MMP18-1

ผลของยาสี ฟันผสมฟลูออไรด์ สทรอนเทียม อะซิเทต และอาร์ จินีน ในการลดภาวะเนื้อฟันไวเกิน:

การทดลองแบบสุ่ มในคลินิก
Effects of Fluoride, Strontium Acetate and Arginine Containing Tooth Paste on Dentine
Hypersensitivity Reduction: A Randomized Clinical Trial

ยุทธนา พาฤทธิ์ (Yuttana Parit)* สุชาติ วงศ์ขนั ตี (Suchart Wongkhantee)**

มุขดา ศิริเทพทวี (Mookhda Siritapetawee)*** วิลาวัลย์ วีระอาชากุล (Wilawan Weeraarchakool)****

บทคัดย่ อ
การศึกษานี้มีวตั ถุประสงค์ เพื่อศึกษาผลในการลดภาวะเนื้อฟันไวเกินของยาสี ฟันที่มีส่วนผสมของฟลูออไรด์
สทรอนเทียมอะซิเทต และอาร์จินีน เป็ นการทดลองแบบสุ่มในมนุษย์ โดยให้อาสาสมัครที่มีภาวะเนื้ อฟันไวเกินใช้ยาสี
ฟันที่มีส่วนผสมของสารดังกล่าวเป็ นระยะเวลา 3 เดือน ทําการทดสอบภาวะเนื้อฟันไวเกินโดยวัดระดับการเสี ยวฟันจาก
การกระตุน้ 3 แบบ คือ การสัมผัส การใช้ลมเป่ า และการกระตุน้ ด้วยสําลีเย็น รวมถึงวัดระดับความรับรู ้และความพึง
พอใจของอาสาสมัครด้วย โดยใช้ VAS score และทําการตรวจประเมินในสัปดาห์ที่ 2 4 8 และ 12 ตามลําดับ ผล
การศึกษาพบว่าอาสาสมัครที่ใช้ยาสี ฟันผสมสทรอนเทียม อะซิเทต และอาสาสมัครที่ใช้ยาสี ฟันผสมอาร์ จินีน มีค่าเฉลี่ย
การลดลงของ VAS score แตกต่า งกันอย่างไม่มี นัยสําคัญทางสถิ ติ แต่แ ตกต่า งจากอาสาสมัครที่ ใช้ย าสี ฟั นผสม
ฟลูออไรด์ อย่างมีนยั สําคัญทางสถิติ ในสัปดาห์ที่ 4 8 และ 12 (p<0.05)

ABSTRACT
The aim of this clinical trial study is to determine effects of Fluoride, Strontium acetate and Arginine
containing tooth paste on Dentine hypersensitivity reduction. The volunteer was introduced to brush their teeth with
tooth paste twice a day and were recalled for visual analog score (VAS score) evaluation after using toothpaste 2, 4, 8
and 12 week. VAS score was used to recorded hypersensitivity score after applying tactile force, dental unit air and
cold cotton pellet stimulate the teeth and then estimated personal perception. The results of this study revealed that
Strontium acetate and Arginine containing tooth paste can reduce sensitivity score more than fluoride containing
tooth paste at week 4, 8 and 12 (p<0.05)

คําสําคัญ: ภาวะเนื้อฟันไวเกิน ฟลูออไรด์ สทรอนเทียม อะซิเทต

Key Words: Dentine hypersensitivity, Fluoride, Strontium acetate
* นักศึกษา หลักสู ตรวิทยาศาสตรมหาบัณฑิต สาขาวิชาทันตกรรมบูรณะ คณะทันตแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยขอนแก่ น
** อาจารย์ ภาควิชาทันตกรรมบูรณะ คณะทันตแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยขอนแก่ น
*** รองศาสตราจารย์ ภาควิชาวินิจฉั ยโรคช่ องปาก คณะทันตแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยขอนแก่ น
**** รองศาสตราจารย์ ภาควิชาทันตกรรมชุมชน คณะทันตแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยขอนแก่ น

917

บทนํา
ก า ร เ กิ ด ภ า ว ะ เ นื้ อ ฟั น ไ ว เ กิ น (Dentine
hypersensitivity) หรื อที่นิยมเรี ยกว่าอาการเสี ยวฟันนั้น
เป็ นปั ญ หาสํา คัญ ที่ พ บได้ม ากในผูป้ ่ วยทั่ว ไป โดย
โอกาสเกิดในเพศหญิงมีมากกว่าเพศชาย มักพบในช่วง
อายุ 20 ถึง 30 ปี (Flynn, 1985) ซึ่ งมีสาเหตุมาจากการ
สู ญเสี ยผิวเคลื อบฟั น ทําให้เกิ ดการเผยผึ่งของเนื้ อฟั น
(Exposed dentine) และท่อเนื้ อฟัน (Exposed dentinal
tubule) (Addy, 1985)โดยมีปัจจัยมาจากหลายประการ
เช่น การพัฒนาการที่ผิดปกติของฟัน การบดเคี้ยวอาหาร
การรั บประทานอาหารและยาที่ มีฤทธิ์ เป็ นกรดบ่ อยๆ
การแปรงฟันที่ผิดวิธี หรื อมีภาวะเหงือกร่ น เป็ นต้น เมื่อ
มี ก ารสู ญ เสี ย ผิ ว เคลื อ บฟั น ส่ ว นเนื้ อ ฟั น จะเผยผึ่ ง ต่ อ
สิ่ ง แวดล้อ มภายนอกโดยตรง หากมี ก ารกระตุ ้น จาก
สิ่ งแวดล้อมภายนอก เช่น ความร้อน ความเย็น ก็จะทํา
ให้เกิ ดภาวะเนื้ อ ฟั นไวเกิ น ขึ้ น ซึ่ ง เป็ นปั ญหาสําคัญ ที่
ผูป้ ่ วยมาพบทัน ตแพทย์ และต้อ งการที่ จ ะได้รั บ การ
แก้ไขให้หายจากภาวะนี้ กลไกการเกิดของภาวะเนื้ อฟัน
ไวเกิ นยังไม่เป็ นที่ ท ราบแน่ ชัด แต่จากการศึ กษาก็ มี
ทฤษฎี ที่ เ ป็ นที่ ย อมรั บ คื อ ทฤษฎี ไ ฮโดรไดนามิ ก
(Hydrodynamic theory) ซึ่ งกล่ า วว่ า เมื่ อ มี สิ่ ง กระตุ ้น
กระทําต่อผิวฟัน จะทําให้เกิดการเคลื่อนที่ของของเหลว
ที่ อ ยู่ ใ นท่ อ เนื้ อฟั น ส่ ง ผลให้ เ กิ ด การกระตุ ้น ปลาย
ประสาทรับความรู ้สึกเจ็บปวดและทําให้เกิดภาวะเนื้ อ
ฟันไวเกินขึ้น (Matthews, 1994; Brannstrom, 1972)
ในปั จจุบนั วิธีการรักษาภาวะนี้มีหลายวิธี โดยวิธี
ที่เป็ นที่นิยมคือการรักษาโดยใช้สารลดภาวะเนื้ อฟันไว
เกิ น ซึ่ งมี ผลิตภัณฑ์สําหรับรักษาภาวะเนื้ อฟั นไวเกิ น
มากมายที่ อ ยู่ใ นท้อ งตลาด และมี ก ารผลิ ต ออกมาใน
หลายรู ปแบบ เช่น ยาสี ฟันหรื อเจลที่มีส่วนผสมของสาร
ที่ลดภาวะเนื้อฟันไวเกิน โดยสารเหล่านี้ สามารถแบ่งได้
เป็ น 2 ประเภท คือ การยับยั้งการส่ งสัญญาณประสาท
เช่น โพแทสเซี ยมไนเตรต (Potassium nitrate) และสาร
ที่ ท ํา ให้เ กิ ดการอุ ด ตันของท่ อ เนื้ อ ฟั น เช่ น สแตนนัส
ฟลู อ อไรด์ (Stannous fluoride) โซเดี ย มฟลู อ อไรด์
(Sodium fluoride) โพแทสเซี ยมออกซาเลต (Potassium
918
MMP18-2
oxalate) เฟอรัสออกไซด์ (Ferrous oxide) สทรอนเทียม
คลอไรด์ (Strontium chloride) นอกจากนี้ ยงั มีทางเลือก
ในการรั ก ษาอื่ น ๆ อี ก เช่ น การใช้เ ครื่ อ งป้ องกัน ฟั น
(Mouth guards) การใช้กระแสไฟฟ้ าผลักสารเคมี ที่มี
คุ ณสมบัติ ที่ แ ตกตัว ได้ (Iontophoresis) และการใช้
เลเซอร์ (Laser) อย่า งไรก็ ต ามวิธีก ารเหล่ า นี้ ยัง ต้อ งมี
การศึกษาค้นคว้าเพิ่มเติมต่อไป
ปั จจุบนั มีการแนะนําสารตัวใหม่สาํ หรับการลด
ภาวะเนื้ อฟันไวเกิน โดยกลไกการอุดตันท่อเนื้ อฟัน ซึ่ ง
ทางบริ ษทั ผูผ้ ลิตได้กล่าวว่าให้ผลได้รวดเร็ ว และดี กว่า
ชนิ ด อื่ น ๆ ได้แ ก่ สทรอนเที ย ม อะซิ เ ทต (Strontium
acetate) ซึ่ งเป็ นเกลื อของโลหะที่ มีขนาดเล็ก และอาร์
จิ นีน (Arginine) ซึ่ งเป็ นอนุ ภาคของกรดอะมิโน แต่ยงั
ไม่มีผลการวิจยั ที่ทาํ การเปรี ยบเทียบผลในการลดภาวะ
เนื้อฟันไวเกินระหว่างสารทั้งสองชนิดนี้
วัตถุประสงค์ ของการวิจยั
เพื่อศึกษาเปรี ยบเทียบผลการลดภาวะเนื้ อฟันไว
เกิ น ของยาสี ฟัน ที่ มีส่ วนผสมของฟลู ออไรด์ สทรอน
เที ยมอะซิ เทต และอาร์ จินีน หลังใช้ในบริ เวณฟันเขี้ยว
หรื อฟันกรามน้อยที่มีภาวะเนื้อฟันไวเกิน
วิธีการวิจยั
เกณฑ์ การเลือกตัวอย่ างทีศ่ ึกษา
ประชากรที่ศึกษาเป็ นประชากรศึกษาที่มีภาวะเนื้ อ
ฟันไวเกิน ที่มารับการรักษาที่ คลินิกวินิจฉัยโรคช่องปาก
คลิ นิ กความเจ็ บปวดของใบหน้าและขากรรไกร และ
คลิ นิ กบั ณ ฑิ ตศึ กษาทั น ตกรรมบู ร ณะ คณะทั น ต
แพทยศาสตร์ มหาวิทยาลันขอนแก่น โดยมีเงื่อนไขดังนี้
การคํานวณขนาดตัวอย่ าง
คํานวณขนาดตัวอย่างโดยใช้สูตร
n = 2ϭ2 (Z α/2 +Z ß )2/(x 1 -x 2 )2
= 20 (+ 30% loss of F/U = 30)
ดังนั้นใช้อาสาสมัคร 30 คนต่อกลุ่ม
กําหนด
• α = 0.05

• ß = 0.10
อ้างอิงค่า Z และ x จาก Minkoff and Axelrod, 1986
ข้ อกํ า หนดในการคั ด ประชากรเข้ าศึ กษา
(Inclusion criteria)
1. มีฟันเขี้ยวหรื อฟันกรามน้อยอย่างน้อย 2 ซี่ ที่มี
อาการของภาวะเนื้ อ ฟั น ไวเกิ น บริ เวณคอฟั นจากการ
ตรวจทางคลินิก 3 วิธี ได้แก่ การตรวจโดยใช้เครื่ องมือ
ปลายแหลมลากผ่านบนผิวฟัน การกระตุน้ ด้วยความเย็น
และการใช้ลมเป่ าบริ เวณเนื้อฟัน
2. มีระดับการเสี ยวฟันไม่นอ้ ยกว่าระดับ 4 จาก
การทดสอบการเสี ยวฟันด้วย Visual analog scale
3. ไม่ ไ ด้รั บ ยาบรรเทาอาการปวดในระหว่า ง
การศึกษา
4. มีฟันเหลือในช่องปากอย่างน้อย 20 ซี่
5. อายุ 18 ปี ขึ้นไป
6. มีสุขภาพแข็งแรง
7. ยินยอมเข้าศึกษา
ข้ อ กํ า หนดในการไม่ คั ด ประชากรเข้ า ศึ ก ษา
(Exclusion criteria)
1. มีประวัติการแพ้ยาสี ฟัน หรื อแพ้สารที่ ใช้ใน
การศึกษา เช่น สทรอนเทียม อะซิเทต หรื ออาร์จีนีน
2. ฟั น ที่ มี อ าการเสี ยวฟั น มี ร อยผุ รอยร้ า วที่
เด่ นชัด มี วสั ดุ บูรณะขนาดใหญ่ มี ครอบฟั น หรื อเป็ น
ฟันหลักยึดของฟันปลอม
3. ได้รับยาสี ฟันลดอาการเสี ยวฟันหรื อได้รับการ
รักษาอาการเสี ยวฟันในช่วง 6 สัปดาห์ก่อนการทดลอง
4. ได้รับการฟอกสี ฟันก่อนศึกษาไม่เกิน 3 เดือน
5. ได้รับการผ่าตัดศัลยกรรมปริ ทนั ต์ ผ่าตัดปลาย
รากฟัน ในช่วง 3 เดือนก่อนการทดลอง
6. กําลังรักษาทางทันตกรรมจัดฟัน
7. อยูร่ ะหว่างตั้งครรภ์หรื อให้นมบุตร
ระเบียบวิธีวจิ ยั
เป็ นการวิจยั เชิงทดลอง (Experimental research)
แบบศึ ก ษาในคลิ นิ ก (Clinical trial) รู ป แบบการ
ดําเนินการวิจยั
919
MMP18-3
การทดสอบผลของยาสี ฟันที่ ลดอาการเสี ยวฟั น
ใช้รูปแบบ Paralleled design และ Double blind โดย
อาสาสมัครและผูว้ ดั ค่าดัชนี ต่างๆ จะไม่ทราบชนิ ดของ
ยาสี ฟันที่ ใช้โดยทําการปิ ดส่ วนของหลอดยาสี ฟันด้วย
เทปสี ขาว
อาสาสมัครทั้งหมดจะได้รับคําแนะนําเกี่ ยวกับ
การศึ กษาจากทันตแพทย์ประจําคลินิกวินิจฉัยโรคช่อง
ปาก คลิ นิกความเจ็บปวดของใบหน้าและขากรรไกร
และคลิ นิ ก บัณฑิ ต ศึ ก ษาทัน ตกรรมบู ร ณะ คณะทัน ต
แพทยศาสตร์ มหาวิทยาลันขอนแก่น (ซึ่ งไม่ใช่ผูว้ ิจยั )
และยินยอมเข้าร่ วมการศึ กษาโดยลงชื่ อในใบยินยอม
จากนั้นก็จะได้รับการตรวจและบันทึ กสภาพช่องปาก
โดยผูว้ ิจัย เพื่อเป็ นข้อมูลพื้นฐาน แล้วทําการทดสอบ
โดยการกระตุน้ 3 ขั้นตอน คือ
1. การกระตุน้ ด้วยการสัมผัส (Tactile stimuli):
โดยใช้เครื่ องมือตรวจปริ ทนั ต์หรื อโพรบ (Periodontal
probe) ชนิ ด PCPUNC 15 ของบริ ษทั Hu-friedy
(Chicago, Illinois, USA) ลากใต้รอยต่อระหว่างเคลือบ
ฟันกับเคลือบรากฟั นที่ มีการเผยผึ่งของชั้นเนื้ อฟันโดย
ลากไปและกลับ 1 ครั้ งจากมุ ม ฟั น ด้า นใกล้ก ลาง ไป
จนถึ ง มุมฟั นด้า นไกลกลาง ด้วยแรง 50 กรั ม (ทัน ต
แพทย์ผตู ้ รวจผ่านการปรับมาตรฐานการใช้แรงในการ
ลากโดยทดสอบกับ เครื่ อ งชั่งอัตโนมัติ และใช้ kappa
analysis)
2. การกระตุน้ ด้วยลม (Air-blast stimuli): เป่ า
ลมเป็ นเวลา 3 วินาที จ ากหัวสําหรั บ เป่ าลมและนํ้าใน
คลิ นิก โดยให้ปลายของหัวสําหรั บเป่ าลมและนํ้า มี
ระยะห่ างจากบริ เวณที่ทดสอบ 5 มิลลิเมตรและทํามุม
90 องศาใต้ต่อรอยต่อเคลือบฟันกับเคลือบรากฟัน
3. การกระตุน้ ด้วยความเย็น (Cold stimuli): ใช้
สําลีกอ้ นเล็ก (เส้นผ่านศูนย์กลาง 5 มิลลิเมตร) ชุบด้วย
เอทิ ลคลอไรด์ สเปรย์ (Ethyl chloride spray) สัมผัส
บริ เวณผิวฟันที่จะทําการทดสอบเป็ นเวลา 5 วินาที
4. ในแต่ ล ะการทดสอบจากข้ อ 1-3 หลั ง
ทดสอบแต่ละขั้นตอนจะต้องห่ างกันเป็ นเวลา 5 นาที
และทําการประเมินภาวะเนื้ อฟั นไวเกิ นของผูป้ ่ วยจาก

การใช้ visual analog scale (VAS) ยาว 10 เซนติเมตรจะ
มีตวั เลขตั้งแต่ 0-10 โดย 0 แทนไม่มีอาการเจ็บ และ10
แทนมีอาการเจ็บมาก ซี่ ฟันที่ตอบสนองต่อการกระตุน้
ทั้ง 3 แบบที่ มีค่า VAS หลังการกระตุน้ น้อยกว่า 4 ทุก
การกระตุน้ จะถูกคัดออกจากการศึกษาในครั้งนี้
5. ประเมินการรับรู ้และความพึงพอใจโดยรวม
ของอาสาสมัคร โดยให้อาสาสมัครประเมินอาการเสี ยว
ฟันโดยรวมจากการใช้ชีวติ ประจําวัน เช่น การแปรงฟัน
หรื อการรั บ ประทานอาหาร เป็ นต้น โดยใช้ visual
analog scale (VAS) เช่นกัน
หลังจากนั้นจะทําการบันทึกประวัติผปู ้ ่ วย ความ
ผิดปกติของซี่ฟันที่จะทําการทดสอบลักษณะการสบฟัน
และ Periodontal parameter ดังนี้
1. ก า ร ต ร ว จ ร ะ ดั บ เ ห งื อ ก ร่ น ( Gingival
recession; GR)
2. การตรวจร่ องลึ กปริ ทันต์ (Probing depth;
PD)
3. การตรวจอาการเลื อ ดออก (Bleeding on
probing; BOP)
4. ก า ร ป ร ะ เ มิ น ค ร า บ จุ ลิ น ท รี ย์ ( Plaque
assessment index; PAI)
5. การตรวจระดับ การยึด เกาะของอวัย วะปริ
ทันต์ (Clinical attachment level; CAL)
ทําการขูดหิ นนํ้าลาย และเกลารากฟั น รวม ถึ ง
แนะนําในการดู แลสุ ขภาพช่ อ งปาก ทั้ง การแปรงฟั น
และการใช้ไ หมขัด ฟั น แนะนํา ให้อาสาสมัค รทํา การ
แปรงฟันด้วยวิธี Modified Bass’ technique โดยเปลี่ยน
มาใช้แปรงสี ฟันที่ผวู ้ ิจยั จัดตรี ยมให้ และให้บีบยาสี ฟัน
ยาว 1.5 เซนติเมตร อย่างน้อยครั้งละ 2 นาที จํานวน 2
ครั้งต่อวัน โดยจะให้อาสาสมัครแปรงฟั นด้วยยาสี ฟัน
ผสมฟลูออไรด์ เพื่อปรับสภาพช่องปากและคุน้ เคยกับ
การแปรงฟันก่อน 2 สัปดาห์
เมื่อครบ 2 สัปดาห์ก็ทาํ การทดสอบเช่นเดียวกับ
การทดสอบครั้ งแรก และบัน ทึ ก ข้อ มู ล ไว้เ ป็ นข้อ มู ล
พื้นฐานก่อนการศึกษา จากนั้นจึงทําการแบ่งอาสาสมัคร
ออกเป็ น 3 กลุ่มโดยการสุ่มแบบแบ่งชั้นตามเพศ จํานวน
920
MMP18-4
กลุ่มละ 30 คน โดยให้อาสาสมัครในแต่ละกลุ่มใช้ยาสี
ฟันที่แตกต่างกัน ดังนี้
กลุ่มที่ 1 ใช้ยาสี ฟันผสมฟลูออไรด์
กลุ่ ม ที่ 2 ใช้ย าสี ฟั น ที่ มี ส่ ว นผสมของสทรอน
เทียม อะซิเทต และฟลูออไรด์
กลุ่มที่ 3 ใช้ยาสี ฟันที่ มีส่วนผสมของอาร์ จินีน
และฟลูออไรด์
แล้วจึงนัดผูป้ ่ วยกลับมาเพื่อประเมินอาการเสี ยว
ฟันอีกครั้งในสัปดาห์ที่ 2 4 8 และ 12 โดยการตรวจ
ทั้งหมดจะทําโดยทันตแพทย์คนเดี ยว และมี การปรั บ
มาตรฐานการตรวจหลัง จากการตรวจอาสาสมัค รไป
แล้วทุกๆ 10 คน
การวิเคราะห์ ข้อมูล
เปรี ยบเที ยบข้ อ มู ล พื้ นฐาน เช่ น เพศของ
อาสาสมัคร ด้วยสถิติไคน์สแคว์ (Chi-square test) และ
ค่าเฉลี่ ยอายุ ดัชนี ของสภาวะปริ ทันต์ ของอาสาสมัคร
ระหว่าง 3 กลุ่ม โดยใช้สถิติ One way ANOVA ที่ระดับ
ความเชื่อมัน่ ร้อยละ 95 (p< 0.05)
เปรี ยบเทียบผลของยาสี ฟันแต่ละชนิ ดในการลด
อาการเสี ยวฟันในแต่ละกลุ่ม ทั้ง 5 ช่วงเวลา คือ เริ่ มทํา
การทดลอง และเมื่อใช้ยาสี ฟันเป็ นเวลา 2 4 8 และ 12
สัปดาห์ ด้วย VAS score โดยใช้สถิติ The repeated-
measurement ANOVA ที่ระดับความเชื่อมัน่ ร้อยละ 95
(p < 0.05)
เปรี ยบเทียบผลของยาสี ฟันในการลดอาการเสี ยว
ฟันระหว่าง 3 กลุ่มทั้ง 5 ช่วงเวลา คือ เริ่ มทําการทดลอง
และเมื่อใช้ยาสี ฟันเป็ นเวลา 2 4 8 และ 12 สัปดาห์ ด้วย
ค่าเฉลี่ย VAS score ที่ ลดลงโดยใช้สถิติ One way
ANOVA ในกรณี ที่ ข ้ อ มู ล มี ก ารแจกแจงปกติ
(parametric) หรื อ Kruskal Wallis test ในกรณี ที่ขอ้ มูลมี
การแจกแจงไม่ปกติ (non-parametric) ที่ ระดับความ
เชื่อมัน่ ร้อยละ 95 (p < 0.05)

ผลการวิจยั
การวัดค่าภาวะเนื้ อฟันไวเกินของอาสาสมัครทั้ง
3 กลุ่มทดลอง พบว่าค่าเฉลี่ย VAS score เมื่อเริ่ มต้นของ
กลุ่มที่ใช้ยาสี ฟันผสมฟลูออไรด์ กลุ่มที่ใช้ยาสี ฟันผสมส
ทรอนเที ย ม อะซิ เ ทต และกลุ่ ม ที่ ใ ช้ย าสี ฟั น ผสมอาร์
MMP18-5
อะซิ เทต และกลุ่มที่ ใช้ยาสี ฟันผสมอาร์ จินีน มีค่าเฉลี่ย
การลดลงของ VAS score แตกต่ า งกัน อย่า งไม่ มี
นัย สํา คัญ (p>0.05) แต่ แ ตกต่ า งจากกลุ่ ม ที่ ใ ช้ย าสี ฟั น
ผสมฟลูออไรด์อย่างมีนยั สําคัญ (p<0.05) ดังภาพที่ 1ข
ค่าเฉลี�ย VAS score เมื�อระตุ้นด้วยการสัมผัส

จินีน แตกต่างกันอย่างไม่มีนัยสําคัญทางสถิติ (p>0.05) O O

+
O
* * * *
7

ดังตารางที่ 1
6

ค่าเฉลี�ย VAS score

ยาสีฟันผสมฟลูออไรด์
5
4 ยาสีฟันผสมสทรอน
3 เทียม อะซิเทต
ยาสีฟันผสมอาร์จินีน

ตารางที่ 1 ค่าเฉลี่ย VAS score เมื่อกระตุน้ ด้วยสิ่ ง

2
1
0

กระตุน้ ต่างๆ ในครั้งแรก 0 2 4

สัปดาห์ที�ทดสอบ
8 12

VAS (SD)
สิ่ งกระตุน้ สทรอนเทียม ภาพที่ 1ก ค่าเฉลี่ย VAS score เมื่อกระตุน้ ด้วยการ
ฟลูออไรด์ อาร์ จินีน
อะซิ เทต สัมผัส (+ หมายถึง มีความแตกต่างอย่างมี
การสัมผัส 5.85 (0.11) 5.64 (0.12) 5.84 (0.13) นัยสําคัญ กับสัปดาห์ที่ 1 เมื่อเปรี ยบเทียบใน
การใช้ลมเป่ า 6.42 (0.75) 6.47 (0.18) 6.63 (0.12)
กลุ่มอาสาสมัครที่ใช้ยาสี ฟันฟลูออไรด์
การกระตุน้ ด้วย
6.68 (0.09) 6.78 (0.10) 6.86 (0.08) (p<0.05)
สําลีเย็น
การรับรู้ของ * หมายถึง มีความแตกต่างอย่างมีนยั สําคัญ
5.16 (0.13) 5.13 (0.09) 5.21 (0.09)
อาสาสมัคร กับสัปดาห์ที่ 1 เมื่อเปรี ยบเทียบในกลุ่ม
อาสาสมัครที่ใช้ยาสี ฟันผสมสทรอนเทียม
เมื่อทําการวัดที่ระยะเวลาต่างๆ และเปรี ยบเทียบ อะซิเทต (p<0.05)
ในกลุ่ มเดี ย วกัน พบว่า ค่ า เฉลี่ ย VAS score ของ O หมายถึง มีความแตกต่างอย่างมีนย ั สําคัญ
อาสาสมัครที่ใช้ยาสี ฟันผสมสทรอนเทียม อะซิ เทต เมื่อ กับสัปดาห์ที่ 1 เมื่อเปรี ยบเทียบในกลุ่ม
ถูกกระตุน้ ด้วยการสัมผัสในสัปดาห์ที่ 2 4 8 และ 12 อาสาสมัครที่ใช้ยาสี ฟันผสมอาร์จินีน
แตกต่างจากสัปดาห์แรกอย่างมีนยั สําคัญ (p<0.05) ส่ วน (p<0.05))
กลุ่มที่ ใช้ยาสี ฟันผสมอาร์ จินีนเมื่ อถูกกระตุน้ ด้วยการ
สัมผัสในสัปดาห์ที่ 4 8 และ 12 แตกต่างจากสัปดาห์แรก ค่าเฉลี�ย VAS score ที�ลดลง เมื�อกระตุ้นด้วยการสัมผัส

*
*
*
* **
อย่า งมี นัย สํา คัญ (p<0.05) และกลุ่ม ที่ ใ ช้ย าสี ฟัน ผสม
4

*
ค่าเฉลี�ย VAS score ที�ลดลง

3.5

*
3

ฟลูออไรด์เมื่อถูกกระตุน้ ด้วยการสัมผัสในสัปดาห์ที่ 12 2.5

1.5
2
ฟลูออไรด์
สทรอนเทียม อะซิเทต
อาร์จินีน

แตกต่างจากสัปดาห์แรกอย่างมี นัยสําคัญ (p<0.05) ดัง 0.5

1

ภาพที่ 1ก 0 2 4
สัปดาห์ที�ทดสอบ
8 12

เปรี ยบเที ยบค่าเฉลี่ยการลดลงของ VAS score

เมื่ อ กระตุ ้ น ด้ ว ยการสั ม ผั ส พบว่ า ในสั ป ดาห์ ที่ 2
อาสาสมัครที่ ใช้ยาสี ฟันผสมสทรอนที ยม อะซิ เทต มี
ค่าเฉลี่ยการลดลงของ VAS score มากกว่าอาสาสมัคร
กลุ่มอื่นอย่างมีนยั สําคัญ (p<0.05) ส่ วนในสัปดาห์ที่ 4 8
และ 12 พบว่าอาสาสมัครที่ใช้ยาสี ฟันผสมสทรอนทียม
ภาพที่ 1ข ค่าเฉลี่ยการลดลงของ VAS score เมื่อ
กระตุน้ ด้วยการสัมผัส (* หมายถึง มีความ
แตกต่างอย่างมีนยั สําคัญ เมื่อเปรี ยบเทียบ
ระหว่างกลุ่มในสัปดาห์เดียวกัน (p<0.05))

921
 MMP18-6
เมื่ อ กระตุ ้น ด้ว ยการใช้ล มเป่ าพบว่ า ค่ า เฉลี่ ย Oหมายถึง มีความแตกต่างอย่างมีนยั สําคัญ
VAS score ของอาสาสมัครที่ ใช้ยาสี ฟันผสมสทรอน กับสัปดาห์ที่ 1 เมื่อเปรี ยบเทียบในกลุ่ม
เที ย ม อะซิ เ ทต เมื่ อ ถู ก กระตุ ้น ด้ว ยการใช้ล มเป่ าใน อาสาสมัครที่ใช้ยาสี ฟันผสมอาร์จินีน
สัปดาห์ที่ 4 8 และ 12 แตกต่างจากสัปดาห์แรกอย่างมี (p<0.05))
นัยสําคัญ (p<0.05) ส่ วนกลุ่มที่ใช้ยาสี ฟันผสมอาร์ จินีน
เมื่อถูกกระตุน้ ด้วยการใช้ลมเป่ าในสัปดาห์ที่ 8 และ 12 ค่าเฉลี�ย VAS score ที�ลดลงเมื�อกระตุ้นด้วยการใช้ลมเป่า

*
*
*
* **
แตกต่างจากสัปดาห์แรกอย่างมีนยั สําคัญ (p<0.05) และ
4.5

ค่าเฉลี�ย VAS score ที�ลดลง

4
3.5
*
กลุ่มที่ ใช้ยาสี ฟันผสมฟลูออไรด์เมื่อถูกกระตุน้ ด้วยการ *
3
2.5 ฟลูออไรด์
2 สทรอนเทียม อะซิเทต
อาร์จินีน

ใช้ลมเป่ าในสัปดาห์ที่ 12 แตกต่างจากสัปดาห์แรกอย่าง

1.5
1
0.5
0

มีนยั สําคัญ (p<0.05) ดังภาพที่ 2ก -0.5 0 2 4

สัปดาห์ที�ทดสอบ
8 12

เปรี ยบเที ยบค่าเฉลี่ยการลดลงของ VAS score

เมื่ อ กระตุ ้น ด้ว ยการใช้ล มเป่ าพบว่า ในสั ป ดาห์ ที่ 2 ภาพที่ 2ข ค่าเฉลี่ยการลดลงของ VAS score เมื่อ
อาสาสมัครที่ ใช้ยาสี ฟันผสมสทรอนที ยม อะซิ เทต มี กระตุน้ ด้วยการใช้ลมเป่ า (* หมายถึง มีความ
ค่าเฉลี่ยการลดลงของ VAS score มากกว่าอาสาสมัคร แตกต่างอย่างมีนยั สําคัญ เมื่อเปรี ยบเทียบ
กลุ่มอื่นอย่างมีนยั สําคัญ (p<0.05) ส่ วนในสัปดาห์ที่ 4 8 ระหว่างกลุ่มในสัปดาห์เดียวกัน (p<0.05))
และ 12 พบว่าอาสาสมัครที่ใช้ยาสี ฟันผสมสทรอนทียม
สําหรั บการกระตุน้ ด้วยสําลี เย็นพบว่า ค่าเฉลี่ ย
อะซิ เทต และกลุ่มที่ ใช้ยาสี ฟันผสมอาร์ จินีน มีค่าเฉลี่ย
VAS score ของอาสาสมัครที่ ใช้ยาสี ฟันผสมสทรอน
การลดลงของ VAS score แตกต่ า งกัน อย่า งไม่ มี
เทียม อะซิเทต เมื่อถูกกระตุน้ ด้วยสําลีเย็นในสัปดาห์ที่ 4
นัย สํา คัญ (p>0.05) แต่ แ ตกต่ า งจากกลุ่ ม ที่ ใ ช้ย าสี ฟั น
8 และ 12 แตกต่างจากสัปดาห์แรกอย่างมี นัยสําคัญ
ผสมฟลูออไรด์อย่างมีนยั สําคัญ (p<0.05) ดังภาพที่ 2ข
(p<0.05) ส่ ว นกลุ่ ม ที่ ใ ช้ย าสี ฟั น ผสมอาร์ จิ นี น เมื่ อ ถู ก
ค่าเฉลี�ย VAS score เมื�อกระตุ้นด้วยการใช้ลมเป่า กระตุน้ ด้วยสําลีเย็นในสัปดาห์ที่ 8 และ 12 แตกต่างจาก
+
8
7
*
O
* O
* สัปดาห์แรกอย่างมีนยั สําคัญ (p<0.05) และกลุ่มที่ใช้ยาสี
ค่าเฉลี�ย VAS score

6 ยาสีฟันผสมฟลูออไรด์
5
4
ยาสีฟันผสมสทรอน
เทียม อะซิเทต
ฟั น ผสมฟลู อ อไรด์ เ มื่ อ ถู ก กระตุ ้น ด้ ว ยสํ า ลี เ ย็ น ใน
สัปดาห์ที่ 12 แตกต่างจากสัปดาห์แรกอย่างมีนยั สําคัญ
3
ยาสีฟันผสมอาร์จินีน
2
1

(p<0.05) ดังภาพที่ 3ก
0
0 2 4 8 12
สัปดาห์ที�ทดสอบ

เปรี ยบเที ยบค่าเฉลี่ยการลดลงของ VAS score

ภาพที่ 2ก ค่าเฉลี่ย VAS score เมื่อกระตุน้ กระตุน้ ด้วย เมื่อกระตุน้ ด้วยสําลีเย็นพบว่า ในสัปดาห์ที่ 4 และ 8
การใช้ลมเป่ า (+ หมายถึง มีความแตกต่าง อาสาสมัครทั้งสามกลุ่มมี ค่าเฉลี่ ย การลดลงของ VAS
อย่างมีนยั สําคัญ กับสัปดาห์ที่ 1 เมื่อ score แตกต่ า งกัน อย่ า งมี นั ย สํา คัญ (p<0.05) โดย
เปรี ยบเทียบในกลุ่มอาสาสมัครที่ใช้ยาสี ฟัน อาสาสมัครที่ ใช้ยาสี ฟันผสมสทรอนที ยม อะซิ เทต มี
ฟลูออไรด์ (p<0.05) ค่าเฉลี่ยการลดลงของ VAS score มากกว่าอาสาสมัคร
* หมายถึง มีความแตกต่างอย่างมีนยั สําคัญ กลุ่มอื่นอย่างมีนยั สําคัญ (p<0.05) และที่สัปดาห์ที่ 12
กับสัปดาห์ที่ 1 เมื่อเปรี ยบเทียบในกลุ่ม พบว่าอาสาสมัครที่ใช้ยาสี ฟันผสมสทรอนทียม อะซิ เทต
อาสาสมัครที่ใช้ยาสี ฟันผสมสทรอนเทียม และกลุ่มที่ ใช้ยาสี ฟันผสมอาร์ จินีน มีค่าเฉลี่ยการลดลง
อะซิเทต (p<0.05) ของ VAS score แตกต่ า งกัน อย่า งไม่ มี นัย สํา คัญ

922
 MMP18-7
(p>0.05) แต่ แ ตกต่ า งจากกลุ่ ม ที่ ใช้ ย าสี ฟั นผสม (p<0.05) ส่วนกลุ่มที่ใช้ยาสี ฟันผสมอาร์ จินีนในสัปดาห์
ฟลูออไรด์อย่างมีนยั สําคัญ (p<0.05) ดังภาพที่ 3ข ที่ 4 8 และ 12 แตกต่างจากสัปดาห์แรกอย่างมีนยั สําคัญ
(p<0.05) และกลุ่ ม ที่ ใ ช้ ย าสี ฟั น ผสมฟลู อ อไรด์ ใ น
ค่าเฉลี�ย VAS score เมื�อกระตุ้นด้วยสําลีเย็น

O
+
O สัปดาห์ที่ 12 แตกต่างจากสัปดาห์แรกอย่างมีนยั สําคัญ
* * *
8

(p<0.05) ดังภาพที่ 4ก
7
ค่าเฉลี�ย VAS score

6 ยาสีฟันผสมฟลูออไรด์
5
ยาสีฟันผสมสทรอน

และเมื่อเปรี ยบเทียบค่าเฉลี่ยการลดลงของ VAS

4
เทียม อะซิเทต
3
ยาสีฟันผสมอาร์จินีน
2
1
0
0 2 4 8 12
score ตามการรับรู ้และความพึงพอใจของอาสาสมัคร
สัปดาห์ที�ทดสอบ
พบว่า ในสัปดาห์ที่ 4 และ 8 อาสาสมัครที่ ใช้ยาสี ฟัน
ผสมสทรอนที ย ม อะซิ เ ทต มี ค่ า เฉลี่ ย การลดลงของ
ภาพที่ 3ก ค่าเฉลี่ย VAS score เมื่อกระตุน้ ด้วยสําลีเย็น
VAS score มากกว่าอาสาสมัครกลุ่มอื่นอย่างมีนยั สําคัญ
(+ หมายถึง มีความแตกต่างอย่างมีนยั สําคัญ
(p<0.05) และในสัปดาห์ที่ 12 อาสาสมัครที่ ใช้ยาสี ฟัน
กับสัปดาห์ที่ 1 เมื่อเปรี ยบเทียบในกลุ่ม
ผสมสทรอนที ยม อะซิ เทต และกลุ่มที่ ใช้ยาสี ฟันผสม
อาสาสมัครที่ใช้ยาสี ฟันฟลูออไรด์ (p<0.05)
อาร์ จินีน มีค่าเฉลี่ยการลดลงของ VAS score แตกต่าง
* หมายถึง มีความแตกต่างอย่างมีนยั สําคัญ
กันอย่างไม่มีนัยสําคัญ (p>0.05) แต่แตกต่างจากกลุ่มที่
กับสัปดาห์ที่ 1 เมื่อเปรี ยบเทียบในกลุ่ม
ใช้ยาสี ฟันผสมฟลูออไรด์อย่างมีนยั สําคัญ (p<0.05) ดัง
อาสาสมัครที่ใช้ยาสี ฟันผสมสทรอนเทียม
ภาพที่ 4ข
อะซิเทต (p<0.05)
O หมายถึง มีความแตกต่างอย่างมีนย ั สําคัญ ค่าเฉลีย VAS score ตามการรับรู้และความพึงพอใจของอาสาสมัคร
+
O
กับสัปดาห์ที่ 1 เมื่อเปรี ยบเทียบในกลุ่ม 6

5 * *
O
* O
*
ค่าเฉลี�ย VAS score

ยาสีฟันผสมฟลูออไรด์

อาสาสมัครที่ใช้ยาสี ฟันผสมอาร์จินีน 4

3
ยาสีฟันผสมสทรอน
เทียม อะซิเทต

(p<0.05))
2 ยาสีฟันผสมอาร์จินีน
1

0
0 2 4 8 12
สัปดาห์ที�ทดสอบ
ค่าเฉลี�ย VAS score ที�ลดลงเมื�อกระตุ้นด้วยสําลีเย็น
* * **
4
* *
ค่าเฉลี�ย VAS score ที�ลดลง

ภาพที่ 4ก ค่าเฉลี่ย VAS score ตามการรับรู ้และความ

3.5
3
2.5
ฟลูออไรด์

พึงพอใจโดยรวมของอาสาสมัคร
2
สทรอนเทียม อะซิเทต
1.5
อาร์จินีน
1

(+ หมายถึง มีความแตกต่างอย่างมีนยั สําคัญ

0.5
0
-0.5 0 2 4 8 12
สัปดาห์ที�ทดสอบ
กับสัปดาห์ที่ 1 เมื่อเปรี ยบเทียบในกลุ่ม
อาสาสมัครที่ใช้ยาสี ฟันฟลูออไรด์ (p<0.05)
ภาพที่ 3ข ค่าเฉลี่ยการลดลงของ VAS score เมื่อ
* หมายถึง มีความแตกต่างอย่างมีนยั สําคัญ
กระตุน้ ด้วยสําลีเย็น (* หมายถึง มีความ
กับสัปดาห์ที่ 1 เมื่อเปรี ยบเทียบในกลุ่ม
แตกต่างอย่างมีนยั สําคัญ เมื่อเปรี ยบเทียบ
อาสาสมัครที่ใช้ยาสี ฟันผสมสทรอนเทียม
ระหว่างกลุ่มในสัปดาห์เดียวกัน (p<0.05))
อะซิเทต (p<0.05)
O หมายถึง มีความแตกต่างอย่างมีนย ั สําคัญ
สํ า หรั บการ รั บรู ้ แ ละค วามพึ งพอใ จขอ ง
กับสัปดาห์ที่ 1 เมื่อเปรี ยบเทียบในกลุ่ม
อาสาสมัคร พบว่าค่าเฉลี่ย VAS score ของอาสาสมัครที่
อาสาสมัครที่ใช้ยาสี ฟันผสมอาร์จินีน
ใช้ยาสี ฟันผสมสทรอนเทียม อะซิ เทต ในสัปดาห์ที่ 2 4
(p<0.05))
8 และ 12 แตกต่างจากสัปดาห์แรกอย่างมี นัยสําคัญ

923

ค่าเฉลี�ย VAS score ที�ลดลงเมื�อวัดตามการรับรู้และความพึง
พอใจของอาสาสมัคร
*
ค่าเฉลี�ย VAS score ที�ลดลง
4
3.5
3
2.5
2 สทรอนเทียม อะซิเทต
1.5
1
0.5
0
0 2
สัปดาห์ที�วัด
ภาพที่ 4ข ค่าเฉลี่ยการลดลงของ VAS score ตามการ
รับรู ้และความพึงพอใจโดยรวมของ
อาสาสมัคร (* หมายถึง มีความแตกต่าง
อย่างมีนยั สําคัญ เมื่อเปรี ยบเทียบระหว่าง
กลุ่มในสัปดาห์เดียวกัน (p<0.05))
บทวิจารณ์
การรักษาภาวะเนื้ อฟันไวเกินโดยการใช้ยาสี ฟัน
ที่มีส่วนผสมของสารต่างๆ ที่เข้าไปอุดปิ ดท่อเนื้ อฟันที่
เผยผึ่งออกมา ได้รับความนิ ยมเป็ นอย่างสู ง ถึงแม้จะยัง
ไม่มีการศึกษาถึงความสามารถในการอุดปิ ดท่อเนื้ อฟัน
ของสารต่างๆ เหล่านั้น แต่ก็ได้มีการศึ กษาทางคลิ นิก
มากมายที่ แ สดงให้เ ห็ น ว่า สารจํา พวก สทรอนเที ย ม
อะซิ เ ทต สามารถลดระดับ การเสี ย วฟั น ในผูป้ ่ วยที่ มี
ภาวะเนื้อฟันไวเกินได้มากกว่ายาสี ฟันที่ผสมฟลูออไรด์
เพียงอย่างเดียว ในทํานองเดียวกันกับยาสี ฟันที่ผสมอาร์
จินีน ที่สามารถลดระดับการเสี ยวฟันในผูป้ ่ วยที่มีภาวะ
เนื้ อฟั นไวเกิ นได้มากกว่ายาสี ฟันที่ ไม่มีส่วนประกอบ
เหล่านี้ อย่างมีนัยสําคัญ (Brannstrom, 1980; Edward,
2004; Hiatt, 1972; Miller, 1994) จากการทดลองครั้งนี้
ก็พบว่า ยาสี ฟันที่มีส่วนประกอบของ สทรอนเทียม อะ
ซิ เทตและฟลูออไรด์ กับยาสี ฟันที่ มีส่วนประกอบของ
อาร์ จิ นี น และฟลู อ อไรด์ (กลุ่ ม ทดลอง) สามารถลด
ระดับการเสี ยวฟันได้มากกว่ายาสี ฟันที่ มีส่วนประกอบ
ของฟลูออไรด์ (กลุ่มควบคุม) ในทุกๆ การกระตุน้
การลดลงของระดับการเสี ยวฟันเมื่อกระตุน้ ด้วย
การสั ม ผัส จะพบว่า ในกลุ่ ม อาสาสมัค รที่ ใ ช้ย าสี ฟั น
ผสมสทรอนเที ยม อะซิ เทต และ ยาสี ฟันผสมอาร์ จินีน
สามารถลดระดับการเสี ยวฟันได้มากกว่ากลุ่มที่ ใช้ยาสี
ฟันผสมฟลูออไรด์โดยแตกต่างอย่างมีนยั สําคัญเมื่อผ่าน
MMP18-8
ไป 4 สัปดาห์ สอดคล้องกับการศึ กษาของ Touyz
* ** ** (1999), West (1997), Addy (1987), Pearce ( 994)
ส่วนการลดลงของระดับการเสี ยวฟันเมื่อกระตุน้
ฟลูออไรด์
ด้วยการเป่ าลมลงบนผิวฟันจะพบว่า ในกลุ่มอาสาสมัคร
อาร์จินีน
4
8 12
ที่ ใ ช้ย าสี ฟั น ผสมสทรอนเที ย ม อะซิ เ ทต สามารถลด
ระดับการเสี ยวฟันได้มากกว่ากลุ่มที่ใช้ยาสี ฟันผสมอาร์
จินีนอย่างมีนยั สําคัญ ในสัปดาห์ที่ 4 และทั้งสองกลุ่ม
สามารถลดระดับการเสี ยวฟันได้มากกว่ากลุ่มที่ ใช้ยาสี
ฟันผสมฟลูออไรด์อย่างมีนยั สําคัญในสัปดาห์ที่ 8 และ
12 สอดคล้องกับการศึ กษาของ West (1997), Addy
(1987), Pearce (1994), Ayad (2009), Nathoo (2009)
ในทํานองเดี ยวกันก็พบว่าอาสาสมัครที่ ใช้ยาสี
ฟั นผสมสทรอนเที ยม อะซิ เทต สามารถลดระดับการ
เสี ยวฟันเมื่อกระตุน้ ด้วยความเย็นได้มากกว่ากลุ่มที่ใช้ยา
สี ฟันผสมอาร์ จินีนอย่างมีนยั สําคัญ ในสัปดาห์ที่ 4 และ
สัปดาห์ที่ 8 และทั้งสองกลุ่มสามารถลดระดับการเสี ยว
ฟั นได้มากกว่ากลุ่มที่ ใช้ยาสี ฟันผสมฟลูออไรด์อย่างมี
นัยสําคัญในสัปดาห์ที่ 8 และ 12 สอดคล้องกับการศึกษา
ของ West (1997), Addy (1987), Ayad (2009), Nathoo
(2009)
สํา หรั บ การลดลงของระดับ การเสี ย วฟั น เมื่ อ
ประเมินตามการรับรู ้และความพึงพอใจของอาสาสมัคร
ก็พบว่าผลที่ได้สอดคล้องกัน โดยในกลุ่มอาสาสมัครที่
ใช้ยาสี ฟันผสมสทรอนเทียม อะซิเทต และ ยาสี ฟันผสม
อาร์จินีน สามารถลดระดับการเสี ยวฟันได้มากกว่ากลุ่ม
ที่ ใ ช้ย าสี ฟั น ผสมฟลู อ อไรด์ West (1997), Pearce
(1994), Ayad (2009) โดยพบว่าสามารถลดระดับการ
เสี ยวฟันได้แตกต่างจากกลุ่มที่ใช้ยาสี ฟันผสมฟลูออไรด์
ตั้งแต่สปั ดาห์ที่ 4 เป็ นต้นไป (West, 1997; Addy, 1987;
Nathoo, 2009)
และเมื่อทําการเปรี ยบเทียบถึงผลในการลดภาวะ
เนื้อฟันไวเกินระหว่างกลุ่มทดลองทั้งสองกลุ่มพบว่า ใน
กลุ่มที่ใช้ยาสี ฟันผสมสรอนเทียม อะซิ เทต สามารถลด
ภาวะเนื้ อฟั น ไวเกิ นได้รวดเร็ วกว่ากลุ่ มที่ ใช้ยาสี ฟัน ที่
ผสมอาร์ จินีน คือเห็ นความแตกต่างตั้งแต่สัปดาห์ ที่ 2
924

และ 4 แต่เ มื่อ ถึง สัป ดาห์ที่ 8 และ 12 ก็พ บว่า ไม่
แตกต่างกัน
ส่ วนในกลุ่มควบคุมนั้นพบว่า สามารถลดภาวะ
เนื้อฟันไวเกินได้ ซึ่งผลที่ได้น้ ีอาจเกิดได้จากปั จจัยหลาย
อย่าง เช่น ผลของยาหลอก (Placebo effect) หรื อฮาว
โทนเอฟเฟก (Hawthorne effect) และเกิ ด ได้จ าก
ส่วนประกอบของยาสี ฟัน เช่น ซิลิกา ซึ่ งเป็ นอนุภาคที่มี
ขนาดเล็ ก สามารถอุ ด ปิ ดท่ อ เนื้ อฟั น ที่ เ ผยผึ่ งได้
เช่นเดียวกัน (Brannstrom, 1980; West, 1997) ส่ วนผล
ของฟลูออไรด์น้ นั สามารถลดภาวะเนื้อฟันไวเกินได้ แต่
ต้องเป็ นฟลูออไรด์ที่มีความเข้มข้นสูง เช่น ฟลูออไรด์วา
นิช เป็ นต้น (West, 1997)
ซึ่ งผลที่ ไ ด้น้ ี สอดคล้อ งกับ ทฤษฎี ที่ ส ามารถ
อธิ บ ายกลไกการเกิ ด ภาวะเนื้ อ ฟั น ไวเกิ น คื อ ทฤษฎี
ไฮโดรไดนามิก (Hydrodynamic theory) ซึ่ งกล่าวว่า
เมื่ อมี ส่ิ ง กระตุ ้นมากระทํา ต่อ ผิว ฟั น จะทําให้เ กิ ด การ
เคลื่อนที่ ของของเหลวหรื อสารเคมีที่อยู่ในท่อเนื้ อฟั น
ส่ ง ผลให้ มี ก ารกระตุ ้น ปลายประสาทรั บ ความรู ้ สึ ก
เจ็บปวดที่อยูป่ ลายท่อเนื้อฟันทางด้านโพรงประสาทฟัน
(Matthews, 1994) ซึ่ งเป็ นทฤษฎีที่อธิ บายกลไกการเกิด
ภาวะเนื้ อ ฟั น ไวเกิ น ที่ ไ ด้รั บ การยอมรั บ มากที่ สุ ด ใน
ปั จจุบนั และพบว่าสิ่ งกระตุน้ ที่ที่ทาํ ให้เกิดภาวะเนื้ อฟัน
ไวเกิ นอาจจะทําให้เกิดการเคลื่อนที่ของของเหลวที่ อยู่
ในท่อเนื้ อฟันได้ท้ งั ในลักษณะเคลื่อนเข้าไปในเนื้ อฟั น
(Inward flow) เช่น การใช้เครื่ องมือปลายเหลมลากไป
ตามเนื้อฟันส่วนที่เผยผึ่ง หรื อลักษณะที่เคลื่อนออกจาก
เนื้ อฟั น (Outward flow) เช่ น การใช้ลมเป่ าและการ
กระตุน้ ด้วยนํ้าแข็งในบริ เวณที่ เนื้ อฟั นเผยผึ่ง เป็ นต้น
(Brannstrom, 1972; Johnson, 1973) โดยในการทดลอง
นี้ ก็พบว่าระดับ การเสี ยวฟั นจะมากขึ้ นเมื่ อถู กกระตุ ้น
ด้วยการเป่ าลมลงบนผิวฟั น หรื อการกระตุน้ ด้วยความ
เย็น ซึ่งสามารถลดการกระตุน้ ดังกล่าวด้วยการทําให้ท่อ
เนื้ อฟั นที่ เผยผึ่งนั้นถูกปิ ด โดยสทรอนเที ยม อะซิ เทต
และอาร์ จินีน เป็ นสารที่ มีอนุภาคขนาดเล็กสามารถปิ ด
กันรู เผยผึ่งของท่ อเนื้ อฟั นได้ จึ งสามารถลดภาวะเนื้ อ
ฟันไวเกินได้
925
MMP18-9
สรุปผล
การแปรงฟั น ด้ว ยยาสี ฟั น ที่ ผ สมผสมสทรอน
เที ยม อะซิ เทต และยาสี ฟันผสมอาร์ จินีน สามารถลด
อาการเสี ยวฟันในอาสาสมัครที่มีภาวะเนื้ อฟันไวเกินได้
มากกว่า และรวดเร็ วกว่ายาสี ฟันที่ผสมฟลูออไรด์เพียง
อย่างเดียว แต่อย่างไรก็ตามก็ควรที่จะมีการศึกษาถึงผล
ในระยะยาวของสารทั้งสองชนิ ดนี้ ท้ งั ในแง่ของการลด
ภาวะเนื้ อ ฟั น ไวเกิ น และประสิ ท ธิ ภ าพในการกํา จัด
คราบจุลินทรี ย ์ ซึ่งเป็ นวัตถุประสงค์หลักของยาสี ฟัน
กิตติกรรมประกาศ
ทางผูว้ จิ ยั ขอขอบพระคุณ มหาวิทยาลัยขอนแก่น
ที่ให้ทุนสนับสนุนการศึกษาวิจยั ในครั้งนี้
หน่ วยบําบัดความเจ็ บปวดบริ เวณใบหน้าและ
ขากรรไกร มหาวิทยาลัยขอนแก่น ที่ให้ทุนสนับสนุนการ
ศึกษาวิจยั ในครั้งนี้
อาจ าร ย์ แ ล ะเ จ้ า หน้ า ที่ ป ระ จํ า ค ณะ ทั น ต
แพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยขอนแก่น ที่กรุ ณาอํานวยความ
สะดวกจนทําให้งานวิจยั ครั้งนี้ ประสบความสําเร็ จลุล่วง
ได้เป็ นอย่างดี
เอกสารอ้ างอิง
Addy, M., Mostafa, P., Absi, EG., and Adams, D.
1985. Cervical dentine hypersensitivity:
aetiology and management with particular
reference to dentifrices. In: Ed. Rowe N.H.
Hypersensitive Dentin Origin and
Management. University of Michigan: Ann
Arbor MI: 43-64.
Addy, M., Mostafa, P., Newcombe, R. 1987. Denine
hypersensitivity: a comparison of five
toothpastes used during a 6-week treatment
period. Br Dent J. 163(2): 45-51.

Ayad, F., Ayad, N., Delgado, E., Zhang, YP.,Vizio De,
W., Cummins, D., and Mateo, LR. 2009.
Comparing the Efficacy in Providing Instant
Relief of Dentin Hypersensitivity of a New
Toothpaste Containing 8.0% Arginine, Calcium
Carbonate, and 1450 ppm Fluoride to a
Benchmark Desensitizing Toothpaste Containing
2% Potassium Ion and 1450 ppm Fluoride, and
to a Control Toothpaste with 1450 ppm
Fluoride: A Three-Day Clinical Study in
Mississauga, Canada. J. Clin Dent. 20(Spec
Iss): 115-122.
Brannstrom, M., Astrom, A. 1972. The hydrodynamics
of the dentine, its possible relationship to
dentinal pain. International Dentistry Journal.
22: 219-227.
Brannstrom, M., Garberoglio, R. 1980. Occlusion of
tubules under superficially attrited dentine.
Swedish Dental Journal. 4: 87-91
Edward, AT., Steven, WF., Shannon, C., Yolanda, B.,
Joann, DS., and Bernie, LB., et al. 2004. The
scientific rationale and development of an
optimized dentifrice for the treatment of dentin
hypersensitivity. American Journal of
Dentistry. 17(1): 61-62.
Flynn, J., Galloway, R., Orchardson, R. 1985. The
incidence of hypersensitive teeth in the West of
Scotland. Journal of Dental Research. 13:
230-236.
Hiatt, WH., Johansen, E. 1972. Root preparation. I.
Obturation of dentinal tubule in treatment of rat
hypersensitivity. Journal of Periodontology. 43:
373-380.
926
MMP18-10
Johnson, G., Oligart, L., Brannstrom, M. 1973.
Outward fluid flow in dentine under a
physiologic pressure gradient: Experiment in
vitro. Oral Surgery Oral Medicine and Oral
Patholog. 35: 238-248.
Matthews, B., Vongsavan, N. 1994. Interaction
between neural and hydrodynamic mechanisms
in dentine and pulp. Archives of Oral Biology.
39: 87s-95s.
Miller, S., Truong, T., Heu, R., Stranick, M.,
Bouchard, D., and Gaffar A. 1994. Recent
advances in stannous fluoride technology:
antibacterial efficacy and mechanism of action
toward hypersensitivity. International Dentistry
Journal. 44: 83-98.
Nathoo, S., Delgado, E., Zhang, YP.,Vizio, De W.,
Cummins, D., and Mateo, LR. 2009.
Comparing the Efficacy in Providing Instant
Relief of Dentin Hypersensitivity of a New
Toothpaste Containing 8.0% Arginine, Calcium
Carbonate, and 1450 ppm Fluoride Relative to
a Benchmark Desensitizing Toothpaste
Containing 2% Potassium Ion and 1450 ppm
Fluoride, and to a Control Toothpaste with
1450 ppm Fluoride: A Three-Day Clinical
Study in New Jersey, USA. J Clin Dent.
20(Spec Iss): 123-130.
Pearce, NX., Addy, M., Nwcombe, RG. 1994. Dentine
hypersensitivity: a clinical trial to compare 2
strontium desensitizing toothpaste with a
conventional fluoride toothpaste. J Periodontal.
65(2): 113-9.
Touyz, LZ., Stern, J. 1999. Hypersensitive dentinal
pain attenuation with potassium nitrate.
General Dentistry. 47(1): 42-45.
 MMP18-11
West, NX., Addy, M., Jackson, RJ., Ridge, DB. 1997.
Dentine hypersensitivity and the placebo
response. A comparison of the effect of
strontium acetate, potassium nitrate and
fluoride toothpastes, Journal of Periodontology.
24: 209-215.

927