DİZİLER-2

ARİTMETİK DİZİ

TOPLAM SEMBOLÜ ARİTMETİK DİZİ

N
Bir (an) dizisinin rastgele ardışık terimleri
1+r+r2 +...+rN = ∑ r k biçiminde kısaca arasındaki fark sabit sayı ise, bu diziye
k=0
a r i t m e t i k d i z i d e n i r.
toplam sembolü kullanılarak da (∑ )
g ö s t e r i l e b i l i r. ∀ n∈ℕ+ a n+1−a n=r
ise, (an) ortak farkı r olan aritmetik
b d i z i d i r.
∑ xk ifadesinde k sayısına indis, a
k=a
s a y ı s ı n a a l t s ı n ı r, b s a y ı s ı n a ü s t s ı n ı r
denir . xk sayıları, k nın a tamsayısından
başlayıp birer artarak son olarak b Örnek...4 :
değerini almasıyla son bulan toplamı (a n)=( 2,8,14,20, ..., 6n−4 , ... ) d i z i s i o r t a k f a r k ı 6
y a p ı l a c a k o l a n t e r i m l e r d i r. o l a n b i r a r i t m e t i k d i z i d i r.

Örnek...1 :
3

∑ (2 k+1) toplamının değeri kaçtır? Örnek...5 :

k=−2
Aşağıda genel terimi verilen diziler aritmetik
midir?
a) xn=(2n+1)/3 b)an=1/n c) cn=n!
www.matbaz.com

Örnek...2 :
20

∑ k • (−1)k işleminin sonucu kaçtır?

k=1

ARİTMETİK DİZİNİN ÖZELLİKLERİ

an ortak farkı r olan bir aritmetik dizi

olsun
özellik1
a 1=a 1
a2 =a 1+r
a 3 =a 2+r=a 1+2r
a 4 =a 1+3r
:
an=a 1 +(n−1)r

Örnek...3 :
20
1
∑ k 2+k işleminin sonucu kaçtır? Örnek...6 :
k=1
İlk terimi 8 ortak farkı 5 olan bir aritmetik
dizinin 50. terimi kaçtır?

12
12.Sınıf Matematik Konu Anlatımı 1/5
DİZİLER-2
ARİTMETİK DİZİ

Örnek...7 :
İlk terimi 10 olan bir aritmetik dizinin 27. Örnek...12 :
terimi 62 ise ortak farkı kaçtır? Dördüncü terimi 14, onuncu terimi 38 olan
bir aritmetik dizinin ikinci terimi nedir?

Örnek...8 :
Ortak farkı 26 olan bir aritmetik dizinin 14.
terimi 350 ise ilk terimi kaçtır?

Örnek...13 :
Bir aritmetik dizinin a. terimi b, b. terimi a
ise 4. terimi nedir?

Özellik2
an−a 1
a n=a1 +(n−1)r i s e =r veya daha
n−1
a x−ay
genel olarak =r
x−y
www.matbaz.com

Örnek...9 :
Birinci terimi 5, ortak farkı 4 olan aritmetik
dizinin
a) genel terimini b) 5. terimini bulalım. Örnek...14 :
5 ile 80 arasına bu terimler hariç 19 tane
daha sayı yerleştirilerek artan bir sonlu
a r i t m e t i k d i z i e l d e e d i l i y o r. B u d i z i n i n o r t a k
farkı nedir?

Örnek...10 :
Birinci terimi 2 ve ikinci terimi 7/2 olan
aritmetik dizinin
a) ortak farkını b)10. terimini c) genel
terimini bulunuz.

Örnek...15 :
İlk terimi 9, ortak farkı 2 ve son terimi 27
olan sonlu bir aritmetik dizinin terim sayısı
kaçtır?

Örnek...11 :
İlk terimi -2, ortak farkı 4 olan bir aritmetik
dizinin kaçıncı terimi 14 tür?

12
12.Sınıf Matematik Konu Anlatımı 2/5
DİZİLER-2
ARİTMETİK DİZİ

Özellik3 Özellik5
a +a Bir aritmetik dizinin ilk n terim toplamı;
B i r a r i t m e t i k d i z i d e a p= p−k p+ k Sn ile gösterilir ise
2
yani aritmetik bir dizide bir terim n
S n = a 1 + a 2 + a 3 + . . .+ a n = (a +a ) d i r.
kendisine eşit uzaklıktaki terimlerin 2 1 n
a r i t m e t i k o r t a l a m a s ı d ı r.
Örnek...20 :
Genel terimi an= 5n - 2 olan bir aritmetik
Örnek...16 : dizinin ilk 20 terim toplamı nedir?
Onuncu terimi 15 olan bir aritmetik dizinin 9.
v e 11 . t e r i m l e r i t o p l a m ı k a ç t ı r ?

Örnek...17 : Örnek...21 :
Üçüncü terimi 20 olan bir aritmetik dizinin ilk Bir aritmetik dizinin ilk 4 teriminin toplamı 10
5 terimi toplamı kaçtır? ve ilk 8 teriminin toplamı 68 olduğuna göre
bu dizinin 10 terimi nedir?
www.matbaz.com

Özellik4
Sonlu bir aritmetik dizide baştan ve
sondan eşit uzaklıktaki herhangi iki
t e r i m i n t o p l a m ı a y n ı s a b i t s a y ı y a e ş i t t i r.
Örnek...22 :
İlk n teriminin toplamı n2+3n olan bir
(an) sonlu aritmetik dizi olsun.(an) =
aritmetik dizinin
(a1,a2,…an)
a) 4. terimi? b) ortak farkı kaçtır
a1 + an = a2 + an-1 =. . . = ak + an-k+1=…

Örnek...18 :
(an) bir aritmetik dizi olsun. a10 = 15 ve a5 = 7
ise a7 + a8 kaçtır?

Örnek...23 :
Şekilde bir kısmı görülen konser alanında en
ön sırada 60 oturma yeri vardır. Her sırada bir
önceki sıradan 4 kişilik fazla oturma yeri
bulunmaktadır. Konser alanında toplam 1960
Örnek...19 : kişilik olduğuna göre, en arka sırada kaç kişiliktir ?
Bir aritmetik dizinin 10. terimi 8 olduğuna
göre 1. ve 19. terimleri toplamı nedir?

12
12.Sınıf Matematik Konu Anlatımı 3/5
DİZİLER-2
ARİTMETİK DİZİ

DEĞERLENDİRME 6) (a n ) aritmetik dizisinde,

a 4 – a 2 = 10 ve a 20 = 103
1) 2+5+8+...302=?
olduğuna göre, a 11 kaçtır?

2) (an) bir aritmetik dizi olmak üzere,

a2=5 ve a4 + a6 + a8 =63
olduğuna göre, bu dizinin ilk terimi kaçtır?

7) İlk 40 terim toplamı 1200 olan dizinin ilk terimi

ortak farkından 11 küçükse dizinin 41.terimini
bulunuz.
www.matbaz.com

3) (a n)=( 1
2
,1 , x , y ... ) aritmetik dizisinin ilk 5
terimi çarpımı nedir?

4) İlk n terimi toplamı Tn= 5n - 2 olan bir

aritmetik dizinin 9. terimi kaçtır?
8) ilk n terim toplamı Sn olan bir aritmetik dizide,
S5 – S 4 = 20 , S 7 = 10 ise bu dizinin ortak
farkı kaçtır?

5) Bir aritmetik dizinin terimleri için

a 13 = 26 , a 19 = 34 ise göre, bu dizinin ilk 31
terimi toplamı kaçtır?

12
12.Sınıf Matematik Konu Anlatımı 4/5
DİZİLER-2
ARİTMETİK DİZİ

90

9) Bir aritmetik dizinin terimleri için

12) ∑ cos2 k işleminin sonucu kaçtır?
k=0

a 4 + a 5 = 62
a 8 + a 10 = 134
ise göre, bu dizininn ilk 10 terimi toplamı
kaçtır?

20
k
10) Üç terimli bir aritmetik dizinin terimleri toplamı 13) ∑ (k +1)! işleminin sonucu kaçtır?
k=0
3, terimlerinin karelerinin toplamı 21 olduğuna
göre dizinin en küçük terimi en az kaç olabilir?
www.matbaz.com

63
11) (an) bir aritmetik dizi olsun. a8 = 12 ve a15 = 54 1
14) ∑ √ k+√ k+1 işleminin sonucu kaçtır?
ise bu dizinin ilk n terimi toplamı kaçtır? k=0

12
12.Sınıf Matematik Konu Anlatımı 5/5