõa c¡c èi t÷ñng.
1.50
1.25 λ = 1.5
1.00
λ=1
0.75
λ = 0.5
0.50
0.25
0 1 2 3
ç thà h m mªt ë ph¥n phèi mô
Gi£i th½ch:(åc th¶m)

Gåi Tn l thíi iºm m bi¸n cè thù n xu§t hi»n v N (t) l sè bi¸n cè xu§t hi»n trong
kho£ng thíi gian [0, t]. Khi â:
+∞
X +∞
X (λt)j
P (Tn ≤ t) = P (N (t) ≥ n) = P (N (t) = j) = e−λt .
j!
j=n j=n
Tø â, h m mªt ë cõa Tn :

λe−λt (λt)n−1
fTn (t) =
(n − 1)!
✓ Ph¥n phèi cõa Tn th÷íng ÷ñc gåi l ph¥n phèi Gamma vîi tham sè (n, λ) (æi lóc
cán gåi l ph¥n phèi n - Erlang).
✓ Khi n = 1, T1 câ ph¥n phèi mô vîi tham sè λ.

V½ dö 25
Gi£ sû tuêi thå (t½nh b¬ng n«m) cõa mët m¤ch i»n tû trong m¡y t½nh l mët bi¸n ngü
nhi¶n câ ph¥n phèi mô vîi tuêi thå trung b¼nh l 6,25 n«m. Thíi gian b£o h nh cõa
m¤ch i»n tû n y l 1 n«m.
a) Häi câ bao nhi¶u ph¦n tr«m m¤ch i»n tû b¡n ra ph£i b£o h nh ?
b) Mët cæng ty mua 40 m¤ch i»n tû lo¤i n y. T¼m sè m¤ch trung b¼nh cæng ty ph£i
b£o h nh.
Gi£i. a. Gåi X (n«m) l tuêi thå cõa m¤ch i»n tû. Theo gi£ thi¸t, X ∼ Exp(λ) vîi
E(X) = 1/λ = 6, 25 ⇒ λ = 4/25. H m mªt ë:
(
4/25e−4/25x , x > 0
f (x) =
0, x≤0
T¿ l» m¤ch i»n tû ph£i b£o h nh:

Z 1 Z 1
P (0 < X < 1) = f (x)dx = 4/25e−4/25x dx = 1 − e−4/25 ≈ 0, 15
0 0
b. Ta câ mæ h¼nh Bernoulli vîi n = 40 v p = 0, 15.

Gåi Y l sè m¤ch cæng ty c¦n b£o h nh. Ta câ:
Y ∼ B(n = 40; p = 0, 15)
Sè m¤ch trung b¼nh cæng ty c¦n b£o h nh:

E(Y ) = np = 40 ∗ 0, 15 = 6
7.8 Ph¥n phèi chu©n

ành ngh¾a: Bi¸n ngü nhi¶n X ÷ñc gåi l câ ph¥n phèi chu©n vîi tham sè µ v σ2,
k½ hi»u X ∼ N (µ, σ 2 ) n¸u h m mªt ë cõa nâ câ d¤ng:
1 (x−µ)2
f (x) = √ e− 2σ2 , x ∈ R
σ 2π
Khi µ = 0, σ = 1 ta b£o X câ ph¥n phèi chu©n tc N (0, 1). H m mªt ë φ(x) v
h m ph¥n phèi Φ(x) cõa ph¥n phèi chu©n tc N(0,1) t÷ìng ùng l :
1 2
φ(x) = √ e−x /2 , x ∈ R
2π
Z x
1 2
Φ(x) = √ e−t /2 dt, x ∈ R
2π −∞

÷íng cong chu©n (÷íng cong h¼nh chuæng)
Nhªn x²t:
i) Bi¸n ngü nhi¶n câ ph¥n phèi chu©n tc th÷íng ÷ñc k½ hi»u l Z. Do â:
Φ(x) = P (Z < x)
ii) Φ(−x) = 1 − Φ(x), ∀x ∈ R.
1 R
iii) Φ(x) = 1/2 + Φ0 (x), trong â Φ0 (x) = √ 0x e−t2 /2 dt - h m Laplace.
2π
Mët v i gi¡ trà hay sû döng:
Φ(0) = 0, 5; Φ(1/2) = 0, 691; Φ(1) = 0, 841; Φ(2) = 0, 977
Gi¡ trà tîi h¤n: Gi¡ trà tîi h¤n mùc α cõa ph¥n phèi chu©n tc ÷ñc k½ hi»u zα, tùc l :
P (Z > zα ) = α hay zα = Φ−1 (1 − α)
Gi¡ trà zα ÷ñc tra ð b£ng.
Ph¥n phèi chu©n tc v gi¡ trà tîi h¤n

T½nh Φ(x) b¬ng m¡y t½nh Casio
1) CASIO FX570MS:
- V o Mode t¼m SD: M ode → M ode → 1(SD)
- Shif t → 3(Distr) → 1
- Nhªp x.
2) CASIO FX570ES, FX570ES - PLUS, FX570VN - PLUS:
- V o Mode t¼m 1-Var: M ode → 3(Stat) → 1(1 − V ar) → AC
- Shif t → 1(Stat) → 5(Distr) → 1
- Nhªp x.
3) CASIO FX580VN:
- Setup → 6 → = → 1 → AC
- OP T N → ↓ → 4 → 1
- Nhªp x.
V½ dö 26
T½nh Φ(1.96), Φ(2), Φ(3)
¡p sè. Φ(1.96) = 0, 975, Φ(2) = 0, 977, Φ(3) = 0, 998
T½nh ch§t:
i)N¸u X ∼ N (µ, σ2 ) th¼ E(X) = µ, D(X) = σ2 .
ii) N¸u X ∼ N (µ, σ2 ) th¼ Y = aX + b ∼ N (aµ + b, a2 σ2 ), a ̸= 0.
iii) N¸u X1 , ..., Xn l c¡c bi¸n ngü nhi¶n ëc lªp câ ph¥n phèi chu©n Xi ∼
P
n
N (µi , σi2 ), i = 1, n th¼ bi¸n ngü nhi¶n X = λ1 X1 + ... + λn Xn + C , λ2i ̸= 0
i=1
công câ ph¥n phèi chu©n vîi
 !

 P
n P
n


µX = E(X) = E
 λi Xi + C = λi µi + C,
i=1 i=1
!

 P
n P
n

σ 2 = D(X) = D λi Xi + C = λ2i σi2

 X i=1 i=1
°c bi»t, n¸u X1 , ..., Xn ëc lªp v câ còng ph¥n phèi chu©n N (µ, σ2 ) th¼
X1 + ... + Xn σ2
X = X1 + ... + Xn ∼ N (nµ; nσ 2 ); X= ∼ N µ;
n n
H» qu£: (chu©n hâa) N¸u X ∼ N (µ, σ2) th¼

X −µ
Z= ∼ N (0; 1)
σ
Ùng döng: Cho X ∼ N (µ, σ2). Lóc â:

a−µ a−µ
P (X < a) = P Z < =Φ
σ σ

a−µ b−µ b−µ a−µ
P (a < X < b) = P <Z< =Φ −Φ
σ σ σ σ
Tr÷íng hñp °c bi»t,

a a a
P (|X − µ| < a) = Φ −Φ − = 2Φ −1
σ σ σ

V½ dö 27
Cho bi¸n ngü nhi¶n X ∼ N (4, 32 ).
T½nh x¡c su§t: P (X < 5), P (X > 1), P (|X − 3| < 1).
Gi£i. Ta câ: 5 − 4
P (X < 5) = Φ = 0, 63
3
1 − 4
P (X > 1) = 1 − P (X ≤ 1) = 1 − Φ = 0, 841
3
4 − 4 2 − 4
P (|X − 3| < 1) = P (2 < X < 4) = Φ −Φ = 0, 2475
3 3
V½ dö 28
Gi£ sû sè o chi·u d i cõa mët sñi d¥y kim lo¤i do mët m¡y tü ëng ct ra l mët bi¸n
ngü nhi¶n chu©n vîi µ = 10mm, σ2 = 4mm2 .
a) T½nh x¡c su§t l§y ra ÷ñc mët sñi d¥y câ chi·u d i lîn hìn 13mm.
b) Chån ngü nhi¶n 10 sñi d¥y lo¤i n y. T½nh x¡c su§t câ óng 3 sñi câ chi·u d i tø
8, 5mm ¸n 12, 5mm.
Gi£i. Gåi X l sè o chi·u d i sñi d¥y kimlo¤i. Ta câ: X ∼ N (10; 22).

13 − 10
a. P (X > 13) = 1 − P (X ≤ 13) = 1 − Φ = 0, 067
2
b. Mæ h¼nh Bernoulli vîi n = 10 v p = P (8, 5 < X < 12, 5). Ta câ:
12, 5 − 10 8, 5 − 10
p=Φ −Φ = 0, 668
2 2

3
p10 (3) = C10 0, 6683 (1 − 0, 668)7
V½ dö 29
Cho X l bi¸n ngü nhi¶n câ ph¥n phèi chu©n. Bi¸t r¬ng P (X > 4) = 0, 159 v P (X <
3) = 0, 309. T½nh x¡c su§t P (X > 1). Cho bi¸t Φ(1/2) = 0, 691 v Φ(1) = 0, 841.
Gi£i. Gi£ sû X ∼ N (µ; σ2). Khi â:

4 − µ 4 − µ
P (X > 4) = 1 − Φ = 0, 159 ⇔ Φ = 0, 841 = Φ(1) ⇔ 4 − µ = σ (1)
σ σ
3 − µ 3 − µ 3 − µ
P (X < 3) = Φ = 0, 309 ⇔ Φ − = 1−Φ = 0, 691 = Φ(1/2)
σ σ σ
⇔ 3 − µ = −σ/2 (2)
Gi£i h» (1),(2) ta ÷ñc: µ = 10/3; σ = 2/3.
1 − 10/3
Vªy, P (X > 1) = 1 − P (X ≤ 1) = 1 − Φ = 0, 99976
2/3

V½ dö 30
Cho X ∼ N ( 15, 4 ), Y ∼ N ( 10, 1 ), X v Y ëc lªp.
a) T½nh P (2X > 3Y ).
b) T¼m a v b bi¸t T = X + aY + b v E(T ) = 30, D(T ) = 5.
Gi£i. a. °t Z = 2X − 3Y . Theo t½nh ch§t cõa ph¥n phèi chu©n, Z công câ ph¥n phèi
chu©n vîi tham sè:
(
µZ = E(Z) = 2E(X) − 3E(Y ) = 2 ∗ 15 − 3 ∗ 10 = 0
σZ2 = D(Z) = 4D(X) + 9D(Y ) = 4 ∗ 4 + 9 ∗ 1 = 25
0 − 0
Do â, Z ∼ N (0; 25). Vªy, P (2X > 3Y ) = P (Z > 0) = 1 − Φ = 1/2.
5
b. Sû döng t½nh ch§t cõa ký vång v ph÷ìng sai:
( ( "
E(T ) = 30 15 + 10a + b = 30 a = 1; b = 5
⇔ ⇔
D(T ) = 5 4 + a2 = 5 a = −1; b = 25
V½ dö 31
Chi·u cao X (m²t) cõa nam thanh ni¶n tr÷ðng th nh ð quèc gia A tu¥n theo quy luªt
ph¥n bè chu©n N (µ; 0, 12 ). Chån ngü nhi¶n 100 nam thanh ni¶n cõa quèc gia A. T½nh
x¡c su§t sai sè tuy»t èi giúa chi·u cao trung b¼nh cõa 100 nam thanh ni¶n ÷ñc chån
vîi µ khæng v÷ñt qu¡ 0, 03.
Gi£i. Gåi Xi l chi·u cao cõa thanh ni¶n thù i, i = 1, 100 v
X̄ = (X1 +...+X100 )/100.
Ta câ: Xi ëc lªp v Xi ∼ N (µ; 0, 12 ). Theo t½nh ch§t cõa ph¥n phèi chu©n, X̄ công
câ ph¥n phèi chu©n vîi tham sè:
(
1
µX̄ = E(X̄) = 100 [E(X1 ) + ... + E(X100 ] = µ
1
2 = D(X̄) =
σX̄ 1002
[D(X1 ) + ... + D(X100 ] = 0, 12 /100 = 10−4
Do â, X̄ ∼ N (µ; 10−4 ). X¡c su§t c¦n t¼m:

0, 03 0, 03
P (|X̄−µ| ≤ 0, 03) = P (µ−0, 03 ≤ X̄ ≤ µ+0, 03) = Φ −Φ − −2 = 0, 9973
10−2 10
Qui tc 2σ: Cho X ∼ N (µ, σ2). Khi â

P (|X − µ| < 2σ) = P (µ − 2σ < X < µ + 2σ) = Φ(2) − Φ(−2) ≈ 0, 9545
hay P (µ − 2σ < X < µ + 2σ) ≈ 0, 9545

i·u n y câ ngh¾a x¡c su§t X nhªn gi¡ trà trong kho£ng (µ − 2σ, µ + 2σ) b¬ng 95,45%.
Qui tc 3σ: Cho X ∼ N (µ, σ2). Khi â

P (|X − µ| < 3σ) = P (µ − 3σ < X < µ + 3σ) = Φ(3) − Φ(−3) ≈ 0, 9973
hay P (µ − 3σ < X < µ + 3σ) ≈ 0, 9973

i·u n y câ ngh¾a x¡c su§t X nhªn gi¡ trà trong kho£ng (µ − 3σ, µ + 3σ) b¬ng 99,73%.

1
√
σ 2π
99.73%
95.45%
68.3%
µ − 3σ µ − 2σ µ−σ µ µ+σ µ + 2σ µ + 3σ
Quy tc 2σ v 3σ
Ùng döng
- Khi nghi¶n cùu c¡c ph¥n phèi, n¸u nâ thäa quy tc 2σ v 3σ th¼ i·u n y cung c§p
cho chóng ta cì sð º câ thº xem ph¥n phèi ang nghi¶n cùu l ph¥n phèi chu©n.
- Ng÷ñc l¤i, n¸u bi¸t ph¥n phèi ang nghi¶n cùu l ph¥n phèi chu©n, lóc â c¡c kho£ng
2σ v 3σ l¦n l÷ñt chi¸m 95,45% v 99,73% c¡c gi¡ trà câ thº.
V½ dö 32
Thu thªp dú li»u tø 2 ph¥n phèi, thüc hi»n t½nh to¡n v ÷ñc k¸t qu£:
Bë dú li»u (x̄ − 2s, x̄ + 2s) (x̄ − 3s, x̄ + 3s)
1 94,74% 98,61%
2 80,23% 92,15%
trong â x̄ v s l¦n l÷ñt l trung b¼nh mü v ë l»ch chu©n mü (Ch÷ìng 4).
C¥u häi: Ph¥n phèi n o câ thº xem l chu©n? 1 hay 2?
7.9 Ph¥n phèi χ2

ành ngh¾a: Cho X1, X2, ..., Xn l c¡c bi¸n ngü nhi¶n ëc lªp v câ còng ph¥n phèi
N (0, 1). Khi â, ph¥n phèi cõa bi¸n ngü nhi¶n X = X12 + X22 + ... + Xn2 ÷ñc gåi l
ph¥n phèi χ2 vîi n bªc tü do. K½ hi»u X ∼ χ2n .
Gi¡ trà tîi h¤n mùc α cõa ph¥n phèi χ2n ÷ñc k½ hi»u χ2n;α v ÷ñc tra ð b£ng.
T½nh ch§t:
i) E(X) = n, D(X) = 2n
ii) H m mªt ë cõa χ2n câ d¤ng:
 n x
 n
1
x 2 −1 e− 2 , x>0
f (x) = 22Γ n
2( )
0, x≤0
R
+∞
trong â h m gamma: Γ(a) = xa−1 e−x dx, a > 0.
0

Ph¥n phèi χ2 v gi¡ trà tîi h¤n
7.10 Ph¥n phèi student

ành ngh¾a: Cho X ∼ N (0, 1), Y v X, Y ëc lªp. Khi â, ph¥n phèi cõa bi¸n
∼ χ2 n
ngü nhi¶n Z = √X
Y /n
÷ñc gåi l ph¥n phèi student vîi n bªc tü do, k½ hi»u X ∼ Tn .
Gi¡ trà tîi h¤n mùc α cõa ph¥n phèi Tn ÷ñc k½ hi»u tn;α v ÷ñc tra ð b£ng. Khi
n > 30 ng÷íi ta th÷íng sû döng cæng thùc x§p x¿:
tn;α ≈ zα
T½nh ch§t:
i) E(X) = 0, D(X) = n−2
n
,n>2
ii) H m mªt ë cõa Tn câ d¤ng:
!− n+1
n+1
Γ 2 x2 2
f (x) = √ n
1 + , x ∈ R.
nπΓ 2
n
Ph¥n phèi student v gi¡ trà tîi h¤n

7.11 Ph¥n phèi Fisher-Snedecor
ành ngh¾a: Cho X, Y ëc lªp v X ∼ χ2 m , Y ∼ χ2 n .
Khi â, ph¥n phèi cõa bi¸n
ngü nhi¶n Z = X/m
=
Y /n
nX
mY ÷ñc gåi l ph¥n phèi Fisher-Snedecor vîi bªc tü do m v
n, k½ hi»u X ∼ Fm,n .
T½nh ch§t:
i) E(X) = n−2 , n > 2, D(X) = m(n−2)
2n (m+n−2) 2
n
2
(n−4)
, n>4
ii) H m mªt ë cõa Fm,n câ d¤ng:


 Γ( m+n
2 ) x
m −1
Γ( m n mm/2 nn/2 2
m+n , x>0
f (x) = 2 )Γ( )
2 (mx+n) 2

0, x≤0
8. C¡c ành lþ giîi h¤n

8.1 Luªt sè lîn
B§t ¯ng thùc Chebyshev: Cho X l bi¸n ngü nhi¶n câ ký vång húu h¤n. Khi â vîi
måi ε > 0 ta câ: D(X)
P (|X − E(X)| > ε) ≤
ε2
ε ε
( )
E(X)
Tø â, d¹ th§y P (|X − E(X)| > 3σ(X)) ≤ 1/9.

ành lþ:(Luªt y¸u sè lîn) N¸u {Xn, n ≥ 1} l d¢y bi¸n ngü nhi¶n ëc lªp, còng ph¥n
phèi x¡c su§t vîi bi¸n X câ ký vång E(X) = µ v ph÷ìng sai D(X) = σ2 húu h¤n, th¼
lim P (|X̄ − µ| > ε) = 0,
n→+∞
trong â X̄ = (X1 + ... + Xn )/n.

Þ ngh¾a: N¸u X1, ..., Xn l c¡c bi¸n ngü nhi¶n ëc lªp v còng ph¥n phèi vîi X vîi
E(X) húu h¤n. Khi â, vîi n kh¡ lîn, ta câ:
X1 + X2 + ... + Xn
X= ≈ E(X)
n
H» qu£: (ành lþ Bernoulli) N¸u gåi X l sè l¦n xu§t hi»n bi¸n cè A trong d¢y n ph²p
thû Bernoulli vîi p = P (A) th¼ n→∞
lim P |fn − p| > ε = 0, ∀ε > 0 trong â fn = X n.
8.2 ành lþ giîi h¤n trung t¥m

ành lþ: N¸u {Xn, n ≥ 1} l d¢y bi¸n ngü nhi¶n ëc lªp, còng ph¥n phèi x¡c su§t
vîi bi¸n X câ ký vång E(X) = µv ph÷ìng sai D(X) = σ2 húu h¤n, th¼:
Sn − nµ
lim P √ <x = Φ(x),
n→∞ σ n
trong â Sn = X1 + X2 + ... + Xn .
Ùng döng: N¸u {Xn , n ≥ 1} l d¢y bi¸n ngü nhi¶n ëc lªp, còng ph¥n phèi x¡c su§t vîi
bi¸n X câ ký vång E(X) = µ v ph÷ìng sai D(X) = σ 2 húu h¤n, th¼ vîi n lîn (n ≥ 30)
Sn = X1 + ... + Xn câ ph¥n phèi x§p x¿ ph¥n phèi chu©n N (nµ, nσ 2 ).
V½ dö 33
Tuêi thå cõa mët lo¤i bâng ±n l mët bi¸n ngü nhi¶n X câ E(X) = 250h v ë l»ch
chu©n σ(X) = 50h.
a) Mët cûa h ng mua 30 bâng ±n º khi häng câ thº thay th¸. T½nh x§p x¿ x¡c su§t
cûa h ng câ thº duy tr¼ ¡nh s¡ng li¶n töc ½t nh§t 8750h.
b) Chõ cûa h ng ph£i mua dü trú ½t nh§t bao nhi¶u bâng ±n º duy tr¼ ¡nh s¡ng li¶n
töc ½t nh§t 8750h vîi x¡c su§t lîn hìn 0,9772. Cho bi¸t Φ(2) = 0, 9772.
Gi£i. a. Gåi Xi l tuêi thå cõa bâng ±n thù i, i ≥ 1. Ta câ c¡c bi¸n ngü nhi¶n Xi ëc
lªp v câ còng ph¥n phèi vîi X . Do â, ¡p döng ành lþ giîi h¤n trung t¥m:
T = X1 + ... + X30
câ ph¥n phèi x§p x¿ ph¥n phèi chu©n N (30 ∗ 250; 30 ∗ 502 ) = N (7500; 75000)
8750 − 7500
P (T ≥ 8750) = 1 − P (T < 8750) ≈ 1 − Φ √ ≈0
75000
b. Gåi n l sè bâng ±n c¦n mua dü trú. T÷ìng tü, ¡p döng ành lþ giîi h¤n trung t¥m:
Tn = X1 + ... + Xn
câ ph¥n phèi x§p x¿ ph¥n phèi chu©n N (250n; 502 n).

Tø gi£ thi¸t, ta câ:

8750 − 250n
P (Tn ≥ 8750) = 1 − P (Tn < 8750) ≈ 1 − Φ √
≥ 0, 9772 = Φ(2)
50 n

8750 − 250n
⇔Φ − √ ≥ 0, 9772 = Φ(2)
50 n
Gi£i b§t ph÷ìng tr¼nh:

8750 − 250n
− √ ≥2
50 n
ta ÷ñc: n ≥ 37, 44.
Vªy, n = 38.
V½ dö 34
Tung ngü nhi¶n mët con xóc xc c¥n èi 200 l¦n ëc lªp. T½nh x§p x¿ x¡c su§t têng
sè ch§m xu§t hi»n (ð m°t tr¶n còng) lîn hìn 720.
Gi£i. Gåi Xi l sè ch§m xu§t hi»n ð l¦n tung thù i, i = 1, 200. °t S = X1 + ... + X200.
Ta câ: X1 , ..., X200 l c¡c bi¸n ngü nhi¶n ëc lªp còng ph¥n phèi.
Xi 1 2 3 4 5 6
P 1/6 1/6 1/6 1/6 1/6 1/6
Khi â: E(Xi ) = 7/2; D(Xi ) = E(Xi2 ) − (EXi )2 = 35/12.
Theo ành lþ giîi h¤n trung t¥m, S s³ câ ph¥n phèi x§p x¿ ph¥n phèi chu©n N (200 ∗
7/2; 200 ∗ 35/12) = N (700; 1750/3). Do â, x¡c su§t c¦n t¼m:
!
720 − 700
P (S > 720) = 1 − P (S ≤ 720) ≈ 1 − Φ p ≈ 0, 2
1750/3

H» qu£: (ành lþ giîi h¤n t½ch ph¥n Moivre-Laplace) Cho X ∼ B(n, p). Khi n kh¡ lîn
ta câ: ! !
k − np k − np
P (k1 < X < k2 ) ≈ Φ p 2 −Φ p 1 .
np(1 − p) np(1 − p)
Hay nâi c¡ch kh¡c, khi n lîn X câ ph¥n phèi x§p x¿ ph¥n phèi chu©n N (µ, σ 2 ) vîi
µ = E(X) = np v σ 2 = D(X) = np(1 − p).
ành lþ giîi h¤n àa ph÷ìng Moivre-Laplace (åc th¶m)

Cho X ∼ B(n, p). Khi n lîn, ta câ:
!
1 k − np
P (X = k) ≈ p φ p ,
np(1 − p) np(1 − p)
1 −x2 /2
trong â φ(x) = √ e - h m mªt ë ph¥n phèi chu©n tc N(0,1).
2π
i·u ki»n x§p x¿

Theo quy tc 3σ:
(µ − 3σ, µ + 3σ) ∈ (0, n)
p p
⇔ (np − np(1 − p), np + np(1 − p)) ∈ (0, n)
( p
np − np(1 − p) > 0
⇔ p
np + np(1 − p) < n


n > 9 1−p
⇔ p

n > 9 1−p
p

1−p p
⇔ n > 9 max ,
p 1−p
C¡c ành lþ giîi h¤n Moivre-Laplace

V½ dö 35
Mët x¤ thõ bn ëc lªp 200 vi¶n ¤n v o mët möc ti¶u. X¡c su§t bn tróng méi vi¶n
l 0,6. T½nh x§p x¿ x¡c su§t câ ½t nh§t 100 vi¶n tróng ½ch.
Gi£i. Gåi X l sè vi¶n ¤n bn tróng. Ta câ: X ∼ B(n = 200; p = 0, 6). p döng ành lþ
Moivre-Laplace, X câ ph¥n phèi x§p x¿ chu©n vîi µ = np = 120; σ2 = np(1 − p) = 48.
Do â:

200 − 120 100 − 120
P (100 ≤ X ≤ 200) ≈ Φ √ −Φ √ = 0, 998
48 48
V½ dö 36
Mët cæng ty b£o hiºm xe m¡y câ 10 000 kh¡ch h ng. Méi chõ xe ph£i nëp 120.000
çng/1 n«m v trung b¼nh nhªn l¤i l 1.000.000 çng n¸u xe cõa hå bà tai n¤n giao
thæng. Qua thèng k¶ bi¸t t¿ l» º 1 xe m¡y bà tai n¤n giao thæng trong mët n«m l
0,006. T¼m x¡c su§t º sau mët n«m ho¤t ëng cæng ty bà th§t b¤i.
Gi£i. Gåi X l sè xe bà tai n¤n v Y (ng n çng) l sè ti·n l¢i cõa cæng ty trong 1 n«m.
Ta câ: X ∼ B(n = 10000; p = 0, 006) v Y = 12 ∗ 105 − 1000X .
p döng ành lþ Moivre-Laplace, X câ ph¥n phèi x§p x¿ chu©n vîi tham sè
µ = np = 60; σ 2 = np(1 − p) = 59, 64
X¡c su§t º sau mët n«m ho¤t ëng cæng ty bà th§t b¤i:

5 1200 − 60
P (Y < 0) = P (12 ∗ 10 − 1000X < 0) = P (X > 1200) ≈ 1 − Φ √ ≈0
59, 64
Nhªn x²t: Cho X ∼ B(n, p).

Khi n kh¡ lîn (v thäa i·u ki»n nh§t ành) th¼ theo
inh lþ giîi h¤n t½ch ph¥n Moivre-Laplace, X câ ph¥n phèi x§p x¿ ph¥n phèi li¶n töc
l ph¥n phèi chu©n N (np, np(1 − p)). V¼ th¸, khi t½nh x§p x¿ x¡c su§t ng÷íi ta th÷íng
hi»u ch¿nh:
!
k + 0.5 − np
P (X ≤ k) = P (X < k + 0.5) ≈ Φ p
np(1 − p)
!
k − 0.5 − np
P (X < k) = P (X ≤ k − 1) = P (X < k − 0.5) ≈ Φ p
np(1 − p)
P (k1 < X < k2 ) = P (X < k2 ) − P (X ≤ k1 )
P (k1 ≤ X < k2 ) = P (X < k2 ) − P (X < k1 )
...............

V½ dö 37
Cho X ∼ B(n = 300, p = 0.2). Khi â, n kh¡ lîn v thäa i·u ki»n

1−p p
n > 9 max ,
p 1−p
T½nh x§p x¿ x¡c su§t P (X ≤ 70).

Ch½nh x¡c Khæng hi»u ch¿nh Câ hi»u ch¿nh
0.9330245945 0.9255426634 0.9351827095
T½nh x§p x¿ x¡c su§t P (60 ≤ X ≤ 150).
Ch½nh x¡c Khæng hi»u ch¿nh Câ hi»u ch¿nh
0.2553341683 0.2352432110 0.2580014678
XC SUT THÈNG K

Tæn Th§t Tó
N®ng, 2022
Tæn Th§t Tó - 2022 Ch÷ìng 3. Vectì ngü nhi¶n 1/29
Ch÷ìng 3. Vectì ngü nhi¶n

1. ành ngh¾a
Gi£ sû X1 , ..., Xn l n bi¸n ngü nhi¶n li¶n quan ¸n th½ nghi»m ang x²t. Lóc â ta
gåi bë gçm n bi¸n ngü nhi¶n (X1 , ..., Xn ) l vectì ngü nhi¶n n chi·u.
Ð ¥y, ta h¤n ch¸ x²t tr÷íng hñp n = 2.
2. H m ph¥n phèi çng thíi
ành ngh¾a: Gi£ sû (X, Y ) l vectì ngü nhi¶n 2 chi·u. Khi â h m hai bi¸n F (x, y)
x¡c ành nh÷ sau:
FX,Y (x, y) = P (X < x, Y < y)
÷ñc gåi l h m ph¥n phèi çng thíi cõa vectì ngü nhi¶n (X, Y ).
T½nh ch§t:
i) 0 ≤ FX,Y (x, y) ≤ 1, ∀x, y ∈ R ii) FX,Y (x, y) khæng gi£m theo tøng bi¸n
iii) FX,Y (x, y) li¶n töc tr¡i
iv) x→+∞
lim FX,Y (x, y) = 1, lim FX,Y (x, y) = 0, lim FX,Y (x, y) = 0
x→−∞ y→−∞
y→+∞
2.1 Ph¥n phèi çng thíi ríi r¤c
a. B£ng ph¥n phèi çng thíi: Gi£ sû X nhªn c¡c gi¡ trà trong tªp {xi, i ∈ I} v Y
nhªn c¡c gi¡ trà trong tªp {yj , j ∈ J}.
°t pij = P (X = xi , Y = yj ), i ∈ I, j ∈ J . Lóc â ta câ b£ng ph¥n phèi çng thíi:
Y
y1 y2 ... yj ...
X
x1 p11 ... p1j ...
p12
x2 p21 p22 ... p2j ...
... ... ... ... ... ...
xi pi1 pi2 ... pij ...
... ... ... ... ... ...
Nhªn x²t: Ta công câ: Pi,j pi,j = 1 v vîi A ⊂ R2
X
P ((X, Y ) ∈ A) = P (X = xi , Y = yj )
(xi ,yj )∈A
V½ dö 1
Mët hëp câ 2 bi trng v 3 bi en. L§y ngü nhi¶n 1 vi¶n khæng ho n l¤i, rçi ti¸p töc
l§y ngü nhi¶n 2 vi¶n khæng ho n l¤i. Gåi X v Y l sè bi en l§y ÷ñc ð l¦n 1 v l¦n 2.
a. Lªp b£ng ph¥n phèi çng thíi cõa X v Y . b. T½nh x¡c su§t P (X + Y < 2).
Gi£i. a. Ta câ X nhªn c¡c gi¡ trà: 0, 1 v Y nhªn c¡c gi¡ trà: 0, 1, 2.
P (X = 0, Y = 0) = P (X = 0)P (Y = 0|X = 0) = 2/5 ∗ 0 = 0
C31 C11
P (X = 0, Y = 1) = P (X = 0)P (Y = 1|X = 0) = 2/5 ∗ = 1/5
C42
C2
P (X = 0, Y = 2) = P (X = 0)P (Y = 2|X = 0) = 2/5 ∗ 32 = 1/5
C4
C2
P (X = 1, Y = 0) = P (X = 1)P (Y = 0|X = 1) = 3/5 ∗ 22 = 1/10
C4
C 1C 1
P (X = 1, Y = 1) = P (X = 1)P (Y = 1|X = 1) = 3/5 ∗ 2 2 2 = 2/5
C4
C2
P (X = 1, Y = 2) = P (X = 1)P (Y = 2|X = 1) = 3/5 ∗ 22 = 1/10
C4
B£ng ph¥n phèi çng thíi:

Y
0 1 2
X
0 0 1/5 1/5
1 1/10 2/5 1/10
b. X¡c su§t:
P (X + Y < 2) = P (X = Y = 0) + P (X = 0, Y = 1) + P (X = 1, Y = 0)
= 0 + 1/5 + 1/10 = 3/10

V½ dö 2
Cho hai bi¸n ngü nhi¶n X, Y ëc lªp câ b£ng ph¥n phèi:
X 1 2 Y 1 2 3
P 0,4 0,6 P 0,3 0,3 0,4
Lªp b£ng ph¥n phèi çng thíi cõa (X, Y ).
Gi£i. V¼ X, Y ëc lªp n¶n:

P (X = 1, Y = 1) = 0, 4 ∗ 0, 3 = 0, 12; P (X = 1, Y = 2) = 0, 4 ∗ 0, 3 = 0, 12
P (X = 1, Y = 3) = 0, 4 ∗ 0, 4 = 0, 16; P (X = 2, Y = 1) = 0, 6 ∗ 0, 3 = 0, 18
P (X = 2, Y = 2) = 0, 6 ∗ 0, 3 = 0, 18; P (X = 2, Y = 3) = 0, 6 ∗ 0, 4 = 0, 24
B£ng ph¥n phèi çng thíi:
Y
1 2 3
X
1 0,12 0,12 0,16
2 0,18 0,18 0,24
b. Ph¥n phèi bi¶n: Ta câ:

(X = xi ) = (X = xi )Ω = (X = xi ) (Y = y1 ) ∪ (Y = y2 ) ∪ ...
= (X = xi , Y = y1 ) ∪ (X = xi , Y = y2 ) ∪ ... = ∪j (X = xi , Y = yj )
Tø â: X X
pi. = P (X = xi ) = P (X = xi , Y = yj ) = pij
j j
Tø â ta ÷ñc b£ng ph¥n phèi cõa X v ÷ñc gåi l ph¥n phèi bi¶n X :
X x1 x2 ... xi ...
P p1. p2. ... pi. ...
Nhªn x²t: Trong thüc h nh, º t¼m ph¥n phèi bi¶n ta câ thº xu§t ph¡t tø b£ng ph¥n
phèi çng thíi t½nh têng c¡c x¡c su§t theo h ng ho°c theo cët nh÷ b£ng minh håa sau
¥y:
Y
y1 y2 ... yj ... P (X = xi )
X
x1 p11 ... p1j ...
p12 p1.
x2 p21 p22 ... p2j ... p2.
... ... ... ... ... ... ...
xi pi1 pi2 ... pij ... pi.
... ... ... ... ... ... ...
P (Y = yj ) p.1 p.2 ... p.j ...
Ph¥n phèi bi¶n cõa Y ÷ñc t¼m ho n to n t÷ìng tü.

c. Ph¥n phèi câ i·u ki»n: K½ hi»u
P (X = xi , Y = yj ) pij
P (xi |yj ) = P (X = xi |Y = yj ) = =
P (Y = yj ) p.j
÷ñc gåi l x¡c su§t câ i·u ki»n º X nhªn gi¡ trà xi khi bi¸t Y = yj .
Ùng vîi méi yj cè ành ta câ b£ng ph¥n phèi x¡c su§t câ i·u ki»n cõa X vîi i·u ki»n
Y = yj :
X|Y = yj x1 x2 ... ...

P P (x1 |yj ) P (x2 |yj ) ... ...
T÷ìng tü ùng vîi méi xi cè ành ta câ b£ng ph¥n phèi x¡c su§t câ i·u ki»n cõa Y vîi
i·u ki»n X = xi .
V½ dö 3
Vecto ngü nhi¶n (X, Y ) câ ph¥n phèi ÷ñc cho ð b£ng sau:
X
1 2 3
Y
5 0.1 0.2 0.3
6 0.08 0.16 0.16
T¼m ph¥n phèi bi¶n cõa X, Y v t½nh P (Y = 6|X = 1), P (X + Y ≥ 8|X > 2).
Gi£i. Ta câ:
X 1 2 3 P (Y = yj )
Y
5 0.1 0.2 0.3 0,6
6 0.08 0.16 0.16 0,4
P (X = xi ) 0.18 0.36 0.46
Ph¥n phèi bi¶n cõa X :

X 1 2 3
P 0,18 0,36 0,46
Ph¥n phèi bi¶n cõa Y :
Y 5 6
P 0,6 0,4
X¡c su§t:
P (X = 1, Y = 6) 0, 08 4
P (Y = 6|X = 1) = = =
P (X = 1) 0, 18 9
P (X + Y ≥ 8, X > 2) P (Y ≥ 5, X = 3)
P (X + Y ≥ 8|X > 2) = = = ...
P (X > 2) P (X = 3)
2.2 Ph¥n phèi çng thíi li¶n töc
a. ành ngh¾a: Vectì ngü nhi¶n (X, Y ) ÷ñc gåi l câ ph¥n phèi çng thíi li¶n töc
n¸u h m ph¥n phèi çng thíi cõa (X, Y ) câ thº biºu di¹n ð d¤ng
Zx Zy
FX,Y (x, y) = fX,Y (u, v)dudv
−∞ −∞
H m fX,Y (u, v) ÷ñc gåi l h m mªt ë çng thíi cõa X, Y .

T½nh ch§t:
Z
+∞ Z
+∞
∂ 2 FX,Y (u, v)
i)fX,Y (u, v) ≥ 0, ii)fX,Y (u, v) = , iii) fX,Y (u, v)dudv = 1
∂u∂v
−∞ −∞
Nhªn x²t: N¸u A ⊂ R2 th¼ ZZ

P ((X, Y ) ∈ A) = f (x, y)dxdy.
A
b. Ph¥n phèi bi¶n: H m mªt ë bi¶n cõa X v Y ÷ñc x¡c ành nh÷ sau:
Z
+∞
fX (x) = fX,Y (x, y)dy

−∞
Z
+∞
fY (y) = fX,Y (x, y)dx

−∞
c. Ph¥n phèi câ i·u ki»n: H m

fX,Y (x, y)
fX|Y (x|y) =
fY (y)
l h m mªt ë i·u ki»n cõa X vîi i·u ki»n Y = y.
V½ dö 4
Vectì ngü nhi¶n (X, Y ) câ h m mªt ë
(
C(x + xy), (x, y) ∈ [0, 1] × [0, 1]
fX,Y (x, y) =
0, (x, y) ∈
/ [0, 1] × [0, 1]
T¼m C, fX (x), fY |X (y|x) v t½nh x¡c su§t P (0 < X < Y < 1/2).
Gi£i. Theo t½nh ch§t cõa h m mªt ë:

Z +∞ Z +∞ Z 1Z 1 Z 1
C 3C
fX,Y (x, y)dxdy = C(x + xy)dxdy = (y + 1)dy = =1
−∞ −∞ 0 0 2 0 4
Suy ra: C = 4/3. Mªt ë bi¶n cõa X :

Z +∞ Z 1
4
fX (x) = fX,Y (x, y)dy = (x + xy)dy = 2x, x ∈ [0, 1].
−∞ 0 3

Do â: (
2x, x ∈ [0, 1]
fX (x) =
0, x∈/ [0, 1]
Mªt ë câ i·u ki»n:

fX,Y (x,y) 4/3(x + xy) 2
fY |X (y|x) = = = (y + 1), (x, y) ∈ [0, 1] × [0, 1]
fX (x) 2x 3
X¡c su§t:
Z 1/2 Z y Z 1/2 Z y
4
P (0 < X < Y < 1/2) = f (x, y)dxdy = (x + xy)dxdy
0 0 0 0 3
Z 1/2
2
= (1 + y)y 2 dy = 11/288.
0 3
2.3 Ký vång cõa h m hai bi¸n ngü nhi¶n

- N¸u (X, Y ) câ ph¥n phèi çng thíi ríi r¤c vîi pi,j = P (X = xi , Y = yj ), i ∈ I, j ∈ J
th¼ ký vång cõa bi¸n ngü nhi¶n h(X, Y ) ÷ñc x¡c ành:
X X
Eh(X, Y ) = h(xi , yj )P (X = xi , Y = yj ) = h(xi , yj )pi,j .
i∈I,j∈J i∈I,j∈J
- N¸u (X, Y ) câ ph¥n phèi çng thíi li¶n töc vîi h m mªt ë x¡c su§t çng thíi f (x, y)
th¼ ký vång cõa bi¸n ngü nhi¶n h(X, Y ) ÷ñc x¡c ành:
Z +∞ Z +∞
Eh(X, Y ) = h(x, y)f (x, y)dxdy.
−∞ −∞
V½ dö 5
X
1 2
Y
1 0.1 0.2
2 0.3 0.4
T½nh E(2X − 3Y )
Gi£i: Ta câ: X
E(2X − 3Y ) = (2xi − 3yj )pi,j = ....
i,j
C¡ch kh¡c: T¼m ph¥n phèi bi¶n cõa X v Y, rçi ¡p döng t½nh ch§t cõa ký vång:
E(2X − 3Y ) = 2E(X) − 3E(Y ) = ...

V½ dö 6
Vectì ngü nhi¶n (X, Y ) câ h m mªt ë
(
4
3 (x + xy), (x, y) ∈ [0, 1] × [0, 1]
fX,Y (x, y) =
0, (x, y) ∈
/ [0, 1] × [0, 1]
T½nh E(X 2 + Y 2 ).
Gi£i. Ta câ:
Z +∞ Z +∞ Z 1Z 1
4
E(X 2 +Y 2 ) = (x2 +y 2 )f (x, y)dxdy = (x2 +y 2 ) (x+xy)dxdy = ...
−∞ −∞ 0 0 3
2.4 Sü ëc lªp cõa c¡c bi¸n ngü nhi¶n

Hai bi¸n ngü nhi¶n X v Y ëc lªp khi v ch¿ khi:
FX,Y (x, y) = FX (x).FY (y)
- N¸u X v Y câ ph¥n phèi çng thíi ríi r¤c th¼ i·u ki»n tr¶n trð th nh:
P (X = xi , Y = yj ) = P (X = xi ).P (Y = yj ), ∀i, j
- N¸u X v Y câ ph¥n phèi çng thíi li¶n töc th¼ i·u ki»n tr¶n trð th nh:
fX,Y (x, y) = fX (x).fY (y)
3. Ký vång câ i·u ki»n

Ký vång câ i·u ki»n cõa bi¸n ngü nhi¶n Y vîi i·u ki»n X = x, k½ hi»u E(Y |X = x)
÷ñc x¡c ành:
- N¸u X v Y câ ph¥n phèi çng thíi ríi r¤c th¼:
X
E(Y |X = x) = yj P (Y = yj |X = x)
j
- N¸u X v Y câ ph¥n phèi çng thíi li¶n töc th¼:

Z
+∞
E(Y |X = x) = yfY |X (y|x)dy

−∞

4. Hi»p ph÷ìng sai v h» sè t÷ìng quan
a. Hi»p ph÷ìng sai:
- Hi»p ph÷ìng sai cõa hai bi¸n ngü nhi¶n X v Y, k½ hi»u Cov(X, Y ) ÷ñc x¡c ành
theo biºu thùc:
Cov(X, Y ) = E (X − EX)(Y − EY )
- Hai bi¸n ngü nhi¶n X v Y ÷ñc gåi l t÷ìng quan vîi nhau n¸u Cov(X, Y ) ̸= 0 v
khæng t÷ìng quan n¸u Cov(X, Y ) = 0.
T½nh ch§t:
i) Cov(X, Y ) = Cov(Y, X)
ii) Cov(aX + b, cY + d) = acCov(X, Y ), a, b, c, d = const
iii) Cov(X, Y ) = E(XY ) − E(X).E(Y )
iv) D(X ± Y ) = D(X) + D(Y ) ± 2Cov(X, Y )
Nhªn x²t:
i) Cov(X, X) = D(X)
ii) N¸u X, Y ëc lªp th¼ Cov(X, Y ) = 0. Do â, tø "t½nh ch§t ëc lªp" suy ra "t½nh
ch§t khæng t÷ìng quan", tuy nhi¶n i·u ng÷ñc l¤i nâi chung khæng óng.
iii) Trong thüc h nh, ta t½nh Cov(X, Y ) = E(XY ) − E(X).E(Y ), trong â:
P

 xi yj pij , X, Y câ ph¥n phèi çng thíi ríi r¤c
E(XY ) = +∞ R +∞R

 xyfXY (x, y)dxdy, X, Y câ ph¥n phèi çng thíi li¶n töc
−∞ −∞
b. H» sè t÷ìng quan
H» sè t÷ìng quan cõa hai bi¸n ngü nhi¶n X v Y , k½ hi»u ρ(X, Y ) ÷ñc x¡c ành bði
biºu thùc: Cov(X, Y )
ρ(X, Y ) = p
D(X)D(Y )
T½nh ch§t:
i) ρ(X, Y ) = ρ(Y, X) ii) |ρ(X, Y )| ≤ 1
iii) N¸u Y = aX + b ho°c X = aY + b, a, b ∈ R, a ̸= 0 (phö thuëc tuy¸n t½nh) th¼
(
1, a>0
ρ(X, Y ) =
−1, a < 0
Þ ngh¾a h» sè t÷ìng quan: H» sè t÷ìng quan o mùc ë phö thuëc tuy¸n t½nh giúa
X v Y . Khi |ρ(X, Y )| c ng g¦n 1 th¼ quan h» tuy¸n t½nh giúa X v Y c ng m¤nh.
✓ Khi ρ(X, Y ) > 0: X, Y t÷ìng quan d÷ìng (thuªn), tùc l X, Y câ xu h÷îng còng
t«ng ho°c còng gi£m.
✓ Khi ρ(X, Y ) < 0: X, Y t÷ìng quan ¥m (nghàch), tùc l X, Y câ xu h÷îng t«ng v
gi£m ng÷ñc chi·u nhau.
º ¡nh gi¡ mùc ë t÷ìng quan, ta câ thº tham kh£o b£ng sau (Hopkins, 2000):
|ρ(X, Y )| Mùc ë t÷ìng quan
<0.1 R§t nhä
0.1-0.3 Nhä
0.3-0.5 Trung b¼nh
0.5-0.7 Lîn
0.7-0.9 R§t lîn
>0.9 G¦n nh÷ ho n h£o
−1.0
2.5
−2.0
ρ = 0.96 ρ = − 0.98
1.5
−3.0
0.6 0.8 1.0 1.2 1.4 0.6 0.8 1.0 1.2 1.4
0.2
1.0
0.0
0.0
ρ = 0.19
−1.0
ρ = − 0.13
−0.2
0.6 0.8 1.0 1.2 1.4 −2 0 2 4 6
V½ dö 7
X
1 2 3
Y
1 0.1 0.1 0.2
2 0.2 0.1 0.3
T½nh E(Y |X = 1), Cov(X, Y ), ρ(X, Y ).

Gi£i. Ph¥n phèi bi¶n:
X 1 2 3 Y 1 2
P 0,3 0,2 0,5 P 0,4 0,6
X¡c su§t câ i·u ki»n:
P (X = 1, Y = 1) 0, 1 1
P (Y = 1|X = 1) = = =
P (X = 1) 0, 3 3
P (X = 1, Y = 2) 0, 2 2
P (Y = 2|X = 1) = = =
P (X = 1) 0, 3 3
Ph¥n phèi câ i·u ki»n:
Y |X = 1 1 2
P 1/3 2/3
P
Do â: E(Y |X = 1) = yi P (Y = yi |X = 1) = 5/3.
Hi»p ph÷ìng
P sai: Cov(X, Y ) = E(XY
P ) − E(X)E(Y ), trong â:
P
E(X) = pi xi = 2, 2; E(Y ) = pi yi = 1, 6; E(XY ) = pij xi yj = 3, 5
⇒ Cov(X, Y ) = 3, 5 − 2, 2 ∗ 1, 6 = −0, 02
Ph÷ìng sai: P
D(X) = E(X 2 ) − (EX)2 =P pi x2i − 2, 22 = 0, 76
D(Y ) = E(Y 2 ) − (EY )2 = pi yi2 − 1, 62 = 0, 24
Cov(X, Y ) −0, 02
⇒ ρ(X, Y ) = p =√ = −0, 0468
D(X)D(Y ) 0, 76 ∗ 0, 24
V½ dö 8
Cho vectì ngü nhi¶n (X, Y ) câ h m
( mªt ë çng thíi:
x + y, (x, y) ∈ [0, 1]2
f (x, y) =
0, / [0, 1]2
(x, y) ∈
T½nh P (0 < X < 1/2 < Y < 1), Cov(X, Y ), D(X + 2Y ).

Gi£i. X¡c su§t: Z 1/2 Z 1
P (0 < X < 1/2 < Y < 1) = f (x, y)dydx = ...
0 1/2
Ph¥n phèi bi¶n: Z +∞ Z 1

fX (x) = f (x, y)dy = (x + y)dy = x + 1/2, x ∈ [0, 1]
−∞ 0
Z +∞ Z 1
fY (y) = f (x, y)dx = (x + y)dx = y + 1/2, y ∈ [0, 1]
−∞ 0
Z +∞ Z 1
E(X) = xfX (x)dx = x(x + 1/2)dx = 7/12; E(Y ) = 7/12
−∞ 0
Z +∞ Z +∞ Z 1Z 1
E(XY ) = xyf (x, y)dxdy = xy(x + y)dxdy = 1/3
−∞ −∞ 0 0
Suy ra: Cov(X, Y ) = E(XY ) − E(X)E(Y ) = 1/3 − (7/12)2 = −1/144.

M°t kh¡c,
D(X + 2Y ) = D(X) + D(2Y ) + 2Cov(X, 2Y ) = D(X) + 4D(Y ) + 4Cov(X, Y )
Z +∞ Z 1
2 2
E(X ) = x fX (x)dx = x2 (x + 1/2)dx = 5/12; E(Y 2 ) = 5/12
−∞ 0
D(X) = E(X ) − (EX) = 5/12 − (7/12)2 = 11/144; D(Y ) = 11/144
2 2
Vªy, D(X + 2Y ) = 11/144 + 4 ∗ 11/144 − 4 ∗ 1/144 = 17/48
V½ dö 9
Cho (X, Y ) câ ph¥n phèi çng thíi li¶n töc vîi h m mªt ë çng thíi:
(
axy, 0 < x < y < 1
f (x, y) =
0, ng÷ñc l¤i
T¼m a v t½nh E(XY ).
Gi£i: Ta câ:
Z +∞ Z +∞ Z 1Z y
a
f (x, y)dxdy = axydxdy = =1
−∞ −∞ 0 0 8
Suy ra: a = 8. Tø â:

Z +∞ Z +∞ Z 1Z y
xy 4
E(XY ) = xyf (x, y)dxdy = xy · dxdy =
−∞ −∞ 0 0 8 9

XC SUT THÈNG K
Tæn Th§t Tó
N®ng, 2022
Tæn Th§t Tó - 2022 Ch÷ìng 4: Thèng k¶ mæ t£ 1/33
Ch÷ìng 4: Thèng k¶ mæ t£
Giîi thi»u
Statistics is the discipline that concerns the collection, organization, analysis,
interpretation, and presentation of data.
https://en.wikipedia.org/wiki/Statistics
- Thèng k¶: khoa håc v· i·u tra v thu thªp dú li»u, tê chùc v sp x¸p dú li»u, ph¥n
t½ch, di¹n gi£i v tr¼nh b y dú li»u.
- Möc ½ch: Rót ra c¡c thæng tin húu ½ch v· quy luªt ph¥n phèi cõa têng thº ang
nghi¶n cùu tø dú li»u thu ÷ñc.
- Thèng k¶ ÷ñc chia th nh:
+ Thèng k¶ mæ t£: mæ t£ dú li»u thæng qua c¡c cæng cö: b£ng biºu, ch¿ sè v c¡c biºu
ç thèng k¶.
+ Thèng k¶ suy di¹n: sû döng dú li»u thu ÷ñc º ÷a ra c¡c nhªn x²t, suy o¡n v
k¸t luªn v· têng thº nghi¶n cùu (düa tr¶n cì sð cõa lþ thuy¸t x¡c su§t).
1. Têng thº v mü

a. C¡c kh¡i ni»m:
- Têng thº : tªp hñp to n bë c¡c ph¦n tû thèng nh§t theo d§u hi»u nghi¶n cùu. Têng
thº câ thº húu h¤n ho°c væ h¤n.
- Mü: mët tªp con b§t k¼ cõa têng thº. Sè l÷ñng ph¦n tû cõa nâ ÷ñc gåi l k½ch
th÷îc hay cï mü.
- Ph²p l§y mü: vi»c chån mët tªp con b§t k¼ cõa têng thº.
- Mü ngü nhi¶n: mët mü l ngü nhi¶n n¸u vi»c chån c¡c c¡ thº ÷ñc ti¸n h nh
ëc lªp v câ x¡c su§t chån nh÷ nhau.

V· m°t to¡n håc, mü ngü nhi¶n ÷ñc mæ t£ nh÷ sau: X²t d§u hi»u nghi¶n cùu ÷ñc
°c tr÷ng bði bi¸n X . Gåi Xi l sè o v· d§u hi»u X cõa èi t÷ñng thù i trong mü,
i = 1, 2, ..., n. Khi â, ta ÷ñc bë n bi¸n ngü nhi¶n {X1 , ..., Xn } ëc lªp v câ còng
ph¥n phèi vîi X . â l mët mü ngü nhi¶n k½ch th÷îc n cõa X .
Vªy, mët bë n bi¸n ngü nhi¶n {X1 , X2 , ..., Xn } ëc lªp v câ còng ph¥n phèi vîi X
÷ñc gåi l mët mü ngü nhi¶n k½ch th÷îc n cõa X .
- Cho mü ngü nhi¶n {X1 , X2 , ..., Xn }. Khi â, mët h m (o ÷ñc)
T = T(X1 , X2 , ..., Xn ) ÷ñc gåi l mët thèng k¶ tr¶n mü ngü nhi¶n {X1 , X2 , ..., Xn }.
Nhªn x²t
Khi chån mü, ng÷íi ta câ thº chån câ ho n l¤i ho°c khæng ho n l¤i c¡c c¡ thº trong
têng thº º o l÷íng c¡c ch¿ sè c¦n nghi¶n cùu.
b. C¡c ph÷ìng ph¡p chån mü. (åc th¶m)

Hi»n nay câ 2 ph÷ìng ph¡p chån mü phê bi¸n: chån mü x¡c su§t v chån mü phi
x¡c su§t.
✓ Chån mü x¡c su§t l ph÷ìng ph¡p chån ho n to n ngü nhi¶n khæng phö thuëc
v o þ muèn chõ quan cõa con ng÷íi. C¡c ph÷ìng ph¡p thuëc nhâm n y bao gçm:
- Chån mü ngü nhi¶n ìn gi£n
- Chån mü h» thèng
- Chån mü c£ khèi
- Chån mü ph¥n t¦ng
- Chån mü nhi·u giai o¤n
✓ Chån mü phi x¡c su§t l ph÷ìng ph¡p chån ìn và i·u tra phö thuëc v o þ muèn
chõ quan cõa ng÷íi chån. C¡c ph÷ìng ph¡p thuëc nhâm n y bao gçm:
- Chån mü thuªn ti»n
- Chån mü ph¡n o¡n
- Chån mü ành ng¤ch
(Tham kh£o: Nguy¹n Thà Thu H÷ìng - P.CTHS, Ph÷ìng ph¡p chån mü trong NCKH)
2. B£ng t¦n sè, t¦n su§t

a. Mü khæng gh²p lîp
- B£ng t¦n sè:
Gi¡ trà x1 x2 ... xm
T¦n sè n1 n2 ... nm
trong â x1 , ..., xm l c¡c gi¡ trà kh¡c nhau vîi sè l¦n xu§t hi»n l n1 , ..., nm .
- B£ng t¦n su§t:
Gi¡ trà x1 x2 ... xm
T¦n su§t f1 f2 ... fm
P
m
trong â fi = ni /n, n = ni . Gi¡ trà fi ÷ñc gåi l t¦n su§t xu§t hi»n cõa xi trong
i=1
mü.
V½ dö 1
Kh£o s¡t sè håc sinh ð c¡c khèi lîp cõa mët tr÷íng THCS ta ÷ñc b£ng sè li»u:
Lîp 6 7 8 9
Sè håc sinh 230 217 220 235
N¸u quan t¥m th¶m giîi t½nh, ta ÷ñc b£ng 2 chi·u:
Lîp
6 7 8 9
Giîi t½nh
Nam 110 117 105 115
Nú 120 100 115 120
N¸u ta quan t¥m th¶m t¼nh tr¤ng håc håc sinh câ eo k½nh hay khæng, ta câ thº thi¸t
lªp b£ng t¦n sè nh÷ sau:
b. Mü gh²p lîp

Khi ta thu ÷ñc mü dú li»u vîi nhi·u gi¡ trà kh¡c nhau th¼ ng÷íi ta ti¸n h nh chia
mi·n gi¡ trà th nh nhi·u kho£ng [ai−1 , ai ) khæng giao nhau.
- B£ng t¦n sè:
Kho£ng gi¡ trà [a0 , a1 ) [a1 , a2 ) ... [am−1 , am )
T¦n sè n1 n2 ... nm
- B£ng t¦n su§t:

Kho£ng gi¡ trà [a0 , a1 ) [a1 , a2 ) ... [am−1 , am )
T¦n su§t f1 f2 ... fm
Nhªn x²t: Thæng th÷íng c¡c kho£ng chia câ ë d i b¬ng nhau. Tuy nhi¶n, tòy thuëc
v o möc ½ch nghi¶n cùu m ta câ thº√ câ nhúng c¡ch chia kho£ng kh¡c nhau. Sè kho£ng
chia th÷íng tø 5-20 kho£ng, ho°c [ n], ho°c [log2 n] ([x] - sè nguy¶n lîn nh§t khæng
v÷ñt qu¡ x).
V½ dö 2
C¥n thû 100 tr¡i t¡o vøa thu ho¤ch, ta ÷ñc b£ng sè li»u sau:
Khèi l÷ñng (g) [100;120) [120;140) [140;160) [160;180) [180;200)
Sè tr¡i 12 19 31 23 15
V½ dö 3
Kh£o s¡t ngü nhi¶n mët nhâm ng÷íi tø ë tuêi 15 trð l¶n th÷íng åc tin tùc thíi sü
online ð mët th nh phè, sè li»u ÷ñc thº hi»n ð b£ng sau:
ë tuêi [15,20) [20,30) [30,40) [40,50) ≥ 50
Sè ng÷íi 20 25 20 30 15
3. C¡c sè °c tr÷ng mü

a. Trung b¼nh v ph÷ìng sai mü
Cho {x1 , x2 , ..., xn } l mü sè li»u cõa bi¸n ngü nhi¶n X .
- Trung b¼nh mü, k½ hi»u l x, ÷ñc t½nh theo cæng thùc:
n
x1 + x2 + ... + xn 1X
x= = xi
n n
i=1
- Ph÷ìng sai mü, k½ hi»u l s2 , ÷ñc t½nh theo cæng thùc:

 
n
X Xn
1 1 
s2 = (xi − x)2 = x2i − n(x)2 
n−1 n−1
i=1 i=1
- ë l»ch chu©n mü, k½ hi»u s, ÷ñc t½nh:

√
s= s2
Nhªn x²t:
i) Khi mü ÷ñc cho ð d¤ng b£ng t¦n sè:
X x1 x2 ... xm
ni n1 n2 ... nm
- K½ch th÷îc mü: n = n1 m+ n2 + ... + nm .

P
- Trung b¼nh mü: x = n1 ni xi .
i=1
P
n
- Ph÷ìng sai mü: = n −1 1 ni (xi − x)2 .
s2
√ i=1
- ë l»ch chu©n mü: s = s2

ii) Khi mü ð d¤ng b£ng gh²p lîp:
X a0 − a1 a1 − a2 ... am−1 − am
ni n1 n2 ... nm
trong â ak−1 − ak = [ak−1 ; ak ).

°t xk = ak−12+ ak ta ÷ñc mü d¤ng thu gån:
X x1 x2 ... xm
ni n1 n2 ... nm
V½ dö 4
Chi·u cao (m²t) cõa 10 sinh vi¶n ¤i håc: 1.75, 1.69, 1.70, 1.82, 1.68, 1.72, 1.70, 1.67,
1.71, 1.68. T½nh trung b¼nh mü, ph÷ìng sai mü v ë l»ch chu©n mü.
Gi£i. n
1X
x̄ = xi = 1, 712
n
i=1
n
X
x2i = 29.3272
i=1
 
Xn
1 
s2 = x2i − n(x)2  = 0.00197
n−1
i=1
√
s= s2 = 0.0444
V½ dö 5
Doanh thu X (tri»u çng) trong 100 ng y ÷ñc chån ngü nhi¶n cõa 1 cûa h ng:
X 19,0 - 19,4 19,4 - 19,8 19,8 - 20,2 20,2 - 20,6 20,6 - 21,0
ni 15 25 30 20 10
T¼m trung b¼nh mü v ë l»ch chu©n mü.
Gi£i. D¤ng thu gån:
X 19,2 19,6 20 20,4 20,8
ni 15 25 30 20 10
Lªp b£ng t½nh sau:

xi ni ni xi ni x2i
19.2 15 288 5529.6
19.6 25 490 9604
20 30 600 12000
20.4 20 408 8323.2
20.8 10 208 4326.4
100 1994 39783.2
m
1X
x= ni xi = 19, 94
n
i=1
 
Xm
1 
s2 = ni x2i − n(x)2  = 0, 2307
n−1
i=1
√
s= s2 = 0, 48
iii) H÷îng d¨n sû döng m¡y t½nh Casio:

✓ T½nh x v s b¬ng m¡y t½nh CASIO FX570VN PLUS.
- Mode → 3 1 →
- Bªt/tt t¦n sè: Shift → SETUP → REPLAY (↓) → 4(Stat)
- Nhªp sè li»u, k¸t thóc nhªp: b§m AC
- L§y x: Shift → 1 → 4 → 2 → =
- L§y s: Shift → 1 → 4 → 4 → =
✓ T½nh x v s b¬ng m¡y t½nh CASIO FX580VN.
- Setup → 6-Statistics → = → 1
- Bªt/tt t¦n sè: Shift → SETUP → REPLAY (↓) → 3(Statistics)
- Nhªp sè li»u, k¸t thóc nhªp: b§m AC
- L§y x: OPTN → REPLAY (↓) → 2 → 1 → =
- L§y s: OPTN → REPLAY (↓) → 2 → 5 → =
b. Trung và mü
Sp x¸p mü sè li»u theo thù tü t«ng d¦n, gi£ sû x1 ≤ x2 ≤ ... ≤ xn . Trung và mü, k½
hi»u xmed , x¡c ành bði:


x n+1 , n¸u n l´,
xmed = x n2 + x n +1

 2
2
2
n¸u n ch®n.
c. H» sè t÷ìng quan mü

Cho {(x1 , y1 ); (x2 , y2 ); ...; (xn , yn )} l mü hai chi·u cõa vectì ngü nhi¶n (X, Y ). H»
sè t÷ìng quan mü ÷ñc x¡c ành bði:
Pn
i=1 (xi− x)(yi − y)
r = pPn Pn
2 2
i=1 (xi − x) i=1 (yi − y)

3. Biºu ç
a. Biºu ç cho dú li»u ríi r¤c:
- Biºu ç cët : ç thà gçm c¡c cët h¼nh chú nhªt câ chi·u cao b¬ng t¦n sè (t¦n su§t)
t÷ìng ùng.
- a gi¡c t¦n sè : ÷íng g§p khóc nèi c¡c iºm (x1 , n1 ), ..., (xk , nk ) tr¶n m°t ph¯ng.
- a gi¡c t¦n su§t : ÷íng g§p khóc nèi c¡c iºm (x1 , f1 ), ..., (xk , fk ) tr¶n m°t ph¯ng.
- Biºu ç h¼nh trán: h¼nh trán ÷ñc chia ra c¡c ph¦n câ gâc ð t¥m t¿ l» vîi t¦n sè (t¦n
su§t) t÷ìng ùng.
V½ dö 6
Kh£o s¡t sè l¦n i chñ (X ) trong mët tu¦n cõa mët nhâm ng÷íi ÷ñc chån ngü nhi¶n
trong chñ, ta ÷ñc b£ng sè li»u sau:
X 1 2 3 4 5
T¦n sè 12 30 20 11 7
T¦n su§t 0.15 0.4 0.3 0.14 0.1
H¢y v³ c¡c biºu ç:
- biºu ç cët (t¦n sè, t¦n su§t)
- a gi¡c t¦n sè, t¦n su§t
- biºu ç h¼nh trán


b. Biºu ç cho dú li»u li¶n töc:

- Tê chùc ç (histogram): Mi·n gi¡ trà ÷ñc chia l m m kho£ng vîi ë d i c¡c kho£ng
l¦n l÷ñt l hi (th÷íng ta chån hi = h). Khi â tê chùc ç cõa mü dú li»u n y gçm m
h¼nh chú nhªt:
+ ¡y h¼nh thù i tròng vîi kho£ng thù i tr¶n tröc ho nh, câ ë d i hi .
+ Chi·u cao cõa h¼nh thù i b¬ng di , trong â:
▷ di = ni : tê chùc ç t¦n sè
ni
▷ di =
n
: tê chùc ç t¦n su§t
ni
▷ di =
n.hi
: tê chùc ç mªt ë
vîi ni l sè l÷ñng c¡c gi¡ trà n¬m trong kho£ng thù i v n = n1 + n2 + ... + nm .
V½ dö 7
Dú li»u ÷ñc kh£o s¡t tø bi¸n ngü nhi¶n li¶n töc. Mi·n dú li»u ÷ñc chia th nh 10
kho£ng ·u nhau. C¡c tê chùc ç ÷ñc x¥y düng nh÷ ð h¼nh sau ¥y.
5.553, 5.197, 4.913, 4.769, 4.523, 4.398, 4.433, 5.186, 4.625, 4.782, 3.807 2.471, 4.259, 5.834, 4.512, 5.937,
4.127, 4.537, 7.187, 6.22, 5.327, 3.851 3.884, 4.363, 4.797, 5.207, 6.818, 6.164, 4.944, 3.086, 5.321, 5.784, 4.231
5.41, 5.358, 5.799, 4.015, 4.599, 4.152, 5.374, 5.054, 5.325, 4.45, 4.418 4.614, 5.82, 5.189, 6.342, 3.637, 4.563,
3.591, 4.356, 5.3, 6.099, 5.781, 5.674, 3.971, 4.36, 5.515, 4.661, 4.162, 5.379, 5.221, 4.905, 4.785, 4.755, 6.977,
3.368, 5.928, 5.247, 4.608, 6.281, 3.034, 3.928, 3.731, 4.333, 5.099, 5.456, 5.105, 4.865, 5.202, 4.886, 4.797,
6.685, 5.659, 5.787, 4.62, 4.826, 3.97, 5.22, 3.431, 3.005, 4.762, 5.519, 2.942, 4.349, 3.029, 3.646, 5.155, 5.454,
5.764, 4.696, 4.506, 4.283, 5.742, 5.949, 3.353, 3.452, 5.335, 3.966, 8.205, 4.21, 5.271, 5.655, 6.553, 4.073,
4.263, 4.5, 6.968, 7.359, 3.626, 5.678, 5.036, 5.138, 8.189, 4.541, 7.016, 4.828, 7.008, 5.015, 3.937, 5.652,
5.137, 6.959, 6.934, 4.715, 5.194, 5.952, 7.025, 3.746, 6.428, 2.957, 3.658, 4.119, 4.363, 7.727, 5.27, 4.278,
4.904, 5.981, 4.23, 6.583, 6.063, 5.43, 4.565, 4.453, 4.765, 5.848, 4.945, 5.282, 5.184, 4.349, 5.147, 5.737,
5.961, 6.801, 6.641, 5.489, 5.946, 4.889, 5.344, 5.376, 5.055, 4.584, 4.356, 5.279, 5.533, 4.717, 5.697, 6.048,
6.138, 4.09, 4.616, 4.472, 4.686, 4.9, 5.308, 5.093, 6.512, 3.092, 3.359, 5.326, 4.831, 4.771, 5.369, 3.758, 3.967,
4.534, 3.974, 5.927, 5.384, 5.757, 6.274, 4.588, 6.359, 4.741, 3.979, 5.197, 6.36, 3.404, 6.111, 3.282, 6.053,
5.627, 3.438, 5.385, 4.888, 5.011, 6.099, 5.575, 6.138, 5.016, 6.636, 5.532, 6.2, 5.932, 5.364, 4.31, 5.322, 6.978,
5.287, 5.297, 5.572, 4.036, 4.782, 6.323, 4.806, 4.462, 3.698, 3.845, 4.862, 6.194, 4.506, 5.171, 4.893, 5.799,
6.422, 2.451, 5.767, 5.62, 5.423, 5.694, 5.518, 4.354, 2.211, 4.699, 2.497, 4.535, 3.87, 5.804, 4.974, 4.635, 3.282,
6.346, 7.56, 4.648, 5.422, 5.707, 4.873, 4.028, 6.496, 6.454, 5.728, 4.888, 6.587, 4.487, 6.134, 3.194, 3.28, 5.34,
5.756, 4.312, 7.859, 3.453, 7.69, 4.398, 6.505, 7.215, 5.224, 4.908, 4.993, 4.505, 3.883, 3.635, 6.061, 4.261
- Biºu ç x¡c su§t chu©n: Gi£ sû mü sè li»u cõa bi¸n ngü nhi¶n li¶n töc X ¢ sp thù
tü t«ng d¦n:
x1 ≤ x2 ≤ x3 ≤ ... ≤ xn .
Vîi i = 1, 2, ..., n, °t
i − 0.5

zi = Φ−1
n
hay Φ(zi ) = (i − 0, 5)/n.
Biºu ç x¡c su§t chu©n l tªp hñp c¡c iºm câ tåa ë (zi ; xi ), i = 1, 2, ..., n tr¶n h»
tröc tåa ë Descartes vuæng gâc Ozx.
N¸u (zi ; xi ), i = 1, 2, ..., n n¬m x§p x¿ tr¶n 1 ÷íng th¯ng th¼ câ thº xem bi¸n ngü
nhi¶n X câ ph¥n phèi chu©n. ÷íng th¯ng n y câ ph÷ìng tr¼nh: x = σ̂z + µ̂ , vîi
µ̂ = x̄, σ̂ = s - trung b¼nh v ë l»ch chu©n mü ÷ñc t½nh düa tr¶n mü ¢ cho.
Nhªn x²t: Ð c¡c ph¦n m·m thèng k¶, ng÷íi ta cán sû döng c¡c c¡ch thùc kh¡c º x¥y
düng ÷íng th¯ng ð tr¶n.
V½ dö 8
Quan s¡t biºu ç x¡c su§t chu©n sau ¥y.
BIU Ç XC SUT CHUN

6.5
6.0
5.5
5.0
4.5
4.0
−1.5 −1.0 −0.5 0.0 0.5 1.0 1.5

4. Ph¥n phèi mü
a. Tr÷íng hñp têng thº tu¥n theo ph¥n phèi chu©n
ành lþ 1: N¸u {X1, X2, ..., Xn} l mü ngü nhi¶n cõa bi¸n ngü nhi¶n X câ ph¥n
phèi chu©n N (µ; σ2 ) th¼
√
σ2 (X − µ) n
X ∼ N µ,
n
hay σ
∼ N (0, 1).
ành lþ 2: N¸u {X1, X2, ..., Xn} l mü ngü nhi¶n cõa bi¸n ngü nhi¶n X câ ph¥n
phèi chu©n N (µ; σ2 ) th¼:
√
(n − 1)S 2 (X − µ) n
∼ χ2n−1 , ∼ Tn−1
σ2 S
ành lþ 3: N¸u {X1, X2, ..., Xn} v {Y1, Y2, ..., Ym} l hai mü ngü nhi¶n cõa hai bi¸n
ngü nhi¶n ëc lªp X v Y câ ph¥n phèi chu©n N (µ1 ; σ12 ) v N (µ2 ; σ22 ) t÷ìng ùng th¼:
!
σ2 σ2
X −Y ∼N µ1 − µ 2 , 1 + 2
n m
2 /σ 2
SX 1
∼ Fn−1,m−1 .
SY2 /σ22
b. Tr÷íng hñp têng thº khæng tu¥n theo luªt ph¥n phèi chu©n
- N¸u {X1 , X2 , ..., Xn } l mü ngü nhi¶n cõa bi¸n ngü nhi¶n X câ E(X) =
µ, D(X) = σ 2 húu h¤n th¼ khi n lîn (n > 30) theo ành lþ giîi h¤n trung t¥m:
√
σ2 n(X − µ)
X câ ph¥n phèi x§p x¿ N µ,
n
v S
câ ph¥n phèi x§p x¿ N (0, 1)
- N¸u X l sè l÷ñng c¡ thº mang d§u hi»u A câ t¿ l» l p = P (A) trong mü ngü nhi¶n
k½ch th÷îc n, th¼
X ∼ B(n, p)
Theo ành lþ Moivre-Laplace, n¸u n lîn th¼ X câ ph¥n phèi x§p x¿ N (np, np(1 − p)).
Do â, t¿ l» mü
X
p̂ =
n

p(1 − p)
câ ph¥n phèi x§p x¿ ph¥n phèi chu©n N p,
n

XC SUT THÈNG K
Tæn Th§t Tó
N®ng, 2022
Tæn Th§t Tó - 2022 Ch÷ìng 5. ×îc l÷ñng tham sè 1/48
Ch÷ìng 5. ×îc l÷ñng tham sè
1. ×îc l÷ñng iºm
1.1 ành ngh¾a

- Cho mü ngü nhi¶n {X1 , X2 , ..., Xn } tø têng thº câ ph¥n phèi phö thuëc v o
tham sè θ ch÷a bi¸t. Khi â, mët h m (thèng k¶) θ̂ = θ̂(X1 , ..., Xn ) ÷ñc gåi l mët
÷îc l÷ñng cõa tham sè θ .
- Vîi mët mü gi¡ trà cö thº {x1 , x2 , ..., xn } ta thu ÷ñc mët gi¡ trà cö thº cõa θ̂.
Khi â, gi¡ trà θ̂(x1 , ..., xn ) ÷ñc gåi l ÷îc l÷ñng iºm cõa tham sè θ düa tr¶n mü gi¡
trà {x1 , x2 , ..., xn }.
1.2 Ph¥n lo¤i ÷îc l÷ñng

- ×îc l÷ñng θ̂ = θ̂(X1 , ..., Xn ) ÷ñc gåi l ÷îc l÷ñng khæng ch»ch cõa tham sè θ n¸u
E(θ̂) = θ.
Trong tr÷íng hñp ng÷ñc l¤i th¼ ta gåi θ̂ ÷ñc gåi l ÷îc l÷ñng ch»ch v gi¡ trà b(θ) =
E(θ̂) − θ ÷ñc gåi l ë ch»ch cõa ÷îc l÷ñng.
- ×îc l÷ñng θ̂ = θ̂(X1 , ..., Xn ) ÷ñc gåi l ÷îc l÷ñng khæng ch»ch ti»m cªn cõa tham
sè θ n¸u
lim E(θ̂) = θ.
n→+∞
- Cho θ̂1 v θ̂2 l hai ÷îc l÷ñng khæng ch»ch cõa tham sè θ.
D(θ̂1 ) = E(θ̂1 − E θ̂1 )2 = E(θ̂1 − θ)2 v D(θ̂2 ) = E(θ̂2 − E θ̂2 )2 = E(θ̂2 − θ)2
Ta nâi ÷îc l÷ñng θ̂1 hi»u qu£ hìn ÷îc l÷ñng θ̂2 n¸u D(θ̂1 ) < D(θ̂2 ).
- ×îc l÷ñng θ̂ cõa θ l ÷îc l÷ñng khæng ch»ch v câ ph÷ìng sai D(θ̂) b² nh§t ÷ñc
gåi l ÷îc l÷ñng tèt nh§t.
V½ dö 1
Cho {X1 , ..., Xn } l mü ngü nhi¶n tø bi¸n ngü nhi¶n X câ ký vång E(X) = µ. X²t
c¡c ÷îc l÷ñng cõa µ:
X1 + Xn nX1 + Xn
µ̂1 = ; µ̂2 =
2 n
Ta câ:
EX1 + EXn µ+µ
E µ̂1 = = =µ
2 2
nEX1 + EXn nµ + µ (n + 1)µ
E µ̂2 = = =
n n n
Suy ra: µ̂1 l ÷îc l÷ñng khæng ch»ch cõa µ v µ̂2 l ÷îc l÷ñng ch»ch cõa µ nh÷ng khæng
ch»ch ti»m cªn v¼
(n + 1)µ
lim E µ̂2 = lim = µ.
n→+∞ n→+∞ n
V½ dö 2
Cho {X1 , ..., Xn } l mü ngü nhi¶n tø bi¸n ngü nhi¶n X câ ký vång E(X) = µ,
n > 2. X²t c¡c ÷îc l÷ñng cõa µ:
X1 + Xn X1 + X2 + ... + Xn
µ̂1 = ; µ̂2 =
2 n
D¹ th§y µ̂1 v µ̂2 l ÷îc l÷ñng khæng ch»ch cõa µ. Tuy nhi¶n,
DX1 + DXn 2σ 2 σ2
Dµ̂1 = = =
4 4 2
DX1 + DX2 + ... + DXn nσ 2 σ2
Dµ̂2 = = =
n2 n2 n
V¼ n > 2 n¶n D µ̂1 < Dµ̂2 . Do â, ÷îc l÷ñng µ̂2 hi»u qu£ hìn.
×îc l÷ñng khæng ch»ch cõa trung b¼nh v ph÷ìng sai

ành lþ: Cho bi¸n ngü nhi¶n X cõa mët têng thº câ E(X) = µ, D(X) = σ 2 . Gi£ sû
{X1 , X2 , ..., Xn } l mü ngü nhi¶n cõa X . Khi â:
1 Pn
i) X = Xi l ÷îc l÷ñng khæng ch»ch cõa µ.
n i=1
1 P n
ii) S 2 = (Xi − X)2 l ÷îc l÷ñng khæng ch»ch cõa σ 2 .
n − 1 i=1
Nhªn x²t: Câ thº chùng minh ÷ñc r¬ng:
n
n−1 2 1X
E(S∗2 ) = σ vîi S∗2 = (Xi − X̄)2
n n
i=1
i·u n y câ ngh¾a S∗2 l ÷îc l÷ñng ch»ch (khæng ch»ch ti»m cªn) cõa σ2, do â nâ
khæng ÷ñc chån l m ph÷ìng sai mü.

×îc l÷ñng khæng ch»ch cõa t¿ l»
ành lþ: Cho bi¸n ngü nhi¶n X câ ph¥n phèi Bernoulli vîi tham sè p. Gåi
(X1 , X2 , ..., Xn ) l mü ngü nhi¶n cõa X , tùc l :
X 0 1
P 1−p p
Khi â:
X1 + X2 + ... + Xn
P̂ =
n
l mët ÷îc l÷ñng khæng ch»ch cõa tham sè p.
Þ ngh¾a: N¸u d§u hi»u A câ t¿ l» p ch÷a bi¸t, v trong mü i·u tra k½ch th÷îc n câ
k c¡ thº mang d§u hi»u A, th¼ t¿ l» mü (t¦n su§t) fn = k/n l mët ÷îc l÷ñng khæng
ch»ch cõa p.
V½ dö 3
Chi·u cao X (m) cõa thanh ni¶n ð mët vòng câ ph¦n phèi chu©n N (µ, σ 2 ) vîi µ v σ
ch÷a bi¸t. Kh£o s¡t 300 thanh ni¶n ð vòng n y, ta ÷ñc mü dú li»u. Tø â t½nh ÷ñc
÷îc l÷ñng cho µ v σ :
µ ≈ x̄ = 166.3; σ ≈ 0.12
3.0
✓ ÷íng m u ä: ç thà

2.5
h m mªt ë ÷îc l÷ñng düa

tr¶n mü
2.0
Density
✓ ÷íng m u xanh: ç
1.5
thà h m mªt ë chu©n

1.0
N (µ, σ 2 ) khi thay c¡c gi¡

trà ch÷a bi¸t bði c¡c gi¡ trà
0.5
mü
0.0
1.2 1.4 1.6 1.8 2.0 2.2
Tæn Th§t Tó - 2022 N = 300 BandwidthCh÷ìng

= 0.03456
5. ×îc l÷ñng tham sè 8/48
V½ dö 4
º ÷îc l÷ñng t¿ l» p cû tri õng hë cho ùng cû vi¶n A, ng÷íi ta kh£o s¡t ngü nhi¶n 4000
ng÷íi th¼ câ 2640 ng÷íi õng hë ùng cû vi¶n n y. Nh÷ vªy, ta câ thº xem t¿ l» õng hë
ùng cû vi¶n A x§p x¿:
p ≈ 2640/4000 = 0, 66
1.3 Ph÷ìng ph¡p hñp lþ cüc ¤i (åc th¶m)

ành ngh¾a:
- Cho {k1 , k2 , ..., kn } l mü ngü nhi¶n k½ch th÷îc n cõa ph¥n phèi ríi r¤c X câ h m
x¡c su§t p(k, θ) vîi θ l tham sè ch÷a bi¸t. H m hñp l½ L(θ) l h m ÷ñc ành ngh¾a
nh÷ sau: n
Y
L(θ) = p(ki , θ).
i=1

- N¸u {x1 , x2 , ..., xn } l mü ngü nhi¶n k½ch th÷îc n cõa ph¥n phèi li¶n töc câ h m
mªt ë x¡c su§t f (x, θ) vîi θ l tham sè ch÷a bi¸t th¼ h m hñp l½ L(θ) l h m ÷ñc
ành ngh¾a nh÷ sau:
n
Y
L(θ) = f (xi , θ).
i=1
Nhªn x²t: H m hñp l½ L(θ) ch½nh l h m x¡c su§t (mªt ë x¡c su§t) çng thíi cõa
mü ngü nhi¶n.
ành ngh¾a: Cho h m hñp l½ L(θ) vîi tham sè θ ch÷a bi¸t. N¸u θM L l gi¡ trà tham sè
thäa m¢n L(θM L ) ≥ L(θ) vîi måi θ th¼ θM L ÷ñc gåi l ÷îc l÷ñng hñp l½ cüc ¤i cõa
tham sè θ.
Nhªn x²t:
i) Trong thüc h nh º t¼m ÷îc l÷ñng hñp lþ cüc ¤i ta gi£i ph÷ìng tr¼nh:
L′ (θ) = 0 ho°c [ln(L(θ))]′ = 0
ii) Tr÷íng hñp θ l mët vectì c¡c tham sè, tùc l θ = (θ1 , ..., θm ), º t¼m ÷îc l÷ñng
hñp lþ cüc ¤i ta gi£i h» ph÷ìng tr¼nh sau ¥y:
 
 
 ∂L(θ) = 0,





∂ ln L(θ)
= 0,

 ∂θ1 
 ∂θ1

··· ho°c 
···

 ∂L(θ) 
 ∂ ln L(θ)

 

 ∂θ = 0,  ∂θ = 0.
m m
V½ dö 5
T¼m ÷îc l÷ñng tham sè cõa ph¥n phèi Poisson b¬ng ph÷ìng ph¡p hñp l½ cüc ¤i.
Gi£i. Ph¥n phèi Poisson vîi tham sè λ câ h m x¡c su§t:

λx −λ
f (x) = e , x = 0, 1, ...
x!
Gi£ sû {x1 , ..., xn } l mët mü ngü nhi¶n tø ph¥n phèi tr¶n. Khi â, h m hñp lþ L(λ)
÷ñc x¡c ành: Yn Pn
i=1 xi
λ
L(λ) = f (xi ) = Qn e−nλ .
i=1 i=1 xi !
Suy ra: n
X n
Y
ln L(λ) = xi ln(λ) − ln( xi !) − nλ.
i=1 i=1
Do â: d ln L(λ) 1 Xn
1X
n
= xi − n = 0 ⇔ λ = xi .
dλ λ n
i=1 i=1
P
Vªy, ÷îc l÷ñng hñp lþ cüc ¤i λM L cõa λ l : λM L = n1 ni=1 xi .
V½ dö 6
T¼m ÷îc l÷ñng tham sè cõa ph¥n phèi chu©n N (µ; σ 2 ) b¬ng ph÷ìng ph¡p ÷îc l÷ñng
hñp l½ cüc ¤i.
Gi£i. Ph¥n phèi chu©n N (µ, σ2 ) câ h m mªt ë x¡c su§t:

!
1 (x − µ)2
f (x) = √ exp − .
σ 2π 2σ 2
Gi£ sû l mët mü ngü nhi¶n tø ph¥n phèi tr¶n. Khi â, h m hñp lþ
{x1 , ..., xn }
L(µ, σ 2 ) ÷ñc x¡c ành:
n Pn !
Y 2
1 i=1 (xi − µ)
L(µ, σ 2 ) = f (xi ) = √ exp − .
σ ( 2π)n
n 2σ 2
i=1
Pn
Suy ra: n n i=1 (xi − µ)2
ln L(µ, σ ) = − ln(σ 2 ) − ln(2π) −
2
.
2 2 2σ 2
Pn
Do â: ∂ ln L(µ, σ 2 ) (xi − µ)
= i=1 2 ,
∂µ σ
Pn 2
∂ ln L(µ, σ 2 ) n i=1 (xi − µ)
= − + .
∂σ 2 2σ 2 2σ 4

Gi£i h»: 
 ∂ ln L(µ, σ 2 )
 =0
∂µ
 2
∂ ln L(µ, σ )

 = 0,
∂σ 2
n n
theo µ, σ2 ta ÷ñc: 1X 1X
µ= xi = x̄ v σ = 2
(xi − x̄)2 .
n n
i=1 i=1
Vªy ÷îc l÷ñng hñp lþ cüc ¤i (µM L , σM

2 ) cõa (µ, σ 2 ) l :
L
n
1X
µM L = x̄ v 2
σM L = (xi − x̄)2 .
n
i=1
2. Kho£ng tin cªy
2.1 ành ngh¾a

Cho bi¸n ngü nhi¶n X câ ph¥n phèi phö thuëc v o tham sè θ ch÷a bi¸t v
l mët mü ngü nhi¶n tø ph¥n phèi n y. Tr¶n cì sð mü ngü nhi¶n
{X1 , X2 , ..., Xn }
n y ta x¥y düng hai h m L = L(X1 , ..., Xn ) v U = U (X1 , ..., Xn ) sao cho vîi mët sè
α ∈ (0, 1) cho tr÷îc ta câ:
P (L < θ < U ) = 1 − α. (*)

Khi â, kho£ng (L, U ) ÷ñc gåi l kho£ng tin cªy cõa tham sè θ vîi ë tin cªy 1 − α.
Gi¡ trà α ÷ñc gåi l mùc þ ngh¾a. Hi»u sè U − L ÷ñc gåi l ë d i kho£ng tin cªy.
Þ ngh¾a: N¸u ta thüc hi»n vi»c l§y mü nhi·u l¦n v méi l¦n ta ·u t½nh kho£ng tin
cªy (L, U ) düa tr¶n mü thu ÷ñc, th¼ t¿ l» kho£ng tin cªy chùa gi¡ trà ch½nh x¡c θ x§p
x¿ 1 − α.

Ph÷ìng ph¡p chung x¥y düng kho£ng tin cªy vîi ë tin c¥y cªy 1 − α:
i) chån hai sè α1 , α2 ∈ (0, 1) sao cho α1 + α2 = α.
ii) x¥y düng thèng k¶:
Gn = Gn (X1 , ..., Xn , θ)
sao cho ph¥n phèi cõa Gn ho n to n x¡c ành (ho°c ph¥n phèi giîi h¤n cõa Gn khi
n → ∞ x¡c ành) v khæng phö thuëc v o tham sè θ. Ngo i ra, Gn l mët h m ìn
i»u theo θ.
iii) Chån hai sè a v b sao cho P (Gn ≤ a) = α1 v P (Gn < b) = 1 − α2 .
iv) Gi£i b§t ph÷ìng tr¼nh a < Gn (X1 , ..., Xn , θ) < b theo θ ta ÷ñc kho£ng tin cªy c¦n
t¼m.
Nhªn x²t:
i) Trong mët sè tr÷íng hñp, c¡c gi¡ trà L, U trong ành ngh¾a câ thº ÷ñc chån sao cho:
P (L < θ < U ) ≥ 1 − α.
ii) N¸u α1 = 0 ho°c α2 = 0 ta ÷ñc c¡c kho£ng tin cªy 1 ph½a.

2.2 Kho£ng tin cªy cho k¼ vång khi ¢ bi¸t ph÷ìng sai
B i to¡n. Cho bi¸n ngü nhi¶n X cõa mët têng thº câ ph¥n phèi chu©n N (µ; σ 2 ) vîi
µ ch÷a bi¸t v σ 2 ¢ bi¸t. T¼m kho£ng tin cªy cho µ vîi mùc þ ngh¾a α.
Gñi þ. N¸u {X1 , X2 , ..., Xn } l mü ngü nhi¶n cõa X th¼
√
(X − µ) n
Z= ∼ N (0; 1).
σ
- Vîi α ∈ (0; 1), chån α1 = α2 = α/2 v chån zα/2 sao cho P (Z > zα/2 ) = α/2. Gi¡
trà zα/2 ÷ñc gåi l gi¡ trà tîi h¤n mùc α/2 cõa ph¥n phèi chu©n tc. Sau â, ta gi£i
b§t ph÷ìng tr¼nh:
σ σ
−zα/2 < Z < zα/2 ⇔ X − zα/2 √ < µ < X + zα/2 √
n n
ta ÷ñc kho£ng tin cªy èi xùng.

- N¸u chån α1 = 0 ho°c α2 = 0. Lóc n y ta thay zα/2 bði zα v thu ÷ñc kho£ng tin
cªy mët ph½a.
a. K¸t qu£
Vîi ë tin cªy 1 − α:
- Kho£ng tin cªy èi xùng cõa µ:
σ σ
x − zα/2 √ < µ < x + zα/2 √ ,
n n
- Kho£ng tin cªy tèi a cõa µ: σ

µ < x + zα √ .
n
- Kho£ng tin cªy tèi thiºu cõa µ:

σ
µ > x − zα √ .
n
Nhªn x²t: N¸u X khæng tu¥n theo luªt ph¥n phèi chu©n nh÷ng khi k½ch th÷îc mü
√
lîn (n > 30) theo ành lþ giîi h¤n trung t¥m Z = (X − µ) n/σ câ ph¥n phèi x§p x¿
N (0, 1). Do â, c¡c kho£ng tin cªy ð tr¶n v¨n câ thº ¡p döng ÷ñc.
V½ dö 7
Khèi l÷ñng (kg) cõa mët thi¸t bà câ ph¥n phèi chu©n N (µ; σ 2 ) vîi σ = 0.2 (kg). Chån
ngü nhi¶n 25 thi¸t bà ng÷íi ta t½nh ÷ñc trung b¼nh mü x = 65, 1 (kg). Vîi ë tin cªy
95% h¢y t¼m kho£ng tin cªy (èi xùng) cho khèi l÷ñng trung b¼nh cõa thi¸t bà n y. Cho
bi¸t z0,025 = 1, 96.
Gi£i.
- C¡c sè °c tr÷ng mü: n = 25; x̄ = 65, 1.
- ë tin cªy: 1 − α = 0, 95 ⇒ α = 0, 05; zα/2 = z0,025 = 1, 96.
- Sai sè ÷îc l÷ñng:
σ 0, 2
ε = zα/2 √ = 1, 96 ∗ √ = 0, 0784
n 25
- Kho£ng tin cªy cho khèi l÷ñng trung b¼nh µ cõa thi¸t bà n y:
x̄ − ε < µ < x̄ + ε ⇔ 65, 02 < µ < 65, 18

b. V§n · cï mü
Tø cæng thùc kho£ng tin cªy cho µ ta th§y r¬ng sai sè cõa ÷îc l÷ñng |x − µ| b² hìn
σ
ho°c b¬ng zα/2 √ .
n
σ
ε = zα/2 √
n
- i·u ki»n h¤n ch¸: ε < ∆ vîi ∆ > 0 cho tr÷îc.
σ
ε = zα/2 √ < ∆
n
- Gi£i b§t ph÷ìng tr¼nh theo n:

2
zα/2 σ
n> .
∆
V½ dö 8
Trð l¤i vîi V½ dö 7 n¸u y¶u c¦u sai sè ÷îc l÷ñng khæng v÷ñt qu¡ 0,05 th¼ vîi ë tin cªy
98% ta c¦n chån tèi thiºu bao nhi¶u thi¸t bà º kh£o s¡t? Cho bi¸t z0,01 = 2, 326.
Gi£i.
σ
ε = zα/2 √
n
- i·u ki»n h¤n ch¸: ε < ∆ = 0, 05.
- Suy ra: 2
zα/2 σ
n> .
∆
- ë tin cªy: 1 − α = 0, 98 ⇒ α = 0, 02; zα/2 = z0,01 = 2, 326.
Do â:
2, 326 ∗ 0, 2 2
n> = 86, 56
0, 05
Vªy, k½ch th÷îc mü tèi thiºu c¦n kh£o s¡t: n = 87
2.3 Kho£ng tin cªy cho k¼ vång khi ch÷a bi¸t ph÷ìng sai
B i to¡n: Cho bi¸n ngü nhi¶n X cõa mët têng thº câ ph¥n phèi chu©n N (µ; σ 2 ) vîi
µ v σ 2 ch÷a bi¸t. T¼m kho£ng tin cªy cho µ vîi ë tin cªy 1 − α.
Gñi þ. N¸u {X1 , X2 , ..., Xn } l mü ngü nhi¶n cõa X th¼
√
(X − µ) n
T = ∼ Tn−1
S
- Vîi mùc þ ngh¾a α, chån α1 = α2 = α/2 v l§y gi¡ trà tn−1;α/2 l gi¡ trà tîi h¤n cõa
ph¥n phèi Tn−1 , tùc l P (T > tn−1;α/2 ) = α/2. Sau â, gi£i ph÷ìng tr¼nh:
S S
−tn−1;α/2 < T < tn−1;α/2 ⇔ X − tn−1;α/2 √ < µ < X + tn−1;α/2 √
n n
- Chån α1 = 0 ho°c α2 = 0. Lóc n y ta thay tn−1;α/2 bði tn−1;α v thu ÷ñc kho£ng
tin cªy mët ph½a.

K¸t qu£
s s
x − tn−1;α/2 √ < µ < x + tn−1;α/2 √ ,
n n
- Kho£ng tin cªy tèi a cõa µ:

s
µ < x + tn−1;α √ .
n

s
x − tn−1;α √ < µ.
n
Nhªn x²t:
i) K½ch th÷îc mü lîn: N¸u X khæng tu¥n theo luªt ph¥n phèi chu©n √
nh÷ng khi k½ch
th÷îc mü lîn (n > 30) theo ành lþ giîi h¤n trung t¥m Z = (X − µ) n/S câ ph¥n
phèi x§p x¿ N (0, 1). Lóc
â, vîi ë tin cªy 1 − α:
s s
x − zα/2 √ < µ < x + zα/2 √ ,
n n
- Kho£ng tin cªy tèi a cõa µ:

s
µ < x + zα √ .
n

s
x − zα √ < µ.
n
ii) Khi n > 30: tn−1;β ≈ zβ .

V½ dö 9
Mët mü 16 pin dòng cho smartphone ÷ñc chån ngü nhi¶n cõa cæng ty A câ tuêi thå
trung b¼nh t½nh tr¶n mü x = 24308 (gií) v ë l»ch chu©n mü s = 727 (gií). Gi£ sû
r¬ng tuêi thå pin smartphone câ ph¥n phèi chu©n. Vîi ë tin cªy 95%, h¢y t¼m kho£ng
tin cªy cho tuêi thå trung b¼nh cõa pin smartphone ÷ñc s£n xu§t bði cæng ty A. Cho
bi¸t t15;0,025 = 2, 1314.
Gi£i. Theo gi£ thi¸t:

n = 16 < 30; x̄ = 24308; s = 727
ë tin cªy: 1 − α = 0, 95 ⇒ α = 0, 05; tn−1;α/2 = t15;0,025 = 2, 1314
Sai sè:
s 727
ε = tn−1;α/2 √ = 2, 1314 ∗ √ = 387, 382
n 16
Kho£ng tin cªy cho tuêi thå trung b¼nh cõa pin smartphone:
x̄ − ε < µ < x̄ + ε ⇔ 23920.618 < µ < 24695.382
V½ dö 10
N«ng su§t (t¤/ha) cõa mët lo¤i c¥y trçng tu¥n theo luªt ph¥n phèi chu©n. H¢y t¼m ÷îc
l÷ñng kho£ng èi xùng n«ng su§t trung b¼nh cõa mët lo¤i c¥y trçng n y vîi ë tin cªy
95% tr¶n cì sð b£ng sè li»u i·u tra sau ¥y:
N«ng su§t(t¤/ha) 42-47 47-52 52-57 57-62 62-67

Sè iºm thu ho¤ch 2 5 14 10 5
Cho bi¸t z0,05 = 1, 645; z0,025 = 1, 96; z0,02 = 2, 054; z0,01 = 2, 326.
Gi£i. D¤ng thu gån:
N«ng su§t(t¤/ha) 44,5 49,5 54,5 59,5 64,5

Sè iºm thu ho¤ch 2 5 14 10 5
C¡c sè °c tr÷ng mü:

n = 36 > 30; x̄ = 56, 028; s = 5, 321
ë tin cªy: 1 − α = 0, 95 ⇒ α = 0, 05; tn−1,α/2 ≈ zα/2 = z0,025 = 1, 96

Sai sè:
s 5, 321
ε = tn−1,α/2 √ = 1, 96 ∗ √ = 1, 738
n 36
Kho£ng tin cªy cho n«ng su§t trung b¼nh:
x̄ − ε < µ < x̄ + ε ⇔ 54, 29 < µ < 57, 766

2.4 Kho£ng tin cªy cho ph÷ìng sai
B i to¡n: Cho bi¸n ngü nhi¶n X cõa mët têng thº câ ph¥n phèi chu©n N (µ; σ 2 ) vîi
µ v σ 2 ch÷a bi¸t. T¼m kho£ng tin cªy cho σ 2 vîi ë tin cªy 1 − α.
K¸t qu£: N¸u {X1 , X2 , ..., Xn } l mü ngü nhi¶n cõa X th¼ bi¸n ngü nhi¶n:
(n − 1)S 2
χ2 = ∼ χ2n−1 .
σ2
- Vîi mùc þ ngh¾a α, chån α1 = α2 = α/2 v l§y gi¡ trà χ2n−1;α/2 , χ2n−1;1−α/2 l gi¡ trà
tîi h¤n mùc α/2 v 1 − α/2 cõa ph¥n phèi χ2n−1 , ta ÷ñc kho£ng tin cªy hai ph½a.
- Chån α1 = 0 ho°c α2 = 0. Lóc n y ta thay χ2n−1;α/2 bði χ2n−1;α , χ2n−1;1−α/2 bði
χ2n−1;1−α v thu ÷ñc kho£ng tin cªy mët ph½a.
K¸t qu£
- Kho£ng tin cªy hai ph½a cho σ2 :
(n − 1)s2 2 (n − 1)s2
< σ < ,
χ2n−1;α/2 χ2n−1;1−α/2
- Kho£ng tin cªy tèi a cho ph÷ìng sai σ2 :

(n − 1)s2
0 < σ2 < .
χ2n−1;1−α
- Kho£ng tin cªy tèi thiºu cho ph÷ìng sai σ2 :

(n − 1)s2
< σ 2 < +∞.
χ2n−1;α

V½ dö 11
Mët d¥y chuy·n tü ëng âng g¤o v o bao ÷ñc kiºm tra. C¥n thû 25 bao g¤o do d¥y
chuy·n n y thüc hi»n th¼ t½nh ÷ñc ë l»ch chu©n khèi l÷ñng g¤o méi bao s = 0, 15
(kg). Vîi ë tin cªy 95% t¼m kho£ng tin cªy cho ph÷ìng sai cõa khèi l÷ñng g¤o ÷ñc
âng cho méi bao bði d¥y chuy·n n y. Gi£ thi¸t khèi l÷ñng g¤o ÷ñc âng cho méi bao
tu¥n theo luªt ph¥n phèi chu©n. Cho bi¸t: χ224;0.025 = 39, 364, χ224;0.975 = 12, 401.
¡p sè: 0, 0137 < σ 2 < 0, 0435.
2.5 Kho£ng tin cªy cho t l»

B i to¡n: X²t d§u hi»u A trong têng thº câ t¿ l» l p (ch÷a bi¸t). H¢y t¼m kho£ng tin
cªy cho p vîi ë tin cªy 1 − α.
K¸t qu£:
- Ti¸n h nh i·u tra mët mü k½ch th÷îc n. Gi£ sû trong mü n y câ k ph¦n tû mang
d§u hi»u A.
- Gåi X l sè ph¦n tû mang d§u hi»u A trong mü k½ch th÷îc n, ta câ X ∼ B(n, p).
Theo ành lþ giîi h¤n t½ch ph¥n Moivre-Laplace, bi¸n ngü nhi¶n:
X − np
Z=p câ ph¥n phèi x§p x¿ chu©n tc N (0, 1).
np(1 − p)
- Vîi α ∈ (0; 1) cho tr÷îc, chån α1 = α2 = α/2 ta ÷ñc kho£ng:

r r
p(1 − p) p(1 − p)
p̂ − zα/2 5 v n(1 − p̂) > 5.
a. K¸t qu£
- Kho£ng tin cªy èi xùng cho p:
r r
p̂(1 − p̂) p̂(1 − p̂)
p̂ − zα/2 p̂ − zα .
n
V½ dö 12
Gieo 400 h¤t ªu xanh th¼ câ 50 h¤t khæng n£y m¦m. Vîi ë tin cªy 98%, h¢y t¼m:
a) Kho£ng tin cªy èi xùng cho t¿ l» h¤t n£y m¦m.
b) Kho£ng tin cªy tèi thiºu cho t¿ l» h¤t khæng n£y m¦m.
Cho bi¸t z0,05 = 1, 645; z0,025 = 1, 96; z0,02 = 2, 054; z0,01 = 2, 326.
Gi£i.
k 400 − 50
a. - T¿ l» mü: p̂ = = = 0, 875.
n 400
- ë tin cªy: 1 − rα = 0, 98 ⇒ α = 0, 02; zα/2 = z0,01 = 2, 326
r
p̂(1 − p̂) 0, 875 ∗ (1 − 0, 875)
- Sai sè: ε = zα/2 = 2, 326 ∗ = 0, 0385
n 400
- Kho£ng tin cªy cho t¿ l» h¤t n£y m¦m p:
p̂ − ε < p < p̂ + ε ⇔ 0, 8365 < p < 0, 9135
b. - T¿ l» mü:
k 50
p̂ = = = 0, 125
n 400
- ë tin cªy: 1 − α = 0, 98 ⇒ α = 0, 02; zα = z0,02 = 2, 054
- Sai sè:
r r
p̂(1 − p̂) 0, 125 ∗ (1 − 0, 125)
ε = zα = 2, 054 ∗ = 0, 034
n 400
- Kho£ng tin cªy tèi thiºu cho t¿ l» h¤t khæng n£y m¦m p:
p > p̂ − ε ⇔ p > 0, 091

b. Nhªn x²t
i) Kho£ng tin cªy cho sè l÷ñng c¡ thº
Tø kho£ng tin cªy cho t¿ l» ta câ thº suy ra kho£ng tin cªy cho sè l÷ñng c¡ thº mang
d§u hi»u nghi¶n cùu ho°c sè l÷ñng c¡ thº cõa têng thº. Cö thº:
- Gåi K v N l¦n l÷ñt l sè l÷ñng c¡ thº mang d§u hi»u nghi¶n cùu v sè l÷ñng c¡ thº
cõa têng thº. Khi â, t¿ l» d§u hi»u nghi¶n cùu:
K
p= (1)
N
- Düa tr¶n mü i·u tra, ta ÷îc l÷ñng ÷ñc kho£ng tin cªy cho t¿ l» p:
p1 < p < p 2 (2)
Tø (1) v (2) suy ra kho£ng tin cªy cho gi¡ trà K ho°c N.
V½ dö 13
Trong mët cuëc b¦u cû ð mët àa ph÷ìng câ 10000 cû tri. Ng÷íi ta phäng v§n ngü
nhi¶n 300 cû tri th¼ th§y câ 156 ng÷íi õng hë cho ùng cû vi¶n A. Vîi ë tin cªy 95%
t¼m kho£ng tin cªy (èi xùng) cho sè l÷ñng cû tri ð àa ph÷ìng n y õng hë cho ùng cû
vi¶n A.
Gi£i. Gåi K l sè l÷ñng cû tri ð àa ph÷ìng n y õng hë ùng cû vi¶n A. Ta câ t¿ l» õng
hë ùng cû vi¶n A: p = K/10000.
T¿ l» mü: p̂ = k/n = 156/300 = 0, 52
ë tin cªy: 1 − α = 0, 95 ⇒ α = 0, 05; zα/2 = z0,025 = 1, 96
Sai sè: r
p̂(1 − p̂)
r
0, 52 ∗ 0, 48
ε = zα/2 = 1, 96 ∗ = 0, 0565
n 300
Kho£ng tin cªy cho t¿ l» õng hë:
p̂ − ε < p < p̂ + ε ⇔ 0, 4635 < p < 0, 5765
Tø â, suy ra:
0, 4635 < K/10000 < 0, 5765 ⇔ 4635 < K < 5765
V½ dö 14
º ÷îc l÷ñng sè l÷ñng c¡ câ trong hç, ng÷íi ta l m nh÷ sau. Bt ngü nhi¶n 500 con
c¡, sau â ¡nh d§u v o c¡c con c¡ ¢ ÷ñc bt v th£ chóng xuèng hç. Sau â bt
ngü nhi¶n 200 con c¡ º kiºm tra th¼ th§y câ 30 con câ ¡nh d§u. Vîi ë tin cªy 90%
t¼m kho£ng tin cªy èi xùng cho sè l÷ñng c¡ câ trong hç.
Gi£i. Gåi N l sè l÷ñng c¡ trong hç. Ta câ t¿ l» c¡ ÷ñc ¡nh d§u: p = 500/N .

T¿ l» mü: p̂ = k/n = 30/200 = 0, 15
ë tin cªy: 1 − α = 0, 9 ⇒ α = 0, 1; zα/2 = z0,05 = 1, 645
Sai sè: r
p̂(1 − p̂)
r
0, 15 ∗ 0, 85
ε = zα/2 = 1, 645 ∗ = 0, 0415
n 200
Kho£ng tin cªy cho t¿ l» c¡ ÷ñc ¡nh d§u:
p̂ − ε 0 cho tr÷îc.
- Gi£ sû gi¡ trà p̂ khæng bi¸n ëng lîn khi t½nh t½nh tr¶n c¡c mü kh¡c nhau, khi â:
2
zα/2
n≥ p̂(1 − p̂).
∆
- Trong tr÷íng hñp khæng câ dú li»u º t½nh gi¡ trà p̂, sû döng b§t ¯ng thùc p̂(1 − p̂) ≤
1/4 ta thu ÷ñc b§t ¯ng thùc:
2
1 zα/2
n≥ .
4 ∆
V½ dö 15
Mët cuëc kh£o s¡t sùc khäe cëng çng ang ÷ñc l¶n k¸ ho¤ch trong mët khu vüc æ
thà lîn vîi möc ½ch ÷îc t½nh t l» tr´ em tø 0 ¸n 14 tuêi ch÷a ÷ñc ti¶m chõng b¤i
li»t ¦y õ. C¡c nh tê chùc cõa dü ¡n muèn t l» mü cõa tr´ khæng ÷ñc ti¶m chõng
¦y õ k/n ph£i n¬m trong kho£ng cõa t l» thüc p vîi sai sè ±0, 05 vîi x¡c su§t tèi
thiºu 98%. Häi k½ch th÷îc mü i·u tra tèi thiºu l bao nhi¶u?
Cho bi¸t z0,05 = 1, 645; z0,025 = 1, 96; z0,02 = 2, 054; z0,01 = 2, 326.
Gi£i. Sai sè ÷îc l÷ñng: r

p̂(1 − p̂)
ε = zα/2
n
i·u ki»n: ε ≤ ∆ = 0, 05. Suy ra:
2
zα/2
n≥ p̂(1 − p̂).
∆
V¼ p̂ ch÷a bi¸t n¶n ¡p döng b§t ¯ng thùc p̂(1 − p̂) ≤ 1/4 ta thu ÷ñc:
2
1 zα/2
n≥ .
4 ∆
ë tin cªy: 1 − α = 0, 98 ⇒ α = 0, 02; zα/2 = z0,01 = 2, 326. Do â:

2
1 2, 326
n≥ = 541, 0276
4 0, 05
Vªy, n = 542.

V½ dö 16
S£n l÷ñng g¤o b¡n ra trong 1 ng y câ ph¥n phèi chu©n. i·u tra s£n l÷ñng b¡n ra trong
120 ng y, ta ÷ñc b£ng sè li»u sau:
S£n l÷ñng (kg) 400-440 440-480 480-520 520-560 560-600 600-640 640-680
Sè ng y 4 9 15 23 30 22 17
a) Vîi ë tin cªy 95% t¼m kho£ng tin cªy èi xùng cho sè ti·n b¡n ra trung b¼nh trong
mët ng y. Bi¸t gi¡ méi kg g¤o l 15.000 çng.
b) Ng y câ s£n l÷ñng g¤o b¡n ra khæng nhä hìn 560 kg ÷ñc gåi l ng y cao iºm. Vîi
ë tin cªy 98%, t¼m kho£ng tin cªy èi xùng cho sè ng y cao iºm trong 1000 ng y
b¡n.
Cho bi¸t z0,05 = 1, 645; z0,025 = 1, 96; z0,02 = 2, 054; z0,01 = 2, 326.
Gi£i.
a. D¤ng thu gån:
S£n l÷ñng (kg) 420 460 500 540 580 620 660
Sè ng y 4 9 15 23 30 22 17
C¡c sè °c tr÷ng mü: n = 120 > 30; x̄ = 566, 67; s = 64

ë tin cªy: 1 − α = 0, 95 ⇒ α = 0, 05; tn−1,α/2 ≈ zα/2 = z0,025 = 1, 96.
Sai sè:
s 64
ε = tn−1,α/2 √ = 1, 96 ∗ √ = 11, 45
n 120
Kho£ng tin cªy cho khèi l÷ñng g¤o trung b¼nh b¡n ÷ñc trong 1 ng y:
x̄ − ε < µ < x̄ + ε ⇔ 555, 22 < µ < 578, 12
Kho£ng tin cªy cho sè ti·n T (ng n çng) trung b¼nh b¡n ÷ñc trong 1 ng y:
555, 22 ∗ 15 < T < 578, 12 ∗ 15 ⇔ 8328, 3 < T < 8671, 8
b. Gåi K l sè ng y cao iºm trong 1000 ng y. Ta câ t¿ l» ng y cao iºm: p = K/1000.

T¿ l» mü ng y cao iºm:
k 30 + 22 + 17
p̂ = = = 0, 575
n 120
ë tin cªy: 1 − α = 0, 98 ⇒ α = 0, 02; zα/2 = z0,01 = 2, 326.
Sai sè: r r
p̂(1 − p̂) 0, 575 ∗ (1 − 0, 575)
ε = zα/2 = 2, 326 ∗ = 0, 105
n 120
Kho£ng tin cªy cho t¿ l» ng y cao iºm p:
p̂ − ε < p < p̂ + ε ⇔ 0, 47 < p < 0, 68
Suy ra:
0, 47 < K/1000 < 0, 68 ⇔ 470 < K < 680

XC SUT THÈNG K
Tæn Th§t Tó
N®ng, 2022
Tæn Th§t Tó - 2022 Ch÷ìng 6: Kiºm ành gi£ thuy¸t thèng k¶ 1/49
Ch÷ìng 6: Kiºm ành gi£ thuy¸t thèng k¶

1. C¡c kh¡i ni»m
1.1 Gi£ thuy¸t thèng k¶
- l c¡c kh¯ng ành v· ph¥n phèi cõa têng thº nghi¶n cùu. C¡c
kh¯ng ành n y câ thº l : v· gi¡ trà ch÷a bi¸t cõa tham sè èi vîi ph¥n phèi ¢ bi¸t, v·
Gi£ thuy¸t thèng k¶
d¤ng ph¥n phèi ch÷a bi¸t, v· mèi quan h» giúa c¡c bi¸n ngü nhi¶n,...
V½ dö 1
✓ Tuêi thå ng÷íi Vi»t tu¥n theo luªt ph¥n phèi chu©n N (µ, σ 2 ), vîi µ, σ ch÷a bi¸t.
Gi£ thuy¸t thèng k¶ câ thº l : µ = 60 (tuêi) ho°c µ > 60, ho°c µ ̸= 60, ...
✓ Nghi¶n cùu v· chi·u cao (X ) cõa ng÷íi Vi»t. Gi£ thuy¸t thèng k¶ câ thº l : X câ
ph¥n phèi chu©n, X câ ph¥n phèi mô, ...
✓ Nghi¶n cùu t¶n cõa bè (X ), t¶n cõa mµ (Y ) v t¶n cõa ng÷íi con thù nh§t (Z ).
Gi£ thuy¸t thèng k¶: Z câ mèi quan h» vîi X v Y, Z khæng câ mèi quan h» vîi X v
Y, ...
Khi nghi¶n cùu ta câ thº ÷a ra nhi·u gi£ thuy¸t kh¡c nhau. Trong ch÷ìng n y, chóng
ta ch¿ kh£o s¡t b i to¡n kiºm ành vîi hai gi£ thuy¸t m thæi.
- l b i to¡n gçm mët c°p gi£ thuy¸t thèng k¶ m¥u thu¨n
nhau ÷ñc ÷a ra xem x²t º chån mët gi£ thuy¸t óng. Mët trong hai gi£ thuy¸t â
B i to¡n kiºm ành gi£ thuy¸t
÷ñc gi£ ành ban ¦u l gi£ thuy¸t óng, gåi l v ÷ñc k½ hi»u l H .
Gi£ thuy¸t cán l¤i gåi l , ÷ñc k½ hi»u l H .
gi£ thuy¸t gèc 0
èi thuy¸t 1
H : gi£ thuy¸t gèc

(
H : èi thuy¸t
0
- L÷u þ: Vîi méi gi£ thuy¸t gèc H ta câ thº x¥y düng nhi·u èi thuy¸t H kh¡c nhau.
- l ph÷ìng ph¡p sû döng mü dú li»u thu ÷ñc º ÷a ra quy¸t
0 1
ành b¡c bä H hay ch§p nhªn H .

Kiºm ành gi£ thuy¸t
0 0
1.2 Nguy¶n lþ x¡c su§t nhä v x¡c su§t lîn
- : Mët bi¸n cè câ x¡c su§t r§t nhä (g¦n b¬ng 0) th¼ câ thº xem
bi¸n cè â khæng x£y ra khi thüc hi»n ph²p thû mët l¦n.
Nguy¶n l½ x¡c su§t nhä
- : Mët bi¸n cè câ x¡c su§t r§t lîn (g¦n b¬ng 1) th¼ câ thº xem
bi¸n cè â s³ x£y ra khi thüc hi»n ph²p thû.
Nguy¶n l½ x¡c su§t lîn
1.3 Thèng k¶ kiºm ành

Gåi {X , X , ..., X } l mët mü ngü nhi¶n tòy þ. Ta x¥y düng mët thèng k¶ T =
T (X , X , ..., X ) v s³ sû döng nâ º ÷a ra quy¸t ành b¡c bä hay ch§p nhªn gi£
1 2 n
thuy¸t H . Lóc n y, T ÷ñc gåi l (hay ).

1 2 n
0 thèng k¶ kiºm ành ti¶u chu©n kiºm ành
Vîi α ∈ (0, 1) cho tr÷îc, ta câ thº x¥y düng mi·n W sao cho: α
P (T ∈ W |H óng) = α α 0
Lóc â, mi·n W ÷ñc gåi l α α.

mi·n b¡c bä vîi mùc þ ngh¾a
1.3 C¡c b÷îc ti¸n h nh

Khi cho tr÷îc mùc þ ngh¾a α ta câ thº sû döng c¡c b÷îc gñi þ sau ¥y º ti¸n h nh
gi£i b i to¡n kiºm ành:
- X¡c ành gi£ thuy¸t H , H v ph¡t biºu b i to¡n:
0 1

(
H : èi thuy¸t
0
- Chån thèng k¶ kiºm ành T v t½nh gi¡ trà cõa nâ tr¶n mü dú li»u thu ÷ñc (k½
hi»u l T ).
- X¡c ành mi·n b¡c bä W vîi mùc þ ngh¾a α cho tr÷îc.
s
- K¸t luªn: N¸u T ∈ W th¼ b¡c bä gi£ thuy¸t H . Ng÷ñc l¤i, ta ch÷a câ cì sð b¡c
α
bä H n¶n t¤m thíi ch§p nhªn gi£ thuy¸t n y.

s α 0
0
1.4 Sai l¦m khi kiºm ành

- Sai l¦m lo¤i I: Sai l¦m mc ph£i khi b¡c bä H nh÷ng trong khi thüc t¸ l H0 l gi£
thuy¸t óng. X¡c su§t mc sai l¦m lo¤i 1 ÷ñc k½ hi»u: α.
0
- Sai l¦m lo¤i II: Sai l¦m mc ph£i khi ch§p nhªn H trong khi thüc t¸ l H0 l gi£
thuy¸t sai. X¡c su§t mc sai l¦m lo¤i 2 ÷ñc k½ hi»u: β.
0
B£ng d÷îi ¥y têng hñp l¤i c¡c tr÷íng hñp:

Thüc t¸ H óng H sai
Quy¸t ành 0 0
B¡c bä H 0 sai l¦m lo¤i I quy¸t ành óng

Ch§p nhªn H quy¸t ành óng sai l¦m lo¤i II
0
Nh÷ vªy,
α = P (b¡c bä H | H óng), β = P (ch§p nhªn H | H sai)
0 0 0 0
1.5 Ph÷ìng ph¡p P-gi¡ trà
Trong c¡c ph¦n m·m thèng k¶, ng÷íi ta th÷íng sû döng ph÷ìng ph¡p p-gi¡ trà º ra
quy¸t ành. L÷u þ r¬ng, ta câ b i to¡n kiºm ành:
(
H : èi thuy¸t
0
P-gi¡ trà ÷ñc mæ t£ nh÷ sau:

✓ The p-value is the probability of obtaining test results at least as extreme as
the results actually observed, under the assumption that the null hypothesis is correct.
(https://en.wikipedia.org/wiki/P-value)
✓ The P-value approach involves determining "likely" or "unlikely" by deter-
mining the probability assuming the null hypothesis were true of observ-
ing a more extreme test statistic in the direction of the alternative hypothesis
than the one observed. (https://online.stat.psu.edu/statprogram/reviews/
statistical-concepts/hypothesis-testing/p-value-approach)
Di¹n gi£i: P-gi¡ trà l x¡c su§t (mùc ë hñp lþ) thu ÷ñc dú li»u quan s¡t v ÷ñc t½nh
düa tr¶n mët thèng k¶ kiºm ành khi ta gi£ sû H l gi£ thuy¸t óng. Do â, n¸u p-gi¡
trà c ng nhä th¼ ta c ng câ cì sð b¡c bä H .
0
0
C¡c b÷îc thüc hi»n:
- X¡c ành gi£ thuy¸t H , H v ph¡t biºu b i to¡n.
- Chån thèng k¶ kiºm ành T v t½nh gi¡ trà cõa nâ tr¶n mü dú li»u thu ÷ñc (k½
0 1
hi»u l T ).
- T½nh p-gi¡ trà theo thèng k¶ kiºm ành
s
- So s¡nh p-gi¡ trà vîi mùc þ ngh¾a α cho tr÷îc:

i) N¸u p-gi¡ trà ≤ α th¼ b¡c bä H .
ii) N¸u p-gi¡ trà > α th¼ ch§p nhªn H .
0
Khi gi¡ trà α ch÷a bi¸t m p-gi¡ trà r§t nhä th¼ ta b¡c bä H . Trong thèng k¶ ng÷íi ta
0
hay l§y mùc α º so s¡nh l α = 0, 05.

0
2. Kiºm ành gi£ thuy¸t v· k¼ vång cõa ph¥n phèi chu©n

2.1 Khi ph÷ìng sai ¢ bi¸t
Cho bi¸n ngü nhi¶n X cõa mët têng thº câ ph¥n phèi chu©n N (µ; σ ) vîi k¼ vång µ
2
ch÷a bi¸t v ph÷ìng sai σ ¢ bi¸t.

2
• X²t b i to¡n kiºm ành gi£ thuy¸t:

H :µ=µ ,
(
H : µ ̸= µ ,
0 0
(I)
1 0
trong â µ l mët sè thüc ¢ cho.

- Gi£ sû r¬ng H óng, th¼
0
0
√
(X − µ0 ) n
Z= ∼ N (0, 1)
σ
Ta s³ b¡c bä H n¸u X qu¡ kh¡c bi»t so vîi µ hay nâi c¡ch kh¡c, |Z| > c > 0 vîi c
l mët h¬ng sè n o â.
0 0
- Mi·n b¡c bä vîi mùc þ ngh¾a α: W = (−∞; −z ] ∪ [z ; +∞).

α α/2 α/2
:
(
H0 µ = µ0 ,
:
̸ µ0 ,
H1 µ =
(I)
• èi vîi b i to¡n kiºm ành gi£ thuy¸t:

H :µ=µ
(
H :µ>µ .
0 0
(II)
1 0
Ta s³ b¡c bä H n¸u Z > c > 0 vîi c l mët h¬ng sè n o â.

Mi·n b¡c bä H l W = [z ; +∞)
0
• èi vîi b i to¡n kiºm ành gi£ thuy¸t:

0 α α
H :µ=µ
(
H :µ<µ .
0 0
(III)
1 0
Ta s³ b¡c bä H n¸u Z < c < 0 vîi c l mët h¬ng sè n o â.

Mi·n b¡c bä H l W = (−∞; −z ]
0
0 α α
: :
( (
H0 µ = µ0 H0 µ = µ0
:
H1 µ > µ0 .
(II)
:
H1 µ < µ0 .
(III)
Cho bi¸n ngü nhi¶n X ∼ N (µ; σ ) vîi σ ¢ bi¸t.
2 2
Gi£ thuy¸t gèc H : µ = µ

0 0 √
Gi¡ trà thèng k¶ kiºm ành: z = σ(x − µ ) n 0
èi thuy¸t Mi·n b¡c bä H p-gi¡ trà

0
H : µ ̸= µ
1 0 (−∞; −z ] ∪ [z ; +∞) 2(1 − Φ(|z|))
H :µ>µ
α/2 α/2
1 0 [z ; +∞)
α 1 − Φ(z)
H :µ<µ
1 0 (−∞; −z ] α Φ(z)
Nhªn x²t: Khi bi¸n ngü nhi¶n X khæng tu¥n theo √ luªt ph¥n phèi chu©n nh÷ng vîi
k½ch th÷îc mü lîn (n > 30) th¼ Z = σ câ ph¥n phèi x§p x¿ N (0; 1). Do
(X − µ ) n 0
â, k¸t qu£ tr¶n v¨n ¡p döng ÷ñc.

V½ dö 2
Nguçn c§p i»n cho m¡y t½nh ¤t ti¶u chu©n l 19 volt. o nguçn c§p i»n cõa mët mü
25 s¤c pin ÷ñc chån ngü nhi¶n cõa h¢ng s£n xu§t A ng÷íi ta t½nh ÷ñc x = 19, 25
volt. Gi£ sû nguçn c§p i»n n y câ ph¥n phèi chu©n vîi ë l»ch chu©n σ = 0, 5 volt. Vîi
mùc þ ngh¾a α = 0, 05 h¢y kiºm ành gi£ thuy¸t gèc H0 : µ = 19 (volt) vîi èi thuy¸t
H1 : µ > 19 (volt), trong â µ l nguçn c§p i»n trung b¼nh cõa lo¤i s¤c pin tr¶n.
Cho bi¸t z0.1 = 1.282; z0.05 = 1.645; z0.025 = 1.96; z0.02 = 2.054, z0.01 = 2.326
Gi£i. B i to¡n kiºm ành: (

H0 : µ = 19
H1 : µ > 19
C¡c sè °c tr÷ng mü: n = 25 < 30; x̄ = 19, 25√ . √
Gi¡ trà cõa thèng k¶ kiºm ành: z = σ =
(x̄ − µ ) n (19, 25 − 19) 25
0
= 2, 5.
Mùc þ ngh¾a: α = 0, 05 ⇒ z = z = 1, 645.
0, 5
Mi·n b¡c bä: W = [1, 645; +∞).

α 0,05
V¼ z ∈ W n¶n ta b¡c bä gi£ thuy¸t H v ch§p nhªn H .

α
C¡ch kh¡c: p-gi¡ trà = 1 − Φ(2.5) = 0.0062 < α = 0.05 n¶n b¡c bä H .
α 0 1
0
V½ dö 3
Trong n«m tr÷îc khèi l÷ñng trung b¼nh cõa bá xu§t chuçng ð mët trang tr¤i l 380kg.
N«m nay ng÷íi ta ¡p döng thû mët ch¸ ë «n mîi vîi hy vång l bá s³ t«ng trång
nhanh hìn. Sau thíi gian ¡p döng thû, ng÷íi ta chån ngü nhi¶n 50 con bá xu§t chuçng
em c¥n v t½nh ÷ñc khèi l÷ñng trung b¼nh cõa chóng l x = 390kg. Vîi mùc þ ngh¾a
α = 0, 02 câ thº cho r¬ng khèi l÷ñng trung b¼nh cõa bá xu§t chuçng ¢ t«ng l¶n khæng?
Gi£ sû r¬ng khèi l÷ñng cõa bá câ ph¥n phèi chu©n vîi ë l»ch chu©n σ = 25, 2kg.
Cho bi¸t z0.1 = 1.282; z0.05 = 1.645; z0.025 = 1.96; z0.02 = 2.054, z0.01 = 2.326
Gåi (kg) l khèi l÷ñng trung b¼nh cõa bá xu§t chuçng. Theo gi£ thi¸t, ta câ b i
Gi£i. µ
to¡n kiºm ành: (
H0 : µ = 380
H1 : µ > 380
√ √
Gi¡ trà cõa thèng k¶ kiºm ành: z=
(x̄ − µ0 ) n
σ
=
(390 − 380) 50
25, 2
.
= 2, 806
Mùc þ ngh¾a: . Mi·n b¡c bä:
α = 0, 02 ⇒ zα = z0,02 = 2, 054 .
Wα = [2, 054; +∞)
V¼ z ∈ Wα n¶n ta b¡c bä . Vªy, khèi l÷ñng trung b¼nh bá xu§t chuçng ¢ t«ng l¶n.
H0
C¡ch kh¡c:
Tæn Th§t Tó - 2022
p-gi¡ trà = 1 − Φ(2.806) = 0.0025 < α = 0.02n¶n b¡c bä .
Ch÷ìng 6: Kiºm ành gi£ thuy¸t thèng k¶
H0
15/49
2.2 Khi ph÷ìng sai ch÷a bi¸t
Cho bi¸n ngü nhi¶n X cõa mët têng thº câ ph¥n phèi chu©n N (µ; σ ) vîi k¼ vång µ 2
ch÷a bi¸t v ph÷ìng sai σ ch÷a bi¸t.

2
X²t b i to¡n kiºm ành vîi H : µ = µ v èi thuy¸t H : µ ̸= µ (µ > µ , µ < µ ).

Khi gi£ thuy¸t H : µ = µ óng, thèng k¶:
0 0 1 0 0 0
0 0
√
(X − µ0 ) n
T =
S
câ ph¥n phèi Student n − 1 bªc tü do.
Cho bi¸n ngü nhi¶n X ∼ N (µ; σ ) vîi σ ch÷a bi¸t.

2 2
Gi£ thuy¸t gèc H : µ = µ

0 0 √
Gi¡ trà thèng k¶ kiºm ành: t = s
(x − µ ) n 0
èi thuy¸t Mi·n b¡c bä H 0 p-gi¡ trà

H : µ ̸= µ
1 0 (−∞; −t ] ∪ [t ; +∞) 2P (Tn−1 > |t|)
H :µ>µ
n−1;α/2 n−1;α/2
1 0 [t
n−1;α ; +∞) P (Tn−1 > t)
H :µ<µ
1 0 (−∞; −t ] n−1;α P (Tn−1 < t)
Trong tr÷íng hñp n > 30: t ≈ z .

n−1;β β
Tr÷íng hñp mü lîn: N¸u bi¸n X khæng tu¥n theo√luªt ph¥n phèi chu©n v n¸u k½ch
th÷îc mü lîn (n ≥ 30) th¼ thèng k¶ Z=
(X − µ0 ) n
câ ph¥n phèi x§p x¿ ph¥n phèi
chu©n tc N (0, 1).
S
Gi£ thuy¸t gèc H : µ = µ 0 0 √

Gi¡ trà thèng k¶ kiºm ành: z = s(x − µ ) n 0

H : µ ̸= µ
1 (−∞; −z ] ∪ [z ; +∞)
0 2(1 − Φ(|z|))
H :µ>µ
α/2 α/2
1 [z ; +∞)
0 α 1 − Φ(z)
H :µ<µ 1 (−∞; −z ]
0 α Φ(z)
V½ dö 4
Tuêi thå trung b¼nh cõa mët lo¤i bâng ±n do nh m¡y A s£n xu§t khi ch÷a c£i ti¸n k¾
thuªt l 2000 gií. Sau thíi gian c£i ti¸n k¾ thuªt ng÷íi ta chån ngü nhi¶n 25 bâng ±n
cho lp thû nghi»m. K¸t qu£ thüc nghi»m thu ÷ñc tuêi thå trung b¼nh mü x = 2022
gií v ë l»ch chu©n mü s = 30 gií. Vîi mùc þ ngh¾a 0, 025 câ thº k¸t luªn sau khi
c£i ti¸n k¾ thuªt, tuêi thå trung b¼nh cõa bâng ±n câ t«ng l¶n khæng? Bi¸t tuêi thå
bâng ±n câ ph¥n phèi chu©n. Cho bi¸t t24;0,025 = 2, 063.
Gi£i. Gåi µ(gií) l tuêi thå trung b¼nh cõa lo¤i bâng ±n sau c£i ti¸n. Ta câ b i to¡n
kiºm ành: (
H0 : µ = 2000
H1 : µ > 2000
- C¡c sè °c tr÷ng mü: n = 25 < 30; x̄ = 2022; s = 30

- Thèng k¶ kiºm ành:

√ √
(x̄ − µ0 ) n (2022 − 2000) 25
t= = = 3.67
s 30
- Mùc þ ngh¾a: α = 0, 025; t = t = 2, 063
- Mi·n b¡c bä: W = [2, 063; +∞)
n−1;α 24;0,025
V¼ t ∈ W n¶n ta b¡c bä H v ch§p nhªn H . Vªy, sau c£i ti¸n kÿ thuªt tuêi thå trung
α
b¼nh cõa bâng ±n ¢ t«ng l¶n.

α 0 1
C¡ch kh¡c: p-gi¡ trà = 1 − P (T < 3.67) = 0.0006 < α = 0.025 n¶n b¡c bä H .
24 0
V½ dö 5
Mët x½ nghi»p câ 5000 cæng nh¥n còng s£n xu§t mët lo¤i s£n ph©m. Theo dãi thíi gian
ho n th nh s£n ph©m cõa 100 cæng nh¥n, ta ÷ñc b£ng sè li»u sau:
Thíi gian (ph) 28-30 30-32 32-34 34-36 36-38 38-40
Sè cæng nh¥n 5 15 25 30 20 5
a) T¼m kho£ng tin cªy èi xùng cho thíi gian ho n th nh trung b¼nh vîi ë tin cªy 90%.
b) Cæng nh¥n câ tay ngh· cao n¸u thíi gian ho n th nh 1 s£n ph©m d÷îi 32ph. Vîi
ë tin cªy 95%, t¼m kho£ng tin cªy èi xùng cho sè cæng nh¥n câ tay ngh· cao cõa x½
nghi»p.
c) X½ nghi»p quy ành ành mùc ho n th nh trung b¼nh 1 s£n ph©m l 34 phót. Câ þ
ki¸n cho r¬ng ành mùc n y câ h¤i cho cæng nh¥n. Vîi mùc þ ngh¾a 2% h¢y nhªn x²t
v· þ ki¸n â.
Gi£ sû thíi gian ho n th nh s£n ph©m cõa cæng nh¥n tu¥n theo luªt ph¥n phèi chu©n.
Cho bi¸t z0.1 = 1.282; z0.05 = 1.645; z0.025 = 1.96; z0.02 = 2.054, z0.01 = 2.326
Gi£i. a. D¤ng thu gån:

Thíi gian (ph) 29 31 33 35 37 39
Sè cæng nh¥n 5 15 25 30 20 5
C¡c sè °c tr÷ng mü: n = 100 > 30; x̄ = 34, 2; s = 2, 494
ë tin cªy: 1 − α = 0, 9 ⇒ α = 0, 1; t =t ≈z = 1, 645
Sai sè:
n−1;α/2 99;0,05 0,05
s 2, 494
ε=t √ = 1, 645 ∗ √
n−1;α/2 = 0, 41
n 100
Kho£ng tin cªy cho thíi gian ho n th nh trung b¼nh:
x̄ − ε < µ < x̄ + ε ⇔ 33, 79 < µ < 34, 61
b. Gåi K l sè cæng nh¥n câ tay ngh· cao. T¿ l» cæng nh¥n câ tay ngh· cao: p = K/5000.
T¿ l» mü cæng nh¥n câ tay ngh· cao:
p̂ = k/n = (5 + 15)/100 = 0, 2
ë tin cªy: 1 − α = 0, 95 r⇒ α = 0, 05; z = zr = 1, 96

Sai sè:
α/2 0,025
p̂(1 − p̂) 0, 2 ∗ 0, 8
ε=z α/2 = 1, 96 ∗ = 0, 0784
n 100
Kho£ng tin cªy cho t¿ l» cæng nh¥n câ tay ngh· cao:
p̂ − ε < p < p̂ + ε ⇔ 0, 1216 34
- Thèng k¶ kiºm ành:

√ √
(x̄ − µ0 ) n (34, 2 − 34) 100
t= = = 0, 802
s 2, 494
- Mùc þ ngh¾a: α = 0, 02; t = t ≈ z = 2, 054

- Mi·n b¡c bä: W = [2, 054; +∞)
n−1;α 99;0,02 0,02
V¼ t ∈/ W n¶n ta ch÷a câ cì sð b¡c bä H . Vªy, ành mùc quy ành khæng g¥y h¤i cho
α
cæng nh¥n.
α 0
C¡ch kh¡c: p-gi¡ trà = 1 − P (T < 0.802) = 0.2122369 > α = 0.02 n¶n ch÷a câ cì
sð b¡c bä H .
99
0
3. So s¡nh hai ký vång cõa hai mü ëc lªp

Cho X v Y bi¸n sè ngü nhi¶n cõa hai têng thº ëc lªp nhau v l¦n l÷ñt câ ph¥n phèi
chu©n N (µ ; σ ) v N (µ ; σ ) vîi ph÷ìng sai σ , σ ch÷a bi¸t.
2 2 2 2
X²t b i to¡n kiºm ành vîi

x x y y x y
H0 : µx − µy = ∆0
v èi thuy¸t H : µ − µ ̸= ∆ (µ − µ > ∆ , µ − µ < ∆ ).
Gi£ sû (x , ..., x ) v (y , ..., y ) l c¡c mü thu ÷ñc tø X v Y t÷ìng ùng.
1 x y 0 x y 0 x y 0
1 m 1 n
Ch¿ x²t tr÷íng hñp khi cï mü lîn (m,n>30).
Khi â, ¡p döng ành l½ giîi h¤n trung t¥m ta câ:
(X − Y ) − (µx − µy )
Z= r
Sx2 Sy2
+
m n
câ ph¥n phèi x§p x¿ ph¥n phèi chu©n tc N (0; 1).

X ∼ N (µx ; σx2 )v Y ∼ N (µ ; σ ) trong â σ v 2 2 σy2 ·u ch÷a bi¸t; m > 30 v

.
y y x
n > 30
Gi£ thuy¸t thèng k¶ H : µ − µ = ∆ 0 x y 0
Gi¡ trà thèng k¶ kiºm ành: z = xr−s y − ∆s 2 2

0
x y
+
m n

:
H1 µx − µy ̸= ∆0 (−∞; −zα/2 ] ∪ [zα/2 ; +∞) 2(1 − Φ(|z|))
H :µ1 x − µ y > ∆0 [zα ; +∞) 1 − Φ(z)
H :µ1 x − µ y < ∆0 (−∞; −zα ] Φ(z)
Nhªn x²t: Khi ∆0 = 0, c¡c b i to¡n kiºm ành tr¶n th÷íng ÷ñc vi¸t l¤i d÷îi d¤ng:
(
H0 : µx = µy
(I)
H1 : µx ̸= µy
(
H0 : µx = µy
(II)
H1 : µx < µy
(
H0 : µx = µy
(III)
H1 : µx > µy
Thèng k¶ kiºm ành trð th nh:

x−y
z=r
s2x s2y
+
m n
V½ dö 6
Ng÷íi ta c¥n tr´ sì sinh ð hai khu vüc th nh thà v næng thæn, k¸t qu£ thu ÷ñc:
Khu vüc Sè tr´ Trung b¼nh mü Ph÷ìng sai mü
Næng thæn m = 60 x = 3, 0 kg s2x = 0, 4 kg

2
Th nh thà n = 50 y = 3, 1 kg s2y = 0, 5 kg
2
Vîi mùc þ ngh¾a 0, 05 câ thº coi khèi l÷ñng trung b¼nh cõa tr´ sì sinh ð hai khu vüc
kh¡c nhau khæng? Bi¸t khèi l÷ñng tr´ sì sinh ð hai khu vüc câ ph¥n phèi chu©n. Cho
bi¸t z0.025 = 1.96
Gi£i. Gåi µx, µy (kg) lkhèi l÷ñng(trung b¼nh cõa tr´ sì sinh ð næng thæn v th nh thà.
Ta câ b i to¡n kiºm ành: H :µ =µ 0 x y
H1 : µx ̸= µy
Thèng k¶ kiºm ành: x̄ − ȳ 3, 0 − 3, 1
z=q =p = −0, 774
s2x /m + s2y /n 0, 4/60 + 0, 5/50
Mùc þ ngh¾a: α = 0, 05; z = z = 1, 96.

Mi·n b¡c bä: W = (−∞; −1, 96] ∪ [1, 96; +∞)
α/2 0,025
V¼ z ∈/ W n¶n ta ch÷a câ cì sð b¡c bä gi£ thuy¸t H . Vªy, khæng câ sü kh¡c bi»t v·

α
khèi l÷ñng trung b¼nh cõa tr´ sì sinh ð hai vòng tr¶n.
α 0
C¡ch kh¡c: p-gi¡ trà = 2(1 − Φ(0.774)) = 0.4389308 > α = 0.05 n¶n ch÷a câ cì sð
b¡c bä H . 0
V½ dö 7
Ng÷íi ta ti¸n h nh mët cuëc nghi¶n cùu º so s¡nh mùc l÷ìng trung b¼nh cõa phö nú
so vîi mùc l÷ñng trung b¼nh cõa nam giîi trong mët cæng ty lîn. Mët mü gçm 100 phö
nú câ mùc l÷ìng trung b¼nh 7,23 æla/gií vîi ë l»ch chu©n 1,64 æla/gií. Mët mü
gçm 75 nam giîi câ mùc l÷ñng trung b¼nh l 8,06 æla/gií vîi ë l»ch chu©n l 1,85
æla/gií. Vîi mùc þ ngh¾a 1% sè li»u n y câ chùng minh ÷ñc mùc l÷ìng trung b¼nh
cõa phö nú trong cæng ty l th§p hìn nam giîi hay khæng ? Cho bi¸t z0,01 = 2, 326.
Gi£i. Gåi µx, µy (æla/gií) l mùc l÷ìng trung b¼nh cõa nú v nam giîi. Ta câ b i to¡n
kiºm ành: (
H0 : µx = µy
H1 : µx < µy
Thèng k¶ kiºm ành:

x̄ − ȳ 7, 23 − 8, 06
z=q =p = −3, 08
s2x /m + s2y /n 1, 642 /100 + 1, 852 /75
Mùc þ ngh¾a: α = 0, 01; z = z = 2, 326.

Mi·n b¡c bä: W = (−∞; −2, 326]
α 0,01
V¼ z ∈ W n¶n ta b¡c bä gi£ thuy¸t H . Vªy, l÷ìng trung b¼nh cõa nú giîi th§p hìn so
α
vîi nam giîi trong cæng ty.

α 0
C¡ch kh¡c: p-gi¡ trà = Φ(−3.08) = 0.001035003 < α = 0.01 n¶n b¡c bä H . 0
Tr÷íng hñp mü nhä v ph÷ìng sai ch÷a bi¸t (åc th¶m)
X ∼ N (µx ; σx2 )v Y ∼ N (µ ; σ ) trong â σ v 2 2 σy2 ·u ch÷a bi¸t.
Gi£ thuy¸t thèng k¶ H : µ − µ = ∆
y y x
0 x y 0
Gi¡ trà thèng k¶ kiºm ành: t = xr−s y − ∆s 2 2

0
x y
+
m n
: H1 µx − µy ̸= ∆0(−∞; −t ] ∪ [t ; +∞) 2(1 − P (T < |t|)) ν
H : µ −µ >∆
ν,α/2 ν,α/2
1 x y [t ; +∞)
0 ν,α 1 − P (T < t) ν
H : µ −µ <∆
1 x y (−∞; −t ]
0 P (T < t)
ν,α ν
trong â T l bi¸n ngü nhi¶n câ ph¥n phèi Student vîi ν bªc tü do v ν l gi¡
trà nguy¶n g¦n nh§t vîi gi¡ trà !
ν
2 !
s2x s2y . (s2x /m)2 (s2y /n)2
+ +
m n m−1 n−1
Tr÷íng hñp mü nhä, ph÷ìng sai ch÷a bi¸t v σx2 = σy2 (åc th¶m)
X ∼ N (µx ; σx2 )v Y ∼ N (µ ; σ ) trong â σ v σ
2 =σ . 2 2 ·u ch÷a bi¸t, σ 2 2
Gi£ thuy¸t thèng k¶ H : µ − µ = ∆

y y x y x y
0 x y s 0
Gi¡ trà thèng k¶ kiºm ành: t = x −qy − ∆ , vîi s = (m − 1)s + (n − 1)s 2 2

0 x y
p
sp 1m+n−2 + 1
m n

: H1 µx − µy ̸= ∆0 (−∞; −tν,α/2 ] ∪ [tν,α/2 ; +∞) 2(1 − P (Tν < |t|))
H : µ −µ >∆
1 x y 0 [tν,α ; +∞) 1 − P (Tν < t)
H : µ −µ <∆
1 x y 0 (−∞; −tν,α ] P (Tν < t)
trong â ν = m + n − 2.
4. So s¡nh c°p hai gi¡ trà trung b¼nh
(åc th¶m)
V§n ·: Gi£ sû X l bi¸n ngü nhi¶n ch¿ hi»u qu£ cõa ph÷ìng ph¡p hi»n t¤i. Sau â
ta thay êi ph÷ìng ph¡p v gåi Y l hi»u qu£ ¤t ÷ñc sau thay êi. Ta c¦n so s¡nh
hai hi»u qu£ trung b¼nh: µ = E(X) v µ = E(Y ).
B i to¡n: Cho (X, Y ) l mët c°p bi¸n ngü nhi¶n (nâi chung phö thuëc nhau) vîi
x y
E(X) = µ , E(Y ) = µ . So s¡nh µ v µ .

Gi£ sû (x , y ), ..., (x , y ) l mët mü k½ch th÷îc n cõa (X, Y ).
x y x y
V¼ X, Y câ thº phö thuëc nhau n¶n ta khæng thº ¡p döng ph÷ìng ph¡p ð tr¶n.
1 1 n n
º gi£i quy¸t b i to¡n n y, ta °t

D =X −Y
v x²t mü cõa D: di = xi − yi , i = 1, n

Lóc â, µ = E(D) = µ
d x − µy .
C¡c b i to¡n kiºm ành:

( (
H0 : µx = µy H0 : µd = 0
⇔
H1 : µx ̸= µy H1 : µd ̸= 0
( (
H0 : µ x = µy H0 : µd = 0
⇔
H1 : µx > µy H1 : µd > 0
( (
H0 : µ x = µy H0 : µd = 0
⇔
H1 : µx < µy H1 : µd < 0
Ta ÷a v· b i to¡n kiºm ành trung b¼nh (mët mü) ¢ x²t.
V½ dö 8
º kh£o s¡t t¡c döng cõa vi»c bân th¶m mët lo¤i ph¥n bân mîi (A) ng÷íi ta chia méi
thûa ruëng th½ nghi»m l m hai m£nh. Mët m£nh èi chùng khæng câ ph¥n bân A (vîi
s£n l÷ñng X) v m£nh kia câ ph¥n bân A (vîi s£n l÷ñng Y ). S£n l÷ñng cõa 17 thûa
ruëng ÷ñc ghi l¤i nh÷ sau:
Thûa X Y Thûa X Y
1 55,8 60,4 9 53,3 58,7
2 30,1 28,9 10 51,0 48,0
3 37,8 39,7 11 68,6 68,8
4 57,7 57,5 12 59,1 70,4
5 49,4 56,8 13 35,4 40,6
6 53,4 57,3 14 42,7 44,3
7 21,2 32,2 15 28,3 47,7
8 57,3 77,0 16 42,4 55,1
17 61,4 66,1
Vîi mùc þ ngh¾a 5% häi vi»c bân ph¥n câ t¡c döng khæng?
Gi£i. °t D = X − Y , ta câ b£ng tâm tt sau:
Thûa X Y D Thûa X Y D
1 55,8 60,4 -4,6 9 53,3 58,7 -4,7
2 30,1 28,9 1,2 10 51,0 48,0 -5,4
3 37,8 39,7 -1,9 11 68,6 68,8 3
4 57,7 57,5 0,2 12 59,1 70,4 -0,2
5 49,4 56,8 -7,4 13 35,4 40,6 -11,3
6 53,4 57,3 -3,9 14 42,7 44,3 -5,2
7 21,2 32,2 -11 15 28,3 47,7 -1,6
8 57,3 77,0 -19,7 16 42,4 55,1 -19,4
17 61,4 66,1 -12,7
Gåi µ , µ l¦n l÷ñt l s£n l÷ñng trung b¼nh cõa m£nh èi chùng khæng câ ph¥n bân A
v m£nh câ ph¥n bân A.
x y
B i to¡n kiºm ành gi£ thuy¸t: (H : µ = µ

H :µ <µ .
0 x y
1 x y
B i to¡n n y t÷ìng ÷ìng vîi b i to¡n

( kiºm ành gi£ thuy¸t:
H :µ =0
H : µ < 0.
0 D
1 D
Mi·n b¡c bä H l W = (−∞; −t ] = (−∞; −1, 753].

Thüc hi»n t½nh to¡n: d = −6, 15; s = 6, 694.
0 16;0,05
Gi¡ trà cõa thèng k¶ kiºm ành: d − 0 √

D
t= n = −3, 79 ∈ W.
sD
Do â, ta câ cì sð b¡c bä H .
C¡ch kh¡c: p-gi¡ trà = P (T < −3.79) = 0.0008031343 < α = 0.05 n¶n b¡c bä H .
0
16 0
5. Kiºm ành gi£ thuy¸t v· t¿ l»

Cho t½nh ch§t A câ t¿ l» l p (ch÷a bi¸t) trong têng thº. X²t b i to¡n kiºm ành gi£
thuy¸t: H :p=p 0 0
v èi thuy¸t H : p ̸= p (p > p , p < p ).

Chån mët mü ngü nhi¶n (k½ch th÷îc n, °t
1 0 0 0
1, ph¦n tû i câ t½nh ch§t A

0, ph¦n tû i khæng câ t½nh ch§t A
X = i
v P̂ = X + X n+ ... + X - t¿ l» ph¦n tû câ t½nh ch§t A.

1 2 n
Khi H óng, vîi n õ lîn, theo ành l½ giîi h¤n trung t¥m:
0
√
(P̂ − p0 ) n
Z=p
p0 (1 − p0 )
câ ph¥n phèi x§p x¿ ph¥n phèi chu©n tc N (0; 1).

Cho p̂ = k/n l mët ÷îc l÷ñng cõa t l» p tø mët mü k½ch th÷îc n.
Gi£ thuy¸t gèc H : p = p
0 0 √
Gi¡ trà thèng k¶ kiºm ành: z = pp (1 − p )
(p̂ − p ) n
0
0

H1 : p ̸= p0 (−∞; −zα/2 ] ∪ [zα/2 ; +∞) 2(1 − Φ(|z|))
:
H1 p > p0 [zα ; +∞) 1 − Φ(z)
H :p<p
1 0 (−∞; −zα ] Φ(z)
V½ dö 9
Gi¡m èc mët cæng ty tuy¶n bè 90% s£n ph©m cõa cæng ty ¤t ti¶u chu©n quèc gia.
Mët cæng ty kiºm ành ëc lªp ¢ ti¸n h nh kiºm tra 200 s£n ph©m cõa cæng ty â th¼
th§y câ 168 s£n ph©m ¤t y¶u c¦u. Vîi mùc þ ngh¾a α = 0, 1 câ thº cho r¬ng t l» s£n
ph©m ¤t ti¶u chu©n quèc gia th§p hìn 90% khæng? Cho bi¸t z0,1 = 1, 282.
Gi£i. Gåi p l t¿ l» s£n ph©m ¤t ti¶u( chu©n quèc gia cõa cæng ty. B i to¡n kiºm ành:
H0 : p = 0, 9
H1 : p < 0, 9
T¿ l» mü: p̂ = k/n = 168/200 =√0, 84

Thèng k¶ kiºm ành: (p̂ − p ) n (0, 84 − 0, 9)√200
0
z=p = √ = −2, 83
p0 (1 − p0 ) 0, 9 ∗ 0, 1
Mùc þ ngh¾a: α = 0, 1 ⇒ z = z = 1.282.

Mi·n b¡c bä: W = (−∞; −1, 282].
α 0.1
V¼ z ∈ W n¶n b¡c bä H . Vªy, t l» s£n ph©m ¤t ti¶u chu©n quèc gia th§p hìn 90%.
α
C¡ch kh¡c: p-gi¡ trà = Φ(−2, 83) = 0.0023274 < α = 0.1 n¶n b¡c bä H .
α 0
0
V½ dö 10
Mët khu vüc câ 10000 hë gia ¼nh sinh sèng v c¡c hë ð ¥y ch¿ sû döng ga cõa 2 cæng
ty A v B. i·u tra 800 hë th¼ câ 600 hë dòng ga, trong â 360 hë dòng ga cõa cæng
ty A.
a) Vîi ë tin cªy 95%, t¼m kho£ng tin cªy èi xùng cho sè l÷ñng hë dòng ga ð khu vüc
n y.
b) Câ þ ki¸n cho r¬ng ga cõa cæng ty A ÷ñc c¡c hë th½ch dòng hìn. Vîi mùc þ ngh¾a
2% h¢y nhªn x²t v· þ ki¸n §y.
Gi£i. a. Gåi K l sè l÷ñng hë dòng ga ð khu vüc n y. Ta câ t¿ l» hë dòng ga: p = K/10000.

T¿ l» mü: p̂ = k/n = 600/800 = 0, 75.
ë tin cªy: 1 − α = 0, 95 r⇒ α = 0, 05; z = zr = 1, 96.
Sai sè:
α/2 0,025
p̂(1 − p̂) 0, 75 ∗ 0, 25
ε=z α/2 = 1, 96 ∗ = 0, 03
n 800
Kho£ng tin cªy cho t¿ l» hë dòng ga: p̂ − ε 0, 5
T¿ l» mü: p̂ = k/n = 360/600 = 0, 6

Gi¡ trà cõa thèng k¶ kiºm ành:
√ √
(p̂ − p0 ) n (0, 6 − 0, 5) 600
z=p = √ = 4, 9
p0 (1 − p0 ) 0, 5 ∗ 0, 5
Mùc þ ngh¾a: α = 0, 02 ⇒ z = z = 2, 054.

Mi·n b¡c bä: W = [2, 054; +∞).
α 0.02
V¼ z ∈ W n¶n b¡c bä H . Vªy, s£n ph©m ga cõa cæng ty A ÷ñc ÷a th½ch hìn.
α
C¡ch kh¡c: p-gi¡ trà = 1 − Φ(4.9) = 4.791833e − 07 < α = 0.02 n¶n b¡c bä H .
α 0
0
6. So s¡nh hai t¿ l»
X²t t½nh ch§t A câ t¿ l» l p v p ch÷a bi¸t trong hai têng thº ëc lªp nhau. X²t b i
to¡n kiºm ành vîi gi£ thuy¸t gèc:
1 2
H0 : p1 = p2
v èi thuy¸t H : p ̸= p (p > p , p < p ).

Kh£o s¡t hai mü k½ch th÷îc n , n tø 2 têng thº t÷ìng ùng ta ÷ñc k , k c¡ thº mang
1 1 2 1 2 1 2
t½nh ch§t A. °t p̂ = k /n v p̂ = k /n . Khi gi£ thuy¸t H óng, thèng k¶

1 2 1 2
1 1 1 2 2 2 0
vîi p̂ = n + n
p̂ − p̂ k +k 1 2 1 2
Z=s
1 1 1 2
p̂(1 − p̂) +
n1 n2
câ ph¥n phèi x§p x¿ ph¥n phèi chu©n tc N (0, 1).

Gi£ sû p̂ = k /n v p̂ = k /n l¦n l÷ñt l ÷îc l÷ñng cõa p v p2 tø hai mü

ngü nhi¶n ëc lªp.
1 1 1 2 2 2 1
- Gi£ thuy¸t gèc H : p = p

- Gi¡ trà thèng k¶ kiºm ành:
0 1 2
vîi p̂ = n + n
p̂ − p̂ k +k 1 2 1 2
z=s
1 1 1 2
p̂(1 − p̂) +
n1 n2

H1 : p1 =
̸ p2 (−∞; −zα/2 ] ∪ [zα/2 ; +∞) 2(1 − Φ(|z|))
H1 : p1 > p2 [zα ; +∞) 1 − Φ(z)
H1 : p1 < p2 (−∞; −zα ] Φ(z)
V½ dö 11
Kiºm tra ngü nhi¶n c¡c s£n ph©m còng lo¤i do hai nh m¡y s£n xu§t thu ÷ñc dú li»u:
Nh m¡y Sè s£n ph©m ÷ñc kiºm tra Sè ph¸ ph©m
A 1000 25
B 960 30
Vîi mùc þ ngh¾a α = 0, 05 câ thº coi t l» ph¸ ph©m cõa hai nh m¡y tr¶n b¬ng nhau
khæng? Cho bi¸t z0.025 = 1.96
Gi£i. Gåi p1, p2 l t¿ l» ph¸ ph©m cõa nh m¡y A, B t÷ìng ùng. Ta câ b i to¡n kiºm
ành: (
H0 : p1 = p2
H1 : p1 ̸= p2
C¡c t¿ l» mü:
p̂1 = k1 /n1 = 25/1000 = 0, 025; p̂2 = k2 /n2 = 30/960 = 0, 03125
p̂ = (k1 + k2 )/(n1 + n2 ) = (25 + 30)/(1000 + 960) = 0, 028
Gi¡ trà cõa thèng k¶ kiºm ành:

p̂1 − p̂2 0, 025 − 0, 03125
z=s =p = −0, 838
1 1 0, 028 ∗ (1 − 0, 028)(1/1000 + 1/960)
p̂(1 − p̂) +
n1 n2
Mùc þ ngh¾a: α = 0, 05 ⇒ z = z = 1, 96.

Mi·n b¡c bä: W = (−∞; −1, 96] ∪ [1, 96; +∞).
α/2 0.025
V¼ z ∈/ W n¶n ch÷a câ cì sð b¡c bä H . Vªy, t¿ l» ph¸ ph©m cõa hai nh m¡y khæng
α
câ sü kh¡c bi»t.
α 0
C¡ch kh¡c: p-gi¡ trà = 2(1 − Φ(0.838)) = 0.4020307 > α = 0.05 n¶n ch÷a câ cì sð
b¡c bä H . 0
V½ dö 12
Cæng ty n÷îc gi£i kh¡t ang nghi¶n cùu 2 thà tr÷íng mîi l khu vüc A v khu vüc B.
Ð khu vüc A khi cho 500 ng÷íi dòng thû th¼ câ 120 ng÷íi ÷a th½ch thùc uèng n y. Cán
èi vîi khu vüc B khi cho 1000 ng÷íi dòng thû th¼ câ 300 ng÷íi b£o ÷a th½ch h÷ìng và
n y. Vîi mùc þ ngh¾a 2% h¢y kiºm ành xem t¿ l» ng÷íi ÷a th½ch thùc uèng cõa cæng ty
ð khu vüc B câ cao hìn ð khu vüc A hay khæng ? Cho bi¸t z0,02 = 2, 054.
Gi£i. Gåi p1, p2 lt¿ l» ng÷íi ÷a th½ch n÷îc uèng cõa cæng ty ð khu vüc A v B. Ta câ
b i to¡n kiºm ành: (
H0 : p1 = p2
H1 : p1 < p2
C¡c t¿ l» mü: p̂ = 0, 24; p̂ = 0, 3; p̂ = 0, 28.
Gi¡ trà thèng k¶ kiºm ành: z = −2, 39
1 2
Mi·n b¡c bä: W = (−∞; −2, 054].

V¼ z ∈ W n¶n b¡c bä gi£ thuy¸t H .
α
Vªy, t¿ l» ng÷íi ÷a th½ch thùc uèng cõa cæng ty ð khu vüc B cao hìn ð khu vüc A.
α 0
C¡ch kh¡c: p-gi¡ trà = Φ(−2.39) = 0.00842 < α = 0.02 n¶n b¡c bä H . 0
Mët sè l÷u þ
✓ Mët sè t¶n gåi hay dòng cho b i to¡n kiºm ành:
STT ( B i to¡n T¶n gåi Ti¸ng Anh
1 HH :: θθ ≠= θθ Hai ph½a two-tailed (two-sided)
0 0
( 1 0
2 H0
H
: θ = θ0
: θ < θ0
Ph½a tr¡i one-tailed (one-sided)
( 1
3 H0
H1
: θ = θ0
: θ > θ0
Ph½a ph£i one-tailed (one-sided)
✓ T¶n gåi cõa thõ töc kiºm ành th÷íng ÷ñc °t theo t¶n ph¥n phèi cõa thèng k¶
kiºm ành, ch¯ng h¤n:
* z-test: thèng k¶ kiºm ành câ ph¥n phèi (ho°c ph¥n phèi x§p x¿) chu©n tc N(0,1).
* t-test: thèng k¶ kiºm ành câ ph¥n phèi student.
Ch÷ìng 1. X¡c su§t
. 1.1. Ð mët n÷îc câ 40 t¿nh, méi t¿nh câ 2 ¤i biºu quèc hëi. Chån ngü nhi¶n 40 ¤i biºu
quèc hëi º th nh lªp mët õy ban. Häi câ bao nhi¶u c¡ch:
a) Trong õy ban câ ½t nh§t mët ¤i biºu cõa thõ æ.
b) Méi t¿nh ·u câ óng mët ¤i biºu.
. 1.2. V² sè câ 5 chú sè tø 0 ¸n 9. Häi câ bao nhi¶u v²:

a) Khæng câ chú sè 2.
b) Câ óng 1 chú sè 2 v 1 chú sè 5.
. 1.3. Gieo ngü nhi¶n 3 çng xu. K½ hi»u S: m°t s§p v N: m°t ngûa. Biºu di¹n:
a) Khæng gian mü Ω.
b) Sè m°t s§p l sè l´ (A).
c) Sè m°t s§p l sè ch®n (B).
. 1.4. Câ 4 vi¶n bi gçm 3 vi¶n m u trng v 1 vi¶n m u ä. Hai ng÷íi A v B thay phi¶n rót
ngü nhi¶n khæng ho n l¤i cho ¸n khi l§y ÷ñc bi ä th¼ døng (A rót tr÷îc). Gåi Ai , Bi l
bi¸n cè ng÷íi A,B rót ÷ñc bi ä ð l¦n i. H¢y biºu di¹n c¡c bi¸n cè:
a) Døng l¤i sau 2 l¦n rót.
b) Døng l¤i sau 3 l¦n rót.
c) Ng÷íi A rót ÷ñc bà ä.
d) Ng÷íi B rót ÷ñc bà ä.
. 1.5. Mët hëp câ 100 t§m th´ nh÷ nhau ÷ñc ghi c¡c sè tø 1 ¸n 100. Rót ngü nhi¶n 2 th´
rçi °t theo thù tü tø tr¡i qua ph£i. T½nh x¡c su§t º:
a) thu ÷ñc sè câ 2 chú sè.
b) lªp n¶n sè chia h¸t cho 5.
. 1.6. Mët hëp câ 10 bi trng, 6 bi xanh v 4 bi en. C¡c vi¶n bi ·u kh¡c nhau. L§y ngü
nhi¶n 5 vi¶n bi. T½nh x¡c su§t:
a) L§y óng 2 bi en.
b) L§y ½t nh§t 1 bi xanh.
c) L§y ½t nh§t 2 bi xanh v 2 bi en.
d) L§y ÷ñc nhi·u nh§t 2 bi trng.
. 1.7. Câ 100 t§m th´ ÷ñc ¡nh sè tø 1 ¸n 100. Rót ngü nhi¶n 10 t§m th´. T½nh x¡c su§t:
a) T§t c£ th´ ·u mang sè ch®n.
b) T§t c£ th´ ·u mang sè chia h¸t cho 3.
c) Câ óng 5 th´ mang sè chia h¸t cho 5.
. 1.8. Ng÷íi ta âng gâi c¡c bâng ±n v o hëp vîi méi hëp gçm 9 bâng. Mët hëp bâng ÷ñc
ch§p nhªn n¸u l§y ngü nhi¶n 2 bâng ra kiºm tra th¼ c£ 2 bâng ·u ¤t ch§t l÷ñng. T½nh x¡c
su§t mët hëp câ 2 bâng häng ÷ñc ch§p nhªn.
. 1.9. Méi v² sè câ 6 chú sè tø 0 ¸n 9. Mët ng÷íi rót ngü nhi¶n mët v² sè v mua. T½nh x¡c
su§t:
a) Khæng câ chú sè 2 tr¶n v² ÷ñc mua.
b) Khæng câ chú sè 2 v 5 tr¶n v² ÷ñc mua.
c) Khæng câ chú sè 2 ho°c 5 tr¶n v² ÷ñc mua.
. 1.10. Mët nh¥n vi¶n kiºm to¡n nhªn th§y 15% c¡c b£n c¥n èi thu chi chùa c¡c sai l¦m.
Trong c¡c b£n chùa sai l¦m, 60% ÷ñc xem l c¡c gi¡ trà b§t th÷íng so vîi c¡c sè xu§t ph¡t
tø gèc. Trong t§t c£ c¡c b£n c¥n èi thu chi th¼ 20% l nhúng gi¡ trà b§t th÷íng. N¸u c¡c con
sè ð mët b£ng c¥n èi tä ra b§t th÷íng th¼ x¡c su§t º b£n c¥n èi §y ch÷a c¡c sai l¦m l bao
nhi¶u?
1
CH×ÌNG 1. XC SUT 2
. 1.11. Hai cæng ty A v B còng kinh doanh mët m°t h ng. X¡c su§t cæng ty A thua lé l 0,2
v x¡c su§t cæng ty B thua lé l 0,4. Tuy nhi¶n tr¶n thüc t¸ kh£ n«ng c£ hai cæng ty còng thua
lé ch¿ l 0,1. T¼m x¡c su§t c¡c bi¸n cè sau ¥y:
a) Câ ½t nh§t 1 cæng ty thua lé.
b) Câ óng 1 cæng ty thua lé.
c) Bi¸t cæng ty A khæng thua lé, t½nh x¡c su§t cæng ty B bà thua lé.
. 1.12. Mët hëp câ 6T v 4. Ng÷íi thù nh§t v thù 2 l¦n l÷ñt rót ngü nhi¶n khæng ho n
l¤i 2 vi¶n bi. T½nh x¡c su§t:
a) 4 vi¶n bi rót ÷ñc ·u m u trng.
b) 4 vi¶n bi rót ÷ñc còng m u.
c) ng÷íi thù 2 rót 2 vi¶n bi kh¡c m u bi¸t ng÷íi thù nh§t rót ÷ñc 2 bi trng.
. 1.13. º th nh lªp ëi tuyºn quèc gia v· mët mæn håc, ng÷íi ta tê chùc mët cuëc thi tuyºn
gçm 3 váng. Váng thù nh§t l§y 80% th½ sinh; váng thù hai l§y 70% th½ sinh ¢ qua váng thù
nh§t v váng thù ba l§y 45% th½ sinh ¢ qua váng thù hai. º v o ÷ñc ëi tuyºn, th½ sinh
ph£i v÷ñt qua ÷ñc c£ 3 váng thi. T½nh x¡c su§t º mët th½ sinh b§t ký:
a/ ÷ñc v o ëi tuyºn;
b/ Bà lo¤i ð váng thù ba.
. 1.14. Mët cûa h ng s¡ch ÷îc l÷ñng r¬ng: Trong têng sè c¡c kh¡ch h ng ¸n cûa h ng, câ
30% kh¡ch c¦n häi nh¥n vi¶n b¡n h ng, 20% kh¡ch mua s¡ch v 15% kh¡ch thüc hi»n c£ hai
i·u tr¶n. G°p ngü nhi¶n mët kh¡ch trong nh s¡ch. T½nh x¡c su§t º ng÷íi n y:
a/ khæng thüc hi»n c£ hai i·u tr¶n;
b/ khæng mua s¡ch, bi¸t r¬ng ng÷íi n y ¢ häi nh¥n vi¶n b¡n h ng.
. 1.15. Trong rê câ 15 qu£ cam, trong â câ 3 qu£ häng. Mët ng÷íi chån ngü nhi¶n 3 qu£.
a) T½nh x¡c su§t câ ½t nh§t mët qu£ häng ÷ñc chån.
b) Bi¸t câ ½t nh§t mët qu£ häng ÷ñc chån, t½nh x¡c su§t ng÷íi n y chån óng 2 qu£ häng.
. 1.16. Mët hëp câ 7T v 3. L§y ngü nhi¶n l¦n l÷ñt khæng ho n l¤i c¡c vi¶n bi cho ¸n khi
l§y ÷ñc bi trng th¼ døng. T½nh x¡c su§t vi»c l m n y døng l¤i:
a) ð l¦n l§y thù 3.
b) sau khæng qu¡ 3 l¦n l§y.
. 1.17. Mët hëp üng 15 qu£ bâng b n trong â câ 9 qu£ mîi. L¦n ¦u ng÷íi ta l§y 3 qu£ º
thi §u, sau â bä l¤i v o hëp. L¦n 2 l§y ngü nhi¶n 3 qu£. T½nh x¡c su§t º l¦n 2 l§y ÷ñc 3
qu£ ·u mîi.
. 1.18. Cho hai bi¸n cè A v B bi¸t P (A) = 0.4, P (B) = 0.7, P (AB) = 0.3. T½nh:
a) P (A ∪ B), P (AB̄), P (ĀB̄), P (A ∪ B̄).
b) P (Ā|B), P (A|B̄).
. 1.19. Cho hai bi¸n cè A v B bi¸t P (A) = 0.4, P (B) = 0.7, P (A|B) = 0.3. T½nh:
a) P (A ∪ B), P (AB̄).
b) P (Ā|B), P (A|B̄).
. 1.20. Cho hai bi¸n cè A v B bi¸t P (A) = 0.4, P (B) = 0.7, P (A|B̄) = 0.3. T½nh: P (AB), P (A∪
B), P (Ā|B).
. 1.21. Trong sè c¡c b»nh nh¥n ang ÷ñc i·u trà t¤i mët b»nh vi»n, câ 50% i·u trà b»nh
A, 30% i·u trà b»nh B v 20% i·u trà b»nh C. T¤i b»nh vi»n n y, x¡c su§t º chúa khäi c¡c
b»nh A, B v C, theo thù tü, l 0,7; 0,8 v 0,9. H¢y t½nh t¿ l» b»nh nh¥n ÷ñc chúa khäi b»nh
A trong têng sè b»nh nh¥n ¢ ÷ñc chúa khäi b»nh trong b»nh vi»n.
. 1.22. Câ ba hëp A, B v C üng c¡c lå thuèc. Hëp A câ 10 lå tèt v 5 lå häng, hëp B câ 6

lå tèt v 4 lå häng, hëp C câ 5 lå tèt v 5 lå häng.
a/ L§y ngü nhi¶n tø méi hëp ra mët lå thuèc, t½nh x¡c su§t º ÷ñc 3 lå còng lo¤i.
b/ L§y ngü nhi¶n mët hëp rçi tø hëp â l§y ra 3 lå thuèc th¼ ÷ñc 1 lå tèt v 2 lå häng. T½nh
x¡c su§t º hëp A ¢ ÷ñc chån.
. 1.23. Câ 2 læ s£n ph©m. Læ 1 câ 12 ch½nh ph©m v 8 ph¸ ph©m. Læ 2 câ 16 ch½nh ph©m v 3

ph¸ ph©m. L§y ngü nhi¶n 1 s£n ph©m tø læ 1 chuyºn sang læ 2, sau â, tø læ 2 l§y ngü nhi¶n
1 s£n ph©m chuyºn sang læ 1. Cuèi còng tø læ 1 l§y ngü nhi¶n ra 1 s£n ph©m.
a) T½nh x¡c su§t c£ 3 l¦n ·u l§y ÷ñc ch½nh ph©m.
b) T½nh x¡c su§t s£n ph©m l§y ra ð l¦n 2 l ch½nh ph©m.
c) T½nh x¡c su§t s£n ph©m l§y ð 2 l¦n cuèi ·u l ph¸ ph©m.
. 1.24. Hai m¡y còng s£n xu§t 1 lo¤i s£n ph©m. T¿ l» ph¸ ph©m cõa m¡y I v II l 3% v 2%.
Tø mët kho h ng gçm 2/3 s£n ph©m cõa m¡y I v 1/3 s£n ph©m cõa m¡y II l§y ngü nhi¶n ra
1 s£n ph©m.
a) T½nh x¡c su§t º l§y ÷ñc ch½nh ph©m.
b) Bi¸t l§y ÷ñc ph¸ ph©m, t½nh x¡c su§t s£n ph©m n y do m¡y I s£n xu§t.
. 1.25. Trong cûa h ng câ 6 hëp bót lo¤i 1 v 4 hëp bót lo¤i 2. Hëp lo¤i 1 câ 14 c¥y bót ä v
6 bót xanh. Hëp lo¤i 2 câ 8 bót ä v 12 bót xanh. Mët sinh vi¶n chån ngü nhi¶n 1 hëp rçi
rót ngü nhi¶n 2 c¥y bót º mua.
a) T½nh x¡c su§t sinh vi¶n n y chån ÷ñc 2 bót xanh.
b) Bi¸t sinh vi¶n n y chån ÷ñc ½t nh§t 1 bót ä, t½nh x¡c su§t sinh vi¶n n y ¢ chån hëp bót
lo¤i 1.
. 1.26. Mët thi¸t bà câ 2 bë phªn ho¤t ëng ëc lªp. X¡c su§t trong thíi gian l m vi»c câ ½t
nh§t 1 bë phªn bà häng l 0,28. X¡c su§t bë phªn thù nh§t bà häng l 0,1.
a) T½nh x¡c su§t bë phªn thù 2 bà häng.
b) Bi¸t câ bë phªn bà häng, t½nh x¡c su§t ch¿ bë phªn thù 2 bà häng.
. 1.27. Tr¶n mët b£ng qu£ng c¡o, ng÷íi ta mc hai h» thèng bâng ±n ëc lªp. H» thèng I
gçm 4 bâng mc nèi ti¸p, h» thèng II gçm 3 bâng mc song song. Kh£ n«ng bà häng cõa méi
bâng trong 18 gií thp s¡ng li¶n töc l 0,1. Vi»c häng cõa méi bâng cõa méi h» thèng ÷ñc
xem nh÷ ëc lªp. T½nh x¡c su§t º:
a/ C£ hai h» thèng bà häng;
b/ Ch¿ câ mët h» thèng bà häng.
. 1.28. Cho sì ç m¤ng i»n nh÷ h¼nh:
i»n ÷ñc cung c§p tø nguçn E ¸n àa iºm F thæng qua c¡c tr¤m A,B,C,D ho¤t ëng
ëc lªp. X¡c su§t c¡c tr¤m n y g°p sü cè l¦n l÷ñt l 0.07, 0.08, 0.05 v 0.06. T½nh x¡c su§t àa
iºm F bà m§t i»n.
. 1.29. Mët t½n hi»u ÷ñc ph¡t 3 l¦n ëc lªp tø àa iºm A. M¡y thu t¤i àa iºm B câ thº
nhªn ÷ñc t½n hi»u vîi x¡c su§t 0,6 èi vîi méi l¦n t½n hi»u ÷ñc ph¡t i. T½nh x¡c su§t àa
iºm B nhªn ÷ñc t½n hi»u.
. 1.30. Mët · thi trc nghi»m gçm 60 c¥u vîi 4 ph÷ìng ¡n chån v ch¿ 1 ph÷ìng ¡n óng
trong méi c¥u. Mët th½ sinh v o thi v chån ngü nhi¶n c¡c ph÷ìng ¡n.
a) T½nh x¡c su§t ng÷íi n y l m óng 12 c¥u.
b) T¼m sè c¥u l m óng vîi x¡c su§t lîn nh§t.
. 1.31. C¡c såt cam câ h¼nh thùc gièng nhau ÷ñc ph¥n lo¤i nh÷ sau: L§y ngü nhi¶n 20 qu£
º kiºm tra. N¸u ph¡t hi»n ½t nh§t 2 qu£ häng bà såt cam bà x¸p lo¤i B, ng÷ñc l¤i th¼ x¸p lo¤i
A. Bi¸t t¿ l» cam häng l 5%.
a) T½nh x¡c su§t mët såt cam ÷ñc x¸p lo¤i A.
b) Chån ngü nhi¶n 10 såt. T½nh x¡c su§t chån ÷ñc ½t nh§t 1 såt lo¤i B.
. 1.32. Tr¶n gi¡ câ 7 c¥y sóng lo¤i 1 v 3 c¥y sóng lo¤i 2. Mët x¤ thõ chån ngü nhi¶n 1 c¥y
sóng, bn 1 vi¶n ¤n v ho n tr£ l¤i sóng. X¤ thõ thüc hi»n nh÷ vªy 10 l¦n. T½nh x¡c su§t câ
óng 4 vi¶n ¤n tróng ½ch. Bi¸t x¡c su§t x¤ thõ bn tróng ½ch khi sû döng sóng lo¤i 1 v 2
l¦n l÷ñt l 0,7 v 0,5.
. 1.33. Tr¶n gi¡ câ 7 c¥y sóng lo¤i 1 v 3 c¥y sóng lo¤i 2. Mët x¤ thõ chån ngü nhi¶n 1 c¥y
sóng º bn.
a) X¤ thõ bn 1 ph¡t. T½nh x¡c su§t vi¶n ¤n tróng ½ch.
b) X¤ thõ bn 3 ph¡t ëc lªp. T½nh x¡c su§t câ óng 2 vi¶n tróng ½ch.
Bi¸t x¡c su§t x¤ thõ bn tróng ½ch khi sû döng sóng lo¤i 1 v 2 l¦n l÷ñt l 0,7 v 0,5.
. 1.34. Mët thi¸t bà i»n tû câ 30 vi m¤ch ho¤t ëng ëc lªp. X¡c su§t mët vi m¤ch bà léi l
0,01. Thi¸t bà ho¤t ëng n¸u khæng câ vi m¤ch n o bà léi. T½nh x¡c su§t thi¸t bà khæng ho¤t
ëng.
. 1.35. Mët hëp câ 7T v 3. L§y ngü nhi¶n câ ho n l¤i 5 l¦n, méi l¦n mët vi¶n bi. T½nh x¡c
su§t câ ½t nh§t mët l¦n chån ÷ñc bi en.
. 1.36. Mët x¤ thõ câ kh£ n«ng bn tróng bia méi l¦n vîi x¡c su§t 0.2. Häi ng÷íi n y c¦n bn
tèi thiºu bao nhi¶u l¦n º x¡c su§t câ ½t nh§t 1 l¦n tróng vîi x¡c su§t khæng nhä hìn 99%?
. 1.37. Mët nh m¡y câ t¿ l» ph¸ ph©m b¬ng 5%.

a) Chån ngü nhi¶n 10 s£n ph©m. T½nh x¡c su§t câ ½t nh§t 2 ph¸ ph©m ÷ñc chån.
b) C¦n chån tèi thiºu bao nhi¶u s£n ph©m º x¡c su§t chån ÷ñc ½t nh§t 1 ph¸ ph©m khæng
nhä hìn 99%?
. 1.38. Tø mët læ h ng vîi r§t nhi·u quyºn vð vîi t¿ l» vð häng l 5%, ng÷íi ta chån ngü
nhi¶n tøng quyºn vð º kiºm tra.
a) Häi ph£i kiºm tra ½t nh§t bao nhi¶u quyºn vð º x¡c su§t câ ½t nh§t 1 quyºn vð häng khæng
nhä hìn 90%?
b) Gi£ sû vi»c kiºm tra døng l¤i khi ph¡t hi»n 3 quyºn vð häng. T½nh x¡c su§t vi»c kiºm tra
døng l¤i ð l¦n thù 10.
. 1.39. Mët x¤ thõ bn 10 vi¶n ¤n v o mët möc ti¶u. X¡c su§t º 1 vi¶n ¤n bn ra tróng
möc ti¶u l 0,8 . Bi¸t r¬ng n¸u câ 10 vi¶n tróng th¼ möc ti¶u chc chn bà di»t. N¸u câ tø 2
¸n 9 vi¶n tróng th¼ möc ti¶u bà di»t vìi x¡c su§t 80%. N¸u câ 1 vi¶n tróng th¼ möc ti¶u bà
di»t vîi x¡c su§t 20%. T½nh x¡c su§t º möc ti¶u bà di»t.
. 1.40. Gi£ sû b¤n em giao mët læ h ng, r§t nhi·u s£n ph©m, m b¤n bi¸t r¬ng nâ câ t¿ l»
ph¸ ph©m l 10%. Ng÷íi nhªn h ng · nghà l§y ngü nhi¶n 6 s£n ph©m º kiºm tra, v n¸u câ
qu¡ k ph¸ ph©m th¼ khæng nhªn læ h ng. B¤n · nghà k b¬ng bao nhi¶u º vøa thuy¸t phöc
÷ñc ng÷íi nhªn, vøa hy vång kh£ n«ng læ h ng khæng bà tø chèi ½t nh§t l 95%?
. 1.41. Mët khu d¥n c÷ A câ t¿ l» mc b»nh B l 30%.

a/ Trong mët ñt i·u tra, ng÷íi ta chån ngü nhi¶n 10 ng÷íi. T½nh x¡c su§t trong â câ nhi·u
nh§t ba ng÷íi mc b»nh B.
b/ ÷ñc bi¸t trong khu vüc â câ 60% d¥n sè câ ch½ch ngøa b»nh B. T l» ng÷íi kh¡ng b»nh B
èi vîi ng÷íi ÷ñc ch½ch ngøa l 95%. Cán t l» kh¡ng b»nh B èi vîi ng÷íi khæng ch½ch ngøa
l 20%. Chån ngü nhi¶n mët ng÷íi th§y ng÷íi n y khæng mc b»nh B. T½nh x¡c su§t ng÷íi
n y câ ch½ch ngøa.
Ch÷ìng 2. Bi¸n ngü nhi¶n

. 2.1. Mët · thi câ 2 c¥u häi ëc lªp nhau. iºm cõa c¥u 1 v 2 l¦n l÷ñt l 6 v 4 iºm. Mët
sinh vi¶n v o thi vîi kh£ n«ng tr£ líi óng c¥u 1 v 2 l¦n l÷ñt l 0,7 v 0,4. Gåi X l sè iºm
sinh vi¶n n y ¤t ÷ñc. Lªp b£ng ph¥n phèi v t¼m h m ph¥n phèi cõa X.
. 2.2. Mët hëp gçm 15 bót xanh v 5 bót ä. Gi¡ bót xanh l 3000 çng v bót ä l 4000
çng. Mët sinh vi¶n rót ngü nhi¶n 2 bót º mua.
a) Gåi X l sè bót ä rót ÷ìc. Lªp b£ng ph¥n phèi v t¼m h m ph¥n phèi cõa X.
b) T¼m sè ti·n trung b¼nh sinh vi¶n n y c¦n tr£.
. 2.3. Mët thi¸t bà câ 2 bë phªn A v B ho¤t ëng ëc lªp. X¡c su§t bë phªn thù nh§t v
thù 2 bà häng trong thíi gian l m vi»c l 0,1 v 0,2. Sè ti·n chi tr£ cho vi»c sûa méi bë phªn
l 100.000 çng.
a) Gåi X l sè bë phªn bà häng trong lóc l m vi»c. Lªp b£ng ph¥n phèi x¡c su§t v t¼m h m
ph¥n phèi t÷ìng ùng.
b) T¼m sè ti·n trung b¼nh ph£i chi tr£ cho mët l¦n sûa.
. 2.4. Câ 2 hëp chùa bi câ h¼nh thùc gièng nhau. H1: 6T, 4. H2 : 3T, 6. L§y ngü nhi¶n 1
hëp, rçi tø hëp n y l§y ngü nhi¶n 2 vi¶n bi. Gåi X l sè bi trng ¢ l§y. Lªp b£ng ph¥n phèi
x¡c su§t cõa X v t¼m h m ph¥n phèi.
. 2.5. H¬ng ng y cûa h ng nhªp v o 8 kg rau º b¡n vîi gi¡ mua v o l 40 000 çng/kg v
gi¡ b¡n ra l 60 000 çng/kg. Khèi l÷ñng rau X (kg) b¡n ÷ñc h¬ng ng y l bi¸n ngü nhi¶n
câ ph¥n phèi nh÷ sau:
X 5 6 7 8
P 0.1 0.3 0.4 0.2
a) T½nh ký vång E(X) v ph÷ìng sai D(X) cõa X.

b) L÷ñng rau cán l¤i h¬ng ng y s³ bà ti¶u hõy. T½nh x¡c su§t sè ti·n l¢i h¬ng ng y cõa cûa
h ng lîn hìn 120 000 çng.
. 2.6. Ti¸n h nh kh£o s¡t sè kh¡ch X tr¶n mët chuy¸n xe buþt t¤i mët chuy¸n giao thæng,
ng÷íi ta thu ÷ñc sè li¶u sau:
X 25 30 35 40 45
P 0.15 0.2 0.3 0.25 0.1
5
CH×ÌNG 2. BIN NGU NHIN 6
a/ T½nh ký vång v ë l»ch chu©n cõa X.

b/ Gi£ sû chi ph½ cho méi chuy¸n xe buþt l 200 ng n çng, khæng phö thuëc v o sè kh¡ch i
tr¶n xe, th¼ cæng ty ph£i quy ành gi¡ v² l bao nhi¶u º câ thº thu ÷ñc sè ti·n líi trung b¼nh
cho méi chuy¸n xe l 100 ng n çng?
. 2.7. Mët hëp câ 10 qu£ bâng b n, trong â câ 7 qu£ mîi v 3 qu£ ¢ sû döng. Ng y ¦u
ti¶n l§y ngü nhi¶n 1 qu£ º sû döng v cuèi ng y ho n tr£ l¤i. Ng y thù 2 thüc hi»n t÷ìng
tü. Gåi X l têng sè qu£ bâng mîi l§y ÷ñc ð c£ 2 l¦n.
a) Lªp b£ng ph¥n phèi x¡c su§t cõa X v t¼m h m ph¥n phèi.
b) Gåi Y l sè qu£ bâng ¢ sû döng câ trong hëp sau 2 ng y. T½nh E(Y) v D(Y).
. 2.8. Cho bi¸n ngü nhi¶n X câ ph¥n phèi:
X -1 1 2
P 0,3 a b
a) T¼m a v b bi¸t E(X) = 0, 6. b) T¼m ph¥n phèi cõa Y = 2X 2 − 1.

. 2.9. Gi£ sû h m mªt ë cõa bi¸n ngü nhi¶n li¶n töc X câ d¤ng:
(
C(1 − x), x ∈ [0, 1]
f (x) =
0, x∈/ [0, 1]
a) T¼m C, h m ph¥n phèi v P (X > 1/2). b) T½nh E(X), D(X).

t½nh
c) T¼m a v b bi¸t E(Y ) = D(Y ) = 1 vîi Y = aX + b.
d) T¼m h m ph¥n phèi cõa bi¸n ngü nhi¶n Z = 2X + 1.
. 2.10. Gi£ sû h m mªt ë cõa bi¸n ngü nhi¶n li¶n töc X câ d¤ng:
(
Ce−x , x ≥ 2
f (x) =
0, x<2
a) T¼m C, h m ph¥n phèi. b) T½nh med(X), E(X), D(X).

. 2.11. Bi¸n ngü nhi¶n li¶n töc X câ h m ph¥n phèi x¡c su§t:


0, x<2
F (x) = ax + b, 2 ≤ x < 8


1, x≥8
a) X¡c ành a v b. b) T½nh x¡c su§t P (X > 5). c) T½nh E(X), D(X), med(X).
. 2.12. Cho bi¸n ngü nhi¶n li¶n töc X câ h m ph¥n phèi:
( a
1 − 3 , x ≥ 10
F (x) = x
0, x < 10
a) T¼m a v h m mªt ë. b) T½nh P (X < 15). c) T½nh med(X), D(2X + 3).
. 2.13. Cho bi¸n ngü nhi¶n li¶n töc X câ h m ph¥n phèi:
(
a + be−2x , x ≥ 1
F (x) =
0, x<1
a) T¼m a v b. b) T½nh med(X), E(X), D(X).

. 2.14. Mët kh¡ch h ng mua xe t¤i mët ¤i lþ, n¸u xe câ sü cè kÿ thuªt th¼ ÷ñc quy·n tr£
xe trong váng 3 ng y sau khi mua v ÷ñc l§y l¤i nguy¶n sè ti·n mua xe. Méi chi¸c xe bà tr£
l¤i nh÷ th¸ l m thi»t h¤i cho ¤i lþ 250 ng n VN. Câ 50 xe ÷ñc b¡n ra. X¡c su§t º mët xe
bà tr£ l¤i l 0,1.
a) T¼m ký vång v ph÷ìng sai cõa sè xe bà tr£. T½nh x¡c xu§t º câ nhi·u nh§t 2 xe bà tr£ l¤i.
b) T¼m ký vång v ë l»ch chu©n cõa têng thi»t h¤i m têng ¤i lþ ph£i chàu do vi»c tr£ l¤i xe.
. 2.15. Mët ng÷íi tham gia 1 trá chìi vîi l» ph½ l 200.000 çng. Ng÷íi n y ph£i tr£ líi 10
c¥u häi ëc lªp. Méi c¥u tr£ líi óng ÷ñc th÷ðng 80.000 çng v sai th¼ bà ph¤t 20.000 çng.
Bi¸t x¡c su§t tr£ líi óng méi c¥u cõa ng÷íi n y l 0,7.
a) T¼m sè c¥u tr£ líi óng vîi kh£ n«ng lîn nh§t.
b) T¼m sè ti·n líi trung b¼nh ng÷íi n y ¤t ÷ñc.
c) T½nh x¡c su§t sau trá chìi, ng÷íi n y l¢i ½t nh§t 500.000 çng.
. 2.16. Mët ng÷íi tham gia 1 trá chìi may rõi nh÷ sau. Méi l¦n chìi °t c÷ñc 10.000 çng.
Ng÷íi n y l§y ngü nhi¶n 2 vi¶n bi trong hëp câ 8 bi trng v 2 bi en, sau â ho n tr£ l¤i 2
vi¶n bi. N¸u l§y ÷ñc 1, 2 bi en th¼ ng÷íi n y nhªn ÷ñc 20.000 çng v 30.000 çng t÷ìng
ùng, ng÷ñc l¤i th¼ m§t ti·n °t c÷ñc. Häi ng÷íi n y câ n¶n tham gia trá chìi n y th÷íng xuy¶n
hay khæng?
. 2.17. Mët ng÷íi tham gia trá chìi sau: Gieo mët con xóc xc væ t÷ ba l¦n ëc lªp nhau.
N¸u xu§t hi¶n m°t 1 c£ 3 l¦n th¼ ÷ñc th÷ðng 6 ng n çng; n¸u xu§t hi»n m°t 1 2 l¦n th¼
÷ñc th÷ðng 4 ng n çng; xu§t hi»n m°t 1 1 l¦n th¼ ÷ñc th÷ðng 2 ng n çng; khi khæng câ
m°t 1 n o xu§t hi»n th¼ khæng ÷ñc th÷ðng. Méi l¦n tham gia trá chìi, ng÷íi chìi ph£i âng
M ng n çng. H¢y ành M º trá chìi cæng b¬ng.
. 2.18. C¦n x²t nghi»m m¡u cho 5000 ng÷íi º t¼m d§u hi»u mët lo¤i b»nh B t¤i mët àa
ph÷ìng câ t¿ l» ng÷íi mc b»nh B theo thèng k¶ l 10%. Câ 2 ph÷ìng ph¡p:
- Ph÷ìng ph¡p 1: X²t nghi»m tøng ng÷íi mët.
- Ph÷ìng ph¡p 2: Méi l¦n l§y m¡u mët nhâm 10 ng÷íi trën l¨n v o nhau rçi x²t nghi»m. N¸u
k¸t qu£ ¥m t½nh th¼ thæng qua, n¸u d÷ìng t½nh th¼ ph£i l m th¶m 10 x²t nghi»m º x²t nghi»m
l¤i tøng ng÷íi mët trong nhâm.
Häi ph÷ìng ph¡p n o câ lñi hìn, bi¸t r¬ng méi x²t nghi»m ·u tèn k²m nh÷ nhau v kh£ n«ng
mc b»nh cõa méi ng÷íi ëc lªp nhau?
. 2.19. Méi s£n ph©m cõa mët cæng ty ÷ñc chia l m 2 lo¤i A v B. Bi¸t t¿ l» s£n ph©m lo¤i A
l 60%. Gi¡ s£n ph©m lo¤i A l 200.000 çng v lo¤i B l 150.000 çng. Mët ng÷íi chån mua
ngü nhi¶n 10 s£n ph©m.
a) T½nh x¡c su§t ng÷íi n y mua ½t nh§t 1 s£n ph©m lo¤i B.
b) T¼m sè ti·n trung b¼nh ng÷íi n y ph£i tr£.
. 2.20. Sè b»nh nh¥n ¸n kh¡m ð mët cì sð y t¸ trong mët ng y tu¥n theo ph¥n phèi Poisson
vîi trung b¼nh 15 ng÷íi/ng y.
a) T½nh x¡c su§t trong 1 ng y câ ½t nh§t 2 b»nh nh¥n ¸n kh¡m.
b) T½nh x¡c su§t trong 3 ng y câ 40 b»nh nh¥n ¸n kh¡m.
c) T¼m sè ng y trung b¼nh trong 1 th¡ng 30 ng y câ ½t nh§t 2 b»nh nhªn ¸n kh¡m.
. 2.21. Sè kh¡ch tr¶n 1 chuy¸n xe buþt tø A ¸n B tu¥n theo luªt ph¥n phèi Poisson vîi trung
b¼nh 25 kh¡ch tr¶n 1 chuy¸n.
a) T½nh x¡c su§t tr¶n 1 chuy¸n xe câ óng 10 kh¡ch.
b) Gi£ sû chi ph½ cho mët chuy¸n i tø A ¸n B l 150.000 çng v khæng phö thuëc v o sè
l÷ñng ng÷íi tr¶n xe. Lóc â, º ti·n l¢i trung b¼nh cho méi chuy¸n i l 100.000 çng th¼ gi¡
v² c¦n quy ành l bao nhi¶u ?
. 2.22. Sè t½n hi»u nhªn ÷ñc ð mët m¡y thu t½n hi»u tu¥n theo luªt ph¥n phèi Poisson vîi
trung b¼nh 3 t½n hi»u trong 5 phót. T½nh x¡c su§t :
a) Trong 5 phót, m¡y nhªn ÷ñc khæng ½t hìn 2 t½n hi»u.
b) Trong 1 phót, m¡y khæng nhªn ÷ñc t½n hi»u n o.
c) Trong 15 phót, m¡y nhªn ÷ñc óng 10 t½n hi»u.
. 2.23. Mët chi ti¸t m¡y ÷ñc xem l ¤t ti¶u chu©n n¸u sai sè giúa chi·u d i cõa nâ so vîi
chi·u d i quy ành khæng v÷ñt qu¡ 10mm. Bi¸n ngü nhi¶n X ch¿ ë l»ch cõa chi·u d i chi ti¸t
2
so vîi chi·u d i quy ành câ ph¥n phèi chu©n N (µ, σ ), vîi µ = 0mm, σ = 5mm.
a) Häi câ bao nhi¶u ph¦n tr«m chi ti¸t ¤t ti¶u chu©n.
b) Häi câ ½t nh§t bao nhi¶u chi ti¸t ÷ñc s£n xu§t º trong â câ ½t nh§t mët chi ti¸t khæng
¤t ti¶u chu©n vîi x¡c su§t khæng nhä hìn 95%.
c) T¼m sè trung b¼nh c¡c chi ti¸t ¤t ti¶u chu©n khi l§y ra 100 chi ti¸t.
. 2.24. Khèi l÷ñng X(g) cõa mët lo¤i tr¡i c¥y câ ph¥n phèi chu©n N (µ, σ 2 ) vîi µ = 100g . Bi¸t
P (|X − 100| < 5) = 0, 682. Cho bi¸t Φ(1) = 0, 841.
a) T½nh ph÷ìng sai cõa X.
b) Chån ngü nhi¶n 4 tr¡i, t½nh x¡c su§t têng khèi l÷ñng cõa chóng khæng nhä hìn 400 gam.
c) Chån ngü nhi¶n 3 tr¡i, t½nh x¡c su§t câ ½t nh§t 1 tr¡i ÷ñc chån câ khèi l÷ñng nhä hìn 95g.
. 2.25. Thíi gian ho n th nh 1 s£n ph©m cõa cæng nh¥n ð mët nh m¡y l bi¸n ngü nhi¶n
tu¥n theo luªt ph¥n phèi chu©n N (µ, σ 2 ) vîi µ = 5ph, σ = 0, 5ph. T½nh x¡c su§t mët cæng nh¥n
ho n th nh 20 s£n ph©m m§t khæng ½t hìn 90 phót. Bi¸t vi»c ho n th nh c¡c s£n ph©m l ëc
lªp nhau.
. 2.26. Ð mët cì sð s£n xu§t h ng thõ cæng, sè s£n ph©m b¡n ra trong mët th¡ng câ ph¥n
phèi chu©n vîi sè s£n ph©m b¡n ra trung b¼nh trong mët th¡ng l 500 s£n ph©m, ë l»ch chu©n
50 s£n ph©m. Chi ph½ l m ra mët s£n ph©m l 80.000 çng, gi¡ b¡n mët s£n ph©m l 100.000
çng, chi ph½ cè ành h ng th¡ng l 1 tri»u çng.
a) T¼m ti·n l¢i trung b¼nh méi th¡ng.
b) T½nh x¡c su§t trong 1 th¡ng l¢i ½t nh§t 11 tri»u.
c) T½nh x¡c su§t trong 2 th¡ng têng sè ti·n l¢i ½t nh§t l 22 tri»u çng.
. 2.27. X¡c su§t 1 h¤t thâc gièng bà häng l 0,005. T½nh x§p x¿ x¡c su§t khi chån ngü nhi¶n
1000 h¤t thâc gièng:
a) câ óng 15 h¤t häng. b) sè h¤t häng khæng v÷ñt qu¡ 50.
. 2.28. Mët vòng câ t¿ l» nú giîi l 40%. Chån ngü nhi¶n 200 ng÷íi º kh£o s¡t. T½nh x§p x¿
x¡c su§t sè l÷ñng nú ÷ñc chån lîn hìn 90 ng÷íi.
. 2.29. Cho bi¸n ngü nhi¶n li¶n töc X câ h m mªt ë

(
3x2 , x ∈ [0, 1]
f (x) =
0, x∈/ [0, 1]
Thüc hi»n ph²p thû 100 l¦n ëc lªp ta ÷ñc 100 gi¡ trà cõa X. T½nh x§p x¿ x¡c su§t têng c¡c
gi¡ trà thu ÷ñc lîn hìn 70.
. 2.30. Tung mët con xóc xc c¥n èi 200 l¦n ëc lªp. T½nh x§p x¿ x¡c su§t têng sè ch§m
xu§t hi»n lîn hìn 720.
. 2.31. Mët hëp gçm 50 pin lo¤i A v 50 pin lo¤i B. Pin lo¤i A câ tuêi thå trung b¼nh µ1 = 500
gií v ë l»ch chu©n σ1 = 15 gií. Pin lo¤i B câ tuêi thå trung b¼nh µ2 = 400 gií v ë l»ch
chu©n σ2 = 6 gií. T½nh g¦n óng x¡c su§t têng tuêi thå cõa 100 pin tr¶n lîn hìn 45200 gií.
. 2.32. Cæng ty AB chuy¶n s£n xu§t b¼nh c quy cho xe ætæ i»n. Gi£ sû r¬ng sè km ( X (km))
xe ætæ i»n i ÷ñc khi sû döng pin cõa cæng ty AB cho 1 l¦n s¤c l bi¸n ngü nhi¶n câ ph¥n
phèi mô vîi h m mªt ë x¡c su§t:

 1 e− 804
1
x
, x>0
f (x) = 804
0, x≤0
Bi¸t r¬ng tuêi thå cõa b¼nh c quy l 50 l¦n s¤c. T½nh g¦n óng x¡c su§t mët b¼nh c quy xe
ætæ i»n ch¤y ÷ñc ½t nh§t 30 000 km. Gi£ sû sè km xe ætæ i»n ch¤y ÷ñc trong méi l¦n s¤c
l ëc lªp.
. 2.33. Theo Hëi sinh vi¶n ð th nh phè LX th¼ câ 60% sinh vi¶n hi»n ang theo håc ¤i håc
muèn t¼m vi»c l m ngo i gií håc. Mët mü gçm 205 sinh vi¶n ÷ñc chån ngü nhi¶n. T¼m x§p
x¿ x¡c su§t º trong sè â câ hìn 135 sinh vi¶n muèn t¼m vi»c l m ngo i gií håc.
. 2.34. Sè kh¡ch h ng v o mua h ng ð 1 cûa h ng trong 1 ng y l

√ bi¸n ngü nhi¶n X vîi sè
kh¡ch trung b¼nh E(X) = 50 v ë l»ch chu©n σ(X) = 50 (kh¡ch). Gi£ sû h m doanh thu
Y (tri»u çng) ÷ñc x¡c ành bði Y = 3X . Häi c¦n chån ngü nhi¶n tèi thiºu bao nhi¶u ng y
º doanh thu trung b¼nh nhúng ng y n y lîn hìn 145 tri»u çng câ x¡c su§t lîn hìn 0,95? Bi¸t
doanh thu méi ng y ëc lªp vîi nhau. Cho bi¸t Φ(−1, 645) = 0, 05.
Ch÷ìng 3. Vectì ngü nhi¶n

. 3.1. Cho (X, Y ) câ b£ng ph¥n bè x¡c su§t çng thíi:
Y
0 1
X
0 1/6 1/4
1 1/6 1/8
2 1/6 1/8
a) T½nh E(X), E(Y ), cov(X, Y ), ρ(X, Y ).
b) T½nh P (X + Y = 2), P (X > 2Y ).
. 3.2. Mët hëp câ 4 qu£ c¦u trng v 2 qu£ c¦u v ng. Ng÷íi A rót ngü nhi¶n khæng ho n l¤i
1 qu£. Ng÷íi B công thüc hi»n t÷ìng tü. Gåi X v Y l sè qu£ c¦u trng ng÷íi A v B ¢ rót.
a) Lªp b£ng ph¥n phèi çng thíi cõa X v Y.
b) T½nh E(X + Y ), Cov(X, Y ).
c) Lªp b£ng ph¥n phèi cõa Z = X + 2Y .
. 3.3. Câ 2 hëp chùa bi. Hëp 1: 3T, 7. Hëp 2: 6T, 4. L§y ngü nhi¶n 1 vi¶n tø hëp 1 v 2
vi¶n tø hëp 2. Gåi X, Y l sè bi trng l§y ra ð hëp 1 v 2 t÷ìng ùng.
a) Lªp b£ng ph¥n phèi çng thíi cõa (X,Y).
b) T½nh E(Y |X = 1).
c) T½nh Cov(X, 2Y ) v ρ(X, Y ).
. 3.4. Cho hai bi¸n ngü nhi¶n ëc lªp câ b£ng ph¥n phèi x¡c su§t:
X 1 2 Y 1 2 3
P 0,3 0,7 P 0,3 0,2 0,5
a) Lªp b£ng ph¥n phèi çng thíi cõa X v Y.

b) T½nh Cov(2X, Y ), ρ(X, Y ).
9
. 3.5. Cho X,Y câ b£ng ph¥n phèi çng thíi:
Y
1 2 3
X
1 a 0,1 0,3
2 0,2 b 0,1
a) T¼m a,b bi¸tE(X) = 1, 6.

b) T½nh E(Y |X = 1).
c) T½nh Cov(X, Y ), ρ(X, Y ), D(X + Y ).
d) T½nh x¡c su§t câ i·u ki»n P (X + Y ≥ 3|X > 1).
. 3.6. Sè kh¡ch h ng mua m¡y £nh k¾ thuªt sè hi»u Canon trong mët tu¦n ð mët cûa h ng l
bi¸n ngü nhi¶n X câ b£ng ph¥n bè x¡c su§t:
X 0 1 2
P 0, 3 0, 5 0, 2
Bi¸t r¬ng 60% kh¡ch h ng mua m¡y £nh k¾ thuªt sè hi»u Canon ð cûa h ng tr¶n mua gâi
b£o h nh mð rëng. Gåi Y l sè kh¡ch h ng mua gâi b£o h nh mð rëng.
a) T½nh x¡c su§t P (X = 2, Y = 1).
b) T½nh x¡c su§t P (X = Y ).
c) Lªp b£ng ph¥n bè x¡c su§t çng thíi cõa (X; Y ).
. 3.7. Cho (X, Y ) câ h m mªt ë çng thíi:
(
axy, (x, y) ∈ [0, 2]2
f (x, y) =
0, / [0, 2]2
(x, y) ∈
a) T¼m a.
b) T½nh x¡c su§t P (0 < X < 1, 1 < Y < 2).
c) T½nh E(2X − Y ).
. 3.8. Cho (X, Y ) câ h m mªt ë çng thíi:
(
ax, 0 < y < x < 1
f (x, y) =
0, ng÷ñc l¤i
a) T¼m a.
b) T¼m c¡c h m mªt ë bi¶n fX (x), fY (y).
c) T½nh Cov(X, Y ).
Ch÷ìng 4. Thèng k¶ mæ t£
. 4.1. o chi·u cao (ìn và: m²t) cõa mët nhâm gçm 24 håc sinh, ta ÷ñc c¡c sè li»u sau:
1.67 1.72 1.59 1.64 1.70 1.68

1.65 1.67 1.58 1.69 1.70 1.63
1.62 1.71 1.69 1.74 1.60 1.66
1.71 1.70 1.69 1.63 1.72 1.62
10
T½nh trung b¼nh mü v ë l»ch chu©n mü cõa chi·u cao cõa nhâm håc sinh ÷ñc kh£o s¡t.
. 4.2. Nçng ë hemoglobin trong m¡u cõa 60 ng÷íi ÷ñc l m x²t nghi»m ð mët àa ph÷ìng
nghi câ dàch sèt xu§t huy¸t cho bði:
43 63 63 75 95 75 80 48 62 71 76 90
51 61 74 103 93 82 74 65 63 53 64 67
80 77 60 69 73 76 91 55 65 69 84 78
50 68 72 89 75 57 66 79 85 70 59 71
87 67 72 52 35 67 99 81 97 74 61 62
T¼m trung b¼nh mü, ë l»ch chu©n mü v trung và mü.
. 4.3. Mët sinh vi¶n thüc hi»n th½ nghi»m gieo 8 h¤t ªu trong 8 c¡i cèc ri¶ng bi»t v ÷ñc
°t d÷îi ¡nh s¡ng cõa ±n huýnh quang chi¸u s¡ng li¶n töc. Sau 14 ng y, sinh vi¶n n y ti¸n
h nh o chi·u cao (cm) cõa c¡c c¥y ªu ÷ñc gieo ð tr¶n v thu ÷ñc k¸t qu£ sau:
C¥y 1 2 3 4 5 6 7 8
Chi·u cao (cm) 7,5 10,1 8,3 9,8 5,7 10,3 9,2 8,7
. 4.4. o nçng ë cholesterol trong huy¸t thanh cõa 1.067 n æng Mÿ tuêi tø 25 ¸n 34 ÷ñc
chån ngü nhi¶n, nh nghi¶n cùu thu ÷ñc k¸t qu£ nh÷ sau.
Nçng ë cholesterol (mg/100 ml) Sè ng÷íi

80119 13
120159 150
160199 442
200239 299
240279 115
280319 34
320399 14
Ch÷ìng 5. ×îc l÷ñng tham sè

Cho c¡c gi¡ trà °c bi»t:
z0,1 = 1, 282; z0,05 = 1, 645; z0,025 = 1, 96; z0,02 = 2, 054; z0,01 = 2, 326; z0,005 = 2, 576
. 5.1. Chi·u d i cõa mët chi ti¸t kÿ thuªt tu¥n theo luªt ph¥n phèi chu©n N (µ, σ 2 ) vîi
σ = 0, 1(cm). Kh£o s¡t chi·u d i cõa 50 chi ti¸t, ta ÷ñc b£ng sè li»u:
Chi·u d i (cm) 99.8 99.9 100 100.1 100.2

Sè chi ti¸t 6 13 17 10 4
a) T¼m kho£ng tin cªy èi xùng cho chi·u d i trung b¼nh cõa chi ti¸t n y vîi ë tin cªy 98%.
b) Chi·u d i quy ành cõa chi ti¸t l 100 cm. Chi ti¸t ÷ñc gåi l ¤t chu©n n¸u sai sè giúa
chi·u d i cõa nâ v chi·u d i quy ành khæng v÷ñt qu¡ 0,1cm. Vîi ë tin cªy 95%, t¼m kho£ng
÷îc l÷ñng tèi thiºu cho t¿ l» chi ti¸t ¤t chu©n.
c) N¸u muèn sai sè cho ÷îc l÷ñng kho£ng tin cªy cõa chi·u d i trung b¼nh khæng v÷ñt qu¡ 0,03
cm vîi ë tin cªy 95% th¼ c¦n ph£i kh£o s¡t tèi thiºu bao nhi¶u chi ti¸t ?
11
. 5.2. o chi·u cao cõa mët nhâm 36 sinh vi¶n nam, ta ÷ñc c¡c sè li»u sau:
1.59 1.59 1.73 1.70 1.68 1.67

1.61 1.67 1.66 1.72 1.63 1.59
1.56 1.63 1.70 1.76 1.68 1.73
1.65 1.62 1.68 1.55 1.70 1.78
1.67 1.61 1.67 1.71 1.60 1.66
1.72 1.68 1.67 1.65 1.68 1.70
Bi¸t chi·u cao cõa sinh vi¶n nam tu¥n theo luªt ph¥n phèi chu©n. Vîi ë tin cªy 98% t¼m
kho£ng tin cªy cho chi·u cao trung b¼nh cõa sinh vi¶n nam.
. 5.3. Kho h ng cõa nh m¡y câ 5000 s£n ph©m. Chån ngü nhi¶n 200 s£n ph©m º kiºm tra
th¼ th§y câ 15 s£n ph©m khæng ¤t chu©n.
a) Vîi ë tin cªy 95% t¼m kho£ng tin cªy (èi xùng) cho t¿ l» s£n ph©m khæng ¤t chu©n cõa
nh m¡y.
b) Vîi ë tin cªy 98%, t¼m kho£ng tin cªy èi xùng cho sè l÷ñng s£n ph©m ¤t chu©n câ trong
kho h ng.
. 5.4. Nh m¡y A s£n xu§t 1 lo¤i s£n ph©m. º ÷îc l÷ñng t l» th nh ph©m ng÷íi ta chån
ngü nhi¶n 400 s£n ph©m v chia th nh 40 nhâm º kiºm tra.
Sè th nh ph©m trong nhâm 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

Sè nhâm 2 1 3 6 8 10 4 5 1 0
Vîi ë tin cªy 90% h¢y ÷îc l÷ñng kho£ng tin cªy t l» th nh ph©m cõa nh m¡y.
. 5.5. Mët tr÷íng ¤i håc câ 5000 sinh vi¶n ang theo håc. Mët danh s¡ch gçm 300 sinh vi¶n
÷ñc chån ngü nhi¶n º kh£o s¡t th¼ th§y câ 120 sinh vi¶n nú, trong â câ 75 sinh vi¶n nú bà
cªn thà.
a) Vîi ë tin cªy 95% t¼m kho£ng tin cªy cho t¿ l» sinh vi¶n nú bà cªn thà cõa tr÷íng ¤i håc
n y.
b) Vîi ë tin cªy 95% t¼m kho£ng tin cªy cho sè l÷ñng sinh vi¶n nam cõa tr÷íng ¤i håc n y.
Ch÷ìng 6. Kiºm ành gi£ thuy¸t thèng k¶

. 6.1. Kh£o s¡t h m l÷ñng st (ìn và 10−1 mg/l) trong n÷îc biºn ð b¢i tm TH cõa 49 mü
÷ñc chån ngü nhi¶n thu ÷ñc k¸t qu£ sau:
6,4 6,2 3,2 4,6 5,7 5,2 6,9 4,3 4,7 5,3
5,9 7,2 6,5 6,8 4,0 7,2 6,5 6,5 4,7 6,4
4,4 6,2 5,0 6,2 6,4 4,2 6,0 6,5 4,7 5,0
6,4 6,3 4,5 5,1 6,5 3,9 6,0 5,6 7,1 5,6
4,7 4,6 5,1 6,4 4,1 5,0 3,9 5,0 4,2
a) Vîi ë tin cªy 95% t¼m kho£ng tin cªy cho h m l÷ñng st trung b¼nh trong n÷îc biºn ð b¢i
tm TH.
b) Theo ti¶u chu©n cõa Bë Y t¸ n÷îc m¡y sinh ho¤t câ h m l÷ñng st tèi a cho ph²p l 0,5mg/l.
Vîi mùc þ ngh¾a 2% câ thº cho r¬ng h m l÷ñng st trung b¼nh cao hìn 0,5mg/l khæng?
12
CH×ÌNG 6. KIM ÀNH GI THUYT THÈNG K 13
. 6.2. i·u tra thíi gian sû döng cõa 100 lèp xe cõa cæng ty A, ta ÷ñc b£ng sè li»u sau:
Thíi gian (ng n km) 3,0-3,2 3,2-3,4 3,4-3,6 3,6-3,8 3,8-4,0

Sè lèp 13 19 28 22 18
a) Vîi ë tin cªy 95%, t¼m kho£ng tin cªy èi xùng cho thíi gian sû döng trung b¼nh.
b) T¼m kho£ng tin cªy cho sè l÷ñng lèp xe trong kho h ng cõa nh m¡y câ thíi gian sû döng
khæng nhä hìn 3400km vîi ë tin cªy 98%. Bi¸t trong kho h ng câ 10000 lèp.
c) C¦n ph£i kh£o s¡t th¶m thíi gian sû döng tèi thiºu bao nhi¶u lèp º sai sè trong ÷îc l÷ñng
kho£ng tin cªy èi xùng cõa thíi gian sû döng trung b¼nh khæng v÷ñt qu¡ 0,04. ë tin cªy cõa
÷îc l÷ñng l 95%.
d) Câ þ ki¸n cho r¬ng tuêi thå trung b¼nh cõa lèp xe lîn hìn 3400 km. Vîi mùc þ ngh¾a 2%,
h¢y nhªn ành v· þ ki¸n â.
. 6.3. Theo sè li»u ð mët b»nh vi»n, khèi l÷ñng (kg) cõa tr´ mîi sinh ÷ñc cho bði b£ng sau:
Khèi l÷ñng (kg) 1.6-2.0 2.0-2.4 2.4-2.8 2.8-3.2 3.2-3.6 3.6-4.0

Sè tr´ 13 61 168 275 212 32
a) Vîi ë tin cªy 95% h¢y t¼m kho£ng tin cªy èi xùng cho khèi l÷ñng trung b¼nh cõa tr´ mîi
sinh.
b) Câ þ ki¸n cho r¬ng khèi l÷ñng trung b¼nh cõa tr´ mîi sinh lîn hìn 3kg. Vîi mùc þ ngh¾a
5%, h¢y ¡nh gi¡ v· nhªn x²t tr¶n.
c) Câ þ ki¸n cho r¬ng t¿ l» tr´ mîi sinh câ khèi l÷ñng nhä hìn 2,4kg nhä hìn 12%. Vîi mùc þ
ngh¾a 2%, h¢y ¡nh gi¡ v· nhªn x²t n y.
. 6.4. Cæng ty truy·n h¼nh c¡p SV ¢ lp °t truy·n h¼nh c¡p cho 8000 hë ð àa ph÷ìng F.
º mð rëng kinh doanh v dü ành n¥ng c§p ch÷ìng tr¼nh truy·n h¼nh c¡p tèt hìn, cæng ty
SV i·u tra 10.000 hë ð àa ph÷ìng F v th§y câ 3.600 hë lp °t truy·n h¼nh c¡p. Trong sè
3.600 hë lp °t truy·n h¼nh c¡p â câ 720 hë lp °t truy·n h¼nh c¡p cõa cæng ty SV. Bi¸t
c¡c hë lp truy·n h¼nh c¡p ch¿ «ng k½ vîi mët cæng ty truy·n h¼nh.
a) Vîi ë tin cªy 95% h¢y t¼m kho£ng tin cªy èi xùng cho t¿ l» hë lp truy·n h¼nh c¡p ð àa
ph÷ìng n y.
b) Vîi ë tin cªy 95% h¢y t¼m kho£ng tin cªy èi xùng cho sè hë lp truy·n h¼nh c¡p ð àa
ph÷ìng n y.
c) Trong sè 720 hë lp °t truy·n h¼nh c¡p SV â, câ 400 hë çng þ n¥ng c§p ch÷ìng tr¼nh
truy·n h¼nh. Vîi mùc þ ngh¾a 2,5% câ thº kh¯ng ành t¿ l» hë çng þ n¥ng c§p truy·n h¼nh c¡p
SV lîn hìn 50% hay khæng?
. 6.5. Læ h ng ÷ñc xem l õ ti¶u chu©n n¸u t l» ph¸ ph©m khæng v÷ñt qu¡ 4%. Kiºm tra
ngü nhi¶n 400 s£n ph©m cõa læ h ng th§y câ 17 ph¸ ph©m. Vîi mùc þ ngh¾a 5% câ thº nâi
r¬ng læ h ng õ ti¶u chu©n hay khæng?
. 6.6. Ng÷íi ta ti¸n h nh mët cuëc nghi¶n cùu v· iºm trung b¼nh cõa c¡c vªn ëng vi¶n thº
döc n«m 1970 v 1995. Mët mü gçm 35 vªn ëng vi¶n cõa n«m 1970 câ sè iºm trung b¼nh
l 267 iºm vîi ë l»ch chu©n l 27. Mët mü gçm 40 vªn ëng vi¶n cõa n«m 1995 câ sè iºm
trung b¼nh l 260 iºm vîi ë l»ch chu©n l 30. Vîi mùc þ ngh¾a 5% häi câ sü kh¡c nhau v· sè
iºm cõa hai th¸ h» vªn ëng vi¶n n«m 1970 v 1995 hay khæng ?
. 6.7. Hai tr¤i nuæi heo ÷ñc chån º thû nghi»m 2 ph÷ìng ph¡p nuæi mîi. K¸t qu£ kh£o s¡t
khèi l÷ñng cõa heo khi xu§t chuçng nh÷ sau:
CH×ÌNG 6. KIM ÀNH GI THUYT THÈNG K 14
Ph÷ìng ph¡p K½ch th÷îc mü Khèi l÷ñng trung b¼nh (kg) ë l»ch chu©n mü (kg)
A n=50 x̄ = 105 5
B m=60 ȳ = 101 3,5
Vîi mùc þ ngh¾a 5% h¢y nhªn x²t xem câ sü kh¡c bi»t v· khèi l÷ñng trung b¼nh cõa heo
khi xu§t chuçng ÷ñc nuæi theo hai ph÷ìng ph¡p A v B hay khæng?
. 6.8. Mët nh m¡y câ 2 ph¥n x÷ðng s£n xu§t. i·u tra thíi gian ho n th nh 1 s£n ph©m cõa
100 cæng nh¥n ð méi ph¥n x÷ðng, ta ÷ñc b£ng sè li»u sau:
Ph¥n x÷ðng A:
Thíi gian (phót) 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4

Sè cæng nh¥n 11 20 30 25 14
Ph¥n x÷ðng B:
Thíi gian (phót) 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4

Sè cæng nh¥n 17 23 33 19 8
a) X¥y düng kho£ng tin cªy cho thíi gian ho n th nh trung b¼nh mët s£n ph©m cõa cæng
nh¥n ð ph¥n x÷ðng A vîi ë tin cªy 98%.
b) Câ þ ki¸n cho r¬ng khæng câ sü kh¡c bi»t v· thíi gian ho n th nh trung b¼nh mët s£n
ph©m cõa cæng nh¥n ð hai ph¥n x÷ðng. Vîi mùc þ ngh¾a 5% h¢y ¡nh gi¡ nhªn x²t tr¶n.
. 6.9. Hai gi¡o s÷ A v B còng d¤y mët mæn håc ð mët tr÷íng ¤i håc lîn. Trong sè 400 sinh
vi¶n theo håc gi¡o s÷ A câ 80 sinh vi¶n thi tr÷ñt. Trong sè 500 sinh vi¶n theo håc gi¡o s÷ B câ
125 sinh vi¶n thi tr÷ñt. Vîi mùc þ ngh¾a 5% hay kiºm ành xem câ sü kh¡c nhau hay khæng v·
t¿ l» sinh vi¶n thi tr÷ñt khi theo håc gi¡o s÷ A v gi¡o s÷ B.
. 6.10. Ng÷íi ta nghi ngí t¿ l» håc sinh bà cªn thà ð næng thæn v th nh thà câ sü kh¡c bi»t.
Kh£o s¡t 400 håc sinh ð næng thæn th¼ th§y câ 136 håc sinh bà cªn thà. Trong khi â trong mët
mü 360 håc sinh ð th nh thà câ 144 håc sinh bà cªn thà.
a) Vîi ë tin cªy 95% t¼m kho£ng tin cªy cho t¿ l» håc sinh khæng bà cªn thà ð næng thæn.
b) Vîi mùc þ ngh¾a 5%, câ thº nâi r¬ng t¿ l» håc sinh bà cªn thà ð th nh thà cao hìn ð næng
thæn hay khæng?

XSTK Baigiang

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

XSTK Baigiang

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

I HÅC  NNG

TR×ÍNG I HÅC S× PHM

Tæn Th§t Tó - 2022 Ch÷ìng 1: X¡c su§t 1/57

Håc ph¦n: X¡c su§t thèng k¶

Ch÷ìng 1: X¡c su§t

1. Ki¸n thùc v· tê hñp

Tæn Th§t Tó - 2022 Ch÷ìng 1: X¡c su§t 3/57

Tæn Th§t Tó - 2022 Ch÷ìng 1: X¡c su§t 4/57

¡p sè: a) 10! b) C61 C43 + C63 C41 c) C10

b) t nh§t 2 chú sè gièng nhau.

¡p sè: a) A510 b) 105 − A510

- G 3: chån 2 chú sè cán l¤i (khæng ph¥n bi»t): 92

Vªy, theo quy t­c nh¥n: C53 C10 9 c¡ch.

Tæn Th§t Tó - 2022 Ch÷ìng 1: X¡c su§t 6/57

Tæn Th§t Tó - 2022 Ch÷ìng 1: X¡c su§t 7/57

Tæn Th§t Tó - 2022 Ch÷ìng 1: X¡c su§t 8/57

tùc A l mët tªp con cõa Ω.

Lóc â, ta câ bi¸n cè:

- Giao cõa n bi¸n cè Ai , k½ hi»u A1 ∩ A2 ∩ ... ∩ An ho°c A1 A2 ...An , l bi¸n cè x£y ra

Tæn Th§t Tó - 2022 Ch÷ìng 1: X¡c su§t 12/57

Tæn Th§t Tó - 2022 Ch÷ìng 1: X¡c su§t 13/57

Luªt De-Morgan v· phõ ành:

Tæn Th§t Tó - 2022 Ch÷ìng 1: X¡c su§t 14/57

Tæn Th§t Tó - 2022 Ch÷ìng 1: X¡c su§t 15/57

Lóc â P (A) ÷ñc gåi l x¡c su§t cõa bi¸n cè A.

Tæn Th§t Tó - 2022 Ch÷ìng 1: X¡c su§t 16/57

ành ngh¾a (quan iºm thèng k¶):

Tæn Th§t Tó - 2022 Ch÷ìng 1: X¡c su§t 17/57

ành ngh¾a (quan iºm cê iºn):

Sè tr÷íng hñp thuªn lñi: n(A) = C6 C4 + C62 C42 + C63 C41 .

X¡c su§t c¦n t¼m:

- G 2: X¸p 11 kh¡ch cán l¤i: 211 c¡ch.

X¡c su§t c¦n t¼m:

Tæn Th§t Tó - 2022 Ch÷ìng 1: X¡c su§t 19/57

b. Gåi B l bi¸n cè "câ 2 toa méi toa câ 6 kh¡ch".

Suy ra: n(B) = C32 C15

Tæn Th§t Tó - 2022 Ch÷ìng 1: X¡c su§t 20/57

ành ngh¾a (quan iºm h¼nh håc):

trong â m(S), m(Ω) l sè o cõa mi·n S v Ω. Cö thº,

Tæn Th§t Tó - 2022 Ch÷ìng 1: X¡c su§t 21/57

Tæn Th§t Tó - 2022 Ch÷ìng 1: X¡c su§t 22/57

Tæn Th§t Tó - 2022 Ch÷ìng 1: X¡c su§t 23/57

P (A1 ∪ A2 ∪ ... ∪ An ) = P (A1 ) + ... + P (An )

Gi£i. P (Ā) + P (B̄) = 1 − P (A) + 1 − P (B) = 0.8 + 0.6 = 1.4

Tæn Th§t Tó - 2022 Ch÷ìng 1: X¡c su§t 25/57

Tæn Th§t Tó - 2022 Ch÷ìng 1: X¡c su§t 26/57

Tæn Th§t Tó - 2022 Ch÷ìng 1: X¡c su§t 28/57

Tæn Th§t Tó - 2022 Ch÷ìng 1: X¡c su§t 29/57

Gi£i. Gåi A, B l c¡c bi¸n cè cæng ty th­ng dü ¡n A, B. Theo gi£ thi¸t:

a. P (A|B) = P (AB)/P (B) = 5/7

Tæn Th§t Tó - 2022 Ch÷ìng 1: X¡c su§t 30/57

Tæn Th§t Tó - 2022 Ch÷ìng 1: X¡c su§t 31/57

Gi£i. a) Gåi A l c¡c bi¸n cè chån ÷ñc ½t nh§t 1 thanh häng.

trong â P (B) = C32 C12

Tæn Th§t Tó - 2022 Ch÷ìng 1: X¡c su§t 32/57

5. Cæng thùc nh¥n x¡c su§t

T÷ìng tü, ta s³ câ vîi P (A).P (B) > 0:

Têng qu¡t: Cho n bi¸n cè Ai vîi P (A1A2...An−1) > 0. Khi â:

Gi£i. Gåi A, B l bi¸n cè cæng ty th­ng dü ¡n A, B. Ta câ:

a. P (A ∪ B) = P (A) + P (B) − P (AB) = P (A) + P (B) − P (A)P (B|A) = 0, 7 + 0, 4 −

Tæn Th§t Tó - 2022 Ch÷ìng 1: X¡c su§t 35/57

6. Bi¸n cè ëc lªp

Tæn Th§t Tó - 2022 Ch÷ìng 1: X¡c su§t 36/57

I HÅC NNG

TR×ÍNG I HÅC S× PHM

¡p sè: a) 10! b) C61 C43 + C63 C41 c) C10

b) t nh§t 2 chú sè gièng nhau.

¡p sè: a) A510 b) 105 − A510

- G 3: chån 2 chú sè cán l¤i (khæng ph¥n bi»t): 92

Vªy, theo quy tc nh¥n: C53 C10 9 c¡ch.

Lóc â, ta câ bi¸n cè:

Luªt De-Morgan v· phõ ành:

Lóc â P (A) ÷ñc gåi l x¡c su§t cõa bi¸n cè A.

ành ngh¾a (quan iºm thèng k¶):

ành ngh¾a (quan iºm cê iºn):

- G 2: X¸p 11 kh¡ch cán l¤i: 211 c¡ch.

ành ngh¾a (quan iºm h¼nh håc):

trong â m(S), m(Ω) l sè o cõa mi·n S v Ω. Cö thº,

Gi£i. Gåi A, B l c¡c bi¸n cè cæng ty thng dü ¡n A, B. Theo gi£ thi¸t:

Gi£i. a) Gåi A l c¡c bi¸n cè chån ÷ñc ½t nh§t 1 thanh häng.

trong â P (B) = C32 C12

Têng qu¡t: Cho n bi¸n cè Ai vîi P (A1A2...An−1) > 0. Khi â:

Gi£i. Gåi A, B l bi¸n cè cæng ty thng dü ¡n A, B. Ta câ:

6. Bi¸n cè ëc lªp

Gi£i. Gåi Ai l bi¸n cè bë phªn thù i bà häng, i = 1, 2. Ta câ A1, A2 ëc lªp.

ành lþ: (Cæng thùc x¡c su§t ¦y õ )

Gi£i. Gåi Ai l bi¸n cè ng÷íi rót thù i ÷ñc v²,i = 1, 2, 3.

b. X¡c su§t º nguçn thu nhªn ÷ñc thæng tin â:

c. Gåi n l sè t½n hi»u c¦n ph¡t i. Theo gi£ thi¸t:

trong â: P (H1 ) = 4/10 = 0, 4; P (H2 ) = 6/10 = 0, 6.

- Khi sû döng sóng lo¤i 2, ta câ mæ h¼nh Bernouli: n = 5; p = 0, 3. Do â:

÷ñc gåi l h m khèi x¡c su§t (probability mass function).

H¼nh 1. ç thà h m ph¥n phèi

H m f (x) ÷ñc gåi l h m mªt ë cõa X .

X¡c su§t c¦n t¼m: 3 7

a. T¼m a, h m mªt ë f (x). b. T¼m x thäa P (X > x) = 1/4.

5. Sü ëc lªp cõa c¡c bi¸n ng¨u nhi¶n

b. Khi X câ ph¥n phèi li¶n töc vîi h m mªt ë: