Σλαβόι Ζίζεκ: Οι περισσότεροι ηλίθιοι

που ξέρω είναι πανεπιστημιακοί

ΤΕΧΝΕΣ
21.10.2013

Ο σλοβένος φιλόσοφος και κριτικός θεωρητικός Σλαβόι Ζίζεκ έδωσε συνέντευξη

στον Luke Massey στο περιοδικό New Statesman αναφερόμενος μεταξύ άλλων στην
ταινία "The Pervert's Guide to Ideology", όπου πρωταγωνίστησε, στην ηλιθιότητα της
ανθρωπότητας, στον Ομπάμα και στους Rammstein.

Ο ίδιος ο Ζίζεκ ομολογεί ότι δεν έχει δει την ταινία του. "Σοβαρολογώ", λέει. "Οι
άνθρωποι νομίζουν ότι αυτό είναι ένα υπερβολικό μεταμοντέρνο αστείο μου. Απλώς
σιχαίνομαι να βλέπω τον εαυτό μου στην οθόνη". 

"Ειλικρινά δεν ξέρω τι έλεγα στην ταινία, επειδή μερικά πράγματα δεν
χρησιμοποιήθηκαν" λέει ο Ζίζεκ και συνεχίζει: "απλώς αυτοσχεδίαζα. Η σκηνοθέτης
(Σόφι Φάινς) ήταν σαν τη Λένι Ρίφενσταλ, αφότου έκανε την Olympia: είχε υλικό
200 ωρών και ξόδεψε ένα χρόνο μόνο και μόνο για να διαλέξει τι θα κρατήσει από
αυτό".

Ως ανεπαίσχυντος υποστηρικτής της σημασίας της θεωρίας, ο Ζίζεκ υποστηρίζει ότι,

παρόλο που η έννοια της "ανθρωπότητας" είναι μια χαρά για αυτόν, "το 99% των
ανθρώπων είναι ηλίθιοι". Όταν ο Massey τον ρωτάει αν η ταινία του αποτελεί
απόπειρα μετάδοσης της θεωρίας του στους "ηλίθιους", ο Ζίζεκ λέει "Ναι, αλλά ποιοι
είναι οι ηλίθιοι; Δεν εννοούσα τους λεγόμενους φτωχούς, αμόρφωτους,
συνηθισμένους ανθρώπους. Αν μη τι άλλο, οι περισσότεροι ηλίθιοι που γνωρίζω είναι
πανεπιστημιακοί. Αυτός είναι ο λόγος που δεν με ενδιαφέρει να επικοινωνώ πολύ
μαζί τους".

Ο Massey αναφέρει ότι πιθανότατα το 99% της ανθρωπότητας συμπεριλαμβάνει και

τις δύο κατηγορίες ανθρώπων που περιγράφει ο Ζίζεκ. Ο φιλόσοφος συνεχίζει
ακάθεκτος: "νιώθω ότι έχω κι εγώ ένα μερίδιο ευθύνης στην ηλιθιότητα και έπειτα
αναρωτιέμαι, ειλικρινά, τι μπορώ να κάνω; Θα ήταν ανόητο να ισχυριστώ ότι έχω
απαντήσεις. Όπως πάντα επιμένω, το μόνο που μπορούν να κάνουν οι φιλόσοφοι
είναι να διορθώσουν τις ερωτήσεις".

Ποιες είναι, λοιπόν, οι ερωτήσεις που ο Ζίζεκ προσπαθεί να διορθώσει; Η πρώτη

είναι ο τρόπος με τον οποίο αντιλαμβανόμαστε την ιδεολογία. Δεν είναι κάποιο
"μεγάλο, κοινωνικό, πολιτικό έργο, το οποίο πέθανε το 1990", με την πτώση της
Σοβιετικής Ένωσης: "Η ιδεολογία" λέει ο Ζίζεκ "είναι ακόμα ζωντανή – όχι σαν ένα
μεγάλο σύστημα – αλλά ακριβώς μέσα σε μία περισσότερο κατανοητή, φυσιολογική,
καθημερινή μορφή".

"Ο τρόπος που εμείς, οι καθημερινοί άνθρωποι, αντιμετωπιζόμαστε από την κυρίαρχη
αφήγηση, ή όπως την αποκαλούμε, δεν είναι πια ο ίδιος: δεν μας λένε να θυσιάσουμε
τη ζωή μας για την βρετανική αυτοκρατορία, για τον σοσιαλισμό, για οτιδήποτε. Η
κοινωνία μάς λέει να είμαστε αληθινοί, αυθεντικοί, να αναπτύσσουμε τις δυνατότητές
μας, να είμαστε ευγενικοί προς τους άλλους. Ένα είδος αυτού που ειρωνικά αποκαλώ
ως ελαφρώς φωτισμένη βουδιστική ηδονή".

Ο Ζίζεκ θεωρεί τη διαμάχη Ομπάμα και Ρεπουμπλικάνων ως εμβληματική για το ότι

ο πρώτος αγγίζει "το νεύρο του τι είναι λάθος στην αμερικανική καθημερινή
ιδεολογία της ελευθερίας. Αυτό που οι Αμερικάνοι δεν θέλουν να παραδεχτούν είναι
ότι όχι μόνο δεν υπάρχει αντίφαση ανάμεσα στους κανονισμούς και την ελευθερία,
αλλά και ότι προκειμένου να είμαστε ελεύθεροι στις κοινωνικές μας
αλληλεπιδράσεις, πρέπει να υπάρχει ένα εξαιρετικά περίτεχνο δίκτυο υγείας, νόμου,
θεσμών, ηθικών κανόνων κλπ".

Όπως τονίζει ο φιλόσοφος, "η ιδεολογία σήμερα αποτελεί ανελευθερία την οποία
βιώνεις προσωπικά ως ελευθερία". Γι' αυτό και πολλοί Αμερικανοί βλέπουν την
καθολική υγειονομική περίθαλψη ως περιορισμό στην ελευθερία τους να επιλέξουν
γιατρό: "νιώθω πολύ περισσότερο ελεύθερος αν απλώς δεν χρειάζεται να το σκεφτώ.
Όπως με τον ηλεκτρισμό, νιώθω πολύ ευτυχής να παραιτηθώ από την ελευθερία του
να επιλέξω ο ίδιος τους προμηθευτές νερού η ηλεκτρισμού: μπορείς να φανταστείς να
πρέπει να κάνεις όλες αυτές τις επιλογές;"

Φουκώ ή Τσόμσκι; "Χμ, ξέρεις αυτή την κλασική απάντηση 'Καφέ ή τσάι; Ναι,
παρακαλώ.' Φουκώ ή Τσόμσκι; Όχι, ευχαριστώ", λέει γελώντας.

Στάλιν ή Στράμμερ; "Υπάρχει επιλογή εδώ;" γελάει ο Ζίζεκ. "Θα μου άρεσε να
επιλέξω τον Στάλιν, επειδή αυτό θα ήταν αναμενόμενο από εμένα, ξέρεις... ήταν
εφιάλτης".

Σχετικά με τους Clash: Μου αρέσει η δραστηριότητά τους, ήταν πολιτικά ενεργοί.
Επομένως μου αρέσουν τα πάντα σε αυτούς, εκτός από τη μουσική τους. Δυστυχώς,
πρέπει να σου πω ότι είμαι ένας συντηρητικός της γενιάς του '68. Κρυφά πιστεύω ότι
οτιδήποτε πραγματικά ενδιαφέρον στην ποπ και ροκ μουσική συνέβη από το '65
μέχρι το '75. Λυπάμαι!" 

Ένα σύγχρονο συγκρότημα στο οποίο ο φιλόσοφος αφιερώνει χρόνο, απροσδόκητα

ίσως, είναι το γερμανικό βιομηχανικό μέταλ των Rammstein. "Έχουν σκληρό ήχο –
νομίζω ότι είναι πολύ προοδευτικοί. Είναι εντελώς λάθος να τους μεταφράζουμε ως
αρχικά φασιστικό συγκρότημα. Θέε μου, υπερασπίστηκαν ρητά το Die Linke, τους
αριστερούς στη Γερμανία και όχι μόνο. Μου αρέσει η ανατροπή που βγάζουν από
μέσα τους. Μου δίνει ευχαρίστηση. Ψυχολογικά είμαι φασίστας, όλοι το ξέρουν, έτσι
δεν είναι; Ποιος το δημοσίευσε αυτό, η Daily Telegraph; Αυτός ο κόπανος που με
αποκάλεσε αριστερό φασίστα, ο Alan Johnson δεν ήταν; Πιστεύω, λοιπόν, ότι πρέπει
να αναλάβουμε όλες αυτές τις αυταρχικές χειρονομίες, την ενότητα, τους αρχηγούς,
την θυσία, γαμήστε τα! Οι Rammstein είναι οι φίλοι μου".

Απόδοση: Κατερίνα Παπακυριακοπούλου

= https://www.avgi.gr/tehnes/71546_slaboi-zizek-oi-perissoteroi-ilithioi-poy-xero-
einai-panepistimiakoi