OBLICZANIE CAŁKI PODWÓJNEJ

Niech obszar D będzie prostokątem .

D   x , y  : a  x  b , c  y  d 
Patrz rysunek .

Y
d

D
a 0 b X

W takim przypadku

 f  x , y  dx dy 
D

d
b
 
d b

    f  x , y  dy  dx     f  x , y  dx  dy
a c  c a 
Zadanie 1
Oblicz całkę

  4x  2xy  2 y  dx dy
D

gdzie

D   x , y  : 1  x  2 , 3  y  4
Rozwiązanie

4
2

D  4 x  2 xy  2 y  dx dy 1  3  4 x  2 xy  2 y   dx 
dy

2
   4 xy  xy  y  dx 
2 2 4

3
1
2
  (4  x  4  x  42  42 )  (4  x  3  x  32  32 )  dx 
1
2 2
   (32 x  16)  (21x  9)  dx   32 x  16  21x  9 dx 
1 1
2
11 
2
  11x  7  dx   x 2  7 x  
1 2 1
 11   11 
   22  7  2    12  7 1 
2  2 
11 47
 22  14   7 
2 2
Niech
 D   x , y  : a  x  b , f  x   y  g  x 

gdzie f i g są funkcjami ciągłymi w przedziale

a,b .
Obszar D nazywamy obszarem normalnym względem
osi OX .
Patrz rysunek .

Y
y=g(x)

a 0 b X
D

y=f(x)

W takim przypadku

 g  x
b 
 f  x , y  dx dy    f  x , y  dy  dx
D a 
 f  x 

Zadanie 2
Oblicz całkę

  x  2 y  dx dy
D

gdzie D jest trójkątem o wierzchołkach A   0,0  ,

B   3,3 i C   3,6  .

Y
6 C

y=2x
D
3 B

y=x

A 3 X

Rozwiązanie
Wyznaczamy równania prostych l A B i l AC .

30
lA B : y  0   x  0  yx
30
60
l Ac : y  0   x  0  y  2x
30
Zatem
3
2 x  3

D  x  2 y  dx dy  0  x  x  2 y  dy  dx  0  xy  y  x dx 
2 2x

   
3
   x  2 x   2 x   x  x   x   dx 
2 2

0
 
3
3 3
 3

   2 x  4 x    x  x   dx   4 x dx  4   
x
 2 2 2 2
 2

0 0  3 0
33
 4   4  9  36
3

Jeżeli obszar D jest kołem

 D   x , y  : x 2  y 2  r 2  ,
patrz rysunek ,

0 r X

to

 f  x , y  dx dy 
D
2
r 
    f    cos  , y  sin     d   d 
0 0 
r 2
 
    f    cos  , y  sin     d  d 
0  0 
Zadanie 3
Oblicz całkę
   x  y 2  dx dy
2

gdzie

D   x , y  : x 2  y 2  4
Rozwiązanie
W naszym przypadku r  2 .
Zatem

  x  y 2  dx dy 
2

D
2
2 
       cos       sin      d   d 
2 2
 
0 0 
2 2
 
     cos 2   sin 2     3 d   d 
0 0 
2 2 2
2 3   4 
 
0
   d   d     d 
0  0 
4 0
2

 4 d   4 0  4  2  8
2

0

Jeżeli obszar D jest pierścieniem

 D   x , y  : r12  x 2  y 2  r2 2  ,
patrz rysunek ,

D
0
𝑟1 𝑟2
X

to

 f  x , y  dx dy 
D

 r2
2 
    f    cos  , y  sin     d   d 
0  r1 
r2 2
 
    f    cos  , y  sin     d  d 
r1  0 

Zadanie 4
Oblicz całkę


D
x 2  y 2 dx dy

gdzie

D   x , y  : 1  x 2  y 2  9
Rozwiązanie

W naszym przypadku r1  1 i r2  3 .
Zatem


D
x 2  y 2 dx dy 

2
3 
    
              d 
2 2
cos sin d
0 1 
2
3 
    
     
     d
2 2 2
cos sin d
0 1 
2 2 3
3 2   3 
 
0
   d   d     d 
1  0 
3 1
2 2 2
 33 12  26  26  26 52
 
0

3 3
 
d   0
3
d    
 3 0 
3
 2 
3
