Integrali di superficie

Esercizio 8

Calcolare il flusso del rotore del campo

→
− →
− →
− →
−
F (x, y, z) = y i 1 + z i 2 + x i 3
attraverso la superficie

z = 1 − x2 − y 2,
S:
z ≥ 0

−
→
Passo 1: calcolo rot( F ) Usando formalmente
la “regola del determinante” si ha
→
−
rot( F )(x, y, z)

 →
− −
→ − 
→
i i2 i3
 ∂1 
=  ∂x ∂y ∂z 
 ∂ ∂

y z x

− (∂
→ ∂
) −
→ (∂ ∂
) → (∂
− ∂
)
= i 1 ∂y x − ∂z z − i 2 ∂x x − ∂z y + i 3 ∂x z − ∂z y

→
− →
− →
−
=− i 1− i 2− i 3
 Passo 2: calcolo il flusso. S è data in forma
cartesiana, con
S : z = f (x, y) = 1 − x2 − y 2,
{ }
(x, y) ∈ T = 2 2 2
(x, y) ∈ R : x + y ≤ 1 .
quindi

 ∂f (x, y) = −2x
∂x
 ∂f
∂y (x, y) = −2y
e trovo
→
− →
− →
−
−
→ 2x i 1 + 2y i 2 + i 3
n = √
1 + 4x2 + 4y 2
Quindi
∫∫
−→ −→ →
rot( F ) · −
n ds
S

∫∫ ( )
−
→ ∂f →
− ∂f →
− →
−
= rot( F (x, y, f (x, y))) · − (x, y) i 1 − (x, y) i 2 + 1 i 3 dxdy
T ∂x ∂y

∫∫
→
− →
− →
− →
− →
− →
−
= (− i 1 − i 2 − i 3 ) · (2x i 1 + 2y i 2 + i 3 ) dxdy
T

∫∫
= (−2x − 2y − 1) dxdy
T
• Per simmetria
∫∫ ∫∫
(−2x) dxdy = 0, (−2y) dxdy = 0
T T
• si ha
∫∫
− 1 dxdy = −area(T ) = −π
T

Alternativamente, usando il teorema di Stokes:

∫∫ I
−→ −→ → −
→
rot( F ) · −
n dS = F · dΓ
S Γ=∂S
In questo caso
Γ : x2 + y 2 = 1
che parametrizziamo con
→
− →
− →
− →
−
r (t) = cos(t) i 1 +sin(t) i 2 +0 i 3, t ∈ [0, 2π].
Quindi
→
− →
− →
− →
−
r ′(t) = − sin(t) i 1+cos(t) i 2+0 i 3, t ∈ [0, 2π]
da cui
∫ ∫ 2π
−→ −→ − − →
→
rot( F ) · →
n dS = F (−
r (t)) · →
−
r ′(t) dt
S 0
∫ 2π
=− sin2(t) dt = . . . = −π
0