Chương 2

CƠ SỞ, QUÁ TRÌNH HÌNH THÀNH VÀ PHÁT

TRIỂN TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH

Cơ sở tư tưởng Hồ
Việt Nam
Cơ sở thực
tiễn
Thế giới

Truyền thống
TTHCM dân tộc

văn
Cơ sở lý luận
loại

Nhân tố chủ Chủ nghĩa

quan

a.Thực tiễn Việt Nam

cuối thế kỷ XIX đầu
Cơ sở thực tiễn thế kỷ XX
1858: Thực dân Pháp nổ súng xâm
lược Việt Nam

a. Thực tiễn Việt Nam cuối thế kỷ XIX đầu thế kỷ XX

Hiệp ước Hắc –

Từ đến Hiệp ước Nhâm Tuất Măng

Triều đình Nguyễn

đã với Hiệp
ước
1874 6 June 1884

Hiệp ước Giáp Tuất - Hiệp ước Pa tơ nốt

a. Thực tiễn Việt Nam cuối thế kỷ XIX đầu
thế kỷ XX

– Địa
chủ kiến
Mâu thuẫn
Dân tộc Việt Nam –
Thực dân pháp
xâm lược và tay sai

a. Thực tiễn Việt Nam cuối thế

kỷ XIX đầu thế kỷ XX
• nước ở Việt

➢ hệ tư tưởng kiến
o Cần vương
oKhởi nghĩa Thế
➢ hệ tư tưởng chủ tư sản
o Bội
o

b. Thực tiễn thế giới cuối thế kỷ XIX đầu

thế kỷ XX
➢Chủ nghĩa tư bản chuyển
từ giai đoạn tự do cạnh
tranh sáng giai đoạn đế
quốc chủ nghĩa
➢Hệ thống các nước thuộc
địa ra đời, phong trào giải
phóng dân tộc lớn mạnh
trên thế giới

Mặt trời giờ lặn ở Anh

b. Thực tiễn thế giới

cuối thế kỷ XIX đầu
thế kỷ XX

➢Cách mạng Tháng Mười Nga

– 1917. Liên Xô 1922
➢2/3/1919 Quốc tế cộng sản
(Quốc tế III) ra đời
 Cơ sở luận

a.Giá trị truyền thống tốt đẹp của

dân tộc Việt Nam
b.Tinh hoa văn hóa nhân loại
c.Chủ nghĩa Mác - Lênin

• Chủ nghĩa yêu nước: là cơ sở truyền

thống quan trọng nhất, là nền tảng tư
Truyền thống tốt đẹp tưởng, điểm xuất phát và động lực thúc
đẩy Hồ Chí Minh ra đi tìm đường cứu

của tộc Việt Nam nước

Truyền thống tốt

đẹp của tộc
Việt Nam

• Truyền thống đoàn kết

• Truyền thống nghĩa
cần động
thần hiếu học thần
lạc

b. Tinh hoa văn hóa nhân loại

văn Phương Đông

Nho giáo

Phật giáo

Lão giáo
 văn loại
• Nho giáo: kế thừa và đổi mới tư tưởng dung đức trị, nhân
trị để quản lý xã hội, về xây dựng xã hội lý tưởng, phát
triển tinh thần trọng đạo đức trong việc tu dưỡng, rèn
luyện đạo đức của con người, trong công tác xây dựng
Đảng về đạo đức
• Phật giáo: kế thừa, phát triển tư tưởng từ bi, vị tha, yêu
thương con người. Hồ Chí Minh chú trọng kế thừa, phát
triển những tư tưởng nhân bản, đạo đức tích cực trong
Phật giáo vào việc xây dựng xã hội mới, con người mới
Việt Nam hiện nay

văn
loại
• Lão giáo: kế thừa, phát triển
tư tưởng khuyên con người
sống gắn bó với thiên nhiên,
tư tưởng thoát mọi ràng
buộc của vòng danh lợi,
khuyên cán bộ đảng viên ít
lòng ham muốn về vật chất
• Chủ nghĩa Tam dân – Tôn
Trung Sơn

b. Tinh hoa văn hóa

nhân loại
• Hồ đã kế thừa
triển những điểm
quyền quyền Bản
Độc lập năm
của Mỹ Bản
quyền quyền năm
của đề xuất điểm
về quyền mưu cầu độc lập tự
hạnh của tộc
thời đại

C. Chủ nghĩa Mác - Lênin

Hồ Chí Minh tiếp thu chủ nghĩa Mác - Lênin
với những đặc trưng riêng

➢Mục đích khi đến với chủ nghĩa Mác - Lênin

➢Tiếp thu và vận dụng với tinh thần độc lập, sáng tạo.
“Cần xem xét lại chủ nghĩa Mác về cơ sở lịch sử của
nó, củng cố bằng dân tộc học phương Đông”
➢Tiếp thu chủ nghĩa Mác - Lênin theo lối “đắc ý vong
ngôn” của phương Đông

tố chủ Hồ
Phẩm chất Hồ
- Có lý tưởng cao cả và hoài bão lớn cứu dân, cứu nước thoát khỏi cảnh
lầm than, cơ cực để đuổi kịp các nước tiên tiến trên thế giới
Tư độc lập tự chủ tạo phần, đổi mới
mạng
tầm chiến lược, thời đại
Suốt đời tận với nước tận hiếu với

3. Nhân tố chủ
quan Hồ Chí Minh
năng hoạt động tổng kết
thực tiễn triển luận
• Hồ người vốn
sống thực tiễn mạng

Thời kỳ trước ngày 5/6/1911

II. Quá
trình hình Thời kỳ từ giữa năm đến cuối năm
thành và
phát triển Thời kỳ từ cuối năm đến đầu năm

tư tưởng Thời kỳ từ đầu năm 1930 đến đầu năm 1941

Hồ Chí
Minh Thời kỳ từ đầu năm 1941 đến tháng 9/1969
 1. Thời kỳ trước ngày
5/6/1911: Hình thành tư tưởng
yêu nước và có chí hướng tìm
đường cứu nước
- Trong thời kỳ này, Hồ Chí Minh
tiếp thu truyền thống tốt đẹp của
quê hương, gia đình và của dân tộc
hình thành nên tư tưởng yêu nước
và tìm đường cứu nước

“Quan trường là nô lệ trong những người nô lệ, lại càng

nô lệ hơn” – Nguyễn Sinh Sắc

1. Thời kỳ trước ngày 5/6/1911: Hình thành tư tưởng

nước và có chí hướng tìm đường cứu nước

• Năm 1908: Hồ Chí Minh đã tham gia

phong trào chống thuế ở Trung kỳ
• Năm 1910: Hồ Chí Minh dạy học ở
trường Dục Thanh, Phan Thiết
• Ngày 5/6/1911: Hồ Chí Minh ra đi tìm
đường cứu nước, cứu dân
=> Hồ Chí Minh sớm có tư tưởng yêu nước
và thể hiện rõ tư tưởng yêu nước trong
hành động

Di tích Trường Dục Thanh – Phan Thiết

2. Thời kỳ từ giữa năm 1911 đến cuối năm 1920:

Dần hình thành tư tưởng cứu nước, giải phóng
dân tộc Việt Nam theo con đường cách mạng vô
sản
• Từ năm 1911 đến năm 1917, Hồ Chí Minh đến Pháp
và đi qua nhiều nước => xác định đúng bản chất, thủ
đoạn, tội ác của chủ nghĩa thực dân và tình cảnh
nhân dân các nước thuộc địa
• Ngày 18/6/1919, Nguyễn Ái Quốc cùng những người
Việt Nam yêu nước tại Pháp gửi Bản yêu sách của
nhân dân An Nam đến hội nghị Véc – xay => bước
nhận thức mới về quyền tự do, dân chủ của nhân dân
trong tư tưởng Hồ Chí Minh Bản Yêu sách của nhân dân An Nam

• Tháng 7/1920: Hồ Chí Minh bắt gặp Sơ thảo

Thời kỳ từ giữa năm lần thứ nhất luận cương về những vấn đề
dân tộc và thuộc địa của Lênin => Người đã
đến cuối năm tìm thấy và xác định rõ phương hướng đấu
Dần ư tranh giải phóng dân tộc
tưởng cứu nước giải • Tháng 12/1920: Hồ Chí Minh cùng những
người phái tả trong Đảng Xã hội Pháp tại Đại
tộc Việt hội Tua đã bỏ phiếu tán thành Quốc tế cộng
đường sản, tham gia sáng lập Đảng Cộng sản Pháp
=>Đây là bước ngoặt quan trọng trong cuộc
mạng sản đời Hồ Chí Minh, bước ngoặt chủ nghĩa yêu
nước kết hợp chặt chẽ với lập trường cách
mạng vô sản
 Thời kỳ từ cuối năm đến đầu năm
những nội cơ bản ư tưởng về mạng Việt

• Đây là thời kỳ mục tiêu, phương hướng cách mạng giải phóng dân tộc Việt
Nam từng bước được cụ thể hóa, thể hiện rõ trong Cương lĩnh chính trị đầu
tiên của Đảng Cộng sản Việt Nam
• Từ năm 1920 đến 1923: Hồ Chí Minh tích cực sử dụng báo chí Pháp lên án
chủ nghĩa thực dân, thức tỉnh lương tri nhân dân Pháp và nhân loại tiến bộ,
khơi dậy lòng yêu nước của nhân dân các nước thuộc địa
• Năm 1921: Hồ Chí Minh tham gia sáng lập Hội Liên hiệp thuộc địa
• Năm 1922: Hồ Chí Minh được bầu là Trưởng Tiểu ban nghiên cứu vấn đề dân
tộc thuộc địa của Đảng Cộng sản Pháp, sáng lập báo Le Paria (Người cùng
khổ) bằng tiếng Pháp

3. Thời kỳ từ cuối năm 1920 đến đầu năm 1930: Hình thành những nội
dung cơ bản tư tưởng về cách mạng Việt Nam

• Năm phẩm Bản chế độ thực của Nguyễn Quốc được

xuất bản bằng tiếng tại
• Từ cuối đến Người hoạt động ở Quảng – Quốc
➢ Người lập tổ chức tiền của Đảng Hội Việt
mạng tờ
➢Năm xuất bản phẩm Đường mệnh – phẩm sự chuẩn bị
mọi mặt về trị tư tưởng tổ chức sự đời của Đảng Cộng sản Việt

3. Thời kỳ từ cuối năm 1920 đến đầu năm 1930: Hình thành
những nội dung cơ bản tư tưởng về cách mạng Việt Nam

• Tháng 2/1930: Người tổ chức hội nghị hợp nhất

các tổ chức cộng sản, thành lập Đảng Cộng sản
Việt Nam
➢ Hội nghị hợp nhất diễn ra tại Cửu Long – Hương
Cảng – Trung Quốc từ ngày 6/1 đến ngày
7/2/1930
➢ Hội nghị có đại biểu của 3 tổ chức cộng sản tham
dự: An Nam Cộng sản Đảng, Đông Dương Cộng
sản Đảng và Quốc tế cộng sản. Nguyễn Ái Quốc
tham dự hội nghị với tư cách là đại biểu của Quốc
tế Cộng sản
➢ Hội nghị hợp nhất đã thông qua các văn kiện do
Nguyễn Ái Quốc soạn thảo – Cương lĩnh chính trị
đầu tiên của Đảng Cộng sản Việt Nam

4. Thời kỳ từ đầu năm 1930 đến đầu năm 1941: Vượt qua
thử thách, giữ vững đường lối, phương pháp cách mạng
Việt Nam đúng đắn, sáng tạo

• Đại hội VI của Quốc tế Cộng sản: do không nắm

vững tình hình các dân tộc thuộc địa và ở Đông
Dương nên tư tưởng mới mẻ, đúng đắn, sáng
tạo của Hồ Chí Minh không được hiểu và chấp
nhận mà còn bị phê phán là “hữu khuynh”,
“dân tộc chủ nghĩa”
• Tháng 1/1930: Hội nghị Trung ương Đảng ra
nghị quyết cho rằng Hội nghị hiệp nhất Đảng
do Nguyễn Ái Quốc chủ trì có nhiều sai lầm, ra
Án nghị quyết thủ tiêu chánh cương, sách lược
và điều lệ Đảng
 Thời kỳ từ đầu năm đến đầu năm Vượt thử giữ vững
đường lối phương mạng Việt đúng đắn tạo

• Từ năm đến Hồ vẫn bị hiểu lầm về một số

hoạt động thực tế điểm mạng
• Hồ gửi thư một đạo Quốc tế Cộng
sản đề nghị trở về nước hoạt động
“Xin đồng đỡ đổi cảnh đau buồn … Đừng
để sống trạng hoạt động giống như
sống ở cạnh ở của Đảng”

4. Thời kỳ từ đầu năm 1930 đến đầu năm

1941: Vượt qua thử thách, giữ vững đường lối,
phương pháp cách mạng Việt Nam đúng đắn,
sáng tạo
• Hồ rời về Việt

• Hồ về đến Việt
năm trực tiếp chỉ đạo
mạng Việt mở lớp huấn luyện bộ
viết cuốn đường giải
• Hồ chủ Hội nghị
ương lần thứ Hội nghị đã đặt nhiệm vụ
giải tộc đầu lập Mặt
trận Việt
“ quyền lợi tộc giải
hơn hết thảy”

5. Thời kỳ từ đầu năm 1941 đến tháng 9/1969:Tư tưởng Hồ

Chí Minh tiếp tục phát triển, hoàn thiện, soi đường cho sự
nghiệp cách mạng của Đảng và dân tộc ta

• Ngày 19/5/1941: Hồ Chí Minh sáng lập Mặt trận Việt Minh
• Ngày 22/12/1944: Hồ Chí Minh sáng lập Việt Nam tuyên
truyền giải phóng quân, tiền thân của Quân đội nhân dân
Việt Nam
• Ngày 18/8/1945: Hồ Chí Minh chớp thời cơ ra Lời kêu gọi
Tổng khởi nghĩa
• Cách mạng Tháng Tám là tháng lợi lớn đầu tiên của chủ
nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh ở Việt Nam
• Ngày 2/9/1945: Hồ Chí Minh đọc Tuyên ngôn độc lập khai
sinh ra nước Việt Nam dân chủ cộng hòa

5. Thời kỳ từ đầu năm 1941 đến tháng 9/1969:Tư tưởng Hồ

Chí Minh tiếp tục phát triển, hoàn thiện, soi đường cho sự
nghiệp cách mạng của Đảng và dân tộc ta

• Từ năm 1946 đến năm 1954: Hồ Chí Minh hoàn thiện lý luận cách
mạng daant ộc dân chủ nhân dân, và từng bước hình thành tư
tưởng về xây dựng chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam
• Ngày 17/7/1966: Hồ Chí Minh ra Lời kêu gọi đồng bào và chiến sĩ cả
nước, trong đó nêu ra một chân lý lớn của thời đại:

KHÔNG CÓ GÌ QUÝ HƠN ĐỘC LẬP, TỰ DO!

 III. Giá trị tư tưởng
Hồ Chí Minh
1. Đối với cách mạng Việt
Nam
- Tư tưởng Hồ Chí Minh đưa
cách mạng giải phóng dân
tộc của Việt Nam đến thắng
lợi và bắt đầu xây dựng một
xã hội mới trên đất nước ta
- Tư tưởng Hồ Chí Minh là nền
tảng tư tưởng và kim chỉ nam
cho cách mạng Việt Nam

III. Giá trị tư tưởng Hồ Chí Minh

Đối với sự triển tiến bộ của loại

- Tư tưởng Hồ phần mở
tộc thuộc địa đường giải
tộc gắn với sự tiến bộ hội
- Tư tưởng Hồ phần cực
cuộc đấu độc lập tộc
chủ hợp triển
thế giới

Quảng trường Hồ Chí Minh tại Nga