Professional Documents
Culture Documents
Tmmob Yangin Söndürme Tesi̇sati Proje Hazirlama Esaslari
Tmmob Yangin Söndürme Tesi̇sati Proje Hazirlama Esaslari
tmmob
makine mühendisleri odası
YANGIN SÖNDÜRME
TESİSATI VE DUMAN
TAHLİYE PROJELERİ
HAZIRLAMA ESASLARI
MMO İZMİR
http://slidepdf.com/reader/full/117022179-yangin-tmmob 1/158
7/30/2019 117022179-YANGIN-TMMOB
SUNUŞ
http://slidepdf.com/reader/full/117022179-yangin-tmmob 2/158
7/30/2019 117022179-YANGIN-TMMOB
İÇİNDEKİLER
ÖLÇÜ BİRİMLERİ ÇEVRİM
TABLOSU...............................................................................................................................5
PROJE HAZIRLAMA
ESASLARI.............................................................................................................................10
9.
10. SUYU DEPOSUVE
YANGIN POMPALARI VEEKİPMANLARI
TESİSATI TASARIMI.........................................31
TESİSATI TASARIMI.............33
11. OTOMATİK SULU YANGIN SÖNDÜRME SİSTEMİ........................................42
11.1 BİNA YANGIN TEHLİKE SINIFLANDIRMASI...............................................42
11.2 SPRİNKLER SİSTEMİ YAPILMASI ZORUNLU BİNALAR..........................43
11.3 SPRİNKLER SİSTEM TASARIMI......................................................................44
11.4 BORU TABLOSU YÖNTEMİ...............................................................................54
11.4.1 HAFİF TEHLİKE SINIFI BİNALAR................................................................54
11.4.2 ORTA TEHLİKE SINIFI BİNALAR.................................................................54
11.4.3 YÜKSEK TEHLİKE SINIFI BİNALAR...........................................................55
11.5 HİDROLİK HESAP YÖNTEMİ............................................................................55
11.5.1
11.5.2 DİZAYN BOŞALTMA
SPRİNKLER TASARIMDEĞERİ........................................................................55
ADEDİ.......................................................................56
11.5.3 BORU BOYUTLANDIRILMASI.......................................................................57
11.6 OTOMATİK SULU YANGIN SÖNDÜRME SİSTEMLERİ PROJESİNDE
BULUNMASI GEREKEN BİLGİLER........................................................................60
11.7 SPRİNKLERLERİN DİZAYN VE PERFORMANS
KARAKTERİSTİKLERİNE GÖRE SINIFLANDIRILMASI............................67
12.SPRİNKLER TESİSATI VE TASARIM KURALLARI........................................69
12.1 SPRİNKLER TESİSATI ELEMANLARI............................................................71
12.2 SPRİNKLER İLE DUVAR ARASI MAKSİMUM UZUNLUK.........................71
12.3 STANDART AŞAĞI VE YUKARI TİP SPRİNKLER........................................72
12.4 STANDART DUVAR TİP SPRİNKLER..............................................................74
12.5 KORUMA ALANI GENİŞLETİLMİŞ YUKARI/AŞAĞI TİP SPRİNKLER..79
http://slidepdf.com/reader/full/117022179-yangin-tmmob 3/158
7/30/2019 117022179-YANGIN-TMMOB
http://slidepdf.com/reader/full/117022179-yangin-tmmob 4/158
7/30/2019 117022179-YANGIN-TMMOB
http://slidepdf.com/reader/full/117022179-yangin-tmmob 5/158
7/30/2019 117022179-YANGIN-TMMOB
http://slidepdf.com/reader/full/117022179-yangin-tmmob 6/158
7/30/2019 117022179-YANGIN-TMMOB
http://slidepdf.com/reader/full/117022179-yangin-tmmob 7/158
7/30/2019 117022179-YANGIN-TMMOB
http://slidepdf.com/reader/full/117022179-yangin-tmmob 8/158
7/30/2019 117022179-YANGIN-TMMOB
http://slidepdf.com/reader/full/117022179-yangin-tmmob 9/158
7/30/2019 117022179-YANGIN-TMMOB
Mekanik
yapının Tesisat
tasarımının Proje Tasarımı
tekniğine Tesisat
uygun olarak Mühendisliğinin
yapılabilmesi özünüYönetmelik,
için Kanun, içerir. Bir
Standartlar ve teknolojiyi yakından takip edip, çok yönü ve doğru bir şekilde
tasarımı gerçekleme yeteneğine sahip olmalıdır. Proje düzenlenir iken; rapor ve
hesaplar bir arada, kat planı, kolon şemaları ve boru izometriğinin bir arada olması
esastır. Yangından korunma ve söndürme projeleri diğer tesisat projelerinin rapor
ve hesaplarından ayrı hazırlanacak, projelerde diğer tesisat projelerinden ayrı
düzenlenecektir. Ancak iklimlendirme ve havalandırma tesisatı ile birlikte
yapılacak duman kontrolünde duman kontrolü projeleri de yangından korunma ve
söndürme projelerine ilave edilecektir. Rapor ve hesaplar, asgari üçer (3) nüsha
olarak düzenlenecektir. Proje ön sayfasının düzeni A4 formunda hazırlanacak, ilk
sayfa şu şekilde olacaktır.
• Birinci sayfa
-4708 sayılı kanun uygulanan illerde: Sol taraf proje sorumlusu, sağ taraf
denetim uzmanının onayına ayrılır.
-4708 sayılı kanun dışında kalan yerler için: Sol taraf proje sorumlusu,
Sağ taraf TUS onayı için ayrılır.
-Birinci sayfa ikinci satır sol tarafı MMO (vize) onayı, sağ tarafı
Belediye onayına ayrılır.
• Orta kısım proje sorumlusunun, firma, adres, telefon ve vergi numarası ile
mekanik tesisat projesinin cinsi bilgileri yazılacaktır.
• Alt kısım arsanın ortak mesleki denetim esaslarına göre bilgileri ve
mekanik tesisat projesinin proje sorumlusu ve TUS ya da denetim sorumlusunun
adı, soyadı, oda sicil numarası, büro tescil numarası ve imza bölümleri
düzenlenmiştir.
• İkinci sayfada ise 1/500 ölçekli bina vaziyet planı, kesit planı ve yön
bulunacaktır.
Yangından korunma ve söndürme projesi tasarımı onaylı mimari projeye
yapılacaktır.yangından korunma ve söndürme projesi yapılmadan önce mimar,
müteahhit ve mal sahibinden yangın tahliye projesi ve yangın güvenli bölgeler ile
pasif koruma bilgileri alınacak.
Projede gösterilen cihazların ve boruların, MMO çizim tekniğine uygunluğu
aranacaktır.
Pis Su Boruları 0.8-1.0 mm
Yangın Suyu Boruları 0.4 mm
Soğuk Su-Sıcak Su Boruları 0.3 mm
Cihazlar 0.4-0.5 mm
Mimari Proje 0.12-0.2 mm
http://slidepdf.com/reader/full/117022179-yangin-tmmob 10/158
7/30/2019 117022179-YANGIN-TMMOB
http://slidepdf.com/reader/full/117022179-yangin-tmmob 11/158
7/30/2019 117022179-YANGIN-TMMOB
http://slidepdf.com/reader/full/117022179-yangin-tmmob 12/158
7/30/2019 117022179-YANGIN-TMMOB
http://slidepdf.com/reader/full/117022179-yangin-tmmob 13/158
7/30/2019 117022179-YANGIN-TMMOB
http://slidepdf.com/reader/full/117022179-yangin-tmmob 14/158
7/30/2019 117022179-YANGIN-TMMOB
3. KAT PLANLARI
3.1 BODRUM KAT
•
Ölçek 1/50 olacak.
• Bodrum kat planı onaylı mimariden 0,2 mm çizgi kalınlığı ile çizilecek.
• Mimari projeyi ilgilendiren detaylar çizilmeyecek. (Kapı, pencere, merdiven,
duvar, bina boyut ölçüleri ile kapılar çizilmeyecek)
• Yangın pompa dairesi 1/50 ölçekte kat planında gösterilecektir.
• Hidrolik hesaplarda veya hesap tablosundan belirlenen boru çapları projede
gösterilecektir.
• Yangın dolapları, zon vanaları, check-valf, akış anahtarları, test ve drenaj
vanası ve izleme anahtarlı hat kesme vanası, drenaj bağlantısı projede
gösterilecektir.
• Bodrum kat tavanında yapılacak boru hattında hareketli kelepçe ve sabit
konsollar olacak, depreme karşı önlem olacaktır.
• Proje tasarımında boru güzergahı belirlenir iken, mimardan istenecek kolon
ve kiriş detayına göre tasarımın gerçeklenmesi gerekmektedir.
• Kolon boruları yerleri belirlenip numaralanacak, daire içinde (YG1, YG2,...)
gibi yazı standartı 4 mm olacaktır.
• Test ve drenaj vanası en yakın pis su hattına akış gözlenebilir şekilde
bağlanacaktır.
• Sabit boru tesisatı bodrum kata tasarlanacaktır.
http://slidepdf.com/reader/full/117022179-yangin-tmmob 15/158
7/30/2019 117022179-YANGIN-TMMOB
http://slidepdf.com/reader/full/117022179-yangin-tmmob 16/158
7/30/2019 117022179-YANGIN-TMMOB
http://slidepdf.com/reader/full/117022179-yangin-tmmob 17/158
7/30/2019 117022179-YANGIN-TMMOB
http://slidepdf.com/reader/full/117022179-yangin-tmmob 18/158
7/30/2019 117022179-YANGIN-TMMOB
http://slidepdf.com/reader/full/117022179-yangin-tmmob 19/158
7/30/2019 117022179-YANGIN-TMMOB
Yakıt gidiş ağır yakıt Aralıklı FG yazılı düz çizgi 0,3 mm çizgi kalınlığında
Borusu
Yakıt gidiş mazot borusu Aralıklı MG yazılı düz çizgi 0,3 mm çizgi kalınlığında
Yakıt dönüş ağır yakıt Aralıklı MD yazılı düz çizgi 0,2 mm çizgi kalınlığında
Borusu
Yakıt dönüş ağır yakıt Aralıklı FD yazılı düz çizgi 0,2 mm çizgi kalınlığında
Borusu
Basınç Rahatlatma Borusu Düz çizgi 0,6 mm çizgi kalınlığında
Ve basınç hissetme yazılı olacak
Basınç Hissetme Hattı Kesikli noktalı çizgi 0,6 mm çizgi kalınlığında
Ve basınç hissetme yazılı olacak
Su borusu Düz çizgi 0,2 mm çizgi kalınlığında
http://slidepdf.com/reader/full/117022179-yangin-tmmob 20/158
7/30/2019 117022179-YANGIN-TMMOB
• tehlike
Yangınsınıfına
pompagöre minimum +4
dairesinde 60 dakika
C’nin yangına dayanıklı
üzerinde olmalıdır.
sıcaklığın sürekli
sağlanabilmesi için uygun gereçler kullanılacaktır.
• Yangın pompa dairesinde servis, muayene ve ayar gerektiren cihazların
çalışma alanı etrafında acil aydınlatma sağlanacaktır.
• Zemin yeterli bir drenaj için eğimli olarak hazırlanarak pompa, sürücü
ve kontrol panosu gibi kritik cihazlardan suyun uzaklaştırılması
sağlanacaktır. Gerekirse pis su çukur, pis su pompa ve tesisatı
tasarlanmalıdır.
• Dizel pompa imalatçısının değerlerine göre yeterli havalandırma
yapılacaktır.
• Otomatik yangın algılama ve uyarı sistemi yapılacaktır.
• Yangın pompa dairesine en az iki adet 6 kg’lık ABC türü taşınabilir
söndürücü konulacaktır.
• Yangın pompa dairesinde ulaşılabilecek 150 lt/dk kapasiteli yangın
dolabı ve en fazla 140 m2’de çalışacak, 6 lt/dk/m2 su debisi
sağlayabilen sprinkler sistemi yapılacaktır.
• Yangın pompa dairesi yüksekliği en az 2.10 m olacaktır. Kapı girişi
•
minimum 61 cm xdairesindeki
Yangın pompa 2m olacaktır. cihazlara servis, muayene ve ayar
yapılabilmesi için minimum 75 cm çalışma alanı olacaktır.
• Pompa ağırlığını taşıyabilecek minimum 40 cm yüksekliğinde (altında
tireşim sönümleyici plaka olan) pompa şasesinden 15-20 cm daha uzun
beton kaide yapılacaktır.
• Yangın pompa dairesi cihaz ve ekipmanların montaj ve demontajını
yapabilecek şekilde tasarımı yapılacaktır.
http://slidepdf.com/reader/full/117022179-yangin-tmmob 21/158
7/30/2019 117022179-YANGIN-TMMOB
http://slidepdf.com/reader/full/117022179-yangin-tmmob 22/158
7/30/2019 117022179-YANGIN-TMMOB
http://slidepdf.com/reader/full/117022179-yangin-tmmob 23/158
7/30/2019 117022179-YANGIN-TMMOB
1/2"
22 6
2"
3" 3" 3" N
3"
3"
16.20 kotu
3"
3"
C
8.40 kotu 3" 3"
8 .4 0 ve 1 6.2 0 K O T U Y A N G I N D O L A P L A R I
İZOMETRİĞİ
http://slidepdf.com/reader/full/117022179-yangin-tmmob 24/158
7/30/2019 117022179-YANGIN-TMMOB
Kuru sabit boru sistemi, yüksekliği 22 metreye kadar olan 7 kat ve daha alçak
binalarda düşey ve yatay borularda 2”, yüksekliği 22 metreden daha yüksek
yapılarda kuru yangın tesisat düşey borusu 21/2” branşman 2” olacaktır.
Kuru yangın tesisat borusu yapı girişi ve her kat merdiven sahanlığında tasarlanıp
itfaiye araçlarının bağlantı yapabilmeleri için ağızlar O 110 mm AR (Alman
Rekoru) olacaktır.
http://slidepdf.com/reader/full/117022179-yangin-tmmob 25/158
7/30/2019 117022179-YANGIN-TMMOB
6.1.2 SABİT
Yerden BORU TESİSATI DETAY VE ÇİZİMİ
130 cm
8.40 kotu
4.20 kotu
0.00 kotu
http://slidepdf.com/reader/full/117022179-yangin-tmmob 26/158
7/30/2019 117022179-YANGIN-TMMOB
http://slidepdf.com/reader/full/117022179-yangin-tmmob 27/158
7/30/2019 117022179-YANGIN-TMMOB
7.1.1 Yapı içerisinde sprinkler sistemi olmadığı durumlarda yangın dolabı ana
boruları alttaki gibi alınabilir.
http://slidepdf.com/reader/full/117022179-yangin-tmmob 28/158
7/30/2019 117022179-YANGIN-TMMOB
http://slidepdf.com/reader/full/117022179-yangin-tmmob 29/158
7/30/2019 117022179-YANGIN-TMMOB
http://slidepdf.com/reader/full/117022179-yangin-tmmob 30/158
7/30/2019 117022179-YANGIN-TMMOB
Sprinkler söndürme sistemi yanında yapı içi yangın dolapları ve yapı dışı
hidrant sistemi mevcut ise bu durumda sprinkler söndürme suyu debisine Tablo
2'de belirtilen değerler ilave edilerek su depo kapasitesi belirlenmelidir.
http://slidepdf.com/reader/full/117022179-yangin-tmmob 31/158
7/30/2019 117022179-YANGIN-TMMOB
http://slidepdf.com/reader/full/117022179-yangin-tmmob 32/158
7/30/2019 117022179-YANGIN-TMMOB
http://slidepdf.com/reader/full/117022179-yangin-tmmob 33/158
7/30/2019 117022179-YANGIN-TMMOB
Pompa kontrolü basınç kumandalı tam (otomatik başla-otomatik dur) veya yarı
otomatik (otomatik başla-elle dur) olabilir.
Yangın pompalarının basma yüksekliği sprinkler tesisatı olmaması durumunda
aşağıdakilerin cebirsel toplamı olarak hesaplanır.
• Hizmet verilen zon veya sistemin üst noktasında gerek duyulan basınç
değeri (mSS)
• Pompadan en yüksekteki hortum vanasına kadar olan yükseklik (m)
• Pompa ile en yüksekteki hortum vanası arasındaki sürtünme kaybı.
http://slidepdf.com/reader/full/117022179-yangin-tmmob 34/158
7/30/2019 117022179-YANGIN-TMMOB
Anma Emme Basma Emniyet Emniyet Vanası Akış Deneme Vana Deneme Vanaları
Debisi Boru Boru Vanası Gider Borusu Çapı Metre Sayısı-Çapı Kollektör Çapı
L/Dak Çapı** Çapı*** Çapı DN Çapı DN DN
DN DN DN DN
95 25 25 15 15 32 1-40 25
189 40 32 32 40 50 1-40 40
379 50 40 40 50 65 1-65 65
568 65 50 50 65 80 1-65 65
757 80 50 50 65 80 1-65 65
946 100 50 50 65 100 1-65 80
1.136 100 65 65 100 100 1-65 80
1.514 100 80 80 125 100 2-65 100
1.703 125 80 80 125 100 2-65 100
1.892 125 80 80 125 125 2-65 100
2.839 150 100 100 150 125 3-65 150
3.785 200 100 100 200 150 4-65 150
4.731 200 150 150 200 150 6-65 200
5.677 200 150 150 200 200 6-65 200
7.570 250 150 150 250 200 6-65 200
9.462 250 150 150 250 200 8-65 250
11.35 300 200 200 300 200 12-65 250
5
13.24 300 300 200 300 250 12-65 300
7
15.41 350 300 200 350 250 16-65 300
0
17.03 400 350 200 350 250 16-64 300
2
18.92 400 350 200 350 250 20-65 300
5
http://slidepdf.com/reader/full/117022179-yangin-tmmob 35/158
7/30/2019 117022179-YANGIN-TMMOB
http://slidepdf.com/reader/full/117022179-yangin-tmmob 36/158
7/30/2019 117022179-YANGIN-TMMOB
http://slidepdf.com/reader/full/117022179-yangin-tmmob 37/158
7/30/2019 117022179-YANGIN-TMMOB
38
http://slidepdf.com/reader/full/117022179-yangin-tmmob 38/158
7/30/2019 117022179-YANGIN-TMMOB
39
http://slidepdf.com/reader/full/117022179-yangin-tmmob 39/158
7/30/2019 117022179-YANGIN-TMMOB
Duvar Genişliği: 2X
X:Yükseklik
veya genişlik,
hangisi
büyükse
Doğru
40
http://slidepdf.com/reader/full/117022179-yangin-tmmob 40/158
7/30/2019 117022179-YANGIN-TMMOB
41
http://slidepdf.com/reader/full/117022179-yangin-tmmob 41/158
7/30/2019 117022179-YANGIN-TMMOB
Okullar,
Eğitim kurumlar,
Kulüpler,
Kütüphaneler, (geniş depo alanları hariç)
Müzeler,
Bürolar,
Restoran oturma alanları,
Tiyatro,
Oditoryum,
Kullanılmayan çatı katları, dam, saçak altı mahaller ... ve benzeri yerlerdir.
b) Orta Tehlike Sınıfı binalar orta hızla ve önemli miktarda duman
çıkararak yanma olasılığı bulunan malzemelerden oluşur.
Otomobil park sahası,
Fırınlar,
İçecek üretim tesisleri,
Mandıralar,
Elektronik üretim tesisleri,
Cam ve cam ürünleri üretim tesisleri,
Çamaşırhane,
Restoran servis alanları,
42
http://slidepdf.com/reader/full/117022179-yangin-tmmob 42/158
7/30/2019 117022179-YANGIN-TMMOB
c) Yüksek tehlike sınıfı binalar çok hızlı olarak yanma olasılığı bulunan
veya patlama tehlikesi bulunan malzemelerden oluşur.
Uçak hangarları,
Dökümhaneler,
Metal çekme tesisleri,
Kontraplak ve sunta üretim yerleri,
Tutuşma sıcaklığı 38øC dan düşük yanıcı madde kullanılan yerler,
Lastik düzeltme,birleştirme kurutma tesisleri,
Bıçkı fabrikaları,
Tekstil hammadde işleme fabrikaları,
Köpüklü kumaş kaplama tesisleri,
Asfalt doldurma tesisleri,
Yanıcı sıvı ve gazların üretildiği, depolandığı ve dağıtıldığı yerler,
Plastik, plastik köpük ve benzeri madde üretim yerleri,
Vernikleme ve boyama tesisleri,
Solvent temizleme tesisleri,
Modüler binalar,
Yanıcı sıvı spreyleme yapan tesisler .... ve benzeri yerler yüksek tehlike
sınıfı kapsamındadır.
43
http://slidepdf.com/reader/full/117022179-yangin-tmmob 43/158
7/30/2019 117022179-YANGIN-TMMOB
44
http://slidepdf.com/reader/full/117022179-yangin-tmmob 44/158
7/30/2019 117022179-YANGIN-TMMOB
Şekil 15
45
http://slidepdf.com/reader/full/117022179-yangin-tmmob 45/158
7/30/2019 117022179-YANGIN-TMMOB
Şekil 16
3. Branşman Sayısı Hesaplanması
Alanı (12 x 97,5) 1170 m2 olan bir yapının branşman sayısı hesaplanması;
Lmax= 4 mt olursa
BS
BS =
= 12
3 , /Branşman
4 sayısı 3 olacaktır.
46
http://slidepdf.com/reader/full/117022179-yangin-tmmob 46/158
7/30/2019 117022179-YANGIN-TMMOB
Şekil 17
47
http://slidepdf.com/reader/full/117022179-yangin-tmmob 47/158
7/30/2019 117022179-YANGIN-TMMOB
Sprinklerler arası maximum mesafeler sprinklerler tipi ve tehlike sınıfına
göre belirlenerek hesaplanacaktır.
Örneğimizde orta tehlike sınıfı bina dikkate alınmaktadır. Sprinkler
uygulamaSprinkler
alanı 12 m2 dir. alanının iki branşman arası uzaklığa bölünmesi ile
uygulama
sprinklerler arası mesafe bulunur.
S= A / L S= 12/4 =3 mt
Branşman hattın da sprinklerler arası maximum uzaklık 3 metre
olacaktır.
48
http://slidepdf.com/reader/full/117022179-yangin-tmmob 48/158
7/30/2019 117022179-YANGIN-TMMOB
49
http://slidepdf.com/reader/full/117022179-yangin-tmmob 49/158
7/30/2019 117022179-YANGIN-TMMOB
şekil 20
Q = (d) x As
2
Asd= dizayn
= Bir adetdebisi (lt/dk uygulama
sprinklerin m ) şekil ......
alanıden
(m2)
50
http://slidepdf.com/reader/full/117022179-yangin-tmmob 50/158
7/30/2019 117022179-YANGIN-TMMOB
Qm=K m P1/2
Qm : Debi (lt/dak)
Pm : Basınç (bar)
K m : K Faktörü – Metrik (Birimsiz) K=5.6 K m=80
Sprinklerdeki akış , sprinklerdeki basıncın karekökü ile K sabitinin
çarpımıyla elde edilir. K sabiti test edilmiş ve onaylı her bir sprinklerin orifis
sabitidir. Minimum basınç hesaplanmasından önce kullanılacak sprinklerin
seçilmesi gereklidir. Nominal orifisi ½” olan sprinklerin K sabiti yaklaşık
K m=80 dir.
P =(Qm/K m ) 2
P = (73,81 / 80)2 = 0,85 Bar
Kritik devrede ki en uç ve en yüksekteki sprinklerin 73,81 lt/dk ve
0.85 Bar akma ve basınç değerlerinde sağlanması gerekir. Sprinklerde minimum
basınç (konutlarda) 0,5 Bar olmalıdır. Basıncın daha düşük çıkması durumunda
K sabiti değişik sprinkler seçilmelidir.
Bölüm 12.4 den itibaren boru çapı tablosu yöntemi ve hidrolik hesap ile
boru çapları belirlenmesi yer almaktadır.
51
http://slidepdf.com/reader/full/117022179-yangin-tmmob 51/158
7/30/2019 117022179-YANGIN-TMMOB
52
http://slidepdf.com/reader/full/117022179-yangin-tmmob 52/158
7/30/2019 117022179-YANGIN-TMMOB
53
http://slidepdf.com/reader/full/117022179-yangin-tmmob 53/158
7/30/2019 117022179-YANGIN-TMMOB
11.4.2 Orta tehlike sınıfı binalarda sprinkler boru çapı tablo 6’e göre belirlenir.
Tablo 6
Boru çapı Çelik Bakır
1” 2 2
11/4” 3 3
11/2” 5 5
2” 10 12
21/2” 20 25
3” 40 45
31/2” 65 75
4” 100 115
5” 160 180
6” 275 300
8”
54
http://slidepdf.com/reader/full/117022179-yangin-tmmob 54/158
7/30/2019 117022179-YANGIN-TMMOB
11.4.3 Yüksek tehlike sınıfı bina veya tesislerde boru çapları hidrolik hesap
ile belirlenir.
55
http://slidepdf.com/reader/full/117022179-yangin-tmmob 55/158
7/30/2019 117022179-YANGIN-TMMOB
Müşteri Adı:..................................................
...................................................
....................................................
Sözleşme No:
Tarih:
Debi : ...........................................................
Uygulama alanı : ...........................................................
Adres : ...........................................................
Tasdik Makamı.
56
http://slidepdf.com/reader/full/117022179-yangin-tmmob 56/158
7/30/2019 117022179-YANGIN-TMMOB
Boru bakır,
hatlarında boyutlandırılmasında
CPVC veya PENFPA13 kriterleri dikkate
borusu kullanıldığında alınmıştır.Boru
en küçük çap ¾”
olacaktır. Çelik borularda ise en küçük çap 1” yapılacak, sprinkler takıldığı uç
noktada 1”-1/2” redüksiyon kullanılacaktır.
Ülkemizde şebeke suyunun 24 kesintisiz olmasında yaşanan problemler
nedeniyle sprinkler sistemi kurulan tesislerde yangın suyu deposu ve yangın
pompa seti projelendirilecektir.
57
http://slidepdf.com/reader/full/117022179-yangin-tmmob 57/158
7/30/2019 117022179-YANGIN-TMMOB
58
http://slidepdf.com/reader/full/117022179-yangin-tmmob 58/158
7/30/2019 117022179-YANGIN-TMMOB
59
http://slidepdf.com/reader/full/117022179-yangin-tmmob 59/158
7/30/2019 117022179-YANGIN-TMMOB
2. özellikleri
Su ekonomik nedeniyle su oldukça
bir çözümdür. Diğeretkilidir.
yangın söndürücü malzemelerden
daha ucuzdur.
3. Su hazır bir söndürücüdür, şebekeden veya su deposundan kolayca
temin edilir. Kesintisiz yeterli basınç ve debi şebeke tesisatında var ise
ilave pompa tesisatına da gerek yoktur.
4. Suyun kimyasal özellikleri bilinmektedir.
a-) Su 0o C de donar.
b-) Su 100oC de kaynar.
c-) Suyun 1 m3’ü 1000 kg’dır.
d-) Su 100oC de kaynadığında buhara dönüşür. 1:1600 oranında
genleşir. 3,785 litre su 6,3 m3 buhara dönüşür. Su yangında 9330
Btu/pound ısıyı absorbe eder.
11.6.2. Hidrostatik
Statik durumda suyun çalışmasına hidrostatik denilir. Akışın ve de su da bir
hareketin olmadığı durumda gerek depoda ve gerek ise zeminden daha üst
noktalarda (katlı binalarda) suyun tutulması için gerekli şartlardır.
Statik yükseklik basınç kaybı hesabında hesaplanan nokta ile zemin arası
(kritik mesafe) yükseklik 0,098 ile çarpılarak, yükseklik basınç kaybı bar olarak
bulunur.
60
http://slidepdf.com/reader/full/117022179-yangin-tmmob 60/158
7/30/2019 117022179-YANGIN-TMMOB
Pst= h x 0,098
11.6.3. Hidrokinetik
Q=Axv
Suyun ağırlığı ile olan basınç kaybı yanında hidrolik hesaplamalarda diğer
bir önemli basınç kaybı sürtünme kaybıdır. Borunun iç yüzeyinin suya karşı
göstermiş olduğu sürtünme direncinden kaynaklanan kayıptır.
Yangın sulu söndürme sistemleri hidrolik hesaplamalarında sürtünme
basınç kaybını hesaplamak için Hazen-Williams formülü en çok kullanılan
standart bir formüldür.
Antoine de Chezzy’nin 1775 yılında yaptığı çalışmasından yararlanarak
1905 yılında Allen Hazen ve Gardner S. Williams çeşitli testler ve çalışmalar
yaparak Hazen-Willams sürtünme kaybı formülünü bulmuşlardır.
Hazen-Williams Formülü
Pm=6.05 [(Qm 1,85)/C1,85 dm4,87] *105
C sürtünme
iç yüzeyinin kaybı,katsayısı
malzeme üretim veHazen
ortamve Williamskarşılaştırılarak
şartlarında tarafından geliştirilen boru
oluşturulan
61
http://slidepdf.com/reader/full/117022179-yangin-tmmob 61/158
7/30/2019 117022179-YANGIN-TMMOB
Örnek Hesap;
2” çapında
sürtünme galvanizli boruda 200 lt/dk debi ile aktığında birim boyda ki
kaybı nedir?
2” borunun iç çapı 53 (mm) dir,
C= 120 Galvanizli boru,
Q= 200 (lt/dk)
62
http://slidepdf.com/reader/full/117022179-yangin-tmmob 62/158
7/30/2019 117022179-YANGIN-TMMOB
Şekil 23
Aynı sistem sprinkler sisteminde de çok etkili olarak uygulanmaktadır.
Örnek Hesap;
63
http://slidepdf.com/reader/full/117022179-yangin-tmmob 63/158
7/30/2019 117022179-YANGIN-TMMOB
Q = Q / [1+( L / L ) ]
1 t 1 2
Verilenler Qt = 500
L1 = 30 m L2 = 20 m
Şekil 24
Q1 = 222,74 lt/dk
Q1 + Q2 = Qt
Q2 = 277,26 lt/dk
64
http://slidepdf.com/reader/full/117022179-yangin-tmmob 64/158
7/30/2019 117022179-YANGIN-TMMOB
65
http://slidepdf.com/reader/full/117022179-yangin-tmmob 65/158
7/30/2019 117022179-YANGIN-TMMOB
66
http://slidepdf.com/reader/full/117022179-yangin-tmmob 66/158
7/30/2019 117022179-YANGIN-TMMOB
ToplamBasınç=..................<12.1 Bar
67
http://slidepdf.com/reader/full/117022179-yangin-tmmob 67/158
7/30/2019 117022179-YANGIN-TMMOB
1. Tehlike sınıfı
2. Sistem su talebi (debi,basınç)
3. Sprinkler özellikleri
4. Sprinkler yerleri
5. Borulama planı
6. Boru izometriği
7. Alarm vanası ve yeri
8. Sprinkler adedi
9. Boru ve boru bağlantı türü
68
http://slidepdf.com/reader/full/117022179-yangin-tmmob 68/158
7/30/2019 117022179-YANGIN-TMMOB
• uygulamalarda kullanılır.
Çabuk Tepkili (QR) sprinkler: Kullanım yerine göre listelenmiş ve çabuk
tepki verebilme yeteneği olan bir sprinklerdir.
• Çabuk Tepkili erken baskılı (QRES) sprinkler: Spesifik yangın
alanlarında yangın baskılaması sağlayabilen ve çabuk tepkili sprinkler
kriterlerine haiz bir sprinklerdir.
• Çabuk tepkili koruma alanı genişletilmiş (QREC) sprinkler: NFPA 13,
bölüm 4’de belirlenmiş koruma alanı özelliklerine haiz, çabuk tepki
verebilme yeteneğinde olan sprinklerdir.
• Konut tip sprinkler: Konut oda veya sahip
koridorlarında
yangınları söndürebilme yeteneğine ve bu tür oluşabilecek
uygulamalar için
listelenmiş ve test edilmiş hızlı tepkili sprinklerdir.
• Özel sprinkler: NFPA 13, bölüm 4-4.9’a göre listelenmiş ve test edilmiş
sprinklerdir.
• Sprey sprinkler: yangın uygulamalarının geniş bir bölümü için yangın
kontrolu sağlayabilme yeteneği için listelenmiş ve test edilmiş bir
sprinklerdir.
69
http://slidepdf.com/reader/full/117022179-yangin-tmmob 69/158
7/30/2019 117022179-YANGIN-TMMOB
70
http://slidepdf.com/reader/full/117022179-yangin-tmmob 70/158
7/30/2019 117022179-YANGIN-TMMOB
71
http://slidepdf.com/reader/full/117022179-yangin-tmmob 71/158
7/30/2019 117022179-YANGIN-TMMOB
72
http://slidepdf.com/reader/full/117022179-yangin-tmmob 72/158
7/30/2019 117022179-YANGIN-TMMOB
Şekil 26 Standart sprinklerin tipik su püskürtme modeli
73
http://slidepdf.com/reader/full/117022179-yangin-tmmob 73/158
7/30/2019 117022179-YANGIN-TMMOB
Yanıcı olmayan M2 m2 m2 m2 m2 m2 M2 m2
engelsiz
Veya engelli tavanlı; 20.9 4.6 12 4.6 9.3 3.6 9.3 3.6
Yanıcı engelsiz
tavanlı
Yanıcı engelli tavanlı 15.6 4.6 12 4.6 9.3 3.6 9.3 3.6
Tavanda engeller var ise (kiriş,hava kanalı vs. )sprinkler deflektörü ile
tavan engeli arası minimum 25,4 mm’den –152 mm’ye , ve tavan çatısına
maksimum 559 mm olacak şekilde konumlandırılmalıdır.
74
http://slidepdf.com/reader/full/117022179-yangin-tmmob 74/158
7/30/2019 117022179-YANGIN-TMMOB
Standart aşağı bakan tip veya yukarı bakan tip sprinklerin engellere karşı
konumlandırılması için Tablo 18’ye bakınız. Asma tavan var ise Tablo 19’a
bakınız.
75
http://slidepdf.com/reader/full/117022179-yangin-tmmob 75/158
7/30/2019 117022179-YANGIN-TMMOB
76
http://slidepdf.com/reader/full/117022179-yangin-tmmob 76/158
7/30/2019 117022179-YANGIN-TMMOB
Sprinklerin Deflektörün
eng engelden
elin Müsaade
Kenarından edilebilen
olan Max.
Uzaklık (a) Mesafesi (b)
cm cm
120 cm’den 0
küçük
120-150 2.5
5
150-165 7.5
165-180 10
180-195 15
195-210 17.5
210-225 22.5
225-240 27.5
240-255 35
255 cm‘den
büyük
600 mm büyüklüğe kadar olan herhangi daimi veya kesintili bir engeli var
ise standart duvar tip sprinkler bu nesnenin büyüklüğünün 3 katı kadar uzağa
konulmalıdır. Stok ile standart duvar tip sprinkler arası uzaklık maksimum 460
mm veya daha fazla olmalıdır.
Genişliği 1.2 m ve büyük olan engellerin (hava kanalı gibi) altına sprinkler
konulabilir. Ara bölme veya asma tavan uygulamasında, standart duvar tip
sprinkler ile ara bölme veya özel perde gibi yerlerde sprinkler tablo 22’a göre
yerleştirilir.
77
http://slidepdf.com/reader/full/117022179-yangin-tmmob 77/158
7/30/2019 117022179-YANGIN-TMMOB
Deflektörün altında
Yatay mesafe Olması gereken min.
(a) cm Dikey mesafe (b)
cm
15 cm’den küçük 8
15-20 10
20-30 15
30-40 20
40-45
45-60 24
32
60-75 40
75 cm’den büyük 45
Standart duvar tip sprinklerin duvarlarda ki kiriş veya herhangi bir engele olması
gereken mesafeler tablo 23’daki gibidir.
78
http://slidepdf.com/reader/full/117022179-yangin-tmmob 78/158
7/30/2019 117022179-YANGIN-TMMOB
30-45
45-60 7.5
11.2
60-75 14
75-90 17.5
90-105 20
105-120 23
120-135 25
135-150 29
150-165 32
165-180 35
180-195 35
195-210 40
210-225 44
79
http://slidepdf.com/reader/full/117022179-yangin-tmmob 79/158
7/30/2019 117022179-YANGIN-TMMOB
Bir sprinklerin
bakınız. maksimum
Yukarı ve aşağı koruma
tip sprinkler alanlarını
için uygulananbulmak için aşağıdaki
tüm kurallar geçerlitabloya
olup,
buna ilaveten aşağıdakiler yapılmalıdır.
Koruma alanı genişletilmiş sprinkler performans değerlerini yakalamak için
tablo 24’ye uygun yerleştirilmelidir.
80
http://slidepdf.com/reader/full/117022179-yangin-tmmob 80/158
7/30/2019 117022179-YANGIN-TMMOB
Yanıcı olmayan 37 6 24 5
30 5.5 18 4.2 18 4.2 18 4.2
Engelli ve yanıcı 24 5 14 3.6 14 3.6 14 3.6
81
http://slidepdf.com/reader/full/117022179-yangin-tmmob 81/158
7/30/2019 117022179-YANGIN-TMMOB
m2 m2
Engelsiz ve
düz 37 8.5 37 8.5
alanlar
Tablo27 Sprinklerin engellere karşı konumlandırılması
Sprinklerle Krişin altı ile deflektör
engelin arasında müsaade
kenarı edilebilen
arasındaki max. Mesafe (b) cm
mesafe (a) cm
240-300 2.5
300-330 5.0
330-360
360-390 7.5
10
390-420 15
420-450 17.5
450-480 22.5
480-510 27.5
510 35
Koruma alanı genişletilmiş duvar tip sprinkler tavandan 100 mm’den daha
az ve 150 mm’den daha fazla olmayacak şekilde yerleştirilmelidir. Duvardan
uzaklığı ise 230 mm’den daha fazla ve 102 mm’den daha az olmayacak şekilde
yerleştirilmelidir.
Koruma alanı genişletilmiş duvar tip sprinkler elektrik lambası veya buna
benzer bir engele 2.3 m’den daha yakına konulmamalıdır. Sprinklerin
engellerden hangi mesafede konulacağı tablo 27’de gösterilmiştir.
Yanıcı olmayan ve (m
9.3) (m)
3.7 (m
9.3) (m)
3
82
http://slidepdf.com/reader/full/117022179-yangin-tmmob 82/158
7/30/2019 117022179-YANGIN-TMMOB
Engelsiz
Yanıcı olmayan 9.3 3.7 9.3 3
Engelli Yanıcı,Engelsiz 9.3 3.7 9.3 3
Yanıcı, Engelli N/A N/A N/A N/A
İki sprinkler arası mesafe merkezden merkeze maksimum 3.7 m’dir. Monte
edilmiş sprinklerin yüksekliği 7.6m veya tavan yüksekliğinin 9.1m olan yerlerde
sprinkler arası mesafe 3m2yi geçemez. Sprinkler arası mesafe minimum 2.4
m’dir.
ESFR sprinklerin duvara olan maksimum mesafesi tabloda belirtilen
uzaklığın yarısından fazla ve 102 mm’den daha az olmamalıdır.
Pendent tip ESFR sprinkler deflektörü ile tavan arası mesafe 356mm’den
daha fazla ve 152mm’den daha az olmamalıdır.Yukarı tip ESFR sprinkler
deflektörü ise 76.2mm’den 127 mm’ye kadar konumlandırılmalıdır. ESFR
sprinkler çatı veya tavan konstrüksiyonuna her zaman paralel gitmek zorundadır.
ESFR sprinkler öyle bir konumlandırılmalı ki sprinkler ile engel (boru,kiriş,
kolon veya herhangi bir sabitleyici eleman ) arası uzaklık, bu engel
büyüklüğünün üç katı kadar uzaklığa yerleştirilmelidir. Sprinklerin engellere
karşı konumlandırılması tablo29’da gösterilmiştir.
Sprinkler ilemesafe
arasındaki engelin(a)
kenarı Kirişin altı
cm müsaade ile deflektörün
edilen max. Mesafearasında
(b) cm
30cm’den küçük 0
30-45 4
45-60 7.5
60-75 14
75-90 20
90-105 25
105-120 30
120-135
135-150 37.5
45
150-165 55
165-180 65
180 üzeri 77.5
83
http://slidepdf.com/reader/full/117022179-yangin-tmmob 83/158
7/30/2019 117022179-YANGIN-TMMOB
84
http://slidepdf.com/reader/full/117022179-yangin-tmmob 84/158
7/30/2019 117022179-YANGIN-TMMOB
135-150
150-165 45
55
165-180 65
180 üzeri 78
Sprinkler deflektöründen 600mm veya daha aşağıda bir engel var ise, engel
sprinklerin tam ortasında kalacak şekilde ayarlanmalı ve engelin genişliği
maksimum 610 mm olmalıdır. Sprinkler ile stoklayıcı veya kabin üstü
yüksekliği arası uzaklık minimum 914 mm veya daha fazla olmalıdır.
85
http://slidepdf.com/reader/full/117022179-yangin-tmmob 85/158
7/30/2019 117022179-YANGIN-TMMOB
Kısmi yada tamamıyla yanıcı malzeme ihtiva eden tesisat şaftları ,merdiven
gibi gizli mahallerde koruması yapılması faydalıdır. Düşey şaftlarda , şaftın en
üst noktasına bir adet sprinkler konulmasında yarar vardır. Fakat tutuşmayan
veya kısmı şaftta
Eğer düşey yanıcıyanıcı
ve ulaşılmaz
yüzeylermekanik veya elektrik
var ise şaşırtmalı şaftına
olarak konulmayabilir.
her bir katta bir adet
sprinkler kullanılmalıdır. Ulaşılabilir ve yanıcı yüzeyleri bulunmayan şaftların
en alt noktasına bir adet sprinkler konulmalıdır. Yanıcı malzemeler ihtiva eden
tüm merdivenlerde sprinkler koruması yapılmalıdır.
Su kaynaklarından gelebilecek pisliklerin boru içerisinde çökelmesi
sonucunda aşağı tip sprinkler bağlantısı şekil 21 deki gibi borunun üstünden
yapılmalıdır.
Asma tavan uygulamaları için aşağıdaki resimlere bakınız.
86
http://slidepdf.com/reader/full/117022179-yangin-tmmob 86/158
7/30/2019 117022179-YANGIN-TMMOB
87
http://slidepdf.com/reader/full/117022179-yangin-tmmob 87/158
7/30/2019 117022179-YANGIN-TMMOB
Tablo 33 Tanımlı yük tablosu (su dolu boru ağırlığının yarısına göre)
88
http://slidepdf.com/reader/full/117022179-yangin-tmmob 88/158
7/30/2019 117022179-YANGIN-TMMOB
Yerleşimi Yerleşimi
2” 21/2” 3” 4” 5” 6” 8”
(ft) (ft)
10 20 380 395 410 435 470 655 915
20 40 760 785 815 870 940 1305 1830
25
30 50
60 950 1180
1140 980 1020
1225 1090
1305 1175
1410 1630
1960 2290
2745
40 80 1515 1570 1630 1740 1880 2610 3660
50 1895 1965 2035 2175 2350 3260 4575
SI birimleri için: 1”=25.4mm; 1ft=0.3048; 1 lb=0.45 kg
89
http://slidepdf.com/reader/full/117022179-yangin-tmmob 89/158
7/30/2019 117022179-YANGIN-TMMOB
90
http://slidepdf.com/reader/full/117022179-yangin-tmmob 90/158
7/30/2019 117022179-YANGIN-TMMOB
11/4”
11/2” .54
.623 4’6”
5’2” 9567
11441 13530
16181 16570
19817
2” .787 6’6” 15377 21746 26634
Askılar L/r=100 için
3/8” .094 0’9” 1580 2234 2737
½” .125 1’ 2809 3972 4865
5/8” .156 1’3” 4390 6209 7605
¾” .188 1’6” 6322 8941 10951
7/8” .219 1’9” 8675 12169 14904
Boru (Çelik) L/r=300 için
1” .42 10’6” 786 1111 1360
11/4”
11/2” .54
.623 13’6”
15’7” 1063
1272 1503
1798 1841
2202
2” .787 19’8” 1666 2355 2885
Askılar L/r=300 için
3/8” .094 2’4” 176 248 304
½” .125 3’1” 312 441 540
5/8” .156 3’11” 488 690 845
¾” .188 4’8” 702 993 1217
7/8” .219 5’6” 956 1352 1656
91
http://slidepdf.com/reader/full/117022179-yangin-tmmob 91/158
7/30/2019 117022179-YANGIN-TMMOB
92
http://slidepdf.com/reader/full/117022179-yangin-tmmob 92/158
7/30/2019 117022179-YANGIN-TMMOB
Şekil 32 Değişik tip yapılar için Maksimum yükler, yapılardaki değişik tip
bağlayıcılar için maksimum yükler
93
http://slidepdf.com/reader/full/117022179-yangin-tmmob 93/158
7/30/2019 117022179-YANGIN-TMMOB
94
http://slidepdf.com/reader/full/117022179-yangin-tmmob 94/158
7/30/2019 117022179-YANGIN-TMMOB
95
http://slidepdf.com/reader/full/117022179-yangin-tmmob 95/158
7/30/2019 117022179-YANGIN-TMMOB
Örnekler:
Kitapta kullanılan hidrolik hesaplar , tablolar ve formüller SI birim
sistemine göredir. Konunun uygulamasının görülebilmesi için çeşitli yangın
söndürme proje örnekleri verilmiştir. Birinci örnek NFPA13’ten alınmış olup
hesap sistemi
birim tekniğini belirtmek
değildir. için konulmuştur.
Dolayısı ile kullanılanBu örnek, görüldüğü
formüller gibifarklıdır.
ve katsayılar metrik
Hidrolik hesaplamalarda metrik birim sistemi için çevrilmiş Hazen-Williams
formülü kullanılacaktır.
Örnek 1
96
http://slidepdf.com/reader/full/117022179-yangin-tmmob 96/158
7/30/2019 117022179-YANGIN-TMMOB
97
http://slidepdf.com/reader/full/117022179-yangin-tmmob 97/158
7/30/2019 117022179-YANGIN-TMMOB
98
http://slidepdf.com/reader/full/117022179-yangin-tmmob 98/158
7/30/2019 117022179-YANGIN-TMMOB
99
http://slidepdf.com/reader/full/117022179-yangin-tmmob 99/158
7/30/2019 117022179-YANGIN-TMMOB
100
http://slidepdf.com/reader/full/117022179-yangin-tmmob 100/158
7/30/2019 117022179-YANGIN-TMMOB
101
http://slidepdf.com/reader/full/117022179-yangin-tmmob 101/158
7/30/2019 117022179-YANGIN-TMMOB
Şekil 41 Örnek 3
102
http://slidepdf.com/reader/full/117022179-yangin-tmmob 102/158
7/30/2019 117022179-YANGIN-TMMOB
103
http://slidepdf.com/reader/full/117022179-yangin-tmmob 103/158
7/30/2019 117022179-YANGIN-TMMOB
ToplamBasınç=..................<12.1 Bar
104
http://slidepdf.com/reader/full/117022179-yangin-tmmob 104/158
7/30/2019 117022179-YANGIN-TMMOB
105
http://slidepdf.com/reader/full/117022179-yangin-tmmob 105/158
7/30/2019 117022179-YANGIN-TMMOB
Duman
kolaylıkla baca ağızları
açılabilen mekanikdaima açık olabileceği
düzenlerle gibi yangın vukuunda elle
de çalıştırılabilirler.
Yapılarda ki yangınlarda, duman yangının olduğu yerden çok uzaktaki
noktalara kadar ulaşır ve buralarda ölümlere ve maddi zarara yol açarlar. Ayrıca
merdivenler ve asansörler dumanla dolarak kaçış yolları tıkanır. Bu nedenle
dumanın en kısa sürede ve yoldan dışarı atılması gerekir. Duman kontrol
yöntemlerinden birisi ve günümüzde en çok uygulananı yangının basınç
sandiviçi altına alınmasıdır. Bu da bölge kontrolu ile mümkündür.
Burada yapılması istenen şekil 36 de görüldüğü gibi yangın anında binayı
basınç bölgelerine ayırarak dumanı kontrol etmektir.
Mekanik havalandırma sistemi yardımı ile yangın olan bölgeden duman
emilerek dışarı atılır iken, diğer bölgelere taze hava verilir. Yangının olduğu kat
veya bölge negatif basınçta tutulur ve diğer bölümler ise pozitif basınçta
tutularak dumanın yangın bölgesinden yada katından diğer alanlara geçmesi
önlenir. Bu tür duman kontrolü veya yönlendirmenin başarılı olabilmesi için
bölgeler arasında hava sızmalarının ve geçişlerinin önlenmesi gerekir.
106
http://slidepdf.com/reader/full/117022179-yangin-tmmob 106/158
7/30/2019 117022179-YANGIN-TMMOB
107
http://slidepdf.com/reader/full/117022179-yangin-tmmob 107/158
7/30/2019 117022179-YANGIN-TMMOB
108
http://slidepdf.com/reader/full/117022179-yangin-tmmob 108/158
7/30/2019 117022179-YANGIN-TMMOB
109
http://slidepdf.com/reader/full/117022179-yangin-tmmob 109/158
7/30/2019 117022179-YANGIN-TMMOB
110
http://slidepdf.com/reader/full/117022179-yangin-tmmob 110/158
7/30/2019 117022179-YANGIN-TMMOB
mekanik duman
bölümlerine tahliye
hizmet sistemi
veren zorunludur.
sistemlerden Dumanolmalı
bağımsız tahliyevesistemi
saatte binanın
en az 9diğer
defa
hava değişimi sağlamalıdır.
111
http://slidepdf.com/reader/full/117022179-yangin-tmmob 111/158
7/30/2019 117022179-YANGIN-TMMOB
112
http://slidepdf.com/reader/full/117022179-yangin-tmmob 112/158
7/30/2019 117022179-YANGIN-TMMOB
dumanŞekil 39 da görülen
geometrisi atrium normal
için, üretilen tabanındaki bir yangından
şartlarda yükselen
ki duman hacim simetrik
Şekil 40’de
grafik olarak verilmiştir. Bu grafikte parametre olarak olarak görülen yangın
büyüklüğü, E değeri için kabul edilebilecek en küçük değer 1,1 MW olarak
belirlenmiştir. Buna göre 20 metre net dumansız yükseklik istenen bir atrium da
üretilen ve aynı zaman da egzos edilmesi gereken minimum duman miktarı 180
m3/s mertebesindedir. Egzos fanı debisi= 180 m3/s gibi çok yüksek değerlerde
olmalıdır.
2. Duman egzost ağızlarının yeri üst seviyelerde olmalıdır. Bu ağızlar
Şekli.... da öngörülen
yüksekliğinin yatay duman tabakasının alt sınırını belirleyen Z
üstünde olmalıdır.
3. Eğer atrium yüksekliği 18 m’den daha az ise doğal havalandırma
yapılabilir. Ancak yangın halinde atrium üstünden açılan kapaklarla
dumanın egzost edilmesi sağlanmalıdır. Özellikle yüksek tavanlı fabrika
hacimleri duman tahliyesi için geliştirilen bu otomatik kapakların,
seçimi ve yerleştirilmesi imalatçı firma kataloglarından alınabilir.
4. Mekanik egzost yapılan atrium hacmine, mekanik olarak aynı
zamanda hava beslenmelidir. Beslenen bu hava temiz olmalı ve
duman tabakasının altındaki kotlardan üflenmelidir. Üfleme havası
düşük olmalı ve yükselen duman sütununu rahatsız etmemelidir.
(yaklaşık 1 m/s)
5. Besleme havası debisi mutlaka egzost havası debisinden daha az
olmalıdır.
113
http://slidepdf.com/reader/full/117022179-yangin-tmmob 113/158
7/30/2019 117022179-YANGIN-TMMOB
114
http://slidepdf.com/reader/full/117022179-yangin-tmmob 114/158
7/30/2019 117022179-YANGIN-TMMOB
115
http://slidepdf.com/reader/full/117022179-yangin-tmmob 115/158
7/30/2019 117022179-YANGIN-TMMOB
116
http://slidepdf.com/reader/full/117022179-yangin-tmmob 116/158
7/30/2019 117022179-YANGIN-TMMOB
ve üst kısımlardan çıkar, buna baca etkisi ve tersi ise yani dış sıcaklık büyük ise
tersi bir hava girişi olur, buna da ters baca etkisi adı verilir.
Po= Poa-g.ρo.z
Pso=Ps-Po= Psoa+g.z.(ρo-ρs)
117
http://slidepdf.com/reader/full/117022179-yangin-tmmob 117/158
7/30/2019 117022179-YANGIN-TMMOB
Dış basınç , şaft basıncı ve bina içerisindeki basınç yükseklik arttıkça azalır
(Şekil 44). Basınç farkları ise, kış şartlarında şaft basıncı ile dış ortam arasındaki
basınç farkı yükseklikle artar. Bina içerisindeki basınç ile dış ortam arasındaki
basınç farkı da benzer değişim gösterir.
Yangın çıkan binada, eğer duman nötr düzlemin (basınç farkının sıfır
olduğu düzlem) altında ise şaftlara girer ve yükselir, nötr düzlemin üstünde ise
şaftlardan çıkar ve binaya yayılır veya dışarı gider.
Şekil 45’da baca etkisinin yükseklik ve iç sıcaklıkla değişimi
görülmektedir.
Şekilde görülen değişim sızıntı olmayan şaftlar için ve nötr düzlemden
ölçülen yükseklikler için geçerlidir. Dış sıcaklığın bina içi sıcaklıktan büyük
olduğu yaz şartlarında ters baca etkisi nedeniyle duman aşağı doğru hareket
eder. Nötr düzlemin altında duman içeriye girmeye ve üstündeki katlarda dışarı
çıkmaya çalışır.
Bununla beraber, dış sıcaklığın yüksek olduğu duruma kısa süre rastlanır.
İçerideki yangın nedeniyle iç sıcaklık kısa sürede dış sıcaklığın üzerine çıkar ve
kış şartlarındaki duruma dönülür. İç sıcaklığın yükselmesinin yanında sıcak
118
http://slidepdf.com/reader/full/117022179-yangin-tmmob 118/158
7/30/2019 117022179-YANGIN-TMMOB
duman gazlarının yükselme eğilimi de ters baca etkisini azaltır ve çoğu zaman
ortadan kaldırır.
Pg= K s[1/To-1/Tg]z
Şeklinde yazılabilir. Gaz sıcaklığı arttıkça gazlarda oluşan basınç farkı artar
ve duman kontrolü zorlaşır. Gazların sıcak olduğu yangın katına yakın yerlerde
hızlı olarak yükselen duman üst katlarda soğumaya ve hızını kaybetmeye başlar.
119
http://slidepdf.com/reader/full/117022179-yangin-tmmob 119/158
7/30/2019 117022179-YANGIN-TMMOB
120
http://slidepdf.com/reader/full/117022179-yangin-tmmob 120/158
7/30/2019 117022179-YANGIN-TMMOB
121
http://slidepdf.com/reader/full/117022179-yangin-tmmob 121/158
7/30/2019 117022179-YANGIN-TMMOB
122
http://slidepdf.com/reader/full/117022179-yangin-tmmob 122/158
7/30/2019 117022179-YANGIN-TMMOB
Akış miktarını değiştirmek için değişken fanları bina ile merdiven kovası
arasındaki basınç farkını hisseden bir veya daha fazla statik basınç sensörü ile
kontrol edilir. Kapılar açıldığında merdiven kovası basıncı düşer ve akan
besleme havası miktarı en az minimum tasarım basıncına kadar artırılır. Tüm
kapılar kapandığında merdiven kovası basıncı artar ve akış miktarı aşırı basınç
farkını önlemek için azaltılır.
Besleme fanına
değiştirilebilir. By-passby-pass devresi
sisteminde kontrolu
merdiven kovasıyapılarak da akış
içindeki hava debisi
miktarı by-
pass damperlerinden yararlanarak değiştirilir. Merdiven kovasındaki bir veya
birkaç statik basınç sensöründen kumanda alan oransal by-pass damperi, basınç
arttıkça by-pass devresini açarak merdivene basılan havayı azaltır.
Diferansiyel
bir değeri geçincebasınç farkından
çalışmaya başlarkumanda
ve fazlaalan bu egzost
havayı dışarı fanları, basınçsistemi
atar. Kontrol belirli
123
http://slidepdf.com/reader/full/117022179-yangin-tmmob 123/158
7/30/2019 117022179-YANGIN-TMMOB
124
http://slidepdf.com/reader/full/117022179-yangin-tmmob 124/158
7/30/2019 117022179-YANGIN-TMMOB
montePüskürtücü
edilecektir.nozulların gövdesi, nikelden
Tüm cins nozullar boşalma mamül
boru hattına ¼” NPT bağlantı ile
olacaktır.
125
http://slidepdf.com/reader/full/117022179-yangin-tmmob 125/158
7/30/2019 117022179-YANGIN-TMMOB
Eriyebilir dedektör 74 C
Eriyebilir dedektör 100 C
Eriyebilir dedektör 182 C
126
http://slidepdf.com/reader/full/117022179-yangin-tmmob 126/158
7/30/2019 117022179-YANGIN-TMMOB
A: Aspiratör
B: Düşey kanal üst noktasında sprinkler veya nozul
C: Kanal orta noktasında sprinkler veya nozul
D: Maksimum 1.6 metre
E: Yatay kanal sprinkleri veya nozulu
F: Maksimum 3.2 metre
G: Kanal-davlumbaz bağlantısında sprinkler veya nozul
H: Minimum 25mm, maksimum 305 mm
I: Davlumbaz içi sprinkler veya nozul,
J: Maksimum 25 mm
K: Listede ki ölçüye göre
M: Listede ki ölçüye göre
N:Pişirme ünitesi sprinkler veya nozulu
O:Pişirici ekipman üst yüksekliği
P:Üst kızartma ünitesi
Q:Kızartma ünitesi sprinkleri veya nozulu
R:Kızartma ünitesi
S: Davlumbaz
127
http://slidepdf.com/reader/full/117022179-yangin-tmmob 127/158
7/30/2019 117022179-YANGIN-TMMOB
128
http://slidepdf.com/reader/full/117022179-yangin-tmmob 128/158
7/30/2019 117022179-YANGIN-TMMOB
129
http://slidepdf.com/reader/full/117022179-yangin-tmmob 129/158
7/30/2019 117022179-YANGIN-TMMOB
130
http://slidepdf.com/reader/full/117022179-yangin-tmmob 130/158
7/30/2019 117022179-YANGIN-TMMOB
131
http://slidepdf.com/reader/full/117022179-yangin-tmmob 131/158
7/30/2019 117022179-YANGIN-TMMOB
132
http://slidepdf.com/reader/full/117022179-yangin-tmmob 132/158
7/30/2019 117022179-YANGIN-TMMOB
133
http://slidepdf.com/reader/full/117022179-yangin-tmmob 133/158
7/30/2019 117022179-YANGIN-TMMOB
http://slidepdf.com/reader/full/117022179-yangin-tmmob 134/158
7/30/2019 117022179-YANGIN-TMMOB
135
http://slidepdf.com/reader/full/117022179-yangin-tmmob 135/158
7/30/2019 117022179-YANGIN-TMMOB
http://slidepdf.com/reader/full/117022179-yangin-tmmob 136/158
7/30/2019 117022179-YANGIN-TMMOB
137
http://slidepdf.com/reader/full/117022179-yangin-tmmob 137/158
7/30/2019 117022179-YANGIN-TMMOB
138
http://slidepdf.com/reader/full/117022179-yangin-tmmob 138/158
7/30/2019 117022179-YANGIN-TMMOB
139
http://slidepdf.com/reader/full/117022179-yangin-tmmob 139/158
7/30/2019 117022179-YANGIN-TMMOB
140
http://slidepdf.com/reader/full/117022179-yangin-tmmob 140/158
7/30/2019 117022179-YANGIN-TMMOB
141
http://slidepdf.com/reader/full/117022179-yangin-tmmob 141/158
7/30/2019 117022179-YANGIN-TMMOB
142
http://slidepdf.com/reader/full/117022179-yangin-tmmob 142/158
7/30/2019 117022179-YANGIN-TMMOB
143
http://slidepdf.com/reader/full/117022179-yangin-tmmob 143/158
7/30/2019 117022179-YANGIN-TMMOB
http://slidepdf.com/reader/full/117022179-yangin-tmmob 144/158
7/30/2019 117022179-YANGIN-TMMOB
Bina Dışı Mazot Tankı Bina dışı hortum sistemi Köpüklü söndürme sistemi
Bina
Bina İçi
DışıFule-Oil
Fuel-OilTankı
Tankı Bina
Bina dışı
dışı hortum
hortum sistemi
sistemi Köpüklü
Köpüklü söndürme sistemi
söndürme sistemi
Elektrik Pano Odası Bina içi hortum sistemi Otomatik sprinkler sistemi
CO2 gazlı söndürme sistemi
Otomatik su sisi sistemi
Dizel Jeneratör Odası Bina içi hortum sistemi Otomatik sprinkler sistemi
CO2 gazlı söndürme sistemi
Kapalı Hava Soğutmalı Bina içi hortum sistemi CO2 gazlı söndürme sistemi
Trafo Baskın su püskürtme sistemi
Açık
Trafo Yağ Soğutmalı Bina içi hortum sistemi CO2 gazlı
Baskın söndürme sistemi
su püskürtme sistemi
Çöp Odası Bina içi hortum sistemi Otomatik sprinkler sistemi
Kapalı Depo Bina içi hortum sistemi Otomatik sprinkler sistemi
Sundurma Altı Açık Saha Bina içi hortum sistemi Otomatik sprinkler sistemi
Deposu
Açık Saha Deposu Bina içi hortum sistemi
Kapalı Otopark Bina içi hortum sistemi Otomatik sprinkler sistemi
Açık Otopark Bina dışı hortum sistemi
Bahçe Bina dışı hortum sistemi
145
http://slidepdf.com/reader/full/117022179-yangin-tmmob 145/158
7/30/2019 117022179-YANGIN-TMMOB
146
http://slidepdf.com/reader/full/117022179-yangin-tmmob 146/158
7/30/2019 117022179-YANGIN-TMMOB
Okul
Kullanım ve Mahal İnsanlı Sistemler Otomatik Sistemler
Türü
Derslik Bina içi hortum Otomatik sprinkler sistemi
sistemi
Koridor Bina içi hortum Otomatik sprinkler sistemi
147
http://slidepdf.com/reader/full/117022179-yangin-tmmob 147/158
7/30/2019 117022179-YANGIN-TMMOB
sistemi
Koridor Bina içi hortum Otomatik sprinkler sistemi
sistemi
Spor Salonu Bina içi hortum Otomatik sprinkler sistemi
Yatakhane sistemi
Bina içi hortum Otomatik sprinkler sistemi
sistemi
Bilgisayar Merkezi Bina içi hortum Temiz gazlı söndürme sistemi
sistemi
Mutfak Alanı Bina içi hortum Otomatik sprinkler sistemi
sistemi
Mutfak Pişirme Alanı ve Bina içi hortum Sıvı kimyasal söndürme sis.
Davlumbazları sistemi
Çamaşırhane Bina içi hortum
sistemi Otomatik sprinkler sistemi
Oto Tamirhane Bina içi hortum Otomatik sprinkler sistemi
sistemi
Marangozhane Bina içi hortum Otomatik sprinkler sistemi
sistemi
Isı Merkezi Bina içi hortum Otomatik sprinkler sistemi
sistemi
Yağ Soğutmalı Trafo Bina içi hortum Baskın su püskürtme sistemi
18. KAYNAKÇA
148
http://slidepdf.com/reader/full/117022179-yangin-tmmob 148/158
7/30/2019 117022179-YANGIN-TMMOB
149
http://slidepdf.com/reader/full/117022179-yangin-tmmob 149/158
7/30/2019 117022179-YANGIN-TMMOB
150
http://slidepdf.com/reader/full/117022179-yangin-tmmob 150/158
7/30/2019 117022179-YANGIN-TMMOB
151
http://slidepdf.com/reader/full/117022179-yangin-tmmob 151/158
7/30/2019 117022179-YANGIN-TMMOB
3 3 Q 90 dirsek
Te F=
T= Pe:
Pf:
q Düz boru L= Pt:
Q 90 dirsek F= Pe:
4 4 Te T= Pf:
q Düz boru L= Pt:
Q 90 dirsek F= Pe:
5 5 Te T= Pf:
q Düz boru L= Pt:
Q 90 dirsek F= Pe:
6 6 Te T= Pf:
q Düz boru L= Pt:
Q 90 dirsek F= Pe:
7 7 Te T= Pf:
q Düz boru L= Pt:
Q 90 dirsek F= Pe:
8 8 Te T= Pf:
Düz boru L= Pt:
Q 90 rse F= Pe:
9 9 e = :
Düz boru L= Pt:
Q 90 rse F= Pe:
10 10 Te T= Pf:
q Düz boru L= Pt:
Q 90 dirsek F= Pe:
11 11 Te T= Pf:
q Düz boru L= Pt:
Q 90 dirsek F= Pe:
12 12 Te T= Pf:
ToplamBasınç=..................<12.1 Bar
152
http://slidepdf.com/reader/full/117022179-yangin-tmmob 152/158
7/30/2019 117022179-YANGIN-TMMOB
3 3 Q 90 dirsek
Te F=
T= Pe:
Pf:
q Düz boru L= Pt:
Q 90 dirsek F= Pe:
4 4 Te T= Pf:
q Düz boru L= Pt:
Q 90 dirsek F= Pe:
5 5 Te T= Pf:
q Düz boru L= Pt:
Q 90 dirsek F= Pe:
6 6 Te T= Pf:
q Düz boru L= Pt:
Q 90 dirsek F= Pe:
7 7 Te T= Pf:
q Düz boru L= Pt:
Q 90 dirsek F= Pe:
8 8 Te T= Pf:
Düz boru L= Pt:
Q 90 rse F= Pe:
9 9 e = :
Düz boru L= Pt:
Q 90 rse F= Pe:
10 10 Te T= Pf:
q Düz boru L= Pt:
Q 90 dirsek F= Pe:
11 11 Te T= Pf:
q Düz boru L= Pt:
Q 90 dirsek F= Pe:
12 12 Te T= Pf:
ToplamBasınç=..................<12.1 Bar
153
http://slidepdf.com/reader/full/117022179-yangin-tmmob 153/158
7/30/2019 117022179-YANGIN-TMMOB
3 3 Q 90 dirsek
Te F=
T= Pe:
Pf:
q Düz boru L= Pt:
Q 90 dirsek F= Pe:
4 4 Te T= Pf:
q Düz boru L= Pt:
Q 90 dirsek F= Pe:
5 5 Te T= Pf:
q Düz boru L= Pt:
Q 90 dirsek F= Pe:
6 6 Te T= Pf:
q Düz boru L= Pt:
Q 90 dirsek F= Pe:
7 7 Te T= Pf:
q Düz boru L= Pt:
Q 90 dirsek F= Pe:
8 8 Te T= Pf:
Düz boru L= Pt:
Q 90 rse F= Pe:
9 9 e = :
Düz boru L= Pt:
Q 90 rse F= Pe:
10 10 Te T= Pf:
q Düz boru L= Pt:
Q 90 dirsek F= Pe:
11 11 Te T= Pf:
q Düz boru L= Pt:
Q 90 dirsek F= Pe:
12 12 Te T= Pf:
ToplamBasınç=..................<12.1 Bar
154
http://slidepdf.com/reader/full/117022179-yangin-tmmob 154/158
7/30/2019 117022179-YANGIN-TMMOB
3 3 Q 90 dirsek
Te F=
T= Pe:
Pf:
q Düz boru L= Pt:
Q 90 dirsek F= Pe:
4 4 Te T= Pf:
q Düz boru L= Pt:
Q 90 dirsek F= Pe:
5 5 Te T= Pf:
q Düz boru L= Pt:
Q 90 dirsek F= Pe:
6 6 Te T= Pf:
q Düz boru L= Pt:
Q 90 dirsek F= Pe:
7 7 Te T= Pf:
q Düz boru L= Pt:
Q 90 dirsek F= Pe:
8 8 Te T= Pf:
Düz boru L= Pt:
Q 90 rse F= Pe:
9 9 e = :
Düz boru L= Pt:
Q 90 rse F= Pe:
10 10 Te T= Pf:
q Düz boru L= Pt:
Q 90 dirsek F= Pe:
11 11 Te T= Pf:
q Düz boru L= Pt:
Q 90 dirsek F= Pe:
12 12 Te T= Pf:
ToplamBasınç=..................<12.1 Bar
155
http://slidepdf.com/reader/full/117022179-yangin-tmmob 155/158
7/30/2019 117022179-YANGIN-TMMOB
3 3 Q 90 dirsek
Te F=
T= Pe:
Pf:
q Düz boru L= Pt:
Q 90 dirsek F= Pe:
4 4 Te T= Pf:
q Düz boru L= Pt:
Q 90 dirsek F= Pe:
5 5 Te T= Pf:
q Düz boru L= Pt:
Q 90 dirsek F= Pe:
6 6 Te T= Pf:
q Düz boru L= Pt:
Q 90 dirsek F= Pe:
7 7 Te T= Pf:
q Düz boru L= Pt:
Q 90 dirsek F= Pe:
8 8 Te T= Pf:
Düz boru L= Pt:
Q 90 rse F= Pe:
9 9 e = :
Düz boru L= Pt:
Q 90 rse F= Pe:
10 10 Te T= Pf:
q Düz boru L= Pt:
Q 90 dirsek F= Pe:
11 11 Te T= Pf:
q Düz boru L= Pt:
Q 90 dirsek F= Pe:
12 12 Te T= Pf:
ToplamBasınç=..................<12.1 Bar
156
http://slidepdf.com/reader/full/117022179-yangin-tmmob 156/158
7/30/2019 117022179-YANGIN-TMMOB
3 3 Q 90 dirsek
Te F=
T= Pe:
Pf:
q Düz boru L= Pt:
Q 90 dirsek F= Pe:
4 4 Te T= Pf:
q Düz boru L= Pt:
Q 90 dirsek F= Pe:
5 5 Te T= Pf:
q Düz boru L= Pt:
Q 90 dirsek F= Pe:
6 6 Te T= Pf:
q Düz boru L= Pt:
Q 90 dirsek F= Pe:
7 7 Te T= Pf:
q Düz boru L= Pt:
Q 90 dirsek F= Pe:
8 8 Te T= Pf:
Düz boru L= Pt:
Q 90 rse F= Pe:
9 9 e = :
Düz boru L= Pt:
Q 90 rse F= Pe:
10 10 Te T= Pf:
q Düz boru L= Pt:
Q 90 dirsek F= Pe:
11 11 Te T= Pf:
q Düz boru L= Pt:
Q 90 dirsek F= Pe:
12 12 Te T= Pf:
ToplamBasınç=..................<12.1 Bar
157
http://slidepdf.com/reader/full/117022179-yangin-tmmob 157/158
7/30/2019 117022179-YANGIN-TMMOB
http://slidepdf.com/reader/full/117022179-yangin-tmmob 158/158