द्वितीया विभक्त्तिः

एकवचनम ् द्वववचनम ् बहुवचनम ्

प्रथमा ववभक्त्तिः रामिः रामौ रामािः

द्ववतीया ववभक्त्तिः रामम ् रामौ रामान ्
तत
ृ ीया ववभक्त्तिः रामेण रामाभ्याम ् रामिः
चतुथी ववभक्त्तिः रामाय रामाभ्याम ् रामेभ्यिः
पञ्चमी ववभक्त्तिः रामात ् रामाभ्याम ् रामेभ्यिः
षष्ठी ववभक्त्तिः रामस्य रामय िः रामाणाम ्
सप्तमी ववभक्त्तिः रामे रामय िः रामेषु
सम्बोधन हे राम हे रामौ हे रामािः
 एकवचनम ् द्वववचनम ् बहुवचनम ्

प्रथमा ववभक्त्तिः सीता सीते सीतािः

द्ववतीया ववभक्त्तिः सीताम ् सीते सीतािः
तत
ृ ीया ववभक्त्तिः सीतया सीताभ्याम ् सीताभभिः
चतुथी ववभक्त्तिः सीताय सीताभ्याम ् सीताभ्यिः
पञ्चमी ववभक्त्तिः सीतायािः सीताभ्याम ् सीताभ्यिः
षष्ठी ववभक्त्तिः सीतायािः सीतय िः सीतानाम ्
सप्तमी ववभक्त्तिः सीतायाम ् सीतय िः सीतासु
सम्बोधन हे सीते हे सीते हे सीतािः
 एकवचनम ् द्वववचनम ् बहुवचनम ्

प्रथमा ववभक्त्तिः नदी नद्यौ नद्यिः

द्ववतीया ववभक्त्तिः नदीम ् नद्यौ नदीिः
तत
ृ ीया ववभक्त्तिः नद्या नदीभ्याम ् नदीभभिः
चतथ
ु ी ववभक्त्तिः नद्य नदीभ्याम ् नदीभ्यिः
पञ्चमी ववभक्त्तिः नद्यािः नदीभ्याम ् नदीभ्यिः
षष्ठी ववभक्त्तिः नद्यािः नद्य िः नदीनाम ्
सप्तमी ववभक्त्तिः नद्याम ् नद्य िः नदीषु
सम्बोधन हे नदद हे नद्यौ हे नद्यिः
 एकवचनम ् द्वववचनम ् बहुवचनम ्

प्रथमा ववभक्त्तिः िनम ् िने िनानन

द्ववतीया ववभक्त्तिः िनम ् िने िनानन
तत
ृ ीया ववभक्त्तिः िनेन िनाभ्याम ् िनिः
चतथ
ु ी ववभक्त्तिः िनाय िनाभ्याम ् िनेभ्यिः
पञ्चमी ववभक्त्तिः िनात ् िनाभ्याम ् िनेभ्यिः
षष्ठी ववभक्त्तिः िनस्य िनय िः िनानाम ्
सप्तमी ववभक्त्तिः िने िनय िः िनेषु
सम्बोधन हे िन हे िने हे िनानन
 खादनत

किः खादनत ककम ् खादनत

बालकिः खादनत फलं खादनत

बालकिः ..........पठनत । (पाठिः) बालकिः पाठं पठनत ।
छात्रिः ...........गच्छनत । (विद्यालिः) छात्रिः विद्यालं गच्छनत ।
अहं ......... पश्याभम । ( सीता ) अहं सीतां पश्यनत ।
अध्यापकिः ....... प्रच्ृ छनत। (प्रश्निः) अध्यापकिः प्रश्नं प्रच्ृ छनत।
धननकिः ....... ददानत। (धनम ्) धननकिः दनं ददानत।
द्वितीया विभक्त्तिः

 कममपदं द्वितीया विभक्त्तिः भिनत । ( कतमरर प्रय गिः )

बालकिः पाठं पठनत ।
छात्रिः विद्यालं गच्छनत ।

उपपद विभक्त्तिः
 पररतिः शब्दात ् पि
ू ं द्वितीया विभक्त्तिः ।
 उभयतिः शब्दात ् पूिं द्वितीया विभक्त्तिः ।
ग्रामं पररतिः िनं अक्तस्त ।
मम गहृ ं पररतिः उद्यानम ् अक्तस्त ।
 दे िं उभयतिः भ्तािः सक्ततत । ( दे ििः )
 उत्पीदठकां उभयतिः आसतदािः सक्ततत । (उत्पीदठका)
 अध्यापकं उभयतिः छात्रािः सक्ततत । (अध्यापकिः)
 लतां उभयतिः सख्यिः सक्ततत । (लता)
 अकाराततिः पभंु लङ्गिः रामम ् रामौ रामान ्

आकाराततिः स्त्रीभलङ्गिः
सीताम ् सीते सीतािः

ईकाराततिः स्त्रीभलङ्गिः
नदीम ् नद्यौ नदीिः

अकाराततिः नपंु सकभलङ्गिः

िनम ् िने िनानन