Professional Documents
Culture Documents
Ang mga akda (kuwento, seleksiyon, tula, awit, larawan, ngalan ng produkto o
brand name, tatak o trademark, palabas sa telebisiyon, pelikula, atbp.) na ginamit sa
aklat na ito ay nagtataglay ng karapatang-ari ng mga iyon. Pinagsumikapang
matunton ang mga ito upang makuha ang pahintulot sa paggamit ng materyales. Hindi
inaangkin ng mga tagapaglathala at mga may-akda ang karapatang-aring iyon. Ang
anomang gamit maliban sa aklat na ito ay kinakailangan ng pahintulot mula sa mga
orihinal na may-akda ng mga ito.
DEVELOPMENT TEAM
Writer: Korina Marie A. Espejo Bascaran High School
Content Editors:
Edna D. Barrameda Daraga National High School
Ellen B. Abarientos Principal, Caguiba National High School
Language Editors:
Gina L. Hernandez Daraga National High School
Ma. Dolores B. Castro Bonga National High School
Quality Assurance Team:
Norma B. Samantela, CESO V Schools Division Superintendent
Wifredo J. Gavarra Assistant Schools Division Superintendent
Fatima D. Buen Assistant Schools Division Superintendent
Dr. Sancita Peñarubia Chief, Curriculum Implementation Division
Edison L. Mallapre EPS, LRMDS
Judith P. Restubog EPS, Edukasyon sa Pagpapakatao
Lay-out Editor:
Sherwin Jay A. Aguilar Bonga National High School
I. PANIMULA
II. LAYUNIN
Isulat ang iyong mga kasagutan sa mga sumusunod na Gawain sa iyong journal
1
at masama para sa kaniyang kabutihan o kapakanan.Mula sa pahayag,
para saan ang kakayahang ito ng hayop?
a.Kailangang makita ang kakayahan ng hayop upang pahalagahan sila
b.Ang kumilos upang pangalagaan o protektahan ang kaniyang sarili
c.Mapaunlad ng hayop ang mga kakayahang ito
d.Upang maihalintulad ito sa kakayahan ng tao
4. Anong salita ang maaaring itawag kapag tumugon ang tao sa obhetibong
hinihingi ng sitwasyon?
a.pagmamahal
b.paglilingkod
c.hustisya
d.respeto
2
UNANG HANAY IKALAWANG HANAY
3
Gawain 2: Gamit ang graphic organizer sa ibaba isulat ang pagkakapareho ng
tao at hayop sa gitna at sa magkabilang panig naman isulat ang pagkakaiba
nito bilang nilalang ng Diyos. Isulat ang iyong sagot sa iyong journal.
Pagsusuri:
1. Ano ang pagkakatulad ng tao at hayop?
2. Ano ang pagkakaiba nila?
3. Paano kumikilos ang tao at ang hayop?
4. Ano ang natuklasan mo tungkol sa tao at hayop batay sa pagsusuri mo ng
larawan?
V. PAGPAPALALIM
Basahin at unawaing mabuti ang teksto sa ibaba upang mapagtibay ang
iyong nabuong Kakailanganing Pag-unawa. Pagkatapos ay sagutin ang mga
sumusunod na katanungan sa ibaba.
Ikaw, bilang tao ay iba sa nilikha ng Diyos…. Bakit?
Ang tao:
4
sabihin ng ibang tao na magiging katulad din si Dylan sa kaniyang nanay o
tatay na magiging mahirap sa hinaharap. Walang sinuman ang makakapagsabi
kung sino at ano si Dylan sa hinaharap.
Alam ni Dylan ang estado ng kanilang pamilya (sa puntong ito may
kamalayan siya ng kanilang sitwasyon – na sila ay mahirap, na kailangan niya
makatapos at matulungan ang kaniyang pamilya), alam niya sa sarili niya ang
totoo nilang sitwasyon at hindi ito ikinakaila. Malaya siya kung ano ang
kaniyang mga susunod na gagawin o kilos base sa kaniyang kamalayan at
nasa kaniyang mga kamay ang pagbuo niya ng kaniyang sarili sa hinaharap.
Paunti-unti niyang binubuo ang kaniyang pagkatao dahil siya ay nilalang na
hindi tapos.
Ang hayop:
• Nilikhang tapos
- Ang aso kahit na ipinanganak na hiwalay sa ibang aso ay ganap ng
aso mula sa kaniyang pagsilang.
- Ang mga katangian at mga ginagawa ng aso simula kapanganakan
walang pagkakaiba habang ito ay lumalaki (tumatahol, kumakain,
umiihi, dumudumi, naglalakad) kaya sinasabing ganap ng ganyan
ang kanilang mga gawain.
•Nilikhang tapos
5
pandama at nagdadala ng kaalaman sa kanila na ito pala ay masakit at mainit
kaya maaaring sa mga susunod na makakakita sila, alam na nila ang
mangyayari.
Pagkagusto o Appetite: Halimbawa: Ang tao at ang hayop may parehas
paboritoong kainin ang fried chicken dahil ito ay masarap. Gusto nila parehas
ang isang bagay at masaya sa pakiramdam kapag gusto ang isang bagay.
Paggalaw o Locomotion: Halimbawa: Parehas ang tao nakakagalaw.
Pwede silang pumaroon at parito sa mga lugar. Kaya ng hayop na
mangapitbahay dahil nakakagalaw sila o nakakalakad ganun din naman ang
mga tao.
pandama
Pagkakapareho ng
TAO sa HAYOP pagkagusto /
appettite
paggalaw /
locomotion
6
at gumawa. Ang tao ay nilalang na may likas na kaalaman tungkol sa mabuti
at masama.
Halimbawa: Nagkaroon kayo ng pagsusulit sa Math na itinuturing mong
pinakamahirap na asignatura sa buong buhay mo. Iniwan muna kayo ng inyong
guro dahil may nakalimutan siyang kunin sa faculty room, binilinan niya ang
buong klase na “no cheating”/ bawal mangopya. Sobrang nahihirapan ka sa
pagsusulit na ibinigay sainyo. Habang wala ang inyong guro ang mga kaklase
mo ay nangongopya sa kanilang katabi at ang iba naman binubuksan ang
kanilang notebook para hanapin ang sagot.
Pinag-isipan mong mabuti kung mangongopya ka din dahil alam mong
babagsak ka sa pagsusulit ngayon. Pumipili ka sa opsyon na mangongopya
(dahil halos lahat naman ng kaklase mo ginagawa ito) at di mangongopya (dahil
alam mong masama ito at baka mapagalitan ka pa ng guro mo). Mas ginusto
mo na hindi mangopya dahil alam mo ang pwedeng mangyari kung gagawin
mo ang pangongopya kaya ginawa mo na lang ay sinagutan mo ang mga
katanungan sa buong kaya mo. Alam mo na tama ang iyong pasya at ginawa
sa sitwasyon na ibinigay saiyo.
7
na nakakita sa katotohanan. Ang katotohanan na dapat Makita na mayroon o
nandiyan na kailangan lumabas sa pagkakakubli at lumilitaw dahil sa pagiging
bukas ng isip ng taong naghahanap nito.
Halimbawa: Ang sakripisyo ng mga magulang para sa mga anak. Totoo
itong nandiyan, ngunit kung isasarado ng anak ang kaniyang pag-iisip hindi
niya ito makikita. Sa kabilang dako, kung magiging bukas ang kaniyang isip,
makikita niya ang sakripisyong ginagawa ng kaniyang magulang para sa
kaniya. Kung totoo ito, hindi lang dapat ito totoo sa akin, maibabahagi ko rin ito
sa aking kapwa. Kaya naman nagiging saksi din ang iba sa katotohanan na
mahal siya ng kaniyang mga magulang. Hindi hiwalay ang katotohanan sa mga
tao, ang mga “katoto” ang mga nakaka alam nito.
B. Pagninilay- o pagmumuni-muni, kaya’t nauunawaan nito ang
kanyang nauunawaan.
Ayon kay Manuel Dy, ang isip ay may kakayahang magnilay o magmuni-
muni. Ito ang pagkakaroon ng kamalayan sa sarili dahil ang tao ay may isip at
may kakayahan siyang pag-isipan ang kaniyang sarili.
Halimbawa: Gustong-gusto makita ni Damian ang kaniyang girlfriend
dahil monthsary nila ngayon ngunit nasa ECQ parin ngayon ang buong Albay.
Ang kaniyang girlfriend ay nakatira sa isang lugar na kung saan may mga kaso
na ng Covid-19. May paraan naman para pumunta duon si Damian dahil may
motorsiklo siya ngunit pinag-iisipan niya Mabuti kung pupunta siya o hindi dahil
na nga sa banta ng virus na ito. Isa pa may malalang sakit ang Nanay ni Damian
ngayon at ang kaniyang ama naman ay matanda na, Pinag-isipan at
pinagnilayan niya muna ng mabuti ang dapat niyang gawin kaya nanatili na
lamang siya sa kanilang tahanan dahil importante din ang kalusugan niya at
ng buo niyang pamilya.
C. Abstraksiyon - kakayahang kumuha o makabuo ng kahulugan o
kabuluhan ng mga bagay.
Ang tao bilang may isip ay may kakayahan siyang bumuo ng konklusyon
mula sa isang pangyayari. Dahil sa kakayahang ito ng isip, ang tao ay
nakabubuo ng kahulugan ng bagay.
Halimbawa: Si Crystal na may kaya sa buhay ay mahilig gumawa ng
kabutihan. Ngayon na nasa pandemya tayo ng sakit na Covid-19 naisipan niya
na mamahagi ng libreng face masks at alcohol sa kaniyang mga taga barangay
ng sa ganon makaiwas sa sakit na ito. Wala din siyang pinipiling tulungan. Ang
kalahati ng kaniyang sahod ay ibinili niya din ng pagkain para ipamahagi sa
mga frontliners ng kanilang barangay. Magalang at may respeto din siya kung
magsalita sa lahat ng tao na nakakasalamuha niya kahit ano man ang estado
ng buhay nito. Nakikinig din siya sa mga kwento ng bata at nagmamano sa
nakakatanda. Sa Gawaing ito ni Crystal nakabuo siya ng kahulugan na sa
8
pagtulong naibibigay mo ang iyong pagmamahal at pagpapahalaga sa iyong
kapwa.
Kilos-Loob
A. Ens amans- salitang latin na nangangahulugan na umiiral na
nagmamahal.
Isang katangian ng tao ang magmahal dahil nabubuhay siya para
magmahal. Ayon kay Max Scheler, ang pagmamahal ang pinakapangunahing
kilos sapagkat dito nakabatay ang iba’t ibang pagkilos ng tao. Ibig sabihin,
kung mahal mo ang isang tao, dito mo din ipapakita ang kilos na mahalaga
siya saiyo kaya nagiging mabait ka, maalagain, maunawain, maalalahanin,
matulungin at kung ano-ano pa, dahil MAHAL mo.
Halimbawa: Mahal mo ang iyong mga magulang kaya gumagawa ka ng
mga bagay na Mabuti katulad ng pag-aaral ng mabuti para sa kanila.
Sinusunod mo din ang mga payo nila sayo upang hindi ka mapariwara. Dahil
mahal mo sila, ginagawa mo ang mga gawaing bahay para makapagpahinga
din sila galing sa trabaho. Inaalagaan mo din sila kapag may sakit at sa bawat
araw na nilikha ng Diyos araw-araw mo silang nirerespeto at iginagalang dahil
mahal mo ang iyong mga magulang.
9
kung patuloy niyang gagamitin ang tsinelas na butas kaya bumili ka na lang
ng bago. Ang pagmamalasakit mo ay patunay ng iyong pagmamahal, na
ipinakita mo sa isang mabuting kilos – ang pagbili ng bagong tsinelas para
sakaniya.
C. Paglilingkod-Dahil ang tao ay nagmamahal, ayon kay Max Scheler
maipapakita sa pamamagitan ng paglilingkod sa kapwa.
Ayon pa sakaniya, ang pagmamahal ay pagpapahalaga sa nakahihigit
na halaga ng minamahal ayon sa kaniyang esensiya. Tumutubo ang
minamahal at nagmamahal.
Halimbawa: Si Susan ay nag organisa ng isang Outreach Activity na
ang layon ay bigyan ng konting tulong ang bwat pamilya sa Brgy. Bayawas,
dahil duon siya lumaki at ang mga tao duon ay tunay niyang mahal.
Isinasagawa niya tuwing Biyernes sa isang linggo na may libre pakain ng
almusal at tanghalian para sa lahat para maibsan din ang gastusin ng bawat
pamilya doon at mailaan na lang sa iba ang pera na dapat nilang gastusin sa
pagkain sa ibang araw.
Dahil mahal ni Susan ang mga taga barangay, naglilingkod siya dito sa
pamamagitan ng libreng pagpapakain sa lahat ng pamilya.
VI. PAGSASAPUSO
10
VII. PAGSASABUHAY:
VIII. PAGTATAYA
11
Mga Sanggunian:
Mula sa internet:
1. https://www.vectorstock.com/royalty-free-vector/coronavirus-poster-
design-with-word-stay-at-home-vector-30436124
2. https://www.google.com/search?q=stay+at+home+pictures+of+a+hum
an&tbm=isch&ved=2ahUKEwj00eKA06DpAhUSgpQKHQ_iBFwQ2-
cCegQIABAA&oq=stay+at+home+pictures+of+a+human&gs_lcp=CgN
pbWcQA1DiJVj_KmC_LGgAcAB4AIAB9QGIAfUHkgEFMC4yLjOYAQC
gAQGqAQtnd3Mtd2l6LWltZw&sclient=img&ei=x2qzXrTSNpKE0gSPxJ
PgBQ&bih=657&biw=1366#imgrc=-6TRKZxgKqedSM
3. https://www.google.com/search?q=dogs+in+the+streets&tbm=isch&ve
d=2ahUKEwi3jqf4zKDpAhUbJqYKHfPZAeEQ2-
cCegQIABAA&oq=dogs+in+the+streets&gs_lcp=CgNpbWcQAzICCAA
6BAgAEEM6BggAEAcQHjoICAAQCBAHEB5QvcQIWMLWCGDQ3Qh
oAHAAeACAAeoBiAHwBZIBBTAuNC4xmAEAoAEBqgELZ3dzLXdpei1
pbWc&sclient=img&ei=a2SzXvesIJvMmAXzs4eIDg&bih=608&biw=136
6#imgrc=P7QIbsdMJjXXoM
4. https://www.google.com/search?q=dog%2Bgarbage%2Bstreet&tbm=is
ch&ved=2ahUKEwinnIT6tbfpAhVXAZQKHfZ6DEAQ2-
cCegQIABAA&oq=dog%2Bgarbage%2Bstreet&gs_lcp=CgNpbWcQAz
12
oECCMQJzoECAAQQzoCCAA6BAgAEB46BwgjEOoCECc6BggAEAg
QHlD0oApY0LwPYNu-
D2gFcAB4AIABrwOIAbwekgEKMi4xNi4yLjIuMZgBAKABAaoBC2d3cy1
3aXotaW1nsAEK&sclient=img&ei=U1u_XuemB9eC0AT29bGABA#img
rc=3Qv4d88S43YIGM
5. https://www.google.com/search?q=Covid-
19+&tbm=isch&ved=2ahUKEwjVnIDX3KDpAhUI4pQKHcu_CUsQ2-
cCegQIABAA&oq=Covid-
19+&gs_lcp=CgNpbWcQAzIECCMQJzICCAAyAggAMgIIADICCAAyAg
gAMgIIADICCAAyAggAMgIIAFC6FFjZLWDLMmgAcAB4AIAB4geIAco
skgENMC4xLjEuMC4yLjMuM5gBAKABAaoBC2d3cy13aXotaW1n&scli
ent=img&ei=7HSzXtX2J4jE0wTL_6bYBA&bih=657&biw=1366#imgrc=
1hxA9v_M3OS0wM&imgdii=_huAtmiQ78b4-M
13