Τίτλος: Μαθαίνω για την Κύπρο

Χρόνος διδασκαλίας: δύο (2) διδακτικές περιόδους. Η πραγματική όμως

διάρκεια του προγράμματος εξαρτάται από το πώς θα χειριστεί ο δάσκαλος το
σενάριο, αλλά και από τη δυναμική της τάξης.
Βασικός στόχος:  Να μάθουν οι μαθητές για τους κατοίκους της Κύπρου και τον
πολιτισμό της.

Διδακτικοί στόχος/ Κεντρικοί άξονες:

Αφού ολοκληρωθεί η διδασκαλία του σεναρίου, οι μαθητές θα πρέπει να είναι

ικανοί να:
1. Γνωρίζουν την σύνθεση του πληθυσμού της Κύπρου,
2.. Γνωρίζουν τα ιστορικά στοιχεία, τα οποία διαφοροποίησαν τη
γεωγραφική κατανομή του πληθυσμού της Κύπρου,
3.  Δικαιολογούν βάση των ιστορικών στοιχείων τη συνέχιση του
ελληνισμού
της Κύπρου, (βλέπε βιβλίο δασκάλου)
4.Να προσδιορίζουν τη σχετική θέση της Κύπρου καθώς και των πόλεων
της πάνω στον παγκόσμιο χάρτη,
5.Έρχονται σε επαφή με διάφορους χάρτες που απεικονίζουν την Κύπρο
όπως για παράδειγμα: χάρτης επαρχιών, τοπογραφικός, μορφολογικός,
πολιτικός και παγκοσμίως.

Ποια σχέση έχει το σενάριο αυτό με τα θέματα της γεωγραφίας και ποια σχέση
του με το σχολικό βιβλίο:

Το σενάριο αναφέρεται στο βιβλίο της Γεωγραφίας της Ε΄ Δημοτικού και

ανήκει στην Δ΄ ενότητα «Ελληνισμός εκτός συνόρων». Η μορφή του
κεφαλαίου πριν την διαφοροποιήσουμε δεν εξυπηρετούσε άμεσα το μάθημα
της Γεωγραφίας. Αποσκοπούσε περισσότερο σε ιστορικούς στόχους. Μετά
την διαφοροποίηση το μάθημα συνδέθηκε άμεσα και με άλλες ενότητες του
βιβλίου της γεωγραφίας, όπως για παράδειγμα την πρώτη ενότητα «Οι
χάρτες, ένα εργαλείο για τη μελέτη του κόσμου», αφού έχουμε συμπεριλάβει
χάρτες διαφόρων ειδών αλλά και δραστηριότητες που αφορούν τον
προσανατολισμό. Επίσης, συνδέεται και με την τρίτη ενότητα «Το
ανθρωπογενές περιβάλλον της Ελλάδας» γιατί τα παιδιά θα έχουν ήδη έρθει
σε επαφή με την έννοια ανθρωπογενές περιβάλλον καθώς και με την
γεωγραφική κατανομή του πληθυσμού.

Υλικά που θα χρειαστούν για το σχέδιο μαθήματος:   

Στην κάθε δραστηριότητα  συμπεριλαμβάνονται τα απαραίτητα υλικά που θα

χρειαστούν για τη διεξαγωγή της.

Διαθεματικότητα

Το σενάριο συνδέεται με δυο γνωστικά αντικείμενα:

1
  Της Γεωγραφίας. Μέσα από την χρήση διαφόρων χαρτών
διαπιστώνουν και την θέση που έχει η Κύπρος στο παγκόσμιο χάρτη
και την αξία που της προσδίδει. Έτσι, μαθαίνουν τα σημεία του
ορίζοντα καθώς και το πώς να προσανατολίζονται σε ένα χάρτη.
 Της Ιστορίας. Στο σχέδιο μαθήματος εμπλέκονται ιστορικά γεγονότα
που αφορούν την Κύπρο καθώς και τις συνέπειες του κάθε κατακτητή
στο νησί.

Οργάνωση της τάξεις:

Πριν από την έναρξη του μαθήματος χωρίζουμε τα παιδιά σε ομάδες μεικτής
ικανότητας. Κάθονται ομαδικά για σκοπούς αλληλεπίδρασης, βλέπουν τον
τρόπο εργασίας των άλλων παιδιών, ανταλλάζουν ιδέες και θέτουν
προβληματισμούς.

Μεθόδευση – διδασκαλία της πορείας της διδασκαλίας:

Αρχικά, ως αφορμή για να ξεκινήσουμε το μάθημα, τοποθετούμε πάνω στους

πίνακες δυο πολιτικούς χάρτες της Κύπρου, όπου στον ένα προβάλλει το νησί
πριν την τουρκική εισβολή και στον άλλο δείχνει τη «γραμμή του Αττίλα» που
διχοτομεί το νησί. Με αυτόν τον τρόπο, θέλουμε να τους κινήσουμε το
ενδιαφέρον ώστε να  τους συγκρίνουν, για να τους δημιουργηθούν διάφορα
ερωτήματα όσον αφορά την τούρκικη εισβολή. Έπειτα, θα αναφερθούμε σε
κάποια ιστορικά στοιχεία όσον αφορά την τούρκικη εισβολή και το ρόλο που
έπαιξε η γεωγραφική θέση της Κύπρου. Αυτά που θα αναφέρουμε είναι τα
εξής: Η Κύπρος ανέκαθεν είχε μια αξιοζήλευτη θέση, λόγω του ότι βρίσκεται
μεταξύ τριών ηπείρων, αυτή της Αφρικής, της Ασίας και της Ευρώπης. ‘Έτσι,
δικαιολογημένα αποκαλείται «σταυροδρόμι τριών ηπείρων». Σε αυτό το
σημείο δείχνουμε ένα κομμάτι του παγκόσμιου χάρτη όπου διαγράφεται η
γεωγραφική θέση της Κύπρου ανάμεσα στις 3 ηπείρους.

2
Πέραν αυτού, η Κύπρος, ήταν πλούσια σε πρώτες ύλες, ορυκτό και φυσικό
πλούτο. Έτσι, εκμεταλλευόμενοι τη γεωγραφική της θέση, γίνονταν εμπορικές
συναλλαγές με γειτονικές χώρες. Σε ένα από αυτά τα λιμάνια όπου γίνονταν οι
συναλλαγές, έγινε και η απόβαση του Τούρκικου στόλου, ο οποίος επιτέθηκε
στο λιμάνι της Κερύνειας και τα σημεία όπου βρίσκονταν ελληνοκυπριακές
δυνάμεις. Δυνάμεις αλεξιπτωτιστών ρίχτηκαν σε περιοχές τουρκοκυπριακές
και στην τουρκοκυπριακή συνοικία της Λευκωσίας.

Αυτός θα είναι ένας τρόπος ώστε να εντάξουμε τους μαθητές μας στο θέμα
του μαθήματος.
Αφού τελειώσουμε με το πιο πάνω εισαγωγικό του μαθήματος περνάμε στην
διδασκαλία της πρώτης δραστηριότητας που αναφέρει το βιβλίο του μαθητή.
Θέλοντας να γίνει πιο κατανοητή στα παιδιά, την εμπλουτίζουμε με τον εξής
τρόπο: Ως πρώτο βήμα θα τους εξηγήσουμε τι είναι «η γραμμή του Αττίλα» ,
από που ξεκινά και που τελειώνει  και τι συμβολίζει. Δηλαδή θα πούμε ότι την
«γραμμή του Αττίλα» την δημιούργησαν οι Τούρκοι μετά το τέλος της
τουρκικής εισβολής, χωρίζοντας το νησί στα δυο. Η «γραμμή του Αττίλα»
ονομάστηκε και «Πράσινη Γραμμή» επειδή ο τότε διοικητής των βρετανικών
δυνάμεων στην Κύπρο στρατηγός Γιανγκ την χάραξε με πράσινο μολύβι στον
χάρτη. Η Πράσινη Γραμμή χωρίζει από το 1974 τη Λευκωσία σε δύο μέρη
(ξεκινά από την Αμμόχωστο και τελειώνει στην περιοχή Μόρφου),
καθιστώντας την τη μόνη διαιρεμένη πρωτεύουσα στον κόσμο σήμερα.
Σκοπός αυτής της γραμμής ήταν και είναι να μας θυμίζει ότι εδώ και 47 χρόνια
οι Τούρκοι πέρασαν από την Κύπρο και χώρισαν το νησί στα δυο.

3
Στη συνέχεια θα δείξουμε στους μαθητές δυο διαφορετικούς χάρτες όπου
στον ένα θα δείχνουμε πως ήταν η Κύπρος πριν από το 1974 και στον άλλο
πως διαμορφώθηκε το νησί μετά τον πόλεμο. (γραμμή του Αττίλα)

Δραστηριότητα 1: Το πριν και το μετά.

Υλικά που θα χρειαστούν για την παρακάτω δραστηριότητα:

 Πολιτικοί χάρτες της Κύπρου (πριν και μετά την εισβολή),

 Φωτοαντίγραφα με ασκήσεις αντιστοιχίσεων,
 Χρήση προβολέα για παρουσίαση των χαρτών. 
Ο εκπαιδευτικός με τη χρήση προβολέα δείχνει τον χάρτη της Κύπρου πριν
από το 1974 και ένα άλλο χάρτη όπου φαίνεται η Κύπρος όπως
διαμορφώθηκε μετά την εισβολή. Έπειτα, ο εκπαιδευτικός για να διεγείρει την
παρατηρητικότητα των μαθητών του, ρωτά το εξής: «Ποια η διαφορά του
πρώτου με τον δεύτερου χάρτη;» Αυτό το ερώτημα θα δώσει το έναυσμα για
να ξεκινήσει μια συζήτηση γύρω από το θέμα της «γραμμής του Αττίλα».

Πολιτικός χάρτης της Κύπρου πριν την εισβολή του 1974

Πολιτικός χάρτης της Κύπρου μετά την εισβολή του 1974 με τη «γραμμή του
Αττίλα»:

4
Αφού εμπλουτίσουμε την δραστηριότητα με τον πιο πάνω τρόπο έπειτα θα
αρχίσουμε να διαβάζουμε με τα παιδιά το απόσπασμα της πρώτης
δραστηριότητας από το βιβλίο  μαθητή. Καθώς το διαβάζουμε, για να γίνει πιο
κατανοητό σε αυτά θα δημιουργήσουμε μαζί τους ένα χάρτη εννοιών, όπου θα
επεξηγεί ποιοι κατακτητές πέρασαν με σειρά από την Κύπρο και ποιες ήταν οι
συνέπειες στο νησί.

 Παρακάτω δείχνουμε ένα παράδειγμα χάρτη εννοιών που θα μπορούσαμε

να δημιουργήσουμε με τους μαθητές με βάση το κείμενο:

5
Στη συνέχεια ως άσκηση επαλήθευσης δίνουμε μια άσκηση αντιστοίχισης
όπου θα περιέχει τους κατακτητές που πέρασαν από την Κύπρο και τις
συνέπειες που προκάλεσαν στο νησί, ο καθένας απ’ αυτούς.

Άσκηση 1:

Παρακάτω δίνονται μερικά ανακατεμένα στοιχεία. Μπορείς να τα

αντιστοιχίσεις βρίσκοντας το ταίρι τους;

6
 Αντιστοίχιση κατακτητών της Κύπρου

1. Τρωικός Πόλεμος A. Ήρθαν από την γειτονική

Συρία και το Λίβανο.

2. Μαρωνίτες B. Παραχωρούν την Κύπρο

στην Αγγλία.

3. Αρμένιοι C. Δημιουργία πόλεων σε όλη

την έκταση του νησιού.

4. Τούρκοι D. Απόγονοι μεταναστών που

έφθασαν στην Κύπρο την
εποχή του Βυζαντίου.

 Δραστηριότητα 2: Παιχνίδι γνώσεων.

Υλικά που θα χρειαστούν για την παρακάτω δραστηριότητα:

 Φωτοαντίγραφα με σταυρόλεξο.

Ο εκπαιδευτικός δίνει στους μαθητές φωτοαντίγραφα με το σταυρόλεξο που

θα δημιουργήσει με σκοπό να τους επαναφέρει προηγούμενες γνώσεις αλλά
παράλληλα να κάνει πιο διασκεδαστικό το μάθημα.

Άσκηση 1:

Σε συνεργασία με το διπλανό σου, χρησιμοποιώντας τις γνώσεις σας

απαντήστε τις πιο κάτω ερωτήσεις για να βρείτε τη λύση του σταυρολέξου.

Οι πιθανές ερωτήσεις του σταυρολέξου θα έχουν ως εξής:

1. Ποια θάλασσα βρίσκεται γύρω από την Κύπρο;

2. Σε ποιο τμήμα της Κύπρου βρίσκονται οι Τουρκοκύπριοι;
3. Ποια είναι η πιο μεγάλη τουρκοκρατούμενη οροσειρά;
4. Σε ποιο τμήμα της Κύπρου βρίσκονται οι Ελληνοκύπριοι;
5. Ποιο είναι το πιο ψηλό βουνό της Κύπρου; (κάθετα)
6. Η Κύπρος είναι το σταυροδρόμι ______ ηπείρων. (οριζόντια)
7. Σε ποιο λιμάνι της Κύπρου έγινε η απόβαση των Τούρκων το
1974;
8.  Η «γραμμή του Αττίλα» αρχίζει από την Αμμόχωστο και τελειώνει
στη    ____;
9. Πώς ονομάζονται οι άνθρωποι που έχασαν τις περιουσίες τους;
10. Πώς χαρακτηρίζεται το κλίμα της Κύπρου κατά την περίοδο του
καλοκαιριού;

Απαντήσεις σταυρόλεξου:

7
 1. ΜΕΣΟΓΕΙΟΣ
2. ΒΟΡΕΙΟ
3. ΠΕΝΤΑΔΑΚΤΥΛΟΣ
4. ΝΟΤΙΟ
5. ΤΡΟΟΔΟΣ
6. ΤΡΙΩΝ
7. ΚΕΡΥΝΕΙΑ
8. ΜΟΡΦΟΥ
9. ΠΡΟΣΦΥΓΕΣ
10. ΘΕΡΜΟ

 Δραστηριότητα 3:  Παίξε με τις πόλεις.

Υλικά που θα χρειαστούν για την παρακάτω δραστηριότητα:

 Χάρτης επαρχιών της Κύπρου

 Φωτογραφίες της κάθε επαρχίας της Κύπρου
 Εικόνες με μαθητή που δείχνει το σημείο του ορίζοντα
Σε αυτή την δραστηριότητα βάζουμε τα παιδιά να εργαστούν σε ομάδες.
Δίνουμε στην κάθε ομάδα ένα χάρτη που αναπαριστά τις επαρχίες της
Κύπρου με διαφορετικά χρώματα αλλά και την έκτασή τους. Στόχος του
εκπαιδευτικού είναι η επαναφορά προηγούμενης γνώσης, δηλαδή να
διαπιστώσει κατά πόσο οι μαθητές γνωρίζουν που βρίσκονται οι επαρχίες
αλλά και να παρατηρήσουν τη διαφορά στην έκταση τους.

Χάρτης Επαρχιών της Κύπρου:

Άσκηση 1

Κοίταξε τα διαφορετικά χρώματα στο χάρτη. Τι παρατηρείς; Πόσο διαφέρει

στο μέγεθος η κάθε πόλη;
Στη συνέχεια χωρίζουμε τα παιδιά σε δυο ομάδες και του μοιράζουμε τις
παρακάτω φωτογραφίες. Σε αυτήν την ηλικία προτιμούν οι ομάδες τους να

8
είναι αγόρια κορίτσια. Ο εκπαιδευτικός δείχνει τυχαία ένα συγκεκριμένο
χρώμα πάνω στον χάρτη που αντιστοιχεί σε μια επαρχία και ζητά από τις
ομάδες να σκεφτούν και να πουν σε ποια φωτογραφία τις επαρχίας αναλογεί.
Στη συνέχεια ένας εκπρόσωπος από κάθε ομάδα βγαίνει στον πίνακα για να
τοποθετήσει τις φωτογραφίες επάνω στον χάρτη και να πει τι γνωρίζει για την
αντίστοιχη πόλη, από αυτά που έχουν μάθει.

 Άσκηση 2:

Παρατηρήστε τις φωτογραφίες. Σας θυμίζουν κάτι; Τοποθετήστε τις πάνω στο
χάρτη στο σωστό χρώμα.
Αφού τελειώσει η παραπάνω άσκηση, τους δείχνουμε μια φωτογραφία που
αναπαριστά ένα παιδί να δείχνει με το σώμα του τα σημεία του ορίζοντα.
Ακολούθως ζητάμε από τους μαθητές να προσδιορίσουν την σχετική θέση της
κάθε επαρχίας πάνω στο χάρτη της Κύπρου, σε σχέση με τις άλλες επαρχίες,
συμπληρώνοντας τα κενά των προτάσεων. Δηλαδή, ο εκπαιδευτικός να
αναφέρει ένα παράδειγμα όπως αυτό: η Λάρνακα βρίσκεται δυτικά της
Αμμοχώστου και ανατολικά της Λεμεσού.

Άσκηση 3:
 
Με τη βοήθεια του μαθητή στην εικόνα μπορείς προσδιορίστε τη σχετική θέση
της κάθε πόλης πάνω στο χάρτη της Κύπρου. Όπου: Α=Ανατολή Ν=Νότος
Β=Βορράς και Δ=Δύση. Συμπληρώστε τα παρακάτω κενά και θα το
διαπιστώσεις.
 

Α) Η επαρχία Λάρνακας βρίσκεται ______ της επαρχίας Αμμοχώστου και

ανατολικά της επαρχίας Λεμεσού.
Β)Η επαρχία Λεμεσού βρίσκεται ______ της επαρχίας Πάφου και _____ της
επαρχίας Λευκωσίας.
Γ) Η επαρχία Κερύνειας βρίσκεται _____ της επαρχίας Λευκωσίας.
Δ) Η επαρχία Αμμοχώστου βρίσκεται ______ της επαρχίας Λευκωσίας και
_____ της επαρχίας Λάρνακας.

9
Ε) Η επαρχία Πάφου βρίσκεται _____ της Λεμεσού.
 
 
ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΑΣΚΗΣΗΣ:
 
Α) i) Δυτικά,             ii) Ανατολικά
Β) i) Ανατολικά          ii) Νότια
Γ) Βόρεια
Δ) i) Ανατολικά         ii) Ανατολικά
Ε) Δυτικά

Βιβλιογραφία – βοηθήματα:
 Βιβλίο μαθητή, τετράδιο εργασιών και βιβλίο δασκάλου Γεωγραφίας της
Ε' Δημοτικού.
 http://el.wikipedia.org/wiki/ Γεωγραφίας της Ε' Δημοτικού.

10