Ορθοδρομία

Η ορθοδρομία είναι τόξο μέγιστου κύκλου πάνω στην γήινη επιφάνεια. Η ορθοδρομία
σε γνωμονικό χάρτη παριστάνεται με μια ευθεία γραμμή.

Ο γνωμονικός χάρτης δεν είναι όμως ναυτιλιακός χάρτης. Γι’ αυτό πρέπει να
μεταφέρουμε την πορεία μας στον αντίστοιχο μερκατορικό χάρτη.

Από το σημείο εκκίνησης μέχρι το σημείο άφιξης επί της ευθείας γραμμής (γ)
λαμβάνουμε ενδιάμεσα σημεία Ε1, Ε2, Ε3,… κάθε 5 ή 10 ακέραιες μοίρες μήκους. Τα
πλάτη και τα μήκη των ενδιάμεσων σημείων τα μεταφέρουμε στον αντίστοιχο
μερκατορικό χάρτη. Ενώνουμε με ευθείες γραμμές το σημείο εκκίνησης Α με το Ε1,
το Ε1 με το Ε2, κτλ. Προκύπτει μια καμπύλη με τα κυρτά προς τον πόλο Π και τα
κοίλα προς τον ισημερινό.
Η ορθοδρομία ταυτίζεται με τη λοξοδρομία μόνο στον ισημερινό (πορεία 090° ή
270°) και στους μεσημβρινούς (πορεία 000° ή 180°).
Δεδομένα:
Α φεκ = 35° 30‘ (North)
λεκ = 139° 30‘ (East)
Β φαφ = 37° 45‘ (North)
λαφ = 122° 41‘ (West)
Προετοιμασία
Δφ = 2° 15’ ΟΜ ABS(φ εκ  φ αφ ) 
 
Δφ   
 φ εκ  φ αφ 
ΕΤ  
Σειρά πληκτρολόγησης:
35 ° ‘ “ 30 ° ‘ “ – 37 ° ‘ “ 45 ° ‘ “ =   SHIFT °‘ “

Ορθοδρομία - Σελίδα 1
Ονομασία Δφ
φ αφ  φ εκ  Ονομασία φ αφ 

 
ΟΜ
φ αφ  φ εκ  Αντίθετη Ονομασία φ αφ 

 
= North Ονομασία 
ΕΤ

Ονομασία φ
 αφ



 
 

Δλ = 97° 49’ ΟΜ ABS(λ εκ  λ αφ ) 

 
Δλ   

ΕΤ  λ εκ  λ αφ  
 
Ονομασία Δλ ΟΜ


λ αφ  λ εκ  Ονομασία λ αφ 

λ αφ  λ εκ  Αντίθετη Ονομασία λ αφ 

 
= East Ονομασία 
ΕΤ

Ονομασία λ
 αφ



 
 

Αν Δλ είναι μεγαλύτερο από 180°, τότε την αφαιρούμε

από 360° και αλλάζουμε την ονομασία

Ορθοδρομική απόσταση (γ):

Τύπος:
φ εκ , φ αφ ΟΜ
cos γ  cos φ εκ .cos φ αφ .cos Δλ  sin φ εκ .sin φ αφ
φ εκ , φ αφ ΕΤ
Σειρά πληκτρολόγησης:
35° ‘ “ 30° ‘ “ cos x 37° ‘ “ 45° ‘ “ cos x 97° 49’ cos = + 35° ‘ “ 30° ‘ “ sin x 37° ‘ “
45° ‘ “ sin = SHIFT cos SHIFT ° ‘ “
(γ σε μοίρες) = 74° 27’
Για να βρούμε την ορθοδρομική απόσταση σε ναυτικά μίλια μετατρέπουμε από
μοίρες σε πρώτα:
(γ) = 74 . 60’ + 27’ = 4.467 ν.μ.

Αρχική ορθοδρομική πλεύση (τεταρτοκυκλική):

 Πρακτικός τρόπος:
Αφού μεταφέρουμε τα σημεία εκκίνησης, άφιξης και τα ενδιάμεσα ανά 5° στο
μερκατορικό χάρτη, μετράμε την πρώτη πορεία. Εδώ στο χάρτη βρίσκουμε
την τεταρτοκυκλική τιμή ζορθ = N – 54,4° - E. Οι ονομασίες βγαίνουν από το
χάρτη.
 Υπολογισμός:
φ εκ , φαφ ΟΜ
 sin φ αφ - cos γ.sin φ εκ
φ εκ , φαφ ΕΤ
cos ζ ορθ 
sin γ.cos φ εκ
με πρώτη ονομασία του φεκ και δεύτερη ονομασία της Δλ.

Σειρά πλήκτρων:
37° ‘ “ 45° ‘ “ sin – 74° ‘ “ 27° ‘ “ cos x 35° ‘ “ ° 30° ‘ “ sin = ÷ 74° ‘ ” 27° ‘ “
sin = ÷ 35° ‘ “ ° 30° ‘ “ cos = SHIFT cos SHIFT ° ‘ “
ζορθ = N - 54,4° - E
Παρατήρηση:
Όταν η ημικυκλική τιμή ζορθ (με πρώτη ονομασία του φεκ) είναι μικρότερη από
90°, τότε ταξιδεύουμε προς μεγαλύτερα πλάτη και το κορυφαίο σημείο Κ
είναι πάνω στην πορεία μας.

Ορθοδρομία - Σελίδα 2
 Όταν η ημικυκλική τιμή ζορθ (με πρώτη ονομασία του φεκ) είναι μεγαλύτερη
από 90°, τότε ταξιδεύουμε προς χαμηλότερα πλάτη και το κορυφαίο σημείο Κ
είναι πίσω μας.
 Έλεγχος πράξεων:
Ελέγχουμε με τον νόμο των ημιτόνων:
sin ζ ορθ .sin γ  sin Δλ.cosφ αφ

Σειρά πλήκτρων:
54,4 sin x 74° ‘ ” 27° ‘ “ sin = 0.78431
97° ‘ “ 49° ‘ “ sin x 37° ‘ ” 45° ‘ “ cos = 0.78334
Αποτελέσματα ίσα, άρα λύση δεκτή.

Κορυφαίο σημείο:
Το κορυφαίο σημείο Κ είναι το πλησιέστερο στον πόλο Π σημείο της ορθοδρομίας,
δηλ. έχει το μεγαλύτερο πλάτος. Εκεί ο μεσημβρινός Π Κ και η ορθοδρομία
τέμνονται κάθετα.
 Πλάτος κορυφαίου:
Τύπος:
cos ö Ê  cos ö åê . sin æ ïñè
Σειρά πλήκτρων:
35° ‘ “ 30° ‘ “ cos x 54.4° ‘ “ sin = SHIFT cos SHIFT ° ‘ “
φΚ = 48,6° N (ομώνυμο του φεκ)
 Μήκος κορυφαίου:
 Ονομάζουμε ΔλΚ τη διαφορά μήκους μεταξύ του λεκ και του λΚ.
Τύπος:
1
tan Δλ Κ 
sin φ εκ .tan ζ ορθ
Σειρά πλήκτρων:
35° ‘ “ 30° ‘ “ sin x 54.4° ‘ “ tan = SHIFT 1 x SHIFT tan SHIFT ° ‘ “
ΔλΚ = 50° 57’ με ονομασία του Δλ (E)
 Το μήκος λΚ προκύπτει από:
ΟΜ

λ Κ  λ εκ  Δλ K , με ονομασία του λεκ

ΕΤ

λΚ = 139° 30‘ + 50° 57’ = 190° 27’ E > 180° 

λΚ = 360° - 190° 27’ = 169° 33’ W

Μικτός πλους
Έλεγχος ορθοδρομίας:
Μικτός πλους πραγματοποιείται όταν ισχύουν και οι τρεις παρακάτω προϋποθέσεις:
1. Η ημικυκλική τιμή (με πρώτη ονομασία ομώνυμη του φεκ) της ζορθ < 90°.
2. ΔλΚ < Δλ
3. φΚ > φΣ
Εάν στη χάραξη της ορθοδρομίας (γ) προκύπτει φυσικό εμπόδιο, ή από τους pilot
charts υπάρχουν παγόβουνα στην περιοχή, δεν θα μπορέσουμε να εκτελέσουμε
ορθοδρομία παρά θα εκτελέσουμε μικτό πλου. Στο γνωμονικό χάρτη χαράζουμε από
το σημείο εκκίνησης Α εφαπτόμενη στο άκρο του φυσικού εμποδίου ή εφαπτομένη
στον παράλληλο ασφαλείας φΣ (διαφέρει από μήνα σε μήνα) Το σημείο επαφής
ονομάζεται Μ και από το Α στο Μ θα εκτελέσουμε ορθοδρομία με ενδιάμεσα σημεία

Ορθοδρομία - Σελίδα 3
Ε1, Ε2, Ε3… Από το σημείο άφιξης Β χαράζουμε εφαπτόμενη στο άκρο του φυσικού
εμποδίου ή εφαπτομένη στον παράλληλο ασφαλείας φΣ και έτσι προσδιορίζουμε το
σημείο Ν. Από το Ν στο Β θα εκτελέσουμε ορθοδρομία με ενδιάμεσα σημεία Ε’1, Ε’2,
Ε’3…Από το Μ στο Ν κάνουμε λοξοδρομία (κ) και, συγκεκριμένα, πλου επί
παραλλήλου, δηλ. η πορεία μας θα είναι 090° ή 270°.

Παράδειγμα:
Δεδομένα:
Α φεκ = 47° 12‘ (North)
λεκ = 152° 30‘ (East)
Β φαφ = 48° 00‘ (North)
λαφ = 126° 20‘ (West)
φΣ = 54° 00’ North
Δφ = 00° 48’ ΟΜ ABS(φ εκ φ αφ )
 
Δφ   

ΕΤ  φ  φ 
εκ αφ 
Σειρά πληκτρολόγησης:
47 ° ‘ “12 ° ‘ “ – 48 ° ‘ “ 00 ° ‘ “ =   SHIFT °‘ “
Ονομασία Δφ
φ αφ  φ εκ  Ονομασία φ αφ 

 
ΟΜ
φ αφ  φ εκ  Αντίθετη Ονομασία φ αφ 

 
= North Ονομασία 
ΕΤ

Ονομασία φ
 αφ



 
 

Δλ = 81°10’ ΟΜ ABS(λ εκ  λ αφ ) 
 
Δλ   

ΕΤ  λ εκ  λ αφ  
 
Ονομασία Δλ ΟΜ


λ αφ  λ εκ  Ονομασία λ αφ 

λ αφ  λ εκ  Αντίθετη Ονομασία λ αφ 

 
= East Ονομασία 
ΕΤ

Ονομασία λ
 αφ



 
 

Αν Δλ είναι μεγαλύτερο από 180°, τότε την αφαιρούμε

από 360° και αλλάζουμε την ονομασία
Ορθοδρομική απόσταση (γ):
47° ‘ “ 12° ‘ “ cos x 48° ‘ “ 00° ‘ “ cos x 81° 10’ cos = + 47° ‘ “ 12° ‘ “ sin x
48° ‘ “ 00° ‘ “ sin = SHIFT cos SHIFT ° ‘ “
(γ σε μοίρες) = 52° 03’
Αρχική ορθοδρομική πλεύση ζορθ:
48° ‘ “ 00° ‘ “ sin - 52° ‘ ” 03° ‘ “ cos x 47° ‘ “ 12° ‘ “ sin = ÷ 52° ‘ ” 03° ‘ “
sin = ÷ 47° ‘ “ 12° ‘ “ cos = SHIFT cos SHIFT ° ‘ “
ζορθ = N – 57,0° - E
Το πρώτο κριτήριο: η τεταρτοκυκλική τιμή της ζορθ < 90° και η πρώτη
ονομασία ομώνυμη του φεκ ισχύει.
Κορυφαίο σημείο:
Μήκος κορυφαίου:
47° ‘ “ 12° ‘ “ sin x 57.0° ‘ “ tan = SHIFT 1 x SHIFT tan SHIFT ° ‘ “
ΔλΚ = 41° 31’ με ονομασία του Δλ (East)
Το δεύτερο κριτήριο: ΔλΚ < Δλ ισχύει.
Πλάτος κορυφαίου:
47° ‘ “ 12° ‘ “ cos x 57.0° ‘ “ sin = SHIFT cos SHIFT ° ‘ “

Ορθοδρομία - Σελίδα 4
 φΚ = 55° 16’ N
Το τρίτο κριτήριο: φΚ > φΣ ισχύει.
Αφού ισχύουν τα τρία κριτήρια, δεν μπορούμε να κάνουμε καθαρή ορθοδρομία, παρά
πρέπει να κάνουμε μικτό πλου.

Σημείο Μ:
Στο σημείο Μ ο μεσημβρινός ΠΜ και η ορθοδρομία τέμνονται κάθετα.
 Πλάτος Μ
φΜ = φΣ = 54° 00’ N
 Μήκος Μ:
 Ονομάζουμε ΔλΜ τη διαφορά μήκους μεταξύ του λεκ και του λΜ.
Τύπος:
tan φ εκ
cos Δλ Μ 
tan φ Σ
Σειρά πλήκτρων:
47° ‘ “ 12° ‘ “ tan ÷ 54° ‘ “ tan = SHIFT cos SHIFT ° ‘ “
ΔλΜ = 38° 19’ με ονομασία του Δλ (E)
 Το μήκος λΜ προκύπτει από:
ΟΜ

λ Μ  λ εκ  Δλ Μ , με ονομασία του λεκ

ΕΤ

λΜ = 152° 30‘ + 38° 19’ = 190° 49’ E > 180° 

λΜ = 360° - 190° 49’ = 169° 11’ W

Σημείο Ν:
Στο σημείο Ν ο μεσημβρινός ΠΝ και η ορθοδρομία τέμνονται κάθετα.
 Πλάτος Ν
φΝ = φΣ = 54° 00’ N
 Μήκος Ν:
Ονομάζουμε ΔλΝ τη διαφορά μήκους μεταξύ του λΝ και του λαφ.
Τύπος:
tan φ αφ
cos Δλ Ν 
tan φ Σ
Σειρά πλήκτρων:
48° ‘ “ tan ÷ 54° ‘ “ tan = SHIFT cos SHIFT ° ‘ “
ΔλΝ = 36° 12’ με ονομασία του Δλ (E)
Το μήκος λΝ προκύπτει από: (Προσοχή στην πράξη + ή –!)
ΟΜ

λ Ν  λ αφ  Δλ Ν , με ονομασία του λαφ

ΕΤ

λΝ = 126° 20’ + 36° 12’ = 162° 32’ W

Από Α στο Μ υπολογίζουμε την ορθοδρομική απόσταση (γ1)
φ εκ , φ M ΟΜ
cos γ 1  cos φ εκ .cos φ M .cos Δλ M  sin φ εκ .sin φ M
φ εκ , φ M ΕΤ
47° ‘ “ 12° ‘ “ cos x 54° ‘ “ 00° ‘ “ cos x 38° 19’ cos = + 47° ‘ “ 12° ‘ “ sin x
54° ‘ “ 00° ‘ “ sin = SHIFT cos SHIFT ° ‘ “
(γ1 σε μοίρες) = 24° 55’

Ορθοδρομία - Σελίδα 5
 Για να βρούμε την ορθοδρομική απόσταση σε ναυτικά μίλια μετατρέπουμε
από μοίρες σε πρώτα:
(γ1) = 24 . 60’ + 55’ = 1.495 ν.μ.
Από Μ στο Ν υπολογίζουμε τη λοξοδρομική απόσταση (κ) στην περίπτωση πλου επί
της παραλλήλου φ = 54° North ανάμεσα σε Μ με λΜ = 169° 11’ W και Ν με
λΝ = 162° 32’ W.
(κ) = (Δλ)’.cos φ
(κ) = (6 . 60 + 39).cos 54° = 235 ν.μ.
Από Ν στο Β υπολογίζουμε την ορθοδρομική απόσταση (γ2)
φ Ν , φ αφ ΟΜ
cos γ 2  cos φ N .cos φ αφ .cos Δλ Ν  sin φ Ν .sin φ αφ
φ Ν , φ αφ ΕΤ
54° ‘ “ 00° ‘ “ cos x 48° ‘ “ 00° ‘ “ cos x 36° 12’ cos = + 54° ‘ “ 00° ‘ “ sin x
48° ‘ “ 00° ‘ “ sin = SHIFT cos SHIFT ° ‘ “
(γ2 σε μοίρες) = 23° 17’
Για να βρούμε την ορθοδρομική απόσταση σε ναυτικά μίλια μετατρέπουμε
από μοίρες σε πρώτα:
(γ2) = 23 . 60’ + 17’ = 1.397 ν.μ.
Ο μικτός πλους είναι: (γ1) + (κ) + (γ2) = 1.495 +235 + 1.397 = 3.127 ν.μ.
Ασκήσεις:
1. Βρείτε όλα τα στοιχεία του ταξιδιού (ορθοδρομία, λοξοδρομία, μικτός πλους)
με δεδομένα:

φεκ = 33° 50’ S λεκ = 018° 20’ E

φαφ = 23° 50’ S λαφ = 046° 40’ W
φΣ = 33°50’ S Πλάτος ασφαλείας

2. Βρείτε όλα τα στοιχεία του ταξιδιού (ορθοδρομία, λοξοδρομία, κορυφαίο) με

δεδομένα:

Durban φεκ = 29° 52’ S λεκ = 031° 03’ E

Perth (Fremantle) φαφ = 32° 03’ S λαφ = 115° 45’ E

Ορθοδρομία - Σελίδα 6