Ιατρική Εργασίας- Mάθημα επιλογής εαρινού

εξαμήνου (6ο, 8ο, 10ο,12ο )

Υπεύθυνη μαθήματος: Έλενα Ριζά, MPH, MSc, PhD
eriza@med.uoa.gr

•Αντικείμενο

•Ειδικότητα-Πληροφορίες

•Καθήκοντα Ιατρού Εργασίας

•Διοικητικά / πρακτικά Θέματα

22/06/2022 1
 Ιατρική Εργασίας

✓Ορισμός Π.Ο.Υ.

Η ιατρική της εργασίας διαχειρίζεται όλα τα θέματα

υγείας και ασφάλειας στο χώρο εργασίας με
έμφαση στην πρωτογενή πρόληψη.

22/06/2022 2
 Ιατρική Εργασίας
✓Ορισμός Π.Ο.Υ. (συνέχεια)
Η υγεία των εργαζομένων καθορίζεται από
πολλούς παράγοντες, που περιλαμβάνουν
παράγοντες κινδύνου που προκαλούν
✓καρκίνο
✓ατυχήματα
✓μυοσκελετικά προβλήματα
✓αναπνευστικά νοσήματα
✓απώλεια ακοής
✓προβλήματα κυκλοφορικού
✓προβλήματα που σχετίζονται με το στρες
✓μεταδοτικά νοσήματα

22/06/2022 3
✓Άλλοι Οργανισμοί

OSHA: θέματα σχετικά με υγιείς και ασφαλείς συνθήκες

εργασίας, θέσπιση οδηγιών, επιτήρηση εφαρμογής
μέτρων προστασίας και πρόληψης, προγράμματα
εκπαίδευσης (https://www.osha.gov)
EU OSHA: συλλογή δεδομένων, ανάλυση, εργαλεία
έρευνας, δράσεις πληροφόρησης, εκπαίδευσης, καλές
πρακτικές για την υγιεινή & ασφάλεια στην εργασία
European Agency for Safety & Health at Work
(https://osha.europa.eu/)
ILO. : UN agency, 187 κράτη μέλη, θέσπιση κανόνων,
διαμόρφωση πολιτικών για την εργασία, ισότητα φύλων
στην εργασία, κοινωνικοοικονομικά/νομικά θέματα όπως
εργασία ανηλίκων, ευάλωτων ομάδων πληθυσμού
International Labour Organisation
(https://www.ilo.org/global/lang--en/index.htm) 4
22/06/2022
 Ιατρική Εργασίας

✓Στόχοι
•Αναγνώριση διαχείριση και πρόληψη
επαγγελματικής κάκωσης, νόσου και
αναπηρίας
•Προαγωγή της υγείας και της
παραγωγικότητας των εργαζομένων, των
οικογενειών τους και της κοινότητας

✓Αναγνωρισμένη ιατρική ειδικότητα

• Ειδικός Ιατρός Εργασίας
22/06/2022 5
 Μερικά πιθανά σενάρια…

Γυναίκα έγκυος, η οποία εργάζεται ως

τεχνικός εργαστηρίου, ρωτά τον μαιευτήρα αν
πρέπει να αλλάξει την εργασία της ή να
σταματήσει να δουλεύει εξαιτίας των χημικών
στα οποία εκτίθεται η ίδια και το έμβρυο.

22/06/2022 6
 Μεσήλικας άνδρας επισκέπτεται χειρούργο
ορθοπεδικό και αναφέρει ότι δεν μπορεί να
εργασθεί εξαιτίας χρόνιου πόνου στην
πλάτη, τον οποίο αποδίδει στο γεγονός ότι
σήκωνε πολύ βαριά αντικείμενα για πολλά
χρόνια, ως εργάτης οικοδομών.

22/06/2022 7
 Οδηγός φορτηγών μεγάλων αποστάσεων
ρωτά τον καρδιολόγο πόσο σύντομα μετά
το πρόσφατο έμφραγμα μυοκαρδίου που
υπέστη θα μπορέσει να επιστρέψει στην
εργασία του και τι είδους καθήκοντα θα
μπορεί να φέρει εις πέρας.

22/06/2022 8
 Πρώην εργάτης αμιάντου, με καρκίνο
πνεύμονα, ρωτά τον χειρούργο αν μπορεί
να διεκδικήσει αποζημίωση από τον
εργοδότη του για την ασθένειά του.

22/06/2022 9
 Βιομήχανος χημικών, έχοντας επίγνωση ότι
ένα φυτοφάρμακο το οποίο παράγει είναι
καρκινογόνο και ότι πρόσφατα
απαγορεύτηκε η πώλησή του στις ΗΠΑ,
δρομολογεί την εξαγωγή του προς πώληση
και χρήση σε αναπτυσσόμενες χώρες.

Έχει ευθύνη ο γιατρός εργασίας;

22/06/2022 10
 Ογκολόγος διαπιστώνει ασυνήθιστη
συχνότητα καρκίνου της ουροδόχου κύστης
μεταξύ των μεσηλίκων γυναικών μιας
μικρής πόλης.
(Οινόφυτα – νεφρός ήπαρ)

22/06/2022 11
 Ο αντιπρόεδρος μικρής εταιρείας που
κατασκευάζει εργαλεία και καλούπια ζητά
από τον τοπικό οικογενειακό ιατρό να
παράσχει συμβουλές στην εταιρεία σχετικά
με την πρόληψη επαγγελματικών νόσων
των εργαζομένων στην εταιρεία.

22/06/2022 12
 Νοσηλεύτρια που εργάζεται σε παιδιατρικό
τμήμα διαγιγνώσκει δηλητηρίαση από
μόλυβδο σε παιδί και διερωτάται μήπως η
πηγή του μολύβδου είναι η σκόνη που
μεταφέρεται στο σπίτι του παιδιού μέσω
των ρούχων του πατέρα, ο οποίος
εργάζεται σε εργοστάσιο μπαταριών.

22/06/2022 13
 Τρεις γυναίκες εργαζόμενες σε εταιρεία
κατασκευής πλαστικών, οι οποίες φέρουν
σοβαρά εξανθήματα στα χέρια και τους
πήχεις, συμβουλεύονται παθολόγο, ο
οποίος θεωρεί ότι το πρόβλημά τους
μπορεί να συνδέεται με την εργασία τους.

22/06/2022 14
 Υπάρχουν πολλά παραδείγματα ασθενειών
συνδεόμενων με την εργασία.
Ιδανικά όλοι οι επαγγελματίες υγείας οφείλουν
να είναι σε θέση να τις αντιμετωπίζουν
αποτελεσματικά.
Πρέπει, δηλαδή, να μπορούν να
αναγνωρίζουν, να διαχειρίζονται και να
προλαμβάνουν κακώσεις και ασθένειες που
συνδέονται με την εργασία.

ΣΗΜΑΝΤΙΚΟ: λήψη επαγγελματικού ιστορικού

22/06/2022 15
 Περιεχόμενο Ειδικότητας
Ιατρικής της Εργασίας
4ετής ειδίκευση
•30 μήνες κλινική άσκηση
✓14 Παθολογία,
✓6 Πνευμονολογία
✓ 2 Ψυχιατρική
✓ 2 Δερματολογία
✓2 Ορθοπεδική,
✓1 ΩΡΛ,
✓1 Οφθαλμολογία,
✓1 Καρδιολογία,
✓1 ΕΚΑΒ
•12 μήνες θεωρητική εκπαίδευση
•6 μήνες πρακτική άσκηση
22/06/2022 16
 Δηλωμένα
επαγγελματικά
νοσήματα

Αναγνωρίστηκαν ως
επαγγελματικά
νοσήματα αλλά δε
δηλώθηκαν

Έχουν δει λειτουργό υγείας αλλά

δε συσχετίστηκαν τα
προβλήματα με την εργασία

Έχουν συμπτώματα αλλά δεν έχουν ζητήσει

ιατρική βοήθεια

Εκτεθέντες χωρίς συμπτώματα

22/06/2022 17
 Μύθοι για τη σχετική με την υγεία
νοσηρότητα:
Δεν μπορεί να είναι επικίνδυνος
χώρος εργασίας:

✓Ο Γιώργος δουλεύει εδώ 45

χρόνια και είναι καλά

22/06/2022 18
 Οι εργαζόμενοι είναι υγιέστεροι
από το γενικό πληθυσμό

Φαινόμενο υγιούς εργαζομένου

Healthy worker effect
(type of bias in studies)

22/06/2022 19
 Δεν υπάρχει πρόβλημα, η έκθεση
είναι χαμηλότερη από το ανώτατο
επιτρεπτό όριο

Exposure limits
Environmental/ambient air
Biological

22/06/2022 20
 Τα μέτρα θα στοιχίσουν τόσο ακριβά
που θα κινδυνεύσει να κλείσει η
εταιρία

Εκτίμηση επαγγελματικού κινδύνου

Ιατρός εργασίας-τεχνικός ασφάλειας
Εφαρμογή μέτρων
Επιτήρηση
Αξιολόγηση
22/06/2022 21
 Ναι, έχουμε προβλήματα υγείας αλλά
δεν οφείλονται στην επαγγελματική
έκθεση

✓Φταίει το γεγονός ότι οι εργαζόμενοι

καπνίζουν και πίνουν
✓Φταίει το γεγονός ότι οι εργαζόμενοι
τρώνε άσχημα και δεν ασκούνται

Πολυπαραγοντικές εκθέσεις
Αθροιστική δράση
Χρόνια επιβάρυνση
22/06/2022 22
 Οι εκθέσεις βοηθούν τον οργανισμό
να αναπτύξει άμυνα

22/06/2022 23
 Τα προβλήματα οφείλονται σε
παλαιότερες εκθέσεις που τώρα δεν
υπάρχουν πια

Αλήθεια ή μύθος;;

22/06/2022 24
 Αν υπήρχε πρόβλημα, ο γιατρός
εργασίας και η νοσηλεύτρια
εργασίας θα το ήξεραν, θα τους το
είχαν πει οι εργαζόμενοι.

Ισχύει;;

22/06/2022 25
ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ ΙΑΤΡΙΚΗΣ
ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ
◼ Αναγνώριση σχέσεως νόσου με
«παράγοντες» - «συνθήκες»
εργασίας ή ευρύτερου
περιβάλλοντος
◼ Παρέμβαση για μεταβολή
συνθηκών με στόχο την
πρόληψη
◼ Αποζημίωση / αποκατάσταση /
θεραπεία
22/06/2022 26
 Ιστορική αναδρομή (1)
◼ Ramazzini, Ιταλός ιατρός θεωρείται ο πατέρας της
Ιατρικής της Εργασίας (1633-1714, 18ος αι.)
 Ιστορική αναδρομή (2)
◼ Περιέγραψε την συσχέτιση ασθενειών
εργαζομένων σε 54 διαφορετικά επαγγέλματα
(δηλητηρίαση με υδράργυρο σε κατασκευαστές
καθρεπτών στην Βενετία)
◼ «Occupational Health» book published in 1700
◼ Εισήγαγε την ιδέα της λήψης επαγγελματικού
ιατρικού ιστορικού σε κάθε ασθενή
 Ιστορική αναδρομή (3)
◼ Βιομηχανική επανάσταση (18ος αι) επέδρασε
στην επίπτωση των επαγγελματικών νοσημάτων
◼ Τεχνολογική πρόοδος, νέα μηχανήματα , νέα
επαγγέλματα
◼ Συνωστισμός εργαζομένων
◼ Κακές συνθήκες υγιεινής κατά την εργασία
◼ Έκθεση σε τοξικούς παράγοντες
◼ Εργατικά ατυχήματα, θάνατοι
 Ιστορική αναδρομή (4)
◼ 1775, Percivall Pott , χειρουργός στο Λονδίνο ,
συνέδεσε την συχνότητα εμφάνισης καρκίνου του
οσχέου σε καπνοδοχοκαθαριστές λόγω έκθεσης
στα σωματίδια της σκόνης του καπνού
 Ιστορική αναδρομή (5)
◼ Επαγγελματική έκθεση στον αμίαντο αναλύθηκε
στο πρώτο μισό του 20ου αιώνα (μεσοθηλίωμα
(όρος 1920 από Du Bray, Rosson- εξαιρετικά
σπάνια μορφή καρκίνου-οφείλεται σε
επαγγελματική έκθεση), αμιάντωση, καρκίνος
πνεύμονα
◼ 1974 αγγειοσάρκωμα (σπάνια νόσος του
ήπατος) παρατηρήθηκε σε εργαζομένους που
εργάζονταν σε πολυμερισμό βινυλοχλωριδίου
BF Goodrich facility, Louisville, Kentucky

◼ 1. Block JB. Angiosarcoma of the liver following vinyl chloride exposure. JAMA 1974;229:53–4.
◼ 2. Creech JL, Johnson MN. Angiosarcoma of liver in the manufacture of polyvinyl chloride. J Occup
Med1974;16:150–1.
 Παραδείγματα νόσων / προβλημάτων
που οφείλονται στην εργασία

◼ Μυκητιασικές δερματίτιδες (κουρείς –

κομμωτές
◼ Δερματίτιδες Λοιμώδους Αιτιολογίας
(παραϊατρικά επαγγέλματα)
◼ Οσφυαλγία (αχθοφόροι, οδηγοί
φορτηγών, νοσηλευτές)
◼ Τενοντίτιδα, επικονδυλίτιδα,
σύνδρομο καρπιαίου σωλήνα
(γραμματείς, χειριστές Η/Υ,
οδοντίατροι, εργάτες παραγωγής
βιομηχανίας)

22/06/2022 32
 Παραδείγματα νόσων / προβλημάτων
που οφείλονται στην εργασία
◼ Βαρηκoΐα, κώφωση (εργάτες βιομηχανίας,
σιδηροδρομικοί, χειριστές μηχανημάτων,
πτηνοτρόφοι κ.α.)
◼ Επαγγελματικό άσθμα (ξυλουργοί, τυπογράφοι,
κτηνοτρόφοι, εργάτες φαρμακοβιομηχανίας κ.α.)
◼ Μελιταίος πυρετός (κτηνοτρόφοι, εργάτες
σφαγείων, κρεοπώλες κ.α.)
◼ Βρουκέλλωση (κτηνοτρόφοι)

◼ Κατάλογος επαγγελματικών ασθενειών Φ.Ε.Κ. 91/Α`

19.4.2012
◼ Ασθένειες που προκαλούνται από χημικούς
παράγοντες, από φυσικούς παράγοντες, από
εισπνοή ουσιών, ασθένειες δέρματος, λοιμώδεις και
παρασιτικές ασθένειες 22/06/2022
33
22/06/2022 34
 Συνθήκες Εργασιακού
Περιβάλλοντος
◼ Φυσικοί Παράγοντες
◼ Χημικοί Παράγοντες

◼ Βιολογικοί Παράγοντες

◼ Ψυχοκοινωνικοί Παράγοντες

◼ Εργονομικοί Παράγοντες

◼ Έκτακτες Συνθήκες:

- Μεγάλες Καταστροφές
- Ατυχήματα
22/06/2022 35
 Φυσικοί Παράγοντες
◼ Θερμοκρασία
◼ Υγρασία

◼ Θόρυβος

◼ Υψόμετρο - Υποξία

◼ Ακτινοβολίες:

- Ραδιενεργός
- Ηλεκτρομαγνητική
- Υπεριώδης
22/06/2022 36
 Χημικοί Παράγοντες
◼ Ανόργανοι:
Βαρέα Μέταλλα:
- χαλκός
- μόλυβδος
- αλουμίνιο
- χρώμιο
◼ Οργανικοί:
- Αρωματικοί Υδρογονάνθρακες
- Οργανοφωσφορικές Ενώσεις
- Διοξίνες
- Τετραχλωράνθρακας
◼ Μικτή Περιβαλλοντική Ρύπανση:
Πολλαπλοί ρύποι και σωματίδια ταυτόχρονα
22/06/2022 37
 Βιολογικοί Παράγοντες
◼ Βρουκέλλα
◼ HBV
◼ Άνθρακας
◼ Ιός της γρίππης
◼ Παράσιτα (λεπτοσπείρωση,
σαλμονέλλα)
◼ Επιδημίες-Υγειονομικές κρίσεις

22/06/2022 38
 Εργονομία
Προσαρμογή τεχνικών μέσων
και οργάνωσης της εργασίας
στον άνθρωπο
◼ Σχεδιασμός μηχανικών μέσων
◼ Οργάνωση της εργασίας

22/06/2022 39
 Ακτινοβολίες
◼ Ηλιακή Ακτινοβολία
Μελάνωμα
◼ Ακτίνες Χ
Λευχαιμία
Λέμφωμα
◼ Ραδιενεργά Μέταλλα
Καρκίνος Θυρεοειδούς
Σάρκωμα
◼ Ηλεκτρομαγνητική Ακτινοβολία
Λέμφωμα
Όγκοι Εγκεφάλου
Λευχαιμία
22/06/2022 40
 Ψυχοκοινωνικοί
Παράγοντες
◼ Άγχος στην εργασία
◼ Ισορροπία εργασίας – ζωής
◼ Πίεση-φόβος ανεργίας-εκφοβισμός
◼ Σύνδρομο Ασθενούς Κτηρίου

22/06/2022 41
 Πρόληψη έκθεσης σε
εργασιακούς
παράγοντες
◼ Ανώτατα επιτρεπτά όρια
◼ Διαχείριση ωραρίου
◼ Επίβλεψη υγείας
◼ Πρόληψη ατυχημάτων
◼ Εκτίμηση κινδύνου
◼ «Βαρέα και Ανθυγιεινά»

22/06/2022 42
 Πρόληψη
◼ Προαγωγή υγείας στο χώρο
εργασίας
◼ Κάπνισμα
◼ Χρήση ουσιών
◼ Παχυσαρκία
◼ Διαχείριση άγχους
◼ Βία – Σεξουαλική παρενόχληση

22/06/2022 43
 Ειδικές Εργασιακές
Ομάδες
◼ Αγρότες
◼ Αλιείς
◼ Οικοδόμοι

22/06/2022 44
 Ειδικές Πληθυσμιακές
Ομάδες
◼ Γυναίκες
◼ Ανήλικοι
◼ Ηλικιωμένοι
◼ Μετανάστες

22/06/2022 45
 Τεκμηρίωση Επαγγελματικού
Κινδύνου
Μεθοδολογία Επιδημιολογικής
Έρευνας ειδικά για Επαγγελματικά
Νοσήματα

22/06/2022 46