Scenariusze Zajec Dziennych Klasa 2 Semestr 2 cz1

Jak się uczyć?
35
Scenariusze zajęć dziennych
JAK SIĘ UCZYĆ?
KRYTYCZNE MYŚLENIE
Nasza wyspa Rozpoznawanie

Dzieci w 4–5-osobowych grupach tworzą wizję bezludnej wyspy, na której się znaleźli. Głównym emocji własnych
celem tego zadania jest zwrócenie uwagi na relacje między osobami na wyspie, sformułowanie i innych osób
obowiązujących na wyspie umów, określenie praw i obowiązków oraz funkcji poszczególnych
osób. W czasie pracy dzieci biorą pod uwagę mocne i słabe strony każdej osoby oraz jej talenty.
Na koniec grupy prezentują swoje wizje i dzielą się swoimi odczuciami, mówią, co czuli w czasie
przydzielania zadań i ról oraz podczas wspólnej pracy.
Znajduję błędy Korzystanie

Ćwiczenie można przeprowadzić w kręgu XVIII podczas omawiania tematu 86. Poznajemy z informacji,
Układ Słoneczny (opis na s. 39). analizowanie
MAPA MYŚLI
Plan dnia Zapamiętywanie

Etap 1. Nauczyciel rozpoczyna ćwiczenie, np. Tata poprosił Tomka i Stasia, aby pomogli w obo-
wiązkach domowych. Przygotował chłopcom listę zadań: 1. Kupić bułeczki. 2. Zrobić śniadanie.
3. Sprzątnąć w pokoju. 4. Podlać kwiaty. 5. Rozwiesić pranie. 6. Spacer z psem. 7. Pozmywać.
Lista jest długa, pomóżmy chłopcom zapamiętać wszystkie zadania.
Uczniowie otrzymują listy zadań i wspólnie tworzą historyjkę, która ułatwi zapamiętanie za-
dań w odpowiedniej kolejności.
Uwaga! Należy przypomnieć zasady tworzenia historyjek metodą łańcuszkową, np.
1. Łączymy czynności: pierwszą z druga, drugą z trzecią, trzecią z czwartą itd.
2. Skojarzenia powinny być charakterystyczne, zabawne, dziwne, oryginalne, wyraziste, niezwy-
kłe, nierealne.
Nauczyciel rozpoczyna historyjkę, może również pomagać uczniom w kolejnych etapach ćwi-
czenia.
Przykładowe skojarzenia:
1. Wyobraźcie sobie, że chłopcy idą do piekarni, a pan piekarz ma zamiast oczu dwie bułeczki.
2. Na bułeczkach chłopcy malują ketchupem buźki, które zaczynają śpiewać: Czas na porządki,
czas na porządki!
3. Chłopcy idą robić porządki, kwiaty zamieniają się w zmiotki i pomagają ścierać kurze.
4. Kwiaty bardzo się zmęczyły sprzątaniem, chłopcy podlewają je, a one rosną do samego sufitu
i pięknie się rozwijają.
5. Na płatkach kwiatów chłopcy rozwieszają pranie.
6. Z jednego płatka zwisa szalik, pies chwyta go zębami. Chłopcy zawiązują szalik na szyi psa
jak smycz i idą na spacer.
7. Pies prowadzi chłopców do sterty talerzy, które myją w fontannie w parku.
Uczniowie mogą proponować własne skojarzenia. Na koniec nauczyciel sprawdza, czy dzieci
zapamiętały kolejne czynności z listy.
Etap 2. Można dodać następne czynności do listy zadań.
36 Scenariusze zajęć dziennych – XVIII krąg tematyczny: W drodze do gwiazd
Tworzenie skojarzeń Tygodniowy plan

Etap 1. Uczniowie samodzielnie uzupełniają schematy. Wpisują nazwy dni tygodnia na liniach
odchodzących od tematu, który znajduje się na środku (MÓJ TYDZIEŃ). Następnie umiesz-
czają swoje skojarzenia (w formie haseł) z poszczególnymi dniami tygodnia nad liniami od-
chodzącymi od nazw tych dni. Skojarzenia mogą dotyczyć tego, co zazwyczaj uczniowie robią
danego dnia, np. poniedziałek – zajęcia dodatkowe (basen, angielski, muzyka), wtorek – zajęcia
w świetlicy, środa – spacer z psem, czwartek – spotkanie z kolegą, sobota – rodzinny obiad. Ucz-
niowie powinni wymienić co najmniej po jednym skojarzeniu z każdym dniem tygodnia.
niedziela
poniedziałek
sobota wtorek
MÓJ TYDZIEŃ
środa
piątek
czwartek
Etap 2. Uczniowie zastępują wybrane hasła prostymi, symbolicznymi rysunkami, np. basen –
fala lub koło ratunkowe, obiad rodzinny – talerz.
PROJEKT
Projektowanie, Super nowa kosmiczna gra planszowa „Wyprawa na odległą planetę” – miniprojekt
realizacja projektu, wytwórczy
współpraca Miniprojekt można zrealizować w kręgu XVIII w czasie 2 lub 3 dni.
w grupach Etap. 1. Przygotowanie.
– Nauczyciel podaje cel główny, np. Przygotujecie kosmiczną grę planszową „Wyprawa na od-
ległą planetę”.
– Dzieci opowiadają o znanych im grach planszowych. Określają ich części składowe np. plan-
sza, pionki, kostka, karty, instrukcja. Przypominają wybrane zasady gier (instrukcje).
– Wspólnie ustalają kryteria sukcesu, np. Gra ma fabułę kosmiczną. Celem gry jest jak naj-
szybsze dotarcie na odległą planetę. Gra zawiera następujące elementy: planszę, pionki, kostkę,
instrukcję. Plansza zawiera elementy kosmiczne, zgodne z fabułą gry. Na planszy są zaznaczone
punkty premiowe i pułapki. Plansza i pionki są starannie wykonane. Zgodnie współpracujecie
w grupie. Każdy uczestniczy w przygotowaniu gry.
– Dzieci dzielą się na grupy (najlepiej 4-osobowe).
– Zespoły otrzymują plan działań w formie rozsypanki i układają w kolejności chronologicznej,
np. Giełda pomysłów. Ustalenie wspólnej koncepcji gry. Przydział zadań. Wykonanie planszy,
pionków, instrukcji. Testowanie gry – gra próbna. Wprowadzenie poprawek i/lub ulepszeń.
Etap 2. Wykonywanie w grupach gry wg ustalonego planu.
Etap 3. Prezentacja wyników pracy zespołowej.
Temat 86. Poznajemy Układ Słoneczny 37
Dzieci siadają w kręgu i prezentują swoje gry. Dokonują samoceny, odwołując się do ustalonych
kryteriów sukcesu. Następnie zespoły wymieniają się grami i rozgrywają kolejne partie, po czym
wymieniają uwagi na temat testowanych gier zgodnie z zasadą dwa komplementy, jedno życzenie.
XVIII krąg tematyczny: W drodze do gwiazd

Temat 86. Poznajemy Układ Słoneczny
ZAPIS W DZIENNIKU
Mnożenie liczb przez 2, 4, 8 w zakresie 30 – doskonalenie rachunku pamięciowego. Gromadzenie
skojarzeń wokół pojęcia kosmos. Położenie Ziemi i Słońca w Układzie Słonecznym, ruch Ziemi wo-
kół Słońca. Poznawanie konsekwencji ruchu obiegowego Ziemi. Wyszukiwanie informacji i pisanie
notatki na temat wybranych planet. Ćwiczenia w pisaniu nazw gwiazd, planet i ich mieszkańców
wielką literą oraz wyrazów z ó wymiennym. Ćwiczenia skoczności i zwinności – przewrót w przód
z przysiadu podpartego.
CELE – PRZEWIDYWANE OSIĄGNIĘCIA UCZNIA

– mnoży liczby przez 2, 4, 8 w zakresie 30 i dostrzega związek dodawania jednakowych skład-
ników z mnożeniem
– czyta teksty informacyjne i wyszukuje w nich wiadomości o Układzie Słonecznym
– czyta cicho krótkie teksty i wykonuje ćwiczenia sprawdzające ich rozumienie
– opisuje położenie Ziemi i Słońca w Układzie Słonecznym
– wyjaśnia konsekwencje ruchu obiegowego Ziemi
– zapisuje nazwy gwiazd, planet i ich mieszkańców wielką literą
– poprawnie pisze liczebniki z ó wymiennym
– wykonuje przewrót w przód z przysiadu podpartego
CELE SFORMUŁOWANE W JĘZYKU UCZNIA

– poćwiczysz mnożenie liczb przez 2, 4, 8 w zakresie 30 w zabawach i grach dydaktycznych
– przeczytasz teksty informacyjne i wyszukasz w nich potrzebne wiadomości
– wykonasz ćwiczenia sprawdzające rozumienie samodzielnie przeczytanego tekstu
– opiszesz położenie Ziemi i Słońca w Układzie Słonecznym
– wyjaśnisz konsekwencje ruchu obiegowego Ziemi
– poćwiczysz pisownię nazw gwiazd, planet i ich mieszkańców wielką literą
– poćwiczysz pisanie liczebników z ó wymiennym
– wykonasz przewrót w przód, przestrzegając ustalonych zasad
KRYTERIA OCENIANIA (Nacobezu)

Podczas zajęć będę zwracać uwagę, czy:
– mnożysz liczby przez 2, 4, 8 w zakresie 30 w zabawach i grach dydaktycznych
– czytasz teksty informacyjne i wyszukujesz w nich potrzebne wiadomości
– wykonujesz ćwiczenia sprawdzające rozumienie przeczytanego tekstu
– opisujesz położenie Ziemi i Słońca w Układzie Słonecznym
– wyjaśniasz konsekwencje ruchu obiegowego Ziemi
– poprawnie zapisujesz nazwy gwiazd, planet i ich mieszkańców
– poprawnie zapisujesz omówione liczebniki
– wykonujesz ćwiczenia ruchowe, przestrzegając ustalonych zasad
KLUCZOWE PYTANIA
– Jakie cechy powinien mieć kosmonauta?
– Dlaczego ludzie odbywają podróże w kosmos?
ŚRODKI DYDAKTYCZNE
PZ cz. 2 s. 4–5, Z cz. 3 s. 4–5, PM cz. 2 s. 4, M cz. 3 s. 4; żetony, kartoniki z liczbami 2, 4, 8,
plansza do gry i zestaw działań, zdjęcia, model Układu Słonecznego lub film, sylwetki planet
w odpowiedniej skali, pastele, albumy i inne książki dotyczące Układu Słonecznego, lampka
nocna, globus, flaga Polski lub figurka dziecka, masa plastyczna, rysunek słońca lub żółty
balonik, utwór muzyczny tematycznie związany z Układem Słonecznym, kartki ze zdania-
mi, kartki z iloczynami i literami, magnesy, komputer z dostępem do internetu, kartki z na-
zwami gwiazdy i planet Układu Słonecznego i ich mieszkańców (bez pierwszych liter), taśma
do wyznaczenia orbit, nagranie muzyki elektronicznej, kartka z wydrukowanymi zdaniami
do uzupełnienia, lina, obręcz gimnastyczna, pachołek, materace, sprzęt do ćwiczeń w małych
grupach.
s. 176
PRZEBIEG ZAJĘĆ
1. Mnożenie przez 2, 4, 8 w zakresie 30.
2. Kosmos – wyjaśnianie pojęcia.
• Odkodowanie hasła kosmos: obliczanie iloczynów działań zapisanych na kartkach umieszczo-
nych w rozsypce (4 ∙ 2, 3 ∙ 4, 2 ∙ 8, 9 ∙ 2, 5 ∙ 4, 3 ∙ 8); porządkowanie kartek wg wyników od naj-
niższego do najwyższego w szeregu poziomym; odczytanie hasła kosmos po odwróceniu kartek.
• Gromadzenie skojarzeń do wyrazu kosmos i zapisywanie ich wokół hasła. Próba zdefiniowania
pojęcia kosmos.
• Udzielanie odpowiedzi na pytanie, np. Czy ktoś z was był w kosmosie?
Uwaga! Szukanie odpowiedzi ma na celu uzmysłowienie dzieciom, że Ziemia jest częścią kos-
mosu (wszechświata), a więc każdy z nas jest jego mieszkańcem.
• Podawanie wyrazów pokrewnych do wyrazu kosmos, np. kosmonauta, kosmita, kosmiczny,
kosmologia.
3. Ziemia i Słońce w Układzie Słonecznym.
• Miejsce Ziemi i Słońca w Układzie Słonecznym.
– Oglądanie modelu lub zdjęcia Układu Słonecznego, albo krótkiego filmu na ten temat.
PZ cz. 2 s. 4–5
– Wypowiedzi dzieci o Układzie Słonecznym na podstawie zdjęć lub filmu; zwrócenie uwagi
na położenie Słońca i Ziemi w Układzie, próba określenia, które ciało niebieskie jest w nim
najważniejsze.
– Słuchanie wyjaśnienia, dlaczego planety krążą wokół Słońca po orbitach (Słońce przyciąga
planety, dzięki czemu nie odlatują one w kosmos).
– Przypomnienie znaczenia Słońca dla Ziemi – ludzi, zwierząt, roślin, grzybów (m.in. ogrzewa-
nie, światło słoneczne pozwala roślinom produkować pokarm, z którego korzystają też inne
organizmy); wskazanie innych rzeczy niezbędnych do przeżycia (m.in. woda, tlen).
– Wspólne poszukiwanie odpowiedzi na pytanie Czy na innych planetach panują warunki do-
godne dla człowieka?
• Zwiedzamy planety Układu Słonecznego – zabawa dydaktyczna.
– Dzieci dzielą się na osiem grup, każda zajmie się inną planetą. Ich zadaniem jest odnale-
zienie zdjęcia planety w albumie i pokolorowanie szablonu planety w realistyczny sposób.
Uczniowie sprawdzają położenie planety w Układzie Słonecznym (odległość od Słońca), wy-
szukują informacje o panujących na niej warunkach (czy nadaje się do zamieszkania, jaka
temperatura na niej panuje, czy w atmosferze jest tlen).
– Prezentowanie wyników pracy (rysunków i ciekawostek), określanie przyczyny różnic tem-
peratur na różnych planetach (odległość od Słońca) i wyciągnięcie wniosków (np. Tylko
na Ziemi panują odpowiednie warunki do życia, nasza planeta jest idealnie położona wzglę-
dem Słońca, są na niej tlen i woda).
• Następstwa ruchu obiegowego Ziemi.
Temat 86. Poznajemy Układ Słoneczny 39
– Uczniowie odszukują na globusie Polskę i oznaczają ją za pomocą doczepionej płaskiej flagi

lub figurki. Nauczyciel demonstruje ruch obiegowy Ziemi wokół Słońca, czyli porusza glo-
busem wokół lampki (odwrotnie do ruchu wskazówek zegara, a oś globusa, podobnie jak oś
Ziemi, pozostaje w tym samym nachyleniu). Po wykonaniu kilku okrążeń zatrzymuje globus
w pozycji, w której jest nachylony ku Słońcu (lampce) biegunem północnym. Wraz z dziećmi
opisuje to położenie i wyjaśnia, że do Polski dociera teraz najwięcej promieni słonecznych,
jest bardzo ciepło (zaczyna się lato). Później zatrzymuje globus po przeciwnej stronie orbity,
z półkulą południową skierowaną ku Słońcu i omawia konsekwencje takiego położenia dla
mieszkańców Polski (dociera najmniej promieni słonecznych, dni są najkrótsze, jest zimno).
W podobny sposób omawia wiosnę i jesień (obie półkule są równomiernie naświetlone, tem-
peratura w Polsce jest wyższa niż zimą, ale niższa niż latem).
– Jaka jest teraz pora roku? – nauczyciel przemieszcza globus, naśladując ruch Ziemi wokół
Słońca, zatrzymuje go w kolejnych położeniach, a dzieci określają porę roku.
• Znajduję błędy – rozwijanie umiejętności analizowania i korzystania z informacji.
Dzieci są podzielone na grupy. Każda z nich zapoznaje się ze zdaniami, np. Słońce jest planetą, która
świeci. Wokół Słońca krąży Ziemia i jeszcze 5 innych planet. Ziemia jest siódmą planetą od Słońca.
Dzięki planetom sąsiadującym z Ziemią możliwe jest na niej życie. Słońce krąży wokół Ziemi. Pol-
ska znajduje się na półkuli południowej. W czerwcu półkula, na której leży Polska, jest najbardziej
nachylona w stronę Słońca, dlatego dni są krótkie i chłodne. W grudniu dociera na naszą półkulę
najwięcej promieni słonecznych, dlatego dni są krótkie i zimne. Uczniowie wyszukują w każdym
zdaniu błędny zapis, następnie poprawiają tak, aby informacja była prawdziwa. Po zakończeniu
pracy prezentują jej efekty. Zabawę można utrudnić poprzez podzielenie uczniów na 2 grupy, jedna
przygotowuje zdania zawierające błędną informację, a druga odszukuje błędy i poprawia zdania.
4. „Jesteśmy Układem Słonecznym” – zabawa ruchowa.
Dzieci w każdej z ośmiu grup przydzielają sobie kolejne numery. Nauczyciel lub wyznaczony
uczeń jest Słońcem (trzyma żółty balonik lub rysunek Słońca). Dzieci z numerem 1 biorą ry-
sunki planet i ustawiają się w odpowiedniej kolejności, tworząc Układ Słoneczny. „Planety”
w takt muzyki (utworu związanego z Układem Słonecznym, np. Vangelis „Cosmos”, CeZik
„W Układzie Słonecznym” – YouTube) krążą po orbitach. Gdy muzyka cichnie, rysunki planet
przejmują dzieci z numerem 2; zabawa trwa tak długo, aż wszystkie dzieci wezmą w niej udział.
5. Słońce, Merkury, Wenus… – ćwiczenia w pisaniu nazw planet i gwiazd wielką literą. PZ cz. 2 s. 4,
• Analiza zapisu nazw planet i gwiazdy Układu Słonecznego – ustalanie wspólnej cechy zapisu Z cz. 3 s. 5 ćw. 3
(wielka litera w nazwie).
Uwaga! Nauczyciel dodaje, że wielką literą zapisujemy nazwy konstelacji (w tym układów, np.
Układ Słoneczny) oraz nazw mieszkańców planet.
• Ciche czytanie tekstu i sprawdzanie jego rozumienia, wyszukiwanie w tekście wyrazów zapi-
sanych wielką literą i uzasadnianie ich pisowni.
• Kochani Kosmici… – rozmowa na temat próśb, jakie Ziemianie mogliby skierować do miesz-
kańców innych planet, uzasadnianie ich wypowiedzi.
• „Lądowanie na planetach” – ortograficzna zabawa ruchowa przy muzyce.
Dzieci losują po jednej kartce: jedno dziecko z nazwą gwiazdy Układu Słonecznego, ośmioro
z nazwami planet, a pozostałe z nazwami mieszkańców tych planet. We wszystkich nazwach
brakuje pierwszych liter. Dzieci uzupełniają brakujące litery i tworzą Układ Słoneczny – „Słoń-
ce” w centralnym miejscu, a „planety” na odpowiednich orbitach zaznaczonych taśmą. Przy
dźwiękach nagrania dowolnej muzyki „planety” krążą wokół „Słońca”, a „mieszkańcy planet”
podróżują po Układzie Słonecznym. W czasie przerwy w nagraniu „planety” zatrzymują się,
a ich mieszkańcy stają obok.
6. Ta planeta jest… – wyszukiwanie informacji i pisanie notatki o wybranej planecie. Z cz. 3 s. 5 ćw. 5
Dzieci w małych grupach, korzystając z dostępnych źródeł i informacji zdobytych w czasie
zajęć, zapisują kilkuzdaniową notatkę o wybranej planecie (mogą uzupełnić ją ilustracją) i pre-
zentują wyniki swojej pracy.
Z cz. 3 s. 5 ćw. 4 7. Szósta, siódma i ósma planeta – utrwalanie pisowni liczebników z ó wymiennym.
• Jaką planetę mam na myśli? – zgadywanka: nauczyciel podaje liczebniki porządkowe od 1 do 8,
a dzieci wymieniają nazwy odpowiednich planet.
• Przypomnienie zasady pisowni wyrazów z ó wymiennym. Tworzenie liczebników porządko-
wych od podanych liczebników głównych (bez podawania nazw) i ich zapisywanie. Uzupełnia-
nie zdań na temat położenia planet względem Słońca, np. … planetą od Słońca jest Saturn.
Uran to …. planeta od Słońca. Neptun jest … .
8. Ćwiczenia skoczności i zwinności – przewrót w przód z przysiadu podpartego.
• Rozgrzewka – przygotowanie organizmu do zadań ruchowych.
– „Karuzela” – popularna zabawa ożywiająca i rytmiczna.
– Ćwiczenia rozgrzewające różne partie mięśni: skłanianie głowy w przód, w lewą i prawą
stronę, odchylanie do tyłu; w pozycji stojącej i w opadzie naprzemienne krążenie ramion
w przód i w tył; skłony w różnych pozycjach wyjściowych; w klęku podpartym uginanie i pro-
stowanie rąk; chodzenie na czworakach.
• Główna część zajęć – ćwiczenia skoczności i zwinności, przewrót w przód z przysiadu podpartego.
– „Z planety na planetę” – ćwiczenie skoczności.
Dzieci wybierają, na którą planetę chcą się wybrać, i wykonują taką liczbę skoków przez linę,
w jakiej odległości od Ziemi się ona znajduje, np. Merkury – 2 (bo jest drugą planetą od Zie-
mi), Uran – 4 (bo jest czwartą planetą od Ziemi). Dzieci mogą same decydować, na którą
planetę chcą wykonać skok.
– Ćwiczenia na materacu przygotowujące do przewrotu w przód.
Uwaga! Uczniowie pojedynczo wykonują ćwiczenia, a nauczyciel ich asekuruje. Pozostałe
dzieci w tym czasie obserwują ćwiczących lub organizują w małych grupach ćwiczenia gim-
nastyczne i spokojne zabawy ruchowe.
– Z leżenia tyłem skulenie i przetaczanie się w przód i w tył – kołyska (5 razy). Z siadu skul-
nego lub przysiadu podpartego przetaczanie się w tył na plecy i z powrotem (2 razy). Z siadu
prostego przetaczanie się w tył do leżenia przewrotnego lub przerzutnego.
– Przewrót w przód z przysiadu podpartego z asekuracją nauczyciela.
– „Mieszkańcy planet” – zabawa zwinnościowa.
Dzieci biegają swobodnie wokół obręczy gimnastycznej z pachołkiem. Na gwizdek zatrzy-
mują się bez ruchu. Prowadzący wymienia nazwę jednej z planet, a stojące najbliżej obręczy
dziecko wymyśla sposób poruszania się mieszkańców tej planety (podskokami, na czwora-
kach, krokiem robota itp.). Do kolejnego gwizdka dzieci poruszają się wskazanym sposobem.
W następnej turze sposób poruszania się wskazuje wybrane dziecko.
• Ćwiczenia kończące zajęcia.
– Ćwiczenia korekcyjne: w postawie w rozkroku dzieci wykonują obszerne krążenia tułowia
w jedną i drugą stronę z uniesionymi nad głową ramionami.
– Ćwiczenia uspokajające: dzieci w siadzie ugiętym wykonują po kilka ruchów, np. głaskanie
łydki od dołu do góry, w tym samym kierunku ugniatanie i rozcieranie mięśni ruchami okręż-
nymi; na końcu w siadzie ugiętym podpartym szybkimi ruchami rozczesują mięśnie nóg.
9. W Układzie Słonecznym – utrwalanie podstawowych wiadomości o planetach.
• Dzieci losują kartki z nazwami planet. Siedząc w kole, uważnie słuchają piosenki „W Układzie
Słonecznym” (YouTube). Gdy słowa piosenki opowiadają o wylosowanej planecie, dzieci, które
mają jej nazwę, wstają i poruszają się w rytm muzyki. Podczas refrenu tańczą wszystkie dzieci.
• Kończenie zdania: Dzisiaj nauczyłam się/nauczyłem się…
Temat 87. Wstrzymał Słońce 41

Temat 87. Wstrzymał Słońce
ZAPIS W DZIENNIKU
Mnożenie przez 3 w zakresie 30. Układanie wzorów z figur geometrycznych – dostrzeganie rytmu.
Grupowe wykonywanie makiety Układu Słonecznego. Słuchanie tekstu informacyjnego o Mikołaju
Koperniku. Czytanie z podziałem na role wiersza Wandy Chotomskiej „Dzieci stawiają pomnik”.
Wyszukiwanie w tekstach informacji, układanie i pisanie notatki o astronomie. Ćwiczenia w pisa-
niu nazw planet, gwiazd, tytułów i nazw miast wielką literą. Rysowanie projektu pomnika Mikoła-
ja Kopernika. Wypowiedzi na temat sposobów czczenia pamięci o polskim uczonym.

– mnoży przez 3 w zakresie 30, porównuje liczby
– czyta tekst informacyjny i wiersz poświęcony dziełu M. Kopernika
– wypowiada się na temat życia i dokonań poznanego uczonego oraz sposobów czczenia pamięci
o nim
– wyszukuje w tekstach odpowiednie fragmenty i wiadomości
– układa i zapisuje notatkę o M. Koperniku
– zapisuje nazw planet, gwiazd, miast i tytułów wielką literą
– wykonuje w grupie makietę (lub plakat) Układu Słonecznego
– rysuje projekt pomnika M. Kopernika

– poćwiczysz mnożenie przez 3 w zakresie 30, porównasz wskazane liczby
– przeczytasz tekst informacyjny i wiersz poświęcony M. Kopernikowi
– wypowiesz się na temat życia i dokonań poznanego uczonego oraz sposobów czczenia pamięci
o nim
– wyszukasz w tekstach wskazane fragmenty
– ułożysz i zapiszesz notatkę o M. Koperniku
– poćwiczysz pisanie nazwy planet, gwiazd, miast i tytułów wielką literą
– wykonasz w grupie makietę (lub plakat) Układu Słonecznego
– narysujesz projekt pomnika M. Kopernika

– mnożysz liczby przez 3 w zakresie 30, porównujesz wskazane liczby
– czytasz tekst informacyjny i wiersz z podziałem na role
– wypowiadasz się na temat życia i dokonań ważnych osób oraz sposobów czczenia pamięci
o nich
– wyszukujesz w tekstach wskazane fragmenty
– układasz i zapisujesz notatkę o Mikołaju Koperniku
– poprawnie piszesz nazwy planet, gwiazd, miast i tytuły
– wykonujesz w grupie makietę (lub plakat) Układu Słonecznego
– rysujesz projekt pomnika Mikołaja Kopernika
KLUCZOWE PYTANIA
– Dlaczego należy czcić pamięć wybitnych uczonych?
– Kto może zostać astronomem?
ŚRODKI DYDAKTYCZNE
PZ cz. 2 s. 6–7, Z cz. 3 s. 6–7, PM cz. 2 s. 5, M cz. 3 s. 4–5; żetony, opaska na głowę, karto-
niki z liczbami (m.in. z wielokrotnościami liczby 3), kamyki lub guziki w dwóch kolorach,
kostki do gry, arkusze granatowego kartonu, styropianowe podkłady, plastelina, karteczki,
flamastry, klej, kolorowy brokat, materiały ilustracyjne przedstawiające prosty układ geo-
centryczny, klucz i diagram do odkodowania hasła, atrybuty do wykorzystania w budowaniu
pomnika, np. przyrządy miernicze, globus, model Układu Słonecznego, gwiazdy i planety
z kartonu, komputer z dostępem do internetu, książki poświęcone M. Kopernikowi.
s. 177
PRZEBIEG ZAJĘĆ
1. Mnożenie przez 3 w zakresie 30.
2. Układ Słoneczny – grupowe wykonywanie makiety.
• Dzieci pracują w 4–5-osobowych grupach. Zapoznają się z celem i przebiegiem pracy. W grupach
ustalają zadania do wykonania i dokonują podziału pracy. Wspólnie ustalają cechy obiektów
(różnice wielkości, kolorystyka, oddalenie od Słońca itp.). Z plasteliny lepią obiekty i przylepiają
je do granatowego kartonu z wykreślonymi orbitami. Na kartkach zapisują nazwy wykonanych
obiektów i przyklejają je we właściwych miejscach. Mogą ozdobić arkusz kolorowym brokatem.
• Oglądanie i porównywanie makiet.
Uwaga! Dzieci mogą wykonać przestrzenny model Układu Słonecznego. Różnej wielkości kule
i kulki (np. styropianowe) oklejają bibułą i mocują do nich nitkę. Zawieszają je na dużym kole
wyciętym z tektury, na którym jest zaznaczony środek i 8 orbit, na środku i na każdej orbicie
znajduje się otwór do przeprowadzenia nitki. Przeprowadzają nitki przez otwory i zawiązują je
na kawałku patyka do szaszłyków lub guzika. Nauczyciel zawiesza modele w klasie.
3. Ziemia w centrum wszechświata? – zapoznanie dzieci z podstawami teorii geocen-
trycznej.
Słuchanie krótkiej informacji nauczyciela o badaniach wszechświata, jakie prowadzili ludzie
w odległych czasach. Zapoznanie z geocentrycznym modelem budowy wszechświata, ze zwró-
ceniem szczególnej uwagi na kształt i położenie Ziemi; prezentacja materiałów ilustracyjnych
z dostępnych źródeł (albumy, książki, internet).
PZ cz. 2 s. 6–7, 4. Wstrzymał Słońce, ruszył Ziemię… – zapoznanie z życiem i odkryciem M. Koperni-
Z cz. 3 s. 6–7 ka, układanie i pisanie notatki biograficznej.
ćw. 1, 4 • Odkodowanie hasła (Mikołaj Kopernik) z wykorzystaniem wcześniej wprowadzonego klucza
(temat 31).
A Ą F G M N Ś T
Ę B Ł H S Ń Ż U
1 2 3 4
E C L I R O Ź W
D Ć K J P Ó Z Y
Zakodowane hasło
3 2 2 3 2 1 2
2 3 3 1 3 3 2 2
Temat 87. Wstrzymał Słońce 43
• Dzielenie się swoją wiedzą o M. Koperniku.

• Słuchanie tekstu informacyjnego czytanego przez nauczyciela i ustalenie, kim był Kopernik,
na podstawie informacji wyszukanych w tekście.
• Układanie z puzzli portretu naukowca; przypomnienie, czym jest portret; opisywanie wyglądu
sportretowanego astronoma.
• Wyszukiwanie w tekście informacji o księdze „O obrotach sfer niebieskich”; oglądanie jej zdję-
cia i rysunku; zapisywanie tytułu (pisownia tytułów wielką literą, cudzysłów w tytułach); wy-
jaśnienie, dlaczego dzieło było księgą zakazaną.
• Układanie i zapisywanie notatki o M. Koperniku.
Dzieci głośno czytają pytania, wyszukują w tekście i na rysunkach potrzebne informacje i po-
dają propozycje fragmentu notatki. Na podstawie ich wypowiedzi nauczyciel dyktuje kolejne
fragmenty spójnej notatki, przypominając o pisowni nazw miast, gwiazd i planet.
5. Dlaczego stawia się pomniki M. Kopernika? – praca inspirowana wierszem W. Cho- PZ cz. 2 s. 7,
tomskiej „Dzieci stawiają pomnik”. Z cz. 3 s. 6–7 ćw. 2, 5
• Słuchanie wiersza i wyszukiwanie w nim fragmentu zawierającego informację o odkryciu
M. Kopernika; porównywanie sposobu przekazania tych informacji w tekście informacyjnym
i w wierszu.
• Głośne czytanie utworu z podziałem na role ze zwróceniem uwagi na płynność i właściwą
intonację.
• Wyjaśnianie znaczenia zdania Wstrzymał Słońce, ruszył Ziemię, polskie wydało go plemię i za-
pisanie go poprawnie w zeszytach.
• Ustalenie, w jaki sposób Teleskopek chciał upamiętnić dokonania Kopernika. Wyjaśnianie,
komu i dlaczego ludzie stawiają pomniki. Udzielanie odpowiedzi na pytanie Czy Kopernik za-
sługuje na pomnik? i uzasadnianie swoich opinii.
• Oglądanie różnych pomników M. Kopernika, opisywanie sposobów przedstawienia naukowca
i otoczenia pomników, wskazywanie atrybutów postaci, zwrócenie uwagi na współczesny cha-
rakter pomnika bydgoskiego, zapisywanie nazw miast, w których się one znajdują.
• „Stawiamy pomnik Kopernika” – zabawa damowa w 3–4-osobowych grupach (technika: rzeźba).
Dzieci w każdej grupie wybierają dziecko do roli Kopernika. Wstępnie ustalają, jak będzie
wyglądał ich pomnik. Mogą wybrać atrybuty, którymi dopełnią postać astronoma (np. cyrkiel,
ekierkę, linijkę, globus oraz gwiazdę, Słońce, Ziemię lub inne planety z kartonu). Kolejno wy-
woływane grupy pomagają „Kopernikowi” przyjąć odpowiednią pozę. Na hasło Stop! – „po-
mnik” zastyga w bezruchu, a pozostali członkowie grupy prezentują swój pomnik.
• Rysowanie pomnika, który Teleskopek chciał postawić Kopernikowi, i prezentowanie zapro-
jektowanych pomników przez chętne dzieci.
6. Czcimy pamięć o wielkim Polaku – rozważania na podstawie tekstu informacyjne- PZ cz. 2 s. 6–7
go, wiersza i materiałów ilustracyjnych.
• W jaki sposób można czcić pamięć ludzi zasłużonych dla regionu, kraju i świata? – burza mózgów.
Swoje pomysły dzieci zapisują na tablicy (wśród propozycji powinny się znaleźć np. pomniki
i inne dzieła sztuk plastycznych, utwory literackie, medale, monety i banknoty, muzea, na-
uczanie o życiu i osiągnięciach ludzi zasłużonych, nadawanie imion zasłużonych instytucjom,
ulicom). Sprawdzają, czy wymienione sposoby upamiętniania są stosowane w odniesieniu
do postaci M. Kopernika.
• Mikołaj Kopernik w dziełach plastycznych.
Oglądanie zdjęć obrazów, których bohaterem jest M. Kopernik. Wypowiedzi na temat sposo-
bu przedstawienia Kopernika przez J. Matejkę w dziele „Astronom Kopernik, czyli rozmowa
z Bogiem”.
• Oglądanie zdjęć przedstawiających muzea poświęcone odkryciom M. Kopernika (np. wirtualna
wycieczka – poznawanie internetowych zasobów wybranych muzeów).
• Rozmowa na temat sposobów czczenia pamięci o M. Koperniku z wykorzystaniem propozycji
zgromadzonych w burzy mózgów i omawianych materiałów.
7. Film „Historia Mikołaja Kopernika” – podsumowanie wiadomości.

• Dzieci oglądają krótki film przygotowany przez Muzeum M. Kopernika we Fromborku (You-
Tube).

Temat 88. Bezpieczne spotkania
ZAPIS W DZIENNIKU
Mnożenie przez 3, 6 w zakresie 30. Rozwiązywanie zadań tekstowych. Rozmowa kierowana zainspi-
rowana przeczytanym opowiadaniem Rafała Witka „Robale z Jowisza”. Porządkowanie wydarzeń
i opowiadanie o przygodzie bohaterki z uwzględnieniem związków przyczynowo-skutkowych. Udzie-
lanie rad wielbicielom gier komputerowych. Wykonywanie w grupach gry planszowej. Wypowiedzi
na temat bezpiecznego i odpowiedzialnego korzystania z komputera i internetu. Rozmowa na temat
ograniczonego zaufania wobec ludzi poznanych w sieci. Pisanie wypowiedzi na temat korzystania
z komputera. Zimowy tor przeszkód – gry i zabawy bieżne, skoczne i rzutne na śniegu i ślizgawce.

– mnoży przez 3 i 6 w pamięci i rozwiązuje zadania tekstowe wymagające mnożenia
– czyta głośno i ze zrozumieniem opowiadanie i krótkie teksty użytkowe
– porządkuje wydarzenia i opowiada o przygodzie bohaterki opowiadania
– zapisuje wypowiedź na temat właściwego korzystania z komputera i internetu
– wykonuje w grupie grę planszową
– uczestniczy w zajęciach ruchowych na śniegu

– poćwiczysz mnożenie przez 3 i 6 w pamięci i rozwiążesz zadania tekstowe
– przeczytasz wskazane opowiadanie i krótkie teksty użytkowe
– uporządkujesz wydarzenia i opowiesz o przygodzie bohaterki opowiadania
– napiszesz wypowiedź na temat właściwego korzystania z komputera i internetu
– wykonasz w grupie grę planszową
– weźmiesz udział w zajęciach ruchowych na śniegu, przestrzegając zasad bezpieczeństwa

– mnożysz przez 3 i 6 w pamięci i rozwiązujesz zadania tekstowe
– czytasz wskazane opowiadanie i krótkie teksty użytkowe
– porządkujesz wydarzenia i opowiadasz o przygodzie bohaterki opowiadania
– piszesz wypowiedź na temat właściwego korzystania z komputera i internetu
– wykonujesz w grupie grę planszową
– uczestniczysz w zajęciach ruchowych na śniegu, przestrzegając zasad bezpieczeństwa
KLUCZOWE PYTANIA
– Dlaczego komputer jest przydatny w codziennych sytuacjach?
– Do kogo można się zwrócić o pomoc w kłopotliwych sytuacjach związanych z komputerem?
Temat 88. Bezpieczne spotkania 45
ŚRODKI DYDAKTYCZNE
PZ cz. 2 s. 8–9, Z cz. 3 s. 8–9, PM cz. 2 s. 6–7, M cz. 3 s. 6; kartki z tabliczką mnożenia i żeto-
ny, plansza z liczbami, które są wynikami mnożenia przez 3 i 6, nagranie dowolnej muzyki,
schemat drzewka decyzyjnego, magnesy, karton formatu A3, kolorowy papier, wycinki z ga-
zet, czasopism, reklamówek, broszur, kostki do gry, pionki, komputer z dostępem do inter-
netu, rzutnik, kłębek włóczki, małe i większe kule śnieżne, chusteczka.
s. 179
PRZEBIEG ZAJĘĆ
1. Mnożenie przez 3 i 6 w zakresie 30.
2. Przyjazne spędzanie wolnego czasu – zabawy integracyjne.
• „Ukłony” – zabawa powitalna.
Dzieci stoją na obwodzie koła i recytują słowa Wszystkim miłym na literę (tu podają za każdym
razem kolejną literę alfabetu) się kłaniamy i do wspólnej zabawy zapraszamy. Dzieci, których
imiona zaczynają się wywołaną literą, wchodzą do środka koła i kłaniają się wszystkim wokół.
Zabawa kończy się, gdy wszystkie dzieci zostaną wywołane i powitają się ukłonem.
• „Przyjaźń źródłem energii”.
Dzieci swobodnie poruszają się przy dowolnej muzyce. Gdy nagranie ucichnie, dobierają się
w pary i stają do siebie plecami, by przekazać sobie przyjazną energię. Za każdym razem pary
się zmieniają.
• „Przyjazny deszczyk”.
Dzieci odliczają do trzech i swobodnie poruszają się przy muzyce. Nauczyciel przerywa na-
granie i podaje jeden z numerów. Wywołane numery kucają, a pozostałe dobierają się w pary
i tworzą parasol nad kucającym, przekazując mu mimiką i słowami wyrazy sympatii. Zabawę
powtarzamy 3 razy. Za każdym razem nauczyciel wywołuje inny numer.
• Swobodne wypowiedzi na temat sposobów spędzania wolnego czasu i rozmowa na temnat Czy
lubimy spędzać czas z przyjaciółmi, kolegami i koleżankami? Dlaczego?
3. Praca inspirowana opowiadaniem R. Witka „Robale z Jowisza”. PZ cz. 2 s. 8,
• Słuchanie tekstu i rozmowa na jego temat kierowana pytaniami, np. Jak Ala spędzała wolny Z cz. 3 s. 8 ćw. 1, 2
czas? Na co narzekała Klara? Dlaczego pani martwiła się o Alicję? Jaką nową misję pani
wyznaczyła dziewczynce? Jak Ala zareagowała na propozycję pani? Co spowodowało taką jej
reakcję? Czy Ali uda się spełnić obietnicę?
• Wyszukiwanie w tekście i czytanie fragmentu, który się dzieciom najbardziej podobał, oraz
uzasadnianie wyboru.
• Porządkowanie wydarzeń w kolejności zgodnej z treścią opowiadania.
• Opowiadanie historii Alicji przez chętne dzieci z uwzględnieniem związków przyczynowo-
-skutkowych zgodnie z kolejnością zilustrowanych wydarzeń.
• Porównywanie i omawianie emocji towarzyszących przyjaciółkom na początku i na końcu opo-
wiadania.
• Grać czy nie grać w gry komputerowe? – próba podjęcia decyzji w grupach z wykorzystaniem
metody drzewka decyzyjnego.
– Zapoznanie dzieci z problemem, który będą rozwiązywały w grupach. Każda grupa otrzymu-
je skopiowany schemat drzewka decyzyjnego na karcie formatu A3.
Uwaga! Jeśli dzieci dotychczas nie pracowały z wykorzystaniem drzewa decyzyjnego, należy
je przygotować do pracy tą metodą.
…………………………………………..………
…………………………………………..………
Decyzja
……………………. …………………….
……………………. …………………….
……………………. …………………….
Zalety Zalety
Skutki
……………………. …………………….
……………………. …………………….
……………………. …………………….
Wady Wady
Grać Nie grać
Wybory
Grać czy nie grać

w gry komputerowe?
Sytuacja wymagająca
podjęcia decyzji
– Ustalanie w grupach wad i zalet obu wyborów, zapisywanie ustaleń na schemacie i podejmo-
wanie wspólnie decyzji w drodze dyskusji.
– Zaprezentowanie drogi podjęcia decyzji i samej decyzji przez poszczególne grupy.
– Czy podjęcie decyzji było łatwe, czy trudne? Co w podjęciu decyzji pomagało, a co przeszka-
dzało? – rozmowa.
• Podjęcie decyzji indywidualnej i jej uzasadnienie.
• Udzielanie rad wielbicielom gier komputerowych na podstawie wcześniejszych rozważań gru-
powych i indywidualnych.
Z cz. 3 s. 8 ćw. 3 4. Portret kosmity – ćwiczenia doskonalące umiejętność czytania ze zrozumieniem.
• Ciche czytanie ze zrozumieniem zdań opisujących kosmitę. Wyszukiwanie w tekście słów
kluczowych opisujących elementy portretu. Wspólne wskazanie cech rąk, uszu, czółek, nóg
i butów.
• Uzupełnianie portretu zgodnie z przeczytanym opisem.
• Porównywanie portretów w parach.
5. „Kosmiczna gra z przyjaciółmi” – konstruowanie gry planszowej.
• Każda z wcześniej wyłonionych grup ma do dyspozycji karton formatu A3, kredki, flamastry,
ołówki, kolorowy papier, wycinki z gazet, czasopism lub innych materiałów (np. reklamó-
wek, broszur), komplety pionków i kostek do gry. Grupy określają rodzaj gry (np. chodniczek
z wykorzystaniem schematu Układu Słonecznego, gwiazdozbiorów, komet i innych elemen-
tów, które będą oznaczone premią lub karą), ustalają zasady gry i omawiają czynności, które
Temat 88. Bezpieczne spotkania 47
muszą wykonać, by skonstruować grę, dzielą między siebie zadania i przystępują do pracy.
Dzieci mogą rysować, wycinać i później przyklejać elementy gry – wtedy nie będą sobie prze-
szkadzać, pracując na jednej planszy.
• Kosmiczne gry planszowe – rozgrywki w grupach.
6. Z internetu korzystamy rozważnie – wypowiedzi na temat zasad bezpiecznego ko- PZ cz. 2 s. 9,
rzystania z internetu i komputera. Z cz. 3 s. 9 ćw. 4–6
• Oglądanie bajki edukacyjnej „Mój przyjaciel Necio” (YouTube) i rozmowa na jej temat kiero-
wana pytaniami, np. Co robił Necio, gdy został sam w domu? Kogo Necio wyłapywał i zamykał
w klatkach? Kim są Sieciuchy? Dlaczego Sieciuchy należy omijać? O co Necio zadbał, zakłada-
jąc swoją stronę internetową?
• Głośne czytanie i omawianie rad dotyczących bezpiecznego korzystania z internetu.
Dzieci dobierają się w 6-osobowe grupy. Kolejne dzieci w grupach podają jedną z zasad korzy-
stania z internetu spośród tych, które poznały.
• Dlaczego nie można ufać osobom poznanym w sieci? – rozmowa.
Uwaga! Można zaproponować dzieciom obejrzenie krótkiego filmu edukacyjnego z cyklu Sie-
ciaki.pl „Zasady bezpiecznego korzystania z internetu. Nie ufaj osobom poznanym w sieci”
(z cyklu Sieciaki.pl).
• Wyjaśnianie zdania Internet jest pożyteczny, ale może być niebezpieczny.
7. Zimowy tor przeszkód – gry i zabawy bieżne, skoczne i rzutne na śniegu i ślizgawce.
– „Sikorki, do karmników” – zabawa ożywiająca z reakcją na sygnały: dzieci bawią się na wzór
popularnej zabawy „Wiewiórki, do dziupli”.
– Rozgrzewka na śniegu: trucht, rozcieranie dłoni i palców, lepienie śnieżek i przekładanie ich
pod kolanami, przetaczanie ósemkami między butami, podrzucanie ich i łapanie, kopanie ich
raz lewą, raz prawą nogą.
– Marsz ufoludków – ćwiczenie rytmiczne: dzieci maszerują w dowolnych kierunkach w spo-
sób podany przez nauczyciela, w wyznaczonym przez niego rytmie.
• Główna część zajęć – gry i zabawy bieżne, skoczne i rzutne na śniegu i ślizgawce.
– Wspólne toczenie 8 kul śniegowych i układanie ich w 2 rzędach (lub 12 kul w 3 rzędach).
– Ćwiczenia z elementem skoku – przeskakiwanie przez kule śniegowe.
– Biegi drużynowe ze współzawodnictwem: wyścig z przeskakiwaniem przez kule śniegowe,
slalom między rozstawionymi kulami śniegowymi, pchanie sanek slalomem i powrót w po-
zycji siedzącej na sankach i z odpychaniem się nogami.
– Drużynowe lepienie bałwanów z wykorzystaniem kul z konkurencji bieżnych.
– Rzuty w tył bałwana: dzieci najpierw wspólnie ustalają punktację zależną np. od położenia
kul (górna – 1 punkt, środkowa – 2, a dolna – 3 punkty); każde dziecko lepi 3 śnieżki i naj-
pierw wykonuje 2 rzuty próbne, a potem 1 rzut punktowany.
– Kto dalej? – indywidualne ślizganie się na ślizgawce: nauczyciel wyznacza linię startu; dzieci
kolejno z rozbiegu ślizgają się na ślizgawce; sędzia zaznacza koniec najdłuższego poślizgu;
wygrywa dziecko, którego poślizg był najdłuższy.
– „Raz, dwa, trzy, kosmita patrzy” – zabawa ruchowa na wzór popularnej zabawy dziecięcej
„Raz, dwa, trzy, Baba-Jaga patrzy”.
– Ćwiczenia korekcyjne: „Tam są ufoludki” – ćwiczenie szyi.
Dzieci stoją w szeregu. Naśladują przykładanie lornetki do oczu w celu obserwowania ufo-
ludków. Nauczyciel ogłasza, gdzie są kosmici, a dzieci wykonują odpowiednio skręty i skłony
głowy, np. Grupa kosmitów wylądowała z lewej strony pod lasem. Jeden maleńki kosmita
podszedł do naszych nóg. Inny unosi się wysoko nad nami.
– Ćwiczenia uspokajające: dzieci stoją tyralierą, tyłem do wyznaczonego miejsca; jedno z nich
lub nauczyciel kładzie na śniegu białą chusteczkę; na sygnał dzieci odwracają się i tyralierą
lub swobodnie ruszają na poszukiwanie chusteczki.
8. „W sieci” – zabawa uświadamiająca konieczność zachowania ograniczonego za-

ufania podczas internetowych kontaktów z nieznajomymi.
• Dzieci siedzą na obwodzie koła. Nauczyciel nawija koniec włóczki na ołówek i toczy kłębek
przed siebie. Dziecko, które chwyci kłębek, nawija włóczkę na swój ołówek, zamyka oczy i pusz-
cza kłębek w dowolnym kierunku. Dziecko, które nie ma jeszcze nitki, chwyta kłębek i powta-
rza czynność poprzednika. Dzieci nie otwierają oczu do chwili, aż wszyscy otrzymają kłębek.
Wtedy otwierają oczy i bez poruszania nitką próbują zgadnąć, kto przechwycił od nich kłębek.
Warto uświadomić dzieciom, że podobnie dzieje się, gdy nawiązujemy znajomości w sieci – nie
możemy być pewni, z kim się kontaktujemy.

Temat 89. Kosmicznie piękna Ziemia
ZAPIS W DZIENNIKU
Rysowanie na sieci kwadratowej zgodnie z podanymi warunkami. Dzielenie się wrażeniami po pre-
zentacji krajobrazów występujących w kosmosie i na naszej planecie. Wykonywanie kosmicznego
krajobrazu zamkniętego w słoiku. Gromadzenie w grupach informacji o wybranych miejscach Pol-
ski przypominających kosmiczne krajobrazy. Pisownia nazw gór, jaskiń, rezerwatów i pustyni wiel-
ką literą. Rozpoznawanie i gromadzenie wyrazów bliskoznacznych. Definiowanie pojęć wulkan,
pustynia, meteoryty i układanie z nimi zdań. Poznawanie wybranych polskich atrakcji przyrodni-
czych. Wyjaśnianie pojęć rezerwat i pomnik przyrody. Pisanie wypowiedzi uzasadniającej wybór
najciekawszej omawianej atrakcji turystycznej.

– rysuje figury na sieci kwadratowej zgodnie z podanymi warunkami
– wypowiada się na temat niezwykłych krajobrazów przypominających krajobrazy kosmiczne
– pisze wielką literą nazwy gór, jaskiń, rezerwatów
– pisze krótką wypowiedź na podany temat
– opowiada o turystycznych atrakcjach Polski i najbliższej okolicy
– wyjaśnia pojęcia rezerwat i pomnik przyrody
– wykonuje impresję plastyczną

– narysujesz figury na sieci kwadratowej zgodnie z podanymi warunkami
– wypowiesz się na temat niezwykłych krajobrazów
– poćwiczysz pisownię nazw gór, jaskiń, rezerwatów wielką literą
– napiszesz krótką wypowiedź na podany temat
– opowiesz o turystycznych atrakcjach Polski i najbliższej okolicy
– wyjaśnia pojęcia rezerwat i pomnik przyrody
– wykonasz pracę plastyczną na podany temat

– rysujesz figury na sieci kwadratowej zgodnie z podanymi warunkami
– wypowiadasz się na temat niezwykłych krajobrazów
– poprawnie zapisujesz nazwy gór, jaskiń, rezerwatów, stosując wielką literą
– piszesz krótką wypowiedź na podany temat
– opowiadasz o turystycznych atrakcjach Polski i najbliższej okolicy
Temat 89. Kosmicznie piękna Ziemia 49
– wyjaśniasz pojęcia rezerwat i pomnik przyrody

– wykonujesz pracę plastyczną na podany temat
KLUCZOWE PYTANIA
– W czym nam pomaga poznawanie różnych krajobrazów?
– Gdzie można zdobyć wiedzę na temat ciekawych krajobrazów w Polsce i na świecie?
ŚRODKI DYDAKTYCZNE
PZ cz. 2 s. 10–11, Z cz. 3 s. 10–11, PM cz. 2 s. 8, M cz. 3 s. 7; plansze do gry 5 x 5 i 7 x 7, ry-
sunek myszki, kolorowe kartoniki, kartki w kratkę, plansza do gry w „Pentomino”, kartki
z zapisanymi liczbami, magnesy, komputer z dostępem do internetu, rzutnik, słoiczki, far-
by, brokat, ozdobne małe gwiazdki, kubeczki i pędzelki, wata, komputery, kartki z hasłem,
mapa fizyczna Polski, białe i czerwone kartki, brystol, pastele olejne, nożyczki, klej, kamyki.
s. 180
PRZEBIEG ZAJĘĆ
1. Rysowanie na sieci kwadratowej.
2. Kosmiczne krajobrazy – wprowadzenie do tematu zajęć.
• Odkodowanie hasła Kosmiczne krajobrazy.
Na tablicy znajduje się ciąg liczb zapisanych na pojedynczych kartkach: 1, 3 (ZY), 4, 6 (BRA), 9
(O), 10, 12 (KRAJ), 16, 18 (NE), 21 (MICZ), 22, 25, 30 (KOS). Na odwrocie kartek z wybranymi
liczbami, które są wielokrotnościami liczb 3 i 6, są zapisane sylaby tworzące hasło. Spośród
wszystkich liczb dzieci wybierają tylko te, które są wynikiem mnożenia przez 3 i 6, układają je
malejąco, odwracają na drugą stronę i odczytują hasło.
• Wypowiedzi dzieci na temat kosmicznych krajobrazów oglądanych na zdjęciach (np. z inter-
netu).
3. Kosmiczne krajobrazy w słoiku – wykonywanie kreatywnej dekoracji.
• Dzieci pracują indywidualnie, w parach lub małych grupach. Wlewają wodę do 2, 3 kubeczków,
dodają do niej po jednym z kolorów farby plakatowej i mieszają. Do słoiczka wkładają kawałki
waty, którą lekko dociskają, wsypują trochę brokatu (złotego, srebrnego, kolorowego), 2 lub 3
gwiazdki i zalewają częścią wody zabarwionej na granatowo. Ponownie wkładają kawałki waty,
wsypują brokat i gwiazdki. Delikatnie wlewają wodę zabarwioną na różowo, pomarańczowo
lub czerwono. Mogą też dolać odrobinę trzeciego koloru, np. zielonego. Następnie wkładają
ostatnią warstwę waty oraz brokatu i zalewają ją delikatnie granatową wodą, tak by wata była
całkowicie zakryta. Zakręcają pokrywkę, którą mogą ozdobić wg własnych pomysłów.
• Oglądanie kosmicznych krajobrazów zamkniętych w słoikach.
Dzieci prezentują swoje prace, wskazują w nich miejsca przypominające galaktyki, góry, jaski-
nie, kratery itp.
• Zorganizowanie kosmicznej wystawy prac.
4. Nieziemskie krajobrazy na Ziemi – rozwijanie umiejętności opowiadania o swoich
wrażeniach i odczuciach.
• Oglądanie zdjęć z różnych zakątków Ziemi przedstawiających krajobrazy przypominające te
kosmiczne (np. krajobrazy Islandii, Meksyku, pustyni Wadi Rum w Jordanii, ciekawe zdjęcia
wyróżnione w konkursach International Landscape Photographer of the Year). Wskazywanie
w nich i opisywanie elementów przypominających kosmos.
• Dzielenie się wrażeniami i uczuciami wywołanymi przez kosmiczne krajobrazy Ziemi.
5. Kosmiczne krajobrazy blisko nas – wzbogacanie wiedzy o Polsce. PZ cz. 2 s. 10–11,
• Głośne czytanie wstępu do tekstów informacyjnych o kosmicznych krajobrazach w Polsce Z cz. 3 s. 10 ćw. 1, 2,
przez wybrane dziecko. 3, 5
• Gromadzenie w grupach materiału ilustracyjnego i informacji na temat kosmicznych krajo-

brazów w Polsce.
Dzieci dzielą się na 6 grup: losują kartki w kolorach oznaczeń punktów wprowadzających
w podręczniku kolejne kosmiczne krajobrazy; grupy zajmują miejsca przy stanowiskach (ozna-
czonych wylosowanym kolorem), na których znajdują się komputery, laptopy lub tablety. Dzie-
ci w grupach czytają informacje o wylosowanym miejscu, wyszukują w internecie materiały
ilustracyjne i z pomocą nauczyciela odnajdują omawiane miejsce na mapie Polski.
• Prezentacja polskich kosmicznych krajobrazów z wykorzystaniem zgromadzonych wiadomo-
ści i ilustracji. Zastanawianie się, dlaczego opisane w podręczniku atrakcje Polski zostały na-
zwane kosmicznymi, wybieranie najciekawszych.
• Rozpoznawanie miejsc przedstawionych na zdjęciach. Wyszukiwanie ich nazw w podręczniku
i zapisywanie – poznawanie pisowni wielką literą nazw gór, jaskiń, rezerwatów i pustyni.
• Fantastyczne krajobrazy kosmiczne – ćwiczenia wzbogacające język.
Gromadzenie wyrażeń określających cechy krajobrazów kosmicznych występujących na Ziemi
(dzieci zapisują swoje propozycje na tablicy wokół hasła ułożonego na początku zajęć). Wyjaś-
nianie znaczenia wyrazów wulkan, pustynia, meteoryty, fenomenalne i układanie z nimi zdań.
Szukanie synonimów podanych wyrazów.
Z cz. 3 s. 11 ćw. 4 6. To miejsce warto odwiedzić – wypowiedzi na temat omawianych atrakcji turystycz-
nych.
• O jakim miejscu mówię? – zgadywanka słowna.
Chętne dzieci opisują jedno z wybranych miejsc, nie podając jego nazwy. Pozostałe starają się
zgadnąć, które z miejsc opisuje koleżanka/kolega.
• Indywidualne wypowiedzi na temat omawianych miejsc, które dzieci chciałyby odwiedzić.
• Indywidualne pisanie wypowiedzi na temat jednej z omawianych atrakcji turystycznych, którą
dzieci uważają za najciekawszą, i uzasadnianie wyboru.
7. Kosmiczne krajobrazy w Polsce – wzbogacanie wiedzy o rezerwatach, pomnikach
przyrody i atrakcjach przyrodniczych w Polsce.
PZ cz. 2 s. 10–11, • Polskie atrakcje przyrodnicze i ich ochrona.
Z cz. 3 s. 10 ćw. 1, 2 – Zapisywanie nazw atrakcji przyrodniczych przedstawionych w podręczniku na małych kar-
teczkach i umieszczanie ich na mapie fizycznej Polski (z pomocą nauczyciela).
– Wyjaśnianie pojęć pomnik przyrody i rezerwat, sprawdzanie, które z wymienionych atrakcji
są chronione.
– Przygotowanie małych tabliczek Pomnik przyrody i Rezerwat przyrody, umieszczenie ich
w odpowiednich miejscach na mapie.
– Prezentowanie atrakcji przyrodniczych Polski przez chętne dzieci (opowiadanie o nich, po-
kazywanie zdjęć, lokalizowanie na mapie Polski, zapisywanie nazw na kartce i umieszczanie
ich na mapie oraz dokładanie napisów Pomnik przyrody lub Rezerwat przyrody.
• Wirtualna wycieczka po rezerwatach.
– Oglądanie strony internetowej Rezerwatu Meteoryt Morasko, śledzenie ścieżki dydaktycz-
nej (http://www.astro.amu.edu.pl/pl/popularyzacja/sciezka-morasko/).
– Wspólne wykonywanie tablicy dotyczącej wybranego rezerwatu w okolicy własnej miejsco-
wości.
Dzieci wybierają rezerwat, wyszukują informacje o nim w internecie i przyniesionych mate-
riałach. Zastanawiają się, jakie tablice dydaktyczne można umieścić w tym rezerwacie (np.
Co warto zobaczyć w rezerwacie?, Drzewa, Rośliny chronione, Zwierzęta, Las liściasty, Cie-
kawe skały). Wspólnie wybierają jedną z nich lub kilka. Dzielą się pracą, tworząc zespoły.
Wykonują rysunki i podpisy, wybierają zdjęcia, przyklejają je na arkuszu brystolu.
8. Księżycowy kamień – zabawy z kamykami.
• Słuchanie piosenki „Księżycowy kamień” (YouTube).
Temat 90. Wyprawa na odległą planetę 51
• Dzieci mają po jednym kamyku. Pocierają go i wypowiadają po jednym kosmicznym życzeniu

(związanym z kosmosem, kosmitami lub kosmicznymi krajobrazami na Ziemi). Chętne dzieci
mogą podzielić się swoimi życzeniami.
• Który kamień dalej się potoczy? – zawody w turlaniu kamyków.
Dzieci turlają kamyki w parach. Te, których kamyki dalej się potoczą, tworzą kolejne pary.
Zabawa trwa do chwili, gdy pozostanie ostatnia para, w której zostanie wyłoniony zwycięzca.

Temat 90. Wyprawa na odległą planetę
ZAPIS W DZIENNIKU
Tworzenie w grupach listy rzeczy koniecznych w wyprawie na odległą planetę. Wykonywanie mo-
deli technicznych (wyrzutni i rakiety) z zastosowaniem połączeń nierozłącznych i rozłącznych.
Rozmowa kierowana o wyprawie w kosmos inspirowana obejrzanym fragmentem filmu animowa-
nego. Ćwiczenia rozwijające ciche czytanie ze zrozumieniem, logiczne myślenie i spostrzegawczość.
Pisanie nazw gwiazd i planet wielką literą. Kreatywne opisywanie wyglądu odwiedzanej planety
i spotkanego tam stworzenia, rysowanie jego portretu. Uzupełnianie fragmentu dziennika z po-
dróży na odległą planetę. Nauka startu wysokiego i bieg na krótkim dystansie – kształtowanie
szybkości i szybkiej reakcji.

– ustnie opisuje wyobrażony widok odwiedzanej planety i kosmicznego stworzenia
– zapisuje nazwy ciał niebieskich wielką literą
– zachowuje czujność ortograficzną podczas pisania wyrazów ziemia, słońce i księżyc
– uzupełnia zdania dziennika z kosmicznej podróży
– zna zadania astronauty i wymienia elementy jego wyposażenia
– wykonuje modele techniczne z zastosowaniem połączeń nierozłącznych i rozłącznych
– wykonuje ćwiczenia kształtujące szybkość i reakcję na sygnały

– wypowiesz się na temat wyobrażonego widoku odwiedzanej planety i kosmicznego stworzenia
– poćwiczysz pisownię nazw ciał niebieskich wielką literą
– wykonasz ćwiczenia doskonalące pisownię wyrazów ziemia, słońce i księżyc
– uzupełnisz zdania dziennika z kosmicznej podróży
– poznasz zadania astronauty i wymienisz elementy jego wyposażenia
– wykonasz modele wyrzutni i rakiety z zastosowaniem połączeń nierozłącznych i rozłącznych.
– weźmiesz udział w zajęciach ruchowych, przestrzegając zasad bezpieczeństwa

– wypowiadasz się na podany temat
– zapisujesz nazwy ciał niebieskich wielką literą
– wykonujesz ćwiczenia doskonalące pisownię wyrazów ziemia, słońce i księżyc
– uzupełniasz zdania dziennika z kosmicznej podróży
– znasz podstawowe zadania astronauty i wymieniasz elementy jego wyposażenia
– wykonujesz modele wyrzutni i rakiety zgodnie z podaną instrukcją
– uczestniczysz w zajęciach ruchowych, przestrzegając zasad bezpieczeństwa
KLUCZOWE PYTANIA
– Jakie cechy powinien mieć astronauta?
– Gdzie można zdobyć wiedzę na temat wypraw w kosmos?
ŚRODKI DYDAKTYCZNE
Z cz. 3 s. 12–13; karty z siecią kwadratową, komputer z dostępem do internetu, kolorowy
papier, wycinki z czasopism, nożyczki, taśma klejąca, klej, duży dres dla każdej grupy, na-
dmuchane balony, plastikowe butelki (1,5 l), rury typu peszel (po 1 m) o średnicy zbliżonej
do średnicy szyjki butelki), wąska i szeroka taśma izolacyjna, nożyczki, rurki PCV, emblema-
ty ekipy, kartki z podpisanymi ilustracjami, kartki z dyktandem, ścianka z kartonu z okien-
kiem, kartki formatu A6, szarfy, obręcze, nagranie piosenki „Ufoludki” (zespołu Fasolki),
woreczki.
PRZEBIEG ZAJĘĆ
1. Wyprawa na odległą planetę – wprowadzenie do tematu zajęć.
• Odkodowanie hasła Wyprawa na odległą planetę wg kodu podawanego przez nauczyciela, np.
Odczytaj sylabę z pola, które wskazuje rakieta, i idź dalej zgodnie z moimi wskazówkami. Z pól,
na których się zatrzymasz, zbieraj sylaby tworzące hasło: 2 pola w prawo i 1 w górę; 1 pole
w prawo, 1 w górę, 1 w prawo; 1 pole w górę; 3 pola w lewo, 2 w dół; 1 pole w lewo, 1 w górę, 1
w lewo; 1 pole w górę, 3 pola w prawo; 2 pola w lewo, 1 w górę; 1 pole w górę, 1 w prawo; 1 pole
w dół, 2 w prawo.
IN NE GA LA
JA PLA NU TA TĘ IN
LA KTY KA ŁĄ WA NA
LEG NO GA WE NUS WA
PI KO OD PRA RA IR
WY KIE TA KI
• Zapoznanie dzieci z celem i planem zajęć.

• Nauka rymowanki, która będzie towarzyszyła uczniom podczas zajęć, np. Dziś ciekawie się
uczymy, bo w kosmosie pokrążymy.
Uwaga! Dzieci wypowiadają rymowankę w momentach zajęć wybranych przez nauczyciela.
2. Zanim wyruszymy w kosmos – tworzenie listy rzeczy potrzebnych w czasie wypra- Z cz. 3 s. 13 ćw. 4
wy w kosmos.
• Dzieci dzielą się na kilkuosobowe grupy (ekipy wyprawy), nadają sobie nazwy (np. nazwy pla-
net) i określają cel wyprawy.
• Co będzie potrzebne, by wyruszyć w kosmos? – tworzenie w grupach listy rzeczy potrzebnych
w czasie wyprawy na odległą planetę (burza mózgów); prezentowanie ich innym grupom i uza-
sadnianie swoich wyborów (grupy mogą uzupełniać swoje listy).
• Oglądanie krótkiego filmu edukacyjnego „Jak zaprojektować strój astronauty?” (YouTube),
w którym zostało przedstawione niezbędne wyposażenie astronauty. Sprawdzanie, czy na listach
grup znalazły się rzeczy wymienione w filmie. Wykonywanie emblematów ekip kosmicznych.
• Rysowanie drugiej części stroju astronauty (oś symetrii).
• „Stroje astronautów” – zabawa zwinnościowa.
Każda z utworzonych wcześniej grup ma do dyspozycji jeden duży dres, który wkłada „astro-
nauta” – wybrany członek grupy (nauczyciel dba, by wybrani „astronauci” byli podobnej po-
stury). Na hasło grupy zbierają rozrzucone w sali i jednakowo nadmuchane balony i wkładają
je w obszerny dres swoich „astronautów”. Dzieci mogą jednorazowo zabrać tylko jeden balon.
Po kilku minutach nauczyciel przerywa zabawę. Grupy liczą balony włożone w dres swojego
„astronauty”. Wygrywa grupa, której uda się umieścić w dresie najwięcej balonów.
3. 10, 9, 8…, rakieta, start! – wykonanie modeli wyrzutni i rakiety z zastosowaniem
połączeń nierozłącznych i rozłącznych.
• Oglądanie krótkiego filmu przedstawiającego start rakiety, np. „Start promu kosmicznego –
superefekt dźwiękowy” (YouTube) i dzielenie się wrażeniami po obejrzeniu startu rakiety.
• Konstruowanie wyrzutni i rakiety – praca w grupach.
– Wykonanie wyrzutni.
Rurę typu peszel dzieci nacinają z jednej strony w kilku miejscach na wysokość ok. 1 cm,
nakładają na gwint butelki i szczelnie oklejają taśmą, łącząc solidnie rurę z butelką. Do dru-
giego końca rury dołączają rurkę PCV – wkładają końce jeden w drugi i szczelnie owijają
złączenia szeroką taśmą.
– Wykonanie rakiety.
Dzieci zwijają kartkę w rulon, dopasowują go do rurki PCV i łączą taśmą klejącą końce rakie-
ty oraz miejsce złożenia rulonu. Wycinają koło z papieru, nacinają je i robią z niego stożek,
który taśmą przyklejają do rakiety. Z szerokiej taśmy wykonują 3 stateczniki: odcinają po 7
cm taśmy. Każdy kawałek składają na pół, pozostawiając niesklejone skrzydełka (ok. 1 cm),
które przyklejają do rakiety. Po przyklejeniu stateczników dzieci ścinają je po skosie, nadając
im trójkątny kształt. Na zakończenie przyklejają na rakiecie emblemat swojej ekipy.
– Testowanie wyrzutni.
Dzieci nakładają rakietę na rurkę PCV. Jedna osoba trzyma lekko uniesioną rurkę. Drugi
koniec rury zakończonej butelką leży na podłodze. Druga osoba z grupy skacze na butelkę.
Powietrze z butelki powoduje wyrzut rakiety. Jeśli dzieci trzymające wyrzutnię od strony
rakiety zajmą miejsca na tej samej linii i skierują rakietę przed siebie, mogą sprawdzić, czyja
rakieta poleci dalej. Po ponownym wprowadzeniu powietrza do butelki dzieci mogą puścić
rakietę w kosmos.
Uwaga! Rurę typu peszel można zastąpić rurą do odkurzacza. Wówczas należy przygotować
większe butelki i rurki PCV o większej średnicy.
• „Rakieta” – popularna zabawa jako sygnał uprawniający grupy do rozpoczęcia wyprawy na od-
ległą planetę i podejmowania się kosmicznych zadań.
4. Lecimy coraz wyżej i coraz dalej – ćwiczenia rozwijające ciche czytanie ze zrozu- Z cz. 3 s. 12–13
mieniem, logiczne myślenie i spostrzegawczość. ćw. 1, 3
• Oglądanie fragmentu filmu animowanego „Podróż na koniec Wszechświata” (YouTube, bez
podawania tytułu, do chwili mijania Saturna – ok. 4 minuty).
• Rozmowa na temat filmu kierowana pytaniami, np. W którym roku rozpoczynają się zdarzenia
przedstawione w filmie? Jaki zawód był wówczas najbardziej szanowany na świecie? Co usły-
szeli naukowcy 2 lata wcześniej? Jaką decyzję podjęła Światowa Agencja Kosmiczna? Jak na-
zwano statek kosmiczny? Co zagrażało rakiecie na granicy atmosfery ziemskiej? Jakie ciało
niebieskie mijała jako pierwsze? Co mijała rakieta w dalszej drodze?
• Mój cel to… – ćwiczenie doskonalące ciche czytanie ze zrozumieniem, logiczne myślenie i spo-
strzegawczość.
• Wyszukiwanie na ilustracji jednakowych obiektów.
Z cz. 3 s. 12–13 5. Kosmiczne zabawy z wyrazami – ćwiczenia ortograficzne i rozwijające język dzieci.
ćw. 2, 5 • Przypomnienie zasady pisowni nazw gwiazd i planet wielką literą.
Kończenie zdania: Gdybym odkryła/odkrył nową planetę, nazwałabym/nazwałbym ją … i zapi-
sanie go w zeszytach. Przypomnienie pisowni nazw planet wielką literą.
• Małą czy wielką literą? – poznawanie różnic w pisowni wyrazów ziemia, słońce, księżyc.
– Oglądanie rysunków ciał niebieskich z podpisami Ziemia, Słońce, Księżyc oraz zdjęć wy-
kopanej ziemi (ziemia), księżyca i słońca na niebie (księżyc, słońce) i rozróżnienie pisowni
tych wyrazów (nazwy ciał niebieskich wielką literą, a małą literą nazwy ziemi jako miejsca
zamieszkania człowieka, uprawy, oraz nazwy księżyca i słońca obiektów, które są widoczne
na niebie).
– Biegające dyktando – zawody ortograficzne między grupami.
Grupy stają na linii startu. W odległości kilku metrów są ustawione krzesełka, na których
leżą ołówki, gumki i kartki z dyktandem do uzupełnienia, np.
Centralnym ciałem niebieskim Układu Słonecznego jest .............. .

Słońce/słońce
Głęboko w .............. znalazłem księżycowy kamień.

Ziemi/ziemi
Wczoraj bardzo wcześnie .............. pojawił się na ciemnym niebie.

Księżyc/księżyc
Za to dzisiaj wcześnie wzeszło .............. .

Słońce/słońce
Trzecią planetą od Słońca jest .............. .

Ziemia/ziemia
Satelitą Ziemi jest .............. .

Księżyc/księżyc
Biegacze z poszczególnych grup podbiegają do swojego krzesełka, czytają zdanie, uzupeł-

niają je i wracają do grupy. Następni biegacze postępują podobnie. Gdy już wszystkie zdania
zostaną uzupełnione, nauczyciel sprawdza poprawność zapisów. Wygrywa grupa, która po-
pełni najmniej błędów i szybciej ukończy bieg. Wszystkie grupy poprawiają swoje dyktanda.
• Indywidualne tworzenie nowych nazw znanych przedmiotów.
Z cz. 3 s. 13 ćw. 5 6. Lądujemy na odległej planecie – uzupełnianie dziennika z podróży kosmicznej.
• Co ja widzę? – opisywanie widoku oglądanego przez jupiter rakiety.
Na środku sali stoi ścianka z kartonu z wyciętym oknem zasłoniętym cienką folią. Kolejni
reprezentanci grup stają za ścianką i wyglądając przez „jupiter rakiety”, opisują wyobrażoną
planetę.
• Uzupełnianie fragmentu dziennika z podróży na odległą planetę – kończenie zdań opisujących
napotkane stworzenia.
– Słuchanie wyjaśnienia nauczyciela, czym jest dziennik, w tym dziennik pokładowy.
– Zapisanie nad kartką z dziennika daty realizowanych zajęć i uzupełnianie zdań.
– Rysowanie portretu napotkanego i opisanego ustnie stworzenia.
– Prezentacja portretu połączona z czytaniem fragmentu dziennika z kosmicznej podróży.
7. Nauka startu wysokiego i bieg na krótkim dystansie – lekkoatletyka, kształtowa-

nie szybkości i szybkiej reakcji.
– „Rakiety na planety” – zabawa orientacyjno-porządkowa.
Ośmioro wybranych dzieci (planet) oznaczonych szarfami porusza się wolno po obwodzie
koła wokół stojącego w środku pachołka. Pozostałe dzieci biegają swobodnie po wyznaczo-
nym terenie. Na hasło Rakiety na planety – dobiegają do dowolnej „planety” i chwytają z tyłu
za ramiona. Dwójka dzieci, która wykona zadanie ostatnia, ustawia się przy pachołku. Dzie-
ci, które odpadną w kolejnej turze, zmieniają je.
– Ćwiczenia kształtujące: dzieci wykonują 5 wyskoków z przysiadu podpartego z klaśnięciem
rękami nad głową; długie kroki z wypadem nogi do przodu; z przysiadu podpartego powolne
prostowanie nóg z jednoczesnym wymachem raz jedną, raz drugą nogą do tyłu; 10 naprze-
mianstronnych skłonów bocznych z ręką wyciągniętą nad głową.
– Śpiewanie piosenki „Ufoludki” (YouTube) połączone z rytmicznym poruszaniem się i poka-
zywaniem elementów wymienionych w refrenie.
• Główna część zajęć – nauka startu wysokiego i bieg na krótkim dystansie.
– Ćwiczenia przygotowujące do startu wysokiego i biegu na krótkim dystansie.
Dzieci ustawione na linii wykonują szybkie zmiany pozycji (z siadu skrzyżnego do postawy
stojącej, z podporu przodem do klęku podpartego, z przysiadu do leżenia tyłem). Startu-
ją na sygnał z przysiadu podpartego, z siadu skrzyżnego, po biegu w miejscu z wysokim
unoszeniem kolan. Biegną ok. 5 metrów w szybkim tempie i zwalniają bieg. Biegną wolno,
na sygnał przyśpieszają, a po kolejnym zwalniają bieg.
– Pokaz i objaśnienie startu wysokiego.
Dzieci w 4-osobowych grupach stoją 3, 4 kroki przed linią startu. Na komendę Na miejsca
– podchodzą do linii i przyjmują pozycję do startu wysokiego (ustawienie w pozycji wykrocz-
nej, ręce ugięte w łokciach, z przodu ręka przeciwna do nogi zakrocznej). Na komendę Start
– przebiegają ok. 30 metrów, za linią mety zwalniają i maszerują kilka metrów.
– „Czarne dziury”– ćwiczenie rzutne: w sali leży kilka obręczy gimnastycznych w różnych
odległościach od miejsca wykonywania rzutów; każde dziecko wykonuje w jednej kolejce 2
rzuty do dowolnej obręczy.
– Ćwiczenia korekcyjne: dzieci poruszają się w podporze tyłem z wysoko uniesionymi biodrami.
– Ćwiczenia uspokajające: dzieci poruszają się w luźnej rozsypce zgodnie z kodami podawany-
mi przez nauczyciela, np. Idź 2 kroki do przodu, 4 kroki w lewo…
8. „Powrót na Ziemię z odległej planety” – zabawa ruchowa w grupach.
• Dzieci w grupach chwytają się za ręce, tworząc szereg. Na hasło Start! – ruszają ze swoich sta-
nowisk (odległych planet). Nauczyciel co jakiś czas podaje hasła, np. Uwaga! Asteroidy (śmieci
kosmiczne, Mars, Księżyc)! Zbliżamy się do Ziemi, musimy zwalniać! Schodzimy coraz niżej
i… spokojnie lądujemy na swoich miejscach!
JAK SIĘ UCZYĆ?
KRYTYCZNE MYŚLENIE
Co mogę zrobić? Przewidywanie

Ćwiczenie to można przeprowadzić w czasie omawiania treści dotyczących radzenia sobie konsekwencji
w trudnych, zaskakujących sytuacjach. własnych decyzji
i zachowań Uczniowie, siedząc w kręgu, słuchają krótkiej historyjki opowiadanej przez nauczyciela,
(dostrzeganie np. Pewnego razu Agata, wracając do domu, zorientowała się, że zgubiła klucze do drzwi wej-
związków ściowych. Bardzo się zdenerwowała, bo wiedziała, że właśnie dzisiaj rodzice wrócą późno z pra-
przyczynowo- cy. Krótko odpowiadają na pytanie Co przytrafiło się Agacie? W grupach wymyślają, co w tej
-skutkowych) sytuacji może zrobić Agata (mogą podać kilka rozwiązań), i prezentują swoje pomysły w klasie.
Nauczyciel może zapisać na tablicy ich propozycje, a także zapytać uczniów, czy już kiedyś zna-
leźli się w podobnej sytuacji i co wtedy zrobili.
Korzystanie Wyjątkowy
z informacji Ćwiczenie można przeprowadzić w kręgu XIX podczas omawiania tematu 94. Życie zwierząt
(analizowanie, na Antarktydzie (opis na s. 68).
przetwarzanie,
selekcjonowanie)
MAPA MYŚLI
Koncentracja Ustaw się

Etap 1. Uczniowie ustawiają się w rzędzie w kolejności od najwyższego do najniższego, podczas
ćwiczenia zachowują całkowitą ciszę i porozumiewają się bez słów.
Etap 2. Uczniowie ustawiają się w kolejności od najstarszego do najmłodszego (zgodnie z mie-
siącem ich urodzenia) w grupach 3-osobowych (w wersji trudniejszej w grupach 6-osobowych,
12-osobowych, 24-osobowych), nadal porozumiewają się bez słów, zachowując całkowitą ciszę.
Zapamiętywanie Trudne nazwy

Etap 1. Nauczyciel rozpoczyna ćwiczenie, np. Czasami zdarza się, że musimy się nauczyć nazw,
które nam trudno zapamiętać. Wtedy możemy wymyślić sobie historyjkę wyjaśniającą, skąd
się wzięła taka trudna nazwa. Dzięki swojej fantazji lepiej zapamiętamy trudne słowa, nazwy.
Dzieci w parach wymyślają historyjkę wyjaśniającą powstanie nazwy słoń morski. Historyjka
powinna być całkowicie zmyślona, fantastyczna, dziwna, oryginalna. Może się zaczynać słowa-
mi Dawno, dawno temu… Uczniowie opowiadają swoje historyjki w klasie.
Etap 2. Następnie uczniowie wymyślają drugą historyjkę na temat powstania nazwy albatros
wędrowny. Może się ona zaczynać słowami W dalekiej krainie…
Etap 3. Nauczyciel podaje inną nazwę, którą kiedyś trudno było uczniom zapamiętać. Nazwa
może pochodzić z dowolnej dziedziny wiedzy. Dzieci tworzą historyjkę wyjaśniającą powstanie
tej nazwy.
PROJEKT
Rozwijanie Gdybym był mieszkańcem Antarktydy – ćwiczenie kreatywności.

płynności, giętkości Dzieci, siedząc w kręgu, kolejno kończą zdanie zapisane na tablicy Gdybym był/była mieszkań-
i oryginalności cem Antarktydy, to… (nie można opuścić ani „przeskoczyć” kolejki, nie można powtórzyć odpo-
myślenia wiedzi innego dziecka). Po umówionej liczbie 2 lub 3 rund dzieci analizują zadanie. Wskazują
rozwiązania kreatywne: zaskakujące, zabawne, wzbogacone gestem, z wplecioną rymowanką,
przysłowiem, fragmentem piosenki itp.
Temat 91. Rodzinne zabawy 57
XIX krąg tematyczny: Sposób na zimę

Temat 91. Rodzinne zabawy
ZAPIS W DZIENNIKU
Powiększanie i pomniejszanie figur na kartce. Utrwalanie pojęć tyle razy mniej, tyle razy więcej.
Wypowiedzi dzieci na temat sposobów spędzania wolnego czasu przez członków ich rodzin oraz
ich ulubionych gier i łamigłówek. Uzupełnianie zdań na podstawie wiersza Marka Głogowskiego
„Zwariowana rodzina”. Rozmowa o wartości rozwiązywania łamigłówek w procesie uczenia się.
Ćwiczenia w tworzeniu wyrazów oraz w poprawnym stosowaniu znaków przestankowych: kropki,
wykrzyknika, znaku zapytania, dwukropka i przecinka w wyliczeniu. Ćwiczenia równoważne bez
przyborów i z przyborem – kształtowanie równowagi, zręczności i prawidłowej postawy ciała.

– zna i rozumie pojęcia tyle razy mniej, tyle razy więcej oraz oblicza iloczyny i ilorazy
– wypowiada się na temat ulubionych łamigłówek oraz ich wartości w procesie uczenia się
– czyta głośno i cicho ze zrozumieniem teksty przeznaczone dla dzieci
– wyszukuje w tekstach potrzebne fragmenty
– poprawnie stosuje poznane znaki interpunkcyjne
– układa w grupie łamigłówki
– uczestniczy w zajęciach ruchowych, przestrzegając ustalonych zasad bezpieczeństwa i współ-
pracy

– poćwiczysz stosowanie pojęć tyle razy mniej, tyle razy więcej, obliczysz iloczyny i ilorazy
– wypowiesz się na temat ulubionych łamigłówek oraz ich wartości w procesie uczenia się
– przeczytasz wskazane teksty i wyszukasz w nich potrzebne fragmenty
– poćwiczysz stosowanie poznanych znaków przestankowych
– ułożysz w grupie łamigłówki
– wykonasz ćwiczenia ruchowe, przestrzegając ustalonych zasad

– poprawnie stosujesz pojęcia tyle razy mniej, tyle razy więcej, obliczasz iloczyny i ilorazy
– wypowiadasz się na temat ulubionych łamigłówek oraz wskazujesz ich wartość
– czytasz wskazane teksty i wyszukujesz w nich potrzebne fragmenty
– stosujesz poznane znaki przestankowe
– układasz w grupie łamigłówki
KLUCZOWE PYTANIA
– Dlaczego rodzina jest ważna w życiu każdego człowieka?
– Jak można podtrzymywać kontakty z rodziną na odległość (np. wyjazdy, emigracja)?
ŚRODKI DYDAKTYCZNE
PZ cz. 2 s. 12–13, Z cz. 3 s. 14–15, PM cz. 2 s. 9, M cz. 3 s. 8; liczmany, sznurek, klocki sześ-
cienne, prostokąty o wymiarach 10 cm x 10 cm i 20 cm x 15 cm, kartki o wymiarach 9 cm x
9 cm, 19 cm x 14 cm, diagram krzyżówki na tablicę, marker, magnesy, obrazek podzielony
na 10 części z hasłem na odwrocie, kartki z wyrazami i wyrażeniami, 27 pasków wyciętych
z kartonu (2 cm x 10 cm), kocyki, piłki, szarfy, woreczki, 6 ławek gimnastycznych.
58 Scenariusze zajęć dziennych – XIX krąg tematyczny: Sposób na zimę
s. 182
PRZEBIEG ZAJĘĆ
1. Powiększanie i pomniejszanie figur na kartce.
2. Rodzinne zabawy – wypowiedzi wprowadzające do tematu zajęć.
• Wspólne rozwiązywanie krzyżówki utrwalającej stopnie pokrewieństwa i odczytanie hasła Ro-
dzinne zabawy.
12
6
5 7 9 10
8 11
2 3
1 4 14
13
1. Jest jego siostrą. (brat)

2. Jest jej bratem. (siostra)
3. Mama i tata to nasi … (rodzice)
4. Tata mojego taty to mój … (dziadek)
5. Mama mojej mamy to moja … (babcia)
6. Mama, tata, córka, syn to … (rodzina)
7. Syn mojego wujka to mój … (kuzyn)
8. Brat mojej mamy to mój … (wujek)
9. Moja siostra dla moich dziadków to … (wnuczka)
10. Moja siostra dla moich rodziców to … (córka)
11. Mama mojej babci to moja … (prababcia)
12. Córka mojej cioci to dla mnie … (kuzynka)
13. Mój brat to dla babci … (wnuk)
14. Mój brat dla moich rodziców to … (syn)
• Wypowiedzi dzieci na temat ulubionych sposobów spędzania wolnego czasu przez członków
ich rodzin.
PZ cz. 2 s. 12, 3. Praca inspirowana wierszem M. Głogowskiego „Zwariowana rodzina”.
Z cz. 3 s. 14 ćw. 1 • Słuchanie wiersza czytanego przez dobrze czytające dziecko.
• Rozmowa kierowana pytaniami, np. Kim są bohaterowie wiersza? Jak członkowie rodziny
chłopca spędzają wolny czas? Dlaczego jego rodzina została nazwana zwariowaną? Jaki inny
tytuł można nadać temu wierszowi?
• Ustalanie, kim jest osoba wypowiadająca się w wierszu, wyszukiwanie fragmentu jej wypowie-
dzi. Szukanie fragmentów określających ulubione łamigłówki członków rodziny.
Temat 91. Rodzinne zabawy 59
4. Mądre główki układają łamigłówki – rozwiązywanie i układanie łamigłówek (pra-

ca w grupach).
• Odkodowanie hasła Łamigłówki: dzieci układają elementy dużego obrazka pociętego na 10
części (po 5 elementów w 2 rzędach), odwracają puzzle na drugą stronę i odczytują hasło.
• Wyszukiwanie wśród zgromadzonych wyrazów i wyrażeń wyjaśnienia pojęcia łamigłówki.
Uwaga! Wśród zgromadzonych wyrazów i wyrażeń powinno się znaleźć wyrażenie rozrywki
umysłowe.
• Wypowiedzi dzieci na temat znanych im rodzajów łamigłówek oraz tych, które najbardziej lubią.
• Pora na łamigłówkę – zagadka matematyczna.
Nauczyciel układa na podłodze działanie z kartonowych pasków lub dużych patyków:
Dzieci obliczają i poprawiają działanie: przekładają jeden pasek tak, by wynik działania był
poprawny (zamieniają liczbę 6 na 9).
• Dzieci w kilkuosobowych grupach przygotowują po 2, 3 proste łamigłówki, np. labirynty, rebu-
sy, krzyżówki, puzzle z pociętych obrazków, zagadki, kwadraty magiczne, sudoku z figurami
geometrycznymi. Prezentują i wspólnie rozwiązują łamigłówki ułożone przez grupy.
• Rozmowa na temat wartości rozwiązywania łamigłówek w procesie uczenia się i kończenie
zdania, np. Lubię..., ponieważ... .
5. Lubię łamigłówki językowe – ćwiczenia utrwalające pojęcia głoski, litery i sylaby. Z cz. 3 s. 14 ćw. 2, 3
• Wspólne rozwiązywanie zagadki podanej przez nauczyciela.
Najmniejszy znak w wyrazie, który piszę, to… Najmniejszy dźwięk w wyrazie, który słyszę, to…
• Układanie i zapisywanie nowych wyrazów ze wskazanych liter podanych wyrazów, utworzo-
nych przez przestawianie sylab podanych wyrazów.
• Układanie w parach wyrazów z liter wyrazu łamigłówki – zabawa ze współzawodnictwem.
Dzieci tworzą listę nowych wyrazów w określonym czasie. Wygrywa para, która ułoży najwię-
cej poprawnie zapisanych wyrazów (np. główki, mgła, igła, ławki, migawki, miła, wół, łów).
6. Znaki przestankowe, które mam w głowie – ćwiczenia w stosowaniu znaków inter- PZ cz. 2 s. 13,
punkcyjnych. Z cz. 3 s. 15 ćw. 4, 5
• Czytanie rymowanki przez dobrze czytające dziecko. Wyszukiwanie i nazywanie znaków prze-
stankowych wyróżnionych w tekście oraz wyjaśnianie, dlaczego zostały użyte.
• Systematyzowanie wiedzy dotyczącej stosowania kropki, znaku zapytania, wykrzyknika, dwu-
kropka i przecinka w wyliczeniu.
• Wyliczanie członków rodzin i ich ulubionych zajęć – pisanie zdań na podstawie podanych wzorów.
• Zapisywanie imion ze zmiękczeniami i dwuznakami, stosowanie przecinka w wyliczeniu.
• Bajka o smoku Dobroboku.
– Ciche czytanie tekstu połączone z uzupełnianiem znaków przestankowych i sprawdzanie
wyników pracy. Głośne czytanie tekstu z podziałem na role.
– Układanie i zapisywanie zdań o smoku Dobroboku z zastosowaniem odpowiednich znaków
interpunkcyjnych.
7. Ćwiczenia równoważne – kształtowanie równowagi, zręczności i prawidłowej po-
stawy ciała.
– „Berek na sankach”.
Dzieci przyjmują pozycję w siadzie klęcznym na kocykach i poruszają się, odpychając rękami
od podłogi. Oznaczony szarfą berek usiłuje kogoś złapać. Złapani muszą pozostać na swoich
miejscach, ale mogą łapać osoby, które znajdą się w ich pobliżu. Należy ograniczyć teren za-
bawy i co jakiś czas zmieniać berka, kolejnym może zostać pierwszy złapany.
– Ćwiczenia kształtujące zręczność: dzieci maszerują dookoła sali i toczą piłkę raz prawą, raz
lewą ręką; biegają dookoła sali i podrzucają piłkę oburącz nad głową; w pozycji stojącej prze-
kładają piłkę z ręki do ręki dookoła tułowia, na umówiony sygnał następuje zmiana kierun-
ku, potem podobnie przekładają piłkę pod uniesionym jednym i drugim kolanem; w siadzie
płaskim w parach toczą piłkę do współćwiczącego, wykonując jednocześnie skłon w przód,
a po złapaniu piłki współćwiczący unosi ją wysoko nad głowę.
– Rytmiczna recytacja i ilustracja ruchowa popularnej zabawy „Balonik”.
• Główna część zajęć – ćwiczenia równoważne na ławeczkach.
– „Berek bocian” – zabawa bieżna: złapane dziecko staje na jednej nodze, starając się jak
najdłużej utrzymać równowagę (jest dozwolona zmiana nóg).
– Ćwiczenia równoważne na ławeczkach metodą stacyjną.
Nauczyciel dzieli zespół klasowy na 6 grup (rodzin), które w trakcie ćwiczeń wyłaniają spo-
śród siebie osobę asekurującą. Grupy przesuwają się do kolejnych stacji zgodnie z ruchem
wskazówek zegara i wykonują na nich ćwiczenia w wyznaczonym czasie (ok. 4 minut) sygna-
lizowanym przez nauczyciela: stacja 1. – przechodzenie po ławeczce krokiem akcentowanym;
stacja 2. – przechodzenie po ławeczce na czworakach; stacja 3. – przechodzenie po ławeczce
z przysiadem w trzech miejscach zaznaczonych szarfami; stacja 4. – przechodzenie po ła-
weczce z woreczkiem na głowie; stacja 5. – przechodzenie po ławeczce i zbieranie woreczków
ułożonych na ławeczce w trzech miejscach (na początku, na środku i na końcu); stacja 6. – od-
mierzanie długości ławeczki skokami obunóż, jednonóż na lewej i na prawej nodze.
– Ćwiczenia korekcyjne: „Wytrzyj się” – ćwiczenie odcinka piersiowego kręgosłupa.
Dzieci naśladują ruchy wycierania się z użyciem szarfy – dziecko trzyma szarfę jedną ręką
nad barkiem, a drugą za plecami. Po wykonaniu 5 ruchów zmienia położenie rąk.
– Ćwiczenia uspokajające: dzieci stoją w lekkim rozkroku i przenoszą ciężar z palców na pięty,
wykonując tzw. kołyskę.
8. Jaki to znak przestankowy? – łamigłówka z wykorzystaniem animacji ciała.
• Chętne dzieci ułożeniem swojego ciała (lub mimiką) prezentują jeden z omawianych znaków
przestankowych. Pozostałe dzieci zgadują, jaki to znak.

Temat 92. Najzimniejsze regiony świata
ZAPIS W DZIENNIKU
Mnożenie w zakresie 20 oraz mnożenie przez 5 i 10 w zakresie 100. Jak przetrwać na terenach pod-
biegunowych? – Antarktyda i jej mieszkańcy. Wypowiedzi na temat najzimniejszych regionów świa-
ta. Układanie pytań, uzupełnianie i przyporządkowywanie zdań zgodnie z podanymi warunkami
na podstawie tekstów informacyjnych. Wykonywanie makiety antarktycznego wybrzeża z różnych
materiałów i połączeń. Ćwiczenia doskonalące syntezę i podział wyrazów na głoski, litery i sylaby.
Pisownia wyrazów małą i wielką literą.

– mnoży liczby w poznanym zakresie
– wypowiada się na temat najzimniejszych regionów świata
– czyta ze zrozumieniem teksty informacyjne i układa pytania do tekstu
– opisuje przyrodę Antarktydy i opowiada o przystosowaniach zwierząt do warunków życia
Temat 92. Najzimniejsze regiony świata 61
– dokonuje analizy słuchowo-wzrokowej wyrazów, wskazuje samogłoski i spółgłoski w wyra-

zach
– zapisuje nazwy kontynentów, imion, nazwisk i tytułów wielką literą
– planuje i wykonuje w grupie makietę antarktycznego wybrzeża z wykorzystaniem różnych
materiałów i połączeń

– poćwiczysz mnożenie w zakresie 20 i mnożenie przez 5 i 10 w zakresie 100
– wypowiesz się na temat najzimniejszych regionów świata
– przeczytasz teksty informacyjne, wyszukasz w nich potrzebne informacje i ułożysz pytania
– poznasz przyrodę Antarktydy i omówisz przystosowanie zwierząt do warunków życia
– poćwiczysz podział wyrazów na głoski, litery, sylaby, wskażesz samogłoski i spółgłoski
– poćwiczysz pisanie nazw kontynentów, imion, nazwisk i tytułów wielką literą
– zaplanujesz i wykonasz w grupie makietę antarktycznego wybrzeża

– mnożysz liczby w zakresie 20 oraz przez 5 i 10 w zakresie 100
– wypowiadasz się na temat najzimniejszych regionów świata
– czytasz teksty informacyjne, wyszukujesz w nich potrzebne informacje, układasz pytania
– omawiasz przyrodę Antarktydy i sposoby przystosowania zwierząt do warunków życia
– dzielisz wyrazy na głoski, litery, sylaby, wskazujesz w nich samogłoski i spółgłoski
– zapisujesz nazwy kontynentów, imion, nazwisk i tytułów wielką literą
– bierzesz udział w planowaniu i wykonywaniu w grupie makiety antarktycznego wybrzeża
KLUCZOWE PYTANIA
– Dlaczego naukowcy odbywają wyprawy na Antarktydę?
– W jaki sposób można dostać się na Antarktydę?
ŚRODKI DYDAKTYCZNE
PZ cz. 2 s. 14–15, Z cz. 3 s. 16–17, PM cz. 2 s. 10, M cz. 3 s. 9; tabliczka mnożenia, kartoniki
z działaniami, słoik z kostkami lodu, kartoniki do budowania modeli wyrazów, magnesy,
kartki z sylabami tworzącymi nazwy zwierząt i roślin antarktycznych, wata, biała i niebie-
ska bibuła, zmięte gazety, kawałki cienkiego i arkusz grubszego styropianu, „magiczny” klej,
wykałaczki, patyki do szaszłyków, nożyczki i inne dostępne materiały, nagranie piosenki
„Foka”.
s. 183
PRZEBIEG ZAJĘĆ
1. Mnożenie w zakresie 20 oraz mnożenie przez 5 i 10 w zakresie 100.
2. Najzimniejsze regiony świata – dzielenie się wiedzą.
• „Zimno! Ciepło!” – popularna zabawa z poszukiwaniem.
– W zabawie odwracamy intencje zawołań. Gdy nauczyciel woła Zimno!, ukryta rzecz znajduje
się blisko poszukujących. Gdy nauczyciel woła Ciepło!, znaczy to, że poszukujący oddalają się
od poszukiwanej rzeczy. Tuż przed zabawą nauczyciel chowa w sali słoik z kostkami lodu.
Po zapoznaniu z zasadami zabawy jedno dziecko wychodzi z klasy. Wtedy nauczyciel infor-
muje pozostałych, gdzie znajduje się ukryta rzecz, ale nie mówi, co to jest. Gdy dziecko wróci
zza drzwi, dzieci wraz z nauczycielem naprowadzają szukającego na ukryty słoik.
– Określanie cech lodu. Ustalanie, jakie warunki są potrzebne, by nie topniał.
• Podjęcie próby odgadnięcia tematu zajęć (jeśli dzieci nie zgadną, czytają temat zajęć w spisie
treści podręcznika).
• Dzielenie się wiedzą o najzimniejszych regionach świata.
3. Wyprawa na Antarktydę – poszerzenie wiedzy przyrodniczej.
• Przyroda Antarktydy.
PZ cz. 2 s. 14–15, – Wskazanie Antarktydy na globusie i opisywanie jej położenia.
Z cz. 3 s. 16 ćw. 2 – Omawianie warunków klimatycznych panujących na Antarktydzie, oglądanie zdjęć antark-
tycznych krajobrazów i zwierząt, określanie grup, do jakich należą (ptaki, ssaki, ryby, inne
– np. kryl, który jest skorupiakiem). Zastanawianie się, czy są tam owady, pająki, żaby (nie,
jest zbyt zimno), czy więcej zwierząt i roślin znajduje się na lądzie, czy w wodach oceanu –
wykorzystanie podręcznika, albumów, zdjęć z internetu (można odwiedzić w tym celu stronę
stacji im. Arctowskiego http://arctowski.aq/pl/o-stacji/).
• Przystosowania zwierząt do zimna.
– Próba oceny warunków życia zwierząt na Antarktydzie. Określanie potrzeb dzikich zwie-
rząt i sposobów zaspokajania ich na tym kontynencie.
– Porównywanie ubarwienia zwierząt arktycznych i żyjących na innych kontynentach
(np. lew, żyrafa, tygrys, lis, jeleń), rozstrzyganie, które z nich łatwiej ukryją się na tle białego
lodu i szarych skał.
– Wyszukiwanie w dostępnych źródłach, czym się żywią poszczególne gatunki i formułowanie
wniosków (np. Antarktyczne zwierzęta zawdzięczają pożywienie oceanowi. Żywią się rybami
oraz innymi drobnymi zwierzętami unoszącymi się w wodzie, np. krylami, i glonami. Z tego
powodu foki, pingwiny i inne antarktyczne zwierzęta świetnie pływają. Potrafią też długo
wstrzymywać oddech pod wodą. Foki są ssakami, karmią młode mlekiem, które jest bardzo
tłuste i pożywne, dostarcza dużo potrzebnej do rozgrzania się energii).
– Wysłuchanie ciekawostki, np. Pingwiny występują tylko na półkuli południowej, na Antark-
tydzie i okolicznych wyspach oraz na południowym skraju Ameryki Południowej, Afryki i Au-
stralii. Nie ma ich na biegunie północnym! W naturze nigdy się nie spotkają z niedźwiedziem
polarnym, który zamieszkuje wyłącznie okolice bieguna północnego.
– Wyszukiwanie informacji o sposobach walki zwierząt z zimnem. Sprawdzanie, jak warstwa
tłuszczu, piór lub włosów chroni je przed zimnem: uczniowie dotykają zmrożony coldpak
bezpośrednio i przez wełniany szalik, porównują odczucia; nauczyciel tłumaczy, że szalik
jest wykonany z wełny – sierści owiec, izoluje nas od niskiej temperatury; w podobny sposób
foki, pingwiny i inne zwierzęta izolują się od mroźnego otoczenia; przy okazji zwraca uwagę
na konieczność odpowiedniego ubierania się zimą.
• Co rośnie na Antarktydzie?
– Przypomnienie, czego rośliny potrzebują do rozwoju. Określanie, czego będzie im brako-
wać na Antarktydzie (woda jest zamarznięta, nie ma żyznej gleby, dni są krótkie, jest mało
światła, cieplejsza część roku trwa bardzo krótko – wszystko to sprawia, że rośliny nie zdążą
zakwitnąć i wydać owoców).
– Wyszukiwanie w podręczniku nazw organizmów, które rosną w Antarktyce. Nauczyciel po-
maga podzielić je na rośliny (kolobant, śmiałek, mchy), porosty i glony.
Uwaga! Dla nauczyciela: porosty należą do królestwa grzybów, glony to nazwa zbiorcza,
większość z nich należy do protistów.
– Oglądanie kępek mchów i porostów, opisywanie ich wyglądu (nauczyciel tłumaczy, że sku-
pione w poduszki mchy chronią się nawzajem przed zimnem; podobnie jak porosty mogą
wyrastać na skałach – nie potrzebują żyznej gleby).
Uwaga! Tego lub następnego dnia na spacerze warto poszukać polskich mchów i porostów.
Przy okazji można powiedzieć, że w Polsce również pojawiają się one często na skałach, mu-
rach, głazach.
Temat 93. Wyprawa na Antarktydę 63
4. Zdobywam informacje o Antarktydzie – ćwiczenia w czytaniu ze zrozumieniem. Z cz. 3 s. 16 ćw. 3

• Układanie pytań do fragmentów tekstu informacyjnego „Wyprawa na Antarktydę”.
Dzieci pracują w 4 grupach. Każda grupa czyta fragment tekstu (o Antarktydzie, o pingwi-
nach, fokach i życiu na wybrzeżu kontynentu) i układa pytania. Poszczególne grupy zadają
pytania pozostałym dzieciom, które na nie odpowiadają.
• Uzupełnianie zdań na podstawie cicho czytanego tekstu informacyjnego.
5. Na Antarktydzie – wykonywanie makiety antarktycznego wybrzeża.
Dzieci pracują w grupach. Do dyspozycji mają po 1 arkuszu styropianu i różne materiały zgro-
madzone w klasie (podstawowe to: wata, biała i niebieska bibuła, zmięte gazety do wykonania
gór, kawałki cieńszego styropianu na kry, klej, wykałaczki, patyki do szaszłyków). Grupy usta-
lają, w jaki sposób wykonają makietę antarktycznego wybrzeża, jakich materiałów użyją i jak je
połączą. Następnie wykonują makietę wg własnych pomysłów, korzystając ze zdobytej wiedzy.
Z plasteliny mogą ulepić zwierzęta.
6. O Antarktydzie inaczej – ćwiczenia doskonalące syntezę i podział wyrazów na głos- Z cz. 3 s. 17 ćw. 4, 5
ki, samogłoski, spółgłoski i sylaby.
• Analiza słuchowo-wzrokowa wyrazu Antarktyda, budowanie modelu wyrazu.
Rozróżnianie samogłosek i spółgłosek. Przypomnienie wiadomości o sylabie, a zwłaszcza
o zgłoskotwórczej funkcji samogłosek. Dzielenie wyrazu Antarktyda na sylaby.
• Co żyje i rośnie na Antarktydzie? – układanie nazw zwierząt i roślin z sylab.
Dzieci otrzymują kartki z sylabami tworzącymi nazwy: pingwiny, foki, lamparty morskie,
kolobanty antarktyczne, śmiałki antarktyczne. Przy piosence „Foka” swobodnie poruszają
się w sali. Gdy muzyka cichnie, dzieci łączą sylaby w nazwy zwierząt i roślin występujących
na Antarktydzie, tworząc małe grupki.
7. Elegancik z Antarktydy – pisownia wyrazów wielką literą. Z cz. 3 s. 17 ćw. 5, 6
• Przypomnienie poznanych już zasad pisowni wyrazów wielką literą.
• Lody i śniegi Antarktydy – uzupełnianie wyrazów wielką lub małą literą.
• Przeliczanie samogłosek w nazwach kontynentów. Przepisywanie nazw kontynentów o tej sa-
mej liczbie samogłosek.
8. Antarktyda – niezamieszkany kontynent – rozważania na podstawie zdobytych
wiadomości.
• Dlaczego ludzie nie budują domów na Antarktydzie? – próba rozwiązania problemu (burza
mózgów).

Temat 93. Wyprawa na Antarktydę
ZAPIS W DZIENNIKU
Mnożenie w zakresie 50. Słuchanie informacji o stacjach badawczych na Antarktydzie oraz o Ali-
nie i Czesławie Centkiewiczach. Wypowiedzi na temat samodzielnie przeczytanej książki Aliny
i Czesława Centkiewiczów „Zaczarowana zagroda”, uzupełnianie metryczki książki. Opowiadanie
przygody pingwinów i polarników na podstawie uporządkowanego planu wydarzeń. Opisywanie
wyglądu i cech głównego bohatera. Rysowanie portretu bohatera książki pod dyktando nauczycie-
la. Układanie zdań pojedynczych i złożonych współrzędnie (ze spójnikiem i). Zimowa Olimpiada
Pingwinów – gry i zabawy na śniegu, sztafety wahadłowe.

– zna iloczyny w zakresie 50 i potrafi je zilustrować
– wypowiada się na temat samodzielnie przeczytanej książki i jej bohaterów
– uzupełnia metryczkę książki
– porządkuje plan zdarzeń, opowiada o przygodach bohaterów książki i opisuje głównego bo-
hatera
– układa zdania pojedyncze i złożone, łącząc zdania pojedyncze spójnikiem i
– rysuje portret Elegancika
– uczestniczy w zajęciach ruchowych na śniegu, przestrzegając ustalonych zasad bezpieczeń-
stwa

– obliczysz iloczyny w zakresie 50 i je zilustrujesz
– wypowiesz się na temat samodzielnie przeczytanej książki i jej bohaterów
– uzupełnisz metryczkę książki
– opowiesz przygody bohaterów książki na podstawie uporządkowanego planu zdarzeń i opi-
szesz głównego bohatera
– ułożysz zdania pojedyncze i złożone zgodnie z podaną zasadą
– narysujesz portret Elegancika
– weźmiesz udział w zajęciach ruchowych na śniegu, przestrzegając ustalonych zasad

– obliczasz iloczyny w zakresie 50 i je ilustrujesz
– wypowiadasz się na temat samodzielnie przeczytanej książki i jej bohaterów
– uzupełniasz metryczkę książki
– opowiadasz przygody bohaterów książki na podstawie uporządkowanego planu zdarzeń
i opisujesz głównego bohatera
– układasz zdania pojedyncze i złożone zgodnie z podaną zasadą
– rysujesz portret Elegancika
– bierzesz udział w zajęciach ruchowych na śniegu, przestrzegając ustalonych zasad bezpie-
czeństwa
KLUCZOWE PYTANIA
– Dlaczego pingwiny zadziwiają przyrodników?
– Jak rozumiesz powiedzenie, że podróże kształcą?
ŚRODKI DYDAKTYCZNE
Z cz. 3 s. 18–20, PM cz. 2 s. 11, M cz. 3 s. 10; żetony, kartoniki z iloczynami, list w dużej
kopercie, materiały ilustracyjne dotyczące stacji badawczych na Antarktydzie (internet,
książki, czasopisma), globus, papierowe kry z zapisanymi literami alfabetu i hasła, książka
„Zaczarowana zagroda” dla każdego dziecka, karteczki z numerami od I do VI do podziału
na grupy, kartki formatu A7, koła ringo, kilka par sanek, piłki.
s. 185
PRZEBIEG ZAJĘĆ
1. Mnożenie w zakresie 50.
2. Zapraszamy na Antarktydę – wprowadzenie do tematu zajęć.
• Dzieci wyjmują z dużej koperty list i jedno z nich czyta go głośno.
Temat 93. Wyprawa na Antarktydę 65
Ant
Drodzy Drugoklasiści,
niedługo skończy się antarktyczna zima. Wiosną wrócą do nas pingwiny.
Zapewne będzie wśród nich Elegancik.
Czy chcielibyście go poznać? Na pewno tak.
Zapraszamy Was na biegun południowy. Chętnie się z Wami spotkamy
i pokażemy nasz tymczasowy dom.
Pozdrawiamy Was gorąco,

mimo siarczystego mrozu,
Polarn
ze stac
im.
Wspólne ustalanie i uzupełnianie podpisu nadawców i miejsca, w którym został napisany list
(Polarnicy ze stacji badawczej im. profesora Dobrowolskiego; Antarktyda).
• Słuchanie informacji nauczyciela na temat istniejących na Antarktydzie stacji badawczych
uzupełnionych prezentacją materiałów ilustracyjnych z dostępnych źródeł.
• Wskazanie Antarktydy na globusie. Omawianie podróży naukowców i podróżników drogą
morską na ten kontynent.
• Co powinniśmy zabrać na wyprawę do stacji badawczej na Antarktydzie? – burza mózgów:
swoje pomysły dzieci uzasadniają i zapisują na tablicy.
• „Ruszamy do…!” – zabawa ruchowa połączona z odczytaniem hasła.
– Nauczyciel rozkłada na podłodze papierowe kry z zapisanymi na nich literami alfabetu (tak,
by kolejne litery znajdowały się w dość bliskiej odległości). Na 19 krach innym kolorem zapi-
sane są też litery tytułu książki w formie dopełniacza zaczarowanej zagrody.
– Dzieci wchodzą w rolę pingwinów i na hasło Ruszamy do (dokąd, dowiedzą się, gdy odczytają
hasło) – poruszają się kołyszącym krokiem; co pewien czas krzyczą Ork, ork! Jedno z dzieci
(przewodnik) prowadzi pozostałe na kolejne „kry”. Jeśli na „krze” jest zapisana litera hasła,
przewodnik pozostaje na niej, a jego funkcję przejmuje inne dziecko i wraz z pozostałymi ru-
szają dalej. Gdy dzieci dotrą do ostatniej litery alfabetu, poza osobami stojącymi na literach
hasła, zajmują miejsca z boku. „Pingwiny” stojące na „krach” głośno podają litery hasła z pól
zgodnie z kolejnością alfabetyczną, np. B – z, D – a, F – c. Na zakończenie wszyscy głośno
uzupełniają zdanie Wreszcie dotarliśmy do… .
3. Oni tam byli – zapoznanie z życiem i twórczością A. i C. Centkiewiczów.
• Swobodne wypowiedzi na temat przeczytanej książki „Zaczarowana zagroda”. Opowiadanie
o momentach najciekawszych i najweselszych.
• Słuchanie krótkiej informacji na temat życia i twórczości A. i C. Centkiewiczów. Zaprezento-
wanie zdjęć autorów książki.
• Oglądanie wystawki książek Centkiewiczów, czytanie tytułów.
4. Uzupełnianie metryczki książki „Zaczarowana zagroda”. Z cz. 3 s. 18 ćw. 1, 2
• Oglądanie okładki i strony tytułowej książki, odczytanie nazwisk autorów, ilustratora, tytułu
książki, nazwy wydawnictwa.
• Indywidualne uzupełnianie metryczki książki.
• Próba ustalenia czasu akcji (polarne lato).
• Rozmowa na temat informacji o życiu na Antarktydzie, których dostarcza „Zaczarowana za-
groda”.
• Czym zajmowali się polscy naukowcy? – samodzielne uzupełnianie zdań wyrazami użytymi
w odpowiedniej formie.
Z cz. 3 s. 19 ćw. 4 5. Niezwykła historia – porządkowanie wydarzeń i opowiadanie o przygodzie polar-

ników.
• Porządkowanie zdań zgodnie z kolejnością wydarzeń opisanych w książce.
• Przygotowanie opowiadania w grupach.
Dzieci dzielą się na grupy (losują kartki z numerami I-VI), każda z nich przygotowuje fragment
opowiadania odpowiadający wylosowanemu numerowi ułożonego planu wydarzeń. W grupach
układają krótkie plany wydarzeń do swojego opowiadania. Na ich podstawie przygotowują
ustne opowiadanie danego fragmentu. Grupy mogą rozpoczynać od słów nawiązujących do po-
przednich zdarzeń (poza grupą I), np. grupa II – Gdy profesor skończył rozmowę z pingwinem,
…; III – Gdy naukowcy zbudowali zagrodę, …; IV – Gdy pilot odkrył sposób ucieczki pingwi-
nów, …; V – Gdy naukowcy zaobrączkowali pingwiny, …; VI – Gdy polarnicy zebrali informacje
o wędrówkach pingwinów, … .
• Opowiadanie antarktycznej przygody przez przedstawicieli grup.
Z cz. 3 s. 19 ćw. 5 6. Ach, ten Elegancik! – określanie cech bohatera książki.
• Wyszukiwanie w książce fragmentu opisującego charakterystyczny wygląd pingwinka. Rozpo-
znawanie Elegencika wśród innych pingwinów.
• Wykonywanie małego portretu Elegancika pod dyktando nauczyciela, np. Narysujcie owalną
figurę podobną do jajka. W górnej części figury wykreślcie łuk skierowany ku górze – to bę-
dzie głowa zwierzaka. Z obu boków jego tułowia narysujcie 2 niby wiosełka – to będą skrzydła
pingwina. W dolnej części figury narysujcie 2 łapki. A teraz pokolorujcie swojego pingwinka.
Jakich kolorów użyjecie? Co musicie dorysować, aby był to portrecik Elegancika?
• Podpisanie portretu i wklejenie portretów do zeszytów. Przypomnienie pisowni imion zwierząt
wielką literą.
• Swobodne wypowiedzi na temat cech bohatera książki: określanie cech pingwina i podawanie
sytuacji i zachowań pingwina świadczących o tych cechach, zapisywanie cech wokół portretu
i w zeszytach (wielka litera w wyliczeniu).
Z cz. 3 s. 20 ćw. 6, 7 7. Od wyrazu do zdania – układanie i pisanie zdań pojedynczych i złożonych połączo-
nych spójnikiem i.
Układanie i pisanie zdań z wybranych wyrazów (wielka litera na początku i kropka na końcu
zdania). Tworzenie zdań złożonych ze zdań pojedynczych przez ich łączenie spójnikiem i.
8. Zimowa Olimpiada Pingwinów – gry i zabawy ze na śniegu, sztafety wahadłowe.
– „Pingwiny do zagród” – zabawa orientacyjno-porządkowa.
Na terenie znajduje się kilka par odwróconych sanek (zagród). Dzieci swobodnie poruszają
się po terenie. Na hasło Pingwiny do zagród! – trójkami zajmują miejsce w zagrodzie.
– Ćwiczenia rozgrzewające: trucht pingwinów – dzieci wykonują trucht po obwodzie koła
ze stopami zwróconymi na zewnątrz; pingwinie skoki – dzieci skaczą obunóż po okręgu;
rozbujane pingwiny – wahadłowe odchylanie tułowia połączone z przestępowaniem z nogi
na nogę; „Pingwin” – popularna zabawa ruchowa ze śpiewem.
• Główna część zajęć – sztafety wahadłowe ze współzawodnictwem.
Uwaga! W tej części zajęć uczniowie doskonalą uczestnictwo w zawodach prowadzonych w for-
mie sztafety wahadłowej. Dzieci są podzielone na 2, 3 drużyny, każda z nich dzieli się na dwa
równoliczne zespoły, które stają naprzeciw siebie w rzędach w odległości ok. 5–8 m.
– Sztafeta wahadłowa pingwinów: na sygnał pierwsze dzieci z każdego rzędu poruszają się
pingwinim chodem do pierwszego stojącego naprzeciw partnera, który po przejęciu ringo
w ten sam sposób porusza się w przeciwną stronę.
– Jazda pingwinów na brzuszkach: zawodnicy pokonują odcinek do przeciwległego rzędu, le-
żąc na sankach na brzuchu i odpychając się rękami od podłoża; tam przekazują sanki pierw-
szemu zawodnikowi, stojącemu na linii startu.
– Sztafeta z przeszkodami: na odcinku dzielącym drużyny należy przygotować 3 niskie wały
śnieżne; dzieci przeskakują je, biegnąc do przeciwległego zespołu.
Temat 94. Życie zwierząt na Antarktydzie 67
– Sztafeta ze slalomem: bieg slalomem między śnieżnymi wałami połączony z toczeniem piłki.
– „Pingwiny, pingwiny, do domu!” – zabawa ruchowa (na wzór zabawy „Gąski, gąski,
do domu”): „pingwiny” są wyłapywane przez „wydrzyka antarktycznego”, schwytane dzieci
zostają jego pomocnikami.
– Ćwiczenia korekcyjne: dzieci maszerują jak pingwiny z rękoma ułożonymi wzdłuż tułowia,
ściągniętymi łopatkami i stopami zwróconymi na zewnątrz.
– Ćwiczenia uspokajające: „Kto jest pingwinem?” – dzieci stoją na obwodzie koła, jedno z nich
staje z boku tyłem; nauczyciel wyznacza dziecko, które będzie wydawało dźwięki zbliżone
do odgłosów pingwina; dzieci w kole przyjmują pozycję drzemiącego pingwina (z opuszczoną
głową i rękoma opuszczonymi wzdłuż tułowia); dziecko, które wcześniej stało odwrócone,
krążąc za plecami współuczestników zabawy, stara się zgadnąć, kto odgrywa rolę pingwina.
9. Warto przeczytać „Zaczarowaną zagrodę” – wypowiedzi zachęcające do czytania
książek opartych na faktach.
• Dlaczego warto przeczytać „Zaczarowaną zagrodę”? – burza mózgów.
• Wypowiedzi dzieci na temat walorów przeczytanej książki.
Można do klasy zaprosić uczniów z klasy równoległej lub pierwszej, którzy nie czytali jeszcze
„Zaczarowanej zagrody” i zaprezentować im egzemplarze książki, krótko przedstawić boha-
tera i jego przygody, wspomnieć o poznawczych walorach książki przybliżającej czytelnikom
odległy kontynent.

Temat 94. Życie zwierząt na Antarktydzie
ZAPIS W DZIENNIKU
Rozwiązywanie zadań tekstowych prostych i złożonych, mnożenie w zakresie 50. Czy to już umiem?
– utrwalanie umiejętności matematycznych. Czytanie z podziałem na role opowiadania Wojciecha
Widłaka „O pingwinie, który narzekał”, wypowiedzi na jego temat. Test sprawdzający zrozumienie
przeczytanego tekstu. Ćwiczenia w stosowaniu różnych form rzeczowników. Opisywanie (ustnie
i pisemnie) pingwina Adeli z wykorzystaniem podanych wyrazów. „Kolonia pingwinów” – prze-
strzenna praca plastyczna.

– analizuje i rozwiązuje zadania tekstowe wymagające mnożenia
– czyta opowiadanie z podziałem na role i ze zrozumieniem
– wypowiada się na temat przeczytanego tekstu
– wie, że rzeczowniki w zdaniach mogą mieć różne formy
– ustnie i pisemnie opisuje wygląd pingwina Adeli, używając podanych wyrazów
– wzbogaca wiedzę o pingwinach
– wykonuje przestrzenną pracę plastyczną (pingwina)

– rozwiążesz zadania tekstowe wymagające mnożenia
– przeczytasz opowiadanie z podziałem na role i wykonasz test sprawdzający jego rozumienie
– wypowiesz się na temat przeczytanego tekstu
– zastosujesz w zdaniach rzeczowniki w różnych formach
– ustnie i pisemnie opiszesz wygląd pingwina Adeli
– poznasz wiele ciekawostek o pingwinach
– wykonasz przestrzenną pracę plastyczną z papieru

– rozwiązujesz zadania tekstowe wymagające mnożenia
– czytasz opowiadanie z podziałem na role i wykonujesz test sprawdzający jego rozumienie
– wypowiadasz się na temat przeczytanego tekstu
– poprawnie stosujesz w zdaniach rzeczowniki w różnych formach
– ustnie i pisemnie opisujesz wygląd pingwina
– znasz wiele ciekawostek na temat pingwinów
– wykonujesz przestrzenną pracę plastyczną z papieru
KLUCZOWE PYTANIA
– Jakie cechy powinna mieć osoba, która chce zostać przyrodnikiem?
– Gdzie można zdobyć informacje na temat życia pingwinów?
ŚRODKI DYDAKTYCZNE
PZ cz. 2 s. 16–17, Z cz. 3 s. 21, PM cz. 2 s. 12, M cz. 3 s. 11–12; miary krawieckie, spina-
cze, koperty, żetony, kartoniki z działaniami, rekwizyty potrzebne do zaaranżowania scenki,
po 4 diagramy z hasłem pingwiny cesarskie, komputer z dostępem do internetu, książki
o pingwinach, tekturowe kubeczki do napojów, czarna bibuła, czarny, biały i pomarańczowy
papier, klej, nożyczki.
s. 187
PRZEBIEG ZAJĘĆ
1. Rozwiązywanie zadań tekstowych prostych i złożonych.
2. Pingwiny – przygotowanie do czytania opowiadania.
• Układanie w grupach krzyżówki do hasła PINGWINY CESARSKIE.
Dzieci pracują w 4 grupach. Dwie grupy otrzymują pierwszy diagram do hasła pingwiny,
a dwie – diagram drugi do hasła cesarskie (hasła są wpisane pionowo). Dzieci w grupach ukła-
dają krzyżówkę, zapisują wyrazy w poziomie, tworzą pytania do nich. Po ułożeniu i sprawdze-
niu krzyżówek grupy mogą się nimi wymienić.
• Słuchanie krótkiej informacji o pingwinach cesarskich połączone z oglądaniem materiału ilu-
stracyjnego z dostępnych źródeł. Zwrócenie uwagi na wielkość pingwinów cesarskich i miejsca
ich życia.
• Pokazanie przez nauczyciela na mapie świata archipelagu Wysp Żółwich i wysłuchanie krót-
kiej informacji o temperaturach na tych wyspach. Próba udzielenia odpowiedzi na pytanie Czy
pingwiny cesarskie żyją na Galapagos?.
Uwaga! Większość pingwinów, w tym cesarskie, zamieszkuje zimne morza wokół Antarktydy,
jej sąsiednie wyspy, a najwięcej w pobliżu Nowej Zelandii. Galapagos zamieszkują pingwiny
równikowe. Pingwiny cesarskie żyją w antarktycznej strefie podbiegunowej.
PZ cz. 2 s. 16, 3. Praca inspirowana opowiadaniem W. Widłaka „O pingwinie, który narzekał”.
Z cz. 3 s. 21 ćw. 1 • Czytanie opowiadania z podziałem na role.
• Rozmowa kierowana pytaniami, np. Kim są bohaterowie tego opowiadania? Dlaczego młody
pingwin był niezadowolony z tego, że mieszka na Antarktydzie? Co przekonało młodego pingwi-
na o tym, że jest wyjątkowy? Czego dowiedzieliście się z opowiadania o pingwinach cesarskich?
• Samodzielne wykonanie testu sprawdzającego zrozumienie tekstu.
• „Wyjątkowy” – ćwiczenie rozwijające umiejętność analizowania, przetwarzania i selekcjono-
wania informacji.
Po przeczytaniu opowiadania „O pingwinie, który narzekał” uczniowie kończą zdanie Pin-
gwin cesarski jest wyjątkowy, ponieważ…, podając trzy argumenty. Korzystają z informacji
Temat 95. Okazujemy sobie sympatię 69
wyszukanych w opowiadaniu. ale mogą też dopisać nazwy innych cech i umiejętności pingwi-
nów cesarskich, odwołując się do swojej wiedzy. Po skończeniu pracy prezentują swoje zdania.
Uwaga! Nauczyciel może zaproponować skorzystanie z innych źródeł informacji, wtedy dzieci
wykonają zadanie w domu, a omówienie ćwiczenia nastąpi następnego dnia.
4. Ćwiczenia w stosowaniu różnych form rzeczowników. PZ cz. 2 s. 16,
Ustalanie, do jakiej grupy wyrazów należą wyrazy pingwin, foka. Wyszukiwanie w tekście róż- Z cz. 3 s. 21 ćw. 1, 2
nych form deklinacyjnych rzeczownika pingwin i wskazywanie różnic między nimi. Tworzenie
i zapisywanie różnych form rzeczownika foka.
5. „Pingwin” – popularna zabawa ruchowa ze śpiewem.
Dzieci tworzą 2 rzędy, każde trzyma za ramiona osobę stojącą z przodu i wspólnie wykonują
zaproponowany układ taneczny, np. O, jak przyjemnie... (Rytmicznie maszerują do przodu). Raz
nóżka prawa (Zatrzymują się i wysuwają prawą nogę w bok). Raz nóżka lewa (Wystawiają lewą
nogę w bok). Do przodu (Jeden skok do przodu). Do tyłu (Jeden skok do tyłu). I raz, dwa, trzy
(Trzy podskoki w miejscu).
6. Od zdania do opisu – wypowiedzi ustne i pisemne opisujące pingwina Adeli. PZ cz. 2 s. 17
• Oglądanie filmu o pingwinach Adeli (YouTube) i wypowiadanie się na temat ich zachowań
i wyglądu.
• Przygotowywanie się do opisu pingwinów Adeli.
Czytanie zgromadzonego słownictwa. Określanie cech części ciała pingwina. Podawanie (jak
najszybciej) przymiotnikowych określeń rzeczowników wypowiadanych przez nauczyciela,
np. grzbiet – …, brzuch – …, głowa – …, dziób – …, oczy – …, nóżki – … Ciche czytanie opisu
z lukami, zamieszczonego w podręczniku.
• Ustne opisywanie pingwina przez chętne dzieci z wykorzystaniem podanych wyrazów. Zapisy-
wanie w zeszytach zdań opisujących wygląd pingwina.
7. „Kolonia pingwinów” – wykonywanie przestrzennej pracy plastycznej.
• Dzieci oklejają czarną bibułą tekturowy kubeczek do napojów. Z białego papieru wycinają
owalny brzuch pingwina i małe oczy i przyklejają te elementy na kubku odwróconym do góry
dnem. Z czarnego papieru wycinają skrzydła i przyklejają je z boku. Z pomarańczowego papie-
ru wycinają dziób i łapki.
• Opisywanie pingwinów przez chętne dzieci.
• Zorganizowanie wystawy w formie pingwiniej kolonii ustawionej na wcześniej wykonanej ma-
kiecie antarktycznego wybrzeża.
8. Znamy wiele pingwinów – wypowiedzi na temat popularnych pingwinów, bohate-
rów książek i filmów animowanych.
• Dzieci wypowiadają się na temat pingwinów, które są bohaterami znanych im książek i filmów
animowanych (np. Elegancik – „Zaczarowana zagroda”, Pik-Pok – „Mały pingwin Pik-Pok”,
Skipper – „Pingwiny z Madagaskaru”).

Temat 95. Okazujemy sobie sympatię
ZAPIS W DZIENNIKU
Rozmowa na temat zwyczaju obchodzenia walentynek. Czytanie z podziałem na role opowiadania
Barbary Kosmowskiej „Lekcja serdeczności”. Wypowiedzi na temat przyczyn wykonywania kar-
tek walentynkowych. Przygotowywanie kartek walentynkowych dla koleżanek i kolegów z klasy.
Pisanie imion i zwrotów grzecznościowych wielką literą. Wyjaśnianie pojęcia rodzina wyrazów,
gromadzenie wyrazów w obrębie ich rodzin. Wyrabianie poczucia rytmu, płynności ruchów i kroku
cwał w bok w zabawach ze śpiewem.

– wypowiada się na temat zwyczaju obchodzenia walentynek
– czyta teksty z podziałem na role
– wyszukuje w tekstach wskazane fragmenty
– zapisuje imiona i zwroty grzecznościowe wielką literą
– przyporządkowuje wyrazy do rodziny wyrazów
– ocenia swoje postępowanie i innych osób, odnosząc się do poznanych wartości
– wykonuje kartkę walentynkową dla koleżanki lub kolegi z klasy
– uczestniczy w zajęciach ruchowych, przestrzegając ustalonych zasad współpracy

– wypowiesz się na temat zwyczaju obchodzenia walentynek
– przeczytasz teksty z podziałem na role
– wyszukasz w tekstach wskazane fragmenty
– poćwiczysz pisanie imion i zwrotów grzecznościowych wielką literą
– wskażesz wyrazy należące do danej rodziny wyrazów
– ocenisz swoje postępowanie i innych osób, odnosząc się do poznanych wartości
– wykonasz kartkę walentynkową dla koleżanki lub kolegi z klasy
– weźmiesz udział w zajęciach ruchowych, przestrzegając ustalonych zasad współpracy

– wypowiadasz się na temat zwyczaju obchodzenia walentynek
– czytasz teksty z podziałem na role
– wyszukujesz w tekstach wskazane fragmenty
– poprawnie zapisujesz imiona i zwroty grzecznościowe wielką literą
– wskazujesz wyrazy należące do danej rodziny wyrazów
– oceniasz swoje postępowanie i innych osób, odnosząc się do poznanych wartości
– wykonujesz kartkę walentynkową dla koleżanki lub kolegi z klasy
– bierzesz udział w zajęciach ruchowych, przestrzegając ustalonych zasad współpracy
KLUCZOWE PYTANIA
– Co czuje osoba obdarowana kartką walentynkową?
– Skąd można dowiedzieć się o tradycji obchodzenia walentynek na świecie?
ŚRODKI DYDAKTYCZNE
PZ cz. 2 s. 18–19, Z cz. 3 s. 22–23; pocięta karta z kalendarza z 14 lutego, magnesy, kar-
ta z zapisanym tematem lekcji, papierowe kółeczka i serduszka, klej, kartki walentynkowe
(wykonanie starannie i niestarannie), karton oklejony serduszkami z otworem na kartki,
kolorowy papier, wycinki z czasopism, nożyczki, kartki z wyrazami należącymi do rodzin
wyrazów, nagranie dowolnej melodii oraz piosenek i pląsów (w tym „Ruch, ruch, ruch”,
„Grozik”), szarfa, kocyki, piłka.
PRZEBIEG ZAJĘĆ
1. Witaj, miła Melu! – serdeczne powitania.
Uczniowie siedzą na obwodzie koła. Wybrane dziecko wstaje i wypowiada formułę powitalną,
np. Witam was – Zosia zaradna! (dziecko podaje swoje imię i jakąś pozytywna cechę rozpoczy-
nającą się taką samą literą co imię) i siada. Wówczas wszystkie dzieci mówią Witaj, zaradna
Zosiu! Podobnie witają się kolejno wszystkie dzieci.
Uwaga! Jeśli dziecko będzie miało problem z dobraniem cechy do pierwszej litery imienia, może
dobrać ją do drugiej lub trzeciej litery.
2. Kartka z kalendarza – rozmowa na temat tradycji walentynek.
• Dzieci układają na tablicy rozsypane elementy kartki z kalendarza z dnia 14 lutego.
2022
luty
14poniedziałek
WALENTYNKI
• Rozmowa na temat zwyczaju obchodzenia walentynek, jego pochodzenia i zwyczaju obdarowy-

wania się walentynkowymi kartkami.
Uwaga! Podczas rozmowy nauczyciel zwraca uwagę na to, że ten wyjątkowy dzień obchodzą
nie tylko osoby zakochane. W tym dniu przyjaciele, koledzy, koleżanki mogą obdarowywać
walentynkami (kartkami lub drobnymi upominkami) kogoś, komu chcą okazać przyjaźń, ser-
deczność lub sympatię.
3. Praca inspirowana opowiadaniem B. Kosmowskiej „Lekcja serdeczności”. PZ cz. 2 s. 18–19,
• Czytanie tekstu z podziałem na role. Z cz. 3 s. 22 ćw. 1
• Kto dla kogo? – wyszukiwanie w tekście fragmentów wskazujących nadawców i odbiorców
kartek przygotowanych przez bohaterów tekstu; ustalanie, jakie kartki przygotowały dzieci
i czym się kierowały.
• Wyjaśnianie tytułu opowiadania. Rozmowa o tym, czego nauczyły się dzieci podczas lekcji
serdeczności.
• Ewaluacja lekcji opisanej w opowiadaniu.
– Czytanie ostatniego akapitu tekstu. Rozmowa na temat wyjątkowości lekcji, jej nastroju
i wrażenia, jakie wywarła na uczniach.
– Wyrażenie oceny lekcji wybranymi emotikonami.
Nauczyciel umieszcza na tablicy kartkę z napisem Temat: Lekcja serdeczności. Dzieci wy-
bierają jedno kółeczko lub serduszko i rysują minkę wyrażającą ocenę (uśmiech, zdziwienie,
złość itp.). Emotikony przyklejają na karcie umieszczonej na tablicy.
4. Bezbłędna kartka! – poznawanie zasad tworzenia kartek walentynkowych. Z cz. 3 s. 22 ćw. 2
• Ćwiczenia w pisaniu wielką literą imion i zwrotów grzecznościowych.
– Oglądanie kartek i wyszukiwanie w zapisanych na nich tekstach wyrazów zapisanych wiel-
ką literą; wyjaśnianie pisowni imion i zwrotów grzecznościowych wielką literą.
– Ustalenie, komu i z jakich powodów Ada i Patryk przygotowali kartki walentynkowe. Zwró-
cenie uwagi na estetykę kartek.
• Jak przygotowywać kartki walentynkowe? – kształtowanie prawidłowych postaw.
– Oglądanie przygotowanych przez nauczyciela kartek walentynkowych, wśród których są
kartki wykonane starannie i niestaranne. Omawianie wyglądu kartek. Ustalenie, którą
kartkę dzieci chciałyby otrzymać, a której nie i dlaczego.
– Tworzenie listy zasad, którymi należy kierować się podczas wykonywania kartki walentyn-
kowej (burza mózgów).
Z cz. 3 s. 23 ćw. 6 5. Klasowa poczta walentynkowa – wykonywanie walentynkowych kartek dla kole-
żanek i kolegów z klasy.
• Z sercem w tle – wyjaśnianie powiedzeń z wyrazem serce. Samodzielne ustalanie ich pozytyw-
nego i negatywnego przesłania.
• Jakie powody mogą nas skłaniać do wręczenia komuś walentynki? – rozmowa.
Uwaga! Warto pokierować rozmową tak, by wyłonić m.in. zadowolenie z siedzenia z kimś
w ławce, dostrzeżenie wyjątkowych umiejętności adresata, jego zalet (np. uśmiechu, dobroci,
uczynności).
• Wykonywanie walentynkowych kartek dla koleżanek i kolegów z klasy wg własnego pomysłu
z materiałów dostępnych w klasie i wrzucenie ich do skrzynki walentynkowej poczty.
Uwaga! By dzieciom, które dostaną mało walentynkowych kartek lub ich nie dostaną, nie zro-
biło się przykro, nauczyciel otwiera walentynkową pocztę i wręcza kartki na zakończenie za-
jęć. Może mieć też dla tych dzieci uniwersalne kartki od siebie, np. Lubię, kiedy się uśmiechasz.
PZ cz. 2 s. 18–19, 6. Rodzina inna niż wszystkie – wyjaśnianie pojęcia rodzina wyrazów.
Z cz. 3 s. 23 ćw. 3, 4 • Wyszukiwanie w tekście opowiadania wyróżnionych wyrazów i próba ustalenia, co je łączy
(wyszukiwanie wyrazu, od którego pochodzą pozostałe; wskazywanie wspólnej cząstki; wyjaś-
nianie znaczenia wyrazów pochodzących od wyrazu dom).
• Zapoznanie się z definicją rodziny wyrazów.
• „Rodziny, łączcie się!” – ruchowa zabawa dydaktyczna.
Dzieci losują kartki z wyrazami należącymi do wybranych rodzin wyrazów, np. kot, koci, kotek,
kociara, szkło, szklany, szkiełko, król, królewna, królestwo, królewski, królować, góra, górka,
pagórek, górski, góralka, śnieg, śnieżek, śnieżynka, śnieżny, ośnieżony, śniegowce. Przy dowol-
nej piosence spacerują w sali, czytając wyrazy pokazywane przez pozostałych. Gdy muzyka
ucichnie, dzieci łączą się w rodziny wyrazów.
• Tworzenie i zapisywanie rodzin wyrazów koleżanka, przyjaciel i ręka.
7. Zabawy ze śpiewem – wyrabianie poczucia rytmu, płynności ruchów i kroku cwał
w bok.
– „Dwóm tańczyć się zachciało” – zabawa ze śpiewem.
– Ćwiczenie rozgrzewające i rytmiczne do piosenki „Ruch, ruch, ruch” (YouTube).
Dzieci, śpiewając zwrotki, wykonują ustalone wcześniej kroki: takt 1 i 2 – cztery kroki
do środka i tupią w miejscu trzy razy; takt 3 i 4 – czterema krokami cofają się na swoje miej-
sca w kręgu i trzy razy tupią; takt 5 i 6 – cztery kroki do środka i trzy klaśnięcia; takt 7 i 8
– czterema krokami cofają się na swoje miejsca w kręgu i wykonują trzy klaśnięcia. Podczas
śpiewania refrenu na słowa ruch, ruch, ruch i ćwicz, ćwicz, ćwicz – unoszą ręce i klaszczą
trzy razy. Na pozostałe słowa i na przygrywkach kręcą kółka biodrami.
• Główna część zajęć – wyrabianie poczucia rytmu, płynności ruchów i kroku cwał w bok.
– „Mistrz skrzypek” – zabawa bieżna.
Wyznaczona osoba zakłada szarfę i zostaje berkiem. Pozostałe dzieci na sygnał nauczycie-
la uciekają. Aby nie zostać schwytanym, muszą udawać, że grają na jakimś instrumencie,
np. na trąbce, flecie, pianinie. Schwytana osoba staje nieruchomo, przyjmując pozycję gry
na skrzypcach. Jeśli berkowi uda się wyłapać wszystkie dzieci, wówczas w nagrodę może
chwilę nimi dyrygować, tzn. pokazuje ruchy, które pozostali powtarzają.
– „Galopka”– zabawa taneczna do popularnej śląskiej piosenki ludowej „Grozik” (Poszło
dziewczę po ziele), ćwiczenie kroku cwał w bok.
Dzieci w parach stoją w kręgu, skierowane twarzami do siebie, w odległości ok. 2 kroków.
Pierwsza para podaje sobie ręce i w trakcie piosenki cwałem bocznym tańczy pomiędzy pa-
rami. Pozostałe dzieci w tym czasie śpiewają i klaszczą do rytmu. Kiedy para wróci na swoje
miejsce, rusza następna. Piosenkę dzieci śpiewają nieprzerwanie. Zabawa trwa do momentu
przetańczenia piosenki przez wszystkie pary.
– „Karuzela” – popularna zabawa ze śpiewem.
– „Mam chusteczkę haftowaną” – zabawa ze śpiewem.
– Ćwiczenia korekcyjne: dzieci, leżąc przodem na kocykach, wykonują ślizgi, odpychając się
dłońmi od podłoża.
– Ćwiczenia uspokajające: dzieci siedzą po turecku w kręgu, jedno toczy piłkę do wybranej
osoby, która kończy zdanie Warto uczestniczyć w różnych zabawach ruchowych, ponieważ…
i toczy piłkę do kogoś innego.
8. Jesteśmy dla siebie mili – zabawa integrująca zespół klasowy.
• „Tunel serdeczności”.
Dzieci stają w parach twarzami do siebie. Chwytają się za ręce i unoszą je do góry. Po kolei,
co 10 sekund, dzieci z ostatniej pary przechodzą tunelem na początek i ponownie tworzą przę-
sło tunelu z przodu. Gdy pary dzieci przechodzą przez tunel, pozostali mówią im miłe słowa.
JAK SIĘ UCZYĆ?
KRYTYCZNE MYŚLENIE
Antyreklama Logiczne
Dzieci wraz z nauczycielem wyjaśniają, czym jest reklama, po co się ją stosuje oraz czym jest uzasadnianie
antyreklama. Dzielą się na grupy i każda z nich wymyśla antyreklamę rzeczy, której nazwę swojego zdania
wylosowała, np. hamburger, coca-cola, papierosy, alkohol, chipsy. Po zakończeniu pracy ucz- (argumentowanie,
niowie prezentują swoje antyreklamy i odpowiadają na pytania, np. Czym się kierowaliście, wnioskowanie)
tworząc swoje antyreklamy? Czy domyślacie się, dlaczego właśnie te przedmioty wylosowa-
liście? Czy widzieliście reklamy tych przedmiotów w telewizji? Co sądzicie o reklamowaniu
takich przedmiotów?
Idę do teatru Logiczne

Ćwiczenie można przeprowadzić w kręgu XX podczas omawiania tematu 97. Na scenie (opis uzasadnianie
na s. 79). Zadanie ma na celu ćwiczenie logicznego uzasadniania swojego zdania (argumento- swojego zdania,
wania, wnioskowania) i rozwijanie umiejętności nazywania swoich uczuć. nazywanie emocji
MAPA MYŚLI
Zdrowo żyć Dedukowanie

Uczniowie pracują w parach. Losują kartki, na których znajdują się stwierdzenia dotyczące
trybu życia, np. Często się gimnastykuję. Słucham głośnej muzyki. Myję zęby po posiłkach. Czę-
sto oglądam telewizję. Często przebywam na powietrzu. Jem dużo słodyczy. Otaczają je pętlami
i dopisują skutki podanych zachowań (na dorysowanych liniach). Im więcej skutków wypiszą
uczniowie, tym lepiej (dzieci mogą dorysować więcej linii, jeśli mają więcej pomysłów).
74 Scenariusze zajęć dziennych – XX krąg tematyczny: Jesteśmy uczestnikami kultury
Tworzenie skojarzeń Zalecenia

Etap 1. Uczniowie pracują w tych samych parach, otrzymują schemat mapy. Ćwiczenie dotyczy
zaleceń, które mają pomóc w utrzymaniu dobrej kondycji. Od tematu wypisanego na środku
kartki (ZDROWE CIAŁO) odchodzą cztery linie. Wzdłuż każdej z nich jest zapisana nazwa
jednej części ciała ręka, noga, brzuch, oko. Zadaniem uczniów jest dopisanie nad każdą linią
(odchodzącą od nazwy części ciała) pomysłów na to, co należy robić (lub czego nie robić), by
dana część ciała była zdrowa. Mogą dorysować więcej linii, jeśli mają więcej pomysłów. Należy
przypomnieć dzieciom, by swoje pomysły zapisywały w jak najprostszej formie, np. zamiast
pisać nie oglądać telewizji (lub: TV), można napisać hasło telewizja (lub: TV) i przekreślić je.
Uwaga! Nauczyciel może zwrócić uwagę na to, że dbanie o ciało to nie tylko sport, ale także
higiena. Dzięki temu pomysły uczniów będą bardziej zróżnicowane.
ręka noga
ZDROWE CIAŁO
brzuch oko
Etap 2. Uczniowie zamieniają niektóre hasła na proste, symboliczne rysunki, np. zamiast na-
pisu ograniczyć słodycze mogą umieścić rysunek przekreślonych lodów.
PROJEKT
Współpraca, Żywe marionetki

obdarzanie uwagą Zabawę można przeprowadzić w temacie 97. Na scenie.
innych osób, Uczniowie bawią się w parach. Jedno dziecko jest marionetką, a drugie aktorem lalkarzem,
rozwijanie ekspresji który pociąga marionetkę za niewidzialne sznurki i ta wykonuje odpowiednie ruchy. Po dwóch,
twórczej trzech minutach dzieci zamieniają się rolami. Po zakończeniu dzieci opowiadają o swoich spo-
strzeżeniach i odczuciach. Oceniają, w której roli czuły się lepiej i dlaczego.
Kreatywne Pokonujemy przeszkody

planowanie działań Ćwiczenie można przeprowadzić w kręgu XX podczas omawiania tematu 96. W teatrze (opis
projektowych na s. 76).
XX krąg tematyczny: Jesteśmy uczestnikami kultury

Temat 96. W teatrze
ZAPIS W DZIENNIKU
Przygotowanie do dzielenia w aspekcie mieszczenia i w aspekcie równego podziału. Doskonalenie
umiejętności czytania, swobodnego wypowiadania się na wskazany temat, układania i prezentowa-
nia dialogu, korzystania z różnych źródeł informacji. Przypomnienie zasad pisowni tytułów wielką
literą oraz wyrazów z rz wymiennym. Wyszukiwanie adresów teatrów w najbliższej okolicy. Wyko-
nywanie afisza teatralnego pastelami olejowymi. Przypomnienie zasad zachowania się w teatrze.
Poznawanie zawodów osób związanych z teatrem. Gry i zabawy bieżne i skoczne ze skakanką.
Temat 96. W teatrze 75

– rozumie istotę dzielenia przez podział i przez mieszczenie, wykonuje obliczenia w zakresie 30
– wypowiada się na temat doświadczeń związanych z teatrem
– zna zawody związane z teatrem
– zna i stosuje w tytułach wielką literę oraz utrwala pisownię wyrazów z rz wymiennym
– układa i prezentuje dialogi
– zna zasady zachowania się w teatrze
– wykonuje ćwiczenia ruchowe ze skakanką, przestrzegając ustalonych zasad

– poćwiczysz dzielenie na konkretach w zakresie 30
– wypowiesz się na temat doświadczeń związanych z teatrem
– poznasz zawody ludzi związanych z teatrem i omówisz ich podstawowe zajęcia
– wykonasz ćwiczenia utrwalające pisownię tytułów wielką literą oraz pisownię wyrazów z rz
wymiennym
– ułożysz i zaprezentujesz w parach dialogi
– omówisz zasady zachowania się w teatrze
– wykonasz ćwiczenia ruchowe ze skakanką, przestrzegając ustalonych zasad

– wykonujesz ćwiczenia przygotowujące do dzielenia w zakresie 30
– wypowiadasz się na temat doświadczeń związanych z teatrem
– znasz zawody ludzi związanych z teatrem i omawiasz ich podstawowe zajęcia
– zapisujesz tytuły wielką literą oraz wykonujesz ćwiczenia utrwalające pisownię wyrazów z rz
wymiennym
– układasz i prezentujesz w parach dialogi
– znasz zasady zachowania się w teatrze
– wykonujesz ćwiczenia ruchowe ze skakanką, przestrzegając ustalonych zasad
KLUCZOWE PYTANIA
– Dlaczego lubimy przebierać się w różne stroje?
– Dlaczego lubimy chodzić do teatru?
ŚRODKI DYDAKTYCZNE
PZ cz. 2 s. 20–22, Z cz. 3 s. 24–25, PM cz. 2 s. 13, M cz. 3 s. 13; kartoniki z liczbami, patyczki,
kostka do gry, komputer z dostępem do internetu, plan miasta z zaznaczonymi ważnymi
obiektami, rekwizyty ze znanych przedstawień dla dzieci, worek, afisze teatralne, programy
teatralne, blok rysunkowy, pastele olejowe, piłka, skakanki, 2 szarfy w różnych kolorach,
nagranie piosenki „Bal Arlekina”, kartki ze schematami do ułożenia, kartki formatu A4,
karteczki samoprzylepne, plastelina.
s. 188
PRZEBIEG ZAJĘĆ
1. Przygotowanie do dzielenia w aspekcie mieszczenia i w aspekcie równego podziału.
2. Teatr – dzielenie się wiedzą (na podstawie własnych doświadczeń).
• Próba zdefiniowania pojęcia teatr – podawanie skojarzeń (technika: fabryka pomysłów).
• Swobodne wypowiedzi uczniów na temat ich wizyt w teatrze i obejrzanych przedstawień. Po-
dawanie przykładów znanych dzieciom teatrów i ich rodzajów (np. lalkowy, balet).
• Lokalizujemy teatry w naszej miejscowości lub najbliższej okolicy – praca z planem miasta:
opisywanie położenia teatrów ze wskazaniem punktów odniesienia.
• Kto pracuje w teatrze? – zawody związane z teatrem: podawanie zawodów osób pracujących
w teatrze; nazywanie czynności i określanie zadań osób wykonujących wybrane zawody.
• Jaki to zawód? – kalambury.
PZ cz. 2 s. 20–21, 3. Praca z tekstem informacyjnym „Zanim podniesie się kurtyna”.
Z cz. 3 s. 24–25 • Czytanie informacji na temat osób związanych z pracą w teatrze.
ćw. 1, 5 • Dzielenie się wrażeniami po rozszerzeniu wiedzy dotyczącej ludzi pracujących w teatrze.
Zwrócenie uwagi na osoby, których nie widzimy podczas oglądania spektakli.
• Co się stanie, jeśli zabraknie którejś z osób odpowiedzialnych za przygotowanie spektaklu? –
próby odpowiedzi na pytanie.
• Ćwiczenia utrwalające pisownię wyrazów z rz.
Z cz. 3 s. 24–25 4. Czy wy wiecie? Bo ja wiem! – wyjaśnianie wybranych pojęć związanych z teatrem.
ćw. 2, 3, 4 • Wyjaśnianie pojęć dramat, komedia, sztuka teatralna, akt, antrakt, rekwizyt, afisz, didaskalia,
program teatralny – wyszukiwanie informacji w dostępnych źródłach i dzielenie się zdobytą
wiedzą.
• Oglądanie wybranych programów teatralnych – ustalanie, jakie informacje zawierają i czemu
służą.
• A to z jakiego przedstawienia? – podawanie tytułów przedstawień rozpoznanych na podstawie
rekwizytów, zapisywanie tytułów, przypomnienie zasady ich pisowni wielką literą.
• Przygotowanie i zaprezentowanie dialogu do wybranego fragmentu (lub rekwizytu) wyloso-
wanego przedstawienia – praca w parach.
5. Zapraszamy do teatru – wykonywanie afisza teatralnego.
• Oglądanie i omawianie afiszy, zwrócenie uwagi na umieszczone na nich podstawowe informacje.
• Wybór sztuki, której ma dotyczyć afisz.
• Indywidualne wykonywanie plakatów i ich prezentacja.
PZ cz. 2 s. 22 6. W teatrze – zasady zachowania obowiązujące w teatrze.
• Swobodne wypowiedzi na temat zasad zachowania w teatrze.
• Omawianie ilustracji związanych z zachowaniem się w teatrze, czytanie podstawowych zasad
i ich uzasadnianie. Wypowiedzi na temat sposobu okazywania szacunku i uznania osobom
pracującym w czasie przygotowywania spektaklu.
7. Pokonujemy przeszkody – ćwiczenie w kreatywnym planowaniu działań projekto-
wych.
• Identyfikowanie przeszkód (problemów)
Uczniowie wyobrażają sobie następującą sytuację: mają przygotować przedstawienie kukieł-
kowe; w części pierwszej na zasadzie burzy mózgów podają wszystkie przeszkody (trudności),
które mogą napotkać podczas realizacji tego zadania. Nauczyciel zapisuje je na kartkach for-
matu A4 (na jednej kartce jedna przeszkoda), np. 1. Nie mamy scenariusza przedstawienia.
2. Nie wiemy, jak zrobić kukiełki. 3. Nie mamy materiałów do wykonania scenografii. 4. Nie
wiemy, gdzie i kiedy odbędzie się przedstawienie. 5. Pokłócimy się podczas przygotowania
przedstawienia. Uczniowie odczytują propozycje i zastanawiają się, które z nich stanowią real-
ne utrudnienie w realizacji zadania i tylko te pozostawiają na tablicy.
• Poszukiwanie rozwiązań problemów.
Dzieci pracują w parach. Na karteczkach samoprzylepnych zapisują konkretne rozwiązania
do wybranych przez siebie problemów np. Nie wiemy, jak zrobić kukiełki – Poszukamy instruk-
cji w internecie. Poprosimy o pomoc starszych kolegów z kółka teatralnego. Przyniosę książkę
„Domowy teatrzyk – zrób to sam. Porady, pomysły”. Następnie dyskutują na temat zapropono-
wanych rozwiązań i wybierają, ich zadaniem, najskuteczniejsze.
8. Gry i zabawy bieżne i skoczne ze skakanką.
– „Berek i kukiełki” – zabawa bieżna ożywiająca.
Temat 97. Na scenie 77
Spośród dzieci należy wyłonić berka, uciekające dzieci (kukiełki) i animatora (aktora), który
będzie ożywiał „lalki”. Dziecko złapane przez berka staje nieruchomo. Zatrzymanego może
uratować „animator”, który musi je dotknąć.
– Ćwiczenia ze skakanką rozgrzewające różne partie mięśni: skłony głowy w przód, w tył
i na boki ze złożoną skakanką trzymaną wysoko nad głową; skłony boczne w lekkim rozkro-
ku ze skakanką trzymaną nad głową; przysiady ze skakanką trzymaną na wysokości klatki
piersiowej w wyprostowanych rękach; w siadzie płaskim przekładanie złożonej skakanki pod
unoszonymi na przemian wyprostowanymi nogami.
– „Taniec marionetek” – rytmiczna improwizacja do piosenki „Bal Arlekina” (YouTube).
Nauczyciel krótko przygotowuje dzieci do zabawy, opowiadając o sklepie z zabawkami,
w którym wśród lalek jest marionetka Arlekin. Dzieci bawią się w parach, jedno odgrywa
rolę lalki, drugie jej animatora. „Lalki” w siadzie płaskim mają opuszczone głowy i ramiona.
Przy dźwiękach zwrotki „animatorzy” powoli przywołują lalki do życia, rytmicznie podno-
sząc ich ręce, głowę, zginając nogi, podnosząc. „Arlekiny” wstają na wyprostowanych nogach
i kierowane przez animatorów naśladują mechaniczny taniec lalek. W czasie refrenu wraz
ze zmianą dynamiki piosenki animatorzy porywają współćwiczących do radosnego tańca,
a przy dźwiękach zwrotki znów przechodzą do mechanicznych ruchów.
• Główna część zajęć – gry i zabawy bieżne i skoczne ze skakanką.
– W czwórkach indywidualne skoki na skakance połączone z wyliczanką „Aniołek, fiołek”.
– Wyścigi rzędów ze skakankami na krótkich odcinkach: bieg połączony ze skakaniem na ska-
kance; pokonywanie dystansu skokami obunóż na skakance; pokonywanie przeszkód (dwoje
dzieci stoi naprzeciwko siebie i trzyma skakankę na wysokości kolan, kolejni zawodnicy,
biegnąc do półmetka, przeskakują nad skakanką, a wracając do rzędu, czołgają się pod nią).
– „Szczur” – zabawa skoczna w piątkach: jedna osoba kręci skakanką, pozostałe ją przeskaku-
ją; osoba, która skusi, przejmuje kręcenie.
– Ćwiczenia korekcyjne: „Rowerek” – ćwiczenie mięśni brzucha i nóg.
Dzieci leżą na plecach, unoszą nogi i naśladują jazdę na rowerze, „pedałując” powoli (jazda
pod górkę) i szybko (jazda z górki).
– Ćwiczenia uspokajające: dzieci w kilkuosobowych grupach układają ze skakanek kompozy-
cję zgodnie z wylosowanym schematem.
8. Opowiadanie na zakończenie zajęć.
• Tworzenie opowiadania o teatrze, jego pracownikach i ich zadaniach (technika: zapominalski
bajarz).

Temat 97. Na scenie
ZAPIS W DZIENNIKU
Dzielenie przez 2 w zakresie 30. Pamięciowe dzielenie przez 2 w grach typu bingo. Prezentacja ulu-
bionych zabawek – opowiadanie w pierwszej osobie liczby pojedynczej. Czytanie wiersza Marka Bart-
kowicza „Teatr lalkowy”, omawianie rodzajów lalek teatralnych i sposobów ich „ożywiania”. Opisy-
wanie wybranej lalki teatralnej. Utrwalanie pisowni wyrazów z rz wymiennym. Oglądanie lalkowego
spektaklu teatralnego w internecie i dzielenie się wrażeniami. Wykonywanie pacynek wg własnego
pomysłu z wybranych materiałów, układanie dialogów w parach i odegranie z nimi scenek.

– zna wielokrotności dwójki, dzieli przez 2 w pamięci i zapisuje działanie dzielenia
– rozpoznaje i nazywa rodzaje lalek teatralnych i omawia ich cechy charakterystyczne
– czyta wiersz i wyszukuje w nim potrzebne fragmenty

– opisuje wybraną lalkę teatralną
– układa dialogi i odgrywa scenki
– zgodnie współpracuje w grupie
– estetycznie wykonuje pacynkę wg własnego pomysłu

– poćwiczysz dzielenie przez 2 w pamięci i zapiszesz działania na podstawie rysunku
– wypowiesz się na temat lalek teatralnych wymienionych w wierszu
– przeczytasz wiersz i wyszukasz w nim potrzebne fragmenty
– opiszesz wybraną lalkę teatralną
– ułożysz w grupie dialogi i weźmiesz udział w scenkach
– wykonasz pacynkę wg własnego pomysłu

– dzielisz przez 2 w pamięci i zapisujesz działania na podstawie rysunku
– wypowiadasz się na temat lalek teatralnych wymienionych w wierszu
– czytasz wiersz i wyszukujesz w nim potrzebne fragmenty
– opisujesz wybraną lalkę teatralną
– układasz w grupie dialogi i uczestniczysz w odgrywaniu scenek
– estetycznie wykonujesz pacynkę wg własnego pomysłu
KLUCZOWE PYTANIA
– Jakie cechy powinien mieć aktor w teatrze lalek?
– Jakie zalety ma spektakl z udziałem lalek teatralnych?
ŚRODKI DYDAKTYCZNE
PZ cz. 2 s. 23, Z cz. 3 s. 26–27, PM cz. 2 s. 14, M cz. 3 s. 14; kartoniki z liczbami parzysty-
mi w zakresie 30, żetony, plansze do gry bingo, lalki, misie, maskotki, kartki do losowania
z zapisanymi zadaniami głosowymi, nagranie wybranych odgłosów, komputer z dostępem
do internetu, materiały do wykonania pacynki (rękawiczki, skarpetki, guziki, włóczka, no-
życzki, igła, nici).
s. 190
PRZEBIEG ZAJĘĆ
1. Dzielenie przez 2 w zakresie 30.
2. Dzisiaj w klasie gości mamy, nasze lale przedstawiamy – ćwiczenia w prezentowa-
niu swoich ulubionych zabawek.
• Uczniowie przynoszą na zajęcia lalki, misie, maskotki i opowiadają o nich w pierwszej osobie.
• Moja pani jest wspaniała/Mój pan jest wspaniały – rozmowy (przechwałki) zabawek w parach
– scenki dramowe.
PZ cz. 2 s. 23, 3. Praca inspirowana wierszem M. Bartkowicza „Teatr lalkowy”.
Z cz. 3 ćw. 1–3 • Wyraziste czytanie wiersza przez nauczyciela lub wybranego ucznia.
• Ustalanie, co oznacza zwrot lalka ożywa.
• Próba ustalenia, czym były zaprezentowane w parach rozmowy zabawek.
• Wyszukanie w tekście wiersza nazw lalek, określanie ich cech charakterystycznych i sposobu
poruszania się. Zapisywanie nazw.
• Ta lalka podoba nam się najbardziej – opisywanie wybranej lalki.
Temat 98. Organizujemy przedstawienie 79
Wybranie lalki teatralnej do opisywania i gromadzenie słownictwa (technika: uszeregowanie

promyczkowe). Przypomnienie elementów opisu, wspólne zredagowanie go i zapisanie.
• Ćwiczenia utrwalające pisownię wyrazów z rz wymiennym.
4. W teatrze – oglądanie przedstawienia.
Wspólne obejrzenie wybranego przedstawienia teatru lalkowego lub jego fragmentu i dzielenie
się wrażeniami po obejrzeniu spektaklu.
5. Idę do teatru – rozwijanie umiejętności logicznego uzasadniania swojego zdania
i nazywania własnych uczuć.
• Dzieci wybierają jedno ze zdań zapisanych na tablicy (Kiedy jestem w teatrze, to… oraz Kiedy
chcę iść na spektakl teatralny, to…) i dopisują do niego zakończenie na kartkach. Mogą stwo-
rzyć łańcuch przyczynowo-skutkowy (stopnie) lub luźno spisać swoje spostrzeżenia. Następnie
odczytują swoje zdania.
• W celu doskonalenia umiejętności nazywania swoich emocji dzieci odpowiadają na pytanie
Co czujesz/co możesz odczuwać podczas spektaklu teatralnego? i zastanawiają się, dlaczego od-
czuwają np. strach, lęk, radość, skoro wiedzą, że to, co widzą, nie dzieje się naprawdę i jest
to tylko przedstawienie, gra aktorów.
6. Pacynka – wykonanie lalki teatralnej. Z cz. 3 s. 27 ćw. 4
• Opisanie pacynki zaprezentowanej w podręczniku i omówienie sposobu jej wykonania.
• Wykonanie pacynki wg własnego pomysłu.
• Prezentacja lalki.
7. Dbamy o czystą barwę głosu – ćwiczenia fonetyczne.
• Zabawy głosem – każdy uczeń losuje kartkę z zadaniem głosowym (np. wołanie o ratunek,
prośba małego dziecka o nową zabawkę, rozmowy sąsiadek, rozmowa telefoniczna z babcią)
i prezentuje swój pomysł na wykonanie zadania.
• Zagadki dźwiękowe – rozpoznawanie i nazywanie odgłosów (padanie deszczu, gwizd czajnika,
odgłosy burzy, tykanie zegara, odgłosy ruchu ulicznego).
8. Jesteśmy aktorami! – scenki z pacynkami. Z cz. 3 s. 27 ćw. 4
Wymyślanie i prezentowanie w grupach scenek z pacynkami w rolach głównych – uczniowie
pracują wg własnych pomysłów lub wykorzystują dialogi z ćw. 4.
9. Jaka to lalka? – podsumowanie zajęć.
• Chętni uczniowie pokazują sposób ożywiania wybranej lalki teatralnej, pozostali odgadują,
o którą lalkę chodzi.
• Wspólne przypomnienie charakterystycznych cech różnych lalek teatralnych.
• Finał – pacynki kolejno kłaniają się na klasowej scenie i są nagradzane gromkimi brawami.

Temat 98. Organizujemy przedstawienie
ZAPIS W DZIENNIKU
Symetria wokół nas – rozpoznawanie przedmiotów symetrycznych w otoczeniu i symetrii w figu
rach geometrycznych. Słuchanie opowiadania Wojciecha Widłaka „Ryby mają głos” czytanego
przez nauczyciela. Udzielanie odpowiedzi na pytania do tekstu, zabawy naśladowcze. Wspólne de-
finiowanie pojęcia ogłoszenie. Czytanie i pisanie różnych ogłoszeń. Rozszerzanie wiedzy o teatrze.
Rozpoczęcie przygotowań do wystawienia przedstawienia z wykorzystaniem metody projektu. Za-
bawy z piłką i skakanką – ćwiczenie zręczności i równowagi.

– wskazuje oś symetrii w figurach geometrycznych i rozpoznaje przedmioty symetryczne
– udziela odpowiedzi na podstawie wysłuchanego tekstu
– wie, co to jest ogłoszenie, i samodzielnie je redaguje

– zgodnie pracuje w zespole, planując przedstawienie
– estetycznie wykonuje plakat teatralny
– uczestniczy w zajęciach ruchowych z piłką i skakanką, przestrzegając ustalonych zasad

– wskażesz oś symetrii w figurach geometrycznych i wyszukasz przedmioty symetryczne
– wypowiesz się na podstawie wysłuchanego tekstu
– wyjaśnisz, co to jest ogłoszenie, i poćwiczysz jego redagowanie
– weźmiesz udział we wspólnym planowaniu przedstawienia
– wykonasz plakat teatralny
– wykonasz ćwiczenia ruchowe z piłką i skakanką, przestrzegając ustalonych zasad

– wskazujesz oś symetrii w figurach geometrycznych i wyszukujesz przedmioty symetryczne
– wypowiadasz się na podstawie wysłuchanego tekstu
– wyjaśniasz, co to jest ogłoszenie, i samodzielnie je redagujesz
– uczestniczysz we wspólnym planowaniu przedstawienia
– wykonujesz plakat teatralny
KLUCZOWE PYTANIA
– Dlaczego należy dobrze zaplanować występy?
– W jakich sytuacjach życia codziennego można wykorzystać symetrię?
ŚRODKI DYDAKTYCZNE
PZ cz. 2 s. 24–25, Z cz. 3 s. 28–29, PM cz. 2 s. 14, M cz. 3 s. 14; zdjęcia różnych symetrycznych
przedmiotów, budowli, papierowe figury geometryczne, małe lusterka, komputer z dostę-
pem do internetu, pytania do teleturnieju wiedzy o teatrze, materiały plastyczne potrzeb-
ne do wykonania elementów dekoracji i rekwizytów do przedstawienia, obręcze, piłki, laski
gimnastyczne, sprzęt do odtwarzania piosenki „Głowa, ramiona”, chusta animacyjna.
s. 191
PRZEBIEG ZAJĘĆ
1. Symetria.
PZ cz. 2 s. 24, 2. Praca inspirowana opowiadaniem W. Widłaka „Ryby mają głos!”.
Z cz. 3 ćw. 1 • Słuchanie tekstu czytanego przez nauczyciela. Udzielanie odpowiedzi na pytania do tekstu,
np. Co uczniowie postanowili przygotować? O czym miało być przedstawienie? Co zginęło dzie-
ciom? Co zrobili uczniowie, gdy zginęło pudełko z rybkami? Jak zareagowały dzieci z innych
klas? Dlaczego pani powiedziała, że będą się uczyć pisać ogłoszenie?
• Pisanie słowami liczebników użytych w opowiadaniu.
• Jesteśmy rybami – zabawy naśladownicze, ruchowe i oddechowe.
PZ cz. 2 s. 25, 3. Co to jest ogłoszenie? – nauka pisania ogłoszenia.
Z cz. 3 ćw. 3, 4 • Wspólne definiowanie pojęcia na podstawie doświadczeń uczniów.
• Ustalanie, kiedy i w jakim celu piszemy ogłoszenia. Omawianie elementów ogłoszenia na pod-
stawie analizy różnych ogłoszeń, uzasadnianie wypowiedzi.
• Wskazywanie różnic w informacjach zawartych w poszczególnych typach ogłoszeń i wyjaśnia-
nie, dlaczego nie wszystkie zawierają tyle samo informacji.
• Ćwiczenia w pisaniu ogłoszenia.
Temat 98. Organizujemy przedstawienie 81
4. Organizujemy przedstawienie! – planowanie i przygotowywanie występu metodą

projektu.
• Podjęcie decyzji o przygotowaniu klasowego przedstawienia dla innych klas. Ustalenie miej-
sca, daty i godziny występu. Z cz. 3 s. 24 ćw. 2
• Podział uczniów na grupy i przydzielenie zadań, np. przygotowanie plakatów, wykonanie za-
proszeń, wybór przedstawienia, reżysera, casting do poszczególnych ról, dekoracje, oprawa
muzyczna i nagłośnienie, przygotowanie miejsc na widowni.
• Przypomnienie, jakie informacje musi zawierać afisz teatralny.
• Realizacja zadań przydzielonych poszczególnym grupom pod kierunkiem nauczyciela.
5. Zabawy z piłką i skakanką – ćwiczenie zręczności i równowagi.
– „Zajmuj albo ćwicz” – zabawa organizacyjno-porządkowa.
Na podłodze leży 10 obręczy. Uczniowie biegają po sali. Na sygnał pojedynczo zajmują miej-
sca w obręczy. Osoby, które nie znajdą miejsca, wykonują ćwiczenia gimnastyczne, np. skło-
ny, przysiady, pajacyki.
– Odtwarzanie rytmicznego układu ćwiczeń w zróżnicowanym tempie przy piosence „Głowa,
ramiona” (YouTube).
• Główna część zajęć – ćwiczenia zręczności i równowagi z przyborami.
– „Berek pod mostem” – zabawa bieżna: złapany staje w rozkroku, inny uczestnik zabawy
może go uwolnić, przechodząc na czworakach pod jego nogami.
– Ćwiczenia z piłką kształtujące zręczność: rzut piłki w górę i chwyt, odbicie od podłoża i chwyt.
– Ćwiczenie tułowia: rozkrok, skłon w przód, toczenie piłki po podłodze z ręki do ręki, po kilku
ruchach wyprost i odpoczynek; skręty tułowia (toczenie piłki w siadzie skrzyżnym dookoła
siebie w prawo, a następnie w lewo).
– Ćwiczenia kształtujące równowagę: dzieci ćwiczą, stojąc na przemian na lewej i na prawej
nodze; w postawie stojącej na jednej nodze przekładają laskę gimnastyczną z ręki do ręki
pod kolanem uniesionej nogi; chodzą po linii boiska z lekko uniesioną głową i ramionami
rozłożonymi na boki na wysokości barków.
– „Odbijanka” – zabawa z piłką.
Dzieci stoją w ścisłym kręgu. W środku znajduje się dwoje dzieci prowadzących zabawę.
Jedno z nich uderza silnie piłką o podłogę, tak aby odbiła się jak najwyżej. W tym momencie
dzieci z kręgu się rozbiegają. Kiedy drugi gracz złapie odbitą piłkę, woła Stop! Uciekające
dzieci zatrzymują się. Gracz z piłką stara się trafić nią w jednego ze stojących uczestników
zabawy. Gdy to mu się uda, dzieci znów stają w kręgu, on odbija piłkę, a trafiony ją łapie.
– Ćwiczenia korekcyjne: dzieci w leżeniu na brzuchu, trzymając laskę gimnastyczną w wyciąg-
niętych rękach przed sobą, odrywają tułowie od podłoża i krótko zatrzymują się w tej pozycji
nad podłogą.
– Ćwiczenia uspokajające: zabawa „Spostrzegawczy”.
Jedna osoba wchodzi pod chustę, pozostałe dzieci z zamkniętymi oczami stoją wokół niej,
trzymając jej uchwyty. Dzieci poruszają się z chustą po obwodzie koła w rytmie podawanym
przez nauczyciela na tamburynie. Gdy instrument milknie, dzieci zatrzymują się. W tym
czasie osoba spod chusty podchodzi do jednej z osób trzymających chustę i zamienia się z nią
miejscami. Na hasło Sprawdź! – dzieci otwierają oczy i odgadują, które osoby zamieniły się
miejscami.
6. O teatrze wiem coraz więcej! – przypomnienie pojęć związanych z teatrem.
• Teleturniej wiedzy o teatrze. Przykładowe polecenia: Wymień 4 zawody związane z teatrem.
Co to jest bis? Co to jest owacja i kiedy ma miejsce? Wyjaśnij, czym zajmuje się sufler. Wymień
rodzaje lalek teatralnych. Co to jest scenariusz? Kto bierze udział w castingu?

Temat 99. Z biegiem rzeki
ZAPIS W DZIENNIKU
Odmierzanie płynów. Używanie określeń 1 litr i pół litra. Nauka piosenki „Płynie Wisła, płynie”.
Czytanie tekstu informacyjnego „Nad rzeką”. Wykonywanie i prezentowanie map myśli do hasła
rzeka – praca w grupach. Poznawanie ekosystemu rzeki i jej znaczenia dla człowieka. Związki mię-
dzy człowiekiem a rzeką: korzyści, zagrożenia, sposoby ochrony. Układanie i prowadzenie dialo-
gów, czytanie z podziałem na role. Pisownia wybranych wyrazów z rz niewymiennym. Kontynuacja
przygotowań do wystawienia przedstawienia metodą projektu.

– odmierza płyny za pomocą miary 1 litr, pół litra i rozwiązuje zadania
– śpiewa piosenkę „Płynie Wisła, płynie”
– estetycznie wykonuje mapę myśli i wypowiada się na jej temat
– zna pisownię wybranych wyrazów z rz niewymiennym
– aktywnie uczestniczy w przygotowaniach do wystawienia klasowego przedstawienia
– opisuje ekosystem rzeki i wie, jak zmienia się rzeka od źródła do ujścia
– podaje przykłady związków między człowiekiem a rzeką (korzyści, zagrożenia, sposoby
ochrony)

– poćwiczysz odmierzanie płynów i rozwiążesz zadania związane z tymi pomiarami
– nauczysz się śpiewać piosenkę „Płynie Wisła, płynie”
– wykonasz w grupie mapę myśli i wypowiesz się na jej temat
– wykonasz ćwiczenia utrwalające pisownię poznanych wyrazów z rz niewymiennym
– weźmiesz udział w przygotowaniach do wystawienia klasowego przedstawienia
– omówisz ekosystem rzeki i dowiesz się, jak zmienia się rzeka od źródła do ujścia
– podasz przykłady związków między człowiekiem a rzeką

– odmierzasz płyny różnymi miarkami i rozwiązujesz zadania
– śpiewasz nowo poznaną piosenkę
– wykonujesz w grupie mapę myśli i wypowiadasz się na jej temat
– wykonujesz ćwiczenia utrwalające pisownię poznanych wyrazów z rz niewymiennym
– uczestniczysz w przygotowaniach do wystawienia klasowego przedstawienia
– omawiasz ekosystem rzeki i przestawiasz zmiany rzeki od źródła do ujścia
– podajesz przykłady związków między człowiekiem a rzeką
KLUCZOWE PYTANIA
– W jakich sytuacjach można wykorzystać mapę myśli?
– Co podziwiasz, gdy jesteś nad rzeką?
Temat 99. Z biegiem rzeki 83
ŚRODKI DYDAKTYCZNE
PZ cz. 2 s. 26–27, Z cz. 3 s. 30–31, PM cz. 2 s. 16, M cz. 3 s. 16–17; miska z wodą, naczynia
o różnej pojemności, sylwety naczyń, nagranie piosenki „Płynie Wisła, płynie”, duże arkusze
papieru, pastele olejowe, mapa fizyczna Polski, zdjęcia lub rysunki zwierząt, roślin i krajo-
brazów związanych z rzekami (źródła, górskiego potoku, rzeki w środkowym biegu, ujścia
rzeki), rolka papieru rysunkowego, klej, niebieska i zielona krepina, trzy butelki napełnione
wodą, puzzle z zadaniami dla grup, materiały do realizacji metody projektu rozpoczętej po-
przedniego dnia.
s. 192
PRZEBIEG ZAJĘĆ
1. Odmierzanie płynów. Używanie określeń 1 litr i pół litra.
2. Nauka piosenki „Płynie Wisła, płynie”.
Słuchanie nagrania piosenki. Rozmowa kierowana na temat jej tekstu. Nauka słów i melodii
piosenki, wspólne jej śpiewanie.
3. Nad rzeką – poznawanie ekosystemu rzeki.
Uwaga! Warto udać się nad rzekę, strumień, jezioro czy staw i przyjrzeć się ekosystemom
nadwodnym. PZ cz. 2 s. 26–27,
• Jak wygląda rzeka na mapie? – praca z mapą. Z cz. 3 s. 30 ćw. 1, 2
Uczniowie wyszukują na mapie Polski znane sobie rzeki (m.in. Wisłę, Odrę, rzekę w najbliż-
szej okolicy), szukają źródła i ujścia. Ustalają, w której części Polski jest najwięcej źródeł (w gó-
rach i na wyżynach), dokąd zwykle rzeki uchodzą (do innej rzeki lub do morza).
• Ekosystem rzeki – tworzenie makiety rzeki.
– Nauczyciel rozwija na podłodze rolkę papieru rysunkowego i rysuje na niej koryto rzeki
z widocznym źródłem i ujściem. Dzieci uzupełniają koryto i brzegi rzeki, doklejając kawał-
ki niebieskiej i zielonej krepiny. Szukają zdjęć ukrytych w sali i rozkładają je na podłodze
wokół rysunku rzeki. Wyłaniają te przedstawiające źródło i ujście, układają je na makiecie.
Zastanawiają się, jak może wyglądać rzeka tuż przy źródle (gdy wody jest niewiele i płynie
po stromym terenie), jak zmienia się, gdy dopływają do niej wody deszczowe i strumyki, jak
wygląda, gdy płynie po coraz bardziej płaskim terenie. Porządkują zdjęcia rzeki i układają
je w odpowiednich miejscach na makiecie. Nauczyciel wprowadza jako ciekawostkę terminy
górny, środkowy i dolny bieg rzeki.
– Uczniowie przyglądają się roślinom i zwierzętom (na zdjęciach), podają ich nazwy. Okre-
ślają, które z nich to gatunki podwodne, a które nadwodne. Wyróżniają te, których woda
jest jedynym środowiskiem życia (ryby), te, które zanurzają się w niej na chwilę (np. ptaki).
Nazywają drzewa i krzewy rosnące nad wodą, np. wierzby, topole, olchy (przy okazji nauczy-
ciel wprowadza termin wiklina). Wspólnie określają warunki panujące nad wodą i w wodzie
i omawiają życie zwierząt i roślin w tych różnych warunkach. W trakcie rozmowy układają
zdjęcia w odpowiednich miejscach na makiecie.
Uwaga! Można wykonać ćwiczenie plastyczne polegające na wyplataniu z „wikliny”, czyli
zrolowanych pasków papieru, słomek.
• Człowiek a rzeka – wykonanie doświadczenia, podsumowanie wiadomości i zanotowanie ich
na mapie myśli.
– Uczniowie zastanawiają się, jakie znaczenie mają dla nas rzeki: co z nich pozyskujemy
i co nam one umożliwiają; jak ludzie na nie wpływają – w jaki sposób je niszczą, a jak je chro-
nią; w jaki sposób rzeki mogą zagrażać człowiekowi; kiedy najczęściej występują powodzie;
czy człowiek ma wpływ na ich powstawanie (tak – gdy nadmiernie reguluje i betonuje brzegi
rzeki, osiedla się zbyt blisko koryta). Wspólnie opracowują notatkę w formie mapy myśli, np.
niszczenie
☺
☺ wpływ
korzyści dla
ochrona
RZEKA
☺
zagrożenia dla zwierzęta
powodzie
ekosystem
źródło
przyczyny
górski potok
krajobrazy rośliny
środkowy bieg
ujście
– Doświadczenie – sprawdzanie, które rzeki są bezpieczniejsze dla człowieka: te o brzegach

wybetonowanych, piaszczystych czy te, których brzegi porastają lasy i zarośla.
Dzieci na podwórku polewają wodą z butelki beton, piasek w piaskownicy i trawnik. Obser-
wują, że na betonie woda się gromadzi, a w piasek i glebę wsiąka. Piasek pozbawiony roślin
się rozmywa, przerośnięta korzeniami gleba pozostaje nienaruszona. Formułują wniosek,
np. Wybetonowane brzegi rzek nie chronią przed nadmiarem wody. Podczas wiosennych roz-
topów woda rozlewa się po okolicy – są powodzie. Najbezpieczniejsze są rzeki zarośnięte natu-
ralną roślinnością – nadmiar wody wsiąka w glebę, jest też pobierany przez rośliny. Korzenie
roślin chronią również brzegi przed zniszczeniem. Należy chronić przyrodę rzek także dlatego,
by rzeki nie zagrażały człowiekowi.
Z cz. 3 s. 31 ćw. 3, 4 4. Układanie i przeprowadzanie dialogów w parach.
• Uzupełnianie dialogów ryb i czytanie ich z podziałem na role.
• Ćwiczenia w prowadzeniu dialogów w parach.
Dzieci wybierają, jakimi rybami chcą być, i określają temat rozmowy (np. co myślimy o lu-
dziach, jakie są nasze ulubione zajęcia, co lubimy, czego nie, co sądzimy o ludziach i zanieczysz-
czaniu środowiska).
• Utrwalanie pisowni wyrazów z rz niewymiennym – wyszukiwanie wyrazów w podanym ciągu
wyrazowym, układanie i zapisywanie zdań.
• Wymyślanie podobnych zadań dla koleżanki/kolegi z ławki.
5. Przygotowujemy przedstawienie – kontynuacja pracy metodą projektu.
Dzieci prowadzą konsultacje, próby, przygotowują scenografię i wykonują inne zadania zapla-
nowane poprzedniego dnia.
6. Składamy puzzle – podsumowanie zajęć.
• Podział uczniów na grupy i wylosowanie kartek w kształcie puzzli z zapisanymi na nich zada-
niami – tematami do omówienia: rośliny w rzece i nad rzeką; zwierzęta w rzece i nad rzeką; ko-
rzyści płynące dla człowieka z rzeki; zagrożenia, jakie może nieść człowiekowi rzeka; niszczenie
wód przez rozwój cywilizacji; działania ekologiczne na rzecz ochrony wód. Na drugiej stronie
kartek (puzzli z zadaniami) jest napis NAD RZEKĄ.
• Grupy gromadzą informacje na wylosowany temat, korzystając z doświadczeń własnych, wie-
dzy zdobytej w czasie zajęć lub dostępnych źródeł, i prezentują informacje pozostałym uczniom.
• Po prezentacji każda grupa odkłada swoją kartkę, na końcu dzieci układają puzzle, odwracają
je i odczytują napis NAD RZEKĄ.
Temat 100. Kurtyna w górę 85

Temat 100. Kurtyna w górę
ZAPIS W DZIENNIKU
Przygotowanie miejsc na widowni i dekoracji do przedstawienia. Przeprowadzenie próby general-
nej, wystawienie przedstawienia. Dokonanie ewaluacji po występach. Rozwiązywanie łamigłówek,
doskonalenie umiejętności czytania ze zrozumieniem, pisanie instrukcji poruszania się po labiryn-
cie. Gry i zabawy ze sportową rywalizacją – kształtowanie szybkości, skoczności i siły.

– swobodnie recytuje i porusza się na scenie, odgrywając swoją rolę
– czyta tekst ze zrozumieniem i wykonuje zadania zgodnie z instrukcją
– dokonuje samooceny i ocenia występy innych osób
– uczestniczy w zajęciach ruchowych, przestrzegając ustalonych zasad współpracy

– wyrecytujesz tekst swojej roli, pamiętając o zasadach poruszania się na scenie
– przeczytasz tekst ze zrozumieniem i wykonasz polecenia zgodnie z instrukcją
– dokonasz samooceny i ocenisz występy innych osób
– wykonasz ćwiczenia ruchowe, przestrzegając ustalonych zasad współpracy

– recytujesz tekst swojej roli i pamiętasz o zasadach poruszania się na scenie
– czytasz tekst ze zrozumieniem i wykonujesz polecenia zgodnie z instrukcją
– dokonujesz samooceny i oceniasz występy innych osób
– wykonujesz ćwiczenia ruchowe, przestrzegając ustalonych zasad współpracy
KLUCZOWE PYTANIA
– Jakie emocje towarzyszą aktorom przed występami i w ich trakcie?
– Kto może zostać aktorem?
ŚRODKI DYDAKTYCZNE
Z cz. 3 s. 32–33; elementy dekoracji, rekwizyty, kostiumy, kartki z ćwiczeniami do wykona-
nia, szarfy, skakanki, 3 pachołki, kreda, 2 materace z narysowaną tarczą do rzutów, 3 piłki
do siatkówki, gałązki (np. bukszpanu), jabłka lub wykonane przez uczniów medale na nagro-
dy w poszczególnych konkurencjach.
PRZEBIEG ZAJĘĆ
1. Już za chwilę rozlegnie się gong – ostatnie przygotowania przed wystawieniem
przedstawienia.
• Przygotowanie widowni i sceny do prezentacji przedstawienia.
• Próba generalna.
2. Kurtyna w górę – wystawienie przedstawienia.
• Powitanie zaproszonych gości i występy uczniów.
• Ewaluacja (technika: kosz i walizka): ustalenie, czy zakładane cele zostały osiągnięte; wy-
ciagnięcie wniosków do pracy w przyszłości.
Z cz. 3 s. 32–33 3. Głową rusz i łamigłówki złóż! – ćwiczenia rozwijające czytanie ze zrozumieniem.
ćw. 1, 4, 5 • Rozpoznawanie postaci na ilustracji na podstawie opisu. Uzupełnianie elementów wyglądu
aktora zgodnie z opisem.
• Rysowanie drogi do skarbu zgodnie z instrukcją. Pisemne redagowanie instrukcji dla drugiego
pirata.
• Układanie i prezentowanie dialogów bohaterów łamigłówek – praca w parach lub w grupach.
4. Gry i zabawy ze sportową rywalizacją – kształtowanie szybkości, skoczności i siły.
– „Berek zadaniowy” – zabawa ożywiająca: osoba złapana przez berka losuje zapisane na kart-
ce ćwiczenie, np. Wykonaj 5 pajacyków. Poruszaj się jak marionetka, a po wykonaniu zadania
wraca do zabawy.
– Ćwiczenia z szarfami: marsz z szarfami trzymanymi wysoko nad głową; marsz jak wyżej,
na sygnał zatrzymanie się i skłon w przód z dotknięciem szarfą do podłogi; w siadzie klęcz-
nym podpartym odsuwanie i przysuwanie szarfy po podłodze; w siadzie płaskim skłony
z próbą założenia szarfy na stopy; w pozycji stojącej przekładanie szarfy wzdłuż tułowia
od dołu; przeskoki przez szarfę leżącą na podłodze.
– „Rydwany” – ćwiczenie rytmiczne.
Dzieci są dobrane w trójki, każda z nich ma jedną skakankę. Samodzielnie wymyślają wspól-
ny rytm kroków, w jakim będzie poruszał się rydwan: dwa „konie” trzymające skakankę
i „jeździec” trzymający jej końce. Chętne dzieci prezentują wybrany przez siebie rytm.
• Główna część zajęć – kształtowanie szybkości, skoczności i siły w zawodach sportowych.
Dzieci są podzielone na 3 drużyny. Za kolejne zajęte miejsca drużyny otrzymują 3, 2 punkty
lub 1 punkt.
– Konkurencja bieżna: klasyczny wyścig w rzędach do pachołka ustawionego na półmetku
(10–15 m) i z powrotem.
– Konkurencja skoczna: pierwsze osoby z każdego rzędu wykonują skok z odbicia obunóż
do przysiadu, a nauczyciel kredą zaznacza za ich piętami długość skoku; do zaznaczonego
miejsca podchodzą drugie z kolei osoby z rzędu i wykonują następny skok; kolejne dzieci
dołączają swoje skoki, aż do ostatniego z rzędu.
Uwaga! Przed konkurencją jest wskazane wykonanie skoków próbnych i sprawdzenie pra-
widłowego odbicia oraz lądowania w przysiadzie.
– Konkurencje rzutne.
1. Rzuty do tarcz narysowanych na 2 materacach: zespoły po kolei wykonują po 2 rzuty
woreczkami do tarczy.
2. Rzuty na odległość: pierwsze osoby z każdej grupy wykonują rzut jednorącz lub oburącz
piłką (siatkową), starając się przerzucić piłkę za wyznaczoną linię oddaloną o 8–10 metrów
od linii startu; za rzuty wykonane za linię zespoły otrzymują po 1 punkcie.
– Podsumowanie zawodów i wręczenie nagród.
– Ćwiczenia korekcyjne: jedno dziecko z pary trzyma szarfę nad ziemią podeszwami stóp,
a partner stara się odebrać ją również stopami nad ziemią.
– Ćwiczenia uspokajające: dzieci leżą na plecach; wdychając powietrze, unoszą ramiona wyso-
ko do góry, po czym opuszczają je w czasie wydechu.
5. Indywidualna ocena swojego udziału w przedstawieniu.
• Kończenie zdań: Lubię/Nie lubię grać w przedstawieniach, ponieważ…
Temat 100. Kurtyna w górę 87
JAK SIĘ UCZYĆ?
KRYTYCZNE MYŚLENIE
Co by było, gdyby...? Porównywanie

Celem zabawy jest przełamywanie stereotypów myślowych, kwestionowanie własnych założeń, i przeciwstawianie
szukanie nowych możliwości i logicznych powiązań, rozwijanie odpowiedzialności za własne
działanie oraz rozwijanie wyobraźni. Dzieci w grupach zastanawiają się i podają jak najwięcej
skutków, konsekwencji niespodziewanych sytuacji, np. Co by było, gdyby ludzie nie musieli
jeść? Co by się stało, gdyby ludzie mieli wehikuły czasu? Co by się stało, gdyby każdy mógł wy-
brać sobie ulubioną porę roku na stałe?
Kiedy to czuję? Rozpoznawanie

Ćwiczenie może być przeprowadzone w kręgu XXI podczas omawiania tematu 102. Strach nam i oswajanie emocji
niestraszny (opis na s. 92). własnych i innych
osób
MAPA MYŚLI
Historyjka Zapamiętywanie
Etap 1. Nauczyciel rozpoczyna ćwiczenie, np. Za chwilę przeczytam wam powoli siedem słów.
Spróbujcie zapamiętać jak najwięcej z nich w takiej kolejności, w jakiej wam je podam. Nauczy-
ciel odczytuje słowa, np. pies – kołdra – gąbka – zęby – pierścionek – łyżeczka – śnieg. Uczniowie
zapisują te, które zapamiętali. Następnie mówią, ile słów udało im się zapamiętać i czy zastoso-
wali jakiś własny sposób na ich zapamiętanie.
Etap 2. Nauczyciel zadaje pytania, np. Co wspólnego może mieć pies z kołdrą? Co może łączyć
kołdrę z gąbką? Dzieci podają swoje pomysły, np. Pies lubi spać na kołdrze. Następnie tworzą
proste zdania (nauczyciel może im pomagać), uwzględniając związki przyczynowo-skutkowe
(nie zawsze realne), np. Pies lubi spać na kołdrze, w której jest gąbka. Lubi bawić się gąbką,
szarpie ją zębami. Pewnego razu wziął w zęby pierścionek. Gryzł go tak długo, aż powstała z nie-
go łyżeczka. Tę łyżeczkę zakopał w śniegu i znalazł ją dopiero wtedy, gdy śnieg stopniał.
Etap 3. Nauczyciel przedstawia uczniom metodę historyjki, dzięki której można zapamiętać
ciąg słów. Zapoznaje z zasadami tworzenia historyjek za pomocą skojarzeń, np. 1. Łączymy
słowa pierwsze z drugim, drugie z trzecim, trzecie z czwartym itd. 2. Skojarzenia powinny być
charakterystyczne, zabawne, dziwne, oryginalne, wyraziste, niezwykłe, nierealne. Przedstawia
przykładowe skojarzenia (historyjkę), np. Pies wskakuje na kołdrę i owija się nią. Kołdra jest
zrobiona z gąbki, jest mięciutka. Z gąbki wystają ostre zęby. Na jeden z zębów jest nałożony
pierścionek. Rozginam pierścionek i ugniatam, aż zaczyna przypominać łyżeczkę. Łyżeczką na-
bieram porcję bieluśkiego śniegu.
Etap 4. Nauczyciel podaje nowy ciąg czterech słów (na początku może to być dla uczniów trud-
ne) i prosi, aby uczniowie zapamiętali je, tworząc własną historyjkę. Jeśli dzieci będą miały prob-
lem z samodzielnym tworzeniem historyjki, nauczyciel może zdecydować się na pracę grupową.
PROJEKT
Super pamięć – badanie skuteczności różnych sposobów zapamiętywania Stymulowanie

Eksperyment można przeprowadzić w kręgu XXI podczas omawiania tematu 105. Jacy jeste- aktywności
śmy? (opis na s. 102). badawczej,
wnioskowanie
88 Scenariusze zajęć dziennych – XXI krąg tematyczny: Radzimy sobie z emocjami
XXI krąg tematyczny: Radzimy sobie z emocjami

Temat 101. Sposób na złość
ZAPIS W DZIENNIKU
Dzielenie przez 2, 4 i 8 w zakresie 30 – dzielenie jako podział i jako mieszczenie. Omawianie róż-
nych poziomów złości wyrażonych za pomocą kolorystycznego termometru złości. Rozmowa na te-
mat uczuć bohaterki wysłuchanego wiersza Doroty Gellner „Zły humorek”, próba oceny jej zacho-
wania, odszukanie fragmentu opisującego zmianę jej zachowania. Poznawanie różnych sposobów
radzenia sobie ze złością. Rodzaje zdań – ćwiczenia gramatyczne. „Jak wygląda złość?” – prze-
strzenna praca techniczna. Ćwiczenia równoważne z przyborami i bez przyborów w grach i zaba-
wach ruchowych.

– rozumie dzielenie jako podział i jako mieszczenie oraz rozwiązuje zadania problemowe
– ocenia zachowanie bohaterki wysłuchanego wiersza
– zna różne sposoby radzenia sobie ze złością
– rozpoznaje, nazywa i układa zdania oznajmujące, pytające i rozkazujące
– wykonuje pracę przestrzenną na podany temat
– wykonuje ćwiczenia równoważne, przestrzegając zasad bezpieczeństwa i współpracy

– obliczysz wskazane iloczyny i ilorazy
– wysłuchasz wiersza i ocenisz zachowanie głównej bohaterki
– omówisz różne sposoby radzenia sobie ze złością
– rozpoznasz, nazwiesz i ułożysz zdania oznajmujące, pytające i rozkazujące
– wykonasz pracę przestrzenną na podany temat
– wykonasz ćwiczenia równoważne, przestrzegając zasad bezpieczeństwa i współpracy

– obliczasz wskazane iloczyny i ilorazy
– słuchasz wiersza i oceniasz zachowanie głównej bohaterki
– znasz różne sposoby radzenia sobie ze złością
– rozpoznajesz, nazywasz i układasz zdania oznajmujące, pytające i rozkazujące
– wykonujesz pracę przestrzenną na podany temat
– wykonujesz ćwiczenia równoważne, przestrzegając ustalonych zasad
KLUCZOWE PYTANIA
– Jakie mogą być konsekwencje wynikające z nieradzenia sobie ze złością?
– Do kogo można się zwrócić o pomoc w wypadku trudności opanowania złości?
ŚRODKI DYDAKTYCZNE
PZ cz. 2 s. 28–29, Z cz. 3 s. 34–35, PM cz. 2 s. 17, M cz. 3 s. 18–19; litery zapisane na osob-
nych kartonikach tworzące wyraz dziewięćdziesiąt, koperty, historyjka matematyczna, licz-
many, talerzyki, schemat termometru z kolorami do demonstracji i niewypełnione schematy
dla każdego ucznia, rolki po papierze toaletowym, bibuła, włóczka, małe guziki, paski kolo-
rowego papieru, skrawki tkanin, szarfy, woreczki, tamburyn, ławeczki gimnastyczne, bram-
ka do unihokeja.
Temat 101. Sposób na złość 89
s. 194
PRZEBIEG ZAJĘĆ
1. Dzielenie przez 2, 4 i 8 w zakresie 30.
2. Termometr złości – wprowadzenie do tematu zajęć.
• Prezentacja poziomu emocji na szablonie termometru.
Wyjaśnienie symboli kolorystycznych na termometrach: na samym dole znajduje się stan spo-
koju oznaczony kolorem niebieskim, zielony oznacza lekkie zdenerwowanie, a żółty – irytację.
Kolorem pomarańczowym jest zaznaczona złość, a czerwonym – wściekłość/furia.
• Indywidualne oznaczanie na termometrach złości swojego aktualnego stanu emocjonalnego.
Omawianie prac uczniów, wyjaśnianie powodu użycia wybranych kolorów.
3. Praca inspirowana wierszem D. Gellner „Zły humorek”. PZ cz. 2 s. 28,
• Czy złość jest zła? – wzbogacanie wiedzy o emocjach. Z cz. 3 s. 34 ćw. 1–3
Próba zdefiniowania pojęcia uczucie, podawanie przykładów. Prowadzący podkreśla, że uczucia
mają różne natężenie, są neutralne, czyli ani dobre, ani złe. Człowiek nie ma wpływu na swoje
uczucia, kieruje natomiast swoim zachowaniem.
• Wysłuchanie wiersza czytanego przez nauczyciela i dzielenie się spostrzeżeniami na temat
utworu, odwołanie się do sytuacji, gdy dzieci czują się podobnie jak bohaterka, wskazywanie,
co je wtedy uspokaja.
• Rozmowa na temat uczuć bohaterki wiersza, próba oceny jej zachowania, nazywanie odczuć
osób i zwierząt, które jej towarzyszą.
• Odczytanie fragmentu wiersza wskazującego na zmianę zachowania bohaterki, próba wyjaś-
nienia tej sytuacji.
4. Jak sobie radzić ze złością? – kształtowanie prawidłowych postaw. PZ cz. 2 s. 28–29
• Wysłuchanie informacji na temat uczuć związanych ze złością, np. Złość jest emocją, potrzeb-
ną w życiu jak każda inna. Pozwala nam na stawianie granic innym osobom, wyzwala w nas
siłę do działania, gdy chcemy coś w życiu zmienić, często sygnalizuje nam, że coś jest nie tak.
Złość bywa maską dla trudnych emocji, takich jak lęk, wstyd, smutek. Człowiek może przejąć
kontrolę nad swoją złością, aby nie zrobić sobie i innym krzywdy. Ważne jest nabycie umiejęt-
ności panowania nad swoją złością i jej kontrolowanie, by nikogo nie skrzywdzić. Aby złość nie
zaczęła rządzić naszym życiem, ważne jest uświadomienie sobie, co tak naprawdę ją wywołuje,
i wykształcenie umiejętności radzenia sobie z tym uczuciem.
• Podawanie własnych sposobów radzenia sobie ze złością, zapisywanie ich na schemacie, np.
Liczę do 10.
Robię kilka głębokich oddechów.
Skaczę na jednej nodze.
Wykonuję ćwiczenia fizyczne.
Radzę sobie ze złością
Idę na spacer.
Myślę pozytywnie.
Proszę dorosłego o wysłuchanie mojego problemu.
Próbuję zmierzyć się z problemem.
• Zabawy dramowe utrwalające wybrany sposób radzenia sobie w przypadku złości.

5. Rodzaje zdań – ćwiczenia gramatyczne. PZ cz. 2 s. 29,
• Układanie i zapisywanie zdań zgodnie z poleceniem. Z cz. 3 s. 35 ćw. 4–8
• Omawianie sytuacji, w których stosujemy dany rodzaj zdania. Podsumowanie wiedzy o zdaniach
oznajmujących, pytających i rozkazujących, wykorzystanie informacji z rubryki „Język polski
bez tajemnic”. Przypomnienie znaków interpunkcyjnych stawianych na końcu tych zdań.
• Ćwiczenia w wypowiadaniu różnych rodzajów zdań.
Uczniowie w parach wymyślają krótką scenkę, w której intonacja zdania będzie ważna do wy-
rażenia charakteru wypowiedzi. To samo zdanie wypowiadają na kilka sposobów. Na koniec
chętna para w dowolny sposób prezentuje tekst.
• Uczniowie słuchają zdań i określają ich charakter ze względu na cel wypowiedzi, np. Tomek
lubi jeździć na rowerze. (oznajmujące); Czy znasz Tomka? (pytające); Tomku, schowaj rower
do garażu! (rozkazujące)
6. Jak wygląda złość? – wykonanie przestrzennej pracy technicznej.
• Co się dzieje z ciałem, gdy przeżywamy złość?
Uczniowie podają przykłady reakcji ciała człowieka, który przeżywa złość, np. rumieńce, za-
ciśnięte pięści, podniesiony głos, i mówią, jakie myśli mogą towarzyszyć człowiekowi odczuwa-
jącemu złość.
• Wykonywanie spersonalizowanej sylwety przedstawiającej złość – wykorzystanie zgromadzo-
nych materiałów, np. rolek po papierze toaletowym, bibuły, włóczki, guziczków, pasków kolo-
rowego papieru, skrawków tkanin.
• Zaznaczanie na sylwetach charakterystycznych póz wyrażanych w czasie złości (płacz, krzyk,
zaciśnięte pięści, mimika).
• Wypowiedzi o powodach złości i jej wyrażaniu przez wykonaną postać.
7. Ćwiczenia równoważne z przyborami i bez nich w grach i zabawach ruchowych.
– „Burek i sprytne kocięta” – zabawa ożywiająca.
Burek, czyli oznaczone szarfą dziecko, goni pozostałe dzieci. Złapani zatrzymują się i wyko-
nują koci grzbiet. Mogą zostać wybawieni, jeżeli któreś z dzieci przejdzie pod nimi. Dziecko,
które wybawi troje złapanych, a samo nie zostanie złapane, zostaje nowym Burkiem.
– Ćwiczenia wstępne – marsz po okręgu: na umówiony sygnał uczniowie wykonują skłon
w przód, obrót dokoła własnej osi, przysiad, bieg tyłem; marsz z woreczkiem na głowie kro-
kiem zwykłym i na palcach; marsz z woreczkiem na głowie w różnych kierunkach, na sygnał
siad skrzyżny i wstanie tak, aby woreczek nie spadł.
– „Pieski na spacerze” – ćwiczenie rytmiczne: dzieci (pieski) poruszają się w rytmie poda-
wanym na tamburynie przez nauczyciela, w rytmie ćwierćnut na czworakach maszerują,
a w rytmie ósemek poruszają się szybciej.
• Główna część zajęć – gry i zabawy doskonalące równowagę.
– „Berek bocian”.
Dziecko dotknięte przez berka staje na jednej nodze; można je wyratować, stając naprzeciw-
ko niego w tej samej pozycji.
– Przejście po ławeczce gimnastycznej w przód, w tył, z przysiadem co kilka kroków oraz
z przekładaniem woreczka pod kolanami, zeskok obunóż.
– Ćwiczenia na ławeczce, np. przyklęk na jedno kolano z rękami wyciągniętymi w bok, jaskół-
ka, obrót na jednej nodze.
– „Walka kogutów” – konkurencja na punkty.
Dzieci w parach stoją na jednej nodze zwrócone do siebie bokiem, z rękoma założonymi
do tyłu. Zaczynają walkę, przepychając się barkami i starając się zmusić przeciwnika do pod-
parcia się drugą nogą, co pozwala zdobyć punkt. Wtedy zmieniają nogi i walka trwa dalej
przez ustalony czas. Zawodnicy liczą punkty. Wygrywa ten, kto więcej razy zmusi przeciwni-
ka do podparcia się drugą nogą.
– „Raz, dwa, trzy, Baba-Jaga patrzy” – popularna zabawa ruchowa.
– Ćwiczenia korekcyjne: dzieci, leżąc na plecach, podkurczają nogi, splatają dłonie pod kolana-
mi i kołyszą się w przód i tył.
– Ćwiczenia uspokajające: zabawa „Podwórkowy strażnik”.
Na środku boiska znajduje się wyznaczony pas o szerokości 5 m, na jego środku stoi bram-
ka do unihokeja (buda) i dziecko (pies) z zawiązanymi chustą oczami. Dzieci po kolei, jak
najciszej starają się pokonać ten odcinek, poruszając się dowolnym sposobem. Jeśli „straż-
Temat 102. Strach nam niestraszny 91
nik” usłyszy przemieszczającą się osobę, klaszcze dwukrotnie w dłonie. Jeśli skradające się
dziecko znajdzie się w wyznaczonym pasie, zostaje „strażnikiem”.
8. Różne odcienie złości – podsumowanie zajęć.
• Ustne uzupełnianie rozpoczętych zdań, np. Złości mnie, kiedy ktoś… Do szału doprowadza
mnie… Kiedy się złoszczę, to… O swoich uczuciach najczęściej rozmawiam z… Najtrudniej mi
zachować spokój, gdy…

Temat 102. Strach nam niestraszny
ZAPIS W DZIENNIKU
Dzielenie przez 5 w zakresie 30, rozwiązywanie zadań. Słuchanie wiersza Danuty Wawiłow „Król”,
udzielanie odpowiedzi na pytania do tekstu. Uzupełnianie opisu króla – bohatera wiersza. Ćwi-
czenia językowe – tworzenie zdań złożonych, wyrazy o znaczeniu przeciwnym, rodzina wyrazów,
kolejność alfabetyczna wyrazów. Dyskusja kierowana pytaniami, sprawdzająca zrozumienie wy-
słuchanych informacji o strachu. Poznawanie sposobów radzenia sobie ze strachem – omawianie
ilustracji, tworzenie mapy pamięci, ćwiczenia praktyczne. „Odstraszacz strachów” – przestrzenna
praca plastyczna z plasteliny.

– dzieli przez 5 w zakresie 30 i rozwiązuje zadania wymagające dzielenia
– wypowiada się na temat wysłuchanego wiersza i informacji o strachu
– zna sposoby radzenia sobie ze strachem
– tworzy zdania złożone, podaje wyrazy o znaczeniu przeciwnym
– układa i zapisuje wyrazy w kolejności alfabetycznej
– wykonuje pracę przestrzenną z plasteliny na podany temat

– poćwiczysz dzielenie przez 5 w zakresie 30 i rozwiążesz zadania tekstowe
– wypowiesz się na temat wysłuchanego wiersza i podanych informacji
– poznasz różne sposoby radzenia sobie ze strachem
– utworzysz zdania złożone i podasz wyrazy o znaczeniu przeciwnym
– ułożysz i zapiszesz wyrazy w kolejności alfabetycznej
– wykonasz pracę przestrzenną z plasteliny na podany temat

– obliczasz ilorazy i rozwiązujesz zadania tekstowe
– wypowiadasz się na temat wysłuchanego wiersza i podanych informacji
– znasz różne sposoby radzenia sobie ze strachem
– tworzysz zdania złożone i podajesz wyrazy o znaczeniu przeciwnym
– układasz i zapisujesz wyrazy w kolejności alfabetycznej
– wykonujesz pracę przestrzenną z plasteliny na podany temat
KLUCZOWE PYTANIA
– Dlaczego mówimy, że strach ma wielkie oczy?
– Co odczuwa osoba, którą straszymy?
ŚRODKI DYDAKTYCZNE
PZ cz. 2 s. 30–31, Z cz. 3 s. 36–37, PM cz. 2 s. 18, M cz. 3 s. 20–21; liczmany, monety pię-
ciozłotowe, koperty, kości do gry, kartoniki z działaniami, karteczki w kolorze czerwonym,
niebieskim, zielonym, żółtym, pomarańczowym i fioletowym, duży arkusz papieru, pisaki,
plastelina.
s. 195
PRZEBIEG ZAJĘĆ
1. Dzielenie przez 5 w zakresie 30.
2. Kiedy to czuję? – ćwiczenie rozwijające umiejętności rozpoznawania i oswajania
emocji własnych i innych osób.
Dzieci wykonują dwa schematyczne rysunki: na pierwszym przedstawiają sytuację, w której
czuli strach, a na drugim – kiedy czuli złość. Następnie łączą się w grupy zgodnie z kategorią
zilustrowanych sytuacji. W grupach rozmawiają o tym, jak poradzili sobie z emocjami w tych
sytuacji, jak pokonali strach, przezwyciężyli złość. Na koniec omawiają wyniki swojej pracy
z innymi grupami.
3. Kiedy czujemy strach? – zabawa wprowadzająca do tematu zajęć.
• Nauczyciel wyznacza w klasie 6 miejsc, które oznacza kolorami oznaczającymi rodzaje lęków:
czerwony – lęk przedmiotowy, niebieski – lęk przed zjawiskami przyrody, zielony – lęk spo-
łeczny, żółty – lęk szkolny, fioletowy – lęk związany z otoczeniem, pomarańczowy – lęk przed
nowym i nieznanym.
• Prowadzący zaprasza dzieci do zabawy; dzieci postępują zgodnie z odczuciami w trakcie czy-
tania zdań, np. Ten, komu ciemność napędza strachu, pędzi do koloru fioletowego. Ten, komu
pająki napędzają strachu, pędzi do koloru czerwonego. Uczniowie, którzy nie boją się podanych
sytuacji, pozostają na swoim miejscu.
Przykłady:
– Lęk przedmiotowy (kolor czerwony), np. pająki, wizyta u dentysty, węże, osoby z brodą.
– Lęk przed zjawiskami przyrody (kolor niebieski), np. burza , ciemność, silny wiatr, wichura.
– Lęk społeczny (kolor zielony), np. występowanie przed innymi, rozmowa z dzieckiem, które
widzimy pierwszy raz.
– Lęki szkolne (kolor żółty), np. klasówka, surowy nauczyciel, odpowiadanie na forum klasy,
uczenie się nowych rzeczy.
– Lęk związany z otoczeniem (kolor fioletowy), np. firanka w ciemnym pokoju, stare drzewa,
stary dom.
– Lęk przed nowym i nieznanym (kolor pomarańczowy), np. obce osoby, uczenie się nowych
rzeczy (np. gry na instrumencie, nowego sportu), robienie czegoś nieznanego (czego nigdy
nie robiliśmy).
PZ cz. 2 s. 30–31, 4. Praca inspirowana wierszem D. Wawiłow „Król”.
Z s. 36 ćw. 1–3, 5 • Wysłuchanie wiersza czytanego przez nauczyciela.
• Udzielanie odpowiedzi na pytania do tekstu; ustalenie, kim jest osoba mówiąca w wierszu.
• Uzupełnianie opisu króla – bohatera wiersza.
• Tworzenie zdań złożonych. Dobieranie i zapisywanie wyrazów o znaczeniu przeciwnym. Wy-
szukiwanie wyrazów należących do tej samej rodziny, uzupełnianie zdań właściwymi wyraza-
mi. Układanie i zapisywanie wyrazów w kolejności alfabetycznej.
• Uważne słuchanie informacji o strachu, np. Strach jest naturalną reakcją chroniącą nas przed
niebezpiecznymi sytuacjami. Zatem jego ignorowanie może być ryzykowne. Strach ostrzega nas
przed potencjalnymi zagrożeniami, może dawać energię potrzebną, by się z nimi zmierzyć lub
uciec. Nie powinno ukrywać się przed sobą, że odczuwamy strach. O strachu mówimy, kiedy
mamy do czynienia z realnym zagrożeniem. Czasem jednak się boimy, mimo że nic nam nie
grozi. Jest to wtedy lęk. Na jego pojawienie się wpływają nasze sądy, myśli, wyobrażenia, słowa
innych osób. Może on być sygnałem, który ostrzega nas i przygotowuje do wystąpienia potencjal-
Temat 102. Strach nam niestraszny 93
nego niebezpieczeństwa, pomagając go uniknąć. Sygnały te można porównać np. do alarmu,

może on się rozregulować (włączać, kiedy nie ma niebezpieczeństwa).
• Dyskusja kierowana pytaniami sprawdzająca zrozumienie wysłuchanych informacji, np. Dla-
czego odczuwamy strach? Czy każdy w jednakowy sposób odczuwa strach? Kiedy strach jest
ważną informacją?
5. Emocjonalny głuchy telefon – zabawa pantomimiczna.
• Uczniowie stoją na obwodzie koła, kolejno każdy z nich pokazuje minę, gest, pozycję ciała czy
zachowanie wyrażające strach. Pierwszy uczeń odwraca się do swojego sąsiada po prawej stronie
i pokazuje strach w wybrany sposób. Kolejne dziecko także odwraca się do swojego sąsiada z pra-
wej strony i najpierw odwzorowuje to, co pokazała koleżanka/pokazał kolega, a następnie przed-
stawia swój pomysł – ważne jest, aby każdy pokazywał na swój sposób, jak przeżywa strach.
• Po zakończeniu ćwiczenia dzieci zastanawiają się, czy wszystkie zaprezentowane gesty i miny
miały ze sobą coś wspólnego (na poziomie mimiki i gestów ludzie wyrażają emocje w podobny
sposób).
6. Strach mi niestraszny – poznawanie sposobów radzenia sobie ze strachem. PZ cz. 2 s. 31,
• Uczniowie zastanawiają się nad sposobami radzenia sobie ze strachem (mogą odwołać się Z cz. 3 s. 37 ćw. 4
do wcześniejszych zabaw i własnych doświadczeń). Prowadzący zapisuje pomysły na dużym
arkuszu papieru, np.
– Porozmawiaj z osobą, którą lubisz i przy której dobrze się czujesz.
(Możesz jej opowiedzieć o tym, czego się boisz, albo wybrać zupełnie inny temat, by na chwilę
zapomnieć o swoim strachu. Jeśli dobrze się czujesz w towarzystwie tej osoby, możesz przy
niej po prostu pomilczeć; czasem nie trzeba nic mówić, pomaga nam sama obecność tej osoby).
– Posłuchaj ulubionej muzyki lub weź głęboki oddech.
(Można dać dzieciom instrukcję, jak kontrolować oddech Wyprostujcie się, wciągnijcie po-
wietrze nosem, licząc do trzech, zatrzymajcie powietrze, policzcie do trzech, potem wydychaj-
cie powietrze ustami, licząc do sześciu. Możecie się położyć na łóżku lub podłodze. Połóżcie
na brzuchu misia albo książkę. Oddychajcie i obserwujcie, czy ta rzecz się podnosi).
– Stosuj wizualizację.
(Wyobraź sobie bardzo przyjemną i relaksującą sytuację, np. pływasz po jeziorze łódką, leżysz
na plaży, lecisz na czarodziejskim dywanie, w statku kosmicznym. Możesz sobie wyobrażać,
jak unosisz się i opadasz w rytm fal/wiatru. Znajdź własną sytuację, która będzie dla ciebie
odprężająca).
– Pobaw się w „kukiełkę i robota”.
(To metoda relaksacji wykorzystująca napinanie i rozluźnianie mięśni, przydatna zwłaszcza
u młodszych dzieci, np. Napnij wszystkie mięśnie, wyobraź sobie, że jesteś robotem, wytrzy-
maj tak przez 10–15 sekund. Rozluźnij wszystkie mięśnie, wyobraź sobie, że jesteś szmacianą
lalką, wytrzymaj tak przez 15 sekund).
– Przytul się do bliskiej osoby (jeśli wolisz, może to być ulubiona maskotka czy miś).
– Wymyślaj żarty lub śmieszne historie o sytuacji, której się boisz.
– Oswój swój strach.
(Ania bała się kotów i postanowiła oswoić swój lęk małymi krokami, stopniowo. Zaczęła
od oglądania z mamą zdjęć i filmów z kotami. Przyglądała się w sklepie śmiesznym maskot-
kom kotów. Później obserwowała kota u cioci, ale nie podchodziła do niego blisko. U koleżan-
ki chwilę bawiła się z małymi kotkami. Opiekowała się przez tydzień kotem sąsiadki i wraz
z nią dawała mu jeść. Wzięła małego kotka ze schroniska).
– Wyobrażaj sobie, że sytuacja, której się boisz, ma w sobie coś pozytywnego (np. wizyta u den-
tysty sprawi, że zęby będą zdrowe i nie będą bolały).
• Omawianie każdego z zapisanych sposobów radzenia sobie ze strachem i przećwiczenie nie-
których z nich (np. wizualizacja, głębokie oddychanie).
• Dzielenie się spostrzeżeniami związanymi z pojawieniem się agresji w trakcie wybuchu złości
u innych i wskazywanie sposobów jej wyciszenia.
7. „Odstraszacz strachów” – przestrzenna praca plastyczna z plasteliny.

• Uczniowie wykonują z plasteliny postać bohatera, który pomoże im poradzić sobie z tym, cze-
go się boją. Nadają mu imię, zastanawiają się, jaki ma charakter.
• Uczniowie mogą również ułożyć historyjkę o swoim odstraszaczu strachów, którego mogą po-
tem na co dzień nosić w piórniku.
8. Co wiesz o strachu? – podsumowanie zajęć.
• Uczniowie odpowiadają na pytania, np. Co napędza nam strachu? Czy każdy boi się tego same-
go? Jakie różne sytuacje napędzają nam strach? Czy boimy się przyrody? Czy boimy się tego,
że ktoś nas nie polubi? Jakie znasz sposoby radzenia sobie ze strachem?

Temat 103. Wyobraźnia pomaga w nauce
ZAPIS W DZIENNIKU
Związek dzielenia z mnożeniem, pisanie i odczytywanie grafów. Głośne czytanie opowiadania „Roz-
rywkowy weekend”, rozwiązanie testu sprawdzającego zapamiętanie tekstu, próba uzasadnienia
tytułu opowiadania. Utrwalanie zasad pisania zaproszeń – użytkowej formy wypowiedzi. „Uczy-
my się uczyć” – poznawanie sposobów lepszego zapamiętywania. Tworzenie własnych łańcuchów
skojarzeń z podanych wyrazów i opowiadanie historyjek. Sprawni strażacy – gry i zabawy bieżne,
zręcznościowe i zwinnościowe.

– dostrzega związek dzielenia z mnożeniem i przedstawia działania w postaci grafu
– rozwiązuje test sprawdzający zapamiętanie treści głośno czytanego opowiadania
– wie, jakie informacje powinny się znaleźć w zaproszeniu
– zna sposoby na skuteczniejsze zapamiętywanie informacji
– tworzy opowiadanie, wykorzystując łańcuchową metodę skojarzeń
– uczestniczy w zajęciach ruchowych, przestrzegając zasad bezpieczeństwa i współpracy

– wyjaśnisz zależność dzielenia i mnożenia i przedstawisz działania w postaci grafu
– rozwiążesz test sprawdzający zapamiętanie treści głośno czytanego opowiadania
– dowiesz się, jakie informacje powinny się znaleźć w zaproszeniu
– poznasz sposoby na skuteczniejsze zapamiętywanie
– utworzysz opowiadanie, wykorzystując łańcuchową metodę skojarzeń
– weźmiesz udział w zajęciach ruchowych, przestrzegając zasad bezpieczeństwa i współpracy

– wyjaśniasz zależność dzielenia i mnożenia i przedstawiasz działania w postaci grafu
– rozwiązujesz test sprawdzający zapamiętanie treści głośno czytanego opowiadania
– wiesz, jakie informacje powinny się znaleźć w zaproszeniu
– znasz sposoby na skuteczniejsze zapamiętywanie
– tworzysz opowiadanie, wykorzystując łańcuchową metodę skojarzeń
– bierzesz udział w zajęciach ruchowych, przestrzegając zasad bezpieczeństwa i współpracy
KLUCZOWE PYTANIA
– W czym nam pomaga dobra pamięć?
– Do czego potrzebna jest nam wyobraźnia?
Temat 103. Wyobraźnia pomaga w nauce 95
ŚRODKI DYDAKTYCZNE
PZ cz. 2 s. 32–33, Z cz. 3 s. 38–39, PM cz. 2 s. 19, M cz. 3 s. 22; kubeczki, zaaranżowana
na tablicy ilustracja, działania na kartonikach, kartki formatu A4, paski papieru, mała pi-
łeczka, butelka z wodą, nożyczki, kubek, szarfy, drabinki koordynacyjne, sprzęt audiowizu-
alny do odtworzenia piosenki „Strażak Tomek”, 3 tunele, 3 razy po 2 górne części skrzyni, 3
materace, 3 maskotki kotków, 3 liny, 3 jednakowe wiaderka z wodą.
s. 196
PRZEBIEG ZAJĘĆ
1. Związek mnożenia z dzieleniem.
2. Klaśnij, kiedy usłyszysz… – ćwiczenie rozwijające koncentrację.
• Prowadzący czyta krótkie opowiadanie, a dzieci klaszczą, gdy usłyszą ustalone słowo (kot), np.
Mały kot pił mleko. Wiadomo przecież, że każdy kot je lubi. Kot zachlapał nim całą podłogę.
Mama posprzątała i wzięła kota na ręce. Zaniosła go do pokoju; tam położyła kota na kocyku.
Teraz kot smacznie śpi.
• Zabawę można kontynuować: nauczyciel wyznacza ucznia, który wymyśli jakieś słowo i ułoży
z nim krótkie opowiadanie.
3. Skojarzenia – zabawa wprowadzająca.
Uczniowie, siedząc na obwodzie koła, podają jak najwięcej skojarzeń: do litery b; do wyrazu waka-
cje; do par wyrazów śnieg – balon, telewizor – słoik, kangur – klucze, tort – butelka, most – wiśnie.
Uwaga! Skojarzenia powinny być oryginalne. Nauczyciel zwraca uwagę uczniów, że w momen-
cie, kiedy uruchamiamy fantazję, budujemy takie połączenia między poszczególnymi wyrazami,
które nie występują w życiu realnym, np. powiększamy, zmniejszamy, przekształcamy, wyol-
brzymiamy liczbę przedmiotów, zastępujemy jedne przedmioty innymi, nadajemy cechy ludzkie
zwierzętom lub przedmiotom martwym. Wyobraźnia jest podstawą dobrej pamięci.
4. Praca inspirowana opowiadaniem „Rozrywkowy weekend”. PZ cz. 2 s. 32,
• Głośne czytanie opowiadania przez uczniów i rozmowa kierowana pytaniami, np. Z jakiej Z cz. 3 s. 38 ćw. 1, 3
okazji spotykały się dzieci? W jakie dni tygodnia były obchodzone ich święta? Kto wykazał się
najlepszą pamięcią? Jaki sposób na zapamiętywanie miała Tereska?
• Próba uzasadnienia tytułu opowiadania.
• Ćwiczenia sprawdzające rozumienie tekstu.
5. Potrafimy napisać zaproszenie – utrwalanie wiadomości. Z cz. 3 s. 38 ćw. 2
• Rozmowa na temat roli zaproszenia w życiu społecznym.
• Przypomnienie, jakie informacje powinny się znaleźć w zaproszeniu, pisownia zwrotów grzecz-
nościowych wielką literą.
6. Uczymy się uczyć – ćwiczenia w zapamiętywaniu. Z cz. 3 s. 39 ćw. 4, 5
• Słuchanie krótkiej historyjki i wyobrażanie sobie opisywanych sytuacji i rzeczy w czasie jej
słuchania.
Wczorajszej nocy świecił na niebie ogromny księżyc, wyglądał zupełnie jak pyszna, pachnąca
bułka kajzerka. Wokół niego świeciło mnóstwo białych jak śmietana gwiazd. Niektóre z nich
układały się we wzór ślicznej pachnącej truskawki. Gwiazdy znajdujące się wewnątrz truskaw-
ki wyglądały zupełnie jak rozsypany cukier.
• Uczniowie mówią, jakie produkty spożywcze pojawiły się w opowiadaniu (bułka kajzerka,
śmietana, truskawki, cukier) i odpowiadają na pytania, np. Dlaczego tak łatwo zapamiętaliście
te nazwy? Co wam w tym pomogło?
• Omawianie przez nauczyciela łańcuszkowej metody skojarzeń służącej do zapamiętywania
informacji, np. Łańcuchowa metoda skojarzeń umożliwia zapamiętywanie długich list przed-
miotów wraz z ich cechami. Istotą tej techniki jest kojarzenie w pary kolejnych elementów do za-
pamiętania, w wyniku czego powstaje specyficzny łańcuch skojarzeń.
Podstawowe zasady tworzenia łańcuchów skojarzeń:
Zasada 1. Łączymy wyrazy w pary.

Polega ona na łączeniu w pary dwóch wyrazów na zasadzie skojarzeń. Tworzymy opowiadanie,
wplatając w nie te słowa, które chcemy zapamiętać. Taki sposób zapamiętywania umożliwia
odtworzenie poszczególnych elementów we właściwej kolejności.
Zasada 2. Wizualizujemy.
Zapamiętując, musimy tworzyć obrazy w swojej wyobraźni. Wizualizacja stanowi fundament
sprawnego zapamiętywania. „Obrazy myślowe” to budulec pamięci pomagający utrzymać in-
formacje w naszym umyśle. Stosując wizualizację, aktywizujemy pracę prawej półkuli mózgu.
Zasada 3. Kojarzymy.
Elementy, które chcemy zapamiętać, musimy ze sobą połączyć. Skojarzenie już znanej informa-
cji z nową wiadomością jest najprostszą drogą do zapamiętania. Jest ona jakby dobudowywa-
na do posiadanej już wiedzy.
• Pisanie wyrazów utworzonych z sylab zgodnie z podaną zasadą. Stosowanie przecinka w wy-
liczeniu.
• Ćwiczenia w tworzeniu łańcuchów skojarzeń z podanych wyrazów i opowiadanie historyjek.
Dzieci wymyślają śmieszną historię, która pomoże im zapamiętać listę zakupów, np. mleko,
masło, kiełbasa, pomidory, woda mineralna. Następnie każdy uczeń układa własne zabawne
opowiadanie, w którym wykorzystuje wyrazy papuga, samochód, kareta, rogal, buty, jajko,
karuzela (mogą być również zdjęcia czy rysunki tych rzeczy) w odpowiedniej kolejności.
Z cz. 3 s. 39 ćw. 6 7. Zgadnij, co się zmieniło – zabawa rozwijająca spostrzegawczość i koncentrację.
Nauczyciel układa w widocznym miejscu 6 różnych przedmiotów, np. długopis, małą piłeczkę,
zeszyt, butelkę z wodą, nożyczki, kubek. Dzieci zapamiętują, w jakiej kolejności są ułożone te
przedmioty, zamykają oczy, a prowadzący zmienia kolejność przedmiotów. Zadaniem uczniów
jest wskazanie, co zostało zmienione.
8. Sprawni strażacy – gry i zabawy bieżne, zręcznościowe i zwinnościowe.
– „Strażacy na drabiny” – zabawa ożywiająca.
Nauczyciel oznacza kilka drabinek szarfami. Dzieci swobodnie poruszają się w sali. Na hasło
Strażacy na drabiny – dzieci parami wchodzą na trzeci lub czwarty szczebel drabinki. Osoby,
dla których zabrakło drabinki, wykonują po kilka przysiadów.
– Rozgrzewka na drabinkach koordynacyjnych: drabinki leżą na podłodze, dzieci pokonują je
na różne sposoby, np. biegiem, naprzemiennymi skokami na jednej nodze zakończonymi ze-
skokiem na dwie nogi, zygzakiem, krokiem pajaca, bokiem lub wybierając inne kombinacje;
w miarę uzyskiwania wprawy zwiększają tempo.
– Rytmiczna ilustracja piosenki „Strażak Tomek”.
Dzieci tworzą koło i, słuchając piosenki (YouTube), ilustrują ją ruchem zgodnie ze wskazów-
kami nauczyciela, np. 998 – w pozycji stojącej przodem do środka koła rytmiczne wybieranie
numeru uniesioną ręką w powietrzu; Panie strażaku… – rytmiczne machanie ręką; w czasie
zwrotki – masz po obwodzie koła; podczas refrenu – bieg.
• Główna część zajęć – gry i zabawy bieżne, zręcznościowe i zwinnościowe.
– Strażacki trening – ćwiczenia metodą stacyjną w trzech drużynach: stacja 1. – poruszanie
się na czworakach w tunelu, przewrót w przód; stacja 2. – wejście na dwie części skrzyni
i zeskok na materac; stacja 3. – bieg i wejście na trzeci szczebel drabinki, powrót.
– Tor przeszkód: zawodnicy kolejno biegną, pokonują tunel, wchodzą na skrzynię i zeskakują
z niej, dobiegają do drabinki, wchodzą na drugi lub trzeci szczebel, tak by dotknąć zawieszo-
ną maskotkę kotka, wracają biegiem do drużyny.
– Wyścig szeregów z wężem: rozstawieni wzdłuż liny zawodnicy drużyny trzymają linę jedną
ręką, ustawiają się wzdłuż niej; na sygnał biegną do półmetka i z powrotem.
– Sztafeta z wiaderkami.
Zawodnicy rozstawieni są co 3–4 m. Zamiast pałeczki przekazują sobie wiaderko napełnione
wodą. Ostatnie dziecko dociera do pachołka. Tam nauczyciel dokonuje pomiaru doniesionej
Temat 104. Panujemy nad przyrodą 97
wody. Za najszybsze pokonanie trasy drużyna otrzymuje 3 punkty, a pozostałe odpowiednio

2 punkty lub 1 punkt. Podobnie punktuje ilość doniesionej wody.
– Ćwiczenia korekcyjne: „Koci grzbiet” – w klęku podpartym dzieci unoszą plecy (plecy wypu-
kłe) i je opuszczają (plecy wklęsłe).
– Ćwiczenia uspokajające: „Co słyszysz w ciszy?” – dzieci siedzą kołem, zamykają oczy i przez
chwilę nasłuchują docierających do ich uszu odgłosów, następnie opowiadają o tym, co słyszały.
9. Ułóż literę! – zabawa na koniec zajęć.
• Uczniowie maszerują, na sygnał nauczyciela tworzą ze swoich ciał litery alfabetu, które poda
prowadzący.

Temat 104. Panujemy nad przyrodą
ZAPIS W DZIENNIKU
Układanie dalszej części opowiadania matematycznego – doskonalenie techniki mnożenia w za-
kresie 50. Przystosowanie ryb do życia pod wodą – na podstawie tekstu informacyjnego „W świe-
cie ryb”, ilustracji i zdobytej wiedzy, tworzenie mapy myśli systematyzującej wiadomości. Pisanie
zdania z pamięci, wyjaśnianie przysłów z wyrazem ryba, tworzenie rodziny wyrazów. „Akwarium
w słoiku” – przestrzenna praca plastyczna.

– czyta i uzupełnia tekst matematyczny, mnoży liczby w zakresie 50
– wyjaśnia, w jaki sposób ryby są przystosowane do życia pod wodą, i omawia ich budowę
– tworzy mapę myśli systematyzującą wiedzę o rybach
– pisze zdanie z pamięci, tworzy rodziny wyrazów
– wyjaśnia podane przysłowia
– wykonuje przestrzenną pracę plastyczną zgodnie z instrukcją

– przeczytasz i uzupełnisz tekst matematyczny, poćwiczysz mnożenie liczb w zakresie 50
– dowiesz się, w jaki sposób ryby są przystosowane do życia pod wodą, i omówisz ich budowę
– utworzysz mapę myśli systematyzującą wiedzę o rybach
– napiszesz zdanie z pamięci, utworzysz rodziny wyrazów
– wyjaśnisz podane przysłowia
– wykonasz przestrzenną pracę plastyczną zgodnie z instrukcją

– czytasz i uzupełniasz tekst matematyczny, mnożysz liczby w zakresie 50
– wiesz, w jaki sposób ryby są przystosowane do życia pod wodą, i znasz budowę ryb
– uczestniczysz w tworzeniu mapy myśli systematyzującej wiedzę o rybach
– piszesz zdanie z pamięci, tworzysz rodziny wskazanych wyrazów
– wyjaśniasz podane przysłowia
– wykonujesz przestrzenną pracę plastyczną zgodnie z instrukcją
KLUCZOWE PYTANIA
– Którą rybę najbardziej podziwiasz i dlaczego?
– Co jest dla ciebie najciekawsze w świecie podwodnym?
ŚRODKI DYDAKTYCZNE
PZ cz. 2 s. 34–35, Z cz. 3 s. 40–41, PM cz. 2 s. 20, M cz. 3 s. 23; kartoniki z iloczynami i kar-
toniki z cyframi (w pudełkach), liczmany, zdjęcia lub sprzęty akwarystyczne i wędkarskie,
zdjęcie kutra rybackiego, film przedstawiający nurka, duże zdjęcie ryby i skrzeli, zdjęcia
i atlasy ryb, blok techniczny, sylwetki ryb, słoik litrowy, woda, papier kolorowy, farby plaka-
towe (niebieska, zielona jasna i ciemna), piasek, muszelki, nożyczki, klej, chusta animacyjna,
zdjęcia i albumy o rybach, maskotka rybki, skakanki, piłeczki.
s. 198
PRZEBIEG ZAJĘĆ
1. Układanie dalszej części opowiadania matematycznego – uzupełnianie brakują-
cych danych.
2. Morze – zabawy z chustą animacyjną.
• „Sztorm” – na chustę wrzucamy lekkie przedmioty (piłeczki, zabawki), które nie mogą spaść
z chusty podczas wachlowania.
• „Rekin” – zabawa.
Uczestnicy siedzą dookoła chusty, trzymając ją na wysokości brody. Pod nią znajduje się jedna
osoba – rekin. Gdy wszyscy zamkną oczy, „rekin” wciąga kogoś pod chustę. Grupa otwiera
oczy i zgaduje, kto zniknął. Ten, kto zgadnie, wchodzi w rolę rekina.
3. W świecie ryb – wzbogacanie wiedzy przyrodniczej.
• Uczniowie oglądają zgromadzone materiały (zdjęcia różnych ryb, albumy przyrodnicze, ma-
PZ cz. 2 s. 34, skotki w kształcie ryby).
Z cz. 3 s. 41 ćw. 1–4 • Co wiem o rybach? – rozmowa na temat ryb na podstawie doświadczeń uczniów oraz obejrza-
nych albumów przyrodniczych. Dokonanie podziału ryb ze względu na ich środowisko życia
(słodkowodne, morskie). Odpowiedzi na pytania, np. Co wyróżnia ryby spośród innych zwie-
rząt? Jakie cechy umożliwiają rybom pływanie?
• Zwrócenie uwagi na konieczność spożywania ryb, zwłaszcza morskich, ze względu na ich war-
tościowe mięso (bogate w kwasy tłuszczowe omega-3 i witaminy; ryby morskie są doskonałym
źródłem jodu i selenu, pierwiastków rzadko występujących w innych produktach, a niezbęd-
nych do zachowania zdrowia).
• Przystosowania ryb do pływania.
– Opowiadanie o sytuacjach, w których dzieci widziały ryby. Oglądanie zdjęć hodowli i uży-
wanych tam przedmiotów, a także sprzętu do łowienia, poznawanie ich nazw (np. spławik)
– mali wędkarze mogą dzielić się swoimi doświadczeniami (Czy łatwo jest złowić rybę? Jak
trzeba się do tego przygotować?). Rozmowa o warunkach, w jakich żyją ryby. Oglądanie pro-
duktów wykonanych z ryb (lub ich zdjęć) i zdjęcia kutra rybackiego.
– Jak pływa człowiek, a jak ryba? – utrwalanie i rozszerzanie wiedzy o budowie ryby i jej przy-
stosowaniach do życia w wodzie.
• Zajęcia nurka – prezentacja filmu z zasobów internetu.
Dzieci opisują elementy stroju nurka, ekwipunku, jego zachowanie, umożliwiające mu prze-
bywanie pod wodą i pływanie. Oglądają model ryby, wskazują jej części, opisują ich funkcje,
porównując je do ekwipunku i zachowania nurka.
• Na czym polega pływanie? – różnice w poruszaniu się w wodzie człowieka i ryby.
– Dzieci markują ruchy pływackie wykonywane przez człowieka (pływanie żabką, strzałką,
kraulem) – takie ruchy ułatwiają rozcinanie wody i pokonywanie jej oporu. Dzieci opisują
kształt ciała ryby (zwężający się z przodu i z tyłu, nauczyciel wprowadza termin opływowy
kształt ciała) – pomaga rybom pokonać opór wody.
– Nauczyciel wyjaśnia, dzięki czemu i jak ryba pływa, co ją napędza w wodzie i nadaje kieru-
nek ruchu (ogon, płetwa ogonowa), co umożliwia sterowanie i utrzymanie równowagi (po-
zostałe płetwy).
Temat 104. Panujemy nad przyrodą 99
– Dzieci mówią, czy człowiek oddycha pod wodą, co umożliwia nurkowi pobieranie powietrza
(maska z rurką lub butla z powietrzem). Obserwują zdjęcia skrzeli. Nauczyciel tłumaczy ich
działanie (woda połykana przez rybę obmywa skrzela i wypływa pokrywami, skrzela wyła-
pują tlen rozpuszczony w wodzie).
• Wskazywanie zagrożeń dla ludzi i zwierząt pod wodą (np. otarcie się o skały, atak drapieżnika)
oraz rzeczy, które chronią ciało nurka (kombinezon) i ryby (łuski, śluz).
• Dlaczego ryby różnią się od siebie? – praca z atlasem, zabawa plastyczna.
– Dzieci oglądają zdjęcia ryb. Łączą w pary ryby, które mają podobny kształt ciała (pławikonik
pozostaje bez pary). Ustalają, które ryby spędzają życie, ukrywając się przy dnie (flądra,
sola – pomaga im to, że są płaskie i oczy mają po jednej stronie ciała), które ryby są podłużne
i mogą dzięki temu przeciskać się przez szczeliny między skałami lub korzeniami roślin (wę-
gorz, murena), czy pławikonik przypomina inne ryby i gdzie żyje (przytrzymuje się ogonem
podwodnych roślin lub raf koralowych, a wyrostki na ciele pomagają mu się ukryć).
– Uczniowie rysują polskie ryby słodkowodne: w wersji prostszej – otrzymują szablony ryb
lub ich wycięte sylwetki i starają się odwzorować konkretne gatunki widziane w atlasie ryb,
a potem zapisują na nich ich nazwy; w wersji trudniejszej – wybierają w atlasie rybę, rysują
ją i wycinają, a na koniec przygotowują jedną ciekawostkę na jej temat.
– Podpisywanie zdjęć ryb na podstawie ich opisów.
4. Mapa myśli – usystematyzowanie wiedzy o rybach.
Prowadzący rysuje w centralnej części tablicy kształt ryby, w który wpisuje drukowanymi lite-
rami wyraz RYBY. Następnie, zadając odpowiednie pytania uczniom (np. Gdzie żyją ryby? Jak
się odżywiają ryby? Jaki kształt mają ryby? Jak jest zbudowana ryba? Jakie znaczenie w przyro-
dzie mają ryby?), rysuje różnokolorowe odgałęzienia i podpisuje wspólnie uzgodnionymi hasła-
mi. Uczniowie uzupełniają mapę, odwołują się do wiedzy zdobytej w czasie zajęć.
mięsożerne
odżywianie roślinożerne
skrzela żywiące się planktonem
łuski budowa
płetwy
ogon morza
słonowodne
oceany
środowisko
życia
RYBY
jeziora
obły słodkowodne rzeki
śledź kształt stawy
płaski
flądra
wydłużony
węgorz ☺
pożywienie dla
znaczenie
w przyrodzie pożywienie dla zwierząt
5. „Sprytne rybki” – zabawa ruchowa.

Dzieci są podzielone na dwa zespoły: „rybacy” i „rybki”. „Rybacy” tworzą ze skakanek skompli-
kowane sieci na dywanie – łączą się po dwoje lub troje i trzymają skakanki w różnych pozycjach:
skrzyżowane, wysoko, nisko itp. „Rybki” próbują przedostać się przez te sieci na drugą stronę
sali. Jeżeli „rybak” się poruszy i ruszy skakanką, odpada z zabawy. W następnej turze zabawy
dzieci zamieniają się rolami.
6. Ryba w przysłowiach – ćwiczenia wzbogacające język. Z cz. 3 s. 41 ćw. 5, 6
• Pisanie z pamięci zdania Ryby to zwierzęta świetnie przystosowane do życia w wodzie.
• Wskazywanie wyrazów należących do tej samej rodziny i ich zapisywanie.
• Wyjaśnianie znaczenia podanych przysłów (powiedzeń, związków frazeologicznych): ucznio-
wie losują po jednym pasku papieru, na którym jest zapisane jakieś przysłowie lub powiedzenie
z wyrazem ryba (np. Ryby i dzieci głosu nie mają. Gruba ryba. Czuć się jak ryba w wodzie.
Albo rybki, albo akwarium. Zdrów jak ryba. Na bezrybiu i rak ryba. Ryba psuje się od głowy.
Człowiek bez swobody jak ryba bez wody); dobierają się w grupy tak, aby w każdej znalazły się
dzieci, które wylosowały to samo przysłowie, i wyjaśniają ich znaczenie.
7. Akwarium w słoiku – przestrzenna praca plastyczna.
Dzieci wykonują akwarium w słoiku zgodnie z instrukcją nauczyciela.
Do litrowego słoika wlewają wodę, dodają trochę niebieskiej farby lub niebieskiego barwnika
spożywczego. Wsypują piasek, tak by wypełnić dno. Na słoiku malują zieloną farbą wodorosty,
rośliny wodne. Z kolorowego papieru wycinają rybki, dorysowują im oczy i przyklejają do słoika
pomiędzy roślinami lub nad nimi. Na koniec do środka wrzucają muszelki.
8. Wyrażamy swoje zdanie – wypowiedzi na podsumowanie zajęć.
• Nauczyciel stawia przed dziećmi dwa kosze, jeden z napisem TAK, drugi z napisem NIE. Każ-
dy uczeń otrzymuje dwie małe piłeczki. Dzieci podchodzą po kolei do koszy, najpierw rzucają
piłeczkę do kosza z napisem TAK i mówią, co dzisiaj najbardziej podobało się im na zajęciach,
następnie wrzucają piłeczkę do kosza z napisem NIE i mówią, co im się nie podobało, było dla
nich dzisiaj zbyt trudne lub niezrozumiałe.

Temat 105. Jacy jesteśmy?
ZAPIS W DZIENNIKU
Wypowiedzi na temat emocji związanych ze strachem, rysowanie emotikonów. Wyjaśnianie zna-
nych sentencji o strachu. Doskonalenie umiejętności kodowania informacji. Ćwiczenia i zabawy
utrwalające rozpoznawanie rzeczowników i czasowników. Rywalizacja w zespołach: zadania bież-
ne, skoczne i rzutne – kształtowanie szybkości i reakcji na sygnały.

– wypowiada się na temat strachu i nazywa emocje z nim związane
– wyjaśnia znaczenie sentencji związanych ze strachem
– koduje drogę zgodnie z podanymi warunkami
– rozpoznaje, nazywa i wskazuje rzeczowniki, czasowniki
– układa zdania z podaną parą wyrazów
– uczestniczy w zajęciach ruchowych ze współzawodnictwem, przestrzega zasady fair play

– wypowiesz się na temat strachu i nazwiesz emocje z nim związane
– wyjaśnisz znaczenie sentencji związanych ze strachem
– zakodujesz drogę zgodnie z podanymi warunkami
– poćwiczysz rozpoznawanie rzeczowników i czasowników
– ułożysz zdania z podaną parą wyrazów
– weźmiesz udział w zajęciach ruchowych, przestrzegając zasady fair play

– wypowiadasz się na temat strachu i nazywasz emocje z nim związane
– wyjaśniasz znaczenie sentencji związanych ze strachem
– kodujesz drogę zgodnie z podanymi warunkami
– rozpoznajesz, nazywasz, wskazujesz rzeczowniki i czasowniki
Temat 105. Jacy jesteśmy? 101
– układasz zdania z podaną parą wyrazów

– bierzesz udział w zajęciach ruchowych, przestrzegając zasady fair play
KLUCZOWE PYTANIA
– Jakie emocje są dla ciebie miłe i dlaczego?
– Dlaczego powinniśmy wciąż pracować nad swoim zachowaniem?
ŚRODKI DYDAKTYCZNE
Z cz. 3 s. 42–43; tekturowe pudełko z wyciętym otworem z boku, karty pracy do kodowania
oraz z wyrazami do zapamiętania, paseczki papieru z cytatami o strachu, skoczna muzyka,
piłki, 4 kółka ringo, 8 piłek lekarskich, 8 pachołków, szarfy.
PRZEBIEG ZAJĘĆ
1. Tajemnicza przesyłka – wprowadzenie do tematu zajęć.
• Chętni uczniowie mogą sprawdzić zawartość mocno zaklejonego pudełka (przesyłka stoi przy
drzwiach), wkładając rękę w otwór z boku (nie mówią, co jest w paczce). Tak zaaranżowana
sytuacja ma doprowadzić do nazwania przez dzieci emocji, jakie towarzyszyły im w czasie ba-
dania zawartości pudełka.
• Wspólne omawianie emocji, które pojawiły się u uczniów. Zastanawianie się, w jakich innych
sytuacjach czuli się podobnie i czy ich emocje były uzasadnione.
2. Co ludzie myślą o strachu? – ćwiczenia w mówieniu. Z cz. 3 s. 42–43
• Nauczyciel przypomina, że najstarszą i najsilniejszą ludzką emocją jest strach. Czasem strach ćw. 1, 2, 5
działa na naszą korzyść, w niektórych sytuacjach zagrożenia może nawet uratować nam życie.
Strach może jednak być też naszym największym wrogiem. Nasze obawy mogą powstrzymy-
wać nas od działania, spełniania marzeń.
• Rysowanie emotikonów wyrażających różne emocje.
• Wyjaśnianie znanych sentencji o strachu.
Chętni uczniowie losują z koszyczka paseczki papieru z zapisanymi cytatami o strachu,
np. Jedyną rzeczą, której musimy się lękać, jest sam strach (Napoleon Hill). Strach tnie głębiej
niż miecze (George R. R. Martin). Pamiętaj, najwięcej strachu kryje się w głowie (E. L. James).
Najstarszym i najsilniejszym uczuciem znanym ludzkości jest strach, a najstarszym i najsil-
niejszym rodzajem strachu jest strach przed nieznanym (H. P. Lovecraft). Strach w znacznym
stopniu rodzi się z tego, co sami sobie wmówimy (Cheryl Strayed). Strach jest oznaką rozsąd-
ku. Tylko skończeni głupcy niczego się nie boją (Carlos Ruiz Zafon). Odwaga to panowanie
nad strachem, a nie brak strachu (Mark Twain). Dzieci czytają je na głos. Mówią, jak rozumie-
ją te zdania, co one mogą oznaczać, podają przykłady z własnego życia, konkretne sytuacje,
do których można odnieść te cytaty.
3. Droga ducha – ćwiczenia w kodowaniu informacji.
• Uczniowie zastanawiają się, co może się znajdować w pudełku. Wybrane dziecko wyjmuje
z niego tajemniczą rzecz. Po rozwinięciu rulonu każdy uczeń otrzymuje jedną kartkę, na której
znajdują się pokratkowane pola do kodowania. Zadaniem uczniów jest wyznaczenie i zapisanie
za pomocą strzałek drogi ducha do zamku w taki sposób, by po drodze zebrać wszystkie rzeczy
potrzebne duchowi do straszenia. Po wykonaniu pracy uczniowie porównują swoje drogi.
• Prowadzący może kontynuować ćwiczenie: dzieci mogą szukać najkrótszej, najdłuższej drogi
lub taką, by zebrać rzeczy w odpowiedniej kolejności.
Uwaga! Nauczyciel może przeprowadzić zabawę na dużej macie do kodowania, tak aby ucznio-
wie mogli po niej chodzić. Na macie w oznaczonych miejscach znajdują się rysunki: 1. duch, 2.
zamek, 3. wieża zamkowa, 4. łańcuch, 5. klucze, 6. studnia.
3
4
5
4. Straszne rzeczowniki – ćwiczenia w wyszukiwaniu rzeczowników zgodnie z poda-

nymi warunkami.
Nauczyciel zapisuje (przypina) na tablicy wyrazy, np. strach, lękliwy, pająk, uciekać, lęk, potwór,
noc, koszmar, duch, przerażający, ciemny, ciemność, złość, złośliwy, groza, wąż, bać się, znieru-
chomieć, trząść się, płacz. Uczniowie wyszukują wśród nich rzeczowniki i układają z nimi zdania.
Z cz. 3 s. 43 ćw. 3, 4 5. Kto? Co robi? – zabawa utrwalająca rozpoznawanie rzeczowników i czasowników.
• Przypomnienie wiadomości o rzeczowniku i czasowniku. Wyszukiwanie ich w zdaniach.
• Tworzenie i zapisywanie par wyrazów utworzonych z rzeczowników i czasowników.
• Ćwiczenia w tworzeniu prostych zadań.
Uczniowie stoją w kręgu, jedno z dzieci wchodzi do środka i pokazuje jakąś czynność
(np. mycie zębów, taniec, spanie). Nauczyciel pyta Kto? Co robi?, a uczniowie odpowiadają,
podając imię dziecka i czynność, którą wykonuje, np. Karol tańczy.
6. Super pamięć – badanie skuteczności różnych sposobów zapamiętywania (ekspe-
ryment).
• Etap 1. Nauczyciel omawia eksperyment, na podstawie którego zostanie wybrany najskutecz-
niejszy sposób zapamiętywania. Wyrazy można zapamiętywać w różny sposób, np. notując
niektóre litery, tworząc rymy lub skojarzenia (np. dzieci podają skojarzenia do słowa tablica
– Tablica kojarzy mi się z kredą, bo kredą piszemy na tablicy). Następnie uczniowie tworzą ry-
mujące się wyrazy, np. tablica – ulica, oraz zapisują samogłoski zawarte w tym wyrazie a, i, a.
Nauczyciel prezentuje i omawia sposób uzupełnienia kart pracy.
Zestaw A
BRAT rymowanie
DRABINA samogłoski
KROWA rymowanie
SZKOŁA skojarzenia
TRAWA rymowanie
KOT samogłoski
BRAT skojarzenia
STÓŁ samogłoski
Temat 105. Jacy jesteśmy? 103
LATO rymowanie
MĄŻ skojarzenia
DREWNO samogłoski
SYN skojarzenia
PAŁKA samogłoski
TORT skojarzenia
ŁĄKA rymowanie
samogłoski rymowanie skojarzenia
Zestaw B
SŁOŃCE rymowanie
POLE samogłoski
KOREK rymowanie
DÓŁ skojarzenia
KREW samogłoski
BŁOTO samogłoski
ILE skojarzenia
FAJKA samogłoski
DYREKTOR rymowanie
KOBIETA skojarzenia
KSIĘŻYC samogłoski
BLASK skojarzenia
SOWA rymowanie
PAJĄK skojarzenia
LODY rymowanie
samogłoski rymowanie skojarzenia
• Etap 2. Dzieci wypełniają indywidualnie swoje karty pracy (dzieci siedzące obok siebie mają
różne zestawy kart A i B). W kolumnie pierwszej znajdują się wyrazy do zapamiętania, w ko-
lumnie drugiej polecenie, zgodnie z którym należy uzupełnić rubryki w trzeciej kolumnie.
Po wykonaniu zadania dzieci zaginają kartkę wzdłuż linii tak, aby wyrazy z pierwszej kolum-
ny były niewidoczne.
• Etap 3. Zajmują się przez krótki czas inną aktywnością np. śpiewają piosenkę lub wykonują
ćwiczenia ruchowe.
• Etap 4. Uzupełniają czwartą kolumnę na kartach pracy – na podstawie notatek z trzeciej ko-
lumny przypominają sobie wyrazy do zapamiętania (z pierwszej kolumny) i je zapisują.
• Etap 5. Odsłaniają pierwszą kolumnę i porównują z czwartą kolumną. Podliczają poprawne
zapisy i odnotowują ich liczbę na dole tabeli. Następnie omawiają wyniki eksperymentu.
7. Rywalizacja w zespołach z zastosowaniem zadań bieżnych, skocznych i rzutnych –
kształtowanie szybkości i reakcji na sygnały.
– „Co robi?” – zabawa orientacyjno-porządkowa: dzieci swobodnie poruszają się w sali, za-
trzymują się na sygnał, wskazane dziecko naśladuje jakąś czynność, pozostałe nazywają ją
i naśladują.
– Ćwiczenia kształtujące z piłkami: każde dziecko, maszerując po obwodzie koła, podrzuca
i chwyta piłkę, przekłada przed i za sobą, toczy, maszerując na czworakach, oraz robi „tacz-
ki” (poruszając się w podporze tyłem, niesie piłkę na brzuchu); w siadzie klęcznym toczy
piłkę przed siebie, wyciągając się mocno do przodu i wracając do pozycji wyjściowej; leżąc
na plecach, trzyma piłkę między stopami i unosi nogi; leżąc na brzuchu trzyma piłkę w wy-
prostowanych rękach, a nogami wykonuje nożyce pionowe.
– „Na 1, 2, 3 i 4” – ćwiczenie rytmiczne: dzieci z piłkami ustawiają się na obwodzie dużego
koła; nauczyciel w spokojnym tempie odlicza do 4, podając jednocześnie, na którą liczbę pada
akcent, np. na dwa – dzieci odbijają piłkę o ziemię, za każdym razem po usłyszeniu tej liczby.
• Główna część zajęć – rywalizacja w zespołach z zastosowaniem zadań bieżnych, skocznych
i rzutnych (wyścigi w 4 zespołach).
– Na wprost każdego zespołu, w odległości 10 m, stoi pachołek. Dzieci kolejno biegną, zakła-
dają szarfę na pachołek i wracają.
– Przed każdym zespołem stoją 2 pachołki w odległości 5 m od siebie. Dzieci kolejno skaczą
na prawej nodze do pierwszego, na lewej do drugiego pachołka, a potem biegiem wracają.
– Zespoły dzielą się na dwie połowy i stają na wprost siebie za wyznaczonymi liniami. Pomię-
dzy nimi są ustawione jedna na drugiej 2 piłki lekarskie. Dzieci z każdego rzędu na przemian
wykonują rzut piłką, starając się strącić górną piłkę.
– Przed każdym zespołem leży ringo, w nim piłka, a w odległości 3 m od ściany jest zaznaczona
linia. Zawodnicy kolejno biegną do ringo, zabierają piłkę i wykonują skoki obunóż, trzymając
ją między kolanami. Dalej zatrzymują się przy linii, wykonują odbicie piłką o ścianę, chwy-
tają ją i wracają, wykonując zadania w odwrotnej kolejności.
– Ćwiczenia korekcyjne: w siadzie prostym dzieci wykonują ruchy zadzierania i obciągania pal-
ców stóp, krążenia w jedną i drugą stronę, klaszczą stopami dla zwycięzców i przegranych.
– Ćwiczenia uspokajające: dzieci leżą na plecach z zamkniętymi oczami i dłońmi ułożonymi
na klatce piersiowej, starają się wyczuć uderzenia serca; wybrane osoby głośno przedstawia-
ją rytm uderzeń swojego serca.
8. A ja myślałam/myślałem, że to… – zabawa relaksująco-integrująca.
• Uczniowie dobierają się w pary, siadają na dywanie i, słuchając utworu muzycznego rysują
sobie nawzajem na plecach rzecz znajdującą się w pudełku, którą wyobrażali sobie, zanim
została pokazana.
JAK SIĘ UCZYĆ?
KRYTYCZNE MYŚLENIE
Znajdowanie Kino czy teatr?

alternatywnych Ćwiczenie można przeprowadzić przed planowaną wycieczką klasową. Uczniowie decydują, czy
planów działań wolą pojechać do kina czy do teatru – można zastosować podział na strony lewą i prawą: osoby
(argumentowanie, wybierające kino przechodzą na prawo, a teatr – na lewo. W tak utworzonych grupach dzieci
podejmowanie zastanawiają się, dlaczego właśnie ich propozycja jest godna wyboru i starają się podawać swoje
decyzji) pomysły w takiej formie, aby były przekonujące dla drugiej grupy. Dzieci z drugiego zespołu,
jeśli przekonały je argumenty koleżanek i kolegów, mogą zmienić grupę. Większość decyduje
o wyborze zajęć.
Temat 106. Na wiejskim podwórku 105
Na ratunek Dostrzeganie
Ćwiczenie rozwijające przewidywanie konsekwencji działań może być przeprowadzone w krę- związków
gu XXII podczas omawiania tematu 108. Kto dba o nasze bezpieczeństwo? (opis na s. 111). przyczynowo-
-skutkowych
MAPA MYŚLI
Charakterystyka Kategoryzowanie
Etap 1. Uczniowie łączą się w pary, otrzymują kartki ze schematami mapy. Najpierw zapisują
nazwy czterech grup zwierząt wzdłuż linii odchodzących bezpośrednio od głównego tematu.
Następnie otrzymują od nauczyciela koperty z małymi karteczkami, na których są wypisa-
ne informacje charakteryzujące cztery grupy zwierząt, np. ptaki, ssaki, gady i ryby. Zestaw
haseł w kopercie: sierść, rodzenie młodych, karmienie mlekiem, pióra, skrzydła, dziób, jaja,
łuski, tarczki, łuski, płetwy, jaja – ikra, skrzela. Uczniowie rozkładają karteczki na ławce. Ich
zadaniem jest ułożyć karteczki w odpowiednich miejscach na mapie. Nauczyciel udziela wska-
zówek, zadając pytania pomocnicze, np. Do której grupy należą zwierzęta, których ciało jest po-
kryte łuskami? Do której grupy należą zwierzęta karmiące swoje młode mlekiem? Po wspólnym
sprawdzeniu ćwiczenia karteczki można nakleić na schemat.
Uwaga! Karteczki należy układać wzdłuż linii mapy, a w razie potrzeby dorysować linie.
CHARAKTERYSTYKA
ZWIERZĄT
Etap 2. Uczniowie mogą niektóre hasła zastąpić prostymi, symbolicznymi rysunkami, np. jaja,
pióra, płetwy, łuski.
PROJEKT
Debata „Gdzie żyje się przyjemniej: na wsi, czy w mieście?” Formułowanie

Debatę można przeprowadzić w kręgu XXII podczas omawiania tematu 107. Uroki życia argumentów
na wsi (opis na s. 109). i kontrargumentów
XXII krąg tematyczny: Życie na wsi

Temat 106. Na wiejskim podwórku
ZAPIS W DZIENNIKU
Obliczenia zegarowe w systemie 24-godzinnym, zapisywanie i odczytywanie godzin i minut. Różni-
ce między zachowaniami zwierząt hodowanych na wsi i zwierząt miejskich. Odpowiedzi na pytania
do wysłuchanego wiersza Agnieszki Frączek „Pies miastowy”, układanie zdań z rozsypanki wyra-
zowej. Nazywanie pomieszczeń przeznaczonych dla zwierząt hodowanych na wsi. Nauka piosenki
„U Dziadka Lulka na wsi”. Tworzenie form liczby mnogiej rzeczowników oraz rodziny podanych
wyrazów. „Na wsi” – praca plastyczna farbami plakatowymi. Zachowania zwycięzcy i przegranego
w rzutach, mocowaniu się i biegu – współzawodnictwo indywidualne i grupowe.
106 Scenariusze zajęć dziennych – XXII krąg tematyczny: Życie na wsi

– odczytuje i zapisuje godziny i minuty, wykonuje proste obliczenia zegarowe
– odpowiada na pytania dotyczące wysłuchanego tekstu
– wie, jakie zwierzęta są hodowane na wsi, i zna nazwy ich pomieszczeń
– tworzy formy liczby mnogiej rzeczowników i rodzinę podanych wyrazów
– wykonuje prace plastyczne na podany temat
– śpiewa nowo poznaną piosenkę
– uczestniczy w zajęciach ruchowych ze współzawodnictwem

– poćwiczysz odczytywanie i zapisywanie wskazań zegara, wykonasz obliczenia zegarowe
– wypowiesz się na temat wysłuchanego tekstu
– rozpoznasz i nazwiesz zwierzęta hodowane na wsi i podasz nazwy ich pomieszczeń
– utworzysz formy liczby mnogiej rzeczowników i rodzinę podanych wyrazów
– nauczysz się śpiewać nowo poznaną piosenkę
– weźmiesz udział w ćwiczeniach ruchowych, przestrzegając ustalonych zasad

– odczytujesz i zapisujesz wskazania zegara, wykonujesz obliczenia zegarowe
– wypowiadasz się na temat wysłuchanego tekstu
– rozpoznajesz i nazywasz zwierzęta hodowane na wsi i podajesz nazwy ich pomieszczeń
– tworzysz formy liczby mnogiej rzeczowników i rodzinę podanych wyrazów
– śpiewasz nowo poznaną piosenkę
KLUCZOWE PYTANIA
– Dlaczego ludzie cenią sobie życie na wsi?
– Dlaczego niektórych zwierząt nie można mieć w mieście?
ŚRODKI DYDAKTYCZNE
PZ cz. 2 s. 36–37, Z cz. 3 s. 44–45, PM cz. 2 s. 21, M cz. 3 s. 24; tarcza zegara, kostki do gry,
karta pracy – zamiana jednostek czasu, nagranie odgłosów miasta i wsi, odgłosów wybra-
nych zwierząt, komputer z dostępem do internetu, rozsypanka wyrazowa, bloki rysunkowe,
farby plakatowe, woreczki, piłki lekarskie, kosze, pachołki, tyczki, kartki z literami, diagram
hasła, klej, medale dla zwycięzców.
s. 199
PRZEBIEG ZAJĘĆ
1. Obliczenia zegarowe.
2. Skąd pochodzą te odgłosy? – rozpoznawanie charakterystycznych odgłosów mia-
sta i wsi.
• Słuchanie wybranych odgłosów miasta i wsi. Rozpoznawanie ich źródła.
• Swobodne wypowiedzi uczniów na temat miasta i wsi – podawanie cech charakterystycznych.
• Wspólne układanie przysłowia z rozsypanki wyrazowej (Pan Bóg stworzył wieś, a człowiek
miasto) i wyjaśnianie jego znaczenia.
Temat 106. Na wiejskim podwórku 107
3. Nauka piosenki „U Dziadka Lulka na wsi”.

• Słuchanie nagrania (YouTube). Rozmowa na temat treści piosenki. Nauka słów i melodii,
wspólne śpiewanie piosenki.
• Zabawy ruchowo-naśladowcze przy piosence.
4. Pies miastowy i zwierzęta z wiejskiego podwórka – praca inspirowana wierszem PZ cz. 2 s. 36–37,
A. Frączek „Pies miastowy”. Z cz. 3 s. 44–45
• Słuchanie wiersza czytanego przez nauczyciela. ćw. 1–5
• Wymienianie zwierząt, które wystąpiły w wierszu.
• Dlaczego wiejskie zwierzęta nie chciały się bawić z suczką? – omawianie zachowania suczki
i zwierząt, określanie ich potrzeb i oczekiwań wobec siebie, omawianie przyczyn nieporozumień.
• Jakie to zwierzę? – nazywanie zwierząt na podstawie wydawanych przez nie głosów (rzeczow-
niki), określanie ich odgłosów za pomocą czasowników, np. gęgają, kwiczą.
• Ale tam się działo! – scenki ilustrujące zachowanie zwierząt (praca w grupach).
• Przypominanie nazw pomieszczeń przeznaczonych dla wiejskich zwierząt.
• Zapisywanie wyrazów z rodziny wyrazu wieś.
5. „Na wsi” – wykonywanie pracy plastycznej farbami plakatowymi.
• Jak przedstawić na obrazie kolory, zapachy i dźwięki wsi? – burza mózgów.
• Malowanie obrazów i zorganizowanie wystawy prac.
6. Kształtowanie motoryki w zakresie mocowania, rzutności i szybkości we współza-
wodnictwie indywidualnym i grupowym.
– „Raz, dwa, trzy, Baba-Jaga patrzy” – popularna zabawa ruchowa.
– Ćwiczenia rozgrzewające: bieg truchtem po obwodzie koła ze zmianami tempa; marsz na pal-
cach i na piętach; skłony; skręty i przysiady.
– „Dwóm tańczyć się zachciało” – popularna zabawa ze śpiewem.
• Główna część zajęć – konkurencje rzutne, z mocowaniem i bieżne z rywalizacją indywidualną,
w parach i drużynach.
– Indywidualne konkurencje rzutne.
Rzuty do celu: w kilku miejscach sali znajdują się 4 kosze i linie w tej samej odległości; każde
dziecko wykonuje 5 rzutów, wygrywa to, które umieści w koszu najwięcej woreczków; w wy-
padku remisu następuje dogrywka, aż do wyłonienia jednego zwycięzcy.
Rzuty na odległość: dzieci kolejno stają po 5 osób na linii, każde z nich wykonuje rzut pił-
ką lekarską na odległość; w drugiej turze na linii rzutów stają zwycięzcy pierwszej kolejki;
po wykonaniu rzutów zwycięzców zostaje wyłoniony mistrz.
– Konkurencje z mocowaniem w parach: dzieci w klęku prostym, zwrócone twarzami do sie-
bie, trzymają się za ręce na wysokości głowy i mocują się – przepychają (aż przeciwnik upad-
nie); „Walka kogutów” w pozycji stojącej na jednej nodze i z rękoma splecionymi na piersi
(wygrywa osoba, która przepchnie przeciwnika za wyznaczoną linię).
– Drużynowa konkurencja bieżna: bieg slalomem z toczeniem piłki lekarskiej do półmetka
i niesienie piłki w drodze powrotnej.
– „Nie złość się” – wyścig: na wyznaczonym odcinku leżą kartki z numerami i literami tworzą-
cymi hasło Nie złość się; zawodnicy, biegnąc, zabierają po jednej literze, na półmetku przy-
klejają ją w diagramie pod odpowiednim numerem, odpowiadającym miejscu litery w haśle.
Uwaga! Hasło zawiera zapewne więcej liter, niż jest dzieci w drużynie – w tej sytuacji niektó-
re dzieci powtarzają bieg, aż do wyczerpania liter.
– Ćwiczenia korekcyjne: dzieci siedzą naprzeciwko siebie w siadzie płaskim, przykładają stopy
do stóp partnera, chwytają się za ręce i naprzemiennie wykonują skłony i wyprosty; dziecko,
które się prostuje, robi jednocześnie wdech, dziecko, które wykonuje skłon – wydech.
– Ćwiczenia uspokajające: dzieci odwracają się tyłem do wnętrza koła, w którym znajduje się
duży napis ZŁOŚĆ; następnie liczą w pamięci do 10 i przez chwilę myślą o czymś przyjemnym.
7. Na wiejskim podwórku – podsumowanie zajęć.
• Dzieci siedzą w kręgu i po kolei kończą rozpoczęte zdanie: Na wiejskim podwórku…
• Zabawa ruchowa: dzieci naśladują zachowania zwierząt, np. Jestem kurą. Chodzę jak kaczka.
Przeciągam się jak kot.

Temat 107. Uroki życia na wsi
ZAPIS W DZIENNIKU
Dzielenie przez 3 i 6 w zakresie 30. Związek mnożenia z dzieleniem. Mierzenie i dzielenie od-
cinków. Rozwiązywanie zadań tekstowych, obliczenia pieniężne. Swobodne wypowiedzi na temat
zalet i wad życia na wsi na podstawie własnych doświadczeń. Czytanie z podziałem na role tekstu
„Zalety życia na wsi”. Wprowadzenie pojęcia czasownik, rozpoznawanie czasowników. Wyszukiwa-
nie i prezentowanie informacji o zwyczajach i tradycjach ludowych na wsi dawniej i dziś. Wykony-
wanie w grupach makiety wsi z różnych materiałów wg własnego pomysłu.

– dzieli liczby przez 3 i 6 w zakresie 30 i dostrzega związek mnożenia z dzieleniem
– swobodnie wypowiada się na wskazany temat i uzasadnia swoją wypowiedź
– czyta tekst z podziałem na role
– wie, co to jest czasownik i na jakie pytania odpowiada, i podaje przykłady
– wyszukuje informacje na temat życia na wsi i zwyczajów ludowych
– wykonuje w grupie makietę, odpowiedzialnie wywiązując się z powierzonych zadań

– poćwiczysz dzielenie liczb przez 3 i 6 w zakresie 30
– wypowiesz się na temat zalet życia na wsi i uzasadnisz swoją wypowiedź
– przeczytasz tekst z podziałem na role
– dowiesz się, co to są czasowniki, i podasz ich przykłady
– wyszukasz informacje na temat życia na wsi i zwyczajów ludowych
– wykonasz w grupie makietę, odpowiedzialnie wywiązując się z powierzonych zadań

– dzielisz liczby przez 3 i 6 w zakresie 30
– wypowiadasz się na temat zalet życia na wsi i uzasadniasz swoją wypowiedź
– czytasz tekst z podziałem na role
– wiesz, co to są czasowniki, i podajesz ich przykłady
– wyszukujesz informacje na temat życia na wsi i zwyczajów ludowych
– wykonujesz w grupie makietę, odpowiedzialnie wywiązując się z powierzonych zadań
KLUCZOWE PYTANIA
– Dlaczego niektórzy ludzie nie chcą żyć na wsi?
– Z czym mogą mieć problem ludzie mieszkający na wsi?
Temat 107. Uroki życia na wsi 109
ŚRODKI DYDAKTYCZNE
PZ cz. 2 s. 38–39, Z cz. 3 s. 46–47, PM cz. 2 s. 22, M cz. 3 s. 25–26; kartoniki z cyframi, żetony,
tabelka do gry, kostka do gry, różne źródła informacji, komputer z dostępem do internetu,
kartki z zadaniami, materiały do wykonania makiety wsi (np. duża tektura/płyta, krepina,
pudełka, plastelina, patyki, kolorowy papier, farby).
s. 201
PRZEBIEG ZAJĘĆ
1. Dzielenie przez 3 i 6 w zakresie 30. Związek mnożenia z dzieleniem.
2. Praca inspirowana tekstem „Zalety życia na wsi”. PZ cz. 2 s. 38,
• Kończenie zdania, np. Przyjemnie żyje się na wsi/w mieście… (rundka). Z cz. 3 s. 46 ćw. 1
• Szukanie plusów i minusów życia w różnych miejscach (na wsi, w mieście).
Dzieci w 2 grupach tworzą listy wad i zalet życia na wsi/w mieście. Prezentują wyniki swojej
pracy, podając przykłady, i kończą rozpoczęte zdania Przyjemnie żyje się na wsi/w mieście, bo…
• Czytanie tekstu z podziałem na role.
• Doskonalenie umiejętności czytania ze zrozumieniem.
• Rozmowa na temat zajęć ludzi mieszkających na wsi na podstawie ilustracji i własnych do-
świadczeń.
• Porównanie wypowiedzi bohaterów tekstu z wcześniejszymi wypowiedziami uczniów.
3. Gdzie żyje się przyjemniej: na wsi czy w mieście? – debata: rozwijanie umiejętno-
ści formułowania argumentów i kontrargumentów.
• Gdzie żyje się przyjemniej: na wsi czy w mieście? – sondaż.
Należy ustawić krzesła dla wszystkich dzieci w dwóch rzędach naprzeciw siebie (w odległości
ok. 2 metrów), a z boku ławeczkę lub kilka dodatkowych krzeseł. Dzieci, które wybierają mia-
sto, siadają w jednym rzędzie, te, które wolą wieś – w drugim rzędzie. Osoby niezdecydowane
zajmują miejsca z boku.
• Debata.
Zadaniem uczestników debaty jest przekonać osoby niezdecydowane i/lub dzieci z zespołu
przeciwnego do wybranego miejsca zamieszkania W tym celu zespoły podają przemyślane ar-
gumenty, na które przeciwnicy mogą wygłaszać kontrargumenty. Debatą kieruje nauczyciel,
który udziela głosu. Debata może się składać z kilku części, stosownie do zaangażowania
i kreatywności dzieci. Po każdej części następuje krótka przerwa, w czasie której dzieci mogą
zmienić miejsce, dołączając do wybranego zespołu. Podsumowanie: dzieci, które zmieniły miej-
sce, wyjaśniają, jakie argumenty wpłynęły na ich decyzję.
4. Na wiejskim podwórku – zabawy ruchowe ze śpiewem.
• Słuchanie piosenki „Na wiejskim podwórku”.
• Podawanie nazw zwierząt występujących w piosence i nazywanie ich czynności.
• Zabawy ruchowe i naśladowcze do piosenki.
5. Czasowniki – ćwiczenia gramatyczne. PZ cz. 2 s. 39,
• Praca w grupach: wypisywanie jak największej liczby czasowników oznaczających czynności Z cz. 3 s. 46–47
wykonywane przez dzieci w czasie przerwy w lekcjach, kucharza, rolnika, konia w gospodar- ćw. 2–4
stwie, kota, kaczkę itd.; czytanie czasowników wraz z rzeczownikami, których dotyczą.
• Omawianie ilustracji i opisywanie jej w taki sposób, by w opisie pojawiło się jak najwięcej cza-
sowników (Co robi gospodarz? Co robią zwierzęta?).
• Wyjaśnianie pojęcia czasownik.
• Indywidualne pisanie wypowiedzi na temat ulubionych zajęć rówieśników w czasie przerw.
6. Nasze codzienne zajęcia – utrwalanie wiadomości o czasowniku.
• Co robię dzisiaj, a co robiłam/robiłem wczoraj? Co robimy dzisiaj, a co robiliśmy wczoraj? – każ-
dy uczeń podaje jeden czasownik w czasie teraźniejszym i jeden w czasie przeszłym.
• Podawanie czasowników oznaczających czynności wykonywane w ciągu dnia (w liczbie mno-

giej i pojedynczej oraz w różnych czasach).
• Zabawy pantomimiczne – określanie pokazywanych czynności za pomocą czasowników.
7. O wsi chcę wiedzieć więcej – praca w grupach.
• Wyszukiwanie w dostępnych źródłach informacji i ciekawostek o tradycjach i zwyczajach ludo-
wych kultywowanych na wsi we własnym regionie.
• Prezentacja wyszukanych informacji.
8. Wspólne wykonanie makiety wsi – praca plastyczno-techniczna.
• Wykonywanie w grupach elementów do makiety: zabudowa, ogrodzenia, zwierzęta, rośliny.
• Łączenie elementów i tworzenie makiety.
9. Dobrze mieszkać na wsi – przedstawianie uroków życia na wsi.
• Opowiadanie o urokach życia na wsi z wykorzystaniem makiet.

Temat 108. Kto dba o nasze bezpieczeństwo?
ZAPIS W DZIENNIKU
Rozkład liczby na czynniki. Czytanie opowiadania Rafała Witka „Olśniewająco Szybka Pomoc”,
odpowiedzi na pytania do tekstu, wyszukiwanie opisu gaszenia pożaru. Rozwijanie wybranych
skrótów. Poznawanie podstawowych zajęć strażaka i elementów jego stroju. Numer alarmowy
do straży pożarnej. Ćwiczenia w parach w telefonicznym wzywaniu pomocy na wypadek pożaru.
Wykonywanie mapy myśli do hasła straż pożarna. Doskonalenie zręczności i koordynacji ruchowej
w grach i zabawach z różnymi przyborami.

– rozkłada wskazaną liczbę na dwa czynniki
– rozwija wybrane skróty
– czyta opowiadanie, wyszukuje wskazany fragment i odpowiada na pytania do tekstu
– zna numer alarmowy do straży pożarnej i potrafi wezwać pomoc w razie zagrożenia
– rozumie rolę strażaków w życiu ludzi i zwierząt
– wykonuje w grupie mapę myśli na podany temat
– uczestniczy w grach i zabawach ruchowych z różnymi przyborami

– poćwiczysz rozkładanie wskazanych liczb na dwa czynniki
– wyjaśnisz znaczenie podanych skrótów
– przeczytasz opowiadanie i wypowiesz się na jego temat
– przypomnisz numer alarmowy do straży pożarnej i poćwiczysz wzywanie pomocy na wypa-
dek pożaru
– omówisz zadania i rolę strażaków w życiu ludzi i zwierząt
– wykonasz w grupie mapę myśli
– weźmiesz udział w grach i zabawach ruchowych z różnymi przyborami

– rozkładasz wskazane liczby na czynniki
– wyjaśniasz znaczenie podanych skrótów
Temat 108. Kto dba o nasze bezpieczeństwo? 111
– czytasz opowiadanie i wypowiadasz się na jego temat

– znasz numer alarmowy do straży pożarnej i potrafisz wezwać pomoc na wypadek pożaru
– znasz podstawowe zadania i rozumiesz rolę strażaków w życiu ludzi i zwierząt
– wykonujesz w grupie mapę myśli, odpowiedzialnie wywiązując się z powierzonych zadań
– uczestniczysz w grach i zabawach ruchowych, przestrzegając ustalonych zasad współpracy
KLUCZOWE PYTANIA
– Jakie mogą być konsekwencje nieuzasadnionego wzywania pomocy strażaków?
ŚRODKI DYDAKTYCZNE
PZ cz. 2 s. 40–41, Z cz. 3 s. 48–49, PM cz. 2 s. 23, M cz. 3 s. 27; kostki do gry, kartka, żetony,
kształty Numicon, komputer z dostępem do internetu, atrapy telefonów, duży karton, wo-
reczki, skakanki, obręcze, laski gimnastyczne, piłki, koszyki (kosze), wiersz J. Tuwima „Dwa
Michały”, nagranie z muzyką relaksacyjną.
s. 202
PRZEBIEG ZAJĘĆ
1. Rozkład liczby na czynniki.
2. Ćwiczenia w odczytywaniu najczęściej spotykanych skrótów.
• Nauczyciel podaje wybrane skróty, np. MZK, PKP, PTTK, PKO, OSP, zadaniem uczniów jest
ich odczytanie na podstawie własnej wiedzy lub informacji zaczerpniętych z internetu.
• Uczniowie podają swoje przykłady skrótów (zaobserwowanych w szkole i w okolicy) i je roz-
wijają.
3. Praca inspirowana opowiadaniem R. Witka „Olśniewająco Szybka Pomoc”. PZ cz. 2 s. 40–41,
• Głośne czytanie opowiadania i udzielanie odpowiedzi na pytania do tekstu. Z cz. 3 s. 48 ćw. 1
• Dlaczego warto wiedzieć, co oznaczają skróty? – podawanie pomysłów na rozwinięcie skrótu
przez Amelkę, dzielenie się swoimi pomysłami na rozwinięcie skrótu OSP.
• Wyszukiwanie w tekście opisu gaszenia pożaru i jego odczytanie.
4. Na ratunek – ćwiczenie rozwijające umiejętność przewidywania konsekwencji
działań.
Uczniowie otrzymują kartki z narysowanymi stopniami i napisem na pierwszym stopniu GDY
Wybucha pożar…
to
to
to
to
Gdy Wybucha pożar.
Odwołując się do własnych doświadczeń i sytuacji przedstawionych w opowiadaniu R. Witka

„Olśniewająco Szybka Pomoc”, uczniowie zapisują na stopniach kolejne etapy niesienia pomo-
cy przez strażaków z ochotniczych straży pożarnych. Zwracają uwagę na odpowiednią kolej-
ność czynności, tak by zapisane na schodach zdania tworzyły łańcuch przyczynowo-skutkowy.
Po upływie wyznaczonego czasu prezentują swoją pracę, np.
to Ratują ludzi, zwierzęta,

zabudowania.
to Jadą do pożaru.
to Strażacy przybywają
do siedziby straży.
to W OSP zostaje
ogłoszony alarm.
Gdy Wybucha pożar.
PZ cz. 2 s. 40–41, 5. To jest służba – poznawanie pracy strażaka.

Z cz. 3 s. 48–49 • Rozmowa kierowana pytaniami na temat podstawowych zajęć strażaka.
ćw. 2, 4, 5 • Określanie cech, jakimi powinien odznaczać się strażak.
• Próba wyjaśnienia, dlaczego o pracy strażaka mówi się, że jest to służba.
• Wzbogacanie wiedzy o strażakach i ich pracy.
Nazywanie elementów stroju strażaka i omawianie ich funkcji. Wyjaśnianie pojęcia pojazd
uprzywilejowany.
• Odszukiwanie wyrazów ukrytych w wyrazach związanych z omawianym tematem.
Z cz. 3 s. 49 ćw. 3 6. Pali się! – ćwiczenia w telefonicznym zgłaszaniu pożaru.
• Wskazywanie sytuacji, w których strażacy ratują życie ludzi i zwierząt, i takich, w których
konieczna jest ich pomoc.
• Przypomnienie numeru alarmowego do straży pożarnej.
• Ćwiczenia w parach w telefonicznym zgłaszaniu pożaru.
7. Doskonalenie zręczności i koordynacji ruchowej w grach i zabawach z różnymi
przyborami.
– „Dzieci, do domu” – zabawa ożywiająca.
Dzieci bawią się na wzór popularnej zabawy „Gąski, gąski, do domu” (Dzieci, dzieci, do domu!
Boimy się. Czego? Obcego złego! Dzieci, dzieci do domu!).
– Trening olimpijski – indywidualne ćwiczenia: uczniowie stoją w rozsypce, robią „wiatracz-
ki” (obroty wokół własnej osi z wyciągniętymi ramionami), każdy prowadzi indywidualną
rozgrzewkę, starając się rozruszać całe ciało, dzieci mogą wykorzystywać dostępny sprzęt.
– „Dwa Michały” – rytmiczna ilustracja wiersza J. Tuwima.
Dzieci stoją w dwóch kołach współśrodkowych: koło wewnętrzne to duży Michał, a zewnętrz-
ne – mały. Słuchając rytmicznej recytacji trzech zwrotek wiersza, wykonują ustalone czynno-
ści: 1. zwrotka – koła poruszają się cwałem w tym samym kierunku; 2. zwrotka – małe koło
staje, a duże zmienia kierunek ruchu; 3. zwrotka – ruch jak w zwrotce 1., po zmianie kierunku
ruchu koła zewnętrznego; 4. zwrotka – oba koła siadają i słuchają czwartej zwrotki wiersza.
• Główna część zajęć – gry i zabawy z różnymi przyborami doskonalące zręczność i koordynację
ruchową.
– „Rzucanka” – gra zespołowa z piłką.
Czterej uczniowie stają w narożnikach wyznaczonego boiska i rzucają piłką w grupę uczniów
stojących w środku. Gdy ktoś złapie piłkę, zamienia się miejscem z rzucającym, a gdy zosta-
nie trafiony, siada na ławeczce lub ćwiczy indywidualnie, np. skacze przez skakankę. Gra
toczy się do momentu, gdy na boisku zostanie czworo dzieci.
– Ćwiczenia z laskami gimnastycznymi: próby utrzymania laski w pionie na otwartej dłoni;
przeciąganie laski w parach.
– Ćwiczenia z woreczkami: taniec w parach z woreczkami na głowie; rzuty woreczkami prawą
lub lewą ręką do kolegi; rzuty woreczkami do pojemników.
Temat 109. Zwierzęta wokół nas 113
– „Minutka” – zabawa drużynowa z woreczkami.

Nauczyciel wyznacza boisko i dzieli je na 2 części. Na każdej części rozrzuca po tyle samo
woreczków. Drużyny zajmują swoje części boiska i przez minutę przerzucają na stronę prze-
ciwnika swoje woreczki i woreczki, które spadną na ich boisko. Po wyznaczonym czasie liczą
woreczki. Wygrywa drużyna, która ma mniej woreczków na swoim boisku.
– Ćwiczenia korekcyjne: dzieci w siadzie przenoszą woreczek trzymany wewnętrznymi stro-
nami stóp z lewej strony na prawą.
– Ćwiczenia uspokajające: dzieci, leżąc na plecach i słuchając muzyki relaksacyjnej, wykonują
spokojne wdechy i wydechy.
8. Straż pożarna – podsumowanie zajęć.
• Wspólne wykonywanie mapy myśli do hasła straż pożarna.

Temat 109. Zwierzęta wokół nas
ZAPIS W DZIENNIKU
Układanie rytmicznych wzorów zgodnie z podanymi warunkami i wg własnych pomysłów. Zagadki
geometryczne. Grupowanie nazw zwierząt wg podanej cechy. Opisywanie wyglądu i potrzeb zwie-
rząt domowych. Omawianie potrzeb zwierząt, obowiązków właściciela i roli weterynarza w opiece
nad zwierzętami. Obejrzenie tematycznego filmu przyrodniczego i dzielenie się wrażeniami. Oma-
wianie i porównywanie etapów rozwoju zwierząt należących do różnych grup. Ćwiczenia w rozpo-
znawaniu czasowników. Wykonanie portretu wymarzonego zwierzęcia wybraną techniką.

– układa wzory zgodnie z określonymi warunkami
– podaje wspólne cechy ssaków, ptaków, płazów, ryb, owadów i opisuje rozwój wybranego zwie-
rzęcia
– wie, że posiadanie zwierzęcia łączy się z obowiązkami
– wskazuje czasowniki i je stosuje w ćwiczeniach
– wykonuje portret swojego lub wymarzonego zwierzęcia

– poćwiczysz układanie wzorów zgodnie z określonymi warunkami
– podasz wspólne cechy ssaków, ptaków, płazów, ryb, owadów
– opiszesz rozwój wybranego zwierzęcia
– poznasz obowiązki związane z posiadaniem zwierzęcia
– wskażesz czasowniki i je zastosujesz w ćwiczeniach
– wykonasz portret swojego lub wymarzonego zwierzęcia

– układasz wzory zgodnie z określonymi warunkami
– wskazujesz wspólne cechy ssaków, ptaków, płazów, ryb, owadów
– opisujesz rozwój wybranego zwierzęcia
– wiesz, z jakimi obowiązkami łączy się posiadanie zwierzęcia
– wskazujesz czasowniki i je stosujesz w ćwiczeniach
– wykonujesz portret swojego lub wymarzonego zwierzęcia
KLUCZOWE PYTANIA
– Dlaczego niektórzy nie mogą mieć zwierząt w swoim domu?
– Jakie cechy są ważne w zawodzie weterynarza?
ŚRODKI DYDAKTYCZNE
PZ cz. 2 s. 42–43, Z cz. 3 s. 50–51, PM cz. 2 s. 24, M cz. 3 s. 28; figury geometryczne, tabelka,
zagadka geometryczna, arkusze papieru, komputer z dostępem do internetu, zdjęcia zwie-
rząt, magnesy, papier pakowy, karty do bingo (dwa komplety dla każdej grupy), klej, kartki
z nazwami zwierząt i grup, do których należą, materiały i narzędzia do wykonania portretu
dostosowane do wybranej techniki.
s. 203
PRZEBIEG ZAJĘĆ
1. Geometryczne rytmy.
2. Zwierzęta – próba systematyzowania wiedzy o zwierzętach (technika: mówiąca
ściana).
Na dużym arkuszu papieru są zapisane wybrane kategorie, np. Zwierzęta, które fruwają; Zwie-
rzęta, które pływają; Zwierzęta, które żyją na polu; Zwierzęta, które żyją w lesie; Zwierzęta, które
żyją w ogrodzie; Zwierzęta, które żyją w sadzie; Zwierzęta, które są hodowane dla korzyści; Zwie-
rzęta, które są hodowane dla przyjemności. Uczniowie zapisują nazwy zwierząt na karteczkach,
które przyklejają pod odpowiednią kategorią na arkuszu.
3. Porównywanie rozwoju zwierząt z różnych grup.
• Do jakich grup należą zwierzęta? – pogadanka połączona z tworzeniem mapy myśli.
PZ cz. 2 s. 42–43, – Uczniowie prezentują przyniesione z domu zdjęcia zwierząt. Dzielą je na grupy: ssaki, ptaki,
Z cz. 3 ćw. 1, 2 płazy, owady, ryby, pająki, inne zwierzęta.
– Wspólnie zastanawiają się, po czym można rozpoznać, że zwierzę należy do którejś z tych
grup, i notują informacje na mapie myśli.
pióra
skrzydła
dziób
ryby łuski
włosy ssaki płetwy
8 odnóży
brak skrzydeł pająki inne
głowotułów ZWIERZĘTA
ciało 2-częściowe
odwłok
6 odnóży
owady
(często) skrzydła
płazy
głowa
ciało
tułów 3-częściowe
odwłok
– Nauczyciel wymienia przedstawicieli płazów, opowiada o cechach tej grupy (wilgotna cienka
skóra, która umożliwia oddychanie, ale powoduje łatwe wysychanie, powoli poruszają się
na lądzie, świetnie pływają). Dopisuje grupę na mapie myśli.
Temat 109. Zwierzęta wokół nas 115
Uwaga! Opracowując tę mapę myśli, warto przypomnieć rysowane wcześniej mapy myśli
dotyczące zwierząt i powtórzyć zanotowane wtedy wiadomości: mapa myśli do hasła RYBY
w temacie 104 (w kręgu XXI), mapa myśli do hasła PRZYRODA w temacie 64 (w kręgu XIII).
• Jak rozwijają się zwierzęta? – pogadanka połączona z pokazem filmów (YouTube).
Dzieci zastanawiają się, czym różni się rozwój zwierząt z poszczególnych grup. Analizują sche-
maty umieszczone w podręczniku i oglądają krótkie filmiki prezentujące rozwój zwierząt (ma-
łych kotów, piskląt, motyla, ropuchy lub żaby i ryby). Po każdym filmie wymieniają główne
etapy rozwoju obserwowane w danej grupie zwierząt i notują na mapie myśli.
• „Zwierzęca loteryjka” – zabawa edukacyjna utrwalająca wiedzę o etapach rozwoju zwierząt.
– Uczniowie, podzieleni na 4-osobowe grupy, otrzymują pierwszy komplet kart do bingo. Za-
wiera on cztery kartki opisujące etapy rozwoju jednego zwierzęcia. Kartka jest podzielona
na cztery równe części, na których znajdują się podpisy dotyczące jednego etapu. Dzieci
dzielą się kartami – każde tworzy ilustracje do jednej z nich.
Uwaga! Nauczyciel może rysować na tablicy schematyczne rysunki ułatwiające narysowa-
nie np. gąsienicy, poczwarki, kijanki. Może też rozdać kolorowanki do wycięcia i naklejenia
na karty.
– Po wykonaniu plansz każda grupa otrzymuje kolejny, taki sam komplet plansz. Rozcinają
każdą z nich na cztery części, elementy kilkakrotnie składają i wkładają do woreczka.
Karty do bingo
Kot (ssaki)
1. C
iąża – młode rozwijają się w brzuchu 2. Kotki się rodzą.
matki.
4. Kotki dorastają do samodzielności. 3. Kotki są karmione mlekiem.
Kos (ptaki)
1. R
ozwój pisklaków w wysiadywanych 2. Pisklaki wylęgają się z jaj.
jajach.
4. P
isklęta uczą się latać i samodzielnie 3. Pisklęta są karmione przez rodziców.
zdobywać pokarm.
Ropucha (płazy)
1. Rozwój młodych w jajach (skrzeku). 2. Kijanki wylęgają się z jaj.
4. M
łode żabki coraz bardziej przypominają 3. K
ijanki samodzielnie zdobywają pokarm
rodziców. i rosną.
Motyl (owady)
1. Rozwój młodych w jajeczkach. 2. Gąsienice wylęgają się z jaj.
4. Z poczwarek wychodzą dorosłe motyle. 3. Gąsienice zmieniają się w poczwarkę.
– Gra w grupach.
Wariant 1. Dzieci kolejno losują po jednym elemencie z woreczka. Wyciągnięty element ukła-
dają w odpowiednim miejscu na planszy swojej lub kolegi z grupy. Wygrywa osoba, która
pierwsza będzie miała zakryte wszystkie cztery pola.
Wariant 2. Modyfikacja polega na tym, że można układać wylosowany element tylko na swo-
jej planszy. Jeśli do niej nie pasuje, kartka trafia z powrotem do woreczka.
• „Zgadnij, o jakim zwierzęciu myślę?” – zabawa podsumowująca.
– Chętne dziecko losuje kartkę z nazwą zwierzęcia i grupy, do której należy (np. bocian – ptak,
wrona – ptak, krowa – ssak, słoń – ssak, żaba – płaz, ropucha – płaz, motyl rusałka – owad,
motyl cytrynek – owad). Opowiada o tym, jak to zwierzę się rozwija, później – w ramach
podpowiedzi – jak wygląda. Po każdym zdaniu inni uczniowie starają się odgadnąć, do jakiej
grupy zwierzę należy (np. ptak). Zabawę można utrudnić, prosząc o odgadnięcie również
nazwy konkretnego zwierzęcia (np. bocian).
– Nauczyciel podkreśla konieczność ochrony młodych zwierząt i ich rodziców, którzy się nimi
opiekują. Ważna jest także troska o miejsca, w których rozmnażają się rzadkie gatunki
(np. ochrona ptasich gniazd, stawów, w których składają skrzek żaby zagrożone wyginię-
ciem). Można też opowiedzieć kilka ciekawostek o nietypowym rozwoju zwierząt z prezen-
towanych grup.
4. O pupilu słów kilka – swobodne wypowiedzi chętnych uczniów o posiadanych lub
wymarzonych zwierzętach.
• Opisywanie pupila.
• Rozmowa na temat obowiązków związanych z codzienną opieką nad swoimi zwierzętami.
• Małe zwierzę, dorosłe zwierzę – omawianie zmian w ich wyglądzie, zachowaniu i zmian ich
potrzeb.
• Podkreślenie znaczenia opieki weterynaryjnej. Krótkie omówienie pracy i zadań weterynarza.
5. Oto mój pupil – wykonanie pracy plastycznej dowolną techniką.
• Indywidualne wykonywanie portretu wybraną techniką.
• Zaprezentowanie pracy przez chętnych uczniów i zorganizowanie wystawy prac.
Z cz. 3 s. 51 ćw. 3, 4 6. Murarz domy muruje, krawiec szyje ubrania – doskonalenie umiejętności rozpo-
znawania czasowników.
• Dopisywanie czasowników do nazw wybranych zawodów.
• Zabawy słowami – szyfrowanie i odszyfrowywanie.
7. To już wiem! – utrwalanie wiadomości o ssakach, ptakach, płazach i owadach.
• Dzielenie się wiedzą przez chętnych uczniów na temat wybranego zwierzaka omawianego
w czasie zajęć.
• Jakie to zwierzę? – zabawy pantomimiczne w parach.
Temat 110. Z wizytą w skansenie 117

Temat 110. Z wizytą w skansenie
ZAPIS W DZIENNIKU
Swobodne wypowiedzi uczniów na temat skansenu na podstawie własnych doświadczeń. Oma-
wianie ilustracji przedstawiającej dawne życie ludzi, ich warunki życia, zajęcia, stroje; wyjaśnianie
niezrozumiałych wyrazów. Poznawanie nazw dawnych zawodów. Ciche czytanie ze zrozumieniem,
wskazywanie w tekście czasowników i porządkowanie ich w kolejności alfabetycznej. Nauka pod-
stawowego kroku wybranego tańca ludowego. Lepienie z plasteliny, modeliny, gliny wyrobów co-
dziennego użytku. Wykonywanie wycinanki zgodnie z instrukcją. Ćwiczenia równoważne z przy-
borami – kształtowanie równowagi i zręczności.

– wie, co to jest skansen
– opowiada o życiu ludzi dawniej na podstawie ilustracji i zdobytej wiedzy
– zna wybrane tradycje ludowe,
– wskazuje czasowniki i potrafi uporządkować je w kolejności alfabetycznej,
– wykonuje wycinankę z papieru
– wykonuje ćwiczenia równoważne i zręcznościowe zgodnie z podanymi zasadami

– dowiesz się, co to jest skansen
– wypowiesz się na temat życia ludzi dawniej na podstawie ilustracji i zdobytej wiedzy
– poznasz wybrane tradycje ludowe
– poćwiczysz rozpoznawanie czasowników i zapiszesz je w kolejności alfabetycznej
– wykonasz wycinankę z papieru
– wykonasz ćwiczenia ruchowe zgodnie z podanymi zasadami

– wyjaśniasz, co to jest skansen
– wypowiadasz się na temat życia ludzi dawniej
– znasz omówione tradycje ludowe
– rozpoznajesz czasowniki i zapisujesz je w kolejności alfabetycznej
– wykonujesz wycinankę z papieru podanym sposobem
– wykonujesz ćwiczenia równoważne i zręcznościowe zgodnie z podanymi zasadami
KLUCZOWE PYTANIA
– Dlaczego są odtwarzane dawne osady ludzi?
– Skąd można uzyskać informacje na temat dawnych budowli, strojów i używanych narzędzi?
ŚRODKI DYDAKTYCZNE
Z cz. 3 s. 52–53; komputer z dostępem do internetu, mapa fizyczna Polski, słownik języka
polskiego, dostępne materiały źródłowe, plastelina, modelina, glina, kolorowy papier, no-
życzki, kocyki, ławeczki gimnastyczne, obręcze, woreczki, piłka.
PRZEBIEG ZAJĘĆ
1. Czy wiecie, co to jest skansen? – próba wyjaśnienia pojęcia. Z cz. 3 s. 52 ćw. 2
• Wyjaśnianie pojęcia skansen – swobodne wypowiedzi.
• Opisywanie skansenów na podstawie własnych doświadczeń.

• Odczytanie definicji ze słownika języka polskiego (Skansen to muzeum na wolnym powietrzu,
gdzie eksponuje się zabytki regionalnego budownictwa ludowego, sprzęty i dawne narzędzia
używane w gospodarstwach domowych).
2. Szukamy skansenów – praca z różnymi źródłami informacji.
• Indywidualne wyszukiwanie skansenów w zgromadzonych w klasie źródłach (książki, albumy,
foldery, internet) i dzielenie się informacjami.
• Praca z mapą fizyczną Polski – ustalanie, gdzie znajduje się skansen najbliższy miejsca za-
mieszkania uczniów.
Z cz. 3 s. 52 ćw. 1 3. Jak kiedyś żyli ludzie? – ćwiczenia wzbogacające wiedzę o dawnym życiu ludzi.
• Praca z ilustracją: opisywanie wyglądu dawnej wsi; nazywanie zabudowań i opisywanie ich
wyglądu; omawianie ubioru kobiet i mężczyzn; opisywanie, co robią ludzie przedstawieni
na ilustracji.
• Co wyrabiano i kto pracował w garncarni, kuźni, wiatraku? – poznawanie dawnych zawodów.
• Do czego służył żuraw, kołowrotek, maślnica (maselnica), kołyska, kufer, opałka, balia? – wy-
szukiwanie w dostępnych materiałach źródłowych informacji o przedmiotach dawniej używa-
nych w gospodarstwie.
• Słuchanie wybranych nagrań piosenek i przyśpiewek ludowych, oglądanie tańców ludowych,
nauka podstawowego kroku wybranego tańca ludowego.
4. Jesteśmy kowalami, garncarzami, wracamy z mąką, czerpiemy wodę ze studni… –
zabawy naśladowcze.
5. Każdy może zostać garncarzem! – lepienie naczyń.
Indywidualne lepienie naczyń z plasteliny, modeliny, gliny (i w razie możliwości wypalanie),
prezentacja i wystawa prac.
Z cz. 3 s. 53 ćw. 3 6. Ozdoby i sprzęty w izbach – opisywanie dawnego wyposażenia domostw.
• Wypowiedzi uczniów na temat dawnego wyglądu mieszkań.
• Czytanie tekstu ze zrozumieniem, podkreślanie czasowników i porządkowanie czasowników
w kolejności alfabetycznej.
Z cz. 3 s. 53 ćw. 4 7. Piękno wycinanek – dzielenie się wrażeniami na temat wycinanek ludowych.
• Oglądanie wycinanek ludowych (internet).
• Odkodowywanie i zapisywanie hasła.
• Próba wykonania ludowej wycinanki z wykorzystaniem instrukcji z internetu (np. wycinanka
kurpiowska https://www.youtube.com/watch?v=vFJadK6gIcg).
8. Ćwiczenia równoważne z przyborami – kształtowanie równowagi i zręczności.
– „Berek bocian” – zabawa ożywiająca: złapane dziecko staje na jednej nodze, uwolnić je może
osoba, która wykona wokół niego żabie skoki.
– Ćwiczenia kształtujące: bieg na czworakach wokół kocyka; stanie na jednej nodze połączone
z przekładaniem kocyka pod kolanem uniesionej nogi; siad równoważny na kocyku, odpy-
chanie się rękami i wirowanie w jedną i drugą stronę; w leżeniu na plecach z ramionami nad
głową unoszenie ręki i przeciwnej nogi; w leżeniu na brzuchu rolowanie kocyka rękami przed
sobą; podskoki jednonóż z jednoczesnym trzymaniem zwiniętego kocyka na uniesionej stopie.
– „Lokomotywa” – ćwiczenie rytmiczne połączone z recytacją fragmentu wiersza.
Dzieci poruszają się po obwodzie koła w takt wymawianego rytmicznie tekstu wiersza: część
1 – mocno akcentowany krok na każdy wers (od Nagle – gwizd! do Koła – w ruch!); część
2 – krok odstawno-dostawny po obwodzie koła (od Najpierw powoli… do po szynach ospale);
część 3 – bieg na palcach (od Szarpnęła wagony… do łomoce i pędzi); część 4 – cwał boczny
(od A dokąd? do by zdążyć na czas).
• Główna część zajęć – kształtowanie równowagi i zręczności w ćwiczeniach z przyborami.
– „Berek na wysokości” – zabawa bieżna: aby nie zostać złapanym przez berka (oznaczonego
szarfą), należy znaleźć sobie miejsce bez kontaktu z podłożem; złapany zostaje berkiem.
Temat 110. Z wizytą w skansenie 119
Uwaga! Następne ćwiczenia są wykonywane w 3 zespołach metodą stacyjną.

– Stacja 1. Przejścia po ławeczce z woreczkiem i jednoczesne przekładanie woreczka z ręki
do ręki; przejście po wąskiej listwie ławeczki z woreczkiem na głowie.
– Stacja 2. Przekazywanie piłki w szeregu na ławeczce.
Dzieci ustawiają się w równych odstępach na odwróconej ławeczce, dwoje zajmuje pozycje
przed ławeczką i za nią. Pierwsze dziecko podaje piłkę osobie stojącej na ławeczce, która
przekazuje ją kolejnej. Gdy piłka dotrze do ostatniego dziecka, przechodzi ono na początek
ławeczki, a pozostałe przesuwają się o jedno miejsce.
– Stacja 3. Poruszanie się na czworakach po ławeczce i czołganie się pod ławeczką; jedno dziec-
ko trzyma obręcz gimnastyczną opartą na szerokiej listwie ławeczki, a pozostałe przechodzą
przez nią na czworakach; przeczołgiwanie się pod ławeczką.
– Ćwiczenia korekcyjne: dzieci siedzą z rękami opartymi z tyłu o podłogę; na hasło Nakrywa-
my stolik – unoszą biodra i wytrzymują w tej pozycji 5 sekund.
– Ćwiczenia uspokajające: w siadzie skrzyżnym dzieci wykonują wdech i wydech przeponowy,
wypowiadając głoskę s.
9. Z wizytą w skansenie – zabawa w przewodników.
• „Oprowadzanie” po skansenie na podstawie zdobytych informacji i z wykorzystaniem ilustracji.
• Rozmowa o możliwości zorganizowania wycieczki do wybranego skansenu.
JAK SIĘ UCZYĆ?
KRYTYCZNE MYŚLENIE
Dlaczego tak się stało? Przetwarzanie

Uczniowie, siedząc w kręgu, uważnie słuchają zdań czytanych przez nauczyciela, np. Janek informacji
ciągle drażni się z psem. Jest zdziwiony, że pies go unika. Potem odpowiadają na pytania, np. Co (selekcjonowanie
możecie powiedzieć o Janku? (np. jest nieodpowiedzialny, nie dba o swojego pupila, jest lekko- informacji,
myślny, złośliwy); Dlaczego pies go unika? (np. bo się go boi, bo nikt nie lubi, gdy mu się do- analizowanie,
kucza, bo to nie jest dla niego miłe); Czy waszym zdaniem istnieje jakaś zależność między tym, argumentowanie,
że pies unika Janka, a tym, że Janek ciągle go drażni? Jaki ogólny wniosek możemy sformuło- dostrzeganie
wać? (np. pies nie lubi Janka, bo ten ciągle mu dokucza). związków
Przykłady innych zdań: przyczynowo-
– Maciek czyta dużo książek. Prawie zawsze potrafi odpowiedzieć na różne pytania nauczyciela. -skutkowych)
– Małgosia nigdy nie myje rąk przed jedzeniem. Często boli ją brzuch.
Zabawa ma na celu rozwijanie umiejętności analizowania słuchanych zdań i wyłaniania ogól-
nego wniosku na podstawie zdobywanych informacji. Tego typu ćwiczenia należy powtarzać
jak najczęściej. Mogą być krótkie. Ważne, aby były prowadzone systematycznie i opatrzone
odpowiednim komentarzem prowadzącego.
Ptaki na gałązkach Przetwarzanie

Zabawę można wykorzystać do utrwalania umiejętności mnożenia, zadawania pytań matema- informacji
tycznych, układania zadań testowych. (selekcjonowanie
Nauczyciel siada z uczniami w kręgu i rozpoczyna opowiadanie, np. Słoneczko zaczęło coraz informacji,
mocniej przygrzewać. Dzieci wybrały się na spacer do parku w poszukiwaniu oznak wiosny. analizowanie,
W pewnym momencie dzieci usłyszały świergot ptaków. Na pobliskiej wierzbie spostrzegły małe argumentowanie,
ptaszki. Na najniższej gałęzi siedziały 2 ptaki. Na każdej wyższej o 2 więcej niż na poprzed- dostrzeganie
niej. Ile ptaków siedziało na piątej gałęzi? Wybrane dzieci układają na wskazanych gałęziach związków
120 Scenariusze zajęć dziennych – XXIII krąg tematyczny: W oczekiwaniu na wiosnę
przyczynowo- (pięciu długich paskach papieru) odpowiednią liczbę ptaków (kółek, żetonów) i zapisują odpo-
-skutkowych) wiednie działania na schodach narysowanych na papierze pakowym. Nauczyciel monitoruje ich
czynności, zadając odpowiednie pytania, np. Ile ptaków siedziało na najniższej gałęzi? (2) Skoro
na następnej siedziało dwa razy więcej niż na niższej, to ile siedziało na drugiej? (2 ∙ 2 = 4)
Na trzeciej siedziało dwa razy więcej ptaków niż na drugiej. Ile to? (4 ∙ 2 = 8) Na czwartej dwa
razy więcej niż na trzeciej. (8 ∙ 2 = 16) Na piątej dwa razy więcej niż na czwartej. (16 ∙ 2 = 32)
Dzieci zainspirowane przez nauczyciela zastanawiają się, o co jeszcze można zapytać, patrząc
na ptaki na drzewie, np. Ile ptaków siedzi na drugiej i czwartej gałęzi? O ile więcej ptaków sie-
dzi na ostatniej niż na pierwszej? O ile mniej ptaków siedzi na trzeciej niż na piątej? Ile ptaków
zostanie, gdy odfruną wszystkie z piątej gałązki. Uczniowie mogą zapisywać odpowiednie dzia-
łania, np. Ile ptaków siedziało razem na wierzbie? (2 + 4 + 8 + 16 + 32 = 62).
16 · 2 = 32
8 · 2 = 16 Jeżeli na czwartej siedzi 16 ptaków,

to na piątej siedzą 32 ptaki.
Jeżeli na trzeciej siedzi 8 ptaków,
4·2=8
to na czwartej siedzi 16.
2·2=4 Jeżeli na drugiej siedzą 4 ptaki,

to na trzeciej siedzi 8.
Jeżeli na pierwszej siedzą 2 ptaki, a na każdej kolejnej
dwa razy więcej, to na drugiej siedzą 4 ptaki.
Na najniższej gałęzi siedzą 2 ptaki,
na każdej następnej dwa razy więcej.
PROJEKT
Planowanie pracy Błyskawiczny projekt ekologiczny

projektowej Debatę można przeprowadzić w kręgu XXIII podczas omawiania tematu 114. Jestem przyjacie-
lem przyrody (opis na s. 133).
XXIII krąg tematyczny: W oczekiwaniu na wiosnę

Temat 111. Czy wiosna się spóźnia?
ZAPIS W DZIENNIKU
Mnożenie w zakresie 50, dzielenie w zakresie 30. Rozmowa kierowana po przeczytaniu tekstu
„Nareszcie wiosna!”. Poznawanie zwiastunów pór roku w przyrodzie. Przekształcanie zdania py-
tającego w oznajmujące i rozkazujące. Wyjaśnianie przysłów związanych z nadchodzącą wiosną.
Grupowe projektowanie i malowanie ubioru, rozmowa o konieczności dostosowania ubioru do wa-
runków pogody. Pisanie listu – poznawanie kompozycji listu, przypomnienie pisowni zwrotów skie-
rowanych do adresata wielką literą. Wiosenny marszobieg – pokonywanie naturalnych przeszkód,
ćwiczenia równoważne, skoczne i rzutne.

– poznaje różne sposoby obliczania iloczynów, mnoży w zakresie 50 i dzieli w zakresie 30
– wypowiada się na temat przeczytanego tekstu, obserwacji pogody i przyrody wczesną wiosną
– wymienia i rozpoznaje podstawowe gatunki roślin i zwierząt zwiastujących przedwiośnie
i wczesną wiosnę
– rozpoznaje rodzaje zdań i je przekształca
Temat 111. Czy wiosna się spóźnia? 121
– układa przysłowia z rozsypanek wyrazowych i wyjaśnia ich znaczenie

– zna i wskazuje części listu i pisze list, pamiętając o pisowni zwrotów grzecznościowych wiel-
ką literą
– rozumie konieczność dostosowania ubioru do pogody
– pokonuje przeszkody w terenie i wykonuje proponowane ćwiczenia ruchowe

– poznasz różne sposoby obliczania iloczynów
– wypowiesz się na temat przeczytanego tekstu, obserwacji pogody i przyrody
– omówisz podstawowe gatunki roślin i zwierząt zwiastujących przedwiośnie i wczesną wiosnę
– wskażesz i nazwiesz rodzaje zdań, i przekształcisz je zgodnie z podaną zasadą
– ułożysz przysłowia z rozsypanek wyrazowych i wyjaśnisz ich znaczenie
– napiszesz list, pamiętając o jego kompozycji i pisowni zwrotów grzecznościowych wielką literą
– wskażesz powody dostosowania ubioru do pogody
– wykonasz ćwiczenia ruchowe w terenie, przestrzegając ustalonych zasad

– obliczasz wskazane iloczyny i ilorazy
– wypowiadasz się na temat przeczytanego tekstu, obserwacji pogody i przyrody
– wymieniasz i rozpoznajesz podstawowe gatunki roślin i zwierząt zwiastujących przedwioś-
nie i wczesną wiosnę
– wskazujesz i nazywasz rodzaje zdań, i je przekształcasz zgodnie z podaną zasadą
– układasz przysłowia z rozsypanek wyrazowych i wyjaśniasz ich znaczenie
– piszesz list, pamiętając o jego kompozycji i pisowni zwrotów grzecznościowych wielką literą
– wyjaśniasz znaczenie dostosowania ubioru do pogody
– wykonujesz ćwiczenia ruchowe w terenie, przestrzegając ustalonych zasad
KLUCZOWE PYTANIA
– Dlaczego ludzie piszą coraz mniej listów?
– Dlaczego listy są przechowywane przez ich właścicieli przez wiele lat?
ŚRODKI DYDAKTYCZNE
PZ cz. 2 s. 44–45, Z cz. 3 s. 54–55, PM cz. 2 s. 25, M cz. 3 s. 29–30; kartoniki, plastikowe
butelki oznaczone cyframi, kwadraty, tasiemka, prostokąty, kartki z kalendarza, kartki z sy-
labami i kodem, magnesy, symbole elementów pogody, komputer z dostępem do internetu,
kolorowanki przedstawiające zwiastuny przedwiośnia i wczesnej wiosny, atlasy roślin, bry-
stol lub papier pakowy, farby i pędzle, kubki z wodą, materiały plastyczne, piłka, tambu-
ryn, tasiemki zielone i czerwone, karty startowe dla drużyn, koperty z zadaniami, skakanki,
miarki taśmowe, kręgle.
s. 205
PRZEBIEG ZAJĘĆ
1. Mnożenie w zakresie 50. Dzielenie w zakresie 30.
2. Co kryje ta data? – wprowadzenie do tematu zajęć.
• Uzupełnianie kartki z kalendarza i odkodowanie hasła Pierwszy dzień kalendarzowej wiosny.
Każde dziecko otrzymuje kartkę z kalendarza, na której samodzielnie wpisuje informacje
o bieżącym roku i dniu. Na tablicy są umieszczone w rozsypce kartki z sylabami i kodem
do umieszczania ich w diagramach na kartce z kalendarza. Dzieci samodzielnie zapisują w dia-
gramach sylaby wg podanego kodu i odczytują hasło Pierwszy dzień wiosny.
rok
dzień tygodnia
21 marca
KA
3.1
DZIEŃ
2.1
PIERW
1.1
NY
4.2
WIOS
4.1
DA
3.3
WEJ
3.5
SZY
1.2
LEN
3.2
RZO
3.4
• Swobodne wypowiedzi na temat pierwszego dnia wiosny, panującej tego dnia pogody, oznak
odchodzącej zimy i nadchodzącej wiosny na podstawie własnych obserwacji.
• Rozmowa na temat udziału dzieci w planowanych lub minionych obchodach powitania wiosny,
organizowanych w klasie i w szkole.
PZ cz. 2 s. 44, 3. Praca inspirowana opowiadaniem „Nareszcie wiosna!”.
Z cz. 3 s. 54 ćw. 1 • Głośne czytanie tekstu przez chętne dziecko.
• Rozmowa na temat przeczytanego tekstu kierowana pytaniami, np. Kto opowiada o zdarze-
niu? Co Helenka pożegnała na kilka miesięcy? Jak 21 marca Helenka ubrała się do szkoły?
Dlaczego mama Helenki uznała, że jej strój jest nieodpowiedni? Co poleciła jej sprawdzić?
Jaka pogoda panowała wtedy za oknem? Co Helenka postanowiła zrobić?
• Przypomnienie zdań oznajmujących, pytających i rozkazujących oraz znaków interpunkcyj-
nych na końcu tych zdań.
• Czy wiosna w przyrodzie zaczyna się tego samego dnia co wiosna w kalendarzu? – dyskusja
klasowa rozwijająca umiejętność uzasadniania własnych opinii.
4. Poznajemy zwiastuny wiosny.
• Omawianie przyrodniczych pór roku.
PZ cz. 2 s. 44 Nauczyciel tłumaczy, że kalendarzowe pory roku zawsze zaczynają się w tym samym dniu.
Pogoda jednak każdego roku jest nieco inna – ocieplenie nadchodzi wcześniej lub później, raz
jest sucho, raz deszczowo. Od tych warunków zależą zmiany, które obserwujemy w przyrodzie,
np. jednego roku wcześniej zakwitają pierwsze kwiaty, pojawiają się liście na drzewach, przy-
latują z ciepłych krajów ptaki, innego roku – nieco później. Na ich podstawie ludzie określają,
czy wiosna/jesień zaczęła się wcześniej.
• Sporządzenie plakatów informacyjnych dotyczących zwiastunów przedwiośnia i wczesnej
wiosny – przygotowanie się do wyprawy badawczej.
– Uczniowie dzielą się na małe grupy. Słuchają pogadanki o zwiastunach wiosny ilustrowanej
zdjęciami roślin, np. Każde dziecko wie, że mamy cztery kalendarzowe pory roku: wiosnę,
lato, jesień i zimę. Znamy też daty, kiedy się zaczynają. Zwierzęta i rośliny nie mają jednak
kalendarza. Czekają, aż skończą się zimowe mrozy i na dłużej wyjrzy słońce. Wtedy budzą się
do życia, a my mówimy, że następuje pierwsza przyrodnicza pora roku – przedwiośnie.
Zwiastunem przedwiośnia jest pojawienie się maleńkich kwiatów na leszczynie i olszy, ze-
brane są w większe grupy – kotki. W tym samym czasie na naszych grządkach kwitną przebi-
śniegi i krokusy. W lasach zakwitają zawilce, przylaszczki i wawrzynki wilczełyko. Na łąkach
złocą się podbiały i kaczeńce.
Temat 111. Czy wiosna się spóźnia? 123
Niekiedy przedwiośnie zaczyna się już w lutym, czasami dopiero w marcu, a nawet na począt-
ku kwietnia. Ta pora roku może trwać też bardzo długo – aż dwa i pół miesiąca. Dopiero kiedy
na dobre się ociepli, możemy powitać kolejną przyrodniczą porę roku – wczesną wiosnę. Jest
ona zwana również pierwiośniem, ponieważ właśnie wtedy zakwitają pierwiosnki. Kwiatami
obsypują się też drzewa owocowe: jabłonie, grusze, czereśnie, wiśnie. Zakwitają poziomki i bo-
rówki. W tym samym czasie możemy obserwować, jak na gałęziach buków i dębów pojawiają
się młodziutkie liście. Zwykle dzieje się to wszystko w kwietniu lub maju.
Wczesna wiosna nie trwa już zbyt długo, czasem są to tylko dwa lub trzy tygodnie. W maju
lub na początku czerwca nadchodzi pełnia wiosny. A my możemy cieszyć się jej kolorowymi
zwiastunami.
Dzieci zapisują nazwy wymienionych pór roku oraz roślin, które wtedy zakwitają, a później
porównują, czy wszystkim udało się wykonać zadanie poprawnie.
– Uczniowie przy pomocy nauczyciela oglądają w albumach wspomniane rośliny wskaźniko-
we, np. leszczynę, olszę, przebiśnieg, krokusa, zawilca gajowego, przylaszczkę, wawrzynka
wilczełyko, podbiał, kaczeńca, pierwiosnki, wiśnię, czereśnię, gruszę, jabłoń, poziomkę, bo-
rówkę czarną, buk, dąb szypułkowy. Rysują w grupach rośliny, odpowiednio kolorują i przy-
klejają na dwóch plakatach ilustrujących kolejne przyrodnicze pory roku (przedwiośnie,
wczesna wiosna).
5. Kapryśna wiosna – ćwiczenia w rozpoznawaniu rodzajów zdań oraz układaniu PZ cz. 2 s. 44,
i wyjaśnianiu znaczenia przysłów. Z cz. 3 s. 54 ćw. 2, 3
• Układanie przysłów z rozsypanek wyrazowych i wyjaśnianie ich znaczenia.
• Przypomnienie informacji na temat rodzajów zdań i znaków interpunkcyjnych stawianych
na ich końcu zdań. Przekształcanie zdań pytających na zdania oznajmujące i rozkazujące.
6. Jak się ubrać? – rozważania na temat czynników wpływających na dobór ubioru. PZ cz. 2 s. 44
• Przypomnienie wiadomości na temat elementów pogody, sposobów ich graficznego oznaczania
i źródeł pozyskiwania informacji o pogodzie – wykorzystanie dostępnych materiałów i źródeł.
• W co się ubrać? – grupowe dobieranie stroju odpowiedniego do warunków atmosferycznych.
– Dzieci pracują w 5 grupach. Każda z nich losuje kartę z symbolicznie opisaną pogodą właś-
ciwą dla różnych pór roku. Na dużym arkuszu szarego papieru dzieci obrysowują sylwetkę
jednego uczestnika. Następnie wspólnie „ubierają” ją stosownie do przewidywanej pogody
opisanej na wylosowanej karcie. Wykorzystują farby plakatowe i inne materiały zgromadzo-
ne w klasie.
– Grupy kolejno prezentują swoje sylwety w odpowiednich strojach, nie podając opisu pogody.
Pozostałe dzieci starają się ustalić, jakie warunki atmosferyczne wymagają takiego ubioru.
• „W taką pogodę…” – zabawa czynnościowo-naśladowcza.
Dzieci stoją w rozsypce. Nauczyciel pokazuje etykiety z symbolami pogody, np. śnieg i termo-
metr wskazujący –5°C, deszcz i termometr wskazujący 17°C, słońce i termometr wskazujący
18°C, słońce i termometr wskazujący 28°C. Na hasło Ubieramy się! – dzieci wg własnej inwencji
naśladują czynności ubierania się w strój odpowiedni do podanej przez nauczyciela pogody,
np. ocieplane spodnie, ciepła kurtka, czapka, szalik, rękawice, peleryna, kalosze, parasol, strój
sportowy, tenisówki, strój kąpielowy, klapki. Na hasło Bawimy się na dworze! – dzieci na-
śladują czynności, które mogą wykonywać w daną pogodę i w odpowiednim stroju, np. lepić
bałwana, jeździć na łyżwach, brodzić po kałużach, przeskakiwać je, grać w piłkę, skakać przez
skakankę, opalać się, budować zamek z piasku, kąpać się.
• Co należy wziąć pod uwagę, planując swój strój? – burza mózgów.
7. Kochana Wiosno!… – poznawanie kompozycji listu, pisanie wielką literą zwrotów PZ cz. 2 s. 45,
do adresata. Z cz. 3 s. 55 ćw. 4, 5
• Swobodne wypowiedzi na temat zwyczaju pisania listów, powodów ich pisania i sposobów prze-
kazywania.
• Analiza kompozycji listu – czytanie listu Helenki do Wiosny, wskazywanie najważniejszych
elementów listu.
• Czekam na Ciebie, Wiosno! – pisownia zwrotów do adresata.

Wskazanie w liście wyrazów zapisanych dużą literą i wyjaśnienie ich pisowni; sformułowanie
zasady o pisowni zwrotów grzecznościowych wielką literą.
• Droga Paulino… – ćwiczenia w pisaniu listu.
Wspólne ustalanie miejscowości, daty i celu pisania listu (przekonanie do odpowiedniego ubie-
rania się w pierwszy dzień wiosny). Samodzielne pisanie listów z zachowaniem poznanych
zasad i ich odczytanie.
8. Wiosenny marszobieg – pokonywanie naturalnych przeszkód, ćwiczenia równo-
ważne, skoczne i rzutne.
– „Przebiśniegi” – zabawa ożywiająca.
Wybrane dzieci są oznaczone chustami: białą („zima”), zieloną („wiosna”), pozostałe
to „przebiśniegi”. „Zima” łapie uciekające „przebiśniegi”. Złapane dziecko staje w rozkroku
i wyciąga jedną rękę w górę. Wybawić je może dotknięcie „wiosny” i wtedy wraca do zabawy.
Jeśli „zima” złapie „wiosnę” lub 5 „przebiśniegów”, następuje zmiana goniącego i wybawia-
jącego.
– Ćwiczenia kształtujące: ćwiczenia w kole (marsz, trucht ze zmianą kierunku na sygnał, sko-
ki obunóż i jednonóż); indywidualne ćwiczenia (skłony, wymachy nóg) przy dowolnej podpo-
rze (ściana, drzewo, brama, płot).
– „Idzie listonosz” – zabawa rytmiczna: dzieci maszerują po obwodzie koła zgodnie ze zmien-
nym rytmem wystukiwanym przez nauczyciela na tamburynie.
• Główna część zajęć – marszobieg z zadaniami ruchowymi i przyrodniczymi.
– Spośród dzieci wybranych jest 3 sędziów. Każdy sędzia jest przyporządkowany jednej dru-
żynie, z którą pokonuje trasę i kontroluje jakość wykonywania ćwiczeń i poprawność zapi-
sów. Pozostali uczniowie są podzieleni na 3 drużyny. Każda z nich otrzymuje karty startowe
z miejscem odpowiedzi i ołówek. Drużyny startują co 5–7 minut, tak aby się nie spotkały. Te,
które aktualnie nie pokonują trasy, wykonują różne zadania na wyznaczonych stanowiskach
na boisku.
– Przed zajęciami nauczyciel zielonymi wstążkami oznacza trasę na terenie szkoły lub w jej
pobliżu, a punkty kontrolne – czerwonymi. W punktach kontrolnych umieszcza listy z zada-
niami, np. Wymieńcie 3 nazwy rosnących tutaj roślin. Wymieńcie 3 nazwy widywanych tutaj
ptaków. Narysuj drzewo rosnące w okolicy i podaj jego nazwę. Wymieńcie 3 oznaki wiosny.
Gra się kończy, gdy wypełnione karty startowe zostaną oddane sędziemu.
– Zadania ruchowe na stanowiskach: stacja 1. – chód równoważny po krawędzi piaskownicy
lub po krawężniku; stacja 2. – skoki na skakance do 10: obunóż lub jednonóż (Ile razy sku-
si?); stacja 3. – zbijanie kręgli (liczbę strąconych kręgli przelicza się na punkty i sumuje jako
wynik całej drużyny).
– Ćwiczenia korekcyjne: pokonywanie szpalerem wyznaczonego odcinka na palcach i z powro-
tem na piętach.
– Ćwiczenia uspokajające: dzieci stoją kołem z opuszczonymi głowami; jedno dziecko (wios-
na), muskając pozostałych zieloną szarfą, budzi je do życia; obudzone dzieci odchylają głowy
do słońca i podnoszą wysoko ręce.
9. Zima – wiosna – tworzenie skojarzeń nawiązujących do pór roku.
• Dzieci stoją na obwodzie koła. Nauczyciel rzuca piłkę, podając hasło Zima lub Wiosna. Dziecko,
które złapie piłkę, podaje wyraz kojarzący się z wywołaną porą roku. Gdy nauczyciel zawoła
W marcu…, wszystkie dzieci kończą przysłowie ...jak w garncu i zamieniają się miejscami.
Temat 112. Szukamy wiosny 125

Temat 112. Szukamy wiosny
ZAPIS W DZIENNIKU
Rozwiązywanie zadań tekstowych, obliczenia pieniężne, układanie pytań do treści zadania. Słu-
chanie opowiadania „Już widać i słychać wiosnę!”. Wyszukiwanie w tekście i czytanie fragmentów,
które są odpowiedzią na zadawane pytania. Wypowiedzi na temat wiosennych skojarzeń wzroko-
wych, słuchowych i węchowych – na podstawie opowiadania i własnych doświadczeń. Ustne opisy-
wanie zwiastunów wiosny. Uzupełnianie opisów wyrazami w odpowiedniej formie. Doskonalenie
umiejętności zadawania pytań. Wyprawa badawcza w poszukiwaniu wiosny w parku, dokumento-
wanie obserwacji przyrodniczych. „Przebiśniegi” – wykonywanie przestrzennej pracy plastycznej.

– układa pytania do zadań, analizuje i rozwiązuje zadania tekstowe
– wypowiada się na temat zmian zachodzących w przyrodzie wczesną wiosną
– wyszukuje w wysłuchanym tekście odpowiednie fragmenty
– opowiada o zmianach w przyrodzie wczesną wiosną
– ustnie opisuje wiosenne zwiastuny wiosny i uzupełnia opisy właściwymi wyrazami
– poprawnie formułuje zdania pytające
– maluje farbami, wycina, składa i przylepia bibułę, wykonując pracę przestrzenną

– rozwiążesz zadania tekstowe i ułożysz pytania do podanego zadania
– wypowiesz się na temat przeczytanego tekstu, obserwacji pogody i przyrody
– wyszukasz w wysłuchanym tekście potrzebne fragmenty
– opowiesz o zmianach w przyrodzie wczesną wiosną
– ustnie opiszesz wiosenne zwiastuny wiosny i uzupełnisz opisy wskazanych roślin
– poćwiczysz układanie zdań pytających
– wykonasz pracę przestrzenną zgodnie z podaną instrukcją

– rozwiązujesz zadania tekstowe i układasz pytania do podanego zadania
– wypowiadasz się na temat przeczytanego tekstu, obserwacji pogody i przyrody
– wyszukujesz w wysłuchanym tekście potrzebne fragmenty
– opowiadasz o zmianach w przyrodzie wczesną wiosną
– ustnie opisujesz wiosenne zwiastuny wiosny i uzupełniasz opisy wskazanych roślin
– układasz zdania pytające zgodnie z podanym wzorem
– wykonujesz przestrzenną pracę plastyczną zgodnie z instrukcją
KLUCZOWE PYTANIA
– Dlaczego lubimy obserwować budzącą się przyrodę?
– Gdzie można znaleźć informacje na temat interesujących nas roślin i zwierząt?
ŚRODKI DYDAKTYCZNE
PZ cz. 2 s. 46–47, Z cz. 3 s. 56–57, PM cz. 2 s. 26, M cz. 3 s. 31; kartoniki do zapisania działań
i iloczynów, rekwizyty, kartki z wyrazami i sylabami, komputer z dostępem do internetu,
nagranie piosenki o wiośnie, kartki z hasłami, z nazwami i ilustracjami zwiastunów wiosny
oraz z pytaniami na tablicę, karteczki samoprzylepne, zszywacz, atlasy roślin i zwierząt, blok
rysunkowy, wytłoczki do jajek, biała farba plakatowa, pędzle, gąbki, żółte i zielone akwarele,
miseczki z wodą, zielona i biała bibuła, nożyczki, klej, nagranie utworu „Poranek” E. Griega.
s. 206
PRZEBIEG ZAJĘĆ
1. Rozwiązywanie zadań tekstowych. Układanie pytań do treści zadania.
2. Szukamy wiosny – wprowadzenie do tematu zajęć.
• Dzieci, słuchając nagrania dowolnej piosenki o wiośnie, spacerują w sali wśród kartek z wy-
razami wyraźnie nawiązującymi do wiosny, np. bociany (SZU), jaskółki (KA), krokusy (MY),
przebiśniegi (WIOS), zawilce (NY), i dowolnymi niezwiązanymi z wiosną. Na odwrotnej stro-
nie kartek z wyrazami związanymi z wiosną są napisane sylaby tworzące hasło. Po przerwaniu
nagrania dzieci zbierają kartki z wyrazami nawiązującymi do wiosny i układają je na tablicy
w porządku alfabetycznym. Po odwróceniu na drugą stronę odczytują hasło Szukamy wiosny.
• Wspólne ustalenie, w jakich miejscach można znaleźć oznaki wiosny.
PZ cz. 2 s. 46, 3. Praca inspirowana opowiadaniem „Już widać i słychać wiosnę!”.
Z cz. 3 s. 56 ćw. 1 • Słuchanie opowiadania połączone z uważnym śledzeniem tekstu wzrokiem.
• Rozmowa na temat tekstu kierowana pytaniami.
• Wskazywanie na plakatach zwiastunów wiosny zaobserwowanych przez bohaterów opowia-
dania.
• Kolory, dźwięki i zapachy wiosny – doskonalenie umiejętności wypowiadania się.
– Swobodne wypowiedzi na temat zmian w przyrodzie świadczących o nadchodzącej wiośnie –
na podstawie własnych obserwacji.
– Widzę, słyszę i czuję wiosnę – tworzenie skojarzeń (technika: kula śniegowa).
Dzieci dzielą się na 6 grup. Grupa I i II gromadzi skojarzenia wokół hasła Kolory wiosny;
grupa III i IV – Dźwięki wiosny; grupa V i VI – Zapachy wiosny – zapisują skojarzenia na kar-
teczkach samoprzylepnych. Grupy gromadzące skojarzenia do takiego samego hasła dzielą
się wynikami swojej pracy. Kartki z jednakowymi skojarzeniami przyklejają jedna na drugą.
Z cz. 3 s. 56 ćw. 2 4. Jak to widzę, tak opiszę! – ustne i pisemne opisywanie wiosny.
• Co widzę? – zgadywanka słowna połączona z elementami opisu.
Chętne dzieci losują kartki z podpisanymi ilustracjami przedstawiającymi zwiastuny wiosny,
np. bociana, jaskółkę, skowronka, przebiśnieg, bazie na wierzbie, kwiaty podbiału. Następnie
zaczynają wypowiedź, np. Wczoraj w parku (na łące, nad rzeką, w lesie) widziałam/widzia-
łem… i opisują to, co widziały, nie podając nazwy obiektu. Pozostałe dzieci odgadują nazwę
opisywanej oznaki wiosny.
• Uzupełnianie opisów podbiału i przebiśniegów.
– Rozpoznawanie i nazywanie zilustrowanych roślin.
– Słuchanie informacji nauczyciela na temat tych roślin.
– Opisywanie wyglądu zilustrowanych roślin.
– Samodzielne uzupełnianie opisów wyrazami w odpowiedniej formie.
Z cz. 3 s. 56 ćw. 3 5. Kto? Co? Jaki? – doskonalenie umiejętności zadawania pytań.
• Układanie pytań do zdania oznajmującego z wykorzystaniem podanych wyrazów pytających.
• Łączenie wyrazów pytających z pozostałą częścią pytania.
Dzieci cicho czytają umieszczone na tablicy wyrazy pytające i umieszczone z boku w rozsypce
pozostałe części pytań. Następnie chętne dzieci łączą obie części pytań i je czytają. Pozostali
udzielają odpowiedzi na utworzone pytania.
6. Wiosna w parku – prowadzenie i dokumentowanie obserwacji przyrodniczych.
• Przygotowywanie arkuszy do dokumentowania obserwacji przyrodniczych.
PZ cz. 2 s. 46–47, – Uczniowie wymieniają znane sobie zwiastuny przedwiośnia i wczesnej wiosny, zapisują je
Z cz. 3 s. 57 ćw. 4, 5 na tablicy, porządkując wg kategorii: drzewa, krzewy, rośliny zielne, ptaki, ssaki, owady, inne
zwierzęta. Przy okazji przypominają, czym charakteryzują się te grupy. Mogą wykorzystać
opracowane na poprzedniej lekcji (temat 111) plakaty.
Temat 113. Jak przybywa wiosna? 127
– Przygotowanie kart dokumentujących obserwacje terenowe, np. dzieci dzielą się na 7-osobo-
we grupy, każdy uczeń przepisuje fragment notatki dotyczącej jednej kategorii, np. DRZE-
WA: kwitną leszczyny, pojawiają się liście na buku i dębie…; notatki uczniów należących
do jednej grupy są przyklejane do kartek formatu A4 i zszywane zszywaczem.
– Przypomnienie zasad prowadzenia bezpiecznych i przyjaznych naturze obserwacji przyrod-
niczych (m.in. Nie uszkadzamy roślin, zwłaszcza tych chronionych).
• W poszukiwaniu wiosny – wyprawa badawcza.
– Uczniowie w czasie wyprawy uważnie obserwują przyrodę. Jeśli zauważą którąś z oznak
wiosny, wskazują ją innym. Kolejni uczniowie odnotowują to na kartach obserwacji (warto
korzystać z atlasów przyrodniczych).
– Po powrocie do szkoły uczniowie porównują zapiski na kartach oraz plakaty informacyjne
dotyczące dwóch fenologicznych pór roku. Zastanawiają się, czy na podstawie przeprowa-
dzonych obserwacji można określić, czy mamy obecnie przedwiośnie, czy wczesną wiosnę.
• Samodzielne dobieranie właściwych zakończeń zdań.
7. „Przebiśniegi” – wykonanie przestrzennej pracy plastycznej.
• Wykonanie kielichów kwiatów przebiśniegów.
Dzieci w 3 lub 5 wypukłych elementach wytłoczek do jajek wycinają płatki. Tak przygotowane
kielichy przebiśniegów malują białą farbą plakatową i pozostawiają do wyschnięcia.
• Przygotowanie wiosennego tła.
Dzieci malują całą kartkę z bloku rysunkowego wiosennymi barwami (akwarelami w odcie-
niach żółci i zieleni) oraz kawałkami wilgotnej gąbki swobodnie stemplują kartkę i pozosta-
wiają ją do wyschnięcia.
• Wykonywanie pozostałych elementów pracy.
Dzieci nacinają niewielki pasek jasnozielonej bibuły, z którego wycinają listki. Łodyżki kwia-
tów wykonują z długiego paska bibuły o szerokości 3 cm. Pasek skręcają, na końcu ugniatają
niewielką kulkę. Pozostałości śniegu wycinają z białej bibuły.
• Łączenie przygotowanych elementów pracy i zorganizowanie wystawy prac.
8. Wiosenne przebudzenia – rozmowa inspirowana improwizacją ruchową przy mu-
zyce i tematem zajęć.
• Wiosna się budzi – improwizacje ruchowe przy muzyce.
– Dzieci losują kartki wyznaczające im role w zabawie – część z nich jest drzewami, część kwia-
tami, część owadami, część ptakami. Nauczyciel włącza cicho nagranie „Poranek” Griega
i mówi, np. Jest jeszcze zima. Rośliny i zwierzęta śpią pod śnieżną pierzynką. Jednak słońce
zaczyna coraz bardziej przygrzewać. Śnieg topnieje. Wszystko zaczyna się budzić do życia.
Nauczyciel odtwarza muzykę głośnej, a dzieci improwizują ruchem, gestem i mimiką zacho-
wania wylosowanych zwierząt lub roślin.
– Rozmowa na temat wrażeń doznawanych podczas zabawy.

Temat 113. Jak przybywa wiosna?
ZAPIS W DZIENNIKU
Mierzenie temperatury, porównywanie wyników pomiarów. Rozmowa kierowana inspirowana
wysłuchanym wierszem Jana Brzechwy „Przyjście wiosny”, wyszukiwanie w tekście wskazanych
fragmentów. Czytanie wiersza z podziałem na role. Projektowanie i rysowanie fantastycznego po-
jazdu wiosny. Pisanie z pamięci fragmentu wiersza. Rozpoznawanie rzeczowników i czasowników
oraz przekształcanie zdań złożonych w pojedyncze. Pisanie wyrazów z rz po spółgłoskach p, b,
poznawanie wyjątków. Ćwiczenia zwinnościowe i skoczne – kształtowanie zwinności, skoczności
i orientacji przestrzennej.

– zna budowę i zasadę działania termometru oraz odczytuje i porównuje jego wskazania
– wypowiada się na temat wiersza, wyszukuje w nim odpowiednie fragmenty
– czyta wiersz z podziałem na role
– rozpoznaje rzeczowniki i czasowniki, przekształca zdania złożone w pojedyncze
– wykonuje ćwiczenia utrwalające pisownię wyrazów z rz po spółgłoskach p, b, zna wyjątki
od tej zasady
– pisze z pamięci fragment wiersza
– wykonuje ćwiczenia zwinnościowe i skoczne, przestrzegając ustalonych zasad

– omówisz budowę i zasadę działania termometru oraz odczytasz i porównasz jego wskazania
– wypowiesz się na temat wiersza, wyszukasz w nim odpowiednie fragmenty
– przeczytasz wiersz z podziałem na role
– napiszesz rzeczowniki lub czasowniki, przekształcisz zdania złożone w pojedyncze
– wykonasz ćwiczenia ortograficzne
– napiszesz z pamięci fragment wiersza
– wykonasz ćwiczenia ruchowe na przyborach, przestrzegając ustalonych zasad

– omawiasz budowę i zasadę działania termometru, odczytujesz i porównujesz jego wskazania
– wypowiadasz się na temat wiersza, wyszukujesz w nim odpowiednie fragmenty
– czytasz wiersz z podziałem na role
– piszesz rzeczowniki lub czasowniki, przekształcasz zdania złożone w pojedyncze
– wykonujesz ćwiczenia ortograficzne zgodnie z poznaną zasadą
– piszesz z pamięci fragment wiersza
KLUCZOWE PYTANIA
– Dlaczego należy systematyczne dbać o sprawność ruchową?
– W jakich codziennych sytuacjach przydaje się znajomość aktualnej temperatury?
ŚRODKI DYDAKTYCZNE
PZ cz. 2 s. 48–49, Z cz. 3 s. 58–59, PM cz. 2 s. 27, M cz. 3 s. 32; krążki w kolorze niebieskim
i czerwonym, tasiemka, klocki, kartoniki ze stopniami, figurka, kartki z rzeczownikami
i czasownikami, woreczki, ławeczki gimnastyczne, drabinki, szarfy, odskocznie, materace,
niskie płotki, obręcze.
s. 207
PRZEBIEG ZAJĘĆ
1. Mierzenie temperatury, porównywanie dokonanych pomiarów.
2. Przybądź do nas… – wprowadzenie do tematu zajęć.
• Dzieci stoją po dwóch przeciwległych stronach sali – z jednej strony dwoje dzieci zapraszają-
cych, z drugiej pozostałe. Dzieci zapraszające wywołują po jednym imieniu dzieci z szeregu
i dodają: …, przybądź do nas… (np. rowerem, łódką, samolotem; jako żabka, bocian, jaskółka,
skowronek, motyl, pszczoła, jeż). Zaproszone dzieci przechodzą na drugą stronę, naśladując ru-
chem sposób poruszania się pojazdu lub zwierzęcia. Gdy wszystkie dzieci znajdą się po jednej
strony sali, siadają kołem.
• W jaki sposób przybywa do nas wiosna? – dzielenie się kreatywnymi pomysłami.
Temat 113. Jak przybywa wiosna? 129
3. Praca inspirowana wierszem J. Brzechwy „Przyjście wiosny”. PZ cz. 2 s. 48,

• Słuchanie wiersza i rozmowa kierowana pytaniami, np. Jaką wieść rozpowiadała sosna? Jakie Z cz. 3 s. 58 ćw. 1
zwierzęta uczestniczyły w rozmowie? W jaki sposób zwierzęta wyobraziły sobie przybycie wios-
ny? Czy były zgodne? W jaki sposób przyszła wiosna? Kto ją witał?
• Ćwiczenia w czytaniu wiersza z podziałem na role.
• Mój pomysł na pojazd wiosny – projektowanie i rysowanie niezwykłych pojazdów; zwrócenie
uwagi, by były one dostosowane do niecodziennych cech ich właścicielki (z uwzględnieniem
zwiastunów wiosny).
• Wypowiedzi ustne opisujące zaprojektowane pojazdy.
4. A wiosna przyszła… – ćwiczenia w pisaniu z pamięci. PZ cz. 2 s. 48
• Wyszukiwanie w wierszu fragmentu opisującego sposób przybycia wiosny. Analiza ortograficz-
na tego tekstu.
• Analiza wzrokowa kolejnych wersów ostatniej zwrotki, zapisywanie ich z pamięci w zeszytach
(dbałość nie tylko o poprawność ortograficzną i interpunkcyjną, ale również o poprawność
graficzną zapisów). Sprawdzenie zapisanego tekstu w parach i poprawienie błędów.
5. Od wyrazu do zdania – rozpoznawanie rzeczowników i czasowników oraz prze- Z cz. 2 s. 58 ćw. 2, 3
kształcanie zdań złożonych w pojedyncze.
• Co robi? – dobieranie czasowników do podanych rzeczowników.
Na tablicy znajdują się kartki z rzeczownikami i czasownikami. Dzieci nazywają części mowy,
zadają odpowiednie pytania (co? kto? co robi?) i rozdzielają na rzeczowniki i czasowniki
(do każdego rzeczownika dobierają odpowiedni czasownik).
• Przekształcanie zdań złożonych w pojedyncze.
6. Wiosenna przygoda z ortografią – ćwiczenia w pisaniu wyrazów z rz po spółgłos- PZ cz. 2 s. 49,
kach p, b. Z cz. 3 s. 59 ćw. 4–6
• Ciche czytanie tekstu ze zrozumieniem, zadawanie pytań do kolejnych zdań i udzielanie od-
powiedzi
• Przypomnienie zasad pisowni wyrazów z rz; wskazywanie spółgłosek, po których występuje rz.
Wskazywanie wyrazów z rz po spółgłoskach p, b i uzupełnianie nimi zdań.
• Tworzenie i pisanie przymiotników od rzeczowników z rz po spółgłoskach p, b.
• Wyjątki w pisowni wyrazów po spółgłosce p (pszenica, pszczoła). Definiowanie pojęcia wyjątek.
Nauka rymowanki na pamięć.
7. Ćwiczenia zwinnościowe i skoczne na przyrządach – kształtowanie zwinności,
skoczności i orientacji przestrzennej.
– „Ptaszki do gniazd” – zabawa organizacyjno-porządkowa: dzieci bawią się na wzór popular-
nej zabawy „Wiewiórki do dziupli”.
– Ćwiczenia kształtujące z woreczkami: skoki jednonóż z woreczkiem pod kolanem; skoki obu-
nóż z woreczkiem między stopami; w pozycji stojącej przekładanie woreczka pod uniesionym
raz jednym, raz drugim kolanem; w leżeniu przodem podnoszenie nóg z woreczkiem umiesz-
czonym między stopami; w leżeniu tyłem – przekazywanie woreczka z ręki prawej do lewej
(woreczek w wyciągniętej w bok prawej ręce, obie ręce spotykają się nad głową).
– „Drabinka” – ćwiczenie rytmiczne.
Szarfy są rozłożone na podłodze w jednej linii w odstępach 40 cm. Nauczyciel wyklaskuje
prosty rytm, np. Raz, dwa (krótki, długi). Dzieci po kolei przeskakują po drabince, wyko-
nując na Raz – skok na jednej nodze, a na Dwa – skok obunóż. Kolejne dzieci rozpoczynają
skoki na drabince zawsze na Raz.
• Główna część zajęć – ćwiczenia zwinnościowe i skoczne na przyrządach.
– „Berek bocian” (opis w scenariuszu do tematu 110. Z wizytą w skansenie).
– „W parku” – ćwiczenia zwinnościowe na przyrządach: dzieci podzielone na 5 zespołów usta-
wiają się przed przygotowanymi stacjami; po dwukrotnym wykonaniu zadań, na sygnał na-
uczyciela, przechodzą do kolejnej stacji.
Stacja 1. – „Leżące drzewa” (2 ustawione równolegle ławeczki): na pierwszej ławeczce dzieci

wykonują przeskok zawrotny z chwytem rękami ławeczki, na drugiej – wyskok kuczny na ła-
weczkę, przesunięcie rąk i zeskok rozkroczny.
Stacja 2. – „Z gałęzi na gałąź”: przejście wzdłuż pięciu drabinek na wysokości trzeciego
szczebla; wykonanie zwisu na rękach (5 sekund) na dwóch drabinkach zaznaczonych szarfą.
Stacja 3. – „Z górki na pazurki” (materac ułożony na odskoczni gimnastycznej): dzieci wy-
konują toczenia bokiem w pozycji wyprostowanej oraz skulonej, z głową skierowaną raz
w jedną, raz w drugą stronę.
Stacja 4. – „W gęstwinach” (4 niskie płotki i obręcz umocowana na stojaku): naprzemienne
przejścia nad płotkiem i pod nim oraz przejście przez obręcz.
Stacja 5. – „Podmokły teren”: przejście wyznaczonego dystansu z dwoma woreczkami, po po-
stawieniu nogi wykrocznej dzieci zabierają woreczek leżący z tyłu i przenoszą go do przodu.
– Ćwiczenia korekcyjne: dzieci stoją w rozkroku przodem do ściany z dłońmi opartymi o nią
na wysokości klatki piersiowej; na Raz, dwa – wykonują pogłębiany opad tułowia w przód;
na Trzy, cztery – wracają do pozycji wyjściowej.
– Ćwiczenie uspokajające: dzieci w siadzie skrzyżnym słuchają nagrań odgłosów wiosennej
przyrody, starają się je rozpoznać i nazwać.
8. „Witaj, wiosno!” – zabawa dramowa.
• Dzieci w parach naprzemiennie wchodzą w role wiosny i witającego ją dziecka. Stają po przeciw-
nych stronach sali, improwizują spacer i zbliżają się do siebie, np. dziecko może z zaciekawie-
niem rozglądać się w poszukiwaniu zwiastunów wiosny, a wiosna może naśladować rozkwitanie
kwiatów, latanie ptaków. Gdy pary się spotkają, dziecko wg własnego pomysłu wita wiosnę.

Temat 114. Jestem przyjacielem przyrody
ZAPIS W DZIENNIKU
Tworzenie i opisywanie figur płaskich i przestrzennych. Czy to już umiem? – sprawdzanie umie-
jętności rachunkowych i praktycznych. Wyjaśnianie pojęcia ekologia i jej podstawowych zadań.
Układanie pytań i odpowiedzi do tekstu inscenizacji Małgorzaty Strzałkowskiej „Niewielki, ale
śliczny Wiosenny Teatrzyk Ekologiczny”. Kilkuzdaniowe wypowiedzi na temat dbania o środowi-
sko naturalne – na podstawie tekstu i własnych doświadczeń. Czytanie z podziałem na role tekstu
inscenizacji. Układanie i pisanie proekologicznych haseł i postanowień. Dobieranie rzeczowników
do czasowników. Rozwijanie zdań. Wykonywanie w grupach elementów strojów, dekoracji i rekwi-
zytów do wykorzystania w przedstawieniu.

– intuicyjnie rozróżnia bryły i figury płaskie, wskazuje w nich ściany, krawędzie i boki
– samodzielnie wykonuje zadania sprawdzające umiejętności rachunkowe i praktyczne
– wypowiada się na temat konieczności ochrony środowiska naturalnego
– czyta tekst z podziałem na role
– układa i zapisuje hasła na podany temat oraz pytania do tekstu
– dobiera rzeczowniki do czasowników i rozwija zdania
– wykonuje elementy dekoracji do przedstawienia zgodnie z podaną instrukcją

– wskażesz różnice między bryłą a figurą płaską
– samodzielnie wykonasz zadania sprawdzające umiejętności matematyczne
Temat 114. Jestem przyjacielem przyrody 131
– wypowiesz się na temat konieczności ochrony środowiska naturalnego

– przeczytasz tekst inscenizacji z podziałem na role
– ułożysz i zapiszesz pytania do tekstu oraz hasła na podany temat
– dobierzesz rzeczowniki do podanych czasowników i rozwiniesz zdania
– wykonasz elementy dekoracji do przedstawienia zgodnie z podaną instrukcją

– wskazujesz różnice między bryłą a figurą płaską
– samodzielnie wykonujesz zadania sprawdzające umiejętności matematyczne
– wypowiadasz się na temat konieczności ochrony środowiska naturalnego
– czytasz tekst inscenizacji z podziałem na role
– układasz i zapisujesz pytania do tekstu oraz hasła na podany temat
– dobierasz rzeczowniki do podanych czasowników i rozwijasz zdania
– wykonujesz elementy dekoracji do przedstawienia zgodnie z podaną instrukcją
KLUCZOWE PYTANIA
– Dlaczego ekologia jest ważna w codziennym życiu?
– Co by było, gdybyśmy nie zwracali uwagi na segregowanie odpadów?
ŚRODKI DYDAKTYCZNE
PZ cz. 2 s. 50–51, Z cz. 3 s. 60–61, PM cz. 2 s. 28, M cz. 3 s. 33–35; figury płaskie, bryły, różne
klocki i pudełka, kostka sześciościenna do gry, kostka Rubika, piłki, plastelina, patyczki,
kwadraty, papierowe trójkąty, geoplany, kartki z ilustracjami zwierząt i roślin, kartki z wy-
razami i wyrażeniami z wiersza, encyklopedie, albumy, komputery z dostępem do internetu,
kartki z hasłami, diagramy krzyżówki, kartonowe pudełka i kolorowa bibuła, gałęzie, farby
plakatowe, pędzle, szeroka taśma samoprzylepna, nożyczki, klej, pinezki, 6 listewek do umo-
cowania transparentów, zielone listki z papieru, duże arkusze papieru.
s. 209
PRZEBIEG ZAJĘĆ
1. Tworzenie i opisywanie figur płaskich i przestrzennych.
2. Największe zmory fauny i flory – wypowiedzi nawiązujące do sytuacji roślin i zwie-
rząt żyjących w środowisku przyrodniczym.
• Nasze niepokoje i pragnienia – zabawa dramowa.
Dzieci losują kartki z ilustracjami zwierząt i roślin, np. saren, jeży, żab, jaskółek, motyli, drzew,
roślin zielnych (w tym przebiśniegów). Dzieci, które wylosowały jednakowe ilustracje, łączą
się w 4 lub 5 grup. Nauczyciel wprowadza dzieci w zabawę, np. Za chwilę wejdziecie w rolę
wylosowanych zwierząt lub roślin, których naturalnym domem jest park, las, łąka, sad, ogród
lub podwórko. Te oraz podobne im zwierzęta i rośliny bywają czasem zagrożone i gdyby mogły,
opowiedziałyby nam o swoich troskach, obawach, marzeniach i pragnieniach. Zróbcie to w ich
imieniu. Dzieci w grupach po rozmowie i wspólnych ustaleniach przygotowują wypowiedzi,
które przedstawią na forum. Wypowiadać może się lider grupy lub wszyscy w formie improwi-
zowanego dialogu.
• Rozmowa zainspirowana wysłuchanymi prezentacjami grup, kierowana pytaniami, np. Co tra-
pi zwierzęta i rośliny? Jakie mają pragnienia? Co chciałyby zmienić? Od kogo i od czego zależą
warunki ich życia?
3. „Niewielki, ale śliczny Wiosenny Teatrzyk Ekologiczny” – zapoznanie z treścią in- P cz. 2 s. 50–51,
scenizacji M. Strzałkowskiej. Z cz. 3 s. 60 ćw. 1
• Wyjaśnianie pojęcia ekologia i jej podstawowych zadań.
Uwaga! Nauczyciel informuje uczniów o ścisłym znaczeniu wyrazu ekologia. To nauka o struk-
turze i funkcjonowaniu przyrody na różnych poziomach organizacji. Opisuje ona m.in. wygląd
i funkcjonowanie ekosystemów, zależności między organizmami a środowiskiem, zależności
między grupami organizmów. Jej gałęzią jest również nauka o ochronie przyrody. Nauczyciel
mówi też, że w języku potocznym jest on stosowany jako zamiennik dla pojęcia ochrona śro-
dowiska.
• Przygotowanie do wysłuchania tekstu – wyjaśnianie trudnych wyrazów i wyrażeń.
Na tablicy są umieszczone kartki z wyrazami z inscenizacji (baobab, borówka, chaber, wid-
łak, ukulele, liszka, traszka, dziura ozonowa, porost, piegża, dzierzba, gżegżółka, ekosystem,
transparent). Dzieci wspólne układają wyrazy zgodnie z kolejnością alfabetyczną. W grupach
wyjaśniają znaczenie wyrazów, korzystając z dostępnych źródeł. Następnie układają zdania
z tymi wyrazami wyjaśniające ich znaczenie.
• Słuchanie tekstu inscenizacji i rozmowa o nim kierowana pytaniami, np. Komu spuchnie pra-
wa pięta? Kto gorzko pożałuje? Co trzeba kochać? Układanie innych pytań przez chętne dzieci
i udzielanie na nie odpowiedzi przez pozostałe dzieci (wyszukiwanie i czytanie odpowiednich
fragmentów tekstu).
PZ cz. 2 s. 50–51, 4. Dbamy o nasze środowisko – kształtowanie postaw proekologicznych.
Z cz. 3 s. 60–61 • Jak chronić przyrodę? – burza mózgów.
ćw. 2, 3, 4 • Dlaczego człowiek powinien dbać o Ziemię? – wyszukiwanie fragmentu w tekście inscenizacji
i przepisywanie go do zeszytu.
• Wypowiedzi na temat działań sprzyjających środowisku w swoim domu i w otoczeniu, np. Za-
kupy pakuję do koszyka lub tekstylnej torby. Po umyciu rąk zakręcam wodę. Oszczędzam prąd
– wyłączam światło, gdy wychodzę z pokoju.
• Układanie i pisanie nakazów i zakazów związanych z ochroną przyrody.
• Mali ekolodzy – rozwiązywanie krzyżówki w zabawie bieżnej.
Dzieci stoją w 2 równolicznych rzędach. W odległości kilku metrów na krześle leży diagram
krzyżówki. Każdy zawodnik dostaje kartkę z hasłem, które ma wpisać do krzyżówki (jeśli
uczniów jest zbyt mało, niektórzy z nich dostają 2 kartki). Zawodnicy kolejno biegną do dia-
gramu krzyżówki, czytają objaśnienia haseł i umieszczają swoje hasło w odpowiednim miejscu.
Zawodnicy, którzy mają dwa hasła, biegną 2 razy.
1 Ś M I E C I
2 Ł Ą K A
3 L A S
4 P R Z E B I Ś N I E G
5 S E G R E G A C J A
6 P A R K
7 R O Ś L I N Y
8 U L
9 B O C I A N
10 D Ą B
11 Z I E M I A
12 O D P A D Y
Temat 114. Jestem przyjacielem przyrody 133
1. Wrzucaj je do kosza.
2. Zielony teren pełen traw i innych roślin zielnych.
3. Chodzimy do niego na jagody i na grzyby.
4. Biały kwiatek witający wiosnę spod śniegu.
5. Grupowanie odpadów to … .
6. Zielony teren rekreacyjny w mieście.
7. Drzewa, krzewy i … zielne.
8. Gdy przychodzi wiosna, budzą się w nim pszczoły.
9. Wita wiosnę klekotaniem.
10. Rosną na nim żołędzie.
11. Nasza planeta to … .
12. Trzeba je segregować.
5. Litery, wyrazy i zdania – ćwiczenia z ekologicznymi słowami i zdaniami. Z cz. 3 s. 61 ćw. 5, 6
• Układanie wyrazów z liter wyrazu segregacja – zadanie konkursowe.
Dzieci w ciągu 5 minut układają wyrazy (np. racja, gracja, Grecja, gra, ser, gaj, jar, saga, era,
cera, gar, Aga, ara, racja). Wygrywa uczeń, który ułoży najwięcej wyrazów i poprawnie je
zapisze.
• Rozwijanie zdania (dzieci mogą wykorzystywać pytania zapisane na tablicy, np. jacy? jak? co?
gdzie? kiedy?).
6. Błyskawiczny projekt ekologiczny – rozwijanie umiejętności twórczego korzysta-
nia z różnych materiałów podczas planowania pracy projektowej.
Dzieci po zapoznaniu się z tekstem „Niewielki, ale śliczny Teatrzyk Ekologiczny” w grupach
dyskutują o tym, jakie działania można byłoby wykonać w ramach błyskawicznego projektu
ekologicznego. Pomysły, inspirowane teatrzykiem, uczniowie zapisują na dużych kartkach,
np. Marsz ekologiczny z transparentami. Wykonanie plakatów ekologicznych z wykorzystaniem
rymowanek z tekstu. Przedstawienie dla kolegów z klas pierwszych. Konkurs strojów wyko-
nanych z surowców wtórnych. Konkurs sortowania śmieci. Konkurs na piosenkę ekologiczną
z wykorzystaniem tekstu z podręcznika. Następnie prezentują je w kręgu i wyszukują pomysły
powtarzające się oraz najbardziej oryginalne. Zaznaczają te, które można wykonać w ciągu jed-
nego dnia. Następnie wspólnie wybierają 2 lub 3 pomysły, które najbardziej im się podobają.
Wskazują, w jaki sposób tekst z podręcznika zainspirował je do działań.
7. Wiosenny Teatrzyk Ekologiczny – ćwiczenia w czytaniu z podziałem na role. PZ cz. 2 s. 50–51
• Analiza zapisu scenariusza inscenizacji.
Wyodrębnienie tekstu, którego aktorzy nie recytują na scenie (pobocznego) oraz tekstu
dla aktorów (głównego), przydział ról.
• Pierwsza próba: czytanie tekstu głównego z podziałem na role; słuchanie wskazówek nauczy-
ciela dotyczących techniki recytacji, przygotowanie do nauczenia się ról na pamięć.
8. Jutro będzie nasz Wiosenny Teatrzyk Ekologiczny – przygotowywanie elementów
dekoracji.
• Czytanie tekstu pobocznego poprzedzającego tekst główny i ustalanie, jakie elementy de-
koracji należy przygotować. Ustalenie, jakie inne dekoracje należy przygotować, np. opaski
ze zwierzętami dla chłopców, trawa z papieru, pąki na suchych gałązkach, pojemniki do segre-
gacji (pudełka oklejone kolorowym papierem z etykietami). Zaplanowanie pracy (rozłożonej
na dwa dni).
• Podział na grupy i przydzielenie zadań – trzy grupy przygotowują po jednym transparencie,
pozostałe dwie – trawę i pojemniki do segregacji odpadów.
Uwaga! Dzieci mogą też zrealizować wcześniej wybrane pomysły (p. 6).
– Przygotowanie transparentów.
Węższe boki szerokiego pasa szarego papieru dzieci wzmacniają szeroką taśmą samoprzy-
lepną. Na pasie papieru zapisują hasło i wykonują elementy ozdobne. Następnie oba końce
transparentu mocują do listewek.
– Przygotowanie trawy i gałązek z pąkami.

Dzieci nacinają z jednej strony zielony karton lub bibułę i kilka warstw pasów zieleni przy-
klejają do pudełek, które będą podstawą kęp trawy. Do 2, 3 suchych gałązek przyklejają małe
kulki z jasnozielonej bibuły.
– Przygotowanie pojemników do segregacji odpadów.
Można je wykonać z kartonów oklejonych bibułą (zieloną, żółtą, niebieską), a na jednej
ze ścianek umieścić etykietę z nazwą odpadu.
9. Żyjmy w zgodzie z naturą – pisanie ekologicznych postanowień.
• Dzieci na zielonych papierowych listkach zapisują jedno postanowienie dotyczące działań
sprzyjających ochronie środowiska naturalnego. Następnie czytają swoje postanowienia
i umieszczają listki w wyeksponowanym miejscu w klasie.

Temat 115. Wiosna wokół
ZAPIS W DZIENNIKU
Wykonywanie opasek na głowy potrzebnych w aktywności artystycznej. Analiza informacji zawar-
tych w ogłoszeniach – pisanie ogłoszenia o przedstawieniu z wykorzystaniem aplikacji komputero-
wych. Przeprowadzenie prób i wystawienie inscenizacji Małgorzaty Strzałkowskiej „Niewielki, ale
śliczny Wiosenny Teatrzyk Ekologiczny”. Ćwiczenia utrwalające i sprawdzające wiedzę i umiejęt-
ności: ciche czytanie ze zrozumieniem, rozpoznawanie czasowników, wyrazy należące do tej samej
rodziny, wiadomości przyrodnicze. Opracowanie mapy myśli do hasła Wczesna wiosna. Gry i zaba-
wy rzutne do celu nieruchomego i ruchomego ze współzawodnictwem.

– uczestniczy w klasowym przedstawieniu i dzieli się swoimi wrażeniami po odegraniu roli
– samodzielnie wykonuje ćwiczenia sprawdzające czytanie ze zrozumieniem, wiedzę języko-
wą, gramatyczną i przyrodniczą
– wie, jakie informacje powinny znaleźć się w ogłoszeniu
– wycina opaskę na głowę, ozdabia ją i łączy jej końce
– uczestniczy w grach i zabawach ze współzawodnictwem, zgodnie z zasadami fair play

– weźmiesz udział w klasowym przedstawieniu i podzielisz się swoimi wrażeniami
– samodzielnie wykonasz ćwiczenia sprawdzające czytanie ze zrozumieniem, wiedzę języko-
– przypomnisz informacje, które powinny znaleźć się w ogłoszeniu
– wykonasz opaskę na głowę potrzebną do przedstawienia
– weźmiesz udział w grach i zabawach ze współzawodnictwem, zgodnie z zasadami fair play

– uczestniczysz w klasowym przedstawieniu i dzielisz się swoimi wrażeniami
– samodzielnie wykonujesz ćwiczenia sprawdzające czytanie ze zrozumieniem, wiedzę języko-
– wiesz, jakie informacje powinny znaleźć się w ogłoszeniu
– wykonujesz rekwizyt potrzebny do przedstawienia
– uczestniczysz w grach i zabawach ze współzawodnictwem, zgodnie z zasadami fair play
Temat 115. Wiosna wokół 135
KLUCZOWE PYTANIA
– Dlaczego są organizowane akcje sprzątania świata?
– Czego można się nauczyć, uczestnicząc w przedstawieniach?
ŚRODKI DYDAKTYCZNE
Z cz. 3 s. 62–63; kolorowy papier, karton i kolorowa bibuła, kolorowe czasopisma, papie-
rowe talerzyki, klej, zszywacz, komputery z dostępem do drukarki, dekoracje i rekwizyty
do przedstawienia, arkusz papieru, różnej grubości markery, flamastry, nożyczki, klej, bębe-
nek, woreczki, obręcze, piłka lekarska.
PRZEBIEG ZAJĘĆ
1. Witam… – zabawa powitalna nawiązująca do proekologicznych postanowień.
Nauczyciel wita dzieci, np. Witam tych, którzy myjąc zęby, nabierają wodę do kubeczka i zakręca-
ją kran (plastikowe butelki wrzucają do żółtego pojemnika; w parku i w lesie pozostawiają po so-
bie porządek; nie hałasują w lesie; nie dotykają ptasich jaj; nie zrywają kwiatów chronionych).
Dzieci, które spełniają warunek powitania, przechodzą na drugą stronę sali.
2. W dekoratorni Wiosennego Teatrzyku Ekologicznego – wykonywanie opasek
na głowy.
Z kolorowego kartonu dzieci wycinają paski o szerokości 5 cm i długości 50 cm. Z kolorowej bi-
buły lub papieru wycinają po 3 kwiatki, które przyklejają do opaski. Następnie z pomocą sąsiada
z ławki dopasowują opaskę do obwodu swojej głowy, obcinają nadmiar kartonu, pozostawiając
2 cm zapasu, i zszywaczem łączą oba końce opaski. Podobnie postępują z opaskami z motywem
zwierzęcym. Dzieci mogą wyciąć zwierzęta z kolorowych czasopism albo wykonać głowy zwie-
rząt z połówek okrągłych papierowych talerzyków i przykleić je do opasek.
Uwaga! Na opaskach powinny się znaleźć m.in. kwiaty i zwierzęta wymienione w tekście.
3. Zanim zabrzmi ostatni dzwonek – sztuka pisania ogłoszeń. PZ cz. 2 s. 25,
• Ogłoszenie – przypomnienie wiadomości. Z cz. 3 s. 63 ćw. 4
– Przypomnienie okoliczności, w których najczęściej są pisane ogłoszenia, i tego, jakie infor-
macje powinny być w nich zawarte
– Samodzielna analiza ogłoszeń i wskazanie tego, które jest napisane poprawnie.
• Wspólne układanie i pisanie ogłoszenia o przedstawieniu z wykorzystaniem aplikacji kompu-
terowych, np.
Ogłoszenie
25 marca o godz. 10.00 w sali nr 5

odbędzie się przedstawienie
„Niewielki, ale śliczny Wiosenny
Teatrzyk Ekologiczny”.
Chętnych serdecznie zapraszamy!
uczennice i uczniowie z klasy II b
• Wręczenie ogłoszeń klasom, dla których zostało przygotowane przedstawienie.

4. Czas na ostatni dzwonek w Wiosennym Teatrzyku Ekologicznym – ostatnie przygo-
towania i premiera inscenizacji.
• Próby recytacji tekstu inscenizacji.

– Wprowadzenie gestów i ruchu, np. wskazywanie dzieci z wymienianymi w tekście roślinami
i zwierzętami, podniesienie wyżej transparentów, gdy mówi uczeń dziewiętnasty, ukłony.
– Próba generalna.
• „Niewielki, ale śliczny Wiosenny Teatrzyk Ekologiczny” – przedstawienie dla przybyłych gości.
• Dzielenie się wrażeniami po wystawieniu przedstawienia.
Z cz. 3 s. 62–63 5. Czy to już umiem? – sprawdzanie i utrwalanie wiedzy i umiejętności.
ćw. 1–3, 5, 6 • Rozwijanie umiejętności czytania ze zrozumieniem krótkiego tekstu.
• „Wyrazy, do swych rodzin!” – zabawa dydaktyczna.
Dzieci losują kartki z wyrazami należącymi do wybranych rodzin, np. śmieci (śmietnik, śmiet-
niczka, śmiecić, zaśmiecony, śmieciarz, śmieciarka), ekologia (ekolog, ekologiczny), wiosna
(wiosenka, wiosenny), kwiat (kwiatek, kwietnik, kwiaciarnia, kwietny, kwiaciarka), ptak (pta-
szek, ptasi), bocian (bocianie, bociek). Następnie spacerują w sali. Na hasło Wyrazy, do swoich
rodzin! – łączą się w małe grupy, tworząc rodziny wyrazów.
• Odróżnianie rzeczowników i czasowników.
6. Wczesna wiosna – tworzenie mapy myśli.
• Nauczyciel przedstawia dzieciom temat mapy myśli i rysuje w centralnym punkcie arkusza
szarego papieru elipsę, a w nią wpisuje hasło WCZESNA WIOSNA. Potem rysuje grube linie
z hasłami rośliny, zwierzęta, pogoda, ludzie. Następnie rozcina planszę na 4 części tak, by każ-
da gałąź znalazła się na oddzielnej ćwiartce.
• Słuchanie wskazówek nauczyciela i pytań pomocniczych do grupowego opracowywania frag-
mentu mapy myśli.
• Dzieci pracują w 4 grupach. Każda z nich ustala, jakie zagadnienia, informacje należy zanoto-
wać na mapie, aby ułatwić sobie utrwalanie i powtarzanie wiadomości zdobytych w kręgu XXIII.
Dzieci przeglądają podręcznik, zeszyty przedmiotowe, prace wykonane w tym kręgu i przypomi-
nają sobie informacje gromadzone w czasie zajęć. Wybierają, ich zdaniem, najważniejsze i naj-
ciekawsze, dzielą na kategorie, konsultują z nauczycielem. Na koniec grupy rysują gałęzie mapy,
zapisują nad nimi hasła lub umieszczają rysunki albo obrazki wycięte z czasopism.
Uwaga! Jeśli dzieci nie radzą sobie jeszcze z tworzeniem w grupach mapy myśli, można ją
wykonywać wspólnie, razem z nauczycielem.
• Prezentacja zagadnień opracowanych przez grupy i opowiadanie o nich na podstawie map
myśli. Wprowadzanie wspólnie uzgodnionych poprawek i uzupełnień.
• Połączenie elementów mapy myśli w całość i umieszczenie jej w wyeksponowanym miejscu
w klasie.
7. Gry i zabawy rzutne – rzuty do celu nieruchomego i ruchomego ze współzawodni-
ctwem; reakcja na sygnały słuchowe.
– „Wiosna – zima” – zabawa z reakcją na sygnały.
Dzieci w 2 szeregach (wiosna i zima) zajmują pozycje w siadzie skrzyżnym na wprost siebie
(w odległości ok. 1,5 m). Za każdym zespołem (ok. 4 m) jest wyznaczona linia mety, poza
którą nie można być złapanym. Nauczyciel wymienia w różnej kolejności nazwy pór roku.
Po usłyszeniu swojej nazwy dzieci biegną, starając się dotknąć dzieci z drugiego zespołu, nim
tamte przebiegną poza linię. Schwytane dzieci dołączają do zespołu przeciwników.
– Ćwiczenia kształtujące: dzieci w rozsypce wykonują siad skrzyżny, siad prosty, klęk pod-
party, klęk prosty, leżenie przodem, leżenie tyłem, stanie na prawej, stanie na lewej nodze,
siad na piętach, siad skulny (polecenia podaje nauczyciel w zmiennym tempie i w dowolnej
kolejności).
– Ćwiczenia rytmiczno-korekcyjne: dzieci maszerują po obwodzie koła do rytmu wystukiwa-
nego przez nauczyciela na bębenku (jeśli dźwięki są ciche, dzieci chodzą na palcach; jeśli
głośne – chodzą na piętach; gdy nauczyciel przestaje grać, stają na zewnętrznych krawę-
dziach stóp).
Temat 115. Wiosna wokół 137
• Główna część zajęć – gry i zabawy rzutne do celu nieruchomego i ruchomego.

– „Ranny berek”: wybrana osoba (berek) goni pozostałe dzieci; ten, kogo berek złapie, zostaje
nowym berkiem i goni, trzymając się w miejscu, gdzie został dotknięty przez poprzednika.
– Zbieranie woreczków na czas: na umówiony sygnał, w ciągu 30 sekund dzieci zbierają rozło-
żone na podłodze woreczki; wygrywa ten, kto zbierze ich najwięcej.
– Rzucanie woreczkami do celu usytuowanego na płaszczyźnie poziomej: dzieci stoją w dwóch
rzędach, przed każdym z nich w odległości 2 m od siebie leżą 2 obręcze, w pierwszej znajdu-
ją się woreczki; dzieci kolejno biegną do pierwszej obręczy, podnoszą woreczek, podbiegają
do drugiej obręczy na odległość metra (do wyznaczonej linii) i wykonują do niej rzut.
– Rzuty woreczkami do ruchomego celu: dzieci stoją w dwóch rzędach; te z pierwszego rzędu
kolejno toczą przed sobą piłkę do wyznaczonego miejsca, wracają do swojego rzędu i przeka-
zują piłkę następnej osobie; w tym czasie zawodnicy z drugiego rzędu starają się trafić wo-
reczkiem w piłkę, każdy celny rzut to punkt; później następuje zmiana; wygrywa drużyna,
która ma więcej trafień.
– Ćwiczenia korekcyjne: dzieci w klęku podpartym wykonują naprzemianstronne wzniesienia
rąk i nóg.
– Ćwiczenia uspokajające: dzieci siedzą w kilku szeregach; nauczyciel mówi pierwszym oso-
bom z szeregów hasło Śmiech to zdrowie, a dzieci przekazują je sobie jak w zabawie w głuchy
telefon.
8. „Wiosenne porządki” – zabawa przy muzyce.
• Dzieci stoją na obwodzie koła. Słuchając nagrania wiosennej piosenki, podają sobie z rąk do rąk
związane gałązki (miotłę). Gdy muzyka umilknie, dziecko, które ma miotłę, wchodzi do środka
i naśladuje wiosenne sprzątanie świata. Gdy nauczyciel wznowi odtwarzanie piosenki, dziecko
wraca do koła i zabawa trwa dalej.
JAK SIĘ UCZYĆ?
KRYTYCZNE MYŚLENIE
Lupa Eksperymentowanie
Uczniowie indywidualnie lub w parach uważnie obserwują różne przedmioty przez lupę, (przetwarzanie
np. liście, materiały o różnej fakturze, korę drzewa, wacik, kamyczek, źdźbło trawy. Następnie informacji, logiczne
kończą zdania, np. Zdziwiło mnie to, że… Zainteresowałem się… Nie spodziewałem się, że… wnioskowanie)
Ciekawe, czy… Prawdą okazało się, że… Na zakończenie dzieci wraz z nauczycielem omawiają
wyniki swoich obserwacji.
Pożyczanie Przetwarzanie
Zabawę można przeprowadzić w kręgu XXIV podczas omawiania tematu 116. Wiosenne za- informacji
dania (opis na s. 139). Rozwija umiejętności selekcjonowania i analizowania informacji oraz
uzasadniania za pomocą odpowiednich argumentów.
MAPA MYŚLI
Pomiar Wyobraźnia
Uczniowie dzielą się na grupy 4-osobowe i siadają przy stolikach. Nauczyciel przypomina im, że
poznali już trzy urządzenia pomiarowe: termometr, wiatromierz i deszczomierz.
138 Scenariusze zajęć dziennych – XXIV krąg tematyczny: Wiosna w kalendarzu
Etap 1. Każda grupa otrzymuje zestaw różnych przedmiotów (taki sam w każdym zespole),
np. kubeczek plastikowy, 4 wykałaczki, kawałek taśmy samoprzylepnej, 10 cm sznurka, balo-
nik, talerzyk papierowy, torebkę śniadaniową, chusteczkę higieniczną. Uczniowie zapoznają
się z materiałami i wymyślają w zespołach nowe, oryginalne urządzenie pomiarowe, które moż-
na skonstruować z tych materiałów.
Etap 2. Zadaniem grup jest skonstruowanie przyrządu do pomiaru wg własnego pomysłu. Ma
to być przyrząd, który nie istnieje. Należy określić jego funkcję i nadać mu nazwę. Na zakoń-
czenie ćwiczenia zespoły prezentują swoje przyrządy i opowiadają o ich działaniu.
PROJEKT
Organizowanie Miniprojekt badawczy „Jabłko”

pracy badawczej, Kolejne etapy miniprojektu można realizować w kręgu XXIV w wybranych tematach kręgu,
aktywności np. 118. Jak się uczyć, żeby się nauczyć? (opis na s. 146), 119. W królestwie kwiatów (opis
i współpracy na s. 150) i 120. Wiosenne rymowanie (opis na s. 153).
XXIV krąg tematyczny: Wiosna w kalendarzu

Temat 116. Wiosenne zadania
ZAPIS W DZIENNIKU
Dodawanie i odejmowanie liczb dwucyfrowych w zakresie 100, utrwalanie pojęć składnik, suma.
Rozmowa na temat opowiadania Barbary Kosmowskiej „Dlaczego nie zawsze lubimy pożyczać?”.
Tworzenie dalszego ciągu opowiadania. Utrwalanie wiedzy o czasownikach – wyszukiwanie cza-
sowników w tekście, zapisywanie rodziny wyrazu kurz. Tworzenie Klasowego Kodeksu Pożycza-
nia, indywidualne pisanie zdań. Wykonywanie wiatromierza i prowadzenie obserwacji pogody. Na-
turalny tor przeszkód – wiosenne gry i zabawy bieżne i rzutne w terenie.

– dodaje i odejmuje liczby w zakresie 100, zna i stosuje pojęcia składnik, suma
– wypowiada się na temat głośno przeczytanego tekstu i własnych doświadczeń
– uczestniczy w grupowym tworzeniu Klasowego Kodeksu Pożyczania
– rozpoznaje i wskazuje czasowniki, tworzy rodzinę wyrazu kurz
– wykonuje wiatromierz zgodnie z podaną instrukcją
– wymienia elementy i zjawiska pogodowe i prowadzi proste obserwacje pogody
– uczestniczy w zajęciach ruchowych w terenie, przestrzegając ustalonych zasad bezpieczeń-
stwa

– poćwiczysz dodawanie i odejmowanie liczb w zakresie 100
– wypowiesz się na temat głośno przeczytanego tekstu i własnych doświadczeń
– weźmiesz udział w grupowym tworzeniu Klasowego Kodeksu Pożyczania
– poćwiczysz rozpoznawanie czasowników i tworzenie rodzin wyrazów
– wykonasz wiatromierz zgodnie z podaną instrukcją
– wymienisz elementy i zjawiska pogodowe i przeprowadzisz obserwację pogody
– weźmiesz udział w zabawach ruchowych w terenie, przestrzegając ustalonych zasad

– dodajesz i odejmujesz liczby w zakresie 100
Temat 116. Wiosenne zadania 139
– wypowiadasz się na temat głośno przeczytanego tekstu i własnych doświadczeń

– uczestniczysz w grupowym tworzeniu Klasowego Kodeksu Pożyczania
– rozpoznajesz czasowniki i tworzysz rodziny wyrazów
– wykonujesz wiatromierz zgodnie z podaną instrukcją
– wymieniasz elementy i zjawiska pogodowe i prowadzisz obserwację pogody
– uczestniczysz w zabawach ruchowych w terenie, przestrzegając ustalonych zasad
KLUCZOWE PYTANIA
– Do czego mogą służyć obserwacje pogody?
– Dlaczego wiosną wykonujemy wiele prac związanych z porządkami w domu i w ogrodzie?
ŚRODKI DYDAKTYCZNE
PZ cz. 2 s. 52–53, Z cz. 3 s. 64–65, PM cz. 2 s. 29, M cz. 3 s. 36; tablica interaktywna (lub zada-
nia zapisane na kartonikach), komputer z dostępem do internetu, małe karteczki, rozsypan-
ka wyrazowa, nagranie skocznej muzyki, magnesy, termometr zaokienny, zdjęcia profesjo-
nalnych przyrządów używanych w meteorologii, patyk, wąska wstążka, nożyczki, suszarka,
kompas, papier pakowy/brystol, plastikowa butelka, stoper, duża piłka gimnastyczna, piłka
ręczna.
s. 210
PRZEBIEG ZAJĘĆ
1. Dodawanie i odejmowanie w zakresie 100.
2. Dobry zwyczaj, nie pożyczaj – wprowadzenie do zajęć.
• Każdy uczeń układa rozsypankę wyrazową i wszyscy głośno czytają zdanie Dobry zwyczaj, nie
pożyczaj.
• Dzieci próbują wyjaśnić znaczenie tego zdania, odwołując się do własnych skojarzeń i doświad-
czeń, potem mogą sprawdzić znaczenie powiedzenia w słownikach frazeologicznych lub w in-
ternecie. Warto zwrócić uwagę na dwuznaczność tego powiedzenia, jeśli dzieci nie zauważą
dwóch znaczeń (pożyczanie komuś i pożyczanie od kogoś).
3. Praca inspirowana opowiadaniem B. Kosmowskiej „Dlaczego nie zawsze lubimy PZ cz. 2 s. 52,
pożyczać?”. Z cz. 3 s. 65 ćw. 4–6
• Głośne czytanie opowiadania i rozmowa kierowana pytaniami sprawdzająca rozumienie tekstu.
• Wyszukanie w tekście fragmentu uzasadniającego zachowanie Asi. Próba oceny je zachowania.
• Uzupełnianie czasownikami zdań związanych z nadejściem wiosny. Wyszukiwanie czasowni-
ków w tekście, zapisywanie i prezentowanie ich w formie pantomimy.
• Pisanie wyrazów należących do rodziny wyrazu kurz, wskazywanie czasowników.
• Wymyślanie opowiadania o pani Wiośnie.
4. Zabawa „Pożyczanie” – selekcjonowanie i analizowanie informacji oraz uzasad-
nianie za pomocą odpowiednich argumentów.
• Po przeczytaniu i omówieniu opowiadania B. Kosmowskiej „Dlaczego nie zawsze lubimy po-
życzać?” dzieci na karteczkach zapisują argument kończący zdanie Nie lubię pożyczać, po-
nieważ… (jeśli mają więcej niż jeden argument, to zapisują każdy z nich na osobnej kartce).
Następnie czytają swoje argumenty i segregują je na podobne kategorie. Sprawdzają, który ar-
gument został podany przez największą liczbę osób i z pomocą nauczyciela wyciągają wnioski.
• Odpowiedzi na pytania, np. Co najchętniej pożyczasz rówieśnikom? Czego nie powinniśmy po-
życzać i dlaczego? Co pożyczasz najmniej chętnie?
• Opracowanie rad, które sprawią, że pożyczanie nie będzie dla nas problemem.
5. Klasowy Kodeks Pożyczania – kształtowanie prawidłowych postaw. Z cz. 3 s. 64 ćw. 1–3
• Dzieci pracują w grupach, ustalają zasady dotyczące pożyczania i oddawania, np. Zawsze py-
tam, czy mogę coś pożyczyć. Szanuję pożyczoną rzecz. Jeżeli zepsuję pożyczoną rzecz, napra-
wiam ją lub odkupuję. Zawsze oddaję to, co pożyczę. Dziękuję właścicielowi za pożyczenie rze-
czy. Na podstawie opracowanych haseł tworzą Klasowy Kodeks Pożyczania, który nauczyciel
zapisuje na tablicy (może być w formie mapy myśli).
• Uczniowie przepisują utworzony kodeks do zeszytów, podkreślają w każdym zdaniu czasow-
niki.
• Indywidualne pisanie zdań na podstawie własnych doświadczeń związanych z pożyczaniem.
• Zabawa utrwalająca prawidłowe zachowania.
Uczniowie siedzą w kręgu, prowadzący czyta zdania, np. Kiedy pożyczona rzecz jest mi bardzo
potrzebna, mogę ją zatrzymać. Pożyczone rzeczy oddajemy niezepsute. Kiedy pożyczona rzecz się
zniszczy, oddaję ją, bo przecież nie chciałem jej zepsuć. Kolega powinien zawsze pożyczyć mi to,
czego potrzebuję. Nie zawsze muszę pożyczać swoje rzeczy. Jeśli dzieci uznają zachowanie, któ-
rego dotyczy zdanie, za dobre, pożądane, właściwe, podnoszą dłoń z kciukiem do góry, a jeśli za
złe, niepożądane, niewłaściwe – z kciukiem skierowanym w górę.
PZ cz. 2 s. 53, 6. Klasowe laboratorium – wykonywanie wiatromierza, prowadzenie obserwacji po-
Z cz. 3 s. 66 ćw. 1–3 gody i notowanie ich wyników.
Uwaga! Proponujemy wykonanie wiatromierza w temacie 116, przyda się on do prowadzenia
obserwacji pogody w następnym dniu i w innych dniach kręgu XXIV. Oczywiście można zapla-
nować tę pracę w temacie 117.
• Jak badamy pogodę?
– Uczniowie wymieniają elementy pogody, które ludzie obserwują, ilustrują je na kartkach
(symbole z kalendarza pogody) i dopinają do tablicy.
– Poznawanie sprzętów do prowadzenia obserwacji pogody i pomiarów meteorologicznych.
Dzieci oglądają zdjęcia profesjonalnych przyrządów używane w meteorologii, np. wiatro-
mierza, deszczomierza, termometru. W wypadku grup gotowych na trudniejsze zagadnie-
nia można jako ciekawostkę pokazać i omówić higrometr (przyrząd do badania wilgotności
powietrza), barometr (przyrząd mierzący ciśnienie powietrza), radary (przyrządy służące
do obserwacji różnych zjawisk na większym terenie).
– Uczniowie próbują połączyć zdjęcia przyrządów z symbolami przedstawiającymi elementy
pogody i układają pary na dywanie. Rysują na kartce oko i dokładają do symbolu zachmurze-
nia – elementu pogody ocenianego „na oko”.
• Wykonywanie klasowego kalendarza pogody i wiatromierza.
– Rysowanie na papierze pakowym (lub brystolu) tygodniowego kalendarza pogody: ucznio-
wie przypominają sobie, jakie elementy pogody i zjawiska pogodowe można obserwować;
w kolumnach rysują ich symbole (np. datę, temperaturę, wiatr, zachmurzenie i opady, inne
zjawiska); pierwszą kolumnę uzupełniają kolejnymi datami.
– Uczniowie czytają instrukcję wykonania wiatromierza i przypominają sobie uproszczoną
różę kompasową. Wykonują wiatromierz zgodnie z instrukcją. Testują go w klasie, używając
suszarki.
– Nauczyciel informuje, że meteorolodzy nazywają kierunki wiatrów, podając, skąd one wieją
(np. wiatr wschodni wieje ze wschodu na zachód).
• Obserwacje pogody z wykorzystaniem wykonanego wiatromierza.
– Umieszczenie na parapecie zewnętrznym termometru zaokiennego w zacienionym miejscu
(jeśli parapet jest w pełnym słońcu, należy wynieść termometr na podwórko). Wyznaczenie
kierunku północnego kompasem na podwórku i zorientowanie róż kompasowych. Wbicie
patyków wiatromierzy w ziemię po przełożeniu przez otwór w kartce z różą (warto jeden
z wiatromierzy umieścić w miejscu, w którym będzie mógł pozostać przez tydzień).
– Obserwowanie kierunku i siły wiatru, porównywanie odczytów z różnych wiatromierzy i za-
pisywanie wyników obserwacji.
– Obserwowanie innych elementów pogody i zjawisk pogodowych, tworzenie notatki. Odczy-
tanie temperatury z termometru po powrocie do klasy.
Temat 116. Wiosenne zadania 141
• Uzupełnianie klasowego kalendarza pogody.

– Zapisywanie pierwszej notatki z obserwacji w klasowym kalendarzu.
– Ustalanie, do czego mogą się przydać informacje o pogodzie (np. odpowiednie ubieranie się,
planowanie aktywności adekwatnych do warunków pogodowych, unikanie zagrożeń związa-
nych ze środowiskiem naturalnym).
Uwaga! W kolejnych dniach uczniowie prowadzą obserwacje pogody i notują swoje spostrze-
żenia w klasowym kalendarzu.
7. Naturalny tor przeszkód – wiosenne gry i zabawy bieżne i rzutne w terenie.
– „Leśny berek” – zabawa ożywiająca: dziecko, które chce się uchronić przed berkiem, opiera
się plecami o drzewo (ścianę, ławkę).
– Ćwiczenia kształtujące: dzieci znajdują sobie jakiś punkt do wsparcia (ścianę, drzewo, słu-
pek, ławkę); w pozycji stojącej przodem opadają w kierunku tego punktu i opierają na nim
ręce ugięte w łokciach, potem odpychają się i wracają do pozycji wyjściowej; w pozycji stojącej
bokiem robią wymachy nogi zewnętrznej w przód, w tył i w bok, potem następuje zmiana
ręki i nogi.
– Ćwiczenie rytmiczne: marsz po obwodzie koła w rytmie wybijanym plastikową butelką przez
nauczyciela.
• Główna część zajęć – pokonywanie naturalnego toru przeszkód.
– Bieg z przeszkodami.
Nauczyciel wyznacza trasę biegu, wykorzystując naturalne przeszkody, tak aby bieg
uwzględniał, np. slalom między drzewami, przeskok przez kałużę, przejście po przeszko-
dzie poziomej, skoki, przeskok przez rów. Dzieci bawią się w 2 drużynach. Jedną drużynę
nauczyciel rozstawia przy stanowiskach z przeszkodami, aby kontrolowała poprawność po-
konywania przeszkód. Drugą drużynę kieruje na trasę i zapisuje czas startu. Idąc na skróty,
dociera do mety i czeka na zawodników (dobrze, żeby trasa zataczała koło). Tam mierzy czas
dotarcia ostatniego zawodnika startującej drużyny. Potem drużyny zamieniają się rolami.
Na koniec nauczyciel porównuje czasy obu drużyn.
– „Strażnicy Ziemi” – zabawa rzutna.
Każda drużyna wyłania 2, 3 dzieci – obrońców Ziemi, którzy będą jej bronili przed atakujący-
mi z drużyny przeciwnej. Obrońcy rozstawiają się wokół „Ziemi” – dużej piłki gimnastycznej
(ok. 0,5 m od niej). Na obwodzie koła ustawia się drużyna przeciwna, która ma 5 rzutów
w piłkę. Jej zadaniem będzie zdobycie „Ziemi” poprzez celny rzut w nią. Dzieci podają sobie
piłkę w kole. Dziecko, które uzna, że ma łatwy dostęp do „planety”, rzuca w nią piłką. Straż-
nicy w tym czasie obserwują piłkę i starają się bronić „planety”. Wygrywa drużyna, która
wykona najwięcej skutecznych rzutów.
– Ćwiczenia korekcyjne: „Wiatrak” – dzieci stoją w rozsypce w rozkroku, jedną rękę opierają
na biodrze, a drugą wyprostowaną podnoszą i zaczynają kręcić nią w przód lub w tył zgodnie
z tempem podawanym przez nauczyciela, np. lekki wiatr w przód (w tył), silny wiatr w przód
(w tył); następnie to samo ćwiczenie wykonują drugą ręką.
– Ćwiczenie uspokajające: nasłuchiwanie odgłosów przyrody, świergotu ptaków i skradanie się
do źródła dźwięku.
8. Lubię wiosnę, bo… – wypowiedzi podsumowujące zajęcia.
• Uczniowie siedzą, każdy z nich kończy zdanie: Lubię wiosnę, bo… Gdy świeci słońce, to …

Temat 117. Przewidywanie pogody
ZAPIS W DZIENNIKU
Dodawanie i odejmowanie w zakresie 100 – praktyczne stosowanie własności działań. Słuchanie
opowiadania Macieja Jagodzińskiego „Prognoza pogody”. Rozmowa kierowana pytaniami spraw-
dzająca jego zrozumienie, wyszukiwanie właściwego fragmentu. Poznawanie zawodów związanych
z opracowywaniem prognoz pogody oraz sposobów tworzenia tych prognoz. Opracowywanie pro-
gnozy pogody dla swojej miejscowości. „Moja ulubiona pogoda” – wykonywanie pracy plastycznej
farbami lub pastelami olejowymi. Zabawy badawcze z wodą: „Tornado w szklance wody”, „Fabryka
chmur”, „Deszcz w kubku”.

– intuicyjnie stosuje prawo łączności i przemienności dodawania
– wypowiada się na temat opowiadania i własnych obserwacji pogody
– rozumie, w jakim celu są tworzone prognozy pogody, i wie, że nie zawsze się sprawdzają
– rozumie znaczenie dostosowania ubrania do warunków pogody
– wykonuje pracę plastyczną na podany temat
– uczestniczy w doświadczeniach z wodą i wyciąga wnioski

– poćwiczysz dodawanie liczb, stosując poznane własności
– wypowiesz się na temat opowiadania i własnych obserwacji pogody
– omówisz, w jakim celu są tworzone prognozy pogody
– wyjaśnisz znaczenie dostosowania ubrania do warunków pogody
– wyciągniesz wnioski z doświadczeń z wodą

– dodajesz liczby, stosując poznane własności
– wypowiadasz się na temat opowiadania i własnych obserwacji pogody
– wyjaśniasz, w jakim celu są tworzone prognozy pogody
– rozumiesz znaczenie dostosowania ubrania do warunków pogody
– wyciągasz wnioski z doświadczeń z wodą
KLUCZOWE PYTANIA
– Jakie mogłyby być konsekwencje, gdyby nie było prognozy pogody?
– W jaki sposób ludzie wyrażają swoje emocje i odczucia związane z pogodą?
ŚRODKI DYDAKTYCZNE
PZ cz. 2 s. 54–55, Z cz. 3 s. 66–67, PM cz. 2 s. 30, M cz. 3 s. 37; kartoniki z cyframi od 1 do 9,
liczmany, kartki do pracy w parach, krzyżówka, różne części garderoby, nagranie profesjo-
nalnej prognozy pogody, mapki konturowe Polski z zaznaczonymi większymi miastami, zdję-
cie radaru pogodowego i sondy atmosferycznej, komputer z dostępem do internetu i rzutnik
multimedialny lub telefon z aplikacją wykorzystującą radary pogodowe, pastele, farby pla-
katowe, szklanka, woda gazowana, sól, czajnik, woda, talerzyk, latarka, plastikowa miska,
kubek, folia spożywcza.
Temat 117. Przewidywanie pogody 143
s. 212
PRZEBIEG ZAJĘĆ
1. Praktyczne stosowanie własności działań.
2. Kiedy możesz się w to ubrać? – zabawa dydaktyczna.
• Rozmowa na temat pogody kierowana pytaniami, np. Co to jest pogoda? Czy pogoda jest za-
wsze? Jaka może być pogoda?
• Uczniowie siedzą w kręgu, nauczyciel przynosi worek z różnymi częściami garderoby. Chętni
uczniowie losują poszczególne elementy odzieży – każdy z nich mówi, kiedy, przy jakiej pogo-
dzie włoży tę rzecz, i uzasadnia swoje zdanie.
3. Praca inspirowana opowiadaniem M. Jagodzińskiego „Prognoza pogody”. PZ cz. 2 s. 54–55,
• Słuchanie opowiadania i rozmowa sprawdzająca jego rozumienie kierowana pytaniami. Z s. 67 ćw. 3
• Wyszukanie w tekście fragmentu opisującego prognozowanie pogody przez babcię bohaterki
opowiadania i jego głośne odczytanie.
• Wskazanie różnic w prognozach pogody napisanych przez dzieci, o których mowa w opowia-
daniu.
• Wskazywanie elementów wykorzystywanych do prognozowania pogody na podstawie bezpo-
średnich obserwacji.
4. Kto przepowiada pogodę? – poszerzanie wiedzy ogólnej. Z cz. 3 s. 67 ćw. 4
• Dlaczego tworzy się prognozy i co jest źródłem informacji potrzebnych do jej powstania? – swo-
bodne wypowiedzi.
• Poznawanie zawodów związanych z opracowaniem prognozy pogody i wyjaśnianie pojęć pro-
gnoza, meteorolog, synoptyk, meteorologia (na podstawie dostępnych źródeł)
• Słuchanie profesjonalnej prognozy pogody i wypowiedzi na jej temat kierowane pytaniami,
np. Jakie informacje były zawarte w tym komunikacie? Dla kogo szczególnie ważna jest pro-
gnoza pogody?
• Wyjaśnianie powiedzeń związanych z pogodą.
5. Jak powstają prognozy pogody? – pogadanka i oglądanie internetowych map rada- PZ cz. 2 s. 54–55,
rowych. Z cz. 3 s. 66–67
• Nauczyciel tłumaczy, że prognozy powstają dzięki obserwacjom pogody prowadzonym jedno- ćw. 1, 2, 5
cześnie w setkach miejsc na całym świecie, z wykorzystaniem m.in. radarów oraz sond – małych
balonów unoszących się w atmosferze (pokazuje zdjęcia). Wprowadzone do komputera dane
z tych pomiarów pomagają tworzyć aktualizowane na bieżąco mapy pogody. Śledzenie zmian
na nich pozwala przypuszczać, jak będzie wyglądać pogoda za godzinę, kilka godzin lub dni.
• Oglądanie map radarowych Polski (np. www.windy.com/pl). Uczniowie sprawdzają, gdzie ak-
tualnie pada deszcz, gdzie zanotowano wyładowania atmosferyczne (gdzie jest burza), w któ-
rym kierunku i z jaką prędkością wieje wiatr. Sprawdzają, jakie zmiany zaszły w ciągu ostat-
niej godziny.
• Wspólne tworzenie prognozy pogody dla miejscowości uczniów na następną godzinę. Ustala-
nie, w którą stronę przesuwają się chmury, czy są z nimi związane wyładowania atmosferycz-
ne, jak silny jest teraz wiatr, czy temperatura bardzo się zmieniła w ciągu ostatniej godziny, czy
była raczej podobna. Zwrócenie uwagi na to, że prognoza pogody może być zawodna, np. wiatr
może zmienić kierunek, chmury burzowe szybko się tworzą i trudno powiedzieć, w którym
dokładnie miejscu się znajdą.
6. „Jestem meteorologiem” – zabawa dydaktyczna.
• Uczniowie dzielą się na grupy, każda z nich otrzymuje mapkę, na której jest zaznaczona jakaś
miejscowość w Polsce. Na podstawie obserwacji pogody w danym dniu każda grupa opraco-
wuje prognozę na następny dzień i rysuje na mapce odpowiednie, ustalone wcześniej symbole
pogody (np. słońce, zachmurzenie, temperatura, kierunek wiatru, opady, burza). Następnie
wyznaczona osoba z grupy wciela się w rolę prezentera pogody, który przedstawia prognozę
w klasie, wskazując odpowiednie miejsce na dużej mapie Polski.
• Po zabawie dzieci odpowiadają na pytania, np. Jak myślicie, czy wasze prognozy się sprawdzą?
W jakim stopniu obserwacje dzisiejszej pogody pomogły wam w opracowywaniu prognozy?
7. „Moja ulubiona pogoda” – wykonywanie pracy plastycznej farbami.

Indywidualne wykonywanie prac farbami plakatowymi (lub pastelami olejowymi). Prezentacja
ich w klasie i uzasadnianie swoich preferencji.
8. Pogodowe eksperymenty – zabawy badawcze.
• „Tornado w szklance wody”.
Do wysokiej szklanki dzieci wlewają wodę gazowaną, zapełniając 2/3 jej objętości. Energicznie
mieszają, wsypując trochę soli – powstają pęcherzyki, które uformują tornado. Po wykonaniu
doświadczenia dzieci opisują, co zaobserwowały, a nauczyciel tłumaczy, w jaki sposób działa
zjawisko w naturalnym środowisku, np. Tornado powstaje z chmury burzowej, ciepłe powietrze
wznosi się z bardzo dużą prędkością, w dół schodzi chłodne i tworzy się wirujący lej.
• „Fabryka chmur”.
Nauczyciel do czajnika elektrycznego wlewa zimną wodę i ją gotuje. Po zagotowaniu przelewa
ją do szklanej miski. Na misce z wodą kładzie ostrożnie talerzyk z kilkoma kawałkami lodu.
Para wodna wydobywająca się z ogrzanej wody zetknie się z zimnym powietrzem i utworzy
się chmura (lepiej widoczna, gdy okna będą zasłonięte). Na koniec nauczyciel tłumaczy, czym
są chmury i jak powstają, np. Chmury to zbiory bardzo małych kropelek wody lub kryształków
lodu – tak lekkich, że unoszą się w powietrzu. Powstają, gdy ogrzane, wilgotne powietrze ochła-
dza się, gdy się wznosi, a para ulega skropleniu.
• „Deszcz w kubku”.
Do dużej plastikowej miski nauczyciel wlewa gorącą wodę, następnie wkłada do środka pusty
kubek i wszystko przykrywa folią spożywczą, tak aby nie dostało się do środka powietrze.
Dzieci obserwują, jak do foli dociera unosząca się para wodna, skrapla się na niej, a krople
wody spadają z powrotem do miski z wodą i pustego kubka.
9. Słońce, chmura, deszcz – podsumowanie zajęć.
• Każde dziecko określa swój poziom zadowolenia z lekcji, wypowiada się jednym słowem zgod-
nie z ustalonym kodem, np. słońce – jeśli lekcja się podobała, chmura – jeśli nie do końca się
podobała, deszcz - jeśli zajęcia nie były ciekawe.

Temat 118. Jak się uczyć, żeby się nauczyć?
ZAPIS W DZIENNIKU
Rozwiązywanie zadań tekstowych, dodawanie i odejmowanie w zakresie 100. Rozmowa na temat
różnych stylów uczenia się – na podstawie tekstu „Jak zapamiętujemy?”. Nazwy zmysłów człowie-
ka i ich funkcje. Omawianie diagramu obrazującego procent zapamiętywanych informacji podczas
uruchamiania różnych zmysłów – wyciąganie wniosków. Tworzenie listy warunków sprzyjających
uczeniu się i warunków niekorzystnych. Poznawanie różnych stylów uczenia się i własnego stylu.
Gry i zabawy z zastosowaniem nietypowych przyborów przeznaczonych do recyklingu – kształto-
wanie szybkości, zwinności i zręczności.

– rozwiązuje zadania tekstowe, dodaje i odejmuje liczby w zakresie 100
– wymienia elementy sprzyjające nauce i przeszkadzające w niej
– rozwiązuje wskazany kwestionariusz i poznaje preferowany sposób uczenia się
– wie, że są różne style uczenia się
– uczestniczy w zajęciach ruchowych z nietypowym przyborem zgodnie z podanymi zasadami

– rozwiążesz zadania tekstowe, poćwiczysz dodawanie i odejmowanie liczb w zakresie 100
Temat 118. Jak się uczyć, żeby się nauczyć? 145
– wskażesz elementy sprzyjające nauce i w niej przeszkadzające

– poznasz swój najlepszy sposób uczenia się
– poznasz różne style uczenia się i dowiesz się, jaki jest twój styl uczenia się
– weźmiesz udział w zajęciach ruchowych, przestrzegając ustalonych zasad

– rozwiązujesz zadania tekstowe, dodajesz i odejmujesz liczby w zakresie 100
– znasz elementy sprzyjające nauce i w niej przeszkadzające
– znasz różne style uczenia się i wiesz, jaki jest twój styl uczenia się
– uczestniczysz w zajęciach ruchowych, przestrzegając ustalonych zasad
KLUCZOWE PYTANIA
– Jakie korzyści mogą wynikać ze znajomości swojego stylu uczenia się?
– Do kogo można się zwrócić, by poznać swoje najlepsze sposoby uczenia się?
ŚRODKI DYDAKTYCZNE
PZ cz. 2 s. 56–57, Z cz. 3 s. 68–69, PM cz. 2 s. 31, M cz. 3 s. 39; kartoniki z działaniami doda-
wania i odejmowania, kartoniki z cyframi od 0 do 9, tabelka do wpisywania liczb, kartki z za-
daniami tekstowymi, szarfy niebieskie i zielone, duże i małe kartki, kwestionariusze, kartki
z napisami lubię pisać, lubię czytać, lubię liczyć, lubię rysować, lubię śpiewać, lubię ćwiczyć,
plastikowe butelki, kulki ugniecione z gazet, kolorowe czasopisma, puszki po napojach, rolki
po ręcznikach papierowych, pachołki, piłki ręczne.
s. 214
PRZEBIEG ZAJĘĆ
1. Rozwiązywanie zadań tekstowych.
2. „Słońce, deszcz, wichura” – zabawa ruchowa.
Dzieci dzielą się na dwie grupy, pierwsza otrzymuje zielone szarfy, druga – niebieskie. Wszyscy
biegają swobodnie po sali. Na hasło Deszcz – dzieci z zielonymi szarfami kucają, a z niebieskimi
szarfami podnoszą ręce, po czym, machając paluszkami, powoli je opuszczają, kucają i stukają
palcami o podłogę. Na hasło Wichura – dzieci, które mają zielone szarfy, wstają, podnoszą ręce
i machają nimi, robiąc skłony w bok, w przód i w tył. Na hasło Słońce – wszystkie dzieci wstają
i biegają swobodnie po sali.
3. Jak zapamiętujemy? – poznawanie różnych stylów uczenia się. PZ cz. 2 s. 56
• Przypomnienie nazw zmysłów człowieka i omówienie ich funkcji.
• Wskazywanie cech przedmiotów poznawanych za pomocą różnych zmysłów (np. cytryny).
• Omawianie diagramu pokazującego, jaką część informacji zapamiętujemy dzięki poszczegól-
nym zmysłom i sformułowanie wniosku, np. Najwięcej zapamiętujemy, gdy są uruchomione
wszystkie zmysły jednocześnie.
• Tworzenie skojarzeń do pojęcia uczenie się: nauczyciel zapisuje propozycje na tablicy; ucznio-
wie wspólnie tworzą definicję pojęcia, korzystając z zaproponowanych skojarzeń, np. Uczenie
się to proces zapamiętywania informacji w celu ich odtwarzania lub wykorzystania w odpo-
wiedniej sytuacji.
4. Co nam pomaga, a co przeszkadza w uczeniu się? – ćwiczenia w rozpoznawaniu
swoich potrzeb.
• Tworzenie listy warunków sprzyjających uczeniu się i niekorzystnych (technika: kula śniego-
wa): dzieci wypisują na kartkach, co wg nich pomaga w nauce, a co przeszkadza; następnie łą-
czą się w pary, potem w grupy (4, 8 osób) i ustalają wspólną listę korzystnych i niekorzystnych
warunków; wybrane osoby z każdej grupy przedstawiają w klasie wyniki pracy.
• Podanie informacji o czynnikach niezależnych od warunków do nauki (są to indywidualne

możliwości każdego człowieka oraz preferowany styl uczenia się).
PZ cz. 2 s. 56–57, 5. Znam swoje upodobania – poznawanie własnego stylu uczenia się.
Z cz. 3 s. 68 ćw. 1–3 • Nauczyciel umieszcza w różnych miejscach sali kartki z napisami, np. lubię pisać, lubię czy-
tać, lubię liczyć, lubię rysować, lubię śpiewać, lubię ćwiczyć. Uczniowie zatrzymują się obok
kartki z opisem ulubionej czynności. Prowadzący zwraca uwagę, że każdy jest inny i na pewno
jest w czymś świetny.
• Prowadzący w prosty sposób tłumaczy, czym są style uczenia się (to nasze preferencje, zacho-
wania, które powodują, że lepiej i szybciej się uczymy). Uczniowie otrzymują kartki podzielone
na trzy rubryki podpisane A, B, C. Słuchają czytanych przez nauczyciela zdań z każdej rubryki
i gdy z którymś się zgadzają, wpisują znak plus w odpowiedniej rubryce. Następnie zliczają
znaki plus pod każdą kolumną. Każda z nich oznacza preferencje w innym stylu uczenia się:
rubryka A – wzrokowiec, rubryka B – słuchowiec, rubryka C – kinestetyk.
A B C
Lubię czytać. Lubię uczyć się na głos. Ruszam się, gdy coś
Wolę pisać niż mówić. Robię dużo błędów opowiadam.
Lubię, gdy książki mają ortograficznych. Podczas dłuższego czytania
obrazki. Lubię dużo mówić. często zmieniam pozycję.
Łatwo zapamiętuję treści, Wolę kogoś słuchać niż Lepiej zapamiętuję, gdy sam
które są w tabelce lub czytać. zrobię notatki.
na wykresie. Rozprasza mnie hałas. Lubię sport.
Nie lubię, gdy nauczyciel Często mówię do siebie, Ciągle czymś się bawię,
długo mówi. podśpiewuję. stukam.
Lubię mieć porządek wokół Nie przeszkadza mi
siebie. bałagan.
• Prowadzący omawia z uczniami każdy ze stylów uczenia się pod kątem szczegółowych, naj-
korzystniejszych dla danego stylu sposobów uczenia się. Swoje pomysły uczniowie z pomocą
nauczyciela mogą zapisywać na dużej kartce papieru, którą później zawieszą w widocznym
miejscu w sali.
6. „Zapamiętaj i wykonaj!” – zabawa ruchowa.
Uczniowie stoją w kręgu, wyznaczona przez nauczyciela osoba pokazuje jakieś ruchy, gesty
o określonej liczbie powtórzeń i wskazuje następną osobę pokazującą. Zadaniem wszystkich jest
wykonywanie ich ruchów po kolei zgodnie z kolejnością prezentacji.
7. Miniprojekt badawczy „Jabłko” – faza I: Tworzenie siatki tematycznej i siatki pytań.
Nauczyciel inicjuje miniprojekt, opowiadając jakąś interesującą historię, której ważnym elemen-
tem było jabłko, lub czytając bajkę/opowiadanie z jabłkiem w roli głównej (np. bajkę rosyjską
W. Sutiejewa „Worek jabłek”, do wysłuchania na YouTube). Następnie dzieci dzielą się swoimi
spostrzeżeniami/doświadczeniami na temat jabłek, w wyniku których powstaje siatka tema-
tyczna (w formie mapy myśli). Nauczyciel zapisuje informacje prezentowane przez dzieci. Czę-
sto w trakcie tworzenia mapy myśli pojawiają się wątpliwości lub sprzeczne informacje, co może
stanowić punkt wyjścia do tworzenia kolejnej siatki – siatki pytań Czego chcemy się dowiedzieć
o jabłku? – zawiera ona pytania, problemy badawcze i wskazuje kierunki zainteresowań dzieci.
Uczniowie formułują pytania (burza mózgów), np. Jak jest zbudowane jabłko? Czym różnią się
jabłka między sobą? Jakie są odmiany jabłek? Które jabłka są najsmaczniejsze? Ile jest wody
w jabłku? Ile kosztują jabłka? Jakie potrawy można zrobić z jabłek? Dlaczego jabłko ma ogonek?
Dlaczego przecięte jabłka brązowieją? Czy wszystkie jabłka mają tyle samo pestek? Czy jabłko
pływa? – nauczyciel może ukierunkować aktywność dzieci, wskazując obszary do badań.
Temat 119. W królestwie kwiatów 147
8. Gry i zabawy z zastosowaniem nietypowych przyborów przeznaczonych do recy-

klingu – kształtowanie szybkości, zwinności i zręczności.
– Bieg między butelkami – zabawa orientacyjno-porządkowa: dzieci z plastikowymi butelkami
rozbiegają się po sali, rozstawiają butelki i siadają każde przy swojej w siadzie skrzyżnym;
na sygnał wszyscy wstają i biegają między butelkami, starając się żadnej nie potrącić; osoba,
która przewróci butelkę, odpada z zabawy; po ponownym sygnale dzieci znowu siadają obok
swoich butelek.
– Ćwiczenia kształtujące: naprzemienny marsz i trucht slalomem między rozstawionymi
na obwodzie koła butelkami (nauczyciel podaje dwa zróżnicowane sygnały do zmiany tempa
i kierunku poruszania się); przekładanie butelki wokół tułowia; unoszenie butelki stopami
w siadzie podpartym; przetaczanie butelki w leżeniu na brzuchu (dzieci unoszą lekko głowy
i przetaczają butelkę z ręki do ręki).
– „Taniec na gazecie” – zabawa rytmiczna: dzieci dostają po jednej kartce gazety i tańczą
na niej przy muzyce; gdy muzyka cichnie, składają kartkę na pół i znów tańczą (stopy nie
mogą wychodzić za kartkę); gdy podłoże do tańca staje się coraz mniejsze, dzieci mogą poru-
szać się rytmicznie na palcach obu stóp, na palcach jednej stopy.
• Główna część zajęć – kształtowanie szybkości, zwinności i zręczności w grach i zabawach z nie-
typowymi przedmiotami.
– „Sadzenie ziemniaków” – popularny wyścig drużyn: dzieci „sadzą” kulki ugniecione z gazet,
które pozostawiają na rozłożonych do półmetka czasopismach.
– Bieg slalomem z puszką po napojach: trasę slalomu wyznacza kilka plastikowych butelek;
dzieci, poruszając się na czworakach, prowadzą lewą lub prawą ręką puszkę po napojach,
a od półmetka wracają biegiem i przekazują puszkę następnemu zawodnikowi.
– Bieg sztafetowy z rolką po ręcznikach papierowych: zawodnicy są rozstawieni na ¾ długości
boiska; ostatni ze zmienników dobiega do linii oznaczonej pachołkiem.
– Odbijanka w kole: drużyny w dwóch kręgach podrzucają butelki; wygrywa ta, która dłużej
utrzyma butelkę w powietrzu.
– „Butelkowe kręgle” – gra drużynowa: kolejne dzieci w drużynach zbijają butelkowe kręgle
piłką do piłki ręcznej; drużyna, która szybciej zbije wszystkie butelki, otrzymuje punkt; pod-
sumowanie wyników następuje wtedy, gdy wszyscy zawodnicy w drużynach wykonają rzuty.
– Ćwiczenia korekcyjne: dzieci w siadzie klęcznym trzymają butelkę w rękach, odsuwają ją
daleko przed siebie i wracają do pozycji wyjściowej.
– Ćwiczenia uspokajające: dzieci zgłaszają pomysły i propozycje dotyczące zabaw z przyborami
przeznaczonymi do recyklingu.
9. Potrafimy wyrażać swoje zdanie – podsumowanie zajęć.
• Prowadzący rysuje kredą na podłodze linię, po jednej stronie pisze TAK, po drugiej NIE. Na-
stępnie czyta stwierdzenia (np. Dzisiejsze zajęcia bardzo mi się podobały. Wiem, jak się uczyć
zgodnie z moim stylem uczenia się. Wszystko na zajęciach było dla mnie zrozumiałe. Dobrze się
bawiłam/bawiłem), a dzieci przechodzą na tę stronę, która im odpowiada.

Temat 119. W królestwie kwiatów
ZAPIS W DZIENNIKU
Ćwiczenia w ważeniu, używanie pojęć kilogram, dekagram. Czytanie tekstu informacyjnego „Bu-
dowa kwiatu”, obserwowanie kwiatów, poznawanie ich budowy i znaczenia, omawianie funkcji
poszczególnych części. Poznawanie etapów powstawania owoców jabłoni (od kwiatu do owocu).
Zabawy systematyzujące wiedzę o roli owadów w zapylaniu kwiatów. „Wielobarwne kwiaty” – wy-
konywanie przestrzennej pracy technicznej zgodnie z instrukcją. Utrwalanie pisowni wyrazów z rz
po spółgłoskach t, d.

– waży przedmioty na wadze szalkowej i używa pojęć związanych z jednostkami masy
– czyta teksty informacyjne i wypowiada się na ich temat
– opisuje budowę kwiatu, określa znaczenie jego części
– opowiada o rozwoju jabłoni od kwiatu do owocu
– wykonuje ćwiczenia ortograficzne utrwalające pisownię wyrazów z rz po spółgłoskach t, d
– wykonuje przestrzenną pracę techniczną zgodnie z podaną instrukcją

– poćwiczysz ważenie przedmiotów i używanie pojęć związanych z jednostkami masy
– wypowiesz się na temat głośno przeczytanego tekstu informacyjnego
– opiszesz budowę kwiatu, omówisz znaczenie jego części
– opowiesz o rozwoju jabłoni od kwiatu do owocu
– wykonasz ćwiczenia ortograficzne utrwalające pisownię wyrazów z rz po spółgłoskach t, d
– wykonasz pracę techniczną zgodnie z podaną instrukcją

– ważysz przedmioty i używasz poprawnie pojęć związanych z jednostkami masy
– wypowiadasz się na temat głośno przeczytanego tekstu informacyjnego
– opisujesz budowę kwiatu, omawiasz znaczenie jego części
– opowiadasz o rozwoju jabłoni od kwiatu do owocu
– wykonujesz ćwiczenia ortograficzne utrwalające pisownię omawianych wyrazów
– wykonujesz pracę techniczną zgodnie z podaną instrukcją
KLUCZOWE PYTANIA
– Dlaczego ludzie lubią otrzymywać kwiaty?
– Jak wyglądałoby codzienne życie, gdyby nie było wagi?
– W jakich codziennych sytuacjach jest potrzebna ludziom waga?
ŚRODKI DYDAKTYCZNE
PZ cz. 2 s. 58–59, Z cz. 3 s. 70–71, PM cz. 2 s. 32–33, M cz. 3 s. 40; wagi szalkowe, odważniki
kilogramowe i dekagramowe, produkty do ważenia, np. jabłka, marchew, cukierki, manda-
rynki, kwiaty żywe i z papieru, mąka, brązowy cukier, cynamon, chusta animacyjna, kwit-
nące rośliny lub ich zdjęcia (m.in. stokrotki, koniczyny, trawy), lupy, opisany schemat budo-
wy kwiatu, zdjęcia/rysunki przedstawiające rozwój jabłoni (od pąka kwiatowego do owocu),
tasznik (roślina, jej rysunek lub zdjęcie) i jego pocięte zdjęcia, atlasy roślin, schemat kwiatu,
skakanki, kolorowa kartka z bloku technicznego, klej, 12 różnokolorowych paseczków papie-
ru, kawałek zielonego papieru, materiały potrzebne do przeprowadzenia badań w minipro-
jekcie (np. jabłka, miarka krawiecka, wyciskarka do soków, szklanka, waga).
s. 215
PRZEBIEG ZAJĘĆ
1. Waga – kilogram, dekagram.
2. Prezent od wiosny – wprowadzenie do tematu zajęć.
Temat 119. W królestwie kwiatów 149
• Prowadzący przed lekcją chowa w różnych miejscach klasy kilka żywych kwiatów, np. tulipa-
na, różę, stokrotkę, narcyza. Informuje, że rano wiosna ukryła dla nich coś w klasie. Prosi,
aby spróbowali to odszukać, może podpowiedzieć, że szukane rzeczy są delikatne, pachnące.
Po znalezieniu kwiatów dzieci podają ich nazwy.
• „Stań na kolorze” – zabawa z chustą animacyjną.
Uczniowie tańczą w rytm muzyki wokół chusty. Gdy muzyka umilknie, stają na kolorze poda-
nym przez prowadzącego i podają nazwę kwiatu (lub jego części), który ma taki kolor.
3. Poznawanie budowy kwiatu.
Uwaga! Zajęcia można przeprowadzić na dworze (np. na podwórku szkolnym) albo w sali lek-
cyjnej, stosownie do pogody i stopnia rozwoju roślinności. W pierwszym wypadku dzieci będą PZ cz. 2 s. 58,
obserwować samodzielnie wyszukane rośliny, w drugim – okazy i preparaty przyniesione przez Z cz. 3 s. 70 ćw. 1, 2
nauczyciela.
• Z jakich części składają się kwiaty i jakie mają znaczenie? – obserwacje przyrodnicze.
– Przypomnienie zasad prowadzenia obserwacji przyrody (m.in. Nie zrywamy bez potrzeby ro-
ślin. Nie niszczymy schronień zwierząt. Nie wkładamy żadnej części rośliny do ust).
– Oglądanie znalezionych kwitnących roślin (lub przyniesionych przez nauczyciela gałązek
drzew owocowych, róż, tulipanów, zdjęć kwiatów). Opisywanie ich wyglądu. Oglądanie sche-
matu budowy kwiatu i wyróżnianie jego najważniejszych części (słupek, pręciki, płatki,
działki kielicha). Obserwowanie roślin za pomocą lup, wyszukiwanie poznanych części tych
roślin.
– Czytanie tekstu informacyjnego „Budowa kwiatu” i omawianie funkcji poszczególnych czę-
ści kwiatu, np. Płatki przywabiają owady do kwiatu, dlatego zwykle są duże i kolorowe.
Owady łatwo mogą je zauważyć, wygodnie się na nich siada. Jeśli zajęcia są prowadzone
na dworze, można poszukać owadów zapylających kwiaty.
• Od kwiatu do owocu – pogadanka, obserwacje przyrodnicze.
– Nauczyciel tłumaczy mechanizm i znaczenie zapylania dla rośliny, np. Kiedy pyłek upadnie
na słupek, kwiat zostaje zapylony. Z zapylonego kwiatu zaczyna tworzyć się owoc. W środku
słupka rozwijają się nasiona, a w nich są ukryte młode rośliny. Owoce chronią je i ułatwiają
ich transport na duże odległości. Opowiadając, prezentuje zdjęcia lub rysunki przedstawiają-
ce rozwój jabłoni (od pąka kwiatowego po dojrzały owoc).
– Uczniowie przyglądają się tasznikowi (w kwietniu może już kwitnąć na trawnikach) lub jego
zdjęciu. Wyszukują na roślinie pączki kwiatowe, rozwijające się kwiaty, kwiaty już przekwi-
tające, zawiązujące się owoce, owoce dojrzewające i w pełni dojrzałe. Dochodzą do wniosku,
że w wypadku tasznika dobrze widać rozwój rośliny od kwiatów do owoców.
• Czym różnią się od siebie kwiaty?
– Uczniowie wyszukują w swoich zbiorach lub atlasie przyrodniczym kwiaty bardzo duże i bar-
dzo małe, mające określony kolor, kształt. Dzielą się opiniami na ich temat (Które są najład-
niejsze, najciekawsze?). W atlasie sprawdzają, czy wybrane rośliny są trujące dla człowieka.
– Dzieci przyglądają się koniczynie, stokrotce i trawom, zwracając uwagę na ich wygląd. Na-
uczyciel przedstawia ciekawostki, np. Pojedyncze kwiaty koniczyny, stokrotki i traw są bar-
dzo małe, wyrastają w większych grupach (kwiatostanach). Trawy są zapylane przez wiatr,
dlatego nie mają dużych płatków, przywabiających owady, rosną za to na wysokich źdźbłach,
tak by wiatr mógł je trącać i przenosić pyłek.
– Kolorowanie i podpisywanie części kwiatów zgodnie z podanym kodem i opisem.
– Numerowanie zdjęć zgodnie z kolejnością etapów tworzenia się owocu z kwiatu.
• Utrwalanie wiadomości w zabawach edukacyjnych.
– „Kwiatowa kolorowanka”.
Uczniowie kolorują schematy kwiatów (z opisanymi nazwami ich części), słuchając wskazó-
wek kolegi z pary. We wskazówkach nie może paść nazwa części kwiatu, należy tylko opisać
jej funkcję, np. Pokoloruj na fioletowo tę część kwiatu, która tworzy pyłek. Po skończonej
zabawie dzieci układają rysunki na dywanie i szukają kwiatów podobnie lub tak samo poko-
lorowanych.
– Wyścigi „Od kwiatu do owocu”.
Uczniowie dzielą się na grupy. Każda z nich otrzymuje komplet zdjęć lub rysunków przed-
stawiających rozwój owocu jabłoni, po jednym rysunku dla dziecka. Nauczyciel za pomocą
skakanek wyznacza linie, wzdłuż których uczniowie ustawiają się tak, by uporządkować
trzymane ilustracje w odpowiedniej kolejności (od pąka do dojrzałego jabłka). Na zakończe-
nie każdy mówi, kim jest, np. Jestem rozwijającym się kwiatem. Inne grupy oceniają popraw-
ność wykonania zadania. Zabawę można modyfikować, np. urządzić wyścigi lub sztafetę,
w której kolejne dzieci losują ilustrację i biegną, by ustawić się w odpowiednim miejscu.
– „Puzzle z tasznikiem”.
Każda para otrzymuje pociętą na paski ilustrację tasznika. Jej zadaniem jest ułożenie całej
rośliny. Para, która wykona zadanie, podnosi ręce.
4. „W sadzie praca wre” – zabawa przygotowująca do usystematyzowania wiedzy
na temat roli owadów w zapylaniu kwiatów.
• Nauczyciel rozkłada na podłodze kwiaty z papieru. Na niektóre sypie mąkę, a na inne przypra-
wę, np. brązową, pomarańczową. Na hasło Pszczółki, do pracy! – dzieci poruszają się między
kwiatami, przykucają przy nich, biorą w palce szczyptę mąki (pyłku) i przenoszą ją na inny
kwiatek. Podczas zabawy obserwują, co się dzieje z przenoszonym „pyłkiem”. Następnie
wspólnie dzielą się spostrzeżeniami poczynionymi podczas zabawy.
• Rozmowa na temat sposobów zapylania, np. przez wiatr, przez owady zbierające nektar. Moż-
na wspomóc się filmem edukacyjnym, np. https://www.youtube.com/watch?v=pcMM8SiOIDg
5. „Wielobarwne kwiaty” – przestrzenna praca techniczna z papieru.
Każdy uczeń otrzymuje kolorową kartkę z bloku technicznego, kilkanaście różnokolorowych
pasków papieru o wymiarach 1,5 cm na 21 cm, klej, kawałek zielonego papieru. Dzieci wykonują
przestrzenne kwiaty zgodnie z instrukcja nauczyciela, np. Pasek papieru składamy na pół i de-
likatnie zaginamy. W ten sposób wyznaczamy środek. Analogicznie składamy pozostałe paski.
Na wyznaczoną, środkową część paska nakładamy klej i przyklejamy go, marszcząc na kartce
(mniej więcej na środku) w formie harmonijki. Dokładamy kolejny pasek i kolejny (w sumie 3
paski na jeden kwiat), tak by powstał kształt słońca. Na środek kwiatka należy nakleić koła wy-
cięte z kolorowego bloku. Do każdego elementu doklejamy zieloną łodyżkę i listki. W ten sposób
powstaje kwiat. Tak należy wykonać kilka kwiatów na jednej kartce.
PZ s cz. 2 . 59, 6. Przygoda z ortografią – utrwalanie pisowni wyrazów z rz po spółgłoskach t, d.
Z cz. 3 s. 71 ćw. 3–5 • Przypomnienie zasady pisowni rz po spółgłoskach t, d.
• Odkodowanie i uzupełnianie wyrazów z rz, układanie z nimi zdań, zapisywanie wyrazów w ko-
lejności alfabetycznej.
• Zabawa utrwalająca omawianą zasadę ortograficzną.
Uczniowie stoją w rozsypce, nauczyciel mówi głośno wyrazy z rz i ż. Dzieci stają na baczność,
gdy usłyszą słowo z rz, i kucają, jeśli w wyrazie jest ż. Prowadzący wyjaśnia, jak prawidłowo
piszemy każdy z podanych wyrazów, oraz zasadę, która dotyczy jego pisowni.
7. Miniprojekt badawczy „Jabłko” – faza II: Szukanie odpowiedzi na pytania z siatki
pytań (prace badawcze).
Dzieci podejmują działania, dzięki którym uzyskają odpowiedzi na wybrane pytania z siatki
pytań utworzonej poprzedniego dnia. Wykonują pomiary, eksperymenty, badania terenowe,
wywiady z ekspertami, mogą korzystać z materiałów wtórnych, wykonywać prace wytwórcze,
prowadzić działania artystyczne itp.
– Pomiary, np. mierzenie średnicy jabłek miarką krawiecką; ważenie jabłek; sprawdzanie, ile
sztuk jabłek mieści się w kilogramie; z ilu jabłek otrzymamy szklankę soku (ćwiczenie z uży-
ciem wyciskarki); przeliczanie nasion znajdujących się w jabłku.
– Eksperymenty, np. Ile waży woda znajdująca się w jabłku? (porównywanie wagi świeżych
jabłek przygotowanych do suszenia i po ususzeniu); Dlaczego jabłko ciemnieje? (smarowanie
Temat 120. Wiosenne rymowanie 151
przekrojonych jabłek cytryną, octem, cukrem, olejem, wodą i sprawdzanie wpływu tych sub-
stancji na zmianę koloru jabłek); Czy jabłko pływa?
– Badania terenowe, np. obserwacja różnych odmian jabłek na straganie; porównywanie cen
jabłek na rynku; obserwacja jabłoni w sadzie – próby przeliczania jabłek na poszczególnych
drzewach; wizyta w sklepie – sprawdzanie w sklepie, w jakich produktach znajdują się jabłka.
– Wywiady z ekspertem, np. spotkanie z sadownikiem; rozmowa ze sprzedawcą owoców; wy-
wiad z rodzicem na temat przetwarzania jabłek, pieczenia szarlotki.
– Prace wytwórcze, np. wykonanie książeczki „Od nasionka do jabłka”; przygotowanie musu
jabłkowego, suszu, kompotu z jabłek, kisielu z jabłkami, pieczenie ciasta z jabłkami itp.; wy-
konanie gry planszowej lub karcianej; działania artystyczne – prace plastyczne na temat jab-
łka z wykorzystaniem różnych technik; nauka piosenki o jabłkach np. „Czerwone jabłuszko”,
„Jabłka w sadzie”; zabawy parateatralne z jabłkiem w roli głównej.
8. Niedokończone zdania – podsumowanie zajęć.
• Na zakończenie zajęć nauczyciel mówi początek zdań, np. Na dzisiejszych zajęciach – podo-
bało mi się… zaskoczyło mnie… zdziwiło mnie… rozbawiło mnie…, a wskazani uczniowie je
kończą.

Temat 120. Wiosenne rymowanie
ZAPIS W DZIENNIKU
Pierwsze próby poezjowania – uzupełnianie tekstu rymowanki, tworzenie par rymujących się wy-
razów oraz rymowanego zakończenia podanego zdania. Układanie zdań z rozsypanek wyrazowych.
Ćwiczenia utrwalające pisownię wyrazów z rz, ż, pisanie z pamięci, układanie zdań z wyrazami
i ich zapisywanie. Memory – gra w parach. Calineczkowy tor przeszkód – kształtowanie zwinności
i zręczności oraz zachowań ergonomicznych podczas przenoszenia sprzętu.

– wie, co to są rymy, i rozumie sposób ich tworzenia
– wymyśla rymy do podanych wyrazów i tworzy rymowane zakończenie zdania
– uzupełnia luki w wyrazach z rz, ż, uzasadnia pisownię tych wyrazów
– układa rymowany wiersz
– przestrzega zasad zgodnej współpracy podczas gier i zabaw edukacyjnych
– pokonuje tor przeszkód zgodnie z ustalonymi zasadami współpracy i bezpieczeństwa

– wyjaśnisz, co to jest rym
– poćwiczysz tworzenie rymów do podanych wyrazów i zwrotów
– wykonasz ćwiczenia utrwalające pisownię wyrazów z rz, ż, uzasadnisz pisownię
– ułożysz rymowany wiersz
– weźmiesz udział w grze memory, przestrzegając ustalonych zasad
– weźmiesz udział w zajęciach ruchowych zgodnie z ustalonymi zasadami współpracy i bez-
pieczeństwa

– wyjaśniasz, co to jest rym
– tworzysz rymy do podanych wyrazów i zwrotów
– wykonujesz ćwiczenia utrwalające pisownię wyrazów z rz, ż, uzasadniasz ich pisownię
– układasz rymowany wiersz

– przestrzegasz ustalonych zasad podczas gry edukacyjnej
– pokonujesz tor przeszkód zgodnie z ustalonymi zasadami współpracy i bezpieczeństwa
KLUCZOWE PYTANIA
– Kto może zostać poetą?
– Kiedy rymy mogą sprawiać innym przykrość?
ŚRODKI DYDAKTYCZNE
Z cz. 3 s. 72–73; memory dla każdej pary dzieci, plastikowe zakrętki od butelek z napisanymi
znakami rz, ż, kartki papieru z wyrazami z rz, ż do uzupełnienia, szarfa, nagranie utworu
„Poranek” E. Griega, piłki, 4 materace, kocyki, lina, wstążki, 3 ławeczki, woreczek, kozioł,
materac, szarfy, chusta animacyjna.
PRZEBIEG ZAJĘĆ
1. Rymowane powitanie.
• Nauczyciel wita się z uczniami rymowankami, np. Witajcie dziewczynki słodkie jak malinki.
Witajcie chłopaki miłe jak pluszaki. Witajcie dzieci z drugiej klasy, w której są same asy. Witaj-
cie uczniowie, co mają dużo w głowie.
• Czym te powitania różniły się od innych powitań, co było zabawne? – swobodne wypowiedzi;
przypomnienie, czym jest rym, gdzie spotykamy rymy, w jakim celu ich używamy.
Z cz. 3 s. 72 ćw. 1–3 2. Nasze rymowanki – ćwiczenia językowe wzbogacające słownik.
• Uczniowie, siedząc w kręgu, wymyślają rymy do swoich imion, np. Ania – Frania, Ania – nia-
nia, Anka – firanka, Anka – skakanka.
• W trudniejszej wersji zabawy dzieci wymyślają rymowane zdania na swój temat, np. Jestem
Anka, co skacze jak skakanka.
• Nauczyciel podaje początki zdań, np. Hola, hola! Idzie dziecko do… Siedzi kot na płocie i myśli
o… Pływa kaczka w stawie i… Idzie dziewczynka… Wiosenne rymowanie dzisiaj będzie na…,
a dzieci wymyślają rymujące się zakończenie.
• Poezjowanie na próbę.
Prowadzący wymyśla pierwsze zdanie, np. W małej wiosce w Afryce dzieją się rzeczy, w które
nie uwierzycie, i podaje słowo żyrafy. Wtedy dzieci układają z nim kolejne rymowane zdanie,
np. Żółte żyrafy myją sobie mydłem pachy. Prowadzący podaje kolejne słowo pawiany, z któ-
rym uczniowie układają zdanie, np. A dzikie pawiany włażą na różowe ściany. Nauczyciel kon-
tynuuje zabawę do co najmniej 6 wyrazów, tak by powstał krótki rymowany wierszyk.
Z cz. 3 s. 73 ćw. 4, 5 3. Zakręcona ortografia – ćwiczenia utrwalające pisownię wyrazów z rz, ż.
• Uczniowie pracują w 4-osobowych grupach. Każda z nich otrzymuje kilkanaście zakrętek
od butelek plastikowych. Na każdej zakrętce na wierzchu napisane jest rz, a pod spodem ż.
Oprócz tego każda grupa dostaje dużą kartkę papieru, na której są zapisane różne wyrazy
z luką w miejscu rz lub ż. Zadaniem uczniów jest nałożenie nakrętek górą lub dołem w odpo-
wiednim miejscu wskazanego wyrazu.
• Kolorowanie wyrazów zgodnie z podanym kodem. Układanie zdań z rozsypanek wyrazowych.
• Pisanie z pamięci wyrazów z rz po spółgłoskach.
4. Memory – gra w parach.
Uczniowie dobierają się w pary, każda z nich otrzymuje od nauczyciela rymowane memory
(na karteczkach są zapisane wyrazy, np. kura, góra, krowa, sowa, szafa, żyrafa, biurko, piórko,
rakieta, moneta, kaczka, paczka, koń, słoń, droga, noga, młotek, płotek, las, pas. Dzieci grają,
zbierając pary rymujących się wyrazów. Odkrywają karteczki i czytają głośno wyrazy. Osoba,
która zbierze więcej par, wygrywa.
Temat 120. Wiosenne rymowanie 153
5. Miniprojekt badawczy „Jabłko” – faza III: Planowanie dokumentacji działań.

W tej fazie dzieci dokonują przeglądu siatek i przygotowanych materiałów, które są dokumen-
tacją działań. Ustalają sposób ich zaprezentowania np. w formie wystawy, lapbooka, prezentacji
multimedialnej, gazetki, i określają czas realizacji tego zadania.
6. Calineczkowy tor przeszkód – kształtowanie zwinności i zręczności oraz zacho-
wań ergonomicznych podczas przenoszenia sprzętu.
– „Berek jaskółka” – zabawa ożywiająca: złapana osoba staje na jednej nodze, lekko pochyla
się do przodu i rozkłada ręce, może zmieniać nogę, może zostać uwolniona przez inne dzie-
cko dotknięciem w dłoń.
– Ćwiczenia kształtujące z piłką w 3-osobowych zespołach: dzieci w pozycji stojącej jedno
za drugim podają piłkę nad głowami, z prawego boku, z lewego; w rozkroku w skłonie po-
dają piłkę między nogami; w siadzie podpartym starają się wspólnie unieść piłkę nogami
i utrzymać ją w powietrzu przez 10 sekund; leżąc na brzuchu, przetaczają piłkę do siebie
(z łokciami oderwanymi od podłogi).
– „Przebudzenie Calineczki” – improwizacja ruchowa przy muzyce: dzieci (Calineczki) leżą
zwinięte w kłębek; przy dźwiękach „Poranka” E. Griega ruchem ilustrują przebudzenie bo-
haterki i jej taniec oddający zachwyt otaczającą przyrodą.
• Główna część zajęć – zwinnościowo-zręcznościowy tor przeszkód.
Uwaga! Dzieci pomagają w przygotowaniu toru (z 9 zadaniami), dowiadują się, jaką pozycję
należy przyjąć podczas podnoszenia cięższych przedmiotów i sprzętu.
– Ropucha – zajęcze skoki na 2 materacach.
– Liść lilii – dzieci w siadzie klęcznym na kocyku wykonują podciąganie na linie przywiązanej
jednym końcem do drabinek.
– Przywiązanie motyla – dzieci zawiązują na drabince kokardę z szarfy lub wstążki.
– Na gałęzi z chrabąszczem – przejście równoważne z woreczkiem na głowie po odwróconej
ławeczce.
– U kreta – czołganie się po materacu ułożonym na 2 ławeczkach.
– W ciemnym korytarzu – dzieci przemieszczają się na czworakach z zamkniętymi oczami
(od skakanki oznaczającej miejsce rozpoczęcia chodu), próbując odnaleźć kręgiel (za skakan-
ką jest kilka kręgli).
– Tkanie sukni ślubnej – dzieci przeplatają szarfę między szczeblami drabinki od dołu do góry
(dosiężnie).
– Lot na jaskółce – z asekuracją nauczyciela dzieci wdrapują się na kozła, siadają na nim okra-
kiem i zeskakują na materac rozłożony po drugiej stronie.
– U kwiatowego duszka – stąpanie na palcach po woreczkach rozłożonych na podłodze (każde
dziecko pokonuje tor 2, 3 razy).
– Ćwiczenia korekcyjne: dzieci leżą na kocykach i poruszają się, odpychając się rękami od pod-
łoża.
– Ćwiczenia uspokajające: uczniowie siedzą w rozsypce z zamkniętymi oczami; dziecko do-
tknięte przez nauczyciela chowa się pod chustą animacyjną, a pozostali otwierają oczy i zga-
dują, kto się tam znalazł.
7. Potrafimy wyrazić swoje zdanie – podsumowanie zajęć.
• Dzieci otrzymują karteczki z niedokończonymi zdaniami, np. Dziękuję za… Proszę o więcej…
Nie lubię… Nie chcę więcej… Największą trudność sprawia mi… Największą radość sprawia
mi… Dopisują zakończenia, odnosząc się do zajęć.
• Ustne kończenie zdania: Dzisiaj nauczyłam się/nauczyłem się…
154 Scenariusze zajęć dziennych – XXV krąg tematyczny: Odkrycia i wynalazki
JAK SIĘ UCZYĆ?
KRYTYCZNE MYŚLENIE
Znajdowanie Jak to robią inni?

alternatywnych Dzieci pracują w grupach. Każda z nich losuje kartonik z nazwą społeczności, np. krasnoludki,
planów działania pradziadkowie, kosmici, muchy, oraz z pytaniem (problemem), np. Jak wychowywać dzieci?
(argumentowanie, Jak podróżować? Jak spędzać zimowe wieczory? W jaki sposób pozdrawiać znajomych? Jak
podejmowanie przekazywać informacje? Jak adresować list? Jak zdobywać wykształcenie? Jak nagradzać bo-
decyzji) haterów? Jak wygląda sklep z zabawkami? Jak wyglądają instrumenty muzyczne? Jakie są
ulubione bajki dzieci? Uczniowie w grupach przygotowują krótkie wystąpienia dotyczące wy-
losowanych sytuacji (z punktu widzenia określonych społeczności). Potem prezentują wypra-
cowane pomysły i informują, co w tym ćwiczeniu było dla nich najprostsze, a co najtrudniejsze
do wykonania.
Dostrzeganie Potrzebne
związków Ćwiczenie można przeprowadzić w kręgu XXV podczas omawiania tematu 124. Wynalazki po-
przyczynowo- magają chronić przyrodę (opis na s. 165). Ćwiczenie rozwija umiejętność dostrzegania logicz-
-skutkowych nych powiązań pomiędzy wydarzeniami i przewidywania konsekwencji.
PROJEKT
Kreatywność Wynalazki nie z tej Ziemi – manualno-słowne ćwiczenie kreatywności

i współpraca Etap 1. Dzieci w zespołach (do pięciu osób w grupie) wykonują z wybranego przyboru z piórni-
ka oraz dostępnych materiałów tajemniczy przedmiot lub urządzenie, które znaleziono w pra-
cowni pewnego wynalazcy.
Etap 2. Dzieci siadają w kręgu. Wewnątrz koła umieszczają dzieła, które wykonały w etapie 1.,
każde z nich jest oznaczone numerem. Dzieci kolejno wypowiadają się na temat wybranego
urządzenia, odpowiadając na pytanie, np. Czym jest ten wynalazek i co niezwykłego można
zrobić za jego pomocą?
XXV krąg tematyczny: Odkrycia i wynalazki

Temat 121. Wszystko jest wynalazkiem
ZAPIS W DZIENNIKU
Porównywanie liczb w zakresie 100, rozwiązywanie zadań na porównywanie różnicowe, obliczenia
wagowe i pomiary długości. Wyjaśnianie pojęć odkrycia i wynalazki. Rozmowa na temat wynalaz-
ców i wynalazków – na podstawie wysłuchanego tekstu informacyjnego „Każda rzecz jest wynalaz-
kiem” i wyszukanych informacji. Wyjaśnianie powiedzenia Potrzeba matką wynalazków. Uzupeł-
nianie zdań wyrazem wynalazek w różnych formach gramatycznych. Zadawanie pytań i udzielanie
odpowiedzi do tekstu „Mydło”. Rozwijanie zdań, przekształcanie zdań pojedynczych w zdania zło-
żone. Gry i zabawy bieżne i rzutne na boisku szkolnym.

– porównuje liczby w zakresie 100, rozwiązuje zadania wymagające obliczeń wagowych i po-
równywania długości
– wypowiada się na temat wynalazków i wykorzystywania ich w życiu codziennym
– słucha i czyta teksty informacyjne, układa pytania do nich i udziela odpowiedzi
Temat 121. Wszystko jest wynalazkiem 155
– rozwija zdania i przekształca zdania pojedyncze w złożone

– opisuje znaczenie dorobku minionych epok w dziedzinie wynalazków
– uczestniczy w zajęciach ruchowych na szkolnym boisku, przestrzegając ustalonych zasad

– porównasz liczby w zakresie 100, rozwiążesz zadania związane z ważeniem i obliczaniem
długości
– wypowiesz się na temat wynalazków i wykorzystywania ich w życiu codziennym
– wysłuchasz i przeczytasz teksty informacyjne, ułożysz do nich pytania i odpowiedzi
– poćwiczysz rozwijanie zdań i przekształcanie zdań pojedynczych w złożone
– wyjaśnisz znaczenie dorobku minionych epok w dziedzinie wynalazków
– weźmiesz udział w zabawach ruchowych na boisku, przestrzegając ustalonych zasad

– porównujesz liczby w zakresie 100, rozwiązujesz wskazane zadania tekstowe
– wypowiadasz się na temat wynalazków i wykorzystywania ich w życiu codziennym
– słuchasz i czytasz teksty informacyjne, układasz do nich pytania i odpowiedzi
– rozwijasz zdania i przekształcasz zdania pojedyncze w złożone
– wyjaśniasz znaczenie dorobku minionych epok w dziedzinie wynalazków
– uczestniczysz w zabawach ruchowych na boisku, przestrzegając ustalonych zasad
KLUCZOWE PYTANIA
– Jakie cechy powinien mieć wynalazca?
– Dlaczego niektóre wynalazki nie są dostępne na całym świecie?
ŚRODKI DYDAKTYCZNE
PZ cz. 2 s. 60–61, Z cz. 3 s. 74–75, PM cz. 2 s. 34, M cz. 3 s. 41; kartoniki z liczbami, miara
krawiecka, klamerki, liczmany, linijka i przedmioty codziennego użytku do mierzenia oraz
ważenia, kartki z nazwami odkryć i wynalazków z sylabami tworzącymi hasła (odkrycia,
wynalazki), komputer z dostępem do internetu, encyklopedie i książki o wynalazkach, kart-
ki z ilustracjami urządzeń, ich nazwami i sylabami, paski czarnej, niebieskiej i żółtej bibuły,
obręcze, skakanki, szarfa dla berka, piłka.
s. 216
PRZEBIEG ZAJĘĆ
1. Porównywanie liczb w zakresie 100.
2. Odkrycia i wynalazki – definiowanie pojęć.
• Odkodowanie hasła odkrycie: dzieci układają kartki z wyrazami zgodnie z kolejnością alfabe-
tyczną polon (OD), rad (KRY), Słońce w centrum wszechświata (CIA) i wyjaśniają zapisane
na odwrocie sylabami hasło odkrycia, np. Odkrycie to znalezienie i opisanie czegoś, co do tej
pory istniało, ale nie było zbadane.
• Odkodowanie hasła wynalazki: dzieci układają kartki z wyrazami zgodnie z kolejnością alfa-
betyczną fotograficzny (WY), komputer (NA), mikser (LAZ), pralka (KI) i wyjaśniają zapisane
na odwrocie sylabami hasło wynalazki, np. Wynalazek to stworzenie przez człowieka czegoś,
co do tej pory nie istniało.
• Rozmowa na temat różnic między odkryciem a wynalazkiem.
3. Praca z tekstem informacyjnym „Każda rzecz jest wynalazkiem”. PZ cz. 2 s. 60
• Słuchanie tekstu i rozmowa na temat wynalazków wymienionych w tekście kierowana py-
taniami, np. Jakie wynalazki zostały wymienione w tekście? Do czego one służyły lub służą?
Co to znaczy, że te wynalazki są przełomowe? Co zmienił w życiu wynalazek polskiego na-

ukowca I. Łukasiewicza? Jak sądzicie, czym ludzie mogli oświetlać domy przed wynalazkiem
Łukasiewicza?
• Słuchanie krótkiej informacji nauczyciela na temat I. Łukasiewicza.
• Wyszukiwanie w dostępnych źródłach informacji o innych wynalazkach (np. telewizor, aparat
fotograficzny, żarówka, radio) i wynalazcach (praca w grupach) i dzielenie się nimi z pozosta-
łymi grupami.
• Słuchanie piosenki „Wynalazki” (YouTube).
• Wyjaśnianie tytułu „Każda rzecz jest wynalazkiem”.
PZ cz. 2 s. 60, 4. Potrzeba matką wynalazków – uświadomienie powodów konstruowania wynalaz-
Z cz. 3 s. 74 ćw. 1, 2 ków.
• Co było wcześniej, a co później? – grupowanie i chronologiczne porządkowanie urządzeń.
• Rozmowa na temat powodów konstruowania nowych wynalazków w poszczególnych grupach,
np. Dlaczego świecę oświetlającą pomieszczenia zastąpiono lampą naftową, a później żarówką?
Dlaczego tarę zamieniono na pralkę wirową, a potem automatyczną?
• Potrzeba matką wynalazków – wyjaśnianie powiedzenia.
– Na tablicy są umieszczone w rozsypce ilustracje 3 grup urządzeń wraz z ich nazwami i syla-
bami (na odwrocie): trzepaczka (PO), mikser ręczny (TRZE), mikser elektryczny (BA), pate-
fon (MAT), gramofon (KĄ), magnetofon (WY), brzytwa (NA), maszynka do golenia na żyletkę
(LAZ), elektryczna maszynka do golenia (KÓW).
– Rozpoznawanie, nazywanie i grupowanie urządzeń ze względu na przeznaczenie. Słuchanie
krótkich informacji nauczyciela na ich temat.
Dzieci umieszczają ilustracje w szeregu w 3 kolumnach: ubijanie śmietany, odtwarzanie mu-
zyki, golenie, a następnie porządkują urządzenia w grupach zgodnie z czasem ich pojawiania
się w użyciu.
– Odczytanie hasła z sylab umieszczonych pod nazwami kolejnych urządzeń i wyjaśnianie
powiedzenia Potrzeba matką wynalazków.
• Czy wszystkie wynalazki są dobrze wykorzystywane przez człowieka? – dyskusja.
5. Jak dawniej prano? – rozważania na temat rozwoju sposobów prania i zastosowa-
nia mydła.
• Słuchanie informacji na temat zmian w sposobach prania związanych z wynalazkami, czasu
przeznaczonego na dany sposób prania i włożonej własnej energii, np. pranie kijanką – długie
i częste uderzanie kijanką moczoną w wodzie i obfite polewanie wodą powodowało wytrąca-
nie cząsteczek brudu, czasami używano mazi złożonej z popiołu i łoju (poprzedniczki mydła);
ręczne – z użyciem mydła i pocierania prania dłońmi złożonymi w pięści; tara – pocieranie
namydlonego ubrania o pofalowaną płaszczyznę (wymagało kilkukrotnego płukania w czystej
wodzie i wyżymania prania); pralka wirnikowa – wirowanie ubrań w wodzie z płatkami mydła
lub z proszkiem do prania (wymagało płukania i wyżymania prania); pralka automatyczna –
pierze, płucze i wyżyma pranie (z suszarką nawet suszy).
Uwaga! Nauczyciel pokazuje ilustracje lub zdjęcia opisywanych narzędzi i urządzeń.
• Rozważania na temat różnicy między praniem kijanką i na tarze ze zwróceniem uwagi na środ-
ki, które wypłukiwały brud (kijanka – tylko woda; tara – dodatkowo mydło).
• Jak działa mydło? – zabawa dydaktyczna.
Dzieci są podzielone na 3 grupy: plama – 6 dzieci z paskami czarnej bibuły przywiązanymi
do ręki, woda – 6–8 dzieci z paskami niebieskiej bibuły; mydło – 8–10 dzieci z paskami żółtej
bibuły.
Dzieci „plamy” siadają parami w ciasnym kręgu. Dzieci w parach skierowanych na zewnątrz
koła siedzą jedno za drugim. Dziecko siedzące z tyłu mocno obejmuje partnera w pasie. W tym
czasie pozostałe dzieci swobodnie poruszają się po sali. Na hasło Pierzemy kijankami i wodą
– dzieci „woda” chwytają za ręce dzieci „plamy” i próbują ją oderwać. Po 30 sekundach powra-
cają do „mydła”. Na kolejne hasło Pierzemy na tarze wodą i mydłem – po dwoje, troje dzieci
Temat 121. Wszystko jest wynalazkiem 157
„mydła” i „woda” tworzą węże, trzymając się w pasie, chwytają za ręce „plamę” i wspólnie
starają się ją oderwać.
• Wypowiedzi dzieci tworzących plamę na temat różnicy, jaką odczuły między napieraniem sa-
mej wody i wody z mydłem. Rozważania na temat potrzeby wykorzystywania mydła do usu-
wania brudu.
6. Jak to z mydłem było? – doskonalenie umiejętności zadawania pytań i udzielanie PZ cz. 2 s. 61
odpowiedzi na podstawie przeczytanego tekstu.
• Głośne czytanie tekstu „Mydło” przez dwoje chętnych dzieci (bez ciekawostki o Zabłockim).
• Rozważania zainspirowane pytaniem Czy mydłem można umyć wodę w morzu? Czytanie od-
powiedzi zamieszczonej pod tekstem.
• Zadawanie pytań do wysłuchanego tekstu przez chętne dzieci i udzielanie odpowiedzi przez
pozostałe.
• Słuchanie ciekawostki o Cyprianie Zabłockim czytanej przez nauczyciela. Próba wyjaśnienia
powiedzenia Wyjść na czymś jak Zabłocki na mydle.
7. Składniowe mydło i powidło – układanie, rozwijanie i przekształcanie zdań poje- Z cz. 3 s. 75 ćw. 3–5
dynczych w zdania złożone.
• Wskazywanie w zdaniu najważniejszych wyrazów i układanie z nimi nowego zdania.
• Rozwijanie zdania z uwzględnieniem pytań pomocniczych.
• Przekształcanie zdań pojedynczych w złożone. Łączenie zdań składowych wybranymi spójni-
kami.
8. Gry i zabawy bieżne i rzutne na boisku szkolnym.
– „Kwiatki do wazonów” – zabawa organizacyjno-porządkowa.
Na boisku nauczyciel rozkłada 7 lub 8 obręczy (wazonów). Dzieci (kwiatki) poruszają się
swobodnie na boisku. Na sygnał Kwiatki do wazonów – po troje dzieci wskakuje do obrę-
czy. Osoby, dla których zabraknie „wazonów”, zajmują wydzielone (np. skakankami) miejsce
z boku. Pozostałe dzieci znów swobodnie krążą po boisku, a nauczyciel zabiera jedną obręcz
lub kilka. Zabawa trwa do chwili, gdy pozostanie tylko troje dzieci.
– Ćwiczenia kształtujące ze skakankami: masowy bieg szpalerem z przeskakiwaniem jed-
nonóż przez skakankę, powrót na miejsce skokami obunóż; marsz ze złożoną skakanką
trzymaną obiema rękami wysoko nad głową i na Raz, dwa – kroki, na Trzy, cztery – skłon
z dotknięciem skakanką do podłoża; stanie w rozkroku ze skakanką trzymaną wysoko nad
głową i na Raz – skłon do prawego boku, na Dwa – wyprost, na Trzy – skłon do lewego boku,
na Cztery – wyprost; przysiady ze skakanką trzymaną przed sobą.
– „Aniołek, fiołek” – ćwiczenie rytmiczne: rytmiczne skoki przez skakankę i jednoczesne wy-
powiadanie popularnej rymowanki Aniołek, fiołek, róża, bez…
• Główna część zajęć – gry i zabawy bieżne i rzutne.
– „Berek czarodziej” – zabawa bieżna.
Na sygnał „czarodziej” goni dzieci po wyznaczonym obszarze. Dziecko dotknięte przez nie-
go staje w pozycji zasadniczej (jest zaczarowane). Czar przestaje działać i zaczarowanemu
wolno uciec, gdy go dotknie jedno z wolnych dzieci, dlatego „czarodziej” stara się temu prze-
szkodzić i biega wokół niego, starając się jednocześnie „zaczarować” innych. Należy często
zmieniać osobę odgrywającą rolę „czarodzieja”.
– „Zbijany w kole” – gra z piłką: dzieci ustawiają się w odstępach na obwodzie koła, jedno staje
pośrodku, pozostali usiłują trafić je piłką; ten, komu się to uda, wchodzi do środka koła.
– Dzieci w małych grupach organizują dowolne gry ze skakankami.
– Ćwiczenia korekcyjne: skakankę złożoną na pół dzieci trzymają za plecami po skosie (prawą
ręką od góry, lewą od dołu) i naśladują wycieranie pleców, a potem zmieniają położenie rąk.
– Ćwiczenia uspokajające: zabawa „Skąd ten dźwięk?” – dzieci stoją w luźnej gromadce, na po-
lecenie nauczyciela zamykają oczy i zasłaniają je dłońmi; prowadzący cicho gwiżdże lub
klaszcze, a dzieci przesuwają się w jego stronę; wtedy nauczyciel szybko i cicho przechodzi
w inne miejsce i tam znowu wydaje dźwięk, zmuszając uczestników zabawy do zmiany kie-
runku.
9. Zgadnij, co to jest? – utrwalanie wiadomości o wynalazkach.
• Zabawa w kalambury.
Dzieci bawią się w 3 lub 4 grupach. Przedstawiciele grup losują kartki z nazwami wynalaz-
ków, np. patefon, lampa naftowa, tara do prania, waga szalkowa, lodówka, odkurzacz i nie
informują grupy o tym, co wylosowali. Za pomocą ruchu lub rysunku przedstawiają swojej
grupie wynalazek, jego kształty i działanie. Zadaniem grupy jest odgadnięcie, o jaki wynalazek
chodzi. Za poprawne odpowiedzi otrzymują po 2 punkty. Jeśli nie zgadną, grupie odejmuje się
1 punkt. W tej sytuacji odpowiedzi może udzielić inna grupa, która za poprawną odpowiedź
otrzymuje 1 punkt. Wygrywa grupa, która zgromadzi najwięcej punktów. Przedstawiciele grup
zmieniają się 2 lub 3 razy.

Temat 122. Wynalazki ułatwiają życie
ZAPIS W DZIENNIKU
Dodawanie w zakresie 100. Zapisywanie cząstkowych wyników działań. Słuchanie wiersza Joanny
Papuzińskiej „Wynalazek”, opisywanie przedmiotu – głównego bohatera. Wypowiedzi na temat
sposobów szybkiego znalezienia szukanych przedmiotów. Układanie wyrazów zgodnie z kolejnoś-
cią alfabetyczną i wg ich rodzaju. Pisanie z pamięci wyrazów z rz po spółgłoskach g, k. Kilkuzdanio-
we wypowiedzi na temat wynalazków znajdujących się w domach dzieci. Wykonywanie przedmiotu
użytkowego ze starego kubka (prezentu dla najbliższych).

– zna i stosuje różne sposoby dodawania, zapisuje cząstkowe wyniki działań
– wypowiada się na temat wynalazków znajdujących się w domu i omawia ich użyteczność
– opisuje wskazany przedmiot na podstawie wysłuchanego wiersza
– układa i porządkuje wyrazy zgodnie z kolejnością alfabetyczną i wg ich rodzaju
– poprawnie pisze wyrazy z rz po spółgłoskach g, k
– wykonuje przedmioty użytkowe ze starego kubka z przeznaczeniem na prezent

– poćwiczysz obliczanie sum różnymi sposobami
– wypowiesz się na temat wynalazków używanych w twoim domu
– opiszesz przedmiot omówiony w wysłuchanym wierszu
– uporządkujesz wyrazy zgodnie z kolejnością alfabetyczną i wg ich rodzaju
– poćwiczysz pisanie wyrazów z rz po spółgłoskach g, k
– wykonasz przedmioty ze starego kubka z przeznaczeniem na prezent

– obliczasz sumy różnymi sposobami
– wypowiadasz się na temat wynalazków używanych w twoim domu
– opisujesz przedmiot omówiony w wysłuchanym wierszu
– porządkujesz wyrazy zgodnie z kolejnością alfabetyczną i wg ich rodzaju
– poprawnie zapisujesz wyrazy z rz po spółgłoskach g, k
– wykonujesz przedmioty z kubka z przeznaczeniem na prezent
Temat 122. Wynalazki ułatwiają życie 159
KLUCZOWE PYTANIA
– Dlaczego wynalazki ułatwiają życie?
– Dlaczego nie trzeba mieć wszystkich wynalazków w swoim domu?
ŚRODKI DYDAKTYCZNE
PZ cz. 2 s. 62–63, Z cz. 3 s. 76–77, PM cz. 2 s. 35–36, M cz. 3 s. 42–43; liczmany, worecz-
ki, gumki, kartoniki z liczbami i znakami +, =, worek, przedmioty i urządzenia z domów
i miejsc pracy (wynalazki), czarna skrzyneczka z dodatkowymi elementami (np. antenki,
korbka), przedmioty (zabawki) do ukrycia, stary szeroki kubek, keramzyt, ziemia, kaktus,
kamyki, łopatka, podkładka, kawałki materiałów tekstylnych, wata, sznurek, klej, nożyczki,
talerzyk, sznury koralików i inne ozdoby.
s. 217
PRZEBIEG ZAJĘĆ
1. Dodawanie w zakresie 100. Zapisywanie cząstkowych wyników działań.
2. Co to jest? – rozpoznawanie przedmiotów i urządzeń za pomocą zmysłu dotyku.
• Dzieci siedzą na obwodzie koła. Kolejno wkładają rękę do worka, w którym są zgromadzone
różne przedmioty i urządzenia (np. długopis, packa na muchy, papier toaletowy, ręcznik papie-
rowy, mikser, przedłużacz, aparat telefoniczny cyfrowy, telefon komórkowy, żelazko, grzebień,
suszarka, aparat fotograficzny, tablet, włącznik światła) i stara się je rozpoznać. Każde dziecko
stara się rozpoznać to, czego dotyka.
• Rozmowa kierowana zainspirowana zabawą, np. Do czego służą te przedmioty? Skąd się wzięły?
3. Praca inspirowana wierszem J. Papuzińskiej „Wynalazek”. PZ cz. 2 s. 62
• Co to jest? – nazywanie i opisywanie przypuszczalnego przeznaczenia tajemniczego przedmio-
tu: nauczyciel pokazuje czarną skrzyneczkę (pudełko) z antenkami (drucikami, korbką itp.)
i zadaje pytania, np. Co to jest? Do czego może służyć? Dzieci dzielą się pomysłami, próbując
odgadnąć nazwę i określić przeznaczenie tajemniczej skrzynki.
• Słuchanie wiersza czytanego przez nauczyciela.
• Opisywanie odnajdywacza zgub na podstawie informacji wyszukanych w wierszu: dzieci na-
zywają i opisują działanie wynalazku na podstawie informacji wyszukanych w wierszu, ko-
rzystając z pytań nauczyciela, np. Jak się nazywał wynalazek i do czego służył? Czy był łatwy
w obsłudze? Dlaczego? Jak działał ten wynalazek?
• Czyje wymyślone urządzenie było najbliższe urządzeniu opisanemu w wierszu? – porównywa-
nie swoich pomysłów z wizją poetki.
• Wypowiedzi na temat przydatności i funkcjonalności odnajdywacza zgub; wyszukiwanie i czy-
tanie fragmentu opisującego zalety odnajdywacza zgub; opisywanie wyglądu domu, w którym
jest takie urządzenie i nie trzeba utrzymywać porządku; Czy posiadanie odnajdywacza zgub
rozwiązuje problemy z szukaniem rzeczy? – dyskusja, uzasadnianie własnych opinii.
• Dzielenie się sposobami na szybkie znajdowanie tego, czego w danej chwili potrzebujemy.
4. Zagubione wyrazy – ćwiczenia gramatyczne i ortograficzne. PZ cz. 2 s. 62–63,
• Porządkowanie wyrazów zgodnie z kolejnością alfabetyczną i wg ich rodzaju. Z cz. 3 s. 76–77
• Gdzie jest grzebień? – ćwiczenia w pisaniu wyrazów z rz po spółgłoskach g, k. ćw. 1–4
– Wprowadzenie zasady pisowni rz po spółgłoskach g, k: czytanie wyrazów ukrytych na rysun-
kach i określanie ich wspólnej cechy, wskazanie spółgłosek, po których występuje rz; uzu-
pełnianie zdań wyrazami użytymi w odpowiedniej formie gramatycznej; pisanie z pamięci
wyrazów z rz po spółgłoskach g, k.
– „Poszukiwacze” – zabawa z wyszukiwaniem przedmiotów za pomocą tajemniczej skrzyneczki.
Wybrane dziecko z czarną tajemniczą skrzyneczką wychodzi za drzwi. Pozostałe ukrywają
w sali przedmiot, w którego nazwie występuje rz po spółgłosce g lub k (np. grzyb, grze-
bień, grzanka, skrzydło, krzesełko, skrzyneczka). Gdy dziecko wróci zza drzwi i zacznie
poszukiwania, trzymając przed sobą skrzyneczkę, dzieci sygnalizują odległość od ukrytego

przedmiotu zawołaniem Bee… bee… o różnym natężeniu. Im dalej poszukiwacz znajduje się
od ukrytego przedmiotu, tym ciszej dzieci to sygnalizują. Im bliżej podchodzi, tym głośniej
wołają. Znalezione przedmioty dzieci układają obok tablicy. Następnie zapisują ich nazwy
na tablicy w dwóch kolumnach: wyrazy z rz po spółgłosce g i wyrazy z rz po spółgłosce k.
5. Wynalazki w moim domu – doskonalenie umiejętności wypowiadania się.
• Dzieci samodzielnie przygotowują kilkuzdaniową ustną wypowiedź na temat wynalazków, któ-
re są w ich domach, ukierunkowaną podanymi poleceniami, następnie prezentują ją na forum.
• W jaki sposób wynalazki ułatwiają życie? – burza mózgów.
PZ cz. 2 s. 62 6. Co można zrobić ze zwykłego kubka? – wykonywanie pracy plastyczno-technicznej.
• Wymyślanie w parach nowych zastosowań kubka.
• Wykonywanie z kubka przedmiotów użytkowych, zwrócenie uwagi na zachowanie porządku
w miejscu pracy i ostrożne korzystanie z narzędzi.
– Propozycja I – doniczka.
Dzieci do 1/3 wysokości starego kubka wsypują keramzyt i warstwę ziemi. W tak przygoto-
wane podłoże wsadzają niewielki kaktus lub inną roślinę zielną. Dopełniają kubek ziemią.
– Propozycja II – igielnik.
Do 2/3 wysokości kubka dzieci wsypują keramzyt lub kamyki. Materiał tekstylny o bokach 30
cm x 30 cm wypełniają watą, chwytają jego końce i związują sznurkiem, tworząc grzybek. Nad-
miar materiału odcinają. Wewnętrzne krawędzie kubka smarują klejem. Do kubka wkładają
wiązaniem do dołu wypchany watą grzybek, tak by ponad kubek wystawała jego górna część.
– Propozycja III – patera lub świecznik.
Zewnętrzną stronę i krawędzie dna kubka i talerzyka dzieci smarują klejem na gorąco. W ten
sposób sklejają oba przedmioty. Do dolnej krawędzi kubka stojącego teraz do góry nogami
dzieci przyklejają sznur koralików. Takie same koraliki przyklejają na krawędziach talerzy-
ka. Mogą też wykorzystać inne ozdoby. Na talerzyku, który tworzy górną część patery. dzieci
mogą kłaść słodycze, orzeszki lub drobne owoce. Naczynie to może też służyć jako podstawa
szerokiej świecy.
Uwaga! Wykonane prace dzieci mogą dać w prezencie najbliższym, np. mamie w Dzień Matki.
7. Co by było, gdyby nie wynaleziono…? – swobodne wypowiedzi.
• Chętne dzieci wybierają jeden z wynalazków (lub losują kartki z nazwami wynalazków)
i w swobodnych wypowiedziach przewidują, co by było, gdyby danego urządzenia lub przed-
miotu nie wynaleziono.

Temat 123. Każdy może być wynalazcą
ZAPIS W DZIENNIKU
Dodawanie i odejmowanie w zakresie 100. Rozwiązywanie zadań tekstowych. Grupowe rysowa-
nie i prezentowanie wynalazku działającego z wykorzystaniem magnesu. Rozmowa kierowana
inspirowana historyjką obrazkową „Wynalazek Rabana”. Pisanie opowiadania na podstawie hi-
storyjki obrazkowej z zachowaniem trójczłonowej kompozycji. Ćwiczenia utrwalające rozpozna-
wanie czasowników i pisownię wyrazów z rz po spółgłoskach b, p, d, t, g, k. Rozmowa o młodych
wynalazcach i cechach wynalazcy. Ćwiczenia i zabawy na czworakach – kształtowanie siły, zwin-
ności i reakcji na sygnały.

– zna i stosuje różne sposoby odejmowania, rozwiązuje zadania tekstowe
– rozpoznaje czasowniki
Temat 123. Każdy może być wynalazcą 161
– uczestniczy w rozmowie i pisze opowiadanie na podstawie historyjki obrazkowej z zachowa-

niem trójczłonowej kompozycji
– poprawnie pisze wyrazy z rz po spółgłoskach b, p, d, t, g, k
– wie, że młodzi wynalazcy mieli swój wkład w dorobek minionych epok
– rysuje kredką projekt wynalazku działającego z użyciem magnesu
– uczestniczy w zajęciach ruchowych, przestrzegając ustalonych zasad bezpieczeństwa

– poznasz różne sposoby odejmowania, rozwiążesz zadania tekstowe
– poćwiczysz rozpoznawanie czasowników
– omówisz historyjkę obrazkową i napiszesz opowiadanie z zachowaniem trójczłonowej kom-
pozycji
– poćwiczysz pisanie wyrazów z rz po spółgłoskach b, p, d, t, g, k
– dowiesz się o młodych wynalazcach
– narysujesz projekt wynalazku działającego z użyciem magnesu
– weźmiesz udział w zabawach ruchowych na boisku, przestrzegając ustalonych zasad

– odejmujesz liczby różnymi sposobami i rozwiązujesz zadania tekstowe
– rozpoznajesz czasowniki
– omawiasz historyjkę obrazkową i piszesz opowiadanie, pamiętając o jego częściach
– poprawnie piszesz wyrazy z rz po spółgłoskach b, p, d, t, g, k
– podajesz przykłady młodych wynalazców
– rysujesz w grupie projekt wynalazku działającego z użyciem magnesu
– uczestniczysz w zabawach ruchowych na boisku, przestrzegając ustalonych zasad
KLUCZOWE PYTANIA
– Jakie wynalazki młodych ludzi najbardziej podziwiasz?
– Skąd można się dowiedzieć o różnych wynalazkach?
ŚRODKI DYDAKTYCZNE
PZ cz. 2 s. 64–65, Z cz. 3 s. 78, PM cz. 2 s. 37–38, M cz. 3 s. 44; żetony, kości do gry, tablice
liczbowe, kartoniki z działaniami, kartki z sylabami, spinacze, magnesy, 4 duże koła, kart-
ki z wyrazami z rz po spółgłoskach b, p, d, t, g, k i rz wymieniającym się na r, wyrazy z rz
po poznanych dotychczas spółgłoskach tworzące rodziny wyrazów, komputer z dostępem
do internetu, żółte i różowe karteczki samoprzylepne, obręcze, kółka ringo, lina, chusteczka.
s. 218
PRZEBIEG ZAJĘĆ
1. Dodawanie i odejmowanie w zakresie 100. Rozwiązywanie zadań tekstowych.
2. Każdy może być wynalazcą – projektowanie wynalazku z zastosowaniem magnesu.
• Na podłodze leżą kartki z sylabami. Tylko kartki z sylabami tworzącymi hasło Każdy może
być wynalazcą na odwrotnej stronie mają przyklejone spinacze. Dzieci wyposażone w magnesy
poszukują sylab, które magnes przyciągnie. Osoby, które znajdą takie sylaby, stają pod tablicą.
Następnie ze swoich sylab układają hasło: najpierw budują wyrazy, a potem zdanie, kierując
się wielkością liter i kropką na końcu zdania.
• Poznanie ciekawostki o magnesie, np. Już w bardzo odległych czasach odkryto, że pewne mi-
nerały przyciągają kawałki żelaza. Ponad 2,5 tysiąca lat temu uczony Tales z Miletu opisał
magnetyczne oddziaływanie pierwszego magnesu, czyli minerału zwanego magnetytem. To od-
krycie przyczyniło się do wynalezienia kompasu, w którym zastosowano magnes, a prawie 200
lat temu Sturgeon William skonstruował pierwszy elektromagnes, który ma ogromną siłę wy-
twarzania pola magnetycznego.
• Rozmowa na temat zastosowania magnesu w szukaniu niektórych zagubionych rzeczy, nawią-
zująca do zajęć o odnajdywaczu zgub.
• Nasz wynalazek – wymyślanie i rysowanie w grupach wynalazku z zastosowaniem magnesu.
PZ cz. 2 s. 64–65 3. Nowa przygoda Rabana – wypowiedzi inspirowane historyjką obrazkową „Raban
wynalazca”.
• Indywidualne oglądanie historyjki obrazkowej i rozmowa na jej temat.
• Udzielanie Rabanowi rad związanych z zachowaniem porządku i dobrą organizacją miejsca
pracy – praca w parach.
• Ustne opisywanie wyglądu i działania wynalazku Rabana.
PZ cz. 2 s. 64–65 4. Od obrazków do opowiadania – poznawanie części opowiadania.
• Dobieranie odpowiednich zakończeń zdań, tworzących opowiadanie o wynalazku Rabana.
• Poznanie trójczłonowej kompozycji opowiadania.
PZ cz. 2 s. 65; 5. „Raban wynalazca” – pisanie opowiadania z wykorzystaniem pomocnych słów,
Z cz. 3 s. 78 ćw. 1 schematu opowiadania i historyjki obrazkowej.
• Pisemne uzupełnianie opowiadania o Rabanie z wykorzystaniem pomocnych słów.
• Samodzielne pisanie w zeszytach opowiadania pod tytułem „Raban wynalazca”.
PZ cz. 2 s. 65 z. 3, 6. Co robi? – rozpoznawanie czasowników. Utrwalanie pisowni wyrazów z rz po spół-
Z cz. 3 s. 78 ćw. 2 głoskach b, p, d, t, g, k.
• Rozpoznawanie czasowników i zapisywanie ich w kolejności alfabetycznej.
• Zabawa ortograficzna.
W sali są rozłożone 4 duże koła oznaczone hasłami, np. rz po spółgłoskach b, p; rz po spółgłos-
kach d, t; rz po spółgłoskach g, k; rz wymieniające się na r. Dzieci mają kartki z wyrazami speł-
niającymi warunki opisane na kołach. Słuchając nagrania piosenki „Wynalazki” (YouTube),
swobodnie poruszają się w sali. Gdy piosenka ucichnie, szybko zajmują miejsca wokół odpo-
wiednich kół. Na zakończenie dzieci z poszczególnych grup odczytują swoje wyrazy.
• Grupowanie wyrazów z rz po wybranych spółgłoskach w obrębie ich rodzin: na tablicy znaj-
dują się wyrazy z rz po wprowadzonych dotychczas spółgłoskach (w rozsypce), np. grzejnik,
ogrzewa, grzewczy, krzew, rozkrzewia się, krzewinka, krzesiwo, krzesać, krzesany, podgrze-
wacz, grzeje, podgrzany, trzepak, trzepie, wytrzepany, strzał, strzela, strzelnica; dzieci grupują
je, tworząc rodziny wyrazów, w których wskazują czasowniki.
7. Dzieci też są wynalazcami – wypowiedzi na temat młodych wynalazców na podsta-
wie obejrzanego filmu.
• Czy dziecko może zostać wynalazcą? – poznawanie młodych wynalazców na podstawie krót-
kiego filmu, np. „5 niesamowitych wynalazków, stworzonych przez dzieci” (YouTube).
• Rozmowa zainspirowana obejrzanym filmem, np. Jakie wynalazki są dziełem nastolatków –
bohaterów zaprezentowanego filmu? Ile lat mieli ci młodzi ludzie, gdy tworzyli opisane wy-
nalazki? Które z wynalazków powstały ze względu na potrzebę, które przez przypadek, a które
wynikały z zainteresowań i talentów wynalazców? Czy któreś z tych wynalazków już wcześniej
były wam znane?
8. Ćwiczenia i zabawy na czworakach – kształtowanie siły, zwinności i reakcji na syg-
nały.
– „Wiewiórki do dziupli” – popularna zabawa z reakcją na sygnały.
– Ćwiczenia z obręczami: toczenie do siebie obręczy w parach; przeskoki przez dużą obręcz
podobnie jak przez skakankę; skoki na jednej nodze, a potem obunóż do kolejnych średnich
obręczy ułożonych w rzędzie.
– Ćwiczenie rytmiczne – marsz po obwodzie koła połączony z recytacją, np. Przyszedł kotek
(marsz z klaskaniem) do mamy (klaskanie o kolana 3 razy), bo chciał dostać (zatrzymanie,
Temat 124. Wynalazki pomagają chronić przyrodę 163
tupanie stosownie do liczby sylab: prawa, lewa, prawa, lewa) śmietany (3 podskoki z klaska-
niem nad głową).
• Główna część zajęć – ćwiczenia kształtujące siłę, zwinność i reakcję na sygnały.
– „Koty” – ćwiczenie z elementem skoku, kształtujące siłę.
Na podłodze w różnych miejscach sali są rozłożone obręcze (kałuże). „Koty” chodzą lub biega-
ją swobodnie na czworakach, a gdy znajdują się blisko „kałuży”, wskakują do niej, wykonując
przysiad podparty, a z niego koci grzbiet. Następnie wyskakują i dalej swobodnie spacerują.
– „Czyja kość?” – ćwiczenie z elementem mocowania, kształtujące siłę.
Dzieci dobierają się parami. Dla każdej pary jest przygotowana kość (ringo). „Kości” leżą
w rozsypce na podłodze. Na sygnał „pieski” zaczynają szukać kości, naśladując tropienie.
Kiedy para znajdzie się przy wolnej kości, mocuje się. Mocowanie odbywa się w klęku pod-
partym jedną ręką. Na kolejny sygnał „pieski” puszczają zdobycz i ponownie zaczynają tro-
pienie.
– „Stado koni” – zabawa z elementem biegu i skoku, kształtująca siłę, zwinność i refleks.
Nauczyciel wyznacza 2 stajennych. Pozostałe dzieci to spacerujące konie. Na hasło Do stajni
– „konie” ruszają galopem w jednym, wyznaczonym kierunku. „Stajenni” w tym czasie stają
naprzeciwko siebie, trzymają długą linę i podnoszą ją na wysokość ok. 30 cm nad ziemią,
by stworzyć przeszkodę. „Konie” muszą przeskoczyć przeszkodę i dotrzeć do stajni. Po do-
biegnięciu na miejsce odwracają się i na hasło Do stajni – biegną w przeciwnym kierunku,
ponownie pokonując przeszkodę.
– Ćwiczenia korekcyjne: dzieci, leżąc na plecach, kręcą obręczą uniesionymi rękami i nogami
w prawą i lewą stronę.
– Ćwiczenia uspokajające: dzieci leżą na brzuchu tyłem do środka koła; nauczyciel lub wyzna-
czone dziecko chodzi wokół z chusteczką w ręku; osoba, która zostanie muśnięta chustką,
wydaje dźwięk jakiegoś zwierzęcia, a pozostałe dzieci szeptem mówią jego nazwę.
9. Czy ja mogę zostać wynalazcą? – wypowiedzi na podsumowanie zajęć.
• Czy ja mogę zostać wynalazcą? – dokonywanie wyborów.
Dzieci mają do dyspozycji żółte i różowe karteczki samoprzylepne: żółte oznaczają tak, a ró-
żowe nie. Po chwili zastanowienia się nad postawionym pytaniem wybierają jedną z kartek
i umieszczają je na tablicy odpowiednio pod hasłem TAK lub NIE.
• Rozmowa na temat cech, jakimi powinien wyróżniać się wynalazca.

Temat 124. Wynalazki pomagają chronić przyrodę
ZAPIS W DZIENNIKU
Odczytywanie godzin i minut na zegarze. Wykonywanie prostych obliczeń zegarowych. Swobodne
wypowiedzi na temat poznanych utworów Juliana Tuwima. Słuchanie nagrania wiersza „Pstryk!”,
rozmowa kierowana pytaniami. Czytanie wiersza z podziałem na role, nauka fragmentu wiersza
na pamięć. Układanie zdań z rozsypanek sylabowych i porządkowanie ich w kolejności chronolo-
gicznej. Rozpoznawanie rzeczowników i czasowników. Pisanie z pamięci zdania z wyrazami z ą, ę.
Prąd – wytwarzanie, źródła energii, oszczędzanie, bezpieczne korzystanie z urządzeń elektrycz-
nych. Tworzenie wystawy „Czysta energia”.

– odczytuje wskazania zegara i dokonuje obliczeń zegarowych
– wypowiada się na temat twórczości dla dzieci J. Tuwima i wiersza „Pstryk!”
– czyta wiersz z podziałem na role i uczy się go na pamięć
– rozpoznaje rzeczowniki i czasowniki oraz wyrazy należące do jednej rodziny

– pisze z pamięci zdanie z wyrazami z ą, ę
– rozumie znaczenie odkrycia prądu i jego wykorzystania w życiu codziennym
– wymienia rodzaje czystej energii, podaje przykłady jej zastosowania
– rozumie zagrożenia wynikające ze stosowania tradycyjnych źródeł energii (paliw kopalnych)

– poćwiczysz odczytywanie wskazań zegara i wykonasz obliczenia zegarowe
– wypowiesz się na temat twórczości J. Tuwima i wysłuchanego wiersza „Pstryk!”
– przeczytasz wiersz z podziałem na role i nauczysz się go na pamięć
– wskażesz rzeczowniki i czasowniki oraz utworzysz rodziny wyrazów
– napiszesz z pamięci wskazane zdanie z wyrazami z ą, ę
– wyjaśnisz znaczenie odkrycia prądu i jego wykorzystania w życiu codziennym
– wymienisz rodzaje czystej energii i podasz przykłady jej zastosowania
– omówisz zagrożenia wynikające ze stosowania tradycyjnych źródeł energii

– odczytujesz wskazania zegara i wykonujesz obliczenia zegarowe
– wypowiadasz się na temat twórczości J. Tuwima i wysłuchanego wiersza
– czytasz wiersz z podziałem na role i recytujesz go z pamięci
– wskazujesz rzeczowniki i czasowniki oraz tworzysz rodziny podanych wyrazów
– piszesz z pamięci wskazane zdanie z wyrazami z ą, ę
– wyjaśniasz znaczenie odkrycia prądu i jego wykorzystania w życiu codziennym
– wymieniasz rodzaje czystej energii i podajesz przykłady jej zastosowania
– omawiasz zagrożenia wynikające ze stosowania tradycyjnych źródeł energii
KLUCZOWE PYTANIA
– Dlaczego należy zadbać o tzw. czystą energię?
– Co możemy zrobić, by zadbać o oszczędzanie prądu?
ŚRODKI DYDAKTYCZNE
PZ cz. 2 s. 66–67, Z cz. 3 s. 80–81, PM cz. 2 s. 39, M cz. 3 s. 45–46; kartoniki z liczbami, kar-
tonowe paski, hula-hoop, zegary demonstracyjne, karty z imieniem i nazwiskiem J. Tuwima
i książki z jego wybranymi wierszami, magnesy, komputer z dostępem do internetu, rzutnik,
sznur, kartki z pytaniami, kartki z wyrazami z rodziny wyrazu włącznik, mokre chusteczki,
karton, zdjęcia urządzeń związanych z wykorzystywaniem prądu, kalkulator zasilany bate-
riami słonecznymi, klamerki do bielizny, dwa słoiki, piasek, woda, łyżka, wiatraczek, patycz-
ki, pinezki, styropian, suszarka, zabawka do piasku imitująca koło wodne, miska z wodą,
piłeczka pingpongowa, strzykawka.
s. 220
PRZEBIEG ZAJĘĆ
1. Odczytywanie godzin i minut na zegarze. Wykonywanie prostych obliczeń zegaro-
wych.
2. Julian Tuwim – przypomnienie tytułów utworów dla dzieci.
• Swobodne wypowiedzi na temat tytułów wierszy zapisanych na tablicy i innych książek tego
autora, które są dzieciom znane.
• Wyszukiwanie wśród wierszy zgromadzonych na tablicy tych, w których jest mowa o jakimś
wynalazku (np. okulary, maszyna parowa w lokomotywie, samolot).
3. Praca inspirowana wierszem J. Tuwima „Pstryk!”. PZ cz. 2 s. 66,

• Oglądanie „Animacji »Pstryk«” (YouTube) z recytacją wiersza. Z cz. 3 s. 79 ćw. 1
• Rozmowa kierowana pytaniami, np. Dzięki czemu w żarówce pojawia się światło? W czym pły-
nie prąd? O jakich wynalazkach jest mowa w tym wierszu? Co o nich wiecie?
• Ćwiczenie „Potrzebne”.
Po przeczytaniu wiersza J. Tuwima „Pstryk” uczniowie rysują schody. Na pierwszym wpisu-
ją GDYBY Zabrakło energii elektrycznej. Następnie na pozostałych stopniach wpisują konse-
kwencje takiego wydarzenia, pamiętając, że zapisywane na kolejnych stopniach konsekwencje
muszą być skutkiem poprzednich, tak by został zachowany łańcuch przyczynowo-skutkowy.
Po zakończeniu pracy chętni uczniowie przedstawiają konsekwencje braku prądu.
GDYBY Zabrakło energii elektrycznej.
W podsumowaniu ćwiczenia można się odnieść do czasów, kiedy człowiek nie znał i nie korzy-
stał z energii elektrycznej.
4. Taki pstrrryczek-elektrrryczek – ćwiczenia przygotowujące do nauki na pamięć PZ cz. 2 s. 66
i recytacji wiersza „Pstryk!”.
• Zanim zaczniemy recytować wiersz – ćwiczenia ortofoniczne, artykulacja głoski r: wyszukiwa-
nie w wierszu wyrazów należących do rodziny wyrazu pstryk; indywidualne i chóralne czytanie
wyszukanych wyrazów, najpierw z przesadną, a potem naturalną artykulacją głoski r; zróżnico-
wana, naprzemienna artykulacja głoski r w zastosowanym przez autora zapisie wyrazu prąd.
• Ponowne wysłuchanie wiersza w „Animacji »Pstryk«” (YouTube) i rozmowa na temat sposobu
recytacji utworu przez aktora. Zwrócenie uwagi na wyrazistość, płynność, intonację, zwłasz-
cza zdań pytających i wypowiedzeń wykrzyknikowych, oraz na dynamikę recytacji.
• Czytanie wiersza w parach zgodnie z podziałem kolorystycznym zastosowanym w jego zapisie.
– Wyjaśnienie, że jest to jeden ze sposobów uczenia się wierszy na pamięć. W domu o pomoc
można poprosić rodziców lub rodzeństwo. By opanować cały wiersz, należy zmieniać role.
– Nauka na pamięć pierwszych czterech wersów i indywidualna recytacja.
5. Prąd – wspólne przygotowanie mapy myśli.
• Dzieci, inspirując się pytaniami nauczyciela, podają propozycje, co powinno się znaleźć na ta-
kiej mapie; ustalenia zapisują na tablicy na gałęziach odchodzących od głównego hasła, np.
źródła bezpieczeństwo
PZ cz. 2 s. 66
PRĄD
urządzenia oszczędzanie
• Uczniowie wymieniają urządzenia zasilane prądem i zapisują ich nazwy na mapie myśli
w dwóch grupach: 1. podłączane do gniazdka elektrycznego, 2. zasilane prądem z baterii.
• Dzieci wymieniają znane im źródła prądu, zapisują je na mapie myśli. Nauczyciel może
pokazać tu filmiki (YouTube), np. „Skąd się bierze prąd?”. (https://www.youtube.com/
watch?v=rTkPZ67GePw), „W jaki sposób prąd trafia do naszych domów?” (https://www.yo-
utube.com/watch?v=d–yXUQiEtG0), „Nie taki prąd straszny” (https://www.youtube.com/
watch?v=LmpLrMs44VQ). Formułują wnioski i notują je na mapie myśli.
• Dzieci podają, jak bezpiecznie korzystać z urządzeń elektrycznych, wspólne ustalenia ponow-
nie zapisują na mapie myśli. Mogą obejrzeć filmy (YouTube), np. „Jak bezpiecznie korzystać
z urządzeń elektrycznych?” (https://www.youtube.com/watch?v=xqVym7AjIFY), „Jak unik-
nąć porażenia prądem?” (https://www.youtube.com/watch?v=MqdjjteNy60).
• Uczniowie wymieniają znane im sposoby oszczędzania prądu, notują propozycje na mapie my-
śli. Można uzupełnić propozycje dzieci informacjami z filmu (YouTube), np. „Jak oszczędzać
prąd na co dzień?” (https://www.youtube.com/watch?v=ssbuazIp4Ts).
Z cz. 3 s. 79 ćw. 2, 3 6. Od dynama do elektrowni – krótka historia wytwarzania prądu.
• Słuchanie informacji nauczyciela na temat prądu, np. Już w bardzo odległych czasach za-
stanawiano się nad dziwną energią. Ludzie wtedy nie umieli jeszcze wyjaśnić tego zjawiska.
Dopiero ponad 400 lat temu opisano odkrycie: przepływ ładunków elektrycznych. To z kolei
z biegiem czasu doprowadziło do wynalezienia ogniw wytwarzających energię elektryczną,
a potem prądnic, m.in. dynama. Jeszcze ponad 100 lat temu wytwarzany w prądnicach prąd
był wykorzystywany przez nielicznych. Dopiero wynalezienie przez Edisona żarówki doprowa-
dziło do zbudowania pierwszej elektrowni publicznej. A potem następnych, np. węglowych,
gazowych, wodnych i około 70 lat temu atomowych. Od tamtych czasów stopniowo niemal
do wszystkich domów doprowadzono prąd, a świece i lampy naftowe zastąpiono rozświetlony-
mi żarówkami. W niemal wszystkich domach wykorzystuje się wiele urządzeń i narzędzi, które
są zasilane prądem.
• Układanie i porządkowanie zgodnie z chronologią wydarzeń.
• Do czego dzisiaj jest wykorzystywany prąd? – burza mózgów.
• Pisanie nazw urządzeń działających na prąd z uwzględnieniem miejsca ich występowania.
Z cz. 3 s. 80 ćw. 4–6 7. Elektryczne wyrazy – ćwiczenia gramatyczne i ortograficzne.
• Rozpoznawanie i nazywanie urządzeń elektrycznych używanych w domu oraz dobieranie
do nich czasowników.
• Dzielenie się pomysłami na sposoby spędzania czasu podczas przerwy w dostawie prądu.
• Pisanie wyrazów z ą, ę, pisanie zdania z pamięci.
• „Włączam, wyłączam” – zabawa ruchowa: dzieci stoją kołem; na hasło Włączam – chwytają
się za ręce (łączą przewody) i podnoszą je do góry; na hasło Wyłączam – opuszczają ręce (roz-
rywają połączenie).
• Ustne przekształcanie zdań rozkazujących Wyłącz światło! i Oszczędzaj prąd! w zdania oznaj-
mujące i pytające.
• Samodzielne układanie i pisanie wyrazów z przedrostkami przy, przed.
8. Czysta energia.
• Jakie mamy źródła energii, czy są one przyjazne naturze? – obserwacje przyrodnicze.
PZ cz. 2 s. 67, Uwaga! Tę część zajęć najlepiej przeprowadzić na spacerze. Jeśli nie jest to możliwe, można
Z cz. 3 s. 81 ćw. 7, 8 wyglądać przez okna lub obejrzeć film.
– Odpowiedzi na pytania, np. Do czego ludzie używają energii? (np. do ogrzewania domów,
napędzania samochodów, uruchamiania urządzeń elektrycznych); Skąd mamy tę energię?
(np. spalanie węgla w elektrowni, benzyny w samochodzie, gazu w piecu domowym).
– Wskazywanie w otoczeniu urządzeń i maszyn działających na prąd i wyposażonych w silniki
na olej lub benzynę. Omawianie ich wpływu na środowisko (dzieci zwracają uwagę np. na dy-
miące kominy domów, elektrowni węglowej, rury wydechowe aut). Wyjaśnianie nazw paliwa
kopalne, węgiel, ropa naftowa, gaz ziemny.
– Sprawdzanie, czy spaliny zanieczyszczają powietrze.

Dzieci przecierają mokrą chusteczką powierzchnię słupka znaku drogowego lub sygnalizacji
świetnej (najlepiej na dużym skrzyżowaniu) i formułują wniosek, np. Paliwa kopalne uży-
wane w samochodach zanieczyszczają powietrze spalinami. Nauczyciel wyjaśnia, że węgiel,
ropa, gaz ziemny są zasobami, które się wyczerpują; powstały ze szczątków organizmów
miliony lat temu, w bardzo specyficznych warunkach i nie odtwarzają się, gdy je pobieramy.
– Poszukiwanie odpowiedzi na pytania, np. Czy można pozyskiwać energię w przyjaźniejszy
dla przyrody sposób? Co to jest czysta energia? Jakie są jej źródła? (z pomocą przychodzi nam
energia wiatru, słońca i płynącej wody).
– W drodze do szkoły szukają przykładów wykorzystania przez ludzi siły słońca, wiatru, pły-
nącej wody (np. suszenie prania, panele słoneczne na dachach, wiatrak, wiatraczek stacji
meteorologicznej, wiatraczek – zabawka, latawiec, koło wodne).
• Tworzenie wystawy „Czysta energia”.
– Uczniowie przygotowują miejsce na wystawę (parapet, półkę, stolik) i zapisują hasła do wy-
stawki energia wiatru, energia słońca, energia wody.
– Wybrany uczeń wyciąga pierwszą kartkę z napisem energia słońca, a dzieci wybierają zdjęcia
i przedmioty, które kojarzą się im z tym zagadnieniem, np. kalkulator z bateriami słoneczny-
mi, klamerki do bielizny, zdjęcia paneli fotowoltaicznych na dachu domu, zdjęcia urządzeń
zasilanych panelami, np. latarni.
– Uczniowie testują działanie kalkulatora i umieszczają eksponaty na wystawce.
– Przeprowadzenie doświadczenia.
Dzieci napełniają dwa słoiki piaskiem i wlewają na niego wodę, jeden umieszczają na nasło-
necznionym parapecie, drugi – w miejscu nienasłonecznionym. Po dwóch godzinach porów-
nują ich zawartość. Obserwację zapisują na kartce (np. Piasek ustawiony na słońcu po dwóch
godzinach wysechł/częściowo wysechł, był ciepły. Piasek ustawiony w cieniu był wilgotny
i chłodny) i razem ze słoiczkami umieszczają na wystawce.
– Uczniowie wyjmują napis energia wiatru i wybierają eksponaty na wystawę, np. wiatraczek,
klamerki do bielizny, suszarkę, zdjęcia drewnianego wiatraka, elektrowni wiatrowej.
– Konstruowanie farmy wiatrowej.
Dzieci z papieru i patyczków do szaszłyków tworzą małe wiatraczki, mocują je do podłoża
(np. wbijają w styropian) i testują działanie wiatraczków, dmuchając na nie suszarką.
– Sprawdzanie, którymi przedmiotami może poruszać wiatr.
Za pomocą suszarki dzieci starają się przesunąć np. piłeczkę pingpongową, kulkę papieru,
książkę. Na koniec przekładają eksponaty na wystawkę.
Uwaga! W razie wolnego tempa pracy w grupach wiatraczek może wykonać wybrana osoba
wraz z nauczycielem, można też wykorzystać gotowy wiatraczek.
– Testowanie energii płynącej wody.
Uczniowie sprawdzają, czy pozostałe zgromadzone przedmioty mogą być ilustracją energii
płynącej wody (np. zabawka do piasku imitująca koło wodne, zdjęcia dawnego koła wodne-
go, elektrowni wodnej). Testują działanie koła wodnego – umieszczają je w misce i polewają
wodą (ewentualnie oglądają film). Starają się przesunąć pływającą w misce piłeczkę pingpon-
gową za pomocą strumienia wody ze strzykawki. Na koniec uzupełniają wystawkę.
– Stworzenie i ozdobienie tytułu wystawy.
Uczniowie zapisują na dużej kartce tytuł wystawy CZYSTA ENERGIA, ozdabiają go (chętni
uczniowie umieszczają wokół niego schematyczne rysunki, np. słońce, wiatrak, kroplę wody,
kalkulator, sznur z przypiętą do niego suszącą się szmatką) i zawieszają nad wystawką.
9. Prąd w obwodzie – zabawa na pożegnanie.
• Słuchanie ciekawostki o bezpiecznym prądzie, np. Zabawy z prądem są niebezpieczne. Prąd
może porazić. Dla człowieka bezpieczne jest napięcie do 24 woltów. W przewodach i gniazdach
elektrycznych płynie prąd o napięciu 230 woltów, czyli dziesięciokrotnie silniejszym niż to bez-
pieczne.
• Uczniowie stoją kołem, trzymając się za skrzyżowane przed sobą ręce. Nauczyciel wprowadza
w zabawę, opowiadając o tym, że dzieci stworzą teraz obwód z bezpiecznym napięciem prądu.
Wypowiadając słowa Wiązkę prądu puszczam w krąg, niechaj wróci do mych rąk, ściska dłoń
osoby stojącej z lewej strony. Po przyjęciu uścisku dzieci przekazują sygnał (iskierkę) następ-
nym osobom aż do momentu, kiedy nauczyciel otrzyma uścisk od dziecka stojącego z prawej
strony. Wówczas wszyscy opuszczają ręce, rozrywając obwód.
• Kończenie zdania: Dzisiaj nauczyłam się/nauczyłem się

Temat 125. Wynalazki wokół nas
ZAPIS W DZIENNIKU
Rozmowa kierowana inspirowana wysłuchanym opowiadaniem nauczyciela „Niecodzienne prze-
budzenie”. „Wehikuł czasu” – konstruowanie maszyny w projekcie międzygrupowym. Ustne opi-
sywanie ilustracji, wskazywanie wynalazków niepasujących do dawnych czasów. Dobieranie wyra-
zów przeciwstawnych. Czytanie fragmentów instrukcji obsługi domowych urządzeń elektrycznych.
Przekształcanie zdań, układanie pytań i zdań rozkazujących. Rozmowa o skutkach nieostrożnego
korzystania ze sprzętów elektrycznych, omawianie zasad bezpiecznego ich użytkowania. Utrwala-
nie zasad gry w unihokeja – prowadzenie i wybijanie krążka do celu.

– wypowiada się na temat działania urządzeń elektrycznych wykorzystywanych w gospodar-
stwie domowym
– układa pytania do zdania oznajmującego, dobiera wyrazy o znaczeniu przeciwnym
– zgodnie współpracuje w zespole podczas wykonywania projektu międzygrupowego
– zna i przestrzega zasad bezpiecznej obsługi urządzeń wykorzystywanych w gospodarstwie
domowym
– wykonuje ćwiczenia przygotowujące do gry w unihokeja, przestrzegając ustalonych zasad

– wypowiesz się na temat działania urządzeń elektrycznych wykorzystywanych w gospodar-
stwie domowym
– ułożysz pytania do zdania oznajmującego i dobierzesz wyrazy o znaczeniu przeciwnym
– weźmiesz udział w pracach nad projektem, zgodnie współpracując w zespole
– omówisz zasady bezpiecznej obsługi urządzeń wykorzystywanych w gospodarstwie domowym
– wykonasz ćwiczenia przygotowujące do gry w unihokeja, przestrzegając ustalonych zasad

– wypowiadasz się na temat działania urządzeń elektrycznych wykorzystywanych w domu
– układasz pytania do zdania oznajmującego i dobierasz wyrazy o znaczeniu przeciwnym
– uczestniczysz w pracach nad projektem, zgodnie współpracując w zespole
– omawiasz zasady bezpiecznej obsługi urządzeń wykorzystywanych w domu
– wykonujesz ćwiczenia przygotowujące do gry w unihokeja, przestrzegając ustalonych zasad
KLUCZOWE PYTANIA
– Dlaczego urządzenia elektryczne mają dołączone instrukcje obsługi?
– Dlaczego w niektórych domach jest mało urządzeń elektrycznych?
Temat 125. Wynalazki wokół nas 169
ŚRODKI DYDAKTYCZNE
Z cz. 3 s. 82–83; komputer z dostępem do internetu, duże pudła, plastikowe butelki, puszki
po napojach, druty (mogą być druciki kreatywne), korki, kartony, kolorowy papier i bibuła,
klej, taśmy klejące, spinacze, zszywacze, sznurki, kredki, farby, markery, wycinki z kolorowych
czasopism, plan mieszkania, etykiety z nazwami domowych urządzeń elektrycznych, klej, in-
strukcje obsługi elektrycznego sprzętu domowego, karty z fragmentami prostych instrukcji,
etykiety z nazwami urządzeń, magnesy, ilustracja pralki automatycznej, kije do unihokeja,
woreczki, piłki i bramki do unihokeja, pachołki z naklejonymi literami alfabetu.
PRZEBIEG ZAJĘĆ
1. Wypowiedzi na temat wysłuchanego opowiadania „Niecodzienne przebudzenie”.
• Słuchanie opowiadania nauczyciela.
W niedzielę Franek obudził się wczesnym rankiem. Zadowolony, że nie musi się spieszyć
do szkoły, chciał posłuchać wesołej muzyki.
Wyciągnął rękę w stronę odtwarzacza CD. A tam… Ze zdziwienia przetarł oczy. Na półce
zamiast wieży stał stary patefon na korbkę. Z biurka zniknął komputer. Podreptał do łazienki.
A tam, zamiast elektrycznej szczoteczki, z kubka wystawał drewniany trzonek z dziwnym wło-
siem. Jak zwykle w chwili zagrożenia zawołał mamę. Nikt nie odpowiedział, więc pospiesznie
udał się do kuchni. A w kuchni, o rety, pełno dymu. Mama rozpalała ogień pod żelazną płytą,
na której stał osmolony czajnik i czarna patelnia.
– Zaraz będzie jajecznica na śniadanie. Ubierz się i siadaj do stołu – mama, jak gdyby nigdy
nic, powiedziała na widok syna.
Franek znów przetarł oczy. Nie wiedział, co się dzieje. Poczłapał do swojego pokoju, ubrał się
i wrócił do kuchni w nadziei, że zaraz wszystko wróci do normy. Ale nie – było jeszcze gorzej.
Na środku stołu stała jedna drewniana miska z jajecznicą i koszyk z grubymi pajdami dziw-
nego chleba. Mama, tata i siostra prosto z miski nabierali drewnianymi łyżkami jajecznicę
i pałaszowali ją z apetytem. Palcami odrywali z pajdy po kawałku chleba. Franek zdębiał. Nie
dowierzał temu, co zobaczył. „A gdzie odświętna zastawa? Gdzie porcelanowe talerze i sztućce
dla każdego?” – zadawał sobie jedno pytanie po drugim.
– Mamo, co się stało? Dlaczego… – nie dokończył, bo nagle usłyszał wołanie mamy.
– Franek, wstawaj! Niedzielne śniadanie już na stole, a ty jeszcze śpisz. Chyba za długo sie-
działeś przy komputerze. Dziewięciolatek powinien...
Franek nie słuchał dalej, bo doskonale wiedział, co mama chciała powiedzieć. Uszczypnął się
i odetchnął z ulgą. Na szczęście tamto przebudzenie było tylko snem.
– A może rzeczywiście byłem wtedy w odległych czasach? Może przeniosłem się wehikułem
czasu, który wczoraj zaprojektowałem? Któż to wie? – zagadał sam do siebie i zaspany poczła-
pał do łazienki.
• Rozmowa kierowana pytaniami, np. Kto jest bohaterem opowiadania? Ile lat ma Franek?
Co robił w sobotę późnym wieczorem? Dlaczego rankiem był tak bardzo zdziwiony? Co nie pa-
sowało do współczesnego domu i życia codziennego rodziny? Co o siedzeniu przy komputerze
mogła powiedzieć mama? Co pomyślał, gdy mama go obudziła i znów zawołała na śniadanie?
2. „Wehikuł czasu” – konstruowanie maszyny w projekcie międzygrupowym.
• Oglądanie fragmentu (do 2,5 minuty) filmu „Wehikuł czasu” z cyklu „Koszmarny Karolek”
(YouTube). Ustalenie, co zbudował Karol i co się w tej maszynie znajdowało.
• Rozmowa na temat wynalazku, jakim jest wehikuł czasu.
• Projektowanie wehikułu czasu – praca w grupach.
– Grupy wykonują projekt zaopatrzony w spis materiałów niezbędnych do skonstruowania
maszyny czasu, np. duże pudła, plastikowe butelki, puszki po napojach, druty (mogą być
kreatywne), stare zegary, stare klawiatury, korki (np. do zbudowania zegara czasu), kartony,
kolorowy papier i bibuła, stoliki, krzesełka.
– Prezentacje projektów i wybór najciekawszego.

– Wspólne rozważania nad udoskonaleniem konstrukcji tak, by zabrała w podróż całą klasę.
• Budowanie wehikułu czasu ze zgromadzonych materiałów wg pomysłu grup. W trakcie pracy
grupy mogą wprowadzać zmiany konstrukcyjne i wizualne wg pomysłów, które się im nasuną.
• Podróżujemy w czasie – zabawa z wykorzystaniem wspólnie zbudowanej maszyny.
Dzieci dzielą się zadaniami (np. sternicy, asystenci, pasażerowie). Nauczyciel pełni funkcję
komentatora, który podaje wskazówki. Gdy wehikuły zatrzymają się w przeszłości lub w przy-
szłości, dzieci opowiadają, co w tamtych czasach było, a czego nie było na świecie, korzystając
ze zdobytej w czasie zajęć wiedzy i wskazówek nauczyciela. Na koniec prowadzący wyprowa-
dza dzieci z ról i wszyscy porządkują salę.
Z cz. 3 s. 82 ćw. 1, 3 3. Co tu nie pasuje? – praca z ilustracją.
• Oglądanie ilustracji, zwrócenie uwagi na elementy wyposażenia pomieszczenia. Wskazywa-
nie, które elementy wyposażenia, urządzenia, zabawki nie pasują do dawnego pomieszczenia,
i uzasadnianie wyborów. Ustne opisywanie ilustracji przez chętne dzieci.
• Wyszukiwanie w najbliższym otoczeniu przedmiotów, które również nie mogłyby znaleźć się
w pomieszczeniu na ilustracji.
• Sprzęt nowoczesny i staroświecki – dobieranie wyrazów o znaczeniu przeciwnym.
4. Dom pełen urządzeń – rozpoznawanie urządzeń elektrycznych na podstawie frag-
mentów instrukcji obsługi.
• Dom pełen urządzeń – grupowanie urządzeń elektrycznych z uwzględnieniem miejsc ich naj-
częstszego używania.
– Dzieci pracują w grupach. Każda z nich otrzymuje plan mieszkania z podpisanymi pomiesz-
czeniami, np. kuchnia, łazienka, salon, sypialnia, pokój dziecka, pokój nastolatka oraz ety-
kiety z nazwami i obrazkami urządzeń, np. odkurzacz, płyta indukcyjna, zmywarka, mikser,
blender, robot planetarny, piekarnik, kuchenka mikrofalowa, krajalnica, suszarka do wło-
sów, pralka automatyczna, telewizor, komputer, radio, odtwarzacz CD, oczyszczacz powietrza.
– Grupy po wspólnych ustaleniach rozkładają etykiety w poszczególnych pomieszczeniach i je
przyklejają. Jeśli uznają, że jakieś urządzenie jest wykorzystywane w różnych pomieszcze-
niach (np. odkurzacz), wówczas samodzielnie zapisują w nich jego nazwę.
– Na zakończenie grupy dzielą się swoimi rozwiązaniami, porównują je i uzasadniają swoje
rozwiązania.
• Swobodne wypowiedzi na temat urządzenia, które jest najbardziej potrzebne w ich domach.
• Skąd wiemy, jak obsługiwać urządzenia? – zapoznanie z instrukcjami obsługi (tekstami użyt-
kowymi), rozmowa o ich przydatności.
• Czy wiesz, jakie to urządzenie? – rozpoznawanie urządzeń na podstawie instrukcji ich obsługi.
Na tablicy znajdują się fragmenty prostych instrukcji obsługi, np.
Pod przednią wylewkę urządzenia postaw dzbanek. Do górnego otworu wrzuć pokrojone
na mniejsze części owoce. Włącz urządzenie włącznikiem. Owoce delikatnie dociskaj grzyb-
kiem dołączonym do urządzenia. W trakcie pracy urządzenia dorzucaj owoce.
Sprawdź, czy wewnątrz urządzenia znajduje się pusty worek. Połącz rury z wężem. W ko-
niec ostatniej rury wsuń wybraną szczotkę. Włącz urządzenie i delikatnie przesuwaj szczot-
kę po podłodze.
Do dzbanka wlej wodę i postaw go na podstawce. Włącz urządzenie włącznikiem. Poczekaj,

aż się wyłączy. To znak, że woda się zagotowała.
Temat 125. Wynalazki wokół nas 171
Włącz urządzenie, naciskając delikatnie włącznik. Poczekaj, aż się otworzy. Za pomocą my-
szy najedź kursorem na okienko, które się otworzyło, wpisz w nim hasło i naciśnij klawisz
Enter znajdujący się na klawiaturze. Urządzenie jest gotowe do pracy lub zabawy.
Dzieci czytają instrukcje i ustalają, do jakiego urządzenia one pasują. Jeśli będą miały trudno-
ści z rozpoznaniem urządzenia, nauczyciel może umieścić na tablicy etykiety z nazwami kilku
urządzeń, m.in. tych, do których instrukcje znalazły się na tablicy.
5. Gość z przeszłości – opisywanie wyglądu, przeznaczenia i uproszczonej instrukcji Z cz. 3 s. 82 ćw. 1
obsługi pralki automatycznej.
• Co zamiast? – wymienianie sprzętów i urządzeń, które pojawiły we współczesnych domach
zamiast sprzętów przedstawionych na ilustracji.
Dzieci wskazują sprzęty na ilustracji i mówią, czym zostały one zastąpione, np. tara do pra-
nia – pralką automatyczną; lampa naftowa – lampą sufitową, stojącą, podłogową z żarówką
zasilaną prądem; kuchnia węglowa – kuchenką gazową, płytą elektryczną; drewniany cebrzyk
– wiaderkiem plastikowym.
• Gdyby dawna gospodyni zawitała w naszych czasach… – opisywanie pralki automatycznej
i przekazywanie gospodyni ustnej instrukcji jej obsługi.
6. Układanie pytań do podanego zdania – ćwiczenia gramatyczne. Z cz. 3 s. 83 ćw. 2
• Rozmowa na temat przyczyn i skutków nieostrożnego korzystania ze sprzętów elektrycznych.
• Układanie pytań do kolejnych wyrazów w zdaniu oznajmującym. Przekształcanie zdania
oznajmującego w zdanie rozkazujące.
• Wspólne układanie zdań rozkazujących dotyczących bezpiecznego korzystania z urządzeń
elektrycznych.
7. Utrwalanie zasad gry w unihokeja – prowadzenie i wybijanie krążka do celu.
– „Berek hokejowy” – zabawa ożywiająca.
Dzieci poruszają się po całym boisku, prowadząc woreczki kijami. Berkami są zawodnicy,
którzy nie mają woreczków; starają się je komuś odebrać. Jeśli im się to uda, berkiem zostaje
osoba, która straciła woreczek.
– „Chwytaj kij!” – zabawa z ćwiczeniami kształtującymi.
Dzieci na wyznaczonej linii wykonują ćwiczenia w siadzie prostym, skrzyżnym, w leżeniu
przodem, tyłem, w przysiadzie podpartym. Każdą postawę wyjściową przerywa sygnał na-
uczyciela. Dzieci wtedy biegną do kijów do unihokeja i prawidłowo je chwytają. Zabawę moż-
na powtórzyć kilka razy, w razie potrzeby korygując postawę.
– Ćwiczenie rytmiczne: wystukiwanie kijem rytmu dowolnej rymowanki.
• Główna część zajęć – gry i zabawy utrwalające umiejętność gry w unihokeja.
– „Hokejowy alfabet” – prowadzenie kijem woreczka.
Na dwóch częściach boiska są rozstawione w rozsypce pachołki z naklejonymi literami alfabe-
tu. Dzieci bawią się w dwóch zespołach. Kolejno prowadzą kijem woreczek od litery do litery,
kierując się ich kolejnością w alfabecie.
– Zabawa „Dookoła koła”.
Dwa zespoły ustawiają się na obwodzie koła, każdy na innej połowie. Zawodnicy w zespołach
odliczają i otrzymują numery. Wywołany numer obiega swoją grupę i, prowadząc piłkę kijem,
stara się powrócić na swoje miejsce szybciej niż jego przeciwnik z rywalizującego zespołu.
– „Celny strzał” – wyścig rzędów.
Dzieci stoją w dwóch rzędach na linii startu. Naprzeciwko każdego rzędu w odległości ośmiu
kroków jest bramka. Za nią stoi wyznaczony pomocnik liczący punkty – celne bramki.
Na sygnał pierwszy zawodnik, a potem kolejny z każdego rzędu wybiega, prowadzi piłkę ki-
jem i wykonuje strzał do bramki. Wygrywa zespół, który będzie miał więcej celnych strzałów.
– Rozegranie meczu w unihokeja w kilkuosobowych drużynach.
172 Scenariusze zajęć dziennych – Wielkanoc Odkrycia i wynalazki

– Ćwiczenia korekcyjne: dzieci z przysiadu przed kijem podnoszą się, wspinają się na palce
i unoszą kije jak najwyżej nad głowę, następnie wracają do pozycji wyjściowej.
– Ćwiczenia uspokajające: zabawa „Brakująca literka”.
Dzieci siedzą na obwodzie koła, każde z nich ma karteczkę z jedną literką. Siedzące w środku
koła dziecko z zamkniętymi oczami kolejno wymienia litery alfabetu. Kiedy nauczyciel mówi
Stop – dziecko, które ma karteczkę z ostatnią wymienioną literką, po cichu szuka sobie kry-
jówki w sali. Na znak nauczyciela dziecko ze środka otwiera oczy i stara się odgadnąć, kogo
brakuje.
8. Coś w sam raz dla nas – wypowiedzi na temat wynalazku ułatwiającego życie ucznia.
• Szkolne wynalazki przyszłości – burza mózgów.
Dzieci podają propozycje wynalazków ułatwiających szkolne życie i krótko opisują jego działa-
nie, a następnie wybierają najciekawszy wynalazek.
Wielkanoc
Temat okolicznościowy: Wielkanocne zwyczaje
ZAPIS W DZIENNIKU
Swobodne wypowiedzi dzieci na temat przygotowań do świąt w ich domach. Kilkuzdaniowe wy-
powiedzi na temat wielkanocnych tradycji – na podstawie przeczytanych informacji i własnych
doświadczeń. Pisownia nazw świąt wielką literą. Ustne i pisemne składanie życzeń wielkanoc-
nych. Wielkanocne zabawy ruchowe z jajkami. Podstawka i wielkanocne jajko – wykonanie ozdoby
wg własnego pomysłu. Ustne opisywanie malowanych jajek.

– wypowiada się na temat wielkanocnych tradycji i zwyczajów
– zna zwroty grzecznościowe do adresata życzeń i nazwy świąt zapisuje wielką literą
– stosuje formy grzecznościowe i okazuje szacunek osobom, którym składa życzenia
– szanuje prawo innych do własnej obrzędowości i zachowywania tradycji
– twórczo ozdabia jajka wielkanocne
– uczestniczy w proponowanych zabawach ruchowych

– wypowiesz się na temat wielkanocnych tradycji i zwyczajów
– utrwalisz pisownię zwrotów grzecznościowych w życzeniach i nazwy świąt wielką literą
– omówisz znaczenie stosowania form grzecznościowych podczas składania życzeń
– wyjaśnisz znaczenie zachowania prawa innych do własnej obrzędowości i tradycji
– ozdobisz jajka wielkanocne
– wykonasz ćwiczenia ruchowe, przestrzegając ustalonych zasad

– wypowiadasz się na temat wielkanocnych tradycji i zwyczajów
– stosujesz pisownię zwrotów grzecznościowych w życzeniach i nazwy świąt wielką literą
– rozumiesz znaczenie stosowania form grzecznościowych podczas składania życzeń
– wyjaśniasz znaczenie zachowania prawa innych do własnej obrzędowości i tradycji
– ozdabiasz jajka wielkanocne
Temat okolicznościowy: Wielkanocne zwyczaje 173
KLUCZOWE PYTANIA
– Dlaczego powinno się szanować tradycje przekazywane przez pokolenia?
– Który sposób zdobienia jajek najbardziej ci się podoba?
ŚRODKI DYDAKTYCZNE
PZ cz. 2 s. 130–131, Z cz. 3 s. 84–85; kartki z symbolami wielkanocnych zwyczajów i z sy-
labami na tablicę, magnesy, karteczki z wielkanocnymi symbolami (do podziału na grupy),
kartki z nazwami świąt, zwyczajów i tradycji, kartki z pytaniami, jajko wycięte z kolorowe-
go papieru, pisanki, kraszanki, drapanki i oklejanki, komputer z dostępem do internetu,
wytłoczki, farby plakatowe, kolorowy papier i bibuła, pędzle, nożyczki, klej, słoiczki, łyżki,
barwniki do jajek, materiały plastyczne do zdobienia jajek, jajka drewniane lub/i plastikowe,
wewnętrzne opakowania po zabawkach z jajek z niespodzianką, karteczki z zapisanymi tra-
dycjami i symbolami wielkanocnymi.
PRZEBIEG ZAJĘĆ
1. „Już wkrótce Wielkanoc” – rozmowa na temat przygotowań do świąt. Z cz. 3 s. 84 ćw. 1
• Rozmowa na temat dowodów na to, że zbliża się Wielkanoc, np. Po czym możemy poznać,
że zbliża się Wielkanoc? Co się dzieje w sklepach? Jakie towary związane z Wielkanocą stoją
na sklepowych półkach? Co się dzieje w waszych domach?
• Swobodne wypowiedzi dzieci na temat przygotowań do świąt w ich domach.
2. Wielkanocne zwyczaje – wypowiedzi na temat tradycji i zwyczajów wielkanocnych PZ cz. 2 s. 130–131
na podstawie przeczytanego tekstu i własnych doświadczeń.
• Układanie hasła z rozsypanki sylabowej.
Na tablicy są umieszczone nazwy kojarzące się z Wielkanocą wraz z zapisanymi pod nimi sy-
labami, np. babka (Wiel), cukrowy baranek (ka), jajka malowane (noc), mazurek (ne), palma
(zwy), święconka (cza), żurek (je). Dzieci porządkują nazwy w kolejności alfabetycznej i odczy-
tują hasło z sylab.
• Kilkuzdaniowe wypowiedzi na temat wielkanocnych tradycji na podstawie informacji zdoby-
tych w pracy grupowej.
Dzieci losują karteczki w 5 kategoriach: palmy wielkanocne, malowane jajka, koszyczek ze
święconką, stół wielkanocny, wiaderko z wylewaną wodą. Osoby z tymi samymi hasłami two-
rzą grupy. Dzieci w grupach czytają informacje z podręcznika na temat przydzielonego im
zwyczaju, a potem dzielą się zdobytymi informacjami na forum klasy. Pozostałe dzieci mogą
uzupełniać informacje grup, odwołując się do własnych doświadczeń.
• Rozmowa zainspirowana informacjami dotyczącymi wielkanocnych tradycji, np. Jakie trady-
cje są związane z Wielkanocą i poprzedzającym ją tygodniem? Które z nich pojawiają się w wa-
szych domach? Jak dbacie w rodzinach o kultywowanie tych tradycji?
3. Nazwy świąt i zwyczajów – pisownia nazw świąt wielką literą i nazw zwyczajów Z cz. 3 s. 85 ćw. 5
małą.
• Wielka czy mała litera? – podkreślanie nazw świąt, zwyczajów i tradycji użytych w zdaniach
i formułowanie reguł ortograficznych.
• Jak napisać te nazwy? – wspólne ustalanie zapisu nazw świąt i zwyczajów.
Na tablicy są zapisane nazwy, np. Boże Narodzenie, Dzień Matki, Narodowe Święto Niepodle-
głości, andrzejki, mikołajki, śmigus-dyngus, walentynki (bez pierwszych liter). Dzieci wspól-
nie ustalają, które z tych nazw oznaczają święta, a które zwyczaje i tradycje. Następnie uzu-
pełniają pierwsze litery.
4. Przy wielkanocnym stole – ćwiczenia w mówieniu. PZ cz. 2 s. 131,
• Przyklejanie w odpowiednich miejscach nazw zwyczajów i potraw związanych Wielkanocą. Z cz. 3 s. 85 ćw. 4
• Swobodne wypowiedzi dzieci na temat potraw serwowanych w ich domach podczas Wielkanocy.
174 Scenariusze zajęć dziennych – Wielkanoc Odkrycia i wynalazki
• Rozmowa na temat nastroju panującego przy wielkanocnym śniadaniu, np. Jak jest nakryty
stół podczas wielkanocnego śniadania? Jakie ozdoby często się na nim stawia? Jakie potra-
wy królują? Jak ubieracie się do wielkanocnego śniadania? Czym rozpoczyna się wielkanocne
śniadanie? Czego możemy życzyć najbliższym z okazji Wielkanocy?
Z cz. 3 s. 84 ćw. 2 5. Życzę ci… – ustne i pisemne składanie życzeń wielkanocnych.
• Składamy sobie życzenia – zabawa dramowa.
• Rozmowa na temat sposobów składania życzeń wielkanocnych osobom, z którymi nie spędza-
my świąt (np. kartki wielkanocne, SMS-y, e-życzenia).
• Przypomnienie elementów życzeń i zasad ich pisania. Uzupełnianie życzeń wielkanocnych.
• Samodzielne układanie i pisanie życzeń do wybranej osoby na kartce w kształcie jajka, zwró-
cenie uwagi na staranność i poprawność zapisu.
PZ cz. 2 s. 131, 6. Pisanki, kraszanki, jajka malowane… – zapoznanie z technikami zdobienia wiel-
Z cz. 3 s. 84 ćw. 3 kanocnych jajek.
• Omawianie różnic między jajkami wielkanocnymi i technikami ich zdobienia.
– Oglądanie pisanek, kraszanek, drapanek i oklejanek przedstawionych na ilustracji oraz na-
turalnych okazów zgromadzonych w klasie.
– Słuchanie informacji nauczyciela na temat technik wykonywania wielkanocnych zdobień
uzupełnionych prezentacją fragmentów filmów instruktażowych dostępnych na stronach
internetowych.
• Opisywanie wielkanocnych jajek – zgadywanka.
Chętne dziecko wzrokowo wybiera jedno ze zgromadzonych jajek, nie zdradzając które, i opi-
suje jego wygląd (może podać, jaką techniką zostało wykonane). Pozostałe dzieci wskazują
opisane jajko.
• Rysowanie i kolorowanie drugiej części jajek – oś symetrii.
• Wykonywanie wielkanocnej ozdoby wg własnego pomysłu.
– Wykonywanie z wytłoczek podstawek do jajek (praca w 4 grupach).
Dzieci wycinają element z wytłoczki. Malują go na dowolny wiosenny kolor farbami plakato-
wymi. Po wyschnięciu ozdabiają wg własnego pomysłu, np. przyklejają trawę z bibuły, paski
z kolorowego papieru, przypominające koguci ogon.
– Malowanie jajek w grupach.
– Indywidualne ozdabianie kraszanek wg własnego pomysłu z wykorzystaniem zgromadzo-
nych w klasie materiałów plastycznych.
• Prezentacja wykonanych ozdób i umieszczenie ich na wystawce.
7. Tocz się, tocz, jajeczko – wielkanocne zabawy ruchowe z jajkami.
• Słuchanie informacji nauczyciela o dawnych zabawach z jajkami wielkanocnymi (wybitka,
turlanie, taniec między jajkami).
• Zabawy z jajkami.
– Turlanie jajek.
Dzieci w czwórkach zajmują miejsca na jednej linii. Turlają jajka (lepsze będą drewniane)
przed siebie. Wygrywa dziecko, którego jajko zatrzyma się najdalej (mierzymy odległość w linii
prostej od miejsca startu). Zwycięzcy czwórek ponownie turlają jajka. Zabawę kontynuujemy
do chwili, aż zostanie wyłoniony zwycięzca.
– Przenoszenie jajek na łyżkach – wyścig w 4 rzędach na krótkim dystansie.
– Poszukiwanie jajek.
Dzieci w ciągu 1 minuty szukają wewnętrznych opakowań po zabawkach z jajek z niespo-
dzianką. Wygrywa dziecko, które nazbiera ich najwięcej.
8. Oblewanka od samego ranka – uświadamianie skutków niewłaściwego zachowa-
nia podczas zabaw dyngusowych.
• Swobodne wypowiedzi dzieci na temat ich uczestnictwa w zabawach śmigusowo-dyngusowych.
Temat okolicznościowy: Wielkanocne zwyczaje 175
• „Śmigus-dyngus” – zabawa dramowa.

Dzieci przygotowują scenki oblewania się w lany poniedziałek: scenka I – spokojne, zrów-
noważone oblewanie się niewielką ilością wody; scenka II – obfite oblewanie wodą z wiadra.
• Rozmowa na temat odczuć doznawanych przez osoby obficie oblewane i nieprzyjemnych kon-
sekwencji, nazywanie emocji towarzyszących zabawie.
9. Czy znam zwyczaje wielkanocne? – rozpoznawanie zwyczajów i symboli wielka-
nocnych w zabawie.
• Kalambury na wielkanocny dzień.
Dzieci bawią się w grupach. Dwóch lub trzech przedstawicieli grup losuje po jednej karteczce,
na której jest zapisana nazwa jednego z wielkanocnych symboli lub jednej z tradycji. Przed-
stawiciele nie informują grup, co wylosowali. Przedstawiają to za pomocą ruchu i gestów. Jeśli
grupa zgadnie, co to jest, otrzymuje 1 punkt. Jeśli poda błędną odpowiedź, odpowiadać może
inna grupa, która za poprawną odpowiedź zyskuje 1 punkt.

Scenariusze Zajec Dziennych Klasa 2 Semestr 2 cz1

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Scenariusze Zajec Dziennych Klasa 2 Semestr 2 cz1

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Jak się uczyć?

Scenariusze zajęć dziennych

JAK SIĘ UCZYĆ?

Nasza wyspa Rozpoznawanie

Znajduję błędy Korzystanie

Plan dnia Zapamiętywanie

Tworzenie skojarzeń Tygodniowy plan

XVIII krąg tematyczny: W drodze do gwiazd

CELE – PRZEWIDYWANE OSIĄGNIĘCIA UCZNIA

CELE SFORMUŁOWANE W JĘZYKU UCZNIA

KRYTERIA OCENIANIA (Nacobezu)

– Uczniowie odszukują na globusie Polskę i oznaczają ją za pomocą doczepionej płaskiej flagi

XVIII krąg tematyczny: W drodze do gwiazd

CELE – PRZEWIDYWANE OSIĄGNIĘCIA UCZNIA

CELE SFORMUŁOWANE W JĘZYKU UCZNIA

KRYTERIA OCENIANIA (Nacobezu)

• Dzielenie się swoją wiedzą o M. Koperniku.

7. Film „Historia Mikołaja Kopernika” – podsumowanie wiadomości.

XVIII krąg tematyczny: W drodze do gwiazd

CELE – PRZEWIDYWANE OSIĄGNIĘCIA UCZNIA

CELE SFORMUŁOWANE W JĘZYKU UCZNIA

KRYTERIA OCENIANIA (Nacobezu)

Grać Nie grać

Grać czy nie grać

8. „W sieci” – zabawa uświadamiająca konieczność zachowania ograniczonego za-

XVIII krąg tematyczny: W drodze do gwiazd

CELE – PRZEWIDYWANE OSIĄGNIĘCIA UCZNIA

CELE SFORMUŁOWANE W JĘZYKU UCZNIA

KRYTERIA OCENIANIA (Nacobezu)

– wyjaśniasz pojęcia rezerwat i pomnik przyrody

• Gromadzenie w grupach materiału ilustracyjnego i informacji na temat kosmicznych krajo-

• Dzieci mają po jednym kamyku. Pocierają go i wypowiadają po jednym kosmicznym życzeniu

XVIII krąg tematyczny: W drodze do gwiazd

CELE – PRZEWIDYWANE OSIĄGNIĘCIA UCZNIA

CELE SFORMUŁOWANE W JĘZYKU UCZNIA

KRYTERIA OCENIANIA (Nacobezu)

• Zapoznanie dzieci z celem i planem zajęć.

Centralnym ciałem niebieskim Układu Słonecznego jest .............. .

Głęboko w .............. znalazłem księżycowy kamień.

Wczoraj bardzo wcześnie .............. pojawił się na ciemnym niebie.

Za to dzisiaj wcześnie wzeszło .............. .

Trzecią planetą od Słońca jest .............. .

Satelitą Ziemi jest .............. .

Biegacze z poszczególnych grup podbiegają do swojego krzesełka, czytają zdanie, uzupeł-

7. Nauka startu wysokiego i bieg na krótkim dystansie – lekkoatletyka, kształtowa-

JAK SIĘ UCZYĆ?

Co mogę zrobić? Przewidywanie

Koncentracja Ustaw się

Zapamiętywanie Trudne nazwy

Rozwijanie Gdybym był mieszkańcem Antarktydy – ćwiczenie kreatywności.

XIX krąg tematyczny: Sposób na zimę

CELE – PRZEWIDYWANE OSIĄGNIĘCIA UCZNIA

CELE SFORMUŁOWANE W JĘZYKU UCZNIA

KRYTERIA OCENIANIA (Nacobezu)

1. Jest jego siostrą. (brat)

4. Mądre główki układają łamigłówki – rozwiązywanie i układanie łamigłówek (pra-

XIX krąg tematyczny: Sposób na zimę

CELE – PRZEWIDYWANE OSIĄGNIĘCIA UCZNIA

– dokonuje analizy słuchowo-wzrokowej wyrazów, wskazuje samogłoski i spółgłoski w wyra-

CELE SFORMUŁOWANE W JĘZYKU UCZNIA

KRYTERIA OCENIANIA (Nacobezu)

4. Zdobywam informacje o Antarktydzie – ćwiczenia w czytaniu ze zrozumieniem. Z cz. 3 s. 16 ćw. 3

XIX krąg tematyczny: Sposób na zimę