ΕΥΡΩΚΩΔΙΚΑΣ 3

ΣΤΡΕΠΤΙΚΟΣ & ΚΑΜΠΤΟ-ΣΤΡΕΠΤΙΚΟΣ

ΛΥΓΙΣΜΟΣ ΘΛΙΒΟΜΜΕΝΗΣ ΡΑΒ∆ΟΥ (1o ΜΕΡΟΣ)
ΘΕΟ∆ΩΡΟΣ Α∆ΑΜΑΚΟΣ, Πολ.Μηχανικός ( CCS AE ) Βασισμένο σε άρθρο από τον
ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΤΑΤΣΗΣ, Πολ.Μηχανικός ( CCS AE ) Α. BUREAU (CTICM) από το περιοδικό
“Construction Métallique”, No2/2004

1. Εισαγωγή

Στις μεταλλικές κατασκευές ο λυγισμός μίας ράβδου υπό

καθαρή θλίψη είναι ένα φαινόμενο πολύ συνηθισμένο.
Αυτό στο οποίο αναφερόμαστε συνήθως είναι ο καμπτι-
κός λυγισμός καθώς κατά τον λυγισμό της ράβδου προ-
καλείται κάμψη στη διατομή.

Σε κάποιες συγκεκριμένες περιπτώσεις, η αντοχή σε λυ-

γισμό μίας δοκού μπορεί να εξαρτάται από έναν λιγότερο
γνωστό τρόπο αστοχίας, αυτό που ονομάζουμε στρεπτι-
κό ή καμπτο-στρεπτικό λυγισμό.

Για κάθε μία από τις 3 μορφές λυγισμού, στο σχήμα 1 φαί-
νεται η μετατόπιση της διατομής στο μέσο μίας ράβδου
που υπόκειται σε θλίψη (η οποία υποτίθεται ότι εφαρμό-
ζεται στο κέντρο βάρους της διατομής) ανάλογα με τον
τύπο της διατομής για τον οποίον η μετατόπιση αυτή μπο-
ρεί να αποτελεί μία πιθανή μορφή λυγισμού.

Ο σκοπός αυτού του άρθρου είναι η παρουσίαση της δι-

αδικασίας υπολογισμού του κρίσιμου φορτίου λυγισμού
στην περίπτωση στρεπτικού και καμπτο-στρεπτικού λυ-
γισμού. Το τυπολόγιο που ακολουθεί συνοδεύεται από
τα απαραίτητα σχόλια για την ορθή εφαρμογή του καθώς
και από παραδείγματα για καλύτερη κατανόηση.

Στο σημείο αυτό πρέπει να αναφερθεί ότι η παρακάτω

διαδικασία έχει εφαρμογή μόνο για ράβδους σταθερής
διατομής που υπόκεινται σε αξονική θλιπτική δύναμη
σταθερής τιμής κατά μήκος της ράβδου.

88 I METΑΛΛΙΚΕΣ ΚΑΤΑΣΚΕΥΕΣ | τεύχος 2ο 2008

 ΕΥΡΩΚΩΔΙΚΑΣ 3

Σχήμα 1 – Μορφές
λυγισμού μίας ράβδου υπό
καθαρή θλίψη

Σχήμα 3 – Θέση του

κέντρου διάτμησης S ως
προς το κέντρο βάρους G

Σχήμα 2 – Παραδείγματα ∆ιατομών ευαίσθητων σε στρεπτικό λυγισμό

2. ΒΑΣΙΚEΣ ΕΝΝΟΙΕΣ. Το κρίσιμο φορτίο στρεπτικού λυγισμού για μια ράβδο με δι-
ατομή που θεωρούμε απαραμόρφωτη προκύπτει από τον πα-
A: εμβαδόν διατομής ρακάτω τύπο:
E: όριο ελαστικότητας χάλυβα (E = 210000 N/mm2 )
A⎛ π2 EI ⎞
G: μέτρο δίατμησης χάλυβα (G = 80770 N/mm2) N cr, T = ⎜⎜ GI t + 2 w ⎟⎟ (1)
I0 ⎝ L k ,T ⎠
iy, iz: ακτίνες αδρανείας ως πρός τους κύριους άξονες της δι-
ατομής όπου
Iy, Iz: καμπτικές ροπές αδρανείας ως προς τους κύριυς άξο- - Ι0 είναι η πολική ροπή αδρανείας ως προς το κέντρο διάτμη-
νες σης της διατομής
It: στρεπτική ροπή αδρανείας I0 = I y + I z + ( y 0 + z 0 ) A
2 2

Iw: σταθερά στρέβλωσης

I0: πολική ροπή αδρανείας ως προς το κέντρο διάτμησης. - y0 και z0 είναι οι αποστάσεις του κέντρου διάτμησης S (ή κέ-
Ncr.y: κρίσιμο φορτίο καμπτικού λυγισμού/ άξονας yy ντρου στρέψης) της διατομής από το κέντρο βάρους (βλ. σχή-
Ncr.z: κρίσιμο φορτίο καμπτικού λυγισμού/ άξονας ΖΖ μα 3). Για μία διατομή διπλής συμμετρίας το κέντρο διάτμησης
Ncr.T: κρίσιμο φορτίο στρεπτικού λυγισμού S ταυτίζεται με το κέντρο βάρους G και άρα τότε:
Ncr.TF: κρίσιμο φορτίο καμπτο-στρεπτικού λυγισμού y0 = 0 και z0 = 0
y0, z0: συντεταγμένες του κέντρου διάτμησης ως προς το κέ-
ντρο βάρους. Lk,T είναι το μήκος λυγισμού για στρεπτικό λυγισμό.
Θέτοντας:
i2y Iy / A i2z Iz / A
3. ∆ΙΑ∆ΙΚΑΣΙΑ ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΥ i 2
0 i 2
y i 2
z y 2
0 z 20

3.1 Στρεπτικός λυγισμός. όπου iy και iz είναι οι ακτίνες αδρανείας ως προς του κύριους
Στο σχήμα 2 φαίνονται κάποιες διατομές οι οποίες είναι ευαί- άξονες.
σθητες σε αστοχία υπό στρεπτικό λυγισμό.

τεύχος 2ο 2008 | METΑΛΛΙΚΕΣ ΚΑΤΑΣΚΕΥΕΣ | 89

ΕΥΡΩΚΩΔΙΚΑΣ 3

Σχήμα 4 – Κρίσιμο φορτίο λυγισμού για τη διατομή ΗΕΑ200 Σχήμα 5 – ∆ιατομή πλευρικά δεσμευμένη στο
μέσο του ύψους της

1 ⎛ π2 EI ⎞
N cr,, T = ⎜ GI t + 2 w
2 ⎜
⎟⎟
i 0⎝ L k ,T ⎠

π2 EI w / L k .T 2

92 I METΑΛΛΙΚΕΣ ΚΑΤΑΣΚΕΥΕΣ | τεύχος 2ο 2008

 ΕΥΡΩΚΩΔΙΚΑΣ 3

Σχήμα 6 – ∆ιατομές ευαίσθητες σε καμπτο-στρεπτικό λυγισμό λυγισμό Σχήμα 7 – ∆ιατομή συμμετρική ως

προς τον άξονα yy

Iy + Iz 3 ⎡ A
I0 I
( 2 2
) (
N + ⎢ N cr, y z 0 + N cr,z y 0 − N cr, y + N cr,z + N cr ,T )⎤⎥ N 2
+
⎣ 0 ⎦

+ (N cr, y N cr,z + N cr,z N cr,T + N cr,T N cr, y )N − N cr, y N cr,z N cr,T = 0

I0
(N − N cr.y )(N − N cr,z )(N − N cr,T ) − N 2 y 0 2 (N − N cr,z ) − N 2 z 0 2 (N − N cr,y ) = 0
A

I0 ⎛ Iy + Iz ⎞
N cr,TF = ⎜N + N − (N + N cr,T ) − 4 N cr, y N cr,T
2 ⎟
2(I y + I z ) ⎜⎝ I 0 ⎟⎠
cr, y cr,T cr, y

π2 EI y
N cr. y =
L2 k . y

π2 EI
N cr.z = 2 z
L k .z

τεύχος 2ο 2008 | METΑΛΛΙΚΕΣ ΚΑΤΑΣΚΕΥΕΣ | 93

ΕΥΡΩΚΩΔΙΚΑΣ 3

94 I METΑΛΛΙΚΕΣ ΚΑΤΑΣΚΕΥΕΣ | τεύχος 2ο 2008