Lista 3

CAŁKI KRZYWOLINIOWE I POWIERZCHNIOWE

Zad 1. Obliczyć całki krzywoliniowe nieskierowane po wskazanych krzywych:

ds
a) ∫
K x + y +4
2 2
K = {( x, y ) : 0 ≤ x ≤ 1 y = 2 x}

b) ∫ y ds
2
K = {( x, y ) : x = r (t − sin t ), y = r (1 − cos t ), 0 ≤ t ≤ 2π } r > 0 ustalone
K

K − cykloida
c) ∫ x 2 + y 2 ds K = {( x, y ) : x = r (cos t + t sin t ) y = r (sin t − t cos t ) 0 ≤ t ≤ 2π }
K

r > 0 ustalone K − ewolwenta kola

d) Znaleźć współrzędne środka cięŜkości jednorodnej krzywej K:
π
K = {( x, y ) : x = r cos t y = r sin t 0≤t≤ } r > 0 ustalone.
2

Zad 2. Obliczyć całki krzywoliniowe skierowane po wskazanych krzywych:

∫ (x − 2 xy )dx + ( y 2 − 2 xy )dy K = {( x, y ) : − 1 ≤ x ≤ 1 y = x 2 }
2
a)
K

b) ∫ ( x − y )dx + ( x + y)dy K = {( x, y ) : x = 4 cos t y = 2sin t 0 ≤ t ≤ π }

K

Zad. 3. Stosując wzór na pole obszaru wyraŜonego całką krzywoliniową:

1
( xdy − ydx )
2 K∫
D =

Obliczyć pole obszaru D ograniczonego asteroidą

K = {( x, y ) : x = a cos3 t y = a sin 3 t 0 ≤ t ≤ 2π } a > 0 ustalone

Zad 4.
→
Obliczyć pracę L jaką wykona siła F = [ xy, x + y ] wzdłuŜ łamanej o wierzchołkach
w kolejności O(0,0), B(1,0), A(1,1).

1z7
Zad. 5. Stosując twierdzenie Greena obliczyć całkę krzywoliniową ∫ Pdx + Qdy wzdłuŜ
K
krzywej zamkniętej skierowanej dodatnio:

∫ 2( x + y 2 )dx + ( x + y )2 dy
2
a)
K
K - brzeg trójkąta o wierzchołkach A(1,1), B(2,2), C(1,3)

∫ xy dy − x
2 2
b) ydx
K
K – okrąg o równaniu x 2 + y 2 = R 2 , R>0 ustalone

∫ y dx + x dy
2 2
c)
K
K - okrąg o równaniu (x - 1)2 + y2 = 1

∫ (1 − x ) ydx + x(1 + y
2 2
d) )dy
K
K – brzeg prostokąta o wierzchołkach (1,1), (1,2), (2,1), (2,2)

Zad 6. Sprawdzić, czy w przypadku całki krzywoliniowej

−y x
I=∫ dx + dy
K
x2 + y2 x2 + y2

K – okrąg o równaniu x2 + y2 = r2 skierowany dodatnio moŜna zastosować twierdzenie

Greena do jej obliczenia. Jeśli nie, to obliczyć całkę I bezpośrednio.

Zad. 7. Sprawdzić, czy wyraŜenie:

− y2 y
dx + 2 dy
x2 x
jest róŜniczką zupełną pewnej funkcji F. Jeśli tak, to znaleźć tę funkcję.

Zad. 8. Obliczyć wartości całki

xdx + ydy
J= ∫
AB x2 + y 2
Gdzie A = A(-3, 4) B = B(6, 8) jest odpowiednio początkiem i końcem krzywej regularnej
(gładkiej) przebiegającej w półpłaszczyźnie y > 0.

2z7
Zad. 9. Znaleźć funkcję U(x, y), dla której podane wyraŜenie róŜniczkowe jest róŜniczką
zupełną:
x 
a ) ( ln y − 2 x ) dx +  − 2 y  dy
y 
 sin 2 x   sin 2 x 
b)  + x  dx +  y − 2  dy
 y   y 

Zad. 10. Obliczyć wartości podanych całek krzywoliniowych:

xdy − ydx
a) ∫ ( x − y)
AB
2
A = (0, −1) B = (1, 0) wzdluŜ drogi nie przecinającej prostej y = x

 y2 y  y y y
b) ∫ 1 − 2 cos dx +  sin + cos  dy A(1, π ) B (2, π ) wzdluŜ drogi nie
AB 
x x  x x x
przecinającej osi 0 y.

Zad. 11. Znaleźć funkcję U(x, y, z), dla której podane wyraŜenie róŜniczkowe jest róŜniczką
zupełną:
a) (x 2
− 2 yz ) dx + ( y 2 − 2 xz ) dy + ( z 2 − 2 xy ) dz

b)
( x + y − z ) dx + ( x + y − z ) dy + ( x + y + z ) dz
x 2 + y 2 + z 2 + 2 xy

Zad. 12. Obliczyć całki krzywoliniowe:

−km ( xdx + ydy + zdz )

a) ∫ A1 ( x1 , y1 , z1 ) A2 ( x2 , y2 , z2 )
A1 A2 (x 2
+y +z
2
)
2 3

k > 0 m > 0 ustalone

Całkowanie po dowolnej drodze od A1 do A2 nie zawierającej punktu O(0,0,0)

b) ∫ yzdx + xzdy + xydz

AB
A(−2, −2, −2) B(2, 2, 2)

Całkowanie po dowolnej drodze od A do B

POLE WEKTOROWE

Zad. 13. Wyznaczyć gradient funkcji skalarnej:

z
a) F ( x, y, z ) = ln ( x + y) + z 2 + arctg
2

x+ y
b) F ( x, y, z ) = x 2 + 2 y 2 + 3 z 2 + xy + 3 x − 2 y − 6 z

w punkcie A(1,1,0) oraz długość i kosinusy kierunkowe otrzymanego wektora.

3z7
Zad. 14. Wyznaczając dywergencję i rotację pola wektorowego:

 x  y  z 
a ) W = i + j + k gdzie r = x 2 + y 2 + z 2
r r r
b) W = ( x 2 + xy + 2 z ) i + xyz j + ( x + z ) k


   

Zad. 15. Wyznaczyć laplasjan funkcji:

a ) F ( x, y , z ) = x 2 + y 2 + z 2
b) F ( x, y , z ) = x 2 yz + xy 2 z + xyz 2
y
c ) F ( x, y, z ) = z − arctg
x
x xy
d ) F ( x, y , z ) = x − +
y z

POTENCJAŁ POLA WEKTOROWEGO

Zad. 16. Znaleźć potencjał pola wektorowego jeśli on istnieje:

a) W =  y 2 + 2 xz , 2 xy − 2 yz, x 2 − y 2 




  1 y x x − xy 
b) W = 1 − + , + ,
 y z z y2 z 2 

CAŁKA POWIERZCHNIOWA NIEZORIENTOWANA

Zad. 17. Obliczyć całkę niezorientowaną I = ∫∫ F ( x, y, z )dS jeśli:

S

a) F ( x, y, z ) = xz + 1 + 4 y
S – część powierzchni walca y = x2 zawarta między płaszczyznami z = 0, z = 2, z = 1.

b) F ( x, y , z ) = z 2
S – powierzchnia kuli o równaniu x2 + y2 + z2 = R2

c) F ( x, y , z ) = x 2 + y 2
S – część powierzchni paraboloidy 2z = x2 + y2 odcięta płaszczyzną z = 1.

1
d ) F ( x, y , z ) =
x + y2 + z2
2

S – powierzchnia boczna walca x2 + y2 = R2 , 0≤ z≤h

Zad. 18. Obliczyć moment bezwładności względem osi Oz jednorodnej powierzchni

o równaniu x2 + y2 + z2 = R2, z ≥ 0 i gęstości stałej ρ.

4z7
 CAŁKA POWIERZCHNIOWA ZORIENTOWANA

Zad. 19. Obliczyć całkę powierzchniową zorientowaną: ∫∫ Pdydz + Qdxdz + Rdxdy

S
jeśli:

a ) P ( x , y , z ) = 4 x 2 + y 2 + z , Q ( x , y , z ) ≡ 0 , R ( x, y , z ) ≡ 0
S – dolna strona powierzchni koła x2 + y2 ≤ R2 , z=0

∫∫ x dydz + y dxdz + z dxdy

2 2 2
b)
S
S – górna część powierzchni kuli x2 + y2 + z2 = R2 leŜącej w pierwszej ósemce układu
współrzędnych.

Zad. 20. Posługując się wzorem Gaussa-Ostrogradskiego obliczyć całkę:

I = ∫∫ x 2 dydz + y 2 dxdz + z 2 dxdy

S
S – zewnętrzna strona powierzchni bocznej stoŜka z2 =x2 +y2 , 0≤ z<h

Zad. 21. Obliczyć strumień wektora pola przez powierzchnię S zorientowaną na zewnątrz:

a ) W =  x, − y 2 , x 2 + z 2 − 1




x2 y2 z2
S − powierzchnia elipsoidy + + =1
a2 b2 c2
b ) W = [ 2 x, y , z ]




S − brzeg obszaru V ograniczonego paraboloidą 2 z = x 2 + y 2 i plaszczyzną y + z = 4.

Zad. 22. Stosując wzór Stokesa obliczyć całkę:

a) J = ∫ xdx + xzdy + zdz

K

K − dodatnio zorientowany okrąg x 2 + y 2 = 1, z = 1

b) J = ∫ ( x − 2 z ) dx + ( x + 3 y + z ) dy + ( 5 x + y ) dz
K

K − brzeg ABCA trójkąta o wierzcholkach A(1, 0, 0) B (0,1, 0) C (0, 0,1)

Zad. 23. Stosując wzór Stokesa obliczyć cyrkulację wektora wzdłuŜ krzywej K gdy:

a) W = [ x − y + 3z , y − 3x + z , x − 3 y + z ]




K – dodatnio zorientowana linia przecięcia się płaszczyzny 2x + 3y + 6z = 3 z płaszczyznami

układu współrzędnych
b) W = [ y, z , x ]




K – dodatnio zorientowana krawędź przecięcia się paraboloidy z = 2(1 – x2 – y2 )

z płaszczyzną z = 0.

Dr Krzysztof Orłowski

5z7
Odpowiedzi do zadań z listy3
5 +3
Zad .1a ) 3ln
2
256 3
Zad .1b) r
15
1 
 (1 + 4π ) − 1 r
2 2
Zad .1c)
3 
2r
Zad .1d ) xc = yc =
π
14
Zad .2a) −
15
Zad .2b) 8π
3 2
Zad .3 πa
8
3
Zad .4
2
4
Zad .5a ) −
3
π
Zad .5b) R4
2
Zad .5c) 2π
14
Zad .5d )
3
Zad .6 2π
y2
Zad .7 Tak . F ( x, y ) = +C
x
Zad .8 J = 5
Zad .9a) U ( x, y ) = x ln y − x 2 − y 2 + C
1 2 1 2 sin 2 x
Zad .9b) U ( x, y ) = x + y + +C
2 2 y
Zad .10a ) 1
Zad .10b) 1 + π

Zad .11a ) U ( x , y , z ) = (
1 3
3
x + y 3 + z 3 ) − 2 xyz + C

z
Zad .11b ) U ( x , y , z ) = ln (x + y) + z 2 + arctg +C
2

x+ y
1 1
Zad .12 a )km  −  , r2 = x2 2 + y 2 2 + z 2 2 , r1 = x12 + y12 + z12
 r2 r1 
Zad .12b ) 16
 x+ y−z x+ y−z x+ y+z 
Zad .13a ) gradF =  , , 
 ( x + y ) + z ( x + y ) + z 2 ( x + y ) + z 2 
2 2 2 2

Zad .13b ) gradF = [ 2 x + y + 3, 4 y + x − 2 , 6 z − 6 ]

2 1 2
gradF ( A) = 36 + 9 + 36 = 9 cos α = cos β = cos γ = −
3 3 3

6z7
 2
Zad .14a ) divW = , rotW = 0




 
x2 + y2 + z2
Zad .14b) divW = 2 x + y + xz + 1, rotW = − xyi + j + ( yz − x ) k




   

2
Zad .15a ) ∆F =
x + y2 + z2
2

Zad .15b) ∆F = 2 ( xy + xz + yz )
Zad .15c) ∆F = 0
 y 1 
Zad .15d ) ∆F = 2 x  3 − 3 
z y 
Zad .16a ) V ( x, y, z ) = xy 2 + x 2 z − y 2 z + C
x xy
Zad .16b) V ( x, y, z ) = x − + +C
y z
28
Zad .17 a ) J =
3
4
Zad .17b) J = π R 4
3
4 + 24 3
Zad .17c) J = π
15
4
Zad .17 d ) J = 2π arctg
R
4
Zad .18 I z = πρ R 4
3
4
Zad .19a ) I = − R5
5
3
Zad .19b) I = π R 4
8
1
Zad .20 I = − π h 4
2
4
Zad .21a ) I = π abc
3
Zad .21b) I = 81π
Zad .22a ) I = π
Zad .22b) J = 3
7
Zad .23a ) J = −
4
Zad .23b) J = −π

Dr Krzysztof Orłowski

7z7