11/23/2016

IMUNOLOŠKI
IMU NOLOŠKI PREPARATI

ZAKON O LJEKOVIMA
("Sl. list Crne Gore", br. 56/11 i 06/13)

član 17

Biološki lijek je lijek čija je aktivna supstanca biološka

supstanca koja se proizvodi ili izlučuje iz biološkog izvora, a
čija se ukupna svojstva i kvalitet utvrđuju fizičko-hemijsko-
biološkim ispitivanjem zajedno sa odgovarajućim podacima o
postupku proizvodnje i kontrole postupka proizvodnje
(imunološki ljekovi, ljekovi iz humane krvi i plazme, ljekovi za
napredne terapije i dr).

1
 11/23/2016

član 18
Imunološki lijek za primjenu u humanoj medicini je svaki lijek koji se
sastoji od vakcina, toksina, seruma ili alergena.
Vakcine, toksini i serumi obuhvataju:
1) agense koji se koriste za stvaranje aktivnog imuniteta (vakcina
protiv kolere, BCG, vakcina protiv dječje paralize, vakcina protiv velikih
boginja i dr.)
2) agense koji se koriste za dijagnostikovanje stanja imuniteta
(tuberkulin i tuberkulin PPD, toksini za Šikov test i Dikov test, brucelin i
dr.);
3) agense koji se koriste za stvaranje pasivnog imuniteta (antitoksin
difterije, globulin protiv velikih boginja, antilimfocitni globulin i dr.)
Alergen je namijenjen da identifikuje ili izazove specifičnu stečenu
izmjenu imunološkog odgovora na agens koji izaziva alergijsku reakciju
(alergizirajući agens).
Imunološki lijek za primjenu u veterinarskoj medicini je svaki lijek koji
se daje životinjama radi stvaranja njihovog aktivnog ili pasivnog
imuniteta ili da bi se dijagnostikovalo stanje njihovog imuniteta.

Imunoterapija, a prije svega imunoprevencija, koji su u

savremenoj medicini pridonijeli za iskorjenjavanju velikog broja
infektivnih oboljenja, nemaju dugu istoriju.

prvu vakcinu je stvorio Edward Jenner 1798 god.

(on je uspešno vakcinisao protiv velikih boginja)

skoro 100 godina kasnije, Louis Pasteur, izraz proširuje na

sve mikrobiološke preparate namijenjene za prevenciju od
zaraznih bolesti

razvoj imunoloških preparata odvijao se je sa jednim

kontinuitetom i pored mnogih nepoznanica

2
 11/23/2016

Procesi dobijanja ovih preparata predstavljaju složene

tehnološke postupke

Razvoj genetskog inženjeringa našao je veliku

primjenu u proizvodnji djela ovih preparata, sa čime se
mnogo simplificira i pojeftinjuje njihova proizvodnja.

Imunološki preparati danas se primjenjuju kako u

humanoj, tako i u veterinarnoj terapiji, odnosno
prevenciji.

Imunološki preparati predstavljaju biološke

proizvode koji se dobijaju od seruma određenih
životinja ili ljudi, posebno tretiranih bakterija i/ili sa
genetskim inženjeringom.

Immunity is defined as natural or acquired resistance to disease.

Provision of immunity through the use of a biologic is immunization.

3
 11/23/2016

Imunološki preparati su biološki preparati, koji se koriste

za sticanje aktivnog ili pasivnog imuniteta.

Za sticanje aktivnog imuniteta se upotrebljavaju

vakcine i toksoide.
 Oni sadrže antigene, koji su tako modificirani da ne
izazivaju bolest, već samo stvaranje specifičnih zaštitnih
antitjela ka određenom oboljenju.

Vakcine predstavljaju suspenziju živih atenuiranih ili

inaktiviranih mikroorganizama, ili frakcije mikroorganizama,
koji se administriraju sa ciljem da izazovu imunološki
odgovor, da se stekne određeni imunitet, sa čime bi se sprečilo
neko infektivno oboljenje.
Toksoid je modificirani bakterijski egzotoksin koji se smatra
netoksičnim, ali je sačuvao svoja antigena svojstva.

Za sticanje pasivnog imuniteta se koriste:

Humani imunoserumi (homologni serumi)
• Imunoglobulini - rastvori antitjela iz plazme ljudi
- daju se kod pacijenata za korekciju imunodeficitarnih stanja, ali i
za pasivnu imunizaciju, na primjer kod hepatitisa A
• Hiperimunoserumi – visoka količina antitjela protiv specifičnih
bolesti (hepatitis B)
Heterologni serumi su preparati koji se koriste za pasivnu
imunizaciju, ali su životinjskog porijekla.
Antitoksini su rastvori antitjela izdvojenih iz seruma životinja
imunizovanih specifičnim toksinom (pr. tetanus, botulizam, difterija
i dr.)
Antivirusni serumi - rastvori antitjela izdvojenih iz seruma životinja
imunizovanih specifičnom virusnom vakcinom (pr. protiv besnila)
Antivenin - preparat od antitjela izdvojenih iz seruma životinje
imunizovane specifičnim otrovom (zmija, pauk i dr.)

4
 11/23/2016

PASIVNA IMUNIZACIJA

Pasivni imunitet predstavlja aktivirane imunoćelije ili dijela

seruma drugog lica ili životinje, koje je prethodno imunizirano i
razvilo aktivni imunitet.
Preparati za pasivnu imunizaciju predstavljaju antitela koja se
ordiniraju na oboljeli subjekt, kada je potrebno da se on brzo zaštiti,
da se ne čeka da njegov sistem reaguje na zaraženi ili intoksicirani,
oboljeli organizam.

Na pr. imunoserum protiv tetanusa, zmijski otrov, imunoglobulini

protiv hepatitisa B
- prvi imunosserum (serum) je bio izrađen od stane BEHRID i
KITASATO u 1890 god.
- dok je u 1891 god. prvi put upotrijebljen serum za liječenje
oboljelih protiv difterije

5
 11/23/2016

IMUNOSERUMI ZA HUMANU UPOTREBU

Immunosera ad usum humanum
Ph.Eur.
Ph.Jug.V
Definicija

Imunoserumi za humanu upotrebu su

prečišćeni preparati koji sadrže
imunoglobuline dobijene iz seruma
imunizovanih životinja.

Imunoglobulini imaju sposobnost

specifičnog neutralisanja otrova ili
toksina koje stvaraju bakterije,
odnosno sposobnost da se specifično
vezuju za bakterije, viruse ili druge
antigene.

Proizvodnja

 Imunoserumi se dobijaju od zdravih životinja imunizovanih

ubrizgavanjem odgovarajućih toksina ili toksoida, venoma,
suspenzija mikroorganizama ili drugih antigena.
- za vrijeme imunizacije životinje se ne smeju tretirati penicilinom

Globulini koji sadrže imunizujuće supstance mogu da se dobiju iz

seruma enzimskim postupkom i frakcionom precipitacijom
precipitacijom, ili drugim
hemijskim ili fizičkim metodama.

- može da se doda pogodan konzervans, a uvijek se dodaje ako se

preparati pripremaju u višedoznom pakovanju

Finalni sterilni proizvodi asep

aseptično se razdjele u sterilne
kontejnere koji se zatim zatvaraju tako da se isključi mogućnost
kontaminacije.

6
 11/23/2016

 Proizvodi mogu da se liofiliziraju postupkom koji redukuje sadržaj

vode u finalnom proizvodu na najviše 1,0 % m/m.
 Imunoserumi pripremljeni enzimskim postupkom i frakcionom
precipitacijom najstabilniji su na pH oko 6.
 Metoda za pripremu imunoseruma je takva da proizvodi na toj pH
godišnje ne gube više od 5% svoje aktivnosti kada se čuvaju na 20
ºC, niti više od 20% godišnje kada se čuvaju na 37 ºC.

Proces proizvodnje je validan ako se dokaže da će proizvod,

ukoliko se ispituje, da odgovara zahtjevima testa na abnormalnu
toksičnost imunoseruma i vakcina za humanu upotrebu.
Osobine
Imunoserumi su većinom bezbojne ili bledožute bistre tečnosti.

Liofilizovani imunoserumi sastoje se od bijelih ili bledožutih
ljuspica ili praha, lako rastvorljivih u vodi, pri čemu grade bezbojne
ili bledožute rastvore koji imaju iste osobine kao odgovarajući tečni
preparati.

Testovi
Slijedeći zahtjevi se odnose na tečne imunoserume i
rekonstituisane liofilizovane preparate

pH - pH je 6,0 – 7,0

Strani proteini - kada se ispituje precipitacionim testovima
pomoću specifičnih antiseruma, dokazuje se da su prisutni
samo proteini deklarisane životinjske vrste

Ukupni proteini - najviše do 170 g/l

Albumini - ako drugačije nije propisano u monografiji,
albumin se pokazuje samo u tragovima kada se ispituje
elektroforetski

Fenol - kada imunoserumi sadrže fenol, koncentracija je
najviše do 2,5 g/l

Sterilnost - odgovara zahtjevu testa na sterilnost

7
 11/23/2016

AKTIVNOST
Izvodi se biološko određivanje kao što je navedeno u
monografiji, a rezultat se, gde je primenljivo, izražava u
internacionalnim jedinicima po mililitru.

ČUVANJE
Čuva se na temperaturi od 5 ± 3 ºC. Ne treba dozvoliti
zamrzavanje tečnih imunoseruma.

Rok trajanja
trajanja..
Rok trajanja se izračunava od početka testa za aktivnost. On se
odnosi na imunoserume koji se čuvaju pod propisanim
uslovima.

OZNAČAVANJE
Na signaturi se navodi:
- naziv preparata
- broj i.j./ml, način primjene
- broj serije ili druge podatke
- način davanja
- uslovi čuvanja
- rok trajanja; osim za kontejnere od 1 ml ili manja pojedinačna pakovanja,
rok trajanja se može izostaviti sa signature na kontejnerima, s tim što mora
da se nalazi na spoljašnjem pakovanju, a u deklaraciji na pakovanju mora
stajati napomena da se kontejner mora držati u pakovanju sve do same
upotrebe
- ime deklarisane životinjske vrste
- naziv i količina konzervansa ili druge supstance dodate imunoserumu
- deklaracija za svaku supstancu koja može da izazove bilo kakve sporedne
reakcije i kontraindikacije za upotrebu preparata
- za liofilizovane imunoserume:
- naziv ili sastav i zapremina tečnosti za rekonstituisanje
- da imunoserum treba da se upotrebi odmah po rekonstituisanju
- naziv i adresa proizvođača

8
 11/23/2016

Jedna pojednostavljena šema za proizvodnju imunoseruma za humanu upotrebu

priprema antigena
- selektivne bakterije
- toksini
- toksoidi
imuniziranje zdrave životinje, uobičajeno
- konj
- goveče
- magare
- ovca
vađenje krvi od životinja, i dobijanje seruma
obrada seruma, dobijanje specifičnih imunoglobulina
- enzimatski tretman
- frakciona precipitacija
standardizacija u I.U./ ml
- tečni imunoserumi
- liofilizovani
farmaceutsko-tehnološka priprema
- dodavanje pomoćnih sredstava
- aseptično punjenje u kontaktne recipiente
pakovanje

primjeri
Ph.Jug.V
ANTISERUM (EVROPSKI) PROTIV ZMIJSKOG OTROVA
Immunoserum contra venena viperarum europaearum
Antiserum (Evropski) protiv zmijskog otrova (venoma) je preparat koji sadrži
antitela koja imaju sposobnost neutralisanja venoma jedne ili više vrsta viperina.
Antitela se dobijaju frakcionisanjem iz seruma životinja koje su imunizovane
protiv jedne ili više vrsta venoma.

ANTITOKSIN DIFTERIJE
Immunoserum diphthericum
Antititoksin difterije je preparat koji sadrži antitela sa sposobnošću specifične
neutralizacije toksina poreklom od Corynebacterium diphtheriae.
Dobija se frakcionisanjem iz seruma konja ili drugih sisara imunizovanih protiv
toksina difterije.

ANTITOKSIN TETANUSA ZA HUMANU UPOTREBU

Immunoserum tetanicum ad usum humanum
Antitoksin tetanusa za humanu upotrebu je preparat koji sadrži antitela sa
sposobnošću specifične neutralizacije toksina poreklom od Clostridium tetani.
Dobijen je frakcionisanjem iz seruma konja ili drugih sisara imunizovanih protiv
toksina tetanusa.

9
 11/23/2016

HUMANI IMUNOGLOBULIN
Imunoglobulini se upotrebljavaju za pasivnu imunizaciju, sa
čime odmah se vrš
vrši zaš
zaštita protiv nekih infektivnih bolesti.
- oni se preferiraju u odnosu na imunoserume dobijene od
životinja, zbog pojave manjeg broja neželjenih reakcija

Imunoglobulini predstavljaju preparati koji sadrže antitjela

protiv infektivnih mikroorganizama i uobičajeno se izrađuju od
ljudske plazme ili seruma.
Normalni imunoglobulin gama-globulin koji se priprema od
plazme ili seruma od krvi donatora, sadrži nekoliko antitjela,
najviše imunoglobulin G (IgG), protiv bolesti, pretežno
zastupljenih u opštoj populaciji, dok specifični imunoglobulini
sadrže minimum specificiranih nivoa antitjela. Antitjela mogu,
isto tako, da se izrađuju i postupcima genetskog inženjeringa.

HUMANI NORMALNI IMUNOGLOBULIN

Immunoglobulinum humanum normale
Ph.Jug.V
Definicija

Humani normalni imunoglobulin je tečni ili liofilizovan

farmaceutski preparat koji sadrži imunoglobuline, uglavnom
imunoglobulin G (IgG).

mogu da budu prisutni i drugi proteini

humani normalni imunoglobulin sadrži IgG antitjela zdravih
neimunizovanih osoba

namenjen je za intramuskularnu primenu

Humani normalni imunoglobulin se dobija iz plazme koja
odgovara zahtjevima monografije Humana plazma za
frakcionisanje.

u plazmi se ne dodaju antibiotici

10
 11/23/2016

Proizvodnja

Metoda pripreme obuhvata postupke za koje je dokazano

da uklanjaju ili inaktiviraju poznate infektivne agense.

Ukoliko su korišćene supstance za inaktivaciju virusa,

mora da postoji dokaz da bilo kakvi ostaci, prisutni u
finalnom proizvodu, nemaju neželjene efekte po zdravlje
pacijenata tretiranih imunoglobulinom.

Za proizvod se mora dokazati odgovarajućim ispitivanjima

na životinjama i u toku klinićkih ispitivanja, da se dobro
podnosi pri intramuskularnoj primeni.

 Humani normalni imunoglobulin je pripremljen od pula plazmi od

najmanje 1000 davalaca metodom koja potvrđuje da finalni
proizvod:
- ne prenosi infekciju
- u koncentraciji proteina od 160 g/l, sadrži antitela za bar dva
antigena (jedan virusni i jedan bakterijski) uz Internacionalni
standard ili referentni preparat, koncentracija ovih antitela je
najmanje 10 puta veća od početne u pulu plazme.
Proizvodnja gotovog preparata
Humani normalni imunoglobulin se priprema u obliku
stabilizovanog rastvora, npr. u rastvoru:
- 9 g/l natrijum-hlorida
- 22,5 g/l glicina ili
- 60 g/l glicina, ako je preparat liofilizovan
Koncentracija imunoglobulina u rastvorima iznosi:
- i.m. 16%
- i.v. 1-5%

11
 11/23/2016

 višedozni preparati sadrže konzervans

 jednodozni preparati ne sadrže konzervans
- za bilo koji upotrebljen konzervans ili stabilizator mora
postojati dokaz da nema štetni efekat na finalni proizvod u
količini u kojoj je prisutan
 rastvor je filtriran kroz bakteriološki filter
 Stabilnost preparata se dokazuje odgovarajućim ispitivanjima
sprovedenim u toku studija razvoja.

Osobine
Tečni preparat je bistar i bledožut do svetlobraon
- u toku čuvanja može da dođe do pojave blage opalescencije
ili malog zamućenja
Liofilizovan preparat je beo ili svetložut prašak ili trošna čvrsta
masa

Neka farmaceutsko-tehnološka i analitička određivanja

Rastvorljivost - liofilizat u toku od 20 minuta na temperaturi od

20 do 25 ºC

pH 6,4-7,2 za rastvor sa 10 g/l proteina

ukupno proteini 90-110% od propisane količine

voda (za liofilizovani preparat najviše 3%)

sterilnost

pirogeni

Čuvanje
Tečni preparat se čuva u bezbojnom staklenom kontejneru,
zaštićeno od svetlosti.
Liofilizovan preparat se čuva u bezbojnom staklenom kontejneru,
pod vakuumom ili inertnim gasom, zaštićeno od svetlosti.

12
 11/23/2016

Označavanje
Na signaturi se navodi:

za tečne preparate - zapremina preparata u kontejneru, sadržaj

proteina u g/l

za liofilizovane preparate - količina proteina u kontejneru

način aplikacije

uslovi pod kojima se čuva

rok trajanja

za liofilizovane preparate - naziv ili sastav i zapremina
tečnosti za rekonstituciju koja se dodaje

naziv i količina konzervansa u preparatu (kada je neophodno
za primjenu)

Primjeri

Humani normalni imunoglobulin
Immunoglobulinum humanum normale

Humani normalni imunoglobulin za intravensku primenu
Immunoglobulinum humanum normale ad usum intravenosum

HUMANI ANTI-D IMUNOGLOBULIN
Immunoglobulinum humanum anti-D
Humani anti-D imunoglobulin je tečan ili liofilizovan preparat koji sadrži
imunoglobuline, uglavnom imunoglobulin G.
Preparat je namenjen za intramuskularnu aplikaciju.
Dobijen je iz plazme D-negativnih davalaca koji su imunizovani protiv
antigena D.

HUMANI HEPATITIS A IMUNOGLOBULIN

Immunoglobulinum humanum hepatitidis A

HUMANI HEPATITIS B IMUNOGLOBULIN
Immunoglobulinum humanum hepatitidis B

13
 11/23/2016

AKTIVNA IMUNIZACIJA

Aktivni imunitet predstavlja razmnožavanje specifičnih

imunoćelija u organizmu, nazvanih T-pomoćnice (pomagači) i
T-citotoksični limfociti, kao reakcija na ulazak tipičnog
antigena u organizam. Kasnije, reakcija se može dopuniti i sa
stvaranjem specifičnih antitjela za isti antigen.

Preparati za aktivnu imunizaciju predstavljaju žive, inaktivirane

mikroorganizme (bakterije ili virusi) ili toksoide, koji kao
antigeni, unešeni u zdrav subjekt, izazivaju stvaranje imuniteta
naspram odgovarajućeg antigena (periodičan ili trajan)

 Prva vakcina je stvorena u 1798 god. od strane engleskog

naučnika Edward Jenner.

 Francuski naučnik Louis Pasteur ima poseban doprinos, sa

otkrivanjem velikog broja vakcina, posebno vakcine protiv
besnila.

 Vakcine danas, u formiliranju kao gotovi preparati, adsorbuju

se na aluminijum hidroksid. Aluminijum hidroksid adjuvantno
djeluje u povećanju odgovora imuniteta.

 kao način aplikacije, vakcine se ordiniraju parenteralno,

peroralno kao i nazalno

14
 11/23/2016

VAKCINE ZA HUMANU UPOTREBU

Vaccina ad usum humanum Ph.Jug.V
Ph.Eur.
Vakcine za humanu upotrebu su preparati koji
sadrže antigene supstance sposobne da
indukuju specifični i aktivni imunitet protiv
infektivnog agensa ili toksina, ili antigena
pripravljenih od njih. Za antigene supstance
mora da se dokaže da su aktivne u ljudi
prema utvrđenom programu imunizacije.

Vakcine za humanu upotrebu mogu da sadrže

inaktivisane patogene organizme ili žive
organizme tretirane na odgovarajući način,
ako je potrebno, kako bi se atenuisala
virulencija bez uništavanja njihove antigene
aktivnosti, ili mogu da sadrže antigene
frakcije ili supstance poreklom od istih
patogenih organizama koje su učinjene
neškodljivim, ali su zadržale antigene
osobine.

15
 11/23/2016

Proizvodnja

Metode pripreme se razlikuju u zavisnosti od tipa vakcine, a

dizajnirane su tako da sačuvaju odgovarajuća antigena svojstva i
da osiguraju što je moguće manju kontaminaciju stranim agensima.
agensima

* U toku pripreme mogu se dodavati odgovarajući aditivi, uključujući

adjuvanse, ali se penicilin ne može koristiti ni u jednoj fazi, niti se
može dodavati finalnom proizvodu.
- Osim ako nije naznačeno u monografiji, streptomicin se ne može
koristiti u proizvodnji vakcina; u proizvodnji virusnih vakcina, gdje je
ćelijskim kulturama dozvoljeno dodavanje streptomicina, on ne sme
biti detektovan kada su kulture inokulisane virusom.

*Odgovarajući konzervans može se dodati sterilnim i inaktivisanim

vakcinama, a redovno se dodaje ako se preparati isporučuju u
višedoznim kontejnerima, ako nije drugačije propisano u monografiji.

Finalni proizvod se puni pod aseptičnim uslovima u sterilne

kontejnere koji obezbeđuju originalnost pakovanja (tamper-proof).
Kontejneri se zatvaraju tako da se onemogući kontaminacija.

*Vakcine mogu biti adsorbovane na aluminijum-hidroksid,

aluminijum-fosfat, kalcijum-fosfat ili druge adsorbanse opisane u
monografiji.

- Adsorbans se priprema u posebnom stanju koje ima

odgovarajuću fizičku formu i adsorptivna svojstva.
- Adsorbovani proizvodi sadrže najviše 1,25 mg aluminijuma (Al)
ili najviše 1,3 mg kalcijuma po humanoj dozi, osim ako nije
drugačije propisano u monografiji.

16
 11/23/2016

* Za liofilizirane vakcine metoda liofilizacije je takva da

redukuje sadržaj vode do najviše 2,0% m/m
m/m, osim ako nije
drugačije propisano u monografiji.

*Ako je u pripremi vakcine upotrebljen fenol, u finalnom

proizvodu može biti prisutno najviše 2,5 g/l
g/l, osim ako nije
drugačije propisano u monografiji.

* Ako je u pripremi vakcine upotrebljen formaldehid

formaldehid, u
finalnom proizvodu može biti prisutno najviše 0,2 g/l
slobodnog formaldehida.

BAKTERIJSKE VAKCINE
Bakterijske vakcine se pripremaju od kultura odgovarajućih
sojeva gajenih na čvrstoj ili tečnoj podlozi i sadrže inaktivisane ili
žive bakterije ili njihove antigene komponente.
Vakcine su suspenzije različitog stepena opaciteta u bezbojnim ili
skoro bezbojnim tečnostima, ili mogu biti liofilizovane.
U pripremi vakcine mogu da se koriste cele kulture mikroorganizama ili
njihove frakcije.
Bakterijske vakcine koje sadrže inaktivirane mikroorganizme mogu biti
pripremljene inaktivacijom organizama hemijskim ili fizičkim
procedurama, bez uništavanja njihovih imunizacionih svojstava.
Bakterijske vakcine koji sadrže žive bakterije,
bakterije, pripremaju se od atenuisanih
sojeva sposobnih da indukuju imunitet protiv patogenih sojeva iste vrste ili
antigenski srodnih vrsta.
Koncentracija živih ili inaktivisanih bakterija izražava se u
internacionalnim jedinicama opaciteta, ili se, gdje odgovara, određuje
direktnim brojem ćelija, ili brojanjem kolonija u slučaju živih bakterija.

17
 11/23/2016

BAKTERIJSKI TOKSOIDI

Bakterijski toksoidi se pripremaju od toksina smanjenjem njihove

toksičnosti do nivoa koji se ne može detektovati, odnosno
kompletnim eliminisanjem toksičnosti fizičkim ili hemijskim
procedurama bez uništavanja njihovih imunizacionih svojstava.
Proces proizvodnje je takav da iz toksoida ne može ponovo nastati
toksin.

Toksoidi se dobijaju od odabranih sojeva specifičnih

mikroorganizama, gajenih na podlogama sa što je moguće manje
sastojaka za koje je poznato da uzrokuju toksičnost, alergijske ili
druge neželjene reakcije kod ljudi.
Toksoidi mogu biti tečni ili liofilizovani.
Mogu biti prečišćeni i adsorbovani.
Adsorbovani toksoidi predstavljaju suspenzije belih ili sivih čestica
dispergovanih u bezbojnim ili bledožutim tečnostima i mogu formirati
talog na dnu kontejnera.

18
 11/23/2016

VIRUSNE VAKCINE

Virusne vakcine se pripremaju korišćenjem sistema primarnog

izvora semena virusa gajenih u životinjama, ptičjim embrionima,
pogodnim ćelijskim kulturama ili pogodnim tkivima.

Virusne vakcine se sastoje od suspenzija živih ili inaktivisanih virusa

ili njihovih frakcija.

* Žive vakcine se obično pripremaju od atenuisanih sojeva.

* Inaktivisane vakcine se mogu pripremiti odgovarajućim hemijskim
i fizičkim procedurama.

Virusne vakcine mogu varirati u opacitetu u zavisnosti od tipa

preparata. Mogu biti obojene, ako sadrže pH indikator, kao što je
fenolcrveno.

19
 11/23/2016

ČUVANJE
Čuvaju se za
zašštićene od svetlosti
svetlosti. Ukoliko nije drugačije navedeno u
monografiji, vakcine treba da se čuvaju na temperaturi od 5 ± 3ºC, a
tečne i adsorbovane vakcine ne treba zamrzavati
zamrzavati.

OZNAČAVANJE
Na signaturi se navodi:
- naziv preparata
- broj serije ili drugi podatak
- preporučena humana doza i način primene
- uslovi čuvanja
-rok trajanja, osim za kontejnere od 1 ml ili manje od 1 ml
pojedinačnog pakovanja rok trajanja se može izostaviti sa signature na
kontejnerima, s tim što on mora da se nalazi na spoljašnjem
pakovanju, a u deklaraciji na pakovanju mora stajati napomena da se
kontejner mora držati u spoljašnjem pakovanju neposredno do
upotrebe

20
 11/23/2016

- naziv i količina svakog konzervansa ili drugih supstanci dodatih

vakcini
- naziv bilo kojeg sastojka koji može izazvati neželjene reakcije i
kontraindikacije pri upotrebi vakcine, osim ako odgovarajuća
informacija nije data u uputstvu uz pakovanje

•Za liofilizirane vakcine:

- naziv ili sastav i zapremina tečnosti za rekonstituisanje koju treba
dodati
- da se vakcina mora koristiti odmah po rekonstituisanju
- naziv i adresa proizvođača

Vakcine za humanu upotrebu mogu da budu:

- jednokomponentni (monovakcine)
- kombinovani (polivakcine)

Ph.Jug.V

VAKCINA PROTIV VELIKOG KAŠLJA

Vaccinum pertussis
Vakcina protiv velikog kašlja je sterilna suspenzija inaktivisanih celih ćelija
jednog ili više sojeva Bordetellae pertussis u fiziološkom rastvoru.

BCG VAKCINA LIOFILIZOVANA

Vaccinum tuberculosis (BCG) cryodesiccatum
Liofilizovana BCG vakcina je preparat od živih bakterija dobijenih iz kulture
bacilusa Calmette GuÖrin (Mycobacterium bovis BCG) kod koga je utvrđena
sposobnost da štiti protiv tuberkuloze.

PNEUMOKOKNA POLISAHARIDNA VAKCINA

Vaccinum pneumococcale polysaccharidum
Pneumokokna polisaharidna vakcina se sastoji iz smeše jednakih djelova
prečišćenih kapsularnih polisaharidnih antigena, pripremljenih od pogodnih
patogenih sojeva Streptococcus pneumoniae za čije kapsule se pokazalo da su
sastavljeni od polisaharida sposobnih da indukuju zadovoljavajuće nivoe
specifičnih antitela kod ljudi.

21
 11/23/2016

VAKCINA PROTIV DIFTERIJE, TETANUSA I VELIKOG KAŠLJA

(ADSORBOVANA)
Vaccinum diphtheriae, tetani et pertussis adsorbatum
Vakcina protiv difterije, tetanusa i velikog kašlja (adsorbovana) je preparat
prečišćenog toksoida difterije i prečišćenog toksoida tetanusa vezanih za
mineralni nosač, kojima je dodata suspenzija inaktivisane Bordetella pertussis.
Prečišćeni toksoidi se pripremaju od toksina proizvedenih rastom
Corynebacterium diphtheriae i Clostridium tetani.

VAKCINA PROTIV DEČJE PARALIZE (ORALNA)

Vaccinum poliomyelitidis perorale
Oralna vakcina protiv dečje paralize jeste preparat od odobrenih sojeva živih
atenuiranih poliovirusa tip 1, tip 2 i tip 3 koji rastu u in vitro kulturama
odobrenih ćelija, koji sadrži bilo koji tip ili bilo koju kombinaciju tri tipa
Sejbinovih sojeva, pripremljenih u formi pogodnoj za oralnu upotrebu.

VAKCINA PROTIV HEPATITISA B (rDNK)

Vaccinum hepatitidis B (ADNr)
Vakcina protiv hepatitisa B (rDNK) je preparat od površinskog antigena
virusa hepatitisa B, odnosno proteinske komponente virusa hepatitisa B.
Antigen se dobija rekombinantnom DNK tehnologijom.
Vakcina protiv hepatitisa B (rDNK) odgovara zahtevima datim u monografiji
Rekombinantne DNK tehnologije, proizvodi i Vakcine za humanu upotrebu.

Proizvodi rekombinantne DNK tehnologije

Proizvodi rDNK tehnologije pripremljeni su genetskom
modifikacijom gde se DNk koja kodira željeni proizvod unosi,
obično putem plazmida ili virusnog vektora, u pogodne
mikroorganizme ili ćelijske linije u kojima dolazi do ekspresije te
DNK i prevođenje u protein. Željeni proizvod se zatim odvaja
ekstrakcijom i prečišćavanje. Ćelija ili mikroorganizam se pre
ubacivanja vektora označavaju kao ćelija domaćin, a stabilna veza
između njih, koja se koristi u procesu proizvodnje, označava sa kao
domaćin-vektor sistem.

22
 11/23/2016

IMUNODIJAGNOSTIČKI PREPARATI

Imunodijagnostički preparati predstavljaju preparate toksina,

bakterija, ekstrakata itd., koji se najčešće ordiniraju
intradermalno sa ciljem da se odredi da li subjekat, organizam:
- posjeduje aktivni imunitet prema nekom infektivnom
oboljenju
- senzitivno, alergijski reaguje na neke supstance

- ovi preparati se unose u veoma malim količinama od 0,05 ml

intradermalno

Imunodijagnostički preparati
Osnovna podjela
 Dijagnostički antigeni
 Alergen-preparati

DIJAGNOSTIČKI ANTIGENI

 predstavljaju toksine, koji se upotrebljavaju da se odredi da li

subjekt podložan testu posjeduje adekvatan nivo aktivnog
imuniteta ili ekstrakte mikroorganizama, kao što su tuberkulini,
koji sadrže supstance koje proizvode reakciju u subjektima,
inficiranim sa istim vidom mikroorganizama.

standardizovani su tako da sadrže specifičan nivo aktivnosti u test dozi

predstavljaju sterilne filtrate iz kulture neke bakterije ili
,,pročišćene,, izdvojene proteinske derivate

izrađuju se kao injekcije i mora da ispunjavaju sve uslove
propisane za izradu injekcija

unose se intradermalno u količini od 0,05 ml, da bi uzrokovali
karakterističnu lokalnu reakciju, naticanje i crvenilo na mjestu
injektiranja
Primjeri
Schick test toxin (osetljivost na difterija) BP 1993
Tuberculin (osetlijvost na TBC) BP 1993

23
 11/23/2016

PREPARATI ALERGENA
Producta allergenica Ph.Jug.V
Preparati alergena su farmaceutski preparati koji se dobijaju
ekstrakcijom alergena iz njihovih prirodnih izvora.

 Alergeni su supstance, najčešće proteinske prirode, koje mogu

izazvati alergijske reakcije tj. reakcije preosetljivosti.
 Preparati alergena se koriste za in vivo dijagnozu ili lečenje
alergijskih tj. reakcija preosetljivosti.

*Preparati alergena su dostupni kao finalni proizvodi u

nepodeljenom obliku (in bulk) u vidu pra
prašška, rastvora ili suspenzija
koje je prije upotrebe potrebno koncentrovati ili razblažiti, ili kao
gotovi preparati spremni za upotrebu u vidu rastvora, suspenzija ili
liofilizata..
liofilizata
 Preparati alergena za parenteralnu, bronhijalnu i konjuktivalnu
primenu moraju biti sterilni.

 U dijagnostici za izvođenje kožnih proba metodom uboda

(skin-prick proba) preparati alergena se obično pripremaju u
obliku 50% (V/V) rastvora neizmenjenih ekstrakata alergena u
glicerolu.

 Za intradermalno ubrizgavanje, nazalni, bronhijalni ili okularni

test provokacije, koriste se odgovarajući rastvori ekstrakata
alergena u vodi ili glicerolu ili rastvori liofilizovanih ekstrakata
dobijeni rekonstituisanjem neposredno prije primjene.

 U imunoterapiji mogu se koristiti preparati alergena koji

sadrže ili neizmenjene ekstrakte alergena ili ekstrakte alergena
hemijski izmenjene i/ili adsorbovane na različite nosače (npr.
aluminijum-hidroksid, kalcijum-fosfat ili tirozin).

24
 11/23/2016

Proizvodnja

Preparati alergena se mogu dobiti iz širokog spektra

prirodnih izvora alergena.

najčešće se pripremaju kao proizvodi u nepodeljenom

obliku (in bulk) koje pre upotrebe treba razblažiti ili
koncentrovati

Preparate alergena je moguće tretirati tako da se izmjeni ili

redukuje alergogena aktivnost, ili mogu ostati neizmenjeni.

Izvori alergena

Najčešći materijali za dobijanje alergena su poleni, buđi

(plesni), grinje, životinjski epitel, otrovi insekata vrste
Hymenoptera i određene namirnice.

Za materijal iz koga se dobijaju alergeni potrebno je znati

porjeklo, prirodu, način sakupljanja ili dobijanja kao i
prethodnu obradu, i neophodno ga je čuvati pod tačno
definisanim uslovima kako bi se očuvao kvalitet.

Sakupljanje i dobijanje, kao i obrada materijala za dobijanje

alergena mora biti takva da obezbjedi ujednačen kvalitativni
i kvantitativni sastav od serije do serije.

25
 11/23/2016

Proces proizvodnje

Preparati alergena se uglavnom dobijaju ekstrakcijom a zatim

prečišćavanjem iz prirodnih izvora korišćenjem odgovarajućih
metoda za koje je pokazano da ne utiču na biološke osobine
alergena.
Preparati alergena se proizvode u uslovima u kojima je
mikrobiološka kontaminacija i enzimska razgradnja
svedena na najmanju moguću meru.
- Ako su potrebne metode prečišćavanja, one se izvode tako da
svedu na najmanju moguću mjeru sadržaj bilo koje potencijalne
komponente male molekulske mase koja može izazvati iritaciju,
ili drugih nealergogenih komponenti.
Preparati alergena mogu da sadrže odgovarajuće konzervanse.
Porjeklo i koncentracija konzervansa treba da su naznačeni.

Čuvanje
Adsorbovane prerarate alergena ne treba zamrzavati.

Označavanje
Na signaturi se navodi:

- biološka aktivnost i/ili sadržaj proteina i/ili koncentracija ekstrakta

- način primjene i namjena
- uslovi čuvanja
- gde je primenljiv, naziv i količinu konzervansa
- liofilizovanost preparata
- naziv, sastav i zapremina tečnosti za rekonstituisanje koja treba da
se doda
- period u kome preparat treba da se upotrebi poslije rekonstituisanja
- sterilnost supstance, kada je neophodna za primjenu
- naziv i količinu adsorbensa, kada je neophodno za primjenu

26