Trong không gian Ơclit VEn xét ma trận Gram của hệ vectơ {→ −

a1 , →
−
a2 , ...→
−
an }
như sau:
→ −
a1 2 →
−
a1 →
−
a2 ... →
−
a1 →
− 
an
→−
a1 →
−
a2 →−
a2 2 ... →
−
a2 →
−
an 
G = Gr(→−
a1 , →
−
a2 , ...→
−
an ) = 
 ...

... ... ... 
→−
an →
−
a1 →
−
an →
−
a2 ... →
−an 2

1. Chứng minh:
a c 2
 
→
− →
− →
− →
−
detGr(a x + b y , c x + d y ) =   detGr(→
−
x ,→
−
y ) với a, b, c, d ∈ R.
b d
Chứng minh
Ta có:
(a→
−
x + b→ − (a→
−x + b→ −y )(c→−
x + d→ −
 
 y )2 y )
detGr(a→ −x +b→ −y , c→
−x +d→ − 
y ) =  
→
− →
− →
−
(c x + d y )(a x + b y ) →
− →
− →
−
(c x + d y ) 2



 (a→−
x + b →
−
y ) 2
c→−x (a→−
x + b →
−y )

 

(a →
−
x + b→−
y ) 2
d →
−y (a →
−
x + b→−
y )


   
=  + 
(c→
− →
− →
− →
− →− →
− →
− →
− →
− →
− →
− →
− →
− →
−
  
x + d y )(a x + b y ) c x (c x + d y ) (c x + d y )(a x + b y ) d y (c x + d y )
 
 →
 (a− x + b→ −
y )2 (a→ −x + b→ −y )c→−x   (a→
  −
x + b→ −y )2 c→ −x (a→−
x + b→ − 
 y )
=  + 
→
− →
− →
−
c x (a x + b y ) 2
c x →
− 2
  → − →
−
 d y (a x + b y ) →
− →
−
cd x y→
− 

 →
 (a− →− →− →− →−   (a→ − →− →− →
− →−
2
  2

 x + b y ) (a x + b y )d y   x + b y ) d y (a x + b y ) 

+  + .(*)
d→
− →
− →
− 2→− →
− →
− →
− →
− →
−
2
  
y (a x + b y ) d y   c x (a x + b y ) cd x y 

Đặt các định thức con trên là:

 →
 (a− x + b→−y )2 (a→
−x + b→−y )c→
−  →
 (a− x + b→−y )2 c→−
x (a→−x + b→−
 
 x   y )
A =  , B =  
→
− →
− →
−
c x (a x + b y ) 2
c x→
− 2


 → − →
− →
−
d y (a x + b y ) →
− →
−
cd x y


 →
 (a− →− →− →− →
−  (a→− →− →− →
− →−
2
  2

 x + b y ) (a x + b y )d y 
  x + b y ) d y (a x + b y ) 

C=   , D=  
→
− →
− →
−
d y (a x + b y ) →
−
d2 y 2

 →
− →
− →
−
c x (a x + b y ) →
− →
−
cd x y



Tính các định thức con trên:

 →
 (a− →− →− →− →−
2

 x + b y ) (a x + b y )c x 

A =  
c→
− →
− →
− 2→
− 2

x (a x + b y ) c x 
  →
 a− →
− →
− →
− →− → −   → − → − →
− →
− →
− → − 
 x (a x + b y ) (a x + b y )c x  b y (a x + b y ) (a x + b y )c x 
=  + 
 →
−
ac x 2 2
c x →
− 2
 
  →
−
bc x y →
− 2
c x →
− 2


 2→
a − →
− ab→ − →
− →
− →
−   b2 → − →
− →
−  ab→ − →
− →
−
2 2
    2
  
2
 x ac x   x y bc x y   y bc x y   x y ac x 
=  + + + 
ac→ − 2→
− →
− 2→− →
− →
− 2→
− →
− →
− 2→−
2 2
  2 2 
  2 
  
2
x c x  ac x c x  bc x y c x  bc x y c x
→
− x2 → − →
−x→ −
y → −x→ − →
− y2 → −x→− →
− x→ −y → −
   
 x 2   y   y   x 2 
= a2 c2   + abc2   + b2 c 2   + abc2  
x→
− 2 →
− 2
x 
 →−
 x 2 →
−x 2
 →−
x y →
− →
−x 2
 →− →
−
x y x  →
− 2

→
− →
− →
−
2

y x y 
 = (bc)2 .detGr(→ −x ,→ −
2 2
 
=b c  y ).
→− →
− →
− 2 

x y x
 →
 (a− →− →− →
− →
−
2

 x + b y ) c x (a x + b y ) 

B =  
d→− →
− →
− →
− →
− 
y (a x + b y ) cd x y 
 →
 a− →
− →
− →− →
− →−   →
  b− →
− →
− →
− →
− →
− 
 x (a x + b y ) c x (a x + b y )  y (a x + b y ) c x (a x + b y ) 

=   +  
 →
−
ad x y →
− →
−
cd x y →
− 
  →
−
bd y 2 →
−
cd x y →
− 

 →
 ab− →
− →
− →
−   a2 → − →
− 2   → − →
− →
− 2   2→ − →
− →
−
  2
    2

 x y cb x y   x ac x   ab x y ac x   b y bc x y 

=  + + + 
ad→ − →
− →
− →
−   → − →
− →
− →
−   → − 2 →
− →
−   → − 2 →
− →
− 
x y cd x y   ad x y cd x y   bd y cd x y   bd y cd x y 
→
− →
− →
− →
− →
− →
− →
− 2 → − →
−
  2 2 
 2 
 
 x y x y 
 2 
 x x   x y x  2  y x y 

= abcd    +a cd    +abcd    +b cd   
→− →
−
x y x y →
− →
−  →− →
−
x y x y →
− →
−  →
−
 y2 x y →
− →
−  →
−
y2 x y →
− →
− 
→
− →
− →
− →
− →
−
2 
 2

x y x y x y 
 = −abcd.detGr(→ −x ,→ −
   
= abcd   = −abcd  y ).
→ −
y2 → −x→ − →−
x→ −
y → −
  
y x2 
 →
 (a− x + b→ −y )2 (a→ −x + b→ −y )d→ − 
 y 
C =  
→
− →
−
d y (a x + b y ) →
− 2
d y →
− 2


 →
 a− →
− →
− →
− →− →
−  b→
  − → − →
− →
− →
− →
− 
 x (a x + b y ) (a x + b y )d y   y (a x + b y ) (a x + b y )d y 

=  + 
 →
−
ad x y →
− 2→
d y − 2



 bd y→
− 2 2→
d y− 2


  2→
a− ad→−x→ −
y   ab→
  −→
x− y bd→ −
y 2   b2 →
  −2
bd→−
y 2  ab→
  −→
x− y ab→ −x→ −
2

 x y y 
=  + + + 
→
− →
− 2 →
− 2
  →
ad x y d y  ad x y d y  bd y − →
− 2 →
− 2
  → − 2 2 →
− 2
  →
d y   bd y − 2 2 →
−
d y  2

→
− →
− →
− →
− →
− →
− →
− 2 →− →
− →
− →
− →
−
2
 2
 
2

 x x y 
  x y y   y y   x y x y 

2 2 2 2 2 2
=a d   + abd  +b d   + abd  
→− →
− →
− →− →
− →
− →− 2 →− →
− →
−
2 
  2
  
2
 2

2 
x y y  x y y  y y  y y
→
− x2 → − x→− 
y 
 = (ad)2 .detGr(→ −x ,→ −

= a2 d2  y ).
→−
x y →
− →
− 2
y 


 →
 (a− →
− →
− →
− →
−
2

 x + b y ) d y (a x + b y ) 

D=  
→
− →
−
c x (a x + b y ) →
− →
−
cd x y→
− 

 →
 a− →
− →− →− →
− →−  b→
  − → − →− →
− →
− →
− 
 x (a x + b y ) d y (a x + b y )   y (a x + b y ) d y (a x + b y ) 

=  + 
 →
−
ac x 2 →
−
cd x y→
−  
  →
−
bc x y →
− →
−
cd x y →
− 

 →
ab− →
− →
− 2   2→
  −2 →
− →
−   →
 ab− →
− →
− →
−   2→
 b− →
−
2

2 
 x y bd y   a x ad x y   x y ad x y   y bd y 
=  + + + 
→
− →
− →
−   →
− →
− →
−   →
− →
−
 ac x 2 cd x y  ac x 2 cd x y   bc x y cd x y  bc x y cd x y  →
− →
−   →
− →
− →
− →
− 
→
− →
− →
− →
− 2 → − →
− →
− →
−
2 
  2 2 

 x y y  2  x x y 

→
− →
− →
−
x y x y 2 →
−  y y 
= abcd  +a cd  +abcd → − →
−
x y x y →
− →
− +b cd  
→ − →
− →
−
2
 →− 2 → − →
−  →− →
− →
− →
− 
→ x x y   x x y   x y x y 
− →
− → − →−2 → −x→ −
  
x y y 2   x y 
= abcd   = −abcd   = −abcd.detGr(→ −x ,→−
y ).
→ x2 →
− −x→ − →−
x→−y → −
  
y y2
Thay A, B, C, D vào (*) ta được:
detGr(a→
−x + b→−
y , c→
−
x + d→
−y)
= (bc)2 .detGr(→
−
x ,→
−
y ) − 2abcd.detGr(→−x ,→
−
y ) + (ad)2 .detGr(→
−x ,→
−y)
 2
a c
= [(ad)2 − 2abcd + (bc)2 ].detGr(→
−
x ,→
− .detGr(→
−
x ,→
−
 
y ) =  y ). (đpcm)
b d
2. Trong mặt phẳng Ơclit cho tam giác ABC chứng minh công thức tính
diện tích tam giác ABC sau:
−→ −→
q
1
SABC = 2 detGr(AB, AC)

với định thức Gram được định nghĩa là định thức của ma trận sau đây
 −→2 −→ −→!
−→ −→ AB AB.AC
Gr(AB, AC) = −→ −→ −→2 .
AC.AB AC
Chứng minh
−→ −→
Trong VE2 với hai vectơ AB, AC ta có:
 −→ −→ −→
−→ −→  AB 2 AB.AC  −→2 −→2 −→ −→

detGr(AB, AC) = −→ −→ −→2  = AB .AC − (AB.AC)2 .
AC.AB AC 
1 −→ −→ −→ −→
Xét công thức tính diện tích tam giác: SABC = AB.AC. sin(AB.AC).
2
Khi đó:
1 −→ −→ −→ −→
(SABC )2 = AB 2 .AC 2 . sin2 AB.AC
4
1 −→ 2 − → 2
h
2 −→ −→
 i
= AB .AC . 1 − cos AB.AC
4
−→2 −→2 !
1 −→2 −→2 AB .AC
= AB .AC . 1 −
4 AB 2 .AC 2
1 h−→ −→ −→ −→2 i 1 −→ −→
= AB 2 .AC 2 − AB.AC = detGr AB, AC .
4 −→ −→ 4 −→ −→
Do vectơ AB.AC độc lập tuyến tính nên detGr(AB, AC) > 0 suy ra
1 −→ −→
q
SABC = detGr(AB, AC). (đpcm)
2