ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠ ΙΣΤΗΜΙΟ

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ
« ΣΠΟΥΔΕΣ ΣΤΗΝ ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΘΕΟΛΟΓΙΑ»

ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ

ΘΕΜΑ : «Ο Εκκλησιαστικός Χάρτης της Αττικής από το 1974 έως

σήμερα. Η περίπτωση της νέας Μητροπόλεως Γλυφάδας».

ΟΝΟΜΑ ΕΠΙΒΛΕΠΟΝΤΑ ΚΑΘΗΓΗΤΗ : κ. ΓΕΩΡΓΙΟΣ-ΝΕΚΤΑΡΙΟΣ ΛΟΗΣ

ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ ΦΟΙΤΗΤΗ : π. ΑΝΤΩΝΙΟΣ ΧΡΗΣΤΟΥ

Α.Μ. : 38324

ΠΑΤΡΑ
ΙΟΥΝΙΟΣ 2011
1
 Η παρούσα Διπλωματική Εργασία

αφιερώνεται στον Α΄ Ποιμενάρχη, της Ιεράς Μητροπόλεως

Γλυφάδας, Ελληνικού, Βούλας, Βουλιαγμένης & Βάρης

κ. Παύλο.

π. Α. Χ.

2
 ΠΡΟΛΟΓΟΣ

Η ιστορική μνήμη, είναι σημαντική και πολύτιμη στην πορεία της ανθρωπότητας, καθώς με

την ιστορική γνώση του παρελθόντος, κατανοούμε τις συνθήκες και τα δεδομένα του

παρόντος και μπορούμε να προβούμε σε λογικούς συνειρμούς και να υποθέσουμε, τις

εξελίξεις του μέλλοντος. Το ίδιο ισχύει αναλογικά και στην Εκκλησία, που αποτελεί «το

αναστημένο σώμα του Χριστού, παρατεινόμενο εις τον αιώνα». Είναι θεανθρώπινο καθίδρυμα

και οργανισμός, με ιδρυτή της ένα αναμφισβήτητα (για όσους τον πιστεύουν) ιστορικό

πρόσωπο, τον Ιησού Χριστό. Ο Κύριος είναι τόσο ιστορικός, που εύστοχα έχει ειπωθεί : «ότι

μπορέσαμε να τον χαστουκίσουμε, βασανίσουμε και θανατώσουμε σταυρικά»!

Φυσικά αυτή η ιστορικότητα, αποδίδεται στην συγκατάβαση του ίδιου Του Θεού και στο

σχέδιο της Θείας Οικονομίας Του (λαμβάνοντας ανθρώπινη φύση) και σε καμιά περίπτωση

δεν μειώνει την υπερβατική Του θεϊκή οντολογία και προοπτική (θεϊκή φύση) της Θεολογίας

του Υιού Λόγου. Η Εκκλησία λοιπόν είναι μνήμη, έχει ιστορία και μια ανεπτυγμένη

διοικητική δομή, που μπορεί να καταγραφεί, με τις ανάλογες επιστημονικές μεθόδους,

παραμέτρους, και προδιαγραφές, του ιστορικού τομέα της Θεολογίας.

Εύλογα βεβαίως αναδύονται τα ερώτημα: Γιατί είναι σημαντική μια τέτοια ιστορική έρευνα

και ενασχόληση και γιατί να αφορά άμεσα τον πιστό ή ευρύτερα αναγνώστη; Κατά την γνώμη

μας, γιατί πολύ απλά, όποιος θέλει να έχει πίστη και ουσιαστική σχέση με τον Χριστό, αυτό

γίνεται μόνο δια της Εκκλησίας Tου, λειτουργικώς και μυστηριακώς. Προϋποθέτει, κάποιος

να ανήκει στην πνευματική δικαιοδοσία κάποιου Επισκόπου, μιας ευρύτερης επισκοπής ή

Μητροπολιτικής περιφέρειας και ειδικότερα να μετέχει ενεργά σε μια Ενορία, για να

λατρεύει ουσιαστικά τον Τριαδικό Θεό, συνδεδεμένος μαζί Του και με τους συνανθρώπους

του, δια του κοινού «Ποτηρίου της Ζωής».

Στο πλαίσιο αυτό εντάσσεται και η νεώτερη εκκλησιαστική ιστορία στο Λεκανοπέδιο της

Αττικής, που καταγράφει η παρούσα εργασία, με αντικείμενο έρευνας: Το πως ακριβώς

διαμορφώθηκαν, τα όρια των νέων Ιερών Μητροπόλεων από το 1974 έως σήμερα και γιατί,

δίνοντας ιδιαίτερη έμφαση στη νεοσύστατη Ιερά Μητρόπολη Γλυφάδας. Την ώρα που η

επίσημη πολιτεία στην Ελλάδα, υιοθετεί τις συγχωνεύσεις των Δήμων (Σχέδιο Καποδίστριας

και Καλλικράτης), η Εκκλησία της Ελλάδος αντιθέτως, προτιμά τις διχοτομήσεις

Μητροπόλεων, για λόγους που θα εξετάσουμε στο κύριο θέμα της Εργασία μας.
π.Α.Χ.

3
 ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ

Σελ.
Αφιέρωση 2
Πρόλογος 3
Πίνακας περιεχομένων 4-5
Συντομογραφίες 6
Ι. Εισαγωγή 7-9
ΙΙ. Μέρος Α΄. Η Αρχιεπισκοπή Αθηνών και η Μητρόπολη Αττικής μέχρι το 1974
1.1. Η ίδρυση της Εκκλησίας των Αθηνών και η ρωμαϊκή περίοδος (51-395). 10-15
1.2 Η Επισκοπή Αθηνών κατά τη πρώιμη Βυζαντινή περίοδο (395-733). 15-18
1.3. Η Μητρόπολη Αθηνών κατά την Λατινοκρατία (1204-1456). 18-23
1.4. Η Μητρόπολη Αθηνών κατά την Οθωμανοκρατία (1456-1821). 23-26
1.5 Η Εκκλησία των Αθηνών κατά το νέο Ελληνικό κράτος. 26-32
1.6 Η Ιερά Αρχιεπισκοπή σήμερα. 32-34
1.7 Επιτυχείς και αποτυχημένες προσπάθειες διοικητικής μεταρρύθμισης πριν το 1974. 34-39
ΙΙΙ. Μέρος Β΄. Η εκκλησιαστική διοικητική μεταρρύθμιση του 1974 σε σχέση με την
Αρχιεπισκοπή Αθηνών και την Μητρόπολη Αττικής
2.1. Οι Λόγοι της διοικητικής Μεταρρυθμίσεως. 40-43
2.2. Διοικητική μεταρρύθμιση- νέες Μητροπόλεις κατά το έτος 1974. 43-45
2.3 Εκλογές, πλήρωση και νέοι Μητροπολίτες . 46-48
ΙV. Μέρος Γ΄. Η εκκλησιαστική διοικητική μεταρρύθμιση του 2002 και του 2010 σε
σχέση με τις Μητροπόλεις Ν.Σμύρνης και Αττικής.
3.1 Παράγοντες που οδήγησαν στις Εκκλησιαστικές Διοικητικές Μεταρρυθμίσεις των ετών
2002 και 2010. 49-51
3.2 Σύντομη ιστορική ανασκόπηση της Εκκλησιαστικής Μεταρρύθμισης του 2002. 51-53
3.3. Η Εκκλησιαστική Μεταρρύθμιση του 2002 στη Ι.Μ. Ν. Σμύρνης- Εκλογές
και πλήρωση νέων Μητροπόλεων. 53-55
3.4 Σύντομο ιστορικό της Εκκλησιαστικής Μεταρρύθμισης του 2010. 55-57
3.5 Η Εκκλησιαστική Μεταρρύθμιση του 2010 σε σχέση με τη Ι.Μ. Αττικής-Εκλογές-
πλήρωση νέων Μητροπόλεων. 57-60
V. Μέρος Δ΄. Ίδρυση, ιστορία, λειτουργία και δράση της Μητροπόλεως Γλυφάδας.
4.1. Ίδρυση Ιεράς Μητροπόλεως Γλυφάδας. 61-65
4.2. Διάστημα Τοποτηρητείας . 65-66
4.3. Εκλογή του πρώτου Μητροπολίτου Γλυφάδας. 66-68
4.4. Διαβεβαίωσης ενώπιο του Προέδρου της Δημοκρατίας- Ενθρόνιση. 68
4.5 Περιληπτική δράση και έργο του Μητροπολίτου Γλυφάδας (από την
ενθρόνιση μέχρι σήμερα). 69-73
4.6. Διοικητική δομή-Ενορίες-Μονή Ιεράς Μητροπόλεως . 73-100
VΙ. Επίλογος- Συμπεράσματα 101-103
VΙΙ. Βιβλιογραφία 104-108
VIII. Παράστημα.
α) Ιστορικός Επισκοπικός Κατάλογος Αθηνών. 109-110
β) Αθηναϊκό Αγιολόγιο . 111-120
γ) Διοικητικές μεταρρυθμίσεις και Επισκοπικοί Κατάλογοι Ιερών Μητροπόλεων .

4
Αττικής και Μεγαρίδος, Αττικής, Μεσογαίας και Λαυρεωτικής, Περιστερίου, Νέας Ιωνίας και
Φιλαδελφείας, Νέας Σμύρνης, Καισαριανής Βύρωνος και Υμηττού, Γλυφάδας. Κηφισίας
Αμαρουσίου και Ωρωπού, Ιλιού Αχαρνών και Πετρουπόλεως. 120-121
δ) Νομοθετικού Διατάγματος υπ᾿ αριθ. 411/16 Μαΐου 1974, όπως δημοσιεύτηκε στο περιοδικό
ΕΚΚΛΗΣΙΑ, Έτος ΝΑ΄, Τεύχος Α΄, 1/15 Ιουνίου 1974, αριθ. 11-12 σελ 260-261 122-123
ε) Χάρτης 1, Εκκλησιαστική Διοικητική Μεταρρύθμιση 1974. 124
στ)Μετονομασία της Ιεράς Μητροπόλεως Αττικής. 125
ζ) Εισήγηση Μητροπολίτου Κερκύρας Παξών & Διαποντίων Νήσων Τιμοθέου
Περί αποσπάσεως Νέας Μητροπόλεως από τη Ι.Μ. Ν. Σμύρνης. 126-134
η) Φ.Ε.Κ. 152/28 Ιουνίου 2011 περί Ιδρύσεως Ι.Μ. Γλυφάδας. 135-136
θ) Χάρτης 2, Εκκλησιαστική Διοικητική Μεταρρύθμιση 2002. 137
ι) Νόμος Υπ’ αριθμ. 3822. Φ.Ε.Κ. 21/ 16 Φεβρουαρίου 2010 138
ια) Περί Ιδρύσεως Νέων Μητροπόλεων Ιλίου και Κηφισίας. 139-140
ιβ) Χάρτης 3, Εκκλησιαστική Διοικητική Μεταρρύθμιση 2010. 141
ιγ) Χάρτης 4, Η Ιερά Αρχιεπισκοπή και οι Ιερές Μητροπόλεις στην Αττική σήμερα. 142
ιδ) Έγγραφο για μετονομασία της Ιεράς Μητροπόλεως Γλυφάδας. 143
ιε) Εγκύκλιος 2744/4.7.2002 της Ιεράς Συνόδου για την Ίδρυση της Νέας Μητροπόλεως
Γλυφάδας 144-147
ιστ) ΕΓΚΥΚΛΙΟΣ 1 του Τοποτηρητού προς τον Ιερό Κλήρο της Ι. Μ. ΓΛΥΦΑΔΑΣ. 148-149
ιζ) Έγγραφο του Τοποτηρητού προς τον Πρωτοσυγκελεύοντα της Ι. Μ. Γλυφάδας. 150
ιη) Έγγραφο του Τοποτηρητού προς τον Πρωτοσύγκελο της Ι. Μ. Ν. ΣΜΥΡΝΗΣ. 151
ιθ) Έγγραφο του Τοποτηρητού προς τους Δήμους της Ι. Μ. ΓΛΥΦΑΔΑΣ. 152
κ) Μικρό μήνυμα Θεοφ. Εψηφισμένου Μητροπολίτου Γλυφάδας κ. ΠΑΥΛΟΥ. 153
κα) Χειροτονητήριο Μητροπολίτου Γλυφάδας κ. ΠΑΥΛΟΥ. 154
κβ) Ομολογία πίστεως Θεοφ. Εψηφισμένου Μητροπολίτου Γλυφάδας κ. ΠΑΥΛΟΥ. 155-157
κγ) Ομιλία Χειροτονίας Μητροπολίτου Γλυφάδας κ. ΠΑΥΛΟΥ. 158-160
κδ) Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας αναγνωρίζει τον Μητροπολίτη Γλυφάδας
κ. ΠΑΥΛΟ. 161-162
κε) Εφημερίδα της Κυβερνήσεως 259/18.11.2002 περί Αναγνωρίσεως του
Μητροπολίτου Γλυφάδας κ. ΠΑΥΛΟΥ. 163
κστ) Διαβιβαστικό και Πρωτόκολλο διαβεβαίωσης στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας,
Μητροπολίτου Γλυφάδας κ. Παύλου. 164-165
κζ) Αφίσα Ενθρονίσεως. 166
κη) Προσκλητήριο Τοποτηρητού σε Μητροπολίτες για την Ενθρόνιση . 167
κθ) Ενθρονιστίριος λόγος Μητροπολίτου Γλυφάδας κ. Παύλου (1 – 12 – 2002). 168-172
λ) Πρωτόκολλο Παράδοσης –Παραλαβής Αρχείου από την Ι. Μητρόπολη Νέας Σμύρνης στην
νέα Μητρόπολη Γλυφάδας. 173-176
λα) Επίσημη Στελέχωση των Διοικητικών Υπηρεσιών της Νέα Μ. Γλυφάδας. 176-177
λβ) Προσπάθειες ευρέσεως Μητροπολιτικού Μεγάρου. 178-183
λγ) Φωτογραφίες Ιερών Ναών Ι.Μ. Γλυφάδας. 184-187
λδ) Πληθυσμιακή Εξέλιξη Πολεοδομικού Συγκροτήματος Πρωτευούσης 1853-2001 188
λε) Επανακαθορισμός ορίων Ενοριών Ιεράς Μητροπόλεως . 189-191
λστ) Βιογραφικό σημείωμα (αναλυτικό) Μητροπολίτου Γλυφάδας κ. Παύλου 192-194
λζ) Χάρτης 5, Διαχρονική Εκκλησιαστική Μεταρρύθμιση 1974, 2002 και 2010. 195
λη) Επιλογές Δημοσιευμάτων από τον Έντυπο Τύπο. 196-211

5
 ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΕΣ

Αι.= αιώνα/ες

Α.Ν. = Αναγκαστικός Νόμος

Α.Π. = Αποστολικοί Πατέρες

Αρχιμ. = Αρχιμανδρίτης

βλ. = βλέπε

Δ. = Δήμος

Δ. Δ. = Δημοτικό Διαμέρισμα

Δ.Ν.Τ. = Διεθνές Νομισματικό Ταμείο

Ε.Ο.Χ.Α .= Εθνικός Οργανισμός Χριστιανικής Αλληλεγγύης

Ε.Α.Π.= Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο

εξ. = εξής

Ι.Η.= Ιερό Ησυχαστήριο

Ι.Μ.= Ιερά Μητρόπολη ή Ιερά Μονή

Ι.Ν.= Ιερός Ναός

κ.ά.= και άλλα/ο

κ.= κύριος

Κ.Δ. = Καινή Διαθήκη

Ν.Δ. = Νομοθετικό Διάταγμα

Μτθ. = Ματθαίου

μ.Χ.= Μετά Χριστόν

Οικ.= Οικουμενικό

όπ. α. = όπως ανωτέρω

Π.Δ. = Παλαιά Διαθήκη

Πράξ. = Πράξεων

Πρεσβ .= Πρεσβύτερος

Πρωτ .= Πρωτοπρεσβύτερος

π.χ.= παραδείγματος χάρη

π.Χ.= προ Χριστού

σ./σσ.= σελίδα/ες

Ε.Ο.Χ.Α. = Εθνικός Οργανισμός Χριστιανικής Αλληλεγγύης

6
 ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Ο Ιησούς Χριστός, μετά την Ανάσταση και πριν την Ανάληψή Του, έδωσε εντολή στους μαθητές

του : «πορευθέντες μαθητεύσατε πάντα τὰ ἔθνη, βαπτίζοντες αὐτοὺς εἰς τὸ ὄνομα τοῦ Πατρὸς καὶ τοῦ

Υἱοῦ καὶ τοῦ ῾Αγίου Πνεύματος, διδάσκοντες αὐτοὺς τηρεῖν πάντα ὅσα ἐνετειλάμην ὑμῖν·…..1»

Πράγματι οι Απόστολοι διασκορπίστηκαν, σχεδόν σε όλη τη γνωστή τότε οικουμένη, υλοποιώντας

την εντολή του Κυρίου. Το καρποφόρο κήρυγμα των Αποστόλων, είχε ως αποτέλεσμα την

δημιουργία των πρώτων χριστιανικών τοπικών Εκκλησιών, αλλά και ως άμεση συνέπεια, την

ανάγκη για την οργάνωσή τους.

Κατά την αποστολική αυτή περίοδο, οι Απόστολοι υπήρξαν οι καθολικοί Επίσκοποι της Εκκλησίας,

με αυξημένη «αυθεντία», οι οποίοι φρόντιζαν στις κατά τόπους ιδρυόμενες εκκλησίες, να

εγκαθιδρύουν ένα μόνιμο τοπικό Ιερατείο (Επίσκοποι, Πρεσβύτεροι, Διάκονοι), το οποίο τελούσε

πάντοτε υπό την άμεση εποπτεία τους2. Παράλληλα προς την τάξη των Αποστόλων, αναπτύχθηκε

ήδη κατά την αποστολική εποχή, η τάξη των Προφητών, η οποία στελεχώθηκε από τους

δοκιμότερους μαθητές και συνεργάτες των αποστόλων. Όσο οι Απόστολοι ήταν εν ζωή, οι Προφήτες

δρούσαν υπό την άμεση εποπτεία τους, όπως και το τοπικό Ιερατείο.

Μετά την «κοίμηση» των αποστόλων όμως, οι προφήτες, απέκτησαν «αυτόνομη» αποστολική

εξουσία σε μείζονα ή ελάσσονα διοικητική ή γεωγραφική περιφέρεια, οπωσδήποτε όμως σε

περισσότερες από μία τοπικές εκκλησίες3. Η εγκατάσταση των Προφητών σε κάποια τοπική

Εκκλησία (συνήθως λόγω γήρατος) και η διάδοση της αυθεντίας τους, δια χειροτονίας, στους

διαδόχους τους, στις άλλες τοπικές εκκλησίες της περιοχής που είχαν την ευθύνη, οδήγησε προς το

τέλος του πρώτου αιώνα, στην ολοκλήρωση της διαμορφώσεως του μονίμου ιερατείου κάθε τοπικής

Εκκλησίας, όπως επίσης και στην τάση καθιερώσεως και παγιώσεως του όρου «Επίσκοπος» μόνο για

τους διαδόχους της αυθεντίας των Προφητών4. Η μεταβίβαση και η συνέχιση της αποστολικής

λειτουργίας, από τους Αποστόλους, στους Προφήτες και από αυτούς στους Επισκόπους μέχρι τις

μέρες μας, ονομάστηκε αποστολική διαδοχή5.

1 Μτθ. 28,19
2 Βλάσιος Φειδάς, «Εκκλησιαστική Ιστορία», Τόμος Α΄, Έκδοση 2η , Αθήνα 1995, σ. 77
3 Βλάσιος Φειδά, Αποστολική διαδοχή και χειροτονία κατά τον Απόστολο Παύλο : http://www.apostoliki-

diakonia.gr/bible/bible.asp?contents=themata/contents.asp&main=diafora&file=2.6.htm
4
Βλάσιος Φειδάς, «Εκκλησιαστική Ιστορία», Τόμος Α΄, Έκδοση 2η , Αθήνα 1995, σ. 77

5
Επίσημος Ιστότοπος Ι.Μ. Μεσογαίας & Λαυρεωτικής http://www.imml.gr/webpages/homeall.htm : «Με τον
θεολογικό όρο «Αποστολική Διαδοχή», δηλώνουμε την συνέχεια των Eπισκόπων μίας Eπισκοπής μέσα στο
πέρασμα των αιώνων, από τους Αποστόλους και Προφήτες, μέχρι και αυτόν που ποιμαίνει σήμερα και
«ὀρθοτομοῦν τὸν λόγο τῆς Ἀληθείας». Ο Επίσκοπος, ως διάδοχος των Αποστόλων, είναι ο κατεξοχήν ποιμένας της
λογικής ποίμνης, δηλαδή της κάθε τοπικής Εκκλησίας και αποτελεί τον εγγυητή της σωτηρίας του καθενός
μέλους της ποίμνης - επισκοπής του. Για τον λόγο αυτό, η Εκκλησία θέτει ως απόλυτα κριτήρια κανονικότητας
του Επισκόπου την ορθότητα της πίστεως και την κανονική (σύμφωνη με τους ιερούς κανόνες) σχέση του με την
7
 Από πολύ νωρίς η Εκκλησία, φρόντισε με συνέπεια, να διατηρεί καταλόγους χειροτονιών και

επισκοπικών δικαιοδοσιών. Αυτό της επέτρεπε, να εξακριβώνει, ανά πάσα στιγμή, τα πρόσωπα με

κανονική χειροτονία και γνήσια αποστολική διαδοχή, ώστε να διακρίνονται και αναγνωρίζονται

σαφώς, από τις αντίστοιχες μη κανονικές, αιρετικές ή σχηματικές χειροτονίες και επισκοπές. Η

διασφάλιση της κανονικής τάξης, αφορά την ίδια την οντολογία και αυτοσυνειδησία της Εκκλησίας,

αφού αποτελεί τον γνήσιο και ασφαλή δρόμο σωτηρίας.

Σ’ αυτή την προοπτική εντάσσονται αρκετοί κανόνες που θεσπίστηκαν στους πρώτους αιώνες

ζωής της Εκκλησίας, όπου ορίζουν σαφέστατα την σύνδεση του Eπισκόπου με μια συγκεκριμένη

γεωγραφικά Επισκοπή, «ὡς τύπον καί τόπον» Χριστού. Όσο εξαπλωνόταν η Εκκλησία, με την

πάροδο των χρόνων, τέθηκαν και ρυθμίστηκαν περισσότερα ζητήματα, όπως π.χ. τι σχέση των

Επισκοπών και Χωροεπισκόπων με τον Μητροπολίτη (Μητροπολιτικό σύστημα) και τη δικαιοδοσία

των τοπικών Μητροπόλεων με τα υπέρ-μητροπολιτικά κέντρα (Πατριαρχεία) μεταξύ τους, με βάση

την Πενταρχία των Πατριαρχών και τα πρεσβεία τιμής (Ρώμη, Κωνσταντινούπολη, Αλεξάνδρεια,

Αντιόχεια, Ιεροσόλυμα). Δεν είναι τυχαία φυσικά, αυτή η απαραίτητη εκκλησιολογική και θεολογική

βάση, για την διασφάλιση της κανονικής τάξης, όπως διαμορφώθηκε στο Κανονικό Δίκαιο της

Εκκλησίας με την θέσπιση των Ιερών Κανόνων και διατάξεων, που ρύθμισαν και ρυθμίζουν, την

διοίκηση και γενικότερη λειτουργία της .

Έχοντας υπόψη μας όσα συνοπτικά αναφέραμε παραπάνω, προχωράμε στη συγγραφή της

παρούσης εργασίας, με βασικό αντικείμενο την κανονική δικαιοδοσία των νέων (τότε) Ιερών

Μητροπόλεων της Αττικής, όπως διαμορφώθηκαν τα γεωγραφικά όριά τους κατά το 1974 και

συμπληρώνονται ήδη σχεδόν τέσσερις δεκαετίες ζωής και δράσης. Καθώς και τις νέες Μητροπόλεις

του Λεκανοπεδίου της 1ης δεκαετίας του 21ου αιώνα. Στο 1ο Κεφάλαιο, προβαίνουμε σε μια σύντομη

ιστορική αναδρομή στην Αρχιεπισκοπή Αθηνών και την Μητρόπολη Αττικής όπως ήταν μέχρι το

1974. Στο 2ο Κεφάλαιο, ασχολούμαστε με την καθ’ εαυτό εκκλησιαστική διοικητική μεταρρύθμιση

του 1974, στον ίδιο γεωγραφικό χώρο. Στο 3ο Κεφάλαιο, ασχολούμαστε με την αντίστοιχη νέα

εκκλησιαστική διοικητική μεταρρύθμιση που έγινε το 2002 στη διχοτόμηση της τότε ενιαίας

Μητροπόλεως Ν. Σμύρνης και του 2010 της καταργήσεως της Μητροπόλεως Αττικής και την ίδρυση

δύο νέων Μητροπόλεων. Στο 4ο Κεφάλαιο, αναφερόμαστε ειδικότερα στην ιστορία (ίδρυση,

λειτουργία και δράση) της Μητροπόλεως Γλυφάδας. Τα γεγονότα που καταγράφουμε στο τελευταίο

κεφάλαιο, τα ζήσαμε από κοντά ως «αὐτόπτες καί αὐτήκοοι» μάρτυρες και όσα στοιχεία

Καθολική Εκκλησία, δηλαδή: α. Εκλογή από κανονική επισκοπική Σύνοδο. β. Χειροτονία από τρείς τουλάχιστον
κανονικούς επισκόπους. γ. Αναγνώριση και αποδοχή του νέου Επισκόπου από όλους τους Επισκόπους της
Καθολικής Εκκλησίας και το ποίμνιο. δ. Ενθρόνιση στην επισκοπική του έδρα. Χωρίς αποστολική διαδοχή δεν
μπορεί να νοηθεί ορθόδοξος Επίσκοπος και πολύ περισσότερο Ορθόδοξη Επισκοπή και Εκκλησία».

8
χρειαστήκαμε και παραθέτουμε στο Παράρτημα, είχαμε πρόσβαση άμεσα, στο αρχείο της Ιεράς

Μητροπόλεως και είναι νωπά στη μνήμη μας.

Κλείνοντας την εισαγωγή μας, αισθανόμαστε την ανάγκη να ευχαριστήσουμε όσους μας

βοήθησαν στη μελέτη και εκπόνηση της παρούσας διπλωματικής εργασίας:

Συγκεκριμένα ευχαριστούμε τον Ποιμενάρχη μας, Μητροπολίτη Γλυφάδας κ. Παύλο για την

άδεια και ευλογία του, να ερευνήσουμε το αρχείο της Ιεράς Μητροπόλεως Γλυφάδας. Τον

επιβλέποντα καθηγητή μας κ. Γεώργιο-Νεκτάριο Λόη, για την βοήθειά του στην επιλογή του

συγκεκριμένου θέματος, αλλά και για την καθοριστική συμβολή του, στη σύνταξη του πονήματος
αυτού. Τον καθηγητή κ. Σωτήριο Δεσπότη, μέλος της εξεταστικής επιτροπής, για τις πολύτιμες

συμβουλές και παρατηρήσεις του. Τον Ακαδημαϊκό Υπεύθυνο του προγράμματος «Σπουδές στην

Ορθόδοξη Θεολογία» του Ε.Α.Π. κ. Τερέζη, για όλα όσα μας πρόσφερε, άμεσα και έμμεσα, στη

διάρκεια των Μεταπτυχιακών μας σπουδών, στο πρόγραμμα. Την κυρία Λυδία Στάμου, για την

αγαστή συνεργασία και καθοριστική συμβολή της, στο σχεδιασμό των χαρτών που παραθέτουμε.

Την σύζυγό μας Πρεσβυτέρα Ελπίδα Μαμμωνά, για την αμέριστη συμπαράσταση και κατανόησή

της, στις ατελείωτες ώρες που αναλώσαμε μπροστά στον υπολογιστή κατά την σύνταξη της

παρούσης μελέτης. Τέλος ευχαριστούμε τον κάθε αναγνώστη που θα αφιερώσει χρόνο και θα κάνει

τον κόπο να διαβάσει αυτή τη μεταπτυχιακή εργασία.

Δυστυχώς υπήρξε και ένα μελανό σημείο, που κατά τη γνώμη μας, μας στέρησε τόσο σε ποιότητα

και σε ποσότητα έρευνας, όσο και σε τελικά αποτελέσματα επιστημονικότητας. Αναφερόμαστε με

πικρία, στην άρνηση απάντησης εκ μέρος της Αρχιγραμματείας της Εκκλησίας της Ελλάδος, του

χρονικού διαστήματος 2010-2011 στη σχετική αίτησή μας και ουσιαστικά η μη πρόσβασή μας, στα

αρχεία και τα πρακτικά της Ιεραρχίας της Εκκλησίας τη Ελλάδος, στις παραπάνω Εκκλησιαστικές

Διοικητικές Μεταρρυθμίσεις (1974, 2002, 2010). Αν είχε επιτραπεί η πρόσβασή μας σ’ αυτά, η έρευνά

μας σίγουρα θα ήταν πληρέστερη, θα διαθέταμε σαφέστατα περισσότερη γνώση επί του θέματος και

θα είχαμε παραθέσει αναμφισβήτητα περισσότερα στοιχεία και λεπτομέρειες γι’ αυτό. Εκφράζουμε

τη θλίψη και την απογοήτευσή μας, χωρίς να ψάχνουμε σε καμιά περίπτωση «άλλοθι», για το

αποτέλεσμα της παρούσης διπλωματικής μας διατριβής. Άλλωστε με την ενέργεια των υπευθύνων

αυτή, η ήδη διάλεξαν να βρίσκονται σε αυτή την παράγραφο της Εισαγωγής μας και όχι στην

παραπάνω με τις ευχαριστίες, όπως θα όφειλαν να βρίσκονται κανονικά

Βούλα, 29 Ιουνίου 2011 Ημέρα μνήμης Πρωτοκορυφαίων Αποστόλων Πέτρου & Παύλου.

π. Αντώνιος Χρήστου
9
 1ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ
Η Αρχιεπισκοπή Αθηνών και η Μητρόπολη Αττικής μέχρι το 1974.

1.1 Η ίδρυση της Εκκλησίας των Αθηνών και η ρωμαϊκή περίοδος (51-395).

Η Αποστολική Εκκλησία των Αθηνών6, οφείλει την ίδρυσή της και αντλεί την

αποστολικότητά της, από τον «Απόστολο των Εθνών» Παύλο (5 με 15 - 66 με 68 μ.Χ.) κατά

την δεύτερη (Β΄) περιοδεία του, το 50 (ή το 49) μ.Χ., ερχόμενος από τη Βέροια7. Ο απ. Παύλος

έφθασε με πλοίο στην Αθήνα, χωρίς να αναφέρει όμως το μέσο μεταφοράς του ο

Ευαγγελιστής Λουκάς και περίμενε τους δύο συνεργάτες του Αποστόλους Σίλα και

Τιμόθεο, να έλθουν από τη Θεσσαλονίκη .

Κατά την πιο πιθανή εκδοχή, αφού παρέπλευσε το Σούνιο, αποβιβάστηκε στο λιμάνι του

Φαλήρου8 και από εκεί, μέσω της σημερινής Λεωφόρου Συγγρού, έφθασε στο «κλεινόν

άστυ»9. Στον δρόμο, στο ύψος της σημερινής εκκλησίας των Αγίων Θεοδώρων της Νέας

Σμύρνης αντίκρισε και τον πρώτο βωμό, που είχαν ιδρύσει οι Αθηναίοι «Τῷ ἀγνώστῳ Θεῷ».

Βωμούς με την ίδια ή παρόμοια αφιέρωση είχε την ευκαιρία να δει και σε άλλα σημεία της

πόλης, αφού υπήρχαν πολλοί αυτά τα χρόνια, όπως βεβαιώνουν οι αρχαίοι συγγραφείς

Φιλοστόργιος (368 - 439)10, Παυσανίας11 (2ος αιώνας), Ιερώνυμος (347-420) 12

και Διογένης

Λαέρτιος (αρχές 3ου αιώνα) κ.ά.13.

6Από την ομώνυμη Αθήνα της Μυθολογίας. Υπάρχουν δύο απόψεις : α) ότι πηγάζει από τη λέξη άθος = άνθος
ή β) το ρήμα θάω = θηλάζω, ώστε η λέξη Αθήνα σημαίνει ανθούσα ή εύφορη.

7 Χρήστος Βούλγαρης, Εισαγωγή εις την Καινήν Διαθήκην, τ. Α΄, Αθήνα 2005, σσ. 50-51

8 Τρεις είναι οι απόψεις και ισάριθμα τα λιμάνια που θα μπορούσε να επιβιβαστεί ο Απόστολος Παύλος όταν
ήρθε στην Αθήνα: α) του Φαλήρου, β) του Πειραιά και γ) της Αιξωνής στη Γλυφάδα. Τις επεξεργαζόμαστε
αναλυτικότερα στο 4ο Κεφάλαιο της Εργασίας μας σσ. 62-63
9 Γεώργιος Γαλίτης, Παύλος. Ο απόστολος των Ελλήνων. Οδοιπορικό στην Ελλάδα και στην Κύπρο, Αθήνα:
Αστερισμός-Λίζα Έβερτ 2000, σσ. 150-152: Ο δρόμος που οδηγούσε (εννοείται από το Φάληρο) προς την Αθήνα
διέσχιζε πλαγίως τη σημερινή λεωφόρο Ποσειδώνος, μέχρι το σημείο που αρχίζει η οδός Ι. Φίξ. […] Συνέχιζε στην
οδό Συντ. Ζησιμοπούλου, Ανδρομάχης, Γοργοποτάμου, Κύπρου. Στο τέρμα της συνέχιζε στους μικρούς δρόμους
Σεφεριάδου και Υπερείδου, περνούσε πίσω από τον ιερό Ναό αγ. Θεοδώρων, σε απόσταση ήδη 2 χλμ. από την ακτή,
κοντά στο γήπεδο του Πανιωνίου στη Ν. Σμύρνη. Από εκεί εκάμπτετο ο δρόμος προς το βορρά, παίρνοντας
κατεύθυνση καθαρώς προς την Αθήνα. Στη σημ. πλατεία Κουκακίου διέσχιζε τη γέφυρα του Ιλισσού, στη δυτική
πλευρά της οποίας υπήρχε λιθόστρωτο που διετηρείτο μέχρι το 1938. Συνέχιζε τη σημερινή οδό Φαλήρου. […] Επί
της οδού Μακρυγιάννη βρίσκονταν οι Ιτώνιες Πύλες, από τις οποίες διήλθε ο Π. για να εισέλθει στην πόλη. Βλ.
Παπαχατζή, Παυσανίου 134.

10Ο Φιλόστρατος αναφέρει ότι ο Απολλώνιος ο Τυανεύς επαινεί τους Αθηναίους για την τιμή που αποδίδουν
στους αγνώστους θεούς: «σωφρονέστερον γαρ το περί πάντων θεών λέγειν και ταύτα Αθήνησιν, ου και αγνώστων
δαιμόνων βωμοί ίδρυνται» (Φιλόστρατος, Βίος Απολλωνίου, 6,3).
10
 Η πόλη των Αθηνών με πλούσια ιστορία14, αποτελούσε σημαντικό διαχρονικό κέντρο

πολιτιστικής αναφοράς του Ελλαδικού χώρου και της αρχαιότητας γενικότερα, αν και στο

11 Ο Παυσανίας αναφέρει για παρόμοια επιγραφή την Αρχαία Ολυμπία (Παυσανία Περιήγηση 5,14, 8) όπως
επίσης ότι είδε μετά το Φάληρο βωμούς «θεών τε ονομαζομένων αγνώστων και ηρώων και παίδων των Θησέως
και Φαλήρου» (Παυσανία Περιήγηση 1,1,4)
12 Ο Ιερώνυμος αναφέρει μια περιγραφή που υπήρχε στο δρόμο προς το Φάληρο, δρόμο από τον οποίο πέρασε

πιθανόν ο απ. Παύλος, που ήταν αφιερωμένη «Στους θεούς της Ασίας και της Ευρώπης και της Αφρικής, στους
αγνώστους και ξένους Θεούς» (diis Asiae et Europae et Africae, diis ignotis et peregrines, In Tit. 1,12).

13 Σοφοκλής. Δημητρακόπουλος, «Η Ορθόδοξος Αποστολική Εκκλησία των Αθηνών», Εκδόσεις Λιβάνη, Αθήνα
2004, σ. 43

14 Για περισσότερα για την ιστορία της πόλεως των Αθηνών βλ. Πάπυρος–Λαρους, Γενική Παγκόσμιος
Εγκυκλοπαίδια, Μετά πλήρους Λεξικού της Ελληνικής Γλώσσης, Τόμος Α΄, Έκδοση Επιστημονική Εταιρεία των
Ελληνικών Γραμμάτων Πάπυρος, Αθήνα 1963, Λήμμα Αθήνα, σσ.549-733 και
http://www.jesuslovesyou.gr/Biblical_Greece/GR/Athens.htm . Συνοπτικά αναφέρουμε :
Η ιστορία της Αθήνας είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την ιστορία της Ακρόπολης. Η περιοχή γύρω από την
Ακρόπολη κατοικείτο ήδη από τη νεολιθική εποχή, το 3000 π.Χ.. Κατά τη διάρκεια της Μυκηναϊκής εποχής η
ακρόπολη ήταν η έδρα του βασιλιά (άναξ) και αργότερα, με την κατάργηση της βασιλείας τον 7ο αιώνα π.Χ. ο
χώρος μετατράπηκε βαθμιαία σε τόπο λατρείας και έγινε η «κατοικία» των θεών. Στους Πελασγούς ανήκουν
τα λεγόμενα Πελασγικά ή Κυκλώπεια τείχη της Ακρόπολης. Στη μέση της δεύτερης χιλιετίας εγκαταστάθηκαν
στην Αττική οι Ίωνες. Με την εγκατάστασή τους η Αττική μοιράστηκε σε επιμέρους ανεξάρτητους οικισμούς, οι
οποίοι σε περίπτωση κινδύνου ενώνονταν κάτω από τον βασιλιά για την αντιμετώπιση του κινδύνου. Ο πρώτος
μυθικός βασιλιάς ήταν ο Κέκροπας, διάδοχοι του οποίου ήταν ο Πανδίων, ο Ερεχθεύς, ο Αιγεύς και ο Θησέας.
Το 12ο αιώνα έχουμε την κάθοδο των Δωριέων οι οποίοι εισέβαλαν στην Αττική και τους οποίους οι Αθηναίοι
κατάφεραν να τους αποκρούσουν. Τον 7ο αιώνα π.Χ. η εξουσία περνάει στους αριστοκράτες και ο βασιλιάς
διατήρησε μόνο την διεύθυνση των επίσημων θυσιών. Η μετάβαση από την βασιλεία στην αριστοκρατία
δημιούργησε αναταραχές στην Αθήνα και το 594π.Χ. ο Σόλων με το νομοθετικό του έργο οργάνωσε την Αθήνα
με βάση το εισόδημα των πολιτών. Οι κοινωνικές αναταραχές όμως συνεχίστηκαν και το πολίτευμα στην
Αθήνα γίνεται η τυραννία. Στην εξουσία ανέβηκε ο Πεισίστρατος, ο οποίος θα πρέπει να θεωρηθεί μάλλον ως
ένας αγαπητός κυβερνήτης λόγω του σπουδαίου έργου που επιτέλεσε. Στα χρόνια της διακυβέρνησής του η
πόλη της Αθήνας αναπτύχθηκε, πράγμα που δεν έγινε με τους μεταγενέστερους Πεισιστράτηδες. Οι
Πεισιστράτηδες προκάλεσαν την αγανάκτηση των Αθηναίων οι οποίοι ξεσηκώθηκαν και σκότωσαν τον
Ίππαρχο και έδιωξαν το Ιππία. Το 508 π.Χ. ανέβηκε στην εξουσία ο Κλεισθένης ο οποίος θεμελίωσε την
αθηναϊκή δημοκρατία. Ακολουθεί ο 5ος αιώνας με τις εκστρατείες των Περσών εναντίον των Ελλήνων. Το 490
π.Χ. οι Αθηναίοι νικούν τους Πέρσες στον Μαραθώνα με αρχηγό τον Μιλτιάδη και το 480 π.Χ. με αρχηγό τον
Θεμιστοκλή στην ναυμαχία της Σαλαμίνας καταφέρνουν άλλη μια νίκη κατά των Περσών. Συνεχιστής του
Θεμιστοκλή ήταν ο Κίμων που με τις νίκες του στον Ευρυμέδοντα, στη Θάσο, στον Ελλήσποντο και αλλού
έδιωξε τελείως τους Πέρσες από την Μεσόγειο. Στην πεντηκονταετία 479-431 π.Χ. που θα ακολούθησε μετά το
τέλος των περσικών πολέμων έχουμε την "χρυσή εποχή" της Αθήνας με ηγέτη τον φωτισμένο Περικλή. Η
Σπάρτη που αρχίζει να αναδεικνύεται σε μια μεγάλη δύναμη και σε εχθρό της Αθήνας θα σημαδέψει την
ιστορία της πόλης. Το 431 π.Χ. ξεσπάει ο εμφύλιος πόλεμος που καταλήγει το 404 π.Χ. σε συνθηκολόγηση της
Αθήνας με την Σπάρτη. Ακολουθούν οι τραγικοί 8 μήνες των «τριάντα τυράννων» που λήγει το 403 π.Χ. με την
επαναφορά του δημοκρατικού πολιτεύματος. Στα τέλη του 5ου αιώνα, σύμφωνα με τους υπολογισμούς του Ι.
Τραυλού, οι κάτοικοι της Αθήνας είναι περίπου 36.0000, τα ιδιωτικά σπίτια γύρω στα 6.000 και η τειχισμένη
έκταση της πόλης 2,15 τετρ. χιλιόμετρα. Τον 4ο αιώνα είναι η εποχή που εμφανίζονται οι μεγάλοι ρήτορες,
φιλόσοφοι, πολιτικοί και στρατηγοί όπως ο Πλάτωνας, ο Ξενοφώντας, ο Πραξιτέλης, ο Δημοσθένης, ο
Λυκούργος και ο Αριστοτέλης. Στο δεύτερο μισό του 4ου αιώνα εμφανίζεται στο προσκήνιο η Μακεδονία με το
μεγάλο της ηγέτη τον Φίλιππο τον Β΄, ο οποίος θέλει να συνενώσει σε ενιαία δύναμη όλες τις ελληνικές
πόλεις-κράτη. Οι Αθηναίοι μη έχοντας συνείδηση της άσχημης κατάστασης αντιδρούν πεισματικά με
κατάληξη τη μάχη της Χαιρώνειας το 338 π.Χ. και την ήττα των Αθηναίων. Κατά την περίοδο των διαδόχων του
μεγάλου Αλεξάνδρου η Αθήνα πότε χάνει και πότε κερδίζει την ανεξαρτησία της. Αργότερα οι Ρωμαίοι
διαλύουν το μακεδονικό κράτος και καταλαμβάνουν την Αθήνα το 146 π.Χ. Μεγάλη καταστροφή επέφερε στην
11
χρονικό διάστημα που την επισκέφθηκε ο απόστολος Παύλος, είχε χάσει την αρχική της

αίγλη του ένδοξου παρελθόντος και χαρακτηρίζεται από φθίνουσα πορεία παρακμής σε όλα

σχεδόν τα επίπεδα. Υπολογίζεται ότι είχε μετατραπεί σταδιακά, σε περιφερειακή πόλη, με

μικρομεσαίο πληθυσμό, της τάξεως περίπου των είκοσι χιλιάδων κατοίκων15 (κατά τους πιο

αισιόδοξους υπολογισμούς). Αυτός ο παράγοντας, εξηγεί το γεγονός, γιατί σε πολιτικό και

διοικητικό επίπεδο η Αθήνα, είχε αμετάκλητα περιπέσει στη δευτερεύουσα θέση, μιας

ασήμαντης επαρχιακής πόλης της ρωμαϊκής επαρχίας της Αχαΐας και του ευρύτερου

ελλαδικού χώρου, επισκιαζόμενη μέχρι τον 4ο αι. από τη γειτονική της Κόρινθο, η οποία ως

ρωμαϊκή αποικία υπήρξε η πολιτική πρωτεύουσα της Αχαΐας, και αργότερα από τη

Θεσσαλονίκη, η οποία από τον 4ο αι. αναδείχθηκε σε πρωτεύουσα της διοικήσεως του

Ανατολικού Ιλλυρικού16.

Αντίθετα από ότι συνέβη στους Φιλίππους, στη Θεσσαλονίκη και τη Βέροια, απ’ όπου ο

Παύλος διώχθηκε, τόσο από τους Ιουδαίους, όσο και από τις επίσημες διοικητικές αρχές,

στην Αθήνα, αν και αντιμετωπίσθηκε με ψυχρή αδιαφορία από τους Ιουδαίους, όμως έγινε

αρχικώς δεκτός από τους φιλοσόφους και τους υπόλοιπους Αθηναίους ως ένας νέος

συζητητής, ο οποίος ως «καταγγελεύς ξένων δαιμονίων» όχι μόνο δεν διώχθηκε, αλλά

προσκλήθηκε να αναπτύξει εκτενέστερα την «καινή διδαχή» του στον ιστορικότερο και

ιερότερο χώρο της πόλης, τον Άρειο Πάγο, στο παγκόσμιο δηλαδή βήμα της εποχής, όπου

διασταυρώνονταν και αντιπαρετίθεντο οι διδασκαλίες και οι θεωρίες τόσο των διάφορων

θρησκειών, όσο και των αντίστοιχων φιλοσοφικών ρευμάτων17.

Το βιβλίο των Πράξεων των Αποστόλων18, διασώζει το εμπνευσμένο κήρυγμα του

Αποστόλου Παύλου στον Άρειο Πάγο19, το οποίο εγκαινίασε ουσιαστικά, τον επίσημο

πόλη ο Ρωμαίος Σύλλας το 86 π.Χ. Η πόλη της Αθήνας στην εποχή του Αποστόλου Παύλου, δεν ήταν η πόλη
της εποχής του Περικλή αλλά εξακολουθούσε να είναι το κέντρο των τεχνών και της επιστήμης.

15 http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%91%CE%B8%CE%AE%CE%BD%CE%B1

16 Κωνσταντίνος Μανίκας, Μεγάλη Ορθόδοξη Χριστιανική Εγκυκλοπαίδεια (Μ.Ο.Χ.Ε.), Τόμος Α΄, λ. Αθήνα-
Εκκλησιαστική Ιστορία, Στρατηγικές Εκδόσεις Ιωάννου Φλώρου, Αθήνα 2011, σ. 344
17 Κωνσταντίνος Μανίκας, Μ.Ο.Χ.Ε., όπως αν. σ. 345

18 Πραξ. 17, 22-34.

19Σωτήριος Δεσπότης, Ο Παύλος στην Αθήνα, Αθήνα 2009 σσ. 18-19 : «Ο Άρειος Πάγος την εποχή του απ. Παύλου
ήταν κυρίως αρμόδιο όργανο για να δικάζει και να αποφαίνεται για υποθέσεις που είχαν σχέση με τη θρησκεία,
την ηθική, την εκπαίδευση και τα εγκλήματα αίματος. Για τα θέματα των ανθρωποκτονιών συνεδρίαζε στο λόφο
του Αρείου Πάγου δυτικά της Ακρόπολης, για τα περισσότερα θέματα όμως συνεδρίαζε στην Βασίλειο Στοά, στην
αγορά. Στη Βασίλειο Στοά ο απ. Παύλος, κατά πάσα πιθανότητα και όχι στο λόφο της Πνύκας, όπου υπάρχει
12
διάλογο μεταξύ του χριστιανισμού και του ελληνισμού, τις πρώτες αντιδράσεις των

Αθηναίων φιλοσόφων, καθώς και το όνομα του Διονυσίου Αρεοπαγίτου20 που ήταν ο Α΄

Επίσκοπος Αθηνών21 και της Δάμαρις22 που επίστευσαν και ανταποκρίθηκαν στην διδαχή

του Αποστόλου23. Εξ’απόψεως άμεσων πρακτικών αποτελεσμάτων στην Αθήνα, οι καρποί

από την ομιλία του Παύλου στην πόλη, υπήρξαν ελάχιστοι, αναχώρησε από αυτή,

προφανώς πλήρως απογοητευμένος από το αποτέλεσμα της παραμονής του και του

κηρύγματός του εκεί, καθώς ουδέποτε την επισκέφθηκε στο μέλλον, ούτε μας διασώζεται

κάποια μαρτυρία αλληλογραφίας και επικοινωνίας, με τη μικρή χριστιανική κοινότητα της

πόλης.

Η Εκκλησία των Αθηνών, παρόλες τις αντιδράσεις και την αρχική άρνηση των Στωικών

και των Επικούρειων φιλοσόφων, την έντονη ειδωλολατρία στη πόλη και τους γενικότερους

διωγμούς κατά των Χριστιανών, άρχισε σιγά σιγά να υφίσταται και υπάρχει, αν και σίγουρα

με περισσότερες ιδιαιτερότητες και προβλήματα από τις άλλες χριστιανικές κοινότητες του

ελλαδικού χώρου. Άλλωστε οι πηγές και τα ευρήματα από τους πρώτους μεταποστολικούς

χρόνους, για την Εκκλησιαστική ιστορία της πόλης είναι ελάχιστες και σχεδόν όλες μη

αξιόπιστες. Ενδεικτικό παράδειγμα, η αναφορά ότι πέρασε από την πόλη ο Απόστολος

Φίλιππος24 και ότι από πολύ νωρίς ανέγειραν παλαιοχριστιανικό Ναό προς τιμή του25,

σήμερα η επιγραφή με την πολύ όμορφη ομιλία του, που βρίσκουμε στο 17ο κεφάλαιο των Πράξεων των
Αποστόλων. Δεν πρέπει να θεωρήσουμε την έκκληση του απ. Παύλου στον Άρειο Πάγο ως μια δίκη, αλλά μάλλον
ως μια διερεύνηση των δοξασιών του απ. Παύλου από αρμόδιο, για τα θέματα αυτά, όργανο. Η έκκληση του απ.
Παύλου στον Ἀρειο Πάγο, δεν έγινε για να δικαστεί αλλά για να εκθέσει τα όσα έλεγε μπροστά «σε ειδικούς» σε
ένα ήσυχο τόπο, για να ακούσουν για ότι είχε να τους πει».
20 Πράξεις 17,34: Αθηναίος, εξέχον μέλος του Αρείου Πάγου, ο οποίος πίστεψε στο κήρυγμα του απ. Παύλου

στον Άρειο Πάγο το 50 μ.Χ.

21 Για άλλους ερευνητές, είναι ο πρώτος Επίσκοπος ο Άγιος Διονύσιος και δεύτερος ο Άγιος Ιερόθεος και για

άλλους το αντίστροφο π.χ. http://www.ecclesia.gr/greek/synaxaire/synaxari.asp?minas=10&id=34 ή Δίπτυχα της

Εκκλησίας της Ελλάδος 2011, Εκδόσεις Αποστολικής Διακονίας, Αθήνα 2010 σ. 305 κ.α! Εμείς θεωρούμε
ορθότερη άποψη, ότι ο Άγιος Διονύσιος ήταν ο πρώτος Επίσκοπος Αθηνών, γιατί αν ήταν ο Άγιος Ιερόθεος τότε
: α) Γιατί δεν μνημονεύεται στο βιβλίο των Πράξεων του Αποστόλου Λουκά; β) Γιατί επίσης δεν μνημονεύεται
ως αποδέκτης χαιρετισμών ή ως απαρχή της Ασίας στην Α΄Κορινθίους στις Επιστολές του Αποστόλου Παύλου
που γράφτηκαν 25 χρόνια πριν τις Πράξεις; γ) Ποιες είναι οι πηγές που μας δίνουν αυτή την πληροφορία για το
πρόσωπο του Αγίου Ιεροθέου και πόσο πλησιάζουν χρονικά και τοπικά στα κλίματα που έζησε με δεδομένο ότι
οι βίοι των αγίων που μας σώζονται πολλές φορές είναι αρκετά μεταγενέστεροι από την εποχή τους; κ.α.
22 Πράξεις 17,34: Αθηναία, με ψηλή κοινωνική θέση. Πίστεψε στο κήρυγμα του απ. Παύλου στον Άρειο Πάγο.

23 Πραξεις 17, 34.

24 π. Αθανασίος Αττάρτ, Βίος και πολιτεία του Αγίου Ενδόξου Αποστόλου Φιλίππου http://www.orp.gr/?p=227

25 Ιστορία της Εκκλησίας των Αθηνών, Επίσημος Ιστότοπος Ι.Αρχιεπισκοπής

Αθηνών : http://www.archdiocese.gr/ index.php? option =comcontent&view=
article&id=283 &Itemid=443

13
σύμφωνα με αρχαιότατη παράδοση, χωρίς κανείς να μπορεί να το επιβεβαιώσει με σιγουριά

και φυσικά να θεωρηθεί αξιόπιστη πηγή, το σχετικό απόκρυφο Ευαγγέλιο.

Η χριστιανική κοινότητα της Εκκλησίας των Αθηνών διοικητικά, αρχικά αποτελούσε

Επισκοπή «αυτόνομη». Από τον 2ο αιώνα ως τις αρχές του 8ου, αποτέλεσε την 1η Επισκοπή

της Μητροπόλεως Κορίνθου26. Τέλος, μαζί με τις υπόλοιπες τοπικές Εκκλησίες27 του

Ελλαδικού χώρου, αποτελούσε τμήμα του λεγομένου Ανατολικού Ιλλυρικού28 και ανήκε

εκκλησιαστικά στο Πατριαρχείο της Ρώμης δια την Εξαρχίας της Θεσσαλονίκης. Πολιτικά

όμως η Αθήνα από το 395/396, με τον χωρισμό της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας σε Ανατολική

και Δυτική, ανήκε στο Ανατολικό Ρωμαϊκό κράτος, με έδρα την Κωνσταντινούπολη.

Το σημαντικότερο πνευματικό πρόβλημα, της πρώτης αυτής περιόδου στην Αθήνα, αλλά

και ευρύτερα στον Ελλαδικό και όχι μόνο χώρο, ήταν βεβαίως οι διωγμοί των Ρωμαίων-

Εθνικών, κατά των Χριστιανών, έχοντας ως αποτέλεσμα την ανάδειξη πολλών Μαρτύρων29.

Είναι αξιοσημείωτο ότι η απολογητική γραμματεία, έχει την ρίζα της κυρίως στην πόλη της

Αθήνας, της οποίας γεννήματα ήταν οι πρώτοι Απολογητές: Κορδάτος (2ος αιώνας),

Αριστείδης (2ος αιώνας) , Αθηναγόρας (2ος αιώνας) και Κλήμης ο Αλεξανδρεύς30 (150-

μεταξύ του 211 και 216 μ.Χ) κ.α.

Πέραν των ανωτέρω απολογητών, η Εκκλησία των Αθηνών αυτή την περίοδο, έχει να

επιδείξει και τρεις επισκόπους Ρώμης, Αθηναίους την καταγωγή: τον Ανάκλητο (76-78), γιο

του Αθηναίου φιλοσόφου Αντιόχου, που μαρτύρησε στη Ρώμη κατά τον διωγμό του

Δομιτιανού, τον χριστιανό φιλόσοφο Υγίνο (136-140) και πιθανόν τον Ξύστο Β΄ (257-258).

Αξίζει επίσης να σημειωθεί ότι και οι θεμελιωτές της περίφημης Αλεξανδρινής Σχολής, ο

Κλήμης Αλεξανδρέας και ο μαθητής του Ωριγένης συνδέονται στενά, με την Εκκλησία της

Αθήνας, ο πρώτος από την καταγωγή του31, ο δεύτερος από τις συχνές επισκέψεις του στη

26 Αθανάσιος Αγγελόπουλος, Εκκλησιαστική Ιστορία, Ιστορία των δομών διοικήσεως και ζωής της Εκκλησίας της
Ελλάδος (εικοστός αιώνας), Αφοι Κυριακίδη, Θεσσαλονίκη 1998, σσ. 16-19
27 Θεσσαλονίκη, Κόρινθος, Βέροια, Νικόπολη, Φίλιππιάδα κ.α.
28Αθανάσιος Αγγελόπουλος, Η Εκκλησία Θεσσαλονίκης μεταξύ Ρώμης και Κ/πόλεως στο παρελθόν και
μεταξύ Κ/πόλεως και Αθηνών στο παρόν. Στο πνεύμα του Ιερού Φωτίου. Εισήγηση την εορτή του Ιερού Φωτίου,
Διορθόδοξο Κέντρο, Ι. Μονή Κοιμήσεως της Θεοτόκου, Πεντέλης 6 Φεβρουαρίου 2004. «Με τον όρο «Ανατ.
Ιλλυρικό» : Εννοούμε τη σημερινή Νοτιοανατολική Ευρώπη από τα νότια της Ουγγαρίας, στον μέσο του
Δουνάβεως, προς Βορρά, μέχρι Κρήτης προς Νότο και από Αδριατικής Θαλάσσης μέχρι Νέστου ποταμού, του
συνόρου μεταξύ Μακεδονίας και Θράκης, ανατολικά».
29 Βλέπε Παράρτημα Αθηναϊκό Αγιολόγιο σσ. 111-120
30 Αθανάσιος Αγγελόπουλος, Εκκλησιαστική Ιστορία, Ιστορία των δομών διοικήσεως και ζωής της Εκκλησίας της
Ελλάδος (εικοστός αιώνας), Εκδ. Ο. Αδελφών Κυριακίδη Α.Ε., Θεσσαλονίκη 1998, σ. 17
31 Στυλιανός Παπαδόπουλος, Πατρολογία, Α΄, Αθήνα 1982, σσ. 347-348.
14
πόλη (232, 238-244 μ.Χ.) αποκτώντας στενό δεσμό και επικοινωνία μαζί της32. Τέλος, αξίζει να

αναφέρουμε τον Μέγα Βασίλειο (329 με 333 - 379) και τον Γρηγόριο Θεολόγο (329 – 389 ή

390) που σπούδασαν και γνωρίστηκαν στην Αθήνα.

1.2 Η Επισκοπή Αθηνών κατά τη πρώιμη Βυζαντινή περίοδο (395-733).

Από τα μέσα του 4ου αιώνος, χάρις την ανοχή (313 Διάταγμα Μεδιολάνων) και εν συνεχεία,

φιλοχριστιανική πολιτική του Μ. Κωνσταντίνου (272-337), αρχίζει μια δυναμική εξέλιξη

στην Εκκλησία των Αθηνών και σε όλη την Αυτοκρατορία. Η σταδιακή θριαμβευτική

επικράτηση του Χριστιανισμού είναι γεγονός και έτσι με την πάροδο των αιώνων, η

Εκκλησία των Αθηνών όπως και όλος ο Χριστιανισμός, ελεύθερα οργανώνεται και

αυξάνεται.

Παράλληλα η υπαγωγή της Αθήνας πολιτικά στην δικαιοδοσία της Κωνσταντινουπόλεως

για έντεκα αιώνες, είναι χρονικά μια πολύ μεγάλη και ποιοτικά πολύ γόνιμος περίοδος,

γιατί της επιτρέπει να συμμετέχει και να συνδέεται άμεσα με τις πολιτικές εξελίξεις και

έμμεσα στα εκκλησιαστικά τεκταινόμενα της νέας πρωτεύουσας της Αυτοκρατορίας33. Αυτό

είχε ως άμεση συνέπεια γενικά για την Αθήνα, να ανακάμπτει σιγά-σιγά σε όλους τους

τομείς, μετά τον 6ο αιώνα μ.Χ., χωρίς όμως ποτέ να επανακτήσει την ακμή που είχε, κατά

τον «χρυσό» αιώνα του Περικλή34. Άλλωστε το κέντρο βάρους του Ελληνισμού, είχε

μετατοπιστεί αρχικώς βορειότερα προς τη Θεσσαλονίκη και γενικότερα τη Μακεδονία και

στη συνέχεια ανατολικότερα προς την Κωνσταντινούπολη και την Μικρά Ασία35.

Ο γιος του Μ. Κωνσταντίνου Κωνστάντιος Β΄ (337-361) είναι ο πρώτος χριστιανός

αυτοκράτορας που αποπειράθηκε να μετατρέψει τον χριστιανισμό σε αποκλειστική

θρησκεία της αυτοκρατορίας, αφού με δύο διατάγματά του36 απαγόρευσε τη λειτουργία των

αρχαίων ναών και την τέλεση θυσιών. Η γενικότερη αρειανόφρονη πολιτική του ευνόησε

έμμεσα τη διατήρηση του εθνικού στοιχείου στον ελλαδικό χώρο και προετοίμασε το έδαφος

για την ανάπτυξη της θρησκευτικής πολιτικής του διαδόχου του Ιουλιανού του Παραβάτη

(331-363), ο οποίος απέβλεπε στην πλήρη αναβίωση της εθνικής θρησκείας. Ωστόσο, η

πολιτική αυτή του Ιουλιανού δεν ήταν δυνατό να ανατρέψει την πρόοδο του χριστιανισμού,

32
Γεώργιος Σωτηρίου, Θρησκευτική Ηθική Εγκυκλοπαίδεια Τόμος Α΄, λ. Αθήνα, Αθήναι-Χριστιανική Ιστορία, 52-
1833, Αθήνα 1962, 616-670
33 Αθανάσιος Αγγελόπουλος, όπ. αν. , σσ. 20-21

34 5ο αιώνα π.Χ.
35 Αθανάσιος Αγγελόπουλος, όπ. α. , σ. 21
36 1 Δεκεμβρίου 353 και 18 Φεβρουαρίου 356

15
γι’ αυτό και εγκαταλείφθηκε από τους διαδόχους του Ιοβιανό (331-364) , Ουαλεντινιανό (321-

375) και Ουάλη (328-378), οι οποίοι ανακάλεσαν όλα τα προνόμια που είχε παραχωρήσει

στους εθνικούς.

Το σχετικό διάταγμά του Ιουλιανού, καταργήθηκε αμέσως μετά τον θάνατό του, το 36437.

Από την εποχή αυτή αρχίζει η ουσιαστική και ραγδαία υποχώρηση της εθνικής θρησκείας με

την αποφασιστική συμβουλή του αυτοκράτορα Θεοδοσίου του Μεγάλου (346-395), ο οποίος

με σειρά διαταγμάτων κατήργησε το καθεστώς της ανεξιθρησκίας των Μεδιολάνων και

επέβαλε ως επίσημη και υποχρεωτική θρησκεία της αυτοκρατορίας τον χριστιανισμό. Η

ραγδαία υποχώρηση του εθνικού στοιχείου συνοδεύτηκε από καταστροφές εθνικών

μνημείων, καθώς και από την απαγόρευση των Ολυμπιακών αγώνων (393), των μαντείων

και των εθνικών μυστηριακών τελετών38. Σε αυτό το πνεύμα κινήθηκαν και οι θρησκευτικές

πολιτικές των διαδόχων του.

Αξιοσημείωτο είναι, ότι οι περίφημες φιλοσοφικές σχολές της Αθήνας, που την

κατέστησαν ξακουστή στην αρχαιότητα ως κέντρο παιδείας σε όλον τον τότε γνωστό κόσμο,

με σχετικό διάταγμα του αυτοκράτορα Ιουστινιανoύ (483-565) έκλεισαν τo 529 μ.Χ. Φυσικά

αυτή η απόφαση ήρθε σχεδόν ως φυσική συνέπεια, καθότι ο Ελληνισμός και η πόλη τον

Αθηνών ειδικότερα, είχε υιοθετήσει στην συντριπτική του πλειοψηφία τον χριστιανισμό και

οι περισσότεροι μαθητές της σχολής ήταν πλέον Χριστιανοί . Τεκμήριο γι’ αυτό αποτελεί και

την εσωτερική ανάγκη του κόσμου να μετατρέψει το σύμβολό του και σημείο αναφοράς της

πόλης των Αθηνών, τον Παρθενώνα, από ειδωλολατρικό Ναό της Θεάς Αθηνάς, σε

χριστιανικό Ναό, αφιερωμένο αρχικώς στην «του Θεού Σοφίαν» καις τη συνέχεια στην

Παναγία την «Αθηνιώτισσα39» (κατά τα μισά του 5ου μ.Χ. αι.) και άλλα πολλά αρχαία

μνημεία40.

Το μεγαλύτερο πρόβλημα αυτής της περιόδου, είναι ότι η υπαγωγή πολιτικά του

ανατολικού Ιλλυρικού στη Κωνσταντινούπολη, είχε ως αποτέλεσμα με το διάβα των χρόνων

και των προσώπων, να αποτελεί το μήλο της εκκλησιαστικής έριδος μεταξύ Ρώμης και

Κωνσταντινουπόλεως και να προκαλούνται συνεχείς εντάσεις, διεκδικήσεις και προστριβές,

37 Κωνσταντίνος Μανίκας, Μ.Ο.Χ.Ε., όπως αν. σ. 348

38http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%98%CE%B5%CE%BF%CE%B4%CF%8C%CF%83%CE%B9%CE%BF%CF%82_%
CE%91%CE%84
39 Σοφ. Δημητρακόπουλος, όπ. α., σ. 43

40Το Θησείο σε Ναό Αγίου Γεωργίου, το Ασκληπιείο σε Ναό Αγίων Αναργύρων Κοσμά και Δαμιανού, το
Ερέχθειο σε Ναό της Θεοτόκου, το Ωρολόγιο Ανδρονίκου του Καρρήστου σε παλαιοχριστιανικό Βαπτιστήριο, η
βιβλιοθήκη Ανδριανού σε Ναό της Μεγάλης Παναγιάς κ.α.
16
μεταξύ των δύο θρόνων, και των προσώπων που διακονούσαν σ’ αυτούς. Κατά την περίοδο

αυτή φαίνεται ότι και η Ακρόπολη συνιστούσε, εκτός από κέντρο της χριστιανικής λατρείας

της Παναγίας και έδρα του Επισκόπου Αθηνών, όπως αποδεικνύεται από την ανεύρεση

χαραγμάτων σε κίονες με τα ονόματα τεσσάρων επισκόπων της πόλης μέχρι το 73341.

Εκκλησιαστικά τα πράγματα θα οξυνθούν περισσότερο, όταν ο αυτοκράτορας ο Λέων Γ’ ο

Ίσαυρος (685-741) , προσαρτά το 732/733 και εκκλησιαστικώς το Ανατολικό Ιλλυρικό, στην

δικαιοδοσία του Κωνσταντινουπόλεως42. Η βασικότερη αιτία της νέας εκκλησιαστικής

καταστάσεως, πρέπει να αναζητηθεί στην εικονοφιλική στάση, που ανέπτυξε ο θρόνος της

Ρώμης κατά τον 8ο αιώνα. Ο Λέων ο Γ΄ βρήκε αφορμή να υπαγάγει και εκκλησιαστικώς το

Ανατολικό Ιλλυρικό στην άμεση δικαιοδοσία του Οικουμενικού Πατριαρχείου στον

Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως, θέλοντας να σταματήσει κάθε διείσδυση και επιρροή στα

εκκλησιαστικά πράγματα στην περιοχή αυτή, από τον Επίσκοπο Ρώμης που είχε λάβει

σαφέστατη αντίθετη θέση και δράση, στην εικονομαχική πολιτική του αυτοκράτορα.

Ταυτόχρονα ήθελε ουσιαστικά, να ταπεινώσει τον Πάπα, ο οποίος ήταν στήριγμα και

προστάτης των κατατρεγμένων Ειρηνοφίλων που είχαν προσφύγει στην πνευματική και

διοικητική του δικαιοδοσία , από την Ανατολή.

Αυτή η πράξη, με δεδομένο την κατάργηση της Εξαρχίας της Θεσσαλονίκης, για την

Επισκοπή των Αθηνών, είχε δύο άμεσες συνέπειες: α) την υπαγωγή και εκκλησιαστικώς στη

δικαιοδοσία του Οικουμενικού Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως και β) την ανύψωση από

Επισκοπή σε Μητρόπολη, με συγκεκριμένη γεωγραφική περιφέρεια όλο το λεκανοπεδίου

της Αττικής. Η Μητρόπολη Αθηνών ως Μητρόπολη πλέον του Οικουμενικού θρόνου και

αναπόσπαστο κομμάτι της βυζαντινής αυτοκρατορίας, είχε ιστορικά περιόδους ακμής και

παρακμής, συνυφασμένη άμεσα, με τις ιστορικές συγκυρίες και τις συνέπειες από τις

συνεχείς επιδρομές και πολέμους της αυτοκρατορίας, από τους διάφορους εχθρούς.

Η υπαγωγή των εκκλησιαστικών επαρχιών του ελλαδικού χώρου στη δικαιοδοσία του

πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως, επέφερε ριζικές αλλαγές και στην ταυτότητα της

τοπικής Εκκλησίας της Αθήνας, η οποία από την εποχή αυτή ανυψώθηκε σε Μητρόπολη.

Σύμφωνα με το γνωστό εκκλησιαστικό «Τακτικόν43», η μητρόπολη Αθηνών καταλαμβάνει

41
Κωνσταντίνος Μανίκας, Μ.Ο.Χ.Ε., όπως αν. σ. 350
42 Αθανάσιος Αγγελόπουλος, όπ. α. , σ. 19
43
Σοφία Γυφτοπούλου, «Ταβίας Επισκοπή», Εγκυκλοπαίδεια Μείζονος Ελληνισμού, Μ. Ασία, Αθήνα 2003,
http://www.ehw.gr/asiaminor/forms/filePage.aspx?lemmaId=6418 Τακτικό εκκλησιαστικό επίσημο κείμενο των
Πατριαρχείων Κωνσταντινουπόλεως και Αντιοχείας που αποτυπώνουν την ιεραρχία των εκκλησιαστικών
17
στην «τάξιν προκαθεδρίας» των Μητροπόλεων του Πατριαρχείου τη θέση 38. Αργότερα,

κατά τον 10ο αι., προβιβάσθηκε στη θέση 28, όπως εμφανίζεται στο επίσης γνωστό

«Τακτικόν» του αυτοκράτορα Λέοντος Στ΄ του Σοφού (886-912), με υποκείμενες σ’ αυτήν 10

Επισκοπές. Η συγκεκριμένη μεταβολή συντελέσθηκε κατόπιν αποφάσεως του αυτοκράτορα

και του πατριάρχου Νικολάου Μυστικού (852-925)44 .

Η ραγδαία άνθηση του Μοναχισμού στην Αθήνα και της ευρύτερης περιοχή της

μαρτυρείται και από το πλήθος των Μοναστικών συγκροτημάτων, πολλά από τα οποία

διασώζονται μέχρι σήμερα, όπως π.χ. η Μονή της Καισαριανής (η μεγαλύτερη της

Αττικής), του Αγίου Ιωάννη του Κυνηγού, των Φιλοσόφων, του Δαφνίου (ανακαινίσθηκε

τον 11ο αι.) κ.ά. Παράλληλα η πόλη δεν υστέρησε και στην ανέγερση σημαντικών Ναών

κοσμημένων με αξιοθαύμαστες αγιογραφίες, όπως η Καπνικαρέα (σήμερα λειτουργεί ως

πανεπιστημιακός ναός), η Παναγία η Γοργοεπήκοος (ή Άγιος Ελευθέριος και «Μικρή

Μητρόπολη»), οι Άγιοι Θεόδωροι, οι Άγιοι Απόστολοι, η Σωτήρα του Λυκοδήμου

(κομψότατος οκταγωνικός, στην οδό Φιλελλήνων), ο Άγιος Ιωάννης Καρέας, η Παναγία η

Νερατζιώτισσα κ. ά.

Από τούς Επισκόπους-Μητροπολίτες Αθηνών της περιόδου αυτής, αξίζει να αναφέρουμε,

τον Πιστό, τον Μόδεστο, τον Αθανάσιο και τον Ιωάννη, που πήραν αντίστοιχα μέρος στις

Οικουμενικές Συνόδους Α' (325), Γ' (431), Δ' (451) και ΣΤ' (680), καθώς επίσης και τον

επίσκοπο Ανατόλιο, που πήρε μέρος στην Τοπική Σύνοδο της Κωνσταντινουπόλεως του 459,

και τον Επίσκοπο Ανδρέα, που πήρε μέρος στην Πενθέκτη Οικουμενική (692) και

υπογράφει τα Πρακτικά της (†19-10-693). Ο Ιωάννης ο Βλαχερνίτης (1145-1160), ο οποίος

πήρε μέρος σε σύνοδο που συνεκλήθη στο παλάτι των Βλαχερνών, ο Νικόλαος ο Α' ο

Αγιοθεοδωρίτης (1166-1175), άνδρας μεγάλης παιδείας και εκκλησιαστικής δραστηριότητας,

και ο Μιχαήλ Χωνιάτης Ακομινάτος (1181-1222).

1.3. Η Μητρόπολη Αθηνών κατά την Λατινοκρατία (1204-1456) .

Στη παρακμή της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, στις αρχές του 13ου αιώνα, συνετέλεσε τα

μέγιστα η Δ΄ Σταυροφορία και οι λεηλασίες που ακολούθησαν. Η Δ΄ Σταυροφορία ξεκίνησε

εδρών («κλήσις των Επισκόπων»). Σε αυτά αναγράφονται περιοδικά οι έδρες ανά εκκλησιαστική επαρχία και
με τη σειρά που έχουν κάθε φορά στην εκκλησιαστική διοίκηση. Το συγκεκριμένο είναι γνωστό επιστημονικά,
ως παρισινός κώδικας 1555Α και συντάχθηκε μεταξύ των ετών 733-746.
44
Κωνσταντίνος Μανίκας, Μ.Ο.Χ.Ε., όπως αν. σσ. 350-351
18
με σκοπό την απελευθέρωση της Αγίας Πόλης των Ιεροσολύμων, από τους «απίστους» και

κατέληξε στην άλωση της Κωνσταντινούπολης το 1204 και την υφαρπαγή της Βυζαντινή

αυτοκρατορίας, από τους Λατίνους.

Οι σύνθεση των Φράγκων-Λατίνων σταυροφόρων από: Βουργούνδιους, Φλαμανδούς,

Λομβαρδούς ευγενείς, Γερμανούς ιππότες, βάρβαροι τυχοδιώκτες, στρατιώτες από την

Καταλονία και τη Ναβάρα, Φλωρεντινοί τραπεζίτες, Ναπολιτάνοι αυλικοί, πολυμήχανοι

Βενετσιάνοι και Γενουάτες μεγαλέμποροι, και τέλος όχι μικρότερο πλήθος ευγενών κυριών,

που κατάγονταν από τις αρχαιότερες οικογένειες της Γαλλίας, μαζί με τους ντόπιους

Έλληνες άρχοντες και δουλοπάροικους, συγκρότησαν τα πρόσωπα των μελανών εξελίξεων

για διακόσια πενήντα χρόνια, αυτής της ανεπανόρθωτη τραγωδία. Πρωταγωνιστές της

«τραγωδίας», ο Πάπας Ιννοκέντιος ο Γ΄ (1198-1216), ο Ερρίκος Ντάντολο (1107? – 21 Ιουνίου

1205) , Δόγης της Βενετίας, ο Βαλδουίνος (περ. 1012-1067) Κόμης της Φλάνδρας, ο

Βονοφάτιος , Μαρκήσιος του Μομφερράτου (1192-1207) και άλλοι τιτλούχοι της Δύσης45.

Η εποχή της Φραγκοκρατίας για την Αθήνα, διακρίνεται σε τρεις περιόδους46 αν και ο

διαχωρισμός αφορά περισσότερο την πολιτική και όχι τόσο την εκκλησιαστική ιστορία της:

α) Την κυρίως Φραγκική περίοδο (1204-1311) , κατά την οποία η πόλη καταλήφθηκε και

διοικήθηκε από Βουργουνδίους κυρίως δυνάστες. Β) Την Καταναλητική περίοδο (1311-1388),

κατά την οποία είχε επικρατήσει η Μεγάλη Εταιρεία των Καταναλών (Companya Catalana).

Γ) Την Φλωρεντινή και Βενετική περίοδο (1388-1456), από την αντίστοιχη καταγωγή των

διοικητών.

Η Φραγκική επέλαση είχε ως άμεση συνέπεια τον διαμελισμό της Αυτοκρατορίας. Το

βασίλειο της Θεσσαλονίκης παραχωρήθηκε στον Βονιφάτιο τον Μομφερρατικό (1150-

1207), ο οποίος το φθινόπωρο του 1204, ξεκίνησε για να κατακτήσει τις περιοχές που του

παραχωρήθηκαν. Η Βοιωτία, και ιδιαίτερα η Θήβα, ταλαιπωρημένη από την καταπιεστική

πολιτική της οικογένειας των Σγουρών, υποδέχθηκε σχεδόν με ανακούφιση τον κατακτητή,

ο οποίος συνέχισε ανενόχλητος το δρόμο του προς την Αθήνα.

45
Ιερωνύμου Αρχιεπισκόπου Αθηνών και Πάσης Ελλάδος, Χριστιανική Βοιωτία Α΄, Εκδ. Κέντρο
Αρχαιολογικών, Ιστορικών και Θεολογικών Μελετών, Λιβαδειά 2005, σσ. 28-29

46Πάπυρος–Λαρους, Γενική Παγκόσμιος Εγκυκλοπαίδια, Μετά πλήρους Λεξικού της Ελληνικής Γλώσσης, Τόμος
Α΄, Έκδοση Επιστημονικη Εταιρεία των Ελληνικών Γραμμάτων Πάπυρος, Αθήνα 1963, Λήμμα Αθήνα, σ. 620
19
 Η Αττική με κέντρο την Αθήνα, η Βοιωτία με κέντρο τη Θήβα, η Μεγαρίδα , οι οχυρές

πόλεις του Άργους και της Ναυπλίας, καθώς και η Οπουντιακή Λοκρίδα, ενώθηκαν την

εποχή της Λατινοκρατίας και αρχικώς ονομάστηκε «Μεγακυράτο των Αθηνών47» και εν

συνεχεία έγινε «Δουκάτο», το οποίο παραχωρήθηκε από τον Βονιφάτιο στον έμπιστο

συνεργάτη του Όθωνα ντε λα Ρος , (Μέγας Κύρης) (1205-1225)που έλαβε τον τίτλο του

«Δούκα Αθηναίων και Θηβαίων48». Το Δουκάτο εξυπηρετείτο από τέσσερα λιμάνια για τη

διεξαγωγή του εμπορίου, τον Πειραιά, τη Ναυπλία, την Αταλάντη και τη Λιβαδόστρα , κοντά

στα αρχαία Λεύκτρα της Βοιωτίας.

Δεν γνωρίζουμε ακριβώς τη θέση της πρώτης έδρας του Δούκα Όθωνα ντε λα Ρος . Ο

διάδοχός του όμως, Γουίδων (ο πρώτος με τον τίτλο Δούκας) (1225-1263), είχε την Αυλή του

στη Θήβα, που ήταν η σημαντικότερη πόλη της επικράτειάς του. Στην Ακρόπολη των

Αθηνών και στην Καδμεία των Θηβών εγκαταστάθηκε φρούραρχος ως στρατιωτικός

διοικητής. Και στις δύο πόλεις ενθρονίστηκαν Λατίνοι Αρχιεπίσκοποι49, ενώ οι Ορθόδοξοι

Μητροπολίτες Μιχαήλ Ακομινάτος (περ. 1138 – περ. 1222), των Αθηνών και ο Μανουήλ

(1204, 1206) των Θηβών πήραν το δρόμο της εξορίας50. Το ίδιο συνέβη και με τους λοιπούς

Ορθοδόξους επισκόπους, κληρικούς και μοναχούς, καθώς και πλήθος ορθόδοξων πιστών

και στις άλλες πόλεις. Αντίθετα, τιμήθηκε ιδιαίτερα ο λατινικός κλήρος και η «εκκλησία»

τους. Ο Όθων ντε λα Ρος μάλιστα, παρακάλεσε με επιστολή του τον Πάπα της Ρώμης, να

διορίσει καθολικό Ιερέα σε κάθε κάστρο και πόλη της κυριαρχίας του και πρόσφερε το

αξιόλογο βοιωτικό φρούριο της Λιβαδειάς ως τιμάριο στην «Αγία Έδρα». Ιερατικά τάγματα

και μοναχοί της Δύσης οικειοποιήθηκαν περιοχές κι μοναστήρια της ευρύτερης περιοχής του

Ελλαδικού χώρου.

Εξ επόψεως διοικητικής εκκλησιαστικής δικαιοδοσίας της Λατινικής Αρχιεπισκοπής των

Αθηνών, ο πάπας Ιννοκέντιος Γ΄, αν και έδειξε ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τη Λατινική

Εκκλησία της Αθήνας, διατήρησε το προϋπάρχον καθεστώς της ορθοδόξου Εκκλησίας, και

έτσι ο Λατίνος Αρχιεπίσκοπος Αθηνών υπήχθη στη δικαιοδοσία του Λατίνου Πατριάρχη

Κωνσταντινουπόλεως, όπως και οι υπόλοιποι 21 Λατίνοι Αρχιεπίσκοποι του Ελλαδικού

47 Κωνσταντίνος Μανίκας, Μ.Ο.Χ.Ε., όπως αν. σ. 354

48 Ιερωνύμου Αρχιεπισκόπου Αθηνών και Πάσης Ελλάδος, όπ. α. σ. 29
49 Κωνσταντίνος Μανίκας, Μ.Ο.Χ.Ε., όπως αν. σ. 354 : Όθωνας εγκατέστησε στην πόλη τον ρωμαιοκαθολικό
συμπατριώτη και πνευματικό του Ιερέα Βεράρδο, ως Αρχιεπίσκοπο Αθηνών
50 Σοφοκλής. Δημητρακόπουλος, όπ. α., σ. 57

20
χώρου. Το 1206 ο ίδιος πάπας, επικύρωσε επίσημα την εκλογή του Βεράρδου με ειδική

βούλα, έθεσε υπό την προστασία τη δική του και του Αγ. Πέτρου, την Εκκλησία των Αθηνών,

παραχώρησε στον Λατίνο Αρχιεπίσκοπο όλα τα δικαιώματα των ορθοδόξων προκατόχων

του και επέβαλε στη λειτουργία της Μητροπόλεως τα πρότυπα καταστατικά της Παναγίας

των Παρισίων. Στους κανονικούς δε του Μητροπολιτικού Ναού στον Παρθενώνα επέβαλε

ειδικούς κανονισμούς, όμοιους μ’ εκείνους των δυτικών Μοναστηριών51.

Στις 5 Οκτωβρίου 1308 ο τελευταίος Δούκας ντε λα Ρος , ο « καλοδούκας », όπως λεγόταν ο

Γουίδων ΙΙ (1280-5 Οκτωβρίου 1308), πέθανε στη Θήβα και ενταφιάσθηκε στη Μονή Δαφνίου

. Τον διαδέχθηκε ο Βάλτερ ντε Μπριέν , Κόμης του Λέτσε της Ιταλίας. Ο ντε Μπριέν είχε

ζήσει στη θηβαϊκή αυλή αρκετό καιρό, γιατί ο πατέρας του χρημάτισε κηδεμόνας του

Γουίδωνα ΙΙ. Στις 15 Μαρτίου 1311 αναμετρήθηκε στον κάμπο της Κωπαΐδος με τους

επιδρομείς Καταλανούς . Δεν έμεινε ζωντανός κανένας Φράγκος αρχηγός για να αμυνθεί.

Το άνθος των ιπποτών της Δύσης έπεσε στο πεδίο της μάχης και το Δουκάτο των Αθηνών

και των Θηβών καταστράφηκε από τις λανθασμένες εκτιμήσεις και την αλαζονεία του

Βάλτερ ντε Μπριέν52.

Οι νικητές ανενόχλητοι κυρίευσαν τη Θήβα, την Αθήνα, τη Φωκίδα, την Υπάτη και

διάλεξαν για διοικητικό και στρατιωτικό τους κέντρο τη Λιβαδειά, λόγω του επιβλητικού και

απόρθητου κάστρου της που δέσποζε στην περιοχή.

Οι Καταλανοί κυριάρχησαν μέχρι το 1380, οπότε εμφανίσθηκαν οι μακροχρόνιοι εχθροί

τους, οι Ναβαρραίοι που διεκδικούσαν τα εδάφη των καταλανικών κτήσεων στην ηπειρωτική

Ελλάδα. Κατά την ταραγμένη αυτή περίοδο των δυόμισι περίπου αιώνων στην Αττική, οι

Έλληνες θεωρούνταν «κατώτερη φυλή» ανθρώπων. Δεν διέθεταν αστικά δικαιώματα και

δεν επιτρεπόταν να είναι κύριοι της περιουσίας τους. Ακόμη και μετά το θάνατο ενός

ιδιοκτήτη ήταν δυνατό και θεμιτό να παρέμβει τρίτος στην ιδιοκτησία του και να την

αφαιρέσει από το νόμιμο κληρονόμο. Η Ορθόδοξη Εκκλησία τελούσε καθ' όλη τη διάρκεια

της Λατινοκρατίας υπό διωγμό, σε αντίθεση με την κυρίαρχη Λατινική.

51 Νικόλαος Ζαχαρόπουλος, Η Εκκλησία στην Ελλάδα κατά τη Φραγκοκρατία, Θεσσαλονίκη, Πουρναράς 1984, σ.
122
52 Ιερωνύμου Αρχιεπισκόπου Αθηνών και Πάσης Ελλάδος, όπ. α. σ. 30

21
 Σε μια τέτοια ατμόσφαιρα ενός απάνθρωπου φεουδαρχικού συστήματος, ήταν φυσικό να

ανασταλεί η μεγάλη πολιτιστική δημιουργία της βυζαντινής ακμής. Οι διωκόμενοι

Ορθόδοξοι Χριστιανοί αναζήτησαν ως τόπους λατρείας τους «τα σπήλαια, τα όρη και τις οπές

της γης». Ο Ορθόδοξο κλήρος δεν εξαιρέθηκε και από αυτήν ακόμη την υποχρεωτική

στρατιωτική θητεία σε όλη την διάρκεια της Λατινοκρατίας. Στα Τακτικά του Οικουμενικού

Πατριαρχείου, η Εκκλησία των Αθηνών, συνέχισε να αναγράφεται κανονικά, αν και με

κάποιες μεταβολές στην «τάξιν προκαθεδρίας» (π.χ. υποβιβασμός στην 35η θέση από την

αρχική 28η, κατά το «Τακτικόν» του πατριάρχη Μιχαήλ Η΄), ενώ κατά το «Τακτικό» των

μέσων του 14ου αι. προβιβάσθηκε στη 10η θέση.

Στα περισσότερα χρόνια της Φραγκοκρατίας στην Αθήνα, ο Ορθόδοξος Μητροπολίτης

αναγκάστηκε να εγκαταλείψει την έδρα του, την οποία κατέλαβε Λατίνος Αρχιεπίσκοπος53.

Το Πατριαρχείο όμως Κωνσταντινουπόλεως συνέχισε σε όλα αυτά τα χρόνια να χειροτονεί

μητροπολίτες Αθηνών, οι οποίοι ή διέμεναν στην Κωνσταντινούπολη ή με τον τίτλο του

«Προέδρου» ποίμαιναν άλλες Μητροπόλεις. Οι Ορθόδοξοι Ιερείς κατά την περίοδο αυτή

χειροτονούνταν από διερχόμενους Ορθοδόξους Αρχιερείς, προκειμένου όμως να τους

επιτραπεί ν' ασκήσουν τα καθήκοντά τους, ήταν υποχρεωμένοι να ασπάζονται το χέρι του

Λατίνου αρχιεπισκόπου και έτσι να δηλώνουν την υποταγή τους σ' αυτόν54.

Η κατάσταση αυτή κράτησε έως τα τέλη του 14ου αι., όταν στην Αθήνα άρχισε να

κυβερνάει η Φλωρεντινή οικογένεια Ατζαϊώλη. Τότε έστω και με πολλές δυσκολίες και

διακυμάνσεις, επετράπη η εγκατάσταση Ορθόδοξου Μητροπολίτη στην Αθήνα, ο οποίος

όμως πλέον δεν διέμενε στην Ακρόπολη (την οποία συνέχιζε να κατέχει ο Λατίνος

Αρχιεπίσκοπος), αλλά σ' έναν ταπεινό οικίσκο στις παρυφές του λοφίσκου του Αρείου

Πάγου και ως Μητροπολιτικό του Ναό είχε τον εκεί κοντά ευρισκόμενο ναΐσκο του Αγίου

Διονυσίου του Αρεοπαγίτη55. Κατά το τέλος της περιόδου αυτής (15ος αι.), ο Ορθόδοξος

Ποιμενάρχης των Αθηνών έφερε, όπως γράφει ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών Χρυσόστομος

Παπαδόπουλος, τον τίτλο «Μητροπολίτης Αθηνών, Έξαρχος απάσης Ελλάδος, Πρόεδρος

53 Σοφοκλής. Δημητρακόπουλος, όπ. α., σ. 57

54
Ιστορία της Εκκλησίας των Αθηνών, Επίσημος Ιστότοπος Ι.Αρχιεπισκοπής
Αθηνών : http://www.archdiocese.gr/ index.php? option =comcontent&view=
article&id=283 &Itemid=443

55
Ιερωνύμου Αρχιεπισκόπου Αθηνών και πάσης Ελλάδος, όπ. α. σ. 30
22
Θηβών και Νέων Πατρών». Λίγο πριν, το 1371, επί πατριάρχη Φιλόθεου, είχαν υπαχθεί και οι

επισκοπές Νέων Πατρών (Υπάτης) και Αιγίνης.

Από τους Μητροπολίτες Αθηνών της περιόδου της Φραγκοκρατίας δεν έχουμε να

αναφέρουμε και πολλούς αξιόλογους. Άλλωστε το ορθόδοξο ποίμνιο της μητροπόλεως των

Αθηνών για μεγάλο διάστημα διοικούνταν από ιερείς, ως τοποτηρητές, οι ονομαζόμενοι

πρωτοπαπάδες και έφεραν τον τίτλο «έξαρχοι της αγιωτάτης μητροπόλεως Αθηνών».

όπως π.χ. ο Κοσμάς Κάμηλος (1339). Ενδεικτικά αναφέρουμε :

Τον Μελέτιο Α΄ (1274/5-1276) καθαιρεθείς ως λατινόφρων (1275) και έφερε τον τίτλο

«πρόεδρος Μαδύτου». Ο Άνθιμος Α΄ ο νέος Ομολογητής (1366-1371), καταγόμενος από την

Κρήτη. Έφερε τον τίτλο του «υπερτίμου και εξάρχου πάσης Ελλάδος και προέδρου Κρήτης» ,

αλλά μαρτυρείται και ως κάτοχος του τίτλου «Μητροπολίτης Αθηνών και Ευρίπου και

πρόεδρος Κρήτης56». Ο Νεόφυτος όπου ήταν ο πρώτος που έλαβε τον τίτλο «έξαρχος πάσης

Ελλάδος και πρόεδρος Θηβών και Νέων Πατρών (Υπάτης)», από την αύξηση της δικαιοδοσίας

της Μητροπόλεως Αθηνών. Δωρόθεος Α΄ καταγόμενος από τη Θεσσαλονίκη, ο πρώτος

Ορθόδοξος που εγκαταστάθηκε επίσημα στην Αθήνα κατά την Λατινικρατία (1390-1391).

Μακάριος Α΄ (1394-1395/1405), μια δυναμική προσωπικότητα, που ήλθε σε σύγκρουση τόσο

με τη φραγκική εξουσία όσο και με τον Λατινικό Κλήρο της πόλης57 κ.α.

Η οικογένεια Ατζαϊώλη, διοίκησε το Δουκάτο μέχρι το 1456, όταν οι Οθωμανοί κατέλαβαν

την Αττική και τη Βοιωτία και τον υπόλοιπη Ελληνική Επικράτεια58 (πλην ελαχίστων

εξαιρέσεων π.χ. τα Επτάνησα εκτός της Λευκάδας). Μια νέα περίοδος σκλαβιάς των

Ελλήνων, της Οθωμανικής, έχει ήδη αρχίσει.

1.4. Η Μητρόπολη Αθηνών κατά την Οθωμανοκρατία (1456-1821) .

Μετά την κατάληψη της Αθήνας από τους Οθωμανούς, με εξίσου βίαιο και καταστροφικό

τρόπο και καταστροφές όπως και οι Λατίνοι, η κατάλυση της Φραγκοκρατίας (1456) είναι

56Βασίλειος Ατέσης, Μητροπολίτης πρ. Λήμνου, Επισκοπικοί κατάλογοι της Εκκλησίας της Ελλάδος απ’ αρχής
μέχρι σήμερον, Αθήνα 1975 σσ. 10-11, 293

Κωνσταντίνος Μανίκας, Μ.Ο.Χ.Ε., όπως αν. σ. 356

57

58Για τα αίτια της πτώσης της Βασιλεύουσας αλλά και όλου του Ελλαδικού χώρου βλ., π. Γεώργιος
Μεταλληνός, Τουρκοκρατία, Οι Έλληνες στην Οθωμανική Αυτοκρατορία, Εκδόσεις Ακρίτας, Δ΄ Έκδοση, Αθήνα
Οκτώβριος 2000, σσ. 45-47
23
γεγονός. Ο Λατίνος Επίσκοπος αναγκάστηκε να εγκαταλείψει οριστικά την πόλη και

επανήλθε πλέον Ορθόδοξος Μητροπολίτης, με πρώτο τον Ισίδωρο (1456). Η κατοικία του

μητροπολίτη σε αυτή την περίοδο, ήταν μέχρι το 1751, μικρή οικία δυτικά του ναού του Αγίου

Διονυσίου του Αρεοπαγίτου, ενώ στη συνέχεια μεταφέρθηκε κοντά στη Γοργοεπήκοο59.

Ο εκάστοτε Οικουμενικός Πατριάρχης ήταν και ο επικεφαλής του Χριστιανικού Μιλέτ60

και εκπροσωπούσε στη Υψηλή Πύλη, όλους τους Ορθόδοξους Χριστιανούς της Οθωμανικής

Αυτοκρατορίας, ιδιαιτέρως μετά την κατάργηση της διοίκησης, τόσο της Σερβικής (1766 μ.Χ.

κατάργηση Πεκίου) όσο και της Βουλγαρικής (1667 μ.Χ κατάργηση Αχρίδος) Εκκλησίας61.

Εκτός όμως από τον Πατριάρχη και ο Μητροπολίτης κάθε περιοχής επί Οθωμανών, εκτός

από την Εκκλησιαστική διακονία που διέθετε, απέκτησε ανάλογη πολιτική εξουσία στα όρια

της δικαιοδοσίας του, σε τοπικό επίπεδο. Έτσι ο Μητροπολίτης Αθηνών, σύμφωνα με όσα

ίσχυαν στην Οθωμανική Αυτοκρατορία, απέκτησε και πολιτική εξουσία και δύναμη, αφού

ήταν ο Πρόεδρος του Κοινοτικού Συμβουλίου της πόλης. Σε αυτή την χρονική περίοδο ο

Επίσκοπος Αθηνών, έλαβε τον τίτλο «Μητροπολίτης Αθηνών και Λιβαδείας, υπέρτιμος και

έξαρχος πάσης Ελλάδος», ενώ τον 18ο αι. ονομάστηκε «Μητροπολίτης Αθηνών και έξαρχος

πάσης Ελλάδος και των Κυκλάδων νήσων και τον τόπον επέχων του Καισαρείας». Την ίδια

εποχή υπάγονταν στη Μητρόπολη Αθηνών οι Επισκοπές: Διαυλείας, Ταλαντίου, Άνδρου,

Σκύρου, Σόλωνος (Σαλώνων, Αμφίσσης) και Μενδενίτζης (στη Λοκρίδα). Αργότερα, τέλη του

18ου αι., η επισκοπή Άνδρου απεσπάσθη από τη Μητρόπολη Αθηνών και με τη Σύρο

απετέλεσε ιδιαίτερη Μητρόπολη.

Στην περίοδο της Οθωμανικής κυριαρχίας, ο Ναός της Παναγίας της Αθηνιώτισσας

(Παρθενώνας) είχε μετατραπεί σε τζαμί (1458) καθώς και άλλοι ναοί. Αυτό είχε ως

αποτέλεσμα ο Καθεδρικός Ναός της Αθήνας να γίνει ο Ι.Ν. του Αγίου Παντελεήμονος, αφού

ήταν τότε ο μεγαλύτερος της πόλης και βρισκόταν στην περιοχή της σημερινής πλατείας

Δημοπρατηρίου, στη συμβολή των οδών Μητροπόλεως και Αιόλου62 (κατεδαφίστηκε το

185363). Στα μέσα του 17ου αι. στην Αθήνα υπήρχαν 52 ενοριακές εκκλησίες (επί συνόλου

περίπου 150 σε όλη τη μητρόπολη) και γύρω στα 150 παρεκκλήσια. Ο μεγάλος αυτός αριθμός

59 Κωνσταντίνος Μανίκας, Μ.Ο.Χ.Ε., όπως αν. σ. 357

60 π. Γεώργιος Μεταλληνός, όπ. α., σ. 55 : Σύμφωνα με το Κοράνιο, οι Οθωμανοί δεν αναγνώριζαν πολιτικές
οντότητες, αλλά μόνο θρησκευτικές (Millet) κοινότητες. Υπήρχαν 4 Millet : το Μουσουλμανικό, το Χριστιανικό,
το Εβραϊκό και το Αρμενικό.
61 Για τις Εκκλησίες Σερβίας-Βουλγαρίας βλ. : .Γεώργιος-Νεκτάριος Λόης, Οι Προκαθήμενοι της Σερβικής

Ορθόδοξης Εκκλησίας από τον Άγ. Σάβα Νέμανιτς (1219) μέχρι σήμερα, Θεσσαλονίκη 2008, σ. 102
62 Σοφοκλής. Δημητρακόπουλος, όπ. α., σ. 63

63 Κωνσταντίνος Μανίκας, Μ.Ο.Χ.Ε., όπως αν. σ. 357

24
των παρεκκλησίων, που κατά κανόνα ήταν κτητορικά (ιδιωτικά), οφείλεται τόσο στην

ευσέβεια των ιδιοκτητών τους, όσο και στο γεγονός ότι οι ευπορότεροι Αθηναίοι έχτιζαν

μικρές ιδιόκτητες εκκλησίες, για να εκκλησιάζονται σ' αυτές με τις κόρες τους, καθώς

υπήρχε ο κίνδυνος, αν κυκλοφορούσαν στους δρόμους τους πρώτους αιώνες της σκλαβιάς,

να τις αρπάξουν οι Οθωμανοί.

Αρκετά Μοναστήρια ανακαινίσθηκαν και Νέα Μοναστήρια ιδρύθηκαν με σημαντικότερα

της Μονής Πεντέλης (1578) από τον πρώην μητροπολίτη Ευρίπου Τιμόθεο (1510-1590) που

καταγόταν από την Αττική η οποία απέκτησε πλούσια βιβλιοθήκη και διαδραμάτισε

σημαντικό ρόλο στην παιδεία. Κατά τα έτη 1673-1713 ανακαινίσθηκε και επεκτάθηκε η

Σταυροπηγιακή Μονή Ταξιαρχών, από τον ιατροφιλόσοφο ηγούμενο της Μονής του Καρέα

Παρθένιο Πετράκη και από τότε έμεινε γνωστή μέχρι σήμερα ως μονή Πετράκη. Σύντομα

απέκτησε πολλά μετόχια (μονή Καρέα, της Αγίας Τριάδος στην Πάρνηθα, του Γενεσίου της

Θεοτόκου στο Πεντελικό κ.α.), μεγάλη περιουσία και προσφορά στη πόλη.

Οι Νεομάρτυρες στην περίοδο της Οθωμανοκρατίας είναι ότι καλύτερο έχει να προσφέρει

η τοπική Εκκλησία των Αθηνών, με σημείο αναφοράς την Αγία Φιλοθέη όπου ίδρυσε την

Ιερά Μονή Αγίου Ανδρέου (1550) και μαρτύρησε στις 19 Φεβρουαρίου 158964.

Διοικητικά η Εκκλησία των Αθηνών στο τέλος του 15ου αι. ανυψώθηκε στην 21η θέση μετά

την Κόρινθο και την Μονεμβασία και είχε τις εξής 6 επισκοπές: Διαυλείας, Ταλαντίου,

Άνδρου, Σκύρου, Σάλωνος (Αμφίσσης) και Μενδενίτσης. Στα «Τακτικα» του 16ου και του 18ου

αι. (το Συνταγμάτιον του Χρυσάνθου) η Μητρόπολη της Αθήνας φέρεται προβιβασμένη

στην 20η θέση με υποκείμενες σ’ αυτήν 5 επισκοπές. Ο Μητροπολίτης της πόλης, έφερε τον

τίτλο «Αθηνών και Λεβαδείας, υπέρτιμος και έξαρχος πάσης Ελλάδος», ενώ κατά τον 18ο αι.,

πιθανόν κατά την περίοδο της βενετικής κατοχής της πόλης, εμφανίζεται και με τον τίτλο

«Μητροπολίτης Αθηνών και έξαρχος πάσης Ελλάδος και των Κυκλάδων νήσων και τον τόπον

επέχων του Καισαρείας65».

Από τους σημαντικούς Μητροπολίτες της πόλης αυτή την περίοδο, αναφέρουμε τον

Νικάνορα, άνδρα πνευματικό και δημοφιλή, που το 1577 χειροτόνησε Αρχιεπίσκοπο Αιγίνης

τον Άγιο Διονύσιο τον εκ Ζακύνθου, τον Δανιήλ (1636-1655). Τον Άνθιμο Γ' (1655-1676),

64 Βλ. Παράρτημα Αθηναϊκό Αγιολόγιο σ. 118

Γεράσιμος Κονιδάρης, Εκκλησιαστική ιστορία της Ελλάδος : Από της ιδρύσεως των εκκλησιών αυτής υπό του
65

Αποστόλου Παύλου μέχρι σήμερον, Αθήνα 1954-1970, Τόμος Β΄, σσ. 440-441

25
αγαθό, ικανό και λόγιο Αρχιερέα. Τον Μελέτιο Β' (1703-1713), «τιμιότατων, σοφότατων και

ευγενή κατά τε την ψυχήν και το σώμα», σύμφωνα με Πατριαρχικό έγγραφο, και συγγραφέα

θεολογικών και ιστορικών έργων, ανάμεσα στα οποία και της Γεωγραφίας. Τον Ζαχαρία

(1734-1740), για τον οποίο έχει γραφεί πώς στην εποχή του δεν υπήρχε «καλύτερος και

περισσότερο φιλόθεος». Τον Άνθιμο τον Δ' (1741-1763), που εργάστηκε σκληρά για την

ελάφρυνση του Οθωμανικού ζυγού του ποιμνίου του και ενίσχυσε την παιδεία. Τέλος τους

Βαρθολομαίο (1764-1780 με διακοπές) και Βενέδικτο (1781-1785 και 1787-1796), που

εργάστηκαν με αυξημένο κίνδυνο, για την απομάκρυνση του διαβόητου βοεβόδα της πόλης

Χατζή Αλή Χασεκή66.

Η περίοδος αυτή θα διακοπεί με την επανάσταση κατά του Οθωμανικού ζυγού, κατά το

1821 και την σταδιακή απελευθέρωση των εδαφών στην Ελληνική πλέον Επικράτεια. Στις 25

Απριλίου, μετά τον εγκλεισμό των Τούρκων στην Ακρόπολη και την κατάληψη της Αθήνας

από τους επαναστάτες της Αττικής, τελέσθηκε κατανυκτική δοξολογία στον ναό του Αγίου

Παντελεήμονος κοντά στο Δημοπρατήριο, προεξάρχοντος του Μητροπολίτου Διονυσίου, ο

οποίος ευλόγησε τα όπλα των επαναστατών. Στη συνέχεια εξελέγη πενταμελής επιτροπή

του αγώνα με πρόεδρο τον Μητροπολίτη Διονύσιο. Με την ίδρυση του νέου Ελληνικού

κράτους, τα εκκλησιαστικά θέματα, όπως θα δούμε στην επόμενη ενότητα, θα πάρουν μια

νέα τροπή και εξέλιξη67.

1.5 Η Εκκλησία των Αθηνών στο νέο Ελληνικό κράτος .

Κατά την επανάσταση και την ίδρυση του πρώτου Ελληνικού Κράτους, θεωρήθηκε

αυτονόητο για τον Ελληνικό κλήρο-λαό και την πρώτη υποτυπώδη διοίκησή του, ότι

Εκκλησιαστικά, θα παρέμεναν όπως ήταν. Δηλαδή ότι θα είναι η Ορθόδοξη Εκκλησία της

ελεύθερης πλέον Ελλάδος, αλλά υπό την κανονική δικαιοδοσία του Οικουμενικού

Πατριαρχείου. Σε αυτό το πνεύμα κινείται τόσο η Α' Εθνική συνέλευση της Επιδαύρου, το

1821, όσο η Γ' της Τροιζήνας το 1827, όσο και η Δ' Εθνική συνέλευση του Άργους το 1829, με

τη συμμετοχή άλλωστε και Ιεραρχών, όπου όριζαν τρόπους προσωρινής λειτουργίας της

66 Σοφοκλής. Δημητρακόπουλος, όπ. α., σ. 63

67 Κωνσταντίνος Μανίκας, Μ.Ο.Χ.Ε., όπως αν. σ. 360
26
Εκκλησιαστικής Διοίκησης του αρτισύστατου Νεοελληνικού κράτους και δημιούργησαν

Γραμματεία Εκκλησιαστικών και Δημόσιας Παιδείας68.

Στο ίδιο πνεύμα και ο πρώτος Κυβερνήτης της Ελλάδος Ιωάννης Καποδίστριας (1776-

1831) , έθεσε σε άμεση προτεραιότητα τη λύση των Εκκλησιαστικών προβλημάτων και την

μόνιμη τακτοποίηση της διοικητικής οργάνωσης της Εκκλησίας στην Ελλάδα. Πάντοτε όμως

επεδίωκε τη συναίνεση του Οικουμενικού Πατριαρχείου, το οποίο σεβόταν και αναγνώριζε

πλήρως την κανονική του δικαιοδοσία. Σαν διορατικός και οξυδερκής πολιτικός που ήταν,

πίστευε πως οι εκκλησιαστικές επαρχίες της Ελλάδος, έπρεπε να παραμείνουν ενωμένες με

τη Μεγάλη Εκκλησία για δύο κυρίως λόγους: α) Γιατί «εφοβείτο μη, διαλυομένου τούτου του

δεσμού, παρεισφρύση μεν και διατάραξις του δογματικού δεσμού, ένεκα των περί την πίστιν

νεωτεριζόντων, κινδυνεύσει δεν και να διαμελισθεί ο εν τη πίστει ενσεσαρκωμένος και απ'

αυτής αχώριστος Ελληνισμός69» και β) Γνώριζε τον εθνικό ρόλο του Οικουμενικού

Πατριαρχείου στις υπόδουλες Ελληνικές επαρχίες. Αν επέρχονταν ρήξη του δεσμού του

ελεύθερου κράτους με το Φανάρι, θα δυσχεραίνονταν σοβαρά το σχέδιο του Κυβερνήτη, για

την ολοκλήρωση της εθνικής αποκατάστασης, την οποία είχε κατά νου. Πέρα όμως από τις

πρακτικές ωφέλειες που θα είχε η διατήρηση αυτού του δεσμού, η εμμονή του Κυβερνήτη

οφείλεται στην βαθιά προσήλωση του στην Ορθόδοξη Εκκλησία και στην παράδοσή της.

Ήθελε την Εκκλησία ελεύθερη, να παίρνει της αποφάσεις που την αφορούν, αβίαστα από

την πολιτική εξουσία. Δεν ήθελε με κανένα τρόπο να παρέμβει και μάλιστα αυθαίρετα και

λανθασμένα, στα Εκκλησιαστικά πράγματα70.

Αξίζει να αναφέρουμε επιγραμματικά την εκκλησιαστική πολιτική Καποδίστρια: α)

Διόρισε Εκκλησιαστική Επιτροπή το 1828 για την εξέταση και ιδιαίτερη φροντίδα στα

Εκκλησιαστικά ζητήματα. β) Ίδρυσε την πρώτη Εκκλησιαστική Σχολή στο Πόρο το 1830,

γιατί πίστευε στην αποστολή, τη μόρφωση και την εκπαίδευση του Κλήρου, ότι θα είναι

ευεργετική εκτός από την ίδια την Εκκλησία και για το Έθνος. γ) Κατέβαλε προσπάθεια

μισθοδοσίας του Κλήρου και δ) συνέβαλε την αξιοποίηση της Εκκλησιαστικής περιουσίας

68 Αθανάσιος. Αγγελόπουλος, όπ. αν., σ. 22

69 Χρυσόστομος Παπαδόπουλος, Αρχιεπίσκοπος Αθηνών, Ιστορία της Εκκλησίας της Ελλάδος, Αθήναι 1951, σσ.
131-136

70 Λάμπρος Σκότζος «Η εκκλησιαστική πολιτική του Ι. Καποδίστρια» Θεολόγου-Καθηγητού. Επιμέλεια Χρήστος

Δερματάς, http://arkoleon.blogspot.com/2011/01/blog-post_6301.html
27
για λογαριασμό της Εκκλησίας και άλλα πολλά, που δεν είναι θέμα μόνο της παρούσης

Εργασίας για να αναφερθούν. Η δολοφονία του όμως στις 27 Σεπτεμβρίου του 1831 στο

Ναύπλιο, έξω από το Ναό του Αγίου Σπυρίδωνος, θα διακόψει αυτή την συνετή

εκκλησιαστική πολιτική71 .

Με το θάνατο του Καποδίστρια, την έλευση του Ρωμαιοκαθολικού Βασιλιά Όθωνα (1815-

1867) και την ανάληψη των Εκκλησιαστικών ζητημάτων από τον Προτεστάντη Αντιβασιλέα

Μάουερ (1790-1872) το 1833, τα πράγματα θα αλλάξουν ριζικά. Ο σεβασμός για το

Οικουμενικό Πατριαρχείο, όχι μόνο έπαψε να υπάρχει, αλλά θεωρήθηκε και εχθρικό για τα

Ελληνικά πράγματα, καθώς καλλιεργούταν από το παλάτι, η καχυποψία και η αντίληψη, ότι

εξυπηρετεί τα συμφέροντα της Υψηλής Πύλης. Γι αυτό το λόγο ο Μάουρερ, το 1833

συγκρότησε Κληρικολαϊκή Νομοπαρασκευαστική Επιτροπή στις 27 Μαρτίου 1833, υπό

την προεδρία του Σπυρίδωνα Τρικούπη (1788-1873), με σκοπό την εκπόνηση οριστικού

σχεδίου διοίκησης της Εκκλησίας72. Με βάση την γνωμοδότηση αυτής της Επιτροπής, ο

Αντιβασιλέας Μάουρερ και ο διαφωτιστής Αρχιμανδρίτης Θεόκλητος Φαρμακίδης (1784-

1860), προχώρησαν στη σύνταξη Καταστατικού Χάρτη για τη διοίκηση της Εκκλησίας, ο

οποίος όμως δεν επικυρώθηκε Εκκλησιαστικά ποτέ. Συγχρόνως συνέταξαν κείμενο

βασιλικού διατάγματος, για την Ανακήρυξη του Αυτοκέφαλου της Εκκλησίας της Ελλάδος,

με την απόσπασή της πολιτικά και αυθαίρετα, από την κανονική δικαιοδοσία του

Οικουμενικού Πατριαρχείου. Τέλος ιδρύθηκε η Επισκοπή Αττικής, που περιελάμβανε όλο

τον σημερινό νομό (εκτός από τα νησιά) και είχε έδρα την Αθήνα. Πρώτος ποιμενάρχης

διορίστηκε ο ως τότε Επίσκοπος Ταλαντίου Νεόφυτος Μεταξάς (1762 - Δεκέμβριος 1861), ο

οποίος είχε διακριθεί στον Απελευθερωτικό Αγώνα73.

Πράγματι, στις 25 Ιουλίου 1833 επικυρώθηκε από το Βασιλιά Όθωνα το Βασιλικό Διάταγμα

με τον τίτλο «Διακήρυξις περί της Ανεξαρτησίας της Εκκλησίας της Ελλάδος» και διορίστηκε

η πρώτη πενταμελής Διαρκής Σύνοδος Ιεραρχών. Η «Διακήρυξις» αυτή αποτέλεσε στην

πράξη και τον πρώτο Καταστατικό Χάρτη της Εκκλησίας της Ελλάδος, με βάση τις

διατάξεις του οποίου αυτή διοικήθηκε ουσιαστικά από την Πολιτεία μέχρι το 1852. Η

μονομερής ενέργεια της Ελληνικής Πολιτείας να προχωρήσει στην ανακήρυξη του

71 Αθανάσιος. Αγγελόπουλος, όπ. α. , σ. 23

72 Αθανάσιος. Αγγελόπουλος, όπ. α. , σ. 25
73 Σοφοκλής Δημητρακόπουλος, όπ. α., σ. 65
28
«Αυτοκεφάλου», χωρίς τον σεβασμό και την έγκριση στους Εκκλησιαστικούς θεσμούς και

κανόνες, εξόργισε το Οικουμενικό Πατριαρχείο, το οποίο διέκοψε την κανονική κοινωνία με

την Ελλαδική Εκκλησία, χωρίς όμως και να την κηρύξει επίσημα σχισματική.

Η Κατάσταση αυτή δίχασε την Ελλάδα και το Έθνος και δημιούργησε δύο τάσεις. Για

κάποιους με κύριο εκφραστή τους τον Αρχιμανδρίτη Θεόκλητο Φαρμακίδη, η Αυτοκεφαλία

ήταν αναγκαία για την Εκκλησία τη Ελλάδος, προκειμένου να απαλλαγεί διοικητικά από το

ευρισκόμενο εντός της Οθωμανικής αυτοκρατορίας και ενδεχομένως ελεγχόμενο από τους

Οθωμανούς, Οικουμενικό Πατριαρχείο. Αντίθετα για άλλους, με κύριο εκφραστή τους τον

λόγιο Ιερέα και δάσκαλο, Κωνσταντίνο Οικονόμο εξ Οικονόμων (1780-1857), ήταν

τέχνασμα του Μάουρερ, για να θέσει την Εκκλησία υπό τον έλεγχό του και αποτελεί την

απαρχή της «κρατικοποίησής» της.

Γι’ αυτό τα 17 αυτά χρόνια που διήρκησε συνολικά η «ανώμαλη-σχηματική» κατάσταση

χαρακτηρίστηκε από Εκκλησιαστικούς και Ακαδημαϊκούς κύκλους και κατά τη γνώμη μας

όχι άδικα, ως «Κακοκέφαλο74». Μόνο το γεγονός ότι αρχηγός της Εκκλησίας ήταν πλέον ο

Καθολικός Βασιλείας Όθωνας, ρυθμιστής της ο Προτεστάντης Αντιβασιλιάς Μάουερ και το

πλήρωμα μόνο Ορθόδοξο, από μόνο του καθεαυτό είναι προβληματικό. Αν όλα αυτά τα

συνδυάσουμε με την διατάραξη των σχέσεων με το Οικουμενικό Πατριαρχείο, με την

σχηματική κατάσταση που περιήλθε η Εκκλησία της Ελλάδος, καθώς και με την εχθρική

Εκκλησιαστική πολιτική που άσκησε ο Όθωνας, όπως για παράδειγμα το κλείσιμο 400

Μοναστηριών75, που διέθεταν από πέντε μοναχούς και κάτω, την δήμευση της

Εκκλησιαστικής περιουσίας και την προσπάθεια περιθωριοποιήσεως της Ορθόδοξης

Εκκλησίας από την δημόσια ζωή, αντιλαμβάνεται κανείς την ολοκληρωτική αντίθεση και τα

εντελώς εσφαλμένα αποτελέσματα, σε σχέση με την αντίστοιχη πολιτική του Καποδίστρια.

Το 1834 μεταφέρθηκε η Πρωτεύουσα της Ελλάδος από το Ναύπλιο στην Αθήνα. Τότε η πόλη

αρχίζει να γίνεται το κέντρο των Εκκλησιαστικών πραγμάτων και εξελίξεων του Ελλαδικού

χώρου. Εν τω μεταξύ την Επανάσταση της 3ης Σεπτεμβρίου του 1844, η Εθνοσυνέλευση

επικύρωσε τον Καταστατικό Χάρτη με ελάχιστες αλλαγές. Στα 1850 οι Ιεράρχες της

Ελλαδικής Εκκλησίας απευθύνουν επιστολή προς το Οικουμενικό Πατριαρχείο ζητώντας

74 Βλάσιος Φειδάς, Εμμανουήλ Κωνσταντινίδης http://www.myriobiblos.gr/texts/greek/constantinidis_greekchurch.html

75 Αθανάσιος Αγγελόπουλος, όπ. α., σ. 26

29
την Ανακήρυξη Αυτοκεφαλίας. Πράγματι το Οικουμενικό Πατριαρχείο συγκάλεσε Σύνοδο

και εξέδωσε τον Πατριαρχικό Τόμο της 29ης Ιουνίου 1850, (και τη συνακόλουθη έκδοση

των Νόμων Σ' και ΣΑ' της 9-7-1852), που παραχωρούσε το Αυτοκέφαλο στην Ελλαδική

Εκκλησία, μην αναγνωρίζοντας όμως και μη έχοντας αναδρομική ισχύει, στο προηγούμενο

αντικανονικό διάστημα των ετών 1833-1850.

Στις 2-9-1850 με Διάταγμα η Επισκοπή Αττικής ονομάστηκε Αθηνών και ανυψώθη σε

μοναδική Μητρόπολη του Ελληνικού Κράτους και ο Μητροπολίτης της ορίστηκε μόνιμος

Πρόεδρος της Ιεράς Συνόδου. Δύο χρόνια αργότερα, με την παραίτηση του Αρχιερέα

Σαμουήλ της προσωρινής Επισκοπής Αιγίνης, Αγκιστρίου και Σαλαμίνος, τα νησιά αυτά

υπήχθησαν στη Μητρόπολη Αθηνών76.

Την πολιτική ένωση της Επτανήσου με την Ελλάδα το 1864 ακολούθησε και Εκκλησιαστική

ένωση σύμφωνα με τον Τόμο77 που εξέδωσε το Οικουμενικό Πατριαρχείο. Το ίδιο συνέβη με

τις Μητροπόλεις της Θεσσαλίας και ενός τμήματος της Ηπείρου όταν απελευθερώθηκαν το

188278.

Με το άρθρο 2 του Ν. 2891/21-7-192279, όλες οι Επισκοπές της χώρας ανυψώθηκαν σε

Μητροπόλεις, ενώ στον Μητροπολίτη Αθηνών δόθηκε ο τίτλος «Μακαριώτατος Υπέρτιμος

και Έξαρχος πάσης της Ελλάδος». Με τον Καταστατικό Νόμο της Εκκλησίας της Ελλάδος της

31ης Δεκεμβρίου 192380 που καταρτίσθηκε μετά την εκλογή, χειροτονία και εγκατάσταση

στον θρόνο των Αθηνών του Χρυσοστόμου Παπαδοπούλου, υλοποιήθηκε πρόταση της Ιεράς

Συνόδου της Ιεραρχίας της Εκκλησίας της Ελλάδος και ο Μητροπολίτης Αθηνών έλαβε τον

τίτλο «Μακαριώτατος Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης Ελλάδος», τίτλο που διατηρεί ως

σήμερα.

76 Σοφοκλής. Δημητρακόπουλος, όπ. α., σ. 65

77 Πατριαρχική και Συνοδική Πράξη του 1866 « Περί τῆς ὑπαγωγῆς τῶν Ἐπαρχιῶν τῆς Ἑπτανήσου τῇ Ἐκκλησίᾳ
τῆς Ἑλλάδος».
78 Η Πατριαρχική και Συνοδική Πράξη της εν Κωνσταντινουπόλεως Ιεράς Συνόδου του έτους 1882 «Περί
Ἑνώσεως μετά τῆς Αὐτοκεφάλου Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος τῆς Μητροπόλεως Λαρίσσης, καί τῶν ὑπ’ αὐτήν
Ἐπισκοπῶν Τρίκκης, Σταγῶν, Θαυμακοῦ, Γαρδικίου καί Πλαταμῶνος, ὡς καί αἱ Μητροπόλεις Ἄρτης, Δημητριάδος
καί Φαναριοφερσάλων, καί τά συμπεριληφθέντα ἐκ τῆς Ἁγιωτάτης Μητροπόλεως Ἰωαννίνων εἴκοσι Χωρία, καί αἱ
ἐν αὐταῖς ὑπάρχουσαι Ἱεραί Πατριαρχικαί καί Σταυροπηγιακαί Μοναί»
79 ΦΕΚ 124/25-7-1922, τ. Α'
80 ΦΕΚ 387 τ. Α'
30
 Πολύ σημαντικός Τόμος του Οικουμενικού Πατριαρχείου είναι επίσης της 4ης Ιουλίου του

1928 : «Περί τῆς Διοικήσεως τῶν Ἱερῶν Μητροπόλεων τῶν Νέων Χωρῶν» για τα εδάφη που

ελευθερώθηκαν κατά τους Βαλκανικούς Πολέμους στη Βόρεια Ελλάδα και πλέον την

διοίκησή τους, παραχωρεί το Οικ. Πατριαρχείο στην Εκκλησία της Ελλάδος «ἐπιτροπικῶς»,

με την προϋπόθεση ότι θα μνημονεύεται εκεί πρώτα ο εκάστοτε Πατριάρχης. Αυτό το

καθεστώς ισχύει μέχρι σήμερα και αρκετές φορές προκαλεί εντάσεις ως προς την ερμηνεία

του και την πρακτική διοικητική του εφαρμογή, μεταξύ των δύο Εκκλησιών81.

Στο διάστημα των δύο Παγκοσμίων Πολέμων, την Γερμανική κατοχή, τον εμφύλιο ως το

έτος 1974, η Εκκλησία της Ελλάδος, αντιμετώπισε πολλά προβλήματα, αλλά παρουσίασε

αναμφισβήτητα, σπουδαιότατο πνευματικό, ποιμαντικό, εθνικό και κοινωνικό έργο. Από τα

προβλήματα αναφέρουμε τις συχνές διενέξεις με την Πολιτεία για ζητήματα όπως της

εκκλησιαστικής περιουσίας και γενικότερα των συχνών και διαρκών πολιτειακών

παρεμβάσεων στα εσωτερικά της Εκκλησίας. Τούς συνεχείς, σχεδόν, πολέμους που

αντιμετώπισε η Ελλάδα και οι οποίοι δεν της παρείχαν τη δυνατότητα ν' ασχοληθεί

απερίσπαστη με το έργο της. Ο διχασμός του ποιμνίου και της Ιεραρχίας από το

Παλαιοημερολογίτικο ζήτημα κ.ά. Παρ’ όλα αυτά όμως, η Εκκλησία των Αθηνών

προχώρησε στο έργο της και στάθηκε αρωγός στο ποίμνιό της. Εργάστηκε σοβαρά για τη

διάδοση του θείου κηρύγματος, την εξομολόγηση, την κατήχηση των νέων, την

ανοικοδόμηση Ναών και πνευματικών κέντρων, την έμπρακτη φιλανθρωπία της προς τους

δοκιμαζομένους ανεξαρτήτως θρησκείας82 κ.α.

Ενδεικτική αναφορά κάνουμε στη προσφορά της Εκκλησίας στα δύσκολα χρόνια του Β'

Παγκοσμίου πολέμου και στη κατοχή. Με την άγρυπνη μέριμνα του Αρχιεπισκόπου

Χρύσανθου (1881-1949) αναπτύχθηκε σε μεγάλη έκταση η «Πρόνοια Στρατευομένων της

Αρχιεπισκοπής Αθηνών», που με εθελοντικό, κυρίως, προσωπικό 2.000 περίπου ανθρώπων,

πρόσφερε ανυπολόγιστες υπηρεσίες όχι μόνο στους μαχόμενους στρατιώτες, αλλά και στις

οικογένειές τους που είχαν απομείνει απροστάτευτες83. Επί Αρχιεπισκοπίας Δαμασκηνού

(1891-1949), ο «Εθνικός Οργανισμός Χριστιανικής Αλληλεγγύης» (Ε.Ο.Χ.Α.), πρόσφερε πάρα

81 Θυμηθείτε τα γεγονότα με τον Μακαριστό Αρχιεπίσκοπο Αθηνών κυρό Χριστόδουλο και τον Πατριάρχη
Βαρθολομαίο το 2006.
82 Για περισσότερα για την δράση της Εκκλησίας εκείνη την δύσκολο περίοδο βλ., Γεώργιος Καραγιάννης, Η
Εκκλησία από την Κατοχή στον εμφύλιο, 2η Έκδοση, Εκδόσεις Προσκήνιο, Αθήνα 2001, σσ. 13-303
83 Γεώργιος Καραγιάννης, όπ. α., σ. 20
31
πολλά, τόσα ώστε για να εξιστορηθεί το έργο του, ίσως αποτελούσε θέμα άλλης,

ανεξάρτητης διπλωματικής εργασίας. Υπολογίζεται πως τα συσσίτια του Ε.Ο.Χ.Α. σε όλη τη

χώρα, έσωσαν πάνω από τετρακόσιες χιλιάδες παιδιά, ενώ τριακόσιες χιλιάδες ασθενείς

βρήκαν ιατροφαρμακευτική περίθαλψη τόσο στο πολυϊατρείο της Αρχιεπισκοπής, όσο και

στα παραρτήματα του. Ακόμα, λειτούργησαν «Υπηρεσία Προνοίας Κρατουμένων», «Γραφείον

των απορφανισθεισών οικογενειών» και «Γραφείον παροχής νομικών συμβουλών», το οποίο

υπεράσπιζε ενώπιον των γερμανικών στρατοδικείων τούς συλλαμβανομένους84. Έσωσε

ακόμα γύρω στους επτακόσιους Εβραίους, εφοδιάζοντας τους με πιστοποιητικά πώς δήθεν

ήταν χριστιανοί, και ανάμεσα τους τον Αρχιραβίνο των Αθηνών και την οικογένεια του.

Υπάρχουν καταγεγραμμένα περιστατικά που ο Δαμασκηνός έφευγε από Ιερές Ακολουθίες

προκειμένου να κάνει προσωπικές παραστάσεις στις αρχές κατοχής για ματαίωση

εκτελέσεων, ορισμένες φορές με επιτυχία85.

Επιπλέον, τους εκάστοτε Αρχιεπισκόπους Αθηνών απασχόλησαν και γενικότερα

προβλήματα της Εκκλησίας, όπως η ομαλή διοίκηση και η κατάρτιση συμφώνων προς το

Κανονικό Δίκαιο και επομένως επωφελών γι' αυτήν Καταστατικών Χαρτών. Η οικονομική

ανασυγκρότηση της Εκκλησίας, η ίδρυση και ανάπτυξη της Αποστολικής Διακονίας, η

ανοικοδόμηση εκατοντάδων Ιερών Ναών, που είχαν καταστραφεί από τα πολεμικά

γεγονότα των ετών 1940-1949, η μόρφωση του Ιερού Κλήρου, οι εκδόσεις Αγίας Γραφής,

λειτουργικών και εποικοδομητικών βιβλίων, η αντιμετώπιση των αιρέσεων κ.ά.

1.6 Η Ιερά Αρχιεπισκοπή Αθηνών σήμερα.

Σήμερα, η Ιερά Αρχιεπισκοπή Αθηνών86, μετά την διοικητική μεταρρύθμιση του

Καλλικράτη, περιλαμβάνει τούς εξής δήμους: α) Αθηναίων, β) Δάφνης87, γ) Ζωγράφου, δ)

Καλλιθέας, ε) Μοσχάτου-Ταύρου, στ) Ηλιουπόλεως, ζ) Αγίου Δημητρίου, η) Χαλανδρίου,

84 Γεώργιος Καραγιάννης, όπ. α., σσ. 24-26

85 Σοφ. Δημητρακόπουλος, όπ. α., σ. 77
86 Δίπτυχα 2011 της Εκκλησίας της Ελλάδος, Εκδόσεις Αποστολικής Διακονίας, Αθήνα 2010, σ.404
87 Ο νέος Δήμος είναι Δάφνης-Υμηττού, αλλά ο Υμηττός ανήκει Εκκλησιαστικά στην Ι.Μ. Καισαριανής
32
θ) Πεντέλης88 ι) Αγίας Παρασκευής, ια) Χολαργού-Παπάγου, ιβ) Φιλοθέης-Ψυχικού89, ιγ)

Γαλατσίου και ιδ) Αγίων Αναργύρων90.

Αποτελείται από 145 Ενορίες, 12 Κοιμητηριακούς Ναούς, 158 Παρεκκλήσια και 9

Μοναστηριακούς Ναούς91.

Διοικητικά διαιρείται και αποτελείται από 21 αρχιεπισκοπικές περιφέρειες92 με τις κάτωθι

περιοχές: 1η) Περιοχή Κέντρου Αθηνών (Πλάκα, Μοναστηράκι, Ψυρρή, Αιόλου κ.α, 2η)

Περιοχή Θησείου, Άνω Πετραλώνων-Κουκακίου, 3η) Περιοχή Κέντρου Αθηνών (Ομόνοια,

Κολωνάκι, Ακαδημίας, Μετσόβου κ.α., 4η) Περιοχή Κάτω Πετραλώνων-Ταύρου, 5η) Περιοχή

Κεραμικού-Βοτανικού, 6η)Περιοχή Ακαδημίας Πλάτωνος, Κολοκυνθούς, Σκουζέ, 7η) Περιοχή

Αχαρνών, Πατησίων, Σεπολίων) 8η) Περιοχή Κάτω Πατησίων, 9η) Περιοχή Άνω Πατησίων-

Γαλατσίου, 10η) Περιοχή Κυψέλης, 11η) Περιοχή Γκύζη-Αμπελοκήπων, 12η) Περιοχή Γουδή-

Ζωγράφου, 13η) Περιοχή Σταδίου-Ιλισσού, 14η) Περιοχή Αγ. Δημητρίου, 15η)Περιοχή

Ηλιουπόλεως, 16η) Περιοχή Καλλιθέας, 17η) Περιοχή Μοσχάτου-Τζιτζιφιών, 18η) Περιοχή

Παπάγου-Ψυχικού, 19η) Περιοχή Χαλανδρίου-Βριλησσίων, 20η) Περιοχή Χολαργού-Αγίας

Παρασκευής και 21η) Περιοχή Κάτω Χαλανδρίου.

Το έμψυχο υλικό σύμφωνα με τα στοιχεία των Διπτύχων της Εκκλησίας της Ελλάδος για

το έτος 2011 έχουν ως εξής : Ποιμενάρχης ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης Ελλάδος κ.

Ιερώνυμος93. Βοηθοί Επίσκοποι 1494. Εφημέριοι 558 από τους οποίους διακρίνονται σε 201

88 Περιέχει τους Δήμους Πεντέλη, Ν.Πεντέλη και Μελίσσια, αλλά τα Μελίσσια ανήκουν στην Ι.Μ. Κηφισίας.
89 Περιέχει τους Δήμους Παλαιού Ψυχικού, Νέου Ψυχικού και Φιλοθέης.
90 Ο νέος Δήμος είναι Αγίων Αναργύρων-Καματερού, αλλά το Καματερό ανήκει στην Ι.Μ. Ιλίου.
91 Δίπτυχα 2011της Εκκλησίας της Ελλάδος, όπ. αν. σ. 404
92 Δίπτυχα 2011της Εκκλησίας της Ελλάδος, όπ. αν. σσ. 404-418

93 Ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και Πάσης Ελλάδος κ. Ιερώνυμος, κατά κόσμον Ιωάννης (Λιάπης), γεννήθηκε
στα Οινόφυτα Βοιωτίας το 1938. Είναι απόφοιτος της Φιλοσοφικής Σχολής (Τμήμα Αρχαιολογίας) και της
Θεολογικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών και διετέλεσε υπότροφος του Ι.Κ.Υ. (1ος σε πανελλαδική
κλίμακα) στις βυζαντινές σπουδές. Μετέβη για μεταπτυχιακές σπουδές στο Gratz Αυστρίας και στο Regensburg
και το Μόναχο της Γερμανίας. Εργάσθηκε ως πανεπιστημιακός βοηθός στην Αρχαιολογική Εταιρεία στην
Αθήνα δίπλα στον Ορλάνδο και ως φιλόλογος στη Λεόντειο Σχολή της Νέας Σμύρνης, στο 9ο Νυκτερινό
Γυμνάσιο Αθηνών, καθώς και στο Γυμνάσιο της Αυλώνος. Εγκατέλειψε την πανεπιστημιακή του καριέρα μετά
την ένταξή του στον ιερό κλήρο. Υπηρέτησε ως Πρωτοσύγκελος της Ιεράς Μητροπόλεως Θηβών & Λεβαδείας
(1967-1978), ως Ηγούμενος των Ιερών Μονών Μεταμορφώσεως του Σωτήρος Σαγματά (1971-1977) και του Οσίου
Λουκά (1977-1981), ως Γραμματεύς και κατόπιν Αρχιγραμματεύς της Ιεράς Συνόδου της Εκκλησίας της Ελλάδος
(1978-1981). Το 1981 εξελέγη παμψηφεί Μητροπολίτης Θηβών & Λεβαδείας και στις 7 Φεβρουαρίου 2008 εξελέγη
Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης Ελλάδος. Για περισσότερα :
http://www.iaath.gr/index.php?option=com_content&view=category&layout=blog&id=35&Itemid=56

33
άγαμους και 357 έγγαμους, καθώς και 28 Διακόνους οι οποίοι διακρίνονται σε 17 άγαμους

και 11 έγγαμοι. Υπάρχουν επίσης 3 Ιεροκήρυκες.

Διαθέτει α) 3 ανδρικές Ιερές Μονές95 και 4 Γυναικείες96. β) Δύο Ιερά Ησυχαστήρια97, γ) Ένα

Γραφείο και ένα Ίδρυμα Νεότητος, δ) Ίδρυμα Ποιμαντικής Επιμορφώσεως, ε) Ίδρυμα

Ψυχοκοινωνικής Αγωγής και Στηρίξεως «Διακονία», στ) 1 Γενικό Φιλόπτωχό Ταμείο, 145

Ενοριακά Φιλόπτωχα Ταμεία, ζ) 17 Στέγες Γερόντων και 2 υπό ίδρυση, η) 3 Στέγες

Φιλοξενίας Αστέγων και Εμπερίστατων, θ) 1 Στέγη Φιλοξενίας Έκτακτων Περιστατικών, ι) 1

Κέντρο Αποκαταστάσεως Δυσπροσάρμοστων Ατόμων «Δάμαρις», ια) 1 Ίδρυμα για τα παιδιά

με σύνδρομο Down Δωρεάς Κόκκορη, ιβ )Ένα Ορφανοτροφείο (στη Βουλιαγμένη, ιγ) 2

Βρεφονηπιαγωγεία, ιδ) 1 Γραφείο Εφημερίας Κοινωνικής Υπηρεσίας και διάφορα άλλα

ιδρύματα, κληροδοτήματα και προγράμματα φιλανθρωπικής και ποιμαντικής δράσης κ.α..

Από τα ανωτέρω στοιχεία και αριθμούς, αντιλαμβάνεται κανείς γιατί είναι η μοναδική

Αρχιεπισκοπή στην Εκκλησία της Ελλάδος98. Μια περιοχή με ιστορία, αλλά σίγουρα με

υποδομές για ένα λαμπρό παρόν και ένα ελπιδοφόρο πνευματικά μέλλον, παρά τις

σύγχρονες προκλήσεις και τα έντονα προβλήματα μιας πολυπολιτισμικής χώρας και

πρωτεύουσας και τις σύγχρονες προκλήσεις που υπάρχουν σήμερα.

1.7 Επιτυχείς και αποτυχημένες προσπάθειες διοικητικής μεταρρύθμισης πριν το 1974.

Πριν ολοκληρώσουμε το τελευταίο κεφάλαιο και προβούμε στο κυρίως ζητούμενο της

εργασίας μας, θεωρούμε απαραίτητο σε αυτή την τελευταία υποενότητα, να αναφέρουμε τις

επιτυχημένες και τις αποτυχημένες προσπάθειες διοικητικής μεταρρύθμισης στην περιοχή

της Αττικής, όπως εκδηλώθηκαν τον 20ο αιώνα και ήταν προγενέστερες του 1974:

α) Ίδρυση Ιεράς Μητροπόλεως Πειραιώς :

94 Πανιερώτατοι Μητροπολίτες : Ευρίπου κ. Βασίλειος, Αχελώου κ. Ευθύμιος, Θερμοπυλών κ. Ιωάννης, Αχαΐας

κ. Αθανάσιος, Χριστουπόλεως κ. Πέτρος, Βελεστίνου κ. Δαμασκηνός, Κορωνείας κ. Παντελεήμων.
Θεοφιλέστατοι Επίσκοποι : Νεοχωρίου κ. Παύλος, Μαραθώνος κ. Μελίτων, Ναζιανζού κ. Θεοδώρητος,
Φαναρίου κ. Αγαθάγγελος, Αβύδου κ. Κύριλλος, Τανάγρας κ. Πολύκαρπος, Διαυλείας κ. Γαβριήλ.
95 α) Ι.Μ. Ασωμάτων Πετράκη, β) Ι.Μ. Πεντέλης, γ) Ι.Μ. Αγίου Ιωάννου Χρυσοστόμου.

96 α) Ι.Μ. Θεομήτορος Ηλιουπόλεως, β) Ι.Μ. Παντοκράτορος «Νταού» Πεντέλης, γ) Ι.Μ. Αγίου Ιωάννου
Θεολόγου, δ) Ι.Μ Προφήτου Ηλία Αττικού.

97 α) Ι.Η. Μεταμορφώσεως του Σωτήρος και β) Ι.Η. Παναγία των Βρυούλων

98
Όρια Ι.Αρχιεπισκοπής. Αθηνών βλέπε Παράρτημα, Χάρτη 4, σ. 142

34
 Από της ιδρύσεως του Αυτοκέφαλου της Εκκλησίας της Ελλάδος, ( 1833-1850), ο Πειραιάς,

το Νέο Φάληρο και οι μεταγενέστεροι Δήμοι Δραπετσώνας, Ρέντη, Νίκαιας, Κορυδαλλού,

Κερατσινίου και Περάματος υπάγονται στην Ιερά Αρχιεπισκοπή Αθηνών. Το 1917 ιδρύεται

από τον Αρχιεπίσκοπο Αθηνών Θεόκλητο Α,΄ Αρχιεπισκοπικό Γραφείο στον Πειραιά, για την

καλύτερη ποιμαντική εξυπηρέτηση των χριστιανών της περιοχής. Από το 1926, τον εκάστοτε

Αρχιεπίσκοπο εκπροσωπεί στον Πειραιά Βοηθός Επίσκοπος.

Τον Ιανουάριο του 1962 ιδρύεται η Ιερά Μητρόπολις Πειραιώς99, με το νόμο 3952/1959 και

το Βασιλικό Διάταγμα της 16/17 Δεκεμβρίου 1959100. Τοποτηρητής της νεοσυσταθείσης Ιεράς

Μητροπόλεως Πειραιώς ορίζεται ο Μητροπολίτης Ύδρας, Σπετσών και Αιγίνης Προκόπιος101

Το Νοέμβριο του 1965, μετά τον θάνατο του τοποτηρητή, εκλέγεται πρώτος Μητροπολίτης

Πειραιώς και Φαλήρου, ο Mητροπολίτης Αργολίδος Χρυσόστομος102 (Ταβλαδωράκης).

β) Ίδρυση Ιεράς Μητροπόλεως Νικαίας :

Η Μητρόπολη Νικαίας ιδρύθηκε το 1967, αν και η αρχική απόφαση για την ίδρυση της είχε

ληφθεί από την Εκκλησία της Ελλάδος στις 15 Νοεμβρίου 1965. Αρχικά περιελάμβανε

τέσσερις δήμους (Νίκαιας, Κερατσινίου, Περάματος και Κορυδαλλού), που μέχρι τότε

99 Όρια Ι.Μ. Πειραιώς βλέπε Παράρτημα, Χάρτη 1, σ. 124

100 Φ.Ε.Κ. 80, τεύχος Α΄, (29 Απριλίου 1959) και Φ.Ε.Κ. 272, τεύχος Α΄ ( 17 Δεκεμβρίου 1959).
101
Προσωπική ιστοσελίδα του Μάρκου Μάρκου: http://users.sch.gr/markmarkou/1965/koim1965.htm Ο
Μητροπολίτης Ύδρας κ. Προκόπιος, γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη το 1874 (1869). Σπούδασε τη
Θεολογία στη Θεολογική Σχολή Αθηνών. Διάκονος χειροτονήθηκε το 1900 από τον Μητροπολίτη Αθηνών
Προκόπιο και Πρεσβύτερος το 1906. Υπηρέτησε ως Διάκονος στον Ιερό Ναό Αγίου Γεωργίου Καρύτση και ως
Πρεσβύτερος στη Σχολή Ναυτικών Δοκίμων. Στις 19 Μαΐου 1912 χειροτονήθηκε Μητροπολίτης Ύδρας,
Σπετσών και Αιγίνης. Διετέλεσε τοποτηρητής της νεοϊδρυθείσης Μητροπόλεως Πειραιώς από το 1962 μέχρι το
1965. Εκοιμήθη στην Αθήνα στις 3 Δεκεμβρίου 1965. Η νεκρώσιμος ακολουθία τελέσθηκε στις 5 Δεκεμβρίου
1965 προεξάρχοντος του Μητροπολίτου Παροναξίας Επιφανίου. Ο ενταφιασμός έγινε στον περίβολο του
Μητροπολιτικού Ναού Ύδρας.

102
Προσωπική ιστοσελίδα του Μάρκου Μάρκου: http://users.sch.gr//markmarkou/1977/koim1977.htm#09 Ο
Μητροπολίτης Πειραιώς κ. Χρυσόστομος, γεννήθηκε το 1909 στον Πειραιά. Απόφοιτος της Θεολογικής
Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών και είχε υπηρετήσει ως Εφημέριος, Ιεροκήρυκας και Γραμματέας των
δικαστηρίων της Αρχιεπισκοπής Αθηνών. Το 1945 εξελέγη Μητροπολίτης Αργολίδος και είκοσι χρόνια μετά το
1965 ενθρονίστηκε στην Μητρόπολη Πειραιώς χωρίς την προηγουμένη έγκριση του Υπουργείου Παιδείας και
Θρησκευμάτων με αποτέλεσμα να δημιουργηθεί έντονο πολιτικό πρόβλημα με δικαστικές προεκτάσεις, το
τέλος του οποίου έδωσε η υποχώρηση του Υπουργείου. Πήρε μέρος σε επίσημες αποστολές της Εκκλησίας της
Ελλάδος στο Οικουμενικό Πατριαρχείο και στο Πατριαρχείο Μόσχας. Συνέγραψε και εξέδωσε διάφορες
μελέτες σε πνευματικά και επίκαιρα θέματα. Κοιμήθηκε στις 6 Αυγούστου 1977.
35
υπάγονταν στη μητρόπολη Πειραιώς. Τον Ιανουάριο του 1971 προστέθηκαν στη δικαιοδοσία

της και οι δήμοι Αιγάλεω , Χαϊδαρίου και Αγίας Βαρβάρας103. Ο πρώτος Μητροπολίτης

Νικαίας , εκλέχθηκε ο Χωροεπίσκοπος Τριμυθούντος Γεώργιος104 (Παυλίδης).

γ) Ίδρυση Ιεράς Μητροπόλεως Αττικής και Μεγαρίδος :

Το 1936 ιδρύθηκε η Μητρόπολη Αττικής και Μεγαρίδος105, αποσπάζοντας από την

Αρχιεπισκοπή Αθηνών σημαντικά σε έκταση εδάφη. Τα όρια της Νέας Μητροπόλεως

διαμορφώθηκαν από την Δυτική, τη Βόρεια και την Νότια Αττική, περιλαμβάνοντας την

επαρχία των Μεγάρων, την νήσο Σαλαμίνα, την περιοχή της Λαυρεωτικής και πολλές

περιοχές της Βόρειας Αττικής106. Η έδρα της νέας Μητροπόλεως ορίστηκε η πόλη της

Κηφισιάς.

Τρία χρόνια αργότερα, το 1939, τα όρια της Μητροπόλεως Αττικής και Μεγαρίδος

περιορίστηκαν στην περιοχή των Μεγάρων, έτσι και πάλι όλη η βόρεια και η νότια Αττική

ανήκε εκ νέου, στην Αρχιεπισκοπή Αθηνών. Όμως αυτή η διοικητική μεταρρύθμιση δεν θα

διαρκέσει για πολύ, καθώς αποδείχθηκε ότι ήταν μία σύντομη παρένθεση. Το 1941 τα όρια

της Μητροπόλεως Αττικής και Μεγαρίδος διευρύνονται πάλι και στα Νότια και Βόρεια

προάστια που είχε χάσει το 1939 και γύρισε στις αρχικές της διαστάσεις όπου κατείχε το

103 Όρια Ι.Μ. Νικαίας, βλέπε Παράρτημα, Χάρτη 1, σ. 124

104 Προσωπική ιστοσελίδα του Μάρκου Μάρκου:σ http://users.sch.gr//markmarkou/1990/koim1990.htm#09 Ο
Μητροπολίτης Νικαίας κ. Γεώργιος, γεννήθηκε στη Βέροια στις 24 Ιουνίου του 1916, από Μικρασιάτες γονείς.
Σπούδασε στη Θεολογική Σχολή Αθηνών όπου αποφοίτησε το 1939. Έγινε μέλος της Αδελφότητας Θεολόγων
«η Ζωή». Κατατάχτηκε στο στρατό, όπου υπηρέτησε ως έφεδρος αξιωματικός του πυροβολικού. Έλαβε μέρος
στον πόλεμο του 1940. Το 1946 χειροτονήθηκε διάκονος από το Μητροπολίτη Πατάρων Μελέτιο και δύο χρόνια
αργότερα πρεσβύτερος από το Μητροπολίτη Φθιώτιδος Αμβρόσιο. Στη Λαμία υπηρέτησε ως στρατιωτικός
ιερέας (1948-1950) και στη συνέχεια ως ιεροκήρυκας έως το 1954, οπότε μετατέθηκε στη Δράμα όπου ανάλαβε
και πάλι κηρυγματικό έργο, ενώ παράλληλα ασχολήθηκε και με τον τομέα της Νεότητας. Το 1958 επέστρεψε
στην Αθήνα, όπου παράλληλα με την ενεργή δράση του ως ιεροκήρυκας, τοποθετήθηκε στη θέση του
διευθυντή Κηρύγματος της Αποστολικής Διακονίας. Στα πλαίσια της δράσης του αυτής ανέλαβε και τη
σύνταξη του εβδομαδιαίου φυλλαδίου Φωνής Κυρίου. Μόλις ένα έτος μετά ο αρχιεπίσκοπος Κύπρου Μακάριος
τον προσκάλεσε στην Κύπρο. Το ίδιο έτος ορίστηκε διευθυντής του Γραφείου Θρησκευτικής Διαφώτισης της
Αρχιεπισκοπής Κύπρου. Στις 3 Μαΐου η Ιερά Σύνοδος της Εκκλησιάς της Κύπρου τον εξέλεξε βοηθό επίσκοπο
και στις 21 του ίδιου μήνα χειροτονήθηκε Χωροεπίσκοπος Τριμυθούντος από τον Αρχιεπίσκοπο Μακάριο.
Ανάμεσα στη δραστηριότητά του την περίοδο αυτή συγκαταλέγεται και η ίδρυση του Εθνικού Συμβουλίου
Νεολαίας Κύπρου. Δεν παρέμεινε όμως για πολύ, ούτε στην Κύπρο. Στις 9 Ιουλίου του 1967 ο Αρχιεπίσκοπος
Αθηνών Ιερώνυμος τον ενθρόνισε μητροπολίτη της νεοσυσταθείσας Μητροπόλεως Νικαίας. Εκεί ανέπτυξε
πλούσιο ποιμαντορικό έργο, δίνοντας ιδιαίτερη έμφαση στη νεολαία. Κοιμήθηκε στις 9 Αυγούστου 1990. Τα
άμφια του εκτίθενται στον Ιερό Ναό Εσταυρωμένου Αιγάλεω.
105 Με τον Α.Ν. 136/1936
106 Όρια Ι.Μ. Αττικής & Μεγαρίδος, βλέπε Παράρτημα, Χάρτη 1, σ. 124
36
1936. Το 1947 προστέθηκαν στη Μητρόπολη Αττικής και Μεγαρίδος και οι πόλεις Αμαρούσιο,

Αχαρνές, Ασπρόπυργος, Ελευσίνα και η Ιερά Μονή Κλειστών.

Πρώτος Επίσκοπος χρημάτισε (1936-1962 και 1962-1967) ο Πρωτοσύγκελος της

Αρχιεπισκοπής Αθηνών και μετέπειτα Αρχιεπίσκοπος Αθηνών Ιάκωβος107 ( Βαβανάτσος).

107 Βικιπαίδεια, η ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια (προσαρμοσμένο) Ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών Ιάκωβος, γεννήθηκε

στο Γαλαξίδι Παρνασίδας στις 22 Ιουνίου 1895. Ολοκλήρωσε τις εγκύκλιες σπουδές του στο Γυμνάσιο του
Πειραιά, εισήλθε στη Θεολογική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών και στη συνέχεια στη Νομική. Διάκονος
χειροτονήθηκε το 1918 από το Μητροπολίτη Φθιώτιδος Ιάκωβο Παπαϊωάννου. Μετά την εκλογή ως
Αρχιεπισκόπου Αθηνών του Χρυσοστόμου Παπαδόπουλου στα 1923, προσελήφθη ως διάκονός του με το οφίκιο
του Μεγάλου Αρχιδιακόνου. Τρία χρόνια αργότερα χειροτονήθηκε πρεσβύτερος και προχειρίστηκε
Αρχιμανδρίτης από το Μητροπολίτη Καρυστίας Παντελεήμονα Φωστίνη αναλαμβάνοντας, ταυτόχρονα,
καθήκοντα Γραμματέα της Αρχιεπισκοπής Αθηνών, του Μητροπολιτικού Συμβουλίου και του Επισκοπικού
Δικαστηρίου. Το 1931 διορίστηκε Πρωτοσύγκελος της Ι. Αρχιεπισκοπής. Στις 11 Ιανουαρίου 1935 χειροτονήθηκε
Επίσκοπος Χριστουπόλεως, Βοηθός Επίσκοπος του Αρχιεπισκόπου Αθηνών, διατηρώντας παράλληλα τη θέση
του Πρωτοσυγκέλου. Στις 30 Σεπτεμβρίου 1936 εξελέγη από την Ιεραρχία της Εκκλησίας της Ελλάδος
Μητροπολίτης της νεοπαγούς Μητρόπολης Αττικής και Μεγαρίδος, Με την έναρξη του ελληνοϊταλικού
πολέμου και την περίοδο της Κατοχής, παρουσίασε πλούσιο εθνικό και ποιμαντικό έργο. Στις 8 Ιανουαρίου 1962
απεβίωσε ο Αρχιεπίσκοπος Θεόκλητος Β΄ (Παναγιωτόπουλος) και αυτόματα τέθηκε το ζήτημα της διαδοχής. Το
κύρος της προσωπικότητας του Ιακώβου και οι καλές σχέσεις του με τα Ανάκτορα (τιμήθηκε και με το
Μεγαλόσταυρο του Βασιλικού Τάγματος του Γεωργίου) τον έκαναν να προβάλει ως ο επικρατέστερος των
υποψηφίων. Εκείνο το διάστημα άρχισαν να εμφανίζονται σε ορισμένες εφημερίδες υπαινικτικά σχόλια για την
ιδιωτική ζωή του Μητροπολίτη Αττικής και παράλληλα να κυκλοφορούν προκηρύξεις, εκδιδόμενες από
παρεκκλησιαστικές οργανώσεις, με περιεχόμενο υβριστικό και στόχο την υποσκέλιση της υποψηφιότητάς του.
Μέχρι εκείνη τη στιγμή ο Ιάκωβος ποτέ δεν είχε κατηγορηθεί για μεμπτό ηθικό φρόνημα ούτε η ιδιωτική του
ζωή απασχόλησε τον τύπο ή τα όργανα της Εκκλησίας σε όλη την περίοδο της ιερατικής και αρχιερατικής του
σταδιοδρομίας. Η κυβέρνηση Κ. Καραμανλή, πιεζόμενη από τα παρεκκλησιαστικά κέντρα και παρατηρώντας
τις γενικότερες αντιδράσεις, προσπάθησε να αναβάλει την εκλογή αλλά κατόπιν παρέμβασης των Ανακτόρων
προς τον αρμόδιο Υπουργό Παιδείας και Θρησκευμάτων, Γρηγόριο Κασσιμάτη, η εκλογή ορίστηκε για τις 13
Ιανουαρίου 1962. Μία επιπλέον παράμετρος της αντίθεσης της κυβέρνησης προς την υποψηφιότητα Ιακώβου
ήταν και η πρόθεσή του για δημιουργία ενός είδους εκκλησιαστικής τράπεζας, που θα διαχειριζόταν την
περιουσία της Εκκλησίας της Ελλάδος . Η υλοποίηση αυτού του σχεδίου θα έβλαπτε σοβαρά τα συμφέροντα
της Εθνικής Τράπεζας, στην οποία έως τότε καταθέτονταν τα εκκλησιαστικά κεφάλαια. Υποψήφιοι για την
πλήρωση της αρχιεπισκοπικής έδρας ήταν οι Μητροπολίτες Αττικής Ιάκωβος, Καβάλας Χρυσόστομος και
Μαντινείας Γερμανός. Το τελικό αποτέλεσμα ανέδειξε Αρχιεπίσκοπο τον Ιάκωβο με 33 ψήφους έναντι 20 του
Χρυσοστόμου και 4 του Γερμανού σε σύνολο 57 ψηφισάντων αρχιερέων. Το μήνυμα του νέου Αρχιεπισκόπου
δόθηκε με την παρουσία 32 αρχιερέων και την αποχή 25, χαρακτηριστικό της διχοστασίας, που είχε
δημιουργηθεί και στους κόλπους της Ιεραρχίας. Ο δημοσιογραφικός θόρυβος σχετικά με το πρόσωπο του
Αρχιεπισκόπου Ιακώβου αυξήθηκε και τα μέλη των οργανώσεων άρχισαν να προβαίνουν σε συγκεντρώσεις
διαμαρτυρίας. Παράλληλα κατατέθηκε μήνυση (εκκλησιαστικού Δικαίου) σε βάρος του στην Ιερά Σύνοδο, η
οποία προερχόταν από τον Αρχιμανδρίτη Δαμασκηνό Γεωργακόπουλο, κληρικό που αργότερα
αποσχηματίστηκε οικειοθελώς. Η Ιερά Σύνοδος διέταξε την έναρξη ανακρίσεων με υπεύθυνο αρχικά το
Μητροπολίτη Ξάνθης Αντώνιο και μετέπειτα το Μητροπολίτη Σιατίστης Διονύσιο. Τη μήνυση του Δαμασκηνού
Γεωργακόπουλου ακολούθησε ακόμη μία από τον υποστράτηγο εν αποστρατεία Μπενή-Ψάλτη, στην οποία
επικαλούνταν εθνικούς κινδύνους εξ αιτίας της αρχαιρεσίας Ιακώβου. Η τελετή διαβεβαίωσης και η ενθρόνιση
του Αρχιεπισκόπου πραγματοποιήθηκαν στις 18 Ιανουαρίου υπό ισχυρή αστυνομική φύλαξη. Η αντίθεση
κυβέρνησης και Ανακτόρων πάνω στην αρχιεπισκοπική υπόθεση γινόταν εντονότερη με τη συμμετοχή πλέον
και της αξιωματικής αντιπολίτευσης, που κατηγορούσε την κυβέρνηση ότι με πράξεις και παραλείψεις της
υποβοήθησε την εκλογή Ιακώβου. Εν τω μεταξύ κυκλοφορούσαν διάφορα σενάρια που ήθελαν την κυβέρνηση
να προβαίνει σε σύσταση αριστίδην δωδεκαμελούς Συνόδου, η οποία θα εξέλεγε Αρχιεπίσκοπο τον πρωθιερέα
των Ανακτόρων Αρχιμανδρίτη Ιερώνυμο Κοτσώνη. Το Οικουμενικό Πατριαρχείο εκτός του συγχαρητήριου
τηλεγραφήματος με πρωτοβουλία του Πατριάρχη Αθηναγόρα απέστειλε αντιπροσωπεία ιεραρχών για
συνάντηση με το νέο προκαθήμενο, θέλοντας να δείξει τη στήριξή του. Στις 24 Ιανουαρίου κατόπιν σύσκεψης η
κυβέρνηση εξέδωσε ανακοίνωση, όπου αναφερόταν η πρόθεσή της για δημιουργία νέου Καταστατικού Χάρτη
37
Από το 1967 και μέχρι το 1974 μητροπολίτης Αττικής και Μεγαρίδος χρημάτισε ο Νικόδημος

Γκατζιρούλης108.

Πριν κλείσουμε το κεφάλαιο, θα αναφέρουμε ιδιαιτέρως τρεις ιδιάζουσες περιπτώσεις

προσωρινών διοικητικών μεταρρυθμίσεων που όμως έχουν ιδιαιτέρως εξαιρετικό

με δικαίωμα παύσης του Αρχιεπισκόπου από την πολιτική ηγεσία σε περίπτωση αντιδράσεων προς το
πρόσωπό του. Την επόμενη μέρα ο Αρχιεπίσκοπος δεχόμενος ισχυρές πιέσεις, και παρά τη σύσταση του
Πατριάρχη Ιεροσολύμων Βενέδικτου και άλλων κορυφαίων ελληνορθόδοξων ιεραρχών να μην ενδώσει,
αναγκάστηκε να υποβάλει την παραίτησή του γράφοντας, την παρακάτω επιστολή προς την Ιερά Σύνοδο:
«Εκλεγείς υπό θεόθεν οδηγηθέντων ιεραρχών της σεπτής Ιεραρχίας της Εκκλησίας της Ελλάδος προκαθήμενος
αυτής και κανονικώς και νομίμως αναλαβών από της ημέρας της εκλογής και της ενθρονίσεώς μου την
διακυβέρνησιν της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Αθηνών, άγομαι εις την απόφασιν και ήδη προβαίνω εις πραγματοποίησιν
της υποβολής της παραιτήσεώς μου από τού Αρχιεπισκοπικού Θρόνου των Αθηνών, ου μέντοι γε της
Αρχιερωσύνης μου, ουχί οικεία βουλήσει αλλά πολλή και καταθλιπτική τη Κυβερνητική πιέσει και προς
αποτροπήν αναμίξεως της Πολιτείας εις την εσωτερικήν σύστασιν και διοίκησιν της Εκκλησίας, την οποίαν
ανάμιξιν, ως εκτός τού κανονικού συστήματος της Εκκλησίας ευρισκομένην, θεωρώ καταστρεπτικήν και ολέθριον
διά το κύρος και την κανονικήν αυτοτέλειαν της Εκκλησίας, την οποίαν ηγάπησα μέχρι λατρείας και υπηρέτησα
πιστώς και αφοσιωμένως επί 44 συναπτά έτη. Θυσιάζω και σφαγιάζω εμαυτόν και ρίπτομαι ως ο Ιωνάς εις την
θάλασσαν, χάριν της κανονικής διοικήσεως και της ζωής της Εκκλησίας και είμαι βέβαιος ότι η Ιστορία θα
εκτιμήση την υπέρ της Εκκλησίας αυτοθυσίαν μου και ολοκληρωτικήν προσφοράν μου, με την διάπυρον ευχήν
όπως η Πολιτεία μη τολμήση να επέμβη στα εσωτερικά της Εκκλησίας. Ευχαριστώ τω Θεώ μου διά την περί εμού
ανεξιχνίαστον αυτού οικονομίαν και δέομαι αυτού όπως την Εκκλησίαν Αυτού και δη και την της Ελλάδος τοιαύτην
διατηρεί ανωτέραν πάσης έσωθεν ή έξωθεν επερχομένης επιβουλής. Αθήναι 25 - 1 -1962 Ο Αθηνών και πάσης
Ελλάδος Ιάκωβος». Μετά την παραίτησή του έλαβε από τη Σύνοδο τον τίτλο του Μακαριωτάτου
Αρχιεπισκόπου πρώην Αθηνών και πάσης Ελλάδος και καταστάθηκε Πρόεδρος της Μητρόπολης Αττικής και
Μεγαρίδος, επιστρέφοντας στο εκεί ποιμαντικό του έργο. Το Συνοδικό Δικαστήριο, ασχολούμενο με τις
εναντίον του καταγγελίες και εξετάζοντας 70 μάρτυρες, εξέδωσε ομόφωνη απόφαση, συνοδευόμενη από
πόρισμα 135 σελίδων, με την οποία αθώωνε τον Αρχιεπίσκοπο Ιάκωβο. Με την επιβολή της δικτατορίας της
21ης Απριλίου 1967 και τη σύσταση αριστίδην Συνόδου διοίκησης της Εκκλησίας της Ελλάδος ζήτησε να
συναντηθεί με τον Ιάκωβο ο πραξικοπηματίας στρατηγός Σπαντιδάκης, που του δήλωσε πως έπρεπε να
παραιτηθεί από το θρόνο της Μητρόπολης Αττικής γιατί οι θέσεις του για τις σχέσεις μεταξύ Εκκλησίας και
Πολιτείας ήταν αντίθετες με αυτές της "επαναστάσεως". Ο Αρχιεπίσκοπος αρνήθηκε την παραίτηση
επαναλαμβάνοντας τα λόγια του Μεγάλου Βασιλείου προς τον έπαρχο Μόδεστο. Από εκείνη τη στιγμή τέθηκε
σε παρακολούθηση μέχρι και τη δημοσίευση του νόμου 214/67 , με τον οποίο μπόρεσε η δικτατορία να τον
καταδικάσει αφαιρώντας του και τη διαποίμανση της επαρχίας του. Ακόμα θεσπίστηκε ειδική διάταξη στη
ΛΣΤ’/968 Συντακτική Πράξη, που προέβλεπε φυλάκισή του σε Ι. Μονή εντός της χώρας, οριζόμενης από
απόφαση του "υπουργικού συμβουλίου". Παρά τις προσωπικές διώξεις του ο Αρχιεπίσκοπος Ιάκωβος
συμπαραστάθηκε ενεργά στους πολιτικούς κρατούμενους και εξόριστους από τη Χούντα και σε
προσωπικότητες της αντίστασης. Συνάμα στήριξε και τους νέους της οργάνωσης "Ρήγας Φεραίος", που
οδηγήθηκαν σε δίκη το 1971.Τα τελευταία χρόνια της ζωής του τα πέρασε στην Ι. Μονή Παναγίας
Φανερωμένης Σαλαμίνας όπου και κοιμήθηκε στις 25 Οκτωβρίου 1984. Η κηδεία του τελέστηκε στη Μητρόπολη
Αθηνών χοροστατούντος του Αρχιεπισκόπου Σεραφείμ ενώ συμμετείχαν πολλοί Αρχιερείς της Ελλαδικής
Εκκλησίας και Αρχιερείς εκπρόσωποι άλλων Εκκλησιών. Ο τάφος του βρίσκεται στη Μονή Παναγίας
Φανερωμένης.
108
Προσωπική ιστοσελίδα του Μάρκου Μάρκου: http://users.sch.gr/markmarkou/1968/new1968.htm Ο Μητροπολίτης
Αττικής και Μεγαρίδος κ. Νικόδημος, κατά κόσμον Νικόλαος (Γκατζιρούλης), γεννήθηκε στον Βόλο το 1927.
Αποφοίτησε από τη Θεολογική Σχολή Αθηνών το 1949. Διάκονος χειροτονήθηκε το 1956 και Πρεσβύτερος το
1959. Στις 14 Απριλίου 1968 χειροτονήθηκε Μητροπολίτης Αττικής και Μεγαρίδος. Στις 13 Ιουλίου 1974
κηρύχθηκε έκπτωτος του θρόνου χωρίς δίκη και απολογία. Στις 18 Ιουλίου 1974 του δόθηκε ο τίτλος του
Μητροπολίτου Έλους. Μέχρι σήμερα το θέμα του είναι σε εκκρεμότητα.
38
ενδιαφέρον109. Οι δύο πρώτες αφορούν καθαρά πολιτειακές παρεμβάσεις στα

Εκκλησιαστικά ζητήματα, ενώ η τρίτη, πρωτοβουλία «εκ των έσω», από Εκκλησιαστικό

παράγοντα :

α) Το 1926 ο δικτάτορας Θεόδωρος Πάγκαλος νομοθέτησε αυθαίρετα την ίδρυση

Μητρόπολης Μεγαρίδος, αλλά εξαιτίας τόσο της έντονης αντίδρασης του Αρχιεπισκόπου και

της Ιεράς Συνόδου, όσο και λόγω της πτώσης της δικτατορίας, η απόφαση αυτή δεν

υλοποιήθηκε.

β) Το 1939 η δικτατορία Μεταξά απέσπασε την επαρχία Αττικής και τη Σαλαμίνα, από τη

μητρόπολη Αττικής και Μεγαρίδος (που ονομάσθηκε πλέον Μεγαρίδος, με έδρα τα Μέγαρα)

και τις υπήγαγε πάλι στην Αρχιεπισκοπή Αθηνών, όπου παρέμειναν ως το 1941.

και γ) Το 1969 ο Αρχιεπίσκοπος Ιερώνυμος παρεχώρησε τούς δήμους Αιγάλεω, Αγίας

Βαρβάρας και Χαϊδαρίου, στη νεοϊδρυόμενη τότε μητρόπολη Νικαίας110.

109 Σοφοκλής. Δημητρακόπουλος, όπ. α., σσ. 66-67

110 Ν.Δ. 4589/10-11-1966
39
 2ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ
Η εκκλησιαστική διοικητική μεταρρύθμιση του 1974 σε σχέση με την Αρχιεπισκοπή
Αθηνών και την Μητρόπολη Αττικής .

2.1 Οι Λόγοι της διοικητικής Μεταρρυθμίσεως.

Στο πρώτο κεφάλαιο εξετάσαμε περιληπτικά την ιστορία της Εκκλησίας Αθηνών μέχρι τα

μέσα του 20ο αιώνα, για να μπορέσουμε να έχουμε μία συνοπτική εικόνα, για το τι

προηγήθηκε ιστορικά και διοικητικά, της διοικητικής μεταρρύθμιση του έτους 1974. Πριν

ασχοληθούμε όμως, αναλυτικά με την σημαντική αυτή διοικητική μεταρρύθμιση, είναι ίσως

σημαντικότερο και έχει ιδιαίτερη σημασία, σε αυτή την πρώτη υποενότητα, να εκθέσουμε

τους λόγους που οδήγησαν την Ιεραρχία της Εκκλησίας της Ελλάδος, στο σχεδιασμό και την

υλοποίησή της. Είναι βασικό, να γνωρίζει κανείς τα κίνητρα και τους στόχους μίας τέτοιας

μεταρρύθμισης, για να είναι σε θέση στη συνέχεια να συγκρίνει αν υλοποιήθηκαν οι στόχοι

της και σε πιο βαθμό είναι επιτυχημένη ή όχι.

Οι λόγοι που οδήγησαν στην Εκκλησιαστική μεταρρύθμιση του 1974, είναι σαφέστατα,

συνδυασμός Εκκλησιολογικών, Εκκλησιαστικών - ποιμαντικών, δημογραφικών, εθνικών-

ιστορικών, γεωγραφικών και πρακτικών παραγόντων.

Είναι γεγονός ότι σημειώθηκε με τους νικηφόρους βαλκανικούς πολέμους και την

διεύρυνση των συνόρων της Ελλάδος, σημαντική αύξηση του πληθυσμού. Αργότερα το 1922,

είχαμε την μετέπειτα συρρίκνωση του Ελληνισμού από τη Μικρασιατική καταστροφή και

την μετακίνηση του πληθυσμού από την Μ. Ασία στην Ελλάδα. Την καταστροφή των

υποδομών της υπαίθρου με τον Α΄ και Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο. Την σταδιακή αστική

βιομηχανική ανάπτυξη και την άμεση ανάγκη για πολλά εργατικά χέρια. Την σταδιακή

αλλαγή της οικονομίας της χώρας, από αμιγώς γεωργική, σε βιομηχανική και τουριστική

κ.α. Όλα τα παραπάνω είχαν ως άμεση συνέπεια να δημιουργηθεί ένα μεταπολεμικό κύμα

αστυφιλίας και «εσωτερικής μετανάστευσης». Το νέο Ελληνικό κράτος άρχισε να γίνεται

«υδροκέφαλο», αφού σχεδόν ο μισός πληθυσμός της πατρίδας μας συγκεντρώθηκε στην

Αττική111, ενώ οι επαρχίες και τα χωρία, άρχιζαν σιγά σιγά να ερημώνουν112 και να

παρακμάζουν.

111 Βλ. Παράρτημα, Πληθυσμιακή Εξέλιξη Πολεοδομικού Συγκροτήματος Πρωτευούσης 1853-2001, σ.188
40
 Με την αθρόα έλευση των μικρασιατών αρχικώς113, των επαρχιωτών στη συνέχεια, είχε ως

άμεση συνέπεια και αποτέλεσμα, η πρωτεύουσα Αθήνα ως πόλη και χώρος υποδοχής του

πληθυσμού, πληθυσμιακά να αυξηθεί, γεωγραφικά να επεκταθεί και να δημιουργηθούν νέα

προάστια, όχι μόνο σε όλο το λεκανοπέδιο αλλά και στο μεγαλύτερο μέρος της έκτασης της

Αττικής 114.

Η Αρχιεπισκοπή και οι υπόλοιπες υπάρχουσες Μητροπόλεις γενικότερα, αλλά και οι

Ενορίες της περιοχής της Αττικής ειδικότερα, ήταν αδύνατον, με τον παλαιό διοικητικό

σχεδιασμό, να καλύψουν, τις νέες λειτουργικές, ποιμαντικές και γενικότερες πνευματικές

ανάγκες του πολυπληθές ποιμνίου. Γι’ αυτό το λόγο η Εκκλησία της Ελλάδος, για να

επιτύχει, όσο το δυνατόν καλύτερα, τη διαποίμανση όλου αυτού του χριστιανικού

πληρώματός της, ύστερα από πρωτοβουλία του τότε Αρχιεπισκόπου Αθηνών Σεραφείμ

(1913-1998), απέσπασε το 1974, από την ενιαία τότε Ιερά Αρχιεπισκοπή Αθηνών και την

Μητρόπολη Αττικής και Μεγαρίδος, διάφορες περιοχές του Λεκανοπεδίου. Αυτές οι

γεωγραφικές περιοχές αποτέλεσαν τα διοικητικά όρια των νέων Ιερών Μητροπόλεων και ο

Ορθόδοξος πληθυσμός τους, το ποίμνιό τους. Αυτά ακριβώς αποτελούν το αντικείμενο της

έρευνάς μας.

Είναι εμφανής πάντως η προσπάθεια της διοικούσας Ιεραρχίας, να περιβληθεί με

περισσότερη πνευματική φροντίδα, το πολυπληθές χριστιανικό πλήρωμα με τις

συνεχόμενες αυξανόμενες, λειτουργικές και ποιμαντικές του ανάγκες. Αυτή η ευαισθησία

του ανωτέρου διοικητικού οργάνου της Εκκλησίας της Ελλάδος, θεωρήθηκε εύλογη και

αναγκαία και από την Ελληνική πολιτεία, η οποία ενέκρινε την απόφασή της. Πρακτικά

αυτή η απόφαση είχε ως αποτέλεσμα, τον γεωγραφικό περιορισμό της Αρχιεπισκοπής

Αθηνών115 και την τριχοτόμηση της Μητροπόλεως Αττικής και Μεγαρίδος σε έξι νέες

Μητροπόλεις116 στην Αττική και αντίστοιχα στη Βόρεια Ελλάδα, περιορίστηκε η Ι.Μ.

Θεσσαλονίκης, δημιουργώντας δύο νέες Μητροπόλεις στη συμπρωτεύουσα

112 Αναστασία Λέριου-Άννα Μουρουγκλού, Βούλα- Η Ιστορία της Πόλης, εκδόσεις Αλέξανδρος, Αθήνα 2004, σσ.
149-151
113 Αναστασία Λέριου-Άννα Μουρουγκλού, Βούλα, όπ. αν., σσ. 91-121
114 Θωμάς Δρίκος, Γλυφάδα-Ιστορικό Λεύκωμα, εκδόσεις Πάλλης ΑΒΕΕ, Έκδοση 2η, Ιούνιος 2001, σ. 23
115 Βλ. Παράρτημα, Χάρτη 1, σ. 124
116 Βλ. Παράρτημα, Χάρτη 1, σ. 124
41
 Οι ιστορικοί και οι εκκλησιαστικοί δημοσιογράφοι- σχολιαστές, πιστώνουν προσωπικά στον

Αρχιεπίσκοπο Σεραφείμ117, αυτήν την μεταρρύθμιση, καθώς είχε την τόλμη και τη

γενναιότητα εν ζωή και εν ενεργεία, να εκχωρήσει μερίδιο από την τεράστια έκταση της

Αρχιεπισκοπής118της οποίας είχε την ευθύνη ως Ποιμενάρχης της, αλλά και ως Πρόεδρος της

Ιεράς Συνόδου. Υπάρχουν και αυτοί όμως που του καταλογίζουν ιδιοτέλεια γιατί (αν και

εκτός από δύο119, οι Αρχιερείς που αποκαταστάθηκαν στις νέες Μητροπόλεις δεν ήταν από

το άμεσο περιβάλλον του Αρχιεπισκόπου) πιστεύουν πολλοί, ότι προέβει σε αυτή την

κίνηση, για να μπορέσει να διευρύνει την επιρροή του στην Ιεραρχία, να κρατήσει τις λεπτές

117
Δημοσθένης Κούκουνας, Η Εκκλησία της Ελλάδος από τον Δαμασκηνό στον Χριστόδουλο, 1941-2007, Εκδόσεις
Μέτρον, 2007, Αθήνα: Ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης Ελλάδος Σεραφείμ, κατά κόσμον Βησσαρίων
(Τίκας) του Χρήστου, γεννήθηκε τον Αύγουστο του 1913 στο χωριό Αρτεσιανό Καρδίτσας. Αφού ολοκλήρωσε τις
βασικές σπουδές, γράφτηκε κατόπιν εξετάσεων, το 1936 στη Θεολογική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών,
από την οποία αποφοίτησε το 1940 με το βαθμό «λίαν καλώς». Δευτεροετής φοιτητής της Θεολογικής Σχολής
εκάρη μοναχός στη Μονή Πεντέλης το 1938. Την επομένη μέρα από την κουρά του χειροτονήθηκε διάκονος
από τον τότε Μητροπολίτη Κορινθίας και μετέπειτα Αντιβασιλέα Δαμασκηνό και υπηρέτησε στο ναό της Αγίας
Τριάδος στο Νέο Ηράκλειο. Το 1942 χειροτονήθηκε πρεσβύτερος και αρχιμανδρίτης επίσης από τον
Αρχιεπίσκοπο Δαμασκηνό και υπηρέτησε ως εφημέριος στον Ιερό Ναό του Αγίου Λουκά Πατησίων, όπου και
τον βρήκε η γερμανική κατοχή να έχει αναλάβει τη μέριμνα συσσιτίων. Αργότερα εισήλθε στις τάξεις του
ΕΔΕΣ υπό τον στρατηγό Ναπολέοντα Ζέρβα. Διετέλεσε γραφέας και γραμματέας της Ιεράς Συνόδου. Το 1949
εξελέγη Μητροπολίτης Άρτης και το 1958 μετατέθηκε στη Μητρόπολη Ιωαννίνων. Τον Μάιο του 1969 ανέλαβε
την αρχηγία του "Βορειοηπειρωτικού Αγώνος Εξελέγη Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης Ελλάδος στις 13
Ιανουαρίου 1974, από "αριστίδην" Σύνοδο, διαδεχόμενος στον αρχιεπισκοπικό θρόνο των Αθηνών τον επίσης
επί επταετίας εκλεγέντα κατά τον ίδιο] αντικανονικό τρόπο Ιερώνυμο Κοτσώνη. Ως προκαθήμενος της
Εκκλησίας της Ελλάδος επισκέφθηκε τα Πατριαρχεία Κωνσταντινουπόλεως, Αντιοχείας, Μόσχας, Σόφιας και
Βελιγραδίου. Ο Αρχιεπίσκοπος Σεραφείμ ήταν επίτιμος διδάκτορας σε πολλά ξένα πανεπιστήμια. Στις 29
Μαΐου 1997 του απονεμήθηκε για τα 60 χρόνια υπηρεσίας του και προσφοράς του στην Εκκλησία, ο
Μεγαλόσταυρος του Τάγματος της Τιμής, ανώτατη διάκριση που δίδεται συνήθως σε αρχηγούς κρατών. Επίσης
είχε τιμηθεί, από τον Βασιλέα Παύλο με Χρυσό Αριστείο Ανδρείας και Πολεμικό Σταυρό Α΄ τάξεως, καθώς και
με Μετάλλιο Εξαίρετων Πράξεων, Αναμνηστικό Μετάλλιο Αντιστάσεως 1941-1945 και με διάφορα άλλα
διπλώματα και παράσημα ξένων χωρών και Πατριαρχείων. Ήταν Πρόεδρος του Δ.Σ της Σιβιτανιδείου Σχολής.
Ο Σεραφείμ υπήρξε ο Ιεράρχης με τη μεγαλύτερη θητεία, 24 χρόνια, στην ηγεσία της Εκκλησίας. Όρκισε έξι
προέδρους Δημοκρατίας και πολλούς πρωθυπουργούς. Ήταν μόνιμος κάτοικος Ψυχικού (Αθήνα). Εκοιμήθηκε
στην Αθήνα στις 10 Απριλίου 1998.
118
Β.Α. Λαμπρόπουλος, Άρθρο : ΣΕΡΑΦΕΙΜ: Ο Αρχιεπίσκοπος που νίκησε τα γεγονότα.
Δημοσιογραφικό οδοιπορικό στην αρχιεπισκοπία Σεραφείμ για συγκρίσεις με την αρχιεπισκοπία Χριστόδουλου.
http://users.forthnet.gr/ath/omhros/Txt/Serafeim.htm
119
Άνθρωπος από το άμεσο περιβάλλον του Αρχιεπισκόπου Σεραφείμ, ήταν ο Επίσκοπος Δωδώνης
Χρυσόστομος (Βούλτσος), ο οποίος διετέλεσε βοηθός επίσκοπος Ιωαννίνων.
Οι 15 Μητροπόλεις που πληρώθηκαν ήταν:- Νέας Σμύρνης, με τον επίσκοπο Δωδώνης Χρυσόστομος Βούλτσος
και αργότερα στην Ι.Μ. Περιστερίου, από τον σημερινό Μητροπολίτη Περιστερίου Χρυσόστομο, ο οποίος
είναι γιος ιερέα της Άρτας, που φονεύθηκε στην Εθνική Αντίσταση. Ο Σεραφείμ φρόντισε για την ανατροφή
και τις σπουδές του Χρυσοστόμου, τον οποίο κάλεσε από το εξωτερικό όπου έκανε ακαδημαϊκή καριέρα για να
χειροτονηθεί και να αναλάβει εκκλησιαστικά καθήκοντα στην Εκκλησία της Ελλάδος. Από τους 11 εκλεγέντες
Μητροπολίτες (εκτός από εκείνους που μετατέθηκαν) και τους 6 Επισκόπους, μόνο δύο ανήκαν στο
περιβάλλον του Αρχιεπισκόπου Σεραφείμ, οι υπόλοιποι είχαν προταθεί από τους Μητροπολίτες Κορίνθου,
Δράμας, Αιτωλοακαρνανίας, Θεσσαλονίκης, Φθιώτιδος, Κίτρους, Νέας Ιωνίας κ.α.
42
ισορροπίες, μεταστρέφοντας το αρνητικό κλίμα προς το πρόσωπό του, από μερίδα

Αρχιερέων, που ονομάζονταν «Ιερωνυμικοί»120.

Όπως και να έχει πάντως, ανεξαρτήτως των κινήτρων του Μακαριστού Αρχιεπισκόπου

Αθηνών κ. Σεραφείμ, δεν μπορεί κανείς να παραβλέψει, ότι επί των ημερών της δικής του

προεδρίας, η Ιερά Σύνοδος προέβει σε αυτή την ευρεία διοικητική μεταρρύθμιση, την οποία

θα εξετάσουμε ευθύς αμέσως, στην επόμενη υποενότητα.

2.2 Διοικητική μεταρρύθμιση-νέες Μητροπόλεις κατά το έτος 1974.

120
Άρθρο του Θωμά Τσάτση http://archive.enet.gr/1998/01/12/on-line/keimena/greece/greece1.htm: «Στις 9 Ιανουαρίου
1974, με το «νομοθετικόν διάταγμα υπ' αριθμ. 274 περί καθορισμού του τρόπου εκλογής προκαθήμενου της
Eκκλησίας της Eλλάδος και ρυθμίσεως εκκλησιαστικών τινών ζητημάτων, η Iερά Σύνοδος της Iεραρχίας της
Εκκλησίας της Ελλάδος συντίθεται διά το υπό του άρθρ. 3 της υπ' αριθμόν 3 Συντακτικής πράξεως χρονικά
διάστημα εκ των κάτωθι μητροπολιτών». Aκολουθούν τα ονόματα 32 μητροπολιτών, η εκλογή των οποίων είχε
γίνει πριν από την ενθρόνιση του Iερώνυμου Kοτσώνη στη θέση του αρχιεπισκόπου. Δηλαδή είχαν εκλεγεί πριν
από τις 13 Mαΐου 1967. Mε τον τρόπο αυτό η εκλογή του Iερώνυμου και όσων μητροπολιτών εξελέγησαν την
περίοδο, που εκείνος ήταν αρχιεπίσκοπος, θεωρούνταν αντικανονική. H συντακτική πράξη ήταν έργο ενός
«υπουργού» Παιδείας της χούντας, του Παναγιώτη Xρήστου. Ο ίδιος ήταν καθηγητής της θεολογικής Σχολής
Θεσσαλονίκης.

Στις 12 Ιανουαρίου 1974, γίνεται η ψηφοφορία για την εκλογή του τριπρόσωπου και στη συνέχεια του
αρχιεπισκόπου. Δικαίωμα να λάβουν μέρος στην ψηφοφορία για την εκλογή τριπρόσωπου, δηλαδή να
εκλέξουν τρεις υποψήφιους, τον έναν από τους οποίους θα επέλεγε η κυβέρνηση για τη θέση του
αρχιεπισκόπου, είχαν οι 32 μητροπολίτες, που είχαν εκλεγεί στη θέση τους πριν από τις 13 Mαΐου 1967. Στην
εκλογή συμμετείχαν 28 μητροπολίτες, ενώ οι μητροπολίτες Μυτιλήνης Ιάκωβος, Mηθύμνης Ιάκωβος, Σερρών
Κωνσταντίνος και Γρεβενών Χρυσόστομος απουσίαζαν. Οι δύο τελευταίοι δήλωσαν όμως ότι στην ψηφοφορία
θα εκπροσωπούνταν από άλλους αρχιερείς. Aπό την ψηφοφορία απείχαν, αν και πήγαν στην συνεδρίαση οι
μητροπολίτες Eλευθερουπόλεως Aμβρόσιος και Πολυανής και Kιλκισίου Xαρίτων. Ο τελευταίος μάλιστα, όπως
αναφέρουν τα πρακτικά, «απεχώρησε προ της ενάρξεως της ψηφοφορίας».

Kατά τη διάρκεια της εκλογής του τριπρόσωπου αναδείχτηκαν οι μητροπολίτες, Iωαννίνων Σεραφείμ Tίκκας
με 20 ψήφους, Σερβιών και Kοζάνης Διονύσιος Ψαριανός με 7 ψήφους και ο Mεσσηνίας Χρυσόστομος Θέμελης
με μία ψήφο. H προτίμηση των ιεραρχών στον μητροπολίτη Ιωαννίνων Σεραφείμ δεν ήταν τυχαία. Ο κ.
Σεραφείμ ήταν ο νέος αρχιεπίσκοπος της Εκκλησίας της Ελλάδος, αφού αυτόν είχε επιλέξει η «κυβέρνηση». Nα
θυμίσουμε ότι ο μητροπολίτης Σερβιών και Kοζάνης Διόνυσιος πέθανε στις 7 Δεκεμβρίου 1997, ύστερα από
μακροχρόνια ασθένεια, ενώ ο κ. Χρυσόστομος παραμένει στη θέση του στη Mητρόπολη Μεσσηνίας.

Οι «Ιερωνυμικοί»

Το διάστημα, αμέσως μετά την εκλογή του νέου αρχιεπισκόπου ξεκινά η διαδικασία να τεθούν εκτός της
Ιεραρχίας της Εκκλησίας της Ελλάδος η «ιερωνυμικοί» μητροπολίτες. Στις 16 Mαΐου, 1974 με νομοθετικό
διάταγμα ιδρύονται 8 νέες μητροπόλεις, που αποσπάστηκαν από τη Μητρόπολη Αττικής και Θεσσαλονίκης
ενώ μέχρι τα μέσα Ιουλίου 1974, τέθηκαν εκτός Ιεραρχίας 12 «ιερωνυμικοί» μητροπολίτες. Πρόθεση του νέου
αρχιεπισκόπου ήταν να αλλάξει ριζικά τα πρόσωπα που συμμετείχαν στην Ιεραρχία της Εκκλησίας της
Ελλάδος ώστε να μην κινδυνεύσει από κανένα.».

43
 Το 1974 ήταν έτος ριζικών αλλαγών, για την διοίκηση της Εκκλησίας και το πολυάριθμο

ποίμνιο της περιοχής. Με μια απόφαση - σταθμό, η Ιεραρχία της Εκκλησίας της Ελλάδος,

υπό την προεδρία του νέου τότε, Αρχιεπισκόπου Σεραφείμ, αποφασίζει και γνωμοδοτεί προς

την Ελληνική Πολιτεία, να ιδρυθούν 8 νέες Ιερές Μητροπόλεις. Πράγματι, την απόφαση

αυτή της Ιεράς Συνόδου, κατοχύρωσε η επίσημη Ελληνική Πολιτεία, με την έκδοση του υπ᾿

αριθ. 411/16 Μαΐου 1974 Νομοθετικού Διατάγματος και δημοσιεύτηκε στο Φύλλο της

Κυβερνήσεως121.

Η Απόφαση με 1ο άρθρο της αναφέρει τις έξι νέες Ιερές Μητροπόλεις122 στο νομό

Αττικής : α) Ι.Μ. Νέας Σμύρνης (έδρα Ν. Σμύρνη) που περιλαμβάνει το Δήμο Νέας Σμύρνης

β) Ι.Μ. Νέας Ιωνίας και Φιλαδελφείας (έδρα Ν.Ιωνία) που περιλαμβάνει τους Δήμους Νέας

Ιωνίας, Φιλαδελφείας, Ηρακλείου και της τότε Κοινότητας Νέας Χαλκηδόνος, γ) Ι.Μ.

Περιστερίου (έδρα Περιστέρι) που περιλαμβάνει το Δήμο Περιστερίου, δ) Ι.Μ.

Καισαριανής, Βύρωνος και Υμηττού (έδρα Καισαριανή), που περιλαμβάνει τους

αντίστοιχους αυτούς Δήμους ε) Ι.Μ. Μεγάρων και Σαλαμίνος (έδρα Μέγαρα), που

περιλαμβάνει την τότε επαρχία των Μεγάρων και τη νήσο της Σαλαμίνος και στ) Ι.Μ.

Μεσογαίας και Λαυρεωτικής (έδρα Σπάτα), που περιλαμβάνει τους Δήμους Σπάτων,

Λούτσας, Μαρκοπούλου, Μεσογαίας, Κερατέας, Λαρευωτικής, Κρωπίας, Παιανίας και

τις τότε Κοινότητες, Αναβύσσου, Γλυκών Νερών, Καλυβίων, Θορικού, Παλαιάς

Φωκαίας, Κουβαρά, Παλλήνης, Πικερμίου και Ραφήνας.

Το άρθρο 1 συνεχίζει και για τις δύο νέες Μητροπόλεις στη Θεσσαλονίκη όπου εκεί

δημιουργήθηκαν : ζ) Ι.Μ. Νέας Κρήνης και Καλαμαριάς (έδρα Καλαμαριά), που

περιλαμβάνει τον Δήμο Καλαμαριάς, τις τότε Κοινότητες Αγίας Τριάδος, Επανομής,

Αγγελιοχωρίου, Νέων Επιβατών, Νέας Μηχανιώνας, Εμβόλου και τον τότε οικισμό

Κερασέας η) Ι.Μ. Νεαπόλεως και Σταυρουπόλεως (έδρα Νεάπολη), που περιλαμβάνει

τους Δήμους Νεαπόλεως, Σταυρουπόλεως, Ευόσμου. Πολίχνης, τις τότε Κοινότητες

Ασβεστοχωρίου, Φιλύρου, Νεοχωρούδας, Εξοχής, Ωραιοκάστρου, Μενεμένης. Νέας

Μαγνησίας, Ελευθερίου, Καλοχωρίου, Διαβατών, Σίνδου, Ευκαρπίας, και τους τότε

Οικισμούς, Ξηροκρήνης του Δήμου Θεσσαλονίκης, Ροδοχωρίου του Δήμου Συκέων και

Επταλόφου του Δήμου Αμπελοκήπων.

121 Φ.Ε.Κ. 134/16.5.74 τ.Α´- Βλ. Παράρτημα σσ. 115-116, Περιοδικό «ΕΚΚΛΗΣΙΑ»-ΕΠΙΣΗΜΟΝ ΔΕΛΤΙΟΝ ΤΗΣ
ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ, Διευθυντής Κωνσταντίνος Μπόνης, Καθηγητής Πανεπιστημίου έτος Ν΄ (1973),
εν Αθήναις, εκ του τυπογραφείου της Αποστολικής Διακονίας., Αθήνα 1975, σσ. 260-261
122 Βλ. Παράρτημα, Χάρτι 1, σ. 124

44
 Εμείς φυσικά θα επικεντρωθούμε στο θέμα μας, που αφορά την διοικητική μεταρρύθμιση

στην περιοχή της Αττικής. Για τις νέες Ιερές Μητροπόλεις, είναι σαφές ότι αποσπάσθηκαν

πολλά εδάφη από τις τεράστιες ως τότε και γεωγραφικά και πληθυσμιακά: α) της Ιεράς

Αρχιεπισκοπής Αθηνών και β) της Ιεράς Μητρόπολης Αττικής και Μεγαρίδος η οποία

τριχοτομήθηκε.

Με το άρθρο 2, της ίδιας αποφάσεως ορίζει ότι η Ι.Μ. Αττικής και Μεγαρίδος,

μετονομάζεται σε Ι.Μ. Μητρόπολη Αττικής, χωρίς να αναφέρει την έδρα και τα όρια που

περιλαμβάνει. Εννοείται όμως ότι έδρα της Μητροπόλεως παραμένει η Κηφισιά και

περιλαμβάνει τα απομείναντα προάστια και τις τότε Κοινότητες των Βορείων και Δυτικών

Προαστίων δηλαδή την Κηφισιά, το Αμαρούσιο, Πεύκης, Μελισσίων, Ν.Ερυθραίας,

Μεταμορφώσεως, Λυκόβρυσης, Μαραθώνος, Νέας Μάκρης, Ωρωπού, Αγίου Στεφάνου,

Ανοίξεως, Διονύσου, Εκάλης, Καλάμου, Δροσιάς, Ροδοπόλεως, Σταμάτας, Γραμματικού,

Βαρνάβα, Καπανδριτίου, Πολυδενδρίου, Ν. Παλατίων, Συκαμίνου, Μαρκοπούλου,

Σκάλας Ωρωπού, Ιλίου, Αχαρνών, Πετρουπόλεως, Άνω Λιοσίων, Καματερού, Ζεφυρίου,

Αυλώνος, Φυλής, Θρακομακεδόνων, Αφιδνών και Κρυονερίου.

Πριν κλείσουμε αυτή την υποενότητα, πρέπει να διευκρινίσουμε κάτι για την Ι.Μ. Νέας

Σμύρνης, που είναι απαραίτητο για να καταλάβουμε ποια είναι τα ακριβή γεωγραφικά της

όρια, αλλά και να αντιληφθούμε την διοικητική μεταρρύθμιση του 2002 στο οποίο θα

ασχοληθούμε στο 3ο κεφάλαιο. Το ΦΕΚ 134/16-5-1974 τ. Α.΄ και άρθρο 1ο που εξετάσαμε στην

αρχή της υποενότητας, ορίζεται ότι η ίδρυση της Ιεράς Μητρόπολης Νέας Σμύρνης θα

περιλαμβάνει τον Δήμο Νέας Σμύρνης του Νομού Αττικής. Άρα κατά την δημιουργία της

περιλάμβανε μόνο τις Ενορίες της Αγίας Φωτεινής, της Αγίας Παρασκευής και των Αγίων

Αναργύρων, του Δήμου Νέας Σμύρνης. Αυτό όμως σύντομα θα αλλάξει καθώς με το ΦΕΚ

328/9-11-1974, τ. Α΄, άρθρο 1Ο αναφέρει ότι η Ι.Μ. Νέας Σμύρνης έχει έδρα την Νέα Σμύρνη

και περιλαμβάνει τους Δήμους Ν. Σμύρνης, Αλίμου, Γλυφάδας και Παλαιού Φαλήρου και

τις τότε Κοινότητες Αργυρουπόλεως, Βούλας, Βάρης και Βουλιαγμένης του Νομού

Αττικής, καθώς και την Ενορία του Αγίου Σώστη της Λεωφόρου Συγγρού το Δήμου

Αθηναίων123.

Βλ. Παράρτημα σσ. 126-134, Εισήγηση στην Ιεραρχία της Εκκλησίας της Ελλάδος, Μητροπολίτου Κερκύρας &
123

Παξών &Διαποντίων νήσων Τιμοθέου (Τριβιζά), θέμα : Προτάσις περί Συστάσεως Νέας Ιεράς Μητροπόλεως, δι’
αποσπάσεως τμήματος της χηρευούσης Ιεράς Μητροπόλεως Νέας Σμύρνης. Κέρκυρα Οκτώβριος 2001.
45
 2.3 Εκλογές, πλήρωση και νέοι Μητροπολίτες .

Μετά την δημιουργία των νέων Μητροπόλεων, η Ιεραρχία της Εκκλησίας της Ελλάδος,

προχώρησε άμεσα στην πλήρωσή τους, μαζί με άλλες Μητροπόλεις οι οποίες εκείνο το

χρονικό διάστημα, είτε χήρευαν, είτε λόγω μεταθετού είχαν παραμείνει κενές ή λόγω του

Εκκλησιαστικού προβλήματος των 12124, δεν διέθεταν πλέον κανονικό Μητροπολίτη.

Πράγματι η Σύνοδος προχώρησε αμέσως, μετά την εκλογή του Αρχιεπισκόπου, στην εκλογή

και την πλήρωση συνολικά 15 Μητροπόλεων, είτε με απευθείας εκλογή είτε με μεταθετό. Οι

15 Μητροπόλεις που πληρώθηκαν ήταν:

α) Νέας Σμύρνης, με τον επίσκοπο Δωδώνης Χρυσόστομο (Βούλτσο125). β) Καισαριανής,

Βύρωνος & Υμηττού, με τον Αρχιμανδρίτη Γεώργιο Προκόπη126, Προηγούμενο της Ι.Μ.

Πεντέλης, γ) Μεσογαίας και Λαυρεωτικής, με τον Αρχιμανδρίτη Αγαθόνικο Φιλιππότη127.

δ) Μεγάρων και Σαλαμίνος, με τον Αρχιμανδρίτη Βαρθολομαίο Κατσούρη128. ε) Νέας

Ιωνίας & Φιλαδελφείας, με μεταθετό τον Μητροπολίτη Μαρωνείας Τιμόθεο (Ματθαιάκη129).

124Είχαν εκλεγεί από Αριστίδην σύνοδο κατά ή πριν το 1967 και έτσι αυτοί οι Μητροπολίτες με απόφαση της
Ιεράς Συνόδου εξέπεσαν των θρόνων τους εκτός αν δήλωναν έγγραφη μετάνοια.

125 Προσωπική ιστοσελίδα του Μάρκου Μάρκου: http://users.sch.gr/markmarkou/1986/koim1986.htm Ο

Μητροπολίτης Ν. Σμύρνης Χρυσόστομος, (Βούλτσος) γεννήθηκε στην Αθήνα το 1927. Κατάγονταν από το
χωριό Καλή Βρύση Δράμας. Στις 22 Ιουνίου 1970 χειροτονήθηκε τιτουλάριος Επίσκοπος Δωδώνης, Βοηθός
Επίσκοπος της Μητροπόλεως Ιωαννίνων. Στις 22 Μαΐου 1974 εξελέγη πρώτος Μητροπολίτης της νεοσύστατης
Μητροπόλεως Νέας Σμύρνης. Εκοιμήθηκε στις 17 Σεπτεμβρίου 1986.

126 Προσωπική ιστοσελίδα του Μάρκου Μάρκου:σ http://users.sch.gr/markmarkou/1999/koim1999.htm Ο

Μητροπολίτης Καισαριανής Γεώργιος (Προκόπης), γεννήθηκε στην Κεφαλλονιά το 1919. Διάκονος
χειροτονήθηκε το 1946 και Πρεσβύτερος το 1951. Αποφοίτησε από τη Θεολογική Σχολή Αθηνών το 1951. Στις 26
Μαΐου 1974 χειροτονήθηκε πρώτος Μητροπολίτης της νεοσύστατης Μητροπόλεως Καισαριανής, Βύρωνος και
Υμηττού. Εκοιμήθηκε στις 20 Νοεμβρίου 1999.
127
Προσωπική ιστοσελίδα του Μάρκου Μάρκου: http://users.sch.gr/markmarkou/1974/new1974.htm Ο
Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης πρ. Μεσογαίας και Λαυρεωτικής κ. Αγαθόνικος, κατά κόσμον Αριστοτέλης
(Φιλιππότης), αποφοίτησε από τη Θεολογική Σχολή Αθηνών το 1949. Διάκονος χειροτονήθηκε στις 22
Φεβρουαρίου 1942 και Πρεσβύτερος στις 21 Φεβρουαρίου 1949. Στις 26 Μαΐου 1974 χειροτονήθηκε Μητροπολίτης
της νεοσύστατης Μητροπόλεως Μεσογαίας και Λαυρεωτικής. Στις 3 Απριλίου 2004 παραιτήθηκε για λόγους
υγείας.
128 Προσωπική ιστοσελίδα του Μάρκου Μάρκου:σhttp://users.sch.gr/markmarkou/1974/new1974.htm Ο
Μητροπολίτης Μεγάρων Βαρθολομαίος (Κατσούρης), γεννήθηκε στην Αθήνα το 1928. Αποφοίτησε από τη
Θεολογική Σχολή Αθηνών το 1953. Διάκονος χειροτονήθηκε το 1954 και Πρεσβύτερος το 1958. Στις 27 Μαΐου
1974 χειροτονήθηκε Μητροπολίτης της νεοσύστατης Μητροπόλεως Μεγάρων και Σαλαμίνος. Διετέλεσε Α΄
Τοποτηρητής της Ιεράς Μητροπόλεως Ιλίου, Αχαρνών & Πετρουπόλεως,

129
Προσωπική ιστοσελίδα του Μάρκου Μάρκου: http://users.sch.gr/markmarkou/1992/koim1992.htm Ο
Μητροπολίτης Ν. Φιλαδελφείας Τιμόθεος, κατά κόσμον Σταύρος (Ματθαιάκης), γεννήθηκε το 1914 στην
Αθήνα. Σπούδασε τη Θεολογία στη Θεολογική Σχολή Αθηνών, από την οποία αποφοίτησε το 1935.
Χειροτονήθηκε Διάκονος το 1937 και Πρεσβύτερος το 1940. Υπηρέτησε ως Ιεροκήρυκας, στρατιωτικός ιερέας και
Διευθυντής στην Αποστολική Διακονία. Την 1 Μαρτίου 1951 χειροτονήθηκε τιτουλάριος Επίσκοπος Μυρέων,
46
στ) Περιστερίου, με μεταθετό ο Μητροπολίτης Φιλίππων Νεαπόλεως και Θάσου

Αλέξανδρος (Κοντώνης)130. ζ) Νέας Κρήνης και Καλαμαριάς, με τον Αρχιμανδρίτη

Προκόπιο Γεωργακόπουλο131. η) Φιλίππων Νεαπόλεως & Θάσου, με τον Αρχιμανδρίτη

Προκόπιο Τσακουμάκη132. θ) Σισανίου & Σιατίτσης, με τον Αρχιμανδρίτη Αντώνιο

Κόμπο133 ι) Ζιχνών & Νευροκοπίου, με τον Αρχιμανδρίτη Σπυρίδωνα Κυβετό134. ια)

Κυθήρων, με τον Αρχιμανδρίτη Ιερόθεο Δάλαρη135. ιβ) Μαρωνείας & Κομοτηνής, με τον

Βοηθός Επίσκοπος της Μητροπόλεως Θεσσαλονίκης. Στις 26 Μαρτίου 1954 εξελέγη Μητροπολίτης Μαρωνείας
και Κομοτηνής. Στις 22 Μαΐου 1974 εξελέγη πρώτος Μητροπολίτης της νεοσύστατης Μητροπόλεως Νέας
Ιωνίας και Φιλαδελφείας. Εκοιμήθηκε στη Νέα Ιωνία Αττικής στις 14 Φεβρουαρίου 1992.

130 Προσωπική ιστοσελίδα του Μάρκου Μάρκου: http://users.sch.gr/markmarkou/1978/koim1978.htm Ο

Μητροπολίτης Περιστερίου Αλέξανδρος (Καντώνης) γεννήθηκε στην Αμισό του Πόντου το 1907. Αποφοίτησε
από τη Θεολογική Σχολή Χάλκης το 1937. Διάκονος χειροτονήθηκε το 1936 και Πρεσβύτερος το 1939.
Υπηρέτησε ως Εφημέριος και Ιεροκήρυκας στην Κωνσταντινούπολη, στη Θεσσαλονίκη και στην Αθήνα. Στις 21
Νοεμβρίου 1965 χειροτονήθηκε Μητροπολίτης Φιλίππων, Νεαπόλεως και Θάσου. Στις 22 Μαΐου 1974 εξελέγη
πρώτος Μητροπολίτης της νεοσύστατης Μητροπόλεως Περιστερίου. Εκοιμήθηκε στις 5 Μαΐου 1978.
131
Προσωπική ιστοσελίδα του Μάρκου Μάρκου:σhttp://users.sch.gr/markmarkou/1974/new1974.htm Ο
Μητροπολίτης Νέας Κρήνης και Καλαμαριάς κ. Προκόπιος (Γεωργαντόπουλος), γεννήθηκε το 1932 στον
Πειραιά. Σπούδασε Θεολογία στην Αθήνα. Χειροτονήθηκε Διάκονος το 1956 και Πρεσβύτερος το 1960. Εξελέγη
πρώτος Μητροπολίτης Νέας Κρήνης και Καλαμαριάς το 1974.

132
Προσωπική ιστοσελίδα του Μάρκου Μάρκου:σhttp://users.sch.gr/markmarkou/1974/new1974.htm Ο
Μητροπολίτης Φιλίππων, Νεαπόλεως και Θάσου κ. Προκόπιος (Τσακουμάκας), γεννήθηκε το 1939 στην
Χίο. Απόφοιτος της Εκκλ. Σχολής Κορίνθου το 1958 και της Θεολογικής Σχολής του Παν. Αθηνών το 1963.
Χειροτονήθηκε Διάκονος το 1960 και Πρεσβύτερος το 1965. Υπηρέτησε επί δωδεκαετία ως Ιεροκήρυκας στην Ι.
Μ. Κορινθίας και επί τριετίας ως καθηγητής της αυτόθι Εκκλ. Σχολής. Εξελέγη Μητροπολίτης το 1974.

133 Προσωπική ιστοσελίδα του Μάρκου Μάρκου: http://users.sch.gr/markmarkou/2005/koim2005.htm Ο

Μητροπολίτης Σισανίου και Σιατίστης Αντώνιος (Κόμπος), γεννήθηκε το 1920 στο Άργος Αργολίδος.
Υπήρξε απόφοιτος της Μαρασλείου Παιδαγωγικής Ακαδημίας Αθηνών και της Θεολογικής Σχολής του
Πανεπιστημίου Αθηνών. Μετεκπαιδεύτηκε στα Πανεπιστήμια Οξφόρδης και Παρισίων. Διετέλεσε καθηγητής
και Διευθυντής Ιερατικών Σχολών. Κατά τα έτη 1971-74 υπηρέτησε ως Ιεροκήρυκας στη Ιερά Μητρόπολη
Αιτωλίας και Ακαρνανίας. Διάκονος χειροτονήθηκε στις 3.12.67, πρεσβύτερος στις 4.12.67. Την 23ην Μαΐου 1974
εξελέγχτηκε Μητροπολίτης Σισανίου και Σιατίστης. Εκοιμήθηκε στις 17 Δεκεμβρίου 2005.

134 Προσωπική ιστοσελίδα του Μάρκου Μάρκου: http://users.sch.gr/markmarkou/2003/koim2003.htm Ο

Μητροπολίτης Ζιχνών και Νευροκοπίου Σπυρίδων (Κυβετός), γεννήθηκε το 1919 στην Ζάκυνθο. Χειροτονήθηκε
Διάκονος το 1944 και Πρεσβύτερος το 1956. Το ίδιο έτος απεφοίτησε από την Θεολογική Σχολή Αθηνών.
Υπηρέτησε ως Ιεροκήρυκας της Ιεράς Μητροπόλεως Μεσσηνίας (1958-1974) και ως καθηγητής στο Ανώτερο
Εκκλησιαστικό Φροντιστήριο Καλαμάτας (1965-1971). Στις 27 Μαΐου 1974 χειροτονήθηκε Μητροπολίτης
Νευροκοπίου και Ζιχνών. Παραιτήθηκε για λόγους υγείας την 1 Μαΐου 2003. Εκοιμήθηκε στις 31 Ιουλίου 2003.
135 Προσωπική ιστοσελίδα του Μάρκου Μάρκου: http://users.sch.gr/markmarkou/1979/koim1979.htm Ο
Μητροπολίτης Κυθήρων Ιερόθεος, κατά κόσμον Εμμανουήλ (Δαλαρής), γεννήθηκε στην Πάτμο το 1935.
Αποφοίτησε από τη Θεολογική Σχολή Θεσσαλονίκης το 1963. Διάκονος χειροτονήθηκε το 1956 και Πρεσβύτερος
το 1963. Υπηρέτησε ως Ιεροκήρυκας στη Μητρόπολη Καστορίας, ως στρατιωτικός ιερέας και ως Πρωτοσύγκελος
της Μητροπόλεως Βερροίας (1969-1974). Στις 30 Μαΐου 1974 χειροτονήθηκε Μητροπολίτης Κυθήρων.
Εκοιμήθηκε στις 24 Νοεμβρίου 1979.

47
Αρχιμανδρίτη Δαμασκηνό Ρουμελιώτη136. ιγ) Πατρών, με μεταθετό τον Μητροπολίτη

Ζιχνών & Νευροκοπίου Νικόδημο (Βαληνδρά137). ιδ) Αττικής, με μετάθεση τον

Μητροπολίτη Καστοριάς Δωρόθεο (Γιαννακόπουλο138) και ιε) Καστορίας με τον

Αρχιμανδρίτη Γρηγόριο Μαΐστρο139.

Από την στιγμή της πληρώσεως και της ενθρονίσεως των νέων Μητροπολιτών, οι νέες

ιδιαίτερα Μητροπόλεις, έχουν συνεχή παρουσία και δράση για σχεδόν 40 χρόνια. Στα θετικά

σ’ αυτή την σημαντική Εκκλησιαστική Μεταρρύθμιση, σίγουρα είναι ότι οι νέες

Μητροπόλεις έδωσαν άμεσα και έμμεσα, στις παραπάνω σημαντικές προσωπικότητες και

εκκλησιαστικές μορφές και τους άμεσα συνεργάτες τους140, να αναδειχθούν στο πηδάλιο

μιας τοπικής Εκκλησίας και να αναπτύξουν-αξιοποιήσουν, τις διοικητικές και άλλες

ικανότητές τους.

136Προσωπική ιστοσελίδα του Μάρκου Μάρκου:σ http://users.sch.gr/markmarkou/1974/new1974.htm Ο

Μητροπολίτης Μαρωνείας Δαμασκηνός, κατά κόσμον Πέτρος (Ρουμελιώτης) γεννήθηκε στην Οιχαλία
Μεσσηνίας το 1920. Αποφοίτησε από τη Θεολογική Σχολή Αθηνών το 1958. Διάκονος χειροτονήθηκε στις 4
Μαρτίου 1951 και Πρεσβύτερος στις 21 Σεπτεμβρίου 1958. Στις 30 Μαΐου 1974 χειροτονήθηκε Μητροπολίτης
Μαρωνείας και Κομοτηνής.
137 Προσωπική ιστοσελίδα του Μάρκου Μάρκου: http://users.sch.gr/markmarkou/2008/koim2008.htm Ο
Μητροπολίτης Ζιχνών και μετέπειτα Πατρών Νικόδημος, κατά κόσμον Νικόλαος (Βαληνδράς) γεννήθηκε
στην Αθήνα το 1915. Αποφοίτησε από τη Θεολογική Σχολή Αθηνών το 1936. Διάκονος χειροτονήθηκε το 1940
και Πρεσβύτερος το 1944. Διετέλεσε Αρχιδιάκονος και Γραμματέας της Αρχιεπισκοπής Αθηνών (1939-1941),
Ιεροκήρυκας, Ηγούμενος της Μονής Πετράκη και Διευθυντής της Θεολογικής Σχολής του Τιμίου Σταυρού στη
Βοστώνη (1961-1962). Στις 22 Νοεμβρίου 1965 χειροτονήθηκε Μητροπολίτης Νευροκοπίου και Ζιχνών. Στις 22
Μαΐου 1974 εξελέγη Μητροπολίτης Πατρών. Στις 12 Ιανουαρίου 2005 παραιτήθηκε λόγω γήρατος. Εκοιμήθηκε
στις 15 Νοεμβρίου 2008.
138 Προσωπική ιστοσελίδα του Μάρκου Μάρκου: http://users.sch.gr/markmarkou/1993/koim1993.htm Ο
Μητροπολίτης Αττικής Δωρόθεος, κατά κόσμον Διονύσιος Γιανναρόπουλος γεννήθηκε το 1910 στα
Κρέσταινα Ολυμπίας. Αποφοίτησε από τη Θεολογική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών το 1938. Διάκονος
χειροτονήθηκε το 1933 και Πρεσβύτερος το 1938. Υπηρέτησε ως στρατιωτικός Ιεροκήρυκας, καθηγητής στην
Ελλάδα, Αντίς Αμπέμπα και Αλεξάνδρεια και ως Διευθυντής της Εκκλησιαστικής Σχολής Κορίνθου. Στις 26
Σεπτεμβρίου 1958 χειροτονήθηκε Μητροπολίτης Καστορίας. Στις 13 Ιουλίου 1974 εξελέγη Μητροπολίτης
Αττικής. Εκοιμήθη στην Κηφισιά Αττικής στις 2 Ιουλίου 1993.
139
Προσωπική ιστοσελίδα του Μάρκου Μάρκου: http://users.sch.gr//markmarkou/1985/koim1985.htm#08 Ο
Μητροπολίτης Καστορίας Γρηγόριος (Μαΐστρος) γεννήθηκε στο Τρίγωνο Μυτιλήνης το 1917. Αποφοίτησε
από τη Θεολογική Σχολή Αθηνών το 1956. Διάκονος χειροτονήθηκε το 1942 και Πρεσβύτερος το 1950.
Υπηρέτησε ως Γενικός Αρχιερατικός Επίτροπος στη Μητρόπολη Νικοπόλεως και ως στρατιωτικός ιερέας. Στις
14 Ιουλίου 1974 χειροτονήθηκε Μητροπολίτης Καστορίας. Εκοιμήθη στις 30 Μαΐου 1985.
140 Νέοι πρωτοσύγκελοι και γενικότερα υπεύθυνοι Ιερείς, στις νέες Μητροπόλεις και τοπικά ιδρύματα και

Εκκλησιαστικούς οργανισμούς.
48
 3ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ
Η εκκλησιαστική διοικητική μεταρρύθμιση του 2002 και του 2010 σε σχέση με τις Ιερές
Μητροπόλεις Ν. Σμύρνης και Αττικής.

3.1 Παράγοντες που οδήγησαν στις Εκκλησιαστικές Μεταρρυθμίσεις 2002 και 2010.

Με την είσοδο του 21ου αιώνα, οι συνθήκες που οδήγησαν την Ιερά Σύνοδο να προβεί στην

απόφαση να δημιουργήσει νέες Ιερές Μητροπόλεις, σχεδόν στα μέσα της δεκαετίας του 1970,

όχι μόνο δεν εξέλειπαν, αλλά ιδιαιτέρως για τα Νότια και Βόρεια προάστια της Αττικής θα

λέγαμε ποιμαντικά «οξύνθηκαν». Είναι γεγονός ότι, στο Λεκανοπέδιο της Αττικής αρχίζει

και παρατηρείται μία σταδιακή εσωτερική μετακίνηση του πληθυσμού από το κέντρο της

Αθήνας, του Πειραιά και των γειτονικών τους προαστίων, προς τη Γλυφάδα, τη Βούλα και

την Βάρκιζα141 για τα Νότια Προάστια και την Κηφισιά, την Εκάλη, την Πεντέλη και τις γύρω

περιοχές στα Βόρεια.

Άμεσες συνέπειες αυτής της εσωτερικής «μετανάστευσης» για τις περιοχές αυτές είναι : α)

Η αλματώδη αύξηση του πληθυσμού και μάλιστα με γεωμετρική πρόοδο, καθώς από

εξοχικές κατοικίες και περιστασιακή κατοίκηση, άρχισαν σταδιακά από την δεκαετία ήδη

του 1970 να μετατρέπονται σε μόνιμες κατοικίες142. β) Εκτάσεις που μέχρι πριν ήταν δάση και

πράσινο, έγιναν τσιμέντο143, καθώς ακολούθησε μία ακατάπαυστη και ραγδαία δόμηση144. γ)

Ο νεοπλουτισμός και η αύξηση του κατακεφαλήν εισοδήματος των τελευταίων δεκαετιών

στη χώρα μας, άρχισε να φαίνεται ιδιαιτέρως σε αυτές τις περιοχές, καθώς συγκέντρωσαν

πληθυσμό από τον επιχειρηματικό, βιοτεχνικό, καλλιτεχνικό και γενικότερα υψηλά μέσο

όρο στο κατά κεφαλήν εισόδημα. δ) Οι αντικειμενικές αξίες της γης, σε αυτές τις περιοχές,

να αυξάνονται145 και να θεωρούνται μέχρι και σήμερα, προάστια της κοινωνικής και

οικονομικής «ελίτ» του τόπου. ε) Οι υπάρχοντες Ιεροί Ναοί και οι υπάρχουσες Ενορίες,

άρχιζαν να μην επαρκούν για τις πνευματικές και ποιμαντικές ανάγκες των πιστών146.

Ξεκίνησαν να γίνονται προεκτάσεις και προσθήκες στους ήδη υπάρχοντες Ιερούς Ναούς,

κυρίως όμως, να δημιουργούνται νέες Ενορίες με καινούριους και σε μεγαλύτερες

141 Αναστασία Λέριου-Άννα Μουρουγκλού, όπ. α., σ.187

142 Βλ. Παράστημα σ. 188
143 Θωμάς Δρίκος, όπ. αν. σ. 147
144 Αναστασία Λέριου-Άννα Μουρουγκλού, όπ. αν., σ.209
145 Θωμάς Δρίκος, όπ. αν. σ. 147
146 Νικόλάος Κουλουγιώτης, Ο Ιερός Ναός του Αγίου Τρύφωνος-Παράδοση και ανανέωση στην ενοριακή ζωή της
Τερψιθέας Γλυφάδας, Αθήνα 1990, σσ. 19-34
49
διαστάσεις Ιερούς Ναούς, που κατά κανόνα διαθέτουν, βοηθητικούς χώρους και Πνευματικά

κέντρα147.

στ) Ένας άλλος παράγοντας που δεν υπήρχε στην διοικητική μεταρρύθμιση του 1974 και

πρέπει όμως να λάβουμε σοβαρά υπόψη μας, σε αυτές τις δύο νεότερες μεταρρυθμίσεις που

εξετάζουμε, είναι ότι η χώρα μας ιδιαίτερα κατά την δεκαετία του 1990, από χώρα εξαγωγής

μεταναστών, μετατράπηκε σταδιακά σε χώρα υποδοχής μεταναστών. Στις αρχές της

δεκαετίας του 1990 έως τα τέλη του 20ου αιώνα, οικονομικοί μετανάστες και πληθυσμοί, από

την γειτονική Αλβανία, Βουλγαρία, τη Ρουμανία και τις χώρες της πρώην Σοβιετικής

Ένωσης, άρχισαν να κατακλύζουν τόσο την επαρχία, όσο και την ίδια την πρωτεύουσα, της

χώρας μας. Αυτό το φαινόμενο στο 21ο αιώνα, στην πάροδο των χρόνων έως τις μέρες μας

δεν άλλαξε, απλά άλλαξαν οι χώρες προέλευσης των μεταναστών. Σήμερα, οι μετανάστες

είτε οικονομικοί, είτε πολιτικοί, είτε λαθρομετανάστες, είναι κυρίως από τις Αφρικανικές,

Ασιατικές και Αραβικές χώρες (Τυνησία, Αίγυπτο, Πακιστάν, Μπαγκλαντές, Ινδία, Σομαλία,

Ταϋλάνδη κ.α. Η χώρα μας σταδιακά άρχισε να μετατρέπεται από αμιγώς εθνική σε

πολυπολιτισμική148.

Στο πρώτο κύμα μετανάστευσης, οι μετανάστες από τα Βαλκάνια σταδιακά εντάχθηκαν

και απορροφήθηκαν από την Ελληνική κοινωνία τόσο Εθνικά, όσο και Θρησκευτικά, καθώς

οι περισσότεροι ήταν ή ασπάστηκαν εκ των υστέρων, τον Χριστιανισμό και την Ορθοδοξία.

Η κοινή γειτονία στη Χερσόνησο του Αίμου (Βαλκάνια), ήταν επίσης άλλο ένα στοιχείο που

τους έκανε να ενταχθούν ομαλότερα και γρηγορότερα στο κοινωνικό σύνολο της «νέας»

147 Νικόλάος Κουλουγιώτης, όπ. αν., σσ. 35-101

http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%94%CE%B7%CE%BC%CE%BF%CE%B3%CF%81%CE%B1%CF%86%CE%AF
148

%CE%B1_%CF%84%CE%B7%CF%82_%CE%95%CE%BB%CE%BB%CE%AC%CE%B4%CE%B1%CF%82#.CE.9C.C
E.B5.CF.84.CE.B1.CE.BD.CE.AC.CF.83.CF.84.CE.B5.CF.82_.CF.83.CF.84.CE.B7.CE.BD_.CE.95.CE.BB.CE.BB.CE.AC.CE
.B4.CE.B1 Υποενόητα : Μετανάστες στην Ελλάδα, Μεταναστευτική κίνηση πληθυσμού κατά υπηκοότητα και
φύλο - 2006, ΕΣΥΕ, ανακτήθηκε 20 Ιουνίου 2008 Κατά τη δεκαετία του 1980 η Ελλάδα άρχισε να γίνεται χώρα-
δέκτης μεταναστών, κυρίως από ασιατικές και αφρικανικές χώρες, αλλά και αρκετών Κούρδων και Παλαιστίνιων
προσφύγων. Αργότερα, με την κατάρρευση του «Ανατολικού Μπλοκ» στις αρχές της δεκαετίας του '90,
παρατηρήθηκε μεγάλη εισροή μεταναστών από χώρες της ανατολικής Ευρώπης, ειδικά από γείτονες χώρες όπως
η Αλβανία, η Βουλγαρία και η Ρουμανία. Σύμφωνα με στοιχεία της Εθνικής Στατιστικής Υπηρεσίας το 2006 στην
Ελλάδα ζούσαν 695.979 άτομα μη ελληνικής υπηκοότητας. Από αυτούς, η συντριπτική πλειοψηφία προέρχονταν
από την Ευρώπη (605.758) και μικρότερος αριθμός από την Ασία (70.647) και την Αφρική (15.237). Οι μετανάστες
από την Ευρώπη στο μεγαλύτερο ποσοστό τους προέρχονταν από χώρες της Ανατολικής Ευρώπης (Αλβανία
481.663, Βουλγαρία 43.981, Ρουμανία 25.375, Ουκρανία 19.785, Ρωσία 13.635). Οι μετανάστες από την Αφρική
προέρχονται κυρίως από την Αίγυπτο (9.461), τη Νιγηρία (1.632) και την Αιθιοπία (979), ενώ αυτοί από την Ασία
προέρχονταν από το Πακιστάν (15.830), τη Γεωργία (13.254), την Ινδία (10.043), τις Φιλιππίνες (6.465), τη Συρία
(5.747), το Μπαγκλαντές (5.661) και την Αρμενία (4.687).

50
τους πατρίδας. Οι ανάγκες επομένως για την Ορθόδοξη Ελλαδική Εκκλησία και αυξήθηκαν

και διαμορφώθηκαν ανάλογα, κατά τον δυνατόν, για να «θεραπεύσει» αυτό το γεγονός.

Στο δεύτερο όμως μεταγενέστερο κύμα μετανάστευσης, τα πράγματα είναι διαφορετικά,

καθώς οι μετανάστες, κατά κόρον μουσουλμάνοι, δεν «απορροφούνται» από την ελληνική

κοινωνία, πολιτιστικά, κοινωνικά ούτε θρησκευτικά, καθώς οι ίδιοι μετανάστες κρατούν

την θρησκευτική τους ιδιαιτερότητα, έχουν αξιώσεις για δικούς τους τόπους λατρείας και

τους χαρακτηρίζει μια εντελώς άλλη κουλτούρα και πολιτισμός. Καταφεύγουν όμως στην

τοπική Ορθόδοξη Εκκλησία της διαμονής τους, για να καλύψουν τις άμεσες βιολογικές τους

ανάγκες, μέσα από τα συσσίτια, την διανομή ρουχισμού, την διασφάλιση στέγης και

γενικότερα έμπρακτη φιλανθρωπία της.

Όλα τα ανωτέρω αναφέρονται, για να κατανοήσουμε, ότι με την είσοδο τόσων αλλοδαπών,

χωρίς να γνωρίζει κανείς πόσοι ακριβώς είναι (αλλά πάντοτε να υπολογίζονται με

υποθέσεις και πρόχειρους υπολογισμούς από τους αρμοδίους) , ιδιαίτερα στο κέντρο της

Αθήνας, σε συνδυασμό με την αύξηση της εγκληματικότητας και της γενικότερης

ανασφάλειας, παρατηρήθηκε το φαινόμενο οι Έλληνες-Χριστιανοί να στρέφονται προς τα

Προάστια ιδιαίτερα τα Νότια και τα Βόρεια της Αττικής. Έτσι σταδιακά αποδυναμώνεται το

Ελληνικό στοιχείο στο κέντρο της Αθήνας, γκετοποιούνται οι αλλοδαποί και ενισχύονται

πληθυσμιακά Προάστια όπως της Νέας Σμύρνης, του Αλίμου, της Γλυφάδας, της Βούλας,

της Κηφισιάς και του Αμαρουσίου κ.ά. .

3.2 Σύντομη ιστορική ανασκόπηση της Εκκλησιαστικής Μεταρρύθμισης του 2002.

Στις 16 Μαρτίου 2001, κοιμήθηκε ο δεύτερος και τελευταίος με την ευρύτερη δικαιοδοσία

(από την Ενορία του Αγίου Σώστη στο δήμο των Αθηνών μέχρι την Σχολή Ευελπίδων στη

Βάρη) Μητροπολίτης Νέας Σμύρνης κυρός Αγαθάγγελος149. Ποίμανε μια τεράστια και

πολυάριθμη περιοχή, πληθυσμιακά συνεχώς αυξανόμενη, σχεδόν με γεωμετρική πρόοδο,

τα τελευταία χρόνια. Το ίδιο αυξανόμενες ήταν και οι εκκλησιαστικές, πνευματικές και

λειτουργικές, ανάγκες του ορθόδοξου ποιμνίου και μόνιμων πλέον κατοίκων της περιοχής.

149 Προσωπική ιστοσελίδα του Μάρκου Μάρκου: http://users.sch.gr/markmarkou/2001/koim2001.htm Ο Μητροπολίτης

Νέας Σμύρνης Αγαθάγγελος, κατά κόσμον Αντώνιος (Ταμπουρατζάκης) γεννήθηκε στη Νεάπολη Λασιθίου
Κρήτης το 1929. Το 1949 εκάρη μονάχος στο Ιερό Κοινό του Παναγίου Τάφου. Διάκονος χειροτονήθηκε στις 19
Δεκεμβρίου 1949 και Πρεσβύτερος το 1957. Αποφοίτησε από τη Θεολογική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών το
1957. Στις 15 Ιουλίου 1974 χειροτονήθηκε Μητροπολίτης Διδυμοτείχου και Ορεστιάδος. Στις 23 Οκτωβρίου 1986
εξελέγη Μητροπολίτης Νέας Σμύρνης. Εκοιμήθηκε στις 16 Μαρτίου 2001.

51
 Ο τότε Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης Ελλάδος κυρός Χριστόδουλος150 και η Ιερά

Σύνοδος της Εκκλησίας της Ελλάδος, έδειξε να αφουγκράζονται τις ανάγκες των πιστών

και δεν ήθελαν να χάσουν σε καμιά περίπτωση, αυτή την ιστορική συγκυρία. Άλλωστε δια

της Συνεδρίας της Διαρκούς Ιεράς Συνόδου της 8ης Ιουλίου ήδη του έτους 1999, σχεδόν δύο

χρόνια πριν, είχε ήδη ανατεθεί σε Επιτροπή αποτελούμενη από τους Μητροπολίτες: α)

Πατρών Νικόδημο, β) Πειραιώς Καλλίνικο και γ) Κερκύρας Τιμόθεο με το υπ’ αριθμ.

έγγραφο 2921/1318/16-6-1999151 να εξετάσουν το ενδεχόμενο αλλαγής των συνόρων και

πιθανόν ίδρυση νέων Ιερών Μητροπόλεων στην Αττική, με βασική προϋπόθεση οι

Μητροπόλεις να είναι εν χηρεία ή να έχουν την σύμφωνη γνώμη των Ιεραρχών που της

ποιμαίνουν και πιθανόν να επηρεάσουν την δικαιοδοσία τους. Γι’ αυτούς τους λόγους, δεν

προχώρησαν στην άμεση πλήρωση της Μητροπόλεως Ν. Σμύρνης με εκλογές, όπως

προβλέπει η εκκλησιαστική διαδικασία υπό κανονικές συνθήκες, αλλά αντιθέτως με το υπ’

αριθμ. 2811/1232/3-8-2001 έγγραφο ανέθεσαν στο τότε Μητροπολίτη Κερκύρας κ. Τιμόθεο152,

να εισηγηθεί στην τακτική συνεδρία της Ιεράς Συνόδου της Ιεραρχίας του Οκτωβρίου, για

την πιθανόν δημιουργία νέας Ιεράς Μητροπόλεως διά αποσπάσεως, της εν χηρεία

Μητροπόλεως Ν. Σμύρνης.

Πράγματι έτσι και έγινε, ο τότε Μητροπολίτης Κερκύρας Τιμόθεος εισηγήθηκε153 στην

τακτική συνεδρία της Ιεραρχίας της Εκκλησίας της Ελλάδος, στις 12 Ιουνίου 2001,

καταθέτοντας μάλιστα εκτός από την δική του εισήγηση και δύο άλλες συμπληρωματικές,

150 Προσωπική ιστοσελίδα του Μάρκου Μάρκου: http://users.sch.gr/markmarkou/2008/koim2008.htm Ο

Αρχιεπίσκοπος Αθηνών & πάσης Ελλάδος Χριστόδουλος, κατά κόσμον Χρήστος (Παρασκευαΐδης)
γεννήθηκε στην Ξάνθη το 1939. Αποφοίτησε από τη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών το 1961 και από
τη Θεολογική Σχολή του ίδιου Πανεπιστημίου το 1967. Διάκονος χειροτονήθηκε το 1961 και Πρεσβύτερος το
1965. Στις 14 Ιουλίου 1974 χειροτονήθηκε Μητροπολίτης Δημητριάδος και Αλμυρού. Στις 28 Απριλίου 1998
εξελέγη Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης Ελλάδος. Εκοιμήθηκε στις 28 Ιανουαρίου 2008.

Βλέπε στο Παράρτημα Εισήγηση του Μητροπολίτου Κερκύρας Τιμοθέου στην Ιεραρχία της Εκκλησίας της
151

Ελλάδος, στις 11 Οκτωβρίου 2001, σ.128 (σ. 3)

152 Προσωπική ιστοσελίδα του Μάρκου Μάρκου: http://users.sch.gr/markmarkou/2002/koim2002.htm Ο

Μητροπολίτης Κερκύρας, Παξών και Διαποντίων Νήσων Τιμόθεος, κατά κόσμον Ανδρέας (Τριβιζάς)
γεννήθηκε στον Αγρό Κερκύρας την 1 Ιουνίου 1939. Αποφοίτησε από τη Θεολογική Σχολή του Πανεπιστημίου
Αθηνών το 1967. Στις 18 Αυγούστου 1962 εκάρη μοναχός. Στις 19 Αυγούστου 1962 χειροτονήθηκε Διάκονος και
στις 15 Απριλίου 1967 Πρεσβύτερος. Από το 1972 μέχρι το 1984 υπηρέτησε ως Γραμματέας και Αρχιγραμματέας
της Ιεράς Συνόδου. Στις 4 Μαΐου 1984 χειροτονήθηκε Μητροπολίτης Κερκύρας και Παξών. Εκοιμήθηκε στην
Αθήνα στις 15 Μαρτίου 2002.

153 Βλέπε την εισήγηση του Μητροπολίτου Κερκύρας Τιμοθέου στο Παράρτημα σσ. 126-134
52
μία του Καθηγητή του Κανονικού Δικαίου της Θεολογικής Σχολής του Πανεπιστημίου

Αθηνών κ. Π. Μπούμη, καθώς και του Αντιπροέδρου του Συμβουλίου της Επικρατείας κ. Α.

Μαρίνου .

Ο Μητροπολίτης στην εισήγησή του εξέτασε το θέμα αρχικώς από ιστορικής και

κανονικής πλευράς. Στη συνέχεια προσδιόρισε, τα κριτήρια και τους παράγοντες της

πρότασής του, δηλαδή : α) τη γεωγραφική κατανομή, β) τη διοικητική κατανομή, γ) τον

πληθυσμό, δ) την επικοινωνία των κατοίκων, ε) τη βιωσιμότητα των νέων Μητροπόλεων, στ)

τις λειτουργικές ανάγκες και ζ) τις πνευματικές ανάγκες των κατοίκων και γενικότερα

οποιοδήποτε άλλο στοιχείο, θα ήταν χρήσιμο προς αυτή την κατεύθυνση.

Τέλος η εισήγηση του Μητροπολίτου κλείνει με την πρόταση να δημιουργηθεί νέα

Μητρόπολη αποσπώντας εδάφη από την Μητρόπολη Νέας Σμύρνης. Συγκεκριμένα,

πρότεινε: « α) Η (παλαιά) Ιερά Μητρόπολή Νέα Σμύρνης να συνεχίζει να υφίσταται αλλά

έχοντας στη δικαιοδοσία της πλέον μόνο τέσσερις από τους εννέα Δήμους που κατείχε (τους

Δήμους πριν την πολιτειακή μεταρρύθμιση του Καλλικράτη : Ν. Σμύρνης, Παλαιού Φαλήρου,

Αλίμου και Αργυρουπόλεως και β) Να δημιουργηθεί νέα Ιερά Μητρόπολη με το όνομα

Γλυφάδας και Βάρης και να περιλαμβάνει του υπόλοιπους πέντε Δήμους που αποσπάσθηκαν

από τη Μητρόπολη Νέας Σμύρνης (τους Δήμους πριν την πολιτειακή μεταρρύθμιση του

Καλλικράτη : Γλυφάδας, Ελληνικού, Βούλας, Βουλιαγμένης, Βάρης) ».

3.3 Η Εκκλησιαστική Μεταρρύθμιση του 2002 στη Ι.Μ. Ν. Σμύρνης-

-Εκλογές και πλήρωση νέων Μητροπόλεων.

Πράγματι, οι προτάσεις της Εισηγήσεως του Μητροπολίτη Κερκύρας, έγιναν δεκτές από το

σώμα της Ιεραρχίας της Εκκλησίας της Ελλάδος, με τη μόνη διαφορά στο όνομα της νέας

Μητροπόλεως, που τελικά ονομάστηκε μόνο Ι.Μ. Γλυφάδας154. Στη συνέχεια η απόφαση της

Ιεραρχίας της Εκκλησίας της Ελλάδος, κοινοποιήθηκε προς έγκριση και επικύρωση στην

Ελληνική Πολιτεία. Η Ελληνική Πολιτεία με την σειρά της, εξέδωσε τον υπ’ αριθμ. 3027

Νόμος που δημοσιεύθηκε στο Φύλλο της Κυβερνήσεως155 που αναγνωρίζει και θεσπίζει την

Παλαιά Μητρόπολη Νέας Σμύρνης με την νέα περιορισμένη δικαιοδοσία της και την νέα

πλέον Μητρόπολη Γλυφάδας156.

154 Βλέπε Παράρτημα σσ. 135-136

155 Φ.Ε.Κ 152, 28/6/2002 Βλ. Παράρτημα σσ. 135-136
156 Βλ. Παράρτημα Χάρτης 2, σ. 137.
53
 Στη συνέχεια ορίστηκε τοποτηρητής εκτός από την Μητρόπολη Νέας Σμύρνης και στη

Μητρόπολη Γλυφάδας ο Μακαριστός (πλέον) Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης Ελλάδος

κυρός Χριστόδουλος. Στις 11/10/2002 στην τακτική συνεδρία της Ιεραρχίας της Εκκλησίας

της Ελλάδος, ορίστηκαν οι εκλογές για την πλήρωση όχι μόνο αυτών των δύο

Μητροπόλεων, αλλά συνολικά για τέσσερις, καθώς εκτός από τις Ιερές Μητροπόλεις : α)Ν.

Σμύρνης και β) Γλυφάδας , που δεν διέθεταν ποιμενάρχη αλλά Τοποτηρητή, χήρευαν και οι

Ιερές Μητροπόλεις γ) Κερκύρας, Παξών και Διαποντίων Νήσων καθώς και η δ) Εδέσσης,

Πέλλης και Αλμωπίας. Έτσι η Ιεράς Σύνοδος της Ιεραρχίας της Εκκλησίας της Ελλάδος,

προχώρησε στην πλήρωσή τους157, σύμφωνα με την προβλεπόμενη Εκκλησιαστική

διαδικασία, για την σύνταξη του Τριπρόσωπου και την υπόλοιπη εκλογική εξέλιξη.

Για την Ιερά Μητρόπολη Ν. Σμύρνης, υπερψήφισε και εξελέγην , ο Αρχιμανδρίτης Συμεών

Κούτσας158, για την Ιερά Μητρόπολη Κερκύρας ο Αρχιμανδρίτης Νεκτάριος Ντόβας159, για

την Ιερά Μητρόπολη Γλυφάδας, εξελέγην πρώτος Μητροπολίτης της, ο Αρχιμανδρίτης

Παύλος Τσαούσογλου160 και για την Ιερά Μητρόπολη Εδέσσης ο Αρχιμανδρίτης Ιωήλ

Φραγκάκος161.

157 Βλ. Παράρτημα σσ. 196-197

158 Προσωπική ιστοσελίδα του Μάρκου Μάρκου: http://users.sch.gr/markmarkou/2002/new2002.htm Ο Μητροπολίτης
Ν. Σμύρνης Συμεών, κατά κόσμον Περικλής (Κούτσας), γεννήθηκε στην Πτερούντα της Λέσβου το 1945.
Αποφοίτησε από την Θεολογική Σχολή Αθηνών το 1968. Διάκονος χειροτονήθηκε το 1973 και Πρεσβύτερος το
1975. Υπηρέτησε ως Ιεροκήρυκας στις Μητροπόλεις Αττικής (1973-1974), Ύδρας (1974-1979) και Νέας Σμύρνης
(1979-2002). Πραγματοποίησε μεταπτυχιακές σπουδές στο Στρασβούργο από το 1981 μέχρι το 1984. Στις 12
Οκτωβρίου 2002 χειροτονήθηκε Μητροπολίτης Νέας Σμύρνης.

159 Προσωπική ιστοσελίδα του Μάρκου Μάρκου:σhttp://users.sch.gr/markmarkou/2002/new2002.htm Ο

Μητροπολίτης Κερκύρας κ. Νεκτάριος, κατά κόσμον Δημήτριος (Ντόβας), γεννήθηκε στον Βόλο το 1953.
Αποφοίτησε από την Θεολογική Σχολή Αθηνών το 1979. Το 1973 εκάρη μοναχός στην Ιερά Μονή Άνω Ξενιάς.
Διάκονος χειροτονήθηκε την 1 Ιανουαρίου 1975 και Πρεσβύτερος στις 4 Μαρτίου 1979. Υπηρέτησε ως
Ιεροκήρυκας στην Μητρόπολη Δημητριάδος από το 1975 μέχρι το 1986 και ως Ηγούμενος της Ιεράς Μονής
Ξενιάς από το 1986 μέχρι το 2002. Στις 13 Οκτωβρίου 2002 χειροτονήθηκε Μητροπολίτης Κερκύρας και Παξών.

160 Προσωπική ιστοσελίδα του Μάρκου Μάρκου:σ http://users.sch.gr/markmarkou/2002/new2002.htm Ο

Μητροπολίτης Γλυφάδας κ. Παύλος, κατά κόσμον Ευστράτιος (Τσαούσογλου), γεννήθηκε στην Ερμούπολη
της Σύρου το 1943. Σπούδασε την Θεολογία στην Θεολογική Σχολή Αθηνών. Πρεσβύτερος χειροτονήθηκε το
1960. Υπηρέτησε ως Ιεροκήρυκας στις Μητροπόλεις Νικοπόλεως (1966-1970), Σύρου (1970-1976), Νικαίας (1976-
1988) και στην Αρχιεπισκοπή Αθηνών (1988-2001). Διετέλεσε Ηγούμενος της Ιεράς Μονής Πετράκη από το 1999
μέχρι το 2002. Στις 14 Οκτωβρίου 2002 χειροτονήθηκε Α΄ Μητροπολίτης της νεοσύστατης Μητροπόλεως
Γλυφάδας. Για αναλυτικότερο βιογραφικό, βλ. Παράρτημα σσ. 192-194.

161 Προσωπική ιστοσελίδα του Μάρκου Μάρκου:σ http://users.sch.gr/markmarkou/2002/new2002.htm Ο

Μητροπολίτης Εδέσσης κ. Ιωήλ, κατά κόσμον Παναγιώτης (Φραγκάκης), γεννήθηκε στην Νίκαια το 1949.
Αποφοίτησε από την Θεολογική Σχολή Αθηνών το 1972. Διάκονος χειροτονήθηκε την 1 Σεπτεμβρίου 1975 και
54
 Οι χειροτονίες τελέσθηκαν, 12-13-14162 και 15/10/2002 αντίστοιχα κατά σειρά εκλογής. Η

διαβεβαίωση ενώπιον του Προέδρου της Δημοκρατίας έγινε 21/11/2011163 και των τεσσάρων

μαζί Μητροπολιτών. Οι δε ενθρονίσεις έγιναν φυσικά εντός του έτους 2002, συγκεκριμένα :

23/11 του Κερκύρας κ. Νεκταρίου, 24/11 του Εδέσσης κ. Ιωήλ, 30/11 του Νέα Σμύρνης κ.

Συμεών και 1/12 του Γλυφάδας κ. Παύλου.

Σε λίγο χρονικό διάστημα συμπληρώνονται 10 χρόνια από την διοικητική μεταρρύθμιση

του 2002 και σχεδόν 10 χρόνια Αρχιερατείας και δράσης, των παραπάνω αναφερθέντων

Σεβασμιωτάτων Μητροπολιτών, με τις πιο μέτριες και αυστηρές κριτικές, είναι σίγουρα

αξιοπρεπείς, αξιόλογες και καρποφόρες.

3.4 Σύντομο ιστορικό της Εκκλησιαστικής Μεταρρύθμισης του 2010.

Η Εκκλησιαστική μεταρρύθμιση που είδαμε του 2002, σίγουρα μοιάζει αρκετά με του

2010, που εξετάζουμε σε αυτή την υποενότητα και γι’ αυτό εκθέσαμε τους λόγους που

οδήγησαν σε αυτές τις δύο, από κοινού. Όμως σίγουρα υπάρχουν και ιδιαιτερότητες και στη

συγκεκριμένη περίπτωση για την τότε Μητρόπολη Αττικής & Μεγαρίδος και στη συνέχεια

Αττικής 164, το ποίμνιο ταλαιπωρήθηκε πολύ από τις περιπέτειες που είχαν οι Ποιμενάρχες

τους. Αξίζει λοιπόν να παραθέσουμε ένα σύντομο ιστορικό που εξηγεί στο ακέραιο, γιατί

ήταν αναγκαία η εκκλησιαστική μεταρρύθμιση του 2010, που εξετάζουμε.

Όπως είδαμε και στο πρώτο μέρος της Εργασίας μας, η Ιερά Μητρόπολη Αττικής &

Μεγαρίδος, ιδρύθηκε το 1936 με την απόσπαση ενός μεγάλου τμήματος του Νομού Αττικής

από την Ιερά Αρχιεπισκοπή Αθηνών. Πρώτος Mητροπολίτης εξελέγχτηκε ο τότε

Πρωτοσύγκελος της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Αθηνών Επίσκοπος Χριστουπόλεως Ιάκωβος

Βαβανάτσος165 (1936-1962). Το 1962, εξελέγχτηκε ο Μητροπολίτης Αττικής και Μεγαρίδος κ.

Ιάκωβος σε Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης Ελλάδος. Δεν έμεινε για πολύ στο θρόνο,

λόγω σκανδάλου166 και αναγκάστηκε να παραιτηθεί το ίδιο έτος από του Αρχιεπισκοπικού

Θρόνου, όπου πλέον πήρε τον τίτλο «πρώην «Ἀθηνῶν» και «Πρόεδρος Αττικῆς» και ανέλαβε

Πρεσβύτερος την 1 Ιουνίου 1979. Υπηρέτησε ως Ιεροκήρυκας στην Μητρόπολη Εδέσσης. Στις 15 Οκτωβρίου 2002
χειροτονήθηκε Μητροπολίτης Εδέσσης, Πέλλης και Αλμωπίας.

162 Βλέπε Παράρτημα σ. 154 και σσ. 155-157

163 Βλ. Παράρτημα σσ. 161-162
164 βλ. Παράρτημα, στ) Μετονομασία της Ιεράς Μητροπόλεως Αττικής, σ. 125

165 Βλ. Παραπομπή 107 σσ. 37-38

166 Βλ. παραπομπή 107 σσ. 37-38

55
πάλι το Πηδάλιο της Μητροπόλεως Αττικής και Μεγαρίδος. Το 1967 το καθεστώς της

Χούντας, τον ανάγκασε σε παραίτηση, ενώ ο ίδιος κοιμήθηκε πολύ αργότερα το 1984.

Τον πρώην Αθηνών Ιάκωβο, διαδέχθηκε ο Αρχιμ. Νικόδημος Γκατζιρούλης167, εκλεγείς

δεύτερος Μητροπολίτης Αττικής και Μεγαρίδος (1967-1974). Το 1974 η Σύνοδος υπό την

Προεδρία του Αρχιεπισκόπου Αθηνών κ. Σεραφείμ, έπαψαν τον Μητροπολίτη Νικόδημο από

τον Θρόνο του, γιατί είχε εκλεγεί από Αριστίδην Σύνοδο, και ήταν ένας από τους 12

Μητροπολίτες που έχασαν τον θρόνο τους. Ο ίδιος μέχρι σήμερα διεκδικεί τον Θρόνο του,

αλλά πώς να του αποδοθεί πίσω, αφού το 1974 έπαψε να υπάρχει η ενιαία Ι. Μ. Αττικής και

Μεγαρίδος αφού τριχοτομήθηκε168 και προέκυψαν: α) Η Ιερά Μητρόπολη Αττικής169, με

έδρα την Κηφισιά β) Η Ιερά Μητρόπολη Μεσογαίας και Λαυρεωτικής, με έδρα τα Σπάτα

και γ) Η Ιερά Μητρόπολη Μεγάρων και Σαλαμίνος, με έδρα τα Μέγαρα.

Πρώτος Μητροπολίτης της Ιεράς Μητροπόλεως Αττικής εξελέγην ο από Καστορίας

Δωρόθεος Γιανναρόπουλος170 (1974-1992). Δεύτερος Μητροπολίτης εξελέγην ο από

Ζακύνθου Παντελεήμων Μπεζενίτης171 (1994-2004). Όμως και αυτός δεν ολοκλήρωσε την

Αρχιερατεία του, καθώς κατηγορίες για σκάνδαλα οικονομικής και ηθικής φύσεως,

ανάγκασε την Εκκλησία να τον καταδικάσει αρχικώς στην αργία και εν συνεχεία σε

καθαίρεση στην τάξη των μοναχών, χάνοντας οριστικά και αμετάκλητα τον Θρόνο του172. Η

δε πολιτεία, τον καταδίκασε σε επταετή κάθειρξη από το Πενταμελές Εφετείο

Κακουργημάτων, με την κατηγορία της υπεξαίρεσης173.

Από το 2004 κατόπιν αποφάσεως της Διαρκούς Ιεράς Συνόδου της Εκκλησίας της

Ελλάδος, ορίσθηκε Τοποτηρητής ο Μητροπολίτης Μεσογαίας και Λαυρεωτικής κ.

167 Βλ. Παραπομπή 108, σ. 38

168 ΦΕΚ 134/16-05-1974 βλ. Παράρτημα σσ. 122-123
169 Βλ. Παράρτημα, στ) Μετονομασία της Ιεράς Μητροπόλεως Αττικής, σ. 125

170 Βλ. Παραπομπή 138, σ. 48

171 Προσωπική ιστοσελίδα του Μάρκου Μάρκου:σ http://users.sch.gr/markmarkou/1977/new1977.htm Ο

Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Αττικής Παντελεήμων, κατά κόσμον Αντώνιος (Μπεζενίτης) γεννήθηκε στη
Χίο το 1938. Αποφοίτησε από τη Θεολογική Σχολή Αθηνών το 1961. Διάκονος χειροτονήθηκε στις 12 Μαρτίου
1961 και Πρεσβύτερος στις 8 Δεκεμβρίου 1963. Υπηρέτησε ως Πρωτοσύγκελος της Μητροπόλεως Χίου μέχρι το
1969. Στις 4 Σεπτεμβρίου 1977 χειροτονήθηκε Μητροπολίτης Ζακύνθου. Στις 25 Μαΐου 1994 εξελέγη
Μητροπολίτης Αττικής. Στις 8 Αυγούστου 2005 με απόφαση της Ιεράς Συνόδου της Εκκλησίας της Ελλάδος
κηρύχθηκε έκπτωτος του θρόνου. Στις 14 Μαΐου 2009 καθαιρέθηκε.
172 Αντώνιος Τριανταφύλλου «Τίτλοι τέλους(;) για την ενιαία μητρόπολη Αττικής»

8 Ιανουαρίου 2010 http://www.amen.gr/index.php?mod=news&op=article&aid=1377

173 http://news.in.gr/greece/article/?aid=912286
56
Νικόλαος174 έως και της καταργήσεως της Ιεράς Μητροπόλεως Αττικής (16-02-2010). Ένα

σίγουρα πάρα πολύ μεγάλο διάστημα εξαετής Τοποτηρητείας, με συνεχή σκανδαλισμό στις

ψυχές των πιστών από την συνεχή αναπαραγωγή της εικόνας και του θέματος από τα

Μ.Μ.Ε που κατέστει καταλύτης για την κατάργηση της Ι.Μ. Αττικής και την δημιουργία δύο

νέων, σε συνδυασμό φυσικά πάντοτε με τους υπόλοιπους λόγους, που εξετάσαμε στην

πρώτη υποενότητα, αυτού του κεφαλαίου

3.5 Η Εκκλησιαστική Μεταρρύθμιση του 2010 σε σχέση με τη Ι.Μ. Αττικής-Εκλογές-

Πλήρωση νέων Μητροπόλεων.

Στην περίπτωση της Εκκλησιαστικής Μεταρρυθμίσεως του 2010 που εξετάζουμε, έχουμε

μια βασική διαφορά σε σχέση με του 2002 και πρέπει να την αναφέρουμε εξ’ αρχής. Στην

πρώτη περίπτωση του 2002 είχαμε απόσπαση ή αλλιώς διχοτόμηση εδαφών από την

προϋπάρχουσα Ι.Μ. Νέας Σμύρνης, για να δημιουργηθεί η Ι.Μ. Γλυφάδας. Δεν έπαψε να

υφίσταται η Μητρόπολη Ν.Σμύρνης, προϋπήρχε και συνεχίζει να υπάρχει μέχρι σήμερα, αν

και με περιορισμένα πλέον εδάφη από την ίδρυσή της, το 1974. Αντίθετα στην

Εκκλησιαστική Μεταρρύθμιση του 2010, έχουμε την οριστική κατάργηση της Ι.Μ.Αττικής

(1974-2010) με συνολικά 36 χρόνια παρουσίας και την δημιουργία δύο εντελώς νέων Ιερών

Μητροπόλεων. Αυτή η διάκριση είναι βασική, για να κατανοήσουμε την σχετικά πρόσφατη

και χρονολογικά τελευταία Εκκλησιαστική Μεταρρύθμιση. Ας εξετάσουμε όμως, τα

πράγματα με την σειρά.

174Προσωπική ιστοσελίδα του Μάρκου Μάρκου: http://users.sch.gr/markmarkou/2004/new2004.htm Ο Μητροπολίτης

Μεσογαίας Νικόλαος (Χατζηνικολάου), σπούδασε Φυσική στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, από όπου
αποφοίτησε το 1972. Μετά την ολοκλήρωση των στρατιωτικών του υποχρεώσεων συνέχισε μεταπτυχιακές
σπουδές στον τομέα Αστροφυσικής του Πανεπιστημίου του Χάρβαρντ. Εργάστηκε ως ερευνητής και
επιστημονικός συνεργάτης στο Αγγειολογικό Εργαστήριο του New England Deaconess Hospital, στο τμήμα
Αναισθησιολογίας του Γενικού Πανεπιστημίου της Μασαχουσέτης και στη Μονάδα Εντατικής Θεραπείας του
Νοσοκομείου Παίδων της Βοστώνης. Παράλληλα διετέλεσε επί διετία σύμβουλος της NASA και της εταιρείας
Arthur D. Little σε θέματα Διαστημικής Ιατρικής Τεχνολογίας. Σπούδασε την Θεολογία στη Θεολογική Σχολή
του Τιμίου Σταυρού Βοστώνης. Ανακηρύχθηκε διδάκτορας της Θεολογικής Σχολής του Πανεπιστημίου
Θεσσαλονίκης στον τομέα της Βιοηθικής με θέμα τις μεταμοσχεύσεις. Διάκονος και Πρεσβύτερος
χειροτονήθηκε το 1990. Στις 26 Απριλίου 2004 εξελέγη Μητροπολίτης Μεσογαίας και Λαυρεωτικής. Η
χειροτονία του σε Επίσκοπο τελέστηκε στις 30 Απριλίου 2004 στον Καθεδρικό Ναό Αθηνών. Διατέλεσε
Τοποτηρητής για 6 χρόνια στη Μητρόπολη Αττικής και Α΄ Τοποτηρητής της νέας Ιεράς Μητροπόλεως
Κηφισίας, Αμαρουσίου & Ωρωπού.

57
Την 16η Φεβρουαρίου 2010 η Ιερά Σύνοδος διά του υπ’ αριθμ. πρωτ. 560/337 εγγράφου της,

γνωστοποιεί την κατάργηση της Ιεράς Μητροπόλεως Αττικής και τη δημιουργία δύο νέων

Μητροπόλεων175 :

Α) Η Ιερά Μητρόπολη Ιλίου, Αχαρνών & Πετρουπόλεως, με έδρα το Ίλιον, στην εδαφική

περιφέρεια της οποίας περιλαμβάνονται οι Δήμοι Ιλίου, Αχαρνών, Πετρουπόλεως, Άνω

Λιοσίων, Καματερού, Ζεφυρίου, Αυλώνος, Φυλής, Θρακομακεδόνων και οι κοινότητες

Αφιδνών και Κρυονερίου (προ του σχεδίου Καλλικράτη176).

Β) Η Ιερά Μητρόπολη Κηφισίας, Αμαρουσίου& Ωρωπού, με έδρα την Κηφισιά, στην

εδαφική περιφέρεια της οποίας περιλαμβάνονται οι Δήμοι Κηφισιάς, Αμαρουσίου, Πεύκης,

Μελισσίων, Ν.Ερυθραίας, Μεταμορφώσεως, Λυκόβρυσης, Μαραθώνος, Νέας Μάκρης,

Ωρωπού, Αγίου Στεφάνου, Ανοίξεως, Διονύσου, Εκάλης, Καλάμου και οι κοινότητες

Δροσιάς, Ροδοπόλεως, Σταμάτας, Γραμματικού, Βαρνάβα, Καπανδριτίου,

Πολυδενδρίου, Ν. Παλατίων, Συκαμίνου, Μαρκοπούλου και Σκάλας Ωρωπού (προ του

σχεδίου Καλλικράτη177).

Η απόφαση αυτή (Νόμος 3822/2010178) δημοσιεύτηκε στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως179.

Η Ιερά Σύνοδος της Εκκλησίας της Ελλάδος, όρισε στη μεν νεοσύστατη Μητρόπολη

Ιλίου, Τοποτηρητή τον Σεβασμιώτατο Μητροπολίτη Μεγάρων και Σαλαμίνος κ.

Βαρθολομαίο, στη δε νεοσύστατη Μητρόπολη Κηφισίας τον Σεβασμιώτατο Μητροπολίτη

Μεσογαίας και Λαυρεωτικής κ. Νικόλαο.

175 Βλέπε Παράρτημα Χάρτης 3, σ. 141

176 Με το σχέδιο Καλλικράτη πλέον η Ι.Μ. Ιλίου αποτελείται από τους Δήμους : α) Αγίων Αναργύρων-
Καματερού (μόνο το Καματερό γιατί το Δ.Δ. Αγίων Αναργύρων ανήκουν εκκλησιαστικά στην Ι. Α. Αθηνών), β)
Αχαρνών (Περιλαμβάνει Αχαρνές και Θρακομακεδόνες), γ) Δήμος Φυλής (περιλαμβάνει (τα Δ.Δ. Φυλής, Άνω
Λιοσίων και Ζεφυρίου) και δ) Πετρούπολης
177 Με το σχέδιο Καλλικράτη πλέον η Ι.Μ. Κηφισίας αποτελείται από τους Δήμους : α) Κηφισίας (περιλαμβάνει

τα Δ.Δ Κηφισίας, Ν. Μάκρης και Εκάλης). , β) Αμαρουσίου, γ) Διονύσου (Περιλαμβάνει τα Δ.Δ. και κοινότητες
Διονύσου, Κρυονέρι, Άνοιξης, Δροσιάς, Σταμάτας,, Ροδόπολης και Αγίου Στεφάνου). δ) Λυκόβρυσης-Πεύκης, ε)
Μαραθώνος (περιλαμβάνει τα Δ.Δ Νέας Μάκρης και Μαραθώνος και των κοινοτήτων Γραμματικού και
Βαρνάβα) στ Δήμο Ωρωπού (που περιλαμβάνει τα Δ.Δ. και κοινότητες Αυλώνος, Καπανδριτίου, Ωρωπού,
Συκαμίνου, Σκάλας Ωρώπου, Πολυδενδρίου, Μαρκοπούλου Ωρωπού, Νέων Παλατίων, Μαλακάσας, Αφιδνών
και Καλάμου και ζ) Πεντέλης ( που περιλαμβάνει τα Μελίσσια και ανήκουν στην Ι.Μ. Κηφισίας, ενώ η Πεντέλη
και η Νέα Πεντέλη στην Ι. Α. Αθηνών)
178 Βλέπε Παράστημα σ. 138 και σσ. 139-140

179 Φ.Ε.Κ. 21, 16.02.2010, Τ. Α’, βλ. Παράρτημα σ. 138

58
 Στις 10 Μαΐου 2010 η Ιερά Σύνοδος της Ιεραρχίας της Εκκλησίας της Ελλάδος προχώρησε

σε εκλογές για την πλήρωση των δύο νέων Ιερών Μητροπόλεων, καθώς και για την

Ι.Μ.Λαγκαδά180 όπου ο θρόνος χήρευε και δύο βοηθών Επισκόπων για την Ιερά

Αρχιεπισκοπή Αθηνών. Πράγματι οι εκλογές πραγματοποιήθηκαν και ελελέγησαν : α) Για

την Ιερά Μητρόπολη Λαγκαδά, ο Πρωτοσύγκελος της Ι.Μ. Θεσσαλονίκης, Αρχιμανδρίτης

Ιωάννης Τασσιάς181, β) για την Ι.Μ. Ιλίου, ο Διευθυντής του Αρχιεπισκοπικού Γραφείου

Αρχιμανδρίτης Αθηναγόρας Δικαιάκος182, γ) για την Ιερά Μητρόπολη Κηφισίας, ο

Αρχιγραμματέας της Ιεράς Συνόδου. Αρχιμανδρίτης Κύριλλο Μισιακούλη183, δ) Ο

Αρχιμανδρίτης Πολύκαπρος Χρυσικός184 εξελέγην Επίσκοπος Τανάγας και ε) Ο

180http://www.amen.gr/index.php?mod=news&op=article&aid=4045 Στις 30 Νοεμβρίου 2010 η Ι.Μ. Λαγκαδά

μετονομάστηκε σε Ι.Μ. Λαγκαδά, Λιτής και Ρεντίνης.

181 Προσωπική ιστοσελίδα του Μάρκου Μάρκου:σ http://users.sch.gr/markmarkou/2010/hel2010.htm Ο

Μητροπολίτης Λαγκαδά και Ρεντίνης Ιωάννης (Τασσιάς), γεννήθηκε στην Θεσσαλονίκη το 1958.
Αποφοίτησε από την Εκκλησιαστική Παιδαγωγική Ακαδημία Θεσσαλονίκης το 1979 και από την Θεολογική
Σχολή Θεσσαλονίκης το 1982. Διάκονος χειροτονήθηκε το 1982 από τον Μητροπολίτη Θεσσαλονίκης
Παντελεήμονα και Πρεσβύτερος το 1983 από τον ίδιο Μητροπολίτη. Υπηρέτησε ως Προϊστάμενος του Ιερού
Ναού Αγίων Κυρίλλου και Μεθοδίου Θεσσαλονίκης (1983-1994) και του Ιερού Ναού Αγίου Δημητρίου
Θεσσαλονίκης (1994-2010). Επίσης υπηρέτησε ως Πρωτοσύγκελος της Μητροπόλεως Θεσσαλονίκης (1994-2010)
και ως Ηγούμενος της Ιεράς Μονής Αγίας Θεοδώρας Θεσσαλονίκης (1994-2010). Στις 16 Μαΐου 2010
χειροτονήθηκε στον Ιερό Ναό Αγίου Δημητρίου Θεσσαλονίκης Μητροπολίτης Λαγκαδά.

182Προσωπική ιστοσελίδα του Μάρκου Μάρκου:σ http://users.sch.gr/markmarkou/2010/hel2010.htm Ο Μητροπολίτης

Ιλίου κ. Αθηναγόρας, κατά κόσμον Γεώργιος (Δικαιάκος), γεννήθηκε στην Αθήνα το 1951. Είναι πτυχιούχος
της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών και της Θεολογικής Σχολής του Πανεπιστημίου
Θεσσαλονίκης από την οποία αποφοίτησε το 1979. Το 2002 έλαβε τίτλο μεταπτυχιακών σπουδών στην ίδια
Σχολή. Στις 12 Φεβρουαρίου 1977 εκάρη μοναχός. Διάκονος χειροτονήθηκε στις 21 Φεβρουαρίου 1977 από τον
Μητροπολίτη Έλους Νικόδημο κατόπιν παρακλήσεως του Μητροπολίτου Κερκύρας Πολυκάρπου και
Πρεσβύτερος το 1979. Υπηρέτησε ως Ιεροκήρυκας στην Μητρόπολη Θηβών (1979-2008) και της Αρχιεπισκοπής
Αθηνών (2008-2010). Στις 13 Μαΐου 2010 χειροτονήθηκε Μητροπολίτης της νεοσύστατης Μητροπόλεως Ιλίου,
Αχαρνών και Πετρουπόλεως.

183Προσωπική ιστοσελίδα του Μάρκου Μάρκου:σ http://users.sch.gr/markmarkou/2010/hel2010.htm Ο Μητροπολίτης

Κηφισίας κ. Κύριλλος, κατά κόσμον Κωνσταντίνος (Μισιακούλης) γεννήθηκε το 1963. Αποφοίτησε από την
Νομική και από την Θεολογική Σχολή Αθηνών. Στις 3 Οκτωβρίου 1991 εκάρη μοναχός στην Ιερά Μονή
Ασωμάτων Πετράκη. Διάκονος χειροτονήθηκε στις 4 Οκτωβρίου 1991 από τον Μητροπολίτη Κερκύρας Τιμόθεο
και Πρεσβύτερος στις 28 Νοεμβρίου 1993 από τον ίδιο Μητροπολίτη. Υπηρέτησε ως Διάκονος στους Ιερούς
Ναούς Αγίας Ειρήνης οδού Αιόλου και Αγίου Σπυρίδωνος Παγκρατίου και ως Πρεσβύτερος στους Ιερούς Ναούς
Αγίου Γεωργίου Κυνοσάργους και Αγίου Χαραλάμπους Ιλισίων. Υπηρέτησε ως Αρχιγραμματέας της Ιεράς
Συνόδου της Εκκλησίας της Ελλάδος (2006-2010). Στις 14 Μαΐου 2010 στον Ιερό Ναό Αγίου Χαραλάμπους
Ιλισίων χειροτονήθηκε Μητροπολίτης Κηφισίας, Αμαρουσίου και Ωρωπού.

184Προσωπική ιστοσελίδα του Μάρκου Μάρκου:σ http://users.sch.gr/markmarkou/2010/hel2010.htm Ο Επίσκοπος

Τανάγρας κ. Πολύκαρπος (Χρυσικός), γεννήθηκε στην Αυλίδα στις 25 Δεκεμβρίου 1933. Αποφοίτησε από τη
Θεολογική Σχολή Αθηνών το 1957. Διάκονος χειροτονήθηκε στις 8 Ιουλίου 1959 από τον Μητροπολίτη Χαλκίδος
Γρηγόριο και Πρεσβύτερος στις 26 Οκτωβρίου 1959 από τον ίδιο Μητροπολίτη. Υπηρέτησε ως Εφημέριος του
Ιερού Προσκυνήματος Αγίου Ιωάννου του Ρώσου στο Προκόπιο Ευβοίας (1959-1960), ως Πρωτοσύγκελος της
Μητροπόλεως Χαλκίδος (1960-1992) και ως Ιεροκήρυκας της Μητροπόλεως Θηβών (1992-2010). Στις 22 Μαΐου
2010 χειροτονήθηκε τιτουλάριος Επίσκοπος Τανάγρας, Βοηθός Επίσκοπος της Αρχιεπισκοπής Αθηνών.
59
Αρχιμανδρίτης Διονύσιος Σιφναίος185, εξελέγην Επίσκοπος Φωτικής, αμφότεροι Βοηθοί

Επίσκοποι της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Αθηνών.

Οι χειροτονίες τελέσθηκαν 13/5/2010 του Μητροπολίτη Ιλίου κ. Αθηναγόρα και του

Επισκόπου Φωτικής κ. Διονυσίου. Στις 14/5/2010 χειροτονήθηκε ο Μητροπολίτης Κηφισίας κ.

Κύριλλος. Στις 16/5/2010 τελέσθηκε η χειροτονία του Μητροπολίτου Λαγκαδά κ. Ιωάννου και

στις 22/5/2010 του Επισκόπου Τανάγρας κ. Πολυκάρπου.

Η διαβεβαίωση των τριών Μητροπολιτών ενώπιον του Προέδρου της Δημοκρατίας έγινε

στις 4/6/2011186. Ενώ οι ενθρονίσεις τους έγιναν για τον Μητροπολίτη Λαγκαδά στις 29/5/2011,

για τον Μητροπολίτη Κηφισίας στις 8/6/2010 και του Μητροπολίτου Ιλίου στις 9/6/2011

αντιστοίχως.

Την ώρα που γράφονται αυτές οι γραμμές, οι νέες Μητροπόλεις και οι δύο πρώτοι

Μητροπολίτες τους, δεν έχουν υπερβεί τον 1,5 χρόνο ζωής στο πηδάλιο των τοπικών τους

Εκκλησιών και γενικότερα παρουσίας και δράσης. Όλα δείχνουν όμως ότι η παρουσία τους,

έδωσε την απαραίτητη πνευματική ώθηση, την θεραπεία και την πάψη του σκανδαλισμού

από τις ψυχές των πιστών της «πολύπαθης» πρώην ενωμένης εκκλησιαστικής περιοχής.

Το σίγουρο αναμφισβήτητα είναι, πως και με την τελευταία Εκκλησιαστική Διοικητική

Μεταρρύθμιση του 2010, έχουμε μέχρι σήμερα τα οριστικά, παγιωμένα, όρια της Ιεράς

Αρχιεπισκοπής Αθηνών και των υπολοίπων 11 Ιερών Μητροπόλεων στην Αττική, σύμφωνα

με τον Χάρτη, που παραθέτουμε στο Παράρτημα187.

185Προσωπική ιστοσελίδα του Μάρκου Μάρκου:σ http://users.sch.gr/markmarkou/2010/hel2010.htm Ο Επίσκοπος

Φωτικής Διονύσιος, κατά κόσμον Δημήτριος (Σιφναίος), γεννήθηκε στην Αθήνα το 1954. Αποφοίτησε από την
Θεολογική Σχολή του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης το 1983. Στις 14 Αυγούστου 1977 εκάρη μοναχός στην Ιερά
Μονή Πεντέλης. Διάκονος χειροτονήθηκε στις 15 Αυγούστου 1977 από τον Επίσκοπο Δωδώνης Χρυσόστομο και
Πρεσβύτερος στις 17 Δεκεμβρίου 1983 από τον ίδιο Επίσκοπο. Υπηρέτησε ως Ιεροκήρυκας στην Μητρόπολη
Λαγκαδά (1983-1984) και στην Μητρόπολη Καισαριανής (1984-2010). Στις 13 Μαΐου 2010 χειροτονήθηκε στον
Ιερό Ναό Αγίου Νικολάου Καισαριανής τιτουλάριος Επίσκοπος Φωτικής, Βοηθός Επίσκοπος της Αρχιεπισκοπής
Αθηνών. Στις 7 Οκτωβρίου 2011, εκλέχτηκε Μητροπολίτης της Ι.Μ. Ζακύνθου και Στροφάδων.

186 http://www.amen.gr/index.php?mod=news&op=article&aid=2541

187 Βλ. Παράρτημα, Χάρτης 4, σ. 142

60
 4ο Κ Ε Φ Α Λ Α Ι Ο :
Ίδρυση, ιστορία, λειτουργία και δράση της Μητροπόλεως Γλυφάδας.

4.1. Ίδρυση Ιεράς Μητροπόλεως Γλυφάδας :

Στο 3ο Κεφάλαιο αναφερθήκαμε επιγραμματικά, εκτός των άλλων, στην ίδρυση της Ι.Μ.

Γλυφάδας, καθώς και στην εκλογή και χειροτονία του πρώτου Μητροπολίτη της, στα

πλαίσια της διοικητικής μεταρρύθμισης του έτους 2002. Στο 4ο και τελευταίο Κεφάλαιο της

παρούσης μελέτης, θα αναφερθούμε αναλυτικότερα και με περισσότερα ιστορικά και

διοικητικά στοιχεία για αυτή, τον Μητροπολίτη της, τα πρόσωπα που την διακονούν, καθώς

και τους Ιερούς Ναούς και την Ιερά Μονή, που την αποτελούν. Θεωρούμε πως η ιδιαίτερη

αναφορά, στον τρόπο λειτουργίας και ποιμαντικής της δράσης της Μητροπόλεως Γλυφάδας,

αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα και αφορά αναλογικά σε ευρύτερη κλίμακα και τις

άλλες Ιερές Μητροπόλεις της Αττικής. Φαίνονται δηλαδή αναλογικά τα οφέλη της

διοικητικής μεταρρύθμισης, στα επιμέρους επίπεδα της Εκκλησιαστικής της δικαιοδοσίας

αυτής της νέας Μητροπόλεως των Νοτίων Προαστίων, με άμεση αναλογία και στις

υπόλοιπες Μητροπόλεις, από το 1974 έως σήμερα.

H Ιερά Μητρόπολη Γλυφάδας λοιπόν, μέχρι και τους δύο πρώτους μήνες του έτους 2010

(μέχρι 16/2/2011), ήταν η νεότερη ιδρυθείσα Μητρόπολη της Εκκλησίας της Ελλάδος

(28/6/2002188). Ευρίσκεται γεωγραφικώς στα Νότια Προάστια του Λεκανοπεδίου Αττικής και η

δικαιοδοσία της γεωγραφικά, εκτείνεται από το παλαιό αεροδρόμιο του Ελληνικού έως τη

Σχολή Ευελπίδων της Βάρης. Οι δήμοι που την αποτελούν με το τότε σχέδιο Καποδίστριας

είναι α) η Γλυφάδα, β) το Ελληνικό, γ) η Βούλα, δ) η Βουλιαγμένη και ε) η Βάρη. Γι’ αυτό

πρόσφατα ο Μητροπολίτης Γλυφάδας, με σχετικό έγγραφο (Αρ. Πρωτ. 899 / 4 Αυγούστου

2011189) προς την Ιερά Σύνοδο της Εκκλησίας τα Ελλάδος, ζητάει να μετονομαστεί η

Μητρόπολη και ο τίτλος της, να περιέχει και τους 5 δήμους που την αποτελούν. Τα εδάφη

της προέρχονται από την απόσπαση ή αλλιώς διχοτόμηση, της ενιαίας τότε Ιεράς

Μητροπόλεως Νέας Σμύρνης190. Πράγματι η Διαρκής Ιερά Σύνοδος ενέκρινε το αίτημα του

188Φ.Ε.Κ 152, 28/6/2002 βλ. Παράρτημα σσ. 135-136 καί Εγκόλπιο Ημερολόγιο Ι.Μ. Γλυφάδας 2004, σ. 6
189Βλέπε Παράρτημα σ. 143
190 Των εννέα Δήμων πριν το σχέδιο Καλλικράτης : Νέα Σμύρνης, Παλαιού Φαλήρου, Αλίμου,

Αργυρουπόλεως, Γλυφάδας, Ελληνικού, Βούλας, Βουλιαγμένης και Βάρης. Να σημειωθεί ότι η Ι.Μ. Ν.
Σμύρνης, κατέχει και ένα μικρό τμήμα του Δήμου Αθηναίων, την ενορία του Αγίου Σώστη.
61
Σεβασμιωτάτου, σε συνεδρία της τον Οκτώβριο του 2011 και αναμένεται η έκδοση της

σχετικής απόφασης και το ΦΕΚ από την Ελληνική πολιτεία.

Η πόλη της Γλυφάδας στην αρχαιότητα ονομαζόταν δήμος της Αιξωνής και ήταν

γνωστός για την Αιξωνική Τρίγλη (είδος ιχθύος – το μπαρμπούνι). Η ονομασία "Γλυφάδα"

είναι πρόσφατη και προέρχεται από τα πηγάδια της περιοχής που το νερό τους είναι

υφάλμυρο, κοινώς γλυφό191. Στο Ελληνικό η παλιά ονομασία της περιοχής ήταν Λοιμικό,

λόγω του λοιμοκαθαρτηρίου που υπήρχε εκεί. Στις αρχές του 20ου αιώνα εισήχθη η

ονομασία Ελληνικό, ως πιο εύηχη παραλλαγή της προηγούμενης ονομασίας. Λίγο αργότερα

με την Μικρασιατική Καταστροφή (1922) εγκαταστάθηκαν στην περιοχή πολλοί Έλληνες

του Πόντου και το μεγαλύτερο μέρος του Ελληνικού πήρε την ονομασία Σούρμενα, για

ευνόητους ιστορικούς και συναισθηματικούς λόγους. Η Βούλα δημιουργήθηκε τη δεκαετία

του 1920 από έναν οικοδομικό συνεταιρισμό που δημιούργησε στην περιοχή μία

παραθεριστική συνοικία. Η πόλη της Βάρης στην αρχαιότητα αντιστοιχούσε στον Αττικό

Δήμο Αναγυρούντος192. Η Βουλιαγμένη οφείλει το όνομά της στην ομώνυμη λίμνη που

δημιουργήθηκε από καθίζηση του εδάφους (εκεί παραπέμπει και το όνομά της) στο μακρινό

παρελθόν και έχει ιδιαίτερα μεγάλο βάθος193.

Σπουδαίο για την εκκλησιαστική ιστορία της περιοχής, που αν αληθεύει και ισχύει, αντλεί

άμεσα την αποστολική καταβολή της, είναι η άποψη ότι ο Απόστολο Παύλος, όταν ήρθε

στην Αθήνα, να μην αποβιβάζεται από το Φάληρο, αλλά να αποβιβάζεται από την Γλυφάδα,

στο λιμάνι της Αιξωνής194 (ο όρμος Βόρεια της Πούντας) στα μέσα του 1 ου μ.Χ. αιώνα και

ακολουθώντας τον αρχαίο δρόμο να φτάνει στο Άστυ να κηρύξει στην Πνύκα για στον

Χριστό. Ισχυρά αρχαιολογικά ερείσματα όσων υποστηρίζουν αυτήν την άποψη195, είναι

τόσο η μεγαλοπρεπής παλαιοχριστιανική Βασιλική196 που σώζονται υπολείμματα μέχρι

191http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%93%CE%BB%CF%85%CF%86%CE%AC%CE%B4%CE%B1#.CE.A0.CE.B1.CF.81.CE
.B1.CF.80.CE.BF.CE.BC.CF.80.CE.AD.CF.82
192http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%92%CE%AC%CF%81%CE%B7_%CE%91%CF%84%CF%84%CE%B9%CE%BA%C

E%AE%CF%82
193http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%92%CE%BF%CF%85%CE%BB%CE%B9%CE%B1%CE%B3%CE%BC%CE%AD%C

E%BD%CE%B7_%CE%91%CF%84%CF%84%CE%B9%CE%BA%CE%AE%CF%82
194Α. Παπαγιανοπούλου-Παλαιού, Ενδείξεις περί της εις Αιξωνήν σ. 154

195 http://www.greekhotel.com/sterea/attica/glyfada/town/home-gr.htm

196Αναστάσιος. Ορλάνδος Μεσαιωνικά Μνημεία Αττικής, Πεδιάδος Αθηνών και των κλιτύων Υμηττού-
Πεντελικού-Πάρνηθος και Αιγάλεω, Ευρετήριον Μεσαιωνικών Μνημείων της Ελλάδος Γ΄, Αθήναι 1933, σσ. 153-
154 : «Πρόκειται για παλαιοχριστιανική τρίκλιτη βασιλική με νάρθηκα, σήμερα σε ερειπιώδη κατάσταση. Τα
62
σήμερα στην παραλία της Γλυφάδας, όσο και από το γεγονός ότι από την περιοχή, περνούσε

ο πανάρχαιος δρόμος που ένωνε την Αθήνα με το Σούνιο, στα ίχνη του οποίου έχει

δημιουργηθεί η σημερινή οδός Βουλιαγμένης (δίπλα στο παλιό βυζαντινό εκκλησάκι του

Αγίου Νικολάου). Κανείς όμως δεν μπορεί να στηρίξει αυτή την άποψη με βεβαιότητα στις

πηγές, είναι μια θεωρεία που χρίζει ειδικότερη μελέτης, επεξεργασίας και ευρημάτων.

Εμείς την αναφέρουμε στο αντίποδα στα όσα αναφέραμε για τον Απόστολο των Εθνών στην

αρχή, για την πορεία του προς την Αθήνα, που είναι η πιο πιθανή και επικρατέστερη197 από

τη δεύτερη θεωρεία που μόλις αναφέραμε.

Η Εκκλησιαστική ιστορία αυτής της περιοχής για σχεδόν 20 αιώνες (1ο αιώνα έως και την

7η δεκαετία του 20ου αιώνα) είναι συνυφασμένη με την ευρύτερη ιστορία της Εκκλησίας των

Αθηνών που παρουσιάσαμε στο πρώτο Κεφάλαιο της Εργασίας μας. Η ιστορική και

διοικητική διαφοροποίηση προήλθε σταδιακά τα τελευταία χρόνια, με την Ίδρυση της

Μητροπόλεως Νέας Σμύρνης αρχικώς (1974)198. Ενώ η σύγχρονη-νεότερη ιστορία της

Μητροπόλεως πλέον Γλυφάδας, Ελληνικού, Βούλας, Βουλιαγμένης και Βάρης, προήλθε

αναμφισβήτητα από την διχοτόμησή της από την Μητρόπολη Νέας Σμύρνης τον Ιούνιο του

2002, στο πολύ πρόσφατο παρελθόν σχεδόν 10 χρόνια, μέχρι σήμερα.

Το χρονικό της διχοτομήσεως προήλθε αρχικώς από την ανάθεση του Μακαριστού

Προέδρου της, Αρχιεπισκόπου Αθηνών & πάσης Ελλάδος (τότε και νυν κυρού)

λείψανα αυτά βρίσκονται στη Γλυφάδα, κοντά στη λεωφόρο Ποσειδώνος και δίπλα σε κέντρο. Αποκαλύφθηκε στα
1929. Η βασιλική, θα πρέπει να καταστράφηκε τον 6ο–7ο αιώνα και να ανοικοδομήθηκε κατά τους μεσοβυζαντινούς
χρόνους, περιορισμένη ως προς τις αρχικές της διαστάσεις και, πλέον, μονόκλιτη. Μια ανάλογη περίπτωση για
την Αττική είναι η βασιλική των Καλυβίων. Στην τρίτη φάση της, κατά τους χρόνους της Τουρκοκρατίας πια,
χτίστηκε μικρός, μονόκλιτος ναός, που εκτεινόταν από την αψίδα μέχρι το τέμπλο της παλαιάς βασιλικής».

197 Σωτήριος Δεσπότης, Ο Παύλος στην Αθήνα, Αθήνα 2009, σσ. 132—134 : « Η άποψη που σήμερα υπερισχύει
είναι ότι ο Απόστολος αποβιβάστηκε στην ανατολική ακτή του Φαληρικού όρμου197, γιατί στο λιμάνι του Πειραιά
από την εποχή του Θεμιστοκλή είχαν μετακινηθεί τα «ξύλινα τείχη», τα πολεμικά πλοία (οι τριήρεις) και, ακόμη,
αυτό απείχε δύο χιλιόμετρα επιπλέον από την Αθήνα197. Στην περίπτωση όμως του Απολλωνίου, ο συγκεκριμένος
μύστης καταφθάνει στην Αθήνα μέσω του Πειραιά197, ενώ έχουμε και άλλες πηγές του 1ου και 2ου αι. μ.Χ. που
καταγράφουν αυτόν τον λιμένα ως χώρο αποβίβασης των επισκεπτών της Αθήνας, οι οποίοι κατέφθαναν σε αυτήν
διά της Πειραϊκής οδού και εισέρχονταν είτε από το Δίπυλο197 είτε από την πύλη του Διατειχίσματος (μεταξύ του
λόφου των Νυμφών και του Μουσείου)197 δίπλα στο Ναό του αγίου Δημητρίου του Λουμπαδιάρη. Η γνώμη της Α.
Παπαγιανοπούλου-Παλαιού ότι ο Παύλος. αποβιβάσθηκε στη Γλυφάδα, την ακτή της αρχαίας Αιξωνής, όπου
υπάρχουν υπολείμματα πρωτοχριστιανικής βασιλικής και ότι ερχόμενος από εκεί στην Αθήνα είδε το βωμό του
αγνώστου θεού δε μπορεί να ευσταθήσει διότι δεν είναι δυνατόν να αποβιβαστεί κανείς τόσο μακριά».

198 Φ.Ε.Κ. 134/16.574 τ.Α´- Βλ. Παράρτημα σ.σ. 122-123, Περιοδικό «ΕΚΚΛΗΣΙΑ»-ΕΠΙΣΗΜΟΝ ΔΕΛΤΙΟΝ ΤΗΣ

ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ, Διευθυντής Κωνσταντίνος Μπόνης, Καθηγητής Πανεπιστημίου έτος Ν΄ (1973), εν
Αθήναις, εκ του τυπογραφείου της Αποστολικής Διακονίας., Αθήνα 1975, σσ. 260-261

63
Χριστοδούλου στον Μητροπολίτη Κερκύρας, Παξών και Διαποντίων νήσων κ. Τιμοθέου

(Τριβιζά) να κάνει έρευνα και να εισηγηθεί σχετικώς στο σώμα της Ιεραρχίας. Ο

Μητροπολίτης αξιοποιώντας τα πορίσματα σχετικής Συνοδικής επιτροπής του 1999 και δύο

σχετικές εισηγήσεις του καθηγητού κ. Μπούμη και του νομικού κ. Μαρίνου, παρουσίασε

στην συνεδρία της Ιεραρχίας 12 Οκτωβρίου 2001 την εμπεριστατωμένη εισήγηση του, και

έπεισε την Ιεραρχία για την αναγκαιότητα του εγχειρήματος. Η Ιεραρχία της Εκκλησίας της

Ελλάδος, με ψήφους των 2/3 του σώματος των Ιεραρχών που απαιτούνται, αποφάσισε στην

απόσπαση εδαφών από την Ι.Μ. Ν.Σμύρνης για την δημιουργία της Ι.Μ. Γλυφάδας και

προώθησε το αίτημα προς έγκριση στη πολιτεία.

Πράγματι η Ελληνική Πολιτεία, επικύρωσε και αυτή με την σειρά της, την απόφαση της

Ιεράς Συνόδου της Εκκλησίας της Ελλάδος για να διχοτομηθεί η ενιαία Ιερά Μητρόπολη Νέα

Σμύρνης σε δύο Μητροπόλεις και με τη σειρά της έκδωσε τον Νόμο (υπ’ αριθμ. 3027/2002)

όπου δημοσιεύθηκε στο Φύλλο της Κυβερνήσεως199. Έτσι: α) Η (παλαιά) Ιερά Μητρόπολή

Νέα Σμύρνης παρέμεινε με τέσσερις από τους εννέα Δήμους (Ν. Σμύρνης, Παλαιού

Φαλήρου, Αλίμου και Αργυρουπόλεως200 σύμφωνα με το Φ.Ε.Κ. 152 και β) Η (νέα) Ιερά

Μητρόπολη που ονομάσθηκε Γλυφάδας όπου περιλάμβανε τους υπόλοιπους πέντε

Δήμους201 (Γλυφάδας, Ελληνικού, Βούλας, Βουλιαγμένης, Βάρης) και αποτελούνταν (τότε)

συνολικά από δεκαεννέα (19) Ενορίες202.

Η Ιερά Σύνοδος, απέστειλε μάλιστα σχετική εγκύκλιο203, προς το ευλαβέστατο Ιερό Κλήρο

και το Χριστεπώνυμο πλήρωμα της (νέας) Ιεράς Μητροπόλεως Γλυφάδας όπου ενημέρωνε

για την ίδρυση της νέας Μητροπόλεως και εξηγούσε τους λόγους της διχοτομήσεως204.

Αναλυτικότερα κατά την Ιερά Σύνοδο σύμφωνα με την σχετική Εγκύκλιό της, έλαβε υπόψη :

« α) Την διοικητική και γεωγραφική σύνθεση και ενότητα το χώρου, καθώς και την

επικοινωνιακή ευχέρεια των κατοίκων πιστών της περιοχής. β) Τη ραγδαία πληθυσμιακή

199 Φ.Ε.Κ 152, 28/6/2002 βλέπε Παράρτημα σσ. 135-136

200 Με το σχέδιο Καλλικράτη πλέον η Ι.Μ. Νέας Σμύρνης, αποτελείται από την Ενορία του Αγίου Σώστη και
τους Δήμους : α) Νέας Σμύρνης, β) Π. Φαλήρου, γ) Αλίμου, και δ) Αργυρουπόλεως-Ελληνικού (εκτός του
Ελληνικού που ανήκει Εκκλησιαστικά στην Ι.Μ. Γλυφάδας.).
201 Με το σχέδιο Καλλικράτη πλέον η Ι.Μ. Γλυφάδας αποτελείται από τους Δήμους : α) Γλυφάδας, β) Βάρης-

Βούλας-Βουλιαγμένης και γ) Αργυρουπόλεως-Ελληνικού (εκτός της Αργυρουπόλεως που ανήκει

Εκκλησιαστικά στην Ι.Μ. Ν.Σμύρνης.).
202 Βλέπε Παράρτημα, Χάρτη 2, σ. 137

203 Υπ. 2744/4-7-2002 και αριθμό πρωτοκόλλου 2418 και διεκπεραιώσεως 1254.

204 Βλέπε Παράρτημα σσ. 144-147 και Επιμέλεια π. Γεώργιος Αντζουλάτος, Εγκόλπιο Ημερολόγιο Ι.Μ. Γλυφάδας

2004, σσ. 7-10

64
αύξηση κατά την τελευταία κυρίως δεκαετία, στους περισσότερους από τους 9 Δήμους που

απάρτιζαν την ενιαία Ιερά Μητρόπολη Νέα Σμύρνης. γ) Το γεγονός ότι η περιφέρεια των

Δήμων Γλυφάδας, Ελληνικού, Βούλας, Βουλιαγμένης και Βάρης, συνθέτουν γεωγραφικώς μια

περιοχή ομοιογενή, η οποία συνεχώς αναπτύσσεται με τρόπο ιδιαιτέρως επιμελημένο. δ) Την

ανάγκη που δημιουργείται, ώστε ο Επίσκοπος να έχει την ευχέρεια και την άνεση των

πολλαπλών και πολυσχιδών πνευματικών, λειτουργικών, ποιμαντικών και κοινωνικών

απαιτήσεων και αναγκών των πιστών, μέσα σε μία σύγχρονη, αστική περιοχή υψηλού

κοινωνικού και πνευματικού επιπέδου.» Στο τέλος η Εγκύκλιος έκλεινε «καλώντας τους

πιστούς της νέας Μητροπόλεως σε προσευχή, για να στερεωθεί από τον Θεό η νέα Μητρόπολη

και να εκλεγεί άξιος ως πρώτος Μητροπολίτης της».

4.2. Διάστημα Τοποτηρητείας .

Η 28η Ιουνίου 2002 αποτελεί την «γενέθλιος» ημέρα της νέας Μητροπόλεως Γλυφάδας.

Από αυτή την πρώτη ημέρα και μέχρι της εκλογής (11/10/2002) και ενθρονίσεως του Α΄

Μητροπολίτη Γλυφάδας (1/12/2002), η νεοσυσταθείσα Μητρόπολη εισήλθε σε κατάσταση

τοποτηρητείας. Τοποτηρητής ορίστηκε από την Ιεραρχία της Εκκλησίας της Ελλάδος ο

Μακαριστός Αρχιεπίσκοπος κ. Χριστόδουλος. Το πρώτο μέλημά του Τοποτηρητή, ήταν να

βρει άμεσους συνεργάτες, για την διοικητική οργάνωση της νέας Μητροπόλεως. Επέλεξε σ’

αυτή του την προσπάθεια, τρεις προσοντούχους κληρικούς, από το δυναμικό της Ιεράς

Μητροπόλεως Γλυφάδας, τους: α) Αρχιμ. Αλέξιο Ψωΐνο ως Πρωτοσυγκελλεύοντα205, β) τον

π. Γεώργιο Αντζουλάτο, για την Γραμματεία-Λογιστήριο και γ) τον π. Σωτήριο

Θωμόπουλο, για το Γραφείο Γάμων και Διαζυγίων. Μετά την επιλογή των συνεργατών,

επόμενη ενέργεια ήταν να ευρεθεί χώρος, έστω προσωρινά, για την στέγαση των Γραφείων

και Υπηρεσιών της νεοϊδρυθείσης Ιεράς Μητροπόλεως.

Αν και η φυσική έδρα με βάση τον τίτλο της Μητροπόλεως είναι ο Δήμος της Γλυφάδας,

ελλείψη όμως Επισκοπίου και κατάλληλου χώρου στην πόλη για την στέγαση των Γραφείων

της Ιεράς Μητροπόλεως, επιλέχτηκε ως ο πλέον κατάλληλος χώρος για αυτόν τον σκοπό, ο

2ος και ο 3ος όροφος του Πνευματικού Κέντρου του Ιερού Ναού Κοιμήσεως Θεοτόκου

Βούλας, όπου προσωρινώς στεγάζονται μέχρι και σήμερα. Έχουν γίνει από τότε μέχρι

205 Βλ. Παράρτημα σ. 150.

65
σήμερα, αξιόλογες αλλά δυστυχώς, ανεπιτυχείς προσπάθειες206, μετεγκατάστασης της

Μητροπόλεως στην φυσική της έδρα τη Γλυφάδα. Ακολούθησε η κατάλληλη διαμόρφωση

του χώρου, ο εξοπλισμός των γραφείων και κατόπιν η παραλαβή του αρχείου207 με την

δημιουργία κοινής επιτροπής, από την Ι. Μητρόπολη Νέας Σμύρνης, το οποίο αφορούσε

άμεσα σε θέματα και ζητήματα των κληρικών των Ιερών Ναών και της Ιεράς Μονής, της

νέας Ιεράς Μητροπόλεως.

4.3. Εκλογή του πρώτου Μητροπολίτου Γλυφάδας .

Η νέα Μητροπολιτική Περιφέρεια Γλυφάδας, Ελληνικού, Βούλας, Βουλιαγμένης και

Βάρης, κλήρος και λαός, ζούσε υπό την ευθύνη της νέας διοίκηση της Τοποτηρητείας τα

πρώτα δειλά-δειλά βήματα σε όλους τους τομείς ( λειτουργική και πνευματική ζωή,

ποιμαντική δράση, διοικητική οργάνωση). Ανέμενε όμως, για σχεδόν 3,5 μήνες, υπό της

Ιεραρχίας της Εκκλησίας της Ελλάδος, την ανάδειξη του πρώτου Μητροπολίτου-

Ποιμενάρχου της, όπου θα αποτελούσε την ορατή εικόνα του Χριστού και τη σφραγίδα και

την εγγύηση όλων των παραπάνω τομέων και χαρισμάτων, της τοπικής Εκκλησίας.

Η ημέρα Εκλογής και πληρώσεως τεσσάρων Μητροπόλεων (Νέας Σμύρνης, Κερκύρας,

Γλυφάδας και Εδέσσης) είχε οριστεί για την Παρασκευή, 11/10/2002. Την ίδια μέρα στον Ιερό

Καθεδρικό Ναό208 Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης Γλυφάδας, η τοπική Εκκλησία όλοι οι

κληρικοί και πλήθος λαϊκών της Ιεράς Μητροπόλεως, είχαν συναχθεί «ἐπί τῷ αὐτῷ»,

συμμετέχοντες λειτουργούμενοι και προσευχόμενοι στην ευχαριστιακή Σύναξη. Σε αυτή τη

Θεία Λειτουργία, μεταξύ όλων των άλλων αιτημάτων, ήταν ιδιαιτέρως να αναδειχθεί υπό

της Χάρης του Παναγίου και Τελετουργικού Πνεύματος, διά της σεπτής Ιεραρχίας, άξιος

ποιμενάρχης και πνευματικός πατέρας, κλήρου και λαού της νέας Μητροπόλεως.

Πράγματι η Ιερά Σύνοδος της Ιεραρχίας της Εκκλησίας της Ελλάδος στις 11/10/2002

εξέλεξε209, ως πρώτο Μητροπολίτη Γλυφάδας210, τον Καθηγούμενο της Ιεράς Μονής

Ασωμάτων Πετράκη Αρχιμ. Παύλο Τσαούσογλου211, Κληρικό της Ιεράς Αρχιεπισκοπής

206 Βλ. Παράρτημα σσ. 178-183.

207 Βλ. Παράρτημα σσ. 173-176.
208 Ο Μητροπολιτικός Ιερός Καθεδρικός Ναός της νέας Μητροπόλεως Γλυφάδας.

209 Κανονικών ψήφων 43 έναντι 29 του τότε Αρχιμανδρίτου και νυν Μητροπολίτου Κιλκισίου, Εμμανουήλ

(Σιγάλα) και 4 του Αρχιμανδρίτου Μάξιμου Κάππα.

210 Βλ. Παράρτημα σσ. 181-183

211 Βλ. στο Παράρτημα το αναλυτικό βιογραφικό του, σσ. 192-194

66
Αθηνών, καταγόμενο από την νησιωτική Ελλάδα τις Σποράδες, γεννημένος στην

πρωτεύουσά τους, στην Ερμούπολη της Σύρου. Οι καμπάνες κτύπησαν χαρμόσυνα γι’ αυτό

το γεγονός εντολή του Μακαριωτάτου Αθηνών Χριστοδούλου, σε όλες τις Ενορίες, της Ιεράς

Μητροπόλεως Γλυφάδας. Με ενθουσιασμό αναφέρθηκαν επίσης στο πρόσωπο του νέου

Ποιμενάρχη, τα τοπικά Μ.Μ.Ε. 212 της περιοχής.

Την ίδια ημέρα της Εκλογής του Θεοφιλεστάτου Εψηφισμένου Μητροπολίτου Γλυφάδας κ.

Παύλου, δόθηκε το Μικρό Μήνυμα213 ενώπιον της Ιεράς Συνόδου της Ιεραρχίας της

Εκκλησίας της Ελλάδος στην αίθουσα συνεδριάσεώς της. Λίγο αργότερα έδωσε το Μεγάλο

Μήνυμα με την τέλεση της προβλεπόμενης τελετής, στο Συνοδικό Παρεκκλήσιο και

Καθολικό της Ιεράς Μονής Ασωμάτων Πετράκη. Η συγκίνηση ήταν μεγάλη για τον

εψηφισμένο Μητροπολίτη, καθώς στο συγκεκριμένο Καθολικό αφιερωμένο στους Ταξιάρχες

Αρχαγγέλους, διακόνησε από το 1989 ως αδελφός και από τον Μάιο 1999 ως εκείνη την

στιγμή, ως Καθηγούμενος της Ιεράς Μονής.

Στον Καθεδρικό Ιερό Ναό Αθηνών στις 14/10/2002 τελέσθηκε η Χειροτονία214 του

Θεοφιλεστάτου εψηφισμένου Μητροπολίτου Γλυφάδας κ. Παύλου, υπό του τότε

Μακαριωτάτου Αρχιεπισκόπου Αθηνών και πάσης Ελλάδος κ. Χριστοδούλου, με την

συμμετοχή τριάκοντα Αρχιερέων215 και πλήθος άλλων κληρικών. Μεταξύ των Αρχιερέων

αξίζει να αναφέρουμε τον τότε Μητροπολίτη Καρθαγένης κυρού Χρυσοστόμου216,

εκπροσώπου του Πατριαρχείου Αλεξανδρείας, όπου επί δεκαπενταετία εθελοντικώς ο

νεοχειροτονούμενος Αρχιερέας, προσέφερε στην Ιεραποστολή και επισκέφθηκε αρκετές

χώρες της Αφρικής. Ο Καθεδρικός Ιερός Ναός ήταν κατάμεστος από πλήθος κόσμου, από

όλα τα μέρη, όπου υπηρέτησε ως Κληρικός (Πρέβεζα, Τήνο, Νίκαια, Αρχιεπισκοπή Αθηνών),

την γενέτειρά του Σύρο και φυσικά από το ποίμνιο «τῆς κληρωθείσης αὐτῷ Ἐπαρχίας» από

212
Βλ. Παράρτημα σσ. 196-211.
213 Βλέπε Παράρτημα σ. 153
214 Βλ. στο Παράρτημα σσ. 154-157

215 Βλ. στο Παράρτημα σ. 154

216 Προσωπική ιστοσελίδα του Μάρκου Μάρκου: http://users.sch.gr//markmarkou/2004/koim2004.htm#06 Ο

Μητροπολίτης Καρθαγένης κυρός Χρυσόστομος (Παπαδόπουλος), γεννήθηκε στη Μυτιλήνη στις 13
Ιανουαρίου 1933. Σπούδασε τη Θεολογία στη Θεολογική Σχολή του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Το 1957
χειροτονήθηκε Διάκονος και το 1959 Πρεσβύτερος. Από το 1962 μέχρι το 1966 διετέλεσε Πρωτοσύγκελος της
Μητροπόλεως Μυτιλήνης. Στις 12 Δεκεμβρίου 1976 χειροτονήθηκε τιτουλάριος Επίσκοπος Νικοπόλεως. Από το
1976 μέχρι το 1984 και από το 1988 μέχρι το 2004 διετέλεσε Διευθυντής του περιοδικού "Πάνταινος" του
Πατριαρχείου Αλεξανδρείας. Το 1990 εξελέγη Μητροπολίτης Ζιμπάμπουε. Στις 23 Σεπτεμβρίου 1997 εξελέγη
Μητροπολίτης Καρθαγένης. Εκοιμήθη στις 11 Σεπτεμβρίου 2004.
67
την Γλυφάδα, το Ελληνικό, τη Βούλα, τη Βουλιαγμένη και τη Βάρη με επικεφαλής, τους τότε

Δημάρχους τους.

Μετά την ομιλία217, την χειροτονία218 και τις ευχές που δέχθηκε από Κληρικούς και λαϊκούς,

ο νέος Επίσκοπος, ακολούθησε το καθιερωμένο γεύμα σε γνωστό ξενοδοχείο των Αθηνών,

που παραχώρησαν οι πέντε (τότε) Δήμοι της Μητροπολιτικής Επαρχίας, προς τιμήν του

νέου Μητροπολίτου, του Αρχιεπισκόπου και των Μητροπολιτών που συμμετείχαν στην Θ.

Λειτουργία, καθώς και σε πλήθος κληρικών και λαϊκών και άλλων επισήμων.

4.4. Διαβεβαίωσης ενώπιον του Προέδρου της Δημοκρατίας- Ενθρόνιση

Στις 21/11/2002 ο Μητροπολίτης Γλυφάδας κ. Παύλος, μαζί με τους υπόλοιπους 3 νέους

Μητροπολίτες (Ν.Σμύρνης, Κερκύρας και Εδέσσης), έδωσαν την κατά νόμο διαβεβαίωση219

στην Ελληνική Πολιτεία, ενώπιον των τότε : Προέδρου της Δημοκρατίας κ. Κωνσταντίνου

Στεφανοπούλου, του Αρχιεπισκόπου Αθηνών και πάσης Ελλάδος κ. Χριστοδούλου και του

Υπουργού Παιδείας και Θρησκευμάτων κ. Πέτρου Ευθυμίου.

Η Ενθρόνιση220 του Α΄ Μητροπολίτου Γλυφάδας κ. Παύλου, τελέσθηκε με κάθε

επισημότητα εκκλησιαστική τάξη221 και λαμπρότητα, την Κυριακή 1η Δεκεμβρίου 2002.

Στον Καθεδρικό Ιερό Ναό Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης Γλυφάδας και ώρα 12.00 το πρωί

ενθρονίστηκε, υπό του Μακαριωτάτου-Τοποτηρητού, ο Α΄ Ποιμενάρχης της νέας

Μητροπόλεως, παρουσία των Δημάρχων των 5 (τότε) Δήμων, Υπουργών, Βουλευτών,

Στρατιωτικών και Εκκλησιαστικών αρχών, καθώς και πλήθους πιστού λαού, με πάσα

εκκλησιαστική τάξη και λαμπρότητα222. Μετά την τελετή της ενθρονίσεως, τις εκφωνήσεις

και αντιφωνήσεις, τον ενθρονιστήριο λόγο223, τις ευχές του κλήρου και του λαού,

παρατέθηκε δεξίωση από τους πέντε δήμους της μητροπολιτικής περιφερείας, σε γνωστό

ξενοδοχείο στη περιοχή της Βουλιαγμένης. Εκείνη την ημέρα έκανε και τις πρώτες του

δηλώσεις224 στα Μ.Μ.Ε. .

217 Βλ. Παράρτημα σ. 158-160

218 Βλ. Παράρτημα σ. 154
219 Βλ. Παράρτημα σσ. 161-165

220 Βλ. Παράρτημα σσ. 166-167

221 Βλ. Παράρτημα σ. 167

222 Βλ. Παράρτημα σσ. 200-211

223 Βλ. Παράρτημα σσ. 168-172

224 Βλ. Παράρτημα σ. 211

68
 4.5 Περιληπτική δράση και έργο του Μητροπολίτου Γλυφάδας (από την ενθρόνιση
μέχρι σήμερα).

Ο Σεβασμιώτατος κ. Παύλος το απόγευμα κι’ όλας της ίδιας ημέρας της Ενθρονίσεως,

επισκέφθηκε, τον Ιερό Ναό Κοιμήσεως Θεοτόκου Βούλας, όπου και έτυχε θερμή υποδοχή

από τους Κληρικούς και πολλούς πιστούς της Ιεράς Μητροπόλεως. Εν συνεχεία επισκέφθηκε

για πρώτη φορά, τα Γραφεία της Ιεράς Μητροπόλεως, τα οποία ευρίσκονται στον αύλειο

χώρο του ως άνω Ιερού Ναού και είχε την ευκαιρία να γνωρίσει και συνομιλήσει με τούς

Κληρικούς της Ιεράς Μητροπόλεως, στη πρώτη (άτυπη) Σύναξη, ευχόμενος καλή

συνεργασία και απρόσκοπτη διακονία.

Την επομένη, ημέρα Δευτέρα 2 Δεκεμβρίου, τέλεσε πανηγυρικώς την πρώτη Θεία

Λειτουργία στη Μητρόπολή του, στον Ιερό Καθεδρικό Ναό Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης,

με την συμμετοχή όλων των Κληρικών της Μητροπόλεως και πλήθος λαού, που

αναφωνούσε το «Άξιος». Στη φήμη του, ακούστηκε για δεύτερη φορά «ἡμῶν δἐ Πατρός καί

Ποιμενάρχου …..»

Ελλείψη κατοικίας, ο Μητροπολίτης Γλυφάδας πηγαινοερχόταν τους δύο πρώτους μήνες,

από την Μονή Πετράκη στην Μητρόπολή του και το αντίστροφο καθώς ακόμα δεν είχε

παραδώσει για ευνόητους λόγους, το κελί του. Υπήρχαν φορές που ξάπλωνε σε 4 καρέκλες

γραφείου λίγο το μεσημέρι για να ανταποκρίνεται στο αυξημένο απογευματινό πρόγραμμα.

Μόλις έγιναν οι απαραίτητες εργασίες και η κατάλληλη διαμόρφωση του χώρου (με δικές

του δαπάνες), εγκαταστάθηκε στη Ιερά Μονή της Αγίας Τριάδος-Αγίου Νεκταρίου

Τερψιθέας Γλυφάδας στις 2 Φεβρουαρίου 2003, που είναι και η κατοικία του μέχρι και

σήμερα. Μάλιστα την Ιερά Μονή την έχει υποδείξει και ως χώρο της «τελευταίας» κατοικία

του. Ο τάφος του έχει ήδη κατασκευαστεί εδώ και 7 χρόνια, δείχνοντας και το μοναχικό του

φρόνημα αλλά και την μνήμη θανάτου που τον διακατέχει.

Πρώτιστο μέλημα και στόχος στη Ποιμαντική διακονία του Ποιμενάρχου κ. Παύλου, είναι

η Λατρεία της Εκκλησίας, η συνεχή Μυστηριακή ζωή και το κήρυγμα του Θείου Λόγου. Μέσα

σε διάστημα μόλις 40 ημερών περιόδευσε όλες τις Ενορίες της Επαρχίας του από 2 φορές

τουλάχιστον, γνωρίζοντας από κοντά το ποίμνιό του και καταγράφοντας τα προβλήματα

και προτερήματα κάθε Ενορίας. Αυτό το γεγονός το υπογράμμισε στην ομιλία του και ο

ίδιος ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών κυρός Χριστόδουλος, στο κήρυγμά του την 6/1/2003 στην

69
Εορτή των Θεοφανείων, στο Μητροπολιτικό Ναό της Μητροπόλεως Γλυφάδας,

προσκεκλημένος επίσημα από τον Ποιμενάρχη της.

Αξιοσημείωτο γεγονός είναι ότι στον Άγιο Παντελεήμονα Ασκληπιείου Βούλας την 10ην

Μαΐου 2003 στον Εσπερινό και την 11ην Μαΐου 2003 το πρωί, είχε την ευκαιρία ο

Μητροπολίτης Γλυφάδας κ. Παύλος, να τελέσει τα πρώτα Εγκαίνια στην Αρχιερατική του

Διακονία. Καθαγίασε και διέμεινε τα πρώτα Ιερά Αντιμήνσια αποσύροντας τα παλιά, από

τους Ιερούς Ναούς, σύμφωνα με την Εκκλησιαστική τάξη. Αργότερα μέχρι σήμερα,

αξιώθηκε να εγκαινιάσει τους Ιερούς Ναούς: Αγίου Τρύφωνος Τερψιθέας Γλυφάδας,

Μεταμόρφωση Σωτήρος Σουρμένων Ελληνικού, Εισοδίων Θεοτόκου Τερψιθέας, Κοιμήσεως

Θεοτόκου Δικηγορικών Γλυφάδα, Αγίας Τριάδος Γλυφάδας και Παναγίας Φανερωμένης

Βουλιαγμένης.

Εκτός από τα αμιγώς εκκλησιαστικά του καθήκοντα, παρέστηκε σε εκδηλώσεις των 5

Δήμων (πριν τις συνενώσεις του σχεδίου του Καλλικράτη) της Μητροπολιτικής του

περιφερείας και τοπικών φορέων και συλλόγων (Δημοτικών, Στρατιωτικών, Ιατρικών

Σχολικών, Πολιτιστικών Συλλόγων κ.α.), ανταλλάσοντας εθιμοτυπικές επισκέψεις μαζί

τους, αρχής γενομένης, της τελετής ορκωμοσίας και των 5 νέων Δημοτικών Αρχών . Είναι

γεγονός και όχι υπερβολή, ότι εντός συντόμου χρονικού διαστήματος μπόρεσε να γνωρίσει

και να γνωρισθεί σχεδόν με όλο του το Ποίμνιο.

Τα λειτουργικά-ποιμαντικά και διοικητικά θέματα όμως παράλληλα έτρεχαν και ήθελαν

άμεση αντιμετώπιση! Αναφέρουμε ενδεικτικώς και επιγραμματικώς το έργο και την δράση

του Μητροπολίτου με την συμβολή των άμεσων συνεργατών του, περιληπτικώς μέχρι και

σήμερα:

 Νέα Διαρρύθμιση και εξοπλισμός των Γραφείων της Μητροπόλεως συμφώνα με τις

νέες ανάγκες.

 Επάνδρωσης των Γραφείων με τούς κληρικούς μετακλητούς και 3 λαϊκούς με

οργανικές θέσεις225.

 Συγκρότηση του Μητροπολιτικού Συμβουλίου.

225
Βλ. Παράρτημα σσ. 176-177
70
 Θέσπιση υπηρεσιακών Συνάξεων : Κληρικών, Κατηχητών–τριών, Εκκλησιαστικών

Επιτρόπων, Νεωκόρων, Ιεροψαλτών, κυριών Φιλοπτώχων Ταμείων, Μελών Ερανικών

Επιτροπών όλης της Ιεράς Μητροπόλεως σε τακτά διαστήματα.

 Πλήρωση των κενών Εφημεριακών θέσεων των Ενοριών με την Χειροτονία νέων ή την

μετάθεση κληρικών άλλων Ενοριών ή Μητροπόλεων .

 Ευτρεπισμός όλων των Ιερών Ναών, κατόπιν υποδείξεως και επιβλέψεως προσωπικώς

του ίδιου του Μητροπολίτου. Αποπεράτωση Ιερών Ναών (Αγίας Τριάδος Γλυφάδας,

Εισοδίων Τερψιθέας, Αγίου Παντελεήμων Γλυφάδας, Αγίου Νεκταρίου Βούλας),

κατασκευή νέων (Παναγία Φανερωμένης Βουλιαγμένης) και δρομολόγηση ναών σε

προχωρημένο στάδιο αποπεράτωσης (Αγία Παρασκευή Ελληνικού, Αγίων Αποστόλων

Δίλοφο Βάρης)

 Συλλογή Ιερών Αντικειμένων, εικόνων, κειμηλίων κλπ. του Μητροπολίτου και των

Ιερών Ναών τις Μητροπόλεως διά το υπό δημιουργία Κειμηλιαρχείο (βρίσκεται στο

τελικό στάδιο πριν τα εγκαίνια, στην Ι. Μονή Αγίου Νεκταρίου).

 Δημιουργία Βιβλιοθήκης Ιεράς Μητροπόλεως και Ιεράς Μονής (μέρος των βιβλίων

είναι δωρεά της προσωπικής βιβλιοθήκης του Σεβασμιωτάτου) .

 Ίδρυση Σχολής Βυζαντινής Εκκλησιαστικής Μουσικής, εγκεκριμένης υπό του

Υπουργείου Πολιτισμού (εδρεύει στο Πνευματικό Κέντρο του Ι.Ν. Εισοδίων Θεοτόκου

Τερψιθέας, Γλυφάδας.)

 Ίδρυση Εκκλησιαστικού Αθλητικού Οργανισμού «ὁ Ἅγιος Νέστωρ», διά την

ψυχοσωματική υγεία και καλλιέργεια τις ευγενούς άμιλλα των παιδιών των

Κατηχητικών Συνάξεων, με κανονισμό εγκεκριμένο υπό της Ιεράς Συνόδου της

Εκκλησίας της Ελλάδος.

 Δημιουργία νέας Ενορίας στο Ελληνικό (Αγία Παρασκευή Ελληνικού ως 20η Ενορία)

και προσπάθεια για άλλες ακόμα, στη Βούλα και τη Βάρη.

 Παροχή Υποτροφιών σε φοιτητές και σπουδαστές της Μητροπόλεως.

 Οικονομική Βοήθεια σε αναξιοπαθούντες αδελφούς.

 Ίδρυση Ταμείου «Διακονίας Αγάπης».

 Έγκριση κανονισμού Γενικού Φιλοπτώχου Ταμείου και Ενοριακών Φιλοπτώχων

Ταμείων.

71
  Ίδρυση Γραφείου Νεότητος, με πλούσια δράση και πρωτοβουλίες για την καλύτερη

οργάνωση και επιμόρφωση των Κατηχητών στο τομέα της Κατήχησης και την ετήσια

διοργάνωση της «Εορτής του Παιδιού».

 Ίδρυση Γραφείου αναξιοπαθούντων «Φωλιά Ελπίδος», με στελέχωση από

Κοινωνικούς Λειτουργούς εθελοντές κυρίες, με πλούσιο φιλανθρωπικό έργο.

 Αναδιάρθρωση των ορίων όλων των Ενοριών της Μητροπόλεως (2011) για την

καλύτερη διαποίμανσή τους226.

 Τέλος αξιόλογο δράση ο Σεβασμιώτατος ανέπτυξε και εκτός Ιεράς Μητροπόλεως,

συμμετέχοντας σε πανηγύρεις, λατρευτικές εκδηλώσεις άλλων Ιερών Μητροπόλεων.

Ασκώντας επίσης τα συνοδικά του καθήκοντα και συμμετέχοντας σε αντίστοιχες

συνοδικές επιτροπές που του ανατέθηκαν. Επίσης συμμετείχε σε πλήθος θεολογικών

συνεδρίων και μάλιστα αρκετών διεθνών, εκπροσωπώντας την Ιερά Σύνοδο στον

ευαίσθητο τομέα των Φυλακών – Σωφρονιστικών Καταστημάτων κ.ά. .

Όλα τα ανωτέρω όπως συνηθίζει να αναφέρει συχνά στο λόγο του ο Μητροπολίτης

Γλυφάδας κ. Παύλος: «Επετελέσθηκαν με την βοήθεια και χάριν του Θεού, πολλές φορές «ἐκ

τοῦ μηδενός» αντιμετωπίζωντας ανυπέρβλητες δυσκολίες και εμπόδια. Φυσικά σε καμία

περίπτωση δεν σημαίνει ότι η όλη η περιοχή της Μητροπόλεως έγινε από την μια στιγμή στην

άλλη παράδεισος. Απομένουν πολλά ακόμη να γίνουν και χρειάζεται εκτός από την

Εκκλησιαστική συνδρομή και ποιμαντική διάκριση και ευαισθησία της τοπικής Εκκλησίας, η

άμεση ανταπόκριση και συμπαράσταση της πολιτείας, των Δήμων και όλων των υγειών φορέων

της Μητροπολιτικής Περιφερείας σ’ αυτήν την ειλικρινή προσπάθεια, συλλογικά για

αμεσότερο αποτέλεσμα, προς ωφέλεια του λαού» 227.

Σε όλα τα ανωτέρω υπάρχει ένα σοβαρό αντικειμενικό πρόβλημα, αυτό της ευρέσεως

χώρου, εντός της έδρας της Ιεράς Μητροπόλεως, δηλαδή της Γλυφάδας, δια την κατασκευή

σύγχρονων και λειτουργικών Γραφείων και Επισκοπείου, ώστε να αποτελούν την βάση και

τα εργαλεία για την ανάπτυξη του πολυποίκιλου έργου της Ιεράς Μητροπόλεως. Η πρώτη

δεκαετία ζωής της Μητροπόλεως συμπληρώνεται και όμως το πρόβλημα συνεχίζει να

υφίσταται και να απασχολεί τον Σεβασμιώτατο, τον κλήρο και τον λαό της Μητροπόλεως. Η

226 Βλέπε Παράρτημα Έγγραφο 432/ 5 Απριλίου 2011, σσ. 190-192

227 Σε προφορικές ομιλίες και κηρύγματα του Σεβασμιωτάτου, σε Ιερούς Ναούς της Μητρόπολής του.
72
ταχύτερη επίλυσή του θα έχει αναμφισβήτητα ευεργετικά αποτελέσματα στην καλύτερη

διοίκηση και οργάνωση της Μητροπόλεως και εξυπηρέτηση του Χριστεπώνυμου

πληρώματος και των ανθρώπων που διακονούν σ’ αυτή.

Οι προσπάθειες που έγιναν εκ μέρος της Μητροπόλεως και του Μητροπολίτου για να

επιλυθεί ήταν πολλές228. Όλες όμως «ναυάγησαν», καθώς τόσο η Ελληνική Πολιτεία όσο και

η τοπική κοινωνία της Γλυφάδας, αλλά και των υπόλοιπων δήμων, δείχνουν πολλές φορές

να μην έχουν συνειδητοποιήσει σε όλες τις διαστάσεις του, τι σημαίνει να έχουν νέα

Μητρόπολη στην περιοχή. Εμείς εδώ απλά υπογραμμίζουμε ότι αποτελεί το σημαντικότερο

πρόβλημα της Μητροπόλεως και το χειρότερο είναι ότι η προσπάθεια επίλυσής του έχει

πλέον παγώσει, δεν έχει δρομολογηθεί κάτι που φαίνεται πως θα το επιλύσει. Αποτελεί

σίγουρα πρόκληση και ζητούμενο, για την δεύτερη δεκαετία της ιστορικής πορείας της.

4.6. Διοικητική δομή-Συμβούλια- Πνευματική Διακονία-Φιλανθρωπική Δράση-Ενορίες-

Μονή Ιεράς Μητροπόλεως :

Α) Διοικητική δομή229:

Οι διοικητική δομή της νέας μητροπόλεως από την ίδρυσή της μέχρι σήμερα, και τα

πρόσωπα που την διακονούν, είναι ως έξης :

Έδρα (προσωρινή): Βούλα, Βασ. Παύλου 2, Τ.Κ. 16673 Τηλέφωνα: Σεβ. Μητροπολίτου: 210 -

9658838 & 210 – 9610773, Fax: 210 – 9658727, Πρωτοσυγκέλλου: 210 – 8998865, Γραφείων: 210 –

9658849, Fax: 210 – 9657210, Επίσημος Ιστότοπος : www.imlyfadas.gr (λειτουργεί από το 2004)

Email: imgl@otenet.gr .

Μητροπολίτης : Παύλος Α΄ (Τσαούσογλου), Πρωτοσύγκελλος: Αρχιμ. Αλέξιος Ψωΐνος

Ιδιαίτερο Γραφείο Σεβ. Μητροπολίτου: Υπεύθυνος - Γραμματεύς: κ. Χρήστος Κολόσακας τηλ.

210 – 9658870, Γραμματεύς Πρωτοσυγκελίας : Πρωτ. π. Κωνσταντίνος Βαρθολομαίος

Διοικητικό Προσωπικό : Υπεύθυνος Τύπου και Δημοσίων Σχέσεων και Πρωτοκόλλου

Πρωτοπρ. Γεώργιος Φειδόπουλος· 210 – 8996870, Γραμματεία: Πρωτοπρ. Γεώργιος

228 Βλ. Παράρτημα σσ. 178-183

229Επιμέλεια π. Γεώργιος Αντζουλάτος, Εγκόλπιο Ημερολόγιο Ιεράς Μητροπόλεως Γλυφάδας 2011, Έκδοση Ι.Μ.
Γλυφάδας, Εκτύπωση Σαΐτης, σσ. 41-42, Δίπτυχα της Εκκλησίας της Ελλάδος 2011, οπ. α. σσ. 467-471 και
Επιμέλεια κειμένων π. Αντώνιος Χρήστου Επίσημος, Ιστότοπος της Ι.Μ. Γλυφάδας, http://www.im-
glyfadas.gr/ypiresies.asp
73
Αντζουλάτος· 210 – 9658921, Γραφείο Γάμων και Διαζυγίων· Πρωτοπρ. Σωτήριος

Θωμόπουλος· 210 – 8995867, Λογιστήριο–Ταμείο, Γραφείο Αποστολικής Διακονίας· κ.

Σπυρίδων Τρούσσας, τηλ. 210 – 9658019, και Υπεύθυνος Κοιμητηρίων : Πρωτοπρ. Κων/νος

Βαρθολομαίος· 210 – 8995866, και Γραφείο Νεότητος – Βοηθός Γραμματεύς και Υπεύθυνος

Βιβλιοθήκης: Πρεσβ. Αντώνιος Χρήστου, Εισηγητής: Οι 4 Διάκονοι εκ περιτροπής, 210 –

9658849, Οδηγός-Κλητήρας : κ. Πορφύριος Πλυτάς

Β) Συμβούλια230 :

Τα απαραίτητα συμβούλια που ορίζονται από την Εκκλησιαστική Νομοθεσία για την Ιερά

Μητρόπολη Γλυφάδας έχουν ως εξής :

1) Μητροπολιτικό Συμβούλιο: Πρόεδρος· ο Σεβ. Μητροπολίτης. Μέλη· Καθηγητής Νομικής κ.

Γεώργιος Λεβέντης, Προϊσταμένη Τμήματος Εσόδων Δ.Ο.Υ. Γλυφάδας κ. Νικολέττα

Στρογγύλη κ. Φώτιος Διαμάντης, Πρωτοπρ. Κωνσταντίνος Μαλτέζος, Πρωτοπρ. Θεόδωρος

Κουμαριανός, Εκκλησιαστικός Σύμβουλος κ. Γεώργιος Κερκουλάς, Γραμματεύς· Πρωτοπρ.

Αθανάσιος Χατζής.

2) Υπηρεσιακὸ Συμβούλιο: Ως το Μητροπολιτικό. 3) Ἐπισκοπικό Δικαστήριο: Πρόεδρος· ο Σεβ.

Μητροπολίτης. Μέλη· Πρωτοπρ. Κωνσταντίνος Μαλτέζος, Πρωτοπρ. Κωνσταντίνος

Στρατηγόπουλος.

Τοπικό Τ.Π.Ο.Ε.Κ.Ε.: Πρόεδρος· ο Σεβ. Μητροπολίτης. Μέλη· Πρωτοπρ. Σωτήριος

Θωμόπουλος, Ταμίας· Πρωτοπρ. Γεώργιος Αντζουλάτος, Λογιστής· κ. Σπυρίδων Τρούσσας.

Νομικοί Σύμβουλοι (αμισθί) Μητροπόλεως : κ. Σπυρίδων Αζαριάδης, κ. Ιωάννης Αλαβάνος

Σύμβουλος Τεχνικού Γραφείου Μητροπόλεως (αμισθί) : κ. Φώτιος Διαμάντης

Γ) Πνευματική Διακονία231 :

Όλοι οι πνευματικοί τομείς μίας Ιεράς Μητρόπολεως είναι σε πλήρη λειτουργία και στην

Ιερά Μητρόπολη Γλυφάδας σύμφωνα με τα παρακάτω :

230 Επιμέλεια π. Γεώργιος Αντζουλάτος, Εγκόλπιο Ημερολόγιο όπ. αν., Εκτύπωση Σαΐτης, σσ. 41-42 και Δίπτυχα
Εκκλησίας της Ελλάδος 2011, σσ. 467-468
231
Επιμέλεια π. Γεώργιος Αντζουλάτος, Εγκόλπιο όπ. αν. σσ. 41-45 και Δίπτυχα Εκκλησίας της Ελλάδος 2011,
σσ. 470-471
74
1) Θείο Κήρυγμα : Ο Σεβασμιώτατος, ο Πρωτοσύγγελος και οι προσοντούχοι Κληρικοί.

2)Εσπερινό Κήρυγμα: Σε όλες τις Ενορίες και το Παρεκκλήσιο του Αγίου Παντελεήμονος
Ασκληπιείου Βούλας.

3) Ιερά Εξομολόγηση: Ο Σεβασμιώτατος, ο Πρωτοσύγγελος και οι εντεταλμένοι Κληρικοί.

4) α) Γραφείο Νεότητος-Χριστιανική Αγωγή Νεολαίας : Πρόεδρος ο Σεβασμιώτατος και

μέλη της Επιτροπής Νεότητος : ο π. Κωνσταντίνος Στρατηγόπουλος, ο π. Γεώργιος

Φειδόπουλος, ο π. Γεώργιος Γαντζός και ο π. Αντώνιος Χρήστου. β) Εκκλησιαστικοί

Συμπαραστάτες Εκπαιδευτηρίων-Φοιτητών : Ο Πρωτοσύγκελος, ο πρωτοπρ. π.

Κωνσταντίνος Μαλτέζος, ο πρωτοπρ. π. Κωνσταντίνος Στρατηγόπουλος και ο πρωτοπρ. π.

Θεόδωρος Κουμαριανός. γ) Ενοριακά Κέντρα Νεότητος : 16, δ) Κατηχητικές Συνάξεις : 66 ,

Ανώτερα 12, Μέσα 21 και Κατώτερα 28, Προσχολικά 5. ε) Νεανικές-Μεταλυκιακές

Συνάξεις: 3. και στ.) Αθλητικός Οργανισμός-Διενοριακά Πρωταθλήματα «Ο Άγιος

Νέστωρ».

5) Υπηρεσία Συμπραστάσεως Οικογένειας : ο Σεβασμιώτατος.

6) Αντιαιρετική Δράση : Ο Σεβασμιώτατος, ο π. Κωνσταντίνος Στρατηγόπουλος και η κ.

Ελένη Ανδρουλάκη. Μηνιαίο Αντιαιρετικό σεμινάριο στο Πνευματικό Κέντρο του Αγίου

Παντελεήμονος Ασκληπιείου Νοσοκομείου Βούλας.

7) Θρησκευτική Υπηρεσία Ασθενών : π. Κωνσταντίνος Μαλτέζος, π. Τιμόθεος Λαμπέτης.

8) Θρησκευτική Υπηρεσία Στρατού: ο Σεβασμιώτατος και ο εκάστοτε στρατιωτικός Ιερεύς

της Μονάδος.

9) Σεμινάρια : α) Λειτουργικής για Κληρικούς, υπεύθυνος π. Θεόδωρος Κουμαριανός. β)

Επιμορφώσεως για Κληρικούς, υπεύθυνος π. Κωνσταντίνος Στρατηγόπουλος. γ)

Αντιαιρετικό για όλους, υπεύθυνος π. Κωνσταντίνος Στρατηγόπουλος. και δ) Ελληνικού

Ερυθρού Σταυρού-Πρώτες βοήθειες, υπεύθυνος π. Κωνσταντίνος Μαλτέζος.

10) Υπεύθυνος Κατηχήσεων και Βαπτίσεων Αλλοδαπών και Ελλήνων Ετεροδόξων και

Αλλοθρήσκων : π. Κωνσταντίνος Στρατηγόπουλος.

11) Υπεύθυνος Κοιμητηρίων : π. Κωνσταντίνος Βαρθολομαίος.

75
12) Σχολή Βυζαντινής Εκκλησιαστικής Μουσικής : (αναγνωρισμένη από το Υπουργείο

Πολιτισμού) Διευθυντής κ. Διονύσιος Ηλιόπουλος, Σπουδαστές : 120. Επιτροπή Ακροάσεων

Ιεροψαλτών : π. Γεώργιος Γαντζός, κ. Διονύσιος Ηλιόπουλος, κ. Γεώργιος Μαρούλης, κ.

Νικόλαος Πρώϊος, κ. Απόστολος Αγγούσης. Χορωδία Ιεράς Μητροπόλεως : υπεύθυνος

χοράρχης κ. Σταμάτιος Κίσσας.

13) Σχολές Αγιογραφίας 6 : α) Ι.Ν. Κοιμήσεως Δικηγορικών Γλυφάδας (Υπεύθυνος π.

Κωνσταντίνος Στρατηγόπουλος) , β) Ι.Ν. Αγίου Παύλου-Αγίου Δημητρίου Γλυφάδας

(υπεύθυνη κ. Πολυξένη Παπακωνσταντίνου), γ) Ι.Ν. Κοιμήσεως Θεοτόκου Βούλας

(υπεύθυνη κ. Καλλιρόη Ροδίτη), δ) Ι.Ν. Αγίου Νεκταρίου Πανοράματος (υπεύθυνος κ.

Μιχαήλ Αγγελάκης, ε) Ι.Ν. Εισοδίων Θεοτόκου Τερψιθέας (υπεύθυνη κ. Βασιλική Ραγκούση)

και στ) Ι.Ν. Αγίων Αποστόλων Διλόφου Βάρης (υπεύθυνος π. Βάϊος Μπαλτάς).

14) Βιβλιοθήκες : α) Ιεράς Μητροπόλεως. Υπεύθυνοι π. Αντώνιος Χρήστου κ. Γεώργιος

Μαυρομμάτης. β) Ιεράς Μονής : Υπεύθυνος ο Σεβασμιώτατος και γ) Ενοριακές στους

περισσότερους Ιερούς Ναούς της Μητροπόλεως, φροντίδα των Ιερέων.

15) Συνέδρια-Συνάξεις (σε τακτά διαστήματα) : α) Ιερέων, β) Πρεσβυτερών, γ) Ιεροψαλτών,

δ) Νεωκόρων, ε) Εκκλησιαστικών Συμβουλίων-Επιτρόπων, στ) Κατηχητών-Κατηχητριών, ζ)

Μελών Ερανικών Επιτροπών, η) Υπεύθυνων Αθλητικών, κ.α.

16) Εκδόσεις: α) Εγκόλπιο Ημερολόγιο. β) Μελέτες Πνευματικής Οικοδομής, Πονήματα

Αντιαιρετικού, Αγιολογικού, Υμνογραφικού και Εθνικού Περιεχομένου, γ) Κατηχητικό

υλικό-βοηθήματα σε dvd και δ) Βίοι Αγίων σε κινούμενα σχέδια.

Δ) Φιλανθρωπική δράση232 :

Φυσικά δεν θα μπορούσε να λείψει σε καμιά περίπτωση, η φιλανθρωπική δράση, ή

έμπρακτη εφαρμογή της αγάπης προς τον πάσχοντα και αναξιοπαθούντα άνθρωπο, που

ιδιαίτερα τα τελευταία χρόνια στη χώρα μας, με την οικονομική κρίση, τα περιστατικά έχουν

αυξηθεί κατά γεωμετρική πρόοδο :

Επιμέλεια π. Γεώργιος Αντζουλάτος, Εγκόλπιο Ημερολόγιο όπ. αν. σ. 45 και Δίπτυχα Εκκλησίας της Ελλάδος
232

2011, Εκτύπωση Σαΐτης, σ. 470

76
1)Γενικό Φιλόπτωχο Ταμείο : Πρόεδρος ο Σεβασμιώτατος : Μέλη π. Σωτήριος

Θωμόπουλος, κ. Φώτιος Διαμάντης, κ. Ευστάθιος Νάζος.

2)Ενοριακά Φιλόπτωχα Ταμεία: 20

3)Υποτροφίες Φοιτητών και 4) Ταμείο Διακονίας Αγάπης : Ο Σεβασμιώτατος

5) Βρεφονηπιακός Σταθμός ¨Η ΑΓΙΑ ΕΙΡΗΝΗ¨ Ιεράς Μητροπόλεως : Υπεύθυνος

Αρχιμανδρίτης Μιχαήλ Κανέλος και η κ. Μαριάνθη Καρασιδέρη.

6) Τράπεζα Αίματος : Η Ιερά Μητρόπολη σε συνεργασία με το Ασκληπιείο Νοσοκομείο

Βούλας με δύο τακτικές αιμοδοσίες το χρόνο.

7) Συμπαράσταση Δοκιμαζομένων «Φωλιά Ελπίδος» : Υπεύθυνες αμισθί δύο κοινωνικοί

λειτουργοί κ. Ιωάννα Μαυρομμάτη και η κ. Δανάη Χριστοφορίδου.

Ε) Τοπική Αγιολογία233 :

Η Ιερά Μητρόπολη Γλυφάδας, δεν διαθέτει επίσημα κάποιον τοπικό Άγιο που να κατάγεται

από αυτήν. Η τοπική Εορτή της όμως καθώς και οι πνευματικοί θησαυροί που φυλάσσονται

σε αυτήν και βγαίνουν σε τακτά διαστήματα προς προσκύνηση, είναι οι παρακάτω :

1) Τοπική Εορτή : Πολιούχων Αγίου Κωνσταντίνου και Ελένης Γλυφάδας με θέσπιση τα

τελευταία τρία χρόνια επίσημης Αργίας για το Δήμο της Γλυφάδας.

2) Ιερά Λείψανα : 1) Τμήμα Τίμιου Ξύλου προσφορά του Σεβασμιωτάτου στην Ιερά Μονή

Αγίου Νεκταρίου. 2) Αγίας Ελένης στο Καθεδρικό Ιερό Ναό, 3) Αγίου Παντελεήμονος, εις το

ομώνυμο Ιερό Παρεκκλήσιο του Νοσοκομείου Βούλας, 4) Αγίου Τρύφωνος, Γρηγορίου του

Σιναΐτου και Αγίου Παναγή του Μπασιά στον Ιερό Ναό Αγίου Τρύφωνος, 5) Αγίου

Νεκταρίου Πενταπόλεως και Αγίου Λουκά Επισκόπου Κριμαίας του Ιατρού του Ρώσου στην

Ενορία του Αγίου Νεκταρίου Πανοράματος Βούλας, 6) Αγίου Νεκταρίου, Αγίου Μοδέστου,

Τεσσαράκοντα εν Ρεθύμνης Μαρτύρων στον Ιερό Ναό Εισοδίων Βάρης και 7) Του Αγίου

Γεωργίου του Καρσλίδη προσφορά του Μητροπολίτη Δράμας κ. Παύλου στον Ιερό Ναό

Μεταμορφώσεως Σωτήρος Σουρμένων.

Επιμέλεια π. Γεώργιος Αντζουλάτος, Εγκόλπιο Ημερολόγιο όπ. αν. σ. 46 και Δίπτυχα Εκκλησίας της Ελλάδος
233

2011, σ. 471
77
 Αξίζει να αναφέρουμε ότι τα Ιερά Λείψανα των Αγίων Φανέντων, που επίσημα ήρθαν από

την Ιταλία στην Ιερά Μητρόπολη Κεφαλληνίας στη Σάμη χάρις τις ενέργειες και την έρευνα

του Ιερέα της Μητροπόλεως Γλυφάδας π. Γεωργίου Αντζουλάτου, είχαν μείνει προσωρινά

στον Ιερό Ναό Αγίου Γεωργίου Καβουρίου για περισσότερο από ένα μήνα, το 2010.

ΣΤ) Οι Ενορίες της Ιεράς Μητροπόλεως :

Η Ιερά Μητρόπολη Γλυφάδας όταν ιδρύθηκε το 2002 διέθετε 19 Ενορίες. Από του έτους 2008

αριθμεί 20 Ενορίες 234, καθώς η Αγία Παρασκευή Ελληνικού, από παρεκκλήσιο της Ενορίας

Μεταμορφώσεως Σωτήρος Σουρμένων Ελληνικών, αποσπάσθηκε και ανυψώθηκε σε Ενορία.

Από τότε αποτελεί την νεότερη Ενορία της Ιεράς Μητροπόλεως Γλυφάδας. Συνολικά λοιπόν

η Μητρόπολη διαθέτει 20 Ενοριακούς Ναούς, 47 Παρεκκλήσια, 6 Κοιμητηριακούς Ναούς235, 3

Ιδρυματικούς και 2 Μοναστηριακούς Ναούς236.

Όλες οι Ενορίες μέχρι το 1974, ανήκαν οργανικά στην Ιερά Αρχιεπισκοπή Αθηνών. Από το

1974 μέχρι το 2002 ανήκαν στην Ιερά Μητρόπολη Νέας Σμύρνης και από το 2002 μέχρι

σήμερα ανήκουν στην Ιερά Μητρόπολη Γλυφάδας.

Οι κληρικοί που διαθέτει εν ενεργεία και στελεχώνουν τις Ενορίες σήμερα είναι συνολικά

42, όλοι προσοντούχοι, απόφοιτοι Ανωτέρων και Ανωτάτων Σχολών. Από αυτούς 6 είναι

άγαμοι και 32 έγγαμοι. Διαθέτει επίσης και 4 Διακόνους (1 άγαμο και 3 έγγαμους) καθώς

και 8 Συνταξιούχους ιερείς. Αντιλαμβανόμαστε από τα παραπάνω στοιχεία, και δεδομένου

ότι μιλάμε για αστική περιοχή ότι το έμψυχο δυναμικό δεν επαρκεί. Χρειάζονται

τουλάχιστον 10 κληρικοί ακόμα για να καλυφθούν στοιχειωδώς οι λειτουργικές και

ποιμαντικές ανάγκες της Ι.Μ. Γλυφάδας, πολύ δύκολο όμως να υλοποιηθεί με το 10 προς 1

που ισχύει τώρα!

Οι Ενορίες που την αποτελούν ανά Δήμο ή Δημοτικό Διαμέρισμα είναι οι εξής :

α )Δ. ΓΛΥΦΑΔΑΣ : 1. Αγίων Κωνσταντίνου & Ελένης (Μητροπολιτικός) 2. Άγιος Νικόλαος,

3. Άγιος Παύλος & Άγιος Δημήτριος 4. Αγία Τριάς 5. Κοίμηση Θεοτόκου (Καραπάνου) 6.

234 Για φωτογραφίες των Ι.Ν. των Ενοριών καθώς και της Ιεράς Μονής, βλ. Παράρτημα σ.σ. 184-187
235
Οι Κοιμητηριακοί Ναοί της Ιεράς Μητροπόλεως είναι : α) Αγίος Γεώργιος Γλυφάδας, β) Γενέσιο της
Θεοτόκου-Ανακομιδή Λειψάνων Αγίου Αθανασίου Πατριάρχου Αλεξανδρείας Τερψιθέας Γλυφάδας (2011), γ)
Αγίου Κυριακού Ελληνικού, δ) Αποστόλου Ανδρέου του Πρωτοκλήτου Βούλας και ε) Μεγάλου Βασιλείου
Βουλιαγμένης και στ) Αγίων Πάντων Βάρης
236 Επιμέλεια π. Γεώργιος Αντζουλάτος, Εγκόλπιο Ημερολόγιο Ι.Μ. Γλυφάδας, όπ.α., σ..47

78
Αγίου Παντελεήμων 7. Κοίμηση Θεοτόκου (Δικηγορικών) 8. Άγιος Τρύφων (Τερψιθέας) 9.

Εισόδια Θεοτόκου (Τερψιθέας) β) Δ.Δ. ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ: 1. Μεταμόρφωση

ΣΩΤΗΡΟΣ (Σούρμενα), 2. Αγία Τριάδα, 3. Αγία Παρασκευή γ) Δ.Δ. ΒΑΡΗΣ: 1. Εισόδια

Θεοτόκου 2. Κοίμηση Θεοτόκου (Βάρκιζας) 3. Αγίων Αποστόλων Πέτρου & Παύλου 4.

Προφήτης Ηλίας (Κόρμπι) Δ.Δ. ΒΟΥΛΑΣ: 1. Κοίμηση Θεοτόκου 2. Άγιος Ιωάννης 3. Άγιος

Νεκτάριος (Πανόραμα) Δ.Δ. ΒΟΥΛΙΑΓΜΕΝΗΣ: 1. Άγιος Γεώργιος (Καβούρι) – Παναγία

Φανερωμένη

Αναλυτικότερα ιστορικά στοιχεία και διοίκηση των Ενοριών237 :

Α. Ενορίες Δήμου Γλυφάδας :

1. Ιερός Καθεδρικός Ναός Αγίων Κωνσταντίνου & Ελένης Γλυφάδας238 : (Διεύθυνση : Αγ.

Κωνσταντίνου 1 Τ.Κ. 166 75 Τηλ.: 210-8943405 fax: 210-8945381) Ευρίσκεται απέναντι και σε

απόσταση 30 περίπου μέτρων, από την θέση του παλαιού Ναϊδρίου των Αγίων, το οποίο

κατέρρευσε από βόμβα το έτος 1942239. Η ανοικοδόμηση του νέου Ι. Ναού άρχισε το έτος 1938

επί Αρχιεπισκόπου Αθηνών κυρού Χρυσάνθου και Κοινοτάρχου Γλυφάδας του κ. Ευγενίου

Ευγενίδου. Το όλο έργο τελείωσε εντός δύο ετών, δηλαδή το 1940. Αρχιτέκτων Μηχανικός

ήταν ο Γεώργιος Δραγαζίκης. Κτήτορες του Ι. Ναού οι κ. Αλκιβιάδης και η κ. Ευαγγελία

Τατάκη. Είναι το σημείο αναφοράς και το κόσμημα της πόλεως της Γλυφάδας, καθώς και της

νέας Ιεράς Μητροπόλεως. Δεσπόζει επιβλητικά στην Κεντρική πλατεία του Δήμου Γλυφάδας

και γίνεται καθημερινά αφορμή για προσευχή χιλιάδων ανθρώπων. Την τελευταία

πενταετία, ανακαινίσθηκε ολοκληρωτικά, άλλαξε εσωτερικά προς το καλύτερο χάρις τις

δαπάνες του Μεγάλου ευεργέτου της Μητροπόλεως Αθανασίου Μαρτίνου. Επεκτάθηκε

επίσης το πνευματικό του κέντρο. Από του έτους 2010, θεσπίστηκε επίσημη Αργία στην

μνήμη των Πολιούχων της Γλυφάδας. Από του έτους 2011 θεσπίστηκε το κτιτορικό

μνημόσυνο των Ευεργετών του Ναού, να τελείται την πρώτη Κυριακή μετά την μνήμη των

Αγίων.

237 Επίσημος Ιστότοπος Ι.Μ. Γλυφάδας http://www.im-glyfadas.gr/enories1.asp-enories5.asp και Ναοί της Ορθοδοξίας
στη Γλυφάδα, Μαθητική Εργασία της Β΄ Τάξεως, Τομέα Πληροφορικής Ε.Π.Α.Λ Γλυφάδας http://1epal-
glyfad.att.sch.gr/portalbp/
238 Επιμέλεια π. Γεώργιος Αντζουλάτος, Εγκόλπιο Ημερολόγιο Ιεράς Μητροπόλεως Γλυφάδας 2006, Εκτύπωση

Αποστολική Διακονία, σσ. 4-5, http://www.im-glyfadas.gr/agkonstantinos.asp, και http://1epal-

glyfad.att.sch.gr/portalbp/index.php/ag-konstantinos
239 Θωμάς Δρίκος, όπ. α. σ. 57

79
 Οι Ιερείς που διακονούν σήμερα είναι τρεις : α) Αρχιμ. Αλέξιος Ψωΐνος (Πρωτοσύγκελος Ι.

Μητροπόλεως) Προϊστάμενος (από το 2002), β) ο Πρεσβ. Τιμόθεος Λαμπέτης (από το 2004) γ)

ο Πρεσβ. Ιωάννης Σπανός (από το 2011) καθώς και ο Αρχιδιάκονος της Ιεράς Μητροπόλεως

Χριστόδουλος Σαμαράς (από 2011). Αξιόλογοι Ιερείς είχαν περάσει και στο παρελθόν όπως :

ο Πρεσβ. Μάρκος Πουλίδης, ο Πρωτ. Αντώνιος Μάστορας, ο Πρωτ. Μιχαήλ Σαγιάννης,

Πρωτ. Παντελεήμων Σταματογιαννάκης, ο. Πρωτ. Κωνσταντίνος Στρατηγόπουλος, ο

Σταυροφόρος Οικονόμος π. Γεώργιος Γαντζός κ.α.

Ο Ιερός Ναός διαθέτει τρία Ιερά Παρεκκλήσια : α ) Στο υπόγειο κάτω από τον Ιερό

Καθεδρικό Ναό από το 2010 ένα τρισυπόστατο προς τιμήν : του Αγίου Αθανασίου, Αγίας

Αθηνάς και Αγίας Μαρίνης β)Το Παρεκκλήσιο του Αγ. Δημητρίου ( εντός του Γκόλφ

Γλυφάδας) και γ) το Παρεκκλήσιο του Αγίου Διονυσίου ( εντός του Island στη Βάρκιζα).

2. Ι.Ν.Αγίου Νικολάου Γλυφάδας240 : (Διεύθυνση : Αρτέμιδος και Ζαμάνου Τ.Κ. 166 74, τηλ.:

210-8949167, fax: 210-8944398) Συνεστήθηκε το έτος 1937241 . Αρχικά λατρευτικό κέντρο της

Ενορίας αποτελούσε ο τότε μικρός Ναός, τιμώμενος επ' ονόματι του Αγίου Νικολάου,

Αρχιεπισκόπου Μύρων της Λυκίας, του θαυματουργού. Ο Ναΐσκος είχε ανεγερθεί πάνω στα

ερείπια παλαιότερου Ναού, χτισθέντος κατά το 1877, από τον Θεόδωρο Κομνηνό, γιου του Χ.

Κομνηνού του Κάλφα, ο οποίος είχε ανοικοδομήσει το έτος 1810, επί Πατριάρχου

Ιεροσολύμων Πολυκάρπου ( 1808 - 1827 ), τον Πανίερο Ναό της Αναστάσεως του Κυρίου στα

Ιεροσόλυμα, που είχε ολοσχερώς καταστραφεί από την πυρκαγιά του έτους 1808. Σήμερα ο

Ναός είναι γνωστός στους πιστούς ως ο " Μικρός " Άγιος Νικόλαος.

Ο νέος Ιερός βρίσκεται στο οικοδομικά τετράγωνο, επί των οδών Αρτέμιδος, Ζαμάνου,

Φοίβης και Ερμού, θεμελιώθηκε την 6ην Δεκεμβρίου του έτους 1956 υπό του αειμνήστου

Μητροπολίτου Κίτρους κυρού Βαρνάβα, επειδή στη θέση του " Μικρού " θα επεκτείνονταν η

Λεωφόρος Βουλιαγμένης.

Ο πάνσεπτος αυτός νέος Ιερός Ναός - έργο της Αρχιτέκτονος κας Παρασκευής Τσατήρη

και του Πολιτικού Μηχανικού Ιωάννου Θεοδώρου - έγινε με τις ενέργειες και το διάστημα

εφημερίας του π. Αδαμαντίου Προεστού και του τότε Εκκλησιαστικού Συμβουλίου.

240 240
Επιμέλεια π. Γεώργιος Αντζουλάτος, Εγκόλπιο Ημερολόγιο Ι.Μ. Γλυφάδας 2008, εκδόσεις Αποστολικής
Διακονίας, σσ. 4-5, http://www.im-glyfadas.gr/agnikolaos.asp και http://1epal-glyfad.att.sch.gr/portalbp/index.php/agnikolaos
241 Θωμάς Δρίκος, όπ. αν. σ. 58

80
Σημαντική ήταν επίσης η δωρεά του Θεοδώρου Τρουπάκη, αλλά και άλλων ευσεβών

Ενοριτών. Αποτέλεσμα όλων αυτών των δωρεών και προσπαθειών, ήταν ο Ιερός Ναός να

περατωθεί σε σύντομο χρονικό διάστημα και τα Εγκαίνια του τελέσθηκαν στις 18

Νοεμβρίου 1962, υπό του τότε Επισκόπου Θαυμακού και μετέπειτα Μητροπολίτου

Μεσσηνίας κυρού Χρυσοστόμου (Θέμελη). Τα τελευταία 3 χρόνια ο ναός επεκτάθηκε και

απέκτησε υπόγειο πνευματικό κέντρο και άλλους βοηθητικούς χώρους που στερούνταν επί

σειρά ετών.

Οι Ιερείς που διακονούν σήμερα είναι α) ο Πρωτοπρ. π. Γεώργιος Φειδόπουλος

(Προϊστάμενος από το 2003) β) Ο Πρωτοπρ. Γεώργιος Καλαμάρης (από 1995) και γ) ο π.

Διονύσιος Λαζαρίδης (από το 2010) Όπως φαίνεται από το αρχείο του Ναού στο παρελθόν

διακόνησαν οι εξής Ιερείς - Εφημέριοι: Δια το διάστημα 1937-1948 υπηρετήσαν: 1. † Αρχιμ.

Αγαθάγγελος Καρακατσίδης, 2. † π. Παπουλάκος 3. † π. Χαράλαμπος Δράνιας. Το δε

διάστημα 1948 και μετά: 4. † Πρεσβ. π. Αθανάσιος Γαλάνης 1948-1950, 5. † Πρωτοπρ. π.

Αδαμάντιος Προεστός 1951-1994, 6. Πρεσβ. π. Σταύρος Σερέτης 1962-1969, 7. Πρεσβ. π.

Παναγιώτης Ράθωσις 1964-1965, 8. Πρωτοπρ. π. Μιχαήλ Σαγιάννης 1970-1997, 9. Πρεσβ. π.

Δημήτριος Σπυρόπουλος 1974-1976, 10. Πρωτοπρ. π. Εμμανουήλ Βασιλάκης 1976-1992, 11.

Αρχιμ. π. Νεκτάριος Κορωναίος 1992-1996, 12. Αρχιμ., π. Αλέξιος Ψωΐνος 1996-1998, 13. Αρχιμ.

π. Αντώνιος Παπαθανασίου 1998-2004, 14. Πρωτοπρ. π. Γεώργιος Αντζουλάτος 1998-2002, 15.

Πρεσβ. π. Χρήστος Στρουμπάκης 2003-2005 και 16. Πρεσβ. Γαβριήλ Ηλιόπουλος 2008-2009.

Η Ενορία διαθέτει ένα Ενοριακό Παρεκκλήσιο του Αγίου Νικολάου "Μικρός" (19ου αιώνος)

και τρία Ιδιωτικά: α) Αγίας Βαρβάρας, β) Αγίου Παντελεήμονος, γ) Αγίας Παρασκευής.

3. Ι.Ν.Αγίου Παύλου και Αγίου Δημητρίου. (Διεύθυνση : οδός Κυνουρίας και Μυστρά 100

Τ.Κ. 165 61 Τηλ.: 210-9614974, fax: 210-9650320) Ο Ιερός Ναός242 είναι κτισμένος από το έτος

1976 και τιμάται και πανηγυρίζει δύο φορές τον χρόνο. Στη μνήμη του Αποστόλου Παύλου:

29 Ιουνίου, και του Αγίου Δημητρίου στις 26 Οκτωβρίου. Το 2009 ανακαινίστηκαν οι

βοηθητικοί του χώροι.

Σήμερα διακονούν οι Ιερείς Πρεσβ. Γεώργιος Κόκκωνας (Προϊστάμενος από το 2009) και ο

π. Εμμανουήλ Χατζηαντωνάκης (από το 2009). Οι ιερείς που πέρασαν στο παρελθόν ήταν ο

242 http://www.im-glyfadas.gr/agpavlos-demetrios.asp και http://1epal-glyfad.att.sch.gr/portalbp/index.php/agpaul

81
Αρχμ. Κάλλιστος Λαμβδάκης (1976 -2002), ο Πρεσβ.Βάϊος Μπαλτάς : 1995-2009, Αρχιμ.

Θεολόγος Σπονδύλης ( 2003-2005), Πρεσβ. Σπυρίδων Αρβανίτης, 2004-2006 και ο Πρεσβ.

Γαβριήλ Ηλιόπουλος 2007-2008.

4. Ι.Ν.Αγίας Τριάδος243 : (Διεύθυνση : οδός Αρετής και Αγίας Τριάδος Τ.Κ. 166 74 Τηλ.: 210-

9621150, fax: 210-9644022) Το έτος 1962, δια της υπ’αριθ. 27.542 Δημοσίας Διαθήκης του ο

αείμνηστος Παναγής Τρακάδας του Γεωργίου, γεωργοκτηματίας, κάτοικος Γλυφάδας,

διαθέτει: «...ἐκ τοῦ ἀγροῦ μου εἰς θέσιν Κάτω Πυρναρή Τυροκαλύβα τῆς περιφερείας

Γλυφάδας....τήν ἔκτασιν ἐκ μέτρων τετραγωνικῶν τετρακοσίων (400), ἥν κατά τά κατωτέρω

ἀφήνω πρός ἀνέργεσιν μικρᾶς Ἐκκλησίας Ἁγ. Τριάς....». Κατά τα έτη 1962-63 οι ελάχιστοι

κάτοικοι της περιοχής προέβησαν στην ανέργεση Ναΐσκου, διαστάσεων 4x5, επ’ονόματι της

Αγίας Τριάδος, εκπληρώνοντας την επιθυμία του δωρητού, το οποίο ενοριακώς βρισκόταν

εντός των ορίων της Ενορίας του Αγίου Νικολάου.

Κατά τα έτη 1963-65 οι κάτοικοι της περιοχής και τη συνδρομή του Εξωραϊστικού Συλλόγου

"Η ΜΕΛΙΣΣΑ" ανήγειραν στη θέση του Ναϊδρίου τον πρώτο Ι. Ναό Αγ. Τριάδος, σχήματος

Τρίκλιτης Βασιλικής, εμβαδού 150 τ.μ., τον οποίο αργότερα επεξέτειναν κατά 50 τ.μ.,

περίπου, όταν η περιοχή εισήλθε στο Σχέδιο Πόλεως.

Στις 16.8.1966 ο Ιερός Ναός της Αγίας Τριάδος έγινε Ενοριακός, δημοσιευθέντος του σχετικού

Β. Διατάγματος244.

Το έτος 1989, κατόπιν μεγάλων προσπαθειών του Εκκλησιαστικού Συμβουλίου, έγινε

τροποποίηση του Ρυμοτομικού Σχεδίου στο Ο.Τ. 413, βάσει της οποίας έγινε δυνατό ο

εκκλησιαστικός χώρος να επεκταθεί κατά 600 τ.μ. αφαιρουμένου τούτου από του

χαρακτηριζομένου μέχρι τότε χώρου πρασίνου. Μετά την τροποποίηση, το Εκκλησιαστικό

Συμβούλιο ενεργεί τα δέοντα και λαμβάνει ο Ναός ως δωρεά από την ιδιοκτησία του Δήμου

Γλυφάδας 380 τ.μ., βάσει του υπ’ αριθ. 472/13.9.89 Συμβολαίου της Συμβολαιογράφου κ.

Μαρίας Κούσουλα. Εν συνεχεία αγοράζει από τους συγκληρονόμους κ. Παναγιώτη Π.

Τρακάδα και κ. Αθανασία Λ. Μουτή, το γένος Τρακάδα, έκταση 216,91 τ.μ., βάσει του υπ.

αριθ. 4691 Συμβολαίου της Συμβολαιογράφου κ. Ρένας Φαφουλάκη.

243 http://www.im-glyfadas.gr/agtriada.asp και http://1epal-glyfad.att.sch.gr/portalbp/index.php/agtriad

244 Υπ’ αριθ. 157 ΦΕΚ (τ. Α΄).

82
 Στις 12.12.1992 η Ι. Μητρόπολη Νέας Σμύρνης, κατόπιν σχετικών ενεργειών του

Εκκλησιαστικού Συμβουλίου, υποβάλει Α ί τ η σ η προς την Ι. Σύνοδο της Εκκλησίας της

Ελλάδος, μεθ’ όλων των δικαιολογητικών, για την έκδοση υπό της Ναοδομίας της Αδείας

Ανεγέρσεως του νέου Ι. Ναού της Αγ. Τριάδος, εμβαδού 742 τ.μ., Βυζαντινού ρυθμού,

Τετραλόβου μετά Τρούλλου. Στις 22.9.1993 η Ναοδομία εκδίδει την υπ’ αριθ. 1410/93 άδεια

ανεργέσεως, αναθέτουσα την επίβλεψη του έργου στον εκπονήσαντα την Αρχιτεκτονική

Μελέτη Μηχανικό κ. Κων/νο Ταμπουρατζή.

Στις 5.6.1994 γίνεται υπό του Μακαριστού Μητροπολίτου Ν. Σμύρνης κυρού Αγαθαγγέλου

η κ α τ ά θ ε σ η του θεμελίου λίθου του νέου Ι. Ναού της Αγίας Τριάδος Γλυφάδας.

Έκτοτε και μέχρι το έτος 1998 έως 2008 ανεγέρθηκε ο υπερυψωμένος νέος Ι. Ναός χάρις

την βοήθεια του Μεγάλου ευεργέτου της Μητροπόλεως Αθανασίου Μαρτίνου αλλά και των

κατοίκων της Περιοχής : Κατά τα έτη 1995-97 κατασκευάστηκε ο ημιυπόγειος χώρος,

εμβαδού 750 τ.μ., ο οποίος χρησιμοποιήθηκε προσωρινώς δια την τέλεση της Θ. Λατρείας και

των υπόλοιπων λατρευτικών αναγκών. Ο χώρος αυτός από το 2008 κατασκευάστηκε και

σήμερα αποτελεί το νέο σύγχρονο Πνευματικό Κέντρο της Ενορίας.

Στις 8 Μαΐου 2011 τελέσθηκαν τα Εγκαίνια του Ιερού Ναού, από τον Μητροπολίτη

Γλυφάδας κ. Παύλο. Τέλος αξιοσημείωτο είναι ότι κατά το έτος 2002, (διάστημα

τοποτηρητείας) ο Μακαριώτατος Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης Ελλάδος κ.

Χριστόδουλος χοροστάτησε στον Εσπερινό της Πανηγύρεως του Ι. Ναού.

Σήμερα Διακονούν στον Ιερό Ναό ο Πρεσβ. Χρήστος Στρουμπάκης (Προϊστάμενος από το

2005) και ο Πρεσβ. Μιχαήλ Μανολέσκου (από το 2009). Πέρασαν από τον Ιερό Ναό οι

Εφημέριοι: 1. Ιερομ. Φίλ. Πανταζόπουλος, 1966-86 (†1999), 2. Ιερομ. Λεόντιος Σωκράτους 1976-

77, 3. Πρεσβ. Μιλτιάδης Ανδρέου 1977-85, 4. Πρεσβ.(†) Παρμεν. Χατζηλάσκαρης 1982-86, 5.

Πρεσβ.Γεώργιος Σοφούλης 1986-88 6. Πρεσβ. Ιωάννης Μανιάτης 1986-2005, 7. Πρωτοπρ.

Θεόδωρος Δούρος 1988–2005, 8. Αρχιμ.Αντώνιος Παπαθανασίου 2004–06.

5. Ι.Ν. Κοιμήσεως Θεοτόκου245: άνω Γλυφάδας. (Διεύθυνση : Σοφία Βέμπω & Ιάσωνος Τ.Κ.

165 61 Τηλ.: 210-9621723, fax: 210-9635884) Οι πρώτοι κάτοικοι της περιοχής την 14ην του

245 http://www.im-glyfadas.gr/koimisi-anoglyfada.asp και http://1epal-glyfad.att.sch.gr/portalbp/index.php/karapanou

83
μηνός Απριλίου του έτους 1957, ανεγείρουν διά τις θρησκευτικές τους ανάγκες, Ιερό Ναό

διαστάσεων 4×5 μ. προς τιμήν της Εορτής της Κοιμήσεως της Υπεραγίας Θεοτόκου.

Επιθυμία των κατοίκων ήταν να ανεγερθεί μεγαλοπρεπής Ναός. Προς υλοποίηση του

Ιερού τούτου σκοπού οι Χριστιανοί της περιοχής ιδρύουν Σωματείο με την επωνυμία : «

Σωματεῖον ἀνεγέρσεως Ἱεροῦ Ναοῦ Κοιμήσεως Θεοτόκου Ἄνω Γλυφάδας». Το έτος 1957 δια

Βασιλικού Διατάγματος246, συνεστήθηκε η Ενορία του Ι. Ν. Κοιμήσεως Θεοτόκου Άνω

Γλυφάδας.

Ο σημερινός περικαλλής Ναός θεμελιώθηκε την 6ην Μαρτίου 1962 υπό του αειμνήστου

Μητροπολίτου Αργυροκάστρου κυρού Παντελεήμονα σε οικόπεδο που παραχώρησε ο

Δήμος Γλυφάδας διά της υπ’ αριθμ. 50/10-3-1959 αποφάσεως του Δημοτικού Συμβουλίου.

Τα Χριστούγεννα του έτους 1966 στο νέο Ναό τελέσθηκε η πρώτη Θεία Λειτουργία. Το έτος

1975 ολοκληρώθηκαν τα εσωτερικά επιχρίσματα και η ηλεκτρική εγκατάσταση καθώς

αποπερατώθηκε και το Κωδωνοστάσιο. Το 1983 έγινε η προέκταση του Ι. Ναού,

δημιουργήθηκε ο Πρόναος (Νάρθηκας) και δύο γραφεία, καθώς και το Πνευματικό Κέντρο

της Ενορίας. Τα 4 τελευταία χρόνια, ο Ιερός Ναός ανακαινίσθηκε εκ νέου.

Σήμερα διακονούν στον Ιερό Ναό ο Αρχιμ. Κλαύδιος Καλαράς (Προϊστάμενος από το 2004)

και ο Πρεσβύτερος Αλέξανδρος Καραΐσκος (από το 2007) Στον Ιερό Ναό διακόνησαν οι Ιερείς

1. π. Θεμιστοκλής Γεννάδιος, 2. π. Χριστόφορος Σεραφής, 3. π. Μιχαήλ Σμαΐλης, 4. π.

Νικόλαος Δημητρακόπουλος, 5. Αρχιμ. Μιχαήλ Μπολιαστής, 6. π. Απόστολος Μιχόπουλος.

Στον Ιερό Ναό λειτουργεί παρεκκλήσιο της Αγίας Ειρήνης και Αγίας Παρασκευής όπου

τις μέρες των εορτών τους, τελούνται οι Ιερές Ακολουθίες του Εσπερινού και Θείας

Λειτουργίας.

6. Ι.Ν. Αγίου Παντελεήμονος247 Γλυφάδας. (Διεύθυνση :Κ. Καραμανλή 4 Τ.Κ. 156 75, Τηλ.:

210-9626443, fax: 210-9605566, Email: AgPanteleimon@hotmail.com) Οι κάτοικοι της περιοχής,

που αποτελούσαν το συνοικισμό με την επωνυμία " Ο ΒΟΣΠΟΡΟΣ ", άρχισαν κατά τη

δεκαετία το έτος 1950 να οικοδομούν το κεντρικό κλίτος του Ναού σε οικόπεδο που

παραχωρήθηκε από το Δήμο της Γλυφάδας επί Δημαρχίας Αγγέλου Μεταξά. Το έτος 1959

246
ΦΕΚ Α123/12-7-1957
247 http://www.im-glyfadas.gr/agpantelehmon-glyfadas.asp και http://1epal-glyfad.att.sch.gr/portalbp/index.php/agpant
84
ιδρύθηκε ως Ενορία. Το έτος 1993 έγινε η προσθήκη του Πρόναου, του καμπαναριού, και ενός

μικρού κλίτους από την αριστερή πλευρά για να εξυπηρετεί σαν βοηθητικός -

αποθηκευτικός χώρος τις ανάγκες του Ναού. Ο Ιερός Ναός, εκτός του Πρόναου, είναι

αγιογραφημένος από τους: Δημήτριο Ρίτσο και Αντώνιο Λαμπαδάκη. Τα έτη 2004-2006

ολοκληρώθηκε η 1η φάση ανακαινίσεως του Ιερού Ναού. Το έτος 2008 ολοκληρώθηκε το

υπόγειο πνευματικό του κέντρο δύο ορόφων κάτω από την γη. Φτιάχτηκε Ιερό Παρεκκλήσιο

αφιερωμένο στον Άγιο Νεκτάριο, ενώ το 2011 τελείωσε η 2η ανακαίνιση του κυρίως Ιερού

Ναού.

Από το 1996 μέχρι σήμερα τακτικός Εφημέριος και Προϊστάμενος είναι ο π. Αθανάσιος

Χατζής Πρώτος Εφημέριος χρημάτισε ο † π. Χρήστος Παπαχριστόπουλος μέχρι το έτος

συνταξιοδοτήσεώς του το 1974. Από το έτος 1974 μέχρι το έτος 1996 εφημέρευε μόνο ο π.

Χρυσόστομος Αρχοντίδης.

7. Ι.Ν. Κοιμήσεως Θεοτόκου Δικηγορικών248 Γλυφάδας. (Διεύθυνση : Ροντήρη και

Αρτέμιδος Τ.Κ. 166 75 Γλυφάδα τηλ. 210-9680397, fax. 210-9681578) Εκτίσθηκε το έτος 1929. Η

περιοχή ανήκε σε οικοδομικό συνεταιρισμό των Δικηγόρων της περιοχής. Ο οικοδομικός

συνεταιρισμός παρεχώρησε το οικόπεδο, χωρίς τίτλους , για την ανέργεση του Ιερού Ναού. Η

αρχική μορφή του Ναού ήταν μονόκλιτη βασιλική. Η επέκταση του Ναού έγινε το έτος 1993.

Η νέα μορφή του ναού είναι τρίκλιτη Βασιλική, με τρεις τρούλους και Νάρθηκα. Ο Ιερός

Ναός λειτούργησε μέχρι το έτος 1958 ως παρεκκλήσιο του Ιερού Καθεδρικού Ναού Αγίων

Κωνσταντίνου και Ελένης Γλυφάδας. Ενορία έγινε στις 5.11.1958249. Τα τελευταία 4 χρόνια, ο

Ιερός Ναός ανακαινίσθηκε σχεδόν όλος, κατασκευάζοντας παράλληλα και τους βοηθούς

χώρους του (Πνευματικό κέντρο, αποθήκες, Σχολή Αγιογραφίας κτλ) , τόσο στον αύλειο

χώρο, όσο και στο υπόγειο του ναού. Ο Ιερός Ναός, διαθέτει πλέον παλαιοχριστιανικό

βαπτιστήριο ενηλίκων. Εγκαινιάσθηκε από τον Μητροπολίτη Γλυφάδας κ. Παύλο, στις 7

Νοεμβρίου 2010. Αξίζει να σημειωθεί, ότι τελείται κάθε μέρα Θ. Λειτουργία.

Προϊστάμενος του Ιερού Ναού είναι ο Πρωτ. Κωνσταντίνος Στρατηγόπουλος και διακονεί

μαζί του ο Πρωτ. Θεόδωρος Κουμαριανός. Άλλοι Ιερείς που διακόνησαν στον Ιερό Ναό είναι :

ο Πρεσβ. : Χρήστος Παπαχριστόπουλος, ο Πρεσβ. : Παρθένιος Περίδης, ο Πρεσβ. : Ιωάννης

248 http://www.im-glyfadas.gr/koimisi-dikhgorika.asp και http://1epal-glyfad.att.sch.gr/portalbp/index.php/dikigorika

249
Φ.Ε.Κ. Α΄ 189- 5.11.1958
85
Παρούσης, ο Πρεσβ. : Αθανάσιος Αραβόπουλος, ο Αρχιμ.: Κάλλιστος Λαβδάκης, ο Πρωτ. :

Αδαμάντιος Προεστός, ο Πρωτ. : Μιχαήλ Σαγιάννης, ο Πρεσβ. : Αντώνιος Τραυλαντωνάκης.

8. Ι.Ν. Αγίου Τρύφωνος250 Τερψιθέας Γλυφάδας . ( Διεύθυνση : Αρχιπελάγους & Γ.

Γεννηματά Τ.Κ. 165 62 Τηλ.: 210-9611211, fax: 210-9640458) Η ιστορία της Ενορίας του Ι.Ν.

Αγ. Τρύφωνος αρχίζει με την αίτηση του Συλλόγου Οικιστών Τερψιθέας, προς τον

Μακαριώτατο Αρχιεπίσκοπο Αθηνών και πάσης Ελλάδος την 12-12-1951, με την οποία

ζητούσαν άδεια ανεγέρσεως Ιερού Ναού.

Η άδεια ανεγέρσεως χορηγείται με το υπ’αριθ. 1549/27-07-1952 έγγραφο της Ιεράς

Αρχιεπισκοπής Αθηνών και με την έγκριση του Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων

(αριθ. Πρωτ. 42475/06-5-1953) και την 01-02-1953 τίθεται ο Θεμέλιος Λίθος του Ι. Ναού.

Οι κάτοικοι της Τερψιθέας αρχίζουν αμέσως με συνεισφοράς και εράνους την ανοικοδόμηση

του Ι. Ναού και συγχρόνως, εκτός της Σκηνής που χρησιμοποιούσαν ως Ευκτήριο Οίκο,

κτίζουν εντός του ανεγειρομένου Ι. Ναού "μικρό Εκκλησάκι" 30 τ.μ περίπου και αιτούνται

τον διορισμό Εφημερίου.

Πράγματι η Ιερά Αρχιεπισκοπή ανταποκρίνεται θετικά και με το 24-11-1954 έγγραφο της

Πολιτείας ιδρύεται η Ενορία του Ι. Ναού Αγ. Τρύφωνος Τερψιθέας Γλυφάδας251 και διορίζεται

ως πρώτος Εφημέριος ο Αρχιμ. Δανιήλ Μπούρας.

Σήμερα διακονούν στον Ιερό Ναό o Αρχιμ. Μιχαήλ Κανέλος (Προϊστάμενος από το 2007), ο o

Πρωτ. π. Aνδρέας Τσάκωνας (από το 1995) και ο Διάκονος Ανδρέας Σάρρας από το Μάϊο

2011. Άλλοι Ιερείς που υπηρέτησαν στο παρελθόν είναι : 1. ο Αρχιμ. Δανιήλ Μπούρας (1954-

1956), 2. ο Αρχιμ. π. Παρθένιος Περίδης (1956-1958), 3. ο Αρχιμ. π. Γερμανός Κεφαλάς (1958-

1958), 4. ο Ιερεύς Εμμανουήλ Μενδρινός (1959-1967), 5. ο Πρωτ. π. Γεώργιος Κουτσούγερας

(1962-2005), 6. ο Αρχιμ. π. Χρυσόστομος Ξυνός (1979-1995), 7. ο Ιερεύς π. Γεώργιος

Καλαμάρης (1989-1995), 8. ο Πρεσβύτερος π. Γεώργιος Γαντζός (1995-2002), 9. o

250Νικόλαος Κουλουγιώτης, Ο Ιερός Ναός του Αγίου Τρύφωνος, Παράδοση και ανανέωση στην ενοριακή ζωή της
Τερψιθέας Γλυφάδας, Αθήνα 1990, σσ. 43-101, Εγκόλπιο Ημερολόγιο Ιεράς Μητροπόλεως Γλυφάδας 2011, σσ. 5-
8, http://www.im-glyfadas.gr/agtryfonas.asp και http://1epal-glyfad.att.sch.gr/portalbp/index.php/agtrifonas

251 Φ.Ε.Κ. 301/14-12-1954

86
Πρωτοπρεσβύτερος π. Iωάννης Aρβανίτης (2003-2005), 10. o Πρεσβύτερος π. Γεώργιος

Κόκκωνας (2007-2009).

9. Ι.Ν. Εισοδίων Θεοτόκου252 Τερψιθέας Γλυφάδας. (Διεύθυνση: Πλατεία Καραϊσκάκη

Τ.Κ. 165 62 Τηλ.: 210-9612373, fax: 210-9614161) ιδρύθηκε ως Ενορία, διά Βασιλικού

Διατάγματος, εκδοθέντος στις 25/07/1966 και δημοσιευθέντος στις 16/08/1966253. Δια της από

26/04/1967 αποφάσεως του (τότε) Μητροπολιτικού Συμβουλίου (της Αρχιεπισκοπής Αθηνών)

καθορίστηκαν ως όρια οι οδοί: Προποντίδος- Αιγύπτου-Εύξεινου Πόντου και Ίριδος, των

οποίων η μία πλευρά υπάγεται στον Ιερό Ναό Εισοδίων η άλλη στον Ιερό Ναό Αγίου

Τρύφωνος.

Ο θεμέλιος λίθος κατατέθηκε την Κυριακή 23ην Ιουνίου 1968. Κατά την 24ην Δεκεμβρίου

του έτους 2010 έγιναν τα θυρανοίξια του Νέου Μεγάλου Ναού, από το Νέο και πρώτο

Μητροπολίτη Γλυφάδας κ. Παύλου του Α΄, και εν συνεχεία τελέσθηκε ο Μ. Εσπερινός των

Χριστουγέννων. Ο παλαιός Ιερός Ναός των Εισοδίων (υπόγειος Ιερός Ναός) μετονομάστηκε

(κατόπιν κληρώσεως κατά την πανήγυρη του Ιερού Ναού, την 21ην Νοεμβρίου 2005) υπό του

Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Γλυφάδας κ. Παύλου, σε Ιερό Ναό του Αγίου

Μεγαλομάρτυρος Φανουρίου του Θαυματουργού και αποτελεί Ιερό Παρεκκλήσιο πλέον. Στις

8 και 9 Μαΐου 2010 τελέσθηκαν τα εγκαίνια του Ιερού Ναού υπό του Σεβασμιωτάτου

Μητροπολίτου. Το ίδιος έτος (21/11/2010) έγιναν και τα εγκαίνια του Κωδωνοστασίου του

Ιερού Ναού, δωρεά του Μεγάλου Ευεργέτου Αθανασίου Μαρτίνου. Από του έτους 2003 στο

Πνευματικό Κέντρο του Ιερού Ναού, εδρεύει η Σχολή της Βυζαντινής Μουσικής της Ιεράς

Μητροπόλεως.

Σήμερα στον Ιερό Ναό διακονούν ο Πρωτ. π. Κωνσταντίνος Βαρθολομαίος (Προϊστάμενος

από το 2004), ο Οικον. π. Σπυρίδων Παλάσκας (από το 1995) και ο Διάκονος Ευάγγελος

Σπανός (από το 2011). Άλλοι Ιερείς που διακόνησαν στον Ιερό Ναό είναι : 1. π. Γεώργιος

Καρανικολάου (1962-1969), 2. π. Θωμάς Ζιώγας (1969-1976), 3. π. Αστέριος Βλαχόπουλος

(1976-1977), 4. π. Ιωάννης Κωστέλλης (1977-1978), 5. Αρχιμ. π. Κωνσταντίνος Αβτζηγιάννης

(1977-1987), 6. π. Ζώης Μπισάλας (1978-1982), 7. π. Ιωάννης Φωτόπουλος (1982-1992), 8. π.

Γεώργιος Σοφούλης (1987-1992), 9. π. Ευστάθιος Πρασσάς (1992), 10. Αρχιμ. π. Αλέξιος

252 http://www.im-glyfadas.gr/eisodiaglyfada.asp και http://1epal-glyfad.att.sch.gr/portalbp/index.php/eistheo

253
Με το υπ’ αριθμ. 157 Φ.Ε.Κ - 16/08/1966 (τ. Α΄)
87
Ψωΐνος (1992-1996), 11. Αρχιμ. π. Κάλλιστος Δούρβας (1996-2006) και 13. π. Σπυρίδων

Αρβανίτης (2003-2004).

Β. Ενορίες Δ.Δ. Ελληνικού :

1. Ι.Ν. Μεταμορφώσεως Σωτήρος254 Σουρμένων Ελληνικού. (Διεύθυνση Οδός:

Λεωφόρος Ιασωνίδου 53 & Χρυσάνθου Τραπεζούντος Τ.Κ.:166 77 Τηλ: 210-9618624 fax: 210-

9604808 ) Ο υπάρχων σήμερα Ενοριακός Ναός Μεταμορφώσεως του Σωτήρος, άρχισε να

λειτουργεί από τα μέσα του έτους 1966. Προ αυτού και παράπλευρα του υπάρχοντος, υπήρχε

ως Ι. Ναός, ετοιμόρροπη παράγκα από το 1927, η οποία και κατεδαφίσθηκε. Ο νέος Ιερός

Ναός άρχισε να ανοικοδομείται στις αρχές του 1963 έως τα μέσα του 1966 με Εφημέριο –

Πρόεδρο του Εκκλησιαστικού Συμβουλίου, τον Κεφαλλονίτη π. Σωκράτη Σταματάτο.

Την αρχιτεκτονική μελέτη του νέου Ι. Ναού συνέταξε δωρεάν, το έτος 1960, ο Αρχιτέκτων

κ. Κοσμάς Σαββίδης (Ποντιακής καταγωγής) κάτοικος Σουρμένων την δε στατική μελέτη

συνέταξε, δωρεάν, ο κ. Πάνος Κωνσταντινίδης, Πολιτικός Μηχανικός (επίσης Ποντιακής

καταγωγής) κάτοικος Βούλας. Αξίζει να σημειωθεί ότι ο Αρχιτέκτων Κοσμάς Σαββίδης

συνεχίζει μέχρι σήμερα (πάντοτε δωρεάν) να συντάσσει τις μελέτες και να επιβλέπει τις

εργασίες ολοκληρώσεως του Ι. Ναού (πρόπυλα, κωδωνοστάσιο, αίθουσες κατηχητικών

σχολείων, εντευκτήριο, παρεκκλήσιο κ.λπ.)

Από οικονομικής πλευράς το έργο στήριξαν, με σημαντικές επιχορηγήσεις, η τότε

Κοινότητα Ελληνικού, επί Προεδρίας του αειμνήστου Ξενοφώντος Παπαγεωργίου (προϊόν εκ

πωλήσεως ολοκλήρου οικοπέδου) καθώς και ο μετέπειτα Δήμος Ελληνικού, επί Δημαρχίας

Κωνσταντίνου Κορτζίδη (κατασκευή παρεκκλησίου) και Ιορδάνη Ευφραιμίδη (εγκατάσταση

κλιματισμού) καθώς και του Χρήστου Κορτζίδη (δωρεά για την αλλαγή πλακιδίων).

Τεραστία υπήρξε η προσφορά απαρχής μέχρι σήμερα, της συσταθείσης Ερανικής

Επιτροπής του Ι. Ναού που με ζήλο, αγάπη και αρκετή κούραση συγκέντρωνε χρήματα, από

εράνους και εκδρομές, κατόπιν διορισμού και εγκρίσεώς της, από τα εκάστοτε

Μητροπολιτικά Συμβούλια. Τα τελευταία 3 χρόνια, ανακαινίσθηκε το δάπεδο του Ιερού

Ναού, τοποθετήθηκαν νέα εικονοστάσια και άλλαξε ο Αρχιερατικός Θρόνος. Από τις 10

Απριλίου του 2010, κοσμεί τον Ιερό Ναό, τμήμα του Ιερού Λειψάνου Αγίου Γεωργίου του

Καρσλίδη (ποντιακής καταγωγής), προσφορά του Μητροπολίτου Δράμας κ. Παύλου.

254 http://www.im-glyfadas.gr/metamorfosi.asp
88
 Οι Ιερείς που διακονούν σήμερα είναι ο Πρωτ. Αθανάσιος Ν. Βασιλείου Από το 1985

και Π ροϊστάμενος από το 2005) και ο Αρχιμανδρίτης Στέφανος Σουλιμιώτης

(από το 2007). Άλλοι Ιερείς που πέρασαν Εφημέριοι σύμφωνα με τα αρχεία του

Ιερού Ναού είναι : 1. Πρεσβύτερος: Κωνσταντίνος Κωνσταντινίδης (26/4/1928-3/4/1933), 2.

Πρεσβύτερος: Νικόλαος Καλαβύτης (16/4/1935-30/8/1936), 3. Πρεσβύτερος: Λεωνίδας

Βατικιώτης (19/9/1936-6/1/1942), 4. Οικονόμος: Κωνσταντίνος Γιαννέτσος (26/6/1946-6/1/1961),

5. Πρεσβύτερος: Μιχαήλ Παπαδάκης (26/1/1961-26/10/1961), 6. Πρωτοπρεσβύτερος: Σωκράτης

Ι. Σταματάτος (8/12/1962-2005) 7. Αρχιμ. : Κάλλιστος Λαβδάκης (20/2/1968-1974), 8.

Πρωτοπρεσβύτερος: Χρήστος Ζαφειρόπουλος (1/9/1979-30/3/1982) 9. Πρωτοπρεσβύτερος:

Παρασκευάς Ι. Σταματάτος 1975 – 1982) 10. Πρεσβύτερος: Αλέξιος Π. Φωτόπουλος (2003 –

2006) και 11. Πρεσβύτερος Γεώργιος Σταυρόπουλος 2006 – 2007.

Στον Ενοριακό Ιερό Ναό Μεταμορφώσεως του Σωτήρας Σουρμένων υπάγονται το

Κοιμητηριακό Παρεκκλήσιο Αγίου Κυριακού του Αναχωρητού, εντός του Κοιμητηρίου οδός

Τριπόλεως και Γ. Μαρίνου 167 77 Ελληνικό τηλ. 210-9617370.

11. Ι.Ν. Αγίας Τριάδος255 Ελληνικού. (Διεύθυνση : Πλατεία Αγ. Τριάδος, Τ.Κ. 167 77, τηλ.

210-962894 fax: 210 96 41 701) Ανεγέρθηκε φροντίδα Συλλόγου κυριών Ελληνικού, δαπάνες

οικιστών το έτος 1933. Μεγάλοι Ευεργέτες του Ιερού, όπως το επισημαίνει και η σχετική

πλάκα στην είσοδο του Ναού είναι : Υπουργείο Πρόνοιας, Ι. Αθανασόπουλος, Νικόλαος

Ευσταθίου, Π. Κατακουζηνός, Μαριέττα Ευσταθίου, Εμ. Παπαμιχαήλ, Δ. και Ηρώ Κούδη, Β.

Κάζογλου, Κ. Κραλίδης, Ι. Παράσχος, Αναστ. Σικιαρίδου οι οποίοι προσέφεραν πολλά για

την ανέργεσή του.

Αρχιτέκτων του Ι. Ναού ήταν ο κ. Αθανάσιος Ι. Δεμίρης (1934-1940) με τριμελή τεχνική

επιτροπή Χ. Κάζογλου, Α. Σαμούχος και κ. Στάγκος. Στη συνέχεια προστέθηκαν και άλλοι

δωρητές για τον εξοπλισμό του Ναού και τα ονόματά τους σώζονται επίσης σε σχετική

πλάκα : Θ. Αμιταζόγλου, Μ. και Στ. Σακοζογλου, Κ. Βαλσαμίδου, Αργ, Σαλβαγου, Γρ.

Γρηγοριάδης, Έλλη Σικιριάδου, Νικ. Καμπούρης, Οικογένεια Σταματιάδου, Αικ. Μπολώτα,

Θ. Χατζηδάκη, Μ.Α. Κρητικού, Μ.Σ. Χατζοπούλου.

Επιμέλεια π. Γεώργιος Αντζουλάτος, Εγκόλπιο Ημερολόγιο Ι.Μ. Γλυφάδας 2007, εκδόσεις Αποστολικής
255

Διακονίας, σσ. 4-5 και http://www.im-glyfadas.gr/agtriada-ellhniko.asp

89
 Με την δημιουργία του Νέου τότε Αερολιμένα Αθηνών, ο Ναός της Αγίας Τριάδος

περιήλθε από το 1960 στη δικαιοδοσία της Υπηρεσίας Πολιτικής Αεροπορίας, διότι ο Ναός

ευρίσκοντο εντός της αναγκαστικής απαλλοτριωθείσης εκτάσεως του Αεροδρομίου. Εφ’

όσον διαρκούσαν οι εργασίες κατασκευής η λειτουργία του Ιερού Ναού είχε σταματήσει διότι

υπήρξε περιφραγμένος όλος ο χώρος. Όταν λειτούργησε ο Αεροσταθμός τότε ξανάρχισε και

η λειτουργία του Ναού, αρχικά ως παρεκκλήσιο της Ενορίας Μεταμορφώσεως του Σωτήρος

Σουρμένων. Μετά από διαβήματα των κατοίκων της περιοχής στην Ιερά Αρχιεπισκοπή

Αθηνών (όπου ανήκε αρχικά προ της ιδρύσεως της Ιεράς Μητροπόλεως Νέας Σμύρνης), ο

Ιερός Ναός της Αγίας Τριάδος έγινε ενοριακός στην περιοχή Ελληνικού το έτος 1970.

Ο Ιερέας που διακονεί στον Ιερό Ναό είναι ο Πρωτ. Γεώργιος Σοφούλης (από τις 23-10-1993)

ενώ από την λειτουργία του ως Ενοριακού (1970) στην αρχή εξυπηρετούσαν Εφημέριοι εκ

περιτροπής μέχρι το έτος 1981. Στη συνέχεια ο Πρεσβ. Μιλτιάδης Ανδρέου (20-2-1982 / 7-11-

1982), Πρεσβ. Παρμενίων Χ. Λάσκαρης (9-1-1983 / 15-12-1991), Αρχ. Νεκτάριος Κορωναίος (21-

6-1992/19/71992), ο Πρεσβ. Μιχαήλ Σαγιάννης (16-8-1992/25-10-1992) και ο Αρχ. Μιχαήλ

Μπολιαστής (14-2-1993 / 17-10-1993).

Στον Ενοριακό Ναό Αγίας Τριάδος Ελληνικού και στα όρια της Ενορίας υπάγονται δύο

Παρεκκλήσια : α) Ένα ενοριακό του Αγίου Κοσμά (πρώην Τ.Α.Κ.Ε) και β) Αγίου Αλεξάνδρου (

Μετόχι Ι. Μονής Πετράκη)

12. Ι.Ν. Αγίας Παρασκευής256 Ελληνικού. (Διεύθυνση : Αμαξοστάσιο Ελληνικού Τ.Κ. 167

77, Τηλ./ fax: 210-9926641) Βρίσκεται εντός του χώρου του πρώην Αεροδρομίου και κοντά στην

ομώνυμη συνοικία Αγίας Παρασκευής του δήμου Ελληνικού. Αποτελεί την πλέον

νεοϊδρυθείσα ενορία της Ιεράς Μητροπόλεως Γλυφάδας, καθώς ανυψώθηκε σε Ενορία (από

παρεκκλήσιο του Ιερού Ναού Μεταμορφώσεως Σωτήρος Σουρμένων Ελληνικού) το 2008 με

το «υπ’ αριθμ. 133/2008 Προεδρικό Διάταγμα257, χάρις τις ενέργειες Μητροπολίτου Γλυφάδας

κ. Παύλου, της Δημοτικής αρχής του τότε Δήμου Ελληνικού, του πρώτου εφημερίου του Ι.

Ναού π. Αποστόλου Μιχόπουλου και των κατοίκων της περιοχής που συγκέντρωσαν

υπογραφές. Εκτός από τις λατρευτικές ανάγκες των κατοίκων της συνοικίας και της

ευρύτερης περιοχής, ο Ιερός Ναός υπηρετεί και τις θρησκευτικές ανάγκες των εργαζομένων

256 http://www.im-glyfadas.gr/agparaskevis.asp
257 Φ.Ε.Κ. 19/Τ. Α΄/19-9-2008
90
του Τραμ Α.Ε., ΕΘΕΕΛ και των υπηρεσιών του πολιτικού αεροδρομίου που λειτουργούν

ακόμα. Τα 4 τελευταία χρόνια, ο Ναός ανακαινίστηκε ολοκληρωτικά καθώς και ο προαύλιος

χώρος, για να μπορέσει να έχει προδιαγραφές Ενορίας.

Από τον Οκτώβριο του 2010 μέχρι σήμερα διακονεί στον Ιερό Ναό ο Πρωτοπρεσβύτερος

Αλέξιος Φωτόπουλος. Από την στιγμή της λειτουργίας αρχικά ως παρεκκλήσιο του Ι.Ν.

Μεταμορφώσεως (γύρω στο 1960) μέχρι το 2005 εξυπηρετούνταν εκ περιτροπής, από τους

Εφημερίους του ως άνω Ιερού Ναού. Από το 2005 μέχρι το 2010, αποσπάσθηκε ως μόνιμος

εφημέριος ο Οικονόμος Σταυροφόρος π. Απόστολος Μιχόπουλος ο οποίος αποτέλεσε και τον

Α΄ Εφημέριο της Ενορίας Αγίας Παρασκευής.

Γ. Ενορίες Δ.Δ. Βούλας :

1. Ι.Ν. Κοιμήσεως Θεοτόκου258 Βούλας. (Διεύθυνση :Βασιλέως Παύλου 2, Τ.Κ. 166 73, Τηλ.:

210-8958128, fax: 210-8951843 Email :ierosnaos@koimhshvoulas.gr Site:www.koimhshvoulas.gr )

Είναι χρονολογικά ο πρώτος Ναός259 που κτίστηκε στη Βούλα στην περιοχή της Ευρυάλης.

Αρχικά λειτούργησε σε παράγκα από του Ιερέως και Κτήτορα π. Δημητρίου Καντάρα κατά

το έτος 1938 περίπου και εν συνεχεία οικοδομήθηκε σταδιακά και πήρε την μορφή που έχει

σήμερα ο νέος ναός. Ο Ιερός Ναός τις Κοιμήσεως Θεοτόκου Βούλας (γνωστή στους κατοίκους

και ως Παναγίτσα), βρίσκεται απέναντι από το Νοσοκομείο του Ασκληπιείου Βούλας

(Λεωφόρος Βασ. Παύλου 2). Ο τύπος του Ιερού Ναού είναι τρίκλητη βασιλική. Ο Ιερός Ναός

ιστορήθηκε αγιογραφικώς το 1960. Ιδιαίτερα σημαντική είναι η παράσταση της Πλατυτέρας

στην αψίδα του Ιερού Βήματος, που φιλοτεχνήθηκε από τον σπουδαίο αγιογράφο και

λογοτέχνη Φώτη Κόντογλου.

Από το Καλοκαίρι του 2002 με την ίδρυση της νέας Μητροπόλεως Γλυφάδας στο

Πνευματικό Κέντρο της Ενορίας του ίδιου έτους μέχρι σήμερα στεγάζονται και λειτουργούν

προσωρινώς τα Γραφεία, η Βιβλιοθήκη και η Κοινωνική Υπηρεσία «Φωλιά Ελπίδος» της

Ιεράς Μητροπόλεως και γίνονται οι Ιερατικές Συνάξεις καθώς και οι συνεδρίες του

Μητροπολιτικού Συνεδρίου. Επίσης τα τελευταία 7 χρόνια ο Ιερός Ναός (ιδιαιτέρως το Ιερό

Αναστασία Λέριου-Άννα Μουρουγκλού, όπ. α., σσ. 221-223 και http://www.im-glyfadas.gr/koimisivoula.asp

258

Για περισσότερα ιστορικά στοιχεία και δράσεις του Ι.Ν. στο σήμερα, βλ. Επίσημο Ιστότοπο του Ι.Ν. Κοιμήσεως
259

Θεοτόκου Βούλας : http://www.koimhshvoulas.gr. Yπεύθυνος Διαδυκτίου και Ηλεκτρονικής Αλληλογραφίας ο π.

Αντώνιος Χρήστου και Επιμέλεια π. Γεώργιος Αντζουλάτος, Εγκόλπιο Ημερολόγιο Ιεράς Μητροπόλεως
Γλυφάδας 2009, εκδόσεις Αποστολικής Διακονίας, σσ. 4-5
91
Βήμα και τον Σολέα) και οι βοηθητικοί χώροι (Γραφείο, αίθουσες και αποθήκες)

ανακαινίσθηκαν. Η Ενορία εξοπλίστηκε επίσης, με καινούργια λειτουργικά σκεύη.

Σήμερα διακονούν στον Ιερό Ναό ο Σταυροφόρος Οικονόμος π. Σπυρίδων Αρβανίτης

(Προϊστάμενος από το 2006), ο Πρεσβύτερος π. Αντώνιος Χρήστου (από το 2006, 2 χρόνια ως

Διάκονος) και ο Διάκονος Δημήτριος Σαμαράς (από Μάιο 2011). Άλλοι Ιερείς που διακόνησαν

στον Ιερό Ναό είναι : 1. Πρεσβύτερος π. Δημήτριος Καντάρας, 2. Ιερομόναχος π. Μάρκος

Γιαννακάκης , 3. Αρχιμ. Ανδρέα Τσίρου, 4. Πρεσβ. Δημήτριος Αβραμόπουλος 5. Οικονόμος π.

Μιχαήλ Περδικάκης, 6. Πρωτοπρ. π. Σταμάτιος Σκλήρης, 7. Πρωτοπρ. π. Κωνσταντίνος

Μαλτέζος (απεσπασμένος στο Ασκληπιείο Νοσοκομείο Βούλας), 8. Αρχιμ. Κάλλιστος

Ροδόπουλος 2003-2004, 9. Πρωτοπρ. π. Παύλος Κουμαριανός 2004-2006 10. Πρωτ. π. Αλέξιος

Φωτόπουλος (2006-2009

Στον Ιερό Ναό ανήκει α) το Ιερό Παρεκκλήσιο Αγίου Παντελεήμονος260 Ασκληπιείου

Νοσοκομείου Βούλας. (Διεύθυνση Βασιλέως Παύλου 1 (εντός Ασκληπιείου Βούλας) Τηλ.

213-2163324-5) Το οποίο λειτουργεί από το έτος 1920 υπό του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού.

Στο Νοσοκομείο απαρχής έρχονταν και τελούσαν Θεία Λειτουργία, στους θαλάμους του

ιδρύματος, ιερείς της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Αθηνών. Το έτος 1958 εκτίσθηκε από του

αειμνήστου δωρητού Θεοδώρου Γαρυφαλίδη, καθηγητού ορθοπεδικής, ένα παρεκκλήσιο του

Αγίου Μεγαλομάρτυρος και Ιαματικού Παντελεήμονος. Ο μικρός αυτός Ναός δεν

εξυπηρετούσε τις ανάγκες του ιδρύματος, καθώς είχε πολλά προβλήματα ως κτίσμα. Έτσι

κατεδαφίσθηκε και στη θέση του, το 1996 ανοικοδομήθηκε νέος, με την ίδια ονομασία, από

τον κτήτορα κ. Νικόλαο Αλεξιά. Την 11 Μαΐου 2003 έγιναν τα Εγκαίνια του νέου Ιερού Ναού,

από του νέου Μητροπολίτου Γλυφάδας κ. Παύλου.

Να σημειωθεί ότι στο Νοσοκομείο νοσηλεύονται περίπου 18.000 ασθενείς ετησίως, στα δε

Εξωτερικά Ιατρεία 180.000 περίπου πονεμένοι αδελφοί μας, χωρίς να υπολογίζονται το

ιατρικό, νοσηλευτικό, διοικητικό και υπόλοιπο προσωπικό και οι συνοδοί των Ασθενών.

Από το έτος 1978 μέχρι σήμερα υπηρετεί το Νοσοκομείο, με οργανική θέση στον Ιερό Ναό

Κοιμήσεως Θεοτόκου Βούλας, ο Πρωτοπρεσβύτερος π. Κωνσταντίνος Μαλτέζος. Παλιότερα

για μικρά χρονικά διαστήματα υπηρέτησαν ως Εφημέριοι του Νοσοκομείου οι ιερείς: ο

260
Αναστασία Λέριου-Άννα Μουρουγκλού, όπ. α., σ.225 και http://www.im-glyfadas.gr/agpantelehmon.asp
92
Ιερομόναχος π. Μάρκος Γιαννακάκης, ο Ιερομόναχος π. Καλλίνικος και ο Ιερομόναχος π.

Χρύσανθος Μαχαιριώτης.

Ανήκει επίσης β) τα Ιερό Παρεκκλήσιο Αγίου Στυλιανού Κ.Α.Α.Π Βούλας. (Διεύθυνση

εντός του Κ.Α.Α.Π (πρώην ΠΙΚΠΑ) Βούλας, Λεωφόρος Καραμανλή) το οποίο, έγινε δαπάνες

του συλλόγου «Φίλων του ΠΙΚΠΑ» για τις θρησκευτικές ανάγκες του Ιδρύματος, το έτος

1980. Μέχρι το 2008 εξυπηρετούσε ο π. Κωνσταντίνος Μαλτέζος και από το 2008 εξυπηρετεί ο

π. Αντώνιος Χρήστου.

2. Ι.Ν. Αγίου Ιωάννου261 Βούλας. (Διεύθυνση : οδός Αγίου Ιωάννου και Βασιλέως Παύλου,

Τ.Κ. 166 73 Τηλ.: 210-8958756, fax: 210-8955898) Ευρίσκεται στην κεντρική πλατεία του Δήμου

Βούλας και αυτή την στιγμή είναι σε έκταση η μεγαλύτερη ενορία σε έκταση του δήμου

Βούλας. Οι εργασίες ανοικοδόμησης ξεκίνησαν το 1950 και λειτουργεί ως Ενορία από το έτος

1952. Πανηγυρίζει 29 Αυγούστου. Κατά την διάρκεια της λειτουργίας του, έχει υποστεί

πολλές προεκτάσεις και ανακαινίσεις.

Οι Ιερείς που διακονούν είναι ο Πρωτοπρ. Σωτήριος Θωμόπουλος (από το 1995 και

Προϊστάμενος από το 2003) και ο Πρεσβ. Πρεσβ. Στέφανος Κεχαγιάγλου (από το 2011). Στο

παρελθόν υπηρέτησαν ο π. Δονάτος (1952-2003) και ο Πρεσβ. Δημήτριος Σακογιάννης (2003 -

2009).

3. Ι.Ν. Αγίου Νεκταρίου262 Πανοράματος Βούλας. (Διεύθυνση : Πλατεία Άλσους Τ.Κ. 166 73

Τηλ.: 210-8954921 fax: 210-8990684) Το 1974 μία μικρή φιλοχριστιανική ομάδα, προερχόμενη

από τον «Εξωραϊστικό Σύλλογο Πανοράματος Βούλας», έχοντας προστάτη τον Άγιο

Νεκτάριο και υπό την καθοδήγηση του υπηρετούντος τότε στον Ι. Ναό Κοιμήσεως Θεοτόκου

Βούλας, Αρχιμανδρίτου Ανδρέα Τσίρου, αποφασίζει την κατασκευή ξύλινου Ναΐσκου για την

εξυπηρέτηση των λιγοστών πιστών σε μια γωνιά του χώρου προοριζόμενου για Εκκλησία. Η

πρώτη Θ. Λειτουργία τελείται στις 18/9/76 και εξυπηρετεί τις λειτουργικές ανάγκες των

πιστών για αρκετά χρόνια.

261
Αναστασία Λέριου-Άννα Μουρουγκλού, όπ. α., σ. 229 και http://www.im-glyfadas.gr/agioannis.asp
262
Αναστασία Λέριου-Άννα Μουρουγκλού, όπ. α., σ. 229 και http://www.im-glyfadas.gr/agnektarios.asp
93
 Η Ενορία του Αγ. Νεκταρίου Πανοράματος Βούλας, εγκρίθηκε με το 441/5.5.80 Προεδρικό

Διάταγμα263 υπαγόμενη στην τότε Ιερά Μητρόπολη Νέας Σμύρνης. Ο υπόγειος Ναός

θεμελιώθηκε την 17ην Αυγούστου 1980, από του τότε Μητροπολίτου Νέας Σμύρνης κυρού

Χρυσοστόμου και διατήρησε την αρχική του μορφή μέχρι το 1993 και εξυπηρετούσε τις

λειτουργικές ανάγκες της Ενορίας μέχρι το 2006 όπου ολοκληρώθηκε ο Νέος Ιερός Ναός.

Στις 9 Μαρτίου 2010 ο υπόγειος Ιερός Ναός που λειτουργεί πλέον ως Παρεκκλήσιο

μετονομάσθηκε και τιμάται επί του Αγίου της Ρωσικής Εκκλησίας, Αγίου Λουκά Επισκόπου

Κριμαίας του Ιατρού και θαυματουργού. Ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Γλυφάδας τέλεσε

την ίδια μέρα τα θυρανοίξια και χάρισε στον Ιερό Ναό Ιερά Λείψανα του Αγίου, που του είχε

παραχωρήσει ως ευλογία ο νυν Μητροπολίτης Κριμαίας, κατά την επίσκεψή του στην

Κριμαία το 2005.

Με την υπ’ αρίθμ. 1215/9.7.92 άδεια της Διευθύνσεως Ναοδομίας της Ιεράς Συνόδου,

εγκρίθηκε η ανέργεση της του νέου Ναού, όπου και ολοκληρώθηκε το 2006. Τώρα βρίσκεται

στο στάδιο της Αγιογράφησης . Ο ρυθμός του Ναού είναι τρίκλιτος Βασιλική μετά τρούλου

και είναι χωρητικότητας χιλίων ατόμων. Πρόσφατα (2011) ανακαινίσθηκε το Πνευματικό

κέντρο του Ιερού Ναού, δαπάνες του Μεγάλου Ευεργέτου Αθανασίου Μαρτίνου.

Σήμερα διακονούν τον Ιερό Ναό ο Πρωτοπρεσβύτερος π. Γεώργιος Κονσολάκις

(Προϊστάμενος από τις 17/3/2001) και ο Πρεσβύτερος π. Πέτρος Κορωνιάς (από 1/06/1998. Στο

παρελθόν υπηρέτησαν επίσης : 1. ο Πρεσβύτερος π. Ανδρέας Τσίρος (από το 1974 μέχρι τον

Νοέμβριο του 1977) , 2. Ο Πρεσβύτερος π. Ιωάννης Κονιδάρης, (από τον Νοέμβριο του 1977

έως τον Μάιο 1978) , 3. Ο Αρχιμανδρίτης Νεκτάριος Σοφικίτης από τον Μάιο 1978 έως τον

Φεβρουάριο 2001, 4. ο Πρωτοπρεσβύτερος π. Θεόδωρος Κουμαριανός, από τον Φεβρουάριο

2001 έως την 17/3/2001, 5. Ο Σταυροφόρος Οικονόμος π. Απόστολος Μιχόπουλος (από

1/10/2010 έως 1/10/2011).

Στον Ιερό ανήκει α) το Παρεκκλήσιο του Αγίου της Ρωσικής Εκκλησίας, Αγίου Λουκά

Επισκόπου Κριμαίας του Ιατρού και θαυματουργού και β) το Κοιμητηριακό Παρεκκλήσιο

του δ.δ. Βούλας του Αγίου Αποστόλου Ανδρέα του Πρωτοκλήτου, εντός του Κοιμητηρίου

στην περιοχή «Κρεμαστού Λαγού», δαπάνες της οικογένειας Αμπελά. Το εξυπηρετούν εκ

περιτροπής οι Εφημέριοι της Ιεράς Μητροπόλεως,

263
Φ.Ε.Κ. 117/9.5.80.
94
 Δ. Ενορίες Δ.Δ. Βουλιαγμένης :

1. Ι.Ν. Αγίου Γεωργίου264 Καβουρίου-Βουλιαγμένης. (Διεύθυνση : Αγίου Γεωργίου 3, Τ.Κ.

166 71, Τηλ.: 210-8960261, fax: 210-9670753) Oικοδομήθηκε σε πευκόφυτη κοινόχρηστη έκταση

της τότε Κοινότητος Βουλιαγμένης το έτος 1950, προς εξυπηρέτηση των λατρευτικών

αναγκών της Μονάδος Δυνάμεων Καταδρομών, η οποία τότε στρατοπέδευε στο Καβούρι.

Αφιερωματική μαρμάρινη επιγραφή, μνημονεύει: «Ἀνηγέρθη ἐκ βάθρων ὁ θεῖος καὶ

πάνσεπτος ναὸς οὖτος τοῦ Ἁγίου Γεωργίου τοῦ Τροπαιοφόρου, φροντίδι τῆς εὐσεβεστάτης

Λιλίκας, συζύγου τοῦ Στρατηγοῦ Ἀνδρέου Καλίνκση † Διὰ συνδρομῆς καὶ ἐξόδου ἀξιωματικῶν

καὶ ὁπλιτῶν Δυνάμεων Καταδρομῶν καὶ ἄλλων εὐσεβῶν χριστιανῶν, τῇ πολυχρονίῳ χαρᾷ τοῦ

λαοφιλοῦς ἡμῶν Βασιλέως Παύλου καὶ Φρειδερίκης τῆς εὐσεβεστάτης Βασιλίσσης ἡμῶν †

Ἔτους σωτηρίου ᾳ Ϡ ν’ 1950 †» .

Το έτος 1965 η Διοίκηση της 128 Σ.Ε.Τ.Η. του Γενικού Επιτελείου Αεροπορίας, παρέδωσε το

Ναΐδριον στην Κοινότητα Βουλιαγμένης, ενώ οι περίπου 150 οικογένειες οι οποίες τότε

κατοικούσαν «στην Λουτρόπολη», υπέβαλαν αίτηση προς την Ιερά Αρχιεπισκοπή Αθηνών

με θέμα την σύσταση Ενορίας. Τον Σεπτέμβριο του 1966, το Μητροπολιτικό Συμβούλιο

ενέκρινε το αίτημα και αποφάσισε «τὴν ἵδρυσιν Ἐνορίας Ἁγίου Γεωργίου Βουλιαγμένης

Ἀττικῆς».

Κατά το έτος 1974 στο αρχικό Ναΐδριο, «ἔργον ἐξαιρέτου κομψότητος καὶ ἀξιολόγου

αἰσθητικῆς ἐμφανίσεως», έγινε επέκταση στο ανατολικό του τμήμα, βάσει μελέτης του

Αρχιτέκτονος Περ. Σακελλαρίου, διατηρώντας ανέπαφη την γραφικότατη μορφή της

προσόψεως και του Κωδωνοστασίου. Μετά την αποπεράτωση των εργασιών, την

αγιογράφησή του ανέλαβαν από το 1977 και ιστόρισαν κατά διαστήματα οι Γερ. Μανέττας,

Νικ. Μυλωνάς και Παν. Χριστόπουλος.

Με τον συνεχή εξωραϊσμό του περιβάλλοντος χώρου, την ευταξία, την ησυχία και την

καθαριότητα που διακρίνουν τον ιερό τούτο τόπο, ο Ενοριακός Ναός του Αγίου Γεωργίου

Δήμου Βουλιαγμένης προσελκύει στις ιερές ακολουθίες και τη Θεία Λατρεία, όχι μόνο τους

ενορίτες, αλλά και πολλούς πιστούς από την ευρύτερη περιοχή του Λεκανοπεδίου.

264Επιμέλεια π. Γεώργιος Αντζουλάτος, Εγκόλπιο Ημερολόγιο Ιεράς Μητροπόλεως Γλυφάδας 2010, σσ. 5-8 και
http://www.im-glyfadas.gr/aggeorgios.asp
95
Από το 2002 μέχρι σήμερα εφημερεύει στον Ιερό Ναό ο Πρωτ. π. Γεώργιος Αντζουλάτος.

Άλλοι Ιερείς που διακόνησαν στο παρελθόν είναι οι εξής : 1. Αρχιμ. π. Ιωακείμ Λουκάς

(1968), 2. Ιερ. π. Νικόλαος Καρυτινός (1968), 3. Ιερ. π. Γεώργιος Καρανικολάου (1969), 4. Ιερομ.

π. Νικόλαος Κουμεντάκης (1969), 5. Αρχιμ. π. Γεώργιος Αζάρ (1970-1979), 6. Ιερ. π. Αθανάσιος

Διονυσόπουλος (1980-1981), 7. Ιερ. π. Χρήστος Τσεβάς (1981-1982), 8. Αρχιμ. π. Ιάκωβος

Ευμενίδης (1982-1988), 9. Πρωτ. π. Άγγελος Τσάλος (1988-1998), 10. Αρχιμ. π. Αλέξιος Ψωΐνος

(1998-2002).

Μπορεί να υπάρχει μία Ενορία για ολόκληρη την Βουλιαγμένη υπάρχουν όμως αρκετά

Παρεκκλήσια  α) Παναγία Φανερωμένης (Εγκαίνια 15 Μαΐου 2001) Κόσμημα πλέον για

την Ενορία και την περιοχή, αποτελεί ο Ιερός Ναός Παναγίας Φανερωμένης στη

Βουλιαγμένη, δαπάνες εξ’ ολοκλήρου των Μεγάλων Ευεργετών Αθανασίου και Μαρίνας

Μαρτίνου. Στις 14 Σεπτεμβρίου 2008 τέθηκε ο θεμέλιος λίθος από τον Σεβασμιώτατο

Μητροπολίτη Γλυφάδας κ. Παύλο. Μετά το θεμέλιο λίθος και μέσα σε περίπου 2,5 χρόνια ο

Ιερός Ναός εγκαινιάσθηκε από τον ίδιον, στις 15 Μαΐου 2011 παρουσία πλήθος κόσμου με

συναισθήματα χαράς και συγκίνησης. β) Ιερός Ναός Αγ. Βασιλείου Κοιμητηρίου Δ.Δ.

Βουλιαγμένης, τηλ. 210-8961925 (Εξυπηρετείται εκ περιτροπής, υπό των Εφημερίων της Ιεράς

Μητροπόλεως). γ) Κοίμηση Θεοτόκου Ορφανοτροφείου Βουλιαγμένης (Αρχιεπ. Αθηνών) δ)

Αγίου Παντελεήμονος (Μετόχι Μονής Πετράκη), ε) Αγίου Νικολάου Καβουρίου (Μετόχι

Μονής Πετράκη) στ) Αγίου Σώζοντος (Ιδιωτικό), ζ) Αγίου Πνεύματος (Ιδιωτικό), η) Τιμίου

Προδρόμου (Ιδιωτικό).

Ε. Ενορίες Δ.Δ. Βάρης :

1. Ι.Ν. Εισοδίων Θεοτόκου265 Βάρης. (Διεύθυνση : Πλατεία Ηρώων Βάρης 2, Τ.Κ. 166 72 Τηλ.:

210-8971895, fax: 210-9655627) Εχτίσθηκε μεταξύ των ετών 1950 έως 1956, επί Εφημερίας

Ιερέως Φωτίου Παπαδήμα. Μετά την πάροδο 13 ετών-την 21ην Σεπτεμβρίου 1969-έγιναν τα

Εγκαίνια από τον Θεοφιλέστατο Επισκόπου Ευρίπου κ. Βασιλείο. Πρόσφατα το Γραφείο και

οι αποθήκες του Ιερού Ναού, ανακαινίσθηκαν.

Σήμερα τον Ιερό Ναό διακονούν ο Ιερομόναχος π. Μελέτιος Μπουντούρης (Προϊστάμενος

από το 2010), ο Οικονόμος π. Χρήστος Τσεβάς (από το 1983) και ο Πρωτοπρεσβύτερος π.

265 http://www.im-glyfadas.gr/eisodiabari.asp
96
Παναγιώτης Γιαννακόπουλος (από το 2011). Άλλοι Ιερείς που πέρασαν διακονούντες στην

Ενορία αυτή ήταν : 1. π. Φώτιος Παπαδήμας (1950-1980), 2. Πρωτ. Ανδρέας Μαρκόπουλος

(από της 16ης Αυγούστου 1978 ως 30ην Ιουνίου 1993, όπου συνταξιοδοτήθηκε). 3. Ο

Αρχιμανδρίτης Τιμόθεος Δασκαλόπουλος (από 1 Ιουλίου 1993-28 Δεκεμβρίου 1998). 4. Αρχιμ.

π. Νεκτάριος Σοφικίτης ( από το 2001 μέχρι 2008). 5. Αρχιμ. π. Δαϋίδ Γλωσσιώτης (2006-2009).

Τα παρεκκλήσια του Ιερού Ναού είναι : α) Παλαιός Ναός Εισοδίων Θεοτόκου (δίπλα από

τον νέο Ναό). β) Αγίων Πάντων Κοιμητηριακό Παρεκκλήσιο εντός του Κοιμητηρίου του

Δ.Δ. Βάρης, γ) Αγίου Γεωργίου Στρατιωτικό Παρεκκλήσιο (εντός της Σχολής Ευελπίδων-

εξυπηρετεί ο στρατιωτικός Ιερεύς, πρωτ. Ευάγγελος Λιάπης)

2. Ι.Ν. Κοιμήσεως Θεοτόκου266 Βαρκίζης. (Διεύθυνση : οδός Ωκεανίδων, Τ.Κ : 166 72 Τηλ.:

210-8972460 fax: 210-8972460) Ιδρύθηκε το 1963 με απόφαση του Μακαριστού Αρχιεπισκόπου

Αθηνών κυρού Χρυσοστόμου (Χατζησταύρου), εποχή κατά την οποία η Βάρκιζα υπαγόταν

εκκλησιαστικώς στην Ι. Αρχιεπισκοπή Αθηνών, διά τις ανάγκες των σχετικά ολίγων τότε

μονίμων κατοίκων της περιοχής. Ανηγέρθηκε δε ο Ιερός Ναός στην θέση παλαιοτέρου

προσωρινού Ναΐσκου, τον οποίον είχαν κατασκευάσει οι αλιείς της περιοχής .

Με την φροντίδα του πρώτου Εφημερίου π. Βασιλείου Μιχαλόπουλου και την δαπάνη της

ευσεβούς οικογενείας Δημητρίου Δελή (των οποίων η παραθεριστική κατοικία ευρίσκεται

έναντι του Ιερού Ναού) άρχισαν οι εργασίες της ανεγέρσεως του σημερινού Ιερού Ναού κατά

το έτος 1964.

Ο περικαλλής Ιερός Ναός (Σταυροειδής Βασιλικός μετά τρούλου) κοσμήθηκε μετά

μεγίστης προσοχής δι’ αγιογραφιών του Δημ. Ρίτσου και διά λαμπρών έργων

εκκλησιαστικής τέχνης ως οι εικόνες του Τέμπλου του σπουδαίου Αγιογράφου Πελεκάση, το

ξυλόγλυπτο τέμπλο, ο Αρχιερατικός Θρόνος, το Προσκυνητάριο της εφεστίου Ιεράς Εικόνος

και το Κουβούκλιο του ιερού Επιταφίου ρωσικής τεχνοτροπίας.

Οι εργασίες ανεργέσεως ολοκληρώθηκαν κατά το τέλος 1969 (όπως μας πληροφορεί και η

κτητορική επιγραφή πάνω της κεντρικής εισόδου του Ιερού Ναού : « Ἀνηγέρθη ἐκ βάθρων ὁ

Θεῖος καί Πάνσεπτος οὗτος Ναός τῆς Κοιμήσεως τῆς Ὑπεραγίας Θεοτόκου διά δαπάνης τοῦ

εὐσεβοῦς χριστιανοῦ Δημητρίου Δελῆ, εἰς μνήμην τῶν γονέων Ἀντωνίου καί Βασιλικῆς καί

266 http://www.im-glyfadas.gr/koimisibarkiza.asp
97
τῶν αὐταδέλφων αὐτοῦ Γεωργίου καί Νικολάου ἐν ἔτει σωτηρίῳ απξθ’» . Αξιοσημείωτο είναι

ότι στο υπόγειο χώρο του Ιερού Ναού ευρίσκεται Παρεκκλήσιο του Αγ. Δημήτριου, όπου

βρίσκονται και οι τάφοι των Κτητόρων.

Την 10ην Οκτωβρίου 1974, διά αποφάσεως του Μακαριστού Αρχιεπισκόπου Αθηνών κυρού

Σεραφείμ (Τίκα), υπήχθηκε στην τότε νέα τότε Ιερά Μητρόπολη Νέας Σμύρνης και την 28ην

Ιουνίου 2002 στην νεοσύστατη Ιερά Μητρόπολη Γλυφάδας.

Ο Ιερός Ναός πανηγυρίζει λαμπρώς στην Κοίμηση της Υπεραγίας Θεοτόκου, την 15ην

Αυγούστου καθώς στην Ιερά Μνήμη του Αγίου Νικολάου Μύρων της Λυκίας την 6ην

Δεκεμβρίου (Προστάτου των Ναυτιλομένων) . Τα τελευταία 3 χρόνια ο ναός έχει

ανακαινισθεί τελείως.

Εφημέριος του Ιερού Ναού ο Σταυροφόρος Οικονόμος π. Γεώργιος Γαντζός. Παλιότερα

διακόνησαν τον Ιερό Ναό : 1. π. Βασίλειος Μιχαλόπουλος (1963-1977), 2. π. Ανδρέας

Μαρκόπουλος (1977), 3. π. Παντελεήμων Σταματογιαννάκης (1977), 4. Αρχιμ. π. Ανδρέας

Τσίρος (1977), 5. π. Αθανάσιος Διονυσόπουλος (1978), 6. Αρχιμ. π. Τιμόθεος Δασκαλόπουλος

(1978-1989), 7.π. Ιωάννης Μελισσάρης (1989-1994), 8. π. Ηλίας Λαουλάκος (1994-1999), 9.π.

Γεώργιος Καλαμάρης (1999-2003) ,10. Ιερομ. π. Νεκτάριος Τσιτσώνης (Καλοκαίρι 2003 – 2004).

3. Ι.Ν. Αγίων Αποστόλων Πέτρου και Παύλου267 Διλόφου-Βάρης. (Διεύθυνση : οδός Πανός

Δίλοφο - Βάρης Τ.Κ.: 166 72, τηλ. 210-8950216 fax: 210-8957829) Ανοικοδομήθηκε με την

βοήθεια όλων των κατοίκων του οικισμού, αυθαιρέτως, σε οικόπεδο της Κοινότητας τότε

Βάρης το έτος 1977 σε μικρές διαστάσεις. Αρχικώς ήταν παρεκκλήσιο της Ενορίας των

Εισοδίων Θεοτόκου Βάρης. Ενοριακός Ναός λειτούργησε από το 1980268 Από το έτος 1985

κτίζεται ο πάνω Ιερός Ναός και ακόμα δεν έχει ολοκληρωθεί. Το έτος 2006 ο υπόγειος Ναός

είχε καεί από πυρκαγιά. Σήμερα δεν θυμίζει τίποτα το γεγονός, καθώς όλα έχουν

ανακαινιστεί εκ βάθρων.

Εφημέριος του Ιερού Ναού από το 2009 μέχρι σήμερα είναι ο Σταυροφόρος Οικονόμος Βάϊος

Μπαλτάς. Παλιότερα πέρασαν οι Εφημέριοι : α) Αρχιμανδρίτης Χρύσανθος Γεωργίου β)

Πρεσβύτερος Μυλωνάκης Εμμανουήλ γ) Πρεσβύτερος Σταθακόπουλος Θεόδωρος, δ)

267 http://www.im-glyfadas.gr/agapostoloi.asp
268
Με το υπ.’ αριθμ. Φ.Ε.Κ 117-9/5/1980, και του ὑπ’αριθμ. 439/1980 Προεδρικού Διατάγματος.
98
Πρεσβύτερος Βασιλείου Αθανάσιος ε) Πρεσβύτερος Παπαδάκης Κωνσταντίνος στ)

Πρεσβύτερος Ανδρέου Μιλτιάδης.

4. Ι.Ν. Προφήτου Ηλία269 Κόρμπι-Βάρης. (Διεύθυνση : οδός Προφήτου Ηλία 10, Τ.Κ : 166 72

Τηλ. : 210-9655370 fax: 210-8975769) Ιδρύθηκε ως Ενορία το 1990270. Ο Ιερός Ναός είναι

τρισυπόστατος καθώς τιμάται του Προφήτη Ηλία, της Αγίας Βαρβάρας και του Αγίου

Διονυσίου του Αεροπαγίτου. Σύμφωνα με την μελέτη και τα σχέδια κατασκευής του Ναού,

τα οποία ενεκρίθησαν από την ΟΔΕΤ ο Ναός θα αποτελείται από τον ημιεισόγειο χώρο και

τον υπεράνω αυτού κυρίως Ναό, χωρητικότητας περίπου 900 ατόμων. Κτήτορες του Ιερού

Ναού είναι τα μέλη του Εξωραϊστικού Εκπολιτιστικού Συλλόγου «Προφήτης Ηλίας» (πρώην

Νέα Αλίανθος) και άλλοι διάφοροι επώνυμοι και ανώνυμοι δωρητές.

Σήμερα έχει περατωθεί ο ημιεισόγειος χώρος, έχει διαμορφωθεί καταλλήλως και

λειτουργεί προσωρινά ως Ναός, με προοπτική μελλοντικά μετά την κατασκευή του άνω

κυρίως Ναού να χρησιμοποιηθεί ως Πνευματικό Κέντρο. Παραπλεύρως του ημιεισογείου

Ναού έχει κατασκευασθεί μικρός χώρος περίπου 35 τ.μ όπου λειτουργούν τα Κατηχητικά

Σχολεία και γίνονται διάφορες εκδηλώσεις των ενοριτών. Είναι άμεση ανάγκη να

ολοκληρωθεί ο σημερινός ημιεισόγειος Ναός, διότι υπάρχει σοβαρό πρόβλημα

χωρητικότητας, λόγω της ραγδαίας αύξησης του πληθυσμού της περιοχής και της Ενορίας

ειδικότερα.

Στον Ιερό Ναό υπηρετεί τα τελευταία χρόνια ο π. Παναγιώτης Γκέζος. Πέρασαν επίσης

από τον Ιερό Ναό για μικρά χρονικά διαστήματα οι Ιερείς : 1. π. Ανδρέας Μαρκόπουλος 2. π.

Χρήστος Τζεβάς 3.π. Τιμόθεος Δασκαλόπουλος 4. π. Παντελεήμων Πολίτης.

Στον Ιερό Ναό λειτουργούν παρεκκλήσια όπως προαναφέραμε: α) της Αγίας Βαρβάρας

β) του Αγίου Διονυσίου του Αεροπαγίτου εκατέρωθεν αριστερά και δεξιά του κυρίως Ναού,

όπου τις ημέρες των εορτών αυτών, τελούνται οι Ιερές Ακολουθίες του Εσπερινού και Θείας

Λειτουργίας. γ) Αγίας Ξένιας (πανήγυρη 3 Μαΐου)

Ζ) Η Ιερά Μονή της Ιεράς Μητροπόλεως:

http://www.im-glyfadas.gr/profitishlias.asp
269
270
Με το Προεδρικό Διάταγμα Φ.Ε.Κ. 218 Τεύχος 82 Α. δημοσιευμένο στις 20/6/1990 και με την σύμφωνη γνώμη
του Μητροπολιτικού Συμβουλίου της Ιεράς Μητροπόλεως Νέας Σμύρνης Αριθ. 128/16.1.1990
99
Εκτός από τις είκοσι ενορίες (και τα σημαντικότερα Ιερά Παρεκκλήσια) που παρουσιάσαμε

υπάρχει και η μία και μοναδική Ανδρώα Κοινοβιακή Ι. Μονή Αγ. Τριάδος - Αγ.

Νεκταρίου271 Τερψιθέας Γλυφάδας (Διεύθυνση: Ήβης 109, Τ.Κ. 16562, Τερψιθέα Γλυφάδας,

τηλ.210- 96.22.239) η οποία οφείλει την ύπαρξή της στον κτήτορά της και πρώτο Μοναχό

Νεκτάριο Γκιζελή, που μετέτρεψε την οικεία του και αργότερα ίδρυμα , αρχικώς σε

Ησυχαστήριο και αργότερα σε Οργανωμένη Ιερά Μονή. Η επίσημη ίδρυσή της είναι το έτος

1993. Από τότε έχει συνεχή ζωή και αποτελεί την «μάνδρα» όλων των αγάμων κληρικών, της

τότε Μητροπόλεως Νέα Σμύρνης και τώρα Μητροπόλεως Γλυφάδας.

Όπως αναφέραμε και σε άλλο σημείο της εργασίας μας, από το 2003 η Ιερά Μονή, αποτελεί

την κατοικία του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Γλυφάδας. Οι Πατέρες που

εγκανταβιώνουν σε αυτή είναι 6. Τα τελευταία χρόνια έχει ανακαινισθεί η Ιερά Μονή

εντελώς και έχει αναβαθμιστεί η πνευματική της παρουσία σε όλη την περιοχή. Σε λίγο

καιρό θα λειτουργήσει και το Κειμιλιαρχείο της Μητροπόλεως, (με έξοδα του ίδιου του

Μητροπολίτου και του μεγάλου δωρητή της Μητροπόλεως κ. Αθανασίου Μαρτίνου) σε μια

εντελώς νέα πτέρυγα που έχει χρησιμοποιηθεί και θα δώσει μια πολιτιστική παρουσία και

αίγλη στη Μονή. Θα εκθέτει κυρίως προσωπικά κειμήλια του Σεβασμιωτάτου, αλλά και

κειμήλια των Ενοριών της Ιεράς Μητροπόλεως που έχουν συλλεχθεί και συντηρηθεί

κατάλληλα. Ηγούμενος· της Μονής από του έτους 2006 μέχρι σήμερα είναι ο Αρχιμ.

Κλαύδιος Καλαράς, ο οποίος διαδέχθηκε τον Αρχ. Κάλλιστο Δόρβα.

271Επιμέλεια π. Γεώργιος Αντζουλάτος, Εγκόλπιο Ημερολόγιο Ιεράς Μητροπόλεως Γλυφάδας 2005, εκδόσεις
Αποστολικής Διακονίας, σσ. 4-5, http://www.im-glyfadas.gr/ieramoni.asp και http://1epal-
glyfad.att.sch.gr/portalbp/index.php/agnekt
100
 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

Κλείνοντας την εργασία μας, πιστεύουμε ότι και ο πιο δύσπιστος αναγνώστης, θα

διαπίστωσε και αναγνώρισε την πλούσια, Εκκλησιαστική Ιστορία της πόλης των Αθηνών,

καθώς και τις σημαντικές προοπτικές που ανοίχτηκαν στο πρόσφατο παρελθόν, το παρόν

αλλά και στο μέλλον, στις Εκκλησιαστικές Διοικητικές Μεταρρυθμίσεις του 1974, του 2002

και του 2008, στην Αττική272. Ήταν κινήσεις αποφασιστικές, που ρύθμισαν τα πράγματα στη

σωστή τους διάσταση, «θεραπεύοντας» ποιμαντικά και πνευματικά, σε βάθος χρόνου, τα

πρόβλημα των αστικών περιοχών που εξετάσαμε.

Τονίσαμε ότι όλες σχεδόν οι νέες Μητροπολιτικές Περιφέρειες, μέχρι και τρεις-τέσσερις

δεκαετίες πριν, ήταν δασικές ή εξοχικές παραθεριστικές κατοικίες, κυρίως το καλοκαίρι. Οι

μόνιμοι κάτοικοι ήταν λίγοι και οι περιοχές αραιοκατοικημένες. Μέσα σε λίγα χρόνια τα

πράγματα άλλαξαν, η δόμηση και ο πληθυσμός των περιοχών αυτών αυξήθηκαν με

γεωμετρική πρόοδο. Αυτό το είδαμε ιδιαίτερα ως αντιπροσωπευτικό παράδειγμα, στην

περίπτωση της Μητροπόλεως Γλυφάδας.

Ακούγονται πολλά στις μέρες μας, για «σχέδιο Καλλικράτη» και στην Εκκλησία και

πολλοί μιλούν για περιορισμό των αριθμών των Μητροπόλεων και μάλιστα το προβάλουν

ως αναγκαιότητα. Όσοι υποστηρίζουν κάτι τέτοιο, κατά τη γνώμη μας κοιτούν

κοντόφθαλμα το θέμα, με εντελώς κοσμικά και οικονομικά κριτήρια και αγνοούν τα

ευεργετήματα στην πράξη που ανέδειξε αυτή η έρευνα, από τις τρεις εκκλησιαστικές

μεταρρυθμίσεις. Είναι πολύ σημαντικό ο Επίσκοπος να μπορεί να επισκοπεύει πραγματικά

(αρκεί βέβαια ο Κλήρος και ο Λαός να έχουν όχι Δεσπότη, αλλά Πατέρα Πνευματικό και να

τον αισθάνονται δίπλα τους ανά πάσα στιγμή). Ένας σύγχρονος Θεολόγος λέει ότι: «Οι

Ενορίες πρέπει να είναι τόσες όσο μπορεί να γνωρίζει τους ενορίτες ονομαστικά ο

Εφημέριος273». Αν ισχύει αυτό για τον Εφημέριο, άλλο τόσο πρέπει να ισχύει αναλογικά για

τον Επίσκοπο, με την έννοια ότι πρέπει να είναι εφικτό και να γνωρίζει, αλλά και να μπορεί

να επισκέπτεται μία με δύο φορές τουλάχιστον τον χρόνο, κάθε Ενορία της Ποιμαντικής του

ευθύνης.

Βλ. Παράρτημα, Χάρτης 5, σ. 195

272
273
Γεώργιος Μαυρόμματης Θεολόγος-Συγγραφεύς, Σε ομιλία του στα πλαίσια σειράς προφορικών ομιλιών
Ενοριακού Καταρτισμού στον Ι.Ν. Κοιμήσεως Θεοτόκου Βούλας 2010-2011.
101
 Κατά την γνώμη μας, τα εγχειρήματα της Ιεράς Συνόδου πέτυχαν και αντίθετα με την

σύγχρονη απορρέουσα αρνητική ατμόσφαιρα, πρέπει να δημιουργηθούν και άλλες νέες

Μητροπόλεις, όπου είναι εφικτό, σε ολόκληρη τη χώρα. Αυτό είναι αναγκαίο να συμβεί,

γιατί αυτή ήταν η συνήθης πρακτική της Ορθόδοξης Εκκλησίας στην Ιστορία της. Όπου

υπήρχαν μεγάλες εκτάσεις υπήρχε ο Χωροεπίσκοπος και η Μητρόπολη διαιρούταν σε

Επισκοπές. Επίσης η περιοχή της Πλάκας και το Μοναστηράκι ή στην Καστοριά κτλ, όλα τα

ευρήματα και τα μνημεία, δείχνουν μικρούς Βυζαντινούς Ναούς- Ενορίες, αλλά κοντά ο ένας

με τον άλλον, γιατί αυτό πηγάζει πρακτικά, από την Θεολογία του προσώπου και την

προσωπική σωτηρία του κάθε πιστού, εντός και διά της Εκκλησίας. Η σχέση Ποιμένα-

ποιμενόμενου είτε σε Ενοριακό είτε σε Μητροπολιτικό επίπεδο, πρέπει να είναι εφικτή και

ευέλικτη. Φαινόμενα όπως η Ενορία του Αγίου Παντελεήμονος Αχαρνών με 90000 και 100000

κόσμο, όσοι Ιερείς να υπάρχουν, όσο φιλότιμοι και ας είναι, όσο ευρύχωρος να είναι ο Ιερός

Ναός, συνεχώς ο κόσμος, θα είναι αλειτούργητος και ακατήχητος. Η ψυχολογία της μάζας

και όχι η συνειδητοποίηση του ανεπανάληπτου του ανθρώπινου προσώπου, πάντα θα είναι

αρνητικό στοιχείο και τροχοπέδη στην εκκλησιαστική ζωή .

Τα πλεονεκτήματα από τις Εκκλησιαστικές Μεταρρυθμίσεις είναι πολλά και τα

αναπτύξαμε στο κυρίως μέρος της Εργασίας μας. Στον Επίλογο θα μιλήσουμε πιο απλά και

εμπειρικά για την Μητρόπολη Γλυφάδας και μπορεί κανείς να προβεί σε ανάλογες

αντιπαραβολές και για τις υπόλοιπες Ιερές Μητροπόλεις από το 1974 έως σήμερα :

α) Είναι ενδεικτικό ότι η πρώτη Ενορία του Ελληνικού μέχρι την τελευταία Ενορία της

Μητροπόλεως Γλυφάδας στη Βάρη και το αντίστροφο, δεν απέχει περισσότερο από μισή ώρα

με το αυτοκίνητο. Είναι δηλαδή «μαζεμένη» Μητρόπολη γεωγραφικά και αποφέρει στον

Ποιμενάρχη της αντικειμενικό ποιμαντικό πλεονέκτημα. β) Οι περισσότεροι νέοι Ναοί τώρα

αρχίζουν να ολοκληρώνονται κατασκευαστικά ή τώρα ολοκληρώνονται οι επεκτάσεις τους

και αυτό αφήνει αισιοδοξία για τις αναγκαίες υποδομές στο μέλλον. γ) Σε ελάχιστες

Μητροπόλεις μπορούν και συναντιόνται τόσο συχνά οι Εφημέριοι καθώς κάθε μήνα

γίνονται το Αντιαιρετικό, το Επιμορφωτικό και το Λειτουργικό σεμινάριο. Δηλαδή μία

συνάντηση σχεδόν την εβδομάδα. Το ίδιο ισχύει στους Κατανυκτικούς εσπερινούς της

Μεγάλης Τεσσαρακοστής, όλοι οι Εφημέριοι είναι παρόντες στον εκάστοτε Ναό που

ορίζεται. Αν σε όλα αυτά υπολογιστούν οι τακτικές συνάξεις Εφημερίων, που γίνονται δύο

με 3 φορές το χρόνο, μαζί με λατρευτικές συνάξεις (πανηγύρεις Ιερών Ναών, Εσπερινό της
102
Αγάπης κ.α.) που είναι επίσης τακτικές, καταλαβαίνει κανείς στην πράξη ότι στην

κυριολεξία λειτουργεί ως μια οικογένεια. δ) Για να καταλάβει κανείς την ωφέλεια της

διχοτόμησης ποιμαντικά, θα αναφέρουμε ένα μόνο παράδειγμα για να κατανοήσει τις

παραμέτρους ο κάθε αναγνώστης. Επί ενιαίας Μητροπόλεως Νέας Σμύρνης, υπήρχαν 8

Ναοί που είναι αφιερωμένοι στην εορτή της Κοιμήσεως Θεοτόκου. Αναλογιστείτε τώρα τον

τότε Μητροπολίτη Νέας Σμύρνης, για να παρίσταται στην πανήγυρη κάποιου από αυτούς

τους 8 ναούς έπρεπε να περάσουν τουλάχιστον 4 χρόνια, καθώς είτε στον Εσπερινό να

χοροστατούσε είτε ανήμερα στη Θ. Λειτουργία να ιερουργούσε, θα τα κατάφερνε 1 φορά

κάθε 4 χρόνια. Με την διχοτόμηση σε δύο πλέον Μητροπόλεις, οι 4 Ναοί της Κοιμήσεως

πλέον ανήκουν στη Μητρόπολη Νέας Σμύρνης και οι υπόλοιπες 4 στην Μητρόπολη

Γλυφάδας. Τώρα ο χρόνος επισκέψεως από τον εκάστοτε Ποιμενάρχη μειώθηκε ακριβώς στο

μισό στα δύο χρόνια. Αν μάλιστα φροντίσει να παρίσταται στην τελευταία Παράκληση σε

έναν από τους 4 ναούς, στον Εσπερινό σε άλλον, στην Θεία λειτουργία στον άλλον και στο

μεθεόρτιο Εσπερινό στον άλλον(όπως κάνει ο Μητροπολίτης Γλυφάδας), μπορεί και σε μία

μόνο χρονιά να επισκεφθεί και τους 4 εορτάζοντες Ναούς.

Φυσικά δεν σημαίνει σε καμία περίπτωση ότι οι Εκκλησιαστικές Μεταρρυθμίσεις, έλυσαν

«ως δια μαγείας» όλα τα προβλήματα. Ποιμαντικά προβλήματα πάντα υπάρχουν και

συνεχώς αναδύονται καινούρια. Για την Μητρόπολη Γλυφάδας, παρουσιάζει ακόμα τα εξής

προβλήματα : α) Οι λίγοι Ιερείς και οι εξελίξεις με το Δ.Ν.Τ. δεν ενθαρρύνουν άμεση

επίλυση του προβλήματος. β) Δεν διαθέτει δικό της Επισκοπείο και Γραφεία, γ) Οι

περισσότεροι Ιεροί Ναοί δυστυχώς (με ελάχιστες εξαιρέσεις) κατασκευάστηκαν με τα

παλαιά δεδομένα, χωρίς την πρόβλεψη της ραγδαίας αυξήσεως του πληθυσμού.

Αποτέλεσμα είναι να μην αρκούν σε έκταση οι Ναοί να εξυπηρετήσουν τις σύγχρονες και

ποσοτικά και ποιοτικά λειτουργικές ανάγκες των πιστών. δ) Ο Νεοπλουτισμός και το

αντίστοιχο υλιστικό εκκοσμικευμένο φρόνημα των κατοίκων (φυσικά με πολλές εξαιρέσεις)

ε)Πολλοί πιστοί από άλλες Μητροπόλεις, προτιμούν να τελούν τα Μυστήρια (Γάμων και

Βαπτίσεων) στις Ενορίες της Μητροπόλεως Γλυφάδας, για λόγους επιδείξεως ή γιατί είναι

κοντά οι χώροι δεξιώσεως, είναι άλλο ένα ποιμαντικό εκκλησιαστικό πρόβλημα που

απασχολεί την τοπική Εκκλησία και πρέπει να απασχολήσει την Ιερά Σύνοδο ευρύτερα. Η

επίλυση αυτών των προβλημάτων, σίγουρα είναι η πρόκληση και το ζητούμενο στην δεύτερη

δεκαετία του 21ου αιώνα για όλες τις Αστικές Ιερές Μητροπόλεις. ΤΕΛΟΣ

103
 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

I. Π Η Γ Ε Σ
Καινή Διαθήκη, Το πρωτότυπο Κείμενο με Νεοελληνική Μετάφραση, εκδόσεις Αποστολική Διακονία,
Έκδοση Δ΄, Αθήνα 1977

Αρχείο, Έντυπο και Ηλεκτρονικό, της Ιεράς Μητροπόλεως Γλυφάδας

Δίπτυχα της Εκκλησίας της Ελλάδος, Εκδόσεις Αποστολικής Διακονίας, ετών 1974-2011

Περιοδικό Εκκλησία-Επίσημο Δελτίο της Εκκλησίας της Ελλάδος, Διευθυντής Κωνσταντίνος Μπόνης,
Καθηγητής Πανεπιστημίου έτος Ν΄ (1973), εν Αθήναις, εκ του τυπογραφείου της Αποστολικής
Διακονίας. Ετών 1975, 2002, 2010

Εγκόλπια Ημερολόγια Τσέπης, Ιεράς Μητροπόλεως Γλυφάδας Ελληνικού, Βούλας, Βουλιαγμένης και
Βάρης, ετών 2004-2009 Εκτύπωση Αποστολική Διακονία και 2010-2011 Εκτύπωση Σαΐτης

Αι Συνοδικαί Εγκύκλιοι, Εκδιδόμεναι υπό της Ιεράς Συνόδου της Εκκλησίας της Ελλάδος, επί τη
εκατονπεντηκοσταετηρίδι από της Ανακηρύξεως του Αυτοκεφάλου αυτής, Τόμος Ε΄: 1972-1981,
Αθήναι 2001, εκ του τυπογραφείου της Αποστολικής Διακονίας

Συλλογή των Εγκυκλίων της Ιεράς Συνόδου της Εκκλησίας της Ελλάδος - Από του 1833 μέχρι του 1901.
Έκδοση Β΄

II. ΒΟΗΘΗΜΑΤΑ
Αγγελόπουλου Αθανασίου, Ιάκωβος Αρχιεπίσκοπος πρ. Αθηνών - Βιογραφική σκιαγράφηση, Τόμος
"Αναδρομή - Τιμητικόν Αφιέρωμα", Μέγαρα 1991

Αγγελόπουλου Αθανάσιου, Εκκλησιαστική Ιστορία, Ιστορία των δομών διοικήσεως και ζωής της
Εκκλησίας της Ελλάδος (εικοστός αιώνας), Αφοι Κυριακίδη, Θεσσαλονίκη 1998.

Ατέση Βασιλείου, Μητροπολίτου πρ. Λήμνου, Αρχιερείς Μητροπόλεων τινών της Εκκλησίας της
Ελλάδος, από του έτους 1453 μέχρι σήμερον, Έκδοσις Ι.Μ. Μητροπόλεως Μεσσηνίας Αριθ.25,
Καλαμάτα 1978

Ατέση Βασιλείου, Μητροπολίτου πρ. Λήμνου, Επισκοπικοί κατάλογοι της Εκκλησίας της Ελλάδος απ’
αρχής μέχρι σήμερον, Αθήνα 1975

Βαβανάτσου Ιακώβου, Αρχιεπισκόπου πρ. Αθηνών, Το Νόημα της Ηγεσίας, Αθήναι 1971

Βελέτζα Χερουβίμ, Αρχιμανδρίτου( Επιμέλεια-Έκδοσις), Εκλογή-Χειροτονία-Ενθρόνιση του

Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Κερκύρας, Παξών και Διαποντίων Νήσων κ. Νεκταρίου, Επικοινωνιακό
και Μορφωτικό Ίδρυμα Ι.Μ. Κερκύρας& Παξών, Κέρκυρα 2006

Βλίζου Σταύρου (επιμέλεια), Η Αθήνα κατά τη Ρωμαϊκή εποχή: πρόσφατες ανακαλύψεις, νέες
Έρευνες, Έκδοση Μουσείου Μπενάκη, Αθήνα 2008.

Βλάχου Ιερόθεου, Μητροπολίτου Ναυπάκτου και Αγίου Βλασίου, Οικουμενικό Πατριαρχείο και
Εκκλησία της Ελλάδος .

Βούλγαρη Χρήστου, Εισαγωγή εις την Καινήν Διαθήκην, Τόμος Α΄, Αθήνα 2005

104
Γαλίτη Γεωργίου, Παύλος ο Απόστολος των Ελλήνων. Οδοιπορικό στην Ελλάδα και στην Κύπρο,
Αστερισμός-Λίζα Έβερτ , Αθήνα 2000.

Γενική Επισκόπησις της Πνευματικής και κοινωνικής δράσεως της Αρχιεπισκοπής Αθηνών, εν
Αθήναις, Τύποις ΦΟΙΝΙΚΟΣ οδός Λεοννάτου 4, 1936

Γιαννοπούλου – Κονσολάκη Ελευθερία, Γλυφάδα. Ιστορικό Παρελθόν και Μνημεία, Έκδοση πρώην
δημάρχου Γλυφάδας Θεόδωρου Σπονδυλίδη, Αθήνα1990.

Γκατζιρούλη Νικοδήμου, πρ. Μητροπολίτου Αττικής και Μεγαρίδος, "Ειπέ τη Εκκλησία...", Αθήναι
1994

Δεσπότη Σωτηρίου, Ο Απόστολος Παύλος στην Αθήνα, Εκδόσεις Άθως, Αθήνα 2009

Δημητρακόπουλου Σοφοκλή, Η Ορθόδοξος Αποστολική Εκκλησία των Αθηνών, Εκδόσεις Λιβάνη,

Αθήνα 2004

Δρίκου Θωμά, Γλυφάδα-Ιστορικό Λεύκωμα, εκδόσεις Πάλλης ΑΒΕΕ, Έκδοση 2η, Ιούνιος 2001

Επετηρίς Ιερά Μητροπόλεως Νέας Ιωνίας και Φιλαδελφείας (1974-1984), Εκδόσεις Μητροπόλεως
Νεας Ιωνίας καί Φιλαδελφείας

Ζαχαρόπουλου Νικολάου, Η Εκκλησία στην Ελλάδα κατά τη Φραγκοκρατία, Θεσσαλονίκη,

Πουρναράς 1984

Ιερά Μητρόπολις Νέας Ιωνίας και Φιλαδελφείας, Ποιμαντορική Δράσις της15ετίας 1974-1989,
Ν.Ιωνία 1989

Ιερωνύμου Αρχιεπισκόπου Αθηνών & πάσης Ελλάδος, 1829 Ημέραι εις το Πηδάλιον (17 Μαΐου 1967 –
16 Μαΐου 1972), Τόμος Α΄, Αθήναι 1972

Ιερωνύμου Αρχιεπισκόπου Αθηνών & πάσης Ελλάδος, Εις το Πηδάλιον της Εκκλησίας, Τόμος Α΄ και
Β΄, Αθήναι 1975

Ιεράς Μητροπόλεως Νέας Ιωνίας και Φιλαδελφείας Χρονικόν Εθρονίσεως, Αθήναι 1975

Καραγιάννη Γεωργίου, Η Εκκλησία από την Κατοχή στον εμφύλιο, 2η Έκδοση, Εκδόσεις Προσκήνιο,
Αθήνα 2001

Καργάκου Ιωάννη, Ιστορία των Αρχαίων Αθηνών, Τόμος Γ’ από το 338 π.Χ. έως το 529 μ.Χ., Αθήνα,
Gutenberg 2004.

Κατσούρη Βαρθολομαίου, Μητροπολίτου Μεγάρων και Σαλαμίνος, Επικήδειος Λόγος, Τόμος

Αναδρομή - Τιμητικόν Αφιέρωμα, Μέγαρα 1991

Κονιδάρη Γερασίμου, Εκκλησιαστική ιστορία της Ελλάδος : Από της ιδρύσεως των εκκλησιών αυτής
υπό του Αποστόλου Παύλου μέχρι σήμερον, Αθήνα 1954-1970

Κούκουνα Δημοσθένη, Η Εκκλησία της Ελλάδος από τον Δαμασκηνό στον Χριστόδουλο, 1941-2007,
Εκδόσεις Μέτρον, Αθήνα 2007

Κουλουγιώτη Νικολάου, Ο Ιερός Ναός του Αγίου Τρύφωνος, Παράδοση και ανανέωση στην ενοριακή
ζωή της Τερψιθέας Γλυφάδας, Αθήνα 1990
105
Λέκκου Ευαγγέλου, Θεολόγου Νομικού Δ/ντού της Αποστολικής Διακονίας, Πανόραμα 20 αιώνων
Χριστιανισμού, Πρόσωπα και γεγονότα 2000 χρόνων, Αποστολική Διακονία, Αθήνα 2000

Λέριου Αναστασία - Μουρουγκλού Άννα, Βούλα- Η Ιστορία της Πόλης, εκδόσεις Αλέξανδρος, Αθήνα
2004

Λιλαίου Γεωργίου, Έλεγχος των πράξεων των διοικητικών και δικαστικών οργάνων της Εκκλησίας
παρά της Δ.Ι.Σ., Τόμος Αναδρομή - Τιμητικόν Αφιέρωμα, Μέγαρα 1991

Λόη Γεωργίου-Νεκταρίου, Οι προκαθήμενοι της Σερβικής Ορθόδοξης Εκκλησίας από τον Άγ. Σάβα
Νέμιτς (1219) μέχρι σήμερα, Θεσσαλονίκη 2008

Μανίκα Κωνσταντίνου, Μεγάλη Ορθόδοξη Χριστιανική Εγκυκλοπαίδεια (Μ.Ο.Χ.Ε.), Τόμος Α΄, λ.

Αθήνα-Εκκλησιαστική Ιστορία, Στρατηγικές Εκδόσεις Ιωάννου Φλώρου, Αθήνα 2011

Μεταλληνού Γεωργίου Πρωτοπρεσβυτέρου, Τουρκοκρατία- Οι Έλληνες στην Οθωμανική

Αυτοκρατορία, Εκδόσεις Ακρίτας, Δ΄ Έκδοση, Αθήνα Οκτώβριος 2000

Μπούμη Παναγιώτη , Οι επεμβάσεις της Πολιτείας στην Εκκλησία , Εκδόσεις Αποστολικής Διακονίας,
Αθήνα 1995

Νικοδήμου Βαληνδρά, Μητροπολίτου Πατρών, Εκκλησία και Έθνος εν τη Ορθοδοξία - Ανάτυπον εκ

της "ΘΕΟΛΟΓΙΑΣ"(τομ. ΝΔ', τεύχ. Γ', σελ 417-424) Εισήγηση στο Συνέδριο της "Εταιρίας
Πελοποννησιακών Μελετών" (Καλάβρυτα 1983) (Αθήναι 1983)

Νικολάκη Φιλοθέου, Αρχιμανδρίτου, Οι Άγιοι των Αθηνών, Εκδόσεις Σαΐτη, Αθήνα 2006

Ο Μητροπολίτης Νεαπόλεως και Σταυρουπόλεως Διονύσιος Α΄(1929-2008) Αναφορά στη ζωή και το
έργο του, Εκδόσεις Ι.Μ. Νεαπόλεως και Σταυρουπόλεως, Νεάπολις 2009

Ορλάνδου Αναστασίου, Μεσαιωνικά Μνημεία Αττικής, Πεδιάδος Αθηνών και των κλιτύων Υμηττού-
Πεντελικού-Πάρνηθος και Αιγάλεω, Ευρετήριον Μεσαιωνικών Μνημείων της Ελλάδος Γ΄, Αθήναι 1933

Παπαγιανοπούλου-Παλαιού Α., Ενδείξεις περί της εις Αιξωνήν αποβιβάσεως του αποστόλου Παύλου,
Αιξωνή 1954.

Παπαδόπουλου Χρυσοστόμου, Αρχιεπισκόπου Αθηνών , Η Εκκλησία της Ελλάδος απ' αρχής μέχρι
του 1934, έκδοση Γ΄μεταγλωττισμένη,

Πάπυρος – Λαρούς, Γενική Παγκόσμιος Εγκυκλοπαίδεια, Μετά πλήρους Λεξικού της Ελληνικής
Γλώσσης – Τόμος Α΄.

Σκιαδά Αναστασίου, Γαλαξείδι, Ο γενέθλιος τόπος, Τόμος Αναδρομή - Τιμητικόν Αφιέρωμα, Μέγαρα
1991

Σπυρίδων Βλάχου, Αρχιεπισκόπου Αθηνών & πάσης Ελλάδος, Έκθεσις ενώπιον της Ιεράς Συνόδου της
Ιεραρχίας της Εκκλησίας της Ελλάδος, Έκδοση Ιεράς Συνόδου της Εκκλησίας της Ελλάδος, Αθήναι
1952

Σωτηρίου Γεώργιου, Θρησκευτική Ηθική Εγκυκλοπαίδεια (Θ.Η.Ε.), Αθήναι-Χριστιανική Ιστορία 52-

1833, – Τόμος Α΄, Αθήνα 1962

106
Τζουμέρκα Παναγιώτη, Η Συμβολή του Μητροπολίτου Κίτρους Βαρνάβα Τζωρτζάτου (1954-1985), Στην
πρόοδο των Διορθοδόξων σχέσεων στη χερσόνησο του Αίμου, Εκδοσις Βαρναβείου Βιβλιοθήκης
Ι.Μ.Κίτρους Κατερίνης & Πλαταμώνος ,Κατερίνη 2002

Φιλαρέτου Βιτάλη, Αρχιμανδρίτου, Ιεράρχαι Αθηνών εξ΄Ηπείρου ορμώμενοι, Αθήναι 1962

Φιλιππίδου Ιωάννη, Ιστορία της εποχής της Κ. Διαθήκης εξ απόψεως παγκοσμίου και πανθρησκειακής,
Αθήναι 1958.

Χατζηφώτη Ιωάννη, Αρχιεπίσκοπος Σεραφείμ, Δεύτερη Έκδοση, Αθήνα 1991

Χαρίτων, Μητροπολίτου Πολυανής & Κιλκισίου, Ο Σφαγιασμός των δώδεκα, Κιλκίς 1976

ΙΙΙ. ΤΥΠΟΣ
Αρχείο φύλλων της εφημερίδας Ελευθερία:

Σειρά άρθρων της Μαρίας Αντωνιάδου στην εφημερίδα "Το Βήμα"

Άρθρα του Γρηγόρη Καλοκαιρινού στην εφημερίδα "Καθημερινή"

"Αδέσμευτη Δημαρχία" – Τοπικό Έντυπο Περιοδικού Τύπου "

"Αντικειμενική Άποψη"- Εφημερίδα Νοτίων Προαστίων.

"Εβδόμη "- Εφημερίδα Νοτίων Προαστίων.

"Νέα Λάμψη των Νοτίων Προαστίων" - Εφημερίδα Νοτίων Προαστίων.

"Ο Παλμός της Γλυφάδας" –Τοπική Εφημερίδα της Γλυφάδας.

"Σύνδεσμος Συριανών " –Ενημερωτικό Πληροφοριακό Δελτίο.

"Φωνή του Δημότη" - Εφημερίδα Νοτίων Προαστίων.

30 Ημέρες Ελληνικού" - Μηνιαία Έκδοση Δήμου Ελληνικού.

"Go στα Νότια" - Εφημερίδα Νοτίων Προαστίων.

"Ostria" - Εφημερίδα Νοτίων Προαστίων.

IV. Δ Ι Α Δ Ι Κ Τ Υ Ο

Βιβλική Χριστιανική Αθήνα : http://www.jesuslovesyou.gr/Biblical_Greece/GR/Athens.htm

Βικιπαίδεια Ελεύθερη Εγκυκλοπαίδεια Κατηγορίες: Εκκλησία της Ελλάδος, Ορθόδοξη Εκκλησία

http://el.wikipedia.org/

Εγκυκλοπαίδεια Μείζονος Ελληνισμού : http://www.ehw.gr/ehw/forms/Default.aspx

Εκκλησιαστικό Πρακτορείο Ειδήσεων : http://www.amen.gr/

Εκκλησιαστικό Πρακτορείο Ειδήσεων : http://www.ierovima.gr/

Εκκλησιαστικό Πρακτορείο Ειδήσεων : http://www.romfea.gr/

Επίσημος Ιστότοπος της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Αθηνών : http://www.archdiocese.gr/

107
Επίσημος Ιστότοπος Ι.Μ. Γλυφάδας : www.imlyfadas.gr

Επίσημος Ιστότοπος Εκκλησίας της Ελλάδος : www.ecclesia.gr

Επίσημος Ιστότοπος Ι.Μ. Καισαριανής, Βύρωνος & Υμηττού :

http://www.imkby.gr/greek/metropolis/metropolis.htm

Επίσημος Ιστότοπος Ι.Μ.Κηφισίας, Αμαρουσίου& Ωρωπού.

http://www.imkifissias.gr/html/gr/mainpage/maingr.html

Επίσημος Ιστότοπος Ι.Μ. Μεσογαίας & Λαυρεωτικής : http://www.imml.gr/webpages/homeall.htm

Ηλεκτρονική έκδοση της Εφημερίδας το Βήμα :

http://www.tovima.gr/default.asp?pid=46&ct=1&artId=257954&dt=17/05/2009

Ιερός Ναός Κοιμήσεως Θεοτόκου Βούλας : www.koimhshvoulas.gr

Ναοί της Ορθοδοξίας στη Γλυφάδα, Μαθητική Εργασία της Β΄ Τάξεως, Τομέα Πληροφορικής Ε.Π.Α.Λ
Γλυφάδας : http://1epal-glyfad.att.sch.gr/portalbp/

Παππά Βασιλείου, Επίκουρου Καθηγητής, Τμήμα Μηχανικών Χωροταξίας, Πολεοδομίας και

Περιφερειακής Ανάπτυξης, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας Η πληθυσμιακή ανισοκατανομή στον
ελληνικό χώρο. Προσέγγιση με τη χρήση Γ.Σ.Π.
http://www.demography-lab.prd.uth.gr/DDAoG/article/cont/ergasies/pappas.htm

Προσωπική ιστοσελίδα του Μάρκου Μάρκου:σ http://users.sch.gr/markmarkou/2010/hel2010.htm

ΣΕΡΑΦΕΙΜ: Ο Αρχιεπίσκοπος που νίκησε τα γεγονότα Δημοσιογραφικό οδοιπορικό στην

αρχιεπισκοπία Σεραφείμ για συγκρίσεις με την αρχιεπισκοπία Χριστόδουλου
http://www.kalami.net/2005/arthra/serafeim.html

Πύλη Ειδήσεων: http://www.in.gr/

Τριανταφύλλου Αντώνιος «Τίτλοι τέλους(;) για την ενιαία μητρόπολη Αττικής»

8 Ιανουαρίου 2010
http://www.amen.gr/index.php?mod=news&op=article&aid=1377

108
 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

Α) Ιστορικός Επισκοπικός Κατάλογος Αθηνών.

Δημήτριος Α΄ 9ος αι.

Γερμανός Α΄ 841
Α. Ρωμαϊκή Εποχή (έως το 395)
Δημήτριος Β΄ μεταξύ 846-857
ΕΠΙΣΚΟΠΟΙ ΑΘΗΝΩΝ
Γαβριήλ Α΄ 858-860
Παύλος Απόστολος εκ Ταρσού
Γρηγόριος Γ΄ 860-867
Διονύσιος 51-96 Κοσμάς 867
Ιερόθεος τέλη 1ου αι. Νικήτας Α΄ ή Δαβίδ 867-877
Νάρκισσος 117-138 Σάββας Α΄ 877-880
Πούπλιος 161-180 Αναστάσιος 880-889
Κοδράτος τέλη 2ουαι. Σάββας Β΄ 895-914
Λεωνίδης 250 Γεώργιος Α΄ 922
Ολύμπιος αχρονολόγητα Νικήτας Β΄ 927
Πιστός 325 Κωνσταντίνος 965
Κλημάτιος 4ος αι. Φίλιππος 981
Β. Βυζαντινή Εποχή (395-1204) Θεοδήγιος 997-1007
ΕΠΙΣΚΟΠΟΙ ΑΘΗΝΩΝ Μιχαήλ Α΄ 1027-1030
Μόδεστος 431 Λέων Α΄ σύγκελος 1054-1061
Αθανάσιος Α΄ 451-458 Λέων Β΄ ρέκτωρ 1069
Ανατόλιος 459 Ιωάννης Ε΄ (Βλαχερνίτης) 1086-1087
Ιωάννης Α΄ 5ος αι. Νικήτας Γ΄(Κούρτης) 1099-1103
Γρηγόριος Α΄ 7ος αι. Νικηφόρος 1112-1121
Ιωάννης Β΄ 680 Γεράσιμος 12ος αι.
Ανδρέας 692-693 Μιχαήλ 12ος αι.
Θεοχάριστος 694-702 Θεοφύλακτος 12ος αι.
Μαρίνος 702-704 Γεώργιος Β΄ 1145-1160
Ιωάννης Γ΄ 704-714 Νικόλαος Α΄ 1166-1175
732. Υπαγωγή στο (Αγιοθεοδωρίτης )
Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως Γεώργιος Γ΄ (Ξηρός) 1175-1179
Γεώργιος Δ΄ (Βούρτζης) 1180
ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΕΣ ΑΘΗΝΩΝ
Μιχαήλ Γ΄(Ακομινάτος) 1182-1222
Γρηγόριος Β΄ 780
Μελέτιος Α΄ 1275-1289
Θεοδόσιος Α΄ 8ος αι.
Λάζαρος από επ. Σινά αρχές 14ου αι.
Αδαμάντιος 810
Κοσμάς 1339
Ιωάννης Δ΄ 810-819
Άνθιμος Α΄ 1339-1366
Θεοδόσιος 9ος αι.
Νεόφυτος Α΄ 1366
Υπάτιος 9ος αι.
Νικόδημος 1371

109
(ανώνυμος) μεταξύ 1364-1376 Άνθιμος ΣΤ΄ (2η περίοδος) 1760-1764
Δωρόθεος Α΄ 1387-1393 Βαρθολομαίος (με διακοπές) 1764-1780
Μακάριος Α΄ 1394-1404 Νεόφυτος Δ΄ 1774-1775
ΓερβάσιοςΑ΄ 1432 Βενέδικτος (1η περίοδος) 1781-1785
Θεόδωρος 1438-1453 Αθανάσιος Δ΄ (1η περίοδος) 1785-1787
Ισίδωρος 1456 Βενέδικτος (2η περίοδος) 1787-1796
Θεοφάνης Α΄ 1458 Αθανάσιος Δ΄ (2η περίοδος) 1796-1799
Γερβάσιος 1462 Γρηγόριος Γ΄ 1799-1820
(ανώνυμος) 1465-1466 Διονύσιος Β΄ 1820-1823
Δωρόθεος Β΄ γύρω στο 1472 Γρηγόριος Δ΄ 1827-1828
(Αργυροκαστρίτης)
Άνθιμος Β΄ 1489
Άνθιμος Ζ΄ 1828-1830
Νεόφυτος Β΄ 1492-1498
Νεόφυτος Ε΄ (Μεταξάς) 1833-1861
Λαυρέντιος 1528-1550
Μισαήλ (Αποστολίδης) 1862
Κάλλιστος 1550-1564
Θεόφιλος 1862-1873
Σωφρόνιος Α΄ 1565-1570
(Βλαχοπαπαδόπουλος)
Νικάνωρ 1574-1592
Προκόπιος Α΄ (Γεωργιάδης) 1874-1889
Μητροφάνης Α΄ 1593
Γερμανός Β΄ (Καλλιγάς) 1889-1896
Θεοφάνης Β΄ Καρύκης 1592-1597
Προκόπιος Β΄ (Οικονομίδης) 1896-1901
Νεόφυτος Γ΄ 1597-1602
Θεόκλητος Α΄ 1902-1917
Σαμουήλ Πριμπέτος 1602 (Μηνόπουλος) (1η περίοδος)
Ναθαναήλ Έμπορος 1602-1604 Μελέτιος Γ΄ (Μεταξάκης) 1918-1920
Άνθιμος Γ΄ 1604-1612 Θεόκλητος Α΄ (2η περίοδος) 1920-1922
Κύριλλος Α΄ γύρω στο 1612 Αρχιεπίσκοποι
Μητροφάνης Β΄ γύρω στο 1619 Χρυσόστομος Α΄ (Παπαδόπουλος) 1923-1938
Θεοφάνης Γ΄ 1620-1633 Χρύσανθος (Φιλιππίδης) 1938-1941
Σωφρόνιος Β΄ 1633-1636 Δαμασκηνός (Παπανδρέου) 1941 -1949
Δανιήλ 1636-1655 Σπυρίδων (Βλάχος) 1949-1956
Άνθιμος Δ΄ 1655-1676 Δωρόθεος Γ΄ (Κοτταράς) 1956-1957
Ιάκωβος Α΄ 1676-1686 Θεόκλητος Β΄ (Παναγιωτόπουλος) 1957-1962
Αθανάσιος Β΄ 1686-1689 Ιάκωβος Γ΄ (Βαβανάτσος) 1962
Μακάριος Β΄ Πελεκάνος 1689-1693 Χρυσόστομος Β΄ (Χατζησταύρου) 1962-1967
Άνθιμος Ε΄ 1693-1699 Ιερώνυμος (Κοτσώνης) 1967-1973
Κύριλλος Β΄ 1699-1703 Σεραφείμ (Τίκας) 1974-1998
Μελέτιος Β΄ Μήτρου 1703-1713 Χριστόδουλος (Παρασκευαΐδης) 1998-2008
Ιάκωβος Β΄ 1713-1734 Ιερώνυμος Β΄ (Λιάπης) 2008-σήμερα
Ζαχαρίας 1734-1740
η
Άνθιμος ΣΤ΄ (1 περίοδος) 1741-1756
Αθανάσιος Γ΄ 1756-1760

110
 Β) Αθηναϊκό Αγιολόγιο . Αθηνών υπήρξαν απόστολοι (Παύλος,

Μαζί με την ιστορία της Εκκλησίας των Φίλιππος και Νάρκισσος), άλλοι

Αθηνών, θεωρήσαμε καλό να επίσκοποι (Διονύσιος, Ιερόθεος,

παραθέσουμε αναλυτικό Αγιολόγιο274 που Νεκτάριος κ.ά.), ιερείς (Νικόλαος

δείχνει τους αθλητές της πίστεως που Πλανάς κ.ά.), διάκονοι (Ίσαυρος) και

ανέδειξε. Η Αθήνα, από την αρχή ήδη της μοναχοί (π.χ. Αγία Φιλοθέη, Όσιος

διάδοσης του Χριστιανισμού σ' αυτή ως και Λουκάς κ.ά.), άλλοι απλοί πιστοί

την εποχή μας, καθαγιάστηκε από το αίμα άνθρωποι (π.χ. Μιχαήλ Πακνανάς) που

μαρτύρων και το άρωμα της βιωτής τελείωσαν τη ζωή τους είτε με μαρτύριο

πολλών οσίων και δικαίων, ανδρών και είτε εν ειρήνη.

γυναικών. Άλλοι από αυτούς υπήρξαν Στη συνέχεια παραθέτουμε

ευσεβή τέκνα της (π.χ. Διονύσιος, επιγραμματικά μερικά στοιχεία για όσους

Ιερόθεος, Δάμαρις, Κοδράτος, Λεωνίδης, τοπικούς αγίους της πόλης έχει

Φιλοθέη, Μιχαήλ Πακνανάς κ.ά.), άλλοι επισημάνει μέχρι τώρα η επιστημονική

κατάγονταν από άλλα μερη αλλά έρευνα και τιμάει ή Εκκλησία των

μαρτύρησαν ή έζησαν οσιακά σ' αυτή (π.χ. Αθηνών, με την παρατήρηση ότι για

Νάρκισσος, Μαρτινιανός, Νεκτάριος μερικούς οι πηγές παρουσιάζουν πολλά

Πενταπόλεως, Νικόλαος Πλανάς κ.ά.), προβλήματα ως προς την ακρίβεια της

και άλλοι έμειναν κάποιο διάστημα σ' διήγησής τους:

αυτή (Απόστολοι Παύλος και Φίλιππος, 1.Αθηναγόρας: Είναι ο γνωστός

Μεγας Βασίλειος, Γρηγόριος απολογητής του 2ου αι. Η μνήμη του

Ναζιανζηνός, Διονύσιος Αιγίνης κ.ά.). τιμάται στις 24 Ιουλίου.

Ακόμα, πολλοί Αθηναίοι άγιοι 2.Ανακλητός: Ήταν από την Αθήνα και

μαρτύρησαν ή απεβίωσαν ειρηνικά σε έγινε επίσκοπος Ρώμης. Ο χρόνος δεν είναι

άλλα μερη (Ανακλητός, Υγίνος και απόλυτα σαφής. Άλλοι τον τοποθετούν

Σίξτος Β', επίσκοποι Ρώμης, Μάρκος ο στα 77-88 και άλλοι στα 78-89. Η μνήμη

ασκητής κ.ά.). Άλλοι από τους αγίους των του, κατά το λατινικό εορτολόγιο, τιμάται

στις 13 Ιουλίου.
274Σοφοκλής. Δημητρακόπουλος, όπ. α., σσ. 235-241 3.Ανδρέας: Καταγόταν από τη
Όπως αυτό παρατίθεται στην επίσημη σελίδα της
Ιεράς Αρχιεπισκοπής Αθηνών Μεσοποταμία και ήταν στρατιώτης. Μαζί
http://www.archdiocese.gr/ καθώς και
Αρχιμανδρίτης Φιλόθεος Νικολάκης, Οι Άγιοι των
με τον συμπατριώτη του Παύλο
Αθηνών, Εκδόσεις Σαΐτη, Αθήνα 2006, σσ. 7-90
μαρτύρησε στην Αθήνα κατά τον διωγμό
111
του Δεκίου (249-251). Η μνήμη του τιμάται 7.Απόστολος Φίλιππος: Ήταν ένας από

στις 18 Μαΐου. τους δώδεκα μαθητές του Χριστού. Κατά

4.Άνθιμος Αθηνών: Πρόκειται για τον την παράδοση κήρυξε κι αυτός το

μητροπολίτη Αθηνών Άνθιμο Α' (1339- Ευαγγέλιο στην Αθήνα, προς τιμήν του

1366). Επειδή οι κυρίαρχοι της πόλης μάλιστα είχε ανιδρυθεί και

Καταλανοί δεν επέτρεψαν την παλαιοχριστιανική βασιλική. Η μνήμη του

εγκατάστασή του στην Αθήνα, το τιμάται στις 14 Νοεμβρίου.

Οικουμενικό Πατριαρχείο του ανέθεσε το 8.Αριστείδης: Είναι ο γνωστός φιλόσοφος

1366 τη διαποίμανση προεδρικώς της και μάρτυρας. Ήταν από την Αθήνα και

μητροπόλεως Κρήτης. Καταδιώχθηκε από επέδωσε απολογία στον αυτοκράτορα

τους εκεί Βενετούς κυρίαρχους, συνελήφθη Αδριανό (117-430). Η μνήμη του τιμάται

την άνοιξη του 1367 και με διαλείμματα στις 13 Σεπτεμβρίου.

έμεινε επί τρία χρόνια στη φυλακή, όπου, 9.Βαρνάβας: Σύμφωνα με την παράδοση,

το 1371, τον βρήκε ο θάνατος εξαντλημένο μαζί με τον συνασκητή του Σωφρόνιο σε

από τις ταλαιπωρίες και τα βασανιστήρια. ακαθόριστο χρόνο μετέφεραν από την

Θεωρείται «νέος ομολογητής», διότι δεν Αθήνα στο όρος Μελά του Πόντου τη

υπέκυψε στις εξουθενωτικές πιέσεις να θαυματουργό εικόνα της Παναγίας του

προσχωρήσει στη Ρωμαιοκαθολική «Σουμελά». Η μνήμη του τιμάται στις 18

Εκκλησία. Η μνήμη του τιμάται στις 22 Αυγούστου.

Νοεμβρίου. 10.Βασίλειος: Ήταν από την Αθήνα και

5.Αντώνιος: Γεννήθηκε στην Αθήνα. μαζί με τους συμπατριώτες του Ίσαυρο και

Πιεζόμενος ν' αλλαξοπιστήσει αρνήθηκε, Ιννοκέντιο μαρτύρησε στην Απολλωνία

και μετά από πολλά βασανιστήρια της Ηπείρου το 284. Η μνήμη του τιμάται

αποκεφαλίστηκε στην Κωνσταντινούπολη στις 17 Ιουνίου.

το 1774. Η μνήμη του τιμάται στις 5 11.Βασίλειος Θεσσαλονίκης: Ήταν από

Φεβρουαρίου. την Αθήνα και έγινε λίγο πριν το 860

6.Απόστολος Παύλος: Είναι ο επίσκοπος Θεσσαλονίκης. Απεβίωσε το

πρωτοκορυφαίος απόστολος της Ελλάδας 870 και τιμάται ως ομολογητής, λόγω της

και ιδρυτής της Εκκλησίας των Αθηνών. σθεναράς του στάσης απέναντι στον

Μαρτύρησε στη Ρώμη το 66-67 μ.Χ. Η αυτοκράτορα Μιχαήλ Γ' πού

μνήμη του τιμάται στις 29 Ιουνίου. αναμειγνυόταν στα εκκλησιαστικά

πράγματα. Τα λείψανά του είναι

112
τεθησαυρισμένα στον Ιερό Ναό της του Μπουσιόπουλος και, κατά τον

Θεού Σοφίας της Θεσσαλονίκης. Η μνήμη Καμπούρογλου, εγκαταβίωσε στη Μονή

του τιμάται την 1η Φεβρουαρίου. Θεοτόκου Καισαριανής. Το 1785 έγινε

12.Βασίλειος ο Μέγας: Γεννήθηκε στην μητροπολίτης Σμύρνης και στη συνέχεια

Καισαρεία της Καππαδοκίας το 330 και τρεις φορές (1797-1798,1806-1808 και 1818-

σπούδασε στην Αθήνα μαζί με τον 1821) Οικουμενικός Πατριάρχης.

Γρηγόριο τον Ναζιανζηνό. Αργότερα έγινε Απαγχονίστηκε από τους Τούρκους στις

αρχιεπίσκοπος Καισαρείας. Απεβίωσε 10-4-1821, ανήμερα το Πάσχα. Σήμερα τα

στην πατρίδα του το 379. Η μνήμη του ιερά του λείψανα είναι εναποτεθειμένα

τιμάται την 1η Ιανουαρίου. στον Μητροπολιτικό Ναό Αθηνών. Άγιος

13.Βενέδημος: Γεννήθηκε στην Αθήνα και ανακηρύχτηκε από την Ιερά Σύνοδο της

μαζί με τους συμπολίτες του Ηράκλειο και Εκκλησίας της Ελλάδος στις 8-4-1921. Η

Παυλίνο δίδαξαν το Ευαγγέλιο. μνήμη του τιμάται στις 10 Απριλίου.

Μαρτύρησε στη γενέτειρά του επί Δεκίου 16.Δάμαρις: Η πρώτη Αθηναία που μαζί

(249-251). Η μνήμη του τιμάται στις 18 με τον Διονύσιο τον Αρεοπαγίτη, μετά το

Μαΐου. κήρυγμα του Αποστόλου Παύλου, έγινε

14.Γρηγόριος Ναζιανζηνός: Γεννήθηκε το χριστιανή. Η μνήμη της τιμάται στις 3

300 στη Ναζιανζό της Καππαδοκίας και Οκτωβρίου.

σπούδασε στην Αθήνα μαζί με τον Μέγα 17.Δαρεία: Γεννήθηκε στην Αθήνα και

Βασίλειο. Αργότερα έγινε επίσκοπος μαρτύρησε το 283 στην Αλεξάνδρεια μαζί

Σασίμων (378) και αρχιεπίσκοπος με τον σύζυγο της Χρύσανθο. Η μνήμη της

Κωνσταντινουπόλεως (381). Απεβίωσε στη τιμάται στις 19 Μαρτίου.

γενέτειρα του το 389/391. Η μνήμη του 18.Διονύσιος: Γεννήθηκε και μαρτύρησε

τιμάται στις 25 Ιανουαρίου. με λιθοβολισμό στην Αθήνα μαζί με

15.Γρηγόριος Ε': Γεννήθηκε στη άλλους στον διωγμό του Δεκίου (249-251).

Δημητσάνα πιθανότατα το 1750/1751, Η μνήμη του τιμάται στις 18 Μαΐου.

φοίτησε στη Σχολή της Μονής Φιλοσόφου, 19.Διονύσιος Αιγίνης: Γεννήθηκε στη

και κατά την παράδοση εκάρη μοναχός Ζάκυνθο το 1547 και το 1577

στη Μονή των Στροφάδων Ζακύνθου. Για χειροτονήθηκε στην Αθήνα και στην

ένα διάστημα έμεινε και στην Αθήνα, εκκλησία της Παναγίας της Γοργοεπηκόου

όπου εργαζόταν ως διδάσκαλος ο (Άγιο Ελευθέριο) αρχιεπίσκοπος Αιγίνης.

συμπατριώτης του Αθανάσιος

113
Απεβίωσε στη Ζάκυνθο το 1622. Η μνήμη Ιεροσόλυμα το 460. Η μνήμη της τιμάται

του τιμάται στις 17 Δεκεμβρίου. στις 13 Αυγούστου.

20.Διονύσιος Αρεοπαγίτης: Μετά το 24.Ηράκλειος: Γεννήθηκε στην 'Αθήνα και

κήρυγμα του Αποστόλου Παύλου έγινε μαζί με τους συμπολίτες του Βενέδημο και

χριστιανός (Πράξ. 17, 34) και, σύμφωνα με Παυλίνο δίδαξαν το Ευαγγέλιο.

μαρτυρία του επισκόπου Κορίνθου Μαρτύρησε στη γενέτειρά του επί Δεκίου

Διονυσίου (+188), επίσκοπος Αθηνών. Ο (249-251). Η μνήμη του τιμάται στις 18

Νικηφόρος Κάλλιστος-Ξανθόπουλος (14ος Μαΐου.

αι.) διέσωσε την παράδοση ότι είχε 25.Θεοδόσιος: Έζησε τον 9ο αι. και

μαρτυρικό θάνατο (96 μ.Χ.). Δεν έχει σχέση ακολούθησε τον ασκητικό βίο. Απέθανε εν

με τον Διονύσιο που γύρω στο 250 έδρασε ειρήνη το 922. Είναι ιαματικός άγιος. Η

στη Γαλλία και υπέστη και αυτός μνήμη του τιμάται στις 7 Αυγούστου.

μαρτυρικό θάνατο και τιμάται ιδιαίτερα 26.Ιερόθεος: Χρημάτισε επίσκοπος

από τους Δυτικούς. Εσφαλμένα του Αθηνών (πριν ή μετά τον Διονύσιο) και

αποδόθηκαν και συγγράμματα του 5ου αι. εκοιμήθη εν Κυρίω ειρηνικά στα τέλη τού

Η μνήμη του τιμάται στις 3 Οκτωβρίου. 1ου αι. Η μνήμη του τιμάται στις 4

21.Ειρήνη: Η επικαλούμενη, από τον τόπο Οκτωβρίου.

της γέννησής της, Αθηναία. Αυτοκράτειρα 27.Ιννοκέντιος: Γεννήθηκε στην Αθήνα

του Βυζαντίου. Συνεκάλεσε την Ζ' και μαζί με τους συμπολίτες του Βασίλειο

Οικουμενική Σύνοδο. Απεβίωσε το 802. Η και Ίσαυρο μαρτύρησε στην Απολλωνία

μνήμη της τιμάται στις 9 Αυγούστου. της Ηπείρου το 284. Η μνήμη του τιμάται

22.Ελευθέριος: Γεννήθηκε στην Αθήνα. στις 17 Ιουνίου.

Σύμφωνα με την παράδοση, ήταν μαθητής 28.Ίσαυρος: Γεννήθηκε στην Αθήνα και

του Αγίου Διονυσίου του Αρεοπαγίτη και μαζί με τους συμπολίτες του Βασίλειο και

μαρτύρησε μαζί του το 96 μ.Χ. Η μνήμη Ιννοκέντιο μαρτύρησε στην Απολλωνία

του τιμάται στις 3 Οκτωβρίου. της Ηπείρου το 284. Η μνήμη του τιμάται

23.Ευδοκία: Γεννήθηκε στην Αθήνα και στις 17 Ιουνίου.

ήταν κόρη του φιλοσόφου Λεοντίου. Το 29.Ιωάννης του Σινά: Γεννήθηκε στην

όνομά της, πριν βαπτισθεί (421), ήταν Αθήνα και μόνασε επί πενήντα τρία

Αθηναΐς. Έγινε σύζυγος του αυτοκράτορα χρόνια στη Μονή της Αγίας Αικατερίνης

Θεοδοσίου του Β'. Ασχολήθηκε πολύ με τη του Όρους Σινά, όπου ο Άγιος Ιερόθεος τα

φιλανθρωπία και απεβίωσε στα τελευταία είκοσι χρόνια χρημάτισε και

114
ηγούμενος-αρχιεπίσκοπος. Μαρτύρησε το της Μικράς Ασίας το 130. Η μνήμη του

1091 κατά τη β' επιδρομή των Αράβων τιμάται στις 21 Οκτωβρίου.

εναντίον του Θεοβάδιστου Όρους. Γράφει 33.Λεωνίδης: Επίσκοπος Αθηνών, που

ο Νεκτάριος Ιεροσολύμων (17ος αι.): «Τότε «εκοιμήθη εν Κυρίω» το 250. Η μνήμη του

οι ανηλεείς εκείνοι και απάνθρωποι (...) τιμάται στις 15 Απριλίου.

λαβόντες αυτόν, τον έδησαν από τους 34.Λουκάς: ο γνωστός όσιος ο εξ Αιγίνης, ο

πόδας με σχοινία, και τον έσυραν τριγύρω εν Στειρίω. Εκάρη μοναχός στην Αθήνα

μέσα από το μοναστήριον, λακτίζοντες και στο μοναστήρι της Κοίμησης της

ομού και ανηλεώς δέροντες αυτόν (...) και Θεοτόκου της Παντάνασσας

μετά τρεις ημέρας τελείωσε τον καλόν (Μοναστηράκι) ή των Παμμεγίστων

αυτού αγώνα της αθλήσεως και της Ταξιαρχών Αστεριού. Εκοιμήθη εν Κυρίω

ασκήσεως, κοιμηθείς και αναπαυσάμενος το 946 στη σημερινή μονή της Βοιωτίας που

εν Κυρίω». Η μνήμη του τιμάται την φέρει το όνομά του. Η μνήμη του τιμάται

Τετάρτη του Πάσχα, στη «Σύναξη των στις 7 Φεβρουαρίου.

Σιναϊτών Πατέρων». 35.Μάρκος: Γεννήθηκε στην Αθήνα τον 4ο

30.Κλημάτιος: Επίσκοπος Αθηνών. αι. και μόνασε στο όρος Θράκη της

Πιθανότατα έζησε τον 4ο αι. Στην οδό Αιθιοπίας. Η μνήμη του τιμάται στις 5

Τσακάλωφ 26 το 1888 βρέθηκε μαρμάρινη Μαρτίου.

επιτάφια πλάκα με την επιγραφή «Ο εν 36.Μαρτινιανός: Καταγόταν από την

οσίοις επίσκοπος Κλημάτιος». Καισαρεία της Παλαιστίνης (σήμερα

31.Κλήμης του Σαγματά: Γεννήθηκε στην Banyas, κοντά στον Ιορδάνη) και εκοιμήθη

Αθήνα. Αρχικά μόνασε στον Κιθαιρώνα, εν Κυρίω στην Αθήνα στο τέλος του 5ου ή

κοντά στον Όσιο Μελέτιο, και στη στις αρχές του 6ου αι. Η μνήμη του τιμάται

συνέχεια έζησε ως αναχωρητής στο όρος στις 13 Φεβρουαρίου.

του Σαγματά στη Βοιωτία, όπου αργότερα 37.Μελέτιος: Γεννήθηκε στο χωριό

ίδρυσε μοναστήρι. Εκοιμήθη εν Κυρίω το Μουταλάσκα της Καππαδοκίας γύρω στο

1111. Η μνήμη του τιμάται στις 27 1035. Εκάρη μοναχός στην

Ιανουαρίου. Κωνσταντινούπολη. Στο πλαίσιο ιερής

32.Κοδράτος: Επίσκοπος Αθηνών, πού οδοιπορίας του επεσκέφθη και τον ναό της

γύρω στα 124-125 ή το 129 επέδωσε Παναγίας στον Παρθενώνα των Αθηνών.

απολογία στον αυτοκράτορα Αδριανό. Είναι αυτός πού ανέδειξε τη σημερινή

Υπέστη μαρτυρικό θάνατο στη Μαγνησία ομώνυμη μονή στον Κιθαιρώνα. Τον
115
ιερατικό βαθμό έλαβε από τον αρχιεπίσκοπός Ιεροσολύμων, όπου και

μητροπολίτη Αθηνών Νικήτα και πολλές εκοιμήθη εν Κυρίω το 634. Η μνήμη του

φορές επισκεπτόταν την Αθήνα για τιμάται στις 16 Δεκεμβρίου.

πνευματικό καταρτισμό των χριστιανών. 42.Νάρκισσος: Ήταν ένας από τους

Εκοιμήθη εν Κυρίω στο μοναστήρι του Εβδομήκοντα Αποστόλους και κατά την

γύρω στα 1105. Η μνήμη του τιμάται την 1 παράδοση μαρτύρησε στις αρχές τού 2ου

Σεπτεμβρίου. αι. Η μνήμη του τιμάται στις 31

38.Μηνάς ο Καλλικέλαδος: Γεννήθηκε Οκτωβρίου.

στην Αθήνα και μαρτύρησε στην Αίγυπτο 43.Νεκτάριος Πενταπόλεως: Γεννήθηκε

στα τέλη του 3ου ή στις αρχές τού 4ου αι. το 1846 στη Σηλυβρία της Ανατολικής

Μερικοί επιστήμονες τον ταυτίζουν με τον Θράκης. Στα 1881-1885 σπούδασε στο

Μηνά τον Αιγύπτιο. Η μνήμη του τιμάται Πανεπιστήμιο Αθηνών, το 1889

στις 10 Δεκεμβρίου. χειροτονήθηκε στο Κάιρο μητροπολίτης

39.Μιχαήλ Πακνανάς: Νεαρός Αθηναίος Πενταπόλεως και από το 1894 ως το 1908

κηπουρός, πού ζούσε στην περιοχή χρημάτισε διευθυντής της Ριζαρείου

Μοναστηρακίου. Όπως διασώζει σχετική Εκκλησιαστικής Σχολής. Ίδρυσε τη Μονή

μνεία σε στύλο του ολυμπίου Διός, υπέστη Αγίας Τριάδος Αιγίνης, όπου και μόνασε

μαρτυρικό θάνατο από τους Τούρκους το επί δώδεκα χρόνια. Εκοιμήθη εν Κυρίω στο

1771. Η μνήμη του τιμάται στις 7 Ιουλίου. Αρεταίειο Νοσοκομείο Αθηνών το βράδυ

40.Μιχαήλ Χωνιάτης ή Ακομινάτος: της 8ης Νοεμβρίου 1920. Η μνήμη του

Γεννήθηκε γύρω στο 1140 στις Χώνες τιμάται στις 9 Νοεμβρίου.

(Κολοσσές) της Φρυγίας. Το 1182 44.Νικόλαος Πλανάς: Γεννήθηκε στη

χειροτονήθηκε μητροπολίτης Αθηνών, Νάξο το 1851, έγινε ιερέας και εφημέρευσε

όπου παρέμεινε ώς το 1204, οπότε οι στην εκκλησία τού Αγίου Ιωάννη της οδού

Φράγκοι τον ανάγκασαν να εγκαταλείψει Βουλιαγμένης. Εκοιμήθη εν Κυρίω το 1932.

την πόλη. Απεβίωσε στην Κέα το 1222. Η Διακρίθηκε για τη βαθιά του πίστη και την

μνήμη του τιμάται στις 4 Ιουλίου. απλότητα του. Η μνήμη του τιμάται στις 2

41.Μόδεστος: Καταγόταν από τη Μαρτίου.

Σεβάστεια και κατά τα Συναξάρια έζησε 45.Νίκων ο Μετανοείτε: Γεννήθηκε στις

κάποιο διάστημα στην Αθήνα, όπου και αρχές του 10ου αι. στον Πόντο. Έδρασε

δέχθηκε το άγιο βάπτισμα και ακολούθησε στην Κρήτη, μετά την απελευθέρωση της

τον ασκητικό βίο. Αργότερα έγινε από τον Νικηφόρο Φωκά (961), και στη
116
συνέχεια, πριν μεταβεί στην 48.Παυλίνος: Γεννήθηκε στην Αθήνα και

Πελοπόννησο, όπου δίδαξε κυρίως στη μαζί με τους συμπολίτες του Βενέδημο και

Λακωνία και όπου απεβίωσε το 998, Ηράκλειο δίδαξαν το Ευαγγέλιο.

κήρυξε το λόγο του Ευαγγελίου στην Μαρτύρησε στη γενέτειρα του επί Δεκίου

Αθήνα. Γράφει ο βιογράφος του: «Οι (249-251). Η μνήμη του τιμάται στις 18

Αθηναίοι, στολισμένοι με πολλή ευσέβεια Μαΐου.

και ακραιφνέστατη πίστη, κυριεύτηκαν 49.Παύλος: Καταγόταν από τη

από το κήρυγμά του σαν να προερχόταν Μεσοποταμία και ήταν στρατιώτης. Μαζί

από πραγματικές Σειρήνες, και τόσο τον με τον συμπατριώτη του Ανδρέα

αγάπησαν και τον τίμησαν, όπως σχεδόν μαρτύρησε στην Αθήνα κατά τον διωγμό

συμπεριφέρθηκαν παλιά οι Λυκάονες στον του Δεκίου (249-251). Η μνήμη του τιμάται

Απόστολο Παύλο και στον Βαρνάβα· τα στις 18 Μαΐου.

ίδια ήθελαν κι αυτοί να κάνουν σ' αυτόν. 50.Πούπλιος: Επίσκοπος Αθηνών, που

Και τους έβλεπε κανείς να χαίρονται και μαρτύρησε τον 2ο αι. Η μνήμη του τιμάται

όλοι να κρέμονται από τη γλυκύτατη στις 13 Μαρτίου.

φωνή του. Γι' αυτό και όσο πιο γρήγορα 51.Ραφαήλ: Ο γνωστός νεοφανής άγιος

μπορούσε, ως άνθρωπος που δεν από την Ιθάκη, ο οποίος επεσκέφθη και

επιθυμούσε τη δόξα, έφυγε από την πόλη την Αθήνα. Μαρτύρησε από τους

τους». Η μνήμη του τιμάται στις 26 Τούρκους το 1463 στη Θερμή Λέσβου. Η

Νοεμβρίου. μνήμη του τιμάται στις 9 Απριλίου

46.Ξίστος ή Σίξτος Β': Γεννήθηκε στην (μετατιθέμενη στην Τρίτη του Πάσχα).

Αθήνα και έγινε επίσκοπος Ρώμης. 52.Ρουστικός: Γεννήθηκε στην Αθήνα και

Μαρτύρησε το 257/258. Η μνήμη του σύμφωνα με την παράδοση ήταν μαθητής

τιμάται στις 10 Αυγούστου. του Αγίου Διονυσίου του Αρεοπαγίτη, μαζί

47.Πατέρες Μονής Ταώ Πεντέλης: Την με τον οποίο μαρτύρησε το 96 μ.Χ. Η

Κυριακή του Πάσχα του 1680 μνήμη του τιμάται στις 3 Οκτωβρίου.

σφαγιάστηκαν από τους Αγαρηνούς οι 179 53.Σεραπίων: Καταγόταν από τη Σιδώνα

μοναχοί της Μονής Νταού Πεντέλης, όπου και πριν από τον 6ο αι. πέρασε και από την

είναι τεθησαυρισμένα τα ιερά τους Αθήνα. Εκοιμήθη εν ειρήνη. Η μνήμη του

λείψανα. Η μνήμη τους τιμάται την Τρίτη τιμάται στις 21 Μαρτίου.

της Διακαινησίμου. 54.Συμεών ο Μονοχίτων: Γεννήθηκε στο

τέλος του 15ου αι. στο Βαθύρεμα Αγιάς

117
Λαρίσης. Μόνασε στη Μονή του εκοιμήθη εν ειρήνη γύρω στο 1590. Η

Οικονομείου και στο Άγιο Όρος, όπου μνήμη του τιμάται στις 16 Αυγούστου.

χειροτονήθηκε ιερέας. Αφοσιώθηκε όπως ο 57.Υγίνος η Υγίεινος: Γεννήθηκε στην

Άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός στην πνευματική Αθήνα, ήταν φιλόσοφος και έγινε

αφύπνιση του Γένους και στην τόνωση της επίσκοπος Ρώμης (136-140). Μαρτύρησε το

πίστης και επεσκέφθη για τον σκοπό αυτό 140 και η μνήμη του, σύμφωνα με το

πολλές περιοχές της Ελλάδας και ανάμεσα λατινικό εορτολόγιο, τιμάται στις 11

σ' αυτές την Αττική και την Αθήνα (μεταξύ Ιανουαρίου.

των ετών 1528-1550), όπου του 58.Φαντίνος: Γεννήθηκε στην Καλαβρία

επιφυλάχθηκε μεγάλη υποδοχή. Απεβίωσε της Ιταλίας το 927. Μικρός ακολούθησε τον

εν ειρήνη. Η μνήμη του τιμάται στις 19 μοναχικό βίο. Έζησε αρκετό καιρό στην

Απριλίου. Ελλάδα και επεσκέφθη την Κόρινθο, την

55.Σωφρόνιος: Σύμφωνα με την Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη. Απεβίωσε το

παράδοση, μαζί με τον συνασκητή του 1000. Η μνήμη του τιμάται στις 30

Βαρνάβα σε ακαθόριστο χρόνο μετέφεραν Αυγούστου.

από την Αθήνα στο όρος Μελά του Πόντου 59.Φιλοθέη: Γεννήθηκε στην Αθήνα το

τη θαυματουργό εικόνα της Παναγίας του 1522. Μετά τη χηρεία της έγινε μοναχή και

«Σουμελά». Η μνήμη του τιμάται στις 18 ίδρυσε στον χώρο που βρίσκεται σήμερα το

Αυγούστου. μέγαρο της Ιεράς Αρχιεπισκοπής τη Μονή

56.Τιμόθεος Ευρίπου: Γεννήθηκε στο του Αγίου Ανδρέου, όπου έβρισκαν

χωριό Κάλαμος Αττικής γύρω στο 1510. προστασία και μάθαιναν και οικιακές

Μαθήτευσε στην Αθήνα και τέχνες άπορα κορίτσια της πόλης. Τη

χειροτονήθηκε επίσκοπος Ωρωπού και νύχτα της 2-3 Οκτωβρίου του 1588, και ενώ

αργότερα κατεστάθη αρχιεπίσκοπος παρακολουθούσε αγρυπνία στο Μετόχι

Ευρίπου (Χαλκίδος). Πριν από το 1574, των Πατησίων (Άγιος Ανδρέας οδού

λόγω σκληρού διωγμού των χριστιανών, Λευκωσίας), τη συνέλαβαν οι Τούρκοι και

αναγκάστηκε να εγκαταλείψει τη Χαλκίδα αφού τη βασάνισαν ανηλεώς, την άφησαν

και να καταφύγει στην Πεντέλη, όπου ημιθανή. Μετεφέρθη στο Μετόχι της

ίδρυσε το 1578 τη Μονή της Κοίμησης της Καλογρέζας (όπου σήμερα η εκκλησία που

Θεοτόκου. Αργότερα ίδρυσε τη Μονή φέρει το όνομά της), όπου και απεβίωσε

Αγίου Παντελεήμονος Κέας, όπου και στις 19 Φεβρουαρίου 1589. Η μνήμη της

τιμάται στις 19 Φεβρουαρίου.

118
60.Χριστίνα: Γεννήθηκε στην Αθήνα, όπου έγινε αντιληπτή και οι θεατές τον

και μαρτύρησε με λιθοβολισμό μαζί με επευφήμησαν θερμότατα. Για δεύτερη

άλλους, στον διωγμό του Δεκίου (249-251). φορά επεσκέφθη την ελληνική

Η μνήμη της τιμάται στις 18 Μαΐου. πρωτεύουσα στις αρχές Δεκεμβρίου του

Στον κατάλογο των αγίων των Αθηνών 1919. Κατά την επίσκεψή του αυτή

πρέπει να περιληφθούν και οι επίσκοποι λειτούργησε στις 8 Δεκεμβρίου στον

της πόλης πού πήραν μέρος σε Μητροπολιτικό Ναό και σε ομιλία του

Οικουμενικές Συνόδους, και οι οποίοι «προς το πολυπληθές εκκλησίασμα»,

τιμώνται από την Εκκλησία την Κυριακή «όπερ μετά συγκινήσεως έσπευσε να

των Αγίων Πατέρων, την Ζ' Κυριακή μετά ασπασθή την δεξιάν» του, διεκτραγώδησε

το Πάσχα. Στην Α' Οικουμενική Σύνοδο «τα μαρτύρια άτινα υπέστη το Γένος επί

(325) πήρε μέρος ο Πιστός, στην Γ' ο όλας γενεάς», ενώ χαιρέτισε «την αυγή της

Μόδεστος (431), στην Δ' ο Αθανάσιος (451 αναστάσεως του Έθνους ολοκλήρου και

- η μνήμη του τιμάται και την Κυριακή 13 της παμμερούς αποκαταστάσεώς» του

Ιουλίου ή, αν η ημερομηνία δεν συμπίπτει (Εκκλησιαστικός Κήρυξ), πού άρχισε να

με Κυριακή, την αμέσως επόμενη Κυριακή) διαφαίνεται με την απελευθέρωση της

και στην ΣΤ' ο Ιωάννης (680 - η μνήμη του Σμύρνης τον Μάιο του 1919. Τότε μίλησε

τιμάται και μαζί με τους Πατέρες της Δ' και στον Φιλολογικό Σύλλογο

Οικουμενικής Συνόδου). «Παρνασσός».

Ακόμα, πρέπει να επισημανθεί ότι την Επίσης στην πόλη των Αθηνών παρέμεινε

Αθήνα επεσκέφθη δύο φορές και ο Άγιος για λίγο διάστημα και σε δύο περιόδους

Χρυσόστομος Σμύρνης (+1922 - η μνήμη (1918 και 1926) φιλοξενούμενος του

του τιμάται την Κυριακή προ της Υψώσεως Γεράσιμου Ζερβού, και ο Άγιος Σάββας ο

τού Τιμίου Σταυρού). Την πρώτη φορά εν Καλύμνω, ο οποίος εφημέρευσε στη

ήταν τον Απρίλιο του 1906, όταν, ως Μονή της Άγιας Τριάδος-Αγίου Νεκταρίου

αγωνιστής μητροπολίτης Δράμας, ερχόταν Αιγίνης (1919-1926) και στη συνέχεια στη

από προσκύνημα στα Ιεροσόλυμα. Τότε Μονή Αγίων Πάντων Καλύμνου, όπου και

φιλοξενήθηκε στο Μετόχι του Παναγίου ανεπαύθη εν Κυρίω το 1948. Η μνήμη του

Τάφου, παρακολούθησε μάλιστα και τους τιμάται στις 5 Δεκεμβρίου και την Ε'

διεξαγόμενους τότε στο Παναθηναϊκό Κυριακή των Νηστειών.

Στάδιο ολυμπιακούς Αγώνες Τέλος, η Σύναξη όλων των Αγίων της

(Μεσολυμπιάδα), όπου η παρουσία του Εκκλησίας των Αθηνών, με απόφαση του

119
Αρχιεπισκόπου Χριστοδούλου, τελείται Πλέτσης (+1960), ο Σπυρίδων

από το έτος 1999 στις 12 Οκτωβρίου, Σγουρόπουλος (+1960), ο Γερβάσιος

επέτειο της απελευθέρωσης της πόλης από Παρασκευόπουλος (+1964), ο Αθανάσιος

τη γερμανική κατοχή (12 Οκτωβρίου 1944). Χαμακιώτης (+1967), ο Επιφάνιος

Θεοδωρόπουλος (+1989), ο Πορφύριος

Μέσα στα όρια της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Μπαϊρακτάρης (+1991), ο Ευσέβιος

Αθηνών όμως δραστηριοποιήθηκαν και Γιαννακάκης (+1995), ο Ευμένιος

πολλοί κληρικοί, που κατέλειπαν δείγματα (Σωφρόνιος) Σαριδάκης (+1999), ο τυφλός

οσιακής βιοτής, όπως ο Πατάρων και λεπρός μοναχός Νικηφόρος

Μελέτιος (+1967), ο Ιερόθεος Τζανακάκης (+1964) κ.ά.

Μητρόπουλος (+1903), ο Ευσέβιος

Ματθόπουλος (+1929), ο Δαβίδ

Μερόπουλος (+1957), ο Ιερώνυμος

Σιμωνοπετρίτης (+1957), ο Ιερεμίας

Γ) Διοικητικές μεταρρυθμίσεις και Επισκοπικοί Κατάλογοι Ιερών Μητροπόλεων :

Αττικής και Μεγαρίδος, Αττικής, Μεσογαίας και Λαυρεωτικής, Περιστερίου, Νέας Ιωνίας και
Φιλαδελφείας, Νέας Σμύρνης, Καισαριανής Βύρωνος και Υμηττού, Γλυφάδας. Κηφισίας
Αμαρουσίου και Ορωπού, Ιλιού Αχαρνών και Πετρουπόλεως.

120
 1974: Ίδρυση Μητροπόλεως Περιστερίου.
Ίδρυση Μητροπόλεως Αττικής και Μεγαρίδος ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΕΣ ΠΕΡΙΣΤΕΡΙΟΥ :
(1936)
Αλέξανδρος (Καντώνης) (από 1974-1978
ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΕΣ ΑΤΤΙΚΗΣ & ΜΕΓΑΡΙΔΟΣ Φιλίππων, Νεαπόλεως και
Ιάκωβος (Βαβανάτσος ) 1936-1967 Θάσου)

Νικόδημος (Γκατζιρούλης) 1967-1974 Χρυσόστομος (Ζαφείρης) 1978 - σήμερα

Το 1974 η Ι. Μ. Αττικής και Μεγαρίδος 1974: Ίδρυση Μητροπόλεως Νέας Σμύρνης Ν.Δ.
τριχοτομήθηκε (ΦΕΚ 134/16-05-1974) και 411/(ΦΕΚ 134/16-5-1974 τ. Α΄) :
προέκυψαν: α) Η Ιερά Μητρόπολη Αττικής, ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΕΣ ΝΕΑΣ ΣΜΥΡΝΗΣ
(έδρα Κηφισιά) β) Ιερά Μητρόπολη Μεσογαίας
και Λαυρεωτικής, (έδρα τα Σπάτα) γ) Ιερά Χρυσόστομος (Βούλτσος) 1974-1986
Μητρόπολη Μεγάρων και Σαλαμίνος, (έδρα τα Αγαθάγγελος 1986-2001
Μέγαρα). (Ταμπουρατζάκης) (από
ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΕΣ ΑΤΤΙΚΗΣ Διδυμοτείχου & Ορεστιάδος)

Δωρόθεος (Γιανναρόπουλος) 1974-1992 18 Ιουνίου 2002 με το υπ' αριθμ. 152 Φ.Ε.Κ./28-6-

(από Καστορίας) 2002 τ.Α' διχοτομείται η Ιερά Μητρόπολη Νέας
Σμύρνης -ίδρυση Ιεράς Μητροπόλεως
Παντελεήμων (Μπεζενίτης) (από 1994-2004 Γλυφάδας
Ζακύνθου)
Συμεών (Κούτσας) 2002-σήμερα
Νικόλαος (Χατζηνικολάου) 2004-2010
(Τοποτηρητής, Μητροπολίτης ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΕΣ ΓΛΥΦΑΔΑΣ
Μεσογαίας Α΄ Τοποτηρητής ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών &
ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΕΣ ΜΕΣΟΓΑΙΑΣ & Πάσης Ελλάδος Χριστόδουλος
ΛΑΥΡΕΩΤΙΚΗΣ Παύλος (Τσαούσογλου) 2002- σήμερα
Αγαθόνικος 1974-2004 2010: Με τον Ν. 3822/2010 (ΦΕΚ τ. Α΄ 21/16-2-2010)
Νικόλαος 2004-σήμερα η Μητρόπολη Αττικής καταργήθηκε και στη θέση
της ιδρύθηκαν οι Μητροπόλεις: α) Κηφισίας,
ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΕΣ ΜΕΓΑΡΩΝ & ΣΑΛΑΜΙΝΟΣ Αμαρουσίου και Ωρωπού (2010 έδρα Κηφισιά) β)
Βαρθολομαίος (Κατσούρης) 1974-σήμερα Ιλίου, Αχαρνών και Πετρουπόλεως (2010 έδρα
Ίλιον)
1974: Ίδρυση Μητροπόλεως Καισαριανής,
Βύρωνος και Υμηττού : ΑΜΑΡΟΥΣΙΟΥ & ΟΡΩΠΟΥ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΕΣ
ΚΗΦΙΣΙΑΣ,
ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΕΣ ΚΑΙΣΑΡΙΑΝΗΣ, ΒΥΡΩΝΟΣ &
ΥΜΗΤΤΟΥ Α΄ Τοποτηρητής της Μητροπόλεως Κηφισίας
διετέλεσε ο Μεσογαίας Νικόλαος.
Γεώργιος (Προκόπης 1974-1999
Κύριλλος (Μισιακούλης) 2010- σήμερα
Δανιήλ (Πουρτσουκλής) 2000- σήμερα
ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΕΣ ΙΛΙΟΥ, ΑΧΑΡΝΩΝ &
1974: Ίδρυση Μητροπόλεως Νέας Ιωνίας και
ΠΕΤΡΟΥΠΟΛΕΩΣ
Φιλαδελφείας :
Α΄ Τοποτηρητής της Μητροπόλεως Ιλίου διετέλεσε
ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΕΣ ΝΕΑΣ ΙΩΝΙΑΣ &
ο Μεγάρων Βαρθολομαίος
ΦΙΛΑΔΕΛΦΕΙΑΣ :
Αθηναγόρας (Δικαιάκος 2010- σήμερα
Τιμόθεος (Ματθαιάκης) (από 1974-1992
Μαρωνείας & Κομοτηνής)
Κωνσταντίνος (Φαραντάνος) 1994-σήμερα

121
Δ) Νομοθετικού Διατάγματος υπ᾿ αριθμ. 411/16 Μαΐου 1974, όπως δημοσιεύτηκε στο
περιοδικό ΕΚΚΛΗΣΙΑ, Έτος ΝΑ΄, Τεύχος Α΄, 1/15 Ιουνίου 1974, αριθ. 11-12 σελ 260-261.

122
123
Ε) Χάρτης 1. Εκκλησιαστική Διοικητική Μεταρρύθμιση 1974.

124
ΣΤ) Μετονομασία της Ιεράς Μητροπόλεως Αττικής.

125
Ζ) Εισήγηση Μητροπολίτου Κερκύρας Παξών & Διαποντίων Νήσων Τιμοθέου
Περί αποσπάσεως Νέας Μητροπόλεως από την Ι.Μ. Ν. Σμύρνης.

126
127
128
129
130
131
132
133
134
Η) Φ.Ε.Κ. 152/28 Ιουνίου 2011 περί Ιδρύσεως Ι.Μ. Γλυφάδας.

135
136
Θ) Χάρτης 2. Εκκλησιαστική Διοικητική Μεταρρύθμιση 2002.

137
Ι) Νόμος Υπ’ αριθμ. 3822. Φ.Ε.Κ. 21/ 16 Φεβρουαρίου 2010
Περί Ιδρύσεως Νέων Μητροπόλεων Ιλίου και Κηφισίας.

138
ΙΑ) Σχέδιο Νόμου, Περί Ιδρύσεως Νέων Μητροπόλεων Ιλίου και Κηφισίας.

139
140
ΙΒ) Χάρτης 3. Εκκλησιαστική Διοικητική Μεταρρύθμιση 2010.

141
ΙΓ) Χάρτης 4. Η Ιερά Αρχιεπισκοπή και οι Ιερές Μητροπόλεις στην Αττική σήμερα.

142
 ΙΔ) Έγγραφο για μετονομασία της Ιεράς Μητροπόλεως Γλυφάδας.

ελληνικη δημοκρατια

ΙΕ ΡΑ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΣ ΓΛΥΦΑΔΑΣ
ΒΑΣΙΛΕΩΣ ΠΑΥΛΟΥ 2 - 16673 ΒΟΥΛΑ

Τηλ. 2109658849 fax 2109657210 www: imglyfadas.gr E-mail: imgl@otenet.gr

Ἀρ. Πρωτ. 899 Ἐν Βούλᾳ τῇ 4ῃ Αὐγούστου 2011

Πρός
τήν Ἁγίαν καί Ἱεράν Σύνοδον τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος
Ἰωάννου Γενναδίου 14 115 21 ΑΘΗΝΑΣ

Κατά τό σωτήριον ἔτος 2002, κατόπιν σχετικῆς εἰσηγήσεως τοῦ τότε

Ἀρχιεπισκόπου Ἀθηνῶν καί πάσης Ἑλλάδος κ. Χριστοδούλου καί ἐγκρίσεως τῆς
Ἱερᾶς Συνόδου τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος, ἡ Ἑλληνική Πολιτεία ἐκύρωσε διά τοῦ
Νόμου 3027 (Φ.Ε.Κ. 152, 28-6-2002) τήν Ἵδρυσιν τῆς καθ΄ ἡμᾶς Ἱερᾶς Μητρο-
πόλεως, περιλαμβάνουσα τούς Δήμους Γλυφάδας, Ἑλληνικοῦ, Βούλας,
Βουλιαγμένης καί Βάρης. Ἡ νεοσύστατος Μητρόπολις ἔλαβε τόν τίτλον "Ἱερά
Μητρόπολις Γλυφάδας" καί ὡς ἕδρα Αὐτῆς ὡρίσθη ὁ Δῆμος Γλυφάδας.
Ὡστόσον, ἐπειδή κατά τήν "φήμην" ἀκούεται μόνον ἡ Γλυφάδα, καί οὐχί αἱ
λοιπαί πολυπληθεῖς πόλεις, πολλοί ἐκ τοῦ Χριστεπωνύμου πληρώματος τῆς
καθ΄ ἡμᾶς Θεοσώστου Ἐπαρχίας διερωτῶνται, εἰς ποίαν Ἱεράν Μητρόπολιν
ἀνήκουν καί ποῖος Ἐπίσκοπος εἶναι ὁ Ποιμενάρχης αὐτῶν.
Ὅθεν, θερμῶς παρακαλοῦμεν τήν Ἁγίαν καί Ἱεράν Σύνοδον, ὅπως λαβοῦσα
ὑπ' ὄψιν α) τήν λειτουργικήν καί ποιμαντικήν μέριμναν, διά τό Χριστεπώνυμον
πλήρωμα, β) τήν θεραπείαν τοῦ ἀνακύψαντος θέματος καί γ) τήν ἀποφυγήν
περαιτέρω παρανοήσεων, ἀποφασίσῃ τήν μετονομασίαν τῆς ἄχρι τοῦδε "Ἱερᾶς
Μητροπόλεως Γλυφάδας" εἰς "Ἱεράν Μητρόπολιν Γλυφάδας, Ἑλληνικοῦ, Βούλας,
Βουλιαγμένης καί Βάρης".
Ἡ Ἀπόφασις αὕτη, θέλει ἀναπαύσῃ τούς χριστιανούς τῶν ἀναφερθέντων
περιοχῶν, οἵτινες διατηροῦντες εἰς τάς καρδίας αὐτῶν τάς ὀνοματοδοσίας τῶν
γενεθλίων πόλεων, ἐπιθυμοῦν καί τόν ὑπό τήν στέγην τῆς Ποιμαινούσης
Ἐκκλησίας γεωγραφικόν - διοικητικόν προσδιορισμόν.
Εὐελπιστοῦντες εἰς τήν θετικήν ἀντιμετώπισιν τοῦ ἡμετέρου αἰτήματος, ὡς
ἐγένετο προσφάτως καί εἰς ἑτέρας περιπτώσεις Ἱερῶν Μητροπόλεων,
παρακαλοῦμεν διά τήν ἔκδοσιν Ὑμετέρας Ἀποφάσεως καί τήν Νομοθετικήν
ἐπικύρωσιν Αὐτῆς καί βαθυ-σεβάστως διατελοῦμεν.

Ἐλάχιστος ἐν Ἐπισκόποις.
Ὁ Μητροπολίτης

† Ο ΓΛΥΦΑΔΑΣ ΠΑΥΛΟΣ
143
ΙΕ) Εγκύκλιος 2744/4.7.2002 της Ιεράς Συνόδου, για την Ίδρυση της Ι.Μ. Γλυφάδας.

144
145
146
147
ΙΣΤ) ΕΓΚΥΚΛΙΟΣ 1 του Τοποτηρητού προς τον Ιερό Κλήρο της Ι. Μ. ΓΛΥΦΑΔΑΣ.

148
149
ΙΖ) Έγγραφο του Τοποτηρητού προς τον Πρωτοσυγκελεύοντα της Ι. Μ. Γλυφάδας.

150
ΙΗ) Έγγραφο του Τοποτηρητού προς τον Πρωτοσύγκελο της Ι. Μ. Ν. ΣΜΥΡΝΗΣ για την
Ι.Μ. ΓΛΥΦΑΔΑΣ.

151
ΙΘ) Εγγραφό του Τοποτηρητού προς τους Δήμους της Ι. Μ. ΓΛΥΦΑΔΑΣ.

152
 Κ) Μικρό μήνυμα Θεοφ. Εψηφισμένου Μητροπολίτου Γλυφάδας κ. ΠΑΥΛΟΥ.

ΜΙΚΡΟΝ ΜΗΝΥΜΑ
ΕΚΛΟΓΗΣ ΕΙΣ ΕΠΙΣΚΟΠΟΝ ΚΑΙ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΝ

ΤΗΣ ΙΕΡΑΣ ΜΗΤΡΟΠΟΛΕΩΣ ΓΛΥΦΑΔΑΣ

ΤΗ 11.10.2002
ΕΙΣ ΤΗΝ ΑΙΘΟΥΣΑΝ ΣΥΝΕΔΡΙΑΣΕΩΝ ΤΗΣ ΙΕΡΑΣ ΣΥΝΟΔΟΥ
ΤΗΣ ΙΕΡΑΡΧΙΑΣ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ
κ.κ. ΠΑΥΛΟΥ ΤΣΑΟΥΣΟΓΛΟΥ

Μακαριώτατε,

Ἀρχιεπίσκοπε Ἀθηνῶν καί πάσης Ἑλλάδος καί Πρόεδρε τῆς Ἱερᾶς Συνόδου τῆς Ἱεραρχίας

τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος,

Σεβασμιώτατοι Μητροπολίται, Μέλη τῆς Ἱερᾶς Συνόδου τῆς Ἱεραρχίας τῆς Ἐκκλησίας

τῆς Ἑλλάδος.

Μέ βαθύτατη συγκίνησι καί μεγάλη εὐγνωμοσύνη πρός τόν ἐν Τριάδι Θεόν καί πρός

ὅλους Ὑμᾶς, εὐσεβάστως ἀπευθύνω τίς υἱικές μου εὐχαριστίες, διά τήν ἐκλογήν μου εἰς

Ἐπίσκοπον τῆς νεοσυστάτου Ἱερᾶς Μητροπόλεως Γλυφάδας, διά τῶν τιμίων ψήφων Σας.

Ἀποδεχόμενος τήν τιμητικήν αὐτήν διακονίαν, ὑπόσχομαι ἐνώπιον Θεοῦ καί Ὑμῶν, ὅτι

θά ἀναλώσω ὅλας μου τάς σωματικάς καί πνευματικάς δυνάμεις, πρός δόξαν Κυρίου καί

σωτηρίαν τοῦ ἐμπιστευθησομένου λαοῦ τοῦ Θεοῦ, διατηρῶν τό ἐκκλησιαστικό μου φρόνημα

καί ἐκδηλώνοντας αὐτό ἐντός τῆς Ἐκκλησίας, ὑπέρ τῆς Ἐκκλησίας καί διά τῆς Ἐκκλησίας.

153
ΚΑ) Χειροτονητήριο Μητροπολίτου Γλυφάδας κ. ΠΑΥΛΟΥ.

154
ΚΒ) Ομολογία πίστεως Θεοφιλεστάτου Εψηφισμένου Μητροπολίτου Γλυφάδας
κ. ΠΑΥΛΟΥ

155
156
157
 ΚΓ) Ομιλία Χειροτονίας Μητροπολίτου Γλυφάδας κ. ΠΑΥΛΟΥ.
ΟΜΙΛΙΑ ΧΕΙΡΟΤΟΝΙΑΣ
ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΟΥ ΓΛΥΦΑΔΑΣ
κ.κ. ΠΑΥΛΟΥ

Μακαριώτατε, Πάτερ καί Δέσποτα,

Σεπτέ Προκαθήμενε καί Πρωθιεράρχα τῆς Ἀποστολικῆς καί Αὐτοκεφάλου Ἐκκλησίας
τῆς Ἑλλάδος,
Σεβασμιώτατοι καί Θεοφιλέστατοι πολυσέβαστοί μοι Ἀρχιερεῖς,
Τίμιον Πρεσβυτέριον, φιλόθεοι καί εὐλογημένοι χριστιανοί.

Τήν ἱερή καί εὐλογημένη αὐτή στιγμή, καθώς πνέουν ἐντός τοῦ οὐρανοσκεποῦς αὐτοῦ
χώρου οἱ αὖρες τοῦ Πνεύματος, τό μόνον, τό ὁποῖον ἡ ἀσθενής γλῶσσά μου δύναται νά
ψελλίσῃ, εἶναι αἶνος καί δοξολογία πρός τόν ἐπί πτερύγων Ἀγγέλων ἀναπαυόμενον
Τριαδικόν Θεόν ἡ πανσθενουργός χείρ, τοῦ Ὁποίου ἐκίνησε τήν σκέψιν καί τίς καρδιές τῶν
Σεβασμιωτάτων Ἱεραρχῶν, τῶν συγκροτούντων τήν Ἱεράν Σύνοδον τῆς Ἱεραρχίας τῆς
Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος, γιά νά μέ καταστήσουν, ἐμέ τόν μικρόν καί ἐλάχιστον, ὡς
Ἐπίσκοπον καί Ποιμενάρχην τῆς Ἐκκλησίας τοῦ Κυρίου ἐκλογάδος, τῆς νεοσυσταθείσης
Ἱερᾶς Μητροπόλεως Γλυφάδας.
Μόνον τοῦτο λοιπόν ἁρμόζει καί εἶναι ἄξιον καί δίκαιον καί ὀφειλόμενον πρός τόν
Ἅγιον Θεόν, διότι οἱαδήποτε ἀναφορά, διά τό μέγιστον τῆς ἀρχιερωσύνης ὑπούργημα,
συγκλονίζει τόν ἐσωτερικόν μου κόσμον, ἀκόμη καί ὡς γεγονός ἀναφορᾶς εἰς αὐτήν, ἀφοῦ
διά στόματος τῶν Ἀποστόλων, τῶν τῆς Ἐκκλησίας Πατέρων, τῶν παγχρύσων τούτων
στομάτων τοῦ λόγου, πολλά παρελάβομεν καί εἰς τά ὁποῖα ὀφείλομεν νά ὑπακούσωμεν, ἕως
τῆς τελευταίας μας ἀναπνοῆς, καθ' ὅτι κατά τόν Ἱερόν ψαλμωδόν : " τίς ἀναβήσεται εἰς τό
ὄρος Κυρίου καί τίς στήσεται ἐν τόπῳ αὐτοῦ ; Ἀθῶος χερσί καί καθαρός τῇ καρδίᾳ " (ψ. κγ´
3 - 4 ), ἐνῷ κατά τόν ἁγιοπατερικόν λόγον " Πέτρου καί Παύλου καί Μωϋσέως καί τῶν
τοιούτων ἐστί τό ποιμαίνειν ψυχάς λογικάς, ἐγώ δέ ταλαίπωρος εἰμί " (Φιλοκαλία ΕΠΕ 2,
σελ. 292 ).
Ἀναμιμνήσκομαι τά πρῶτα βήματα τῆς Ἱερατικῆς μου διακονίας, ὅταν ἐντρυφῶν μέ
τήν δίψαν τῆς νεότητος εἰς τόν ἀκατάλυτον Πατερικόν καί ἀσκητικόν λόγον ἀνέγνωσα, τό
τοῦ Ἁγίου Ἰσιδώρου τοῦ Πηλουσιώτου : " ἐσκλήρυνα ἐρευνῶν τήν τῶν μοναχῶν καί
ἱερέων ζωήν , τό ἀναμάρτητον ζητῶν ἐν αὐτῇ, ὅπερ μόνον ἐστι Θεοῦ, καί τοῦτο ἐν
ἀνθρώποις ὁ κατορθῶν οὐχ ὑπάρχει " ( ΕΠΕ 1, σελ. 388).
Ἡ ἀπέραντος ὅμως καί ἄνευ ὁρίων ἀγάπη τοῦ Θεοῦ διά τόν ἄνθρωπον, ἐπεδαψίλευσε
καί εἰς τήν ζωήν μου στιγμάς καθοριστικάς, πεποικιλμένας μέ τήν πλουσίαν χάριν καί
εὐλογίαν Του.
Δύο ἐξ' αὐτῶν καί τοῦτο ὡς ἔκφρασις εὐγνωμοσύνης, προκρίνω νά ἀναφέρω πρός
Ὑμᾶς.
Πρῶτον, ὅτι ἐγεννήθην ὑπό εὐσεβεστάτων, πιστῶν καί φιλακολούθων γονέων, οἱ
ὁποῖοι παιδιόθεν ὡδήγησαν τά βήματά μου, εἰς τήν τροφόν μητέρα Ἐκκλησίαν καί
ἐνέπνευσαν εἰς τήν ψυχήν μου, κατ' ἄνθρωπον, τήν ἀγάπην, διά τήν Ἱερωσύνην καί τό
τίμιον καί εὐλογημένον ρᾶσον, τήν ὁποίαν καί παρέλαβον, διά νά τήν διαφυλάξω ἀκεραίαν
καί τήν ὁποίαν ἐδιδάχθην ὑπό τιμίων καί ἐκλεκτῶν κληρικῶν, ἀλλά καί λαϊκῶν
διδασκάλων.

158
 Ἄς εἶναι αἰωνία καί ἀγήρως ἡ μνήμη καί τῶν γεννητόρων μου καί τοῦ
χειροτονήσαντός με, εἰς Διάκονον καί Πρεσβύτερον, μακαριστοῦ Μητροπολίτου κυροῦ
Στυλιανοῦ, ἀλλά καί τῶν κεκοιμημένων πνευματικῶν μου ποδηγετῶν καί διδασκάλων.
Εἶμαι πεπεισμένος, ὅτι ἀπό τήν θριαμβεύουσαν οὐράνιον Ἐκκλησίαν ἀγάλλονται καί
χαίρονται καί αἱ ψυχαί των περιΐπτανται συμπροσευχόμεναι μεθ' ἡμῶν καί συγκοινωνοῦσαι
τοῦ μυστηρίου τῆς παρούσης πνευματικῆς χαρᾶς.
Μέγιστον ὅμως πάντων εἶναι δι' ἐμέ τό γεγονός, ὅτι ἡ Θεία οἰκονομία ἐπεφύλασσεν
εἰς τήν ζωήν μου καί τήν παροῦσαν στιγμήν, τῆς ἀναδείξεως καί χειροτονίας μου εἰς
Ποιμενάρχην τοῦ εὐλογημένου λαοῦ τῆς νεοφύτου Ἱερᾶς Μητροπόλεως Γλυφάδας, φύλακα
πιστόν τῆς Ὀρθοδόξου Παραδόσεως καί τηρητήν τῶν ὁσίων καί Ἱερῶν τῆς ἀμωμήτου ἡμῶν
πίστεως.
Καθώς ζοῦμε εἰς μίαν ἐποχήν, κατά τήν ὁποίαν ὁ ἄνθρωπος, μέσα ἀπό τό πνεῦμα τοῦ
καταναλωτισμοῦ ἐπιζητεῖ τά τοῦ κόσμου καί τό ἀνθρώπινον πνεῦμα ἀλλοιώνεται ἀπό τήν
ἀδήριτη ἀνάγκη τῆς ἀποκτήσεως , ὅλο καί περισσοτέρου πλούτου καί ἀγαθῶν, ἐνῷ
ἀντιθέτως οἱ ἄνθρωποι τοῦ πνεύματος ἀγωνιοῦν καί προσεύχονται, διά τήν πνευματικήν
ἔνδειαν καί συνήθως , τόν λανθασμένον προσανατολισμόν τῶν ἀνθρώπων καί τῶν
κοινωνιῶν , εἶναι χρέος ἠθικόν τῆς μόνης ἀστηρεύτου πηγῆς ῥημάτων ζωῆς αἰωνίου,
δηλονότι τῆς Ἐκκλησίας, νά ἀναδεικνύῃ ἄνδρας ἱκανούς μέ φρόνημα καί σθένος
ἀκατάβλητον, προκειμένου νά καταστοῦν φωτεινά παραδείγματα καί " πύρινοι
στῦλοι, οἱ ὁποῖοι ὁδηγοῦν τούς ἐν σκότει ".
Ἡ νέα χιλιετία ἐπιβάλλει ὄχι μόνον ἐπαγρύπνησιν, ἀλλά ἀνύστακτον καί
ἀκαταπόνητον μέριμναν, διά τήν ἀναζήτησιν κάθε προσφόρου καί ὑγιοῦς τρόπου καί μέσου,
προκειμένου τό σωτηριῶδες μήνυμα τοῦ πρώτου καί μεγάλου Ἀρχιερέως Ἰησοῦ Χριστοῦ νά
διαφυλαχθῆ, ὡς πολύτιμος μαργαρίτης εἰς τό Ἀρτοφόριον τῶν ψυχῶν τοῦ ἐμπεπιστευμένου
εἰς ἕνα ἕκαστον ἐκ τῶν Ἐπισκόπων λογικοῦ ποιμνίου. Τό κήρυγμα τοῦ οὐρανοβάμονος
Ἀποστόλου Παύλου, ἀπό τά ἱερά Βήματα τῶν Ἀποστολικῶν πόλεων τῆς Ἑλλάδος, ἐξαιρέτως
δέ ἀπό τοῦ Βήματος τῆς Πνύκας, τῆς ἐξεχούσης πασῶν τῶν πόλεων, τῶν Ἀθηνῶν , μᾶς
καθιστᾷ ὑπευθύνους, πρός ὁλόκληρον τόν εὐρωπαϊκόν κόσμον, προκειμένου νά μήν
ὑποστείλωμεν ποτέ τήν σημαίαν τῆς ὀρθοδόξου ἡμῶν πίστεως.
Κατακλείων τόν λόγον, εὐχαριστῶ τά τίμια μέλη τοῦ Ἱεροῦ σώματος τῆς Ἱεραρχίας
τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος, τά ὁποῖα, διά τῆς τιμίας των ψήφου μέ ἀνέδειξαν Ἐπίσκοπον
τῆς Ἐκκλησίας καί Μητροπολίτην Γλυφάδας.
Πρός ἅπαντας θά ἀποδίδω πάντοτε τόν πρέποντα σεβασμόν.
Εὐχαριστῶ τούς ἀδελφούς μου, συμπρεσβυτέρους καί διακόνους, ἐξαιρέτως δέ τόν
Αἰδεσιμολογιώτατον Πρωτοπρεσβύτερον, π. Θωμᾶν Συνοδινόν, Πρωτοσύγκελλον τῆς Ἱερᾶς
Ἀρχιεπισκοπῆς Ἀθηνῶν, ὁ ὁποῖος ὑπήρξε δι' ἐμέ ὁ δίκαιος Προϊστάμενος καί
συναντιλήπτωρ, διά τήν κατά Θεόν εὐόδωσιν καί προκοπήν τοῦ δυσκόλου ἔργου τῆς
πολυαιωνίου σεβασμίας Ἱερᾶς Μονῆς Ἀσωμάτων Πετράκη, τό Καθολικόν, τῆς ὁποίας ἡ Ἱ.
Σύνοδος ἐξωνόμασεν, ὡς προνομίαν, εἰς Συνοδικόν Παρεκκλήσιον.
Εὐχαριστῶ τούς κατά σάρκα συγγενεῖς μου καί τούς εὐγνωμονῶ, γιά τήν ἀγάπη καί
τήν ὑποστήριξί τους, εἰς ὅλας τάς στιγμάς τῆς ζωῆς μου.
Εὐχαριστῶ ἅπαντας τούς ἀκροατάς τοῦ Θείου λόγου, εἰς Πρέβεζαν, Τῆνον, Νίκαιαν,
Ἀθήνας καί τούς ἐνταῦθα συμπροσευχομένους, ἐκ τῆς ἰδιαιτέρας μου πατρίδος, τῆς
πολυαγαπημένης Ἑρμουπόλεως , πρός τοῦτο ἀφιχθέντας καί τούς ἐκ τῶν περιχώρων τῆς
Ἀττικῆς φιλακολούθους χριστιανούς, τῶν ὁποίων ἡ παρουσία, κατ' αὐτήν τήν ἱερωτάτην
στιγμήν τῆς ζωῆς μου μέ ἐνισχύει καί μέ ἐμψυχώνει, εἰς τήν νέαν μου διακονίαν.

159
 Εὐχαριστῶ τούς Ὁσιολογιωτάτους καί Ὁσιωτάτους μοναχούς τῆς Ἱερᾶς ἡμῶν Μονῆς
Ἀσωμάτων Πετράκη καί τούς Ἡγουμενοσυμβούλους Ἀρχιμανδρίτας π. Ἰάκωβον
Μπιζαούρτην καί π. Ἀντώνιον Ἀβραμιώτην, μετά τῶν ὁποίων συνειργάσθην ἀόκνως,
προκειμένου νά παραμείνῃ ἄσβεστη ἡ φλόγα τοῦ ὀρθοδόξου μοναχικοῦ φρονήματος, εἰς τάς
καρδίας τῶν συνασκουμένων ἀδελφῶν, ἀλλά καί διά τόν ἐξωραϊσμόν καί ἀνακαίνισιν τοῦ
κτιριακοῦ συγκροτήματος τῆς Ἱερᾶς Μονῆς καί τῶν Ἱ. Μετοχίων Αὐτῆς.
Εὐχαριστῶ τούς ἀκροατάς τοῦ Ραδιοφωνικοῦ Σταθμοῦ τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος, οἱ
ὁποῖοι μέ ἐπιστολάς καί τηλεφωνήματα ἐξεδήλωναν τήν ἀγάπη τους καί μετεῖχαν στό
πρωϊνό σύντομο κήρυγμα.
Ἐνθυμοῦμαι προσευχητικά καί τούς Ἱεροσπουδαστάς τῆς Ἀνωτέρας Ἐκκλησιαστικῆς
Σχολῆς Ἀθηνῶν, πολλοί ἐκ τῶν ὁποίων καί χαίρομαι διά τοῦτο, ἀνεδείχθησαν ἄξιοι
Λειτουργοί τοῦ Ἱεροῦ Θυσιαστηρίου, ὡς καί τούς Διευθυντάς καί Καθηγητάς Αὐτῆς.
Ἀκόμη ἐνθυμοῦμαι, μέ συγκίνησι καί ἀγάπη ὅλους τούς κρατουμένους τῶν φυλακῶν
καί ἰδιαιτέρως τοῦ Κορυδαλλοῦ, τούς ἀδελφούς μας τούς ἐλαχίστους, ὅπως τούς
χαρακτηρίζει ὁ ἴδιος ὁ Κύριός μας, οἱ ὁποῖοι ἤδη ἀπεφυλακίσθηκαν καί ὅπου ὑπηρέτησα, ὡς
πνευματικός καί ὑπεύθυνος , παράλληλα, μέ τά καθήκοντα τοῦ Ἱεροκήρυκος, ἐπί 25 ἔτη καί
πλέον ὡς ἐθελοντής.
Ἐπίσης φέρω στήν μνήμη μου τούς ἐν τῇ Ἀφρικῇ Χριστιανούς, τούς ὁποίους εἶχα τήν
τιμή καί εὐλογία νά διακονήσω καί οἱ ὁποῖοι ἐκ τῶν χειρῶν μου ἐδέχθησαν τήν ἁγιαστικήν
χάριν τῆς Ἐκκλησίας, διά τῶν Ἱ. Μυστηρίων Αὐτῆς.
Ἀλλ' ὅμως, Μακαριώτατε, ὁ ἐκ τῶν ἐνδομύχων τῆς ψυχῆς μου λόγος, τῆς
εὐγνωμοσύνης, ὀφείλεται πρός τό τίμιον πρόσωπόν Σας. Ἡ Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος
ηὐτύχησεν, κατ' αὐτούς τούς χαλεπούς καιρούς νά ἔχῃ δεξιόν οἰακοστρόφον Ὑμᾶς, τόν
στοργικόν πατέρα, τόν ἄριστον λειτουργόν, τόν δεινόν ῥήτορα, τόν κοινωνικόν ἄνθρωπον,
τόν κλαίοντα μετά κλαιόντων καί χαίροντα μετά χαιρόντων, τόν δίκαιον κριτήν. Σᾶς
εὐχαριστῶ, διότι εὐδοκήσατε, ὥστε νά εἶμαι ἐκ τῶν πνευματικῶν Σας τέκνων καί
συνεργατῶν Σας, ἐν τῇ ταπεινῇ μου διακονίᾳ εἰς τήν Ἱεράν Ἀρχιεπισκοπήν Ἀθηνῶν.
Σᾶς εὐγνωμονῶ, διότι ἐπεβλέψατε ἐπί τήν ταπείνωσιν τοῦ δούλου τοῦ Θεοῦ καί ἐν
μέσῳ πολλῶν καί ἄλλων ἀξίων καί καλῶν κληρικῶν προκρίνατε τήν ἐλαχιστότητά μου καί
παρεκαλέσατε δι' αὐτήν τούς Συνοδικούς Σεβασμιωτάτους Ἱεράρχας.
Δέν θά παύσω προσευχόμενος δι' Ὑμᾶς τήν πλησμονήν ἀγάπης Σας θά κηρύττω καί
θά ὁμολογῶ εἰς ἅπαντα τόν βίον μου.
Αἰ ἐλάχισται πνευματικαί μου δυνάμεις θά εὐρίσκωνται πάντοτε πλησίον Σας, διά
τήν προαγωγήν τοῦ ἔργου τῆς Ἐκκλησίας.
Εὔχεσθε ἀδελφοί μου, ὅπως ὁ Ἅγιος Θεός , διά πρεσβειῶν τῆς Ὑπεραγίας Θεοτόκου,
Τήν ὁποίαν παιδιόθεν ὑπερηγάπησα, τῶν Παμμεγίστων Ταξιαρχῶν Μιχαήλ καί Γαβριήλ καί
πασῶν τῶν Ἐπουρανίων Δυνάμεων Ἀσωμάτων, τό ἐπίγειον ἐνδιαίτημα, τῶν ὁποίων
διηκόνησα καί πάντων τῶν Ἁγίων, διαφυλάττῃ ἀκλινῆ καί ἀκράδαντον τόν Ἱερόν κλῆρον
καί τόν λαόν τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Γλυφάδας, κατευθύνῃ δέ τά διαβήματά μου εἰς πὰν
ἔργον ἀγαθόν.
" Ἐνσκήνωσον, Δέσποτα, ἐν ἐμοί καί κατοίκησον καί μεῖνον ἀδιαστάτως,
ἀχωρίστως μέχρι τέλους ἐν ἐμοί, τῷ δούλῳ σου, ἀγαθέ, ἵνα κἀγώ εὑρεθῶ ἐν τῇ ἐξόδῳ
μου καί μετά τήν ἔξοδον ἐν σοί, ἀγαθέ, καί συμβασιλεύσω σοι, τῷ ἐπί πάντων Θεῷ !
Μεῖνον, Δέσποτα, καί μή ἐάσης με μόνον, ἵνα ἐρχόμενοι οἱ ἐχθροί μου, οἱ ζητοῦντες ἀεί
τοῦ καταπιεῖν τήν ψυχήν μου καί εὑρίσκοντές σε μένοντα ἐν ἐμοί, φεύξωνται παντελῶς
καί μή ἰσχύσωσι κατ' ἐμοῦ, βλέποντές σε, τόν ἰσχυρότερον πάντων, ἔνδοθεν καθήμενον
ἐν τῇ οἰκίᾳ τῆς ταπεινῆς μου ψυχῆς ". Ἀμήν.

160
ΚΔ) Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας αναγνωρίζει τον Μητροπολίτη Γλυφάδας
κ. ΠΑΥΛΟ.

161
162
ΚΕ) Εφημερίδα της Κυβερνήσεως 259/18.11.2002 περί Αναγνωρίσεως του Μητροπολίτου
Γλυφάδας κ. ΠΑΥΛΟΥ.

163
ΚΣΤ) Διαβιβαστικό και Πρωτόκολλο διαβεβαίωσης στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας,
Μητροπολίτου Γλυφάδας κ. Παύλου.

164
165
 ΚΖ) Αφίσα Ενθρονίσεως.

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ

ΙΕΡΑ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΣ ΓΛΥΦΑΔΑΣ

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΕΛΕΤΗΣ ΕΝΘΡΟΝΙΣΕΩΣ

ΤΟΥ ΣΕΒΑΣΜΙΩΤΑΤΟΥ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΟΥ ΓΛΥΦΑΔΑΣ

κ. κ. ΠΑΥΛΟΥ

***

ΚΥΡΙΑΚΗ 1η ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 2002

11.15 π.μ. Εἴσοδος τοῦ Σεβασμιωτάτου εἰς τὰ ὅρια τῆς Μητροπολι-

τικῆς Περιφερείας. Ὑποδοχὴ ὑπό τῆς Νομάρχου Ἀθηνῶν.

11.30 π.μ. Ἄφιξις τοῦ Μητροπολίτου εἰς τὸν χῶρον ὑποδοχῆς ἐπί
τῆς συμβολῆς τῶν ὁδῶν Λαζαράκη & Μεταξᾶ, δήμου
Γλυφάδας.

11.40 π.μ. Ὑποδοχὴ, παρουσίασις τῶν Ἀρχῶν καὶ προσφώνησις,

ὑπὸ τοῦ Δημάρχου Γλυφάδας.

11.50 π.μ. Ἐκκίνησις πομπῆς πρὸς τὸν Μητροπολιτικὸν Ἱερὸν Ναὸν

τῶν Ἁγίων Κωνσταντίνου καὶ Ἑλένης Γλυφάδας.

12.00 μ. Ἔναρξις τελετῆς Ἐνθρονίσεως. Προσφωνήσεις ὑπὸ τῶν

τοπικῶν Ἀρχῶν. Λόγος Ἐνθρονηστήριος. Εὐχές καὶ
συγχαρητήρια ὑπό τῶν Ἀρχῶν καὶ τοῦ Λαοῦ.

166
 ΚΗ) Προσκλητήριο Τοποτηρητού σε Μητροπολίτες για την Ενθρόνιση .

Ὁ Μακαριώτατος Ἀρχιεπίσκοπος Ἀθηνῶν καὶ πάσης Ἑλλάδος

κ.κ. ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟΣ,
Τοποτηρητὴς τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Γλυφάδας,

προσκαλεῖ

τόν Σεβασμιώτατον Μητροπολίτην……………………………….

κ.κ. ……………………………………..

εἰς τὴν τελετὴν Ἐνθρονίσεως

τοῦ Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Γλυφάδας
κ.κ. ΠΑΥΛΟΥ,

ἡ ὁποία θὰ πραγματοποιηθῇ ἐν τῇ πόλει τῆς Γλυφάδας

καὶ ἐν τῷ Καθεδρικῷ Ἱερῷ Ναῷ τῶν Ἁγίων Κωνσταντίνου καὶ Ἑλένης
τὴν Κυριακὴν 1ην Δεκεμβρίου 2002 καὶ ὥραν 11.30 πρωϊνὴν,
συμφώνως τῷ συνημμένῳ Προγράμματι.

* * *

Σᾶς προσκαλεῖ ἐπίσης καὶ εἰς τὸ Γεῦμα,

τὸ ὁποῖον θὰ παρατεθῇ ἀκολούθως εἰς τὸ Ξενοδοχεῖον Divani Apollon
( Ἁγ. Νικολάου 10 καὶ Ἡλίου, εἰς τὴν Βουλιαγμένην ).

------------------------------
Παρακαλεῖσθε θερμῶς ὅπως μᾶς ἐνημερώσητε διὰ τὴν προσέλευσὶν σας,
εἰς τὸ τηλέφωνον 210 965 88 49 ἤ Φαξ 210 965 72 10

167
ΚΘ) Ενθρονηστηριος λογος Μητροπολιτου Γλυφαδας κ. Παυλου ( 1 – 12 – 2002).

- Μακαριώτατε, Πάτερ καί Δέσποτα, Σεπτέ καί πολυσέβαστε Προκαθήμενε καί

Πρωθιεράρχα τῆς Ἀποστολικῆς καί Αὐτοκεφάλου καθ' Ἑλλάδα Ἐκκλησίας καί
Τοποτηρητά τῆς Νεοσυσταθείσης Ἱερᾶς Μητροπόλεως Γλυφάδας κ.κ. Χριστόδουλε.
- Θεοφιλέστατε, Ἐπίσκοπε Χριστιανουπόλεως κ. Σεραφείμ, Ἐκπρόσωπε τοῦ
Παναγιωτάτου Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου κ.κ. Βαρθολομαίου.
- Σεβασμιώτατε, Μητροπολίτα Καρθαγένης κ. Χρυσόστομε, Ἐκπρόσωπε τοῦ
Μακαριωτάτου Πατριάρχου Ἀλεξανδρείας καί πάσης Ἀφρικῆς κ.κ. Πέτρου.
- Σεβασμιώτατοι καί Θεοφιλέστατοι, πολυσέβαστοί μοι Ἀρχιερεῖς.
- Εὐλαβέστατον Πρεσβυτέριον, μετά τῶν Διακόνων.
- Ἀξιότιμοι κ. Βουλευταί.
- Ἀξιότιμε κε Νομάρχα.
- Ἀξιότιμοι κ. Δήμαρχοι τῆς Μητροπολιτικῆς Περιφερείας, Γλυφάδας, Ἑλληνικοῦ,
Βούλας, Βουλιαγμένης, καί Βάρης.
- Ἐλλογιμώτατοι Πανεπιστημιακοί διδάσκαλοι. - Ἐντιμότατοι Ἐκπρόσωποι τῶν
Πολιτικῶν, Στρατιωτικῶν, Ἀστυνομικῶν, Δικαστικῶν, Ἐκπαιδευτικῶν καί λοιπῶν
Ἀρχῶν.
- Λαέ τοῦ Θεοῦ ἠγαπημένε.

Ἔχουν περάσει 50 μέρες, ἀπό τότε πού ἡ Θεία Χάρις τοῦ Παναγίου καί
Τελεταρχικοῦ Πνεύματος, μέ τήν τιμία ψῆφον τῶν Σεβασμιωτάτων Μητροπολιτῶν,
οἱ ὁποῖοι συγκροτοῦν τήν Ἱεράν Σύνοδον τῆς Ἱεραρχίας τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος
καί διά τῆς χειροτονίας, μέ κατέστησεν Ἀρχιερέα τῆς νεοσυστάτου Ἱερᾶς
Μητροπόλεως Γλυφάδας. Ἡ Μητρόπολις αὐτή, ὡς γνωστόν φέρει μέν τό ὄνομα τῆς
Γλυφάδας, ἀλλά περιλαμβάνει ἀκόμη 4 Δήμους, τούς ὁποίους προανέφερα.
Θεωρῶ τήν τιμήν, πού μοῦ ἐπεφύλαξε ὁ Θεός πολύ μεγάλη. Τόν εὐχαριστῶ ἀπό
τά βάθη τῆς καρδιᾶς μου καί Τόν ἱκετεύω θερμά νά μέ ἐνισχύῃ καί νά μοῦ
ὑποβαστάζῃ τά ἀδύναμα χέρια, ὥστε νά φυλάξω ἀκέραιη καί ἀνόθευτη τήν
Παρακαταθήκην, πού μοῦ ἀνέθεσε.

Ἀλλά καί πρός Ἐσᾶς, Μακαριώτατε Ἀρχιεπίσκοπε Ἀθηνῶν καί πάσης Ἑλλάδος
κ.κ. Χριστόδουλε, ἐπιτρέψτε μου νά ὁμολογήσω καί νά ἐκφράσω, κατά χρέος καί
πάλιν τά βαθύτατα αἰσθήματα εὐγνωμοσύνης, ἀγάπης καί σεβασμοῦ, πρός τό
Σεπτόν πρόσωπόν Σας. Οἱ λόγοι εἶναι πολλοί: ἡ ἀγάπη καί ἡ στοργή Σας πρός τήν
ἀναξιότητά μου, ἐκδηλουμένη πάντοτε, κατά τρόπο ἁπτό, μέ ἀποκορύφωμα: ἡ
πρότασις Σας καί ἡ ἔνθερμη ὑποστήριξις Σας, γιά τήν ἐκλογή μου εἰς Ἐπίσκοπον.
Ἡ ἔμπνευσις ὁραματισμῶν. Ἡ ἐμπιστοσύνη. Ἡ μόνιμη προθυμία, γιά περαιτέρω
στήριξί μου στήν διαποίμανσι τῆς λαχούσης μοι Μητροπόλεως, τῆς ὁποίας εἶσθε, ὥς
τήν παροῦσα ὥρα καί Τοποτηρητής, καί χίλιοι ἄλλοι λόγοι. Μακαριώτατε, θέλω νά
Σᾶς διαβεβαιώσω ταπεινά καί ἁπλᾶ, ὅτι τήν πρός τό πρόσωπόν Σας εὐγνωμοσύνη
μου θά μεταποιῶ σέ ἱκεσία πρός τό Ἐσφαγμένον Ἀρνίον τῆς Ἐκκλησίας μας, γιά
ἀκλόνητη ὑγεία καί μακροημέρευσι, δύναμι καί σταθερή, σθεναρή καί σωτήρια
διαποίμανσι τῆς Ἐκκλησίας μας.

168
 Θερμότατες εὐχαριστίες πρός τόν Σεπτόν Οἰκουμενικόν Πατριάρχην κ.κ.
Βαρθολομαῖον, διά τήν παρουσίαν Ἐκπροσώπου Αὐτοῦ, τοῦ Θεοφιλεστάτου
Ἐπισκόπου Χριστιανουπόλεως κ. Σεραφείμ, τήν ὥρα τούτη.

Στό πρόσωπο τοῦ Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Καρθαγένης κ. Χρυσοστόμου

καί στόν Σεπτόν Πατριάρχην Ἀλεξανδρείας καί πάσης Ἀφρικῆς κ.κ. Πέτρον, τόν
ὁποῖον ἐκπροσωπεῖ, ἐκφράζω ἐπίσης μαζί μέ τόν σεβασμό μου καί τίς ἐκ βάθους
ψυχῆς εὐχαριστίες μου, γιά τήν παρουσία του, τό δῶρόν Του καί τά καλά λόγια πού
εἶπε, γιά μένα. Μέ ἰδιαίτερη συγκίνησι ἐνθυμοῦμαι τήν ἀγάπην του καί τίς σχέσεις
μας κατά τήν ἱεραποστολική μου διακονία στήν Ἀφρική. Προσεύχομαι καί ὑπέρ
ἀναπαύσεως τοῦ ἀοιδίμου Πατριάρχου κυροῦ Παρθενίου, ὁ ὁποῖος μοῦ παρέσχε
πάντα, πλουσιοπάροχα τήν ἀγάπη του.
Ἐπιθυμῶ νά ἐκφράσω τίς θερμές μου εὐχαριστίες καί τόν σεβασμό μου, πρός
τούς παρισταμένους πολυσέβαστους ἀρχιερεῖς καί σύνολη τήν Σεπτή Ἱεραρχία τῆς
Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος, πού μέ τήν τιμία ψῆφό τους μέ ἐξέλεξαν Μητροπολίτην καί
τώρα εἶναι ἐδῶ στηρίζοντας καί ἐνισχύοντας τά πρῶτά μου βήματα.
Εἶμαι ὑποχρεωμένος ἀπό τῆς θέσεως αὐτῆς νά ἀναφερθῶ καί στούς
κεκοιμημένους Μητροπολίτες Ν. Σμύρνης, κυρούς Χρυσόστομον καί Ἀγαθάγγελον,
οἱ ὁποῖοι ἐποίμαναν καί τήν νέαν Ἱ. Μητρόπολιν Γλυφάδας, Ἑλληνικοῦ, Βούλας,
Βουλιαγμένης καί Βάρης, ὅτε τό τμῆμα αὐτό ἦτο ἑνιαῖον μέ τήν σήμερον Ἱ.
Μητρόπολιν Ν. Σμύρνης. Καί τούς δύο Μητροπολίτες ἐγνώριζα ἀπό τά φοιτητικά
μου χρόνια, ὅταν ὑπηρετοῦσαν σέ ὑπεύθυνες θέσεις στό Θεολογικό Οἰκοτροφεῖο τῆς
Ἀποστολικῆς Διακονίας τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος, ὡς Ἀρχιμανδρῖτες. Μοῦ
προσέφεραν πάρα πολλά, τούς εὐγνωμονῶ. Τούς εὐγνωμονῶ ἀκόμη, μέ συγκίνησι,
διότι ἔρχομαι ἐγώ ὁ ἐλάχιστος ἐν Ἐπισκόποις, νά συνεχίσω τήν ἐπιτυχῆ ἐν Κυρίῳ
διακονίαν τους εἰς τήν νέαν Μητρόπολιν Γλυφάδας. Ἤδη ἀπό τήν ἡμέραν τῆς
χειροτονίας μου εἰς Ἐπίσκοπον, τούς μνημονεύω στό Θυσιαστήριον καί θά τούς
μνημονεύω ὅσο ζῶ. Ἄς εἶναι αἰωνία καί ἀγήρως ἡ μνήμη αὐτῶν καί ἄς πρεσβεύουν
στόν Κύριόν μας, γιά τήν ἀναξιότητά μου καί γιά τόν λαόν, πού διαποίμαναν.
Αὐτήν τήν ὥρα τῆς ἐγκαταστάσεώς μου στήν Μητρόπολι, πού ὁ Θεός, ὁ
Προκαθήμενος τῆς Ἐκκλησίας μας καί ἡ Σεπτή Ἱεραρχία Της μοῦ ἐμπιστεύθηκαν,
θέλω νά ἀπευθυνθῶ μέ λόγια ἁπλᾶ, ἀλλά ἀληθινά στό πλήρωμα Της. Στούς
ἀδελφούς μου, πού τήν συγκροτοῦν καί πού μαζί τους θά πορευθῶ ἀπό σήμερα, ὥς
τήν ἔσχατη ὥρα τῆς ζωῆς μου.
Αἰσθάνομαι πώς πέφτει μεγάλο βάρος στούς ἀδύνατους ὤμους μου, γιά τήν
ἐκπλήρωσι τῆς διακονίας, πού ἀναλαμβάνω. Ὅμως πιστεύω, πώς μέ τίς προσευχές
ὅλων Σας, ἡ πανσθενουργός χάρις τοῦ Θεοῦ θά μέ ἐνισχύσῃ. Καθ' ὅσον δέ ἡ
ἀρχιερωσύνη δέν εἶναι ἐξ ἀνθρώπων, ἀλλ' ἄνωθεν ἐκ Θεοῦ καί ἐφ' ὅσον ὡς
Ἐπίσκοπος θά καταφεύγω εἰς τόν Ἀρχιποίμενα Χριστόν, Ἐκεῖνος δι' ἐμοῦ τοῦ
ἀναξίου θά ποιμαίνῃ τό δικό Του λογικόν Ποίμνιον.
Ἀφοῦ κατά τούς Ἱερούς Πατέρας τῆς Ἐκκλησίας μας ὁ Ἐπίσκοπος εἶναι "εἰς
τύπον καί τόπον Χριστοῦ", δέν θά μποροῦσα νά μήν ἀποδεχθῶ, ὡς προϋπόθεσι τόν
λόγο τοῦ Κυρίου, ὅτι Ἐκεῖνος "οὐκ ἦλθε διακονηθῆναι, ἀλλά διακονῆσαι καί δοῦναι τήν
ψυχήν αὐτοῦ λύτρον ἀντί πολλῶν" (Ματθ. κ´,28).
Ἔτσι θέλω καί ἐπιθυμῶ νά ἔλθω καί ἐγώ πρός ἐσᾶς. Ὡς ὁ διακονῶν, διότι τό
ἔργον τοῦ Ἐπισκόπου δέν εἶναι ἄνεσις, ἀνάπαυσις καί τρυφή, ἀλλά θυσία. Δέν εἶναι
κοσμική ἐξουσία, ἀλλά διακονία ἀγάπης, θυσίας καί προσφορᾶς.

169
 Μέ τόν λόγον αὐτόν προδιέγραψα καί τό πῶς θά εἶμαι μεταξύ τῶν ἄμεσων
συνεργατῶν μου, πού εἶναι οἱ κληρικοί τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως μας, τούς ὁποίους,
εὐχαριστῶ γιά τό δῶρο, πού μοῦ πρόσφεραν καί τά θερμά λόγια, πού μοῦ
ἀπηύθυναν, διά τοῦ Πρωτοσυγκέλλου π. Ἀλεξίου καί ἰδιαιτέρως εὐχαριστῶ τόν
ὑπεύθυνον τῆς ὀργανώσεως τῆς ἐνθρονίσεώς μου π. Ἀλέξιον, μέ τούς ἐκλεκτούς
συνεργάτας του κληρικούς καί λαϊκούς, οἱ ὁποῖοι ἐπεφορτίσθησαν ὅλο τό βάρος
αὐτῆς καί τῆς διοικήσεως τῶν Γραφείων τῆς Μητροπόλεως ἀπό τῆς ἱδρύσεώς της.
Ἐξαιρέτως δέ εὐχαριστῶ τόν Πρωτοσύγκελλον τῆς Ἱερᾶς Ἀρχιεπισκοπῆς
Ἀθηνῶν Αἰδεσιμολογιώτατον Πρωτοπρεσβύτερον π. Θωμᾶν Συνοδινόν, τόν
εἰλικρινῆ ἀδελφόν καί φίλον καί ἀκάματον ἐργάτην τοῦ ἀμπελῶνος τοῦ Κυρίου, ὁ
ὁποῖος συντόνιζε καί ἐδιδε λύσεις στά ἀναφυόμενα προβλήματα καί τῆς
Τοποτηρητείας καί τῆς ὀργανώσεως τῆς ἐνθρονίσεως, πάντοτε βέβαια μέ τήν
καθοδήγησιν καί τάς εὐλογίας τοῦ Μακαριωτάτου Τοποτηρητοῦ.
Θά ἐπιθυμοῦσα νά ἐπαναλάβω,τούτη τήν στιγμή, ταπεινά καί μέ ἀγάπη τήν
προτροπήν τοῦ Ἀποστόλου Πέτρου, ἡ ὁποία βεβαίως ἀπευθύνεται κατά πρῶτον σέ
μένα καί κατόπιν πρός τούς Ἱερεῖς τῆς Μητροπόλεως μας, : " Πρεσβυτέρους τούς ἐν
ὑμῖν παρακαλῶ ὁ συμπρεσβύτερος καί μάρτυς τῶν τοῦ Χριστοῦ παθημάτων, ὁ καί τῆς
μελλούσης ἀποκαλύπτεσθαι δόξης κοινωνόςֹ ποιμάνατε τό ἐν ὑμῖν ποίμνιον τοῦ Θεοῦ,
ἐπισκοποῦντες μή ἀναγκαστῶς, ἀλλ' ἑκουσίως, μηδέ αἰσχροκερδῶς, ἀλλά προθύμως,
μηδ' ὡς κατακυριεύοντες τῶν κλήρων, ἀλλά τύποι γινόμενοι τοῦ ποιμνίου καί
φανερωθέντος τοῦ ἀρχιποίμενος κομιεῖσθε τόν ἀμαράντινον τῆς δόξης στέφανον " (Α´
Πέτρ. Ε´, 1 - 4).
Τό λογικόν ποίμνιον δέν εἶναι δικό μου, οὔτε τῶν κληρικῶν τῆς Μητροπόλεως,
ἀλλά τοῦ Ἀρχιποίμενος Χριστοῦ, γεγονός πού καθορίζει καί τήν δική μας στάσι
ἀπέναντί Του, ὡς στάσι ὑπηρεσίας, διακονίας καί θυσίας. Καί ἐφ' ὅσον ὁ Κύριος
θυσιάστηκε, γιά τό Ποίμνιον Του καί δέν θυσίασε τό Ποίμνιον, αὐτή πρέπει νά εἶναι
καί ἡ δική μας θέσις καί διάθεσις, γιατί "μόνον θυσιαζόμενος ὁ κληρικός μπορεῖ νά
ἀνταποκριθῇ στό ὑψηλό καί μέγιστο ἔργο τῆς ὀρθοδόξου ποιμαντικῆς".
Σέ συνεργασία μέ τούς κληρικούς ἀδελφούς θά "στήσουμε" τήν νεοϊδρυθεῖσαν
Μητρόπολι. Καί δέν μποροῦμε τίποτε νά θεωρήσουμε, ὡς θεμέλιό της, παρά ἐκεῖνο,
τό ὁποῖον ἔχει τεθῆ πρό αἰώνων, κατά τήν μαρτυρίαν τοῦ Ἀποστόλου τῶν Ἐθνῶν
Παύλου καί τήν ἐμπειρίαν τῆς Ἐκκλησίας, γι' αὐτό " ἕκαστος βλεπέτω, πῶς οἰκοδομεῖ˚
θεμέλιον γάρ ἄλλον οὐδείς δύναται θεῖναι παρά τόν κείμενον, ὅς ἐστιν Ἰησοῦς Χριστός
" (Α´ Κορ. γ, 11).
Χωρίς, λοιπόν, τόν Κύριό μας, ὡς θεμέλιον καί βοηθόν καί συναντιλήπτορα, στό
δύσκολο ἔργο μας δέν μποροῦμε νά κάνουμε τίποτε. Ἄλλωστε, ἡ παλαιά μαρτυρία
λέγει, πώς " ἐάν μή Κύριος οἰκοδομήσῃ οἶκον, εἰς μάτην ἐκοπίασαν οἱ οἰκοδομοῦντες "
(Ψ. 126,1).
Μέ τό πνεῦμα αὐτό καί μέ τήν διάθεσι αὐτή, καλῶ, ὡς βοηθούς, ὅλους τούς
κληρικούς μου.
Ἁπλά καί θαρρετά θέλω νά τούς διαβεβαιώσω, ὅτι ὅσον ἐξαρτᾶται ἀπό μένα θά
προσπαθήσω νά διακονήσω τόν λαόν μας, ὅσο τό ἐπιτρέπουν οἱ δυνάμεις μου. Ζητῶ
καί ἀπό αὐτούς καί τούς παρακαλῶ νά διαθέσουν κι' αὐτοί ὅλες τίς δυνάμεις τους.
Νά πορευθοῦμε μαζί πρός τό ποίμνιο, πού μᾶς ἐμπιστεύθηκε ὁ Κύριος. Καί εἶναι
γνωστές καί θεόσδοτες οἱ ἀνάγκες τοῦ ποιμνίου, τίς ὁποῖες πρέπει νά διακονήσουμε.
Τό κύριο καί πρῶτο ἔργο μας εἶναι ἡ κατά Χριστόν σωτηρία τῶν ποιμαινομένων.
Μέ τήν σωστή καί συνειδητή λατρεία. μέ τά Ἱερά Μυστήρια, μέ τήν Κατήχησι, μέ τό

170
κήρυγμα, μέ τήν ἀγάπη, μέ τήν προσευχή, μέ τήν ἀγρυπνία, με τό προσωπικόν μας
ἐνδιαφέρον, μέ τήν θυσία, μέ τήν ἀνιδιοτέλεια.
Εἶναι αὐτονόητον, ὅτι μιλῶντας γιά ἔργο τῆς Μητροπόλεως , δέν ἐννοοῦμε παρά
τό ἔργο ὅλων τῶν ἐνοριῶν μας. Συνεπῶς ὅλων, ἡ ἐργασία εἶναι ἀναγκαία. Ὅλων ἡ
διακονία εἶναι ἀναμενόμενη. Κανείς μας νά μήν εἶναι πνευματικῶς ἄνεργος. Ὁ
καθένας μας νά ἐργάζεται ἀνάλογα, μέ τό χάρισμα, πού τοῦ ἔδωσεν ὁ Κύριος.
Καμμιά ἐνορία νά μήν ὑστερῇ ἤ νά ἔρχεται ἀκόμη καί δεύτερη στήν πολλαπλῆ
διακονία τοῦ λαοῦ μας. Ἐνορία χωρίς ἔργο εἶναι ἐνορία νεκρή.
Ἰδιαίτερη βαρύτητα καί εὐαισθησία ὀφείλουμε νά δείξουμε στόν τομέα τῆς
Φιλανθρωπίας. Ὅλοι μας, κληρικοί καί λαϊκοί, ὅλος ὁ λαός τοῦ Θεοῦ, ὅλο τό Σῶμα
τοῦ Χριστοῦ νά στρατευθοῦμε στό ἔργο τῆς φιλανθρωπίας, σέ μιά γενικώτερη
ἔννοια. Ἐφ' ὅσον οἱ ἄνθρωποι ἔχουν σῶμα καί ὄχι μόνον ψυχή, ἡ Ἐκκλησία πρέπει νά
ἐνδιαφέρεται καί γι' αὐτό, ὅσο τῆς εἶναι δυνατόν. Πρέπει νά ἐνδιαφερθῇ, γιά τήν
φτώχεια καί τόν πόνο, σωματικό καί ψυχικό. Γιά τήν δημιουργία Ἱδρυμάτων, πού θά
θεραπεύουν καί θά καλύπτουν, στό μέτρο τοῦ δυνατοῦ ποικίλες ἀνάγκες. Γιά τήν
ἄμβλυσι τῶν μεγάλων καί ἐμφανῶν ἀποστάσεων ἀνάμεσα στούς ἔχοντες καί μή
ἔχοντες. Στό ἔργο αὐτό πρέπει νά βοηθήσουν, ὄχι μόνον ὁ Μητροπολίτης, ἀλλά καί
ὅλοι οἱ κληρικοί καί οἱ λαϊκοί. Ἐκεῖ θά μετρηθῇ καί θά ἐκδηλωθῇ ὁ βαθμός τῆς
ἀγάπης μας, τῆς ἔμπρακτης ἀγάπης μας, πού θά πρέπει, κατά τόν Ἀπόστολον
Παῦλον νά φτάνῃ καί σέ "Παροξυσμόν" (Ἑβρ. ι´, 24).
Στό ἔργο αὐτό τῆς Φιλανθρωπίας καί τῆς δημιουργίας Ἱδρυμάτων, θά
παρακαλοῦσα θερμά καί ἰδιαιτέρως τούς τοπικούς ἄρχοντας νά μέ βοηθήσουν, ὅπως
προτίθεμαι, μέ ὅλη μου τήν καρδιά νά τούς βοηθήσω καί ἐγώ σέ ὅ,τι εἶναι δυνατόν.
Οἱ ρόλοι μας εἶναι βεβαίως διακριτοί καί δεδομένοι καί κανείς δέν ἐπιτρέπεται νά
ἐπεμβαίνῃ στίς ἁρμοδιότητες τοῦ ἄλλου, ὑπάρχει ὅμως ἕνα κοινό μεῖζον σημεῖον,
στό ὁποῖον οἱ ῥόλοι συναντῶνται καί τό σημεῖο αὐτό εἶναι τό ὕψιστον, ἀπό τά
ὑπαρκτά, μέγεθος . Εἶναι ἡ εἰκόνα τοῦ Θεοῦ, ὁ ἄνθρωπος.
Σ' αὐτό παρακαλῶ θερμά νά ἔχῃ ἡ νεοσυσταθεῖσα Μητρόπολί μας τήν
συμπαράστασιν ὅλων.
Μέσα στά πλαίσια τῶν τομέων, πού ἀδρά περιέγραψα, τόν πνευματικόν δηλαδή
καί τόν κοινωνικόν, ἐντάσσεται καί τό ἔργο μας πρός τήν νεότητα. Πρῶτο μέλημα
τοῦ Ἐπισκόπου καί τῶν συνεργατῶν του εἶναι νά προσελκύουν τούς νέους στόν
Χριστόν. Νά τούς καθοδηγοῦν. Νά τούς στηρίζουν διαρκῶς. Νά τούς τροφοδοτοῦν, μέ
τήν τροφήν τήν μένουσαν, τήν τροφήν τῆς Ὀρθοδόξου Παραδόσεώς μας.
Ἐπιτρέψτε μου νά ὁμολογήσω τήν ἰδιαίτερη εὐαισθησία μου πρός τούς νέους.
Σέ ἡλικία 15 ἐτῶν τό 1958 ἄρχισα τό πρῶτό μου Κατηχητικό Σχολεῖο, στόν Ἱερόν
Ναόν Ταξιαρχῶν Σύρου, μαθητής τότε τῆς δ´ τάξεως Γυμνασίου Ἑρμουπόλεως, ὑπό
τήν πνευματικήν καθοδήγησιν τοῦ πολυσέβαστου μου Σεβασμιωτάτου
Μητροπολίτου Θήρας κ. Παντελεήμονος καί τότε Ἱεροκήρυκος τῆς Ἱερᾶς
Μητροπόλεως Σύρου, στόν ὁποῖον ὀφείλω πολλά. Ἔκτοτε ἔκανα Κατηχητικά
Σχολεῖα, γιά πλέον ἀπό 30 χρόνια. 25 καί πλέον χρόνια διηκόνησα ἐθελοντικῶς στίς
φυλακές ἀνηλίκων Κορυδαλλοῦ καί Αὐλῶνος. Μέ πολλή συγκίνησι καταθέτω, ὅτι
ἀνάμεσά μας παρίστανται καί παρακολουθοῦν τά τελούμενα πρῴην
ἀποφυλακισθέντες ἀνήλικοι, οἱ ὁποῖοι κοινωνικοποιήθηκαν, μέ τήν βοήθειαν τῆς
Ἐκκλησίας μας καί χαίρουν σήμερα με τήν χαράν μας. Ἄς ἔχῃ δόξα ὁ Θεός. Ἄς τούς
εὐλογῇ πλούσια. Εἶναι οἱ ἐλάχιστοι ἀδελφοί μας, τά παιδιά τοῦ Θεοῦ, εἰκόνες Θεοῦ.
17 χρόνια ὑπηρέτησα στήν Ἐκκλησιαστικήν Ἐκπαίδευσιν, ὡς Καθηγητής,

171
Ἐξομολόγος καί Διευθυντής Οἰκοτροφείου ἀνιδιοτελῶς. Στήν τριακονταεξαετῆ
Ἱερατική μου διακονία ἠνάλωσα τίς δυνάμεις μου περισσότερον, διά τήν νεότητα καί
θά συνεχίσω νά τήν διακονῶ μέ τόν ἴδιον ζῆλον, παράλληλα καί μέ τούς ἄλλους
πνευματικούς - ποιμαντικούς - λατρευτικούς - κοινωνικούς τομεῖς. Ὅλους αὐτούς
τούς τομεῖς ἐπιθυμῶ νά διακονήσω μαζί μέ ὅλους ἐσᾶς, μέ ταπείνωσι καί πλήρη
συνείδησι, ὅτι ἐγώ εἶμαι ἀπλῶς ὁ ἐργάτης στόν ἀμπελῶνα τοῦ Κυρίου. Ὁ αὐξάνων
εἶναι ὁ Θεός. Ἐγώ εἶμαι, γιά νά παραφράσω τά λόγια τοῦ Ἁγ. Γρηγορίου τοῦ
Θεολόγου, τό μουσικό ὄργανο, ἡ κιθάρα. Ἐκεῖνος ὅμως, πού παίζει τήν κιθάρα, εἶναι
ὁ συνθέτης τοῦ σύμπαντος, ὁ Θεός.
Πρίν κλείσω, μέ τήν ὑπενθύμισι τῶν αὐτονόητων καί γνωστῶν σέ ὅλους μας
στόχων, πού προανέφερα, ἐπιθυμῶ νά ἐκθέσω ἕνα συγκεκριμένο αἴτημα : Πρόκειται,
γιά τήν ἀνοικοδόμησι Ἐπισκοπείου˚ χρειαζόμαστε οἴκημα, ὅπου θά στεγασθοῦν τά
Γραφεῖα καί ἡ κατοικία τοῦ Ἐπισκόπου τῆς Μητροπόλεως Γλυφάδας, Ἑλληνικοῦ,
Βούλας, Βουλιαγμένης καί Βάρης. Ἔλαχεν ὁ κλῆρος στήν ταπεινότητά μου νά
ἀρχίσω τό ἔργο αὐτό, καί μόνον μέ τήν βοήθειά Σας θά μπορέσῃ νά ὁλοκληρωθῇ.
Ὅλοι μας πρέπει νά βοηθήσουμε.
Ἐλπίζω στήν ἀγάπη τοῦ λαοῦ. Ἐλπίζω στήν ἀγάπη καί τήν συμπαράστασι τῶν
τοπικῶν ἀρχῶν. Εἶμαι πεπεισμένος, πώς ὅ,τι κι' ἄν κτισθῇ, δέν θά ἀποτελῇ
πρόκλησιν, ἀλλά ἀξιοπρεπῆ χῶρον, ὅπου θά διακονῆται ὁ λαός τοῦ Θεοῦ καί θά
συντονίζεται τό ἔργο τῆς Μητροπόλεώς μας.
Αὐτές τίς ἁπλές σκέψεις εἶχα νά Σᾶς ἐκθέσω καί θά ἤθελα νά τελειώσω μέ τήν
παρακλητικήν, πρός τόν φιλάνθρωπο Θεόν, προσευχή του Ἁγίου Συμεών τοῦ Νέου
Θεολόγου :
" ....ὦ Φιλάνθρωπε Σωτήρ, εὔσπλαχνε, ἐλεήμων, θείαν μοι δός τῷ ταπεινῷ
δύναμιν, ὥστε λόγῳ οὕς δέδωκάς μοι ἀδελφούς, ποιμαίνειν ἐν συνέσει, καθοδηγεῖν
ἐπί νομάς τῶν νόμων σου τῶν Θείων καί ἀνασώζειν εἰς μονάς τῆς ἄνω Βασιλείας
σῴους, ἀπήμονας, φαιδρούς τῶν ἀρετῶν τῷ κάλλει, ἀξίους τε προσκυνητάς τοῦ
φοβεροῦ σου Θρόνου˚ κἀμέ δέ τόν ἀνάξιον προσλαβοῦ ἐκ τοῦ κόσμου!... καί τοῖς
χοροῖς τῶν ἐκλεκτῶν, οἷς κρίμασιν γινώσκεις, συγκαταρίθμησον ὁμοῦ μετά τοῦ Σοῦ
ποιμνίου (τῶν μαθητῶν μου), ἵν' ἅμα πάντες βλέπωμεν τήν δόξαν Σου τήν θείαν καί
τῶν ἀφράστων Σου, Χριστέ , ἀγαθῶν ἐντρυφῶμεν ! Σύ γάρ εἶ ἡ ἀπόλαυσις, ἡ τρυφή
καί τό κλέος τῶν ἀγαπώντων Σε θερμῶς εἰς αἰῶνας αἰώνων. Ἀμήν ". ( Φ. ΕΠΕ
19ε,144)

172
Λ) Πρωτόκολλο Παράδοσης –Παραλαβής Αρχείου, από την Ι. Μητρόπολη Νέας
Σμύρνης στην νέα Μητρόπολη Γλυφάδας.

173
174
175
ΛΑ) Επίσημη Στελέχωση των Διοικητικών Υπηρεσιών της Νέα Μητροπόλεως
Γλυφάδας.

176
177
ΛΒ) Προσπάθειες ευρέσεως Μητροπολιτικού Μεγάρου.

178
179
180
181
182
183
 ΛΓ) Φωτογραφίες Ιερών Ναών Ι.Μ. Γλυφάδας.
α) ΔΗΜΟΥ ΓΛΥΦΑΔΑΣ

Ι.Ν. Άγίων Κωνσταντίνου & Ελένη ( Καθεδρικός) Ι.Ν. Αγίου Νικολάου Γλυφάδας

Ι.Ν. Αγίου Παύλου-Αγίου Δημητρίου Ι.Ν. Αγίας Τριάδος Γλυφάδας

Ι.Ν. Κοιμήσεως Θεοτόκου Καραπάνου Ι.Ν. Αγίου Παντελεήμωνος Γλυφάδας

Ι.Ν. Κοιμήσεως Θεοτόκου Δικηγορικών Ι.Ν. Αγίου Τρύφωνος Τερψιθέας

184
Ι.Ν. Εισοδίων Τερψιθέας Γλυφάδας Καθολικό Ι. Μονής Αγίου Νεκταρίου-Αγία Τριάδας

β) ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΔΙΑΜΕΡΙΣΜΑΤΟΣ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ

Ι.Ν. Μεταμορφώσεως Σωτήρος Ελληνικού Ι.Ν. Αγίας Τριάδος Ελληνικού

Ι.Ν. Αγίας Παρασκευής Ελληνικού

185
 γ) ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΔΙΑΜΕΡΙΣΜΑΤΟΣ ΒΟΥΛΑΣ

Ι.Ν. Κοιμήσεως Θεοτόκου Βούλας Ι.Ν. Αγίου Ιωάννου Βούλας

Ι.Ν. Αγίου Νεκταρίου Πανοράματος

Ι. Παρ/σιο Αγίου Στυλιανού Κ.Α.Α.Π. Ι. Παρ/σιο Αγίου Παντελεήμονος Ασκληπιείου

δ) ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΔΙΑΜΕΡΙΣΜΑΤΟΣ ΒΟΥΛΙΑΓΜΕΝΗΣ

Ι.Ν. Αγίου Γεωργίου Καβουρίου Ι.Ν. Παναγίας Φανερωμένης

186
 ε) ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΔΙΑΜΕΡΙΣΜΑΤΟΣ ΒΑΡΗΣ

Ι.Ν. Εισοδίων Βάρης Ι.Ν. Αγίων Αποστόλων Διλόφου Βάρης

Ι.Ν. Κοιμήσεως Θεοτόκου Βαρκίζης Ι.Ν. Προφήτου Ηλιού Κόρμπι Βάρης

στ) Γραφεία (προσωρινά) και Κειμηλιαρχείο Ιεράς Μητροπόλεως

187
ΛΔ) Πληθυσμιακή Εξέλιξη Πολεοδομικού Συγκροτήματος Πρωτευούσης 1853-2001
Πυκνότητα Προστιθείς Νέα Αύξηση Συνολική
Χρονολογία Πληθυσμός Έκταση
Πληθυσμού Πληθυσμός Πληθυσμού Αύξηση
30.600 +30.600
1853 412 χμ2 74 κάτοικοι/χμ2 - -
κάτοικοι κάτοικοι
65.500 159 +34.900
1879 412 χμ2 +114% 114%
κάτοικοι κάτοικοι/χμ2 κάτοικοι
123.000 298 +57.500
1896 412 χμ2 +87,8% 201,7%
κάτοικοι κάτοικοι/χμ2 κάτοικοι
443.000 1.075 +320.000
1925 412 χμ2 +260,1% 462%
κάτοικοι κάτοικοι/χμ2 κάτοικοι
1.117.792 2.713 +674.792
1940 412 χμ2 +152,32% 614,32%
κάτοικοι κάτοικοι/χμ2 κάτοικοι
1.376.202 3.340 + 258.410
1951 412 χμ2 +23,12% 637,43%
κάτοικοι κάτοικοι/χμ2 κάτοικοι
1.848.179 4.369 + 471.977
1961 412 χμ2 +34,29% 671,72%
κάτοικοι κάτοικοι/χμ2 κάτοικοι
2.542.349 6.170 +694.170
1971 412 χμ2 +27,30% 699,02%
κάτοικοι κάτοικοι/χμ2 κάτοικοι
3.038.245 6.189 +495.896
1981 412 χμ2 +19,5% 718,525%
κάτοικοι κάτοικοι/χμ2 κάτοικοι
3.072.992 7.458 +34.747
1991 412 χμ2 +1,14% 719,66%
κάτοικοι κάτοικοι/χμ2 κάτοικοι
3.165.823 7.599 +92.831
2001 412 χμ2 +3,02% 722,68%
κάτοικοι κάτοικοι/χμ2 κάτοικοι

Πρωτογενείς πηγές: ΕΣΥΕ, Δήμος Αθηναίων

188
 ΛΕ) Επανακαθορισμός ορίων Ενοριών Ιεράς Μητροπόλεως .

ελληνικη δημοκρατια

ΙΕ ΡΑ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΣ ΓΛΥΦΑΔΑΣ ,
ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ, ΒΟΥΛΑΣ, ΒΟΥΛΙΑΓΜΕΝΗΣ & ΒΑΡΗΣ
ΒΑΣΙΛΕΩΣ ΠΑΥΛΟΥ 2 - 16673 ΒΟΥΛΑ

Τηλ. 2109658849 fax 2109657210 www: imglyfadas.gr E-mail: imgl@otenet.gr

Ἀριθμ. Πρωτ. 432 Ἐν Βούλᾳ τῇ 5ῃ Ἀπριλίου 2011

Πρός
τό Μητροπολιτικόν Συμβούλιον
τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Γλυφάδας

Θέμα : Ἐπανακαθορισμός ὁρίων Ἐνοριῶν Ἱερᾶς Μητροπόλεως

Ἡ ἀπό τοῦ ἔτους 2002 ἵδρυσις τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Γλυφάδας, ἡ ἐσχάτως
διοικητική ἀναδιανομή τῶν πέντε ἀρχικῶν Δήμων τῶν ἀπαρτιζόντων ταύτην, ἡ
σημαντική αὔξησις τοῦ πληθυ-σμοῦ εἰς ὡρισμένας γεωγραφικάς περιοχάς Αὐτῆς, ἡ
παρέλευσις πολυετίας ἀπό τοῦ καθορισμοῦ τῶν ὁρίων τῶν τότε ὑφισταμένων
Ἐνοριῶν, ἡ Ἵδρυσις τῆς νέας Ἐνορίας εἰς Ἑλληνικόν καί ἡ ἐν γένει ποιμαντική
μέριμνα διά τόν πιστόν λαόν τοῦ Θεοῦ, προκαλοῦν τήν ἀνάγκην ἐπανακαθορισμοῦ
τῶν ὁρίων τῶν εἴκοσι Ἐνοριῶν τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Γλυφάδας.
Ὑποβληθέντων προτάσεων βελτιώσεως τοῦ ποιμαντικοῦ ἔργου τῶν
Ἐνοριῶν, διά τοῦ παρόντος παρακαλεῖται τό Σεβαστόν Μητροπολιτικόν Συμβούλιον,
ὅπως ἐγκρίνῃ τήν πρότασιν τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως, διά τόν καθορισμόν τῶν ὁρίων
τῶν Ἐνοριῶν, ὡς τό συνημμένον προσχέδιον.

Ο ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ

† Ο ΓΛΥΦΑΔΑΣ ΠΑΥΛΟΣ

Τά ὅρια τῶν Ἐνοριῶν τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως,

ὁρίζονται ἐκ τῶν κάτωθι ἀναγραφομένων ὁδῶν, ὡς ἀκολούθως:

189
ΓΛΥΦΑΔΑ
ΕΝΟΡΙΑ ΑΓΙΩΝ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ΚΑΙ ΕΛΕΝΗΣ : Λεωφ. Βουλιαγμένης,
Γρ. Λαμπράκη, (παραλία) Ναυσικᾶς, Ἀλ. Παναγούλη, Κ. Καραμανλῆ, Περγάμου,
Μιαούλη, Κανάρη, Βασ. Τσιτσάνη.
ΕΝΟΡΙΑ ΑΓΙΟΥ ΝΙΚΟΛΑΟΥ: Γρηγ. Λαμπράκη, Βου-λιαγμένης, Ἠφαίστου,
Γούναρη, Λαγκαδιῶν, Σαλαμίνος, Δερβενακίων, Πρίγκ. Πέτρου, (παραλία).
ΕΝΟΡΙΑ ΑΓΙΑΣ ΤΡΙΑΔΟΣ : Λεωφ. Βουλιαγμένης, Ἀριστείδου, Γούναρη, Βασ.
Ὄλγας, Βύρωνος, Ἑλλησπόντου, Φραντζῆ, Μετσόβου, Σταμούλη, Ὁμαλοῦ, Αὐλῶνος,
Δαβάκη, Λαγκαδιῶν, Γούναρη, Ἠφαίστου.
ΕΝΟΡΙΑ ΑΓΙΟΥ ΠΑΝΤΕΛΕΗΜΟΝΟΣ : Καραμανλῆ, Περγάμου, Κρήτης,
Λεωφ. Βουλιαγμένης, Β. Τσιτσάνη, Κανάρη, Μιαούλη, Κανδρῆ.
ΕΝΟΡΙΑ ΕΙΣΟΔΙΩΝ ΘΕΟΤΟΚΟΥ : Ἁγίου Νεκταρίου, Ἴριδος, Tαινάρου, Εὐξ.
Πόντου, Αἰγύπτου, Προποντίδος, Μικρᾶς Ἀσίας, Γεννηματᾶ, Κύπρου.
ΕΝΟΡΙΑ ΑΓΙΟΥ ΤΡΥΦΩΝΟΣ : Γεννηματᾶ, Μικρᾶς Ασίας, Προποντίδος,
Αἰγύπτου, Εὐξ. Πόντου, Ταινάρου, Ἴριδος, Κ. Ἀθανάτου, Δαρδανελλίων, Γεννηματᾶ,
Τριπόλεως, Παλαμιδίου, Παπανδρέου, Γούναρη.
ΕΝΟΡΙΑ ΚΟΙΜΗΣΕΩΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΩΝ: Παναγούλη, Ναυσικᾶς,
(παραλία), Εὐρυάλης.

ΕΝΟΡΙΑ ΚΟΙΜΗΣΕΩΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ: Ἀριστείδου, Λεωφ. Βουλιαγμένης,

Κουντουριώτου, Ἐλ. Βενιζέλου, Θράκης, Παπανδρέου, Παλαμιδίου, Γούναρη.
ΕΝΟΡΙΑ ΑΓΙΟΥ ΠΑΥΛΟΥ ΑΓΙΟΥ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ : Γούναρη, Ὄλγας, Αἰγαίου,
Ἑλλησπόντου, Κομνηνῶν, Παλαιολόγου, (βουνό), Κ. Ἀθανάτου, Δαρδανελλίων,
Γεννηματᾶ, Τριπόλεως.

ΕΛΛΗΝΙΚΟΝ
ΕΝΟΡΙΑ ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΕΩΣ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ : Γούναρη, Θράκης, Ἐλ.
Βενιζέλου, Παπαφλέσσα, Καλλιπόλεως, Ἀριστοτέλους, Μακεδονομάχων,
Καισαρείας, Ἀναστάσεως, Κύπρου.
ΕΝΟΡΙΑ ΑΓΙΑΣ ΤΡΙΑΔΟΣ: Τύχης, Ἀριστοτέλους, Καλλιπόλεως,
Παπαφλέσσα, Λεωφ. Βουλιαγμένης, καί Ἐγκαταστάσεις Παλαιοῦ Ἀνατολικοῦ
Ἀεροδρομίου, Ἐγκαταστάσεις Υ.Π.Α, Λεωφ. Ποσειδῶνος, Παραλιακές
Ἐγκαταστάσεις Ἁγίου Κοσμᾶ.
ΕΝΟΡΙΑ ΑΓΙΑΣ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗΣ: Ἀεροπορίας, Πραξιτέλους, Ἰπποκράτους,
Λέσβου, Μαργαρίτας, Ὑμηττοῦ, Ἁγ. Παρασκευῆς, Λεωφ. Βουλιαγμένης (μέχρι ὕψος
Ἑρμοῦ) Χῶρος πρώην Ἀεροδρομίου.

ΒΟΥΛΑ
ΕΝΟΡΙΑ ΚΟΙΜΗΣΕΩΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ: Λεωφ. Ἀλκυονίδων, Πρίγκηπος Πέτρου,
Λεωφ. Βουλιαγμένης, Σωκράτους, Λυκοῦργου, Διός.

190
 ΕΝΟΡΙΑ ΑΓΙΟΥ ΙΩΑΝΝΟΥ: Διός, Λυκούργου, Σωκράτους, Πειραιῶς,
Βουτυρᾶ, Παλαιολόγου, Κολοκοτρώνη, Ἀθηναΐδος, Βάρης-Βαρκίζης, Σερρῶν,
Ἀθηνῶν, Στρατῆ Μυριβήλη, Κων. Καραμανλῆ, Ἰφιγενείας.
ΕΝΟΡΙΑ ΑΓΙΟΥ ΝΕΚΤΑΡΙΟΥ: Δερβενακίων, Ἡροδότου, Ἀριστείδου,
Ἰωαννίνων, Ρόδου, Κολοκοτρώνη, Παλαιολόγου, Βουτυρᾶ, Πειραιῶς, Λεωφ.
Βουλιαγμένης.

ΒΟΥΛΙΑΓΜΕΝΗ
ΕΝΟΡΙΑ ΑΓΙΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ : Ὅρια πόλεως Βουλιαγμένης ἐπεκτεινομένων
βορείως Ἀγχιάλου, Χαλκίδος, Ἀθηνῶν, Στρατῆ Μυριβήλη, Λεωφ. Καραμανλῆ,
Ἰφιγενείας.

ΒΑΡΗ
ΕΝΟΡΙΑ ΕΙΣΟΔΙΩΝ ΘΕΟΤΟΚΟΥ: Ἐγκαταστάσεις Στρατ. Σχολῆς Εὐελπίδων,
Τσαγκαράκη, Ἁγ. Ἰωάννου, Πάρου, Κοιμήσεως Θεοτόκου, Ἀθ. Διάκου, Ἀνθέων,
Αίγαίου, (παραλία) , Μουτούση, Ἀριστογείτονος, Ζακύνθου, Ἀνδρέα Παπανδρέου.
ΕΝΟΡΙΑ ΚΟΙΜΗΣΕΩΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ: (Ὅρια μέ Δῆμο Βουλιαγμένης),
Ἀριστογείτονος, Μουτούση, (παραλία).
ΕΝΟΡΙΑ ΑΓΙΩΝ ΑΠΟΣΤΟΛΩΝ : (Ἀνατολικῶς) Ἀνδρ. Παπανδρέου, Λεωφ.
Βάρης, Ζακύνθου καί (Δυτικῶς) Κολοκοτρώνη, Ἀθηναΐδος, Λεωφ. Βάρης-Βαρκίζης,
Σερρῶν, Ἀθηνῶν, Χαλκίδος.
ΕΝΟΡΙΑ ΠΡΟΦΗΤΟΥ ΗΛΙΟΥ: Αἰγαίου, Ἀνθέων, Ἀθ. Διάκου, Ἁγ. Ἰωάννου,
Τσαγκαράκη, Λεωφ. Βάρης Κορωπίου.

191
ΛΣΤ) Βιογραφικό Σημείωμα (αναλυτικό) Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Γλυφάδας
κ. Παύλου.

ΕΤΟΣ ΓΕΝΝΗΣΕΩΣ : 1943 ΤΟΠΟΣ ΓΕΝΝΗΣΕΩΣ : Ερμούπολη Σύρου

ΣΠΟΥΔΕΣ : - Πτυχιούχος Θεολογικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών.

- Τελειόφοιτος Νομικής Σχολής Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.
- Μεταπτυχιακές Σπουδές σε U.S.A., με υποτροφία του Παγκοσμίου Συμβουλίου Εκκλησιών,
εισηγήση της Ιεράς Συνόδου της Εκκλησίας της Ελλάδος, στη Ποιμαντική -Κοινωνιολογία
και Ψυχολογία, διά νέους.
- Γνώστης Αγγλικής Γλώσσης.
- Υπότροφος Ελληνικού Κράτους , στη Θεολογική Σχολή Πανεπιστημίου Αθηνών.
- Υπότροφος Βιομηχανίας "Γιώτης".

ΧΕΙΡΟΤΟΝΙΕΣ: Χειροτονήθηκε Διάκονος το 1966 και Πρεσβύτερος το 1969. Στις 11

Οκτωβρίου 2002 εξελέγχτηκε από την Ιεραρχία της Εκκλησίας της Ελλάδος, πρώτος
Μητροπολίτης της νεοσυσταθείσης Ι. Μητροπόλεως Γλυφάδας, χειροτονήθηκε την 14η
Οκτωβρίου, και ενθρονίσθηκε την 1ην Δεκεμβρίου του ίδιου έτους.

ΠΟΙΜΑΝΤΙΚΑΙ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ :

-Ιεροκήρυκας (του Ο.Δ.Ε.Π.) α) Ιεράς Μητροπόλεως Νικοπόλεως και Πρεβέζης (1966- 1970),
β) Πανελληνίου Ιερού Ιδρύματος Ευαγγελιστρίας Τήνου ( 1970 -1976), γ) Ιεράς Μητροπόλεως
Νικαίας (1976 -1988), δ) Ιεράς Αρχιεπισκοπής Αθηνών (1988 - 2001, συμπληρώσας 35ετή
συνεχή υπηρεσία). Μόνον στο Καθολικό της Ι. Μονής από την ημέρα της εκλογής του ως
Καθηγουμένου (15.05.1999) μέχρι (12.08.2002) έχουν γίνει 1150 κηρύγματα ποικίλου
περιεχομένου, από τον ίδιον, τον Καθηγούμενο.
- Διευθυντής Οικοτροφείου Ανωτέρας Εκκλησιαστικής Σχολής Αθηνών (1988 -1999).
- Καθηγούμενος Ιεράς Μονής Ασωμάτων Πετράκη, δι’ εκλογής (15.05.1999 -11.10.2002).
- Καθηγητής Ανωτέρου Ιερατικού Φροντιστηρίου Τήνου (1970 -1971).
- Καθηγητής Μέσης Εκκλησιαστικής Σχολής Τήνου (1971 -1973).
- Καθηγητής στο Ιδιωτικό Νυκτερινό Γυμνάσιο Ιεράς Μητροπόλεως Νικαίας " Οἱ Τρεῖς
Ἱεράρχαι" (1976 - 1980).
- Πνευματικός Μέσης Εκκλησιαστικής Σχολής Τήνου (1973 - 1976).
- Πνευματικός Ιεράς Μονής Κεχροβουνίου Τήνου (1977 -1988).

192
- Εθελοντής Υπεύθυνος, από την Εκκλησία και το Υπουργείο Δικαιοσύνης, στις Φυλακές
Κορυδαλλού , στο Σωφρονιστικό Κατάστημα Ανηλίκων Κορυδαλλού (Σ.Κ.Α.Κ.) και στο
"Ειδικό Κατάστημα Κράτηση Νέων Αυλώνος" (Ε.Κ.Κ.Ν.Α.) (1977 - 1999).
- Αθλοθετήσεις χειροτεχνημάτων Κρατουμένων ετησίως (χρηματική), στη Πανελλήνιο
Έκθεση (Ε.Ο.Μ.Μ.Ε.Χ., Μητροπόλεως 9, Αθήνα), (από 1980 – 1999, κάθε Σεπτέμβριο).
- Επί τριετία εθελοντής Υπεύθυνος (αμισθί) παραγωγός εκπομπής - εβδομαδιαίας (ωριαίας )
Ραδιοφωνικού Σταθμού της Εκκλησίας της Ελλάδος, με αντικείμενο : Φυλακές - κρατούμενοι
-Νοσοκομεία με γενικό τίτλο : "Ἡ αγάπη στην πράξη".
- Ιεραποστολή στην Αφρική : (48 φορές), Ζιμπάμπουε, Μοζαμβίκη , Σάουθ Άφρικα και
Μπουρούντι , σε Ελληνικές Κοινότητες , οι οποίες στερούντο Εφημερίου, κατά τις Εορτές των
Χριστουγέννων, Πάσχα και το Καλοκαίρι. (1988 -1999).
- Ποιμαντική - Λατρευτική Διακονία , στο Σύλλογο Αναπήρων " Βηθεσδᾶ " (1991 -2001).
- Ποιμαντική - Λατρευτική Διακονία, στο Σύλλογο " Ὀρθόδοξη Πορεία" (1996 έως σήμερα).
- Ποιμαντική μέριμνα, σε οικογένειες Πολυτέκνων, κρατουμένων και αποφυλακιζομένων
(1977 έως σήμερα )
- Ποιμαντική μέριμνα ,σε αναξιοπαθούντες (1966 έως σήμερα ).
- Μέριμνα εξοπλισμού Ναών και Παρεκκλησίων, σε Ζιμπάμπουε, Μοζαμβίκη, Πολωνία,
Γερμανία, Φυλακές Κορυδαλλού και Ανωτέρα Εκκλησιαστική Σχολή Αθηνών, στη Ν.
Κηφισιά, καθώς και ευπρεπισμός -εξωραϊσμός - εξοπλισμός αυτών (1977 -1999).

ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΣΕ ΕΠΙΤΡΟΠΕΣ : - Μέλος Συνοδικής Επιτροπής Μοναχικού Βίου.

- Μέλος Ειδικής Συνοδικής Επιτροπής Ποιμαντικών Θεμάτων ( AIDS , Ναρκωτικά κ.λπ.) και
Καταστάσεων (Νοσηλευτήρια, Φυλακές, Στρατός, Ναυτιλλόμενοι, πενθούντες κ.λπ.).
- Μέλος ειδικής Επιτροπής , για το "Ειδικό Κατάστημα Κράτησης Νέων Αυλώνος"
(Ε.Κ.Κ.Ν.Α.) , της τότε Ιεράς Μητροπόλεως Αττικής. (1996- 1999)
- Υπεύθυνος Ειδικής Επιτροπής Ποιμαντικής Κρατουμένων Ι. Αρχιεπισκοπής Αθηνών.
- Μέλος Επισκοπικού Δικαστηρίου Ι. Αρχιεπισκοπής Αθηνών
-Μέλος Συντακτικής Επιτροπής Περιοδικού " ΤΟΛΜΗ " Ι. Αρχιεπισκοπής Αθηνών.
–Πρόεδρος στην Συνοδική Επιτροπή «Κοινωνικής Πρόνοιας και Ευποϊίας» (2004). και
Αναπληρωματικό μέλος (2011)
–Αναπληρωματικό μέλος στη Συνοδική Επιτροπή «Επί της Εκκλησιαστικής Εκπαιδεύσεως
και Επιμορφώσεως του Εφημεριακού Κλήρου» (2011) κ.α.

ΔΙΑΚΡΙΣΕΙΣ :- Ευαρέσκεια Ιεράς Συνόδου, για την εθελοντική του διακονία , στις Φυλακές.
- Ευαρέσκεια Υπουργείου Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων, για την διακονία , στο
Οικοτροφείο της Ανωτέρας Εκκλησιαστικής Σχολής Αθηνών.
- Ανακήρυξη, σε Επίτιμο Πρόεδρο του Φοιτητικού Συλλόγου της Ανωτέρας Εκκλησιαστικής
Σχολής Αθηνών, για την εν γένει αρωγή του στο Σύλλογο (1988).
- Τιμητική πλακέτα Φοιτητικού Συλλόγου Ανωτέρας Εκκλησιαστικής Σχολής Αθηνών, για
την "ἀμέριστη καί ἄπειρη ἀγάπη", προς τον Σύλλογο (1998).
- Τιμητική πλακέτα, με σχετικό Δίπλωμα Πανελληνίου Συνδέσμου Αποδήμων Ελλήνων
Ζιμπάμπουε, Μαλάουι, Μοζαμβίκης και Ζάμπιας, στην Αθήνα , για την εθελοντική διακονία
του, στην Αφρική κυρίως σε Μοζαμβίκη και Ζιμπάμπουε.
– Μεγαλόσταυρος του Αποστόλου Μάρκου, από τον Πατριάρχη Αλεξανδρείας κ. Θεόδωρο,
δια του Μητροπολίτου Μέμφιδος κ. Παύλου (Βούλα 2007)
-«Προσωπικότητα 2010», από τον Δημοσιογραφικό Οργανισμό Corfu σε συνεργασία με την
Κερκυραϊκή Ένωση Πειραιά (Εμπορικό και Βιοτεχνικό Επιμελητήριο Πειραιά, Δευτέρα 28
Φεβρουαρίου 2011)
193
ΜΕΤΑΛΛΙΑ : - Ιεράς Μητροπόλεως Νικοπόλεως και Πρεβέζης.
- Πανελληνίου Ιερού Ιδρύματος Ευαγγελιστρίας Τήνου.
- Ιεράς Μονής Κεχροβουνίου Τήνου.
- Ιεράς Μητροπόλεως Νικαίας.
- Χιλιετηρίδος εκχριστιανισμού των Σλάβων, Εκκλησίας Πολωνίας.
- Ιεράς Μονής Οσίου Λουκά του εν Στειρίω.
- Ιεράς Μονής Πάτμου ( Παράσημο).
- Ιεράς Μητροπόλεως Ιερισσού.
- Αρχιεπισκόπου Αθηνών.
- Ιωβηλαίου 2000 Χριστιανισμού.
- Ιεράς Αρχιεπισκοπής Αθηνών.

ΔΙΕΘΝΗ ΣΥΝΕΔΡΙΑ: - Για φυλακές - κρατουμένους, κ.λπ. : Σε Κορέα , Νορβηγία , Ρωσία,

Γερμανία, Ρουμανία , Βουλγαρία, U . S . A ., Καναδά , Αγγλία, Ελβετία, Ζιμπάμπουε κ.α.
(προσωπική πρόσκληση, από ειδικούς διεθνείς Οργανισμούς, Πατριαρχείο Ρουμανίας κ.λπ.),
ως εκπρόσωπος της Εκκλησίας της Ελλάδος ή άλλων φορέων, με Εισηγήσεις , κ.λπ.

ΣΥΝΕΔΡΙΑ ΕΝΤΟΣ ΕΛΛΑΔΟΣ - ΗΜΕΡΙΔΕΣ : Ιεροκηρύκων, Εκκλησιαστικής Παιδείας,

Ποιμαντικού έργου Εκκλησίας, Φυλακών, Πληροφορικής , Ιερατικά , Αντιαιρετικά,
Λειτουργικά, Επιμορφωτικά, Μοναχισμού, Αφιερώματα σε διάφορες προσωπικότητες,
Ιατρικά κ.α.

Χειροτονίες: (από 2002 έως σήμερα) Εγκαίνια Ναών: (από 2003 έως σήμερα)

194
ΛΖ) Χάρτης 5. Διαχρονικές Εκκλησιαστικές Διοικητικές Μεταρρυθμίσεις 1974, 2002 και
2010.

195
ΛΗ) Επιλογές Δημοσιευμάτων από τον Έντυπο Τύπο.
1. ΕΚΛΟΓΗ

196
197
198
2. ΧΕΙΡΟΤΟΝΙΑ

199
3. ΕΝΘΡΟΝΙΣΗ

200
201
202
203
204
205
206
207
208
209
210
4. ΠΡΩΤΗ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

211