ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1Ο

ΒΑΣΙΚΕΣ

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕ

Σ ΕΝΝΟΙΕΣ

Οικονομική
Επιστήμη Λόγοι Πολλαπλασιασμού Αναγκών

Κύρια Οικονομικά
Προβλήματα
Μελέτη των οικονομικών προβλημάτων που δημιουργούνται μέσα
σε μια κοινωνία.

1. Τι και πόσο παράγω

Ανάγκες
2. Πως το παράγω
3. Πως το διανέμω
4. Πως αυξάνω την παραγωγή

Ιδιότητες των
αναγκών Οικονομικές ανάγκες που για την ικανοποίησή τους
χρησιμοποιούνται οικονομικά αγαθά.

Εξέλιξη: διαφοροποίηση των αγαθών που χρησιμοποιούνται για

την ικανοποίηση της ίδιας ανάγκης. (ανάγκη για θέρμανση παλιά
φωτιά, αργότερα σόμπες, σύγχρονη εποχή καλοριφέρ)
Πολλαπλασιασμός:
δημιουργία νέων
Αγαθά
αναγκών. (η ανάγκη
για τηλεόραση δεν
υπήρχε για τον
Έλληνα πριν το 1965)
Ταξινόμηση Αγαθών
Κορεσμός: Οι
ανάγκες ως σύνολο
είναι απεριόριστες ή
ακόρεστες, αλλά κάθε
μια ανάγκη
ξεχωριστά υπόκειται
σε προσωρινό
κορεσμό. (Η
ταχύτητα με την
οποία επέρχεται ο
κορεσμός μιας
ανάγκης είναι θέμα
υποκειμενικό.)

 Η τεχνολογία,
με τη
δημιουργία Αγορά
νέων
προϊόντων
 Η μίμηση
 Η συνήθεια
Κοινωνικοί Θεσμοί
 Η διαφήμιση,
που οδηγεί
στην
«υπερκατανάλ
ωση»
 φορά μπορούν να χρησιμοποιηθούν για το σκοπό που
έχουν παραχθεί. π.χ. τα τρόφιμα, τα καυσόξυλα, η βενζίνη,
Οικονομικά
τα τσιγάρα)
αγαθά, προϊόντα
3. Κεφαλαιουχικά και Καταναλωτικά
ή εμπορεύματα
Κεφαλαιουχικά: εκείνα που χρησιμοποιούνται στην
που είναι
παραγωγική διαδικασία από την οποία παράγονται άλλα
αποτέλεσμα της
αγαθά.
παραγωγικής
Καταναλωτικά: χρησιμοποιούνται για την άμεση
προσπάθειας των
ικανοποίηση των αναγκών των ανθρώπων, δηλαδή για
ανθρώπων.
κατανάλωση. Π.χ. τα πορτοκάλια, η γραβάτα, το
Βρίσκονται σε
στερεοφωνικό
περιορισμένες
ποσότητες σε
σχέση με τις Ο χώρος, τα μέσα και ο τρόπος (πλαίσιο) που
ανάγκες που χρησιμοποιούνται για τις αγοραπωλησίες. Η έννοια της αγοράς
ικανοποιούν. δεν περιορίζεται σε ένα γεωγραφικό χώρο.

1. Υλικά και
Άυλα αγαθά
Ύπαρξη και συμπεριφορά των ατόμων, τα οποία όμως είναι
ή Υπηρεσίες
οργανωμένα σε συγκεκριμένες κοινωνικές οντότητες.
2. Διαρκή και
Σπουδαιότερες από αυτές είναι η οικογένεια (ή νοικοκυριό), η
Καταναλωτά
επιχείρηση, το εργατικό σωματείο και το κράτος.
Διαρκή:
(μπορούν να
χρησιμοποιηθ
ούν πολλές
φορές για τον
ίδιο σκοπό,
Νοικοκυριό
χωρίς να
μεταβληθεί η
φυσική τους
υπόσταση. π.χ.
τα έπιπλα)
Καταναλωτά:
(μόνο μια
 με την οποία ζει και ένα άλλο ή περισσότερα άτομα. Κύριο
χαρακτηριστικό του νοικοκυριού είναι ότι αποτελείται από
άτομα που αποφασίζουν από κοινού για τα οικονομικά θέματα.
Οικονομικές Έχει ένα συνολικό εισόδημα που βραχυπρόθεσμα δε
αποφάσεις μεταβάλλεται σημαντικά και μπορεί να θεωρηθεί σταθερό.
νοικοκυριού

α) πόσο μέρος του εισοδήματος θα καταναλώσει

β) το μέρος που θα καταναλωθεί (προϊόντα-αναλογία)
γ) το μέρος του εισοδήματος που θα αποταμιευθεί, πότε θα
χρησιμοποιηθεί και για ποιο σκοπό
Οι αποφάσεις του νοικοκυριού επηρεάζονται από:
(α) Το μέγεθος του εισοδήματος
(β) το μέγεθος του νοικοκυριού και την ηλικία των μελών του
(γ) Η γεωγραφική θέση όπου είναι εγκατεστημένο
(δ) Το κοινωνικό περιβάλλον μέσα στο οποίο ζουν τα μέλη
Βασική επιδίωξη
Σημαντική απόφαση κάθε νοικοκυριού είναι και το ποια μέλη
του νοικοκυριού
της οικογένειας θα δουλεύουν

Η όσο το δυνατόν πληρέστερη ικανοποίηση των αναγκών

του με βάση το δεδομένο εισόδημα που έχει στη διάθεσή
του. Οι αποφάσεις του νοικοκυριού δεν παίρνονται χωριστά η
καθεμιά, αλλά σε συνδυασμό. π.χ. η απόφαση για τα μέλη της
Ταυτίζεται με την οικογένειας που θα δουλέψουν μπορεί να παρθεί σε
οικογένεια. συνδυασμό με την απόφαση για την αγορά διαμερίσματος.
Μπορεί να Ορισμένα νοικοκυριά αποτελούν και επιχείρηση, π.χ. ένα
αποτελείται και αγροτικό νοικοκυριό, οπότε πρέπει να πάρουν αποφάσεις και
από ένα άτομο ως καταναλωτικές, αλλά ταυτόχρονα και ως επιχειρηματικές
που ζει μόνο του μονάδες
ή από μια
Επιχείρηση
οικογένεια, μαζί
 Παραγωγικές μονάδες με διάφορες νομικές μορφές με διαφορετικό
μέγεθος και αντικείμενο, στις οποίες ένα ή περισσότερα άτομα
παίρνουν αποφάσεις σχετικά με την παραγωγή.
Αντικειμενικός σκοπός της επιχείρησης και οδηγός της στη λήψη
των διάφορων αποφάσεων είναι η μεγιστοποίηση του κέρδους,
δηλαδή η επίτευξη του μεγαλύτερου δυνατού κέρδους.

Εργατικά Σωματεία
Οργανώσεις εργαζομένων με αντικειμενικό σκοπό την προώθηση
των κοινών συμφερόντων των μελών τους και συγκεκριμένα τη
βελτίωση της οικονομικής τους κατάστασης.
Αγγλία στο τέλος του δέκατου όγδοου (18ου) αιώνα.
Κάθε εργάτης χωριστά δεν έχει καμία δύναμη απέναντι στον
εργοδότη. Η οργάνωση των εργατών σε σωματεία επιτρέπει τη
διαπραγμάτευση με τον εργοδότη και την εξασφάλιση καλύτερων
όρων απασχόλησης

Κράτος
Η ισχυρότερη συλλογική οντότητα και η συμπεριφορά του
επηρεάζει σε σημαντικό βαθμό την οικονομική ζωή της χώρας και
τις αποφάσεις των επιχειρήσεων και των νοικοκυριών.
Ασκεί διάφορες παραγωγικές λειτουργίες για “δωρεάν” παροχή
αγαθών στους πολίτες, όπως προστασία, παιδεία, περίθαλψη κτλ.
Επιδίωξη του, είναι η επίτευξη και η διατήρηση οικονομικής
ευημερίας και κοινωνικής ισορροπίας, ώστε να μην υπάρχουν ή να
ελαχιστοποιούνται οι δυνάμεις που θα μπορούσαν να ανατρέψουν
το κοινωνικο-πολιτικό καθεστώς, που το ίδιο το κράτος εκφράζει.

Παραγωγική
Διαδικασία
Όλοι οι τρόποι με τους οποίους ο άνθρωπος μετασχηματίζει την
ύλη για να της δώσει χρήσιμη μορφή.
Συντελεστές Τα στοιχεία που συντελούν στην παραγωγική διαδικασία.
Παραγωγής
1. Εργασία
καταβολή ανθρώπινης προσπάθειας, σωματικής και
πνευματικής, για την παραγωγή κάποιου προϊόντος.
2. Έδαφος (Γη)
γεωγραφική έκταση, επιφάνεια, υπέδαφος, λίμνες, ποτάμια,
θάλασσες καθώς και τις ιδιότητες του εδάφους που είναι
χρήσιμες στην παραγωγική διαδικασία.
3. Κεφάλαιο
όλα τα προϊόντα που χρησιμοποιούνται στην παραγωγική
διαδικασία για την παραγωγή άλλων προϊόντων.
• Επιχειρηματικότητα
Κάποιοι οικονομολόγοι την κατατάσσουν ως 4ο συντελεστή.
Πρόκειται για την ικανότητα που έχουν ορισμένοι άνθρωποι να
διαβλέπουν κέρδος σε διάφορες οικονομικές δραστηριότητες
και να αναλαμβάνουν να συνδυάσουν τους άλλους τρεις
συντελεστές, για να γίνει η παραγωγή.

Οι συντελεστές παραγωγής είναι εν δυνάμει παραγωγικοί

συντελεστές, μέχρι να χρησιμοποιηθούν στην παραγωγική
διαδικασία.

Θεωρούνται δεδομένοι για κάθε οικονομική περίοδο και για κάθε

οικονομία. Άρα και τα προϊόντα που παράγουν.

Κύριο Οικονομικό Απεριόριστες ανάγκες – Περιορισμένος όγκος αγαθών

Πρόβλημα
Έλλειψη αγαθών είναι στην πραγματικότητα έλλειψη
παραγωγικών συντελεστών.
Καμπύλη Δείχνει όλους τους δυνατούς συνδυασμούς ποσοτήτων δύο
Παραγωγικών προϊόντων που μπορεί να παράγει μια κοινωνία.
Δυνατοτήτων

1. Όλοι οι παραγωγικοί συντελεστές χρησιμοποιούνται

Βασικές υποθέσεις πλήρως και αποδοτικά
ΚΠΔ 2. Η τεχνολογία είναι δεδομένη
3. Παράγονται μόνο δύο προϊόντα

Η ΚΠΔ δείχνει τις μεγαλύτερες ποσότητες ενός προϊόντος

Παρατηρήσεις στην
που μπορεί να παράγει μία οικονομία για κάθε δεδομένη
ΚΠΔ
ποσότητα άλλου προϊόντος

• Όλοι οι συνδυασμοί επί της ΚΠΔ είναι άριστοι

• Ένα σημείο εντός της ΚΠΔ είναι εφικτό, αλλά δείχνει τη
υποαπασχόληση των παραγωγικών συντελεστών.
• Ένα σημείο εκτός της ΚΠΔ είναι ανέφικτο

Η αύξηση παραγωγής ενός προϊόντος, επιφέρει μείωση

παραγωγής του άλλου, γιατί βραχυχρόνια η οικονομία έχει
δεδομένους παραγωγικούς συντελεστές και τεχνολογία.

• Αύξηση παραγωγικών συντελεστών (ή μείωση λόγω

Μετατόπιση ΚΠΔ
φθοράς κεφαλαίου η μετανάστευσης)
• Βελτίωση τεχνολογίας
• Συνδυασμός και των δύο

Η μετατόπιση ενός σημείου εντός της ΚΠΔ (υποαπασχόληση)

σε έναν άριστο συνδυασμό επιτυγχάνεται με την πλήρη ή
αποδοτικότερη απασχόληση των υπαρκτών παραγωγικών
συντελεστών.
 Η μη ορθολογική
χρήση Καταμερισμός των έργων
παραγωγικών
συντελεστών
δείχνει ανεργία
(δεν
μετατοπίζεται η
καμπύλη!).

Αν μια οικονομία θελήσει να αυξήσει την ποσότητα ενός

αγαθού, πρέπει να μειώσει την ποσότητα κάποιου άλλου.
Έννοια του Κόστους
Παραγωγή κάποιου αγαθού σημαίνει και θυσία των άλλων
που θα μπορούσαν να παραχθούν με τους ίδιους
παραγωγικούς συντελεστές. Το πραγματικό κόστος ενός
αγαθού είναι τα άλλα αγαθά που θυσιάστηκαν για την
παραγωγή του.
Λέγεται και κόστος ευκαιρίας ή ακόμη και εναλλακτικό
κόστος.

Το Κ.Ε. δεν είναι παντού το ίδιο. Συνήθως είναι αυξανόμενο

και οφείλεται στο γεγονός ότι οι συντελεστές παραγωγής δεν
είναι εξίσου κατάλληλοι για την παραγωγή όλων των αγαθών.
Απαιτούνται, δηλαδή, ολοένα και περισσότερες μονάδες από
τα άλλα αγαθά για την παραγωγή κάθε επιπλέον μονάδας
του συγκεκριμένου αγαθού.
 Κάθε άτομο
συνήθως
απασχολείται
στην παραγωγή
ενός μόνο
Χρήμα
προϊόντος ,ενώ
ταυτόχρονα
καταναλώνει
πολλά προϊόντα,
στην παραγωγή
των οποίων δε
συμμετέχει. Το
φαινόμενο αυτό
ονομάζουμε
καταμερισμό
έργων ή της
εργασίας. Οικονομικό Κύκλωμα

Πλεονεκτήματα 1. Απασχόληση ατόμου όπου αποδίδει περισσότερο αντί να

καταμερισμού έργων κάνει ταυτόχρονα και δουλειές στις οποίες δεν είναι
αποδοτικό.
2. Ασχολία με μία μόνο εργασία, αναπτύσσοντας έτσι
δεξιοτεχνία και ικανότητα στην εργασία αυξάνοντας την
απόδοσή του.
3. Η μεγάλη εξειδίκευση οδηγεί και σε διάφορες βελτιώσεις
του τρόπου με τον οποίο γίνεται η παραγωγή, δηλαδή σε
διάφορες εφευρέσεις, και αυτό έχει ως αποτέλεσμα την
αύξηση της παραγωγής.
Η μεγάλη προϊόντος, σε αγορά ή πώληση, αντιστοιχεί μια αντίθετη
εξειδίκευση των μεταβίβαση χρήματος. Έτσι, η κυκλοφορία των προϊόντων
ανθρώπων σε μία μέσα στο οικονομικό σύστημα συνοδεύεται από μια αντίθετη
δραστηριότητα σε κατεύθυνση κυκλοφορία χρήματος.
που συχνά είναι
Χαρακτηρίζει το σύνολο των σχέσεων που δημιουργούνται
πολύ
μεταξύ των βασικών μονάδων ενός οικονομικού
περιορισμένη,
συστήματος. Περιλαμβάνει τις σχέσεις μεταξύ επιχειρήσεων,
μετατρέπει την
νοικοκυριών και κράτους και δείχνει τις ροές αγαθών,
εργασία σε
παραγωγικών συντελεστών και χρήματος που παρατηρούνται
ανιαρή
στην οικονομία
απασχόληση.

Κάθε
αντικείμενο που
είναι γενικά
Παραδοχές στο Οικ. Κύκλωμα
αποδεκτό ως
μέσο
συναλλαγής των
αγαθών επέχει
θέση χρήματος.
Είναι οτιδήποτε η
κοινωνία
αποδέχεται ως
γενικό μέσο
ανταλλαγής.

Με τη
χρησιμοποίηση
του χρήματος η
ανταλλαγή
χωρίζεται σε δύο
πράξεις: πώληση
και αγορά.
Σε κάθε Αβεβαιότητα στην Οικονομική Ζωή
μεταβίβαση
 να μεταβάλλεται, καθώς η παραγωγική δραστηριότητα
αυξάνεται ή μειώνεται)

Η αβεβαιότητα που υπάρχει σχετικά με τα αποτελέσματα των

ενεργειών τους. (ο εργαζόμενος δε γνωρίζει αν θα συνεχίσει
την απασχόλησή του στην ίδια επιχείρηση, αν θα απολυθεί ή
αν θα είναι θύμα εργατικού ατυχήματος) Η λήψη των
αποφάσεών των ατόμων δε βασίζεται στη βεβαιότητα του
αποτελέσματος, αλλά στις προσδοκίες που τα άτομα
διαμορφώνουν για τα αποτελέσματα των πράξεών τους.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7Ο

• Οι ροές
είναι Διάκριση Μικρο- και Μακρο- θεωρίας

συνεχείς
• Δεν έχουν
πάντα το
ίδιο Σφάλμα Σύνθεσης
μέγεθος (ο
όγκος των
συναλλαγ
ών μπορεί
 μικροοικονομία εξετάζει τη συμπεριφορά του οικονομούντος

ΑΕΠ ατόμου.

Το σφάλμα σύνθεσης συμβαίνει, όταν δεχόμαστε ότι εκείνο το

οποίο ισχύει για τα άτομα ισχύει αναγκαστικά και για το
σύνολο της οικονομίας. Το σφάλμα σύνθεσης είναι σφάλμα
λογικής.

Προστιθέμενη Αξία
Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν (Α.Ε.Π.) είναι η συνολική αξία σε
χρηματικές μονάδες των τελικών αγαθών και υπηρεσιών που
παράγονται σε μια χώρα σ’ ένα συγκεκριμένο έτος.

Η παραγωγή πρέπει να γίνεται μέσα στην επικράτεια μιας χώρας,

ασχέτως αν ο παραγωγός μπορεί να είναι μόνιμος κάτοικος μιας
άλλης χώρας

Αναφέρεται στη διάκριση των αγαθών σε ενδιάμεσα και τελικά.

Κάθε προϊόν δέχεται επεξεργασία σε διάφορα στάδια παραγωγής,
ΑΚΑΘΑΡΙΣΤΟ
πριν λάβει μορφή τελικού προϊόντος και διατεθεί στην αγορά.
ΕΓΧΩΡΙΟ Τελικά είναι αυτά που αγοράζονται για τελική χρήση και όχι
ΠΡΟΪΟΝ παραπέρα μετασχηματισμό. Ενδιάμεσα είναι αυτά που
αγοράζονται για περαιτέρω επεξεργασία και όχι τελική χρήση. το
άθροισμα της προστιθέμενης αξίας όλης της παραγωγής πρέπει ως

Η μακροοικονομία σύνολο να είναι ίσο με την αξία αγοράς όλων των τελικών αγαθών

εξετάζει τη και υπηρεσιών. ΑΠ = ΠΑ και ΑΕΠ = ∑ ΠΑ όλων των

συμπεριφορά της παραγωγικών μονάδων
συνολικής
οικονομίας, ενώ η
Μεταβολή ΑΕΠ
 μεταβολή ποσοτήτων είτε με μεταβολή τιμών. Αν όλες οι τιμές
διπλασιαστούν χωρίς καμιά μεταβολή στις παραγόμενες
ποσότητες, το Α.Ε.Π. θα διπλασιαστεί. Επομένως, πρέπει να
προσαρμόσουμε τις μετρήσεις, ώστε να απαλλαγούμε από την
επίδραση της μεταβολής των τιμών.
ΑΕΠ Τρέχουσες
Τιμές
Προέρχεται από τις τιμές κάθε τρέχοντος έτους. Μετρά τη
χρηματική αξία της παραγωγής μιας οικονομίας σε τρέχουσες
τιμές. Αυξάνεται είτε επειδή έχει αυξηθεί η παραγωγή είτε επειδή
έχουν αυξηθεί οι τιμές ή έχουν αυξηθεί και τα δύο.

Δείκτης Τιμών -
Αποπληθωριστής Για να αποφύγουμε την επίδραση των τιμών στη μέτρηση του
Α.Ε.Π. χρησιμοποιούμε ένα δείκτη τιμών ή αποπληθωριστή τιμών
που εκφράζει την τιμή σε μια χρονική περίοδο ως προς την
τιμή σε μια άλλη χρονική περίοδο, η οποία επιλέγεται τυχαία ως
βάση σύγκρισης.

Αν διαιρέσουμε το Α.Ε.Π. σε τρέχουσες τιμές κάθε έτους με τον

αντίστοιχο δείκτη τιμών, το αποτέλεσμα θα είναι το Α.Ε.Π. σε
σταθερές τιμές.

ΑΕΠ Σταθερές
Τιμές
Το πραγματικό Α.Ε.Π. μετρά το μέγεθος της παραγωγής σε
σταθερές τιμές. Μετρά τις πραγματικές μεταβολές του προϊόντος
από έτος σε έτος. Αυξάνεται μόνο, όταν η ποσότητα παραγόμενων
αγαθών και υπηρεσιών έχει αυξηθεί

Το Α.Ε.Π. μπορεί να
μεταβληθεί είτε με
Κατά Κεφαλήν Μετράται η οικονομική ευημερία μιας οικονομίας. Το
Πραγματικό Α.Ε.Π. πραγματικό κατά κεφαλήν Α.Ε.Π. δίνει το προϊόν που θα
αντιστοιχούσε σε κάθε κάτοικο μιας οικονομίας, αν η διανομή
του ήταν ίση. Όσο μικρότερη είναι η ανισοκατανομή τόσο πιο
αξιόπιστο μέτρο γίνεται το κατά κεφαλήν Α.Ε.Π., και το αντίθετο.
Λαμβάνει υπόψη τη μεταβολή του πληθυσμού, γι’ αυτό και
χρησιμοποιείται για να μετρά τις επιδόσεις των οικονομιών, αλλά
και μεταξύ των χωρών για διεθνείς συγκρίσεις.

Αν διαιρέσουμε το πραγματικό Α.Ε.Π. ενός έτους με τον

πληθυσμό της χώρας του ίδιου έτους, προκύπτει το κατά κεφαλήν
πραγματικό Α.Ε.Π.

Πραγματικό ΑΕΠ
Κατα Κεφαλήν Πραγματικό ΑΕΠ =
Πληθυσμός

ΑΕΠ ως δείκτης
ευημερίας και
• Δεν περιλαμβάνει την αξία της παραγωγής που αφορά στην
αδυναμίες
ιδιοκατανάλωση, γιατί αυτή δε γίνεται αντικείμενο
αγοραπωλησίας. Για παράδειγμα, το φαγητό που μαγειρεύει
κάποιος στο σπίτι δε διαφέρει από το φαγητό ενός εστιατορίου.
Και όμως, η προστιθέμενη αξία, με το μαγείρεμα που γίνεται στο
σπίτι, δεν υπολογίζεται στο Α.Ε.Π
• Είναι ποσοτικός και όχι ποιοτικός δείκτης. Η βελτίωση της
ποιότητας, όταν δεν εκφράζεται στην τιμή, δεν καταγράφεται
στο Α.Ε.Π.
• Αγνοεί τη σύνθεση και την κατανομή της παραγωγής. Το
Α.Ε.Π. εκφράζει το μέγεθος παραγωγής αλλά όχι και τη
σύνθεση, δηλαδή το είδος των αγαθών και υπηρεσιών που
παράγονται.
• Δεν συμπεριλαμβάνει την αξία των αγαθών και υπηρεσιών
της παραοικονομίας.
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 8Ο

ΤΡΑΠΕΖΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ
Το χρήμα παλιά

Τα παλιά χρόνια οι άνθρωποι αντάλλασσαν τα δικά τους προϊόντα

με προϊόντα άλλων παραγωγών. Η ανταλλαγή προϊόντων
ονομάζεται αντιπραγματισμός, δηλαδή πράγμα αντί πράγματος.
Η διαδικασία του αντιπραγματισμού παρουσίαζε δυσκολίες:

1. Αδιαιρετότητα. Όσα από αυτά εξυπηρετούσαν συναλλαγές

μεγάλης αξίας, δεν μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για
συναλλαγές μικρής αξίας, γιατί δεν ήταν διαιρετά.
2. Μεταβολή της αξίας. με αποτέλεσμα να δημιουργείται
αβεβαιότητα και να δυσχεραίνονται οι συναλλαγές. (τα
μέταλλα να σκουριάσουν)

Το χρήμα σήμερα 3. Δυσκολία στη χρήση. Το βάρος ή ο όγκος ορισμένων από

αυτά έκανε δύσκολη τη μεταφορά

Με τη χρησιμοποίηση του χρήματος, διασπάστηκε η ανταλλαγή σε

πώληση και αγορά, δηλαδή μετέτρεψε τις ανταλλαγές σε
συναλλαγές.

Λειτουργίες του Χρήμα είναι οτιδήποτε γίνεται γενικά αποδεκτό ως μέσο

Χρήματος ανταλλαγής από τα άτομα μιας κοινωνίας.

1) Μέσο συναλλαγής
2) Μονάδα μέτρησης αξίας. Η ζήτηση και η προσφορά
διαμορφώνουν στην αγορά την τιμή ενός αγαθού σε
χρηματικές μονάδες. (απόλυτη αξία αγαθών 0.50 το μολύβι,
σχετική αξία αγαθών προσδιορισμός αξίας ενός αγαθού μέσω
ενός άλλου)
3) Μέσο
διατήρησης
αξιών. Εφόσον το
χρήμα είναι μέτρο
της απόλυτης
αξίας των
αγαθών, ο
κάτοχος χρήματος
μπορεί να διαθέτει
τμηματικά μέρος
των χρημάτων του
για την αγορά
αγαθών. (ο
παραγωγός δε
χρειάζεται να
φυλά όλο το
σιτάρι με σκοπό
την ανταλλαγή με
άλλα προϊόντα) Λειτουργία Εμπορικής Τράπεζας

• Κέρματα (μεταλλικά νομίσματα ευτελούς αξίας)

Είδη χρήματος
• Χαρτονομίσματα (εκδίδονται από την Κεντρική Τράπεζα)
• Τραπεζικές επιταγές. Δυνατότητα πληρωμής που δίνουν οι
εμπορικές τράπεζες στους πελάτες της για τις συναλλαγές
τους.
• Πιστωτικές κάρτες. Επιτρέπει στον κάτοχό της να μην
πληρώνει αμέσως σε μετρητά, αλλά να πληρώνει το ποσό
αργότερα στην τράπεζά του, ενώ ο πωλητής εξοφλείται από
την τράπεζα.

Εμπορικές Τράπεζες
Τραπεζικό Σύστημα
Οι τράπεζες είναι επιχειρήσεις με κύρια δραστηριότητα τη
μεσολάβησή τους στην αγορά χρήματος, εκεί, δηλαδή, όπου το
χρήμα ζητείται και προσφέρεται. Οι εμπορικές τράπεζες, που
ονομάζονται και έχει το δικαίωμα να αποσύρει τα χρήματά του ούτε μέρος
πιστωτικά αυτών, πριν παρέλθει η συμφωνημένη προθεσμία. Αν θελήσει
ιδρύματα, να αποσύρει τα χρήματά νωρίτερα από την προθεσμία,
δέχονται πληρώνει ένα προκαθορισμένο πρόστιμο στην τράπεζα.) Στις
καταθέσεις καταθέσεις επι προθεσμία όσο μεγαλύτερη η προθεσμία τόσο
χρηματικών μεγαλύτερο το επιτόκιο, γιατί η τράπεζα γνωρίζει το χρονικό
ποσών και διαθέσιμο του ποσού.
ταυτόχρονα
χορηγούν Για να καλύψει το κόστος λειτουργίας της και να έχει κέρδος,
χρηματικά ποσά χορηγεί δάνεια σε ιδιώτες, επιχειρήσεις και κράτος με
με τη μορφή μεγαλύτερο επιτόκιο από των καταθέσεων. Αντικειμενικός
δανείων. στόχος της είναι η μεγιστοποίηση κέρδους. Όσο αυξάνονται
Οι καταθέσεις
στις εμπορικές
τράπεζες
προέρχονται από
ιδιώτες, ιδιωτικές
Περιορισμοί Δανειοδοτήσεων
επιχειρήσεις,
δημόσιους
οργανισμούς κτλ.
και διακρίνονται
σε καταθέσεις
όψεως,
καταθέσεις
ταμιευτηρίου
(δικαίωμα
κατάθεσης ή
ανάληψη
χρημάτων
οποιαδήποτε
Ποσότητα Χρήματος σε Κυκλοφορία
χρονική στιγμή)
και καταθέσεις
επί προθεσμία (ο
καταθέτης δεν
Δημιουργία χρηματικών κεφαλαίων που δανείζει μαζί με τους τόκους. Γι’ αυτό
Χρήματος από τις φροντίζει να κάνει ελέγχο της οικονομικής κατάστασης του
Εμπορικές Τράπεζες δανειολήπτη και τη δυνατότητα αποδοτικής χρησιμοποίησης του
δανείου.

Οι επιδιώξεις αυτές είναι αντίθετες, γιατί όσο μεγαλύτερο ο όγκος

των δανείων, τόσο περισσότερα τα κέρδη, αλλά τόσο μεγάλος και
ο κίνδυνος απώλειας χρηματικών κεφαλαίων.

Το σύνολο των νομισματικών μονάδων (κέρματα,

χαρτονομίσματα, καταθέσεις) οι οποίες βρίσκονται την κατοχή
των οικονομούντων ατόμων (ιδιώτες, επιχειρήσεις, δημόσιοι
οργανισμοί) μια χρονική περίοδο.

τα δάνεια, αυξάνονται Για να ανταποκριθούν στις καθημερινές αναλήψεις των πελατών

οι τόκοι που τους χρησιμοποιούν τα ρευστά διαθέσιμα των ταμείων κι ένα
εισπράττει, επομένως μέρος των καθημερινών καταθέσεων άλλων πελατών.
και τα δάνεια. Υπό κανονικές συνθήκες μπορεί να δανείσει το μεγαλύτερο μέρος
των καταθέσεων. Το πρόβλημα ρευστότητας ισχύει μόνο σε
Ποσοστό Ρευστών
καταθέσεις όψεως και ταμιευτηρίου γιατί μπορεί να γίνει ανάληψη
Διαθέσιμων. Από την
οποιαδήποτε στιγμή.
πολιτική και τους
Σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης δεν μπορεί να επιστρέψει
κανονισμούς που
ολόκληρο το ποσό στους καταθέτες γιατί θα ήταν αναγκασμένη να
επιβάλλει η Κεντρική
κρατά το 100% των καταθέσεων και να μη χορηγεί δάνεια.
Τράπεζα.
Όψεως και Ταμιευτηρίου
Είναι ένα απόθεμα
άτομο Α-> κατάθεση 10.000 -> ΠΡΔ 20% ή 2.000
χρημάτων που οφείλει
άτομο Β -> δάνειο υπόλοιπα 8.000 κ.ο.κ.
να κρατάει η τράπεζα
στο ταμείο της. Τοκισμός

Εξασφάλιση
Κεφαλαίων. Από την
ίδια την τράπεζα.
Επιδιώκει την Ανατοκισμός
επιστροφή
 ο καταθέτης εισπράττει το αρχικό χρηματικό ποσό αυξημένο κατά
τον τόκο.

Αν ο καταθέτης δεν εισπράξει το ποσό στο τέλος του πρώτου

έτους, αλλά το επόμενο, ο τόκος το 2ο έτος υπολογίζεται στο
συνολικό ποσό του αρχικού κεφαλαίου.

Κo : χρηματικό ποσό/κεφάλαιο
i : επιτόκιο
ν : έτη

Kv = Ko (1 + i) v

Η κατάθεση
χρηματικού ποσού
στην τράπεζα για ένα
έτος, όπου στο τέλος