ΤΙΤΛΟΣ

Ο τίτλος ενός κειμένου υπηρετεί συγκεκριμένες επικοινωνιακές στοχεύσεις:

α) Μέσω του τίτλου ο συγγραφέας ενημερώνει για το περιεχόμενο του κειμένου
του με επιγραμματικό και σαφή τρόπο (κυρίως σε επιστημονικά κείμενα)
β) Άλλοτε, ωστόσο, ο γράφων επιλέγει τον προϊδεασμό του αναγνώστη και την
προσέλκυση του ενδιαφέροντος και της προσοχής του μέσω ενός τίτλου που δεν
φανερώνει πλήρως -ή έστω επαρκώς- το περιεχόμενο του κειμένου (δοκίμια κι άρθρα).
Η ταυτόχρονη ικανοποίηση και των δύο αυτών στοχεύσεων κι επιδιώξεων
αποτελεί στην ουσία το στοιχείο δυσκολίας στη σύνταξη ενός τίτλου. Συχνά μάλιστα, η
επιδίωξη επίτευξης του ενός στόχου βαίνει εις βάρος του δεύτερου.

Σχολιασμός τίτλου
Συχνά, θα ζητηθεί να σχολιαστεί ο τίτλος ως προς τη σχέση του με το
περιεχόμενο του κειμένου ή/και ως προς το επικοινωνιακό του αποτέλεσμα.
Ως προς το περιεχόμενο του τίτλου, εξετάζουμε κυρίως τα εξής:
 αν ο τίτλος αποδίδει το συνολικό νόημα του κειμένου (οπότε είναι περιεκτικός κι
εύστοχος) ή μόνο ενός μέρους του, ή αν δεν αποδίδει το ακριβές νόημα (οπότε είναι
άστοχος)
 αν ο τίτλος περιέχει σχόλιο, γνώμη ή αξιολόγηση από πλευράς του συγγραφέα,
οπότε και πρέπει να αναζητηθούν εκείνες οι ιδέες/απόψεις/επιχειρήματα που
δικαιολογούν το σχόλιο, γνώμη.

Ως προς το επικοινωνιακό αποτέλεσμα, αρχικά εντοπίζουμε ποια είναι η στόχευση

του συγκεκριμένου τίτλου (ενημέρωση ή προϊδεασμός/προσέλκυση ενδιαφέροντος)
και στη συνέχεια αναζητούμε γλωσσικά στοιχεία που ικανοποιούν τη συγκεκριμένη
στόχευση. Έτσι εξετάζουμε:
 Αν ο τίτλος έχεις κυριολεκτική ή μεταφορική λειτουργία και σχολιάζουμε την
εκάστοτε λειτουργία.
 Εντοπίζουμε το ύφος του κειμένου και αν ο τίτλος εξυπηρετεί το συγκεκριμένο ύφος
(απλό, επίσημο, επιστημονικό, χιουμοριστικό, ειρωνικό κα.)
 Σχολιάζουμε το λεξιλόγιο που χρησιμοποιεί (λαϊκό, λόγιο), σχήματα λόγου που ίσως
να υπάρχουν, χρήση παροιμιών, λογοπαίγνιων κα.
 Αν ο τίτλος είναι ονοματική φράση: σε αυτή τη περίπτωση το μήνυμα μεταδίδεται
πιο άμεσα.
 Αν ο τίτλος είναι ρηματική φράση: σε αυτή τη περίπτωση εξετάζουμε το ρηματικό
πρόσωπο, τη σύνταξη, την έγκλιση και σχολιάζουμε την εκάστοτε λειτουργία.
 Εξετάζουμε αν έχει σχολιαστικά σημεία στίξης και σχολιάζουμε τη λειτουργία τους.
 Ιδιαίτερη προσοχή στην ύπαρξη ή μη ερώτησης, καθώς και στη λειτουργία του
ερωτήματος (απορίας ή ρητορικό). Στοχεύει πάντα στην αφύπνιση του αναγνώστη
και στην πρόκληση ενδιαφέροντος.
 Σχολιάζουμε τη σειρά των λέξεων, δηλαδή με ποια λέξη αρχίζει και πού δίνει
έμφαση. Για παράδειγμα, αν έχουμε πρόταξη του αντικειμένου, ο συγγραφέας θέλει
να δώσει έμφαση σε αυτό, αν έχουμε πρόταξη ενός χρονικού προσδιορισμού, θέλει
να δώσει έμφαση στο χρόνο.

Πιθανές ερωτήσεις
 Ποια η νοηματική σχέση του τίτλου με το κείμενο;
 Νομίζετε ότι ο τίτλος του κειμένου είναι κατάλληλος, για να αποδώσει το
περιεχόμενό του;
 Ποιο είναι το θέμα του κειμένου και ποια η θέση του συγγραφέα με βάση τον τίτλο;
 Σε ποιο βαθμό ανταποκρίνεται ο τίτλος στο συνολικό περιεχόμενο του άρθρου;
 Να σχολιάσετε την επιλογή του συγκεκριμένου τίτλου ως προς το επικοινωνιακό
αποτέλεσμα.
 Να αξιολογήσετε τον τίτλο α) ως προς το επικοινωνιακό αποτέλεσμα στον
αναγνώστη και β) ως προς τη νοηματική του συνάφεια με το περιεχόμενο του
κειμένου.