ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΙΑ-ΜΕΡΟΣ Ι.cleaned

ΕΙΣΑΓΩΓΗ
ΒΑΣΙΚΟΙ ΟΡΙΣΜΟΙ
Ηλεκτρολογία
ΙΙΙ Τάξη
Σώματα
ΥΛΗ
 Ορισμοί και Βασικά Μεγέθη (Φορτίο, Τάση, Ρεύμα, Ενέργεια –
Ισχύς)
 Σύστημα Μονάδων S.I.
 Αγωγοί-μονωτές-ημιαγωγοί
 Επανάληψη βασικών σημάτων
 Ηλεκτρικά στοιχεία (Αντίσταση-Πυκνωτής-Πηνίο) και
συνδεσμολογία αυτών
 Ηλεκτρικές πηγές και συνδεσμολογία αυτών (ιδανικές και
πραγματικές)
 Μορφές τάσεων και ρευμάτων
 Κανόνες Kirchhoff
 Βασικά θεωρήματα Ηλεκτροτεχνίας
 Η.Μ.Κ και μεταβατικά φαινόμενα (ορισμοί)
 Χρονοκυκλώματα RC-RL
 Ασκήσεις επίλυσης απλών κυκλωμάτων στο ΣΡ
ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΒΑΣΙΚΟΙ ΟΡΙΣΜΟΙ 2

Ηλεκτρικό Φορτίο
Ηλεκτρικό φορτίο είναι το φυσικό μέγεθος που καθορίζει
εάν και κατά πόσο ένα σώμα είναι ηλεκτρισμένο.
Συμβολίζεται με το Q και έχει μονάδα μέτρησης στο S.I.
το Coulomb (C). Διακρίνεται σε δύο είδη, το θετικό φορτίο (+)
και το αρνητικό φορτίο (-).
Τα φορτία του ίδιου είδους ονομάζονται ομώνυμα, ενώ αυτά
που είναι διαφορετικού είδους ονομάζονται ετερώνυμα.
Για τα φορτία ισχύουν οι ακόλουθοι κανόνες:
 τα ομώνυμα φορτία απωθούνται ενώ
 τα ετερώνυμα φορτία έλκονται.
Αρχή διατήρησης του φορτίου
Αναλλοίωτο φορτίου
Το φορτίο του ηλεκτρονίου είναι ίσο με -1.6x10-19 C.

Ταξινόμηση Υλικών ως προς
την αγωγιμότητα τους
Κατηγοριοποίηση υλικών
Αγωγοί Ημιαγωγοί Μονωτές
Ευγενή αέρια
Ag, Cu, Au Si, Ge
8 ηλεκτρόνια στην εξωτερική
1 ηλεκτρόνιο στην εξωτερική 4 ηλεκτρόνια στην εξωτερική στοιβάδα σθένους
στοιβάδα σθένους. Πολύ καλή στοιβάδα σθένους. Μέτρια (συμπληρωμένη)
αγωγιμότητα αγωγιμότητα
Κακή αγωγιμότητα

Διαφορά Δυναμικού
Το δυναμικό σε ένα σημείο του ηλεκτρικού πεδίου εκφράζει
τη δυναμική ενέργεια που έχει η μονάδα του θετικού φορτίου,
όταν αυτή βρίσκεται στο σημείο αυτό του χώρου, όταν ως
σημείο αναφοράς πάρουμε το άπειρο.
Η διαφορά δυναμικού ή ηλεκτρική τάση (V) μεταξύ δύο

σημείων μετριέται από το έργο που απαιτείται για να
μεταφερθεί η μονάδα του θετικού φορτίου από το ένα σημείο
στο άλλο. VAB = dW/dq
Μονάδα μέτρησης της διαφοράς δυναμικού στο σύστημα S.I.

είναι το Volt (V).

Ηλεκτρικό Ρεύμα
Όταν σε ένα αγώγιμο μέσο τα ελεύθερα ηλεκτρόνια του
κινούνται με την επίδραση μιας διαφοράς δυναμικού προς μια
κατεύθυνση, λέμε ότι ο αγωγός διαρρέεται από ηλεκτρικό
ρεύμα.
Ως φορά του ρεύματος στον αγωγό ορίζεται κατά
συνθήκη η φορά των θετικών φορτίων καθώς κινούνται από
το υψηλότερο (+) προς το χαμηλότερο (-) δυναμικό, δηλαδή
η φορά η αντίθετη από τη φορά κίνησης των ηλεκτρονίων
(συμβατική φορά του ρεύματος).
Το ηλεκτρικό ρεύμα στους μεταλλικούς αγωγούς, όπου
μοναδικοί φορείς είναι τα ελεύθερα ηλεκτρόνια τους
(ηλεκτρόνια αγωγιμότητας), ονομάζεται ρεύμα αγωγιμότητας.

Ένταση Ηλεκτρικού Ρεύματος
Ως ένταση του ηλεκτρικού ρεύματος ορίζεται το ηλεκτρικό

φορτίο που διέρχεται από μια διατομή ενός αγωγού, κάθετη
στο διάνυσμα της ταχύτητας των φορέων, στη μονάδα του
χρόνου, δηλαδή
i(t) = dq(t)
dt
Μονάδα μέτρησης της έντασης του ηλεκτρικού ρεύματος στο

σύστημα S.I. είναι το Ampere (1A = 1 C/sec).

Ηλεκτρική Ενέργεια
Από τον ορισμό της διαφοράς δυναμικού, η ηλεκτρική
ενέργεια που θα αποδοθεί σε ένα αγώγιμο μέσο, π.χ.
αντιστάτη R, θα είναι:
w = qυR
Το φορτίο που διέρχεται σε χρόνο t είναι:
q = it
Άρα η ενέργεια που αποδίδεται είναι:
w = itυR
Μονάδα της ηλεκτρικής ενέργειας είναι το 1 Joule (J).

Ηλεκτρική Ισχύς
Σύμφωνα με τον ορισμό της ισχύος, προκύπτει:
p= dw =iυR
dt
Επομένως, η ισχύς ισούται με το γινόμενο της διαφοράς δυναμικού υ στα
άκρα του αγώγιμου μέσου επί την ένταση του ηλεκτρικού ρεύματος που
προκαλείται από αυτή τη διαφορά δυναμικού.
Όταν η ισχύς είναι περιοδική συνάρτηση του χρόνου p(t), με περίοδο Τ,

ορίζουμε ως μέση ισχύ την παράσταση:
T
p= 1  p(t)dt
T0
Γενικότερα εάν ένα τυχαίο σήμα ορίζεται στο διάστημα t1-t2 ο
αντίστοιχος υπολογισμός γίνεται στο ολοκλήρωμα από t1>t2
Μονάδα της ηλεκτρικής ισχύος είναι το 1 Watt (W).
ΜΑΓΝΗΤΙΚΗ ΡΟΗ
Η στοιχειώδης μαγνητική ροή dΦ ορίζεται ως το εσωτερικό γινόμενο της
μαγνητικής επαγωγής B που διέρχεται από μία στοιχειώδη επιφάνεια dS
επί το διάνυσμα dS
Συνεπώς η συνολική μαγνητική ροή Φ που διαπερνά μια επιφάνεια S η
οποία τοποθετείται εντός μαγνητικού πεδίου με μαγνητική επαγωγή Β
υπολογίζεται με το επιφανειακό ολοκλήρωμα
Φ=∫ BdS s με μονάδα το weber

Προσοχή; Τα Β, dS είναι διανυσματικά μεγέθη
Eαν το Β είναι σταθερό ισχύει Φ=ΒS cosθ , όπου θ η γωνία που

σχηματίζει το διάνυσμα της μαγνητικής Επαγωγής Β με την κάθετο στην
επιφάνεια S. Τέλος εάν έχουμε πηνίο Ν σπειρών τότε ορίζεται η
πεπλεγμένη μαγνητική ροή:
λ=Φ.Ν
ΒΑΣΙΚΟΙ ΟΡΙΣΜΟΙ
Σύστημα Μονάδων S.I.

Τα συστήματα μονάδων χωρίζονται σε δύο ομάδες:
 Τις θεμελιώδεις μονάδες που αναπαριστάνονται με πρότυπα μέτρα
και σταθμά.
 Τις παράγωγες μονάδες που ορίζονται με βάση τις θεμελιώδεις.
Οι μονάδες μέτρησης σε κάθε χώρα ορίζονται νομοθετικά, λαμβάνοντας

υπ’ όψιν τις διεθνείς συμβάσεις, ώστε να υπάρχει τυποποίηση σε διεθνή
κλίμακα. Σήμερα χρησιμοποιείται το Διεθνές Σύστημα (System
International – S.I.) που έχει σαν θεμελιώδεις μονάδες:
 Το μέτρο (m) για το μήκος.
 Το δευτερόλεπτο (sec) για το χρόνο.
 Tο Ampere (A) για την ένταση του ρεύματος.
 Το βαθμό Kelvin (oK) για τη θερμοκρασία.
 Το κήριο (cd) για την ένταση του φωτός.

Πολλαπλάσια - Υποπολλαπλάσια
Τα κυριότερα πολλαπλάσια και υποπολλαπλάσια των
μονάδων που χρησιμοποιούνται είναι τα ακόλουθα.
Σύμβολο Όνομα Μέγεθος

1 TV 1 Τέρα - Volt 1012 V
1 GV 1 Γίγα – Volt 109 V Πολλαπλάσια
1 MV 1 Μέγα - Volt 106 V
1 KV 1 Κίλο - Volt 103 V
1V 1 Volt 1V Βασική Μονάδα
1mV 1 Μίλι – Volt 10-3 V
1 μV 1 Μίκρο - Volt 10-6 V Υποπολλαπλάσια
1 nV 1 Νάνο - Volt 10-9 V
1 pV 1 Πίκο - Volt 10-12 V

Μιγαδικοί Αριθμοί-Επανάληψη
Για όλες τις σχέσεις ισχύει ότι θ-φ
Euler’s Formula:
e i  cos   i  sin 
z  x  i  y  r  e i
Παράδειγμα:  10
z
1 j 3
 10 10 10
z    5
1 j 3 12  3
2 2
 0   3
         180  60  120

  10   1 
o
z  5  e j120
Argand diagram Ο μιγαδικός αριθμός

-10 βρίσκεται πάνω στον
αρνητικό ημιάξονα των

ΕΙΔΗ ΣΗΜΑΤΩΝ (1)
Σήμα είναι η χρονική μεταβολή ενός φυσικού μεγέθους σχετιζόμενο
με κάποιο πρόβλημα. Περιγράφεται από μία συνάρτηση του
f t 
χρόνου της μορφής
Ή στο πεδίο της συχνότητας ως συνάρτηση της μορφής F  f  με τη
χρήση μετασχηματιστών Fourier ή Laplace
ΔΙΑΚΡΙΝΟΝΤΑΙ ΟΙ ΕΞΕΙΣ ΚΑΤΗΓΟΡΟΠΟΙΗΣΕΙΣ ΣΗΜΑΤΩΝ
 Α)Ντετερμινιστικά
 καμία αβεβαιότητα ως προς την τιμή καμία χρονική στιγμή
 Απεικονίζονται ακριβώς με κάποια μαθηματική έκφραση
 Τυχαία
 Υπάρχει βαθμός αβεβαιότητας ως προς την τιμή τους
 Σε βάθος χρόνου , τα σήματα αυτά παρουσιάζουν μίας μορφής
κανονικότητα που περιγράφεται με την βοήθεια πιθανοτήτων και
στατιστικής

 Β) Περιοδικά σήματα x(t )  x(t  T ),  t  
 Μη περιοδικά
 Γ) Σήματα ενέργειας και σήματος ισχύος
Η στιγμιαία ισχύς που καταναλώνεται πάνω σε μία αντίσταση είναι:
p (t )  u (t ) 2 / R  i (t ) 2 Rεάν R=1, τότε η στιγμιαία ισχύς ενός σήματος
x(t) είναι: p(t )  x(t ) 2 watts, αντίστοιχα η ενέργεια για μοναδιαία

αντίσταση σε χρονικό διάστημα t1-t2 είναι:
t2
E   x(t ) 2 dt
t1
«Σήμα ενέργειας» ή «σήμα πεπερασμένου χρόνου» είναι το σήμα για
ισχύει ότι η ενέργειά τους δεν απειρίζεται, αλλά παραμένει
πεπερασμένη (θετική), όταν το (t1 , t2 ) 
(,)

t1,t 2  

 Αντίστοιχα η μέση ισχύς που καταναλώνεται σε μία μοναδιαία αντίσταση είναι
t2
1

2
P x(t ) dt
t1  t 2 t1
 «Σήμα ισχύος» ή «σήμα απεριόριστου χρόνου» είναι το σήμα που

διαρκεί θεωρητικά επ’ άπειρον. Η μέση ισχύς του είναι πεπερασμένη &
θετική, όταν το χρονικό διάστημα t2-t1 τείνει στο άπειρο
 Παραδείγματα ενεργειακών σημάτων: μη περιοδικά, ντετερμινιστικά
 Παραδείγματα σημάτων ισχύος: περιοδικά, τυχαία
 Τα σήματα ισχύος έχουν άπειρη ενέργεια και τα σήματα ενέργειας
έχουν μηδενική μέση ισχύ
Δ) Αναλογικά/σήματα διακριτού χρόνου


ΣΤΟΙΧΕΙΩΔΗ ΣΗΜΑΤΑ
 Τα στοιχειώδη σήματα είναι εκείνα τα σήματα που
περιγράφονται από απλές συναρτήσεις. O γραμμικός
συνδυασμός αυτών μπορούν να μας δώσουν
οποιοδήποτε ντετερμινιστικό σήμα
 Ημιτονική συνάρτηση
 Βηματική συνάρτηση
 Συνάρτηση προσήμου
 Συνάρτηση τετραγωνικού παλμού
 Συνάρτηση δέλτα
 Συνάρτηση δειγματοληψίας
 Αρμονικά σήματα
 Όλες οι παραπάνω συναρτήσεις υπάρχουν και για σήματα διακριτού
χρόνου

Ημιτονικό Σήμα
V (t )  V0 sin(t   )  V0 sin(2 ft   )
πλάτος κυκλική συχνότητα αρχική

συχνότητα φάση
 Αποτελεί σήμα αναφοράς για το χαρακτηρισμό σημάτων και

συστημάτων
 Το ημιτονικό σήμα διατηρεί σε οποιοδήποτε σύστημα τη μορφή και

τη συχνότητά του
 Ενδέχεται να μεταβληθούν το πλάτος και η φάση του

ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΗ ΕΚΦΡΑΣΗ
ΣΤΟΙΧΕΙΩΔΩΝ ΣΗΜΑΤΩΝ
 0, t  0
 Η μοναδιαία βηματική συνάρτηση 
u t      0,1 , t  0
 1, t  0

 0, t  t0
 Η μετατοπισμένη βηματική συνάρτηση 
A  u t  t0     0, A , t  t0
 A, t  t
 0
 Ο ορθογώνιος παλμός p t   A  u t  t1   u t  t2 

 
Η επικλινής συνάρτηση r t  t  u t 
 Η συνάρτηση δέλτα ή κρουστική συνάρτηση:

 0, t  0
 t      t     1
 ώ  ί  t  0 

Απεικόνιση στοιχειωδών
σημάτων
V(t)
V(t) V(t)
A A
t t t t
t0 t1 t2
Μετατοπισμένη βηματική συνάρτηση - Ορθογώνιος παλμός - Σήμα αναρρίχησης - Σήμα Dirac

Κατηγορίες Ρευμάτων/Τασεων
Συνεχές Ρεύμα (D.C.) Εναλλασσόμενο Ρεύμα (Α.C.)
Μεταβαλλόμενα Ρεύματα
Ίδια Φορά Αλλαγή Φοράς Περιοδικό Ρεύμα

Εναλλασσόμενο Ρεύμα/Τάση
2π
V =Vpημφ=VPημ(ωt)=VPημ(2πft) =VPημ( t)
T
όπου:
V η στιγμιαία τάση (1 Volt)

Vp το πλάτος (1 Volt)
Τ η περίοδος (1 sec)
f η συχνότητα (1 Hz)
ω=2πf η κυκλική συχνότητα (1 rad/sec)
φ=ωt η στιγμιαία φάση (1 rad)
Vp-p η τιμή από κορυφή σε κορυφή

Vrms η τιμή μιας συνεχούς τάσης, η οποία όταν εφαρμοστεί στην ίδια ωμική
αντίσταση παράγει τα ίδια θερμικά αποτελέσματα με την εναλλασσόμενη.
V V
Vrms = p = p-p
Ισχύει: 2 2 2

Παραδειγμα:Ενεργός Tιμή (rms)
U0
και Μέση Tιμή Ημιτόνου
1   2
T t  2    2   2  2 2  1   2 
2
U 02 1   2t
T T T
1 1
  U 2 t dt    U 02 2 t dt 
 0
T U rms   dt 
1
  U 2 t dt
 0  0 2
U  
 0 U0 1 T 1
T
 U0 1 T 1 T 
T    dt    2 t dt   t 0    2 t d 2 t 
1 2 2 2 4
   U t dt
T  0 0  T  0 
U DC 1 T 1
T 0 U0
 t 0   2t T0   U 0 1
 T
1
 2   0 
T 2 4  T 2 4 
T T
1 1   U0
   U t dt    U 0 t  dt 
1
U DC 
U0
 T  4    0  U 0 1  U0
 T  0  
T 0  0 T 2 8  T 2  T 2 2
T Επομένως, για ημιτονοειδή κυματομορφή ισχύει

 2 
T
U0 U 
    t dt  0     t  
  0 2   T  0
U0

U0
   2    0 
U0
 11  0
U   U DC  0
2 2
2
Εναλλασσόμενο Ρεύμα/
Παραδειγμα
Άσκηση:
Το δίκτυο της ΔΕΗ μας παρέχει τάση με ενεργό τιμή 220 V.

Ποια είναι η τιμή κορυφής Vp και ποια η τιμή από κορυφή σε
κορυφή Vp-p.
Λύση:
Vp =Vrms  2=220 2=310V
Vp-p =2Vp =2310=620V

HΛΕΚΤΡΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ
•Ηλεκτρικό στοιχείο είναι το απλούστερο συγκεντρωμένο ηλεκτρικό
σύστημα που με δύο ακροδέκτες
•Παθητικά και ενεργητικά ηλεκτρικά στοιχεία που παράγουν ή
καταναλώνουν/αποθηκεύουν ενέργεια(πηγές, αντιστάσεις πηνία πυκνωτές
κλπ.)
•Η συμπεριφορά κάθε στοιχεία περιγράφεται από μια συνάρτηση τάσης
ρεύματος της μορφής
•Η σχέση αυτή μπορεί να είναι μια γραμμική/μη γραμμική ή μια

διαφορική/ολοκληρωτική εξίσωση g v t  , i t   0

•Εάν για ένα στοιχείο ισχύει P=V.I>0 τότε καταναλώνει ενέργεια
(αντίσταση) , διαφορετικά εάν P<0 τότε παράγει ενέργεια (πηγή)
i(t)
Ηλεκτρικό
στοιχείο
+
V(t)

ΑΝΤΙΣΤΑΤΗΣ
•Είναι το απλούστερο στοιχείο στην ηλεκτρολογία το οποίο δεν
αποθηκεύει ενέργεια, αλλά μετατρέπει την ενέργεια σε θερμότητα
•Ισχύει ότι v R  t   V  iR  t  
•‘Όταν η συνάρτηση V(I) είναι ευθεία διερχόμενη από την αρχή των
αξόνων έχουμε γραμμικό αντιστάτη και ισχύει ο νόμος του Ohm, V=I.R
(το ρεύμα I που διαρρέει την κάθε αντίσταση, είναι ανάλογο της τάσης V
στα άκρα της αντίστασης)
•Διαφορετικά είναι μη γραμμικό και δεν ισχύει ο νόμος του Ohm,
(παράδειγμα αντίσταση διόδου)
•Η ισχύς που καταναλώνεται σε έναν αντιστάτη είναι
P(t)= V²/R=I²R.
•Ο αντιστάτης μπορεί να είναι χρονικά αμετάβλητος ή μεταβλητός
• Η αντίσταση ενός υλικού δίνεται από την σχέση R=ρ l/S
όπου ρ η ειδική αντίσταση που χαρακτηρίζει το υλικό, l το φυσικό μήκος
του υλικού S και επιφάνεια της διατομής του.

ΠΥΚΝΩΤΗΣ/ΧΩΡΗΤΙΚΟΤΗΤΑ
• Πυκνωτής είναι μία διάταξη από ένα σύστημα δύο μονωμένων αγωγών που
φορτίζονται με απολύτως ίσα και αντίθετα φορτία, ώστε να σχηματίζουν μεταξύ
τους ηλεκτροστατικό πεδίο. O πυκνωτής δεν καταναλώνει ενέργεια , αλλά
αποθηκεύει q t 
C
• Χωρητικότητα ενός πυκνωτή ορίζεται το VC t  και μετριέται σε F. Η
χαρακτηριστική σχέση του πυκνωτή πρόκειται για μία διαφορική εξίσωση, καθώς η
ένταση του ηλεκτρικού ρεύματος είναι ο ρυθμός μεταβολής του καθαρά θετικού
φορτίου που διέρχεται από μία επιφάνεια στη μονάδα του χρόνου
• Χρονικά μεταβλητός και χρονικά αμετάβλητος πυκνωτής:
•Ομοίως με την αντίσταση ορίζεται ο γραμμικός και μη γραμμικός πυκνωτής
•Για γραμμικό και χρονικά σταθερό πυκνωτή ισχύει η διαφορική εξίσωση
(δηλαδή η χωρητικότητα είναι ανεξάρτητη των VC και t):
dq t  d C VC t  dVC t 
iC t     iC t   C 
dt dt dt
•Για σταθερό μη γραμμικό πυκνωτή ισχύει η εξίσωση (δηλαδή η χωρητικότητα
είναι ανεξάρτητη του t, αλλά εξαρτώμενη του VC)
dq t  dq t  dVC t  dV t 
iC t      iC t   C VC   C
dt dVC dt dt

ΠΥΚΝΩΤΗΣ/ΧΩΡΗΤΙΚΟΤΗΤΑ (1)
dq t  d C t  VC t  dC t  dVC t 
iC t      VC t   C t  
dt dt dt dt
iC t  
dq t 


d C VC t  , t  VC t  
dt dt

ΠΗΝΙΟ/ΑΥΤΕΠΑΓΩΓΗ
•Tο πηνίο είναι μία διάταξη που αποτελείται από διαδοχικά συνδεδεμένες
σπείρες, που διαρρέονται από το ίδιο ρεύμα και από το εσωτερικό τους
διέρχεται η ίδια μαγνητική ροή Φm.
•Αποθηκεύεται ενέργεια υπό μορφή μαγνητικής ενέργειας
•Ο λόγος της πεπλεγμένης μαγνητικής ροής προς την ένταση του ηλεκτρικού
ρεύματος που διαρρέει το πηνίο καλείται συντελεστής αυτεπαγωγής ή απλά
αυτεπαγωγής L [H]:  t 
L
iL t 
•Όταν η αυτεπαγωγή L είναι ανεξάρτητη του χρόνου έχουμε χρονικά σταθερό
πηνίο. Αλλιώς το πηνίο θεωρείται χρονικά μεταβαλλόμενο
• όταν η σχέση (I, λ) είναι γραμμική το πηνίο είναι γραμμικό, αλλιώς είναι μη
γραμμικό.
•Η χαρακτηριστική σχέση του πηνίου πρόκειται για μία διαφορική εξίσωση,
καθώς σύμφωνα με τον κανόνα του Lenz η αναπτυσσόμενη τάση στα άκρα
ενός πηνίου είναι ίση με το ρυθμό μεταβολής της πεπλεγμένης ροής που
διέρχεται από τη διατομή της τυχούσας σπείρας του πηνίου, οπότε προκύπτει
ότι d   t  d  L  iL , t   iL  t  
VL t   
dt dt

ΠΗΝΙΟ/ΑΥΤΕΠΑΓΩΓΗ (1)
Διακρίνονται οι περιπτώσεις: (ανάλογα εάν το L εξαρτάται από το ρεύμα i
του πηνίου και τον χρόνο t)
d   t  d  L  iL  t   di t 
1.Σταθερό και γραμμικό πηνίο VL t     VL t   L  L
dt dt dt
d  t  d  t  diL t  di t 
2.Σταθερό και μη γραμμικό πηνίο VL t      VL t   L iL   L
dt diL dt dt
3.Χρονικά μεταβαλλόμενο και γραμμικό πηνίο

d  t  d  L  t   iL  t   dL t  diL t 
VL t      iL t   L t  
dt dt dt dt
4.Χρονικά μεταβαλλόμενο και μη γραμμικό πηνίο

VL t  
d   t  d L  iL  t  , t   i L  t 

 
dt dt
Η ενέργεια ενός σταθερού γραμμικού πηνίου είναι:
Ε=1/2 L i²(t)= ½ 1/L λ²(t)
Σύμφωνα με τα χαρακτηριστικά ενός πηνίου ο συντελεστής L δίδεται:
L=μ Ν²S/l με μ την μαγνητική διαπερατότητα, S διατομή του πηνίου, Ν τον
αριθμό των σπειρών και L το μήκος του.
ΑΛΛΗΛΕΠΑΓΩΓΗ
•Όταν δύο πηνία είναι τοποθετημένα στον χώρο έτσι, ώστε το μαγνητικό
πεδίο του ενός να επηρεάζει το άλλο και αντίστροφα, τότε τα δύο αυτά
πηνία καλούνται μαγνητικώς συζευγμένα.
•Έτσι όταν στο πηνίο (1) μεταβάλλεται το ρεύμα, α) επάγεται στο πηνίο (1)
μία τάση εξ αυτεπαγωγής VL1(t) β) επάγεται και στο πηνίο (2) μία
αντίστοιχη τάση εξ αμοιβαίας επαγωγής  (t )  (t )
M  12  21
•Ορίζεται ο συντελεστής αμοιβαίας επαγωγής i1 (t ) i2 (t )
M
•Ορίζεται ο συντελεστής σύζευξης K 
L1  L2
•Η συνολική τάση στα άκρα κάθε πηνίου θεωρούμενο γραμμικό, σταθερό
di1 (t ) di2 (t )
είναι: V1 (t )  VL1  t   VM 2 1  t   L1   M  di (t ) di (t )
V2 (t )  VL 2 t   VM 12 t   M  1  L2  2
dt dt dt dt

ΙΔΑΝΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
•Ιδανική πηγή τάσης θεωρείται μια πηγή στα άκρα της οποίας
αναπτύσσεται της μία τάση v(t) που μπορεί να είναι σταθερή ή χρονικά
μεταβαλλόμενη αλλά είναι ανεξάρτητη του ρεύματος i(t) της πηγής.
•Εάν η τάσης της πηγής είναι ανεξάρτητη του ρεύματος, αλλά εξαρτάται
από οποιαδήποτε άλλη παράμετρο του κυκλώματος (π.χ ένα ρεύμα άλλου
στοιχείου) ονομάζεται εξαρτημένη πηγή τάσης.
•Ομοίως ιδανική πηγή έντασης θεωρείται μια πηγή που διαρρέεται από
ένταση ρεύματος i(t) που μπορεί να είναι σταθερό ή χρονικά
μεταβαλλόμενο, αλλά είναι ανεξάρτητο της αναπτυσσόμενης τάσης στα
άκρα της πηγής.
•Εάν το ρεύμα της πηγής είναι ανεξάρτητο της τάσης στα άκρα της, αλλά
εξαρτάται από οποιαδήποτε άλλη παράμετρο του κυκλώματος (π.χ ένα
ρεύμα άλλου στοιχείου) ονομάζεται εξαρτημένη πηγή ρεύματος.

ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
ΤΑΣΕΩΣ/ΡΕΥΜΑΤΟΣ
•Στην πραγματικότητα δεν υπάρχουν ιδανικές πηγές.
• Η τάση στα άκρα μιας πηγής τάσης μειώνεται με την αύξηση του
ρεύματος λόγω της εσωτερικής αντίστασης της πηγής
•Ομοίως το ρεύμα μιας πηγής ρεύματος εξαρτάται από την τάση στα άκρα
της πηγής.

ΕΦΑΡΜΟΓΗ-ΒΟΛΤΟΜΕΤΡΟ-
ΑΜΠΕΡΟΜΕΤΡΟ
•Πως συνδέεται ένα βολτόμετρο για αν μετρήσει την τάση στα άκρα ενός
κυκλώματος. Πόσο θα θέλαμε να είναι ιδανικά η εσωτερική του αντίσταση;
•Πως συνδέεται ένα αμπερόμετρο για να μετρήσει την ένταση του
ρεύματος σε ένα κλάδο ενός κυκλώματος. Πόσο θα θέλαμε να είναι
ιδανικά η εσωτερική του αντίσταση;

ΙΣΟΔΥΝΑΜΙΑ ΠΗΓΩΝ
ΤΑΣΕΩΣ/ΡΕΥΜΑΤΟΣ
• Μια πηγή τάσεως είναι ισοδύναμη με μια πηγή ρεύματος και αντίστροφα

ΗΛ. ΔΙΚΤΥΑ-ΚΟΜΒΟΙ-ΒΡΟΧΟΙ-
ΚΛΑΔΟΙ (1)
•Ηλεκτρικό κύκλωμα είναι ένα σύνολο από τουλάχιστον δύο ιδανικά
ηλεκτρικά στοιχεία που συνδέονται μεταξύ τους με ιδανικούς αγωγούς
•Δύο ή περισσότερα ηλεκτρικά στοιχεία συνδέονται σε σειρά όταν
διαρρέονται από το ίδιο ρεύμα
• Δύο η περισσότερα ηλεκτρικά στοιχεία συνδέονται παράλληλα όταν
βρίσκονται υπό την ίδια ηλεκτρική τάση.
•Κόμβος ενός ηλεκτρικού κυκλώματος είναι το κοινό σημείο συνδέσεως
τουλάχιστον τριών ηλεκτρικών στοιχείων. ‘Όταν έχουμε σύνδεση μόνο δύο
ηλ. στοιχείων τότε αναφερόμαστε σε ψευδοκόμβο.
•Κλάδος ενός ηλεκτρικού κυκλώματος είναι το σύνολο των εν σειρά
συνδεδεμένων ηλεκτρικών στοιχείων μεταξύ δύο κόμβων που διαρρέονται
από το ίδιο ρεύμα
•Βρόχος σ’ ένα ηλεκτρικό κύκλωμα είναι η οποιαδήποτε κλειστή διαδρομή
κατά μήκος των κλάδων του εν λόγω κυκλώματος. Εάν ο Βρόχος δεν
περιλαμβάνει στην περικλειόμενη επιφάνεια κανένα άλλο κλάδο λέγεται
θεμελιώδης
ΚΛΑΔΟΙ (2)
•Άσκηση: Να αναγνωρίσετε τους κόμβους, κλάδους και βρόχους στο
παρακάτω κύκλωμα, καθώς και ποια στοιχεία είναι συνδεδεμένα σε σειρά
ή παράλληλα

ΚΛΑΔΟΙ (3)
•Διέγερση ενός κυκλώματος είναι το σύνολο των ανεξάρτητων πηγών
τάσεως και ρεύματος
•Αποκρίσεις ενός ηλεκτρικού κυκλώματος είναι οι άγνωστες εντάσεις των
ρευμάτων στους διαφόρους κλάδους και οι άγνωστες διαφορές δυναμικού
μεταξύ των διαφόρων σημείων του κυκλώματος
•Βραχυκύκλωμα μεταξύ δύο σημείων ενός ηλεκτρικού κυκλώματος
εμφανίζεται, όταν τα σημεία αυτά ενώνονται μεταξύ τους αγώγιμα χωρίς
την παρεμβολή κανενός απολύτως ηλεκτρικού στοιχείου, (με V=0
συνεπακόλουθα). To ρεύμα που τότε διέρχεται καλείται «ρεύμα
βραχυκύκλωσης», και είναι Ι≠0 (αυθαίρετη τιμή).
•Ανοικτοκύκλωμα μεταξύ δύο σημείων ενός ηλεκτρικού κυκλώματος
εμφανίζεται, όταν μεταξύ αυτών των σημείων δεν μπορεί να περάσει
ρεύμα. Η τάση V είναι ≠0 και παίρνει αυθαίρετη τιμή (εξαρτάται από τα
στοιχεία του υπόλοιπου κυκλώματος).

Κανόνες του Kirchhoff Σ.Ρ
 1ος Κανόνας του Kirchhoff (Νόμος των ρευμάτων)
Σε κάθε κόμβο ενός κυκλώματος το αλγεβρικό άθροισμα των
εντάσεων των ρευμάτων είναι ίσο με μηδέν.
i=0
όπου τα εισερχόμενα ρεύματα θεωρούνται θετικά και τα εξερχόμενα
αρνητικά
 2ος Κανόνας του Kirchhoff (Νόμος των τάσεων)
Κατά μήκος μιας κλειστής διαδρομής(βρόχου) σε ένα κύκλωμα το
αλγεβρικό άθροισμα των τάσεων είναι ίσο με μηδέν.
E+ (iR)=0
όπου οι τάσεις των στοιχείων των οποίων συναντιέται πρώτα ο
θετικός πόλος κατά τη φορά διαγραφής του βρόγχου θεωρούνται
θετικές
ΠΡΟΣΟΧΗ: Οι κανόνες του Kirchooff ισχύουν μόνο σε
συγκεντρωμένα κυκλώματα και όχι σε κατανεμημένα.

ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ
 Όταν οι διαστάσεις των ηλεκτρικών στοιχείων είναι πολύ μικρές σε
σχέση με το μήκος κύματος του ρεύματος που τα διαρρέει (ρεύματα
χαμηλών συχνοτήτων) , τότε τα στοιχεία αυτά ονομάζονται
συγκεντρωμένα ηλεκτρικά στοιχεία και τα αντίστοιχα Ηλεκτρικά
κυκλώματα συγκεντρωμένα. Αλλιώς λέγονται κατανεμημένα και δεν
ισχύουν οι νόμοι Κirchhoff ( π.χ, μια κεραία που ακτινοβολεί).
 Γράψτε τον 1ο και 2ο νόμο Kirchhoff για τους παρακάτω κόμβους
και βρόχους
 H φορά αναφοράς εκλέγεται αυθαίρετα, αλλά διατηρείται σταθερή
μέχρι και την τελική επίλυση

Δ1
ΒΑΣΙΚΑ ΘΕΩΡΗΜΑΤΑ
 Θεώρημα Ισοδυναμίας δύο Κυκλωμάτων
 Aν θεωρήσουμε δύο κυκλώματα με διάφορες μεταξύ τους τοπολογίες
Δ1 και Δ2 και ορίσουμε και τα αντίστοιχα διανύσματα των τάσεων
και ρευμάτων, τα κυκλώματα λέγονται ισοδύναμα εάν οι ίδιες τάσεις
πάνω στο ίδιο σύνολο ακροδεκτών παράγουν τα ίδια ρεύματα και το
αντίστροφο:    
   
 V  (t )  V  (t ) τότε
1 2
I 
1 (t ) 
2 I  (t )
ή εάν I1  (t )
2  I  (t ) τότε V1  (t )
2  V  (t )
 Άρα όταν δύο κυκλώματα είναι ισοδύναμα τότε οι τάσεις και τα

ρεύματα των ακροδεκτών τους κάθε χρονική στιγμή είναι ίσα μεταξύ
τους. Πρόκειται για θεώρημα που βρίσκει πλείστες εφαρμογές στην
ηλεκτρολογία (π.χ: ισοδυναμία πραγματικών πηγών ρεύματος-
τάσεως, ισοδυναμία παράλληλου συνδυασμού αντιστάσεων με 1
αντίσταση κλπ.)
Θεώρημα της Επαλληλίας
•Σε ένα γραμμικό κύκλωμα που διεγείρεται από n ανεξάρτητες πηγές
τάσης και ρεύματος, η τάση ή το ρεύμα ενός κλάδου ισούται με το
άθροισμα των n επιμέρους τάσεων ή ρευμάτων που προκύπτουν, όταν
κάθε πηγή ενεργήσει μόνη της στο κύκλωμα.
•Το θεώρημα είναι γενικό και ισχύει και για πηγές Ε.Ρ διαφορετικής
συχνότητας με θεώρηση όμως της υπέρθεσης στο πεδίο της
συχνότητας
•Το θεώρημα αναφέρεται σε ανεξάρτητες πηγές και όχι σε εξαρτημένες
οι οποίες παραμένουν στην τοπολογία του κυκλώματος.
•Για την επίλυση κυκλώματος με την αρχή της επαλληλίας θεωρούμε
ότι κάθε φορά υπάρχει μόνο μία πηγή ενεργή στο κύκλωμα ενώ οι
υπόλοιπες εξουδετερώνονται.
•Αυτό πρακτικά σημαίνει βραχυκύκλωση των πηγών τάσης και
ανοιχτοκύκλωση των πηγών ρεύματος.
•Οπότε για μια πηγή ξεχωριστά υπολογίζονται τα ρεύματα των κλάδων
και μετά προστίθενται αλγεβρικά για Σ.Ρ ή διανυσματικά για Ε.Ρ

Θεώρημα Thevenin
 Ένα γραμμικό ενεργητικό δίκτυο με Ν πηγές και δύο ακροδέκτες
εξόδου Α και Β μπορεί να αναπαρασταθεί από μία πηγή τάσης και
μία σύνθετη ισοδύναμη αντίσταση σε σειρά ως εξής:
 Η τάση Thevenin Vth αντιστοιχεί στην τάση ανοικτοκύκλωσης των
άκρων Α και Β, δηλαδή στην τάση VAB χωρίς κανένα φορτίο σε
ακροδέκτες (άπειρη αντίσταση).
 Η ισοδύναμη αντίσταση είναι ίση με την αντίστοιχη αντίσταση που
μετριέται στα άκρα Α και Β αν εξουδετερωθούν όλες οι ανεξάρτητες
πηγές του κυκλώματος και είναι:
 Μιγαδική εάν έχουμε Ε.Ρ
 Ωμική εάν έχουμε Σ.Ρ
 ΠΡΟΣΟΧΗ: οι αρχικές συνθήκες των πηνίων L και των πυκνωτών C
είναι μηδενικές
 Εάν υπάρχουν εξαρτημένες πηγές τάσης εξακολουθούν και
υπολογίζονται μέσα στην τοπολογία του κυκλώματος

Θεώρημα Norton
 Αντίστοιχα το θεώρημα Norton (δυαδικό του Thevenin) είναι
 Ένα γραμμικό ενεργητικό δίκτυο με Ν πηγές και δύο ακροδέκτες
εξόδου Α και Β μπορεί να αναπαρασταθεί σε παράλληλη σύνδεση ως
εξής:
 Η ένταση Norton IN αντιστοιχεί στην ένταση βραχυκύκλωσης των
άκρων Α και Β, δηλαδή στην ένταση ΙAB-βραχ. με μηδενικό φορτίο σε
ακροδέκτες (μηδενική αντίσταση).
 Η ισοδύναμη αγωγιμότητα G=1/R είναι ίση με την αντίστοιχη
αγωγιμότητα που θα μετρηθεί στα άκρα Α - Β του κυκλώματος, αν
εξουδετερωθούν όλες οι ανεξάρτητες πηγές του και είναι:
 Μιγαδική εάν έχουμε Ε.Ρ
 Ωμική εάν έχουμε Σ.Ρ
 ΠΡΟΣΟΧΗ: οι αρχικές συνθήκες των πηνίων L και των πυκνωτών C
είναι μηδενικές
 Εάν υπάρχουν εξαρτημένες πηγές τάσης εξακολουθούν και
υπολογίζονται μέσα στην τοπολογία του κυκλώματος
Θ. Μέγιστης Μεταφοράς Ισχύος
 Θεωρούμε μία πηγή συνεχούς τάσης Ε σε σειρά με μία εσωτερική
ωμική αντίσταση r που τροφοδοτεί ένα φορτίο ωμικής αντίστασης RL
(με μεταβαλλόμενη τιμή). Η μέγιστη μεταφορά ισχύος πάνω στο
φορτίο επιτυγχάνεται όταν η ωμική αντίσταση του φορτίου γίνει ίση
με την αντίσταση της πηγής (r= RL).
 Σε ένα πολύπλοκο κύκλωμα υπολογίζεται το ισοδύναμο κατά
Thevenin πρώτα και μετά εφαρμόζεται το θεώρημα.
 Στην καλύτερη περίπτωση ο βαθμός απόδοσης είναι του
κυκλώματος είναι 50% (όπου βαθμός απόδοσης η=PL/PE *100%)
 Το θεώρημα εφαρμόζεται και για εναλλασσόμενη είσοδο θεωρώντας
μιγαδικά φορτίο ΖLκαι μιγαδική εσωτερική αντίσταση Ζs . Τότε
πρέπει να ισχύει ΖL=Ζ*s

Σύνδεση Ηλ. Στοιχείων
Αντιστάσεις
Οι αντιστάσεις μπορούν να συνδεθούν σε κυκλώματα με τρείς
τρόπους: σε σειρά, παράλληλα και μικτά. Με απλή εφαρμογή των
νόμων Kirchhoff και του νόμου του Ohm προκύπτει:
Σε σειρά Παράλληλα Μικτά
Rολ =R1 +R2 +...+Rn 1 1 1 1

= + +...+
R ολ R1 R2 Rn
Vολ =V1 +V2 +...+Vn iολ =i1 +i2 +...+in
iολ =i1 =i2 =...=in Vολ =V1 =V2 =...=Vn

ΕΦΑΡΜΟΓΗ: Διαιρέτης Τάσης
 Μπορείτε να σκεφτείτε τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα του
εν σειρά και εν παραλλήλω συνδυασμών
 Έστω το παρακάτω κύκλωμα: Με την χρήση των κανόνων kirchhoff
επαληθεύστε τα V1, V2. Ποια η χρησιμότητα του κυκλώματος; Πως
θα ήταν ο ισοδύναμος διαιρέτης ρεύματος ;

Πυκνωτής
 Έν σειρά σύνδεση πυκνωτών (εφαρμογή νόμων Kirchhoff κα της
σχέσεως Vc=Q/C, και VC  V1  V2  ...  Vn ) έχουμε
1 1 1 1
   ... 
Cseries C1 C2 Cn
 Παράλληλη σύνδεση πυκνωτών χρησιμοποιώντας την σχέση

dQC dQ1 dQ2 dQ 
I C  I1  I 2  ...  I n     ...  n  QC  Q1  Q2  ...  Qn
dt dt dt dt
Παίρνουμε τελικά C par  C1  C2  ...  Cn

IC
V1 V2 V
... V+n + Ι1 Ι2 ...
+ C IC
+.... Ιn + +
= +
I I
VC
+ .... = VC
C
C1 C2 ... C
Cn C1 C2 ... Cn
Cseries Cpar

Πηνίο
 Σύνδεση Ν πηνίων εν σειρά ισχύει: VL  V1  V2  ...  Vn
και dI L dI L dI L dI L
VL  Lseries  , V1  L1  ,V2  L2  ,..., Vn  Ln 
dt dt dt dt Lseries  L1  L2  ...  Ln
 Σύνδεση Ν πηνίων παράλληλα ισχύει:
dI L dI1 dI 2 dI V V V V
I L  I1  I 2  ...  I n     ...  n  L  L  L  ...  L 
dt dt dt dt L par L1 L2 Ln
1 1 1 1
   ...  
Lpar L1 L2 Ln
 Ασκηση: Εφαρμόστε τις παραπάνω σχέσεις για Ν=2

ΣΥΝΔΕΣΗ ΑΣΤΕΡΑ-ΤΡΓΩΝΟΥ-
ΜΙΚΤΗ ΣΥΝΔΕΣΗ
 Εκτός από την εν σειρά και παράλληλη σύνδεση, υπάρχει και
η μικτή σύνδεση για όλα τα ηλεκτρικά στοιχεία όπου το
κύκλωμα απλοποιείται βήμα-βήμα χρησιμοποιώντας τις
εξισώσεις για εν σειρά ή παράλληλο συνδυασμό
 Επίσης υπάρχει στην ηλεκτρολογία πολύ συνήθης είμαι και
δύο άλλες τοπολογίες :
 Η σύνδεση αστέρα
 Η σύνδεση τριγώνου
 Σε αυτές δεν υπάρχει ούτε κοινό δυναμικό ούτε κοινό
ρεύμα. Υπάρχουν αναλυτικές σχέσεις που μετατρέπουν την
μια τοπολογία στην άλλη ξεχωριστά για αντιστάσεις, πηνία
και πυκνωτές (βασίζεται στο θεώρημα kennelly)
ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΑΣΤΕΡΑ ΣΕ
ΤΡΙΓΩΝΟ
 Αντίστοιχες σχέσεις προκύπτουν για πηνία και πυκνωτές

Μεθοδολογία επίλυσης κυκλωμάτων μικτής
συνδεσμολογίας με μια πηγή
 Δεν απαιτείται εδώ η χρήση των κανόνων kirchhoff
 Αντικαθιστούμε κάθε ομάδα παράλληλων αντιστάσεων με την ισοδύναμη
αντίστασή τους.
 Αντικαθιστούμε κάθε ομάδα αντιστάσεων εν σειρά με την ισοδύναμη αντίστασή
τους
 Επαναλαμβάνουμε τη διαδικασία των δύο πρώτων βημάτων μέχρι να
καταλήξουμε σε μία συνολική αντίσταση που βρίσκεται μεταξύ των πόλων της
πηγής.
 Εφαρμόζουμε το νόμο του Ohm στο τελευταίο ισοδύναμο κύκλωμα και
προσδιορίζουμε το αντίστοιχο ρεύμα, αν έχουμε πηγή τάσης ή αντίστοιχη τάση,
αν έχουμε πηγή έντασης.
 Ακολουθούμε την αντίστροφη πορεία και πηγαίνουμε προς τα αρχικά
κυκλώματα προσδιορίζοντας τα αντίστοιχα ρεύματα – τάσεις με διάφορους
τρόπους εφαρμογές του νόμου του Ohm, διαιρετών τάσης (σε στοιχεία
συνδεσμολογίες σειράς), διαιρετών ρευμάτων (σε παράλληλες συνδεσμολογίες).
 Υπολογίζουμε άλλα τυχόν ζητούμενα μεγέθη (ισχύς κτλ.)

Άσκηση-1
 Χρησιμοποιώντας την παραπάνω μεθοδολογία να επιλύσετε την
παρακάτω άσκηση βρίσκοντας τα άγνωστα ρεύματα και τάσεις που
ζητούνται:
 Θεωρώντας ότι το ρεύμα ξεκινάει από τον θετικό πόλο της πηγής και
διακλαδίζεται στο σημείο Α, ενώ επαναενώνεται στο σημείο Β, έχω:
 Οι αντιστάσεις R3 και R4 είναι παράλληλες αφού είναι υπό κοινή τάση,
άρα δίνουν ένα παράλληλο συνδυασμό R3//R4=0.75Ω. Το νέο κύκλωμα
που προκύπτει είναι:

Άσκηση-1 (συνέχεια)
 Προέκυψαν 3 νέες αντιστάσεις οι οποίες όμως διαρρέονται από το ίδιο
ρεύμα της πηγής άρα είναι σε σειρά και η τελική συνολική αντίσταση του
κυκλώματος υπολογίζεται σαν Rol=R1+R2+R34=6,75Ω.
 Εφαρμόζοντας τον νόμο του Ohm το ρεύμα που δίνει η πηγή είναι:
ΙΠ=Ε/Rol=0.888 A. Aλλά από το κύκλωμα ισχύει ότι IΠ=Ι1=Ι2=Ι3,4.
 Άρα χρησιμοποιώντας πάλι το νόμο του ohm υπολογίζω τις τάσεις
V1=3.55, V2=1,776V, V3=V4=I3,4 R3,4=0,67V. Μένουν τώρα να βρεθούν
μόνο τα ρεύματα Ι3 και Ι4 τα οποία εφαρμόζοντας την σχέση του
διαιρέτη ρεύματος είναι :

Άσκηση-2 (για εξάσκηση)
 Ομοίως με την προηγούμενη να προσδιορίσετε στο παρακάτω κύκλωμα
τα άγνωστα ρεύματα στους κλάδους και τις άγνωστες τάσεις στις
αντιστάσεις. (για επαλήθευση: ΙΠ=8 Α)

Ασκήσεις 3,4
 Στο αριστερό κύκλωμα το βολτόμετρο μετρά τάση 30 V και το
αμπερόμετρο ρεύμα 50 Α. Η R3=1KΩ και ονομαστική ισχύ 0.5W. Με
βάση τα στοιχεία αυτά μπορεί να λειτουργήσει το κύκλωμα ή η R3 θα
καταστραφεί (προσοχή η ένδειξη του αμπερομέτρου μπορεί να οδηγήσει
σε λάθος συμπέρασμα). P3=(V3=Vvolt)²/R3=900mW ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ
 Στο δεξί κύκλωμα βολτόμετρο μετρά τάση 30 V και το αμπερόμετρο
ρεύμα 20 mΑ. εάν η R3 έχει την ίδια τιμή με προηγουμένως και ίδια
ονομαστική ισχύ, μπορεί και πάλι το κύκλωμα να λειτουργήσει με
ασφάλεια. (Προσοχή η ένδειξη του βολτομέτρου είναι παραπλανητική).
P3=(I3=Iamp)²R3= 400mW<PR3 (AΣΦΑΛΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ)

Σύνδεση Πηγών τάσης σε
σειρά
 Πηγές τάσεως όταν να συνδεθούν σε σειρά (αριθμός 2…Ν)
τότε ισχύει (προστίθενται αλγεβρικά). Εάν οι πηγές είναι
πραγματικές με εσωτερική αντίσταση Rs ισχύει επιπλέον
και: RsοΛ=Rs1+Rs2+..+RsN

Σύνδεση Πηγών τάσης
παράλληλα
 Εδώ θεωρούμαι ότι οι πηγές έχουν την ίδια τάση στα άκρα τους και ότι
είναι ιδανικές ( εάν δεν είναι ιδανικές διαφορετικά ο υπολογισμός είναι
περίπλοκος και εφαρμόζεται το θεώρημα Millman). Τότε:

Θεώρημα Millman
 Εάν έχουμε Ν τον αριθμό πηγές τάσης V παράλληλα
συνδεδεμένες και κάθε μία έχει και μια εσωτερική
αντίσταση Z, τότε με βάση το θεώρημα Millman ολόκληρο
το κύκλωμα αντιστοιχίζεται σε μια πηγή τάσης Voλ σε σειρά
με μια μιγαδική αντίσταση Ζολ.

Σύνδεση Πηγών ρεύματος σε
σειρά
 Θεωρούμε ότι οι πηγές έχουν ίσα ρεύματα (διαφορετικά δεν ισχύει ο
νόμος του Kirchhoff) και είναι ιδανικές τότε (αριθμός πηγών 2…Ν):

Σύνδεση Πηγών ρεύματος
παράλληλα
 Πηγές ρεύματος όταν να συνδεθούν παράλληλα (αριθμός
2…Ν) τότε ισχύει (προστίθενται αλγεβρικά). Εάν οι πηγές
είναι πραγματικές με εσωτερική αντίσταση Rs τότε ο
υπολογισμός είναι πιο περίπλοκος

ΙΣΟΖΥΓΙΟ ΙΣΧΥΟΣ ΣΤΟ Σ.Ρ
 Σε ένα κλειστό κύκλωμα Σ.Ρ το άθροισμα των ισχύων που δίδεται στο
κύκλωμα από τις διάφορες πηγές ισούται με το άθροισμα των ισχύων
που καταναλώνεται από τις αντιστάσεις και το άθροισμα των ισχύων
που τροφοδοτεί τις πηγές. N N
P
i 1
i  V
i 1
i  Ii  0
 Ε1-Ε2=Ι.R> E1=E2+IR
 Η πηγή Ε1 δίνει ισχύ στο κύκλωμα που καταναλώνεται πάνω στην R και
φορτίζει ταυτόχρονα και την πηγή Ε2.

Μεθοδολογία επίλυσης κυκλωμάτων
με Kirchhoff
 Ονοματίζουμε με γράμματα ή αριθμούς στα σημεία σύνδεσης των διαφόρων
στοιχείων.
 Προσδιορίζουμε τους πραγματικούς κόμβους του κυκλώματος πλήθους λ
 Ορίζουμε στο κύκλωμα το σημείο αναφοράς ή σημείο μηδενικού δυναμικού,
όπου το αντίστοιχο δυναμικό θεωρείται ότι είναι 0 Volt. Τα δυναμικά των
υπόλοιπων κόμβων υπολογίζονται σε σχέση με το σημείο αναφοράς.
 Προσδιορίζουμε τους κλάδους του κυκλώματος πλήθους ν.
 Ορίζουμε τις εντάσεις ρευμάτων σε κάθε κλάδο που διαρρέεται από διαφορετικό
ρεύμα. Συνήθως δεχόμαστε τα ρεύματα να εξέρχονται των αντίστοιχων
ανεξάρτητων πηγών τάσης ή έντασης.
 Προσδιορίζουμε με βάση τις ορισμένες εντάσεις του προηγούμενου βήματος
την πολικότητα της τάσης όλων των παθητικών στοιχείων (από εκεί που
εισέρχεται το ρεύμα η τάση είναι θετική). Για τις πηγές τάσης ο θετικός πόλος
είναι εξαρχής γνωστός, και για τις πηγές έντασης λαμβάνεται συνήθως ως
θετικός πόλος από εκεί που εξέρχεται το ρεύμα.

με Kirchhoff (1)
 Εφαρμόζουμε το νόμο των εντάσεων του Kirchhoff σε (λ-1) πραγματικούς
κόμβους του κυκλώματος θεωρώντας τα εισερχόμενα ρεύματα σε κάθε κόμβο
θετικά και τα εξερχόμενα αρνητικά. Η εξίσωση του τελευταίου κόμβου προκύπτει
από τις προηγούμενες λ-1 εξισώσεις.
 Η) Προσδιορίζουμε τους βρόχους του κυκλώματος στους οποίους πρόκειται να
εφαρμοστεί ο νόμος των τάσεων. Όταν υπάρχουν μόνο πηγές τάσεις και
αντιστάσεις στο κύκλωμα θεωρούμε μόνο τους θεμελιώδεις βρόχους , το πλήθος
των οποίων είναι ίσο με ν-λ+1.
 Εφαρμόζουμε το νόμο των τάσεων του Kirchhoff στους βρόχους του
κυκλώματος. Για αποφυγή λαθών στις πολικότητες των τάσεων, θέτουμε την ίδια
φορά διαγραφής των βρόχων (είτε ωρολογιακή, είτε ανθωρολογιακή φορά). Το
πρόσημο που λαμβάνουμε είναι θετικό στην περίπτωση που συναντάμε πρώτα
το θετικό πόλο του στοιχείου κατά τη διαγραφή του βρόχου, διαφορετικά
αρνητικό. Το πλήθος των ανεξάρτητων εξισώσεων τάσεων είναι ίσο με v-λ+1.

με Kirchhoff (2)
 Εάν υπάρχουν πηγές ρεύματος (των οποίων την τάση δεν γνωρίζουμε)
αποφεύγουμε τη γραφή αντίστοιχων εξισώσεων τάσεων που θα
συμπεριλαμβάνουν τους αντίστοιχους κλάδους.
 Γράφουμε τις σχέσεις τάσεων – ρευμάτων των ηλεκτρικών στοιχείων, όπως είναι
του νόμου του Ohm για τις γραμμικές ωμικές αντιστάσεις, ή /και των μη
γραμμικών σχέσεων σε μη γραμμικές αντιστάσεις
 Έχουμε τώρα ένα σύστημα εξισώσεων που επιλυόμενο θα μας δώσει τα
άγνωστα ρεύματα και τάσεις σε όλους τους κόμβους και κλάδους του
κυκλώματος. Επιλύουμε το σύστημα αυτό.
 Υπολογίζουμε πιθανόν επιπλέον ζητούμενα (π.χ. ισχύ).
 ΠΡΟΣΟΧΗ: Δεν έχουμε θεωρήσει ύπαρξη εξαρτημένων πηγών τάσης, γιατί τότε
η μεθοδολογία αυτή τροποποιείται αφού η τάση ή το ρεύμα του στοιχείου αυτού
εξαρτάται από άλλο στοιχείο του κυκλώματος και αυτό πρέπει να ληφθεί υπόψη.

ΑΣΚΗΣΗ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ
ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑΣ KIRCHHOFF
 Στο παρακάτω κύκλωμα θεωρώντας ως γνωστές τις διάφορες τιμές
των αντιστάσεων και την ονομαστική τάση των πηγών τροφοδοσίας να
εφαρμόσετε την μεθοδολογία επίλυσης του κυκλώματος που
αναπτύχθηκε στις προηγούμενες διαφάνειες γράφοντας τις αντίστοιχες
εξισώσεις. Ποιες πηγές δίνουν ισχύ στο κύκλωμα και ποιες
απορροφούν ισχύ από αυτό;

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΕΠΑΝΑΛΗΨΗΣ
 Τί είναι σήμα;
 Ποια είναι η ποιο συνήθης μορφή μαθηματικής απεικόνισης ενός σήματος και ποια τα
βασικά χαρακτηριστικά της ;
 Σε ποιες κατηγορίες διακρίνονται τα σήματα, δώστε τον ορισμό της κάθε μίας ;
 Πως ορίζονται η μέση τιμή, ενεργός τιμή, στιγμιαία ισχύς, μέση ισχύς και η ενέργεια
ενός σήματος;
 Ποια η διαφορά μεταξύ ενός αναλογικού και ενός ψηφιακού σήματος ; Ποια τα
πλεονεκτήματα του δεύτερου ;
 Μπορείτε να χαρακτηρίσετε τα παρακάτω σήματα ως προς ποια κατηγορία ανήκουν ;
 Σε ένα παράλληλο κύκλωμα, από ποια αντίσταση η συνολική αντίσταση είναι μικρότερη;
 Σε ένα κύκλωμα σειράς από ποια αντίσταση η συνολική αντίσταση είναι μεγαλύτερη ;
 Αναφέρατε τα πλεονεκτήματα – μειονεκτήματα της εν σειράς και εν παραλλήλω
συνδεσμολογίας ηλεκτρικών στοιχείων.

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΕΠΑΝΑΛΗΨΗΣ-1
 Πως χαρακτηρίζετε ένα ηλεκτρικό στοιχείο «παθητικό» ή
ενεργητικό»;
 Πως περιγράφετε η συμπεριφορά ενός στοιχείου;
 Αναπτύξατε τα χαρακτηριστικά (μαθηματικές σχέσεις περιγραφής)
ενός ιδανικού αντιστάτη, ενός ιδανικού πυκνωτή και ενός ιδανικού
πηνίου
 Τι είναι τα μαγνητικά συζευγμένα στοιχεία και τι σχέσεις ισχύουν σε
αυτά;
 Ποια πηγή τάσης χαρακτηρίζετε ιδανική και ποια μη ιδανική. Πότε
μια πηγή τάσης είναι εξαρτημένη;
 Ποια πηγή ρεύματος χαρακτηρίζετε ιδανική και ποια μη ιδανική.
Πότε μια πηγή ρεύματος είναι εξαρτημένη;
 Πότε δύο η περισσότερα στοιχεία συνδέονται σε σειρά και πότε
παράλληλα
 Τι ορίζεται κόμβος, κλάδος και βρόχος σε ένα ηλεκτρικό κύκλωμα;
 Πότε ένα κύκλωμα είναι συγκεντρωμένο και πότε κατανεμημένο;
 Τι είναι βραχυκύκλωμα και τι ανοιχτοκύκλωμα σε ένα ηλεκτρικό
κύκλωμα;
 Διατυπώστε τον 1ο και 2ο νόμο του Kirchhoff
Μόνιμη Κατάσταση και
Μεταβατικά φαινόμενα
Έστω ηλεκτρικό κύκλωμα με διέγερση (είσοδος) Χ(t) και μία απόκριση
(έξοδο) Y(t). Η διέγερση X(t) επιβάλλεται τη χρονική στιγμή t=0 και
προκαλείται η απόκριση αποτελείται από:
•Τη μεταβατική απόκριση, που τείνει στο μηδέν , καθώς ο χρόνος

μεγαλώνει (πρακτικά τείνει στο άπειρο, t->∞)
•Τη μόνιμη – σταθερή απόκριση που απομένει αφού πρώτα το μεταβατικό
μέρος έχει εξασθενήσει (πρακτικά μηδενιστεί). Η μόνιμη απόκριση μπορεί
να είναι μία σταθερά, μία ταλάντωση με σταθερό πλάτος ή μία συνάρτηση
που αυξάνει με το χρόνο.
•Όσο διαρκεί η μεταβατική απόκριση η συμπεριφορά του κυκλώματος
χαρακτηρίζεται «μεταβατική κατάσταση».
•Για , t->∞ ή t<0 η συμπεριφορά του κυκλώματος χαρακτηρίζεται σαν
«μόνιμη κατάσταση».

Χρονοκυκλώματα RC
•Φόρτιση πυκνωτή σε κύκλωμα RC συνεχούς ρεύματος
•Το αμπερόμετρο χρησιμοποιείται για την μέτρηση του μεταβατικού
ρεύματος και το βολτόμετρο για την μέτρηση της τάσης στα άκρα του
πυκνωτή. Ισχύει από 2ο νόμο kirchhoff E=IcR+Vc=C (dVc/dt)R+Vc
dVC 1 1
  VC  E
dt R C R C
•Πρόκειται για διαφορική εξίσωση 1η τάξης με άγνωστη την τάση στα
άκρα του πυκνωτή. Θεωρώντας ότι ο πυκνωτής πριν το κλείσιμο του
διακόπτη ήταν αφόρτιστος (αρχική συνθήκη Vc=0, t=0) λύνεται η
διαφορική εξίσωση (σαν άθροισμα της ομογενούς καιVμίας ειδικής
 λύσης

t

 E  1  e R C
 
ενώ το ρεύμα εί
C
 

Χρονοκυκλώματα RC-φόρτιση
Για t=0 Vc=0 (ελάχιστη τιμή), Ic=E/R (μέγιστη τιμή), ενώ για t>∞. Vc->E και
Ιc->0. Η φόρτιση του πυκνωτή εξαρτάται από την σταθερά τ=RC (το γινόμενο
αντίστασης πυκνωτή ). Αντικαθιστώντας στην παραπάνω εξίσωση της τάσης
Vc, t=τ βρίσκουμε ότι Vc= 0,632 E, ενώ αντίστοιχα Ιc=0,368 E/R
Πρακτικά η φόρτιση του πυκνωτή έχει ολοκληρωθεί σε χρόνο ίσο με 5τ=5RC,
ενώ αντίστοιχα το Ic στον ίδιο χρόνο έχει μηδενιστεί. Άρα στη μόνιμη
κατάσταση (t) σε ένα κύκλωμα Σ.Ρ ο πυκνωτής λειτουργεί σαν
ανοικτοκύκλωμα
Χρονοκυκλώματα RC-εκφόρτιση
•Κύκλωμα εκφόρτισης πυκνωτή.
• Θεωρώντας ότι έχουμε ανοιχτό διακόπτη και μία τάση αρχική στον
πυκνωτή Vc=E. Μόλις κλείσει ο διακόπτης ισχύει από τον 2ο νόμο kirhhoff.
dV
IcR+Vc=0  0  C  dtC  R  VC  dVc/dt+ (1/RC)Vc=0
Έχουμε πάλι μία διαφορική εξίσωση την οποία την λύνουμεt
θεωρώντας

σαν αρχική συνθήκη το Vc=E (t=0) οπότε VC  E  e R C και
•Η σχέση που δίνει το ρεύμα εκφόρτισης είναι ίδια με το ρεύμα φόρτισης

μόνο με αντίθετο πρόσημο

Χρονοκυκλώματα RC-εκφόρτιση-1
Για t=0+, Vc=E, Ic=E/R , ενώ για t->∞, Vc->0, Ic->0

Όπως και στην φόρτιση για να εξελιχτεί πλήρως το φαινόμενο απαιτείται
χρόνος t=5τ. Θεωρητικά βέβαια ο πυκνωτής δεν εκφορτίζεται πλήρως ποτέ.
Σε χρόνο τ η τάση και το ρεύμα έχουν πέσει στο 36,8% της μέγιστης τιμής.
Στην εκφόρτιση οι σχέσεις που δίνουν το ρεύμα και την τάση είναι ίδιες.
Η συμπεριφορά αυτή δείχνει πάλι ότι στην μόνιμη κατάσταση ο πυκνωτής στο
Σ.Ρ λειτουργεί σαν ανοιχτοκύκλωμα.

Κύκλωμα RC με εναλλασσόμενη
είσοδο
 Κύκλωμα με διέγερση εναλλασσόμενης τάσης της μορφής
V(t)=sin(ωt+φ) και πυκνωτής με αρχική φόρτιση με τάση VA για t=0-.
Μόλις κλείσει ο διακόπτης στο κύκλωμα επιδρά η τάση της πηγής
(μόνιμο φαινόμενο) αλλά και το ρεύμα εκφόρτισης του πυκνωτή
(μεταβατικό φαινόμενο). Εφαρμόζοντας το 2ο κανόνα Kirchhoff
έχουμε V (t )  I (t )  R  VC  0  dVC  1  VC  1  V (t )
dt R C R C
 Η επίλυση της διαφορικής αυτής εξίσωσης είναι αρκετά περίπλοκη

και δίνεται (για Α.Σ, Vc=VA για t=0- )
   t
1 1
VC (t )  VA  V0   sin    e R C  V0   sin   t   
 1 R  C  
2  1 R  C  
2
 

Κύκλωμα RC με εναλλασσόμενη

είσοδο-1
Αν θεωρήσουμε την αρχική φάση της πηγής φ=0 και την περίοδο της
εναλλασσόμενης τάσης πηγής ίση με την τ, καθώς και την τάση του
πυκνωτή = 10-20% του πλάτους της πηγής, φαίνεται από το
παρακάτω διάγραμμα η επίδραση της αρχικής τάσης φόρτισης του
πυκνωτή στο μεταβατικό φαινόμενο (1ο όρος της εξίσωσης), και όχι
στο μόνιμο όπου η τάση στα άκρα το πυκνωτή δίνεται από τον 2ο όρο
της εξίσωσης, αφού ο 1ος όρος αποσβένεται.

Η επίδραση του πυκνωτή στα ηλ.
κυκλώματα
 Στο συνεχές ρεύμα στην μόνιμη κατάσταση δεν επιτρέπει την
διέλευση κανενός ρεύματος (ανοιχτοκύκλωμα)
 Εάν ένας πυκνωτής τοποθετηθεί παράλληλα σε μια πηγή τάσης λόγω
του γεγονότος ότι τείνει να ανθίσταται σε οποιαδήποτε αλλαγή της
τάσης του κλάδου στον οποίο είναι παράλληλα τοποθετημένος δρα
ουσιαστικά σαν σταθεροποιητής και περιορίζει τις διακυμάνσεις της
τάσης.
 Χρησιμοποιείται επίσης σε διακόπτες για να περιορίζει την τις
επιπτώσεις των σπινθήρων που δημιουργούνται από το άνοιγμα του
διακόπτη. Με τον ίδιο τρόπο τοποθετείται σε διάφορα κυκλώματα
ραδιοσυχνοτήτων για να περιορίζει την επίδραση των παραγόμενων
υψηλών συχνοτήτων από διακυμάνσεις της τάσης
 Σε κυκλώματα εναλλασσόμενου ρεύματος χρησιμοποιείται για να
εμποδίζει την εισροή συνεχούς ρεύματος σε αυτά όπου αυτό θα
μπορούσε να προκαλέσει προβλήματα
 Τέλος σε συνδυασμό με αντιστάσεις και πηνία, με πυκνωτές
δημιουργούνται φίλτρα που δεν επιτρέπουν την διέλευση ορισμένων
συχνοτήτων που θεωρούνται ανεπιθύμητες για διάφορα κυκλώματα.
Χρονοκυκλώματα RL
 Στο παρακάτω κύκλωμα έχουμε μια πηγή Σ.Τ σε σειρά με μία
αντίσταση και ένα ιδανικό πηνίο. Υπάρχει επίσης ένα αμπερόμετρο
για την μέτρηση του ρεύματος διαρρέει το κύκλωμα. Μόλις ο
διακόπτης μεταβεί από την θέση Α στην Β το ρεύμα που υπάρχει στο
κύκλωμα αρχίζει και αυξάνει σταδιακά μέχρι μια μέγιστη τιμή Ι L=E/R.
Τότε έχει αναπτυχθεί στα άκρα του πηνίου μια από αυτεπαγωγή
ΗΕΔ= VL.. Με βάση το 2ο νόμο του kirchhoff ισχύει: E  I L  R  VL  0
‘η dI L  R  I  E ΄. Πρόκειται για διαφορική εξίσωση 1 ης τάξης με
L
dt L L
άγνωστο το ρεύμα του πηνίου και ανεξάρτητη μεταβλητή τον χρόνο.
Χρησιμοποιώντας την Α.Σ, για t=0-, IL=0, η εξίσωση λύνεται σαν
υπέρθεση της ομογενούς και της ειδικής λύσης και είναι: I L  E  1  e L t 
R
R  
ενώ η τάση στα άκρα

του πηνίου είναι:

Χρονοκυκλώματα RL-μαγνήτιση
 Όπως και στο κύκλωμα φόρτιση πυκνωτή ορίζεται σταθερά χρόνου
τ=L/R. Για t=0+ VL=E, IL=0, t->∞, +VL=0, IL=E/R. Συνεπώς στην μόνιμη
κατάσταση (t->∞) το πηνίο συμπεριφέρεται σαν βραχυκύκλωμα.
 Για t=τ η ένταση του ρεύματος γίνεται το 63,2% της μέγιστης έντασης
Ε/R, ενώ στον ίδιο χρόνο η τάση στα άκρα του πηνίου έχει πέσει στα
36,8% της μέγιστης αρχικής Ε. Πρακτικά σε χρόνο 5τ το πηνίο έχει
σχεδόν πλήρως μαγνητιστεί αν και θεωρητικά 100% μαγνήτιση γίνεται
για t->∞

Χρονοκυκλώματα RL-απομαγνήτιση
 Ο διακόπτης μεταβαίνει από την θέση Β στην θέση Α Τότε πηνίο
που ήταν αρχικά μαγνητισμένο αρχίζει να δίνει ένα ρεύμα
μαγνήτισης IL το οποίο βαίνει μειούμενο και τελικά μηδενίζεται. Το
ρεύμα αρχικά έχει μέγιστη τιμή IL= Ε/R (τιμή που είχε κατά την
προηγούμενη διαδικασία μαγνήτιση. Εφαρμόζοντας τον 2ο κανόνα
kirchoff: dI R
I L  R  VL  0  I  0
L
L
dt L
 Θεωρώντας σαν αρχική συνθήκη ότι IL(0-)=Ε/R βρίσκουμε την λύση

της διαφορικής: I  E  e RL t ,ενώ η τάση είναι:
L
R
 Η τάση δίδεται με την ίδια ακριβώς εξίσωση όπως στην μαγνήτιση
με αρνητικό πρόσημο που δηλώνει ότι έχει αντίθετη πολικότητα και
αντιτίθεται στην μείωση του ρεύματος.

Χρονοκυκλώματα RL-
απομαγνήτιση-1
 Γενικά στην απομαγνήτιση τάση και ρεύμα έχουν την ίδια μορφή, άρα
και οι καμπύλες είναι ίδιες. Για t0+, VL=E, IL=E/R, ενώ για t∞,
VL=0, IL=0. Για χρόνο t=τ και η ένταση και η τάση του πηνίου
παίρνουν το 36,8% της μέγιστης αρχικής τιμής τους
 Ισχύει και εδώ ότι σε χρόνο 5τ έχει πρακτικά ολοκληρωθεί η
απομαγνήτιση αν και θεωρητικά αυτό συμβαίνει στο άπειρο

Κύκλωμα RL με εναλλασσόμενη

είσοδο
Στο παρακάτω κύκλωμα η είσοδος είναι ημιτονικής μορφής
V=Vosin(ωt+φ). Μόλις κλείσει ο διακόπτης το ρεύμα που θα
διαρρεύσει αποτελείται από ένα εκθετικό όρο όπως είδαμε και στα
κυκλώματα Σ.Ρ που αντιστοιχεί στο μεταβατικό φαινόμενο και ένα
μόνιμο όρο ημιτονικό μορφής που αντιστοιχεί στη μόνιμη κατάσταση.
Στην μόνιμη κατάσταση (t∞) ο εκθετικός όρος αποσβένεται και
μένει μόνο ο ημιτονικός όρος. Η ακριβής λύση μαθηματική για το
ρεύμα είναι περίπλοκή γι΄αυτό το πρόβλημα παρουσιάζεται ποιοτικά

H επίδραση του πηνίου στα ηλ.

κυκλώματα
Τα πηνία στο συνεχές ρεύμα συμπεριφέρονται στην μόνιμη κατάσταση
σαν βραχυκυκλώματα (θεωρούμε ότι η αντίσταση τους είναι 0).
 Σε κυκλώματα με εναλλασσόμενη διέγερση χρησιμοποιούνται σε
συνδυασμό με πυκνωτές για την υλοποίηση φίλτρων συχνοτήτων
 Τα μεταβαλλόμενο πηνία συγκεκριμένα μπορούν να χρησιμοποιηθούν
σε για συντονισμό σε εμπορικούς δέκτες (π.χ. ραδιόφωνα).
 Τέλος τα πηνία χρησιμοποιούνται ευρύτατα σε κυκλώματα
μετασχηματιστών, όπου στην ουσία έχουμε δύο μαγνητικά
συζευγμένα πηνία που μπορούν είτε να υποβιβάσουν (πιο σύνηθες)
είτε να αναβιβάσουν (πιο σπάνιο) μια εναλλασσόμενη τάση σύμφωνα
με ένα λόγο μετασχηματισμού που δίδεται από την σχέση
1 V
V
1N
N
2

I
I
2 2 1
 Οι μετασχηματιστές εκτός από υποβιβασμό/αναβίβαση της τάσης

προσφέρουν και απομόνωση του πρωτεύοντος από το δευτερεύον και
προστασία από συνεχή ρεύματα.
 Οι μετασχηματιστές είναι η πιο σημαντική εφαρμογή των πηνίων και
συναντώνται σε πάρα πολλά κυκλώματα (π.χ. σε μια πλειάδα
εφαρμογών ηλεκτρικών μηχανών).
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
• Εισαγωγή στις Βασικές Έννοιες της Ηλεκτροτεχνίας -

Γεώργιος Ι. Τσεκούρας Επίκουρος Καθηγητής ΣΝΔ
•Μέθοδοι επίλυσης Ηλεκτρικών Δικτύων, Ι.Κ. Χατζηλάου,
Ομότιμος Καθηγητής ΣΝΔ
•Ηλεκτρικά Κυκλώματα, Γιάννης Γκαρούτσος

ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΙΑ-ΜΕΡΟΣ Ι.cleaned

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΙΑ-ΜΕΡΟΣ Ι.cleaned

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΒΑΣΙΚΟΙ ΟΡΙΣΜΟΙ 2

Το φορτίο του ηλεκτρονίου είναι ίσο με -1.6x10-19 C.

Αγωγοί Ημιαγωγοί Μονωτές

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΒΑΣΙΚΟΙ ΟΡΙΣΜΟΙ 4

Η διαφορά δυναμικού ή ηλεκτρική τάση (V) μεταξύ δύο

Μονάδα μέτρησης της διαφοράς δυναμικού στο σύστημα S.I.

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΒΑΣΙΚΟΙ ΟΡΙΣΜΟΙ 5

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΒΑΣΙΚΟΙ ΟΡΙΣΜΟΙ 6

Ως ένταση του ηλεκτρικού ρεύματος ορίζεται το ηλεκτρικό

Μονάδα μέτρησης της έντασης του ηλεκτρικού ρεύματος στο

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΒΑΣΙΚΟΙ ΟΡΙΣΜΟΙ 7

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΒΑΣΙΚΟΙ ΟΡΙΣΜΟΙ 8

Όταν η ισχύς είναι περιοδική συνάρτηση του χρόνου p(t), με περίοδο Τ,

Φ=∫ BdS s με μονάδα το weber

Eαν το Β είναι σταθερό ισχύει Φ=ΒS cosθ , όπου θ η γωνία που

Σύστημα Μονάδων S.I.

Οι μονάδες μέτρησης σε κάθε χώρα ορίζονται νομοθετικά, λαμβάνοντας

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΒΑΣΙΚΟΙ ΟΡΙΣΜΟΙ 11

Σύμβολο Όνομα Μέγεθος

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΒΑΣΙΚΟΙ ΟΡΙΣΜΟΙ 12

Argand diagram Ο μιγαδικός αριθμός

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΒΑΣΙΚΟΙ ΟΡΙΣΜΟΙ 14

x(t) είναι: p(t )  x(t ) 2 watts, αντίστοιχα η ενέργεια για μοναδιαία

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΒΑΣΙΚΟΙ ΟΡΙΣΜΟΙ 15

ΕΙΔΗ ΣΗΜΑΤΩΝ (3)

 «Σήμα ισχύος» ή «σήμα απεριόριστου χρόνου» είναι το σήμα που

Δ) Αναλογικά/σήματα διακριτού χρόνου

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΒΑΣΙΚΟΙ ΟΡΙΣΜΟΙ 16

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΒΑΣΙΚΟΙ ΟΡΙΣΜΟΙ 17

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΒΑΣΙΚΟΙ ΟΡΙΣΜΟΙ 18

πλάτος κυκλική συχνότητα αρχική

 Αποτελεί σήμα αναφοράς για το χαρακτηρισμό σημάτων και

 Το ημιτονικό σήμα διατηρεί σε οποιοδήποτε σύστημα τη μορφή και

 Ενδέχεται να μεταβληθούν το πλάτος και η φάση του

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΒΑΣΙΚΟΙ ΟΡΙΣΜΟΙ 19

 Ο ορθογώνιος παλμός p t   A  u t  t1   u t  t2 

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΒΑΣΙΚΟΙ ΟΡΙΣΜΟΙ 20

Μετατοπισμένη βηματική συνάρτηση - Ορθογώνιος παλμός - Σήμα αναρρίχησης - Σήμα Dirac

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΒΑΣΙΚΟΙ ΟΡΙΣΜΟΙ 21

Ίδια Φορά Αλλαγή Φοράς Περιοδικό Ρεύμα

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΒΑΣΙΚΟΙ ΟΡΙΣΜΟΙ 22

V η στιγμιαία τάση (1 Volt)

Vp-p η τιμή από κορυφή σε κορυφή

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΒΑΣΙΚΟΙ ΟΡΙΣΜΟΙ 23

T Επομένως, για ημιτονοειδή κυματομορφή ισχύει

Το δίκτυο της ΔΕΗ μας παρέχει τάση με ενεργό τιμή 220 V.

Vp-p =2Vp =2310=620V

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΒΑΣΙΚΟΙ ΟΡΙΣΜΟΙ 25

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΒΑΣΙΚΟΙ ΟΡΙΣΜΟΙ 26

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΒΑΣΙΚΟΙ ΟΡΙΣΜΟΙ 27

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΒΑΣΙΚΟΙ ΟΡΙΣΜΟΙ 28

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΒΑΣΙΚΟΙ ΟΡΙΣΜΟΙ 29

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΒΑΣΙΚΟΙ ΟΡΙΣΜΟΙ 30

3.Χρονικά μεταβαλλόμενο και γραμμικό πηνίο

4.Χρονικά μεταβαλλόμενο και μη γραμμικό πηνίο

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΒΑΣΙΚΟΙ ΟΡΙΣΜΟΙ 32

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΒΑΣΙΚΟΙ ΟΡΙΣΜΟΙ 33

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΒΑΣΙΚΟΙ ΟΡΙΣΜΟΙ 34

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΒΑΣΙΚΟΙ ΟΡΙΣΜΟΙ 35

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΒΑΣΙΚΟΙ ΟΡΙΣΜΟΙ 36

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΒΑΣΙΚΟΙ ΟΡΙΣΜΟΙ 38

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΒΑΣΙΚΟΙ ΟΡΙΣΜΟΙ 39