Republic of the Philippines

Department of Education
REGION X – NORTHERN MINDANAO
Division of Malaybalay City
MANAGOK NATIONAL HIGH SCHOOL
Managok, Malaybalay City

Masusing Banghay Aralin Sa Filipino

Ikalawang Markahan sa Baitang 8
ni Gemma G. Dela Cruz

I. Mga Layunin
Pagkatapos ng aralin, ang mga mag-aaral ay inaasahang:
a. Nagagamit ang iba’t ibang paraan ng pagpapahayag sa pagsulat ng sanaysay;
F8WG-Iif-g-27
b. Naisusulat mo ang wastong gamit ng paraan ng pagpapahayag; at matutukoy
kung anong uri ng teksto ang binasa.

II. Paksang-aralin
a. Paksa: Sarsuwela: Iba’t ibang Paraan ng Pagpapahayag at Kahalagahan ng
Opinyon at Katuwiran
b. Kagamitan: Video Lesson
c. Saggunian: Filipino 8 Ikalawang Markahan Modyul 5

III. Pamamaraan

Gawain ng Guro Gawain ng Mag-aaral

A. Panimulang Gawain
a. Panalangin
b. Pagbati
c. Pagtsek ng liban at hindi liba at pagsasaayos
ng silid-aralan.
d. Pagganyak

Alam niyo ba na may iba’t ibang paraan ang pagpapahayag?

At alam niyo rin ba kung paano ito gamitin sa pagsulat ng Opo ma’am!
sanaysay?

B. Paglalahad
Kung hindi niyo alam, huwag kayong mag-alala 1. Sasuwela
dahil sa araw na ito tiyak kung magkakaroon
kayo ng sapat na kaalaman sa iba’t ibang paraan 2. Pandiwa
ng pagpapahayag. Pero bago ‘yan, may
pasasagutan muna ako sa inyo upang alamin
kung may kaalaman ba kayo sa paksang ating
tatalakayin.

Panuto: Basahin, unawain at bilugan ang letra ng tamang

sagot.
1. Ang tekstong may tunguhing ipaliwanag ang isang
pangyayari, opinyon, kaisipan at proseso. Ang sarsuwela ay isang dulang may kantahan at sayawan, na
 a. Pangangatwiran mayroong isa hanggang limang kabanata at nagpapakita ng
b. Pagsasalaysay mga sitwasyon ng Pilipino na may kinalaman sa mga
c. Paglalarawan kuwento ng pag-ibig at kontemporaryong isyu.
d. Paglalahad
2. Naglalayong buoin ang imahe o isang biswal na
konsepto ng bagay-bagay.
a. Pangangatwiran
b. Pagsasalaysay
c. Paglalarawan Severino Reyes po ma’am!
d. Paglalahad
3. Naglalayong maghayag ng sunod-sunod na pangyayari
tungo sa kalutasan ng suliranin ng tauhan.
a. Pangangatwiran
b. Pagsasalaysay
c. Paglalarawan
d. Paglalahad
4. Naninindigan sa sariling opinyon at hinihikayat na
mapaniwala ang katalo sa kanyang panig.
a. Pangangatwiran
b. Pagsasalaysay
c. Paglalarawan
d. Paglalahad Ang sarsuwela ay impluwensya ng mga Kastila.
5. Naglalayong maglahad ng kuro-kuro o pananaw ng may
akda.
a. Maikling kwento
b. Tula
c. Sanaysay
d. Nobela

C. Pagtatalakay
Nasagutan niyo ba ang panimulang pagsusulit?
Magaling, ngayon dadako na tayo sa ating unang paksa.

Ang Sanaysay, sino ang may ideya kung ano ang

sanaysay?

Yes Kath?
Ang sanaysay ay isang akdang nagpapahayag ng pananaw
Tama! Ang sanaysay ay isang akdang nagpapahayag ng ng manunulat.
pananaw ng manunulat.
Ito ay may dalawang uri:
1. Pormal -

Yes Sarah?

Magaling! Ang sarsuwela ay isang dulang may kantahan at

sayawan, na mayroong isa hanggang limang kabanata at
nagpapakita ng mga sitwasyon ng Pilipino na may
kinalaman sa mga kuwento ng pag-ibig at kontemporaryong
isyu.

Sino nga ba ang ama ng sarsuwela?

 Yes Rodel?

Tama! Si Severino Reyes o mas kilala sa bansag na

Lola Basyang ay itinuring na ama ng sarsuwela.
- Isa siyang mahusay na director at manunulat ng
dula.
- Siya rin ang unang naging patnugot nang
itinatag ang Liwayway noong 1923.

Saan ba nanggaling ang sarsuwela?

Ang tatlong aspekto ng pandiwa maam ay naganap na,
Yes Karen? nagaganap pa, at gaganapin pa.
Magaling!
 Ang sarsuwela ay impluwensya ng mga Kastila.
 Bagamat ipinakilala noong panahon ng Kastila ay
namulaklak noong panahon ng Amerikano sa
pamamagitan nina: Severino Reyes sa kanyang
tanyag na “Walang Sugat”, Juan Abad sa kanyang
“Tanikalang Ginto”, at ang rebolusyonaryong paksa
ng dula ni Aurelio Tolentino na “Kahapon, Ngayon
at Bukas”.
 Sa panahon ng Amerikano, ang diwang makabayan
ang naging paksa ng dula. Bahaging-bahagi ng
rebelyon ng mga manunulat ng mga panahong ito.

Ano ba ang pinakalayunin ng sarsuwela?

Ana?
Napakahusay!
 Ang pinakalayunin ng sarsuwela ay itanghal sa Pandiwa Aspekto
entablado. Manliligaw Kontemplatibo
 Mauunawaan at matututuhan ng isang manunuri ng Nag-usap Perpektibo
panitikan ang tungkol sa isang dula sa pamamagitan Pagpapakasal Kontemplatibo
ng panonood. Magpapadala Kontemplatibo
 Ito ay nahahati sa ilang yugto na maraming tagpo. Maghihimagsik Kontemplatibo
 Ang tagpo sa sula ay ang paglabas-masok sa Matatagpuan Kontemplatibo
tanghalan ng mga tauhan. Ibibigay Kontemplatibo
Isinasaad Imperpektibo
Gaya ng ibang panitikan, ang karamihan sa mga dulang
itinatanghal ay hango totoong buhay maliban na lamang
sa iilang dulang likha ng malikhain at malayang
kaisipan.

Tandaan din natin, na lahat ng itinatanghal na dula ay

naayon sa isang nakasulat na tinatawag na iskrip. Ito ang
pinkakaluluwa ng dula.

Ngayon naman, dumako tayo sa ating ikalawang paksa.

Ang aspekto ng pandiwa.

Ang pandiwa ay nagsasabi ng kilos. Mahalaga ang

pagsasaad ng kilos sa dula dahil ito ang nagtutulak ng
pag-usad ng salaysay.
 Sino ang makapagbibgay ng tatlong aspekto ng
pandiwa?
Yes Stela?

Tama, ito rin ay tinatawag na perpektibo, imperpektibo

at kontemplatibo.

Aspekto ng Pandiwa
1. Perpektibo – kung ito ay nagsasaad o nagpapahayag
na ang kilos na nasimulan na at natapos na.
2. Imperpektibo - kung nagpapahayag ng kilos na
nasimualn na ngunit hindi pa natatapos at
kasalukuyan pang ipinagpapatuloy.
3. Kontemplatibo – naglalarawan ng kilos na hindi pa Pandiwa Aspekto ng Pandiwa
nasisimulan. Perpektib Imperpektibo Kontemplatibo
o
Mga halimbawa: Naglalakad /
Nag-aararo /
Ang nasa ibaba ay mula sa ikalawang bahagi ng sarsuwela Natutulog /
na Walang Sugat. Tingnan ang mga pandiwang Ginugol /
nakasalungguhit. Umuwi /
7. May manliligaw si Julia na Miguel ang pangalan. Matulungan /
Mayaman. Bugtong na anak.
8. Nag-usap na ang ina ni Julia at ang ama ni Miguel
tungkol sa pagpapakasal ng dalawa. Magpapadala
ang dalaga ng liham kay Tenong sa tulong ni
Lucas.
9. Si Tenong ay kapitan ng mga maghihimagsik.
Walang takot sa labanan. Matatagpuan din ni Lucas
ang kuta nina Tenong. Ibibigay ang sulat ng dalaga.
Isinasaad doon ang araw ng kasal nila ni Miguel. Tungkol po sa sarsuwela at aspekto ng pandiwa.
10. Sasagutin na ni Tenong ang sulat ngunit
nagkaroon ng labanan. Maghahandang lumaban ang
mga katepunero.

D. Pagsasanay
Ngayon ay tapos na nating talakayin ang sarsuwela at Mahalaga ang pandiwa sa dula at maging sa ibang uri ng
aspekto ng pandiwa. Sa puntong ito magbibigay ako ng panitikan dahil ito ang nagtutulak ng pag-usad ng salaysay.
maikling pagsusulit upang malaman kung may natutunan
kayo sa ating tinalakay.

Panuto: Piliin ang pandiwa sa sumusunod na pangungusap at

tukuyin kung ano ang aspekto nito sa pamamagitan ng
paglalagay ng tsek (/). Isulat sa talahanayan nasa ibaba ang
iyong sagot.
1. May isang babaeng naglalakad nag-isa sa palayan.
2. Nag-aararo sa kanyang sakahan ang ama ng aking
kaklase.
3. Mahimbing na natutulog ang aking kapatid.
4. Mahabang panahon ang ginugol ni Pet para sa
ambisyon sa buhay.
 5. Maaga siyang umuwi para matulungan pa niya ang
nanay sa gawaing bahay.

E. Paglalahat
Ngayon, alam kong lubos niyo nang naintindihan ang
paksa natin sa araw na ito.

Sino ang makapagbibigay kung ano ang dalawang paksa na

ating tinalakay?

Yes Joy
Tama!

Ano ang kahalagahan ng pandiwa sa mga akdang

pampanitikan?

Yes Jasiel?

Mahusay!

F. Paglalapat
Sa puntong ito, nais kong magtala kayo ng 10 pandiwa at
sabihin kung saang aspekto ito nabibilang.
Pandiwa Aspekto ng Pandiwa
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.

IV- Pagtataya
Panuto: Basahin at unawain nang mabuti ang mga
sumusunod at bilugan ang wastong titik ng iyong sagot.

1. Ang tinaguriang “Ama ng Sarsuwela” ay si _____ 1. B

a. Aurelio Tolentino
b. Severino Reyes
c. Juan Abad
d. Lola Basyang
2. Ito ay anyo ng dulang musical. 2. A
a. Sarsuwela
b. Tula
c. Awit
d. Balagtasan
3. Ito ang panahong namulaklak ang sarsuwela sa 3. B
Pilipinas.
a. Kastila
b. Amerikano
 c. Hapon
d. Bagong lipunan
4. Aspekto ng pandiwang nagsasaad na tapos na ang 4. B
kilos.
a. Pandiwa
b. Perpektibo
c. Imperpektibo
d. Kontemplatibo
5. Aspekto ng pandiwa na nagpapahayag ng kilos na 5. D
hindi pa nasisimulan.
a. Pandiwa
b. Perpektibo
c. Imperpektibo
d. Kontemplatibo

V.Kasunduan
Panuto: Para sa ating kasunduan, nais kung magsalaysay kayo ng ilang pangyayari sa iyong
buhay noon na sa inyong palagay ay nangyayari pa rin sa ngayon. Gamitin at salungguhitan
ang mga pandiwang ginamit sa pagsasalaysay. Isulat ito sa isang bond paper.

Inihanda ni:

GEMMA G. DELA CRUZ

Guro sa Filipino 8

Iniwasto ni:

MARY JOY M. HUCAMIS

Puno, Kagawaran sa Filipino

Inaprobahan ni:

NOEME A. MACASLANG
Academic Head