\ _'"I ..

\' (

.. ;.-

hemen hie bir §ey yapdmadt. Cumhuriyet eaiitnda bu ihti-

" ,yactn duyu,lmaya ba§ladtgt'nt ve tek: tele ki~tlerin .stst~i
olmayan bae: ealZ§malar yapttg1,nt. aunca aeoieun; once
, duzenli bir §ekilde pa§layan. sonra tavsayan ve. e~ son_u~~
,bir yana buukuan. geni§ ,bir ceviri ve aktarma ~§tne gZTt§tt-
gini goruyoruz. .
Hurriyet yaYtnlan, Yusum, Latin, Islam ve DO{Ju uy~
v (:OMLEK
garltklar'llntn temel bilim. tetsete, edBbiyat ve sanat urun-
i
lertni Turk okuruna verirkem., gerektigi gibi kar§tlanmayan.
bu bUyiik ihtiyact gidermek oe gercek ?ir kul~ur. tuzmeti ,j
I;
\
yapmak bilinci ve amactyle hareket edtyor. Hurrzyet Y~- I
I

I
J :
,,
mnlart'ntn Btiyiik Klasikler diztsi,' Ellat~n'U;",:. toplu eserlen= I II L
nin birinci cildiyle ba§ladt. Biiytik .Klasikler tn ,:un~n KIa , , I ,
GiR1~
sikleri dahndaki bu eserinden sonra, Latin .Klastklen daltn~
da, G. Julius caesarm. Gallia Sava§l, [SUim., K_lasi~l~n
,
!I
i
I i
1-
I

daltnda, Ahmet El1dki'nin Ariflerin Menkibelert mn bmn- i'l I i :

Berna edebiyatJ, ilk basanh llrOnJerini tiyatro WrOnde ver,

ci" ciIdi, Doi}u Klasikleri dalmda Gllganu§ Desta~l, Yu~a~ j I , :;-
Klasiklerinin ikinci ve El1atun'un toplu e.serlerint'11;,~e§z~Ct 'Cfi. BunJar gUIdOI'll oyunlan, yani komedilerdl. Bundan 6tUrO,
auu olarak Devlet, islam Klas~kl~ri d~zisinde~ Ar~,fle~l~
, !:
I.','

Plautus ve Terentius gibl komedi yazarlarr, Roma edebiyatmrn

MenkIbeleri'nin ikinci ve son cz1ifz, Dogu. KIaszklen dzzt I
1
I,:"
' !j
gen;ek kurucuJan olarak kabul edlllr, Yunanlrlann edebiyat urul"!_
sinin ikinci kitabt olarak, da, Toprak Arabacik yayzmlan~ iI I I,r Jerlnt ornek alrrialarrna ve onlan takllt etmelerine ragmen, Ro-
malt buyuk yazarlarm, sosyal 9E'ivreJerinl ve OZ ya~antllarml oz-
dt. §imdi de Latin klasikleri dizisinin yeni kitabt olara~ ~
PZautus'un Qomlek ve Diger Oyunlar'znz sunuuoruz. Ok.~r.. I gun (orljinal) eserler halinde dile getirdlkleri ve kendi basrna
" ' lartstuzm,' bu gue, kUZjetli, buyuk ve yararl1, te~eb~v~su
'~lgiYle kar§zladtgma ve gerektigi gibi deiierlendlrdl~me : ,
I
I

j
I blr Roma edeblyattndan soz edilebilecegi Ozerlnde hugOn arnk
,pek tart'$llmamaktad,r (1). Plautus ve Terentius (2) Iste bu acr,
dan, yani bu ozgOnlOgu ilk olarak gen;:ekle$tiren yazarlar olarak
, inantyoru~. I ~
j
, .' Roma edeblyatimn kuruculan olmaya hak kazanryorlar.
;

HURRiYET, YAYINLARI I Plautus i. O. 254'te dogdu. Tiyatrolarda valr$tl, bu alanda

J:
1 ticari te~ebbOslere gjri~ti, ba~anslzlrga ugradl ve degirmencilik
yapmaya koyuldu. Ama bO$ zamanJarrnda, oyunlar yazmaktan
:
; geri kalmad,. BiiyOk un kazand. ve bundan oWrii, ba~kalarlnrn
, t eserleri de Plautus'a atfedilerek yuz otuz kadar oyun yazd'g,
iter; sQrlildO. Ama bunJardan ancak yirmi bir tanesinin gen;:ek.
ten Plautus'un oldugu soylenebflir (3).
, Plautus, genelJikle, Yen; I<omedi diye, bilinen aklma hag"
,,": I
I Atinah yazarlarl ornek aldJ. Bu yazarlann en Onliisil Menandros'
r i
i
i "tur (I. O. 342 - 291). Bu ~,grr. en buyuk temsilcisini Aristopha.

I
j ~, nes'te bulan be1}inci yilzy,' Eski Komedi anlaYI~rndan adamaktl_

,
~!l
'il
Tt farkltyd,. Eski Komedi'de yigitlik; i9tenlik ve kuwet. siyasl
konular ag,r baslyordu. AYrica bu aklm, hemen sadece Atina'ya'
; "!
ve kom~ulanna Hi$kin sorlinlart ele altyordu. Yeni Komedi ise,
l..:'
G :.
H
}

t II
7
 lardan ve fars'lardan alan komedi ... , ..
genellikle, insanm h;: hayatma, aska, sevglye ve duygu dunya- peare ve Moliere glbi tly· t turunun yaraticrsrdrr. Shakes-
sma egiliyordu. yogunlukla kuC;Uktnsanlan konu edinen ve bun, kllemlstlr, Plautus'un 'ya a~~~1sa;~tmm .en bOyOk ustalarrm et-
dan otUrU daha geni~ kapsamh olan Yeni Komedi'yl, kokl!i blr lclnde bulundugu djj~l'.incitors~ !}I~da, tl,~~tronun hangl sartlar
degi!?iklige ugratarak Roma'nm gerc;eklerine ve ya!?antlsma uy- kabll degHdir. 0 t;:agda, kat al. ~I e ettlgl b,a~anya sasmamak
gulamak konusunda Plautus 'gO<;\!ik c;ekmedl.
Menandros'un Yunancasmda, guzel soz soyleme sanatt
denilen ~ey de bilinmiYOr: ti.r
S r, atro btnasi yoktu. Perde
yer alan sahne ahsapti ve aU'lk ey ret ere ~r~nra daha a~aglda
aglr baslyordu. Antlk c;agda, komedinin, gilzel soz soyleme sa- duo Sey/reller lse, blr bayrrda havada g:QICI olarak kuruluyor,
natryle yakm bir ilgls1 oldugu kabul ediliyordu. GUnOmilzde, bi- rtm
sekllde d(jzenlenmi~ yerde t;ht dalr~ m~ydana getirecek
zim Iyin anla*?llmasl hayli zor olan garip blr gortl~tUr bu. Plau, dr. Temsill seyretmeye ge'le I .~ s~ralar uzermde oturuyorlar,
tus da gUzel soz soyleme haktrntndan bOyilk kabiliyetl olan bir Dekor, Iki ya da U9 evin ce nhash . lr.. kisrm ayakta kahyordu.
-, kimseyrli. Ama, kenrllsine ornek olarak Menandros'un, tnce ve za, den Ibaretti. Bu dekor, 0 unl~ra ~I gos~~ren boyanmrs bezler,
rlf iislObunu degll, cok daha canlt ve renkli blr yazl~ tarzuu se<;· kordu, Oyunla llgili herhen I bi gore degl~meyen blr kaltp wdew
mlstl. PlautuS'un yazdlgl yagda, Latlnce, heniiz IIkel bir haldeydi. yircilerin sahnede olup bit~nl ~ ~rogram da ~~rilmjYOTdu: se,
Plautus, bu dill, amaylarma uygun du!?en, esnek, oanlr, renkli ve , I lara bas vuruluyordu. Bunlarrn e:1 .~vra~,al.ar,~Ic;m. ~e~itli arac-
zengln blr arac hallne getirmeslnl bildi.. Bu arada, oyunlarml ge.· jl lerde, genelllkJe bu onde . n onem lSI ondeYI~ tl, Komedl,
nelilkle manzum yazan Plautus'un Yunan, vezinlerlni, Latince'ye klsller tamtlhyo~ ve oyun y~:k~ra~lh~'YII~. ilk ~urum aeiklamyor,
ba!?8nyla uyguladlglm da belirt.mek gereklr~ . Sahnedekl k' '[' m a 191 verillyordu.
Plautus, Yunan yazarlarmdan t;:eviriler ve adaptasyonlar blseter ya da per~~~I:~mkU~eYI~Cile~cetamnmasl h;:in bel/rll eL
yaplyormu~ gibl davramyordu. Amn: ashilda, yukarda da bellyt-: sakalla sahneye t;:lklyordu. y:n~~~or u. Ya~h k!~~eler beyaz bir
tlgimlz glbl, Roma torelerinl, ki!?ilerini•. ya!?antllanOl konu· edi-
nlyor. Irdeliyor. ele!;1tiriyor, canland.lnyor ve alaya ahyordu. Me~'!
nandros'un seylreilerl, gereglnden fazla !;1eybilen va umutsuzlu~
l·
nebilir. Aynca ki~ileri
larmdan yararlamhyordu Oy
b:Jj~:!~~
bi, ki!;1Uerinkarakterlerin Yeni Komedl smde oldugu gi_
.maskeler taktlk)arr da soyle-
,IQinbkahpla~mr!;1 mOzik parga_
dolu hir Qagda ya!?ayan bezgin Atinahlardl. plautus'un Romahj . . uncu ar, ellrli duyg h
seylrclIerl lse, fars'tan, olay ve hareketten, kelime oyunlann'1 Iarr drle getirmek i!}in bel'" u ve eyecan.
yorlardl. Bunlar, tiyatro~ra 1;~illJ:~ ~i~~Pllal?m~~~ar~ket~er .y~P[-
dan, ham cevapilktan hOlllanan kimselerdl. Plautus'un oyunlaJ de aQlklannll~t. Modern I p arrn a esm blr blQlm_
rmda. cin fiklrll kurnaz koleler a91r baslyor ve bu durum,. Q~ ek
azerligJn esk! Hint tlyatr~::~~o ~nra~l~ma pv aykm gelen bu
gunlugu halktan olan seylreilerin belli blr tistUnlUk duygusuna ' rakir (4). a a u undugunu belirtmek ge-
kapllmalarma va hem sevlnmelerine hem de gUlmelerine yoj
Oyunlardaki rol dag I k
Bt;:lyordu. . flkle, be~ten fazla oyuncu I~mll!}o klslthydr. Bir oyunda, gene I.
Bu arada, Plautus'un oyunlarmda •. dlkkati t;:eken ba!?ka mayan kimselerin e!?llk etti~iunb~uyo~dU. Kalabahklar, sesl Qlk-
ozelllkleti de belirtmek gerekir. Plautus •.komedilerlnde, olay orL Jandrrrhyordu. 9 Ir te oyuncu tarafmdan can-
gusune ve i1erleyi~ine pek fazla onem vermez. KI~lh~rin sahney~
'girl!? ve t;:lkl~larmda bir dUzen ve tutarhhk yoktur. GulOnt;: duo AyrlCa, Ilk Roma oyunlarmrn eVI ..
tems" edildigv'lnl d . 9 enee gosterilerl sirasmda
rumlar yaratmakta usta olan yazar. oyunu, bu dururnlara fed~ e unutmamak gerek' 0 I
ya da edebiyatla hi!} bir II . I I Jr. yun ar, :raba yarl~lan
etmekten kat;:tnmaz. Bundan otOru. bazl bolilmleri Qok fazl~ rilerinln arasma slkl!?trrlhYo;~~. ~I:~~n bb~$ka egJence goste-
uzaWgl halde, oyunun rnantlkl dOzenl baklmmdan daha faz1r
c~mbazfrgl glbi gasterilerln c;:ok daha fa~1 s rnac;:lan ya ?a .IP .
yer almasl gereken bolilrnleri OstUnkorU geyer ve klsa _keser· , egfence1er arasrnda sahnelenen b" . a ilgi c;:ekmesl, ou
Rastl~ntJlar ve beklenmedik olaylar, oYUnlarmda. hayli aglr b,-! masma sebep olabiliyotdu. . Ir oyunun ba!?anslzliga ugra-
sar ve bundan otOrU oyun inandmclhk niteligini kaybeder. II
. ,. . Bugiin, modern bir anlaYI~la ele~tirl1mesi mOmktln ol~nl . Ha1kln geneJllkle kaba fars'lard
lanrnaslnm da istedlgl I i an ve maskaralrktan hO!;l~
, . biitun. bu ozeJliklere ragmen, Plautus. kaynagml, !?arklh - dans., , . eser er vermek konusunda PlautU$'a
i 1

8 9
,
1 I
hayJi gOc;:lOkC;:lkardlgl di.i~Onillebilir. Nitekim, daha sonralan Ho~
ratlus, bu gilc;:lilklerin 'cok bilyOk oldujiunu bellrtrnls (5) ve ser
yircilerln gOrUltilslinli basnrabllmek iQin belli blr veznln kulla;
rnlmasrnm gerekli gorOldligOnO actklamistrr. \
Halkm begenisinin yarattlgl gOc;:lOgilnyam sira, egemen I
srmflann, elestirmelere karsi sert davrandiklanrn ve bunun cld I
oyun yazarhgl bakimmdan olumsuz etkl yaptlgml unutrnamak II
gerekir: ' i
, Nitekim, egemen srruflarm baskist ve sansurtl, 0 c;:aglar~
da, kotCi bir kadmm ya da degersiz bir rneslek erbabmm, azgur. I
bir Romah yurttas olarak sahnede oanlandmlmastm yasakhyotl I
duo Yonetlcllerln sosyal acidan elestlrllmesine ya da yoneticiJ I
ler hakkmda di.i~Gnceler ileri siirtilmesine de izin verilmiyordu; ,
BOWn bu gGc;:luklere, engellere ve krsrtlamalara ragmeri !
P\autus, modern komedinin temellerini atmasrm ve dunya ede; !
biyattnl derinden etkilemesini bild!. • I

';OMLEK(*)
( Aulularia )
I
I

I
!
,I
j
I!

:i I
: (1) Roman literature, Introduction,' Michael 'Grant, pengUi~ I 'j
I
Books, 1964. !!
(2), Terentius'un ,Butfin Oyunlarl, Nuruilah Atac'm <;e~irlsiylel !
Hlirriyet' Yaymlarmrn, BOyuk Klasikler dizisinde yay,m'af!

'(3)
nacaktrr, '
Plautus'un Hortlak, Casina, Ikizler, Kartacah, O~ Ak~elik
Ki~i, Epidicus, Teclmen gibi Nurullah Atae;:tarafmdan <;ev~
rilen oyunlan ve Palavraci Asker i1e Esirler de Hijrriye~
Yaymlanmn Buyuk Klasikler dizisinde yer alacaktrr. i
i ,

I
(4) Bkz. TOJ)rak Arabaclk, Giri~, !;lQdraka, HU,'rriyet Yaymlan] I
BOyuk Klasikler. ' ' i
(5) Epistles, 11. i, 182-6. ev, H. R. Fairclough. ! I ,
:I
I (*) Alfred Ernout'nun Fransrzca gevlrisi esas alinarak
10 eevrllmtstlr.
 I. QZET

lhtlyar pint! Euclio evinde, btr 90mlege konup gomOlm(j~

blr _hazloe buluyor. Gene gomuyor, arna artrk meraktan benzl
ucuk, zihn! perlsan, hap onu d(j~unOp duruyor. Krzrrn Lyconldes
bastan crkarmrs. lhtlyar Megadorus da, bacismm avlen dlye
ogut vermesi Ozerlne bizim plntlnln kmrn istlyor. lhtiyar clmrl
hemen razi olmuyor; Qomlegini calarlar diye korkup evden go.
tOrOyor. oradan oraya sakhyor. KIZI bastan crkaran dellkanhrun,
lyconides'in koletermden birl ihtiyarl gozetleylp srrrrrn ogrenj.
yor: lyconides de davrsi Megadorus'a yalvara yalvara, sevdigl
klZI kendine blrakmaga' razl edlyor. Comlegl haines cahnan
Euclio. arnk hl9 umudu kalmarmsken, OnU tekrar buluyor, se,
vlnclnden krzrrn lyconides'e veriyor.

II. OZET

Altm dolu bir 90mlek bulan Eucllo. biltiln giicOyle onu

kolluyor: artrk iylnl aldOresiye bir merak kemiriyor. Lyconldes,
Euclio'nun krzun bastan crkarryor. Megadorus klZI geylzslz Qe.
mensiz almak istlyor. Euclio'yu razr etmek lcln de dOgOn yerne,
giyle asctlan kendi sa9layacaglnl soylOyor. Altmlarr Ic;:intitre.
yen Euclio, hazinesinl gotOrOp drsarrda bir yere sakhyor. KIZI
bastan crkaranm blr kolesl onugormii~, paralan cahyor: tyco,
nides parayi EucUo'ya' getlriyor, bunun iizerlne Euclio parayi da,
krzmr da, yeni dogan 90cugu da Lyconides'e verlyor,

13

,I
I
 I I

I
\

,
I
I
i
1 I

!
I!
ONDEYi~

·1; OCAK TANRISI (1) Bu da kim diye sasmaym

hie: kisaca sdyleyim size. Rani simdi bir evden cik-
tim, i§te 0 ocagm tarmsiyrm. Nice yillardan ben bu
~' ( ...
evde mekan tuttum, otururum. ~imdiki sahibinin 'ba-
I basmm gUniinde de buradaydim, ta dedesinin giiniln-
de de. Dedesi vaktiyle ban a bir hazine emanet etti,
·i
;I getirip ocagm ortasma gomdU, sakla diye yalvarip ya-.
i l'
~( kardi. Bilseniz ne pintiydi! Oliirken de i§i ogluna ac-
,· ,
'
OCAK TANRISI; ondeyi§i sijyler. madi, oz oglunu parasiz koyup gitti de gene hazinenln
~i! !
EUCLio; .bir ·ihtiyar. yerini gostermedl. Oghma topu topu ufacik bir tarla
;i
STAPHYLA; ihtiyar' halaylk. ! 1
birakti: kitt kitma, gUg bela gecindlrecek kadar bir-
EUNOM1A; Megadorus'un bacisi. §ey.
MEGADORUS; bir ihtiyar. Bana altmlan emanet eden Oldiikten sonra, «baba-
STROBiLUS; Megadorus'un kOlesi. smdan pek saygi gormedlm, bakahm oglu daha iyi
ANTHRAX; , iki a§91, · ! (1) Plautus'un eserlerinl Fransizcaya eevlrmls olan Naudet dl;
CONGRtO; yor kl: ..Bu komedyada Ondeyj~'1 Ocak Tannsma soylet,
PHRYGiA; \ iki ~alglcl kiz. mek tam yerlndedtr. Oyunun hlkayeslni seyircllere ogret-
ELEUs1A; mek lazlm, t;:iinkil Romahlar kendileri dU!7ilnilp bulmagl
PYTHODtCUS (1);' bir kole. .. sevrnezler, belki de beceremezler. Bir comlek dolusu altm
STROBiLUS (?); Lyconides'm kOlesi. bulduqunu Eucllo gellp kendisl soyleyemez. plntidir. atnn.
1 Ian elden cikarmaktan korkar: ondan baska bllen de yalrnz
LYCONiDES; bir delikanh.
Ocak Tanrrsr. var.»
PHAEDRiA; bir kiz. I,
·15
'14
 I

olur mu,» dedim. Daha da kotli ~lkb. Glinden giine al-

dirmaz oluyor, hakkim olan saygllarm, sacilaru» biri-
ni daha eksiltiyordu.· 0 bana aldirmazsa ben ona al-
.dmr miyim? OldU gitti, diizelemedL Bir oglu kalmis- '.~.

n: simd! bu evde oturan iste o. Huyca tipki rm bplu,

:babaslyle dedesine cekmi~.
Biricik kiz; var. Babasi gibi degil o. Her giin bana
ya giinliik yakar, ya sarap doker, bit ~ey1er sunar;
,~iceklerden tag oriip getirir. Ben de onun hatmm say-
.dim da babasma hazineyi buldurdum: cam isterse ki-
znu daha kolay ba§gBz etsin. Kizca~zl yUksek .verden
BIRiNCI PERDE
bir delikanh berbat etti. Delikanh kandltdI~ kizm kim
.oldugunu biliyor, ama kiz onu tamnuyor ; babanin hie
haberi yok. KIZI hemen bugiin su komsu ihtiyara Iste- i
I. SAHNE
tecegim; bu da, namusuna satasan delikanh daha ko- 1
lay alabilsin diye. Ciinkii kizi almak isteyecek ihtiyar, . \ \
EUCLI0, .ST~PHYLA
-onu Ceres (2) hayrami gecesi bastan ~lkaran. delikan-· ! '
limn amcasldrr. I • EUCLIo - Crk diyorum sana, elk, hadi! Cikara-
O! Biz!~. ihtiyar gene ~~~l~or ~cerde. Kocakari ,I .na,z rmyim samyorsun seni buradan,' casrt karl? Goz-
bir halayigi vardrr .sl~Tml ogremr .dlY~.korkuyor da
I I Ierin her yam kolacan ediyor, degil mi?
'basmdan savuyor. Gidip altml~ra bir goz atayim de-
· S,T~PHYLA - Benim gibi zavalh, fukara bir kadi-
.mis olacak. Oyle ya! va caldllarsa ... ·na m~m vuruyorsun boyle? .
~~?~!?
.: Zavalli rm? DiIerim zavalh olasm cia
btl.... kotulugunle
, sen de ihtiyarhgmda kT' ),,, 1er gorup
0 u gun ....
1'urunesm. " . .
STAPHYLA - Nirye b"oy1e ite . kakistira evden cika-
riyorsun? ~ c
. EUCLiU .; BJr de,. hesap mi vereceglln v.·
sana, lSlr-
t!~I~ar sokas: karl? Hadi; uzaklas bu kapidan: ·h di k
.. ,' h' d" .,. .'" , a I, u-
z~m, ~~ 1. Hele 'sunun Yiiriilnes1ne· 'de balun' ' Bill
. ... ... . b' 1 IVOI
.
·musun sen asrna gelecegr, ~imui gider elim b·i'·-
c

. ~ bir ,. . .. e .r so··
·pa,
''',.' 11" tlvendire ,.alidam'/ anlarsm kaplumbag, a .glibi1 yu· ..
rumeyr. ,. , ' .." '
(2) Ceres, yahut Vunanca adiy\e Demeter: Ekin. tarim ranncasr.

16, 17
F: :'2
I

::
i I
 \,.,'.
CCMlEK
STAPHYLA .Ikendi kendinel - Senin gibi adamm' 1, I,
evinde kahp hizmet etmektense tannlar gii~ versin de
kendimi asayim, daha iyi!
EUCL10 - Bakm edepsize, bir de agzmm icinden '
mmldamyor! Seni arlanmaz; oyayim senin gozlerini
de her i§imi gozetleyemez ol! Hadi, eik. buradan, ote, I
daha ote ... Dur bakayim oradal Oradan hele §U par- i,
magim boyunca, §U nrnagtmm ucu kadar kmnlda, he-
le ben soylemeden arkana diiniip bakayim de; seni 0
saat carrmha gerdiririm, anladm rm? Ossaat; soz din- i "
lememek nevmis, ogrenirsin 0 zaman! (Kendi kendi-
ne:) Bu kocakarldan edepsizini gormedim dogrusu.
Bir yere saklamr da rarkma vardirmadan bir oyun
eder diye odum kopuyor. Altmlanml sakladl~m yerin
yabir .kokusunu ahrsa? Kaltagm basimn arkasmda da
gozii vardir! ... &le 'gidiphirbakaYlm, altmlarirn koy-
dugum yerde mi? 0 para da, bana ¢ektiriyor hal (Eve , I
girer.)
II. SAHNE
. STAPHYLA. sok~kta yahnz.· ..
STAPHYLA - Ne oldu bizim 'efendiye, dinim hak-] •
kt i~in"'akllm almiyor l Basma bir §ey mi geldi? Akh- \ ,,'
m rm 'kacirdi? ... Gordiiniiz neler etti! ... ~im~i hep boy-
le. Gun oluyor, on kere evden kovuyor beni! Kudurdu :
rim btl adam? Anlayamadlm gitti! Bir gece 'uytimuyor; I '
giindiizleri de sabahtan aksama kadar evde; sanki i '
topal bir kunduraci olmus, hi~ kumldadija yok. KIZI-I '
run ba§ma gelenleri de nasIl. saklayaca~ bilemiyo- i '
1S
COMLEK
:~~ artik; aksama ~abaha doguracak ... Benim icin en
boynuma ihnigi ge~irip mertege donmek (3). ,
lyISl,
'
I
i I m. SAHNE
EUCLtO, STAPHYLA
I, EUCL10, (kendl kendine) - Hele biraz yiiregim
rahat etti; i~eri baktim, bir §eye dokunulmamis. [Sta-
phyla'ya) Hadi, simdi iceri gir de evi bekle, ,
STAPHYLA [alayli alayh) - Oyle mi? Ev mi bek-
lenecek? Evi ealmasmlar diye mi yoksa? Buraya hIr,.
SIZ girerse, evden baska gotiirQIecek De var ki? Iceri-
si bosluk ?olu; .. Ha! Bir ..de oriimcek aglarr var. '
EUCLIO .,.._Senin keyfin olsun diye Juppiter beni
bir kral Philippos, ya bir Dara edecek degil ya bii-
yiicii .cadl!, Ben, oriimcek aglan da beklenllsin i~tiy~-
j i
i rum iste, anladin rm? Evet, dogru, fukarayim, kade-
rime raziyim; tannlar bana ne verirse, basim tistii-
I ne ... Hadi, sen iceri 'gir de kapat ,kaplyI; ben simdi
~elirim., Sakm bir yabancr girmesin, Bid gelir de ates
. I: ister; sondiir atesl de kimse isteyemesin. Ate~i sdndtir-
mezsen, ben senin goziiniin ferini sondiiriiriim. Su is-
terlerse, kuyu kurudu dersin. Bleak, balta, tokmak,
havan, su konukomsunun birdUziiye gelip istedikleri
I ~ylerden hangisi olursa oIsun, eve hirsiz girdl, hepsi-
(3) Mertege donmek, yanl kendlnl esip kazik kesilmek. As.
hnda uzun blr harfe, yanl uzun I'ye donmek denlllyormus.
Arap harllerlnl kullandlglmlz zamanlarda «ellf mertek gibi"
dendi9lni hatrrlayip mertek demeyl daha Iyl buldum.
(N. A.)
I'
I 19
I
 COMlEK'
~.l r, • ~ ;-,; '..' , ,

ni ahp gO~Ur~ti§ ~e'rsin, Ben ~u~ada yokken iceri ktm-I !

§eyi"aln\aya~aksln; iihlli§JJdl' mJ.? 'Hani, 'Talih gelse, du-] I
yuyo?m'u~un'; -on'ti clef evi{ sokdldylicakslb: ',' ',; '.' !
STAPHYLA - Talih gidecek yer bulamayacak da
senin evine mi gelecek? Hie t .:
bu',. yana yaklastig; yok;
·.t' ;

oyle uzaklarda da oturrnuyor hani!

EUCL!O - Sen .'. f
sus .:da; gir
•. . t " ..,~.
iceri. i " I' . , ,

STAPHYLA .:._ Sustum, gmyorum iste. l:

~I~¥U~~~~:
re,~~
i
~~;~~~i~~r~i~e~iitl§~~:1~
P;ii:e~
de in~t~a~~ ~~~ml; ~rl,e ~~~.ml§~,\lI ~~_t~~,~y;e ist:mei '
IKiNel PEROE

I. SAHNE
ye gldlyorum dogrusu, Ama bu l~l gormesern olmaz l
Bizim 'mitfial'lenirl' ht~htari: h'ithet grindern1i~;'"adair'u ba~
J

~itik)bW;:k;ili-~rda:gl({y-orl~t,mi:f,B~Wfl'l;ayihu i§lhAe'zl: EUNOMlA, MEGADORUS

'~~Ih,her" k~~~;v.i'rnd,,~''1u,.",tid' :§iipiiel~,n,lr.' ~ii',~u+I'' '
rus ~6k',blr ~ey ~'egii"Afua'fuk'ara
'\7, )~} ~~, ~~.

hir a:da'm gldfp 'ali , EUNOM!A _: Emin

nm. "',
hep senl sev d'~'
01 ki
d en hep seni" . 'I'V'
kardestm
", lo -
bu soyledilrle'
hlAzs~~\1))~ dafia' ful{iar!Ah~t\A""in~nh1aziar: tI~in :' bed bi '" ";' igim
"_ .-,' , ernn ryingin icindir ;
.. " . , t ~. .. .-. '.,,, --, • .. I' ~ \ '\0 __ , - t\ :!: .'. _ • J .,
ir kardese de boyles] yaki ' B'l' , ,", kadmlar
biz " •
slITuiu . sakI'ayayui1' 'oiye 0' kadai-' ugi'a~tlm, ' gene de; , " 'J; , :~, §If,
,111:'lW,
Ip,I) ~~kl~q~~Z,derler, cenesi d" iik d' ' l',. '. /.,
's'lirlkl' h~fk'~~~l'ri
"iltkb~ti '\rar. ki'ihl'gBi"serh,jbe~i
i ~~kisin~ ! gVI'll, De d·kl' ,-" " ':. 'L "." '",.u,§u.
1 erine bakIllrs" .. i::'
er er.,,!':Yalan
l ,,'

da de -
d'gri" )dahf~:-"t!~tbiy'Jli
(tt~r~iyeli'~>~la~llyb~:' ,B&ni g5ruIic~: , '"f ~.~ >,'! " ,;";'; , fl y~~yu~unde, ~~~ml§lar
' "
ara-
:duhiyb~~~ ,y~nifuA ~eliyor;' etlrrii::~siklyori~h, h~l haHr;:
I
mrs ar, bir tek dilsiz kadin btilamam~§l~~ h', Ama,
Y6ruyof~'i~l~Fi'fuimetAit~cli~ortar,(,:;·'lteie'ben 'br1' gi~'~~: kar.?f~~~m,s,en §ul1u. akhndan cikarma: be'n"l;m' ' "d ,~':
, db" "",',' , ,~" sen en
. ~iffi,"~~ni~tt bii'ifir;: ~\f~ !43heH,ili~> (<;itt~r',
:.'11.'1\.:.[1,;', tw::t, jl: I:, f':,I"" '!
i
1,':"11',1 ,t ','" ;'"
r" '-,,',!
\ \
,sent
._ ll e ..enden
" daha yakin
_, .' kii~sem'iz yo.k' B'"unun
,..,", l!;m
, .'

C) Kadinlar lcln bu gibi alayli sozler oted~n beri kuir ;

;', ~
\!
'!n lY$js~r~~a'SI da tlpkl buna benzer,
A_:J,st~Pha!'1€l~
SO~ lei, Roma da bu ~akalar komed adan r s ';, " ,,'
:;~i;;
kadar gecml'"t' S ..' :'" ~;, C. ~I nutuklara
. " ,: ~ I. ,e,nato uyelermden Metellus evlenine
meselesllizenne soyledigi nutukta ';o"yle dem". .' K d
, " d' Y I~. « a mSlz
YalilayaOlsey lk, boyle blr Slklntldan kurtulurduk A
dsmki ~adlO.larl~ !Tlutl\l plma¥!..imkansl,z, ~ll:m 'tab
dmlar o,maymca msanlrgrn kalmasma da imkA :.!, ".
hayat ' I I
~:.1::
an vermlyor,
" ImlZln mut u ugunu devletin surmesl ic;ln feda etme
flYIZ,» (Aulus.Ge!!us, 1, 6.) -

20 21
 I·
I
COMLEK COMlEK
Ii
biribirimizin iyiligini diiliUnmeli, biribirimize ogtit I \ da mutlu olmam dii" §un
, (5) "
.. d"urn; cocuklann olsun diy.e...
vermeli, biribirimizin goziinii a~mahYlz. Aramlzda bir i I
gizli olmamalt- Konusup a~llmaktan ~ek.inmemeli, tne
dii§iiniiyorsak biribirimize oldugu gibi soylemeliyiz. §- I ,I
d MEGADORUS - Tan nlat dIlese
EUNOMiA
M
.
- ... evlenmeni istiyorum
de olsa keskel

te bunun icin senin gizlice buraya gelmeni istedim; i i

EGADORUS - Ay! Oldii-,J" b ..
EUNOMiA '. rnun enit
sana evinin iljleri, senin iyiliginj~in diyeceklerim var. - 0 da nesi?
MEGADORUS - Ah! Ne iyi kadm! Ver elini. , ' MEGADORUS - Va b a
rinle beni beynimden y lm §lma gelenler! Bu sozle-
EUNOMiA (iId yamna bakmir] - Kimin1e kohU- vuru usa do d" d"
Sanki kafama koca bir ta . di di n ur un, baciml
ljuyorsun? Kimmilj o iyi kadm? BUN . § m rr m!
OMIA - Ben seni k k . .
MEGADORUS - Kim olacak? Sen. trim dedikl.erimi. n lZ ardesinim, dinle be-
EUNOM!A - Ben mi? MEGADORUS ~ B' .. .. .
MEGADORUS - Yok, , sen degil diyorsan ben de EUNOM1A " It gun gonlilm isterse olur
degil derim. MEGADORUS Be~~enin ,iyiligin icin soyiedim.· ..
EUNOMiA - Senin gibi iyi bir adama ' yakisan, di . mern ama evlenm kt
arm asmak acaba dah ". ' e ense ken-
dogruyu soylemektir. tyi kadm dedigin bir yerde bu- d bi a lYl olmaz rm? Eli .
a Ir kadm varsa almm . ..... IIDn altm-
lunmaz; hepsi de biribirinden ,kotiidiir, karde§im. Ieniriz, obilr gtin de g" ,~ncak bir sartla: yann ev-
" MEGADORUS - Bana da sorarsan oyle, hacim; gim kadim: dUguv',,'..' h' omerim, Bu sartla almm dedi-'
, nu azirla hernen. .
bak, bunda yarnhyorsun diyemem! EUNOMiA - Sana .' .
EUNOMiA, - ~mdi Ifttf.edip de beni dialer misin? hilirim. Yalm~ 'y~§l ge 'JnaraSl. bol ~ir .kadm soyleye-
I .'
MEGADORUS - Ne demek! buyur, emret, diledi- , senin i~in Isteyeyim. g , ce biraz. Iznin varsa, gidip
. . . .

gin gibi soyle. MEGADORUS S€ .

ravim. - n bana izin ver de bir §eY so-
, EUNoMiA _ Dii§iindiim, dii§iindlim, senin iyiligin
i~in bir §ey akhma geldi; -bir de kendisine soyleyeyim . EUNOMiA - B .
MEGAD uyur, ne soracaksan sor.
dedim. ORUS - Bir aya!p' uk .
, ,MEGADORUS - Var 01, baciml Sen zaten hep be- kince bir kadmla evlenir d . 9 urda bir erkek, gee-
e, olur a! gebe korsa, doga.
'nim iyiligimi dii§iiniirsiin.
EUNOMtA - Dilerim tanrllardan, sbziin dogru (5) Romahlarrn torelerlnt gosteren bt ..
mek, ancak evlat vettstumek i il~d~oz. Romahlarda evlen,
~Iksm! Aomah, Spurlus CarviIJus Ru c;: k r. Kanemr bosayan ilk
MEGADORUS - .Neymis bakahm 0 diiljiindUgtin? , cak olursa, cocuk yettstlrmek g~,. ISI~ b~r kadmla yasaya,
, EUNOMiA - YeryiizUnde de, yarm obUr dUnyada :. yemini tutmaml~ olacaglm s .. :~!ln evemyorum diye ettigi
oy eyerek bo~amll?

22
 L
I', I !
I!
I

<;6MLEK
II <;:()MLEI<
{-:\ ,...j.', ~.
1
, cak cocugun adi da Tekne-KazmtIsl (6) olur, degil ml? II. SAHNE
Bacnn, sen boyle ~~Ierle kendini, hl~ lizme. Tarmlartrr
da, atalarrrmzm da sayesinde oldukca zenginim . .(>yie EUCLIO, MEGADORUS
parali kadinlar dU§lindUgUmyok. Ktbirleri. de, parala··
rr da, hagu-malari da, buyurmalan da, fildi§i araO,ala- 7 J1:TJC~10.~ Pa~~vypl~, cikarken de bos yere gidi-
rlyle, kU.r.kl.eriyle, ,§atafatlariy~e. beraber -..
kend.ile,rinin. ) orum ~l::e Wl~le qog~u§tu ya!. .. Hep istemeye iste.
olsun. Onlar oyle harcar ki, kocalarll1l efendilikten ko- meye gittim cI9gru~u. Mahalle Uyelerinden hichir! yok-
Ielige lndirir. 'ttl, pa~ar,f.,da~lt~~a~ muhtar da gelmemistl. ~i~di he-
EUNOMiA - Soyle bakalim sen kimi almak isti- men girelirn iceri: kendim buradayim, ama carum ev-
de. , I
yorsun?
MEGADO~US - Peki_, s5yley,eyj~. K9m§umu?; ); MEGAD0:RVS. , ,(EucHo.'nun yamna so k u1ur.)
Euclio'yl,l tamrsm, degil mi? Fukara bir adamdir. I: Merhaba, Euclio!
, , Dilerl'm' t'anrl I'ardan, hastahk yUzG
gormeyip mi1ti~ Ol~SI~
EUNQMt,A '-:- Ama Iyi I:lc;l,a,mdrrdo~.us ..u. Ii EUCLIO - Tanrrlarm senden sevgisi eksilmesin,
, ' .MEOADORUS -:- Hah!. i§t~ ~en (mu~. kizrm .almak I :
Me,g~dorus !
is.tiyor.um.' Daha g~Q.,9..;. ~lm~~ bir §ey ,~9y,~~yeYlm.d~-· ! !
. me bacim. Ne divecegtni ~~liyoruW: «parasi yoktur, i: , ~~~~DORUS' - Nasilsm bakahm? is~edigin ka-
,dar iyism ya?
rukaradir> diyeceksin. Fukarahgiyle benim hosuma : j ,
EUCL' ,
gidiyq:r. ,t, ' ' " I I
I~ (~endi. kendine) - Zenginin gelip boyle
,'" ;,,, _', :EUNOMiA - Hemen tanrilar ya,rdlmcm olsun! fukaraya dil dokmesi bosuna degildir. Herif benim al.
'MEGADORUS - Benim de dilegiIl) 0 •. , t~n buldugumu ogrenmi§ olacak; boyle tath dille se-
lam vermesi ondan. "
,EUNO,MiA .; Benden, baska bir istedigin val' rrn?" I
MEGADORUS - SaglIgm.· \ MEGADORUS ~ Soyle, nasilsm? lyi misin? '
EUNOMiA - Sen de S8.g 01, kardesim. EUCLIO - Paradan yana pek iYi degilirndogrusu.
MEGADORUS - Bakahm Euclio evinde mi? .. i§- i MEGADORUS - Gonliinde kanaat varsa, mutlu
te, geliyor; kim bilir nereye gitmis. r ,
!, olacak kadar paran da var dem.ektir.' '
, .EUCL~O (Kendi kendine] - Belli, belli; kocakan
iI
I gidtp• bemm
_'"
altin buldugurnu sovlemisv- HeI e )'~erl. gl-.
reyrm, dilini kesip gozlerini oyayim da bir daha g"'t""
..I ' O··l1P
(6)', p~shJmus •. keitmesi vasiyet yazrldrktansonra (dogmu~ y~_1 soy eyemez olsun. .
cuk, yaprlmrs Is) anlamma gellr. Bunu turkcede tek kell,
MEGADORUS - Ne -diye oyle kendi kendine ko-
meyle soyleyemedim. Zaten istenllan ',~ocuga tuhaf blr ad"
nu~uyorsUIl?
bulmaktlr. ,,8izdeki tekne~kazlntlsl sozO de Megadorus'p!"
demek istedigini anlatabilir, (N. A.) EUCLio - YoksuIIuguma yamp ya)nmyorum. Ye-

24 25
 COMlEK
ti~mi~ kizim var, drahomasr yok, kimseler almaya-
cak. Kime verebilirim ki? '
MEGADORUS - Oyle deme, EucUo, umudunu kes-
me. Drahoma verirsin, ben sana yardim ederim. Bir
seye ihtiyacm varsa, soyle bana, emret. .
EUCLio (Kendi kendine) - Herif kendi isteyece- ,
ge benziyor. Agzml acrrus, benim altmlari yutmak 00- '
yetinde. Bir elinde tas var, biriyle de ekmek 'uzahyor·1 i
Bir fukaraya btl kadar dil doken bir zenginden ~UpheI !
ederim dogrusu. Gelip elini usulca omzuma komasi, I
bir koti.ilUk etrnek icindir. Bilirim ben bu ahtapotlan: i '
bir §eye degmesinler, bir daha brrakmaziar.
'; MEGADORUS - Dinle beni bir, dakika, Euclio~j
Ikimize de dokunan bir i§i acmak istiyorum sana.'
, I
EUCLio (Kendi kendine) =: Gdrdtin mu b~§ln:~ ,
gelenleri] Bizim altmlara kancavi atffil§~ar., Herif bin
anlasahm 'diye gelmis, belli. Ama ben 'bir 15idipde eve
bakayim. (Ko~arak gider'.)
MEGADORUS - Nereye gidiyorsun? ,
EUCI)O r+: ~imdi' gelirim. ,Ev4e, bir §eye bakaca
gun. . ' . "
'MEGADORUS - Eminim, kizmm sozUnii a~lp da: :
, bana verrnesini isteyince, kendisiyIe alay ediyorum sa:
nacak. Fukarahk almgan etmis 'bu adami.
, EUCLIO (Kendi kendine) - ~iikijr tanrilara, bi~!
~eye .,dokunulmamI§. Kaybedilmedlk §ey, dokunulma]
ml§ demektir, Ama ne de korktum, Ieerl girmeden dil.
ri degil, olilydilm ben! (Megadorus'a) bir diyecegi
varsa geliyorum yanma, Megadorus.
MEGADO~US - Sag ol! Send en bir ricam vat; so
racaklarima cevap verir misin?
26
l,
COMLEK
EUCLio - Soraeagm seyler, benim de soylemek
I"
istecegim ~eylerse .. ,
MEGADORUS - Beni nasil bir soydan bilirsin?
I' EUCLiO - Temiz bir soydan.
I MEGADORUS ""- Itibanm nasildir?
EUCLiO - Iyidir,
MEGADORUS - Ya huyum, ya§amam?
EUCL!O - Huyun iyidir, namuslu adamsin,
MEGADORUS - Yasmn biliyor musun?
i zucr.to - Yasm da zenginligin gibi oldukea bu-
yilktilr.
MEGADORUS - Eminol, ben de seni dyi"'namus-
lu bir yurtta~ diyetarudnn; gene de oyle bilirim.
I , EUCLio, (Kendi kendine) .,.....Bizim aItmlar kula-
gma calmmis. (Megadorus'a) Yani nevmls istedigin?
MEGADORUS _; Mademki ikimiz de birlbirimizi
iyi taruyoruz, ben senden... Di1erim tanrilardan henim
,i¢n de, seninle kizm Icln de hayirh olsun.,; Se~den
.kizrm istiyorum. S5z keselim mi?
EUCL!O - Ah! Megadorus! Senin gibi, senin hu-
yunda bir adam gelsin de benim gibi bir fukarayr ala-
I ya alsm, hie yakistiramadim sana. Ben sana, senin so-
yundan' kimseye ne ettim ki? Benden ne 'gordUn de ge-
i lip boyle alay ediyorsun? ' , '
I :
MEGADORUS - Ben seninle ne alaya zeldim ne
' di E> ,
,de e tyorum ... Ne yeri Val" boyle sOzlerin? '
EUCLtO - Oyle ise neden kizum istiyorsun?
MEGADORUS ...:..Ben sizi mutlu kI1aYlIDsiz de be-
ni mutlu ktlasmiz diye.
EUCLio - Sana soyleyeyim, Megadorus: sen zen-
gin bir adamsm, herkes sana kizmr vermek ister; ben-
:se fukaranm fukarasryim. Ben sana kizmu verirsem
 , .~, . " , '

CCMLEK COMLEK
.,. '1', : " !",

ne olur bilir misin? Hani bir oklizle esek ~kay,~~Jv~r~ kendiliginden fukaraya gidip ahbap olahm desin, fu-
dir: . sen oradaki .o~Qre . 4oner9.~n,. b~n"qe ~§,ege~ Ben kara J cesaret edernez, Gekitlir de l~i bozar: Bir kere de
esek seninle bir arabaya, k~W~\\l;nC~, senin c~kgg.hl yii- nrsat .'kl~t'r' rm, dO\rUniH" arna f$' i§ten ge~ini§ olur.
kti cekemem, camura .yuvarlanmm: .seu A~ p~n(l' do- (Euclio gene gelir.) " .
niip bakmazsm bile. Ha varmisim, J"la yokll:1u~um~Sen 'EUCLId (Stapltyla'ya) _ Seni cadi karl! Ben se-
bana yukardan bakmca ben, kendim gi1Jil~~il1.yamn- nln dilirii't3. k'ijkUriden koparttrrmazsam sah~. i~him 01-
da da gUlUnG olurum, Dahasi var: .l:~~ribiriwiz.d~n ay- sun;' ne i:,~fii1''emrirh' olsun; lstecligrni' ~eHrt, ~hi" ha-
rildik mi, ~l~t*
benim. ~oyle barmacak bir ah1~'lVl da dim ~ttir.' ; . ,.', "'" ... ": ,
olr.tla~~"p:~eklere gitsem ismrlar, o~Uzlere gitsern .poy~ MEGADORUS _ Sen, Euclio, benim yasirna d:1
nuz yerim ... Eseklerden ayrihp da oktizlere yiiksel- saygr duymuyor, beni oyuncaga eeviriyorsun. Dogru
mek: p!=!l1!m ig~n cok tehlikeli, olur. " : degH btl, senin ettigin.
l\JEGADO,ft'PS r: lnsan namuslu :~!rq~eler~ene, ka- EucLIO - Ben zengin cocugu degilim ki, Mega-
dar ,slIn pagla.rllr~C!-,kendisf i9i1;1 0 kadar -. hayirhdir. dorus, oyuncagm ne oldugunu hileyim.· .
Razi, 01 dedigime: razi 01 da vel' bana kizam, MEGADORUS - Peki, veriyor musun kizmr?
, .EUCLID
, '" "..
Peki; ama benim ona drahoma diye
~. ••
-r-t-
...... ·•. 1 . .
EUCLtD ·~'.Drahomasll1m ne oldugunu biliyorsun ...
verecek paJ;~m: Y-9k ha!. ."; " i' .
Dedigim gibi ahrsan alrrsin,
,.:t;, '; M~AOQRPS;-. Senden drahoma WI i~tiy~:p~w7 MEGADORUS .:_ Soz veriyor musun?
Kiznun namusu var, huyu guzel ya! daha iyi drahorna EUCLIO - Veriyorum. ."
nn~m? .' . MEGADORUS - Tanrilar hayrrh etsin.
. ,EUCLiq, _ ¥(lk,.yani ~~qt~ icin bir hazine falan. EUCLiD _:_ .Hayrrh olsun! Ama sen konustuklan-
bulmus diy;~. ,soylHYfWllm. ;
demeyesin .. . r • mIZI unutma! Kizrm sana drahoma getirecek degil.:
:' ¥EAAD.O~PS ,-,.'-..Senin halini.. m~yim be~? ~~lm~z.. MEGADORUS .:_ Peki dedik ya!
Bana rm ogreteceksin? Sen ver ·.~lprl bana .. EUCLiO :_ Yok, ben sizih gibilerin cikardigmiz
, ~U:CLtO.~ Peki ,oyle Ise, (Bir kazma sesi duyu- kavgalari bilirim, Once boyle konusursunuz, sonra so-
lur.) Aman tanriml Ben oldum ~i.i .yoksa? ztintizden cayar,
donlip baska tlirlli dersiniz. . ...
MEGADPRUS.-;- ~e ~ld4n gen~? MEGADORUS .!....::. :HaYir~ bizim ~ramlzda kavga
'. 'EucLio -.,Duymadm m1? pemir ses'ne benze'C' mavga glkmaz. DUgunU hemen bugUn' yapsak oIuI' ri1U?
hk ~ey oldu. 6{o!?ar~k eve girex:.) ." senin igin bir engel var rill?
,' ...•MEGADORUS -:-:-Ben balwemi'l~azdm:yor~~ da ... EUCLtO - Peki, bugtin olsun.
'..~,4,P~i~~&i?,qn~i!?, ... Balla tam, b~ sev~p verITled~11 MEGADORUS ~ Oyle"ise ben gideyim de hazlrhk
. c;>.r.t;:l,<;i~~ kaypo~4u. J{~ndisiyle ~pst .olmftk, i~t~yorum di~ yapaYlm. Dalia bir isiedigih var nu? >

ye ba~~ bobUrLeniyor. insanlar boyledir i~te. Zengin EUCLtO;.:_: SagIiginf" ~ .

28 29
 . i
m. SAlINE
EucLio,. STAPHYLA
EUCLiO - Neredesin, geveze karl? Herkeslere gi-
dip bizim efendi kizma drahoma verecek diye otmii~-
siin! Hey, Staphyla, seni ~agu.lyorum, isitmiyor mu-
sun? [Staphyla Euclio'nun evinden cikar.) Evde ca-
nak ~omlek ne varsa iyice temizle, cabuk 01! Kizima
soz kestim; bugun bizim komsu Megadorus'a veriyo-
rum.
STAPHYLA - Tanrrlar mubarek etsinl Ama dl-
nim hakki icin soyleyeyim, 0 il} bugiin olmaz; pek 9a-'
buk.
EUCLtO -. Sen sus da .gir ieerf ; ben ~ar§ldan do-
niince her !jeyi hazrr bulayim 'ha! 'Evi de iyi kapat, I
!}imdi gelirim. (Clkar.)
STAPHYLA (yalmz) - Ne yapacagim ben simdi?
Biraz sonra ben de, bizim kU~iik hamm da mahvolduk 1 .
demektir. Nerdeyse doguracak, herkesin yarunda blr I
parahk olacak. ~imdiye kadar ortbas ettik arna artik ] !
saklanacak yeri kalmadi ki! H.ele icerl gireyim de!
efendi geldigi zaman dediklerini hazar bulsun, Ama/ ;
30
COMlEK
korkuyorum, bug~' dert dolu, aci dolu 'bir ~anaktan
Icirecekler banal (Eve girer.)
IV. SAHNE
STROBiLUS, ANTHRAX, CONGRtO,
PHRYGtA, ELEUStA
STROBiLus - Bizim efendi pazardan alacaklari-
n~ ~I~l, b~. iki.a/}~l He su iki -calgrci kizi tuttu, hepsi-
m ikiye boleyim diye beni buraya gonderdi.
A_NTHRAX '- Yooo! Bak ben sana §lmdiden soy-
Ieyeyim! Kendimi oyle ikiye bolduremem ~.. I b··t··
our' bir
u un 11" yere gondereceksen soyle gideyim.
. Io$oye u un.
.
CONGRiO -"'- §u sokak oglarumn utanmasma da
bakm! Hele bir mU§teri ciksm, sen bak nasil Ya.rdlrlr-
sm kendini. '. . '
STR~BiLUS Ben oyle demek isternedim, Anth-
rax; b~~lm akhmdan: seni ikiye boldiirmek .gecmedl..'
Ama blZI~ efendi bugun evleniyor da... . .
.ANTlffi:AX - Ya?.. Kimi ahyor bakahm?
STROBILUS - Yamrmzdaki komsu Euclio'nun kl-.
zmr, Onun i~in biitiin bunlarm yansim, bir a§~lyt, bir-
de ealgrci kizr kaynatasma vermemi soyledi.
I ANTIIRAX (Euclio'nun evini gostererek) - De-
mek yarisnu buraya, yarisrm da sizin eve. .
STROBiLus - Hah! oyle i§te.
ANTHRAX - Moruk, ktznu kocaya verirken ye-
mek masranm iizerine alamaz mrydi?
i STROBiLus - Buldun bal alacak !';icegi!
ANTHRAX - Yam bir engel mi vardi?
31
 "'Ii

<;UMLEI( COMlEK

S'fROBILUS - Engel mi? Sorar mlsm? Olii gozun- : ANT~AX - 0. ne pint] herifmi§ oyle!' . ,
de .yas ml olur. Fl '. STROBILUS - Pintilerin pintisi! Kendini her §ey-
ANTHRAX -- Sahi mi? lerden de mahrum eder... Geeen giln bir caylak gelip
CONGRtO .- Blisbiitiin mii tml? sahandan yemegln! kaprms: herif hemen vargica ko-
STROBiLus - Anlatayirn da bak sen ne dersin ... sup .~aylagl dava etmege kalkrnasm mi? Aglaml§, in-
(8) Dedigine gore variru yogUl1u bitirmis, kokiine k~-I Iernis ... Daha neler anlatirdrm, ama simdi vaktimiz
dar kurumus, Dahasi var! KulUbesinin dammdan b!- i yok. Sizin hanginizin eli daha cabuktur bakahm?
raz duman gIkayI'm demesin,'. tarmlari da, insanlart da I ANTHRAX - Benimki; hem hen daha usta asci-
yim.
hemen imdada ~aglrir: 0 kadar da degil. Gece yat-l ]
maya giderken, agzma mesinden bir kese gegirir'mi1,? STROBiLus - Ben de a§~l istiyorum ha i HlI"SlZ
(~egil! .'
ANTHRAX -' 0 da nesi? . .
STROBILUS - Uykusunda nefesinden zarar etme- ANTHRAX, - Benim de elim cabuktur, ama uzun
sin diye. .' . . degildir. .
ANTHRAX - Uyurken a~aglsmdan da bir §ey cik- STROBiLus (Congrio'ya) '~ Sen ne dersin?
rnasm diye alt deligini"de tikar mi? CONGR10 (kurularak) - Benim nasil bir 'adam
STROBILUS - "Ben senin dediklerine nasil inamr oldugum halimden -de belli degil mi?

sam sen de benim dediklerime

ANTHRAX - Ben sana inanmazhk
in.anmal.ls,lh,.' d~.g,il
etmedim kit
~iJ? ANTHRAX - 0, panayir ascisidir:
dokuz giine ocak basma gecer flO),
dokuz gUnden
.
STROBILUS - Senin bilmedlgtn bak daha nele CONGR10 - Beni hor goren adama da bakm! .. ,
var, Hamama girerken, gene su ddkiilecek diye aglar] , Ayol! senin gibiIerin adi altr harfle yazihr: hirsiz.
ANTHRAX --.:.0 moruktan kendimizi azat 'ettirece+ ) ANTHRAX ......:::
Hirsiz sana derler, alb kere asilasi
giz diye hirer altm istesek, verir tnt ders~n?' ,i herif!
S.TROBiLUS - Hertften AClIk'). istesen, onu hilt I STROBILUS - Kes sesini bakahm: kuzulardan en
vermez yah~!... Gecen ' gun berbere nrnaklarun kes- . lrisini aJ da gil' bizim eve (11).
tirmis; 'kesilen' trrnaklarm . hepsini toplarms, 1 ,gotury ANTHRAX - Peki. .
mii!? (9).
,.
"
'
, .' . " '. "
.',
. I, II
·Ii
,STROBiLus ~ Sen de, Congrio, oteki kuzuyu ahr

(i) Aslmda: daha kuru

«Si.ingertasl de~ildir." Fransizca (/e'll-I R.?ma'da . dokuz gunden dokuz gOne pazar kurulurrnus. 0
rtslnde: ..Yumurta kirkrhr ml?io . I, gunler clvardan sehre alrsverlss gelenler olur. carsida
(B) Burada btr okslk ols" gl:irek. - i I yemekler plslrtllrmls. Orada cahsan ascrlar ancak dokuz
(9) . StrobUus'un her clcidlglhl' ~Iddlye almak dogru olrnaz. Am~ gunden dokuz gune Qah~tJklari lcln usta sayrlmazlarrms.
Eucllo'nun tlrnaklar't" toplaYlp'~ gotilrmesl.' belkl bn~lOa: ,bit Siyahla yazllan sozler yazmalarda eksiktir.
ugursuzluk gelme~iln diyedir. TIm-skis sa~. 't;(iyu 'l<:ln ku!-
lan1lsrml~; 33
32 F: 3
 COMLEK
GOMlEK
V. SAlINE
~uraya, Euclio'nun evine gidersin. (Erzak tasiyan ha-
mallan ikiye ayirrr.] Siz onunla gidin. Siz de bize ge.- STROBiLus. STAPHYLA, CONGRI0
lin.
CONGRto - Yooo! Bu payIa~ma dogru olmadi. Si- ac. STROBiLus -. Hey! Staphyla, gel de bize kapiyz
zinkiler kuzularm en semizini aldi. .
STROBiLUS· - Sana da calgici kIzlarm en semi- STAPHYLA - Kim o?
zini veririz. Sen onunla git, Phrygia; sen de, Eleusia, STROBILUS - Ben, Strobilus;
STAPHYLA - Neymis Isbedigln?
gir bizim eve.
CONGR10 _ Ah! Strobilus, hain Strobilus! Beni 0- "STROBiLus - Dii.....
gun lClD ., erzak getirdim, bir a -.
ci ile bir de calgici.' getirdim ' gel de 0nlari al. Mega-~
ihtiyar pintinin evine gonderiyorsun ha! Bir ~ey Iste-
dorus bu n1an Eucho'ya gotUr dedi
yecek olsam, bogazlml kuruturlar da gene vermezler. STAPHY ....'.
. LA - Yoksa bugtin Ceres'in dUg"ij., .mia
STROBiLus - Sen de ·gok budalayml~slll ya! Sa- v.ar, Strobilus? . . nu
na iyilik etmege de gelmiyor, bilmiyorsu~. kadrmi. S'rROBlLUS - 0 da owen? .
CONGRtO - Yarn sen simdi bana iyilik mi ettin?
.. ST~PHYLA - Bunlarm arasmda bir damla sarap .
STROBiLUS - Bir. de soruvor musun? Bir kere ,g orermyorum da.
oraya gidince, seni bir itlp kakl~tlran olmaz. Eksigin; ! STRO~~US - Hele efendi carsidan gelsin sara-
olursa, isteyecegim diye vaktini ge~irmez, gidip evden i I b I da getlririz. ' ';(
getirirsin. Bizlm evde ise bir hargUrdUr gider, insanll STAPHYLA
. - B'
. :r parcacik odun da yok. .
cok; her yanda da esya, elmaslar, hahlar, gtimtis ta-i I CONGRiO --;::SlZln evin tahtasi yok mu?
kimlart. Bir §ey eksildi mi.., Ben de seni bilirlm, sen: I STAPHYLA - .Olmaz olur mu? Va~ elbette '
bir ~ye dokunmazslll, ama elinin altmda olana da da-] : CONGRiO - Varsa odununuz da var demektir
yanmazsm ... Bir ~ey eksildi mi, hemen: «A~~llar all ~ STAPHYLA - Seni iitrenc; herif Vol "
rmstir,» derIer; <iYakalaym keratalan, ..tikm bodrumal1 J sine yanasm! (12) Ed· . ' . canus un ate-
Ii'" . kazan v e vemek ptsecek de sen giinde-
derler, Orada ise asrrrlacak bir §ey olmadlw.ndan, bai j grm azanacaksm diye biz evimizi t ..
,giz? a ese rm verece-
sma boyle i~ler gelmez. Hadi, gel arkam sira. );
CONGRlO - GeUyorum, II CONGR:_tO- A eamm! ben oyle demedim.
'1 ' STROBILUS (Staphyla'Ya)· - Had' "
bunlan. 1, sen icerr aI

(12) V o Ieanus, Romahlarrn ates tannsi. Madenleri

.Icat etmlsttr. Ocagl Etna yanardaglyml~. . lslemeyl o

34 35
 COMlEK I,

i C6MlEI<
STAPHYLA - Gelin bakahm. [Hep beraber Euc- !
Iio'nun 'evine girerler.) Hele kesemde para"olmadI~ i~in biisbUtiin pahah gel-
di. Bir ~eyler alamadlgxma kafam kizdi. Hani pazar-
Ilk edip de almamakla heriflere iyi oyun ettim! Son-
'VI, SAHNE
ra yolda kendi kendime dU§iindiim: «DUgiin dernek gii-
PYTHODiCvs I nii insan parasmi sokaga atarsa parasi kalmaz, oteld
gunler hir §eyin yamna varamaz» dedim. Boyle diye di-
I

PYTHODiCus (Megadorus'un' evinden cikar) - i ye aklinn da kandirdim, kursagum da; gene dondum
idi b kayim ascilar ne yapiyor.] eski dedigbne; klZllIllt§oyle ucuza gelin ederim, olur 'bi-
Siz ealism. Ben de gr ip baak ak kolay is degil. Bir;
bi
Boyle, ir gun
.. de ascilara
v,
m ~
dr d pisirtmek. Ben de Oy-l
'I ter. Bir tutarn giinliikle su !;igekleri aldim, Ocak Tann-
tek lu var! Yemegi bo urn a karr ci-: simn sereftne ocagm iizerine koysunlar da biz1m kizr
I edyo egim Sonra yeme, kleri sepetlere kor, yu an dCl- V mutlu kilsm ... 'Bu da ne? Bizim evin kapisi aerk! :f:c;er~
e ec ' V i irdiklerini yerlerse, asagi a- de de giiri11tii var! Vay hasima gelenler! Yoksa lur. .
karmz. Ama asagida p §, d yukardakiler (13) ac
srzlar geldl de beni soyuyorlar mi?
kilerin karm doyduk~a.n sonrOk~Uc::a gibi burada soylenip
k 1 Ben de baska .isrm y ~ "k k CONGRfO (sesi i~erden· duyulur) - Git de korn,
a lr.
duruyorum: , 1~~1
ovm ,. dee no. bulsalar uzerine go ece sulardan bir balk, belki daha biiyiik bir 90mlek verir-
adamlarla dolu. (14) (Crkar.] , ler; bu c;omlek pek kii~Uk, i!;!ine bir §ey slgffilYOr.
EUCLio - Vay! 'Ben olmii§iim de haberim yok!
Benim altmlan gotiirmek Icin daha biiyiik bir comlek
VII. SAlINE
artyorlai-, Hemen igeri girmezsem, canim gidecek.
EUCLio, CONGRtO ' ! Aman Apollo! Sen yeti§ Imdadimat Benim halime dii!?-
I mii§ nice insanlari kurtardin, §U herifleri oklarmia
' , EUCLi~ (yalmz) - Bu sefer bir cesare.t ettim, de ! delik desik edip beni de kurtar! Ben de daha ne du.
ki diigV
Unii var hele blII' ZlY
'afet cekeyim
~ dedim, ruyorum. Kosahm ki bogazmn kesip bitirmeden onle-
zmnn , ah 1 di: kuzu pahah ; i rine geceyim. (Eve girer.)
Car§lya gittim, balik sordum, p a IY ahah her §ey! .. '\
SIgn., dana, palarnut, domuz, her §ey p ,

('3)~~~~:t~~:~~~:S
, . ar A~agldakllerle yukardakller. al?agl
Y;ka~1 katta oturanlar demek 0l'idugu glbi
gok tannlarlyle yera Itlt ann Ian anlamtna da ge r.. belki
VIII. SAHNE

ANTIffiAX
HI de gerekll olmayan bu parca, Plautus'un eserine "," ,
c;: d ba~ka hlrl tarafmdan katllmll?tlr; z~ten bu "oz-, ANTHRAX (Megadorus'un evindsn glkar) _ Sen
~:;;r:o~~~yen Pythodicus da oyurida blr daha gozukmez'i bahklarl ayIkla, Dromus; sen de Machaerio, §U yllan
bahklanm temizle. Ben gidip Congrio'dan bir ekmek
36
37
 COMLEK
. '\.'
, 'a1 " Sen
(15) §U pI'U'Cl
yo,1 ama tiiysUz..' bit..
tavasi ayim " evindeki bu gu-
ko~ege dondiirieceksiri
' ill' till
ha!'lKo~i;~':
de ne? Gene a§!;llar
gIkarmI§ olacak!
bi
r u er :.. , b' " basirruza da If §ey
Hadi ben' icert gireyim de 1.Z1m
gehnesin.

, OCONCO PER DE

I
I I. SAHNE

CONGR10, yalmz

CONGRIO (Euclio'nun evinden cikar.) - Imdat!

Vatandaslar, hemseriler, yerliler, ,YaoanCllar, Imdat!
,
" ,
Aman oniime gecmeyin, tanrilar basi iein tutmaym da
carurm kurtarayim! Bunca yerde ascihk ettim, bu ka-
I dar azrli adam gOJ,'lnedim, Aman ne patirticr insanlar!
.) Ben zavalh Congrio'ya da, yamakIarlma da bastilar
I sopavr. Her yamm sizhyor! Sizlamak da sbzmii? 01-
diirdiiler, geberttiler benil , .. Kahrolasi moruk 0Yle bir
vuruyor ki... Kotegin boylesini bir yerde gormedim!
Bana da, yamaklanma da yagdlrdilar sopayr, sonra
kap; disan ettiler! Gene mi? Qlkaracak cammi! Gene
basladi patrrtiya! i§te, geliyor arkamdan, Ben simdi
I ne yapaCa~ml bilirim, kendi ogretti.
I
!I

I
.i

(15) Roma'da ekmek evde piserdi.

39
38
I

C;6MlEK
II. SAlINE
EUCLtO~ CONGRtO
EUCLtO - Dur. Nereye ka(!lyorsun? Yakalaym su
herifi, yakalaym!
CONGRiO - Ne bagll'lyorsun, zalim herif?
sucuo - Simdi gidip seni triumvir'lere (*)
soyleyecegim.
CONGRiO - 0 da neden?
EUCLtO -:- Elinde break ta~l:yor diyecegim.
CONGRl0 - 'I'astrim elbette, ben a§~lylm.
EUCLiO - Nicin bana: «01dlirlirlim seni,» dedin?
CONGRtO - Keske saplaYlverseydim bir yerine.
EUCLI0 - Ben diinyada senin kadar edepsiz gbr-
medim; seni~ gibisine ne kotUlUk etsern azdrr.
',' ,. -
. t,;ONGRl0 --'- Etmedin mi sanki? Daha ne edecek-
sin? Ettiklerin i§te hep meydanda. Sopayi her yamma
(lyle bir indirdin ki \'Ucudum oglan vUcudu gibi yumu-
sacik oldu. Sen ne hakla vuruyorsun bize, pis dilenci?
sucuo - Ne hakla rm? Sen bir .de hak mi.soru- .
yorsun? Hakkmi vermedik de az rm geldi yani?
.' CONGRiO - Sen dirlan daha! Ama gbriirstm sen;
bU aka bu basta iken yamna komam bunu.
EUCLIO - Yarm aklm basmda olur mu, bilmem
atll~- bugiln akhm basma toplamrssmdrr. (Dover.) Ben
yokken, benden izin almadan evime girmek ne de-
mek? Sen ban a onu bir sovle bakaytm.
CONGRtO - Onu anlamak istiyorsao sus da soy-
Ieyeyirn. DUgun yemegini pisirmege galmistik.
(*) Devleti ortaklasa yoneten u9 kis].
40
C;6MlEK
EUCLio - Ben yemegim] ister pi§mi§ yerim is-
ter {!ig'yerim, sen benim kahyam rrnsm? '
CONGRl0 - Sen bizi yemek pi§irmege birakaeak
mism, birakmayacak rmsm? Oriu bir ogrenelim.
EUCLIO -:- Evimde ne varsa yerli yerinde kahr
mi? Ben de onu bir ogreneyiin!
. . ~~NG~tO . .;_ Ben kendi getirdiklerimi oldugu gi-
bi gotureblleYlm de fazlasmdan gectim. Biz senin rna-
hna rm goz diktik de geldik samyorsun?
. ~UCLI0 (alay ederek) - Bilirim, hie goz diker
. mlSlll elin malma!
CONG-RtO - Nicin brrakmiyorsm; bizi burada ye-
mek pisirelim? Sana biz ne yaptik da kizdm?
EUCL10 - Evimin her ko§esine, .her bucagma bur-
nunu sokuyor, her odasma giriyorsun, bir de biz ne
yap~ diye soruvorsun hal Seni edepsiz! Sen yerinde..
ocagmm basmda . dursaydin, boyle kafam vardirma.
, dan giderdin ... Oh olsun! laYlgmdlr. Slmdi bilmis 01:
Ben sana soylemeden bu kapiya dogru hele bir adim
at, sana etmedigirni komam, anhyor musun, etmedi-
gimi -kornam! Kararmn ogrendin artik, (Girer.)
CONGR!O Iarkasindan seslenir) - Nereye gidi-
y.~r'S.~n?Dur be! Beni koruyan Laverna (16) hakki icin
soyluyorum, avadanlrgimr verdirmezsen kapmm onun-
de kiyameti koparmm. ~imdi ne vapavun ben? Ne de-
dim geldim bu herifin evine? Bir beslige pazarhk et-
mistik, hekim parasi daha cok gidecek.
(16) l averna, hItSIZ Ian koruyan tannca. Salarla tarafmda bir
tapmag,yle bir de heykeJi varrrus: oraya due etmeye 91_
denier gizlice glderlermi~.
41
 y6MlEK
III. SAHNE
EUCLiO;' CONGRtO
EUCLio [kuoagmda comleglyle gelir) ,- Evet,
bundan boyle nereye gitsem bunu da yammda gotUre-
cegim. .Burasi cok tehlikeli, hrrakamam artik burada,
(Congrio ile 'otekilere) Girin simdi iceri; a§~lSl da,
calgrcisi da hepsi girsin, umurumda degll. Camn ister-
se, senin gibi parayla tutulanlardan bir sUrU daha ge-
tirirsin. Pi§irin yemegi, ~ah§m, ne isterseniz yapm
artik. '
CONGRiO - Kafami yarip par~aladlktan sonra
~all~ 'demenin tam sirasr ya!
EUCLio - Hadi gir Ieerf.l Seni eahsasm diye tut-
muslar; cene calasm diye degil.
CONGRiO - Evet, moruk! Ama bana vurdugun
'yumruklan da senin yamna komam, ' odetirim. Beni
. buraya yemek plsireyim diye getirdiler, dayak yiye-
yim diye degtl.
EUCLtO - t~ine gelmivorsa mahkemeye verirsin,
sikma simdi .beni. Ya i!;eri gir y.emegi' pisir, y:a bura-
dan defol git, ~armlha gerilesi heJ:iif!
, CONGRtO - Dilerim sen gerilesln ~armlha! (Ya~
maklarlyle, calgrci kizla birlikte iC<eri girer.)
·IV. SAHNE
EUCLio, ,yalmz
• :
,"
EUCLio (~omlegini gogsUnde sikarak) - Hele gi- Ii j
-. debildi. Hey aliimsliz ~ar! Fukara kismmm bir
yOMlEK
zenginle ise. giti$rriesi ne de belah §eymi§!. .. Bakm
Megado'rus neler ediyor; ben srkilayrm, ne yapacagi-
rm bilmeyip saskina ddneyim diye her §eyi yapiyor.
A§~l goIidermesi sdzde saygi gostermek icin, ama asil
istedig! benim elimden bu giizelim ~om1egi almak. Ah!
Neyrnis basima gelenlerl Kendi evimde, kendi horo-'
zum, daha dogrusu bizim kocakanmn horozu,' az .kal-
~~ ~en~ mahvetmiyor muydu? Bir de baktim, (Comle-
glID goster.~rek) .buncagizm oldugu yerin . sagmi solu-
nu eselemege kalkmarms mi? Tepem atti: yakaladim
sopayr, Bunda da ascilann parmagi olacak; ~omlegi
meydana cikar, mukaratrm goriirsUn demislerdir. Ama
e~l:rinden silaln aldim. Ne olduysa horoza oldu. 'l§te
bizim damat Megadorus da geliyor. $imdi hi!'; .de ko-
nusmadan onUnden gecivermek olmaz kit Hele dura-
11m biraz.
V. SAHNE
MEGADOnUS,' EUCLio
\
MEGADORUS (Euclio'yu gdrmez] -' Evlenmek is-
!I tedigimi e§e. dosta soyleclimj hepsi de Euclio'nun kizi-
n~ ovUyor~ bana iYl ediyorsun diyorlar. Herkes benim
I ! I
I; ,
gibi olsa, zenginler fukara kizlarim drahomasrz ali-
ver~e~ef: ?ir k~re sebirde daha Qok dirlik olur, oteki
I; beriki bizi daha az kiskamr, hem de karilarrmiz bizi
I; : ofkelendirmekten daha cok korkar, simdiki kadar mas-
!
Ii, :a.fa sokmazlar. Bu benim soyledigim herkesin iyiligi
I~In. Buna oIsa olsa birkac ki§i mirrldanabllir onlar
11 da para Inrsiyle krvrananlardn-; bir tUrli.i doymak bil-
43
II
 vOMlEK vOMlEK

Terlik!;isiyle neftiye bovavan; da ayrl! .Lekecisine ver

meyen gdzler! ne kanun tamr.. ne ..de kimseyi dinler.
Evet, simdi bana: <<Fukaraya oyle bir hak verilirse,
drahomah .zengin kizlarnu ;ya kim aIacak?» diyen bel-
ki olur. Zengin krzlari da kime vanrsa varsm, draho-
malanm beraber goturrneslnler de... i§ler benim de-
digim gibi . olursa 0 kizlar da drahoma yerine daha
baska, daha iyi meziyetler edinmege kalkarlar. Attan
'da pahahya satilan katrrlar, gorU~sunUz·, Gallia testi-
. 'lednden de ucuza ahmr.
EUCLiO. (kendi kendine) _. Hey ulu tannlar! Ne
de 'gUzel soyiUyor!. Ev kurmak boyle olur iste, Duyduk-
~a insanm i~i acihyor. . , . . dinlarm ettiklerini yaman
MEGADORUS - Artik insarnn kariargelip de: «Bi-
liyorsun, benim getirdigim drahoma senin parandan
. coktu,» diyemez, «ben ille atlas isterim.. elmas iste-
. rim, halayik isterim, katir, kanrci isterim, seyis is-
terim, usak isterim, araba Isterim,» diye tutturamaz.
EUCLio [kendi kendine) - Bizirn kibar bayanla-
. rm halini ne de iyi biliyor! Tam kadmlar kahyasl' ola-
eak adam!
MEGADORUS - Bugiin sehirde hangi eve baksa-
mz, 0 kadar araba koyde ~ftliklerde bulunmaz. Bun-
\1 i
t~mircisine vert arkasmdan da bakarsin gogt1s bagCl~
SlyIe kemerdsi gelmis. Onlann paralanm oder artik
I bitti s~n~rsml~. N: gezer! daha bin bir tilrIilsii~e pa-
I
ra y~tI§tIrme1I. BIr de bakarslOlZ, oturdugunuz odanm
kapisr onUne koltukcular, sirmacrlar, sandlkQllar dol-
mus. Birer birer getirirler,· paralari verirsiniz. Onlar-
dan kurt.~l~Uk derken arkasmdan safran rengine boya-
i yanlar so~un eder ... Hasih para ver diye yakamza va-
I' pI§an eksik olmaz. . : .
':. . . E~C00 (kendi kendine) - Yamna.gid.eyim diye'
I' icim titnyor ama sdzlerin! ~esmekten korkuyorum ka-
anlahyor dogrusu .: :RIra-
kahm da sdylesin, daha iyi.
MEGADORUS - Biittin 0 havaclva satan herifle,
~ b?1"cunuzu Odedikten sonra, onlar yetmiyormu§ gi-
bi bir de bakarsmlZ bir asker parasim istemeye ge-
I: lir (18) 'l!e.r_ne~ ..para i~lerinize bakan adama kosar,
I hesap gorursunuz. Asker de, karm achktan zil eala-
! rak, para alacagim diye dikilsin dursun... Hesabi bi-
tirinee alaeakh degil, verecekli cikarsimz, Askeri, he-
11
Ie baska bir giln gel diye basimzdan savarsimz ... 1§-
! I; te bol, bol drahoma getiI'en kizlarla evlenmenia cikar-
v

lar oteki masraflarm yamnda gene hiQ kahr, Kapiya i, dIgl masrafIar, tiirlti sIkmtIlar. Drahomasn bir kadm
. ttirlU tiirlii adamlar geliyor: kimi Iekeciymis, kiml i!}- ,I i' kocasmm sozUnil dinler; drahomahlar ise kocalarinm
lemeciymi§, kimi kuyumcuymu§, kimi keten dokur- d.,' basina beladan baska bi!" §ey getirmez. - O! bizim
rriu~; her Qe~idinden esnaflar: oyaclsl, gomlekQisi, tu- I'· \: kaymbaba evinin onUnde inll§. Nasllslli bakahm Eue.:
lio? . ,
runcuya boyayam, lftciverde boyayam, sarlya boyaya~
m, koHu elbise dikeni, kundura lavantacl~n (17) Qama- EUCL10 - Verdigin ahlak dersini lezzetle dinli-
§Ir'ClSl, kundur~cIsl, biri eksik degil; yok, kunduraclY- yordum.
ml~ da oturdugu yerde yabanhk kundtira dikermi§! ...
('9) Ro~a Senatosu 349 y,ltnda ~Ikardlgl bir kanunla zengin.
(17)' Bunun ne 61dugu pek anla~llmlyor. len, orduya giren fukaraya para vermege mecbur etmi~ti.

45
44
 ~6MLEK
_,MEGADOR,
. .-. US - SoyIediklerimi i§ittin demek?
•-er- Tabasmdan beri bir kelimesini kacir-
... "MEGADORUS - Kizmm dUgUnii var diye sen de
" '.:keppine .bi~az cekidtizen vermeliydin dogrusu.
. .. ,'.'EUCLtO - Ashm unutmayan insan, varmi :v:ogunul'
dii§iiniir de kendine ona gore cekidtizen verir. Iyi bil]
kl, Megadorus, benim de, benim gibi fukaralarm da,
halimiz vaktimiz samldigmdan iyi degildir.
MEGADORUS - Ne varrms halinde vaktinde? Hew
men tanrilar daha da versin, elindekini' avucundakini i
de bagislasm! . . . I
EUCLtO (kendi kendine) - Elindekini avucunda-
kini de bagislasm ne demek? llig sevmedim bu sozti. II
Demek bende ~~am ~ da benim kadar biliyor. Kocaka-! i
rr b'r seyler soyleml§ olacak.
MEGADORUS - Orada bir basina neler soyleni-
yorsun, Et:::!io? ins am' boyle koyup da giderler' mi?
Konusuyorduk surada.
EUCLio - Sana' edilecek sitemlerim var da onla-
ri hazrrhyordum,
MEGADORUS - Ne sitemi? Ne yaprmsim?
Ne
sucuo ........mi yapmissm? Evceglzimin iCini'
hirsizla doldurmussun. Hepsi de altisar elli, bes yUz
a§C1,'bir alay Geryon (19) gdndermissln. Her yam goz
olan Argus, .vaktiyle Juno'nun emriyle Io'vu (20) bek-
Chrysaor lie Nympha Callirhoe'nin oglu Geryon, ue;:bash,
01; vOcutlu bir devrnls, Erlthya adasma hukmedermls Ora-
da blrcok sllrllletl varrrus: davarlanm lki bash kopegi
Orthros lle yedi bash bir ejder beklerrnls
Zeus'un. yan1 Juppiter'in goz koydugu lo'yu Hera. yani·
Juno blr diNe attn,!? soma basma yUz gozlU Argus'u bek~i:
'diye koyrnus.
46
C6MlEK
leyen Argus bile oyleleriyle basa cikamaz. Calgicr kiz
da cabal Kcrinthos'taki cesmeden su yerine sarap ak-
sa, '0 kiz tek basina kurutur. Gonderdigin yiyeeeklere
gelince ...
MEGADORUS - Sana bir iIi doyuracak yiyecek
gonderdim, tclerinde bir de kuzu vardi.
EUCLIO - Evet, kuzu da kuzu ya! Bu vasa gel-
dim , kuzunun 0 kadar derin dtislmcelislnl . gormedim.
MEGADORUS - Derin dli§iinceli kuzu da ne de-
mek? anlamadim.
EUCLio - Hayvancagiz dUilUne diisilne igne ipli-
ge donmiis: bir deri, bir kemik... Bir yanmdan bak-
san ote yam gozUkecek. Kaburgalari sayihyor,
MEGADORUS - Kessinler diye para verdim.
EUCLiO - Kessinler dive degtl, gomsiinler diye
para vereydin, Bilmem, belki OlmU§tur bile.
MEGADORUS - Her halde, Euclio, bugiin seninle
i~ecegiz.
EUCLio - Benim icecek istahnn yok.
MEGADORUS - Sana bizim evden bir flCI saran
getirtirim, hem de yillanrms sarap.
EUCLIO - Hayir, hayir, sarabm senin olsun. Be-
nim ahdirn var, sudan baska bir §ey icmem.
MEGADORUS - Sen istedigin kadar ahdetmis 01.
ben bugiin olmez sag kahrsam, seni sarapla srrsiklarn
edecegim.
EUCLio (kendi kendlne) - Herifin niyeti anlasi-
hyor. Beni icirip i!;irip korkUtUk sarhos edecek, son-
ra da bizim comlek yer degi§tirecek. Ama ben oyuna
gelmem oyle. ~imdi gotUriir, com1egi disarda bir ye-
I
re saklarrm. Herifin butUn zahmetleri de, sarabi .da
bosa gitmi§ olur.
/'
\\
47
 .~+ •••••• __ ••• _-_

vOMLEK

MEGADORUS -- Bana artik bit diyecei'in yoksa,

b~n hamarna gideyim de giivey duasma hazrrlanayrm.
(Cikar.) .. . .... .. k
EUCLio (yalmz) - Pollux ham 19l1l, senin go
diismanm var, gomlekgigim! Senin ~e, i~~n.~eki ~ltIn-
larm da. ~imdiden en iyisi, b.eni~ lki ~~~urn ~omle~
Giiven tanrismm .tapinagma goturmek. ora-
. bT
V' ..•
gIrn, sem .
da adamakillt .saklanm. Ey Giiven! se~ de bem 111'-
.. ben de seni. Sana bunu emanet ediyorum, sen de
sm, .. dim de DOROONCO PERDE
adim .yalanci cikarma. Ey Giiven! sana guven
onun icin geldim. (Tapmaga girer.) .

I. SAlINE

STROBiLUS, yalmz .

. .i STROBILUS (21) - Kolenin iyisi i§te benlm gibi

=olur ; efendisi ne buvurursa, surat etmeden hemence-
'\:cik yaplverir. Efendisini hosnut etmek isteyen kole,
,once 'efendlsini dii§iiniir, .scnra kendini. Uykusu mu
geldi, uyurken bile bir kOle oldugunu unutmamah. In-
· :samn efendisi bizirnki gibi abayr yakarsa, sevda go.
:ziinii biiriirse bence iyi bir koleye dusen onu durdu-
· Jl"UP ·kurtarmaga cah§makbr; askin siiriikledigf yokus-
tan a§agl.yuvarlanmasma yardim etmek hie dogru 01-
· maz. Yiizme ogrenen cocuklarr gdrmedlniz m.i? Cok
:yorulmasmlar, kollarim bacaklarim daha kolayhkla
· oynatip, yiizsiinler diye sazdan bir sal takarlar, Efen-
· disi· a~ak olan kBle de 0 i§i gormeli. Yani sazdan sal
gibi olmah, ef.endisini tutmali, kursundan bir agrrlik

.(21) . Lyconides'ln kalesi.

48 49
F: 4
 <;OMLEK
gibi batmasmi onlemeli., Efendisinin ne buyuracagim :
ogrenmeli, onun ne Istediglni gozlerinden okumah. Ne r
diliyorsa onu, dortnala kosan dort atli arabadan da
daha hizh segirtip basanvermeli. Boyle cah~Il'sa, 51- i '
gIl' sinirinden kirbac islerine kansmaz, bacaklarmda
da kostek demiri pariamaz. Bizim efendi surada otu-I
ran Euclio zavalhsmm kizma gontil vermis; haber al~ 'I'
digina gore kizi da, komsusu zengin Megadorus' a ve- I
receklermis. Beni buraya etrafi kola can edeyim de n: I j
olup bittigini ogreneyim diye gdnderdi, Kimseye belli I I
etmeden gidip suraya, tapmagm, tasma oturayirn. iki!
evde de neler hazirlamyor, hepsini gorUrUm.
II. SAHNE
EUCLio, STROBiLus
EUCLio (tapmaktan cikar, Strobilus'u gormez) -
Ey GUven! altinlanmm sende sakh oldugunu sakm
kimseye haber verme. Bulurlar diye korkmuyorum:
.ben onlan iyi sakladim. Hani" bulan da .eline iyi bir
,§ey gecirmi§ olur: altin dolu bir comlek! Ama, ey
GUven, 'uzaklastrr bend en boyle bir belayr! ~imdi ben
, de gidip yikanayim da duaya hazir olayim. Damadi
bekletmeye gelmez; 0 caglrIr caw.rmaz bizfm kiz onun
evine gitmeli. GozUnU iyi ac, ey GUven! Aradigim za-
man comleginu sag salim bulayim, Seni '~og-ru bildi-
gim .icin .altmlanrm sana emanet ettim; senin orma-
mna, senin tapmagma sakladim.<. (CIkar.)·
STROBILus (saklandrgi yerden cikar) - Neler
de duydum, OlUmsUztannlanml NeIer de soyledi! Bu-
50
COMLEK
raya, GUven'in tapinagma, altm dolu bir comlek' sak-
larms! Aman Guven. tanrrea! YaIVarIl'IID-sana, ben-
i: den cok ona gliveneyim demel Ama yanilmryorsam 0
herif, bizim efendinin sevdig! kizin babasi. HeLe ice-
I ri girelim de bUtUn tapmagi bir arastarahm: herif
i§iyle ugra§Irken alnnlari bulmah, Arnan GUven! Bir
bulayim, adagim olsun, sana bir petek bal doldurul-
mus koca .bir testi .sarap getiririm, Getiririm, sonra
da senin serefine icerim, [Tapmaga girer.)
m.. SAHNE
sucuo, yalmz.
EUCLio (geri doner) - ~imdi sol taranmda bir
karga ottU, elbette sebepsiz degildlr. Avaz avaz ba~-
rarak esiniyordu. Hemen yUregim hop etti, agzima
geldi, sanki ucup gidecekti. Ama ben de boyle soyle~
nip vaktimi geeiriyorum! Cabuk olmah, kosahml
i IV. SAHNE
I·
EUCLiO, STROBiLuS
: EUCLiD (Strobilus'u yakasmdan tutmu~,' siirtlkle-
yerek) ..;_ Seni solucan! Deliginden Clkml§ buralarda
sUriinUyorsun ha! Clk disarr, Dernin buralarda yok-
tun, goziikmUyordUn; ama mademki gozUktUn, oldUn
demektir. Seni kurnaz edepsiz, bilirim ben sana ede-
. cegimi.
51
i i
 ,,:',

I
,
!, COMlEK
COMlEK· '-" . I
•STROBILus ~ Kudurdun mu .sen? Benim senin!:
\ne i~m var, moruk? Beni De diye kaluljtmyorsun. !
II EUCLI0 - Hakkinr ararsan, senin hakkm caran-
ha gonderilmekti. Do~unu :soylemezsen gonderirlm
hal
Ne diye vuruyorsun bana? ,, . I STROBiLus _:. Nenin dogrusunu soyleyecekmi~im?
strci.to - Bir de soruyor!. .. Seni dovmeyeYlm i : EUCLtO - Ne gotiirdiin sen oradan?
de kimleri .doveyim? S~ni .kasarlanrms ~:SlZ! I STROBiLus - Senin bir §eyini caldnnsa, tanri-
STROBILUS ~ Nem aldim ben senint ' I lar yok etsin beni... (kendi kendine) GonUl isterdi.
EUCLio - Hadi; geri ver; cabuk. . . . " ! ya, olmadi!
STROBiLus ..._ Ne alrmsim da neyi geri verecek I EUCLtO - Hadi, eabuk, sen iistUnii basim bir silk
bakayrm.
misim? . , I

EUCLIO - Bir de soruyor musun? . ! STROBiLus - Peki, silktim. i§te.

STROBiLus - Senin bir seyini almadim ki be~. : EUCiJO - 'GOmleginin altmda bir §eyler yok mu?
EUCLio - Benirn, senim oradan ne aldmsa l§te'll STROBiLus - 'Nereyi istersen elle, bak.
onu vel' diyorum sana. D~ha duruyor musun?? I EUCLio - Yay kurnaz kerata! Bir §ey caldigm-
STROBiLus - Durmayaynn da ne yapaytm r I dan. §iiphelenmeyeyim ,diye, ne desem razi oluyor. Bi-
. EUCLIo :_ Gotiiremezsin buradan, bIr~~am. .~ iI lirim ben bOyle oyunlan. Hadi, bir kere daha: goster:
sag elini.
STROBiLus ;_ Sen ne diyorsun? Ne tstiyorsunt i
. EUCLtO - Koy buraya. ~ STROBiLus - l§te .
.
STROBILUS - Koy durmajt
urmaga a 1l§.I!1\.
•.1- mism " ne mo- I, EUCLiO - Sol elini de goster.
STROBfLus - I§te ellerimin ikisi de. Memnun
ruk? . \ ,I\i musun artIk?
zucr.to -Koy suraya diyorum sana; bemmle'l
EUCLtO .:_, Peki, ara§tIrmayayrm iistiinii basim.
kurnazliga kalkisma. Ben saka etmiyorum. I Sen kendin ver.
STROB1LUS - Koyaytm; ama ne koyaYIm? He~e I
STROBiLus -, Neyi vereyim.
sen sunun bir admi soyle. Ben bir §ey almadim, bir I
§eye dokunmadun; yemin ederim., .. I, EUCLio - Birak sakayi. Hi~ §iiphem yok, aldm ..
STROBiLus - Aldim rm? Neyrnis .aldigim?
. socuo - Goster bakaynn ellerini. I ',' EUCLI0 - Soylemem! Ben soy1eyeyim Istiyorsun,
..' . STROBiLus - Gostereyim, bak iste. .!
degil mi? Neyse ne, ver geri; benim mahm o.
'. .. .•EUCLiO -. Pekala! Gordiim -. ~imdi ii~iincii' elini •
,,; : ; STROBILUS ...;_.Sen eildmmssm. Her yamrm iste-
de' goster. ! i digtn gibi arastirdm: bu da benim diyecek bir §ey mi
. -:'.STROBiLUS ~ Eclnnisi, ofkesi, deliligi, hep btl:; buldun sanki? (Gitmek ister.)
"herifin gozlerini,,' biirnmii§. Senin bana' boyle etmen EUCLiO - Dur, hele dur! Oteki kim? Hani senin-
, doiP'u rnu? Hak mi?
I 53
52 I
II
! r
I:
 """'~""'~i

COMLEK
CC>MLEK

. ,. 'biri yard! kim o? Dinim hakki icin,

le demin werde . ..' bildigl gibi dolap ce- samrdim, ·oysa' 0 h~rif az kaldi beni maskaraya ~evi-
mahvoldum ben! Otekkl.1gesra~'olka~lP kurtulacak ... receku, Karga imdadlma yetil,lmese,. i§te 0 zaman va-
.. r
vmyo ...
Bunu bira maz
t dn
bi
'bir §ey yok, (Stro 1-
I man olurdu halim hi!;! otesi yok, OIdiim. gittiydi. 1yi
Bunun her yamm da aras IT ~, .. iI kargaYllll$ dogrusu! Ke§ke bir daha gorebilsem. Hie
' Had' g. it biraktim sent. .. .. ::
Ius a). .1, • d h,·tUn tanrilar da ; olmazsa birkaC tath stiz soylerdim. Oyle yiyecek mi •.
. STROBILUS - Juppiter e, u l. yecek vermezdim! Ha vermek, ha kaybetmek; hep
. ..? .
kahretsinler sem, eml... d gV l' ne bir de bak neler I biro $iindi bir .ver bulup da bunu saklamah; §oyle 18-
uctto - Tesekkilr e ece '. :. SIZ bir yer, Surlarm dI§mda lor tannsmm korusu var;
. E ." lm d1 iri orum, semn sue or ".
V •.

sdyliiyor! Ben § v t~ma~ ~i ~efol gozUmden.. Sen; voldan uzak, her yarnm da sik bir sogutlilk kaplarms,
taguu oracikta bogacagim. a, .! . Gideyim orada bir yer bula~m. Karanmi verdim: Gil-.
. gidecek misin bakayrm? ... ~ .. ~~ v~n'den cok kir tannsina giivenmeli. (CIkar.)
. .. . STROBiLus =',Peki; pe~, .~ldlYOrum, ha! i I
. suctro ._ Bir daha da onume cikavim deme , I STROBiLUS (yalruz) - Diyecek yok! Tannlar
beni kurtarlp mutlu krlmak istiyor. Hele ben segirte-
Anladm rot? [Tapmaga glrer.) . ..1 yim de daha once vararrm oraya, Bir agaca eikarnn,
altmlarl nereye sakladl~ru oradan gorilrUm. Bizim
Ii\
V. SAlINE efendi burada beklememi soylenll§ti, arna ne yapa-
I
I· lIm? sonunda birkae sopa yemek de olsa firsat; kagIr-
STROB~US, yalmz; i maga gelmez, bir denemeli.

. STROBiLUS - Ben de bu moruga bugiin bir OYbU~

: .. tutsunl Bir daha altmlarim u
etmezsem, beni veba v. t··' baska bir tarafa go., VIT. SAHNE
k1 . amaz. Yer degl§ mr, '$ t_.
raya sa ay hID' T na~n kapisr gicirdadi. .. .L;;>-
tUrU!'. Aman susa 1'. a:'§lYOr, .. Hele biraz gidip su LYCONIDES, EUNOMiA, PHAEDRiA
te bizim moruk altm ~ .
.evin lko§esine gizlenehm. ..LYCONtDES -,-. i§te, annecigim, Euclio'nun lUZIY-
Ie basima gelenleri anlattIm sana. ~imdi, annecigim,
VI. SAHNE sana valvannm, demin de yalVarmI§tJm, gene yalva-
rinm, git, davima i~i soyle,
EUCLio, STROBILUS EUNOMiA - BilirsJn ki sen ne dilersen ben de
onu dilerim. DaYIDl razi edecegimi umuyorum. Hem
EUCLtO ( omlegini' gogsUnde sikarak ~pmak~~n .. dedi gin dogruysa, sen sarho§lukla 0 krzi berbat ettin.
~lkar) ___.insa~,·· GUven'e gozleri kapah giiveneblhr :1
se, hak~asl 0 klZl almandIr.
1

54 55

I ,
 COMlEK
,.LYCONIDES - Ben nasil cesaret eder de sanae
yalan soylerim, annecigim?
PHAEDRtA (evin i~inden sesi gelir) - Ay! oUi-.
yorum, siitriliie! .Yalvarmm sana, dadreigiml Ay! Ne- ;
de agrl:Ynll~! Sen yeti~ imdadrma, Juno Lucina! (22} \
LYCON1DES - Duydun ya, annecigim,' ben ne-: .j'
soylesem bunuri yanmda az kahr. l~te bagmyor, co-....
cuk dogacak. \ .
EUNOMiA. '- Hadi oglum, gel de seninle dayma .:.
gidelirn .. Kardesimi r8Z1 etineden cikmam disan. .
LYCON1DES -' Sen git, anne, ben de arkan sira-, ,.
geliyorum. (Eunomia eikar. Lyconides yalmz kahr.)
Benim kOle Strobilusda acaba nerelerde? Ama ger-···
.eekten benim isirn i{:in ~ahl}lyorsa, kizmam dogru 01-· i·
maz, Hele ben bir iceri gireyim, oradaki toplantida ;1. '.
benim hayatim konusuluyor. (Megadorus'un evine gi- .. i
rer.)
VIII. SAHNE
STROBiLus. yalmz.
STROBiLus (elinde' ~omlekle kosarak gelir.) - ..
AltID daglanrn bekleyen altm penceli kuslar da ney-«
mil}! Ben onlann hepsinden zenginim. Kral dedigiriiz. :
adamlara gelince, birine sbztim yok, ama otekiletin
hepsi benim yammda birer dilenci kalir. Unlii kral"
Philipps yok mu? Iste ben oyum. Ne de giizel giinmii~ ~ .
bugUn! Buradan tam vaktinde gitmisim: ilk once ben-a
(22) Doguran kadmlan koruyan tannea.
·56
COMlEK
vardim, 0 daha gozUkmeden bir agaca tirmandrm. Yu-
karidan baktim, ihtiYar1n altmlan nereye gomdUgGnii
gordiim. 0 gider gdtmez agactan indim, altm dolu
i ~omlegi ~lkardlm,' almamla kacmam bir oldu. Baktim
ihtiyar evine doniiyor; ama 0 bent gbrmedi. Hie yoI-
dan gider miyim ben? Kenardan srvistrm: Ha! il}te Ih-
tiyar .geliyor. Amari susalim. Bunu da gotiiriip eve
i saklamah. (Clkar.)
IX. SAHNE
.i
EUCLi:O, LYCONIDES
EUCLiO - Ah! mahvoldum! oldum! bogazladilar
beni! Nereye kossam? Nereye kosrnasam? Tutun! Tu-
tun onu! Ama kimi tutacaklar? Kim tutacak? Bilmi-
yorum, .bi~ ~ey gormiiyorum, korcesine yUri.iyorum, ..
~er~ye gldlyorum? Neredeyim? . Ben kimim? Artik
bilmiyorum, basim, beynim perisan ... Sizler, bana siz-
ler aeiym; valvarmm size, avaklanmza kapanarak
. y~va~Irlm~. geli~ benim. Imdadirna; onu kim aldiysa
gosterm, soyleym bana, (Seyircilere.) Sen ne diyor-
s~n? Inamnm sana; sen namuslu bir adam a .benzer-
sin! .~~ var~ ~eye. giiliiyorsunuz? Ben sizin hepinizi
de bilirlm, SIZln aramzda siiriiyle hrrsiz vardrr: iste-
di~le~ ka?ar tebesir bevazr elbiseler giyinip (23) te-
mlZ bIrer msanmislar gibi sessiz sessiz otursunlar, ge-
r
(23) Yan~ zenglnler. Tiyatroda 6n slrala~da oturduklan icln
Eucllo onlar~ soyJij~or .. Plautus'un zenglnlere boyle bir
~unduna getlrlp:. «Slzln aranrzda ne hrrsrzlar vardir, blll,
rim- demesl. fukura seylrcllertn her halde hosuna gltml~tlr.
: 57
...... ::... -::::'" '. '.',
COMlEK
ne de ... Ne.var? Kimsede de gil mi? OldUriiyorsun be-
ni. Soyle, .soyle, kimde? Bilmiyor musun? Ahl. Ben,
zavalh ben. Artik bitti, her §ey bitti, mahvoldum. Ne
kara glinmu§ bugtinl Bana az mi gozya§l doktlirdii!
Az' mi bela getirdi? Bundan sonra benim icin arttk ac-
hk, . yoksulluk... MahvoMum, evet, hiisbiitiin mahvol-
dum, dunyada benden de cok mahvolmus kirnse mi
,va~? ,Gozlim gib! sakladrgim 0 altmlara kaybettikten
sonra, benim icln yasamanm ne ,~egeri olur kit ...
Kendimi her neseden, her zevkten mahrum ediyor, en
liizumlu §eyleri bile almiyordum ... ~imdi 0 parayi bali- i
. kalan yiyor, hem de benimle, benim felaketimle alay :
. ediyor... Ben nasil dayamrim buna?
LYCONiDES - Bizim evin kapismda boyle inle-
yen, yanip yakinan da kim? A! Euclio imisl Bu serer
hie §iiphe yok, mahvoldum. Her §ey meydana elk-
misl. .. Kizmm dogurdugunu haber alnus olacak ... Ne
yaps am acaba? Gitsern mi buradan? Yoksa durup da
onunla konu§sam mi? Kaesam mi? Bilmem ki ne ya-
.payim? . .~.
EUCLio - Bu' konusan da kim? .," .'
. LYCONiDES ~ Ben, bir bedbaht,
, EUCLtO "'-- Asil bedbaht benirn. Tiirlii tiirlii aci-
larla mahvoldurn gitti ...
LYCONIDES '"-- Yiiregini saglam tut ...
" , ,.'EUCLiO _. DUe kolay! Ytiregimi nasil saglam tu-
tavim ben?
LYCONIDES' - Seni bu kadar kederlendiren ko-
.'tiilUgu ben ettim, i§te soyliiyorum sana.
',:' >:EUCLtO - Ne diyorsun? ' dileyen insanlardan hoslanmam dogrusu, Senin olma-
LYCONiDES. - Dogruyu,
EUcLio,;_ Ben sana ne kotiiliik ettim de, delikan-
"I
58
,
! i
COMlEK
Ii, sen bana boyle bir i~ ettin, beni de, cocuklanrm da
yiiziistli kodun? .
LYCONIDES -' Beni bir tanri diirtiip ona dogru
surtikledi.
EUCLio - Ne dedin?
LYCONIDES -' Biliyorum, lkabahat ettim, SUC1u-
yum. Bunun icin simdi geldim, send en af diliyorum,
EucLio - Sen in olmayan bir seye, nasil cesaret
ettin de" el siirdlln? .'
LYCONIDES - Ne yapahm? i§ .i~ten geeti artik,
Bir kere olaru degi§tirmek kirnsenin elinden gelmez
ki! . .. Tannlar oyle buyurmus; onlar isternese bunlar
.! ;
olmazdr ki! ...
EUCLI0 - Seni evirnde tlirlii iskencelerle oldii-
rursern, onu da tanruar buyurmustur ..
L YCONIDEs - berne <5ylesOz. ~arabm, askm ka-
bahati.
sucrro - Yay efendim yay! Bir de gelmis, ba-
na boyle sdzler soylemege cesaret ediyorsun ha! Sen
amma da yiizsiizmii§siin! Bu senin dedlgin oziir diye
kabul edilirse artik hepimiz gidip giipegiindii,z kadin-
larm elmaslarmi koparir ahrdik; yakalanmca da: «Ne
yapahm?» derdik, «bizi sarap siiriikledi, ask surukledi,»
Sarhosla A§Ik canlanmn her Istediklerini yapabilecek-
lerse sarap da, ask da cok ucuza sahhyor demektir.
LyqONIDES -:- Ama b~n ettigim deliligi i§te ken-
dim geldim sana soyledim, af diliyorum .
I EUCLio - Kotilliigii' ettikten sonra bir de gelip af
I diguu biliyordun, dokunmasaydm.
I I LYCONIDES - Oldu bir kere ... Mademki dokun-
I:
11 . 59
! I,
:
 COMlEK
COMLEK
dum, birak da bende kalsm.: beni~ baska bir istedi-
gim yok. ' , tigim bir i§i ogre~din samyordum. Cok onemll bh- is:
EUCLtO - Ne? Bir de sende mi kalacak? Benim vaktin varsa seninle onu konusmak isterim.
olan ~eyi sana llll lnrakacagim? ' EUCLtO - Dinin hakki i~in dogru soyle. Altmla-
, LYCONIDES - Senin iznin olmadan alacagim de- rmu alan sen degil misin?
miyorum. Ama hakcasi bana vermelisin. Onu bana LYCONIDES - Dinim hakki icln, hayir,
vermen lazlm geldigini birazdan kendin de anlarsm, EUCLI0 - Kim aldi, bilmiyor musun?
Euclio. LYCONIDES - TanrJ1ar ~arpsIn biliyorsam! , ,
EUCLio - Birazdan ben seni mahkemeye siiriik- ,. EUCLio - Hirsizm kim oIduguou' ogrenirsen,' ge-
leyim: de 0 zaman anlarsm ... Ya simdi ~eri verirsin... lip bana sayler misin?
' LYCONIDES - Neyi geri vereyim? l
!, i

LYCON1DES - Hemen gelir soylerim.

EUcLio - Caldlguu. EUCLfo - Seninle payla§ahm derse razr olmaz
:laYCONIDES -Ben senin malim mi ealnustm? rmsm? HIrSIZl saklamaz mism?
: l
Hani nereder. Ne demek istiyorsun? . 'i i LYCONiDES _._ Neye paylasip saklayacak ml§lm?
, EUCLiO (alayederek) - Hay, seni Juppiter koru- !, EUCLtO - Ya durmazsan soziinde?
sun! Bilmiyorsun demek? ' , ~., . LYCONIDES - Soziimde durmazsam, Jupplter be-
LYCONiDES - Ne Istedigini bari sen soyle de bi- ni kahretsin.
, leyim. .. V'
EUCLtO -. Peki. ~imdi Istedigin! soyleyebilirsin,
" EucLlo - Ne rni istiyorum? Altm dolu ~()mlegI- . i
seni dinliyorum.
'~i istiyorum; 'kendin de siiyledin, caldigin ~omlegi:
LYCONIDES - Beni de, ailerni de belkl tarnmaz-
' LYCONIDES - Ben mi goyledim?, Ben dernedim
sin, soyleyeyim .sana. §urada benim davim Megadorus
oyle bir §ey., , ', " oturur. Baham Antimakhos'tu; benim adtm Lyconi-
" EUCLio - inkar ml ediyorsun? , II des'tir, anammki Eunomia. '
LYCONiDES - Benim oyle seyden haberim yok
EUCLio, _' Tamrrm sizin aileyi; Ama neymis ben-
diyorum. Neymis 0 altm? Neymis o ~omlek? Hie, ama
den istedigin, onu soyle.
hl~haberim yak. . ' ....
LYCONIDES - Senin bir kizm var .•.
, EUCLtO - Hani' kIT tanrismm korusundan gotur-
diigun ~omlek. Ver kuzum. Seninle yari yarlya payla- EUCLio - Evet, simdi evde.
sirrz, 'Sen onu benden caldm, ama zarar yok, ben sa- , LYCON1DES - Sen, onu dayima vermissin diyor-
lar; oyle mi?
na gene bir kotmfik etmem. Vel', kuzum, hadi, ver.
LYCONIDES - Sen ~I1dITdm da rm bana hITSIZ EUCLio - Dogru soylemi§ler.
diyorsun? Ben,' Eucli6, sen baska bir- §eyi, benim et- LYCONiDES - Dayim beni sana, kizmdan vaz-
ge~tigini soylemem icin gonderdi,
60
61
 COMLEK COMLEK

EUCLtO - niigiin haZl1'lI~ oldu bitti, simdi vaz nerelerde? Goremiyorum. Hele burada biraz bekleye-
geciyor? Meger bugun kadm erkek biitiin tanrilar, bii- y.im. Sonra gider Euclio'yu evinde bulurum. ~imdilik
tiin olmezler beni mahvetmek i!;in elbirHgi etmisler! kizinm dadrsiyle konussun da ondan i§in ashm og-
Bugtin benim altmlarnm kaybedi§im, hep senin dayi- rensin.
run yiiziinden! Ne~i§ bu benim basima gelenler! ,
LYCONIDES - Sen iiziilme, oyle beddua da etme.
~imdi kendi hayrm, saadetin i~in1'kizamn harn, saade- :I
ti icin de, benimle beraber . sozleri soyle bakayim: §u :!
~i
Her §ey tarmlarm izniyle! I . , !
EUCLiO - Her §ey tannlarm izniyle!·
LYCONIDES - Benim i9in de her §ey tanrilarm
. izniyle. ~imdi dinle. Bir adam ne kadar kotii olursa
'olsun, bir kabahat i§ledi mi, gene utamr;: kendini te-
mize 91karmak ister. Elimde olmadan, Euclio, sana \.\

da , kizma da kotiiliik ettim, yalvarmm sana, affet .be-

"
.ni, kanunun emriyle kizm Phaedria'yr bana ver. Iste
~oyliiyorum sana: Ceres bayrami gecesi senin kizma
.:satastim. ~arap Icip eosmustum, genclik de var ...
;,;EUCLtO.- Eyvah! basima bu da mi gelecekti?
LYCONtDES - Neden bOyle inleyip doviinilyor-
........sUn? Daha ne istersin? Kiztmn diigllnii giinii de de 01-
'dun, fena rm? Kizm tam oriuneu ayda dogurdu: ken-
\din' hesabet. Dayim da iste bunun iein kizmdan vaz-
··.,~;:gecU,bana verdi ya! Istersen gir iceri, kendine sor,
•.. "." ··.M .? • V'

.':,:}balt oyle degil.mi .

. '.}i·;\:EUCUO - Mahvoldum, bir umud~m kalmadi ar-
../'iCtik>_Biitiin Ielaketler bir giinde basima geldi. Arka ar-
........
:··ti:kaY~:~;;::··Giripde sorayim bakayim dedikle~in· dogru
:~{,:ifl.~?]l;;i'..
;;>JjS'LYCONIDES - Ben de simdi geliyorum. Sanmrn
::~ki';'~<,' ::''kurtulduk,
::' ,
. ',-,~ ,.:.,':, " ·".:~i~i:·,
slghga vardik. Ama Strobilus da
- :.., ,<>",:',. ",'
63
 C6MLEK

~,':
sonra da beni azat etsin diye yalvarrrtm ..• Hadi anla-
« talim ... (Lyconides'e) Ben ne buldum bilsen ..,. C , ',.

LYCONiDES - Ne buldun? .
STij,OB~US ,.......
Her halde cocuklann baklada bul-
-,.duklari degil,
LYCONIDES +: Huyundur senin; gene alay ediyor-
: sun. (Gidecek gibi doner.)
STROBiLus ,- Hele dur, efendim; soyleyeyim de
,;'dinle. ,
B~iNCI PERDE
'LYCONIDES - Soyle hadi.
STROBiLUS .:: Benim efendlcigim, ben bugun bii-
: yilk bUyUk hazineler buldum ... 't
I. SAlINE
LYCONIDES - Nerede buldun?
STROBiLus - Bir ~omlekte~ iki okka altm dolu
STROBiLus, LYCONiDES, EUCLiO
~.bir Qomlek ...

STROBiLus - OlUmsUz tanrilar! Bana ne bUyUk LYCONiDES - Ne diyorsun? ,

STROBiLUS - ~urada oturan ihtiyar Euclio'dan
sevineler, ne bUyUk bir mutluluk bagisladimz! Com-
lekte tam iki okka altm var, DUnyada var mi benden ("~aldlm.
.zengini? BUtUn Atina'da tanrilarm benden cok iyili- LYCONiDES - Nerede 0, altmlar?
gini gormij~ kimse bulunur mu? STROBiLus - Evde bir sandiga koydum. ~imdi
LYCONIDES - Yamlrmyorum, su yandan kulagi- , sen de beni azat et
rna bir ses ealmdr, L YCONIDES - Senin gibi hi~ bir suetan kacmmaz
STROBiLus - ~urada duran bizim efendi degil : .adarm azat nu ederim?
. .? STROBiLus - Yeter, efendim, yeter. Senin ne
ml.
LYCONiDES - ~u gelen bizim kale degil mi? - .yapmak istedlgini anladim. tyi kandrrdim seni dogru-
STROBiLUS - Ta kendisi, su. Elimden almaga
~.' '
kalkiyordun, degil mi? Sahiden .
.'

. LYCONiDES - Ta kendisi. ,. bulsam, kim bilir ne yapardm.

STROBiLus - Hele yanma gideyim. LYCONiDES - Ben 6yle oyunlara gelmem. Cikar
LYCONiDES - Yilrtiyeyim suna dogru. Kendisine ~::bakallm altmlari,
git de Phaedria'mn ihtiyar dadisiyle konus demistim. .sTROBiLus -. Altmlan nu cikarayrm?
STROBiLus (kendi kendine) - Elime geeen pa-
ralan efendime neden soylemeyeyim?.. Soylerim, '65
F: 5
64
 COMlEK i

, LYCONIDE,S - CIkar altmlari da goluriip SahibiC'-1

ne vereyim! I
STROBiLus .:._Hangi altmlari? I
LYCONIDES .; ~inidi soyledin ya! senin sandik- ,- i I
taki altmlari. !:
!
STROBILUS - Bilirsin l;i benim huyumdur: gene '~
~aka ediyordum ... Yemin ...
LYCONIDES - Sen bilir misin ki...
, STROB1LUS - Herakles haklu icin, istersen oldiir .~.
. beni, Bir §ey alamazsm elimden ...

(Eserin sonu el yazmruarmda yoktur.) (4): i I

AMPHITRYON {*}
PARCAL A R (*) \\
I. Butun bu safran rengl elbiselerln, korsalann parasmr, kadm ,
II ,i
( Amphitrno )

rnasrailanm odernek lein..• i !'

I'
II. Nasil da becerdl! I

III. Gunde ue kuyu kazryordum, ~

IV. Ne gundQzrahat biliyordum, ne gece; artrk uyuyaoajirm barf.
V. ~ana boyle :l;lg zerzevat getirenler, tuzunu blberlnl de"
katsalar, '.
I
.I
Sonunda Strobllus'un com1egl gerl getlrdiglnl, Eucllo'nun .,'
'.da onu krzma drahoma diye bagl!JladlglOt ozetlerden-s
. blliyoruz. .
(*) Bazl gramercilerln eserlerlnde, Plautus'un C;orillek'inden
diye gosterllen bu parcalann, 0 kornedyanm ~I,mdl ellmtz, ;
de bulunmayan 80n perdeslnden oldugu bellldir.

66
(*) M. Alfred Ernout'nun Franstzoa Qevlrlsl esas ahnrruatrr,