YENİDEN TÜRK

MİLLİYETÇİLİĞİ
Prof. Dr. Ümit ÖZDAĞ

2. Bask›

Ankara, 2004

Yedinci Bin Y›l Yay›nlar›

 YENİDEN TÜRK MİLLİYETÇİLİĞİ Prof. Dr. Ümit ÖZDAĞ

Küresel Temel Çeliflki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .109

‹Ç‹NDEK‹LER Milliyetçilikte Demokratik-Jeoekonomik Yaklafl›m . . . . . . . . . . .111
Sayfa No Yeniden Ba¤›ms›zlaflma . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .113
Stratejik Bar›fl . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .120
ÖNSÖZ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .VII
Ekonomik Yeniden Yap›lanma . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .121
Genel Durum . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1
Yeniden Millî Devlet . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .132
Cumhuriyet ve Türk Milliyetçili¤i . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .9
Demokratik Geliflim . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .134
Türkiye Cumhuriyeti’ne Sald›r›lar ve
‹nsan Unsurunun Moral Aç›dan ‹nflas› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .138
Türk Milliyetçili¤inin Konumu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .14
Etkin Hukuk Devleti . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .141
Nihaî Hesaplaflma ve Türk Milliyetçili¤i . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .19
Sonuç . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .144
Türk Milliyetçili¤inin ‹deolojik Buhran› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .22
‹deolojik Geliflim, Medenî Cesaret ve
Romantizmden Gerçekçili¤e . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .26
Türk Milliyetçili¤inin ‹deolojik Sorunlar› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .29
Türk Milliyetçili¤inin ‹deolojik Krizi ve F›rsatlar . . . . . . . . . . . . . . .39
Türk Milliyetçili¤i Ad›na Hesap Sorma ve ‹deolojik
Geliflimin Engellenmesi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .40
Türk Milliyetçisi Ayd›nlar›n Sorumlulu¤u . . . . . . . . . . . . . . . . . . .42
Ne Yapmal›y›z? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .45
Türk Milliyetçili¤inin Radikal Reform Program› . . . . . . . . . . . . . . .47
Türk Milliyetçili¤inin Radikal Siyasal Program› . . . . . . . . . . . . . . .53
3. Bin Y›l›n Bafl›nda Tarihe ve Bugüne Bak›fl . . . . . . . . . . . . . . . .60
Milliyetçili¤in Canlan›fl› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .72
Yeniden Türk Milliyetçili¤i, Daima Türk Milliyetçili¤i . . . . . . . . . . .78
Türkiye’de Temel Çeliflki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .94
Bölgede Temel Çeliflki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .107

III IV
2
 YENİDEN TÜRK MİLLİYETÇİLİĞİ Prof. Dr. Ümit ÖZDAĞ

Necip T rk milletine ve nesl-i atiye tavsiyem

udur ki, sinesinde yeti tirerek ba na ge irece i
ki ilerin kan ndaki ve vicdan ndaki cevher-i asliyeyi
tahlil etmekten bir an feragat etmesin.

Mustafa Kemal Atat rk

V
1 VI
2
 YENİDEN TÜRK MİLLİYETÇİLİĞİ
ÖN SÖZ
Türk milliyetçili¤i politik ve ideolojik bir kriz sürecinden geçiyor.
Asl›nda özellikle ideolojik kriz gecikmifl, geciktirilmifl bir krizdir. Krizin
patlamas›n›n nedeni, herkesin krizin bilincine varmas›na neden olan
olay, 3 Kas›m 2002 seçimlerinin sonuçlar›d›r. Krizin Ancak, kriz 3 Ka-
s›m ve sonras›ndan dolay› ortaya ç›km›fl de¤il. 3 Kas›m ve sonras›nda
ortaya ç›kmas› gecikmifl bir sonuçtur. Politik ve ideolojik krizin kökleri
çok daha geriye gidiyor. Krizin uzun bir dönem belirginleflmesini en-
gelleyen 20. yüzy›lda siyasal Türk milliyetçili¤inin Mustafa Kemal
Atatürk'ten sonraki, ikinci önderi ve karizmatik lideri Alpaslan Tür-
kefl’in varl›¤› olmufltur. 1980 ve küreselleflme sonras›nda, Türk milli-
yetçisi ayd›nlar›n çok büyük bir bölümü ideolojik geliflim ve yenilenme
konusunda en ufak bir çaba göstermeyerek, Alpaslan Türkefl’i ideolo-
jik yenilenme hususunda yaln›z b›rak›rken, genifl Türk milliyetçisi kitle-
ler ise kendilerinin bilmediklerini Baflbu¤’un bildi¤i inanc› ile ideolojik-
politik bir rehavete kap›lm›fllard›r.
Alpaslan Türkefl’in vefat›ndan sonra ideolojik krizin belirginleflme-
sini engelleyen 1999 seçimlerinde kazan›lan politik baflar› olmufltur.
Ancak, ideolojik belkemi¤i olmayan bir milliyetçi hareket, milliyetçile-
rin iktidara gelmesinin ne Türkiye'nin ne de Türk milliyetçili¤inin ide-
olojik ve politik sorunlar› çözmedi¤ini, aksine a¤›rlaflt›rd›¤›n› ortaya
VII
Prof. Dr. Ümit ÖZDAĞ
koymufltur. Do¤rular›n›, ilkelerini yitirmifl bir Türk milliyetçili¤i görüntü-
sü, birçok eyleme ve sürece damgas›n› vurmufltur. Türk milliyetçileri-
nin önümüzdeki süreç içinde kendilerinin Kuvâ-yi Milliye'den bu yana
Türk milletinin yetifltirdi¤i en ahlâkl›, en vefakâr, en kararl›, en iyi yetifl-
mifl ve Türkiye'nin sorunlar›n› çözebilecek en iyi kadro olduklar›na
olan inançlar›n› tekrar kazanmalar›n›n, inanç ve bilgi tazelemelerinin
bir tek yolu vard›r: Türk milliyetçili¤ine, gerçekten do¤rular›, ilkeleri
olan, yol gösteren Türk milliyetçili¤ine geri dönmek. Ulafl›lan noktada
ideolojik ve politik kriz bütün a¤›rl›¤› ile Türk milliyetçilerinin üzerine
çökerken, Türk milliyetçilerine de bu krizi büyük bir ideolojik-politik
uyan›fl için bir f›rsat hâline getirme görevi düflmektedir.
19. yüzy›l›n sonu ile 20. yüzy›l›n bafl›nda oldu¤u gibi, Türk milliyet-
çileri 21. yüzy›la Türk milliyetçili¤inin verece¤i cevaplar, ideolojik s›k›n-
t›lar›, izlenmesi gereken politik stratejiler üzerinde çal›flmakt›r. Bu ça-
l›flma uzun vadeli, bilimsel, de¤iflik bilim dallar›na mensup bilim
adamlar› ile ayd›nlar›n, politikac›lar›n, edebiyatç›lar›n ve gençli¤in kat-
k›s›n› bünyesinde toplamal›d›r.
Türk milliyetçilerinin bugünlerde kendilerine ve çevrelerine çok s›k
sorduklar› bir soru var: “Nereden bafll›yaca¤›z?” ve “Ne yapaca¤›z?”
Türk milliyetçili¤ine sahip ç›kmak ise Türk milletinin milli davalar›na sa-
hip ç›kmak demektir. Türk milliyetçili¤ine sahip ç›kmak, Gasp›ral›’ya,
Akçura’ya, Gökalp’e, Ats›z’a, Sancar’a Türkefl’e, Dündar Tafler’e, Gün
Sazak’a, Mümtaz Turhan’a, Erol Güngör’e, Mehmet Eröz'e, Galip Er-
dem’e, Ahmet Arvasi’ye, M. Özda¤’a, onlar›n bütün bir 150 y›ldan bu
yana de¤iflik zaman dilimleri ve hatta bazen de¤iflik co¤rafyalarda tem-
sil ettikleri de¤erlerin, dam›t›lm›fl, billurlaflm›fl hali olan “Türklük” sevgi-
sine sahip ç›kmakt›r. Türk milliyetçili¤ine sahip ç›kmak, ‹stiklal Harbimi-
zin önderi, Cumhuriyetimizin kurucusu, Türk Devriminin siyasi dehas›
Büyük Türk milliyetçisi Mustafa Kemal Atatürk’e sahip ç›kmakt›r.
VIII
 YENİDEN TÜRK MİLLİYETÇİLİĞİ Prof. Dr. Ümit ÖZDAĞ

Türk milliyetçili¤ine sahip ç›kmak, bugünlerde K›br›s için yürümek,

Annan Plan›n› ve onu destekleyenleri gömmektir. Türk milliyetçili¤ine
sahip ç›kmak, Kerkük’ü unutmamak, Süleymaniye’de gerçekleflen
sald›r›y› asla zihinlerden silmemektir. Türk milliyetçili¤ine sahip ç›kmak
milliyetçilerin düzenledi¤i toplant›lara gitmektir. Türk milliyetçilerinin
ç›kard›¤› dergi ve gazeteleri almak demektir. Türk milliyetçilerinin ya-
y›nevlerini ç›kard›klar› kitaplar› al›p okuyarak, desteklemek demektir.
Milliyetçili¤e sahip ç›kmak Ülkücü gençli¤e sahip ç›kmakt›r. Do¤rular›
hiç korkmadan söylemektir. Türk milliyetçisinin en kutsal k›ymeti, Türk
milleti ve onun de¤erleridir. Yap›lacak fley, Türk milliyetçili¤inin ide-
olojik, politik canlanmas›na kat›lmak, katk›da bulunmakt›r. Bu okumak,
yazmak, tart›flmakt›r. Türk milliyetçili¤inin kaynaklar›ndan bugüne uza-
nan çizgiyi 21. yüzy›la tafl›makt›r. Bu kitab ve bunu hemen k›sa bir sü-
re sonra izleyecek olan çal›flmalar›n amac› Türk milliyetçili¤inin ideolo-
jik yenilenmesine katk›da bulunmakt›r. Gerçek katk› Türk milliyet-
çilerinin tart›flmaya bafllamas› ile yap›lacakt›r.

Prof. Dr. Ümit ÖZDA⁄

IX X
 YENİDEN TÜRK MİLLİYETÇİLİĞİ
Genel Durum
İçinden geçtiğimiz günlerde ABD'nin 21. yüzyılda tek ku-
tuplu dünya düzeninin devamı için dünyayı yeniden yapılan-
dırmaya çalıştığı yeni bir tür küresel savaş sürecini yaşıyoruz.
Orta Doğu’da devam eden savaş Afganistan’da başlamıştı ve
Afganistan’da henüz sona ermeden, Irak’da savaşın ikinci
cephesi açılmış oldu. Irak’ta hızla biten savaş önümüzdeki
günlerde Orta Doğu’daki yeni cephelerde mutlaka askerî yol-
lar kullanılmadan devam etme ihtimali taşıyor. Türkiye, küre-
sel güç dağılımının yapılması için gerçekleştirilen savaşların
odak noktasında, Avrasya ile Orta Doğu’nun kesiştiği alanda-
dır.
Bu gelişmelerin gereken geniş kapsamlı önlemler alınma-
dığı takdirde gelecek on sene içinde Türkiye üzerinde yıkıcı
etkiler yapması kaçınılmazdır. Türkiye’nin önümüzdeki bu kı-
sa sayılabilecek dönemi çok iyi değerlendirerek, üzerine ge-
lecek olan jeopolitik ve jeoekonomik kaymalara karşı radikal
tedbirlerle kendisini koruması mecburiyettir. Türkiye, iç yapı-
sı sağlam olmak kaydı ile dışarıdan gelebilecek her türlü sal-
dırıyı durduracak güçtedir. Ancak, bugün asıl tehdit dışarıdan
değil içeriden, ülkemizde yaşanan büyük iç krizden kaynak-
lanmaktadır.
1 10
Prof. Dr. Ümit ÖZDAĞ
Dünya yeniden yapılanırken, Türkiye'de iç kriz merkezli çok
zor bir süreçten geçiyor. Ülkemiz son on iki yılını yoğun bir bu-
nalım süreci içinde yaşamıştır ve bu bunalım hâlen sona ermiş
değildir. Buhran çok boyutlu ve yaşamın bütün alanlarını kapsa-
yıcı bir niteliğe sahiptir. Türkiye, politik, ekonomik, sosyal, ahlâ-
kî, kültürel, etnik ve askerî boyutları içeren bir krizle boğuşmak-
tadır. Yaşanan kriz, devletin ve toplumun yapısını sarsmış, de-
ğerler sisteminde yıpranmalara neden olmuştur.
Ancak kriz sadece son on iki yıl ile sınırlı değildir. Yaşanan
kriz, seksen yaşındaki Cumhuriyet’in son elli yılına yayılan,
yapısal nitelik kazanan sürekli bir buhranın en ağır hâlidir. Bu
krizin son yıllarda içinden geçtiğimiz aşamasının toplumumu-
zun bütün alanlarını ne kadar ağır bir şekilde yıprattığı, ülke-
mizin Vietnam ve Nikaragua kadar riskli bir ülke hâline gel-
miş olmasında açıkça yansımaktadır.
Krizin yarattığı en büyük tahribat, Türkiye Cumhuri-
yeti’nin yurttaşlarının beyinlerinde ve yüreklerinde mey-
dana gelen tahribattır. İnsanımız, ülkesine, devletine, gele-
ceğine ve kendisine olan güvenini yitirmektedir. Türk Devle-
ti ve halkı bir irade zaafı süreci içerisindedir. Genel bir
kötümserlik ve yılgınlık havası Türkiye’nin üzerini ve Türk in-
sanının yüreğini kaplamıştır.
Türkiye'yi onlarca yıldan bu yana yöneten mevcut çürü-
müş siyasal elit, hemen hemen bütün unsurları ile Türki-
ye’nin sorunlarını kendi yetenekleri ile aşmaya muktedir bir
ülke olmadığı düşünce ve inancındadır. 19. yüzyılda Hindis-
tan’ı sömüren İngiliz seçkinleri gibi, Türkiye’yi bir iç sömürge
olarak gören, Türkiye’yi sömüren ve sömürülmesine alet
2
 YENİDEN TÜRK MİLLİYETÇİLİĞİ
olan çürümüş Türk siyasal seçkinleri, yaşadığımız çok boyut-
lu krizin asıl sorumlularıdır.
Öte yandan, Türk iş adamı krizin ağırlığı altında ezilmiş,
millî kimliği silikleşmiş, özgüvenini ve ülkesine olan güveni-
ni yitirmiştir. Türk iş dünyası yaşadığımız sorunların, çürü-
müşlüğünün farkında olduğu Türk siyasal eliti tarafından hal-
ledilemeyeceği inancı ile başka bir yönetici elit arayışı içine
girmiş ve Avrupa Birliği'ni (AB) yeni yönetici elit olarak gör-
meye başlamıştır. Türk iş dünyası, büyük bir hayal kırıklığı
içinde fabrikalarında üretime son verip veya fabrikalarını
devredip, AB sermayesinin Türkiye’deki acentası, süper mar-
ket yöneticiliği görevini üstlenmeye büyük bir istek göster-
mektedir. TÜSİAD’ın içinde olduğu AB histerisinin nedeni, iş
adamlarının Türk siyasal sistemine ve Türkiye çerçevesinde
millî bir çözüme olan inançlarını kaybetmeleridir.
Aydınlarımız da, bu milletin temsil ettiği değerlere inanç-
sızlık içinde bağımlı bir Türkiye istediklerini söyleyecek, dış
etkenlerle (buna yumuşak emperyalizm de deniyor), değişimi
arzu edecek kadar ileri gitmiştir. Bu aydınlarda, 1919-20’de
işgal altındaki İstanbul’da yayımlanan mandacı gazetelerden
alınmış cümleleri ve ruh hâlini görürüz. Söz konusu olan ye-
ni mandacılıktır. Yeni mandacılık bugünlerde kendisini “Kıb-
rıs’ın verilmesi karşılığında AB’den tarih alma” gibi Tür-
kiye’ye önerilen hamakatte göstermektedir.
Türkiye’nin en önemli değeri olan insanları, yani yetişmiş
gençlerin önemli bir bölümü ellerine fırsat geçse Türkiye’den
göç etmeyi düşünmektedir. Geniş kitlelerde de büyük bir ha-
yal kırıklığı yaşanmaktadır. Türkiye’ye ve onun temsil ettiği
3 4
Prof. Dr. Ümit ÖZDAĞ
değerlere inançsızlık, kendisini 3 Kasım 2002 seçimlerinde
kızgınlık ve tasfiye olarak ortaya koymuştur. Artık, birçok in-
sanımız için Türkiye’nin geleceğine inanç, bu ülkenin kendi-
sine, öz gücüne bağlı olarak değil, Türkiye’nin AB’ye üye ol-
masına bağlı bir faktördür. AB üyeliği devletimiz için akılcı bir
seçim olmaktan çıkıp, karşı konulmaz bir tutkunun bizi pe-
şinden sürüklediği bütün sorunlarımızı çözecek olan yol,
âdeta cennetin altın anahtarı olmuştur.
Ülkemiz son 20 senede 30.000 insanını Türkiye’ye karşı
yürütülen dolaylı bir savaş neticesinde kaybetmiştir. Ancak
hâlâ Türkiye’nin dağlarında teröristler dolaşmakta, şehirlerin-
de akademisyenler öldürülmektedir. Kuzey Irak’ta Türki-
ye’nin orta vadede yaşamsal çıkarlarını tehdit eden gelişme-
ler gerçekleşmektedir. Barzani ve Talabani, Ankara’nın Kuzey
Irak’ta çizdiği kırmızı hatlara tecavüz etmişlerdir. Kerkük ve
Musul’a girilmiş, Türkmenlere yönelik tecavüzler başlamıştır.
Talabani, Ankara’yı tehdit ederek, “Kerkük’ü gündeme geti-
rirseniz, biz de Diyarbakır gibi Kürt kentlerini gündeme geti-
ririz” demiştir. Özetle, Türkiye küçük düşürülmüştür.
Ülkemiz son yirmi yılda ekonomik anlamda zorunluluklar,
yanlış uygulamalar, doğal felâketler ve soygunlar neticesinde
yüz milyarlarca Dolar kayba uğramıştır: PKK ile verilen mücade-
lede harcanan 100 milyar Dolar, Gümrük Birliği’nden kaybımız
74 milyar Dolar, Körfez Krizi sonrasında hesaplanabilir kaybı-
mız 44 milyar Dolar, bankalardan hortumlanan paralar 40 mil-
yar Dolar, büyük depremde harcanan milyarlarca Dolardır.
1965’ten bu yana sosyal güvenlik sistemi kötü yönetimden do-
layı birleşik faiz üzerinden 179 milyar Dolar zarar etmiştir.
 YENİDEN TÜRK MİLLİYETÇİLİĞİ
Bütün bunlardan daha vahim olmak üzere, Başbakan Re-
cep Tayyip Erdoğan, ulusal kimlik krizi içindeki bir liderdir.
Erdoğan, Türkiye Cumhuriyeti Anayasası ile çerçevesi çizilen
Türk kimliğini benimsememekte, hatta daha da ileri giderek,
Türkiye’de Türklerden başka halklarında yaşadığını ileri
sürmekte, Müslüman-Türkiyeli gibi bir tanımlamanın arkası-
na sığınmaktadır. Erdoğan’ın yaklaşımı bütün bir AKP’deki
ana çizgiyi belirlemektedir. Bu partide alt kimlikler Türk kim-
liğini reddeden bir üst-kimlik havasında ortaya çıkmaktadır.
AKP içinde şu veya bu etnisiteye mensubiyet gururla dile ge-
tirilirken, Türk olmanın ifade edilmesine “şovenizm” yapma
tepkisi verilmektedir. Erdoğan ve AKP’nin etnik bilinçler
üzerine kurulu yapısı, Türkiye için bu partiyi bir ulusal
güvenlik risk faktörü hâline getirmiştir.
Yukarıda tanımlanan kriz ülkemizi altı hayati tehdit ile
karşı karşıya bırakmaktadır. Bunlar sırası ile, kimlik tehditi,
jeopolitik tehdit, ekonomik tehdit, sosyal tehdit, bilgi tehditi
ve politik tehditlerdir.
Kimlik Tehditi: Türk milli kimliğinin yıpratılarak yerine et-
nik ve folklorik merkezli kimliklerin geçirilmeye çalışılması-
nın ürettiği tehdittir. Bir yandan küreselleşme ve Avrupa Bir-
liği süreçleri, öte yandan 1984-1998 arasında gerçekleşen ve
hala sona erdiğini söyleyemeyeceğimiz Güney Doğu Anadolu
bölgesini kapsayan düşük yoğunluklu çatışma, milli kimliği-
mizi büyük ölçüde hırpalamıştır. Kültürel alt kimlik olarak
Türk üst kimliğinin parçası olan kimlikler, Türk milli üst kim-
liğine meydan okuyarak onun yerine geçmeye talip olabil-
mektedirler.
5 6
Prof. Dr. Ümit ÖZDAĞ
Türk milli kimliği yıpranırken, kimlik bunalımı sadece
Kürt, Çerkez, Laz, Gürcü gibi alt kimlik kültür öğelerinin Türk
kimliğinden belirli boyutlarda kopma çabası gelişmekle kal-
mayıp Türkmen, Afşar gibi kimlik kırılmalarına neden olmaya
başlamıştır. Türk milliyetçileri bu kimlik dağılmasının milleti-
mizin ve devletimizin varlığı için yaşamsal bir tehdit olduğu-
nun farkındadırlar. Bu yaşamsal tehdidi daha da vahim hale
getiren husus mevcut AKP iktidarının iç iktidar elitini oluştu-
ran Erdoğan ve yakın ekibinin yukarıda dikkat çektiğimiz mil-
li kimlik krizinin bir neticesi olarak, Türkleri Türkiye’de yaşa-
yan 27 etnik grupdan biri olarak tanımlamaktadır.1 İktidarın
Türkiye Cumhuriyeti devletinin Türk kimliğini sınıflandırarak
ülkeyi bir etnik cehenneme dönüştürebilecek bu yaklaşımı
kimlik tehditini daha da ağırlaştırmaktadır.
Jeopolitik Tehdit: Ülkemizde yaşanan kimlik tehditine
koşut olarak, orta doğu ve özellikle Irak’da gerçekleşebile-
cek olan jeopolitik kayma/kopma olasılıkları karşısında artan
bir tehdittir. Irak’dan kopacak ve Türkiye ile sınırdaş olacak
bağımsız bir Kürt Devleti, Türkiye’nin milli kimlik tehditi için-
de bulunduğu bir dönemde ülkemizin toprak bütünlüğünü
tehlikeye sokan jeopolitik bir tehdit olmak durumundadır. Bu
yeni bağımsız devletin Kerkük petrollerine sahip olması du-
rumunda petrolün Akdeniz’e “güvenli” ulaşımını arzulayan
uluslar arası petrol kartelleri Türkiye’nin jeopolitik bütünlü-
ğünü daha fazla tehdit eder hale geleceklerdir.
1
Erdoğan’daki milli kimlik krizi o kadar derindir ki, 8 Mayıs 2004’de 52 sene
sonra ilk Türk başbakanı olarak gittiği Batı Trakya’da kendisini karşılayan
Türklere “Soydaşlarım” yerine “kardeşlerim ve Sevgili dostlarım” diye hitap
etmeyi tercih etmiştir. Akşam , 9 Mayıs 2004.
 YENİDEN TÜRK MİLLİYETÇİLİĞİ
Ekonomik Tehdit: Türkiye’nin soyguncu bir seçkinler
grubu tarafından kaynakları heba edilerek yönetilmesinden
kaynaklanmaktadır. Ülke kaynaklarının milli menfaatlerimize
uygun bir şekilde kullanılmaması, Türk ekonomisinin dünya-
nın sayılı büyük ve üretken bir ekonomi olmasına rağmen
IMF’nin kontrolü altına girmiş olması Türkiye için aşılması ge-
reken bir tehdittir. Türkiye eğer şimdi olduğu gibi küreselleş-
me ile başa çıkabilecek bir ekonomik stratejiyi geliştiremez
ise ülkemizin 21. yüzyılı da ekonomik anlamda gelişmiş top-
lumla arasında geçiremeyeceği açıktır.
Sosyal Tehdit: Yaşanılan ağır krizin ülkemizi Sosyal
AIDS’li bir toplum haline getirmesinin sonucunda ortaya
çıkmıştır. AIDS vücudun kendisini koruyamaması hastalığıdır.
Sosyal AIDS’li toplumlar sosyal alyuvarlarını yitirmiş, dost ve
düşmanı tanıma /mücadele etme yeteneğini kaybetmiş top-
lumlardır. Türk toplumu böyle bir sürecin içerisine girmiştir.
Halkın devlete olan sadakati ilerde daha ayrıntılı bir şekilde
ele alacağımız nedenlerle azalmaktadır. Mafya gelişmekte, et-
kinleşmekte ve özenilir olmaktadır. İnsanlarımızın duyarlılık-
ları yok olmakta, sosyal dayanışma erimektedir. Bu tür top-
lumların kendilerini uzun vadede koruma yetenekleri tama-
men ortadan kalkmaktadır.
Bilgi Tehdidi: Sanayi toplumlarından bilgi toplumuna ge-
çildiği bir çağda bu geçişi gerçekleştiremeyip geri kalan top-
lumların karşı karşıya oldukları bir tehdittir. Bilgi toplumun-
da üretimin kaynağını bilgi ve sermaye oluşturmaktadır. Üre-
tilen ürünler yazılım, bilgisayar çipi, genetik ürünler vs. bilgi
yoğun ve yüksek teknolojiye dayanan ürünlerdir. Bu toplum-
7 8
Prof. Dr. Ümit ÖZDAĞ
lar 10-12 sene ortalama eğitim ve milli gelirin %9’unu araş-
tırma –geliştirme çalışmalarına ayırarak hem gelişmiş tekno-
lojiler üretmekte hem yeni pazarlar elde etmekte hem de ül-
kelerine sermaye çekmektedirler. Ülkemiz ise ortalama 4 yıl
eğitim süresi, yüksek öğretime ayrılan milli gelirin %2’sinden
az kaynak ve araştırma –geliştirmeye ayrılan milli gelirin an-
cak binde 6’sı ile 21. yüzyıl da ancak tendit altında olan bir
ülke olabilir.2
Politik Tehdit ise ülkemizin milli devlet niteliğinin etnik
merkezli bir yapılanmaya, üniter niteliğinin de federal bir
devlete dönüştürülmek istenmesinden kaynaklanmaktadır.
Önümüzdeki 10 yıl Türkiye’de milli devlet ile etnik devleti,
üniter devlet ile federal devletin mücadelesine sahne olacak-
tır. Gerek Avrupa Birliği gerek ABD'nin, Türkiye’yi etnik bir fe-
derasyona dönüştürme politikalarına Türkiye’nin kuruluş
esaslarına sadık olanların direnişi, anılan mücadelenin çok
sert geçmesine neden olacaktır. ABD ve AB’nin Türkiye’nin
federalleşmesi sürecini en yetkili ağızlardan gündeme getir-
meye başladığı görülmektedir. Örneğin, daha 1993’de Gra-
ham Fuller “ Türkiye kendi Kürtlerine kültürel özerklik sağla-
yacak bir federal sistemi kurmak ihtiyacını da duyabilir.” de-
mektedir.3 Terörizm dergisi yazarı Frenk Perez ise “Kürtlere
siyasal ve kültürel haklarının verilmesi çözümü kolaylaştıran
tek çare, o da zamanı geçirilmezse” demektedir.4 ABD’nin
Ankara Büyükelçiliğini de yapan Morton Abramowitz ise
2
Akşam, İbrahim Kavrakoğlu, 27 Şubat 2004.
3
Nokta, 14-20 Kasım 1993.
4
Nokta, 14-20 Kasım 1993.
 YENİDEN TÜRK MİLLİYETÇİLİĞİ
“Türk hükümeti, Kürtlerin hem Türk hem de Kürt olmalarına
izin verebilir. Öte yandan, gelişmenin seyrine göre, daha kök-
lü çözümler, örneğin ciddi bir federalizm gerekebilir” demek-
tedir.5
Ancak 1997’de Paul Henze daha da saldırgan bir tarzda
Türk siyasal elitinin artık modern devletlerin federasyon ile
yönetildiklerini anlamalarını gerektiğini kaydettikten sonra,
Türkiye’nin ağır bir kriz geçirdikten sonra federasyona doğru
ilerleyeceğini kaydetmiştir.6 (Paul Henze, Atatürk’ü Legacy,
1998 Amsterdam s.53)
AB’de sadece Türkiye’ye değil bütün AB üyesi ülkelere
karşı yürüttüğü federalleştirme politikalarını Türkiye’ye karşı
da yürütmektedir. AB Uyum Yasaları Süreci ve AKP’nin Kamu
Reformu Yasası ile yürüttüğü federalleşme politikaları, Türki-
ye için en büyük politik tehdidi oluşturmaktadır.
Bu ağır tehditlerin oluşmasının temel sorumlusu, çürümüş
olan siyasal ve bürokratik elitin Türkiye Cumhuriyeti’nin ku-
rucu ideolojisi olan Türk milliyetçiliğinden, Mustafa Kemal
Atatürk’ün vefat ettiği günden sonra her geçen gün biraz da-
ha uzaklaşması ve 1944 senesinden itibaren Türk milliyetçi-
liğinin terk edilmesidir.
Cumhuriyet ve Türk Milliyetçiliği
Türk milliyetçiliğinin yakın tarihteki en kutsal eseri Türki-
ye Cumhuriyeti Devleti'dir. Türk milliyetçiliği, Türkiye Cumhu-
5
Nokta, 14-20 Kasım 1993.
6
Paul Herze, Atatürk’s Legacy, 1998 Amsterdam S.53
9 10
Prof. Dr. Ümit ÖZDAĞ
riyeti’nin kurucu ideolojisi olmasının dışında, Türk milliyetçi-
leri için hayatı kavrama, anlamlandırma ve izah etme çerçe-
vesini oluşturur.
19. yüzyılın sonu 20. yüzyılın başında teorik çerçevesi
oluşturulan Türk milliyetçiliği, ileri bir teorik çerçeveye otu-
ran kavramsal yapısı ile bütün bir 20.yüzyılı doğru izah etmiş-
tir. Gaspıralı İsmail, Ziya Gökalp, Yusuf Akçura, Ahmet Ağaoğ-
lu gibi teorik donanım açısından, dönemlerindeki aydınların
çok ötesinde bir zirveyi temsil eden beyinlerin oluşturduğu
birikimi büyük bir siyasî gerçekçilik ve deha ile siyasal yaşa-
ma taşıyan Mustafa Kemal Atatürk, Türk milliyetçiliğini
Türkiye Cumhuriyeti’nin kurucu ideolojisi yapmıştır.
Mustafa Kemal Atatürk döneminde Türk milliyetçiliği, bir
siyasal program olarak millî devletin oluşturulması amacı ile
devletin ve milletin hayatının bütün alanlarını kapsamıştır.
Atatürk, Ziya Gökalp’in zamansız ölümü ile ortaya çıkan te-
orik alt yapı açığının farkına varmıştır. O, bu eksikliği ortadan
kaldırmak amacı ile yaşamının bütün büyük projelerinde
Cumhuriyet'in millî bir devlet olarak şekillenmesini sağlaya-
cak, gelecekte bir Türk dünyasının oluşmasının düşünsel te-
mellerini atacak kurumları ve zihniyeti oluşturmaya çalışmış-
tır. Türk Tarih Kurumu, Türk Dil Kurumu, Dil ve Tarih Coğraf-
ya Fakültesi, Türk milliyetçiliğinin fikrî temelini oluşturacak
kurumlar olarak tasarlanmıştır.
Atatürk’ün erken ölümü ve takipçilerinin onun fikrî ufku-
nu kavrayamamaları, hatta bir kısmının bilinçli bir şekilde
Atatürk’ün fikrî mirasına ihaneti, millî devlet projesinin yarım
 YENİDEN TÜRK MİLLİYETÇİLİĞİ
kalmasına neden olmuştur. Atatürk’ün vefatı ile Türk milliyet-
çiliği ideolojisi devletin resmî ideolojisi olma niteliğini görü-
nürde korusa da özünde yitirmiş, siyasal bir program olmak-
tan çıkarak daha İnönü döneminde içi boş bir bürokratik
milliyetçiliğe dönüşmüştür.
Bir süre sonra da, özellikle 1980’lerden sonra hızlanarak,
Türk milliyetçiliğinin en büyük eseri olan Türkiye Cumhuriye-
ti Devleti’nin varlığı, hedef alınmaya başlamıştır. Bugün için-
de bulunduğumuz süreçte ise Türkiye Cumhuriyeti Devle-
ti, özünü ve anlamını yitirecek şekilde dönüştürülmeye
çalışılmaktadır. Türkiye Cumhuriyeti Devleti'ne yurttaşlık
bağı ile bağlı olan her vicdan sahibi yurttaşın beyin ve yüre-
ğini tırmalayan sorunlarla karşı karşıya olduğu, bir dönem-
den geçiyoruz. Türkiye Cumhuriyeti’ni oluşturan temel değer-
lerin hepsinin teker teker sorgulandığı, eskimişlikle, köhne-
likle suçlandığı; ulusal bilincin yerini parlâmento içinde ve dı-
şında etnik, dinsel ve mezhepsel alt kimliklerin aldığı; Türki-
ye’yi bir millî devlet, Türkiye Cumhuriyeti yurttaşlarını da
Türk milleti yapan bütün değerlere saldırıldığı; Türk milletinin
bağımsız ve onurlu yaşama iradesinin yıkılmaya çalışıldığı bir
ortamda; Türkiye’yi ayaklarının altından çeken ve milletin ge-
leceğini bir bilinmezliğe atan gelişmeler karşısında, bu mille-
tin şanlı geçmişine ve büyük geleceğine inanan Türk milliyet-
çileri, büyük bir ızdırap, kızgınlık, gerilim ve ne yazık ki hep-
sinden öte umutsuzluk içindedirler.
Bu fiilî durum Türk milliyetçiliğinin, 20. yüzyılı hem Türki-
ye hem dünya ölçeğinde doğru açıklayan bir ideoloji olduğu
gerçeğini ortadan kaldırmaz. Ancak, 20. yüzyılı doğru bir şe-
11
Prof. Dr. Ümit ÖZDAĞ
kilde açıklayan Türk milliyetçiliği, 21. yüzyıla doğru ve anla-
şılır bir teorik izah getiremediği gibi, kurucusu olduğu Cum-
huriyet’in yıpranışını ve yaralanmasını engelleyebilecek du-
rumda da değildir.
Çünkü, Türk milliyetçiliği ideolojisi, 19. yüzyılın sonunda
ve 20. yüzyılın başında yaşadığı güçlü fikrî canlanmayı 20.
yüzyılın sonunda tekrar yaşamamış, kendisini geliştirerek 21.
yüzyıla taşımamıştır. Gerçi, milliyetçi ideoloji 1960’larda tek-
rar bir fikrî canlanma süreci içine girmiş ise de bu ideolojik
canlanma sürdürülememiş, 1980’den sonra nerede ise ta-
mamen durmuştur.
Küreselleşmenin başladığı ve yeni ideolojik parametrelerin
ortaya çıktığı, millî devlete yönelik ideolojik-politik saldırıların
en güçlü olduğu içinden geçtiğimiz küreselleşme döneminde,
Türk milliyetçiliğinin ideolojik çerçevesi üzerinde Türk milliyet-
çisi aydınların yeterince çalıştığını söylemek mümkün değildir.7
7
Bu konuda Prof. Dr. Orhan Türkdoğan, Prof. Dr. Mustafa Erkal, Nevzat Kösoğ-
lu, Arslan Bulut, Özcan Yeniçeri ve burada ismini anmadığımız bir küçük
grup aydın istisna oluşturmaktadırlar.
Türk Yurdu dergisi Türk milliyetçiliği tartışmalarında öncü bir görev yapmak-
tadır. Uzun zamandan bu yana Türk milliyetçiliği teorisi üzerine yazıları ile
Doç.Dr. Özcan Yeniçeri’nin katkılarının gözden kaçması mümkün değildir.
Sayın Ahmet Bican Ercilasun Türk Yurdu dergisinin Mayıs 2003 tarihli sayı-
sında "Milliyetçilik Tartışmaları" başlıklı yazısı ile çok zor özetlenebilecek mil-
liyetçilik tarihini mükemmel bir şekilde özetlemenin yanında ideolojik yargı-
ları da büyük bir netlikle ortaya koymuştur. 2023 dergisi milliyetçilik ile ilgili
özel bir sayı yayımlamıştır. Bu sürecin önümüzdeki aylarda yoğunlaşarak de-
vam etmesi ve bu sürecin konferans, açık oturum, beyin fırtınası gibi aşama-
lara taşınması gerekmektedir. Bu vesile ile gösterişsiz, ancak büyük bir fikrî
derinliği onlarca yıldan bu yana ortaya koyan Sayın Nevzat Kösoğlu’nun “Kü-
reselleşme ve Millî Hayat” adlı kendisi küçük ancak içeriği büyük kitabı her
Türk milliyetçisi için bir el kitabı olmalıdır.
12
 YENİDEN TÜRK MİLLİYETÇİLİĞİ
Türk milliyetçileri arasında bu dönemde gerçekleşen ideolojik
gerileme ve günlük, ilkesiz politik kaygılarla ideolojiden kopuş
o kadar yoğundur ki, siyasal bir program olarak milliyetçiliğin
küreselleşmeye meydan okuması ve kendisini yenilemesi ile
kimse ilgilenmemiştir. Bu ideolojik gerileme sürecinin sonu-
cunda milliyetçiliğin doğruları ve yanlışları ortadan kalk-
maya başlamış, körelme sürecine girmiştir.
Aslında 1990'lar boyunca ülkemizde yaşanan terör olayla-
rından dolayı milliyetçiliğin politik bir güce dönüşmesi için
çok olumlu bir toplumsal vasat oluşturulmuştur. Ancak, ide-
olojiden tamamen kopan ve Türk milliyetçiliğinin ideolojik
çerçevesinin geliştirilmesi için hiç çalışmayan, hatta ideoloji-
nin önemine inanmayan kadrolar, Türk toplumuna Türk mil-
liyetçiliğini siyasal bir program olarak sunamadıkları için mil-
liyetçiliğin siyasal güce dönüşmesi, Türk milliyetçilerinin top-
lumumuza sundukları gelecek projelerine ve programlara de-
ğil, diğer siyasal parti ve programların başarısızlığına bağlı hâ-
le gelmiştir. Ancak, milliyetçiliğin ideolojik bir yenilenme ya-
şamadan iktidara gelmesinin milliyetçiliğin sorunlarını çöz-
mediği, aksine daha büyük sorunlar ortaya çıkardığı görül-
müştür.
Yaşanan tecrübenin ışığında, Türk milliyetçileri artık bir
gerçeği kendilerine itiraf etmek zorundadırlar. Türk milliyet-
çiliği, siyasal, ideolojik, düşünsel, ahlâkî ve kültürel bir
bunalımdan geçmektedir. Bugün itibariyle Türk mil-
liyetçiliği, yaşamın birçok alanına ve 21. yüzyılın birçok ger-
çeğine cevap veremez, çözüm üretemez durumdadır. Oysa,
hırpalanan, örselenen, saldırılan, dönüştürülerek sona erdi-
13
Prof. Dr. Ümit ÖZDAĞ
rilmek istenen aziz Cumhuriyet'imizi yenileyerek, güçlen-
direrek geleceğin içlerine taşıyacak tek ideoloji, Cum-
huriyet’i kuran ideoloji olan Türk milliyetçiliğidir.
Türk milliyetçiliğini ideolojik bir diriliş ve yenilenme süre-
ci içine sokması gerekenler, Türk milliyetçileridir. Türk milli-
yetçileri ya bu tarihsel sorumlulukları ile yüzleşerek tarih için-
de kendilerine düşen görevlerini yerine getirecekler ya da bu
görevi yapmak için başka nesillerin gelmesi beklenecektir.
Ancak, Cumhuriyet'imizin kendisini savunmak için gelecek
nesilleri bekleyecek zamanı yoktur.
Türkiye Cumhuriyeti’ne Saldırılar ve Türk Milliyetçili-
ğinin Konumu
Mustafa Kemal Atatürk sonrası dönemde Cumhuriyet’in
kurucu ideolojisi olan Türk milliyetçiliğinin Türk devlet ve
toplum yaşamından adım adım, fakat istikrarlı bir şekilde tas-
fiyesi, yaşadığımız dönemde çok kritik bir aşamaya ulaşmış-
tır. Cumhuriyet'imizin temeli olan Türk kimliği parçalanarak
yerine etnik kimlikler konulmaya ve Türkiye bir iç savaşa, bir
Türk Kerbelâsı’na itilmeye çalışılmaktadır. Böyle bir iç sa-
vaştan sonra sıra Türkiye Cumhuriyeti Devleti’nin uniter
bir millî devlet olarak sona erdirilerek, etnik merkezli
federal bir yapılanmaya doğru kaydırılmasına gelmiştir.
Bugün gelinen vahim durumun, 1970’lerden bu yana ül-
kemize yönelik sürdürülen çok kapsamlı bir gayrınizamî sa-
vaş ve psikolojik-ideolojik saldırının sonucu olduğu açıktır.
Aziz Cumhuriyetimiz, 1970’li yılların sonunda şehir terörizmi
14
 YENİDEN TÜRK MİLLİYETÇİLİĞİ
ile başlayan düşük yoğunluklu çatışmayı hâlen yaşamaya de-
vam etmektedir. Bu düşük yoğunluklu çatışma, Türk politika-
cılarına, aydınlarına, diplomatlarına ve halkına bazı çevrele-
rin bilinçli/bilinçsiz empoze etmeye çalıştığının aksine Türk
ordusu ile bölücü çete arasında bir mücadele değil, çete ara-
cılığı ile Türkiye’ye yönelik örtülü savaş açmış ülkelerle yapı-
lan bir mücadeledir.
1990’lı yıllarda Kuzey Irak bölgesinin uluslararasılaşması
ve çetenin Avrupa’da etkili faaliyetleri sonucunda, aynı aske-
rî ittifaka dâhil olduğumuz ülkelerin dahi Türkiye’ye karşı yü-
rütülen bu gayrınizamî savaşta çeteyi bir araç olarak kullan-
maya başladığı görülmüştür.
Bölücü çete ve onun siyasal kolu, aldığı bölgesel ve küre-
sel desteği en iyi şekilde değerlendirerek, 1970’lerin sonun-
da başlayan ve değişik araçları ve yöntemleri kullanarak
Türk ulusunun kaderde, tasada ve kıvançta ortaklık bi-
lincine, Türkiye Cumhuriyeti’nin kutsal toprak bütünlü-
ğüne, sosyal ve ekonomik dokumuza ağır hasar vermiş-
tir ve vermeye devam etmektedir.
Bölücü çete ile en büyük mücadeleyi Türk milletinin ba-
ğımsız yaşama iradesinin ve onurunun temsili olan Türk Si-
lâhlı Kuvvetleri, aziz milletimizin büyük ve fedakâr desteğini
arkasına alarak gerçekleştirmiştir. Bu keyfiyet, ilk bakışta
normal görünebilir. Ancak, yirmi yılı aşkın bir süreden bu ya-
na devam eden mücadele, sadece mücadelenin yirmi yıl sür-
mesi ve henüz bitirilememiş olması dahi bir şeylerin doğru
gitmediğinin göstergesidir. Düşük yoğunluklu çatışma, askerî
olmaktan çok siyasî bir mücadeledir ve muarızı, politik ola-
15
Prof. Dr. Ümit ÖZDAĞ
rak bitirecek bir konsepti gerektirir. Konvansiyonel bir savaş-
ta bütün ulusal güç unsurları nihaî zafer için askerî gücün ar-
kasında yer alması gereken faktörlerdir. Oysa, düşük yoğun-
luklu çatışmada başarı için gereken; siyasî, ekonomik ve psi-
kolojik güç unsurlarının silâhlı güç tarafından desteklenmesi-
dir, yani silâhlı kuvvetler aslî değil ikincil mücadele unsuru-
dur. Ancak, millî güvenlik kültür ve konseptinden bihaber
olan hükümetlerin, Cumhuriyet'imizin varlığına yapılan saldı-
rıyı bilinçli veya bilinçsiz olarak küçümsemeleri, herhangi bir
politik savunma stratejisi geliştirmemeleri neticesinde bugü-
ne değin geçen süreçte bölücü çete ve arkasındaki devletler-
le mücadelenin bütün yükü, hükümetlerin geliştirmiş olduğu
bir politik stratejinin yokluğuna rağmen başarılı bir askerî
strateji geliştiren Türk Silâhlı Kuvvetleri’ne kalmıştır. Silâhlı
Kuvvetlerimiz, bir devletin bütün mekanizmaları ile üstlen-
mesi gerektiği bu ağır sorumluluğu şikâyet etmeden tek ba-
şına taşımış, sonunda düşük yoğunluklu çatışma tarihinde
eşine az raslanan bir şekilde bölücü çeteyi askerî anlamda
etkisiz hâle getirmiş, çetenin başını adalete teslim etmiştir.
Ancak, aradan geçen 15 yıla rağmen düşük yoğunluklu ça-
tışmanın politik boyutunu kavramayan siyasal parti ve ikti-
darlar, binlerce şehit pahasına ulaşılan askerî başarıyı, bölü-
cü çete ve siyasal uzantısı olan partiye karşı politik bir kon-
sept geliştirmedikleri için heba etmişlerdir. Bölücü çetenin
başı Şam’da dahi sahip olmadığı bir güvenlik içinde, avukat-
ları aracılığı ile çetesini ve uzantısı siyasî partiyi yönlendir-
mekte, art arda geliştirdiği politik açılımlar ile Türkiye’yi bas-
kı altına almakta, AB başta olmak üzere uluslararası/üstü ku-
ruluşların baskısını Türkiye’ye yönlendirmektedir.
16
 YENİDEN TÜRK MİLLİYETÇİLİĞİ
Atatürk’ün ifadesi ile “bütün bunlardan daha elim ve va-
him olmak üzere” çetenin Güney Doğu Anadolu ve Doğu
Anadolu’da yaptığı siyasî faaliyetler neticesinde bu vatan coğ-
rafyaları madden Türkiye’nin parçası olmaya devam etseler
dahi manen Türkiye’den kopmakta, vatan olmaktan çıkmak-
tadırlar. Çünkü vatan, bir ulusun silâhlı kuvvetlerinin o bölge-
den çekilmesi durumunda dahi o topraklar üzerinde yaşayan
yurttaşların ellerine silâh alarak müstevliye direndikleri, va-
tan coğrafyasının geri kalan bölümünden kopmaması için
mücadele ettikleri toprak parçasının adıdır. Ne yazık ki, bir
yandan bölücü çetenin meydana getirdiği ve getirmeye de-
vam ettiği manevî zehirlenme, öte yandan ilkesiz, inançsız si-
yaset adamlarının sorumsuz eylemleri, yurdumuzun bu böl-
gesinin insanları için Ankara’yı bir millî merkez olmaktan bir
ölçüde de olsun çıkarmıştır.
Türk milliyetçilerinin görevi bu gelişmelere bir son vererek
Türk milletinin içine hızla ilerlediği felâketi durdurmaktır. Bir
Türk Kerbelâsı ihtimalini ortadan kaldıracak tek politik güç
Türk milliyetçiliğidir. Bazı çevreler, Türk milliyetçiliğinin etnik
temelli Kürt milliyetçiliğini canlandıracağı gibi hiçbir teorik te-
meli olmayan çok yüzeysel bir açıklama getirseler de bu doğ-
ru değildir. Çünkü, Türk milliyetçilerinin savundukları milli-
yetçilik, biyolojik ırkçılığı reddeden, kapsayıcı, kültür ve tarih
merkezli bir milliyetçilik iken Kürt milliyetçiliği, biyolojik ırk-
çı, şovenist, saldırgan, dışlayıcı bir nitelik taşımaktadır. Türk
milliyetçiliği, azınlık ırkçılığının şovenist tavrını kapsayılıcılığı
içinde eritecek güce sahiptir.
Ancak, gerçekçi olur isek Türk milliyetçileri bugün ideolo-
jik olarak Türkiye’nin içinde bulunduğu federalleşme/parça-
lanma sürecini durduracak güçte değildirler.
17
Prof. Dr. Ümit ÖZDAĞ
3-9 Ağustos 2002 tarihleri arasında I. Uyum Paketi olarak
adlandırılan AB-Uyum Yasaları’nın çıkarılması ile Türkiye
Cumhuriyeti’ne çok büyük bir darbe indirilmiş, etnik-merkez-
li karşı devrim gerçekleşmiştir. Türkiye Cumhuriyeti’nin kuru-
luş esaslarının ortadan kaldırılması yolunda önemli adımlar
atılmıştır. Türkiye Cumhuriyeti, devletin ulusal yapısını
bir iç savaştan geçirerek veya ülkeyi iç savaşsız teslim
alarak, federal bir yapıya dönüştürmeye yeltenecek iç
ve dış güçler ile Cumhuriyet’i kuruluş esaslarına sadık
kalarak geliştirmeyi ve 21. yüzyıla taşımayı hedefleyen
millî güçler arasında yapılacak nihaî bir hesaplaşmaya
doğru hızla ilerlemektedir.
Bu hesaplaşma, rantçılar ile üretimciler, teslimiyetçiler ile
millî direnişçiler, tükenmişler ile ulusal yaratıcılığı ortaya koy-
mak isteyenler, gerçek demokratlar ile etnikçiler, Türk halkı-
nın kaynaklarını kolonyalist bir zihniyet ile yağmalayanlar ile
Türkiye’nin ve halkın sömürülmesine karşı çıkanlar, Türki-
ye'ye Türklüğün temsil ettiği değerlere, Cumhuriyet'e inanan-
lar ile Cumhuriyet'e saldıranlar arasında gerçekleşecektir.
Bu büyük hesaplaşmanın uluslararası plânda gerçekleşe-
cek olan bölümünde ise Cumhuriyet'e sadık millî güçler ulus-
lararası sistemin politik, ekonomik, sosyal ve kültürel bütün
unsurları ile açık veya kapalı bir mücadele süreci içinde ola-
caklardır.
Ülkemiz bu hesaplaşmaya doğru ilerlerken, Türk siyasal
ve bürokratik seçkinleri, bir yandan merkezinde terör örgütü
PKK’nın olduğu, 20 yıla yaklaşan düşük yoğunluklu çatışma-
nın bıraktığı ağır politik, ekonomik, sosyal ve hatta kültürel
18
 YENİDEN TÜRK MİLLİYETÇİLİĞİ
tahribatın, öte yandan özellikle 2002 senesi içinde maruz
kaldığı psikolojik savaşın neticesi olarak, Türkiye’yi, ulusu-
muzun yüksek menfaatlerini koruma yeteneğini yitire-
rek, beyinleri ve yürekleri ile büyük ölçüde teslim olmuş-
lardır.
Yine, ülkemiz bu hesaplaşmaya doğru ilerlerken, Türkiye
Cumhuriyeti’nin kuruluş ideolojisi olan Türk milliyetçiliği
TBMM’de temsil edilmemektedir. Bu durum ağır bir tehdittir.
Türk milliyetçiliği, TBMM’de temsil edilmediği gibi, görsel ve-
ya yazılı basında da etkin değildir. Fikrî yaşama radikal müda-
halelerde bulunamamaktadır. Bu da içinden geçtiğimiz müca-
dele sürecinde ulusal menfaatlerimizi zayıf düşürmektedir.
Nihaî Hesaplaşma ve Türk Milliyetçiliği
Türk milliyetçileri sürekli fikrî ve siyasî zemin kaybeder-
ken, siyasal ve bürokratik seçkinler beyinleri ve yüreklerinde
Türkiye’nin yenildiğini kabul etmişlerdir. Bu yenilginin hazır-
lanmasında, büyük önem taşıyan psikolojik savaşı yöneten
düşman karargâhlarının denetimine girmiş olan kültürel seç-
kinler ile bir kısım millî niteliğini tamamen yitirmiş işadamı-
nın da büyük rolü vardır. Küreselleşme ile rekabet edemeyip
yenilen ekonomik seçkinler ise Türkiye’nin teslim olması sü-
recini hızlandırmanın ötesinde bir işlev sahibi değildirler. Üs-
telik, hâlihazırda mevcut, büyük sayılabilecek siyasal partile-
rin hiçbirisi, millî talep ve politikaları etkinlik ile dile getirebi-
lecek, yaşama geçirebilecek, Türk milletinin yüksek menfaat-
lerini savunabilecek durumda değildir.
19
Prof. Dr. Ümit ÖZDAĞ
Türk halkı bir yandan ağır bir ekonomik çöküntü altında
ezilirken, öte yandan, devletinin tahrip edildiğini, sahip oldu-
ğu genetik devlet felsefesinin penceresinden kavramaktadır.
Halk, kendisini ezdiren, sömüren, devletini tahrip eden sis-
tem partilerini bir başka sistem partisini kullanarak cezalan-
dırırken, seçimlerden sonra patlamadan önceki görünür-
de duyarsızlık sürecine girmiştir. Bundan bir adım sonra-
sı, doğrusu ve yanlışı ile halkın kendi işini kendisinin yapma-
ya soyunması, yani sosyal patlamadır.
Diğer taraftan, nihaî hesaplaşmada Türkiye’nin, Türk ulu-
sunun, iş adamının, köylüsünün, emekçisinin, işbirlikçi ol-
mayan bütün sosyal grup ve kişilerin çıkarlarını temsil eden-
ler, Türkiye'ye inanan insanlar, güçler, büyük bir siyasal güç
kaybı, kısmen entelektüel zaaf, örgütsel dağınıklık, fikrî ön-
derlikten yoksunluk süreci içinde bulunmaktadırlar.
Nihaî hesaplaşmada, millî güçlerin yönetimini sağlayacak
bir siyasal karargâha, strateji oluşturacak bir fikrî merke-
ze/merkezlere, millî nitelik taşıyan aydınların örgütlü katkı-
sına, üretilen fikirlerin etkin bir şekilde toplumsal iletişim
sistemine sokulmasını sağlayacak bir alternatif basın-yayın
alt yapısına ve bütün bunların sonucu/nedeni olarak, Türki-
ye’yi bu süreçten çıkaracak siyasal liderliğe rastlanmamakta-
dır.
Bu şekilde girilecek bir nihaî hesaplaşmadan Türki-
ye’nin, Türk milliyetçilerinin, millî güçlerin galip çıkma-
sı mümkün değildir. Türkiye'nin varlığını savunmak için
yapması gereken hazırlık konusunda vakit daralmaktadır ve
önümüzdeki kısa zaman dilimi içinde bütün siyasî parti kay-
20
 YENİDEN TÜRK MİLLİYETÇİLİĞİ
gılarını aşan bir tavırla örgütlenme, fikrî karargâh oluşturma,
Türk siyasetinde etkinleşme ve halka, aydınlara, seçkinlere
ulaşma mücadelesine başlanmalıdır.
İçine girilen nihaî hesaplaşma sürecinde Türk milliyetçile-
rinin yetersizliğinin nedeninin, sadece örgütsel olduğunu
söylemek mümkün değildir. Aynı zamanda Türkiye’yi 21.
yüzyıla taşıyabilecek, büyük bir fikrî boşluk olduğu da orta-
dadır. Ziya Gökalp – Mustafa Kemal Atatürk çizgisi, 1774-
1922 arasındaki 148 senenin ışığında, Türkiye Cumhuriye-
ti’nin kuruluş ideolojisi olan Türk milliyetçiliğini, dönemin
bölgesel ve küresel koşullarının doğru bir analizi ile ve 20.
yüzyılı doğru bir şekilde izah edecek şekilde, akılcı bir ide-
olojik çerçeve içinde geliştirmişlerdir. Geliştirildiği dönemde
Türk milliyetçiliği, dönemin bütün siyasal ideolojilerinden
daha demokratik, daha etik, daha ileri bir siyasal programı
temsil etmiştir. Ancak, her ideoloji gibi fikri beslenmeye ih-
tiyaç duyan Türk milliyetçiliği özellikle küreselleşme sürecin-
de ideolojik gelişme sürecine sokulmayarak olayların ve
kavramların gerisinde kalmıştır.
Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluş ilkelerine sadık olan Türk
milliyetçilerine, nihaî hesaplaşmadan galip çıkmak, hırpala-
nan Cumhuriyet’i onarmak ve güçlendirmek, Cumhuriyet’i
21. yüzyıla ve onun da ötesinde 3. bin yıla tarihin, coğrafya-
nın ve kültürümüzün bize yüklediği misyon ile taşımak göre-
vi düşüyor. Ancak, bu misyonu gerçekleştirebilmek, Türk mil-
liyetçiliğinin, yaşamın bütün alanlarında gerçekleştirmesi ge-
reken bir yenilenmeye ve dirilişe; Türk milliyetçiliğinin ye-
niden fikrî inşasına bağlıdır.
21
Prof. Dr. Ümit ÖZDAĞ
Türk Milliyetçiliğinin İdeolojik Buhranı
Türk milliyetçiliğinin 21. yüzyıla meydan okuyan, dönemin
hâkim ideolojisi olan küreselleşmeyi kavrayarak ve izah ede-
rek, ona cevaplar üretir hâle gelmesinin, diğer bir ifade ile
Türkiye için bir siyasal program hâline gelmesinin ön koşulu,
özünden ve kaynaklarından güç alarak ideolojik bir yenilen-
me içine girmesidir.
Bugünkü hâli ile milliyetçilik teorik plânda 20. yüzyılın ba-
şında bulunduğu noktanın çok gerisindedir. Türk milliyetçile-
rinin fikrî tembelliği, sosyal bilimlerin ve ideolojik çalışmala-
rın sürekli ihmal edilişi, günlük politik ihtiyaçların fikrî, siya-
sal ahlâkın önüne geçmesi, milliyetçiliğin gelişerek yetkin,
21. yüzyılı kavrayan bir siyasal program hâline gelmesini en-
gellemiştir.
Son 24 yıldan bu yana Türk milliyetçileri ideoloji üzerinde
çalışmayı tamamen terk etmişlerdir. Hatta 12 Eylül sonrasın-
da bu tavır, Türk milliyetçiliğinin bir siyasal eylem plânı ol-
maktan çıkıp komünizm ile mücadele derneğinin düşünsel
alt yapısı olarak değerlendirilmesine doğru itilmiştir. Kendisi-
ni Türk milliyetçisi diye nitelendirenler arasında komûnizmin
tehdit olmaktan çıkması ile Türk milliyetçiliğine ve onun ide-
olojik gelişimine ihtiyaç olmadığını düşünenler olmuştur. 12
Eylül sonrasında birçok Türk milliyetçisi politikacı ve aydın-
da, “herhangi bir sağ partide de Türk milliyetçisi olarak
politika yapılabilir” anlayışı yerleşmiştir. Aslında kendi var-
lık ve var oluş şekillerine meşruluk kazandırmaya çalışan bu
insanların Türk milliyetçisi olmadıkları söylenemez. Ama si-
yasal bir program olarak Türk milliyetçiliği ancak Türk milli-
22
 YENİDEN TÜRK MİLLİYETÇİLİĞİ
yetçiliğini siyaset ekseni olarak benimsemiş bir partide yapı-
labilir. Aksi takdirde diğer sağ partilerde Türk milliyetçisi ola-
rak bulunmak marjinal faydalar sağlasa dahi son tahlilde,
Türk milliyetçiliği çizgisinden uzaklaşmayı temsil eder. 12 Ey-
lül sonrasındaki bu ruh hâli de Türk milliyetçiliğinin ideolojik
bir eksen üzerinde gelişmesini engellemiştir.
Öte yandan siyaset-üniversite bağının kopması; 1980’lerin
başında Erol Güngör ve Mehmet Eröz gibi Türk milliyetçiliği-
nin ideolojik gelişimi için büyük tartışma alanları yaratan aka-
demisyenlerin erken kayıpları, Türk milliyetçiliğinin ideolojik
gelişimi önündeki engellerin başında gelmiştir.
SSCB'nin çökmesinden sonra Türk dünyası gerçeğinin bir
patlama şeklinde ortaya çıkması bile Türk milliyetçisi aydın-
ların ideolojik bir çıkışı temsil etmelerine yol açamamıştır.
Tarihsel plânda haklılıklarının ortaya çıkması bile, Türk milli-
yetçilerini fikrî-ideolojik bir harekete geçirememiştir.
Siyaset-üniversite bağının kopmasında tek hata, üniversi-
te mensuplarının teorik çalışmalarına yeterince değer verme-
yen ve ancak rahatsız edici olmadığı sürece, bir süs gibi kul-
lanan milliyetçi siyasetçiler değildir. 12 Eylül sonrasının bü-
tün değerlerini çürüten liberal kapitalizmin insanları satın alı-
şından, üniversite de kendisini ne yazık ki koruyamamıştır.
Türk milliyetçisi yazının gelişmemesinin bir gerekçesi ola-
rak, sık sık Türk milliyetçilerinin okumadığı ileri sürülmüştür
ve sürülmektedir. Bu gerekçe ilk bakışta birçoğumuza doğru
da gelmektedir. Ancak, bu gerekçe aslında fikrî çalışmanın
kendisine hakaret niteliği taşır. Fikrî çalışma, entellektüel
üretim peynir veya portakal mıdır ki, tüketicisi olunca üretil-
23
Prof. Dr. Ümit ÖZDAĞ
sin yoksa üretim durdurulsun? Türk milliyetçisi aydınlar eğer
Türk milliyetçilerinin önüne sürekli okunabilecek değeri olan
çalışmalar koyabilirler ise Türk milliyetçileri de okumaya baş-
layacaklardır. Ancak entelektüel üretim okuyucunun talebi
ile değil, aydının kafasındaki entelektüel ızdırap ile başlar.
Türk milliyetçilerinin temel sorunu, bu entelektüel sorunun
ve ızdırabın durmuş olmasıdır.
Ancak, Türk millliyetçiliğinin ideolojik bunalımından so-
rumlu olanlar sadece aydınlar ve siyasetçiler değil, aynı za-
manda önde gelen Türk milliyetçisi sivil toplum örgütleridir.
Bu örgütlerin de yeterince ideolojik gelişim üzerinde çalıştık-
ları, tavizsiz ideolojik bir görüntü verdikleri, siyasal iktidarla-
ra karşı Türk milliyetçiliği ideolojisinden kaynaklanan bir di-
reniş gösterdikleri söylenemez.
Aksine, siyasal iktidarlar ile mümkün olduğunca uyum
ve uyumun ortaya çıkardığı rant, Türk milliyetçisi sivil top-
lum örgütlerinin temel hedefi olmuştur ve olmaya devam
etmektedir. Bu, “her partinin içinde adamımız var” şek-
lindeki “bukalemun milliyetçiliği”, ideolojik bir belkemi-
ğinin olmamasının sonucudur.
Türk milliyetçilerinin bütün siyasal partilere dağılarak etki-
siz hâle gelmesinde milliyetçi merkezi bilinçli olarak dağıtma
politikasının da çok büyük bir rolü olmuştur. Böylece, milli-
yetçi politikanın partilerin değil, kişilerin meselesi olduğu, ki-
şiler aracılığı ile de yapılabileceği gibi sakat bir görüş yayıl-
mıştır.8
8
Özcan Yeniçeri, Türk Milliyetçileri Üzerinde Oynanan Oyunların Nedenleri,
Yeni Çağ Gazetesi, 18 Mayıs 2003.
24
 YENİDEN TÜRK MİLLİYETÇİLİĞİ
Türk milliyetçiliği ideolojisi doğrularını yitirmiş bir ideoloji
konumunu güçlendirmektedir ve her eyleme, her politikaya
Türk milliyetçiliği adına onay verilebilmektedir. Türk milliyet-
çileri, Gümrük Birliğine karşı çıkmamaktadırlar. AB’ye evet
demektedirler. Parametrelerini liberalizmin çizdiği bir özel-
leştirme gündemlerindedir. İngilizce eğitim konusunda bir sı-
kıntıları yoktur. Paralel devlet yapısı oluşturan özerk kurulla-
rın inşasına destek vermişlerdir. Yılların önde gelen Türk mil-
liyetçileri, önemli isimler, TBMM’de etnik dillerde eğitim ve
televizyon yayını yapılmasını savunmuşlardır. Türk milliyetçi-
lerinin gündeminde Türk birliği yoktur. Soğuk Savaş döne-
minde Türk milliyetçilerinin temel gündem maddelerinden
birisi Türk dünyası ve esir Türkler iken şimdi, hem de Türk
yurtları bağımsızlığa kavuştuktan sonra gündemden çıkmış
olması insana, “Acaba Türk dünyası Türk milliyetçilerinin
gündemine Soğuk Savaş’ın dinamikleri tarafından konulmuş
ve ihtiyaç duyulmayınca mı çıkarılmıştır?” diye düşündürtebi-
liyor. Özetle, Türk milliyetçileri doğrularını yitirmişlerdir
ve eğer ideolojik bir tartışma sürecini sürdürmezler ise
Türk milliyetçiliğinin fikrî eriyişi ne yazık ki sürecektir.
Artık yapılması gereken; milliyetçi politikacı, aydın, genç,
bürokrat, iş adamının ortaklaşa bir çalışma süreci içinde bü-
tün önyargılardan soyutlanarak ve milliyetçiliğin kaynakların-
dan hareket ederek günümüzdeki milliyetçi anlayış ve politi-
ka diye Türk milliyetçilerine ve Türk halkına sunulanları göz-
den geçirmek, doğru bilinen ve şablonlaşmış fikrî kalıpları
sorgulamaktır. Yaşamın bütün alanlarına cevap üretebilen bir
ideolojik alt yapının oluşturulabilmesi, yoğun ve çok disiplin-
li bir anlayış çerçevesinde çalışmayı gerektirmektedir. Za-
25
Prof. Dr. Ümit ÖZDAĞ
man, acımasız bir sorgulama, Türk milliyetçiliğini ideolojik
plânda tahrip edenlerden ve edilmesine göz yumanlardan he-
sap sorma zamanıdır.
İdeolojik Gelişim, Medenî Cesaret ve Romantizmden
Gerçekçiliğe
Türk milliyetçilerinin fikrî gelişim ve yenilenme sürecinde
en çok ihtiyaç duydukları hususun başında medenî cesaret
gelmektedir. Çünkü, tartışılması gereken, sorgulanması gere-
ken, ortaya atılıp tartışmaya açılması gereken o kadar çok ko-
nu var ki, Türk milliyetçiliği ile ilgili bunların bir an önce ve
hiç çekinmeden tartışılması gerekmektedir.
Geçen yüzyılın başında Türk milliyetçilerinin sahip olduğu
teorik düzeyin gerisinde olan çağdaş Türk milliyetçisi aydın,
hiç çekinmeden bütün milliyetçi entelektüel birikimi kapsa-
yan bir beyin fırtınasını başlatmak zorundadır. Bu beyin fırtı-
nası sırasında birçok yanlış şey de söylenecektir. Birçok tutar-
sız tartışma alanı da açılacaktır. Bunun hiçbir sakıncası yok-
tur. Nelerin yanlış olduğu anlaşılmadan doğru bulunamaz.
Türk milliyetçilerinin 20. yüzyıl içinde öngördüğü bir çok
sürecin gerçekleştiği göz önünde tutulur ise galip bir ideolo-
jinin savunucularının bugün ideolojik olarak içinde bulun-
dukları zayıflığı anlamak mümkün değildir. Burada suçu kü-
resel veya ulusal politik koşullar da değil, medenî cesaretle-
rini, ülkülerini yitirmiş olan Türk milliyetçilerinin fikrî tembel-
liğinde aramak gerekmektedir. Doç. Dr. Özcan Yeniçeri bu
durumu, 25 yıl süren fikir orucu olarak tanımlamaktadır.
26
 YENİDEN TÜRK MİLLİYETÇİLİĞİ
Fikrî plânda her yenilik girişimi, her sorgulayan gelişme,
Türk milliyetçiliğini dondurarak, ideolojik gelişimi boğma,
yok etme içinde olanların muhalefeti ile karşılaşabilir. Esa-
sen, Türk milliyetçiliğinin ideolojik anlamda tarihsel mirasına
ve bugününe vakıf olmayan ve sahip çıkmayan çevrelerin il-
kel ve sloganvari direnişlerinin temelinde Türk milliyetçiliği
ile ilgili teorik kaygılar değil, günlük politika ve çıkar ilişkileri
ile ilgili bireysel endişeler yatmaktadır.
İdeolojik tartışmadan korkanlar, tartışmaların günlük çürü-
müş siyaset zeminini ortadan kaldıracağını düşünenler bu
tartışmaya karşı çıkacaklardır. Nitekim, tartışmaları Türk mil-
liyetçiliğine yeni "don biçmekle" suçlayanlar olmuştur. Oysa
her Türk milliyetçisi aydının en doğal hakkı Türk milliyetçili-
ğinin gelişimine katkıda bulunacağını düşündüğü fikirleri tar-
tışmaya açmaktır. Buna "don biçmek" deniliyor ise, evet, Türk
milliyetçisi her aydının Türk milliyetçiliğine "don biçmeye"
hakkı vardır. Önemli olan Türk milliyetçilerinin ortaya atılan
görüşlerle ilgili yapacağı değerlendirmedir.
Öte yandan, fikrî gelişim ve ilerleme doğum gibidir. Sancı-
lıdır, acı verir, beyinleri ve ruhları sarsar. Kitleler ve çoğu za-
man aydınlar, çok işe yaramadığını bilseler de alışmış olduk-
ları şeylerden kolay kolay ayrılmak istemeyeceklerdir. Deği-
şim ve gelişim sürecinde içlerinde hep “eskiden kopmanın”
gizli bir korkusu söz konusu olacaktır. Oysa değişim ve geli-
şim, eskiden kopma değil, eskinin gelişerek, ana özellikleri-
ni koruyarak geleceğe doğru varlığını taşımasıdır. Gelişim ol-
maz ise ölüm başlamaktadır. Ve bütün Türk milliyetçileri bu-
nun farkındadırlar.
27
Prof. Dr. Ümit ÖZDAĞ
Milliyetçilik gibi hep güçlü bir romantizm boyutunu içeren
ideolojinin sadece akla dayalı ve rasyonalizmin kuruluğuna
gömülmüş değişikliklere direnmesi daha kolay olacaktır. Oy-
sa, artık Türk milliyetçiliği için geçmişin romatizminden
geleceğin gerçekçi bir şekilde inşa edilmesine geçişin
zamanı gelmiştir. Türk milliyetçileri, Türk milletini büyük ya-
pan hususları tarihsel bir vaka olarak anlatmaktan öteye ge-
çip onları bugünün ve geleceğin gerçeği yapmak zorundadır-
lar. Bugünde başarısız, gelecek konusunda umutsuz olan in-
san, grup ve milletler geleceğin şanlı sayfalarına kaçmayı ve
başarıyı tarihin sayfaları arasında aramayı tercih ederler. Türk
milliyetçilerinin de bir süreden bu yana yaşadığı ne yazık ki
budur.
Bugünün yaşayan Türk milliyetçilerinin dedelerinin yap-
tıkları ile övünecekleri çok şey vardır. Ama, bugünün Türk
milliyetçilerinin torunlarının, dedeleri ile övünecek çok şe-
yinin olduğunu söylemek ne yazık ki çok zordur. Bunun an-
lamı, yaşayan Türk milliyetçilerinin Türk milletine karşı gö-
revlerini tamamlamadıklardır.
Romantizmden gerçekçiliğe geçişin ön şartı, Türk milli-
yetçiliğinin sadece geçmiş merkezli bir tarihsel-anı ideoloji-
si olmaktan çıkıp geleceği, Türk milletinin güçlü geleceğini
kuracak somut politik projeleri geliştirmesine bağlıdır. Bu-
gün Türk milliyetçilerinin bu noktadan çok uzak oldukları
görülmektedir. Oysa, Cumhuriyet'i kurarken ve daha sonra
Cumhuriyet'i korurken, Türk milliyetçileri ortaya somut pro-
jeler ile çıkmışlardır. Yaşamın her alanına cevaplar üretmiş-
lerdir.
28
 YENİDEN TÜRK MİLLİYETÇİLİĞİ
Türk Milliyetçiliğinin İdeolojik Sorunları
Kökleri geçmişten güç alan gelecek merkezli bir ideolojik
yaklaşım arayışına girmek, Türk milliyetçilerinin kısa zaman-
da çok önemli bir mesafeyi arkalarında bırakmalarını sağla-
yacaktır. Çünkü, Türk milliyetçiliği çok sağlam bir ideolojik
zemin olan millet gerçeği üzerinde yükselmektedir. 20. yüz-
yılda ideolojik çatışmanın ana eksenini, millet ile sınıf mer-
kezli ideolojilerin çatışması oluşturmuştur. Bu ideolojik çatış-
madan millet merkezli ideoloji galip çıkmıştır. Şimdi, millet
ile milleti alt etnisitelere bölmek isteyen küreselleşme arasın-
da yoğun bir mücadele yaşanmaktadır. Millet gerçeği, küre-
selleşme ile girdiği ideolojik mücadeleden de galip çıkacak-
tır. Türk milliyetçileri, Türk milletine küreselleşme ile girişilen
mücadelede yol gösterebilmek ve öncülük yapabilmek için
büyük bir medenî cesaretle ideolojik gelişimi sorgulamak zo-
rundadırlar.
Milliyetçiliğin yenilenerek 21. yüzyıla taşınması konusun-
da şimdiye değin çok fazla bir şey yapıldığını söylemek müm-
kün değildir. Milliyetçiler, Türk milleti için yaşamsal nitelik ta-
şıyan birçok soruna tutarlı hatta tutarsız cevaplar dahi verme-
mişlerdir. Küreselleşme karşısında belirgin bir olumlu veya
olumsuz milliyetçi tavır yoktur. Demokratik bir ideoloji olan
milliyetçilik çerçevesinde, milliyetçilerin demokratikleşme
programı nedir veya şimdiye değin neden olmamıştır? Milli-
yetçiler neden çevreci politikaları gerektiği kadar ciddiye al-
mazlar ve politikalarına dâhil etmezler? Her şeyden önce,
Türk milletinin geleceğini tehdit eden ve şimdilik ağırlıklı ola-
rak Kürt sorununda temsil edilen etnik meselenin çözümün-
29
Prof. Dr. Ümit ÖZDAĞ
de Türk milliyetçilerine düşen görev nedir? Bütün bu sorula-
rın dışında, daha genel sorun alanlarını da tespit etmek
mümkündür.
Türk milliyetçiliğinin ideolojik yenilenmesi sürecinin en
önemli aşamalarından birisini ideolojik açıdan temel sorun-
lar dediğimiz alanların tespit edilmesi aşaması oluşturmak-
tadır. Temel sorunların tespiti aslında ideolojik yenilenme yo-
lunda çok önemli bir mesafe kaydedilmesi anlamına gelecek-
tir. Çünkü, Türk milliyetçileri bu tespitleri yaparak ilerleme
sürecinin yöneleceği istikameti belirleyeceklerdir.
Aşağıda yapılan tespitler aslında Türk milliyetçilerinin de-
ğişik plâtformlarda yaptıkları, ancak henüz sistematik bir
eleştiri-özeleştiri mekanizmasının çerçevesi içerisine oturtul-
mamış tespitler olma niteliği taşıyor. Burada yapılan tespitle-
ri, Türk milliyetçisi aydınlar içeriğini doldurmak ve sorun ala-
nından çözüm alanına taşımak anlamında yoğun bir şekilde
tartışarak, eleştirerek, olgunlaştırmak, geliştirmek görevi ile
karşı karşıyadır.
Türk milliyetçiliğinin mevcut ideolojik sıkıntıları olarak şu
hususları gösterebiliriz:
1- Türk milliyetçiliği ulaşmış olduğu teorik gelişmişlik dü-
zeyi itibarı ile, 21. yüzyılın temel sorun alanlarına teorik
izah ve yanıt verebilmiş değildir. Türk milliyetçiliği ge-
nel olarak 20. yüzyılın kavramsal çerçevesi içine sıkış-
mış kalmıştır ve 21. yüzyılın kavram ve gündemi ile te-
orik bir çatışma sürecine girmemiştir. Ancak, bu durum
Türk milliyetçiliğinin gerilemesini engellememekte, ak-
30
 YENİDEN TÜRK MİLLİYETÇİLİĞİ
sine hızlandırmaktadır. Bundan dolayı, Türk milliyetçisi
aydınlar, bütüncül teorik bir çerçeve geliştirerek etnik
milliyetçilikten, çok kültürcülüğe; internetten, yeni mis-
yonerlik ve küreselleşmeye kadar gündem ile ilgili ek-
lektik olmaktan uzak somut cevaplar üretmek zorunda-
dırlar.
2- Türk milliyetçiliği hâlâ Türkiye milliyetçiliği şeklinde
anlaşılıyor ve bütün Türk dünyasını kapsayan bir Türk
milliyetçiliği ideolojisinin oluşturulmasından hâlâ
uzak bir konumdayız. Türkiye Cumhuriyeti’nin tek ba-
ğımsız Türk devleti olduğu dönemde bu husus anla-
yışla karşılanabilirdi. Ancak, bağımsız Türk cumhuri-
yetlerinin kuruluşunun üzerinden 12 yıl geçmiş olma-
sına rağmen Türk milliyetçiliğinin en azından genel-te-
mel sorunlar karşısında ürettiği ortak cevaplar üzerin-
de Türk dünyasının bütün noktalarında Türk milliyet-
çilerinin fikir birliği içinde olmaları gerekmektedir. Bu
ise teorik bir çalışma sürecinin başlaması anlamına
gelmektedir. Bu süreçte Türk dünyasının farklılıkları
ve bunların gerektirdiği farklı açılımlar olabileceği gi-
bi, ortaklıkların da bulunmasını beraberinde getire-
cektir.
3- Türk milliyetçilerinin tarih anlayışı hâlâ hanedan tarihi
üzerine oturmaktadır. Birçok Türk milliyetçisi haklı bir
gurur duymamız gereken Osmanlı tarihini tarihsel-poli-
tik analiz sürecinin tek ölçütü yapmaktadır. Bu ise Türk
milliyetçiliğinin ulaşması gereken “Türk dünyası Türk
milliyetçiliği” anlayışının önünde önemli bir engeldir ve
31
Prof. Dr. Ümit ÖZDAĞ
Türk milliyetçilerinin bakış açısını daraltmaktadır. Ti-
mur, Şah İsmail, Tomambay, Cengiz, Nadir Şah daha az
Türk daha az bizim değildir. Asya, Avrupa, Afrika'dan
oluşan eski dünya toplam 85 milyon km2dir. Bu dev
coğrafyanın 55 milyon km2si Türk devletlerinin ege-
menlik ve hayat sahası olmuştur. Türk milliyetçisi aydın
bütün Türk tarihine sahip çıkmalıdır.
4- Türk milliyetçiliğinin dinî yorumu hâlâ ne yazık ki mez-
hep merkezlidir. Oysa, Türk milliyetçiliği ne kadar bü-
yük bir çoğunlukta olur ise olsun Türk milletinin sade-
ce bir bölümünün mensup olduğu mezhebi değil, bü-
tün Türk milletini kapsamalıdır. Avrasya bloğuna yayı-
lan Türk milletinin çok büyük bir bölümü Müslüman ol-
makla beraber bünyesinde az da olsa Müslüman olma-
yan, Hristiyan, Musevî, Şaman, Budist (Burkancı) unsur-
lar da bulunmaktadır. Ayrıca gerek Avrasya kıta bloğun-
da gerekse Türkiye’de, Şiî ve Alevî Türklerin sayısı hiç
de küçümsenmeyecek kadar fazladır. Türkiye’den son-
ra en büyük Türk ülkesi olan İran’da Türk nüfusun bü-
yük bir bölümünün Şiî olduğu gerçeği göz önünde tu-
tulmalıdır. Türk milliyetçileri genel söylem bazında Ale-
vî-Sunnî sorununu aşmış görünseler dahi gerçek ya-
şamda bunun politik-sosyal sıkıntıları ne yazık ki hâlâ
çekilmektedir. Bu da Türk milletine karşı gerçekleştiri-
len psikolojik operasyonlarda bir araç olarak Alevîlik-
Sunnîlik karşıtlığının kullanılmasına imkân vermekte-
dir. Türk milliyetçileri, bu oyunun sona erdirilmesi ve
sosyal bütünleşmenin sağlanması amacı ile Alevî-Sunnî
çatışması tuzağını ortadan kaldırıcı bir süreci başlat-
32
 YENİDEN TÜRK MİLLİYETÇİLİĞİ
mak zorundadırlar. Dar mezhepsel yaklaşımlar sergile-
yenler, kendilerini Türk milliyetçisi zannetseler dahi ey-
lemleri/düşünceleri ile Türk milletine ve milliyetçiliğine
istemeyerek de olsa zarar vermektedirler. Burada orta-
ya konulan hususlar, Türk milliyetçilerinin İslâmiyete
karşı kozmopolit aydınlarda çok sık görülen “steril lâ-
ik” bir tavır içine girmesi anlamına gelmemektedir. Bü-
yük şair Yahya Kemal, “Şu Ahmet Yesevi kim? Bir araş-
tırın göreceksiniz... Bizim milliyetimizi asıl onda bula-
caksınız” demektedir. Yani, İslamsız bir Türk tanımı
mümkün değildir. Ancak bu bizim Müslüman olmayan
Gökoğuzlara ve Çuvaşlara sevgi ile bakmamızı engelle-
meli mi? Ya da Kuzey ve Güney Azerbaycan’da yaşıyan
35 milyon Şii Türk’e sevgisiz mi yaklaşmalıyız?” Türk
milliyetçisi dini yaşamak için büyük bir çaba içinde ol-
malıdır. Ziya Gökalp’in ortaya koyduğu İslâmlaşma sü-
reci hâlâ Türkiye için büyük bir gereklilik olmaya de-
vam etmektedir. İslâmın öğretilmesi ve anlaşılması için
en uygun koşulların oluşturulması gerekmektedir. Bu-
nun aksi düşünülemez. Ancak, dinin yaşanması, mez-
hep merkezli politika yapılması, politikanın bu esas
üzerine kurulması anlamına gelmez. Ayrıca, dinin ya-
şanması Türk milliyetçilerinin benimsediği lâik devlet
modeli ile de çelişmemektedir.
5- Türk milliyetçiliği, modern çağda kentli bir ideoloji ola-
rak ortaya çıkmıştır ve milliyetçilik aynı zamanda bir
çalışma ahlâkı olarak modern sanayi toplumunun
itici gücü olmalıdır. Oysa, Türk milliyetçiliği, bugün
kentli-modern değil, taşralı-modern öncesi bir görü-
33
Prof. Dr. Ümit ÖZDAĞ
nüm sergilemektedir. Bu sürecin hızla aşılması ve Türk
milliyetçiliğinin gerçek sosyal zemin üzerine oturtulma-
sı gerekmektedir.
6 - Türk milliyetçiliği ekonomik kavrayışını ve izahını yitir-
miştir. Gerçi Türk milliyetçiliğinin hiçbir zaman vahşi li-
beralizm ve Marksist sosyalizm gibi rijit bir ekonomik
anlayışı olmamıştır ve olmamalıdır. Ancak, bu milliyet-
çiliğin her ekonomik ekolü benimseyebileceği anlamı-
na gelmemektedir. Bir siyasal program olarak savunu-
lan Türk milliyetçiliğinin muhakkak sosyal adaleti göz
önünde tutan üretimci/ toplumcu/rekabetçi bir anlayış
üzerine oturtulması lâzımdır.
7- Türk milliyetçiliğinin bir reform programı yoktur. Oysa
Türk milliyetçiliği 20. yüzyıl başında radikal reformist-
devrimci bir geleneği temsil etmiştir. Bugün de Türk
milliyetçiliğini siyasal muhafazakâr hareketlerle eşde-
ğer tutan yaklaşımlar sergilenmektedir. Oysa, kültürel
anlamda muhafazakârlıkla, siyasal muhafazakârlık çok
farklı uçlardır. Türk milliyetçileri Türk milletinin büyük
bir tarihsel derinliği olan ve bugün küreselleşmenin
darbeleri ile hırpalanan kültürel değer, varlık ve gele-
neklerine sahip çıkmaktadırlar. Ancak kültürel değerle-
rin muhafazası çürümüş siyasal sistemi savunmayı,
muhafazayı gerektirmemektedir. Türk milliyetçiliği, çü-
rüme sürecinde olan politik yapılanmalar ve sosyal sü-
reçler (televole toplumu) için hangi reform programına
sahip olduğunu ortaya koymalıdır.
34
 YENİDEN TÜRK MİLLİYETÇİLİĞİ
8- Türk milliyetçiliğinin gelecek tasarımı yoktur. Türk mil-
liyetçileri, 20 veya 50 yıl sonra çocuklarının ve torunla-
rının nasıl bir Türkiye’de ve dünyada yaşaması gerekti-
ği konusunda bir vizyona, bir gelecek rüyasına sahip
değildirler. Hatta, kendilerinin nasıl bir Türkiye ve dün-
yada yaşamayı arzu ettikleri konusunda bile şüpheleri
vardır. Ufuksuz, hayalsiz ve amaçsız ideoloji olmaz. İf-
lâs eden komünizm bile hâlâ direnerek doğru ya da
yanlış bir gelecek önermeye devam etmektedir. Türk
milliyetçileri, dünyaya ve Türkiye’ye nasıl bir gelecek
önerdiklerini ortaya koymak zorundadırlar.
9- Türk milliyetçiliği ne Türkiye’de ne de Türk dünyasında
ortak bir siyasal dil üretebilmiştir. En kısa zamanda
Türk milliyetçileri teorik çalışma sürecinde, milliyetçile-
rin dünyayı anlamlandırmasının aracı olacak kavramsal
çerçeveyi geliştirmek zorundadırlar.
10-Türk milliyetçiliğinin dış politik konsepti yoktur. Soğuk
Savaş öncesinde anti-komünizm ve esir Türkler üzerine
kurulmuş olan Türk milliyetçiliğinin dış politik konsep-
ti Soğuk Savaş sonrasında ortadan kalkmıştır. Son sü-
reçte, Irak’a yönelik ABD operasyonu dış politik kon-
septin yokluğunu tekrar ortaya koymuştur. Türk milli-
yetçilerinin bir bölümü büyük bir iyi niyet ile Kürt dev-
letini engellemek için ABD’ye yardım etmemiz gerekir
derken, diğerleri haklı bir ulusal gurur ve endişe ile Tü-
riye’nin ABD’ye karşı tavır almasını önermektedirler. Bir
başka yaklaşım ise bu ikisinden çok daha farklı ve
omurgasız bir tavır sergilemekte ve “elimizde devletin
35
Prof. Dr. Ümit ÖZDAĞ
bilgileri yok; bundan dolayı bir şey söylememiz, karşı
çıkmamız veya yanında olmamız mümkün değil” de-
mektedir. İlk iki yaklaşım, içinde doğru ve yanlışları ile
millî endişelerden kaynaklanır ve netice itibarı ile savu-
nanların arkasında durduğu bir tavırdır. Ancak, üçün-
cü yaklaşım “onurlu AB’cilik” gibi tavırsızlıktan
başka bir şey değildir.
11-Türk milliyetçiliğinin ahlâk temelleri büyük bir sarsıntı
geçirmiştir. Türk milliyetçiliği, çürümüş Türk siyasal ya-
şamında ahlâkî değerler üzerinde durmayı mümkün ol-
duğunca başarmış bir harekettir. Gerçi, birleşik kaplar
kanunu gereği bir toplumda bulunan bütün hastalıkla-
rın kaçınılmaz olarak milliyetçi camiaya da sıçramamış
olması düşünülemez. Ancak, bu sıçramalar Türk milli-
yetçiliği içinde hiçbir zaman meşru bir zemin kazan-
mamıştır. Bu da Türk milliyetçiliğine, Türk siyasal
yaşamını temizleyecek bir ahlâkî yeniden yapılan-
ma sürecinin öncüsü olma fırsatını verecektir. An-
cak, son dönemde gerçekleşen bazı uygulamaların
Türk milliyetçiliğine büyük ölçüde zarar verdiği şüphe
götürmez. Türk milliyetçileri, siyasetin bir ahlâk
klubü anlayışı ile yapıldığını, kendilerine ve Türk
milletine göstermek zorundadırlar. Ahlâkî bir teme-
le dayanmayan, bu ülkeyi, bu halkı, bu halkın kaynak-
larını sömürmek amacı taşıyan mezar soyguncusu zih-
niyeti Türk milliyetçiliği hareketinin içinde barındırmak,
hatta ödüllendirmek bütün Türk milliyetçilerini olduğu
gibi Türk milliyetçiliği ideolojisini de ahlâken yıprata-
caktır.
36
 YENİDEN TÜRK MİLLİYETÇİLİĞİ
12-Türk milliyetçiliğinin teorik çerçevesinin üç temel aya-
ğı olmak zorundadır. Bunlar sırası ile yerel-millî ve
evrensel dayanak noktalarıdır. Yerel düzlemde, bu,
halkın kültür dokusu üzerine oturmalı, onun değerleri-
ni anlamalı, kavramalı, içselleştirmelidir. Millî düzlem-
de, ulusun millî menfaatlerini doğru tanımlayabilmeli
ve millî menfaatlerin gerçekleşmesi için doğru araçlar
önerilebilmelidir. Evrensel düzlemde ise Türkiye’yi ve
Türk dünyasını aşan boyuttaki sorunlara doğru cevap-
ları olmalı, bütün insanlığın paylaştığı/paylaşabildiği de-
ğerler üretebilmelidir. Türk milliyetçiliği, Yunus Em-
re’deki yerellik-millîlik ve evrenselliği yakalayabilmeli-
dir. Bugün için ne yazık ki, Türk milliyetçiliğinin evren-
sellik noktasında çok önemli eksikliklerinin olduğunu
itiraf etmemiz gerekmektedir.
13-Türk milliyetçilerinin önündeki en acil görev, emperyaliz-
min Türkiye için plânladığı federasyon modeli sürecinde
dayatmaya çalıştığı ve bir “Türk Kerbelâsı” anlamına ge-
lecek olan iç çatışmanın engellenmesi için gereken mo-
deller üzerinde çalışmaktır. Bu konuda Türk milliyetçile-
rinin gerekli çalışmaları yaptığını söylemek ne yazık ki
mümkün değildir.9 Türk milliyetçilerinin, Türk milletinin
bu en yaşamsal sorunu hakkında detaylı ve bilimsel çö-
zümler üreterek, PKK’nın tahrip ettiği millî dokuyu onar-
ması gerekmektedir.
9
Bu noktada iki çok değerli hocamız, Türkiye’de etnik sorun konusunda bü-
yük bir hassasiyet ile çalışan Prof. Dr. Orhan Türkdoğan ve Prof. Dr. Mustafa
Erkal istisna teşkil etmektedirler.
37
Prof. Dr. Ümit ÖZDAĞ
14-Türk milliyetçiliği hâlâ erkek egemen bir yapı sergile-
mekte, Türk milliyetçisi kadın, politik sürecin dışına itil-
mektedir. Hatta, Türk milliyetçisi kadının fazla milliyet-
çi olmasının gerekmediği, erkeğin politik tavrının yeter-
li olduğu anlayışı gibi sağlıksız bir yaklaşım söz konusu-
dur.10
Yukarıda sayılan ve daha birçok temeli olan, üzerinde ya-
pılması gereken teorik çalışmalar, Türk milliyetçiliğinin siya-
sal bir program olarak da önünü açacaktır. Türk milliyetçisi
aydınlar ile Türk milliyetçiliğini bir siyasal ideoloji olarak be-
nimsediğini söylemeyen siyasî partiler bu çizgi üzerinde ide-
olojik çalışma yapmaktan günlük politik nedenlerle sakınan-
lardır. İdeolojik bir yaklaşım olmayınca, milliyetçi siyasal
partilerin politikalarını ilkeler değil, ilkesizlikler, kişisel
tercihler, korkular, menfaatler belirlemektedir.
Artık Türk milliyetçilerinin kimseyi beklemeden ve kendi-
lerinden başlayarak Türk milliyetçiliğini sorgulama temelinde
geliştirmeleri gerekmektedir. 21. yüzyıl yeni Ziya Gökalp'leri,
Yusuf Akçura'ları, Gaspıralı'ları, Atsız’ları, Sancar’ları, Meh-
met Eröz'leri, Erol Güngör'leri, Avrasi’leri beklemektedir. 20.
yüzyılda Türk milliyetçiliğinin önder isimleri olan Atatürk’ü,
Alpaslan Türkeş’i, Dündar Taşer’i, Muzaffer Özdağ’ı kendisi-
ne örnek alacak bir tavrı sergileyecek Türk milliyetçisi aydın-
ların ve devlet adamlarının ortaya çıkması gerekmektedir. An-
cak, bilgi ve eylemin sentezi Türk milliyetçiliğinin başarıya
ulaşmasını sağlayacaktır.
10
Bkz bu konuda: Özcan Yeniçeri, Türk Milliyetçiliğinin Geleceğini Düşünmek,
Türk Yurdu, Haziran 2003.
38
 YENİDEN TÜRK MİLLİYETÇİLİĞİ
Türk Milliyetçiliğinin İdeolojik Krizi ve Fırsatlar
Türkiye’nin ve Türk milliyetçiliğinin içine girdiği krizde,
şimdiye kadar yapılmayanların büyük etkisi vardır. Çin dilin-
de kriz kelimesinin iki anlamı vardır: Birincisi tehlike, ikinci-
si ise fırsattır. Türk milliyetçileri, krizi Türk milliyetçiliği-
nin ideolojik dirilişi için bir fırsat hâline getirmeyi ba-
şarmalıdırlar. Türk toplumunun taleplerine cevap vererek
toplumu fetheden, gelecek Türk nesillerinin de onurlu ve ba-
ğımsız yaşamalarını sağlayacak bir Türk milliyetçilik siyasal
programının oluşturulması, ideolojik yenilenmeye bağlıdır.
Toplumsal tabandan büyük ölçüde kopan Türk milliyetçi-
liği, ideolojik diriliş sürecini, toplumsal taban ile sağlıklı iliş-
kiler kurmak ve millî sosyal tabakalarla güç birliği içine gir-
mek için kullanmalıdır.
Türk milliyetçiliğinin yeniden yapılandırılmasının sorumlu-
luğu ne bir kuruma ne de belirli kişilere aittir. Bu, Türk milli-
yetçisi aydınların kurumlar dışında taşıdıkları ortak sorumlu-
luktur. Siyasal Türk milliyetçiliği geleneği içinde yer alan bü-
tün kurumlar, bu sürecin karşısında değil içindedirler, içinde
olmalıdırlar, ancak nasıl içinde olacaklarını da kendileri belir-
leyeceklerdir. Türk milliyetçiliğinin ideolojik dirilişi, Türk mil-
leti için yaşamsal bir öneme sahiptir.
Sağlıklı bir ideolojik temele sahip olunmadan sağlıklı ve
doğru Türk milliyetçisi politikalar üretilmesinin mümkün ol-
madığını, iktidara gelmenin dahi sorunları çözmeyip aksine
daha büyük ideolojik sorunlara ve ideolojik krizin derinleş-
mesine yol açtığı görülmüştür. İdeolojik yenilenme ve canlan-
39
Prof. Dr. Ümit ÖZDAĞ
manın bir gereklilik olduğunun Türk milliyetçilerinin ortak
çağrısı hâline gelmesi, fikrî canlanmanın ve sorumluluk yük-
lenmenin ilk adımı olacaktır.
Türk Milliyetçiliği Adına Hesap Sorma ve İdeolojik Ge-
lişimin Engellenmesi
Türk milliyetçiliğinin ideolojik gelişiminin önündeki en bü-
yük engellerden birisi de ideolojik çalışmanın, fikrî gelişimin
bilinçli müdahalelerle gündemden düşürülmesidir. Türk mil-
liyetçiliğini siyasal anlamda temsil iddiasını taşıyanlar tarafın-
dan yapılan ve ideolojik gelişmeyi engelleme amaçlı bu mü-
dahalenin temel nedeni, Türk milliyetçilerini, özellikle Türk
milliyetçisi aydınları ve gençliği bir fikirsizlik süreci içinde be-
lirsizliğe itmektir. İdeolojik bir alt yapıya sahip olmayan
gençlik ve fikrî duraklama içinde olan aydınlar, Türk mil-
liyetçiliğinin özünden uzaklaşmayı temsil eden politika-
lar ve eylemler karşısında, Türk milliyetçiliği adına he-
sap soramamaktadırlar. Arzu edilen de zaten budur.
Ancak, aydınlar, gençlik ve milliyetçi kitle, hiçbir şeyin
doğru gitmediğinin farkındadır. İstismar edildiği, duyguları
ve aklı sömürüldüğü için kızgındır, kırgındır, umutsuzdur.
Ancak, yıllardan bu yana süren bilinçli ideolojik körleştirme
politikası, onların ideolojik bir tavır alarak Türk milliyetçi-
liği adına hesap sormasını engellemektedir. Bu bulanıklık-
ta onlara, Türk gençlerine, aydınlarımıza ve kitleye, yanlış
politikaların ve politik çöküşün, Ahmet’in Mehmet’in hatası
olduğu söylenerek; gerçek çöküşün ideolojik çöküş olduğu,
ideolojik tutarsızlıkların ve Türk milliyetçiliği ile uzaktan ya-
40
 YENİDEN TÜRK MİLLİYETÇİLİĞİ
kından ilgisi olmayan politikaların gözden kaçırılmasına çalı-
şılmaktadır.
İdeolojik körleştirme politikası, Türk milliyetçiliğinin hiç-
bir temel değeri ile örtüşmeyen, ilkesiz, belkemiksiz politika-
ları kitleye dayatarak veya oldu bittilerle kabul ettirerek, ya-
şama geçirme imkânı vermektedir. Ancak, bu uygulamanın
kaçınılmaz sonucu olarak, gençlik, açık bir ideolojik analiz
gerçekleştirmese dahi, sağduyusu ile inandığı değerlere iha-
net edildiğini hissederek, umutsuzluk ve kızgınlığın neden ol-
duğu bir patlamanın arifesinde yaşamaktadır. Türk milliyetçi-
si aydın, bir ömür boyu inandığı değerlere ihanet edildiği dü-
şüncesi ile kızgın ve âdeta “benden uzak olsun da ne olur ise
olsun” şeklinde bir ruh hâli ile geri çekilmiş, üzüntü ile sergi-
lenen oyunu seyretmektedir.
Hiçbir ideolojik çerçeveye sahip olmadıkları için, gerçek-
leştirdikleri politikaların Türkiye’ye ve Türk milliyetçiliğine
verdiği zararların gerçek boyutlarını kavrayamayanlar, halkı
ve Türk milliyetçilerini kendi politikalarını anlamamakla suç-
lamaktadırlar. Cumhuriyet tarihi boyunca, halka bundan da-
ha ağır bir hakaret yapılmamıştır. Bu yaklaşımın hiçbir çevre-
de en ufak bir izah görmemesi üzerine, anîden Türk milliyet-
çiliğinin politik çöküşü için yeni bir fail bulunmuştur. Bu fail,
başta Amerika Birleşik Devletleri olmak üzere, dış güçlerdir.
Türk milliyetçilerinden ve Türk milletinden inanılması iste-
nen şudur: Türk milliyetçileri, tarihlerinin en güçlü ideolojik
canlanmasını gerçekleştirmelerine, siyasal ahlâk konusunda
verdikleri örnek davranışlar ile Türk halkını kendilerine hay-
41
Prof. Dr. Ümit ÖZDAĞ
ran bırakmalarına, Türk halkına Öcalan’ın idamı ve başörtü-
sü konularında verdikleri sözü tutmalarına, AB konusunda
çok tutarlı bir tavır sergilemelerine, Türk dünyası gerçeğini
Türkiye’nin ve dünyanın gündemine getirmelerine rağmen
Türk milliyetçilerine karşı yapılan Amerikan ve Batı kaynaklı
psikolojik operasyonlar milliyetçilerin psikolojik çöküşünü
gerçekleştirmiştir. Türk milliyetçileri, “28 Şubat” sendro-
mu yaşamamalarına, derin devlet korkusu ile panikle-
memelerine rağmen, ABD tarafından siyasal süreçten
tasfiye edilmişlerdir.
Yaşanılan büyük çöküşün nedenlerini dürüst bir şekilde
izah edip, ideolojik –politik yenilenme ile kitle ile tekrar bu-
luşma, Türkiye’nin hızla yaklaştığı nihaî hesaplaşmaya, Türk
milliyetçiliğini, onun siyasal karargâhını, kadrolarını hazırla-
mak yerine hatayı Ahmet’e Mehmet’e ve nihayet ABD’ye at-
mak, hâlâ gerçeği görememek demektir.
Türk Milliyetçisi Aydınların Sorumluluğu
Bir ideolojinin üreticisi ve taşıyıcısı aydınlardır. Türk milli-
yetçiliği ideolojisinin de temellerini aydınlar ortaya koymuş-
tur. Türk milliyetçiliğinin modern bir ideolojik çerçeve içinde
ilk şeklini alması, Türk dünyasının önemli bir kültürel parça-
sı olan Kırım’da Gaspıralı İsmail Beyin çalışmaları ile ortaya
çıkmıştır. Gaspıralı İsmail Beyin ortaya attığı milliyetçilik, en-
telektüel anlamda yerelliği çok aşmış, bütün bir Türk dünya-
sını kapsama iddiası taşıyan teorik düzeyi yüksek bir milliyet-
çiliktir. Aynı yüksek teorik düzey Yusuf Akçura’da da görülür.
Nihayet Ziya Gökalp ile Türk milliyetçiliği teorik bir olgunlaş-
42
 YENİDEN TÜRK MİLLİYETÇİLİĞİ
ma sürecine girer. Gökalp’in teorik gelişimi Türk milliyetçili-
ğinin de teorik gelişimi olmuştur.
19. yüzyılın sonu ve 20. yüzyılın başında yaşanan bu te-
orik gelişme süreci, bütün bir 20. yüzyıl boyunca tekrarlan-
mamıştır. Diğer bir ifade ile Türk milliyetçisi entelektüellerin
arasından, milliyetçiliğin teorik gelişimini bütüncül bir yakla-
şımla gerçekleştirebilecek bir teorik zekâ çıkmamıştır. Gerçi,
1960 ve 1970’lerde Türk milliyetçiliğinin teorik gelişimine
katkıda bulunan bazı entelektüeller olmak ile birlikte, bu kat-
kıların genel bir sistem mantığı içinde olduğunu söylemek
zordur. Bunu bir hata veya suçlama konusu yapmak 1960 ve
70’lerde önemli katkılar yapan bu insanlara haksızlık olacak-
tır. Onlar üzerlerine düşen görevi fazlası ile yapmışlardır. An-
cak, ortada kolektif bir ideolojik çaba olmadığı için ideolojik
gelişim için çaba harcayan düşünürlerin katkıları sınırlı kal-
mıştır.
Türk milliyetçiliğinin 20. yüzyılın ikinci yarısındaki tek lide-
ri olan Alpaslan Türkeş'in 1960'larda geliştirerek ortaya attığı
9 Işık doktrini, Türk milliyetçiliğinin düşünsel plânda önem-
li bir politik atılımını temsil eder. Ancak, Türkeş'in ortaya at-
tığı teorik çerçeve üzerinde Türk milliyetçisi aydınların yete-
rince durduğunu söylemek mümkün değildir. Bundan dolayı
9 Işık doktrini, 1970'lerin sonunda bir durgunluğu yaşamaya
başlamıştır. 1980 ve 90'lı yıllarda ise 9 Işık bir yandan Türk
milliyetçileri için bir eylem programı olma niteliği taşır, öte
yandan bir hayatı anlama biçimidir. Türk milliyetçisi hareke-
tin bir çatışma süreci içine çekilmesi 9 Işık yaklaşımının te-
orik çerçevesi üzerinde yeterince çalışılmasını engelleyen
43
Prof. Dr. Ümit ÖZDAĞ
ikinci bir nedendir. Özetle, 9 Işık bir eylem programı olarak
yaşama geçmese dahi, siyasal Türk milliyetçiliğinin dirilişini
temsil etmesi açısından önemli bir başarıdır. 9 Işık'ın teorik
boyutu üzerinde ise Türk milliyetçisi aydınların sosyal biçim
yöntemleri ile çalışması gerekmektedir.
Öte yandan, 1980’den sonra ideolojik gelişme tamamen
durmuştur. Türk milliyetçileri, sağlam ideolojik bir zeminin
olmamasının eksikliğini nedense hiç çekmemişlerdir.
1980’lerden sonra komünizmin ortadan bir tehdit olarak
kalkması, Türk milliyetçisi aydını görünürde rahatlatmış ve
“biz bilmiştik” şeklinde bir zafer duygusu içine itmiştir. Öte
yandan SSCB’nin çökmesi ve bağımsız Türk cumhuriyetleri-
nin kurulması Türk milliyetçisi aydının haklılık düşüncesini
daha da artırmıştır. Oysa, ne komünizmin yıkılmasında ne de
SSCB’nin çökmesinde, Türkiye’nin ya da Türk milliyetçileri-
nin doğrudan sonuç belirleyici bir katkısı olmamıştır. Türki-
ye'nin bir NATO kanat ülkesi olarak yaptığı katkı tartışma gö-
türmez. Türk milliyetçiliği hareketi ise Türkiye'nin ikinci bir
Afganistan olmasını engellemiştir. Ancak bunlar hep dolaylı
katkılardır.
Komünizmin ortadan kalkması bir yandan ideolojik düş-
manın ortadan kalkması anlamına gelmiştir ama Türk milliyet-
çileri komünizmden daha güçlü bir ideolojik rakip olan küre-
selleşme projesi karşısında gereken ideolojik kavrayış ve tav-
rı ortaya koyamamışlardır. Hatta, Türk milliyetçileri küreselleş-
meyi liberal sağ ve muhafazakâr sağın anladığından farklı an-
lamışlar; ancak bu farklı anlayış, küreselleşmeyi millî kültürler
için bir tehdit olarak algılamanın ötesine geçememiştir.
44
 YENİDEN TÜRK MİLLİYETÇİLİĞİ
Ulaşılan noktada, Türkiye için milliyetçilikle içinde olduğu
ideolojik rekabet sürecine rağmen doğru kullanılması duru-
munda ortaya büyük fırsatlar çıkarabilecek olan küreselleş-
me projesi, Türkiye’nin ulusal menfaatlerinin aleyhine geli-
şen bir süreci ortaya çıkarmıştır. Küreselleşme ve onun ürü-
nü olan etnik milliyetçilik, Türkiye Cumhuriyeti’nin dayandığı
temelleri ortadan kaldırma doğrultusunda önemli bir mesafe
kaydetmiştir. Türkiye, bir ulus devlet yapısından, çok kültür-
lü federal yapıya hızla sürüklenmek istenmektedir.
AB gibi bir bölgeselleşme süreci de Türkiye’de Türk milli-
yetçiliği ideolojisine dayanarak kurulmuş olan Türkiye Cum-
huriyeti Devleti'nin dönüştürülmesi sürecine büyük katkıda
bulunmaktadır. Türk birliğine olan inançlarını tamamen kay-
betmiş olan Türk milliyetçileri ise içinde bulundukları büyük
ideolojik boşluk çerçevesinde, bu sürecin hâlâ anlamını tam
kavrayamamanın verdiği boşlukta, AB’ye onurlu giriş gibi bir
anlamsızlığı tekrar tekrar dile getirmektedirler.
Türk milliyetçisi aydınlara bu aşamada büyük bir sorumlu-
luk düşmektedir. Türk milliyetçisi aydınlar, Türk milliyetçiliği-
nin sadece Türkiye’de değil, bütün Türk dünyasında yeniden
dirilişini gerçekleştirecek bir ideolojik canlanma sürecini baş-
latmak için çalışmaya başlamalıdırlar.
Ne Yapmalıyız?
Türk milliyetçisi aydın, içinden geçtiğimiz sürecin Türki-
ye'nin geleceği için ne kadar büyük bir tehdit içerdiğini gör-
mektedir. Aydınlarımız Türk milliyetçiliğinin ideolojik bir yeni-
45
Prof. Dr. Ümit ÖZDAĞ
lenme süreci içine girmesi gerektiğinin de bilincindedir. Bü-
tün bunların kendisine tarihsel bir görev yüklediğini anlamak-
tadır. Ancak kendisini bu süreçte nasıl konumlandıracağını
hâlâ tespit etmiş değildir. Bugünlerde Türk milliyetçisi aydın-
ların sorduğu temel soru şu şekilde ifade edilmektedir: "Pe-
ki, biz ne yapmalıyız?" Yapılacak ilk şey, Türk milliyetçiliği-
ne sahip çıkmaktır. Her Türk milliyetçisi aydın, Türk milli-
yetçiliğine sahip çıkarken, bu hareketin geleneğine,
temsil ettiğine inandığımız yüce millî, politik, stratejik
ve ahlâkî değerlere, Dursun Önkuzu'ya, Recep Haşat-
lı'ya, Gün Sazak'a ve diğer yüzlercesine binlercesine sa-
hip çıkmaktadır. Türk milliyetçiliğinin ürettiği siyasal, mes-
lekî ve kültürel kurumlara sahip çıkmalıyız. Bu kurumların
hepsi bize aittir. Bugün yönetiminde kim olur ise olsun bu
kurumlara sahip çıkmalıyız. Ötüken yayınevine sahip çıkma-
lıyız. Türk Yurdu Dergisine sahip çıkmalıyız. Yeni Çağ'a, Or-
ta Doğu'ya sahip çıkmalıyız. Eğer fikrî seviyelerini, içerikleri-
ni beğenmiyor isek onları uyarmalıyız. Seviyelerini düzeltme-
lerini istemeliyiz. Buna zorlamalıyız. Millî duyarlılığı, ahlâkî
duyarlılığı tekrar canlandırmalıyız. Her yer ve fırsatta millî
tepkimizi ortaya koymalıyız. Bu bir seferinde bir televizyonda
yayımlanan bir programı protesto etmek için çekilen telgraf
veya edilen telefon olabilir, diğerinde Kerkük için yapılacak
bir mitinge katılmak amacı ile Sivas'tan, Erzurum'dan, Ada-
na'dan, Balıkesir'den Ankara'ya geliş olabilir. Kendimize yeni-
den inanmaya ve güvenmeye başlamalıyız. Türk milliyetçileri
hâlâ bütün olanlara rağmen bu milletin, bu coğrafyanın ve bu
tarihin sadık ve cefakâr çocukları olmaya devam etmektedir-
ler. Onların hataları vardır ama tarih ve millet önünde başla-
46
 YENİDEN TÜRK MİLLİYETÇİLİĞİ
rının önlerine eğilmesine neden olacak utanılacak bir fiilleri
yoktur. Özetle, Türk milliyetçisi aydın, kendisine güvene-
rek ve Türk milliyetçisi olmanın onurunu duyarak, Türk
milliyetçiliğine ait her şeye sahip çıkmaya başladığı
gün, Türk milliyetçiliğinin kaderi değişecektir.
Sahip çıkmanın ön koşulu yaşamın bütün alanlarına ve
21. yüzyılın bütün sorunlarına cevaplar verebilecek bir milli-
yetçiliğin yapılandırılabilmesi için özeleştiri kurumunu çalış-
tırmaktır. Türk milliyetçisi aydınlar, işe kendilerini eleşti-
rerek başlamalıdırlar. Tekrar ve tekrar gerçekleşecek
özeleştiri ve eleştiri Türk milliyetçiliğini olgunlaştıra-
cak, doğru ideolojik cevapların bulunmasının yolunu
açacaktır. Özeleştiri ve eleştiri mekanizması çalıştırılırken
akılda tutulması gereken ölçüt, Türk milliyetçisi aydın için,
Türk milletinden ve onun manevî değerlerinden başka kutsal
değer olmadığıdır. Aziz Cumhuriyet'imizin yeniden inşa edile-
rek 21. yüzyılın ve 3. bin yılın derinliklerine taşınması, Türk
milliyetçisi aydınların göstereceği fikrî çabaya bağlıdır.
Türk Milliyetçiliğinin Radikal Reform Programı
Cumhuriyet'e, Türklüğe sadakat ve bağlılığın hızla
birçok yurttaşımızın beyninde eridiği, eritilmeye çalışıl-
dığı bir dönemden geçiyoruz. Bu durum Türkiye’deki her
siyasal grup, parti, dernek ve toplumsal yapı için geçerlidir.
Türklük bilincinin yerine feodal, mahallî bilinçler konulmaya
çalışılmakta; Türklüğün ve Cumhuriyetin taviz vermez evlât-
ları ise sürekli bir ricat içerisine itilmektedirler. Gelecek on
yılda bu ricat sürer ise Türkiye herhangi bir direnç gösterme-
47
Prof. Dr. Ümit ÖZDAĞ
den dahi teslim alınabilir. Türkiye dışında gidecek ikinci
bir vatanı olanlar, Türk milletini Türkiye’yi yabancı güç-
lerin dolaylı-dolaysız denetimine teslim etmekte hiç te-
reddüt göstermeyeceklerdir ve göstermemektedirler.
Türk milliyetçilerinin ve Türkiye’ye sadakati devam eden
geniş kitlelerin ricatının durdurulması ise yeni bir anlayış, ye-
ni bir ruh ve yeni bir ideolojik anlayışa dayanan reform prog-
ramına bağlıdır. Türk milliyetçilerinin önündeki acil ideolojik
görevlerden birisi hatta en başta geleni Türk milliyetçiliğine
özgün bir radikal reform programı hazırlayarak Türk toplumu-
nun önüne koymaktır.
Çünkü, Atatürk’ün ölümünden sonra Cumhuriyet'imizin
kurucu ideolojisi olan Türk milliyetçiliğinin içi boşaltılarak ön-
ce sınırları ve içeriği belirsiz, herkesin arkasına sığınabildiği,
Atatürk’ün anladığı anlamda Türk milliyetçiliğinden tamamen
uzak ve işbirlikçi bir Atatürkçülük arkasına sığınılarak, bürok-
ratik bir milliyetçiliğe kayılmış; daha sonra bu bürokratik mil-
liyetçilikten de uzaklaşılmıştır. (Atatürkçülüğü, tam bağımsız-
lık ve Türkiye Cumhuriyeti millî devletinin korunması olarak
anlayan, Türk milliyetçiliğine bağlı Atatürkçülük anlayışı tama-
men bu yaklaşımın dışındadır. Ancak, bu yaklaşımın da Mus-
tafa Kemal Atatürk’ün önem verdiği yerel kültür boyutunu an-
lamadığı ve dışladığı görülmektedir. Bu yaklaşım Batı'ya karşı
siyasal anlamda bir duruşu temsil ederken, kültürel anlamda
Batıcı olmak konusunda bir sakınca görmemektedir.)
Gerçekleşen geri çekilme sonucunda ulaşılan aşamada,
Türkiye Cumhuriyeti'nin temel ilkelerinin, ulus devlet yapısı-
nın tasfiye edilerek, devletin etnik merkezli bir dağılma sonu-
48
 YENİDEN TÜRK MİLLİYETÇİLİĞİ
cunda federalleşmesi sürecine girilmiştir. Reform adı ile Tür-
kiye’ye sunulan ve Türk Devleti ile toplumunun dinamiklerin-
den değil de dış dinamiklerden kaynaklanan devletin dönüş-
türülmesi süreci hızla ilerlemektedir. Böylece, Cumhuriyet
kurulurken Türk milliyetçiliğinin temel hedefi olan millî dev-
let oluşturulması süreci ağır bir sekteye uğratılmaktadır. Av-
rasya ve Orta Doğu’da gerçekleşen gelişmeler, Türkiye’deki
iç parçalanma süreci üzerinden federalleşmeyi hızlandıracak
bir şekilde devam etmektedir. Bir kısım basın-yayın organın-
da federalizm tartışmaları başlamıştır bile.
Bu çerçeveden bakıldığında, acil görevin neden milliyetçi
bir reform programı oluşturmak olduğu daha açık bir şekilde
ortaya çıkmaktadır. Çünkü, Türkiye Cumhuriyeti’nin devlet
ve sivil toplum alanında, bütün yaşam alanları ve boyutları
hızla tahrip edilmektedir. Çünkü, Türkiye Cumhuriyeti’nin
yenilenerek, güçlenerek, toplumsal, ekonomik, kültürel
ve siyasal bir yenilenme/onarılma sürecinden geçerek,
21. yüzyıla taşınması bütün bürokratik, toplumsal ve si-
yasal yaşam alanlarını kapsayan radikal bir Türk milli-
yetçisi reform programının hazırlanmasına ve yaşama
geçirilmesine bağlıdır.
Bu radikal reform ve eylem plânı, bir yandan ümitsizliğe
düşmüş, yılgın bir ruh hâli içine girmiş, geleceğe, kendisine
ve halkına inancını yitirmiş kitleleri tekrar Cumhuriyet'in 10.
yılının ruh hâline, dinamizme, geleceğe, Türkiye’ye, kendine
ve halkına inancını tazelerken, öte yandan köhnemiş, içi çü-
rümüş, bürokratik yapının da tasfiye edilerek, yeniden yapı-
landırılması sonucunda ataletten kurtulmasını, 21. yüzyılın
49
Prof. Dr. Ümit ÖZDAĞ
temel teknolojik ve demokratik süreçleri doğrultusunda tek-
rar örgütlenmesini sağlamalıdır.
Türk milleti tarihin en eski, en kıdemli uluslarından birisi-
dir. Bu bizim kendimizle ilgili yapacağımız her analizde akıl-
da tutmamız gereken en önemli husustur. Tarih, büyük bir
yaşama direnci olan Türk milletini gömememiştir ve göme-
meyecektir. Bu millet kendisini tekrar tekrar yenileyerek tari-
hin en etkin unsurlarından birisi hâline gelmiştir. Türk mille-
ti, milliyetçi bir kadronun önderliği ve yol göstericiliğinin ışı-
ğında, Mustafa Kemal Atatürk’ün önderliğinde Türk milliyetçi-
lerinin gerçekleştirdiği yetkinlik ve başarı ile kurulan Cumhu-
riyeti 21. yüzyıla taşıyacak radikal reform politikalarını yürür-
lüğe koyarak, geri çekilmeyi durdurmalıdır.
Tekrar ediyorum: Türk milletine ve onun devletine karşı
yapılan saldırıların durdurulması, devletin ve toplumun ona-
rılarak, milletimizin güçlü, zengin, demokratik bir yapı içinde
geleceğe taşınması, Türk milliyetçilerinin; devletimizin ve
toplumumuzun karşı karşıya kaldığı tehditleri ortadan kaldı-
racak bir radikal reform programı geliştirmesine bağlıdır. An-
cak, böyle bir programın ortaya çıkmasının birbiri ile içiçe
geçmiş iki ön şartı vardır. Bunlar, sağlam ve tutarlı bir ide-
olojik yapı ve kendine güvenen, yüksek bir ahlâkî sevi-
yeyi temsil eden güçlü bir öncü kadrodur.
İdeolojik yenilenme ve milliyetçi reform politikaları, ne
idare-i maslahatçı, ürkek, günü idare etmeye çalışan, ideolo-
jik anlamda belkemiksiz yaklaşımlarla gerçekleştirilebilir ne
de Türk milliyetçiliğinin isminden dahi ürküp, Türk milliyetçi-
liğinin siyasal anlamda radikal reformcu, yenilikçi, radikal ey-
50
 YENİDEN TÜRK MİLLİYETÇİLİĞİ
lem programları ile donanmış bir dünya görüşü olduğunu an-
lamayıp, milliyetçiliği siyasal-ekonomik muhafazakârlık sa-
nan yaklaşımlarla yaşama taşınabilir.
Mevcut sisteme teslim olan, uyumlu bir tavır takınan, kü-
reselleşmenin arka bahçesinde yer almayı kabul eden yakla-
şımların Türk milliyetçiliği için değil radikal bir reform prog-
ramı hazırlaması, herhangi bir program bile hazırlaması
mümkün değildir. Türk milliyetçiliğinin ideolojik yenilenmesi
ve radikal bir reform programı ile Cumhuriyet'imizin yenile-
nerek 21. yüzyıla taşınması, mevcut çarpık sisteme, Türki-
ye’yi bir iç sömürge gibi gören ve sömüren siyasal ve ekono-
mik sisteme direnç gösterme, meydan okuma ve onunla sa-
vaşma cesaretini göstermeden geçmektedir.
Türk milliyetçileri, kırılmış olan psikolojik direnç güçlerini
tekrar kazanmadan ne ideolojik yenilenmeye ne de bir re-
form programının oluşturulmasına yönelebilirler. İçine girilen
adam sendeci tutumdan, her partide milliyetçi adamımız var
şeklindeki “bukelamun milliyetçiliğinden” vazgeçmeden,
vahşi liberalizmin yarattığı manevî kirlenmenin pisliklerinden
arınmadan ortaya ideolojik yenilenme de çıkmaz, radikal re-
form talebi de.
Türk milliyetçileri bir şeyi çok açık bir şekilde anla-
malıdırlar: Bugün hâlâ ideolojik yenilenmeye karşı aktif ve-
ya pasif karşı çıkan, kayıtsız kalan, Türk milliyetçiliğinin bir
reform programına ihtiyacı olmadığını düşünen, böyle bir re-
form programı üzerinde çalışmak konusunda kararlı olma-
yan, futbol maçı milliyetçisi olabilir ama siyasal bir program
anlamında Türk milliyetçiliğine inanmamaktadır.
51
Prof. Dr. Ümit ÖZDAĞ
Bazı Türk milliyetçileri, içine girdikleri bıkkınlık ve bezgin-
lik şeklindeki ruh hâlinde Türk milliyetçiliği ile olan bağlarını,
1970’li yıllarla kurulan bir “muharip-gazilik” bağı içinde sür-
dürmekte; milliyetçilik, onlar için zaman zaman eski arkadaş-
ları görmek amacı ile ziyaret edilecek “manevî bir kahveha-
ne” niteliği taşımaktadır. Bu tavır, en az, Türk milliyetçiliğinin
gelişmesine aktif olarak karşı koyanların tavrı kadar zararlı-
dır. Çünkü, bu tavır, yeni yetişen Türk milliyetçisi gençlere
kötü örnek olarak, onların dinamik ve inançlı gelişimini en-
gellemekte, ruhlarını söndürmektedir.
Türk milliyetçiliği hazırlaması gereken reform politikaları-
nı ancak, yeni bir atılım ruhu yakalandıktan sonra, ideolojik
bir yenilenme zemini üzerinde gerçekleştirebilir. Bu ideolojik
gelişme sağlanmadan ortaya refom adı ile çıkılır ise yapılabi-
lecek tek şey parlak ama içi boş sloganlar atmak olur. Oysa,
Türk milleti son dönemde içi boş sloganlarla avutularak oya-
lanmış ve yıkım süreci içine sokulmuştur. Türk milliyetçileri,
Türk milletini bir daha asla hayal kırıklığını uğratmamalıdırlar.
Bunun için ideolojik yenilenmeye parallel olarak, çok kap-
samlı bir ön çalışma gerçekleştirilmesi şarttır.
Ön çalışma döneminde, sadece devletimizin değil, toplu-
mumuzun da uğradığı ağır saldırılar altında örselendiği gerçe-
ğinden yola çıkarak milletin ve devletin koşut süreçler hâlin-
de ruhsal bir yenilenmeden geçirilmesinin yolları üzerinde
tespitlerde bulunulmalıdır. Milliyetçi reformun yönelmesi ge-
reken reform alanları tespit edilmeli ve reform politikalarının
içeriği üzerinde çalışılmalıdır.
Reform politikalarının yaşamın bütün alanlarını kapsayıcı
şekilde geliştirilmesi gerekli olmalı; bu politikalar, devleti,
52
 YENİDEN TÜRK MİLLİYETÇİLİĞİ
bürokratik mekanizmayı, ekonomik yaşamı yeniden inşa edi-
ci şekilde yönlendirmelidir. Milliyetçiler, artık ideolojik çürü-
müşlüğün getirdiği parça başına çözüm anlayışını terk ede-
rek, kapsamlı dünya tasarımı üzerinde çalışmalıdırlar. Bu ko-
nuda Türk milliyetçilerinin önünde birçok örnek vardır. Biraz
tarih okumak milliyetçilerin unuttukları birçok yaşamsal öne-
me sahip hususu hatırlatacaktır.
Türk Milliyetçiliğinin Radikal Siyasal Programı
Türkiye’nin Irak-Kıbrıs-AB-IMF sürecinde içine itildiği stra-
tejik kıskaç, ülkemizin, Cumhuriyet'in kurucu ideolojisi
olan Türk milliyetçiliğinin iktidarına, Mustafa Kemal Atatürk
devrinin fikrî ve ruhî yapısına ne kadar ihtiyaç duyduğunu bir
kez daha gösteriyor. Ancak, Türk milliyetçiliğinin bugün için-
de bulunduğu fikrî-ruhî bunalım süreci Türk milliyetçiliği ne
aydınlarını Türk halkının büyük bir kısmı için ne yazık ki bir
umut olmaktan çıkarmıştır.
Uzunca bir süreden bu yana Türk milliyetçiliğine musallat
olan fikrî ve ruhî pasifizm/ılımlılık, Türk milliyetçiliğinin
gündemini belirliyor. Kısaca atalet, korkaklık, ürkeklik gibi ru-
hî bir tavrın ve Türk milliyetçiliğini gerçek zemini üzerine yer-
leştirememenin sonucu olan bu tutum, Türk milliyetçiliğinin
sahip olduğu politik dinamizmin ortaya çıkmasını engellediği
gibi Türk milliyetçiliğinin ideolojik gelişimini de engelliyor.
Bu fikrî ve ruhî tutum; Türk toplumunun en dinamik, en
zinde ve en mücadeleci unsurları olan Türk milliyetçilerinin
âdeta ruhunu çalmakta, içlerini boşaltmaktadır. Türk milliyet-
çilerini eylemden kopartmaktadır.
53
Prof. Dr. Ümit ÖZDAĞ
Söz konusu pasifizm/ılımlılık hastalığının kökeninde, Türk
milliyetçiliğini “evcilleştirmek”, “sistem ile uyumlu hâle
getirmek” sistemin uslu ve beğenilen küçük çocuğu yap-
mak kaygısı vardır. Pasifist/ılımlılık hastalığının kökeninde bir
yandan Türk milliyetçiliği ile sağlam bir ideolojik ilişki kuru-
lamaması öte yandan ise “derin devletin” darbesini yemek-
ten, ikinci bir 28 Şubat yaşayarak “Erbakanlaşmaktan” du-
yulan kemiklere kadar işlemiş bir korku vardır. Korku ile ikti-
dara talip olunmaz, korkarak da iktidar olunmaz.
Oysa, Türk milliyetçiliğinin gerek ideolojik gerek politik
olarak içine sokulmak istendiği pasifizm/ılımlılık, hem tarih-
sel ve ideolojik olarak hem de günün politik şartları açısın-
dan da Türk milliyetçiliğine aykırıdır. Türk milliyetçiliği ortaya
radikal bir siyasal eylem programı ve uygulaması olarak çık-
mıştır.
Türk milliyetçiliğinin en radikal eylemi, Kurtuluş Savaşı ve
Türkiye Cumhuriyeti’ni ortaya çıkaran Türk Devrimi’dir.
Türk milliyetçiliğinin ikinci radikal eylemi ise Kurtuluş Sava-
şı'mızın kutsal sonucu olan Türkiye Cumhuriyeti’nin bağım-
sızlık ve varlığını koruma mücadelesi olan Ülkücü Hareket
olmuştur.
Ancak, Türk milliyetçiliği, radikalizm adına radikalizm has-
talığına tutulmuş politik bir süreç değildir. Bir doktorun has-
tasına verdiği tedaviyi hastalığın türü ve ağırlığı belirler. Eğer
hastanın tutulduğu illet aspirin tedavisi ile geçecek ise dok-
torun radikal bir müdahale olan ameliyatı gerçekleştirmesi
söz konusu olmaz. Ancak, hasta ağır bir hastalığın pençesin-
de ise doktor radikal tedavi şekilleri olan ameliyat, kemote-
54
 YENİDEN TÜRK MİLLİYETÇİLİĞİ
rapi gibi tedavi biçimlerine yönelir. Doktorun aspirin tedavisi
uygulaması, onu ılımlı yapmadığı gibi ameliyat ile hastalığı gi-
dermeye çalışması da onu radikal yapmayacaktır.
Türk milliyetçileri de radikal olmak adına radikal düşünce
ve eylemler geliştirmemişlerdir. Türk milliyetçilerinin tedavi
etmeye talip oldukları hasta Türkiye, ağır hasta olduğu için,
çok ağır sorunlarla karşı karşıya olduğu için, Türk milliyetçi-
leri, Cumhuriyet'in kuruluşundan, Gümrük Bakanlığı döne-
minde Gün Sazak’a kadar uzanan süreçte, gerekli olan radi-
kal politikaları geliştirmişler ve başarı ile uygulamışlardır.
Bu çalışmanın değişik noktalarında Türk milliyetçiliğinin
üretmesi gereken radikal politikalar yaklaşımı, Türk milliyet-
çiliğinin radikallikten ne anlaması gerektiği sorusuna tartış-
malara meydan vermemek için çok açık bir cevap verilmesi-
ni gerektirmektedir. Bu konu ile ilgili olarak çok büyük bir
berraklık ve netlik içinde olmalıyız. Son dönemde radikallik
başlı başına "kötü" tanımlaması çerçevesine alındığı için radi-
kal politik çözümler yerine çürümüş sistemle uyumluluk ve-
ya ikinci Cumhuriyet çözümleri bir erdem olarak sunulmak-
tadır. Oysa radikal politikalar boşuna bir radikalliğin değil,
durumun gereğinin sonucu ise radikal politiklar üretmek ve
uygulamaktan başka çare yoktur.
Bu çerçevede bugün yaşadığımız Türkiye’ye baktığımız za-
man gördüğümüz husus; bu ülkenin ağır bir ekonomik, poli-
tik, sosyal hatta ahlâkî bir buhran geçirdiğidir. Siyasal hare-
ketlerin bu ağır hasta olan Türkiye için önerdiği tedaviler, si-
yaset dili ile politikalar olmalıdır. Esasen, siyasal partilerin
varlık nedeni de budur.
55
Prof. Dr. Ümit ÖZDAĞ
1919’da Türkiye’nin kaderine el koyan Türk milliyetçileri,
Türkiye’ye manda önerisinde bulunan aydınları ve devlet
adamlarını İstanbul’un karanlıklarına gömerek Anadolu’da
bağımsızlık ateşini yakarken, Türkiye’ye, Türk milletine radi-
kal bir çözüm önermişlerdir: "Ya İstiklâl ya Ölüm". İstanbul
buna inanmamıştır. Bir çok aydın, subay, gazeteci, Anka-
ra’daki Türk milliyetçilerini maceracılıkla, bugüne tercümesi
radikallikle suçlamıştır. Ancak, Türk halkı, kendisine bağım-
sız yaşama seçeneği ile ölüm arasında bir seçim ortaya ko-
yan Türk milliyetçilerini tercih etmiştir. Sonuç, yurttaşı olmak-
tan gurur duyduğumuz, Türkiye Cumhuriyeti Devleti'dir. Tür-
kiye Cumhuriyeti, Türk milliyetçiliğinin eseridir.
Atatürk’ün ölümünden sonra Türkiye Cumhuriyeti'ni yöne-
ten siyasal elit, Türk milliyetçiliğini bir siyasal eylem progra-
mı olarak uygulamaktan vazgeçmiştir. Türk milliyetçiliğinin
bir siyasal eylem programı olarak Türk milletinin önüne kon-
ması için 1965’e kadar beklemek gerekmiştir. Bu tarihte,
CKMP yönetimini ele alan ve siyasal yaşama ilk adımını bir ih-
tilâl önderliği ile atan Alpaslan Türkeş ve kendisi gibi ihtilâlci
Türk milliyetçileri olan arkadaşları, Türk milletinin önüne
“Müreffeh ve Kuvvetli Türkiye için CKMP Programı”nı
koymuşlardır. Programı okuyunca, Türk milliyetçiliğinin bu
yeni siyasal liderinin Türk milletine, devletin ve toplumun ye-
niden yapılandırılması gerektiğini söyleyen bir programı, ra-
dikal bir tedaviyi önerdiği görülmüştür. Türk milliyetçiliğinin
yeni yorumu olan 9 Işık'ın içine sindirildiği program esasen
Türkiye için Türkeş’in önerdiği radikal tedaviyi de soyut bir
çerçevede bırakmamakta, yapılması gerekenleri teker teker
anlatmaktadır. Bunu, “Milletin ve Devletin Yeniden Teşki-
56
 YENİDEN TÜRK MİLLİYETÇİLİĞİ
lâtlandırılması” başlıklı 19 maddede görmekteyiz: a) İdarî
reform, b) Topyekûn meslekî ve teknik eğitim, c) Tarım ve
toprak reformu, d) Endüstrileşme, e) İş ve üretim seferberli-
ği, f) Yerleşme ve yaşama düzenin tanzimi ile gerçekleşecek-
tir” denmektedir.
Programın 45. maddesinden 254. maddesine kadar adım
adım devletin ve milletin yeniden örgütlenmesinin nasıl ger-
çekleştirileceği anlatılmıştır. Başbuğ Türkeş’in Türkiye’ye ye-
ni bir şekil vermeyi hedefleyen Türk milliyetçiliği programı
sadece parti programına değil, bütün bir parti yayınına, genç-
liğe bir anda nüfuz etmiş, onları cezbetmiştir. Türk milliyetçi-
lerinin Türk milletine sunduğu bu büyük dönüşüm programı,
dönemin entelektüel yaşamı üzerinde hâkimiyet kurmaya ça-
lışan sosyalist solu bile önce şaşkına uğratmış, sonra bu
programa “romantik” bir program suçlaması yapılmıştır.
Ancak, Türk milliyetçiliğinin sağlıklı demokratik koşullarda
programını Türk milletine anlatması, 1960’ların sonundan iti-
baren Türkiye’ye karşı geliştirilen dolaylı saldırı ve örtülü
istilâ ortamında ne yazık ki gerçekleşmemiştir. Bu saldırının
karargâhları olarak Türk üniversiteleri seçilmiş, Türkiye’nin
geleceğini temsil eden Türk gençliğinin beyni yıkanmış, Mark-
sist mankutlar, yani beyni yıkanmışlar yapılması hedeflenmiş-
tir. Bu amaçla öncelikle Türk milliyetçilerinin üniversiteler-
den atılmasına çalışılmış, beyni yıkanmış Türk gençleri, Türk
milliyetçisi gençliğin üzerine saldırtılmıştır. 1968-1980 arası
Türkiye için acı yıllardır. Gerçekleşmesini Türk milliyetçileri-
nin asla arzu etmediği üzücü olaylar yaşanmıştır. Ancak, bu
süreç içinde Türk milliyetçileri Türkiye’nin nefsi müdafasını
57
Prof. Dr. Ümit ÖZDAĞ
temsil etmişlerdir. Türk ülkücü hareketinin direnişi olmasa
idi, Türkiye’nin Afganistanlaşmasını engellemek mümkün ol-
mayacaktı. NATO’nun Soğuk Savaş süreci içindeki varlığı bi-
le sokakları, meslek grupları, okulları/üniversiteleri komü-
nistleşmiş bir Türkiye’de çok işe yaramayacaktı. 100 sene
sonra, Türkiye tarihini yazan tarafsız tarihçiler ülkücü hareke-
tin bu konumunu çok daha açık bir dille belirlemek duru-
munda kalacaklardır.
Ancak, Türk milliyetçilerinin radikalizmi, 1965-1980
arasında içine çekilmeye çalışıldıkları çatışmada Türki-
ye’nin nefsi müdafasını temsil etmelerinde değil, orta-
ya Türkiye için koydukları programda aranmalıdır. Bu-
gün Türkiye 1970’li yıllardan daha ağır bir buhran geçirmek-
tedir. Türk milliyetçiliği, 1965’te olduğu gibi şimdi Türki-
ye’nin 21. yüzyıla güçlü bir ülke olarak taşınması için
1900’lerden başlayıp bir yüzyılı aşan birikimden hareketle
ideolojik yenilenmeyi gerçekleştirmek, “milletin ve devletin
Cumhuriyet'in kuruluş esaslarına sadık kalarak yeniden ör-
gütlenmesini sağlamak zorundadır. Topyekûn bir tedaviyi
öngören bu yaklaşım radikal olmalıdır.
“Ülke ve ulusların bugünü için umut, yarını için umut ka-
yanağı olan gençlik ayni zamanda, bir devletin devamlılık ko-
nusundaki güvenidir. Önemi büyüktür, yücedir.” (Türk Genç-
liği İçin CKMP Hizmet Programı) Bu anlayış çerçevesinde, ra-
dikal bir Türk milliyetçiliği topyekûn tedavi programı içinde
Türk gençliğinin alması gereken yer, üniversiteler, kütüpha-
neler, lâboratuvarlar, dil kurslarıdır. Türkiye’nin yeniden
yapılanması buralardan geçecektir.
58
 YENİDEN TÜRK MİLLİYETÇİLİĞİ
Öte yandan pasifizm/ılımlılık hastalığının Türk milliyetçili-
ğinin gündemine bir dogma olarak hâkim olmasından sonra,
milliyetçiler ülkemizin ve milletimizin çok ağır sorunlarla kar-
şı karşıya olmasına rağmen, bu hastalıkların üstesinden gele-
cek radikal çözümler önermekten, geliştirmekten âdeta
korkmuşlardır. Türk milliyetçiliği silikleşmiş, doğrularını yitir-
miş, Avrupa Birlikçi bir Batıcılığa kaymıştır. Türk milliyetçiliği
siyasal bir program olmaktan çıkmış/çıkarılmış ve Türkiye-
Brezilya futbol maçında bayrak sallama şeklindeki bir amigo-
luğa indirgenmiştir.
Türk milliyetçiliğinin ideolojik dirilişi ve yenilenmesinin
önündeki mevcut hareketin ruhuna sinen “ılımlılık hastalı-
ğı” kaldırılmadan ideolojik dirilişin gerçekleşmesi çok zor-
dur. Çünkü, bu ruh hâli, Türk milliyetçiliğinin, Türklüğün ve
Türkiye’nin 21. yüzyılın başında karşı karşıya olduğu ağır so-
runlara radikal ve gerçekçi çözümler üretmesini engellemek-
tedir.
Bu ruh hâlinin tasfiyesi, Türk milliyetçilerinin ortak görevi-
dir. Her Türk milliyetçisi, Türk milliyetçiliğinin her şeyden ön-
ce bürokratik kalıplar içerisine sıkıştırılamayacak bir hareket
olduğunun bilinci ile Türk milliyetçiliğini sahip olduğu tarihe,
sahip olduğu politik geleneğe, bu politik gelenek içinde yeti-
şen fikrî önderlere sahip çıkması için çalışmalıdır. Bu ruh hâ-
linin ve politik duruşun tasfiyesi, Türk milliyetçilerinin Türki-
ye Cumhuriyeti Devleti’nin ve Türklüğün menfaatlerine karşı
gerçekleşen her politik, ekonomik, kültürel eyleme karşı du-
ruş sürecini bir birey olarak başlatması ve başlatmayanlar-
dan hesap sorması ile gerçekleşecektir. Türk milliyetçileri ar-
59
Prof. Dr. Ümit ÖZDAĞ
tık Türkiye için ideolojik yenilenme süreci içinde radikal çö-
zümler üretmek zorundadırlar. Kaybedecek vakit yoktur.
3. Bin Yılın Başında Tarihe ve Bugüne Bakış
Esasen, 21. yüzyıla girerken, Türkiye ve Türkiye’nin öte-
sinde bütün bir Türk dünyası, 16. yüzyıldan bu yana en şans-
lı olduğu yüzyıla girmiştir. 16. yüzyıl "Türk yüzyılı" diye de ad-
landırılır. Bu yüzyılda dört ayrı devlet çatısı altında örgütlen-
miş olan Türkler, 85 milyon km2 olan eski dünyanın 40 mil-
yon km2’sini kontrol altında tutmaktadırlar. Sadece Osmanlı
İmparatorluğu’nun yayıldığı alanın 19 milyon km2 olduğu ha-
tırlanmalıdır.
17. yüzyılın başında, 1601’de İstanbul’da Türk imparator-
luğunu yönetenlerin, dönemin süper gücünü yönettikleri sa-
bittir. Ancak, gücünün zirvesinde gibi görünen bu güç, öte
yandan Hristiyan Batı ve Hristiyan Kuzey'in iç hatlar kıskacına
düşmeye başlamıştır.
1701 yılı, 1699’da gerçekleşen Karlofça’nın üzerinden ge-
çen iki yılın ardından, Karlofça’nın şokunun devam ettiği bir
yıldır. 1801 ise gerilemenin belirginleştiği, 16. yüzyılda geniş
bir alanda başlayan iç hatlar kıskacının sıkışmaya başladığı
bir dönemdir. Napolyon orduları, Mısır’a çıkmışlardır. Yuna-
nistan’ın ve Sırbistan’ın kopuşları yakındır. Kafkasya’da Rus
işgal savaşları başlamanın arifesindedir. Türkistan’da Rusya
ilerlemektedir.
1901 ise 1918’e kadar sürecek millî felâketlerin haberci-
sidir. Burada çok kısaca özetlenen 500 yılı Türk tarihinin je-
60
 YENİDEN TÜRK MİLLİYETÇİLİĞİ
opolitik konseptine yerleştirirsek, karşımıza çıkan manzara
şudur:
Ön-Türklerin, yani Sümerlerin, Kimmerlerin, Anav, Kelte-
minar kültürlerinin, İskitlerin doğduğu alan, Avrasya coğraf-
yasıdır. Burada kastedilen Avrasya, Anadolu ve Mezapotom-
ya’yı da kapsamaktadır. Ancak, daha sonraki dönemde, Hun-
lar ile birlikte, Türklerin Anadolu ve Mezapotomya’dan As-
ya’ya çekildikleri ve bu alanla sınırlı ve dünya siyaseti ölçe-
ğinde ilgilendikleri bilinmektedir. O günlerin yeni sürecinde,
bugünkü Moğolistan ile Çin Seddi kuzeyi arasındaki alandan
Karaorman Avrupası'na ve Balkanlar’a kadar uzanan geniş
stepleri kapsayacak şekilde, Avrasya üzerinde egemenlik kur-
dukları görülür. Ancak, Çin İmparatorluğu karşısında tedrici,
fakat kesin bir yenilgiye uğrayarak, bir anlamda Göktürkler
dönemi sonunda batıya doğru itilen Türkler, Uygurlar ile bir-
likte, siyasî ağırlıklarını bugünkü Moğolistan’dan Türkistan’a
kaydırmışlardır. Karahanlı ve Gazneliler ile Türkistan-Hindis-
tan-İran üçgeninde hâkimiyet kuran Türkler, Dandanakan Sa-
vaşı'nın (1040) Selçuklulara yolu açmasıyla, İran plâtosu üze-
rinden Anadolu’ya tekrar ulaşmışlardır.
1071, Türklerin Anadolu’ya üçüncü girişlerinin değil, kitle-
sel olarak girişlerinin tarihidir. Esasen Türklüğün Anadolu’da-
ki tarihinin Sümerler ile başladığı bilinmektedir. Saka Türkle-
rinin ve Hunların da Anadolu’ya girdikleri bilinmektedir. Da-
ha sonra, MS 4., 5. ve 6. yüzyıllarda Türkleri, Anadolu’da Bal-
kanlar'dan ve Kafkaslar'dan gelip yerleştirilen bir kavim ola-
rak görürüz. Bizans ile işbirliği yapan bu kavimlerin birçoğu
Hristiyanlaşmışlardır. Abbasi ordusundaki Türk hassa birlikle-
61
Prof. Dr. Ümit ÖZDAĞ
rinin de Tarsus’dan başlayıp Erzurum’a kadar uzanan hat
üzerine yerleştikleri bilinmektedir. Özellikle 9. yüzyılda bu
bölgelerdeki Türk nüfusu artmış, Eskişehir’e kadar uzanan
hatta birçok kent, geçici olarak Türkler tarafından işgal edil-
miştir.
Güneydoğu ve Doğu Anadolu’daki Türk askerî varlığına Bi-
zans, ancak 928-964 arasında son vermiş; Erzurum’dan Ada-
na’ya kadar olan bölge, Bizans orduları tarafından geri alın-
mıştır. Bu bölgedeki Türklerin yenildikleri dönemde,
100.000 atlı çıkardığı bilinmektedir; yani, sayıları küçümse-
necek bir ölçüde değildir.
Selçukluların ilk Anadolu seferini, 1015-1016’da Çağrı
Bey gerçekleştirmiştir. Daha sonraki yıllarda Selçuklular, Ana-
dolu’nun sınırlarını, özellikle de Güney Kafkasya’yı denetim
altına almışlardır. 18 Eylül 1049’da Kutalmış Beyin kazandığı
Pasin Muharebesi, askerî açıdan, Malazgirt’ten daha az
önemli değildir ve Bizans 100.000 esir vermiştir. 1054’te
Tuğrul Bey, 1055’de Yakuti Bey Anadolu’ya tekrar girmiş;
1058’de Malatya’yı almışlardır. Selçuklular, 1059’da Urfa’yı
kuşatıp, aynı yıl Sivas’ı almış; 1068’de, 60’lı yıllarda Anado-
lu’ya birçok kez giren Afşin ise Sakarya nehri kıyısına ulaşmış
ve yine Afşin komutasındaki Türk ordusu, 1070’de Denizli’ye
girmiştir.
Böyle bir çalışma için oldukça ayrıntılı sayılabilecek bu
izahların nedeni, Türklerin Anadolu’ya aniden, 1071 yılında
Malazgirt’te gelmediklerini; hem tarihsel ve etnik bir derinli-
ğe sahip olduklarını hem de bu coğrafyada hâkim siyasî ve
62
 YENİDEN TÜRK MİLLİYETÇİLİĞİ
askerî güçlerle, 1071 öncesindeki 50 yıl içinde değişik bo-
yutlarda mücadele içinde olduklarını vurgulamaktır. Bu mü-
cadelenin bir başka boyutta ve aynı tarihlerde Orta Avrupa
ve Balkanlar'da da cereyan ettiği, fakat ortaya Anadolu’da ol-
duğu gibi kalıcı sonuçlar çıkmadığını göz önünde tutmak ge-
rekir.
Malazgirt 1071’in önemi, bir Avrupa devletinin, Doğu Ro-
ma’nın, nihaî olarak yenilmesi ile Anadolu’nun, bir Avrupa
devleti topraklarının, Türklerin kesin hâkimiyetine girmesi ile
bağlantılıdır. Nitekim, 1071’den dört sene sonra, Süleyman
Şah, İznik’i taht şehri ilân etmiştir. İznik’in Türk başkenti ol-
ması ve 325 konsilinin toplandığı Ayasofya Kilisesinin cami
yapılması Avrupa’da şok etkisi yaratmıştır. Anadolu’nun fethi,
1083’te tamamen bitmiştir.
2. bin yıla girerken gerçekleşen bu gelişme, Türklerin
1000 ile 2000 yılları arasındaki jeopolitik çerçevelerini belir-
lemiştir. Oğuz Türklerinin önemli bir bölümü için hedef batı-
ya, Avrupa’ya ilerleyerek, Avrupa kıtası üzerinde hâkimiyet
kurmak olmuştur. Öte yandan, Asya’da kalan Türkler için do-
ğuda Çin, batıda Osmanlı, güneyde Hint ve kuzeyde Sibirya
tundralarının çevirdiği ve tıkadığı ölü bir jeopolitiğin hâkim
olduğu dönem başlamıştır.
Denizlerden ve İpek Yolu’nun niteliğini yitirmesi ile birlik-
te, dünya ticaret yollarından uzak kalan bu coğrafya, gerçi
Cengiz ve Timur gibi cihangirler çıkararak belirli süreçlerde
Asya’nın tümüne yakın bir alanına ve Doğu Avrupa’ya yayılan
imparatorluklar kurduysa da, bu imparatorlukların da siklet
merkezi daima İç Asya olmuştur. Ve bu imparatorluklar, sik-
63
Prof. Dr. Ümit ÖZDAĞ
let merkezinin jeopolitik zayıflığı yüzünden, hızlı dağılış ve
çöküşler yaşamışlardır.
Öte yandan Avrupa’nın Anadolu’nun fethine ilk tepkisi,
Malazgirt’ten 24 sene sonra olmuş, 1095’de ilk Haçlı Seferi
gerçekleşmiş ve 1270’e kadar yedi Haçlı Seferi yapılmıştır.
Türk ilerleyişi ise, bazı kısmî gerilemelere rağmen kesintisiz
bir şekilde devam etmiştir. Türkler Anadolu’dan Avrupa’ya ilk
adımlarını 1352’de atmışlar; 101 sene Balkanlar’da ilerledik-
ten sonra, 1453’te İstanbul’u fethetmişlerdir. Bu yüz sene
içerisinde, I. ve II. Kosova, Niğbolu, Sırp Sındığı, Ankara Sa-
vaşı vardır. İstanbul’un 1453’te fethi, Avrupa’nın zihnî harita-
sında bir kayma yaratmış ve Avrupa sınırlarını İstanbul’a ka-
dar geri çekmiştir.
İstanbul’un fethinden sonra, önce Balkanlar’daki varlığını
sağlamlaştıran Osmanlı, daha sonra Kırım’ı ve Doğu Karade-
niz bölgesini sınırları içine katarak kuzeye karşı güvenliğini
sağlamıştır. Yavuz döneminde, İran ve Suriye/Mısır’daki Türk
devletlerini yenerek sırtını, doğusunu güvence altına almıştır.
Yavuz’u doğuya dönen ilk Osmanlı sultanı yapan, eğer Fa-
tih’in Trabzon’u fethi ve Akkoyunlu Devleti'ni yıkan doğu se-
feri sayılmaz ise, İslâmı devlet ideolojisinde bir vurgu nokta-
sı yapması değil, İran-Türk imparatorluğu'nun Osmanlı'ya Şi-
ayı ideolojik bir araç olarak kullanarak meydan okumasıdır.
Diğer bir ifadeyle, iki imparatorluk arasında rekabet din de-
ğil, jeopolitiktir. İslâmın farklı yorumları sadece bir iktidar
aracı olmuştur.
Doğuda imparatorluğun sınırları güvence altına alındıktan
sonra, Avrupa içine yönelik Osmanlı ilerlemesi devam etmiş;
64
 YENİDEN TÜRK MİLLİYETÇİLİĞİ Prof. Dr. Ümit ÖZDAĞ

1521’de Balkanlar’ı Avrupa’nın geri kalan kısmına bağlayan 1557’de Başkurdistan da Moskova’nın hâkimiyetine girmiş-
Belgrad, 1526’da Budapeşte alınmış, 1529’da ilk kez Viya- tir.
na’nın önüne gelinmiştir. Artık Osmanlı gücünün ve jeopoli-
Daha sonraki dönemde Kırım’ın doğusundan Kafkasya’ya,
tik yayılışının zirvesindedir. Ancak, bu zirveden düşüş, sanıl-
batısından da, Balkanlar'a sarkan Rus gücü, Osmanlıyı her iki
dığı kadar hızlı da olmamıştır. Kanunî 1566’da ölmüştür.
taraftan sıkıştırmıştır. 1598’de Sibirya Hanlığı, 1606’da No-
Onun ölümünden 30 yıl sonra, 1596’da Türkler, Haço- gay ordusu Ruslar tarafından ortadan kaldırılır.
va’da Kocatepe’den önceki son büyük meydan muharebele-
Osmanlı, Rus yayılmasının uzun vadede, belki de 100 yıl
rini kazanmışlardır. İmparatorluğun genişlemesi hızını kay-
içinde kendisini sıkıştıracağını görmüş; bunun tedbirini al-
betse dahi devam etmiştir. 1669’da, yani Kanunî’nin ölü-
mak için, Sokullu Mehmet Paşa, Don-Volga Kanalı'nı açtırıp
münden 103 sene sonra, Girit fethedilmiştir. Artık Osmanlı-
Karadeniz’den Hazar denizine girmeye çalışmıştır. Bu kana-
'nın batı karşısında ezici bir üstünlüğü yoktur; ama tek başı-
lın, hem Türkistan’dan Anadolu’ya Türk göçünü canlandırma-
na başa çıkılmazlık konumunu da yitirdiği söylenemez. Belir-
sı düşünülmüş hem de Osmanlı'nın Asya içine yayılan Ruslar-
gin bir askerî üstünlük içinde olduğu söylenebilir. 1677’de ilk
la mücadelesi hedeflenmiştir. Ancak Osmanlı bunda başarılı
Türk-Rus savaşı gerçekleşmiştir. Osmanlı Türkleri ile Ruslar
olamamıştır. Rusların açıktan kuşatması devam etmiş,
arasındaki bu çatışmayı, daha sonraki yüzyıllarda, diğerleri iz-
1632’de Saha-Yakutistan’ı, 1731’de Batı Kazakistan’ı,
lemiş ve Türk devlet yönetiminin jeopolitik bilincinin şekil-
1756’da Altay’ı fethetmişlerdir.
lenmesinde önemli bir yer tutmuştur.
Osmanlı'nın güneyden Batılı denizci uluslar tarafından ku-
Klâsik tarih yazınımızın gözden kaçırdığı bir nokta, Os-
şatılması ise, Ümit Burnu'nun keşfedilmesi ve ardından Hint
manlı İmparatorluğu’nun küresel bir iç hatlar kıskacına düş-
Okyanusu'na ulaşılmasıyla gerçekleşmiştir. Osmanlı, her ne
meye bu dönemde başlamış olmasıdır. İç hatlar kıskacının
kadar bunun farkına varmış ve oluşturduğu Hint Okyanusu fi-
bir kanadını Ruslar oluştururken diğer kanadını da Batı Avru-
losu ile mücadele etmeye çalışmışsa da, başarılı olamamış
pa’nın denizci ulusları oluşturmuştur. Rusluk, Osmanlı'nın
ve geri çekilmiştir.
kuzey kanadından, Altın Ordu mirasının geriye bıraktığı Türk
ülkelerini kontrol altına almıştır. Rusların işgal ettiği ilk Türk Şimdi, tekrar Avrupa içindeki Türk ilerlemesine dönersek,
ülkesi olan Kazan 15 Ekim 1552’de düşmüştür. Osmanlı hâ- 1683’te, yani Birinci Viyana Seferi'nden 154 sene sonra,
lâ zirvededir. 1556 yılında Tatar Türklerinin ikinci başkenti Türkler, ikinci kez Viyana önüne gelmişlerdir. Viyana’dan ge-
olan Çalım ve yine aynı sene Astrahan Rus işgali altına gir- ri çekiliş 1699’da Karlofça ile sonuçlanmış ve Osmanlı'nın ilk
miştir. 1556 yılı aynı zamanda Kanunî’nin öldüğü yıldır. toprak kaybı gerçekleşmiştir. Karlofça Anlaşması, Kanunî’nin
65 66
 YENİDEN TÜRK MİLLİYETÇİLİĞİ
ölümünden 133 sene sonra imzalanmıştır. Bazı tarihçilere
göre Karlofça, gerileme döneminin başlangıcını teşkil eder;
çünkü Osmanlı ilk kez toprak kaybetmiştir.
Ancak Karlofça’nın nihaî bir mağlûbiyet olup olmadığı tek-
rar sorgulanmalıdır. Çünkü 1739’da, 40 sene sonra, Osman-
lı ordusu Almanları yenerek kaybedilen yerleri geri alacaktır.
Ancak nihaî ve geri çevrilmez yenilgi, 1768-1774 Savaşı so-
nunda Ruslar karşısında alınır.11 Çünkü, ilk kez Osmanlı, Türk
ve Müslümanların meskûn olduğu bir toprağı kaybeder ve bir
daha geri alınamaz. Rus kuşatması dış hatlardan içe yönelir
ve doğrudan Osmanlı'yı hedef alır. 1783’te Kırım Hanlığı or-
tadan kaldırılır. Böylece Küçük Kaynarca Anlaşması'yla
1774’ten 1920’ye 156 sene devam eden büyük bir geri çe-
kiliş başlar.
Fransızların 1801’de Mısır’dan çıkarılması için İngiliz ve
Rus desteğine ihtiyaç duyulur. İngilizlerin 1807’de Çanakka-
le’yi zorlamaları karşısında, Fransız yardımına başvurulur.
1812’de Gagauz Yeri Ruslar tarafından işgal edilir. 1827’de
Navarin’de Osmanlı donanması İngiliz, Fransız ve Rus donan-
malarının ortak harekâtı ile yakılır ve 1828-29’da Osmanlı or-
duları Rus Çarlık ordularına yenilirler. 1813-1828 arasında
Rus orduları Kuzey Azerbaycan’ı İran Türklüğü'nü yenerek iş-
gal ederler. Fransa 1830’da Cezayir’e el koyar. Rusluk 1822-
1848 arasında Kazakistan’ın doğusunu da tamamen ele ge-
çirmiştir. 1828’de Karaçay-Balkarya Moskova’nın hâkimiyeti-
11
Benzer bir yorum için bk. Hocaoğlu, Durmuş, "Avrupa Birliği Projesi ve Ba-
ğımsızlık Bilinci", Avrupa Birliği-Türkiye İlişkileri Sempozyumu, Ankara Tica-
ret Odası Yayını, Ankara 2001, s. 333.
67
Prof. Dr. Ümit ÖZDAĞ
ne girer. 1865’te Taşkent, 1868’de Buhara Hanlığı, 1873’te
Hive Hanlığı, 1875’te Hokand Hanlığı Çarlık orduları tarafın-
dan işgal edilir. Ruslar, 1863-1876 arasında Asya’nın merke-
zinde Kırgızistan’ı fethederler ve 1877-78 Osmanlı-Rus Sava-
şı Osmanlı için çöküşün başlangıcıdır. 1881’de Aşkabat,
Göktepe Türkistan’ın son ordusu, Türkmenler de yenilir ve
1885’te Londra Anlaşması ile Moskova ve Londra arasında
Türkistan-Afganistan sınırı belirlenir. Orta Asya Türklüğünün
tamamen denetime alınmasından sonra, 1912-1913 Balkan
Savaşı ile Türklük, Balkanlar’dan tasfiye edilir.
Anadolu’ya yönelik olan bu geri çekiliş, üç kıtadan, Avru-
pa’dan, Afrika’dan ve Asya’dan geri çekiliştir ve sadece ordu-
nun değil, bir halkın da geri çekilişidir. Türklerin geri çekilişi,
özellikle 1878’den sonrası, çok acılı bir geri çekiliştir.
Londra ve Paris için Osmanlı Devleti'nin tasfiyesi, muhte-
mel bir savaşın plânlarından birisi idi. Nitekim, 1917’de Ku-
düs’e giren İngiliz ordusu, son Haçlı Seferini başarıyla bitir-
miş; bir sene sonra, İngiliz Başbakanı, savaşın nihaî hedefini
açıklamıştır: "Türkler geldikleri yere, Asya’nın derinliklerine
gideceklerdir". Türklerin Anadolu’da kalmasına da izin veril-
meyecektir; çünkü 19. yüzyıl Avrupası, Anadolu’nun Avru-
pa’nın bir parçası olduğunu arkeoloji, Rum ve Ermenilerin
varlığı vasıtasıyla hatırlamıştır.
Osmanlı İmparatorluğu’nun yenildiği tarihte, Türk ordula-
rı, Cumhuriyetin sahip olduğu alandan daha büyük bir alanı
kontrol altında tutmaktadırlar; ama, Anadolu’ya dönüş esas
itibarıyla tamamlanmamıştır. Ancak yaşanan süreç içinde,
son sığınak olarak düşünülen Anadolu’nun da, Türkler için
68
 YENİDEN TÜRK MİLLİYETÇİLİĞİ
güvenli bir yer olduğunu söylemek mümkün değildir. Birinci
Dünya Savaşı'nın, Anadolu Türklüğüne yönelik siyasi hedefi,
Balkan Türklüğünün başına gelenin, yani aynı durumun Tür-
kiye Türklüğünün de başına getirilmesi esasına dayanır. Yani,
etnik olarak, işgallerle, soy kırımlarıyla, sürgünlerle Türklerin
yok edilmesi hedeflenmiştir. Batı, bu hedefe oldukça yaklaş-
mıştır. 1920 yılında, dünya Müslümanlarının ancak % 2’si,
400 milyonun 10 milyonu, yani Sakarya ile Aras nehirleri ara-
sında yaşayan Türkler özgürdür. Onlar da, kelimenin gerçek
anlamında, bir ölüm kalım mücadelesi vermektedirler.
Büyük Zafer'den ancak beş yıl sonra, M. Kemal Atatürk,
1927’de, Büyük Nutuk'u, Batı'ya karşı kazanılan savaşın nihaî
bir galibiyeti temsil etmediğini; ancak, bir ateşkes olduğunu
anlatan "Gençliğe Hitabı" ile bitirir. Çünkü, İstiklâl Savaşı'nı
kazanan kadro, bütün bir Batı emperyalizmini ağır bir askerî
yenilgiye uğratmadığını; ancak, Bolşevik Devrimi'nden sonra
ortaya çıkan yeni küresel şartlarla, savaş bıkkını ve sosyaliz-
min ideolojik tehdidi altında bulunan Batı Avrupa halklarının
Anadolu’ya ordu sevk edememelerinin yarattığı koşullarda,
çıkarabildikleri son ordu ile Yunan ordusunu yendiklerinin
farkındadır. Bu nihaî bir galibiyet değil sadece ateşkestir.
Bundan dolayı, "Gençliğe Hitap", bir gün Batı Avrupa’nın Tür-
kiye’yi yine yenilgiye uğratabileceği ihtimali üzerine kurul-
muş bir öngörü olarak yorumlanabilir.
1922 ile 1071 arasındaki 861 senenin özeti, bir ulusun,
Türk milletinin, tek başına bir uygarlık adına, İslâm medeni-
yeti adına, birleşik bir kıtanın uluslarına karşı ve bir uygarlık-
la yaptığı mücadeledir. Dünya tarihi boyunca, bir milletin bir-
69
Prof. Dr. Ümit ÖZDAĞ
leşik bir uygarlıkla tek başına böyle bir mücadele verdiği gö-
rülmemiştir. Ancak bu 861 sene süren ve hâlâ bitmiş görün-
meyen mücadele, Türk ulusunu çok yıpratmıştır ve hâlâ yıp-
ranmanın derin izlerinin tam anlamı ile silindiğini söylemek
mümkün değildir.
Batı uygarlığına karşı son savaşından Atatürk’ün önderli-
ğinde galip çıkan Türkiye, Cumhuriyet'in üzerine kurulduğu
akılcı strateji ve küresel dengelerden azamî istifade ile 1901-
1921 arasındaki felâket koşullarından, bugün olduğu nokta-
ya ulaşmıştır ve bu nokta gerek Türkiye gerek dünya Türklü-
ğünün son dört yüz yılda yakaladığı en olumlu tarih dilimidir.
2004 yılından tarihe bakarsak, Cumhuriyet, Türkiye halkı
için ikinci bir Ergenekon olmuştur. 861 sene süren sürekli sa-
vaştan sonra, Atatürk’ün "Yurtta Sulh, Cihanda Sulh" ilkesine,
kendisine karşı girişilen bütün dolaylı saldırı ve örtülü harp
yöntemlerine rağmen, mümkün olduğunca sadık kalan Türki-
ye, Osmanlı'dan devraldığı, 10 milyonluk, fakir, hastalıklı, bi-
tap düşmüş ulusu, 75 milyonluk genç, sağlıklı, dinamik bir
nüfusa ulaştırmayı başarmıştır. Anadolu Türklerinin sayısı 75
yılda yüzde 600 artmıştır.
2004 senesinde, dünya Türklüğünün büyük bir bölümü-
nün de bağımsızlığa kavuştuğunu görürüz. Kazakistan, Özbe-
kistan, Azerbaycan, Türkmenistan, Kırgızistan bağımsızlıkları-
nı kazanmışlardır. Bu ülkeler, bütün olumsuzluklara rağmen,
geçtiğimiz on yılı, Türkiye Cumhuriyeti’nin geçirdiği heyecan
ile geçirmişlerdir. Dünya enerji kaynaklarının önemli bir bö-
lümüne ve genç ve eğitimli bir nüfusa sahip olan bu zinde ül-
keler önemli bir potansiyeli temsil etmektedirler.
70
 YENİDEN TÜRK MİLLİYETÇİLİĞİ
M.Ö. başlayıp M.S. 3. bin yılın başına uzanan Türk tarihi-
nin jeopolitik eksenini özetlersek, karşımıza çıkan manzara
şudur: İlk bin yılda Türk tarihinin ana ekseni Asya’da dön-
müştür. İkinci bin yılda özellikle Osmanlı çağlarında küresel
bir hegemoni peşinde olması ve üç kıtaya yayılmasına rağ-
men, jeopolitik yayılmanın siklet merkezini Avrupa oluştur-
muştur. İkinci bin yılın son iki yüzyılında ise amaç jeopolitik
yayılım olmaktan çıkmış, Atatürk’ün kısa süren yönetimi ha-
riç, Avrupa’ya ilhak politikası şeklini almıştır. Üçüncü bin yı-
lın başında, Türkler için amaç ne Asya jeopolitiğine dönüş ne
Avrupa’ya ilhak olabilir.
Olabilecek ve olması gereken, Avrasya’da konsolide olma-
yı sağlayacak bir jeostratejinin izlenmesidir. Türkiye, Avras-
ya’nın kardeş toplumları ile Azerîler, Gürcüler, Kürtler, Kazak-
lar, Kırgızlar, Türkmenler, Özbekler ve diğerleri ile; Araplar,
Farslar ve Ruslarla dostça bir etkileşim ve işbirliği içinde,
kökleri bu coğrafyanın manevî ve maddî kültür unsurlarına
dayanan bir jeopolitik üzerinde yeniden uyuyan Avrasya uy-
garlığını diriltmenin mücadelesini vermelidir.
Bu tespitin genel geçerli anlayışın temel kabullerinden ta-
mamen ayrıldığı açıktır. Az gelişmiş ülkelerin siyasal seçkin-
lerinin ve kültürel yaşamının temel sorunu, hegemonik dün-
yanın ürettiği ideolojik söylemin sınırları içinde düşünmeleri-
dir. Bu tür bir düşünce tarzı akılcı olmaktan, yenilikçi olmak-
tan, sorgulayıcı olmaktan çok uzaktır. Bu düşünce tarzı esa-
sen azgelişmiş ülke siyasal seçkinlerine düşüncelerinin ken-
dilerine ait olduğu inancını verir. Ama bu düşüncede özgün
olan, millî olan, yerel olan hiçbir unsur yoktur. Gelecek için
71
Prof. Dr. Ümit ÖZDAĞ
önerdiklerimiz gerçekçi görünmemiştir. Eğer gerçekçi olsaydı
bu projeler tarihsel bir dönüşüm veya büyük bir olay olarak
tarihe geçmezdi. Türkiye’nin bugün ihtiyaç duyduğu proje,
kuru ve monoton bir gerçekçilik değil, rasyonel temelleri ve
büyük bir coşkusu olan bir gelecek plânıdır. Gelecek, geçmi-
şin karalanması ve küçümsenmesi üzerine değil, geçmişin
kazanımları ve olumlu birikimleri üzerine inşa edilmelidir. Bu
gelecek plânı, Türkiye’nin birikmiş ve kronikleşmiş ağır poli-
tik, ekonomik, sosyal ve etnik sorunlarına cevap niteliği taşı-
yacak, radikal çözümler olmak zorundadır.
Milliyetçiliğin Canlanışı
Küreselleşme eş zamanlı olarak birçok farklı ve birbirleriy-
le çelişen politik dinamiği serbest bırakmıştır. Bir yandan
ulus devletleri zayıflatan mikro/etnik milliyetçilikleri teşvik
ederken, öte yandan da SSCB, Yugoslavya gibi sosyalist ide-
oloji ile birbirine zorla yapıştırılmış halkların bağımsızlaşma-
sı sonucunda yeni millî devletlerin oluşumuna ve uzun vade-
de sağlıklı milliyetçiliklerin oluşma zeminine sebep olmuştur.
Ancak, Sovyetler Birliği'ni ve çevre kuşağındaki sosyalist
rejimlerin yıkılmasını takiben ortaya çıkan ideolojik-politik
boşluğun bazı alanlarını ilk süreçte milliyetçiliğin baskıcı, dış-
layıcı, ırkçı ve savaşçı yorumları doldurmuştur. Fakat hemen
dikkat çekilmesi gereken nokta, milliyetçiliğin bu ifratçı yak-
laşımlarını savunan siyasal kadroların ve halklarını ırkçı et-
nik-temizlik savaşlarına sürükleyen liderlerin eski komünist
kadrolar ve yöneticiler olmasıdır. Siyasal iktidarlarını sağlam-
laştırmak için milliyetçiliği ve halklarını istismar eden bu kad-
72
 YENİDEN TÜRK MİLLİYETÇİLİĞİ
rolar zamanla tasfiye olacak, anılan coğrafyaların gerçek mil-
liyetçi önder kadroları bu komünist kalıntıları tasfiye edecek
ve gerçek demokrasiler millî devlet anlayışı çerçevesinde ku-
rulacaktır.
Avrasya coğrafyasındaki bir başka milliyetçi gelişim, Sovyet
Rus tahakkümünden kurtulan ve millî devletlerini oluşturan
halkların egemen ulus hâline gelişlerinin bir sonucu olarak
beliren güçlü ve sağlıklı milliyetçiliktir.Bu milliyetçi akımın kö-
keninde Sovyet rejimine karşı direnişi temsil eden geniş halk
kitlelerine dayanan halk cepheleri olduğu gibi, halk cepheleri
ile eski komünist yönetici elitin bir kısım unsurları arasında
oluşan koalisyonların bu tür bir milliyetçi akımı temsil ettikle-
ri görülür. Özellikle Baltık Cumhuriyetleri ve Ukrayna’da bu
süreç kendisini daha belirgin bir şekilde ortaya koymuştur.
Hatta Özbekistan, Türkmenistan, Kırgızıstan, Azerbaycan
Tacikistan ve Kazakistan’da eski komünist yönetimler saldır-
gan ve ırkçı bir yaklaşımdan uzak, anılan devletlerin millîleş-
tirilmesini hedefleyen politikaları hayata geçirmektedirler. Bu
ülkelerde sağlıklı bir milliyetçi anlayışın yerleştiği görülmek-
tedir. Gerçi, anılan ülkelerde demokratik ilkelerin henüz arzu
edildiği kadar yerleştiğini ileri sürmek mümkün değildir. An-
cak, bu ülkelerin henüz ulus devleti kurma aşamasında ol-
dukları ve dünya tarihinin gördüğü en baskıcı diktatörlük re-
jiminden daha yeni kurtuldukları düşünülür ise bu ülke lider-
liklerine karşı biraz insaflı olmamız gerektiği düşünülmelidir.
Milliyetçiliğin Soğuk Savaş sonrası gelişme gösterdiği bir
coğrafya da Batı Avrupa coğrafyasıdır. Anılan cografyada aşı-
rı milliyetçi akımlar özellikle Avrupa dışından gelen yabancı
73
Prof. Dr. Ümit ÖZDAĞ
işçilere karşı kendisini dışa vuran bir politik oluşum sergile-
mişlerdir. Faşist ve nasyonal sosyalist kökenli bu hareketler
1990’lı yılların başında kısa bir süre marjinallikten kurtulur
gibi görünmüşler ise de Batılı devletler tarafından kullanıldık-
dan sonra kontrol altına alınmışlardır.
Avrupa'da daha köklü ve daha etkili olarak gelişen bir mil-
liyetçilik ise Avrupa Birliği çerçevesinde oluşturulmaya çalışı-
lan Avrupa milliyetçiliğidir. Öncülüğünü Fransa ve Alman-
ya'nın yaptığı Avrupa milliyetçiliği, Avrupalılık bilincinin geli-
şerek Avrupa Birliği'nin mevcut süper güç ABD'ye meydan
okumasının sosyal temelini hazırlamaktadır.
Soğuk Savaş sonrasında milliyetçi ideolojinin gösterdiği
küresel etkili gelişimin kökeninde ise hâkim pazar ekonomi-
leri arasında ortak düşman Sovyet Rusya’nın ortadan kalkma-
sı neticesinde çıkan ayrılıklar ve ABD-Avrupa Birliği-Japonya
arasındaki küresel çaplı mücadele yer almaktadır. Soğuk Sa-
vaş döneminde ABD’nin liderliğinde Sovyetler Birliği'ne karşı
askerî-siyasî ve ekonomik ittifak içinde olan bu üç devletin
yolları ortak düşmanın ortadan kalkması ile ayrılmıştır.
ABD’nin politik-askerî önderliği artık kendi bölgesel ve kü-
resel politikalarını geliştirmek isteyen Avrupa Birliği ve Ja-
ponya tarafından köklü bir şekilde sorgulanmaya başlamıştır.
Irak savaşı bu sorgulanma ve direnişin kendisini en açık bir
şekilde ortaya koyduğu süreçlerden birisi olmuştur. Avrupa
Birliği ve Japonya’nın Amerikan ekseni dışına çıkma çabala-
rı Washington’da kuşku ve tepki ile karşılanmıştır. Taraflar
birbirlerine karşı ve küresel ölçekli üstünlük kurmaya yöne-
lik politikalar geliştirmektedirler.
74
 YENİDEN TÜRK MİLLİYETÇİLİĞİ
Bu politikalar kitlelerin duygularının istismar edilerek so-
kağa döküldüğü ajıtasyona dayalı militarist bir milliyetçiliğe
değil, uzun vadeli ve amacı ekonomik gücü artırarak tazele-
mek olan akılcı bir milliyetçi yaklaşıma dayanmaktadır.
Anılan üç gücün son beş yıldaki siyasî literatürü ve milli si-
yaset belgeleri incelendiğinde, milliyetçilikle güdülenmiş po-
litik-ekonomik rekabetin küresel gündemi oluşturduğu ve
güçler dengesi tekrar kurulana değin önümüzdeki dönemi
belirleyeceği açık bir keyfiyettir. Amerikan Ticaret Bakanlığın-
da Pentagon benzeri bir savaş odasının kurulmuş olması, Ja-
pon ekonomi bürokratlarının baş ucu kitaplarının ünlü Prus-
yalı general Clausewitz’in Savaş Üzerine adlı kitabı oluşu, ge-
lecekteki mücadelenin niteliği hakkında da gereken ipuçları-
nı vermektedir. Milliyetçilik dünyanın gündemindedir. Pe-
ki ya Türkiye’nin?
Türkiye’de milliyetçiliğin önümüzdeki dönemde sürükleyi-
ci ve topluma yeni hedefler verici politik bir güç hâline gel-
mesinin nesnel iç politik ve dış politik şartları ise yukarı da
anılan gelişmelerden farklı bir izaha sahiptir. Gerçi son on
beş yılda Türkiye’de tepkisel/duygusal nitelikli popüler milli-
yetçilik diye nitelendirebileceğimiz bir akım bir yandan
PKK’ya karşı duyulan tepkiden, diğer yandan Batı dünyasının
Türkiye’ye karşı aldığı olumsuz ve düşmanca tavırlardan do-
layı kamuoyunda güçlü bir şekilde temsil edilmektedir. An-
cak bu duygusal popüler milliyetçilik henüz güçlü bir siyasal
milliyetçiliğe ve güce dönüşmemiştir.
Ancak şurası tartışmasız bir gerçektir ki, popüler milli-
yetçilik, Türk siyasetinde siyasal bir program ve proje ola-
75
Prof. Dr. Ümit ÖZDAĞ
rak güçlü bir şekilde temsil edilmese dahi, 1944’ten bu ya-
na Türk siyasal yaşamında en prestijli dönemini yaşamakta-
dır. Toplumun aşırı marjinal olan bazı kesimleri ve bölücü
bir yapılanma hariç çok büyük bir çoğunluk, milliyetçiliği
henüz politik bir proje olarak algılamamış olsa dahi milli-
yetçiliğe karşı büyük ölçüde olumlu bir tavır sergilemekte-
dir.
Gerek küresel ve bölgesel gerek millî koşulların milliyetçi
ideolojinin kendisini yenileyerek vizyonist karakterini tekrar
ortaya koyması ve Türkiye’yi 21. yüzyılda etkin dünya devlet-
leri arasına tırmandırması ancak Türk milliyetçilerinin göste-
receği fikrî verimliliğe ve politik çalışmaya bağlı olacaktır.
Milliyetçiliğin tarihin derinliklerindeki başarılar ile övün-
me ideolojisi değil, milletin geleceğini tasarlamaya ya-
rayan politik yaklaşım olduğunu Türk milliyetçileri artık
hatırlamak zorundadırlar. Bizim övünülecek dedelerimizin
olduğu muhakkaktır. Ancak, torunlarımızın bizim için ayni şe-
yi söyleyebilmesi için artık Türk milliyetçilerinin ortaya somut
tasarımlar koymasının vakti gelmiştir.
Yukarıda da değindiğimiz gibi, Türk milliyetçilerinin belirle-
yici politik güç hâline gelmeleri için iç ve dış nesnel koşullar
olağanüstü olumludur. Türk milliyetçilerinin 20. yüzyıl için
yaptıkları bütün tespitler tarih tarafından doğrulanmıştır. Tota-
liter ideolojik yapılar tasfiye olmuş, ezilen milletler bağımsız-
lıklarına kavuşmuşlardır. Turancı bir fantazi olarak görülen ve
küçümsenerek bakılan Türk dünyası, politik bir gerçeğe dö-
nüşmüştür. Türkiye, Türk dünyasını dış politikasının en önem-
li temellerinden birisi hâline getirmiştir. Özetle tarih Türk mil-
76
 YENİDEN TÜRK MİLLİYETÇİLİĞİ
liyetçilerini haklı çıkarmıştır. Sıra, geleceğin de bizi haklı çıkar-
masını sağlayacak bir süreci başlatmaya gelmiştir.
Diğer yandan hiçbir ciddî fikrî temeli temsil etmeyen ve
muhteris liderlerinin elinde liderlerin ve bağlı siyasal kadrola-
rın politik yaşamlarını güvence altına almaktan başka hiçbir
ciddî amacı olmayan idare-i maslahatçı siyasal yapıların, rant
ve rüşvet siyasetinin ortaya çıkardığı yılgınlık, toplumun bü-
tün kesimleri; toplumun üretkenliğinin önündeki engelleri
kaldıracak, devleti ve toplumu istismar üzerine kurulu mev-
cut politikalara son verecek bir seçenek aramaktadır.
Bu seçenek Türk milliyetçiliğinde kendisini ortaya koyma-
lıdır. Cumhuriyet'imizin kuruluş ve savunulma döneminde ol-
duğu gibi Türk milliyetçiliği toplumsal dinamizmi harekete
geçirecek politik yapı olarak belirmek zorundadır.
Büyük güç olma iddiasındaki milletlerin bu iddialarının be-
lirli bir temeli vardır.Türkiye’nin büyük güç olma arzusunun
ve iddiasının temelinde tarihsel mirası yatmaktadır. Bu temel
büyük güç olma yönünde uygun bir psikolojik zemin hazırla-
makla birlikte kesinlikle yeterli değildir.
Bu çerçevede Türk milliyetçilerine düşen görev, Türk tari-
hinin zafer sayfalarının sarhoşluğundan kendilerini kurta-
rarak, mağlûbiyetlerin tarihinden dersler çıkararak Türk mil-
letinin geleceğini inşa etmektir. Tarihin zafer sayfalarının sar-
hoşluğu ve geçmiş ile övünme kişisel ve zaman zaman da
toplumsal tatminden ibaret olup, siyaset bile sayılmaz.
Türk Devleti'ne ve Türk ana yurdunun toprak bütünlüğüne
karşı içten ve dıştan saldırıların yoğunlaştığı, idare-i masla-
77
Prof. Dr. Ümit ÖZDAĞ
hatçı ve dinsel-siyaset güdücüler arasında teslimiyetçi çizgi-
nin güç kazandığı bir dönemde, Türk milliyetçiliği Türk mille-
tinin hem nefsi müdafası hem geleceği inşa etme arzusunun
somutlaşması olarak belirmelidir. Bu noktada, Türk milliyet-
çiliğinin dirilişi ve yenilenmesi ile ilgili Türk millliyetçilerine
ne tür görevler düştüğünü ortaya koymak gerekmektedir.
Yeniden Türk Milliyetçiliği, Daima Türk Milliyetçiliği
Türk siyasal hayatının en köklü ve etkin siyasal akımı olan
Türk milliyetçiliği, 21. yüzyılda da, etkin bir politik proje ola-
rak, Türk millî devleti ve Türk milletinin varlığı için yaşamsal
bir öneme sahip olacaktır. Bunun için içine düşmüş olduğu
ideolojik-politik proje krizine rağmen büyük bir entelektüel-
duygusal güç olan milliyetçilik, “yeniden milliyetçilik” ve
“daima milliyetçilik” inancı içinde olan Türk milliyetçileri
tarafından büyük bir atılım ile iktidara taşınmalıdır.
Milliyetçiliğin Cumhuriyet'imizin kuruluş sürecinde olduğu
gibi siyasal yaşama şekillendirici ve belirleyici bir şekilde
damgasını vurabilmesi için, Türk milliyetçilerinin karşı karşı-
ya olduğu görev sadece kendini tekrar anlamında kısır bir fik-
rî canlanmayı yakalamak değil, onun çok ötesine geçerek
milliyetçi ideolojiyi bir güç, zenginlik, refah ve demok-
rasi üreten ideoloji olarak yeniden yorumlamaktır. Türk mil-
liyetçiliği toplumun ve devletin geniş katmanlarına ulaşan bir
çalışma ahlâkı ve dinamiği oluşturmadan Türkiye’ye suna-
bileceği çok şey yoktur.
İdeolojik yenilenme süreci, çok tartışmaya neden olacak,
belki tartışma sürecinde üslûp sertleşmeleri yaşanacaktır.
78
 YENİDEN TÜRK MİLLİYETÇİLİĞİ
Türk milliyetçiliğinin kendisini sorgulaması ve kaynaklardan
hareket ile yeniden inşası sürecinde gerçekleşecek bu fikrî
çatışmalarda kısır bir kişiselleşme olmadığı ve tartışmanın
zemini sadece görüşler olduğu sürece her görüş Türk milli-
yetçiliğinin gelişimine büyük katkılar yapacaktır.
Türk milliyetçiliği, son yirmi yılda yaşadığı fikri durgunlu-
ğun neticesinde 1920 ve 30’lar ile 1965-1980 arasındaki
radikal özünü yitirmiş, fikrî anlamda durağanlaşmış ve geri-
leyen bir politik-ekonomik muhafazakârlaşma sürecine gir-
miştir. Oysa, Türk milliyetçiliği, durgun değil, canlı bir dü-
şünce sistemidir. Bugün, mevcut siyasal anlamda muhafa-
zakâr tavır, aslında ciddî bir politik-ideolojik içeriği olmama-
sına rağmen gelişimin önünde duran en büyük engeldir. An-
cak, daha tartışmanın başında bulunduğumuz şu dönemde
bile, Türk milliyetçisi aydınların sahip oldukları büyük sağ-
duyu ve ideolojik arayış sonucunda Türk milliyetçiliği ile il-
gili olarak başlayan tartışma sürecinin daha ileri taşınacağı
anlaşılmaktadır.
21. yüzyıla girerken, Türk milliyetçiliğinin yeni çağın dayat-
malarını ve somut koşullarını göz önünde tutan bir nitelik ye-
nilemesi ve gelecek yüzyılı kavrayacak ve yorumlayacak bir
teorik çerçeve geliştirmesi kaçınılmaz bir gerekliliktir. Türk
milliyetçileri kendilerine "siyaseti vakit geçirmek için bir
öz tatmin aracı olarak mı gördükleri" yoksa siyaseti "Tür-
kiye’nin geleceğini şekillendirmek için mi yaptıkları" so-
rusunu sormalıdırlar. Eğer siyaseti 21. yüzyılda Türkiye’yi yö-
netmek, yeniden inşa etmek ve ülkeye hizmet için yapıyorlar
ise temel ideolojik yenilenmeye dayanan bir gelecek tasarı-
79
Prof. Dr. Ümit ÖZDAĞ
mının, diğer adı ile "ülkü"nün geliştirilmesinin şart olduğu
açıktır.
İdeolojik yenilenme sürecinde öncelikle göz önünde tutul-
ması gereken husus, ideolojinin ana sorun noktalarının üze-
rinde çalışılarak yeni bir dinamizm ve doğru çizgi kazandırıl-
masıdır. Bunun için, 21. yüzyılın temel sorun alanlarına te-
orik izah ve yanıt verilmesi amacı ile Türk milliyetçiliği, 20.
yüzyılın kavramsal çerçevesinden yeni yüzyıla geçiş yapmalı,
kendi kavramlarını ve çözümlerini üretmelidir.
Türk milliyetçiliği hâlâ Türkiye milliyetçiliği şeklinde anla-
şılıyor ve bütün Türk dünyasını kapsayan bir Türk milliyetçili-
ği ideolojisinin oluşturulmasından hâlâ uzak bir konumdayız.
Bu hususta, yaşayan Türk milliyetçilerinin, daha 14 yaşında
bir genç iken 1867'de Girit'teki isyanda Türk ordusuna yar-
dım etmek için yola çıkan ve 1905'te çıkardığı Tercüman ga-
zetesinin başına "Dilde, fikirde, iş'te birlik" ibaresini koyan İs-
mail Gaspıralı'nın çok gerisinde oldukları görülmektedir. Türk
milliyetçiliğinin en azından genel-temel sorunlar karşısında
ürettiği ortak cevaplar üzerinde Türk dünyasının bütün nok-
talarında Türk milliyetçilerinin fikir birliği içinde olmaları, Tür-
kiye ile Türk cumhuriyetleri arasında işbirliği sürecine de
önemli katkıda bulunacaktır.
Türk milliyetçileri, tarih anlayışlarını, Osmanlı hanedanı
üzerine kurmaktan vazgeçerek, bütün bir Türk tarihi üzerine
yerleştirmelidirler. Tarihin başlangıcından bu yana bütün de-
virlerde ve bütün coğrafyalarda yaşamış Türk devletleri bizim
sahip çıkmaktan vazgeçmeyeceğimiz, onur duyduğumuz ata-
larımız Şah İsmail’i ve Timur Han’ı düşman gören bir Türki-
80
 YENİDEN TÜRK MİLLİYETÇİLİĞİ
yeli Türk milliyetçisi ile Beyazıd ve Yavuz’u düşman gören
Azerbaycan ve Özbekistanlı Türk milliyetçileri nasıl bir işbir-
liği alanı oluşturabilirler.
Öte yandan, Türk milliyetçileri tarihin ve geleneklerin bü-
tün haksız yüküne rağmen, artık Türk milliyetçiliğinin dinî yo-
rumunu mezhep merkezli olmaktan kurtarmalıdırlar. Bu tür
bir uygulama ile, ne Türkiye içinde ne de Türk dünyasında
sağlıklı bir toplumsal ilişki modelini kurmamız mümkün de-
ğildir. Türk milliyetçilerine düşen görev, tarihimiz boyunca
birçok acıya neden olmuş mezhep kavgalarının 21. yüzyıla
taşınmasını engelleyecek fikrî ve ruhî çalışmaları yapmaktır.
Bu görevin yerine getirilmesi durumunda bu millete karşı çok
büyük bir görev yerine getirilmiş olacaktır. Güçlü, mutlu, de-
mokratik ve millî bir Türkiye Cumhuriyeti rüyasının gerçek-
leşmesi buna bağlıdır. Türk dünyasında barış ve dayanışma-
nın oluşturulması bununla mümkündür.
Türk milliyetçiliği, taşralı, modern öncesi yapısından hızla
sıyrılarak modern kentli, sanayi sonrası topluma bir ideoloji
olarak ortaya çıkmalıdır. Esasen Türkiye'nin de en büyük so-
runu hâlâ nüfusunun % 44'ü köylerde yaşıyan bir ara toplum
niteliği taşımasıdır. Bu %44 GSMH'nın ancak %14'ünü üret-
mektedir. Ara toplumların veya ziraat toplumlarının sanayi ve
sanayi sonrası toplumlar karşısında en ufak bir rekabet şan-
sı yoktur. Türk milliyetçiliği, ideolojik dönüşüm ile modern,
sanayi sonrası ideolojisi hâline gelirken, Türkiye'yi de aynı sü-
rece götürecek dinamizmi temsil etmelidir.
Türk milliyetçiliği ekonomik bir kavrayış ve izah geliştire-
rek, sosyal adalet üzerine oturan tutan üretimci/ toplum-
cu/rekabetçi bir anlayış geliştirmelidir.
81
Prof. Dr. Ümit ÖZDAĞ
Üretimci-toplumcu-rekabetçi bir model, 21. yüzyılda Türki-
ye'nin güçlü bir devlet ve mutlu bir toplum hâline gelmesinin
tek çıkar yoludur. Üretimcilik ve rekabetçilik 21. yüzyılda Tür-
kiye'nin gelişmekte olan bir çevre ülkesi konumundan çıka-
rak, gelişmiş bir devlet-toplum olmasının tek yoludur. Türki-
ye, bütün kaynaklarını, dünya piyasalarında rekabet edebile-
cek bir üretim anlayışı ile çalışacak bir ekonomi için seferber
etmelidir. Ancak, Türkiye ve dünya pazarında rekabetçi bir
üretim anlayışı, beraberinde insanı yok sayan vahşi bir kapi-
talizme neden olmamalıdır. Toplumsal dayanışma mekaniz-
maları korunmalı ve güçlendirilmelidir. Fakat, bu bir istismar
faktörü hâline gelmemelidir. Türk milliyetçiliği radikal bir re-
form programı geliştirmelidir. Çünkü, Türkiye’nin çürümüş si-
yasal elit tarafından yıpratılan yapısının onarılması yapılacak
radikal reformlara bağlıdır. Türkiye her geçen gün biraz daha
radikal bir millî değişimi gerçekleştirmek konusunda zorlan-
maktadır. Millî değişim geciktikçe, Türkiye’yi kuruluş
esaslarından kopararak sonu belirsiz ve millî olmayan
bir değişim projesi içine çekmek isteyenlerin elindeki
gerekçeler güçleniyor. Bugünün Türkiyesi sürekli bir çürü-
me içinde kurulurken sahip olduğu değerlerin hemen hemen
hepsini yitirmiş durumdadır. Ancak, Türkiye’de milli devlete
son vermek isteyen bölücü ve federalist güçler ittifakı, aldık-
ları dış destekle de asıl sorunun devletin kuruluş değerlerinin
olduğunu ileri sürüyorlar. Oysa, çürümenin başlangıcını Cum-
huriyet'in kuruluş değerlerinden uzaklaşmak oluşturuyor.
Türkiye Cumhuriyet'inin kuruluş değerlerinin temelini ise
Gökalp-Atatürk çizgisinin şekillendirdiği Türk milliyetçiliği an-
layışından kaynaklanan politik ilkeler oluşturuyor. 1944’ten
82
 YENİDEN TÜRK MİLLİYETÇİLİĞİ
sonra bu ilkelerin ağır bir saldırı altına alındığını ve zaman
içinde tahrip edildiğini görüyoruz. Ulaşılan noktada artık Tür-
kiye Cumhuriyeti’nin varlığı açık bir tartışmaya açılmış du-
rumdadır. İstanbul’un büyük bir ilçesinin belediye başkanı
Türkiye’de önümüzdeki dönemde eyalet tartışmalarının baş-
layacağını ileri sürüyor. Büyük bir gazetenin baş yazarı ise biz
tarihte zaten eyalet sistemi ile yönetilmişiz diye kaydediyor.
Bir yazar, Irak’ta Saddam’ın heykelinin devrilmesi ile birlikte
tek adam heykellerinin devrilmesinin başladığını, sıranın Tür-
kiye’ye de geleceğini bir haber kanalında haykırırken, Türki-
ye’nin bir işgal ordusu tarafından imha edilmesi arzusunu
içinde nasıl taşıdığını kusuyordu âdeta.
Bütün bu saldırıların arkasında, sistemin gerçekten çürü-
müş olması gerçeği var. Sistemi bilinçli olarak çürütenlerle bu-
gün sistemin millî olmayan bir değişim projesi içine sokulma-
sı gerektiğini söyleyenler aynı insanlar, gruplar ve partiler. Ko-
nuyu yeterince analitik düşünmeyen birçok insan ise sorgula-
madan gayrimillî dönüşüm projelerinin parlak sözlerinin cazi-
besine kapılıyor. Ancak, gayrimillî dönüşüm projesinin daha da
tehlikeli hâle gelmesini sağlayan, Cumhuriyet'e, Türk Devle-
ti'ne bağlı Türk milliyetçilerinin devleti yeniden ayakları üzeri-
ne kaldıracak, arındıracak, güçlendirecek bir siyasal ve top-
lumsal değişim projesini, Türk milletinin önüne koyamamala-
rından geçmektedir. Böylece Türk milliyetçileri âdeta mevcut
durumun savunucuları olarak görünmektedirler. Oysa bu doğ-
ru değildir. Siyasal bir program olarak Türk milliyetçiliği
1965’ten bu yana büyük bir dönüşümü savunmaktadır. Ancak,
son süreçte Türk milliyetçisi aydınlar, Türkiye’nin önüne bir de-
ğişim projesi koymak konusunda gerekli tavrı almamışlardır.
83
Prof. Dr. Ümit ÖZDAĞ
Oysa Türk siyasal sistemi büyük bir yeniden yapılanma-
dan geçmek zorundadır. Bu yeniden yapılanma bazılarının ar-
zuladıkları gibi ulus devleti dönüştürerek dağıtacak bir yapı-
lanma değil, ulus devleti güçlendirerek 21. yüzyılın içine ta-
şıyacak bir yapılanma olmak zorundadır. Bu yapılanma ile
azınlık ırkçısı ve hemşerici tavırların ortadan kaldırılarak mil-
lî menfaat ekseninde buluşmanın gerçekleştirilmesi gerek-
mektedir. Ulus devletin varlığını koruyarak etkinleştirilmesi
süreci ile bireyin demokratik haklarının ve yaratıcılığının ge-
liştirilmesi sürecinin önü açılmalıdır.
Bugün yaşadığımız hantallaşma ulus devletin yapısından
değil bürokrasinin köhnemişliğinden kaynaklanmaktadır.
Meseleyi yerel yönetimlere devrederek çözeceğini ileri sü-
renler, her üç ayda bir kaldırım taşı söküp yenilerini döşete-
rek zenginler yaratan zihniyet değişmedikçe yerel yönetimle-
rin de çözüm değil daha büyük bir sorun olduğunun farkın-
da bile değildirler. Mevcut yapısı ve personel kadrosu/zihni-
yeti/bilgi birikimi/tecrübesi ile hâlihazırda karşı karşıya oldu-
ğu sorunları çözmekte zorlanan yerel yönetim sisteminin,
Türkiye’de devletin etkin çalışmasını sağlayabileceğini dü-
şünmek büyük bir saflıktır. Birçok belediye başkanının olağa-
nüstü gayreti ve dürüst çabaları ile sorunun çözülmesi müm-
kün değildir.
Bu ve benzeri binlerce sorunun çözümü, ortaya yaratıcı,
millî bir bakış açısına sahip Türk milliyetçisi aydınların yakla-
şımına bağlıdır. Türk milliyetçilerinin sahip olduğu bilgi biriki-
mi, teknik tecrübe, devlet deneyimi, özel sektör tecrübesi
büyük bir millî yenilenme ve dönüşüm projesini ortaya çıkar-
84
 YENİDEN TÜRK MİLLİYETÇİLİĞİ
maya yetecektir. Mesele Türk milliyetçilerinin bunu istemele-
ridir, arzu etmeleridir, amaç edinmeleridir.
Radikal reformlar, Türk milliyetçilerinin, Türk milletinin
önüne koyacakları gelecek tasarımının nasıl inşa edileceğine
bağlıdır. Hâlen Türk milliyetçiliğinin belirgin bir siyasal gele-
cek tasarımı yoktur. Türk milliyetçileri, 10 yıl sonra, 30 yıl
sonra ve 50 yıl sonra nasıl bir Türkiye, nasıl bir Türk dünya-
sı hayal ettiklerini, tasarladıklarını, nasıl bir dünya içinde yer
almak istediklerini ortaya koymak zorundadırlar.
Türk milliyetçiliği, Türkiye ve Türk dünyasını kapsayan or-
tak bir siyasal dil üretmek zorundadır. En kısa zamanda Türk
milliyetçileri teorik çalışma sürecinde, milliyetçilerin dünyayı
anlamlandırmasının aracı olacak kavramsal çerçeveyi geliş-
tirmelidir. Keza, Türk milliyetçiliği bir dış politik konsept inşa
etmek zorundadır. Bu dış politik konsept, hem Türk dünyası-
na hem de dünyanın geri kalanına cevap verebilecek şekilde
tasarlanmalıdır. Bugün Suriye-Arap milliyetçiliğinin Libya poli-
tikası, Türk milliyetçilerinin Kazakistan politikalarından daha
belirgin ve amaç doludur.
Türk milliyetçiliğinin ahlâkî temelleri tekrar kurulmalıdır.
Türk milliyetçiliği, çürümüş Türk siyasal yaşamında çökmüş
ahlâkî değerlere karşı başarılı bir ahlâkî savaşı gerçekleştire-
cek bir niteliğe kavuşmalıdır. Türk töresi ve İslâm dininin ilâ-
hî kaynaklı ahlâk anlayışı, ve evrensel ahlâk ilkeleri Türk mil-
liyetçilerinin kurmak zorunda oldukları ahlâkın temellerini
oluşturmak zorundadır.
Türk milliyetçiliği, yerel-millî ve evrensel dayanak nokta-
ları olan millî-dinî kültür dokusu, millî menfaatler ve evren-
85
Prof. Dr. Ümit ÖZDAĞ
sel kültüre katkı sentezini gerçekleştirebilmelidir. Türkiye,
insanlığın ortak birimine siyasî, ekonomik ve kültürel anlam-
da daha fazla katkıda bulunmayı millî bir hedef haline getir-
melidir.
Nihayet, Türk milliyetçileri, en acil görevi olan, emperya-
lizmin Türkiye için plânladığı federasyon ve iç çatışma süre-
cini akamete uğratacak bir politik çözümü bulmak zorunda-
dırlar. Daha önce değindiğimiz gibi etnik pislik Türk milliyet-
çilerinin bilincini dahi bulandırmaktadır. Türk milliyetçileri-
nin, Türk milletinin bu en yaşamsal sorunu hakkında detaylı
ve bilimsel çözümler üreterek, PKK’nın tahrip ettiği millî do-
kuyu onarması zorunluluktur.
Bu sadece Türkiye’nin iç bütünlüğü ile değil, dış politikası
ile de ilgilidir. Türkiye’nin Türk-Kürtleri ile ilgili tutarsız politi-
kası Ankara’yı büyük açmazlara sürüklemekte, hatta bölün-
me tehlikesi ile karşı karşıya bırakmaktadır. Bugün Kuzey
Irak’taki gelişmeler, Türkiye’nin varlığını orta vadede tehdit
altına almıştır. Ancak, iflâs eden sadece Türkiye’nin Kuzey
Irak politikası değil, Türkiye’nin Orta Doğu Türklüğü ile ilgili
politikasıdır. İflâs eden sadece Irak ile ilgili politikalar değil,
Atatürk’ten sonra uygulanan daha doğru ifade ile uygulanma-
yan Orta Doğu’daki tüm Türklerle ilgili politikalardır.
Bu çerçeveden bakıldığında, Türkiye’nin Kuzey Irak
ve Irak politikasını tartışmak aynı zamanda Türkiye’de
bir zihniyeti tartışmak anlamına gelmektedir. Bu zihniyet
tartışmasını hem Türkiye’nin hem Türk milliyetçilerinin ama
özellikle Türk milliyetçilerinin hızla yapması gerekmektedir.
Çünkü, bu tartışma esnasında vereceğimiz doğru cevaplarla,
86
 YENİDEN TÜRK MİLLİYETÇİLİĞİ
Türk milliyetçileri, 21. yüzyıl içinde Türkiye’nin önünü açma
imkânına sahip olacaklardır.
Türkiye’nin Kuzey Irak politikası Kürtlere karşı-Türkmen
eksenli olmamıştır. Türkiye, KDP ve KYB’nin saldırgan şöve-
nist politikalarından rahatsızlık duymakla birlikte, Kürtlere
karşı olmamıştır. Esasen, Türk soylu bir halk olan Irak ve İran
Kürtlerine karşı olmak ile onları kontrollerine almış olan KDP,
KYB, İran-KDP’si gibi örgütlere karşı olmak başka şeydir ve ol-
malıdır. Kazakistan Kazak Komünist Partisinin kontro-
lünde iken Kazaklara karşı mı idik ki, Kürtlere karşı ol-
malıyız?
Ancak, Türkiye’nin özellikle Atatürk’ten sonraki hatası,
İran ve Irak’taki Türk soylu Kürtlere, Türkmenlere ve
Azerîlere sahip çıkmamak olmuştur. Böylece, Kürtler onla-
rı istismar eden dış güçlerin oyunlarına açık hâle gelmişler-
dir. Türkiye’deki Kürtlerin Türk olduğu görüşünü resmî ide-
oloji olarak ortaya koyarken, Irak ve İran’daki Türk-Kürtleri
ile ilgili en ufak bir tespit yapılmamış, politika geliştirilme-
miştir.
1965’lerin başından bu yana Türk milliyetçiliği hareketi-
nin içinde yer alan, Türklüğe inançları sarsılmaz derecede
güçlü olan Kürt-Türkü (Azerî-Türkü, Kazak-Türkü, Kırgız Türkü
gibi) birçok ülkücü arkadaşımın değişik zamanlar da bana şu
soruyu sorduklarını hatırlıyorum: "Hocam, biz Türk milliyet-
çileri olarak Kazak, Kırgız ve diğer kardeşlerimize, Aral
gölünün sömürülerek kurutulmasına karşı mücadelele-
rinde destek verirken, Halepçe’de Saddam tarafından
öldürülen 5.000 insana, Türk-Kürdüne neden sahip çık-
87
Prof. Dr. Ümit ÖZDAĞ
mıyoruz? Eğer, Kürtler, Türk soyunun ayrılmaz bir parça-
sı bir Orta Asya halkı ise bu İran ve Irak’taki Kürtler için
de geçerli değil midir?"
Bu Doğu Türkistanlı Uygur-Türklerinin neden Türkiye tara-
fından ihmal edildikleri konusunda sordukları soru gibi haklı
ve doğru bir sorudur. Türk milliyetçileri, Türk milliyetçisi Kürt-
Türklerine bu konuda son yıllarda gerçekleşen ve emperya-
lizmin tezgahının ortaya çıkardığı duygulara değil, Türk tarihi-
nin jeopolitik eksenini göz önünde tutan akla dayalı bir ce-
vap vermek zorundadırlar. Genç Türk milliyetçileri, 1980 ön-
cesinde Bingöl’de, Elazığ’da, Muş’ta, Diyarbakır’da Kars’da
ve daha birçok yerde mücadele edip öldürülen Türk milliyet-
çilerini hatırlamayabilirler ancak bugün 40’lı yaşlarında olan-
lar onları unutmamışlardır.
Türkiye’yi Atatürk’ten sonra yöneten siyasal elit dış Türk-
lerle ilgilenmeyi terörist faaliyet olarak görürken, Türklüğün
ayrılmaz bir parçası olan İran ve Irak Kürtlüğünü bölge dışı
güçlerin insafına terk etmiştir. Böylece, tutarlı bir teorik çer-
çeve olmayınca, Türkiye içinde PKK gibi örgütlerin çıkması
da engellenememiştir. Fakat, unutlmamalıdır ki, kendisinden
sonra gelenlerin gafleti/ihaneti ne kadar büyük olur ise olsun
Atatürk’ün attığı temel güçlü olduğu için 1974’te Kıbrıs Barış
Harekatı nedeniyle Lice askerlik şubesinin önünde yüzlerce
insan askere gitmek için silâhları ile sıraya girmiş, Gazian-
tep’de tek varlığı olan atlı arabası bir tankın altında kalınca
kendisine atın ve arabanın parası ödenmek istenen yaşlı Kürt
amca bir yandan ağlarken bir yandan da tankçı üsteğmene
“Sen savaşa giderken, atımı ezdin diye bana para vermeye
88
 YENİDEN TÜRK MİLLİYETÇİLİĞİ
çalışıyorsun, ben bu kadar alçak mıyım ki bu parayı vermeye
çalışıyorsun?" diye Kürtçe bağırmıştır. 1975-1980 arasında
Mamak’ta ülkücü arkadaşlarını ziyaret eden ülkücüler
arkadaşlarını anneleri ile Kürtçe konuşurken az mı duy-
muşlardır?
Peki, bugünkü duruma nasıl gelinmiştir? Bu PKK’nın yaptı-
ğı ve Ankara’dan kaynaklanan yanlış uygulamaların kolaylaş-
tırdığı “devrimci şiddet” ile “millet inşa” girişiminin bir sonu-
cudur. Daha önce değişik coğrafyalarda uygulanan bu yöntem
1984’ten itibaren Güneydoğu Anadolu’da da uygulanmaya
başlamıştır. 1987’ye kadar PKK’ya direnen ve Türkiye Cumhu-
riyeti'nin yanında yer alan Güneydoğulu yurttaşlarımız (kay-
nak olarak bakınız Öcalan’ın bütün kitapları, özellikle PKK Ta-
rihi) daha sonraki yıllarda devletin etkin koruması ortadan
kalkınca önce devlet ile örgüt arasında kalmış sonra bir kıs-
mı örgütün yanına kaymıştır. Ancak şurası hiç unutulmamalı-
dır ki, PKK için 1984’ten bu yana eline silâh alanların toplam
sayısı 30 bini geçmez iken Türkiye Cumhuriyeti'ni savunmak
için ellerine silâh alan, bu devlete inanan korucu ünvanlı
Kürtlerin sayısı gönüllülerle birlikte 100 bine ulaşmıştır.
Son dönemde bunların unutturulmaya çalışıldığına ve
bir çok insanımızın kızgınlıkla Kürtlerin zaten Türk ol-
madıklarını söylemeye başladıklarını görüyoruz. Bu gö-
rüş ne yazık ki bir kısım Türk milliyetçisi tarafından da be-
nimsenmeye başlamıştır. Eğer, bilimsel olmayan, tarihsel ger-
çeklerle ters düşen, Alpaslan Türkeş’in büyük bir bilinci
yansıtan ifadesi ile “onlar ne kadar Kürt ise bende o kadar
Kürdüm, ben ne kadar Türk isem onlar da o kadar Türktür”
89
Prof. Dr. Ümit ÖZDAĞ
şeklinde ifade edilen Türk milliyetçiliğinin Kürt anlayışına
ters düşen bu görüş yaygınlık kazanırsa, PKK dağda ulaşama-
dığı neticeye gönüllerimizde ve kafalarımızda ulaşmış olur.
Dünya Türklüğünün ayrılmaz bir parçası olan Kürt kardeşleri-
mizi Türklüğün içinden koparma çalışması başarıya ulaşmış
olur. Bunun bizi götüreceği yer bir "Türk Kerbelâsı"dır. Hain-
lerle Türk-Kürtlerini birbirinden ayıramayan bir bakış açısının
hangi sloganın arkasına sığınır ise sığınsın Türk milliyetçiliği-
nin sahip olması gereken izana sahip olduğu söylenemez.
Türk milliyetçileri, asla bu tuzağa düşmemeli ve son
yirmi yılda emperyalizmin gönüllerimizde yaratmaya ça-
lışdığı kirlenmeye karşı daha berrak ve akılcı bir analiz
ile bakmalıdırlar. Sadece, Türkiye’de yaşayan Türk-Kürtleri-
ni değil, bütün Orta Doğu’da yaşayan Türk-Kürtlerine sahip
çıkan bir anlayış geliştirilmelidir. Aksi takdirde Türkiye ve
Türk Dünyası büyük bir yıpranma içine girecektir. Çünkü, em-
peryalizm Türk-Kürt çatışmasını sadece Türkiye’de değil,
Irak’ta Kürt-Türkmen, İran’da Azerî-Kürt şeklinde tasarlamak-
tadır. Bu tasarıyı geçersiz kılmak Türk milliyetçilerinin elinde-
dir. Binlerce Kürt-Türkü Türk milliyetçisinin varlığı Türkiye’nin
ve Türk dünyasının stratejik güvenliği için büyük önem taşı-
maktadır. 12 Eylül’den sonra Güneydoğu Anadolu’da Türk
milliyetçisi Kürt-Türklerine karşı girişilen baskı politikaları da-
ha sonraki yıllarda PKK’nın daha kolay zemin bulmasına ne-
den olmuştur.
Buradan hareket ile Türkiye ve Türk milliyetçileri için bun-
dan sonra atılması gereken temel bir adım vardır. Bu, Türki-
ye’nin Kürt-Türklerine bütün Orta Doğu kapsamında bakma-
90
 YENİDEN TÜRK MİLLİYETÇİLİĞİ
yı öğrenmesi ve Hakkari sınırımızdan öteye kör gözlerle bak-
mayı terk etmesidir. Türkiye’nin ilgi alanı Irak’ta Süleyma-
niye, Kerkük, Musul; İran’da Senendeç, Serbeşt, Piran-
şehr, Mahabat, İlam olmak zorundadır. Bunun için çok geç
olduğunu ileri sürenler, İsrail’in bin sene sonra kurulduğunu
unutmamalıdırlar. Millî ülküler için hiçbir zaman geç ka-
lınmaz. Yeter ki o ülküye inananlar olsun.
Bütün bu ideolojik “yenilenme”12 sürecinin yanında önem-
li bir süreç de ideolojik yenilenmeye koşut olarak gerçekleş-
mesi gereken kadro dirilmesi ve yeniden yapılanmasıdır.
Türk milliyetçisinin tembel, beleşçi, iddiasız, asalak, sı-
radan, verimsiz veya ahlâksız olmaya hakkı yoktur. Sıra-
dan insan kendisi için iddialıdır. Milliyetçi, milletini, mil-
lî meselelerini sırtlanmaya aday kimsedir. Kimse milli-
yetçi olmak zorunda değildir, milliyetçiliğin çıtasını dü-
şürmek hakkına kimse sahip değildir.
19. yüzyılın sonunda ve 20. yüzyılın başında şekillenen,
ideolojik bir kimlik kazanan Türk milliyetçiliği, 20. yüzyılı,
Türkiye açısından bakıldığında en sağlıklı olarak yorumlayan
ideoloji olmuştur. Türk milliyetçilerinin 20. yüzyılın başından
beri savunduğu temel görüşlerin gerçekleştiğine olaylar ve
insanlar şahitlik etmişlerdir.
Türk milliyetçiliğinin, ideolojik olarak gelişerek, yeni girdi-
ğimiz yüzyılda da Türkiye’nin ve bütün bir Avrasya’ya yayıl-
12
Yenilenme kavramını ustalıkla kullanan Nevzat Kösoğlu haklı olarak, “eğer
bu yenilenme yapılamazsa…milliyetçilik, toplumsal tabanını yitirir; giderek
etkisini yitirmiş bir söz yığını olmaya yüz tutar” diyor. N.Kösoğlu, a.g.e, s.64.
91
Prof. Dr. Ümit ÖZDAĞ
mış olan değişik boylar şeklinde oluşmuş olan Türk ulusu-
nun geliştirerek varlığını etkili bir siyasal eylem planı şeklin-
de sürdürebilmesi temel ölçütlerini yeniden belirlemesine
bağlıdır. Türk milliyetçiliği, ideolojik yeniden yapılanma süre-
cinde küresel ve bölgesel şartları tekrar değerlendirerek, Tür-
kiye ve Türk dünyası için yeni ulusal güvenlik ve ulusal
menfaat tanımlamaları yapmak zorundadırlar.
20. yüzyılın başında Türkiye Cumhuriyeti'ni kuranlar, Türk
milliyetçiliğinin ışığında Türkiye’nin ulusal güvenliğini ve ulu-
sal menfaatlerini tanımlarken önceliği, 19. yüzyılın sonu ve
20. yüzyılın başında yaşanan olayların ışığında devletin ku-
rulması ve jeopolitik savunmasına vermişlerdir. 20. yüzyıl-
da Türkiye Cumhuriyeti’nin önceliği devletin yeniden kurula-
rak dışa ve içe karşı savunulması üzerine kurulmuştur.
1552’de Kazan’da Rus işgali ile başlayıp 1881’de Türkis-
tan'ın son ordusu olan Türkmen ordusunun yenilmesi ile Aş-
kaabat’ta sona eren Türk yurtlarındaki Rus işgalleri ile
1774’te Küçük Kaynarca ile başlayıp 1921’de Kocatepe Mey-
dan Muharebesi arasında geçen 153 senede yaşanan felâket-
ler, Mustafa Kemal Atatürk’ün önderliğinde Cumhuriyet'i ku-
ran Türk milliyetçilerinin Türkiye’nin menfaatleri ve millî gü-
venliği ile ilgili tanımlamalarını belirlemiştir. Türk milliyetçile-
ri, Türklüğün menfaatini, Türk milletinin takriben 1000 sene
tek başına birleşik Hristiyan Batı uygarlığına karşı meydan
okuması ve sürekli savaşını durdurmakta görmüşlerdir. Tür-
kiye'nin lâik devlet sistemini kabul etmesi bu çerçevede Av-
rupa karşısında bir savunma stratejisidir. Amaç, ulus devlet
modeli çerçevesinde güçlü, zengin ve modern bir millet ör-
gütlemek ve devlet kurmak olarak tespit edilmiştir.
92
 YENİDEN TÜRK MİLLİYETÇİLİĞİ
20. yüzyılın başında belirlenen kurulma ve savunmaya da-
yanan model, ana hatları ile başarılı olmuş; ancak, gerektiği
tarihsel dilimde bir üst aşamaya taşınamadığı ve Atatürk son-
rasında Türkiye’yi yönetenlerin Türk milliyetçiliğinin yenilikçi
ve gelişmeci yönünü körelterek, siyasal anlamda muhafaza-
kâr bir bürokratik milliyetçiliğe dönüştürmeleri neticesinde,
yavaş yavaş etkinliğini yitirmiştir. Böylece, Türkiye Cumhuri-
yeti’nin özünden uzaklaşması ve başarısızlığı süreci başla-
mıştır. Bundan dolayı, 1965’te Atatürk’ten sonra CKMP-MHP
ile ikinci kez Türkiye’nin gündemine gelen siyasal Türk milli-
yetçiliği, Türkiye’nin önüne büyük bir yeniden yapılanma
programı koymuştur.
Ancak, 1980’e kadar fikrî üretkenliğini istenen ölçüler için-
de olmasa dahi sürdüren siyasal Türk milliyetçiliği 1980-2003
arasındaki durgunluğunu aşarken, 1923 ve 1965’tekine ben-
zer bir radikal reformcu atılım ile ortaya çıkmalıdır. Bu çerçe-
vede yukarıda değindiğimiz gibi, Türk milliyetçiliğinin ulusal
güvenlik ve millî menfaat tanımlamaları ve bunların araçları
konusundaki teorik alt yapısı yeni bir zemine taşınmalıdır.
Yeni ulusal güvenlik ve menfaat tanımlamalarını yaparken
öncelikle tespit edilmesi gereken, Türkiye’nin millî düzlem-
deki temel çelişkisi ile bölgesel ve küresel temel düzlem-
deki çelişkilerdir. Bunların doğru tespitleri yapılmadan, Tür-
kiye için Türk milliyetçilerinin yeni ulusal güvenlik ve menfa-
at tanımlaması yapmaları mümkün değildir. Bu tanımlamala-
rın ışığında, Türkiye için Avrupa Birliği gibi mucize çözümleri
bir yana bırakarak, daha fazla çalışma, daha fazla üretme,
daha fazla yaratma, daha dürüst bir toplum hedefini esas
93
Prof. Dr. Ümit ÖZDAĞ
alan binlerce soruna binlerce cevap verme yaklaşımı ile Türk
milletinin önüne çıkmalıyız.
21. yüzyıla girerken, Türk milliyetçiliği Türk milletinin ken-
disine olan inancını tazelemesi hareketi olmalıdır. Türk milli-
yetçiliği, son dönemde Türk toplumunun kendine olan inan-
cını kırıcı politika ve tutumlara karşı açılmış bir mücadele ol-
ma niteliğini taşımalıdır. Bu savaşı fikrî plânda yürütürken,
Türk milliyetçiliği fikirleri yasaklamaya kurgulanmamalı, aksi-
ne Türk milliyetçiliğinin büyük entellektüel gücüne güvenile-
rek, Türkiye’nin düşmanları önce fikrî plânda yenilmelidir.
Milliyetçiliğin zor, zahmetli ve acılı bir yaşam tarzı olduğunu
bugünlerde özellikle hatırlayan Türk milliyetçilerinin unutma-
ması gereken önemli bir nokta da, tarihin Türk milliyetçileri-
ni haklı çıkardığıdır. Gelecek de Türk milliyetçilerini haklı çı-
karacaktır.
Türkiye’de Temel Çelişki
Temel kriz, Türkiye Cumhuriyeti ile yurttaşları arasında ya-
şanan, “inanç ve bağlılık/sadakat” krizi13 ile AKP iktidarının
temsil ettiği “millî kimlik krizi”dir. Devletin yurttaşlarına
olan inancı azalmakta, gittikçe daha geniş halk kitleleri dev-
let tarafından “şüpheli”, en azından “güvenilmez” olarak
görülmektedir. Öte yandan Türk halkının geniş kesimlerinde
son 1000 sene içinde nadir ölçüde görüldüğü şekli ile devle-
te bağlılık/sadakat bağı zayıflamaktadır.
13
Burada sadakat ile modern bir hukuk devleti yurttaşlarının devletin anayasal
sistemine ve varlığına bağlılığı kastedilmektedir. Yoksa, devlet-kul ilişkisi de-
ğildir ifade edilmek istenen.
94
 YENİDEN TÜRK MİLLİYETÇİLİĞİ
Halkın geleceğe olan umudunun azalmasını, soyguncu si-
yasal yapılanmadan tiksinmesini, haklarının ihlal edildiğini
görmesini bu sadakat krizinin başlıca nedenleri olarak görebi-
liriz. Şimdiye kadar olduğu gibi gelecekte de Türkiye’nin “za-
yıf yumuşak karnı” olan/olacak olan inanç ve sadakat ile
millî kimlik krizinin Türk milliyetçileri tarafından telâfi edilerek
Türkiye’nin güç unsurları hâline getirilmesi gerekmektedir.
Ancak, 1980’lerde PKK’nın saldırıları ile başlayan ve Türk
millî dokusunda çok büyük hasarlar bırakan etnik bölücülük
ve etnik-merkezli politikalar da inanç/sadakat krizinde çok
önemli bir rol oynamaktadır. AB’ye tam üye olma sürecinde
hukuksal yapımızda yapılan değişikliklerle, ulus devlet yapı-
sından etnik merkezli bir devlet yapılanmasına ilk adımlar
atılmıştır. “Millî kimlik krizini” temsil eden AKP hükümetinin
etnik merkezli yapılanmaları güçlendirecek ve önümüzdeki
yıllarda politik özerklik/federasyon söylemlerini gündeme ge-
tirecek politik/idarî düzenlemeleri kamu yönetiminde reform
başlığı altında gündeme taşıdığı düşünülür ise etnik temelli
bir inanç/sadakat krizi yükselecektir.
Etnikleşme sürecinde ortaya çıkacak en önemli sorun, et-
nik grupların merkez-kaç eğilimlerine Türk halkının “Türk
sorunu” ile cevap vermesi olacaktır. “Ne mutlu Türküm di-
yene” paradigması zayıfladıkça yerini “Ne mutlu Türk ola-
na” paradigması kaçınılmaz olarak alacaktır. Hatta, bu süreç
derinden, ancak belirgin bir şekilde başlamıştır. Özetle, bir
yandan idarî/politik özerkleşme ve Türk üst kimliğinin bilinç-
li bir şekilde zayıflatılması, öte yandan Türk milliyeti anlayışı-
nın tepkisel olarak ortak tarih/kültür şuurundan etnikleşen
95
Prof. Dr. Ümit ÖZDAĞ
bir milliyetçiliğe kaymasının ülkemizi götüreceği yer etnik bir
çatışma, bir “Türk Kerbelâsı”dır. Bu noktada vurgulanması
gereken bir başka önemli husus da millî kimlik krizi şeklin-
deki temel çelişki, Türkiye’nin iç dinamiklerinden çok dış di-
namikler tarafından harekete geçirilmiş, ısrarla ve ustalıkla
geliştirilmiş bir iç çelişki niteliği taşımaktadır.
Etnik yapılanmaya parallel olarak gerçekleşen bir alt kül-
türel bölünme süreci de dinsel/mezhepsel/tarikat/cemaat
süreçlerinde gerçekleşmektedir. Elinde bulunan Diyanet İşle-
ri Başkanlığı, İlâhiyat Fakülteleri ve İmam Hatip Okulları gibi
İslamı doğru anlatmak ve öğretmek için büyük imkân sağla-
yan araçları kullanamayan; hatta anlamayan devlet, sahip ol-
duğu ve devletin kuruluş ilkelerine yabancılaşmış bir “steril
lâiklik” anlayışı ile dinsel yapılanmalar karşısında büyük bir
panik sergilemektedir. Alevî yurttaşlarımızı da kazanamayan
devlet, özellikle Alevî gençlerin kimlik krizine girerek terör
örgütü saflarına katılmasını kolaylaştırmaktadır.
Yukarıda saydığımız ve devlete ait olan mekanizmalar dev-
let tarafından kullanılmayınca dinsel/mezhepsel/tarikat/ce-
maat yapılanmaları bu süreçlerden daha etkili bir şekilde is-
tifade etmektedirler. Sonuçta devlet “porselen dükkânına gi-
ren fil gibi” davranmakta ve gösterdiği tepkiler ile yurttaşların
bir bölümünün yabancılaşmasına ve sadakat krizine girmesi-
ne yol açmaktadır.
Türkiye’nin temel çelişki sürecini daha da vahim bir duru-
ma getiren AKP’nin iktidar olmasıdır. AKP, İstiklâl Savaşı ve
Türkiye Cumhuriyeti’nden dinî kisve arkasına saklanan “et-
nik temelde bir intikamı” temsil etmektedir. Türk Devrimi,
96
 YENİDEN TÜRK MİLLİYETÇİLİĞİ
İstiklâl Harbi ile Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşunun oluş-
turduğu bir bütündür. İstiklâl Savaşı, 1774’te Küçük Kaynar-
ca anlaşması ile Batı Türklüğü’nü oluşturan Osmanlı Türk im-
paratorluğu'nun Avrupa’dan başlayan geri çekilişinin durdu-
rulduğu savaştır. İstiklâl Savaşı, Türklüğün nihaî tasfiyesinin
engellendiği savaştır.
Türk milliyetçiliğinin büyük direnişi olan İstiklâl Savaşı'nı
Türk milliyetçiliğinin eseri olan Türkiye Cumhuriyeti’nin ku-
rulması izler. Mustafa Kemal Paşa, İstiklâl Savaşı'mızın Türk
milliyetçiliğinin eseri olduğunu, Mehmed Emin Yurdakul’un
Anadoluya geçmesi üzerine kendisine çektiği şu telgraf ile di-
le getirir:”Türk milliyetseverliğinin ilâhî müjdecisi olan şiirle-
riniz, bugünkü mücadelemizin kahramanlık ruhuna doğuş uf-
ku oluşturmuştur.”
Türkiye Cumhuriyeti, birleşik Hristiyan medeniyeti ile ta-
rihte emsali görülmemiş ve 860 seneden fazla süren bir sa-
vaş gerçekleştiren Türk milletinin yaralarını sarması, tekrar
güçlenmesi için bir arayışı temsil eder. Bu anlamda Misak-ı
Milli eğer etrafımızı saran dağlar ise Misâk-ı Millî’nin içindeki
ülke de bizim için ikinci bir Ergenekon’dur. Türkiye Cumhu-
riyeti’nin dayandığı ideoloji de Türk milliyetçiliğidir. Mustafa
Kemal Atatürk’ün üzerinde Ziya Gökalp kadar etkili olabilen
hiçbir düşünür yoktur. Prof.Dr. Mehmet Kaplan, “Bu yıllarda
Gökalp’in en heyecanlı okuyucularından birisi, daha sonra
Türkiye’de en büyük sosyal reformları yapacak olan Mustafa
Kemal’dir” demektedir.
Cumhuriyet'imizin kuruluş yılı ile Ziya Gökalp’in olgunluk
eseri Türkçülüğün Esasları'nın yayınlanış yılı 1923 olması hoş
97
Prof. Dr. Ümit ÖZDAĞ
bir tesadüfün ötesinde teori ve eylemin zirveye doğru buluş-
masını temsil etmesidir. Türk Devrimi'nin önderi Mustafa Ke-
mal Atatürk’ün “Türklük, benim en derin güven kaynağım, en
engin övünç dayanağım oldu” derken, Türkiye Cumhuriye-
ti’nin dayandığı felsefeyi de ortaya koymuştur.
Türkiye Cumhuriyeti'nin modern bir ulus devlet olarak şe-
killendirilmesi çerçevesinde gerçekleştirilen çalışmaların kö-
keninde Gökalp’in millet ve modern bir millî teşkilâtlanma
için önerdikleri vardır.Bunlardan yola çıkan Mustafa Kemal
Atatürk, “Türkiye Cumhuriyeti’ni kuran Türk halkına Türk mil-
leti denir. Dünya yüzünde ondan daha büyük, ondan daha es-
ki, ondan daha temiz bir millet yoktur ve bütün insanlık tari-
hinde görülmemiştir” diyerek, Türk Devrimi’nin Türk milleti
anlayışını ortaya koymuştur.
1944’ten itibaren Türk milliyetçiliğinin Türkiye Cumhuriye-
ti’nin kurucu ideolojisi olmaktan çıkması, içi boş bir bürokra-
tik milliyetçiliğe, içinde Atatürk’ten başka her şeyin bulunduğu
bir Atatürkçülüğe dönüşmesi süreci, 1990’dan sonra açık bir
Türkiye Cumhuriyeti düşmanlığına ulaşmıştır. Bu çerçevede
kendilerine 2. Cumhuriyetçi adını takan, liberal, İslâmcı, sos-
yalist, etnikçi görünümlü hareketler, İstiklâl Savaşı ve Türkiye
Cumhuriyeti’nin kazanımlarının ortadan kaldırılması konusun-
da her türlü işbirliğine girmişlerdir. 12 Eylül öncesinde Mark-
sist-Leninist öğreti arkasına gizlenen azınlık ırkçısı bölücülük,
12 Eylül sonrasında, dağlarda terör örgütü PKK ile, şehirlerde
ise ikinci Cumhuriyetçi oluşumlarla Türkiye’ye saldırmıştır.
Bütün bu ikinci Cumhuriyetçi saldırıların ortak hedefi, Tür-
kiye Cumhuriyeti ulus devletini, üniter devlet yapısını terk et-
98
 YENİDEN TÜRK MİLLİYETÇİLİĞİ
meye zorlayarak, Türkiye’yi çok uluslu, çok kültürlü, etnik mer-
kezli federal bir devlet yapılanmasına sürüklemek olmuştur ve
olmaya devam etmektedir. Avrupa Birliği süreci çerçevesinde
gerçekleşen Uyum Yasaları’nın kabulü, Türkiye’nin etnikleştiril-
mesi ve federalleştirilmesinin önünü açmış, Türkiye Cumhuri-
yeti’nin kuruluş esaslarının tasfiyesi sürecini hızlandırmıştır.
AKP’nin iktidara gelişi, Türkiye Cumhuriyeti ulus-devleti ile
ikinci Cumhuriyetçiler arasında yeni bir mücadele boyutunu
temsil etmektedir. Çünkü, AKP, İslâmî, muhafazakâr-demok-
rat görünümü ardında, Türk Devrimi’nden alınacak etnik bir
intikamı temsil etmektedir. AKP lideri ve yakın çevresi ile bu
partinin üst düzey yönetimi büyük bir “millî kimlik sorunu”
içindedirler. AKP liderinin ve yakın çevresinin içinde olduğu
“millî kimlik sorunu”, Türkiye için bir “ulusal güvenlik
tehdidi” oluşturmaktadır.
Çünkü ulus devletler için “millî kimlik” sadece bir kim-
lik/pasaport meselesi değil, onun çok ötesinde bir “ulusal gü-
venlik meselesi”dir. Oysa AKP lideri ve yakın çevresi, Türkiye
Cumhuriyeti anayasalarının tanımladığı anlamda kendilerini
“Türk” saymamaktadırlar. AKP lideri, millî bir kimlik benimse-
meyi reddetmekte, “Türk kimliğini kabul etmemeyi” öteki
dünyada “bize milliyetimizin değil, Müslüman olup olmadığı-
mızın” sorulacağı kabulüne dayandırmaktadır. AKP lideri, za-
man zaman da Türk millî kimliği yerine, içini doldurmadığı
bir “Türkiyelilik” koymaktadır. “Bir kültürün dominant
kültür olmasına karşıyız” diyecek kadar Türk kültürüne
düşmanca tavır sergileyen bir liderin önerdiği Türkiyeliliğin
içinde Türk yoktur.
99
Prof. Dr. Ümit ÖZDAĞ
Özetle, AKP’nin hukukî yoldan karşı-devrim stratejisi Tür-
kiye için büyük bir tehdit oluşturmakta, devlet-millet-sada-
kat-inanç krizine, iktidar-devlet-millet boyutunu eklemekte-
dir. İktidar-devlet-millet krizinin önümüzdeki dönemde
ağırlaşması, devlet-millet-sadakat-inanç krizini hafifletebile-
cek olmak ile birlikte, tamamen ortadan kaldırmayacaktır.
Bir devletin yurttaşlarının sadakati olmadan güçlenmesi
nasıl mümkün değil ise bir yurttaş da devleti kendisine gü-
venmez ise ona sadakatini uzun süre sürdürmesi mümkün
değildir. Türkiye’nin etnik ve dinsel süreçlerden kaynaklanan
inanç-sadakat krizi ile AKP’nin temsil ettiği millî kimlik krizini
aşması kaçınılmaz ana sorun olma niteliğine sahiptir.
Bu noktada AKP’nin uluslararası sistem ve özellikle
de Büyük Orta Doğu Projesi (BOP) içindeki işlevinin üze-
rinde durmak gerekmektedir. ABD’nin BOP’nin önemli bir
bölümünü Orta Doğu'nun demokratikleştirilmesi oluşturmak-
tadır. Amerikalıların demokratikleşme/demokratikleştirme
konusunda geçmiş deneyimlerinden çok şey öğrendikleri ve
kazanımlarını yeni uygulamalara aktırdıkları görülmektedir.
Türkiye’nin bu krizi yaşarken, önümüzdeki dönemde içine
gireceği yeni bir ağır sosyal-ekonomik bunalımı artık mevcut
yapısı ile aşmasının gittikçe daha zor olduğu görülmektedir.
Cumhuriyet'in iyice zayıfladığını, millî kimlik, sadakat ve
inanç krizlerinin, zirveye çıktığını gören iç ve dış çevreler,
Türkiye’nin “çözülmesi” ve federal bir modelde yeniden ya-
pılandırılması için her büyük toplumsal kaosdan bile istifade
etmeye çalışabilirler. Burada sadece durumun ne kadar va-
100
 YENİDEN TÜRK MİLLİYETÇİLİĞİ
him olduğunu göstermek amacı ile ortaya atılmış olan bu tes-
pitin bilim çevrelerinde tartışıldığının altını çizmek gerekmek-
tedir.
Türklerin Anadolu coğrafyasına üçüncü kez gelişlerinin
üzerinden 1000 sene geçmiştir ve Türkler Anadolu coğrafya-
sında kesintisiz 1000 sene egemen olan tek millettir. Türkle-
rin Anadolu’daki 1000 yıllık egemenliğinde, devlet-millet kay-
naşması, karşılıklı inanç-sadakat çok önemli bir rol oynamış-
tır. Bermuda şeytan üçgeni de diğebileceğimiz, Kafkaslar-Bal-
kanlar-Orta Doğu arasına sıkışmış olan Anadolu, yüzlerce bü-
yüklü-küçüklü halka mezar olmuş bir coğrafyadır. Bu coğraf-
yanın temel özelliklerinden birisi Anadolu’nun sınırlarından
başlanarak savunulmasının çok zor oluşudur. Ayrıca, bu coğ-
rafya buraya yerleşen güçlü uluslara Anadolu’dan hareket ile
çevreye yayılma imkânı vermektedir.
Cumhuriyet ile Türk milleti, savunulması zor olan bu coğ-
rafyaya çekilmek zorunda kalmıştır. Bu sınırlar içinde geçmiş
bin yılda olduğu gibi varlığımızı sürdürebilmenin ön şartı uy-
gulanacak bütün politikalarda halk desteğinin alınabilmesi,
Türkiye Cumhuriyeti Devleti ile Türk vatandaşları arasında
hızla ve güçlü bir karşılıklı inanç ve bağlılık/sadakat ba-
ğının oluşturulmasına bağlıdır.
Türk milliyetçileri, güven diyebileceğimiz bu ortamın sağ-
lanması için, devlete olan sadakati artıracak politikaları geliş-
tirirken devletin de halka duyduğu inancı ortaya koyacak po-
litikalar tespit etmelidirler. Kararlı ve bağımsızlıkçı bir tavırla
Türk milliyetçileri, Türkiye Cumhuriyeti'ni kuruluş esaslarını
esas alarak, etnik ve dinsel çözülme süreçlerini aşacak me-
101
Prof. Dr. Ümit ÖZDAĞ
kanizmaları oluşturarak, sağlıklı bir millet-devlet ilişkisini
tekrar kuracak radikal reformlar gerçekleştirmek zorunda-
dırlar.
Devlet, yurttaşlarını dinî inançlarından dolayı tehdit olarak
görmemelidir. Türkiye’de yaşanan cemaat-tarikat süreci ve
buna kısmen bağlı olarak gelişen dinin siyasallaşması, ülke-
mizin yaşadığı çarpık kentleşme ile koşut olan ekonomik
buhranın bir sonucu olarak ortaya çıkan bir görünümdür.
Hangi nedenle olur ise olsun bu sürecin bir parçası olan in-
sanların yurttaş olmaktan doğan haklarının kısıtlanmasının
ve polisiye önlemlerin hiçbir çözüm olmadığı aksine millet-
devlet çelişkisini güçlendirdiği görülmektedir. Keza, Alevî
yurttaşlarımızın Türk millî bütünlüğüne daha güçlü bir şekil-
de bütünleştirilmesi için herhangi bir çaba içinde olunmama-
sı büyük bir hatadır.
Öte yandan dış dinamiklerin etkisi ile Türk devlet yöneti-
mine önce KGB tarafından, etnojenez tezine dayanan, Türki-
ye’nin bir mozaik olduğu efsanesi kabul ettirilmiştir. Son dö-
nemde ise yeni bir tez gündeme getirilmiştir. Bu yeni tez, Al-
man istihbarat servisinin ürünüdür. Yeni tezin yaratıcısı, Al-
man Devleti'nin araştırma kuruluşu olan Orient Enstitüsünün
Müdürü ve Alman askerî istihbaratının elemanı olan Prof. Dr.
Udo Steinbach’dır. U. Steinbach’a göre “Sorun, Atatürk’ün bir
paşa fermanıyla yarattığı yapay ürün olan Türk Devleti ve
Türk ulusudur. Sorun, Kemalizm ve Kemalizmin ulusçuluk ve
lâiklik ilkeleridir. Sorun, uyduruk, zorlama ve yapay Türk ulu-
sudur. Böyle bir ulus yoktur. Olmadığını Türkiye’de yaşayan
Türk-Kürt, Müslüman-lâik, Alevî-Devlet çatışmalarında gör-
102
 YENİDEN TÜRK MİLLİYETÇİLİĞİ
mekteyiz. Bu uyduruk ulusu Atatürk nasıl kurdu? Önce Erme-
nileri yok ettiler, sonra da Rumları.”14 Ancak bu tezin sadece
Steinbach tarafından savunulduğunu düşünmek yanlıştır. Ak-
sine bu tezin Batı Avrupalı oriyantalist sosyal bilimciler ara-
sında hızla yayıldığı görülmektedir.15
Steinbach’ın ve diğer Batı Avrupalı literatürün savunduğu
yapay Türk milleti tezi, 2002 başında resmî plâtforma taşın-
masının ilk deneyimini yaşamış; İsveç Büyükelçiliği İzmir’de
düzenlediği toplantıda “Türk ulusu diye bir ulus yoktur; sade-
ce Türkçe vardır” tezini savunan bir kitapçığı dağıtmıştır.
1990-95 yıllarında İsveç’in İstanbul Başkonsolosu olan Büyü-
kelçi Kaj Falkmen’in yazdığı ve ön sözü İsveç Başbakanı Gü-
ran Presson tarafından kaleme alınan kitap, İsveç Devleti'nin
yayınevi olan İsveç Enstitüsünce 2000 yılında basılmıştır. Ya-
zar şöyle diyor: ”Araştırmacılar, Türk sözcüğünün bir halk
grubu veya bir ulusun değil de bir dil grubunun adı olduğu-
nu ileri sürmektedirler... Atatürk ulusal bir devlet olan Türki-
ye’nin sınırları içerisinde yaşayan herkesin Türk olduğunu ka-
14
Aslında Udo Steinbach’ın tespiti tarihsel plânda hiç de yeni değildir ve sade-
ce Türkiye Cumhuriyeti sonrası Türk tarihi ile ilgili bir tespit de değildir. Bu
tespitin kökeninde Avrupa düşüncesinde Türk'e karşı derin aşağılık komplek-
sinin izleri yatmaktadır. Albert Sorel, Steinbach’dan çok önce şöyle demekte-
dir: Bir Türk milleti asla mevcut değildir, sade düşman ahali ortasında çadır
kurmuş bulunan fatihler vardır; Türkler bir devlet değil, fakat yalnız fütühat
için bir değeri bulunan ve durmaya mecbur olur olmaz dağılmaya meyil gös-
teren bir ordu teşkil ederler. Albert Sorel, Avrupa ve Fransız İhtilâli, C:I-II,
s.353’den naklen Hocaoğlu, D., age,s. 385.
15
Bu konuda Tamer ve Andrea Bacınoğlu çiftinin Modern Alman Oryantalizmi-
Alman Yayıncılığının Türkiye Tablosu, ASAM Yayınları, (Ankara, 2001) mü-
kemmel bir çalışmadır ve bütün Alman yazımının ustaca bir taranması sonu-
cu oluşmuştur.
103
Prof. Dr. Ümit ÖZDAĞ
rarlaştırmıştır.” Önümüzdeki yıllarda Avrupa ve AB kaynaklı
olarak bu tez, bütün Avrupa’daki değişik kaynaklardan dalga
dalga gelecektir. Çünkü eğer bir Türk milletinin olmadığı be-
yinlere işlenebilir ise Türklere ve devletlerine yapılacak her
şey meşru bir temele oturacaktır.
Bu sürecin Türkiye içersinden de bilinçli-bilinçsiz destek-
lendiği görülmektedir. Türk Millî Eğitim Bakanlığı, bir yandan
Türk tarihini yeni bir bakış açısı ile daha insancıl temeller
üzerinde öğretme projesi geliştirirken, diğer yandan Tarih
Vakfı ciddî bir şekilde millî tarih eğitiminin terk edilerek, böl-
gesel tarih eğitimine geçilmesini savunmaktadır.16 Oysa ulus-
lara şahsiyetlerini, etnik yapılarına katılan tarih duygusu ve
mazi şuuru verir. Tarihten kopan uluslar soy hasletlerini ko-
rusalar dahi soy şahsiyetlerini kaybederler.Uluslar yaşama gü-
cünü milliyet duygusundan alırlar. Bu duyguyu, bu şuuru ya-
ratan tarihtir.
Şimdi Millî Eğitim Bakanlığı, Tarih Vakfı Toplumsal Tarih
Dergisi, bir grup mankurtlaşmış17 entel, Türklerin tarihini yen-
mek ve yok etmek görevini üstlenmiş durumdadırlar. Binler-
ce yıllık Türk edebiyatına yapılabilecek en büyük saldırıyı ger-
çekleştiren ve Türk edebiyatını, 60 yıla sığdırmaya çalışan Mil-
16
Tarih Vakfı tarafından savunulan yaklaşım ideolojik olduğu gibi bilimsel de
değildir. Batı Avrupa’da belgelerin tasnif ve incelenme/yorumlanmasına da-
yalı ulusal tarih yazımının belgelerin nerede ise tükenmesi sonrasında yönel-
diği bölgesel/toplumsal tarih araştırma ve yazımı milli tarihin karşıtı değil ta-
mamlayıcısı bir alandır ve bu alandan elde edilen kazanımlar ile milli tarihin
yeniden yazılmasını, geliştirilmesini hedeflemektedir. Tarih Vakfı ise bölge-
sel/sosyal tarih anlayışını ulusal tarihe karşıt olarak sunmaktadır.
17
Mankurt Türk mitolojisinin bir figürüdür. Bir insanın bilincini, anılarını yitirdi-
ği durumu ifade eder.
104
 YENİDEN TÜRK MİLLİYETÇİLİĞİ
lî Eğitim Bakanlığındaki mevcut Türkiye ve Türk düşmanı zih-
niyetin, edebiyatımızdan sonra kutlu tarihimize de saldırması
hiç de şaşırtıcı değil. TÜSİAD'ın görev alanı ile hiçbir ilgisi yok
iken alternatif tarih ve coğrafya kitapları yazdırtması da Türk
tarih ve ülkesine yapılan düşünsel saldırının bir parçısıdır.
Bu sürecin bir bölümünü de Türk milleti kavramının aşağı-
lanması oluşturmaktadır. Basın mensupları ve aydınlar arasın-
da Türk ulusuna hakaret etmek bir moda olmuştur. Psikolojik
savaş yöntemleri kullanmada deneyimli düşman karargâhları-
nın bu amaçla kiraladığı, güdümlediği, etkilediği medya ile
yurttaşlarımızın dimağlarına, aziz Cumhuriyet'imizin kuruluş
esaslarına, millî bütünlüğümüzü temsil eden değerlere, Türk
tarih tezlerine; dil, din, yurt, menşe, soy, kültür, kader ve emel
birliği ile yekpare bir millet olma şuuruna, Türkiye ve Türklük
ülküsüne sürekli ve sistemli bir şekilde saldırılmaktadır.
Özetle, medyanın Türk milletine, lâik millî demokratik Cum-
huriyet'e düşmanlığı belirgin önemli bir kesiti, mer’i yasaları hi-
çe sayarak mütareke dönemindeki işbirlikçi levanten basından
daha cüretkâr bir üslûp ve içerikle; Cumhuriyet'imizin temel
değerlerine, millî birlik ve dayanışmaya, bağımsızlığa, Türk ulu-
suna modası geçmiş fikirler diye saldırı halindedir.18
18
Bu saldırıların aslında hiç de yeni olmadığı ve Batılı güçlerin bağımsızlık ve
egemenlik gibi kavramları hep modası geçmiş gibi göstermek istediklerini
görmekteyiz. Lord Curzon, kendisi ile saatlerce tartışan İsmet Paşa ile yine
yıpratıcı bir toplantıdan çıktıktan sonra kendisini bekleyen yardımcılarına
şöyle demiştir: “Dört korkunç saatten beri burada oturduk ve İsmet her sö-
zümüze şu bayat ve adi kelimelerle cevap verdi: bağımsızlık ve ulusal
egemenlik” John Grew, İlk ABD Büyükelçisinin Türkiye Hatırası, s.50-51’den
nakleden Aydoğan, Metin, Bitmeyen Oyun ve Türkiye’yi Bekleyen Tehlikeler,
6.Basım Otopsi Yayınları (İstanbul, 2002), s.205
105
Prof. Dr. Ümit ÖZDAĞ
Oysa, Türkiye ne bir mozaiktir ne de Türkler üretilmiş
bir millettir. Millî kimlik krizine neden olan dış güdümlü ve
dış destekli çok küçük bir azınlıktır. Evinde Kürtçe konuşur-
ken, bir millî maç sonrasında ağlayarak evinin penceresinden
Türk bayrağı sallayan insanlarımızın sayısı, kaderlerini Türk-
lükten, Türkiye Cumhuriyeti’nden ayırmak isteyen kandırılmış
biçare insanlarımızdan hâlâ çok fazladır. Türkiye'nin birliğini
savunmak için savaşan Kürtlerin sayısı hep PKK'dan kat ve kat
fazla olmuştur. Ve bugün PKK'nın siyasal kolunun seçimlerde
aldığı oy bir iki il dışında bütün psikolojik baskılara rağmen di-
ğer partilere verilen toplam oyun altındadır.
Türk milliyetçileri, demokratik bir hukuk devleti çerçevesi
içinde millî devletin varlığının asla tehdit altında kalmasına
izin vermeden, Türk kimliğini bir yandan Türkiye Cumhuriye-
ti Devleti'ni kuran halkın kimliği olarak görmeye devam eder-
ken, öte yandan Türk kimliğinin, tarihin en kıdemli millî kim-
liklerinden birisi olarak, bir Avrasya kimliği şeklinde Türki-
ye’yi çok aşan bir alana yayıldığının bilinci içinde hareket et-
melidirler.
Son dönemlerde bazı milliyetçi aydınlarımızı kapsayıcı şe-
kilde başlayan ve kendisini Türkiye Cumhuriyeti Devleti'ni ku-
ran halkın dışında gören küçük gruplara karşı özür dileyici
tavrın hiçbir anlamı yoktur. Türkler ne uzak geçmişte ne de
Cumhuriyet döneminde kimseden özür dilemelerini gerekti-
recek bir şey yapmamışlardır.
Türk milleti, sahip olduğu büyük tarih bilinci ile devletin
olmadığı yerde onurun da olmayacağını bilerek, devlete en
fazla sahip çıkan milletlerin başında gelmektedir. Bundan do-
106
 YENİDEN TÜRK MİLLİYETÇİLİĞİ
layı, Türk milliyetçilerinin Türk halkını kazanmaları, mevcut
inanç-bağlılık/sadakat krizini aşmaları hiçte zor değildir.
Bölgede Temel Çelişki
Türkiye, bölgesinin belirlenmesi en zor ülkelerin başında
gelmektedir. Birçok ülke ancak bir jeopolitik alt sisteme dâ-
hil iken Türkiye birkaç bölgesel sistem içinde temsil edilmek-
te, bunların hepsindeki gelişmelerden doğrudan etkilenmek-
tedir. Dünya üzerinde bu kadar çok bölgedeki gelişmeleri
bünyesine emen, onlardan bu kadar köklü bir şekilde etkile-
nen başka ülke yoktur. Bu anlamda Türkiye, Avrupa, Balkan-
lar, Kafkaslar-Orta Asya ve Orta Doğu alanlarındaki değişim-
lerden etkilenmeye devam edecektir. Fakat, önümüzdeki 20
yılda Türkiye’yi en fazla etkileyecek dinamiklerin Orta Do-
ğu’nun Irak savaşı ile başlayan yeniden şekillendirilmesi sü-
recinden kaynaklanacağı anlaşılmaktadır.
Irak savaşı, Orta Doğu’daki Kürt dinamiklerini büyük
ölçüde serbest bırakmış ve bu dinamikler bölge ülkele-
ri öncelikle de Irak, İran, Suriye ve Türkiye için temel çe-
lişki hâline gelmiştir. Kürt dinamiğinin Orta Doğu politika-
sına bu şekilde girişi beraberinde birçok öngörülür ve (şu an-
da) öngörülmez sonucu getirecektir. Kürt dinamiğinin, yuka-
rıda açıkladığımız Türkiye’de PKK’nin Türk millî bünyesi üze-
rinde yaptığı tahribat göz önüne alındığında, ülkemiz üzerin-
de yıkıcı etkiler yapması kaçınılmazdır. Önümüzdeki yıllarda
eğer ABD Irak’ta bütün Araplara örnek olacak “federal”,
“demokratik” ve “zengin” bir Irak oluşturabilir ise Türkiye
de bölge ülkeleri ile birlikte ağır bir baskı altına alınmış ola-
107
Prof. Dr. Ümit ÖZDAĞ
caktır. Irak’ta Kerkük, Süleymaniye ve Zaho’da kişi başına ge-
lirin 5.000 ABD Doları'na çıkması durumunda Diyarbakır,
Mardin ve Cizre büyük bir merkez-kaç süreçle karşı karşıya
kalacaklardır. KKTC’de yaşanananlar bu açıdan çok öğretici
olmuştur.
Daha açık bir ifade ile, Güneydoğu kentlerimizde örtülü
operasyonlar ve Irak'taki fiilî durum ile teşvik edilecek onbin-
lerce yurttaşımızın toplanarak federasyon veya Irak ile birleş-
mek isteyen gösterilerde bulunması eğer olaylar bugünkü
akışına bırakılır ise hiç de şaşırtıcı olmayacaktır.
Kürt dinamiğinin Türkiye ve İran'da ayrılma süreçlerini di-
namitlemesi gerçekleşir ise ortaya yavaş yavaş gelişen Azerî
Türk milliyetçiliği dinamiği çıkacaktır. Bu durumda İran’ın
varlığını koruması imkânsız hâle gelecek, Kürtler ve Azeri
Türkleri İran’dan ayrılarak kendi devletlerini oluşturacaklar-
dır. Kürtlerin, Irak’tan ayrılmaları Irak’ı bir Şiî devleti hâline
getirirken, Kürtlerin ve Azerilerin İran’dan ayrılmaları İran’ı
bir güç olmaktan tamamen çıkaracaktır. Kürtlerin, İran’dan
ayrılmalarının bir diğer sonucu da İran’ın bir Fars-Türk fede-
rasyonu/konfederasyonu şeklinde yeniden yapılanarak varlı-
ğını sürdürmesi ihtimalidir.
Ancak bölge ile ilgili yapılacak bütün hesaplamalarda göz
önünde tutulması gereken bir husus da, Orta Doğu'da hemen
hiçbir şeyin kesin olarak öngörülemeyeceğidir. Arap-İsrail ba-
rışının gerçekleşmemesi, Şiîlerin kontrol dışına çıkması, El-
Kaide ve benzeri örgütlerin küresel çapta stratejik terör sal-
dırıları, Kürtlerin gündemden düşmesini de beraberinde geti-
rebilir. Ancak, her durumda Kürt meselesi gelecek on yılda
108
 YENİDEN TÜRK MİLLİYETÇİLİĞİ
da Türkiye için bölgesel temel çelişki olmaya devam edecek-
tir.
İkinci bölgesel nitelikli meydan okuma, Avrupa Birli-
ği sürecinden kaynaklanmaktadır. Türkiye’nin Avrupa Bir-
liği’ne tutku niteliği taşıyan tam üye olma isteği, Avrupa Birli-
ği’nin Türkiye üzerinde hegemonik bir kontrol oluşturmasına
neden olmuştur. Avrupa Birliği, Ankara’nın içinde bulunduğu
zaaftan faydalanarak bu süreçte Türkiye’yi federal bir yapıya
sürüklemekte, aynı zamanda Türkiye’nin Kıbrıs ve Ege’de ve-
receği tavizlerle jeopolitik bir güç olmaktan çıkarmaya çalış-
maktadır.
Türk milliyetçilerinin artık milliyetçiliği bir iç politik süreç
olarak bölgesel ve küresel gelişmelerden ayrı düşünmesi/çö-
zümlemesi döneminin tamamen kapanması ve gerçekçi, çö-
züm merkezli bir plâtforma taşıması gerekmektedir.
Küresel Temel Çelişki
Türkiye’nin küresel düzlemde temel çelişkisi, küreselleş-
menin sonuçları ile başa çıkamayan, bu sonuçları millî men-
faatlerimiz çerçevesinde kullanamayan bir ekonomik, poli-
tik, askerî, kültürel yapılanma içinde olmamızdır. Bu devam
ettikçe, Türkiye’nin 21. yüzyılda başarılı olması mümkün gö-
rünmemektedir. Türkiye, küreselleşmenin ekonomik,
kültürel ve politik meydan okumalarına cevap verebile-
cek küresel nitelikli bir millî çözümü üretmek zorunda-
dır.
109
Prof. Dr. Ümit ÖZDAĞ
Modern bir bilgi toplumuna dönüşmeyen hiçbir toplumun
21. yüzyılda ciddî bir etkinlik kazanma şansı yoktur. Bunun
anlamı, Türk ulus devletinin 21. yüzyılın gerekleri doğrultu-
sunda yeniden, güçlü ve üretken bir model üzerinde, ileri bir
bilgi toplumu esasında örgütlenme zorunluluğudur. Türk
milliyetçiliği bu çerçevede artık bir üretim ve zenginleş-
me ideolojisine dönüşecek yapılanmayı gerçekleştir-
mek zorundadır.
Bu yeniden örgütlenme sadece devletin yeniden örgütlen-
mesi değil, yurttaş-devlet ilişkilerinin yeniden tanımlanması,
devletin yurttaşa sunması gereken imkânlarla, yurttaşın dev-
lete olan yükümlülüklerinin yeniden tanımlanması alanlarını
da kapsamak zorundadır. Çünkü sadece Türk Devleti değil,
genel yapısı ile Türk milleti de küreselleşmenin sonuçları ile
rekabet edebilir durumda değildir.
Türkiye için 21.yüzyılın ilk on yılında temel küresel sorun-
lardan birisinin de ABD’nin Orta Doğu ve Avrasya’da izleyece-
ği politikaların ne ölçüde Türkiye’nin menfaatleri ile uzlaşa-
cağı sorusu oluşturmaktadır. 21. yüzyılın büyük bir bölü-
münde de tek süper güç olarak görünen ABD ile ilişki-
lerini doğru tanımlamayan bir Türkiye’nin ciddî sıkıntı-
lar çekmesi kaçınılmazdır. Diğer bir ifade ile Türk milliyet-
çileri, ABD’nin Türkiye için programını anlamak, bu progra-
mın Türkiye’yi tehdit eden noktalarını tesirsiz hâle getirecek
önlemleri alternatifli senaryolar çerçevesinde almak zorun-
dadırlar.
Türkiye’nin ABD ile ilişkilerinde “temel hatası” ABD’ye
hiç karşı çıkmamış, ABD ile ilişkilerinde menfaatlerini ısrarla
110
 YENİDEN TÜRK MİLLİYETÇİLİĞİ
savunmamış olmasıdır. Bu Washington’da yanlış bir Türkiye
algılaması ortaya çıkarmıştır. Washington, Ankara’nın en ufak
bir millî menfaat savunmasını Amerikan menfaatleri ile çatış-
ma süreci olarak görebilmektedir. Oysa, Türk ve Amerikan
menfaatleri, birçok alanda büyük bir uyuşma içindedir. Mese-
le, her iki tarafın menfaatlerini açık bir şekilde tanımlayacak
ve uzlaştıracak açık yürekliliği göstermesidir. Uzlaşılamayan
noktalarda her iki ülkenin kendi millî menfaatlerini diğerine
zarar vermeden izlemesi en doğru yoldur. Kıbrıs, bunun en
iyi örneğini oluşturur.
Millî, bölgesel ve küresel düzlemdeki temel çelişkilerin
analizinden yola çıkacak olan Türk milliyetçiliğinin yeni bir
yapılanma gerçekleştirmesi kaçınılmaz bir gerekliliktir. Bu ya-
pılanma, bütün temel çelişkilere cevap verecek bir niteliğe
sahip olmalıdır.
Milliyetçilikte Demokratik-Jeoekonomik Yaklaşım
21.yüzyılda ülkemize yönelik millî, bölgesel ve küresel ni-
telikli çelişkilere cevap verebilmek için Türk milliyetçiliğinin
temel hedefi, devletin kurulması ve savunulmasından devle-
tin geliştirilmesi/yetkinleştirilmesi ve etkinleştirilmesi,
toplumun zenginleştirilmesi ve demokratikleştirilmesi anla-
mında jeoekonomik geliştirilmesine dönüşmelidir.
Türkiye Cumhuriyeti'nin geliştirilerek korunması ve jeoe-
konomik savunması için gerçekleştirilmesi gereken reformla-
rın yedi temel alanı kapsaması lâzımdır.
111
Prof. Dr. Ümit ÖZDAĞ
Türk milliyetçiliğinin ideolojik yenilenme sürecinde bu ye-
di süreç üzerinde öncelikle odaklanması kaçınılmazdır. Diğer
bir ifade ile bir yandan temel sorunlarını dayattığı meseleleri
çözerek, tüm Türk dünyasını, tarihi kapsayan, mezhep mer-
kezli bakış açısını geride bırakan, Türk töresi ve İslâm dinine
dayanarak ahlâkî temellerini yükselten Türk milliyetçiliği, öte
yandan yenilenme sürecinde siyasal reform programını da
geliştirmek zorundadır. Aşağıda ileri sürülen yedi süreç, ide-
olojik yenilenmenin politik sonuçları olmalıdır.
Bu reform alanları;
a) Yeniden bağımsızlaşma,
b) Stratejik barış,
c) Ekonomik yeniden yapılanma,
d)Yeniden millî devlet,
e) Demokratik gelişim,
f) İnsan unsurunun moral açıdan inşası,
g) Etkin hukuk devletinin kurulmasıdır.
Bu yedi alanda gerçekleştirilecek radikal reform süreciyle
hedeflenen, Türk Devleti ile yurttaşlarının yaşadıkları temel
kriz ile Türkiye’nin yaşadığı bölgesel ve küresel boyutlu kriz-
lerin aşılmasıdır. Bu yedi ana politik reform süreci eş zaman-
lı olarak gündeme getirilmeli ve sürdürülmelidir. Bu yedi ra-
dikal reform süreci köklerini Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluş
felsefesinden ve ideolojik yenilenmeden alarak güçlenmeli-
dir. Ancak unutulmamalıdır ki, Türk milliyetçiliğine özgün ra-
dikal her çözümün temelinde Türk tarihi, Türk töresi ve Türk
mitolojisi de olmalıdır.
112
 YENİDEN TÜRK MİLLİYETÇİLİĞİ
a) Yeniden Bağımsızlaşma
Türkiye’nin önündeki temel sorunlar, ülkenin politik, eko-
nomik ve kültürel bağımsızlığının tehdit altında olmasıdır. Bu
anlamda alınacak önlemlerin başında, Türkiye’nin yeniden
bağımsızlaştırılmasını sağlayacak tedbirler gelmektedir. Bir
kısım yarı aydın ve işbirlikçi zihniyet sahibi, 21. yüzyılda hiç-
bir ülkenin tam bağımsız olmadığını, bütün ülkelerin birbirle-
rine bağlı/bağımlı olduklarını söylemektedir.
Türk milliyetçileri ülkeler arasındaki ilişkilerin onları birbir-
lerine bağladığının farkındadırlar ve buna karşı çıkmamakta-
dırlar. Ancak, Türk milliyetçileri, Türkiye’nin diğer ülkelerle
olan ilişkilerinin, Türkiye’yi edilgen bir bağımlılığa sürükle-
mesine karşıdırlar. Türk milliyetçileri, ABD veya Almanya’nın
Kongo veya Danimarka’ya bağımlılığı ne kadar ise o kadar ba-
ğımlı olmayı kabul edebilirler.
Yeniden bağımsızlaşma ve stratejik barış, Türk dış
politikasının temel eksenleri olmalıdır. Bağımsızlaşma,
bütüncül bir süreçtir. Ekonomik bağımsızlığa sahip olmayan
bir ülkenin politik ve kültürel bağımsızlığı sadece kâğıt üze-
rinde kalmaktadır. Ancak, ekonomik bağımsızlık dünyadan
soyutlanma değil, aksine dünya pazarları ile daha fazla bü-
tünleşme, ancak bütünleşmede etkin taraf olmayı gerektir-
mektedir. Ekonomik bağımsızlığı sağlayacak sürecin ilk adımı
ise bağımsızlıkçı siyasal ve kültürel tavır alınmasına, ekono-
mik bağımsızlaşma sürecini ileri taşımasına bağlıdır.
Bundan dolayı, bütün politik süreçler, ülkemizin politik ve
ekonomik anlamda tek taraflı bağımlılığından çok karşılıklı
113
Prof. Dr. Ümit ÖZDAĞ
ve dengeli bağımlılığını sağlayacak şekilde tasarlanmalıdır.
Karşılıklı ve dengeli bağımlılık, 21. yüzyılın bağımsızlığıdır. Bu
sürecin gerçekleşmesi için Türkiye’nin düşmanlıklarını azal-
tacak ve çevresinde etkin ve yararlı bir barış alanı oluştura-
cak bir politikaya, diğer bir ifade ile stratejik barışa ihtiyacı
vardır.
Yeniden bağımsızlaşma ve stratejik barış, ancak bugün
Türk Devleti'nin ruhuna sinmiş olan “bitkisel savunma” an-
layışının ortadan kaldırılması ve Türkiye’nin kendisini sınırla-
rının ötesinden başlayarak savunmaya başlaması ile olabilir.
Yeniden bağımsızlaşma ve stratejik barış, öncelikle Türki-
ye’nin önündeki yaşamsal tehdit olan federalleşme ve iç ça-
tışma sürecini durdurarak millî birliğin tesisini sağlayacaktır.
İkinci aşamada, bu iki politikanın 21. yüzyıl içinde
Türkiye’yi götürmesi gereken uzun vadeli politik hedef,
Batı dünyası ile ilişkilerini geliştiren, NATO güvenlik sis-
temi ile Atlantik ötesi ilişkilerini sürdüren Türkiye, Av-
rasya ve Türk dünyası ile kendi içinde aşamaları olan bir
politik işbirliği olmalıdır.
Bu hedef çerçevesinde, yapılması gereken, Türkiye üze-
rindeki tek yanlı ABD ve AB etkisini azaltırken, ilişkileri
bugün olduğundan daha güçlü temeller üzerine oturtan
bir denge politikasının oluşturulmasıdır. Bazı çevrelerde
AB'yi ABD'nin veya ABD'yi AB'nin alternatifi olarak orta-
ya koyan Türk dış politika modellemeleri ileri sürülmek-
tedir. Oysa, Türkiye'nin AB ile ilişkilerinin niteliği ile
ABD ile olan ilişkilerinin niteliği farklıdır ve birbirlerinin
yerini dolduramaz.
114
 YENİDEN TÜRK MİLLİYETÇİLİĞİ Prof. Dr. Ümit ÖZDAĞ

aa) AB ile İlişkiler litikasında hegemonik bir pozisyon kazanmaya başlayan

AB’nin bu konumunu sona erdirirken, öte yandan AB ile da-
Türkiye-AB ilişkileri köklü bir değişimden geçmek zorunda-
ha sağlıklı bir dialog zemini kurulmasını sağlayacaktır. AB sü-
dır. Hâlen, Türkiye'yi içine almama konusunda kararlı olan AB
recinin kavuşacağı yeni yapı, Türkiye’yi Kıbrıs, Ege, insan
ülkelerinin çoğu, ülkemizi oyalamaya ve bu süreçte Türki-
hakları, Ermeni meselesi, Fener Rum Patrikhanesi konuların-
ye'den elde edilebilecek tavizleri elde etmeye çalışmaktadır.
da baskı altına girmekten kurtaracaktır. Serbest ticaret bölge-
AB-Türkiye ilişkilerinde temel gerginlik nedeni, AB içinde
si anlayışı üzerine oturmuş Türkiye-AB ilişkileri, gerilimlerden
AB'nin geleceği ile ilgili iki farklı projenin çarpışmasıdır. Bun-
kurtulacak, daha sağlıklı bir zemin üzerinde şekillenecektir.
lardan birisi İngiltere'nin savunduğu ulus devletlerin konfede-
ral AB'sidir. Bu modelde Türkiye'nin AB üyesi olma şansı var-
dır. Diğeri ise Fransa ve Almanya'nın öncülüğünü yaptığı fede- ab) ABD ile İlişkiler
ral bir Avrupa Birleşik Devletleri projesidir. Türkiye'nin federal
Türkiye ile ABD arasındaki ilişkiler de önümüzdeki dö-
bir Avrupa'nın parçası olması mümkün görünmemektedir.
nemde tekrar yapılandırılmalıdır. Türk milliyetçiliğinin ne
Çünkü, Türkler Avrupalılarla federal bir Avrupa için gerekli
ABD'ye ne de başka bir ülkeye yönelik politikası, kısır bir "an-
olan "Avrupalı kimliğinin" oluşmasını engelleyecek bir tarihsel
ti"cilik üzerine inşa edilmemelidir. Türkiye-ABD ilişkileri de
ilişki modeli içinde olmuşlardır. Bundan dolayı Türklerin AB
anti-Amerikancılık değil, her zaman Türkiyecilik üzerine ku-
üyesi olmasını AB'nin federalleşmesinin engelenmesi olarak
rulmalıdır. Bugün iki ülke arasındaki ilişkilerin temel açmazı,
gören Almanya ve Fransa, Türkiye'nin tam üyeliğine karşı şid-
ABD'ye manevî olarak teslim olmuş olan Türk siyasal eliti-
detli bir muhalefet içindedirler. Ama gerek federalist Alman-
nin, Türkiyeci bir tavır izleyememesinden kaynaklanmakta-
ya ve Fransa gerek konfederalist İngiltere, Türkiye'yi AB kapı-
dır. Türkiye'nin 1940'lı yıllardan bu yana izlediği genellikle
sı önünde bekletirken Türk iç politikası üzerinde mutlak bir
teslimiyetçi nitelik taşıyan politikalar Washington'da ciddî bir
hâkimiyet kurmuşlardır. Türkiye, bu süreçte sürekli jeopolitik
alışkanlık yaratmıştır. ABD, Türkiye'nin kendisi ile herhangi
tavizlere zorlanmaktadır. Ayrıca, kuruluş esaslarını tasfiye et-
bir pazarlığını bile hakaret kabul etmektedir. Öte yandan, je-
mektedir. Bu sürece artık son verilmesi bir zorunluluktur.
opolitiği etkili bir şekilde kullanmak yerine jeopolitiği
Türkiye, Avrupa Birliği tam üyelik sürecini durdurmalı ve satma üzerine kurulan politikalar ve her ekonomik krizde
Gümrük Birliği sürecini serbest ticaret bölgesine dönüş- kredi veya hibe için ABD'in kapısının çalınması, Washing-
türmek üzere görüşmelere başlamalıdır. Türkiye’nin AB tam ton'da Ankara'dan her şeyi talep edebileceği ve bunun da ye-
üyelik sürecini tek taraflı olarak durdurması ve Gümrük Birli- rine getirileceği duygusunu uyandırmıştır. Türk-Amerikan iliş-
ği sürecini askıya alması, bir yandan Türkiye’nin iç ve dış po- kilerinde ulaşılan bu ruh hâlinin aşılması için Türkiye, izleye-

115 116
 YENİDEN TÜRK MİLLİYETÇİLİĞİ
ceği politikalar ile ABD’nin saygısını kazanmak zorundadır.
Bugün, Washington, Ankara’ya bir kısım yeteneksiz ve muh-
teris, kendi halkını soyan politikacı sınıfı tarafından yönetilen
ve ikide bir borç isteyen bir ülke olarak bakmaktadır. Saygı
duyulan bir Türkiye, itirazları daha fazla dikkate alınan, gö-
rüşleri karar alma sürecini daha fazla etkileyen bir ülke olma-
lıdır.
Ayrıca, Türk milliyetçileri ABD ile ilişkileri “ABD için önem-
li olmak” şeklindeki klasik Türk dış politikası anlayışının çer-
çevesinden çıkartmalıdır. Türkiye’nin önemi bir ülkeye veya
onun stratejisi içindeki önemine bağlı değildir. Ama, 21. yüz-
yılın başındaki güçler dengesi gözönüne alınarak Türk dış po-
litikası şekillendirilirken ABD’nin çok önemli bir belirleyici ol-
duğu gözönünde tutulmalıdır.
Türkiye’nin ABD ile ilişkilerini tanımlamada kullanılan
stratejik müttefiklik içi yeniden doldurulan ve tanımla-
nan bir kavram olmalıdır. Öte yandan ortada son dönemde
çok dolaşan ve hiçbir ciddî zemini olmayan stratejik ortak-
lık kavramından da vazgeçilmelidir. İki ülkenin stratejik or-
tak olabilmesi için her şeye aynı gözle bakabilmeleri gerek-
mektedir. Bu çerçevede ABD; İsrail, İngiltere ve Kanada ile
stratejik ortak olabilir. Oysa, Kıbrıs ve Türkmenler konuların-
da Türkiye ile ters düşen ve düşmekte ısrar eden ABD'nin,
Türkiye'nin stratejik ortağı olması mümkün değildir. Türki-
ye’nin çıkarları ile ters düşmekte israr eden bir ABD ile müt-
tefikliğin sadece NATO çerçevesinde tutulması ise en sağlık-
lı olanıdır. Zaman zaman bu iki kavram bile birbiri ile karıştı-
rılmakta ve birbirinin yerine kullanılmaktadır. Ancak, biz bu-
117
Prof. Dr. Ümit ÖZDAĞ
rada bu iki kavramı birbirinden ayırmayı ve yeniden tanımla-
mayı öneriyoruz.
ABD, 21. yüzyılda Amerikan tek kutupluluğunu sürdürmek
amacı ile Avrasya ve Orta Doğu alanlarını kapsayan bir atılım
içine girmiştir. Washington, Orta Doğu’da içine girdiği sürecin
bir çıkmaz olduğunu ve Türkiye'siz Orta Doğu operasyonu-
nun mümkün olmadığını anlamıştır. Ankara, bir yandan Orta
Doğu’nun şekillenmesi süreci üzerinde Washington ile Türki-
ye’nin menfaatlerinin gerçekleşmesini sağlayan bir pazarlık
yapmalı, öte yandan bugün Türkiye’nin Orta Doğu genelinde
ve Irak özelinde Kürt meselesinde önünü kesen İsrail ile ye-
ni bir düzlemde amacı Orta Doğu’da bağımsız bir Kürt devle-
tinin kurulmasını engelleyen Türk-İsrail stratejik pazarlığı
yapılmalıdır.
İsrail kendisini Orta Doğu’da güven içinde hissetmediği
sürece, Türkiye’nin güvenliğinin ABD tarafından ihanete uğra-
ması tehdidi ortadan kalkmamış olacaktır. Ancak, İsrail'e Kürt
devleti projesini desteklemenin uzun vadede çok pahalıya
patlayacağı açık bir şekilde anlatılmalıdır. Araplığın ve Farslı-
ğın düşmanlığı ile yaşayan İsrail, Türklüğün de düşmanlığını
üzerine çekerse, kukla bir Kürt devletinin dostluğu İsrail'e
yetmeyecektir. Türkiye, Arap-İsrail çatışmasının sona erdi-
rilmesinde ve tarafların barışı yakalamasını sağlamak için et-
kin bir Orta Doğu angajmanı gerçekleştirmelidir. Bölgeyi 400
sene yöneten güç olan Türkiye'nin desteklediği bir barışın da-
ha sağlam temelleri olacaktır.
ABD’nin Türkiye’ye sadece Orta Doğu’da değil, Avrasya’da
da ihtiyacı vardır. ABD’nin Afganistan üzerinden Avrasya’daki
118
 YENİDEN TÜRK MİLLİYETÇİLİĞİ
varlığı Amerikan gücüne karşı bir ittifak yaratmıştır. ABD’nin
Avrasya’nın derinliğinde bulabileceği tek Avrasya içi ve dışı
güç olan müttefik Türkiye’dir. Türkiye, Rusya ile çatışmadan
hatta stratejik barış çerçevesi için de, ABD ile Kafkasya ve Or-
ta Asya’da işbirliğini sürdürmelidir. Türkiye’nin ABD için öne-
mi önümüzdeki dönemde daha da keskinleşecek olan AB-
Çin-Hindistan-Rusya ile ABD arasındaki küresel boyutlu çatış-
mada ortaya çıkacaktır.
ac) Türk Dünyası İle İlişkiler
Türk dünyası ile ısrarcı ancak acelesi olmayan bir sosyal
ve ekonomik bütünleşme süreci izlenmelidir. Esasen, böyle
bir süreci kimseyi tehdit etmeden şekillendirmek zor değil-
dir. Ancak, Türk dünyası ile ilişkiler, hamaset ve tek taraflı
yardım esasından çıkarılarak karşılıklı somut menfaat çerçe-
vesine oturtulmalıdır. Türk cumhuriyetleri ile ilişkilerde, ve
gereksiz yere Türkiye’ye düşmanlık uyandıracak Turancı bir
söylemden kaçınarak, gerçekçi bir temelde ilişkilerin şekil-
lendirilmesi ön plâna çıkarılmalıdır.
Taraflar arasında azalan ticaret önümüzdeki yıllarda stra-
tejik bir plânlama çerçevesinde hızla geliştirilmelidir. Türki-
ye’nin Türk cumhuriyetleri ve komşuları ile olan ekonomik
ve ticarî ilişkileri, özel bir konseptle hazırlanmış, “stratejik
ticaret plânlamasına” dayanmalıdır. Bu politika ile amaç,
önceden belirlenmiş sektörlerde devlet-özel sektör işbirliği
ile yabancı piyasalar üzerinde kontrol oluşturmak olmalıdır.
Türkiye ve Türk cumhuriyetleri kurumlarının katılacağı de-
ğişik ortak kurumsal mekanizmalar oluşturulmalıdır. Bu ortak
119
Prof. Dr. Ümit ÖZDAĞ
kurumsal mekanizmaların oluşturulmasının temel hedefi, ge-
lecek 20 yıl içinde Arap Ligi’nden daha güçlü bir “Türk li-
gi”nin oluşturulması olmalıdır.
b) Stratejik Barış
Türkiye tarihi, milletimizin yüklendiği misyon ve ülkemizin
jeopolitik konumu itibarı ile bir çok komşu ve komşu olma-
yan millet ile mücadele içinde olduğunu göstermektedir.
Türk milliyetçiliği açısından en sağlıklı ve en etkili mücadele
yolu, milletin ve devletin enerjisini düşmanlıkları tırmandıra-
rak eritme değil, gerekli politikaları geliştirerek, Türkiye’nin
ekonomik gelişmesine aktarmak olmalıdır. Stratejik barış
Türkiye için bir savunma ve işbirliği politikasının temelini
oluşturmalıdır.
Stratejik barış için Türkiye’nin aktif bir dış politika izleme-
si, komşularını işbirliği ve barışın faydalarına ikna etmesi ge-
rekmektedir. Komşuları barışa ikna etmenin değişik yolları ol-
duğu akılda tutulmalıdır. Suriye ile başlayan barış sürecinin
hemen öncesinde bu ülkeyi savaş ile tehdit ettiğimiz unutul-
mamalıdır. Dış politika bir ısrar ve akıl sürecidir. Bu süreçte,
teşvik, ödül, ceza, tehdit gibi mekanizmalar eşgüdüm içinde
barış için kullanılmak zorunda kalınabilir.
Ekonomik açıdan bir dev hâline gelecek Türkiye’ye bugün
düşman olan ülkeler dahi yarın ekonomik ortak hâle gele-
ceklerdir. Gaziantep-Adana-Hatay ekseninin bütün bir Suriye-
Ürdün-Lübnan-Irak alanını kendisine eklemleyecek şekilde
yoğun bir ekonomik işbirliği coğrafyası olarak geliştirilmesi
120
 YENİDEN TÜRK MİLLİYETÇİLİĞİ
gereklidir. Keza, Trabzon-Erzurum-Van hattının Kafkasya-İran
coğrafyasını ekonomik işbirliği ve etkileşim alanı olarak şekil-
lendirmesi mümkündür. İstanbul'un Balkanlar, Kafkaslar ve
Orta Doğu yanında Rusya-Ukrayna içinde önem taşıdığı orta-
dadır.
c) Ekonomik Yeniden Yapılanma
Dünyanın en büyük yirmi ekonomisi arasında olan Türk
ekonomisi, soyguncu bir siyasal elitin akraba-aşiret-sözde iş
adamı işbirliği ile soyulmakta, kaynakları heba edilmektedir.
Türkiye, yıllardan bu yana “paran kadar değil, kredin kadar
yaşa” sloganı ile üretmediği zenginliği tüketen bir ülkedir. Ka-
mu kaynaklarını sömüren, istismar eden ve kamu kaynakla-
rına dayanarak politika yapan Türk politikacıları, önce para
basarak, sonra, dış borç alarak ve nihayet iç borç alarak Türk
halkını istismar etmiştir.
Ülkemizi bir anda zengin, güçlü ve mutlu kılacak hiç-
bir sihirli formül veya ittifak yoktur. Zengin, güçlü ve mut-
lu bir millet olmanın yolu uzun erimli, sabırlı, etkili, verimli,
sistemli ve çalışkan bir yaşam tarzının bütün bir millet tara-
fından benimsenerek yaşama geçirilmesidir. Halen ülkemiz
30 gün yıllık izin ve 17 gün resmî tatil ile Dünya'nın en fazla
tatil yapılan üçüncü ülkesidir. Türk milliyetçiliğinin inanç
tazelemesinin temelinde hamasi çözümlemeler değil,
yüksek teknoloji üretimi, verimlilik artışı, refahın yay-
gınlaşması, yüksek-değer ekli meta üretimi, dış ticaret
fazlası, geniş para stoku, düşük enflâsyon, yabancı şir-
ketlerin satın alınması, küresel rekabette üstün Türk fir-
121
Prof. Dr. Ümit ÖZDAĞ
maları, borç alan Türkiye’den borç veren Türkiye’ye ge-
çiş yatmaktadır. Türk milliyetçiliğinin hedefi Türkiye’nin bü-
yük ekonomik güç hâline gelmesidir.
Ekonomi mucizeler üzerinde yükselmez. Ekonomi, çalış-
ma, ısrar, yaratıcılık, rekabet, yatırım, tasarruf, yeni keşifler,
yeni pazarlar gibi kavramlar/süreçler ile gelişmenin sağlandı-
ğı bir alandır.
Ekonomik vizyonu olmayan bir siyasal milliyetçilik ile kit-
lelerin desteğinin alınmasının çok zor hatta imkânsız olduğu
meydana çıkmıştır. Nitekim şimdiye değin de siyasal milliyet-
çilik tek başına iktidara gelecek ölçüde geniş kitlelerin deste-
ğini sağlayamamıştır. Çünkü kitleler çok olağanüstü kriz dö-
nemleri hariç olmak üzere, idealizmden uzak daha çok birey-
sel çıkarlarına yakındırlar. Milliyetçi ideolojik yapı için belirli
bir entelektüel düzey gerekmektedir ki, bunu kitlede bulmak
mümkün değildir.
Bu çerçeveden bakıldığı zaman gerek siyasal Türk milliyet-
çiliğinin başarılı olabilmesi, gerek Türkiye’nin 21. yüzyılda
küçük orta sınıf bir devletten büyük bir devlet hâline gelme-
si için milliyetçiliğin ideolojik ekseninin, kültürel-siyasal
milliyetçiliğini geliştirerek jeoekonomik eksenli ekono-
mik milliyetçiliğine kaydırması şarttır. Siyasal-kültürel
milliyetçiliğin kitleler tarafından benimsenmesi Türk milliyet-
çiliğinin ekonomik-teknolojik milliyetçiliği geliştirmesine bağ-
lıdır. Esasen bir sanayi politikasına, bir malî politikaya, bir dış
ticaret politikasına dönüşmeyen bir milliyetçi anlayışın ülke-
ye bir yön, bir vizyon vermesi mümkün değildir.
122
 YENİDEN TÜRK MİLLİYETÇİLİĞİ
Türk toplumu bir süreden beri umutsuzluk ve hayal kırık-
lığı içinde bocalamaktadır. Vizyonsuz sistem partilerine olan
inanç gittikçe zayıflamaktadır. Toplumu ortak bir hedefe yö-
neltecek ve heyecan verecek bir politik-ekonomik hedefin
yokluğu bir yana, hızlı bir toplumsal kutuplaşma ve ayrışma
gözlemlenmektedir. Toplumun bütün kesimleri ciddî bir sı-
kıntı ve arayış içindedirler. Böyle bir ortamda, Türk milliyetçi-
lerinin toplumu ateşleyecek bir politik vizyon ortaya koyma-
sı ancak siyasal-kültürel milliyetçiliğin ekonomik-teknolojik
milliyetçilik ile geliştirilerek, topluma yeni bir proje sunması
ile gerçekleşebilir.
Ekonomik milliyetçilik kapalı, ekonomiyi gümrük duvarla-
rı arkasında korumaya alan değil, küresel rekabet için devlet-
özel sektör-toplum işbirliğini öngören bir yaklaşımın ürünü
olmalıdır.
Esasen son on yılda iyice yoğunlaşan küreselleşme-bölge-
selleşme ikilemindeki dünya ekonomisindeki rekabet sava-
şında, Türk ekonomisinin ayaklar altında kalmaması için hız-
lı bir yapısal dönüşüm sürecine girmesi şarttır.
1983’ten bu yana her ne kadar Türkiye’de temel ekono-
mik söylem devletin ekonomiden çekilmesi üzerine bina
edilmiş ise de, bu söylemin baş temsilcisi olan siyasal kadro-
lar devletin ekonomik kaynaklarını siyasal amaç ve kadroları
için sömürmek amacı ile ekonomik yapıyı sakatlamışlar ve
asla devleti ekonomiden çekmeyi düşünmemişlerdir.
Esasen hiçbir gelişmiş sanayi toplumunda, değişik kalkın-
ma yaklaşımlarına sahip olan ABD, Almanya ve Japonya da
123
Prof. Dr. Ümit ÖZDAĞ
dâhil olmak üzere, devlet ekonominin dışında değildir. İdare-
i maslahatçı siyasal yapılar, Türkiye’nin ekonomik değişimi
ve gelişimi için hiçbir kapsamlı politikaya sahip değildirler.
İdare-i maslahatçıların ekonomik yaklaşımları günü kurtar-
maya yönelik olup, stratejik ve uzun vadeli bir niteliğe sahip
değildir.
İdare-i maslahatçılar gerçek ekonomik kalkınmanın top-
lumca ödenmesi gereken bir bedeli olduğunu, tasarruf yapan
ve üreten toplumların ciddî bir ekonomik kalkınmayı gerçek-
leştirebileceği gerçeğini göz ardı ederek, nerede ise çalışma-
dan iyi yaşamayı vaadetmektedirler. Bu halka söylenen en
büyük yalandır. Bu yalanın bir sonucu olarak, Türk toplumu
ürettiğinden fazlasını tüketen bir tatil, fiesta toplumu hâline
dönüşmüştür. Bu durumun değişmesi için toplumun, üreten,
biriktiren bir toplumsal-ekonomik yapıya kayması şarttır.
Ekonomik milliyetçilik, Türkiye’nin hem ürün bazında dış-
satımının nitelik ve nicelik değiştirmesini hem hâlihazırda yo-
ğun ilişkide olduğu pazar sayısını ve pazar oranını artırarak
küresel plânda yoğun bir atılımı yaşamasını hedeflemelidir.
Jeoekonomik milliyetçiliğin amacı, Türkiye’yi teknoloji
üretme ve keşfetme konusunda en gelişmiş ülkeler ile reka-
bet eder hâle getirmektir. Bu hedef ilk bakışta imkânsız gibi
görünse de, esasen ciddî bir bilim politikası ve sanayi alanın-
da devlet-özel sektör işbirliği ile mümkündür. Türkiye’nin he-
deflediği ekonomik sıçramanın nesnel alt yapısı mevcuttur.
Ancak üretken ekonomik yapı şimdiye değin istikrarsız poli-
tikalar ile sürekli sakatlanmıştır. Sanayi devi Japonya’nın
1980’de 2.1 milyar Dolar olan dış ticaret fazlası 1991 sene-
124
 YENİDEN TÜRK MİLLİYETÇİLİĞİ
sinde 110 milyar Dolar'a çıkmıştır ki bu da, istikrarlı ve stra-
tejik ekonomik politikalar izlendiği takdirde ekonomik geliş-
menin ulaşabileceği seviyeyi göstermektedir. Keza Çin’in
1978-1997 seneleri arasında kişi başına millî geliri dört katı-
na çıkardığı düşünülür ise Türkiye’nin çok hızlı bir ekonomik
yapılanmayı daha kısa zamanda gerçekleştirmemesi için ne-
den olmadığı da anlaşılır.
Özetlersek, jeoekonomik milliyetçilik, ekonomiyi küresel
rekabete kapatmadan, yüksek değer ekli, görece ucuz, reka-
bet değeri yüksek ve küresel geçerliliğe sahip yüksek tekno-
loji ürünlerini üretebilen bir refah ekonomisinin politik alt ya-
pısını oluşturan politik yaklaşımdır.
jeoekonomik milliyetçiliğin Japonya ve Asya Kaplanları di-
ye anılan ülkelerin Türkiye’ye uygulanma çabası olduğu akla
gelebilir. Ancak böyle bir tespit doğru değildir. Ekonomik mil-
liyetçilik belirli bir ekonomik modelin kopyasından ziyade,
Türkiye’nin ekonomik ihtiyaçları ile dünyanın en güçlü eko-
nomilerinin ekonomik yaklaşımlarının olumlu yönlerinin sen-
tezlenerek. ekonomik-politik bir program haline getirilmesi-
dir.
Bu program devlet-özel sektör stratejik yatırım ortaklığını
ve araştırma-geliştirme sürecinde devlet desteğini benimse-
meli; ancak devletin özel sektör üzerindeki hâkimiyetini ve
verimsiz ekonomik birimleri yaşatma ısrarını reddetmelidir.
Jeoekonomik milliyetçiliğin yaşama geçmesinin somut so-
nuçları şöyle sıralanabilir: Türkiye yüksek teknoloji temelli
bir stratejik sanayi politikası çerçevesinde yeni bir üretim
125
Prof. Dr. Ümit ÖZDAĞ
hamlesini gerçekleştirecektir. Türk ekonomisinin amiral ge-
misi olacak stratejik sektörlerin belirlenmesi ve devlet-özel
sektör işbirliği ile dünya pazarında rekabet edecek ürünler
ortaya çıkacaktır. Özel sektör, stratejik, yüksek değer ekli ve
yeni teknoloji üreten alanlara yatırım için teşvik edilecek ve
desteklenecektir.
Türk ekonomisinin küresel rekabet gücünü zayıflatan ve
ekonomik kalkınmayı yavaşlatan enflâsyona karşı kapsamlı,
ısrarlı ve toplumsal uzlaşmaya dayalı bir politika geliştirile-
cektir. Yatırımların durmasına neden olmadan ve işsiz ordu-
ları yaratmadan, devlet-iş dünyası-sendika işbirliği ile enflas-
yon hızla % 5'in altına çekilecektir.
Yatırımların ve ihracatın artması için iç tasarrufun artma-
sı bir zorunluluk olarak belirmektedir. İthalât-ihracat denge-
sinin sağlanması için dış satım teşvik edilecek ve dış ticaret
fazlası hedeflenecektir. İhracat politikasının temelini ucuz
ve kaliteli mal satımı oluşturacaktır. Gerçi Türk sanayiinin
ürettiği malların kalitesinin son dönemde ciddî bir artış gös-
terdiği şüphe götürmez. Ancak Türk mallarının kalitesinin
yarattığı olumlu ortamdan faydalanan bazı çevreler kalitesiz
mal ihraç ederek Türkiye’nin özellikle eski Doğu bloğundaki
pazarının daralmasına neden olmaktadırlar. Devlet Türk eko-
nomisine orta ve uzun vadede ağır zarar veren bu tür dış sa-
tımı engelleyecek TSE kalite damgasını, ihracat için şart koş-
malıdır.
Türk sanayiinin desteklenmesi amacı ile devletin açtığı
uluslararası ihalelerde, aynı teknolojik düzeye sahip olması
kaydı ile Türk firmalarının daha fazla fiyat verdiği durumlarda
126
 YENİDEN TÜRK MİLLİYETÇİLİĞİ
da Türk firmalarının ürünleri tercih edilmelidir. Devlet harca-
malarında ciddî bir tasarrufa gidilmesi gerekmektedir. Ancak
bu tür tasarruflarda temel ilke devlet yatırımlarında yapılacak
tasarruftan çok devlet harcamalarında, tüketimde kısıtlama
olmalıdır.
Jeoekonomik milliyetçi yaklaşım, topluma ait olan değer-
lerin yine toplumun menfaatleri ön plânda tutularak değer-
lendirilmesini savunur. Bu çerçevede toplumsal refaha ve
millî güvenliğe katkısı olmayan kuruluşlar özelleştirilerek, de-
ğer yaratır hâle getirilmelidir. Ancak teknoloji üreten kuruluş-
ların özelleştirilmesinde teknoloji üretme vasfının kaybolma-
ması için gerekli tedbirler titizlikle alınmalı ve örneğin altın
hisse uygulaması ile bu husus temin edilmelidir. Jeoekono-
mik milliyetçilik, ülke ekonomisinin zenginliğini artırarak ge-
nel refahı yükseltecektir. Ekonomik başarı Türk millî kimliği-
nin güçlenmesini sağlayacaktır. Yurttaşların devlete ve gele-
ceğe olan inançları pekişecektir. Ekonomik verimlilik sosyo-
politik birçok sorunun rahatlıkla aşılmasını sağlayacaktır.
Jeoekonomik milliyetçi yaklaşım sağlıklı bir ekonomik ge-
lişmeyi, sağlıklı bir toplumsal yapıdan ayrı düşünmez. Ekono-
mik sıçrama politikası ile refah devleti politikası arasında bir
zıtlaşma görmez. Gerçi birçok sanayileşmiş ülke, 1980’li yılla-
rın başlarından beri sosyal refah devletinde kısıtlamalar yapa-
rak Pasifik kuşağının ucuz emek politikaları ile rekabet edebi-
lir kalmaya çalışıyorlar ve/veya sermayelerini düşük ücretli ül-
kelere kaydırıyorlar. Türkiye’de ise işgücünün Avrupa ile kıyas-
landığında pahalı olduğunu söylemek mümkün değildir. Türki-
ye’de amaç, işgücünün alım gücünü artırırken işçi üretkenliği-
127
9 128
Prof. Dr. Ümit ÖZDAĞ
ni de artırarak verimli ve rekabet edebilir kalmadır. Jeoekono-
mik milliyetçi yaklaşım, Uzak Doğu'daki ekonomik kalkınma-
nın temelinde yatan ucuz işgücü sömürüsüne dayanan ekono-
mik kalkınma programlarına da terstir. Jeoekonomik milliyet-
çi yaklaşım, Türk ekonomisine güç katan, üretimde verimlili-
ği artırma çabası içinde olan, teknolojik yenilik peşinde koşan
her insanımızı Türk milliyetçisi olarak değerlendirmelidir.
Bağımsızlaşmanın en önemli boyutunu, ekonomik bağım-
sızlık oluşturmaktadır. Türkiye'nin ağır iç ve dış borç kısır
döngüsünü aşacak bir modelin bulunması zorunluluktur. Tür-
kiye’nin ağır ekonomik sorunlarının aşılmasında, şimdiye ka-
dar izlenen ekonomik politikaların ülkeyi sadece ağır hasta
vaziyette tuttuğu, ancak iyileşmesine izin vermediği anlaşıl-
malıdır. Bundan dolayı, ekonomik krizin aşılarak güçlü bir
ekonomik yapıya kavuşmanın ancak radikal önlemlerle ger-
çekleşebileceği görülmelidir. Bu radikal süreçlerden birisini
ve en önemlisini muhakkak bugün toplumun % 44’ünü oluş-
turup, GSMH’nin ancak % 14’ünü üreten tarım sektöründeki
nüfusun, hızlı bir şekilde % 10-6 seviyesine çekilirken,
GSMH’yi artırması için alınacak önlemler oluşturmalıdır. Bu
süreç, bir yandan toprakların birleştirilerek, modern tarım ve
hayvancılığa geçilmesi, öte yandan Anadolu’nun değişik mer-
kezlerinde yeni büyük kentler doğarken, mevcut kentlerin de
büyümesi anlamına gelmektedir.
Türk milliyetçiliği, Türk halkını zenginlik ve refah üreten
ve paylaşan bir ekonomik yaklaşım ile bir araya getirebilme-
lidir. Zengin olmayan bir ülkenin ulusal menfaatlerini gerçek-
leştirme şansı çok zayıftır. Üstelik, ulusal çıkarlar konusunda
10
 YENİDEN TÜRK MİLLİYETÇİLİĞİ
millî uzlaşma sağlayabilmek için zenginliğin toplumsal bölü-
şümünde adil olunması gerekmektedir.
Avrupa Birliği tam üyeliği vaadi ile gerçekleşen uygulama-
ların şu ana değin Türk ekonomisine değişik verilere gore 55-
75 milyar ABD Doları zarar verdiği ortaya çıkmıştır. Gümrük
Birliği’nin devam etmesi durumunda Türkiye’nin ekonomik
krizi aşması mümkün olmayacaktır. Bundan dolayı, Gümrük
Birliği anlaşmasının sona erdirilmesi gerekmektedir. Ancak,
Gümrük Birliği’nden çıkarken yerine AB ile serbest ticaret
bölgesi anlaşmasının imzalanması hem Türkiye hem Avrupa
Birliği için en iyi çözümdür.
Dünyanın en borçlu ülkeleri arasına giren ülkemizde nüfu-
sun % 18’i uluslararası yoksulluk seviyesinin altında yaşa-
maktadır. %2.4’ü aşırı yoksuldur ve günde 1 ABD Doları'nın
altında para kazanmaktadır. En zengin % 10 tüketimden %
32.3 pay alırken, en fakir %10 ise, %2.3 pay almaktadır. 9
milyon kişi işsizdir (2 milyon resmî işsiz). Kişi başına düşen
yıllık 2.160 ABD Doları ile ülkemiz Peru, Irak, Batı Şeria, Fas,
Bosna, Namibya ve Bulgaristan ile aynı grupta yer almaktadır.
Ekonominin % 66.2’si vergi kapsamı dışındadır ve bunun
parasal büyüklüğü 202 katrilyon TL=125 milyar ABD Dola-
rı’dır (Nisan 2003 rakamları ile). Son yedi yılda kazanılan ge-
lirin % 63.1’i kaçırılmıştır. Yıllık olarak kaçırılan vergi tutarı
80 katrilyon TL=50 milyar ABD Doları’dır. Son yıllarda ortaya
çıkarılan yolsuzlukların Türk ekonomisine maliyeti 165 katril-
yon TL=101 milyar ABD Doları’dır. Çalışanların % 52.8’inin
hiçbir sosyal güvenlik kaydı bulunmamaktadır; yani vergi
ödememektedirler. Bundan doğan yıllık vergi kaybı 86.4 kat-
129
Prof. Dr. Ümit ÖZDAĞ
rilyon TL=52 milyar ABD Doları’dır. Bu tür örnekleri çoğalt-
mak mümkündür.
Türkiye gibi jeopolitik yüklerin sürekli ülkemizi yeni eko-
nomik baskılar altına soktuğu, on beş seneden fazla bir süre
düşük yoğunluklu bir savaşı yaşamanın dışında Balkanlar,
Kafkaslar ve Orta Doğu’da yaşanan savaş ve gerilimlerin ne-
den olduğu ekonomik zararlara katlanan, güvenliğini sağlaya-
bilmek için silâhlanmak zorunda olan bir ülkenin güvenliği-
nin bu çerçevede uzun süre sağlanması mümkün değildir.
Ekonomik güvenliği kalmayan bir ülkenin, silâhlarla sınırları-
nın uzun süre korunamayacağını yakın tarihte gösteren en
büyük örnek, dünyanın en büyük ikinci ordusuna sahipken
çöken SSCB’dir.
Türkiye ekonomisinin içinden geçtiği krizi aşabilmesi için
IMF, dış borç ve iç borç krizlerini millî bir ekonomik politika
ile denetim altına alması lâzımdır. IMF’yi suçlamakta bir an-
lam olmamak ile birlikte, IMF ile ilişkilerimizin sona erdi-
rilmesi, ancak IMF tarafından önerilen birçok reçetenin “mil-
lî ihtiyaçlarımız çerçevesinde” ısrarla uygulanmaya devam
edilmesi gerekmektedir. Ekonominin düze çıkması, ekono-
mik rasyonalitelere bağlı olduğu kadar, psikolojik faktörlere
de bağlıdır.
Türk ekonomisinin gelişmesinin önündeki en önemli en-
gel, devletin ve toplumun kaynaklarını acımasızca ve hovar-
daca harcayan politik sınıftır. Bundan dolayı öncelikle alın-
ması gereken ilk iki önlem, devlet kaynaklarının soyulma-
sının durdurulması ve devletin iç borç yükü ile ekono-
130
 YENİDEN TÜRK MİLLİYETÇİLİĞİ
mi üzerinde oluşturduğu kısır döngüyü kıracak bir ka-
rarlılığın sergilenmesidir. Mevcut ve geçmiş iktidarların
sergilediği yaklaşım, iç borç kısır döngüsünü kıracak bir po-
litika değildir. Devletin kaynak kullanımında iç borç almayı
engelleyecek ölçüde radikal bir tasarruf süreci başlatması
kaçınılmazdır. Buna koşut olarak, atılması gereken ikinci
adım vergi oranlarını düşürerek, verginin gereken sert hu-
kuk tedbirleri ile desteklenerek tabana yayılması ve vergi ka-
çakçılığının % 5'lerin altına çekilmesidir. Vergi oranlarının
düşürülmesi ile vergi gelirlerinde düşme gerçekleşeceği ile-
ri sürülse de, eş zamanlı olarak verginin tabana yayılması
gelir kaybını engelleyecektir. Bu gerçekleşince devletin kre-
di piyasasında oluşturduğu baskı kalkacak ve faizler düşe-
rek reel sektörün kredi kullanımı mümkün hâle gelecektir.
Devletin, özel sektörün yatırımlar için önünü açması ve re-
kabet gücünü artırması şarttır. Devletin bugünkü yaklaşımı
her anlamda özel sektörün gelişmesinin önünde büyük bir
engel oluşturmaktadır. Devlet, sanayinin ve yeni istihdam
alanları yaratan yatırımların önünü açmak için bedava arazi,
ucuz kredi, yatırımların kolaylaştırılması, ucuz enerji, ucuz su
gibi üretim girdilerinin ucuzlatılarak rekabet gücünün destek-
lenmesi yoluna gitmelidir. Devlet ile özel sektör, tespit edile-
cek stratejik sektör ve stratejik pazarlarda işbirliği yapmalı-
dır.
Dış piyasalara açılarak rekabet etmek ekonomik gelişme-
nin ana dinamiklerinden birisi olmak ile birlikte, Türk sanayi-
inin korunması ve teşviki için Türkiye’nin her yola başvurma-
sı kaçınılmazdır. Ancak, bu arada üretim kalitesini artırmak
131
Prof. Dr. Ümit ÖZDAĞ
amacı ile özellikle TSE’nin bugün olduğundan çok daha fark-
lı bir anlayışla çalışması kaçınılmazdır.
Türkiye’nin “ekonomik güvenliğini” sağlamadan gü-
venliği sağlanmış sayılamaz. Ekonomik güvenlik ise ancak
yüksek teknoloji, yüksek verimlilik, düşük işsizlik ve enflâs-
yon, düşük iç ve dış borç, ihracat fazlası ile sağlanabilir. Bun-
ların Türkiye için hayal olmadığını, Cumhuriyet'in ilk 15 yılın-
da %7.7’lik kalkınma sağlayan Mustafa Kemal Atatürk göster-
miştir.
d)Yeniden Millî Devlet
Yeniden millî devlet politikasının temel hedefi, yıpranan
ulus devlet sürecinin, gerçekleştirilecek demokratik özlü si-
yasal ve bürokratik reformlarla yeniden ayağa kaldırılmasıdır.
Türkiye Cumhuriyeti’nin 21. yüzyıla güçlü, demokratik, zen-
gin bir hukuk-refah devleti olarak taşınmasının şartı, modern-
leşme ve demokratikleşmenin, millî devletin korunarak ger-
çekleştirilmesine bağlıdır. Unutulmamalıdır ki, gerçek bir de-
mokrasinin yaşama geçirilebilmesi için uygun zemini hâlâ
millî devlet oluşturmaktadır.
Türk milliyetçileri, küresel rekabette başarılı olan,
etkin, üretken, hukukun üstünlüğü ilkesine bağlı, etnik
hastalıkları aşan ve yenen, toplumsal talepleri karşıla-
yan bir ulus devlet inşası ile karşı karşıyadırlar. Bu ise
devletin yasama, yürütme ve yargı alanında baştan aşa-
ğı yeniden örgütlenmesi ve etkinleştirilmesi anlamına
gelmektedir.
132
 YENİDEN TÜRK MİLLİYETÇİLİĞİ
Küreselleşme ve AB sürecinde Türkiye ulus devlet yapı-
lanmasından etnik yapılanmaya doğru önemli bir mesafe
kaydetmiştir. AB paradigması dışına çıkış ile büyük bir bağım-
sızlık alanı elde edecek olan Türkiye, millî devleti ve sos-
yal/etnik bütünleşme sürecini tekrar başlatabilecektir.
Öte yandan devletin etkinleştirilmesinin ana yolu, devletin
küçültülmesi gibi sloganlar değil, bürokrasinin işler bir hâle
getirilmesidir. 1980’lerde oluşan, politikacı-bürokrat-hortum-
cu işbirliği mekanizmasının kırılması, bürokrasinin yeni yasa-
larla yeni bir ahlâkî zemine oturtulması gerekmektedir.
Yolsuzluk, rüşvet, politika ve mafya zincirinin çok sert
tedbirlerle kırılması, halkın devlete olan güvenini artıracaktır.
Ankara ve İstanbul sokaklarında yurttaşlar, arabalarının çizi-
leceği korkusu ile değnekçilere haraç vermekten kurtulduk-
ları gün, Türkiye’de bir şeylerin değişmeye başladığına inana-
caklardır. Ancak, yolsuzluk döngüsü ile sadece hukuksal
plânda değil, toplumsal plânda da mücadele edilmelidir.
Millî devletin etkinleştirilmesinde ve oluşturulmasında alın-
ması gereken önlemlerin başında, son yirmi yıl içinde ortaya
çıkan ve Türkiye Cumhuriyeti içinde paralel bir devlet oluştu-
ran özerk kurulların tekrar ele alınması ve bir kısmının orta-
dan kaldırılması gelmektedir. Türkiye Cumhuriyeti, bugünler-
de yerel idareler ve benzeri bu süreci tamamlayıcı kanunlarla
federal bir dönüştürmenin alt yapısını hazırlayan ve AKP ikti-
darı tarafından gerçekleştirilen bütün yasaları hemen tasfiye
etmek zorundadır. Kamu yönetimi reformu, etnik güdü ve ba-
kış açısı ile değil, millî devleti etkinleştirirken, yerel yönetim-
leri güçlendirecek bir bakış açısı ile gerçekleştirilmelidir.
133
Prof. Dr. Ümit ÖZDAĞ
Millî devlet aynı zamanda milletin ve millî devletin temeli
olan millî kültürün güçlü bir şekilde varlığına bağlıdır. Küre-
selleşme çağında millî kültürlerin; sınırların gerisine çekile-
rek, yerelleşerek kendisini küresel dayatmalar karşısında ko-
ruması mümkün değildir. Millî kültürün korunmasında en et-
kin yol, onun evrensel bir etki kazanmasını sağlayacak yolla-
rın bulunmasına bağlıdır. Diğer bir ifade ile millî kültürü geri
çekilerek değil, ilerleyerek savunmalıyız, sınırlarımızın geri-
sinde değil, sınırlarımızın ötesinde savunmalıyız. Örneğin,
Türk mutfağı ve Türk müziği ancak küresel bir etki alanına
kavuşur ise varlığını daha güçlü savunabilecektir. Yeniden
millî devletin oluşum sürecinde, yabancı dilde eğitimin ya-
saklanarak, yabancı dil eğitiminin etkili bir şekilde orta öğre-
tim sürecinde çözülmesi, yabancı dilde isimlerin kentlerimi-
zin görüntüleri arasından silinmesine kadar uzanan önlemler
de gerçekleştirilmelidir.
e) Demokratik Gelişim
Demokratik anlayış ve inanç milliyetçi düşüncenin temel
ilkelerinden birisidir. Milliyetçiler, mensup oldukları milletin
bir başka milletin boyunduruğu altında yaşayamayacak kadar
onurlu ve kendi kendisini yönetecek kadar da erdemli oldu-
ğu noktasından hareket ederler. Bir ulusun kendi kendisini
yönetmesinin en doğru ve etkin yolu demokrasidir. Demok-
ratik ilkeleri kapsamayan, demokratik temele inanmayan bir
milliyetçilik eksik kalmış bir yapıya sahiptir.
Türk milliyetçiliğinin 21. yüzyıla cevap verebilmesi için
yeniden yapılanması gerekmektedir. Diğer bir ifade ile Türk
134
 YENİDEN TÜRK MİLLİYETÇİLİĞİ
milliyetçiliği, rönesansını yaşamak zorundadır. Bu rönesan-
sın özünü yukarıda da vurguladığımız gibi, Türk milliyetçili-
ğinin devletçi-milliyetçilikten demokratik-ekonomik
milliyetçiliğe geçişi oluşturmalıdır. Bu devletin öneminin ge-
ri plâna itilmesi değil, toplumun demokratik yollarla daha
fazla devlet yönetimine katılması, idarenin demokratikleşme-
si, milletin ise zenginleşmesini hedefleyen bir milliyetçi yak-
laşımdır.
Esasen milliyetçilik ve millî devlet ile demokrasi arasında
tarihsel ve teorik anlamda doğrudan ve olumlu bir ilişki var-
dır. Demokrasi, millî devlet çerçevesinde en rahat gerçekle-
şeceği kurumsal çerçeveye kavuşur. Milliyetçilik ise aile, sı-
nıf, kişi hâkimiyetine son vererek, insanlara bir milletin ferdi
ve bir ülkenin yurttaşı olmaktan kaynaklanan haklarını ver-
miş ve iktidarı millete teslim etmiştir. Bu çerçeveden bakıldı-
ğında demokrasiye inanç Türk milliyetçileri için bir lüks de-
ğil, bir zorunluluktur.19 Türk milliyetçileri, kendilerinden, sis-
temden hesap sorarken akıllarında tutmaları gereken husus
hesap sormanın demokratik bir şuur meselesi olduğudur.
Türk milliyetçiliği özü itibarı ile her zaman demokratik ol-
muştur ve demokrasinin gelişmesini hızlandırıcı bir işlev üst-
lenmiştir. Türk milliyetçiliği milleti en önemli siyasal olgu ola-
rak değerlendirir. Millete saygı milletin kararlarına saygıdır.
Millete saygı, milletin kararlara en geniş katılımını sağlayacak
demokratik politik alt yapıyı oluşturmaktır. Türk milliyetçiliği
ve demokratik değerler sistematiği birbirlerinden ayrı düşü-
19
Bu kavramsallaştırma konusundaki katkısından dolayı Sayın Mustafa Verka-
ya’ya teşekkür ediyorum.
135
Prof. Dr. Ümit ÖZDAĞ
nülemez. Ayrıca, Türk milliyetçiliği demokratik sistemi, mille-
ti en kısa zamanda yetkinliğini geliştirici sistem olarak görür.
Türk milliyetçiliği, çoğulcu demokrasinin önündeki bütün
engellerin kaldırılması için mücadele etmelidir. Türk milliyet-
çiliğinin demokratik tavrı, devletin ve/veya hâkim politik ya-
pının kişilerin ve/veya grupların var olan özelliklerini ezici ve
imha edici siyasal yaklaşımları reddeder. Türk milliyetçiliği
yüzde yüz türdeşliği ve tek-düzeliği hedef alan totaliter bir an-
layışa sahip değildir. Ancak Türk milliyetçiliği kişiler ve grup-
lar arasındaki her türlü farkın vurgulanarak kurumsallaştırıl-
masına karşıdır. Millî varlığımızın sürdürülmesi için, toplum-
sal dokumuzda zaten var olan ve binlerce yıllık tarihsel-top-
lumsal birikimin neticesi olan millî türdeşliğin korunması ge-
rektiğine inanır.
Özetle, Türk milliyetçiliğinin 21. yüzyıla girerken demokra-
tik-milliyetçi yapısını geliştirmesinin bütün ideolojik-politik
temeli zaten mevcuttur. Gereken bu zeminin yaşama aktarıl-
masıdır.
Türk milliyetçiliği demokratik doğası gereği düşman
resimleri çizerek, tahrik üzerine kurulu olumsuz-saldır-
gan bir millliyetçilik değil, toplumu daha adil ve insan-
ca hedefler etrafında harekete geçirmeyi amaçlayan, ba-
rışçı, toplumsal refahı hedefleyen bir milliyetçiliktir.
Türk milliyetçiliği ayırıcı, dışlayıcı ve bölücü değil, birleştirici,
uzlaştırıcı, çoğulcu ve barışcıdır. Türk milliyetçiliği, diğer mil-
liyetleri küçümseyen ve aşağılayan saldırgan milliyetçi bir
yaklaşımı reddeder. Türk milliyetçiliği, diğer milletler ile çatış-
mayı ve düşmanlığı değil, bilimde, üretimde, sanatta rekabe-
136
 YENİDEN TÜRK MİLLİYETÇİLİĞİ
ti ve yarışmayı hedefler. Türk milliyetçileri saldırgan olmamak
kaydı ile diğer milletlerin milliyetçi politikalarına saygı duyar.
Türk milliyetçileri iktidara, devlet kaynaklarını parti kadro-
ları için talan amacı ile değil, toplumu daha üretken hâle ge-
tirmek ve üretim verimliliğinin önündeki engelleri kaldırmak
amacı ile taliptirler.
Cumhuriyet'in kurulması aşamasında devletimizin kurucu-
ları haklı endişelerle demokrasinin kurulması sürecinde ihti-
yatlı adımlar atmışlardır. Gerek tarihsel mirasın akıllarda ve
yüreklerde bıraktığı endişeler, gerek iç isyanlardan dolayı
devlet merkezli bir demokratik yaklaşımı tercih etmişlerdir.
Ancak, bu süreçte ülkemizde demokratik rejime geçişin
maddî alt yapısı da hazırlanmıştır.
Türk demokrasisi sağlıklı bir gelişme çizgisi izlememekle
beraber, Türk halkının demokratik rejime olan inancı asla
sarsılmamıştır. Ancak, ulus devletin hızla yıpranması sürecin-
de demokratik rejim etnik merkezli sözde demokrasi taleple-
ri ile hızlı bir yıpranmaya maruz kalmıştır. Türk demokrasisi-
nin geliştirilmesi, hukuk devletinin gelişmiş bir insan hakla-
rı bilinci üzerine oturtulması gerektiği konusunda Türk milli-
yetçilerinin en ufak bir şüphesi olmaması lâzımdır. Esasen,
en yüksek değer olarak bilinen Türk milletinin mensupların-
dan bu hakları saklı tutmak isteyen bir yaklaşımın, Türk mil-
liyetçiliği ile yakından uzaktan ilgisi yoktur.
Bağımsızlaşma ve millî devlet süreçlerine koşut olarak ge-
liştirilmesi gereken bir süreç de, Kopenhag Kriterleri ile etnik
merkeze çekilen demokratikleşmenin tekrar yurttaşlık mer-
kezli insan hakları esasına oturtulmasıdır. Demokratikleşme
137
Prof. Dr. Ümit ÖZDAĞ
süreci bir yandan millî devleti güçlendirecek ve bir toplumsal
uzlaşmayı sağlayacak önlemleri almalı, öte yandan devlete
sadakati artırmalıdır.
Demokratik gelişim ve insan haklarının yurttaş merkezli
gelişimi devam ederken, Türkiye; etnik sorunu aşmak için et-
nik haklar vermek gibi sadece merkez-kaç eğilimleri artıra-
cak bir yola gitmemeli, etnik sorunu sosyal bir sorun hâline
getirmemek için politikalar üretmelidir. Türk milliyetçilerinin
demokratik gelişim anlayışı, devletin kuruluş ilkeleri ve de-
mokratik gelişim, millî devlet içinde en geniş yurttaşlık hak-
ları olarak özetlenebilir.
f) İnsan Unsurunun Moral Açıdan İnşası
1071-1922 arasında 861 sene tek başına "bir uygarlığın"
Türk-İslâm medeniyetinin ve bütün bir İslâm dünyasının kılı-
cı ve kalkanı olan Türkler, birleşik bir kıtaya, Hristiyan mede-
niyetinin bütün unsurlarına karşı tek başlarına savaşmak zo-
runda kalmışlardır. Tarihte benzeri bir mücadele vermiş
başka bir millet yoktur. Türklüğün hak din için bu büyük ve
emsalsiz mücadelesi, yüce dinimiz İslâmı Arap yarımadasın-
da sıkıştırılmaktan, Kuzey Afrika’dan atılarak Orta Doğu'nun
dar alanında boğulmaktan kurtarmıştır. Abbasiler çağında di-
namizmini tüketmiş olan Araplıktan devralınan emanet, bü-
yük bir mücadele sonunda bütün küreye yayılmış olan bir
din, bir inanç sistemi hâline gelmiştir. Ancak, Türk milletinin
tek başına bir medeniyet ile giriştiği amansız mücadele, bizi
sonuçlarını hâlâ tamamen ortadan kaldıramadığımız emper-
yal bir yorgunlukla karşı karşıya bırakmıştır.
138
 YENİDEN TÜRK MİLLİYETÇİLİĞİ
1000 seneye yakın bir süre dövüşen, yorulan, yıpranan,
örselenen bir millet. İstiklâl Harbi bu milletin boğazlanma-
mak için yaptığı son hamledir. 1774’te Küçük Kaynarca’da
başlayan nihaî geri çekiliş 154 sene sonra 1920’de Sakar-
ya’nın kıyılarında durmuştur. Ancak Sakarya’da düşmanı dur-
duran, Kocatepe’de emperyalizmin kiralık ordusunu yenen
ordu, Türk ordusu, 1529’da Viyana önüne ilk kez gelen Ka-
nunî’nin komutasındaki ordu gibi yediği üzümlerin dallarına
altın kesesi asabilecek bir ordu değildir. İhtimaldir ki, Kanu-
nî’nin Viyana önünde kurulan Otagi Humayunun maddî değe-
ri bütün bir İstiklâl Harbi’nin maddî harcamalarından daha
fazladır. Özetle, Cumhuriyet; yıkılmış, geri kalmış, maddî kay-
nakları tükenmiş bir Anadolu devralmıştır. 154 sene süren
yenilginin ardından Batı karşısında direniş ve galibiyeti tem-
sil eden Kuva-yı Milliye hareketi, Türk milletine İstanbul’u fet-
heden Türk ordusunun büyük moralini vermiştir.
Türkiye Cumhuriyeti ile başlayan büyük uyanış ve Türk
halkının moral rehabilitasyonu Atatürk’ün ölümü ile son bul-
muştur. Türkiye, Türk insanı emperyal yorgunluğu ortadan
kaldıracak adımları atamadan yeni bir yıpranma süreci içine
girmiştir. 2. Dünya Savaşı'na girmemekle birlikte savaşın ül-
keye verdiği zararlar gözle görülebilir durumdadır. DP-CHP ça-
tışmaları, Türkiye’ye yönelik örtülü istilâ hareketinin bir par-
çası olan örgütlü Marksist saldırılar, Alevî-Sünnî gerilimi, PKK
terörü Türkiye’ye yönelik stratejik saldırılardır. Bu noktada
yapılması gereken, her şeyin temel ölçütü olan insanın, Tür-
kiye Cumhuriyeti yurttaşlarının güçlü bir rehabilitasyon süre-
cinden geçmesinin sağlanmasıdır.
139
Prof. Dr. Ümit ÖZDAĞ
Bu yeniden yapılanma sürecinin bir yandan uzun vadeli ve
yapısal niteliğe sahip olan emperyal yorgunluğun izlerini or-
tadan kaldırmaya yönelmesi, öte yandan kısa bir geçmişe sa-
hip olan krizlerin yarattığı tahribatı ortadan kaldırmak üzere
şekillendirilmesi gerekmektedir. Toplumun kısa vadeli yeni-
den yapılanmasında, Türkiye'nin spor, eğitim, sanat gibi alan-
larda kazanacağı başarıların büyük bir önemi olacaktır. Bu
tür başarılar, toplumun kendisine olan inancını tazeleyecek,
ileriye daha güvenle bakmasını sağlayacak, toplumsal birlik-
telik duygusunu güçlendirecektir. Ancak, bütün bu tür ön-
lemler, kısa vadeli yapısal sorunları çözmekten uzak, popu-
list nitelikli geçici çözümlerdir. Bu çözümleri kalıcı hâle geti-
recek olan, yapısal nitelikli sorunları teşhis ederek, onları or-
tadan kaldıracak çözümler üretmektir.
Ayrıca emperyal yorgunluğu ortadan kaldıracak olan sade-
ce geçmişe yönelik önlemler değil, bugün ve geleceğin deği-
şik boyutlu saldırılarının engellenmeside gerekmektedir. Em-
peryal yorgunluğun silinmesinde millî kimliğin onarılması da
çok önemli bir rol oynamaktadır. Bunun için millî kimliği tah-
rip eden her şeye karşı önlem alınmalıdır.
Türk milliyetçiliğinin ortaya koyacağı model ile yıpranmış,
örselenmiş; hedefini, ülküsünü yitirmiş; kendine ve ülkesine
olan güveni ortadan kalkmış, hukuk sistemine olan bağlılığı
zayıflamış; üretkenliğe değil rantiyenin tarafına tercih koyan
Cumhuriyet yurttaşlarının kendine, ülkesine, devletine, hu-
kuk sistemine, üretkenliğe ve geleceğe inancını sağlayabil-
melidir.
140
 YENİDEN TÜRK MİLLİYETÇİLİĞİ
g) Etkin Hukuk Devleti
Hiçbir siyasal-toplumsal proje insanlara ve milletlere yer-
yüzü cenneti vadetmemelidir. Çünkü, insanlara yeryüzü cen-
neti vadeden politik projelerin sağlayabildikleri ancak yeryü-
zü cehennemi olmuştur. İnsanlığın gelişiminin ulaştığı aşa-
mada insanlık ailesinin en kadim üyelerinden birisi olan Türk
milletine sunulan milliyetçi siyasal projenin hedeflemesi ge-
reken, insan haklarına saygılı, hukukun üstünlüğü ilkesine
sadık, yenilenmiş bir siyasal ahlâka toplumsal meşruluk ve
geçerlilik kazandırmış, demokratik sistemi ulus devlet yapı-
sı içinde eksiksiz olarak uygulayan, sosyal devlet ilkesini
üretken bir toplum ilkesi ile birleştirmiş, etkin ve güçlü bir
ulus devlet modelidir.
Türkiye Cumhuriyeti yurttaşlarının içinde bulunduğu çok
boyutlu buhrandan çıkarak, üretken, demokratik değer ve
sisteme inancı tam, hukuk devletine saygılı, kanunlara riayet
eden, toplumsal çifte standart talep etmeyen yurttaşlar olma-
ları, ancak Türkiye Cumhuriyeti’nin, devletimizin mutlak
bir hukuk devleti anlayışı içinde çalıştığına kesin bir şe-
kilde inanmaları ile mümkündür.
Türkiye Cumhuriyeti Devleti ile Türk vatandaşları arasında
güçlü bir karşılıklı inanç ve bağlılık/sadakat bağı oluştu-
rulmalıdır. Bugün her iki tarafta da karşılıklı olarak sadakat ve
inanç azalması yaşanmaktadır. Bir devletin yurttaşlarının sa-
dakati olmadan güçlenmesi nasıl mümkün değil ise bir yurt-
taş da devleti kendisine güvenmez ise ona sadakatini uzun
süre sürdürmesi mümkün değildir. Türk milleti, büyük tarih-
sel bilinci ile devletin olmadığı yerde onurun da olmayacağı-
141
Prof. Dr. Ümit ÖZDAĞ
nı bilerek, devlete en fazla sahip çıkan milletlerin başında
gelmektedir. Ancak, devletin Türk milletine karşı tavrının kar-
şılıklı inanç ve sadakati güçlendirici şekilde olmalıdır.
Türkiye Cumhuriyeti’nin yurttaşlarında bu inancı sağlaya-
bilmesi için son 50 yılda yavaş yavaş, ancak son yirmi yılda
çok büyük bir hızla mutlak bir çürümüşlük süreci içine giren
siyasal ve bürokratik yapının demokratik hukuk devletine da-
yanan yeni bir siyasal ahlâk temelinde örgütlenmesi gerek-
mektedir.
Devlete bağlılık ve sadakatin bir başka önemli ölçütü de,
adalet sisteminin hızlı ve adil işlemesidir. Bugün, adalet sis-
temimiz ne hızlı ne de adildir. Hukuk sistemimizin birçok un-
suru yeniden yapılandırılmalı, cezalar kamu vicdanını tatmin
eder hâle gelirken, genel ve özel af uygulamaları anayasa ile
yasaklanmalıdır.
Bugün Türk insanının içinde bulunduğu sosyal bunalımın
niteliğini ortaya koymak açısından her yedi vatandaştan biri-
sinin sabıkalı olduğuna dikkat çekilmesi uygun olacaktır.
Bir anlamda Türkiye Cumhuriyeti’nin yeniden yapılanması
anlamına gelecek bu süreçte, siyasal ahlâkın temelini, a)
tarihsel süreçte oluşmuş Türk devlet anlayışı, b) hukuk dev-
letinin etkin bir şekilde yaşama geçişi, c) evrensel hukuk
standartları oluşturmalıdır. Devlet, bürokrasinin etkin ve adil
çalışmasını sağlamakla yükümlüdür. Bunun için bürokraside
iç denetim mekanizmaları güçlendirilirken, sivil toplumun
denetleyici işlevi geliştirilmelidir.
142
 YENİDEN TÜRK MİLLİYETÇİLİĞİ
Etkin hukuk devletinin vazgeçilmez bir parçası da, insan
haklarına saygı duyulmasıdır. Soğuk Savaş döneminde Mark-
sist ideolojinin insan haklarına yüklediği ideolojik işlev ve
Soğuk Savaş sonrasında ise etnik milliyetçiliğin politikanın
AIDS’i olarak insan haklarını sadece etnik haklar boyutuna
indirgeyerek istismar etmesi, Türk milliyetçilerinin tepkili bir
yaklaşımla insan hakları üzerinde yeterince düşünmelerini
engellemiştir. Bu yaklaşım, Türk milliyetçiliğinin kültür teme-
lini oluşturan en önemli unsurlardan birisi olan dinimizin in-
san anlayışı ile de ters düşmektedir.
Önümüzdeki süreçte, Türk milliyetçiliği, insan hakları
merkezli politika anlayışını, iç ve dış politik kavrayışlarında
muhakkak gündemin önemli bir parçası hâline getirmelidir.
Türk milliyetçiliğinin insan hakları anlayışı, gerici, etnik-mer-
kezli, feodal bir çerçeveyi değil, yurttaş hakları merkezli bir
insan hakları anlayışını ön plâna çıkarmalıdır.
Toplumsal çifte standart, Türk halkında Türkiye Cumhuri-
yeti Devleti'nin adil olmadığı inancını güçlendirmektedir.
Günlük yaşamımızın her alanında görebileceğimiz çifte stan-
dart olgusu, Türk halkının çifte standart uygulamalarından en
fazla mağdur olan özellikle dar gelirli katmanlarını, haklı bir
kızgınlıkla doldurmaktadır. Türk ulusunun devletine olan gü-
veninin artırılması, çifte standart uygulamalarının ortadan
kaldırılmasına bağlıdır.
143
Prof. Dr. Ümit ÖZDAĞ
Sonuç
Türk milliyetçiliği, Türk milletine, Türk kültürüne,
Türk Devleti'ne, Türk tarihine sevgi ve bağlılıkla hizmet
etme kararlılığıdır. Türk milliyetçiliği, Türk milleti için
ileri bir hayat tarzını kurmayı amaçlayan, demokratik,
yaratıcılığı ve üreticiliği ön plâna çıkaran, barışçı ve an-
tiemperyalist bir düşünce ve duruştur. Bu düşünce ve du-
ruş, 20. yüzyıl boyunca büyük bir dinamizm göstererek, ön-
ce Türk İstiklâl Savaşı’nın yönetici kadrolarının yol gösterici-
si olmuş, sonra da Türkiye Cumhuriyeti’ni kurmuştur. 1960’lı
yıllardan başlayarak 1980’e değin, Türk milliyetçiliği Sovyet
emperyalizminin Afganistan, İran, Türkiye hattı üzerinde iler-
leyerek sıcak denizlere inme stratejisi çerçevesinde sürdür-
düğü örtülü istilâyı Anadolu’da durduran siyasal güç olmuş-
tur.
Eğer Türk milliyetçiliğinin bu yıllarda detaylarında tartışıla-
bilecek ve tartışılması gereken direnişi olmasa idi, Türkiye
Cumhuriyeti’nin NATO üyesi olması Türkiye’nin Sovyetleşme-
sini engelleyemezdi. Çünkü, okulları, meslek grupları, polisi
ve askerinin beyni Marksist ideoloji ile işgal edilmiş bir ülke-
144
 YENİDEN TÜRK MİLLİYETÇİLİĞİ
nin hangi bloğun üyesi olur ise olsun Sovyetleşmesinin en-
gellenmesi mümkün değildir.
Türk milliyetçileri, 12 Eylül ve sonrasında tarafsızlık adı al-
tında Sovyet örtülü istilâsının bir parçasını oluşturan örgüt-
lenmelerle eşit tutulmuş, çok ağır ve devletle milliyetçileri
yabancılaştıran bir davranış/tutum ile karşılaşmışlardır.
Esasen, bu konuda Türk milliyetçilerinin çok da hayal kırık-
lığına uğramamış olmaları lâzımdır. Çünkü, 1965-1980
arasındaki süreçte, örtülü istilâ ile mücadele sürecinde Türk
milliyetçileri de düzen ile çelişkiye düşmüşlerdir. "Yıkılsın
Düzen, Yaşasın Devlet" diyerek düzene savaş ilân etmişlerdir.
Bundan dolayı, Türk milliyetçileri uğradıkları muameleden
hiç hoşlanmasalar da bunu doğru bir analiz ile “normal” kar-
şılamalı ve yaşama, ideolojik-politik mücadeleye farklı bir
zeminde devam etmelidirler ve nitekim etmişlerdir.
Bugün ise Türkiye Cumhuriyeti’nin varlığı büyük bir tehdit
altındadır. Ülkemiz, büyük bir hızla bölgesel ve küresel geliş-
melerin iç dinamikleri teşvik etmesi ile bir iç çatışma/
federasyona gitmekte/sürüklenmektedir. Türk siyasal seçkin-
leri ve bürokrasisinin büyük bir bölümü, Cumhuriyet'in
dönüştürülmesine karşı durulamayacağı inancı ile çözümün
“dış dinamiklerle” işbirliği yapmak olduğuna inanmış görün-
mektedirler. Türk halkının büyük bir bölümü millî duyar-
lılığını inanç-sadakat krizi çerçevesinde yitirmiştir ve yitir-
meye devam etmektedir. Ancak, bu duyarsızlığın altında
büyük bir öfke, alttan alta bir yanardağın patlaması öncesin-
de olduğu gibi birikmektedir.
Önümüzdeki yıllarda gerçekleşecek olan milliyetçilik pat-
laması iki şekilde ortaya çıkabilir. Bu bir yanardağın pat-
145
Prof. Dr. Ümit ÖZDAĞ
laması gibi gerçekleşir ve püskürttüğü lavlar ile yakıcı ve
yıkıcı bir milliyetçilik olabilir. Bu, Batının da arzu ettiği çar-
pıtılmış, etnik merkezli bir Türk milliyetçiliğidir. Böyle bir mil-
liyetçiliği kızgın kitlelere pazarlayacak olan bir Türk
Miloseviç’ini Batı, Türkiye’yi bölmek için dört gözle bek-
lemektedir. Öte yandan, Türk milliyetçiliği gerçek milliyet-
çilerin yapacağı yeni açılımlar ile bir nükleer santralin güç
kaynağı olan Uranyum gibi Türkiye için bir enerji kaynağı
haline gelebilir. Türk milliyetçiliği yüksek teknoloji, bir üret-
kenlik ideolojisi olarak Türkiye’yi çağların üzerinden aşıracak
büyük bir atılımı gerçekleştirecektir.
Türk milliyetçileri Türkiye için bu yaşamsal tehdit
sürecini büyük bir bilinç içinde, ancak aynı ölçüde “sah-
te bir duyarsızlıkla” izlemektedirler. Bu duyarsızlık sah-
tedir, çünkü Kuva-yi Milliye neslinin devamı olan Türk mil-
liyetçileri, ülkücüler bu sahte duyarsızlığın, vurdum duymaz-
lığın, kırgınlığın altında hâlâ Türklüğe olan büyük sevgi, bağ-
lılık ve inançları ile Türkiye için her şeyi yapmaya tekrar ve
tekrar yapmaya hazırdırlar. Ancak, sorun, Türk milliyet-
çilerinin nereden başlayacaklarına karar vermemiş olmaların-
da yatmaktadır. Bu sorunun cevabı, Türk milliyetçiliği ideolo-
jisinin köklerinden harekette yatmaktadır. İdeolojik
donanımı olanların verecek cevabı ve soracak hesabı olacak-
tır.
Milliyetçiliğin yenilenmesini gerçekleştirebilen Türk mil-
liyetçileri, yani ülkücü hareket Türk milletinden en büyük
fedakarlıkları isteyebilirler. Bu büyük millet, millî ülküleri ger-
çekleştirmek amacı ile büyük fedakârlıklar yapmıştır ve bun-
146
 YENİDEN TÜRK MİLLİYETÇİLİĞİ Prof. Dr. Ümit ÖZDAĞ

dan sonra da eğer bu fedakârlıkları isteyenlere inanır ise

yapacaktır. Ancak, halktan bunu istemek için önce fedakâr-
lığın toplumun bir katmanı üzerine yıkılmayacağının, Türk
milletinin bir bölümünün kan vergisi, can vergisi, malî vergi,
kısaca her türlü fedakârlığı yaparken, küçük bir azınlığın
asalak bir televole toplumu havası içinde yaşamasına izin
verilmeyeceğinin güvencesinin halka verilmiş olması lâzım-
dır.
Türk milliyetçilerine güven duyan Türk milletinin, İstiklâl
Savaşı'mızda neler yapabileceği görülmüştür. Türk milliyet-
çileri, Türk milletinin güvenini kazanabilirlerse ortaya çok
büyük bir yapıcı güç patlaması çıkacaktır. Bunun için,
yeniden Türk milliyetçiliği, daima Türk milliyetçiliği.

147 148