05 cách để cải thiện kỹ năng NGHE

Sẽ không khó để nhận ra tầm quan trọng của việc lắng nghe khi nghiên cứu chỉ ra rằng nó
chiếm đến 45 phần trăm thời gian người lớn dành cho giao tiếp. Điều này là đáng kể hơn kỹ năng
nói chiếm 30 phần trăm, và đọc chiếm 16 phần trăm cùng với viết chỉ chiếm chín phần trăm.
Tuy nhiên, nói về tầm quan trọng của nó, sinh viên (và thậm chí cả giáo viên) thường
không chú trọng. Nhưng hãy để ý kỹ năng nghe là thách thức khó nhất trong tất cả các kỹ năng
tiếng Anh.
Có nhiều khó khăn mà một cá nhân có thể phải đối mặt trong việc hiểu một cuộc nói
chuyện, bài giảng hoặc cuộc trò chuyện bằng ngôn ngữ thứ hai (và đôi khi ngay cả trong ngôn
ngữ đầu tiên của họ). Người nói và hoàn cảnh khách quan của người nghe có thể là nguyên nhân
của những khó khăn này.
Các yếu tố khách quan trên bao gồm diễn giả nói nhanh, tiếng ồn, thiếu đầu mối trực
quan (chẳng hạn như nói trên điện thoại), vốn từ vựng hạn chế của người nghe, thiếu kiến thức
về chủ đề và không có khả năng phân biệt âm thanh khác nhau.
Trong khi những thách thức do người nói hoặc hoàn cảnh khách quan có thể nằm ngoài tầm kiểm
soát của người nghe, có một vài kỹ năng hoặc 'chiến lược' mà người học tiếng Anh có thể sử
dụng để hỗ trợ.
1. Dự đoán nội dung
Hãy tưởng tượng bạn vừa mới bật TV. Bạn thấy một người đàn ông mặc bộ đồ đứng
trước một tấm bản đồ lớn với các biểu tượng của mặt trời, mây và sấm sét. Bạn tưởng tượng anh
ta định nói gì với bạn? Nhiều khả năng, đây sẽ là dự báo thời tiết. Bạn có thể nghe những từ như
'nắng', 'gió' và 'u ám'. Có thể bạn sẽ nghe thấy việc sử dụng thì tương lai: 'Nó sẽ là một khởi đầu
cho một ngày lạnh lẽo'; 'sẽ có mưa vào buổi chiều'.
Tùy thuộc vào bối cảnh - một tin tức, một bài giảng trên giảng đường đại học, trao đổi
trong siêu thị - bạn thường có thể dự đoán loại từ và kiểu ngôn ngữ mà người nói sẽ sử dụng.
Kiến thức của chúng ta về thế giới giúp chúng ta dự đoán loại thông tin mà chúng ta có thể nghe
được. Hơn nữa, khi chúng ta dự đoán chủ đề của một cuộc nói chuyện hoặc một cuộc trò chuyện,
tất cả các từ vựng liên quan được lưu trữ trong bộ não của chúng ta được kích hoạt để hiểu rõ
hơn những gì mình đang nghe.
Thực hành: Xem hoặc nghe chương trình truyền hình đã ghi hoặc clip từ YouTube, tạm
dừng sau mỗi vài câu. Hãy thử dự đoán những gì sẽ xảy ra hoặc những gì người nói có thể nói
tiếp theo.
 Bí quyết: Nếu bạn đang tham gia một bài kiểm tra nghe, lướt qua các câu hỏi trước và cố
gắng dự đoán loại thông tin nào bạn cần để nghe. Một câu hỏi bắt đầu bằng cụm 'Có bao
nhiêu…?' có thể sẽ yêu cầu bạn lắng nghe một con số cụ thể hoặc số lượng nào đó.
2. Lắng nghe ý chính
Hãy tưởng tượng bạn là một siêu anh hùng bay trên bầu trời. Từ chiều cao đó, có thể thấy
toàn bộ khu vực là như thế nào, dân cư đông đúc như thế nào, loại nhà ở trong từng khu vực. Khi
nghe, bạn cũng có thể nhận được 'toàn bộ hình ảnh' nhưng với một sự khác biệt quan trọng:
thông tin đến trong một chuỗi. Và trong chuỗi thông tin đó, có những từ nội dung (danh từ, tính
từ và động từ) có thể giúp bạn hình thành bức tranh đó. Chúng ta thường gọi điều này là lắng
nghe ý chính.
Ví dụ, từ 'thực phẩm', 'bạn bè', 'vui', 'công viên' và 'ngày nắng' có ý nghĩa riêng của chúng,
nhưng khi bạn nghe các từ theo thứ tự, chúng giúp tạo thành bối cảnh của một bữa ăn ngoài trời.
Thực hành: Tìm một đoạn video ngắn với phụ đề về một chủ đề mà bạn quan tâm. Sử
dụng tiêu đề để giúp bạn dự đoán nội dung và sau đó lắng nghe các từ nội dung. Quay lại và
nghe lại với phụ đề. Bạn đã hiểu bao nhiêu phần trong lần nghe đầu tiên? Hãy thử lại sau một
tuần.
Bí quyết: Khi bạn học từ mới, hãy thử nhóm chúng lại với các từ khác được sử dụng
trong ngữ cảnh tương tự. Bản đồ tư duy (mindmap) rất hữu ích trong trường hợp này.
3. Phát hiện từ ngữ báo hiệu
Cũng giống như đèn giao thông trên đường, có biển chỉ dẫn bằng ngôn ngữ giúp chúng ta
theo dõi những gì chúng ta đang nghe. Những từ này, liên kết ý tưởng, giúp chúng ta hiểu những
gì người nói đang nói về và nơi họ đang nói. Chúng đặc biệt quan trọng trong các bài thuyết trình
và bài giảng.
Ví dụ, nếu một giảng viên đại học nói: 'Tôi sẽ nói về ba yếu tố ảnh hưởng đến hiện tượng
nóng lên toàn cầu...' sau đó bạn có thể nghe cụm từ 'trước hết', 'chuyển sang' và 'tóm tắt' để chỉ ra
phần tiếp theo của buổi nói chuyện. Các từ và cụm từ khác có thể hoạt động theo cách tương tự.
Ví dụ, để làm rõ ('nói cách khác', 'để đặt nó theo cách khác'); để đưa ra các ví dụ ('để minh họa
điều này', 'ví dụ').
Thực hành: Hầu hết các cuốn sách học dành cho người học tiếng Anh đi kèm với một cái
đĩa CD và lời thoại. Tìm ví dụ về bài thuyết trình hoặc bài giảng kinh doanh và xem có bao nhiêu
cụm từ báo hiệu bạn có thể xác định (nghe nhiều hơn một lần nếu cần). Sau đó kiểm tra ghi chú
của bạn và đối chiếu với lời thoại.
Bí quyết: Trong sổ ghi chép của bạn, các cụm từ báo hiệu nên được nhóm lại theo chức
năng và thêm các thành ngữ mới khi bạn bắt gặp chúng.
4. Lắng nghe từng chi tiết
 Hãy tưởng tượng bạn là một thám tử xem xét kỹ những tòa nhà mà bạn đã thấy trước đó
như một siêu anh hùng. Lần này, thay vì tham gia vào bức tranh lớn, bạn đang tìm kiếm một cái
gì đó cụ thể và không cần quan tâm bất cứ điều gì không phù hợp với những gì trong danh sách
của bạn. Tương tự, khi nghe chi tiết, bạn quan tâm đến một loại thông tin cụ thể - có lẽ là một số,
tên hoặc đối tượng. Bạn có thể bỏ qua bất kỳ điều gì không có liên quan. Bằng cách này, bạn có
thể thu hẹp tìm kiếm của mình và nghe được chi tiết bạn cần.
Trong một bài kiểm tra nghe, nếu bạn được yêu cầu viết tuổi của một người, hãy lắng
nghe các từ liên quan đến tuổi tác ('già', 'trẻ', 'năm', 'ngày sinh', v.v.) hoặc một số từ có thể đại
diện cho tuổi của người đó. Nếu đó là cuộc trò chuyện, bạn có thể chờ đợi để nghe ai đó bắt đầu
câu hỏi với câu hỏi 'Bao nhiêu tuổi ...?'
Thực hành: Chọn một loại thông tin chi tiết bạn muốn thực hành lắng nghe và xem các
chương trình mà bạn mong muốn nhận được thông tin đó. Ví dụ: bạn có thể nghe báo cáo thời
tiết để biết chi tiết về thời tiết hoặc bạn có thể theo dõi tin tức thể thao để tìm ra kết quả mới nhất.
Bí quyết: Nếu bạn đang tham gia một bài kiểm tra, ngay sau khi bạn nhận được câu hỏi
giấy, lướt qua các câu hỏi, gạch chân các từ quan trọng và quyết định loại chi tiết bạn cần nghe.
5. Suy luận ý nghĩa
Hãy tưởng tượng bạn là một khách du lịch ở một đất nước có ngôn ngữ bạn không nói.
Trong một nhà hàng, bạn giao một thẻ tín dụng để thanh toán cho hóa đơn, nhưng thu ngân có vẻ
như đang nói điều gì đó xin lỗi để đáp lại. Mặc dù bạn không hiểu lời họ nói, bạn có thể kết luận
rằng nhà hàng không nhận thẻ tín dụng và bạn cần phải thanh toán bằng tiền mặt. Đây là kỹ thuật
suy luận ý nghĩa: sử dụng manh mối và kiến thức về một tình huống để tìm hiểu ý nghĩa của
những gì chúng ta nghe.
Tương tự như vậy, chúng ta có thể phỏng đoán mối quan hệ giữa con người với những từ
mà họ sử dụng, mà không phải tìm ra trực tiếp. Thực hiện cuộc trò chuyện sau:
A: Tom, em đã làm bài tập về nhà chưa?
B: Em đã làm thưa thầy, nhưng con chó đã gặm nát nó.
A: Đó là một lý do né tránh tồi tệ. Em sẽ không bao giờ vượt qua bài kiểm tra nếu không học
hành chăm chỉ hơn.
Chúng ta có thể suy ra từ việc sử dụng từ 'bài tập về nhà' và 'các bài kiểm tra' rằng đây là
cuộc trò chuyện giữa một học sinh và giáo viên của mình. Bằng cách sử dụng các đầu mối theo
ngữ cảnh và kiến thức của chúng ta về thế giới, chúng ta có thể tìm ra những gì đang được nói, ai
đang nói và những gì đang diễn ra.
Thực hành: Tìm một video trên YouTube về một chương trình truyền hình nổi tiếng, ví
dụ: Friends. Bây giờ, thay vì xem nó, chỉ cần lắng nghe cuộc đối thoại. Bạn có thể phỏng đoán
về những gì đang diễn ra, ai đang nói và mối quan hệ của họ là gì? Bây giờ hãy nghe lại video
lần thứ hai nhưng cũng xem nó. Kết luận của bạn có đúng không?
Bí quyết: nếu nghe một từ mà bạn không hiểu, hãy thử đoán ý nghĩa của từ đó dựa trên
ngữ cảnh hoặc tình huống thực tế. Bạn cũng đừng lo lắng nếu không hiểu hết từ lần nghe đầu
tiên. Càng thực hành nhiều, bạn sẽ càng tiến bộ!
Trên đây là những bí quyết để cải thiện kỹ năng nghe. Mặc dù dự đoán nội dung là chiến
lược hiệu quả nhất, nhưng nó cần được kết hợp với những kỹ năng đã được liệt kê trên để có
được kết quả tốt nhất.