TRƯỜNG ĐẠI HỌC BÁCH KHOA

KHOA KHOA HỌC ỨNG DỤNG

BÀI TẬP LỚN

MÔN TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH
LỚP: L17
NHÓM: 13
HỌC KỲ 221, NĂM HỌC 2022-2023

ĐỀ TÀI:
TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ VĂN HÓA. LIÊN HỆ ĐẾN
VIỆC PHÁT HUY VAI TRÒ CỦA SINH VIÊN TRONG
XÂY DỰNG NỀN VĂN HÓA MỚI TIÊN TIẾN, ĐẬM ĐÀ
BẢN SẮC DÂN TỘC Ở VIỆT NAM HIỆN NAY.

GVGD: ThS. Phan Thị Thanh Hương

Sinh viên thực hiện MSSV

Đinh Mạnh 1910333
Phạm Bá Mạnh 1910334
Đào Phước Bảo Minh 1914138
Đinh Văn Minh 1914144
Hoàng Duy Minh 1914145

TP. HỒ CHÍ MINH, THÁNG 9 NĂM 2022

Mục lục
 MỞ BÀI

Chủ tịch Hồ Chí Minh không chỉ là một lãnh tụ thiên tài, nhà hoạt động chính trị kiệt
xuất, người anh hùng giải phóng dân tộc vĩ đại mà Người còn là một nhà văn hoá lỗi lạc,
một danh nhân văn hoá thế giới. Trong suốt cuộc đời hoạt động của mình, Chủ tịch Hồ
Chí Minh luôn quan tâm sâu sắc đến sự nghiệp xây dựng và phát triển nền văn hoá mới
Việt Nam. Tư tưởng Hồ Chí Minh nói chung và tư tưởng Hồ Chí Minh về văn hoá nói
riêng là tài sản tinh thần to lớn của Đảng và dân tộc ta. 

Trong khi toàn cầu hóa kinh tế đang tạo ra những thay đổi lớn lao của bộ mặt thế giới
và làm biến đổi nhiều quan niệm truyền thống của con người thì các vấn đề về văn hóa và
chính trị toàn cầu như: Chủ nghĩa nhân đạo, hòa bình, hợp tác và cùng phát triển cũng nổi
lên trở thành nội dung trọng tâm cho các cuộc đàm phán quốc tế. Ở nước ta, đầu thế kỷ
XXI, đánh dấu bước ngoặt quan trọng của công cuộc đổi mới, cùng với sự phát triển kinh
tế, vấn đề con người, văn hóa cũng như mối quan hệ trong nền tảng của xã hội được quan
tâm không ít.

Một trong những biểu hiện cụ thể đó là chủ trương phát triển xã hội đã ghi nhận được
sự đổi mới trong tư duy lý luận của Đảng về vai trò của con người và văn hóa. Nghị quyết
Trung ương 5 khóa VIII đã xác định: Văn hóa là nền tảng tinh thần của xã hội, vừa là mục
tiêu, động lực thúc đẩy sự phát triển kinh tế - xã hội. Tuy nhiên, những biến động sâu sắc
trong phạm vi toàn cầu cùng với những diễn biến và thâm nhập đa chiều vô cùng phức tạp
của đời sống xã hội đã tạo ra nhiều thách thức mới cho văn hóa và chủ thể của nó. Đây là
thời điểm, hơn lúc nào hết, đòi hỏi người Việt Nam, đặc biệt là sinh viên chúng ta phải có
bản lĩnh dân tộc vững vàng để vượt qua những cú sốc văn hóa.

Trong bất cứ giai đoạn lịch sử nào, thanh niên, sinh viên cũng là lực lượng xã hội quan
trọng, một trong những nhân tố quyết định tương lai, vận mệnh của đất nước. Sinh viên
một bộ phận tinh túy, quan trọng trong thanh niên Việt Nam, là lực lượng kế tục, phát huy
nguồn trí tuệ nước nhà, là nguồn lực chủ yếu trong thời đại kinh tế tri thức, khoa học công
nghệ, đóng vai trò then chốt trong phát triển đất nước, là lực lượng to lớn trong việc giữ
gìn và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc.

Trong bối cảnh đất nước ta đang đẩy mạnh sự nghiệp CNH, HĐH, hoàn thiện nền kinh
tế thị trường, định hướng XHCN và hội nhập quốc tế mạnh mẽ, vấn đề giữ gìn và phát huy
bản sắc văn hóa dân tộc trên nền tảng kế thừa di sản văn hóa của cha ông, kết hợp học hỏi
những tinh hoa văn hóa nhân loại cần được đặc biệt chú trọng. Chính vì vậy, cần thiết phải
phát huy vai trò của sinh trong việc xây dựng nền văn hóa tiên tiến, đậm đà bản sắc dân
tộc.

Nhằm giúp sinh viên có thể hiểu rõ hơn vai trò, trách nhiệm của mình trong nhiệm vụ
xây dựng nền văn hóa mới tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc để góp phần vào công cuộc
phát triển đất nước, đưa nước ta “bước tới đài vinh quang để sánh vai với các cường quốc
năm châu” nhóm chúng em đã thực hiện đề tài: “Tư tưởng Hồ Chí Minh về văn hóa.
Liên hệ đến việc phát huy vai trò của sinh viên trong xây dựng nền văn hóa mới tiên
tiến, đậm đà bản sắc dân tộc ở Việt Nam hiện nay”
 PHẦN NỘI DUNG

Chương 1. Tư tưởng Hồ Chí Minh về văn hóa

1.1. Một số nhận thức chung về văn hóa và quan hệ giữa văn hóa với các lĩnh vực khác

Khái niệm về văn hóa:

Một trong những người đưa ra khái niệm văn hoá sớm nhất là E. B. Taylo. Trong
cuốnVăn hoá nguyên thuỷ (1887), ông quan niệm văn hoá là một phức hợp nhiều mặt, do
con người tạo nên và mang tính xã hội. Cách hiểu văn hoá ở phương Đông và phương Tây
cũng có sự khác nhau, nhưng đều phản ánh tính giá trị, thước đo mức độ nhân bản của xã
hội và con người, làm cho con người và xã hội ngày một tiến bộ hơn, ngày càng xa rời
trạng thái nguyên sơ, khẳng định tính người.

UNESCO từ lúc được thành lập đến nay đã đưa ra một số định nghĩa về văn hoá. Theo
tổ chức này, văn hoá là tổng thể những nét riêng biệt tinh thần và vật chất, văn hoá giúp
cho con người tự hoàn thiện, quyết định tính cách riêng của một xã hội, làm cho dân tộc
này khác dân tộc khác.

Bàn về văn hoá, người ta còn cho rằng, đó là sự hiểu biết, phát triển nội tại bên trong
của một con người, một dân tộc, tạo ra lối ứng xử, biểu hiện trình độ “người” trong các
quan hệ.

Giới thiệu:

Hồ Chí Minh được Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa Liên hợp quốc
(UNESGO) ghỉ nhận là Anh hùng giải phóng dân tộc, Nhà văn hóa kiệt xuất Việt Nam
trong Nghị quyết 24C/18.6.5 của Khóa họp 24 Đại Hội đồng UNESCO từ ngày 20/10 đến
ngày 20/11/1987.

Nghị quyết khẳng định: Chủ tịch Hồ Chí Minh để lại một dấu ấn trong quá trình phát
triển của nhân loại vì hòa bình, độc lập dân tộc, dân chủ và tiến bộ xã hội; Người có sự
đóng góp quan trọng về nhiều mặt trong các lĩnh vực văn hóa, giáo dục, nghệ thuật; tư
tưởng của Người là sự kết tỉnh truyền thống văn hóa hàng ngàn năm của dân tộc Việt Nam
và hiện thân cho khát vọng của các dân tộc trong việc khẳng định bản sắc dân tộc mình và
tiêu biểu cho việc thúc đẩy sự hiểu biết lẫn nhau.
 Cống hiến của Nhà văn hóa kiệt xuất Hồ Chí Minh còn thể hiện ở việc sáng tạo văn
hóa, văn nghệ, xác lập hệ thống quan điểm về văn hóa và xây dựng nền văn hóa mới Việt
Nam. Cả cuộc đời Người chú trọng chống giặc dốt, phát triển văn hóa, nâng cao dân trí.

Nền văn hóa mà Hồ Chí Minh chủ trương kết hợp những truyền thống tốt đẹp của văn
hóa dân tộc được phát triển và nâng cao với tỉnh hoa văn hóa của nhân loại, thấm nhuẩn
sâu sắc chủ nghĩa yêu nước và chủ nghĩa quốc tế chân chính. Người cho rằng, phải làm
cho văn hóa đi sâu vào tâm lý quốc dân, đi vào cuộc sống mới; văn hóa phải sửa đổi tham
nhũng, lười biếng, phù hoa, xa xỉ; văn hóa phải làm thế nào cho mọi người dân Việt Nam,
từ già đến trẻ, cả đàn ông và đàn bà, ai cũng hiểu nhiệm vụ của mình và biết hưởng hạnh
phúc mà mình nên được hưởng

1.1.1. Quan niệm của Hồ Chí Minh về văn hóa

Theo Hồ Chí Minh, văn hóa có ý nghĩa vô cùng to lớn và giữ vị trí đặc biệt quan trọng.
Theo Người: Văn hóa là một kiến trúc thượng tầng; những cơ sở hạ tầng của xã hội có
kiến thiết rồi, văn hóa mới kiến thiết được và đủ điều kiện phát triển được; có thực mới
vực được đạo; xã hội thế nào thì văn hóa thế ấy. Nhưng mặt khác, đến lượt mình, văn hóa
là động lực của sự phát triển xã hội, phát triển kinh tế; văn hóa phải soi đường cho quốc
dân đi.

Hồ Chí Minh có bốn cách tiếp cận chủ yếu về văn hóa:

1) Tiếp cận theo nghĩa rộng, tổng hợp mọi phương thức sinh hoạt của con người;

- Hồ Chí Minh nêu văn hóa là toàn bộ những giá trị vật chất và tinh thần do loài
người sáng tạo ra với phương thức sử dụng chúng, nhằm đáp ứng lẽ sinh tồn, đồng thời đó
cũng là mục đích của cuộc sống loài người.

- Người viết: “Vì lẽ sinh tồn cũng như mục đích của cuộc sống, loài người mới sáng
tạo và phát minh ra ngôn ngữ, chữ viết, đạo đức, pháp luật, khoa học, tôn giáo, văn học,
nghệ thuật, những công cụ cho sinh hoạt hằng ngày về mặc, ăn, ở và các phương thức sử
dụng. Toàn bộ những sáng tạo và phát minh đó tức là văn hóa. Văn hóa là tổng hợp của
mọi phương thức sinh hoạt cùng với biểu hiện của nó mà loài người đã sản sinh ra nhằm
thích ứng những nhu cầu đời sống và đòi hỏi của sự sinh tồn”.

- Định nghĩa về văn hóa của Hồ Chí Minh đã khắc phục được những quan niệm
phiến diện về văn hóa trong lịch sử và hiện tại.
 2) Tiếp cận theo nghĩa hẹp là đời sống tỉnh thân của xã hội, thuộc kiến trúc thượng
tầng;

- Người viết: “Trong công cuộc kiến thiết nước nhà, có bốn vấn đề cần chú ý đến,
cũng phải coi là quan trọng ngang nhau: chính trị, kinh tế, xã hội, văn hóa. Nhưng văn hóa
là một kiến trúc thượng tầng”.

3) Tiếp cận theo nghĩa hẹp hơn là bàn đến các trường học, số người đi học, xóa nạn mù
chữ, biết đọc, biết viết (thường xuất hiện trong các bài nói với đông bào miển núi);

- Văn hóa đơn giản là trình độ học vấn của con người, thể hiện ở việc Hồ Chí Minh
yêu cầu mọi người phải đi học “văn hóa”, xóa mù chữ,…

4) Tiếp cận theo “phương thức sử dụng công cụ sinh hoạt”.

- Tháng 8/1943, khi còn ở trong nhà tù của Tưởng Giới Thạch, Hồ Chí Minh đã đưa
ra quan niệm nhấn mạnh ý nghĩa của văn hóa. Người viết: “Vì lẽ sinh tổn cũng như mục
đích của cuộc sống, loài người mới sáng tạo và phát minh ra ngôn ngữ, chữ viết, đạo đức,
pháp luật, khoa học, tôn giáo, văn học, nghệ thuật, những công cụ cho sinh hoạt hằng ngày
về mặc, ăn, ở và các phương thức sử dụng. Toàn bộ những sáng tạo và phát minh đó tức là
văn hóa. Văn hóa là sự tổng hợp của mọi phương thức sinh hoạt cùng với biểu hiện của nó
mà loài người đã sản sinh ra nhằm thích ứng những nhu cầu đời sống và đồi hỏi của sự
sinh tổn”.

- Quan niệm văn hóa nêu trên của Hồ Chí Minh xuất hiện trong một bối cảnh thời
gian và không gian đặc biệt, khi UNESCO chưa thành lập, cả nước đang tập trung cho
nhiệm vụ giải phóng dân tộc. Đây là quan niệm văn hóa duy nhất theo nghĩa rộng. Từ sau
Cách mạng Tháng Tám, Hỗ Chí Minh có bàn đến văn hóa nhưng theo nghĩa hẹp, với ý
nghĩa là kiến trúc thượng tẳng, là toàn bộ đồi sống tỉnh thân của xã hội.

Nếu so sánh, có thể thấy, khái niệm này của UNESCO về văn hóa có nội dung cơ bản
như nội dung khái niệm của Chủ tịch Hồ Chí Minh. Cái khác nhau của hai khái niệm này
là ở chỗ, khái niệm của F.Mayor chỉ nhấn mạnh đến tính đặc thù của các giá trị văn hóa,
tức là “cái làm cho dân tộc này khác với dân tộc khác”. Còn trong khái niệm của Hồ Chí
Minh về văn hóa, văn hóa không chỉ là cái tạo nên tính đặc thù của dân tộc, mà còn là
những giá trị "nhằm thích ứng với những nhu cầu đời sống và đòi hỏi của sự sinh tồn”.
“Nhu cầu đời sống” của con người luôn phát triển cũng như “đòi hỏi của sự sinh tồn” của
xã hội loài người luôn luôn nâng cao, hoàn thiện. Cũng có nghĩa, nói đến văn hóa là nói
đến giá trị, nhưng là những giá trị kết tinh lao động sáng tạo của con người trên các bình
diện hoạt động nhằm cải tạo tự nhiên, cải tạo xã hội và cải tạo chính bản thân mình, hướng
tới chân, thiện, mỹ, tức là hướng tới sự tốt đẹp, nhân văn và không ngừng hoàn thiện của
nhân loại. Nói đến văn hóa không chỉ là nói đến những giá trị tĩnh, kết tinh ngưng đọng,
mà còn là sự vận động, phát triển và hoàn thiện những giá trị ấy trong thời gian và không
gian.

1.1.2. Quan niệm của Hồ Chí Minh về quan hệ giữa văn hóa với các lĩnh vực khác

Quan hệ giữa văn hóa với chính trị. Hỗ Chí Minh cho rằng, trong đời sống có bốn vấn
để phải được coi là quan trọng ngang nhau và có sự tác động qua lại lẫn nhau, đó là chính
trị, kinh tế, văn hóa, xã hội. Tuy nhiên, ở nước Việt Nam thuộc địa, trước hết phải tiến
hành cách mạng giải phóng dân tộc, giành độc lập dân tộc, xóa ách nô lệ, thiết lập nhà
nước của dân, do dân, vì dân. Đó chính là sự giải phóng chính trị để mở đường cho văn
hóa phát triển. Tuy nhiên, văn hóa không thể đứng ngoài mà phải ở trong chính trị, tức là
văn hóa phải phục vụ nhiệm vụ chính trị; đồng thời mọi hoạt động của tổ chức và nhà
chính trị phải có hàm lượng văn hóa.

- Quan hệ giữa văn hóa với kinh tế. Trong mối quan hệ với kinh tế, Hồ Chí Minh giải
thích rằng, văn hóa thuộc kiến trúc thượng tầng. Vì vậy, những cơ sở hạ tẳng của xã hội có
kiến thiết rồi, văn hóa mới kiến thiết được và có đủ điều kiện phát triển được. Tuy nhiên,
văn hóa cũng không thể đứng ngoài mà phải đứng trong kinh tế, nghĩa là văn hóa không
hoàn toàn phụ thuộc vào kinh tế, mà có vai trò tác động tích cực trở lại kinh tế. Sự phát
triển của chính trị, kinh tế, xã hội, sẽ thúc đẩy văn hóa phát triển; ngược lại, mỗi bước phát
triển của kinh tế, chính trị, xã hội đều. có sự khai sáng của văn hóa.

Quan hệ giữa văn hóa với xã hội. Giải phóng chính trị đổng nghĩa với giải phóng xã
hội, từ đó văn hóa mới có điểu kiện phát triển. Xã hội thế nào văn hóa thế ấy. Văn học,
nghệ thuật của dân tộc Việt Nam rất phong phú, nhưng trong chế độ nô lệ của kể áp bức,
thì văn nghệ cũng bị nô lệ, không thể phát triển được. Vì vậy, phải làm cách mạng giải
phóng dân tộc, giành chính quyền về tay nhân dân, giải phóng chính trị, giải phóng xã hội,
đưa Đảng Cộng sản Việt Nam lên địa vị cầm quyển, thì mới giải phóng được văn hóa.
 - Về giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc, tiếp thu văn hóa nhân loại. Bản sắc văn hóa
dân tộc là những giá trị văn hóa bền vững của cộng đồng các dân tộc Việt Nam; là thành
quả của quá trình lao động, sản xuất, chiến đấu và giao lưu của con người Việt Nam.

Bản sắc văn hóa dân tộc được nhìn nhận qua hai lớp quan hệ. Về nội dung, đó là lòng
yêu nước, thương nồi; tỉnh thần độc lập, tự cường, tự tôn dân tộc... Về hình thức, cốt cách
văn hóa dân tộc biểu hiện ở ngôn ngữ, phong tục, tập quán, lễ hội, truyền thống, cách cảm
và nghĩ...

Bản sắc văn hóa dân tộc chứa đựng giá trị lớn và có một ý nghĩa quan trọng đối với sự
nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Nó phản ánh những nét độc đáo, đặc tính dân tộc. Nó
là ngọn nguồn đi tới chủ nghĩa Mác - Lênin. Hồ Chí Minh nói rằng, âm nhạc dân tộc ta rất
độc đáo, phải khai thác và phát triển lên; rằng, những người cộng sản chúng ta rất quý
trọng cổ điển, có nhiều dòng suối tiến bộ chảy từ những ngọn nguồn cổ điển đó; vì vậy,
trách nhiệm của con người Việt Nam là phải trân trọng, khai thác, giữ gìn, phát huy, phát
triển những giá trị của văn hóa dân tộc, đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ cách mạng của từng
giai đoạn lịch sử. Theo Người: “Dân ta phải biết sử ta. Cho tường gốc tích nước nhà Việt
Nam”. Chăm lo cốt cách dân tộc, đồng thời cân triệt để tẩy trừ mọi di hại thuộc địa và ảnh
hưởng nô dịch của văn hóa đế quốc, tôn trọng phong tục tập quán, văn hóa của các dân tộc
ít người. Trong giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc, phải biết tiếp thu tinh hoa văn hóa nhân
loại. Tiếp biến văn hóa (tiếp nhận và biến đổi) là một quy luật của văn hóa. Theo Hồ Chí
Minh, “văn hóa Việt Nam ảnh hưởng lẫn nhau của văn hóa Đông phương và Tây phương
chung đúc lại... Tây phương hay Đông phương có cái gì tốt ta. học lấy để tạo ra một nền
văn hóa Việt Nam. Nghĩa là lấy kinh nghiệm tốt của văn hóa xưa và văn hóa nay, trau dổi
cho văn hóa Việt Nam thật có tỉnh thần thuần túy Việt Nam để hợp với tinh thần dân
chủ”",

Hồ Chí Minh chú trọng chất lọc tỉnh hoa văn hóa nhân loại. Trao đổi với một nhà văn
Liên Xô, Người nhấn mạnh rằng: “Các bạn chớ hiểu là tôi cho rằng chúng tôi cần dứt bỏ
văn hóa nào đó, dù là văn hóa Pháp đi nữa. Ngược lại, tôi muốn nói điều khác. Nói đến
việc mở rộng kiến thức của mình về văn hóa thế giới, mà đặc biệt hiện nay là văn hóa
Xôviết - chúng tôi thiếu - nhưng đồng thời tránh nguy cơ trở thành kẻ bắt chước... Văn
hóa của các dân tộc khác cẩn phải được nghiên cứu toàn diện, chỉ có trong trường hợp đó
mới có thể được nhiều hơn cho văn hóa của chính mình”". Nhận diện về hiện tượng văn
hóa Hồ Chí Minh, một nhà báo Mỹ viết: “Cụ Hồ không phải là một người dân tộc chủ
nghĩa hẹp hồi, mà cụ là một người yêu mến văn hóa Pháp trong khi chống thực dân Pháp,
một con người biết coi trọng những truyền thống cách mạng Mỹ trong khi Mỹ phá hoại
đất nước cụ”

Hồ Chí Minh chỉ rõ mục đích của việc tiếp thu văn hóa nhân loại là để làm giàu cho
văn hóa Việt Nam, xây dựng văn hóa Việt Nam hợp với tinh thần dân chủ. Nội dung tiếp
thu là toàn diện bao gồm Đông, Tây, kim, cổ, tất cả các mặt, các khía cạnh. Tiêu chí tiếp
thu là có cái gì hay, cái gì tốt là ta học lấy. Mối quan hệ giữa giữ gìn cốt cách văn hóa dân
tộc và tiếp thu văn hóa nhân loại là phải lấy văn hóa dân tộc làm gốc, đó là điều kiện, cơ
sở để tiếp thu văn hóa nhân loại.

1.2. Quan niệm của Hồ Chí Minh về vai trò của văn hóa

Từ sau Cách mạng Tháng Tám năm 1945, văn hóa được Hồ Chí Minh xácđịnh là  đời
sống tinh thần của xã hội, là thuộc về kiến trúc thượng tầng. Văn hóacó mối quan  hệ mật
thiết với kinh tế, chính trị, xã hội, tạo thành bốn vấn đề chủyếu của đời sống xã  hội và
được nhận thức như sau:

1.2.1. Văn hóa là mục tiêu, động lực của sự nghiệp cách mạng

- Văn hóa là mục tiêu. Mục tiêu của sự nghiệp cách mạng Việt Nam là độc lập dân
tộc và chủ nghĩa xã hội, độc lập dân tộc gắn liền với chủ nghĩa xã hội. Như vậy, cùng với
chính trị, kinh tế, xã hội, văn hóa nằm trong mục tiêu chung của toàn bộ tiến trình cách
mạng.

Theo quan điểm Hỗ Chí Minh, văn hóa là mục tiêu - nhìn một cách tổng quát - là
quyển sống, quyển sung sướng, quyển tự do, quyển mưu cầu hạnh phúc; là khát vọng của
nhân dân về các giá trị chân, thiện, mỹ. Đó là một xã hội dân chủ - dân là chủ và dân làm
chủ - công bằng, văn minh, ai cũng có cơm ăn áo mặc, ai cũng được học hành; một xã hội
mà đồi sống vật chất và tỉnh thần của nhân dân luôn luôn được quan tâm và không ngừng
nâng cao, con người có điều kiện phát triển toàn diện.

Hỗ Chí Minh đã đặt cơ sở cho một xã hội phát triển bền vững với ba trụ cột là bền
vững về kinh tế, xã hội và môi trường. Chúng ta có thể nhận thức ở những mức độ khác
nhau trong di sản Hồ Chí Minh về các mục tiêu của Chương trình nghị sự XXI', một phẩn
quan trọng của chiến lược phát triển bền vững.
 Văn hóa là động lực. Động lực là cái thúc đẩy cho sự phát triển. Di sản Hỗ Chí Minh
cho thấy động lực phát triển đất nước bao gồm động lực vật chất và tỉnh thần; động lực
cộng đồng và cá nhân; nội lực và ngoại lực. Tất cả quy tụ ở con người và đều có thể được
xem xét dưới góc độ văn hóa. Tuy nhiên, nếu tiếp cận các lĩnh vực văn hóa cụ thể trong tư
tưởng Hổ Chí Minh, động lực có thể nhận thức ở các phương diện chủ yếu sau:

Văn hóa chính trị là một trong những động lực có ý nghĩa soi đường cho quốc dân đi,
lãnh đạo quốc dân để thực hiện độc lập, tự cường, tự chủ. Tư duy biện chứng, độc lập, tự
chủ, sáng tạo của cán bộ, đẳng viên là một động lực lớn dẫn đến tư tưởng và hành động
cách mạng có chất lượng khoa học và cách mạng.

Văn hóa văn nghệ góp phần nâng cao lòng yêu nước, lý tưởng, tình cảm cách mạng, sự
lạc quan, ý chí, quyết tâm và niềm tin vào thắng lợi cuối cùng của cách mạng.

Văn hóa giáo dục diệt giặc dốt, xóa mù chữ, giúp con người hiểu biết quy luật phát
triển của xã hội. Với sứ mệnh “trồng người”, văn hóa giáo dục đào tạo con người mới, cán
bộ mới, nguồn nhân lực chất lượng cao cho sự nghiệp cách mạng.

Văn hóa đạo đức, lối sống nâng cao phẩm giá, phong cách lành mạnh cho con người,
hướng con người tới các giá trị chân, thiện, mỹ. Theo quan điểm của Hồ Chí Minh, đạo
đức là gốc của người cách mạng. Mọi việc thành hay là bại, là do cán bộ có thấm nhuần
đạo đức cách mạng hay không. Nhận thức như vậy để thấy văn hóa đạo đức là một động
lực lớn thúc đẩy cách mạng phát triển.

Văn hóa pháp luật bảo đảm dân chủ, trật tự, kỷ cương, phép nước.

1.2.2. Văn hóa là một mặt trận

Văn hóa là một trong bốn nội dung chính của đồi sống kinh tế - xã hội, quan trọng
ngang các vấn để kinh tế, chính trị và xã hội. Nói mặt trận văn hóa là nói đến một lĩnh vực
hoạt động có tính độc lập, có mối quan hệ mật thiết với các lĩnh vực khác, đổng thời phản
ánh tính chất cam go, quyết liệt của hoạt động văn hóa. Mặt trận văn hóa là cuộc đấu tranh
cách mạng trên lĩnh vực văn hóa - tư tưởng, Nội dung mặt trận văn hóa phong phú, đấu
tranh trên các lĩnh vực tư tưởng, đạo đức, lối số của các hoạt động văn nghệ, báo chí, công
tác lý luận, đặc biệt là định hướng giá trị chân, thiện, mỹ của văn hóa nghệ thuật. Mặt trận
văn hóa là cuộc chiến đấu trên lĩnh vực văn hóa; vì vậy anh chị em văn nghệ sĩ là chiến sĩ
trên mặt trận ấy; cũng như các chiến sĩ khác, chiến sĩ nghệ thuật có nhiệm vụ phụng sự Tổ
quốc, phục vụ nhân dân.

Để làm tròn nhiệm vụ, chiến sĩ nghệ thuật phải có lập trường tư tưởng vững vàng; ngòi
bút là vũ khí sắc bén trong sự nghiệp “phò chính trừ tà”. Phải bám sát cuộc sống thực tiễn,
đi sâu vào quần chúng, để phê bình nghiêm khắc những thói xấu như tham ô, lười biếng,
lãng phí, quan liêu, và ca tụng chân thật những người tốt việc tốt để làm gương mẫu cho
chúng ta ngày nay và giáo dục con cháu đời sau. Đó chính là “chất thép” của văn nghệ
theo tỉnh thần "kháng chiến hóa văn hóa, văn hóa hóa kháng chiến”.

Theo Hồ Chí Minh, dân tộc ta là một dân tộc anh hùng, thời đại ta là một thời đại vẻ
vang. Vì vậy chiến sĩ văn nghệ phải có những tác phẩm xứng đáng với dân tộc anh hùng
và thời đại vẻ vang.

1.2.3. Văn hóa phục vụ quần chúng nhân dân

Tư tưởng Hồ Chí Minh phản ánh khát vọng hạnh phúc của nhân dân. Tư tưởng văn
hóa của Người cũng vì nhân dân, phục vụ nhân dân. Theo Người, mọi hoạt động văn hóa
phải trở về với cuộc sống thực tại của quần chúng, phần ánh được tư tưởng và khát vọng
của quần chúng.

Văn hóa phục vụ quần chúng nhân dân là phải miêu tả cho hay, cho thật, cho hùng
hồn; phải trả lời được các câu hỏi: Viết cho ai? Mục đích viết? Lấy tài liệu đâu mà viết?
Cách viết như thế nào? Viết phải thiết thực, tránh cái lối viết rau muống mà ham dùng
chữ. Nói cũng vậy. Nói ít, nhưng nói cho thấm thía, nói cho chắc chắn, thì quần chúng
thích hơn. Tóm lại "từ trong quần chúng ra. Về sâu trong quần chúng”. Trên cơ sở đó để
định hướng giá trị cho quần chúng.

Chiến sĩ văn hóa phải hiểu và đánh giá đúng. quần chúng. Quân chúng là những người
sáng tác rất hay. Họ cung cấp cho những nhà hoạt động văn hóa những tư liệu quý. Và
chính họ là những người thẩm định khách quan, trung thực, chính xác các sản phẩm văn
nghệ. Nhân dân phải là những người được hưởng thụ các giá trị văn hóa.
1.3. Quan điểm của Hồ Chí Minh về xây dựng nền văn hóa mới

Hồ Chí Minh từng nói đến “văn hoá soi đường cho quốc dân đi”, “phải đem văn hoá
lãnh đạo quốc dân để thực hiện độc lập, tự cường, tự chủ”, phải “xúc tiến công tác văn hoá
để đào tạo con người mới và cán bộ mới cho công cuộc kháng chiến kiến quốc”.
Văn hoá như một động lực thúc đẩy các dân tộc đoàn kết và hiểu biết lẫn nhau. Với nhận
thức như vậy, bằng sự nỗ lực hoạt động không mệt mỏi trên mặt trận văn hoá thông qua
sách, báo, văn thơ... Hồ Chí Minh làm cho các dân tộc hiểu rõ bản chất của chủ nghĩa thực
dân ở các nước thuộc địa và con đường cách mạng chân chính cần phải thực hiện. Trong
Hội thảo quốc tế về Chủ tịch Hồ Chí Minh, đồng chí Võ Chí Công nói: “Văn hoá là sợi
dây có khả năng nối liền nhân dân các nước và các dân tộc… Sự hiểu biết lẫn nhau, sự học
tập và tôn trọng nhau xưa nay đều thể hiện sâu sắc qua văn hoá, nơi tập trung những biểu
hiện rực rỡ nhất của tâm huyết và sức sáng tạo của con người”.
Hồ Chí Minh cho rằng, văn hoá có tác dụng “sửa đổi tham nhũng, lười biếng, phù hoa,
xa xỉ, sửa xã hội cũ, xây xã hội mới”. Văn hoá tạo sức mạnh để chiến thắng ngoại xâm
theo tinh thần “văn minh thắng bạo tàn”.Kinh tế nâng cao đời sống vật chất, còn văn hoá
có tác dụng nâng cao đời sống tinh thần của nhân dân.

Nếu hiểu “văn hoá là tất cả những gì không phải thiên nhiên, nghĩa là tất cả những gì
do con người, ở trong con người và liên quan trực tiếp nhất đến con người” thì khi chúng
ta bàn tới con người trong tư tưởng Hồ Chí Minh là thể hiện rõ rệt nhất cả khái niệm văn
hoá, cả bản chất của văn hoá theo ý nghĩa vừa là động lực, vừa là mục tiêu của sự nghiệp
cách mạng. Hồ Chí Minh dạy: “Vì lợi ích mười năm thì phải trồng cây. Vì lợi ích trăm
năm thì phải trồng người”. “Bồi dưỡng thế hệ cách mạng cho đời sau là một việc rất quan
trọng và rất cần thiết”… Con người có đạo đức, trí tuệ, văn hoá, sức khoẻ vừa là động lực
xây dựng chủ nghĩa xã hội, vừa là mục tiêu của sự nghiệp cách mạng.

1.3.1. Giai đoạn trước cách mạng Tháng Tám năm 1945

Ngay trong những năm tìm “Đường kách mệnh”, Chủ tịch Hồ Chí Minh nhận ra rằng,
để làm cho nhân dân Việt Nam “nghe đến 2 chữ Kách mệnh thì sợ rùng mình”, thực dân
Pháp đã thi hành một chính sách cơ bản là “lấy tôn giáo và văn hóa làm cho dân ngu”.
Chính vì vậy, song hành với việc tố cáo nền giáo dục thực dân và chính sách ngu dân của
Pháp ở Việt Nam, Người ý thức sâu sắc cần mang lại ánh sáng văn hóa cho nhân dân, để
đưa nhân dân đến với cách mạng. Trong Chánh cương vắn tắt (1930), Người nêu phương
diện xã hội lên hàng đầu, trong đó đề cập “nam nữ bình quyền”, “phổ thông giáo dục theo
công nông hoá”. Trong Mục đọc sách ở phần cuối tác phẩm Nhật ký trong tù (viết trong
thời gian Người bị nhà cầm quyền địa phương của Tưởng Giới Thạch giam giữ, 1942-
1943), Chủ tịch Hồ Chí Minh đưa ra quan niệm ngắn gọn, dễ hiểu, nhấn mạnh ý nghĩa của
văn hóa: "Văn hóa là sự tổng hợp của mọi phương thức sinh hoạt cùng với biểu hiện của
nó mà loài người đã sản sinh ra nhằm thích ứng những nhu cầu đời sống và đòi hỏi của sự
sinh tồn".

Không dừng lại ở đó, Người còn nêu lên 5 điểm lớn xây dựng nền văn hóa dân tộc: “1.
Xây dựng tâm lý: tinh thần độc lập tự cường; 2. Xây dựng luân lý: biết hy sinh mình, làm
lợi cho quần chúng; 3. Xây dựng xã hội: mọi sự nghiệp có liên quan đến phúc lợi của nhân
dân trong xã hội; 4. Xây dựng chính trị: dân quyền; 5. Xây dựng kinh tế".

Như vậy, ngay từ rất sớm, khi mà Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa Liên Hợp
Quốc (UNESCO) còn chưa thành lập , khi đất nước chưa thoát khỏi ách áp bức của thực
dân phong kiến, còn phải tập trung cho nhiệm vụ giải phóng dân tộc và ngay cả bản thân
Người đang ở trong chốn lao tù, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã xác định văn hóa vừa là mục
tiêu, vừa là động lực của sự phát triển, xây dựng và phát triển văn hóa dân tộc là phát triển
tất cả các mặt của đời sống: từ kinh tế, chính trị, xã hội, đạo đức, tâm lý tư tưởng... theo
hướng độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội. Có thể nói, Chủ tịch Hồ Chí Minh đi vào văn
hóa, trở thành nhà văn hóa kiệt xuất từ việc Người sớm xác định đúng đắn vị trí gốc của
văn hóa đối với dân tộc.

Đề cương văn hóa 1943: Là cương lĩnh đầu tiên của Đảng Cộng sản về lĩnh vực văn
hóa, có thể nói rằng, những định hướng lớn về một nền văn hóa cần có, phải có trong
tương lai, khi mà cuộc cách mạng dân tộc, dân chủ chưa thành công, đã được hình thành
trên những phương hướng, nội dung quan trọng nhất. Nhìn nhận nền văn hóa ấy phải được
xây dựng trên cơ sở của một hình thái kinh tế-xã hội mới, do Đảng lãnh đạo, phải  trở
thành một “mặt trận” mà người cộng sản phải nắm lấy, lãnh đạo và bắt nó phục vụ cho
cuộc cách mạng xã hội là một bước tiến về nhận thức của Đảng về văn hóa.

Đảng chủ trương có lãnh đạo được văn hóa “đảng mới ảnh hưởng được dư luận, việc
tuyên truyền của đảng mới có hiệu quả”. Hiển nhiên, từ trong văn bản này, tư tưởng dùng
văn hóa, trong đó có văn nghệ như một phương tiện phục vụ cho công tác tuyên truyền,
vận động quần chúng làm cách mạng theo những mục tiêu của Đảng đã được xác định như
những nhiệm vụ xã hội của văn nghệ. Quan niệm ấy xuyên suốt cho đến những giai đoạn
sau. Tư tưởng này vừa tạo nên sự thống nhất, tập trung của văn nghệ, vừa tiềm ẩn những
bất cập của nó như đề cao tính chất tuyên truyền, chức năng nhận thức, phản ánh, giáo
dục, khẳng định bản chất xã hội của văn nghệ mà ít chú ý đến đặc trưng của nó.

Trong hoàn cảnh bấy giờ, đưa ra được những vấn đề này, biến nó thành tư tưởng để
vận động cho một nền văn hóa mới, chưa có hoặc chính xác hơn là mới chỉ là những mầm,
những nụ, chưa được thừa nhận nhưng đã chứng tỏ sức sống của nó là một sáng tạo của
Đảng, bởi chỉ có nêu ra được những hướng đi như thế mới có khả năng tập hợp được lực
lượng và Đề cương trở thành tài liệu đầu tiên, quan trọng và duy nhất, có tác dụng tập hợp
lực lượng rất lớn những người có tư tưởng tiến bộ bấy giờ trong mặt trận Văn hóa cứu
quốc. Cần phải nhìn thấy tính chất cứu quốc, tinh thần Phục hưng và cả tinh thần Khai
sáng của Đề cương văn hóa mới này, nhận thức được tính chất tiên phong, mở đường của
nó cho các văn nghệ sĩ trở về với dân tộc, gắn bó với nhân dân trong sự nghiệp cầm bút
của mình mới thấy hết được thái độ của Đảng không chỉ đối với cuộc cách mạng xã hội
mà còn là những mong muốn xây dựng một nền tảng tinh thần mới cho xã hội trong tương
lai.

  Coi văn hóa là một mặt trận và sức sống của nó chỉ có thể được khẳng định trong
những thử thách ở đời sống, Đề cương đã hơn một lần nhấn mạnh đến sự cần thiết, tính
chất “cách mạng”, “mới” của nền văn hóa đi liền với cuộc cách mạng dân tộc dân chủ. Và
chỉ có hoàn thành cuộc cách mạng này thì cách mạng xã hội mới được coi như thành công.
Trong những năm tháng ấy, đánh giá về vai trò to lớn và sự cần thiết của văn hóa với đời
sống xã hội là một bước tiến lớn về nhận thức của Đảng đối với văn hóa dân tộc.

Cũng chính từ nhận thức về vai trò gốc của văn hóa nên Chủ tịch Hồ Chí Minh chủ
trương một nhiệm vụ cấp bách của chính quyền cách mạng non trẻ là phải nâng cao trình
độ văn hóa cho cán bộ và toàn dân. Ngày 3/9/1945, trong phiên họp đầu tiên của Chính
phủ lâm thời, Hội đồng chính phủ đã tán thành chủ trương mở ngay chiến dịch chống nạn
mù chữ do Chủ tịch Hồ Chí Minh đề nghị. Tư tưởng chiến lược mang tính thời đại: “Một
dân tộc dốt là một dân tộc yếu” của Người đã ra đời từ phiên họp này. Tiếp đó, ngày
8/9/1945, Người ký 3 sắc lệnh quan trọng về giáo dục là sắc lệnh về việc thành lập Nha
Bình dân học vụ, sắc lệnh quy định mọi làng phải có lớp học

bình dân và sắc lệnh cưỡng bức học chữ quốc ngữ không mất tiền. Thực hiện lời kêu
gọi của Chủ tịch Hồ Chí Minh: “Những người đã biết chữ hãy dạy cho những người chưa
biết chữ... Vợ chưa biết thì chồng bảo, em chưa biết thì anh bảo, cha mẹ không biết thì con
bảo, người ăn người làm không biết thì chủ nhà bảo”, một phong trào thanh toán nạn mù
chữ dâng cao trong cả nước. Nhờ đó, chỉ một năm sau Cách mạng tháng Tám, đã có 2,5
triệu người dân biết đọc, biết viết. Quan sát dòng người đủ mọi lứa tuổi, trong đó có cả các
cụ già ngoài 80 tuổi tới các lớp bình dân học vụ, Chủ tịch Hồ Chí Minh nhận xét: Đó là
hình ảnh của một dân tộc quyết rời bỏ chỗ tối, bước lên chỗ sáng.

1.3.2. Trong kháng chiến chống thực dân Pháp

Lịch sử đấu tranh giải phóng của dân tộc ta đã minh chứng, với đường lối cách mạng
đúng đắn, sự lãnh đạo sáng suốt của Đảng và Chủ tịch Hồ Chí Minh, lòng yêu nước, ý chí
độc lập, tinh thần đấu tranh bất khuất là những giá trị văn hóa giữ nước của dân tộc đã
được khơi dậy, phát huy, tạo sức mạnh to lớn làm nên thắng lợi của cuộc Cách mạng
Tháng Tám năm 1945, giành độc lập, tự do cho dân tộc. Trong cuộc kháng chiến chống
thực dân Pháp xâm lược, với khẩu hiệu “Văn hóa hóa kháng chiến,

kháng chiến hóa văn hóa” đã trở thành động lực tinh thần làm nên chiến thắng lịch sử
Điện Biên Phủ năm 1954 “lừng lẫy năm châu, chấn động địa cầu”. Sự lãnh đạo của Đảng
trong suốt thời kỳ từ năm 1960 đến năm 1975 đã phát huy vai trò của văn hóa trong thực
hiện hai nhiệm vụ chiến lược: xây dựng chủ nghĩa xã hội ở miền Bắc và đấu tranh giải
phóng dân tộc ở miền Nam giành đại thắng Mùa xuân năm 1975, giải phóng miền Nam,
thống nhất Đất nước. Trong hơn 35 năm đổi mới, thấm nhuần quan điểm “Văn hóa soi
đường cho quốc dân đi” của Chủ tịch Hồ Chí Minh, Đảng ta đã ban hành nhiều nghị
quyết, quyết định, chỉ thị quan trọng để tập trung xây dựng, phát triển văn hóa. Nổi bật là
Nghị quyết Trung ương 5 (khóa VIII) về “Xây dựng và phát triển nền văn hóa Việt Nam
tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc”, trong đó khẳng định: Văn hóa là nền tảng tinh thần của
xã hội, vừa là mục tiêu vừa là động lực thúc đẩy sự phát triển kinh tế - xã hội. Qua các kỳ
đại hội Đảng (IX, X, XI, XII), Đảng ta ngày càng nhận thức đầy đủ, toàn diện và sâu sắc
hơn về vị trí, vai trò của văn hóa; nó được ví như “ngọn hải đăng” thực hiện sứ mệnh “soi
đường cho quốc dân đi” trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Nhờ đó, nhiều giá
trị văn hóa truyền thống được kế thừa, phát huy; văn hóa trong chính trị và trong kinh tế
bước đầu được coi trọng và phát huy hiệu quả.

Tuy nhiên, văn hóa những năm gần đây chưa được quan tâm một cách đầy đủ tương
xứng với yêu cầu xây dựng, phát triển đất nước. Bên cạnh đó, quá trình toàn cầu hóa; cuộc
Cách mạng công nghiệp lần thứ tư, “xã hội số”, “văn hóa số” vừa đem lại những cơ hội,
vừa tạo ra thách thức mới trong xây dựng, phát triển văn hóa. Theo đó, nhiều giá trị văn
hóa truyền thống tốt đẹp bị mai một, trong khi nhiều thói hư, tật xấu, văn hóa ngoại lai,
không phù hợp với thuần phong mỹ tục Việt Nam xâm nhập tràn lan, làm băng hoại đời
sống văn hóa tinh thần xã hội, v.v. Vì vậy, vấn đề cấp bách, có ý nghĩa chiến lược hiện
nay là, các cấp, ngành, địa phương cần đẩy mạnh quán triệt quan điểm của Chủ tịch Hồ
Chí Minh: “Văn hóa soi đường cho quốc dân đi” nhằm “tiếp tục xây dựng, giữ gìn và phát
triển nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc” 1, để “văn hóa thực sự trở
thành sức mạnh nội sinh, động lực phát triển đất nước và bảo vệ Tổ quốc” 2, với nhiều giải
pháp quyết liệt, đồng bộ. Trong đó, tập trung thực hiện tốt một số nội dung cơ bản sau:

Một là, xây dựng và phát huy văn hóa chính trị làm cơ sở nâng cao hiệu lực, hiệu quả
hoạt động của cả hệ thống chính trị. Văn hóa chính trị có thể được hiểu là cái đẹp; là giá
trị của tư duy, tầm nhìn, tư tưởng và hoạt động chính trị của Đảng, Nhà nước, Mặt trận Tổ
quốc, các tổ chức chính trị - xã hội, của cán bộ chủ trì các cấp và cả đội ngũ cán bộ, đảng
viên. Văn hóa ấy chính là cơ sở, nền tảng để hệ thống chính trị các cấp phát huy được hiệu
lực, hiệu quả trong tổ chức và hoạt động của mình. Xây dựng văn hóa chính trị, trước hết
phải thấm nhuần mục tiêu chính trị của Đảng Cộng sản Việt Nam phấn đấu là vì dân, vì
nước, vì sự phát triển và thịnh vượng của quốc gia - dân tộc, “dân giàu, nước mạnh, dân
chủ, công bằng, văn minh”. Chủ trương ấy cũng chính là sự hướng tới các giá trị chân -
thiện - mỹ vốn là nội hàm đặc trưng của văn hóa. Chủ trương xây dựng Nhà nước pháp
quyền xã hội chủ nghĩa cũng không nằm ngoài mục tiêu hướng tới thực hiện một Nhà
nước có văn hóa pháp quyền. Văn hóa chính trị cần có trong ứng xử của tất cả đội ngũ cán
bộ, công chức, viên chức, nhất là đội ngũ cán bộ quản lý, lãnh đạo các cấp trong quan hệ
với nhân dân. Người có văn hóa sẽ thấm nhuần sâu sắc tư tưởng “văn hóa công bộc” của
Chủ tịch Hồ Chí Minh, thực sự “cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư” trong thực hành
công vụ cũng như trong lối sống, nếp sống hằng ngày; sẽ biết tự tu dưỡng, rèn luyện đạo
đức, lối sống theo các giá trị văn hóa chuẩn mực vốn được xã hội thừa nhận; biết tự trau
dồi kiến thức chuyên môn, kĩ năng quản lý; dám chịu trách nhiệm; dám từ chức khi thấy
nhiệm vụ vượt quá khả năng hay để xảy ra sai phạm; dám “nói không” với các giá trị vật
chất khi thấy không xứng đáng, thiếu trong sáng.

Hai là, xây dựng đời sống văn hóa ở khu dân cư, làm cơ sở để xây dựng và phát huy
nhân tố con người trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Sinh thời, Chủ tịch Hồ
Chí Minh đã chỉ ra vấn đề gốc rễ trong xây dựng nền văn hóa là việc xây dựng đời sống
văn hóa ở cơ sở. Người khẳng định: “Thực hành đời sống mới là một điều cần kíp cho
công cuộc cứu quốc và kiến quốc” và yêu cầu: “Đời sống mới không phải cái gì cũ cũng
bỏ hết, không phải cái gì cũng làm mới. Cái gì cũ mà xấu, thì phải bỏ,... Cái gì cũ mà
không xấu, nhưng phiền phức thì phải sửa đổi lại cho hợp lý” 3. Theo đó, cần tiếp tục đẩy
mạnh phong trào “Toàn dân xây dựng đời sống văn hóa”, gắn với phong trào Thi đua Yêu
nước, Cuộc vận động “Toàn dân đoàn kết xây dựng nông thôn mới, đô thị văn minh”;
trong đó, chú trọng phát huy đức tính tốt đẹp của con người Việt Nam, như: lòng yêu
nước, tính cần cù, chịu thương, chịu khó, trung thực, yêu lao động; lối sống “tình làng,
nghĩa xóm”, “lá lành đùm lá rách”, v.v. Cùng với đó, xây dựng và phát huy nếp sống văn
minh và thượng tôn pháp luật trong mọi lĩnh vực; điều chỉnh hành vi văn hóa của các
thành viên trong cộng đồng thông qua các quy tắc, chuẩn mực ứng xử văn hóa. Kiên quyết
bài trừ những thói hư, tật xấu trong nếp sống, cách nghĩ của mỗi người, nhằm kiến tạo một
môi trường văn hóa thực sự trong sạch, lành mạnh ở khu dân cư, làm cái nôi giáo dục
nhân cách, hướng con người đến các giá trị chân - thiện - mỹ, có trí tuệ, năng lực cùng
khát vọng cống hiến để góp phần xây dựng đất nước phồn vinh, hạnh phúc và bảo vệ vững
chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa.

Ba là, xây dựng, phát huy giá trị văn hóa trong lĩnh vực kinh tế; phát triển công nghiệp
văn hóa bền vững, từng bước trở thành trụ cột của nền kinh tế quốc dân. Nghị quyết Đại
hội XIII của Đảng xác định: “Khẩn trương triển khai phát triển có trọng tâm, trọng điểm
ngành công nghiệp văn hóa và dịch vụ văn hóa trên cơ sở xác định và phát huy sức mạnh
mềm của văn hóa Việt Nam, vận dụng có hiệu quả các giá trị, tinh hoa và thành tựu mới
của văn hóa, khoa học, kỹ thuật, công nghệ của thế giới, gắn với phát triển du lịch, đưa du
lịch thành một ngành kinh tế mũi nhọn”4. Để hiện thực chủ trương trên, cần tận dụng tối
đa nguồn tài nguyên văn hóa vốn có là các di sản văn hóa phi vật thể đã được UNESCO
vinh danh cũng như hàng nghìn di sản được xếp hạng cấp quốc gia cùng các loại hình
nghệ thuật truyền thống để thúc đẩy du lịch văn hóa. Tích cực phát triển các ngành công
nghiệp: điện ảnh, âm nhạc, giải trí kỹ thuật số,… nhằm chiếm lĩnh thị trường trong và
ngoài nước. Từng bước đổi mới, nâng cao chất lượng các sản phẩm của công nghiệp văn
hóa; trong đó, chú trọng truyền tải tinh thần, cốt cách của dân tộc Việt Nam. Đồng thời,
phát huy giá trị văn hóa trong lĩnh vực kinh tế, góp phần xây dựng tinh thần lao động, sáng
tạo, cần cù, chịu thương, chịu khó, dám đương đầu với thách thức để hoàn thành mục tiêu
trong sản xuất, kinh doanh. Xây dựng các mối quan hệ trong quản lý, điều hành, sản xuất,
lưu thông, buôn bán,… trên cơ sở các chuẩn mực đạo đức tốt đẹp, thủy chung, tín nghĩa;
xây dựng văn hóa doanh nghiệp để tạo nên giá trị thương hiệu và năng suất lao động. Đây
chính là những nội dung thuộc phạm trù “sức mạnh mềm” mà nền kinh tế cần huy động
trong quá trình phát triển.

Bốn là, phát huy giá trị văn hóa giữ nước của dân tộc Việt Nam làm nền tảng sức
mạnh bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới. Nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc hiện nay đang đứng
trước nhiều khó khăn, thách thức; nhất là, các thế lực thù địch tăng cường chống phá với
âm mưu, thủ đoạn “diễn biến hòa bình” ngày càng công khai, trực diện hơn. Trước tình
hình đó, các giá trị văn hóa giữ nước cần được khơi dậy làm nền tảng sức mạnh bảo vệ Tổ
quốc. Cần làm cho mọi giai tầng trong xã hội luôn thấm nhuần những giá trị, như: lòng
yêu nước, ý chí kiên cường, bất khuất chống giặc ngoại xâm; tinh thần trên dưới thuận
hòa, cả nước một lòng đánh giặc; tư tưởng dựng nước đi đôi với giữ nước, giữ nước từ khi
nước chưa nguy; tinh thần nhân văn cao cả trong công cuộc giữ nước, v.v. Những giá trị
văn hóa đó vốn là ngọn nguồn của mọi chiến công chống giặc ngoại xâm, giữ gìn non
sông, gấm vóc của dân tộc Việt Nam từ thủa các vua Hùng dựng nước đến thời đại Hồ Chí
Minh. Theo đó, công tác tuyên truyền, giáo dục hiện nay cần phải làm cho giá trị văn hóa
giữ nước được phát huy về mặt tinh thần để chuyển hóa thành lực lượng vật chất trong
công cuộc bảo vệ Tổ quốc, tạo nên sức mạnh chiến đấu và chiến thắng kẻ thù trong mọi
tình huống.

Những giá trị bền vững tạo nên bản sắc văn hóa Việt Nam là lòng yêu nước nồng nàn,
tinh thần đấu tranh bất khuất chống ngoại xâm,là tình đoàn kết, yêu thương gắn kết cá
nhân - gia đình - làng xã - Tổ quốc,là lòng nhân ái, khoan dung, trọng nghĩa tình đạo lý, là
tính cần cù, sáng tạo trong lao động, giản dị trong lối sống..., tất cả đều hội tụ và tỏa sáng
ở vị Anh hùng giải phóng dân tộc, nhà văn hóa kiệt xuất Hồ Chí Minh.
Trong tư duy và trong hành động cách mạng của Chủ tịch Hồ Chí Minh, nhân dân Việt
Nam kiên quyết kháng chiến chống thực dân Pháp, nhưng không chống lại những giá trị
văn hóa của nhân dân Pháp, chống đế quốc Mỹ nhưng vẫn trân trọng những truyền thống
văn hóa - cách mạng Mỹ. Điều này đã được nhiều nhà nghiên cứu Hồ Chí Minh trong và
ngoài nước khẳng định. Petghidapnhơ viết trên tờ Diễn đàn (Mỹ): “Cụ Hồ Chí Minh là
một người yêu mến văn hoá Pháp trong khi chống thực dân Pháp, một con người biết coi
trọng những truyền thống cách mạng Mỹ khi Mỹ phá hoại đất nước của Cụ”.

Có thể nêu việc Chủ tịch Hồ Chí Minh đã trích dẫn một số điểm trong Tuyên ngôn độc
lập của Mỹ năm 1776 và Tuyên ngôn nhân quyền và dân quyền của Pháp năm 1791 để mở
đầu cho bản Tuyên ngôn độc lập khai sinh nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa ngày
2/9/1945 như một dẫn chứng nổi bật để minh họa cho những ý kiến trên.
“Trong giọng nói trầm ấm của Nguyễn Ái Quốc, chúng ta như nghe thấy ngày mai, như
thấy sự yên tĩnh mênh mông của tình hữu ái toàn thế giới… Nguyễn Ái Quốc, cũng đang
toả ra một cái gì thật lịch thiệp và tế nhị… Từ Nguyễn Ái Quốc đã tỏa ra một thứ văn hoá,
không phải văn hóa Âu châu, mà có lẽ là một nền văn hóa tương lai” - nhà thơ Ôxip
Mandenxtam trong ghi chép “Thăm một chiến sĩ quốc tế cộng sản - Nguyễn Ái Quốc”.

1.3.3. Trong thời kỳ xây dựng chủ nghĩa xã hội

Vai trò của văn hóa càng trở nên quan trọng hơn khi đất nước bước vào thời kỳ xây
dựng chủ nghĩa xã hội, khi mà nhiệm vụ của cách mạng Việt Nam là phải “làm cho nước
ta có một nền công nghiệp hiện đại, nông nghiệp hiện đại, có một nền văn hóa và khoa học
tiên tiến. Chủ tịch Hồ Chí Minh yêu cầu “để phục vụ sự nghiệp cách mạng xã hội chủ
nghĩa thì văn hoá phải xã hội chủ nghĩa về nội dung và dân tộc về hình thức" và người cán
bộ văn hoá phải có nhiệm vụ “dùng văn hoá để tuyên truyền cho việc cần kiệm xây dựng
nước nhà, xây dựng chủ nghĩa xã hội ở miền Bắc và đấu tranh thống nhất nước nhà”.
Trong thời kỳ này, những bài viết, những bài nói chuyện của Chủ tịch Hồ Chí Minh tại
Đại hội văn nghệ toàn quốc lần thứ III (1/12/1962), Đại hội lần thứ III Hội nhà báo Việt
Nam (8/9/1962), Hội nghị tổng kết phong trào thi đua “Dạy tốt, học tốt” của ngành giáo
dục phổ thông và sư phạm (8/1963), Hội nghị tuyên giáo miền núi (31/8/1963)... đều thể
hiện các quan điểm, tư tưởng của Người về cách mạng tư tưởng-văn hoá, xoá bỏ những
tàn dư tư tưởng và hủ tục của xã hội cũ, về xây dựng nền văn hoá mới với nội dung xã hội
chủ nghĩa mang đậm đà bản sắc dân tộc, về xây dựng con người mới, đạo đức mới, lối
sống mới xã hội chủ nghĩa. Trong đó, xây dựng con người mới - con người xã hội chủ
nghĩa là tư tưởng đặc sắc, quan trọng nhất trong tư tưởng văn hóa Hồ Chí Minh. Theo
Người, con người mới xã hội chủ nghĩa là con người sống có lý tưởng cao đẹp và có năng
lực hoạt động biến lý tưởng thành hiện thực: Có tinh thần làm chủ xã hội, có trí thức văn
hoá và khoa học, có trình độ chuyên môn nghiệp vụ, có phẩm chất đạo đức cách mạng,
cần kiệm liêm chính, chí công vô tư. Con người mới phải chiến thắng được “chủ nghĩa cá
nhân, lợi mình hại người, tự do vô tổ chức, vô kỷ luật và những tính xấu khác”, bởi nó là
“kẻ địch nguy hiểm của chủ nghĩa xã hội”.

Coi văn hóa là một mặt hợp thành toàn bộ đời sống xã hội, Chủ tịch Hồ Chí Minh
khẳng định văn hoá tồn tại và phát triển trong mối liên hệ biện chứng với các yếu tố kinh
tế và chính trị, trong đó văn hóa ở vào vị trí trung tâm, có vai trò điều tiết xã hội. Muốn
xác định vai trò đó, mọi hoạt động văn hóa phải thực sự hòa quyện, thâm nhập vào cuộc
sống muôn màu, muôn vẻ của đông đảo quần chúng nhân dân với đầy đủ những mảng tối
sáng đầy góc cạnh của nó làm đối tượng phản ánh và phục vụ. Ý nghĩa và bản chất của
mặt trận văn hoá và chiến sĩ văn hoá chính là ở đây, mà ngay từ năm 1951, Chủ tịch Hồ
Chí Minh chỉ rõ: “Văn hóa nghệ thuật cũng là một mặt trận. Anh chị em là chiến sĩ trên
mặt trận ấy”. Câu nói giản dị của Người trở thành phương châm hoạt động và lý tưởng
phấn đấu của lớp lớp các văn nghệ sĩ, các nhà văn hóa Việt Nam. Họ hăng hái tham gia
vào sự nghiệp cách mạng, tận tụy, hết mình phục vụ cho cách mạng.

Những tư tưởng, quan điểm của Chủ tịch Hồ Chí Minh về văn hóa trở thành kim chỉ
nam cho Đảng, Nhà nước và nhân dân ta xây dựng nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm
đà bản sắc dân tộc. Trong định hướng phát triển đất nước giai đoạn 2021-2030, Nghị
quyết Đại hội XIII của Đảng xác định: “Phát triển con người toàn diện và xây dựng nền
văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc để văn hóa thực sự trở thành sức mạnh
nội sinh, động lực phát triển đất nước và bảo vệ Tổ quốc. Tăng đầu tư cho phát triển sự
nghiệp văn hóa. Xây dựng, phát triển, tạo môi trường và điều kiện xã hội thuận lợi nhất để
khơi dậy truyền thống yêu nước, niềm tự hào dân tộc, niềm tin, khát vọng phát triển đất
nước phồn vinh, hạnh phúc; tài năng, trí tuệ, phẩm chất của con người Việt Nam là trung
tâm, mục tiêu và động lực phát triển quan trọng nhất của đất nước”.

Như vậy, cùng với việc làm tốt công tác xây dựng Đảng, phát triển kinh tế, củng cố
quốc phòng, an ninh thì thực hiện hiệu quả định hướng phát triển văn hóa của Đảng có ý
nghĩa đặc biệt quan trọng trong tiến trình phát triển chung của đất nước.Đáng chú ý là, lần
đầu tiên, khái niệm "sức mạnh mềm" được nêu ra trong các văn kiện Đại hội XIII, để văn
hóa thực sự là nền tảng tinh thần, động lực phát triển bền vững đất nước. Qua hàng ngàn
năm lịch sử, lòng yêu nước, ý chí tự cường dân tộc, tinh thần đoàn kết, dân chủ, nhân ái,
khoan dung trong cộng đồng và hòa hiếu với các dân tộc lân bang; tinh thần cần cù, dũng
cảm, sáng tạo, lạc quan, vì nghĩa, thương người của dân tộc Việt Nam… đã trở thành sức
mạnh dân tộc, đưa đất nước vượt qua bao gian nan thử thách. Và nay, những giá trị tinh
thần ấy đang được tiếp nối, phát huy trong thời đại mới, để thúc đẩy xã hội phát triển bền
vững, đồng thời nâng cao hình ảnh, vị thế của Việt Nam trên trường quốc tế.

Những bài học lịch sử:

- Bài học lớn nhất, bao trùm và xuyên suốt từ Cách mạng Tháng Tám 1945 đến nay
là Bác và đảng ta đã đưa ra được một cương lĩnh về một nền văn hóa tập trung cho nhiệm
vụ cứu quốc và mục tiêu ấy đã thành công. Gắn bó với đời sống dân tộc, với những nhiệm
vụ chính trị, xã hội xuyên suốt gần một thế kỷ tồn tại, nhiệm vụ cứu quốc, kháng chiến,
kiến quốc, mở đường cho những phong trào yêu nước, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, nền
văn hóa Việt Nam từ sau 1945 đến nay đã đóng góp một phần quan trọng vào lịch sử
đương đại. Tư tưởng cứu quốc với khẩu hiệu “Tổ quốc trên hết” đã trở thành ngọn cờ tập
hợp lực lượng, khơi dậy ở mỗi người dân, cộng đồng, dân tộc, đảng phái, tôn giáo lòng
yêu nước và khát vọng độc lập. Tinh thần cứu quốc của văn hóa trở thành mệnh lệnh của
cuộc sống, được nhận thức sâu sắc ở cả tầm lãnh đạo lẫn trong nhận thức, tình cảm và
hành động của mỗi cá nhân. Theo hồi ức của các nhà hoạt động văn hóa Cứu quốc thì nhờ
có những hoạt động hiệu quả này mà trong Quốc dân đại hội Tân Trào, đại biểu của Văn
hóa cứu quốc đã có vị trí quan trọng và trong thời gian trước, trong, sau cuộc Cách mạng
Tháng Tám năm 1945, tinh thần cứu quốc của văn hóa đã có ảnh hưởng sâu rộng trong đời
sống nhân dân, tập hợp thành một lực lượng hùng hậu ủng hộ cách mạng. Nói như Nguyễn
Tuân là hầu hết mọi trí thức lớn và văn nghệ sĩ đã đứng về “dưới lá cờ nghĩa của Cách
mạng” để chung tay đấu tranh và xây dựng một xã hội kiểu mới. Không có tư tưởng lãnh
đạo chính xác của Chủ tich Hồ Chí Minh soi đường, khó có thể chỉ với hơn 5000 đảng
viên làm nòng cốt của mặt trận Việt Minh, Đảng có thể lãnh đạo cuộc khởi nghĩa giành
chính quyền trọn vẹn như vậy. Thấm nhuần tư tưởng này, hầu hết các bậc nhân sĩ, trí thức
yêu nước, kể cả những người còn rất xa lạ với tư tưởng cộng sản cũng tự nguyện đi theo
cách mạng, hiến dâng cả tiền bạc, sinh mạng cho độc lập dân tộc. GS Trần Quốc Vượng
đã từng nói thế hệ những người như cha ông còn rất xa lạ với đấu tranh giai cấp, lý tưởng
cộng sản…nhưng nghe và tin theo Bác Hồ, theo ngọn cờ yêu nước, đấu tranh để giành độc
lập dân tộc mà nhập thế, trở thành những con người được giác ngộ lý tưởng xã hội theo
quan niệm cộng sản.
 - Sự cởi mở về khâu tập hợp lực lượng, đoàn kết toàn dân, cố kết cộng đồng trong
những ngày đầu cách mạng đã làm thay đổi nhận thức xã hội. Sự tin yêu vào chủ trương
cứu quốc, văn hóa soi đường cho quốc dân đi, đã khiến nhiều văn nghệ sĩ, nhân sĩ, các nhà
hoạt động văn hóa từ bỏ quan niệm cũ, chấp nhận một thế giới quan và nhân sinh quan
mới. Đây là cuộc nhận đường đầu tiên của đội ngũ trí thức để đến với Cách mạng. Họ là
những người tiên phong đi đến với cách mạng và là lực lượng chủ chốt để tham gia xây
dựng nền văn hóa mới. Nguyễn Tuân đã nói đến việc sẵn sàng “mang những đứa con tinh
thần” trước đây của mình “tàn sát” cả đi để đến với nhân dân, cách mạng. Nhưng “cái thủa
ban đầu dân quốc” này sau đó đã vấp phải những ngộ nhận, giản đơn, mang ý thức hệ làm
cho sức lan tỏa, tập hợp lực lượng có suy giảm.

- Khi mục tiêu đã xác định, Đảng đã thành lập ra một tổ chức phù hợp để lãnh đạo
văn hóa, gây ảnh hưởng trong đội ngũ trí thức, tập hợp lực lượng để tuyên truyền trong
nhân dân, giác ngộ những lực lượng có ảnh hưởng trong xã hội nhưng chưa hiểu và đi
theo đường lối của Đảng. Đó là một kinh nghiệm quý báu, sau này được vận dụng và phát
huy hiệu quả trong sự nghiệp chống Mỹ và tay sai ở miền Nam, nhất là trong việc thành
lập Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền Nam, Mặt trận Dân chủ và các phong trào xã hội
chính trị khác.

- Lấy thực tiễn làm tiêu chuẩn theo tinh thần biện chứng, chủ trương văn hóa soi
đường cho quốc dân đi, kháng chiến hóa văn hóa và văn hóa hóa kháng chiến là sự vận
dụng sáng tạo chủ trương coi văn hóa như một bộ phận của cuộc cách mạng xã hội, vừa có
tính chất then chốt, mở đường, vừa là một bộ phận không thể tách rời của cuộc cách mạng
xã hội. Do tình hình chiến tranh kéo dài, chủ trương này sau đó bị đơn giản hóa thành
quan niệm văn hóa phục vụ chính trị, phản ánh các nhiệm vụ của cuộc đấu tranh chính trị
nên đã có ảnh hưởng tiêu cực đến sự phát triển đa dạng của văn hóa.

- Xây dựng, phát triển, tạo môi trường và điều kiện xã hội thuận lợi nhất để khơi dậy
truyền thống yêu nước, niềm tự hào dân tộc, niềm tin, khát vọng phát triển đất nước phồn
vinh, hạnh phúc; tài năng, trí tuệ, phẩm chất của con người Việt Nam là trung tâm, mục
tiêu và động lực phát triển quan trọng nhất của đất nước”. Điều này càng thể hiện rõ, cùng
với việc làm tốt công tác xây dựng Đảng, phát triển kinh tế, củng cố quốc phòng, an ninh,
việc thực hiện tốt định hướng phát triển văn hóa của Đảng có ý nghĩa đặc biệt quan trọng
trong tiến trình phát triển chung của đất nước. Để thực hiện có hiệu quả tư tưởng Hồ Chí
Minh về văn hóa như đã khẳng định “Văn hóa soi đường cho quốc dân đi”, mỗi cán bộ,
đảng viên ở các cấp, các ngành, địa phương phải nêu gương để mọi người học tập và noi
theo, “Muốn hướng dẫn Nhân dân, mình phải làm mực thước cho người ta bắt chước”.

- Tư tưởng Hồ Chí Minh và đường lối của Đảng Cộng sản Việt Nam về văn hóa đã
thể hiện tư duy và tầm nhìn chiến lược trong xây dựng và phát triển nền văn hóa Việt Nam
tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc, vừa là nguồn lực nội sinh, vừa là động lực thúc đẩy sự
phát triển kinh tế - xã hội nhằm thực hiện mục tiêu dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công
bằng, văn minh.
Chương 2. Liên hệ đến việc phát huy vai trò của sinh viên trong xây dựng nền
văn hóa mới tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc ở Việt Nam hiện nay.

2.1.1. Thực trạng về việc phát huy vai trò của sinh viên trong xây dựng nền văn hóa mới
tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc ở Việt Nam hiện nay

Nền văn hóa mà chúng ta xây dựng là nền văn hóa tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc.
Tiên tiến là yêu nước và tiến bộ, trong đó, cốt lõi là lý tưởng độc lập dân tộc và chủ nghĩa
xã hội theo chủ nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh, nhằm mục tiêu tất cả vì con
người, vì hạnh phúc và sự phát triển phong phú, tự do, toàn diện của con người trong mối
quan hệ hài hòa giữa cá nhân và cộng đồng, giữa xã hội và tự nhiên. Bản sắc dân tộc bao
gồm những giá trị truyền thống tốt đẹp, bền vững, những tinh hoa của cộng đồng các dân
tộc Việt Nam, được vun đắp qua lịch sử hàng ngàn năm đấu tranh dựng nước và giữ nước.
Đó là, lòng yêu nước nồng nàn, ý chí tự cường dân tộc, tinh thần đoàn kết, ý thức cộng
đồng gắn kết cá nhân - gia đình - Tổ quốc; lòng nhân ái, khoan dung; cần cù, sáng tạo
trong lao động, sự tinh tế trong ứng xử; dũng cảm, kiên cường, bất khuất …

Xây dựng nền văn hoá Việt Nam phát triển toàn diện, hướng đến chân - thiện - mỹ,
thấm nhuần tinh thần dân tộc, tính nhân văn, dân chủ và khoa học; làm cho văn hoá phải
thực sự trở thành nền tảng tinh thần vững chắc của xã hội, là sức mạnh nội sinh quan
trọng, bảo đảm sự phát triển bền vững và bảo vệ vững chắc Tổ quốc, vì mục tiêu dân giàu,
nước mạnh, dân chủ, công bằng và văn minh. Đảng ta nhấn mạnh, văn hoá phải được đặt
ngang hàng với kinh tế, chính trị, xã hội; làm rõ đặc trưng của nền văn hoá Việt Nam tiên
tiến đậm đà bản sắc dân tộc là dân tộc, nhân văn, dân chủ và khoa học; nhấn mạnh trọng
tâm của việc xây dựng văn hoá là xây dựng con người có nhân cách, lối sống tốt đẹp…Với
lực lượng sinh viên là lượng tri thức trẻ, dồi dào, có trí tuệ, sức khỏe, bản lĩnh, sự nhiệt
huyết thì những lợi thế đó sẽ đóng góp đáng kể trong xây dựng, lan tỏa nền văn hóa mới
tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc ở Việt Nam. Sinh viên có nhận thức tốt về văn hóa, bản
sắc văn hóa dân tộc và nhiệm vụ giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc trong thời kì hội nhập
hiện nay. Đó là động lực để sinh viên không ngừng học tập nâng cao trình độ, tiếp thu
những cái hay cái mới làm giàu bản sắc văn hóa dân tộc.

Với mỗi cá nhân thanh niên, sinh viên ngay từ khi bước vào lớp một của cấp bậc tiểu
học, chúng ta đã được dạy, học thuộc nằm lòng “năm điều Bác Hồ dạy” và điều đầu tiên
mà Bác dạy đó chính là “Yêu Tổ quốc, yêu đồng bào”. Thật vậy, yêu Tổ quốc, yêu đồng
bào mà rộng hơn là lòng yêu nước là bài học quan trọng nhất mà giới trẻ, sinh viên được
học. Bởi, lòng yêu nước là một trong những truyền thống quý báu của dân tộc Việt. Đối
với dân tộc Việt Nam, lòng yêu nước tồn tại trong tất cả người dân như một lẽ dĩ nhiên bởi
truyền thống yêu thương, giàu lòng nhân ái, đoàn kết và biết ơn. Lòng yêu nước của con
người Việt Nam được thể hiện rõ qua những tấm gương của biết bao vị anh hùng, chiến sĩ,
thậm chí là nông dân dũng cảm, can trường xả thân vì độc lập tự do của đất nước. Thanh
niên hiện nay, đặc biệt là các bạn sinh viên được sống trong một đất nước hòa bình, độc
lập, tự do, họ thể hiện lòng yêu nước bằng tinh thần yêu nước, sẵn sàng chiến đấu và đoàn
kết với nhau. Không chỉ vậy, lòng yêu nước còn được thể hiện ở những cố gắng cống hiến
tri thức, tiền bạc để dựng xây và phát triển đất nước ngày một giàu đẹp.

Trong chiến dịch “Mùa hè Xanh 2022” do trường Đại học Bách khoa - ĐHQG
TPHCM tổ chức, nhân dịp kỷ niệm 75 năm ngày Thương binh Liệt sĩ (27/07/1947 -
27/07/2022) tại mặt trận huyện Tam Nông (tỉnh Đồng Tháp) đã tổ chức lễ tri ân các anh
hùng liệt sĩ. Nghi thức rước đuốc diễn ra lúc 18h00’ ngày 26/07/2022 với quãng đường dài
2km từ UBND xã Phú Thọ đến nghĩa trang liệt sĩ huyện Tam Nông. Ngọn lửa được rước
về từ Lăng cụ phó bảng Nguyễn Sinh Sắc - thân sinh vị lãnh tụ vĩ đại Hồ Chí Minh tại TP.
Cao Lãnh. Đây là biểu trưng cho lòng tự hào dân tộc, tri ân, thực hiện di chúc cũng như
tâm nguyện của Người, nối tiếp truyền thống với hoài bão cách mạng của thế hệ đi trước,
tiếp thêm sức mạnh, động lực và sự nhiệt huyết cho tuổi trẻ ngày hôm nay. Các chiến sĩ
tham gia đã dâng hương, dâng hoa, thắp nến tri ân các anh hùng liệt sĩ để bày tỏ lòng
thành kính và biết ơn trước công lao to lớn cùng sự cống hiến của những người đi trước
đối với sự nghiệp cách mạng vẻ vang của dân tộc. Đây chính là dịp để giáo dục truyền
thống yêu đất nước, giáo dục truyền thống cách mạng, yêu quê hương, thể hiện đạo lý
uống nước nhớ nguồn đối với thế hệ cha anh đã hy sinh vì Tổ quốc, qua đó giúp đoàn viên
thanh niên, sinh viên nâng cao ý thức trách nhiệm, tích cực học tập, rèn luyện tu dưỡng,
phấn đấu không ngừng.

Dũng cảm, lòng nhân ái là một đức tính cao đẹp, vô cùng cần thiết, luôn được đề cao
từ xưa đến nay. Đó là giá trị văn hóa của mỗi con người, của cộng đồng, của dân tộc Việt
đã hun đúc tự bao đời. Nó đã thành truyền thống ẩn chứa trong mỗi con người của hôm
qua và cả hôm nay. Mỗi khi có hoạn nạn, khốn khó thì lòng nhân ái bừng dậy, lan tỏa một
cách tự nguyện, tự giác nhằm san sẻ, gánh vác yêu thương. Đó là những phẩm chất đẹp,
nằm bao hàm trong văn hóa đạo đức, đó cũng chính lối sống nhằm nâng cao phẩm giá,
phong cách sống lành mạnh cho thế hệ thanh niên, sinh viên hiện nay. Những phẩm giá ấy
tưởng chừng như cái gì đó rất xa xôi hay ở tầm vĩ mô nào đó nhưng nó đến cũng rất tự
nhiên, gần gũi xuất phát từ trái tim vì đồng bào mà thế hệ sinh xông pha vào “cuộc chiến”
cam go, gian khổ.

Trong những ngày tháng 8, tháng 9 năm 2021, khi đại dịch COVID-19 diễn ra nghiêm
trọng nhất tại TPHCM, giữa lúc số ca nhiễm tăng vọt nhanh chóng, lực lượng y tế quá tải,
hàng nghìn sinh viên ngành y đã viết đơn tình nguyện lên đường đến tâm dịch để kịp thời
hỗ trợ người dân, giành giật mạng sống cho họ từ tay tử thần. “Dẫu chiến tranh đã lùi xa,
lớp lớp thế hệ cha anh đã lên đường đánh giặc để bảo vệ Tổ quốc thì thế hệ thanh niên
hôm nay cũng sẵn sàng chiến đấu với kẻ thù vô hình để bảo vệ sức khỏe cho người dân.
Đó là sứ mệnh của người thầy thuốc, cũng là sứ mệnh, nhiệt huyết, tinh thần xông pha và
cống hiến của tuổi trẻ,” Phạm Tất Thành, sinh viên lớp K48F, Trường Đại học Y-dược
Thái Bình nói. Với sinh viên Nguyễn Thị Huệ, Trường Đại học Y-dược cổ truyền thì “Em
cảm thấy việc mình đăng ký đi vào tâm dịch không phải là tình nguyện mà là trách nhiệm.
Vì thế, em không xin phép mà chỉ thông báo với bố mẹ. Bố mẹ em đã khóc như mưa
nhưng không cấm cảm”. Chúng ta lại đến với những dòng nhật ký viết vội của chàng sinh
viên Quân y vào miền Nam hỗ trợ chống dịch: “Mẹ ơi, ngày mai con lên đường vào Nam
chống dịch rồi!“ "Con là con của mẹ, nhưng giờ quan trọng hơn hết con đã là người của
nhà nước, là người phục vụ nhân dân. Ngay lúc này người dân miền Nam đang cần các
con”, “24/08: Thật sự đây là lần đầu tiên tôi mặc bộ đồ bảo hộ lâu như thế, quần áo bên
trong đã ướt toàn bộ, miệng cũng khát khô, bụng đói...” “28/08: Hôm nay có lẽ là một
ngày đáng nhớ nhất với chúng cho tới thời điểm hiện tại. Tôi gặp bệnh nhân 80 tuổi, F0
ngày thứ 5, khó thở mức độ nhẹ kèm theo bất lực vận động cánh tay trái do ngã. Trước khi
tiến hành cho cụ thở Oxy chúng tôi cần cố định cánh tay của cụ đề phòng chấn thương thứ
phát gây tổn thương mạch máu và thần kinh. Quả thực, những gì chúng tôi từng được thầy
cô dạy trên ghế nhà trường đã phát huy tối đa ngay lúc này. Giữa lý thuyết và thực tế thật
sự rất khác biệt”, thượng sĩ Trần Mạnh Hùng, học viên Học viện Quân y. Quả thực các
bạn đã không quản khó khăn, sợ hãi, gian khó, với cường độ làm việc cao, điều kiện ăn ở
thiếu thốn, thời gian nghỉ ngơi ít ỏi, nhưng các bạn đã cùng lực lượng cán bộ y tế đều nỗ
lực làm việc hết mình vì người bệnh. Đó là những điều đáng trân quý, cũng là cơ hội để
các bạn thể hiện trách nhiệm sống vì cộng đồng: sống là cống hiến, sống là cho đi.

Họ chỉ là hai, ba người trong số hàng ngàn sinh viên không ngần ngại xung xong lên
đường chi viện cho miền Nam. Đó là những tấm lòng quả cảm, không ngại khó ngại khổ,
đầy lòng nhân ái, tinh thần xung kích của các bạn sinh viên trường y sẵn sàng vào tâm
dịch, chia sẻ, giảm bớt khó khăn cho nhân dân miền Nam nói chung và nhân dân thành
phố Hồ Chí Minh nói riêng. Đây là những bông hoa đẹp, truyền cảm hứng về đức hy sinh,
truyền niềm tin để vượt lên nghịch cảnh, truyền năng lượng tích cực để đi qua những ngày
khó khăn của dịch bệnh, nêu cao tinh thần “tương thân tương ái”, thể hiện phẩm chất và y
đức cũng như tinh thần trách nhiệm vì cuộc sống cộng đồng của các bạn thanh niên, sinh
viên giúp các tỉnh thành miền Nam sớm đẩy lùi dịch bệnh để cuộc sống trở lại bình
thường.

Khi nói đến giá trị truyền thống là nói đến những truyền thống đã được thừa nhận,
đánh giá, thẩm định nghiêm ngặt của thời gian, nó được lựa chọn, thừa nhận của cộng
đồng qua những giai đoạn lịch sử. Tuy nhiên, sự thẩm định đó không phải là ý kiến chủ
quan mà phải được dựa trên sự đánh giá khách quan. Như vậy, giá trị truyền thống là
những cái tốt đẹp mang ý nghĩa tích cực. Chính những giá trị này tạo nên bản sắc của từng
dân tộc, nó được truyền lại cho thế hệ sau và sẽ được bảo vệ, duy trì, bổ sung và phát triển.
Lịch sử cho thấy, qua những lần giao lưu, tiếp biến, hội nhập với các nền văn hóa thế giới,
qua những cuộc chiến tranh tàn bạo với kẻ thù xâm lược, các giá trị văn hóa truyền thống
Việt Nam không chỉ được bảo tồn mà còn phát triển phong phú hơn. Chính sự  tham gia
của sinh viên vào các hoạt động văn hoá cộng đồng thể hiện sự quan tâm và ý thức cao độ
về truyền thống văn hoá dân tộc, coi văn hoá chính là hơi thở cuộc sống, cần phải bồi đắp
mỗi ngày.

Ngày 10-1-2022, Ngày hội Việt phục “Tóc xanh - Vạt áo” đã diễn ra tại trường ĐH
KHXH&NV (ĐHQG-HCM). Chương trình được lên ý tưởng bởi những người trẻ đam mê
cổ phong, cổ phục trên cả nước và sự đồng hành tổ chức của Đoàn trường ĐH
KHXH&NV, ĐHQG-HCM. Phát biểu khai mạc, họa sĩ Phan Thanh Nam - đồng Trưởng
ban tổ chức - đặt vấn đề: “Thực tế, không ít người Việt vẫn còn quá xa lạ với chính văn
hóa của đất nước, dân tộc mình. Một người Việt xa lạ với văn hóa cha ông, liệu có phải là
một người Việt đúng nghĩa hay không? Là người trẻ, chúng ta phải tiếp bước lưu giữ, tái
hiện, phát triển và ứng dụng di sản của ông cha vào thời đại mới”. Với tên gọi “Tóc xanh -
Vạt áo”, đối tượng mà ngày hội hướng đến là những người trẻ. Ban Tổ chức nhắn gửi rằng
người trẻ là lực lượng nòng cốt trong việc giữ gìn và phát triển các giá trị văn hóa dân
gian. Trong khuôn khổ ngày hội, Fashion show “Tóc xanh - Vạt áo” đã trình diễn 16 bộ
trang phục trải dài các triều đại Lý, Trần, Lê, Nguyễn; từ y quan của ngôi cửu ngũ chí tôn,
mẫu nghi thiên hạ đến tầng lớp quý tộc và cả bình dân mong muốn ngày hội sẽ quảng bá
các nét đặc sắc về văn hóa Việt Nam, mang đến cho các bạn trẻ sự đa dạng hình thức và
thể loại văn hóa thường thức. Bên cạnh fashion show, ngày hội còn diễn ra hội chợ cổ
phong với sự góp mặt của 12 gian triển lãm. Tại đây, người tham gia có cơ hội chiêm
ngưỡng các loại Việt phục như Hoàng bào, võ phục, áo dài Nhật Bình, áo giao lĩnh, áo lập
lĩnh, nón ngựa triều Nguyễn, mũ miện triều Nguyễn, các bộ giáp, binh khí (đạo cụ),... Đặc
biệt, ngày hội đã tạo ra không gian lịch sử cũng như cho phép khách tham quan được mặc
cổ phục để chụp ảnh lưu niệm.

Qua đây có thể thấy rằng các bạn sinh viên trường Đại học Khoa học Xã hội & Nhân
văn ĐHQG -HCM (ĐH KHXH&NV ĐHQG-HCM)  đã tổ chức kỹ lưỡng một chương
trình về các giá trị cổ phong, chứng tỏ các bạn đã tìm tòi, học hỏi, nghiên cứu kĩ các trang
phục, nghệ thuật và các bạn cũng phải rất yêu văn hóa Việt Nam mới làm nên một chương
trình thành công như vậy… Bên cạnh đó các bạn cũng đã dựng nên một “Fashion show”
để trình diễn, quảng bá các trang phục truyền thống qua các thời kì, bởi lẻ Fashion show
thường chỉ biểu diễn trong các tuần lễ thời trang, các sàn diễn với những người mẫu
chuyên nghiệp. Các bạn đã vận dụng sáng tạo kết hợp giữa cái hay của thế giới kết hợp
với giá trị vốn có để tạo nên những màn trình diễn ấn tượng. Nhờ sự tái hiện rõ nét các
loại hình trang phục, nghệ thuật, ngày hội có thể giúp người trẻ nhận biết cũng như so
sánh, đối chiếu sự đặc sắc của văn hóa Việt Nam, cũng hy vọng rằng ngày hội sẽ quảng bá
các nét đặc sắc về văn hóa Việt Nam, mang đến cho các bạn trẻ sự đa dạng hình thức và
thể loại văn hóa thường thức.

Văn học - nghệ thuật là lĩnh vực rất quan trọng, đặc biệt nhạy cảm và tinh tế của văn
hóa, là nhu cầu thiết yếu thể hiện khát vọng chân, thiện, mỹ của con người, có tác dụng
đặc biệt trong việc vun trồng, bồi dưỡng tâm hồn, tình cảm nhân cách, đạo đức, trí tuệ bản
lĩnh cho các thế hệ con người đặc biệt là đối với thế hệ thanh niên. Nhiều giải thưởng,
cuộc thi, liên hoan văn hóa, chương trình văn hóa có tính giáo dục và nghệ thuật cao đã
được tổ chức và đây chính là sân chơi lành mạnh, bổ ích cho các bạn thanh niên, sinh viên
phát huy vai trò của mình.

Cuộc thi Hoa hậu Việt Nam (HHVN) 2020 do Báo Tiền Phong và Công ty Sen Vàng
đồng tổ chức khép lại với tân Hoa hậu Đỗ Thị Hà đăng quang. Đỗ Thị Hà – sinh năm
2001, quê Thanh Hóa, sinh viên Đại học Kinh tế Quốc dân Hà Nội - là Hoa hậu Việt Nam
2020. Ở phần ứng xử, nhận câu hỏi: "Nếu trở thành Hoa hậu Việt Nam 2020, bạn có nghĩ
mình là hình mẫu của giới trẻ không?", cô trả lời ngắn gọn: "Tôi nghĩ mình mang đủ yếu
tố cần và đủ của con gái Việt Nam. Tôi nghĩ dù có phải là hình mẫu của giới trẻ hay không
thì tôi luôn phải truyền cảm hứng cho giới trẻ. Tôi sẽ làm được điều đó".

Và đêm chung kết HHVN 2020 đã thực hiện thành công sứ mệnh truyền cảm hứng về
Người đẹp với trách nhiệm xã hội. Ban tổ chức sẽ tiếp tục cùng tân HHVN Đỗ Thị Hà
thực hiện sứ mệnh trợ giúp đồng bào ở miền Trung bị bão lũ khắc phục hậu quả, ổn định
cuộc sống. Ban tổ chức cuộc thi Hoa hậu Việt Nam đã huy động được trên 12 tỷ đồng tiền
và hàng ủng hộ đồng bào miền Trung; tổ chức hai đợt thăm hỏi, trao quà tận tay tới vài
nghìn hộ gia đình đồng bào các tỉnh Quảng Bình, Quảng Trị, Thừa Thiên – Huế,…. Đêm
chung kết HHVN 2020 còn mãn nhãn người xem với sự tôn vinh người phụ nữ Việt Nam
bên cạnh tà áo dài truyền thống của dân tộc. Một di sản văn hoá độc nhất vô nhị trên thế
giới chỉ thuộc về người phụ nữ Việt Nam.

Vòng chung kết còn có nhiều thí sinh nổi trội, họ giỏi ngoại ngữ và đã thuyết trình cả
tiếng Anh lẫn tiếng Pháp. Trong số 35 thí sinh có ba du học sinh gồm: Hoàng Bảo Trâm,
số báo danh (SBD) 088, du học sinh tại Trường Green River College (Mỹ). Bảo Trâm đã
tốt nghiệp cử nhân chuyên ngành quản trị marketing và phân tích dữ liệu tại ĐH Drexel,
Mỹ khi chưa tròn 21 tuổi. Hiện tại, cô là chuyên viên truyền thông tại ĐH Fulbright Việt
Nam. Phù Bảo Nghi, SBD 069, xuất sắc đậu vào ba trường ĐH danh tiếng ở Mỹ gồm Hult
International Business School, University of New Hampshire và University of
Massachusetts Boston. Do dịch COVID-19, Bảo Nghi đã đăng ký học chương trình cử
nhân Anh quốc tại ĐH Kinh tế - Tài chính TP.HCM. Nguyễn Huỳnh Diệu Linh, SBD 408,
khi mới 15 tuổi, Diệu Linh đã quyết định đi du học Anh quốc chuyên ngành về tài chính
và kinh doanh tại Trường Mander Portman Woodward London College (một trong những
trường nổi tiếng và uy tín nhất tại Anh cho học sinh phổ thông).
 Vòng chung kết HHVN đã thu hút các thí sinh là sinh viên tài giỏi về nhan sắc lẫn trí
tuệ chứng tỏ đây là cuộc thi uy tín, danh giá, tầm cỡ để các bạn trẻ quan tâm. Cuộc thi
cũng cũng chính là sự kiện văn hóa lớn, sân chơi lành mạnh, thăng hoa giá trị truyền
thống, không chỉ là nơi tôn vinh sắc đẹp, trí tuệ của người phụ nữ Việt Nam, mà còn là nơi
lan tỏa trách nhiệm, truyền cảm hứng, khơi dậy và lan toả lòng nhân ái nguồn cội trong
giới trẻ và cộng đồng. Sau gần 2 năm giành ngôi vị cao nhất tại Hoa hậu Việt Nam 2020,
Đỗ Thị Hà để lại nhiều dấu ấn trong nhiệm kỳ của mình, đặc biệt là thành tích Top 13
Miss World 2021 (Hoa hậu thế giới 2021). Đỗ Thị Hà cũng đóng góp cho cộng đồng bằng
các dự án nhân ái, nổi bật là dự án xây nhà cho đồng bào miền Trung bị thiệt hại sau trận
bão lũ năm 2020. Dự án này giúp tạo dấu ấn tại đấu trường Miss World 2021. Thông qua
cuộc thi, đây cũng là nơi để các bạn trẻ, các bạn sinh viên phát huy những phẩm chất,
năng lực của mình góp phần trong xây dựng nền văn hóa Việt Nam.

Mỗi sinh viên là một đại sứ văn hoá của quê hương. Song song với nhiệm vụ quảng bá
văn hoá dân tộc, sinh viên Việt Nam còn nhạy bén tiếp thu những giá trị văn hóa mới,
những hạt nhân hợp lý và thay đổi, cải biến cho phù hợp với hoàn cảnh, điều kiện, truyền
thống văn hóa dân tộc. Trên cơ sở hiểu biết những cái hay, cái đẹp, những giá trị nhân văn
sâu sắc của văn hóa truyền thống, nâng lên thành niềm tự hào dân tộc, ý thức trách nhiệm,
quyết tâm hành động của tuổi trẻ trong phát huy các giá trị văn hóa, sức mạnh con người
Việt Nam giai đoạn hiện nay.

2.1.2. Ưu điểm về việc phát huy vai trò của sinh viên trong xây dựng nền văn hóa mới tiên
tiến, đậm đà bản sắc dân tộc ở Việt Nam hiện nay

Quá trình hội nhập quốc tế đã có những tác động nhất định, làm thay đổi phương thức
tư duy, lối sống của sinh viên theo hướng hiện đại và tích cực, chủ động hơn. Sinh viên
nước ta biết thêm nhiều hơn về phong tục, tập quán, văn hóa và con người của các quốc
gia trên thế giới. Có điều kiện khám phá thế giới, tiếp thu và làm chủ các tiến bộ khoa học
-kỹ thuật hiện đại, tri thức mới...Tuy nhiên, bên cạnh những thành tựu đã đạt được, chúng
ta cũng cần nhìn thẳng vào những hạn chế, tồn tại, bất cập, yếu kém, tìm ra nguyên nhân
và giải pháp để khắc phục. Hạn chế, yếu kém nổi bật được nhắc lại nhiều lần lâu nay là
văn hoá chưa được các chi đoàn cơ sở, các liên chi hội nhận thức một cách sâu sắc và chưa
được quan tâm một cách đầy đủ tương xứng với những nguồn lực tiềm tiềm năng của các
bạn thanh niên, sinh viên khi đang còn ngồi trên ghế nhà trường.
 Có lúc có tình trạng tuyệt đối hóa, gắn “mác” văn hóa trong diễn ngôn, nhắc nhiều đến
văn hóa trong các lĩnh vực nhưng lại chưa thực tâm hành xử vì văn hóa, còn nặng về
phong trào, hình thức mà chưa rõ và cụ thể về trách nhiệm, hành động của các chủ thể,
nên hiệu quả cũng mờ nhạt. Các hoạt động văn hóa của sinh viên đã tổ chức, thực hiện
trong việc xây dựng nền văn hóa hóa chưa được xác định đúng tầm, còn có chiều hướng
nặng về chức nặng giải trí. Nếu có tổ chức còn phiến diện, nặng về hình thức, chưa đi vào
chiều sâu, thực chất.

Mỗi dân tộc đều có những bản sắc riêng, đó có thể là văn hóa, lối sống, cách hành xử
hay chỉ đơn thuần là những lời ăn tiếng nói, trang phục mình mặc và nhen nhóm cả trong
suy nghĩ đến hành động. Tất cả đều tạo nên tâm hồn, phong thái Việt Nam rất riêng biệt.
Tuy vậy, thiếu những tác phẩm văn hoá, văn học, nghệ thuật lớn, tầm cỡ, phản ánh được
tầm vóc của sự nghiệp đổi mới, có tác dụng tích cực đối với việc xây dựng đất nước, xây
dựng con người dẫn đến bộ phận sinh viên xa rời truyền thống, lịch sử, văn hóa của dân
tộc. Không ít các bạn sinh viên có thái độ ứng xử, biểu hiện tình cảm thái quá trong các
hoạt động giải trí, văn hóa, nghệ thuật; lãng quên, thờ ơ đối với dòng nhạc dân ca, dòng
nhạc cách mạng, truyền thống.

Sự ra đời và phát triển của dòng nhạc cách mạng này được ghi dấu bắt đầu từ những
ngày tiền cách mạng Tháng Tám. Qua hai cuộc kháng chiến trường kì và những năm xây
dựng đất nước sau chiến tranh, kho tàng nhạc “đỏ” lại càng nhiều thêm với sự phong phú
về đề tài, khúc thức và cách thể hiện. Nhưng như đại lượng tỉ lệ nghịch trong toán học,
cuộc sống ngày càng đủ đầy thì nhạc đỏ càng trở nên thiếu vắng và dần bị lãng quên. Dân
tộc Việt Nam vốn có nền âm nhạc truyền thống vô cùng phong phú, độc đáo và đa dạng.
Các loại hình âm nhạc như nhã nhạc cung đình Huế, cồng chiêng Tây Nguyên, quan họ, ca
trù, hát xoan... được UNESCO công nhận là di sản văn hóa phi vật thể của nhân loại.

 Thế nhưng, thực tế cho thấy âm nhạc truyền thống vẫn sống lây lất, ít người xem,
người nghe, đặc biệt là giới trẻ. Một bộ phận rất lớn thanh niên, sinh viên từ chỗ không
hiểu, hiểu không hết giá trị của âm nhạc truyền thống dẫn đến tôn sùng âm nhạc thương
mại, sính nhạc Tây, nhạc Hàn. Bởi vì thực tế, dòng nhạc truyền thống và nhạc cổ điển vẫn
còn xa lạ với quần chúng, do ít được xuất hiện, ít được nhắc đến, ít được quan tâm quảng
bá và hướng dẫn. Âm nhạc nước ngoài đang lấn át âm nhạc truyền thống tạo nên sự mất
cân đối trầm trọng, khán giả trẻ ngày càng hâm mộ nhạc ngoại, thờ ơ với nhạc dân tộc.
Trong khi giới trẻ đặc biệt là các bạn sinh viên mới chính là người tiếp nhận và góp sức
bảo tồn thì họ lại tạo cơ hội cho nghệ thuật ngoại lai chiếm lĩnh thị trường.

Sự giao lưu văn hóa thời kỳ hội nhập có những thay đổi mang chiều hướng tích cực,
song cũng có những biểu hiện mang chiều hướng tiêu cực, trong đó có lối sống thực dụng.
Mặc dù lối sống thực dụng có thể trang bị cho các bạn sinh viên một tư duy thông minh,
một lối sống tự lập khiến các bạn trở nên năng động, tự tin, nhạy cảm để cân bằng trong
nhịp sống gấp gáp, đầy thách thức. Lối sống hiện đại, mới mẻ của sinh viên Việt Nam
ngày nay giúp cho sinh viên Việt Nam dễ dàng hơn trong việc tiếp thu kiến thức cũng như
tinh hoa văn hóa nhân loại. Cuộc sống hướng ngoại tạo thuận lợi cho việc theo kịp với sự
phát triển của nước ngoài nói riêng và tiến bộ của toàn xã hội nói chung  Nhưng lối sống
này của một bộ phận sinh viên là sự tính toán thiệt hơn, hưởng thụ, thậm chí bị cuốn theo
lối sống vô cảm, chưa có lí tưởng học tập để cống hiến, bồi dưỡng đạo đức, lối sống văn
hóa theo yêu cầu của xã hội.

Dưới ảnh hưởng của cơ chế thị trường và xu hướng giao lưu văn hóa, mục đích và lý
tưởng sống có biểu hiện thay đổi theo chiều hướng đề cao chủ nghĩa cá nhân, một bộ phận
sinh viên đã đồng nhất nhu cầu vật chất với lý tưởng, mục đích sống, các bạn sẽ đánh mất
lý tưởng cao đẹp. Có nhiều sinh viên cho rằng: Các bạn học tập là vì “điểm số”, “bằng
cấp” để sau này ra trường có nhiều cơ hội xin việc làm. Nhiều sinh viên có tâm thế bấp
bênh, thiếu tinh thần nên những bạn này thường không tham gia vào bất cứ một hoạt động
tình nguyện xung kích nào, mà chỉ giới hạn ở mức bắt buộc thì tham gia nên không có cơ
hội để bồi dưỡng và nâng cao tinh thần, lý tưởng, đạo đức và lối sống văn hóa.

Những tiêu chuẩn đạo đức mà sinh viên Việt Nam cần được giáo dục là tiêu chuẩn đạo
đức xã hội chủ nghĩa: cần kiệm, liêm, chính, chí công vô tư. Nhưng nhân tố ấy là cơ sở
không thể thiếu được để xây dựng lối sống theo định hướng xã hội chủ nghĩa. Tác động
của những nhân tố ấy đối với con người luôn luôn diễn ra trong một môi trường xã hội cụ
thể, phụ thuộc vào trạng thái của môi trường ấy, nhưng đồng thời lại là một tác động tích
cực đối với những quan hệ xã hội- kinh tế. Tuy nhiên, nói tới nhân tố nào đi chăng nữa,
bản thân sinh viên vẫn đóng vai trò quyết định trong việc xây dựng cho mình một lối sống
văn hóa lành mạnh, tích cực. Sinh viên, tự thân họ phải nhận thức được tầm quan trọng
của vấn đề, từ đó có những hướng đi đúng đắn cho mình.
 Trong hoàn cảnh toàn cầu hóa hiện nay, đặc biệt là sự phát triển vũ bão của internet,
của các phương tiện truyền thông. Chỉ ngồi một chỗ và qua một cú nhấp “chuột” người ta
cũng có thể biết được tin tức mới mẻ nhất ở mọi ngóc ngách trên hành tinh. Chưa bao giờ
cầu nối giữa con người với con người, quốc gia với quốc gia bị rút ngắn đến mức thấp
nhất như vậy. Các nền văn hóa đều coi đây vừa là cơ hội vừa là thách thức, cơ hội để hòa
nhập, để hiểu nhiều hơn những nền văn hóa khác, qua đó cũng để hiểu mình hơn, hiểu rõ
và sâu hơn nét riêng của mình. Thách thức là dễ bị hòa tan, dễ bị đánh mất bản sắc. Tuy
vậy, công tác tiếp nhận tinh hoa văn hoá nhân loại của một số bộ phận bạn sinh viên còn
hạn chế, tiếp thu nhưng chưa chắt lọc cái hay cái tốt để học hỏi; chưa coi trọng đúng mức
và có biện pháp tích cực để giữ gìn, bảo vệ và phát huy những giá trị văn hoá tốt đẹp, đặc
sắc của dân tộc;

Trong quá trình hội nhập quốc, nền tảng tư tưởng này giúp cho sinh viên có bản lĩnh,
lập trường tư tưởng vững vàng khi giao lưu, tiếp xúc với nhiều luồng tư tưởng khác nhau;
đồng thời, có điều kiện hấp thụ những tư tưởng tiến bộ, có quan điểm khách quan hơn,
toàn diện hơn khi xem xét giải quyết vấn đề trong cuộc sống. Sinh viên có điều kiện được
giao lưu, tiếp xúc với nhiều quan điểm, tư tưởng tiến bộ của nhân loại như tinh thần yêu
nước, tinh thần sáng tạo, lao động cần cù, yêu chuộng hòa bình, tinh thần đoàn kết của các
dân tộc để củng cố tình cảm cách mạng, ý chí cách mạng, có thái độ tích cực trong công
cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội của đất nước hôm nay.Tuy vậy, một bộ phận sinh viên
đang bị cuốn hút và mải mê chạy theo những trào lưu du nhập từ nước ngoài, thậm chí vấn
đề đã lên đến mức báo động. Sức trẻ cộng với tâm lý thích khám phá những điều mới lạ,
bắt kịp các trào lưu đang thịnh hành trên thế giới, như: manga (truyện tranh Nhật Bản),
anime (phim hoạt hình Nhật Bản), thời trang Kawaii (Nhật Bản), thời trang Hàn Quốc...
Nhiều bạn trẻ không ngại ngần chạy theo cả những trào lưu độc dị khiến chúng ta không
khỏi giật mình, như hát cùng dao kéo, chụp ảnh quái đản, nuôi thú độc...

Vì vậy, bên cạnh các bạn sinh viên, tập thể tích cực năng động, sáng tạo, biết nắm bắt
du nhập một cách có chọn lọc mà còn đặt ra vấn đề bảo tồn những nét văn hóa truyền
thống cũ, hòa nhập nhưng không hòa tan. Cũng tồn tại không ít những bộ phận sinh viên
sống thiếu lí tưởng, không có mục đích rõ ràng, du nhập văn hóa một cách tràn lan, máy
móc, cả những nền văn hóa vốn không mang nhiều giá trị nhân văn thẩm mĩ chỉ để thỏa
mãn nhịp sống gấp. Đó là bộ phận biểu hiện lối sống ngoại lai mất gốc, xa rời văn hóa
truyền thống dân tộc, hòa tan một cách hoàn toàn trong dòng lũ hội nhập mà tự đánh mất
chính mình.

Trong cuộc sống, mỗi người đều có những sở thích, đam mê và đích đến khác nhau.
Chính vì vậy mà việc tìm cho mình một thần tượng để phấn đấu và học tập là điều diễn ra
phổ biến trong giới trẻ ngày nay. Thế nhưng, không phải “thần tượng” nào cũng đáng để
học tập. Có một thực trạng đáng buồn đấy là có rất nhiều bạn trẻ Việt Nam hiện nay hâm
mộ thần tượng tới mức cuồng dại, bất chấp không phân biệt đúng sai. Nếu trước kia trong
văn hóa Việt Nam, thần tượng là những người đã anh dũng hy sinh cuộc đời của mình cho
độc lập dân tộc. Họ là những anh hùng dân tộc, anh hùng trong lao động sản xuất, trong
chiến đấu hoặc là các danh nhân văn hóa… thì bây giờ nhiều người trẻ và một bộ phận
sinh viên lại quay sang tôn sùng những con người vi phạm luật pháp, những người đã gây
nên những cơn bão trên mạng xã hội, làm cho các bạn mất phương hướng trong quan
điểm, làm thay đổi cả lối sống nhận thức của người Việt.

Một thời, giới trẻ đổ xô theo “Khá Bảnh” - một hiện tượng mạng nổi lên nhờ những
clip ăn chơi sa đọa, những điệu nhảy với cái tên khá lạ “múa quạt” trên Youtube. Hay như
hiện tượng “Huấn Hoa Hồng”- thường được cộng đồng mạng gọi là “Giang hồ mạng”, nổi
tiếng với những đoạn video, clip có nội dung khoe tiền, khoe vàng đeo trĩu cổ, cuộc sống
xa hoa, chửi thề, dọa đánh người, đòi nợ thuê. Những hiện tượng này sau đó bị công an
bắt vì tội danh tổ chức đánh bạc hoặc nghiện hút. Điều đáng nói là không chỉ dừng lại ở
việc xem và bình luận các video, nhiều bạn trẻ còn coi các “giang hồ “trên mạng như Khá
“bảnh” là thần tượng, tung hô ca ngợi các đối tượng này. Họ cho rằng thần tượng luôn
đúng trong bất kỳ trường hợp nào và những hành động vi phạm pháp luật, đi ngược thuần
phong mỹ tục không hề sai. Chính những suy nghĩ sai lệch này đã dẫn đến những hành vi
lệch lạc không chỉ về đạo đức, văn hóa mà còn dẫn đến nhiều hệ lụy đáng tiếc về sau.

 Mỗi người đều có quyền yêu, thích, biểu lộ tình cảm của mình với một cá nhân bất kỳ
phụ thuộc vào sở thích và nhu cầu. Bên cạnh những suy nghĩ đúng đắn thì vẫn tồn tại
nhiều suy nghĩ lệch lạc, hành động “cuồng” gây quá khích. “Cuồng thần tượng” mang đến
nỗi lo sợ về “hiệu ứng cánh bướm”. Một mặt, hành động sẽ tốt khi thần tượng là người tốt.
Những hành động tốt sẽ được người hâm mộ khắp nơi hưởng ứng, lan truyền và học tập.
Mặt khác, nó sẽ là con dao 2 lưỡi nếu những hành động tiêu cực của thần tượng tác động
ngược trở lại nhận thức, suy nghĩ của người hâm mộ. Khi những nhân vật, hành động
mang tính bạo lực hoặc nhảm nhí không có tính chất giáo dục sẽ trở thành xu hướng sẽ
dẫn đến nguy cơ bùng phát trên đường phố, các trật tự, các chuẩn mực của văn hóa, đạo
đức, văn hóa ứng xử, văn hóa lối sống cũng sẽ bị kéo theo. Là thế hệ tương lai của đất
nước, sinh viên nên  thần tượng đúng người, đúng người là khi chúng ta sẽ có mục tiêu
phấn đấu, lấy thần tượng làm đích đến để chăm chỉ làm việc, nâng cao hiểu biết và kĩ
năng, lấy đó làm động lực thúc đẩy chúng ta hoàn thiện bản thân, trở thành người có ích
cho xã hội.

Ngôn ngữ là một trong những yếu tố quan trọng nhất để làm nên bản sắc văn hóa và
truyền thống văn hiến của một quốc gia, dân tộc. Lịch sử thế giới đã chứng minh: Nếu một
dân tộc mà mất ngôn ngữ hay bị đồng hóa, đồng chủng, dân tộc đó khó có thể tìm lại gốc
gác, cội rễ của mình. Tuy nhiên, ngôn ngữ dùng trong những cuộc trò chuyện trên các
trang mạng xã hội hay tin nhắn cũng bị một bộ phận học sinh, sinh viên "biến tấu" với
những từ ngữ khó hiểu, thậm chí dung tục và sử dụng một cách tràn lan, khó chấp nhận,
không còn giữ được sự trong sáng của tiếng Việt. Thậm chí, có những từ ngữ bị dùng sai
bản chất với ngụ ý không lành mạnh.

Dạo lướt 1 vòng các trang mạng xã hội sẽ dễ dàng bắt gặp các ngôn ngữ ký hiệu đa
dạng mà không cần theo bất kỳ quy tắc nào. Ví dụ như dùng từ “bùn wa” (buồn quá),
“dthw” (dễ thương), “j” (gì),... Có những kiểu viết được mã hóa hoàn toàn với các dấu *,
#, @,... khiến người đọc không thể đoán ra, hoặc đổi chữ, phổ biến là cách nói: “khum”
(không), “goy” (rồi), “sonq” (xong), “chằm Zn” (“chằm kẽm” nghĩa là trầm cảm), “chếc
gồi” (chết rồi), thậm chí là “no star where” (không sao đâu), “lemon question” (chanh hỏi
- chảnh),...

Ngày nay, giới trẻ cũng sử dụng teencode như loại ngôn ngữ riêng để trao đổi nhưng
có nhiều cách biến tấu, trong đó có cả nói tục thì tôi nghĩ không nên, không còn vẻ dễ
thương, thú vị nữa mà nó dần đánh mất thuần phong, mỹ tục của người Việt. Việc các bạn
sử dụng các ngôn ngữ ký hiệu ở mức vừa phải thì tạo nên sự vui vẻ, hứng thú trong học
tập, cuộc sống. Tuy nhiên, nếu lạm dụng thì sẽ làm mất đi sự trong sáng giữa các ngôn
ngữ nói chung và tiếng Việt nói riêng. Không ít bạn trẻ xem việc sử dụng ngôn ngữ này là
sành điệu, hợp thời vì cách viết tắt, nhanh, nhấn trực tiếp vào nội dung chính, không cần
suy nghĩ cấu trúc. Tuy nhiên, việc lạm dụng sẽ tạo nên tính cẩu thả dẫn đến những bất lợi
trong kỹ năng giao tiếp, làm cho người nhận, người đọc khó chịu vì không phải ai cũng
hiểu được ngôn ngữ này. Tiếng Việt đang có nguy cơ bị phai nhòa bản sắc trước cơn lốc
toàn cầu hóa và có khả năng bị chao đảo, nhấn chìm trong “dòng xoáy” của “thế giới
phẳng”. Dẫu biết rằng, ngôn ngữ nói chung, tiếng Việt nói riêng, không phải là cái gì nhất
thành bất biến, vì ngôn ngữ cũng như cuộc sống, nó cũng tuân theo quy luật phát triển của
xã hội. Những từ ngữ cổ không còn phù hợp với xã hội hiện đại dần bị mất đi là điều dể
hiểu. Tuy nhiên, những giá trị thuần khiết, trong sáng, tinh tế của tiếng Việt đã được các
thế hệ người Việt tạo dựng, bồi đắp, lưu trữ, trao truyền thì thế hệ trẻ ngày nay, đặc biệt là
các bạn sinh viên cần phải giữ gìn, phát huy.

Bản sắc văn hoá dân tộc là những yếu tố độc đáo, đặc sắc của một nền văn hóa. Trong
điều kiện hiện nay, dưới tác động của hội nhập quốc tế, bên cạnh việc tiếp thu những tinh
hoa văn hóa của nhân loại thì chúng ta cũng bị ảnh hưởng bởi các giá trị tiêu cực. Do đó,
việc giữ gìn và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc trong giai đoạn hiện nay có ý nghĩa đặc
biệt quan trọng, nhất là trong, sinh viên - thế hệ kế thừa và tiếp tục thực hiện giữ gìn, phát
huy bản sắc văn hoá dân tộc mà ông cha đã cất công gầy dựng. Bởi vì trong thực tế hiện
nay, bên cạnh những sinh viên đã nhận thức đúng và phát huy giá trị truyền thống tốt đẹp
của dân tộc, góp phần tạo nên những thành tựu mới to lớn và có ý nghĩa lịch sử thì vẫn
còn một bộ phận sinh viên lối sống thực dụng, hưởng thụ cũng như có những vi phạm về
phẩm chất đạo đức và lối sống.

2.2. Giải pháp để phát huy vai trò của sinh viên trong xây dựng nền văn hóa mới tiên
tiến, đậm đà bản sắc dân tộc ở Việt Nam hiện nay

2.2.1. Giải pháp để phát huy vai trò của sinh viên trong xây dựng nền văn hóa mới tiên
tiến, đậm đà bản sắc dân tộc ở Việt Nam hiện nay

Trong bối cảnh hiện nay, để phát huy vai trò của thanh niên trong xây dựng nền văn
hóa gặp không ít khó khăn. Để phát huy vai trò thanh niên Việt Nam trong bảo tồn giá trị
truyền thống, xây dựng văn hóa Việt Nam, cần thực hiện một số nội dung sau:

Một là, tăng cường truyền bá, phổ biến các giá trị văn hóa truyền thống, giáo dục tri
thức về văn hóa dân tộc trong xã hội, trọng tâm là thanh niên từ đó nâng cao ý thức trách
nhiệm bảo tồn các giá trị văn hóa truyền thống.
 Trên cơ sở hiểu biết những cái hay, cái đẹp, những giá trị nhân văn sâu sắc của văn hóa
truyền thống, nâng lên thành niềm tự hào dân tộc, ý thức trách nhiệm, quyết tâm hành
động của tuổi trẻ trong việc bảo tồn và phát huy những giá trị văn hóa đó.

Lãnh đạo thực hiện tốt công tác văn hóa thông tin, bảo đảm định hướng, dẫn đường đối
với xã hội. Đa dạng hóa công tác truyền bá văn hóa, phổ biến sâu rộng các giá trị văn hóa
truyền thống qua các phương tiện, cách thức như  thông qua các kỳ sinh hoạt đoàn, đội,
hội, các hoạt động về nguồn, tham quan bảo tàng, di tích lịch sử, qua các cuộc thi tìm hiểu,
dã ngoại, tổ chức tham quan các di tích lịch sử và về nguồn...

Tại trường Đại học Bách Khoa Thành phố Hồ Chí Minh, tân sinh viên mỗi năm được
nhà trường tổ chức cho tham quan di tích Địa đạo Củ Chi nhằm tuyên truyền, nâng cao
nhận thức cho Đoàn viên, góp phần phát huy long tự hào truyền thống của dân tộc “uống
nước nhớ nguồn”, tinh thần chiến đấu và sự hy sinh cao cả vì độc lập, tự do của dân tộc.
Tăng cường tình đoàn kết, từ đó tạo động lực mạnh mẽ cho sinh viên hoàn thành tốt nhiệm
vụ của mình.

Ngoài ra, việc sử dụng mạng xã hội để phổ cập văn hoá cho sinh viên ngày càng được
đẩy mạnh. Trước đây, khi phương tiện công nghệ chưa phát triển, báo chí, ấn phẩm chủ
yếu sử dụng phương thức chuyển tải thông tin khó tiếp cận với các bạn sinh viên do tính
tập trung của nó. Ngày nay, sự phát triển của mạng xã hội đã kết nối thế giới đến từng cá
nhân, làm cho việc tiếp cận thông tin không còn khó khăn như trước khi sinh viên có thể
sử dụng chính những chiếc điện thoại thông minh của mình để tiếp cận tới thông tin này.

Hai là, Phải xây dựng các chương trình, kế hoạch cụ thể để phát huy vai trò của sinh
viên.

Thực hiện phương châm gắn tăng trưởng kinh tế gắn liền với tiến bộ và công bằng xã
hội trong từng bước phát triển, trong từng chiến lược, kế hoạch; nhằm xây dựng môi
trường văn hóa lành mạnh cho thanh niên, bảo đảm phát triển văn hóa nâng cao chất lượng
cuộc sống của thanh niên, bảo vệ môi trường sinh thái - nhân văn. Điều này đã được áp
dụng thực tế với việc Đoàn Thanh niên các cấp tích cực tham gia xây dựng môi trường xã
hội lành mạnh để đoàn viên, thanh, thiếu niên tham gia các hoạt động văn hóa thông qua
các chương trình, phong trào như: phát huy vai trò nêu gương của cán bộ Đoàn; phong
trào “Tuổi trẻ tham gia xây dựng đô thị văn minh”; phong trào “3 trách nhiệm” gắn với
xây dựng hình ảnh người cán bộ công chức trẻ năng động, sáng tạo, giỏi nghề, tận tụy;
phong trào “Thanh niên tình nguyện”. Chương trình “Tiếp sức đến trường” được triển
khai rộng khắp thông qua các nguồn quỹ khuyến học - khuyến tài, hỗ trợ sinh viên vay
vốn học tập, trao tặng học phẩm cho học sinh có hoàn cảnh khó khăn…

Ba là, xây dựng các chuẩn mực về văn hóa, củng cố và tiếp tục xây dựng môi trường
văn hóa lành mạnh, phong phú, đa dạng.

Tiếp tục đẩy mạnh việc giáo dục, bồi dưỡng đạo đức, lối sống có văn hóa cho sinh viên
góp phần giữ gìn và phát triển những giá trị truyền thống của văn hóa, con người Việt
Nam: Đó là truyền thống yêu nước chống giặc ngoại xâm, cần cù sáng tạo trong lao động
sản xuất, “uống nước nhớ nguồn”, “tôn sư trọng đạo”, “lá lành đùm lá rách”…Xây dựng
môi trường văn hóa lành mạnh cho sinh viên phát triển nhân cách và tài năng: môi trường
gia đình đầm ấm, hạnh phúc, yêu thương giúp đỡ nhau; môi trường nhà trường đoàn kết,
an toàn, nhiều cơ hội phát triển tri thức; môi trường xã hội ổn định, an toàn, tạo niềm tin.

Hướng tới kỷ niệm 75 năm Ngày Thương binh-Liệt sĩ, Mãi mãi tuổi 20 phối hợp cùng
Câu lạc bộ Ngọn lửa tuổi 20 (Đoàn Trường Đại học Khoa học xã hội và nhân văn Hà Nội)
và Câu lạc bộ Tiếng nói thanh niên (Đoàn Trường Đại học Khoa học xã hội và nhân văn
thành phố Hồ Chí Minh) tổ chức Hành trình tri ân 2022 với chủ đề “Đi dọc Việt Nam-Nối
dài đất nước”.

Hành trình tri ân 2022 ra đời với mong muốn kết nối và nhân rộng giá trị nhân văn đến
cộng đồng, không chỉ về mặt địa lý, mà về cả nghĩa tình và lòng biết ơn. Sự tham gia của
các thành viên tới từ hai miền đất nước là một điều đặc biệt chưa từng có tiền lệ, tạo ra
một chương trình quy mô, sâu sắc và đầy giá trị lan tỏa.

“Đi dọc Việt Nam-Nối dài đất nước” là hình ảnh đoàn hành quân trong thời bình với
sứ mệnh lan tỏa giá trị nhân văn, lan tỏa truyền thống uống nước nhớ nguồn-đền ơn đáp
nghĩa, đồng thời là minh chứng cho một thế hệ trẻ đầy nhiệt huyết, dám xông pha. Khác
với thời hoa lửa, đoàn quân Nam tiến trên vai khoác súng thì hôm nay chúng mình là
những thanh niên tình nguyện, tay chắc trong tay đi dọc dải Trường Sơn với niềm biết ơn
vô hạn với thế hệ đi trước.

Hành trình tri ân 2022: Đi dọc Việt Nam-Nối dài đất nước đã trao những món quà ý
nghĩa để bày tỏ lòng biết ơn đến các thương binh, gia đình liệt sĩ tại Quảng Trị. Hai đoàn
nam bắc tri ân nhau bằng những món quà kỷ niệm, trao nhau những cái nắm tay, những
chiếc ôm ấm áp tình thân. Đêm cuối, họ cùng giao lưu văn nghệ tái hiện lại các mốc lịch
sử quan trọng của dân tộc, hun đúc lên trong lòng mỗi thành viên của đoàn nhiều cung bậc
cảm xúc khi được sống lại những giây phút hào hùng của lịch sử-những phút giây sôi nổi,
tràn đầy nhiệt huyết tuổi trẻ sinh viên hai miền.

Có thể nói, chiến tranh đã qua đi nhưng nỗi đau mất mát của cuộc chiến vẫn còn đó,
trên từng tấm bia mộ người đã khuất và cả trên khuôn mặt người ở lại. Chắc hẳn, mỗi
chúng ta đều rưng rưng xúc cảm biết ơn và tự hào về những hy sinh của các Anh hùng liệt
sĩ, để trân trọng hơn quá khứ hào hùng và quý trọng hơn hòa bình hôm nay.

Bốn là, xây dựng và hoàn thiện các thiết chế về văn hóa

Nhà văn hóa, các câu lạc bộ, đài phát thanh… là những thiết chế văn hóa để sinh viên
đóng góp ý kiến với các cấp ủy đảng, chính quyền về những vấn đề chính trị, văn hóa, xã
hội đang diễn ra. Mặt khác, là nơi tổ chức các hoạt động văn hóa phù hợp với phong tục,
tập quán, lối sống của nhân dân, giáo dục về pháp luật để giảm thiểu các tệ nạn xã hội, từ
đó phát huy, gìn giữ bản sắc văn hóa của các dân tộc cho sinh viên.

Nhà Văn hóa Sinh viên tọa lạc trong khuôn viên Khu đô thị Đại học Quốc gia
TP.HCM, đóng tại P.Đông Hòa, thị xã Dĩ An (tỉnh Bình Dương), là công trình được
Thành ủy, UBND TP.HCM tặng sinh viên nhân dịp Đại hội đại biểu Hội Sinh viên Việt
Nam TP.HCM lần IV, nhiệm kỳ 2010 - 2015. Việc khánh thành Nhà Văn hóa Sinh viên
tạo điều kiện để tổ chức Đoàn - Hội tiếp cận, làm bạn với sinh viên, thêm không gian, môi
trường sinh hoạt, học tập, rèn luyện kỹ năng, nâng cao đời sống văn hóa, tinh thần cho
sinh viên thành phố...

Năm là, phát huy tính tích cực và chủ động của sinh viên

Tích cực trong giữ gìn và phát huy bản sắc văn hóa trong quá trình hội nhập. Đẩy
mạnh tổ chức các cuộc thi tìm hiểu liên quan lịch sử hào hùng, truyền thống văn hóa của
đất nước, của quê hương. Từ đó, giúp sinh nhận thấy trách nhiệm của công dân đối với
dân tộc, với Tổ quốc là phải tiếp thu những truyền thống quý báu của dân tộc, quảng bá vẻ
đẹp về đất nước, con người Việt Nam với thế giới. Để có được điều đó, sinh viên cần trang
bị cho mình những tri thức mới của thời đại, phải chủ động, tích cực trong quá trình giao
lưu, hội nhập tiếp thu tinh hoa, văn hóa của thế giới.
 Câu lạc bộ FTIC của trường đại học FPT, nơi khơi dậy, đánh thức và nuôi dưỡng đam
mê với nhạc cụ dân tộc trong sinh viên, FTIC dần chiếm được vị thế của mình. FTIC
mang trong mình nhiệm vụ chiêu mộ những Cóc nghệ sĩ – những người say mê tranh, nhị,
nguyệt, sáo,… FTIC ngồi lại bên nhau cùng với cây đàn, cây sáo cũng là lúc ngọt lửa đam
mê giữa thế hệ trẻ quay về với những giá trị truyền thống, quay về với những giai điệu
thấm đượm hồn Việt, quay về nơi âm nhạc cất lên từ chính trái tim giàu nghĩa tình.

Sáu là, tổ chức các cuộc hội thảo, giao lưu về văn hóa cho sinh viên

Đối với các trường đại học, cao đẳng trong cả nước cần tổ chức nhiều các cuộc hội
thảo tìm hiểu về giữ gìn và phát huy truyền thống văn hóa dân tộc, về sự giao lưu và tiếp
thu tinh hoa văn hóa nhân loại. Các đơn vị chức năng tổ chức các cuộc thi, các chương
trình giao lưu về văn hóa nghệ thuật cho sinh viên ở phạm vi trong nước và quốc tế. Qua
đó giáo dục tinh thần yêu nước, truyền thống cách mạng của dân tộc, đồng thời qua sự
giao lưu đó sinh viên có thể học hỏi lẫn nhau những bài học quý giá, cũng như những tri
thức mới tốt đẹp, trở thành hành trang quý giá cho mỗi sinh viên nói riêng và của cả dân
tộc nói chung trong quá trình hội nhập và phát triển. Hội thảo IConGSM 2022 giữa sinh
viên, giảng viên đến từ Malaysia với sinh viên, giảng viên trường đại học Bách Khoa. Mục
đích của cuộc hội thảo là giúp trao đổi, hợp tác trong nghiên cứu khoa học và giao lưu văn
hoá giữa 2 nước trong các hoạt động tham quan của chương trình. Từ đó, hiểu biết thêm
về những nét văn hoá đặc trưng của hai nước.

2.2.2. Giải pháp để khắc phục những khuyết điểm của sinh viên trong xây dựng nền văn
hóa mới tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc ở Việt Nam hiện nay

Văn hóa là nền tảng tinh thần của xã hội, vừa là mục tiêu vừa là sức mạnh nội sinh,
động lực quan trọng để phát triển đất nước; xác định phát triển văn hóa đồng bộ, hài hòa
với tăng trưởng kinh tế và tiến bộ xã hội là một định hướng căn bản của quá trình xây
dựng chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam. Nói sâu sắc, ngắn gọn như Bác Hồ là: “Văn hóa soi
đường cho quốc dân đi”!

Bộ Giáo dục và Đào tạo ban hành Thông tư 26 góp phần giáo dục đạo đức, lối sống,
giá trị văn hóa và chuẩn mực đạo đức; hình thành thói quen, ý thức tốt, hoàn thiện nhân
cách học sinh, sinh viên; đồng thời điều chỉnh những hành vi ứng xử lệch lạc, thiếu chuẩn
mực văn hóa của mọi thành viên trong cơ sở giáo dục; ngăn chặn các hành vi bạo lực, các
tệ nạn xã hội, các hành vi trái với thuần phong mỹ tục, truyền thống văn hóa  Việt Nam.

Để sinh viên khắc phục những khuyết điểm của mình trong xây dựng nền văn hóa mới
tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc ở Việt Nam hiện nay cần có những giải pháp thích hợp.

Một là, Tổ chức các câu lạc bộ văn hóa, văn nghệ, nghệ thuật, sáng tạo thẩm mỹ như:
văn học, âm nhạc, hội họa, sân khấu, điện ảnh và các lĩnh vực nghệ thuật khác; hoạt động
thể thao, trò chơi giải trí... “Hát về thời hoa đỏ” là tên gọi của cuộc thi hát dành cho các
bạn trẻ yêu thích dòng nhạc truyền thống cách mạng do Đài truyền hình TP.HCM và Nhà
Văn Hóa Thanh Niên phối hợp tổ chức. Cuộc thi đã được thực hiện 2 mùa, thu hút được
đông đảo lượt thí sinh dự thi và đã tìm kiếm được nhiều giọng ca hay, phù hợp với dòng
nhạc truyền thống cách mạng. Nhà Văn Hóa Thanh Niên TP. Hồ Chí Minh tổ chức các
chương trình biểu diễn “Hát về thời hoa đỏ” phục vụ miễn phí cho thanh niên, công nhân,
học sinh - sinh viên nhằm phát huy kết quả, thành công của cuộc thi, đồng thời tuyên
truyền, giáo dục truyền thống, khơi gợi tình yêu quê hương đất nước trong thanh niên
công nhân, học sinh, sinh viên thông qua những ca khúc truyền thống cách mạng hào hùng
và những bài hát ca ngợi quê hương đất nước, ca ngợi tuổi trẻ thành phố năng động sáng
tạo, sẵn sàng cống hiến sức trẻ để xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

Hai là, tích cực động viên học sinh, sinh viên tham gia các hoạt động tình nguyện,
nhân đạo, từ thiện vì cuộc sống cộng đồng. Chủ động khuyến khích học sinh, sinh viên
tham gia thực hiện các hoạt động xã hội, từ thiện, đền ơn đáp nghĩa, uống nước nhớ nguồn
và cuộc vận động “Nghĩa tình biên giới, hải đảo”. Phát động và triển khai rộng rãi chương
trình “Thắp sáng ước mơ tuổi trẻ Việt Nam vì dân giàu, nước mạnh, xã hội dân chủ, công
bằng, văn minh” đảm bảo sự đa dạng về hình thức, phong phú về nội dung, góp phần tích
cực giáo dục lý tưởng, xây dựng hoài bão, ước mơ, cổ vũ học sinh, sinh viên vượt qua khó
khăn vươn lên trong cuộc sống, học tập, rèn luyện và lập thân, lập nghiệp. Các hoạt động
của học sinh, sinh viên trong những năm gần đây tiếp tục phát triển, với các phong trào:
“Thanh niên tình nguyện”, “Tuổi trẻ giữ nước”… đã tạo được những dấu ấn tốt đẹp trong
đời sống xã hội. Các hình thức sinh hoạt truyền thống, giáo dục đạo đức, lối sống, các hoạt
động văn hóa, nghệ thuật, thể dục, thể thao, giúp nhân dân chống bão lụt, dịch bệnh… đã
thu hút đông đảo lực lượng trẻ, trong đó lực lượng là học sinh, sinh viên tham gia rất đông
đảo, vừa đóng góp vào nhiệm vụ chung, vừa thiết thực chăm lo lợi ích chính đáng của
thanh niên.

Ba là, Kiên quyết đấu tranh chống sự xâm nhập và ảnh hưởng của các hiện tượng phản
văn hoá, sự chống phá của các thế lực thù địch trên lĩnh vực tư tưởng - văn hóa, từ đó
nâng cao ý thức trách nhiệm trong đấu tranh phòng ngừa, ngăn chặn và miễn dịch với nó.
Đi đôi với việc giáo dục cần tổ chức và duy trì thường xuyên các hoạt động văn hoá, văn
nghệ, thể dục thể thao, nhằm phát huy tính hăng hái, sáng tạo của tuổi trẻ, nâng cao đời
sống văn hoá tinh thần, tạo sân chơi vui vẻ, bổ ích, thiết thực. Giáo viên và tổ chức đoàn
cần thông qua hoạt động để thường xuyên chủ động, gần gũi theo dõi và hướng dẫn các
em học sinh, sinh viên, kịp thời nắm, uốn nắn và xử lý các biểu hiện lệch lạc trong việc
tham gia sáng tạo, cũng như hưởng thụ văn hoá tinh thần qua các kênh thông tin khác
nhau. Với nhiệm vụ này, các trường đại học đã có những mô hình hoạt động, cách làm hay
trong việc nâng cao kỹ năng giao lưu và chuyên môn của trường giúp sinh viên tự tin hội
nhập. Khóa học hội nhập thường xuyên được tổ chức với những chuyên đề khác nhau như:
Ngoại giao để giới hiệu về kỹ năng giao tiếp, cách bắt tay, trao đổi danh thiếp…; kiến thức
hội nhập và xung đột văn hóa giúp sinh viên hiểu biết sự tương đồng, khác biệt giữa các
nền văn hóa, tôn giáo, giảm bớt nguy cơ sốc văn hóa. Nổi bật là mô hình câu lạc bộ giao
lưu quốc tế của trường Đại học Khoa học xạ hội và nhân văn TPHCM. Thông qua mô
hình câu lạc bộ này, các hoạt động trao đổi văn hóa ngôn ngữ giữa sinh viên Việt Nam với
sinh viên nước ngoài được tổ chức. Ngoài ra nhiều hoạt động giúp sinh viên  giữ được nét
văn hóa truyền thống được tổ chức. Ví dụ ở Hà Nội, cuộc thi trắc nghiệm trực tuyến “Tìm
hiểu lịch sử 90 năm Đảng bộ Thành phố và truyền thống lịch sử, văn hóa của Thủ đô Hà
Nội” đã tạo sức lan tỏa, thu hút 471.150 lượt thi của đoàn viên, thanh niên trên địa bàn
thành phố đến từ nhiều lĩnh vực, đối tượng như: Học sinh, sinh viên, công chức, viên
chức, lực lượng vũ trang, nhân viên, công nhân lao động trong các doanh nghiệp và ở
nhiều độ tuổi khác nhau. Ngoải còn hàng loạt những hoạt động nhằm nâng cao bản sắc
văn hoá của Việt Nam như: Uống nước nhớ nguồn - Đền ơn đáp nghĩa, Chiến dịch tình
nguyện mùa hè xanh, Các đội hình tình nguyện tuyên truyền văn hóa lịch sử, Ngày thứ
Bảy tình nguyện, Ngày Chủ nhật xanh,...

Bốn là, trước tình trạng báo động về văn hóa ứng xử trên mạng xã hội trong học sinh
như hiện nay, nhiều cơ sở giáo dục, các ban ngành đoàn thể đã chủ động triển khai các
chuyên đề về kỹ năng ứng xử cho sinh viên. Đây là một trong những hoạt động cần được
nhân rộng và triển khai một cách thiết thực. Nội dung chuyên đề có thể xoay quanh cách
tiếp nhận và xử lý thông tin trên mạng xã hội, xây dựng hình tượng cá nhân, quản lý thông
tin cá nhân trên mạng xã hội. Từ đó, sinh viên chủ động xây dựng văn hóa giao tiếp mạng
xã hội phù hợp với lứa tuổi. Vừa qua, Trung ương Hội sinh viên Việt Nam cũng đã đẩy
mạnh công tác truyền thông để cải thiện văn hóa ứng xử trên không gian mạng, với một số
khẩu hiệu thiết thực cần được lan tỏa rộng rãi như: “Nội dung lành, lướt mạng sạch” ,
“Thông tin là tài sản, tài khoản là riêng tư”; “Đưa tin có trách nhiệm, dẫn tin đã kiểm
nghiệm”; “Chuyện đẹp tin tốt quanh ta, phải share mạnh mẽ mới là văn minh”… Đặc biệt,
ở khu vực nông thôn hiện nay có khá nhiều thông tin trên mạng xã hội chưa được kiểm
chứng nhưng lại có sức lan tỏa mạnh mẽ. Vì thế, mỗi đoàn viên thanh niên thuộc Đoàn
khối Các cơ quan tỉnh cũng cần có sự tác động đối với người thân, bạn bè không rơi vào
cái bẫy thông tin giả, thông tin kích động, chia rẽ của các thế lực thù địch...

Năm là, phát triển văn hóa đọc, tổ chức hoạt động tại thư viện nhà trường, phòng đọc,
phòng tra cứu; trang bị tủ sách tại các lớp học; tìm hiểu tri thức văn hóa thông qua hệ
thống sách, báo, tạp chí và các phương tiện thông tin, truyền thông khác. Nhằm phát triển
văn hóa đọc, dịp 21/04 hằng năm sẽ được tổ chức thành sự kiện "Ngày sách và văn hóa
đọc Việt Nam", với nhiều hoạt động phong phú, như: Tổ chức triển lãm, trưng bày, giới
thiệu sách, giao lưu tác giả, tác phẩm, tổ chức các hội thi tuyên truyền, kể chuyện theo
sách. Không chỉ dừng lại ở các hoạt động chào mừng có tính phong trào, nhân dịp Ngày
sách và văn hóa đọc Việt Nam năm nay, TP.HCM cũng cho ra đời các hoạt động mới trở
thành một phần trong đời sống văn hóa đọc gắn bó lâu dài với người dân thành phố nói
chung và học sinh, sinh viên nói riêng. Đó là mô hình thư viện số thông minh tại phố đi bộ
Nguyễn Huệ và sẽ nhân rộng ra tại một số tuyến đường, không gian công cộng phục vụ
người dân; và gian hàng đóng sách nghệ thuật, phục chế sách và tài liệu xưa tại đường
sách Nguyễn Văn Bình. Bên cạnh đó, còn tổ chúc các hoạt động tọa đàm, giao lưu, nói
chuyện chuyên đề về Ngày Sách Việt Nam với các chủ đề liên quan đến phát triển, khuyến
khích phong trào đọc sách, giới thiệu kỹ năng và phương pháp đọc sách, giới thiệu các
sáng tác của các nhà văn, nhà thơ địa phương; cổ động trực quan bằng khẩu hiệu, banner
tuyên truyền, đoàn xe diễu hành...
2.3. Tiểu kết chương 2

Trong bối cảnh của xu thế mới, nước ta đang đẩy mạnh sự nghiệp công nghiệp hóa,
hiện đại hóa, hoàn thiện nền kinh tế thị trường, định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập
quốc tế mạnh mẽ. Vấn đề giữ gìn và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc trên nền tảng kế
thừa di sản văn hóa truyền thống của nước nhà, kết hợp học hỏi những tinh hoa văn hóa
nhân loại cần được đặc biệt chú trọng, trong đó sinh viên có vai trò quan trọng trong việc
xây dựng nền văn hóa tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc. Thế giới hiện nay đã bước sang
cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư và đã đặt ra thách thức mới trong giáo dục phẩm
chất công dân cho sinh viên. Sinh viên ngày nay có thể tự do chọn lựa lối sống cho bản
thân, rất cần được chú trọng giáo dục định hướng để có nhìn nhận đúng đắn, có thể điều
chỉnh tư duy để trở thành con người hiện đại, luôn bắt kịp với xu thế phát triển của xã hội
nhưng biết giữ gìn và bảo tồn bản sắc văn hóa của dân tộc.

Phát huy vai trò của học sinh, sinh viên với việc giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc trong
điều kiện hiện nay là một nhiệm vụ vô cùng quan trọng và khó khăn, đòi hỏi chúng ta
không được nóng vội, chủ quan, hình thức để hướng tới mục tiêu xây dựng các thế hệ học
sinh, sinh viên Việt Nam giàu lòng yêu nước, tự cường dân tộc; kiên định lý tưởng độc lập
dân tộc và chủ nghĩa xã hội; có đạo đức cách mạng, ý thức chấp hành pháp luật, sống có
văn hoá, vì cộng đồng; có năng lực, bản lĩnh trong hội nhập quốc tế… góp phần 
 PHẦN KẾT LUẬN

xây dựng và phát triển

nền văn hóa tiên tiến
đậm đà bản sắc
Như vậy, xây dựng và phát triển nền văn hóa tiên tiến đậm đà bản sắc dân tộc là một
nhiệm vụ quan trọng và hàng đầu của của tất cả tầng lớp, của các thế hệ, đặc biệt là thế hệ
trẻ như sinh viên là những chủ nhân tương lai của đất nước. Thực tế đã có rất nhiều tấm
gương sinh viên đã làm rạng danh tên tuổi của nước ta trong thời kì hội nhập về nhều mặt
như kinh tế, giáo dục, khoa học công nghệ.

Quá trình hội nhập quốc tế đã có những tác động nhất định, làm thay đổi phương thức
tư duy, lối sống của sinh viên theo hướng hiện đại và tích cực, chủ động hơn. Sinh viên
nước ta biết thêm nhiều hơn về phong tục, tập quán, văn hóa và con người của các quốc
gia trên thế giới. Có điều kiện khám phá thế giới, tiếp thu và làm chủ các tiến bộ khoa học
kỹ thuật hiện đại, tri thức mới.

Tuy nhiên, cũng không phải không có một số thành phần sinh viÖn chưa định hướng
được giá trị trách nhiệm của mình đối với đất nước mặc dù thành phần này chiếm một
lượng không hề nhỏ trong giười sinh viên hiện nay. Nhưng nếu họ được tiếp cận được
hướng dẫn một cách đúng đắn thì kết quả đem lại sẽ không hề nhỏ bởi vì Việt Nam là một
quốc gia vốn được biết đến với truyền thống nồng nàn yêu nước, lá lành đùm lá rách.
Muốn đất nước phát triển thì cần sự góp sức của cả xã hội, người dân thuộc mọi tầng lớp,
lứa tuổi, trong đó có sinh Viên thế hệ trí thức, chủ nhân tương lai của đất nước.
TÀI LIỆU THAM KHẢO