Preventiefiche

Gebruik van gevaarlijke agentia

P000-06/2019

1 Wetgeving
De evolutie van de Europese reglementering in verband met chemicaliën
brengt een reeks wijzigingen met zich mee die rechtstreeks betrekking hebben
op de gebruikers van deze chemicaliën, voornamelijk op het vlak van de
etikettering en de veiligheidsinformatiebladen (VIB's). Welke gevolgen
heeft dit voor de gebruiker op de bouwplaats?

1.1 De wetgeving voor de leverancier

De REACH-verordening (verordening EG nr. 1907/2006) bepaalt de criteria
voor het op de markt brengen van chemische stoffen door middel van de
registratie, beoordeling en autorisatie van deze stoffen door de bevoegde
instanties.
Een van de instrumenten voor een goede werking van REACH is de CLP-
verordening (verordening EG nr. 1272/2008) met betrekking tot de indeling,
etikettering en verpakking van deze chemicaliën. Met deze verordening is een
nieuw systeem (GHS: Globally Harmonized System) ingevoerd voor de
indeling en de aanduiding van de risico's. Het doel hiervan was om te
beschikken over een wereldwijd geharmoniseerd systeem en op die manier
eenzelfde taal te kunnen spreken, ongeacht waar de stoffen gefabriceerd zijn
en/of gebruikt worden.

1.2 De wetgeving voor de gebruiker

Wat de wetgeving voor de gebruiker betreft, zijn er, naast de wet van 4
augustus 1996, waarin de preventiebeginselen en het begrip risicoanalyse
vastgesteld worden voor elke arbeidssituatie, nog een groot aantal titels van
de codex over het welzijn op het werk die bepaalde verplichtingen opleggen
voor het gebruik van chemische stoffen in het kader van de
beroepsuitoefening. Hieronder de belangrijkste wetgevende teksten die van
toepassing zijn:
■ De titel 1 ‘Chemische agentia’ van boek VI van de codex – aangevuld
bij de titel 2 ‘Kankerverwekkende, mutagene en reprotoxische agentia’
van boek VI van de codex;
■ De titel 4 ‘Maatregelen in verband met het gezondheidstoezicht op de
werknemers’ van boek I van de codex;
■ De titel 2 ‘Persoonlijke beschermingsmiddelen’ van boek IX van de
codex;
■ het KB van 25 januari 2001 betreffende de tijdelijke of mobiele
bouwplaatsen.

Constructiv streeft steeds naar betrouwbaarheid van de gepubliceerde informatie, rekening houdend met de huidige stand van de regelgeving en de techniek. De organisatie kan echter niet
aansprakelijk worden gesteld voor de gepubliceerde informatie. De raadgevingen in deze preventiefiche ontslaan de lezer niet van de verplichting om de geldende regelgeving na te leven. De
reproductie van teksten en illustraties is toegestaan mits de uitdrukkelijke toestemming van Constructiv en duidelijke bronvermelding.

Constructiv
Koningsstraat 132 bus 1  1000 BRUSSEL
t +32 2 209 65 65  f +32 2 209 65 00 1/
www.constructiv.be  info@constructiv.be
13
 Overeenkomstig de hiërarchie van de preventiebeginselen gaat de voorkeur,
na een beoordeling van het risico en na het uitschakelen van de risico's die
vermeden kunnen worden, naar collectieve beschermingsmaatregelen,
waarbij de nadruk gelegd wordt op een weldoordachte organisatie van het
werk. PBM's worden enkel gebruikt als aanvulling op de collectieve
maatregelen. Ze worden gratis verstrekt en onderhouden door de werkgever.
In het punt "Preventiemaatregelen" gaan we dieper in op de praktische
toepassing van deze reglementering.

2 De CLP-indeling voor meer precisie bij de

etikettering en bij veiligheidsinformatiebladen

Deze indeling, die gebaseerd is op het GHS-systeem, bevat 28

gevarenklassen (16 fysische gevarenklassen, 10
gezondheidsgevarenklassen en 2 milieugevarenklassen). Elk van deze
klassen is nog eens onderverdeeld in categorieën volgens de ernst van de
risico's. Voor de klasse van de ontvlambare vloeistoffen zijn er zo 3
gevarencategorieën bepaald in functie van het vlampunt van de stof. Dat is
ook het geval voor kankerverwekkende stoffen, die onderverdeeld worden in
categorieën 1A, 1B en 2, naargelang de carcinogeniteit voor de mens
bewezen, verondersteld of vermoed wordt.
Bij elke klasse en categorie horen een of meerdere van de 9 pictogrammen,
die bestaan uit een zwart symbool op een witte achtergrond die omrand
wordt door een rode ruit. Afhankelijk van de ernstgraad van het risico staat
het signaalwoord 'Opgelet' of 'Gevaar' onder deze pictogrammen, waarbij
'Gevaar' voorbehouden is voor de categorieën met het grootste gevaar.
Hieronder vindt u een overzicht van de pictogrammen en hun mogelijke
betekenis. Voor gedetailleerdere informatie kunt u ook dit document
raadplegen:
http://www.antigifcentrum.be/publicaties-en-folders/dossier-nieuwe-
etikettering-voor-bedrijven/gevarenpictogrammen

Constructiv streeft steeds naar betrouwbaarheid van de gepubliceerde informatie, rekening houdend met de huidige stand van de regelgeving en de techniek. De organisatie kan echter niet
aansprakelijk worden gesteld voor de gepubliceerde informatie. De raadgevingen in deze preventiefiche ontslaan de lezer niet van de verplichting om de geldende regelgeving na te leven. De
reproductie van teksten en illustraties is toegestaan mits de uitdrukkelijke toestemming van Constructiv en duidelijke bronvermelding.

Constructiv
Koningsstraat 132 bus 1  1000 BRUSSEL
t +32 2 209 65 65  f +32 2 209 65 00 2/13
www.constructiv.be  info@constructiv.be
 Aangezien de criteria voor de indeling onderling verschillen tussen de
systemen, is de omzetting van de pictogrammen van het oude naar het
nieuwe systeem niet zo eenvoudig. Als we het voorbeeld nemen van een
vloeistof met een vlampunt van 57°C, classificeert de nieuwe CLP-verordening
deze chemische stof als 'ontvlambaar' in categorie 3 (de minst ernstige), terwijl
ze in het oude systeem niet beschouwd werd als gevaarlijke chemische stof.
Ter informatie heeft de Federale Overheidsdienst Werkgelegenheid, Arbeid en
Sociaal Overleg wel concordantietabellen opgesteld, die beschikbaar zijn op
de volgende website:
www.werk.belgie.be/WorkArea/DownloadAsset.aspx?id=35868

Symbolen Mogelijke effecten

De stof kan schadelijk, giftig, irriterend en/of sensibiliserend

zijn. Ze kan leiden tot allergieën of slaperigheid of duizeligheid
veroorzaken.
Deze stof is corrosief en kan brandwonden aan de huid en/of
oogletsels veroorzaken. Ze kan metalen doen roesten.

Deze stof is ontvlambaar. In bepaalde gevallen kan er

zelfontbranding van deze stof optreden.

Deze stof is oxiderend. Ze bevordert de verbranding van

andere stoffen, kan een brand veroorzaken of erger maken, of
zelfs een explosie veroorzaken als er ontvlambare producten
aanwezig zijn.
Deze stof kan ontploffen als bepaalde bijkomende
voorzorgsmaatregelen niet genomen worden.

Gas onder druk. Kan ontploffen en/of vrieswonden

veroorzaken als er geen bijkomende voorzorgsmaatregelen
genomen worden.
Deze stof is erg giftig en kan dodelijk zijn als ze ingeslikt of
ingeademd wordt.

Deze stof kan kanker, mutaties, vruchtbaarheidsproblemen,

allergieën, astma, ademhalingsmoeilijkheden of andere
ernstige aandoeningen veroorzaken.
Deze stof is milieugevaarlijk en giftig voor het aquatisch milieu.

Wat ten slotte de aanduiding van de gevaren en de daaruit voortvloeiende

preventiemaatregelen betreft, zijn de H-zinnen (gevaren-aanduidingen) de
opvolger van de R-zinnen (risicozinnen) en vervangen de P-zinnen
(veiligheidsaanbevelingen) de S-zinnen (veiligheids-zinnen). In bepaalde
gevallen verduidelijkt een EUH-aanduiding de risico's van een andere aard.

Constructiv streeft steeds naar betrouwbaarheid van de gepubliceerde informatie, rekening houdend met de huidige stand van de regelgeving en de techniek. De organisatie kan echter niet
aansprakelijk worden gesteld voor de gepubliceerde informatie. De raadgevingen in deze preventiefiche ontslaan de lezer niet van de verplichting om de geldende regelgeving na te leven. De
reproductie van teksten en illustraties is toegestaan mits de uitdrukkelijke toestemming van Constructiv en duidelijke bronvermelding.

Constructiv
Koningsstraat 132 bus 1  1000 BRUSSEL
t +32 2 209 65 65  f +32 2 209 65 00 3/13
www.constructiv.be  info@constructiv.be
 Deze vermeldingen moeten H-zinnen
voluit en integraal op het
etiket staan. In de praktijk Codering Gevarenaanduidingen
voor een stof die irriterend is H200 tot H299 Fysische gevaren
voor de huid, moet het etiket
de ondubbelzinnige H300 tot H399 Gevaren voor de
gezondheid
vermelding 'Veroorzaakt
huidirritatie' (eventueel H400 tot H499 Gevaren voor het milieu
voorafgegaan door de code
EUHxxx Risico’s van andere aard
H315) bevatten.

P-zinnen
2.1 Het etiket Codering Preventiemaatregelen

Etiketten zijn het laatste P100 tot P199 Algemene maatregelen

informatieniveau: enkel de P200 tot P299 Specifieke maatregelen
eindgebruiker wordt ermee voor het gebruik
op de hoogte gebracht van
de gevaren en, zonder dat ze P300 tot P399 Maatregelen bij een
ongeval
een reëel preventiebeleid
vervangen, geven ze enkele P400 tot P499 Opslag van de stoffen
aanwijzingen voor de
P500 tot P599 Verwijderen van het afval
organisatie van dit beleid. Er
moet een etiket aanwezig zijn
op elke verpakking van een gevaarlijke stof of mengsel van gevaarlijke stoffen
die gebruikt wordt in een beroepsmatige context.
Elk etiket van een gevaarlijke stof of mengsel van gevaarlijke stoffen moet
minstens de volgende inlichtingen bevatten:

TRICHLOORETHYLEEN
*Voor zuivere stoffen: de EC: 201-167-4 CAS: 79-01-6 CATALOGUS: 602-027-00-9
chemische naam en
eventueel een GEVAAR
identificatienummer.
*Voor mengsels: de H315: Veroorzaakt huidirritatie
commerciële naam en de H319: Veroorzaakt ernstige oogirritatie
chemische naam van de H336: Kan slaperigheid of duizeligheid veroorzaken
bestanddelen op basis van H341: Verdacht van het veroorzaken van genetische schade
de classificatie. H350: Kan kanker veroorzaken
*De contactgegevens van H412: Schadelijk voor in het water levende organismen, met
de leverancier (naam, adres langdurige gevolgen
en telefoonnummer van de
verdeler). P202: Pas gebruiken nadat u alle veiligheidsvoorschriften gelezen
*De passende CLP-picto- en begrepen heeft
grammen P273: Voorkom lozing in het milieu
*Het signaalwoord:
aandacht of gevaar P308+P313: Na (mogelijke) blootstelling: een arts raadplegen
(afhankelijk van het
risiconiveau) De etiketten moeten altijd zichtbaar zijn en moeten verplicht opnieuw
*De gevarenaanduidingen aangemaakt worden als ze beschadigd zijn of als stoffen/preparaten
(H-zinnen) herverpakt worden!
*De veiligheidsaanbeve-
lingen (P-zinnen)
*De eventuele aanvullende
inlichten (UEH-zinnen)
*Hiernaast vindt u een
voorbeeld van een etiket
dat overeenkomstig de
regelgeving is.

Constructiv streeft steeds naar betrouwbaarheid van de gepubliceerde informatie, rekening houdend met de huidige stand van de regelgeving en de techniek. De organisatie kan echter niet
aansprakelijk worden gesteld voor de gepubliceerde informatie. De raadgevingen in deze preventiefiche ontslaan de lezer niet van de verplichting om de geldende regelgeving na te leven. De
reproductie van teksten en illustraties is toegestaan mits de uitdrukkelijke toestemming van Constructiv en duidelijke bronvermelding.

Constructiv
Koningsstraat 132 bus 1  1000 BRUSSEL
t +32 2 209 65 65  f +32 2 209 65 00 4/13
www.constructiv.be  info@constructiv.be
 3 Het veiligheidsinformatieblad

De VIB's (of MSDS-fiches, Medical Safety Data Sheets) worden gebruikt als
identiteitskaart voor gevaarlijke stoffen en mengsels. Het zijn documenten
die bij gevaarlijke agentia gevoegd worden en die bedoeld zijn om het veilige
gebruik van deze agentia te waarborgen. Ze zijn een aanvulling op de
etikettering van de stoffen en bevatten gedetailleerde informatie over de
risico's en preventiemaatregelen die ingevoerd moeten worden.

Ze bestaan uit de De zestien rubrieken van een veiligheidsinformatieblad

volgende zestien
rubrieken (in de tabel 1 Identificatie van de stof, van de fabrikant/leverancier +
staan de algemene noodnummer + voorziene gebruik van de stof
inlichtingen op een grijze
achtergrond, de gevaren 2 Samenstelling en identificatie van de agentia en
op een rode achtergrond desgevallend hun concentratie
en de adviezen in 3 Identificatie van de gevaren: pictogrammen,
verband met de preventie
gevarenaanduidingen en veiligheidsaanbevelingen
op een groene
achtergrond 4 Eerstehulpmaatregelen bij noodgevallen
5 Brandbestrijdingsmaatregelen
6 Maatregelen bij het accidenteel vrijkomen van de stof
(schoonmaak, verwijdering, dragen van PBM’s, …)
7 Specifieke maatregelen bij het gebruik en de opslag van de
stof
8 Grenswaarden voor beroepsmatige blootstelling, controle van
de blootstelling van de werknemers, algemene
maatregelen en te gebruiken PBM’s
9 Fysische en chemische eigenschappen
10 Stabiliteit van de stof en chemische reactiviteit
11 Toxicologische informatie: toxicologische effecten en
wegen van blootstelling
12 Ecotoxicologische informatie: schadelijke effecten voor het
milieu, verspreiding, afbreekbaarheid, …
13 Afvalverwerkingsmethodes
14 Informatie met betrekking tot het vervoer (UN-nummer,
verpakking, ADR, …)
15 Reglementaire informatie (etikettering, …)
16 Aanvullende informatie met betrekking tot veiligheid

Constructiv streeft steeds naar betrouwbaarheid van de gepubliceerde informatie, rekening houdend met de huidige stand van de regelgeving en de techniek. De organisatie kan echter niet
aansprakelijk worden gesteld voor de gepubliceerde informatie. De raadgevingen in deze preventiefiche ontslaan de lezer niet van de verplichting om de geldende regelgeving na te leven. De
reproductie van teksten en illustraties is toegestaan mits de uitdrukkelijke toestemming van Constructiv en duidelijke bronvermelding.

Constructiv
Koningsstraat 132 bus 1  1000 BRUSSEL
t +32 2 209 65 65  f +32 2 209 65 00 5/13
www.constructiv.be  info@constructiv.be
 In de praktijk:

■ Bij de aankoop van elke gevaarlijke chemische stof moeten de VIB's

door de verdeler/fabrikant verstrekt worden in de taal van de
gebruiker.*1
■ De werkgever moet ervoor zorgen dat er een kopie gegeven
wordt aan de arbeidsarts en aan zijn preventieadviseur. Hij moet
rekening houden met hun adviezen bij het vastleggen van de
preventiemaatregelen.
■ De bladen moeten ook ter beschikking van de werknemers gesteld
worden.

Dit document moet opgenomen worden in de industriële keten wanneer een

chemische stof geleverd wordt aan een derde beroepsmatige gebruiker, maar
het moet niet verstrekt worden aan het grote publiek als de aanduidingen op
het etiket volstaan om de veiligheid van de gebruiker te waarborgen. De
VIB's moeten beschikbaar zijn op de werf als 'geheugensteuntje' voor de
werknemers die blootgesteld worden aan deze producten, aanvullend op hun
werkinstructies.
Het is uiterst belangrijk dat elke gebruiker dit document in zijn
integraliteit leest voor elk gebruik van een gevaarlijke chemische stof.
Ten slotte willen we benadrukken dat rubriek 1 het door de fabrikant voorziene
relevante gebruik of het door de fabrikant ontraden gebruik van de stof bevat.
In rubrieken 3 en 15 worden dan weer de beperkingen voor het gebruik
vermeld als die bestaan. Voorafgaand aan de toepassing van een stof moeten
we ons er dan ook altijd van verzekeren dat het gebruik van de stof wel
degelijk overeenstemt met het in het VIB beschreven gebruik. Als dat niet
zo is, is de gebruiker verplicht om de fabrikant te raadplegen om zijn eigen
beoordeling van de chemische veiligheid uit te voeren en om een VIB op te
stellen dat aangepast is aan dit gebruik.

Kijk ook de NAPO film « Pas op : Chemische

stoffen ! »

http://www.napofilm.net/nl/napos-films/multimedia-
film-episodes-listing-
view?set_language=nl&filmid=napo-012-danger-
chemicals

1 Vanuit het standpunt van de REACH-verordening moeten de VIB's verstrekt worden

in de officiële taal van de streek. Gezien de doelstelling van deze bladen en de eisen
uit titel 1 ‘Chemische agentia’ van boek VI van de codex (werknemers moeten op de
hoogte gebracht worden van de gevaren, risico's en preventiemaatregelen) is een
versie in de taal van de gebruiker echter nodig als deze een andere taal spreekt.
Constructiv streeft steeds naar betrouwbaarheid van de gepubliceerde informatie, rekening houdend met de huidige stand van de regelgeving en de techniek. De organisatie kan echter niet
aansprakelijk worden gesteld voor de gepubliceerde informatie. De raadgevingen in deze preventiefiche ontslaan de lezer niet van de verplichting om de geldende regelgeving na te leven. De
reproductie van teksten en illustraties is toegestaan mits de uitdrukkelijke toestemming van Constructiv en duidelijke bronvermelding.

Constructiv
Koningsstraat 132 bus 1  1000 BRUSSEL
t +32 2 209 65 65  f +32 2 209 65 00 6/13
www.constructiv.be  info@constructiv.be
 4 Preventiemaatregelen

Net als voor elke preventiemaatregel zijn de algemene beginselen uit de wet
van 4 augustus 1996 van toepassing: de preventie moet op een
georganiseerde en geplande manier benaderd worden!
Eerst en vooral legt de reglementering een evaluatie van de risico's voor de
gezondheid op. Voor elke stof die als gevaarlijk gekwalificeerd wordt, stellen
GBB's (grenswaarden voor beroepsmatige blootstelling) de
concentratiedrempels vast die niet overschreden mogen worden op de
arbeidsplaatsen. Zo verplicht de huidige wetgeving de werkgever om de
arbeidsarts in te lichten over het gebruik van gevaarlijke chemische agentia,
zodat deze een opvolging van de werknemers kan verzekeren
(gezondheidstoezicht). De GBB's moeten op hun beurt beschouwd worden als
maximale waarden die nooit overschreden mogen worden. De risico's – en
bijgevolg ook de blootstelling en de concentraties aan chemische stoffen –
moeten beperkt worden tot een strikt minimum! De werkgever is dus verplicht
om metingen uit te voeren om de concentraties aan chemische agentia op de
arbeidsplaatsen vast te stellen en daar het risiconiveau uit af te leiden. Met
behulp van de arbeidsarts beoordeelt hij de risico’s die voortvloeien uit het
gebruik van de chemische stoffen en neemt hij de gepaste
preventiemaatregelen om te waarborgen dat de blootstelling van de
werknemers onder de GBB's blijft.
Wanneer er geen reële metingen van de concentraties ter plaatse uitgevoerd
worden, zijn een risicobeoordeling en blootstellingsscenario's absoluut
noodzakelijk vooraleer er gepraat kan worden over om het even welk aspect
van de preventie.

Risicobeoordelingen

Bij het uitvoeren van de risicobeoordeling van een chemische stof

moet de werkgever, die hulp krijgt van zijn preventieadviseur en zijn
arbeidsarts, onder andere rekening houden met de volgende factoren:
■ de gevarenkenmerken van de chemische stoffen en de
inlichtingen met betrekking tot de veiligheid en gezondheid die
hij moet verzamelen bij de leverancier (onder andere via de
VIB's);
■ het niveau, de wegen en de duur van de blootstelling (via het
ademhalingssysteem, via de huid of via andere soorten
blootstelling, enkele minuten of enkele uren, een hoge of lage
dosis?);
■ de omstandigheden waarin de activiteit met de chemische stof
verloopt (ventilatie, ophoping van stof(fen), co-activiteit, …?).

Vervolgens komt de uitwerking van preventiemaatregelen. We beginnen met

het vermijden van de risico's die vermeden kunnen worden. Vervolgens
beoordelen we de risico's die niet vermeden kunnen worden en bestrijden we
die aan de bron. Daarbij geven we de voorkeur aan materiële en collectieve
maatregelen boven persoonlijke beschermingsmaatregelen. Ten slotte
volgen instructies en de signalisatie van de resterende risico's.

Constructiv streeft steeds naar betrouwbaarheid van de gepubliceerde informatie, rekening houdend met de huidige stand van de regelgeving en de techniek. De organisatie kan echter niet
aansprakelijk worden gesteld voor de gepubliceerde informatie. De raadgevingen in deze preventiefiche ontslaan de lezer niet van de verplichting om de geldende regelgeving na te leven. De
reproductie van teksten en illustraties is toegestaan mits de uitdrukkelijke toestemming van Constructiv en duidelijke bronvermelding.

Constructiv
Koningsstraat 132 bus 1  1000 BRUSSEL
t +32 2 209 65 65  f +32 2 209 65 00 7/13
www.constructiv.be  info@constructiv.be
 In het kader van een bouwplaats wordt de reikwijdte van de beginselen uit de
wet betreffende het welzijn van de werknemers bij de uitvoering van hun werk
bovendien uitgebreid naar alle aanwezige personen op de bouwplaats door
het KB van 25 januari 2001 betreffende de tijdelijke of mobiele bouwplaatsen.
In deze context bestaat er een wederzijdse informatie- en
samenwerkingsverplichting tussen de verschillende ondernemingen die
tegelijk aanwezig zijn of die elkaar opvolgen op de bouwplaats, met inbegrip
van zelfstandigen. Het is van essentieel belang dat de werknemers die niet
vertrouwd zijn met het gebruik van chemische agentia, ook geïnformeerd
worden over de risico's waaraan ze blootgesteld kunnen worden door andere
vaklieden die gebruik maken van deze stoffen, zodat ze de meest geschikte
preventiemaatregelen kunnen nemen.

Om al deze bepalingen te kunnen toepassen en een efficiënt preventiebeleid

te kunnen voeren zijn overeenkomstige etiketten en
veiligheidsinformatiebladen twee onontbeerlijke communicatiemiddelen,
zowel voor de hiërarchische lijn als voor de werknemer (eindgebruiker van het
product). Het onderstaande schema geeft een samenvatting van de aanpak
inzake preventie die gevolgd moet worden bij elke activiteit waarbij
werknemers blootgesteld worden aan gevaarlijke chemische agentia

Een laatste tip

Ten slotte mogen we het eerste preventiebeginsel, dat aan de basis ligt van
alle reglementaire bepalingen in verband met veiligheid op het werk, niet uit
het oog verliezen: het risico vermijden!
Vooraleer er een gevaarlijke stof gebruikt worden, zou de eerste vraag die
gesteld moet worden, dan ook deze moeten zijn: moeten we echt een
gevaarlijke stof gebruiken? Bestaan er minder gevaarlijke alternatieven ter
vervanging?

Constructiv streeft steeds naar betrouwbaarheid van de gepubliceerde informatie, rekening houdend met de huidige stand van de regelgeving en de techniek. De organisatie kan echter niet
aansprakelijk worden gesteld voor de gepubliceerde informatie. De raadgevingen in deze preventiefiche ontslaan de lezer niet van de verplichting om de geldende regelgeving na te leven. De
reproductie van teksten en illustraties is toegestaan mits de uitdrukkelijke toestemming van Constructiv en duidelijke bronvermelding.

Constructiv
Koningsstraat 132 bus 1  1000 BRUSSEL
t +32 2 209 65 65  f +32 2 209 65 00 8/13
www.constructiv.be  info@constructiv.be
 4.1 Enkele praktische aanbevelingen
Zonder dat ze een reëel preventiebeleid dat gebaseerd is op een reële
analyse van de risico's van de arbeidspost, kunnen vervangen, zijn er toch
enkele elementaire raadgevingen van toepassing tijdens het gebruik, het
vervoer en de opslag van elke gevaarlijke chemische stof:
4.1.1 Tijdens het gebruik
■ Systematisch van de leverancier eisen dat hij het
veiligheidsinformatieblad bij de stof voegt en zich ervan
verzekeren altijd over de recentste versies te beschikken.
■ De arbeidsarts op de hoogte brengen van het gebruik van
gevaarlijke stoffen en hem een kopie van de VIB's bezorgen. Op die
manier kan hij een gepaste medische opvolging van de werknemers
verzekeren.
■ Nooit een etiket van een verpakking halen; de etiketten moeten
altijd zichtbaar zijn en moeten verplicht opnieuw aangemaakt worden
als ze beschadigd zijn of als stoffen herverpakt worden!
■ Kennis nemen van de etikettering van de stof en van de VIB's en
zich ervan verzekeren de risico's en toe te passen
preventiemaatregelen goed begrepen te hebben vóór het gebruik.
■ Systematisch controleren of het gebruik dat u wilt maken van de stof,
wel voorzien is in het VIB en niet opgenomen is bij de beperkingen
voor het gebruik of de onverenigbaarheden. Als het gebruik niet
voorzien is in het VIB, moet u een andere stof gebruiken of contact
opnemen met de leverancier om u ervan te verzekeren dat het gebruik
van de stof veilig is en het VIB en de preventiemaatregelen
aanpassen in functie van het werkelijke gebruik dat u maakt van de
stof.
■ Nooit stoffen mengen zonder dat u hun chemische verenigbaarheid
gecontroleerd heeft.
■ U er bij herverpakking van verzekeren dat de verpakking verenigbaar
is met de stof (reactiviteit).
Waken over de fysieke scheiding van onverenigbare producten (zie
tabel hierna), zowel bij het gebruik als bij de opslag.
■ De hoeveelheden gevaarlijke stoffen op de arbeidsplaatsen beperken
tot een strikt minimum. De rest moet opgeslagen worden op een
veiligere plaats.
■ In overleg met de arbeidsarts en de preventieadviseur de
arbeidsmethodes en procedures opstellen en formaliseren door
middel van geschreven instructies en een praktische opleiding,
zodat de werknemers op de hoogte zijn van de chemische risico's en
de preventiemiddelen die ze moeten volgen om zich ertegen te
wapenen (methodes, gebruik van arbeidsmiddelen, gereedschappen
en machines, basisvoorzorgsmaatregelen, dagelijkse controles,
procedures en noodnummer, ...). Er is bijzondere aandacht vereist
voor nieuwe werknemers, uitzendkrachten en stagiairs, die niet
vertrouwd zijn met de risico's en dus een groter risico op ongevallen
lopen.

Constructiv streeft steeds naar betrouwbaarheid van de gepubliceerde informatie, rekening houdend met de huidige stand van de regelgeving en de techniek. De organisatie kan echter niet
aansprakelijk worden gesteld voor de gepubliceerde informatie. De raadgevingen in deze preventiefiche ontslaan de lezer niet van de verplichting om de geldende regelgeving na te leven. De
reproductie van teksten en illustraties is toegestaan mits de uitdrukkelijke toestemming van Constructiv en duidelijke bronvermelding.

Constructiv
Koningsstraat 132 bus 1  1000 BRUSSEL
t +32 2 209 65 65  f +32 2 209 65 00 9/13
www.constructiv.be  info@constructiv.be
 ■ De nodige beschermingsmiddelen ter beschikking stellen en de
werknemers opleiden over het gebruik ervan.
■ In verband met de gezondheidsrisico's zijn de collectieve
beschermingsmiddelen er vooral op gericht het risico op inademing
van gevaarlijke stoffen te voorkomen via een opvang aan de bron
(prioritair) of een algemene ventilatie van de arbeidsplaatsen (als
opvang aan de bron onmogelijk of onvoldoende is).
■ Als de collectieve beschermingsmiddelen onmogelijk of onvoldoende
zijn, moeten er PBM's verstrekt worden en moeten deze gedragen
worden door de gebruikers (bv.: handschoenen die bestand zijn tegen
chemische inwerking, filterend ademhalingsmasker, isolerend
gasmasker, combinatie van beschermingsmiddelen, bril die
bescherming biedt tegen wegvliegende deeltjes, ...).
■ Bij het gebruik van stoffen die een gevaar op brand en/of explosie met
zich meebrengen, de aanwezigheid van een ontstekingsbron
(vlam, warmtebron, vonk of elektriciteit) vermijden. De geschikte
blusmiddelen ter beschikking van de werknemers stellen en de
werknemers opleiden over het gebruik ervan.
■ De arbeidsplaatsen moeten uitgerust zijn met een geschikte
signalisatie (informatie over de gevaren, verplichting om de PBM's te
dragen, ...) en mogen enkel toegankelijk zijn voor bevoegde
personen met de nodige persoonlijke beschermingsmiddelen.
■ Geen voedsel of dranken opslaan/verbruiken op plaatsen waar
chemische stoffen opgeslagen/gebruikt worden en vice versa.
■ Ervoor zorgen dat de verpakkingen altijd onmiddellijk na het gebruik
weer gesloten worden.

4.1.2 Tijdens het vervoer

Rubriek 14 van de VIB's bevat onder andere de reglementaire informatie over
het vervoer van gevaarlijke stoffen (is de stof onderworpen aan de
voorschriften van het ADR?). De beperkingen die het ADR oplegt, worden niet
besproken in dit document. Meer informatie hierover vindt u op de specifieke
website van de FOD Mobiliteit en Transport:
http://mobilit.belgium.be/nl/Resources/publicaties/wegvervoer/pub_adr_vadem
ecum

Welke producten mogen in de praktijk vervoerd worden zonder

ADR-vergunning en in welke hoeveelheden?

Hiervoor kunnen we de VIB’s raadplegen. Met behulp van het UN-nummer

kunt u de transportcategorie (0, 1, 2, 3 of 4) vinden. Zonder 'ADR-
vergunning' moeten de vervoerde hoeveelheden verplicht lager zijn dan de
maximaal toegelaten hoeveelheden. Bij het vervoer van meerdere stoffen
die tot verschillende vervoerscategorieën behoren, moet elke hoeveelheid
vermenigvuldigd worden met zijn vermenigvuldigingscoëfficiënt en moeten
de resultaten opgeteld worden. Het totaal mag niet meer bedragen dan
1.000.
Zie volgende tabel.

Constructiv streeft steeds naar betrouwbaarheid van de gepubliceerde informatie, rekening houdend met de huidige stand van de regelgeving en de techniek. De organisatie kan echter niet
aansprakelijk worden gesteld voor de gepubliceerde informatie. De raadgevingen in deze preventiefiche ontslaan de lezer niet van de verplichting om de geldende regelgeving na te leven. De
reproductie van teksten en illustraties is toegestaan mits de uitdrukkelijke toestemming van Constructiv en duidelijke bronvermelding.

Constructiv
Koningsstraat 132 bus 1  1000 BRUSSEL
t +32 2 209 65 65  f +32 2 209 65 00 10/13
www.constructiv.be  info@constructiv.be
 Vervoers- Maximale totale hoeveelheid Vermenigvuldigings-
categorie per vervoersunit coëfficient

0 0
1 20 l of kg 50
2 333 l of kg 3
3 1000 l of kg 1
4 onbeperkt

We willen wel opmerken dat de van kracht zijnde wetgeving, in functie van de
gevaarlijkheid van de stoffen en de vervoerde hoeveelheden, een vergunning
(ADR-opleiding) en specifieke preventiemaatregelen kan opleggen. Enkele
voorbeelden hiervan zijn een specifieke markering, ladingzekering, specifieke
boorddocumenten en veiligheidsuitrusting.
Voor het vervoer van gevaarlijke stoffen onder de bovenvermelde maximale
hoeveelheden is dan wel geen ADR-vergunning vereist, toch zijn de meeste
voorschriften uit het ADR met betrekking tot veiligheid wel degelijk van
toepassing! In bepaalde gevallen zijn volledige vrijstellingen van het ADR van
toepassing voor bepaalde stoffen. Dat is onder andere het geval voor
bepaalde UN 1263-verven.
Naast de verplichtingen uit het ADR (wanneer deze van toepassing zijn) en de
aanbevelingen uit de VIB's moeten ook enkele goede praktijken gevolgd
worden bij het vervoer van gevaarlijke stoffen in een bestelwagen:
■ De stoffen moeten correct geïdentificeerd en geëtiketteerd zijn.
■ De stoffen moeten hermetisch afgesloten en in goede staat zijn
(geen tekenen van corrosie, fragiliteit, vervormingen, ...).
■ Het vastzetten/zekeren van de stoffen en gereedschappen in de
wagen is absoluut nodig om te vermijden dat ze kunnen wegglijden,
vallen en beschadigd raken.
■ Een ABC-blusser, nooduitrusting (bv.: absorptiemiddelen, PBM's,
...) en eerstehulp voorzieningen moeten aanwezig zijn in de
bestuurdersruimte.
■ Er moet ook ventilatie voorzien worden in de bestelwagen (bv.:
ramen open, airconditioning, ...).
■ Er moet een rookverbod gesignaleerd en nageleefd worden.
■ Een hermetische starre wand die de bestuurdersruimte scheidt van
de opslagzone, wordt sterk aanbevolen.
■ Een bestelwagen is geen refter, zeker niet wanneer er
gezondheidsgevaarlijke stoffen in vervoerd worden. De risico's op
vergiftiging zijn reëel.

Constructiv streeft steeds naar betrouwbaarheid van de gepubliceerde informatie, rekening houdend met de huidige stand van de regelgeving en de techniek. De organisatie kan echter niet
aansprakelijk worden gesteld voor de gepubliceerde informatie. De raadgevingen in deze preventiefiche ontslaan de lezer niet van de verplichting om de geldende regelgeving na te leven. De
reproductie van teksten en illustraties is toegestaan mits de uitdrukkelijke toestemming van Constructiv en duidelijke bronvermelding.

Constructiv
Koningsstraat 132 bus 1  1000 BRUSSEL
t +32 2 209 65 65  f +32 2 209 65 00 11/13
www.constructiv.be  info@constructiv.be
 4.1.3 Bij de opslag
■ Eerst en vooral moeten we ons er voor elke stof van verzekeren dat
de verpakkingen stevig, ondoordringbaar, hermetisch afgesloten
en correct geëtiketteerd zijn.
■ Vervolgens sporen we de onverenigbaarheden tussen stoffen op, op
basis van de VIB's en van de onderstaande compatibiliteitstabel.
■ Daarna worden de opslagplaatsen ingericht. Daarbij wordt gezorgd
voor een fysieke scheiding tussen onverenigbare stoffen, in het
bijzonder tussen zuren en basen, die altijd van elkaar gescheiden
moeten worden. Ontvlambare of explosieve agentia moeten ook altijd
gescheiden worden van oxidatoren. Zorg er ook voor dat stoffen die
reageren met water, opgeslagen worden op een plaats die niet
getroffen kan worden door eventuele overstromingen. Een strikt
opslagplan wordt sterk aanbevolen. Bij opslag op de bouwplaats blijft
het principe hetzelfde.
■ De opslagzones moeten voorzien zijn van de gevarenpictogrammen
voor de stoffen in kwestie en van de eventuele beperkingen (bv.
verboden te roken).
■ De opslagruimtes voor gevaarlijke stoffen mogen enkel toegankelijk
zijn voor bevoegde personen. Er wordt aangeraden om voor de
opslag gebruik te maken van kasten die op slot kunnen.
■ De opgeslagen hoeveelheden gevaarlijke chemische agentia moeten
beperkt zijn, in het bijzonder de hoeveelheden springstoffen,
ontvlambare stoffen of stoffen onder druk, om kettingreacties te
vermijden bij een ongeval.
■ Bij het ontwerp van de opslagruimtes zorgen we ervoor dat deze
uitgerust zijn met de nodige veiligheidsvoorzieningen, zodat:
■ het ontstaan van schadelijke en/of explosieve atmosferen
verhinderd wordt doordat een (natuurlijke of geforceerde)
ventilatie/verluchting gewaarborgd is en er zich dan ook geen
stoffen kunnen ophopen. Als explosieve atmosferen niet
vermeden kunnen worden, moet de installatie aangevuld worden
met ATEX-beschermingsmiddelen;
■ ze bestand zijn tegen corrosie;
■ ze het gewicht van de stoffen kunnen dragen en verhinderen dat
deze kantelen;
■ elke vervuiling voorkomen wordt door geschikte
vuilopnamesystemen;
■ een voldoende grote brandweerstand gewaarborgd kan worden
(de verzekeringen en brandweerdiensten eisen vaak
brandwerende wanden met een weerstandstijd van 120 min);
■ een goede zichtbaarheid mogelijk is (geschikte verlichting).
■ Geef de voorkeur aan opslag op een andere plaats dan de
arbeidsplaatsen, in een afgesloten, maar verlucht lokaal, dat
bescherming biedt tegen hitte en extreme koude, tegen vocht,
licht en trillingen. De opslagplaats moet zich indien mogelijk uit de
buurt van andere gebouwen, en minstens uit de buurt van
woningen, bevinden.
■ In de buurt moeten geschikte brandblusmiddelen en eerstehulp
voorzieningen beschikbaar zijn, met een duidelijke signalisatie.

Constructiv streeft steeds naar betrouwbaarheid van de gepubliceerde informatie, rekening houdend met de huidige stand van de regelgeving en de techniek. De organisatie kan echter niet
aansprakelijk worden gesteld voor de gepubliceerde informatie. De raadgevingen in deze preventiefiche ontslaan de lezer niet van de verplichting om de geldende regelgeving na te leven. De
reproductie van teksten en illustraties is toegestaan mits de uitdrukkelijke toestemming van Constructiv en duidelijke bronvermelding.

Constructiv
Koningsstraat 132 bus 1  1000 BRUSSEL
t +32 2 209 65 65  f +32 2 209 65 00 12/13
www.constructiv.be  info@constructiv.be
 ■ Ook de noodnummers moeten dichtbij uitgehangen worden.
■ Met de invoer van een regel 'eerst binnen/eerst buiten' kan de
opslagduur beperkt worden, zodat elke corrosie/beschadiging van
de verpakkingen vermeden wordt.
■ Er moet permanent een inventaris van de stock bijgehouden
worden.
■ De toegangs-/rijwegen moeten vrij blijven van elk obstakel.
■ Het verbod om te eten, drinken of roken moet gerespecteerd worden.
■ De beschikbaarheid van inerte absorptiemiddelen (aangepast aan
de stoffen) wordt sterk aanbevolen.
■ Aarzel niet om de brandweerdiensten en andere deskundigen te
raadplegen voor de inrichting van uw magazijn.

4.1.4 Compatibiliteitstabel

Legende:
+: De stoffen zijn verenigbaar
voor de opslag, tenzij de VIB's
het tegendeel vermelden.
- : De opslag van deze stoffen
houdt risico's in bij een
lek/breuk van de verpakking.
VIB : Onmogelijk om ons uit te
spreken zonder de VIB's te
raadplegen als het etiket enkel
het pictogram '!' vermeldt.
O : De opslag is verenigbaar
op de onderstaande
voorwaarden.
O1 : Kettingreacties vermijden
door beperkte hoeveelheden.
O2 : Kettingreacties vermijden
door beperkte hoeveelheden +
oxiderende gassen scheiden
van brandbare gassen.
O3 : De opslag van oxiderende
en/of corrosieve stoffen die
verpakkingen onder druk
zouden kunnen aantasten,
beperken.
O4 : Zuren en basen nooit
samen opslaan.

Deze tabel wordt slechts ter indicatie gegeven, alleen de inlichtingen van
de FOD's hebben rechtskracht (zie rubrieken 7 en 10).

5 Meer informatie:

http://www.werk.belgie.be/defaultTab.aspx?id=616

Constructiv streeft steeds naar betrouwbaarheid van de gepubliceerde informatie, rekening houdend met de huidige stand van de regelgeving en de techniek. De organisatie kan echter niet
aansprakelijk worden gesteld voor de gepubliceerde informatie. De raadgevingen in deze preventiefiche ontslaan de lezer niet van de verplichting om de geldende regelgeving na te leven. De
reproductie van teksten en illustraties is toegestaan mits de uitdrukkelijke toestemming van Constructiv en duidelijke bronvermelding.

Constructiv
Koningsstraat 132 bus 1  1000 BRUSSEL
t +32 2 209 65 65  f +32 2 209 65 00 13/13
www.constructiv.be  info@constructiv.be