PRIRODNI BOGATSTVA NA AZISKIOT
KONTINENT
RAZGOVOR
‡ [to se toa prirodni bogat-
stva?
‡ Zo{to se va`ni prirodnite
bogatstva?
PRIRODNO-GEOGRAFSKI KARAKTERISTIKI NA AZIJA
PRA[AWA
‡ Kakvi se prirodnite bogat-
stva vo Azija?
‡ So koi prirodni bogatstva
raspolaga Azija?
‡ Na koi teritorii vo Azija e
zastapena naftata?
‡ Kade ima najgolemi rezervi
na zemjen gas?
‡ Kade go ima jaglenot?
‡ Kade se zastapeni `elezoto,
kalajot i volframot?
‡ Zo{to {umite se golemo
prirodno bogatstvo?
‡ Zo{to obrabotlivite
povr{ini pretstavuvaat
prirodno bogatstvo?
Prirodni bogatstva na Azija
118
PRIRODNI BOGATSTVA
NA AZISKIOT KONTINENT
Prirodnite bogatstva na teritorijata na Azija se golemi
i raznovidni. Me|utoa, poradi golemite prostorni razliki
i uslovi (nepristapni planinski teritorii, prostrani pus-
tini, ladni klimatski priliki) sè u{te se nedovolno ispi-
tani.
Najva`ni se nao|ali{tata na nafta, jaglen, zemjen gas i
`elezna ruda; ima golemi {umi, hidroenergetski potenci-
jal, zemjodelski povr{ini itn.
Naftata, kako te~no mineralno gorivo e me|u najva`nite
prirodni bogatstva na teritorijata na Azija. Najgolemite
nafteni poliwa se nao|aat vo Jugozapadna Azija, poto~no vo
Saudiska Arabija, Mesopotamskata Nizina, okolu Kavkaz,
Kaspiskoto Ezero, Turanskata Nizina i ogromnata Zapad-
nosibirska Nizina, Mjanmar i Indonezija.
Zemjeniot gas kako va`no prirodno bogatstvo, naj-
mnogu e zastapen vo severnite delovi na Sibir i Zapadnosi-
birskata Nizina.
Jaglenot kako cvrsto mineralno gorivo najmnogu e zasta-
pen vo centralnite delovi na Sibir, vo isto~nite delovi na
Kina i vo Indija.
 Od metalnite surovini se zastapeni: `elezo vo Rusija
i vo Kina, kalaj vo Malezija i vo Indonezija, volfram vo
ZAPOMNI
Kina i vo Mjanmar itn. ‡ Azija e bogata so raznovidni
[umite vo Azija pokrivaat okolu 30% od teritorijata i prirodni bogatstva, kako {to
pretstavuvaat golemo prirodno bogatstvo, no se te{ko pri- se: nafta, zemjen gas, jaglen,
stapni za eksploatacija. Dali nekoj znae da objasni zo{to? `elezo, kalaj, volfram, {umi,
Posebno prirodno bogatstvo se obrabotlivite zemjodel- obrabotlivi povr{ini,
ski povr{ini koi zafa}aat okolu 20% od povr{inata na hidroenergetski potencijal,
kontinentot. Tie se osnova na koja se odgleduvaat p~enica, golemi ribolovni podra~ja.
oriz, ~aj, kau~uk, za~ini, konop i drugi zemjodelski kulturi.
Azija e najgolem proizvoditel na ovie kulturi vo svetot.

PRIRODNO-GEOGRAFSKI KARAKTERISTIKI NA AZIJA

Posebno prirodno bogatstvo e i hidroenergetskiot
potencijal so koj raspolagaat re~nite tekovi koi se
spu{taat zra~esto od visokite planini. Toj e mo{ne zna~aen
bidej}i stanuva zbor za golemi, dolgi polnovodni reki na
koi se izgradeni i se gradat golem broj hidrocentrali. Na
rekite se izgradeni pogolem broj ve{ta~ki akumulacii
so pove}ekratna namena, oosven za, pokraj proizvodstvo
na elektri~na energija se koristat i za navodnuvawe na
zemjodelskite povr{ini. Na toj na~in se obezbeduva hrana Nafteno pole
za mnogubrojnoto naselenie na teritorijata na Ju`na, na
Jugoisto~na i na Isto~na Azija.
Prirodnite bogatstva na Azija se nadopolnuvaat so isko-
ristuvaweto na moriwata i na okeanite za obemen soobra}aj
i za transport na stoki i kako bogati ribolovni podra~ja.

RE^NIK NA POIMI Iskop za jaglen

ZEMJEN GAS ‡ gasovito gorivo koe se nao|a vo
vnatre{nosta na Zemjata. Se koristi kako efikasno go-
rivo za razni potrebi na ~ovekot.
MORE ‡ pomal ili pogolem krajbre`en del na okeanite.
Moriwata od okeanite naj~esto se odvoeni so poluostro-
vi, ostrovi, podvodni vozvi{enija, a se spojuvaat preku
po{iroki ili potesni protoci.
NASELENOST ‡ relativno pomal ili pogolem broj
`iteli na konkreten prostor. Naselenosta naj~esto se
izrazuva preku gustinata na naselenost.
NAFTA ‡ te~no mineralno gorivo. Se nao|a vo sediment-
ni karpi. Golemo zna~ewe ima po pronao|aweto na mo-
torot so vnatre{no sogoruvawe. Se koristi za proizvod- Naftena platforma
stvo na benzin, gazija, motorni masla, parfemi i drugo.
OKEAN ‡ najgolema vodna povr{ina na Zemjata. Posto- ZADA^A
jat ~etiri okeani: Tihi, Atlantski, Indiski i Arkti~ki ‡ Spored tekstot od
Okean. u~ebnikot, obidi se da gi
RELIKT ‡ ostatok od ne{to (rastenija, `ivotni i drugo) pronajde{ lokaciite na
od prastari vremiwa, a sè u{te se nao|a vo mal broj na razmestenost na prirodnite
nekoi ograni~eni prostori. bogatstva vo Azija za da
sozdade{ svoja slika za ovie
bogatstva!
119