ISI KANDUNGAN

BIL. TAJUK TARIKH CATATAN

 Perkembangan Seni Visual di Malaysia
Sebelum Merdeka Selepas Merdeka
1920an Penubuhan Penang Impressionist : 1959 Pameran Solo Chuah Thean Teng di London.
Puan Lim Cheng Kung dan Abdullah Ariff Diikuti Khalil Ibrahim.
1930an Kelab Seni Lukis Cina Pulau Pinang ditubuhkan Akademi Seni
Halus Nanyang diasaskan Lim Hak Tai 1970an – Tenaga Pengajar Institut Teknologi MARA (Redza Piyadasa, Suleiman
1940an: Esa, Joseph Tan) mencetuskan idea dan informasi baharu.
1941 Jepun kekang semua aktiviti kesenian 1974 Abdul Latiff Mohidin tubuhkan Kumpulan Anak Alam. 1984 Pusat Seni
1945 Penubuhan Kumpulan Pendidik Seni Pulau Pinang. 1949 Mohd Hoessein Universiti Sains Malaysia bertujuan
Enas menubuhkan Angkatan lahirkan siswazah Seni Halus
Pelukis Semenanjung.
1950an:
1952 Majlis Pendidik Seni Pulau Pinang ditubuhkan. 1952 Wednesday Art
Group diasaskan oleh Peter Harris. 1953 Persatuan Seni Pulau Pinang dan
majlis Kesenian
Pulau Pinang ditubuhkan.
1956 Angkatan Pelukis Semenanjung ditukar kepada Angkatan Pelukis
SeMalaysia.
1957 Thursday Art Group ditubuhkan.

Artis dan sumbangan

Amron Omar Pertarungan

Yong Mun Seng Beach House Abdullah Ariff Bumi Bahagia Chuah Thean Teng Musim Buah-buahan
Dzulkifli Buyong

Syed Ahmad Abdul Latiff Kelambu

Gunung Ledang Mohamad Hoessein Memetik Daun Mohidin Pago-pago
Jamal Enas Tembakau Redza Pyadasa The Haj Family

SENI REKA

Ismail bin Jaafar Menamakan Kereta Jimmy Choo Fesyen Hashim Hassan
Bapa Logo
Proton ‘SAGA’ Hari Kebangsaan

SENI KRAF

Hajah Aminah Anyaman mengkuang Hawa bin Ngah Salam Labu / Tembikar Wan Mustaffa Wan Ukiran Kayu Che Mud Che Awang Jebak Puyuh Shafiee bin Jusoh Wau
Su

Peranan Institusi Seni Visual

1922 Penubuhan SITC (Sultan Idris 1958 Balai Seni Lukis Negara dibuka 1960 Penubuhan STTI
Training College) kini dikenali oleh YTM Tunku Abdul Rahman (Special Training Teacher College)
sebagai Universiti Pendidikan Sultan sekarang dinamakan Balai Seni Visual sekarang IPG Kampus Ilmu Khas
Idris Negara

1966 1967 1968

Penubuhan Malayan Institute of Art – Institut Teknologi MARA ditubuhkan Kuala Lumpur College of Art ditubuhkan
institut swasta pertama Sekarang universiti teknologi MARA

1
 AKTIVITI 1

1. Manakah antara institusi berikut melahirkan
graduan pendidikan seni?
A Universiti Malaya
B Sultan Idris Training College
C Special Training Teacher College
D Universiti Sains Malaysia
6. Institusi Kraf Negara berfungsi sebagai
A Pusat pemasaran barangan kraf
B Pusat pameran barangan kraf
C Pusat penerokaan sejarah seni kraf
D Pusat menjual hasil karya seni visual

2. Perkembangan awal seni visual Malaysia 7. Reka Bentuk Grafik merupakan salah
bermula seawal tahun satu
A 1920an A Bidang Seni Halus
B 1940an B Bidang Seni Komunikasi Visual
C 1960an C Bidang Seni Kraf
D 1980an D Bidang Seni Reka

3. Antara peralatan domestik berikut, yang 8. Jimmy Choo pernah mendapat

manakah diukir menarik? pendidikan di
A Wau A Institut Teknologi MARA
B Gasing B Kuala Lumpur College of Art
C Rehal C London College of Fashion
D Lesung D Malayan Institute of Art

4. Di negeri manakah seni mula berkembang 9. Pusat Seni Universiti Sains Malaysia
sebelum Malaysia merdeka? ditubuhkan bertujuan
A Perak A mempamerkan hasil karya seni halus
B Kedah B menilai hasil seni halus
C Pulau Pinang C mempromosi hasil seni halus
D Melaka D melahirkan siswazah Seni Halus

5. Namakan institusi yang menjadi tempat
karya seni visual dipamerkan
A Maktab Perguruan Sultan Idris
B Balai Seni Lukis Negara
C Institut Seni Kuala Lumpur
D Malaysia Institute of Art
10. Pada tahun 1949 Mohd Hoessein Enas
telah menubuhkan
A Angkatan Pelukis Semenanjung.
B Angkatan Pelukis SeMalaysia
C Thursday Art Group
D Majlis Pendidik Seni Pulau Pinang

2
BIDANG : SEJARAH DAN APRESIASI SENI VISUAL
TAJUK : PERKEMBANGAN SENI VISUAL DI MALAYSIA

Sejarah - Seni Halus

- Perkembangan seni visual di Malaysia berlaku secara berperingkat- peringkat
dan berkait rapat dengan seni halus, seni reka dan seni kraf.
- Sejarah seni visual negara kita bermula pada tahun 1920-an dengan penubuhan
Penang Impressionist Society.
- Kumpulan ini menggunakan lanskap sebagai tema karya mereka.
- Pada tahun 1950-an, Wednesday Art Group telah ditubuhkan dengan
menampilkan karya catan gaya naturalisme menggunakan subjek tempatan
sebagai tema.
- Selepas merdeka, landskap seni visual negara terus berubah dengan menampilkan
catan gaya ekspresionisme dan ekspresionisme abstrak hasil pengaruh barat.
- Perkembangan seni semakin rancak dengan penubuhan Angkatan Pelukis SeMalaysia
dan Persatuan Pelukis Malaysia.
- Penubuhan institusi seperti Institut Teknologi MARA dan institusi seni swasta yang
menawarkan pelbagai kursus seni.

- Seni Reka
- Sejarah perkembangan seni reka negara kita agak baru berbanding dengan
perkembangan seni halus dan seni kraf.
- Seni reka terbahagi kepada komunikasi visual, reka bentuk teknologi dan reka
bentuk persekitaran.
- Kewujudan kursus seni reka secara formal menerusi Institut Teknologi Mara ( Uitm),
Universiti Sains Malaysia, Universiti Malaysia Sarawak dan institusi swasta
merupakan titik tolak transformasi terhadap bentuk-bentuk rekaan dua dimensi (2D)
dan tiga dimensi (3D) sejajar dengan perkembangan sains dan teknologi.
 - Bidang seni reka di negara ini terus berkembang dengan penubuhan Majlis
Rekabentuk Malaysia dan Majlis Inovasi Negara.

- Seni Kraf
- Sejarah seni kraf Malaysia boleh dikaitkan dengan kerja tangan yang diusahakan
oleh masyarakat Melayu di Kelantan, Trengganu dan Pahang sekitar tahun 1780-an.
- Kedatangan imigrasi luar seperti kaum Cina dan India telah mempengaruhi rekaan
tempatan.
- Proses asimilasi budaya ini dapat dilihat pada hasil rekaan seperti ukiran kayu,
sulaman dan barang kemas.
- Seni kraf terbahagi kepada seni kraf tradisional ( batik, tembikar, ukiran kayu, tekat,
anyaman, tenunan) dan seni kraf moden ( seni kertas, kraf sabun, kraf manik, kraf
lilin, kraf tali).

Tokoh-tokoh

Tokoh-tokoh Seni Halus Tokoh-tokoh Seni Reka

- Zulkifli Haron, Jimmy Choo, Hj Has
- Abdullah Arif, Anthony
Lau, Redza Piyadasa, Chuah TOKOH
Thean Then, Mad Anuar
Ismail, Ismail Zain.

Tokoh- tokoh Kraf

- Azizah Ismail,
Aminah Haji Ahmad,
Norhaiza Noordin,Haji
Abd.
Rahman Long, Ishak
Kassim, Ainatishah Bilal
Din.
 Tajuk 1 : GARISAN

Definisi Garisan
Garisan terbentuk apabila titik-titik dicantumkan.
Jenis- jenis garisan Penerokaan Garisan
1. Nipis - Berpancar Alam Semulajadi
2. Tebal - Berbulu 1. Garisan pada kulit harimau
3. Menegak - Berlingkar 2. Garisan pada batang pokok
4. Mendatar - Berserabut 3. Garisan pada pelangi
5. Beralun - Bergerigi 4. Garisan pada air hujan
6. Berduri - Putus-putus 5. Garisan pada rambut
Media dan Garisan Buatan Manusia
Pen penanda – garisan tebal 6. Garisan pada tiang elektrik
Pensel – garisan nipis 7. Garisan pada kuali
Ranting pokok – akar – garisan berserabut 8. Garisan pada pembahagi jalan raya
Fungsi Garisan 9. Garisan pada benang
- Garisan menghasilkan ton
- Garisan menghasilkan jalinan
- Garisan menghasilkan ruang
- Garisan menghasilkan bentuk
- Garisan menghasilkan rupa

Contoh Garisan

AKTIVITI 1

1. Manakah antara berikut fungsi garisan? 4. Apakah pernyataan yang paling sesuai bagi
gambar tersebut ?
A Garisan mencipta warna
B Garisan menghasilkan suasana
C Garisan menghasilkan rupa
D Garisan mencipta tema

2. Garisan melengkung dalam alam semula jadi

dapat dilihat melalui objek
A Pokok A Garisan menghasilkan ton
B Pelangi B Garisan menghasilkan rupa
C Ombak C Garisan menghasilkan ruang
D Daun D Garisan menghasilkan bentuk

3. Garisan yang disusun rapat boleh 5. Garisan-garisan selari yang dilukis semakin rapat
menghasilkan kesan akan menghasilkan kesan
A Terang A Ton
B Benderang B Rupa
C Kelabu C Bentuk
D Gelap D Bayang

3
6. Garisan jenis manakah yang digunakan dalam 8. Apakah maksud garisan?
melukis bulu kucing?
A Garisan berbulu A Garisan terbentuk apabila titik digerakkan
B Garisan bergerigi B Garisan terbentuk apabila titik dirapatkan
C Garisan membulat C Garisan terbentuk apabila titik-titik dicantumkan
D Garisan putus-putus D Garisan terbentuk apabila titik dijarakkan

7. Garisan menegak membawa maksud 9. Apakah jenis garisan yang ada pada roda basikal?
A Ketenangan A Garisan berpancar
B Kematian B Garisan berbulu
C Keteguhan C Garisan beralun
D Kelemahan D Garisan berlingkar

10. Garisan halus boleh dihasilkan dengan A

Pensel
B Pen teknikal
C Krayon
D Pen
Aktiviti 2
1. Pasangkan jenis garisan berikut

Alam Semulajadi Benda Buatan Manusia

Kaki Langit Penyapu
Kilat Rim basikal
Pokok kelapa Zip baju
Singa Jendela
Cahaya matahari Tiang lampu

2. Garisan yang menampakkan tona gelap Garisan yang

disusun rapat

Aktiviti 3

Lakarkan garisan mengikut jenis yang ditetapkan ke dalam petak kosong berikut:

Garisan tebal Garisan nipis Garisan lurus Garisan melengkung Garisan berpancar Garisan mendatar

Garisanberduri Garisan berbulu Garisan bergerigi GarisanGarisan zig-zag berputus-putus Garisan berserabut

4
BIDANG : BAHASA SENI VISUAL
TAJUK : GARISAN

Definisi garisan - Garisan adalah kesan titik yang bergerak dihasilkan dengan menggunakan
sesuatau alat atau media yang bermula daripada satu titik permulaan
merentasi sesuatu kawasan.

Jenis Garisan - Garisan mempunyai pelbagai jenis sifat dan identiti yang tersendiri serta
memberi pengertian yang berbeza-beza.
- Jenis-jenis garisan ini merujuk kepada sifat-sifat fizikal sesuatu garisan
itu seperti : Contoh

Tebal Bersudut

Nipis
Berpancar Melengkung

GARISAN

Panjang Putus-putus

Kasar

Gelap Lurus

- Garisan-garisan ini dapat dilihat dan wujud dengan jelas di sekeliling kita.
● Garisan pada alam semula jadi
● Garisan pada objek buatan manusia
● Garisan pada karya seni visual
- Garisan boleh dihasilkan dengan menggunakan pelbagai alat dan bahan. Alat
dan media ini akan memberi kesan garisan yang berlainan.
● Kesan garisan daripada pensel
● Kesan garisan daripada arang
● Kesan garisan daripada pen
● Kesan garisan daripada marker pen
● Kesan garisan daripada berus
● Kesan garisan daripada krayon

Fungsi Garisan
- Garisan yang dihasilkan dalam karya seni mempunyai pelbagai fungsi.
- Garisan dapat menghasilkan :
● Garisan menghasilkan rupa
● Garisan menghasilkan jalinan
● Garisan menghasilkan bentuk
● Garisan menghasilkan ton
● Garisan mewujudkan ruang
● Garisan mewujudkan bentuk

Teknik Penghasilan Garisan

- Garisan boleh dihasilkan dengan pelbagai teknik.
- Setiap teknik ini akan menghasilkan garisan yang berbeza. Contoh:
● Teknik capan
● Teknik canting
● Teknik titik
● Teknik kolaj
● Teknik jahitan
● Teknik pualaman
● Teknik anyaman
 Tajuk 2 : RUPA

Definisi Rupa Fungsi Rupa

Rupa terbentuk apabila dua hujung garisan bertemu
- Rupa hasilkan catan &
Jenis Rupa cetakan
- Rupa hasilkan logo
Alam Organik Terhasil secara spontan - Rupa hasilkan mukataip
Rupa Geometri Bersudut - Rupa hasilkan corak
Penerokaan Rupa
Olahan rupa
- Tindanan
Objek yang terletak dalam
Positif - Penambahan
Kawasan tertentu
- Pengurangan

Negatif Kawasan sekitar objek

Aktiviti 1
1. Antara pernyataan berikut, yang manakah 4. Pilih ciri rupa organik
menggambarkan maksud rupa? I. Dicipta secara spontan
A. Garisan yang menarik II. Kelihatan hidup dan bergaya
B. Garisan yang bersilang antara satu III. Dihasilkan secara tidak sengaja
sama lain IV. Mempunya sudut atau sempadan
C. Rupa terhasil apabila dua hujung A. I, II, dan III
garisan bertemu B. II, III, dan IV
D. Rupa merupakan gambaran wajah C. I, II, dan IV
2. Manakah antara berikut merupakan jenis D. I, II, III, dan IV
rupa? 5. Antara Teknik berikut, yang manakah
A. Rupa paras C. Rupa geometri boleh menghasilkan rupa baharu?
B. Rupa wajah D. Rupa menarik A. Pecahan
3. Di dalam bidang apakah rupa mukataip
biasa diguna pakai? C. Rendaman
A. Tekstil C. Hiasan dalaman D. Pengaburan
B. Landskap D. Grafik

Aktiviti 2
1. Rupa ini dihasilkan tanpa sudut
Rupa geometri 3. Namakan jenis rupa berikut

2. Senaraikan fungsi rupa

Menghasilkan corak
Rupa Organik Rupa Geometri
Menghasilkan reka grafik (logo, lambing, symbol)
Menghasilkan mukataip
Menghasilkan catan dan cetakan

5
Aktiviti 3
Hasilkan rupa dari objek-objek berikut

Hasilkan satu reka corak menggunakan susunan selang seli

6
BIDANG : BAHASA SENI VISUAL
TAJUK : RUPA
Definisi Rupa - Rupa ialah pertemuan hujung sesuatu garisan dengan permulaannya.
- Rupa juga dapat didefinisikan sebagai kawasan dua dimensi (2D) yang
dikelilingi ataupun dibatasi oleh garisan luar.
- Rupa hanya mempunyai panjang dan lebar.

Jenis Rupa - Rupa terdiri daripada dua jenis iaitu :

● Rupa Organik - rupa yang bebas tanpa sudut. Lingkaran garisan luarnya
beralun bebas, tidak mempunyai sempadan dan terhasil
secara spontan.

● Rupa Geometri - rupa yang mempunyai sempadan, bersudut dan bersifat

statik.
- Jenis-jenis rupa ini wujud pada
● alam semulajadi
● objek buatan manusia
● karya seni visual
- Rupa boleh diolah kepada dua iaitu :
● Rupa Positif - rupa sesuatu objek yang terletak di dalam satu kawasan
tertentu.
● Rupa Negatif - rupa negatif ialah ruang di keliling rupa sesuatu objek.

Fungsi Rupa

➢ Rupa mempunyai pelbagai fungsi

➢ Olahan rupa boleh menghasilkan corak.

- corak secara tindanan, penambahan dan pengurangan.

➢ Olahan rupa boleh menghasilkan logo atau simbol.

- Logo atau simbol ialah rupa ringkas sesuatu objek.

➢ Olahan rupa boleh menghasilkan tipografi.

- Tipografi merupakan elemen dalam penghasilan reka bentuk logo, poster dan
pembungkusan.
Teknik Penghasilan Rupa
 Lipatan dan
gunting

Stensilan Hard -edge

TEKNIK

Kolaj Cetakan

Capan
 Tajuk 3 : BENTUK
Jenis Bentuk KONKRIT
Definisi Bentuk
Bentuk mempunyai jisim, isipasu dan
lebih dari satu permukaan Bentuk objek sebenar yang bersifat 3
dimensi iaitu boleh disentuh, dilihat dan
Ciri bentuk dirasa (bukan berbentuk gambar)
✓ Bersifat 3 dimensi
✓ Terdapat bayangan Teknik Hasilkan Bentuk
✓ Berstruktur ILUSI
KONKRIT
✓ Boleh dilihat dari pelbagai arah ✓ Binaan ✓ Garisan
ILUSI ✓ Luakan ✓ Lorekan
Bentuk visual yang bersifat 2 dimensi ✓ Kepingan ✓ Cetakan
yang digambarkan m elalui lukisan dan ✓ Lipatan ✓ Cetakan
gambar. ✓ Anyaman ✓ Jalinan
✓ Catan
Contoh-contoh bentuk

Bentuk tangan melalui teknik lukisan

Penghasilan bentuk melalui teknik
lukisan
Aktiviti 1
1. Antara berikut manakah bentuk ilusi?
A. Bangunan Sultan Abdul Samad, Kuala 4. Manakah antara karya seni visual berikut
Lumpur
tergolong sebagai bentuk konkrit?
B. Buah durian di Pasar Besar
A. Lukisan
C. Poster Bangunan Berkembar Petronas,
B. Catan
Kuala Lumpur
C. Cetakan
D. Gunting logam di makmal kemahiran
D. Arca
hidup
2. Pernyataan manakah yang berkait rapat
dengan bentuk?
A. Dihayati secara dua dimensi
B. Mampu menghasilkan corak
C. Terdapat dalam jenis positif dan negatif
D. Mempunyai struktur dan bayang
3. Antara bahan berikut, yang manakah Periuk Kera
5.
boleh digunakan dalam menghasilkan Objek di atas terdapat banyak di pinggir hutan.
bentuk konkrit? Objek tersebut dikategorikan sebagai
I. Tanah liat
II. Kadbod B.
A. Bentuk ilusi
konkrit
III. Plaster of Paris C. Bentuk negatif
IV. Dakwat lino D. Bentuk berfungsi
A. I, II, dan III
B. II, III, dan IV
C. I, II, dan IV
D. I, II, III, dan IV

Aktiviti 2
1.
4. Senaraikan 3 ciri bentuk
a) Sifat 3 dimensi
b) Terdapat bayangan
2. c) Boleh dihayati dari pelbagai arah
d) Mempunyai struktur
3.

7
Aktiviti 3:

Potong garis luar dan kemudian cantukan bentangan tersebut.

Aktiviti 4

Lukiskan bentuk yang terhasil

8
BIDANG : BAHASA SENI VISUAL
TAJUK : BENTUK
Definisi - Bentuk ialah objek yang mempunyai struktur jisim dan isi padu.
- Bentuk mempunyai lebih daripada satu permukaan.
- Bentuk boleh dilihat dari segi ketinggian, isi padu dan kelebaran.

Jenis Bentuk
Bentuk terdiri daripada dua jenis iaitu:
● Bentuk Konkrit - boleh dilihat dalam arca dan karya seni 3D.
- bersifat tiga dimensi (3D)
- boleh disentuh,dilihat dan dipegang.
- wujud pada objek-objek fizikal seperti kereta, bunga dan ukiran kayu.

● Bentuk Ilusi - dihasilkan melalui konsep seperti perspektif untuk menunjukkan bentuk
dalam karya 2D.
- bersifat dua dimensi (2D)
- hanya boleh dilihat tetapi tidak boleh dirasa oleh deria sentuh.
- dilihat dalam gambaran hasil lukisan, catan,cetakan dan foto.

BENTUK

Alam semula Objek buatan manusia Karya seni visual

jadi Buah-buahan Jam Tembika
Burung Kasu r Arca
Bunga t Ukiran
Peralatan dapur
Fungsi Bentuk
● Bentuk mempunyai pelbagai fungsi.
● Pengarca menggunakan bahan semulajadi ataupun bahan buatan manusia
untuk dijadikan arca yang berbentuk konkrit.
● Bentuk ilusi berfungsi memberi kesan yang realistik pada karya.
● Bentuk ilusi dalam karya 2D dapat dihasilkan menggunakan kesan cahaya dan bayang.

Teknik
menghasilkan
bentuk

Bentuk Konkrit Bentuk Ilusi

- Luakan - Gurisan
- Anyaman - Lukisan
- Lipatan - Kolaj
- Ukiran -Ton warna
 Tajuk 4 : JALINAN

Definisi Jalinan
Kesan yang terdapat pada permukaan sesuatu benda
Jenis Jalinan
Jalinan Sentuh
- Dapat dilihat dan dirasa melalui sentuhan
Jalinan Tampak
- Dapat dilihat tapi tidak dapat dirasai melalui sentuhan
Teknik Penghasilan Jalinan Fungsi Jalinan

- Sulaman - Pualaman Pengaliran udara / air

- Catan - Ukiran Penyamaran
- Kolaj - Anyaman Cengkaman dan Kestabilan
- Lorekan Sebagai hiasan
- Cetakan
- Lukisan

CONTOH JALINAN SENTUH

CONTOH JALINAN TAMPAK

9
 AKTIVITI 1

1. Antara objek berikut, yang manakah 5. Manakah antara berikut dalam kumpulan
mempunyai sifat permukaan paling jalinan sentuh?
kasar?
A Kulit telur I Tuala

B Daun pisang II Rambut

C Kulit ular III Kulit nenas

D Tapak selipar IV Kulit telur

A I, II, dan III
2. Membatik boleh menghasilkan jalinan
jenis B II, III, dan IV
A Sentuh C I, II, dan IV
B Tampak D I, II, III, dan IV
C Guris
D Canting 6. Antara objek yang berikut, yang manakah
tidak mempunyai jalinan sentuh?
A
Ukiran kayu
B
Tikar
C
Tenunan
D
Gambar foto

3. Jalinan pada buah dalam gambar di 7. Antara berikut, yang manakah contoh objek
atas merupakan jenis buatan manusia yang menunjukkan kesan
jalinan?
A I Tayar
Sentuh
BCD Tampak II Tapak kasut
Alam semula jadi III Kulit kacang

4. Buatanantara
Manakah manusia
situasi berikut IV Sayap rama-rama
B I, II dan III
menampakkan kesan tampak? A I dan II
A Longgokan buah durian C I, II, III dan IV
B Buah rambutan di dalam peti D III dan IV
C Permukaan jalan raya baru diturap

D Ombak di lautan

10
BIDANG : BAHASA SENI VISUAL

TAJUK : JALINAN

Definisi Jalinan - Jalinan ialah sifat permukaan sesuatu objek yang boleh dikesan melalui

deria penglihatan atau sentuhan.

Jenis Jalinan - Jalinan terbahagi kepada dua jenis iaitu :

● Jalinan Sentuh - boleh dilihat dan dirasa secara sentuhan,.

● Jalinan Tampak – boleh dilihat dan tidak dapat disentuh.

Jenis-jenis jalinan terdapat

Jalinan pada alam Jalinan pada objek Jalinan pada karya seni
semulajadi buatan manusia visual

1. Harimau Kulit buah tembikai

1. Tapak kasut 1. Songket Catan
2. Kulit pokok 2. Anyaman Corak pada kain2. arca
3. 3.
3.

Fungsi Jalinan

➢ Alam Semula Jadi

● Berfungsi sebagai penyamaran - jalinan berfungsi pada badan haiwan,
contohnya buaya berfungsi membuat
penyamaran untuk mencari mangsa.
- jalinan sentuh pada kulit durian berfungsi
untuk keselamatan.

➢ Objek Buatan Manusia

● Berfungsi sebagai keselamatan - jalinan yang terdapat pada tayar kenderaan
memberi kesan cengkaman.
● Berfungsi sebagai corak - jalinan pada tekstil menghasilkan corak hiasan yang
menarik.
➢ Karya Seni Visual
● Berfungsi sebagai menampakkan pelbagai jenis ruang, contohnya dapat
menimbulkan ruang cetek, ruang dalam dan ruang rata. Jalinan pada seni kraf
berfungsi memberi nilai estetik.

Tiupan

Capan Kolaj

Teknik penghasilan
Pualaman Jalinan
Ukiran

Sulaman Jahitan

Ikat dan
celup
Tajuk 5 : RUANG

Definisi Ruang
Jarak atau ruang kosong antara objek

Jenis Ruang
Ruang Fizikal Ruang Ilusi
• Ruang Nyata • Terdapat pada karya seni Ruang
Ruang Terbuka Ruang Tertutup Dalam Ruang Cetek Ruang Rata

Ruang dan Perspektif Teknik Hasilkan ruang

- Satu titik lenyap - Dua titik lenyap 1. Ton warna
2. Garisan grid
3.Perubahan saiz

Aktiviti 1

1. Manakah pernyataan yang benar Manakah antara berikut menunjukkan ruang

mengen- ai ruang? perspektif dua titik lenyap?
A. Kawasan taman permainan
B. Kawasan bilik pejabat A.
C. Kawasan yang dilukis
D. Kawasan di sekeliling objek

2. Ruang berikut merupakan ruang fizikal

I. Ruang terbuka
II. Ruang tertutup B.
III. Ruang nyata
IV. Ruang cetek
A. I, II, dan III
B. II, III, dan IV
C. I, II, dan IV
D. I, II, III, dan IV

3. Antara berikut, jenis ruang manakah yang

terdapat dalam karya seni visual?
A. Ruang nyata C.
B. Ruang fizikal
C. Ruang ilusi
D. Ruang tampak

4. Antara berikut warna manakah yang

boleh mengalihkan ruang yang sempit
kelihatan selesa?
D.
A. Merah hati
B. Hitam
C. Biru kecubung
D. Kuning langsat

11
BIDANG : BAHASA SENI VISUAL

TAJUK : RUANG

Definisi Ruang - Ruang adalah jarak antara objek yang wujud di alam nyata dan karya

seni visual.

- Ruang dalam seni visual merujuk kepada kawasan kosong di sekeliling

sesuatu objek, jarak di antara objek dan kedalaman sesuatu objek.

Jenis Ruang

➢ Ruang terbahagi kepada dua jenis iaitu :

● Ruang Nyata - Ruang tertutup ialah ruang bagi kawasan terhad seperti
dalam bilik,dapur atau dalam bangunan.
- Ruang terbuka ialah ruang bagi kawasan lapang seperti
padang, taman, pantai dan sebagainya.
● Ruang Ilusi - Ruang cetek ialah ruang yang kelihatan dekat terbatas.
- Ruang dalam ialah ruang yang memperlihatkan kesan
perspektif dan mempamerkan ruang hadapan,
tengah
dan belakang.
- Ruang rata ialah ruang yang terhasil apabila dilukis atau
diolah elemen-elemen gambaran pada satah yang sama.

Fungsi Ruang

➢ Ruang mempunyai pelbagai fungsi dalam karya seni visual.

➢ Ruang fizikal ataupun ruang nyata membolehkan karya seni dilihat daripada
pelbagai sudut.
➢ Interaksi antara karya seni dan audiens membolehkan pengalaman estetik berlaku.
➢ Audiens dapat melihat kualiti sebenar karya tersebut dari segi bahan, gaya, kehalusan
dan mesej yang ingin disampaikan.
➢ Ruang ilusi ataupun ruang tampak berfungsi untuk memperlihatkan karya seni
2D seperti 3D melalui aplikasi ruang cetek, ruang dalam dan ruang rata.
➢ Ruang mempengaruhi warna dan saiz berdasarkan jarak.
➢ Ruang dapat menampakkan jarak antara satu objek dengan objek yang lain.
➢ Ruang nyata membolehkan karya seni dilihat daripada pelbagai sudut.
Perkaitan Ruang dan Perspektif

➢ Perspektif ialah kesan ilusi objek dalam kedudukan rah mata dan kaki langit.
➢ Perspektif dapat membahagikan tiga ruang dalam penghasilan karya iaitu:
● Ruang tengah
● Ruang depan
● Ruang belakang.
➢ Perubahan saiz, warna dan jarak berlaku apabila dilihat dari jauh.
➢ Semua garisan perspektif bertemu pada satu titik pusat iaitu titik lenyap.
➢ Perspektik mempuyai dua titik lenyap iaitu ;
● Perspektif satu titik lenyap
● Perspektif dua titik lenyap.
Teknik Penghasilan Ruang

Perubahan
saiz
Perbezaan
warna

Tindanan

Imej terang Teknik

dan kabur Penghasilan Ruang

Bayang-
bayang

Reka letak
grafik Garisan
perspektif
Tajuk 6 : WARNA

Definisi Warna
Warna merupakan tindakbalas cahaya ke atas sesuatu permukaan objek
Jenis Warna
Primer Sekunder Tertier Neutral
• Kuning • Kuning + biru = hijau • Hijau + kuning • Putih
• Biru • Biru + merah = ungu • Hijau + biru • Hitam
• Merah • Merah + kuning = jingga • Ungu + merah • kelabu
• Ungu + biru
• Jingga + kuning
• Jingga + merah
Gubahan Warna Fungsi Warna
- Warna Harmoni - Menimbulkan kesan ruang
- Warna Monokrom - Menimbulkan jalinan
- Warna Penggenap - Menimbulkan rupa
Suhu Warna - Bawa maksud tertentu
- Menimbulkan Mood
- Menimbulkan bentuk
Panas Sejuk
1. Merah 1.Hijau
2.Kuning 2.Biru
3.Jingga 3.Ungu

AKTIVITI 1
1. Antara berikut, apakah yang boleh dikenal- 3. Bagaimana mengenal pasti warna kontra?
pasti di dalam gelap? A. Letaknya bersebelahan dalam roda
I. Jalinan warna
II. Warna B. 3 warna utama jadi asas
III. Bentuk C. Warna tersebut kelihatan menenangkan
IV. Ruang D. Kedudukan bertentangan dalam roda warna
A. I, II, dan III
B. II, III, dan IV 4. Tona warna digunakan bagi menampakkan
C. I, III, dan IV A. Garisan
D. I, II, III, dan IV B. rupa
C. Bentuk
2. Kuning, Biru dan Merah tergolong dalam D. Jalinan
jenis warna
A. Primer 5. Antara warna berikut, yang manakah
B. Sekunder dalam golongan warna panas?
C. Tertier A. Biru
D. Neutral B. Merah
C. Hijau
D. Kelabu

12
 AKTIVITI 2

1. Lengkapkan campuran warna berikut”

Kuning + merah = Jingga Merah
+ Biru = Ungu Biru
+ Kuning = Hijau
2. Merah , kuning dan jingga tergolong dalam kategori warna
Panas

3. Penggunaan warna merah digubah dengan campuran putih mengikut ketetapan meng- hasilkan
gubahan
Monokromatik
4. Warna yang letak bersebelahan yang menampakkan kesamaan dinamakan
Harmoni

5. Isikan warna mengikut kumpulan dan turutan yang betul

13
BIDANG : BAHASA SENI VISUAL

TAJUK : WARNA

Definisi warna - Warna ialah tindak balas ke atas sesuatu permukaan.

- Tanpa cahaya warna tidak wujud.

- Warna dapat dikesan melalui deria penglihatan.

Jenis Warna

➢ Warna terbahagi kepada tiga jenis iaitu :

● Warna Primer ( Asas)

- Warna yang tidak boleh dihasilkan dengan cara campuran warna.

- Warna merah, biru dan kuning.

● Warna sekunder

- Warna yang dihasilkan daripada campuran dua warna asas.

- Warna jingga, ungu dan hijau.

● Warna Tertier

- Warna yang dihasilkan daripada campuran satu warna asas dan satu warna
sekunder.
- Warna kuning kehijauanm, kuning kejinggaan, merah keunguan,
merah kejinggaan, biru kehijauan dan biru keunguan.

➢ Jenis-jenis warna ini boleh dilihat dengan jelas menggunakan roda warna.

Nilai Warna

➢ Ton warna ialah nilai pancaran warna dari gelap ke cerah melalui campuran warna
putih atau hitam.

➢ Kroma warna ialah nilai ukuran warna hasil campuran warna penggenap.

➢ Warna neutral ialah hitam, putih dan campuran antara keduanya iaitu kelabu.
Gubahan Warna

➢ Warna sewarna ( monokrom) terhasil melalui pelbagai ton.

➢ Warna harmoni ialah warna yang terletak bersebelahan dalam roda warna.

➢ Warna penggenap ialah warna yang terletak bertentangan dalam roda warna.

Suhu Warna

➢ Warna panas ialah kumpulan warna yang memberi kesan terang dan garang

➢ Warna sejuk ialah kumpulan warna yang memberi kesan tenang dan damai.

Warna Bertindak

➢ Warna yang akan menimbulkan kesan pantulan warna yang berbeza apabila bertemu
Dengan warna latar yang berlainan.

➢ Dua jenis warna bertindak iaitu :

● Warna bertindak positif

● Warna bertindak negatif

Perspektif Warna

➢ Warna berubah mengikut suasana dan jarak

Fungsi Warna

➢ Fungsi warna ialah untuk berkomunikasi secara langsung dan tidak langsung.

➢ Fungsi warna adalah sebagai repesentasi dari alam semula jadi, ekspresi kendiri,
psikologi dan simbolisme.
Tajuk 7 : HARMONI

Definisi Harmoni Sesuatu yang aman / damai / menyenangkan

Harmoni dalam warna

Jenis Harmoni Harmoni dalam bentuk

Harmoni dalam rupa
Harmoni dalam garisan
Interpretasi tema
Aplikasi Harmoni
Seni Reka Grafik
Kraf

AKTIVITI 1

1. Antara pernyataan berikut, manakah 4. Antara pasukan pakaian seragam berikut

benar mengenai prinsip harmoni? yang manakah keliharan harmoni dengan
I. Harmoni kraf tembikar pada warnanya alam sekeliling tempat mereka bertugas?
II. Harmoni kraf batik pada A. Jururawat
pengulangan coraknya B. Polis Di Raja Malaysia
III. Harmoni kraf ukiran kayu pada C. Tentera darat
motif ukirannya D. Kastam Di Raja Malaysia
IV.Harmoni kraf wau pada bentuk 5. Pilih fungsi warna dan jalinan pada benda alam
dan warnanya yang berharmoni dengan persekitarannya
A. I, II, dan III A. Keseragaman
B. II, III, dan IV B. Penyamaran
C. I, II, dan IV C. Menarik perhatian
D. I, II, III, dan IV D. Identiti tertentu

2. Warna apakah yang sesuai

digabungkan dengan hijau untuk
kelihatan harmoni?
A. Jingga
B. Merah jambu
C. Hijau muda
D. Hitam
3. Prinsip harmoni terhasil apabila wujud
pen- gulangan corak yang
A. Berlainan
B. Sama
C. Hampir sama
D. Kontra

14
 AKTIVITI 2

1. Bahagian manakah pada buah nanas kelihatan harmoni?

kulit

2. Buah tembikai kelihatan harmoni melalui warna nya.

3. Anyaman mengkuang kelihatan harmoni melalui pengulangan

motif kelarai
4. Senaraikan unsur seni yang boleh digunakan menghasilkan prinsip harmoni
a. Garisan
b. Rupa bentuk
c. Jalinan
d. Warna

5. Harmoni dalam warna terhasil apabila gubahan menggunakan warna yang hampir
sama

AKTIVITI 3

Hasilkan satu gubahan berharmoni menggunakan rupa yang sama.

15
BIDANG : BAHASA SENI VISUAL

TAJUK : HARMONI

Definisi Harmoni - Prinsip harmoni berkait rapat dengan penyatuan objek atau

elemen- elemen rekaan yang sama dalam sesbuah gubahan secara

tersusun, teratur dan bersesuaian.

Ciri-ciri Harmoni - Harmoni yang jelas mampu menghasilkan kesatuan apabila

unsur-unsur rupa dan bentuk menghala kearah yang sama. Ciri-ciri

ini penting bukan sahaja pada gubahan karya seni visual malah pada

alam semula jadi dan objek buatan manusia.

Ciri-ciri Harmoni

Alam semula jadi Objek buatan manusia Karya seni visual

-Prinsip harmoni -Prinsip harmoni -Prinsip harmoni

dari segi warna, dalam bentuk dan menerusi .warna
bentuk dan jalinan warna bangunan. dalam rekaan
-Prinsip harmoni -Prinsip harmoni grafik.
dari segi penyatuan dalam susunan -Prinsip
dua unsur seni perabot. harmoni dalam
motif berulang
pada tanglung

Fungsi Harmoni

➢ Ciri- ciri harmoni yang wujud pada sesuatu objek mempunyai fungsi yang tertentu
● Prinsip harmoni pada gabungan seni kraf dan seni hakus mewujudkan nilai
estetik.
● Prinsip harmoni pada seni tekatan mewujudkan keseimbangan menerusi
gabungan motif, warna dan susunan gubahan.
● Prinsip harmoni wujud dalam karya cetakan benam ( etching) menerusi
gabungan hal benda yang berkaitan.

Teknik Penghasilan Harmoni

➢ Prinsip harmoni boleh diwujudkan dalam karya berbentuk dua dimensi (2D) atau tiga
dimensi (3D).
➢ Terdapat beberapa teknik untuk mewujudkan prinsip harmoni dalam karya seni.

Susunan unsur Pengulangan

rupa dan motif yang
bentuk yang sama
menghala pada
satu arah

Teknik
Penghasilan
Susunan huruf- Harmoni Harmoni pada
huruf dalam penggunaan
reka bentuk warna dalam
poster karya seni

Susunan unsur
rupa dalam
keadaan
seimbang
 Tajuk 8 : KONTRA

Definisi Kontra
Kontra wujud apabila ada unsur seni yang bertentangan digunakan dalam sebuah karya
seni

Aplikasi Kontra

Seni Grafik Seni Kraf Seni Halus

1. Logo 1. Tenunan 1. Catan
2. Poster 2. Anyaman

Mewujudkan Kontra
- Unsur positif @ negatif - Arah bertentangan
- Saiz Bentuk berbeza - Warna bertentangan
- Jalinan berlainan - Rupa berbeza
- Garisan berbeza - Watak berlainan

Fungsi Kontra
Mengelak kebosanan , Menarik Perhatian , Memberi Fokus

Aktiviti 1

1. Antara berikut warna apakah berkontra 4. Antara jenis warna berikut, yang manakah
dengan putih? berkontra sesama sendiri?
A. Biru A. Warna panas
B. Hitam B. Warna sejuk
C. Kuning C. Warna penggenap
D. Merah D. Warna harmoni
2. Penghasilan poster mengutamakan prinsip 5. Pilih tujuan kontra diwujudkan
kontra. Mengapa? I. Menampakkan gubahan lebih harmoni
A. Mudah menonjolkan tema dan mesej II. Menarik perhatian audien
B. Mencerahkan warna yang terlalu gelap III. Memberi penegasan dlam gubahan
C. Menyeragamkan tulisan dan ilustrasi IV. Mengelak kebosanan
D. Warna-warna yang digunakan A. I, II, dan III
seimbang B. II, III, dan IV
C. I, II, dan IV
3. Antara berikut, yang manakah kontra D. I, II, III, dan IV
pada jersi pemain bola sepak?
A. Warna jersi
B. Lencana pasukan
C. Jalur jersi
D. Nombor jersi

16
 Aktiviti 2

1. Namakan dua hasil kraf yang mengutamakan prinsip kontra

a Tenunan
b Batik
c Ukiran kayu
d Anyaman pandan / mengkuang / buluh

2. Kain baldu berwarna biru gelap sesuai disulam dengan benang emas berwarna
akan menarik

3. Senaraikan tiga jenis kontra

a Kontra garisan
b Kontra rupa
c Kontra bentuk
d Kontra jalinan
e Kontra warna
f Kontra arah
g Kontra saiz

Aktiviti 3
Hasilkan sebuah poster berkaitan penjagaan bumi dengan mengambil
penekanan dari segi kontra warna.

17
BIDANG : BAHASA SENI VISUAL
TAJUK : KONTRA

Definisi Kontra - kontra wujud apabila ada unsur seni digunakan secara bertentangan antara
satu sama lain. Kontra membawa maksud sesuatu unsur seni yang berbeza
atau bercanggah dari segi ciri-cirinya dalam sesuatu gubahan.
Ciri- ciri kontra - Kontra digunakan untuk mewujudkan kelainan dalam sesuatu gubahan dari
segi saiz, rupa, bentuk, warna, garisan, arah jalinan dan sebagainya.

Ciri – ciri Kontra

Alam semula jadi Objek buatan manusia Karya seni visual

- Kontra garisan - Kontra bentuk. - Kontra jalinan
- Kontra warna - Kontra saiz - Kontra rupa

Fungsi Kontra

➢ Prinsip kontra banyak diaplikasikan dalam gubahan seni visual .

➢ Prinsip kontra dapat mewujudkan focus kepada pemerhati.

● Kontra oleh menimbulkan kesan penegasan dalam gubahan karya..

● Kontra pada gubahan bentuk mewujudkan perbezaan dan menarik perhatian.
● Kontra digunakan untuk menarik perhatian agar mesej dapat disampaikan dengan
lebih berkesan.
Teknik Penghasilan Kontra

➢ Kesan kontra boleh diwujudkan menggunakan ciri-ciri yang bercanggah pada sesebuah
gubahan.

Perbezaan arah

Perbezaan bentuk
Perbezaan saiz

Teknik Penghasilan Kontra

Perbezaan jalinan Perbezaan rupa

Perbezaan warna Perbezaan sifat garisan

 Tajuk 9 : PENEGASAN

Definisi Penegasan Penegasan Wujud

Sesuatu yang menjadi fokus Garisan berbaza Ruang berbeza
Rupa berbeza Warna berbeza
Bentuk berbeza Elemen diasingkan
Jenis Penegasan
Jalinan berbeza Susunan elemen dibezakan

Penegasan Penegasan Aplikasi Penegasan

ruang objek -Penegasan penghasilan kulit buku / majalah
-Penegasan pada lukisan
Penekanan -Penegasan pada papan tanda
/iklan
tema
-Penegasan pada catan

Aktiviti 1

1. Prinsip penegasan sesuai dalam kerja seni 4. Jika karya poster berlatar belakangkan warna
sejuk, warna apakah sesuai menjadi latar
A Menghasilkan corak pada ruang dan jalinan B tulisan?
A Merah
Menghasilkan muka taip
C Menghasilkan ruang hadapan D B Biru
Menghasilkan motif dan warna C Hijau
D Hitam
2. Antara berikut, pernyataan manakah benar
mengenai penegasan? 5 Dalam penghasilan kraf tembikar, di
I Sebuah arca di Kawasan lapang II manakah wujud penegasan? A
Seekor cicak di dinding rumah III Coraknya
Sehelai daun di atas rumput B Warnanya
IV Titisan darah di atas kain putih C Bentuknya
A I, II, dan III D Teknik penghasilannya
B II, III, dan IV
C I, II, dan IV
D I, II, III, dan IV 6 Jika karya poster berlatar belakangkan warna
sejuk, warna apakah sesuai menjadi latar tulisan?
3. Antara berikut, yang manakah fungsi A Merah
penegasan? B Biru
A Menambah keindahan karya
B Mengimbangi karya C Hijau
C Menyampaikan maklumat kepada pemerhati D D Hitam
Menarik perhatian

BAHAGIAN B
1.
Namakan dua contoh penegasan dalam alam 2.
Senaraikan dua fungsi penegasan
semulajadi
a
Bunga mawar di celah daun hijau a Menarik perhatian
b
Bulan mengambang di waktu malam b Mengelak kebosanan
c
Singa sedang mengendap mangsanya c Memberi tumpuan khusus d
Rambutan berbuah

3.
Maksud mudah bagi penegasan adalah sesuatu yang menjadi fokus atau sesuatu yang ketara

18
BIDANG : BAHASA SENI VISUAL
TAJUK : PENEGASAN

Definisi Penegasan - Penegasan bermaksud suatu penumpuan unsur seni atau imej yang
kelihatan lebih ketara jika dibandingkan dengan yang lain.
- Penegasan dan kontra mempunyai ciri-ciri yang hampir sama.

Ciri-ciri Penegasan - Prinsip penegasan ini wujud apabila terdapat sesuatu unsur yang ganjil
atau kontra dalam sesuatu gubahan sama ada pada alam semulajadi, objek
buatan manusia atau karya seni.
- Unsur seni seperti garisan, rupa, bentuk, jalinan, ruang dan warna juga
boleh mewujudkan penegasan.

Ciri-ciri Penegasan

Alam semula jadi Objek buatan manusia Karya seni visual

- Penegasan dari - Penegasan warna - Penegasan tipografi
segi bentuk. terang dalam kelompok - Penegasan dari
– Penegasan dari warna gelap. segi bentuk.
segi warna. – Penegasan dari segi
saiz dan bentuk.
Fungsi Penegasan

➢ Penegasan mempunyai beberapa fungsi.

● Penegasan dalam karya mengelakkan kebosanan.
● Penegasan menimbulkan tumpuan dan focus.
● Penegasan bertujuan menarik perhatian.

Teknik penghasilan penegasan

➢ Penegasan dalam karya seni visual dapat menonjolkan idea atau tema dalam sesuatu
pengkaryaan atau perekaan.

Pengasingan elemen penegasan Kejelasan atau kekaburan objek

Teknik Penghasilan Penegasan

Penegasan di pusat garisan grid Penggunaan elemen yang kontra

Perbezaan tipografi
Tajuk 10 : KEPELBAGAIAN

Definisi Kepelbagaian
Kepelbagaian merujuk kepada keadaan di mana pelbagaig gaya, nilai, idea digabungkan dalam
satu gubahan

Jenis Kepelbagaian
• Kepelbagaian garisan • Kepelbagaian warna
• Kepelbagaian rupa • Kepelbagaian saiz
• Kepelbagaian bentuk • Kepelbagaian arah
• Kepelbagaian jalinan
Fungsi Kepelbagaian
- Memberi variasi - Menambah daya tarikan
- Memberi gaya - Maningkatkan tenaga
- Membezakan identiti

Aktiviti 1

1. Kepelbagaian jelas apabila

A. Terdapat gabungan idea berlainan
B. Terdapat gabungan unsur seni yang
berbeza
C. Terdapat gabungan pendapat yang ber
berbeza
D. Terdapat gabungan seni grafik yang
mantap
4. Manakah antara situasi berikut
menampak- kan prinsip kepelbagaian?
A. Seorang warga emas duduk di
kerusi malas
B. Seekor helang terbang di udara
C. Kapal terbang sedang mendarat
D. Berbagai jenis bunga di taman

2. Antara berikut, yang manakah fungsi

kepelbagaian?
A. Meluahkan perasaan
B. Menggambarkan ketenangan
C. Menambahkan gaya dalam karya
D. Memberi tumpuan

3. Pilih karya grafik yang menunjukkan

kepelbagaian dalam gubahan
I. Pembungkusan
II. Kulit buku
III. Lencana 5. Gambar ais kacang di atas menunjukkan
IV. Logo prinsip kepelbagaian dari segi
A. I, II, dan III A. Bahan yang dicampur
B. II, III, dan IV B. Bahan asas yang digunakan
C. I, II, dan IV C. Harga ais kacang
D. I, II, III, dan IV D. Lokasi jualan

19
 Aktiviti 2

1. Karya seni yang menerapkan prinsip kepelbagaian akan lebih menarik berbanding
karya yang tiada prinsip tersebut.
2. Senaraikan dua fungsi kepelbagaian
a. Memberi gaya c. Menambah daya tarikan e. Meningkatkan tenaga
b. Menambah variasi d. Membezakan identiti
3. Nyatakan dua jenis kepelbagaian
a. Kepelbagaian Kepelbagaian jalinan f. Kepelbagaian saiz
garisan d. Kepelbagaian warna
b. Kepelbagaian e. Kepelbagaian arah
rupa
c. Kepelbagaian
bentuk

Aktiviti 3

Hasilkan satu gubahan kertas pembalut hadiah dengan penggunaan prinsip kepelbagaian supaya
kelihatan menarik

20
BIDANG : BAHASA SENI VISUAL
TAJUK : KEPELBAGAIAN

Definisi Kepelbagaian - Kepelbagaian adalah konsep rekaan yang merujuk kepada cara
menggabungkan elemen-elemen seni untuk menghasilkan
hubungan yang kompleks dan rumit.
- Kepelbagaian dapat dihasilkan melalui penggunaan unsur seni yang
pelbagai seperti garisan, rupa dan warna dalam sesebuah gubahan.

Ciri-ciri Kepelbagaian - Kepelbagaian pada alam semula jadi dan objek buatan manusia
dapat menceriakan kehidupan dan memberi pelbagai variasi
keindahan.
- Prinsip kepelbagaian juga turut digunakan dalam menghasilkan
karya seni.

Ciri-ciri Kepelbagaian

Alam semula jadi Objek buatan manusia Karya seni visual

-Kepelbagaian -Kepelbagaian reka -Kepelbagaian
rupa bentuk. bentuk. dalam karya
-Kepelbagaian corak -Kepelbagaian seni halus
pada badan rama- corak pada badan -Kepelbagaian
rama wau. dalam karya
seni grafik
Fungsi Kepelbagaian

➢ Sesebuah gubahan itu akan kelihatan lebih menarik jika pengkarya mengaplikasi prinsip
kepelbagaian dalam penghasilan karyanya.

● Kepelbagaian dapat memberi gaya, variasi dan tenaga.

● Kepelagaian pada poster untuk memberi daya tarikan.
● Kepelbagaian pada rencam warna dan corak dapat mengelakkan kebosanan.

Teknik penghasilan kepelbagaian

➢ Kepelbagaian sering diaplikasikan dalam karya seni seperti mural, iklan, ilustrasi kulit
buku atau corak tekstil.

Teknik Penghasilan
Kepelbagaian

Pelbagai asas Penggunaan pelbagai Pelbagai aliran seni

seni reka media
-Karya
-Kepelbagaian -Kepelbagaian karya 2D aliran
jenis dan kesan -Kepelbagaian karya 3D realisme.
jalinan.
-Karya aliran
-Kepelbagaian ekspresionisme
gabungan .
bentuk besar
dan kecil.
Tajuk 11 : IMBANGAN

Definisi Imbangan
Keadaan berpadanan dari segi berat, tarikan dan tumpuan fizikal
Jenis Imbangan
Simetri & Tidak Simetri

Jenis Imbangan
Simetri & Tidak Simetri

Penerokaan Imbangan
Alam Semulajadi Rama-rama , Burung , Bunga
Benda Buatan Manusia Kapal terbang , Wau , Kereta , Botol

Aplikasi Imbangan
- Seni Kraf , Seni Halus , Gubahan corak , Seni Grafik

Aktiviti 1

1. Antara objek buatan manusia berikut,

4. Antara hasilan kraf berikut, yang manakah
yang manakah berimbangan simetri?
dihasilkan dengan pemberatan kepada
A. Burung
imbangan?
B. Spanar
A. Anyaman mengkuang
C. Rama-rama
B. Batik
D. Klip kertas
C. Anyaman buluh
2. Apakah nama garisan yang membahagi dua D. Ukiran kayu
objek berimbangan simetri?
A. Garis paksi
5. Manakah antara objek berikut berimbangan
B. Garis serong
simetri?
C. Garis melintang
D. Garis lurus A. B.

3. Manakah pernyataan yang benar

mengenai imbangan simetri?
I. Ruang di bahagian kiri dan kanan D.
C.
II. Jalinan pada objek serupa
III. Elemen yang ditonjolkan bercanggah
IV. Garisan paksi boleh dilukis di
tengah objek
A. I, II, dan III
B. II, III, dan IV
C. I, II, dan IV
D. I, II, III, dan IV

21
 Aktiviti 2

1. Namakan dua jenis imbangan

2. Dua jenis seni kraf yang mengutamkan imbangan simetri

3. Senaraikan lima huruf yang berimbangan simetri A ,

E,H,I,K,M,O,T,U,V,W,X

Aktiviti 3

Warnakan imej di bawah menjadi seimbang.

22
BIDANG : BAHASA SENI VISUAL
TAJUK : IMBANGAN

Definisi Imbangan - Imbangan bermaksud kesamaan dan kesepadanan dari segi berat,
kedudukan dan tumpuan.
- Imbangan merujuk kepada cara elemen seni disusun.
- Imbangan diolah berasaskan kepada berat ringan secara fizikal dalam
menghasilkan karya 3D. Manakala dalam karya 2D imbangan diolah
berasaskan kepada pertimbangan secara visual.

Ciri-ciri Imbangan - Imbangan simetri dalam seni visual wujud apabila unsur-unsur seni
yang digunakan saksama jika dilihat menggunakan garisan paksi di
tengah-tengah sebuah karya.
- Imbangan yang tidak saksama pula dianggap tidak simetri.
- Prinsip imbangan oleh dilihat pada alam semula jadi objek buatan
manusia dan karya seni visual.
- Imbangan dapat mewujudkan suasana yang harmoni, stabil dan kukuh
dalam sesuatu gubahan.
- Imbangan mampu menghasilkan variasi dan menarik perhatian.

Jenis Imbangan

➢ Terdapat dua jenis imbangan iaitu :

● Imbangan Simetri - gubahan yang kelihatan sama antara bahagian kiri dan kanan
objek atau gubahan.
● Imbangan Tidak Simetri - gubahan yang tidak sama di kedua-dua bahagian
objek atau gubahan tetapi masih mempunyai ciri-ciri
yang menampakkan kesan keseimbangan.
 Fungsi Imbangan

➢ Ciri-ciri imbangan yang wujud pada sesuatu objek mempunyai fungsinya tersendiri.

Imbangan pada seekor labah-labah membolehkannya bergantung dan bergerak di atas sarangnya
Imbangan pada sebuah gasing adalah untuk stabiliti dan membolehkannya berpusing dalam jan

Fungsi imbangan
a sekuntum bunga orkid dapat menarik perhatian dan kelihatan cantik
Imbangan tidak simetri pada arca ini mewujudkan nilai esteti

Imbangan dalam seni bina mewujudkan keadaan yang selesa, indah dan menarik

Teknik Penghasilan Imbangan

Imbangan Simetri
-Satu garisan paksi imbangan Imbangan
ke kiri dan kanan.
Tidak Simetri
- Satu garisan paksi imbangan
atas dan bawah. - Bahagian kiri dan kanan yang
- Imbangan berpenjuru. tidak sama tetapi mempunyai
– Beberapa garisan paksi berat yang sepadan.
dalam satu gubahan.
Tajuk 12 : KESATUAN

Definisi Kesatuan
Sesuatu gubahan atau objek yang mengandungi idea atau tema sama dan menyeluruh

Jenis Kesatuan
- Kesatuan pada garisan - Kesatuan pada jalinan
- Kesatuan pada rupa - Kesatuan pada ruang
- Kesatuan pada bentuk - Kesatuan pada warna
Penerokaan Kesatuan
- Alam Semulajadi , Benda Buatan Manusia
Aplikasi Kesatuan
- Objek buatan manusia - Unsur & Prinsip Seni Reka
- Susunan dan Jenis Objek - Struktur objek sama / hampir sama

Aktiviti 1

1. Kesatuan wujud apabila unsur seni diolah 4. Manakah antara berikut merupakan kesan
bersama yang ditunjukkan melalui prinsip
A. Media kesatuan?
B. Susun atur objek I. Kontra
C. Prinsip rekaan II. Lengkap
D. Teknik gubahan III. Sempurna
IV. Teratur
2. Pernyaan manakah yang menjurus kepada A. I, II, dan III
prinsip kesatuan? B. II, III, dan IV
I. Bentuk gubahan dalam imbangan C. I, II, dan IV
simetri D. I, II, III, dan IV
II. Tema gubahan yang sepadan
III. Aplikasi ruang yang berbagai
IV. Motif sama diulang-ulang 5. Dalam seni kraf anyaman, kesatuan
diketengahkan dalam penggunaan
A. I, II, dan III
B. II, III, dan IV A. Corak yang sama
C. I, II, dan IV B. Kelarai berbagai
D. I, II, III, dan IV C. Ruang tidak sekata
D. Imbangan tak simetri

3. Imbangan, kepelbagaian, kesatuan, irama dan

pergerakan merupakan satu elemen
A. Seni grafik
B. Unsur seni
C. Asas seni reka
D. Prinsip seni reka

23
 Aktiviti 2

1. Suai padankan pernyataan berikut supaya menjadi ayat yang lengkap

Kesatuan merupakan Suasana indah dan menarik
Merupakan kesatuan pada objek
Jenis bunga yang serupa buatan manusia
Tema set sofa yang sama Penggabungan unsur seni
Kesatuan dapat melahirkan Merupakan kesatuan pada objek
alam semulajadi

2. Namakan tiga barangan kraf yang menonjolkan prinsip kesatuan

a. Ukiran kayu
b. Batik
c. Tembikar
d. Sulaman
e. Anyaman

3. Corak seimbang dan simetri merupakan prinsip KESATUAN

4. Namakan dua prinsip seni reka yang dikaitkan dengan kesatuan

a. Harmoni
b. Imbangan
c. Irama dan pergerakan

Aktiviti 3

Hasilkan satu gubahan yang menekankan prinsip kesatuan

24
BIDANG : BAHASA SENI VISUAL
TAJUK : KESATUAN

Definisi Kesatuan - Kesatuan ialah hubungan antara unsur seni yang membantu dalam
menghasilkan karya seni visual.
- Gabungsn ini merujuk kepada tajuk dan mesej yang sama serta saling
melengkapi antara satu sama lain untuk menghasilkan makna tertentu.

Ciri-ciri Kesatuan - Kesatuan wujud pada alam semula jadi, objek buatan manusia dan karya
seni visual.

Ciri-ciri Kesatuan

Alam semula jadi Objek buatan manusia Karya seni visual

-Kesatuan pada -Kesatuan pada reka -Kesatuan pada
jalinan batang pokok. letak susunan ulangan motif
-Kesatuan pada perabot. yang sama pada
corak ekor burung -Kesatuan pada ulangan kain pua Sarawak.
merak. corak sarung kusyen. -Kesatuan pada
-Kesatuan pada figura dalam
jalinan yang sama karya seni visual
pada bunga rafflesia. 2D.
-Kesatuan pada
bentuk dalam
karya seni visual

Fungsi Kesatuan

➢ Prinsip kesatuan dapat dicapai jika kesemua elemen seni dapat disesuaikan antara
satu sama lain melalui penggunaan rupa, susunan, ruang dan latar belakang yang
seragam.

● Kesatuan menimbulkan suasana yang tenteram dan selesa.

 ● Kesatuan memberi rasa harmoni kepada sesuatu imej visual.
● Kesatuan menjadikan karya lebih tersusun dan mudah difahami.

Teknik penghasilan Kesatuan

Kesatuan melalui garisan

Kesatuan melalui jalinan Kesatuan melalui bentuk

Teknik Penghasilan Kesatuan

Kesatuan melalui warna Kesatuan melalui rupa

Kesatuan melalui corak

Tajuk 13 : IRAMA DAN PERGERAKAN

Definisi Irama dan Pergerakan

Pengulangan elemen bersiri dan bergerak

Jenis Irama dan Pergerakan Teknik menghasilkan

- Irama rawak - Garisan beralu
- Irama biasa - Garisan putus-putus
- Irama selang-seli - Garisan melingkar
- Irama aliran - Susunan rupa secara bebas
- Irama progresif - Susunan bentuk berbeza saiz

Karya lebih hidup Fungsi Irama & PergerakanKelihatan realistik

Aktiviti 1

4. Pilih garisan yang menampakkan kesan

1. Antara pernyataan berikut, yang irama dan pergerakan
manakah mewakili irama dan I. Garisan menegak
pergerakan? II. Garisanberalun
A. Gambar digerak-gerakkan III. Garisan berlingkar
B. Imej figura berlari IV. Garisan berpancar
C. Ruang dan jarak berbeza A. I, II dan III
D. Penghasilan rupa seimbang B. II, III, dan IV
C. I, II, dan IV
2. Ilusi pergerakan dalam karya catan dapat di D. I, II, III, dan IV
lihat melalui
A. Aliran air sungai 5. Manakah gubahan yang menggunakan
B. Aliran corak jalinan irama progresif?
C. Penggunaan warna sejuk
D. Penggunaan warna panas A. B.

D.
C.

3. Motif anyaman di atas dikaitkan dengan

irama dan pergerakan. Dari segi apakah ia-
nya dikenalpasti?
A. Jalinan teknik pualamannya
B. Sapuan berusnya
C. Cetakan yang berulang-ulang
D. Ulangan motifnya

25
 Aktiviti 2

1. Berikan dua contoh pergerakan yang mudah dilihat di sekitar kita

a. Air terjun c. Hujan menitis e. Harimau mengejar mangsa
b. Air sungai mengalir d. Pokok kelapa ditiup angin

2. Seni optic (op) menggunakan garisan dan rupa untuk menimbulkan pergerakan.

3. Garisan manakah yang boleh digunakan untuk menunjukkan kipas

berputar? garisan berlingkar .

Aktiviti 3

Hasilkan satu gubahan menampakkan kesan irama dan pergerakan

26
BIDANG : BAHASA SENI VISUAL
TAJUK : IRAMA DAN PERGERAKAN

Definisi Irama dan Pergerakan - Irama merujuk kepada unsur-unsur seni yang berulang untuk
menghasilkan pergerakan.

Ciri-ciri Irama dan Pergerakan - Irama dan pergerakan wujud pada alam semula jadi, objek
buatan manusia dan karya seni visual.

Ciri-ciri Irama dan Pergerakan

Alam semula jadi Objek buatan manusia

-Pergerakan angsa di -Rekaan tangga

atas permukaan air yang berpusing
menghasilkan memberi kesan
garisan yang pergerakan.
berulang. -Pergerakan air daripada
-Pergerakan ubur- air pancut.
ubur yang kelihatan
tersusun dan sekata.
Karya

seni visual
-Penggunaan
garisan yang
berulang.
-Pengulangan

Fungsi Irama dan Pergerakan

➢ Prinsip irama dan pergerakan dalam sesbuah karya seni akan memberi kesan dinamik.
● Menjadikan karya seni kelihatan lebih bertenaga dan realistic.
● Menjadikan aksi dalam karya seni lebih berkesan.
Teknik penghasilan Irama dan Pergerakan
 Olahan garisan melengkung dan beralun yang berulang

Olahan unsur jalinan

Olahan unsur bentuk

Teknik Penghasilan

Olahan unsur ruang antara objek

Olahan unsur warna

Olahan unsur rupa berulang yang berbeza

Tajuk 1 : TAJUK DAN MESEJ

Definisi Tajuk dan Mesej

Tajuk adalah jusul sesuatu karya
Mesej adalah maksud tersurat @ tersirat dalam karya tersebut

Tujuan aplikasi tajuk dan mesej Teknik Menyampaikan Mesej

- Estetika
- Pengajaran Konvensional Kontemporari
- Maklumat - Cara tradisional 4. Moden
5. Lebih kreatif
6. inovatif

Kaedah aplikasi tajuk & Mesej

Hal Benda (Apa?) Bentuk (Bagaimana?) Kandungan (Mengapa?)

Aktiviti 1

1. Manakah antara pernyataan berikut dikaitkan 4. Tujuan sebenar mesej diselitkan dalam se
dengan mesej? suatu karya
A. Tercetus dari pengalaman I. Membawa unsur estetik
B. Memperlihatkan daya tarikan tersen II. Memberi pengajaran
diri III. Menyampaikan maklumat
C. Makna atau maksud tersurat dan ter IV. Menonjolkan watak
sirat A. I, II, dan III
D. Hasil gabungan pemikiran B. II, III, dan IV
C. I, II, dan IV
2. Pilih kaedah yang digunapakai dalam - D. I, II, III, dan IV
menyatakan mesej
I. Hal benda 5. Antara berikut yang manakah mesej
II. Hal bentuk paling popular diketengahkan?
III. Kontrak sosial A. Kisah percintaan
IV. Isi kandungan B. Politik
A. I, II, dan III C. Ekonomi
B. II, III, dan IV D. Kritikan sosial
C. I, II, dan IV
D. I, II, III, dan IV
3. Penerangan manakah yang dikaitkan dengan
teknik terkini dalam menyampaikan mesej?
A. Mesej disampaikan secara bersahaja
B. Tajuk dan mesej seiring dan
terlalu mudah
C. Mesej disampaikan secara lebih
kreatif
D. Mesej langsung tiada kaitan dengan
tajuk

27
 Aktiviti 2

1. Nyatakan dua teknik penyampaian mesej

a. Konvensional
b. Kontemporari

2. Tujuan utama setiap karya mempunyai mesej

a. Menambah nilai estetika
b. Menyalurkan maklumat
c. Memberi pengajaran

3. Bagaimanakah cara pembikinan mesej dirancang?

a. Persoalan hal benda
b. Persoalan berkaitan bentuk
c. Persoalan berkaitan kandungan

28
BIDANG : PEMIKIRAN SENI VISUAL
TAJUK : TAJUK DAN MESEJ

Definisi Tajuk dan Mesej - Tajuk ialah judul dan fokus sesuatu karya untukmenggambarkan
mesej yang ingin disampaikan.
- Mesej ialah makna atau maksud tersurat dan tersirat yang
terkandung dalam sesebuah karya seni.
- Pemahaman terhadap tajuk dan mesej dapat mempertingkatkan
penghayatan kita terhadap seseuah karya seni.

Tujuan aplikasi dan mesej - Mampu memberi mesej seperti pengajaran dan maklumat tertentu
- Menjadikan karya itu lebih bermakna.
- Mempunyai nilai keindahan.

Kaedah Pembentukan dan Proses Perkembangan Tajuk dan Mesej

➢ Sesebuah karya seni visual dihasilkan melalui gabungan tiga komponen penting iaitu :

● Hal benda ialah imej yang dipilih untuk mewakili tema.

● Bentuk merujuk kepada unsur seni dan prinsip rekaan yang digunakan dalam
penghasilan karya.
● Kandungan merujuk kepada persoalan makna dan lambang kebudayaan,
sosiologi, politik, sejarah dan nilai estetik.

Teknik Konvensional dan Teknik Kontemporari

➢ Teknik ialah kaedah mencipta sesuatu hasil seni seperti karya seni visual.
➢ Terdapat dua jenis teknik yang biasa digunakan iaitu:

● Teknik Konvensional - merujuk kepada teknik yang terikat dengan proses atau
cara tradisi seperti penggunaan media.
● Teknik Kontemporari - iaitu teknik yang tidak terikat dengan kaedah tradisi,
lebih kreatif dan inovatif.
Tajuk 2 : MOTIF, IDEA DAN KONSEP

Definisi Motif / Idea / Konsep Tujuan

- Motif adalah hal benda atau tujuan hasilan 1. Beri gambaran pemikiran
- Idea tercetus dari pengalaman / 2. Luahan perasaan diketengahkan
pemerhatian / perbincangan / Kaedah
perkembangan dunia Pembentukan motif/idea/ konsep :
- Konsep merupakan hasil gabungan pelbagai nilai - Pertimbangan
- Analisis
- Pemerhatian
- Penerokaan

Aktiviti 1
1. Manakah antara berikut dikaitkan dengan 4. Antara berikut, yang manakah benar
motif? mengenai idea?
A. Perkara yang dikaitkan dengan A. Pemudahan penetapan isu
tujuan hasilan seni B. Cetusan rasa berdasarkan
B. Perkara yang mendatangkan keuntu pengalaman
ngan semata C. Hasil gubahan pelbagai nilai
C. Perkara yang mempunyai maksud D. Ciri kelainan dari pelbagai sudut
tersurat
D. Gambaran pemikiran 5. Dalam karya seni visual, kritikan sosial
boleh disampaikan melalui
2. Tujuan utama aplikasi konsep? I. Lukisan III. Batik
A. Memberi pemerhatian kepada II. Catan IV. Cetakan
hasilan A. I, II, dan III
B. Memberi gambaran luahan perasaan B. II, III, dan IV
yang disampaikan C. I, II, dan IV
C. Mencetuskan pengalaman D. I, II, III, dan
D. Memenuhi keperluan semasa IV
3. Manakah kaedah yang digunakan dalam
pembentukan proses idea
I. Pemerhatian terhadap masalah
II. Penerokaan permasalahan
III. Perkembangan berkaitan
permasalahan
IV. Analisis permasalahan
A. I, II, dan III
B. II, III, dan IV
C. I, II, dan IV
D. I, II, III, dan IV

29
Aktiviti 2
1. Bagaimanakah konsep sesuatu hasil seni dibentuk?
a. Melalui pemerhatian
b. Melalui penerokaan
c. Melalui proses pertimbangan
d. Proses analisis

2. Senaraikan dua tujuan penghasilan konsep dalam karya seni

a. Beri gambaran pemikiran
b. Luahan perasaan secara keseluruhan

3. Padankan perihal berkaitan di bawah.

MOTIF Tercetus dari pengalaman , pemerhatian, perbincangan

KONSEP Tujuan hasilan seni

IDEA Hasil gabungan pelbagai elemen

30
BIDANG : PEMIKIRAN SENI VISUAL
TAJUK : MOTIF, IDEA DAN KONSEP

Definisi Motif, Idea dan Konsep

● Motif - Hal benda yang diaplikasikan oleh pelukis, pereka atau pandai kraf dalam
dalam penghasilan seni. Motif juga pada umumnya, bermaksud sebab atau
tujuan penghasilan seni.

● Idea - buah fikiran yang tercetus hasil rangsangan seperti pemerhatian, pengalaman,
perkembangan semasa dunia seni dan perbincangan.

● Konsep - Idea yang terbentuk hasil gabungan pelbagai nilai yang dihayati daripada alam
sekeliling.

Tujuan Aplikasi Motif, Idea dan Konsep

● Motif - Motif dalam seni halus dan seni reka untuk disesuaikan dengan idea dan konsep.
Motif dalam seni kraf untuk fungsi hiasan.

● Idea – memudahkan penetap objektif, tujuan dan tema.

● Konsep – memberi gambaran pemikiran dan luahan perasaan yang ingin diketengahkan.

Kaedah Pembentukan dan Proses Perkembangan Motif, Idea dan Konsep

➢ Pembentukan motif, idea dan konsep dalam seni halus, seni reka dan seni kraf
menggunakan empat kaedah.

➢ Kaedah gubahan motif seni kraf diilhamkan menerusi pemerhatian terhadap alam
sekeliling yang menjadi sumber inspirasi.

➢ Proses perkembangan motif, idea dan konsep menggunakan sumber-sumber seperti guru,
internet, pemerhatian dan buku-buku rujukan
 Pemerhatian Persepsi

Kaedah

Penerokaan Pertimbangan
estetik dan
analisis

Flora

Fauna
Sumber inspirasi motif Geometri

Kosmos
 Tajuk 3 : DESIGNOMIC DAN

1. Definisi Designomic
(Design + ekonomik) = kebolehgunaan atau kebolehpasaran sesuatu karya atau
produk.

2. Tujuan Designomic
a) Meningkatkan kualiti rekaan
b) Memperlihatkan daya tarikan yang tinggi
c) Mempunyai daya tarikan dan fungsi tersendiri
d) Memenuhi kualiti kehidupan pengguna secara menyeluruh
e) Ciri-ciri kelainan dan unik bagi tujuan keusahawanan

3. Hasil pegeluaran yang sempurna dapat meningkatkan rekaan designomic yang

mempunyai nilai komersial untuk dipasarkan.

4. Teori designomic merujuk kepada cara mengeksploitasi sumber yang ada bagi
mencapai keuntungan seperti berikut:
a) Memastikan kos pengeluaran dapat meningkatkan jualan.
b) Mengubah gaya hidup pengguna menjadi bertambah baik.
c) Memastikan barangan bersifat kreatif, inovatif dan mesra pengguna.

Kaedah pembentukan designomic

Seni Kraf Seni Halus
• Dimensi baru Pasaran global Recycle• ReuseTema
• •
Pasaran
• •
Teknik
• •
Politik

Seni Reka
• Ikut pasaran Kehendak pengguna Ekonomi
• sosial
Aktiviti 1 •
•

1.
Antara berikut, yang manakah
tujuan aplikasi designomic dalam 3. Pilih bidang yang menggunakan aplikasi
penghasilan produk? designomic dalam daya saing semasa
A
Mengaut keuntungan I Seni halus
II Seni reka
B
Menampakkan kelainan / keunikan
III Seni kraf
C
Memenuhi perkembangan teknologi
IV Seni bina
D
Memenuhi tuntutan semasa A
I, II, dan III
2. Dalam karya seni halus, yang B II, III, dan IV
manakah keutamaan yang dikaitan C I, II, dan IV
dengan designomic? D I, II, III, dan IV
A Kemahiran pelukis
B Daya tarikan tersendiri
C Aliran pelukis
D Teknik penghasilan karya

31
4. Manakah antara berikut hasil karya yang boleh dihasilkan menggunakan akhbar terpakai?
A. Beg gantung
B. Pen mata bola
C. Bakul kertas gulung
D. Sarung bantal

5. Manakah antara berikut merupakan seni kraf dimensi baru? A.

B.

C. D.

Aktiviti 2

1. Nyatakan dua tujuan mengaplikasikan designomic dalam karya.

a. Memperlihat daya tarikan yang tinggi
b. Kelainan atau keunikan untuk pasaran
c. Wujud daya tarikan tersendiri
d. Mempunya fungsi tersendiri

2. Designomic datang dari 2 perkataan yakni design dan ekonomik

3. Dalam bidang seni manakah designomic diaplikasikan?

a. Seni halus
b. Seni kraf
c. Seni reka

4. Apakah yang dimaksudkan dengan designomic?

Designomic ialah gabungan perkataan design(seni reka) dan economic ( ekonomi).

5. Mengapakah designomic penting dalam rekaan produk atau barangan?

Dapat meningkatkan rekan designomic yang mempunyai nilai komersial untuk dipasarkan.

32
BIDANG : PEMIKIRAN SENI VISUAL
TAJUK : DESIGNOMIC

Definisi Designomic - Gabungan perkataan design ( seni reka) dan economic (ekonomi)
yang mempunyai ciri-ciri kebolehgunaan dan kebolehpasaran pada
rekaan sesuatu produk atau karya seni visual.
- Berkongsi pemikiran, perasaan, pengalaman dan visi dalam rekaan.

Tujuan Aplikasi Designomic

➢ Memperlihatkan daya tarikan yang tinggi.

➢ Ciri-ciri keunikan dan kelainan bagi tujuan keusahawanan.

➢ Mempunyai daya tarikan dan fungsi tersendiri

Kaedah Pembentukan dan Proses Perkembangan Designomic

➢ Berbeza antara seni halus, seni reka dan seni kraf.

➢ Terkandung dalam Teori Reka Bentuk Sejagat yang mengandungi tujuh prinsip utama.

➢ Dalam karya seni halus, kaedah merujuk kepada kemahiran, keunikan dan aplikasi
unsur seni dan prinsip rekaan.

➢ Dalam seni reka, kaedah pembentukan berteraskan teknologi dan pemikiran baharu.

➢ Dalam seni kraf, lebih focus kepada kraf dimensi baru.

➢ Karya yang sempurna meningkatkan designomic.

 Penilaian Akhir Tahun

Bahagian A.

1. Manakah antara institusi berikut merupakan

yang terawal ditubuhkan?
A. Institut Teknologi MARA
B. Sultan Idris Training College
C. Balai Seni Lukis Negara 10. Kraf di atas perlu penekanan agar
D. Kuala Lumpur College of Arts berfungsi dengan baik
A. Harmoni C. Kesatuan
B. Imbangan D. Kontra
2. Pelukis manakah yang paling awal
berkecimpung dalam kegiatan seni visual tanah
air?
A. Abdullah Ariff C. Amron Omar 11. Manakah pernyataan yang menyokong prinsip kesatuan ?
B. Dzulkifli Buyong D. Adzran Omar A. Seekor harimau sedang mengejar rusa
B. Sawah padi sedang menguning
3. Pilih jenis garisan yang mudah dilihat C. Ikan berenang ke pantai
dalam persekitaran alam semulajadi D. Sekawan itik sedang terbang
I. Garisan melengkung III. Garisan bergerigi
II. Garisan berduri IV. Garisan berpancar 12. Manakah antara berikut menggambarkan kesan
irama dan pergerakan?
A. I, II, dan III C. I, II, dan III
A. Kotak disusun tinggi
B. II, III, dan D. I, II, III, dan
B. Daun diterbangkan angin
IV IV
C. Pelangi di langit
4. Antara berikut, pernyataan manakah yang D. Matahari di kaki langit
dikaitkan dengan rupa?
A. Terdapat dalam 2D dan 3D
B. Merupakan garis luar objek
C. Mempunyai jisim tertentu
D. Rupa geometri terhasil secara spontan

5. Manakah antara berikut dalam golongan bentuk konkrit

A. Ombak di pantai
B. Awan di langit
C. Petir memancar di waktu malam
13. Gambar di atas menampakkan kesan
D. Arca di taman
A. Harmoni C. Imbangan
B. Irama dan D. Kontra
6. Kulit buah durian dikategorikan mempunyai pergerakan
jalinan
A. Sentuh C. Kasar
14. Pergerakan yang semakin menaik atau menurun
B. Tampak D. Lembut
dinamakan
A. Irama rawak C. Irama aliran
7. Manakah antara warna berikut merupakan warna perdana? A. Irama progresif D. Irama biasa
A. Putih C. Merah
B. Hitam D. Hijau 15. Manakah antara berikut cara penyampaian mesej
sesuatu karya seni visual?
8. Kulit sesumpah (chameleon) berubah mengikut Cara tradisional Kaedah lebih kreatif
persekitarannya. Apa kaitan jalinan kulit haiwan Cara moden Kaedah penerokaan
tersebut dengan persekitaran A. I, II, dan III C. I, II, dan IV
A. Keindahan C. Keseragaman B. II, III, dan D. I, II, III, dan IV
IV
B. Penyamaran D. Menonjol diri
16. Pilih tujuan mesej disampaikan melalui karya seni
9. Manakah antara berikut menerangkan visual
prinsip kepelbagaian? A. Untuk mencetuskan pengalaman
A. Dedaun kering berterbangan
B. Untuk mendatangkan pengajaran
B. Beruang menangkap ikan salmon
C. Untuk menonjolkan watak
C. Berbagai bunga di taman
D. Untuk menambahkan unsur estetik
D. Burung-burung hinggap di dahan
17. Dari manakah idea diperolehi dalam 19. Designomik tercetus dari perkataan
penghasilan karya seni visual? Design Ekonomik
A. Luahan perasaan C. Pemerhatian Politik Teknik
B. Gambaran hidup D. Mimpi
A. I dan II C. I dan III
18. Antara hal berikut, tema manakah yang sering B. II dan III D. I, II, dan III
diketengahkan melalui karya seni halus?
20. Bagaimana designomik digunakan dalam
A. Kritikan politik C. Komen kewangan menghasilkan rekabentuk?
B. Kritikan individu D. Kritikan sosial A. Kehendak pengguna C. Tekanan politik
B. Teknik penghasilan D. Daya tarikan tersendiri

Bahagian B.

1. Senaraikan tiga bidang seni kraf yang berkembang di Malaysia

a. Seni anyaman
b. Seni tembikar
c. Seni ukiran kayu
d. Penghasilan perahu
e. Penghasilan jebak puyuh
f. Penghasilan wau
g. Penghasilan gasing

2. Padankan jenis garisan dengan contoh diberi

Garisan Zig-Zag Ekor kuda

Garisan berbulu Zip

Garisan putus-putus Tiang elektrik

Garisan menegak Mata gergaji

Garisan bergerigi Titisan hujan

3. Namakan warna sekunder

a. Hijau
b. Ungu
c. Jingga

4. Berikan hasil kraf yang mengutamakan prinsip imbangan

a. Gasing
b. Wau

5. Namakan 3 kaedah digunakan dalam aplikasi tajuk dan mesej

a. Hal benda
b. Hal bentuk
c. Hal kandungan