‫این مطلب در سایت پانویس )‪ (www.panevis.ir‬منتشر شده است‪.

‬‬

‫چطور بفهمیم کتابی قبالً ترجمه نشده است؟‬

‫یکی از سوالهایی که اغلب برای کسانی که میخواهند کتابی را ترجمه کنند‪ ،‬پیش میآید این است که از کجا بفهمند که‬
‫کتاب مورد نظر‪ ،‬قبالً ترجمه نشده است و یا سوال دیگر اینکه چطور بفهمند که همزمان با آنها‪ ،‬فرد دیگری در حال ترجمه‬
‫آن کتاب نباشد‪ .‬واقعیت این است که ترجمههای دوم به بعد یک کتاب‪ ،‬نسبت به اولین ترجمه آن‪ ،‬شانس کمتری برای پیدا‬
‫کردن مخاطب و در نتیجه فروش در بازار دارند؛ مگر اینکه مترجم ترجمههای دوم به بعد‪ ،‬فرد شناختهشده و برجستهای در‬
‫حوزه ترجمه باشد؛ لذا گاهی واقعاً نیاز میشود که جواب سوالهای باال را پیدا کرد‪ .‬این نوشته به این سوالها جواب میدهد‪.‬‬

‫‪1‬‬
 ‫ابتدا با سوال اول شروع میکنیم‪:‬‬

‫اولین راه و در واقع بهترین راه برای فهمیدن اینکه کتابی قبالً ترجمه شده است یا خیر‪ ،‬این است که از سایت سازمان اسناد‬
‫و کتابخانه ملی کمک بگیریم‪ .‬تمام کتابهای ترجمهای و تالیفی که در ایران مجوز گرفتهاند و به طور قانونی چاپ و منتشر‬
‫شدهاند‪ ،‬در سایت کتابخانه ملی فهرست میشوند و مشخصات شناسنامهای آنها ثبت میشود؛ بنابراین برای پیدا کردن جواب‬
‫سوال باال کافی است در پایگاه داده این سایت جستجو کنیم‪:‬‬

‫بگذارید این کار را با یک مثال توضیح بدهم‪:‬‬

‫فرض کنید کتابی مانند ‪ The Number Devil‬را در سایتی مانند آمازون پیدا کردهاید و بعد از دیدن جزییات آن تصمیم‬
‫میگیرید آن را ترجمه کنید‪ .‬برای اینکه بدانید که آیا قبل از شما‪ ،‬فرد دیگری آن را به فارسی ترجمه کرده است یا خیر‪ ،‬کافی‬
‫است به بخش جستجوی سایت کتابخانه ملی بروید و عنوان انگلیسی کتاب را جستجو کنید‪:‬‬

‫‪2‬‬
‫همانطور که میبینید‪ ،‬این کتاب قبل از شما دو بار به فارسی ترجمه شده است‪ :‬یکی توسط انتشارات آییژ در سال ‪ ۸۸۱۱‬و‬
‫دیگری توسط انتشارات قدیانی در سال ‪:۸۸۳۸‬‬

‫به عنوان یک نکته جانبی‪ ،‬اگر درباره این کتاب کنجکاو شدهاید‪ ،‬میتوانید معرفی این کتاب را در این نوشته از وبالگ بخوانید‪.‬‬

‫اما آیا همین دو ناشر آن را به فارسی ترجمه کردهاند؟‬

‫چطور از ترجمه همزمان یک کتاب توسط یک مترجم دیگر باخبر شویم؟‬

‫واقعیت این است که هیچ روش مطمئنی برای باخبر شدن از این موضوع وجود ندارد؛ اما روشهایی وجود دارند که میتوان‬
‫آنها را امتحان کرد‪:‬‬

‫‪ )1‬پرسوجو از دوستان و همکاران‬

‫یکی از راههای فهمیدن اینکه آیا به غیر از شما فرد دیگری در حال ترجمه همزمان کتابی هست یا خیر‪ ،‬پرسوجو از دوستان‬
‫و همکاران است‪ .‬فرض کنید قصد ترجمه کتابی تازه با موضوعی خاص در رشته ریاضی را دارید‪ .‬میتوانید قبل از ترجمه‬
‫کتاب‪ ،‬از همکاران و یا استادانی که روی آن موضوع کار میکنند‪ ،‬پرسوجو کنید که آیا خودشان یا همکارانشان قصد ترجمه‬
‫آن کتاب را دارند یا خیر یا آیا کسی در حال حاضر در حال ترجمه آن کتاب هست یا خیر‪.‬‬

‫‪ )2‬پرسوجو از نویسنده و ناشر خارجی کتاب‬

‫یکی دیگر از روشها این است که از نویسنده و ناشر خارجی کتاب سوال کنید که آیا قبل از شما ناشر و مترجم ایرانی دیگری‬
‫برای ترجمه کتاب به زبان فارسی اجازه گرفتهاند یا خیر؛ البته متاسفانه همانطور که در یکی از نوشتههای قبلی‬

‫‪3‬‬
‫وبالگ نوشتهام‪ ،‬تقریباً تمام کتابهای ترجمهای در ایران‪ ،‬بدون اجازه نویسنده و ناشر اصلی کتاب ترجمه و منتشر میشوند؛‬
‫بنابراین اگر جواب ناشر‪ ،‬منفی باشد‪ ،‬باز هم نمیتوان مطمئن بود که کتاب مورد نظر در حال ترجمه نباشد‪.‬‬

‫‪ )3‬پرسوجو از ناشران ایرانی کتابهای قبلی نویسنده‬

‫فرض کنید به تازگی کتاب نویسندهای را برای ترجمه انتخاب کردهاید که قبل از این کتاب‪ ۴ ،‬کتاب دیگر نوشته است که‬
‫همگی آنها توسط یک ناشر ایرانی به فارسی ترجمه و با استقبال خوانندگان ایرانی هم روبرو شده است‪ .‬روشن است هنگامی‬
‫که شما در حال تصمیمگیری برای ترجمه آن هستید‪ ،‬احتمال اینکه این کتاب توسط همان ناشر ایرانی در حال ترجمه باشد‪،‬‬
‫بسیار زیاد است؛ بنابراین سعی کنید قبل از شروع ترجمه‪ ،‬با ناشر ایرانی تماس بگیرید‪ .‬فراموش نکنید اگر این ناشر‪ ۴ ،‬کتاب‬
‫قبلی را با ترجمه روان‪ ،‬قیمت مناسب و کیفیت چاپ خوب‪ ،‬روانه بازار کرده باشد‪ ،‬احتمال موفقیت ترجمه شما پایین خواهد‬
‫بود؛ پس واقعبینانه تصمیم بگیرید‪.‬‬

‫‪ )4‬بررسی وبسایت و یا وبالگ نویسنده‬

‫گاهی بعضی از مترجمان وقتی ترجمه کتابی را شروع میکنند‪ ،‬خبر آن را در وبسایت یا وبالگ شخصی خود اعالم میکنند‪.‬‬
‫گاهی حتی نویسنده کتاب هم ممکن است در وبالگش بنویسد که فالن مترجم و فالن ناشر ایرانی‪ ،‬شروع به ترجمه کتابش‬
‫به زبان فارسی کردهاند؛ بنابراین از این طریق هم میتوان فهمید که آیا افراد دیگری نیز به صورت همزمان با شما در حال‬
‫ترجمه کتاب مورد نظر هستند یا خیر‪.‬‬

‫‪ )5‬جستجو در اینترنت‬

‫یکی دیگر از راهها‪ ،‬جستجو در اینترنت با عبارتهایی مثل ‪ persian translation of X‬یا ‪iranian publisher‬‬
‫‪of X‬یا ‪ iranian translator of X‬است که در آنها منظور از‪ ، X‬اسم اصلی کتاب است‪ .‬به عنوان مثال‪ ،‬در صفحه‬
‫ویکیپدیای ترجمه سری کتابهای هری پاتر میتوان یکی از ناشران ایرانی این سری کتابها و کتابهایی که تا به حال از‬
‫این سری توسط این ناشر به فارسی ترجمه شدهاند را دید‪ .‬جالب است بدانید که تا به حال ‪ ۸۱‬ناشر ایرانی‪ ،‬این سری کتابها‬
‫را به فارسی ترجمه کردهاند که گویا فقط یکی از آنها از ناشر اصلی اجازه ترجمه گرفته است!‬

‫‪ )6‬استعالم از ناشران دانشگاهی‬

‫در این روش که مخصوص استادان دانشگاه است‪ ،‬مرکز نشر دانشگاه‪ ،‬قبل از شروع ترجمه کتاب‪ ،‬فکسی را به تمام‬
‫دانشگاههای سراسر کشور ارسال میکند که در آن‪ ،‬مشخصات کتاب به طور دقیق ذکر شده است و از آنها خواسته میشود‬
‫که چنانچه استاد یا استادانی از آن دانشگاه در حال ترجمه کتاب مورد بحث هستند‪ ،‬آن را اعالم کنند‪ .‬اگر یکی از آن دانشگاهها‬
‫در حال ترجمه کتاب مورد بحث باشند‪ ،‬بالفاصله موضوع را به صورت تلفنی اعالم میکنند تا از ترجمه همزمان و موازیکاری‬
‫جلوگیری شود‪.‬‬

‫‪4‬‬
‫شما چه راههایی برای پی بردن به ترجمه همزمان یک کتاب توسط دو یا چند مترجم میشناسید؟‬

‫برای دنبال کردن ما در تلگرام بر روی لوگوهای زیر کلیک کنید‪.‬‬

‫‪5‬‬