Ιωάννης Βέργαδος

Ιωάννης Βέργαδος
ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΕΣ
ΜΕΘΟΔΟΙ ΦΥΣΙΚΗΣ
Τ ΟΜΟΣ Ι
Επιμέλεια έκδοσης
Μαρία Καφεσάκη
E-BOOK
Π ANEΠIΣTHMIAKEΣ E KΔOΣEIΣ K PHTHΣ

Ιδρυτική δωρεά Παγκρητικής Ενώσεως Αμερικής
Hράκλειο 2011
ΠANEΠIΣTHMIAKEΣ EKΔOΣEIΣ KPHTHΣ
IΔPYMA TEXNOΛOΓIAΣ KAI EPEYNAΣ
Hράκλειο Kρήτης, T.Θ. 1527, 71110. Tηλ.: 2810 391097, Fax: 2810 391085
Aθήνα: Κλεισόβης 3, 10677. Tηλ.: 210 3849020-22, Fax: 210 3301583
e-mail: info@cup.gr
www.cup.gr
ΣEIPA: ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΘΕΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ

ΔΙΕΥΘΥΝΤHΣ ΣΕΙΡΑΣ: ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΤΡΑΧΑΝΑΣ
© 2004: ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΕΣ EΚΔΟΣΕΙΣ KΡΗΤΗΣ

Επιμέλεια: Μαρία Καφεσάκη
Στοιχειοθεσία: Γιάννης Κελεφούρας (ΛΥΧΝΟΣ PRINTHOUSE)
Eκτύπωση: ΛΥΧΝΟΣ PRINTHOUSE
Σχεδίαση εξωφύλλου: Bάσω Aβραμοπούλου
ISBN 978-960-524-180-3
Στη μνήμη του πατέρα μου
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
1 ΣΥΝΑΡΤΗΣΕΙΣ ΜΙΑΣ ΜΙΓΑΔΙΚΗΣ ΜΕΤΑΒΛΗΤΗΣ..........................................................1

1.1 Eισαγωγή .....................................................................................................1
1.2 Tο μιγαδικό επίπεδο ....................................................................................1
1.3 Συναρτήσεις μιγαδικής μεταβλητής ...........................................................4
1.4 Πλειότιμες συναρτήσεις μίας μιγαδικής μεταβλητής ................................8
1.5 Σημεία διακλάδωσης..................................................................................14
1.6 Mονοσημαντοποίηση πλειότιμων συναρτήσεων......................................18
1.7 Παράγωγος συναρτήσεων μιγαδικής μεταβλητής ....................................22
1.8 Oι συνθήκες των Cauchy - Riemann ..........................................................24
1.9 Aρμονικές συναρτήσεις ............................................................................28
1.10 Oλοκλήρωμα συνάρτησης μίας μιγαδικής μεταβλητής............................36
1.11 Tο θεώρημα του Cauchy ............................................................................39
1.12 O τύπος του Caudy (ολοκληρωτική αναπαράσταση συναρτήσεων).........42
1.13 Παράγωγοι αναλυτικών συναρτήσεων ......................................................45
1.14 Θεώρημα του Morera.................................................................................48
1.15 Σειρές Taylor (δυναμοσειρές) ...................................................................53
1.16 Σειρές Laurent ...........................................................................................55
1.17 Tαξινόμηση ανώμαλων σημείων ...............................................................64
1.18 Λογισμός των υπολοίπων ..........................................................................67
1.19 Yπολογισμός ορισμένων ολοκληρωμάτων ...............................................74
1.20 Γενίκευση της έννοιας του ολοκληρώματος.............................................92
1.21 H συνάρτηση Γ(z) ....................................................................................108
1.22 Σύμμορφοι μετασχηματισμοί...................................................................118
1.23 H μέθοδος της πιο απότομης καθόδου ....................................................133
Bιβλιογραφία............................................................................................140
Προβλήματα.............................................................................................142
2 ΓΡΑΜΜΙΚΟΙ ΔΙΑΝΥΣΜΑΤΙΚΟΙ ΧΩΡΟΙ .....................................................................175

2.1 Eισαγωγή-Συμβολισμός ...........................................................................175
2.2 Γενικεύσεις ..............................................................................................178
viii ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
2.3 Aξιωματική θεμελίωση διανυσματικών χώρων ......................................180

2.4 H ανισότητα του Schwarz ........................................................................184
2.5 Γραμμική ανεξαρτησία διανυσμάτων – Bασικά διανύσματα ..................185
2.6 Oρθογωνιοποίηση Gram-Schmidt ...........................................................189
2.7 Kλασικά ορθογώνια πολυώνυμα..............................................................194
2.8 Σχέση Parseval – Aνισότητα Bessel .........................................................195
2.9 Περίληψη.................................................................................................197
Bιβλιογραφία............................................................................................199
Προβλήματα.............................................................................................200
3 ΔΙΑΝΥΣΜΑΤΙΚΟΙ ΧΩΡΟΙ ΑΠΕΙΡΩΝ ΔΙΑΣΤΑΣΕΩΝ ......................................................203
3.1 Γενικές έννοιες........................................................................................204
3.2 Bασικές σχέσεις – Πληρότητα................................................................207
3.3 Eίδη συγκλίσεων – Φαινόμενο Gibbs .....................................................216
3.4 Σειρές Fourier ..........................................................................................219
3.5 Πολυωνυμικές βάσεις ..............................................................................232
3.6 Tα κλασικά πολυώνυμα............................................................................233
3.7 Tαυτότητα Cristoffel-Darboux. Pίζες κλασικών πολυωνύμων ................251
3.8 Oρθοκανονικά συστήματα .......................................................................255
3.9 Eφαρμογές στην Aριθμητική Aνάλυση ..................................................257
3.10 Iδιότητες κλασικών πολυώνυμων – Περίληψη .......................................261
Bιβλιογραφία............................................................................................271
Προβλήματα.............................................................................................272
4 ΤΕΛΕΣΤΕΣ ............................................................................................................285
4.1 Στοιχειώδης άλγεβρα τελεστών ..............................................................285
4.2 Iδιότητες των τελεστών ...........................................................................287
4.3 Γραμμικοί τελεστές .................................................................................291
4.4 Προσαρτημένοι τελεστές ........................................................................295
4.5 Iδιοτιμές και ιδιοσυναρτήσεις.................................................................305
4.6 Παραδείγματα χρήσιμων τελεστών.........................................................312
Bιβλιογραφία............................................................................................318
Προβλήματα.............................................................................................319
5 N-ΔΙΑΣΤΑΤΕΣ ΑΝΑΠΑΡΑΣΤΑΣΕΙΣ ΓΡΑΜΜΙΚΩΝ ΤΕΛΕΣΤΩΝ ......................................327

5.1 Αναπαράσταση διανυσμάτων...................................................................327
5.2 Aναπαράσταση τελεστών ........................................................................328
5.3 Άλγεβρα πινάκων (μητρών) .....................................................................334
5.4 Mερικοί χρήσιμοι πίνακες ......................................................................339
5.5 Aλλαγή ορθοκανονικής βάσης ................................................................340
5.6 Mετασχηματισμοί ομοιότητας ................................................................344
5.7 Ίχνος πίνακα – Oρίζουσες .......................................................................347
Bιβλιογραφία............................................................................................351
Προβλήματα.............................................................................................352
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ix
6 IΔΙΟΔΙΑΝΥΣΜΑΤΑ ΚΑΙ ΙΔΙΟΤΙΜΕΣ ΠΙΝΑΚΩΝ ..........................................................361

6.1 Διαγωνιοποίηση ενός πίνακα ..................................................................361
6.2 Πληρότητα ιδιοδιανυσμάτων κανονικών πινάκων..................................370
6.3 Mερικές εφαρμογές .................................................................................380
Bιβλιογραφία............................................................................................392
Προβλήματα.............................................................................................393
7 ΓΡΑΜΜΙΚΟΙ ΤΕΛΕΣΤΕΣ ΣΕ ΑΠΕΙΡΟΔΙΑΣΤΑΤΟΥΣ ΧΩΡΟΥΣ .........................................401

7.1 Aπόλυτα συνεχείς τελεστές ....................................................................401
7.2 Tο φασματικό θεώρημα ...........................................................................404
7.3 Eφαρμογή στην Kβαντομηχανική...........................................................406
Bιβλιογραφία............................................................................................413
Προβλήματα.............................................................................................414
8 ΟΛΟΚΛΗΡΩΤΙΚΟΙ ΜΕΤΑΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΙ .................................................................417

8.1 Mετασχηματισμοί Fourier.......................................................................418
8.2 H κατανομή δ(x) .......................................................................................422
8.3 O μετασχηματισμός Fourier της παραγώγου – Eφαρμογές.....................432
8.4 Oλοκληρώματα Fourier στις τρεις διαστάσεις........................................440
8.5 Mετασχηματισμοί Laplace ......................................................................444
8.6 Mετασχηματισμοί Laplace της παραγώγου – Eφαρμογές.......................450
Bιβλιογραφία............................................................................................465
Προβλήματα.............................................................................................466
9 ΚΑΜΠΥΛΟΓΡΑΜΜΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΣΥΝΤΕΤΑΓΜΕΝΩΝ ..............................................483

9.1 Mετρική καμπυλόγραμμων συντεταγμένων ............................................486
9.2 Παράγωγοι μοναδιαίων διανυσμάτων......................................................491
9.3 Διαφορικοί τελεστές................................................................................493
9.4 H μέθοδος χωρισμού μεταβλητών ...........................................................502
9.5 Kαρτεσιανές συντεταγμένες ...................................................................504
9.6 Σφαιρικές συντεταγμένες ........................................................................507
9.7 Kυλινδρικές συντεταγμένες ....................................................................516
9.8 Παραβολικές συντεταγμένες ...................................................................519
9.9 Oι πεπλατυσμένες σφαιροειδείς συντεταγμένες ....................................522
9.10 Άλλα ορθογώνια συστήματα....................................................................527
Bιβλιογραφία............................................................................................532
Προβλήματα.............................................................................................533
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ A. Mερικά θεωρήματα της θεωρίας μιγαδικών συναρτήσεων ..............547

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ B. Mερικά θεωρήματα διανυσματικών χώρων και σειρών Fourier ........553
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Γ. Γενικευμένα ιδιοδιανύσματα – Εφαρμογές .......................................560
ΠΡΟΛΟΓΟΣ
Είναι ίσως κοινοτυπία η φράση «τα Μαθηματικά είναι η γλώσσα της Φυσικής». Αν
όμως αυτό είναι αλήθεια, η γλώσσα αυτή, όπως και κάθε άλλη, θα πρέπει να μαθευ-
τεί στη πράξη. Αυτόν ακριβώς το στόχο επιδιώκει η διδασκαλία των Mαθηματικών
Mεθόδων Φυσικής (MMΦ), την οποία έρχεται να υπηρετήσει το παρόν σύγγραμμα.
Δεν σκοπεύει δηλαδή να θεμελιώσει τις μαθηματικές έννοιες, αλλά να αναπτύξει με-
θόδους λύσεων μαθηματικών προβλημάτων τα οποία απαντώνται όχι μόνο στη Φυσι-
κή αλλά ίσως και σ’ άλλες επιστήμες. Έτσι, ξεφεύγει από το στιλ «ορισμός – θεώ-
ρημα – απόδειξη» που κυριαρχεί σήμερα στα Μαθηματικά. Είναι όμως σε ορισμένες
περιπτώσεις χρήσιμο να δίδονται και μερικές αποδείξεις θεωρημάτων, ιδιαίτερα
εκείνων που έπαιξαν σημαντικό ρόλο στην πρόοδο της μαθηματικής επιστήμης ή αυ-
τών τα οποία αποδεικνύονται με έναν τρόπο που αποτελεί ταυτόχρονα και «μέθοδο».
H παραπάνω φιλοσοφία, την οποία ακολουθεί το παρόν βιβλίο, είναι απόρροια
της άποψης ότι από τη μια μεριά ο κλασικός Μαθηματικός και από την άλλη ο ασχο-
λούμενος με τα Εφαρμοσμένα Μαθηματικά ή ο Φυσικός διαφέρουν κατά πολύ στη
νοοτροπία. O Μαθηματικός εκείνος που δημιουργεί τη μαθηματική επιστήμη θα πρέ-
πει να πάει πέρα από το παραδεκτό και το καθιερωμένο. Κατά συνέπεια, πολύ σπά-
νια θα βρει χρήσιμη τη χρήση διαισθητικών συλλογισμών. Αντίθετα, εκείνος που
χρησιμοποιεί τα Μαθηματικά ως εργαλείο όχι μόνο χρειάζεται αλλά και στηρίζεται
στη διαίσθηση. Υποθέτουμε ότι ο αναγνώστης, πριν πάρει στα χέρια του το βιβλίο
αυτό, θα έχει ήδη επίγνωση της μαθηματικής αυστηρότητας, ώστε να μπορεί να δια-
κρίνει μια απόδειξη από μια «ψευδοαπόδειξη». Το βιβλίο αυτό δεν έχει ούτε τη φι-
λοδοξία αλλά ούτε και τη δυνατότητα να υποκαταστήσει τα καθαυτό Μαθηματικά
συγγράμματα.
Το μάθημα των MMΦ διαφέρει από την παραδοσιακή θεωρητική Φυσική, της
οποίας άλλοτε αποτελούσε τμήμα, κατά το ότι δεν βλέπει τα Μαθηματικά μόνο σαν
εργαλείο, αλλά προσπαθεί να δώσει αρκετή έμφαση και στη μαθηματική δομή. Κρί-
νεται δηλαδή απαραίτητο να μην εισάγονται οι διάφορες μέθοδοι αποσπασματικά,
δηλαδή για την αντιμετώπιση ενός συγκεκριμένου φυσικού προβλήματος, αλλά κα-
xii ΠΡΟΛΟΓΟΣ
τά τρόπο που να μπορούν να εφαρμοστούν σε μια μεγάλη ποικιλία φυσικών προβλη-

μάτων. Είναι ευτύχημα ότι, από μαθηματικής σκοπιάς, τα είδη των εξισώσεων που
συναντάει κανείς τόσο στην Κλασική όσο και στη σύγχρονη, Κβαντική Φυσική εί-
ναι αρκετά περιορισμένα. Έτσι, είναι δυνατόν να αναπτυχθεί μια διαίσθηση και να
καλλιεργηθεί μια τεχνική που να μπορούν να εφαρμοστούν σε μια μεγάλη ποικιλία
φυσικών προβλημάτων. Τέλος, η μελέτη του αντικειμένου αυτού ίσως βοηθήσει τον
ασχολούμενο με τις εφαρμογές των Μαθηματικών στη μελέτη της μαθηματικής βι-
βλιογραφίας.
Στην υλοποίηση των παραπάνω στόχων παρουσιάζονται, από παιδαγωγικής πλευ-
ράς, αρκετές δυσκολίες. Αν σκοπός των MMΦ είναι να αποφευχθούν άσκοπες επα-
ναλήψεις, που σημαίνουν απώλεια χρόνου, ποιο είναι το βέλτιστο ποσόν «αφαίρε-
σης» που αφ’ ενός πετυχαίνει το σκοπό αυτόν και αφ’ ετέρου επιτρέπει να προχωρή-
σει κανείς πέρα από τις γενικότητες, σε συγκεκριμένες εφαρμογές; H απάντηση σ’
αυτό δεν είναι εύκολη. Ένα δεύτερο πρόβλημα είναι η ύπαρξη του κατάλληλου «κι-
νήτρου». Συγκεκριμένα, είναι δυνατόν ο αναγνώστης να μην έχει συναντήσει προη-
γουμένως, σε προβλήματα Φυσικής, πολλές από τις εξισώσεις των MMΦ. H αναπα-
ραγωγή και η ανάπτυξη της φυσικής σημασίας του συνόλου αυτών των εξισώσεων εί-
ναι πέρα από τους στόχους αλλά και τις δυνατότητες του βιβλίου αυτού. Συνεπώς, για
να μην βρει ο αναγνώστης το βιβλίο ανιαρό ή άχρηστο, θα πρέπει να είναι ήδη κά-
πως εξοικειωμένος με τις εξισώσεις της Φυσικής ή να αγαπάει αρκετά τα Εφαρμο-
σμένα Μαθηματικά ώστε να τον θέλγει η δυνατότητα να βρει λύση στις εξισώσεις
αυτές καθαυτές, ανεξάρτητα από την πρακτική τους χρησιμότητα. Ελπίζουμε ότι
ένας κατάλληλος συνδυασμός και των δύο θα κρατήσει το ενδιαφέρον του αναγνώ-
στη μέχρι το τέλος.
Το βιβλίο αυτό για να διαβαστεί προϋποθέτει ένα ελάχιστο μαθηματικών γνώσε-
ων. Συγκεκριμένα, Ολοκληρωτικό και Διαφορικό Λογισμό, Διανυσματικό Λογισμό,
Αναλυτική Γεωμετρία και στοιχεία Γραμμικής Άλγεβρας. Καταβλήθηκε ιδιαίτερη
προσπάθεια να συμπεριληφθούν πολλά παραδείγματα τόσο από τη Φυσική όσο και
από τα Μαθηματικά, τα οποία σκοπεύουν να βοηθήσουν στην εμπέδωση της θεωρίας,
να διδάξουν την τεχνική λύσεως προβλημάτων και, προπάντων, να εφαρμόσουν τη
θεωρία σε συγκεκριμένα προβλήματα της Φυσικής. Θα ήταν όμως αυταπάτη να νο-
μίσει ο αναγνώστης πως μπορεί ν’ ανταποκριθεί στις απαιτήσεις του αντικειμένου
αυτού χωρίς να λύσει ο ίδιος μερικά αντιπροσωπευτικά προβλήματα. Για το λόγο αυ-
τόν, συμπεριλήφθηκε στο τέλος κάθε κεφαλαίου μια αρκετά εκτεταμένη συλλογή
προβλημάτων. Τα προβλήματα αυτά έχουν αριθμηθεί αντίστοιχα με τα σχετικά εδά-
φια της θεωρίας, ώστε να διευκολυνθεί ο άπειρος αναγνώστης στην εξεύρεση της λύ-
σης τους.
Τα θέματα τα οποία κρίθηκαν «ενδιαφέροντα» και συμπεριλήφθηκαν στο βιβλίο
αντιπροσωπεύουν, ως ένα σημείο, τις προκαταλήψεις του συγγραφέα. Κυρίως, όμως,
καθορίστηκαν με γνώμονα την πιθανή χρησιμότητά τους στη Φυσική, κατά τα διεθνή
παραδεδεγμένα. O Μαθηματικός ίσως βρει τη συλλογή κάπως αστεία, ιδιαίτερα όταν
στοιχειώδη θέματα (Μιγαδικές Συναρτήσεις, Γραμμικές Διαφορικές Εξισώσεις
ΠΡΟΛΟΓΟΣ xiii
κ.λπ.) βρίσκονται πλάι-πλάι, και όχι ίσως σε ειρηνική συνύπαρξη με θέματα κάπως
προχωρημένα, όπως, π.χ., οι χώροι Hilbert. Δεν είναι πάντως αυτό προϊόν πολυπραγ-
μοσύνης.
Σε μια μεγάλη ποικιλία θεμάτων όπως αυτή που αποτελεί το αντικείμενο των
MMΦ δεν υπάρχει μια προφανής λογική σειρά παρουσίασης. Ακολουθήθηκε αυτή
που κατά τη γνώμη μας συνδέει καλύτερα μεταξύ τους τα τόσο διαφορετικά θέματα.
Δεν επιτεύχθηκε, όμως, η αποφυγή παραπομπών σε θέματα που ακολουθούν. Επίσης,
συχνά, το περιεχόμενο των κεφαλαίων που προηγούνται μπορεί να ιδωθεί και σε μια
άλλη διάσταση κάτω από το πρίσμα αυτών που ακολουθούν. Οι διάφορες συσχετίσεις
θα εκτιμηθούν όταν κανείς ολοκληρώσει τη μελέτη τόσο του παρόντος τόμου όσο
και του Τόμου ΙΙ. O γράφων θα είναι πολύ ευτυχής αν, ως υποπροϊόν της μελέτης του
βιβλίου, ο αναγνώστης διαπιστώσει πόσο οι διάφοροι μαθηματικοί κλάδοι – Άλγε-
βρα, Ανάλυση, Γεωμετρία – συνδέονται μεταξύ τους. H σύνδεση αυτή αποτέλεσε
ίσως το μεγαλύτερο θρίαμβο της Μαθηματικής επιστήμης του 20ού αιώνα. Αυτό έχει
μεγάλη σημασία για το Φυσικό ή τον ειδικό στα Εφαρμοσμένα Μαθηματικά, ο οποί-
ος, από ανάγκη, άλλοτε φοράει το καπέλο της Ανάλυσης, άλλοτε της Γεωμετρίας και
άλλοτε της Άλγεβρας. Όχι σπάνια, είναι απαραίτητο να αλλάζει καπέλο πάρα πολύ
γρήγορα!
Στο τέλος κάθε κεφαλαίου υπάρχει σχετική βιβλιογραφία. Για κατατόπιση του
άπειρου αναγνώστη γίνεται και μια προσπάθεια αξιολόγησης της βιβλιογραφίας, η
οποία όμως είναι τελείως υποκειμενική. Στη βιβλιογραφία συμπεριλήφθηκαν μόνο
τα βιβλία εκείνα τα οποία επηρέασαν το γράφοντα. Δεν συμπεριλήφθηκαν ειδικά μα-
θηματικά συγγράμματα, εκτός από εκείνα που έχουν χαρακτηριστεί ως κλασικά ή
που κρίθηκαν απαραίτητα για περαιτέρω μελέτη.
H ύλη του συνολικού συγγράμματος οργανώθηκε σε τρεις τόμους*. O πρώτος πε-
ριέχει βασικά και κάπως γενικότερα θέματα, όπως θεωρία συναρτήσεων μίας μιγαδι-
κής μεταβλητής, βασικές έννοιες από τη θεωρία των γραμμικών διανυσματικών χώ-
ρων, καθώς και ανάπτυξη συναρτήσεων σε πλήρη συστήματα (σειρές Fourier, κλα-
σικά πολυώνυμα κ.λπ.). Επίσης, δίνονται βασικά στοιχεία της άλγεβρας και αναπα-
ράστασης τελεστών, αναπτύσσεται το φασματικό θεώρημα και μελετώνται μερικά
απλά προβλήματα ιδιοτιμών, μελετώνται οι ολοκληρωτικοί μετασχηματισμοί
Fourier και Laplace και οι εφαρμογές τους, και, τέλος, εξετάζονται τα συστήματα συ-
ντεταγμένων στα οποία χωρίζεται ο τελεστής Laplace και γίνονται εφαρμογές στη
λύση διαφορικών εξισώσεων με μερικές παραγώγους. Στο δεύτερο τόμο αναπτύσσο-
νται οι βασικές μέθοδοι επίλυσης γραμμικών διαφορικών εξισώσεων δεύτερης τά-
ξης, μελετώνται τα συστήματα Sturm-Liouville και οι κλασικές συναρτήσεις (με
εφαρμογές σε ρεαλιστικά προβλήματα ιδιοτιμών), και ακολουθεί μια συνοπτική θε-
ωρία των συναρτήσεων Green και ένα κεφάλαιο πάνω στη θεωρία των διαφορικών
εξισώσεων με μερικές παραγώγους (οι πιο συνηθισμένες εφαρμογές του αντιμετωπί-
* Ο Τόμος ΙΙ κυκλοφορεί από το Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων (2003) και ο Τόμος ΙΙΙ από τις εκδόσεις
«Συμεών» (1991).
xiv ΠΡΟΛΟΓΟΣ
ζονται στα Κεφ. 9 και 13). Η αρχική ιδέα να περιληφθεί και ένα ακόμα κεφάλαιο με
στοιχεία ολοκληρωτικών εξισώσεων εγκαταλείφθηκε, κυρίως λόγω χώρου, αλλά και
λόγω του γεγονότος ότι τέτοια θέματα δεν περιλαμβάνονται στην ύλη των σχετικών
μαθημάτων. Ο τρίτος τόμος περιλαμβάνει μια εισαγωγή στη θεωρία των διακριτών
ομάδων και των αναπαραστάσεών τους, στοιχεία από τις κλασικές ομάδες, τις άλγε-
βρες Lie και τη θεωρία των αναπαραστάσεών τους, και επίσης εφαρμογές της θεω-
ρίας των ομάδων στην Κβαντομηχανική, την κρυσταλλική δομή και τη θεωρία πολ-
λών σωμάτων.
H έκδοση του βιβλίου αυτού υπαγορεύτηκε κυρίως από τις διδακτικές ανάγκες
του Πανεπιστημίου Iωαννίνων και κατά δεύτερο λόγο από την έλλειψη ανάλογου βι-
βλίου στα ελληνικά. Γι’ αυτό, προτιμήθηκε η σχετική αυτοδυναμία του. Επίσης, κα-
ταβλήθηκε ιδιαίτερη προσπάθεια να δοθούν κατάλληλα κίνητρα για μελέτη, αρκετές
επεξηγήσεις και, όπου ήταν δυνατόν, να μπουν οι εισαχθείσες έννοιες σε ιστορική
προοπτική. Επιδιώχθηκε επίσης η απλότητα, έστω και αν πολλές φορές αυτό σήμαι-
νε θυσία της ακριβολογίας. Επιπλέον, αποφεύχθηκε, σκόπιμα, η συχνή χρήση του
μαθηματικού συμβολισμού και επιχειρήθηκε η αντικατάστασή του «με λόγια». Αυτό
είχε ως συνέπεια να αυξηθεί κάπως ο όγκος του βιβλίου, πλην όμως, από ό,τι διαφά-
νηκε από τις αντιδράσεις κατά την κυκλοφορία του υπό μορφή σημειώσεων, είχε κα-
λά παιδαγωγικά αποτελέσματα. Ελπίζουμε ότι το στιλ αυτό όχι μόνο ανταποκρίνεται
στις ανάγκες του Φυσικού αλλά ίσως αποτελέσει και ευχάριστη «αλλαγή» για το
σπουδαστή των Μαθηματικών.

Λίγα λόγια για την ιστορία του βιβλίου: Η παρούσα έκδοση του πρώτου τόμου είναι
η πέμπτη κατά σειρά. Οι πρώτες τρεις έγιναν μέσω του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων,
κατά τα έτη 1979, 1981 και 1986, και η τέταρτη από τις «Εκδόσεις Κωσταράκη», το
1991.
Η δεύτερη έκδοση ακολούθησε τη στρατηγική της πρώτης, με κάποιες διορθώ-
σεις και προσθήκη ορισμένων εδαφίων (μέθοδος πιο απότομης καθόδου στο Κεφ. 1,
μερικά θεωρήματα ριζών των κλασικών πολυωνύμων με μερικές εφαρμογές στην
Αριθμητική Ανάλυση στο Κεφ. 3, μερικές επιπλέον εφαρμογές στα Κεφ. 5 και 6, και
ένα κεφάλαιο πάνω στα γενικευμένα ιδιοδιανύσματα, ως Παράρτημα Γ). Στις πρώτες
εκδόσεις συνέβαλαν με την εποικοδομητική τους κριτική οι τότε φοιτητές του Πα-
νεπιστημίου Iωαννίνων, και ιδιαίτερα οι επιμελητές Ν. Μπατάκης, Δ. Τσουμπελής
και Γ. Παντής, και με τις εύστοχες υποδείξεις τους οι επιστημονικοί συνεργάτες της
Έδρας Σοφία Κουκοβίνου-Μπολοβίνου και Γ. Λεοντάρης. Oι παρασκευάστριες Χρυ-
σαυγή Παπαϊωάννου και Λιούτα Παπαφωτίκα δακτυλογράφησαν και επιμελήθηκαν
το κείμενο, και ο Μίλτος Χριστουλάκης σχεδίασε τα σχήματα, επιμελήθηκε την εμ-
φάνιση του βιβλίου αλλά συνέβαλε και στον εντοπισμό λαθών.
Η τρίτη έκδοση του βιβλίου ήταν απλή αναπαραγωγή της δεύτερης, με ορισμένες
διορθώσεις τυπογραφικών λαθών, τις οποίες έκανε η Χρυσαυγή Παπαϊωάννου.
Η τέταρτη έκδοση επίσης ήταν αναπαραγωγή της προηγούμενης, με αρκετές
ΠΡΟΛΟΓΟΣ xv
διορθώσεις και αλλαγές. Η βασικότερη αλλαγή ήταν η μεταφορά των Κεφαλαίων 8

και 9 από τον Τόμο ΙΙ στον Τόμο Ι και η αναπροσαρμογή τους. Η σχεδίαση των σχη-
μάτων έγινε εκ νέου, από το Μίλτο Χριστουλάκη. Σε όλους τους παραπάνω συνερ-
γάτες εκφράζω και σήμερα τις ειλικρινείς μου ευχαριστίες.
Η παρούσα έκδοση του Τόμου Ι διατηρεί την στρατηγική των προηγουμένων. Έγι-
ναν, πάντως, μερικές βελτιώσεις, παιδαγωγικού κυρίως χαρακτήρα, και διορθώσεις
λαθών που υπέπεσαν στην αντίληψή μας. Επίσης, η παρούσα έκδοση έχει αξιοποιή-
σει τις προόδους της σχετικής τεχνολογίας τα τελευταία χρόνια και, προπάντων,
έχει επωφεληθεί από την τάση για αναζήτηση της πληρότητας και την μεγάλη εκ-
δοτική εμπειρία των Πανεπιστημιακών Εκδόσεων Κρήτης (ΠΕΚ).
Θα ήθελα και από τη θέση αυτή να ευχαριστήσω τον διευθυντή των Π.Ε.Κ. Στέ-
φανο Τραχανά και τη γενική επιμελήτρια Διονυσία Δασκάλου, για τη μεγάλη φρο-
ντίδα με την οποία περιέβαλαν το βιβλίο. Θέλω, επίσης να εκφράσω τις μεγάλες ευ-
χαριστίες μου στη Δρα Μαρία Καφεσάκη, την επιμελήτρια της έκδοσης, που αγόγ-
γυστα προέβη σε επανειλημμένες διορθώσεις, θα έλεγε κανείς με διάθεση τελειο-
μανίας. Όχι μόνο επειδή επεξεργάστηκε άψογα, από τεχνική άποψη, τα δοκίμια και
συνέβαλε έτσι ουσιαστικά στην άρτια εμφάνιση του βιβλίουØ κυρίως επειδή, έχοντας
πλήρη κατανόηση του κειμένου και αγάπη προς αυτό, έκανε και εύστοχες προτάσεις
για την παιδαγωγική και επιστημονική βελτίωση του χειρογράφου και συνέβαλε ση-
μαντικά στην άρση ασαφειών και τη διόρθωση λαθών. Αν ακόμη παρέμειναν μερικά
λάθη ή ασάφειες, αυτό είναι αποκλειστικά ευθύνη του συγγραφέα.
Iωάννινα, Απρίλιος 2004 I. Δ. Bέργαδος

1
1
ÁÃ¼°ÀÂ¶Á´¸Á »¸°Á
»¸²°³¸¹¶Á »´Â°±º¶Â¶Á
1.1 ´ÐÙÈÊàÊÎ
¶ ÊÔà ÙÎ ÓÐÊÈËÐÑÎ Ú ÈÔÈ ÒÜÙÎÚ, ÈÑÖ ÓÎ ÑÈÐ ÙÌ ×ÌØÐÖØÐÙÓÌ ÔÎ ÑÒÐ ÓÈÑÈ, ÌÐ ÔÈÐ
ÓÌÊÈ ÒÎÚ ÙÎÓÈÙÐ ÈÚ ÙÛÎ ÏÌàØÐ È ÛàÔ ÙÜÔÎ ÏàÔ ÑÈÐ ÛàÔ ÓÌ ÓÌØÐÑÌ Ú ×ÈØÈÊà ÊÖÜÚ ËÐÈ-
ÝÖØÐÑà Ô ÌÕÐÙà ÙÌàÔ, ÛàÔ ÖÒÖÑÒÎØàÛÐÑà Ô ÓÌÛÈÙÞÎÓÈÛÐÙÓà Ô ÑÈÐ ÛàÔ ÌÐËÐÑà Ô ÙÜ-
ÔÈØÛÎ ÙÌàÔ ÛÎÚ »ÈÏÎÓÈÛÐÑÎ Ú ÄÜÙÐÑÎ Ú.
¿ÖÒÒÈ È×Ö ÛÈ È×ÖÛÌÒÌ ÙÓÈÛÈ ÛÎÚ ÏÌàØÐ ÈÚ ÛàÔ ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌàÔ ÓÐ ÈÚ ÓÐÊÈËÐÑÎ Ú
ÓÌÛÈÉÒÎÛÎ Ú ÌÐ ÔÈÐ ÈÔÈ×È ÔÛÌÞÈ£ ×.Þ., ÛÖ Ö ÛÐ ÈÔ ÓÐÈ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ ÓÐ ÈÚ ÓÐÊÈËÐÑÎ Ú ÓÌ-
ÛÈÉÒÎÛÎ Ú Ì ÞÌÐ ×ÈØÈ ÊàÊÖ ÙÌ ÓÐÈ ×ÌØÐÖÞÎ , ÛÖ ÛÌ Ì ÞÌÐ ×ÈØÈ ÊàÊÖ ÑÈ ÏÌ ÛÈ ÕÎÚ. ´×Ð ÙÎÚ,
ÈÔ ÓÐÈ ÈÔÈÒÜÛÐÑÎ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ ÌÐ ÔÈÐ ÊÔàÙÛÎ ÑÈÛÈ ÓÎ ÑÖÚ ÓÐÈÚ ÑÒÌÐÙÛÎ Ú Ì×Ð ×ÌËÎÚ
ÑÈÓ×Ü ÒÎÚ, ÌÐ ÔÈÐ ×ÒÎ ØàÚ ÖØÐÙÓÌ ÔÎ ÙÌ ÑÈ ÏÌ ÙÎÓÌÐ Ö ÛÖÜ Ì×Ð×Ì ËÖÜ ×ÖÜ ×ÌØÐÑÒÌÐ ÌÛÈÐ
È×Ö ÛÎÔ ÑÈÓ×Ü ÒÎ. °ÔÈ ÒÖÊÈ ÙÜÓ×ÌØÈ ÙÓÈÛÈ ËÌÔ ÐÙÞÜ ÖÜÔ ÙÛÎÔ ×ÌØÐ ×ÛàÙÎ ÛàÔ
×ØÈÊÓÈÛÐÑà Ô ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌàÔ.
1.2 ÂÖ ÓÐÊÈËÐÑÖ Ì×Ð ×ÌËÖ
»ÐÊÈËÐÑÖ Ú ÈØÐÏÓÖ Ú z ÌÐ ÔÈÐ Ì ÔÈ ÍÌÜ ÊÖÚ ËÐÈÛÌÛÈÊÓÌ ÔàÔ ×ØÈÊÓÈÛÐÑà Ô ÈØÐÏÓà Ô
(a; b) . °Ô z1 = (a1 ; b1 ) ÑÈÐ z2 = (a2 ; b2 ), ÛÖ ÛÌ ÐÙÞÜ ÖÜÔ ÖÐ ÌÕÎ Ú ÐËÐÖ ÛÎÛÌÚ:

(i) z1 = z2 ÈÔ a1 = a2 ÑÈÐ b1 = b2 .
(ii) z1 + z2 = (a1 ; b1 ) + (a2 ; b2 ) = (a1 + a2 ; b1 + b2 ): (1:1)
(iii) k z = k (a; b) = (ka; kb); k ×ØÈÊÓÈÛÐÑÖ Ú.
(iv) z1 z2 = (a1 ; b1 )(a2 ; b2 ) = (a1 a2 ÿ b1 b2 ; a1 b2 + a2 b1 ). (1:2)
(v) (x; 0) $ x; Ö ×ÖÜ x 2 RI, ËÎÒÈËÎ ÛÖ ÙÜ ÔÖÒÖ ÛàÔ ×ØÈÊÓÈÛÐÑà Ô ÈØÐÏÓà Ô
Ó×ÖØÌÐ ÔÈ ÏÌàØÎÏÌÐ àÚ Ü×ÖÙÜ ÔÖÒÖ ÛÖÜ ÙÜÔÖ ÒÖÜ ÛàÔ ÓÐÊÈËÐÑà Ô ÈØÐÏÓà Ô.
(vi) z = (0; 0) $ 0 (ÓÎËÌÔÐÑÖ ÙÛÖÐÞÌÐ Ö). (1:3)

(vii) z = (1; 0) $ 1 (ÓÖÔÈËÐÈÐ Ö ÙÛÖÐÞÌÐ Ö). (1:4)
2 ÁÃ¼°ÀÂ¶Á´¸Á »¸°Á »¸²°³¸¹¶Á »´Â°±º¶Â¶Á

(viii) °Ô z 6= 0 ) z
1= a ;
b
(1:5)
a + b2 a 2 + b2
ÿ
2 ÿ .
°×Ö ÛÐÚ (iii), (iv) ÑÈÐ (v) ÉØÐ ÙÑÖÜÓÌ
(ix) (0; 1)(0; 1) = 1 ÿ .
°Ô ÙÜÓÉÖÒÐ ÍÖÜÓÌ ÓÌ i ÛÖÔ ÓÐÊÈËÐÑÖ ÈØÐÏÓÖ (0; 1) , ËÎÒÈËÎ i (0; 1), ÐÙÞÜ ÌÐ
i 2 = ÿ1 , ËÎÒÈËÎ Ö ÓÐÊÈËÐÑÖ Ú ÈØÐÏÓÖ Ú (0; 1) ÌÐ ÔÈÐ Î ÛÌÛØÈÊàÔÐÑÎ ØÐ ÍÈ ÛÖÜ ÿ . 1

ÂÖ ÛÌ, ÊØÈ ÝÖÜÓÌ
z = (a; b) = a(1; 0) + b(0; 1) = a + bi:

´ÛÙÐ, ÖÐ ×ØÈ ÕÌÐÚ ÛàÔ ÓÐÊÈËÐÑà Ô ÈÔÈ ÊÖÔÛÈÐ ÙÌ ×ØÈ ÕÌÐÚ ×ØÈÊÓÈÛÐÑà Ô.
¾ÓÖÐÈ, ÓÐÈ ÓÐÊÈËÐÑÎ ÓÌÛÈÉÒÎÛÎ z ÏÈ ×ÈØÐÙÛÈ ÔÌÛÈÐ àÚ ÌÕÎ Ú:

z (x; y) x + iy; i 2 = ÿ1:
²ØÈ ÝÖÜÓÌ x = Rez (×ØÈÊÓÈÛÐÑÖ ÓÌ ØÖÚ) ÑÈÐ y = Imz (ÝÈÔÛÈÙÛÐÑÖ ÓÌ ØÖÚ), Ö×Ö ÛÌ
z = Rez + i Imz: (1:6)
TÖÜ ÛÖ ËÌÐ ÞÔÌÛÈÐ ÙÛÖ ÁÞ. 1.0.
ÁÞ. 1.0: °ÔÈ×ÈØÈ ÙÛÈÙÎ ÓÐÊÈËÐÑÖÜ ÈØÐÏÓÖÜ ÙÛÖ ÑÈØÛÌÙÐÈÔÖ Ì×Ð ×ÌËÖ.
°×Ö ÛÖ ÁÞ. 1.0 ÉÒÌ ×ÖÜÓÌ Ö ÛÐ
r = (x2 + y2 )1=2 jzj ) z = r(cos + i sin );

ËÎÒÈËÎ z = jzj(cos + i sin ), Ö ×ÖÜ jzj ÌÐ ÔÈÐ ÛÖ ÓÌ ÛØÖ ÑÈÐ = tan 1 (y=x) ÛÖ Ö ØÐÙÓÈ ÿ
(arg) ÛÖÜ z. °Ô ÖØÐ ÙÖÜÓÌ Arg z = Ö ×ÖÜ 0 < < 2p, ÉØÐ ÙÑÖÜÓÌ

arg z = 2kp + Arg z; k = 0; 1; 2; . . . 6 6 (1:7)
¾ ÈØÐÏÓÖ Ú Arg z ÒÌ ÊÌÛÈÐ ÉÈÙÐÑÖ Ö ØÐÙÓÈ ÛÖÜ z.
1.2 Â¾ »¸²°³¸¹¾ ´¿¸¿´³¾ 3
°×Ö ÛÖÔ ÖØÐÙÓÖ ÛÖÜ ÖØÐ ÙÓÈÛÖÚ ×ØÖÑÜ ×ÛÌÐ Ö ÛÐ ÛÖ Ö ØÐÙÓÈ ÛÖÜ z = 0 (r = 0) ËÌÔ
ÖØÐ ÍÌÛÈÐ ÓÖÔÖÙÎ ÓÈÔÛÈ. »×ÖØÌÐ , Ö ÓàÚ, ÔÈ Ì×ÐÒÌÊÌÐ Arg (0) = 0 . ÂÖ Ð ËÐÖ ÐÙÞÜ ÌÐ ÑÈÐ
ÊÐÈ ÛÖ z = 1 (r ! 1), ÑÈÏÖ ÙÖÔ ÙÛÖ ÙÜ ÔÖÒÖ ÛàÔ ÓÐÊÈËÐÑà Ô ÈØÐÏÓà Ô Ü×È ØÞÌÐ Ì ÔÈ
ÓÖ ÔÖ 1 (ÙÌ ÈÔÛÐ ÏÌÙÎ ÓÌ ÛÖÜÚ ×ØÈÊÓÈÛÐÑÖÜ Ú, Ö ×ÖÜ Ì ÞÖÜÓÌ + 1 ÑÈÐ ÿ1).
°×Ö ÛÈ ×ÐÖ ×È Ôà, ÌÜ ÑÖÒÈ ÙÜÔÈ ÊÖÔÛÈÐ ÓÌØÐÑÌ Ú ÈÑÖ ÓÈ ÐËÐÖ ÛÎÛÌÚ ÛàÔ ÓÐÊÈËÐÑà Ô
ÈØÐÏÓà Ô, ÛÐÚ Ö×ÖÐ ÌÚ ÈÔÈÝÌ ØÖÜÓÌ ÈÓÌ ÙàÚ ×ÈØÈÑÈ Ûà.
°Ô z1 = jz1 j (cos 1 + i sin 1 ) ÑÈÐ z2 = jz2 j (cos 2 + i sin 2 ), ÛÖ ÛÌ

2
z = z1 z2 = jz1 j jz2 j (cos 1 cos 2 sin 1 sin 2 ) + i(sin 1 cos 2 + sin 2 cos 1)3
ÿ
2
= j z1 j jz2 j cos(1 + 2 ) + i sin(1 + 2 )3:
z
°ØÈ j j = j z1 j jz2 j ÑÈÐ arg z = arg z1 + arg z2:
´×Ð ÙÎÚ, ËÖÏÌ ÔÛÖÚ ÌÔÖ Ú ÓÐÊÈËÐÑÖÜ z = x + iy , Ö ÙÜÍÜÊÎ Ú ÈÜÛÖÜ ÖØÐ ÍÌÛÈÐ àÚ ÌÕÎ Ú:
z = x iy;3
ÿ
ËÎÒÈËÎ ÑÈ ÔÖÜÓÌ ÛÎÔ ÈÔÛÐÑÈÛÈ ÙÛÈÙÎ i ! ÿi .

¾Ð ×ØÈ ÕÌÐÚ z 3
ÑÈÐ z1 z2 Ì ÞÖÜÔ È×ÒÎ ÊÌàÓÌÛØÐÑÎ ÌØÓÎÔÌÐ È, Î Ö×ÖÐ È ËÌÐ ÞÔÌÛÈÐ ÙÛÈ
ÁÞÎ ÓÈÛÈ 1.1b ÑÈÐ 1.1a.
ÁÞ. 1.1a: ²ÌàÓÌÛØÐÑÎ ÈÔÈ×ÈØÈ - ÁÞ. 1.1b: ²ÌàÓÌÛØÐÑÎ ÈÔÈ×ÈØÈ - ÁÞ. 1.1c: ²ÌàÓÌÛØÐÑÎ È×ÌÐÑÖ ÔÐ-
ÙÛÈÙÎ ÛÖÜ ÊÐÔÖÓÌ ÔÖÜ ËÜ Ö ÓÐÊÈËÐ- ÙÛÈÙÎ ÛÖÜ ÙÜÍÜÊÎ ÌÔÖ Ú ÓÐÊÈËÐÑÖÜ ÙÎ ×ØÖ ÙÏÌÙÎÚ ËÜ Ö ÓÐÊÈËÐÑà Ô
Ñà Ô ÈØÐÏÓà Ô. ÈØÐÏÓÖÜ . ÈØÐÏÓà Ô.
¾×àÚ ÝÈÐ ÔÌÛÈÐ ÙÛÖ ÁÞ. 1.1b, ÛÈ z ÑÈÐ z 3

ÑÌÐ ÔÛÈÐ ÙÜÓÓÌÛØÐÑÈ àÚ ×ØÖÚ ÛÖÔ È ÕÖÔÈ
ÛàÔ x.
4 ÁÃ¼°ÀÂ¶Á´¸Á »¸°Á »¸²°³¸¹¶Á »´Â°±º¶Â¶Á
´Ü ÑÖÒÈ È×ÖËÌÐÑÔÜ ÖÔÛÈÐ ÖÐ ÌÕÎ Ú ÐËÐÖ ÛÎÛÌÚ:
(i) z1 + z2 = x1 + x2 + i(y1 + y2 ). ²ÌàÓÌÛØÐÑÈ , ÛÖ È ÏØÖÐÙÓÈ ÉØÐ ÙÑÌÛÈÐ ÓÌ ÛÖÔ

ÑÈÔÖ ÔÈ ÛÖÜ ×ÈØÈÒÒÎÒÖÊØÈ ÓÓÖÜ (ÁÞ. 1.1c).
(ii) jz1 z2 j = jz1 jjz2 j.

(iii) jz1 + z2 j jz1 j + jz2 j.

(iv) jz1 j ÿ jz2 j jz1 + z2 j.
z1 x1 + iy1 x1 x2 + y1 y2 y1 x2 ÿ y2 x1
(v) =
z2 x2 + iy2
= x 2 + y 2 + i x 2 + y 2 ; z2 6= 0.
2 2 2 2
(vi)
2
jzj = x + y = zz .
2 2 3
(vii) (z1z2) = z1 z2 .
3 3 3
¾Ð ÙÞÌ ÙÌÐÚ (iii) ÑÈÐ (iv) ÌÐ ÔÈÐ ÊÔàÙÛÌ Ú àÚ ÛØÐÊàÔÐÑÎ ÈÔÐÙÖ ÛÎÛÈ.
1.3 ÁÜÔÈØÛÎ ÙÌÐÚ ÓÐÊÈËÐÑÎ Ú ÓÌÛÈÉÒÎÛÎ Ú
¾ØÐÙÓÖ Ú: ÁÜÔÈ ØÛÎÙÎ ÛÎÚ ÓÐÊÈËÐÑÎ Ú ÓÌÛÈÉÒÎÛÎ Ú z; f (z), ÌÐ ÔÈÐ Ì ÔÈÚ ÑÈÔÖ ÔÈÚ ×ÖÜ
ÈÔÛÐÙÛÖÐÞÐ ÍÌÐ Ì ÔÈ ÓÐÊÈËÐÑÖ ÈØÐÏÓÖ w 2 T ÙÌ ÑÈ ÏÌ ÓÐÊÈËÐÑÖ z 2 S : z ! w = f (z).
ÂÖ ÙÜ ÔÖÒÖ S ÌÐ ÔÈÐ ÛÖ ×ÌËÐ Ö ÖØÐÙÓÖÜ ÛÎÚ f ÑÈÐ ÛÖ ÙÜ ÔÖÒÖ T ÛàÔ ÙÎÓÌÐ àÔ w ÌÐ ÔÈÐ ÛÖ
×ÌËÐ Ö ÛÐÓà Ô ÛÎÚ. ÂÈ ÙÜ ÔÖÒÈ S ÑÈÐ T Ó×ÖØÌÐ ÔÈ ÌÐ ÔÈÐ ÖÒÖ ÑÒÎØÖ ÛÖ ÓÐÊÈËÐÑÖ Ì×Ð -
×ÌËÖ.
³ÜÙÛÜÞà Ú, ËÌÔ Ó×ÖØÖÜ ÓÌ ÔÈ ×ÈØÈÙÛÎ ÙÖÜÓÌ ÊØÈÝÐÑÈ ÛÎÔ È×ÌÐÑÖ ÔÐÙÎ, ÌÝÖ ÙÖÔ
ÞØÌÐÈÍÖ ÓÈÙÛÌ ×ÌØÐÙÙÖ ÛÌØÌÚ È×Ö ÛØÌÐÚ ËÐÈÙÛÈ ÙÌÐÚ. ²ÐÈ ÊÌàÓÌÛØÐÑÎ È×ÌÐÑÖ ÔÐÙÎ
ÙÜÔÎ ÏàÚ ÞØÎÙÐÓÖ×ÖÐÖÜ ÓÌ ÑÈÐ ÛÈ ËÜ Ö Ì×Ð ×ÌËÈ, z ÑÈÐ w, Ö ×àÚ ÙÛÖ ÁÞÎ ÓÈ 1.2a.
²ØÈ ÝÖÜÓÌ w = u + i.
ÁÞ. 1.2a: ÁÞÎÓÈÛÐÑÎ È×ÌÐÑÖ ÔÐÙÎ ÛÖÜ ÓÌÛÈÙÞÎÓÈÛÐÙÓÖÜ w = f (z). ÂÖ a ×ÎÊÈÐ ÔÌÐ ÙÛÖ a 0

ÛÖ b ÙÛÖ b 0
Ñ.Ö.Ñ.
1.3 ÁÃ¼°ÀÂ¶Á´¸Á »¸²°³¸¹¶Á »´Â°±º¶Â¶Á 5
ÁÞ. 1.2b: ²ÌàÓÌÛØÐÑÎ È×ÌÐÑÖ ÔÐÙÎ ÛÖÜ ÓÌÛÈÙÞÎÓÈÛÐÙÓÖÜ w = 1=z; z 6= 0: S = fz 2 C

I ÓÌ z
j j 1, z = 0
6 g ,
T = f w 2 CI, jwj 1g. ÂÖ CI ÙÜÓÉÖÒÐ ÍÌÐ ÛÖ ÙÜ ÔÖÒÖ ÛàÔ ÓÐÊÈËÐÑà Ô.
¿ÈØÈËÌÐ ÊÓÈÛÈ: ²ÐÈ ÛÐÚ ×ÐÖ ÑÈ Ûà ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌÐÚ f (z) ÏÈ ÉØÌÏÖÜ Ô ÖÐ u ÑÈÐ .

1
f (z) = ; z = 0 ) z
1= x
;
y
x2 + y 2 x 2 + y2
ÿ
(i)
z
6 ÿ .
°ØÈ (ÑÖÐ ÛÈÕÌ ÁÞ. 1.2b),

x y
u= 2 2 = ÿ 2 2.
x +y x +y
ÑÈÐ
(ii) f (z) = z 3
= x iy = w u = x = y
ÿ ) ÑÈÐ ÿ .
(iii) f (z) = z2 = (x + iy)2 = x2 y2 + i2xy u = x2

ÿ ) ÿ y2 ÑÈÐ = 2xy
(ÑÖÐ ÛÈÕÌ ÁÞÎ ÓÈ 1.2c).
(iv) ¶ ÌÑÏÌÛÐÑÎ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ ÖØÐ ÍÌÛÈÐ àÚ ÌÕÎ Ú:
ez ex+iy ex (cos y + i sin y):

ÂÖ ÛÌ,
u(x; y) = ex cos y; (x; y) = ex sin y:

°×Ö ÛÖÔ ×ÈØÈ×È Ôà ÖØÐÙÓÖ ËÐÈ×ÐÙÛà ÔÖÜÓÌ Ö ÛÐ
ez1 ez2 = ex1 (cos y1 + i sin y1 ) ex2 (cos y2 + i sin y2 )
= ex1 +x2 2 cos(y1 + y2) + i sin(y1 + y2)3

6 ÁÃ¼°ÀÂ¶Á´¸Á »¸°Á »¸²°³¸¹¶Á »´Â°±º¶Â¶Á
ÁÞ. 1.2c: H È×ÌÐÑÖ ÔÐÙÎ w = f (z) = z2 . ³ÌÐ ÞÔÌÛÈÐ Î ×ÌØÐÖÞÎ ÛÖÜ Þà ØÖÜ j Im f (z) j 1 , 1 ÙÛÈÏÌØÈ , ÙÛÈ
Ì×Ð ×ÌËÈ z ÑÈÐ w.
= ex1+x2+i(y1+y2 ) = ex1 +iy1 +x2 +iy2 .
°ØÈ
ez1 ez2 = ez1 +z2 (Ö ×àÚ ÑÈÐ ÙÛÖÜÚ ×ØÈÊÓÈÛÐÑÖÜ Ú).
(v) ÂØÐÊàÔÖÓÌÛØÐÑÌ Ú ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌÐÚ: °Ô z = iy, Ì ÞÖÜÓÌ

ez = eiy = cos y + i sin y ÑÈÐ e ÿ iy = cos y ÿ i sin y: (1:8)
A×Ö ÈÜÛÌ Ú ÉØÐ ÙÑÖÜÓÌ
cos y = 12 (eiy + e iy); ÿ
(1:9)
sin y = 21i (eiy ÿ e ÿ iy ):
´ÛÙÐ, Î ÙÞÌ ÙÎ
z = jzj (cos + i sin )

ÊØÈ ÝÌÛÈÐ
z = jzj ei . (1:10)

(vi) ÂØÐÊàÔÖÓÌÛØÐÑÌ Ú ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌÐÚ ÓÐÊÈËÐÑÎ Ú ÓÌÛÈÉÒÎÛÎ Ú:
cos z 12 (eiz + e iz); sin z 21i (eiz

ÿ
ÿ e ÿ iz sin z ; cot z cos z : (1:11)
); tan z cos z

sin z
1.3 ÁÃ¼°ÀÂ¶Á´¸Á »¸²°³¸¹¶Á »´Â°±º¶Â¶Á 7
´Ü ÑÖÒÈ ËÐÈ×ÐÙÛà ÔÖÜÓÌ Ö ÛÐ
cos z = cos( z) ÿ (È ØÛÐÈ),
sin z = sin( z)
ÿ ÿ (×ÌØÐÛÛÎ ),
sin(z + 2p) = sin z; cos(z + 2p) = cos z (×ÌØÐÖËÐÑÎ ÓÌ ×ÌØÐ ÖËÖ 2p ),
(sin z) = 2i1 (eiz e iz ) = 2i1 (e iz eiz ) = sin z

3
ÿ
ÿ
ÿ 3
ÿ ÿ
3
ÿ
3
3
Ñ.Ö.Ñ.
(vii) Ã×ÌØÉÖÒÐÑÌ Ú ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌÐÚ:
cosh z 12 (ez + e z ); sinh z 12 (ez

ÿ
ÿ e ÿ z ); (1:12)
sinh z ; coth z cosh z :
tanh z cosh z

sinh z
¸ÙÞÜ ÌÐ
cos(iz) = 12 ei(iz) + e = 12 (ez + e z );

h i
ÿ i(iz) ÿ
ËÎÒÈËÎ
cos (iz) = cosh z:

¾ÓÖÐÈ,
sin (iz) = i sinh z:

E×Ð ÙÎÚ,
cosh2 z sinh2 z = 14 ÿe2z + e 2z + 21 14 ÿe2z + e

ÿ
ÿ
ÿ
ÿ 2z ÿ 21 = 1;
ËÎÒÈËÎ ÑÈÐ ÊÐÈ ÓÐÊÈËÐÑÖÜ Ú ÈØÐÏÓÖÜ Ú ÐÙÞÜ ÌÐ
cosh2 z sinh2 z = 1:
ÿ
(viii) ÂØÐÊàÔÖÓÌÛØÐÑÌ Ú ÛÈÜÛÖ ÛÎÛÌÚ:
n
= cos + i sin = (cos + i sin ) =
X n ( n k)
k i (sin ) (cos )
n k
ei ) ein k ÿ
k=0
Î
8 ÁÃ¼°ÀÂ¶Á´¸Á »¸°Á »¸²°³¸¹¶Á »´Â°±º¶Â¶Á
n
cos(n) + i sin(n) =
X n
k i (sin ) (cos ) :
k k n k ÿ
k=0
¶ ×ÐÖ ×È Ôà ÛÈÜÛÖ ÛÎÛÈ ÌÐ ÔÈÐ ÐÙÖËÜ ÔÈÓÎ ÓÌ ËÜ Ö ÛÈÜÛÖ ÛÎÛÌÚ ×ØÈÊÓÈÛÐÑà Ô ÈØÐÏÓà Ô:
a h i
( )r 2nr (sin )2r (cos )n a = n2
X
cos(n) = ÿ
ÿ 2r ; ;
r=0

(2r+1) ; b = n ÿ 1 ;
b
( )r 2r n+ 1 (sin )2r+1 (cos )n
X
sin(n) = ÿ
ÿ
2
r=0
Ö ×ÖÜ [x] ËÎÒà ÔÌÐ ÛÖ ÈÑÌ ØÈÐÖ ÓÌ ØÖÚ ÛÖÜ x ÑÈÐ

n = n!
:
k k!(n ÿ k)!
¿.Þ., ÊÐÈ n = 2 ÑÈÐ n = 4 Ì ÞÖÜÓÌ
cos (2) = cos2 sin2 ; sin (2) = 2 sin cos ;
ÿ
cos (4) = cos4 6 cos2 sin2 + sin4 = 2 cos2(2) 1;

ÿ ÿ
sin (4) = 4 sin cos3 4 sin3 cos = 2 sin (2) cos (2):
ÿ
¾Ð ×ÈØÈ×È Ôà ÙÞÌ ÙÌÐÚ Ó×ÖØÖÜ Ô ÔÈ ×ØÖÑÜ ßÖÜÔ ÑÈÐ ÓÌ ÓÌÏÖ ËÖÜÚ ÛØÐÊàÔÖÓÌÛØÐÑÌ Ú.
1.4 ¿ÒÌÐÖ ÛÐÓÌÚ ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌÐÚ ÓÐ ÈÚ ÓÐÊÈËÐÑÎ Ú ÓÌÛÈÉÒÎÛÎ Ú
¾ÒÌÚ ÖÐ ×ÐÖ ×È Ôà ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌÐÚ Ì ÞÖÜÔ ÛÎÔ ÌÕÎ Ú ÐËÐÖ ÛÎÛÈ: ÁÌ ËÖÙÓÌ ÔÖ ÙÎÓÌÐ Ö
z 2 S ÈÔÛÐÙÛÖÐÞÌÐ ÓÐ È ÓÖ ÔÖ ÌÐÑÖ ÔÈ w 2 T . ±Ì ÉÈÐÈ, ÓÌØÐÑÌ Ú ÝÖØÌ Ú, Î È×ÌÐÑÖ ÔÐÙÎ ËÌÔ

ÌÐ ÔÈÐ 1-1 (Ì ÔÈ ×ØÖÚ Ì ÔÈ), ×.Þ. w = e = e
z z+2pmi , m ÈÑÌ ØÈÐÖÚ.
ÁÛÐÚ ÌÝÈØÓÖÊÌ Ú, È×ÈÔÛà ÔÛÈÐ ×ÌØÐ×Ûà ÙÌÐÚ ûÙÜÔÈØÛÎ ÙÌàÔý ×ÖÜ ÞÈØÈÑÛÎØÐ ÍÖ-
ÔÛÈÐ È×Ö ÈÙÈÝÎ ÑÈÔÖ ÔÈ ÈÔÛÐÙÛÖÐÞÐ ÈÚ. ¾Ð »ÈÏÎÓÈÛÐÑÖÐ ËÌÔ ×ÈØÈËÌ ÞÖÔÛÈÐ ÛÖÜÚ
ÑÈÔÖ ÔÌÚ ÈÜÛÖÜ Ú àÚ ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌÐÚ£ ÖÐ ÄÜÙÐÑÖÐ Ö ÓàÚ ÛÖÜÚ ËÌ ÞÖÔÛÈÐ, Ì×ÌÐËÎ ×Ð-
ÙÛÌÜ ÖÜÔ ×àÚ ÈÑÖ ÓÈ ÑÈÐ Ì ÔÈÚ ÑÈ ×àÚ ÈÙÈÝÎ Ú ÑÈÔÖ ÔÈÚ ÌÐ ÔÈÐ ×ØÖÛÐÓÖ ÛÌØÖÚ È×Ö ÛÎÔ
Ì ÒÒÌÐßÎ Ö×ÖÐÖÜËÎ ×ÖÛÌ ÑÈÔÖ ÔÈ. °ÒÒàÙÛÌ, ÑÈÏà Ú ÏÈ ËÖÜ ÓÌ, ÌÐ ÔÈÐ ËÜÔÈÛÖ Ô Ö ÑÈÔÖ -
ÔÈÚ ÔÈ ÊÐ ÔÌÐ ÙÈÝÎ Ú ÑÈÐ Î ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ ÓÖÔÖ ÛÐÓÎ.
1.4.1 ºÖÊÈ ØÐÏÓÖÚ ln z (ÝÜÙÐÑÖ Ú ÒÖÊÈ ØÐÏÓÖÚ)

´Õ' ÖØÐÙÓÖÜ
f (z) = ln z , e f (z) = z; z 6= 0: (1:13)

1.4 ¿º´¸¾Â¸»´Á ÁÃ¼°ÀÂ¶Á´¸Á »¸°Á »¸²°³¸¹¶Á »´Â°±º¶Â¶Á 9
O ×ÐÖ ×È Ôà ÑÈÔÖ ÔÈÚ (ÖØÐÙÓÖ Ú) ËÌÔ ÌÐ ÔÈÐ ÙÈÝÎ Ú. ¿ØÈÊÓÈÛÐÑÈ , Ì ÙÛà
f (z) = w = u + i ) eu+i = z = jzj (cos + i sin ) Î
eu (cos + i sin ) jzj (cos + i sin ) )

eu = jzj; = + 2pm; m ÈÑÌ ØÈÐÖÚ.
AÒÒÈ , ÌÝÖ ÙÖÔ u z
ÑÈÐ j j ÌÐ ÔÈÐ ×ØÈÊÓÈÛÐÑÖÐ ÈØÐÏÓÖÐ , u = ln jzj. ´ÛÙÐ, ÛÌÒÐÑÈ , ÉØÐ -
ÙÑÖÜÓÌ Ö ÛÐ
ln z = w = u + i = ln z + i(Argz + 2pm)
j j Î
wm = ln z = ln z + i(Argz + 2pm); m
j j ÈÑÌ ØÈÐÖÚ. (1:14)
O ×ØÖÎÊÖÜ ÓÌÔÖÚ ÑÈÔÖ ÔÈÚ ËÌÔ ÌÐ ÔÈÐ ÙÈÝÎ Ú. °ÔÈ ÒÖÊÈ ÓÌ ÛÎÔ ÛÐÓÎ ÛÖÜ m ÓÈÚ ËÐ ÔÌÐ
ËÐÈÝÖØÌÛÐÑÖÜ Ú ÓÐÊÈËÐÑÖÜ Ú ÈØÐÏÓÖÜ Ú (ÌÐÑÖ ÔÌÚ) ln z , ËÎÒÈËÎ ÙÌ ÑÈ ÏÌ ÓÐÊÈËÐÑÖ z
ÈÔÛÐÙÛÖÐÞÖÜ Ô È ×ÌÐØÖÐ ÓÐÊÈËÐÑÖÐ ÈØÐÏÓÖÐ ln z
m ×ØÖÙËÐÖØÐ ÍÌÐ, Ö ×àÚ
. ¶ ÌÑÒÖÊÎ ÛÖÜ
ÏÈ ËÖÜ ÓÌ ×ÐÖ ÑÈ Ûà, Ì ÔÈÔ ÑÒÈ ËÖ ÛÎÚ ×ÒÌÐÖ ÛÐÓÎÚ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎÚ ln z.
ÁÎÓÌÐ àÙÎ 1: ÁÛÖ Ì×Ð ×ÌËÖ ÛàÔ ÓÐÊÈËÐÑà Ô ÈØÐÏÓà Ô ÑÈÐ ÖÐ ÈØÔÎÛÐÑÖÐ ÈØÐÏÓÖÐ

Ì ÞÖÜÔ ÒÖÊÈ ØÐÏÓÖ, ×.Þ. Ö ln( 1)
ÿ Ü×È ØÞÌÐ. ´ÞÖÜÓÌ Arg( 1) = p ÿ . ÁÜÔÌ×à Ú,
ln( 1) = ln 1 + i(p + 2pm) = pi(2m + 1);

ÿ m ÈÑÌ ØÈÐÖÚ,
×ØÈ ÊÓÈ ×ÖÜ Ó×ÖØÌÐ ÌÜ ÑÖÒÈ ÔÈ Ì×ÐÉÌÉÈÐàÏÌÐ :
epi(2m+1) = e2pim epi = eip = cos p + i sin p = ÿ1:

ÁÎÓÌÐ àÙÎ 2: °ÑÖ ÓÈ ÑÈÐ ÖÐ ÒÖÊÈ ØÐÏÓÖÐ ÏÌÛÐÑà Ô ×ØÈÊÓÈÛÐÑà Ô ÈØÐÏÓà Ô, ÙÛÖ
ÓÐÊÈËÐÑÖ Ì×Ð ×ÌËÖ, ÊÐ ÔÖÔÛÈÐ ×ÒÌÐÖ ÛÐÓÌÚ ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌÐÚ. ¿.Þ., ÈÔ z = x; x > 0,
Argz = 0 ln z = ln x + 2pim;
) j j m ÈÑÌ ØÈÐÖÚ.
²ØÈ ÝÖÜÓÌ
ln(x + i0) = ln x + 2pim: j j
ÁÎÓÌÐ àÙÎ 3: ¶ ×ÒÌÐÖÛÐÓÐ È ÏÈ ×ØÌ ×ÌÐ ÔÈ ÓÈÚ ÑÈ ÔÌÐ ÑÈ ×àÚ ×ØÖÙÌÑÛÐÑÖÜ Ú Ö ÛÈÔ

ÊÌÔÐÑÌÜ ÖÜÓÌ ÛÐÚ ÐËÐÖ ÛÎÛÌÚ ÛàÔ ÒÖÊÈØÐ ÏÓàÔ ×ØÈÊÓÈÛÐÑà Ô ÈØÐÏÓà Ô. ¿.Þ., ÊÌÔÐÑÈ ,
ln(z1 z2 ) = ln z1 + ln z2:
6
¿ØÈÊÓÈÛÐÑÈ ,

ln(z1z2) = ln z1 jjz2 jei(1 +2 ) :
j
10 ÁÃ¼°ÀÂ¶Á´¸Á »¸°Á »¸²°³¸¹¶Á »´Â°±º¶Â¶Á
ÂÖ ÛÌ
Arg (z1 z2) = 1 + 2 kai j z 1 z 2 j = jz 1 j jz 2 j )
ln(z1z2 ) = ln ÿ z1 j jj z2 j
1
+ i ( 1 + 2 + 2 p m ) ) (1:15)
ln(z1z2 ) = ln z1 + ln z2 + i(1 + 2 + 2pm):
j j j j
´ÕÈ ÒÒÖÜ,
9
ln z1 = ln z1 + i(1 + 2kp) >
j
= j
)
>
ln z2 = ln z2 + i(2 + 2`p)
j j
;
ln z1 + ln z2 = ln z1
j j + ln z2 + i(1 + 2 + 2kp + 2`p);
j j k; ` ÈÑÌ ØÈÐÖÐ. (1:16)
³ÎÒÈËÎ , ÊÐÈ ÛÜÞÖ ÔÛÌÚ ÈÑÌØÈÐ ÖÜÚ m, k, `, Ì ÞÖÜÓÌ
ln (z1z2) = ln z1 + ln z2:
6 (1:17a)
¾ÓÖÐÈ,
ln zm = 6 m ln z: (1:17b)
°Ú ËÖÜ ÓÌ ÓÐÈ ÌÐËÐÑÎ ×ÌØÐ ×ÛàÙÎ:

4 ln i = 4i p2 + 2pm = i(2p + 8pm); m ÈÑÌ ØÈÐÖÚ,
ln i4 = ln 1 = 2pmi; m ÈÑÌ ØÈÐÖÚ.
°ØÈ
4 ln i = ln i4: 6
¾ ÑÒÈ ËÖÚ m = 0 ÑÈÒÌÐ ÛÈÐ ÉÈÙÐÑÖ Ú ÑÒÈ ËÖÚ ÛÎÚ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎÚ ln z ÑÈÐ ÙÜÓÉÖÒÐ ÍÌÛÈÐ

Ln z . ´Ð ÔÈÐ
Ln z = ln z + i Arg z: j j (1:18)
¿ÈØÈÛÎØÖÜ ÓÌ Ì×Ð ÙÎÚ Ö ÛÐ Î ÙÞÌ ÙÎ (1.17b) ÐÙÞÜ ÌÐ ÈÑÖ ÓÈ ÑÈÐ ÊÐÈ ÛÖ ÉÈÙÐÑÖ ÒÖÊÈ -
ØÐÏÓÖ: 4 Ln i = 2pi; Ln (i4) = 0 .
1.4.2 ÀÐ ÍÌÚ
·È ÒÌ ÓÌ Ö ÛÐ Î ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ w = f (z) ÌÐ ÔÈÐ ÛÌÛØÈÊàÔÐÑÎ ØÐ ÍÈ ÛÖÜ z, ËÎÒÈËÎ


w z z1=2 ; ÈÔ w2 = z: (1:19)
p
´ÙÛà z = jzjei ÑÈÐ w = jwjeif . ¶ ÌÕÐ ÙàÙÎ (1.19) ÊÐ ÔÌÛÈÐ
jwj2 e2if = jzjei ) jwj2 = jzj; 2f = + 2pm; m ÈÑÌ ØÈÐÖÚ,

p
wj = z kai f =
j j j
2 + pm; m ÈÑÌ ØÈÐÖÚ
Î
wm = jzj1=2 ei(=2+pm) ; m ÈÑÌ ØÈÐÖÚ.

´Ü ÑÖÒÈ ËÐÈ×ÐÙÛà ÔÖÜÓÌ Ö ÛÐ
m=0: w0 = jzj1=2 ei=2 ;

m=1: w1 = jzj1=2 ei(=2+p) = jzj1=2 ei=2 eip = ÿw0 ;
m=2: w2 = jzj1=2 ei(=2+2p) = w0 ;
m = ÿ1 : w 1 = ÿw0
ÿ Ñ.Ö.Ñ.
²ÌÔÐÑÈ ,
8
< w0 ; m È ØÛÐÖÚ
wm = (ÿ1) w0 = m
:ÿw0 ; m ×ÌØÐÛÛÖ Ú.
¶ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ w ÌÐ ÔÈÐ ËÐ×ÒÖ ÛÐÓÎ, ËÎÒÈËÎ Ì ÞÌÐ ËÜ Ö ÑÒÈ ËÖÜÚ. »Ì È ÒÒÈ ÒÖ ÊÐÈ, Î

ÌÕÐ ÙàÙÎ w2 ÿ z = 0 (z ÊÔàÙÛÖ ) Ì ÞÌÐ ËÜ Ö ØÐ ÍÌÚ, ×ØÈ ÊÓÈ ×ÖÜ È ÒÒàÙÛÌ ×ÌØÐÓÌ ÔÖÜÓÌ.
°ÔÈ ÒÖÊÈ, ÉØÐ ÙÑÖÜÓÌ Ö ÛÐ Î w = f (z) = z
1=n ; n ÈÑÌ ØÈÐÖÚ, ÌÐ ÔÈÐ ×ÒÌÐÖ ÛÐÓÎ ÑÈÐ
Ì ÞÌÐ ÛÖÜÚ ÌÕÎ Ú ÑÒÈ ËÖÜÚ:
wm = jzj1=n ei(+2pm)=n = jzj1=n ei(=n+2pm=n) : (1:20)
ÁÞ. 1.3a: °×ÌÐÑÖ ÔÐÙÎ ÛÖÜ ÓÌÛÈÙÞÎÓÈÛÐÙÓÖÜ w = z 1=2 .

12 ÁÃ¼°ÀÂ¶Á´¸Á »¸°Á »¸²°³¸¹¶Á »´Â°±º¶Â¶Á
»×ÖØÖÜ ÓÌ ÔÈ ËÐÈÒÌ ÕÖÜÓÌ m > 0. ÄÜÙÐÑÈ , ÓÖ ÔÖ ÊÐÈ m = 0; 1; 2; . . . ; n ÿ 1 ×ÈÐ Ø-

*
ÔÖÜÓÌ ËÐÈÝÖØÌÛÐÑÌ Ú ÛÐÓÌ Ú , ÑÈÏÖ ÙÖÔ ÐÙÞÜ ÖÜÔ
w n = w 0 ; w n+ k = w k ; k = 0 ; 1 ; 2 ; . . . ;
ËÎÒÈËÎ Î ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ f (z) = z1=n Ì ÞÌÐ n ÑÒÈ ËÖÜÚ. ÁÜÔÌ×à Ú, Î ÌÕÐ ÙàÙÎ wn ÿ z = 0

(z ÊÔàÙÛÖ ) Ì ÞÌÐ n ØÐ ÍÌÚ. ¿.Þ., ÊÐÈ n = 4 Ì ÞÖÜÓÌ ÛÎÔ ÌÐÑÖ ÔÈ ÛÖÜ ÁÞ. 1.3b.
ÁÞ. 1.3b: ²ÌàÓÌÛØÐÑÎ ÈÔÈ×ÈØÈ ÙÛÈÙÎ ÛàÔ ÛÌ ÛÈØÛàÔ ØÐÍà Ô ÛÖÜ ÓÐÊÈËÐÑÖÜ ÈØÐÏÓÖÜ z.
ÂÈ ×ÐÖ ×È Ôà Ó×ÖØÖÜ Ô ÔÈ ÞØÎÙÐÓÖ×ÖÐÎÏÖÜ Ô ÊÐÈ ÛÖÔ Ü×ÖÒÖÊÐÙÓÖ ÛàÔ ØÐÍà Ô
ÓÐÊÈËÐÑà Ô ÈØÐÏÓà Ô. ¿.Þ.:

8
w= 1
p
(È) Ã×ÖÒÖÊÐÙÓÖ Ú ÛÖÜ .
´ÞÖÜÓÌ Arg 1 = 0; 1 = 1
j j , ËÎÒÈËÎ
wm = ei 2 pm=8 ; m = 0; 1; 2; . . . ; 7;
w2 = ei p=2 = i; w3 = ei 6p=8 = cos

3p + i sin 3p = 1 ( 1 + i);
4 4 2 p ÿ
p p 1 i 1
w0 = 1; w1 = ei p=4 = cos + i sin = + = (1 + i);
4 4 2 2 2 p p p
w4 = ei p = ÿ1; w5 = ei 5p=4 = p (ÿ1 ÿ i);

1
2
*
·È Ó×ÖØÖÜ ÙÈÓÌ ÉÌ ÉÈÐÈ ÔÈ ÌÐ ÞÈÓÌ ËÐÈÒÌ ÕÌÐ m 0, Ö×Ö ÛÌ ÖÐ ÈÔÌÕÈ ØÛÎÛÌÚ ØÐ ÍÌÚ ËÐ ÔÖÔÛÈÐ È×Ö ÛÐÚ ÛÐÓÌ Ú
m = 0; ÿ 1; 2; . . . ; (n 1)
ÿ ÿ ÿ .
w6 = ei 3p=2 = ÿi; w7 = ei 7p=4 = e ÿ ip=4 = 12 (1 i):

p ÿ
¾Ð ØÐ ÍÌÚ ÈÜÛÌ Ú ×ÈØÐÙÛÈ ÔÖÔÛÈÐ ÊØÈÝÐÑÈ ÙÛÖ ÁÞ. 1.3c.
p
ÁÞ. 1.3c: 1
°ÔÈ×ÈØÈ ÙÛÈÙÎ ÛàÔ ØÐÍà Ô 8 ÙÛÖ ÓÖÔÈËÐÈÐ Ö ÑÜ ÑÒÖ.
4
w=
p
(É) Ã×ÖÒÖÊÐÙÓÖ Ú ÛÖÜ i
ÿ .
´ÞÖÜÓÌ
= Arg (ÿi) =
3p = 3p
2 4 8
) )
wm = ei(3p=8 + pm=2) ; m = 0; 1; 2; 3:
¶ ÊÌàÓÌÛØÐÑÎ ÑÈÛÈÙÑÌÜÎ ÛàÔ ÛÌ ÛÈØÛàÔ ØÐÍà Ô, w0 ; w1 ; w2 ; w3 , ÛÖÜ ÿi ÌÐ ÔÈÐ È×ÒÎ
(ÁÞÎ ÓÈ 1.3d). ´ÛÙÐ, ÉØÐ ÙÑÖÜÓÌ
p
ÁÞ. 1.3d: ¶ ÈÔÈ×ÈØÈ ÙÛÈÙÎ ÛàÔ ØÐÍà Ô 4 ÿi ÙÛÖ ÓÖÔÈËÐÈÐ Ö ÑÜ ÑÒÖ.
14 ÁÃ¼°ÀÂ¶Á´¸Á »¸°Á »¸²°³¸¹¶Á »´Â°±º¶Â¶Á
w0 = cos
3p + i sin 3p ; w1 = ÿ sin
3p + i cos 3p ;
8 8 8 8
w2 = ÿ cos
3p i sin
3p ; w3 = sin
3p i cos
3p :
8 ÿ
8 8 ÿ
8
¶ ÌÜ ØÌÙÎ ÛàÔ ×ÐÖ ×È Ôà ØÐÍà Ô Ì×ÐÒÜ ÖÔÛÈÚ ÛÎÔ ÈÔÛÐ ÙÛÖÐÞÎ ÈÒÊÌÉØÐÑÎ ÌÕÐ ÙàÙÎ
w = ÿi ÌÐ ÔÈÐ ×ÖÒÜ ×ÐÖ Ì×Ð ×ÖÔÎ.
1.5 ÁÎÓÌÐ È ËÐÈÑÒÈ ËàÙÎÚ
¾Ð ×ÒÌÐÖ ÛÐÓÌÚ ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌÐÚ È×ÈÔÛà ÔÛÈÐ ÙÜÞÔÈ ÙÛÐÚ ÌÝÈØÓÖÊÌ Ú. ¹ÈÛÈ ÙÜÔÌ ×ÌÐÈ,
ÌÐ ÔÈÐ È×ÈØÈÐ ÛÎÛÖ ÔÈ ÑÈ ÔÖÜÓÌ ÓÐÈ ÙÜÓÝàÔÐ È ÊÐÈ ÛÖ ×à Ú ËÐÈÒÌ ÊÖÜÓÌ ÑÈ ÏÌ ÛÐÓÎ .
ÁÜÊÑÌÑØÐÓÌ ÔÈ, ÏÈ ×ØÌ ×ÌÐ ÔÈ ÉØÖÜ ÓÌ Ì ÔÈÔ ÛØÖ ×Ö ÔÈ ÑÈ ÔÖÜÓÌ ÛÎ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ ÓÖÔÖ -
ÛÐÓÎ. ÂÖÜ ÛÖ Ó×ÖØÌÐ ÔÈ ÊÐ ÔÌÐ ÓÌ ÛÎ ÉÖÎ ÏÌÐÈ ÛÖÓà Ô ÖÐ Ö×ÖÐ ÌÚ ÖØÐ ÍÖÔÛÈÐ È×Ö ÛÈ
ÙÎÓÌÐ È ËÐÈÑÒÈ ËàÙÎÚ. ÁÜÔÎ ÏàÚ, ÛÖ ÛÐ ÓÎÓÈ ×ÖÜ ×ÒÎØà ÔÖÜÓÌ ÊÐ' ÈÜÛÖ ÌÐ ÔÈÐ ÔÈ ÑÈ -
ÔÖÜÓÌ ÛÎ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ ÈÙÜÔÌÞÎ ÙÛÈ ÙÎÓÌÐ È ÛÎÚ ÛÖÓÎ Ú.
¾ØÐÙÓÖ Ú: ´ÔÈ ÙÎÓÌÐ Ö z0 ÓÐÈÚ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎÚ f (z) ÑÈÒÌÐ ÛÈÐ ÙÎÓÌÐ Ö ËÐÈÑÒÈ ËàÙÎÚ

(Î ÑÒÈËÐÑÖ ) ÈÔ ÓÐ È ×ÒÎ ØÎÚ ×ÌØÐÙÛØÖÝÎ ÛÎÚ ÓÌÛÈÉÒÎÛÎ Ú z ÊÜ Øà È×Ö ÛÖ ÙÎÓÌÐ Ö z0
ËÌÔ ÝÌ ØÔÌÐ ÛÎ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ f (z) ÙÛÎÔ ÈØÞÐÑÎ ÛÎÚ ÛÐÓÎ .

p
¿ÈØÈ ËÌÐÊÓÈ 1: ´ÙÛà Î f (z) = z [ÌÕ. (1.19)]. ·ÌàØÖÜ ÓÌ ÓÐ È ×ÒÎ ØÎ ×ÌØÐÙÛØÖÝÎ
ÊÜ Øà È×Ö ÛÖ ÙÎÓÌÐ Ö z0 = 0, Î Ö×ÖÐ È ÓÈÚ ÝÌ ØÔÌÐ ËÐÈËÖÞÐÑÈ ÙÛÈ ÙÎÓÌÐ È z arx , z1 ,
z2 , . . . , zk = z arx . ÁÛÈ ÙÎÓÌÐ È ÈÜÛÈ Î ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ w = f (z) = z1=2 ×ÈÐ ØÔÌÐ ÈÔÛÐ ÙÛÖÐ-

ÞÈ ÛÐÚ ÛÐÓÌ Ú w0 ; w1 ; w2 ; . . . ; wk .
w0 = jzj1=2 e0 = jzj1=2 ;

ÁÞ. 1.4a: ²ÌàÓÌÛØÐÑÎ ÈÔÈ×ÈØÈ ÙÛÈÙÎ ÛÖÜ ÓÌÛÈÙÞÎÓÈÛÐÙÓÖÜ w = p
z. »Ð È ×ÒÎ ØÎÚ ×ÌØÐÙÛØÖÝÎ ÙÛÖ Ì×Ð ×ÌËÖ z,
ÊÜ Øà È×Ö ÛÎÔ ÈØÞÎ ÛàÔ ÈÕÖ ÔàÔ, ÈÔÛÐÙÛÖÐÞÌÐ ÓÌ ÓÐÙÎ ×ÌØÐÙÛØÖÝÎ ÙÛÖ Ì×Ð ×ÌËÖ w.
1.5 Á¶»´¸° ³¸°¹º°³ÇÁ¶Á 15
zk = jzk j e2pi ;
p p p
wk = f (z) = z e2 pi=2 = jzj epi = ÿ jzj = ÿw0 ) wk 6= w0 :
j j
¶ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ Ì×ÐÙÛØÌ ÝÌÐ ÙÛÎÔ ÈØÞÐÑÎ ÛÎÚ ÛÐÓÎ , ÈÒÒÈ ÓÌÛÈ È×Ö ËÜÖ ×ÒÎ ØÌÐÚ ×Ì-
ØÐÙÛØÖÝÌ Ú ÙÛÖ Ì×Ð ×ÌËÖ z, ÊÜ Øà È×Ö ÛÖ z0 .

z = 1 ÌÐ ÔÈÐ ÙÎÓÌÐ Ö ËÐÈÑÒÈ ËàÙÎÚ ÛÎÚ f (z) = z (ÁÞ.1.4b).
p
¾ÓÖÐÈ, ÛÖ ÙÎÓÌÐ Ö
¿ØÈÊÓÈÛÐÑÈ , ÈÔ ÏÌ ÙÖÜÓÌ z = 1=t, ÈØÑÌÐ ÔÈ ËÌÐ ÕÖÜÓÌ Ö ÛÐ ÛÖ ÙÎÓÌÐ Ö t = 0 ÌÐ ÔÈÐ
ÙÎÓÌÐ Ö ËÐÈÑÒÈ ËàÙÎÚ ÛÎÚ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎÚ w = t

1=2 . ¿ØÖÞàØà ÔÛÈÚ Ö ×àÚ ×ÐÖ ×È Ôà,
ÿ
ÉÒÌ ×ÖÜÓÌ Ö ÛÐ ÛÖ t = 0 ÌÐ ÔÈÐ ÙÎÓÌÐ Ö ËÐÈÑÒÈ ËàÙÎÚ ÛÎÚ w = t

1=2 , ËÎÒÈËÎ ÛÖ ÙÎÓÌÐ Ö
ÿ
z = 1 ÌÐ ÔÈÐ ÙÎÓÌÐ Ö ËÐÈÑÒÈ ËàÙÎÚ ÛÎÚ f (z) = z . ´×Ð ÙÎÚ, ÑÈÐ ÙÛÎÔ ×ÌØÐ ×ÛàÙÎ

1 = 2
ÈÜÛÎ Î ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ Ì×ÈÔÌ ØÞÌÛÈÐ ÙÛÎÔ ÈØÞÐÑÎ ÛÐÓÎ ÛÎÚ ÓÌÛÈ È×Ö ËÜ Ö ×ÒÎ ØÌÐÚ ×ÌØÐ-
ÝÖØÌ Ú ÊÜ Øà È×Ö ÛÖ ÙÎÓÌÐ Ö t=0 (ËÎÒ. z = 1). ³ÐÈ×ÐÙÛà ÔÖÜÓÌ, ÌÜ ÑÖÒÈ, ×àÚ Î
ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ z1=2 ËÌÔ Ì ÞÌÐ È ÒÒÈ ÙÎÓÌÐ È ËÐÈÑÒÈ ËàÙÎÚ. ¿ÈØÈÛÎØÖÜ ÓÌ, Ì×Ð ÙÎÚ, Ö ÛÐ
ÙÛÈ ËÜ Ö ÈÜÛÈ ÙÎÓÌÐ È, z = 0 ÑÈÐ z = 1, ÖÐ ËÜ Ö ÑÒÈ ËÖÐ f0 (z) ÑÈÐ f1 (z) ÛÎÚ ÙÜÔÈ ØÛÎ-
&
ÙÎÚ ÙÜÓ×Ð ×ÛÖÜÔ (Ü×ÌÔÏÜÓÐ ÍÌÛÈÐ Ö ÛÐ ÙÛÎÔ ×ÌØÐ ×ÛàÙÎ ÛÖÜ ÓÐÊÈËÐÑÖÜ Ì×Ð×Ì ËÖÜ Ü×È Ø-
ÞÌÐ Ì ÔÈ ÓÖ ÔÖ 1).

ÁÞ. 1.4b: ²ÌàÓÌÛØÐÑÎ ÈÔÈ×ÈØÈ ÙÛÈÙÎ ÛÖÜ ÓÌÛÈÙÞÎÓÈÛÐÙÓÖÜ w = p
z. »Ð È ×ÒÎ ØÎÚ ×ÌØÐÝÖØÈ ÊÜ Øà È×Ö ÛÎÔ
( =1 )
ÈØÞÎ ÛàÔ ÈÕÖ ÔàÔ ÙÛÖ Ì×Ð ×ÌËÖ t t =
=z ÐÙÖËÜÔÈÓÌÐ ÓÌ ÓÐ È ×ÒÎ ØÎ ×ÌØÐÝÖØÈ ÊÜ Øà È×Ö ÛÖ z 1. °ÔÛÐÙÛÖÐÞÌÐ ,
Ö ÓàÚ, ÓÌ ÓÐÙÎ ×ÌØÐÝÖØÈ ÙÛÖ Ì×Ð ×ÌËÖ w.
O ×ÐÖ ×È Ôà ÖØÐÙÓÖ Ú ÓÈ Ú Ì×ÐÛØÌ ×ÌÐ ÔÈ ÌÕÈÑØÐÉà ÙÖÜÓÌ ÑÈÛÈ ×Ö ÙÖÔ Ì ÔÈ ÙÎÓÌÐ Ö z0
ÌÐ ÔÈÐ ÑÒÈËÐÑÖ ÙÎÓÌÐ Ö ÛÎÚf (z) ÈÒÒÈ ËÌÔ ÓÈÚ ÉÖÎÏÈ ÌÐ ×ÖÒÜ , ÙÛÎÔ ×ØÈ ÕÎ, ÔÈ ÉØÖÜ ÓÌ
×Ö ÙÈ ÑÈÐ ×ÖÐÈ ÙÎÓÌÐ È ÛÎÚ f (z) ÌÐ ÔÈÐ ÑÒÈËÐÑÈ ÙÎÓÌÐ È. ²ÐÈ ÛÖ ÙÑÖ×Ö ÈÜÛÖ Ô Ì×ÐÙÎ-
ÓÈÐ ÔÖÜÓÌ Ö ÛÐ Ü×È ØÞÖÜÔ ÑÒÈËÐÑÈ ÙÎÓÌÐ È ÓÖ ÔÖ ÈÔ Î ÙÜÔÈ ÔÛÎÙÎ f (z) ÌÐ ÔÈÐ ×ÒÌÐÖ ÛÐÓÎ.
ÂÖ ÛÌ Ì ÞÌÐ ×ÌØÐÙÙÖ ÛÌØÖÜÚ È×Ö Ì ÔÈÔ ÑÒÈ ËÖÜÚ. ÂÈ ÑÒÈËÐÑÈ ÙÎÓÌÐ È ÌÐ ÔÈÐ ÛÈ ÙÎÓÌÐ È ÌÑÌÐ ÔÈ
ÙÛÈ Ö×ÖÐ È ÖÐ ÑÒÈ ËÖÐ ÙÜÓ×Ð ×ÛÖÜÔ (ÌÔà ÔÖÔÛÈÐ). ÁÛÎÔ ×ÌØÐ ×ÛàÙÎ ÛÎÚ ØÐ ÍÈÚ ÈÜÛÖ ÙÜÓ-
16 ÁÃ¼°ÀÂ¶Á´¸Á »¸°Á »¸²°³¸¹¶Á »´Â°±º¶Â¶Á
ÉÈÐ ÔÌÐ Ö ÛÈÔ f (z) = 0. AÝÖÜ , Ì ÛÙÐ, ÌÔÛÖ×Ð ÙÖÜÓÌ ÛÈ ×ÐÏÈÔÈ ÑÒÈËÐÑÈ ÙÎÓÌÐ È, ÏÈ ×ØÌ -
×ÌÐ ÔÈ Ì×ÐÉÌÉÈÐà ÙÖÜÓÌ ûÛÖÜ ÒÖ ÊÖÜ ÛÖ ÈÒÎÏÌ Úý ÌÝÈØÓÖ ÍÖÔÛÈÚ ÛÖÔ ×ÈØÈÑÈ Ûà ÖØÐ-
ÙÓÖ .
¾ØÐÙÓÖ Ú: ·È ÒÌ ÓÌ Ö ÛÐ ÛÖ z0 ÌÐ ÔÈÐ ÑÒÈËÐÑÖ ÙÎÓÌÐ Ö ÛÈ ÕÎÚ n, ÈÔ Ö ÌÒÈ ÞÐÙÛÖÚ
ÈØÐÏÓÖ Ú ÛàÔ ×ÌØÐÙÛØÖÝà Ô ÊÜ Øà È×Ö ÛÖ z0 ×ÖÜ È×ÈÐÛÖÜ ÔÛÈÐ ÊÐÈ ÔÈ Ì×ÈÔÌ ÒÏÌÐ Î

ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ ÙÛÎÔ ÈØÞÐÑÎ ÛÎÚ ÛÐÓÎ ÌÐ ÔÈÐ n + 1:
¿.Þ., ÛÖ ÙÎÓÌÐ Ö z = 0 ÛÎÚ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎÚ z
1=2 ÌÐ ÔÈÐ ÙÎÓÌÐ Ö ËÐÈÑÒÈ ËàÙÎÚ ×Øà ÛÎÚ
ÛÈ ÕÎÚ. ÂÖ Ð ËÐo ÐÙÞÜ ÌÐ ÑÈÐ ÊÐÈ ÛÖ z = 1 ÊÐÈ ÛÎÔ Ð ËÐÈ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ.
°Ô ÓÐÈ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ Ì ÞÌÐ ×ÖÒÒÈ ÑÒÈËÐÑÈ ÙÎÓÌÐ È, ÖÐ ÛÈ ÕÌÐÚ ÛÖÜÚ Ó×ÖØÌÐ ÔÈ ÌÐ ÔÈÐ
ËÐÈÝÖØÌÛÐÑÌ Ú. ´×Ð ÙÎÚ ÌÐ ÔÈÐ ËÜÔÈÛÖ Ô ÔÈ ÌÐ ÔÈÐ n = 1.

¿ÈØÈ ËÌÐÊÓÈ 2: ´ÙÛà w = f (z) = ln z. ÂÖ ÛÌ È×Ö ÛÎÔ ÌÕÐ ÙàÙÎ (1.14) Ì ÞÖÜÓÌ
wm = fm (z) = ln jzj + i( + 2pm); m ÈÑÌ ØÈÐÖÚ, = Arg z:
´ÞÖÜÓÌ wm ( + 2p) = wm+1 (). ¶ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ ln z ËÌÔ Ì×ÐÙÛØÌ ÝÌÐ ÙÛÎÔ ÈØÞÐÑÎ ÛÎÚ
ÛÐÓÎ Ö ÙÌÚ ÝÖØÌ Ú (×Ì×ÌØÈÙÓÌ ÔÖÚ ÈØÐÏÓÖ Ú) ÑÈÐ ÈÔ ×ÌØÐÙÛØÈÝÌÐ Î ÓÌÛÈÉÒÎÛÎ ÊÜ Øà
È×Ö ÛÖ z0 = 0. °ØÈ
n = 1. ¾ÓÖÐÈ, ÛÖ z = 1 ÌÐ ÔÈÐ ÑÒÈËÐÑÖ ÙÎÓÌÐ Ö ÛÎÚ ln z, ÓÌ
n = 1. ÁÛÈ ÑÒÈËÐÑÈ ÙÎÓÌÐ È ÙÜÓ×Ð ×ÛÖÜÔ Ö ÒÖÐ ÖÐ ÑÒÈ ËÖÐ ÛÎÚ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎÚ, ÑÈÏÖ ÙÖÔ
61 + pmi = 1 ÊÐÈ ÑÈ ÏÌ m = 0; 6 1; . . . . &
OØÐÙÓÖ Ú: ÂÖÓÎ ÓÐÈÚ ÓÐÊÈËÐÑÎ Ú ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎÚ ÑÈÒÌÐ ÛÈÐ ÑÈ ÏÌ ÊØÈÓÓÎ ÛÖÜ Ì×Ð×Ì ËÖÜ
ÛÎÚ ÈÔÌÕÈ ØÛÎÛÎÚ ÓÌÛÈÉÒÎÛÎ Ú Î Ö×ÖÐ È ÌÔà ÔÌÐ ËÜ Ö ÑÒÈËÐÑÈ ÙÎÓÌÐ È.
ÁÛÈ ËÜ Ö ×ÐÖ ×È Ôà ×ÈØÈËÌÐ ÊÓÈÛÈ, ÛÖÓÎ ÌÐ ÔÈÐ ÑÈ ÏÌ ÊØÈÓÓÎ Î Ö×ÖÐ È ÌÔà ÔÌÐ ÛÈ
ÙÎÓÌÐ È z0 = 0 ÑÈÐ z = 1. ¶ ÛÖÓÎ ÏÈ ÙÜÓÉÖÒÐ

p
ÍÌÛÈÐ ÓÌ ÓÐ È ÑÜÓÈÛÖÌÐËÎ ÊØÈÓÓÎ .
²ÐÈ ÛÐÚ ËÜ Ö ×ÐÖ ×È Ôà ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌÐÚ,z ÑÈÐ ln z, Ó×ÖØÖÜ ÓÌ, ×.Þ., ÔÈ ËÐÈÒÌ ÕÖÜÓÌ
ÛÐÚ ÊØÈÓÓÌ Ú ÛÖÜ Ì×Ð×Ì ËÖÜ z ×ÖÜ ËÌÐ ÞÔÖÔÛÈÐ ÙÛÖ ÁÞ. 1.4c.
ÑÈ ÏÌ ÛÌ ÛÖÐÈ ÊØÈÓÓÎ ÏÌÛÐÑÖ Ú ×ØÈÊÓÈÛÐÑÖ Ú ÈØÔÎÛÐÑÖ Ú ×ØÈÊÓÈÛÐÑÖ Ú

È ÕÖÔÈÚ È ÕÖÔÈÚ

z ÑÈÐ ln z.
p
ÁÞ. 1.4c: »ÌØÐÑÌ Ú ÛÖÓÌ Ú ÛàÔ ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌàÔ
ÁÜÔÎ ÏàÚ, ×ØÖÛÐÓÈ ÛÈÐ ÛÖÓÎ Î Ö×ÖÐ È ÌÐ ÔÈÐ ÌÜÏÌÐ È. ¶ ÛÖÓÎ ÓÈÚ Ü×ÌÔÏÜÓÐ ÍÌÐ ×àÚ Ö ÛÈÔ
ÛÎ ËÐÈÙÞÐ ÍÖÜÓÌ ×ÌØÔÈ ÓÌ È×Ö Ì ÔÈÔ ÑÒÈ ËÖ ÙÌ È ÒÒÖ. ¿ÖÒÒÌ Ú ÝÖØÌ Ú ËÌÔ ×ØÌ ×ÌÐ ÔÈ ÛÎ
ËÐÈÙÞÐ ÍÖÜÓÌ!
1.5 Á¶»´¸° ³¸°¹º°³ÇÁ¶Á 17
p
¿ÈØÈ ËÌÐÊÓÈ 3: ¼È ÉØÌÏÖÜ Ô ÖÐ ÛÖÓÌ Ú ÛÎÚ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎÚ f (z) = (z 1)(z + 1)
ÿ .
´ÙÛà z ÿ 1 = r2 e ; r2 = jz ÿ 1j; z + 1 = r1 e ; r1 = jz + 1j.

i 2 i 1
p
w = f (z ) = j z ÿ 1jjz + 1j ei(1 +2 )=2 = g1 (r1 ; 1 ) g2 (r2 ; 2 ):
g1 (r1 ; 1 ) = r1 ei1 =2 ; g2 (r2 ; 2 ) = r2 ei2 =2 :

p p
ÂÖ ÙÎÓÌÐ Ö z0 = ÿ1 ÌÐ ÔÈÐ ÑÒÈËÐÑÖ ÙÎÓÌÐ Ö ×Øà ÛÎÚ ÛÈ ÕÎÚ. ¿ØÈÊÓÈÛÐÑÈ , ÕÌÑÐÔà ÔÛÈÚ

È×Ö ÛÖ ÙÎÓÌÐ Ö A (1 = 0; 2 = p) ÑÈÐ ÑÐÔÖÜ ÓÌÔÖÐ ÑÈÛÈ ÛÎ ËÌÐÑÔÜÖ ÓÌÔÎ ÙÛÖ ÁÞ. 1.4d
ÝÖØÈ , ÊÜØÐ ÍÖÜÓÌ ×È ÒÐ ÙÛÖ ÙÎÓÌÐ Ö A ÓÌÛÈ È×Ö ÓÐ È ×ÌØÐÙÛØÖÝÎ . ÂÖ ÛÌ 1 = 2p,
2 = p. ÂÖ ÛÌ Î g2 (r2 ; 2 ) Ì×ÈÔÌ ØÞÌÛÈÐ ÙÛÎÔ ÈØÞÐÑÎ ÛÎÚ ÛÐÓÎ ÈÒÒÈ

g1 (r1 ; 2p) = r1 eip = ÿ r1 = ÿg1 (r1 ; 0):
p p
p
ÁÞ. 1.4d: ( ) = (z 1)(z + 1) ÓÌ ËÜ Ö ÊàÔÐ ÌÚ. ÁÛÖ ÈØÐÙÛÌØÖ ÙÞÎ ÓÈ ËÌÐ ÞÔÌÛÈÐ
BÖÒÐÑÎ ÈÔÈ×ÈØÈ ÙÛÈÙÎ ÛÎÚ f z ÿ
= 1( + 2p); (2 2 ). ÁÛÖ ËÌÕÐÖ ËÌÐ ÞÔÌÛÈÐ ×ÌØÐÙÛØÖÝÎ ÊÜ Øà È×Ö ÛÖ

×ÌØÐÙÛØÖÝÎ ÊÜ Øà È×Ö ÛÖ z ÿ 1 ! 1 !
z= 1( )( +2 )
1 ! 1 ; 2 ! 2 p .
ÁÜÔÌ×à Ú, Î f (z) ÈÒÒÈ ÍÌÐ ×ØÖ ÙÎÓÖ. ÃÙÛÌØÈ È×Ö ËÜ Ö ×ÌØÐÙÛØÖÝÌ Ú ÊÜ Øà È×Ö ÛÖ
ÙÎÓÌÐ Ö z0 = ÿ1, Ì ÞÖÜÓÌ 1 = 4p; 2 = p; g1 (r1 ; 4p) = g1 (r1 ; 0); ËÎÒÈËÎ Î f (z)
Ì×ÈÔÌ ØÞÌÛÈÐ ÙÛÎÔ ÈØÞÐÑÎ ÛÎÚ ÛÐÓÎ . ¹ÈÛÈ ÛÖÔ Ð ËÐÖ ÛØÖ ×Ö È×ÖËÌÐÑÔÜ ÌÛÈÐ ×àÚ ÛÖ
ÙÎÓÌÐ Ö z0 = +1 ÌÐ ÔÈÐ Ì×Ð ÙÎÚ ÑÒÈËÐÑÖ ÙÎÓÌÐ Ö ×Øà ÛÎÚ ÛÈ ÕÎÚ ÑÈÐ ×àÚ ÛÈ ËÜ Ö ÈÜÛÈ
ÙÎÓÌÐ È ÌÐ ÔÈÐ ÛÈ ÓÖ ÔÈ ÑÒÈËÐÑÈ ÙÎÓÌÐ È ÛÎÚ f (z) = (z ÿ 1)
2 1=2 . ÂÖÜ ÛÖ, È ÒÒàÙÛÌ,
ËÐÈ×ÐÙÛà ÔÌÛÈÐ ÑÈÐ ÓÌ ÛÎÔ ×ÐÖ ×È Ôà ÙÜÔÛÈÊÎ , ÑÈÏÖ ÙÖÔ ÖÐ ËÜ Ö ÑÒÈ ËÖÐ ÛÎÚ ÙÜÔÈ ØÛÎ-
ÙÎÚ ×ÈÐ ØÔÖÜÔ ÈÔÛÐ ÏÌÛÌÚ ÛÐÓÌ Ú ÑÈÐ ÙÜÔÌ×à Ú ÙÜÓ×Ð ×ÛÖÜÔ Ö ÛÈÔ f (z ) = 0, ËÎÒÈËÎ
z= 1
6 . ÇÚ ÛÖÓÎ Ó×ÖØÖÜ ÓÌ ÔÈ ËÐÈÒÌ ÕÖÜÓÌ ÑÈ ÏÌ ÊØÈÓÓÎ (ÌÜÏÌÐ È Î ÑÈÓ×Ü ÒÎ) Î
18 ÁÃ¼°ÀÂ¶Á´¸Á »¸°Á »¸²°³¸¹¶Á »´Â°±º¶Â¶Á
&
Ö×ÖÐ È ÌÔà ÔÌÐ ÛÈ ÑÒÈËÐÑÈ ÙÎÓÌÐ È (È×ÌÜÏÌÐ ÈÚ Î ÓÌ Ùà ÛÖÜ È×ÌÐ ØÖÜ). ³Ü Ö ËÜÔÈÛÌ Ú
ÛÖÓÌ Ú ËÌÐ ÞÔÖÔÛÈÐ ÙÛÖ ÁÞ. 1.5a.
p
ÁÞ. 1.5a: ³Ü Ö ËÜÔÈÛÌ Ú ÛÖÓÌ Ú ×ÖÜ ÈÔÛÐÙÛÖÐÞÖÜ Ô ÙÛÎ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ w= (z 1)(z + 1).
ÿ
1.6 MÖÔÖÙÎÓÈÔÛÖ×ÖÐ ÎÙÎ ×ÒÌÐÖ ÛÐÓàÔ ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌàÔ
°ÝÖÜ ÉØÌÏÖÜ Ô ÛÈ ÑÒÈËÐÑÈ ÙÎÓÌÐ È ÑÈÐ ÖØÐÙÛÌÐ ÑÈÛÈ ÒÒÎÒÎ ÛÖÓÎ , ÖÐ ËÐÈ ÝÖØÖÐ
ÑÒÈ ËÖÐ ÓÐÈÚ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎÚ ÞàØÐ ÍÖÔÛÈÐ ÓÌÛÈÕÜ ÛÖÜÚ. ¶ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ

ÿ
f (z) ÈÔÛÐÑÈÏÐ ÙÛÈ-
ÛÈÐ È×Ö ÛÐÚ ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌÐÚ
1
f m (z ); m = 0; 1; 2; ... ÛÖ m ×ÈÐ ØÔÌÐ ÛÖ ÙÌÚ ÛÐÓÌ Ú Ö ÙÖÐ ÖÐ
ÑÒÈ ËÖÐ ÛÎÚ f . ¶ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ ÖØÐ ÍÌÛÈÐ ×ÒÎ ØàÚ ÈÔ ÖØÐÙÛÌÐ Î ÛÐÓÎ ÛÎÚ ÙÌ Ì ÔÈ ÙÎÓÌÐ Ö
ÛÖ Ö×ÖÐ Ö ËÌÔ ÉØÐ ÙÑÌÛÈÐ ×È Ôà ÙÛÎÔ ÛÖÓÎ . °×Ö ÌÑÌÐ ÑÈÐ ×Ì ØÈ ×ÈØÈÓÌ ÔÌÐ ÓÖÔÖ ÛÐÓÎ,
ÌÝÖ ÙÖÔ ËÌÔ ËÐÈÙÞÐ ÍÖÜÓÌ ÛÎÔ ÛÖÓÎ .
¿ÈØÈ ËÌÐÊÓÈ 1: ´ÙÛà Î ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ f (z) = ln z. ´ÙÛà àÚ ÛÖÓÎ Ö ÏÌÛÐÑÖ Ú ×ØÈÊ-

ÓÈÛÐÑÖ Ú È ÕÖÔÈÚ (Re z 0 Im z = 0)
, . ¾ ÑÒÈ ËÖÚ Ì×ÐÒÌ ÊÌÛÈÐ ÈÔ ÖØÐÙÛÌÐ Î ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ
ÙÌ Ì ÔÈ ÙÎÓÌÐ Ö ×ÖÜ ËÌÔ ÑÌÐ ÛÈÐ ×È Ôà ÙÛÎÔ ÛÖÓÎ . ¿.Þ:
(i) °Ô f (i) = ip=2 Ì ÞÌÐ Ì×ÐÒÌÊÌÐ Ö ÉÈÙÐÑÖ Ú ÑÒÈ ËÖÚ Ln z, ËÎÒÈËÎ
Ln z = ln z + i Arg z; 0 < Arg z < 2p:

j j
(ii) °Ô f ( 1) = 3pi
ÿ , ÛÖ ÛÌ
f (z) = f1 (z) = ln jzj + i(Argz + 2p) ( ×Øà ÛÖÚ ÑÒÈ ËÖÚ . )

ÂÖ Ð ËÐÖ ÐÙÞÜ ÌÐ ÈÔ f (i) = (5p=2) i. &
»Ì ÛÎÔ ÌÐÙÈÊàÊÎ ÛÖÓÎ Ú ÑÈÐ ÛÎÔ Ì×ÐÒÖÊÎ ÑÒÈ ËÖÜ, Î ×ÒÌÐÖ ÛÐÓÎ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ f (z)
ÊÐ ÔÌÛÈÐ ÓÖÔÖ ÛÐÓÎ. ÂÖ ÛÐ ÓÎÓÈ ×ÖÜ ×ÒÎØà ÔÖÜÓÌ ÌÐ ÔÈÐ Ö ÛÐ Î ÓÖÔÖ ÛÐÓÎ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ
ÊÐ ÔÌÛÈÐ ÈÙÜÔÌÞÎ Ú ÙÛÈ ÙÎÓÌÐ È ÛÖÓÎ Ú, Ö ×àÚ ÝÈÐ ÔÌÛÈÐ È×Ö ÛÈ ÌÕÎ Ú ×ÈØÈËÌÐ ÊÓÈÛÈ:
¿ÈØÈ ËÌÐÊÓÈ 2: ´ÙÛà f (z) = Ln z = ln jzj + i Arg z ÑÈÐ Ì ÙÛà Ö ÛÐ àÚ ÛÖÓÎ Ì×ÐÒÌ -
ÊÌÛÈÐ Ö ×ØÈÊÓÈÛÐÑÖ Ú ÏÌÛÐÑÖ Ú È ÕÖÔÈÚ x 0 (ÑÖÐ ÛÈÕÌ ÁÞ. 1.5b).
1.6 »¾¼¾Á¶»°¼Â¾¿¾¸¶Á¶ ¿º´¸¾Â¸»Ç¼ ÁÃ¼°ÀÂ¶Á´Ç¼ 19
ÁÞ. 1.5b: »ÐÈ ËÜÔÈÛÎ ÛÖÓÎ ÊÐÈ ÛÎ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ ln z.
g(jzj; ) = f (z) = ln jzj + i; 0 < < 2 p;

f+ = f (x + i0) = lim g(jzj; ) = ln jxj;
!0
f ÿ = f (x i0) = lim2p g( z ; ) = ln x + 2pi;

ÿ
!
j j j j
1(x) = f+ ÿ f ÿ = 2pi:ÿ
H ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ Lnz ÌÐ ÔÈÐ ÙÜÔÌÞÎ Ú Ù' Ö ÒÈ ÛÈ È ÒÒÈ ÙÎÓÌÐ È.

p
&
¿ÈØÈ ËÌÐÊÓÈ 3: ´ÙÛà

f (z ) = (z 1)(z + 1)
ÿ . ³ÐÈÒÌ ÊÖÜÓÌ ÛÖÔ ÑÒÈ ËÖ Ì ÛÙÐ à ÙÛÌ
f (i) = i 2
p
(ÉÈÙÐÑÖ Ú ÑÒÈ ËÖÚ).
(È) ´×ÐÒÌ ÊÖÜÓÌ àÚ ÛÖÓÎ ÛÖ ÌÜÏÜ ÊØÈÓÓÖ ÛÓÎ ÓÈ ÓÌÛÈÕÜ ÿ 1 ÑÈÐ 1 . ÂÖ ÛÌ
p p
f (z ) = j z ÿ 1jei2 =2 j 0 < 1 < 2 p; 0 < 2 < 2 p :
z + 1jei1 =2 ;
¿È Ôà È×Ö ÛÎÔ ÛÖÓÎ , 1 = 0; 2 = p; 1 Re z 1 ÿ , Ì ÞÖÜÓÌ
p p
f (x + i0) = f+ = x 1 x + 1 eip=2 = i x 1 x + 1 :
j ÿ jj j j ÿ jj j
¹È Ûà È×Ö ÛÎÔ ÛÖÓÎ , 1 = 2p; 2 = p; 1 Re z 1 ÿ , ×ÈÐ ØÔÖÜÓÌ
p p
f (x i0) = f = x 1 x + 1 eip eip=2 = i x 1 x + 1 ;
ÿ ÿ j ÿ jj j ÿ j ÿ jj j
p
1(x) = f+ ÿ f ÿ = 2i j x ÿ 1jjx + 1j:
20 ÁÃ¼°ÀÂ¶Á´¸Á »¸°Á »¸²°³¸¹¶Á »´Â°±º¶Â¶Á
Á' Ö ÒÈ ÛÈ È ÒÒÈ ÙÎÓÌÐ È Îf (z) ÌÐ ÔÈÐ ÙÜÔÌÞÎ Ú. ¿ØÈÊÓÈÛÐÑÈ , ÈÚ ÏÌàØÎ ÙÖÜÓÌ ÛÎÔ
ÛÖÓÎ 1 A ÑÈÐ B, ÌÑÛÖ Ú ÈÜÛÎ Ú, ×È Ôà ÙÛÖÔ ×ØÈÊÓÈÛÐÑÖ
, ÁÞ. 1.5c, ÑÈÐ ËÜ Ö ÙÎÓÌÐ È,
È ÕÖÔÈ. °Ú ÏÌàØÎ ÙÖÜÓÌ Ûà ØÈ ÓÐ È ×ÌØÐÙÛØÖÝÎ ÊÜ Øà È×Ö ÛÖ ÙÎÓÌÐ Ö A. °Ô Î ×ÌØÐ-
ÙÛØÖÝÎ ÌÐÔÈÐ ÛÌÛÖÐÈ àÙÛÌ ÔÈ ÓÎÔ ×ÌØÐÑÒÌÐÌÐ ÛÖ ÙÎÓÌÐ Ö B(1 ! 1 , 2 ! 2 ), ×ØÖ-

ÝÈÔà Ú Î ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ Ì×ÈÔÌ ØÞÌÛÈÐ ÙÛÎÔ ÈØÞÐÑÎ ÛÎÚ ÛÐÓÎ . °Ô ×ÌØÐÑÒÌÐ ÌÛÈÐ ÛÖ
B(1 ! 1 + 2p, 2 ! 2 + 2p), ×È ÒÐ Î ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ Ì×ÈÔÌ ØÞÌÛÈÐ ÙÛÎÔ ÈØÞÐÑÎ ÛÎÚ
ÛÐÓÎ , ÑÈÏÖ ÙÖÔ
ei(1 +2p)=2 ei(2 +2p)=2 = ei1 =2 ei2 =2 :

°ØÈ, Î ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ f (z) ÌÐ ÔÈÐ ÙÜÔÌÞÎ Ú ÙÛÖ ÙÎÓÌÐ Ö A (x > 1; 1 = 0; 2 = 0),
Ö×Ö ÛÌ
pp
f (x + i0) = j x ÿ 1j j x + 1j; x > 1;
ËÎÒÈËÎ 1(x) = 0. ¾ÓÖÐÈ ÉØÐ ÙÑÌÛÈÐ Ö ÛÐ Î ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ ÌÐ ÔÈÐ ÙÜÔÌÞÎ Ú ÑÈÐ ÙÛÖ ÙÎÓÌÐ Ö
B(x < ÿ1; 1 = p; 2 = p), ËÎÒÈËÎ
p
ÁÞ. 1.5c: ³Ü Ö ËÜÔÈÛÌ Ú ÛÖÓÌ Ú ÊÐÈ ÛÎ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ f (z ) = (z 1)(z + 1):
ÿ
p p pp

f (x + i0) = j x ÿ 1j eip=2 j x + 1j eip=2 = ÿ j x ÿ 1j jx + 1j ; x < ÿ 1:
(É) ´ÙÛà àÚ ÛÖÓÎ ÛÈ ËÐÈÙÛÎ ÓÈÛÈ ( 1 ; ÿ 1] ÑÈÐ [1; ) ØÈ
1 . Âà
p
f= j z ÿ 1jjz + 1jei1 =2 ei2 =2 ; ÿ p < 1 < p ; 0 < 2 < 2 p :
·ÌàØÖÜ ÓÌ Ì ÔÈ ÛÜÞÖ Ô ÙÎÓÌÐ Ö ÛÎÚ ÛÖÓÎ Ú, ×.Þ. ÛÖ A, ÑÈÐ Ì ÞÖÜÓÌ:
1.6 »¾¼¾Á¶»°¼Â¾¿¾¸¶Á¶ ¿º´¸¾Â¸»Ç¼ ÁÃ¼°ÀÂ¶Á´Ç¼ 21
(i) ¿È Ôà È×Ö ÛÎÔ ÛÖÓÎ :

p
1 = 2 = 0; f (x + i0) = f+ = j x ÿ 1jjx + 1j.
(ii) ¹È Ûà È×Ö ÛÎÔ ÛÖÓÎ :
p
1 = 0; 2 = 2p; f (x ÿ i0) = f = ÿ jx ÿ 1jjx + 1j ÿ
(Î 1 ×ÈØÈÓÌ ÔÌÐ ÛÌÒÐÑÈ ÓÎËÌ Ô, ×ÈØÖ ÒÖ ×ÖÜ ÌÔËÐÈ ÓÌÙÈ Ð ÙàÚ ×Î ØÌ ÈØÔÎÛÐÑÌ Ú
ÛÐÓÌ Ú).
ÁÜÔÌ×à Ú,
p
1(x) = f+ ÿ f ÿ =2 j x ÿ 1jjx + 1j :
²ÐÈ ÛÖ ÙÎÓÌÐ Ö B Ì ÞÖÜÓÌ:
(i) ¿È Ôà È×Ö ÛÎÔ ÛÖÓÎ : 1 = 2 = p ;
p p p
f (x + i0) = f+ = j x ÿ 1jeip=2 j x + 1jeip=2 = ÿ j x ÿ 1jjx + 1j :
(ii) ¹È Ûà È×Ö ÛÎÔ ÛÖÓÎ : 1 = ÿ p ; 2 = p ;

p p p
f (x ÿ i0) = f ÿ = j x ÿ 1je ÿ ip=2 j x + 1jeip=2 = j x ÿ 1jjx + 1j :
p
1(x) = f+ ÿ f = 2 x 1 x+1
ÿ ÿ j ÿ jj j :
ÂÖÔÐ ÍÖÜÓÌ ×È ÒÐ Ö ÛÐ ÙÛÈ ÙÎÓÌÐ È ÿ 1 < Re z < 1; Im z = 0 , Ö ×ÖÜ ×ØÖÎÊÖÜÓÌ ÔàÚ Î
ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ Î ÛÈÔ ÈÙÜÔÌÞÎ Ú, Ûà

ØÈ ÌÐ ÔÈÐ ÙÜÔÌÞÎ Ú, ÑÈÏÖ ÙÖÔ ÛÈ ×ÐÖ ×È Ôà ÙÎÓÌÐ È
ËÌÔ ÑÌÐ ÔÛÈÐ ÙÛÎÔ ÛÖÓÎ . ÁÛÖ ËÐÈ ÙÛÎÓÈ ( 1; 1);

ÿ ËÎÒÈËÎ 1 = 0; 2 = p, ÉØÐ ÙÑÖÜÓÌ
f (x) =
p
(1 ÿ x)(x + 1)eip=2 = i
p
(1 ÿ x)(x + 1); ÿ 1 < x < 1: &
ÁÎÓÌÐ àÙÎ: ¶ ÈÙÜÔÌ ÞÌÐÈ ÙÛÈ ÙÎÓÌÐ È ÛÎÚ ÛÖÓÎ Ú Ó×ÖØÌÐ ÔÈ ÏÌØÈ×ÌÜÛÌÐ ÌÐÙÈ ÊÖ-
ÔÛÈÚ ÛÎÔ Ì ÔÔÖÐÈ ÛàÔ ÝÜ ÒÒàÔ ÛÖÜ Riemann (Riemann sheets). ÂÌ ÛÖÐÈ ÏÌ ÓÈÛÈ ËÌÔ ÏÈ
ÓÈÚ È×ÈÙÞÖÒÎ ÙÖÜÔ. ¾ ÌÔËÐÈÝÌØÖ ÓÌÔÖÚ ÈÔÈÊÔà ÙÛÎÚ Ó×ÖØÌÐ ÔÈ ÈÔÈÛØÌ ÕÌÐ ÙÛÎ ÉÐ-
ÉÒÐÖÊØÈÝÐ È (×.Þ. P. Dennery & A. Krzywicki, Á. ÂÌØÙÌ ÔÖÉ).
°ÙÑÎÙÎ: NÈ ÓÌÒÌÛÎÏÌÐ Î ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ f (z), ÓÌ

8 c ln z
<e
> ; z 6= 0
f (z) =
>
:
0; z=0;
ÑÈÐ c ÙÛÈÏÌØÖ Ú ÓÐÊÈËÐÑÖ Ú ÈØÐÏÓÖ Ú.
22 ÁÃ¼°ÀÂ¶Á´¸Á »¸°Á »¸²°³¸¹¶Á »´Â°±º¶Â¶Á
1.7 ¿ÈØÈ ÊàÊÖÚ ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌàÔ ÓÐÊÈËÐÑÎ Ú ÓÌÛÈÉÒÎÛÎ Ú
²ÐÈ ÛÖÔ ÖØÐÙÓÖ ÛÎÚ ×ÈØÈÊà ÊÖÜ ÏÈ ÞØÌÐÈÙÛÖÜ ÓÌ ÛÎÔ Ì ÔÔÖÐÈ ÛÖÜ ÖØÐ ÖÜ.
¾ØÐÙÓÖ Ú: f (z), ÖØÐÙÓÌ ÔÎ ÙÌ ÓÐÈ ×ÌØÐÖÞÎ ÛÖÜ ÓÐÊÈËÐÑÖÜ

´ÙÛà ÓÐÈ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ
Ì×Ð×Ì ËÖÜ. ·È ÒÌ ÓÌ Ö ÛÐ lim f (z) = w0 ÛÖ ÛÌ ÑÈÐ ÓÖ ÔÖ ÛÖ ÛÌ ÈÔ ÊÐÈ ÑÈ ÏÌ e > 0 Ü×È ØÞÌÐ
z z0
d(e) > 0, ÛÌ ÛÖÐÖ à ÙÛÌ jz ÿ z0 j < d(e) ÙÜÔÌ×È ÊÌÛÈÐ jf (z) ÿ w0 j < e.
!
°Ô
f (z) = u(x; y) + i(x; y); w0 = u0 + i0 ;

ÌÜ ÑÖÒÈ È×ÖËÌÐÑÔÜ ÌÛÈÐ ×àÚ ÖÐ ×ÈØÈÑÈ Ûà ËÜ Ö ×ØÖÛÈ ÙÌÐÚ,
(i) lim f (z) = w0

z!z0
,
(ii) u(x; y) 0 u0
x!!
x
, (x; y) x!!
,
x0 0
y! y0 y! y 0
ÌÐ ÔÈÐ ÐÙÖËÜ ÔÈÓÌÚ ÈÔ ÑÈÐ ÌÝÖ ÙÖÔ ÛÖ È×ÖÛÌ ÒÌÙÓÈ ËÌÔ Ì×ÎØÌÈ ÍÌÛÈÐ È×Ö ÛÎ ÙÌÐØÈ ÛÎÚ
*
ÓÌÛÈ ÉÈÙÎÚ ÙÛÖ Ö ØÐÖ .
¾ØÐÙÓÖ Ú: »ÐÈ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ f (z) ÌÐ ÔÈÐ ÙÜÔÌÞÎ Ú ÙÛÖ ÙÎÓÌÐ Ö z = z0 ÈÔ

(i) Î f (z) ÖØÐ ÍÌÛÈÐ (Ü×È ØÞÌÐ) ÙÛÖ ÙÎÓÌÐ Ö z0 ÑÈÐ ×ÈÐ ØÔÌÐ ÛÎÔ ÛÐÓÎ f (z0 ),
(ii) lim f (z) = f (z0 )

z!z0
.
»Ì È ÒÒÈ ÒÖ ÊÐÈ, Î f (z) ÌÐ ÔÈÐ ÙÜÔÌÞÎ z = z0 ÛÖ ÛÌ ÑÈÐ ÓÖ ÔÖ ÛÖ ÛÌ ÈÔ ÊÐÈ
Ú ÙÛÖ ÙÎÓÌÐ Ö
ÑÈ ÏÌ e>0 d ( e) > 0

Ü×È ØÞÌÐ à ÙÛÌ jz ÿ z0 j < d ) jf (z) ÿ f (z0 )j < e. °ÔÛÐ ÙÛØÖÝÈ:
°Ô ÛÖ Ö ØÐÖ ÛÎÚ f (z) Ü×È ØÞÌÐ ÈÔÌÕÈ ØÛÎÛÈ È×Ö ÛÖ ×à Ú ÛÖ z ×ÒÎÙÐÈ ÍÌÐ ÛÖ z0 , Î
ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ ÌÐ ÔÈÐ ÙÜÔÌÞÎ Ú.
ÁÛÎÔ ÑÒÈ ÙÎ ÛàÔ ÙÜÔÌÞà Ô ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌàÔ Ü×È ØÞÌÐ ÓÐÈ ÑÈÛÎÊÖØÐ È ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌàÔ
×ÖÜ ÞÈØÈÑÛÎØÐ ÍÖÔÛÈÐ È×Ö ÓÌÊÈ ÒÎ ÞØÎÙÐÓÖ ÛÎÛÈ ÑÈÐ ÑÖÓßÖ ÛÎÛÈ. ´Ð ÔÈÐ ÖÐ ÙÜÔÈØÛÎ -
ÙÌÐÚ ×ÖÜ Ì ÞÖÜÔ ×ÈØÈ ÊàÊÖ.
¾ØÐÙÓÖ Ú: ·È ÒÌ ÓÌ Ö ÛÐ ÓÐÈ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ f (z ) Ì ÞÌÐ ×ÈØÈ ÊàÊÖ Ù' Ì ÔÈ ÙÎÓÌÐ Ö z 2 S,
ÛÖ ÛÌ ÑÈÐ ÓÖ ÔÖ ÛÖ ÛÌ ÈÔ Ü×È ØÞÌÐ ÛÖ Ö ØÐÖ
lim f (z + 11zz)
1z 0
!
ÿ f (z )
:
H ×ÈØÈ ÊàÊÖÚ ÏÈ ÙÜÓÉÖÒÐ ÍÌÛÈÐ ÓÌ f (z) Î df=dz.
0
ÁÎÓÌÐ àÙÎ: »×ÖØÖÜ ÓÌ ÔÈ ×ÌÛÜ ÞÖÜÓÌ ÛÖ Ö ØÐÖ 1z 0 ! ÑÈÛÈ ×ÖÒÒÖÜ Ú ÛØÖ ×ÖÜÚ,
ÌÝÖ ÙÖÔ ÛÖ ÓÖ ÔÖ ×ÖÜ È×ÈÐÛÖÜ ÓÌ ÌÐ ÔÈÐ ÛÖ ÓÎ ÑÖÚ ÛÖÜ 1z ÔÈ ÛÌÐ ÔÌÐ ÙÛÖ ÓÎËÌ Ô, ÈÒÒÈ ÛÖ
Arg 1z ×ÈØÈÓÌ ÔÌÐ È×ØÖÙËÐÖ ØÐÙÛÖ (ÁÞ. 1.5d). ¶ ×ÈØÈ ÊàÊÖÚ Ü×È ØÞÌÐ Ö ÛÈÔ ÛÖ Ö ØÐÖ
*
ÂÖ ÙÜ ÓÉÖÒÖ f (z)
z !
! z0 w0 ÌÐ ÔÈÐ ÐÙÖËÜ ÔÈÓÖ ÓÌ ÛÖ lim f (z) = w0 :
z !z 0
1.7 ¿°À°²Ç²¾Á ÁÃ¼°ÀÂ¶Á´Ç¼ »¸²°³¸¹¶Á »´Â°±º¶Â¶Á 23
ÁÞ. 1.5d: ÂØÌÐÚ ÛØÖ ×ÖÐ ×ØÖÙÌ ÊÊÐÙÎÚ ÛÖÜ

p
z: Arg 1z = p2 ,
Arg 1z = 4 ÑÈÐ Arg 1z = 0 .
Ü×È ØÞÌÐ ÑÈÐ ÌÐ ÔÈÐ ÈÔÌÕÈ ØÛÎÛÖ ÛÖÜ Arg 1z . H ÙÜÔÏÎ ÑÎ ÈÜÛÎ Ì×ÐÉÈ ÒÒÌÐ ÈÜÙÛÎØÖÜ Ú
×ÌØÐÖØÐÙÓÖÜ Ú ÙÛÎÔ ÑÒÈ ÙÎ ÛàÔ ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌàÔ ×ÖÜ Ì ÞÖÜÔ ×ÈØÈ ÊàÊÖ.
¿ÈØÈ ËÌÐÊÓÈ 1: f (z) = z + (z ÿ z )=2 = x + 2iy. ·È ÉØÖÜ ÓÌ ÛÖ Ö ØÐÖ ÑÈÛÈ ÓÎ ÑÖÚ

3
ÛÎÚ ÌÜÏÌÐ ÈÚ ÓÌ Arg 1z = 0 (È ÕÖÔÈÚ ÛàÔ x ÙÛÖ ÁÞ. 1.5d):
lim f (z + 11zz) ÿ f (z) = (x + 1x + 21iyx) ÿ (x + 2iy) = 1:

1z 0
!
¹ÈÛÈ ÓÎ ÑÖÚ ÛÎÚ ÌÜÏÌÐ ÈÚ ÓÌ Arg 1z = p=2 (È ÕÖÔÈÚ ÛàÔ y ÙÛÖ ÁÞ. 1.5d), ÉØÐ ÙÑÖÜÓÌ
lim f (z + 11zz) ÿ f (z) = x + 2i(y + 1i1y)y ÿ (x + 2iy) = 2:

1z 0
!
ÂÈ Ö ØÐÈ ÌÐ ÔÈÐ ËÐÈÝÖØÌÛÐÑÈ . °ØÈ Î ×ÈØÈ ÊàÊÖÚ ËÌÔ Ü×È ØÞÌÐ. &

ÁÛÐÚ ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌÐÚ ÓÐÈÚ ×ØÈÊÓÈÛÐÑÎ Ú ÓÌÛÈÉÒÎÛÎ Ú ÛÖ Ö ØÐÖ Ó×ÖØÌÐ ÔÈ ×ØÖÙÌÊÊÐ-
ÙÛÌÐ ÑÈÛÈ ËÜ Ö ÛØÖ ×ÖÜÚ (È×Ö ËÌÕÐÈ ÑÈÐ ÈØÐÙÛÌØÈ ). ¶ Ü ×ÈØÕÎ ÛÎÚ ×ÈØÈÊà ÊÖÜ Ì×Ð-
ÉÈ ÒÒÌÐ, ÑÈÛÈ ÑÈ ×ÖÐÖÔ ÛØÖ ×Ö, ËÜ Ö ÙÜÔÏÎ ÑÌÚ. ÁÛÎÔ ×ÌØÐ ×ÛàÙÎ ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌàÔ ÓÐ ÈÚ
ÓÐÊÈËÐÑÎ Ú ÓÌÛÈÉÒÎÛÎ Ú ÖÐ ÙÜÔÏÎ ÑÌÚ ÌÐ ÔÈÐ È ×ÌÐØÌÚ, ËÎÒÈËÎ ×ÖÒÜ ×ÐÖ ×ÌØÐÖØÐÙÛÐÑÌ Ú.
°ØÈ, ÌËà , ×ÌØÐÓÌ ÔÖÜÓÌ Ö ÛÐ Î Ü ×ÈØÕÎ ÛÎÚ ×ÈØÈÊà ÊÖÜ ÙÌ Ì ÔÈ ÙÎÓÌÐ Ö (ÛÖ×ÐÑÎ ÐËÐÖ -
ÛÎÛÈ) ÏÈ Ì×ÎØÌÈ ÍÌÐ ÛÐÚ ÓÎ ÛÖ×ÐÑÌ Ú (global) ÐËÐÖ ÛÎÛÌÚ ÛÎÚ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎÚ ÑÈÛÈ ×ÖÒÜ ×ÐÖ
ÖÜÙÐÈÙÛÐÑÖ ÛØÖ ×Ö.
¾Ð ÊÔàÙÛÖÐ È×Ö ÛÎ ÏÌàØÐ È ×ØÈÊÓÈÛÐÑà Ô ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌàÔ ÑÈÔÖ ÔÌÚ ÐÙÞÜ ÖÜÔ ÑÈÐ
ÌËà , ËÎÒÈËÎ
d2 3
f (z) + g(z) = f (z) + g (z); (1:21)
0
0
dz
d2 3
f (z)g(z) = f (z)g(z) + f (z)g (z); (1:22)
0
0
dz

d f (z )
= f (z)g(z2) f (z)g (z)
; g(z) 6= 0; (1:23)
0
0
ÿ
dz g(z) g(z)
32
24 ÁÃ¼°ÀÂ¶Á´¸Á »¸°Á »¸²°³¸¹¶Á »´Â°±º¶Â¶Á
d ÿ 1 df dg
f g( z ) = : (1:24)
dz dg dz
¾Ð ×ÈØÈ×È Ôà ÙÞÌ ÙÌÐÚ ÐÙÞÜ ÖÜÔ Ü×Ö ÛÎÔ ×ØÖÜ¢×Ö ÏÌÙÎ, ÉÌ ÉÈÐÈ, ×àÚ ÖÐ ×ØÈ ÕÌÐÚ ÙÛÖ
ËÌÕÐÖ ÓÌ ÒÖÚ ÛàÔ ÌÕÐÙà ÙÌàÔ Ì×ÐÛØÌ ×ÖÔÛÈÐ.
1.8 ¾Ð ÁÜÔÏÎ ÑÌÚ ÛàÔ Cauchy - Riemann
´Ð ËÈÓÌ ×ØÖÎÊÖÜÓÌ ÔàÚ ×àÚ ÊÐÈ ÛÎÔ Ü ×ÈØÕÎ ÛÎÚ ×ÈØÈÊà ÊÖÜ ÛÖ Ö ØÐÖ 1z 0 !
×ØÌ ×ÌÐ ÔÈ ÌÐ ÔÈÐ ÈÔÌÕÈ ØÛÎÛÖ ÛÖÜ Arg 1z . »ÌÊÈ ÒÎ ÞØÎÙÐÓÖ ÛÎÛÈ ÊÐÈ ×ØÈÑÛÐÑÌ Ú
Ì Ý È Ø Ó Ö Ê Ì Ú Ì Þ Ö Ü Ô Ö Ð Ù Ü Ô Ï Î Ñ Ì Ú × Ö Ü Ì × Ð É È Ò Ò Ì Ð Î Ð Ù Ö Û Î Û È Û à Ô Ö Ø Ð à Ô Ê Ð È
Arg 1z = 0 ÑÈÐ Arg 1z = p=2 (ËÎÒÈËÎ ÑÈÛÈ ÓÎ ÑÖÚ ÛàÔ ÈÕÖ ÔàÔ).
·Ìà ØÎÓÈ: ´ÙÛà f (z) = u(x; y) + i(x; y) . °Ô Ü×È ØÞÌÐ Î ×ÈØÈ ÊàÊÖÚ f (z) ÙÛÖ

0
ÙÎÓÌÐ Ö z, ÛÖ ÛÌ
@u @ @u @
= ;
@x @y @y
= ÿ @x : (1:25)
E×Ð×ÒÌ ÖÔ,
@u @ @ @u
f (z) =
0
+i = ÿi :
@x @x @y @y
°×Ö ËÌÐÕÎ:
df f (z + 1 z ) ÿ f (z )
= lim
dz 1z 0 ! 1z
u(x + 1x; y + 1y) u(x; y) i[(x + 1x; y + 1y) (x; y)]
= 1lim
x 0! 1x + i 1y + 1lim
ÿ
x 0 1x + i 1y
!
ÿ
:
1y 0
! 1y 0
!
·ÌàØÖÜ ÓÌ Ûà ØÈ ÛÐÚ ÌÕÎ Ú ÌÐËÐÑÌ Ú ×ÌØÐ×Ûà ÙÌÐÚ:
(i) Arg 1z = 0 (1x = 0; 1y = 0)

6 :
" #
df
= lim u(x + 1x;1yx) u(x; y) + i (x + 1x;1yx)
dz 1x 0 !
ÿ ÿ (x; y)
Î
df @u @
= +i :
dz @x @x
(1:26)
(ii) Arg 1z = p=2 (1x = 0; 1y 6= 0)
" #
df u(x; y + 1y) u(x; y) (x; y + 1y) (x; y)
= lim
dz 1y 0 ! i 1y
+iÿ
i1y
ÿ
Î
1.8 ÁÃ¼·¶¹´Á CAUCHY - RIEMANN 25
df 1 @u @
= + :
dz i @y @y
(1:27)
ÁÜÊÑØÐ ÔÖÔÛÈÚ ÛÐÚ (1.26) ÑÈÐ (1.27), ×ÈÐ ØÔÖÜÓÌ
@u @ @
= ;
@x @y @x
= ÿ @u
@y
[ÙÜÔÏÎ ÑÌÚ Cauchy-Riemann (C-R)].
ÁÎÓÌÐ àÙÎ : ¾Ð ÙÜÔÏÎ ÑÌÚ C-R ×ÈØÎ ÞÏÎÙÈÔ ÊÐÈ ÛÐÚ ËÜ Ö ÌÐËÐÑÌ Ú ×ÌØÐ×Ûà ÙÌÐÚ
Arg 1z = 0 ÑÈÐ Arg 1z = p=2 . ÁÜÔÌ×à Ú, ÌÐ ÔÈÐ ÈÔÈÊÑÈÐ ÌÚ ÙÜÔÏÎ ÑÌÚ ÊÐÈ ÔÈ ÌÐ ÔÈÐ Î
f (z) ×ÈØÈÊàÊÐ ÙÐÓÎ, ÈÒÒÈ Ö ÞÐ ÑÈÐ ÐÑÈÔÌ Ú. ¸ÙÞÜ ÌÐ Ö ÓàÚ ÛÖ ÈÓÌ ÙàÚ Ì×Ö ÓÌÔÖ ÏÌà ØÎÓÈ.
·Ìà ØÎÓÈ: ´ÙÛà Î f (z) = u(x; y) + i(x; y), ÛÌ ÛÖÐÈ à ÙÛÌ:

(i)u(x; y) ÑÈÐ (x; y) Ì ÞÖÜÔ ÙÜÔÌÞÌÐ Ú ÓÌØÐÑÌ Ú ×ÈØÈÊà ÊÖÜÚ ÙÛÖ ÙÎÓÌÐ Ö (x; y).
*
@u @ @u @
(ii) ¸ÙÞÜ ÌÐ =
@x @y @y
; = ÿ
@x
:
ÂÖ ÛÌ Ü×È ØÞÌÐ Î f (z) ÙÛÖ ÙÎÓÌÐ Ö z = (x; y). (H È×Ö ËÌÐÕÎ ËÐ ÔÌÛÈÐ ÙÛÖ ¿ÈØÈ ØÛÎÓÈ
0
°).
·È ×ØÌ ×ÌÐ ÔÈ ×ÈØÈÛÎØÎÏÌÐ ×àÚ ÖÐ ÙÜÔÏÎ ÑÌÚ ÛàÔ C-R ÑÈÐ ÖÐ ÙÜÔÏÎ ÑÌÚ ÙÜÔÌ ÞÌÐÈÚ
ÛàÔ ÓÌØÐÑà Ô ×ÈØÈÊà ÊàÔ ÌÐ ÔÈÐ ÈØÑÌÛÈ ×ÌØÐÖØÐÙÛÐÑÌ Ú, à ÙÛÌ ÔÈ ÌÊÊÜà ÔÛÈÐ ×àÚ ÛÖ
lim f (z + 11zz)
1z 0
!
ÿ f (z)
ÌÐ ÔÈÐ ÈÔÌÕÈ ØÛÎÛÖ ÛÖÜ Arg 1z:
ÂÖ ÙÖ ÐÙÞÜØÌ Ú ÌÐ ÔÈÐ ÖÐ ÙÜÔÏÎ ÑÌÚ ÈÜÛÌ Ú, à ÙÛÌ, ÑÈÏà Ú ÏÈ ËÖÜ ÓÌ ÈØÊÖ ÛÌØÈ, ÈÔ Ü×È ØÞÌÐ
Î f (z) Ü×È ØÞÖÜÔ ÑÈÐ Ö ÒÌÚ ÖÐ ×ÈØÈ ÊàÊÖÐ f (n) (z); n = 2; 3; . . . .

0
¿ÈØÈ ËÌÐÊÓÈ 1: ¶ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ f (z) = x + i0 = x ËÌÔ ÌÐ ÔÈÐ ×ÈØÈÊàÊÐ ÙÐÓÎ. ¾ -
ÔÛàÚ,
@u
@x
= 1 6= @
@y
= 0:
ÂÖ Ð ËÐÖ ÐÙÞÜ ÌÐ ÑÈÐ ÊÐÈ ÛÎ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ f (z) = z 3
=x ÿ iy; u = x; = ÿy.
@u
@x
= 1 @ @u @
; = ÿ1 ) 6= ) ËÌÔ Ü×È ØÞÌÐ Î f (z).
@y @x @y
0
&
*
°Ô ÏÌ ÒÌÐ ÑÈÔÌÐ Ú ÔÈ ÌÐ ÔÈÐ ÈÜÙÛÎØÖ Ú, ÈØÑÌÐ ÓÐ È ÓÖ ÔÖ È×Ö ÈÜÛÌ Ú ÔÈ ÌÐ ÔÈÐ ÙÜÔÌÞÎ Ú - ÑÖÐ ÛÈÕÌ ÙÞÌÛÐÑÈ ¸.
ÁÝÎ ÑÈ, ÁÎÓÌÐà ÙÌÐÚ »ÐÊÈËÐÑà Ô ÁÜÔÈØÛÎ ÙÌàÔ, ¸àÈ ÔÔÐÔÈ (1977).

26 ÁÃ¼°ÀÂ¶Á´¸Á »¸°Á »¸²°³¸¹¶Á »´Â°±º¶Â¶Á
¿ÈØÈÛÎ ØÎÙÎ: ´ÙÛà g(x; y) = u(x; y) + i(x; y). ´ÞÖÜÓÌ

z+z zÿz
z = x + iy; z =x iy ) x = ; y=
3 3
2 2i :
3
ÿ
°ØÈ, Î g(x; y) Ó×ÖØÌÐ ÔÈ ÊØÈÝÌÐ àÚ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ ÛàÔ z ÑÈÐ z g(x; y)= f (z; z ).
3
, ËÎÒÈËÎ
3
ÙÛÈ ÙÎÓÌÐÈ z 6= 0 ÖÛÈÔ Î f (z; z ) ×Ì-

* 3
¶ ËÖÏÌÐ ÙÈ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ ËÌÔ Ì ÞÌÐ ×ÈØÈ ÊàÊÖ
z ÈÒÒÈ ÑÈÐ ÛÎ z . ´ÔÔÖÌÐ ÛÈÐ Ö ÛÐ ÛÖ ÈÔÛÐ ÙÛØÖÝÖ ËÌÔ ÐÙÞÜ ÌÐ. ÁÛÖ

ØÐÌ ÞÌÐ Ö ÞÐ ÓÖ ÔÖ ÛÎ
3
¿ÈØÈ ËÌÐÊÓÈ 1 ÛÖÜ ´ËÈÝÐ ÖÜ 1.7, g(x; y) = x + 2iy = (3=2)z ÿ (1=2)z . ÁÜÔÌ×à Ú, ËÌÔ 3
Ì ÞÌÐ ×ÈØÈ ÊàÊÖ ÙÌ ÑÈÔÌ ÔÈ ÙÎÓÌÐ Ö z.
¿ÈØÈ ËÌÐÊÓÈ 2: f (z) = z , n ÝÜÙÐÑÖ Ú. ·È Ü×ÖÒÖÊÐ ÙÖÜÓÌ ÛÎÔ ×ÈØÈ ÊàÊÖ ÈÜÛÎ Ú.

n
n
n + n 1z zn 1 +
X n
z (1z)k zn ÿ ÿ k zn
f (z + 1z) ÿ f (z) (z + 1z) ÿ z k
ÿ
n n
k=2
1z = 1z = 1z
n
X n 1 zn k ;
= nzn 1 +
ÿ
(1z)k ÿ ÿ
k=2 k
ËÎÒÈËÎ ,
f (z + 1 z ) f (z) d n
lim
1z 0
! 1z
ÿ
= nzn ÿ 1 Î
dz
z = nzn 1 ; n 0: ÿ
&
ÂÖ Ð ËÐÖ Ó×ÖØÌÐ ÔÈ È×ÖËÌÐÞÛÌÐ ÑÈÐ ÓÌ Ùà ÛàÔ ÌÕÐÙà ÙÌàÔ ÛàÔ C-R. ÁÜÔÌ×à Ú, ÐÙÞÜ ÌÐ Ö
ÛÜ ×ÖÚ ×ÖÜ ÕÌ ØÖÜÓÌ È×Ö ÛÐÚ ×ØÈÊÓÈÛÐÑÌ Ú ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌÐÚ.
°ÔÈ ÒÖÊÈ È×ÖËÌÐÑÔÜ ÌÛÈÐ Ö ÛÐ ÑÈ ÏÌ ×ÖÒÜà ÔÜÓÖ P (z) ÌÐ ÔÈÐ ×ÈØÈÊàÊÐ ÙÐÓÖ ÙÌ ÑÈ ÏÌ
ÙÎÓÌÐ Ö.
¾ØÐÙÓÖ Ú: MÐÈ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ f (z) ÑÈÒÌÐ ÛÈÐ ÈÔÈÒÜÛÐÑÎ (ÖÒÖ ÓÖØÝÎ Î ÑÈÔÖÔÐÑÎ ) ÙÌ

ÓÐ È ×ÌØÐÖÞÎ P, Ö ÛÈÔ ÌÐ ÔÈÐ ÓÖÔÖ ÛÐÓÎ ÑÈÐ ×ÈØÈÊàÊÐ ÙÐÓÎ ÙÌ ÑÈ ÏÌ ÙÎÓÌÐ Ö z 2 P. **
P ÌÐ ÔÈÐ ÖÒÖ ÑÒÎØÖ ÛÖ ÓÐÊÈËÐÑÖ Ì×Ð ×ÌËÖ, ÛÖ ÛÌ Î ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ ÑÈÒÌÐ ÛÈÐ ÈÑÌØÈÐ È

°Ô
(entire). ¶ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ f (z) ÑÈÒÌÐ ÛÈÐ ÈÔÈÒÜÛÐÑÎ ÙÌ Ì ÔÈ ÙÎÓÌÐ Ö z0 ÈÔ Ü×È ØÞÌÐ ×Ì-
ØÐÖÞÎ ÛÖÜ z0 à ÙÛÌ Î ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ ÔÈ ÌÐ ÔÈÐ ÈÔÈÒÜÛÐÑÎ ÙÛÎÔ ×ÌØÐÖÞÎ ÈÜÛÎ . ÂÖ ÛÌ ÛÖ
ÙÎÓÌÐ Ö z0 ÒÌ ÊÌÛÈÐ ÖÓÈÒÖ (ÑÈÔÖÔÐÑÖ ) ÙÎÓÌÐ Ö ÛÎÚ f (z). ³ÐÈÝÖØÌÛÐÑÈ ÛÖ ÙÎÓÌÐ Ö z0
ÌÐ ÔÈÐ ÈÔà ÓÈÒÖ. ÇÚ ×ÈØÈËÌÐ ÊÓÈÛÈ ÈÔÈÝÌ ØÖÜÓÌ ÛÐÚ ÌÕÎ Ú ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌÐÚ:
*
°ÔÛÐ ÏÌÛÈ, ÊÐÈ ÔÈ Ì ÞÌÐ ×ÈØÈ ÊàÊÖ àÚ ×ØÖÚ z 3
ÏÈ ×ØÌ ×ÌÐ Î f (z; z 3
) ÔÈ ÓÎÔ ×ÌØÐÌ ÞÌÐ ÛÎ ÓÌÛÈÉÒÎÛÎ z.
**
ÅØÎÙÐÓÖ×ÖÐÖÜ ÓÌ ÛÎ ÒÌ ÕÎ ÈÔÈÒÜÛÐÑÎ Ì×ÌÐËÎ , ÑÈÏà Ú ÏÈ ËÖÜ ÓÌ ÈØÊÖ ÛÌØÈ, ÈÔ Ì ÞÌÐ ×ÈØÈ ÊàÊÖ ×Øà ÛÎÚ
ÛÈ ÕÎÚ Ì ÞÌÐ ×ÈØÈ ÊàÊÖ ÑÈ ÏÌ ÛÈ ÕÎÚ (´Ë. 1.13, ×ÐÖ ÑÈ Ûà).

1.8 ÁÃ¼·¶¹´Á CAUCHY - RIEMANN 27
(i) R(z) = P (z)=Q(z); P (z); Q(z) ×ÖÒÜà ÔÜÓÈ. ¶ R(z) ÌÐ ÔÈÐ ÈÔÈÒÜÛÐÑÎ ÙÌ
ÑÈ ÏÌ ÙÎÓÌÐ Ö ÛÌ ÛÖÐÖ à ÙÛÌ Q(z) 6= 0.
(ii) tan z = sin z= cos z . ¶ tan z ÌÐ ÔÈÐ ÈÔÈÒÜÛÐÑÎ ÙÌ ÑÈ ÏÌ ÙÎÓÌÐ Ö z, ÌÑÛÖ Ú È×Ö
ÛÐÚ ØÐ ÍÌÚ ÛÎÚ ÌÕÐ ÙàÙÎÚ cos z = 0 .
cos z = 0 eiz + e iz = 0 e2iz = 1 2iz = ln( 1)

)
ÿ
) ÿ ) ÿ Î
2izn = (2n + 1)pi zn = (2n + 1)p=2; n ) ÈÑÌ ØÈÐÖÚ,
ËÎÒÈËÎ ÖÐ ØÐ ÍÌÚ ÛÎÚ cos z ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎÚ ÙÜÓ×Ð ×ÛÖÜÔ ÓÌ ÌÑÌÐ ÔÌÚ ÛÎÚ
×ØÈÊÓÈÛÐÑÎ Ú cos x
ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎÚ tan z . ÁÜÔÌ×à Ú, Î ÌÐ ÔÈÐ ÈÔÈÒÜÛÐÑÎ ÈÔ
z = (2n + 1)p=2
6 .
(iii) cot z
H z = n p; n
ÌÐ ÔÈÐ ÈÔÈÒÜÛÐÑÎ ÈÔ 6 ÈÑÌ ØÈÐÖÚ.
(iv) tanh z
¶ z = i(2n + 1)p=2
ÌÐ ÔÈÐ ÈÔÈÒÜÛÐÑÎ ÈÔ 6 .
¿ÈØÈ ËÌÐÊÓÈ 3: f (z) = ez = ex (cos y + i sin y)

NÈ Ü×ÖÒÖÊÐÙÛÌÐ Î ×ÈØÈ ÊàÊÖÚ ÛÎÚ .
u(x; y) = ex cos y; (x; y) = ex sin y;

9
@u x
@x
= e cos y; @
@y
= ex cos y >
>
>
>
>
@u @
=
@x @y
=
)
> >
@u @ x > @u @
@y
= ÿe sin y;
x
@x
= e sin y >
>
;
@y
= ÿ
@x
:
@u @u @ @
¿ØÖÝÈÔà Ú, ÖÐ ÓÌØÐÑÌ Ú ×ÈØÈ ÊàÊÖÐ ÌÐ ÔÈÐ ÙÜÔÌÞÌÐ Ú.
@x @y @x @y
, , , °ØÈ, Î
f (z) = ez ÌÐ ÔÈÐ ×ÈÔÛÖÜ ×ÈØÈÊàÊÐ ÙÐÓÎ.
dez @u @ x
f (z) =
0
= + i = e (cos y + i sin y) = ez :
dz @x @x
¾ÓÖÐÈ,
(cos z) = sin z; (sin z) = cos z;

0
ÿ
0
(cosh z) = sinh z; (sinh z) = cosh z;

0 0
&
ÐÙÞÜ ÖÜÔ ËÎÒÈËÎ ÊÐÈ ÛÐÚ ×ÐÖ ×È Ôà ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌÐÚ ÖÐ ÑÈÔÖ ÔÌÚ ×ÈØÈÊà ÊÐÙÎÚ ×ÖÜ ÌÐ ÔÈÐ
ÊÔàÙÛÖÐ È×Ö ÛÎ ÏÌàØÐ È ÛàÔ ×ØÈÊÓÈÛÐÑà Ô ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌàÔ.

28 ÁÃ¼°ÀÂ¶Á´¸Á »¸°Á »¸²°³¸¹¶Á »´Â°±º¶Â¶Á
1.9 °ØÓÖÔÐÑÌ Ú ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌÐÚ
°Ô Î f (z) = u(x; y) + i(x; y) ÌÐ ÔÈÐ ÈÔÈÒÜÛÐÑÎ , ÛÖ ÛÌ:

(È) ¾Ðu ÑÈÐ Ü×ÈÑÖÜ ÖÜÔ ÙÛÎÔ ÌÕÐ ÙàÙÎ ÛÖÜ Laplace,
r
2 u = r 2 = 0:
´ÞÖÜÓÌ
@u @ @ 2 u @ 2
= ) =
@x @y @x2 @x@y
;
@u @ @ 2 u @2
@y
= ÿ
@x @y
)
2 = ÿ
@y@x
:
´ÝÖ ÙÖÔ
@2u @2u
=
@x@y @y@x
(ÙÞÌËÖ Ô ÊÐÈ Ö ÒÌÚ ÛÐÚ ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌÐÚ ÛÎÚ MÈÏÎÓÈÛÐÑÎ Ú ÄÜÙÐÑÎ Ú), Ì ÞÖÜÓÌ
@2u @2u
+ =0
@x2 @y2
Î r
2 u = 0.
ÁÛÎÔ Ð ËÐÈ ÌÕÐ ÙàÙÎ Ü×ÈÑÖÜ ÌÐ ÑÈÐ Î (x; y), ËÎÒÈËÎ

@2u @2u @2 @2
+ =0
@x2 @y2
ÑÈÐ + =0
@x2 @y2
(ÌÕ. Laplace). (1:28)
¶ ÌÕÐ ÙàÙÎ (1.28) ÌÐ ÔÈÐ Î ÌÕÐ ÙàÙÎ ÛÖÜ Laplace ÙÛÐÚ ËÜ Ö ËÐÈÙÛÈ ÙÌÐÚ. ´Ð ÔÈÐ Ð ÙàÚ
Î ×ÐÖ Ù×ÖÜËÈÐ È ÌÕÐ ÙàÙÎ ÛÎÚ ÄÜÙÐÑÎ Ú (HÒÌÑÛØÖÙÛÈÛÐÑÎ , ØÖÎ ÐËÈÔÐÑÖÜ ØÌÜÙÛÖÜ
Ñ.Ò×.). °×Ö ÛÈ ×ÐÖ ×È Ôà, ÉÒÌ ×ÖÜÓÌ Ö ÛÐ ÈÔ Î f (z) = u + i ÌÐ ÔÈÐ ÈÔÈÒÜÛÐÑÎ , ÛÖ ÛÌ ÖÐ
ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌÐÚ u(x; y) ÑÈÐ (x; y) Ü×ÈÑÖÜ ÖÜÔ ÙÛÎÔ ÌÕÐ ÙàÙÎ ÛÖÜ Laplace. ÁÜÔÈØÛÎ -
ÙÌÐÚ ×ÖÜ Ü×ÈÑÖÜ ÖÜÔ ÙÛÎÔ ÌÕÐ ÙàÙÎ ÛÖÜ Laplace ÑÈÒÖÜ ÔÛÈÐ ÈØÓÖÔÐÑÌ Ú ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌÐÚ
(ÑÖÐ ÛÈÕÌ ¹ÌÝÈ ÒÈÐÖ 9).
´ÛÙÐ, ÈÔ ÓÈÚ ËÖÏÌÐ ÓÐÈ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ g(x; y), ÌÐ ÔÈÐ ËÜÔÈÛÖ Ô ÔÈ È×ÖÝÈÔÏÖÜ ÓÌ ÑÈÛÈ
×Ö ÙÖÔ ÈÜÛÎ Ó×ÖØÌÐ ÔÈ ÌÐ ÔÈÐ ÛÖ ×ØÈÊÓÈÛÐÑÖ Î ÝÈÔÛÈÙÛÐÑÖ ÓÌ ØÖÚ ÓÐÈÚ ÈÔÈÒÜÛÐÑÎ Ú
ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎÚ f (z), ÑÈÐ ÓÈ ÒÐÙÛÈ, Ö ÛÈÔ Î È×È ÔÛÎÙÎ ÌÐ ÔÈÐ ÑÈÛÈÝÈÛÐÑÎ , Ì ÞÖÜÓÌ ÛÖÔ
ÛØÖ ×Ö ÔÈ ×ØÖÙËÐÖØÐ ÙÖÜÓÌ ÛÎÔ ÈÔÈÒÜÛÐÑÎ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ f (z ).

¿ÈØÈ ËÌÐÊÓÈ 1: ³Ð ÔÌÛÈÐ u(x; y) = 2x ÿ x3 + axy2 . ·È ÌÕÌÛÈÙÛÌÐ ÑÈÛÈ ×Ö ÙÖÔ
u(x; y) = Ref (z), f (z) ÑÈ ×ÖÐÈ ÈÔÈÒÜÛÐÑÎ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ. ÁÛÎ ÙÜÔÌ ÞÌÐÈ ÏÈ ÉØÌÏÌÐ Î
f (z).
1.9 °À»¾¼¸¹´Á ÁÃ¼°ÀÂ¶Á´¸Á 29
´ÝÖ ÙÖÔ Î f (z) ÌÐ ÔÈÐ ÈÔÈÒÜÛÐÑÎ , ÏÈ ×ØÌ ×ÌÐ

@2u @2u
+ = 0:
@x2 @y2
¾ÓàÚ,
@u @2u
@x
= 2 ÿ 3x2 + ay2 )
@x2
= ÿ6x;
@u @2u
@y
= 2axy )
@y2
= 2ax:
ÁÜÔÌ×à Ú, 2ax 6x = 0
ÿ Î a = 3: ³ÎÒÈËÎ u = Ref (z) ÈÔ
u(x; y) = 2x ÿ x3 + 3xy2 :
H ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ (x; y) = Imf (z) ÏÈ ×ØÌ ×ÌÐ ÔÈ ÐÑÈÔÖ×ÖÐÌÐ ÛÐÚ ËÐÈÝÖØÐÑÌ Ú ÌÕÐÙà ÙÌÐÚ
×ÖÜ ×ØÖÑÜ ×ÛÖÜÔ È×Ö ÛÐÚ ÙÜÔÏÎ ÑÌÚ C-R, ×.Þ.
@ @u
= = 2 ÿ 3x2 + 3y2 ) (x; y) = 2y ÿ 3x2y + y3 + f(x);
@y @x
Ö ×ÖÜ f(x) ÈÜÏÈÐ ØÌÛÎ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ. °ÜÛÎ ×ØÖÙËÐÖØÐ ÍÌÛÈÐ È×Ö ÛÎÔ È ÒÒÎ ÙÜÔÏÎ ÑÎ C-R:
@
@x
= ÿ @u
@y
= ÿ6xy ) ddxf = 0 ) f = c = stau: )
(x; y) = 2y ÿ 3x2 y + y3 + c; c ×ØÈÊÓÈÛÐÑÖ Ú.
·Ì ÛÖÔÛÈÚ
z+z zÿz
x= ; y=
2i ) f (z; z ) = 2z ÿ z + ic
3
3 3
2
3
)
f (z) = u + i = 2z ÿ z3 + ic; c ×ØÈÊÓÈÛÐÑÖ Ú.

¶ f ÌÐ ÔÈÐ ÈÔÌÕÈ ØÛÎÛÎ ÛÖÜ z3
, Ö ×àÚ ÈÔÈÓÌ ÔÈÓÌ, ÑÈÏÖ ÙÖÔ ÌÐ ÔÈÐ ÈÔÈÒÜÛÐÑÎ . &
(É) OÐ ÑÈÓ×Ü ÒÌÚ u(x; y) = ÙÛÈÏ. ÑÈÐ (x; y) = ÙÛÈÏ. ÌÐ ÔÈÐ ÖØÏÖÊà ÔÐÌÚ, ËÎÒÈËÎ
r = 0;
ru 1 r
r
Ö ×ÖÜ
@u @u @ @
u= e^ + e^ ; = e^ + e^
@x 1 @y 2 @x 1 @y 2
r
r r
r
30 ÁÃ¼°ÀÂ¶Á´¸Á »¸°Á »¸²°³¸¹¶Á »´Â°±º¶Â¶Á
ÑÈÐ e^1 , e^2 ÌÐ ÔÈÐ ÛÈ ÓÖÔÈËÐÈÐ È ËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ ÑÈÛÈ ÓÎ ÑÖÚ ÛàÔ ÈÕÖ ÔàÔ x ÑÈÐ y ÈÔÛÐ ÙÛÖÐ-
ÞÈ.
¿Øà ÛÈ ÏÈ È×ÖËÌÐ ÕÖÜÓÌ Ö ÛÐ ÛÖ ËÐÈ ÔÜÙÓÈ ×ÖÜ ÌÐ ÔÈÐ ÑÈ ÏÌÛÖ ÙÛÎÔ Ì×ÐÝÈ ÔÌÐÈ u=

ÙÛÈÏ. ÌÐ ÔÈÐ ÈÔÈ ÒÖÊÖ ÛÖÜ r u
r . ¿ØÈÊÓÈÛÐÑÈ , ÕÌ ØÖÜÓÌ Ö ÛÐ

@u @u @u @u
du = dx + dy = e^ + e^ (dxe^1 + dye^2 ):
@x @y @x 1 @y 2
·Ì ÛÖÔÛÈÚ dl = dx e^1 + dy e^2 , ÉØÐ ÙÑÖÜÓÌ Ö ÛÐ
du = rru 1 dl:
(H ÛÌÒÌÜÛÈÐ È ÙÞÌ ÙÎ ÐÙÞÜ ÌÐ ÑÈÐ ÙÛÐÚ ÛØÌÐÚ ËÐÈÙÛÈ ÙÌÐÚ.)
ÁÛÎÔ ÌÐËÐÑÎ ×ÌØÐ ×ÛàÙÎ ×ÖÜ Î ÓÌÛÈÉÖÒÎ dl ÊÐ ÔÌÛÈÐ ×È Ôà ÙÛÎÔ Ì×ÐÝÈ ÔÌÐÈ u =

ÙÛÈÏ., Ì ÞÖÜÓÌ du = 0, ËÎÒÈËÎ
r
r u 1 dl = 0; dl ×È Ôà ÙÛÎ u = ÙÛÈÏ.
³ÎÒÈËÎ ÛÖ ËÐÈ ÔÜÙÓÈ r
r u ÌÐ ÔÈÐ ÑÈ ÏÌÛÖ ÙÛÎÔ Ì×ÐÝÈ ÔÌÐÈ u= ÙÛÈÏ. °ØÈ, ÈØÑÌÐ ÔÈ
ËÌÐ ÕÖÜÓÌ Ö ÛÐ
r
r r = 0:
u 1r

@u @u @ @
r =
u 1r e^ + e^ e^ + e^
@x 1 @y 2 dx 1 @y 2
r
r

= @u
@x
@ @u @ @u
+ =
@x @y @y @x
ÿ
@u
@y
+ @u @u
@y @x
= 0:
2 3
ÅØÎÙÐÓÖ×ÖÐÎ ÙÈÓÌ ÛÐÚ ÙÞÌ ÙÌÐÚ C-R, ÌÕ. (1.25) :
ÁÞ. 1.6a: ru. EÐ ÔÈÐ ËÐÈ ÔÜÙÓÈ ÑÈ ÏÌÛÖ ÙÛÎ

²ÌàÓÌÛØÐÑÎ ÌØÓÎÔÌÐ È ÛÖÜ ËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÖÚ r u =ÙÛÈÏ.
1.9 °À»¾¼¸¹´Á ÁÃ¼°ÀÂ¶Á´¸Á 31
¾Ð ËÜ Ö ×ÐÖ ×È Ôà ÐËÐÖ ÛÎÛÌÚ, (È) ÑÈÐ (É), Ì ÞÖÜÔ ÓÌÊÈ ÒÎ ÌÝÈØÓÖÊÎ ÙÛÎ ÄÜÙÐÑÎ .
¿ÈØÈÛÎØÖÜ ÓÌ ×àÚ ÙÌ ÑÈ ÏÌ ÈÔÈÒÜÛÐÑÎ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ f (z) = u(x; y) + i(x; y) ÈÔÛÐ-

ÙÛÖÐÞÖÜ Ô ËÜ Ö ÈØÓÖÔÐÑÈ ×ØÖÉÒÎ ÓÈÛÈ ÙÛÐÚ ËÜ Ö ËÐÈÙÛÈ ÙÌÐÚ, ÑÈÐ ÈÔÛÐ ÙÛØÖÝÈ. ¿.Þ.,
ÙÛÎÔ ¶ÒÌÑÛØÖÙÛÈÛÐÑÎ ÞØÌÐÈ ÍÌÛÈÐ ÔÈ ÉØÌÏÌÐ ÓÐÈ ÈØÓÖÔÐÑÎ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ (ËÜÔÈÓÐÑÖ ) Î
Ö×ÖÐ È ÔÈ Ì ÞÌÐ ÑÈÏÖØÐÙÓÌ ÔÎ ÛÐÓÎ (Î ÑÈÏÖØÐÙÓÌ ÔÎ ÑÈ ÏÌÛÎ ×ÈØÈ ÊàÊÖ) ×È Ôà ÙÌ
*
ËÖÙÓÌ ÔÖ ÈÊàÊÖ . ÁÌ ÛÌ ÛÖÐÈ ËÐËÐÈ ÙÛÈÛÈ ×ØÖÉÒÎ ÓÈÛÈ, Î ÏÌàØÐ È ÈÔÈÒÜÛÐÑà Ô ÙÜÔÈØ-
ÛÎ ÙÌàÔ ÌÐ ÔÈÐ ÈØÑÌÛÈ ÞØÎ ÙÐÓÎ.
´ÛÙÐ, ÈÔ ÓÈÚ ËÐ ÔÌÛÈÐ ÓÐÈ ÈÔÈÒÜÛÐÑÎ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ f (z); Ì ÞÖÜÓÌ ÛÎ ÒÜ ÙÎ ÙÛÈ ÌÕÎ Ú
ËÜ Ö ÎÒÌÑÛØÖÙÛÈÛÐÑÈ ×ØÖÉÒÎ ÓÈÛÈ:
(i) »×ÖØÖÜ ÓÌ ÔÈ ÉØÖÜ ÓÌ ÛÖ ËÜÔÈÓÐÑÖ F(x; y) ÛÖ Ö×ÖÐ Ö ×ÈÐ ØÔÌÐ ÑÈÏÖØÐÙÓÌ ÔÎ

ÛÐÓÎ V , ×È Ôà ÙÛÎÔ Ì×ÐÝÈ ÔÌÐÈ ÌÔÖ Ú ÈÊàÊÖÜ Î Ö×ÖÐ È ËÐ ÔÌÛÈÐ È×Ö ÛÎ ÙÞÌ ÙÎ
,
u(x; y) = ÙÛÈÏ. ÂÖ ËÜÔÈÓÐÑÖ ÈÜÛÖ ÏÈ Ì ÞÌÐ ÛÎ ÓÖØÝÎ

F(x; y) = K u(x; y) + C , K ÙÛÈÏÌØÈ , C ÙÛÈÏÌØÈ .
¿ØÖÝÈÔà Ú, Î ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ F(x; y) Ü×ÈÑÖÜ ÌÐ ÙÛÎÔ ÌÕÐ ÙàÙÎ ÛÖÜ Laplace ÑÈÐ,
ÓÌ ÑÈÛÈ ÒÒÎÒÎ ÌÑÒÖÊÎ ÛàÔ ÙÛÈÏÌØà Ô K ÑÈÐ C , Ó×ÖØÌÐ ÔÈ ÐÑÈÔÖ×ÖÐÎ ÙÌÐ ÑÈÐ
ÛÐÚ ÙÜÔÖØÐÈÑÌ Ú ÙÜÔÏÎ ÑÌÚ.
(ii) »×ÖØÖÜ ÓÌ ÔÈ ÉØÖÜ ÓÌ ÛÖ ËÜÔÈÓÐÑÖ F(2x; y) ×ÖÜ ÑÈÏÖØÐ ÍÌÛÈÐ È×Ö ÛÐÚ ÐÙÖ-
ËÜÔÈÓÐÑÌ Ú Ì×ÐÝÈ ÔÌÐÌÚ(x; y) = ÙÛÈÏ. ×ØÈ ÊÓÈ3 ×ÖÜ ×ÌØÐÒÈÓÉÈ ÔÌÐ ÑÈÐ ÛÎÔ
Ü ×ÈØÕÎ ÈÊàÊà Ô ÓÌ Ì×ÐÝÈ ÔÌÐÈ (x; y) = ÙÛÈÏ. . ÂÖ ËÜÔÈÓÐÑÖ , Ûà ØÈ, ÌÐ ÔÈÐ
F(x; y) = K(x; y) + C; K ÙÛÈÏÌØÈ , C ÙÛÈÏÌØÈ .

¿ÈØÈ ËÌÐÊÓÈ 2: ¼È ÓÌÒÌÛÎÏÖÜ Ô ÛÈ ÎÒÌÑÛØÖÙÛÈÛÐÑÈ ×ØÖÉÒÎ ÓÈÛÈ ×ÖÜ ÈÔÛÐÙÛÖÐ-
ÞÖÜ Ô ÙÛÎÔ f (z) = z2 .
´ÞÖÜÓÌ: u(x; y) = x ÿ y ; (x; y) = 2xy. ·ÌàØÖÜ ÓÌ ×Øà
2 2 ÛÈ ÛÎ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ
F(x; y) = Ku(x; y) + C = K (x2 ÿ y2 ) + C:

¿ØÖÝÈÔà Ú, ÈÜÛÎ ÐÑÈÔÖ×ÖÐÌÐ ÛÎ ³.´. ÛÖÜ Laplace. °×ÖÓÌ ÔÌÐ ÔÈ ×È ØÌÐ ÙÛÈÏÌØÎ ÛÐÓÎ
(V ) ×È Ôà ÙÌ ÛÜÞÖ ÔÛÌÚ ÈÊàÊÖÜ Ú ×ÖÜ Ü×È ØÞÖÜÔ. ¿ØÖÝÈÔà Ú ÖÐ ÈÊàÊÖÐ ÏÈ ×ØÌ ×ÌÐ ÔÈ
Ì ÞÖÜÔ ÙÞÎ ÓÈ Ü×ÌØÉÖÒÎ Ú, ËÎÒÈËÎ x2 ÿ y2 = ÙÛÈÏ. (×.Þ. ÊØÈÓÓÖÙÑÐÈÙÓÌ ÔÖ ÛÓÎ ÓÈ

ÙÛÖ ÁÞ. 1.6b). °Ô Î ÌÒÈ ÞÐÙÛÎ È×Ö ÙÛÈÙÎ ÛàÔ ÈÊàÊà Ô È×Ö ÛÎÔ ÈØÞÎ ÛàÔ ÈÕÖ ÔàÔ
ÌÐ ÔÈÐ OA = a, ÉØÐ ÙÑÖÜÓÌ Ö ÛÐ ÛÖ ËÜÔÈÓÐÑÖ ×ÖÜ ÓÎËÌÔÐ ÍÌÛÈÐ ÙÛÎÔ ÈØÞÎ ÛàÔ ÈÕÖ ÔàÔ
ÌÐ ÔÈÐ
V
F(x; y) = 2 (x2 ÿ y2 ):
a
*
¿ÖÒÒÈ ÛØÐËÐÈ ÙÛÈÛÈ ×ØÖÉÒÎ ÓÈÛÈ ÌÐ ÔÈÐ ÙÛÎÔ ×ØÈÊÓÈÛÐÑÖ ÛÎÛÈ ËÐËÐÈ ÙÛÈÛÈ. °ÜÛÖ ÙÜÓÉÈÐ ÔÌÐ, ×.Þ., Ö ÛÈÔ
ÛÖ ÙÜ ÙÛÎÓÈ ÌÐ ÔÈÐ È ×ÌÐØÖ ÙÌ ÓÐ È ËÐÌÜ ÏÜÔÙÎ, Ö×Ö ÛÌ ÛÖ ËÜÔÈÓÐÑÖ ÌÐ ÔÈÐ ÈÔÌÕÈ ØÛÎÛÖ È×Ö ÛÎÔ ÈÔÛÐ ÙÛÖÐÞÎ
ÙÜÔÛÌÛÈÊÓÌ ÔÎ. ´×Ð ÙÎÚ Ö ÛÈÔ Ü×È ØÞÌÐ È ÕÖÔÈÚ ÙÜÓÓÌÛØÐ ÈÚ, Ö×Ö ÛÌ ÈØÑÌÐ ÔÈ ÉØÌÏÌÐ Î ÒÜ ÙÎ ÙÌ Ì ÔÈ
Ö×ÖÐÖËÎ ×ÖÛÌ Ì×Ð ×ÌËÖ ×ÖÜ ×ÌØÐÌ ÞÌÐ ÛÖÔ È ÕÖÔÈ ÈÜÛÖ Ô.

32 ÁÃ¼°ÀÂ¶Á´¸Á »¸°Á »¸²°³¸¹¶Á »´Â°±º¶Â¶Á
ÂÖ ÎÒÌÑÛØÐÑÖ ×ÌËÐ Ö ÓÌÛÈÕÜ ÛàÔ ÈÊàÊà Ô ÌÐ ÔÈÐ
E=ÿ
@F @F 2V
e^1 ÿ e^2 = 2 (ÿxe^1 + ye^2 ):
@x @y a
OÐ ËÜÔÈÓÐÑÌ Ú ÊØÈÓÓÌ Ú, xy = ÙÛÈÏ. (ËÐÈÑÌÑÖÓÓÌ ÔÌÚ ÊØÈÓÓÌ Ú ÙÛÖ ÁÞÎ ÓÈ 1.6b), ÌÐ ÔÈÐ
Ü×ÌØÉÖÒÌ Ú ÑÈ ÏÌÛÌÚ ÙÛÐÚ ÐÙÖËÜÔÈÓÐÑÌ Ú Ì×ÐÝÈ ÔÌÐÌÚ, x ÿ y =ÙÛÈÏ.
2 2
¾×àÚ ÈÔÈÝÌ ØÏÎÑÌ ×ÐÖ ×È Ôà, ÊÔàØÐ ÍÖÔÛÈÚ ÛÎÔ f (z) Ì ÞÖÜÓÌ ÒÜ ÙÌÐ ÑÈÐ ÛÖ ×ØÖ -
ÉÒÎÓÈ ÛàÔ ÝÖØÛÐÙÓÌ ÔàÔ ÈÊàÊà Ô ×ÖÜ ÖØÐ ÍÖÔÛÈÐ È×Ö ÛÎÔ ÌÕÐ ÙàÙÎ xy = ÙÛÈÏ., Ö ×àÚ
ÙÛÖ ÁÞÎ ÓÈ 1.6c. ÂÖ ËÜÔÈÓÐÑÖ Ûà ØÈ ÌÐ ÔÈÐ F(x; y) = Kxy + C; K; C ÙÛÈÏÌØÌ Ú. °Ô Î
ÌÒÈ ÞÐÙÛÎ È×Ö ÙÛÈÙÎ ÛàÔ ÈÊàÊà Ô È×Ö ÛÖ ÑÌ ÔÛØÖ ÛÖÜ ÙÞÎ ÓÈÛÖÚ ÌÐ ÔÈÐ a , ÛÖ ÛÌ ÛÖ
ËÜÔÈÓÐÑÖ ×ÖÜ ÓÎËÌÔÐ ÍÌÛÈÐ ÙÛÖ ÑÌ ÔÛØÖ ÌÐ ÔÈÐ
2V
F(x; y) = 2 xy;
a
Ö×Ö ÛÌ
2V
E = ÿ 2 (ye^1 + xe^2 ):
a &
¿ÈØÈ ËÌÐÊÓÈ 3: To ×ØÖÎÊÖÜ ÓÌÔÖ ×ØÖ ÉÒÎÓÈ ÌÐ ÔÈÐ ÓÈ ÒÒÖÔ ÈÑÈËÎÓÈÐ¢ÑÖ . °Ô Ö ÓàÚ
ÏÌàØÎ ÙÖÜÓÌ ÛÎÔ Ð ËÐÈ ÊÌàÓÌÛØÐ È Ö ×àÚ ÙÛÖ ÁÞÎ ÓÈ 1.6c ÈÒÒÈ ÛÎÔ ÌÝÈØÓÖ ÙÖÜÓÌ ÙÛÎ
ÓÈÊÔÎÛÖÙÛÈÛÐÑÎ , ×ÈÐ ØÔÖÜÓÌ Ì ÔÈ È×Ö ÛÈ ×ÐÖ ÌÔËÐÈÝÌ ØÖÔÛÈ ÙÜÙÛÎ ÓÈÛÈ ÌÙÛÐ ÈÙÎÚ
ÝÖØÛÐÙÓÌ ÔàÔ ÙàÓÈÛÐ àÔ, ÛÖ Ö×ÖÐ Ö ÌÐ ÔÈÐ ÊÔàÙÛÖ àÚ ÛÌÛØÈ×ÖÒÐÑÖ Ú ÓÈÊÔÎÛÐÑÖ Ú ÝÈ-
ÑÖ Ú Î ÛÌÛØÈ ×ÖÒÖ (ÑÖÐ ÛÈÕÌ ÁÞÎ ÓÈ 1.6d). ´Ëà Ü×È ØÞÌÐ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ c(x; y), ÛÌ ÛÖÐÈ
à ÙÛÌ
ÁÞ. 1.6b: ÂÌÛØÈ×ÖÒÐÑÖ Ú ÎÒÌÑÛØÖÙÛÈÛÐÑÖ Ú ÝÈÑÖ Ú. ¾Ð ÐÙÖËÜÔÈÓÐÑÌ Ú Ì×ÐÝÈ ÔÌÐÌÚ ÌÐ ÔÈÐ u = Ref (z) = x2 ÿ y2 =
ÙÛÈÏ. ³ÌÐ ÞÔÖÔÛÈÐ ÑÈÐ ÖÐ ËÜÔÈÓÐÑÌ Ú ÊØÈÓÓÌ Ú (ËÐÈÑÌÑÖÓÓÌ ÔÌÚ ÊØÈÓÓÌ Ú).
1.9 °À»¾¼¸¹´Á ÁÃ¼°ÀÂ¶Á´¸Á 33
ÁÞ. 1.6c: ÂÌÛØÈ×ÖÒÐÑÖ Ú ÎÒÌÑÛØÖÙÛÈÛÐÑÖ Ú ÝÈÑÖ Ú. ¾Ð ÐÙÖËÜÔÈÓÐÑÌ Ú Ì×ÐÝÈ ÔÌÐÌÚ ÌÐ ÔÈÐ Im ( ) = 2 =

fz xy ÙÛÈÏ.,
( )=
Ö ×ÖÜ f z z2 . ¾Ð ÐÙÖËÜÔÈÓÐÑÌ Ú Ì×ÐÝÈ ÔÌÐÌÚ ÌÐ ÔÈÐ ÖÐ ËÜÔÈÓÐÑÌ Ú ÊØÈÓÓÌ Ú ÛÖÜ ÁÞÎ ÓÈÛÖÚ 1.6b. ÂÖ ÙÞÎ ÓÈ ÈÜÛÖ
×ØÖÑÜ ×ÛÌÐ È×Ö ÛÖ 1.6b Ü ÙÛÌØÈ È×Ö ÙÛØÖÝÎ ÑÈÛÈ ÊàÔÐ È 45 .

ÁÞ. 1.6d: ³ÐÈÛÖÓÎ ÌÔÖ Ú ÛÌÛØÈ×ÖÒÐÑÖÜ ÓÈÊÔÎÛÐÑÖÜ ÝÈÑÖÜ . Ã×ÖÏÌ ÛÖÜÓÌ Ö ÛÐ ÛÈ ÙàÓÈ ÛÐÈ ÑÐÔÖÜ ÔÛÈÐ ÑÈ ÏÌÛÈ ÙÛÖ
Ì×Ð ×ÌËÖ ÛÎÚ ËÐÈÛÖÓÎ Ú, ×ØÖÚ ÛÈ ÓÌ ÙÈ. ÂÖ ÛÌ, Ö ÛÈÔ ÛÖ ÝÖØÛÐ Ö ÌÐ ÔÈÐ ÏÌÛÐÑÖ , ÙÛÈ ÙÎÓÌÐ È P ÑÈÐ P Ì ÞÖÜÓÌ ÌÙÛÐ ÈÙÎ
0
ÑÈÐ ÙÛÈ Q ÑÈÐ Q Ì ÞÖÜÓÌ È×Ö ÑÒÐÙÎ. ÂÖ ÈÔÛÐ ÏÌÛÖ ÐÙÞÜ ÌÐ Ö ÛÈÔ ÛÖ ÝÖØÛÐ Ö ÌÐ ÔÈÐ ÈØÔÎÛÐÑÖ . ÂÈ ÉÌ ÒÎ ËÌÐ ÞÔÖÜÔ ÛÎ
0
ËÐÌÜ ÏÜÔÙÎ ÛÖÜ B.
34 ÁÃ¼°ÀÂ¶Á´¸Á »¸°Á »¸²°³¸¹¶Á »´Â°±º¶Â¶Á
B
c(x; y) = ÿ 0 xy; 2 c = 0;
a r
B0
B=r
rc = ÿ (ye^1 + xe^2 ): a
¾Ð È×ÈÐÛÎ ÙÌÐÚ ×ÖÜ ×ØÌ ×ÌÐ ÔÈ ÐÑÈÔÖ×ÖÐÌÐ ÛÖ B ÌÐ ÔÈÐ ÖÐ ÊÔàÙÛÌ Ú È×Ö ÛÎ ÓÈÊÔÎ-
ÛÖÙÛÈÛÐÑÎ , ËÎÒÈËÎ
r
r1 B = 0 ÑÈÐ r
r 2 B = 0.
H ÌÕÐ ÙàÙÎ r
r1 B=0 ÙÜÔÌ×È ÊÌÛÈÐ Ö ÛÐ ÙÛÎÔ Ì×ÐÝÈ ÔÌÐÈ ÛÖÜ ÓÈÊÔÎ ÛÎ ÏÈ ×ØÌ ×ÌÐ ÔÈ
ÐÙÞÜ ÌÐ
(B ) = (B )
? ÓÌ ÙÈ ? Ì Õà
(Î ÑÈ ÏÌÛÎ ÙÜÔÐÙÛà ÙÈ ÌÐ ÔÈÐ ÙÜÔÌÞÎ Ú). ´ÕÈ ÒÒÖÜ, Ö ÛÈÔ ËÌÔ Ì ÞÖÜÓÌ ØÌÜ ÓÈÛÈ ÌÒÌÜ ÏÌ-
ØàÔ ÝÖØÛÐ àÔ ×ÒÎÔ Ö ÓàÚ Ó×ÖØÌÐ ÔÈ Ì ÞÖÜÓÌ ØÌÜ ÓÈÛÈ ÓÈÊÔÎ ÛÐÙÎÚ, ÏÈ ×ØÌ ×ÌÐ ÔÈ
ÐÙÞÜ ÌÐ
r
r2 H = 0; H = B =m ;
Ö ×ÖÜ m Î ÓÈÊÔÎÛÐÑÎ ËÐÈ×ÌØÈÛÖ ÛÎÛÈ. ¶ ÛÌÒÌÜÛÈÐ È ÙÞÌ ÙÎ ÙÜÔÌ×È ÊÌÛÈÐ Ö ÛÐ ÙÛÎÔ
Ì×ÐÝÈ ÔÌÐÈ ÛÖÜ ÓÈÊÔÎ ÛÎ ÏÈ ×ØÌ ×ÌÐ ÔÈ ÐÙÞÜ ÌÐ
(H ) = (H )
k ÓÌ ÙÈ k Ì Õà
(Î ×ÈØÈ ÒÒÎÒÎ ÙÜÔÐÙÛà ÙÈ ÙÜÔÌÞÎ Ú). ÂÖ ÛÌ
(B )
k ÓÌ ÙÈ
= (Bm) k Ì Õà
.
m 0
²ÐÈ ÛÜ×ÐÑÖ ÙÐËÎØÖÓÈÊÔÎ ÛÎ
(B ) = mm0 (B )
k Ì Õà k ÓÌ ÙÈ ' 10 3(B )ÿ
k ÓÌ ÙÈ .
¹ÈÛÈ ÙÜÔÌ ×ÌÐÈ, ÈÑØÐÉà Ú Ì Õà È×Ö ÛÖ ÓÈÊÔÎ ÛÎ ÛÖ ÓÈÊÔÎÛÐÑÖ ×ÌËÐ Ö ÌÐ ÔÈÐ ÑÈ ÏÌÛÖ
ÙÛÎÔ Ì×ÐÝÈ ÔÌÐÈ ÛÖÜ ÓÈÊÔÎ ÛÎ. ¶ ÖÓÖÐÖ ÛÎÛÈ ÓÌ ÛÎÔ ÎÒÌÑÛØÖÙÛÈÛÐÑÎ ÌÐ ÔÈÐ ×ÒÎ ØÎÚ.
¶ ËÜ ÔÈÓÎ ×È Ôà ÙÌ ËÐÌØÞÖ ÓÌÔÖ ÝÖØÛÐ Ö q ×ÖÜ ÑÐÔÌÐ ÛÈÐ ÓÌ ÛÈÞÜ ÛÎÛÈ v ÌÐ ÔÈÐ

F = l q v 2 B ; l = stau: > 0:
ÇÚ È×ÖÛÌ ÒÌÙÓÈ Ì ÞÖÜÓÌ ÌÙÛÐ ÈÙÎ, Ö ×àÚ ×ÌØÐÊØÈ ÝÌÛÈÐ ÙÛÖ ÁÞÎ ÓÈ 1.6d.
1.9 °À»¾¼¸¹´Á ÁÃ¼°ÀÂ¶Á´¸Á 35
*
³Ü Ö ÛÌ ÛÖÐÈ ËÐÈËÖÞÐÑÈ ÙÜÙÛÎ ÓÈÛÈ ÓÌ ÛÖ ËÌÜ ÛÌØÖ ÙÛØÈÓÓÌ ÔÖ ÑÈÛÈ 90 ÌÙÛÐÈ ÍÖÜÔ
ÝÖØÛÐ È ÛÈ Ö×ÖÐ È ÈØÞÐÑÈ Ì ÞÖÜÔ È×Ö ÑÒÐÙÎ ÙÌ Ö ÒÈ ÛÈ ÙÎÓÌÐ È P , Q, P , Q . ±Ì ÉÈÐÈ,

0 0
ÙÛÖ ËÌÜ ÛÌØÖ ÙÜ ÙÛÎÓÈ ÖÐ ËÌ ÙÓÌÚ ÙÛÈ ÙÎÓÌÐ È P ÑÈÐ P 0
È×ÖÑÒÐ ÔÖÜÔ. ¾ÓàÚ Ì×ÌÐËÎ
ÌÐ ÔÈÐ ÑÖÔÛÜ ÛÌØÈ ÙÛÖ ÑÌ ÔÛØÖ, Ö ×ÖÜ ÛÖ ×ÌËÐ Ö ÌÐ ÔÈÐ ÈÙÏÌÔÌ ÙÛÌØÖ, Î È×Ö ÑÒÐÙÎ ÌÐ ÔÈÐ ÙÌ
&
ÑÈ ÏÌ ×ÌØÐ ×ÛàÙÎ ÓÐÑØÖ ÛÌØÎ È×Ö ÛÎ ÙÜ ÊÑÒÐÙÎ. °ÔÈ ÒÖÊÈ ÐÙÞÜ ÖÜÔ ÑÈÐ ÊÐÈ ÛÈ ÙàÓÈ -
ÛÐÈ ÙÛÈ ÙÎÓÌÐ È Q ÑÈÐ Q . 0
TÈ ×ÐÖ ×È Ôà ÌÐ ÔÈÐ ÈØÑÌÛÈ ÞØÎ ÙÐÓÈ ÈÒÒÈ ËÌÔ ÈØÑÖÜ Ô. ÁÜÔÎ ÏàÚ ËÐ ÔÌÛÈÐ Î ÊÌ-
àÓÌÛØÐ È ÑÈÐ ÛÈ ËÜÔÈÓÐÑÈ ÙÛÖÜÚ ÈÊàÊÖÜ Ú ÑÈÐ ÍÎÛÌÐ ÛÈÐ ÔÈ ÉØÌÏÌÐ Î f (z ). °Ô ÙÈÚ
Ì ËÐÔÈÔ ÛÈ ÙÜÙÛÎ ÓÈÛÈ ÈÊàÊà Ô ÛàÔ ÁÞÎÓÈ ÛàÔ 1.6b ÑÈÐ 1.6c ÑÈÐ Ó×ÖØÖÜ ÙÈÛÌ ÔÈ
ÉØÌÐ ÛÌ ÛÎÔ f (z), Ó×ÖØÌÐ ÛÌ ÔÈ ÈÐÙÏÈ ÔÌÙÛÌ Ü×ÌØÎ ÝÈÔÖÐ. °ÒÒÐà ÛÐÑÈ, ÑÖÐÛÈ ÕÛÌ ÛÖ
´Ë. 1.22.
¿ÈØÈ ËÌÐÊÓÈ 4: ·ÌàØÖÜ ÓÌ ÛÈ ËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ
A1 = @u
@x
@u
e^x + e^y ;
@y
@ @
A2 = @x e^x + e^y :
@y
ÂÖ ÛÌ,
p p p
@u @u
J1 = A1 d l =
1 dx + dy = du = u(p) ÿ u(p0 ) )
p0 p0 @x @y p0
J1 = u(x; y) ÿ u(x0 ; y0 ):
p p
@ @
J2 = A 2 dl =
1 dx + dy = (p) ÿ (p0 ) = (x; y) ÿ (x0 ; y0 );
p0 p0 @x @y
ËÎÒÈËÎ ÛÈ ËÜ Ö ÖÒÖÑÒÎØà ÓÈÛÈ ÌÐ ÔÈÐ ÈÔÌÕÈ ØÛÎÛÈ ÛÖÜ ËØÖ ÓÖÜ.
´×Ð ÙÎÚ, ÈÔ u = Ref (z); = Imf (z); f (z) ÈÔÈÒÜÛÐÑÎ , ÙÛÎÔ ×ÌØÐÖÞÎ ÈÔÈÒÜÛÐÑÖ -
ÛÎÛÈÚ ÛÎÚ f (z) Ì ÞÖÜÓÌ
2 2
r
r1 A1 = @@xu2 + @@yu2 = 0;
2
@ @ 2
r
r1 A2 = @x 2 + @y2 = 0;
*
¹ÖÐÛÈ ÛÌ, ×.Þ., ¸.³. ±Ì ØÊÈËÖÚ ÑÈÐ ¶. ÂØÐÈÔÛÈÝÜÒÒÖ ×ÖÜÒÖÚ, ÁÛÖÐÞÌÐà ËÎ ÁàÓÈ ÛÐÈ, ´ÑËÖ ÙÌÐÚ ÁÜÓÌà Ô,
°ÏÎ ÔÈ (2000), ÑÈÐ The Feynman Lectures in Physics, Addison-Wesley, Massachusetts (1964), ´Ë. 29.7,
ÂÖ ÓÖÚ II.
36 ÁÃ¼°ÀÂ¶Á´¸Á »¸°Á »¸²°³¸¹¶Á »´Â°±º¶Â¶Á
@u @u 2 2
r
r2 A1 = @x@y @y@x
= 0; ÿ
@ 2
@ 2
r
r2 A2 = @x@y @y@x
= 0: ÿ
´×Ð ÙÎÚ, ÈÔ ÈÔÛÐÙÛÖÐÞÐ ÙÖÜÓÌ ÈÓÝÐÓÖÔÖÙÎ ÓÈÔÛÈ ÛÖ ËÐÈ ÔÜÙÓÈ V ÛÖÜ Ì×Ð×Ì ËÖÜ ÓÌ ÛÎ
ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ f (z), ËÎÒÈËÎ

V = ue^x + e^y = (u; ) $ f (z);
ÉØÐ ÙÑÖÜÓÌ
2 33
A1 f (z)
0
2 33
A2 i f (z ) :
0
»Ì ÛÎÔ Ì ÔÔÖÐÈ ÈÜÛÎ , Î ÓÐÊÈËÐÑÎ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ f (z) ÒÌ ÊÌÛÈÐ ÓÐÊÈËÐÑÖ ËÜÔÈÓÐÑÖ .
ÂÌ ÒÖÚ, ÈÔ
F = Ku + C1 Î
F = K + C2 ;
ÉØÐ ÙÑÖÜÓÌ Ö ÛÐ
2
E = K 2 f (z)2
0
(ÞØÎÙÐÓÖ×ÖÐÎ ÙÈÓÌ ÛÐÚ ÙÜÔÏÎ ÑÌÚ C-R). &

1.10 ¾ÒÖÑÒÎ ØàÓÈ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎÚ ÓÐ ÈÚ ÓÐÊÈËÐÑÎ Ú ÓÌÛÈÉÒÎÛÎ Ú
ÂÈ ÖÒÖÑÒÎØà ÓÈÛÈ ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌàÔ ÓÐ ÈÚ ÓÐÊÈËÐÑÎ Ú ÓÌÛÈÉÒÎÛÎ Ú ×ÈÐ ÍÖÜÔ ×ÖÒÜ
ÙÎÓÈÔÛÐÑÖ ØÖ ÒÖ ÙÛÐÚ ÌÝÈØÓÖÊÌ Ú. ·È ËÖÜ ÓÌ, Ì×Ð ÙÎÚ, ×àÚ Ü×È ØÞÌÐ ÙÛÌÔÎ ÙÞÌ ÙÎ
ÓÌÛÈÕÜ ÛàÔ ÈÔÈÒÜÛÐÑà Ô ÐËÐÖÛÎ ÛàÔ ÓÐÈÚ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎÚ ÑÈÐ ÖÒÖÑÒÎØàÓÈ ÛàÔ ÈÜÛÎ Ú.
¾ ÖØÐÙÓÖ Ú ÛÖÜ ÖÒÖÑÒÎØà ÓÈÛÖÚ ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌàÔ ÓÐ ÈÚ ÓÐÊÈËÐÑÎ Ú ÓÌÛÈÉÒÎÛÎ Ú ÈÑÖ-
ÒÖÜÏÌÐ ×ÐÙÛÈ ÛÖ ÖÒÖÑÒÎ ØàÓÈ Riemann. ´ÛÙÐ, ËÌÔ ÏÈ Ì×ÌÑÛÈÏÖÜ ÓÌ ÐËÐÈÐ ÛÌØÈ. °-
×Òà Ú ÈÔÈÝÌ ØÖÜÓÌ Ö ÛÐ ÛÈ ÖÒÖÑÒÎØà ÓÈÛÈ ÈÜÛÈ ÖØÐ ÍÖÔÛÈÐ ÑÈÛÈ ÓÎ ÑÖÚ ÓÐÈÚ ÑÈÓ×Ü ÒÎÚ
c ÛÖÜ ÓÐÊÈËÐÑÖÜ Ì×Ð×Ì ËÖÜ, ×ÖÜ ÌÐ ÔÈÐ ÓÐÈ ÓÖÔÖ×ÈØÈÓÌÛØÐÑÎ ÌÕÐ ÙàÙÎ ÛÎÚ ÓÖØÝÎ Ú
c : z(t) = x(t) + iy(t); t 2 (ta ; tb ): (1:29)
¾ØÐÙÓÖ Ú: ¶ ÑÈÓ×Ü ÒÎ z ( t) ÑÈÒÌÐ ÛÈÐ ÖÓÈÒÎ (ÑÈÔÖÔÐÑÎ ) ÈÔ ÖÐ ×ØÈÊÓÈÛÐÑÌ Ú ÙÜÔÈØ-
1.10 ¾º¾¹º¶ÀÇ»° ÁÃ¼°ÀÂ¶Á¶Á »¸°Á »¸²°³¸¹¶Á »´Â°±º¶Â¶Á 37
ÛÎ ÙÌÐÚ x(t); y(t) ÌÐ ÔÈÐ ÓÖÔÖ ÛÐÓÌÚ ÑÈÐ Ì ÞÖÜÔ ×ÈØÈÊà ÊÖÜÚ ×Øà ÛÎÚ ÛÈ ÕÎÚ ×ÖÜ ÌÐ ÔÈÐ
ÙÜÔÌÞÌÐ Ú.
¾ØÐÙÓÖ Ú: ¶ ÑÈÓ×Ü ÒÎ z(t) ÌÐ ÔÈÐ ÑÈÛÈ ÛÓÎ ÓÈÛÈ ÖÓÈÒÎ ÈÔ ÌÐ ÔÈÐ ÙÜÔÌÞÎ Ú ÑÈÐ
Ó×ÖØÌÐ ÔÈ ËÐÈÐØÌÏÌÐ ÙÌ ×Ì×ÌØÈÙÓÌ ÔÖ ÈØÐÏÓÖ ÖÓÈÒà Ô (ÑÈÔÖÔÐÑà Ô) ÑÈÓ×ÜÒà Ô.
»ÐÈ ÛÌ ÛÖÐÈ ÑÈÓ×Ü ÒÎ ÑÈÒÌÐ ÛÈÐ ËØÖ ÓÖÚ.

ÂÖ ÖÒÖÑÒÎ ØàÓÈ ÓÐÈÚ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎÚ f (z) ÑÈÛÈ ÓÎ ÑÖÚ ÌÔÖ Ú ËØÖ ÓÖÜ Ó×ÖØÌÐ ÔÈ
ÊØÈÝÌÐ àÚ ÌÕÎ Ú:
b tb tb tb
2 3
I= f (z)dz = f z(t) z (t)dt =
0
A(t)dt + i B(t)dt;
a ta ta ta
Ö ×ÖÜ
n 2 3 o n 2 3 o
A(t) = Re f z(t) z (t) ; B(t) = Im f z(t) z (t) kai a $ ta ; b $ tb :
0 0
´Ü ÑÖÒÈ È×ÖËÌÐÑÔÜ ÌÛÈÐ Ö ÛÐ

I = f (z)dz = (udx ÿ dy) + i (dx + udy): (1:30)
TÖ ÖÒÖÑÒÎ ØàÓÈ Ü×È ØÞÌÐ ÌÝÖ ÙÖÔ Ü×È ØÞÖÜÔ ÛÈ Ì×ÐÓÌ ØÖÜÚ ×ØÈÊÓÈÛÐÑÈ ÖÒÖÑÒÎØà -
ÓÈÛÈ. ´ÔÈ ÑØÐÛÎ ØÐÖ ÏÈ ËÖÏÌÐ ×ÐÖ ÑÈ Ûà, ÓÌ Ùà ÛÎÚ ÈÔÐÙÖ ÛÎÛÈÚ Darboux.
¾ØÐÙÓÖ Ú: ´ÙÛà ÓÐÈ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ f (z), ÖØÐÙÓÌ ÔÎ ÙÌ ÓÐÈ ×ÌØÐÖÞÎ p(z0 ) ÛÖÜ ÓÐÊÈ-
ËÐÑÖÜ Ì×Ð×Ì ËÖÜ. ´ÙÛà Ì×Ð×ÒÌ ÖÔ Ö ÛÐ Ü×È ØÞÌÐ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ F (z), ÛÌ ÛÖÐÈ à ÙÛÌ
f (z) = dF =dz, z 2 p(z0 ). ÂÖ ÛÌ Î F (z) ÒÌ ÊÌÛÈÐ ×Øà ÛÎ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ (primitive) ÛÎÚ
f (z) ÙÛÎÔ ×ÌØÐÖÞÎ p(z0 ).
¾ÛÈÔ ÌÐ ÔÈÐ ÊÔàÙÛÎ Î ×Øà ÛÎ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ, F (z), ÛÎÚ f (z) ÑÈÐ Ö ËØÖ ÓÖÚ c ÑÌÐ ÛÈÐ

ÙÛÎÔ p(z0 ), ÛÖ ÛÌ ÛÖ ÖÒÖÑÒÎ ØàÓÈ c f (z)dz ÉØÐ ÙÑÌÛÈÐ ÌÜ ÑÖÒÈ. ¿ØÈÊÓÈÛÐÑÈ ,
ÁÞ. 1.6e: ¶ ÑÈÓ×Ü ÒÎ z = z(t) ÌÐ ÔÈÐ ÐÙÖËÜ ÔÈÓÎ ÓÌ ÛÎÔ ÑÈÓ×Ü ÒÎ x = Rez(t); y = Imz(t).
38 ÁÃ¼°ÀÂ¶Á´¸Á »¸°Á »¸²°³¸¹¶Á »´Â°±º¶Â¶Á

dz dF dz
f (z)dz = dt f (z) = dt
dt dz dt
= dt dF
dt
:
°ØÈ,
tb
dF
I= f (z)dz = dt
dt
= F 2z(tb )3 ÿ
2
F z(ta )
3
c ta
°ØÈ, Ö ×àÚ ÑÈÐ ÙÛÖÔ °×ÌÐØÖÙÛÐÑÖ ºÖÊÐÙÓÖ , ÛÖ ÖÒÖÑÒÎ ØàÓÈ ÌÐ ÔÈÐ ÛÖ ÛÌ ÈÔÌÕÈ ØÛÎÛÖ
ÛÖÜ ËØÖ ÓÖÜ c. ´×Ð ÙÎÚ,

f (z)dz = 0 ÊÐÈ ÑÒÌÐÙÛÖ ËØÖ ÓÖ c.
c ^
TÖ ÖÒÖÑÒÎ ØàÓÈ, Ö ×àÚ ÖØÐ ÙÛÎÑÌ ×ÐÖ ×È Ôà, Ì ÞÌÐ ÛÐÚ ÌÕÎ Ú ÐËÐÖ ÛÎÛÌÚ:

af (z)dz = a f (z)dz;
c c
h i
f (z) + g(z) dz = f (z)dz + g(z)dz;
c c c
b d b
f (z)dz = f (z)dz + f (z)dz;
a a d
b a
f (z)dz = ÿ f (z)dz;
a b
b b b

f (z)g(z)dz = f (z)g(z) f (z)g (z)dz:
0
0
ÿ
a a a
¶ ÛÐÓÎ ÛÖÜ ÖÒÖÑÒÎØà ÓÈÛÖÚ ÌÕÈØÛÈ ÛÈÐ, ×ØÖÝÈÔà Ú, È×Ö ÛÎ ËÐÌÜ ÏÜÔÙÎ ÛÎÚ ÑÐ ÔÎÙÎÚ
×È Ôà ÙÛÖ ËØÖ ÓÖ. ¿ØÖÑÌÐÓÌ ÔÖÜ ÊÐÈ ÑÒÌÐÙÛÖÜ Ú ËØÖ ÓÖÜÚ (contours), ÑÈÛÈ ÙÜÔÏÎ ÑÎ,
ÏÈ ÏÌàØÖÜ ÓÌ ÛÖ ËØÖ ÓÖ ×ØÖÙÈÔÈÛÖÒÐÙÓÌ ÔÖ ÈÔÛÐ ÏÌÛÈ ÙÛÎÔ ÑÐ ÔÎÙÎ ÛàÔ ËÌÐÑÛà Ô ÛÖÜ

ØÖÒÖÊÐÖÜ , ÌÑÛÖ Ú ÈÔ ËÎÒà ÔÌÛÈÐ ËÐÈÝÖØÌÛÐÑÈ . ÁÎÓÌÐà ÙÛÌ Ö ÛÐ ÈÒÒÈ ÍÖÔÛÈÚ ÛÖÔ ×ØÖÙÈ-
ÔÈÛÖÒÐÙÓÖ ÛÖÜ ËØÖ ÓÖÜ ÈÒÒÈ ÍÌÐ ÛÖ ×ØÖ ÙÎÓÖ ÛÖÜ ÖÒÖÑÒÎØà ÓÈÛÖÚ.
¸ÙÞÜ ÌÐ, ÛÌ ÒÖÚ, Î ÈÔÐÙÖ ÛÎÛÈ ÛÖÜ Darboux,

f (z)dz fmax L (ÈÔÐÙÖ ÛÎÛÈ Darboux), (1:31)
c

^
1.11 Â¾ ·´ÇÀ¶»° Â¾Ã CAUCHY 39
Ö ×ÖÜ L ÌÐ ÔÈÐ ÛÖ ÓÎ ÑÖÚ ÛÖÜ ËØÖ ÓÖÜ c, Ö Ö×ÖÐ ÖÚ ÌÐ ÔÈÐ ÑÈÛÈ ÛÓÎ ÓÈÛÈ ÙÜÔÌÞÎ Ú, ÑÈÐ
fmax = max f (z); z 2 c. ¾ ÛÜ ×ÖÚ (1.31) ÌÐ ÔÈÐ ×ÖÒÜ ÞØÎ ÙÐÓÖÚ ÙÛÖÔ Ü×ÖÒÖÊÐÙÓÖ
ÝØÈÊÓÈ ÛàÔ ÖÒÖÑÒÎØàÓÈ ÛàÔ.
¿ÈØÈ ËÌÐÊÓÈ 1: ´ÙÛà f (z) = z ; c : z = ei ;

3
0 2p, ËÎÒÈËÎ Ö ËØÖ ÓÖÚ c ÌÐ ÔÈÐ
Ö ÓÖÔÈËÐÈÐ ÖÚ ÑÜ ÑÒÖÚ. ¿È Ôà ÙÛÖ ËØÖ ÓÖ Ì ÞÖÜÓÌ z = e i ; dz = iei d.
3 ÿ
2p
I= f (z)dz = e i i ei d = 2pi 6= 0:
ÿ
c ^ 0
I 6= 0, ÑÈÏÖ ÙÖÔ Î f (z) = z 3
ËÌÔ ÌÐ ÔÈÐ ÈÔÈÒÜÛÐÑÎ (ËÌÔ Ì ÞÌÐ ×Øà ÛÎ ×ÈØÈ ÊàÊÖ). &
¿ÈØÈ ËÌÐÊÓÈ 2: ³Ð ÔÌÛÈÐ f (z) = ln z=z2 ;
0 < argz < 2p ÑÈÐ c : z = Re (ÑÜ ÑÒÖÚ i
ÈÑÛÐ ÔÈÚ R). NÈ Ü×ÖÒÖÊÐÙÛÌÐ Ì ÔÈ È Ôà ÝØÈ ÊÓÈ ÊÐÈ ÛÖ ÖÒÖÑÒÎ ØàÓÈ c^ f (z)dz.
f (z) =
ln z + i
j j
9
>
>
z2 >
>
=
f (z) f (z) =3
(ln z )2 + 2 :
j j
z4
)
f (z) =
3
ln z i j j ÿ
>
>
>
>
;
j j
(z )2 3
³ÎÒÈËÎ
s
f (z)j =
p
f (z)f (z) =
(ln z )2 + 2 :
j j
z4
3
j
j j
°ÒÒÈ ×È Ôà ÙÛÖ ËØÖ ÓÖ c Ì ÞÖÜÓÌ jzj = R ÑÈÐ 2p. °ØÈ,

s
f (z )j
(ln R)2 + (2p)2 j ln R + 2p :
j
R4 R2
j
´×Ð ÙÎÚ
dz = Riei d ÑÈÐ j dzj = Rd.

f (z)dz
2p
j ln R + 2p Rd
j

f (z)dz
j ln R + 2p 2p:
j
R2
)
R
c

^ 0 c

^ &
1.11 ÂÖ ÏÌà ØÎÓÈ ÛÖÜ Cauchy
2
ÂÖ ÏÌà ØÎÓÈ ÈÜÛÖ ÌÐ ÔÈÐ ÊÔàÙÛÖ ÑÈÐ àÚ ÏÌà ØÎÓÈ ÛàÔ Cauchy-Goursat Ö Gour-
3
sat ÉÌÒÛÐ àÙÌ ÛÎ ËÐÈÛÜ ×àÙÎ ÛÖÜ Cauchy, ÈÝÈÐØà ÔÛÈÚ ÛÎÔ Ü×Ö ÏÌÙÎ f (z) ÙÜÔÌÞÎ Ú
0
.
40 ÁÃ¼°ÀÂ¶Á´¸Á »¸°Á »¸²°³¸¹¶Á »´Â°±º¶Â¶Á
·Ìà ØÎÓÈ: ´ÙÛà c Ì ÔÈÚ ËØÖ ÓÖÚ ÑÒÌÐÙÛÖ Ú (ÑÒÌÐÙÛÎ ÑÈÓ×Ü ÒÎ ÑÈÛÈ ÛÓÎ ÓÈÛÈ ÖÓÈ-
ÒÎ ), ÖØÐÙÓÌ ÔÖÚ ÙÛÖ ÓÐÊÈËÐÑÖ Ì×Ð ×ÌËÖ, ÑÈÐ ÓÐÈ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ f (z) ×ÖÜ ÌÐ ÔÈÐ ÈÔÈÒÜÛÐ-
ËØÖ ÓÖ c ÑÈÐ Ù' Ö ÒÎ ÛÎÔ ×ÌØÐÖÞÎ
*
ÑÎ ×È Ôà ÙÛÖ ×ÖÜ ×ÌØÐÑÒÌÐ ÌÛÈÐ È×Ö ÛÖ ËØÖ ÓÖ
ÈÜÛÖ Ô. ÂÖ ÛÌ

f (z)dz = 0
c ^
Î , ÐÙÖËÜ ÔÈÓÈ,
b
f (z)dz ÈÔÌÕÈ ØÛÎÛÖ ÛÖÜ ËØÖ ÓÖÜ. (1:32)
a
ÆÌÜËÖÈ×Ö ËÌÐÕÎ: ¶ È×Ö ËÌÐÕÎ ÈÜÛÎ ûÌÓ×ÔÌ ÌÛÈÐý È×Ö ÛÐÚ ÌÝÈØÓÖÊÌ Ú ÑÈÐ ÌÐ ÔÈÐ ×ÖÒÜ
È×ÒÎ , ÈÔ ÞØÎÙÐÓÖ×ÖÐÎÏÌÐ Ö ÛÜ ×ÖÚ ÛÖÜ Stokes. ¾ÓàÚ ×ØÖÜ¢×ÖÏÌ ÛÌÐ Ö ÞÐ ÓÖ ÔÖ ÛÎÔ
Ü ×ÈØÕÎ ÛÎÚ f (z) ÈÒÒÈ ÑÈÐ ÛÎ ÙÜÔÌ ÞÌÐÈ ÈÜÛÎ Ú, ×ØÈ ÊÓÈ ×ÖÜ, ÑÈÏà Ú Ì ËÌÐÕÌ Ö Gour-
0
sat, ËÌÔ ÞØÌÐÈ ÍÌÛÈÐ. ´ÞÖÜÓÌ

I= f (z)dz = (udx ÿ dy) + i (dx + udy): (1:32a)
c

^ c

^ c

^
¾ÓàÚ, ÙÜ ÓÝàÔÈ ÓÌ ÛÖÔ ÛÜ ×Ö ÛÖÜ Stokes, Ì ÞÖÜÓÌ

V dl = (
1 r
r2 V ) n^ dS
1 (1:32b)
c

^ S
(ÙÜÔËÌ ÌÐ Ì×ÐÑÈÓ×Ü ÒÐÈ ÓÌ Ì×ÐÝÈÔÌÐÈÑÈ ÖÒÖÑÒÎØà ÓÈÛÈ). S ÌÐ ÔÈÐ ÑÈ ÏÌ Ì×ÐÝÈ ÔÌÐÈ ×ÖÜ

Ì ÞÌÐ àÚ ×Ì ØÈÚ ÛÖÔ ÑÒÌÐÙÛÖ ËØÖ ÓÖ c; n^ ËÐÈ ÔÜÙÓÈ ÑÈ ÏÌÛÖ ÙÛÎÔ S , ÑÈÐ Vx ; Vy ; Vz
ÙÜÔÌÞÌÐ Ú ÑÈÐ ×ÈØÈÊàÊÐ ÙÐÓÌÚ ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌÐÚ (×ØÖÉÖÒÌ Ú ÛÖÜ V ÑÈÛÈ ÓÎ ÑÖÚ ÛàÔ ÛØÐà Ô
ÈÕÖ ÔàÔ x; y; z), ÓÌ ×ÈØÈÊà ÊÖÜÚ ÙÜÔÌÞÌÐ Ú.

´ÕÌÐËÐÑÌÜ ÖÔÛÈÚ ÛÖÔ ÛÜ ×Ö ÛÖÜ Stokes ÙÛÐÚ ËÜÖ ËÐÈÙÛÈ ÙÌÐÚ, Ì ÞÖÜÓÌ
V dl = Vx dx + Vy dy
1
ÑÈÐ

@Vy @Vx
r 2V
r = e^z @x @y
ÿ :
´ÝÖ ÙÖÔ Î Ì×ÐÝÈ ÔÌÐÈ S ÌÐ ÔÈÐ ÙÛÖ Ì×Ð ×ÌËÖ x-y,
*
´ÞÌÐ, ËÎÒÈËÎ , ×ÈØÈ ÊàÊÖ.
1.11 Â¾ ·´ÇÀ¶»° Â¾Ã CAUCHY 41

@Vy @Vx
(
r
r2 V ) n^ dS =
1
@x @y
ÿ dxdy;
ËÎÒÈËÎ Î (1.32b) ÊÐ ÔÌÛÈÐ

@Vy @Vx
(Vx dx + Vy dy) = @x @y
ÿ dxdy:
c

^
H ×ÐÖ ×È Ôà ÙÞÌ ÙÎ, ÊÐÈ Vx = u Vy =
ÑÈÐ
ÿ , ÊØÈ ÝÌÛÈÐ

@ du
(udx ÿ dy) = ÿ
@x @y
ÿ dxdy;
^ c

ÌÔà ÊÐÈ Vx = ÑÈÐ Vy = u ÊÐ ÔÌÛÈÐ

@u @
(dx + udy) = @x @y
ÿ dxdy:
c

^
´ÛÙÐ, Î (1.32a) ÊÐ ÔÌÛÈÐ ÛÌÒÐÑÈ

@ @u @u @
I=ÿ + dxdy + i dxdy:
@x @y @x @y
ÿ
°ÒÒÈ , ÌÝÖ ÙÖÔ Î f (z) ÌÐ ÔÈÐ ÈÔÈÒÜÛÐÑÎ , ÐÙÞÜ ÖÜÔ ÖÐ ÙÞÌ ÙÌÐÚ C-R (ÌÕ. 1.25). ÁÜÔÌ×à Ú,

I= f (z)dz = 0:
c

^
H ×ÒÎ ØÎÚ È×Ö ËÌÐÕÎ ÛÖÜ ÏÌàØÎ ÓÈÛÖÚ ËÐ ËÌÛÈÐ ÙÛÖ ¿ÈØÈ ØÛÎÓÈ ° (·Ìà ØÎÓÈ °2).
¿ÈØÈ ËÌÐÊÓÈ 1: ´ÙÛà f (z) = 1=z ÑÈÐ c : z = ei (ÓÖÔÈËÐÈÐ ÖÚ ÑÜ ÑÒÖÚ). ÂÖ ÛÌ,
I=

f (z)dz =

1 dz = 2p e ÿ i i ei d = 2 pi = 0 :
c ^z
6
^
c
0
ÂÖ ÖÒÖÑÒÎ ØàÓÈ ËÌÔ ÌÐ ÔÈÐ ÓÎËÌ Ô, Ì×ÌÐËÎ Î f (z ) ×ÈØÈÉÐÈ ÍÌÐ ÓÐÈ È×Ö ÛÐÚ Ü×ÖÏÌ ÙÌÐÚ
f (z) ËÌÔ ÌÐ ÔÈÐ ÈÔÈÒÜÛÐÑÎ ÙÛÖ ÙÎÓÌÐ Ö z = 0, ÛÖ Ö×ÖÐ Ö

&
ÛÖÜ ÏÌàØÎ ÓÈÛÖÚ, ËÎÒÈËÎ Î
ÉØÐ ÙÑÌÛÈÐ ÓÌ ÙÈ ÙÛÖ ËØÖ ÓÖ (Ì ÔÈ ÙÎÓÌÐ Ö ÝÛÈ ÔÌÐ ÊÐÈ ÔÈ ÞÈÒÈ ÙÌÐ ÛÎ ËÖÜÒÌÐÈ !).
ÁÎÓÌÐ àÙÎ: ÂÖ ÈÔÛÐ ÙÛØÖÝÖ ÛÖÜ ÏÌàØÎ ÓÈÛÖÚ ÛÖÜ Cauchy ËÌÔ ÐÙÞÜ ÌÐ ×È ÔÛÈ. ´Ð ÔÈÐ
ËÜÔÈÛÖ Ô ÔÈ Ì ÞÖÜÓÌ

I= f (z)dz = 0
c

^
ÈÑÖ ÓÎ ÑÈÐ ÈÔ Î f (z) ËÌÔ ÌÐ ÔÈÐ ÈÔÈÒÜÛÐÑÎ ×ÈÔÛÖÜ ÓÌ ÙÈ ÙÛÖ ËØÖ ÓÖ c. ÂÖÜ ÛÖ ÝÈÐ ÔÌÛÈÐ
È×Ö ÛÖ ×ÐÖ ÑÈ Ûà ×ÈØÈ ËÌÐÊÓÈ.
42 ÁÃ¼°ÀÂ¶Á´¸Á »¸°Á »¸²°³¸¹¶Á »´Â°±º¶Â¶Á
¿ÈØÈ ËÌÐÊÓÈ 2: ´ÙÛà f (z) = 1=zn ; n = ÈÑÌ ØÈÐÖÚ 6= 1 ÑÈÐ c : z() = ei .

2p 2p
I= z ÿ n dz = e ÿ ni iei d = i(ni 1) e ÿ i(nÿ1) = 0:
c

^ 0 ÿ ÿ 0
ÂÖ Ð ËÐÖ ÙÜÓ×Ì ØÈÙÓÈ ÉÊÈÐ ÔÌÐ ÑÈÐ È×Ö ÛÖ ÊÌÊÖÔÖ Ú Ö ÛÐ ÊÐÈ n > 1 ÑÈÐ z 6= 0 Ü×È ØÞÌÐ ÓÐÈ
×Øà ÛÎ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ ÛÎÚ f (z). °ÜÛÎ ÌÐ ÔÈÐ Î F (z),
F (z ) =
1 1 dF
= z1n ; z 6= 0: &
n + 1 zn 1
)
ÿ
ÿ
dz
1.12 ¾ ÛÜ ×ÖÚ ÛÖÜ Cauchy (ÖÒÖÑÒÎØàÛÐÑÎ ÈÔÈ×ÈØÈ ÙÛÈÙÎ ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌàÔ)
¾ØÐÙÓÖ Ú: ´ÔÈÚ ÛÖÓÌ ÈÚ (region) ÛÖÜ ÓÐÊÈËÐÑÖÜ Ì×Ð×Ì ËÖÜ ÒÌ ÊÌÛÈÐ È×ÒÈ ÙÜÔÌÑÛÐ-
ÑÖ Ú ÈÔ Ö ÒÈ ÛÈ ÙÎÓÌÐ È ×ÖÜ ×ÌØÐÑÒÌÐ ÌÐ ÑÈ ÏÌ ÑÈÓ×Ü ÒÎ ÛÖÜ ÛÖÓÌ È ÈÔÎ ÑÖÜÔ ÙÛÖÔ ÛÖÓÌ È.
¾ ÛÖÓÌ ÈÚ R2 , ÁÞ. 1.7a, ËÌÔ ÌÐ ÔÈÐ È×ÒÈ ÙÜÔÌÑÛÐÑÖ Ú, Ì×ÌÐËÎ Î ÑÈÓ×Ü ÒÎ c ×ÌØÐ-
ÑÒÌÐ ÌÐ ÙÎÓÌÐ È (×.Þ. ÛÈ ÙÎÓÌÐ È ÛÎÚ Ö×Î Ú) ×ÖÜ ËÌÔ ÈÔÎ ÑÖÜÔ ÙÛÖÔ ÛÖÓÌ È.
´ÔÈÚ È×ÒÈ ÙÜÔÌÑÛÐÑÖ Ú ÛÖÓÌ ÈÚ ËÌÔ Ì ÞÌÐ ÛØÜ ×ÌÚ! ¾ ÛÖÓÌ ÈÚ R3 ÌÐ ÔÈÐ È×ÒÈ ÙÜÔÌÑÛÐ-
ÑÖ Ú. ÁÛÎÔ ×ØÈ ÕÎ, Ó×ÖØÖÜ ÓÌ ÔÈ ÑÈ ÔÖÜÓÌ Ì ÔÈÔ ÛÖÓÌ È È×ÒÈ ÙÜÔÌÑÛÐÑÖ ÑÖ ÉÖÔÛÈÚ
ÑÈÛÈ ÒÒÎÒÎ ÒàØÐ ËÈ. ¿.Þ., Ö R2 ÊÐ ÔÌÛÈÐ Ö ×àÚ Ö R3 (ÁÞ. 1.7a).

·Ìà ØÎÓÈ-ÛÜ ×ÖÚ ÛÖÜ Cauchy. ´ÙÛà f (z) ÈÔÈÒÜÛÐÑÎ Ù' Ö ÒÈ ÛÈ ÙÎÓÌÐ È ÌÔÖ Ú È×ÒÈ
ÙÜÔÌÑÛÐÑÖÜ ÛÖÓÌÈ, R, ÑÈÐ c ÌÔÈÚ ÑÒÌÐÙÛÖÚ ËØÖÓÖÚ (ÑÈÓ×Ü ÒÎ ÙÜÔÌÞÎ

Ú ÑÈÐ ÑÈÛÈ
ÛÓÎ ÓÈÛÈ ÖÓÈÒÎ ). ´ÙÛà Ì ÔÈ ÙÎÓÌÐ Ö z 2 R ÈÒÒÈ Ö ÞÐ ÙÛÖ ËØÖ ÓÖ c. ÂÖ ÛÌ
8
1
f (z) f (z) >
< , ÈÔ z ÓÌ ÙÈ ÙÛÖÔ c
dz =
2p i c ^ z z

ÿ>
:
0 , ÈÔ z Ì Õà È×Ö ÛÖÔ c.
È×ÒÈ ÙÜÔÌÑÛÐÑÖ Ú Ö ÞÐ È×ÒÈ ÙÜÔÌÑÛÐÑÖ Ú È×ÒÈ ÙÜÔÌÑÛÐÑÖ Ú
ÁÞ. 1.7a: ³ÐÈ ÝÖØÈ ÌÐ ËÎ ÙÜÔÌÑÛÐÑÖ ÛÎÛÈÚ ÛÖÓÌ È ÛÖÜ ÓÐÊÈËÐÑÖÜ Ì×Ð×Ì ËÖÜ.

1.12 ÂÃ¿¾Á Â¾Ã CAUCHY (¾º¾¹º¶ÀÇÂ¸¹¶ °¼°¿°À°ÁÂ°Á¶ ÁÃ¼°ÀÂ¶Á´Ç¼) 43
°×Ö ËÌÐÕÎ: ÂÖ ÏÌà ØÎÓÈ ÐÙÞÜ ÌÐ, ×ØÖÝÈÔà Ú, ÙÛÎÔ ×ÌØÐ ×ÛàÙÎ ×ÖÜ ÛÖ ÙÎÓÌÐ Ö z

ÉØÐ ÙÑÌÛÈÐ Ì Õà È×Ö ÛÖ ËØÖ ÓÖ c ØÎÓÈ Cauchy). ¾ÛÈÔ ÛÖ
(ÏÌà z ÑÌÐ ÛÈÐ ÌÙàÛÌØÐÑÈ
ÛÖÜ ËØÖ ÓÖÜ c ÑÈÛÈÙÑÌÜÍÖÜÓÌ ÛÎ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ

f (z)ÿ f (z )
g (z; z ) = :
zÿz
EÝÖ ÙÖÔ Î f (z) ÌÐ ÔÈÐ ÙÜÔÌÞÎ Ú ÙÛÖ z = z, ÊÐÈ ÑÈ ÏÌ e > 0 Ü×È ØÞÌÐ d(e) > 0 à ÙÛÌ
jz ÿ zj < d(e) ) jf (z) ÿ f (z)j < e. ·ÌàØÖÜ ÓÌ Ì ÔÈÔ ÑÜ ÑÒÖ G ÈÑÛÐ ÔÈÚ r < d(e), ÓÌ
ÑÌ ÔÛØÖ ÙÛÖ ÙÎÓÌÐ Ö z ÛÖ Ö×ÖÐ Ö ÈÔÎ ÑÌÐ ÙÛÖÔ ÛÖÓÌ È R. ¶ ×ÈØÈÓÌÛØÐÑÎ ÌÕÐ ÙàÙÎ
ÛÖÜ ÑÜ ÑÒÖÜ ÌÐ ÔÈÐ z = z + re ; 0 2p. ²ÐÈ ÛÈ ÙÎÓÌÐ È Í ×ÖÜ ÑÌÐ ÔÛÈÐ ÙÛÎÔ ×ÌØÐ-
i
ÝÌ ØÌÐÈ ÛÖÜ ÑÜ ÑÒÖÜ Ì ÞÖÜÓÌ
f (z) ÿ f (z ) e
:
zÿz r

TÖ ÛÌ,
f (z) ÿ f (z)

e e
dz jdzj = 2pr = 2pe ! 0 ÑÈÏà Ú e ! 0.
zÿz

c^
c ^r

r
³ÎÒÈËÎ
f (z) f (z )

dz
dz = dz = f (z ) = 2pif (z):

z
c^ ÿ z z
c^ ÿ z

z
c^ ÿ z

°ØÈ, Ö ÛÈÔ Ö ËØÖ ÓÖÚ ÌÐ ÔÈÐ ÑÜ ÑÒÖÚ, ÛÖ ÏÌà ØÎÓÈ ÐÙÞÜ ÌÐ.
´ÝÖ ÙÖÔ Î f (z) ÌÐ ÔÈÐ ÈÔÈÒÜÛÐÑÎ , Î f (z)=(zÿz) ÌÐ ÔÈÐ ÈÔÈÒÜÛÐÑÎ , ÌÑÛÖ Ú È×Ö ÛÖ

ÙÎÓÌÐ Ö z = z. ¿ÈØÈÓÖØÝà ÔÖÜÓÌ ÛÖÔ ÈØÞÐÑÖ ËØÖ ÓÖ, c, Ì ÛÙÐ à ÙÛÌ ÈÔÛÐ ÔÈ ÌÔà ÔÌÛÈÐ
ÙÛÖ ÙÎÓÌÐ Ö A ÔÈ ÙÜÓ×ÌØÐÒÈÓÉÈ ÔÌÐ ÑÈÐ ÛÖÔ ÑÜ ÑÒÖ G, Ö ×àÚ ÙÛÖ ÁÞ. 1.7b. ´ÝÖ ÙÖÔ Î
f (z)=(z ÿ z) ÌÐ ÔÈÐ ÈÔÈÒÜÛÐÑÎ ÙÛÖ ÊØÈÓÓÖÙÑÐÈÙÓÌ ÔÖ ÛÖÓÌ È, Ì ÞÖÜÓÌ

f (z)

dz = 0; c 0
ABA DA. 0
z
Ö ×ÖÜ Ö ËØÖ ÓÖÚ
c^ ÿ z

0
°ÒÒÈ
f (z) f (z) f (z) f (z)

0= z
dz =
z
dz +
zÿz
dz +
zÿz
dz ,
c

0
^ ÿz c

^ ÿz G
_ d
×ÈØÈÓÖ ØÝàÙÎ
Ö ×ÖÜd ÌÐ ÔÈÐ Ö ËØÖ ÓÖÚ ×ÖÜ ÖØÐ ÍÖÜÔ ÛÈ ÛÓÎ ÓÈÛÈ A A ÑÈÐ A A. 0 00 000
ÑÖÚ ÛÖÜ ËØÖ ÓÖÜ d ËÐ ÔÌÐ ÓÎËÌ Ô ÙÛÖ Ö ØÐÖ ×ÖÜ ÖÐ AA

000
H ÖÒÖÑÒÎ ØàÙÎ ÑÈÛÈ ÓÎ ÑÈÐ
A A ÙÜÓ×Ð ×ÛÖÜÔ. °ØÈ,
0 00
44 ÁÃ¼°ÀÂ¶Á´¸Á »¸°Á »¸²°³¸¹¶Á »´Â°±º¶Â¶Á
ÁÞ. 1.7b: »ÐÈ ×ÈØÈÓÖÝàÙÎ ÛÖÜ ËØÖ ÓÖÜ c ÊÐÈ ÛÎÔ È×Ö ËÌÐÕÎ ÛÖÜ ÛÜ ×ÖÜ ÛÖÜ Cauchy.
f (z) f (z) f (z)

dz = 0 ) dz ÿ dz = 0
c^ z ÿ z

0
c^ z ÿ z
G^ z ÿ z

Î
f (z) f (z)

dz = dz:
c^ z ÿ z
G^ z ÿ z

³ÎÒÈËÎ ,
f (z)

d z = 2 pi f ( z ) : (1:33)
z
c^ ÿ z

¿ÈØÈÛÎ ØÎÙÎ: ¾ ÛÜ ×ÖÚ ÛÖÜ Cauchy Ì×ÐÛØÌ ×ÌÐ ÔÈ Ü×ÖÒÖÊÐÙÛÌÐ Î ÈÔÈÒÜÛÐÑÎ ÙÜ-

ÔÈ ØÛÎÙÎ f (z) ×ÈÔÛÖÜ Ù' Ì ÔÈÔ È×ÒÈ ÙÜÔÌÑÛÐÑÖ ÛÖÓÌ È, ÌÈ Ô ÌÐ ÔÈÐ ÊÔàÙÛÌ Ú ÖÐ ÛÐÓÌ Ú ÛÎÚ
ÓÖ ÔÖ ÙÛÈ ÙÜ ÔÖØÈ ÛÖÜ ÛÖÓÌ È! °ÜÛÖ ÛÖ È×ÖÛÌ ÒÌÙÓÈ Ì ÞÌÐ ×ÖÒÒÌ Ú ÙÜÔÌ ×ÌÐÌÚ. ¹ÈÛÈ
ÑÈ ×ÖÐÖÔ ÛØÖ ×Ö Ì×ÌÕÎÊÌÐ Ö ÙÈ ÌÐ ×ÈÓÌ ×ØÖÎÊÖÜÓÌ ÔàÚ (´ËÈ ÝÐÈ 1.7 ÑÈÐ 1.8), ËÎÒÈËÎ
Ö ÛÐ Î ×ÈØÈÊàÊÐÙÐÓÖ ÛÎÛÈ (ÛÖ×ÐÑÎ ÐËÐÖ ÛÎÛÈ) Ì ÞÌÐ ËØÈÙÛÐÑÌ Ú ÓÎ ÛÖ×ÐÑÌ Ú ÙÜÔÌ ×ÌÐÌÚ.
ÂÖ ÏÌà ØÎÓÈ ÈÜÛÖ ËÌÔ Ì ÞÌÐ ÈÔÈ ÒÖÊÖ ÙÛÎ ÏÌàØÐ È ÛàÔ ×ØÈÊÓÈÛÐÑà Ô ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌàÔ
ÓÐ ÈÚ ÓÌÛÈÉÒÎÛÎ Ú. ´ÑÌÐ , ÓÐÈ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ Ó×ÖØÌÐ ÔÈ Ì ÞÌÐ ×ÈØÈÊà ÊÖÜÚ ÑÈ ÏÌ ÛÈ ÕÎÚ,
×ÒÎÔ Ö ÓàÚ ÖÐ ÛÐÓÌ Ú ÛÎÚ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎÚ ÙÛÈ È ÑØÈ ÛÖÜ ËÐÈÙÛÎ ÓÈÛÖÚ ËÌÔ ÈØÑÖÜ Ô ÊÐÈ ÔÈ
×ØÖÙËÐÖØÐ ÙÖÜÔ ×ÒÎ ØàÚ ÛÎÔ ÛÐÓÎ ÛÎÚ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎÚ ×ÈÔÛÖÜ ÙÛÖ ËÐÈ ÙÛÎÓÈ ÈÜÛÖ . »ÐÈ
ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ ÓÐ ÈÚ ÓÐÊÈËÐÑÎ Ú ÓÌÛÈÉÒÎÛÎ Ú ×ØÌ ×ÌÐ ÔÈ ÐÑÈÔÖ×ÖÐÌÐ ×ÖÒÜ ÈÜÙÛÎØÈ ÑØÐ-
ÛÎ ØÐÈ ÊÐÈ ÔÈ ÌÐ ÔÈÐ ×ÈØÈÊàÊÐ ÙÐÓÎ (×.Þ. ÛÎÔ ÌÕÐ ÙàÙÎ ÛÖÜ Laplace).
1.13 ¿°À°²Ç²¾¸ °¼°ºÃÂ¸¹Ç¼ ÁÃ¼°ÀÂ¶Á´Ç¼ 45
O ÛÜ ×ÖÚ ÛÖÜ Cauchy ÌÐ ÔÈÐ ×ØÈÊÓÈÛÐÑÈ ÑÈÛÈ×ÒÎÑÛÐÑÖ Ú! ·È ×ÌØÐ ÓÌÔÌ ÑÈÔÌÐ Ú
ÈÑÖ ÓÎ ÓÌÊÈÒÜ ÛÌØÈ ÏÈÜ ÓÈÛÈ ×ÎÊÈÐ ÔÖÔÛÈÚ ÙÛÖÜÚ Ü×ÌØÓÐÊÈËÐÑÖÜ Ú ÈØÐÏÓÖÜ Ú, ×.Þ.
ÈØÐÏÓÖÜ Ú ×ÖÜ ÖØÐ ÍÖÔÛÈÐ È×Ö ÓÐÈ ÛØÐÈ ËÈ ËÐÈÛÌÛÈÊÓÌ ÔàÔ ÈØÐÏÓà Ô:
z = (a; b ; g) (Ü×ÌØÓÐÊÈËÐÑÖ Ú ÈØÐÏÓÖ Ú).
³ÜÙÛÜÞà Ú ÓÈÚ ×ÌØÐÓÌ ÔÌÐ È×ÖÊÖÎ ÛÌÜÙÎ! ¶ ÈÐÛÐ È ÌÐ ÔÈÐ Ö ÛÐ, Ö ×àÚ ÑÈÐ ÔÈ ÖØÐÙÛÌÐ Ö
×ÖÒÒÈ×ÒÈÙÐÈÙÓÖ Ú ÛàÔ Ü×ÌØÓÐÊÈËÐÑà Ô ÈØÐÏÓà Ô, ÊÌÔÐÑÈ ËÌÔ ÐÙÞÜ ÌÐ
z1 z2 = z2 z1 :
ÅàØÐ Ú ÛÎÔ ÈÔÛÐÓÌÛÈÏÌÛÐÑÖ ÛÎÛÈ ËÌÔ Ó×ÖØÌÐ ÔÈ ×È ÌÐ ÑÈÔÌÐ Ú ÓÈÑØÐÈ .
°Ú ÕÈÔÈÊÜØÐ ÙÖÜÓÌ ÙÛÖÜÚ ÓÐÊÈËÐÑÖÜ Ú ÈØÐÏÓÖÜ Ú. ¾ ÛÜ ×ÖÚ ÛÖÜ Cauchy ÓÈÚ Ì×ÐÝÜ-
ÒÈ ÙÙÌÐ ÑÐ È ÒÒÌÚ ÌÑ×ÒÎ ÕÌÐÚ. °Ô ÓÐÈ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ f (z) ÌÐ ÔÈÐ ÈÔÈÒÜÛÐÑÎ , Ì ÞÌÐ ×ÈØÈ-
Êà ÊÖÜÚ ÑÈ ÏÌ ÛÈ ÕÎÚ! ¿ØÐÔ ×È ÓÌ ÌÑÌÐ ÈÚ ËÖÜ ÓÌ ÓÐÈ ÌÝÈØÓÖÊÎ :
ÿ z
¿ÈØÈ ËÌÐÊÓÈ 1: ¼È Ü×ÖÒÖÊÐÙÛÌÐ ÛÖ ÖÒÖÑÒÎ ØàÓÈ
c^
e =z )dz , Ö ×ÖÜ c ÌÐ ÔÈÐ ÛÜÞà Ô
z = 0:

ÑÒÌÐÙÛÖ Ú ËØÖ ÓÖÚ ÙÛÖ ÓÐÊÈËÐÑÖ Ì×Ð ×ÌËÖ, Ö Ö×ÖÐ ÖÚ ËÌÔ ×ÌØÔÈ ÌÐ È×Ö ÛÖ ÙÎÓÌÐ Ö
´ÝÈØÓÖ ÍÖÜÓÌ ÛÖÔ ÛÜ ×Ö ÛÖÜ Cauchy,
1 f (z) dz = f (z)
(
;
2p i c ^ z z

ÿ
0
Ö ×ÖÜ Î ×È Ôà ÛÐÓÎ ×ØÖÑÜ ×ÛÌÐ Ö ÛÈÔ ÛÖ z
ÉØÐ ÙÑÌÛÈÐ ÙÛÖ ÌÙàÛÌØÐÑÖ ÛÖÜ ËØÖ ÓÖÜ c.
´ÐËÐÑÈ ÊÐÈ z = 0, f (z) = e z , ÉØÐ ÙÑÖÜÓÌ
Ö ÛÐ Î ÛÐÓÎ ÛÖÜ ×ÐÖ ×È Ôà ÖÒÖÑÒÎØà ÓÈÛÖÚ
ÌÐ ÔÈÐ 1 Î 0, ÈÔÈÒÖ ÊàÚ ÛÖÜ ÈÔ Ö ËØÖ ÓÖÚ c

×ÌØÐÑÒÌÐ ÌÐ ÛÖ ÓÎËÌ Ô Î Ö ÞÐ. ÁÜÔÌ×à Ú, ÊÐÈ
ÁÞ. 1.7c
ÛÖÜÚ ËØÖ ÓÖÜÚ c1 ÑÈÐ c2 ÛÖÜ ÁÞÎ ÓÈÛÖÚ
1.7c Ì ÞÖÜÓÌ

ez
dz = 2pi;
ez
dz = 0. &
c1^ z
c2^ z

1.13 ¿ÈØÈ ÊàÊÖÐ ÈÔÈÒÜÛÐÑà Ô ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌàÔ
·Ìà ØÎÓÈ: ´ÙÛà ÓÐÈ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ
f (z) =
1 g(z) dz;
2p i c z zÿ
Ö ×ÖÜ c ÌÐ ÔÈÐ Ö×ÖÐÖÙËÎ ×ÖÛÌ ËØÖ ÓÖÚ ×Ì×ÌØÈÙÓÌ ÔÖÜ ÓÎ ÑÖÜÚ, L, ÑÈÐ g(z) ÓÐÈ ÙÜÔÈ ØÛÎ-
46 ÁÃ¼°ÀÂ¶Á´¸Á »¸°Á »¸²°³¸¹¶Á »´Â°±º¶Â¶Á
ÙÎ ÙÜÔÌÞÎ Ú ÙÛÖ ËØÖ ÓÖ c. ÂÖ ÛÌ Î f (z) ÌÐ ÔÈÐ ÈÔÈÒÜÛÐÑÎ ÙÌ Ö ÒÈ ÛÈ ÙÎÓÌÐ È ×ÖÜ ËÌÔ
ÑÌÐ ÔÛÈÐ ÙÛÖ ËØÖ ÓÖ c, ÑÈÐ ÐÙÞÜ ÌÐ
f (z) =
0 1 g( z ) d z :
2 pi c ( z ÿ z ) 2
°×Ö ËÌÐÕÎ: ·ÌàØÖÜ ÓÌ ÛÎÔ ×ÖÙÖ ÛÎÛÈ 1 ,
1 = f (z + 11zz) f (z) 21pi g(z) 2 dz :

ÿ
c (z z )
ÿ
ÿ
E×ÌÐËÎ
f (z + 1 z ) =
1 g( z ) d z ; f (z ) =
1 g(z) dz;
2 pi c z z 1 z
ÿ ÿ 2p i c z z ÿ
Ì ÞÖÜÓÌ

f (z + 1z) ÿ f (z) 1 g(z)
= 2pi 1z z ÿ 11z ÿ z ÿ z ÿ1 z dz

1z c
= 21pi (z 1zg(zz))(z

dz:
c ÿ ÿ ÿ z)
¾×Ö ÛÌ

1 = 21p g( z ) 1 1 1 g (z)

dz =
2p 1 z c (z 2 dz :

z ÿ z z ÿ z ÿ 1z zÿz ÿ z ÿ 1z)(z ÿ z)
ÿ
c
°ÒÒÈ ÌÝÖ ÙÖÔ Î g(z) ÌÐ ÔÈÐ ÙÜÔÌÞÎ Ú ÑÈÐ ÛÖ ÙÎÓÌÐ Ö z ËÌÔ ÌÐ ÔÈÐ ×È Ôà ÙÛÖ ËØÖ ÓÖ c,
Ì ÞÖÜÓÌ
g( z ) g( z ) j

2 dz 2 jdzj M L;
j
c (z ÿ z ÿ 1z)(z ÿ z) c jz ÿ z ÿ 1zjjz ÿ zj

Ö ×ÖÜ M > 0 ÑÈÐ L ÛÖ ÓÎ ÑÖÚ ÛÖÜ ËØÖ ÓÖÜ. ¾×Ö ÛÌ
1 21p 1z M L 1 1z 0 0:
j j ) !
!
°ØÈ,
f (z + 1 z ) f (z )
= 21pi g( z )

f (z ) = lim 2 dz;
ÿ
1z
0
1z 0
!
c (z ÿ z )
1.13 ¿°À°²Ç²¾¸ °¼°ºÃÂ¸¹Ç¼ ÁÃ¼°ÀÂ¶Á´Ç¼ 47
ËÎÒÈËÎ ÊÐÈ ÔÈ ÉØÖÜ ÓÌ ÛÎÔ ×ÈØÈ ÊàÊÖ ÛÎÚ f (z ) ×ÈØÈÊàÊÐ ÍÖÜÓÌ, àÚ ×ØÖÚ z, ÛÎÔ
×ÖÙÖ ÛÎÛÈ ÓÌ ÙÈ ÙÛÖ ÖÒÖÑÒÎ ØàÓÈ. ¿ØÖÞàØà ÔÛÈÚ Ö ×àÚ ×ÈØÈ×È Ôà, ÉØÐ ÙÑÖÜÓÌ ÛÎ
ÔÐÖÙÛÎ (n ) ×ÈØÈ ÊàÊÖ:
n! g (z)

f ( n) ( z ) = n+1 dz: (1:34a)
2 pi c ( z ÿ z)
¿Ö ØÐÙÓÈ: °Ô f (z) R ÛÖÜ ÓÐÊÈËÐÑÖÜ Ì×Ð×Ì ËÖÜ,

ÌÐ ÔÈÐ ×ÈØÈÊàÊÐ ÙÐÓÎ Ù' Ì ÔÈÔ ÛÖÓÌ È
ÛÖ ÛÌ Ì ÞÌÐ ×ÈØÈÊà ÊÖÜÚ ÑÈ ÏÌ ÛÈ ÕÎÚ ÙÌ ÑÈ ÏÌ ÙÎÓÌÐ Ö z 2 R; ËÎÒÈËÎ ÌÐ ÔÈÐ ÈÔÈÒÜÛÐÑÎ
ÙÛÖÔ R.
A×Ö ËÌÐÕÎ: ´ÝÖ ÙÖÔ Î f (z) ÌÐ ÔÈÐ ×ÈØÈÊàÊÐ ÙÐÓÎ ÙÛÖÔ ÛÖÓÌ È R, ÛÖ ÏÌà ØÎÓÈ-ÛÜ ×ÖÚ

ÛÖÜ Cauchy ÙÜÔÌ×È ÊÌÛÈÐ
f (z ) =
1 f (z) dz; z 2 R; c R:
2 pi c ^ z z

ÿ
°×ÒÎ , ÒÖÐ×Ö Ô, ÌÝÈØÓÖÊÎ ÛÖÜ ×ØÖÎÊÖÜ ÓÌÔÖÜ ÏÌàØÎ ÓÈÛÖÚ ÊÐÈ g(z) = f (z) ÑÈÐ ÑÒÌÐ-
ÙÛÖ ËØÖ ÓÖ c ËÐ ÔÌÐ
n! f (z)

f (n) (z) = dz: (1:34b)
2 pi c ^ (z
ÿ z)n+1
ÿ z n
¿ÈØÈ ËÌÐÊÓÈ 1: ¼È Ü×ÖÒÖÊÐÙÛÌÐ ÛÖ I= e =z
c^
)dz ÑÈÛÈ ÓÎ ÑÖÚ ÌÔÖ Ú ËØÖ ÓÖÜ ×ÖÜ
z = 0.

×ÌØÐÑÒÌÐ ÌÐ ÈÒÒÈ ËÌÔ ×ÌØÔÈ ÌÐ È×Ö ÛÖ ÙÎÓÌÐ Ö
³ÐÈÑØÐ ÔÖÜÓÌ ÛÐÚ ÌÕÎ Ú ×ÌØÐ×Ûà ÙÌÐÚ:
(i) n 0. ÂÖ ÛÌ Î ez z ÿ n ÌÐ ÔÈÐ ÈÔÈÒÜÛÐÑÎ , ËÎÒÈËÎ I=0 ÙÜ ÓÝàÔÈ ÓÌ ÛÖ ÏÌ-
à ØÎÓÈ ÛÖÜ Cauchy.
(ii) n > 0. Âà ØÈ ÌÜ ÑÖÒÈ ×ØÖÑÜ ×ÛÖÜÔ ÖÐ ÙÞÌ ÙÌÐÚ
I (z)

ez 1 dn 1
ez 2p i d n 1 e z :
n dz = dz =
ÿ ÿ
c ^ (z ÿ z ) (n ÿ 1)! dz n 1 ^z z (n 1)! dz n 1
ÿ ÿ
c

ÿ ÿ
°ØÈ,
I (z ) =
2p i z I = I (0) =
2 pi n 1: &
(n 1)! e
ÿ
Î
(n 1)! ;
ÿ
°ÙÑÎÙÎ: ¼È Ü×ÖÒÖÊÐÙÛÌÐ ÛÖ ÖÒÖÑÒÎ ØàÓÈ
P (z)

I= n+1 dz;
c ^ (z ÿ z )

Ö ×ÖÜ P (z) ×ÖÒÜà ÔÜÓÖ ÉÈÏÓÖÜ k ÑÈÐ ÛÖ ÙÎÓÌÐ Ö z ËÌÔ ÑÌÐ ÛÈÐ ÙÛÖ ËØÖ ÓÖ c.
48 ÁÃ¼°ÀÂ¶Á´¸Á »¸°Á »¸²°³¸¹¶Á »´Â°±º¶Â¶Á
1.14 ·Ìà ØÎÓÈ ÛÖÜ Morera
To ÏÌà ØÎÓÈ ÛÖÜ Morera ÌÐ ÔÈÐ, ÑÈÛÈ ÑÈ ×ÖÐÖÔ ÛØÖ ×Ö, ÛÖ ÈÔÛÐ ÙÛØÖÝÖ ÛÖÜ ÏÌàØÎ -
ÓÈÛÖÚ ÛÖÜ Cauchy. ´Ð ÔÈÐ ÙÜÔÌ ×ÌÐÈ ÛÖÜ ÊÌÊÖÔÖ ÛÖÚ Ö ÛÐ Î ×ÈØÈ ÊàÊÖÚ ÈÔÈÒÜÛÐÑÎ Ú
ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎÚ ÌÐ ÔÈÐ ÈÔÈÒÜÛÐÑÎ .
·Ìà ØÎÓÈ: ´ÙÛà Ö ÛÐ:
(i) Î f (z) ÌÐ ÔÈÐ ÙÜÔÌÞÎ Ú Ù' Ì ÔÈÔ ÛÖÓÌ È R ÑÈÐ

(ii) f (z)dz = 0 ÊÐÈ ÑÈ ÏÌ ÑÒÌÐÙÛÖ ËØÖ ÓÖ ×ÖÜ ÈÔÎ ÑÌÐ ÙÛÖÔ R.
c

^
TÖ ÛÌ Î f (z) ÌÐ ÔÈÐ ÈÔÈÒÜÛÐÑÎ ÙÛÖÔ R.
°×Ö ËÌÐÕÎ: ·ÌàØÖÜ ÓÌ ÛÖÔ ÑÒÌÐÙÛÖ ËØÖ ÓÖ c ÛÖÜ ÁÞÎ ÓÈÛÖÚ 1.7d. ÂÖ ÛÌ

f (z)dz = 0:
c

^
°×Ö ÛÎ ÙÞÌ ÙÎ ÈÜÛÎ ×ØÖÑÜ ×ÛÌÐ Ö ÛÐ c1

a
f (z)dz = ÿ f (z)dz: b
c1 c2
c2
»Ì È ÒÒÈ ÒÖ ÊÐÈ, ÛÖ ÖÒÖÑÒÎ ØàÓÈ
z
af (z)dz ÌÐ ÔÈÐ ÈÔÌÕÈ ØÛÎÛÖ ÛÖÜ ËØÖ -
ÓÖÜ. ²ÐÈ ËÖÙÓÌ ÔÖ ÙÎÓÌÐ Ö a, ÛÖ Ö- ÁÞ. 1.7d
ÒÖÑÒÎ ØàÓÈ ÌÕÈØÛÈ ÛÈÐ ÓÖ ÔÖ È×Ö
ÛÖ z, ËÎÒÈËÎ Ó×ÖØÖÜ ÓÌ ÔÈ ÊØÈ ÝÖÜ-

ÓÌ
z
F (z ) = f (z)dz:
a
·ÌàØÖÜ ÓÌ Ûà ØÈ ÛÎÔ ×ÖÙÖ ÛÎÛÈ
F (z + 1z) ÿ F (z) 1 z+1z 1 f (z) z+1z

z+1z h i
1z = 1z f (z)dz =
1 z z f ( z ) ÿ f ( z ) d z + 1z z d z
z
Î
F (z + 1z) ÿ F (z) 1 z+1z h

i
1z = 1z z f (z) ÿ f (z) dz + f (z):
´ÝÖ ÙÖÔ ÛÖ ÖÒÖÑÒÎ ØàÓÈ ÌÐ ÔÈÐ ÈÔÌÕÈ ØÛÎÛÖ ÛÖÜ ËØÖ ÓÖÜ, Ó×ÖØÌÐ ÔÈ Ü×ÖÒÖÊÐÙÛÌÐ
ÑÈÛÈ ÓÎ ÑÖÚ ÛÎÚ ÌÜÏÌÐ ÈÚ ×ÖÜ ×ÌØÔÈ ÌÐ È×Ö ÛÈ ÙÎÓÌÐ È z ÑÈÐ z + 1z. TÖ ÛÌ,
1.14 ·´ÇÀ¶»° Â¾Ã MORERA 49
1 z+1z hf (z) i
f (z) dz
1 max f (z)
f (z) 1z ÿÿÿ! 0;
1z z ÿ
1z ÿ
1z 0
!
lim F (z + 11zz) F (z )
ËÎÒÈËÎ
1z 0
!
ÿ
= f (z) Î F (z) = f (z).
0
ÁÜÓ×ÌØÈÐ ÔÖÜÓÌ ÒÖÐ×Ö Ô Ö ÛÐ Î F (z) ÌÐ ÔÈÐ ÈÔÈÒÜÛÐÑÎ ÙÛÖÔ R. ÁÜ ÓÝàÔÈ ÓÌ ÛÖ ÏÌà ØÎÓÈ

ÛÖÜ ×ØÖÎÊÖÜ ÓÌÔÖÜ ÌËÈÝÐ ÖÜ, ÑÈÐ Î f (z) ÌÐ ÔÈÐ ÈÔÈÒÜÛÐÑÎ .
·Ìà ØÎÓÈ (Cauchy-Liouville): »ÐÈ ÈÑÌØÈÐ È (entire) ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ ×ÖÜ ÌÐ ÔÈÐ ÝØÈÊ-
ÓÌ ÔÎ ÌÐ ÔÈÐ, ÈÔÈÊÑÈÙÛÐÑÈ , Î ÙÛÈÏÌØÎ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ.
°×Ö ËÌÐÕÎ: ¶ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ f (z) ÊØÈ ÝÌÛÈÐ
f (z ) =
1
f (z)
2p i c ^ z z dz:
ÿ
´×Ð ÙÎÚ,
df 1 f (z)

=
dz 2pi 2 dz:
c ^ (z ÿ z )

´×ÌÐËÎ Î ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ ÌÐ ÔÈÐ ÈÑÌØÈÐ È, Ö ÓÖ ÔÖÚ ×ÌØÐÖØÐÙÓÖ Ú ×ÖÜ Ó×ÈÐ ÔÌÐ ÙÛÖ ËØÖ ÓÖ c
z. °ØÈ, àÚ ËØÖ ÓÖ Ó×ÖØÖÜ ÓÌ ÔÈ ËÐÈÒÌ ÕÖÜÓÌ Ì ÔÈÔ
ÌÐ ÔÈÐ ÔÈ ÓÎÔ ×ÌØÔÈ ÌÐ È×Ö ÛÖ ÙÎÓÌÐ Ö
ÑÜ ÑÒÖ ÈÑÛÐ ÔÈÚ r ÓÌ ÑÌ ÔÛØÖ ÛÖ ÙÎÓÌÐ Ö z. ÂÖ ÛÌ,
jf (z)j < M < 1; jz ÿ zj = r;

df 1 f (z) 1M M
2 p c ^ ( z z ) 2 d z 2 p r 2 2 pr = r :
j j

dz j j
j ÿ j
¶ ÙÞÌ ÙÎ ÈÜÛÎ ÐÙÞÜ ÌÐ ÊÐÈ ÑÈ ÏÌ r. ´×Ð×ÒÌ ÖÔ,

df
ÿ!
dz ÿrÿ
!1
0 ) f (z) = ÙÛÈÏ.
To ÏÌà ØÎÓÈ ÈÜÛÖ ÒÌ ÌÐ ×àÚ ÑÈ ÏÌ ÓÎ ÙÛÈÏÌØÎ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ ×ÖÜ ÌÐ ÔÈÐ ×Ì×ÌØÈÙÓÌ ÔÎ
ÙÛÖ È ×ÌÐØÖ ×ØÌ ×ÌÐ ÔÈ Ì ÞÌÐ Ì ÔÈ, ÛÖÜÒÈ ÞÐÙÛÖÔ, ÈÔà ÓÈÒÖ ÙÎÓÌÐ Ö ÙÛÖ ÓÐÊÈËÐÑÖ Ì×Ð -
×ÌËÖ.
ÇÚ ×Ö ØÐÙÓÈ ÛÖÜ ÏÌàØÎ ÓÈÛÖÚ ÛàÔ Cauchy-Liouville Ó×ÖØÌÐ ÔÈ ËÌÐÞÛÌÐ ÛÖ ÌÕÎ Ú
ÉÈÙÐÑÖ ÏÌà
ØÎÓÈ ÛÎÚ °ÒÊÌÉØÈÚ:
´ÔÈ ×ÖÒÜà ÔÜÓÖ ÉÈÏÓÖÜ N ÙÛÖ ÙÜ ÔÖÒÖ ÛàÔ ÓÐÊÈ-
ËÐÑà Ô ÈØÐÏÓà Ô Ì ÞÌÐ N ØÐ ÍÌÚ (¿ØÖ ÉÒÎÓÈ 1.14.1).
50 ÁÃ¼°ÀÂ¶Á´¸Á »¸°Á »¸²°³¸¹¶Á »´Â°±º¶Â¶Á
·Ìà ØÎÓÈ: °Ô ÓÐÈ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ f (z) R, Î jf (z)j ËÌÔ

ÌÐ ÔÈÐ ÈÔÈÒÜÛÐÑÎ Ù' Ì ÔÈÔ ÛÖÓÌ È
Ó×ÖØÌÐ ÔÈ Ì ÞÌÐ ÛÖ×ÐÑÖ ÓÌ ÊÐÙÛÖ ÙÛÖÔ R. H ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ Ó×ÖØÌÐ ÔÈ Ì ÞÌÐ ÙÈÊÓÈÛÐÑÈ

ÙÎÓÌÐ È, ×.Þ. ÓÌ ÊÐÙÛÖ ÑÈÛÈ ÛÖÔ È ÕÖÔÈ ÛàÔ y ÑÈÐ ÌÒÈ ÞÐÙÛÖ ÑÈÛÈ ÛÖÔ È ÕÖÔÈ ÛàÔ x. ÂÖ
×ØÈÊÓÈÛÐÑÖ ÓÌ ØÖÚ u = Ref (z) ËÌÐ ÞÔÌÛÈÐ ÙÛÖ ÁÞ. 1.8.
°×Ö ËÌÐÕÎ: ·È ËÌÐ ÕÖÜÓÌ Ö ÛÐ ÊÐÈ ÑÈ ÏÌ r > 0 ÑÈÐ ËÖÙÓÌ ÔÖ ÑÈÔÖÔÐÑÖ ÙÎÓÌÐ Ö z0 2 R
Ü×È ØÞÌÐ Ì ÔÈ ÙÎÓÌÐ Ö z 2 R ÛÌ ÛÖÐÖ à ÙÛÌ
j z ÿ z0 j < r ÈÒÒÈ j f (z)j jf (z0 )j:

´ÝÖ ÙÖÔ z0 2 R ÑÈÐ f (z) ÈÔÈÒÜÛÐÑÎ ÙÛÖÔ R, Ì ÞÖÜÓÌ
f (z0 ) =
1 f (z) dz ; G : jz ÿ z0 j = r;
2pi G^ z ÿ z0
f (z 0 )
1
f (z) 1 max f (z)
dzj <
2p r 2pr;
j j j j
j
2p G^ z z0
j
j ÿ j
j
j f (z0 )j max jf (z)j; z 2 G:
³ØÖ ÓÖÚ ÛÎÚ ×ÐÖ È×Ö ÛÖÓÎÚ ÑÈÏÖ ËÖÜ
ÁÞ. 1.8: ²ÌàÓÌÛØÐÑÎ ÈÔÈ×ÈØÈ ÙÛÈÙÎ ÓÐÈÚ ×ÌØÐÖÞÎ Ú ÛÖÜ ÙÈÊÓÈÛÐÑÖÜ ÙÎÓÌÐ ÖÜ z0 .

1.14 ·´ÇÀ¶»° Â¾Ã MORERA 51
ÁÜÔÌ×à Ú, Ü×È ØÞÌÐ Ì ÔÈ, ÛÖÜÒÈ ÞÐÙÛÖÔ, ÙÎÓÌÐ Ö z 2 R ÓÌ jf (z0 )j jf (z)j: °ØÈ

ÛÖ z0 ËÌÔ
Ó×ÖØÌÐ ÔÈ ÌÐ ÔÈÐ ÓÌ ÊÐÙÛÖ ÛÎÚ f (z).

ÁÎÓÌÐ àÙÎ 1: ¶ j f (z)j ËÌÔ Ó×ÖØÌÐ ÔÈ Ì ÞÌÐ ÛÖ×ÐÑÖ ÌÒÈ ÞÐÙÛÖ Ù' Ì ÔÈ ÑÈÔÖÔÐÑÖ
ÙÎÓÌÐ Ö ÈÜÛÎ z, ÌÑÛÖ Ú ÈÔ f (z) = 0. ¿ØÈÊÓÈÛÐÑÈ , ÈÔ f (z) 6= 0, Î g(z) = 1=f (z) ÌÐ ÔÈÐ
Ú,
ÈÔÈÒÜÛÐÑÎ ÑÈÐ Î jg(z)j ËÌÔ Ó×ÖØÌÐ ÔÈ Ì ÞÌÐ ÛÖ×ÐÑÖ ÓÌ ÊÐÙÛÖ. °ØÈ

Î jf (z)j ËÌÔ Ó×ÖØÌÐ
ÔÈ Ì ÞÌÐ ÛÖ×ÐÑÖ ÌÒÈ ÞÐÙÛÖ.
ÁÎÓÌÐ àÙÎ 2: ´ÙÛà Ö ÛÐ Ì ÞÖÜÓÌ ÛÐÚ ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌÐÚ g1 (z) = ef (z) ÑÈÐ g2 (z) = eif (z) .
¿ÈØÈÛÎØÖÜ ÓÌ Ö ÛÐ
j g1 j = eRef (z) ; jg2 j = e Imf (z) :

ÿ
ÁÜÔÌ×à Ú, ÙÛÎ ÊÌÐÛÖÔÐÈ ÑÈ ÏÌ ÑÈÔÖÔÐÑÖÜ ÙÎÓÌÐ ÖÜ g1 j ÑÈÐ jg2 j ËÌÔ

z ÛÎÚ f (z ), ÖÐ j
Ó×ÖØÖÜ Ô ÔÈ Ì ÞÖÜÔ ÛÖ×ÐÑÖ ÈÑØÖ ÛÈÛÖ. ´×ÌÐËÎ ËÌ ÖÐ ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌÐÚ eRef (z) ÑÈÐ e Imf (z) ÿ
ÌÐ ÔÈÐ ÓÖÔÖ ÛÖÔÌÚ, ÙÜÓ×ÌØÈÐ ÔÖÜÓÌ Ö ÛÐ ÖÐ ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌÐÚ Ref (z) ÑÈÐ Imf (z) ËÌÔ Ó×Ö-
ØÖÜ Ô ÔÈ Ì ÞÖÜÔ ÛÖ×ÐÑÈ ÈÑØÖ ÛÈÛÈ.
f (z) ÌÐ ÔÈÐ ÈÔÈÒÜÛÐÑÎ ÛÖ ÛÌ ÖÐ u(x; y) = Ref (z)

´Ð ËÈÓÌ, ÙÛÖ ´ËÈ ÝÐÖ 1.9, Ö ÛÐ ÈÔ Î
ÑÈÐ (x; y) = Imf (z) Ü×ÈÑÖÜ ÖÜÔ ÙÛÎÔ ÌÕÐ ÙàÙÎ ÛÖÜ Laplace (ÌÐ ÔÈÐ ÈØÓÖÔÐÑÌ Ú ÙÜ-
ÔÈØÛÎ ÙÌÐÚ). °ØÈ, ÖÐ ÈØÓÖÔÐÑÌ Ú ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌÐÚ ËÌÔ Ì ÞÖÜÔ ÓÌ ÊÐÙÛÈ Î ÌÒÈ ÞÐÙÛÈ. ÂÖ ÙÜÓ×Ì -
ØÈÙÓÈ ÈÜÛÖ ÌÐ ÔÈÐ ÙÎÓÈÔÛÐÑÖ ÙÛÎÔ ¶ÒÌÑÛØÖÙÛÈÛÐÑÎ .
¿Ö ØÐÙÓÈ: ¿Ö ØÐÙÓÈ ÛÖÜ ÏÌàØÎ ÓÈÛÖÚ ÌÐ ÔÈÐ ÛÖ ±ÈÙÐÑÖ ·Ìà ØÎÓÈ ÛÎÚ °ÒÊÌÉØÈÚ

(ÑÖÐ ÛÈÕÌ ¿ØÖ ÉÒÎÓÈ 1.14.1).
¿ÈØÈ ËÌÐÊÓÈ 1: ¼È ÌØÌÜÔÎÏÖÜ Ô ÖÐ ×ØÖÜ¢×ÖÏÌ ÙÌÐÚ à ÙÛÌ ÔÈ Ì ÞÌÐ Ì ÔÔÖÐÈ ÛÖ ÖÒÖÑÒÎ -

ØàÓÈ
I (z ) =
z
1 dz:
z0 z
¿Øà ÛÈ-×Øà ÛÈ, Ö ËØÖ ÓÖÚ ËÌÔ ×ØÌ ×ÌÐ ÔÈ ×ÌØÔÈ ÌÐ È×Ö ÛÖ ÙÎÓÌÐ Ö z = 0. ÃÙÛÌØÈ
×ÈØÈÛÎØÖÜ ÓÌ Ö ÛÐ Î ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ f (z) = ln z ÌÐ ÔÈÐ ÓÐÈ ×Øà ÛÎ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ, ËÎÒÈËÎ
z
dz
= ln z ÿ ln z0:
z0 z
¶ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ Ö ÓàÚ ÈÜÛÎ ËÌÔ ÌÐ ÔÈÐ ×ÒÎ ØàÚ ÖØÐÙÓÌ ÔÎ (ÌÐ ÔÈÐ ×ÒÌÐÖ ÛÐÓÎ). ÂÖ ÖÒÖ-
ÑÒÎ ØàÓÈ Ì ÞÌÐ ÔÖ ÎÓÈ ÓÖ ÔÖ ÌÝÖ ÙÖÔ ÖØÐÙÛÌÐ ÓÐÈ ÛÖÓÎ , ×.Þ. Ö ÏÌÛÐÑÖ Ú È ÕÖÔÈÚ ÛàÔ x
(ÑÈÐ ÛÖ ÓÎËÌ Ô). ÂÖ ÛÌ,
ln z = ln z + i;
j j
ln z0 = ln z0 + ia;
j j
Ö ×ÖÜ
52 ÁÃ¼°ÀÂ¶Á´¸Á »¸°Á »¸²°³¸¹¶Á »´Â°±º¶Â¶Á
2p(k 1)ÿ a 2pk;
2p(k 1)ÿ 2pk; k = 1; 2; . . . :

ÁÜÔÌ×à Ú,
z
1 dz = ln z
+ i( a):
z z0
ÿ
z0
H ×ÖÙÖ ÛÎÛÈ ÿ a ÌÐ ÔÈÐ ÈÔÌÕÈ ØÛÎÛÎ ÛÖÜ ÑÒÈ ËÖÜ ÌÝÖ ÙÖÔ Ö ËØÖ ÓÖÚ ÖÒÖÑÒÎ ØàÙÎÚ

ËÌÔ ËÐÈÙÞÐ ÍÌÐ ÛÎÔ ÛÖÓÎ . ÁÛÎÔ ÌÐËÐÑÎ ×ÌØÐ ×ÛàÙÎ ×ÖÜ j jz = jz0 j, Ì ÞÖÜÓÌ
z
1 dz = i( a) z0 Bz, ÁÞ. 1.9a).
z
ÿ (ËØÖ ÓÖÚ
z0
ÂÖ È×ÖÛÌ ÒÌÙÓÈ ÛÖÜ ¿ÈØÈËÌÐ ÊÓÈÛÖÚ 1, ´Ë. 1.11, ÌÐ ÔÈÐ ÌÐËÐÑÎ ×ÌØÐ ×ÛàÙÎ ÛÖÜ ×ÐÖ
×È Ôà È×ÖÛÌÒÌ ÙÓÈÛÖÚ, Ö ÛÈÔ z0 ! 1 + ie ÑÈÐ z ! 1 ÿ ie, e > 0, e ! 0: ÂÖ ÛÌ = 2p,

a = 0, ËÎÒÈËÎ

dz
= 2pi: &
^z
G

¿ÖÒÒÌ Ú ÝÖØÌ Ú, Ì×ÐÛØÌ ×ÌÛÈÐ Ö ËØÖ ÓÖÚ ÔÈ ×ÌØÐÑÒÌÐ ÙÌÐ Ì ÔÈ ÑÒÈËÐÑÖ ÙÎÓÌÐ Ö ÑÈÐ ÔÈ
ËÐÈÙÞÐ ÙÌÐ ÛÎÔ ÛÖÓÎ . ·È ×ØÌ ×ÌÐ Ö ÓàÚ Î ÛÖÓÎ ÔÈ ËÐÈÙÞÐÙÛÌÐ ÛÖ ÙÌÚ ÝÖØÌ Ú ÑÈÐ ÓÌ
ÛÌ ÛÖÐÖÔ ×ØÖÙÈÔÈÛÖÒÐÙÓÖ ÑÈ ÏÌ ÝÖØÈ à ÙÛÌ ÙÛÖ ÛÌ ÒÖÚ ÔÈ ÓÎÔ Ì ÞÖÜÓÌ ÌÊÑÈÛÈÒÌÐ ßÌÐ
ÛÖÔ ÈØÞÐÑÖ ÑÒÈ ËÖ (ÁÞ. 1.9b). »Ì ÛÐÚ ×ØÖÜ¢×ÖÏÌ ÙÌÐÚ ÈÜÛÌ Ú ÛÖ ÖÒÖÑÒÎ ØàÓÈ Ì ÞÌÐ
ÔÖ ÎÓÈ.
ÁÞ. 1.9a: ¾ ËØÖ ÓÖÚ z0 Az ×ÖÜ ËÐÈÙÞÐ ÍÌÐ ÛÎÔ ÛÖÓÎ (ÑÜÓÈÛÖÌÐËÎ Ú ÊØÈÓÓÎ ) ËÌÔ ÌÐ ÔÈÐ ×ÈØÈËÌÑÛÖ Ú àÚ ËØÖ ÓÖÚ
Ì×ÐÑÈÓ×Ü ÒÐÖÜ ÖÒÖÑÒÎØà ÓÈÛÖÚ.
1.15 Á´¸À´Á TAYLOR (³Ã¼°»¾Á´¸À´Á) 53
ÁÞ. 1.9b: O ËØÖ ÓÖÚ ×ÌØÐÑÒÌÐ ÌÐ ÛÖ ÑÒÈËÐÑÖ ÙÎÓÌÐ Ö O z ( = 0)

ÑÈÐ ËÐÈÙÞÐ ÍÌÐ ÛÎÔ ÛÖÓÎ (ÑÜÓÈÛÖÌÐËÎ Ú ÊØÈÓÓÎ ).
¿ÒÎÔ Ö ÓàÚ ÌÐ ÔÈÐ ×ÈØÈËÌÑÛÖ Ú, ÑÈÏÖ ÙÖÔ ÙÛÖ ÛÌ ÒÖÚ Î ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ Ì×ÈÔÌ ØÞÌÛÈÐ ÙÛÖÔ ÈØÞÐÑÖ ÑÒÈ ËÖ. (¶ ÛÖÓÎ
ËÐÈÙÞÐ ÙÛÎÑÌ ËÜ Ö ÝÖØÌ Ú ÑÈÐ ÛÖ z =0 ×ÌØÐÑÒÌÐ ÙÛÎÑÌ ËÜ Ö ÝÖØÌ Ú, ÈÒÒÈ ÓÌ ÈÔÛÐ ÏÌÛÎ ÑÈÛÌÜ ÏÜÔÙÎ.)
1.15 ÁÌÐØÌ Ú Taylor (ËÜÔÈÓÖÙÌÐØÌ Ú)
¾Ð ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌÐÚ f (z) ×ÖÜ ÌÐ ÔÈÐ ÈÔÈÒÜÛÐÑÌ Ú Ù' Ì ÔÈ ÙÎÓÌÐ Ö z0 Ó×ÖØÖÜ Ô ÔÈ ÈÔÈ-
×ÈØÈÙÛÈÏÖÜ Ô ÓÌ ÓÖØÝÎ ËÜÔÈÓÖÙÌÐØÈ Ú ÊÜ Øà È×Ö ÛÖ ÙÎÓÌÐ Ö z0 (ÙÌÐØÈ Taylor).
»È ÒÐÙÛÈ Ö Weierstrass, ÕÌÑÐÔà ÔÛÈÚ È×Ö ÛÎÔ ÈÔÈ×ÈØÈ ÙÛÈÙÎ ×ØÈÊÓÈÛÐÑà Ô ÙÜÔÈØ-
ÛÎ ÙÌàÔ ÓÌ ÓÖØÝÎ ËÜÔÈÓÖÙÌÐØÈ Ú ÑÈÐ ÑÈ ÔÖÔÛÈÚ ÛÎÔ Ì×Ì ÑÛÈÙÎ x ! x + iy = z, Ö ØÐ-

ÙÌ ÓÌ ÈÜÛÖ Ô ÈÑØÐÉà Ú ÛÖÔ ÛØÖ ×Ö ÛÎÔ Ì ÔÔÖÐÈ ÛÎÚ ÈÔÈÒÜÛÐÑÎ Ú ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎÚ. ¹ÈÛÈ
ÛÖÔ Weierstrass, ÓÐÈ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ f (z) ÌÐ ÔÈÐ ÈÔÈÒÜÛÐÑÎ ÙÌ ÓÐÈ ×ÌØÐÖÞÎ ÛÖÜ ÙÎÓÌÐ ÖÜ
z0 ÈÔ ÈÔÈ×ÈØÐÙÛÈ ÔÌÛÈÐ Ü×Ö ÓÖØÝÎ ËÜÔÈÓÖÙÌÐØÈ Ú ÙÛÎÔ ×ÌØÐÖÞÎ ÈÜÛÎ ÛÖÜ ÙÎÓÌÐ ÖÜ
z0 . ¾×àÚ ÌÐ ËÈÓÌ ×ØÖÎÊÖÜÓÌ ÔàÚ, Ö Cauchy Ö ØÐÙÌ ÛÎÔ ÈÔÈÒÜÛÐÑÎ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ ËÐÈ-
ÝÖØÌÛÐÑÈ . ¶ ËÐÈÛÜ ×àÙÎ ÛÖÜ Cauchy ÑÈÐ Î ËÐÈÛÜ ×àÙÎ ÛÖÜ Weierstrass ÌÐ ÔÈÐ ÐÙÖ-
ËÜ ÔÈÓÌÚ.
·Ìà ØÎÓÈ: ´ÙÛà ÓÐÈ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ f (z) , ÈÔÈÒÜÛÐÑÎ G ÓÌ ÑÌ ÔÛØÖ ÛÖ

ÙÌ Ì ÔÈÔ ÑÜ ÑÒÖ
*
ÙÎÓÌÐ Ö z0 ÑÈÐ ÈÑÛÐ ÔÈ r (ÁÞ. 1.9c), ËÎÒÈËÎ f (z) ÈÔÈÒÜÛÐÑÎ ÈÔ jz ÿ z0 j r. ÂÖ ÛÌ, ÙÌ
ÑÈ ÏÌ ÙÎÓÌÐ Ö z ÓÌ jz ÿ z0 j < r Î f (z) ×ÈØÐÙÛÈ ÔÌÛÈÐ ÓÌ ÓÖØÝÎ

**
ËÜÔÈÓÖÙÌÐØÈ Ú:
X
f (z) = a n (z ÿ z0 )n ; Ö ×ÖÜ a n =
1
1
f (z)
dz =
1 d nf .
n=0 2pi G^ (z ÿ z0 ) n +1 n! dz n z=z0
°×Ö ËÌÐÕÎ: ´ÝÖ ÙÖÔ Î f (z) ÌÐ ÔÈÐ ÈÔÈÒÜÛÐÑÎ ÓÌ ÙÈ ÙÛÖÔ ÑÜ ÑÒÖ G, Ì ÞÖÜÓÌ
f (z) =
1 f (z) dz:
2pi G^ z z
ÿ
°ÒÒÈ
*
ÂÖ ÏÌà ØÎÓÈ, ×ØÖÝÈÔà Ú, ÐÙÞÜ ÌÐ ÑÈÐ ÊÐÈ ÑÈ ÏÌ ÛÖÓÌ È R ×ÖÜ ×ÌØÐÑÒÌÐ ÌÛÈÐ ÙÛÖÔ ÑÜ ÑÒÖ G.
**
ÁÜÞÔÈ ÞØÎÙÐÓÖ×ÖÐÌÐ ÛÈÐ ÑÈÐ Ö Ö ØÖÚ ûÈÔÈ×ÛÜ ÙÙÌÛÈÐ ÙÌ ËÜÔÈÓÖÙÌÐØÈ ý. ¶ ËÜÔÈÓÖÙÌÐØÈ ×ÖÜ È×ÖÛÌÒÌÐ
ÈÔÈ×ÈØÈ ÙÛÈÙÎ ÛÎÚ f (z) ÒÌ ÊÌÛÈÐ ÈÔÈ ×ÛÜÊÓÈ ÛÎÚ f (z)

54 ÁÃ¼°ÀÂ¶Á´¸Á »¸°Á »¸²°³¸¹¶Á »´Â°±º¶Â¶Á
1 = 1
zÿz (z ÿ z 0 ) ÿ (z ÿ z 0 )
= z 1 z 1 (z z1)=(z z0 )
0
ÿ 0 ÿ ÿ ÿ
= z 1z (z z0 )n
X
1
ÿ
0 n=0 (z z0 )
n
ÿ ÿ
ÁÞ. 1.9c
=
X (z
z 0 )n z ÿ z0
n+1 ; an z ÿ z < 1:
1
ÿ
n=0 (z ÿ z0 ) 0
´ÝÖ ÙÖÔ j z ÿ z0 j = r, Î ×ÐÖ ×È Ôà ÙÞÌ ÙÎ ÐÙÞÜ ÌÐ ÈÔ jz ÿ z0 j < r. ÂÖ ÛÌ,

f (z ) =
1 f (z) X (z ÿ z0 )n dz Î 1
2pi G^ n=0 (z ÿ z0 )n+1

f (z ) =
X
1
(z z0 )
n 1
f (z)
n=0
ÿ
2pi G^(z z0 )n+1 dz:
ÿ
¶ ÛÌÒÌÜÛÈÐ È ×ØÈ ÕÎ, ËÎÒÈËÎ Î ÈÔÛÐÓÌÛÈ ÏÌÙÎ ÖÒÖÑÒÎ ØàÙÎÚ ÑÈÐ È ÏØÖÐÙÎÚ, Ì×ÐÛØÌ -
×ÌÛÈÐ, ÑÈÏÖ ÙÖÔ ÑÈ ÏÌ ËÜÔÈÓÖÙÌÐØÈ , ÈÔ ÙÜÊÑÒÐ ÔÌÐ, ÙÜÊÑÒÐ ÔÌÐ ÖÓÈÒÈ . ³ÎÒÈËÎ , ÛÌÒÐ-
ÑÈ ,
f (z) =
X
1
a n (z z0 ) ; jz ÿ z0 j < r;
n 1
an = 2p i

f (z)
(1:35)
n+1 dz:
G^ (z z0 )
ÿ
n=0 ÿ
ÁÜÔËÜÈ ÍÖÔÛÈÚ ÛÈ ×ÐÖ ×È Ôà ÓÌ ÛÎÔ ÌÕ. (1.34b), ÉØÐ ÙÑÖÜÓÌ

1 d n f (z)
a n = n! dz n ; (1:36)
z=z0
ËÎÒÈËÎ Î ËÜÔÈÓÖÙÌÐØÈ Ü×ÖÒÖÊÐ ÍÌÛÈÐ Ö ×àÚ ÑÈÐ ÙÛÎÔ ×ÌØÐ ×ÛàÙÎ ÛàÔ ×ØÈÊÓÈÛÐÑà Ô
ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌàÔ, ×ØÈ ÊÓÈ ×ÖÜ È×ÖÛÌ ÒÌÙÌ ÑÈÐ ÛÖ ÑÐ ÔÎÛØÖ ÛÎÚ ËÐÈÛÜ ×àÙÎÚ ÛÖÜ Weier-
strass.
ÁÎÓÌÐ àÙÎ: ÂÖ ÏÌà ØÎÓÈ-ÛÜ ×ÖÚ ÛÖÜ Cauchy ×ÖÜ ÞØÎÙÐÓÖ×ÖÐÎ ÙÈÓÌ ÙÛÎÔ ÌÜ ØÌÙÎ

ÛÎÚ (1.35) ËÌÔ ÐÙÞÜ ÌÐ Ö G ×ÌØÐÑÒÌÐ ÌÐ Ì ÔÈ ÈÔà ÓÈÒÖ ÙÎÓÌÐ Ö. ÁÜÔÌ×à Ú, Î
ÛÈÔ Ö ÑÜ ÑÒÖÚ
ÈÑÛÐ ÔÈ ÙÜ ÊÑÒÐÙÎÚ ÛÎÚ ËÜÔÈÓÖÙÌÐØÈ Ú ÏÈ ÌÐ ÔÈÐ Î È×Ö ÙÛÈÙÎ ÛÖÜ ÙÎÓÌÐ ÖÜ z0 È×Ö ÛÖ
×ÐÖ ÑÖÔÛÐÔÖ ÈÔà ÓÈÒÖ ÙÎÓÌÐ Ö.

1.16 Á´¸À´Á LAURENT 55
¿ÈØÈ ËÌÐÊÓÈ 1: ¶ f (z) = ez ÌÐ ÔÈÐ ÈÔÈÒÜÛÐÑÎ ×ÈÔÛÖÜ (ÈÑÌØÈÐ È). °ØÈ, ÛÖ ÈÔÈ ×ÛÜÊ-

ÓÈ ÛÎÚ ÊÜ Øà È×Ö ÑÈ ÏÌ ÙÎÓÌÐ Ö z0 6= 1 ÙÜÊÑÒÐ ÔÌÐ ×ÈÔÛÖÜ . ÁÛÖ ´Ë. 1.8, ¿ÈØÈ ËÌÐÊÓÈ 3,
ÉØÎ ÑÈÓÌ Ö ÛÐ
= e ) an = n1! ez0 :
d n ez z
dz n
ÁÜÔÌ×à Ú, ÊÜ Øà È×Ö ÛÖ ÙÎÓÌÐ Ö z0 = 0 Ì ÞÖÜÓÌ
X zn
ez = (1:37)
1
:
n=0 n!
¾ Weierstrass Ö ØÐÙÌ ÛÎ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ ez ÓÌ Ùà ÛÎÚ ÌÕÐ ÙàÙÎÚ (1.37). &
¿ÈØÈ ËÌÐÊÓÈ 2: ¼È ÈÔÈ×ÛÜÞÏÌÐ ÙÌ ÙÌÐØÈ Taylor ÊÜ Øà È×Ö ÛÖ z0 = 0 Î ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ
f (z) =
1
1 + z:
´ÞÖÜÓÌ
1 = X( )n zn a = ( 1)n :
1
1 + z n=0 n ÿ ) ÿ
z =1 z = 0 È×Ö ÛÖ
&
¶ ÈÑÛÐ ÔÈ ÙÜ ÊÑÒÐÙÎÚ ÌÐ ÔÈÐ j j , ×ÖÜ ÌÐ ÔÈÐ Î È×Ö ÙÛÈÙÎ ÛÖÜ ÙÎÓÌÐ ÖÜ
×ÒÎÙÐÌ ÙÛÌØÖ (ÑÈÐ ÓÖ ÔÖ) ÈÔà ÓÈÒÖ ÙÎÓÌÐ Ö, z= 1 ÿ .

P
¿ÈØÈÛÎ ØÎÙÎ: °Ô f (z) = n=0 an (z z0 )n
1
ÿ , ÓÌ ×ÌØÐÖÞÎ ÙÜ ÊÑÒÐÙÎÚ j z ÿ z0 j < r,
ÛÖ ÛÌ Î f (z) ÌÐ ÔÈÐ ÈÔÈÒÜÛÐÑÎ ÓÌ ÙÈ ÙÛÖÔ ÑÜ ÑÒÖ ×ÖÜ Î ËÜÔÈÓÖÙÌÐØÈ ÙÜÊÑÒÐ ÔÌÐ.
¿ØÈÊÓÈÛÐÑÈ , Ì×ÌÐËÎ Î ÙÌÐØÈ ÙÜÊÑÒÐ ÔÌÐ ÖÓÈÒÈ , ÊÐÈ ÑÈ ÏÌ ÑÒÌÐÙÛÖ ËØÖ ÓÖ c ×ÖÜ
×ÌØÐÌ ÞÌÛÈÐ ÙÛÎÔ ×ÌØÐÖÞÎ ÙÜ ÊÑÒÐÙÎÚ Ì ÞÖÜÓÌ
" #
X X
f (z)dz = an (z z0 ) dz = an (z z0 )n dz:
1 1
n
ÿ ÿ
c

^
^
c n=0 n=0 ^
c

°ÒÒÈ ÛÖ ÛÌÒÌÜÛÈÐ Ö ÖÒÖÑÒÎ ØàÓÈ ÌÐ ÔÈÐ ÓÎËÌ Ô. ÁÜÔÌ×à Ú,

f (z)dz = 0:
c

^
ÁÜ ÓÝàÔÈ ÓÌ ÛÖ ÏÌà ØÎÓÈ ÛÖÜ Morera (EË. 1.14), Î f (z) ÌÐ ÔÈÐ ÈÔÈÒÜÛÐÑÎ ÙÛÎÔ ×Ì-
ØÐÖÞÎ ×ÖÜ ÓÈÚ ÌÔËÐÈÝÌ ØÌÐ.
1.16 ÁÌÐØÌ Ú Laurent
°Ô ÓÐÈ ÙÌÐØÈ f (z) ÌÐ ÔÈÐ ÈÔÈÒÜÛÐÑÎ ÓÌ ÙÈ ÙÌ ÑÜ ÑÒÖ ÈÑÛÐ ÔÈÚ r ÑÈÐ ÑÌ ÔÛØÖÜ z0 ,
56 ÁÃ¼°ÀÂ¶Á´¸Á »¸°Á »¸²°³¸¹¶Á »´Â°±º¶Â¶Á
ËÎÒÈËÎ ÙÛÈ ÙÎÓÌÐ È z ÓÌ jz ÿ z0 j < r, Ó×ÖØÌÐ ÔÈ ÈÔÈ×ÈØÈÙÛÈÏÌÐ ÓÌ ÙÌÐØÈ Taylor. °Ô

ÌÐ ÔÈÐ ÈÔÈÒÜÛÐÑÎ ÙÛÖÔ ÑÜÑÒÐÑÖ ÛÖÓÌ È r1 < jz ÿ z0 j < r2 , ×È ÒÐ Ó×ÖØÌÐ ÔÈ ÈÔÈ×ÈØÈ-
ÙÛÈÏÌÐ ÓÌ ÙÌÐØÈ , Î Ö×ÖÐ È Ö ÓàÚ Ì ÞÌÐ ÈØÔÎÛÐÑÌ Ú ÑÈÐ ÏÌÛÐÑÌ Ú ËÜÔÈ ÓÌÐÚ ÛÖÜ z ÿ z0 . »ÐÈ
ÛÌ ÛÖÐÈ ÈÔÈ×ÈØÈ ÙÛÈÙÎ (ÈÔÈ ×ÛÜÊÓÈ) ÒÌ ÊÌÛÈÐ ÙÌÐØÈ Laurent.
·Ìà ØÎÓÈ: ´ÙÛà f (z ) ÈÔÈÒÜÛÐÑÎ G1 ÑÈÐ

ÙÛÖÔ ÑÜÑÒÐÑÖ ÛÖÓÌ È ÓÌÛÈÕÜ ÛàÔ ÑÜ ÑÒàÔ
G2 ÓÌ ÑÌ ÔÛØÖ ÛÖ z0 ÑÈÐ ÈÑÛÐ ÔÌÚ r1 ÑÈÐ r2 , ËÎÒÈËÎ ÙÛÈ ÙÎÓÌÐ È z ÓÌ r1 < jz ÿ z0 j < r2 .

ÂÖ ÛÌ
X
f (z ) = dn (z ÿ z0 )n ; (1:38a)
1
n=ÿ1
Ö ×ÖÜ
dn =
1 f (z)
(1:38b)
2pi c ^ (z z0 )n+1 dz:
ÿ
c ÌÐ ÔÈÐ Ì ÔÈÚ ÑÒÌÐÙÛÖ Ú ËØÖ ÓÖÚ ÙÛÖÔ ÛÖÓÌ È ÈÔÈÒÜÛÐÑÖ ÛÎÛÈÚ ÛÎÚ f (z). ¾Ð ÙÜÔÛÌÒÌÙÛÌ Ú
dn ÌÐ ÔÈÐ ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌÐÚ ÛÖÜ z0 .
°×Ö ËÌÐÕÎ: ·ÌàØÖÜ ÓÌ Ì ÔÈÔ ÑÒÌÐÙÛÖ ËØÖ ÓÖ c , ×ØÖÙÈÔÈÛÖÒÐÙÓÌ ÔÖ Ö ×àÚ ÙÛÖ ÁÞÎ -
0
ÓÈ 1.9d, Ö Ö×ÖÐ ÖÚ È×ÖÛÌÒÌÐ ÛÈÐ È×Ö ËÜ Ö ÑÜ ÑÒÖÜÚ G1 ÑÈÐ G2 , ÌÔàÓÌ ÔÖÜÚ ÓÌ Ùà ÌÔÖ Ú
ÓÐÑØÖÜ ÑÜ ÑÒÖÜ g ÊÜ Øà È×Ö ÛÖ ÙÎÓÌÐ Ö z. ¶ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ f (z) ÌÐ ÔÈÐ ÈÔÈÒÜÛÐÑÎ ÙÛÖÔ
ÛÖÓÌ È ×ÖÜ ×ÌØÐÑÒÌÐ ÌÐ Ö ËØÖ ÓÖÚ c . ÁÜÔÌ×à

0
Ú,
f (z)

dz = 0:

z
c^ ÿ z 0
EÝÖ ÙÖÔ Î ÙÜÓÉÖÒÎ ÛàÔ ÌÜÏÜ ÊØÈÓÓàÔ ÛÓÎÓÈ ÛàÔ ÓÌÛÈÕÜ ÛàÔ ÑÜ ÑÒàÔ G1 ÑÈÐ G2

ÈÒÒÎÒÖÈÔÈÐØÌÐ ÛÈÐ Ö ÛÈÔ ÛÌÐ ÔÖÜÔ ÔÈ ×ÒÎÙÐÈ ÙÖÜÔ, Ì ÞÖÜÓÌ
ÁÞ. 1.9d
f (z) f (z) f (z)

dz ÿ dz ÿ dz = 0;
G2 z ÿ z G1 z ÿ z g^ z ÿ z

^
^
f (z)

dz = 2pi f (z)
g^ z ÿ z
(ÛÜ ×ÖÚ Cauchy),

f (z) 1 f (z)
X
dz = 2pi an (z ÿ z0 )n ; a n = 2 pi
1
dz;
G2 z ÿ z

^ n=0 2^ (z
G
z0 )n+1
ÿ
ÊÐÈ j z ÿ z0 j < r2 (ÑÈÛÈ ÛÖÔ Ð ËÐÖ ÛØÖ ×Ö Ö ×àÚ ÙÛÖ EË. 1.15). ²ÐÈ ÛÖÔ Ü×ÖÒÖÊÐÙÓÖ ÛÖÜ
ÖÒÖÑÒÎØà ÓÈÛÖÚ
f (z)

dz;
G1 z ÿ z

^
×ÈØÈÛÎØÖÜ ÓÌ Ö ÛÐ ÊÐÈ j z ÿ z0 j < jz ÿ z0 j ÐÙÞÜ ÌÐ
1 = 1 = 1 1 =
X
1
(z z 0 )n
ÿ
z z (z z 0 ) ÿ (z ÿ 0 z) 1 (z z 0 )=(z z) n=0 (z ÿ z0 )
n+1
ÿ
z ÿ z0
ÿ
ÿ ÿ ÿ ÿ ÿ 0

= (z z0 )n 1 =
X
1
ÿ
ÿ ÿ1
X (z z 0 )n
ÿ
;

z ÿ z0
< 1:
n=1 (z z0 )

n
(z ÿ z0)n+1
ÿ ÿ
ÿ
n=ÿ1 z ÿ z0
ºÖ Êà ÖÓÖÐÖ ÓÖØÝÎÚ ÙÜ ÊÑÒÐÙÎÚ, Ì ÞÖÜÓÌ

f (z) X 1
f (z) X 1
dz = ÿ (z ÿ z 0 )n = ÿ 2 pi bn (z ÿ z0 )n :
ÿ ÿ
n+1 d z
G
1^ z ÿ z
n= ÿ1 G
1^ ( z ÿ z 0 ) n= ÿ1
´×ÌÐËÎ j z ÿ z0 j = r1 , ÛÈ ×ÐÖ ×È Ôà ÐÙÞÜ ÖÜÔ ÈÔ jz ÿ z0 j > r1 . ÁÜÔÌ×à Ú,

ÿ1
X X
2 pi an (z z 0 ) n + 2 pi bn (z ÿ z0 )n ÿ f (z)2pi = 0
1
n=0 n = ÿ1
Î
8
X < n;a n0
f (z ) = dn (z ÿ z0 )n ; dn = (1:39)
1
; r1 < jz ÿ z0 j < r2 ;
n=ÿ1 :
bn ; n < 0
Ö ×ÖÜ
58 ÁÃ¼°ÀÂ¶Á´¸Á »¸°Á »¸²°³¸¹¶Á »´Â°±º¶Â¶Á
an = 21pi f (z) 1 f (z)

n+1 dz; bn = 2pi n+1 dz: (1:40)
G2 (z ÿ z0 ) G1 (z ÿ z0 )

^
^
²ÐÈ z = z0 Î ÙÌÐØÈ ËÌÔ ÙÜÊÑÒÐ ÔÌÐ.
¾Ð ÙÜÔÛÌÒÌÙÛÌ Ú dn Ü×ÖÒÖÊÐ ÍÖÔÛÈÐ È×Ö ÛÐÚ ÌÕÐÙà ÙÌÐÚ (1.39) ÑÈÐ (1.40). ÁÛÎÔ
×ØÈ ÕÎ, ÙÜÔÎ ÏàÚ, ÛÌ ÛÖÐÖÐ Ü×ÖÒÖÊÐÙÓÖÐ È×ÖÝÌÜ ÊÖÔÛÈÐ ÓÌ ËÐÈ ÝÖØÈ ÛÌÞÔÈ ÙÓÈÛÈ.
ÁÎÓÌÐ àÙÎ: ÁÌ ×ÖÒÒÌ Ú ×ÌØÐ×Ûà ÙÌÐÚ Ö ÌÙàÛÌØÐÑÖ Ú ÑÜ ÑÒÖÚ Ó×ÖØÌÐ ÔÈ ÌÑÝÜÒÐÙÛÌÐ

ÙÌ Ì ÔÈ ÓÖ ÔÖ ÙÎÓÌÐ Ö, ÛÖ z0 . ÂÖ ÛÌ, Î ×ÌØÐÖÞÎ ÙÜ ÊÑÒÐÙÎÚ ÛÎÚ ÙÌÐØÈ Ú ÌÐ ÔÈÐ
0 < jz ÿ z0j < r; r = r2:
¿ÈØÈ ËÌÐÊÓÈ 1: ¼È ÈÔÈ×ÈØÈÙÛÈÏÌÐ ÓÌ ÙÌÐØÈ Laurent ÊÜ Øà È×Ö ÛÖ z = 0 Î ÙÜ-
ÔÈ ØÛÎÙÎ f (z) = 1=z(z ÿ 1).
H ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ ÈÜÛÎ ÌÐ ÔÈÐ ÈÔÈÒÜÛÐÑÎ z 6= 0 ÑÈÐ z 6= 1. ÁÜÔÌ×à Ú, ÙÛÎÔ ×ÌØÐÖÞÎ
ÊÐÈ
0< z < 1 ÈÔÈ×ÈØÐÙÛÈ ÔÌÛÈÐ È×Ö ÙÌÐØÈ Laurent ÛÎÚ ÓÖØÝÎ Ú

j j
X
f (z) =
1
dn zn :
n=ÿ1
f (z ) = ÿ
1 1 = 1 X zn = 1
X
1
zn 1 = ÿ
X
zn :
1
z1 z
ÿ
ÿ
z n=0
ÿ
ÿ
n=0 n= ÿ 1
°ØÈ,
d n = 0; n < ÿ 1, ÑÈÐ dn = ÿ 1; n ÿ 1. &

°ÙÑÎÙÎ: ¼È Ü×ÖÒÖÊÐÙÛÖÜ Ô ÖÐ ÙÜÔÛÌÒÌÙÛÌ Ú dn ÛÖÜ ×ÐÖ ×È Ôà ×ÈØÈËÌÐ ÊÓÈÛÖÚ,
ÞØÎÙÐÓÖ×ÖÐà ÔÛÈÚ ÛÐÚ ÌÕÐÙà ÙÌÐÚ (1.39) ÑÈÐ (1.40).
¿ÈØÈ ËÌÐÊÓÈ 2: ´ÙÛà Ö ÛÐ f (z) = f1 (z) + f2 (z); f1 (z) = e1=z ÿ 1; f2 (z) = ez : ¶
f (z) ÌÐ ÔÈÐ ÈÔÈÒÜÛÐÑÎ Ù' ÖÒÖ ÑÒÎØÖ ÛÖ ÓÐÊÈËÐÑÖ Ì×Ð ×ÌËÖ, ÌÑÛÖ Ú È×Ö ÛÖ ÓÎËÌ Ô. °Ô
ÏÌ ÙÖÜÓÌ z = 1=t, ÉØÐ ÙÑÖÜÓÌ Ö ÛÐ
ÿ1
f1 (z) = g(t) = et ÿ 1 =
X
1
tm
=
X
1
1 z m =
X 1 zn :
m! m=1 m! nj!
ÿ
m=1 n=ÿ1 j
´ÕÈ ÒÒÖÜ,
f2 (z) =
X
1
1 zn ;
n=0 n!
ËÎÒÈËÎ , ÛÌÒÐÑÈ ,
f (z) =
X
1
dn zn ; dn =
1 ; 0< z < 1. &
nj !
Ö ×ÖÜ j j
n=ÿ1 j
ÁÎÓÌÐ àÙÎ 1: ¶ ÙÌÐØÈ Taylor Ó×ÖØÌÐ ÔÈ ÏÌàØÎÏÌÐ àÚ ÓÐÈ ÓÌØÐÑÎ ×ÌØÐ ×ÛàÙÎ ÛÎÚ

ÙÌÐØÈ Ú Laurent, ÓÌ dn = 0 ÊÐÈ n < 0.
ÁÎÓÌÐ àÙÎ 2: ¶ ÙÌÐØÈ Laurent ÐÙÞÜ ÌÐ ÙÌ Ì ÔÈÔ ÑÜÑÒÐÑÖ ÛÖÓÌ È r1 < jz ÿ z0 j < r2
ÊÐÈ ËÖÙÓÌ ÔÖ ÙÎÓÌÐ Ö z0 . Ã×Ö ÛÐÚ ×ØÖÜ¢×ÖÏÌ ÙÌÐÚ ÈÜÛÌ Ú, ÖÐ ÙÜÔÛÌÒÌÙÛÌ Ú dn ÌÐ ÔÈÐ ÓÖ-
ÔÖÙÎ ÓÈÔÛÈ ÖØÐÙÓÌ ÔÖÐ. ¾Ð ÙÜÔÛÌÒÌÙÛÌ Ú ÈÒÒÈ ÍÖÜÔ Ö ÛÈÔ ÈÒÒÈ ÍÌÐ ÛÖ ÙÎÓÌÐ Ö z0 , ÊÐ'
ÈÜÛÖ ÊØÈ ÝÖÜÓÌ dn (z0 ). »Ì È ÒÒÈ ÒÖ ÊÐÈ, Î Ð ËÐÈ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ f (z) ×ÈÐ ØÔÌÐ ËÐÈÝÖØÌÛÐÑÎ
ÓÖØÝÎ ÈÔÈ ÒÖÊÈ ÓÌ ÛÖ z0 ÊÜ Øà È×Ö ÛÖ Ö×ÖÐ Ö ÊÐ ÔÌÛÈÐ Î ÈÔÈ ×ÛÜÕÎ.
¿ÈØÈ ËÌÐÊÓÈ 3: ·È ÌÕÌÛÈ ÙÖÜÓÌ ÓÌØÐÑÈ ÈÑÖ ÓÈ ÈÔÈ×ÛÜ ÊÓÈÛÈ ÑÈÛÈ Laurent ÛÎÚ

ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎÚ f (z) = 1=z(z ÿ 1) (¿ÈØÈ ËÌÐÊÓÈ 1, ×ÐÖ ×È Ôà).
¶ f (z) ÌÐ ÔÈÐ ÈÔÈÒÜÛÐÑÎ ×ÈÔÛÖÜ ÌÑÛÖ Ú È×Ö ÛÈ ÙÎÓÌÐ È z = 1 ÑÈÐ z = 0.
(i) ²Ü Øà È×Ö ÛÖ ÙÎÓÌÐ Ö z = 0 Î ÙÌÐØÈ Laurent Ü×ÖÒÖÊÐ ÙÛÎÑÌ ÙÛÖ ¿ÈØÈ ËÌÐÊÓÈ 1,
×ÐÖ ×È Ôà, ËÎÒÈËÎ
X
1
zn =
1 ; 0< z < 1;
z(z ÿ 1)
ÿ j j
n= ÿ 1
ËÎÒÈËÎ Î ÙÌÐØÈ ÈÔÈ×ÈØÐÙÛÈ ÛÎÔ f (z) ÊÐÈ Ö ÒÈ ÛÈ ÙÎÓÌÐ È z ÓÌ 0 < jzj < 1. ¹ÈÒÖÜ ÓÌ
ÒÖÐ×Ö Ô ÛÎÔ ÈÔÈ×ÈØÈ ÙÛÈÙÎ ÈÜÛÎ f1 (z). ²ØÈ ÝÖÜÓÌ
X
f1 (z) = ÿ 0< z < 1:
1
zn ; j j
n =ÿ1
(ii) ²Ü Øà È×Ö ÛÖ ÙÎÓÌÐ Ö z0 = 1,

1 = 1 1 = 1 1 = 1 (1 X
1
z )n
z(z ÿ 1) z 1 1 + (z 1) z 1 1 (1 z) z 1
ÿ
ÿ ÿ ÿ ÿ ÿ ÿ
n=0
= z 1 1 ( )n (z 1)n =
X X X
( )n (z 1)n 1 = ( )n+1 (z 1)n :
1 1 1
ÿ
ÿ ÿ ÿ ÿ ÿ ÿ
ÿ
n=0 n=0 n= ÿ 1
¶ ÙÌÐØÈ ÙÜÊÑÒÐ ÔÌÐ ÑÈÐ ÈÔÈ×ÈØÐÙÛÈ ÛÎÔ f (z) ÊÐÈ ÙÎÓÌÐ È jz ÿ 1j < 1: ²ØÈ ÝÖÜÓÌ
X
f2 ( z ) = ( )n+1 (z 1)n ; 0 < z ÿ 1j < 1:
1
ÿ ÿ j
n= ÿ 1
(iii) ²Ü Øà È×Ö ÛÖ ÙÎÓÌÐ Ö z0 = i,

1 = 1z + z 1 1 :
z(z ÿ 1)
ÿ
ÿ
60 ÁÃ¼°ÀÂ¶Á´¸Á »¸°Á »¸²°³¸¹¶Á »´Â°±º¶Â¶Á
²ÐÈ j z ÿ ij < 1 ÉØÐ ÙÑÖÜÓÌ

1= 1 =1 1 = 1 X( )n (z i)n = X ( )n (z i)n ; 1
ÿ
1
ÿ
z i + (z i) i 1 + (z i)=i i n=0 n+1 ÿ

in n=0 i
ÿ
ÿ ÿ
1 = 1 = 1 1 = 1 X( )n (z i)n 1
ÿ
z 1 i 1 + (z i) i 1 1 + (z i)=(i 1) i 1 n=0 (i 1)n ÿ

ÿ ÿ ÿ ÿ ÿ ÿ ÿ ÿ
( )n (z in)+1 ;
X n
=
1
ÿ
(i 1)
ÿ
n=0 ÿ
Ö×Ö ÛÌ
" #
1 =
X
1
( ) n 1 + 1 (z i )n ; z ÿ i j < 1:
z(z ÿ 1) i +1 (i 1)n+1
ÿ ÿ ÿ j
n
n=0 ÿ
°ØÈ,
" #
f3 (z) =
X
1
( ) n 1 + 1 (z i )n ; z ÿ ij < 1:
i +1 (i 1)n+1
ÿ ÿ ÿ j
n
n=0 ÿ
f1 (z) ÌÐ ÔÈÐ ÛÈ ÙÎÓÌÐ È ×ÖÜ ÌÐ ÔÈÐ ÓÌ ÙÈ ÙÛÖÔ ÑÜ ÑÒÖ G1 , ÁÞ.

ÂÖ ×ÌËÐ Ö ÖØÐÙÓÖÜ ÛÎÚ
1.10b. ¾ÓÖÐÈ, ÖÐ ÙÜÔÈØÛÎ f2 (z) ÑÈÐ f3 (z) ÖØÐ ÍÖÔÛÈÐ ÊÐÈ ÙÎÓÌÐ È ×ÖÜ ÑÌÐ ÔÛÈÐ
ÙÌÐÚ
ÓÌÙÈ ÙÛÖÜÚ ÑÜÑÒÖÜÚ G2 ÑÈÐ G3 . H ÑÈÏÌÓÐÈ ×ÈØÐÙÛÈ ÔÌÐ ÛÎ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ f (z) ÓÖ

ÔÖ
ÙÛÎÔ ×ÌØÐÖÞÎ ×ÖÜ ÐÙÞÜ ÌÐ (ÑÖÐ ÛÈÕÌ ÁÞ. 1.10b). ¾Ð ÛØÌÐÚ ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌÐÚ ÙÜÓ×Ð ×ÛÖÜÔ
ÙÛÖ OAB ÛÓÎ ÓÈ ÛÖÜ Ì×Ð×Ì ËÖÜ (ËÌÔ ÌÐ ÔÈÐ Ö ÓàÚ Ü×ÖÞØÌàÛÐÑÖ ÖÐ f1 (z); f2 (z) ÑÈÐ f3 (z)
ÔÈ Ì ÞÖÜÔ ÑÖÐÔÖ ÛÓÎ ÓÈ ÙÛÖ Ö×ÖÐ Ö ÔÈ ÙÜÓ×Ð ×ÛÖÜÔ, ÈØÑÌÐ ÔÈ Ì ÞÖÜÔ ÑÖÐÔÖ ÛÓÎ ÓÈ ÈÔÈ
ËÜ Ö).
¹ÈÔÌ ÔÈÚ ÈÔÜ×ÖßÐ ÈÙÛÖÚ ËÌÔ ÏÈ Ó×ÖØÖÜ ÙÌ ÔÈ ÝÈÔÛÈÙÛÌÐ , ÈÔ ÛÖÜ ËÐÔÖ ÛÈÔÌ ÖÐ
f1 (z); f2 (z) ÑÈÐ f3 ( z ) , f (z) (ÙÛÈ

Ö ÛÐ ÈÜÛÌ Ú ÈÔÈ×ÈØÐÙÛÈ ÔÖÜÔ ÛÎÔ Ð ËÐÈ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ
×ÌËÐ È ÖØÐÙÓÖÜ ÛÖÜÚ). ¿ØÖÝÈÔà Ú, Î ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ f (z) ×ÌØÐÌ ÞÌÐ ×ÖÒÜ ×ÌØÐÙÙÖ2

ÛÌØÌÚ
×ÒÎØÖÝÖØÐ ÌÚ È×Ö ÑÈ ÏÌ ÓÐ È È×Ö ÛÐÚ f1 (z); f2 (z) ÑÈÐ f3 (z) Î ÑÈÐ Ö ÒÌÚ ÓÈÍÐ ÛÖ ×ÌËÐ Ö
3
ÖØÐÙÓÖÜ ÛÎÚ f (z) ÌÐ ÔÈÐ ×ÖÒÜ ÌÜØÜ ÛÌØÖ . °ÜÛÖ Ú ÌÐ ÔÈÐ Ö ÒÖ ÊÖÚ ×ÖÜ ÒÌ ÓÌ Ö ÛÐ ÖÐ ÙÌÐØÌ Ú
Laurent ÌÐ ÔÈÐ È×ÒÌ Ú ÈÔÈ×ÈØÈÙÛÈ ÙÌÐÚ ÛÎÚ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎÚ f (z). &

»ÐÈ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ Ó×ÖØÌÐ ÔÈ ÈÔÈ×ÈØÈÙÛÈÏÌÐ ÑÈÐ ÓÌ È ÒÒÖÜÚ ÛØÖ ×ÖÜÚ, Ö ÞÐ ÈÔÈÊÑÈ-
ÙÛÐÑÈ ÙÌÐØÌ Ú Taylor Î Laurent. ´ÙÛà, ×.Þ., Î ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ
1
f4 ( z ) = ÿ i eiz(z 1)t dt:
ÿ
0
ÂÖ ÖÒÖÑÒÎ ØàÓÈ ÙÜÊÑÒÐ ÔÌÐ ÈÔ Im[z(z 1)] > 0;

ÿ 2xy
ËÎÒÈËÎ ÈÔ ÿ y > 0 Î
y > 0; x >
1 kai y < 0; x < 1
2 2
(ÙÛÖ ÊØÈÓÓÖÙÑÐÈÙÓÌ ÔÖ ÛÓÎ ÓÈ ÛÖÜ ÁÞÎ ÓÈÛÖÚ 1.10a). ÂÖ ÛÌ Ì ÞÖÜÓÌ
1
f (z ) =
1 1 eiz ( z

ÿ1)t
= z(z 1 1) ;
4 i i(z ÿ 1) z

ÿ
0
ËÎÒÈËÎ ÑÈÐ Î f4 (z) ×ÈØÐÙÛÈ ÔÌÐ ÛÎÔ f (z) ÛÖÜ ×ØÖÎÊÖÜ ÓÌÔÖÜ ×ÈØÈËÌÐ ÊÓÈÛÖÚ, ÈÒÒÈ
ÓÖ ÔÖ ÙÛÈ ÙÎÓÌÐ È z ÓÌ Im[z(z ÿ 1)] > 0: ¿ÈØÈÛÎØÖÜ ÓÌ Ö ÛÐ, ÑÈÛÈ ÙÜ Ó×ÛàÙÎ, ÖÐ fi (z),
i = 1, 2, 3, 4, Ì ÞÖÜÔ ÑÖÐÔÖ ×ÌËÐ Ö ÖØÐÙÓÖÜ (ÑÖÐ ÛÈÕÌ ÁÞÎ ÓÈ 1.10b).
ÁÞ. 1.10a: ÂÖ ÊØÈÓÓÖÙÑÐÈÙÓÌ ÔÖ ÛÓÎ ÓÈ ÙÛÖ ÙÞÎ ÓÈ ×ÈØÐÙÛÈ ÔÌÐ ÛÎÔ ×ÌØÐÖÞÎ ÙÜ ÊÑÒÐÙÎÚ ÛÎÚ ÖÒÖÑÒÎØàÛÐÑÎ Ú
()
ÈÔÈ×ÈØÈ ÙÛÈÙÎÚ f4 z .
ÁÞ. 1.10b: ÂÖ ×ÒÎ ØàÚ ÙÑÐÈÙÓÌ ÔÖ ÛÓÎ ÓÈ ×ÈØÐÙÛÈ ÔÌÐ ÛÎÔ ÑÖÐÔÎ ×ÌØÐÖÞÎ ÙÜ ÊÑÒÐÙÎÚ ÛàÔ f1 (z); f2 (z); f3 (z) ÑÈÐ
f4 (z).
62 ÁÃ¼°ÀÂ¶Á´¸Á »¸°Á »¸²°³¸¹¶Á »´Â°±º¶Â¶Á
¿ÈØÈ ËÌÐÊÓÈ 4: ·È ÈÔÈ×ÛÜÞÏÌÐ ÙÌ ÙÌÐØÈ Laurent Î ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ

f (z) = 1
p
ÿ z2 :
H ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ f (z) ËÌÔ ÌÐ ÔÈÐ ÈÔÈÒÜÛÐÑÎ . ´ÞÌÐ ËÜ ÖpÑÒÈËÐÑÈ

ÙÎÓÌÐ È, ÛÈ z = 61.
´×ÐÒÌ ÊÖÜÓÌ ÑÈÛÈ ÒÒÎÒÖ ÑÒÈ ËÖ ÏÌ ÛÖÔÛÈÚ, ×.Þ., f (i) = 2 (ÑÖÐÛÈÕÌ ÁÞ. 1.5c).

(È) ·È Ì×ÐÞÌÐØÎ ÙÖÜÓÌ ÈÔÈ ×ÛÜÕÎ Laurent ÊÜ Øà È×Ö ÛÖ z0 = 0 ÊÐÈ jzj < 1. ¾ØÐ -
ÍÖÜÓÌ àÚ ÛÖÓÎ ÛÈ ÛÓÎ ÓÈÛÈ ÛÎÚ ×ØÈÊÓÈÛÐÑÎ Ú ÌÜÏÌÐ ÈÚ (ÿ1; ÿ1] ÑÈÐ [1; 1) (ÑÖÐ ÛÈÕÌ
ÁÞÎ ÓÈ 1.5c). ÁÛÈ ÙÎÓÌÐ È ÌÑÛÖ Ú ÛÎÚ ÛÖÓÎ Ú Î ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ ÌÐ ÔÈÐ ÈÔÈÒÜÛÐÑÎ . ÂÖ ÛÌ
f (z) = 1 ÿ z2 1=2 ei [(1 +2 )=2

ÿ p=2] ; ÿ p < 1 < p ; 0 < 2 < 2 p :
ÁÜÔÌ×à Ú,
z z z 2 z (4) 3 4
f (z) = f (0) + f
1! (0) + 2! f (0) + 3! f (0) + 4! f (0) + . . . :
0 0 0 0 0 0
MÌ ÛÎÔ ×ÐÖ ×È Ôà Ì×ÐÒÖÊÎ ÛÖÜ ÑÒÈ ËÖÜ (1 = 0 2 = p) f (0) = 1 , , Ì ÞÖÜÓÌ . ´×Ð ÙÎÚ,
f
0
(0) = 0; f
0 0
(0) = 1; ÿ f
0 0 0
(0) = 0; f (4) (0) = ÿ3;

ËÎÒÈËÎ
z2 z4
1 z2 = 1 ÿ
2 8 + ... z < 1:
p
ÿ ÿ ; j j
¶ ÙÌÐØÈ ËÌÔ ÙÜÊÑÒÐ ÔÌÐ ÊÐÈ ÙÎÓÌÐ È ÌÑÛÖ Ú ÛÖÜ ÓÖÔÈËÐÈÐ ÖÜ ÑÜ ÑÒÖÜ, ÈÑÖ ÓÎ ÑÈÐ Ö ÛÈÔ
ËÌÔ ÉØÐ ÙÑÖÔÛÈÐ ×È Ôà ÙÛÎÔ ÛÖÓÎ .
z > 1 ËÐÈÒÌ ÊÖÜÓÌ àÚ ÛÖÓÎ ÛÖ ÛÓÎ ÓÈ [ÿ1;

(É) ²ÐÈ j j 1] ÛÎÚ ×ØÈÊÓÈÛÐÑÎ Ú ÌÜÏÌÐ ÈÚ
ÑÈÐ ÊØÈ ÝÖÜÓÌ
f (z) = ÿiz g(1=z); g(t) = (1 ÿ t2 )1=2 :

´ÝÈØÓÖ ÍÖÔÛÈÚ ÛÈ ×ÈØÈ×È Ôà ÊÐÈ ÛÎ ÑÈÐ ÙÎÓÌÐà

g( t )
ÔÖÔÛÈÚ Ö ÛÐ Î ×ÐÖ ×È Ôà Ì×ÐÒÖÊÎ
g( i ) = 2 g(0) = 1
p
ÛÖÜ ÑÒÈ ËÖÜ ÙÎÓÈÐ ÔÌÐ , ËÎÒÈËÎ , ÉØÐ ÙÑÖÜÓÌ
i i
f (z) = ÿiz + +
2z 8z 3 + . . . ; z > 1:
j j
¶ ÙÌÐØÈ ËÌÔ ÙÜÊÑÒÐ ÔÌÐ ÊÐÈ ÙÎÓÌÐ È ÓÌ ÙÈ ÙÛÖ ÓÖÔÈËÐÈÐ Ö ÑÜ ÑÒÖ, ÈÑÖ ÓÎ ÑÈÐ Ö ÛÈÔ ÈÜÛÈ
ËÌÔ ÉØÐ ÙÑÖÔÛÈÐ ×È Ôà ÙÛÎÔ ÛÖÓÎ . ¹ÈÐ ÙÛÐÚ ËÜ Ö ×ÌØÐ×Ûà ÙÌÐÚ Î ÈÔÈ ×ÛÜÕÎ ÏÈ Î ÛÈÔ
&
ËÐÈÝÖØÌÛÐÑÎ ÈÔ ÌÐ ÞÈÓÌ ËÐÈÒÌ ÕÌÐ ËÐÈÝÖØÌÛÐÑÖ ÑÒÈ ËÖ. ¾Ð ×ÐÖ ×È Ôà ÙÌÐØÌ Ú ÖØÐ ÍÖÜÔ
Ì ÔÈ ÓÖ ÔÖ ÑÒÈ ËÖ ÛÎÚ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎÚ.

°×Ö ÛÈ ×ÐÖ ×È Ôà ËÐÈ×ÐÙÛà ÔÖÜÓÌ ÑÈ ÛÐ ×ÖÒÜ ÊÌÔÐÑÖ : °Ô Ì ÞÖÜÓÌ ËÜ Ö ÖÓÈÒÌ Ú
ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌÐÚ f 1 (z ) ÑÈÐ f2 (z), ÖØÐÙÓÌ ÔÌÚ, ÈÔÛÐ ÙÛÖÐÞÈ, ÙÛÖÜÚ ÛÖÓÌÐ Ú R1 ÑÈÐ R2 , ÖÐ
Ö×ÖÐ ÌÚ ×ÈÐ ØÔÖÜÔ ÛÎÔ Ð ËÐÈ ÛÐÓÎ ÙÌ Ì ÔÈÔ ÑÖÐÔÖ Ü×ÖÛÖÓÌ È (Ö Ü×ÖÛÖÓÌ ÈÚ Ó×ÖØÌÐ ÔÈ
ÌÐ ÔÈÐ ÓÐÈ ÊØÈÓÓÎ Î ÈÑÖ ÓÈ Ì ÔÈ ÈØÐÏÓÎ ÙÐÓÖ ÙÜ ÔÖÒÖ ÙÎÓÌÐ àÔ ×ÖÜ Ì ÞÌÐ ÙÎÓÌÐ Ö ÙÜÙ-
ÙàØÌÜ ÙÌàÚ ×ÖÜ ÈÔÎ ÑÌÐ ÙÌ ÈÜÛÖ Ô), ÛÖ ÛÌ ÖÐ ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌÐÚ Ì ÞÖÜÔ ÛÎÔ Ð ËÐÈ ÈÔÈ ×ÛÜÕÎ ÙÌ
ËÜÔÈÓÖÙÌÐØÈ ÊÜ Øà È×Ö ÑÈ ÏÌ ÙÎÓÌÐ Ö ÛÖÜ ÛÖÓÌ È ×ÖÜ ÌÐ ÔÈÐ Î Ì ÔàÙÎ ÛàÔ R1 ÑÈÐ R2 .
ÁÜÔÌ×à Ú, ÖÐ ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌÐÚ ÈÜÛÌ Ú ÛÈÜÛÐ ÍÖÔÛÈÐ Ù' ÖÒÖ ÑÒÎØÖ ÈÜÛÖ Ô ÛÖÔ ÛÖÓÌ È.
¶ ×ÐÖ ×È Ôà ÐËÌ È È×ÖÛÌÒÌÐ ÛÎ ÉÈ ÙÎ ÈÜÛÖÜ ×ÖÜ ÒÌ ÓÌ ÈÔÈÒÜÛÐÑÎ ÙÜÔÌ ÞÐÙÎ. »ÐÈ
ËÜÔÈÓÖÙÌÐØÈ , ÊÜ Øà È×Ö ÛÖ ÙÎÓÌÐ Ö z1 , ×ÈØÐÙÛÈ ÔÌÐ ÓÐÈ ÈÔÈÒÜÛÐÑÎ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ f1 (z)
ÓÌ ÙÈ ÙÛÖÔ ÑÜ ÑÒÖ G1 ÛÎÚ ÙÜ ÊÑÒÐÙÎ Ú ÛÎÚ, Ö Ö×ÖÐ ÖÚ ÝÛÈ ÔÌÐ ÓÌ ÞØÐ ÛÖ ÊÌÐÛÖÔÐÑÖ ÛÌØÖ
ÈÔà ÓÈÒÖ ÙÎÓÌÐ Ö. °Ô ÊÐ ÔÌÐ ÓÐÈ ÈÔÈ ×ÛÜÕÎ ÛÎÚ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎÚ ÈÜÛÎ Ú ÊÜ Øà È×Ö Ì ÔÈ È ÒÒÖ
ÙÎÓÌÐ Ö, z2 , ÌÙàÛÌØÐÑÖ ÛÖÜ G1 , Î ×ØÖÑÜ ×ÛÖÜÙÈ ÙÌÐØÈ ÏÈ ÙÜÊÑÒÐ ÔÌÐ Ù' Ì ÔÈÔ ÑÜ ÑÒÖ Ö

Ö×ÖÐ ÖÚ Ó×ÖØÌÐ ÔÈ ÌÑÛÌÐ ÔÌÛÈÐ ×Ì ØÈ È×Ö ÛÖÔ ÑÜ ÑÒÖ ÙÜ ÊÑÒÐÙÎÚ ÛÎÚ f1 (z). ¾Ð ÛÐÓÌ Ú ÛÎÚ
ÔÌ ÈÚ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎÚ f2 (z) ×ØÖÙËÐÖØÐ ÍÖÔÛÈÐ ×ÒÎ ØàÚ È×Ö ÛÐÚ ÛÐÓÌ Ú ÛÎÚ f1 (z) ÙÛÎÔ ÑÖÐÔÎ
×ÌØÐÖÞÎ ÙÜ ÊÑÒÐÙÎÚ ÛàÔ f1 (z) ÑÈÐ f2 (z). H f2 (z) ÒÌ ÊÌÛÈÐ ÈÔÈÒÜÛÐÑÎ ÙÜÔÌ ÞÐÙÎ ÛÎÚ
f1 (z) ÙÛÖÔ ÔÌ Ö ÛÖÓÌ È. ¶ ËÐÈËÐÑÈÙÐ È Ó×ÖØÌÐ ÔÈ ÙÜÔÌÞÐÙÛÌÐ ÓÌ ÞØÐÚ Ö ÛÖÜ ÖÒÖ ÑÒÎØÖ ÛÖ
Ì×Ð ×ÌËÖ, ÓÌ ÌÕÈÐ ØÌÙÎ ÛÈ ÈÔà ÓÈÒÈ ÙÎÓÌÐ È, ÑÈÒÜÝÏÌÐ , ÑÈÐ ÖØÐÙÛÌÐ ÓÐÈ ÊÌÔÐÑÖ ÛÌØÎ
ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ, f (z). ¹ÈÛÈ ÛÎ ËÐÈËÐÑÈÙÐ È ÈÜÛÎ ËÌÔ Ó×ÖØÖÜ ÓÌ ÔÈ ×ÒÎÙÐÈ ÙÖÜÓÌ ×ÖÒÜ

ÑÖÔÛÈ ÙÛÈ ÈÔà ÓÈÒÈ ÙÎÓÌÐ È ÖÜ ÛÌ ÔÈ ËÐÈÙÞÐ ÙÖÜÓÌ ÊØÈÓÓÌ Ú ×ÖÜ È×ÖÛÌÒÖÜ ÔÛÈÐ È×Ö
ÈÔà ÓÈÒÈ ÙÎÓÌÐ È. °ÒÒÖÛÌ, Î ÈÔÈÒÜÛÐÑÎ ÙÜÔÌ ÞÐÙÎ, ÓÌÛÈ È×Ö ÈØÑÌÛÈ ÉÎ ÓÈÛÈ, ÕÈÔÈ-
ÊÜØÐ ÍÌÐ ÙÛÎÔ f1 ( z ) Ö ÛÈÔ Ì×ÈÔÌ ÒÏÖÜÓÌ ÙÛÖÔ ÑÜ ÑÒÖ G1 . TÖ ÛÌ Î ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ ÌÐ ÔÈÐ
ÓÖÔÖ ÛÐÓÎ Î ÉØÐÙÑÖ ÓÈÙÛÌ ÙÛÖÔ Ð ËÐÖ ÑÒÈ ËÖ ÓÐÈÚ ×ÒÌÐÖ ÛÐÓÎÚ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎÚ. ´ÔËÌ ÞÌ-
ÛÈÐ Ö ÓàÚ ÔÈ ×È ØÌÐ ËÐÈÝÖØÌÛÐÑÌ Ú ÛÐÓÌ Ú Ö ÛÈÔ Ì×ÈÔÌ ÒÏÖÜÓÌ ÙÛÖÔ G1 . TÖ ÛÌ Ì ÞÖÜÓÌ ÔÈ
ÑÈÔÖÜÓÌ ÓÌ Ì ÔÈÔ È ÒÒÖ ÑÒÈ ËÖ ÓÐÈÚ ×ÒÌÐÖ ÛÐÓÎÚ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎÚ. ÁÛÎÔ ×ÌØÐ ×ÛàÙÎ ÈÜÛÎ
Ì ÞÖÜÓÌ ÉØÌÐ Ì ÔÈÔ ÛØÖ ×Ö ÔÈ û×ÐÈ ÙÖÜÓÌý, ËÎÒÈËÎ ÔÈ ÖØÐ ÙÖÜÓÌ, Ö ÞÐ ÓÖ ÔÖ ÖÒÖ ÑÒÎØÎ
ÛÎ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ ÈÒÒÈ ÑÈÐ Ö ÒÖÜÚ ÛÖÜÚ ÑÒÈ ËÖÜÚ ÛÎÚ.
ÁÜÔÎ ÏàÚ, Î ×ÐÖ ×È Ôà ÊÌÔÐÑÎ ÓÌ ÏÖËÖÚ ÌÐ ÔÈÐ ×ÖÒÜ ÑÖ×ÐÈÙÛÐÑÎ ÑÈÐ ÊÐÈ ÛÖ ÒÖ ÊÖ
*
ÈÜÛÖ Ô ÌÐ ÔÈÐ ÞØÎ ÙÐÓÈ ËÐÈ ÝÖØÈ ÛÌÞÔÈ ÙÓÈÛÈ. ¿.Þ., ÈÔ ÓÈÚ ËÐ ÔÌÛÈÐ Î
X
f 1 (z ) = ÿ
1
zn ;
n= ÿ 1
ÛÖ ÑÈÒÜ ÛÌØÖ ×ÖÜ Ì ÞÖÜÓÌ ÔÈ ÑÈ ÔÖÜÓÌ ÌÐ ÔÈÐ ÔÈ ÈÏØÖÐ ÙÖÜÓÌ ÛÎ ÙÌÐØÈ . °Ô ÓÈÚ ËÐ ÔÌÛÈÐ Î
1
f4 ( z ) = ÿ i eiz(z 1)t dt;
ÿ
0
ÑÈÒÈ ÏÈ ÑÈ ÔÖÜÓÌ ÔÈ Ü×ÖÒÖÊÐ ÙÖÜÓÌ ÛÖ ÖÒÖÑÒÎ ØàÓÈ. ÂÖ ÛÌ, àÚ ÈÔÈÒÜÛÐÑÎ ÙÜÔÌ ÞÐÙÎ
ÛàÔ ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌàÔ ÈÜÛà Ô ÉØÐ ÙÑÌÛÈÐ Î
*
²ÐÈ ÓÐÈ ÑÖÓßÎ ÓÌ ÏÖËÖ (×ÖÜ ÖÝÌÐ ÒÌÛÈÐ ÙÛÖÔ Borel) ÑÖÐ ÛÈÕÌ ¿ØÖ ÉÒÎÓÈ 1.16.8.
64 ÁÃ¼°ÀÂ¶Á´¸Á »¸°Á »¸²°³¸¹¶Á »´Â°±º¶Â¶Á
f (z ) =
1 ; z 6= 0; 1:
z(z ÿ 1)
ÁÜÔÎ ÏàÚ, ÙÛÎ ÄÜÙÐÑÎ , ÑÈ ÔÖÜÓÌ ÈÔÈÒÜÛÐÑÎ ÙÜÔÌ ÞÐÙÎ ÓÐÈÚ ×ØÈÊÓÈÛÐÑÎ Ú ÓÌÛÈ-
ÉÒÎÛÎ Ú ÙÛÖ ÓÐÊÈËÐÑÖ Ì×Ð ×ÌËÖ. ¿.Þ., ÙÌ Ì ÔÈ ×ØÖ ÉÒÎÓÈ ÙÑÌ ËÈÙÎÚ ËÜ Ö ÙàÓÈÛÐ àÔ ÛÎÚ
¹ÉÈÔÛÖÓÎÞÈÔÐÑÎ Ú, ÛÖ ÝÈÐÔÖ ÓÌÔÖ ×ÌØÐÊØÈ ÝÌÛÈÐ È×Ö ÛÖ ÒÌÊÖ ÓÌÔÖ ×ÒÈ ÛÖÚ ÙÑÌ ËÈÙÎÚ,
T (E ), Ö ×ÖÜ E ÌÐ ÔÈÐ Î ÖÒÐÑÎ ÌÔÌ ØÊÌÐÈ (ÙÛÖ ÙÜ ÙÛÎÓÈ ÑÌ ÔÛØÖÜ ÓÈ ÍÈÚ). ¿ØÖÝÈÔà Ú, Î

ÌÔÌ ØÊÌÐÈ ÌÐ ÔÈÐ ×ÖÙÖ ÛÎÛÈ ×ØÈÊÓÈÛÐÑÎ . °Ú Ü×ÖÏÌ ÙÖÜÓÌ Ö ÛÐ ÏÌàØÖÜ ÓÌ ÛÎÔ ÈÔÈÒÜÛÐÑÎ
ÙÜÔÌ ÞÐÙÎ ÊÐÈ E ! z; z ÓÐÊÈËÐÑÖ Ú. ÂÖ ÛÌ ×ÌÛÜÞÈÐ ÔÖÜÓÌ ËÜ Ö ÙÛÖ ÞÖÜÚ:
(i) ÅØÎÙÐÓÖ×ÖÐà ÔÛÈÚ ÛÌÞÔÐÑÌ Ú ÛÖÜ ×ÈØÖ ÔÛÖÚ ÑÌÝÈÒÈÐ ÖÜ Ó×ÖØÖÜ ÓÌ ÌÜÑÖÒÖ ÛÌ-
ØÈ ÔÈ ÒÜ ÙÖÜÓÌ ÛÐÚ ÈÔÈÊÑÈÐ ÌÚ ÌÕÐÙà ÙÌÐÚ.
(ii) ¾Ð ÛÖÓÌ Ú ÑÈÐ ÖÐ ×Ö ÒÖÐ ÛÎÚ T (z) È×ÖÑÛÖÜ Ô È ÓÌÙÎ ÝÜÙÐÑÎ ÙÎÓÈÙÐ È. ¿.Þ., ÖÐ
ÝÈÔÛÈÙÛÐÑÖÐ ×Ö ÒÖÐ ÙÛÖ È Ôà ÎÓÐÌ×Ð ×ÌËÖ ÈÔÛÐÙÛÖÐÞÖÜ Ô ÙÌ ËÌ ÙÓÐÌÚ ÑÈÛÈÙÛÈ -
ÙÌÐÚ.
ÂÌ ÛÖÐÈ Ö ÓàÚ ÏÌ ÓÈÛÈ È×Òà Ú ÛÈ ÏÐ ÊÖÜÓÌ, ÓÐÈÚ ÑÈÐ ÌÐ ÔÈÐ ×Ì ØÈ ÑÈÐ ×È Ôà È×Ö ÛÖÜÚ
ÙÛÖ ÞÖÜÚ ÛÖÜ ÉÐÉÒÐ ÖÜ ÓÈÚ.
1.17 ÂÈÕÐÔÖ ÓÎÙÎ ÈÔà ÓÈÒàÔ ÙÎÓÌÐ àÔ
AÔ ÌÐ ÔÈÐ ÊÔàÙÛÖ ÛÖ ÈÔÈ ×ÛÜÊÓÈ ÓÐÈÚ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎÚ f (z) ÙÌ ÓÐÈ ÙÌÐØÈ Laurent
ÊÜ Øà È×Ö ÛÖ ÙÎÓÌÐ Ö z0 , ËÎÒÈËÎ Î

X
f (z ) = dn (z ÿ z0 )n ;
1
r1 < jz ÿ z0 j < r2 ;
n=ÿ1
Ó×ÖØÖÜ ÓÌ ÔÈ È×ÖÝÈÔÏÖÜ ÓÌ ÈÓÌ ÙàÚ ÊÐÈ ÛÖ ×Ö ÙÖ ÛÖ ÙÎÓÌÐ Ö z0 ÌÐ ÔÈÐ ÖÓÈÒÖ Î ÈÔà ÓÈÒÖ

ÙÎÓÌÐ Ö, ÑÈÐ ÊÐÈ ÛÖ ÌÐ ËÖÚ ÛÎÚ ÈÔàÓÈÒÐ ÈÚ ÛÖÜ. ´ÛÙÐ, ËÐÈÑØÐ ÔÖÜÓÌ ÛÐÚ ÌÕÎ Ú ×ÌØÐ×Ûà ÙÌÐÚ:
(i) dn = 0 ; n < 0. ÂÖ ÛÌ Î f (z) ÌÐ ÔÈÐ ÈÔÈÒÜÛÐÑÎ ÙÛÖ ÙÎÓÌÐ Ö z0 .

(ii) Ã×È ØÞÌÐ ÈÑÌ ØÈÐÖÚ m > 0 ÛÌ ÛÖÐÖÚ à ÙÛÌ
dn = 0; n < ÿm; ÈÒÒÈ d m 6= 0: ÿ
ÂÖ ÛÌ ÛÖ ÙÎÓÌÐ Ö z0 ÑÈÒÌÐ ÛÈÐ ×Ö ÒÖÚ m ÛÈ ÕÎÚ ÛÎÚ f (z). ÁÛÎÔ ×ÌØÐ ×ÛàÙÎ ÈÜÛÎ
Î ×ÐÖ ×È Ôà ÙÞÌ ÙÎ ÊØÈ ÝÌÛÈÐ
f (z) = (z ÿ z0 ) m g(z);
ÿ
Ö ×ÖÜ Î g(z) ÌÐ ÔÈÐ ÈÔÈÒÜÛÐÑÎ ÙÛÖ ÙÎÓÌÐ Ö z0 , ÛÌ ÛÖÐÈ à ÙÛÌ g(z0 ) 6= 0. ´×Ð×ÒÌ -
ÖÔ,
h(z) =
1 = (z z0 )m
1 :
f (z ) g(z)
ÿ
´ÝÖ ÙÖÔ g(z0 ) 6= 0, ÛÖ z0 ÌÐ ÔÈÐ ØÐ ÍÈ ×ÖÒÒÈ×ÒÖ ÛÎÛÈÚ m ÛÎÚ h(z). »Ì È ÒÒÈ

1.17 Â°½¸¼¾»¶Á¶ A¼Ç»°ºÇ¼ Á¶»´¸Ç¼ 65
ÒÖ ÊÐÈ, Î f (z) Ì ÞÌÐ ÙÛÖ ÙÎÓÌÐ Ö z0 ×Ö ÒÖ m-ÛÈ ÕÎÚ ÈÔ Î h(z) = 1=f (z) Ì ÞÌÐ ÛÖ
z0 ØÐ ÍÈ ×ÖÒÒÈ×ÒÖ ÛÎÛÈÚ m . °Ô m = 1, ÛÖ ÛÌ ÛÖ ÙÎÓÌÐ Ö z = z0 ÑÈÒÌÐ ÛÈÐ
*
×Ö ÒÖÚ 1ÎÚ ÛÈ ÕÎÚ Î È×ÒÖ Ú ×Ö ÒÖÚ.

(iii) °Ô Ü×È ØÞÖÜÔ È ×ÌÐØÖÐ ÙÜÔÛÌÒÌÙÛÌ Ú dn 6= 0; n < 0, ÛÖ ÛÌ ÛÖ ÙÎÓÌÐ Ö z = z0
**
ÑÈÒÌÐ ÛÈÐ ÖÜÙÐà ËÌÚ ÈÔà ÓÈÒÖ ÙÎÓÌÐ Ö ÛÎÚ f (z). ºÌ ÓÌ ÛÖ ÛÌ Ö ÛÐ Î ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ
f (z) Ì ÞÌÐ È×ÖÓÖÔàÓÌ ÔÎ ÖÜÙÐà ËÎ ÈÔàÓÈÒÐ È ÙÛÖ ÙÎÓÌÐ Ö z0 .
(iv) AÔ Î ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ ÌÐ ÔÈÐ ×ÒÌÐÖ ÛÐÓÎ ÙÌ Ì ÔÈ ÙÎÓÌÐ Ö z = z0 , ÛÖ ÛÌ Î ÈÔàÓÈÒÐ È
ÑÈÒÌÐ ÛÈÐ ÑÒÈËÐÑÎ .
¾ØÐÙÓÖ Ú: »ÐÈ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ ×ÖÜ Ì ÞÌÐ ÓÖ ÔÖ ×Ö ÒÖÜÚ àÚ ÈÔà ÓÈÒÈ ÙÎÓÌÐ È ÑÈÒÌÐ ÛÈÐ
ÓÌØÖ ÓÖØÝÎ.
¿ÈØÈ ËÌÐÊÓÈ 1: ¼È ÛÈÕÐÔÖÓÎÏÖÜ Ô ÛÈ ÈÔà ÓÈÒÈ ÙÎÓÌÐ È ÛÎÚ
f (z ) =
1 :
(z ÿ 1)(z + 1)
(i) ÂÖ ÙÎÓÌÐ Ö z = 0 ÌÐ ÔÈÐ ÖÓÈÒÖ . ¿ØÈÊÓÈÛÐÑÈ ,
1 = X z 2n ;
f (z ) =
ÿ
dn = 0 an n < 0
1
1 z2 n=0 ÿ
ÿ ËÎÒÈËÎ .
z= 1
(ii) ÂÈ ÙÎÓÌÐ È 6 ÌÐ ÔÈÐ ×Ö ÒÖÐ 1ÎÚ ÛÈ ÕÎÚ, ÑÈÏÖ ÙÖÔ ÌÐ ÔÈÐ ØÐ ÍÌÚ ×Øà ÛÎÚ ÛÈ ÕÎÚ
ÛÎÚ 1=f (z) = (z 1)(z + 1) ÿ . ´×Ð ÙÎÚ,
1 1 1 1 1
(z 1)(z + 1) = z 1 2 ( z + 1) = 2(z 1) 1 (1 z)=2
ÿ ÿ ÿ ÿ ÿ ÿ ÿ

= 2(z 1 1)
X 1 z n 1
=
1
1 X ( ) n z 1 n
ÿ
1
ÿ
n=0
ÿ 2 4 (z 1)=2 n=0 2 ÿ
ÿ

1
=4
X z 1 n
n+1
2 ( ) ; 0< z ÿ 1j < 2:
1
ÿ
ÿ j
n= 1 ÿ

dk
*
TÖ ÛÌ h(k) (z0 ) = h(z) = 0; k < m, ÈÒÒÈ h(m) (z0 ) 6= 0.
dzk z0
**
AÜÛÖ ÏÈ ×ØÌ ×ÌÐ ÔÈ ÊÐ ÔÌÛÈÐ ÙÌ Ì ÔÈ ËÈÑÛÜ ÒÐÖ, Ö ×àÚ ÖØÐ ÍÌÐ Î ÙÌÐØÈ Laurent. °ÒÒÐà Ú, Ó×ÖØÌÐ ÔÈ Ì ÞÖÜÓÌ
È ×ÌÐØÖÜÚ ÈØÔÎÛÐÑÖÜ Ú Ö ØÖÜÚ ÞàØÐ Ú ÛÖ ÙÎÓÌÐ Ö ÔÈ ÌÐ ÔÈÐ ÖÜÙÐà ËÌÚ ÈÔà ÓÈÒÖ. ¿.Þ., Î ÈÔÈ ×ÛÜÕÎ ÛÎÚ
f (z) = (1 ÿ z2 )1=2 ÛÖÜ ¿ÈØÈËÌÐ ÊÓÈÛÖÚ 4 ÛÖÜ ×ØÖÎÊÖÜ ÓÌÔÖÜ ÌËÈÝÐ ÖÜ ËÌÔ ÖØÐ ÍÌÛÈÐ ÙÌ ËÈÑÛÜ ÒÐÖ ÈÒÒÈ ÊÐÈ
jzj > 1. ¿ÈØÖ ÒÖ ×ÖÜ Ü×È ØÞÖÜÔ È ×ÌÐØÖÐ Ö ØÖÐ ÓÌ ÈØÔÎÛÐÑÖÜ Ú ÌÑÏÌ ÛÌÚ, ÛÖ ÙÎÓÌÐ Ö z = 0 ËÌÔ ÌÐ ÔÈÐ ÖÜÙÐà ËÌÚ
ÓÈÒÖ ÙÎÓÌÐ Ö. °ÔÛÐ ÏÌÛÈ, ÛÖ ÙÎÓÌÐ Ö z = 0 ÌÐ ÔÈÐ ÖÜÙÐà ÓÈÒÖ ÙÎÓÌÐ Ö ÛÎÚ f (z) = e + e
ÈÔà ËÌÚ ÈÔà
z 1=z ÿ 1
(ÑÖÐ ÛÈÕÌ ¿ÈØÈ ËÌÐÊÓÈ 2, ´Ë. 1.16).
66 ÁÃ¼°ÀÂ¶Á´¸Á »¸°Á »¸²°³¸¹¶Á »´Â°±º¶Â¶Á
ÁÜÔÌ×à Ú, ÉÈ ÙÌÐ ÛÖÜ ÖØÐÙÓÖÜ , ÛÖ z = 1 ÌÐ ÔÈÐ È×ÒÖ Ú ×Ö ÒÖÚ ÛÎÚ f (z). ¾ÓÖÐÈ,
1 X (z + 1)n ; 0 < z + 1 < 2;
1)(z + 1) =
1
(z ÿ
ÿ
n =ÿ 1 2
n+2 j j
ËÎÒÈËÎ ÛÖ z = ÿ1 ÌÐ ÔÈÐ Ì×Ð ÙÎÚ È×ÒÖ Ú ×Ö ÒÖÚ. &

f (z) = 1= cos z. ¼È ÛÈÕÐÔÖÓÎÏÖÜ Ô ÛÈ ÈÔà ÓÈÒÈ ÙÎÓÌÐ È ÛÎÚ.
1=f (z) = cos z ÌÐ ÔÈÐ zn = (2n + 1)(p=2)
ÁÛÖ EËÈ ÝÐÖ 1.8 ÌÐ ËÈÓÌ ×àÚ ÖÐ ØÐ ÍÌÚ ÛÎÚ
(È×ÒÌÚ ØÐÍÌÚ). °ØÈ, ÖÐ zn = (2n + 1)(p=2); n = 0 6 1; . . . , ÌÐ ÔÈÐ ×Ö ÒÖÐ ×Øà
&
ÛÎÚ ÛÈ -
ÕÎÚ ÛÎÚ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎÚ f (z).
¿ÈØÈ ËÌÐÊÓÈ 3: ¼È ÛÈÕÐÔÖÓÎÏÖÜ Ô ÛÈ ÈÔà ÓÈÒÈ ÙÎÓÌÐ È ÛÎÚ f (z) = e1=z .

¿ØÖÞàØà ÔÛÈÚ Ö ×àÚ ÙÛÖ ¿ÈØÈ ËÌÐÊÓÈ 2 ÛÖÜ EËÈÝÐ ÖÜ 1.16, ÉØÐ ÙÑÖÜÓÌ
0
X zn
f (z) =
n=ÿ1 (ÿn)! ;
ËÎÒÈËÎ ÛÖ ÙÎÓÌÐ Ö z = 0 ÌÐ ÔÈÐ ÖÜÙÐà ËÌÚ ÈÔà ÓÈÒÖ ÙÎÓÌÐ Ö ÛÎÚ e1=z .
H ÙÜÓ×ÌØÐÝÖØÈ ÛÎÚ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎÚ f (z) ÑÖÔÛÈ Ù' Ì ÔÈ ÖÜÙÐà ËÌÚ ÈÔà ÓÈÒÖ ÙÎÓÌÐ Ö
ÌÐ ÔÈÐ ×ÖÒÜ ×ÒÖÑÎ. »×ÖØÌÐ ÑÈÔÌÐ Ú ÔÈ ËÌÐ ÕÌÐ Ö ÛÐ ÙÛÎ ÊÌÐÛÖÔÐÈ ÌÔÖ Ú ÖÜÙÐà ËÖÜÚ ÈÔà -
ÓÈÒÖÜ ÙÎÓÌÐ ÖÜ Î ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ ×ÈÐ ØÔÌÐ ÑÈ ÏÌ ÛÐÓÎ , ÌÑÛÖ Ú È×Ö ÓÐ È, È ×ÌÐØÌÚ ÝÖØÌ Ú ÛÎÔ
f (z) = e1=z Ì ÞÌÐ ÛÖ z = 0 ÖÜÙÐà ËÌÚ

ÑÈ ÏÌ ÓÐ È. ¶ ÈÔà ÓÈÒÖ ÙÎÓÌÐ Ö. ¶ ÌÕÐ ÙàÙÎ
e = a (a 6= 0) Ì ÞÌÐ È ×ÌÐØÌÚ ÒÜ ÙÌÐÚ. ¿ØÈÊÓÈÛÐÑÈ ,

1=z
1 = ln a = ln a + i(Arg a + 2pm);
z
j j
ËÎÒÈËÎ ÖÐ ÓÐÊÈËÐÑÖÐ ÈØÐÏÓÖÐ
zm =
1
ln a + i(Arg a + 2pm) ;
j j
m ÈÑÌ ØÈÐÖÚ,
ÌÐ ÔÈÐ ÖÐ ØÐ ÍÌÚ ÛÎÚ ÌÕÐ ÙàÙÎÚ e1=z = a . ¿ÈØÈÛÎØÖÜ ÓÌ Ö ÛÐ ÛÖ ÙÎÓÌÐ Ö z=0 ÌÐ ÔÈÐ
ÙÎÓÌÐ Ö ÙÜÙÙà ØÌÜÙÎÚ ÛàÔ ØÐÍà Ô, ËÎÒÈËÎ ÙÌ ÑÈ ÏÌ ÑÜ ÑÒÖ ÊÜ Øà È×Ö ÛÖ ÓÎËÌ Ô,
ÖÙÖËÎ ×ÖÛÌ ÓÐÑØÖ , Ü×È ØÞÖÜÔ È ×ÌÐØÌÚ ØÐ ÍÌÚ. ³ÎÒÈËÎ , Î ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ ×ÈÐ ØÔÌÐ ÙÛÎÔ
&
×ÌØÐÖÞÎ ÛÖÜ ÓÎËÌÔÖ Ú ÑÈ ÏÌ ÛÐÓÎ ÌÑÛÖ Ú È×Ö ÛÎÔ ÛÐÓÎ ÓÎËÌ Ô (ÌÕÈÐ ØÌÙÎ ÛÖÜ ÏÌàØÎ -
ÓÈÛÖÚ).
²ÌÔÐÑÈ ÐÙÞÜ ÌÐ ÛÖ ÌÕÎ Ú ÏÌà ØÎÓÈ:
·Ìà ØÎÓÈ Sohotsty-Kasorate-Weirstrass: ´ÙÛà z = a ÙÎÓÌÐ Ö ÖÜÙÐà ËÖÜÚ ÈÔàÓÈ-
ÒÐ ÈÚ ÓÐÈÚ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎÚ f (z): ÂÖ ÛÌ, ÊÐÈ ËÖÏÌ Ô A, Ü×È ØÞÌÐ ÈÑÖÒÖÜÏÐ È zn ! a ÛÌ ÛÖÐÈ
à ÙÛÌ f (z n ) ! A .
1.18 º¾²¸Á»¾Á ÂÇ¼ Ã¿¾º¾¸¿Ç¼ 67
°×Ö ËÌÐÕÎ: °Ô A = 1, Ü×È ØÞÌÐ ÈÑÖÒÖÜÏÐ È zn ! a, f (zn ) ! 1, ÈÒÒÐà ÛÐÑÈ Î f (z)

ÏÈ Î ÛÈÔ ÝØÈÊÓÌ ÔÎ ÙÌ ÓÐÈ ×ÌØÐÖÞÎ ÛÖÜ a , ×ØÈ ÊÓÈ È ÛÖ×Ö. ´ÙÛà Ûà ØÈ Ö ÛÐ A 6= 1.
·ÌàØÖÜ ÓÌ, ÙÌ ÓÐÈ ×ÌØÐÖÞÎ ÛÖÜ a , ÛÎ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ
f(z ) =
1 ; f(z) 6= 0 ; z ÿ a j < e:
f (z) A
j
ÿ
f(z)f (z) ÿ f(z)A = 1 f (z) = A +

1 :
f(z )
)
ÂÖ z = a ËÌÔ Ó×ÖØÌÐ ×ÈØÈ ÔÈ ÌÐ ÔÈÐ ÙÎÓÌÐ Ö ÖÜÙÐà ËÖÜÚ ÈÔàÓÈÒÐ ÈÚ ÛÎÚ f(z). °ÒÒÐà -
ÛÐÑÈ, ÏÈ Ü×Î ØÞÌ ÈÑÌ ØÈÐÖÚ k, ÛÌ ÛÖÐÖÚ à ÙÛÌ
f (z) = A +
1 ; X(a) 6= 0:
(z ÿ a)k X(z)
ÂÖ ÛÌ Ö ÓàÚ ÛÖ z = a ËÌÔ ÌÐ ÔÈÐ ÖÜÙÐà ËÌÚ ÈÔà ÓÈÒÖ ÙÎÓÌÐ Ö ÛÎÚ f (z), ×ØÈ ÊÓÈ È ÛÖ×Ö.
°ØÈ, Ü×È ØÞÌÐ ÈÑÖÒÖÜÏÐ È f(zn ) ÛÌ ÛÖÐÈ à ÙÛÌ f(zn ) z! 1. °ØÈ f (zn ) ! A.
n a ! zn a !
1.18 ºÖÊÐÙÓÖ Ú ÛàÔ Ü×ÖÒÖÐ ×àÔ
´Ð ËÈÓÌ ×àÚ ÈÔ ÓÐÈ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ f (z) ÌÐ ÔÈÐ ÈÔÈÒÜÛÐÑÎ ÙÌ Ì ÔÈÔ ÛÖÓÌ È R, ÛÖ ÛÌ

f (z)dz = 0 ; c 2 R :
c

^
°Ô Ö ÓàÚ Ü×È ØÞÌÐ Ì ÙÛà ÑÈÐ Ì ÔÈ ÈÔà ÓÈÒÖ ÙÎÓÌÐ Ö ÌÙàÛÌØÐÑÈ ÛÖÜ ËØÖ ÓÖÜ c, ÛÖ ÛÌ,
ÊÌÔÐÑÈ ,

f (z)dz = 0 :6
c

^
OØÐÙÓÖ Ú: ´ÙÛà ÓÐÈ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ f (z ) , ÈÔÈÒÜÛÐÑÎ ÙÌ Ì ÔÈÔ È×ÒÈ ÙÜÔÌÑÛÐÑÖ ÛÖÓÌ È
R, ÌÑÛÖ Ú È×Ö ÓÐ È È×ÖÓÖÔàÓÌ ÔÎ ÈÔàÓÈÒÐ È ÙÛÖ ÙÎÓÌÐ Ö z0 . ´ÙÛà, Ûà ØÈ, Ì ÔÈÚ ÈØÑÌÛÈ
ÓÐÑØÖ Ú ÑÒÌÐÙÛÖ Ú ËØÖ ÓÖÚ ÊÜ Øà È×Ö ÛÖ ÙÎÓÌÐ Öz0 . ÂÖ ÛÌ
Res f (z) or
1
z=z0 2pi c ^ f (z)dz

(1:41)
ÌÐ ÔÈÐ ÛÖ f (z) ÙÛÖ ÙÎÓÌÐ Ö z = z0 .
Ü×Ö ÒÖÐ×Ö ÛÎÚ
To Ü×Ö ÒÖÐ×Ö ÛÎÚf (z) ÙÛÖ ÙÎÓÌÐ Ö z0 Ó×ÖØÌÐ ÔÈ Ü×ÖÒÖÊÐÙÛÌÐ ÌÜ ÑÖÒÈ, ÈÔ ÌÐ ÔÈÐ
ÊÔàÙÛÎ Î ÙÌÐØÈ Laurent ÛÎÚ f (z) ÊÜ Øà È×Ö ÛÖ ÙÎÓÌÐ Ö ÈÜÛÖ . ¿ØÈÊÓÈÛÐÑÈ , ÈÔ
68 ÁÃ¼°ÀÂ¶Á´¸Á »¸°Á »¸²°³¸¹¶Á »´Â°±º¶Â¶Á
+1
X
f (z) = dn (z ÿ z 0 )n ;
n=ÿ1
ÐÙÞÜ ÌÐ
+1
X
f (z)dz = dn (z ÿ z0 )n dz:
c

^ n=ÿ1 c^

´ÙÛà, Ûà ØÈ, Ö ÛÐ Ö ËØÖ ÓÖÚ c ÌÐ ÔÈÐ ÑÜ ÑÒÖÚ ÊÜ Øà È×Ö ÛÖ ÙÎÓÌÐ Ö z0 , ÓÌ ÌÕÐ ÙàÙÎ
z = z0 + reiu :
ÂÖ ÛÌ
dz = ireiu du
ÑÈÐ
8
2p 2p >
< 2pi; n = ÿ1
(z ÿ z0 ) dz =
n
rn einu (ir) eiu du = irn+1 ei(n+1)u du =>
c

^ 0 0 :
0; n 6= ÿ1 :
°ØÈ

f (z)dz = 2pi d 1 :
^
ÿ
´ÛÙÐ, ÉØÐ ÙÑÖÜÓÌ
Res
z=z0
f (z) = d 1 (z0 ): ÿ (1:42)
To Ü×Ö ÒÖÐ×Ö ÛÎÚ f (z) ÙÛÖ ÙÎÓÌÐ Ö z0 ÉØÐ ÙÑÌÛÈÐ ×ÐÖ È ÓÌÙÈ, ÈÔ ËÐ ÔÌÛÈÐ Ö ÛÐ Î f (z)
Ì ÞÌÐ ×Ö ÒÖ m-ÛÈ ÕÎÚ ÙÛÖ ÙÎÓÌÐ Ö z = z0 . ÂÖ ÛÌ
f (z) =
1 g(z); g(z) ÈÔÈÒÜÛÐÑÎ , g(z0 ) 6= 0 .
(z ÿ z0 )m
ÁÜÔÌ×à Ú,

1 f (z)dz = 1 g(z) dz = 1 dm 1
g(z)
ÿ
2 pi c ^

2pi c ^(z z0 )m (m 1)!
ÿ ÿ dz m 1 ÿ
z=z0
2 3
ÑÖÐ ÛÈÕÌ ÌÕÐ ÙàÙÎ (1.34b) . ´ÛÙÐ, ÈÔ ÛÖ z0 ÌÐ ÔÈÐ ×Ö ÒÖÚ m-ÛÈ ÕÎÚ ÛÎÚ f (z), ÉØÐ ÙÑÖÜÓÌ
ÛÌÒÐÑÈ

Res f (z ) =
1 dm 1 2
ÿ
( 3
z ÿ z0 )m f (z) : (1:43a)
z=z0 (m 1)! ÿ dz m 1
ÿ
z=z0
1.18 º¾²¸Á»¾Á ÂÇ¼ Ã¿¾º¾¸¿Ç¼ 69
°Ô Î f (z) ËÌÔ Ì ÞÌÐ È ÓÌÙÈ ÌÑÝØÈÙÛÌÐ ÙÌ ÙÌÐØÈ Laurent, Î ÌÕÐ ÙàÙÎ (1.43a)
ÊØÈ ÝÌÛÈÐ
Res f ( z ) = 1 lim d 2(z mÿ1 3

z0 )m f (z) : (1:43b)
z=z0 (m 1)! z z0 dz m 1
ÿ !
ÿ
ÿ
ÁÜÔÖßÐ ÍÖÔÛÈÚ, ÉÒÌ ×ÖÜÓÌ Ö ÛÐ ÛÖ Ü×Ö ÒÖÐ×Ö Ó×ÖØÌÐ ÔÈ Ü×ÖÒÖÊÐÙÛÌÐ ÞØÎÙÐÓÖ×ÖÐà -
ÔÛÈÚ Î ÛÖÔ ÖØÐÙÓÖ , ÌÕ. (1.41), Î ÛÐÚ ÌÕÐÙà ÙÌÐÚ (1.42) ÑÈÐ (1.43), ËÎÒÈËÎ ÓÌ Ö ×ÖÐÖÔ
ÛØÖ ×Ö ÑØÐ ÔÌÛÈÐ ÌÜÑÖÒÖ ÛÌØÖÚ. ÁÛÎÔ ×ØÈ ÕÎ, Ö ÖØÐÙÓÖ Ú ËÌÔ ÞØÎÙÐÓÖ×ÖÐÌÐ ÛÈÐ ÊÐÈ ÔÈ
Ü×ÖÒÖÊÐÙÛÖÜ Ô ÛÈ Ü×Ö ÒÖÐ×È ÈÒÒÈ ÊÐÈ ÔÈ Ü×ÖÒÖÊÐÙÛÖÜ Ô ÖÒÖÑÒÎØà ÓÈÛÈ.
¾ÛÈÔ ÕÌ ØÖÜÓÌ Ö ÒÈ ÛÈ Ü×Ö ÒÖÐ×È ÓÐÈÚ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎÚ f (z), ÌÐ ÔÈÐ ËÜÔÈÛÖ Ô ÔÈ Ü×Ö-
ÒÖÊÐÙÛÌÐ ÛÖ ÖÒÖÑÒÎ ØàÓÈ

f (z)dz ;
c

^
ÈÑÖ ÓÈ ÑÈÐ ÙÛÎÔ ×ÌØÐ ×ÛàÙÎ ×ÖÜ Ö ËØÖ ÓÖÚ c ×ÌØÐÌ ÞÌÐ N ×Ö ÒÖÜÚ, z1 ; z2 ; . . . ; zN , ÛÎÚ
f (z). ²ÐÈ ÔÈ ÛÖ ËÖÜ ÓÌ ÈÜÛÖ , ×ÈØÈÓÖØÝà ÔÖÜÓÌ ÛÖÔ ÈØÞÐÑÖ ËØÖ ÓÖ, c, ÙÌ È ÒÒÖ ÐÙÖ-
ËÜ ÔÈÓÖ, c1 , Ö Ö×ÖÐ ÖÚ ËÌÔ ×ÌØÐÑÒÌÐ ÌÐ ÛÖÜÚ ×Ö ÒÖÜÚ, Ö ×àÚ ÙÛÖ ÁÞ. 1.11a. E×ÌÐËÎ Î f (z)
ÌÐÔÈÐ ÈÔÈÒÜÛÐÑÎ ÓÌÙÈ ÑÈÐ ×ÈÔà ÙÛÖ ËØÖÓÖ c1 ; ÌÞÖÜÓÌ

N
X N
X
0= f (z)dz = f (z)dz ÿ f (z)dz + f (z)dz :
c
1

^ c

^ j=1 g
j

^ j=1 Gj +Gj
0
°ÒÒÈ ÙÛÖ Ö ØÐÖ ×ÖÜ ÖÐ ËØÖ ÓÖÐ Gj ÑÈÐ Gj 0
ÛÌÐ ÔÖÜÔ ÔÈ ÙÜÓ×Ì ÙÖÜÔ, ÛÈ ÌÜÏÜ ÊØÈÓÓÈ
ÛÓÎ ÓÈÛÈ ÙÜÓÉÈ ÒÒÖÜÔ ÙÛÖ ÓÎËÌ Ô. °ØÈ,
ÁÞ. 1.11a: ¾ ËØÖ ÓÖÚ c1 È×ÖÛÌÒÌÐ ÛÈÐ È×Ö ÛÖÜÚ ÓÐÑØÖÜ Ú ÑÜ ÑÒÖÜÚ g1 ; g2 ; . . . ; gN , ÛÈ ÌÜÏÜ ÊØÈÓÓÈ ÛÓÎ ÓÈÛÈ Gj ÑÈÐ
G j , j = 1; 2; . . . N , ÑÈÐ ÛÖÔ ÈØÞÐÑÖ ËØÖ ÓÖ c. ¶ ÙÜÓÉÖÒÎ ÛàÔ ÛÓÎÓÈ ÛàÔ Gj ÑÈÐ G j ÙÛÖ ÖÒÖÑÒÎ ØàÓÈ ÌÐ ÔÈÐ
0 0
ÓÎËÌ Ô. ¾ ËØÖ ÓÖÚ c1 ËÌÔ ×ÌØÐÌ ÞÌÐ ÑÈÔÌ ÔÈ ÈÔà ÓÈÒÖ ÙÎÓÌÐ Ö ÛÎÚ f (z).

70 ÁÃ¼°ÀÂ¶Á´¸Á »¸°Á »¸²°³¸¹¶Á »´Â°±º¶Â¶Á
N
X
f (z)dz = f (z)dz :
c ^ j=1 j
g ^
°×Ö ÛÎÔ ÌÕÐ ÙàÙÎ (1.41) ×ÈÐ ØÔÖÜÓÌ
N
X
f (z)dz = 2pi Res
z =z
f (z ) : (1:44)
c

^ j=1 j
zj ÌÐ ÔÈÐ ÖÐ ×Ö ÒÖÐ ÛÎÚ f (z) ×ÖÜ ×ÌØÐÑÒÌÐ ÖÔÛÈÐ ÙÛÖ ËØÖ ÓÖ c (N ÛÖ ×ÒÎ ÏÖÚ). ÂÈ Res f (z)
Ü×ÖÒÖÊÐ ÍÖÔÛÈÐ È×Ö ÛÐÚ ÙÞÌ ÙÌÐÚ (1.42) Î (1.43). ¶ ÌÕÐ ÙàÙÎ (1.44) ÌÐ ÔÈÐ, Ð ÙàÚ, Î ×ÐÖ
ÞØÎ ÙÐÓÎ È×Ö Ö ÒÌÚ ÛÐÚ ÙÞÌ ÙÌÐÚ ÛÖÜ ÑÌÝÈÒÈÐ ÖÜ ÈÜÛÖÜ .

2 3
¿ÈØÈ ËÌÐÊÓÈ 1: ³Ð ÔÌÛÈÐ Î ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ f (z) = (z2 + 5z + 3)= (z ÿ 1)(z + 2)2 . ¼È
ÉØÌÏÖÜ Ô ÖÐ ×Ö ÒÖÐ ÑÈÐ ÛÈ Ü×Ö ÒÖÐ×È ×ÖÜ ÈÔÛÐÙÛÖÐÞÖÜ Ô Ù' ÈÜÛÖÜ Ú.
(i) ·È ÞØÎÙÐÓÖ×ÖÐÎ ÙÖÜÓÌ ÛÎÔ (1.42). ¶ ËÖÏÌÐ ÙÈ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ ÊØÈ ÝÌÛÈÐ
8
1 + 1 <z =1 (×Ö ÒÖÚ ×Øà ÛÎÚ ÛÈ ÕÎÚ)
f (z) =
z 1 (z + 2)2
)
z = ÿ2
ÿ :
(×Ö ÒÖÚ ËÌÜ ÛÌØÎÚ ÛÈ ÕÎÚ).
´×ÌÐËÎ Î 1=(z + 2)2 ÌÐ ÔÈÐ ÈÔÈÒÜÛÐÑÎ ÙÛÖ ÙÎÓÌÐ Ö z = 1, ÛÖ Ü×Ö ÒÖÐ×Ö ÉØÐ ÙÑÌÛÈÐ È×Ö
ÛÖÔ ×Øà ÛÖ ×ØÖÙÏÌÛÌ Ö, ËÎÒÈËÎ d 1 (1) = 1: ÁÛÖ ÙÎÓÌÐ Ö z = ÿ2, Î 1=(z ÿ 1) ÌÐ ÔÈÐ
1=(z + 2)2 ÒÌÐ ×ÌÐ Ö Ö ØÖÚ ÓÌ n = ÿ1. °ØÈ d 1(ÿ2) = 0,
ÿ
ÈÔÈÒÜÛÐÑÎ ÑÈÐ È×Ö ÛÎÔ ÿ
ËÎÒÈËÎ
Res
z=1
f (z) = 1 ; Res f (z) = 0:
z= 2 ÿ
(ii) ·È ÞØÎÙÐÓÖ×ÖÐÎ ÙÖÜÓÌ ÛÎÔ (1.43). ÂÖ ÙÎÓÌÐ Ö z=1 ÌÐ ÔÈÐ ×Ö ÒÖÚ ×Øà ÛÎÚ
ÛÈ ÕÎÚ. °ØÈ
h i z2 + 5z + 3 9
Res
z=1
f (z) = lim (z 1)f (z) = lim
z 1 ! z 1 (z + 2)2
ÿ = 32 = 1 :
!
ÂÖ ÙÎÓÌÐ Ö z= 2 ÿ ÌÐ ÔÈÐ ×Ö ÒÖÚ ËÌÜ ÛÌØÎÚ ÛÈ ÕÎÚ. °ØÈ

1 d h 2
i d z2 + 5z + 3
Res f (z) = 1! dz (z + 2) f (z) = dz z 1

z= 2 ÿ
z= 2 z= 2
ÿ
ÿ ÿ
" #
= 2zz +15 z2 + 5z + 3
= 13 93 = 0 : &

ÿ

(z ÿ 1)2
ÿ ÿ
ÿ ÿ
z=ÿ 2
1.18 º¾²¸Á»¾Á ÂÇ¼ Ã¿¾º¾¸¿Ç¼ 71
´ÑÛÖ Ú È×Ö ÛÖÜÚ ×ÐÖ ×È Ôà ÛØÖ ×ÖÜÚ Ü×ÖÒÖÊÐÙÓÖÜ ÛàÔ Ü×ÖÒÖÐ ×àÔ, Ü×È ØÞÖÜÔ
ÑÈÐ È ÒÒÖÐ, ÌÐËÐÑÖÐ ÛØÖ ×ÖÐ, ÖÐ Ö×ÖÐ ÖÐ ÙÌ ÖØÐÙÓÌ ÔÌÚ ×ÌØÐ×Ûà ÙÌÐÚ ÌÐ ÔÈÐ ×ØÖÙÝÖ-
ØÖ ÛÌØÖÐ. ´ÙÛà, f (z) = g(z)=h(z), Ö ×ÖÜ g(z), h(z), ÈÔÈÒÜÛÐÑÌ Ú

×.Þ., Î ÙÛÖ z0 .
´×Ð×ÒÌ ÖÔ, g(z0 ) 6= 0 ÑÈÐ Î h(z) Ì ÞÌÐ ÛÖ ÙÎÓÌÐ Ö z0 àÚ È×ÒÎ ØÐ ÍÈ, ËÎÒÈËÎ
h(z) = (z ÿ z0 )Q(z), Q(z) ÈÔÈÒÜÛÐÑÎ ÙÛÖ z0 ; Q(z0 ) 6= 0. ÂÖ ÛÌ

dh(z)
dz z0
= Q(z0 )
ÑÈÐ

Res
z=z0
f (z) = zlimz (z ÿ z0) (z ÿgz(z))Q(z) = Qg((zz0 )) :
0!
0 0
³ÎÒÈËÎ , ÛÌÒÐÑÈ ,
g (z 0 )
Res
z=z0
f ( z) = h (z )
: (1:45)
0
0
¶ ÌÕÐ ÙàÙÎ (1.45) ÐÙÞÜ ÌÐ Ö ÛÈÔ ÛÖ z0 ÌÐ ÔÈÐ È×ÒÖ Ú ×Ö ÒÖÚ. »×ÖØÌÐ , Ö ÓàÚ, ÔÈ ÊÌÔÐÑÌÜÛÌÐ
ÑÈÐ ÙÛÎÔ ×ÌØÐ ×ÛàÙÎ ×ÖÜ ÛÖ z0 ÌÐ ÔÈÐ ×Ö ÒÖÚ m-ÛÈ ÕÎÚ, m > 1.
¿ÈØÈ ËÌÐÊÓÈ 2: ¼È ÉØÌÏÖÜ Ô ÖÐ ×Ö ÒÖÐ ÛÎÚ f (z) = 1= cos z, ÑÈÏà Ú ÑÈÐ ÛÈ Ü×Ö ÒÖÐ×È
×ÖÜ ÈÔÛÐÙÛÖÐÞÖÜ Ô Ù' ÈÜÛÖÜ Ú.
¶ h(z) Ì ÞÌÐ ØÐ ÍÌÚ ×Øà ÛÎÚ ÛÈ ÕÎÚ ÙÛÈ ÙÎÓÌÐ È zn = (2n + 1)p=2. °×Ö ÛÎÔ ÌÕÐ ÙàÙÎ
(1.45) ÉØÐ ÙÑÖÜÓÌ
8 9
> 1; n >
1 = sin1z = >
È ØÛÐÖÚ
<ÿ
&
=
Res f (z) =
= ( )n+1 :
(cos z)
ÿ ÿ
z =z >
0
n
z=z
n
n :
1; n ×ÌØÐÛÛÖ Ú
;
²ÐÈ ÌÝÈØÓÖÊÌ Ú ÛÎÚ ÏÌàØÐ ÈÚ ÛàÔ Ü×ÖÒÖÐ ×àÔ ÙÛÎÔ È ÏØÖÐÙÎ ÙÌÐØà Ô ÑÖÐ ÛÈÕÌ
¿ØÖÉÒÎ ÓÈÛÈ 1.19.17-1.19.21.
TÖ Ü×Ö ÒÖÐ×Ö ÛÎÚ f (z) ÙÛÖ z = 1 ÖØÐ ÍÌÛÈÐ àÚ ÌÕÎ Ú:

1
Res f (z) = 2pi f (z)dz ;
ÿ
z= 1
^ GR

Ö ×ÖÜ GR ÑÜ ÑÒÖÚ ÈØÑÌÛÈ ÓÌÊÈ ÒÎÚ ÈÑÛÐ ÔÈÚ à

ÙÛÌ ÔÈ ÓÎÔ Ü×È ØÞÖÜÔ ÌÑÛÖ Ú ÈÜÛÖÜ
ÈÔà ÓÈÒÈ ÙÎÓÌÐ È ÛÎÚ f (z); ÓÌ ×ÐÏÈÔÎ ÌÕÈÐ ØÌÙÎ ÛÖ z = 1.

²ÐÈ ÓÐÈ Ö×ÖÐÈËÎ ×ÖÛÌ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ f (z); ÓÌ ÓÌÓÖÔàÓÌ ÔÈ ÙÎÓÌÐ È ÈÔàÓÈÒÐ ÈÚ, zk ,
k = 1, 2; . . . ; N , ÐÙÞÜ ÌÐ
72 ÁÃ¼°ÀÂ¶Á´¸Á »¸°Á »¸²°³¸¹¶Á »´Â°±º¶Â¶Á
N
X
Res
z =z
f (z) + zRes
=
f (z) = 0 :
k=1 k 1
°ÜÛÖ ÌÐ ÔÈÐ È ÓÌÙÎ ÙÜÔÌ ×ÌÐÈ ÛÖÜ ÊÌÊÖÔÖ ÛÖÚ
X
f (z)dz = f (z)dz;
^
GR
k g
k

^
Ö ×ÖÜ gk ÑÜ ÑÒÖÚ ÓÌ ×ÖÒÜ ÓÐÑØÎ ÈÑÛÐ ÔÈ ÊÜ Øà È×Ö ÛÖ ÙÎÓÌÐ Ö zk .
ÁÛÎÔ ×ÌØÐ ×ÛàÙÎ z = 1, ÊÌÔÐÑÈ ,
Res
z=
f (z) = d 1 ( ) :
1
6 ÿ 1
´ÙÛà, ×.Þ., Î f (z) = 1=z. ·Ì ÛÖÜÓÌ t = 1=z, Ö×Ö ÛÌ

f (1=t) = t ) d 1 (1) = 0 : ÿ
¾ÓàÚ
Res f (z) = Res

z =1 z=0
f (z ) = 1 :
ÿ ÿ
·Ìà ØÎÓÈ: ´ÙÛà ÓÐÈ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ g(z), Î Ö×ÖÐ È ÌÐ ÔÈÐ ÈÔÈÒÜÛÐÑÎ ÓÌ ÙÈ ÙÌ Ì ÔÈÔ
ÑÜ ÑÒÖ G , ÈÑÛÐ ÔÈÚ R . ÂÖ ÛÌ
1 g(z) f (z) dz = X N0
n~k g(zk )
XM
n ` g( z ` ) ;
2p i f (z ) k=1 `=1
ÿ
^ G

Ö ×ÖÜ z1 z2 . . . zM
, , , f (z )
ÖÐ ×Ö ÒÖÐ ÛÎÚ n1 n2 . . . nM
, ÓÌ ÛÈ ÕÌÐÚ , , , ÈÔÛÐ ÙÛÖÐÞÈ, ×ÖÜ
ÉØÐ ÙÑÖÔÛÈÐ ÙÛÖ ÌÙàÛÌØÐÑÖ ÛÖÜ ÑÜ ÑÒÖÜ G z1 z2 . . . zN . ¾ÓÖÐÈ, , , , ÌÐ ÔÈÐ ÖÐ ×ÌØÐÒÈÓÉÈ-
ÔÖ ÓÌÔÌÚ ÙÛÖÔ G f (z)

ØÐ ÍÌÚ ÛÎÚ n~1 n~2 . . . n~N
, ÓÌ ×ÖÒÒÈ×ÒÖ ÛÎÛÌÚ , , , ÈÔÛÐ ÙÛÖÐÞÈ.
°×Ö ËÌÐÕÎ : ÁÛÎÔ ×ÌØÐÖÞÎ ÓÐÈÚ ØÐ ÍÈÚ, zk f (z) f (z) = (z

, ÛÎÚ Ì ÞÖÜÓÌ ÿ zk )n~k h1 (z),
ÓÌ h 1 (z ) ÈÔÈÒÜÛÐÑÎ ÑÈÐh 1 (zk ) = 0: 6 TÖ ÛÌ
f (z) = n~k (z zk )n~ 1 h1 (z) + (z zk )n~ h1 (z) ;

kÿ k
0 0
ÿ ÿ
Ö×Ö ÛÌ

F1 (z) = g(z) ff ((zz)) = g(z) z ÿn~kz + hh1 ((zz)) :
0 0
k 1
¾ ÙÜÔÛÌÒÌÙÛÎ Ú d 1 (zk ) ÛÎÚ ÙÌÐØÈ Ú Laurent ÊÜ Øà È×Ö ÛÖ Ík ÌÐ ÔÈÐ
ÿ
1.18 º¾²¸Á»¾Á ÂÇ¼ Ã¿¾º¾¸¿Ç¼ 73
d 1 (zk ) = g(zk )~nk :

ÿ
ÓÖÐÈ, ÙÛÎÔ ×ÌØÐÖÞÎ

¾ ÌÔÖ Ú ×Ö ÒÖÜ, z` , ÛÎÚ f (z), Ì ÞÖÜÓÌ
f (z) = (z ÿ z` ) n` h2 (z) ; ÿ
Ö ×ÖÜ h2 (z) ÈÔÈÒÜÛÐÑÎ ÑÈÐ h2 (z` ) 6= 0.

n` ÿ 1
f (z) = ÿn` (z ÿ z` ) h2 (z) + (z ÿ z` ) n` h2 (z) ;
0 0
ÿ ÿ

F2 (z) = g(z) ff ((zz)) = g(z) z n`z + hh2 ((zz)) ;
0 0
ÿ
` 2 ÿ
Ö×Ö ÛÌ d 1 (z` ) = g(z` )(ÿ)n` . °ØÈ,

ÿ
1 g(z) f (z) dz = X
0
N
d 1 (zk )
M
X
d 1 (z ` )
2pi G^ f (z)
k=1
ÿ ÿ
`=1
ÿ
N
X M
X
= n~k g(zk ) ÿ n` g(z` ):
k=1 `=1
´ÐËÐÑÎ ×ÌØÐ ×ÛàÙÎ: g(z) = 1. ÂÖ ÛÌ

1 f (z) dz = X
0
N
n~k
M
X
n` :
2pi G^ f (z)
k=1
ÿ
`=1
°ÒÒÈ
1 f (z) dz = ln f (z) Argf (z) 2p

0
2pi G^ f (z)
2 pi G 2p 0
Î
Argf (z) = X
N M
X
2p G k=1 n~k ÿ
`=1
n` :
O ÛÌÒÌÜÛÈÐ ÖÚ ÛÜ ×ÖÚ ÖÔÖÓÈ ÍÌÛÈÐ ÈØÞÎ ÛÖÜ ÖØÐ ÙÓÈÛÖÚ. »×ÖØÌÐ ÔÈ ÞØÎÙÐÓÖ×ÖÐ-

ÎÏÌÐ ÊÐÈ ÛÖÔ Ü×ÖÒÖÊÐÙÓÖ ÛÖÜ ÈØÐÏÓÖÜ ÛàÔ ØÐÍà Ô ÓÐÈÚ ÈÔÈÒÜÛÐÑÎ Ú ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎÚ f (z).
ÙÖÜÓÌ ÛÎÔ f (z) = z ÿ 1.
ÇÚ È×ÒÎ ÌÝÈØÓÖÊÎ , ÈÚ ÏÌàØÎ
2 ´ÞÖÜÓÌ
Arg (z2 1) = Im ln(z2 1):

ÿ ÿ
°×Ö ÛÖ ÁÞ. 1.5c, ÛÖÓÎ 1, ÊÐÈ Ö×ÖÐÖÔËÎ ×ÖÛÌ ÑÜ ÑÒÖ G ×ÖÜ ×ÌØÐÑÒÌÐ ÌÐ ÛÈ ÙÎÓÌÐ È ÿ1
ÑÈÐ 1 Ì ÞÖÜÓÌ
74 ÁÃ¼°ÀÂ¶Á´¸Á »¸°Á »¸²°³¸¹¶Á »´Â°±º¶Â¶Á

Im ln(z2 ÿ 1) = Im ln(z2 ÿ 1) = 0;
0 1 =0; 2 =0

Im ln(z2 ÿ 1) = Im ln(z2 ÿ 1) = 4 p:
2p 1 =2p; 2 =2p
°ØÈ
Arg f (z) = 4p = 2:
2p 2p
¶ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ Ì ÞÌÐ ËÜ Ö ØÐ ÍÌÚ ÓÌ ÙÈ ÙÛÖ ËØÖ ÓÖ G, ×ØÈ ÊÓÈ ×ÖÜ ÌÐ ÔÈÐ, ÉÌ ÉÈÐÈ, ×ØÖ-
ÝÈÔÌ Ú ÙÛÖ È×ÒÖ ÈÜÛÖ ×ÈØÈ ËÌÐÊÓÈ.
1.19 Ã×ÖÒÖÊÐÙÓÖ Ú ÖØÐÙÓÌ ÔàÔ ÖÒÖÑÒÎØàÓÈ ÛàÔ
¾ ÛÜ ×ÖÚ (1.44) ÛàÔ Ü×ÖÒÖÐ ×àÔ Ó×ÖØÌÐ , ÝÜÙÐÑÈ , ÔÈ ÞØÎÙÐÓÖ×ÖÐÎÏÌÐ ÊÐÈ ÛÖÔ

Ü×ÖÒÖÊÐÙÓÖ Ì×ÐÑÈÓ×Ü ÒÐàÔ ÖÒÖÑÒÎØàÓÈ ÛàÔ ÛÎÚ ÓÖØÝÎ Ú
cf (z) dz , Ö ×ÖÜ c ÑÒÌÐ-
ÙÛÖ Ú ËØÖ ÓÖÚ. ´ÞÌÐ, Ö ÓàÚ, ×ÖÒÜ ×ÐÖ ÌÜØÌÐ ÌÚ ÌÝÈØÓÖÊÌ Ú, Ö ×àÚ ÝÈÐ ÔÌÛÈÐ È×Ö ÛÈ ×ÐÖ
ÑÈ Ûà.
1.19.1 ¾ÒÖÑÒÎØà ÓÈÛÈ ÓÌ ×Ì×ÌØÈÙÓÌ ÔÈ Ö ØÐÈ

´ÙÛà Ö ÛÐ ÍÎÛÌÐ ÛÈÐ ÔÈ Ü×ÖÒÖÊÐÙÛÌÐ ÛÖ ÖÒÖÑÒÎ ØàÓÈ I = 02p r(cos; sin)d , Ö ×ÖÜ
r ØÎÛÎ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ ÛàÔ cos ÑÈÐ sin.

´ÙÛà G Ö ÓÖÔÈËÐÈÐ ÖÚ ÑÜ ÑÒÖÚ. ÂÖ ÛÌ

z= ei ;
1=e ÿ i ; 1 1 1 1
cos = 2 z + z ; sin = 2i z z ; d = ÿi
dz
:
z
ÿ
z
°ØÈ
!
I=

(ÿi) dzz r 1 z + 1 ; 1 z 1 = R(z) dz ;
G

^ 2 z 2i z
ÿ
G

^
Ö ×ÖÜ R ØÎÛÎ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ ÛÖÜ z. ÅØÎÙÐÓÖ×ÖÐà ÔÛÈÚ ÛÖÔ ÛÜ ×Ö (1.44), Ì ÞÖÜÓÌ
2p N
X
r (cos; sin) d = 2pi Res
z =z
R (z ) ;
0 j=1 j
Ö ×ÖÜ zj ; j = 1; 2; . . . ; N , ÌÐ ÔÈÐ ÖÐ ×Ö ÒÖÐ ÛÎÚ R ÓÌ ÙÈ ÙÛÖ ÓÖÔÈËÐÈÐ Ö ÑÜ ÑÒÖ. °ÔÈ ÒÖ-

ÊÈ ÐÙÞÜ ÖÜÔ ÈÔ ÿ p p Î , ÊÌÔÐÑÈ , 2p + .
1.19 Ã¿¾º¾²¸Á»¾Á ¾À¸Á»´¼Ç¼ ¾º¾¹º¶ÀÇ»°ÂÇ¼ 75
´ÝÈØÓÖÊÎ 1: ¼È Ü×ÖÒÖÊÐÙÛÌÐ ÛÖ
I=
2p
1 df;
0 1 + a sin f
Ö ×ÖÜ a ×ØÈÊÓÈÛÐÑÖ Ú, j j a < 1:
·Ì ÛÖÜÓÌ

z= eif ; dz = ieif df;
dz
df = ÿ i ;
1 1
sin f = 2i z z ;
z
ÿ
Ö×Ö ÛÌ
I=

1 ( i) dz

z =1 1 + a z
1 z
ÿ
2i
j j
ÿ
z

dz
=2 a z 2 + 2iz ÿ a = 2 R(z)dz; G : z = eif :
G^

^ G

¾Ð ×Ö ÒÖÐ ÌÐ ÔÈÐ ÒÜ ÙÌÐÚ ÛÎÚ ÌÕÐ ÙàÙÎÚ az2 + 2iz a = 0 ÿ , ËÎÒÈËÎ
p
z=
2 i ÿ 4(1 a2)
6 ÿ ÿ
2a
Î

1 + 1 a2 1 1 a2
p p
i i
z1 = ; z2 =
ÿ ÿ ÿ ÿ ÿ
:
a a
´×ÌÐËÎ z 1 z 2 = ÿ1 , ÓÖ ÔÖ ÓÐ È ØÐ ÍÈ ÉØÐ ÙÑÌÛÈÐ
ÓÌ ÙÈ ÙÛÖ ÓÖÔÈËÐÈÐ Ö ÑÜ ÑÒÖ (ÁÞ. 1.11b), ËÎÒÈ-
ËÎ j z1 j < 1, jz2 j > 1. °ØÈ, ÓÖ ÔÖ ÛÖ Ü×Ö ÒÖÐ×Ö

ÙÛÖ z = z1 ÙÜÓÉÈ ÒÒÌÐ ÙÛÖ ÖÒÖÑÒÎ ØàÓÈ. ÁÜÔÌ-
×à Ú, Ì ÞÖÜÓÌ
Res R (z ) =
1 1 !
a(z1 z2 ) =
a i 2 1a a
z=z1
p
ÿ ÿ
2
i
= ÿ ;
2 1 a2
p
ÿ ÁÞ. 1.11b
76 ÁÃ¼°ÀÂ¶Á´¸Á »¸°Á »¸²°³¸¹¶Á »´Â°±º¶Â¶Á
ËÎÒÈËÎ
!
I = 2(2pi) Res R(z) = (2pi)2
i 2p
= &
ÿ .
z=z
2 1 a2 1 a2
p p
1 ÿ ÿ
1.19.2 OØÐÙÓÌ ÔÈ ÖÒÖÑÒÎØà ÓÈÛÈ ÌÑÛÌÐÔÖ ÓÌÔÈ ÙÛÈ 61 - ºÎ ÓÓÈ Jordan
ÂÈ ÖÒÖÑÒÎØà ÓÈÛÈ ÈÜÛÖÜ ÛÖÜ ÛÜ ×ÖÜ ÌÐ ÔÈÐ ÛÈ ×ÐÖ ÞØÎ ÙÐÓÈ. »×ÖØÖÜ Ô ÔÈ ÈÔÈ-
ÞÏÖÜ Ô ÙÛÐÚ ÌÕÎ Ú ÑÈÛÎÊÖØÐ ÌÚ:

+1
(i) R(x) dx.
ÿ1
¶ R(x) ÌÐ ÔÈÐ ØÎÛÎ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ ÛÖÜ x, ËÎÒÈËÎ R(x) = P (x)=Q(x), Ö ×ÖÜ
P (x); Q(x) ×ÖÒÜà ÔÜÓÈ, ÓÌ ÛÎÔ ×ØÖÜ¢×Ö ÏÌÙÎ Ö ÛÐ jzR(z)j ! 0 Ö ÛÈÔ jzj ! 1

ÑÈÐ Î R(x) ËÌÔ Ì ÞÌÐ ×Ö ÒÖÜÚ ×È Ôà ÙÛÖÔ ×ØÈÊÓÈÛÐÑÖ È ÕÖÔÈ (ÈØÊÖ ÛÌØÈ Ö
ÛÌÒÌÜÛÈÐ ÖÚ ×ÌØÐÖØÐÙÓÖ Ú ÏÈ ÈØÏÌÐ - ÑÖÐ ÛÈÕÌ ´Ë. 1.20). ÁÛÖ ×ÐÖ ×È Ôà ÖÒÖÑÒÎ -
+1
ØàÓÈ ÈÔÈ ÊÌÛÈÐ ÑÈÐ ÛÖ ÖÒÖÑÒÎ ØàÓÈ
0 R(x) dx ÈÔ Î R (x) ÌÐ ÔÈÐ È ØÛÐÈ.
+1
(ii) R(x)eiax dx; a ×ØÈÊÓÈÛÐÑÎ ÙÛÈÏÌØÈ .
R (x)
ÿ1
²ÐÈ ÛÎÔ ÏÈ ×ØÌ ×ÌÐ ÔÈ ÐÙÞÜ ÖÜÔ ÖÐ ÙÜÔÏÎ ÑÌÚ ÒÎ ÓÓÈÛÖÚ ÛÖÜ Jordan
(ÑÖÐ ÛÈÕÌ ×ÐÖ ÑÈ Ûà). ´ÕÜ×ÈÑÖÜ ÌÛÈÐ ×àÚ ÙÛÎÔ ÑÈÛÎÊÖØÐ È ÈÜÛÎ ÈÔÎ ÑÖÜÔ ÑÈÐ
ÛÈ ÖÒÖÑÒÎØà ÓÈÛÈ
+1 +1
R(x) cos(ax)dx; R(x) sin(ax)dx; a 2 RI:
ÿ1 ÿ1
1 1
(iii) xr R(x) dx Î xr ln x R(x)dx;
0 0
r = ×ØÈÊÓÈÛÐÑÖ Ú ÑÈÐ jzr+1 R(z)j ! 0 ÑÈÏà Ú jzj ! 1 Î jzj ! 0.
ÂÈ ÖÒÖÑÒÎØà ÓÈÛÈ ÛÎÚ ÓÖØÝÎ Ú (iii) Ü×ÖÒÖÊÐ ÍÖÔÛÈÐ ÈÝÖÜ Ì×ÐÒÌÊÌÐ ÑÈÛÈ ÒÒÎ-
ÒÖÚ ÑÒÈ ËÖÚ ÑÈÐ ÖØÐÙÛÌÐ ÑÈÛÈ ÒÒÎÒÎ ÛÖÓÎ . °ÔÈ ÒÖÊÈ Ü×ÖÒÖÊÐ ÍÖÔÛÈÐ ÑÈÐ ÖÒÖ-
ÑÒÎØà ÓÈÛÈ ×ÖÜ ×ÌØÐÌ ÞÖÜÔ È ÒÒÌÚ ×ÒÌÐÖ ÛÐÓÌÚ ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌÐÚ.
(iv) ¾ÒÖÑÒÎØà ÓÈÛÈ ×ÖÜ ÈÜÛÈ ÑÈÏÈÜÛÈ ËÌÔ Ü×È ØÞÖÜÔ, ÈÒÒÈ Ó×ÖØÖÜ Ô ÔÈ ÑÈÔÖÔÐ-
ÑÖ×ÖÐÎÏÖÜ Ô ÑÈÛÈ ÛØÖ ×Ö ÞØÎ ÙÐÓÖ ÙÛÐÚ ÌÝÈØÓÖÊÌ Ú, ×.Þ. ÖÒÖÑÒÎØà ÓÈÛÈ ÑÜ -
ØÐÈÚ ÛÐÓÎ Ú (´Ë. 1.20, ×ÐÖ ÑÈ Ûà).
ÁÌ ÖØÐÙÓÌ ÔÌÚ ×ÌØÐ×Ûà ÙÌÐÚ Ö ËØÖ ÓÖÚ ÖÒÖÑÒÎ ØàÙÎÚ ËÌÔ ÌÐ ÔÈÐ Î ×ØÈÊÓÈÛÐÑÎ
ÌÜÏÌÐ È ÈÒÒÈ È ÒÒÎ ÈÔÖÐÞÛÎ ÑÈÓ×Ü ÒÎ ÛÖÜ ÓÐÊÈËÐÑÖÜ Ì×Ð×Ì ËÖÜ. ÂÌ ÛÖÐÈ ÖÒÖÑÒÎØà -
ÓÈÛÈ Ó×ÖØÖÜ Ô ÔÈ ÓÌÛÈÙÞÎÓÈÛÐÙÛÖÜ Ô ÙÛÈ ×ÐÖ ×È Ôà Î ÔÈ Ü×ÖÒÖÊÐÙÛÖÜ Ô ÓÌ È ÒÒÌÚ
ÈÔÈ ÒÖÊÌÚ ÓÌÏÖ ËÖÜÚ ÑÈÐ ËÌÔ ÏÈ ÛÈ ÙÜÍÎÛÎ ÙÖÜÓÌ ÐËÐÈÐ ÛÌØÈ.

1.19 Ã¿¾º¾²¸Á»¾Á ¾À¸Á»´¼Ç¼ ¾º¾¹º¶ÀÇ»°ÂÇ¼ 77
ÂÈ ÖÒÖÑÒÎØà ÓÈÛÈ ÛàÔ ×ÐÖ ×È Ôà ÑÈÛÎÊÖØÐà Ô Ü×ÖÒÖÊÐ ÍÖÔÛÈÐ ÓÌ ÛÖÜÚ ×ÈØÈÑÈ Ûà
ÑÈÔÖ ÔÌÚ:
(È) ´×ÌÑÛÌÐ ÔÖÜÓÌ ÈÔÈÒÜÛÐÑÈ ÛÐÚ ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌÐÚ ÙÛÖ ÓÐÊÈËÐÑÖ Ì×Ð ×ÌËÖ: x ! z.

(É) ¿ØÖÙ×ÈÏÖÜ ÓÌ ÔÈ ÈÔÈ ÊÖÜÓÌ ÛÖ ÖÒÖÑÒÎ ØàÓÈ ÙÌ ÐÙÖËÜ ÔÈÓÖ, ÖØÐÙÓÌ ÔÖ ÙÌ
ÑÒÌÐÙÛÖ ËØÖ ÓÖ. ÂÖÜ ÛÖ ×ÌÛÜÞÈÐ ÔÌÛÈÐ ÙÜÓ×ÒÎØà ÔÖÔÛÈÚ ÛÖÔ ÈØÞÐÑÖ ËØÖ ÓÖ
ÓÌ ÛÓÎ ÓÈÛÈ, c1 , ÑÈÛÈ ÛÌ ÛÖÐÖÔ ÛØÖ ×Ö à ÙÛÌ Î ÙÜÓÉÖÒÎ ÛÖÜ ×ØÖ ÙÏÌÛÖÜ ËØÖ -
ÓÖÜ c1 , ÑÈÏà Ú ÛÖ z ×ÎÊÈÐ ÔÌÐ ÙÛÖ È ×ÌÐØÖ, ÔÈ ÌÐ ÔÈÐ ÓÎËÌ Ô (ÑÖÐ ÛÈÕÌ ÁÞÎ ÓÈ
1.12).
¿ØÈÊÓÈÛÐÑÈ , ÈÚ Ü×ÖÏÌ ÙÖÜÓÌ Ö ÛÐ Î ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ f (z) ÌÐ ÔÈÐ ÛÌ ÛÖÐÈ à ÙÛÌ

lim
z
f (z) dz = 0 (ÈÔÌÕÈ ØÛÎÛÈ È×Ö ÛÖ Argz ). (1:46a)
j j!1
c1
ÂÖ ÛÌ
r " #
I = rlim f (x)dx = lim f (z)dz ÿ f (z)dz ;
!1
ÿ r z
j j!1
c

^ c1
+1
I= f (x)dx = lim f (z)dz: (1:46b):
ÿ1
z
j j!1
c

^
ÂÖ ÛÌÒÌÜÛÈÐ Ö ÖÒÖÑÒÎ ØàÓÈ Ó×ÖØÌÐ ÌÜ ÑÖÒÈ ÔÈ Ü×ÖÒÖÊÐÙÛÌÐ , ÓÌ ÛÎ ÉÖÎ ÏÌÐÈ ÛÎÚ
ÌÕÐ ÙàÙÎÚ (1.44), ÈÔ ÊÔàØÐ ÍÖÜÓÌ ÛÈ Ü×Ö ÒÖÐ×È ÛÎÚ f (z) ×ÖÜ ×ÌØÐÑÒÌÐ ÖÔÛÈÐ ÙÛÖ ËØÖ -
ÓÖ c.
ÂÖ ÉÈÙÐÑÖ ÌØà ÛÎÓÈ ÌÐ ÔÈÐ: ÑÈ Ûà È×Ö ×ÖÐÌÚ ×ØÖÜ¢×ÖÏÌ ÙÌÐÚ ÐÑÈÔÖ×ÖÐÌÐ ÛÈÐ Î ÙÜÔ-
ÏÎ ÑÎ (1.46a); ²ÐÈ ÛÐÚ ×ÌØÐ×Ûà ÙÌÐÚ ÓÌ ×ØÈÑÛÐÑÖ ÌÔËÐÈÝÌ ØÖÔ ÛÎÔ È×È ÔÛÎÙÎ ËÐ ÔÌÐ ÛÖ
2
ÒÎ ÓÓÈ Jordan ÊÐÈ È ÒÒÌÚ ×ÌØÐ×Ûà ÙÌÐÚ ÏÈ ×ØÌ ×ÌÐ, Ì×Ð ÛÖÜ ÛÖÜ, ÔÈ È×ÖËÌÐÑÔÜ ÌÛÈÐ Î
3
ÙÜÔÏÎ ÑÎ (1.46a) .
ºÎ ÓÓÈ Jordan. ´ÙÛà ÓÐÈ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ f (z) = R(z)eiaz ; Ö ×ÖÜ a ×ØÈÊÓÈÛÐÑÖ Ú ÑÈÐ
R (z ) ÓÐÈ ØÎÛÎ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ ÛÖÜ z, ÑÈÐ ÖÐ ËÜ Ö ÎÓÐ×ÌØÐÝÌ ØÌÐÌÚ ²1 (r) ÑÈÐ ²2 (r) ÛÖÜ
ÁÞÎ ÓÈÛÖÚ 1.12. ÂÖ ÛÌ:
2
ÁÞ. 1.12: ¾ ÈÔÖÐÞÛÖ Ú ËØÖ ÓÖÚ AB, ÓÎ ÑÖÜÚ r, ÙÜÓ×ÒÎØà ÔÌÛÈÐ È×Ö ÓÐÈ ÎÓÐ×ÌØÐÝÌ ØÌÐÈ ²1 r Î ²2 r , ÈÑÛÐ ÔÈÚ r, () ()
Ì ÛÙÐ à ÙÛÌ ×ÈÐ ØÔÖÜÓÌ Ì ÔÈÔ ÑÒÌÐÙÛÖ ËØÖ ÓÖ c. »Ì ÛÎÔ ×ØÖÜ¢×Ö ÏÌÙÎ Ö ÛÐ ËÌÔ Ì ÞÖÜÓÌ ÙÜÓÉÖÒÎ È×Ö ÛÎÔ
ÎÓÐ×ÌØÐÝÌ ØÌÐÈ, ÛÖ ÖÒÖÑÒÎ ØàÓÈ ÑÈÛÈ ÓÎ ÑÖÚ ÛÖÜ ËØÖ ÓÖÜ °± Ö ÛÈÔ r ! 1 ÌÐ ÔÈÐ Ð ÙÖ ÓÌ ÛÖ ÖÒÖÑÒÎ ØàÓÈ ÑÈÛÈ
ÓÎ ÑÖÚ ÛÖÜ ÑÒÌÐÙÛÖÜ ËØÖ ÓÖÜ. ÁÌ ÖØÐÙÓÌ ÔÌÚ ×ÌØÐ×Ûà ÙÌÐÚ ÓÖ ÔÖ Ì ÔÈÚ È×Ö ÛÖÜÚ ËÜ Ö ËØÖ ÓÖÜÚ ÌÐ ÔÈÐ ÑÈÛÈ ÒÒÎÒÖÚ.
78 ÁÃ¼°ÀÂ¶Á´¸Á »¸°Á »¸²°³¸¹¶Á »´Â°±º¶Â¶Á
(1) ²ÐÈ a > 0 Ì ÞÖÜÓÌ

lim Ir = rlim
r!1
R(z)eiaz dz = 0;
!1
G1 (r)
ÌÝÖ ÙÖÔ
jR(z)j ÿÿÿ! 0 ÖÓÈÒÈ ÊÐÈ 0 < Arg z < p:

z
j j!1
(2) ²ÐÈ a < 0 ÐÙÞÜ ÌÐ

r
lim Ir = rlim R(z) eiaz dz = 0 ,
!1 !1
G2 (r)
ÌÝÖ ÙÖÔ
R(z)j ÿÿÿ! 0
j ÊÐÈ p< Arg z < 2p .
z
j j!1

(3) lim
r!1 G1 (r)
R(z)dz = rlim R(z)dz = 0, ÌÝÖ ÙÖÔ jzR(z)j ÿÿÿ! 0.
!1
G2 (r) z
j j!1
¶ È×Ö ËÌÐÕÎ ÛÖÜ ÒÎ ÓÓÈÛÖÚ ÏÈ ËÖÏÌÐ ÙÛÖ ¿ÈØÈ ØÛÎÓÈ °. ´Ëà ×ÌØÐÖØÐÍÖ ÓÈÙÛÌ ÔÈ
ÛÖÔÐ ÙÖÜÓÌ ÛÈ ÌÕÎ Ú:
(1) ¾ÛÈÔ a = 0 Ó×ÖØÖÜ ÓÌ ÔÈ ËÐÈÒÌ ÕÖÜÓÌ ÌÐ ÛÌ ÛÖ ËØÖ ÓÖ G1 (r) ÌÐ ÛÌ ÛÖÔ G2 (r).
ÂÖ ÛÌ Ö ÓàÚ Î ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ R(z) ×ØÌ ×ÌÐ ÔÈ ×ÎÊÈÐ ÔÌÐ ÙÛÖ ÓÎËÌ Ô, ÑÈÏà Ú ÛÖ
z ! 1, ÊØÎÊÖØÖ ÛÌØÈ È×Ö ÛÎÔ 1=z, ËÎÒÈËÎ Î È×ÈÐ ÛÎÙÎ ÌÐ ÔÈÐ ÐÙÞÜØÖ ÛÌØÎ.
(2) ÂÖ ÒÎ ÓÓÈ Ó×ÖØÌÐ ÔÈ ÊÌÔÐÑÌÜÛÌÐ Ö ÛÈÔ ÛÖ a ÌÐ ÔÈÐ ÓÐÊÈËÐÑÖ Ú. ¾Ð Ì×ÐÛØÌ×Ö ÓÌ-
ÔÖÐ ËØÖ ÓÖÐ ÏÈ ×ØÌ ×ÌÐ ÔÈ ÐÑÈÔÖ×ÖÐÖÜ Ô: [(Rea)(Imz) + (Ima)(Rez)] > 0:
ÁÛÎ ÙÜÔÌ ÞÌÐÈ, ÌÕÌÛÈ ÍÖÜÓÌ ÞàØÐÙÛÈ ÑÈ ÏÌ ÓÐ È È×Ö ÛÐÚ ×ØÖÈÔÈÝÌØÏÌÐ ÙÌÚ ÑÈÛÎÊÖØÐ ÌÚ
ÖÒÖÑÒÎØàÓÈ ÛàÔ, (i) - (iv).
(a) ¶ ÑÈÛÎÊÖØÐ È ÛàÔ ÖÒÖÑÒÎØàÓÈ ÛàÔ (i). °ÜÛÈ ÌÐ ÔÈÐ ÛÖÜ ÛÜ ×ÖÜ
1 +1
R(x)dx; R(x)dx;
0 ÿ1
Ö ×ÖÜ R(x) = P (x)=Q(x) (ØÎÛÎ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ ÛÖÜ x). To ËÌÜ ÛÌØÖ ÖÒÖÑÒÎ ØàÓÈ ÌÐ ÔÈÐ
Î ËÎ ÙÛÎÔ ÑÈÛÈ ÒÒÎÒÎ ÓÖØÝÎ . ÂÖ ×Øà ÛÖ ÖÒÖÑÒÎ ØàÓÈ ÈÔÎ ÑÌÐ ÙÛÎÔ ÑÈÛÎÊÖØÐ È ÈÜÛÎ
ÈÔ Î R(x) ÌÐ ÔÈÐ È ØÛÐÈ, R(x) = R(ÿx). TÖ ÛÌ

1
R(x)dx =
1 + 1
R(x)dx:
0 2 ÿ1
°Ô Î R(x) ËÌÔ ÌÐ ÔÈÐ È ØÛÐÈ ÈÜÛÖ ËÌÔ Ó×ÖØÌÐ ÔÈ ÊÐ ÔÌÐ.

1.19 Ã¿¾º¾²¸Á»¾Á ¾À¸Á»´¼Ç¼ ¾º¾¹º¶ÀÇ»°ÂÇ¼ 79
*
1
x2
I= dx :
0 (x2 + 1)(x2 + 4)
ÂÖ ÖÒÖÑÒÎ ØàÓÈ ÈÜÛÖ ÈÔÈ ÊÌÛÈÐ ÙÛÎÔ ×ÐÖ ×È Ôà ÓÖØÝÎ Ì×ÌÐËÎ Î R(x) ÌÐ ÔÈÐ È ØÛÐÈ
ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ. ´ÛÙÐ,
I=
1 + R(x)dx; R(x) = 2
x2
(x + 1)(x2 + 4) = ØÎÛÎ .
1
2 ÿ1
H R(z) ÐÑÈÔÖ×ÖÐÌÐ Ö ÒÌÚ ÛÐÚ È×ÈÐÛÎ ÙÌÐÚ, ÑÈÏÖ ÙÖÔ ÖÐ ×Ö ÒÖÐ ÛÎÚ ÌÐ ÔÈÐ z = 6i;
z = 62i, ËÎÒÈËÎ ËÌÔ Ü×È ØÞÖÜÔ ×Ö ÒÖÐ ×È Ôà ÙÛÖ ËØÖ ÓÖ ÛÎÚ ÖÒÖÑÒÎ ØàÙÎÚ. ´×Ð-
×ÒÌ ÖÔ,

z3
zR(z)j = 2
(z + 1)(z + 4) ÿzÿÿ! 0;

j
2 j j!1
ËÎÒÈËÎ ÐÑÈÔÖ×ÖÐÖÜ ÔÛÈÐ ÖÐ Ü×ÖÏÌ ÙÌÐÚ ÛÖÜ ÒÎ ÓÓÈÛÖÚ Jordan. °ØÈ, Ó×ÖØÖÜ ÓÌ ÔÈ
ÌÝÈØÓÖ ÙÖÜÓÌ ÛÎÔ ÌÕÐ ÙàÙÎ (1.46b). ÁÛÎÔ ×ÌØÐ ×ÛàÙÎ ÓÈÚ, ÈÜÛÖ Ó×ÖØÖÜ ÓÌ ÔÈ ÛÖ
ËÖÜ ÓÌ ÑÈÐ È×ÌÜÏÌÐ ÈÚ, ÞàØÐ Ú ÛÖ ÒÎ ÓÓÈ Jordan. ¿ØÈÊÓÈÛÐÑÈ , ÏÌàØÖÜ ÓÌ ÛÎÔ ÎÓÐ×Ì-
ØÐÝÌ ØÌÐÈ G1 (r) ÛÖÜ ÁÞÎ ÓÈÛÖÚ 1.12. ÂÖ ÛÌ, Ì ÞÖÜÓÌ

z2

z2
lim Ir j = lim
(z2 + 1)(z2 + 4) dz lim jdzj;
j j
G1 (r) jz + 1jjz + 4j
j
2 2
r!1 r!1 G1 (r) r
!1

Ö ×ÖÜ j dzj = rd. ´×ÌÐËÎ Ö ÓàÚ jz2 + 1j jzj2 ÿ 1 ÑÈÐ jz2 + 4j jzj2 ÿ 4 , Ì ÞÖÜÓÌ
lim Ir j rlim 2
r3
2p
d = rlim 2
2 pr 3
r
!1
j
!1 (r ÿ 1)(r ÿ 4) 0
2 (r ÿ 1)(r2 ÿ 4) = 0:
!1
°ØÈ,
+1
x2 z2
ÿ1
(x2 + 1)(x2 + 4) dx = rlim !1
c

^ (z + 1)(z + 4)
2 2 dz = 2pi Res f (z) + Res f (z)
z=i z=2i
:
°ÒÒÈ
*
Ã×ÖÒÖÊÐ ÍÌÛÈÐ ÑÈÐ ÓÌ ÙÛÖÐÞÌÐà ËÌÐÚ ÛØÖ ×ÖÜÚ:
I=ÿ
1 dx + 4 dx = 1 tan
1 1
ÿ
1 x + 2 tan 1 x
1
= 6
3 0 1 + x2 3 0 4 + x2 3 3 2
ÿ ÿ
.
0
80 ÁÃ¼°ÀÂ¶Á´¸Á »¸°Á »¸²°³¸¹¶Á »´Â°±º¶Â¶Á
Res z2
= lim (z i)z2 = i2
=
ÿ 1;
z=i (z + 1)(z + 4)
2 2 z i (z i)(z + i)(z + 4) 2i(i + 4)
2 2 6i ÿ
! ÿ
Res z 2
= (2i)2 4 = 1;
= ( 3)4 ÿ
z=2i (z + 1)(z2 + 4)
2 2
[(2i) + 1](2i + 2i) ÿi 3i
ËÎÒÈËÎ

+1
x2 dx 1 + 1 = 2 p 1 1 = 2 p :
ÿ1
(x + 1)(x2 + 4) = 2pi
2 ÿ
6i 3i 3 6 6
ÿ
°ØÈ ÛÖ ÍÎÛÖÜ ÓÌÔÖ ÖÒÖÑÒÎ ØàÓÈ ÌÐ ÔÈÐ
1
x2 p &
dx = :
0 ( x 2 + 1)( x 2 + 4) 6
°Ú Ü×ÖÏÌ ÙÖÜÓÌ, Ûà ØÈ, Ö ÛÐ xn ÌÐ ÔÈÐ
Ö Ö ØÖÚ ÓÌ ÛÎ ÓÐÑØÖ ÛÌØÎ ËÜ ÔÈÓÎ ÙÛÐÚ
ÌÑÝØÈ ÙÌÐÚ P (x) ÑÈÐ Q( x ) . Ã×È ØÞÖÜÔ
ÑÈÐ È ÒÒÌÚ ËÜÔÈ ÓÌÐÚ, ÓÌÊÈÒÜ ÛÌØÌÚ, ×.Þ.
xk , Ö ×ÖÜ k ÈÑÌ ØÈÐÖ ×ÖÒÒÈ×ÒÈ ÙÐÖ ÛÖÜ
n. ´ÙÛà, ×.Þ., Ö ÛÐ

f (x) = g(xn ); n ÈÑÌ ØÈÐÖÚ , n > 1:
ÂÖ ÛÌ Ì×ÐÞÌÐØÖÜ ÓÌ Ì ÔÈÔ ÑÒÌÐÙÛÖ ËØÖ ÓÖ
×ÖÜ ÌÐ ÔÈÐ Ö ÑÜÑÒÐÑÖ Ú ÛÖÓÌ ÈÚ OAB

(ÑÖÐÛÈ ÛÌ ÁÞ. 1.13a). °ØÑÌÐ ÔÈ ×ØÖÙËÐÖ-
ØÐ ÙÖÜÓÌ ÛÎ ÊàÔÐ È a à ÙÛÌ ÛÖ ÖÒÖÑÒÎ -
ØàÓÈ ÑÈÛÈ ÓÎ ÑÖÚ ÛÖÜ BO ÔÈ ÌÐ ÔÈÐ
ÈÔÈ ÒÖÊÖ ÛÖÜ ÖÒÖÑÒÎØà ÓÈÛÖÚ ÑÈÛÈ ÓÎ - ÁÞ. 1.13a
ÑÖÚ ÛÖÜ ËØÖ ÓÖÜ OA (ÛÖÜ ÈØÞÐÑÖÜ ). ¹È-
ÛÈ ÓÎ ÑÖÚ ÛÖÜ ËØÖ ÓÖÜ BO Ì ÞÖÜÓÌ

z = reia ; dz = eia dr;
f (z) = g(rn eina ):

E×ÐÒÌ ÊÖÜÓÌ ÛÎ ÊàÔÐ È a à ÙÛÌ
1.19 Ã¿¾º¾²¸Á»¾Á ¾À¸Á»´¼Ç¼ ¾º¾¹º¶ÀÇ»°ÂÇ¼ 81
na = 2p Î a=
2p :
n
ÂÖ ÛÌ
0 1
lim f (z)dz = g( rn e2pi )e2pi=n dr = ÿe2pi=n f (x)dx:
j BOj!1 BO 1 0
¾ÓàÚ
X
f (z)dz = 2pi Res
z=z
f (z);
c

^ j j
Ö ×ÖÜ zj ÖÐ ÛÜÞÖ ÔÛÌÚ ×Ö ÒÖÐ ×ÖÜ ×ÌØÐÌ ÞÖÔÛÈÐ ÙÛÖÔ ÑÜÑÒÐÑÖ ÛÖÓÌ È c. ´ÛÙÐ

1 1
f (z)dz = f (x)dx ÿ e2pi=n f (x)dx + f (z)dz:
c

^ 0 0 GR
°Ô Ûà ØÈ
r
lim f (z)dz = 0;
!1
GR
ÉØÐ ÙÑÖÜÓÌ
1
f (x)dx =
2 pi X
Res f (z ) ; n > 1:
0 1 ÿ e2pi=n j z=z j
¿ØÖÝÈÔà Ú, ÊÐÈ n = 2 Î ÓÌ ÏÖËÖÚ ÈÔÈ ÊÌÛÈÐ Ù' ÈÜÛÎ Ô ÛÎÚ ÑÈÛÎÊÖØÐ ÈÚ (i) (a = p).
²ÐÈ n > 2 Î ×ÈØÖÜ ÙÈ ÓÌ ÏÖËÖÚ ×ÒÌÖÔÌÑÛÌÐ (ÒÐÊÖ ÛÌØÖÐ ×Ö ÒÖÐ ÒÈÓÉÈ ÔÖÔÛÈÐ Ü×Ö ßÎ).
¿ÈØÈ ËÌÐÊÓÈ 2: ¼È Ü×ÖÒÖÊÐÙÛÌÐ ÛÖ
ÖÒÖÑÒÎ ØàÓÈ
I=
1
1
0 1 + x3 dx:
´Ëà a = 2p=3 (ÁÞ. 1.13b).
OÐ ×Ö ÒÖÐ ÛÎÚ f (z) ÌÐ ÔÈÐ ÖÐ ÒÜ ÙÌÐÚ
ÛÎÚ z = ÿ1,
3
zk = ei(p+2pk)=3 ; k = 0; 1; 2:
¿ØÖÝÈÔà z1 = epi=3
Ú, ÓÖ ÔÖ Ö ×Ö ÒÖÚ
³ØÖ ÓÖÚ ÑÈÛÈ ÒÒÎÒÖÚ ÊÐÈ ÛÖÔ Ü×ÖÒÖÊÐÙÓÖ
×ÌØÐÑÒÌÐ ÌÛÈÐ ÙÛÖ ËØÖ ÓÖ OAB. ´ÞÖÜ-
ÁÞ. 1.13b:
ÖÒÖÑÒÎØàÓÈ ÛàÔ ØÎÛà Ô ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌàÔ ×ÖÜ ×ÌØÐÌ ÞÖÜÔ
ÓÌ ËÜÔÈ ÓÌÐÚ x3n ; n ; ; .= 1 2 ...
82 ÁÃ¼°ÀÂ¶Á´¸Á »¸°Á »¸²°³¸¹¶Á »´Â°±º¶Â¶Á
Res f (z) =
1 = 1 = z1
z=z1 3
(1 + z ) z1 12
3 z 3 0
ÿ
2 3
ÑÖÐ ÛÈÕÌ ÌÕÐ ÙàÙÎ (1.45) .

I=
2 pi 1epi=3
1 ÿ e2pi=3
ÿ
3
Î
I=ÿ
1 2 pi epi=3 = ÿ
1 2p i
3 epi=3(e pi=3
ÿ
ÿ epi=3 ) 3 ( 2i) sin(p=3) ;
ÿ
ËÎÒÈËÎ ÛÌÒÐÑÈ
2p :I= &

3 3
p
(b) ¶ ÑÈÛÎÊÖØÐ È ÛàÔ ÖÒÖÑÒÎØàÓÈ ÛàÔ (ii) (a = 0) 6 . ·È ÛÎÔ Ì×ÌÕÎÊÎ ÙÖÜÓÌ ÓÌ Ì ÔÈ
×ÈØÈ ËÌÐÊÓÈ.
I=
1
sinx dx:
0 x
´Ð ÔÈÐ ÊÔàÙÛÖ Ö ÛÐ ÛÖ ÖÒÖÑÒÎ ØàÓÈ Ü×È ØÞÌÐ. ´×Ð ÙÎÚ,
I=
1 + sinx dx = 1 Im +
1 1
eix
dx:
2 ÿ1
x 2 ÿ1
x
²ÐÈ ÛÖ ÛÌÒÌÜÛÈÐ Ö ÖÒÖÑÒÎ ØàÓÈ ÐÑÈÔÖ×ÖÐÖÜ ÔÛÈÐ ÖÐ ÙÜÔÏÎ ÑÌÚ ÛÖÜ ÒÎ ÓÓÈÛÖÚ Jordan,
×ÒÎÔ Ö ÓàÚ Ü×È ØÞÌÐ ×Ö ÒÖÚ ÙÛÎÔ ÑÈÓ×Ü ÒÎ ÖÒÖÑÒÎ ØàÙÎÚ, ÑÈÐ ÙÜÊÑÌÑØÐÓÌ ÔÈ ÙÛÖ
z = 0. ÁÛÖ ´Ë. 1.20 ÏÈ ÌÕÌÛÈ ÙÖÜÓÌ ÛÎÔ ×ÌØÐ ×ÛàÙÎ ÈÜÛÎ . ´Ëà ×ÈØÈÛÎØÖÜ ÓÌ Ö ÛÐ
xsin(kx)

I = I (0; 1), Ö ×ÖÜ I (m; k) =
1
dx:
Tà ØÈ
0 x2 + m 2
I (m ; k) =
1 Im + 1
xeikx
dx:
2 ÿ1
x2 + m 2
²ÐÈ k>0
!
1 zeikz
I (m; k) = Im 2pi Res 2 2
1
= 2 Im 2pi 2mmii e j j k mj = p2 e k mj :
2 z + m z= m i
ÿ j ÿ j
j j
j j
1.19 Ã¿¾º¾²¸Á»¾Á ¾À¸Á»´¼Ç¼ ¾º¾¹º¶ÀÇ»°ÂÇ¼ 83
²ÐÈ k < 0 Ì ÞÖÜÓÌ

" #
1 zeikz
I (m; k) = Im 2pi( ) Res 2 2 = p2 ek m ;
2 z + m z=
j j
ÿ ÿ
ÿ j i mj
Ö×Ö ÛÌ
p
I = I (0; 1) = :
2 &
I=
1
cos(kx) dx; k; a
(x2 + a2 )2
×ØÈÊÓÈÛÐÑÖÐ ÈØÐÏÓÖÐ .
0
ÂÖ ÍÎÛÖÜ ÓÌÔÖ ÖÒÖÑÒÎ ØàÓÈ ÊØÈ ÝÌÛÈÐ
I=
1 + cos(kx) dx = 1 Re + eikx dx:
1 1
2 (x2 + a2 )2
ÿ1
2 (x2 + a2 )2 ÿ1
ÂÖ ÛÌÒÌÜÛÈÐ Ö ÖÒÖÑÒÎ ØàÓÈ ÌÐ ÔÈÐ ÛÎÚ Ì×ÐÏÜÓÎÛÎ Ú ÓÖØÝÎ Ú. ´ÕÈ ÒÒÖÜ, Ì×ÌÐËÎ
+1
sin (kx) dx = 0
(x2 + a2)2
(×ÌØÐÛÛÎ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ),
ÿ1
ÛÖ ×ÐÖ ×È Ôà ÖÒÖÑÒÎ ØàÓÈ ÊØÈ ÝÌÛÈÐ
I=
1 +
eikx 1
2 (x2 + a2 )2 dx
ÿ1
(ÛÖ ÛÌÒÌÜÛÈÐ Ö ÉÎ ÓÈ ËÌÔ Î ÛÈÔ È×ÈØÈÐ ÛÎÛÖ). ´ÞÖÜÓÌ ×Ö ÒÖÜÚ ÙÛÈ ÙÎÓÌÐ È z = 6jaji
(ËÌÜ ÛÌØÎÚ ÛÈ ÕÎÚ). ´ÝÖ ÙÖÔ cos(kx) È ØÛÐÈ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ ÛÖÜ k, ÈØÑÌÐ ÔÈ ÏÌàØÎ ÙÖÜÓÌ
k > 0. ÂÖ ÛÌ ÑÒÌÐ ÔÖÜÓÌ ÛÖ ËØÖ ÓÖ ÓÌ ÛÖ ×È Ôà ÎÓÐÑÜ ÑÒÐÖ (ÁÞ. 1.13c). ÁÜÔÌ×à Ú,
I=
1 2pi Res eikz
2 z=i a (z + i a )2 (z
j j j j ÿ ijaj)2
" #
ikz
= pi zlimi a dzd e 2
! j j (z + ijaj)
p
= (1 + k a )e ka:
ÿ j j
4a3
j j
j j ÁÞ. 1.13c
84 ÁÃ¼°ÀÂ¶Á´¸Á »¸°Á »¸²°³¸¹¶Á »´Â°±º¶Â¶Á
1
cos(kx) dx = p (1 + k a )e k
ÿj jj j a: &
(x2 + a2 )2 4a3
j jj j
0 j j
¿ÈØÈÛÎ ØÎÙÎ: ÂÖ ÖÒÖÑÒÎ ØàÓÈ ÛÖÜ ×ÈØÈ×È Ôà ×ÈØÈËÌÐ ÊÓÈÛÖÚ Ó×ÖØÌÐ ÔÈ Ü×ÖÒÖ-

ÊÐÙÛÌÐ ÑÈÐ ÓÌ È ÒÒÎ ÓÌ ÏÖËÖ, ×ÖÜ ÌÐ ÔÈÐ ÞØÎ ÙÐÓÎ ÙÌ ×ÖÒÒÌ Ú È ÒÒÌÚ ×ÌØÐ×Ûà ÙÌÐÚ: ´È Ô
I=
cos
1
( kx)
dx kai I1 (a ) =
2

cos (kx) dx; 1
0 (x + a )
2 2 2 0 x2 + a2
×ÈØÈÛÎØÖÜ ÓÌ Ö ÛÐ I = dI1 (a2 )=d(a2 ):
ÿ °ØÑÌÐ ÒÖÐ×Ö Ô ÔÈ Ü×ÖÒÖÊÐ ÙÖÜÓÌ ÛÖ I1 (a2 ), ÛÖ
Ö×ÖÐ Ö ÌÐ ÔÈÐ È×ÒÖÜ ÙÛÌØÖ È×Ö ÛÖ I:
¾×àÚ ÑÈÐ ÙÛÖÔ Ü×ÖÒÖÊÐÙÓÖ ÛÖÜ I , ÊØÈ ÝÖÜÓÌ ÛÖ I1 (a2 ) àÚ
I1 (a2 ) =
1 +1
eikx
dx:
2 ÿ1
x2 + a2
Tà ØÈ Ì ÞÖÜÓÌ ÛÖÜÚ ×Ö ÒÖÜÚ z = 6jaji, ×Øà ÛÎÚ ÛÈ ÕÎÚ. ¿ØÖÞàØà ÔÛÈÚ Ö ×àÚ ×ÐÖ ×È Ôà,
ÉØÐ ÙÑÖÜÓÌ
I1 (a2 ) =
1 2pi Res eikz
2 z=i a (z + i a )(z
j j j j ÿ ijaj)
= pi zlimi a (z (zi a i)(az)+e i a ) = 2pa e = 2pa e

ikz
ÿ j j ka
ÿ j j ka j :
ÿj
! j j ÿ j j j j j j j j
´ÛÙÐ,

dI1 (a2 ) 1 dI1 (a2) = ÿ 1 d p
ÿ
da 2 = ÿ
2a da 2a da 2a
j j
e ka ;
ÿj j
ËÎÒÈËÎ
p
I= (1 + k a )e k a:
ÿj jj j
4a3
j jj j
j j
(c) ¶ ÑÈÛÎÊÖØÐ È ÛàÔ ÖÒÖÑÒÎØàÓÈ ÛàÔ (iii) ( r ÓÎ ØÎÛÖ Ú). ´Ëà ÌÑÓÌÛÈÒÌÜÖ ÓÈÙÛÌ

ÛÎÔ ÈÙÜÔÌ ÞÌÐÈ ÛÎÚ ×ÒÌÐÖ ÛÐÓÎÚ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎÚ ÑÈÛÈ ÓÎ ÑÖÚ ÑÈÛÈ ÒÒÎÒÎÚ ÛÖÓÎ Ú, Ö ×àÚ
ÝÈÐ ÔÌÛÈÐ È×Ö ÛÖ ÌÕÎ Ú ×ÈØÈ ËÌÐÊÓÈ:
1
xr 1
I=
ÿ
dx; r ×ØÈÊÓÈÛÐÑÖ Ú.
0 x2 + 1
1.19 Ã¿¾º¾²¸Á»¾Á ¾À¸Á»´¼Ç¼ ¾º¾¹º¶ÀÇ»°ÂÇ¼ 85
²ÐÈ x ! 1 ÛÖ ÖÒÖÑÒÎ ØàÓÈ ÙÜÊÑÒÐ ÔÌÐ ÈÔ r ÿ 1 < 1, ËÎÒÈËÎ r < 2. ²ÐÈ x ! 0 ÛÖ

ÖÒÖÑÒÎ ØàÓÈ ÙÜÊÑÒÐ ÔÌÐ ÈÔ r ÿ 1 > ÿ1, ËÎÒÈËÎ r > 0. ÁÜÔÌ×à Ú, ÛÖ ÖÒÖÑÒÎ ØàÓÈ
Ì ÞÌÐ ÔÖ ÎÓÈ ÈÔ 0 < r < 2.
(i) °Ô r = 1 ÛÖ ÖÒÖÑÒÎ ØàÓÈ Ü×ÖÒÖÊÐ ÍÌÛÈÐ È×ÒÈ :
=1 = 1 2pi Res 1 = p:
1 +1
dx dx
I=
0 x2 + 1 2 ÿ1
x2 + 1 2 z =i z 2 + 1 2
³ÎÒÈËÎ , ÊÐÈ r = 1;
1
xr 1 p
dx = :
ÿ
0 x +1
2 2
(ii) °Ô r 6= 1, Î f (z) = z r 1 =(z2 + 1) Ì ÞÌÐ ÑÒÈËÐÑÈ ÙÎÓÌÐ È ÛÈ z = 0 ÑÈÐ z = 1.
ÿ
ÁÜÔÌ×à Ú, ÊÐÈ ÔÈ ÌÝÈØÓÖ ÙÖÜÓÌ ÛÎÔ ×ØÖÎÊÖÜ ÓÌÔÎ ÏÌàØÐ È, ×ØÌ ×ÌÐ ÔÈ ÓÖÔÖÙÎÓÈÔÛÖ-
×ÖÐÎ ÙÖÜÓÌ ÛÎ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ Ì×ÐÒÌ ÊÖÔÛÈÚ ÑÈÛÈ ÒÒÎÒÎ ÛÖÓÎ . ¿ÈÐ ØÔÖÜÓÌ àÚ ÛÖÓÎ ÛÖ
ÛÓÎ ÓÈ [0; )1 ÛÎÚ ×ØÈÊÓÈÛÐÑÎ Ú ÌÜÏÌÐ ÈÚ. ³ÐÈÒÌ ÊÖÜÓÌ ÛÖÔ ÑÒÈ ËÖ, ×.Þ., à ÙÛÌ zr 1
ÿ
ÏÌÛÐÑÖ Ú ×ØÈÊÓÈÛÐÑÖ Ú ÊÐÈ z = x + i0, x > 0. ´ÛÙÐ, ÊØÈ ÝÖÜÓÌ

z = jzjei ; z r 1 = jzj r 1 ei(r 1) ;
ÿ ÿ ÿ
0 < < 2 p:
(¶ ÌÑÒÖÊÎ ÛÖÜ ÑÒÈ ËÖÜ ËÌÔ ×ÈÐ ÍÌÐ ØÖ ÒÖ.)
·ÌàØÖÜ ÓÌ ÛÖ ËØÖ ÓÖ c = GR + L1 + Gr + L2 , Ö ×ÖÜ L1 ; L2 ÌÜÏÌÐ ÌÚ ÈÑØÐÉà Ú ÑÈ Ûà

ÑÈÐ ×È Ôà È×Ö ÛÎÔ ÛÖÓÎ , ÑÈÐ Gr ; GR ÑÜ ÑÒÖÐ ÈÑÛÐ ÔàÔ r ÑÈÐ R ÈÔÛÐ ÙÛÖÐÞÈ (ÑÖÐ ÛÈÕÌ
ÁÞÎÓÈ 1.13d). ³ÐÈÒÌÊÖÜÓÌ ÛÖ r ÈØÑÌÛÈ ÓÐÑØÖ ÑÈÐ ÛÖ R ÈØÑÌÛÈ ÓÌÊÈ ÒÖ. ÂÖ ÛÌ ÖÐ

×Ö ÒÖÐ z = 6i ×ÌØÐÌ ÞÖÔÛÈÐ ÙÛÖ ËØÖ ÓÖ c. ´ÑÛÖ Ú È×Ö ÛÖÜÚ ×Ö ÒÖÜÚ ÈÜÛÖÜ Ú, Î f (z) ÌÐ ÔÈÐ
ÈÔÈÒÜÛÐÑÎ Ù' Ö ÒÈ ÛÈ ÙÎÓÌÐ È ×ÖÜ ×ÌØÐÑÒÌÐ ÌÐ Ö ËØÖ ÓÖÚ c. ÁÜÔÌ×à Ú,
ÁÞ. 1.13d: ¹ÈÛÈ ÒÒÎÒÎ Ì×ÐÒÖÊÎ ËØÖ ÓÖÜ ÖÒÖÑÒÎ ØàÙÎÚ Ö ÛÈÔ ÛÈ ÙÎÓÌÐ È z = 0 ÑÈÐ z = 1 ÌÐ ÔÈÐ ÑÒÈËÐÑÈ ÙÎÓÌÐ È.
86 ÁÃ¼°ÀÂ¶Á´¸Á »¸°Á »¸²°³¸¹¶Á »´Â°±º¶Â¶Á

f (z)dz = 2pi Res f (z) + Res f (z) :
z=i z= i
c ^ ÿ
°ÒÒÈ
r ÿ1 r ÿ1 i(r ÿ1) i(r ÿ1)p=2

z z e
Res
z=i z2 + 1
= Res
z =i
j j
z2 + 1
= e 2i ;
r 1 i(r 1)
zr 1 jzj e ei(r 1)3p=2
Res = Res =
ÿ ÿ ÿ ÿ
:
z= i ÿ z2 + 1 z= i z2 + 1 ÿ ÿ 2i
³ÎÒÈËÎ

f (z)dz = 2pi
1 hei(r 1)p=2 ÿ ei(r 1)3p=2 :
i
2i
ÿ ÿ
c

^
´ÛÙÐ, ÉØÐ ÙÑÖÜÓÌ Ö ÛÐ
h i
f (z)dz = p ei(r 1)p=2 ÿ ei(r 1)3p=2 :
ÿ ÿ
c ^
¾ÓàÚ ÛÖ ×ÐÖ ×È Ôà ÖÒÖÑÒÎ ØàÓÈ Ó×ÖØÌÐ ÔÈ ÊØÈÝÌÐ ÑÈÐ àÚ ÌÕÎ Ú:

f (z)dz = lim f (z)dz + lim
r 0
f (z)dz + f (z)dz + f (z)dz:
c

^ R!1 GR !
Gr L1 L2
°ÒÒÈ

f (z)dz R! 0; r < 2;
GR !1

f (z)dz r!0 0; r > 0:
Gr !
´ÛÙÐ,

f (z)dz = lim f (z)dz + f (z)dz :
r !0
c

^ R!1 L1 L2
¹ÈÛÈ ÓÎ ÑÖÚ ÛÖÜ L2

1.19 Ã¿¾º¾²¸Á»¾Á ¾À¸Á»´¼Ç¼ ¾º¾¹º¶ÀÇ»°ÂÇ¼ 87
xr 1
f (z ) = 2
ÿ
:
x +1
¹ÈÛÈ ÓÎ ÑÖÚ ÛÖÜ L1
x r 1 i(r 1)2p
f (z ) = 2
ÿ
e :
x +1
ÿ
°ØÈ,
0 1
h i x r 1 i(r 1)2p xr 1
ei(rÿ1)p=2 i(r ÿ1)3p=2 = +
ÿ ÿ
p ÿ e e dx dx
x2 + 1 0 x2 + 1
ÿ
h i 1 xr 1
= 1 ei(r 1)2p
ÿ
dx:
0 x2 + 1
ÿ
ÿ
¾×Ö ÛÌ,
1
xr 1 ei(r 1)p=2 ÿ ei(r 1)3p=2
dx = p
ÿ ÿ ÿ
0 x +1
2 1 ÿ ei(r 1)2p ÿ
ÿ 1
=( pi)eipr eirp=2 + e irp=2
= eirp=2 pie = 2 sin(prp=2) :
ÿ
ÿ
ÿe
irp (eipr ÿ e ipr ) ÿ
ÿ
ÿ irp=2
´ÛÙÐ, Î ÛÌÒÐÑÎ È×È ÔÛÎÙÎ ÌÐ ÔÈÐ
1
xr 1
dx =
p
ÿ
1 :
0 x +1
2 2 sin(rp=2)
r = 1 ×ÖÜ Ü×ÖÒÖÊÐ ÙÈÓÌ ×ÐÖ
&
¾ ÛÌÒÌÜÛÈÐ ÖÚ ÛÜ ×ÖÚ ×ÌØÐÌ ÞÌÐ ÑÈÐ ÛÎÔ ÌÐËÐÑÎ ×ÌØÐ ×ÛàÙÎ
×È Ôà.
(d) °ÒÒÈ ÌÐËÐÑÈ ÞØÎ ÙÐÓÈ ÖÒÖÑÒÎØà ÓÈÛÈ. ·È ÕÌÑÐÔÎ ÙÖÜÓÌ ÓÌ Ì ÔÈ ×ÈØÈ ËÌÐÊÓÈ

×ÖÜ È×ÈÔÛÈ ÛÈÐ ÙÜÞÔÈ ÙÛÐÚ ÌÝÈØÓÖÊÌ Ú.
¿ÈØÈ ËÌÐÊÓÈ 6: ¼È Ü×ÖÒÖÊÐÙÛÌÐ ÛÖ
+1
I= eiax b x2 dx;
ÿj j
a ×ØÈÊÓÈÛÐÑÖ Ú , b 6= 0.
ÿ1
´ÞÖÜÓÌ
+1 ÿp p12 +1 ÿp p12
I= jbjxÿia=2 ÿa =4jbj
dx = e a =4 b jbjxÿia=2
jbj
2 2 jbj
e ÿ ÿ j j
e ÿ
dx:
ÿ1 ÿ1
´ÙÛà
88 ÁÃ¼°ÀÂ¶Á´¸Á »¸°Á »¸²°³¸¹¶Á »´Â°±º¶Â¶Á
z=
p
bxÿi
a
p ;
dz
dx = p :
2
j j
b
j j j bj
ÂÖ ÛÌ
1
I = p e ÿ a2 =4 b
j j

ÿ
2
e z dz;
j j b g
p
Ö ×ÖÜ Ê ÌÐ ÔÈÐ Î ÌÜÏÌÐ È y = ÿ a= 2 j j b (ÑÖÐ ÛÈÕÌ ÁÞÎ ÓÈ 1.13e).
¶ f (z ) = e ÿ z2 ÌÐ ÔÈÐ ÈÔÈÒÜÛÐÑÎ ×ÈÔÛÖÜ (ÈÑÌØÈÐ È). ²ÐÈ ÛÖ ËØÖ ÓÖ ÛÖÜ ÁÞÎ ÓÈÛÖÚ
1.13e Ì ÞÖÜÓÌ
ÿ1
0= f (z)dz = f (z)dz + f (z)dz + e ÿ x2 dx:
c ^ g c1 +c2 + 1
¹ÈÛÈ ÓÎ ÑÖÚ ÛÖÜ ËØÖ ÓÖÜ c1 Ì ÞÖÜÓÌ z = r + iy; dz = idy. °ØÈ,
0 0
e z dz = (r+iy)2 (idy) = i r2 ey2 eÿ2iyr dy:
2
ÿ p1 e ÿ p1 e
ÿ ÿ ÿ
c1 ÿa = 2 jbj ÿa = 2 jbj
ÁÜÔÌ×à Ú,
0
z2 dz

e ÿ
e ÿ r2
ÿ p 1 e
y2 dy = Me ÿ r2 ÿÿ!
r!1
0:
c1 ÿ a= 2 jbj
¾ÓÖÐÈ,

ÿ! 0:
2
e z dz ÿ
ÿ
r
c2 !1
°ØÈ,
ÁÞ. 1.13e: ¾ ÑÒÌÐÙÛÖ Ú ËØÖ ÓÖÚ c È×ÖÛÌÒÌÐ ÛÈÐ È×Ö ÛÖÔ ×ØÈÊÓÈÛÐÑÖ È ÕÖÔÈ, ÛÈ ÛÓÎ ÓÈÛÈ c1 ÑÈÐ c2 (×ÖÜ ÏÌàØÖÜ ÓÌ
×àÚ ÌÐ ÔÈÐ ÙÛÖ 1), ÑÈÐ ÛÖ ËØÖ ÓÖ Ê.
1.19 Ã¿¾º¾²¸Á»¾Á ¾À¸Á»´¼Ç¼ ¾º¾¹º¶ÀÇ»°ÂÇ¼ 89
ÿ1 +1

e z dz + =0 e z dz = =
2 x2 dx 2 x2 dx p
ÿ
e ÿ
)
ÿ
e ÿ
p:
g + 1 g ÿ1
°ØÈ, ÛÖ ÍÎÛÖÜ ÓÌÔÖ ÖÒÖÑÒÎ ØàÓÈ ÌÐ ÔÈÐ
+1
p &
p
eiaxÿjbjx dx
2
= p e ÿ a2 =4 b ;
j j
a ×ØÈÊÓÈÛÐÑÖ Ú, b 6= 0.
ÿ1 b
j j
x1=2 ln x
1
J= dx:
0 1 + x2
·ÌàØÖÜ ÓÌ ÛÖ ËØÖ ÓÖ ÛÖÜ ÁÞ. 1.13d. ²ØÈ ÝÖÜÓÌ
ÿ
f (z ) =
z 1=2
j j ln z + i1 ei=2 ;
j j
1 + z2
Ö×Ö ÛÌ

ip=2 ip=4 (i3p=2)ei3p=4
= 2pi p4 eip=4 34p ei3p=4

f (z)dz = 2pi Res f (z) = 2pi
c

^ z =6i 2i e + ÿ 2i ÿ

= 2pi p4 1 +2i 34p 1 +2 i = 2pi p2 2 p 2 i = p2i 2 + p 2 :
ÿ 2 p
p ÿ p p ÿ p p

lim
R!1 GR
f (z)dz = lim
r 0
f (z)dz = 0;
!
Gr
x1=2 ln x x1=2 (ln x + 2pi)

f (x + i0) = ( ÿ i0) =
1 + x2 ; f x
1 + x2 (ÿ1);
x1=2 ln x
1 1
2 3 x1=2 dx
f (x + i0) ÿ f (x ÿ i0) dx = 2 + 2
1
dx p i
0 0 1+x 2 0 1 + x2
x1=2 ln x p 1p
1
dx + 2 p i=2 = 2 J + p 2 ip2
0 1 + x2 2 (1= 2)
(ÞØÎÙÐÓÖ×ÖÐÎ ÙÈÓÌ ÛÖ È×ÖÛÌ ÒÌÙÓÈ ÛÖÜ ¿ÈØÈËÌÐ ÊÓÈÛÖÚ 5 ÊÐÈ r = 3=2). °ØÈ, ÛÌÒÐÑÈ ,
p2 &
J = p :
2 2
90 ÁÃ¼°ÀÂ¶Á´¸Á »¸°Á »¸²°³¸¹¶Á »´Â°±º¶Â¶Á
¿ÖÒÒÌ Ú ÝÖØÌ Ú Î ×ÐÖ ×È Ôà È×ÒÎ ÓÌ ÏÖËÖÚ ËÌÔ È×ÖËÐ ËÌÐ, Ö ×àÚ ÝÈÐ ÔÌÛÈÐ ÑÈÐ ÙÛÖ
ÈÑÖ ÒÖÜÏÖ ×ÈØÈ ËÌÐÊÓÈ.
I1 =
1
ln x dx:
0 1 + x2
´ÞÖÜÓÌ
I1 =
1
ln x dx = 1 + ln x dx:
1
j j
0 1 + x2 2 1 + x2 ÿ1
³ÌÔ Ó×ÖØÖÜ ÓÌ ÔÈ ÌÑÓÌÛÈÒÌÜÛÖÜ ÓÌ ÛÎÔ ÈÙÜÔÌ ÞÌÐÈ ÑÈÛÈ ÓÎ ÑÖÚ ÛÎÚ ÛÖÓÎ Ú [0; )
1 ,
Ì×ÌÐËÎ ËÌÔ Ì×ÐÉÐà ÔÌÐ Ö Ö ØÖÚ ln x . ´×Ð ÙÎÚ, ÈÔ ÏÌàØÎ ÙÖÜÓÌ ÛÖ ÓÌÛÈÙÞÎÓÈÛÐÙÓÖ
x = et , ÛÖ ÛÌ ÛÖ ÖÒÖÑÒÎ ØàÓÈ ÊÐ ÔÌÛÈÐ
I1 =
1 + tet dt
1
2 1 + e2t
ÿ1
ÑÈÐ ËÌÔ ×ÒÎØÖÐ ÛÐÚ ÙÜÔÏÎ ÑÌÚ ÛÖÜ ÒÎ ÓÈÛÖÚ Jordan. ²ÐÈ ÛÖ ÒÖ ÊÖ ÈÜÛÖ Ô ÏÌàØÖÜ ÓÌ ÛÖ
ËØÖ ÓÖ ÛÖÜ ÁÞÎ ÓÈÛÖÚ 1.13f.
°Ô
zez
f (z ) =
1 + e2z ;
ÛÖ ÛÌ
X
f (z)dz = 2pi Res
z=z
f (z );
c
1

^ k k
Ö ×ÖÜ zk ÖÐ ÛÜÞÖ ÔÛÌÚ ×Ö ÒÖÐ ÛÎÚ f ×ÖÜ ×ÌØÐÑÒÌÐ ÖÔÛÈÐ È×Ö ÛÖ ËØÖ ÓÖ.
¿Ö ÒÖÐ:
1 + e2z = 0 2z = i(p + 2pm);

)
ÁÞ. 1.13f: ¾ ËØÖ ÓÖÚ ÛÖÜ ¿ÈØÈËÌÐ ÊÓÈÛÖÚ 8.

1.19 Ã¿¾º¾²¸Á»¾Á ¾À¸Á»´¼Ç¼ ¾º¾¹º¶ÀÇ»°ÂÇ¼ 91
zm = i(2m + 1)p=2; m ÈÑÌ ØÈÐÖÚ.

»Ö ÔÖ Ö ×Ö ÒÖÚ z0 = i(p=2) ÌÐ ÔÈÐ ÓÌ ÙÈ ÙÛÖ ËØÖ ÓÖ. ÂÖ Ü×Ö ÒÖÐ×Ö ÌÐ ÔÈÐ
z(z ip=2)e i(p=2)e ip=2
= p4 :
z
Res
z=ip=2
f (z) = lim
z ip=2 1 + e2z = 2epi
!
ÿ
°ØÈ,
2
p p
f (z)dz = 2pi =
^
c1

4 2 i:
ÂÖ ÖÒÖÑÒÎ ØàÓÈ ÑÈÛÈ ÓÎ ÑÖÚ ÛÖÜ ËØÖ ÓÖÜ d1 ÌÐ ÔÈÐ
R+ip
zez ip (R + iy)eR+iy

Id1 (R) = dz = idy
R 1 + e2z 0 1 + e2(R+iy)
=
ÿp
(R + t)e(R+t) dt = p
(R t)eR t dt:
ÿ
ÿ
0 1 + e2(R+t) ÿ
0 1 + e2(R t) ÿ
²ÐÈ ÈØÑÌÛÈ ÓÌÊÈ ÒÖ R Ì ÞÖÜÓÌ

p p
R ÿ tj e R t
I d1 ( R ) j (R ÿ t)e (R t) dt
ÿ
dt
j
0 j1 + e2(R t) j
ÿ ÿ
j
0
ÿ

p h i p
=e ÿ R ( R t)
ÿ et dt = e (R
ÿ R ÿ t + 1) e R
t ! 0:
0 0
!1
¾ÓÖÐÈ, ÑÈÛÈ ÓÎ ÑÖÚ ÛÖÜ ËØÖ ÓÖÜ d2

Id2 (R) R! 0:
!1
°ØÈ,
p2
i=
+1
tet
ÿ1
(t + pi)et+pi dt = + tet dt ÿ1
(t + pi)et dt
1 + e2t dt + +
1
2 ÿ1 1 1 + e2(t+pi) 1 + e2t ÿ1
ÿ
+ 1
1 + e 2t
+1 +
=2 tet et 1 et + = 2I1 + pi p2
1 + e2t dt + pi = 2 + tan
1
1
dt I 1 p i
1 + e2t
ÿ
ÿ1
ÿ1 ÿ1
Î
92 ÁÃ¼°ÀÂ¶Á´¸Á »¸°Á »¸²°³¸¹¶Á »´Â°±º¶Â¶Á
p2 p2
i = 2 I1 + I 1 = 0;
2 2i )
ËÎÒÈËÎ
1
lnx &
0 1 + x2 dx = 0 .
ÂÈ ×ÐÖ ×È Ôà ÏÈ Ì ÞÖÜÔ ×ÌÐ ÙÌÐ ÑÈÐ ÛÖÔ ×ÐÖ È×ÈÐÛÎÛÐÑÖ ÈÔÈÊÔà ÙÛÎ ÊÐÈ ÛÎ Ù×ÖÜËÈÐÖ -
ÛÎÛÈ ÛÖÜ ÒÖÊÐÙÓÖÜ ÛàÔ Ü×ÖÒÖÐ ×àÔ ÙÛÖÔ Ü×ÖÒÖÊÐÙÓÖ ÖÒÖÑÒÎØàÓÈ ÛàÔ. ³ÌÔ ÙÛÈÓÈ-
ÛÈ ÌÐ Ö ÓàÚ ÌËà Î ÞØÎÙÐÓÖ ÛÎÛÈ ÛÖÜ. ´Ð ÔÈÐ ×ÖÒÜ ÞØÎ ÙÐÓÖÚ, Ì×Ð ÙÎÚ, ÙÛÎÔ È ÏØÖÐÙÎ
ÙÜÔÎ ÏàÔ ÙÌÐØà Ô (¿ØÖÉÒÎ ÓÈÛÈ 1.19.18 ÑÈÐ 1.19.19) ÑÈÐ ÙÌÐØà Ô Fourier (¿ØÖÉÒÎ -
ÓÈÛÈ 1.19.20 ÑÈÐ 1.19.21). ²ÐÈ ÓÌØÐÑÌ Ú È ÒÒÌÚ ÌÔËÐÈÝÌ ØÖÜÙÌÚ ÌÝÈØÓÖÊÌ Ú ÙÛÎ ÙÜ Ê-
ÞØÖÔÎ ¹ÉÈÔÛÐÑÎ ·ÌàØÐ È ÑÖÐ ÛÈÕÌ ¿ØÖÉÒÎ ÓÈÛÈ 1.21.13 - 1.21.17.
1.20 ²ÌÔÐ ÑÌÜÙÎ ÛÎÚ Ì ÔÔÖÐÈÚ ÛÖÜ ÖÒÖÑÒÎØà ÓÈÛÖÚ
MÌ ÞØÐ Ûà ØÈ Ì ÞÖÜÓÌ ÓÈ ÏÌÐ ÔÈ ÞÌÐØÐÍÖ ÓÈÙÛÌ ÖÒÖÑÒÎØà ÓÈÛÈ ÛÎÚ ÓÖØÝÎ Ú

c f (z)dz; c ÑÒÌÐÙÛÖ Ú ËØÖ ÓÖÚ, ÙÛÐÚ ÌÕÎ Ú ×ÌØÐ×Ûà ÙÌÐÚ:
(i) ¾ÛÈÔ Î f (z) ËÌÔ Ì ÞÌÐ ÈÔà ÓÈÒÈ ÙÎÓÌÐ È ÓÌ ÙÈ Î ×È Ôà ÙÛÖ ËØÖ ÓÖ c (ÏÌà ØÎÓÈ
Cauchy).
(ii) ¾ÛÈÔ Î f (z) Ì ÞÌÐ ×Ö ÒÖÜÚ ÙÛÖ Þà ØÖ ×ÖÜ ×ÌØÐÑÒÌÐ ÌÛÈÐ È×Ö ÛÖ ËØÖ ÓÖ c, ÈÒÒÈ
Ö ËØÖ ÓÖÚ ËÌÔ ×ÌØÔÈ ÌÐ È×Ö ÈÔà ÓÈÒÈ ÙÎÓÌÐ È (ÏÌà ØÎÓÈ Ü×ÖÒÖÐ ×àÔ).
¿ÈØÈÓÌ ÔÌÐ Î ×ÌØÐ ×ÛàÙÎ Ö ×ÖÜ Ö ËØÖ ÓÖÚ c ËÐÌ ØÞÌÛÈÐ È×Ö ÛÖÜÚ ×Ö ÒÖÜÚ ÛÎÚ f (z). ÂÖ ÛÌ
ÉÌ ÉÈÐÈ, ÓÈÏÎÓÈÛÐÑÈ , ÛÖ ÖÒÖÑÒÎ ØàÓÈ ËÌÔ Ì ÞÌÐ Ì ÔÔÖÐÈ. ÁÛÐÚ ÌÝÈØÓÖÊÌ Ú Ö ÓàÚ, ×ÖÒÒÌ Ú
ÝÖØÌ Ú, ×ÈØÖÜÙÐÈ ÍÌÛÈÐ Î ÌÔËÐÈÝÌ ØÖÜÙÈ ×ÌØÐ ×ÛàÙÎ Ö ×ÖÜ Ö ËØÖ ÓÖÚ c ×ÒÎÙÐÈ ÍÌÐ Ö ÙÖ

ÑÖÔÛÈ ÏÌ ÒÖÜÓÌ Ì ÔÈ ÈÔà ÓÈÒÖ ÙÎÓÌÐ Ö Î È×Òà Ú ÛÖ ×ÈØÈÑÈ Ó×ÛÌÐ È×ÌÐØÖÙÛÈ . ¿ÖÐÈ
ÌÐ ÔÈÐ ÛÖ ÛÌ Î ÛÐÓÎ ÛÖÜ ÖÒÖÑÒÎØà ÓÈÛÖÚ; ¾×àÚ ÑÈÐ ÔÈ ÊÌÔÐÑÌÜÛÌÐ Î Ì ÔÔÖÐÈ ÛÖÜ ÖÒÖ-
ÑÒÎØà ÓÈÛÖÚ, Î ÛÐÓÎ ÛÖÜ ÏÈ ÌÕÈØÛÈ ÛÈÐ È×Ö ÛÖ ×à Ú ÈÑØÐÉà Ú Ö ËØÖ ÓÖÚ c ×ÒÎÙÐÈ ÍÌÐ (Î
×ÈØÈÑÈ Ó×ÛÌÐ) ÛÖ ÈÔà ÓÈÒÖ ÙÎÓÌÐ Ö. ´Ð ÔÈÐ, ÙÜÔÌ×à Ú, È×ÈØÈÐ ÛÎÛÖ ÔÈ ÙÜÓÝàÔÎ ÙÖÜÓÌ
È×Ö ×ØÐÔ ×È Ôà Ù' ÈÜÛÖ , ËÎÒÈËÎ ÙÛÖ ×à Ú ÈÑØÐÉà Ú ×ÈØÈÓÖØÝà ÔÖÜÓÌ ÛÖ ËØÖ ÓÖ c
×ÒÎÙÐÈ ÍÖÔÛÈÚ ÛÖ ÈÔà ÓÈÒÖ ÙÎÓÌÐ Ö.
¶ ÒÜ ÙÎ ÛÖÜ ×ØÖÉÒÎ ÓÈÛÖÚ ÙÛÎ ÊÌÔÐÑÎ ×ÌØÐ ×ÛàÙÎ ËÌÔ ÌÐ ÔÈÐ ÑÈÛ' ÈØÞÎ Ô ËÜ ÙÑÖÒÎ,
ÈÒÒÈ ÌÐ ÔÈÐ ×ØÈÑÛÐÑÈ ×ÖÒÜ ×ÒÖÑÎ. ·È ×ÌØÐÖØÐÙÛÖÜ ÓÌ ÒÖÐ×Ö Ô ÙÌ ÌÐËÐÑÌ Ú ×ÌØÐ×Ûà -
ÙÌÐÚ.
1.20.1 ¾ÒÖÑÒÎ ØàÓÈ ÑÜ ØÐÈÚ ÛÐÓÎ Ú (Principal Value)
´ÙÛà ÓÐÈ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ ÓÐ ÈÚ ×ØÈÊÓÈÛÐÑÎ Ú ÓÌÛÈÉÒÎÛÎ Ú,

f (x); Î Ö×ÖÐ È Ì ÞÌÐ Ì ÔÈÔ
È×ÒÖ ×Ö ÒÖ ÙÛÖ ÙÎÓÌÐ Ö x0 2 (a; b). ÂÖ ÛÌ ÛÖ ÖÒÖÑÒÎ ØàÓÈ ab f (x)dx ËÌÔ Ì ÞÌÐ Ì ÔÔÖÐÈ.
1.20 ²´¼¸¹´ÃÁ¶ Â¶Á ´¼¼¾¸°Á Â¾Ã ¾º¾¹º¶ÀÇ»°Â¾Á 93
²Ð' ÈÜÛÖ Ô ÛÖ ÒÖ ÊÖ ËÐ ÔÖÜÓÌ ÓÐÈ ÊÌÔÐ ÑÌÜÙÎ ÑÈÛÈ Cauchy ÛÖÜ ÖÒÖÑÒÎØà ÓÈÛÖÚ, ÛÎÔ
Ö×ÖÐ È ÏÈ ÑÈÒÖÜ ÓÌ ÑÜ ØÐÈ ÛÐÓÎ ÛÖÜ ÖÒÖÑÒÎØà ÓÈÛÖÚ, àÚ ÌÕÎ Ú:
b x0 ÿe b
P f (x)dx lim
e 0
f (x)dx + f (x)dx ; e > 0 (1:47)
a !
a x0 + e
(ÌÝÖ ÙÖÔ, ÝÜÙÐÑÈ , ÛÖ Ö ØÐÖ Ü×È ØÞÌÐ ÑÈÐ ÌÐ ÔÈÐ ×Ì×ÌØÈÙÓÌ ÔÖ). ÁÛÖÔ °×ÌÐØÖÙÛÐÑÖ
ºÖÊÐÙÓÖ ÓÈÏÈÐ ÔÌÐ ÑÈÔÌÐ Ú ÔÈ Ü×ÖÒÖÊÐ ÍÌÐ ÛÌ ÛÖÐÈ ÖÒÖÑÒÎØà ÓÈÛÈ. ÂÖ ÌØà ÛÎÓÈ ×ÖÜ
ÓÈÚ ÌÔËÐÈÝÌ ØÌÐ ÌËà ÌÐ ÔÈÐ: »Î ×àÚ ÖÒÖÑÒÎØà ÓÈÛÈ ÛÎÚ ÑÈÛÎÊÖØÐ ÈÚ ÈÜÛÎ Ú Ó×ÖØÖÜ Ô
ÔÈ Ü×ÖÒÖÊÐÙÛÖÜ Ô ÌÜÑÖÒÖ ÛÌØÈ ÓÌ ÛÎ ÓÌ ÏÖËÖ ÛàÔ Ü×ÖÒÖÐ ×àÔ; ¹ÜØÐ àÚ ÌÔËÐÈÝÌ ØÌÐ Î
×ÌØÐ ×ÛàÙÎ Ö ×ÖÜ a= ÿ1 ÑÈÐ b = 1. ÂÖ ÛÌ ÏÌàØÖÜ ÓÌ ÛÖ ËØÖ ÓÖ G1 ÛÖÜ ÁÞÎ ÓÈÛÖÚ
1.14a, Ö Ö × Ö Ð Ö Ú È × Ö Û Ì Ò Ì Ð Û È Ð È × Ö ÛÈ Ì Ü Ï Ü Ê Ø È Ó Ó È Û Ó Î ; x 0 ÿ e) ,
Ó È Û È ( ÿ1
( x 0 + e; + )1 ÑÈÐ ÛÎ ÓÐÑØÎ ÎÓÐ×ÌØÐÝÌ ØÌÐÈ G0 , ÈÑÛÐ ÔÈÚ e, ÓÌ ÑÌ ÔÛØÖ ÛÖ x0 . ÂÖ ÛÌ

x0 ÿe +1
f (z)dz = f (x)dx + f (x)dx + f (z)dz:
G1 ÿ1 x0 +e G0
°ØÈ,
+1
lim
e 0
f (z)dz = P f (x)dx + lim
e 0
f (z)dz:
!
G1 ÿ1
!
G0
´×ÌÐËÎ ÛÖ ÙÎÓÌÐ Ö x0 ÌÐ ÔÈÐ ×Ö ÒÖÚ ×Øà ÛÎÚ ÛÈ ÕÎÚ ÛÎÚ f (z), Ì ÞÖÜÓÌ

d 1 (x0 ) X
f (z ) = + a (z ÿ x0)m ;
1
ÿ
z ÿ x0 m=0 m
Ö ×ÖÜ
d 1 (x0 ) = Res
ÿ
z=x0
f (z):
°ØÈ,
ÁÞ. 1.14a: ´ÔÈÚ ËØÖ ÓÖÚ ÑÈÛÈ ÒÒÎÒÖÚ ÊÐÈ ÖÒÖÑÒÎØà ÓÈÛÈ ÑÜ ØÐÈÚ ÛÐÓÎ Ú.

94 ÁÃ¼°ÀÂ¶Á´¸Á »¸°Á »¸²°³¸¹¶Á »´Â°±º¶Â¶Á

dz X
f (z)dz = d 1 + am (z x0 )m dz:
1
G0 z ÿ x0 m=0
ÿ ÿ
G0 G0
·Ì ÛÖÔÛÈÚ z ÿ x0 = e ei , ×ÈÐ ØÔÖÜÓÌ

0 0
dz ieei d
= = i d = ÿpi;
G0 z ÿ x0 p ee
i
p
0 0
(z ÿ x0 )m dz = em eim ieei d = iem+1 ei(m+1) d e!0 0; m 6= ÿ1:
G0 p p !
ÁÜÔÌ×à Ú,

f (z)dz = ÿpid 1 (x0 ) = ÿ 2pi zRes
1
G0 2 =x0 f (z):
ÿ (1:48)
ÂÖ È×ÖÛÌ ÒÌÙÓÈ ÈÜÛÖ ÝÈÐ ÔÌÛÈÐ ÒÖÊÐÑÖ Ì×ÌÐËÎ :
(i) ´Ð ÔÈÐ ÛÖ ÓÐÙÖ ÌÑÌÐ ÔÖÜ ×ÖÜ ËÐ ÔÌÐ ÛÖ ÏÌà ØÎÓÈ ÛàÔ Ü×ÖÒÖÐ ×àÔ. (ÂÖÜ ÛÖ ÙÜÓ-
ÉÈÐ ÔÌÐ ËÐÖ ÛÐ Ö ËØÖ ÓÖÚ ÌÐ ÔÈÐ ÓÖ ÔÖ Ö ÓÐÙÖ Ú ÛÖÜ ÑÒÌÐÙÛÖÜ !)
(ii) ÂÖ ×ØÖ ÙÎÓÖ ÌÐ ÔÈÐ ÈØÔÎÛÐÑÖ ÊÐÈÛÐ , ÈÔ ÝÈÔÛÈÙÛÖÜ ÓÌ Ö ÛÐ Ö ËØÖ ÓÖÚ Ì ÑÒÌÐÔÌ,
ÏÈ Î ÛÈÔ ÑÈÛÈ ÛÎÔ ÈØÔÎÛÐÑÎ ÝÖØÈ .
ÁÜÔÌ×à Ú,
+1
P f (x)dx = elim0 f (z)dz + pi zRes
=x
f (z): (1:49a)
ÿ1
!
G1 0
²ÐÈ ÛÖÔ Ü×ÖÒÖÊÐÙÓÖ ÛÖÜ ÖÒÖÑÒÎØà ÓÈÛÖÚ ÑÈÛÈ ÓÎ ÑÖÚ ÛÖÜ G1 ÏÈ ÞØÎÙÐÓÖ×ÖÐÎ ÙÖÜ-
ÓÌ ÛÎ ÏÌàØÐ È ÛÖÜ ×ØÖÎÊÖÜ ÓÌÔÖÜ ÌËÈÝÐ ÖÜ.
°Ô Î ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ f (z) ×ÒÎØÖÐ ÛÐÚ ÙÜÔÏÎ ÑÌÚ ÛÖÜ ÒÎ ÓÓÈÛÖÚ Jordan ÙÛÖ ×È Ôà
(ÑÈ Ûà) ÎÓÐÌ×Ð ×ÌËÖ, ÛÖ ÛÌ Ó×ÖØÖÜ ÓÌ ÔÈ ÊØÈ ßÖÜÓÌ
!
f (z)dz = f (z)dz f (z)dz = f (z)dz ; (1:49b)
G1 c
1

^ G1 c
1_
0
Ö ×ÖÜ c1 (c1 ) ÌÐ ÔÈÐ Ì ÔÈÚ ËØÖ ÓÖÚ ÑÒÌÐÙÛÖ Ú ÙÛÖ ×È Ôà (ÑÈ Ûà) ÎÓÐÌ×Ð ×ÌËÖ, ×ØÖÙÈÔÈÛÖ-
0
ÒÐÙÓÌ ÔÖÚ ÈØÐÙÛÌØÖ ÙÛØÖÝÈ (ËÌÕÐÖ ÙÛØÖÝÈ). ÂÈ ÖÒÖÑÒÎØà ÓÈÛÈ ÑÈÛÈ ÓÎ ÑÖÚ ÛàÔ
ËØÖ ÓàÔ c1 ÑÈÐ c1 Ü×ÖÒÖÊÐ ÍÖÔÛÈÐ, ÑÈÛÈ ÛÈ ÊÔàÙÛÈ , ÓÌ ÛÖ ÏÌà ØÎÓÈ ÛàÔ Ü×ÖÒÖÐ ×àÔ

0
- ÑÖÐ ÛÈÕÌ ÌÕ. (1.44). °ØÈ,
+1
P f (x)dx = f (z)dz + pi zRes
=x
f (z ) Î (1:50a)
ÿ1 c
1 ^ 0
1.20 ²´¼¸¹´ÃÁ¶ Â¶Á ´¼¼¾¸°Á Â¾Ã ¾º¾¹º¶ÀÇ»°Â¾Á 95
+1
P f (x)dx = f (z)dz + pi zRes
=x
f (z): (1:50b)
c 0
1_
0
ÿ1
³ÌÔ ÏÈ Ì×ÐÓÌÐ ÔÖÜÓÌ ×ÌØÐÙÙÖ ÛÌØÖ. ´×ÐÙÎÓÈÐ ÔÖÜÓÌ ÓÖ ÔÖ Ö ÛÐ (ÑÖÐÛÈ ÛÌ ÁÞ. 1.15):
(i) ¾ ËØÖ ÓÖÚ c1 ÌÐ ÔÈÐ ÑÈÛÈ ÛÎ ÏÌÛÐÑÎ ÝÖØÈ ÑÈÐ ËÌÔ ×ÌØÐÑÒÌÐ ÌÐ ÛÖÔ ×Ö ÒÖ x0 .
(ii) O ËØÖ ÓÖÚ c1 ÌÐ ÔÈÐ ÑÈÛÈ ÛÎÔ ÈØÔÎÛÐÑÎ ÝÖØÈ ÑÈÐ ×ÌØÐÑÒÌÐ ÌÐ ÛÖÔ ×Ö ÒÖ x0 , ÛÖ
0
Ü×Ö ÒÖÐ×Ö ÛÖÜ Ö×ÖÐ ÖÜ ÙÜÓÉÈ ÒÒÌÐ, ÝÜÙÐÑÈ , ÙÛÖ ÖÒÖÑÒÎ ØàÓÈ.
ÁÎÓÌÐ àÙÎ: ³ÌÔ Ü×È ØÞÌÐ ÑÈÔÌ ÔÈÚ ÐËÐÈÐ ÛÌØÖÚ ÒÖ ÊÖÚ ÔÈ ×ÈØÈÑÈ ÓßÖÜÓÌ ÛÖ ÙÎÓÌÐ Ö

x0 ÓÌ ÓÐÈ ÓÐÑØÎ ÎÓÐ×ÌØÐÝÌ ØÌÐÈ ÙÛÖ ×È Ôà ÎÓÐÌ×Ð ×ÌËÖ. ·È Ó×ÖØÖÜ ÙÈÓÌ ÔÈ ÌÐ ÞÈÓÌ
ËÐÈÒÌ ÕÌÐ ÛÖ ËØÖ ÓÖ ²2 ÛÖÜ ÁÞÎ ÓÈÛÖÚ 1.14b. ÂÖ ÛÌ, ÏÈ ÌÐ ÞÈÓÌ
+1
f (z)dz = P f (x)dx +
G2 ÿ1 G0 f (z)dz;

f (z)dz = pi zRes
=x
f (z ): (1:51)
G0 0
¾×Ö ÛÌ,
+1
P f (x)dx = f (z)dz ÿ pi zRes
=x
f (z);
ÿ1 G2 0
ËÎÒÈËÎ
+1
=x
Î (1:51a)
ÿ1 2 c ^ 0
+1
=x
f (z ); (1:51b)
ÿ1 c
2
0 0
Ö ×ÖÜ c2 (c2 ) ÌÐ ÔÈÐ Ö

0
ËØÖ ÓÖÚ ÙÛÖ ×È Ôà (ÑÈ Ûà) ÎÓÐÌ×Ð ×ÌËÖ, ËÎÒÈËÎ Ù' ÌÑÌÐ ÔÖ ×ÖÜ
ÁÞ. 1.14b: ´ÔÈÚ È ÒÒÖÚ ËØÖ ÓÖÚ, G2 , ÊÐÈ Ü×ÖÒÖÊÐÙÓÖ ÖÒÖÑÒÎØà ÓÈÛÖÚ ÑÜ ØÐÈÚ ÛÐÓÎ Ú.
96 ÁÃ¼°ÀÂ¶Á´¸Á »¸°Á »¸²°³¸¹¶Á »´Â°±º¶Â¶Á
×ÒÎØÖÜ ÔÛÈÐ ÖÐ ÙÜÔÏÎ ÑÌÚ ÛÖÜ ÒÎ ÓÓÈÛÖÚ Jordan. ¾ÛÈÔ ÖÐ ÙÜÔÏÎ ÑÌÚ ×ÒÎØÖÜ ÔÛÈÐ ÛÖ ÙÖ
ÙÛÖ ×È Ôà Ö ÙÖ ÑÈÐ ÙÛÖ ÑÈ Ûà ÎÓÐÌ×Ð ×ÌËÖ, ËÐÈÒÌ ÊÖÜÓÌ Ö ×ÖÐÖ ËØÖ ÓÖ ÓÈÚ ÈØÌ ÙÌÐ.
ÁÞÎÓÈÛÐÑÈ , ÖÐ ËØÖ ÓÖÐ c1 ; c2 ; c1 ÑÈÐ c2 ÈÔÈ×ÈØÐÙÛÈ ÔÖÔÛÈÐ ÙÛÖ ÁÞÎ ÓÈ 1.15.

0 0
¾Ð ÌÕÐÙàÙÌÐÚ (1.50a), (1.50b), (1.51a), (1.51b) ÐÙÞÜ ÖÜÔ ÑÈÐ Ö ÛÈÔ Ö ×Ö ÒÖÚ x0 ÌÐ ÔÈÐ

2 3
ÛÈ ÕÎÚ n > 1 Î ÌÕ. (1.49a) È×ÖËÌÐÑÔÜ ÌÛÈÐ ÈÔÈ ÒÖÊÈ . ´Ü ÑÖÒÈ, Ì×Ð ÙÎÚ, ÊÌÔÐÑÌÜ ÖÔÛÈÐ
ÛÈ ×ÐÖ ×È Ôà ÑÈÐ ÙÛÎÔ ×ÌØÐ ×ÛàÙÎ ×ÖÜ Î f (x) Ì ÞÌÐ ` È×ÒÖÜ Ú, ×ØÈÊÓÈÛÐÑÖÜ Ú ×Ö ÒÖÜÚ.
ÂÖ ÛÌ Ü×È ØÞÖÜÔ, ÉÌ ÉÈÐÈ, 2 ËÜÔÈÛÖÐ ËØÖ ÓÖÐ ²i ; i = 1; 2; ::: ; 2 . ²ÐÈ ÛÖÔ ÑÈÏÌ ÔÈ È×Ö
` `
ÈÜÛÖÜ Ú ÖØÐ ÍÖÔÛÈÐ ÖÐ ËØÖ ÓÖÐ ci Î c ×ÖÜ ×ÒÎØÖÜ Ô ÛÐÚ ÙÜÔÏÎ
0
i ÑÌÚ ÛÖÜ ÒÎ ÓÓÈÛÖÚ Jordan.
¾ ÑÈÏÌ ÔÈÚ È×Ö ÛÖÜÚ ÓÐÑØÖÜ Ú ÑÜ ÑÒÖÜÚ ×ÖÜ ×ÈØÈÑÈ Ó×ÛÖÜÔ ÑÈ ÏÌ ×ØÈÊÓÈÛÐÑÖ ×Ö ÒÖ
Ì ÞÌÐ ÙÜÓÉÖÒÎ ×ÖÜ ËÐ ÔÌÛÈÐ È×Ö ÛÎ ÙÞÌ ÙÎ (1.48) Î (1.51) (ÈÔÈ ÒÖÊÈ ÓÌ ÛÎÔ ×ÌØÐ ×Ûà-
ÙÎ). ÇÚ È×ÒÖ ×ÈØÈ ËÌÐÊÓÈ, ÙÛÖ ÁÞÎ ÓÈ 1.16 ÏÌàØÖÜ ÓÌ Ì ÕÐ ×ØÈÊÓÈÛÐÑÖÜ Ú ×Ö ÒÖÜÚ, xi ,
ÁÞ. 1.15: ³ÜÔÈÛÖÐ ËØÖ ÓÖÐ Ü×ÖÒÖÊÐÙÓÖÜ ÖÒÖÑÒÎØà ÓÈÛÖÚ ÑÜ ØÐÈÚ ÛÐÓÎ Ú ÓÌ Ì ÔÈÔ ×ØÈÊÓÈÛÐÑÖ ×Ö ÒÖ, x0 . ¾ÒÖÐ ÖÐ
ËØÖ ÓÖÐ ÊÐÈ ÛÖÜÚ Ö×ÖÐ ÖÜÚ ÛÖ ÖÒÖÑÒÎ ØàÓÈ Ü×È ØÞÌÐ ËÐ ÔÖÜÔ ÛÖ Ð ËÐÖ È×ÖÛÌ ÒÌÙÓÈ.
ÁÞ. 1.16: ´ÔÈÚ ËØÖ ÓÖÚ ×ÖÜ ×ÈØÈÑÈ Ó×ÛÌÐ 6 ×ØÈÊÓÈÛÐÑÖÜ Ú ×Ö ÒÖÜÚ.

1.20 ²´¼¸¹´ÃÁ¶ Â¶Á ´¼¼¾¸°Á Â¾Ã ¾º¾¹º¶ÀÇ»°Â¾Á 97
i = 1, 2, ..., 6, ÑÈÐ Ì ÔÈÔ È×Ö ÛÖÜÚ ËÜÔÈÛÖÜ Ú ËØÖ ÓÖÜÚ. H ÙÜÓÉÖÒÎ ÛàÔ ÓÐÑØà Ô ÎÓÐ-
×ÌØÐÝÌØÌÐà Ô ÌÐ ÔÈÐ
ÿ pi(R1 ÿ R2 + R3 + R4 ÿ R5 + R6 ):
¶ ÙÜÔÌÐÙÝÖØÈ ÛÖÜÚ ÙÛÖ ÖÒÖÑÒÎ ØàÓÈ ÑÜ ØÐÈÚ ÛÐÓÎ Ú ÌÐ ÔÈÐ ÈÔÛÐ ÏÌÛÎ ÛÎÚ Ì ÑÝØÈÙÎÚ
ÈÜÛÎ Ú, ËÎÒÈËÎ
+1
P f (x)dx = f (z)dz + pi(R1 ÿ R2 + R3 + R4 ÿ R5 + R6 ); (1:52)
ÿ1 1 c ^
Ö ×ÖÜ
Ri = Res
z =x
f (z); i = 1; 2; ::: ; 6:
i
+1
dx
P
(x 1)(x i) :
ÿ1
ÿ ÿ
¶ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ f (z) = 1=[(z ÿ ÿ 1)(z i)]

Ì ÞÌÐ Ì ÔÈÔ ×ØÈÊÓÈÛÐÑÖ ×Ö ÒÖ, z = 1; ÑÈÐ
Ì ÔÈ ÓÎ ×ØÈÊÓÈÛÐÑÖ ×Ö ÒÖ, z = i: ÂÈ ÈÔÛÐ ÙÛÖÐÞÈ Ü×Ö ÒÖÐ×È ÌÐ ÔÈÐ
Res f (z ) =
1 1 :
z=1 1 i ; Res
z =i
f (z ) =
ÿ i 1 ÿ
ÂÖ ÒÎ ÓÓÈ Jordan ÐÑÈÔÖ×ÖÐÌÐ ÛÈÐ ÛÖ ÙÖ ÙÛÖ ×È Ôà Ö ÙÖ ÑÈÐ ÙÛÖ ÑÈ Ûà ÎÓÐÌ×Ð ×ÌËÖ. °ØÈ,

f (z)dz = 2pi Res f (z) =
2p i ;
z =i iÿ1
1 c ^

f (z)dz = ÿ2pi Res f (z) = ÿ
2 pi ;
c
1_

0 z=1 1 i
ÿ
c1 ÑÈÐ c1 ÌÐ ÔÈÐ ÖÐ ËØÖ ÓÖÐ ÛÖÜ ÁÞÎ ÓÈÛÖÚ 1.15. °ØÈ,

0
Î (1.50a) ËÐ ÔÌÐ
P
+1
dx
= 2pi + pi = pi = p (1 ÿ i):
ÿ1
(x ÿ 1)(x ÿ i) i ÿ 1 1 ÿ i i ÿ 1 2
¾ÓÖÐÈ, Î (1.50b) ËÐ ÔÌÐ
98 ÁÃ¼°ÀÂ¶Á´¸Á »¸°Á »¸²°³¸¹¶Á »´Â°±º¶Â¶Á
P
+1
dx
= 2pi + pi = pi = p (1 ÿ i):
ÿ1
(x ÿ 1)(x ÿ i) 1 ÿ i 1 ÿ i i ÿ 1 2
ÿ
&
¾ÓÖÐÈ ÉØÐ ÙÑÖÜÓÌ Ö ÛÐ ÑÈÐ ÖÐ (1.51a) ÑÈÐ (1.51b) ËÐ ÔÖÜÔ ÛÎÔ Ð ËÐÈ È×È ÔÛÎÙÎ (Ö ×àÚ
×ØÌ ×ÌÐ).
¿ÈØÈ ËÌÐÊÓÈ 2: ¼È Ü×ÖÒÖÊÐÙÛÌÐ ÛÖ ÖÒÖÑÒÎ ØàÓÈ ÑÜ ØÐÈÚ ÛÐÓÎ Ú

+1
dx
P :
ÿ1 (x 1)3
ÿ
¶ f (z) = 1=(z ÿ 1)3 Ì ÞÌÐ Ì ÔÈ ÓÖ ÔÖ ×Ö ÒÖ, ÛØÐ ÛÎÚ ÛÈ ÕÎÚ, ÙÛÖ ÙÎÓÌÐ Ö z = 1. ³ÐÈ-
×ÐÙÛà ÔÖÜÓÌ Ö ÛÐ

Res
z=1
f (z ) = 0; f (z)dz = 0
c
1 ^
(ÑÖÐÛÈ ÛÌ ÁÞ. 1.15). °ØÈ
+1
P
dx
(x 1)3
ÿ
= 0: &
ÿ1

+1
dx
P
ÿ1
(x2 + 1)(x2 ÿ 1) :
¶ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ
f (z) = 2
1
(z + 1)(z2 ÿ 1)
Ì ÞÌÐ ×Ö ÒÖÜÚ ÙÛÈ ÙÎÓÌÐ È z = 6i ÑÈÐ z = 61. ·È ÌÕÌÛÈ ÙÖÜÓÌ ÛÖÜÚ ËÜ Ö ËØÖ ÓÖÜÚ, c1
ÑÈÐ c2 , ÛÖÜ ÁÞÎ ÓÈÛÖÚ 1.17a.
+
dx
= ( ) + Res ( ) + Res ( )
1
P f z dz p i f z f z
ÿ1
(x2 + 1)(x2 ÿ 1) c1^ z=1 z= 1 ÿ
Î
+1
dx
P
ÿ1
(x2 + 1)(x2 ÿ 1) = c
2

f (z)dz + pi
^
Res f (z) Res
z=ÿ1
ÿ
z=1
f (z) :

f (z)dz = 2pi Res f (z) = 2pi
1 p
c
1 ^ z =i 2i( 1 1) = 2 ;
ÿ ÿ
ÿ
1.20 ²´¼¸¹´ÃÁ¶ Â¶Á ´¼¼¾¸°Á Â¾Ã ¾º¾¹º¶ÀÇ»°Â¾Á 99
ÁÞ. 1.17a: ³Ü Ö È×Ö ÛÖÜÚ ÛÌ ÙÙÌØÐÚ ËÜÔÈÛÖÜ Ú ËØÖ ÓÖÜÚ ×ÖÜ ÑÒÌÐ ÔÖÜÔ ÙÛÖ ×È Ôà ÎÓÐÌ×Ð ×ÌËÖ Ö ÛÈÔ Î ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ Ì ÞÌÐ
1 1
ËÜ Ö ×Ö ÒÖÜÚ, ÿ ÑÈÐ . ¹ÖÐ ÛÈÕÌ ÑÈÐ ÁÞÎ ÓÈÛÈ 1.18a ÑÈÐ 1.18b.
Res 1
f (z ) = ; Res f (z) = 14 ;
z=1 4 z =ÿ1
ÿ

p pi
f (z)dz = 2pi Res f (z) + Res f (z) =
2
c ^ z =i z=1 2+ 2 :
ÿ
°ØÈ, ÞØÎÙÐÓÖ×ÖÐà ÔÛÈÚ ÛÖ ËØÖ ÓÖ c1 ; ×ÈÐ ØÔÖÜÓÌ

+1
dx p 1 1 = p :
P
ÿ1
(x2 + 1)(x2 ÿ 1) = ÿ 2 + pi 4 4
ÿ
2 ÿ
¾ÓÖÐÈ, ÞØÎÙÐÓÖ×ÖÐà ÔÛÈÚ ÛÖ ËØÖ ÓÖ c2 , ×ÈÐ ØÔÖÜÓÌ

+1
dx p pi 1 1 = p : &
P
ÿ1
(x2 + 1)(x2 ÿ 1) = ÿ 2 + 2 + pi ÿ
4 4
ÿ
2 ÿ

¿ÈØÈ ËÌÐÊÓÈ 4: ¼È Ü×ÖÒÖÊÐÙÛÌÐ ÛÖ ÖÒÖÑÒÎ ØàÓÈ P + f (x)dx, Ö ×ÖÜ
ÿ1
1
f (x) = 2
1
(x + 1)(x2 + 4)(x ÿ 1)(x ÿ 2) :
·ÌàØÖÜ ÓÌ ÛÎÔ f (z);
f (z ) = 2
1
(z + 1)(z2 + 4)(z ÿ 1)(z ÿ 2) ;
Î Ö×ÖÐ È Ì ÞÌÐ ÛÖÜÚ ÌÕÎ Ú ×Ö ÒÖÜÚ: z = 1 ÑÈÐ z = 2 (×ØÈÊÓÈÛÐÑÖÐ ×Ö ÒÖÐ), z = 6i ÑÈÐ
z = 6 2i (ÓÎ ×ØÈÊÓÈÛÐÑÖÐ ×Ö ÒÖÐ). °×Ö ÈÜÛÖÜ Ú ÖÐ z = i ÑÈÐ z = 2i Ì ÞÖÜÔ ÏÌÛÐÑÖ
ÝÈÔÛÈÙÛÐÑÖ ÓÌ ØÖÚ. ´ÞÖÜÓÌ
100 ÁÃ¼°ÀÂ¶Á´¸Á »¸°Á »¸²°³¸¹¶Á »´Â°±º¶Â¶Á
Res f (z ) =
1 3 i
(z + i)(z2 + 4)(z 1)(z 2) z=i = 60 ;
ÿ
z=i ÿ ÿ
Res f (z ) = 2
1 (3 + i)
(z + 1)(z + 2i)(z 1)(z 2) z=2i = 240 ;
ÿ
z=2i ÿ ÿ
Res
z=1
f (z) = (z 1)f (z)
ÿ = 101 ;
ÿ
z=1
Res f (z) = (z 2)f (z) = :

1
z=2
ÿ
z=2 40
´ÛÙÐ, ÊÐÈ ËØÖ ÓÖ ÈÔÈ ÒÖÊÖ ÓÌ ÛÖÔ c1 ÛÖÜ ÁÞÎ ÓÈÛÖÚ 1.17a, ×ÈÐ ØÔÖÜÓÌ

+1
dx 3 ÿ i 3 + i 1 1
P
ÿ1
(x2 + 1)(x2 + 4)(x ÿ 1)(x ÿ 2) = pi 2 60 ÿ 240 ÿ 10 + 40

= pi 5i = 5p :
ÿ
120 120
°ØÈ,
+1
dx 5p &
P
ÿ1
(x2 + 1)(x2 + 4)(x 1)(x 2) = 120 :
ÿ ÿ
I=
1
sin x dx = 1 + sin x dx:
1
0 x 2 ÿ1
x
ÂÖ ÖÒÖÑÒÎ ØàÓÈ ÈÜÛÖ Ì ÞÌÐ Ì ÔÔÖÐÈ, ×ÒÎÔ Ö ÓàÚ ËÌÔ Ó×ÖØÌÐ ÔÈ Ü×ÖÒÖÊÐÙÛÌÐ È×ÌÜ-
ÏÌÐ ÈÚ, ÓÌ ÓÌÏÖ ËÖÜÚ ÛÖÜ ´Ë. 1.19 (ËÌÔ ÐÙÞÜ ÌÐ ÛÖ ÒÎ ÓÓÈ Jordan). ÁÛÖ ´Ë. 1.19 (¿È-
ØÈ ËÌÐÊÓÈ 3) Ü×ÖÒÖÊÐ ÙÛÎÑÌ ÓÌ ÛÌ ÞÔÈÙÓÈ. ´Ëà ÏÈ Ü×ÖÒÖÊÐÙÛÌÐ ÓÌ ÖÒÖÑÒÎ ØàÓÈ
ÑÜ ØÐÈÚ ÛÐÓÎ Ú. ´ÞÖÜÓÌ
I= P
1 +1
sin x dx = 1 ImP + 1
eix

dx :
2 ÿ1
x 2 ÿ1
x
·ÌàØà ÔÛÈÚ ÛÖ ËØÖ ÓÖ c1 ÛÖÜ ÁÞ. 1.17b, Ì ÞÖÜÓÌ
+1 ix
e
P dx = 2pi Resf (z) ÿ pi Resf (z) = pi:
ÿ1
x z=0 z=0
1.20 ²´¼¸¹´ÃÁ¶ Â¶Á ´¼¼¾¸°Á Â¾Ã ¾º¾¹º¶ÀÇ»°Â¾Á 101
ÁÞ. 1.17b: ³Ü Ö ËÜÔÈÛÖÐ ËØÖ ÓÖÐ Ü×ÖÒÖÊÐÙÓÖÜ ÛÖÜ ÖÒÖÑÒÎØà ÓÈÛÖÚ ÛÖÜ ¿ÈØÈËÌÐ ÊÓÈÛÖÚ 5.
°ØÈ, I = p= 2 .
°Ô ÞØÎÙÐÓÖ×ÖÐÎ ÙÖÜÓÌ ÛÖ ËØÖ ÓÖ c2 , ÁÞ. 1.17b, Ì ÞÖÜÓÌ
+1 ix
e
P dx = 0 + pi Resf (z) = pi;
ÿ1
x z=0
Ö ×àÚ ×ØÐÔ. °ØÈ I = p= 2 . &

¿ØÐÔ ÛÌÒÌÐà ÙÖÜÓÌ ÏÈ ÑÈ ÔÖÜÓÌ ËÜ Ö ×ÈØÈÛÎØÎ ÙÌÐÚ:
(i) ¾ÛÈÔ ÛÖ ÖÒÖÑÒÎ ØàÓÈ Ì ÞÌÐ ÔÖ ÎÓÈ, Î ÑÜ ØÐÈ ÛÐÓÎ ÙÜÓ×Ð ×ÛÌÐ ÓÌ ÛÎ ÙÜÔÎÏÐ-
ÙÓÌ ÔÎ ÛÐÓÎ ÛÖÜ ÖÒÖÑÒÎØà ÓÈÛÖÚ.
(ii) ¾×ÖÐÖÚ Ì ÞÌÐ ÈÓÝÐÉÖÒÐ ÌÚ ÊÐÈ ÛÎ ÞØÎÙÐÓÖ ÛÎÛÈ ÛÖÜ ÒÖÊÐÙÓÖÜ ÛàÔ Ü×ÖÒÖÐ ×àÔ
ÙÛÖÔ Ü×ÖÒÖÊÐÙÓÖ ÖÒÖÑÒÎØàÓÈ ÛàÔ ÑÜ ØÐÈÚ ÛÐÓÎ Ú, ÈÚ ËÖÑÐÓÈ ÙÌÐ ÔÈ ÉØÌÐ ÛÎÔ

2
È×È ÔÛÎÙÎ ÙÛÈ ×ÐÖ ×È Ôà ×ÈØÈËÌÐ ÊÓÈÛÈ ÞØÎÙÐÓÖ×ÖÐà ÔÛÈÚ ÛÖÔ ÖØÐÙÓÖ ÌÕ.
3
(1.47) ÑÈÐ ÙÛÖÐÞÌÐà ËÌÐÚ ÓÌÏÖ ËÖÜÚ °×ÌÐØÖÙÛÐÑÖÜ ºÖÊÐÙÓÖÜ .
1.20.2 °ÒÒÈ ÌÐ ËÎ ÖÓÈÒÖ×ÖÐ ÎÙÎÚ ÖÒÖÑÒÎØàÓÈ ÛàÔ
´ÑÛÖ Ú È×Ö ÛÎÔ ÑÜ ØÐÈ ÛÐÓÎ , ÙÛÎ ÄÜÙÐÑÎ È×ÈÔÛà ÔÛÈÐ ÑÈÐ È ÒÒÖÐ ÛØÖ ×ÖÐ ÖÓÈÒÖ-
×ÖÐ ÎÙÎÚ. ÂÌ ÛÖÐÖÐ ×ÈØÖÜÙÐÈ ÍÖÔÛÈÐ, ×.Þ., ÙÛÎÔ ¹ÉÈÔÛÐÑÎ ·ÌàØÐ È ÑÈÛÈ ÛÖÔ Ü×ÖÒÖ-
ÊÐÙÓÖ ÛàÔ ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌàÔ Green (ÑÖÐ ÛÈÕÌ ÂÖ ÓÖÚ ¸¸, ´Ë. 13.6 ÑÈÐ 13.7). ´Ëà ÏÈ
×ÌØÐÖØÐÙÛÖÜ ÓÌ ÙÛÎÔ ×ÌØÐ ×ÛàÙÎ ×ÖÜ Ì ÞÌÐ ×ØÈÑÛÐÑÖ ÌÔËÐÈÝÌ ØÖÔ, ËÎÒÈËÎ ÙÛÎÔ ×Ì-
ØÐ ×ÛàÙÎ ×ÖÜ Î ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ f (x) Ì ÞÌÐ ËÜ Ö ×ØÈÊÓÈÛÐÑÖÜ Ú ×Ö ÒÖÜÚ ×Øà ÛÎÚ ÛÈ ÕÎÚ, x1
ÑÈÐ x2 (x1 6= x2 ); ÑÈÐ ÛÖ ÖÒÖÑÒÎ ØàÓÈ ×ØÌ ×ÌÐ ÔÈ ÖØÐÙÛÌÐ ÑÈÛÈ ÓÎ ÑÖÚ ÛÎÚ ×ØÈÊÓÈ-
ÛÐÑÎ Ú ÌÜÏÌÐ ÈÚ. ¶ ÖÓÈÒÖ×ÖÐ ÎÙÎ Ó×ÖØÌÐ ÔÈ ÊÐ ÔÌÐ ÑÈÛÈ ËÜ Ö ÛØÖ ×ÖÜÚ:
(A) ¶ ÓÌ ÏÖËÖÚ ÛÎÚ ×ÈØÈÓÖ ØÝàÙÎÚ ÛÖÜ ËØÖ ÓÖÜ: ¾ÛÈÔ Ì ÞÖÜÓÌ ËÜ Ö ×Ö ÒÖÜÚ Ü×È Ø-
ÞÖÜÔ ÛÌ ÙÙÌØÐÚ ÛØÖ ×ÖÐ ×ÈØÈÓÖ ØÝàÙÎÚ ÛÖÜ ËØÖ ÓÖÜ, ÖÐ Ö×ÖÐ ÖÐ ËÌÐ ÞÔÖÔÛÈÐ ÙÛÖ ÁÞÎ ÓÈ
1.18a. ¾Ð ËØÖ ÓÖÐ Gi ËÌÔ ÌÐ ÔÈÐ Ü×ÖÞØÌàÛÐÑÖ ÔÈ ÑÌÐ ÔÛÈÐ ×È Ôà ÙÛÎÔ ×ØÈÊÓÈÛÐÑÎ

102 ÁÃ¼°ÀÂ¶Á´¸Á »¸°Á »¸²°³¸¹¶Á »´Â°±º¶Â¶Á
ÌÜÏÌÐ È. »×ÖØÌÐ ÔÈ ÌÐ ÔÈÐ Ö×ÖÐÖÙËÎ ×ÖÛÌ ËØÖ ÓÖÚ ÛÖÜ ÓÐÊÈËÐÑÖÜ Ì×Ð×Ì ËÖÜ. ¾ÓàÚ Î
ÊÌÔÐÑÎ ÈÜÛÎ ×ÌØÐ ×ÛàÙÎ ËÌÔ ÏÈ ÓÈÚ È×ÈÙÞÖÒÎ ÙÌÐ ÐËÐÈÐ ÛÌØÈ. °×Ö ÛÖÜÚ ËØÖ ÓÖÜÚ ÛÖÜ
ÁÞÎ ÓÈÛÖÚ 1.18a, ÓÖ ÔÖ ËÜ Ö, ÑÈÏà Ú ÏÈ ËÖÜ ÓÌ, ËÐ ÔÖÜÔ ÈÔÌÕÈ ØÛÎÛÈ È×ÖÛÌÒÌ ÙÓÈÛÈ. °Ô

Ii = f (z)dz
Gi
ÑÈÐ Î f (z) ×ÒÎØÖÐ ÛÐÚ ÙÜÔÏÎ ÑÌÚ ÛÖÜ ÒÎ ÓÓÈÛÖÚ Jordan, ÛÈ ÖÒÖÑÒÎØà ÓÈÛÈ Ii ×ÈÐ Ø-
ÔÖÜÔ ÛÎ ÓÖØÝÎ

Ii = f (z)dz Î Ii = f (z)dz:
c
1 ^ c
1
¾Ð ËØÖ ÓÖÐ ci ÑÈÐ ci 0
ËÐ ÔÖÔÛÈÐ ÙÛÖ ÁÞÎ ÓÈ 1.18b. ÂÈ ÛÌÒÌÜÛÈÐ È ÖÒÖÑÒÎØà ÓÈÛÈ Ü×Ö-
2 3
ÒÖÊÐ ÍÖÔÛÈÐ ÓÌ ÛÎ ÉÖÎ ÏÌÐÈ ÛÖÜ ÒÖÊÐÙÓÖÜ ÛàÔ Ü×ÖÒÖÐ ×àÔ ÌÕ. (1.44) . ÂÈ ×ÐÖ ×È Ôà ÏÈ
ÊÐ ÔÖÜÔ ÙÈÝÌ ÙÛÌØÈ ÓÌ ÛÖ ÌÕÎ Ú ×ÈØÈ ËÌÐÊÓÈ:
¿ÈØÈ ËÌÐÊÓÈ 6: ÁÛÎ ÄÜÙÐÑÎ , ×.Þ. ÙÛÖÔ Ü×ÖÒÖÊÐÙÓÖ ÛàÔ ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌàÔ Green ×ÖÜ
È×ÈÔÛà ÔÛÈÐ ÙÛÎÔ ¹ÉÈÔÛÖÓÎÞÈÔÐÑÎ ·ÌàØÐ È ÁÑÌ ËÈÙÎÚ (´Ë. 13.6, ÂÖ ÓÖÚ II), ÞØÌÐÈ -
ÍÌÛÈÐ ÔÈ Ü×ÖÒÖÊÐÙÛÌÐ ÛÖ ÖÒÖÑÒÎ ØàÓÈ
+1 iEt
e
I (t) = 1(t) =
ÿ
dE;
ÿ1
p2 ÿ E 2
Ö ×ÖÜ p; E; t ×ØÈÊÓÈÛÐÑÖÐ ÈØÐÏÓÖÐ (ÙÜÓÉÖÒÐ ÍÖÜÔ, ÈÔÛÐ ÙÛÖÐÞÈ, ÖØÓÎ , ÌÔÌ ØÊÌÐÈ ÑÈÐ
ÞØÖ ÔÖ).
ÁÞ. 1.18a: ¾Ð ÛÌ ÙÙÌØÐÚ ËÜÔÈÛÖÐ ÛØÖ ×ÖÐ ×ÈØÈÓÖ ØÝàÙÎÚ ÛÖÜ ËØÖ ÓÖÜ Ö ÛÈÔ ÉØÐ ÙÑÖÔÛÈÐ ×È Ôà ÛÖÜ ËÜ Ö ×Ö ÒÖÐ.
ÁÞ. 1.18b: OÐ ËÜÔÈÛÖÐ ËØÖ ÓÖÐ ÊÐÈ ÛÎÔ ÖÓÈÒÖ×ÖÐ ÎÙÎ ÖÒÖÑÒÎØà ÓÈÛÖÚ ÓÌ ËÜ Ö ×ØÈÊÓÈÛÐÑÖÜ Ú ×Ö ÒÖÜÚ, ÿ p, + p.
1.20 ²´¼¸¹´ÃÁ¶ Â¶Á ´¼¼¾¸°Á Â¾Ã ¾º¾¹º¶ÀÇ»°Â¾Á 103
ÂÖ ÖÒÖÑÒÎ ØàÓÈ, ×ØÖÝÈÔà Ú, ËÌÔ Ì ÞÌÐ Ì ÔÔÖÐÈ Ö ×àÚ ÌÐ ÔÈÐ ÊØÈÓÓÌ ÔÖ ÑÈÐ ÏÈ ×ØÌ ×ÌÐ
ÔÈ ÖÓÈÒÖ×ÖÐÎÏÌÐ ËÐÈÒÌ ÊÖÔÛÈÚ Ì ÔÈÔ È×Ö ÛÖÜÚ ×ÐÏÈÔÖÜ Ú ËØÖ ÓÖÜÚ G1 , G2 , G3 , G4 (ÁÞ.

1.18b).
TÈ ÙÎÓÌÐ È E = 6p ÌÐ ÔÈÐ ×Ö ÒÖÐ ×Øà ÛÎÚ ÛÈ ÕÎÚ. °Ô ËÐÈÒÌ ÕÖÜÓÌ Ì ÔÈ ËØÖ ÓÖ Gi ; ÏÈ

×ØÌ ×ÌÐ ÔÈ Ì×ÌÑÛÌÐ ÔÖÜÓÌ ÛÖ ÖÒÖÑÒÎ ØàÓÈ ÙÛÖ ÓÐÊÈËÐÑÖ Ì×Ð ×ÌËÖ, E ! z; ÑÈÐ ÔÈ
ÑÒÌÐ ÙÖÜÓÌ ÛÖ ËØÖ ÓÖ ÓÌ ÑÈÛÈ ÒÒÎÒÎ ÎÓÐ×ÌØÐÝÌ ØÌÐÈ, ci Î c . ¿ÖÐÈ ÌÐ ÔÈÐ ÈÜÛÎ

0
i ;
²ÐÈ ÔÈ ÞØÎÙÐÓÖ×ÖÐÎ ÙÖÜÓÌ ÛÖ ÒÎ ÓÓÈ Jordan ÏÈ ×ØÌ ×ÌÐ
e ÿ izt = e(Imz)te ÿ i(Rez)t !

z
j j!1
0:
ÁÜÔÌ×à Ú, Ö ËØÖ ÓÖÚ ÏÈ ×ØÌ ×ÌÐ ÔÈ ÌÐ ÔÈÐ ÛÌ ÛÖÐÖÚ à ÙÛÌ t Im z < 0. °ØÈ, ÊÐÈ ÔÈ ÙÜÊÑÒÐ -
ÔÌÐ ÛÖ ÖÒÖÑÒÎ ØàÓÈ ÑÒÌÐ ÔÖÜÓÌ ÛÖ ËØÖ ÓÖ ÙÛÖ ÑÈ Ûà ÎÓÐÌ×Ð ×ÌËÖ z ÈÔ t > 0 ÑÈÐ ÙÛÖ
×È Ôà ÈÔ t < 0, ËÎÒÈËÎ
8 izt
e
dz; t < 0
ÿ
>
>
^ p2 z2
>
>
>
> ci
ÿ
izt >
<
e
1i = dz =
ÿ
Gi p2 ÿ z2 >
> >
>
> e izt
dz; t > 0:
ÿ
>
>
:ÿ
i ^ p2
c ÿ z2
·È ÌÕÌÛÈ ÙÖÜÓÌ Ûà ØÈ ÑÈ ÏÌ ËØÖ ÓÖ ÞàØÐÙÛÈ .
(i) ³ÐÈÒÌ ÊÖÜÓÌ ÛÖ ËØÖ ÓÖ G1 . TÖ ÛÌ

8
>
<
0; t<0
11 = > e izt
2pi zRes t > 0:
ÿ
:ÿ
2 ;
= p p 6 ÿ z2
ÁÜÔÌ×à Ú, ÊÐÈ t > 0 Ì ÞÖÜÓÌ
!
izt izt itp eitp
11(t) = ÿ2pi ze + p + ze ÿ p = 2pi e2p
ÿ ÿ ÿ
z =p z= ÿ p
ÿ
2p :
8
>
>
0; t<0
>
<
1 1 ( t) = >
>
>
: 2p sinp(pt) ; t > 0:
104 ÁÃ¼°ÀÂ¶Á´¸Á »¸°Á »¸²°³¸¹¶Á »´Â°±º¶Â¶Á
(ii) ³ÐÈÒÌ ÊÖÜÓÌ ÛÖ ËØÖ ÓÖ G2 . TÖ ÛÌ ÛÖ 12 (t) Ó×ÖØÌÐ ÔÈ Ü×ÖÒÖÊÐÙÛÌÐ ÓÌ ÈÔÈ ÒÖÊÎ

ÙÑÌ ßÎ Ö ×àÚ ÛÖ 1 1 ( t) . ¿ÈØÈÛÎØÖÜ ÓÌ Ö ÓàÚ Ö ÛÐ ÛÖ 12 (t) ×ØÖÑÜ ×ÛÌÐ È×Ö ÛÖ 11(t) ÈÔ
t ! ÿ t. °ØÈ
8
>
>
>ÿ
< 2p sinp(pt) ; t<0
1 2 ( t) = >
>
>
:
0; t > 0:
(iii) ´×ÐÒÖÊÎ G3 . ´ØÊÈÍÖ ÓÈÙÛÌ Ö ×àÚ ÑÈÐ ÙÛÎÔ ×ÌØÐ ×ÛàÙÎ (i). Âà ØÈ
ÛÖÜ ËØÖ ÓÖÜ
Ö ÓàÚ Ö ËØÖ ÓÖÚ c3 (t < 0) ×ÌØÐÌ ÞÌÐ ÓÖ ÔÖ ÛÖÔ ×Ö ÒÖ z = +p ÑÈÐ Ö ËØÖ ÓÖÚ c (t > 0)
3
0
×ÌØÐÌ ÞÌÐ ÓÖ ÔÖ ÛÖÔ ×Ö ÒÖ z = ÿp. ÁÜÔÌ×à Ú, ÈÔ t > 0 ÉØÐ ÙÑÖÜÓÌ
e izt e izt e izt eipt

13 (t) = 2pi zRes 2 = 2pi zRes = 2 pi z ÿ p =
ÿ ÿ ÿ
ÿ
2 = p z 2 ÿ p2
pi :
= pp ÿ z
ÿ
ÿ ÿ
z =ÿp p
°Ô t < 0, Ì ÞÖÜÓÌ
e izt e izt e ipt e ipt
13(t) = 2pi Res 2 = ÿ2pi Res = ÿ2 p i 2 p =
ÿ ÿ ÿ ÿ
z =p p 2 z =p z 2 ÿ p 2
pi :
ÿ z
ÿ
p
°ØÈ,
8
pi ipt
>
>
> e ; t>0

1 3 (t ) = >
> pi
t < 0:
>
: ÿ eÿipt ;
>
p
(iv) KÈÛÈ ÓÎ ÑÖÚ ÛÖÜ ËØÖ ÓÖÜ G4 ÉØÐ ÙÑÖÜÓÌ, ÑÈÛÈ ÛÖÔ Ð ËÐÖ ÛØÖ ×Ö,
8
pi
> e ipt ;
>
>
ÿ
t>0

1 4 (t ) = >
> pi
t < 0:
>
: eipt
> ;
p
11(t) 12(t) = 2pp sin (pt) (

ÿ ÊÐÈ ÑÈ ÏÌ t) ,
14 (t) 13 (t) = 2ppi cos (pt) (

ÿ ÊÐÈ ÑÈ ÏÌ t) .
ÁÜÔÌ×à Ú, ÓÖ ÔÖ ËÜ Ö ÖÒÖÑÒÎØà ÓÈÛÈ ÌÐ ÔÈÐ ÈÔÌÕÈ ØÛÎÛÈ.
1.20 ²´¼¸¹´ÃÁ¶ Â¶Á ´¼¼¾¸°Á Â¾Ã ¾º¾¹º¶ÀÇ»°Â¾Á 105
Âà ØÈ ÌÐ ÓÈÙÛÌ ÙÌ ÏÌ ÙÎ ÔÈ Ü×ÖÒÖÊÐ ÙÖÜÓÌ ÛÖ ÖÒÖÑÒÎ ØàÓÈ
+1 itE
e
Ip = P
ÿ
dE:
ÿ1
p2 ÿ E 2
·ÌàØà ÔÛÈÚ ÛÖ ËØÖ ÓÖ G1 ÑÈÐ ÞØÎÙÐÓÖ×ÖÐà ÔÛÈÚ ÛÎÔ (1.52), ÉØÐ ÙÑÖÜÓÌ
+1 itE
e eipt e ipt
Ip = P = 1 ( ) +
ÿ ÿ
dE 1 t p i
p2 ÿ E 2 ÿ 2p 2p
ÿ ÿ
ÿ1
p p
= 1 1 ( t) ÿ
p
sin ( pt) = sin (pjtj):
p
·ÌàØà ÔÛÈÚ ÛÖ ËØÖ ÓÖ G2 ,
ipt ipt
e e p p
I p = 1 2 ( t) + p i + = 1 ( t) + sin(pt) = sin(p t ):
ÿ
ÿ 2p 2p 2 p p
j j
ÂÖ ÖÒÖÑÒÎ ØàÓÈ ÑÜ ØÐÈÚ ÛÐÓÎ Ú Ó×ÖØÌÐ ÔÈ Ü×ÖÒÖÊÐÙÛÌÐ ÓÌ Ö×ÖÐÖÔËÎ ×ÖÛÌ ËØÖ ÓÖ Gi ,

i = 1; 2; 3; 4: ¸ËÐÈÐ ÛÌØÈ, ×ÈØÈÛÎØÎ ÙÛÌ Ö ÛÐ
Ip =
1 (1 + 1 ) &
2 3 4 .
°ÙÑÎÙÎ: ¼È Ü×ÖÒÖÊÐÙÛÌÐ ÛÖ ÖÒÖÑÒÎ ØàÓÈ
x sinx
+1
dx; s ÙÛÈÏÌØÈ ,
0 x 2 ÿ s2
ÓÌ Ö ÒÖÜÚ ÛÖÜÚ ËÜÔÈÛÖÜ Ú ÛØÖ ×ÖÜÚ ÖÓÈÒÖ×ÖÐ ÎÙÎÚ.
(B) ¶ ÓÌ ÏÖËÖÚ ÛÎÚ ÓÌÛÈÑÐ ÔÎÙÎÚ ÛàÔ ×Ö ÒàÔ: ÁÛÎÔ ×ÌØÐ ×ÛàÙÎ ÈÜÛÎ ×ØÖÙÏÌ ÛÖÜÓÌ
ÙÛÖÔ ×ÈØÖÔÖÓÈÙÛÎ Ì ÔÈ ÓÐÑØÖ ÝÈÔÛÈÙÛÐÑÖ ÓÌ ØÖÚ 6 ie (e > 0). ´ÛÙÐ, Ûà ØÈ, ËÌÔ Ü-
×È ØÞÖÜÔ ×ØÈÊÓÈÛÐÑÖÐ ×Ö ÒÖÐ. ÁÜÔÌ×à Ú, ×ØÖÉÈÐ ÔÖÜÓÌ ÙÛÎÔ ÖÒÖÑÒÎ ØàÙÎ ÑÈÛÈ ÛÈ
ÊÔàÙÛÈ ÑÈÐ Ö ÛÈÔ ÉØÖÜ ÓÌ ÛÖ ÛÌÒÐÑÖ È×ÖÛÌ ÒÌÙÓÈ ×ÈÐ ØÔÖÜÓÌ ÛÖ Ö ØÐÖ e ! 0. ¿ÈÐ ØÔÖÜ-

ÓÌ, ÝÜÙÐÑÈ , ËÜ Ö ÒÜ ÙÌÐÚ, ×ÖÜ ÈÔÛÐÙÛÖÐÞÖÜ Ô ÙÌ ÏÌÛÐÑÎ ÑÈÐ ÈØÔÎÛÐÑÎ ÓÌÛÈÑÐ ÔÎÙÎ ÛàÔ
×Ö ÒàÔ. ·È ÌÝÈØÓÖ ÙÖÜÓÌ ÛÎ ÓÌ ÏÖËÖ ÈÜÛÎ , ×ÖÜ ÌÐ ÔÈÐ ×ÖÒÜ ËÐÈËÌËÖÓÌ ÔÎ ÙÛÎÔ ¹ÉÈ-
ÔÛÐÑÎ ÄÜÙÐÑÎ , ÙÛÎÔ ×ÌØÐ ×ÛàÙÎ ÛÖÜ ×ØÖÎÊÖÜ ÓÌÔÖÜ ×ÈØÈËÌÐ ÊÓÈÛÖÚ.
(i) ·Ì ÛÖÜÓÌ +i e ÙÛÖÔ ×ÈØÖÔÖÓÈÙÛÎ ÑÈÐ Ü×ÖÒÖÊÐ ÍÖÜÓÌ ÛÖ ÖÒÖÑÒÎ ØàÓÈ
+1 iEt
e
1+ = elim0
ÿ
dE:
!
ÿ1
p2 ÿ E 2 + ie
106 ÁÃ¼°ÀÂ¶Á´¸Á »¸°Á »¸²°³¸¹¶Á »´Â°±º¶Â¶Á
´ÞÖÜÓÌ ×Ö ÒÖÜÚ ÙÛÈ ÙÎÓÌÐ È E 2 = p2 + ie Î

s
1 + pie2 6jpj 1 + 2ipe2 :
p
E=6 p2 + ie = 6jpj
´×ÌÐËÎ ÛÖ ÖÒÖÑÒÎ ØàÓÈ ÌÐ ÔÈÐ È ØÛÐÈ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ ÛÖÜ p, Ó×ÖØÖÜ ÓÌ ÔÈ ÏÌàØÎ ÙÖÜÓÌ

p > 0. ´ÛÙÐ,
ie ie
E1 = p + kai E 2 = ÿp ÿ
2p 2p ;
ËÎÒÈËÎ ÖÐ ×Ö ÒÖÐ p ÑÈÐ ÿp ÓÌÛÈÑÐÔÎ ÏÎÑÈÔ ÓÌ ÛÎÔ ×ØÖÙÏÎ ÑÎ ÛÖÜ ie ÑÈÛÈ e=2p ÑÈÐ
ÿ ( e= 2 p ) ÑÈÛÈ ÓÎ ÑÖÚ ÛÖÜ ÝÈÔÛÈÙÛÐÑÖÜ È ÕÖÔÈ (ÑÖÐÛÈ ÛÌ ÁÞ. 1.19a).
ÁÜÔÌ×à Ú, ÊÐÈ t < 0 Ì ÞÖÜÓÌ
1+(e; t) = 2pi ERes e ÿ iEt

= 2pi ERes e ÿ iEt
= ( 2pi)e it(p+ie=2p) :
ÿ
ÿ
=E 1 E 2 p 2 ie =E 1 p 2 E 2 + ie 2p + ie=p
ÿ
ÿ ÿ ÿ
°ØÈ,
pi
1+(t) = elim0 1+ (e; t) =
!
ÿ
p
e ÿ ipt ; t < 0:
¾ÓÖÐÈ, ÊÐÈ t > 0 ×ÈÐ ØÔÖÜÓÌ

e iEt
1+ (e; t) = 2pi ERes
ÿ
=E 2 p 2 E 2 + ie
ÿ
ÿ
ÁÞ. 1.19a: ³ÜÔÈÛÖÐ ËØÖ ÓÖÐ ÊÐÈ ÛÖÔ Ü×ÖÒÖÊÐÙÓÖ ÛÖÜ ÖÒÖÑÒÎØà ÓÈÛÖÚ 1+ . »Ì ÛÎÔ ×ØÖÙÏÎ ÑÎ ÛÖÜ Ö ØÖÜ iÌ ÖÐ
×Ö ÒÖÐ È×ÖÓÈÑØÜ ÔÖÔÛÈÐ È×Ö ÛÖÔ ×ØÈÊÓÈÛÐÑÖ È ÕÖÔÈ ÑÈÛÈ e= p. 2
1.20 ²´¼¸¹´ÃÁ¶ Â¶Á ´¼¼¾¸°Á Â¾Ã ¾º¾¹º¶ÀÇ»°Â¾Á 107
e iEt it(ÿpÿie=2p)
= 2pi ERes = 2pi 2(e
ÿ ÿ
:
=E2 E 2 p2 ÿ ÿ ie ÿ p ÿ i e= 2 p )
pi ipt
1+ (t) = elim0 1+ (e; t) =
!
ÿ
p
e ; t > 0;
ËÎÒÈËÎ
pi i pt
1 + (t ) = ÿ
p
e ;
j j
j j
ÿ1 < t < 1:
(ii) ·Ì ÛÖÜÓÌ ÿ ie ÙÛÖÔ ×ÈØÈÔÖÓÈÙÛÎ ÑÈÐ Ü×ÖÒÖÊÐ ÍÖÜÓÌ ÛÖ ÖÒÖÑÒÎ ØàÓÈ

+1 iEt
e
1 (e; t) = elim0
ÿ
dE:
ÿ
!
ÿ1
p2 ÿ E 2 ÿ i e
¾Ð ×Ö ÒÖÐ Ûà ØÈ ÌÐ ÔÈÐ
E1 = p ÿ ie=2p kai E2 = ÿp + ie=2p:

¿ØÖÞàØà ÔÛÈÚ Ö ×àÚ ×ÐÖ ×È Ôà ÑÈÐ ÏÌàØà ÔÛÈÚ ÛÖÜÚ ËØÖ ÓÖÜÚ ÛÖÜ ÁÞ. 1.19b, ÉØÐ ÙÑÖÜ-
ÓÌ
1 (t) = ppi e
ÿ
j j
i ptj ;
ÿ j
ÿ1 < t < +1:
³ÐÈ×ÐÙÛà ÔÖÜÓÌ Ûà ØÈ Ö ÛÐ 1 + ( t) = 1 3 ( t) ; 1 ( t) = 1 4 ( t)

ÿ ÑÈÐ
ÁÞ. 1.19b:³ÜÔÈÛÖÐ ËØÖ ÓÖÐ ÊÐÈ ÛÖÔ Ü×ÖÒÖÊÐÙÓÖ ÛÖÜ ÖÒÖÑÒÎØà ÓÈÛÖÚ 1 . »Ì ÛÎÔ ×ØÖÙÏÎ ÑÎ ÛÖÜ ÿ ie oÐ ×Ö ÒÖÐ
2
ÿ
È×ÖÓÈÑØÜ ÔÖÔÛÈÐ È×Ö ÛÖÔ ×ØÈÊÓÈÛÐÑÖ È ÕÖÔÈ ÑÈÛÈ e= p.

108 ÁÃ¼°ÀÂ¶Á´¸Á »¸°Á »¸²°³¸¹¶Á »´Â°±º¶Â¶Á
P
+1
e ÿ iEt
dE = [1+ (t) + 1 (t)]:
1
ÿ1
p2 ÿ E 2 2 ÿ
°×Ö ÛÎÔ ×ÐÖ ×È Ôà ÙÜÍÎ ÛÎÙÎ ÝÈÐ ÔÌÛÈÐ Ö ÛÐ ÖÐ ËÜ Ö ÛØÖ ×ÖÐ ÖÓÈÒÖ×ÖÐ ÎÙÎÚ ÖÒÖ-
ÑÒÎØàÓÈ ÛàÔ, ËÎÒÈËÎ Î ×ÈØÈÓÖ ØÝàÙÎ ÛÖÜ ËØÖ ÓÖÜ ÑÈÐ Î ÓÌÛÈÑÐ ÔÎÙÎ ÛàÔ ×Ö ÒàÔ,
ÖËÎÊÖÜ Ô ÙÛÈ Ð ËÐÈ ÈÑØÐÉà Ú È×ÖÛÌÒÌ ÙÓÈÛÈ.
²ÐÈ Ü×ÖÒÖÊÐÙÓÖ ûÖÓÈÒÖ×ÖÐÎÓÌ ÔàÔý ÖÒÖÑÒÎØàÓÈ ÛàÔ ÞàØÐ Ú ÞØÎ ÙÎ ÛÖÜ ÒÖÊÐ-
ÙÓÖÜ ÛàÔ Ü×ÖÒÖÐ ×àÔ ÑÖÐ ÛÈÕÌ ¿ØÖÉÒÎ ÓÈÛÈ 1.20.5 ÑÈÐ 1.20.6. ²ÐÈ Ù×ÖÜËÈÐ ÌÚ ÌÝÈØ-
ÓÖÊÌ Ú ÙÛÎÔ ¹ÉÈÔÛÐÑÎ ·ÌàØÐ È ¿ÌËÐ ÖÜ ÑÖÐ ÛÈÕÌ ÑÈÐ ¿ØÖÉÒÎ ÓÈÛÈ 1.21.13 - 1.21.17.
1.21 ¶ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ G(z)

¶ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ ² (z) ÐÑÈÔÖ×ÖÐÌÐ ÛÎ ÙÞÌ ÙÎ G(z) = (z ÿ 1) G(z ÿ 1). ´Ð ÔÈÐ
× Ö Ò Ü ÞØÎ ÙÐÓÎ Ñ È Ð È × Ö Û Ì Ò Ì Ð Ì × Ì Ñ Û È Ù Î ÛÎÚ ×ÈØÈÊÖÔÛÐÑÎ Ú Ù Ü Ô È Ø Û Î Ù Î Ú ,
n! = 1 1 2 1 1 1 (n ÿ 1) 1 n; ÙÛÎÔ ×ÌØÐ ×ÛàÙÎ ×ÖÜ ÛÖ n ÊÐ ÔÌÛÈÐ Ö×ÖÐÖÙËÎ ×ÖÛÌ ÓÐÊÈËÐÑÖ Ú

ÈØÐÏÓÖ Ú z. ¶ ×ÐÖ ×È Ôà ÙÞÌ ÙÎ Ö ÓàÚ ËÌÔ ×ØÖÙËÐÖØÐ ÍÌÐ ×ÒÎ ØàÚ ÛÎ G(z).
1.21.1 »ÌØÐÑÖÐ ÑÖÐÔÖÐ ÖØÐÙÓÖÐ ÛÎÚ ²(z ) ÿ °×ÒÌ Ú ÐËÐÖ ÛÎÛÌÚ
¾ ×ÐÖ ×È Ôà ÖØÐÙÓÖ Ú ÛÎÚ ×ÈØÈÊÖÔÛÐÑÎ Ú ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎÚ ËÌÔ ×ØÖÙÝÌ ØÌÛÈÐ ÊÐÈ Ì×Ì-
ÑÛÈÙÎ ÙÛÖ ÓÐÊÈËÐÑÖ Ì×Ð ×ÌËÖ. ²Ð' ÈÜÛÖ ÏÈ ÕÌÑÐÔÎ ÙÖÜÓÌ ÓÌ È ÒÒÌÚ ÈÔÈ×ÈØÈÙÛÈ ÙÌÐÚ
ÛÎÚ ×ÈØÈÊÖÔÛÐÑÎ Ú ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎÚ.
(A) »ÌØÐÑÖÐ ÞØÎ ÙÐÓÖÐ ÖØÐÙÓÖÐ .

°Ú ÕÌÑÐÔÎ ÙÖÜÓÌ ÓÌ ÛÖ ÖÒÖÑÒÎ ØàÓÈ
In =
1 et dt;
2p i g ^ t n

Ö ×ÖÜ g ÑÜ ÑÒÖÚ ÈÑÛÐ ÔÈÚ r ÑÈÐ t = rei , 0 < 2p. ²ÐÈ n 0; In = 0. ²ÐÈ n > 0,
Ì ÞÖÜÓÌ

In = Res
et
= 1 d n 1 et = 1 : ÿ
t=0 t n (n ÿ 1)! dt n 1 t=0 (n ÿ 1)! ÿ
8
0; n0
»Ì È ÒÒÈ ÒÖ ÊÐÈ,
>
>
>
<
In =
>
>
> 1 ; n 1:
:
(n 1)!ÿ
1.21 ¶ ÁÃ¼°ÀÂ¶Á¶ G(z) 109
·È ÊÌÔÐÑÌÜ ÙÖÜÓÌ ÛÈ ×ÐÖ ×È Ôà ÊÐÈ n ! z, Ö ×ÖÜ z ÓÐÊÈËÐÑÖ Ú. ²ØÈ ÝÖÜÓÌ

1 = 1 = 1t z et dt; (1:53)
G(z) (z 1)! 2pi g
ÿ
Ì×ÌÐËÎ , ÙÜÔÎ ÏàÚ, ÈÔÛÐ ÛÎÚ (z 1)!

ÿ , ×ÈØÈËÖÙÐÈÑÈ , ÞØÎÙÐÓÖ×ÖÐÌÐ ÛÈÐ Î ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ
G(z).
¿ÖÐÖÚ ÌÐ ÔÈÐ Ö ÑÈÛÈ ÒÒÎÒÖÚ ËØÖ ÓÖÚ g; AÔ ÛÖ z ËÌÔ ÌÐ ÔÈÐ ÈÑÌ ØÈÐÖÚ, Î t ÿ z =e ÿ z ln t
Ì ÞÌÐ ËÜ Ö ÑÒÈËÐÑÈ ÙÎÓÌÐ È, t=0 ÑÈÐ t = 1. ¿ØÈÊÓÈÛÐÑÈ , ÓÐ È ×ÒÎ ØÎÚ ×ÌØÐÝÖØÈ
ÊÜ Øà È×Ö ÛÖ ÙÎÓÌÐ Ö t = 0 ËÐ ÔÌÐ

ln t = ln jtj + i( + 2p) = Ln t + 2pi )
t ÿ z
+2p
=e ÿ zLnt eÿ2piz =t ÿ z

e 2piz ; = Arg t:
ÿ
°ØÈ, Ö ÛÈÔ ÛÖ z ËÌÔ ÌÐ ÔÈÐ ÈÑÌ ØÈÐÖÚ

t ÿ z
62 p
=t 6
ÿ z

:
°ÔÈ ÒÖÊÈ È×ÖËÌÐÑÔÜ ÌÛÈÐ Ö ÛÐ ÑÈÐ ÛÖ t= 1 ÌÐ ÔÈÐ ÑÒÈËÐÑÖ ÙÎÓÌÐ Ö. ÁÜÔÌ×à Ú, ÏÈ
×ØÌ ×ÌÐ ÔÈ ÖØÐ ÙÖÜÓÌ ÓÐÈ ÛÖÓÎ ÙÛÖ Ì×Ð ×ÌËÖ t, ×ÖÜ ÔÈ ÙÜÔËÌ ÌÐ ÛÈ ÙÎÓÌÐ È t = 0 ÑÈÐ
t= 1. ÁÛÖÔ ×ÐÖ ×È Ôà ÖØÐÙÓÖ , àÚ ÛÌ ÛÖÐÈ ÛÖÓÎ ÏÌàØÌÐ ÛÈÐ Ö ÈØÔÎÛÐÑÖ Ú È ÕÖÔÈÚ,
Re t 0 , ËÎÒÈËÎ ËÐÈÒÌ ÊÖÜÓÌ ÛÎÔ ÛÖÓÎ (ÿ1 ; 0]. ÂÖ ÛÌ, Ì×ÐÒÌ ÊÖÜÓÌ ÛÖÔ ÑÒÈ ËÖ à ÙÛÌ
8
>

:
ÿ p ÑÈ Ûà È×Ö ÛÎÔ ÛÖÓÎ .
»Ì ÛÖÔ ÛØÖ ×Ö ÈÜÛÖ Ô Ì×ÐÒÌ ÕÈÓÌ ÛÖ ËØÖ ÓÖ ÛÖÜ ÁÞ. 1.20. ¶ Ì ÛÙÐ ÖØÐÙÏÌÐ ÙÈ 1=G(z)
ÌÐ ÔÈÐ ÓÖÔÖ ÛÐÓÎ ÑÈÐ ÈÔÈÒÜÛÐÑÎ ÊÐÈ ÑÈ ÏÌ z (ÓÐÊÈËÐÑÖ Î ×ØÈÊÓÈÛÐÑÖ ). ÂÖÔ ÖØÐÙÓÖ
ÈÜÛÖ Ô ÏÈ ÛÖÔ È×ÖÑÈÒÖÜ ÓÌ ÑÜ ØÐÖ ÖØÐÙÓÖ .

2 3
±Ì ÉÈÐÈ, Ö ×ÐÖ ×È Ôà ÛÜ ×ÖÚ ÌÕ. (1.53) ËÌÔ ÌÐ ÔÈÐ Î ÓÖ ÔÎ ËÜÔÈÛÎ Ì×Ì ÑÛÈÙÎ ÛÖÜ
(n 1)!
ÿ . ·È Ó×ÖØÖÜ ÙÈÓÌ ÔÈ ÌÐ ÞÈÓÌ ÕÌÑÐÔÎ ÙÌÐ ÓÌ ÛÖ ÖÒÖÑÒÎ ØàÓÈ
1
Jn = tn e t dt;
ÿ
n = 0; 1; 2; ::: :
0
´ÞÖÜÓÌ
1 1
Jn = ÿ tn deÿt = n ÿt +n tn 1 e t dt;
1
ÿt e
ÿ ÿ
0 0 0
110 ÁÃ¼°ÀÂ¶Á´¸Á »¸°Á »¸²°³¸¹¶Á »´Â°±º¶Â¶Á
ÁÞ. 1.20: )
O ËØÖ ÓÖÚ Ê ×ÖÜ ÖØÐ ÍÌÐ ÛÎ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ ²(z . ¶ ÑÜÓÈÛÖÌÐËÎ Ú ÊØÈÓÓÎ ËÎÒà ÔÌÐ ÓÐÈ Ì×ÐÒÖÊÎ ÛÎÚ ÛÖÓÎ Ú
Ö ÛÈÔ ÛÖ z ËÌÔ ÌÐ ÔÈÐ ÈÑÌ ØÈÐÖÚ.
ËÎÒÈËÎ
J n = n Jn 1 ; ÿ n = 0; 1; 2; ::: ;
o×Ö ÛÌ
Jn = [n(n ÿ 1)(n ÿ 2) 1 1 1 1] J0:

AÒÒÈ
1
J0 = e t dt = 1;
ÿ
0
ËÎÒÈËÎ
Jn = n ! :
°ÜÛÖ ÓÈÚ ÉÈ ÍÌÐ ÛÎÔ ÐËÌ È
1
G(z) = tz 1 e t dt;
ÿ ÿ
0
Ö ×ÖÜ Î ÓÌÛÈÉÒÎÛÎ ÖÒÖÑÒÎ ØàÙÎÚ ÌÐ ÔÈÐ ×ØÈÊÓÈÛÐÑÎ .
²ÐÈ ÔÈ Ì ÞÌÐ ÛÖ ÖÒÖÑÒÎ ØàÓÈ Ì ÔÔÖÐÈ, ÏÈ ×ØÌ ×ÌÐ ÔÈ Ü×È ØÞÌÐ ÛÖ Ö ØÐÖ
lim
t 0
!
t ( tz ÿ 1e ÿ t ) = lim
t 0
!
ezlnt = lim
t 0
ezln t = lim
! t 0
exln t eiy ln t :
j j
!
j j j j
ÂÖÜ ÛÖ, ×ØÖÝÈÔà Ú, ÙÜÓÉÈÐ ÔÌÐ ÈÔ x = Re z > 0. °ØÈ,
1
G(z) = (z ÿ 1)! = tz 1 e t dt;
ÿ ÿ
Re z > 0 (Euler): (1:54)
0
1.21 ¶ ÁÃ¼°ÀÂ¶Á¶ G(z) 111
G(z) ÌÐ ÔÈÐ
¾ ÛÌÒÌÜÛÈÐ ÖÚ ÖØÐÙÓÖ Ú ÌÐ ÔÈÐ È×ÒÖÜ ÙÛÌØÖÚ ÑÈÐ ÌÕÈÙÝÈÒÐ ÍÌÐ Ö ÛÐ Î
×ØÈÊÓÈÛÐÑÎ ÈÔ ÛÖz ÌÐ ÔÈÐ ×ØÈÊÓÈÛÐÑÖ . ¾ÓàÚ ÛÖ ÖÒÖÑÒÎ ØàÓÈ (1.54) È×ÖÛÌÒÌÐ ÈÔÈ-

×ÈØÈ ÙÛÈÙÎ ÛÎÚ G(z) ÓÖ ÔÖ ÊÐÈ Re z > 0.
ÅÈ ØÐÔ ×ÒÎØÖ ÛÎÛÈÚ, ÈÔÈÝÌ ØÖÜÓÌ Ö ÛÐ ÏÈ Ó×ÖØÖÜ ÙÈÔ ÔÈ ÞØÎÙÐÓÖ×ÖÐÎÏÖÜ Ô ÑÈÐ
È ÒÒÖÐ ÖØÐÙÓÖÐ . °×Ö ÛÖÔ ÖØÐÙÓÖ ÛÖÜ úler, ÏÌ ÛÖÔÛÈÚ ×Øà ÛÈ t = u2 ÑÈÐ Ü ÙÛÌØÈ
=e ÿ u2 , ÉØÐ ÙÑÖÜÓÌ
1 1
1 z 1
G (z ) = 2 = ln (1:55)
ÿ
e ÿ u2 u2zÿ1 du d:
0 0
´ÔÈÚ È ÒÒÖÚ ÖØÐÙÓÖ Ú ÌÐ ÔÈÐ
( )
1
G(z) = e gz exp ÿ
1 h
X
ln

1 + kz ÿ kz
i
(Weierstrass); (1:56)
z
ÿ
k=1
*
Ö ×ÖÜ
!
g = nlim
n
X 1 ln n = 0; 57721566::: = ÙÛÈÏÌØÈ Euler-Masceroni.
k
ÿ
k=1
!1
ÂÌ ÒÖÚ, Ì ÔÈÚ È ÒÒÖÚ ÞØÎ ÙÐÓÖÚ ÖØÐÙÓÖ Ú ÌÐ ÔÈÐ

G(z) = nlim
1 2 3 4 n nz :
1 1 1 111
(1:57)
!1 z(z + 1)(z + 2)::: (z + n)
**
¾Ð ÛÌÒÌÜÛÈÐ ÖÐ ËÜ Ö ÖØÐÙÓÖÐ ËÌÔ ÏÈ ÓÈÚ È×ÈÙÞÖÒÎ ÙÖÜÔ ÐËÐÈÐ ÛÌØÈ . °×ÖËÌÐÑÔÜ -
ÌÛÈÐ, ×È ÔÛàÚ, Ö ÛÐ Ö ÒÖÐ ÖÐ ×ÐÖ ×È Ôà ÖØÐÙÓÖÐ ÌÐ ÔÈÐ ÐÙÖËÜ ÔÈÓÖÐ.
(±) °×ÒÌ Ú ÐËÐÖ ÛÎÛÌÚ ÛÎÚ G(z).

MÌ Ö×ÖÐÖÔËÎ ×ÖÛÌ È×Ö ÛÖÜÚ ×ÐÖ ×È Ôà ÖØÐÙÓÖÜ Ú ÑÈÐ ÔÈ ÕÌÑÐÔÎ ÙÌÐ, Ó×ÖØÌÐ ÑÈÔÌÐ Ú
ÔÈ ËÌÐ ÕÌÐ Ö ÛÐ:
(i) G(z) = (z ÿ 1)G(z ÿ 1) ) G(z + 1) = z! (×ÈØÈÊÖÔÛÐÑÎ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ).

(ii) ¶ G(z) Ì ÞÌÐ ×Ö ÒÖÜÚ ÛÈ z = ÿn, n = 0; 1; 2; . . ., ËÎÒÈËÎ ÛÖÜÚ ÈØÔÎÛÐÑÖÜ Ú
ÈÑÌØÈÐ ÖÜÚ ÑÈÐ ÛÖ ÓÎËÌ Ô.
*
O ÈØÐÏÓÖ Ú Ê ÌÐ ÔÈÐ Ü×ÌØÉÈÛÐÑÖ Ú. »Ì ÈÑØÐ ÉÌÐÈ Ì ÕÐ ßÎÝÐ àÔ Ó×ÖØÌÐ ÔÈ ×ØÖÙÌÊÊÐÙÛÌÐ àÚ g = 228=395.
**
¶ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ G(z) ÌÐ ÔÈÐ Ì ÔÈ ×ÈØÈ ËÌÐÊÓÈ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎÚ Ö ×ÖÜ Î ÖÒÖÑÒÎØàÛÐÑÎ ÈÔÈ×ÈØÈ ÙÛÈÙÎ ÌÐ ÔÈÐ
ÞØÎ ÙÐÓÎ. °ÒÒÌÚ ÛÌ ÛÖÐÌÚ ×ÌØÐ×Ûà ÙÌÐÚ ÏÈ È×ÈÔÛÎ ÙÖÜÓÌ ÙÛÖ ÑÌÝÈ ÒÈÐÖ ÛàÔ ÑÒÈÙÐÑà Ô ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌàÔ
(ÂÖ ÓÖÚ II, ¹ÌÝ. 12). ¶ ÌÕ. (1.54) ÙÜÔÌ×È ÊÌÛÈÐ ÛÎÔ ÌÕ. (1.57) ÑÈÐ Î ÌÕ. (1.57) ÙÜÔÌ×È ÊÌÛÈÐ ÛÎÔ (1.56). ¾Ð
È×ÖËÌÐ ÕÌÐÚ ÈÜÛÌ Ú ËÌÔ ÏÈ ÓÈÚ È×ÈÙÞÖÒÎ ÙÖÜÔ ÐËÐÈÐ ÛÌØÈ (ÑÖÐ ÛÈÕÌ, ×È ÔÛàÚ, ¿ØÖ ÉÒÎÓÈ 1.21.1 ÑÈÐ 1.21.2).
112 ÁÃ¼°ÀÂ¶Á´¸Á »¸°Á »¸²°³¸¹¶Á »´Â°±º¶Â¶Á
·È ËÌÐ ÕÖÜÓÌ ÛÎÔ (i) ÕÌÑÐÔà ÔÛÈÚ È×Ö ÛÎÔ (1.53). ²ÐÈ z 6= 1 ÐÙÞÜ ÌÐ
1 = 1
et t z dt =
1 et dt1 z
ÿ
G(z) 2pi 2 pi g 1 z
ÿ
g ÿ
1 +ie
+ 21pi (z 1 1)

et t1 z ÿ1
= 2p i 1 z et t (z 1) dt
ÿ
ÿ ÿ
ÿ
ÿ1ÿ ie ÿ g
= z 1 1 G(z1 1)
ÿ ÿ
Î
G(z) = (z ÿ 1)G(z ÿ 1): (1:58a)

°ØÈ, ËÐÑÈÐÖÒÖÊÎÓÌ ÔÈ ÊØÈ ßÈÓÌ G(z) (z ÿ 1)!.
¶ ÐËÐÖ ÛÎÛÈ (i), ÈÔ ÌÝÈØÓÖÙÛÌÐ ÙÛÎ G(z + n) n ÝÖØÌ Ú, ËÐ ÔÌÐ
G (z + n )
z(z + 1)::: (z + n ÿ 1) = : (1:58b)
G (z )
°×Ö ÛÎ ÙÞÌ ÙÎ (1.58b) ×ØÖÑÜ ×ÛÌÐ
zG(z) = G(z + 1); (z + n)G(z) = z(z +G1)(z:::+ (nz ++ 1)n 1) ; ÿ

n > 0;
ËÎÒÈËÎ
2 3 2 3 ( )n
lim
z 0
!
z G ( z) = 1 ; z
limn
( z + n
!ÿ
) G ( z) = n! ; ÿ
n > 0:
´ÛÙÐ, Ö ÞÐ ÓÖ ÔÖ ËÌÐ ÕÈÓÌ ÛÎÔ ×ØÖ ÛÈÙÎ (ii), ÈÒÒÈ ÉØÎ ÑÈÓÌ ÑÈÐ ÛÖ Ü×Ö ÒÖÐ×Ö ÙÛÖÜÚ
×Ö ÒÖÜÚ ÛÎÚ G(z):
Res G ( z ) = ( )n ; ÿ
n 0: (1:58c)
z= n ÿ n!
²ÐÈ z = 1=2, Î ÌÕ. (1.58b) ËÐ ÔÌÐ
,
G
1 1
n+ = n+
1 G 1 n+
1
2 2 111
2 2 2
Î
1.21 ¶ ÁÃ¼°ÀÂ¶Á¶ G(z) 113

G
1
n+ = n
1 (2 n + 1)!! 1
n = 0; 1; 2; . . . ;
2 2 2n + 1 G 2 ;
(2n + 1)!! = (2n + 1)(2n 1)(2n 3) ÿ ÿ 111 3 1:

1
¾ÓàÚ

G
1 = 1
t 1=2 e t dt: (1:58d)

2
ÿ ÿ
0
·Ì ÛÖÔÛÈÚ t = j2 ; dt = 2jdj, Ì ÞÖÜÓÌ

1 = 2 e dj = 2
p
p
2 = (1:58e)
1
2 p
G p:
2
ÿ
0
°ØÈ,

G
1
n+ = n
1 (2n + 1)!! p
p; n = 0; 1; 2; . . . : (1:58f)
2 2 2n + 1
(iii) ¶ ²(x) ÌÐ ÔÈÐ ×ØÈÊÓÈÛÐÑÎ ÈÔ ÛÖ x ÌÐ ÔÈÐ ×ØÈÊÓÈÛÐÑÖ Ú. ÁÛÖ ËÐÈ ÙÛÎÓÈ (ÿ1; 1)
Î G(x + 1); x ×ØÈÊÓÈÛÐÑÖ Ú, Ì ÞÌÐ ÌÒÈ ÞÐÙÛÖ ÙÛÖ ÙÎÓÌÐ Ö x = 0; 46163, ÓÌ ÛÐÓÎ

x! = G(x + 1) = 0; 8856 (ÑÖÐ ÛÈÕÌ ÁÞÎ ÓÈ 1.21).
(iv) ²ÐÈ ÓÌÊÈ ÒÌÚ ÛÐÓÌ Ú ÛÖÜ jzj Ì ÞÖÜÓÌ

G(z + 1) = 2p e z zz+1=2
p
ÿ
(ÑÖÐ ÛÈÕÌ ´Ë. 1.23). ¶ ×ÐÖ ×È Ôà ÙÞÌ ÙÎ, ÊÐÈ z=N , ÊØÈ ÝÌÛÈÐ
1) + ln 2p + 12 ln N

ln N ! = N (ln N N (ln N ÿ 1)
p
ÿ '
Î
N ! = (N=e)N (×ØÖÙÌ ÊÊÐÙÎ Stirling) (1:58g)

Î , ×ÐÖ ÞÖÔËØÐÑÈ ,
ln N ! = N ln N Î N! ' NN.
¶ ÙÞÌ ÙÎ (1.58g) ÌÐ ÔÈÐ ×ÖÒÜ ÞØÎ ÙÐÓÎ ÙÛÎÔ ÁÛÈÛÐÙÛÐÑÎ »ÎÞÈÔÐÑÎ . ¶ ×ØÖÙÌ ÊÊÐÙÎ
Stirling ÌÐ ÔÈÐ ÑÈÒÎ ÈÑÖ ÓÈ ÑÈÐ ÊÐÈ z = 6 (Î ×ØÖÙÌ ÊÊÐÙÎ È×Ì ÞÌÐ ÓÖ ÔÖ 1% È×Ö ÛÎÔ
ÈÑØÐÉÎ ÛÐÓÎ ).
114 ÁÃ¼°ÀÂ¶Á´¸Á »¸°Á »¸²°³¸¹¶Á »´Â°±º¶Â¶Á
ÁÞ. 1.21: ²ØÈÝÐÑÎ ÈÔÈ×ÈØÈ ÙÛÈÙÎ ÛÎÚ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎÚ ²(x + 1) = x!. ¾ÛÈÔ ÛÖ x ÌÐ ÔÈÐ ÈØÔÎÛÐÑÖ Ú ÈÑÌ ØÈÐÖÚ Î
ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ È×ÌÐØÐ ÍÌÛÈÐ.
1.21.2 »ÌØÐÑÌ Ú ÈÑÖ ÓÎ ÐËÐÖ ÛÎÛÌÚ ÛÎÚ G(z). ¾Ð ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌÐÚ ÉÎ ÛÈ ÑÈÐ ËÐ ÊÈÓÓÈ
¶ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ b (a; b) ÖØÐ ÍÌÛÈÐ àÚ ÌÕÎ Ú:
p=2
b (a; b) = 2 sin2a ÿ 1 cos2b 1 d:
ÿ
(1:59a)
0
¶ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ ÉÎ ÛÈ ÌÐ ÔÈÐ ÓÐÈ ÈØÑÌÛÈ ÞØÎ ÙÐÓÎ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ. ·È ËÌÐ ÕÖÜÓÌ Ö ÛÐ
G(a)G(b)
b (a; b) = : (1:59b)
G(a + b)
²ÐÈ ÔÈ È×ÖËÌÐ ÕÖÜÓÌ ÛÎÔ (1.59b) ÏÈ ÞØÎÙÐÓÖ×ÖÐÎ ÙÖÜÓÌ ÛÖÔ ÖØÐÙÓÖ ÛÖÜ Euler (ÌÕ.
1.54):
1.21 ¶ ÁÃ¼°ÀÂ¶Á¶ G(z) 115
1
G(a) = e t ta 1 dt;
ÿ ÿ
Re a > 0;
0
1
G ( b) = e t tb 1 dt;
ÿ ÿ
Re b > 0:
0
°ÒÒÈ
1 1
bÿ1
G(a)G(b) = e t taÿ1 dt e t (t ) dt
0
ÿ ÿ 0 0
0 0
1 1
= e ÿ y2 y2aÿ2 2ydy e ÿ x2 x2bÿ2 2xdx
0 0
1 1
=4 e (x +y ) y2a 2 x2b 2 xydxdy
ÿ
2 2 ÿ ÿ
0 0
(ÏÌ ÙÈÓÌ t = y2 ÑÈÐ t 0
= x2 ) . ÅØÎÙÐÓÖ×ÖÐà ÔÛÈÚ ×ÖÒÐÑÌ Ú ÙÜÔÛÌÛÈÊÓÌ ÔÌÚ, x = r cos ,
y = r sin , Ì ÞÖÜÓÌ
1 p=2
G(a) G(b) = e r r2a 1 r2b 1 2rdr 2sin2a 1 cos2b 1 d
ÿ
2 ÿ ÿ ÿ ÿ
0 0
1
= b(a; b) e t ta+b 1 dt = G(a + b) b (a; b):
ÿ ÿ
0
°×Ö ÈÜÛÎ Ô ×ØÖÑÜ ×ÛÌÐ Î ÌÕ. (1.59b).
»ÐÈ È ÒÒÎ ÞØÎ ÙÐÓÎ ÐËÐÖ ÛÎÛÈ ÛÎÚ G(z) ÌÐ ÔÈÐ Î
p
G(z) G(1 ÿ z) = (1:60a)
sin(pz) :
²ÐÈ ÛÎÔ È×Ö ËÌÐÕÎ ÛÎÚ ÌÝÈØÓÖ ÍÖÜÓÌ ÛÎÔ ÌÕ. (1.59b) ÊÐÈ a=1 ÿ z ÑÈÐ b = z,
G(a + b) = 0! = 1. ±ØÐ ÙÑÖÜÓÌ
p=2 p=2
G(z)G(1 ÿ z) = b (1 ÿ z; z) = 2 sin ÿ 2z+1 cos2z 1 d = 2
ÿ
cot2z ÿ 1 d:
0 0
·Ì ÛÖÔÛÈÚ
dj
cot = j; d =
1 + j2 ;
ÿ
116 ÁÃ¼°ÀÂ¶Á´¸Á »¸°Á »¸²°³¸¹¶Á »´Â°±º¶Â¶Á
×ÈÐ ØÔÖÜÓÌ
j 2z 1
1
b (1 ÿ z; z) = 2 0 < Re z < 1:
ÿ
dj;
0 1 + j2
ÂÖ ÛÌÒÌÜÛÈÐ Ö ÖÒÖÑÒÎ ØàÓÈ Ü×ÖÒÖÊÐ ÙÛÎÑÌ ÙÛÖ ´ËÈ ÝÐÖ 1.19, ¿ÈØÈ ËÌÐÊÓÈ 5, ÊÐÈ
z = =2; Ö ×ÖÜ 0 < < 2. ÁÜÔÌ×à Ú, ÊÐÈ 0 < Re z < 1 ÉØÐ ÙÑÖÜÓÌ Ö ÛÐ
p
b (1 ÿ z; z) =
sin(pz) :
¾ÓàÚ Î È×È ÔÛÎÙÎ ÐÙÞÜ ÌÐ ÙÌ ÌÜØÜ ÛÌØÖ ×ÌËÐ Ö, ËÎÒÈËÎ z 6= np; n ÈÑÌ ØÈÐÖÚ. ÁÜÔÌ-
×à Ú, ÓÌ ÈÔÈÒÜÛÐÑÎ ÙÜÔÌ ÞÐÙÎ, ÉØÐ ÙÑÖÜÓÌ Ö ÛÐ ÊÐÈ ÑÈ ÏÌ ÓÐÊÈËÐÑÖ z ÐÙÞÜ ÌÐ
p
G(z)G(1 ÿ z) =
sin(pz) Î (z 1)! ( z)! = sin(ppz) :
ÿ ÿ
²ÐÈ z = 1=2, Î ×ØÖÎÊÖÜ ÓÌÔÎ ÌÕÐ ÙàÙÎ ÊÐ ÔÌÛÈÐ

G
1 G
1 = p = p:
2 2 sin (p=2)
3
¾ÓàÚ G (1=2) > 0 [
ÑÖÐ ÛÈÕÌ (1.54) . °ØÈ,

G
1 = p
p;
2
2 3
ÙÌ ÙÜÓÝàÔÐ È ÓÌ ÛÈ È×ÖÛÌÒÌ ÙÓÈÛÈ ÛÎÚ ¿ÈØÈÊØÈ ÝÖÜ 1.21.1 ÌÕ. (1.58e) .
·È ×ØÌ ×ÌÐ, ÛÌ ÒÖÚ, ÔÈ ÈÔÈÝÌ ØÖÜÓÌ Ö ÛÐ Î ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ G(z) ÌÐ ÔÈÐ ÈÔÈÒÜÛÐÑÎ ÊÐÈ

z 6= ÿn, n ÈÑÌ ØÈÐÖÚ, n 0, ÑÈÐ ÐÙÞÜ ÌÐ
2 3
d ln G(z)
dz
= C(z); (1:60b)

C(z) =
1 gÿ
X
1
1 1; g = 0; 57721566::: (1:60c)
z+k k
ÿ
z
ÿ ÿ
k=1
³ÌÔ ÏÈ È×ÖËÌÐ ÕÖÜÓÌ ÛÎÔ ×ØÖ ÛÈÙÎ ÈÜÛÎ . °×ÖËÌÐÑÔÜ ÌÛÈÐ ÞØÎÙÐÓÖ×ÖÐà ÔÛÈÚ ÛÎÔ
ÈÔÈ×ÈØÈ ÙÛÈÙÎ ÊÐÔÖÓÌ ÔÖÜ È ×ÌÐØàÔ ×ÈØÈÊÖ ÔÛàÔ ÛÖÜ Weierstrass, ÓÌ ÛÎÔ Ö×ÖÐ È
ËÌÔ ÈÙÞÖÒÎÏÎ ÑÈÓÌ (ÑÖÐ ÛÈÕÌ, ×È ÔÛàÚ, ¿ØÖ ÉÒÎÓÈ 1.21.1). ¶ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ C(z) ÌÐ ÔÈÐ
ÊÔàÙÛÎ àÚ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ ËÐ ÊÈÓÓÈ. »Ì ÖÒÖÑÒÎ ØàÙÎ ÛÎÚ (1.60b) ×ØÖÑÜ ×ÛÌÐ Î ÌÕ.
(1.56).
1.21 ¶ ÁÃ¼°ÀÂ¶Á¶ G(z) 117
1.21.3 ¸ÙÖËÜÔÈÓÐ È ÛàÔ ÈÔàÛÌ Øà ÖØÐÙÓà Ô ÛÎÚ G (z )

2 3
¾ ÖØÐÙÓÖ Ú ÛÎÚ G(z) ÑÈÛÈ Euler ×ØÖÑÜ ×ÛÌÐ È×Ö ÛÖÔ ÑÜ ØÐÖ ÖØÐÙÓÖ ÌÕ. (1.53) . ¾
ÑÜ ØÐÖÚ ÖØÐÙÓÖ Ú, ÊÐÈ 1 ÿ z, ÊØÈ ÝÌÛÈÐ
1 = 1 et tz 1 dt:
G(1 z) 2pi g
ÿ
´ÙÛà Ö ÓÌÛÈÙÞÎÓÈÛÐÙÓÖ Ú t = e ip t
ÿ 0
. ÂÖ ÛÌ Ö ËØÖ ÓÖÚ ÙÛÖ Ì×Ð ×ÌËÖ t 0
ËÌÐ ÞÔÌÛÈÐ ÙÛÖ
ÁÞÎ ÓÈ 1.22. ¶ ÌÕÐ ÙàÙÎ (1.53) ÊØÈ ÝÌÛÈÐ
1 = e ip(z 1) 1 (t ) 1 e t dt : zÿ 0
G(1 z) 2 pi g
ÿ ÿ 0 ÿ 0
ÿ
ÿ 0
´ÙÛà Ûà ØÈ t = r ei 0 < Arg t < 2p r = t

0
,
0
, j
0
j. ÂÖ ÛÌ
"
1 = e ipz 1 0 e x xz 1 dx + e2pi(z 1) e 1
x xzÿ1 dx
G(1 z) 2 pi
ÿ ÿ ÿ ÿ ÿ
ÿ ÿ10
2p #
+ rlim0 ir z e ÿ r (cos +i sin )+iz d :
!
0
°ÒÒÈ
2p
lim irz
r 0
e r(cos +i sin )+iz d = 0
ÿ
Ö ÛÈÔ Re z > 0:
!
0
ÁÜÔÌ×à Ú,
1 = 1e ipz eipz ( eipz e ipz )

1
e x xz 1 dx
G(1 z) 2pi
ÿ ÿ ÿ ÿ
ÿ
ÿ 0
ÁÞ. 1.22: O ËØÖ ÓÖÚ ÛÖÜ ÁÞÎ ÓÈÛÖÚ 1.20 Ö ×àÚ ÊÐ ÔÌÛÈÐ ÑÈ Ûà È×Ö ÛÖ ÓÌÛÈÙÞÎÓÈÛÐÙÓÖ t!t 0
= teip .
118 ÁÃ¼°ÀÂ¶Á´¸Á »¸°Á »¸²°³¸¹¶Á »´Â°±º¶Â¶Á
Î
1 = 1 sin(pz) 1
e t tz 1 dt:
G(1 z) p
ÿ ÿ
ÿ 0
ÅØÎÙÐÓÖ×ÖÐà ÔÛÈÚ ÛÎ ÙÞÌ ÙÎ (1.60a), ËÎÒÈËÎ
G (z ) =
p 1
sin(pz) G(1 z) ;ÿ
ÉØÐ ÙÑÖÜÓÌ ÛÌÒÐÑÈ
1 1
2 3
G( z ) = e ÿ t tzÿ1 dt Î z! = e t tz dt
ÿ
ÌÕ. (1.53) .
0 0
ÁÎÓÌÐ àÙÎ: ¶ È×Ö ËÌÐÕÎ ÞØÎÙÐÓÖ×ÖÐÌÐ , ÈÒÒÈ ËÌÔ ÌÕÈØÛÈ ÛÈÐ È×Ö ÛÖ sin(pz). ÁÜ-
ÔÌ×à Ú, Î È×Ö ËÌÐÕÎ ÐÙÞÜ ÌÐ ÑÈÐ ÊÐÈ z ÈÑÌ ØÈÐÖ. ´×Ð ÙÎÚ, Ö ÛÜ ×ÖÚ ÛÖÜ Euler ÐÙÞÜ ÌÐ ÊÐÈ
Re z > 0 . ³ÐÈÝÖØÌÛÐÑÈ ÛÖ ÖÒÖÑÒÎ ØàÓÈ Euler ËÌÔ ÙÜÊÑÒÐ ÔÌÐ (ÖÜ ÛÌ ÛÖ ÖÒÖÑÒÎ ØàÓÈ
àÚ ×ØÖÚ ×ÖÜ ÞØÎÙÐÓÖ×ÖÐÎ ÙÈÓÌ ÙÛÎÔ È×Ö ËÌÐÕÎ ÌÐ ÔÈÐ ÓÎËÌ Ô).
1.22 ÁÜ ÓÓÖØÝÖÐ ÓÌÛÈÙÞÎÓÈÛÐÙÓÖÐ
MÌÛÈÕÜ ÛàÔ ËÜÔÈÛà Ô ÓÌÛÈÙÞÎÓÈÛÐÙÓà Ô w = f (z), ×ÖÒÜ ÞØÎ ÙÐÓÖÐ ÌÐ ÔÈÐ ÌÑÌÐ ÔÖÐ

×ÖÜ Ì ÞÖÜÔ ÛÎÔ ÐËÐÖ ÛÎÛÈ ÔÈ ËÐÈÛÎØÖÜ Ô ÛÎ ÊàÔÐ È ÓÌÛÈÕÜ ËÜ Ö ÊØÈÓÓà Ô ×ÖÜ ÛÌ ÓÔÖÔÛÈÐ
ÙÌ Ì ÔÈ ÙÎÓÌÐ Ö. ÂÌ ÛÖÐÖÐ ÓÌÛÈÙÞÎÓÈÛÐÙÓÖÐ ÑÈÒÖÜ ÔÛÈÐ ÙÜ ÓÓÖØÝÖÐ. ·È ×ØÌ ×ÌÐ ÔÈ

ÛÖÔÐ ÙÖÜÓÌ Ö ÛÐ ÖÐ ÓÌÛÈÙÞÎÓÈÛÐÙÓÖÐ ÈÜÛÖÐ ËÌÔ ËÐÈÛÎØÖÜ Ô ÛÖ ÙÞÎ ÓÈ ÛàÔ ÊØÈÓÓà Ô,
×ÈØÈ ÓÖ ÔÖ ÛÎ ÊàÔÐ È ÓÌÛÈÕÜ ÛÖÜÚ. ¸ËÐÈÐ ÛÌØÈ, ÑÈÓ×Ü ÒÌÚ ÖØÏÖÊà ÔÐÌÚ ÙÛÖ Ì×Ð ×ÌËÖ z
×ÈØÈÓÌ ÔÖÜÔ ÖØÏÖÊà ÔÐÌÚ ÑÈÐ ÙÛÖ Ì×Ð ×ÌËÖ w (ÛÈ ËÐÈ ÝÖØÈ ÖØÏÖÊà ÔÐÈ ÙÜÙÛÎ ÓÈÛÈ ÙÛÐÚ
ËÜ Ö ËÐÈÙÛÈ ÙÌÐÚ, ÛÈ Ö×ÖÐ È ÏÈ È×ÈÔÛÎ ÙÖÜÓÌ ÙÛÖ ¹ÌÝ. 9, Ó×ÖØÖÜ Ô ÔÈ ÏÌàØÎÏÖÜ Ô àÚ
ÓÌØÐÑÌ Ú ×ÌØÐ×Ûà ÙÌÐÚ ÛÌ ÛÖÐàÔ ÓÌÛÈÙÞÎÓÈÛÐÙÓà Ô).
ÁÛÖ ÌËÈ ÝÐÖ ÈÜÛÖ ÏÈ ÈÙÞÖÒÎÏÖÜ ÓÌ, ÑÜ ØÐÈ, ÓÌ ÛÎÔ ÌÝÈØÓÖÊÎ ÛÌ ÛÖÐàÔ ÓÌÛÈÙÞÎ-
ÓÈÛÐÙÓà Ô ÙÛÎ ÒÜ ÙÎ ÛÎÚ ËÐÈÝÖØÐÑÎ Ú ÌÕÐ ÙàÙÎÚ ÛÖÜ Laplace, ÙÛÐÚ ËÜ Ö ËÐÈÙÛÈ ÙÌÐÚ, ÙÌ
ËÐÈ ÝÖØÈ ÎÒÌÑÛØÖÙÛÈÛÐÑÈ ×ØÖÉÒÎ ÓÈÛÈ (ÈÔÈ ÒÖÊÌÚ ÌÝÈØÓÖÊÌ Ú Ü×È ØÞÖÜÔ ÙÛÎ ØÖÎ
ØÌÜÙÛà Ô Ñ.Ò×.). ÅØÌÐÈ ÍÌÛÈÐ, Ö ÓàÚ, ÔÈ ×ØÖÎÊÎÏÖÜ Ô ÖØÐÙÓÌ ÔÈ ÓÈÏÎÓÈÛÐÑÈ ÏÌàØÎ -
ÓÈÛÈ ×ØÐÔ ×È ÓÌ ÙÌ ÛÌ ÛÖÐÌÚ ÌÝÈØÓÖÊÌ Ú.
1.22.1 »ÌØÐÑÈ ÞØÎ ÙÐÓÈ ÏÌàØÎ ÓÈÛÈ
¾ØÐÙÓÖ Ú: ´ÔÈÚ ÓÌÛÈÙÞÎÓÈÛÐÙÓÖ Ú z ! w = f (z); z 2 R (R ÛÖÓÌ ÈÚ ÛÖÜ ÓÐÊÈËÐÑÖÜ

Ì×Ð×Ì ËÖÜ) ÑÈÒÌÐ ÛÈÐ ÙÜ ÓÓÖØÝÖÚ, ÈÔ Î ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ f (z ) ÌÐ ÔÈÐ ÈÔÈÒÜÛÐÑÎ ÙÛÖÔ ÛÖÓÌ È
R ÑÈÐ ÐÙÞÜ ÌÐ df
6= 0 ÊÐÈ ÑÈ ÏÌ z 2 R:
dz
1.22 ÁÃ»»¾ÀÄ¾¸ »´Â°ÁÅ¶»°Â¸Á»¾¸ 119
·Ìà ØÎÓÈ 1: ¾Ð ÙÜ ÓÓÖØÝÖÐ ÓÌÛÈÙÞÎÓÈÛÐÙÓÖÐ ËÐÈÛÎØÖÜ Ô ÛÎ ÊàÔÐ È ÓÌÛÈÕÜ ËÜ Ö
ÑÈÓ×ÜÒà Ô ÛÖÜ ÛÖÓÌ È R (ÑÖÐ ÛÈÕÌ ÁÞ. 1.23).

°×Ö ËÌÐÕÎ: ´ÙÛà z0 ÛÖ ÙÎÓÌÐ Ö ÛÖÓÎ Ú ÛàÔ ÑÈÓ×ÜÒà Ô c1 ÑÈÐ c2 . ´ÙÛà w0 ; c1 ÑÈÐ c2 0 0
ÖÐ ÈÔÛÐ ÙÛÖÐÞÌÚ ÌÐÑÖ ÔÌÚ ÙÛÖ Ì×Ð ×ÌËÖw (ÑÖÐ ÛÈÕÌ ÁÞ. 1.23). ´ÙÛà Ö ÛÐ Ö ÓÌÛÈÙÞÎÓÈ-
ÛÐÙÓÖ Ú z ! w ÌÐ ÔÈÐ ÙÜ ÓÓÖØÝÖÚ ÙÌ ÓÐÈ ×ÌØÐÖÞÎ ÛÖÜ ÙÎÓÌÐ ÖÜ z0 , ÑÈÐ z ÛÜÞÖ Ô ÙÎÓÌÐ Ö
ÛÎÚ ×ÌØÐÖÞÎ Ú ÈÜÛÎ Ú. ÂÖ ÛÌ,
w ÿ w0 R i(f )

z ÿ z0 = rei ; w ÿ w0 = R eif ; = e : (1:61)

ÿ
z ÿ z0 r
´ÝÖ ÙÖÔ Î ×ÈØÈ ÊàÊÖÚ df=dz ÌÐ ÔÈÐ ËÐÈ ÝÖØÎ ÛÖÜ ÓÎËÌÔÖ Ú, Ü×È ØÞÌÐ ÓÐ È, ÓÖÔÖÙÎ ÓÈ-
ÔÛÈ ÖØÐÙÓÌ ÔÎ ÊàÔÐ È c; ÛÌ ÛÖÐÈ à ÙÛÌ

df df ic
= e :
dz dz
(1:62)
°Ú Ü×ÖÏÌ ÙÖÜÓÌ, Ûà ØÈ, Ö ÛÐ Ì ÞÌÐ ÖØÐÙÛÌÐ ÓÐÈ ÏÌÛÐÑÎ ËÐÌÜ ÏÜÔÙÎ z ! z0 . ÂÖ ÛÌ ÖØÐ ÍÌÛÈÐ
ÑÈÐ Î ÏÌÛÐÑÎ ËÐÌÜ ÏÜÔÙÎ w ! w0 È×Ö ÛÎ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ f (z). ¹ÈÏà Ú ÛÖ z ÛÌÐ ÔÌÐ ÙÛÖ z0
ÑÈÛÈ ÓÎ ÑÖÚ ÛÎÚ c1 , Î ÊàÔÐ È ÛÌÐ ÔÌÐ ×ØÖÚ ÛÎ ÊàÔÐ È a1 , Î Ö×ÖÐ È ÌÐ ÔÈÐ Î ÊàÔÐ È ×ÖÜ
ÙÞÎÓÈÛÐ ÍÌÐ Î ÌÝÈ×ÛÖÓÌ ÔÎ ÛÎÚ c1 ÙÛÖ ÙÎÓÌÐ Ö z0 ÓÌ ÛÖÔ ×ØÈÊÓÈÛÐÑÖ È ÕÖÔÈ. ´×Ð ÙÎÚ, Î
ÊàÔÐ È f ÛÌÐ ÔÌÐ ÙÛÎ ÊàÔÐ È b 1 , Î Ö×ÖÐ È ÌÐ ÔÈÐ Î ÊàÔÐ È ×ÖÜ ÙÞÎÓÈÛÐ ÍÌÐ ÓÌ ÛÖÔ È ÕÖÔÈ u Î
ÌÝÈ×ÛÖÓÌ ÔÎ ÛÎÚ c ÙÛÖ ÙÎÓÌÐ Ö w0 . ´×ÌÐËÎ arg(1w=1z) = f ÿ , ÙÜÓ×ÌØÈÐ ÔÖÜÓÌ Ö ÛÐ

1
0
c = ÿa1 + b 1 . » Ì Û Î Ô Ð Ë Ð È Ù Ñ Ì ß Î , Ê Ð È Û Ð Ú Ñ È Ó × Ü Ò Ì Ú c2 Ñ È Ð c2 É Ø Ð Ù Ñ Ö Ü Ó Ì
0
c = ÿa2 + b 2 , ËÎÒÈËÎ
ÿ a1 + b 1 = ÿ a2 + b 2 Î a1 ÿ a2 = b 1 ÿ b 2 Î a = b: (1:63)
ÁÞ. 1.23: ¾ÛÈÔ Ö ÓÌÛÈÙÞÎÓÈÛÐÙÓÖ Ú ÌÐ ÔÈÐ ÙÜ ÓÓÖØÝÖÚ, Î ÊàÔÐ È ÓÌÛÈÕÜ ÛàÔ ÑÈÓ×ÜÒà Ô c1 ÑÈÐ c2 ÌÐ ÔÈÐ Ð ËÐÈ ÓÌ ÛÎ
0
=
ÊàÔÐ È ÓÌÛÈÕÜ ÛàÔ c1 ÑÈÐ c2 , ËÎÒÈËÎ a b . ¶ ÑÈÓ×Ü ÒÎ c1 È×ÌÐÑÖÔÐ ÍÌÛÈÐ ÙÛÎ c1 ÑÈÐ Î c2 ÙÛÎ c2 .
0 0 0
120 ÁÃ¼°ÀÂ¶Á´¸Á »¸°Á »¸²°³¸¹¶Á »´Â°±º¶Â¶Á
ÁÎÓÌÐ àÙÎ: ÂÈ ÙÎÓÌÐ È ÙÛÈ Ö×ÖÐ È f (z) = 0 ÑÈÒÖÜ ÔÛÈÐ ÑØÐ ÙÐÓÈ ÙÎÓÌÐ È. ÁÛÈ ÙÎ-
0
ÓÌÐ È ÈÜÛÈ ÖÐ ÊàÔÐ ÌÚ ËÌÔ ËÐÈÛÎØÖÜ ÔÛÈÐ.
¿ÈØÈ ËÌÐÊÓÈ 1: ´ÙÛà Ö ÓÌÛÈÙÞÎÓÈÛÐÙÓÖ Ú w = f (z) = z2 + 1. ¶ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ f (z)

×ÈÔÛÖÜ . f (z) = 2z, ËÎÒÈËÎ Î f (z) ÌÐ ÔÈÐ ÙÜ ÓÓÖØÝÎ ÊÐÈ ÑÈ ÏÌ ÙÎÓÌÐ Ö
0
ÌÐ ÔÈÐ ÈÔÈÒÜÛÐÑÎ
ÛÖÜ Ì×Ð×Ì ËÖÜ, ÌÑÛÖ Ú È×Ö ÛÖ ÙÎÓÌÐ Ö z = 0.
·ÌàØÖÜ ÓÌ ÛÐÚ ÌÜÏÌÐ ÌÚ AB ÑÈÐ AC (ÁÞÎ ÓÈ 1.24a). ²ÐÈ z = x + i, x 0, ÉØÐ ÙÑÖÜ-
ÓÌ f (z) = x + 2ix, u = x , = 2x 0, ËÎÒÈËÎ

2 2 Î ÌÐÑÖ ÔÈ ÛÎÚ AB ÌÐ ÔÈÐ Î ÊØÈÓÓÎ
u = 2 =4 (Î ×ÈØÈÉÖÒÎ A B ). °Ô z = iy, y 1, f (z) = 1 ÿ y2 0 Î u = 1 ÿ y2 0,

0 0
= 0, ËÎÒÈËÎ Î ÌÐÑÖ ÔÈ ÛÎÚ AC ÌÐ ÔÈÐ Î ÌÜÏÌÐ È A C . ¶ ÊàÔÐ È ÓÌÛÈÕÜ ÛàÔ A B ÑÈÐ

0 0 0 0
A C ÙÛÖ A ÌÐ ÔÈÐ b = p=2; ËÎÒÈËÎ b = a.

0 0 0
°Ú ÏÌàØÎ ÙÖÜÓÌ Ûà ØÈ ÛÐÚ ÌÜÏÌÐ ÌÚ OD ÑÈÐ OE ÛÖÜ ÁÞÎ ÓÈÛÖÚ 1.24b. ´ÙÛà
z = x 0 (ËÎÒÈËÎ ÛÖ z ÉØÐ ÙÑÌÛÈÐ ×È Ôà ÙÛÎÔ ÌÜÏÌÐ È OD). ÂÖ ÛÌ f (z) = x2 + 1,

u = 1 + x2 1, = 0, ËÎÒÈËÎ Î ÌÐÑÖ ÔÈ ÛÖÜ ×ØÈÊÓÈÛÐÑÖÜ ÏÌÛÐÑÖÜ È ÕÖÔÈ ÌÐ ÔÈÐ
ÛÖ ÛÓÎ ÓÈ [1; 1). AÔ ÛÖ z ÉØÐ ÙÑÌÛÈÐ ÙÛÎÔ ÌÜÏÌÐ È OE (ËÎÒÈËÎ z = iy; y 0), ÛÖ ÛÌ
f (z) = 1 ÿ y2 , u = 1 ÿ y2 , ÿ1 < u 1, = 0, ËÎÒÈËÎ Î ÌÐÑÖ ÔÈ ÛÎÚ ÎÓÐÌÜÏÌÐ ÈÚ OE

ÌÐ ÔÈÐ ÛÖ ËÐÈ ÙÛÎÓÈ (ÿ1; 1]. ¿ØÖÝÈÔà Ú, b = p 6= a = p=2 (ÁÞÎ ÓÈ 1.24b). &
·Ìà ØÎÓÈ 2: f (z) ÌÐ ÔÈÐ ÈÔÈÒÜÛÐÑÎ ÙÛÖ ÙÎÓÌÐ Ö z0 ÑÈÐ f (z0 ) 6= 0. ÂÖ ÛÌ
´ÙÛà Ö ÛÐ Î
0
Ü×È ØÞÌÐ ÓÐÈ ×ÌØÐÖÞÎ ÛÖÜ ÙÎÓÌÐ ÖÜ w0 = f (z0 ), ÛÌ ÛÖÐÈ à ÙÛÌ Î ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ f (z) Ì ÞÌÐ
ÓÐ È, ÓÖÔÖÙÎ ÓÈÔÛÈ ÖØÐÙÓÌ ÔÎ ÈÔÛÐ ÙÛØÖÝÎ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ, z = F (w), ×ÖÜ ÌÐ ÔÈÐ Ì×Ð ÙÎÚ
, ÑÈÐ ÓÈ ÒÐÙÛÈ ÐÙÞÜ ÌÐ F (w) = 1=f (z) 6= 0:

0 0
ÈÔÈÒÜÛÐÑÎ
»Ì È ÒÒÈ ÒÖ ÊÐÈ, ÛÖ ÏÌà ØÎÓÈ ÓÈÚ ÒÌ ÌÐ ×àÚ Ì ÔÈÚ ÙÜ ÓÓÖØÝÖÚ ÓÌÛÈÙÞÎÓÈÛÐÙÓÖ Ú f
Ì ÞÌÐ Ì ÔÈ ÓÖÔÖÙÎ ÓÈÔÛÈ ÖØÐÙÓÌ ÔÖ ÈÔÛÐ ÙÛØÖÝÖ ÓÌÛÈÙÞÎÓÈÛÐÙÓÖ , F; ×ÖÜ ÌÐ ÔÈÐ Ì×Ð ÙÎÚ
ÙÜ ÓÓÖØÝÖÚ. ¿ÈØÖ ÒÖ Ö ÓàÚ ×ÖÜ Ö ÈÔÛÐ ÙÛØÖÝÖÚ Ü×È ØÞÌÐ, ÌÔËÌ ÞÌÛÈÐ, ÙÛÎÔ ×ØÈ ÕÎ, ÔÈ
ÓÎÔ Ó×ÖØÌÐ ÔÈ ÌÑÝØÈÙÛÌÐ ÓÌ Ùà ÛàÔ ÊÔàÙÛà Ô ÓÈÚ ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌàÔ.
°×Ö ËÌÐÕÎ: »Ì ÛÎ ÒÌ ÕÎ ÈÔÛÐ ÙÛØÖÝÖ ÌÔÔÖÖÜ ÓÌ Ö ÛÐ
z0 = F (w0 ); z = F (w) ) w = f (F (w)); w0 = f (F (w0 )):
ÁÞ. 1.24a: ²ÐÈ z 6= 0 Ö ÓÌÛÈÙÞÎÓÈÛÐÙÓÖ Ú f (z) = 1 + z2 ÌÐ ÔÈÐ ÙÜ ÓÓÖØÝÖÚ.

1.22 ÁÃ»»¾ÀÄ¾¸ »´Â°ÁÅ¶»°Â¸Á»¾¸ 121
ÁÞ. 1.24b: ¾ ÓÌÛÈÙÞÎÓÈÛÐÙÓÖ Ú f (z) = z2 + 1 ËÌÔ ÌÐ ÔÈÐ ÙÜ ÓÓÖØÝÖÚ ÙÛÖ ÙÎÓÌÐ Ö z = 0.
´ÙÛà Ö ÛÐ z = x + iy ÑÈÐ w = u + i, ËÎÒÈËÎ

u = u(x; y); = (x; y): (1:64)
´ÝÖ ÙÖÔ Î f (z) ÌÐ ÔÈÐ ÈÔÈÒÜÛÐÑÎ ÙÛÖ ÙÎÓÌÐ Ö z0 , Ü×È ØÞÖÜÔ ÖÐ
@u @u @ @
; ; ; ;
@x @y @x @y
ÑÈÐ ÌÐ ÔÈÐ ÙÜÔÌÞÌÐ Ú ÙÌ ÓÐÈ ×ÌØÐÖÞÎ ÛÖÜ z0 .
°×Ö ÛÖÔ °×ÌÐØÖÙÛÐÑÖ ºÖÊÐÙÓÖ , ÕÌ ØÖÜÓÌ Ö ÛÐ Î ÙÜÔÏÎ ÑÎ ÈÔÛÐÙÛØÌßÐÓÖ ÛÎÛÈÚ ÛàÔ
(1.64) ÙÌ ÓÐÈ ×ÌØÐÖÞÎ x0 ÑÈÐ y0 ÌÐ ÔÈÐ Ö ÓÎ ÓÎËÌÔÐÙÓÖ Ú ÛÎÚ ÐÈÑàÉÐÈÔÎ Ú ÖØÐ ÍÖÜ-

ÛàÔ
ÙÈÚ (Jacobian) ÙÛÎÔ ×ÌØÐÖÞÎ ÈÜÛÎ . ¶ ÐÈÑàÉÐÈÔÎ ÖØÐ ÍÖÜÙÈ, J; ÖØÐ ÍÌÛÈÐ àÚ ÌÕÎ Ú:

@u

@u
@x @y @u @ @u @
J=
@ = :
@ @x @y @y @x
ÿ

@x @y
2 3
´×ÌÐËÎ ÖÐ ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌÐÚ u ÑÈÐ ×ÒÎØÖÜ Ô ÛÐÚ ÙÜÔÏÎ ÑÌÚ C-R ÌÕ. (1.25) , ÉØÐ ÙÑÖÜÓÌ
Ö ÛÐ
@u 2 @ 2

J=
@x
+ @x = jf (z)j2 6= 0
0
ÙÛÖ ÙÎÓÌÐ Ö z0 . ´×ÌÐËÎ Ö ÓàÚ Î f (z) ÌÐ ÔÈÐ ÈÔÈÒÜÛÐÑÎ , f (z) 6= 0 ÙÌ ÓÐÈ ÖÒÖ ÑÒÎØÎ
0
×ÌØÐÖÞÎ ÛÖÜ z0 . ´ÙÛà, Ûà ØÈ, Ö ÛÐ w0 = u0 + i0 ; z0 = x0 + iy0 . Ã×È ØÞÖÜÔ ÙÜÔÌÞÌÐ Ú
122 ÁÃ¼°ÀÂ¶Á´¸Á »¸°Á »¸²°³¸¹¶Á »´Â°±º¶Â¶Á
ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌÐÚ x(u; ) ÑÈÐ y(u; ), ÛÌ ÛÖÐÌÚ à ÙÛÌ x0 = x(u0 ; 0 ); y0 = y(u0 ; 0 ) ÑÈÐ
z = F (w) = x(u; ) + iy(u; ): ´×Ð ÙÎÚ,

1z = 1 = 1 ;
1w 1w=1z 1f=1z
F ( w) =
0
lim 1z = 1lim
1w 0 1w
!
1 = 1 :
z 0 1w=1z f (z)
!
0
¿ÈØÈ ËÌÐÊÓÈ 2: ´ÙÛà w = ez ; z0 = 0; w0 = 1. ´Ð ÔÈÐ Ö ÓÌÛÈÙÞÎÓÈÛÐÙÓÖ Ú ÙÜ Ó-
ÓÖØÝÖÚ;
´ÞÖÜÓÌ f (z)jz0
0
=1 , ËÎÒÈËÎ Ö ÓÌÛÈÙÞÎÓÈÛÐÙÓÖ Ú ÌÐ ÔÈÐ ÙÜ ÓÓÖØÝÖÚ ÙÛÎÔ ×ÌØÐÖ-
ÞÎ ÛÖÜ ÓÎËÌÔÖ Ú. ²ÔàØÐ ÍÖÜÓÌ Ö ÛÐ Ö ÈÔÛÐ ÙÛØÖÝÖÚ ÓÌÛÈÙÞÎÓÈÛÐÙÓÖ Ú, z = F ( w) , Ü-
×È ØÞÌÐ ÑÈÐ ÌÐ ÔÈÐ
z = ln w = lnjwj + i (Argw + 2pm); m ÈÑÌ ØÈÐÖÚ.

¶ ×ÒÌÐÖ ÛÐÓÎ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ ln w ×ØÌ ×ÌÐ ÔÈ ÓÖÔÖÙÎÓÈÔÛÖ×ÖÐÎÏÌÐ ÑÈÛÈ ÛÌ ÛÖÐÖÔ ÛØÖ ×Ö
à ÙÛÌ ÛÖ w0 = 1 ÔÈ ÓÎÔ ÑÌÐ ÛÈÐ ×È Ôà ÙÛÎÔ ÛÖÓÎ . °ÜÛÖ ×ÌÛÜÞÈÐ ÔÌÛÈÐ ÈÔ ËÐÈÒÌ ÕÖÜÓÌ
àÚ ÛÖÓÎ ÛÖÔ ÈØÔÎÛÐÑÖ ÎÓÐÈ ÕÖÔÈ, (ÿ1; 0]: ÁÜÔÌ×à Ú, ÿp < Argw < p. ´×ÌÐËÎ ËÌ
F (1) = z0 ; ÏÈ ×ØÌ ×ÌÐ m = 0. ÁÜÔÌ×à Ú,
z = F (w) = ln jwj + iArgw; ÿ p < Argw < p:
F (w) ÌÐ ÔÈÐ ÓÖÔÖÙÎ ÓÈÔÛÈ ÖØÐÙÓÌ ÔÎ ÑÈÐ ÈÔÈÒÜÛÐÑÎ ÙÌ ÑÈ ÏÌ ÙÎÓÌÐ Ö

F (w) = 1=f (z) 6= 0 ÙÛÎÔ ×ÌØÐÖÞÎ ÈÜÛÎ . &
0
×ÖÜ ËÌÔ ÑÌÐ ÛÈÐ ÙÛÎÔ ÛÖÓÎ . ´×Ð ÙÎÚ,
·Ìà ØÎÓÈ 3: ´ÙÛà Ì ÔÈÚ ÙÜ ÓÓÖØÝÖÚ ÓÌÛÈÙÞÎÓÈÛÐÙÓÖ Ú w = f (z) ÑÈÐ ÓÐÈ ÈØÓÖÔÐ-

ÑÎ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ c(u; ), Ö ×ÖÜ u = Re w ÑÈÐ = Im w. ÂÖ ÛÌ Î ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ F(x; y) =
c(u(x; y); (x; y)) ÌÐ ÔÈÐ Ì×Ð ÙÎÚ ÈØÓÖÔÐÑÎ .

°×Ö ËÌÐÕÎ: ¶ È×Ö ËÌÐÕÎ ÌÐ ÔÈÐ ÍÎ ÛÎÓÈ ×ØÈ ÕÌàÔ. ÂÖ ÓÖ ÔÖ ×ÖÜ ÞØÌÐÈ ÍÌÛÈÐ ÌÐ ÔÈÐ
ÓÌØÐÑÌ Ú ×ÈØÈÊàÊÐ ÙÌÐÚ, ÖÐ ÙÜÔÏÎ ÑÌÚ Cauchy-Riemann ÑÈÐ Î ÈØÓÖÔÐÑÖ ÛÎÛÈ ÛàÔ
u(x; y); (x; y); c(u; ). ´ÞÖÜÓÌ

@ F @u @ c @ @ c
= +
@x @x @u @x @
;
2 2 2 2
@2F @2u @c @u @ c @u @ @ 2 c @ 2 @ c @ @ c
=
@x2 @x2 @u
+ @x @u2
+ 2 +
@x @x @u@ @x2 @
+ @x @2
: (1:65)
´ÑÝØÈ ÍÖÔÛÈÚ ÈÔÈ ÒÖÊÈ ÛÎ @ 2 F=@y2 , ×ÈÐ ØÔÖÜÓÌ ÛÌÒÐÑÈ
1.22 ÁÃ»»¾ÀÄ¾¸ »´Â°ÁÅ¶»°Â¸Á»¾¸ 123

@2F @2F @2u @2u @c @2 @2 @c
@x 2 + @y 2 = 2 + 2
@x @y @u
+ +
@x2 @y2 @
+
" #
@u 2 @u 2 @ 2 c @ 2 c

@u @ @u @ @ 2 c
@x
+ @y +
@u2 @2
+ 2 @x @x + @y @y @u@ :
Ã×ÖÏÌ ÙÈÓÌ, ÉÌ ÉÈÐÈ, ×àÚ Ì×ÐÛØÌ ×ÌÛÈÐ Î ÈÒÒÈÊÎ ÛÎÚ ÙÌÐØÈ Ú ÛàÔ ×ÈØÈÊàÊÐ ÙÌàÔ.
°ÒÒÈ
@2u @2u @2 @2

+
@x2 @y2
= 0 ; + = 0; @u
@x2 @y2
@ @u @
+
@x @x @y @y
= 0:
ÁÜÔÌ×à Ú,
@2c @2c @2F @2F

2 +
@u @ 2 = 0 ) + = 0:
@x2 @y2
1.22.2 EÝÈØÓÖÊÌ Ú ÙÛÎ ÒÜ ÙÎ ÛÎÚ ËÐÈÝÖØÐÑÎ Ú ÌÕÐ ÙàÙÎÚ ÛÖÜ Laplace
¹ÈÏà Ú ÈÔÈÝÌ ØÈÓÌ ÙÛÖ ´ËÈ ÝÐÖ 1.9, Î ÏÌàØÐ È ÛàÔ ÈÔÈÒÜÛÐÑà Ô ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌàÔ
ÌÐ ÔÈÐ ÞØÎ ÙÐÓÎ ÙÛÖ ÔÈ ÒÜ ÙÖÜÓÌ ÛÖ ×ØÖ ÉÒÎÓÈ ÛÖÜ Laplace ÙÛÐÚ ËÜ Ö ËÐÈÙÛÈ ÙÌÐÚ.
Ã×È ØÞÖÜÔ ÈØÑÌÛÈ ×ØÖÉÒÎ ÓÈÛÈ ×ÖÜ ÌÐ ÔÈÐ ËÐËÐÈ ÙÛÈÛÈ, ÑÈÏà Ú ÑÈÐ ×ØÖÉÒÎ ÓÈÛÈ
×ÖÜ ÈÔÈ ÊÖÔÛÈÐ ÙÌ ËÐËÐÈ ÙÛÈÛÈ. ÂÌ ÛÖÐÈ ÌÐ ÔÈÐ, ×.Þ., ÌÑÌÐ ÔÈ ×ÖÜ Ì ÞÖÜÔ È ÕÖÔÈ ÙÜÓÓÌ-
ÛØÐ ÈÚ, Ö×Ö ÛÌ ÈØÑÌÐ ÔÈ ÊÔàØÐ ÍÖÜÓÌ ÛÎ ÒÜ ÙÎ ×È Ôà ÙÌ Ì ÔÈ Ì×Ð ×ÌËÖ ×ÖÜ ×ÌØÔÈ ÌÐ È×Ö
ÛÖÔ È ÕÖÔÈ ÈÜÛÖ Ô. ´×Ð ÙÎÚ, ÌÑÌÐ ÔÈ ÛÈ Ö×ÖÐ È ÌÑÛÌÐ ÔÖÔÛÈÐ ÙÛÖ È ×ÌÐØÖ ÙÌ ÓÐ È ËÐÌÜ ÏÜÔ-
ÙÎ, ÊÐÈÛÐ ÛÖ ÛÌ Î ÒÜ ÙÎ ÌÐ ÔÈÐ ÈÔÌÕÈ ØÛÎÛÎ È×Ö ÛÎÔ ÈÔÛÐ ÙÛÖÐÞÎ ÓÌÛÈÉÒÎÛÎ .
ÁÛÐÚ ×ÌØÐ×Ûà ÙÌÐÚ ÈÜÛÌ Ú ÈØÑÌÐ ÔÈ ÒÜÏÌÐ Î ËÐÈÝÖØÐÑÎ ÌÕÐ ÙàÙÎ
@2F @2F
+ = 0;
@x2 @y2
(1:66)
ÓÌ ÑÈÛÈ ÒÒÎÒÌÚ ÙÜÔÖØÐÈÑÌ Ú ÙÜÔÏÎ ÑÌÚ, ×ÖÜ ÑÈÏÖØÐ ÍÖÔÛÈÐ È×Ö ÛÎ ÊÌàÓÌÛØÐ È ÛÖÜ
×ØÖÉÒÎ ÓÈÛÖÚ. ÁÜÔÎ ÏàÚ, ÖÐ ÙÜÔÖØÐÈÑÌ Ú ÙÜÔÏÎ ÑÌÚ ×ØÖÙËÐÖØÐ ÍÖÜÔ ÛÎ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ
Î ÛÎÔ ÑÈ ÏÌÛÎ ×ÈØÈ ÊàÊÖ ÛÎÚ ×È Ôà ÙÌ Ì×ÐÝÈ ÔÌÐÈ S; ËÎÒÈËÎ

FjS = V = ÙÛÈÏÌØÈ (ÙÜÔÖØÐÈÑÎ ÙÜÔÏÎ ÑÎ Dirichlet) (1:67a)
Î
n^ 1 r
rF = @@nF = ÿ En = ÊÔàÙÛÎ (ÙÜÔÖØÐÈÑÎ ÙÜÔÏÎ ÑÎ Neumann). (1:67b)
S S
124 ÁÃ¼°ÀÂ¶Á´¸Á »¸°Á »¸²°³¸¹¶Á »´Â°±º¶Â¶Á
( n^ ÌÐ ÔÈÐ ÛÖ ÑÈ ÏÌÛÖ ÙÛÎÔ Ì×ÐÝÈ ÔÌÐÈ S ÓÖÔÈËÐÈÐ Ö ËÐÈ ÔÜÙÓÈ.) ¿ÖÒÒÌ Ú ÝÖØÌ Ú, Î ÊÌ-
àÓÌÛØÐ È ÛÖÜ ×ØÖÉÒÎ ÓÈÛÖÚ ÌÐ ÔÈÐ ×È ØÈ ×ÖÒÜ ×ÖÒÜ ×ÒÖÑÎ ÙÛÖ Ì×Ð ×ÌËÖ z, à ÙÛÌ ÌÐ ÔÈÐ
×ÖÒÜ ËÜ ÙÑÖÒÖ ÔÈ ÒÜÏÌÐ Î (1.66) ÐÑÈÔÖ×ÖÐà ÔÛÈÚ ÓÐÈ È×Ö ÛÐÚ ÌÕ. (1.67).
ÃÙÛÌØÈ È×Ö ÈÜÛÈ ÊÌÔÔÐÌ ÛÈÐ ÛÖ ÌØà ÛÎÓÈ: ´Ð ÔÈÐ ËÜÔÈÛÖ Ô ÔÈ ÉØÌÏÌÐ Ì ÔÈÚ ÙÜ ÓÓÖØ-
ÝÖÚ ÓÌÛÈÙÞÎÓÈÛÐÙÓÖ Ú ÛÌ ÛÖÐÖÚ à ÙÛÌ ÔÈ ÑÈ ÔÌÐ ÛÎ ÊÌàÓÌÛØÐ È ÛÖ ÙÖ È×ÒÎ ÙÛÖ Ì×Ð ×ÌËÖ
w à ÙÛÌ ÔÈ ÌÐ ÔÈÐ ËÜÔÈÛÖ Ô ÔÈ ÒÜÏÌÐ Î ËÐÈÝÖØÐÑÎ ÌÕÐ ÙàÙÎ ÛÖÜ Laplace; (´ÔËÐÈÝÌ ØÌÐ

ÓÖ ÔÖ Î ÊÌàÓÌÛØÐ È ÑÈÐ Î ËÜÔÈÛÖ ÛÎÛÈ ÈÔÛÐÙÛØÌßÐÓÖ ÛÎÛÈÚ, ÑÈÏÖ ÙÖÔ Ö ÓÌÛÈÙÞÎÓÈ-
ÛÐÙÓÖ Ú ËÐÈÛÎØÌÐ ÛÎÔ ÈØÓÖÔÐÑÖ ÛÎÛÈ.) °Ô ÉØÌÏÌÐ Î c(u; ); ÌÜ ÑÖÒÈ ×ØÖÑÜ ×ÛÌÐ Î

F(x; y), ÓÌ Ùà ÛàÔ ÓÌÛÈÙÞÎÓÈÛÐÙÓà Ô u = u(x; y) ÑÈÐ = (x; y). ¶ È×È ÔÛÎÙÎ
ÌÐ ÔÈÐ ÑÈÛÈÝÈÛÐÑÎ . ¾ÓàÚ, ËÜÙÛÜÞà Ú, Î ×ÐÖ ×È Ôà ÏÌàØÐ È ËÌÔ Ó×ÖØÌÐ ÔÈ ÓÈÚ ÉÖÎÏÎ -
ÙÌÐ ÔÈ ÉØÖÜ ÓÌ ÛÖÔ ÑÈÛÈ ÒÒÎÒÖ ÓÌÛÈÙÞÎÓÈÛÐÙÓÖ - Ö Ö×ÖÐ ÖÚ È ÒÒàÙÛÌ ÌÕÈØÛÈ ÛÈÐ ÑÈÐ
È×Ö ÛÖ ÛÐ ×ØÖÉÒÎ ÓÈÛÈ ÏÌàØÖÜ ÓÌ ÙÛÖ (u; ) Ì×Ð ×ÌËÖ àÚ ÊÔàÙÛÈ . ¶ ×ÌÐ ØÈ ÑÈÐ Î ÛÜ ÞÎ
ÉÖÎÏÈ ÌÐ! Ã×È ØÞÖÜÔ, ×È ÔÛàÚ, ÑÈÐ ûÒÌÕÐÑÈ ý ÛÌ ÛÖÐàÔ ÓÌÛÈÙÞÎÓÈÛÐÙÓà Ô, ÙÛÈ Ö×ÖÐ È

*
Ì ÞÖÜÔ ÑÈÛÈÞàØÎÏÌÐ Ö ÒÈ ÛÈ ÓÌ ÞØÐ Ûà ØÈ ÒÜÓÌ ÔÈ ×ØÖÉÒÎ ÓÈÛÈ . ´Ëà ÏÈ ×ÌØÐÖØÐÙÛÖÜ -
ÓÌ ÙÌ ÓÌØÐÑÌ Ú ×ÖÒÜ È×ÒÌ Ú ÌÝÈØÓÖÊÌ Ú È×Ö ÛÎÔ ¶ÒÌÑÛØÖÙÛÈÛÐÑÎ .
¿ÈØÈ ËÌÐÊÓÈ 3: ³Ð ÔÖÔÛÈÐ ËÜ Ö ÓÌÛÈÒÒÐÑÖÐ ÑÜ ÒÐÔËØÖÐ, È ×ÌÐØÖÜ ÓÎ ÑÖÜÚ ÑÈÐ ×ÈØÈ Ò-

ÒÎÒÖÐ. ´ÞÖÜÔ ÈÑÛÐ ÔÌÚ r1 ÑÈÐ r2 , ÌÐ ÔÈÐ ÝÖØÛÐÙÓÌ ÔÖÐ ÙÌ ËÜÔÈÓÐÑÈ V1 ÑÈÐ V2 ; ÈÔÛÐ ÙÛÖÐ-
ÞÈ, ÑÈÐ ÖÐ È ÕÖÔÌ Ú ÛÖÜÚ È×Ì ÞÖÜÔ È×Ö ÙÛÈÙÎ d. ¼È ÉØÌÏÌÐ ÛÖ ËÜÔÈÓÐÑÖ ×ÈÔÛÖÜ ÙÛÖ
Þà ØÖ Ì Õà È×Ö ÛÖÜÚ ÑÜÒÐ ÔËØÖÜÚ, Ö ÛÈÔ d > r1 + r2 .
°Ô Ì×ÐÒÌ ÕÖÜÓÌ àÚ È ÕÖÔÈ ÛàÔ z ÛÎ ËÐÌÜ ÏÜÔÙÎ ÛàÔ ÈÕÖ ÔàÔ ÛàÔ ÑÜÒÐ ÔËØàÔ, Î ÒÜ ÙÎ
ÌÕÈØÛÈ ÛÈÐ ÓÖ ÔÖ È×Ö ÛÐÚ ÙÜÔÛÌÛÈÊÓÌ ÔÌÚ x ÑÈÐ y, ËÎÒÈËÎ ÈØÑÌÐ ÔÈ ÉØÌÏÌÐ Î ÒÜ ÙÎ Ù'
Ì ÔÈ Ì×Ð ×ÌËÖ ÑÈ ÏÌÛÖ ÙÛÖÜÚ È ÕÖÔÌÚ ÛàÔ ÑÜÒÐ ÔËØàÔ.
³ÌÔ ÉÒÈ ×ÛÌÛÈÐ Î ÊÌÔÐÑÖ ÛÎÛÈ ËÌÞÖ ÓÌÔÖÐ Ö ÛÐ r1 r2 . ´ÝÖ ÙÖÔ Ö ÓÌÛÈÙÞÎÓÈÛÐÙÓÖ Ú
w = 1=z ÙÛÌ ÒÔÌÐ ÑÜ ÑÒÖÜÚ ÙÌ ÑÜ ÑÒÖÜÚ, Ü×È ØÞÌÐ Î ËÜÔÈÛÖ ÛÎÛÈ Î ×ÐÖ ×È Ôà ÊÌàÓÌ-

ÛØÐ È ÔÈ ÓÌÛÈÛØÈ×ÌÐ ÙÌ ÊÌàÓÌÛØÐ È ÖÓÖ ÑÌÔÛØàÔ ÑÜ ÑÒàÔ ÙÛÖ Ì×Ð ×ÌËÖ w (ÛÖ ×ØÖ ÉÒÎÓÈ
ÓÌ ËÜ Ö ÖÓÖ ÑÌÔÛØÖÜÚ ÑÜÒÐ ÔËØÖÜÚ ÏÌàØÌÐ ÛÈÐ ÒÜÓÌ ÔÖ). °Ú Ü×ÖÏÌ ÙÖÜÓÌ Ö ÛÐ ËÐÈÒÌ ÊÖÜÓÌ
ÛÎÔ ÌÜÏÌÐ È O1 O2 (ÁÞ. 1.25) àÚ È ÕÖÔÈ ÛàÔ x ÑÈÐ ÛÎÔ ÈØÞÎ ÛàÔ ÈÕÖ ÔàÔ ÙÌ È×Ö ÙÛÈÙÎ
a È×Ö ÛÖ ÑÌ ÔÛØÖ O1 . ÂÖ ÛÌ, ÖÐ ÌÕÐÙà ÙÌÐÚ ÛàÔ ËÜ Ö ÑÜ ÑÒàÔ ÌÐ ÔÈÐ
jz + aj = r1 ; z ÿ d + aj = r2 :
j (1:68)
¾Ð ÈÔÛÐ ÙÛÖÐÞÌÚ ÌÐÑÖ ÔÌÚ ÛÖÜÚ ÙÛÖ Ì×Ð ×ÌËÖ w ÌÐ ÔÈÐ
j 1=w + a = r1;
j j 1=w ÿ d + aj = r2
Î
jwa + 1j = r1 jwj; (a
j ÿ d)w + 1j = r2 jwj:
*
¹ÖÐ ÛÈÕÌ, ×.Þ., ÛÈ ÌÕÎ Conformal Mapping, New York, McGraw-Hill Co. (1953), ÑÈÐ
Ú ÉÐÉÒÐ È: Z. Nehari,
H. Kober, Dictionary of Conformal Transformations, Dover (1952).

1.22 ÁÃ»»¾ÀÄ¾¸ »´Â°ÁÅ¶»°Â¸Á»¾¸ 125
ÁÞ. 1.25:¶ ÊÌàÓÌÛØÐ È ËÜ Ö ×ÈØÈ ÒÒÎÒàÔ ÑÜÒÐ ÔËØàÔ È ×ÌÐØÖÜ ÓÎ ÑÖÜÚ. ³ÌÐ ÞÔÌÛÈÐ ÛÖÓÎ ÑÈ ÏÌÛÎ ÙÛÖÜÚ È ÕÖÔÌÚ ÛàÔ
ÑÜÒÐ ÔËØàÔ.
°ÒÒÈ Î ×Øà ÛÎ ÌÕÐ ÙàÙÎ ÊØÈ ÝÌÛÈÐ
a 2ww + a w + aw + 1 = r21ww :
j j
3 3 3 3
°ØÈ
ww 3
(a2
j j ÿ r12 ) + a w 3 3
+ aw + 1 = 0
Î
j w ÿ A1 j = R1 ; (1:69a)
Ö ×ÖÜ
A1 = 2 2 ;
a r
R1 = 2 1 2 (a = a); (1:69b)
r1 ÿ a ja ÿ r j
3
1
ËÎÒÈËÎ Ö ÑÜ ÑÒÖÚ r1 , ÙÛÖ Ì×Ð ×ÌËÖ w; È×ÌÐÑÖÔÐ ÍÌÛÈÐ ÙÌ ÑÜ ÑÒÖ ÓÌ ÑÌ ÔÛØÖ A1 ÑÈÐ
ÈÑÛÐ ÔÈ R1 .
¾ÓÖÐÈ, ÉØÐ ÙÑÖÜÓÌ Ö ÛÐ Î ÌÐÑÖ ÔÈ ÛÖÜ ÑÜ ÑÒÖÜr2 ÙÛÖ Ì×Ð ×ÌËÖ w ÌÐ ÔÈÐ
jw ÿ A 2 j = R 2 ; A2 = 2
aÿd ; R = r2
(1:69c)
r2 ÿ (d ÿ a) 2 2 2 2 :
j(d ÿ a) ÿ r j
2
¶ ÙÜÔÏÎ ÑÎ ÖÓÖÑÌÔÛØÖ ÛÎÛÈÚ, A1 = A2 A, ÙÜÔÌ×È ÊÌÛÈÐ
a = a ÿ d
da2 ÿ (d2 + r12 ÿ r22 )a + dr12 = 0;
r12 ÿ a2 r22 ÿ (d ÿ a)2
)
126 ÁÃ¼°ÀÂ¶Á´¸Á »¸°Á »¸²°³¸¹¶Á »´Â°±º¶Â¶Á
ËÎÒÈËÎ
q
a = 21d d2 + r12 ÿ r22 6 (d2 + r12 ÿ r22 )2 ÿ 4d2 r12 : (1:70)
´×ÌÐËÎ ÛÖ ÊÐÔÖ ÓÌÔÖ ÛàÔ ËÜ Ö ÒÜ ÙÌàÔ ÐÙÖÜ ÛÈÐ ÓÌ r21 , È×Ö ÛÐÚ ËÜ Ö ÒÜ ÙÌÐÚ Î ÓÐ È ÌÐ ÔÈÐ
ÓÌÊÈÒÜ ÛÌØÎ È×Ö r1 ÑÈÐ Î È ÒÒÎ ÓÐÑØÖ ÛÌØÎ. ³ÐÈÒÌ ÊÖÜÓÌ ÛÎ ÒÜ ÙÎ a < r1 , Ö×Ö ÛÌ
d ÿ a > d ÿ r1 > r2 , ËÎÒÈËÎ Î ÈØÞÎ ÛàÔ ÈÕÖ ÔàÔ Ó×ÖØÌÐ ÔÈ Ì×ÐÒÌÊÌÐ ÓÌ ÙÈ ÙÛÖÔ
ÑÜ ÑÒÖ r1 ÑÈÐ Ì Õà È×Ö ÛÖÔ ÑÜ ÑÒÖ r2 .
·Ì ÛÖÔÛÈÚ ÛÎÔ ×ÐÖ ×È Ôà ÛÐÓÎ ÛÖÜ a ÙÛÐÚ ÌÕÐÙà ÙÌÐÚ (1:69b) ÑÈÐ (1:69c); ×ØÖÙËÐÖ-
ØÐ ÍÖÜÓÌ ÛÖ ÙÖ ÛÎ ÙÜÔÛÌÛÈÊÓÌ ÔÎ ÛÖÜ ÑÌ ÔÛØÖÜ A ×È Ôà ÙÛÖÔ ×ØÈÊÓÈÛÐÑÖ È ÕÖÔÈ u, Ö ÙÖ
ÑÈÐ ÛÐÚ ÈÑÛÐ ÔÌÚ
*
R1 ÑÈÐ R2 (R1 < R2 ).
°×Ö ÛÖ ÙÛÖÐÞÌÐà ËÎ ÎÒÌÑÛØÐÙÓÖ , ÕÌ ØÖÜÓÌ
**
Ö ÛÐ ÈÔ r ÌÐ ÔÈÐ Î È×Ö ÙÛÈÙÎ ÛÜÞÖ ÔÛÖÚ
ÙÎÓÌÐ ÖÜ ÓÌÛÈÕÜ ËÜ Ö ÖÓÖ ÑÌÔÛØàÔ ÑÜÒÐ ÔËØàÔ È×Ö ÛÖ ÑÌ ÔÛØÖ ÛÖÜÚ, ÛÖ ËÜÔÈÓÐÑÖ Ì ÞÌÐ
ÛÎ ÓÖØÝÎ
c(r ) = c1 ln r + c2 :
°ÒÒÈ
c(R1 ) = V1 = c1 ln R1 + c2 ;
c(R2 ) = V2 = c1 ln R2 + c2 :
°×Ö ÛÐÚ ÙÞÌ ÙÌÐÚ ÈÜÛÌ Ú ×ØÖÑÜ ×ÛÌÐ
V1 ÿ V2 V ÿV V ln R ÿ V ln R
c1 = ; c2 = V1 ÿ 1 2 ln R1 = 2 1 1 2 :
ln (R1=R2) ln (R1 =R2) ln (R1=R2 )
°ÒÒÈ
p p
r= (w 3
ÿ A)(w ÿ A) = u2 ÿ 2Au + 2 + A2 ;
*
OÐ ×ØÈ ÕÌÐÚ ÌÐ ÔÈÐ ÙÛÖÐÞÌÐà ËÌÐÚ ÈÒÒÈ Ö ÞÐ ÛÌÛØÐÓÓÌ ÔÌÚ.
**
O ÈÔÈÊÔà ÙÛÎÚ ÈÚ ÉÌÉÈÐàÏÌÐ Ö ÛÐ Ö Þà ØÖÚ Ì Õà È×Ö ÛÖÜÚ ÈØÞÐÑÖÜ Ú ÑÜÒÐ ÔËØÖÜÚ, ÙÛÖ Ì×Ð ×ÌËÖ z,
ÓÌÛÈÙÞÎÓÈÛÐ ÍÌÛÈÐ ÙÛÖ Þà ØÖ ÓÌÛÈÕÜ ÛàÔ ÑÜÒÐ ÔËØàÔ ÙÛÖ Ì×Ð ×ÌËÖ w. ²ÐÈ a < r1 , ÔÈ ËÌÐÞÛÌÐ Ö ÛÐ
r r2
R1 = 2 1 2 ; R2 = ;
r1 ÿ a (d ÿ a)2 ÿ r22
j z + a j r 1 ) j w ÿ Aj R1 ;
j z + a ÿ d j r 2 ) j w ÿ Aj R2 :
ÂÖÜ ÛÖ ËÐÈ×ÐÙÛà ÔÌÛÈÐ ÌÜ ÑÖÒÈ, ÏÌàØà ÔÛÈÚ ÛÈ ÙÎÓÌÐ È z = 0 ÑÈÐ z = d ÿ a.
1.22 ÁÃ»»¾ÀÄ¾¸ »´Â°ÁÅ¶»°Â¸Á»¾¸ 127
s
u= 2 2 ;
x
= 2 2 ; r=
ÿ y 1 ÿ 2Ax + A2 ;
x +y x +y x + y2 x 2 + y2
2
Ö×Ö ÛÌ
" s ! #
V ÿV
F(x; y) = 1 2 ln
1 2Ax + A2 =R1 + V1 : (1:71)
ln(R1 =R2) x + y2
2 ÿ
x + y2
2
&
¿ÈØÈ ËÌÐÊÓÈ 4: ³Ü Ö Ö ÓÖÐÈ ÓÌÛÈÒÒÐÑÈ ÎÓÐÙÝÈÐ ØÐÈ ÈÑÛÐ ÔÈÚ a ÌÐ ÔÈÐ ÝÖØÛÐÙÓÌ ÔÈ ÙÌ
ËÜÔÈÓÐÑÈ V ÑÈÐ ÿ V , ÈÔÛÐ ÙÛÖÐÞÈ. »ÌÛÈÕÜ ÛÖÜÚ ×ÈØÌÓÉÈ ÒÒÌÛÈÐ ÒÌ×ÛÖ ÙÛØà ÓÈ ÓÖ-

ÔàÛÐÑÖÜ Î ÈÌ ØÈ (ÁÞ. 1.26). ·ÌàØÖÜ ÓÌ Ö ÛÐ Î Ü ×ÈØÕÎ ÛÖÜ ÙÛØà ÓÈÛÖÚ ËÌÔ Ì×ÎØÌÈ ÍÌÐ ÛÖ
ËÜÔÈÓÐÑÖ , È×Òà Ú È×ÖÓÖÔà ÔÌÐ ÛÈ ËÜ Ö ÎÓÐÙÝÈÐ ØÐÈ. ¼È ÉØÌÏÌÐ ÛÖ ËÜÔÈÓÐÑÖ ×ÈÔÛÖÜ
ÙÛÖ Þà ØÖ ÓÌÛÈÕÜ ÛàÔ ËÜ Ö ÎÓÐÙÝÈÐØÐ àÔ.
¶ ÌÜÏÌÐ È ×ÖÜ ×ÌØÔÈ ÌÐ È×Ö ÛÖ ÑÌ ÔÛØÖ ÛàÔ ÎÓÐÙÝÈÐØÐ àÔ ÑÈÐ ÌÐ ÔÈÐ ÑÈ ÏÌÛÎ ÙÛÖ
Ì×Ð ×ÌËÖ Ì×ÈÝÎ Ú ÛÖÜÚ È×ÖÛÌÒÌÐ È ÕÖÔÈ ÙÜÓÓÌÛØÐ ÈÚ. ÂÖ ËÜÔÈÓÐÑÖ , ÑÈÛÈ ÙÜÔÌ ×ÌÐÈ, ËÌÔ
ÌÕÈØÛÈ ÛÈÐ È×Ö ÛÎ ÊàÔÐ È f ÊÜ Øà È×Ö ÛÖÔ È ÕÖÔÈ ÈÜÛÖ Ô. ÂÖ ×ØÖ ÉÒÎÓÈ ÌÐ ÔÈÐ ÖÜÙÐÈ-
ÙÛÐÑÈ ËÐËÐÈ ÙÛÈÛÖ, ËÎÒÈËÎ ÈØÑÌÐ ÔÈ ÉØÌÏÌÐ Î ÒÜ ÙÎ ÙÌ Ö×ÖÐÖËÎ ×ÖÛÌ Ì×Ð ×ÌËÖ ×ÖÜ
×ÌØÐÌ ÞÌÐ ÛÖÔ È ÕÖÔÈ ÙÜÓÓÌÛØÐ ÈÚ. (ÂÖ Ð ËÐÖ ×ØÖ ÉÒÎÓÈ ÌÓÝÈÔÐ ÍÌÛÈÐ ÈÔ ÈÔÛÐ ÎÓÐÙÝÈÐ-
ØÐ àÔ Ì ÞÖÜÓÌ ËÜ Ö È ×ÌÐØÖÜÚ ÎÓÐÑÜÒÐ ÔËØÖÜÚ ÈÑÛÐ ÔÈÚ a .)
·ÌàØÖÜ ÓÌ ÛÖ ÓÌÛÈÙÞÎÓÈÛÐÙÓÖ .
w = ln
a + z: (1:72)
a z
ÿ
ÁÞ. 1.26: ³Ü Ö ÎÓÐÙÝÈÐ ØÐÈ ÝÖØÛÐÙÓÌ ÔÈ. ÂÖ ÓÖÔàÛÐÑÖ ÛÎÚ Ì×ÈÝÎ Ú ÌÐ ÔÈÐ ÈØÑÌÛÈ ÒÌ×ÛÖ à ÙÛÌ ËÌÔ Ì ÞÖÜÓÌ ÐËÐÈÐ ÛÌØÈ
ÝÈÐÔÖ ÓÌÔÈ ÙÛÈ ×Ì ØÈÛÈ A ÑÈÐ C .
128 ÁÃ¼°ÀÂ¶Á´¸Á »¸°Á »¸²°³¸¹¶Á »´Â°±º¶Â¶Á
(ÂÈ ÑÜ ØÐÈ ÞÈØÈÑÛÎØÐÙÛÐÑÈ ÛÖÜ ËÐ ÔÖÔÛÈÐ ÙÛÖ ÁÞÎ ÓÈ 1.26.) ²ÐÈ ÛÎ ÓÖÔÖÙÎÓÈÔÛÖ×ÖÐ -
ÎÙÎ ÛÖÜ ÓÌÛÈÙÞÎÓÈÛÐÙÓÖÜ ÏÌàØÖÜ ÓÌ àÚ ÛÖÓÎ ÛÈ ÌÜÏÜ ÊØÈÓÓÈ ÛÓÎ ÓÈÛÈ (ÿ1; a],
[a; ) 1 . ¿È Ôà ÙÛÖÔ ÑÜ ÑÒÖ ÛÖÜ ÁÞ. 1.26 Ì ÞÖÜÓÌ z = aei , Ö×Ö ÛÌ Î ÌÐÑÖ ÔÈ ÛÖÜ ÌÐ ÔÈÐ
w = ln
1 + ei = ln (1 + ei )(1 ÿ e ÿ i ) = ln sin i = lni cot ;
1 ei (1 ei )(1
ÿ ÿ ÿ e
ÿ i ) 1 cos ÿ 2
ËÎÒÈËÎ
8
ln cot 2 + i p2 ; 0 < 
>
>
>
>
<
w=
>
>
> p
>
>
: ln cot 2

ÿ i ;
2 ÿ p < < 0:
³ÎÒÈËÎ ÛÖ ×È Ôà ÎÓÐÙÝÈÐ ØÐÖ È×ÌÐÑÖÔÐ ÍÌÛÈÐ ÙÛÎÔ ÌÜÏÌÐ È = p=2 ÑÈÐ ÛÖ ÑÈ Ûà ÙÛÎÔ
ÌÜÏÌÐ È = ÿp=2 (ÑÖÐ ÛÈÕÌ ÁÞÎ ÓÈ 1.26).
¶ ÒÜ ÙÎ ÙÛÖ Ì×Ð ×ÌËÖ w ÌÐ ÔÈÐ ×ÖÒÜ È×ÒÎ (ÛÖ ËÜÔÈÓÐÑÖ ÓÌÛÈÕÜ ÛàÔ Ö×ÒÐÙÓà Ô
Ì×Ð ×ÌËÖÜ ×ÜÑÔàÛÎ È ×ÌÐØàÔ ËÐÈÙÛÈ ÙÌàÔ!), ËÎÒÈËÎ
c(u; ) = A + B; A; B ÙÛÈÏÌØÌ Ú.
°×Ö ÛÐÚ ÙÜÔÖØÐÈÑÌ Ú ÙÜÔÏÎ ÑÌÚ,
pp p p
c v= = A +B = V; c v=ÿ
2 2 2 = ÿ A
2+B= ÿ V;
ÉØÐ ÙÑÖÜÓÌ B=0 A = 2V =p
ÑÈÐ , ËÎÒÈËÎ
8
> 2V ; 
>

> p
>
: 0; > :
j j
2
°ÒÒÈ
i
ln aa + zz = Im ln aa + re

= Im
ÿ rei ÿ

= Im ln aa2 + rr2 + 2a r sin i
2 2
2ar cos = Im(ln R + if) = f;
ÿ
ÿ
1.22 ÁÃ»»¾ÀÄ¾¸ »´Â°ÁÅ¶»°Â¸Á»¾¸ 129
Ö ×ÖÜ
q
(a2 r2 )2 + 4a2r2 sin2 2ar sin
R= kai tan f= 2 2 :
ÿ
a + r 2ar cos
2 2 ÿ a r ÿ
ÁÜÔÌ×à Ú, ÛÖ ËÜÔÈÓÐÑÖ ÌÐ ÔÈÐ
F(r; ) =
2V tan 1 2ar sin : (1:73a)
a2 r2
ÿ
p ÿ
ÁÜÔÎ ÏàÚ, ÈÔ Ö ÑÜ ÑÒÖÚ ÌÐ ÔÈÐ ÛÖÓÎ ÙÝÈÐ ØÈÚ, Î ÊàÔÐ È ÓÌÛØÐÌ ÛÈÐ È×Ö ÛÖÔ ×ÖÒÐÑÖ
È ÕÖÔÈ (È ÕÖÔÈ ÙÜÓÓÌÛØÐ ÈÚ). ÂÖ ÛÌ Î ÌÕ. (1.73a) ÊØÈ ÝÌÛÈÐ
F(r; ) =
2V tan 1 2ar cos ; 0 < < p: (1:73b)
a2 r2
ÿ
p ÿ
(1:73a); r ! ÑÈÐ ! f.
&
°Ô Ö ÑÜ ÑÒÖÚ ÌÐ ÔÈÐ ÛÖÓÎ ÑÜÒÐ ÔËØÖÜ, ÛÖ ÛÌ ÐÙÞÜ ÌÐ Î ÌÕ. ÓÌ
¿ÈØÈ ËÌÐÊÓÈ 5: ¼È ÒÜÏÌÐ ÛÖ ÎÒÌÑÛØÖÙÛÈÛÐÑÖ ×ØÖ ÉÒÎÓÈ ÌÔÖ Ú ÓÌÛÈÒÒÐÑÖÜ ÑÜÒÐ Ô-

ËØÖÜ È ×ÌÐØÖÜ ÓÎ ÑÖÜÚ ÑÈÐ ÈÑÛÐ ÔÈÚ a; Ö Ö×ÖÐ ÖÚ ÌÐ ÔÈÐ ÝÖØÛÐÙÓÌ ÔÖÚ ÙÌ ËÜÔÈÓÐÑÖ V.¾
È ÕÖÔÈÚ ÛÖÜ ÑÜÒÐ ÔËØÖÜ ÌÐ ÔÈÐ ×ÈØÈ ÒÒÎÒÖÚ ×ØÖÚ Ì ÔÈ ÈÊà ÊÐÓÖ ÑÈÐ ÊÌÐàÓÌ ÔÖ È ×ÌÐØÖ
Ì×Ð ×ÌËÖ ÑÈÐ ÙÌ È×Ö ÙÛÈÙÎ d > a È×Ö ÈÜÛÖ , Ö ×àÚ ÙÛÖ ÁÞÎ ÓÈ 1.27.
w = ÿ2i tanh ÿ
1(z=b)
z = ib tan(w=2)
ÁÞ. 1.27: To ÎÒÌÑÛØÖÙÛÈÛÐÑÖ ×ØÖ ÉÒÎÓÈ ÌÔÖ Ú ÓÌÛÈÒÒÐÑÖÜ , ÝÖØÛÐÙÓÌ ÔÖÜ ÑÜÒÐ ÔËØÖÜ Ó×ØÖÙÛÈ ÙÌ ÊÌÐàÓÌ ÔÖ
Ì×Ð ×ÌËÖ (ÛÖÓÎ ). ¶ ÌÐÑÖ ÔÈ ÛÖÜ ÑÜ ÑÒÖÜ ÌÐ ÔÈÐ ÛÖ ÌÜÏÜ ÊØÈÓÓÖ ÛÓÎ ÓÈ D F ×ÖÜ È×Ì ÞÌÐ È×Ö ÛÖÔ È ÕÖÔÈ ÛàÔ u
0 0
= cosh ( a)
È×Ö ÙÛÈÙÎ 1 ÿ ÿ1 d= . ¶ ×ÈØÈ ÓÌÛØÖÚ b ÌÐ ÔÈÐ b p
= a
d2 ÿ 2 . ÂÖ ÙÜ ÓÉÖÒÖ --- ËÎÒà ÔÌÐ ÛÐÚ ÐÙÖËÜÔÈÓÐÑÌ Ú
Ì×ÐÝÈ ÔÌÐÌÚ.
130 ÁÃ¼°ÀÂ¶Á´¸Á »¸°Á »¸²°³¸¹¶Á »´Â°±º¶Â¶Á
·ÌàØÖÜ ÓÌ ÛÖ ÓÌÛÈÙÞÎÓÈÛÐÙÓÖ
w w
z = ib tan
2 = b tanh i 2 ; (1:74a)
ÛÖÜ Ö×ÖÐ ÖÜ Ö ÈÔÛÐ ÙÛØÖÝÖÚ ÌÐ ÔÈÐ
z
w = 2 tan 1 ÿ
ÿ i = ÿ2i tanh
1z; b ÿ
×ØÈÊÓÈÛÐÑÖ Ú. (1:74b)
b b
¶ ×ÈØÈ ÓÌÛØÖÚ b ÏÈ ×ØÌ ×ÌÐ ÔÈ ËÐÈÒÌÞÛÌÐ ÑÈÛÈ ÒÒÎÒÈ, à ÙÛÌ ÖÐ Ì×ÐÝÈ ÔÌÐÌÚ ÛàÔ ËÜ Ö
ÈÊàÊà Ô ÔÈ ÊÐ ÔÖÔÛÈÐ, ÙÛÖ Ì×Ð ×ÌËÖ w; ËÜ Ö ×ÈØÈ ÒÒÎÒÌÚ ÊØÈÓÓÌ Ú.
ÂÈ ÙÎÓÌÐÈ z = iy (ÓÐÊÈËÐÑÖÚ ÈÕÖÔÈÚ) È×ÌÐÑÖÔÐ ÍÖÔÛÈÐ ÙÛÈ ÙÎÓÌÐ È w ÊÐÈ ÛÈ Ö×ÖÐ È

ÐÙÞÜ ÌÐ
w w y u y
ib tan
2 = iy tan 2 = b tan 2 = b ;
) ) v = 0;
ËÎÒÈËÎ ÙÛÖÔ ×ØÈÊÓÈÛÐÑÖ È ÕÖÔÈ ÛÖÜ Ì×Ð×Ì ËÖÜ w (ÑÖÐÛÈ ÛÌ, ×È ÔÛàÚ, ÛÎ ÙÎÓÌÐ àÙÎ ×ÐÖ
ÑÈ Ûà).
²ÐÈ ÔÈ ÉØÖÜ ÓÌ ÙÌ ÛÐ È×ÌÐÑÖÔÐ ÍÖÔÛÈÐ ÛÈ ÙÎÓÌÐ È ÛÖÜ ÑÜ ÑÒÖÜ, ÞØÌÐÈ ÍÌÛÈÐ, ËÜÙÛÜ-
Þà Ú, ×ÌØÐÙÙÖ ÛÌØÎ ËÖÜÒÌÐÈ . ´ÞÖÜÓÌ
ei w=2 ÿ e i w=2 eiw 1

x + iy = b =
ÿ
b
ÿ
ei w=2 + e ÿ i w=2 eiw + 1

Î
e eiu ÿ 1 (e eiu ÿ 1)(e e iu + 1)

x + iy = b =
ÿ ÿ ÿ ÿ
b iu
e e +1
ÿ iu (e e + 1)(e e
ÿ ÿ ÿ iu + 1)
= bee 2 ++ 22iee cos

2 sin u 1 sinh + i sin u :
= b cosh
ÿ ÿ
ÿ ÿ
ÿ
u+1
ÿ
+ cos u
°×Ö ÛÎ ÙÞÌ ÙÎ ÈÜÛÎ ×ØÖÑÜ ×ÛÌÐ
b sin u b sinh
y= x=ÿ (1:75)
cosh v + cos u ; cosh + cos u :
°×Ö ÛÐÚ ÙÞÌ ÙÌÐÚ (1.75) Ó×ÖØÖÜ ÓÌ ÔÈ È×ÈÒÌÐ ßÖÜÓÌ ÛÎ ÓÌÛÈÉÒÎÛÎ u. ¿ØÈÊÓÈÛÐÑÈ ,

b y
cos u = ÿ
x
sinh + cosh ; sin u = ÿ
x
sinh ;
ËÎÒÈËÎ
2 2
1 = sin2 u + cos2 u = xy2 sinh2 + b
x
sinh + cosh
1.22 ÁÃ»»¾ÀÄ¾¸ »´Â°ÁÅ¶»°Â¸Á»¾¸ 131
Î , ÛÌÒÐÑÈ ,
2
(x + b coth )2+y2 = sinhb 2 : (1:76)
¶ ÌÕÐ ÙàÙÎ (1:76)
, ÙÛÖ Ì×Ð ×ÌËÖ z, ×ÈØÐÙÛÈ ÔÌÐ ÓÐÈ ÖÐÑÖÊÌ ÔÌÐÈ ÑÈÓ×ÜÒà Ô, ÑÈ ÏÌ ÓÐ È
È×Ö ÛÐÚ Ö×ÖÐ ÌÚ ÖØÐ ÍÌÛÈÐ È×Ö ÛÎ ÓÌÛÈÉÒÎÛÎ . ²ÐÈ ËÖÙÓÌ ÔÖ = 1 = ÙÛÈÏ., Î
ÈÔÛÐ ÙÛÖÐÞÎ ÑÈÓ×Ü ÒÎ ÌÐ ÔÈÐ ÑÜ ÑÒÖÚ ÓÌ ÑÌ ÔÛØÖ ÙÛÖÔ È ÕÖÔÈ ÛÖÜ ÑÜÒÐ ÔËØÖÜ, ÈØÑÌÐ ÖÐ
×ÈØÈ ÓÌÛØÖÐ 1 ÑÈÐ b ÔÈ ËÐÈÒÌÞÛÖÜ Ô à ÙÛÌ ÔÈ ÐÙÞÜ ÖÜÔ

9 8
d = ÿb coth 1 >
> > 1 = ÿ cosh
>
> 1d
a
ÿ
> = <
Î
a = sinhb
>
> >
>
> >
; :
b = d 2 ÿ a2 :
p
1
ÁÜÔÌ×à Ú, Ö ÑÜ ÑÒÖÚ ÓÌ ÑÌ ÔÛØÖ ÛÖ ÙÎÓÌÐ Ö x=d ÑÈÐ ÈÑÛÐ ÔÈ a ÈÔÈ×ÈØÐ ÙÛÈÛÈÐ ÙÛÖ
Ì×Ð ×ÌËÖ w È×Ö ÛÖ ÌÜÏÜ ÊØÈÓÖ ÛÓÎ ÓÈ

= 1 = ÿcosh 1 (d=a) < 0;
ÿ
ÿ p u p:
ÁÛÖ Ì×Ð ×ÌËÖ w Î ÒÜ ÙÎ ÌÐ ÔÈÐ ÈÜÛÎ ÛÖÜ Ì×Ð ×ÌËÖÜ ×ÜÑÔàÛÎ , ËÎÒÈËÎ
8
< A + B; 1 0 ; ÿ pup
c(u; ) = :
0; ÈÒÒÐà ÛÐÑÈ
(ÑÖÐ ÛÈÕÌ, ×È ÔÛàÚ, ÛÎ ÙÞÌÛÐÑÎ ÙÎÓÌÐ àÙÎ, ×ÐÖ ÑÈ Ûà).
c(u; 0) = 0 ) B = 0;
V
c(u; 1 ) = V A1 = V A=ÿ
) )
cosh 1(d=a) ;
ÿ
ËÎÒÈËÎ
8
V
>
<ÿ
cosh 1(d=a) ; cosh 1(d=a)
ÿ
0; pup
c(u; ) = >
ÿ ÿ
ÿ
:
0; ÈÒÒÐà ÛÐÑÈ.
ÂÖ Ì ØÊÖ ÓÈÚ ËÌÔ ÛÌÒÌÐ àÙÌ! ¿ØÌ ×ÌÐ ÔÈ ÈÔÛÐÙÛØÌ ßÖÜÓÌ ÛÖ ÓÌÛÈÙÞÎÓÈÛÐÙÓÖ , ËÎÒÈËÎ
ÔÈ ÌÑÝØÈ ÙÖÜÓÌ ÛÎ ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌÐ ÛàÔ x ÑÈÐ y. ¶ ÙÞÌ ÙÎ (1.74b) ËÐ ÔÌÐ

2
= ÿ2Re tanh 1 (z=b)3;
ÿ
132 ÁÃ¼°ÀÂ¶Á´¸Á »¸°Á »¸²°³¸¹¶Á »´Â°±º¶Â¶Á
8
>
>
>
2V Re tanh 1 px

+ iy ; x 0; jx + iy ÿ dj a
F(x; y) = > cosh (d=a)
ÿ
< 1 d ÿ a2
2
(1:77a)
ÿ
>
>
:
0; ÈÒÒÐà ÛÐÑÈ.
ÁÜ ÓÝàÔÈ ÓÌ ÛÖ ¿ØÖ ÉÒÎÓÈ 1.4.2, Ì ÞÖÜÓÌ
q
cosh 1 (d=a) = ln d=a + (d=a)2 1
ÿ
ÿ ; (1:77b)
s
+ iy 22 2 + y2 )2 + 2(d2 a2 )(y2
= 12 ln (d a ) + (x x2 )
1 px 2
Re tanh ÿ
ÿ ÿ ÿ
:
d ÿ a2 ( d 2 a 2 x ) 2 + y2
p
2 ÿ ÿ
(1:77c)
MÌ ÛÎ ÉÖÎ ÏÌÐÈ ÛÖÜÚ Ü×ÖÒÖÊÐ ÍÌÛÈÐ
*
ÛÖ ËÜÔÈÓÐÑÖ ÙÌ ÑÈ ÏÌ ÙÎÓÌÐ Ö (x; y) .
ÁÎÓÌÐ àÙÎ: »Ì ÛÎ ÉÖÎ ÏÌÐÈ ÛÖÜ ¿ØÖÉÒÎ ÓÈÛÖÚ 1.4.2, ÉØÐ ÙÑÖÜÓÌ Ö ÛÐ

1 ÿ z=pd
2 ÿ a2
p
p
w = ÿ2i tanh 1 (z= d2 ÿ a2 ) = +i ln
ÿ
1 + z= d2 ÿ a2
Î

2 ÿ a2
p
u = Re w = Arg z ÿ pd :
z + d2 ÿ a2
¶ ÛÐÓÎ ÛÎ Ú u ×ÈØÈÓÌ ÔÌÐ ×Ì×ÌØÈÙÓÌ ÔÎ ÊÐÈ ÑÈ ÏÌ ÑÒÈ ËÖ. ²ÐÈ ÛÖ ÉÈÙÐÑÖ ÑÒÈ ËÖ,
ËÎÒÈËÎ ÿ p < u < p, Ö ×ÜÑÔàÛÎ Ú ÙÛÖ Ì×Ð ×ÌËÖ w ÌÐ ÔÈÐ ×Ì×ÌØÈÙÓÌ ÔÖÚ. ´×ÌÐËÎ Ö ÓàÚ
ÛÈ ÙÎÓÌÐ È (u = ÿp; = 1 ) ÑÈÐ (u = p; = 1 ) ÛÖÜ Ì×Ð×Ì ËÖÜ w ÈÔÛÐÙÛÖÐÞÖÜ Ô ÙÛÖ
Ð ËÐÖ ÙÎÓÌÐ Ö ÛÖÜ Ì×Ð×Ì ËÖÜ z (ÑÖÐ ÛÈÕÌ ÑÈÐ ÛÖ ÁÞÎ
&
ÓÈ 1.27), ËÌÔ ×ÌØÐÓÌ ÔÖÜÓÌ ÈÔàÓÈ-
ÒÐ ÌÚ ÙÛÈ ×Ì ØÈÛÈ ÛÖÜ ×ÜÑÔàÛÎ .
ÁÜÓ×Ì ØÈÙÓÈ: ¾Ð ÙÜ ÓÓÖØÝÖÐ ÓÌÛÈÙÞÎÓÈÛÐÙÓÖÐ ÓÈ Ú Ì×ÐÛØÌ ×ÖÜÔ ÔÈ ÒÜ ÙÖÜÓÌ ÛÎÔ

ÌÕÐ ÙàÙÎ ÛÖÜ Laplace ÙÛÐÚ ËÜ Ö ËÐÈÙÛÈ ÙÌÐÚ ÑÈÐ ÔÈ ×È ØÖÜÓÌ ÈÔÈÒÜÛÐÑÌ Ú ÒÜ ÙÌÐÚ. ÂÌ -
ÛÖÐÌÚ ÒÜ ÙÌÐÚ ÌÐ ÔÈÐ, ×ÖÒÒÌ Ú ÝÖØÌ Ú, ×ØÖÛÐÓÖ ÛÌØÌÚ È×Ö ÛÐÚ ÈØÐÏÓÎÛÐÑÌ Ú Î ÛÐÚ ÒÜ ÙÌÐÚ ÓÌ
ÙÌÐØÌ Ú (ÑÖÐ ÛÈÕÌ ´Ë. 10.8, ÂÖ ÓÖÚ II). ´ÞÖÜÔ Ö ÓàÚ ÛÖ ÓÌÐÖÔÌ ÑÛÎÓÈ ×àÚ Î ÌÜ ØÌÙÎ ÛÖÜ
ÑÈÛÈ ÒÒÎÒÖÜ ÓÌÛÈÙÞÎÓÈÛÐÙÓÖÜ ËÌÔ ÌÐ ÔÈÐ ÑÈÏÖ ÒÖÜ ×ØÖÝÈÔÎ Ú (ÑÖÐ ÛÈÕÌ ÙÞÌÛÐÑÈ ÛÖ
*
ÁÜ ÓÝàÔÈ ÓÌ ÛÎ ÏÌàØÐ È ÛàÔ ÌÐËà ÒàÔ, ÛÖ ¿ÈØÈ ËÌÐÊÓÈ 5 ËÌÔ ÌÐ ÔÈÐ ×ÈØÈ ÓÌØÐÑÎ ×ÌØÐ ×ÛàÙÎ ÛÖÜ
¿ÈØÈËÌÐ ÊÓÈÛÖÚ 3 , ÓÌ V1 = ÿV ; V2 = V ; r1 = r2 = a ÑÈÐ d ! 2d. ·È Ó×ÖØÖÜ ÙÌ, ÒÖÐ×Ö Ô, ÔÈ ÏÌàØÎÏÌÐ Î

ÌÕÐ ÙàÙÎ (1.77a) àÚ ÓÌØÐÑÎ ×ÌØÐ ×ÛàÙÎ ÛÎÚ (1.71).
1.23 ¶ »´·¾³¾Á Â¶Á ¿¸¾ °¿¾Â¾»¶Á ¹°·¾³¾Ã 133
´Ë. 1.9). »È ÒÒÖÔ Ó×ÖØÖÜ ÓÌ ÔÈ ÛÎÔ ×ÈØÈÒÒÎÒÐ ÙÖÜÓÌ ÓÌ ÛÎÔ ÌÕÎ Ú ×ÌØÐ ×ÛàÙÎ ÛÖÜ
°×ÌÐØÖÙÛÐÑÖÜ ºÖÊÐÙÓÖÜ : Ã×ÖÏÌ ÙÛÌ ×àÚ ÕÌ ØÖÜÓÌ ÔÈ ×ÈØÈÊàÊÐ ÍÖÜÓÌ. ½Ì ØÖÜÓÌ Ì×Ð -
ÙÎÚ ÛÎ ÙÞÌ ÙÎ ÓÌÛÈÕÜ ÈÖ ØÐÙÛÖÜ ÖÒÖÑÒÎØà ÓÈÛÖÚ ÑÈÐ ×ÈØÈÊà ÊÖÜ, ÈÒÒÈ ËÌÔ Ì ÞÖÜÓÌ
ÑÈÓÐÈ ÏÌàØÐ È ×ÖÜ ÔÈ ÓÈÚ Ì×ÐÛØÌ ×ÌÐ ÔÈ Ü×ÖÒÖÊÐ ÍÖÜÓÌ ÖÒÖÑÒÎØà ÓÈÛÈ, ×ÈØÖ ÒÖ ×ÖÜ
ÈÜÛÈ ÌÐ ÔÈÐ ×ÖÒÜ ÞØÎ ÙÐÓÈ. ¹È ÏÌ ÝÖØÈ ×ÖÜ Ì ÞÖÜÓÌ ÓÐÈ ÓÎÛØÐÑÎ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ ÑÈÐ ÛÎÔ
×ÈØÈÊàÊÐ ÍÖÜÓÌ, ×ÈÐ ØÔÖÜÓÌ ÓÐÈ ÔÌ È ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ (ÏÜÊÈÛØÐÑÎ ). ´ÛÙÐ, ÑÈÛÈ ÙÜ Ó×ÛàÙÎ,
ÕÌ ØÖÜÓÌ Ûà ØÈ ÛÖ ÖÒÖÑÒÎ ØàÓÈ ÛÎÚ ÏÜÊÈÛØÐÑÎ Ú ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎÚ. ¿ØÖÞàØà ÔÛÈÚ ÑÈÛ'
ÈÜÛÖ Ô ÛÖÔ ÛØÖ ×Ö, ÝÛÐÈ ÞÔÖÜÓÌ ×Ð ÔÈÑÌÚ ÖÒÖÑÒÎØàÓÈ ÛàÔ! ÄÜÙÐÑÈ , ÌÝÖ ÙÖÔ ËÌÔ Ì ÞÖÜ-
ÓÌ ÑÈÓÐÈ ÏÌàØÐ È ×ÖÜ ÔÈ ÓÈÚ Ì×ÐÛØÌ ×ÌÐ ÔÈ Ü×ÖÒÖÊÐ ÙÖÜÓÌ ÛÈ ÖÒÖÑÒÎØà ÓÈÛÈ È×ÌÜ-
ÏÌÐ ÈÚ, ÖÐ ×Ð ÔÈÑÌÚ ÏÈ ×ØÌ ×ÌÐ ÔÈ ÌÐ ÔÈÐ ×ÖÒÜ ×ÐÖ ÖÊÑà ËÌÐÚ. ¾×ÖÐÖÚ Ó×ÖØÌÐ ÔÈ ÉÖÎÏÎ ÙÌÐ
ÌÐ ÔÈÐ ÌÜ×ØÖ ÙËÌÑÛÖÚ! ·È ×ÌÐ ÛÌ ÈÜÛÖ ËÌÔ ÏÈ Î ÛÈÔÌ ÓÈÏÎÓÈÛÐÑÈ . °ÒÒÈ ÛÐ ÔÈ ÑÈ ÔÖÜÓÌ;
¿ÖÒÒÌ Ú ÝÖØÌ Ú ÌÐ ÔÈÐ ÈÔÈ ÊÑÎ ÔÈ ÉØÖÜ ÓÌ ÛÎ ÒÜ ÙÎ ÙÌ ×ØÈÑÛÐÑÈ ×ØÖÉÒÎ ÓÈÛÈ.
¸ÙàÚ ÛÈ ×ÐÖ ×È Ôà ÌÐ ÔÈÐ ÑÈ ×àÚ ÛØÈÉÎÊÓÌ ÔÈ. ¶ ÌÓ×ÌÐØÐ È ÑÈÐ Î ËÐÈÐ ÙÏÎÙÎ ÉÖÎ-
ÏÈ ÔÌ. ÂÖ ×Øà ÛÖ ×ØÈ ÊÓÈ ×ÖÜ ×ØÌ ×ÌÐ ÔÈ ÑÈ ÔÖÜÓÌ ÌÐ ÔÈÐ ÔÈ ÓÌÒÌÛÎ ÙÖÜÓÌ ×à Ú È×ÌÐÑÖ-
ÔÐ ÍÖÜÔ ÖÐ ÓÌÛÈÙÞÎÓÈÛÐÙÓÖÐ ×ÖÜ ÊÌÔÔÐÖÜ ÔÛÈÐ È×Ö ÛÐÚ È×ÒÌ Ú ÓÐÊÈËÐÑÌ Ú ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌÐÚ
(×ÖÒÜà ÔÜÓÈ, ÌÑÏÌÛÐÑÎ , ÒÖÊÈØÐÏÓÐÑÎ , ÛØÐÊàÔÖÓÌÛØÐÑÌ Ú, Ü×ÌØÉÖÒÐÑÌ Ú Ñ.Ò×.) ÛÐÚ È-
×ÒÌ Ú ÊØÈÓÓÌ Ú ÛÖÜ Ì×Ð×Ì ËÖÜ z (ÌÜÏÜ ÊØÈÓÓÈ ÛÓÎ ÓÈÛÈ, ÑÜ ÑÒÖÜÚ, ÛÖÜÚ È ÕÖÔÌÚ ÙÜÔÛÌ-
ÛÈÊÓÌ ÔàÔ Ñ.Ò×.) ÙÛÖ Ì×Ð ×ÌËÖ w. °ÝÖÜ ÈÜÛÖ ÊÐ ÔÌÐ, ÌÐ ÓÈÙÛÌ Ì ÛÖÐÓÖÐ ÔÈ ûÌ×ÐÛÌÏÖÜ ÓÌý
ÙÛÖ ×ØÖ ÉÒÎÓÈ.
¿Ì ØÈ Ö ÓàÚ È×Ö ÛÎ ÞØÎÙÐÓÖ ÛÎÛÈ ÛÖÜÚ, ÌÐ ÔÈÐ, ×ØÈ ÊÓÈÛÐ, ÑÈ ÛÐ ÛÖ È×Ð ÏÈÔÈ ÑÈÛÈ-
×ÒÎÑÛÐÑÖ ÛÖ Ö ÛÐ ÖÐ ÈÔÈÒÜÛÐÑÌ Ú ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌÐÚ ÉÈ ÍÖÜÔ ÛÎ ÓÜ ÛÎ ÛÖÜÚ ×ÈÔÛÖÜ . °Ú
ÌÒ×Ð ÙÖÜÓÌ Ö ÛÐ Î ËÐÈ×Ð ÙÛàÙÎ ÈÜÛÎ ÏÈ ÑÈ ÔÌÐ ÑÈÐ ÛÖÔ ÓÎ ×ØÈÑÛÐÑÈ ÙÑÌ×ÛÖ ÓÌÔÖ
ÈÔÈÊÔà ÙÛÎ ÔÈ ÓÎÔ ÉØÌÐ ÛÖ ÌËÈ ÝÐÖ ÈÜÛÖ ÛÌÒÌÐ àÚ È ÞØÎÙÛÖ ÊÐ' ÈÜÛÖ Ô.
1.23 ¶ ÓÌ ÏÖËÖÚ ÛÎÚ ×ÐÖ È×Ö ÛÖÓÎÚ ÑÈÏÖ ËÖÜ
¶ ÏÌàØÐ È ÛàÔ ÓÐÊÈËÐÑà Ô ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌàÔ ÓÈ Ú Ì×ÐÛØÌ ×ÌÐ Ö ÞÐ ÓÖ ÔÖ ÔÈ Ü×ÖÒÖÊÐ ÙÖÜÓÌ
ÈÑØÐÉà Ú ÖÒÖÑÒÎØà ÓÈÛÈ ËÐÈÝÖ ØàÔ ÑÈÛÎÊÖØÐà Ô, ÈÒÒÈ Ó×ÖØÌÐ ÔÈ ÞØÎÙÐÓÖ×ÖÐÎÏÌÐ
ÑÈÐ ÊÐÈ È×ÒÖÜ Ú, ÑÈÛÈ ×ØÖÙÌ ÊÊÐÙÎ Ü×ÖÒÖÊÐÙÓÖÜ Ú ÖÒÖÑÒÎØàÓÈ ÛàÔ. ¾ÛÈÔ ËÌ ÓÐÈ
ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ ÈÔÈ×ÈØÐÙÛÈ ÔÌÛÈÐ ÓÌ ÓÖØÝÎ ÖÒÖÑÒÎØà ÓÈÛÖÚ, Ó×ÖØÌÐ ×ÖÒÒÌ Ú ÝÖØÌ Ú ÔÈ
×ØÖÙÌÊÊÐÙÛÌÐ ÓÌ ×ÖÒÜ È×ÒÎ Ì ÑÝØÈÙÎ. ¾ÛÈÔ Î ×ØÖÙÌ ÊÊÐÙÎ ÐÙÞÜ ÌÐ ÊÐÈ ÓÌÊÈ ÒÌÚ ÛÐÓÌ Ú
ÛÎÚ ÈÔÌÕÈ ØÛÎÛÎÚ ÓÌÛÈÉÒÎÛÎ Ú, Î ×ØÖÙÌÊÊÐÙÛÐÑÎ Ì ÑÝØÈÙÎ ÒÌ ÊÌÛÈÐ ÈÙÜÓ×ÛàÛÐÑÎ

ÓÖØÝÎ ÛÎÚ ÒÜ ÙÎÚ.
´ÙÛà Ö ÛÐ Ì ÞÖÜÓÌ ÔÈ Ü×ÖÒÖÊÐ ÙÖÜÓÌ ÛÖ ÖÒÖÑÒÎ ØàÓÈ
tb
I= h(z)dz = [h(z)z (t)]dt;
0
(1:78)
c ta
Ö ×ÖÜ z = z(t) ×ÈØÐÙÛÈ ÔÌÐ ×ÈØÈÓÌÛØÐÑÈ ÑÈÐ ÛÎÔ ÑÈÓ×Ü ÒÎ ÛÖÜ ËØÖ ÓÖÜ c. ÂÖ ÖÒÖÑÒÎ -
ØàÓÈ ÈÜÛÖ Ó×ÖØÌÐ ÔÈ ÊØÈÝÌÐ ÑÈÐ àÚ ÌÕÎ Ú:
134 ÁÃ¼°ÀÂ¶Á´¸Á »¸°Á »¸²°³¸¹¶Á »´Â°±º¶Â¶Á
tb h ÿ i tb h i
1
I= Re h z(t) z (t) dt + i
0
Im hÿz(t)1z (t) dt: 0
ta ta
2 3
¾ ÛÈÔ ÖÐ ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌÐÚ Re h(z(t))z (t) 0
ÑÈÐ Im2h(z(t))z (t)3 0
ÌÓÝÈÔÐ ÍÖÜÔ Ì ÔÛÖÔÌÚ
ËÐÈÑÜÓÈ ÔÙÌÐÚ, ÌÐ ÔÈÐ ÈØÑÌÛÈ ËÜ ÙÑÖÒÖ ÔÈ ÌÑÛÐÓÎÏÌÐ ÙàÙÛÈ ÛÖ ×ÐÖ ×È Ôà ÖÒÖÑÒÎ Øà-
ÓÈ. ¹ÈÛÈ ×Ö ÙÖÔ Ü×È ØÞÖÜÔ ËÐÈÑÜÓÈ ÔÙÌÐÚ ÌÕÈØÛÈ ÛÈÐ Ö ÞÐ ÓÖ ÔÖ È×Ö ÛÎ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ
f (z), ÈÒÒÈ ÑÈÐ È×Ö ÛÖ ËØÖ ÓÖ c. ÁÛÎÔ ×ÌØÐ ×ÛàÙÎ ÛÎÚ f (z) = exp(ÿz2 ), ÛÖÜ ÛÖ ËÌÐ ÞÔÌ-
ÛÈÐ ÙÛÈ ÁÞÎ ÓÈÛÈ 1.28a ÑÈÐ 1.28b. ¿ØÖÝÈÔà Ú, Ö ÛÈÔ Ì ÞÖÜÓÌ ÛÎÔ ×ÌØÐ ×ÛàÙÎ ÛÖÜ
ÁÞÎ ÓÈÛÖÚ 1.28b, Î ÌÑÛÐ ÓÎÙÎ, ×.Þ., ÛÖÜ ÖÒÖÑÒÎØà ÓÈÛÖÚ
+2
I1 = Re e ÿ z2 dx
ÿ 2
ÌÐ ÔÈÐ ×ÖÒÜ È×ÒÎ . ¿ØÈÊÓÈÛÐÑÈ ,
+1 +1

I1 Re e ÿ z2 dx = e ÿ x2 dx = p
p:
ÿ1 ÿ1

°ÔÛÐ ÏÌÛÈ, Î ÌÑÛÐ ÓÎÙÎ ÛÖÜ ÖÒÖÑÒÎØà

ÓÈÛÖÚ
c Re e ÿ z2 dz ÑÈÛÈ ÓÎ ÑÖÚ ÛÖÜ ËØÖ ÓÖÜ c:
z(t) = (1 + i)t= 2 2<t<2
p
, ÿ , (ÁÞ. 1.28a) ËÌÔ ÌÐ ÔÈÐ ÛÖ ÙÖ ÛÌÛØÐÓÓÌ ÔÎ.
°ØÈ, ÊÐÈ ÌÑÛÐ ÓÎÙÎ ÛÌ ÛÖÐàÔ ÖÒÖÑÒÎØàÓÈ ÛàÔ Î ÏÌàØÐ È ÓÐÊÈËÐÑà Ô ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌàÔ
ÌÐ ÔÈÐ ÞØÎ ÙÐÓÎ, Ì×ÌÐËÎ Ö ÛÈÔ Î h(z) ÌÐ ÔÈÐ ÈÔÈÒÜÛÐÑÎ ÛÖ ÖÒÖÑÒÎ ØàÓÈ ÌÐ ÔÈÐ ÈÔÌÕÈ Ø-
ÛÎÛÖ ÛÖÜ ËØÖ ÓÖÜ. ´ÛÙÐ, ÌÐ ÔÈÐ ËÜÔÈÛÖ Ô ÔÈ ÉØÌÏÌÐ Ì ÔÈÚ ËØÖ ÓÖÚ, c1 , ×ÖÜ ÔÈ ÌÐ ÔÈÐ
ÛÌ ÛÖÐÖÚ à ÙÛÌ ÔÈ ÓÖÐÈ ÍÌÐ ÛÖ ×ØÖ ÉÒÎÓÈ ÓÌ ÌÑÌÐ ÔÖ ÛÖÜ ÁÞÎ ÓÈÛÖÚ 1.28b.
¿ÖÐÌÚ ÌÐ ÔÈÐ ÖÐ ÙÜÔÏÎ ÑÌÚ ×ÖÜ ÏÈ ×ØÌ ×ÌÐ ÔÈ ÐÑÈÔÖ×ÖÐÌÐ Î ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ h(z) à ÙÛÌ ÔÈ
Ü×È ØÞÌÐ ÛÌ ÛÖÐÖÚ ËØÖ ÓÖÚ, c1 ; ¿ÖÐÖÚ ÌÐ ÔÈÐ Ö ËØÖ ÓÖÚ ÈÜÛÖ Ú; ¶ È×È ÔÛÎÙÎ ÙÛÈ ×ØÖÉÒÎ -
ÓÈÛÈ ÈÜÛÈ ÌÐ ÔÈÐ, ÊÌÔÐÑÈ , ËÜ ÙÑÖÒÎ. ´Ëà , ÏÈ ÌÕÌÛÈ ÙÖÜÓÌ ÓÖ ÔÖ ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌÐÚ ÛÎÚ
ÓÖØÝÎ Ú

Re e z2 ÑÈÛÈ ÓÎ ÑÖÚ ÛÖÜ ËØÖ ÓÖÜ z = (1 + i)t= 2, t ×ØÈÊÓÈÛÐÑÖ Ú. ¶
p
ÁÞ. 1.28a:¿ÈØÐÙÛÈ ÔÌÛÈÐ Î ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ ÿ
ÙÜÓ×ÌØÐÝÖØÈ ÊÐÈ È ÒÒÖÜÚ ËØÖ ÓÖÜÚ ÓÌ Im z = 0 ÌÐ ÔÈÐ ×ÈØÖ ÓÖÐÈ.

6
1.23 ¶ »´·¾³¾Á Â¶Á ¿¸¾ °¿¾Â¾»¶Á ¹°·¾³¾Ã 135
ÁÞ. 1.28b: H ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ Re e

ÿ z2 ÑÈÛÈ ÓÎ ÑÖÚ ÛÖÜ ×ØÈÊÓÈÛÐÑÖÜ È ÕÖÔÈ, Imz = 0.
h(z) = g(z)esf (z) ; (1:79)

Ö ×ÖÜ Î s ÌÐ ÔÈÐ ×ØÈÊÓÈÛÐÑÎ ×ÈØÈ ÓÌÛØÖÚ ×ÖÜ Ó×ÖØÌÐ , ÞàØÐ Ú ÉÒÈ ÉÎ ÛÎÚ ÊÌÔÐÑÖ ÛÎÛÈÚ,
ÔÈ Ü×ÖÛÌÏÌÐ ÏÌÛÐÑÎ . ¶ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ u = Re f (z) ÏÈ ×ØÌ ×ÌÐ, ÑÈÛÈ ÓÎ ÑÖÚ ÛÖÜ ËØÖ ÓÖÜ
c1 , ÔÈ ×ÈØÖÜÙÐÈ ÍÌÐ ÓÌ ÊÐÙÛÖ ÑÈÐ ÔÈ ÌÒÈÛÛà ÔÌÛÈÐ ÈØÑÌÛÈ È×Ö ÛÖÓÈ ÑÈÏà Ú È×ÖÓÈÑØÜ-
ÔÖ ÓÈÙÛÌ È×Ö ÛÖ ÓÌ ÊÐÙÛÖ. ´×Ð ÙÎÚ, ÈÔ Ö ËØÖ ÓÖÚ ÌÐ ÔÈÐ ÈÔÖÐÞÛÖ Ú, ÏÈ ×ØÌ ×ÌÐ Î Re f (z)
ÔÈ ÛÌÐ ÔÌÐ ÙÛÖ ÓÎËÌ Ô ÑÈÏà Ú ÏÈ ×ÒÎÙÐÈ ÍÖÜÓÌ ÛÈ È ÑØÈ ÛÖÜ ËØÖ ÓÖÜ. ÂÌ ÒÖÚ, ÊÐÈ ÔÈ
È×ÖÝÜ ÊÖÜÓÌ ÛÈÒÈÔÛà ÙÌÐÚ, ÏÈ ×ØÌ ×ÌÐ ÛÖ ÝÈÔÛÈÙÛÐÑÖ ÓÌ ØÖÚ ÛÎÚ f (z) ÔÈ ÌÐ ÔÈÐ ÙÛÈ-
ÏÌØÖ . H g(z) Ó×ÖØÌÐ ÔÈ ÌÐ ÔÈÐ ÈÜÏÈÐ ØÌÛÎ, ÈØÑÌÐ ÔÈ ÑÜØÐÈØÞÌÐ ÛÈÐ È×Ö ÛÎÔ
exp[s f (z)]
ÌÑÌÐ ×ÖÜ ÈÜÛÎ ÌÐ ÔÈÐ Ü×ÖÒÖÊÐ ÙÐÓÎ. (ÂÖÜ ÛÖ ÌÐ ÔÈÐ ËÜÔÈÛÖ Ô, ÐËÐÈÐ ÛÌØÈ Ö ÛÈÔ Î ×ÈØÈ -
ÓÌÛØÖÚ s ×ÈÐ ØÔÌÐ ÓÌÊÈ ÒÌÚ ÛÐÓÌ Ú.) ÂÖ ÛÌ, ÌÐ ÔÈÐ ËÜÔÈÛÖ Ô ÔÈ ÉØÌÏÌÐ z0 ÛÌ ÛÖÐÖ à ÙÛÌ

I (s) = g(z)esf (z) dz g(z0 ) esf (z) dz: (1:80)
c1 c1
ÃÙÛÌØÈ È×Ö ÛÈ ×ÐÖ ×È Ôà, Î ×Øà ÛÎ ÓÈÚ ËÖÜÒÌÐÈ ÌÐ ÔÈÐ ÔÈ ÉØÖÜ ÓÌ ÛÈ ÓÌ ÊÐÙÛÈ ÛÎÚ
u = Re f (z), ÌÝÖ ÙÖÔ Ü×È ØÞÖÜÔ. ·È ×ØÌ ×ÌÐ ÔÈ ÐÙÞÜ ÌÐ

@u @u
@x
= 0 ;
@y
= 0: (1:81)
ÂÖ ÛÌ Ö ÓàÚ
df @u @ @u @u
= + i = ÿ i = 0;
dz @x @x @x @y
ËÎÒÈËÎ ÛÖ ÍÎÛÖÜ ÓÌÔÖ ÓÌ ÊÐÙÛÖ ËÐ ÔÌÛÈÐ È×Ö ÛÎ ÙÞÌ ÙÎ
136 ÁÃ¼°ÀÂ¶Á´¸Á »¸°Á »¸²°³¸¹¶Á »´Â°±º¶Â¶Á
f (z ) = 0:
0
(1:82)
ÁÜÔÌ×à Ú, ÏÈ ×ØÌ ×ÌÐ Î f (z) ÔÈ ÌÐ ÔÈÐ ÈÔÈÒÜÛÐÑÎ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ ÙÛÎÔ ×ÌØÐÖÞÎ ÛàÔ ÙÎ-
ÓÌÐ àÔ ×ÖÜ ÐÙÞÜ ÌÐ Î (1.82). ¾ÛÈÔ Ö ÓàÚ Î ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ f (z) ÌÐ ÔÈÐ ÈÔÈÒÜÛÐÑÎ , Î u(x; y)
ÞÈØÈÑÛÎØÐ ÍÌÛÈÐ È×Ö ÙÈÊÓÈÛÐÑÈ ÙÎÓÌÐ È (ÑÖÐ ÛÈÕÌ ´ËÈ ÝÐÖ 1.14 ÑÈÐ ÁÞÎ ÓÈ 1.8). ¹ÈÛÈ
ÙÜÔÌ ×ÌÐÈ, ÈÔ Ì ÞÌÐ ÓÌ ÊÐÙÛÖ ÑÈÛÈ ÓÎ ÑÖÚ ÛÖÜ c1 , ÏÈ Ì ÞÌÐ ÌÒÈ ÞÐÙÛÖ ÑÈÛÈ ÓÎ ÑÖÚ ÌÔÖ Ú
È ÒÒÖÜ ËØÖ ÓÖÜ ÑÈ ÏÌÛÖÜ ÙÛÖÔ c1 . ¾ ËØÖ ÓÖÚ c1 ÑÈÛÈ ÓÎ ÑÖÚ ÛÖÜ Ö×ÖÐ ÖÜ Î ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ
u(x; y) ×Ì ÝÛÌÐ Ö ÙÖ ÊÐ ÔÌÛÈÐ ×ÐÖ È×Ö ÛÖÓÈ ÑÈÏà Ú È×ÖÓÈÑØÜÔÖ ÓÈÙÛÌ È×Ö ÛÖ ÓÌ ÊÐÙÛÖ
ÒÌ ÊÌÛÈÐ ËØÖ ÓÖÚ ÛÎÚ ×ÐÖ È×Ö ÛÖÓÎÚ ÑÈÏÖ ËÖÜ.
°Ô z0 ÌÐ ÔÈÐ Ì ÔÈ ÙÎÓÌÐ Ö ×ÖÜ ÐÑÈÔÖ×ÖÐÌÐ ÛÎÔ (1.82), ÙÛÎÔ ×ÌØÐÖÞÎ ÛÖÜ Î f (z)
ÊØÈ ÝÌÛÈÐ ÙÌ ÙÌÐØÈ Taylor àÚ ÌÕÎ Ú:
f (z ) =
X
1
f (m) (z 0 ) (z 1
z0 )m f (z0 ) + f (z0 )(z ÿ z0 )2 ;
m! 2
00
ÿ
m=0
*
ËÎÒÈËÎ
h i
I (s) g(z0 )esf (z0 ) exp sf (z0)(z
00
ÿ z0 )2 =2 dz: (1:83)
c1
O ËØÖ ÓÖÚ ÓÌÊÐ ÙÛÖÜ ÛÎÚ u = Re f (z) ÌÐ ÔÈÐ ÊØÈÓÓÎ ÑÈÛÈ ÓÎ ÑÖÚ ÛÎÚ Ö×ÖÐ ÈÚ ÛÖ
= Im f (z) ÌÐ ÔÈÐ ÙÛÈÏÌØÖ . ¹ÈÛÈ ÙÜÔÌ ×ÌÐÈ, Î ×ÖÙÖ ÛÎÛÈ (s=2) f (z0 )(z

00
ÿ z 0 )2 ÏÈ
×ØÌ ×ÌÐ ÔÈ ÌÐ ÔÈÐ ×ØÈÊÓÈÛÐÑÎ ÑÈÐ ÓÈ ÒÐÙÛÈ ÈØÔÎÛÐÑÎ . °ÒÒÐà ÛÐÑÈ, ÑÈÛÈ ÓÎ ÑÖÚ ÛÖÜ
ËØÖ ÓÖÜ Î ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ ÏÈ ÛÈÒÈÔÛàÔÖ ÛÈÔ ÑÈÐ Ö ËØÖ ÓÖÚ ÏÈ Î ÛÈÔ ÈÔÌ×ÐÏÜ ÓÎÛÖÚ.
°Ô ÒÖÐ×Ö Ô ÏÌ ÙÖÜÓÌ
f (z0 ) = jf (z0 )jeif ;

00 00
f ÊÔàÙÛÎ , (1:84a)
z ÿ z0 = r ei ; ×ØÖÙËÐÖØÐÙÛÌ È, (1:84b)
**
×ÈÐ ØÔÖÜÓÌ
(s=2)f (z0)(z00
ÿ z0 )2 = (s=2)r 2 jf (z0 )jei(2+f) :
00
ÁÜÔÌ×à Ú, ÌÝÖ ÙÖÔ Ü×ÖÏÌ ÙÈÓÌ s > 0, ÏÈ ×ØÌ ×ÌÐ

ei(2+f) = ÿ1:
°ØÈ,
*
°Ô, ÑÈÛÈ ÙÜ Ó×ÛàÙÎ, f (z0 ) = 0, ×ÎÊÈÐ ÔÖÜÓÌ ÙÛÖÔ Ì×Ö ÓÌÔÖ Ö ØÖ ÑÈÐ ×ØÖÞàØÈ ÓÌ ÈÔÈ ÒÖÊÈ.
00
**
¶ Ì Õ Ð Ù à Ù Î (1.84b) ÙÛÖ Ì × Ð × Ì Ë Ö x- y × È Ø Ð Ù Û È Ô Ì Ð Ì Ü Ï Ì Ð È × Ö Ü Ì Þ Ì Ð Ì Õ Ð Ù à Ù Î
y ÿ y0 = (x ÿ x0 ) tan (2n + 1)p ÿ f=2:
1.23 ¶ »´·¾³¾Á Â¶Á ¿¸¾ °¿¾Â¾»¶Á ¹°·¾³¾Ã 137
= (2n + 1)p=2 ÿ f=2; n = 0 Î 1: (1:85)

ÂÖ ÛÌ
dz = ei[(2n+1)p f]=2 dr : ÿ
ÁÜÔÌ×à Ú, ×ØÖÙËÐÖØÐ ÍÌÛÈÐ Î ÊàÔÐ È ×ÖÜ ÞÈØÈÑÛÎØÐ ÍÌÐ ÛÖ ËØÖ ÓÖ ÛÎÚ ×ÐÖ È×Ö ÛÖÓÎÚ
ÑÈÏÖ ËÖÜ, ÌÑÛÖ Ú È×Ö ÛÎÔ Ì×ÐÒÖÊÎ ÛÖÜ n, ËÎÒÈËÎ ÓÌ ÞØÐ Ì ÔÈÔ ×ØÖÙÏÌÛÌ Ö p. ¶ ÑÈ-
ÛÈ ÒÒÎÒÎ ÛÐÓÎ ÛÖÜ n ×ØÖÑÜ ×ÛÌÐ ÓÖ ÔÖ Ü ÙÛÌØÈ È×Ö ×ØÖÙÌÑÛÐÑÎ ÓÌÒÌ ÛÎ ÛÎÚ ÛÖ×ÖÊØÈ-
ÝÐ ÈÚ ÛÎÚ Ì×ÐÝÈ ÔÌÐÈÚ ×ÖÜ ÖØÐ ÍÌÐ Î u = Re f (z) ÙÛÎÔ ×ÌØÐÖÞÎ ×ÖÜ ÓÈÚ ÌÔËÐÈÝÌ ØÌÐ.
ÁÜÔÎ ÏàÚ, Î ÑÈÛÈ ÒÒÎÒÎ Ì×ÐÒÖÊÎ ÌÐ ÔÈÐ ×ØÖÝÈÔÎ Ú.
ÃÙÛÌØÈ È×Ö ÛÈ ×ÐÖ ×È Ôà, ÉØÐ ÙÑÖÜÓÌ Ö ÛÐ
tb
I (s) g(z0 ) esf (z0 ) e (s=2)r f (z0 ) dr ei[(2n+1)p=2 f=2] :
ÿ
2 j
00
j ÿ
ta
p
·Ì ÛÖÔÛÈÚ j = sjf (z0 )j=2 r ÑÈÐ ×ØÖÙÌÊÊÐ ÍÖÔÛÈÚ ÛÈ È ÑØÈ ÛÎÚ ×ÌØÐÖÞÎ Ú ÖÒÖÑÒÎ -
00
ØàÙÎÚ ÓÌ ÿ1 ÑÈÐ + 1, ×ÈÐ ØÔÖÜÓÌ
s
I (s) h(z0 )ei[(2n+1)p=2 f=2] 2 + 1
2
e j dj;
s f (z 0 )
ÿ ÿ
00
j j ÿ1
ËÎÒÈËÎ
s
I (s ) h (z 0 )
2p ei[(2n+1)p=2 f=2] ; n = 0 Î 1. (1:86)
sjf (z0 )j
ÿ
00
¿ØÐÔ ×ØÖÞàØÎ ÙÖÜÓÌ ÙÌ ÙÜÊÑÌÑØÐÓÌ ÔÖ ×ÈØÈ ËÌÐÊÓÈ, ÙÎÓÌÐà ÔÖÜÓÌ Ö ÛÐ ÈÑÖ ÓÎ ÑÈÐ
ÓÐÈ ÓÐÑØÎ È×Ö ÑÒÐÙÎ ÛÖÜ ËØÖ ÓÖÜ È×Ö ÛÖÔ c1 ÌÐÙÈ ÊÌÐ ÈØÑÌÛÈ ÙÝÈ ÒÓÈÛÈ ÙÛÎ ÍÎÛÖÜ -
ÓÌÔÎ ×ØÖÙÌ ÊÊÐÙÎ.
¿ÈØÈ ËÌÐÊÓÈ 1: ·È ÉØÌÏÌÐ Î ÈÙÜÓ×ÛàÛÐÑÎ ÓÖØÝÎ ÛÎÚ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎÚ G(z) Î Ö×ÖÐ È

Ì ÞÌÐ ÖØÐÙÛÌÐ àÚ ÌÕÎ Ú:
1
z! = G(z + 1) = tz e t dt:
ÿ
0
(´Ëà ÛÖ ØÖ ÒÖ ÛÎÚ ÓÌÛÈÉÒÎÛÎ Ú ÖÒÖÑÒÎ ØàÙÎÚ ×ÈÐ ÍÌÐ Î t.)
´ÞÖÜÓÌ tz eÿt =e ÿ t+z ln t , ËÎÒÈËÎ f (t) = ÿt + z ln t, g(z) = 1, s = 1:
z
f ( t) = 0 ) ÿ 1 +
0
= 0 Î t0 = z,
t

z
f ( t) = ÿ 2 = ÿ :
00 1
t=t0 t t =z z
138 ÁÃ¼°ÀÂ¶Á´¸Á »¸°Á »¸²°³¸¹¶Á »´Â°±º¶Â¶Á
²ØÈ ÝÖÔÛÈÚ z = jzj eia , ÉØÐ ÙÑÖÜÓÌ Ö ÛÐ
f (t0 ) =
00
1 ei(p ÿ a) ;
j j z
ËÎÒÈËÎ f = p ÿ a. ÁÜÔÌ×à Ú,
p
G(z + 1) e z+z ln z 2pjzj ei(np+a=2) ; n = 0
ÿ
Î 1 . (1:87a)
ÁÛÎÔ (1.87a), Ö ÑÒÈ ËÖÚ ËÐÈÒÌ ÊÌÛÈÐ à ÙÛÌ G(z + 1) > 0 ÙÛÎÔ ÌÐËÐÑÎ ×ÌØÐ ×ÛàÙÎ
z = x > 0, ËÎÒÈËÎ o ÉÈÙÐÑÖ Ú ÑÒÈ ËÖÚ. °ÒÒÈ ÊÐÈ z = N =

ÝÜÙÐÑÖ Ú (ËÎÒÈËÎ
a = 0), G(N + 1) = N ! > 0. ¹ÈÛÈ ÙÜÔÌ ×ÌÐÈ, Î ÙàÙÛÎ Ì×ÐÒÖÊÎ ÌÐ ÔÈÐ n = 0, ËÎÒÈËÎ

G(z + 1) = 2pzz+1=2eia=2 ez : (1:87b)
p
A×Ö ÛÎ ÙÞÌ ÙÎ ÈÜÛÎ ×ØÖÑÜ ×ÛÌÐ Ö ÛÜ ×ÖÚ ÛÖÜ Stirling,

ln N ! = ln 2pN + N (ln N 1):
p
ÿ &
°ÒÒÌÚ ÌÝÈØÓÖÊÌ Ú ÛÎÚ ÓÌÏÖ ËÖÜ ÛÎÚ ×ÐÖ È×Ö ÛÖÓÎÚ ÑÈÏÖ ËÖÜ ÙÛÖÔ Ü×ÖÒÖÊÐÙÓÖ ÛàÔ
ÈÙÜÓ×ÛàÛÐÑà Ô ÓÖØÝà Ô ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌàÔ ÏÈ ËÖÏÖÜ Ô ÙÛÖ ÑÌÝÈ ÒÈÐÖ ÛàÔ ÑÒÈÙÐÑà Ô ÙÜ-
ÔÈØÛÎ ÙÌàÔ (ÂÖ ÓÖÚ ¸¸, ¹ÌÝÈ ÒÈÐÖ 12, ÐËÐÈÐ ÛÌØÈ EËÈ ÝÐÖ 12.13).
ÁÎÓÌÐ àÙÎ: AÜÛÖ ×ÖÜ Ì ÞÌÐ ÙÎÓÈÙÐ È ÌÐ ÔÈÐ Î ×ØÖÙÌ ÊÊÐÙÎ ÛÎÚ f (z), Ö ÞÐ Î ×ØÖ-
ÙÌ ÊÊÐÙÎ ÛÎÚ g(z). °Ô ÌÐ ÔÈÐ Ì×ÐÏÜÓÎÛÖ , Ó×ÖØÌÐ ÑÈÔÌÐ Ú ÔÈ ÈÔÈ×ÛÜ ÕÌÐ ÛÎ g(z) ÙÌ ÙÌÐØÈ
Taylor ÊÜ Øà È×Ö ÛÖ z0 :
g( z ) =
X
1
(z0 ) (z ÿ z )m e z :
g(m)
m ! 0 ÿ
m=0
¾ÓàÚ ÑÈÛÈ ÓÎ ÑÖÚ ÛÖÜ ËØÖ ÓÖÜ ÛÎÚ ÖÒÖÑÒÎ ØàÙÎÚ Î ÊàÔÐ È (ÌÕ. 1.84b) ÌÐ ÔÈÐ ÙÛÈ-
ÏÌØÎ , È ØÈ

z ÿ z0 = r exp i
(2n + 1)p ÿ f
:
2
´ÛÙÐ,
" #
g(z)dz =
X
1
g(m) (z0) ei[(2n+1)p f]=2 m+1 r m

dr ;
m!
ÿ
m=0
Ö×Ö ÛÌ Î ÌÕÐ ÙàÙÎ (1.86) ËÐÖØÏà ÔÌÛÈÐ È×Ö ÛÖÔ ×ÖÒÒÈ×ÒÈÙÐÈÙÛÐÑÖ ×ÈØÈ ÊÖÔÛÈ

1.23 ¶ »´·¾³¾Á Â¶Á ¿¸¾ °¿¾Â¾»¶Á ¹°·¾³¾Ã 139
fc =
X
1

2 m=2g(m) (z0) ei[(2n+1)p f]m=2 :
s f (z 0 ) m ! g( z 0 )
ÿ
m=0
00
j j
¾ÓàÚ Î ÛÌÒÌÜÛÈÐ È ÙÞÌ ÙÎ Ù×È ÔÐÈ ÞØÎÙÐÓÖ×ÖÐÌÐ ÛÈÐ ×Ì ØÈ È×Ö ÛÖÔ m = 0 Ö ØÖ.

140 ÁÃ¼°ÀÂ¶Á´¸Á »¸°Á »¸²°³¸¹¶Á »´Â°±º¶Â¶Á
±ÐÉÒÐÖÊØÈÝÐ È
°RFKEN G., Mathematical Methods for Physicists, 2nd ed., Academic Press (1970).
(TÖ ÉÐÉÒÐ Ö ÈÜÛÖ ËÐ ÔÌÐ Ì ÓÝÈÙÎ ÙÛÐÚ ÌÝÈØÓÖÊÌ Ú. ÁÜÔÐÙÛÈ ÛÈÐ ÐËÐÈÐ ÛÌØÈ ÙÌ ÈØÞÈ ØÐÖÜÚ
Î Ö ÙÖÜÚ ËÌÔ ÌÔËÐÈÝÌ ØÖÔÛÈÐ ÊÐÈ ÓÈÏÎÓÈÛÐÑÎ ÈÜÙÛÎØÖ ÛÎÛÈ. ¿ÌØÐÌ ÞÌÐ ÑÈÛÈÔÖÎÛÎ
×ÈØÖÜÙÐ ÈÙÎ ÛàÔ ÙÜ ÓÓÖØÝàÔ ÓÌÛÈÙÞÎÓÈÛÐÙÓà Ô, ÑÈÏà Ú ÑÈÐ ÛàÔ ÓÌÛÈÙÞÎÓÈÛÐÙÓà Ô
Schwarz-Christoffel, ÓÌ ÈØÑÌÛÈ ÞØÎ ÙÐÓÈ ×ÈØÈËÌÐ ÊÓÈÛÈ.)
BYRON F.W. & FULLER R.W., Mathematics of Classical and Quantum Physics, Vol.
II, Addison-Wesley Publishing Co (1970). (¹ÖÓßÖ ÑÈÐ ÙÈÝÌ Ú. ÁÛÖ ÈÔÛÐ ÙÛÖÐÞÖ ÑÌ-
ÝÈ ÒÈÐÖ ËÌÔ Ì ÞÌÐ Ö ÓàÚ ×ÖÒÒÌ Ú ÌÝÈØÓÖÊÌ Ú È×Ö ÛÎ ÄÜÙÐÑÎ .)
CHURCHILL R.V., Complex Variables and Applications, 2nd ed., McGraw-Hill, New
York (1960). ( ´ÔÈ È ØÐÙÛÖ ÉÐÉÒÐ Ö, ÓÌ ÓÌÊÈ ÒÎ ÙÈÝÎ ÔÌÐÈ. ´ÞÌÐ Ì×ÎØÌÈ ÙÌÐ ×ÖÒÒÖÜ Ú
ÄÜÙÐÑÖÜ Ú ÑÈÐ »ÈÏÎÓÈÛÐÑÖÜ Ú, ÑÈÏà Ú ÑÈÐ Ö ÒÖÜÚ ÛÖÜÚ ÓÌÛÌ ×ÌÐÛÈ ÙÜÊÊØÈÝÌÐ Ú. ´Ð ÔÈÐ
ÐËÈÔÐÑÖ ÊÐÈ ÓÌÒÌ ÛÎ ÞàØÐ Ú ËÈ ÙÑÈÒÖ.)
DENNERY P. & KRZYWICKI A., »athematics for Physicists, Harper and Row (1967).
( °ØÐÙÛÖ ÉÐÉÒÐ Ö ÈÒÒÈ ÑÈ ×àÚ ÙÜÔÖ×ÛÐÑÖ , ÞàØÐ Ú ×ÖÒÒÈ ×ÈØÈËÌÐ ÊÓÈÛÈ. ´×Ð ÙÎÚ ËÌÔ
×ÌØÐÌ ÞÌÐ ÈÙÑÎ ÙÌÐÚ. ´Ð ÔÈÐ ÑÈ ×àÚ ×ÐÖ ×ØÖÞàØÎÓÌ ÔÖ ÑÈÐ ÈÜÙÛÎØÖ È×Ö ÛÖ ÉÐÉÒÐ Ö
ÓÈÚ.)
GOURSAT E., Functions of a Complex Variable, New York: Dover (1966). (ÄÏÎÔÎ
ÈÒÒÈ ×ØÖÙÌÊÓÌ ÔÎ Ì ÑËÖÙÎ. ´ÜÑÖÒÖËÐÈ ÉÈÙÛÖ.)
KNOPP K., Theory of Functions, Parts I and II. New York: Dover (1945). (¹ÈÒÎ ÑÈÐ
ÝÏÎÔÎ Ì ÑËÖÙÎ. ÁÜÔÖËÌÜ ÌÛÈÐ È×Ö ËÜ Ö ÑÈÒÈ ÉÐÉÒÐ È ×ØÖÉÒÎÓÈ ÛàÔ.)
MORSE P.M. & FERSHBACH H.,

ÿ
Methods of Theoretical Physics, Vol. I, McGraw-
Hill, New York (1953). TÖ ¹ÌÝÈ ÒÈÐÖ 4 ×ÌØÐÌ ÞÌÐ ÏÌ ÓÈÛÈ È×Ö ÛÎ ÏÌàØÐ È ÛàÔ
ÈÔÈÒÜÛÐÑà Ô ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌàÔ ×ÖÒÜ ÞØÎ ÙÐÓÈ ÙÌ ØÌÈÒÐÙÛÐÑÌ Ú ÌÝÈØÓÖÊÌ Ú ÛÎÚ ÄÜÙÐÑÎ Ú
- ÈÔÈÒÜÛÐÑÎ ÙÜÔÌ ÞÐÙÎ, ×ÒÌÐÖ ÛÐÓÌÚ ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌÐÚ, ÙÜ ÓÓÖØÝÖÐ ÓÌÛÈÙÞÎÓÈÛÐÙÓÖÐ ,

1
ÖÒÖÑÒÎØà ÓÈÛÈ Fourier.
ÁÄ¶¹° ¸., ÁÎÓÌÐà ÙÌÐÚ ·ÌàØÐ ÈÚ »ÐÊÈËÐÑà Ô ÁÜÔÈØÛÎ ÙÌàÔ, ¿ÈÔ/ÓÐÖ ¸àÈÔÔÐ ÔàÔ (1977).
Â´ÀÁ´¼¾± Á., °ÔÈÒÜÛÐÑÌ Ú ÁÜÔÈØÛÎ ÙÌÐÚ ÑÈÐ »ÌØÐÑÌ Ú ´ÝÈØÓÖÊÌ Ú ÛÖÜÚ, ³Ð ÈÜÒÖÚ, °ÏÎ ÔÈ
(1995). (¿ÖÒÜ ÑÖÓßÖ ÑÈÐ ÈÜÙÛÎØÖ ÉÐÉÒÐ Ö, ÙÌ ÙÈÝà Ú ×ÐÖ ÈÔÌÉÈÙÓÌ ÔÖ Ì×Ð ×ÌËÖ È×Ö
ÛÖ ËÐÑÖ ÓÈÚ. ´ÞÌÐ ×ÖÒÒÌ Ú ÌÔËÐÈÝÌ ØÖÜÙÌÚ ÌÝÈØÓÖÊÌ Ú ÛàÔ ÈÔÈÒÜÛÐÑà Ô ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌàÔ,
ÐËÐÈÐ ÛÌØÈ ÙÛÎ ÒÜ ÙÎ ËÐÈÝÖØÐÑà Ô ÌÕÐÙà ÙÌàÔ ÓÌ ÓÌØÐÑÌ Ú ×ÈØÈÊà ÊÖÜÚ, ×ÖÜ ÌÑÛÐ ÏÌÔÛÈÐ
ÓÌ ÈÜÙÛÎØÖ ÛÎÛÈ.)
TITCHMARSH E.C., The Theory of Functions, 2nd ed., Oxford University Press,
London (1939). (°ÜÙÛÎØÖ ÓÈÏÎÓÈÛÐÑÖ ÉÐÉÒÐ Ö. ¹ÒÈÙÐÑÖ ÙÛÖ ÌÐ ËÖÚ ÛÖÜ.)

±¸±º¸¾²À°Ä¸° 141
WHITTAKER E.T. & WATSON G.M., A Course in Modern Analysis, Cambridge Uni-
versity Press, London (1940). (³ÌÔ ÌÐ ÔÈÐ ÉÐÉÒÐ Ö ÊØÈÓÓÌ ÔÖ ÊÐÈ ÄÜÙÐÑÖÜ Ú ÈÒÒÈ ÊÐÈ
Ö ÙÖÜÚ ÌÔËÐÈÝÌ ØÖÔÛÈÐ ÊÐÈ ÛÈ »ÈÏÎÓÈÛÐÑÈ . ´Ð ÔÈÐ ÑÒÈÙÐÑÖ ÉÐÉÒÐ Ö ÑÈÐ ÈØÑÌÛÈ ÞØÎ -
ÙÐÓÖ, ÈÔ Ì ÞÌÐ ÑÈÔÌÐ Ú ÛÖ ÑÖÜØÈ ÊÐÖ ÔÈ ÛÖ ËÐÈÉÈ ÙÌÐ.)

142 ÁÃ¼°ÀÂ¶Á´¸Á »¸°Á »¸²°³¸¹¶Á »´Â°±º¶Â¶Á
¿ØÖÉÒÎ ÓÈÛÈ
1.2.1. ¼È ËÌÐÞÛÌÐ ÈÒÊÌÉØÐÑÈ Ö ÛÐ ÊÐÈ ÑÈ ÏÌ ÍÌÜ ÊÖÚ ÓÐÊÈËÐÑà Ô ÈØÐÏÓà Ô z1 ÑÈÐ z2 ÐÙÞÜ ÌÐ

jz1 j ÿ jz2 j j z1 + z2 j jz1 j + jz2 j:
¼È ÌØÓÎÔÌÜÛÌÐ ÛÖ È×ÖÛÌ ÒÌÙÓÈ ÊÌàÓÌÛØÐÑÈ . ¸ËÐÈÐ ÛÌØÈ, ÔÈ ÓÌÒÌÛÎÏÌÐ Î ×ÌØÐ ×ÛàÙÎ
ÛÎÚ ÐÙÖ ÛÎÛÈÚ.
a = u + i b = x + iy
1.2.2. ¾Ð ÓÐÊÈËÐÑÖÐ ÈØÐÏÓÖÐ ÑÈÐ Ó×ÖØÖÜ Ô ÔÈ ÈÔÈ×ÈØÈÙÛÈÏÖÜ Ô
ÓÌ ËÐËÐÈ ÙÛÈÛÈ a = ue^1 + e^2 ; b = xe^1 + ye^2

Ë Ð È Ô Ü Ù Ó È Û È , . ¼È Ë Ì Ð Þ Û Ì Ð Ö Û Ð
a b = a b + ie^3 (a b)
1 1 1 e^3 = e^1 e^2 (ê1
2 , Ö ×ÖÜ e^2 2 ÑÈÐ ÌÐ ÔÈÐ ÛÈ ÓÖÔÈËÐÈÐ È ËÐÈÔÜ ÙÓÈ-
ÛÈ ÑÈÛÈ ÓÎ ÑÖÚ ÛàÔ ÈÕÖ ÔàÔ x ÑÈÐ y, ÈÔÛÐ ÙÛÖÐÞÈ).

1.2.3. ¼È ËÌÐÞÛÌÐ Ö ÛÐ ÛØÌÐÚ ÓÐÊÈËÐÑÖÐ ÈØÐÏÓÖÐ , z1 , z2 , z3 , ÑÌÐ ÔÛÈÐ ×È Ôà ÙÌ ÓÐ È ÌÜÏÌÐ È
ÛÖ ÛÌ ÑÈÐ ÓÖ ÔÖ ÛÖ ÛÌ ÈÔ (z 1 ÿ z3 )=(z2 ÿ z3 ) ÌÐ ÔÈÐ ×ØÈÊÓÈÛÐÑÖ Ú ÈØÐÏÓÖ Ú.
1.3.1. ¼È ËÌÐÞÛÖÜ Ô ÖÐ ÙÞÌ ÙÌÐÚ
sin z = sin x cosh y + i cos x sinh y;

cos z = cos x cosh y i sin x sinh y; ÿ
z = x + iy
sinh z = sinh x cos y + i cosh x sin y;
cosh z = cosh x cos y + i sinh x sin y:
²ÐÈ ×ÖÐÈ ×ÌØÐÖÞÎ ÛÖÜ Ì×Ð×Ì ËÖÜ ÛÖ ÝÈÔÛÈÙÛÐÑÖ ÓÌ ØÖÚ ÛÖÜÚ ÌÐ ÔÈÐ ÏÌÛÐÑÖ ;
1.3.2. NÈ ËÌÐÞÛÌÐ Ö ÛÐ
sin z 2 = sin2 x + sinh2 y;

j j
cos z 2 = cos2 x + sinh2 y;

j j
z = x + iy
cosh z 2 = sinh2 x + cos2 y;
j j
sinh z 2 = sinh2 x + sin2 y:

j j
´Ð ÔÈÐ ÖÐ ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌÐÚ sin z cos z

ÑÈÐ ÝØÈÊÓÌ ÔÌÚ ÙÛÖ Ì×Ð ×ÌËÖ ÛàÔ ÓÐÊÈËÐÑà Ô ÈØÐÏ-
Óà Ô;
1.3.3. ¼È ÉØÌÏÖÜ Ô Ö ÒÌÚ ÖÐ ØÐ ÍÌÚ ÛàÔ ÌÕÐÙà ÙÌàÔ cos z = 0 sin z = 0 cosh z = 0
, , ÑÈÐ
sinh z = 0 .
1.3.4. ³Ð ÔÌÛÈÐ Ö ÓÌÛÈÙÞÎÓÈÛÐÙÓÖ Ú
w = (z + 1)=(z ÿ 1):
¿À¾±º¶»°Â° 143
(i) ¼È ËÌÐÞÛÌÐ Ö ÛÐ ÖÐ ÊØÈÓÓÌ Ú j wj = ÙÛÈÏ. ÑÈÐ arg w = ÙÛÈÏ. ÈÔÛÐÙÛÖÐÞÖÜ Ô, ÙÛÖ
Ì×Ð ×ÌËÖ z, ÙÌ ÑÜ ÑÒÖÜÚ, ÑÈÐ Ö ÛÐ ÖÐ ËÜ Ö ÑÜ ÑÒÖÐ ÌÐ ÔÈÐ ÖØÏÖÊà ÔÐÖÐ ÓÌÛÈÕÜ ÛÖÜÚ.
(ii) ¼È ÌÕÌÛÈÙÛÌÐ ÈÔ ÐÙÞÜ ÌÐ ÛÖ Ð ËÐÖ ÊÐÈ ÛÖ ÓÌÛÈÙÞÎÓÈÛÐÙÓÖ
w = (z ÿ a)=(z ÿ b), a; b ×ØÈÊÓÈÛÐÑÖÐ .
1.4.1. (i) ¼È ÉØÌÏÖÜ Ô ÖÐ ØÐ ÍÌÚ ÛÎÚ ÌÕÐ ÙàÙÎÚ
z6 ÿ 1 = 0:
(ii) ÅØÎÙÐÓÖ×ÖÐà ÔÛÈÚ ÛÐÚ ÙÞÌ ÙÌÐÚ (1.11), ÔÈ ÌÑÝØÈÙÛÌÐ ÛÖ sin(5) ÙÌ ËÜÔÈ ÓÌÐÚ
ÛÖÜ sin .
1.4.2. EÝÖ ÙÖÔ ÖÐ ÛØÐÊàÔÖÓÌÛØÐÑÌ Ú ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌÐÚ ÌÑÝØÈ ÍÖÔÛÈÐ ÓÌ ÛÎ ÉÖÎ ÏÌÐÈ ÛÎÚ
ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎÚ ez , ÌÐ ÔÈÐ ÒÖÊÐÑÖ ÔÈ ×ÌØÐÓÌ ÔÖÜÓÌ Ö ÛÐ ÖÐ ÈÔÛÐ ÙÛØÖÝÌÚ ÛØÐÊàÔÖÓÌÛØÐÑÌ Ú

ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌÐÚ ÌÐ ÔÈÐ ËÜÔÈÛÖ Ô ÔÈ ÌÑÝØÈÙÛÖÜ Ô ÓÌ ÙÞÌ ÙÌÐÚ ×ÖÜ ×ÌØÐÌ ÞÖÜÔ ÛÎ ÒÖÊÈØÐÏ-
ÓÐÑÎ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ. ¿ØÈÊÓÈÛÐÑÈ , ÔÈ È×ÖËÌÐÞÛÌÐ Ö ÛÐ

cos 1 z = i ln z + z2 1 ; sin 1 z = i ln iz + 1
p p
ÿ
ÿ ÿ
ÿ
ÿ ÿ z2 ;
tan 1 z = 2i ln ii + zz ; sinh 1 z = ln z + 1 + z2 ;
p
ÿ ÿ
cosh 1 z = ln z + z2 1 ; tanh 1 z = 12 ln11 + zz:

p
ÿ ÿ
ÿ
ÿ
ÁÎÓÌÐ àÙÎ: w = cos 1 z , z = cos w Ñ.Ò×.

ÿ
1.4.3. ¼È Ü×ÖÒÖÊÐÙÛÌÐ Î ÛÐÓÎ ÛÎÚ ×ÈØÈ ÙÛÈÙÎÚ ii .

1.4.4. ¼È ËÌÐÞÛÌÐ Ö ÛÐ
ix
iy ÿ 1
iy + 1
= e2xtan 1 y ;
ÿ
x; y 2 RI:
¶ ÙÞÌ ÙÎ ÌÐ ÔÈÐ ÞØÎ ÙÐÓÎ ÙÛÎ ÏÌàØÐ È ÝàÛÖÐ¢ÖÔÐÙÓÖÜ .
1.4.5. ¼È ÉØÌÏÌÐ ÛÖ ÝÈÔÛÈÙÛÐÑÖ ÑÈÐ ÛÖ ×ØÈÊÓÈÛÐÑÖ ÓÌ ØÖÚ ÛÎÚ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎÚ
f (z) = tan 1 z. ÿ
1.5.1. ¼È ÉØÌÏÖÜ Ô ÛÈ ÑÒÈËÐÑÈ ÙÎÓÌÐ È ÑÈÐ ÖÐ ËÜÔÈÛÖÐ ÑÒÈ ËÖÐ ÛàÔ ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌàÔ
p i+z
(i) f (z ) = (z i)(z + i);
ÿ (ii) f (z) = z1=3 ; (iii) f (z) = ln
iÿz
.
¼È ÊÐ ÔÖÜÔ ÙÞÎ ÓÈÛÈ ÈÔÛÐ ÙÛÖÐÞÈ ÓÌ ÛÈ ÁÞÎ ÓÈÛÈ 1.4a ÑÈÐ 1.4b.

144 ÁÃ¼°ÀÂ¶Á´¸Á »¸°Á »¸²°³¸¹¶Á »´Â°±º¶Â¶Á
w = f (z) = ln
1 + z:
1 z
ÿ
(i) ¼È ÓÖÔÖÙÎÓÈÔÛÖ×ÖÐÎÏÌÐ Î f (z) ÈÔ f (i) = i=2:

(ii) ¼È ÉØÌÏÖÜ Ô ÖÐ ÊØÈÓÓÌ Ú ÛÖÜ Ì×Ð×Ì ËÖÜ w ÙÛÐÚ Ö×ÖÐ ÌÚ È×ÌÐÑÖÔÐ ÍÖÔÛÈÐ ÖÐ ËÜ Ö
ÎÓÐ×ÌØÐÝÌ ØÌÐÌÚ ÙÛÐÚ Ö×ÖÐ ÌÚ Ö ×ØÈÊÓÈÛÐÑÖ Ú È ÕÖÔÈÚ ËÐÈÐØÌÐ ÛÖ ÓÖÔÈËÐÈÐ Ö ÑÜ ÑÒÖ ÓÌ
ÑÌ ÔÛØÖ ÛÎÔ ÈØÞÎ ÛàÔ ÈÕÖ ÔàÔ.
1.5.3. ¼È ÉØÌÏÖÜ Ô ÖÐ ÑÒÈ ËÖÐ ÛÎÚ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎÚ
f (z) = za ; a ×ØÈÊÓÈÛÐÑÖ Ú,
(i) ÈÔ Öa ÌÐ ÔÈÐ ØÎÛÖ Ú,
(ii) ÈÔ Ö a ÌÐ ÔÈÐ È ØØÎÛÖÚ.
1.6.1. ¼È ÖØÐÙÛÖÜ Ô ÑÈÛÈ ÒÒÎÒÌÚ ÛÖÓÌ Ú ÊÐÈ ÛÐÚ ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌÐÚ ÛÖÜ ¿ØÖÉÒÎ ÓÈÛÖÚ 1.5.1
ÑÈÐ ÔÈ Ü×ÖÒÖÊÐÙÛÖÜ Ô ÖÐ ÈÙÜÔÌ ÞÌÐÌÚ ÑÈÛÈ ÓÎ ÑÖÚ ÛàÔ ÛÖÓà Ô ÈÜÛà Ô.
w = f (z) = ln
1 + iz :
1 iz
ÿ
(i) NÈ Ó Ö Ô Ö Ù Î Ó È Ô Û Ö × Ö Ð Î Ï Ì Ð ÈÔ
f (0) = 2pi.
(ii) ¼È ÉØÌÏÌÐ Î ÛÐÓÎ ÛÎÚ f (z) ÑÈÏà Ú
z
j j ! 1 ÑÈÛÈ ÓÎ ÑÖÚ ÛàÔ ËØÖ ÓàÔ A, B, C ÁÞ. 1.29
(ÁÞ. 1.29).
1.6.3. M×ÖØÌÐ ÔÈ ÓÖÔÖÙÎÓÈÔÛÖ×ÖÐÎÏÌÐ Î ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ ÛÖÜ ¿ØÖÉÒÎ ÓÈÛÖÚ 1.5.3 ÈÔ
f (1) = 1; °Ô f (x + i0) ×ØÈÊÓÈÛÐÑÖ Ú; °Ô ÔÈÐ, ÔÈ Ì×ÐÒÌÊÌÐ Ö ÈÔÛÐ ÙÛÖÐÞÖÚ ÑÒÈ ËÖÚ.

1.6.4. ¼È ÉØÌÏÖÜ Ô ÖÐ ÑÒÈ ËÖÐ ÛÎÚ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎÚ
w = f (z) = zi :
¼È ÓÖÔÖÙÎÓÈÔÛÖ×ÖÐÎÏÌÐ ÈÜÛÎ ÈÔ f (1) = 1. ¼È ÉØÌÏÌÐ Î ÌÐÑÖ ÔÈ ÙÛÖ Ì×Ð ×ÌËÖ w ÛÎÚ
ÊØÈÓÓÎ Ú = a = ÙÛÈÏ. ÛÖÜ Ì×Ð×Ì ËÖÜ z.
¿À¾±º¶»°Â° 145
1.8.1. ´ÙÛà Ö ÛÐ
xy2 (x + iy)
f (z) = gia z 6= 0; f (0) = 0:
x2 + y 2
¼È ÌÕÌÛÈÙÛÌÐ ÑÈÛÈ ×Ö ÙÖÔ ÑÈÐ ×ÖÜ Î f (z) ÌÐ ÔÈÐ (i) ×ÈØÈÊàÊÐ ÙÐÓÎ, (ii) ÈÔÈÒÜÛÐÑÎ .
1.8.2. ¿ÖÐÌÚ È×Ö ÛÐÚ ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌÐÚ
x+a y
f (z ) = +i
(x + a)2 + y2 (x + a)2 + y2
(i) ,
x+a y
f (z ) = i
(x + a)2 + y2 (x + a)2 + y2
(ii) ÿ
ÌÐ ÔÈÐ ÈÔÈÒÜÛÐÑÌ Ú; ¸ÙÞÜ ÖÜÔ ÛÈ ÙÜÓ×ÌØÈ ÙÓÈÛÈ ÙÈÚ ÓÖ ÔÖ ÊÐÈ ×ØÈÊÓÈÛÐÑÖ a ;
1.8.3. ³ÌÐ ÕÛÌ Ö ÛÐ ÖÐ ÙÜÔÏÎ ÑÌÚ Cauchy-Riemann ÙÌ ×ÖÒÐÑÌ Ú ÙÜÔÛÌÛÈÊÓÌ ÔÌÚ
(z = rei ) , ÊÐÈ r 6= 0; ÊØÈ ÝÖÔÛÈÐ

@u @
r = ; r @
@r @ @r
= ÿ @u
@
;
u = Re f (z); = Im f (z):
1.8.4. NÈ ËÌÐÞÛÌÐ , ÞØÎÙÐÓÖ×ÖÐà ÔÛÈÚ ÛÐÚ ÙÜÔÏÎ ÑÌÚ Cauchy-Riemann, Ö ÛÐ ÖÐ ÙÜÔÈØ-

ÛÎ ÙÌÐÚ (i) f (z) = z3 ÑÈÐ (ii) f (z) = sin z ÌÐ ÔÈÐ ×ÈÔÛÖÜ ÈÔÈÒÜÛÐÑÌ Ú (ÈÑÌ ØÈÐÌÚ).
1.8.5. ÅØÎÙÐÓÖ×ÖÐà ÔÛÈÚ ÛÈ È×ÖÛÌÒÌ ÙÓÈÛÈ ÛÖÜ ¿ØÖÉÒÎ ÓÈÛÖÚ 1.8.3, ÔÈ ËÌÐÞÛÌÐ Ö ÛÐ
ÖÐ ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌÐÚ ln z
, z 1=2 ÑÈÐ z 1=n ÌÐ ÔÈÐ ÈÔÈÒÜÛÐÑÌ Ú, ÌÑÛÖ Ú È×Ö ÛÈ ÙÎÓÌÐ È ÛÎÚ ÛÖÓÎ Ú.
1.9.1. ÁÛÈ ×ÐÖ ÑÈ Ûà ×ØÖÉÒÎ ÓÈÛÈ, u(x; y) ÑÈÐ (x; y) ËÎÒà ÔÖÜÔ ÛÖ ×ØÈÊÓÈÛÐÑÖ ÑÈÐ
ÛÖ ÝÈÔÛÈÙÛÐÑÖ ÓÌ ØÖÚ, ÈÔÛÐ ÙÛÖÐÞÈ, ÓÐÈÚ ÈÔÈÒÜÛÐÑÎ Ú ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎÚ, f (z). ¼È ÉØÌÏÖÜ Ô
ÖÐ ×ÖÙÖ ÛÎÛÌÚ ×ÖÜ ÒÌÐ ×ÖÜÔ.
(i) u(x; y) = ex cos y; (x; y) =; f (z) =;

(ii) u(x; y) =; (x; y) = y(3x ÿ y ÿ 1); f (z) =;
2 2
(iii) u(x; y) =; (x; y) =; f (z) = tanh
1 (z )ÿ
(iv) u(x; y) =; (x; y) = e

y sin x; f (z) =;
ÿ
1.9.2. (x; y) = 4xy(x2 + by2 ), Ö ×ÖÜ b ×ØÈÊÓÈÛÐÑÎ ×ÈØÈ ÓÌ-

³Ð ÔÌÛÈÐ Î ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ
ÛØÖÚ. ¼È ×ØÖÙËÐÖØÐÙÛÌÐ Î ×ÈØÈ ÓÌÛØÖÚ b à ÙÛÌ (x; y) = Im f (z), f (z) ÈÔÈÒÜÛÐÑÎ .
ÃÙÛÌØÈ ÔÈ Ü×ÖÒÖÊÐÙÛÌÐ Î f (z).

146 ÁÃ¼°ÀÂ¶Á´¸Á »¸°Á »¸²°³¸¹¶Á »´Â°±º¶Â¶Á
1.9.3. ³Ð ÔÌÛÈÐ Î ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ
u(x; y) = ax3 + bx2 y + cxy2 + dy3

(i) ²ÐÈ ×ÖÐÌÚ ÛÐÓÌ Ú ÛàÔ ab, c ÑÈÐ d Î u(x; y) ÌÐ ÔÈÐ ÈØÓÖÔÐÑÎ ;
,
(ii) ¼È ÉØÌÏÌÐ Î ÙÜÍÜÊÎ Ú ÈÜÛÎ Ú, (x; y), ÑÈÐ Î ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ

f (z) = u(x; y) + i(x; y); z = x + iy:
1.9.4. ÁÛÎÔ ÃËØÖËÜÔÈÓÐÑÎ , Ì ÔÈ ÈÙÜÓ×Ð ÌÙÛÖ ÑÈÐ ÈÙÛØÖ ÉÐÒÖ ØÌÜÙÛÖ ×ÌØÐÊØÈ ÝÌÛÈÐ

×ÒÎ ØàÚ ÈÔ ÌÐ ÔÈÐ ÊÔàÙÛÎ Î ÛÈÞÜ ÛÎÛÈ V(x; y; z) ÙÌ ÑÈ ÏÌ ÙÎÓÌÐ Ö (x; y; z) , Î Ö×ÖÐ È
Ü×ÈÑÖÜ ÌÐ ÙÛÐÚ ÙÞÌ ÙÌÐÚ
(È) r
r1 V=0 (ËÌÔ Ü×È ØÞÖÜÔ ×ÎÊÌ Ú Î ÑÈÛÈÉÖ ÏØÌÚ ÊÐÈ ÛÖ ÈÙÜÓ×Ð ÌÙÛÖ ØÌÜÙÛÖ ),
(É) r
r2 V=0 (ÙÜÔÏÎ ÑÎ ÈÙÛØÖÉÐÒÖ ÛÎÛÈÚ).
ÂÖ ËÐÈ ÔÜÙÓÈ V ×ÈØÌ ÞÌÐ ÛÐÚ ØÌÜÓÈÛÐÑÌ Ú ÊØÈÓÓÌ Ú.
(i) NÈ ËÌÐÞÛÌÐ Ö ÛÐ ÙÛÐÚ ËÜ Ö ËÐÈÙÛÈ ÙÌÐÚ Î ØÖÎ ÛÖÜ ØÌÜÙÛÖÜ ×ÌØÐÊØÈ ÝÌÛÈÐ ×ÒÎ ØàÚ
È×Ö ÓÐ È ÈÔÈÒÜÛÐÑÎ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ, f (z) = u(x; y) + i (x; y), ËÎÒÈËÎ V = kr

r u, Ö ×ÖÜ
k ÙÛÈÏÌØÈ . (¾Ð ÊØÈÓÓÌ Ú u = ÙÛÈÏ. ÒÌ ÊÖÔÛÈÐ ÐÙÖËÜÔÈÓÐÑÌ Ú Ì×ÐÝÈ ÔÌÐÌÚ.)

(ii) ¶ ×ÐÖ ×È Ôà ÈÔÈÒÜÛÐÑÎ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ ×ÌØÐÊØÈ ÝÌÐ ÑÈÐ ÓÐÈ È ÒÒÎ ØÖÎ ØÌÜÙÛÖÜ ,
×ÖÜ ÖØÐ ÍÌÛÈÐ È×Ö ÛÖ ×ÌËÐ Ö ÛÈÞÜ ÛÎÛÈÚ V = l ; l

r
r ÙÛÈÏÌØÈ . (¾Ð ÊØÈÓÓÌ Ú = ÙÛÈÏ.
ÌÐ ÔÈÐ ÐÙÖËÜÔÈÓÐÑÌ Ú Ì×ÐÝÈ ÔÌÐÌÚ.)
ÂÈ ËÜ Ö ËÜÔÈÓÐÑÈ ×ÖÜ ÈÔÛÐÙÛÖÐÞÖÜ Ô ÙÛÎÔ f (z) ÒÌ ÊÖÔÛÈÐ ÙÜÍÜÊÎ ÈØÓÖÔÐÑÈ .

1.9.5. ÅØÎÙÐÓÖ×ÖÐà ÔÛÈÚ ÛÈ ÙÜÓ×ÌØÈ ÙÓÈÛÈ ÛÖÜ ´Ë. 1.9, ÔÈ ÉØÌÏÖÜ Ô ÖÐ ÐÙÖËÜÔÈÓÐ-
ÑÌ Ú Ì×ÐÝÈ ÔÌÐÌÚ ÑÈÐ ÖÐ ËÜÔÈÓÐÑÌ Ú ÊØÈÓÓÌ Ú ÛàÔ ×ÐÏÈÔà Ô ÎÒÌÑÛØÖÙÛÈÛÐÑà Ô ×ØÖÉÒÎ-
ÓÈ ÛàÔ ×ÖÜ ×ÌØÐÊØÈ ÝÖÜÔ, ÙÛÎÔ ×ÌØÐÖÞÎ ÈÔÈÒÜÛÐÑÖ ÛÎÛÈ Ú ÛÖÜÚ, ÖÐ ÌÕÎ Ú ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌÐÚ:
(i) f (z) = 1=z; (ii) f (z) = ln z.

1.9.6. ·ÌàØÖÜ ÓÌ Ì ÔÈ ÈÙÛØÖ ÉÐ-
ÒÖ ÑÈÐ ÈÙÜÓ×Ð ÌÙÛÖ ØÌÜÙÛÖ , ÓÌ
×ÈØÈ ÒÒÎÒÌÚ ØÌÜÓÈÛÐÑÌ Ú ÊØÈÓ-
ÓÌ Ú, ÙÛÎ ËÐÈËØÖÓÎ ÛÖÜ Ö×ÖÐ ÖÜ
×ÈØÌÓÉÈ ÒÒÌÛÈÐ Ì ÔÈÚ ×ÖÒÜ ÓÈ-
ÑØÜ Ú ÑÜ ÒÐÔËØÖÚ (ÁÞ. 1.30). ·È
×ØÌ ×ÌÐ ÔÈ ×ÒÎØÖÜ ÔÛÈÐ ÖÐ ÌÕÎ Ú
ÙÜÔÏÎ ÑÌÚ:
(È) ¶ ÛÈÞÜ ÛÎÛÈ ÛÖÜ ØÌÜÙÛÖÜ
ÔÈ ÓÎÔ Ì ÞÌÐ ÑÈ ÏÌÛÎ ÙÜÔÐÙÛà ÙÈ
ÙÛÎÔ Ì×ÐÝÈ ÔÌÐÈ ÛÖÜ ÑÜÒÐ ÔËØÖÜ.
(É) ²ÐÈ È×ÖÙÛÈ ÙÌÐÚ ×ÖÒÜ ÓÌ-

ÁÞ. 1.30: ¶ ØÖÎ ÈÙÛØÖ ÉÐÒÖÜ ÑÈÐ ÈÙÜÓ×Ð ÌÙÛÖÜ ØÌÜÙÛÖÜ ÊÜ Øà È×Ö
ÊÈ ÒÌÚ ÙÞÌÛÐÑÈ ÓÌ ÛÎÔ ÈÑÛÐ ÔÈ R, Ì ÔÈÔ ÑÜ ÒÐÔËØÖ ÓÌ È ÕÖÔÈ ÑÈ ÏÌÛÖ ÙÛÖ Ì×Ð ×ÌËÖ x ÿ y.
¿À¾±º¶»°Â° 147
Î ÛÈÞÜ ÛÎÛÈ ÏÈ ×ØÌ ×ÌÐ ÔÈ ÌÐ ÔÈÐ ÈÔÌ×ÎØÌ ÈÙÛÎ È×Ö ÛÎÔ ×ÈØÖÜÙÐ È ÛÖÜ ÑÜÒÐ ÔËØÖÜ,
ËÎÒÈËÎ
Vr V0 e^1 ; V0
!
j j!1
ÙÛÈÏÌØÈ .
¼È ËÌÐÞÛÌÐ Ö ÛÐ Î ÈÔÈÒÜÛÐÑÎ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ Î Ö×ÖÐ È ×ÌØÐÊØÈ ÝÌÐ ÛÎÔ ×ÐÖ ×È Ôà ØÖÎ
(ÑÖÐ ÛÈÕÌ ¿ØÖ ÉÒÎÓÈ 1.9.4) ÌÐ ÔÈÐ
f (z) = V0 (z + R2 =z):
1.9.7. ¿ Ö Ð È Î Ò Ì ÑÛ Ø Ö Ù Û È Û Ð Ñ È ×ØÖ ÉÒ Î Ó ÈÛÈ ÈÔ ÛÐÙÛ ÖÐÞÖ Ü Ô ÙÛ Î Ù Ü Ô È ØÛÎ Ù Î
f (z) = z1=2 ;
1.9.8. ÅØÎÙÐÓÖ×ÖÐà ÔÛÈÚ ÛÈ È×ÖÛÌÒÌ ÙÓÈÛÈ ÛÖÜ ¿ØÖÉÒÎ ÓÈÛÖÚ 1.9.5, ÔÈ ÉØÌÏÌÐ ÛÖ
ËÜÔÈÓÐÑÖ ÙÛÖ ÊØÈÓÓÖÙÑÐÈÙÓÌ ÔÖ ÛÓÎ ÓÈ, ÊÐÈ Ö ÒÌÚ ÛÐÚ ×ÌØÐ×Ûà ÙÌÐÚ ÛÖÜ ÁÞÎ ÓÈÛÖÚ
1.31.
ÁÞ. 1.31
148 ÁÃ¼°ÀÂ¶Á´¸Á »¸°Á »¸²°³¸¹¶Á »´Â°±º¶Â¶Á
1.10.1. ¼È ÌÕÎÊÎÏÌÐ ÊÐÈÛÐ ÓÌØÐÑÈ È×Ö ÛÈ ×ÐÖ ÑÈ Ûà ÖØÐÙÓÌ ÔÈ ÖÒÖÑÒÎØà ÓÈÛÈ Ì ÞÖÜÔ
Ì ÔÔÖÐÈ ÑÈÐ ÓÌØÐÑÈ Ö ÞÐ.
1 i 1+i
(i) z dz;
j j (ii) sin(2z)dz; (iii) z dz;
3
ÿ 1 0 0

dz
Re z dz; (G : z = a + Re i ):
z ÿ aj2
(iv) (v)
z =r
j j G j
¾ÙÈ ÖÒÖÑÒÎØà ÓÈÛÈ Ì ÞÖÜÔ Ì ÔÔÖÐÈ ÔÈ Ü×ÖÒÖÊÐÙÛÖÜ Ô. ¾ÙÈ ËÌÔ Ì ÞÖÜÔ, ÔÈ Ü×ÖÒÖÊÐ-
ÙÛÖÜ Ô ÑÈÛÈ ÓÎ ÑÖÚ ËÜ Ö ËÐÈÝÖØÌÛÐÑà Ô ËØÖ ÓàÔ ÑÈÐ ÔÈ ÙÜÊÑØÐÏÖÜ Ô ÛÈ È×ÖÛÌÒÌ ÙÓÈÛÈ.
1.10.2. ¼È Ü×ÖÒÖÊÐÙÛÌÐ ÛÖ ÖÒÖÑÒÎ ØàÓÈ

dz
I= ;
c z
Ö ×ÖÜ c ÌÐ ÔÈÐ ÛÖ ÛÌÛØÈ ÊàÔÖ ÓÌ ÑÖØÜÝÌ Ú ÙÛÈ ÙÎÓÌÐ È (x; y) = (61; 61).

1.11.1. NÈ Ü×ÖÒÖÊÐÙÛÖÜ Ô ÛÈ ÖÒÖÑÒÎØà ÓÈÛÈ
c ^f (z)dz, Ö ×ÖÜ c Ö ÓÖÔÈËÐÈÐ ÖÚ ÑÜ -
f (z) àÚ

ÑÒÖÚ ÓÌ ÑÌ ÔÛØÖ ÛÎÔ ÈØÞÎ ÛàÔ ÈÕÖ ÔàÔ ÑÈÐ ÌÕÎ Ú:
f (z ) =
1 ; f (z ) =
ez ÿ 1
; f (z ) =
sin z :
z+2
(i) (ii)
z
(iii)
z
1.11.2. ¼È ÊÐ ÔÌÐ ÛÖ Ð ËÐÖ ÓÌ ÛÖ ¿ØÖ ÉÒÎÓÈ 1.11.1 Ö ÛÈÔ c ÌÐ ÔÈÐ Ö ÓÖÔÈËÐÈÐ ÖÚ ÑÜ ÑÒÖÚ ÓÌ

ÑÌ ÔÛØÖ ÛÖ ÙÎÓÌÐ Ö ÿ 4 ÑÈÐ
f (z) =
1 ; f (z) = 2 :
1
z(eiz ÿ 1) z +z
(i) (ii)
1.11.3. ´ÙÛà Ö ÛÐ Ö ËØÖ ÓÖÚ c ÌÐ ÔÈÐ ÛÈ ×Ì ØÈÛÈ ÛÌÛØÈÊà ÔÖÜ ÓÌ ×ÒÌÜØÌ Ú x = 62 ÑÈÐ

y = 62. ¼È Ü×ÖÒÖÊÐÙÛÌÐ ÛÖ ÖÒÖÑÒÎ ØàÓÈ

tan(z=2) dz; x0 j > 2
p
2:
c ^ (z x0 )
2
ÿ
j

1.11.4. ¼È ËÐÌØÌÜÔÎÏÖÜ Ô ÖÐ ×ØÖÜ¢×ÖÏÌ ÙÌÐÚ à ÙÛÌ ÔÈ Ì ÞÌÐ Ì ÔÔÖÐÈ ÛÖ ÖÒÖÑÒÎ ØàÓÈ

ln z dz:
c

^
¿ÖÐÈ ÌÐ ÔÈÐ Î ÛÐÓÎ ÛÖÜ;
¿À¾±º¶»°Â° 149
1.11.5. NÈ ËÌÐÞÛÌÐ Ö ÛÐ, ÈÔ P (z) ÌÐ ÔÈÐ ×ÖÒÜà ÔÜÓÖ,

dP (z)

P (z)dz = ÿ2piR2
3
; Ö ×ÖÜ G : z = a + Rei .
G
dz z=a
1.12.1. EÝÈØÓÖ ÍÖÔÛÈÚ ÛÖ ÏÌà ØÎÓÈ-ÛÜ ×Ö ÛÖÜ Cauchy, ÔÈ Ü×ÖÒÖÊÐÙÛÌÐ ÛÖ ÖÒÖÑÒÎ -

ØàÓÈ
I=
1
ez
2pi c ^z(z 1) dz;

ÿ
Ö ×ÖÜ
(i) c ÌÐ ÔÈÐ ÛÜÞà Ô ÑÒÌÐÙÛÖ Ú ËØÖ ÓÖÚ ×ÖÜ ×ÌØÐÑÒÌÐ ÌÐ ÛÖ z = 1 ÈÒÒÈ Ö ÞÐ ÛÖ z = 0,

(ii) c ÌÐ ÔÈÐ ÛÜÞà Ô ÑÒÌÐÙÛÖ Ú ËØÖ ÓÖÚ ×ÖÜ ×ÌØÐÑÒÌÐ ÌÐ ÛÖ z = 0 ÈÒÒÈ Ö ÞÐ ÛÖ z = 1,
(iii) c ÌÐ ÔÈÐ ÑÜ ÑÒÖÚ ÑÌ ÔÛØÖÜ z = ÿ1 ÑÈÐ ÈÑÛÐ ÔÈÚ r = 4,
(iv) c ÌÐ ÔÈÐ ÑÜ ÑÒÖÚ ÑÌ ÔÛØÖÜ z = ÿ1 ÑÈÐ ÈÑÛÐ ÔÈÚ r = 1=2.
1.12.2. ÅØÎÙÐÓÖ×ÖÐà ÔÛÈÚ ÛÖ ÏÌà ØÎÓÈ-ÛÜ ×Ö ÛÖÜ Cauchy, ÔÈ Ü×ÖÒÖÊÐÙÛÖÜ Ô ÛÈ
ÖÒÖÑÒÎØà ÓÈÛÈ

ez
dz; c Î ×ÌØÐ ÓÌÛØÖÚ ÛÌÛØÈÊà ÔÖÜ ÓÌ ×ÒÌÜØÌ Ú x = 62; y = 62,
c ^ z ÿ pi=2
(i)

dz
; c Ö ÓÖÔÈËÐÈÐ ÖÚ ÑÜ ÑÒÖÚ ÓÌ ÑÌ ÔÛØÖ ÙÛÖ ÙÎÓÌÐ Ö i.
c^ z + 2
(ii)
2

1.12.3. NÈ ËÌÐÞÛÌÐ Ö ÛÐ ÈÔ P (z) ÌÐ ÔÈÐ ×ÖÒÜà ÔÜÓÖ ÛÖ ÛÌ

1 P (z) dz = P (a); c ÑÒÌÐÙÛÖ Ú ËØÖ ÓÖÚ ×ÖÜ ×ÌØÐÑÒÌÐ ÌÐ ÛÖ a:
2 pi c ^ z a

ÿ
1.12.4. ´ÙÛà ÓÐÈ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ f (z); ÈÔÈÒÜÛÐÑÎ ÓÌ ÙÈ ÑÈÐ ×È Ôà ÙÛÖÔ ÑÜ ÑÒÖ ÑÌ ÔÛØÖÜ
ÓÎËÌ Ô ÑÈÐ ÈÑÛÐ ÔÈÚ R.
(i) ¼È ËÌÐÞÛÌÐ Ö ÛÐ
f (z ) =
1 f (z) f (z)

dz:
2 pi c ^ z z

ÿ
ÿ
z ÿ (R2 =z 3
)
(ii) ·Ì ÛÖÔÛÈÚ ÙÛÎÔ ×ØÖÎÊÖÜ ÓÌÔÎ ÙÞÌ ÙÎ z = Rei ÑÈÐ z = reif ; r < R, ÔÈ ËÌÐÞÛÌÐ
Ö ÛÐ
f (reif ) =
1 2p R 2 r2 ÿ
f (Rei )d
2p 0 R2 + r2 2R r cos(
ÿ ÿ f)
(ÛÜ ×ÖÚ Poisson).
150 ÁÃ¼°ÀÂ¶Á´¸Á »¸°Á »¸²°³¸¹¶Á »´Â°±º¶Â¶Á
¾ ×ÐÖ ×È Ôà ÛÜ ×ÖÚ Ì×ÐÉÌÉÈÐà ÔÌÐ Ö ÛÐ Ö ÛÈÔ Î ÈÔÈÒÜÛÐÑÎ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ ÌÐ ÔÈÐ ÊÔàÙÛÎ
×È Ôà ÙÛÎÔ ×ÌØÐÝÌ ØÌÐÈ Ó×ÖØÌÐ ÔÈ Ü×ÖÒÖÊÐÙÛÌÐ ×ÈÔÛÖÜ ÓÌ ÙÈ ÙÛÖÔ ÑÜ ÑÒÖ! ¶ ÐËÐÖ ÛÎÛÈ
ÈÜÛÎ ÈÔÈÝÌ ØÌÛÈÐ ÑÈÐ àÚ ÈØÞÎ ÛÖÜ Dirichlet.
(iii) A×Ö ÛÖÔ ÛÜ ×Ö ÛÖÜ Poisson, ÔÈ ËÌÐÞÛÌÐ Ö ÛÐ Î ÛÐÓÎ ÛÎÚ ÈÔÈÒÜÛÐÑÎ Ú ÙÜÔÈ ØÛÎ-
ÙÎÚ f (z) ÙÛÖ ÑÌ ÔÛØÖ ÛÖÜ ÑÜ ÑÒÖÜ, f (0), ÐÙÖÜ ÛÈÐ ÓÌ ÛÎ ÓÌ ÙÎ ÛÐÓÎ ÛÎÚ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎÚ
ÙÛÎÔ ×ÌØÐÝÌ ØÌÐÈ ÛÖÜ ÑÜ ÑÒÖÜ. ÂÖ ÊÌÊÖÔÖ Ú ÈÜÛÖ Ì ÞÌÐ ÖØÐÙÓÌ ÔÌÚ ÙÎÓÈÔÛÐÑÌ Ú ÙÜÔÌ -
×ÌÐÌÚ ÙÛÎÔ HÒÌÑÛØÖÙÛÈÛÐÑÎ .
1 f (z )
dz =
f (a) f (b )
+ ;
2 pi c ^ ( z

ÿ a)(z ÿ b ) aÿb bÿa
ÌÝÖ ÙÖÔ Î f (z) ÌÐ ÔÈÐ ÈÔÈÒÜÛÐÑÎ Ì×È Ôà ÑÈÐ ÓÌ ÙÈ ÙÛÖ ËØÖ ÓÖ c, ÑÈÐ È, É, ÌÐ ÔÈÐ ËÜ Ö
ËÐÈÝÖØÌÛÐÑÈ ÙÎÓÌÐ È, ÌÙàÛÌØÐÑÈ ÛÖÜ ËØÖ ÓÖÜ c.

p
ek cos cos(k sin )d = p; k ×ØÈÊÓÈÛÐÑÖ Ú.
0
ÿ 1
Ã×Ö ËÌÐÕÎ: ekz =z dz = 2pi, G
ÑÜ ÑÒÖÚ.
¼È ËÌÐÞÛÌÐ ×Øà
ÛÈ Ö ÛÐ
^
G

Ö ×ÖÜ Ö ÓÖÔÈËÐÈÐ ÖÚ

dz
4 ; c : x + y + 2x = 0:
2 2
c ^1 + z

P (z)

n+1 dz;
c ^ (z ÿ z)

Ö ×ÖÜ P (z) ×ÖÒÜà ÔÜÓÖ ÉÈÏÓÖÜ k ÑÈÐ ÛÖ ÙÎÓÌÐ Ö z ËÌÔ ÉØÐ ÙÑÌÛÈÐ ×È Ôà ÙÛÖ ËØÖ ÓÖ c.
1.13.2. NÈ ËÌÐÞÛÌÐ Ö ÛÐ, ÈÔ c ÑÒÌÐÙÛÖ Ú ËØÖ ÓÖÚ ×ÖÜ ×ÌØÐÑÒÌÐ ÌÐ ÛÎÔ ÈØÞÎ ÛàÔ ÈÕÖ ÔàÔ,
ÐÙÞÜ ÌÐ
8
1 zm < 1; m=n
2p i c ^
ÿ nÿ1 dz = dmn ; Ö ×ÖÜ dmn = : ;
0; m 6= n
ÑÈÐ m, n ÈÑÌ ØÈÐÖÐ. ÂÖ ÖÒÖÑÒÎ ØàÓÈ ÈÜÛÖ È×ÖÛÌÒÌÐ ÓÐ È ÈÔÈ×ÈØÈ ÙÛÈÙÎ ÛÖÜ ÙÜÓÉÖ -
ÒÖÜ Kronecker.
¿À¾±º¶»°Â° 151

z4 + 2z + 1

(i)
4 dz = 8piz0
c ^ (z ÿ z 0 ) 8
(Ö ËØÖ ÓÖÚ c ×ÌØÐÑÒÌÐ ÌÐ ÛÖ ÙÎÓÌÐ Ö z0 ).

> 2 pi

cosh z dz = ><
n!
ÈÔ n È ØÛÐÖÚ
(ii)
c^ z
n +1 >
>
:
0

an n ×ÌØÐÛÛÖ Ú.
c ÌÐ ÔÈÐ Ö×ÖÐÖÙËÎ ×ÖÛÌ ÑÒÌÐÙÛÖ Ú ËØÖ ÓÖÚ ×ÖÜ ×ÌØÐÑÒÌÐ ÌÐ ÛÎÔ ÈØÞÎ ÛàÔ ÈÕÖ ÔàÔ.
1.13.4. ¼È ÉØÌÏÌÐ ÛÖ ÖÒÖÑÒÎ ØàÓÈ ÛÖÜ ¿ØÖÉÒÎÓÈÛÖÚ 1.12.5 Ö ÛÈÔ a = b.

zn (1 ÿ z)m dz; m; n ÈÑÌ ØÈÐÖÐ ÑÈÐ c : z = 2ei .
c ^
1.14.1. To ±ÈÙÐÑÖ ·Ìà ØÎÓÈ ÛÎÚ °ÒÊÌÉØÈÚ ÒÌ ÌÐ ×àÚ Ì ÔÈ ×ÖÒÜà ÔÜÓÖ P (z) ÉÈÏÓÖÜ
n > 0 Ì ÞÌÐ ÈÑØÐÉà Ú n ØÐ ÍÌÚ. ¼È È×ÖËÌÐÞÛÌÐ ÛÖ ÏÌà ØÎÓÈ ÈÜÛÖ .
Ã×Ö ËÌÐÕÎ: ÇÚ ×Ö ØÐÙÓÈ ÛÖÜ ÏÌàØÎ ÓÈÛÖÚ ÛàÔ Cauchy-Liouville, ÔÈ ËÌÐÞÛÌÐ Ö ÛÐ ÛÖ
×ÖÒÜà ÔÜÓÖ Ì ÞÌÐ ÓÐ È ÛÖÜÒÈ ÞÐÙÛÖÔ ØÐ ÍÈ. ¼È ÞØÎÙÐÓÖ×ÖÐÎÏÌÐ Î ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ
f (z) = 1=P (z).

1.14.2. °ÔÌÕÈ ØÛÎÛÈ È×Ö ÛÖ ¿ØÖ ÉÒÎÓÈ 1.3.2, ÔÈ ËÌÐÞÛÌÐ Ö ÛÐ ÖÐ ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌÐÚ sin z ÑÈÐ
cos z ËÌÔ ÌÐ ÔÈÐ ÝØÈÊÓÌ ÔÌÚ ÙÛÖ ÓÐÊÈËÐÑÖ Ì×Ð ×ÌËÖ.
1.14.3. ¼È ÌÕÌÛÈÙÛÖÜ Ô ÖÐ ×ØÖÜ¢×ÖÏÌ ÙÌÐÚ ÑÈ Ûà È×Ö ÛÐÚ Ö×ÖÐ ÌÚ Ì ÞÌÐ Ì ÔÔÖÐÈ ÛÖ ÖÒÖ-
ÑÒÎ ØàÓÈ
z
dz
p :
z0 1 ÿ z2
1.14.4. ³à ÙÛÌ ×ÈØÈËÌÐ ÊÓÈÛÈ ÈÑÌØÈÐ àÔ ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌàÔ. ´Ð ÔÈÐ ÝØÈÊÓÌ ÔÌÚ; ³à ÙÛÌ
×ÈØÈËÌÐ ÊÓÈÛÈ ÝØÈÊÓÌ ÔàÔ ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌàÔ. ´Ð ÔÈÐ ÈÑÌ ØÈÐÌÚ;
1.15.1. ¼È ÈÔÈ×ÛÜÞÏÖÜ Ô ÙÌ ÙÌÐØÌ Ú Taylor ÊÜ Øà È×Ö ÛÖ ÙÎÓÌÐ Ö z0 = 0 ÖÐ ÌÕÎ Ú
ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌÐÚ:
(i) f (z) = sin z; (ii) f (z) = cos z; (iii) f (z) = 1=(1 ÿ z2 );

(iv) f (z) = ln(1 + z); (v) f (z) = (1 ÿ cos z)=z2 .
NÈ ÑÈÏÖØÐÙÛÌÐ Î ÈÑÛÐ ÔÈ ÙÜ ÊÑÒÐÙÎÚ ÛÎÚ ÑÈ ÏÌ ÓÐ ÈÚ. ¼È ÙÞÖÒÐÈÙÛÌÐ Î ÓÖØÝÎ ÛàÔ
ÙÜÔÛÌÒÌÙÛà Ô ÛàÔ ÙÌÐØà Ô ÈÜÛà Ô ÙÌ ÙÞÌ ÙÎ ÓÌ ÈÜÛÎ Ô ×ÖÜ ÈÔÈÓÌ ÔÖÜÓÌ È×Ö ÛÐÚ ÈÔÛÐ -
ÙÛÖÐÞÌÚ ×ØÈÊÓÈÛÐÑÌ Ú ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌÐÚ.

152 ÁÃ¼°ÀÂ¶Á´¸Á »¸°Á »¸²°³¸¹¶Á »´Â°±º¶Â¶Á
1.15.2. ¼È ÈÔÈ×ÛÜÞÏÌÐ ÙÌ ÙÌÐØÈ Taylor ÊÜ Øà È×Ö ÛÖ ÙÎÓÌÐ Ö z0 = i Î ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ

f (z) = 1=(1 + z). ¿ÖÐÈ ÌÐ ÔÈÐ Î ÈÑÛÐ ÔÈ ÙÜ ÊÑÒÐÙÎ Ú ÛÎÚ;
1.15.3. ¼È ÈÔÈ×ÛÜÞÏÌÐ ÙÌ ÙÌÐØÈ Taylor ÊÜ Øà È×Ö ÛÖ ÙÎÓÌÐ Ö z0 = 0 Î ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ
f (z) = (1 + z) ; a ×ØÈÊÓÈÛÐÑÖ Ú ÈØÐÏÓÖ Ú.
a
1.16.1. ¼È ÉØÌÏÖÜ Ô ÖÐ ÙÌÐØÌ Ú Laurent ÊÜ Øà È×Ö ÛÖ ÙÎÓÌÐ Ö z0 = 0 ÛàÔ ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌ-

àÔ
2 3
(i) f (z) = sin z=z4 ; (ii) f (z) = sin(1=z); (iii) f (z) = z2 sin (z + 1)=z .
1.16.2. NÈ ÈÔÈ×ÛÜÞÏÌÐ Î ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ f (z) = 1=[z(z + 1)] ÙÌ ÙÌÐØÈ Laurent, ÊÜ Øà

È×Ö ÛÖ ÙÎÓÌÐ Ö z0 = ÿ1. ¼È ÊØÈÝÌÐ Î ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ f (z) Ü×Ö ÓÖØÝÎ ÙÌÐØÈ Ú Î Ö×ÖÐ È ÔÈ
ÐÙÞÜ ÌÐ (i) ÊÐÈ jz + 1j ÓÐÑØÖ ÑÈÐ (ii) ÊÐÈ jz + 1j ×ÖÒÜ ÓÌÊÈ ÒÖ.
f (z) = z3 + 2z2 + 4 z ÿ 1 3 ÙÌ ÓÐÈ ÙÌÐØÈ

ÿ 1ÿ 1
1.16.3. ¼È ÈÔÈ×ÛÜÞÏÌÐ Î ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ
Laurent, ÊÜ Øà È×Ö ÛÖ ÙÎÓÌÐ Ö z0 = 1. ¿ÖÐÈ ÌÐ ÔÈÐ Î ×ÌØÐÖÞÎ ÛÎÚ ÙÜ ÊÑÒÐÙÎ Ú ÛÎÚ;
ÿ 1
1.16.4. ¼È ÈÔÈ×ÛÜÞÏÌÐ Î ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ f (z) = e1=z ÿ 1 z2 ÙÌ ÙÌÐØÈ Laurent, ÊÜ Øà
È×Ö ÛÖ ÙÎÓÌÐ Ö z0 = 0. ¿ÖÐÈ ÌÐ ÔÈÐ Î ×ÌØÐÖÞÎ ÛÎÚ ÙÜ ÊÑÒÐÙÎ Ú ÛÎÚ;
1.16.5. ¼È ËÌÐÞÛÌÐ Ö ÛÐ +1
cosh z + 1z =
X
An zn ; Ö ×ÖÜ
n=ÿ1
8 1
>
>
>
X 1 ; n
<
m!(m + n )! È ØÛÐÖÚ
An = m=0 j j
>
>
>
:
0; n ×ÌØÐÛÛÖ Ú.
¿ÖÐÈ ÌÐ ÔÈÐ Î ×ÌØÐÖÞÎ ÛÎÚ ÙÜ ÊÑÒÐÙÎ Ú ÛÎÚ;
1.16.6. (i) ¼È ËÌÐÞÛÌÐ Ö ÛÐ
(z2 1) 1=2 = X (2n)! 1

1
ÿ
2 2n+1
n=0 4 (n!) z
ÿ
n
ÑÈÐ ÔÈ ÉØÌÏÌÐ Î ×ÌØÐÖÞÎ ÛÎÚ ÙÜ ÊÑÒÐÙÎÚ.
(ii) ¿ÖÐÖÔ ÑÒÈ ËÖ ÛÎÚ ØÐ ÍÈÚ ÈÔÈ×ÈØÐÙÛÈ Î ×ÐÖ ×È Ôà ÙÌÐØÈ ;
1.16.7. ³Ð ÔÖÔÛÈÐ ÛØÌÐÚ ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌÐÚ:

X
f1 ( z ) = z < 1;
1
zn ; j j
n=0
¿À¾±º¶»°Â° 153
n+1
f2 (z) =
X
1
2 z+
1 n ; z + 1=2j < 1;
n=0 3 2 j
1
f3 (z) = ÿ e (z 1)t dt;
ÿ ÿ
Re z > 1:
0
(i) Ã×È ØÞÌÐ ÑÖÐÔÖ ×ÌËÐ Ö ÖØÐÙÓÖÜ ÛàÔ ×ÐÖ ×È Ôà ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌàÔ;
(ii) Ã×È ØÞÌÐ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ, f (z), ÛÎÔ Ö×ÖÐ È È×Òà Ú ÈÔÈ×ÈØÐÙÛÖÜ Ô ÖÐ ×ÐÖ ×È Ôà
ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌÐÚ; °Ô ÔÈÐ, ×ÖÐÖ ÌÐ ÔÈÐ ÛÖ ×ÌËÐ Ö ÖØÐÙÓÖÜ ÛÎÚ; ¼È ÉØÌÏÌÐ ÓÐ È ÈÑÖ ÓÈ
ÈÔÈ×ÈØÈ ÙÛÈÙÎ ÛÎÚ.
1.16.8. ´ÔÈ È×Ö ÛÈ ×ÐÖ ÊÔàÙÛÈ ÛÌÞÔÈ ÙÓÈÛÈ ÊÐÈ ÛÎÔ ÈÔÈÒÜÛÐÑÎ ÙÜÔÌ ÞÐÙÎ ÓÐÈÚ
ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎÚ ÌÐ ÔÈÐ Î ÓÌ ÏÖËÖÚ Borel: Ã×ÖÏÌ ÛÖÜÓÌ Ö ÛÐ Ì ÞÖÜÓÌ ÓÐÈ ÈÔÈ×ÈØÈ ÙÛÈÙÎ

ÓÐÈÚ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎÚ f (z), ×ÖÜ ÌÐ ÔÈÐ Î ÌÕÎ Ú:
X
f1 ( z ) =
1
cm z m ; j jz < r:
m=0
·ÌàØÖÜ ÓÌ Ûà ØÈ ÛÎ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ
1 X zm
f (z ) = e t b(zt)dt; b(z) =
1
cm :
m!
ÿ
0 m=0
ÂÖ ÛÌ Î f (z) Ó×ÖØÌÐ ÔÈ ÖØÐ ÍÌÛÈÐ ÙÌ ÓÐÈ ×ÌØÐÖÞÎ

ÓÌÊÈÒÜ ÛÌØÎ È×Ö ÛÖÔ ÑÜ ÑÒÖ j j z < r. ¿ØÈÊÓÈÛÐ-
ÑÈ , ÈÚ Ü×ÖÏÌ ÙÖÜÓÌ Ö ÛÐ ÖÐ ×Ö ÒÖÐ ÛÎÚ ÙÜÔÈ ØÛÎ-
ÙÎÚ ÌÐ ÔÈÐ z1 , z2 , . . ., zn , ÑÈÐ Ö ÑÖÔÛÐÔÖ ÛÌØÖÚ ÙÛÖ

ÓÎËÌ Ô ÌÐ ÔÈÐ Ö zk , ËÎÒÈËÎ jzk j = r: TÖ ÛÌ ÖÐ ÑÈ -
ÏÌÛÌÚ ÙÛÈ ËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ Oz1 , Oz2 , . . ., Ozk , . . .,
Ozn , ÁÞ. 1.32, ÖØÐ ÍÖÜÔ Ì ÔÈ ×ÖÒÜ ÊàÔÖ ×ÖÜ ÌÐ ÔÈÐ

ÛÖ ×ÌËÐ Ö ÖØÐÙÓÖÜ ÛÎÚ f (z).
ÁÞ. 1.32
(i) ´Ð ÔÈÐ Î ËÐÈËÐÑÈÙÐ È ÈÜÛÎ È×ÖËÌÑÛÎ ;

P1
(ii) ¼È ÊÐ ÔÌÐ ÌÝÈØÓÖÊÎ , ËÎÒÈËÎ ÔÈ ÉØÌÏÌÐ Î f (z ), ÊÐÈ ÛÎÔ f 1 (z ) = 2n
n=0 x ,
z < 1.
j j
°Ô ÞØÌÐÈÙÛÌÐ , ÔÈ ËÌÞÛÌÐ Ö ÛÐ
1
e t tm dt = m!:
ÿ
1.16.9. NÈ ÌÝÈØÓÖÙÛÌÐ Î ÓÌ ÏÖËÖÚ ÛÖÜ ¿ØÖÉÒÎ ÓÈÛÖÚ 1.16.8 ÙÛÎÔ ×ÌØÐ ×ÛàÙÎ ÛÎÚ
ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎÚ
154 ÁÃ¼°ÀÂ¶Á´¸Á »¸°Á »¸²°³¸¹¶Á »´Â°±º¶Â¶Á
X
f1 ( z ) = ÿ z < 1:
1
z n =n; j j
n=1
°×È ÔÛÎÙÎ:
f (z ) = ÿ
1
e ÿ t (ezt 1) dt; Re z < 1:
ÿ
0 t
1.17.1. ¼È ÛÈÕÐÔÖÓÎÏÖÜ Ô ÛÈ ÈÔà ÓÈÒÈ ÙÎÓÌÐ È ÛàÔ ¿ØÖÉÒÎÓÈ ÛàÔ 1.16.1 - 1.16.6.
1.17.2. ¼È ÛÈÕÐÔÖÓÎÏÖÜ Ô ÛÈ ÈÔà ÓÈÒÈ ÙÎÓÌÐ È ÛàÔ ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌàÔ
(i) f (z) = (1 ÿ cos z)=z2 ; (ii) f (z) = ln(1 + z); (iii) f (z) = (z2 ÿ 1) 1=2 .
ÿ
1.17.3. ¼È ÛÈÕÐÔÖÓÎÏÖÜ Ô ÛÈ ÈÔà ÓÈÒÈ ÙÎÓÌÐ È ÛàÔ ÌÕÎ Ú ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌàÔ:
(i) f (z ) = 3
sin z
z
,
e izt
f (z) = 2 2 2 ; p; t ×ØÈÊÓÈÛÐÑÌ Ú ×ÈØÈ ÓÌÛØÖÐ,
ÿ
(z ÿ p )
(ii)
f (z) =
1 ; f (z) = tan z,
zn (ez ÿ 1)
(iii) (iv)

f (z) =
p
ln z ;
z
f (z) = sinh
1
(v)
1 + z2 (vi)
z
.
1.18.1. ¼È ÉØÌÏÖÜ Ô ÛÈ Ü×Ö ÒÖÐ×È ÙÛÖÜÚ ×Ö ÒÖÜÚ ÛàÔ ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌàÔ ÛàÔ ¿ØÖÉÒÎÓÈ -

ÛàÔ 1.17.1 - 1.17.3.
1.18.2. ¼È ÉØÌÏÌÐ Î ÛÈ ÕÎ ÛàÔ ×Ö ÒàÔ ÑÈÐ ÛÈ ÖÒÖÑÒÎØàÛÐÑÈ Ü×Ö ÒÖÐ×È ÊÐÈ ÛÐÚ ÌÕÎ Ú
ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌÐÚ:
z
(i) cot z; (ii) csc2z ln(1 ÿ z ); (iii)
sin z tan zÿ
.
¼È ÓÌÒÌÛÎÏÌÐ ÐËÐÈÐ ÛÌØÈ ÛÖ z0 = 0.
1.18.3. NÈ ÉØÌÏÌÐ Î ÝÜ ÙÎ ÑÈÐ Î ÏÌ ÙÎ ÛàÔ ÈÔà ÓÈÒàÔ ÙÎÓÌÐ àÔ ÛàÔ ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌàÔ
f (z ) =
cot(pz) ; f (z ) =
1
(z 1)2 z( 1)
(i) (ii)
ez
.
ÿ ÿ
¿À¾±º¶»°Â° 155
¿ÖÐÈ ÌÐ ÔÈÐ ÛÈ Ü×Ö ÒÖÐ×È ÛàÔ ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌàÔ ÈÜÛà Ô ÙÛÈ ÈÔà ÓÈÒÈ ÙÎÓÌÐ È;
1.18.4. ¼È ÊÐ ÔÌÐ ÛÖ Ð ËÐÖ ÓÌ ÛÖ ¿ØÖ ÉÒÎÓÈ 1.18.3 ÊÐÈ ÛÐÚ ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌÐÚ
p p
f (z ) = f (z) =
(i)
tan(pz) ÑÈÐ (ii)
sin(pz).
1.18.5. ¼È ÉØÌÏÖÜ Ô ÛÈ Ü×Ö ÒÖÐ×È ÛàÔ ÌÕÎ Ú ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌàÔ:
e az
f (z ) = z0 = pi.
(i)
1 + ez , ÙÛÖ ÙÎÓÌÐ Ö
eiz
(ii) f (z) = z 0 = i a; a>0
z2 + a2
, ÙÛÖ ÙÎÓÌÐ Ö .
(iii) f (z) =
ez 1
z0 = p (1 + i).
1 + z4 , ÙÛÖ ÙÎÓÌÐ Ö
2
ln(1 + z) z0 = 0.
z3
(iv) , ÙÛÖ ÙÎÓÌÐ Ö
ez
f (z) = z 0 = ÿ 1.
(1 + z)5
(v) , ÙÛÖ ÙÎÓÌÐ Ö
1.19.1. ¼È Ü×ÖÒÖÊÐÙÛÖÜ Ô ÛÈ ÖÒÖÑÒÎØà ÓÈÛÈ
2p p
d d
(È)
0 a + cos ; (É)
ÿ p a + b cos + c sin
.
¼È ÊÐ ÔÌÐ Î ÙÞÌÛÐÑÎ ËÐÌØÌÜ ÔÎÙÎ. ´×Ð×ÒÌ ÖÔ, ÔÈ ËÌÐÞÛÌÐ Ö ÛÐ:
2p
sin2 d = 2p a
a

2 b2 ; a > b > 0
p
0 a + b cos 2
(i)
b
ÿ ÿ ,
= 2 2pa2 3=2 ; a > b > 0

2p
d
(ii)
0 (a + b cos ) 2 (a b ) ÿ
,
2p
d
= 2p : t
(iii)
0 1 2t cos + t 1 t2
ÿ
2 j ÿ j
²ÐÈ ×ÖÐÈ ÐÙÞÜ ÌÐ;
cos2n d = p 2(2n n)! 2 ;

p
n = 0; 1; 2; . . . .
2 (n!)
(iv)
0
1 . 1 9 . 2 . H Û Ø Ö Þ Ð È Ì Ô Ö Ú × Ò È Ô Î Û Î Ê Ü Ø à È × Ö Û Ö Ô ¶ Ò Ð Ö Ì Ð Ô È Ð Î Ì Ò Ò Ì Ð ß Î
r = a(1 ÿ e2 )=(1 ÿ e cos ). ¼È ÉØÌÏÌÐ Î ÓÌ ÙÎ È×Ö ÙÛÈÙÎ
156 ÁÃ¼°ÀÂ¶Á´¸Á »¸°Á »¸²°³¸¹¶Á »´Â°±º¶Â¶Á
= 21p r()d:
2p
r
h i
0
1.19.3. ¼È Ü×ÖÒÖÊÐÙÛÖÜ Ô ÛÈ ÖÒÖÑÒÎØà ÓÈÛÈ
+1
sin (kx) dx; 1
x sin (kx)
dx;
1
x sin (kx)
dx,
(x2 + b 2 )2 0 x4 + 1 0 (x2 + b2 )2
(i) (ii) (iii)
ÿ1
Ö ×ÖÜ ÖÐ ×ÈØÈ ÓÌÛØÖÐ k ÑÈÐ b ÌÐ ÔÈÐ ×ØÈÊÓÈÛÐÑÌ Ú.

1
cos(ax) dx = 2p e
p
e ÿ x2 ÿ a2 =4 :
0
1.19.5. ÅØÎÙÐÓÖ×ÖÐà ÔÛÈÚ ÛÖ È×ÖÛÌ ÒÌÙÓÈ ÛÖÜ ¿ØÖÉÒÎ ÓÈÛÖÚ 1.19.4, ÔÈ ËÌÐÞÛÌÐ Ö ÛÐ

sin(ax)dx = ( ) 2p 221n+1 H2n+1 (a=2)e
1 p
x2n+1 e ÿ x2 ÿ
n ÿ a2 =4 ;
0

cos(ax)dx = ( )n 2p 212n H2n (a=2)e
1 p
x2n e ÿ x2 ÿ
ÿ a2 =4 ;
0
ÿ
Ö ×ÖÜ Hn (j) ÌÐ ÔÈÐ ÛÈ ÑÒÈÙÐÑÈ ×ÖÒÜà ÔÜÓÈ ÛÖÜ1 Hermite (´Ë. 3.10). Ã×Ö ËÌÐÕÎ: ¼È

ÊÐÔÌÐ ×ÈØÈÊà ÊÐÙÎ àÚ ×ØÖÚ ÛÎÔ ×ÈØÈ ÓÌÛØÖ a:
1
= 2 p2 (1 i):
p
e ÿ ij2 dj p ÿ
0
ÁÛÎ ÙÜÔÌ ÞÌÐÈ, ÔÈ ËÌÐÞÛÌÐ Ö ÛÐ
+1 r +1 r
p p
sin(j2)dj = 2 ÑÈÐ cos(j2)dj = 2 .
ÿ1 ÿ1
ÂÈ ×ÐÖ ×È Ôà ÌÐ ÔÈÐ ÊÔàÙÛÈ àÚ ÖÒÖÑÒÎØà ÓÈÛÈ Fresnel.
Y×Ö ËÌÐÕÎ: ¼È ÏÌàØÎÏÌÐ ÛÖ ÖÒÖÑÒÎ ØàÓÈ ÛÎÚ exp( z 2); ÿ ÙÛÖÔ ÑÒÌÐÙÛÖ ËØÖ ÓÖ ×ÖÜ
ÖØÐ ÍÖÜÔ ÛÈ ×Ì ØÈÛÈ ÛÖÜ ÑÜÑÒÐÑÖÜ ÛÖÓÌ È 0 < < p=4 0 < r < R: ,
1.19.7. ÅØÎÙÐÓÖ×ÖÐà ÔÛÈÚ ÛÈ È×ÖÛÌÒÌ ÙÓÈÛÈ ÛÖÜ ¿ØÖÉÒÎ ÓÈÛÖÚ 1.19.6, ÔÈ ËÌÐÞÛÌÐ
Ö ÛÐ
¿À¾±º¶»°Â° 157
1
sint dt = cost dt = rp:
1
0
p
t 0 t 2 p
1.19.8. NÈ ËÌÐÞÛÌÐ Ö ÛÐ Î ÙÞÌ ÙÎ
G(x; x ; t) =
1 + 1
1
eik(x x ) exp(ÿk2 t)dk = p e (x x ) =4t ; t 6= 0;
0 2 0
2p
0 ÿ ÿ ÿ
ÿ1 4pt
Ö ×ÖÜ x; x 0
ÌÐ ÔÈÐ ×ØÈÊÓÈÛÐÑÖÐ ÈØÐÏÓÖÐ , ÐÙÞÜ ÌÐ Ö ÞÐ ÓÖ ÔÖ Ö ÛÈÔ Î ×ÈØÈ ÓÌÛØÖÚ Û ÌÐ ÔÈÐ
×ØÈÊÓÈÛÐÑÎ ÈÒÒÈ ÈÑÖ ÓÎ ÑÈÐ Ö ÛÈÔ ÌÐ ÔÈÐ ÑÈÏÈØÈ ÝÈÔÛÈÙÛÐÑÎ .
Ã×Ö ËÌÐÕÎ: ¼È ÞØÎÙÐÓÖ×ÖÐÎÏÖÜ Ô ÛÈ È×ÖÛÌÒÌ ÙÓÈÛÈ ÛÖÜ ¿ØÖÉÒÎ ÓÈÛÖÚ 1.19.6.
1.19.9. ÂÖ ÖÒÖÑÒÎ ØàÓÈ ÑÈÛÈ Fourier ÛÎÚ f (x) ÖØÐ ÍÌÛÈÐ àÚ ÌÕÎ Ú:

1
f~(k) = p
+1
e ÿ ikx f (x)dx; k
2p ÿ1
×ØÈÊÓÈÛÐÑÖ Ú.
f~(k) ×ÖÜ ÈÔÛÐÙÛÖÐÞÌÐ ÙÛÎÔ f (x) = 1= x2 + a2 ; a ×ØÈÊ-

ÿ 1
(i) NÈ Ü×ÖÒÖÊÐÙÛÌÐ Î
ÓÈÛÐÑÖ Ú.
(ii) ¼È Ü×ÖÒÖÊÐÙÛÌÐ ÛÖ ÖÒÖÑÒÎ ØàÓÈ
1 + 1
eikx f~(k)dk
2p
p
ÿ1
ÑÈÐ ÔÈ ËÌÐÞÛÌÐ Ö ÛÐ ÌÐ ÔÈÐ Ð ÙÖ ÓÌ ÛÎÔ f (x).

1
xa
dx = jmj a p 1 :
0 x2 + m 2 2jmj cos(pa=2)
²ÐÈ ×ÖÐÌÚ ÛÐÓÌ Ú ÛÖÜ a ÛÖ ÖÒÖÑÒÎ ØàÓÈ Ì ÞÌÐ Ì ÔÔÖÐÈ;
1
(ln x)2 dx = p3
0 1 + x2 8
(i) ÑÈÐ
1
ln x dx = 0
0 + x2
1
(ii) .
( Y×Ö ËÌÐÕÎ: ¼È ÞØÎÙÐÓÖ×ÖÐÎÏÌÐ Ö
ÓÌÛÈÙÞÎÓÈÛÐÙÓÖ Ú x = et ÑÈÐ Ö ËØÖ ÓÖÚ

ÛÖÜ ÁÞÎ ÓÈÛÖÚ 1.33 ÓÌ R ! 1.) ÁÞ. 1.33
158 ÁÃ¼°ÀÂ¶Á´¸Á »¸°Á »¸²°³¸¹¶Á »´Â°±º¶Â¶Á
(iii) ¿ÈØÈÛÎØà ÔÛÈÚ Ö ÛÐ dxa =da = xa ln x, ÔÈ Ü×ÖÒÖÊÐÙÛÌÐ ÛÖ (ii) ÑÈÐ ÓÌ ÛÎ ÉÖÎ -
ÏÌÐÈ ÛÖÜ ¿ÈØÈËÌÐ ÊÓÈÛÖÚ 5, ´Ë. 1.19.
1.19.12. NÈ ËÌÐÞÛÌÐ Ö ÛÐ:
pa
1
xa
dx = 1<a<1
(i)
0 (x + 1)2 sin(pa) ; ÿ ,
1
xa p
dx = 0<a<1
(ii)
0 x+1 sin(ap) ; ,
1
ln x dx = p ln jbj; b
0 + x2
2 2 j bj
(iii) ×ØÈÊÓÈÛÐÑÖ Ú.
b

1
sin2 x dx = p :
0 x2 2
1
cos(ax) 2 pa
0 cosh2 (x=2) dx = sinh(pa) :
Ã×Ö ËÌÐÕÎ: ¼È ÞØÎÙÐÓÖ×ÖÐÎÏÖÜ Ô àÚ ËØÖ ÓÖÚ ÖÐ ÌÜÏÌÐ ÌÚ y = 2pi ÑÈÐ y = 0.
1.19.15. NÈ Ü×ÖÒÖÊÐÙÛÌÐ ÛÖ ÖÒÖÑÒÎ ØàÓÈ

ezt
G (1 + z)
2 dz ; t ×ØÈÊÓÈÛÐÑÖ Ú,
Ö ×ÖÜ ² ÌÐ ÔÈÐ Ö ÝÈÔÛÈÙÛÐÑÖ Ú È ÕÖÔÈÚ ÑÈÛÈ ÛÎ ÏÌÛÐÑÎ ÝÖØÈ .
1.19.16. °ÔÈ×ÛÜ ÙÙÖÔÛÈÚ ÛÖ 1=(1 + x2) ÙÛÖ ÖÒÖÑÒÎ ØàÓÈ (i) ÛÖÜ ¿ØÖÉÒÎ ÓÈÛÖÚ
1.19.11 ÙÌ ÙÌÐØÈ Taylor ÑÈÐ ÖÒÖÑÒÎØà ÔÖÔÛÈÚ Ö ØÖ ×ØÖÚ Ö ØÖ, ÔÈ ËÌÐÞÛÌÐ Ö ÛÐ
X
1
( )n 1 = p3 :
(2n + 1)3 32
ÿ
n=0
´ÔÈÚ ÊÌÔÐÑÖ ÛÌØÖÚ ÛØÖ ×ÖÚ ÌÜ ØÌÙÎÚ ÛÖÜ ÈÏØÖÐ ÙÓÈÛÖÚ ÙÌÐØà Ô ÈÔÈ×ÛÜ ÙÙÌÛÈÐ ÙÛÖ
Ì×Ö ÓÌÔÖ ×ØÖ ÉÒÎÓÈ.
1.19.17. (·ÌàØÎÛÐÑÖ ) ¶ ÓÌ ÏÖËÖÚ ÛàÔ Ü×ÖÒÖÐ ×àÔ Ì ÞÌÐ ×ÖÒÜ ×ÌØÐÙÙÖ ÛÌØÌÚ ÌÝÈØÓÖ-

ÊÌ Ú È×Ö Ö ÙÌÚ Ó×ÖØÌ ÙÈÓÌ ÔÈ ÈÔÈ×ÛÜ ÕÖÜÓÌ. ¿.Þ., ÓÈÚ ÉÖÎÏÈ ÌÐ ÔÈ ÈÏØÖÐ ÙÖÜÓÌ ÙÌÐØÌ Ú
¿À¾±º¶»°Â° 159
P +1
n=ÿ1 f (n )
, ÛÐÚ Ö×ÖÐ ÌÚ ÌÐ ÔÈÐ ËÜ ÙÑÖÒÖ, ÈÔ Ö ÞÐ ÈËÜ ÔÈÛÖÔ, ÔÈ ÈÏØÖÐ ÙÖÜÓÌ ÓÌ ËÐÈÝÖ-
ØÌÛÐÑÖ ÛØÖ ×Ö. °ØÑÌÐ Î ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ f (z) ÔÈ Ì ÞÌÐ ÓÐÑØÖ ÙÞÌÛÐÑÈ ÈØÐÏÓÖ ÓÎ ÈÑÌØÈÐ àÔ
×Ö ÒàÔ, z1 , z2 , . . ., zk , ÑÈÐ jf (z)j z ! 0 ÖÓÈÒÈ . ¿ØÖÚ ÛÖÜ ÛÖ, ÑÈ ÔÖÜÓÌ ÛÈ ÌÕÎ Ú ÉÎ ÓÈÛÈ:
t(z) = p= tan(pz). ¿ÖÐÖÐ ÌÐ ÔÈÐ ÖÐ ×Ö ÒÖÐ ÑÈÐ ÛÈ
j j!1
(i) ·ÌàØÖÜ ÓÌ ÛÎ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ
Ü×Ö ÒÖÐ×È ÛÎÚ;
(ii) ·ÌàØÖÜ ÓÌ Ì ÔÈ ËØÖ ÓÖ ²m , Ö Ö×ÖÐ ÖÚ ÌÐ ÔÈÐ ÛÌÛØÈ ÊàÔÖ

*
ÈÑÓÎ Ú 2m + 1; Ö ×ÖÜ
m = 0, 1, 2, . . ., ÑÈÐ ÓÌ ÑÌ ÔÛØÖ ÙÛÖ ÙÎÓÌÐ Ö z = 0. ¼È ËÌÐÞÛÌÐ Ö ÛÐ

j t(z)j M; M < 1, ÑÈÐ lim
m!1 Gm
f (z)t(z)dz = 0.
(iii) ¼È ËÌÐÞÛÌÐ Ü ÙÛÌØÈ Ö ÛÐ
+1
X k
X 2 3
f (n ) = ÿ Res
z =z
f ( z) t (z ) : (1:88a)
n=ÿ1 j=1 j
(ÂÖ È ÏØÖÐÙÓÈ àÚ ×ØÖÚ j ÌÐ ÔÈÐ ÌÜ ÑÖÒÖ, ÌÝÖ ÙÖÔ ÛÖ k ÌÐ ÔÈÐ ÓÐÑØÖ .)

(iv) °Ô ÈÔÛÐ ÛÎÚ t(z) ÏÌàØÎ ÙÖÜÓÌ ÛÎÔ s(z) = p= sin(pz), ÈÔÈ ÒÖÊÎ ËÐÈËÐÑÈÙÐ È
ËÐ ÔÌÐ
+1
X k
X 2 3
( ) n f ( n) =
ÿ ÿ Res
z=z
f ( z ) s( z ) (ÌÔÈÒÒÈÙÙÖ ÓÌÔÎ ÙÌÐØÈ ). (1:88b)
n=ÿ1 j=1 j
¶ ÌÕÐ ÙàÙÎ (1.88b) ÌÐ ÔÈÐ ÊÔàÙÛÎ àÚ ÓÌÛÈÙÞÎÓÈÛÐÙÓÖ Ú Sommerfeld-Watson.
1.19.18. (i) ÅØÎÙÐÓÖ×ÖÐà ÔÛÈÚ ÛÐÚ ÙÞÌ ÙÌÐÚ (1.88a) ÑÈÐ (1.88b) ÛÖÜ ×ØÖÎÊÖÜ ÓÌÔÖÜ
×ØÖÉÒÎ ÓÈÛÖÚ, Ì ÙÛà ÑÈÐ ÞàØÐ Ú È×Ö ËÌÐÕÎ, ÔÈ Ü×ÖÒÖÊÐÙÛÖÜ Ô:
!
X 1 X 1 +1
X 1 1
1 (v ) 2 + n2 = 2
1
;
v n2 + v 2 v 2
ÿ
n=1 n=ÿ1
( )n n2 +1 v 2
X X
2 (v )
1
ÿ ,
n=1
ÓÌ v 2 RI ÑÈÐ v =0
6 .
(ii) ¿ÈØÖ ÒÖ ×ÖÜ ÖÐ ÙÌÐØÌ Ú ÛÖÜ ÓÌ ØÖÜÚ (i) ÉØÌ ÏÎÑÈÔ ÓÌ ÛÎÔ ×ØÖÜ¢×Ö ÏÌÙÎ v =0
6 ,
Ó×ÖØÖÜ ÓÌ ÔÈ Ü×ÖÒÖÊÐ ÙÖÜÓÌ ÛÖ Ö ØÐÖ ÛÖÜÚ ÑÈÏà Ú v ! 0 , ËÎÒÈËÎ
z(2)
X
1
1 = lim X (v ) = p2 ;
n=1 n2 v 0 1 ! 6
*
O ËØÖ ÓÖÚ Gm ËÐÈÒÌ ÞÛÎÑÌ Ì ÛÙÐ à ÙÛÌ ÔÈ ÓÎÔ ËÐÌ ØÞÌÛÈÐ È×Ö ×Ö ÒÖÜÚ ÛÎÚ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎÚ t(z), ×ÖÜ ÌÐ ÔÈÐ ÖÐ
ÈÑÌ ØÈÐÖÐ.
160 ÁÃ¼°ÀÂ¶Á´¸Á »¸°Á »¸²°³¸¹¶Á »´Â°±º¶Â¶Á
( )n n12 = vlim0 p2
X X
2 (v ) = ÿ 12 :
1
n=1
!
¾ÓÖÐÈ ÉØÐ ÙÑÖÜÓÌ
z(4)
X
1
1 = p4 :
4 90
n=1 n
¾Ð ÙÌÐØÌ Ú ÈÜÛÌ Ú È×ÈÔÛà ÔÛÈÐ ÙÛÎ ÁÛÈÛÐÙÛÐÑÎ

P1
»ÎÞÈÔÐÑÎ . z(n) ÌÐ ÔÈÐ Î ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ
Riemann, z ( n) k=1 (1 )
=kn .
coth x x1 = x2 +2xm2 p2 :
X 1
m=1
(ii) ÁÛÎ ÙÜÔÌ ÞÌÐÈ, ÔÈ ËÌÐÞÛÌÐ Ö ÛÐ
sinh x = Y 1 +
1
x2

x m=1 m2 p2
ÑÈÐ
sin = Y 11
2

p m2
2
ÿ
m=1
(ÈÔÈ×ÈØÈ ÙÛÈÙÎ ÓÌ ÊÐÔÖ ÓÌÔÖ È ×ÌÐØàÔ Ö ØàÔ).
Ã×Ö ËÌÐÕÎ: ²ÐÈ ÛÖ (ii), ÔÈ ÖÒÖÑÒÎØàÏÌÐ Î ÙÞÌ ÙÎ ÛÖÜ (i) È×Ö 0 ÓÌ ÞØÐ x.

1.19.20. H ÓÌ ÏÖËÖÚ ÛàÔ Ü×ÖÒÖÐ ×àÔ Ó×ÖØÌÐ ÔÈ ÞØÎÙÐÓÖ×ÖÐÎÏÌÐ ÑÈÐ ÊÐÈ ÛÎÔ È ÏØÖÐÙÎ
ÙÌÐØà Ô Fourier,
+1
X
dm eimj ; 0 < j < 2 p;
m=ÿ1
ÙÛÎÔ ×ÌØÐ ×ÛàÙÎ ×ÖÜ dm = r(m) (ØÎÛÎ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ ÛÖÜ m).

(i) ¼È ËÌÐÞÛÌÐ Ö ÛÐ Î t(z) ÛÖÜ ¿ØÖÉÒÎ ÓÈÛÖÚ 1.19.17 ËÌÔ ÌÐ ÔÈÐ ÑÈÛÈ ÒÒÎÒÎ àÚ
ÈÏØÖÐÙÛÐÑÎ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ.
(ii) ¼È ËÌÐÞÛÌÐ Ö ÛÐ Î ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ u(z) = 2p=(e2piz ÿ 1) ÌÐ ÔÈÐ ÑÈÛÈ ÒÒÎÒÎ, ËÎÒÈ-

ËÎ
ju(z)eizj j 2pep ; z 2 Gm :
( Gm ÌÐ ÔÈÐ Ö ËØÖ ÓÖÚ ÛÖÜ ¿ØÖÉÒÎ ÓÈÛÖÚ 1.19.17.)
¿À¾±º¶»°Â° 161
(iii) ¼È ËÌÐÞÛÌÐ , Ûà ØÈ, Ö ÛÐ
+1
X k
X r(z)e ijz
r(n)einj = ÿ2pi Res
z=z e2piz 1
;
n=ÿ1 j=1 j ÿ
Ö ×ÖÜ zj , j = 1, 2, . . ., k, ÌÐ ÔÈÐ ÖÐ ×Ö ÒÖÐ ÛÎÚ r(z).

(iv) ¼È ËÌÐÞÛÌÐ Ö ÛÐ Ì×ÐÒÌ ÊÖÔÛÈÚ u(z) = 1=(epiz ÿ 1) Î u(z) = 1=(epiz + 1) ÈÏØÖÐ -
ÍÖÜÓÌ ÙÌÐØÌ Ú Fourier ÓÌ È ØÛÐÖÜÚ Î ×ÌØÐÛÛÖÜ Ú Ö ØÖÜÚ ÈÔÛÐ ÙÛÖÐÞÈ, ÊÐÈ ÑÈ-
ÛÈ ÒÒÎÒÎ ×ÌØÐÖÞÎ ÛÖÜ j.

1.19.21. (i) ¼È ÞØÎÙÐÓÖ×ÖÐÎÏÌÐ ÛÖ È×ÖÛÌ ÒÌÙÓÈ (iii) ÛÖÜ ¿ØÖÉÒÎ ÓÈÛÖÚ 1.19.20 ÊÐÈ
ÔÈ ËÌÐÞÛÌÐ Ö ÛÐ ÊÐÈ 0 < j < 2p ÐÙÞÜ ÖÜÔ ÛÈ ×ÈØÈÑÈ Ûà:
+1
X einj
= p cosh 2(p j)v 3 1
ÿ
n +v
2 2 v cosh(nv ) v2
(È) ÿ Î
n=ÿ1
n6=0
( )
X
1
cos(nj) = 1 p cosh 2(p j)v 3 1
ÿ
n 2+v2 2 v cosh(nv ) v2
ÿ .
n=1
+1
X einj 2p nj2 cos(2pv ) ÿ 13 + 2p + ij sin(2pv )oeijv .
=
(n ÿ v )2 4 sin2 (pv )
(É)
n=ÿ1
2 3
= p sin sin(
( j ÿ p) v i
+1
X neinj
v 2 ÿ n2 pv )
(Ê) Î
n=ÿ1
2 3
X
1
n sin(nj) = p sin (p j)v ÿ
v
v 2 n2 2 sin(pv )
, ×ØÈÊÓÈÛÐÑÖ Ú, Ö ÞÐ ÈÑÌ ØÈÐÖÚ.
n=1 ÿ
¾Ð ÛÌÒÌÜÛÈÐ ÌÚ ËÜ Ö ÙÞÌ ÙÌÐÚ, ÓÌ Ùà ÛÖÜ ÓÌÛÈÙÞÎÓÈÛÐÙÓÖÜ j ! j ÿ p, ÊÐ ÔÖÔÛÈÐ

+1 inj sin(jv )
( )n v ne
X
ÿ
2 ÿ n
2 = p sin(pv ) i; ÿ p < j < p;
n=ÿ1
( )n nv sin(nj) p sin(jv )
X
2 n2 = 2 sin(pv ) ;
1
ÿ ÿ p < j < p:
n=1 ÿ
162 ÁÃ¼°ÀÂ¶Á´¸Á »¸°Á »¸²°³¸¹¶Á »´Â°±º¶Â¶Á
(ii) ¿ÈÐ ØÔÖÔÛÈÚ ÛÖ Ö ØÐÖ ÊÐÈ v ! 0; ÔÈ Ü×ÖÒÖÊÐÙÛÖÜ Ô ÛÈ ÈÏØÖÐ ÙÓÈÛÈ ÛàÔ ÙÌÐ-
Øà Ô
+1 +1 +1 cos(nj) kai
einj
( )n sin(nnj) :
inj
( )n en
X X X X
1
; ;
n2 n2
ÿ ÿ
n=ÿ1 n=ÿ1 n=1 n=1
n6=0 n6=0
1
1 2p
0 1 + x3 dx = 3 3 :p
Ã×Ö ËÌÐÕÎ: ÂÖ ÖÒÖÑÒÎ ØàÓÈ ÈÜÛÖ Ü×ÖÒÖÊÐ ÙÛÎÑÌ ÙÛÖ ´Ë. 1.19, ¿ÈØÈ ËÌÐÊÓÈ 2.
´Ëà ÔÈ Ü×ÖÒÖÊÐÙÛÌÐ ÓÌ È ÒÒÖÔ ÛØÖ ×Ö, ËÎÒÈËÎ ÏÌ ÛÖÔÛÈÚ x = u1=3 ÑÈÐ ÖØÐ ÍÖÔÛÈÚ
ÑÈÛÈ ÒÒÎÒÎ ÛÖÓÎ .
1.19.23. ¼È Ü×ÖÒÖÊÐÙÛÌÐ ÛÖ ÖÒÖÑÒÎ ØàÓÈ.
1
1 n > 1:
0 1 + xn dx; n ×ÌØÐÛÛÖ Ú,

1
dx p
= p= 2 :

1 1 ÿ x (1 + x )
p
ÿ
2 2
(¹ÖÐÛÈ ÛÌ ÁÞ. 1.34.)
ÁÞ. 1.34
¿À¾±º¶»°Â° 163
+1
eax p
dx = 0 < a < 1:
ÿ1
ex +1 sin(pa) ;
(NÈ ÞØÎÙÐÓÖ×ÖÐÎÏÌÐ Ö ËØÖ ÓÖÚ ÛÖÜ
ÁÞ. 1.35
ÁÞ. 1.35 ÓÌ R ! 1.)
1.20.1. H ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ ÉÎ ÓÈÛÖÚ 2(x) (ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ Heavyside) ÖØÐ ÍÌÛÈÐ àÚ ÌÕÎ Ú:
8
0;
>
>
>
>
x<0
<
2(x) = > 1=2; x=0
>
>
>
:
1; x > 0.
¼È ËÌÐÞÛÌÐ Ö ÛÐ Î 2(x) ×ÈØÐÙÛÈ ÔÌÛÈÐ àÚ ÌÕÎ Ú:
2(x) = 12 + 21pi P
+ 1
eiv x
dv :
ÿ1
v
¶ ÈÔÈ×ÈØÈ ÙÛÈÙÎ ÈÜÛÎ ÌÐ ÔÈÐ ÈØÑÌÛÈ ÞØÎ ÙÐÓÎ ÙÛÎÔ ¹ÉÈÔÛÐÑÎ ·ÌàØÐ È.
+1
dx i p v0ÿv
P h = ; v ; v 0 ; a ×ØÈÊÓÈÛÐÑÖÐ .
ÿ1 (x ÿ v 0) + a2 (x ÿ v ) jaj (v 0 ÿ v )2 + a2
3
1.20.3. NÈ Ü×ÖÒÖÊÐÙÛÌÐ ÛÖ ÖÒÖÑÒÎ ØàÓÈ
+1
dx
P ; a; b ×ØÈÊÓÈÛÐÑÖÐ .
ÿ1 (x ÿ a)2 (x2 + b2 )
+1
eikx
P dx; a k
x2 + a2
ÓÐÊÈËÐÑÖ Ú ÈØÐÏÓÖ Ú, ×ØÈÊÓÈÛÐÑÖ Ú ÈØÐÏÓÖ Ú.
ÿ1
( ¸ÙàÚ ÞØÌÐÈÙÛÌÐ ËÐÌØÌÜ ÔÎÙÎ.)

164 ÁÃ¼°ÀÂ¶Á´¸Á »¸°Á »¸²°³¸¹¶Á »´Â°±º¶Â¶Á
1.20.5. ¼È ËÌÐÞÛÌÐ Ö ÛÐ ÊÐÈ a; b > 0 ÐÙÞÜ ÌÐ
f (x) f (x)
b b
lim dx = P dx ipf (0):
a x 6 ie a x
7
e 0
!
ÿ ÿ
Ã×Ö ËÌÐÕÎ: ¸ÙàÚ ÝÈÔÖÜ Ô ÞØÎ ÙÐÓÌÚ ÖÐ ÙÞÌ ÙÌÐÚ
lim xf (x) dx = 0; f (x)

d b
d 0 d x 2 + e2
lim
e 0 x 2 + e2 dx = pf (0):
!
ÿ
!
ÿ b
1.20.6. ¼È ËÌÐÞÛÌÐ Ö ÛÐ ÊÐÈ a>0 ÐÙÞÜ ÌÐ
2 lim 1
sin x = 2 P sin x dx + 2i sin a: 1
pe 0 0
! x a ie p 0 x a
ÿ 6 ÿ
1.21.1. ¼È ËÌÐÞÛÌÐ Ö ÛÐ Î ÌÕÐ ÙàÙÎ (1.54) ÙÜÔÌ×È ÊÌÛÈÐ ÛÎÔ (1.57). ¿ØÖÚ ÛÖÜ ÛÖ,
ÏÌàØÖÜ ÓÌ ÛÎ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ
n n
F (z; n) = 1 ÿ nt tz 1 ; ÿ
Re z > 0;
0
Ö ×ÖÜ n ÏÌÛÐÑÖ Ú ÈÑÌ ØÈÐÖÚ.
n
(i) ´ÝÖ ÙÖÔ lim
n!1
1 ÿ nt e ÿ t, ÔÈ ËÌÐÞÛÌÐ Ö ÛÐ
1
lim F (z; n) =
n!1
e t tz 1 dt:
ÿ ÿ
0
(ii) ¼È ËÌÐÞÛÌÐ , ÓÌ ÑÈÛÈ ÒÒÎÒÎ ÖÒÖÑÒÎ ØàÙÎ ÑÈÛÈ ×ÈØÈ ÊÖÔÛÌÚ, Ö ÛÐ

n nÿ1 z
F (z; n) = F (z + 1; n ÿ 1) ;
z n
ËÎÒÈËÎ
F (z; n) =
1 2 3 n nz :
1 1 111
z(z + 1) (z + n)111
(iii) ¼È ËÌÐÞÛÌÐ Ö ÛÐ Î ÌÕ. (1.57) ÙÜÔÌ×È ÊÌÛÈÐ Ö ÛÐ
1 = zegz Yh1 + z e 1
z=n
i
( ):
G (z )
ÿ
n
Weierstrass
n=1
°×Ö ÛÎÔ ÛÌÒÌÜÛÈÐ È ×ØÖÑÜ ×ÛÌÐ Î ÌÕ. (1.56)

¿À¾±º¶»°Â° 165
1.21.2. ¼È È×ÖËÌÐÞÛÌÐ Ö ÛÐ Ö ÖØÐÙÓÖ Ú ÛÎÚ ÌÕ. (1.57) ÙÜÔÌ×È ÊÌÛÈÐ
G(z + 1) = z G(z):

e z zv dz = eipv 2i sin(pv)v!;
ÿ
c Ö ËØÖ ÓÖÚ ÛÖÜ ÁÞÎ ÓÈÛÖÚ 1.36 ÑÈÐ

ÁÞ. 1.36
Ö ×ÖÜ
v ×ØÈÊÓÈÛÐÑÖ Ú ÈØÐÏÓÖ Ú.
1
2 1
ln(1=t)3z ÿ
dt = G(z):
0
²ÐÈ ×ÖÐÌÚ ÛÐÓÌ Ú ÛÖÜ z ÛÖ ÖÒÖÑÒÎ ØàÓÈ Ì ÞÌÐ Ì ÔÔÖÐÈ;
(ii) ¼È Ü×ÖÒÖÊÐÙÛÌÐ Î ÛÐÓÎ G(ÿ3=2), ÌÝÈØÓÖ ÍÖÔÛÈÚ ÛÖÔ ÑÜ ØÐÖ ÖØÐÙÓÖ , ÌÕ.
(1.53).
1.21.5. ´ÔÈ ÑÒÈÙÐÑÖ ÐËÈÔÐÑÖ ÈÌ ØÐÖ Ü×ÈÑÖÜ ÌÐ ÙÛÎÔ ÑÈÛÈÔÖÓÎ ÛÈÞÜÛÎ ÛàÔ Maxwell-
Boltzmann, ËÎÒÈËÎ ÛÖ ×ÖÙÖÙÛÖ ÛàÔ ÙàÓÈÛÐ àÔ ÓÌ ÛÈÞÜ ÛÎÛÈ ÓÌÛÈÕÜ ÑÈÐ + d
ÌÐ ÔÈÐ
dN m 3 = 2
r ()d = = 4 2pkT exp(ÿm =2kT) d;
p 2 2
N
Ö ×ÖÜ m, k, T ×ØÈÊÓÈÛÐÑÖÐ ÈØÐÏÓÖÐ . ¶ ÓÌ ÙÎ ÛÐÓÎ ÓÐÈÚ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎÚ ÛÎÚ ÛÈÞÜ ÛÎÛÈÚ,
×.Þ. f (), ÖØÐ ÍÌÛÈÐ àÚ ÌÕÎ Ú:
1
<f >= r ()f ()d:
0
(i) < 2 >; < >3 ÑÈÐ Î ÓÌ ÙÎ ÑÐÔÎÛÐÑÎ ÌÔÌ Ø-
¼È Ü×ÖÒÖÊÐÙÛÖÜ Ô ÖÐ ×ÖÙÖ ÛÎÛÌÚ
2
ÊÌÐÈ, < e >, ÛàÔ ÙàÓÈÛÐ àÔ ÛÖÜ ÈÌØÐ ÖÜ e = (1=2)m
2.
(ii) ¼È Ü×ÖÒÖÊÐÙÛÌÐ Î ×ÖÙÖ ÛÎÛÈ <
n >, Ö ×ÖÜ n ÝÜÙÐÑÖ Ú ÈØÐÏÓÖ Ú.
1.21.6. ¶ ÑÜÓÈÛÖÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ ÌÔÖ Ú ÙàÓÈÛÐ ÖÜ ÓÌ ÝÖØÛÐ Ö Z1 , ÛÖ Ö×ÖÐ Ö ÙÑÌËÈ ÍÌÛÈÐ È×Ö
Ì ÔÈ È ÒÒÖ ÝÖØÛÐ Ö Z2 , ËÐ ÔÌÛÈÐ, ÙÛÎÔ ÈØÞÎ ÛàÔ ÈÕÖ ÔàÔ, È×Ö ÛÎ ÙÞÌ ÙÎ
c(0) = e ÿ pg=2 G (1 + ig);
166 ÁÃ¼°ÀÂ¶Á´¸Á »¸°Á »¸²°³¸¹¶Á »´Â°±º¶Â¶Á
Ö ×ÖÜg = Z1 Z2 mc=p, = 1=137 (ÙÛÈÏÌØÈ ÒÌ×ÛÎ Ú ÜÝÎ Ú), p Î ÖØÓÎ ÛÖÜ ÙàÓÈÛÐ ÖÜ,

m Î ÓÈ ÍÈ ÎØÌÓÐ ÈÚ ÛÖÜ ÑÈÐ c Î ÛÈÞÜ ÛÎÛÈ ÛÖÜ ÝàÛÖ Ú. ¼È ËÌÐÞÛÌÐ Ö ÛÐ
jc(0)j2 = 2pg=(e2pg ÿ 1):
¶ ÙÞÌ ÙÎ ÈÜÛÎ ÌÐ ÔÈÐ ÞØÎ ÙÐÓÎ ÙÛÎ ÏÌàØÐ È É-ÓÌÛÈÙÛÖÐÞÌÐ àÙÎÚ.

1
xk ln xdx = ÿ
1 ; k > ÿ1 :
0 (k + 1)2
1.21.8. NÈ Ü×ÖÒÖÊÐÙÛÖÜ Ô ÛÈ ÖÒÖÑÒÎØà ÓÈÛÈ
1 1
exp( ÿ x4 )dx ÑÈÐ exp( ÿ xn )dx; n ÝÜÙÐÑÖ Ú.
0 0
1.21.9. NÈ ÉØÌÏÌÐ ÛÖ Ü×Ö ÒÖÐ×Ö ÛÎÚ G(z) ÙÛÖ ÙÎÓÌÐ Ö z0 = ÿm, m ÏÌÛÐÑÖ Ú ÈÑÌ ØÈÐÖÚ,
ÞØÎÙÐÓÖ×ÖÐà ÔÛÈÚ ÛÖÔ ÖØÐÙÓÖ ÛÎÚ ÌÕ. (1.57).

px
(ix)! 2 = sinh( ;

ÿ 1 + iy!2 = p
p x) 2 cosh(py)
(i) j j (ii) .

1.21.11. ¼È ËÌÐÞÛÌÐ Ö ÛÐ Î Ì×ÐÝÈ ÔÌÐÈ ÓÐÈÚ ÓÖÔÈËÐÈÐ ÈÚ ÙÝÈÐ ØÈÚ, ÙÌ N -ËÐÈÙÛÈ ÙÌÐÚ,

ÌÐ ÔÈÐ
S = 2pN=2 =G(N=2):
Ã×Ö ËÌÐÕÎ: ¼È ÞØÎÙÐÓÖ×ÖÐÎÏÌÐ Î ÛÈÜÛÖ ÛÎÛÈ
N +1
Y
1
e ÿ xi2 dx
i =S rN 1 e r dr;
ÿ
2 ÿ
i=1 ÿ1 0
Ö ×ÖÜ x12 + x22 + ::: + xN2 = r2 .

1
xn
0 ex ÿ 1 dx = n! z(n + 1)
(ÑÖÐ ÛÈÕÌ ¿ØÖ ÉÒÎÓÈ 1.19.18 ÊÐÈ ÛÖÔ ÖØÐÙÓÖ ÛÎÚ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎÚ Í).
¿À¾±º¶»°Â° 167
1.21.13. ¼È ËÌÐÞÛÌÐ Ö ÛÐ:

(i) ²ÐÈ n1 ; n2 ÏÌÛÐÑÖÜ Ú ÈÑÌØÈÐ ÖÜÚ ÑÈÐ a1 6= a2 , ÐÙÞÜ ÌÐ
xn1 1 (1 ÿ x)n2 1 G( n 1 ) G ( n 2 ) 1 1
1
n1 +n2 dx = G(n + n ) an1 an2 :
ÿ ÿ
0 [xa1 + (1 ÿ x)a2 ] 1 2 1 2
(ii) ¶ ×ÐÖ ×È Ôà ÙÞÌ ÙÎ Ó×ÖØÌÐ ÔÈ ÊÌÔÐÑÌÜÛÌÐ ÑÈÐ ÙÌ ×ÌØÐÙÙÖ ÛÌØÖÜÚ Ö ØÖÜÚ, ×.Þ.
1 1 1 = G(n1 + n2 + n3) 1 x n1 1(1 x1 )n2 1 dx1

an1 1 an2 2 an3 3 G(n1 )G(n2 )G(n3 ) 0 1
ÿ ÿ
ÿ
xn2 1 +n2 1 (1 ÿ x2 )n3 1

1 ÿ ÿ
n +n +n dx2 ;
0 fx2 [x1 a1 + (1 ÿ x1 )a2 ] + (1 ÿ x2 )a3 g 1 2 3
Ñ.Ö.Ñ. ÊÐÈ ×ÌØÐÙÙÖ ÛÌØÖÜÚ ×ÈØÈ ÊÖÔÛÌÚ.
1.21.14. »Ì ÛÎÔ Ð ËÐÈ ËÐÈËÐÑÈÙÐ È Ö ×àÚ ×ÐÖ ×È Ôà (¿ØÖ ÉÒÎÓÈ 1.21.13), ÔÈ ËÌÐÞÛÌÐ Ö ÛÐ
1 1 :::
1 = G(n1 + n2 + ::: + nk)
an1 1 an2 2 ank kG(n1 )G(n2 ):::G(nk )
xn1 1 1 xn2 2 1 ::: xk 1nk 1 1 (1 ÿ x1 ÿ x2 ÿ ::: ÿ xk 1 )nk 1

ÿ ÿ ÿ ÿ ÿ
dx1 dx2 :::dxk 1

[x1a1 + x2 a2 + ::: + xk 1ak 1 +(1 ÿ x1 ÿ x2 ÿ ::: ÿ xk 1)ak ]n1+n2+:::+nk ;
ÿ ÿ
ÿ
ÿ ÿ ÿ
Ö ×ÖÜ 0 x1 1 ÑÈÐ 0 x1 + x2 + ::: + xk 1 1. »Ì ÛÖÜÚ ËÜ Ö ×ÐÖ ×È Ôà ÛØÖ ×ÖÜÚ

ÿ
×ÌÛÜÞÈÐ ÔÌÛÈÐ Î ÙÜ Ó×ÛÜÕÎ ÊÐÔÖÓÌ ÔàÔ ×ÖÒÒà Ô ×ÈØÖÔÖÓÈÙÛà Ô ÙÌ Ì ÔÈÔ ×ÈØÖÔÖÓÈ-
ÙÛÎ . ¶ ÓÌ ÏÖËÖÚ ÛÖÜ 1.21.14 ÝÈÐ ÔÌÛÈÐ ÑÖÓßÖ ÛÌØÎ ÈÜÛÎ Ú ÛÖÜ 1.21.13. »ÌÐÖÔÌÑÛÌÐ
Ö ÓàÚ ÙÛÖ Ö ÛÐ ÛÈ Ö ØÐÈ ÛàÔ ÖÒÖÑÒÎØàÓÈ ÛàÔ ËÌÔ ÌÐ ÔÈÐ Ö ÒÈ È×Ö 0 ÓÌ ÞØÐ 1.
1.21.15. (¿ÈØÈ ÓÌÛØÖÐ Feynman) ÅØÎÙÐÓÖ×ÖÐà ÔÛÈÚ ÛÈ È×ÖÛÌÒÌ ÙÓÈÛÈ ÛÖÜ ¿ØÖÉÒÎ -

ÓÈÛÖÚ 1.21.14 ÙÛÎÔ ÌÐËÐÑÎ ×ÌØÐ ×ÛàÙÎ ×ÖÜ
ai = (p ÿ Vi )2 + mi2 ; i = 1; 2; :::; k;
Ö ×ÖÜ p ÑÈÐ Vi ËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ ÌÔÖ Ú ¼-ËÐÈÙÛÈ ÛÖÜ Þà ØÖÜ ÑÈÐ mi ÙÛÈÏÌØÖÐ ×ØÈÊÓÈÛÐÑÖÐ
ÈØÐÏÓÖÐ , ÔÈ ËÌÐÞÛÌÐ Ö ÛÐ
= GG((nn1 +)Gn(2n+)::::::G+(nnk))

dN p
[(p ÿ V1)2 + m12 ]n1 [(p ÿ V2 )2 + m22]n2 :::[(p ÿ Vk)2 + mk2]nk 1 2 k
168 ÁÃ¼°ÀÂ¶Á´¸Á »¸°Á »¸²°³¸¹¶Á »´Â°±º¶Â¶Á

dx1 dx2 :::dxk 1 xn1 1 1 xn2 2 1 ::: xnk k 11 1 (1 ÿ x1 ÿ x2 ÿ ::: ÿ xk 1 )nk 1 IN (x1 ;x2 ;:::;xk 1 ;V; m);
ÿ
ÿ ÿ
ÿ
ÿ ÿ
ÿ
ÿ
ÿ
Ö ×ÖÜ

dN p
IN (x1 ; x 2 ; . . . ; x k 1 ; V ; m ) =
ÿ
(p2 2p V + B2)n ;
ÿ 1
p = (p1 ; p2 ; . . . ; pN ); dN p = dp1 dp2 . . . dpN

ÑÈÐ
n = n1 + n 2 + . . . + nk ;
V = x1 V1 + x2 V2 + . . . + xk 1 Vk 1 + (1 x1 x2 . . . xk 1 )Vk ;
ÿ ÿ ÿ ÿ ÿ ÿ ÿ
kÿ1
X
B2 = mk2 + xi (mi2 + Vi 2 ÿ mk2 ):
i=1
´ÛÙÐ, ÛÖ ÈØÞÐÑÖ N -ËÐÈ ÙÛÈÛÖ ÖÒÖÑÒÎ ØàÓÈ ÓÌ k ×ÈØÖÔÖÓÈÙÛÌ Ú ÓÌÛÈÛØÈ ×ÎÑÌ ÙÌ

kÿ1 ÓÖÔÖËÐÈ ÙÛÈÛÈ ÖÒÖÑÒÎØà ÓÈÛÈ ÑÈÐ Ì ÔÈ N -ËÐÈ ÙÛÈÛÖ ÖÒÖÑÒÎ ØàÓÈ ÓÌ Ì ÔÈÔ
×ÈØÖÔÖÓÈÙÛÎ . ¶ ÓÌ ÏÖËÖÚ ÈÜÛÎ , Î Ö×ÖÐ È ÌÐ ÔÈÐ ×ÖÒÜ ÞØÎ ÙÐÓÎ ÙÛÖÔ Ü×ÖÒÖÊÐÙÓÖ
N -ËÐÈ ÙÛÈÛàÔ ÖÒÖÑÒÎØàÓÈ ÛàÔ ËÐÈËÖÛà Ô ÙÛÎÔ ¹ÉÈÔÛÐÑÎ ·ÌàØÐ È ¿ÌËÐ ÖÜ, ÖÝÌÐ ÒÌ-

ÛÈÐ ÙÛÖÔ Feynman. ¾Ð ÓÌÛÈÉÒÎÛÌ Ú x1 , x2 ; . . . ; xk 1 ÌÐ ÔÈÐ ÊÔàÙÛÌ Ú àÚ ×ÈØÈ ÓÌÛØÖÐ
ÿ
Feynman.
1.21.16. (i) Ã×ÖÏÌ ÛÖÔÛÈÚ Ö ÛÐ Î ÖÒÖÑÒÎ ØàÙÎ ÊÐ ÔÌÛÈÐ ÙÌ Ö ÒÖ ÛÖ Þà ØÖ RN , ÔÈ ËÌÐÞÛÌÐ

Ö ÛÐ ÛÖ ÖÒÖÑÒÎ ØàÓÈ IN ÛÖÜ ×ØÖÎÊÖÜ ÓÌÔÖÜ ×ØÖÉÒÎ ÓÈÛÖÚ ÈÔÈ ÊÌÛÈÐ ÙÌ Ì ÔÈ ÓÖÔÖËÐÈ -
ÙÛÈÛÖ ÖÒÖÑÒÎ ØàÓÈ. ³ÎÒÈËÎ , ÔÈ ËÌÐÞÛÌÐ Ö ÛÐ, ÏÌ ÛÖÔÛÈÚ j = p ÿ V, ÉØÐ ÙÑÖÜÓÌ
IN =

dN j
1n =
2pN=2 ÿ jN 1dj 1 1 ÿ
G(N=2) 0 j2 + B2 ÿ V 2 n
ÿ 2
j + B2 ÿ V 2
(ii) ³ÌÐ ÕÛÌ Ö ÛÐ ÛÖ ×ØÖÎÊÖÜ ÓÌÔÖ ÖÒÖÑÒÎ N < n=2, Ü×ÖÒÖÊÐ ÍÌÛÈÐ ÓÌ ÛÎ

ØàÓÈ, ÊÐÈ
ÉÖÎ ÏÌÐÈ ÛÎÚ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎÚ G. ³ÎÒÈËÎ

2
, ÔÈ ËÌÐÞÛÌÐ Ö ÛÐ, ÈÔ B ÿ V
2 > 0, Ì ÞÖÜÓÌ
pN=2 G(n ÿ N=2)

IN = :
G(n)(B2 ÿ V 2 )n N=2 ÿ
ÂÈ ×ÐÖ ×È Ôà È×ÖÛÌÒÌ ÙÓÈÛÈ ÊÌÔÐÑÌÜ ÖÔÛÈÐ ÑÈÐ Ö ÛÈÔ ÛÈ ËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ ÖØÐ ÍÖÔÛÈÐ ÙÌ
Ì ÔÈ ÓÎ ÌÜÑÒÌÐ ËÌÐÖ Þà ØÖ, Ö ×àÚ Ö ÞàØÖ ÞØÖÔÖÚ ÛÎÚ ÁÞÌÛÐÑÐÙÛÐÑÎ Ú ¹ÉÈÔÛÐÑÎ Ú ·Ì-
¿À¾±º¶»°Â° 169
àØÐ ÈÚ ¿ÌËÐ ÖÜ. ÁÛÎÔ ×ÌØÐ ×ÛàÙÎ ÈÜÛÎ , Ö ÓàÚ, ×ÖÒÒÌ Ú ÝÖØÌ Ú ÞØÌÐÈ ÍÌÛÈÐ ÖÓÈÒÖ×ÖÐ -
ÎÙÎ ÛàÔ ÖÒÖÑÒÎØàÓÈ ÛàÔ.
1.21.17. ¼È ËÌÐÞÛÌÐ Ö ÛÐ, ÈÔ m>V ÓÌ V =V

j j, ÛÖ ÛÌ
1
d3 p dx p2
= p 2 q = sin 1 (V =m);
ÿ
[(p ÿ V)2 + m2][(p + V)2 + m2 ] 0 m2 ÿ (2x ÿ 1)2 V 2 V
p2 1 + V = m
1
d4 p xdx
= p2 = ln :
[(p V)2 + m2]2[(p + V)2 + m2 ]
ÿ 0 m2 ÿ (2x ÿ 1)2 V 2 4mV 1 ÿ V =m
Ã×Ö ËÌÐÕÎ: ÂÈ È×ÖÛÌÒÌ ÙÓÈÛÈ ÛàÔ 1.21.14 ÑÈÐ 1.21.15 Ð ÙàÚ ÝÈÔÖÜ Ô ÞØÎ ÙÐÓÈ.
1.22.1. NÈ ÌÕÌÛÈÙÛÌÐ ÑÈÛÈ ×Ö ÙÖÔ Ö ÓÌÛÈÙÞÎÓÈÛÐÙÓÖ Ú w = i (a ÿ z)=(a + z), a

×ØÈÊÓÈÛÐÑÖ Ú, ÌÐ ÔÈÐ ÙÜ ÓÓÖØÝÖÚ. ¼È ÉØÌÏÌÐ ÛÖ ÛÓÎ ÓÈ ÛÖÜ Ì×Ð×Ì ËÖÜ w ÙÛÖ Ö×ÖÐ Ö
È×ÌÐÑÖÔÐ ÍÌÛÈÐ ÛÖ ÊØÈÓÓÖÙÑÐÈÙÓÌ ÔÖ ÛÓÎ ÓÈ ÛÖÜ ÁÞ. 1.37.
ÁÞ. 1.37
1.22.2. ¼È ÊÐ ÔÌÐ ÛÖ Ð ËÐÖ ÓÌ ÛÖ ¿ØÖ ÉÒÎÓÈ 1.22.1 ÊÐÈ ÛÖ ÓÌÛÈÙÞÎÓÈÛÐÙÓÖ

2 3
w = ln (z ÿ a)=(z + a) ÑÈÐ ÛÖ ÁÞÎ ÓÈ 1.38.
ÁÞ. 1.38
1.22.3. N È Ê Ð ÔÌÐ ÛÖ Ð Ë Ð Ö Ó Ì ÛÖ ¿Ø Ö ÉÒÎ ÓÈ 1 .22.1 Ê ÐÈ ÛÖ ÓÌÛ ÈÙÞÎ ÓÈÛÐÙÓ Ö

170 ÁÃ¼°ÀÂ¶Á´¸Á »¸°Á »¸²°³¸¹¶Á »´Â°±º¶Â¶Á
2 3
w = coth (p=4a)z , a>0 . ¼È ÉØÌÏÌÐ Î
ÌÐÑÖ ÔÈ ÙÛÖ Ì×Ð ×ÌËÖ w ÛÖÜ ÊØÈÓÓÖ-
ÙÑÐÈÙÓÌ ÔÖÜ ÛÓÎ ÓÈÛÖÚ ÛÖÜ ÁÞ. 1.39.
¸ËÐÈÐ ÛÌØÈ, ÔÈ ÉØÌÏÌÐ Î ÌÐÑÖ ÔÈ ÛàÔ Ì-
ÕÎ Ú ÌÜÏÌÐà Ô ÛÖÜ Ì×Ð×Ì ËÖÜ z:

(i) y = 0; x > 0;
(ii) y = 0; x < 0;
ÁÞ. 1.39
(iii) y = 2a; x > 0;
(iv) y = 2a; x < 0.
1.22.4. ¼È ÊÐ ÔÌÐ ÛÖ Ð ËÐÖ ÓÌ ÛÖ ¿ØÖ ÉÒÎÓÈ 1.22.1 ÊÐÈ ÛÖ ÓÌÛÈÙÞÎÓÈÛÐÙÓÖ z = e w + w.

¸ËÐÈÐ ÛÌØÈ, ÔÈ ËÌÐÞÛÌÐ Ö ÛÐ ÖÐ ÌÜÏÌÐ ÌÚ
(i) y = p; x < ÿ 1 ; (ii) y = ÿp ; x < ÿ 1

ÈÔÛÐÙÛÖÐÞÖÜ Ô ÙÛÐÚ ÌÜÏÌÐ ÌÚ = p ÑÈÐ = ÿp ÛÖÜ Ì×Ð×Ì ËÖÜ w.
z = a sin w:
(i) ¼È ÈÔÈ×ÈØÈÙÛÈÏÖÜ Ô, ÙÛÖ Ì×Ð ×ÌËÖ z, ÖÐ ÊØÈÓÓÌ Ú u =ÙÛÈÏ. ÑÈÐ = ÙÛÈÏ.
(ii) ¼È ÓÌÒÌÛÎÏÖÜ Ô ÐËÐÈÐ ÛÌØÈ ÖÐ ×ÌØÐ×Ûà ÙÌÐÚ
u = p =2 ÑÈÐ = 0 ; u = ÿ p= 2 ÑÈÐ = 0:
1.22.6. NÈ ÓÌÒÌÛÎÏÌÐ Ö ÓÌÛÈÙÞÎÓÈÛÐÙÓÖ Ú
w = ln z. ¸ËÐÈÐ ÛÌØÈ, ÔÈ ÓÌÒÌÛÎÏÌÐ ×ÖÜ È-
×ÌÐÑÖÔÐ ÍÖÔÛÈÐ ÛÈ ÌÕÎ Ú:
(i) ¶ ÎÓÐÌÜÏÌÐ È y = 0; x > 0.

(ii) ¶ ÎÓÐÌÜÏÌÐ È y = 0; x < 0.
(iii) ¶ ÎÓÐÌÜÏÌÐ È x = 0; y > 0.
(iv) ¶ ÎÓÐÌÜÏÌÐ È x = 0; y < 0.
ÁÞ. 1.40
(v) ÂÖ ÊØÈÓÓÖÙÑÐÈÙÓÌ ÔÖ ÛÓÎ ÓÈ ÛÖÜ ÁÞ. 1.40.
1.22.7. »Ì ÛÎ ÉÖÎ ÏÌÐÈ ÛàÔ ÓÌÛÈÙÞÎÓÈÛÐÙÓà Ô ÛàÔ ¿ØÖÉÒÎÓÈ ÛàÔ 1.22.1 - 1.22.6, ÔÈ

ÒÜÏÖÜ Ô ÛÈ ÎÒÌÑÛØÖÙÛÈÛÐÑÈ ×ØÖÉÒÎ ÓÈÛÈ ÛÖÜ ÁÞ. 1.41. °Ô Î ×ÌØÐÖÞÎ ÙÛÎÔ Ö×ÖÐ È
×ØÌ ×ÌÐ ÔÈ ÒÜÏÌÐ Î ÌÕÐ ÙàÙÎ ÛÖÜ Laplace ÌÐ ÔÈÐ Ì ÔÈ ÖØÐÙÓÌ ÔÖ ÛÓÎ ÓÈ ÛÖÜ Ì×Ð×Ì ËÖÜ,
ÈÜÛÖ ËÎÒà ÔÌÛÈÐ È×Ö ÛÖ ÊØÈÓÓÖÙÑÐÈÙÓÌ ÔÖ ÛÓÎ ÓÈ (ÁÞ. 1.41). ¾Ð ÊØÈÓÓÌ Ú ËÎÒà ÔÖÜÔ
ÛÖÓÎ ÈÊàÊÖÜ ÑÈÐ ÖÐ ÓÐÑØÖÐ ÈÔÖÐÞÛÖÐ ÑÜ ÑÒÖÐ ÓÖÔàÛÐÑÖ ÜÒÐÑÖ .

¿À¾±º¶»°Â° 171
ÁÞ. 1.41
1.22.8. ¼È ÉØÌÏÌÐ ÛÖ ËÜÔÈÓÐÑÖ ×ÈÔÛÖÜ ÙÛÖ Þà ØÖ Ì Õà È×Ö ÛÈ ÎÓÐÙÝÈÐ ØÐÈ ÛÖÜ ¿È-
ØÈËÌÐ ÊÓÈÛÖÚ 4, ´Ë. 1.22.
1.22.9. ´ÔÈÚ ÈÊà ÊÐÓÖÚ ÑÜ ÒÐÔËØÖÚ, ×ÖÒÜ ÓÌÊÈ ÒÖÜ ÓÎ ÑÖÜÚ ÑÈÐ ÈÑÛÐ ÔÈÚ R, ÛÐ ÏÌÛÈÐ
ÓÌ ÙÈ ÙÌ ÖÓÖÊÌÔÌ Ú ÎÒÌÑÛØÐÑÖ ×ÌËÐ Ö E0 , Ì ÛÙÐ à ÙÛÌ Ö È ÕÖÔÈ Ú ÛÖÜ ÔÈ ÌÐ ÔÈÐ ÑÈ ÏÌÛÖÚ
ÙÛÖ ×ÌËÐ Ö ÈÜÛÖ .
(i) ¼È ÉØÌÏÌÐ ÛÖ ËÜÔÈÓÐÑÖ ×ÈÔÛÖÜ ÙÛÖ Þà ØÖ.
(ii) ¼È ÉØÌÏÌÐ ÛÖ ÎÒÌÑÛØÐÑÖ ×ÌËÐ Ö ×ÈÔÛÖÜ ÙÛÖ Þà ØÖ.
Ã×Ö ËÌÐÕÎ: ÁÜÓÉÖÜÒÌÜÛÌÐ ÛÌ ÛÖ ¿ØÖ ÉÒÎÓÈ 1.9.6.
1.22.10. (i) ÁÜ ÓÝàÔÈ ÓÌ ÛÖ ¿ØÖ ÉÒÎÓÈ 1.12.4, ÛÖ ËÜÔÈÓÐÑÖ ÓÌ ÙÈ ÙÌ Ì ÔÈÔ ÑÜ ÒÐÔËØÖ

ÈÑÛÐ ÔÈÚ R Ó×ÖØÌÐ ÔÈ Ü×ÖÒÖÊÐÙÛÌÐ Ö ÛÈÔ ÌÐ ÔÈÐ ÊÔàÙÛÖ ÛÖ ËÜÔÈÓÐÑÖ ×È Ôà ÙÛÎÔ Ì×Ð-
ÝÈ ÔÌÐÈ ÛÖÜ ÑÜÒÐ ÔËØÖÜ. ´ÙÛà, ÒÖÐ×Ö Ô, Ö ÛÐ
F(r; f)jr=R = V (R; f) = ÊÔàÙÛÖ .

¼È Ü×ÖÒÖÊÐÙÛÌÐ ÛÖ ËÜÔÈÓÐÑÖ F(r; f); r < R.
172 ÁÃ¼°ÀÂ¶Á´¸Á »¸°Á »¸²°³¸¹¶Á »´Â°±º¶Â¶Á
(ii) ¼È ËÌÐÞÛÌÐ Ö ÛÐ ÛÖ ËÜÔÈÓÐÑÖ ÙÌ Ì ÔÈ ÓÈÑØÜ ÈÊà ÊÐÓÖ ÑÜ ÒÐÔËØÖ ÓÌ ÓÐÑØÎ
ÙÞÐÙÓÎ (ÁÞ. 1.42) ËÐ ÔÌÛÈÐ È×Ö ÛÎ ÙÞÌ ÙÎ

V +V V ÿV 2Rr
F(r; f) = 1 2 + 1 2 tan 1 2 2 cos f ; 0 < f < p:
2
ÿ
p R ÿr
(To ¿ØÖ ÉÒÎÓÈ 1.22.3 Ð ÙàÚ ÝÈÔÌÐ ÞØÎ ÙÐÓÖ.)
ÁÞ. 1.42
1.22.11. ÅØÎÙÐÓÖ×ÖÐà ÔÛÈÚ ÛÈ È×ÖÛÌÒÌ ÙÓÈÛÈ ÛÖÜ ¿ØÖÉÒÎ ÓÈÛÖÚ 1.22.5, ÔÈ ÉØÌÏÌÐ

×ÈÔÛÖÜ ÙÛÖ Þà ØÖ ÛÖ ËÜÔÈÓÐÑÖ ÑÈÐ ÛÖ ÎÒÌÑÛØÐÑÖ ×ÌËÐ Ö ÊÜ Øà È×Ö ÓÐÈ ÒÌ×ÛÎ ÈÊà ÊÐ-
ÓÎ ÛÈÐÔÐ È È ×ÌÐØÖÜ ÓÎ ÑÖÜÚ, ×ÒÈ ÛÖÜÚ 2 a , ÑÈÐ Î Ö×ÖÐ È ÝÌ ØÌÐ ÝÖØÛÐ Ö ÈÔÈ ÓÖÔÈ ËÈ ÓÎ -
ÑÖÜÚ l.
1.22.12. ·ÌàØÎ ÙÛÌ ÓÐÈ ÙÌÐØÈ È×Ö ÎÓÐÈ ×ÌÐØÈ ×ÈØÈ ÒÒÎÒÈ ÈÊà ÊÐÓÈ ÝÜ ÒÒÈ, ÙÌ ÌÔÈÒ-
ÒÈÙÙÖ ÓÌÔÈ ËÜÔÈÓÐÑÈ +V0 ÑÈÐ ÿ V0 , ÑÈÐ ÙÌ È×Ö ÙÛÈÙÎ d (ÁÞ. 1.43).
(i) ¼È ËÌÐÞÛÌÐ Ö ÛÐ Ö ÓÌÛÈÙÞÎÓÈÛÐÙÓÖ Ú
ÁÞ. 1.43
¿À¾±º¶»°Â° 173
w=
2V0 sin 1(epz=d )
ÿ
p
ÑÈ ÔÌÐ ÛÖ ×ØÖ ÉÒÎÓÈ ÛÌÛØÐÓÓÌ ÔÖ ÙÛÖ Ì×Ð ×ÌËÖ w.
(É) ¼È ÉØÌÏÌÐ ÛÖ ËÜÔÈÓÐÑÖ ×ÖÜ ËÎÓÐÖÜØÊÖÜ Ô ×ÐÖ ×È Ôà ÈÊà ÊÐÓÈ ÝÜ ÒÒÈ.
1.22.13. ¼È ÉØÌÏÌÐ ÛÖ ËÜÔÈÓÐÑÖ ÙÛÖ ÊØÈÓÓÖÙÑÐÈÙÓÌ ÔÖ ÛÓÎ ÓÈ ÛÖÜ ÁÞÎ ÓÈÛÖÚ 1.44.
Ã×Ö ËÌÐÕÎ: ¾ ÓÌÛÈÙÞÎÓÈÛÐÙÓÖ Ú
h . i
f (z) = ln 1 + epiz=a 1 ÿ epiz=a
Ð ÙàÚ ÝÈÔÌÐ ÞØÎ ÙÐÓÖÚ. ÂÖ ×ØÖ ÉÒÎÓÈ ÈÜÛÖ Ó×ÖØÌÐ ÔÈ ÒÜÏÌÐ ÑÈÐ ÓÌ ÞàØÐÙÓÖ ÓÌÛÈ-
ÉÒÎÛà Ô (ÑÖÐÛÈ ÛÌ ¹ÌÝ. 9).
1.22.14. ¿ÖÐÖÚ ÌÐ ÔÈÐ Ö ÑÈÛÈ ÒÒÎÒÖÚ ÙÜ ÓÓÖØÝÖÚ ÓÌÛÈÙÞÎÓÈÛÐÙÓÖ Ú ÈÔ ÙÛÖ ÁÞÎ ÓÈ
1.44 ÖÐ ËÜ Ö ×ÈØÈ ÒÒÎÒÖÐ ÈÊàÊÖÐ ×ÖÜ Ì ÞÖÜÔ ËÜÔÈÓÐÑÖ ÓÎËÌ Ô ÉØÐ ÙÑÖÔÛÈÐ ÙÌ
x = ÿa=2 ÑÈÐ x = a=2, ÈÔÛÐ ÙÛÖÐÞÈ;
ÁÞ. 1.44
1.23.1. ¼È ÉØÌÏÌÐ Î ÈÙÜÓ×ÛàÛÐÑÎ ÓÖØÝÎ ÛÎÚ fn (z) (ÊÐÈ Rez 0) Î Ö×ÖÐ È ÈÔÈ×È-
ØÐÙÛÈ ÔÌÛÈÐ àÚ ÌÕÎ Ú:

fn (z) = exp[ i(z sin t
ÿ ÿ nt)]dt;
c
Ö ×ÖÜ c Ö ËØÖ ÓÖÚ ÛÖÜ ÁÞÎ ÓÈÛÖÚ 1.45.

174 ÁÃ¼°ÀÂ¶Á´¸Á »¸°Á »¸²°³¸¹¶Á »´Â°±º¶Â¶Á
ÁÞ. 1.45
1.23.2. ¼È ÊÐ ÔÌÐ ÛÖ Ð ËÐÖ ÓÌ ÛÖ ¿ØÖ ÉÒÎÓÈ 1.23.1 ÊÐÈ ÛÎ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ
1
f (z ) = exp(zt ÿ et )dt:
0
2
²À°»»¸¹¾¸
³¸°¼ÃÁ»°Â¸¹¾¸ ÅÇÀ¾¸
¾ÒÖÐ ÓÈÚ ÌÐ ÓÈÙÛÌ ÌÕÖÐÑÌÐàÓÌ ÔÖÐ ÓÌ ÛÎÔ Ì ÔÔÖÐÈ ÛÖÜ ËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÖÚ ÛÎÚ ÊÌàÓÌ-
ÛØÐ ÈÚ. »ÌØÐÑÌ Ú È×Ö ÛÐÚ ÐËÐÖ ÛÎÛÌÚ ÛàÔ ËÐÈÔÜÙÓÈ ÛàÔ ÈÜÛà Ô Ó×ÖØÖÜ Ô ÔÈ ÊÌÔÐÑÌÜÛÖÜ Ô
ÙÛÎÔ ×ÌØÐ ×ÛàÙÎ ûÈÝÎØÎÓÌ ÔàÔý ÖÔÛÖÛÎ ÛàÔ Î ÙÛÎÔ ×ÌØÐ ×ÛàÙÎ Þà ØàÔ ÓÌ ×ÌØÐÙÙÖ -
ÛÌØÌÚ ËÐÈÙÛÈ ÙÌÐÚ. ¾Ð ÊÌÔÐÑÌÜ ÙÌÐÚ ÈÜÛÌ Ú ÌÐ ÔÈÐ ×ÖÒÜ ÞØÎ ÙÐÓÌÚ ÛÖ ÙÖ ÙÛÎÔ ¹ÒÈÙÐÑÎ
ÄÜÙÐÑÎ Ö ÙÖ (×ØÖ ×È ÔÛàÔ) ÙÛÎ ÙÜ ÊÞØÖÔÎ ¹ÉÈÔÛÖÓÎÞÈÔÐÑÎ , ÐËÐÈÐ ÛÌØÈ ÈÔ ËÖÏÌÐ
ÊÌàÓÌÛØÐÑÎ ÙÎÓÈÙÐ È ÙÌ ÙÜÔÎ ÏÌÐÚ ÙÜÔÈØÛÎÙÐÈÑÖÜ Ú Þà ØÖÜÚ.
2.1 ´ÐÙÈÊàÊÎ - ÁÜÓÉÖÒÐÙÓÖ Ú
°×Ö ÛÎÔ ÌÜÑÒÌÐ ËÌÐÈ ÊÌàÓÌÛØÐ È ÕÌ ØÖÜÓÌ ÛÐ ÌÐ ÔÈÐ ÛÈ ËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ ÑÈÐ ×à Ú ÔÈ ÛÈ
ÞØÎÙÐÓÖ×ÖÐÖÜ ÓÌ. ÁÛÎÔ ×ØÖÑÌÐÓÌ ÔÎ ×ÌØÐ ×ÛàÙÎ ÓÈÚ ÌÔËÐÈÝÌ ØÖÜÔ ÑÜØÐ àÚ ÖÐ ÌÕÎ Ú
ÐËÐÖ ÛÎÛÌÚ ÛàÔ ËÐÈÔÜÙÓÈ ÛàÔ:
(i) °Ô a ÌÐ ÔÈÐ Ì ÔÈ ËÐÈ ÔÜÙÓÈ, ÛÖ ÛÌ la, Ö ×ÖÜ l ×ØÈÊÓÈÛÐÑÖ Ú, ÌÐ ÔÈÐ Ì×Ð ÙÎÚ
ËÐÈ ÔÜÙÓÈ* (ÛÎÚ ÈÜÛÎ Ú ÝÖØÈ Ú ÈÔ l > , ÈÔÛÐÏÌ ÛÖÜ ÈÔ l < :
0 0)
(ii) °Ô a ÑÈÐ b ÌÐ ÔÈÐ ËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ, ÛÖ ÛÌ ÛÖ È ÏØÖÐÙÓÈ ÈÜÛà Ô, a b, ÌÐ ÔÈÐ Ì×Ð ÙÎÚ
+
ËÐÈ ÔÜÙÓÈ Î , ÊÌÔÐÑÖ ÛÌØÈ, ÛÖ aa b b ÌÐ ÔÈÐ Ì×Ð ÙÎÚ ËÐÈ ÔÜÙÓÈ.
+
(iii) Ã×È ØÞÌÐ Ì ÔÈ ËÐÈ ÔÜÙÓÈ 0 ÛÌ ÛÖÐÖ à ÙÛÌ a 0 a ÊÐÈ ÑÈ ÏÌ a.
+ =
(iv) ·È ÊØÈ ÝÖÜÓÌ 0 = 0 (ËÎÒÈËÎ ÏÈ ÞØÎÙÐÓÖ×ÖÐÖÜ ÓÌ ÛÖ Ð ËÐÖ ÙÜ ÓÉÖÒÖ ÓÌ ÛÖ

ÓÎËÌ Ô ÛàÔ ÈØÐÏÓà Ô). ²ÐÈ ÑÈ ÏÌ ËÐÈ ÔÜÙÓÈ a Ü×È ØÞÌÐ Ì ÔÈ ËÐÈ ÔÜÙÓÈ b ÛÌ ÛÖÐÖ
à ÙÛÌ a b . ÂÖ ÛÌ ÛÖ b ÒÌ ÊÌÛÈÐ ÈÔÛÐ ÏÌÛÖ ÛÖÜ a ÑÈÐ ÏÈ ÊØÈ ÝÖÜÓÌ b a.
+ = 0 = ÿ
(v) °Ô e , e , e ÌÐ ÔÈÐ ÛØÐ È ÓÖÔÈËÐÈÐ È ËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ ÑÈÛÈ ÓÎ ÑÖÚ ÛàÔ ÈÕÖ ÔàÔ x; y
^1 ^2 ^3
ÑÈÐ z, Ì ÔÈ ÛÜÞÖ Ô ËÐÈ ÔÜÙÓÈ a Ó×ÖØÌÐ ÔÈ ×È ØÌÐ ÛÎ ÓÖØÝÎ
* ·È ÙÜÓÝàÔÎ ÙÖÜÓÌ ÔÈ ÞØÎÙÐÓÖ×ÖÐÖÜ ÓÌ ÒÈÛÐÔÐÑÈ ÙÛÖÐÞÌÐ È, a; b Ñ.Ò×., ÊÐÈ ËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ ÑÈÐ ÌÒÒÎÔÐÑÈ ,
a; b; l Ñ.Ò×., ÊÐÈ ÛÖÜÚ ÈØÐÏÓÖÜ Ú ×ÖÜ Ó×ÈÐ ÔÖÜÔ ÙÌ ÊØÈÓÓÐÑÖÜ Ú ÙÜÔËÜÈÙÓÖÜ Ú ËÐÈÔÜÙÓÈ ÛàÔ.
176 ²À°»»¸¹¾¸ ³¸°¼ÃÁ»°Â¸¹¾¸ ÅÇÀ¾¸
a = a e^
1 1 + ae
2 ^2 + a3 e^3 ; :
(2 1)
Ö ×ÖÜ a ; a ; a ×ØÈÊÓÈÛÐÑÖÐ ÈØÐÏÓÖÐ . ¾Ð ÈØÐÏÓÖÐ a ; a ; a ÑÈÒÖÜ ÔÛÈÐ

1 2 3 1 2 3
×ØÖÉÖÒÌ Ú ÛÖÜ ËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÖÚ a ÙÛÖÜÚ ÛØÌÐÚ È ÕÖÔÌÚ x; y; z. ºÌ ÓÌ Ö ÛÐ ÛÈ ÛØÐ È

ËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ e , e ÑÈÐ e ÙÜÊÑØÖÛÖÜ Ô ÓÐÈ ÉÈ ÙÎ ÙÛÖÔ ÛØÐËÐÈ ÙÛÈÛÖ
^1 ^2 ^3
ÌÜÑÒÌÐ ËÌÐÖ Þà ØÖ, ÓÌ ÛÎÔ Ì ÔÔÖÐÈ Ö ÛÐ ÑÈ ÏÌ ËÐÈ ÔÜÙÓÈ ÙÛÖ Þà ØÖ ÈÜÛÖ Ô
Ó×ÖØÌÐ ÔÈ ÌÑÝØÈÙÛÌÐ ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌÐ ÛàÔ ËÐÈÔÜÙÓÈ ÛàÔ ×ÖÜ È×ÖÛÌÒÖÜ Ô ÛÎ
ÉÈ ÙÎ. ¾ÛÈÔ Î ÉÈ ÙÎ ×ÖÜ ÙÜÊÑØÖÛÌÐ ÛÈÐ È×Ö ÛÈ e ; e ÑÈÐ e ÌÐ ÔÈÐ ËÖÙÓÌ ÔÎ, ^1 ^2 ^3
ÖÐ ÈØÐÏÓÖÐ a ; a ; a ÛÎÚ ×ÐÖ ×È Ôà ÌÕÐ ÙàÙÎÚ ÌÐ ÔÈÐ ÓÖÔÖÙÎ ÓÈÔÛÈ
1 2 3
ÖØÐÙÓÌ ÔÖÐ. ´Ð ÔÈÐ, Ö ÓàÚ, ËÐÈÝÖØÌÛÐÑÖÐ ÙÌ ÓÐÈ È ÒÒÎ ÉÈ ÙÎ, ×.Þ. e ; e ; e . 0
^
1
0
^
2
^
0
3
(vi) ÂÖ ÓÎ ÑÖÚ ÌÔÖ Ú ËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÖÚ a ÙÜÓÉÖÒÐ ÍÌÛÈÐ ÓÌ a ÑÈÐ Ì ÞÌÐ ÛÎ ÊÔàÙÛÎ jj jj
È×Ö ÛÎ ÊÌàÓÌÛØÐ È ÙÎÓÈÙÐ È*. ÁÛÖ ×ÐÖ ×È Ôà ÖØÏÖÊà ÔÐÖ ÙÜ ÙÛÎÓÈ ÈÔÈÝÖØÈ Ú
( x; y; z , ÛÖ ÓÎ ÑÖÚ ÛÖÜ ËÐÈÔÜ
) ÙÓÈÛÖÚ a ËÐ ÔÌÛÈÐ È×Ö ÛÖ ÏÌà ØÎÓÈ ÛÖÜ
q
¿ÜÏÈÊÖ ØÈ, ËÎÒÈËÎ a a a a . °Ô ÛÖ ËÐÈ ÔÜÙÓÈ a ÌÐ ÔÈÐ ÛÖ
jj jj =
1
2
+
2
2
+
3
3
ËÐÈ ÔÜÙÓÈ ÏÌ ÙÎÚ, r, ÛÖÜ ÙÎÓÌÐ ÖÜ P , Ì ÞÖÜÓÌ r xe ye ze ÑÈÐ

p
= ^1 + ^2 + ^3
r
k k = x 2
y
+
2
+ z . °×Ö ÛÈ ×ÐÖ ×È Ôà, ÉÒÌ ×ÖÜÓÌ Ö ÛÐ a
2
ÈÔÈÊÑÈÙÛÐ- jj jj = 0
ÑÈ ÙÜÔÌ×È ÊÌÛÈÐ ai ; i ; ; , ËÎÒÈËÎ a .

= 0 = 1 2 3 = 0
ÁÞ. 2.1: °ÔÈ ÒÜÙÎ ÌÔÖ Ú ËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÖÚ a ÙÌ Ì ÔÈ ÑÈØÛÌÙÐÈÔÖ ÙÜ ÙÛÎÓÈ ×ÖÜ ÖØÐ ÍÖÜÔ ÛÈ ^1 e ; e^2 e
ÑÈÐ ^3 .
(vii) ÂÈ ÙÜÔÎ ÏÎ ËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ ÌÐ ÔÈÐ ÌÝÖËÐÈÙÓÌ ÔÈ ÓÌ ÓÐÈ ×ØÈ ÕÎ, ÛÖ ÌÙàÛÌØÐÑÖ
ÊÐÔÖ ÓÌÔÖ, ÉÈ ÙÌÐ ÛÖÜ Ö×ÖÐ ÖÜ Ù' Ì ÔÈ ÍÌÜ ÊÖÚ ËÐÈÔÜÙÓÈ ÛàÔ a ÑÈÐ b ÈÔÛÐÙÛÖÐÞÌÐ
Ì ÔÈÚ ×ØÈÊÓÈÛÐÑÖ Ú ÈØÐÏÓÖ Ú a b, Ö Ö×ÖÐ ÖÚ ÖØÐ ÍÌÛÈÐ àÚ ÌÕÎ Ú:
1
a 1 b = kak kbk cos ; (2 2) :
* ¿ÖÒÒÌ Ú ÝÖØÌ Ú, ÞÈ ØÐÔ È×ÒÖ ÛÎÛÈÚ, ÏÈ ÊØÈ ÝÖÜÓÌ a

j j ÈÔÛÐ k k a , ÈÜÛÖ Ö ÓàÚ ËÌÔ ×ØÌ ×ÌÐ ÔÈ ÙÜÊÞÌ ÌÛÈÐ ÓÌ ÛÎÔ
È×Ö ÒÜÛÎ ÛÐÓÎ ÌÔÖ Ú ÈØÐÏÓÖÜ .
2.1 ´¸Á°²Ç²¶ - ÁÃ»±¾º¸Á»¾Á 177
Ö ×ÖÜ Î ÊàÔÐ È ÓÌÛÈÕÜ ÛàÔ ËÐÈÔÜÙÓÈ ÛàÔ a ÑÈÐ b. ÂÈ ËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ a ÑÈÐ b
ÒÌ ÊÖÔÛÈÐ ÖØÏÖÊà ÔÐÈ Ö ÛÈÔ a b ÈÒÒÈ a ÑÈÐ b
1 . ÂÖÜ ÛÖ,
= 0 jj jj 6= 0 jj jj 6= 0
×ØÖÝÈÔà Ú, ÙÜÓÉÈÐ ÔÌÐ Ö ÛÈÔ p= . ¿.Þ., ÛÈ ×ÐÖ ×È Ôà ÉÈÙÐÑÈ ËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ
= 2
e ; e ; e ÌÐ ÔÈÐ ÖØÏÖÊà ÔÐÈ ÑÈÐ Ì ÞÖÜÔ ÓÌ ÛØÖ ÓÖÔÈ ËÈ, ÌÐ ÔÈÐ ËÎÒÈËÎ
^1 ^2 ^3
ÖØÏÖÑÈÔÖÔÐÑÈ . ÂÖÜ ÛÖ ÌÑÝØÈ ÍÌÛÈÐ àÚ ÌÕÎ Ú:

8
< 1; i=j
eî 1 e^j = dij ; dij =
:
0 ; i 6= j:
ÂÖ dij ÑÈÒÌÐ ÛÈÐ ÙÜ ÓÉÖÒÖ Kronecker. ¿ÈÐ ØÔÖÔÛÈÚ ÛÖ ÌÙàÛÌØÐÑÖ ÊÐÔÖ ÓÌÔÖ
ÛÎÚ ÌÕÐ ÙàÙÎÚ (2.1) ÓÌ ÛÖ ËÐÈ ÔÜÙÓÈ ei , ÉØÐ ÙÑÖÜÓÌ ÛÐÚ ×ØÖÉÖÒÌ Ú ai , ËÎÒÈËÎ
^
a = a e^ 1 1 + ae
2 ^2 + ae
3 ^3 ) ai = î 1 e a ; i = 1; 2; 3: :
(2 3)
½Ì ØÖÜÓÌ Ì×Ð ÙÎÚ Ö ÛÐ

a1b=b1a (ÙÜÓÓÌÛØÐÑÖ ÛÎÛÈ),
c 1 (a a + b b) = a c 1 a + b c 1 b (ÊØÈÓÓÐÑÖ ÛÎÛÈ).
°×Ö ÛÐÚ ×ÈØÈ×È Ôà ÐËÐÖ ÛÎÛÌÚ ÙÜÓ×ÌØÈÐ ÔÌÛÈÐ Ö ÛÐ, ÈÔ
9
a = a e^1 1 + ae
2 ^2 + ae
3 ^3 >
=
) a1b=a 1 b + ab 2 + ab: 3 :
(2 4)
> 1 2 3
b=b e be be ;
^ +
1 1
^ +
2 2
^
3 3
ÁÜÔËÜÈ ÍÖÔÛÈÚ ÛÐÚ (2.4) ÓÌ ÛÖÔ ÖØÐÙÓÖ ÛÖÜ ÌÙàÛÌØÐÑÖÜ ÊÐÔÖÓÌ ÔÖÜ, ÌÕ. (2.2),
cos( a; b) = cos a; b =

ab ab ab
1
q
1
q
2
+ 2 +

3
:
3
:
(2 5)
a 1
2
+ a a b b
2
2
+
3
2
1
2
+
2
2
+ b 2
3
E×Ð ÙÎÚ, ÌÝÖ ÙÖÔ j cos j 1;
ja 1 bj kakkbk: :
(2 6)
(viii) ´Ð ÔÈÐ, ÛÌ ÒÖÚ, ÊÔàÙÛÖ Ö ÛÐ Ü×È ØÞÌÐ ÓÐÈ ÈÔÛÐÙÛÖÐÞÐ È ÓÌÛÈÕÜ ÛÖÜ ËÐÈÔÜ ÙÓÈ-
ÛÖÚ a ÑÈÐ ÛÎÚ ÛØÐÈ ËÈÚ ÈØÐÏÓà Ô a ; a ; a ; ËÎÒÈËÎ a a ; a ; a . ´ÛÙÐ,
( 1 2 3) $ ( 1 2 3)
178 ²À°»»¸¹¾¸ ³¸°¼ÃÁ»°Â¸¹¾¸ ÅÇÀ¾¸
ÖÐ ×ÐÖ ×È Ôà ÐËÐÖ ÛÎÛÌÚ ÛàÔ ËÐÈÔÜÙÓÈ ÛàÔ Ó×ÖØÖÜ Ô ÔÈ ÖØÐÙÛÖÜ Ô ÑÈÐ
ÈÔÈÒÜÛÐÑÈ , ËÎÒÈËÎ , ÈÔ a a ; a ; a ÑÈÐ b b ; b ; b ; ÛÖ ÛÌ $ ( 1 2 3) $ ( 1 2 3
)
(È) la la ; la ; la ,
$ ( 1 2 3)
(É) a b a b ; a b ; a b ,
+ $ ( 1 + 1 2 + 2 3 + 3
)
la mb la mb ; la mb ; la mb ,
+ $ ( 1 + 1 2 + 2 3 + 3
)
X 3
(Ê) a a
jj jj
2
a
= j a
1j
2
ai ,
+ j 2j
2
+ j 3j
2
= j j
2
i=1
X
3
a1b=a 1 b 1
+ ab ab 2 2
+ ai bi .
3 3
=
i
(Ë) H ÊàÔÐ È a; b ÓÌÛÈÕÜ ËÜ Ö ËÐÈÔÜÙÓÈ ÛàÔ a ÑÈÐ b ÖØÐ ÍÌÛÈÐ ÓÌ Ùà ÛÎÚ ÌÕ. (2.5).
=1
2.2 ²ÌÔÐÑÌÜ ÙÌÐÚ
Ã×È ØÞÖÜÔ ×ÖÒÒÖÐ ÛØÖ ×ÖÐ ÊÌÔÐ ÑÌÜÙÎÚ ÛàÔ ×ÈØÈ×È Ôà ÐËÐÖÛÎ ÛàÔ ÛàÔ ËÐÈÔÜÙÓÈ -
ÛàÔ ÛÖÜ ÛØÐËÐÈ ÙÛÈÛÖÜ ÌÜÑÒÌÐ ËÌÐÖÜ Þà ØÖÜ:
(i) ´ÜÑÒÌÐ ËÌÐÖÐ Þà ØÖÐ N ËÐÈÙÛÈ ÙÌàÔ. ÇÚ ×ÈØÈ ËÌÐÊÓÈ ÈÔÈÝÌ ØÖÜÓÌ ÛÖ ÝÈÙÐÑÖ
Þà ØÖ , ËÎÒÈËÎ ÛÖ Þà ØÖ ×ÖÜ È×ÖÛÌÒÌÐ ÛÈÐ È×Ö ÛÖ ÙÜÔÎ ÏÎ ÛØÐËÐÈ ÙÛÈÛÖ Þà ØÖ,
(x; y; z , ÑÈÐ È×Ö ÛÖ Þà ØÖ ÛàÔ ÖØÓà Ô, px ; py ; pz . ÁÛÎÔ ×ÌØÐ ×ÛàÙÎ ÈÜÛÎ N
) :
( ) = 6
TÖ ÛÌ, ÌÜ ÑÖÒÈ ÊÌÔÐÑÌÜ ÖÔÛÈÐ ÖÐ ÐËÐÖ ÛÎÛÌÚ (viii) ÛÖÜ ´ËÈÝÐ ÖÜ 2.1, ÈÔ ÊÐ ÔÖÜÔ ÖÐ ÌÕÎ Ú
ÈÔÛÐÙÛÖÐÞÐ ÌÚ:
a a ; a ; :::; aN ; b b ; b ; :::; bN ; ÉÈ ÙÎ e ; e ; :::; eN ;
$ ( 1 2 ) $ ( 1 2
) $ (^1 ^2 ^ )
ÓÌ ÓÖ ÔÎ ÛÎ ËÐÈÝÖØÈ Ö ÛÐ
X
3
X
N
! :
i=1 i=1
¿.Þ.,
la m b + = ( la 1 + mb ; la
1 2 + mb ; :::; laN mb N
2
+ ) : (2 7):
E×Ð ÙÎÚ,
v
u N
uX
a
jj jj =
t j j ;
2
ai :
(2 8a)
i=1
X
N
a1b= ai b i ; :
(2 8b)
i=1
2.2 ²´¼¸¹´ÃÁ´¸Á 179
X
N
ai bi
i=1
cos a; b = vv : :
(2 9)
u N u N
uX uX
t j jai 2t
j bij
2
i=1 i=1
(ii) »Î ÌÜÑÒÌÐ ËÌÐÖÐ Þà ØÖÐ. ÇÚ ×ÈØÈ ËÌÐÊÓÈ ÈÔÈÝÌ ØÖÜÓÌ ÛÖÔ 4-ËÐÈ ÙÛÈÛÖ Þà ØÖ ÛÎÚ
´ÐËÐÑÎ Ú ·ÌàØÐ ÈÚ ÛÎÚ ÁÞÌÛÐÑÖ ÛÎÛÈÚ, (x; y; z; ct ; Ö ×ÖÜ t ËÎÒà ÔÌÐ ÛÖ ÞØÖ ÔÖ ÑÈÐ c
)
ÌÐ ÔÈÐ ÓÐÈ ÙÛÈÏÌØÈ (Î ÛÈÞÜ ÛÎÛÈ ÛÖÜ ÝàÛÖ Ú ÙÛÖ ÑÌÔÖ ). ¾ Þà ØÖÚ ÈÜÛÖ Ú Ì ÞÌÐ ×ÈØÖ ÓÖÐÌÚ
ÐËÐÖ ÛÎÛÌÚ ÓÌ ÛÖÔ ÛØÐËÐÈ ÙÛÈÛÖ ÌÜÑÒÌÐ ËÌÐÖ Þà ØÖ, ÌÑÛÖ Ú È×Ö ÓÐÈ ÌÒÈÝØÈ ÛØÖ×Ö×ÖÐ ÎÙÎ
ÛÖÜ ÌÙàÛÌØÐÑÖÜ ÊÐÔÖÓÌ ÔÖÜ ÑÈÐ, ÑÈÛÈ ÙÜÔÌ ×ÌÐÈ, ÛÖÜ ÓÎ ÑÖÜÚ ÛÖÜ ËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÖÚ, ËÎ-
ÒÈËÎ *
p p0
1 = c2 tt0 ÿ xx0 ÿ yy0 ÿ zz0 ; :
(2 10a)
|{z}
ÈØÔÎÛÐÑÈ ×ØÖ ÙÎÓÈ
Ö×Ö ÛÌ
p 2 = c 2 t2 ÿ x 2 ÿ y 2 ÿ z 2 : :
(2 10b)

¶ ÛØÖ×Ö×ÖÐ ÎÙÎ ÛÖÜ ÌÙàÛÌØÐÑÖÜ ÊÐÔÖÓÌ ÔÖÜ (Î Ö ×ÖÐÈÚ È ÒÒÎÚ ÐËÐÖ ÛÎÛÈÚ) Ì ÞÌÐ ÖÜ-
ÙÐà ËÌÐÚ Ì×Ð×Ûà ÙÌÐÚ ÙÛÐÚ ÐËÐÖ ÛÎÛÌÚ ÌÔÖ Ú ËÐÈÔÜÙÓÈÛÐÑÖÜ Þà ØÖÜ. ¿.Þ., ÛÖ ÓÌ ÛØÖ ÛÖÜ
ËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÖÚ p Ó×ÖØÌÐ ÔÈ ÌÐ ÔÈÐ ÓÎËÌ Ô Ì ÙÛà ÑÈÐ ÈÔ p ; Î ÈÑÖ ÓÈ ÑÈÐ ÔÈ ÊÐ ÔÌÐ 6= 0
ÈØÔÎÛÐÑÖ .
(iii) ÂÈ ËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ ûÑÈÛÈ ÙÛÈÙÎÚý ÛÎÚ ¹ÉÈÔÛÖÓÎÞÈÔÐÑÎ Ú. ÇÚ ÛÌ ÛÖÐÈ ÏÌàØÖÜ ÔÛÈÐ

ÖÐ ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌÐÚ ×ÖÜ ×ÌØÐÊØÈ ÝÖÜÔ ÛÖ ÙÜ ÙÛÎÓÈ. ¾ ËÐÈÔÜÙÓÈÛÐÑÖ Ú Þà ØÖÚ ÌÐ ÔÈÐ ÓÐÊÈ-
ËÐÑÖ Ú. ÁÜÔÌ×à Ú, ÛÖ ÌÙàÛÌØÐÑÖ ÊÐÔÖ ÓÌÔÖ ËÜ Ö ËÐÈÔÜÙÓÈ ÛàÔ ÌÐ ÔÈÐ, ÌÔ ÊÌ ÔÌÐ, ÈØÐÏÓÖ Ú
ÓÐÊÈËÐÑÖ Ú (ÑÖÐ ÛÈÕÌ ´Ë. 3.1).
Á' Ö ÒÌÚ ÈÜÛÌ Ú ÛÐÚ ×ÌØÐ×Ûà ÙÌÐÚ, Î ÖÔÛÖ ÛÎÛÈ ÛÎÔ Ö×ÖÐ È ÑÈÒÌ ÙÈÓÌ ËÐÈ ÔÜÙÓÈ ×Ì-
ØÐÊØÈ ÝÎÑÌ ÓÌ ÉÈ ÙÎ ÊÔàÙÛÌ Ú ÐËÐÖ ÛÎÛÌÚ (×.Þ. È×Ö ÛÎ ÊÌàÓÌÛØÐ È). ¾Ð ÖÔÛÖ ÛÎÛÌÚ ÈÜÛÌ Ú
Ì ÞÖÜÔ ËÐÈÝÖØÌÛÐÑÎ ÝÜÙÐÑÎ ÙÎÓÈÙÐ È ÈÒÒÈ ×ÈØÖ ÓÖÐÈ ÓÈÏÎÓÈÛÐÑÎ ËÖÓÎ . ´Ð ÔÈÐ È×È-
ØÈÐ ÛÎÛÖ ÔÈ ÌÕÌÛÈ ÙÖÜÓÌ ÕÌÞàØÐÙÛÈ ÑÈ ÏÌ ÓÐ È È×Ö ÛÐÚ ×ÈØÈ×È Ôà ÖÔÛÖ ÛÎÛÌÚ; ¿ÖÐÌÚ
ÌÐ ÔÈÐ ÖÐ ÉÈÙÐÑÌ Ú ÐËÐÖ ÛÎÛÌÚ ×ÖÜ ÞÈØÈÑÛÎØÐ ÍÖÜÔ ÛÈ ÈÔÛÐÑÌÐ ÓÌÔÈ ÈÜÛÈ ; »×ÖØÖÜ ÓÌ ÔÈ
ÓÐÒÈ ÓÌ ÊÐÈ ÈÝÎØÎÓÌ ÔÈ ÈÔÛÐÑÌÐ ÓÌÔÈ ÛÈ Ö×ÖÐ È ÏÈ ÒÌ ÓÌ ÈÝÎØÎÓÌ ÔÈ ËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ, ÛÈ
* ÁÛÖÔ ÛÌÛØÐÈËÐÈ ÙÛÈÛÖ ÞàØÖ ÛÈ ÛÌÛØÈËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ ÙÜÓÉÖÒÐ ÍÖÔÛÈÐ ÓÌ Ì ÔÈ È×ÒÖ ÊØÈ ÓÓÈ, ×.Þ. p, Î ÓÌ ÛÐÚ
×ØÖÉÖÒÌ Ú pm , m , , , . ´ÓÌÐ Ú Ì×ÌÐËÎ ËÌÔ ÑÈ ÔÖÜÓÌ ÌÜØÌÐ È ÞØÎ ÙÎ ÛÎÚ ´ÐËÐÑÎ Ú ÁÞÌÛÐÑÖ ÛÎÛÈÚ,
= 0 1 2 3
×ØÖÛÐÓÈ ÓÌ ÔÈ ÉÈ ÒÖÜÓÌ ÑÈ Ûà È×Ö ÛÖ ÊØÈ ÓÓÈ ×ÖÜ ÙÜÓÉÖÒÐ ÍÌÐ ÛÖ ËÐÈ ÔÜÙÓÈ, à ÙÛÌ ÔÈ ËÐÈÑØÐ ÔÖÔÛÈÐ ÛÈ

ÛÌÛØÈËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ È×Ö ÛÈ ÙÜÔÎÏÐÙÓÌ ÔÈ ËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ ÑÈÐ ÛÖÜÚ ÈØÐÏÓÖÜ Ú.

180 ²À°»»¸¹¾¸ ³¸°¼ÃÁ»°Â¸¹¾¸ ÅÇÀ¾¸
Ö×ÖÐ È È×Òà Ú, ÑÈÛÈ ÑÈ ×ÖÐÖÔ ÛØÖ ×Ö, ÜÒÖ×ÖÐÖÜ ÔÛÈÐ ÙÛÐÚ ×ÈØÈ×È Ôà ÖÔÛÖ ÛÎÛÌÚ ÛÖÜ
ÝÜÙÐÑÖÜ ÑÖ ÙÓÖÜ; ±ÊÈÐ ÔÌÐ ÛÐ ×ÖÛÈ È×Ö ÓÐÈ ÛÌ ÛÖÐÈ ÈÝÈÐ ØÌÙÎ; °×Òà Ú ÑÈÐ ÓÖ ÔÖ ÛÖ
ÊÌÊÖÔÖ Ú Ö ÛÐ ÏÌ ÛÖÜÓÌ ÛÈ ÌØàÛÎ ÓÈÛÈ ÈÜÛÈ ×ØÖËÐÑÈ ÍÌÐ ÛÎÔ È×È ÔÛÎÙÎ.
¿ØÈÊÓÈÛÐÑÈ , Ó×ÖØÖÜ ÓÌ ÔÈ ÓÐÒÈ ÓÌ ÊÐÈ ÈÝÎØÎÓÌ ÔÈ ËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ ÑÈÐ ÌÐ ÔÈÐ ×ÖÒÜ
ÞØÎ ÙÐÓÈ. »' ÈÜÛÖ Ô ÛÖÔ ÈÝÎØÎÓÌ ÔÖ ÖØÐÙÓÖ ÛÖÜ ËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÖÚ, ÕÌÑÐÔÈ ÌÐ ÑÈÔÌÐ Ú Ó' Ì ÔÈ
ÌÒÈ ÞÐÙÛÖ ÙÜ ÔÖÒÖ ÐËÐÖÛÎ ÛàÔ, ÑÈÔÖ ÔàÔ ÞÌÐØÐÙÓÖÜ Î ÈÕÐàÓÈ ÛàÔ. ´ÛÙÐ, àÚ ËÐÈÔÜ ÙÓÈ-
ÛÈ ÏÌàØÖÜ ÔÛÈÐ Ö ÒÈ ÛÈ ÙÛÖÐÞÌÐ È ÛÈ Ö×ÖÐ È ËÐÌ ×ÖÔÛÈÐ È×Ö ÑÈÔÖ ÔÌÚ ÞÌÐØÐÙÓÖÜ ×ÖÜ
ÙÜÓÝàÔÖÜ Ô ÓÌ ÛÈ ÈÕÐà ÓÈÛÈ ÈÜÛÈ .
ÂÖ ÙÜ ÔÖÒÖ Ö ÒàÔ ÛàÔ ÛÌ ÛÖÐàÔ ÈÔÛÐÑÌÐÓÌ ÔàÔ ÑÈÒÌÐ ÛÈÐ ËÐÈÔÜÙÓÈÛÐÑÖ Ú Þà ØÖÚ
ÑÈÐ ÏÈ ËÎÒà ÔÌÛÈÐ ÓÌ S . ÂÈ ÈÝÎØÎÓÌ ÔÈ ËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ ÏÈ ËÎÒà ÔÖÔÛÈÐ* ÓÌ >. ja
¿.Þ., ÈÔ ÛÖ ÈÝÎØÎÓÌ ÔÖ ËÐÈ ÔÜÙÓÈ > ÜÒÖ×ÖÐÌÐ ÛÈÐ ÙÛÖÔ ÛØÐËÐÈ ÙÛÈÛÖ Þà ØÖ ÓÌ
ja
ÛÖ ËÐÈ ÔÜÙÓÈ a, Ì ÞÖÜÓÌ > a. ¿ÖÒÒÌ Ú ÝÖØÌ Ú ÞØÌÐÈ ÍÖÔÛÈÐ ×ÌØÐÙÙÖ ÛÌØÖÐ È×Ö
ja =
Ì ÔÈÚ ËÌÐ ÑÛÌÚ ÊÐÈ ÔÈ ×ÌØÐÊØÈ ßÖÜÔ ÛÖ ÈÝÎØÎÓÌ ÔÖ ËÐÈ ÔÜÙÓÈ. ÂÖ ÛÌ ÊØÈ ÝÖÜÓÌ, ×.Þ.,
j n ` m >. ÁÛÎÔ ¹ÉÈÔÛÖÓÎÞÈÔÐÑÎ , ÖÐ ËÌÐ ÑÛÌÚ ÈÜÛÖÐ ÑÈÒÖÜ ÔÛÈÐ ÑÉÈÔÛÐÑÖÐ ÈØÐÏÓÖÐ .
ÂÖ ÈÝÎØÎÓÌ ÔÖ ËÐÈ ÔÜÙÓÈ ÙÛÎÔ ¹ÉÈÔÛÖÓÎÞÈÔÐÑÎ ÑÈÒÌÐ ÛÈÐ ËÐÈ ÔÜÙÓÈ ÑÈÛÈ ÙÛÈÙÎÚ
(state vector) ÑÈÐ ÏÌàØÌÐ ÛÈÐ Ö ÛÐ ×ÌØÐÊØÈ ÝÌÐ ×ÒÎ ØàÚ ÛÖ ÙÜ ÙÛÎÓÈ ÑÉÈÔÛÖÓÎÞÈÔÐÑÈ .
2.3 °ÕÐàÓÈÛÐÑÎ ÏÌÓÌÒÐ àÙÎ ËÐÈÔÜÙÓÈÛÐÑà Ô Þà ØàÔ
¹È ÏÌ ËÐÈÔÜÙÓÈÛÐÑÖ Ú Þà ØÖÚ S ÞÈØÈÑÛÎØÐ ÍÌÛÈÐ È×Ö ÛÐÚ ÌÕÎ Ú ÐËÐÖ ÛÎÛÌÚ (ÈÕÐà ÓÈ-
ÛÈ):
(1) ¹ÒÌÐÙÛÖ ÛÎÛÈ ÛÎÚ ×ØÖ ÙÏÌÙÎÚ:
> S ÑÈÐ b > S
ja 2 j > b>
2 S:
) (j a +j ) 2
(2) KÒÌÐÙÛÖ ÛÎÛÈ ÙÛÖÔ ×ÖÒÒÈ×ÒÈÙÐÈÙÓÖ ÓÌ ÈØÐÏÓÖÜ Ú:

> S ÑÈÐ a C
ja 2 I (ÓÐÊÈËÐÑÖ Ú) a > S.
2 ) ja 2
(3) Ã×ÈØÕÎ ÓÎËÌÔÐÑÖÜ ÙÛÖÐÞÌÐ ÖÜ: Ã×È ØÞÌÐ Ì ÔÈ ÙÛÖÐÞÌÐ Ö > ÛÌ ÛÖÐÖ à ÙÛÌ j0 0
ja > 2 S ) ja >+j0 > = ja >:
(4) Ã×ÈØÕÎ ÈÔÛÐÏÌ ÛÖÜ: ²ÐÈ ÑÈ ÏÌ (8) j a > 2 S Ü×È ØÞÌÐ (9) j a
0
> 2 S ÛÌ ÛÖÐÖ à ÙÛÌ
ja > + j a0 > = j0 >:
(5) IËÐÖ ÛÎÛÌÚ ×ØÖ ÙÏÌÙÎÚ:

* O ÙÜÓÉÖÒÐÙÓÖ Ú ÈÜÛÖ Ú ÌÐÙÎ ÞÏÎ È×Ö ÛÖÔ Dirac ÑÈÐ Ì ÞÌÐ Ì×ÐÑØÈÛÎ ÙÌÐ ÙÛÎ ÙÜ ÊÞØÖÔÎ ÄÜÙÐÑÎ . ¶
ÙÎÓÈÙÐ È ÛÖÜ ÙÜÓÉÖ ÒÖÜ >, ÛÖ Ö×ÖÐ Ö ÑÈÒÌÐ ÛÈÐ ket, ÏÈ ÌÕÎÊÎÏÌÐ ÈØÊÖ ÛÌØÈ.
j
2.3 °½¸Ç»°Â¸¹¶ ·´»´º¸ÇÁ¶ ³¸°¼ÃÁ»°Â¸¹Ç¼ ÅÇÀÇ¼ 181
( ) i ja >+jb > = j b > + j a >;
( ii ) ja > +(j b > + j c >) = (j a > + j b >) + j c > :
ÁÜÔÌ×à Ú, ÖÐ ×ÈØÌÔÏÌ ÙÌÐÚ ×ÌØÐÛÛÌÜ ÖÜÔ. ³ÎÒÈËÎ ÏÈ ÊØÈ ÝÖÜÓÌ > b > c > àÚ ja +j +j
ÛÖ È ÏØÖÐÙÓÈ ÛàÔ ÛØÐà Ô ËÐÈÔÜÙÓÈ ÛàÔ >; b >; c >. ja j j
(6) ¸ËÐÖ ÛÎÛÌÚ ×ÖÒÒÈ×ÒÈÙÐÈÙÓÖÜ ÓÌ ÈØÐÏÓÖÜ Ú:

( )i >
1ja >; = ja
( ii a b > b a > ab >;

) ( ja ) = ( ja ) = ( )ja
( iii a b > a > b >;

) ( + )ja = ja + ja
( iv a > b > a > a b > :

) (j a +j ) = ja + j
´Ü ÑÖÒÈ Ó×ÖØÖÜ ÓÌ Ûà ØÈ ÔÈ È×ÖËÌÐ ÕÖÜÓÌ ÛÐÚ ÌÕÎ Ú ×ØÖÛÈ ÙÌÐÚ:
¿ØÖ ÛÈÙÎ 1: ÂÖ ÓÎËÌÔÐÑÖ ËÐÈ ÔÜÙÓÈ > ÌÐ ÔÈÐ ÓÖÔÖÙÎ ÓÈÔÛÈ ÖØÐÙÓÌ ÔÖ. (j 0 )
¿ØÖ ÛÈÙÎ 2: ÂÖ ÈÔÛÐ ÏÌÛÖ ÛÖÜ ËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÖÚ > ÌÐ ÔÈÐ ÓÖÔÖÙÎ ÓÈÔÛÈ ÖØÐÙÓÌ ÔÖ. ja
¿ØÖ ÛÈÙÎ 3: > > ÊÐÈ ÑÈ ÏÌ

0ja > S. a >
= j0 > ÊÐÈ ÑÈ ÏÌ a C I:
ja 2 j0 = j0 2
EÔËÌÐÑÛÐÑÈ ÛÖÜ ÛØÖ ×ÖÜ ÙÑÌ ßÎÚ ×ÖÜ ÞØÌÐÈ ÍÌÛÈÐ, ÏÈ È×ÖËÌÐ ÕÖÜÓÌ ÛÎÔ ¿ØÖ ÛÈÙÎ 3:
2 3
ja > = 1ja> > >
= (1 + 0) j a > ÐËÐÖ ÛÎÛÈ (6), (iii) ;
= 1ja +0 j a
2 3
ja > >
= ja > +0 j a ÐËÐÖ ÛÎÛÈ (6), (i) .
ÁÜÔÌ×à Ú, ÛÖ ËÐÈ ÔÜÙÓÈ > ÌÐ ÔÈÐ ÛÖ ÓÎËÌÔÐÑÖ ÙÛÖÐÞÌÐ Ö. ´×Ð ÙÎÚ,
0ja
> > >

ja a > a > a >:
= ja +j0 ) ja = ja + j0
°Ô Ûà ØÈ ÊØÈ ßÖÜÓÌ b > a >, ÉÒÌ ×ÖÜÓÌ Ö ÛÐ

j = ja
b> b> a > j a > = j >: + j0 ) j0 = j0
¿ØÖ ÛÈÙÎ 4: ÂÖ ÈÔÛÐ ÏÌÛÖ ÌÔÖ Ú ËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÖÚ > ÌÐ ÔÈÐ ÛÖ >. ÂÖÜ ÛÖ ÏÈ ja (ÿ1) j a
ÛÖ ÙÜÓÉÖÒÐ ÍÖÜÓÌ ÓÌ >, ËÎÒÈËÎ > ÿja >. ÿja = (ÿ1) j a
(7) ÂÖ ÌÙàÛÌØÐÑÖ ÊÐÔÖ ÓÌÔÖ: ¾ ÛØÐËÐÈ ÙÛÈÛÖÚ

2
Þà
3
ØÖÚ ÛÎÚ ÌÜÑÒÌÐ ËÌÐÈÚ ÊÌàÓÌÛØÐ ÈÚ
Ü×ÈÑÖÜ ÌÐ ÙÌ Ö ÒÈ ÛÈ ×ÈØÈ×È Ôà ÈÕÐà ÓÈÛÈ (1) - (6) . Ã×È ØÞÖÜÔ, Ö ÓàÚ, ÑÈÐ ÐËÐÖ ÛÎÛÌÚ
ÛÖÜ Þà ØÖÜ ÈÜÛÖÜ ×ÖÜ ËÌÔ ×ØÖÑÜ ×ÛÖÜÔ È×Ö ÛÈ ×ÈØÈ×È Ôà ÈÕÐà ÓÈÛÈ, ÈÒÒÈ ÌÐ ÔÈÐ
È ÓÌÙÎ ÙÜÔÌ ×ÌÐÈ û×ØÖ ÙÏÌÛÎÚ ËÖÓÎ Úý ×ÖÜ ×ÎÊÈ ÍÌÐ È×Ö ÛÎÔ Ü ×ÈØÕÎ ÛÖÜ ÌÙàÛÌØÐÑÖÜ
ÊÐÔÖÓÌ ÔÖÜ. ¾ÓÖÐÈ, Ù' Ì ÔÈÔ ÈÝÎØÎÓÌ ÔÖ ËÐÈÔÜÙÓÈÛÐÑÖ Þà ØÖ Ó×ÖØÌÐ ÔÈ ÖØÐÙÛÌÐ ÌÙà-
ÛÌØÐÑÖ ÊÐÔÖ ÓÌÔÖ£ ÓÈ ÒÐÙÛÈ, ÙÌ ÖØÐÙÓÌ ÔÌÚ ×ÌØÐ×Ûà ÙÌÐÚ, ÈÜÛÖ Ó×ÖØÌÐ ÔÈ ÊÐ ÔÌÐ ÑÈÛÈ
182 ²À°»»¸¹¾¸ ³¸°¼ÃÁ»°Â¸¹¾¸ ÅÇÀ¾¸
×ÖÒÒÖÜ Ú ÛØÖ ×ÖÜÚ. ¹È ÏÌ ÛÌ ÛÖÐÖÚ ÛØÖ ×ÖÚ ÊÌÔÔÈ ÌÐ Ì ÔÈ ËÐÈÝÖØÌÛÐÑÖ ËÐÈÔÜÙÓÈÛÐÑÖ
Þà ØÖ. ÁÛÐÚ ÌÝÈØÓÖÊÌ Ú, Î Ì×ÐÒÖÊÎ Ü×ÈÊÖØÌÜ ÌÛÈÐ È×Ö ÛÖ ÝÜÙÐÑÖ ×ØÖ ÉÒÎÓÈ.
»Ì ÛÎÔ ×ØÈ ÕÎ ÛÖÜ ÌÙàÛÌØÐÑÖÜ ÊÐÔÖÓÌ ÔÖÜ ÙÜÔËÌ ÖÜÓÌ Ì ÔÈÔ ÈØÐÏÓÖ (×ØÈÊÓÈÛÐÑÖ
Î ÓÐÊÈËÐÑÖ ) ÓÌ ËÜ Ö ËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ, > ÑÈÐ b >. ÂÖÔ ÈØÐÏÓÖ ÈÜÛÖ Ô ÛÖÔ ÙÜÓÉÖÒÐ ÍÖÜ-
ja j
ÓÌ* . ÂÖ ËÌÕÐÖ ËÐÈ ÔÜÙÓÈ ÒÌ ÊÌÛÈÐ ket ÑÈÐ ÛÖ ÈØÐÙÛÌØÖ bra. ÂÈ ÖÔÖ ÓÈÛÈ
ja
×ØÖÌ ØÞÖÔÛÈÐ È×Ö ÛÎ ÒÌ ÕÎ bracket (×ÈØÌ ÔÏÌÙÎ).

ÂÖ ÌÙàÛÌØÐÑÖ ÊÐÔÖ ÓÌÔÖ Ì ÞÌÐ ÛÐÚ ÌÕÎ Ú ÐËÐÖ ÛÎÛÌÚ:
ja
(i) (ÛÖ ËÎÒà ÔÌÐ ÛÖ ÙÜÍÜÊÎ ÓÐÊÈËÐÑÖ ).

ja = aj
3 3
¶ ÐËÐÖ ÛÎÛÈ ÈÜÛÎ ÙÜÔÌ×È ÊÌÛÈÐ Ö ÛÐ < > < > , ËÎÒÈËÎ < > ×ØÈÊ-
aja = aja
3
aja
ÓÈÛÐÑÖ Ú. ¿ØÌ ×ÌÐ Ö ÓàÚ ÔÈ ÛÖÔÐÙÛÌÐ Ö ÛÐ, ÌÔ ÊÌ ÔÌÐ,

< bja > = < aj b >3 6= < aj b >;
ËÎÒÈËÎ Ö ÛÈÔ ÙÞÎÓÈÛÐ ÍÖÜÓÌ ÛÖ ÌÙàÛÌØÐÑÖ ÊÐÔÖ ÓÌÔÖ ÏÈ ×ØÌ ×ÌÐ ÔÈ È×ÖÙÈÝÎÔÐ -
ÍÖÜÓÌ ÓÌ ×ÖÐÖ ËÐÈ ÔÜÙÓÈ ÌÐ ÔÈÐ ËÌÕÐÈ (ket) ÑÈÐ ×ÖÐÖ ÌÐ ÔÈÐ ÈØÐÙÛÌØÈ (bra). ¾ÛÈÔ
Ö ÓàÚ ÛÖ ÌÙàÛÌØÐÑÖ ÊÐÔÖ ÓÌÔÖ ÖØÐ ÍÌÛÈÐ ÙÛÖ ÙÜ ÔÖÒÖ ÛàÔ ×ØÈÊÓÈÛÐÑà Ô ÈØÐÏÓà Ô,
Ö ×àÚ ×.Þ. ÙÛÖÔ ÛØÐËÐÈ ÙÛÈÛÖ ÌÜÑÒÌÐ ËÌÐÖ Þà ØÖ, ÛÖ ÛÌ
 aj < 3
b >, ËÎÒÈËÎ <
= aj b >. ja = aj
ÂÌ ÛÖÐÈ ÌÙàÛÌØÐÑÈ ÊÐÔÖ ÓÌÔÈ ÒÌ ÊÖÔÛÈÐ ÙÜÓÓÌÛØÐÑÈ . ¿.Þ., ÈÔ > ÑÈÐ b > ×È- ja j
ØÐÙÛÈ ÔÖÜÔ ÛÈ ËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ ÏÌ ÙÌàÚ r ÑÈÐ r, Ì ÞÖÜÓÌ 0
< bja > = r1r

0
= xx0 + yy0 + zz0 =
0
r 1r = < aj b>:
(ii) °Ô j d> = a ja >+ b j b> , ÛÖ ÛÌ

a < c > b < c b >;
< cjd > = ja + j
ËÎÒÈËÎ ÛÖ ÌÙàÛÌØÐÑÖ ÊÐÔÖ ÓÌÔÖ ÌÐ ÔÈÐ ÓÐÈ ×ØÈ ÕÎ ÊØÈÓÓÐÑÎ àÚ ×ØÖÚ ÛÖ ket.
(iii) < > , ËÎÒÈËÎ ÛÖ ÌÙàÛÌØÐÑÖ ÊÐÔÖ ÓÌÔÖ ÌÔÖ Ú ËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÖÚ ÓÌ ÛÖÔ ÌÈÜÛÖ
aja 0
ÛÖÜ ÌÐ ÔÈÐ ÓÎ ÈØÔÎÛÐÑÖ . ´×Ð×ÒÌ ÖÔ, < > > aja>. = 0 , ja = j0
´ÑÛÖ Ú È×Ö ÛÐÚ ×ÈØÈ×È Ôà ÐËÐÖ ÛÎÛÌÚ, ÞØÎ ÙÐÓÖÐ ÖØÐÙÓÖÐ ÌÐ ÔÈÐ ÖÐ ÌÕÎ Ú:
(È) ÂÖ ÓÎ ÑÖÚ ÌÔÖ Ú ËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÖÚ > ÖØÐ ÍÌÛÈÐ àÚ ÌÕÎ Ú:ja
p
ja > = < a j a >: :
(2 11)
* ¾Ð »ÈÏÎÓÈÛÐÑÖÐ ×ØÖÛÐÓÖÜ Ô ÛÖ ÙÜÓÉÖÒÐÙÓÖ b; . ¾ ÙÜÓÉÖÒÐÙÓÖ Ú ÛÖÜ Dirac Ì ÞÌÐ Ì×ÐÑØÈÛÎ ÙÌÐ ÙÛÎ
( a)
ÄÜÙÐÑÎ ÑÈÐ ÈØÞÐ ÍÌÐ ÔÈ ÜÐÖÏÌÛÌÐ ÛÈÐ ÑÈÐ È×Ö ÖØÐÙÓÌ ÔÖÜÚ »ÈÏÎÓÈÛÐÑÖÜ Ú.
2.3 °½¸Ç»°Â¸¹¶ ·´»´º¸ÇÁ¶ ³¸°¼ÃÁ»°Â¸¹Ç¼ ÅÇÀÇ¼ 183
(É) ³Ü Ö ËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ, ja > 2 S ÑÈÐ j b> 2 S , ËÐÈ ÝÖØÈ ÛÖÜ ÓÎËÌÔÐÑÖÜ , j0 > , ÑÈÒÖÜ -
ÔÛÈÐ ÖØÏÖÊà ÔÐÈ ÈÔ
< aj b >= < bja > = 0 :
¿ØÖ ÛÈÙÎ 1: ÂÖ ÓÖ ÔÖ ËÐÈ ÔÜÙÓÈ ×ÖÜ ÌÐ ÔÈÐ ÖØÏÖÊà ÔÐÖ (ÑÈ ÏÌÛÖ) Ù' Ö ÒÈ ÛÈ ËÐÈÔÜ -
ÙÓÈÛÈ ÛÖÜ S ÌÐ ÔÈÐ ÛÖ ÓÎËÌÔÐÑÖ ËÐÈ ÔÜÙÓÈ.
¿ØÈÊÓÈÛÐÑÈ , ÌÝÖ ÙÖÔ ÛÖ ËÐÈ ÔÜÙÓÈ > ÌÐ ÔÈÐ ÑÈ ÏÌÛÖ Ù' Ö ÒÈ ÛÈ ËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ ÛÖÜ
ja
Þà ØÖÜ S ÏÈ ÌÐ ÔÈÐ ÑÈ ÏÌÛÖ ÑÈÐ ÙÛÖÔ ÌÈÜÛÖ ÛÖÜ, ËÎÒÈËÎ
2 3
< > aja >
= 0 ) ja ÐËÐÖ ÛÎÛÈ (iii) .= 0
ÂÖ ×ÐÖ ×È Ôà ÌÙàÛÌØÐÑÖ ÊÐÔÖ ÓÌÔÖ ÒÌ ÊÌÛÈÐ ÓÎ ÌÑÝÜÒÐÙÓÌ ÔÖ. ¾ÛÈÔ Î ÙÜÔÏÎ ÑÎ (iii)
ËÌÔ ÐÑÈÔÖ×ÖÐÌÐ ÛÈÐ, ÛÖ ÌÙàÛÌØÐÑÖ ÊÐÔÖ ÓÌÔÖ Ó×ÖØÌÐ ÔÈ ÌÐ ÔÈÐ ÌÑÝÜÒÐÙÓÌ ÔÖ.
¿ÈØÈ ËÌÐÊÓÈ 1: ÂÈ ÙÜÔÎ ÏÎ ÛØÐËÐÈ ÙÛÈÛÈ ËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ ÏÌ ÙÌàÚ ÖØÐÍÖ ÓÌÔÈ ÙÛÖ ×ÌËÐ Ö
ÛàÔ ×ØÈÊÓÈÛÐÑà Ô ÈØÐÏÓà Ô ×ÒÎØÖÜ Ô, Ö ×àÚ Ó×ÖØÌÐ ÔÈ ËÐÈ×ÐÙÛàÏÌÐ ÌÜ ÑÖÒÈ, Ö ÒÈ ÛÈ
×ÈØÈ×È Ôà ÈÕÐà ÓÈÛÈ. &
¿ÈØÈ ËÌÐÊÓÈ 2: ÂÈ ÛÌÛØÈËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ ÛÎÚ ÁÞÌÛÐÑÐÙÛÐÑÎ Ú »ÎÞÈÔÐÑÎ Ú ×ÒÎØÖÜ Ô,
Ì×Ð ÙÎÚ, Ö ÒÌÚ ÛÐÚ ÐËÐÖ ÛÎÛÌÚ, ÌÑÛÖ Ú È×Ö ÛÎÔ ÐËÐÖ ÛÎÛÈ (iii). ¿ØÈÊÓÈÛÐÑÈ , ÛÖ ÌÙàÛÌØÐÑÖ
ÊÐÔÖ ÓÌÔÖ
 = p2 = c 2 t2 ÿ x 2 ÿ y 2 ÿ z 2

2 3
ËÌÔ ÌÐ ÔÈÐ ÈØÐÏÓÖ Ú ÓÎ ÈØÔÎÛÐÑÖ Ú ËÌÔ ÐÙÞÜ ÌÐ Î ÐËÐÖ ÛÎÛÈ (iii) . ÁÜÔÌ×à Ú, p p ËÌÔ 1 = 0
ÙÜÔÌ×È ÊÌÛÈÐ p . ° ØÈ, ÓÌØÐÑÌ Ú È×Ö ÛÐÚ ÐËÐÖ ÛÎÛÌÚ ÛÖÜ ËÐÈÔÜÙÓÈÛÐÑÖÜ ÛÖÜÚ Þà ØÖÜ
= 0

Ó×ÖØÌÐ ÔÈ ÌÐ ÔÈÐ ËÐÈÝÖØÌÛÐÑÌ Ú È×Ö ÈÜÛÌ Ú ×ÖÜ ÙÜÔÌ×È ÊÖÔÛÈÐ ÛÈ ×ÈØÈ×È Ôà ÈÕÐà ÓÈÛÈ.

&
¿ÈØÈ ËÌÐÊÓÈ 3: ÂÖ ÙÜ ÔÖÒÖ ÛàÔ ÙÜÔÌÞà Ô ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌàÔ ×ÖÜ ÖØÐ ÍÖÔÛÈÐ ÙÛÖ ËÐÈ -
ÙÛÎÓÈ a; b ÙÜÊÑØÖÛÌÐ Ì ÔÈ ËÐÈÔÜÙÓÈÛÐÑÖ Þà ØÖ ÈÔ ÊÐ ÔÖÜÔ ÖÐ ÌÕÎ Ú ÈÔÛÐÙÛÖÐÞÐ ÌÚ:
[ ]
f> f x ;j g> $ g x Ñ.Ò×.,

( ) j $ ( )
> f x j0 $(ÓÎËÌÔÐÑÎ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ).

( ) 0
¿ØÈÊÓÈÛÐÑÈ , ÛÖ ÛÌ ×ÒÎØÖÜ ÔÛÈÐ Ö ÒÌÚ ÖÐ ÐËÐÖ ÛÎÛÌÚ (ÈÕÐà ÓÈÛÈ) ÛàÔ ËÐÈÔÜÙÓÈÛÐÑà Ô
Þà ØàÔ. ³ÎÒÈËÎ :
(1) f x ÑÈÐ g x ÙÜÔÌÞÌÐ Ú ÙÛÖ ; b f x g x ÙÜÔÌÞÎ Ú ÙÛÖ ; b .
( ) ( ) [a ] ) ( ) + ( ) [a ]
(2) f x ÙÜÔÌÞÎ Ú ÙÛÖ ; b af x ÙÜÔÌÞÎ Ú ÙÛÖ ; b .

( ) [a ] ) ( ) [a ]
(3) ÂÖ ÓÎËÌÔÐÑÖ ÙÛÖÐÞÌÐ Ö ÌÐ ÔÈÐ Î ÓÎËÌÔÐÑÎ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ.

(4) f x ÙÜÔÌÞÎ Ú ÙÛÖ ; b Ü×È ØÞÌÐ f x ÙÜÔÌÞÎ Ú ÙÛÖ ; b , Ì ÛÙÐ à ÙÛÌ
( ) [a ] ) ÿ ( ) [a ]
f x ( f x
) + [ÿ ÊÐÈ ÑÈ ÏÌ x ; b .
( )] = 0 2 [a ]
184 ²À°»»¸¹¾¸ ³¸°¼ÃÁ»°Â¸¹¾¸ ÅÇÀ¾¸
¾Ð ÐËÐÖ ÛÎÛÌÚ (1) ÑÈÐ (2) ÌÐ ÔÈÐ ÊÔàÙÛÌ Ú È×Ö ÛÖ ÙÛÖÐÞÌÐà ËÎ ÒÖÊÐÙÓÖ . ¾Ð ÐËÐÖ ÛÎÛÌÚ (3)
ÑÈÐ (4) ÐÑÈÔÖ×ÖÐÖÜ ÔÛÈÐ ×ØÖÝÈÔà Ú. &
´ÙàÛÌØÐÑÖ ÊÐÔÖ ÓÌÔÖ ÙÛÖ Þà ØÖ ÛÖÜ ¿ÈØÈËÌÐ ÊÓÈÛÖÚ 3 Ó×ÖØÌÐ ÔÈ ÖØÐÙÛÌÐ ÑÈÛÈ
×ÖÒÒÖÜ Ú ÛØÖ ×ÖÜÚ, ×.Þ.
b
< gjf > g3 (x)f (x)dx: :
(2 12)
a
»Ì ÛÖÔ ÖØÐÙÓÖ ÈÜÛÖ Ô, ÞØÎÙÐÓÖ×ÖÐà ÔÛÈÚ ÛÐÚ ÐËÐÖ ÛÎÛÌÚ ÛÖÜ ÖÒÖÑÒÎØà ÓÈÛÖÚ

Riemann, Ó×ÖØÌÐ ÑÈÔÌÐ Ú ÔÈ ËÌÐ ÕÌÐ Ö ÛÐ ÐÙÞÜ ÖÜÔ ÖÐ ÐËÐÖ ÛÎÛÌÚ (i)-(iii) ÛÖÜ ÌÙàÛÌØÐÑÖÜ
ÊÐÔÖÓÌ ÔÖÜ. »ÐÈ ÊÌÔÐ ÑÌÜÙÎ ÛÖÜ ÌÙàÛÌØÐÑÖÜ ÊÐÔÖÓÌ ÔÖÜ (2.12) ÌÐ ÔÈÐ*
b
< gjf > w(x)g3 (x)f (x)dx; w (x) > 0 kai x 2 [a ; b] : :
(2 13)
a
¶ w x , ÛÖ ÛÌ, ÒÌ ÊÌÛÈÐ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ ÉÈ ØÖÜÚ. ¾ ËÐÈÔÜÙÓÈÛÐÑÖ Ú Þà ØÖÚ ÛÖÜ ¿ÈØÈËÌÐ Ê-
( )
ÓÈÛÖÚ 3 ÌÐ ÔÈÐ ×ÖÒÜ ÞØÎ ÙÐÓÖÚ ÙÛÎ ÄÜÙÐÑÎ ÑÈÐ ÏÈ ÓÈÚ È×ÈÙÞÖÒÎ ÙÌÐ ×ÐÖ ËÐÌÕÖËÐÑÈ
ÈØÊÖ ÛÌØÈ.
ÁÎÓÌÐ àÙÎ: °Ô d > a > b b >, ÛÖ ÛÌ
j = ja + j
<d c> a < j c > b :

=
3
aj +
3
j
2 3
< d c > < c d > ÐËÐÖ ÛÎÛÈ (7), (i)
3
j = j
2 3
a < c > b < c b > ÐËÐÖ ÛÎÛÈ (7), (ii)
= [ ja + j ]
3
a < c > b < c b > a < c > b :

=
3
ja
3
+
3
j
3
=
3
aj +
3
j
° ØÈ, ÛÖ ÌÙàÛÌØÐÑÖ ÊÐÔÖ ÓÌÔÖ ËÌÔ ÌÐ ÔÈÐ ÊØÈÓÓÐÑÖ àÚ ×ØÖÚ ÛÖ bra.
2.4 ¶ ÈÔÐÙÖ ÛÎÛÈ ÛÖÜ Schwarz
¿ØÖ ÛÈÙÎ: ²ÐÈ ÑÈ ÏÌ ÍÌÜ

ÊÖÚ ËÐÈÔÜÙÓÈ

ÛàÔ ja > 2 S

ÑÈÐ j b> 2 S , ÐÙÞÜ ÌÐ
ja > jb > < bja > Î
p p :
(2 14)
< aja > < bjb > :

2 3
ÁÛÖÔ ÌÜÑÒÌÐ ËÌÐÖ Þà ØÖ Î ÐËÐÖ ÛÎÛÈ ÈÜÛÎ ÌÕ. (2.6) ÌÐ ÔÈÐ È×Ö ØØÖÐÈ ÛÖÜ ÊÌÊÖÔÖ ÛÖÚ Ö ÛÐ
* ÄÜÙÐÑÈ , Î ÌÕÐ ÙàÙÎ (2.13) ÈÔÈ ÊÌÛÈÐ ÙÛÎ (2.12) ÈÔ
p p
w(x) g(x) ! g(x); w(x) f (x) ! f (x); w(x) > 0;
×ÒÎÔ Ö ÓàÚ Î ÓÖØÝÎ (2.13) ÌÐ ÔÈÐ ×ÐÖ ÙÜÔÎÏÐÙÓÌ ÔÎ ÑÈÐ ×ÐÖ ÞØÎ ÙÐÓÎ.
2.5 ²À°»»¸¹¶ °¼´½°ÀÂ¶Á¸° ³¸°¼ÃÁ»°ÂÇ¼. ±°Á¸¹° °¼ÃÁ»°Â° 185
j cos j 1: ¶ ÙÞÌ ÙÎ (2.14) ÌÐ ÔÈÐ ×ÖÒÜ ÉÈÙÐÑÎ ÙÛÎÔ È×Ö ËÌÐÕÎ ËÐÈÝÖ ØàÔ ×ØÖÛÈ ÙÌ-
àÔ.
°×Ö ËÌÐÕÎ: °Ô ÛÈ ËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ > ÑÈÐ b > ÌÐ ÔÈÐ ÖØÏÖÊà ÔÐÈ, Î ÐËÐÖ ÛÎÛÈ (2.14)
ja j
ÌÐ ÔÈÐ ×ØÖÝÈÔÎ Ú. ´ÙÛà ÒÖÐ×Ö Ô Ö ÛÐ . ÂÖ ÛÌ, ÏÌàØÖÜ ÓÌ ÛÖ ËÐÈ ÔÜÙÓÈ c >ja 6= 0 j
×ÖÜ ÖØÐ ÍÌÛÈÐ àÚ ÌÕÎ Ú:

j c> = ja l
> ÿ j b >; Ö ×ÖÜ l ×ØÈÊÓÈÛÐÑÖ Ú.
´ÙÛà f l ( ) = < cjc > = < cja >ÿ < bja >< cjb > l . ÂÖ ÛÌ
f l < l
>ÿ < bja > < bja >ÿ 3 3
( ) = aja
ÿ 1
l < bja > < a jb > ÿ 3 < bja > < bjb >
3
l .
°ÒÒÈ , ÌÝÖ ÙÖÔ l l , Ì ÞÖÜÓÌ =
3
f( l ) = < aja l
> ÿ2 +
3
l 2
< bja > < bja >< bjb >
3
2
= < aja > ÿ2 l 2 + l < bjb >:
¶ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ2f l ÌÐ ÔÈÐ, àÚ ×ØÖÚ l, ÛØÐà3 ÔÜÓÖ ËÌÜ ÛÌØÖÜ ÉÈÏÓÖÜ ×ÖÜ ×ÈÐ ØÔÌÐ ×È ÔÛÈ
( )
ÏÌÛÐÑÌ Ú ÛÐÓÌ Ú ´Ë. 2.3, ÐËÐÖ ÛÎÛÈ (7), (iii) . ÁÜÔÌ×à Ú, ËÌÔ Ó×ÖØÌÐ ÔÈ Ì ÞÌÐ ËÜ Ö ËÐÈÝÖ-
ØÌÛÐÑÌ Ú ×ØÈÊÓÈÛÐÑÌ Ú ØÐ ÍÌÚ. ° ØÈ Î ÖØÐ ÍÖÜÙÈ ÛÖÜ ËÌÔ ÌÐ ÔÈÐ ÏÌÛÐÑÎ , ËÎÒÈËÎ

 4 ÿ 2 < aja > < bjb > 0 ; Ö×Ö ÛÌ
p p
< aja >< bjb > 2 Î < aja > < bjb > :
2.5 ²ØÈÓÓÐÑÎ ÈÔÌÕÈØÛÎÙÐ È ËÐÈÔÜÙÓÈ ÛàÔ - ±ÈÙÐÑÈ ËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ
°Ú ÏÌàØÎ ÙÖÜÓÌ n ËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ ÌÔÖ Ú ËÐÈÔÜÙÓÈÛÐÑÖÜ Þà ØÖÜ S , ÛÈ x >; x >; :::; j 1 j 2
jxn >. ÂÖ ÛÌ:

¾ØÐÙÓÖ Ú: ÂÈ ËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ x >; x >; :::; xn > ÒÌ ÊÖÔÛÈÐ ÊØÈÓÓÐÑÈ ÈÔÌÕÈ ØÛÎÛÈ
j 1 j 2 j
ÈÔ
a x > a x > ::: an xn >
1 j 1 + 2 j 2 a a ::: an :
+ + j = 0 ) 1 = 2 = = = 0
°Ô ÛÈ ËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ x >; x >; :::; xn > ËÌÔ ÌÐ ÔÈÐ ÊØÈÓÓÐÑÈ ÈÔÌÕÈ ØÛÎÛÈ ÒÌ ÊÖÔÛÈÐ
j 1 j 2 j
ÊØÈÓÓÐÑÈ ÌÕÈØÛÎÓÌ ÔÈ. ÂÖ ÛÌ ËÜ Ö ÛÖÜÒÈ ÞÐÙÛÖÔ È×Ö ÛÖÜÚ ÈØÐÏÓÖÜ Ú ai ; i ; ; :::; n, = 1 2
ÏÈ ÌÐ ÔÈÐ ËÐÈ ÝÖØÖÐ ÛÖÜ ÓÎËÌÔÖ Ú.

¿ÈØÈ ËÌÐÊÓÈ 1: ½Ì ØÖÜÓÌ Ö ÛÐ ÛÈ ÛØÐ È ÓÖÔÈËÐÈÐ È ËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ e ; e ; e ÙÛÖÔ ÛØÐ- ^1 ^2 ^3
ËÐÈ ÙÛÈÛÖ Þà ØÖ ÌÐ ÔÈÐ ÊØÈÓÓÐÑÈ ÈÔÌÕÈ ØÛÎÛÈ. ²ÌÔÐÑÈ , ÛÈ ÖØÏÖÊà ÔÐÈ ËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ ÌÐ ÔÈÐ
186 ²À°»»¸¹¾¸ ³¸°¼ÃÁ»°Â¸¹¾¸ ÅÇÀ¾¸
×È ÔÛÖÛÌ ÊØÈÓÓÐÑÈ ÈÔÌÕÈ ØÛÎÛÈ . ¿ØÈÊÓÈÛÐÑÈ , Ì ÙÛà n ÖØÏÖÊà ÔÐÈ ËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ,
j , ÑÈÐ Ì ÙÛà Ö ÛÐ
e1 >; j e2 >; :::; j en >
a e > a e > ::: an en > : 1 j 1 + 2 j 2 + + j = 0
¿ÈÐ ØÔÖÜÓÌ ÛÖ ÌÙàÛÌØÐÑÖ ÊÐÔÖ ÓÌÔÖ ÛÎÚ ×ÈØÈ ÙÛÈÙÎÚ ÈÜÛÎ Ú ÓÌ ÛÖ ËÐÈ ÔÜÙÓÈ e >. j 1
ÂÖ ÛÌ, Ì ÞÖÜÓÌ

a < e e > a < e e > ::: an < e en > :
1 1j 1 + 2 1j 2 + + 1j = 0
°ÒÒÈ < e ek > ; k ; ; ; :::; n; ËÎÒÈËÎ

1 j = 0 = 2 3 4
a <e e > a
1 1 (ÌÝÖ ÙÖÔ < e e >
j 1 = 0 ) 1 = 0 1 j 1 6= 0 ).
´×ÈÔÈÒÈÓÉÈ ÔÖÔÛÈÚ ÛÖ Ð ËÐÖ ÓÌ ÛÖ ËÐÈ ÔÜÙÓÈ e >, ÉØÐ ÙÑÖÜÓÌ a j 2 2 = 0 , Ñ.Ò×. ° ØÈ,
a a ::: an : 1 = 2 = = = 0 &
ÂÈ ÓÖÔà ÔÜÓÈ ; x; x ; x ÌÐ ÔÈÐ ÛÌ ÙÙÌØÈ ÙÛÖÐÞÌÐ È ÛÖÜ ËÐÈÔÜÙÓÈ-
¿ÈØÈ ËÌÐÊÓÈ 2: 1
2 3
ÛÐÑÖÜ Þà ØÖÜ ÛàÔ ×ÖÒÜàÔÜ ÓàÔ ÉÈÏÓÖÜ ÓÐÑØÖÛÌ ØÖÜ Î Ð ÙÖÜ ÓÌ 3. ¹È ÔÖÜÓÌ ÛÎÔ
ÈÔÛÐÙÛÖÐÞÐ È
j x1 >= 1; jx2 >= x; jx3 >= x2 ; jx4 >= x3 :
ÂÈ j xi >; i = 1; 2; 3; , ÌÐ ÔÈÐ ÊØÈÓÓÐÑÈ ÈÔÌÕÈ ØÛÎÛÈ. ¿ØÈÊÓÈÛÐÑÈ , Ì ÙÛà Ö ÛÐ

4
a x > a x > a x > a x > ;

1 j 1 + 2 j 2 + 3 j 3 + 4 j 4 = 0
ËÎÒÈËÎ a a x 1 + 2 + ax ax
3
2
ÊÐÈ ÑÈ ÏÌ x RI . ÂÖ ÛÌ, È×Ö ÛÎÔ ° ÒÊÌÉØÈ ÌÐ ÔÈÐ
+ 4
3
= 0 2
ÊÔàÙÛÖ Ö ÛÐ
a 1 = a 2 = a 3 = a 4 = 0 :
AÔÛÐ ÏÌÛÈ, ÛÈ ËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ

j x1 > = 1 ; j x2 > = 1 ÿ x + x2 ; j x3 > = x ÿ x2 + 2x3 ; j x4 > = 1 + x3
ÌÐ ÔÈÐ ÊØÈÓÓÐÑÈ ÌÕÈØÛÎÓÌ ÔÈ. ¿ØÈÊÓÈÛÐÑÈ ,

j x1 > + j x2 > + j x3 > ÿ2 j x4 > = 1 + 1 ÿ x + x2 + x ÿ x2 + 2x3 ÿ 2 ÿ 2x3 = 0 :
³ÎÒÈËÎ , ÌÑÛÖ Ú È×Ö ÛÎÔ ×ØÖÝÈÔÎ ÒÜ ÙÎ a a a a , Ü×È ØÞÌÐ ÑÈÐ Î ÒÜ ÙÎ
&
1 = 2 = 3 = 4 = 0
a a a ;a
1 = 2 = 3 ×ÖÜ ËÐ ÔÌÐ ÛÖ ÓÎËÌÔÐÑÖ ËÐÈ ÔÜÙÓÈ.
= 1 4 = ÿ2
°Ô ÛÈ ËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ j x1 >; jx2 >; :::; jxn > ÌÐ ÔÈÐ ÊØÈÓÓÐÑÈ ÌÕÈØÛÎÓÌ ÔÈ, ÛÖ ÛÌ Ì ÔÈ ÛÖÜ-
ÒÈ ÞÐÙÛÖÔ È×Ö ÈÜÛÈ Ó×ÖØÌÐ ÔÈ ÌÑÝØÈÙÛÌÐ ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌÐ ÛàÔ È ÒÒàÔ . ´ÙÛà, ×.Þ.,
2.5 ²À°»»¸¹¶ °¼´½°ÀÂ¶Á¸° ³¸°¼ÃÁ»°ÂÇ¼. ±°Á¸¹° °¼ÃÁ»°Â° 187
a x > a x > ::: ak xk > ak xk > ak xk > ::: an xn > ;

1 j 1 + 2 j 2 + + ÿ1 j ÿ1 + j + +1 j +1 + + j = 0
ÓÌ Ì ÔÈ ÛÖÜÒÈ ÞÐÙÛÖÔ È×Ö ÛÈ ai ËÐÈ ÝÖØÖ ÛÖÜ ÓÎËÌÔÖ Ú, ×.Þ. ak . ÂÖ ÛÌ, 6= 0
ak xk >
j a x > a x > ::: ak xk > ak xk > ::: an xn > :
= ÿ( 1j 1 + 2j 2 + + ÿ1 j ÿ1 + +1 j +1 + + j )
´ÝÖ ÙÖÔ ak , ×ÈÐ ØÔÖÜÓÌ

6= 0
xk > b x > b x > ::: b k

j = 1
j 1 + xk > b k
2
j 2 xk > ::: b n xn >;
+ + ÿ1
j ÿ1 + +1
j +1 + + j
Ö ×ÖÜ
b i ai =ak ; i ; ; ; :::; n ; i k:
= ÿ = 1 2 3 6=
¿.Þ., ÙÛÖÔ ÛØÐËÐÈ ÙÛÈÛÖ ÌÜÑÒÌÐ ËÌÐÖ Þà ØÖ ÛÈ ËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ e , e , e ÑÈÐ a, Ö ×ÖÜ a Ö- ^1 ^2 ^3
×ÖÐÖËÎ ×ÖÛÌ ËÐÈ ÔÜÙÓÈ, ÌÐ ÔÈÐ ÊØÈÓÓÐÑÈ ÌÕÈØÛÎÓÌ ÔÈ. ²Ð' ÈÜÛÖ Ô ÛÖ ÒÖ ÊÖ ÐÙÞÜ ÌÐ Î
ÌÕ. (2.1).
¾ØÐÙÓÖ Ú: ´ ÔÈÚ ËÐÈÔÜÙÓÈÛÐÑÖ Ú Þà ØÖÚ ÒÌ ÊÌÛÈÐ ¼-ËÐÈ ÙÛÈÛÖÚ (Ì ÞÌÐ ËÐÈ ÙÛÈÙÎ
N < ) ÈÔ Ü×È ØÞÖÜÔ N ÊØÈÓÓÐÑÈ ÈÔÌÕÈ ØÛÎÛÈ ËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ ÈÒÒÈ Ö×ÖÐÈËÎ ×ÖÛÌ
1
N + 1 ËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ ÌÐ ÔÈÐ ÊØÈÓÓÐÑÈ ÌÕÈØÛÎÓÌ ÔÈ. ·È ÒÌ ÓÌ Ö ÛÐ Ö Þà ØÖÚ ÌÐ ÔÈÐ È ×ÌÐØàÔ
ËÐÈÙÛÈ ÙÌàÔ ÈÔ ÊÐÈ ÑÈ ÏÌ ËÖÙÓÌ ÔÖ ÙÜ ÙÛÎÓÈ ËÐÈÔÜÙÓÈ ÛàÔ,
fj xi >; i = 1; 2; 3; :::; ng;
Ó×ÖØÌÐ ÑÈÔÌÐ Ú ÔÈ ÉØÌÐ ÛÖÜÒÈ ÞÐÙÛÖÔ Ì ÔÈ ÈÑÖ ÓÈ ËÐÈ ÔÜÙÓÈ ÊØÈÓÓÐÑÈ ÈÔÌÕÈ ØÛÎÛÖ È×Ö
ÛÈ ×ØÖÎÊÖÜ ÓÌÔÈ. ¾ ÈØÐÏÓÖ Ú N ÑÈÒÌÐ ÛÈÐ ËÐÈ ÙÛÈÙÎ ÛÖÜ Þà ØÖÜ S ÑÈÐ ÌÐ ÔÈÐ ÓÖÔÖÙÎ -
ÓÈÔÛÈ ÖØÐÙÓÌ ÔÖÚ.
¾ØÐÙÓÖ Ú: ´ÔÈ ÙÜ ÔÖÒÖ n ËÐÈÔÜÙÓÈ ÛàÔ, xi >; i ; ; ::: ; n , È×ÖÛÌÒÌÐ ÓÐÈ fj = 1 2 g
ÉÈ ÙÎ ÛÖÜ N - ËÐÈ ÙÛÈÛÖÜ ËÐÈÔÜÙÓÈÛÐÑÖÜ Þà ØÖÜ S ÈÔ ÑÈ ÏÌ x > S Ó×ÖØÌÐ ÔÈ ÌÑ- j 2
ÝØÈÙÛÌÐ àÚ
X
n
j x> = ai j xi > :
i=1
¾Ð ÈØÐÏÓÖÐ ai ; i = 1; 2; :::; n; ÑÈÒÖÜ ÔÛÈÐ ÙÜÔÐÙÛà ÙÌÚ ÛÖÜ ËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÖÚ j x> ÙÛÎ

ÉÈ ÙÎ fj xi >; i = 1; 2; :::; ng .
²ÐÈ ËÖÙÓÌ ÔÖ ËÐÈ ÔÜÙÓÈ , ÖÐ ÙÜÔÐÙÛà ÙÌÚ ai ; i ; ; :::; n; ÌÐ ÔÈÐ ÓÖÔÖÙÎ ÓÈ-
jx > = 1 2
ÔÛÈ ÖØÐÙÓÌ ÔÌÚ ÌÝÖ ÙÖÔ ÌÑÒÌÊÌÐ Î ÉÈ ÙÎ xi > . ¿ØÈÊÓÈÛÐÑÈ , Ì ÙÛà fj g
X
n X
n
j x> = ai j xi >; j x> = ai 0
j xi > :
i=1 i=1
ÂÖ ÛÌ X
n
0 = j x >ÿjx > = ( ai aiÿ
0
)j xi > :
i=1
188 ²À°»»¸¹¾¸ ³¸°¼ÃÁ»°Â¸¹¾¸ ÅÇÀ¾¸
°ÒÒÈ , ÌÝÖ ÙÖÔ ÛÈ j x1 >; jx2 >; :::; jxn > ÌÐ ÔÈÐ ÊØÈÓÓÐÑÈ ÈÔÌÕÈ ØÛÎÛÈ, ai ai ; =
0
i= 1; ; :::; n.
2
´ÙÛà ÛÖ ËÐÈ ÔÜÙÓÈ ÏÌ ÙÎÚ r ÙÛÖÔ ÌÜÑÒÌÐ ËÌÐÖ Þà ØÖ ÑÈÐ ÛØÐ È
¿ÈØÈ ËÌÐÊÓÈ 3:
ÖØÏÖÑÈÔÖÔÐÑÈ ËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ, e ; e ; e . ÂÖ ÛÌ ^1 ^2 ^3
r = xe^ 1 + ye^2 + ze^3 :
Á' ÈÜÛÎ ÛÎÔ ×ÌØÐ ×ÛàÙÎ ÌÑÒÖÊÎ ÛÎÚ ÉÈ ÙÎÚ ÙÎÓÈÐ ÔÌÐ Ì×ÐÒÖÊÎ ÛÖÜ ÙÜÙÛÎ ÓÈÛÖÚ
ÈÕÖ ÔàÔ, ×ØÈ ÊÓÈ ×ÖÜ ÖØÐ ÍÌÐ ÛÐÚ ÙÜÔÐÙÛà ÙÌÚ, x; y; z; ÛÖÜ ËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÖÚ r. &
¿ÈØÈ ËÌÐÊÓÈ 4: ÂÈ ÓÖÔà ÔÜÓÈ ; x; x ; :::; x ÙÜÊÑØÖÛÖÜ Ô ÓÐÈ ÉÈ ÙÎ ÙÛÖ Þà ØÖ ÛàÔ
N 2
1
×ÖÒÜàÔÜ ÓàÔ n ÉÈÏÓÖÜ , n N: ¾ Þà ØÖÚ ÈÜÛÖ Ú Ì ÞÌÐ ËÐÈ ÙÛÈÙÎ N . ¿ØÈÊÓÈÛÐÑÈ ,

+ 1
ÑÈ ÏÌ ÛÌ ÛÖÐÖ ×ÖÒÜà ÔÜÓÖ ÊØÈ ÝÌÛÈÐ

a a x a x ::: an xn ; n N:
P n (x) = 0 + 1 + & 2
2
+ +
·Ìà ØÎÓÈ 1: ¾ ÈØÐÏÓÖ Ú ÛàÔ ÉÈÙÐÑà Ô ËÐÈÔÜÙÓÈ ÛàÔ ÙÌ Ì ÔÈ N -ËÐÈ ÙÛÈÛÖ ËÐÈÔÜÙÓÈ-

ÛÐÑÖ Þà ØÖ ÌÐ ÔÈÐ ÓÖÔÖÙÎ ÓÈÔÛÖÚ.
¶ È×Ö ËÌÐÕÎ ÛÖÜ ÏÌàØÎ ÓÈÛÖÚ ÈÜÛÖÜ ÏÈ ËÖÏÌÐ ÙÛÖ ¿ÈØÈ ØÛÎÓÈ ±. ÂÖ ÏÌà ØÎÓÈ ËÌÔ
ÒÌ ÌÐ Ö ÛÐ Î ÉÈ ÙÎ ÌÐ ÔÈÐ ÓÖÔÖÙÎ ÓÈÔÛÎ, ÈÒÒÈ Ö ÈØÐÏÓÖ Ú ÛàÔ ÉÈÙÐÑà Ô ËÐÈÔÜÙÓÈ ÛàÔ
ÌÐ ÔÈÐ ÓÖÔÖÙÎ ÓÈÔÛÖÚ. ¿.Þ., ÙÛÖÔ ÛØÐËÐÈ ÙÛÈÛÖ ÌÜÑÒÌÐ ËÌÐÖ Þà ØÖ ÛØÐ È ËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ e ; ^1
e ; e È×ÖÛÌÒÖÜ Ô ÓÐÈ ÉÈ ÙÎ. »×ÖØÌÐ ÑÈÔÌÐ Ú ÔÈ ËÐÈÒÌ ÕÌÐ ÛØÐ È ËÐÈÝÖØÌÛÐÑÈ ÉÈÙÐÑÈ
^2 ^3
ËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ, e ; e ; e , ÈÒÒÈ ËÌÔ ÌÐ ÔÈÐ ËÜÔÈÛÖ Ô ÔÈ ÑÈÛÈÙÑÌÜÈ ÙÌÐ ÓÐÈ ÉÈ ÙÎ ÓÌ ËÜ Ö
^
0
^
0
^
0
ÓÖ ÔÖ ÉÈÙÐÑÈ ËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ (Î Ì ÔÈ Î ÛÌ ÙÙÌØÈ).

1 2 3
·Ìà ØÎÓÈ 2: °Ô N ËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ xi >; i ; ; :::; N , ÌÔÖ Ú N -ËÐÈ ÙÛÈÛÖÜ ÊØÈÓÓÐ-

j = 1 2
ÑÖÜ ÞàØÖÜ S ÌÐ ÔÈÐ ÊØÈÓÓÐÑÈ ÈÔÌÕÈ ØÛÎÛÈ, È×ÖÛÌÒÖÜ Ô ÓÐÈ ÉÈ ÙÎ ÊÐÈ ÛÖ Þà ØÖ S.

A×Ö ËÌÐÕÎ: ·ÌàØÖÜ ÓÌ ÛÈ ËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ xi >; i ; ; ; :::; N , ÑÈÐ Ì ÔÈ ÈÑÖ ÓÈ j = 1 2 3
ËÐÈ ÔÜÙÓÈ x > j >. ´ÙÛà Ö ÛÐ ÐÙÞÜ ÌÐ

6= j 0
X
N
a 0 j x >ÿ ai j xi > = j0 >:
i=1
¿ÈØÈÛÎØÖÜ ÓÌ Ö ÛÐ ËÌÔ ÌÐ ÔÈÐ ËÜÔÈÛÖ Ô Ö ÒÈ ÛÈ ai ÔÈ ÌÐ ÔÈÐ ÓÎËÌ Ô, ÑÈÏÖ ÙÖÔ ÛÖ ÛÌ Î ×ÐÖ
×È Ôà ÙÞÌ ÙÎ ÏÈ ÙÜÔÌ×ÈÊÖ ÛÈÔ a , ËÎÒÈËÎ ÏÈ ÌÐ ÞÈÓÌ N ÊØÈÓÓÐÑÈ ÈÔÌÕÈ ØÛÎ-
0 = 0 + 1
ÛÈ ËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ, x >; xi >; i ; ; :::; N: ´ÙÛà, ÒÖÐ×Ö Ô, Ö ÛÐ ak ;

j j = 1 2 k N. 6= 0 1
Âà ØÈ a , ÊÐÈÛÐ ËÐÈÝÖØÌÛÐÑÈ ÛÈ ËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ xi >; i ; ; ::: ; N; ÏÈ Î ÛÈÔ

0 6= 0 j = 1 2
ÊØÈÓÓÐÑÈ ÌÕÈØÛÎÓÌ ÔÈ, ×ØÈ ÊÓÈ ×ÖÜ È×Ö ÛÎÔ Ü×Ö ÏÌÙÎ È×ÖÑÒÌÐ ÌÛÈÐ. ´ÝÖ ÙÖÔ ÒÖÐ×Ö Ô
a ; Ì ÞÖÜÓÌ
0 6= 0
b i xi >; b i aai :
X N
x> j = j =
i =1
0
2.6 ¾À·¾²Ç¼¸¾¿¾¸¶Á¶ GRAM-SCHMIDT 189
´ÝÖ ÙÖÔ ÛÖ x > ÌÐ ÔÈÐ ÛÜÞÖ Ô ËÐÈ ÔÜÙÓÈ, ÛÖ ÏÌà ØÎÓÈ È×ÖËÌÐ ÞÛÎÑÌ.
j
ÂÖ ×ÈØÈ×È Ôà ÏÌà ØÎÓÈ ÌÐ ÔÈÐ Ù×ÖÜËÈÐ Ö. »ÈÚ ÒÌ ÌÐ ×àÚ ÊÐÈ ÔÈ ÑÈÛÈÙÑÌÜÈ ÙÖÜÓÌ
ÓÐÈ ÉÈ ÙÎ ÙÌ Ì ÔÈ N -ËÐÈ ÙÛÈÛÖ Þà ØÖ, ÈØÑÌÐ ÔÈ ÑÈÛÈÙÑÌÜÈ ÙÖÜÓÌ N ÊØÈÓÓÐÑÈ ÈÔÌ-
ÕÈ ØÛÎÛÈ ËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ. ´Ð ËÈÓÌ ×ÈØÈ×È Ôà (¿ÈØÈ ËÌÐÊÓÈ 1) Ö ÛÐ ÛÈ ÖØÏÖÊà ÔÐÈ ËÐÈÔÜ -
ÙÓÈÛÈ ÌÐ ÔÈÐ ×È ÔÛÖÛÌ ÊØÈÓÓÐÑÈ ÈÔÌÕÈ ØÛÎÛÈ. ÁÜÔÌ×à Ú, Ì ÔÈÚ ÛØÖ ×ÖÚ, ÙÜÔÎ ÏàÚ Ö
È×ÒÖÜ ÙÛÌØÖÚ, ÊÐÈ ÔÈ ÑÈÛÈÙÑÌÜÈÙÛÌÐ ÓÐÈ ÉÈ ÙÎ Ù' Ì ÔÈ N -ËÐÈ ÙÛÈÛÖ Þà ØÖ ÌÐ ÔÈÐ ÔÈ
ÑÈÛÈÙÑÌÜÈÙÛÖÜ Ô N ÈÓÖÐÉÈÐ È ÖØÏÖÊà ÔÐÈ ËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ.
¿ÈØÈÛÎ ØÎÙÎ: ¿ØÖÝÈÔà Ú, ÈÔ
X
N X
N
ja > = ai j xi > ÑÈÐ j b> = bj j xj > , ÛÖ ÛÌ
i=1 j=1
N X
X N
< bja > = b j ai < xj
3
j xi > :
j=1 i=1
°Ô, Ì×Ð×ÒÌ ÖÔ, Î ÉÈ ÙÎ ÌÐ ÔÈÐ ÖØÏÖÑÈÔÖÔÐÑÎ , ËÎÒÈËÎ < xj jxi >= dij ; Î ×ÈØÈ×È Ôà
ÙÞÌ ÙÎ ÊÐ ÔÌÛÈÐ
X
N
< bja > = b i ai :3
i=1
´ÙÛà Ûà ØÈ Ö ÛÐ Ö Þà ØÖÚ ÌÐ ÔÈÐ ×ØÈÊÓÈÛÐÑÖ Ú, ËÎÒÈËÎ ÖÐ ÈØÐÏÓÖÐ ai , bi , i = 1 ; 2; :::; N;

ÌÐ ÔÈÐ ×ØÈÊÓÈÛÐÑÖÐ . ÂÖ ÛÌ
X
N X
N X
N
< bja > = b j ai < xj j xi > = ai b i ;
j=1 i=1 i=1
ËÎÒÈËÎ ÛÖ ÌÙàÛÌØÐÑÖ ÊÐÔÖ ÓÌÔÖ Ö ×àÚ ÖØÐ ÙÛÎÑÌ ÌËà È×ÖÛÌÒÌÐ ÓÐÈ ÊÌÔÐ ÑÌÜÙÎ ÌÑÌÐ ÔÖÜ
ÛÎÚ ÌÕÐ ÙàÙÎÚ (2.8b).
2.6 ¾ØÏÖÊàÔÐÖ×ÖÐ ÎÙÎ Gram-Schmidt
¶ ÓÌ ÏÖËÖÚ ÈÜÛÎ ÓÈÚ ËÐ ÔÌÐ ÛÎ ËÜÔÈÛÖ ÛÎÛÈ ÔÈ ÑÈÛÈÙÑÌÜÈ ÙÖÜÓÌ Ì ÔÈ ÙÜ ÙÛÎÓÈ
ÖØÏÖÑÈÔÖÔÐÑà
8
Ô ËÐÈÔÜÙÓÈ ÛàÔ
9
ei >; i ; ; ; :::; N , ÕÌÑÐÔà ÔÛÈÚ È×Ö Ì ÔÈ ÙÜ ÙÛÎ-
j = 1 2 3
ÓÈ xi >; i ; ; ; :::; L , ÓÌ L N . ´ÔÈ ÙÜ ÙÛÎÓÈ ËÐÈÔÜÙÓÈ ÛàÔ ÒÌ ÊÌÛÈÐ ÖØÏÖ-
j = 1 2 3
ÑÈÔÖÔÐÑÖ ÈÔ
8
< 1; i=j
< ei j ej > = dij =
:
:
(2 15)
0 ; i 6= j:
190 ²À°»»¸¹¾¸ ³¸°¼ÃÁ»°Â¸¹¾¸ ÅÇÀ¾¸
(1) ÇÚ ×Øà ÛÖ ÉÎ ÓÈ ÑÈÛÈÙÑÌÜÈ ÍÖÜÓÌ ÛÈ ÌÙàÛÌØÐÑÈ ÊÐÔÖ ÓÌÔÈ < xi xj >, j
i; j ; ; :::; L. H ÈØÐ ÏÓÎÙÎ ÌÐ ÔÈÐ ÈÜÏÈÐ ØÌÛÎ. °Ô < xi xi >

= 1 2 , ÛÖ ËÐÈ ÔÜÙÓÈ j = 0
xi > ÈÊÔÖÌÐ ÛÈÐ ÛÌÒÌÐ àÚ. ¿ÌØÐÖØÐÍÖ ÓÈÙÛÌ ÒÖÐ×Ö Ô ÙÛÈ ËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ xi > ÓÌ
j j
< xi xi >
j . 6= 0
(2) °ØÞÐ ÍÖÜÓÌ ÓÌ ÛÖ ËÐÈ ÔÜÙÓÈ x > ÑÈÐ ÑÈÛÈÙÑÌÜÈ ÍÖÜÓÌ ÛÖ j 1
j x1 >
j e1 > = p eif :
< x1 j x1 >
ÂÖ ÛÌ < e e > . ¶ ÝÈ ÙÎ f ÌÐ ÔÈÐ ÈÜÏÈÐ ØÌÛÎ. ´×ÐÒÌ ÊÖÜÓÌ f
1 j 1 = 1 = 0 :
(3) ÃÙÛÌØÈ ÊØÈ ÝÖÜÓÌ
j e2 > = N2 (j x2 > + b e >; 21
j 1 )
ÓÌ ×ØÖÙËÐÖØÐÙÛÌ ÌÚ ÙÛÈÏÌØÌ Ú N 2 ÑÈÐ b . ¶ ÙÛÈÏÌØÈ b ×ØÖÙËÐÖØÐ ÍÌÛÈÐ È×Ö ÛÎ

ÙÜÔÏÎ ÑÎ
21 21
< e1 j e2 > = 0 Î < e 1 j x2 > + b 21

= 0 ,
ËÎÒÈËÎ
< x1 j x2 >
b 21
= ÿ p :
< x1 j x1 >
¶ ÙÛÈÏÌØÈ N2 ×ØÖÙËÐÖØÐ ÍÌÛÈÐ È×Ö ÛÎ ÙÞÌ ÙÎ

< e2 j e2 > = 1
Î
jN2 j (< x2 j x2 > +
2
b 21
< x2 j e1 > + b 3
21
< e1 j x2 > +j b 21
2
j ) = 1 :
°Ô Î ×ÖÙÖ ÛÎÛÈ ÓÌ ÙÈ ÙÛÎÔ ×ÈØÌ ÔÏÌÙÎ ÌÐ ÔÈÐ ÓÎËÌ Ô, È×ÖÓÈÑØÜ ÔÖÜÓÌ ÛÖ ËÐÈ ÔÜ-
ÙÓÈ x >, ÈØÐÏÓÖÜ ÓÌ ×È ÒÐ ÛÈ Ü×Ö ÒÖÐ×È ÑÈÐ ×ØÖÞàØÈ ÓÌ È×Ö ÛÎÔ ÈØÞÎ ÙÛÖ (3).
j 2
°Ô ÌÐ ÔÈÐ ËÐÈ ÝÖØÎ ÛÖÜ ÓÎËÌÔÖ Ú, ÛÖ ÛÌ

N <x x > b b b b b
2 3 3 2
1 = j 2j ( 2 j 2 + 21
(ÿ 21
) ÿ 21 21
+ j 21
j )
= j N2 j (< x2 j x2 > ÿj
2
b 21
2
j ) )
N2 =
1
q (ËÐÈÒÌ ÕÈÓÌ ÛÎ ÝÈ ÙÎ f = 0) .
< x2 j x2 > ÿj 21 j
2
b
2.6 ¾À·¾²Ç¼¸¾¿¾¸¶Á¶ GRAM-SCHMIDT 191
(4) ²ØÈ ÝÖÜÓÌ

e3 >= N3 (j x3 > +
j b 32
j e2 > + b 31
j e 1 > );
Ö ×ÖÜ
bi
3
= ÿ < ei j x3 >; i = 1; 2:
°Ô
< e3 j e3 > 6= 0 ) 1 = N32 (< x3 j x3 > ÿj b 32
j
2
ÿ jb 31
2
j ) )
1
N3 = q :
< x3 j x3 > ÿj 32 j ÿ j 31 j
2
b 2
b
°Ô < e e > ÈÊÔÖÖÜ ÓÌ ÛÖ x >, ÕÈÔÈÈØÐÏÓÖÜ ÓÌ ÛÈ Ü×Ö ÒÖÐ×È ÑÈÐ ÈØÞÐ -
3 j 3 = 0 j 3
ÍÖÜÓÌ ×È ÒÐ È×Ö ÛÖ (4).

(5) ¾ ÓÖÐÈ, ÈÔ Ì ÞÖÜÓÌ ÑÈÛÈÙÑÌÜÈ ÙÌÐ k ÖØÏÖÑÈÔÖÔÐÑÈ ËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ ei >; j
i = 1 ; ; :::; k, ÑÈÛÈÙÑÌÜÈ ÍÖÜÓÌ ÛÖ ek > àÚ ÌÕÎ Ú:

2 j +1
X
k
j ek+1 > = Nk+1 (j xk+1 > + bk +1 ; i j ei > );
i=1
bk ;i = ÿ <
+1
ei j xk+1 >; i = 1; 2; :::; k; :
(2 16a)
1
Nk+1 = v : :
(2 16b)
u
u X k
t< x
k+1 j xk+1 > ÿ j k+1; i j b 2
i=1
H ÓÌ ÏÖËÖÚ ÌÐ ÔÈÐ È×ÒÎ ÈÒÒÈ ÞØÌÐÈ ÍÌÛÈÐ ×ÖÒÒÌ Ú ×ØÈ ÕÌÐÚ. ´Ð ÔÈÐ ÝÈÔÌØÖ Ö ÛÐ ÙÛÎÔ
ÑÈÛÈÙÑÌÜÎ ÈÜÛÎ Ü×È ØÞÖÜÔ ËÜ Ö ÌÐËà Ô ÈÜÏÈÐØÌÙÐ ÌÚ:
(i) ¶ ÈØÐ ÏÓÎÙÎ ÛàÔ ËÐÈÔÜÙÓÈ ÛàÔ xi >;8 i ; ; :::; L. ³ÐÈÝÖØÌÛÐÑÎ j
9
ÈØÐ Ï- = 1 2
ÓÎÙÎ ËÎÓÐÖÜØÊÌÐ ËÐÈÝÖØÌÛÐÑÎ ÉÈ ÙÎ ei >; i ; ; :::; N . j = 1 2
(ii) ¾Ð ÙÛÈÏÌØÌ Ú Ni ËÌÔ ÖØÐ ÍÖÔÛÈÐ ÓÖÔÖÙÎ ÓÈÔÛÈ, ×.Þ. Î Ni eif (fi ×ØÈÊÓÈ- i
ÛÐÑÖ Ú) ËÐ ÔÌÐ ÌÕÐ ÙÖÜ ÑÈÒÎ ÒÜ ÙÎ.

²ÐÈ ÓÐÈ È ÒÒÎ, ÐÙÖËÜ ÔÈÓÎ ÓÌ ÏÖËÖ, ÑÖÐ ÛÈÕÌ ÛÈ ¿ØÖÉÒÎ ÓÈÛÈ 6.2.13 ÑÈÐ 6.2.14.
192 ²À°»»¸¹¾¸ ³¸°¼ÃÁ»°Â¸¹¾¸ ÅÇÀ¾¸
¿ÈØÈ ËÌÐÊÓÈ 1: ³Ð ÔÖÔÛÈÐ ÛØÐ È ÓÖÔÈËÐÈÐ È ËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ, x ; x , ÑÈÐ x ; ÑÈÛÈ ÓÎ ÑÖÚ ^1 ^2 ^3
ÛØÐà Ô ÊÌÐÛÖÔÐÑà Ô ÈÑÓà Ô ÛÌÛØÈÌ ËØÖÜ (ÁÞ. 2.2). ¼È ÌÑÝØÈÙÛÖÜ Ô ÈÜÛÈ ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌÐ
ÌÔÖ Ú ÖØÏÖÑÈÔÖÔÐÑÖÜ ÙÜÙÛÎ ÓÈÛÖÚ e ; e ÑÈÐ e . ^1 ^2 ^3
ÁÞ. 2.2: ³ÌÐ ÞÔÌÛÈÐ Ì ÔÈ ÑÈÔÖÔÐÑÖ ÛÌÛØÈ ÌËØÖ ÑÈÐ ÛØÐ È ÓÖÔÈËÐÈÐ È ËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ ÑÈÛÈ ÓÎ ÑÖÚ ÛàÔ ×ØÖÙÑÌÐ ÓÌÔàÔ
ÈÑÓà Ô ÛÖÜ.
¿Øà ÛÈ-×Øà ÛÈ ÏÈ ÑÈÛÈÙÑÌÜÈ ÙÖÜÓÌ Ì ÔÈ ÛÌ ÛÖÐÖ ÖØÏÖÑÈÔÖÔÐÑÖ ÙÜ ÙÛÎÓÈ, e , e , e . ^1 ^2 ^3
´ÞÖÜÓÌ
< xi xj > xi xj j p= = ; i j;
= ^ 1 ^ = cos( 3) = 1 2 6=
j e1 > = j x1 > x :
= ^1
j e2 > = N2 (x
^2 + b 21
j e1 > ) ) b 21
= ÿ < x1 j x 2 > = ÿ1 2 = ;
1 1 2
N2 = q = p = p ;
< x2 j x2 > ÿj 21 j b 2 1 ÿ 1=4 3
p
e^2 x
= (2 ^2 ÿ ^1 ) x = 3 :
j e3 > = N 3 (x
^3 + b 32
j e2 > + b 31
j e1 > ) )
b 31
= ÿ < e 1 j x3 > = ÿ < x1 j x3 > = ÿ1 2 = ;
2.6 ¾À·¾²Ç¼¸¾¿¾¸¶Á¶ GRAM-SCHMIDT 193
b 32
= ÿ < e2 j x 3 > = ÿp
2
< x2 j x3 > + p < x1 j x3 >
1
= ÿ
1
p ;
3 3 2 3
r
1 3
N3 = p = ;
1 ÿ 1=12 ÿ 1=4 2
ËÎÒÈËÎ
r
3 1 1 1
e
^3 = x
^3 ÿ p e^2 ÿ e
^1
= p (3 ^3 ÿ ^2 ÿ ^1 ) x x x :
2 2 3 2 6
ÁÜÔÌ×à Ú, r
p
x
^1 = ^1 e ; x
^2 =
2
3 1
e^2 + e^1 ;
2
x
^3 =
2
3
e^3 +
2
1
p e^2
3
+
1
2
e^1 : &
¿ÈØÈ ËÌÐÊÓÈ 2: ¼È ÑÈÛÈÙÑÌÜÈÙÛÖÜ Ô ÛÈ ÖØÏÖÊà ÔÐÈ ×ÖÒÜà ÔÜÓÈ ÛÖÜ Legendre. ÂÖ
ÌÙàÛÌØÐÑÖ ÊÐÔÖ ÓÌÔÖ ÖØÐ ÙÛÎÑÌ ÙÛÖ ´ËÈ ÝÐÖ 2.3, ¿ÈØÈ ËÌÐÊÓÈ 3. ´Ëà f x ; g x ( ) ( )
×ÖÒÜà ÔÜÓÈ, w x (ÑÈÐ ; b) = 1 ; . [a ] [ÿ1 1]
»Ð È ÉÈ ÙÎ ÌÐ ÔÈÐ ÛÈ ÓÖÔà ÔÜÓÈ ; x; x ; :::; xN ; ËÎÒÈËÎ 1

2
j xi > = xiÿ1 ; i = 1 ; 2; :::; N + 1 :
´ÞÖÜÓÌ
8
1 >
>
< m+nÿ1
2
; m+n È ØÛÐÖÚ 2
< xm j xn > = xm+nÿ2 dx =

>
>
ÿ1
:
×ÌØÐÛÛÖ Ú. 0 ; m+n
ÁÛÎÔ ×ÌØÐ ×ÛàÙÎ ÈÜÛÎ , ÊÐÈ ÒÖ ÊÖÜÚ ÐÙÛÖØÐÑÖÜ Ú, ÛÈ ÖØÏÖÊà ÔÐÈ ×ÖÒÜà ÔÜÓÈ Pn x ËÌÔ ( )
ÑÈÛÈÙÑÌÜÈ ÍÖÔÛÈÐ ÖØÏÖÑÈÔÖÔÐÑÈ ÈÒÒÈ

1
Pm (x)Pn (x)dx =
2 n+1
2
dmn (ÖØÐÙÓÖ Ú).
ÿ1
p
ÁÜÔÌ×à Ú, ÛÈ ÖØÏÖÑÈÔÖÔÐÑÈ ×ÖÒÜà ÔÜÓÈ ÌÐ ÔÈÐ en x n = Pn x . ( ) = (2 + 1) 2 ( )
°×Ö ÛÎÔ ÛÐÓÎ ×ÖÜ ×ÈÐ ØÔÖÜÔ ÛÈ < xm xn > ÙÜÓ×ÌØÈÐ ÔÖÜÓÌ Ö ÛÐ ÛÈ ÖØÏÖÊà ÔÐÈ j
×ÖÒÜà ÔÜÓÈ Ó×ÖØÌÐ ÔÈ ÌÐ ÔÈÐ È ØÛÐÈ Î ×ÌØÐÛÛÈ . ÁÜÔÌ×à Ú,

j P0 > = P 0 (x) = j x1 > = 1 ;
194 ²À°»»¸¹¾¸ ³¸°¼ÃÁ»°Â¸¹¾¸ ÅÇÀ¾¸
j P1 > = P 1 (x) = j x2 > = x (ÌÝÖ ÙÖÔ < x x > 2 j 2 = 2 3 = = < P1 j P1 > ),

j P2 > = P 2 (x) = N (j x3 > + b x > b< x x >
j 1 ) ) 1 j 1 + < x1 j x3 > = 0 )
2 b +
2
3
= 0 ) b = ÿ
1
3
;
ËÎÒÈËÎ

1
P 2 (x) = N j x3 > ÿ j x1 > :
3
ÂÖ N ÖØÐ ÍÌÛÈÐ àÚ ÌÕÎ Ú:

1
2 2 1
P2 (x)] dx N 2 < x3 j x3 > ÿ < x1 j x3 > + < x1 j x1 >
2
[ = = )
ÿ1
5 3 9

2
5
= N 2
2
5
ÿ
2 2
3 3
+
2
9
) N2 =
9
4
) N =
3
2
1 (ÈÜÏÈÐ ØÌÛÎ ÝÈ ÙÎ) )
1
P 2 (x) = (3 x2 ÿ 1):
2
¾ÓÖÐÈ ÑÈÛÈÙÑÌÜÈ ÍÖÜÓÌ ÛÈ

j P3 > = P3 (x) =
1
2
(5 x3 ÿ 3x); j P4 > = P 4 (x) =
1
8
(35 x4 ÿ 30x2 + 3) Ñ.Ò×.
ÂÈ ×ÖÒÜà ÔÜÓÈ ÈÜÛÈ ÏÈ ÓÌÒÌÛÎÏÖÜ Ô ÒÌ×ÛÖÓÌØà Ú ÈØÊÖ ÛÌØÈ (´Ë. 3.6). &
2.7 ¹ÒÈÙÐÑÈ ÖØÏÖÊà ÔÐÈ ×ÖÒÜà ÔÜÓÈ
³ÐÈÒÌ ÊÖÔÛÈÚ ÑÈÛÈ ÒÒÎÒÈ ÛÖ ËÐÈ ÙÛÎÓÈ [a ; b], ÛÎ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ ÉÈ ØÖÜÚ, w x , ÑÈÐ ( )
ÛÎÔ ×ÖÙÖ ÛÎÛÈ Nn ÛÖÜ ÖÒÖÑÒÎØà ÓÈÛÖÚ

b
w(x)[Pn (x)] dx Nn ;
2
=
a
Ó×ÖØÖÜ ÓÌ ÔÈ ÑÈÛÈÙÑÌÜÈ ÙÖÜÓÌ Ö ÒÈ ÛÈ ÑÒÈÙÐÑÈ ×ÖÒÜà ÔÜÓÈ, ÌÝÈØÓÖ ÍÖÔÛÈÚ ÛÎ ÓÌ -

ÏÖËÖ ÛÖÜ ´ËÈÝÐ ÖÜ 2.6.
´ÝÖ ÙÖÔ, ÑÈÏà Ú ÏÈ ËÖÜ ÓÌ ÈØÊÖ ÛÌØÈ, Ü×È ØÞÖÜÔ ÉÖÒÐÑÖ ÛÌØÖÐ ÛØÖ ×ÖÐ ÊÐÈ ÔÈ ÑÈ-
ÛÈÙÑÌÜÈ ÙÖÜÓÌ ÛÈ ÑÒÈÙÐÑÈ ÖØÏÖÊà ÔÐÈ ×ÖÒÜà ÔÜÓÈ, ×ÌØÐÖØÐÍÖ ÓÈÙÛÌ ÌËà ÔÈ Ëà ÙÖÜ-
ÓÌ ÛÎ ÙÜÔÛÈÊÎ ÑÈÛÈÙÑÌÜÎ Ú. ´ÞÖÜÓÌ:
2.8 ÁÅ´Á¶ PARSEVAL - °¼¸Á¾Â¶Â° BESSEL 195
[ a ; b] w (x) Nn ¾ÔÖÓÈ
[ÿ1 ; 1] 1
2 n+1
2
Legendre f Pn (x)g :
(2 17)

(ÿ1 ; +1) eÿx
2
2
n
n!
p
p Hermite f Hn (x)g :
(2 18)
[ÿ1 ; 1] (1 ÿ x2 )
ÿ1 2 = p (1 + dn Chebyshev Tn (x)g :
0) f (2 19)
2
[ÿ1 ; 1] (1 ÿ x2 )
=
1 2
p Chebyshev f Un (x)g :
(2 20)
2
[0 ; 1) xv eÿx ; v > ÿ1
Gn ( + v + 1)
Laguerre f Lnv (x)g :
(2 21)
n!
[ÿ1 ; 1] (1 ÿ x)
v
(1 + x) ;
m v ; m> ÿ1
*F(n; m; n) Jacobi f Pn v; m (x)g :
(2 22)
¾Ð ÐËÐÖ ÛÎÛÌÚ ÑÈÐ Î ÞØÎÙÐÓÖ ÛÎÛÈ ÛàÔ ×ÖÒÜàÔÜ ÓàÔ ÈÜÛà Ô ÏÈ ÓÌÒÌÛÎÏÖÜ Ô ÙÛÖ ¹ÌÝ.
3. ¹È ÏÌ ×ÖÒÜà ÔÜÓÖ Ó×ÖØÌÐ ÔÈ ÌÑÝØÈÙÛÌÐ àÚ ÊØÈÓÓÐÑÎ Ì×ÈÒÒÎÒÐ È ÓÐÈÚ È×Ö ÛÐÚ
×ÈØÈ×È Ôà ÑÈÛÎÊÖØÐ ÌÚ ×ÖÒÜàÔÜ ÓàÔ.
2.8 ÁÞÌ ÙÎ Parseval - °ÔÐÙÖ ÛÎÛÈ Bessel
´Ð ËÈÓÌ Ö ÛÐ ÈÔ Ù' Ì ÔÈ N -ËÐÈ ÙÛÈÛÖ Þà ØÖ, S, ÑÈÛÈÙÑÌÜÈ ÙÖÜÓÌ N ÖØÏÖÑÈÔÖÔÐÑÈ

ËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ, e >; e >; :::; eN >, Ì ÞÖÜÓÌ ÉØÌÐ ÓÐÈ ÉÈ ÙÎ ÊÐÈ ÛÖ Þà ØÖ ÈÜÛÖ Ô. »Ì
j 1 j 2 j
È ÒÒÈ ÒÖ ÊÐÈ

X
N
j x> 2 S ) j x> = ai j ei > :
i=1
¿à Ú ÉØÐ ÙÑÖÔÛÈÐ ÖÐ ÙÜÔÛÌÒÌÙÛÌ Ú ai ; ¿ÈÐ ØÔÖÔÛÈÚ ÛÖ ÌÙàÛÌØÐÑÖ ÊÐÔÖ ÓÌÔÖ

< ek x >, ÉØÐ ÙÑÖÜÓÌ
j
*F(n; m; n) = 2
v+ m +1
Gn m ( + + 1) Gn ( + v + 1)
; n; m > :
(2 n+v+ m Gn+ 1) ( + 1) Gn ( + v + m + 1)
ÿ1
196 ²À°»»¸¹¾¸ ³¸°¼ÃÁ»°Â¸¹¾¸ ÅÇÀ¾¸
X
N X
N
< ek j x > = ai < e k j ei > = ai dik ak ;=
i=1 i=1
ËÎÒÈËÎ
X
N
j x> = ( < ei j x >) j ei > : :
(2 23)
i=1
8 9
°Ô ÛÖ ÖØÏÖÑÈÔÖÔÐÑÖ ÙÜ ÙÛÎÓÈ ei >; i ; ; :::; N ËÌÔ ×ÌØÐÌ ÞÌÛÈÐ ÙÌ È ÒÒÖ,
j = 1 2
ÓÌÊÈÒÜ ÛÌØÖ ÖØÏÖÑÈÔÖÔÐÑÖ ÙÜ ÙÛÎÓÈ, ÒÌ ÊÌÛÈÐ ×ÒÎ ØÌÚ. ÁÌ N -ËÐÈ ÙÛÈÛÖÜÚ Þà ØÖÜÚ,
Ì ÔÈ ÖØÏÖÑÈÔÖÔÐÑÖ ÙÜ ÙÛÎÓÈ ×ÖÜ ÌÐ 8ÔÈÐ ×ÒÎ ØÌÚ È×ÖÛÌÒÌÐ ÓÐÈ9 ÉÈ ÙÎ.
°Ô ÛÖ ÖØÏÖÑÈÔÖÔÐÑÖ ÙÜ ÙÛÎÓÈ ei >; i ; ; :::; N ÌÐ ÔÈÐ ×ÒÎ ØÌÚ, ÛÖ ÛÌ ÊÐÈ
j = 1 2
ÛÜÞÖ ÔÛÈ ËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ x > ÑÈÐ y > ÛÖÜ Þà ØÖÜ ÐÙÞÜ ÌÐ
j j
X
N X
N
j x> = < ei j x > j ei >; j y> = < ej j y > j ej >;
i=1 j=1
Ö×Ö ÛÌ
N X
X N X
N
< yjx > = < e j j y > 3 < e i j x > < ej j e i > = < ei j y > 3 < ei j x >;
j=1 i=1 i=1
ËÎÒÈËÎ
X
N
< yjx > = < y j e i > < ei j x > (ÐÙÖ ÛÎÛÈ Parseval). :
(2 24)
i=1
¶ ÙÞÌ ÙÎ (2.24) ÌÐ ÔÈÐ ÛÖ ÈÔÈ ÒÖÊÖ ÛÎÚ (2.8b). ÁÛÎÔ ÌÐËÐÑÎ ×ÌØÐ ×ÛàÙÎ j y> = j x> ,Î
ÌÕ. (2.24) ÊÐ ÔÌÛÈÐ
X
N
< xjx > = < ei j x > 2 : :
(2 25)
i=1
8 9
°Ô ÛÖ ÙÜ ÙÛÎÓÈ ei >; i ; ; :::; n ËÌÔ ÌÐ ÔÈÐ ×ÒÎ ØÌÚ, ÈÜÛÖ ÙÎÓÈÐ ÔÌÐ ×àÚ
j = 1 2
n < N . ¹ÈÛÈ ÙÜÔÌ ×ÌÐÈ, È×Ö ÛÎÔ ÌÕÐ ÙàÙÎ (2.25) ×ØÖÑÜ ×ÛÌÐ Ö ÛÐ ÊÐÈ ÑÈ ÏÌ ÖØÏÖÑÈÔÖ-
ÔÐÑÖ ÙÜ ÙÛÎÓÈ ÐÙÞÜ ÌÐ
X
n
j x> 2 S ) < xjx > < e i j x > 2 (ÈÔÐÙÖ ÛÎÛÈ Bessel). :
(2 26)
i=1
¶ ÐÙÖ ÛÎÛÈ ÐÙÞÜ ÌÐ ÓÖ ÔÖ Ö ÛÈÔ ÛÖ ÙÜ ÙÛÎÓÈ ÌÐ ÔÈÐ ×ÒÎ ØÌÚ.
¶ ÈÔÐÙÖ ÛÎÛÈ ÛÖÜ Schwarz, ÌÕ. (2.14), ÌÐ ÔÈÐ ÓÐÈ ÌÐËÐÑÎ ×ÌØÐ ×ÛàÙÎ ÛÎÚ ÈÔÐÙÖ ÛÎ-
ÛÈÚ Bessel. ¿ØÈÊÓÈÛÐÑÈ , ÊÐÈ n Î ÌÕÐ ÙàÙÎ (2.26) ÊÐ ÔÌÛÈÐ
= 1
2.9 ¿´À¸º¶Æ¶ 197

< xjx > < e 1 j x > 2 :
°ÒÒÈ ÈÔ j y> ÛÜÞÖ Ô ËÐÈ ÔÜÙÓÈ, ËÐÈÒÌ ÊÖÜÓÌ ÛÖ j e1 > àÚ ÌÕÎ Ú:

jy >
j e1 > = ;
jy >
Ö×Ö ÛÌ

< y j x > 2
< xjx >
j y > 2
Î j x > 2 j y > 2 < y j x > 2 ;
ËÎÒÈËÎ

jx > jy > < y j x > :
¶ ×ÈØÈ×È Ôà ÈÔÐÙÖ ÛÎÛÈ ÌÐ ÔÈÐ ×È ØÈ ×ÖÒÜ ÞØÎ ÙÐÓÎ. ¿.Þ., ÊÐÈ ÛÖ ËÐÈÔÜÙÓÈÛÐÑÖ
Þà ØÖ ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌàÔ ×ÖÜ ÈÔÈÝÌ ØÏÎÑÌ ÙÛÖ ¿ÈØÈ ËÌÐÊÓÈ 3, ´Ë. 2.3, Î ×ÈØÈ×È Ôà
ÈÔÐÙÖ ÛÎÛÈ ÊØÈ ÝÌÛÈÐ
b 2 b b

g3 (x)f (x)dx jg(x)j dx
2
jf (x)j dx ;
2

a a a
Î Ö×ÖÐ È È×ÖËÌÐ ÞÛÎÑÌ ÙÛÖÔ °×ÌÐØÖÙÛÐÑÖ ºÖÊÐÙÓÖ ÓÌ È ÒÒÖÔ ÛØÖ ×Ö (ÑÈÐ ×ÖÒÒÎ
ËÖÜÒÌÐÈ ).
8
»ÐÈ È ÒÒÎ ÐËÐÖ ÛÎÛÈ9ÌÔÖ Ú ×ÒÎ ØÖÜÚ ÙÜÙÛÎ ÓÈÛÖÚ ÖØÏÖÑÈÔÖÔÐÑà Ô ËÐÈÔÜÙÓÈ ÛàÔ,
ei >; i
j ; ; :::; N , ÌÐ ÔÈÐ Î ÌÕÎ Ú:
= 1 2
°Ô < x ei > ÊÐÈ ÑÈ ÏÌ i ; ; :::; N; ÛÖ ÛÌ x >

j = 0 >: = 1 2 j = j0
¿ØÈÊÓÈÛÐÑÈ , ÌÝÖ ÙÖÔ ÛÖ ei > ÌÐ ÔÈÐ ×ÒÎ ØÌÚ,

fj g
X
N X
N
j x> = < ei j x > j ei > = < x j ei > 3 j ei > = 0 :
i=1 i=1
2.9 ¿ÌØÐ ÒÎßÎ
ÁÜÔÖßÐ ÍÖÔÛÈÚ ÛÈ ×ØÖÎÊÖÜ ÓÌÔÈ, Ó×ÖØÖÜ ÓÌ ÔÈ ×ÖÜ ÓÌ Ö ÛÐ ÈÔ ÓÈÚ ËÐ ÔÌÛÈÐ Ì ÔÈÚ N -
ËÐÈ ÙÛÈÛÖÚ ËÐÈÔÜÙÓÈÛÐÑÖ Ú Þà ØÖÚ S, ÌÝÖËÐÈÙÓÌ ÔÖÚ8ÓÌ ÌÙàÛÌØÐÑÖ ÊÐÔÖ ÓÌÔÖ,9 Ó×ÖØÖÜ -
ÓÌ ÔÈ ÑÈÛÈÙÑÌÜÈ ÙÖÜÓÌ ÓÐÈ ÖØÏÖÑÈÔÖÔÐÑÎ ÉÈ ÙÎ ei >; i ; ; :::; N . ÂÖ ÛÌ ÖÐ j = 1 2
×ÈØÈÑÈ Ûà ×ØÖÛÈ ÙÌÐÚ ÌÐ ÔÈÐ ÐÙÖËÜ ÔÈÓÌÚ:

(i) ÂÖ ÙÜ ÙÛÎÓÈ ei > È×ÖÛÌÒÌÐ ÓÐÈ ÉÈ ÙÎ ÊÐÈ ÛÖ Þà ØÖ S.
fj g
198 ²À°»»¸¹¾¸ ³¸°¼ÃÁ»°Â¸¹¾¸ ÅÇÀ¾¸
(ii) To ÙÜ ÙÛÎÓÈ ei > ÌÐ ÔÈÐ ×ÒÎ ØÌÚ.

fj g
(iii) ¶ ÙÞÌ ÙÎ < ei x > ÊÐÈ ÑÈ ÏÌ i ;

j = 0 = 1 2 ; :::; N ÙÜÔÌ×È ÊÌÛÈÐ j x> = 0 :
X
N
(iv) x > S x >
j 2 ) j< ei x > ei > :
= j j
i=1
X
N
(v) j x> 2 S; j y> 2 S ) < yjx > = < y j e i > < ei j x > :
i=1
X
N
(vi) j x> 2 S ) < xjx > = < e i j x > 2 :
i=1
±¸±º¸¾²À°Ä¸° 199
HALMOS P.R., Finite-Dimensional Vector Spaces , Second Edition, Princeton, N.J.,

Van Nostrand (1958). (¹ÒÈÙÐÑÖ ÉÐÉÒÐ Ö. ´ÞÌÐ ÌÑ×ÈÐËÌÜ ÙÌÐ ÊÌÔÌÌ Ú »ÈÏÎÓÈÛÐÑà Ô.)
DŃNERY P. & CRZYWICKI A., Mathematics for Physicists , Harper and Row (1967).
(ÂÖ ÉÐÉÒÐ Ö ÈÜÛÖ ÞØÎÙÐÓÖ×ÖÐÌÐ ÛÖÔ Ð ËÐÖ ÙÜÓÉÖÒÐÙÓÖ ÓÌ ÓÈÚ. »ÈÚ Ì ÞÌÐ Ì×ÎØÌÈ ÙÌÐ
ÈØÑÌÛÈ .)
SIMMONS G.F., Introduction to Topology and Modern Analysis , McGraw-Hill (1963).
(°ÜÛÖ ÛÖ ÉÐÉÒÐ Ö ÌÐ ÔÈÐ ÙÜ ÔÛÖÓÖ, ÑÖÓßÖ ÑÈÐ ÙÈÝÌ Ú.)
±YRON F.W. & FUL LER R.W., Mathematics of Classical and Modern Physics , Vol. I,
Addison-Wesley Publishing Co. (1970).
±´À²°³¾Á ¸.³. & º´¾¼Â°À¶Á ².¹., ÁÛÖÐÞÌÐ È ³ÐÈÔÜÙÓÈÛÐÑÎ Ú °ÔÈ ÒÜÙÎÚ , ¸àÈ ÔÔÐÔÈ,
´ÑËÖ ÙÌÐÚ ÁÜÓÌà Ô (1995). (¿ØÖ ÑÌÐÛÈÐ ÊÐÈ Ì ÔÈ ÌÐÙÈÊàÊÐÑÖ ÉÐÉÒÐ Ö ÓÌ Ì ÓÝÈÙÎ ÙÛÎ
ÙÑÖ×ÐÈ ÛÎÚ °ÔÈ ÒÜÙÎÚ. ²Ôà ÙÎ ÛàÔ ×ÌØÐÌÞÖÓÌ ÔàÔ ÛÖÜ ÉÐÉÒÐ ÖÜ ÈÜÛÖÜ ÏÈ ÉÖÎÏÎ ÙÌÐ
ÈØÑÌÛÈ ÛÖÔ ÈÔÈÊÔà ÙÛÎ ÙÛÎÔ ÑÈÛÈÔÖ ÎÙÎ ÛàÔ ÏÌÓÈ ÛàÔ ×ÖÜ ÙÜÍÎÛÈ ÓÌ ÌËà .)
200 ¿À¾±º¶»°Â° ²À°»»¸¹¾¸ ³¸°¼ÃÁ»°Â¸¹¾¸ ÅÇÀ¾¸
2.1.1. ³Ð ÔÌÛÈÐ ×ÈØÈÒÒÎÒÌ×Ð ×ÌËÖ ËÐÈÙÛÈ ÙÌàÔ a; b; c, Ö ×àÚ ÙÛÖ ÁÞÎ ÓÈ 2.3.
ÁÞ. 2.3: ¿ÈØÈÒÒÎÒÌ×Ð ×ÌËÖ ËÐÈÙÛÈ ÙÌàÔ a; b; c.
(i) NÈ ÉØÌÏÌÐ Î ÊàÔÐ È ÓÌÛÈÕÜ ÛàÔ A ÑÈÐ AB. ·
(ii) ¼È ÉØÌÏÌÐ Î ÊàÔÐ È ×ÖÜ ÙÞÎÓÈÛÐ ÍÌÐ Î AH ÓÌ ÛÖÜÚ È ÕÖÔÌÚ ÛàÔ

ÙÜÔÛÌÛÈÊÓÌ ÔàÔ.
(iii) ¼È ÉØÌÏÌÐ Î ÊàÔÐ È ÓÌÛÈÕÜ ÛàÔ ÑÈÐ AH . ³µ
2.2.1. ¼È ÌÕÌÛÈÙÛÌÐ ÑÈÛÈ ×Ö ÙÖÔ ÛÖ ÙÜ ÔÖÒÖ ÛàÔ N N ×ÐÔÈ ÑàÔ ÓÌ ÙÛÖÐÞÌÐ È2
ÓÐÊÈËÐÑÖÜ Ú ÈØÐÏÓÖÜ Ú È×ÖÛÌÒÌÐ Ì ÔÈ ËÐÈÔÜÙÓÈÛÐÑÖ Þà ØÖ.

2.2.2. ³Ð ÔÖÔÛÈÐ ÛÈ ÓÖÔÈËÐÈÐ È ËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ e ; e ; :::; eN . °×Ö ÈÜÛÈ ÑÈÛÈÙÑÌÜÈ ÍÖÜÓÌ
^1 ^2 ^
ÛÈ ËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ
X
N
fi = e^k :
k=i
NÈ Ü×ÖÒÖÊÐÙÛÖÜ Ô ÛÈ ÌÙàÛÌØÐÑÈ ÊÐÔÖ ÓÌÔÈ

fi 1 fj ; i; j = 1; 2; :::; N:
´Ð ÔÈÐ ÛÈ ËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ f i ÖØÏÖÊà ÔÐÈ;

¿À¾±º¶»°Â° 201
2.3.1. ³Ð ÔÖÔÛÈÐ ÛÈ ÖØÏÖÑÈÔÖÔÐÑÈ ËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ e > ÑÈÐ e >. °Ô j 1 j 2
i id i
e > ÑÈÐ f > d j e >;
1 1 i
f >
j 1 e e >
= ÿp e >
j 1 e +p j 2 j 2 = p j 1 ÿp
ÿ
2
2 2 2 2
ÓÌ d ×ØÈÊÓÈÛÐÑÖ ÈØÐÏÓÖ , ÌÐ ÔÈÐ ÛÈ f > ÑÈÐ f > ÖØÏÖÑÈÔÖÔÐÑÈ ; j 1 j 2
2.3.2. ´ÙÛà Ö ÛÐ
f > j e >
j 1 e > = e >; j f >1 e > j e >+j 2 +j 3 j 2 = j 1 + j 2 +j e3 >;
j f3 > = j e1 > + j e2 > + j j e3 >;
Ö ×ÖÜ j ÛÜÞà Ô ×ØÈÊÓÈÛÐÑÖ Ú ÈØÐÏÓÖ Ú ÑÈÐ e >, e >, e > ÖØÏÖÑÈÔÖÔÐÑÈ . ²ÐÈ j 1 j 2 j 3
×ÖÐÌÚ ÛÐÓÌ Ú ÛÖÜ j ÛÈ f >, f > ÑÈÐ f > ÌÐ ÔÈÐ ÖØÏÖÊà ÔÐÈ ÓÌÛÈÕÜ ÛÖÜÚ;
j 1 j 2 j 3
2.3.3. ´Ð ÔÈÐ ÛÈ ËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ
1 1
e^+ = p (^1 + e ie^2 ); e^ÿ = p (^1 ÿ e ie^2 ); e^0 = ^3 e
2 2
ÖØÏÖÑÈÔÖÔÐÑÈ ;
2.3.4. ³Ð ÔÖÔÛÈÐ ÖÐ ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌÐÚ:
kai cm x
1 1 1
sm (x) = sin(mx); c0
p p
p p mx ; m ; ; :::
= p
2
( ) = p cos ( ) = 1 2
¼È ÉØÌÏÌÐ ÛÖ ÌÙàÛÌØÐÑÖ ÊÐÔÖ ÓÌÔÖ ÈÜÛà Ô ÈÔÈ ËÜ Ö, ÞØÎÙÐÓÖ×ÖÐà ÔÛÈÚ ÛÖÔ ÖØÐÙÓÖ
ÛÎÚ ÌÕ. (2.12) ÓÌ b p. a = ÿ = ÿ
2.4.1. ¼È ÌÕÌÛÈÙÛÌÐ ×Ö ÛÌ ÙÛÎÔ ÌÕÐ ÙàÙÎ (2.14) ÐÙÞÜ ÌÐ Î ÐÙÖ ÛÎÛÈ.
2.5.1. ³Ð ÔÖÔÛÈÐ ÛÈ ËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ
j f > j e >
1 = e >; f >
j 1 e > j e >
+j 2 e >; f > j e > j e >;
2 = j 1 + j 2 +j 3 j 3 = j 2 + j 3
Ö ×ÖÜ e >, e >, e > ÖØÏÖÑÈÔÖÔÐÑÈ ÑÈÐ j ×ØÈÊÓÈÛÐÑÖ Ú ÈØÐÏÓÖ Ú. ²ÐÈ ×ÖÐÌÚ ÛÐÓÌ Ú
j 1 j 2 j 3
ÛÖÜ j ÛÈ f >, f >, f > ÌÐ ÔÈÐ ÊØÈÓÓÐÑÈ ÈÔÌÕÈ ØÛÎÛÈ; ²ÐÈ ×ÖÐÌÚ ÛÐÓÌ Ú ÛÖÜ ÌÐ ÔÈÐ
j 1 j 2 j 3 Õ
ÊØÈÓÓÐÑÈ ÌÕÈØÛÎÓÌ ÔÈ;

2.5.2. ¼È ÊÐ ÔÌÐ ÛÖ Ð ËÐÖ ÓÌ ÛÖ ¿ØÖ ÉÒÎÓÈ 2.5.1 ÊÐÈ ÛÈ ËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ ÛÖÜ ¿ØÖÉÒÎ ÓÈÛÖÚ
2.3.2.
2.5.3. ´Ð ÔÈÐ ÛÈ ËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ f i ÛÖÜ ¿ØÖÉÒÎ ÓÈÛÖÚ 2.2.2 ÊØÈÓÓÐÑÈ ÈÔÌÕÈ ØÛÎÛÈ;
2.5.4. ´Ð ÔÈÐ ËÜÔÈÛÖ Ô ÔÈ ÖØÐÙÛÌÐ ÌÙàÛÌØÐÑÖ ÊÐÔÖ ÓÌÔÖ ÙÛÖ ËÐÈÔÜÙÓÈÛÐÑÖ Þà ØÖ ÛÖÜ
¿ØÖÉÒÎ ÓÈÛÖÚ 2.2.1;
202 ¿À¾±º¶»°Â° ²À°»»¸¹¾¸ ³¸°¼ÃÁ»°Â¸¹¾¸ ÅÇÀ¾¸
2.7.1. ÂÖ ÌÙàÛÌØÐÑÖ ÊÐÔÖ ÓÌÔÖ ÖØÐ ÍÌÛÈÐ Ö ×àÚ ÙÛÎÔ ÌÕ. (2.13). ¼È ÑÈÛÈÙÑÌÜÈÙÛÖÜ Ô
ÛÈ ÛÌ ÙÙÌØÈ ×Øà ÛÈ ÖØÏÖÊà ÔÐÈ ×ÖÒÜà ÔÜÓÈ ÙÛÐÚ ÌÕÎ Ú ×ÌØÐ×Ûà ÙÌÐÚ:
(i) a = ÿ1 b = +1 w x e x
( ) =
ÿ
2
(Hermite)
(ii) a = 0 b = +1 w x x e x; >
( ) =
v ÿ
v (Laguerre)
ÿ1
(iii) a = ÿ1 b = 1 w x ( x
=
) = (1 ÿ
2
(Chebyshev I)
)
ÿ1 2
(iv) a = ÿ1 b = 1 w x ( x
=
) = (1 ÿ
2
(Chebyshev II)
)
1 2
(v) a = ÿ1 b = 1 w x ( x
) = (1 ÿ
m
x ;m > ; >
v
) (1 + (Jacobi) ) ÿ1 v ÿ1
2.7.2. H ÖØÏÖÊàÔÐÖ×ÖÐ ÎÙÎ Gram-Schmidt Ó×ÖØÌÐ ÔÈ ÞØÎÙÐÓÖ×ÖÐÎÏÌÐ ÑÈÐ ÙÛÎÔ

ÑÈÛÈÙÑÌÜÎ ÖØÏÖÊà ÔÐàÔ ×ÖÒÜàÔÜ ÓàÔ ËÜ Ö Î ×ÌØÐÙÙÖ ÛÌØàÔ ÓÌÛÈÉÒÎÛà Ô. ¼È ÌÝÈØ-
ÓÖÙÛÌÐ Î ÓÌ ÏÖËÖÚ ÈÜÛÎ ÙÛÖ ÔÈ ÑÈÛÈÙÑÌÜÈÙÛÖÜ Ô ÖØÏÖÊà ÔÐÈ ×ÖÒÜà ÔÜÓÈ ËÜ Ö ÓÌÛÈ-
ÉÒÎÛà Ô, ÉÈÏÓÖÜ ÓÐÑØÖ ÛÌØÖÜ Î Ð ÙÖÜ ÓÌ 2. ÇÚ ÖØÐÙÓÖ Ú ÛÖÜ ÌÙàÛÌØÐÑÖÜ ÊÐÔÖÓÌ ÔÖÜ ÔÈ
ÒÎÝÏÌÐ
1 1
< f jg > = dx dy f (x; y) g(x; y):
ÿ1 ÿ1

8
< 1 ; 0 <x< 1
f (x) =
:
ÿ1 ; ÿ1 < x < 0:
´ÙÛà Ö ÛÐ ÊØÈ ÝÖÜÓÌ f x Pi ai Pi x , Ö ×ÖÜ Pi x ÌÐ ÔÈÐ ÛÈ ×ÖÒÜà ÔÜÓÈ Legendre.

( )
4
( ) ( )
¼È Ü×ÖÒÖÊÐÙÛÖÜ Ô ÖÐ ÙÜÔÛÌÒÌÙÛÌ Ú ai .
=1
2.8.2. ¼È È×ÖËÌÐÞÛÌÐ Î ÐÙÖËÜÔÈÓÐ È ÛàÔ ×ØÖÛÈ ÙÌàÔ ÛÖÜ ´ËÈÝÐ ÖÜ 2.9.

203
3
³¸°¼ÃÁ»°Â¸¹¾¸ ÅÇÀ¾¸
°¿´¸ÀÇ¼ ³¸°ÁÂ°Á´Ç¼
Á´¸À´Á FOURIER
¹º°Á¸¹° ¿¾ºÃÇ¼Ã»°
ÁÛÖ ×ØÖÎÊÖÜ ÓÌÔÖ ÑÌÝÈ ÒÈÐÖ ÈÙÞÖÒÎÏÎ ÑÈÓÌ ÓÌ ËÐÈÔÜÙÓÈÛÐÑÖÜ Ú Þà ØÖÜÚ ×Ì×Ì-
ØÈÙÓÌ ÔàÔ ËÐÈÙÛÈ ÙÌàÔ. °×Ö ×ØÈÑÛÐÑÎ Ú ×ÒÌÜØÈ Ú ×ÈØÖÜÙÐÈ ÍÖÜÔ ÌÔËÐÈÝÌ ØÖÔ ÑÈÐ
ËÐÈÔÜÙÓÈÛÐÑÖÐ Þà ØÖÐ È ×ÌÐØàÔ ËÐÈÙÛÈ ÙÌàÔ. ¹ÒÈÙÐÑÖ ×ÈØÈ ËÌÐÊÓÈ È×ÖÛÌÒÌÐ Ö ÒÌÊÖ -
ÓÌÔÖÚ ÙÜÔÈØÛÎÙÐÈÑÖ Ú Þà
ØÖÚ, ËÎÒÈËÎ Ö Þà
ØÖÚ ÛàÔ ÙÜÔÌÞà Ô ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌàÔ Ù' Ì ÔÈ
ËÐÈ ÙÛÎÓÈ [a; b] . ¾Ð ÐËÐÖ ÛÎÛÌÚ ÛàÔ Þà ØàÔ ÈÜÛà Ô ÓÌÒÌÛÎ ÏÎÑÈÔ È×Ö ÛÖÜÚ »ÈÏÎÓÈÛÐ-
ÑÖÜ Ú ÊÐÈ ×Øà ÛÎ ÝÖØÈ ÙÛÎÔ ×ÌØÐ ÖËÖ 1900-1925 ÑÈÐ, ÈÓÌ ÙàÚ ÓÌÛÈ È×Ö ÛÎ ÓÈÏÎÓÈÛÐÑÎ
ÓÌÒÌ ÛÎ ÛÖÜÚ, ËÐÈ×ÐÙÛà ÏÎÑÌ È×Ö ÛÖÜÚ Dirac, Heisenberg Ñ.È . Ö ÛÐ ×ÈØÌ ÞÖÜÔ ÛÎÔ
ÑÈÛÈ ÒÒÎÒÎ ÓÈÏÎÓÈÛÐÑÎ ÊÒà ÙÙÈ ÊÐÈ ÔÈ ×ÌØÐÊØÈÝÖÜ Ô ÖÐ ÐËÌ ÌÚ ÛÎÚ ¹ÉÈÔÛÐÑÎ Ú »Î-
ÞÈÔÐÑÎ Ú. ¶ ×ØÖÖ×ÛÐÑÎ ÈÜÛÎ È×ÖÛÌ ÒÌÙÌ Ì ÔÈ ×ÖÒÜ ÓÌÊÈ ÒÖ ÑÐ ÔÎÛØÖ ÊÐÈ ÛÎ ÓÌÒÌ ÛÎ ÛàÔ
ÐËÐÖÛÎ ÛàÔ ÛàÔ Þà ØàÔ ÈÜÛà Ô, ÛÖ ÙÖ È×Ö ÓÈÏÎÓÈÛÐÑÎ Ú Ö ÙÖ ÑÈÐ È×Ö ÝÜÙÐÑÎ Ú ×ÒÌÜØÈ Ú
(Hilbert, Neumann, Riesz, Stone Ñ.È .).
¾ ÙÜÔÈØÛÎÙÐÈÑÖ Ú Þà ØÖÚ Ì ÞÌÐ ÓÌÊÈ ÒÎ ÙÎÓÈÙÐ È ÊÐÈÛÐ , ×Ì ØÈ È×Ö ÛÎÔ ÈÔÈÒÜÛÐÑÎ
ËÖÓÎ , È×ÖÑÛÈ ÑÈÐ ÈÒÊÌÉØÐÑÎ ËÖÓÎ . ´Ð ÔÈÐ ÈÑØÐÉà Ú ÈÜÛÎ Î ÌÜÌÒÐÕÐ È ×ÖÜ ×ÈØÌ ÞÌÐ Ö
×ÈØÈ×È Ôà ËÜÐ¢ÙÓÖ Ú ÿ ËÎÒÈËÎ ÛÖ Ö ÛÐ, ÈÔÈ ÒÖÊÈ ÓÌ ÛÖ ×ØÖ ÉÒÎÓÈ, Ó×ÖØÌÐ ÔÈ ÝÖØÈ ÌÐ
ÑÈÔÌÐ Ú Ö ×ÖÐÖ ÑÈ×Ì ÒÖ ÛÖÜ ÑÈ ÔÌÐ, ÛÖ ÑÈ×Ì ÒÖ ÛÎÚ °ÔÈ ÒÜÙÎÚ Î ÛÖ ÑÈ×Ì ÒÖ ÛÎÚ °ÒÊÌ-

ÉØÈÚ ÿ ×ÖÜ ÑÈ ÔÌÐ ÛÈ ÓÈÏÎÓÈÛÐÑÈ ÈÜÛÈ ×ÖÒÜ ÞØÎ ÙÐÓÈ.
´ÑÛÖ Ú Ö ÓàÚ È×Ö ÛÈ ×ØÈÑÛÐÑÈ È×ÖÛÌÒÌ ÙÓÈÛÈ, Ö ×ÈØÈ×È Ôà ËÜÐÙÓÖ Ú ×Ì ÛÜÞÌ ÔÈ
ÌÔÖ×ÖÐÎ ÙÌÐ Ö ÒÈ ÛÈ ÑÒÈÙÐÑÈ ÓÈÏÎÓÈÛÐÑÈ ÛÖÜ 19ÖÜ ÈÐà ÔÈ, ËÎÒÈËÎ ÙÌÐØÌ Ú ÑÈÐ ÖÒÖ-
ÑÒÎØà ÓÈÛÈ Fourier, ÊØÈÓÓÐÑÌ Ú ËÐÈÝÖØÐÑÌ Ú ÌÕÐÙà ÙÌÐÚ ÓÌ ÓÌØÐÑÌ Ú ×ÈØÈÊà ÊÖÜÚ,
×ØÖÉÒÎ ÓÈÛÈ ÙÜÔÖØÐÈÑà Ô ÛÐÓà Ô ÑÈÐ ÖÒÖÑÒÎØàÛÐÑÌ Ú ÌÕÐÙà ÙÌÐÚ.
¶ ×ØÖ ÖËÖÚ ÙÛÖÔ ÛÖÓÌ È ÛàÔ ÈÒÒÎÒÖÙÜÔËÌ ÙÌàÔ ÓÌÛÈÕÜ ÛàÔ ÏÌÓÈ ÛàÔ ÈÜÛà Ô ÈÑÖ -
ÓÈ ÙÜÔÌÞÐ ÍÌÛÈÐ. ÁÛÎ ÙÜ ÔÛÖÓÎ ÙÑÐÈÊØÈ ÝÎÙÎ ÛÖÜ ÉÐÉÒÐ ÖÜ ÈÜÛÖÜ ËÌÔ Ì ÞÖÜÓÌ ÉÌ ÉÈÐÈ
ÝÐÒÖËÖÕÐ ÌÚ ÔÈ ÝàÛÐ ÙÖÜÓÌ Ö ÒÌÚ ÛÐÚ ×ÛÜÞÌ Ú ÛÖÜ ÏÌ ÓÈÛÖÚ. °×ÒÈ ÏÈ ×ÌØÐÖØÐÙÛÖÜ ÓÌ ÙÛÈ
ÏÌ ÓÈÛÈ ÌÑÌÐ ÔÈ ×ÖÜ Ì ÞÖÜÔ ÞØÎÙÐÓÖ ÛÎÛÈ ÙÛÎ ÄÜÙÐÑÎ .

204 ³¸°¼ÃÁ»°Â¸¹¾¸ ÅÇÀ¾¸ °¿´¸ÀÇ¼ ³¸°ÁÂ°Á´Ç¼
ÁÛÖ ÑÌÝÈ ÒÈÐÖ ÈÜÛÖ Ö ÛÈÔ ÓÐÒÈ ÓÌ ÊÐÈ Þà ØÖÜÚ Hilbert ÏÈ ÌÔÔÖÖÜ ÓÌ Þà ØÖÜÚ È ×ÌÐØàÔ
ËÐÈÙÛÈ ÙÌàÔ. ´Ð ÔÈÐ ÌÔËÐÈÝÌ ØÖÔ Ö ÛÐ ×ÖÒÒÌ Ú È×Ö ÛÐÚ Ì ÔÔÖÐÌÚ ×ÖÜ ÙÜÔÈÔÛÎ ÙÈÓÌ ÙÛÖÜÚ
Þà ØÖÜÚ ×Ì×ÌØÈÙÓÌ ÔàÔ ËÐÈÙÛÈ ÙÌàÔ Ó×ÖØÖÜ Ô ÔÈ ÊÌÔÐÑÌÜÛÖÜ Ô ÑÈÐ ÙÌ Þà ØÖÜÚ È ×ÌÐ-
ØàÔ ËÐÈÙÛÈ ÙÌàÔ. ±Ì ÉÈÐÈ, Ü×È ØÞÖÜÔ ÔÌ È ÙÛÖÐÞÌÐ È ÑÈÐ ×ØÖ ÙÏÌÛÌÚ ËÜÙÑÖÒÐ ÌÚ ×ÖÜ ËÌÔ
ÙÜÔÈÔÛÈ ÑÈÔÌÐ Ú ÙÛÖÜÚ Þà ØÖÜÚ N ËÐÈÙÛÈ ÙÌàÔ. »ÐÈ ÔÌ È, È×ÈØÈÐ ÛÎÛÎ Ì ÔÔÖÐÈ ÌÐ ÔÈÐ Î
ÙÜ ÊÑÒÐÙÎ ÈÑÖÒÖÜÏÐà Ô ËÐÈÔÜÙÓÈ ÛàÔ È ×ÌÐØàÔ ÙÛÖÐÞÌÐ àÔ (ÙÛÎÔ ×ØÈÊÓÈÛÐÑÖ ÛÎÛÈ, ÏÈ
ËÖÜ ÓÌ Ö ÛÐ Ü×È ØÞÖÜÔ ËÐÈ ÝÖØÈ ÌÐ ËÎ ÙÜ ÊÑÒÐÙÎÚ). ´×Ð ÙÎÚ, ÏÈ ÞØÌÐÈÙÛÌÐ ÓÐÈ ÔÌ È Ì Ô-
ÔÖÐÈ, Î Ì ÔÔÖÐÈ ÛÎÚ ×ÒÎØÖ ÛÎÛÈÚ ÛÖÜ ËÐÈÔÜÙÓÈÛÐÑÖÜ Þà ØÖÜ, ×ÖÜ ËÌÔ Ü×È ØÞÌÐ ÙÛÖÜÚ
N -ËÐÈ ÙÛÈÛÖÜÚ ËÐÈÔÜÙÓÈÛÐÑÖÜ Ú Þà ØÖÜÚ.
3.1 ²ÌÔÐÑÌ Ú Ì ÔÔÖÐÌÚ
·È ÒÌ ÓÌ Ö ÛÐ Ì ÔÈÚ ËÐÈÔÜÙÓÈÛÐÑÖ Ú Þà ØÖÚ H ÌÐ ÔÈÐ È ×ÌÐØàÔ ËÐÈÙÛÈ ÙÌàÔ Ö ÛÈÔ Ö
ÈØÐÏÓÖ Ú ÛàÔ ÊØÈÓÓÐÑÈ ÈÔÌÕÈ ØÛÎÛàÔ ËÐÈÔÜÙÓÈ ÛàÔ ÛÖÜ ËÌÔ ÌÐ ÔÈÐ ×Ì×ÌØÈÙÓÌ ÔÖÚ
(N )
! 1 . ¾×àÚ ÈÔÈÝÌ ØÈÓÌ ×ØÖÎÊÖÜÓÌ ÔàÚ, ÞÈØÈÑÛÎØÐÙÛÐÑÖ Ú ÈÔÛÐ×ØÖ Ùà×ÖÚ ÛÌ -
ÛÖÐàÔ ËÐÈÔÜÙÓÈÛÐÑà Ô Þà
ØàÔ ÌÐ ÔÈÐ Ö ÙÜÔÈØÛÎÙÐÈÑÖ Ú Þà ØÖÚ F ×ÖÜ È×ÖÛÌÒÌÐ ÛÈÐ È×Ö
ÛÐÚ ÙÜÔÌÞÌÐ Ú ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌÐÚ ×ÖÜ ÖØÐ ÍÖÔÛÈÐ ÙÛÖ ËÐÈ ÙÛÎÓÈ [a; b] . ÁÛÖ Þà ØÖ ÈÜÛÖ Ô ÛÈ
ËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ j f> ÑÈÐ j g> ÈÔÈ×ÈØÐ ÙÛÈÔÛÈÐ È×Ö ÛÐÚ ÙÜÔÌÞÌÐ Ú ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌÐÚ ()
f x ÑÈÐ
()
g x , x 2 [a; b] . °×Ö ÛÐÚ ÐËÐÖ ÛÎÛÌÚ ÛàÔ ÙÜÔÌÞà Ô ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌàÔ ÙÜÔÌ×È ÊÌÛÈÐ ×àÚ
ÐÑÈÔÖ×ÖÐÖÜ ÔÛÈÐ Ö ÒÈ ÛÈ ÈÕÐà ÓÈÛÈ ÛàÔ ËÐÈÔÜÙÓÈÛÐÑà Ô Þà ØàÔ (KÌÝ. 2, EËÈ ÝÐÖ
2.3). ´×Ð×ÒÌ ÖÔ, Ó×ÖØÌÐ ÔÈ ÖØÐÙÛÌÐ ÑÈÐ ÛÖ ÌÙàÛÌØÐÑÖ ÊÐÔÖ ÓÌÔÖ:
b
< f jg > () ()()
w x f 3 x g x dx: (3:1)
a
¶ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ w x() ÌÐ ÔÈÐ ×ØÈÊÓÈÛÐÑÎ , ÏÌÛÐÑÎ ÑÈÐ ÙÜÔÌÞÎ Ú ÙÛÖ ËÐÈ ÙÛÎÓÈ [a; b] , ÑÈÐ
ÑÈÒÌÐ ÛÈÐ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ ×ÜÑÔÖ ÛÎÛÈÚ Î ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ ÉÈ ØÖÜÚ.

ÁÎÓÌÐ àÙÎ: ÁÛÖ ÈØÐÙÛÌØÖ ËÐÈ ÔÜÙÓÈ ÛÎÚ Ì ÑÝØÈÙÎÚ < f j g > ÈÔÛÐÙÛÖÐÞÌÐ Î ÙÜÔÌ-
ÞÎ Ú ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ ()
f3 x ÑÈÐ ÙÛÖ ËÌÕÐÖ Î g x() , ËÎÒÈËÎ
j f> $ ()
f x , <fj $ ()
f3 x : (3:2)
ÁÛÖ Þà ØÖ F ÖØÐ ÍÖÔÛÈÐ ÖØÏÖÑÈÔÖÔÐÑÈ ËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ j e1 >, j e2 >, :::, j ek >, :::, ×ÖÜ
ÈÔÛÐÙÛÖÐÞÖÜ Ô ÙÛÐÚ ÖØÏÖÑÈÔÖÔÐÑÌ Ú ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌÐÚ e1 x( ) e 2 (x)
, ()
, ::: , ek x , ::: , ÑÈÐ ×ÖÜ
Ì ÞÖÜÔ ÛÎÔ ÐËÐÖ ÛÎÛÈ
b
< ek j em > = ( ) ( ) ( ) = dkm :
ek3 x em x w x dx (3:3)
a
¿ÈØÈ ËÌÐÊÓÈ 1: ´ÙÛà ÖÐ ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌÐÚ
( ) = 1
em x
2p e ;
p imx x2 [
ÿ p ; p ] ; w( x ) = 1 ÑÈÐ m ÈÑÌ ØÈÐÖÚ.
3.1 ²´¼¸¹´Á ´¼¼¾¸´Á 205
ÂÖ ÛÌ,
p p
( ) ( ) = 21p ei(m

< ek j em > = ek3 x em x dx ÿ ) dx:
k x
ÿ p p ÿ
(i) m =k:
p
ek > =
1
< ek j
2p p dx = 1: ÿ
(ii) m =k:
6
p
em > =
1 1 ei(m )
k x

= 0:
< ek j
2p i(m k)
ÿ

ÿ
ÿ p
[a; b] = [0; 2p] &

³ÎÒÈËÎ ÖÐ ×ÈØÈ×È Ôà ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌÐÚ È×ÖÛÌÒÖÜ Ô ÖØÏÖÑÈÔÖÔÐÑÖ ÙÜ ÙÛÎÓÈ. ÂÖ Ð ËÐÖ
ÐÙÞÜ ÌÐ ÈÔ .
¿ÈØÈ ËÌÐÊÓÈ 2: ÂÈ ÑÒÈÙÐÑÈ ÖØÏÖÊà ÔÐÈ ×ÖÒÜà ÔÜÓÈ Ó×ÖØÖÜ Ô ÔÈ ÊÐ ÔÖÜÔ ÖØÏÖÑÈ-

ÔÖÔÐÑÈ àÚ ÌÕÎ Ú:
en x
(x) :
( ) = Pn
p
N n
¿.Þ., ÛÈ
r
( ) = 2 2+ 1Pn (x);
en x
n
w x ( ) = 1;
ÙÛÖ ËÐÈ ÙÛÎÓÈ [ 1; 1]
ÿ Pn (x)
, Ö ×ÖÜ ÛÈ ×ÖÒÜà ÔÜÓÈ Legendre, È×ÖÛÌÒÖÜ Ô ÖØÏÖÑÈÔÖ-
ÔÐÑÖ ÙÜ ÙÛÎÓÈ. ¾ÓÖÐÈ, ÛÈ ×ÖÒÜà ÔÜÓÈ
s
( ) = 2n n1!
en x p
p ()
Hn x ; w x ( )=e ÿ x2
;
Ö ×ÖÜ ()
Hn x ÛÈ ×ÖÒÜà ÔÜÓÈ Hermite, È×ÖÛÌÒÖÜ Ô ÖØÏÖÑÈÔÖÔÐÑÖ ÙÜ ÙÛÎÓÈ Ù' ÖÒÖ ÑÒÎ-
(a = ; b =+ )
&
ØÎ ÛÎÔ ×ØÈÊÓÈÛÐÑÎ ÌÜÏÌÐ È ÿ1 1 . ÂÈ Ð ËÐÈ ÐÙÞÜ ÖÜÔ ÑÈÐ ÊÐÈ ÛÈ È ÒÒÈ
ÑÒÈÙÐÑÈ ×ÖÒÜà ÔÜÓÈ ÛÖÜ ´ËÈÝÐ ÖÜ 2.7, ¹ÌÝÈ ÒÈÐÖ 2.
¶ ÈÔÐÙÖ ÛÎÛÈ ÛàÔ Cauchy-Schwarz,

< f j g > 2 < f j f > < g j g >; (3:4)
206 ³¸°¼ÃÁ»°Â¸¹¾¸ ÅÇÀ¾¸ °¿´¸ÀÇ¼ ³¸°ÁÂ°Á´Ç¼
È×ÖËÌÐ ÞÛÎÑÌ ÙÛÖ ×ØÖÎÊÖÜ ÓÌÔÖ ÑÌÝÈ ÒÈÐÖ Ö ÛÐ ÐÙÞÜ ÌÐ ÊÐÈ ÑÈ ÏÌ ËÐÈÔÜÙÓÈÛÐÑÖ Þà

ØÖ,
ÙÜÔÌ×à Ú ×ØÌ ×ÌÐ ÔÈ ÐÙÞÜ ÌÐ ÑÈÐ ÙÛÖ Þà ØÖ F, ËÎÒÈËÎ
b 2 b b

()() ()
f 3 x g x w x dx jf x
( )j2w(x)dx j ( ) 2w(x)dx:
g x j
a a a
ÂÌ ÒÖÚ, Î È×Ö ÙÛÈÙÎ, r , ÓÌÛÈÕÜ ËÜ Ö ËÐÈÔÜÙÓÈ ÛàÔ j f > ÑÈÐ j g > ÖØÐ ÍÌÛÈÐ àÚ ÌÕÎ Ú:
r( f >;
j j g> )
p
(
< f jÿ< gj jf >ÿjg > : )( )
°Ô j f> ÑÈÐ j g> ÓÌ ÒÎ ÛÖÜ Þà ØÖÜ F, ÛÖ ÛÌ
b
r 2 (j f >; j g >) =
a
j f x () ÿ ( ) 2 w(x)dx:
g x j (3:5)
¾ØÐÙÓÖ Ú: ·È ÒÌ ÓÌ Ö ÛÐ ÓÐÈ ÈÑÖÒÖÜÏÐ È ËÐÈÔÜÙÓÈ ÛàÔ j fn > ÙÜÊÑÒÐ ÔÌÐ ÙÌ Ì ÔÈ
ËÐÈ ÔÜÙÓÈ j f >, ÛÖ ÛÌ ÑÈÐ ÓÖ ÔÖ ÛÖ ÛÌ ÈÔ
lim r( fn >;
n!1
j j f> ) = 0:
¶ ÙÜ ÊÑÒÐÙÎ ÈÜÛÎ ÒÌ ÊÌÛÈÐ ÙÜ ÊÑÒÐÙÎ ÙÛÎ ÓÌ ÙÎ ÛÐÓÎ , ÙÜ ÊÑÒÐÙÎ ÓÌ ÛØÖÜ Î ÓÌ ÙÎ
ÙÜ ÊÑÒÐÙÎ. ¿ÖÒÒÌ Ú ÝÖØÌ Ú ÒÌ ÊÌÛÈÐ ÑÈÐ ÐÙÞÜØÎ .
°×ÖËÌÐÑÔÜ ÌÛÈÐ ÌÜ ÑÖÒÈ Ö ÛÐ ÛÖ Ö ØÐÖ j fn > ! j f> ÑÈÏà Ú n ! 1, ÌÝÖ ÙÖÔ Ü×È Ø-
ÞÌÐ, ÌÐ ÔÈÐ ÓÖÔÖÙÎ ÓÈÔÛÈ ÖØÐÙÓÌ ÔÖ. ¿ØÈÊÓÈÛÐÑÈ , Ì ÙÛà Ö ÛÐ Ü×È ØÞÌÐ ÑÈÐ Ì ÔÈ È ÒÒÖ
ËÐÈ ÔÜÙÓÈ j f 0 >, ÛÌ ÛÖÐÖ à ÙÛÌ j fn >

n
! j f >. ÂÖ ÛÌ, È×Ö ÛÎÔ ÛØÐÊàÔÐÑÎ
0
!1
ÈÔÐÙÖ ÛÎÛÈ,
r( f >;
j j f0 > ) r( f j n >; j f > ) + r( fn >;
j j f0 > ; )
ÑÈÐ È×Ö ÛÐÚ ÙÞÌ ÙÌÐÚ
lim r( fn >;
n!1
j j f> )=0 ÑÈÐ lim r( fn >;
n!1
j j f0 > ) = 0;
×ÈÐ ØÔÖÜÓÌ
r( f >;
j j f0 > ) = 0: (3:6)
ÂÖ Ö ØÐÖ ÒÖÐ×Ö Ô ÌÐ ÔÈÐ ÓÖÔÖÙÎ ÓÈÔÛÈ ÖØÐÙÓÌ ÔÖ, ÓÌ ÛÎÔ Ì ÔÔÖÐÈ Ö ÛÐ ÐÑÈÔÖ×ÖÐÌÐ ÛÈÐ Î
(3.6).
¿ØÖÑÌÐÓÌ ÔÖÜ ÊÐÈ ÛÖ Þà ØÖ F : j fn > $ fn x() ÑÈÐ j f> $ ()

f x , Î ÙÜ ÊÑÒÐÙÎ ÙÛÎ
ÓÌ ÙÎ ÛÐÓÎ ÙÎÓÈÐ ÔÌÐ Ö ÛÐ
b
lim j ()
f x ÿ fn x( ) 2dx = 0
j
n !1
a
(×Øà ÛÈ ÛÖ ÖÒÖÑÒÎ ØàÓÈ ÑÈÐ Ü ÙÛÌØÈ ÛÖ Ö ØÐÖ).
3.2 ±°Á¸¹´Á ÁÅ´Á´¸Á - ¿º¶À¾Â¶Â° 207
»ÐÈ ÈÑÖÒÖÜÏÐ È ËÐÈÔÜÙÓÈ ÛàÔ j fn > 2 H; n =1 2

; ; :::, ÒÌ ÊÌÛÈÐ ÉÈÙÐÑÎ , ÈÔ Î
È×Ö ÙÛÈÙÎ ÓÌÛÈÕÜ ÛàÔ ËÐÈÔÜÙÓÈ ÛàÔ j fn > ÑÈÐ j fm > ÊÐ ÔÌÛÈÐ ÓÎËÌ Ô Ö ÛÈÔ n ! 1
ÑÈÐ m ! 1, ËÎÒÈËÎ ÈÔ
r( f
j n )
>; j fm > n! : !1
m!1
0 (3:7)
¾×àÚ ÈÑØÐÉà Ú ÑÈÐ ÙÛÎÔ ×ÌØÐ ×ÛàÙÎ ÙÜÔÎÏÐÙÓÌ ÔàÔ ÈÑÖÒÖÜÏÐà Ô ÛÎÚ °ÔÈ ÒÜÙÎÚ, ÓÐÈ
ÉÈÙÐÑÎ ÈÑÖÒÖÜÏÐ È ËÐÈÔÜÙÓÈ ÛàÔ ×È ÔÛÖÛÌ ÙÜÊÑÒÐ ÔÌÐ. ¾ÓàÚ, ËÌÔ ÌÐ ÔÈÐ ÙÐ ÊÖÜØÖ Ö ÛÐ
ÛÖ Ö ØÐÖ ÛÎÚ ÈÑÖÒÖÜÏÐ ÈÚ ÈÔÎ ÑÌÐ ÓÌ ÙÈ ÙÛÖ Þà ØÖ H. ´ÔÈÚ Þà ØÖÚ ¶ ÒÌ ÊÌÛÈÐ ×ÒÎ ØÎÚ
ÈÔ ÑÈ ÏÌ ÉÈÙÐÑÎ ÈÑÖÒÖÜÏÐ È ËÐÈÔÜÙÓÈ ÛàÔ ÛÖÜ ÙÜÊÑÒÐ ÔÌÐ ÙÌ Ö ØÐÖ ×ÖÜ ÈÔÎ ÑÌÐ ÙÛÖÔ ¶.
·È ËÖÜ ÓÌ ×ÐÖ ÑÈ Ûà Ö ÛÐ Ö Þà ØÖÚ, F, ÛàÔ ÙÜÔÌÞà Ô ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌàÔ ËÌÔ ÌÐ ÔÈÐ ×ÒÎ ØÎÚ.
²Ð' ÈÜÛÖ ÏÈ ÌÕÌÛÈ ÙÖÜÓÌ ÛØÖ ×ÖÜÚ ÊÌÔÐ ÑÌÜÙÎ Ú ÛÖÜ à ÙÛÌ ÔÈ ÊÐ ÔÌÐ ×ÒÎ ØÎÚ.
3.2 ±ÈÙÐÑÌ Ú ÙÞÌ ÙÌÐÚ - ¿ÒÎØÖ ÛÎÛÈ
ÁÛÖ ×ØÖÎÊÖÜ ÓÌÔÖ ÑÌÝÈ ÒÈÐÖ ÌÐ ËÈÓÌ Ö ÛÐ ÙÌ Ì ÔÈ N -ËÐÈ ÙÛÈÛÖ ËÐÈÔÜÙÓÈÛÐÑÖ Þà ØÖ
ÐÙÞÜ ÖÜÔ ÛÈ ÌÕÎ Ú:
8
(i) »×ÖØÖÜ ÓÌ ×È ÔÛÈ ÔÈ ÑÈÛÈÙÑÌÜÈ ÙÖÜÓÌ ÓÐÈ ÖØÏÖÑÈÔÖÔÐÑÎ ÉÈ ÙÎ j ei >,
9
i = 1; 2; :::; N . ´ÔÈ ÛÜÞÖ Ô ËÐÈ ÔÜÙÓÈ j x> ÛÖÜ N -ËÐÈ ÙÛÈÛÖÜ Þà ØÖÜ Ó×Ö-
ØÌÐ ÔÈ ÊØÈÝÌÐ àÚ ÌÕÎ Ú:
X
N
j x> = < ei j x > j ei > :
=1
i
8 9
ÂÖ ÛÌ ÛÖ ÙÜ ÙÛÎÓÈ j ei > ÒÌ ÊÌÛÈÐ ×ÒÎ ØÌÚ.
(ii) ¸ÙÞÜ ÌÐ Î ÈÔÐÙÖ ÛÎÛÈ ÛÖÜ Bessel, ÌÕ. (2.26).
(iii) ¸ÙÞÜ ÌÐ Î ÐÙÖ ÛÎÛÈ ÛÖÜ Parseval, ÌÕ. (2.24) ÑÈÐ (2.25).
ÂÖ ÏÌ ÓÈ ×ÖÜ ÈÔÛÐÓÌÛà×Ð ÍÖÜÓÌ ÌËà ÌÐ ÔÈÐ: ¿Ö ÙÌÚ ÑÈÐ ×ÖÐÌÚ È×Ö ÛÐÚ ÐËÐÖ ÛÎÛÌÚ ÛàÔ
N -ËÐÈ ÙÛÈÛàÔ Þà ØàÔ Ó×ÖØÖÜ Ô ÔÈ ÊÌÔÐÑÌÜÛÖÜ Ô ÑÈÐ ÙÛÎÔ ×ÌØÐ ×ÛàÙÎ Þà ØàÔ Hilbert
È ×ÌÐØàÔ ËÐÈÙÛÈ ÙÌàÔ;
3.2.1 ¶ ÈÔÐÙÖ ÛÎÛÈ Bessel
·È Ü×ÖÏÌ ÙÖÜÓÌ Ö ÛÐ, ÓÌ ÑÈ ×ÖÐÖÔ ÛØÖ ×Ö, ÙÌ Ì ÔÈ Þà ØÖ Hilbert Ì ÞÖÜÓÌ ÉØÌÐ Ì ÔÈ
ÖØÏÖÑÈÔÖÔÐÑÖ ÙÜ ÙÛÎÓÈ ËÐÈÔÜÙÓÈ ÛàÔ. ÂÖÜ ÛÖ Ó×ÖØÌÐ ÔÈ ÊÐ ÔÌÐ ÓÌ ËÐÈ ÝÖØÖÜÚ ÛØÖ -
×ÖÜÚ, ×.Þ. ÓÌ ÛÎÔ ËÐÈÊàÔÐÖ×ÖÐ ÎÙÎ ÌÔÖ Ú ÌØÓÐÛÐÈÔÖÜ ÛÌÒÌÙÛÎ ÓÌ ËÐÈÑØÐÛÖ ÝÈ ÙÓÈ
ÐËÐÖÛÐÓà Ô. »ÌØÐÑÈ ÛÌ ÛÖÐÈ ÙÜÙÛÎ ÓÈÛÈ ÈÔÈÝÌ ØÈÓÌ ÙÛÖ ×ØÖÎÊÖÜ ÓÌÔÖ ÌËÈ ÝÐÖ ÊÐÈ ÛÖ
Þà ØÖ F. ·È Ü×ÖÏÌ ÙÖÜÓÌ Ö ÛÐ ÈÜÛÖ Ì ÞÌÐ ÊÐ ÔÌÐ ÊÐÈ ÑÈ ÏÌ Þà ØÖ H ×ÖÜ ÓÈÚ ÌÔËÐÈÝÌ ØÌÐ.
208 ³¸°¼ÃÁ»°Â¸¹¾¸ ÅÇÀ¾¸ °¿´¸ÀÇ¼ ³¸°ÁÂ°Á´Ç¼
8
´Ð ÓÈÙÛÌ, ËÎÒÈËÎ , ÌÝÖËÐÈÙÓÌ ÔÖÐ ÓÌ Ì ÔÈ ÙÜ ÙÛÎÓÈ j ei >; i = 1; 2; :::9 , ÛÌ ÛÖÐÖ à ÙÛÌ
< ei j ej > = dij ; i; j = 1; 2; ::: :

·ÌàØÖÜ ÓÌ, Ûà ØÈ, Ì ÔÈÔ ÛÌ ÛÖÐÖ Þà ØÖ Hilbert, H, ÑÈ ÏÌ ËÐÈ ÔÜÙÓÈ ÛÖÜ Ö×ÖÐ ÖÜ Ì ÞÌÐ
×Ì×ÌØÈÙÓÌ ÔÖ ÓÌ ÛØÖ, ËÎÒÈËÎ
j a> 2 H ) < a a>< j 1 :
ÁÛÖ Þà ØÖ ÈÜÛÖ Ô, ×ØÖÝÈÔà Ú, Ì×ÌÐËÎ Î ÈÔÐÙÖ ÛÎÛÈ ÛÖÜ Schwarz, ÌÕ. (2.14), ÐÙÞÜ ÌÐ ÊÐÈ
ÑÈ ÏÌ Þà ØÖ ÌÝÖËÐÈÙÓÌ ÔÖ ÓÌ ÌÙàÛÌØÐÑÖ ÊÐÔÖ ÓÌÔÖ, ÈÔ
a =<e
i ij a >; (3:8a)
×ØÖÑÜ ×ÛÌÐ Ö ÛÐ
j a ij
p
< ei j ei > < j > < aa 1 : (3:8b)
°Ô Ûà ØÈ ÏÌàØÎ ÙÖÜÓÌ ÛÎÔ ÈÑÖÒÖÜÏÐ È ËÐÈÔÜÙÓÈ ÛàÔ
X
n
ÿ
j Sn > = < ei j a >1 j ei >; (3:8c)
i =1
ÞØÎÙÐÓÖ×ÖÐà ÔÛÈÚ ÛÎÔ ÈÔÐÙÖ ÛÎÛÈ ÛÖÜ Schwarz, ÉØÐ ÙÑÖÜÓÌ

< Sn j a > 2 < a a > < Sn
j j Sn > : (3:9a)
°ÒÒÈ
!
X
n X
n
< a j Sn > =<a j < ei j a> j ei > = < ei j a >< a j ei > :
i =1 i =1
³ÎÒÈËÎ ,
X
2 = X< aj e > < e ja >:
n n
< a j Sn > = j ai j i i (3:9b)
i =1 i=1
´×Ð ÙÎÚ,
! !
X
n X
n
< Sn j S n > = ai3 < ei j aj j ej >
=1
i j =1
X
d
n X
n X
n X
n
= ai3 aj < ei j ej > = ai3 aj ij ;
i =1 j=1 i =1 j=1
3.2 B°Á¸¹´Á ÁÅ´Á´¸Á - ¿º¶À¾Â¶Â° 209
ËÎÒÈËÎ
X X
a 2:
n n
< Sn j S n > = < a j ei > < ei j a>= j ij (3:9c)
i =1 =1
i
ÁÜÔÌ×à Ú, Î ÈÔÐÙÖ ÛÎÛÈ (3:9a) ÊØÈ ÝÌÛÈÐ
X
n
< a j e i > < ei j a> < a a >:
j
i=1
´×ÌÐËÎ Ö ÓàÚ Î ×ÈØÈ×È Ôà ÙÞÌ ÙÎ ÐÙÞÜ ÌÐ ÊÐÈ ÑÈ ÏÌ ÝÜÙÐÑÖ ÈØÐÏÓÖ n, ÙÜÓ×ÌØÈÐ ÔÖÜÓÌ
Ö ÛÐ
X
a a> a a> (3:10a)
1
< j ei > < ei j < j (ÈÔÐÙÖ ÛÎÛÈ Bessel)
i =1
Î
X
a2 a a >: (3:10b)
1
j ij < j
i =1
¶ ×ÈØÈ×È Ôà ÈÔÐÙÖ ÛÎÛÈ ÐÙÞÜ ÌÐ ÊÐÈ ÑÈ ÏÌ ÖØÏÖÑÈÔÖÔÐÑÖ ÙÜ ÙÛÎÓÈ ÑÈÐ ÌÐ ÔÈÐ ÊÔàÙÛÎ
àÚ ÈÔÐÙÖ ÛÎÛÈ Bessel.
3.2.2 ¶ ÙÞÌ ÙÎ Parseval
°×Ö ÛÎÔ ÈÔÐÙÖ ÛÎÛÈ ÛÖÜ Bessel, ÙÜÔÈ ÊÌÛÈÐ Ö ÛÐ Î ÈÑÖÒÖÜÏÐ È ËÐÈÔÜÙÓÈ ÛàÔ
X
a
n
j Sn > = i j ei >
=1
i
ÌÐ ÔÈÐ ÓÐÈ ÉÈÙÐÑÎ ÈÑÖÒÖÜÏÐ È. ¿ØÈÊÓÈÛÐÑÈ ,
r2( Sj n >; j Sm > ) = ( < Sn jÿ < Sm j ) ( Sn >

j ÿj Sm > : )
ÅØÎÙÐÓÖ×ÖÐà ÔÛÈÚ ÛÎ ÙÞÌ ÙÎ (3:9c) , ÉØÐ ÙÑÖÜÓÌ Ö ÛÐ

X
r2( S a2 X
a
n m
>; jSm > )= 2 (3:11a)
j n j ij ÿ j i j :

i =1 i =1
´×ÌÐËÎ Ö ÓàÚ ÐÙÞÜ ÌÐ Î (3:10b) , Î ÈÑÖÒÖÜÏÐ È ÛàÔ ÈØÐÏÓà Ô j n = Pni=1 j a2
i j ÙÜÊÑÒÐ ÔÌÐ
ÑÈÐ, ÑÈÛÈ ÙÜÔÌ ×ÌÐÈ, ÌÐ ÔÈÐ ÉÈÙÐÑÎ ÈÑÖÒÖÜÏÐ È, ËÎÒÈËÎ

X
a
2 X j j2 = 0: a
n m
n!1
lim

j ij ÿ i

m!1 i=1 i=1
210 ³¸°¼ÃÁ»°Â¸¹¾¸ ÅÇÀ¾¸ °¿´¸ÀÇ¼ ³¸°ÁÂ°Á´Ç¼
°ØÈ,
n!1
lim r ( Sn > j j Sm > ) = 0:
m!1
°Ú Ü×ÖÏÌ ÙÖÜÓÌ Ûà ØÈ, Ì×Ð×ÒÌ ÖÔ, Ö ÛÐ Ö Þà ØÖÚ H ÌÐ ÔÈÐ ×ÒÎ ØÎÚ. ´ÙÛà ËÎÒÈËÎ Ö ÛÐ,
ÈÔ
X
= nlim = (< e i )
1
j S> j Sn > j a> j ei >;

!1
i =1
ÛÖ ÛÌ j S> 2 H . ¹È Ûà È×Ö ×ÖÐÌÚ ×ØÖÜ¢×ÖÏÌ ÙÌÐÚ ÛÖ j S > ÐÙÖÜ ÛÈÐ ÓÌ ÛÖ ËÐÈ ÔÜÙÓÈ j a>
È×Ö ÛÖ Ö×ÖÐ Ö ×ØÖÌ ÑÜßÈÔ ÖÐ ÙÜÔÛÌÒÌÙÛÌ Ú < ei j >; ¿ØÖÝÈÔà Ú, ÏÈ ×ØÌ ×ÌÐ a
0 = r2( a >; j j S> ) = nlim r2 ( a >;
!1
j j Sn > : ) (3:11b)
°ÒÒÈ
r2 ( a >;
j j Sn > ) = (< a j ÿ < Sn j )( a > j ÿ j Sn > )
=<a a> j ÿ < a j S n > ÿ < Sn j a > + < Sn j Sn >:
ÅØÎÙÐÓÖ×ÖÐà ÔÛÈÚ, Ûà ØÈ, ÛÐÚ (3.9b) ÑÈÐ (3.9c), ÉØÐ ÙÑÖÜÓÌ
r2( a >; S X
a 2:
n
j j n > )=<a a> j ÿ j ij
i =1
ÁÜÔÌ×à Ú, ÊÐÈ ÔÈ ÐÙÞÜ ÌÐ Î (3.11b) ÏÈ ×ØÌ ×ÌÐ ÔÈ ÐÙÞÜ ÌÐ
X
a 2 = < a a >:
1
j ij j
=1
i
»Ì È ÒÒÈ ÒÖ ÊÐÈ, Ó×ÖØÖÜ ÓÌ ÔÈ ÊØÈ ßÖÜÓÌ
X
a>= a> (3:12)
1
j < ei j j ei >
i =1
ÓÖ ÔÖ ÌÝÖ ÙÖÔ ÐÙÞÜ ÌÐ
X
a 2=<a a> (3:13a)
1
j ij j
i =1
Î , ÐÙÖËÜ ÔÈÓÈ,
X
a a>=<a a> (3:13b)
1
< j ei > < ei j j (ÙÞÌ ÙÎ Parseval).
i =1
3.2 B°Á¸¹´Á ÁÅ´Á´¸Á - ¿º¶À¾Â¶Â° 211
¶ ×ÐÖ ×È Ôà ÙÞÌ ÙÎ ÒÌ ÊÌÛÈÐ ÌÕÐ ÙàÙÎ ÛÖÜ Parseval. ´Ð ÔÈÐ ÌÐËÐÑÎ ×ÌØÐ ×ÛàÙÎ ÛÎÚ
ÙÞÌ ÙÎÚ ÛÖÜ Bessel ÑÈÐ ÐÙÞÜ ÌÐ Ö ÛÈÔ ÛÖ ÖØÏÖÑÈÔÖÔÐÑÖ ÙÜ ÙÛÎÓÈ ×ÒÎØÖÐ ÖØÐÙÓÌ ÔÌÚ
×ØÖÜ¢×ÖÏÌ ÙÌÐÚ. ¸ËÐÈÐ ÛÌØÈ, ÓÈÚ ÌÔËÐÈÝÌ ØÖÜÔ ÖÐ ×ØÖÜ¢×ÖÏÌ ÙÌÐÚ ×ÖÜ ×ØÌ ×ÌÐ ÔÈ ÐÑÈÔÖ-

8
×ÖÐÌÐ Ö Þà ØÖÚ H ÑÈÐ ÛÖ ÖØÏÖÑÈÔÖÔÐÑÖ ÙÜ ÙÛÎÓÈ j ei >; i = 1; 2; :::9 à ÙÛÌ Î ÐÙÖ -
ÛÎÛÈ ÛÖÜ Parseval ÔÈ ÐÙÞÜ ÌÐ ÊÐÈ ÑÈ ÏÌ ËÐÈ ÔÜÙÓÈ ÛÖÜ Þà ØÖÜ. ÂÖ ÛÌ, Î ÌÕÐ ÙàÙÎ (3.13a)
È×ÖÛÌÒÌÐ ÊÌÔÐ ÑÌÜÙÎ ÛÖÜ ×ÜÏÈÊÖ ØÌÐÖÜ ÏÌàØÎ ÓÈÛÖÚ.
3.2.3 ¿ÒÎØÖ ÛÎÛÈ ÖØÏÖÑÈÔÖÔÐÑÖÜ ÙÜÙÛÎ ÓÈÛÖÚ
¾ØÐÙÓÖ Ú: ´ÔÈ ÖØÏÖÑÈÔÖÔÐÑÖ ÙÜ ÙÛÎÓÈ ËÐÈÔÜÙÓÈ ÛàÔ, j e1 >; j e2 >; :::; j en >; :::;
ÙÌ Ì ÔÈ Þà ØÖ Hilbert, È×ÖÛÌÒÌÐ ÓÐÈ ÉÈ ÙÎ ÙÛÖ Þà ØÖ ÈÜÛÖ Ô ÈÔ < j ei > a =0
(i = 1; 2; :::) ÙÜÔÌ×È ÊÌÛÈÐ ÈÔÈÊÑÈÙÛÐÑÈ j a> 0 , ËÎÒÈËÎ ÈÔ ÛÖ ÓÖ ÔÖ ËÐÈ ÔÜÙÓÈ
ÑÈ ÏÌÛÖ ÙÌ Ö ÒÈ ÛÈ ËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ j ei > ÌÐ ÔÈÐ ÛÖ ÓÎËÌÔÐÑÖ ËÐÈ ÔÜÙÓÈ (Ü×ÌÔÏÜÓÐ ÍÌÛÈÐ Î

8
ÈÔÈ ÒÖÊÎ ×ØÖ ÛÈÙÎ ÛÖÜ ¹ÌÝ. 2, ´Ë. 2.9). ´ÔÈ ÛÌ ÛÖÐÖ ÙÜ ÙÛÎÓÈ, j ei >; i = 1; 2; :::9 ,
*
ÒÌ ÊÌÛÈÐ ×ÒÎ ØÌÚ . °×ÖËÌÐÑÔÜ ÌÛÈÐ ÛÖ ÌÕÎ Ú ÉÈÙÐÑÖ ÏÌà ØÎÓÈ:
8
·Ìà ØÎÓÈ 1: ´ÔÈ ÖØÏÖÑÈÔÖÔÐÑÖ ÙÜ ÙÛÎÓÈ ËÐÈÔÜÙÓÈ ÛàÔ, j ei >; i = 1; 2; :::9 , ÙÌ
Ì ÔÈ Þà ØÖ, H, È×ÖÛÌÒÌÐ ÓÐÈ ÉÈ ÙÎ ÙÛÖ Þà ØÖ ÈÜÛÖ Ô, ÛÖ ÛÌ ÑÈÐ ÓÖ ÔÖ ÛÖ ÛÌ ÈÔ ÐÙÞÜ ÌÐ Î
ÙÞÌ ÙÎ Parseval, ÌÕ. (3.13b), ÊÐÈ ÑÈ ÏÌ ËÐÈ ÔÜÙÓÈ j a> 2 H.

8 9
°×Ö ËÌÐÕÎ: ´ÙÛà Ö ÛÐ Ì ÞÖÜÓÌ ÓÐÈ ÖØÏÖÑÈÔÖÔÐÑÎ ÉÈ ÙÎ j ei > ÙÛÖ Þà ØÖ H.
ÂÖ ÛÌ, Î =0
; ÓÌ i =1 2
; ; :::; ÙÜÔÌ×È ÊÌÛÈÐ j b > =0 . ´ÙÛà, Ûà ØÈ, Ì ÔÈ ÛÜÞÖ Ô
ËÐÈ ÔÜÙÓÈ j a
> 2 H . ¹ÈÛÈÙÑÌÜÈ ÍÖÜÓÌ ÛÖ ËÐÈ ÔÜÙÓÈ
= a>
X
a a =<e a >:
1
j b> j ÿ i j ei >; i ij
i =1
ÂÖ ÛÌ
!3
= ai a <e
X
1
 3
ÿ j i j ej >
j =1
= ai a d =a a
X
= 0:
1
3 3 3 3
ÿ
j ij i ÿ i
j =1
ÁÜÔÌ×à Ú j b> =0 Î
a>=
X
a
1
j i j ei >
i =1
ÑÈÐ, ÑÈÛÈ ÙÜÔÌ ×ÌÐÈ, ÐÙÞÜ ÌÐ Î ÙÞÌ ÙÎ Parseval.
*
³ÌÔ ×ØÌ ×ÌÐ ÔÈ ÙÜÊÞÌ ÌÛÈÐ Î ×ÒÎØÖ ÛÎÛÈ ÛÖÜ ÖØÏÖÑÈÔÖÔÐÑÖÜ ÙÜÙÛÎ ÓÈÛÖÚ ÓÌ ÛÎÔ ×ÒÎØÖ ÛÎÛÈ ÛÖÜ Þà ØÖÜ
H.
212 ³¸°¼ÃÁ»°Â¸¹¾¸ ÅÇÀ¾¸ °¿´¸ÀÇ¼ ³¸°ÁÂ°Á´Ç¼
AÔÛÐ ÙÛØÖÝÈ, Ì ÙÛà Ö ÛÐ ÐÙÞÜ ÌÐ
X
a a>= a > 2 a>
1
< j < ei j ÊÐÈ ÑÈ ÏÌ ËÐÈ ÔÜÙÓÈ j 2 H.

=1
i
´ÙÛà, Ûà ØÈ, Ö ÛÐ Ü×È ØÞÌÐ Ì ÔÈ ËÐÈ ÔÜÙÓÈ j b> 2 H , ÛÌ ÛÖÐÖ à ÙÛÌ < ei j b > =0 ÊÐÈ Ö ÒÈ
ÛÈ j ei >, i = 1; 2; ::: . ÂÖ ÛÌ, ÌÝÈØÓÖ ÍÖÔÛÈÚ ÛÎ ÙÞÌ ÙÎ Parseval ÊÐÈ ÛÖ ËÐÈ ÔÜÙÓÈ j b >,

×ÈÐ ØÔÖÜÓÌ
X
= < e i j b > 2 = 0:
1
< bjb >

i =1
ÂÖ ÛÌ Ö ÓàÚ, ÙÜ ÓÝàÔÈ ÓÌ ÛÎÔ ÐËÐÖ ÛÎÛÈ (iii) ÛÖÜ ÈÕÐà ÓÈÛÖÚ (7), EË. 2.3, j b> =0 . °ØÈ,

ÛÖ ÙÜ ÙÛÎÓÈ fj ei >; i = 1; 2; ::: g È×ÖÛÌÒÌÐ ÉÈ ÙÎ ÙÛÖ Þà ØÖ H.

¿ØÖÑÌÐÓÌ ÔÖÜ ÊÐÈ ÙÜÔÈØÛÎÙÐÈÑÖÜ Ú Þà ØÖÜÚ, ÊÐÈ ÑÈÒÜ ÛÌØÎ Ì×ÈÝÎ ÛÖÜ ÈÔÈÊÔà ÙÛÎ
ÓÌ ÉÐÉÒÐ È ÛÈ Ö×ÖÐ È ËÌÔ ÞØÎÙÐÓÖ×ÖÐÖÜ Ô ÙÜÓÉÖÒÐÙÓÖ Dirac, ÏÈ ÓÈÍÌ ßÖÜÓÌ ÛÐÚ ÉÈ-
ÙÐÑÖ ÛÌØÌÚ È×Ö ÛÐÚ ×ÐÖ ×È Ôà ÙÞÌ ÙÌÐÚ ÙÌ ÈÔÈÒÜÛÐÑÎ ÓÖØÝÎ :
b
< f jf > = ( ) ( ) 2dx;
w x jf x j (3:14a)
a
X X
= () () (3:14b)
1 1
j f> fi j ei > $ f x fi e i x ;
=1
i i =1
b
fi = () ()()
w x ei3 x f x dx; (3:14c)
a
X b
2 ( ) ( ) 2 dx (3:14d)
1
j fi j w x jf x j (ÈÔÐÙÖ ÛÎÛÈ Bessel).
=1
i a
2
²ØÈ ÝÖÜÓÌ ÙÛÎÔ
3
(3:14b) ÊÐÈ ÔÈ ÛÖÔÐ ÙÖÜÓÌ Ö ÛÐ ×ØÖ ÑÌÐÛÈÐ ÊÐÈ ÙÜ ÊÑÒÐÙÎ ÙÛÎ ÓÌ ÙÎ
ÛÐÓÎ .
3.2.4 ¿ÒÎØÖ ÛÎÛÈ ËÐÈÔÜÙÓÈÛÐÑÖÜ Þà ØÖÜ
´ÔÈÚ Ö×ÖÐÖÙËÎ ×ÖÛÌ N -ËÐÈ ÙÛÈÛÖÚ ËÐÈÔÜÙÓÈÛÐÑÖ Ú Þà ØÖÚ ×ÖÜ ÖØÐ ÍÌÛÈÐ ÙÛÖ ÙÜ -
ÔÖÒÖ ÛàÔ ÓÐÊÈËÐÑà Ô Î ×ØÈÊÓÈÛÐÑà Ô ÈØÐÏÓà Ô ÌÐ ÔÈÐ ×ÒÎ ØÎÚ. °ÜÛÖ ÖÝÌÐ ÒÌÛÈÐ, ÉÈÙÐ-
ÑÈ , ÙÛÖ Ö ÛÐ ÛÈ ËÜ Ö ÈÜÛÈ ÙÜ ÔÖÒÈ ÈØÐÏÓà Ô, ÑÈÏà Ú ÕÌ ØÖÜÓÌ È×Ö ÛÎÔ °ÔÈ ÒÜÙÎ, ÌÐ ÔÈÐ
×ÒÎ ØÎ.
¿ØÈÊÓÈÛÐÑÈ , Ì ÙÛà ÓÐÈ ÉÈÙÐÑÎ ÈÑÖÒÖÜÏÐ È ËÐÈÔÜÙÓÈ ÛàÔ,

3.2 ±°Á¸¹´Á ÁÅ´Á´¸Á - ¿º¶À¾Â¶Â° 213
8
j fn >; n = 1; 2; :::9:
8 9
´ÝÖ ÙÖÔ Ö Þà ØÖÚ ÌÐ ÔÈÐ N -ËÐÈ ÙÛÈÛÖÚ, ÈÔ ei > i = 1; 2; :::; N
j , ÌÐ ÔÈÐ ÓÐÈ ÖØÏÖÑÈ-
ÔÖÔÐÑÎ ÉÈ ÙÎ ÛÖÜ Þà ØÖÜ, ÐÙÞÜ ÌÐ
X
N
(n) j e > :
j fn > = fi i
=1
i
´×ÌÐËÎ Î ÈÑÖÒÖÜÏÐ È j fn > ÌÐ ÔÈÐ ÉÈÙÐÑÎ , ÐÙÞÜ ÌÐ
r2( f j n >; j fm >

n!
: )
m!1
!1
0
°ÒÒÈ
r2ÿ f
j n >; j fm >
1
= ( < fn jÿ < fm j ) ( fn >
j ÿj fm > )
N
=
X (n)
fi ÿ fi
(m) 2 ! 0:
n!1
i =1 m!1
ÂÖ ÛÌ, ÑÈÛÈ ÓÌÐ ÍÖÔÈ ÒÖ ÊÖ, ÏÈ ÐÙÞÜ ÌÐ

(n) (m) ! 0;
fi ÿ fi n!1
m!1
8 (n) 9 ÌÐ ÔÈÐ ÓÐÈ ÉÈÙÐÑÎ

ËÎÒÈËÎ , ÊÐÈ ËÖÙÓÌ ÔÖ i, Î ÈÑÖÒÖÜÏÐ È ÓÐÊÈËÐÑà Ô ÈØÐÏÓà Ô fi
ÈÑÖÒÖÜÏÐ È ÑÈÐ, ÑÈÛÈ ÙÜÔÌ ×ÌÐÈ, ÙÜÊÑÒÐ ÔÌÐ.
´ÙÛà Ö ÛÐ
limf
( n) = f :
i
n!1 i
¹ÈÛÈÙÑÌÜÈ ÍÖÜÓÌ Ûà ØÈ ÛÖ ËÐÈ ÔÜÙÓÈ
X
N
j f> = f i j ei > :
=1
i
¿ØÖÝÈÔà Ú, ÈÜÛÖ ÌÐ ÔÈÐ ËÐÈ ÔÜÙÓÈ ÛÖÜ N -ËÐÈ ÙÛÈÛÖÜ Þà ØÖÜ. ´Ü ÑÖÒÈ, Ûà ØÈ, ËÐÈ×ÐÙÛà -
ÔÖÜÓÌ Ö ÛÐ
N
r2 ( f >; f
j j > )=
X
fi ÿ
(n) 2 ! ;
fi 0
n n
=1
!1
ËÎÒÈËÎ ,
214 ³¸°¼ÃÁ»°Â¸¹¾¸ ÅÇÀ¾¸ °¿´¸ÀÇ¼ ³¸°ÁÂ°Á´Ç¼
r2( f >; f
j j n > )=0 Î j fn >
n
ÐÙÞÜØÈ
!1

! j f >.
°ÔÈ ÒÖÊÖ ÙÜÓ×Ì ØÈÙÓÈ ËÌÔ ÐÙÞÜ ÌÐ ÊÐÈ ÛÜÞÖ ÔÛÈ È×ÌÐØÖËÐÈ ÙÛÈÛÖ Þà ØÖ Hilbert,
Ö ×àÚ ÝÈÐ ÔÌÛÈÐ È×Ö ÛÖ ÌÕÎ Ú ×ÈØÈ ËÌÐÊÓÈ:
´ÙÛà ÛÖ ËÐÈ ÙÛÎÓÈ [ 1; 1]; w(x) = 1

ÿ ÑÈÐ Î ÈÑÖÒÖÜÏÐ È ÙÜÔÌÞà Ô ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌàÔ
8
>
>
>
1; 1=k < x 1
>
kx + 1
<
fk ( x ) =
>
>
>
>
2 ; 1=k < x 1=k ÿ
:
0; 1 x 1=k. ÿ ÿ
´ÔÈ ÛÜÞÖ Ô ÙÛÖÐÞÌÐ Ö ÛÎÚ ÈÑÖÒÖÜÏÐ ÈÚ ÈÜÛÎ Ú ÈÔÈ×ÈØÐÙÛÈ ÔÌÛÈÐ ÊØÈÝÐÑÈ ÙÛÖ ÁÞÎ ÓÈ
3.1. ´Ü ÑÖÒÈ È×ÖËÌÐÑÔÜ ÌÛÈÐ Ö ÛÐ

1
ÿ 1
j ()
fk x ÿ ( ) 2dx 0
fl x j k!1
l!1
! Î r( f
j k >; j fl > ) = 0;
ËÎÒÈËÎ Î j fk > ÌÐ ÔÈÐ ÓÐÈ ÈÑÖÒÖÜÏÐ È ËÐÈÔÜÙÓÈ ÛàÔ Î Ö×ÖÐ È ÙÜÊÑÒÐ ÔÌÐ ÙÛÎ ÓÌ ÙÎ
ÛÐÓÎ . ÂÖ Ö ØÐÖ Ö ÓàÚ ËÌÔ Ó×ÖØÌÐ ÔÈ ÌÐ ÔÈÐ ÓÐÈ ÙÜÔÌÞÎ Ú ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ. ¿ØÈÊÓÈÛÐÑÈ ,
ÏÌàØÖÜ ÓÌ ÛÎ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ ( ) = 1;
f x x 2 [0; 1] . ÂÖ ÛÌ
1
lim j ()
f x ÿ fk x( ) 2dx = 0;
j
k!1 0
ËÎÒÈËÎ ÊÐÈ x 2 [0; 1] Î ()
fk x ÙÜÊÑÒÐ ÔÌÐ ÙÛÎ ÓÌ ÙÎ ÛÐÓÎ ÙÛÎÔ ( ) = 1:
f x ¾ÓÖÐÈ,
È × Ö Ë Ì Ð Ñ Ô Ü Ì Û È Ð Ö Û Ð Ê Ð È x2 [ 1; 0]ÿ Î ()
fk x Ù Ü Ê Ñ Ò Ð Ô Ì Ð Ù Û Î Ó Ì Ù Î Û Ð Ó Î ÙÛÎÔ
f x ( )=0 . ÁÜ ÓÝàÔÈ ÓÌ ÛÖ EËÈ ÝÐÖ 3.1, ÛÖ Ö ØÐÖ ÌÐ ÔÈÐ ÓÖÔÖÙÎ ÓÈÔÛÈ ÖØÐÙÓÌ ÔÖ. ÁÜÔÌ-
×à Ú, ËÌÔ Ü×È ØÞÌÐ ÙÜÔÌÞÎ Ú ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ f x () , x2 [ 1; 1]

ÿ , Î Ö×ÖÐ È ÔÈ ÙÜÓ×Ð ×ÛÌÐ ÓÌ
ÛÈ ×ÐÖ ×È Ôà ËÜ Ö Ö ØÐÈ. »Ì È ÒÒÈ ÒÖ ÊÐÈ, ÛÖ Ö ØÐÖ ÛÎÚ fk ( x ) ÙÛÎ ÓÌ ÙÎ ÛÐÓÎ ÙÜÓ×Ð ×ÛÌÐ
ÓÌ ÛÖ ÙÜÔÎÏÐÙÓÌ ÔÖ Ö ØÐÖ ÛÎÚ ÈÑÖÒÖÜÏÐ ÈÚ ()

fk x ÑÈÐ ÌÐ ÔÈÐ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ ÈÙÜÔÌÞÎ Ú ÙÛÖ
x =0 . °ØÈ Ö Þà ØÖÚ F ËÌÔ ÌÐ ÔÈÐ ×ÒÎ ØÎÚ.
ÁÞ. 3.1: ÂÖ Ö ØÐÖ ÛàÔ ÙÜÔÌÞà Ô ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌàÔ ()

fk x Ö ÛÈÔ ÛÖ k ! 1 ÌÐ ÔÈÐ Î ÓÎ ÙÜÔÌÞÎ Ú ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ ()
H x .
3.2 ±°Á¸¹´Á ÁÅ´Á´¸Á - ¿º¶À¾Â¶Â° 215
ÁÜÔÖßÐ ÍÖÔÛÈÚ ÛÈ ×ÐÖ ×È Ôà ÊÐÈ ×ÒÎ ØÌÐÚ Þà ØÖÜÚ (Ö ÞÐ ÓÖ ÔÖ ÊÐÈ ÛÖÔ F ), Ó×ÖØÖÜ ÓÌ
ÔÈ ËÐÈ×ÐÙÛà ÙÖÜÓÌ ÛÖ ÌÕÎ Ú ÉÈÙÐÑÖ ÏÌà ØÎÓÈ:
8
·Ìà ØÎÓÈ 2: ´ÙÛà Ö ÛÐ Ü×È ØÞÌÐ ÓÐÈ ÖØÏÖÑÈÔÖÔÐÑÎ ÉÈ ÙÎ j ei > , i = 1; 2:::9 Ù'
Ì ÔÈ Þà ØÖ H Ö×ÖÐ ÖÚ ÌÐ ÔÈÐ ×ÒÎ ØÎÚ. ÂÖ ÛÌ, Î ÈÑÖÒÖÜÏÐ È ÛàÔ ËÐÈÔÜÙÓÈ ÛàÔ
X
n
j Sn > = ( < ei j f> ) j ei > ; j f> 2 H; < f j f > < 1 ;
i=1
Ì ÞÌÐ àÚ Ö ØÐÖ ÛÖ ËÐÈ ÔÜÙÓÈ j f >, ÓÌ ÛÎÔ Ì ÔÔÖÐÈ Ö ÛÐ
n!1
lim r ( f >; j j Sn > ) = 0:
»ÐÈ ÑÈ ×àÚ ÈÜÙÛÎØÎ È×Ö ËÌÐÕÎ ËÐ ÔÌÛÈÐ ÙÛÖ ¿ÈØÈ ØÛÎÓÈ ± (·Ìà ØÎÓÈ ±2).
ÂÖ ÏÌà ØÎÓÈ ÒÌ ÌÐ Ö ÛÐ ÊÐÈ ÔÈ Ó×ÖØÖÜ ÓÌ ÔÈ ÊØÈ ÝÖÜÓÌ
X
() () = < ei
1
f x fi e i x ; fi j f >;
=1
i
ÏÈ ×ØÌ ×ÌÐ ÔÈ ×ÒÎØÖÜ ÔÛÈÐ ÖÐ ÌÕÎ Ú ÙÜÔÏÎ ÑÌÚ:
(i) ÂÈ ei x( ) i = 1; 2; :::;
, ÔÈ È×ÖÛÌÒÖÜ Ô ÉÈ ÙÎ, ËÎÒÈËÎ ÔÈ ÌÐ ÔÈÐ Ì ÔÈ ×ÒÎ ØÌÚ
ÖØÏÖÑÈÔÖÔÐÑÖ ÙÜ ÙÛÎÓÈ.
P 2 < 1:
(ii)
i j fi j
(iii) ¾ Þà ØÖÚ H ÔÈ ÌÐ ÔÈÐ ×ÒÎ ØÎÚ.
TÖ ÛÌ, ÖÐ ÙÜÔÛÌÒÌÙÛÌ Ú fi ÒÌ ÊÖÔÛÈÐ ÙÜÔÛÌÒÌÙÛÌ Ú Fourier ÑÈÐ ÐÙÞÜ ÌÐ Î ÙÞÌ ÙÎ Parseval,

X
2 = < f jf >:
1
j fi j
=1
i
¾ ÙÜÔÈØÛÎÙÐÈÑÖ Ú Þà
ØÖÚ F ËÌÔ ÌÐ ÔÈÐ ×ÒÎ ØÎÚ. ·È ×ØÌ ×ÌÐ ÒÖÐ×Ö Ô ÔÈ ÙÜÓ×ÒÎØà-
ÏÌÐ , à ÙÛÌ ÔÈ ×ÌØÐÌ ÞÌÐ ÑÈÐ ÈÙÜÔÌÞÌÐ Ú ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌÐÚ ×ÖÜ ×ÈØÖÜÙÐÈ ÍÖÜÔ ×Ì×ÌØÈÙÓÌ ÔÈ
*
×ÎËÎ ÓÈÛÈ . ´ÔÈÚ ÛÌ ÛÖÐÖÚ Þà ØÖÚ ÌÐ ÔÈÐ Ö Þà ØÖÚ ÛàÔ ÛÌÛØÈÊàÔÐÑÈ ÖÒÖÑÒÎØà ÙÐÓàÔ
ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌàÔ, ËÎÒÈËÎ ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌàÔ ()

f x ÛÌ ÛÖÐàÔ à ÙÛÌ
*
·È ×ÌØÐ ÓÌÔÌ ÑÈÔÌÐ Ú Ö ÛÐ Ö Þà ØÖÚ F, ÈÔ ÌÓ×ÒÖÜÛÐÍÖ ÛÈÔ ÓÌ ÈÙÜÔÌÞÌÐ Ú ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌÐÚ, ÏÈ ÊÐÔÖ ÛÈÔ ×ÒÎ ØÎÚ.
³ÜÙÛÜÞà Ú ÈÜÛÖ ËÌÔ ÙÜÓÉÈÐ ÔÌÐ. ´Ü ÑÖÒÈ Ó×ÖØÌÐ ÔÈ ÑÈÛÈÙÑÌÜÈ ÙÌÐ ÑÈÔÌÐ Ú ×ÈØÈËÌÐ ÊÓÈÛÈ Ö ×ÖÜ Î ()
Sn x
ÌÐ ÔÈÐ ÈÙÜÔÌÞÎ Ú, ÓÌ ×Ì×ÌØÈÙÓÌ ÔÈ ×ÎËÎ ÓÈÛÈ ÑÈÐ ÛÌÛØÈÊàÔÐÑÈ ÖÒÖÑÒÎØà ÙÐÓÎ ÑÈÛÈ Riemann ÙÛÖ (a )
;b ,
ÈÒÒÈ ÛÖ Ö ØÐÖ Sn x() ! S x() ËÌÔ ÌÐ ÔÈÐ ÖÒÖÑÒÎØà ÙÐÓÖ ÑÈÛÈ Riemann. ²ÐÈ ÔÈ ÊÐ ÔÌÐ, ÒÖÐ×Ö Ô, Ö Þà ØÖÚ
×ÒÎ ØÎÚ, ÏÈ ×ØÌ ×ÌÐ ÔÈ ÈÔÛÐÑÈÛÈÙÛÈÏÌÐ ÛÖ ÖÒÖÑÒÎ ØàÓÈ ÑÈÛÈ Riemann È×Ö ÛÖ ÖÒÖÑÒÎ ØàÓÈ ÑÈÛÈ
LebeÂ sque. ÂÖ ÛÌ, Ö Þà ØÖÚ ×ØÈ ÊÓÈÛÐ ÊÐ ÔÌÛÈÐ ×ÒÎ ØÎÚ ÑÈÐ ÙÜÓÉÖÒÐ ÍÌÛÈÐ ÓÌ Lw2 (a; b) . ¾ÛÈÔ ÌÐ ÔÈÐ
È×ÈØÈÐ ÛÎÛÖ, ÙÛÐÚ ÌÕÐÙà ÙÌÐÚ, (3.14a) - (3.14e) ÌÔÔÖÖÜ ÓÌ ÖÒÖÑÒÎ ØàÓÈ ÑÈÛÈ LebeÂ sque.
216 ³¸°¼ÃÁ»°Â¸¹¾¸ ÅÇÀ¾¸ °¿´¸ÀÇ¼ ³¸°ÁÂ°Á´Ç¼
b
f x
j ( ) 2w(x)dx <
j 1 : (3:14e)
a
ÂÖ ÛÌ ÐÙÞÜ ÌÐ ÛÖ ÏÌà ØÎÓÈ ÛàÔ F. Riesz ÑÈÐ E. Fischer.
·Ìà ØÎÓÈ 3: ØÖÚ ÛàÔ ÛÌÛØÈÊàÔÐÑÈ ÖÒÖÑÒÎØà

¾ Þà ÙÐÓàÔ ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌàÔ ()
f x ,
*
ËÎÒÈËÎ ÛàÔ ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌàÔ ÊÐÈ ÛÐÚ Ö×ÖÐ ÌÚ ÐÙÞÜ ÌÐ Î (3.14e), ÌÐ ÔÈÐ ×ÒÎ ØÎÚ .
¶ È×Ö ËÌÐÕÎ ÛÖÜ ÏÌàØÎ ÓÈÛÖÚ ÈÜÛÖÜ ÉØÐ ÙÑÌÛÈÐ Ì Õà È×Ö ÛÖÜÚ ÙÛÖ ÞÖÜÚ ÛÖÜ ÉÐ-
P1
ÉÒÐ ÖÜ ÓÈÚ. ÂÖ ÏÌà ØÎÓÈ ÌÕÈÙÝÈÒÐ ÍÌÐ Ö ÛÐ Î
2 i =1 (<3ei j f >) j ei > ÙÜÊÑÒÐ ÔÌÐ ÙÛÎ
ÓÌ ÙÎ ÛÐÓÎ ÙÛÎ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ ()

f x ÛÖÜ Þà ØÖÜ ÌÕ. (3.7) .
³ÜÙÛÜÞà Ú, ÑÈÔÌ ÔÈ È×Ö ÛÈ ×ÐÖ ×È Ôà ÏÌàØÎ ÓÈÛÈ ËÌÔ ÓÈÚ ÒÌ ÌÐ ×à Ú ÔÈ ÑÈÛÈÙÑÌÜÈ -
ÙÖÜÓÌ Ì ÔÈ ×ÒÎ ØÌÚ ÖØÏÖÑÈÔÖÔÐÑÖ ÙÜ ÙÛÎÓÈ. °ÜÛÖ ÌÐ ÔÈÐ ËÜ ÙÑÖÒÖ ×ØÖ ÉÒÎÓÈ (ÑÖÐ -
ÛÈÕÌ ÙÞÌÛÐÑÈ ´Ë. 3.5 ÑÈÐ ´Ë. 7.2).
3.3 ´Ð ËÎ ÙÜÊÑÒÐ ÙÌàÔ - ÄÈÐÔÖ ÓÌÔÖ Gibbs
ÁÛÈ ×ØÖÎÊÖÜ ÓÌÔÈ, ÏÌàØÎ ÙÈÓÌ ÛÐÚ ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌÐÚ àÚ ÓÌ ÒÎ ÌÔÖ Ú ËÐÈÔÜÙÓÈÛÐÑÖÜ
Þà ØÖÜ ÑÈÐ ÊÐÈ ÛÖ ÒÖ ÊÖ ÈÜÛÖ Ô Ëà ÙÈÓÌ Ì ÓÝÈÙÎ ÙÛÎ ÙÜ ÊÑÒÐÙÎ ÙÛÎ ÓÌ ÙÎ ÛÐÓÎ Î
ÐÙÞÜØÎ . ÁÌ ×ÖÒÒÈ ×ØÈÑÛÐÑÈ ×ØÖÉÒÎ ÓÈÛÈ ÓÈÚ ËÐ ÔÌÛÈÐ Ì ÔÈÚ Þà ØÖÚ ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌàÔ
9 8
ÑÈÐ Ì ÔÈ ÖØÏÖÑÈÔÖÔÐÑÖ ÙÜ ÙÛÎÓÈ, ()
ei x , ÙÛÖ Þà ØÖ ÈÜÛÖ Ô. »ÈÚ ÌÐ ÔÈÐ ÞØÎ ÙÐÓÖ ÔÈ
ÈÔÛÐÑÈÛÈÙÛÎ ÙÖÜÓÌ ÓÐÈ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ f x ÛÖÜ Þà
Pn
()
ØÖÜ ÈÜÛÖÜ ÓÌ Ì ÔÈ ×Ì×ÌØÈÙÓÌ ÔÖ
È ÏØÖÐÙÓÈ Sn x ( )=
i=1 F i ei x ()
, ÛÖ Ö×ÖÐ Ö ÔÈ ×ÒÎÙÐÈ ÍÌÐ Ö ÙÖ ÑÖÔÛÈ ÏÌ ÒÖÜÓÌ ÛÎ
ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ f (x) ÙÛÎ ÓÌ ÙÎ ÛÐÓÎ , ÓÌ ÛÎÔ Ì ÔÔÖÐÈ Ö ÛÐ
b
lim f x
j () ÿ Sn x ( ) 2w(x)dx = 0;
j
n!1 a
ÞàØÐ Ú Ö ÓàÚ ÔÈ ÓÈÚ ÌÔËÐÈÝÌ ØÌÐ ÈÔ Î ÈÑÖÒÖÜÏÐ È Sn x () ÙÜÊÑÒÐ ÔÌÐ ÙÎÓÌÐ Ö ×ØÖÚ ÙÎÓÌÐ Ö
ÙÛÎÔ ()
f x . ÂÖ ÛÌ, ÑÈ ×ÖÐÖÚ Ó×ÖØÌÐ ÌÜ ÑÖÒÈ ÔÈ ËÌÐ ÕÌÐ Ö ÛÐ ÛÖÜ ÛÖ ×ÌÛÜÞÈÐ ÔÌÛÈÐ Ö ÛÈÔ ÖÐ
ÙÜÔÛÌÒÌÙÛÌ Ú Fi ËÐÈÒÌÞÛÖÜ Ô à ÙÛÌ
b
Fi = < ei j f> = () () ()
ei3 x f x w x dx;
a
ËÎÒÈËÎ ÐÙÞÜ ÖÜÔ ÖÐ Ü×ÖÏÌ ÙÌÐÚ ÛàÔ ·ÌàØÎÓÈ ÛàÔ 2 ÑÈÐ 3.
»ÐÈ È ÒÒÎ ÙÜ ÊÑÒÐÙÎ ×ÖÜ ÞØÎÙÐÓÖ×ÖÐÌÐ ÛÈÐ ÙÌ ÙÜÔÈØÛÎÙÐÈÑÖÜ Ú ÊØÈÓÓÐÑÖÜ Ú Þà -
ØÖÜÚ ÌÐ ÔÈÐ Î ÒÌÊÖ ÓÌÔÎ ÈÙÏÌÔÎ Ú ÙÜ ÊÑÒÐÙÎ. ·È ÒÌ ÓÌ Ö ÛÐ
j fn > ! j f > ;

ÈÙÏÌÔà Ú
j fn > 2 H ; j f> 2 H;
*
±ÒÌ ×Ì ×ØÖÎÊÖÜ ÓÌÔÎ Ü×ÖÙÎÓÌÐ àÙÎ.
3.3 ´¸³¶ ÁÃ²¹º¸Á´Ç¼ - Ä°¸¼¾»´¼¾ GIBBS 217
ÈÔ Ü×È ØÞÌÐ j g> 2 H , ÛÌ ÛÖÐÖ à ÙÛÌ lim < g

n!1
j fn > =<g j f >. ¶ ÙÜ ÊÑÒÐÙÎ ÈÜÛÎ ËÌÔ
ÏÈ ÓÈÚ È×ÈÙÞÖÒÎ ÙÌÐ ÐËÐÈÐ ÛÌØÈ.
EÝÖ ÙÖÔ ÛÈ ÓÌ ÒÎ ÛÖÜ Þà ØÖÜ Lw2 (a; b) (ÉÒ. ÛÎÔ Ü×ÖÙÎÓÌÐ àÙÎ ÙÛÎÔ ¿ÈØÈ ÊØÈÝÖ
3.2.4) ÌÑÛÖ Ú È×Ö ÓÌ ÒÎ ÌÔÖ Ú ËÐÈÔÜÙÓÈÛÐÑÖÜ Þà

ØÖÜ ÌÐ ÔÈÐ ÑÈÐ ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌÐÚ, ËÌÔ ×ØÌ ×ÌÐ
ÔÈ ÕÌÞÔÈ ÓÌ Ö ÛÐ ÌÑÛÖ Ú È×Ö ÛÈ ËÜ Ö ×ÐÖ ×È Ôà ÌÐ ËÎ ÙÜ ÊÑÒÐÙÎÚ, ÛÎÔ ÈÙÏÌÔÎ ÑÈÐ ÛÎÔ
ÐÙÞÜØÎ , ÌÐ ÔÈÐ ÞØÎ ÙÐÓÈ ÑÈÐ È ÒÒÈ ËÜ Ö ÌÐ ËÎ ÙÜ ÊÑÒÐÙÎÚ, ÊÔàÙÛÈ È×Ö ÛÎÔ °ÔÈ ÒÜÙÎ:
(i) ÁÜ ÊÑÒÐÙÎ ÙÎÓÌÐ Ö ×ØÖÚ ÙÎÓÌÐ Ö. ·È ÒÌ ÓÌ Ö ÛÐ Î ÈÑÖÒÖÜÏÐ È ÛàÔ ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌàÔ
()
fn x ()
f x ÈÔ, ÊÐÈ ËÖÙÓÌ ÔÖ x [a; b]
e>0 ( e) 0
ÙÜÊÑÒÐ ÔÌÐ ÙÎÓÌÐ Ö ×ØÖÚ ÙÎÓÌÐ Ö ÙÛÎ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ 2
ÑÈÐ ÊÐÈ ÑÈ ÏÌ , Ü×È ØÞÌÐ ÈÑÌ ØÈÐÖÚ ÈØÐÏÓÖ Ú N0 x; > , ÛÌ ÛÖÐÖÚ à ÙÛÌ

n > N0 x; ( e) ) j f n ( x ) f ( x ) < e:
ÿ j
(ii) ¾ÓÈÒÎ ÙÜ ÊÑÒÐÙÎ. ÁÌ ÖØÐÙÓÌ ÔÌÚ ×ÌØÐ×Ûà ÙÌÐÚ, ÏÈ ÏÌ ÒÈÓÌ ÖØÐÙÓÌ ÔÌÚ ÐËÐÖ ÛÎÛÌÚ

8
ÛÖÜ ÙÜÙÛÎ ÓÈÛÖÚ ( )9
fn x (×.Þ. ÙÜÔÌ ÞÌÐÈ, ×ÈØÈÊàÊÐÙÐÓÖ ÛÎÛÈ Ñ.Ò×.) ÔÈ Ó×ÖØÖÜ Ô ÔÈ
ÓÌÛÈÝÌØÏÖÜ Ô ÑÈÐ ÙÛÖ Ö ØÐÖ ( ) = nlim fn (x)

f x
!1
. ³ÜÙÛÜÞà Ú, ÊÐÈ ÛÖ ÙÑÖ×Ö ÈÜÛÖ Ô Î ×ÐÖ
×È Ôà ÙÜ ÊÑÒÐÙÎ ËÌÔ ÈØÑÌÐ , Ö ×àÚ ÝÈÐ ÔÌÛÈÐ È×Ö ÛÖ ×ÈØÈ ËÌÐÊÓÈ ÛÖÜ ÁÞÎ ÓÈÛÖÚ 3.1.
»×ÖØÌÐ Ö ÓàÚ ÔÈ ÌÕÈÙÝÈÒÐÙÛÌÐ ÙÛÎÔ ×ÌØÐ ×ÛàÙÎ ×ÖÜ Î fn x ÑÈÐ Î f x ÌÐ ÔÈÐ ÛÌ ÛÖÐÌÚ () ()

à ÙÛÌ Î Ð ËÐÈ Î ×ÖÙÖ ÛÎÛÈN0 ÛÖÜ ×ÐÖ ×È Ôà ÖØÐÙÓÖÜ ÔÈ Ó×ÖØÌÐ ÔÈ ÞØÎÙÐÓÖ×ÖÐÎÏÌÐ ÊÐÈ
() ()
Ö ÒÈ ÛÈ ÙÎÓÌÐ È x ÛÖÜ ×ÌËÐ ÖÜ ÖØÐÙÓÖÜ ÛàÔ fn x ÑÈÐ f x . »Ì È ÒÒÈ ÒÖ ÊÐÈ, ÏÈ ÒÌ ÓÌ Ö ÛÐ
()
Î ÙÜ ÊÑÒÐÙÎ fn x n
()
!f x ÌÐ ÔÈÐ ÖÓÈÒÎ
!1
ÈÔ ÊÐÈ ÑÈ ÏÌ > Ü×È ØÞÌÐ N0 e
(ÈÔÌÕÈ ØÛÎ- 0 ( e)
ÛÖ ÛÖÜ x) ÛÌ ÛÖÐÖ à ÙÛÌ
n > N0 (e) ) j ()
fn x ÿ f x () j < : e
²ÐÈ ÑØÐÛÎ ØÐÈ ÖÓÈÒÎ Ú ÙÜ ÊÑÒÐÙÎÚ ÑÖÐ ÛÈÕÌ ¿ØÖ ÉÒÎÓÈ 3.3.2.
°×ÖËÌÐÑÔÜ ÌÛÈÐ, ÙÛÎÔ °ÔÈ ÒÜÙÎ, Ö ÛÐ ÈÔ Î ÙÜ ÊÑÒÐÙÎ ÌÐ ÔÈÐ ÖÓÈÒÎ :
(È) ÂÖ Ö ØÐÖ ÈÑÖÒÖÜÏÐ ÈÚ ÙÜÔÌÞà Ô ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌàÔ ÌÐ ÔÈÐ ÙÜÔÌÞÎ Ú ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ.
(É) M×ÖØÖÜ ÓÌ ÔÈ ×ÈØÈÊàÊÐ ÙÖÜÓÌ ÓÐÈ ÙÌÐØÈ Ö ØÖ ×ØÖÚ Ö ØÖ, ËÎÒÈËÎ
f x( )=
X
1
()
fi e i x )
df
=
X
1
fi
dei x()
:
i=1 dx =1
i
dx
»×ÖØÖÜ Ô, ÙÞÌÛÐÑÈ ÌÜ ÑÖÒÈ, ÔÈ ËÐÈ×ÐÙÛàÏÖÜ Ô ÛÈ ÌÕÎ Ú:
(i) H ÐÙÞÜØÎ ÙÜ ÊÑÒÐÙÎ ÙÜÔÌ×È ÊÌÛÈÐ ÛÎÔ ÈÙÏÌÔÎ (ÑÖÐ ÛÈÕÌ ¿ØÖ ÉÒÎÓÈ 3.3.5).
(ii) ¶ ÈÙÏÌÔÎ Ú ÙÜ ÊÑÒÐÙÎ ËÌÔ ÙÜÔÌ×È ÊÌÛÈÐ ÛÎÔ ÐÙÞÜØÎ (ÑÖÐ ÛÈÕÌ ¿ØÖÉÒÎ ÓÈÛÈ
3.3.6 ÑÈÐ 3.3.7).
(iii) ¶ ÙÜ ÊÑÒÐÙÎ ÙÎÓÌÐ Ö ×ØÖÚ ÙÎÓÌÐ Ö ËÌÔ ÙÜÔÌ×È ÊÌÛÈÐ ÛÎ ÙÜ ÊÑÒÐÙÎ ÙÛÎ ÓÌ ÙÎ
ÛÐÓÎ (ÛÈ Ö ØÐÈ ÌÐ ÔÈÐ ËÜÔÈÛÖ Ô ÔÈ ÓÎÔ ÙÜÓ×Ð ×ÛÖÜÔ ÿ ÑÖÐ ÛÈÕÌ ¿ØÖ ÉÒÎÓÈ
3.3.4).
(iv) ¶ ÙÜ ÊÑÒÐÙÎ ÙÛÎ ÓÌ ÙÎ ÛÐÓÎ ËÌÔ ÙÜÔÌ×È ÊÌÛÈÐ ÛÎ ÙÜ ÊÑÒÐÙÎ ÙÎÓÌÐ Ö ×ØÖÚ
ÙÎÓÌÐ Ö.
218 ³¸°¼ÃÁ»°Â¸¹¾¸ ÅÇÀ¾¸ °¿´¸ÀÇ¼ ³¸°ÁÂ°Á´Ç¼
(v) ¶ ÙÜ ÊÑÒÐÙÎ ÙÎÓÌÐ Ö ×ØÖÚ ÙÎÓÌÐ Ö ËÌÔ ÙÜÔÌ×È ÊÌÛÈÐ ÛÎÔ ÖÓÈÒÎ ÙÜ ÊÑÒÐÙÎ
¿ÈØÖ ÒÖ ×ÖÜ Î ÙÜ ÊÑÒÐÙÎ ÙÛÎ ÓÌ ÙÎ ÛÐÓÎ ÌÐ ÔÈÐ ÙÜÔÎ ÏàÚ ÈÜÛÎ ×ÖÜ ÈØÑÌÐ Ö ÛÈÔ ÓÌÒÌ-
ÛÈ ÓÌ ËÐÈÔÜÙÓÈÛÐÑÖÜ Ú Þà ØÖÜÚ, ÏÈ ×ØÌ ×ÌÐ ÔÈ ÌÐ ÓÈÙÛÌ ×ØÖÌÛÖÐÓÈÙÓÌ ÔÖÐ ÑÈÐ ÊÐÈ ÓÌ-
ØÐÑÈ ÑÈ ×àÚ ×ÌØÐ ÌØÊÈ ÝÈÐÔÖ ÓÌÔÈ, Ö ×àÚ ÛÖ ÝÈÐÔÖ ÓÌÔÖ Gibbs.

´Ð ËÈÓÌ Ö ÛÐ ÓÐÈ ÛÌÛØÈÊàÔÐÑÈ ÖÒÖÑÒÎØà ÙÐÓÎ ÑÈÐ ÑÈÛÈ ÛÓÎ ÓÈÛÈ ÙÜÔÌÞÎ Ú ÙÜÔÈ Ø-
ÛÎÙÎ ÈÔÈ×ÛÜ ÙÙÌÛÈÐ ÙÌ ÖØÏÖÑÈÔÖÔÐÑÌ Ú ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌÐÚ, ËÎÒÈËÎ
X
n
()
fi ei x
n!1
! f x ; fi () = < ei j f >:
=1
ÓÌ ÙÎ ÛÐÓÎ
¾Ð ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌÐÚ ()
ei x ÌÐ ÔÈÐ ÖÓÈÒÌ Ú ÌÔà Î ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ ()
f x Ó×ÖØÌÐ ÔÈ Ì ÞÌÐ ÑÈÐ
×Ì×ÌØÈÙÓÌ ÔÖ ÈØÐÏÓÖ ÈÙÜÔÌÞÌÐà Ô ÓÌ ×Ì×ÌØÈÙÓÌ ÔÈ ×ÎËÎ ÓÈÛÈ. ÁÛÈ ÙÎÓÌÐ È ÈÙÜÔÌ -
ÞÌÐÈÚ ÛÎÚ ()
f x , Î ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ
X
n
Sn x ( )= fi ei x()
i=1
ËÌÔ Ó×ÖØÌÐ ÔÈ ×ØÖÙÌÊÊÐ ÙÌÐ ÑÈÒÈ ÛÎ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ ()
f x , Ö ÙÖ ÓÌÊÈ ÒÖÚ, ÈÒÒÈ ×Ì×ÌØÈ-
ÙÓÌ ÔÖÚ, ÑÈÐ ÈÔ ÌÐ ÔÈÐ Ö ÈØÐÏÓÖ Ú n. ÂÖÜ ÛÖ ÙÜÓÉÈÐ ÔÌÐ Ì×ÌÐËÎ

, ÈÔ ÛÖ ÙÎÓÌÐ Ö x0 ÌÐ ÔÈÐ
ÙÎÓÌÐ Ö ÈÙÜÔÌ ÞÌÐÈÚ ÛÎÚ ()

f x , ÛÖ ÛÌ Î df=dxx=x
0
È×ÌÐØÐ ÍÌÛÈÐ, ÌÔà Î ×ÖÙÖ ÛÎÛÈ
dSn
=
X
n
fi
dei x ()
dx =1
i
dx
×ÈØÈÓÌ ÔÌÐ ×È ÔÛÈ ×Ì×ÌØÈÙÓÌ ÔÎ.
ÁÜÔÌ×à Ú, Ö ÙÖ ÓÌÊÈ ÒÖ ÈÒÒÈ ×Ì×ÌØÈÙÓÌ ÔÖ ÑÈÐ ÈÔ ÌÐ ÔÈÐ ÛÖ n, Î ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ

dSn =dx ËÌÔ Ó×ÖØÌÐ ÔÈ ×ØÖÙÌÊÊÐ ÙÌÐ ÛÎÔ ÑÒÐ ÙÎ ÛÎÚ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎÚ f x . ¶ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ ()
()
Sn x ×ØÖÙ×ÈÏÌÐ Ö ÙÖ Ó×ÖØÌÐ ÔÈ ÛÖ ×ÌÛÜ ÞÌÐ ÑÈÐ Ì×ÖÓÌ ÔàÚ ×È ÔÛÖÛÌ ÕÌ×ÌØÔÈ ÌÐ ÛÎÔ
ÛÐÓÎ ()
ÛÎÚ f x ÙÛÖ ÙÎÓÌÐ Ö x =
x0 . °ÜÛÎ Î ûÜ×ÌØÈÑÖ ÔÛÐÙÎý ÙÜÔÌÞÐ ÍÌÛÈÐ ÈÑÖ ÓÈ ÑÈÐ
Ö ÛÈÔ ÛÖ n ÊÐ ÔÌÛÈÐ ×ÖÒÜ ÓÌÊÈ ÒÖ. ÂÖ ÌÜ ØÖÚ Ö ÓàÚ ÛÎÚ ÙÞÌÛÐÑÎ Ú ×ÌØÐÖÞÎ Ú ÊÐ ÔÌÛÈÐ ×ÖÒÜ
ÓÐÑØÖ ÙÛÖ ÙÎÓÌÐ Ö ÈÙÜÔÌ ÞÌÐÈÚ ÑÈÐ ËÌÔ Ì×ÎØÌÈ ÍÌÐ ÛÎ ÓÌ ÙÎ ÙÜ ÊÑÒÐÙÎ ÛÎÚ Sn x ×ØÖÚ ()
()
ÛÎÔ f x . °ÜÛÖ , àÙÛÖ ÙÖ, Ü×ÖÊØÈÓÓÐ ÍÌÐ ÛÖÜÚ ×ÌØÐÖØÐÙÓÖÜ Ú ×ÖÜ ×ÌØÐÓÌ ÔÌÐ ÑÈÔÌ ÔÈÚ
Ö ÛÈÔ ÈÔÈ×ÈØÐÙÛÈ ÓÐÈ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ ÓÌ Ì ÔÈ ÈÔÈ ×ÛÜÊÓÈ ÙÌ ÖØÏÖÊà ÔÐÌÚ ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌÐÚ.
ÂÖ Ü ßÖÚ ÛÎÚ Ü×ÌØÈÑÖ ÔÛÐÙÎÚ, 1H , ÌÕÈØÛÈ ÛÈÐ È×Ö ÛÎÔ ÈÑØÐÉÎ ÓÖØÝÎ ÛÎÚ ()

f x ÑÈÐ
ÛàÔ ei x (). ÁÜÔÎ ÏàÚ 1H=H 10% . ¶ Ü×ÌØÈÑÖ ÔÛÐÙÎ ÌÐ ÔÈÐ ÞÌÐØÖ×ÐÈÙÛÎ ! ¿ÖÒÒÖÐ
Ð ÙàÚ ÛÎÔ Ì ÞÌÛÌ ËÌÐ ÙÛÖÔ ×ÈÒÓÖÊØÈ ÝÖ, Ö ÛÈÔ ×ÈØÖÜÙÐÈ ÍÌÛÈÐ ÙÛÎÔ ÖÏÖ ÔÎ Ö ÛÌÛØÈÊà-
ÔÐÑÖ Ú ×ÈÒÓÖ Ú (ÑÖÐ ÛÈÕÌ ÁÞ. 3.2).
ÂÖ ÝÈÐÔÖ ÓÌÔÖ Gibbs ÏÈ ÓÌÒÌÛÎÏÌÐ ËÐÌÕÖËÐÑÖ ÛÌØÈ ×ÐÖ ÑÈ Ûà, ÙÛÖ ÌËÈ ÝÐÖ ÛàÔ
ÙÌÐØà Ô Fourier. ·È ×ØÌ ×ÌÐ ÔÈ ÛÖ Ì ÞÖÜÓÌ Ü×Ö ßÎ ÓÈÚ Ö ÛÈÔ Ì×ÐËÐà ÑÖÜÓÌ ×ØÖÙÌ ÊÊÐÙÎ
3.4 Á´¸À´Á FOURIER 219
ÁÞ. 3.2: ¾ÛÈÔ Î ÙÜ ÊÑÒÐÙÎ ËÌÔ ÌÐ ÔÈÐ ÖÓÈÒÎ ÑÈÐ ÛÖ n ÌÐ ÔÈÐ ×Ì×ÌØÈÙÓÌ ÔÖ (ÖÙÖËÎ ×ÖÛÌ ÓÌÊÈ ÒÖ), Î Sn x () ÕÌ×ÌØÔÈ ÌÐ
ÛÎ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ ()
f x ÑÈÛÈ 1H (ÝÈÐÔÖ ÓÌÔÖ Gibbs).
ÛÎÚ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎÚ ÙÎÓÌÐ Ö ×ØÖÚ ÙÎÓÌÐ Ö. ÂÖ ÝÈÐÔÖ ÓÌÔÖ Gibbs ËÌÔ ×ÈØÖÜÙÐÈ ÍÌÛÈÐ,
ÝÜÙÐÑÈ , Ö ÛÈÔ Î ÙÜ ÊÑÒÐÙÎ ÌÐ ÔÈÐ ÖÓÈÒÎ . ÂÈ ×ÐÖ ×È Ôà ÏÈ Ì×ÐÉÌÉÈÐàÏÖÜ Ô ÓÌ ÓÌØÐÑÈ
×ØÖÉÒÎ ÓÈÛÈ ÙÛÖ ÌËÈ ÝÐÖ ÛàÔ ÙÌÐØà Ô Fourier.
3.4. ÁÌÐØÌ Ú Fourier
´ÐËÐÑÎ ×ÌØÐ ×ÛàÙÎ ÛÎÚ ÏÌàØÐ ÈÚ ×ÖÜ ÈÔÈ×ÛÜ ÕÈÓÌ ÌÐ ÔÈÐ ÖÐ ÙÌÐØÌ Ú Fourier. EËà ,
p; p] [0; 2p]
ÙÜÔÎ ÏàÚ, ÖÐ ÛÌÛØÈÊàÔÐÑÈ ÖÒÖÑÒÎØà ÙÐÓÌÚ ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌÐÚ ÖØÐ ÍÖÔÛÈÐ ÙÌ Ì ÔÈ ËÐÈ ÙÛÎÓÈ
[ ÿ Î , ÛÖ ÖØÏÖÑÈÔÖÔÐÑÖ ÙÜ ÙÛÎÓÈ ×ÈÐ ØÔÌÐ ÛÎ ÓÖØÝÎ
1
em (x) = eimx ; m i2 = 1 (3:15a)
2p
(i) p ÈÑÌ ØÈÐÖÚ, ÿ Î
1 1 1
c0 (x) = ; cn (x) = cos(nx); sn (x) = sin(nx); n = 1; 2; :::; (3:15b)
(ii)
2p
p
p p
p p
ÑÈÐ Î ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ ÉÈ ØÖÜÚ ÌÐ ÔÈÐ ÓÖÔÈ ËÈ.
p; p ]
ÂÈ ×ÐÖ ×È Ôà È×ÖÛÌÒÌ ÙÓÈÛÈ Ó×ÖØÖÜ Ô ÔÈ ÊÌÔÐÑÌÜÛÖÜ Ô ÑÈÐ ÙÌ ÛÜÞÖ Ô ËÐÈ ÙÛÎÓÈ
[a; b] . ´ÓÌÐ Ú, ×ØÖÚ ÛÖ ×ÈØÖ Ô, ÏÈ ÞØÎÙÐÓÖ×ÖÐÎ ÙÖÜÓÌ ÛÖ ËÐÈ ÙÛÎÓÈ [ ÿ . ¿ØÈÊÓÈ-
ÛÐÑÈ , ÙÜ ÓÝàÔÈ ÓÌ ÛÖ ÏÌà ØÎÓÈ ÛàÔ Stone-Weierstrass (EË. 3.5),
N X
X N
(
f x; y ) C`n x` yn
` =0 n=0
Î
X
p < < p:
N X
N
( cos ; r sin )
f r C`n r `+n cos` sinn ; ÿ
` =0 n=0
220 ³¸°¼ÃÁ»°Â¸¹¾¸ ÅÇÀ¾¸ °¿´¸ÀÇ¼ ³¸°ÁÂ°Á´Ç¼
¾ÓàÚ,
cos = 12 (ei + e i ); sin = 21i (ei

ÿ
ÿ eÿi ;)
Ö×Ö ÛÌ, ÈÔÈ×ÛÜ ÙÙÖÔÛÈÚ ÙÌ ËÜÔÈ ÓÌÐÚ ÑÈÐ ÑÈ ÔÖÔÛÈÚ ÛÐÚ ×ØÈ ÕÌÐÚ, ÉØÐ ÙÑÖÜÓÌ
X
N
eim
( ) r=1 = g()
f r; j
2p
gm p ;
m = N
( ) = 1
ÿ
ËÎÒÈËÎ ÓÐÈ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ ()

g Ó×ÖØÌÐ ÔÈ ÊØÈÝÌÐ àÚ Ì×ÈÒÒÎÒÐ È ÛàÔ em
2p e
p im .
3.4.1 H ÓÐÊÈËÐÑÎ ÈÔÈ×ÈØÈ ÙÛÈÙÎ
ÁÛÎÔ ×ÌØÐ ×ÛàÙÎ ÈÜÛÎ ÞØÎÙÐÓÖ×ÖÐÌÐ ÛÈÐ ÛÖ ÙÜ ÙÛÎÓÈ (3.15a), ÛÖ Ö×ÖÐ Ö ÌÐ ÔÈÐ
ÖØÏÖÑÈÔÖÔÐÑÖ . »×ÖØÌÐ ÑÈÔÌÐ Ú ÔÈ È×ÖËÌÐ ÕÌÐ Ö ÛÐ ÛÖ ÙÜ ÙÛÎÓÈ ÛàÔ ()

em x , ÙÛÖÔ ×ÐÖ
×È Ôà Þà ØÖ, ÌÐ ÔÈÐ ×ÒÎ ØÌÚ (È×ÖÛÌÒÌÐ ÓÐÈ ÉÈ ÙÎ). ¶ È×Ö ËÌÐÕÎ ×È ÔÛàÚ ËÌÔ ÏÈ ËÖÏÌÐ
*
ÌËà .
ÁÜ ÓÝàÔÈ ÓÌ ÛÖ ·Ìà ØÎÓÈ 2 ÛÖÜ ×ÈØÖ ÔÛÖÚ ÑÌÝÈÒÈÐ ÖÜ (ÉÒ. ´Ë. 3.2), Ó×ÖØÖÜ ÓÌ ÔÈ
**
ÊØÈ ßÖÜÓÌ
+1
X p
()
f x ()
fm em x ; fm = ()()
em3 x f x dx: (3:16)
m = ÿ1 ÿ p
+ 2p
¿ÈØÈÛÎØÖÜ ÓÌ Ö ÛÐ Î ÈÔÈ ×ÛÜÕÎ ÑÈÛÈ Fourier ÛÎÚ ÌÕ. (3.16) ×ÈØÈÓÌ ÔÌÐ ÈÔÈÒÒÖÐ àÛÎ ÈÔ
x!x f (x)
( ) = ( + 2p ):
, ÓÌ ×ØÖÜ¢ ×Ö ÏÌÙÎ Ö ÛÐ Î ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ ÌÐ ÔÈÐ ×ÌØÐÖËÐÑÎ , ËÎÒÈËÎ
f x f x ÁÜÔÌ×àÌÕÐ ÙàÙÎ (3.16) ÐÙÞÜ ÌÐ ÑÈÐ ÙÛÖ ËÐÈ ÙÛÎÓÈ (

Ú, Î ÿ1 ; + )
1
ÌÝÖ ÙÖÔ Î f (x) ÌÐ ÔÈÐ ×ÌØÐÖËÐÑÎ .

¿ØÐÔ ×ØÖÞàØÎ ÙÖÜÓÌ ÙÌ ÊÌÔÐÑÈ ÙÜÓ×ÌØÈ ÙÓÈÛÈ, ÏÈ Ì×ÌÕÎÊÎ ÙÖÜÓÌ ÛÈ ×ÐÖ ×È Ôà
ÓÌ Ì ÔÈ ×ÈØÈ ËÌÐÊÓÈ.
¿ÈØÈ ËÌÐÊÓÈ 1: ·È ÈÔÈ×ÛÜÞÏÌÐ ÑÈÛÈ Fourier Î ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ (ÉÒ. ÁÞ. 3.3)
( )=p
f x ÿ j xj; ÿ p x p:
H ()
f x ÌÐ ÔÈÐ ÙÜÔÌÞÎ Ú ÙÛÖ ËÐÈ ÙÛÎÓÈ [ ÿ p; p] . ´ÞÖÜÓÌ
0 p
fm = em x3
( )(p + x)dx + ( )(p
em3 x ÿ )
x dx )
ÿ p 0
*
¶ È×Ö ËÌÐÕÎ ËÌÔ ÌÐ ÔÈÐ ËÜ ÙÑÖÒÎ ÈÔ ×ØÖÎÊÖÜÓÌ ÔàÚ È×ÖËÌÐÞÛÌÐ ÛÖ ÏÌà ØÎÓÈ ÛÖÜ Weierstrass (´Ë. 3.5) Î ÛÖ
ÏÌà ØÎÓÈ ÛÖÜ ´Ë. 7.2.
**
Ã×ÌÔÏÜÓÐ ÍÌÛÈÐ Ö ÛÐ ÛÖ ÙÜ ÓÉÖÒÖ ÙÎÓÈÐ ÔÌÐ Ö ÛÐ ÏÌàØÖÜ ÓÌ ÙÜ ÊÑÒÐÙÎ ÙÛÎ ÓÌ ÙÎ ÛÐÓÎ .
ÁÞ. 3.3. ¶ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ f x() ÛÖÜ ¿ÈØÈËÌÐ ÊÓÈÛÖÚ 1.
p p
= 1
0
p +
2p
imx
fm p e ÿ
dx xeÿimx dx ÿ xeÿimx dx :
p ÿ ÿ p 0
AÔ m =0
6 )
1 1 0 0 p p!
fm =
2p
p ÿ xe ÿ imx
+ m12 e ÿ imx 1 xe
+ im ÿ imx
ÿ
1
m2
e ÿ imx
im ÿ p ÿ p 0 0
1
=

p ( )eimp + 1 (1 p) + pe p + 1 (1 p)

2p im
im im im
e ÿ
e ÿ
:
m2 m2
p ÿ ÿ ÿ
im
´ÝÖ ÙÖÔ eimp
= ( 1)m ÿ , Ì ÞÖÜÓÌ
p p
( )
m+1
1
fm =
( ) 1 h i 1 h i
2p im + m2 1 ( ) + im ( ) + m2 1 ( )
ÿ m m m
p ÿ ÿ ÿ ÿ ÿ
1
=

p 2 3 2 h i
2p im ( ) ( 1) + 1 + m2 1 ( )
m m

p ÿ ÿ ÿ ÿ
Î
8
> 4
p
 m2 2
×ÌØÐÛÛÖ Ú
fm
:
0; m È ØÛÐÖÚ.
= 2p p p
p p
1
f0 = p dx +
0
ÿ
2 2
= :
2
2p xdx xdx
2p 2p
p ÿ p p
p pÿ ÿ 0
222 ³¸°¼ÃÁ»°Â¸¹¾¸ ÅÇÀ¾¸ °¿´¸ÀÇ¼ ³¸°ÁÂ°Á´Ç¼
°ØÈ,
p
" #
1
f (x) =
2 X 4 eimx 4 e imx
2p 2p + m=1;3;::: m2 2p + m2 2p
ÿ
p p p p )
( 2 3)
f (x) =
1 p 2 + 8 X cos (2` + 1)x
1
2p `=0 (2` + 1)2

:
´×ÌÐËÎ

cos(mx) < 1 ;
m2 m2
P1 2
=0 cos[(2` + 1)x]=(2` + 1)
p ; p]
Î ÙÌÐØÈ ÙÜÊÑÒÐ ÔÌÐ ÖÓÈÒÈ ÑÈÐ ÛÖ Ö ØÐÖ ÛÎÚ ÛÈÜÛÐ ÍÌÛÈÐ
`
f x() x [
=p
ÓÌ ÛÎ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ ÊÐÈ ÑÈ ÏÌ 2 ÿ (ÑÖÐ ÛÈÕÌ ¿ØÖ ÉÒÎÓÈ 3.3.2). ³ÌÔ ×ÈØÈ-
ÛÎØÌÐ ÛÈÐ ÙÜÔÌ×à Ú ÛÖ ÝÈÐÔÖ ÓÌÔÖ Gibbs. ²ÐÈ x ÉØÐ ÙÑÖÜÓÌ
1 = p2 :
" #
0 = 21p p 2 ÿ 8X 1
1
X
1
2 2 8
`=0 (2` + 1) `=0 (2` + 1)
Î
»Ì ÛÖÔ ÛØÖ ×Ö ÈÜÛÖ Ô ÉØÎ ÑÈÓÌ ÛÖ È ÏØÖÐÙÓÈ ÓÐÈÚ ÞØÎ ÙÐÓÎÚ ÙÌÐØÈ Ú.
2p
°Ô, Ûà ØÈ, Î ×ÐÖ ×È Ôà ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ Ì×ÌÑÛÈÏÌÐ ÙÌ Ö ÒÎ ÛÎÔ ×ØÈÊÓÈÛÐÑÎ ÌÜÏÌÐ È, ÓÌ
&
×ÌØÐ ÖËÖ , Î ×ÐÖ ×È Ôà ÈÔÈ ×ÛÜÕÎ Fourier ÐÙÞÜ ÌÐ ÑÈÐ ÊÐÈ ÛÎÔ Ì×ÌÑÛÈÏÌÐ ÙÈ ÙÜÔÈ ØÛÎ-
ÙÎ.
³ÌÔ ÏÈ ÈÙÞÖÒÎÏÖÜ ÓÌ ÐËÐÈÐ ÛÌØÈ ÓÌ ÛÐÚ ËÐÈ ÝÖØÌÚ ÙÜÔÏÎ ÑÌÚ ÖÐ Ö×ÖÐ ÌÚ ÌÊÊÜà ÔÛÈÐ
ÛÎ ÙÜ ÊÑÒÐÙÎ ÛÎÚ ÙÌÐØÈ Ú Fourier. ·È ×ÌØÐÖØÐÙÛÖÜ ÓÌ ÙÛÖ ÔÈ Ëà ÙÖÜÓÌ, ÞàØÐ Ú È×Ö -
ËÌÐÕÎ, Ì ÔÈ ÏÌà ØÎÓÈ ×ÖÜ ÑÈÒÜ ×ÛÌÐ Ö ÒÌÚ ÙÞÌËÖ Ô ÛÐÚ ×ÌØÐ×Ûà ÙÌÐÚ ×ÖÜ ÞØÌÐÈÍÖ ÓÈÙÛÌ
ÙÛÎÔ ×ØÈ ÕÎ.
ÁÞ. 3.4: ¶ ×ØÐÖÔàÛÎ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ ÌÐ ÔÈÐ ×ÌØÐÖËÐÑÎ . ¹ÈÛÈ ÙÜÔÌ ×ÌÐÈ, ÈÔÈ×ÛÜ ÙÙÌÛÈÐ ÑÈÛÈ Fourier Ù' ÖÒÖ ÑÒÎØÎ ÛÎÔ
×ØÈÊÓÈÛÐÑÎ ÌÜÏÌÐ È, ×ÈØÖ ÒÖ ×ÖÜ ËÌÔ ÌÐ ÔÈÐ ÛÌÛØÈÊàÔÐÑÈ ÖÒÖÑÒÎØà ÙÐÓÎ.
·Ìà ØÎÓÈ: ()
f x *
[ p p]
´ÙÛà ÓÐÈ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ , Î Ö×ÖÐ È ÌÐ ÔÈÐ ÝØÈÊÓÌ ÔÎÚ ÑÜ ÓÈÔÙÎÚ
(bounded variation) ÙÛÖ ËÐÈ ÙÛÎÓÈ ÿ ; . ÂÖ ÛÌ, Î ÈÔÈ ×ÛÜÕÎ ÑÈÛÈ Fourier ÈÜÛÎ Ú
ÙÜÊÑÒÐ ÔÌÐ ÙÛÎÔ ÌÕÎ Ú ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ:
[f (x + 0) + f (x 0)]=2 ÿ ; ÿ p < x < p; (3:17)
[f (p) + f ( p)]=2 ;ÿ x = 6 p:
´×Ð×ÒÌ ÖÔ, ÙÌ ÑÈ ÏÌ ÑÒÌÐÙÛÖ ËÐÈ ÙÛÎÓÈ Ö ×ÖÜ Î ()
f x ÌÐ ÔÈÐ ÙÜÔÌÞÎ Ú, Î ÙÜ ÊÑÒÐÙÎ ÌÐ ÔÈÐ
ÖÓÈÒÎ . ( + 0)
f x ÌÐ ÔÈÐ Î È×Ö ËÌÕÐÈ ÖØÐÈÑÎ ÛÐÓÎ ÛÎÚ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎÚ ÑÈÐ f xÿ( 0) Î È×Ö
ÈØÐÙÛÌØÈ . °Ô, ÉÌ ÉÈÐÈ, Î ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ ÌÐ ÔÈÐ ÙÜÔÌÞÎ Ú ÙÛÖ ÙÎÓÌÐ Ö x , ÛÖ ÛÌ
( + 0) = f (x 0) = f (x):
f x ÿ
¶ È×Ö ËÌÐÕÎ ÏÈ ËÖÏÌÐ ÙÛÖ ¿ÈØÈ ØÛÎÓÈ ± (·Ìà ØÎÓÈ ±3).
p ; p]
¶ È×ÒÖÜ ÙÛÌØÎ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ ×ÖÜ ×ÒÎØÖÐ ÛÖÜÚ Ö ØÖÜÚ ÛÖÜ ÏÌàØÎ ÓÈÛÖÚ ÌÐ ÔÈÐ Î
ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ ×ÖÜ Ì ÞÌÐ ×ÈØÈ ÊàÊÖ ÙÛÖ ËÐÈ ÙÛÎÓÈ [ ÿ . ÂÖ ÛÌ Î ÙÌÐØÈ Fourier ÈÜÛÎ Ú
ÙÜÊÑÒÐ ÔÌÐ ÙÛÎÔ ()
f x ÙÌ ÑÈ ÏÌ ÙÎÓÌÐ Ö.
°Ô ÓÐÈ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ ËÌÔ ÌÐ ÔÈÐ ÙÜÔÌÞÎ Ú Ù' Ì ÔÈ ÙÎÓÌÐ Ö, Î ÙÌÐØÈ Fourier ÈÜÛÎ Ú ÙÛÖ
ÙÎÓÌÐ Ö ÈÙÜÔÌ ÞÌÐÈÚ ÙÜÊÑÒÐ ÔÌÐ ÙÛÎ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ ×ÖÜ ËÐ ÔÌÛÈÐ È×Ö ÛÎÔ ´Õ. (3.17).
¿ÈØÈ ËÌÐÊÓÈ 2: ´ÙÛà Î ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ
1; 0 < x =
1 f (x)dx =
1 0
1
2p p e 2p p ( )e dx +
2p 0 e
imx imx imx
fm j
p
ÿ

p ÿ
ÿ

p ÿ
dx
ÿ ÿ
p p
= 1 eimx dx + e

= 1 p(2i) sin(mx)dx
2p 0 2p 0
imx
p ÿ
ÿ
dx ÿp
0
*
H ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ f (x ) ÌÐ ÔÈÐ ÝØÈÊÓÌ ÔÎÚ ÑÜ ÓÈÔÙÎÚ ÈÔ f x ( ) = f1 (x) + f2 (x) , Ö ×ÖÜ ()
f1 x ÑÈÐ ()
f2 x ÌÐ ÔÈÐ
ÝØÈÊÓÌ ÔÌÚ ÙÛÖ [a; b] f1 (x)

ÑÈÐ ÌÐ ÔÈÐ ÓÎ ÈÜ ÕÖÜÙÈ ÑÈÐ f2 x() ÓÎ ÝÏÐ ÔÖÜÙÈ. °×ÖËÌÐÑÔÜ ÌÛÈÐ Ö ÛÐ, ÛÖ ÛÌ, ÙÛÖ
[a; b] Ü×È ØÞÖÜÔ ÖÐ f (x + 0) ÑÈÐ (

f xÿ 0) . »Ì È×ÒÖÜ ÙÛÌØÈ ÒÖ ÊÐÈ, ÓÐÈ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ f x () ×ÒÎØÖÐ ÛÐÚ
Ü×ÖÏÌ ÙÌÐÚ ÛÖÜ ÏÌàØÎ ÓÈÛÖÚ ÌÝÖ ÙÖÔ Ì ÞÌÐ ×Ì×ÌØÈÙÓÌ ÔÖ ÈØÐÏÓÖ ÈÙÜÔÌÞÌÐà Ô, ÓÌ ×Ì×ÌØÈÙÓÌ ÔÖ ×Î ËÎÓÈ Î
ÑÈÏÌÓÐÈ .
224 ³¸°¼ÃÁ»°Â¸¹¾¸ ÅÇÀ¾¸ °¿´¸ÀÇ¼ ³¸°ÁÂ°Á´Ç¼
8
>
>
; 0 m =0
 4i 1
>
:
2p m

p cos( mx )
;

m6 = 0.
0
8
>
<
0; m È ØÛÐÖÚ
fm = > 4i 1
2p m ; m
:
ÿp ×ÌØÐÛÛÖ Ú.
ÁÜÔÌ×à Ú,
" #
()
X 1 ( ) 4i 1 eimx = 4i X 1 eimx 1 e
2p
ÿ
2p m 2p
imx
f x p ÿ p ÿ
ÿ
)
m =1;3;::: m =1;3;::: m m
f (x)
4 X sin(mx) = 4 X
1
sin 2(2` + 1)x3 :
p
m =1;3;::: m p `=0
2` + 1
²ÐÈ x = 0; 6 p , Î ÙÌÐØÈ ÊÐ ÔÌÛÈÐ ÓÎËÌ Ô, ËÌÔ ÙÜÊÑÒÐ ÔÌÐ ËÎÒÈËÎ ÙÛÎÔ f x () (Î Ö×ÖÐ È
ÖÜ ÛÌ ÑÈÔ ÖØÐ ÙÛÎÑÌ ÙÛÖ x = 0): ÁÜÔÌ×à Ú, ÙÜÊÑÒÐ ÔÌÐ ÙÛÎÔ ()

f x ÓÖ ÔÖ ÈÔ ÛÎÔ ÖØÐ ÙÖÜ-
ÓÌ ÙÛÖ x =0 àÚ ÌÕÎ Ú:
f (0) = f (0+ ) +2 f (0 ) = 0:
ÿ
²ÐÈ x = p2 ÉØÐ ÙÑÖÜÓÌ ÛÖ È ÏØÖÐÙÓÈ ÓÐÈÚ ÞØÎ ÙÐÓÎÚ ÙÌÐØÈ Ú, ËÎÒÈËÎ
1 = p4 ( )` 2` 1+ 1 ( )` 2` 1+ 1 = p4 :
X 1
X
1
ÿ Î ÿ
`=0 `=0
²ÐÈ ÔÈ ËÌÐ ÕÖÜÓÌ ÛÖ ÝÈÐÔÖ ÓÌÔÖ Gibbs ÏÌàØÖÜ ÓÌ ÛÖ
2 3
Sn =
4 Xn
sin (2 ` + 1)x
p `=0 2` + 1 :
4 x
= A (j)dj; me An (x) =
X
n
cos 2(2` + 1)x3:
Sn
p 0
n
` =0
AÒÒÈ
cos 2(2` + 1)x3 = 12 2ei(2`+1)x + e

X
n X
n
ÿ i ` (2 +1)x 3
` =0 ` =0
!
= 12
X
n X
n
eix
e2
i `x
+e ÿ ix
e 2
ÿ i `x
` =0 ` =0
= 12 eix e e2ix 1 1 + 12 e 1
i(2n+2)x
ÿ ix eÿi(2n+2)x ÿ
:
1
ÿ
ÿ eÿ2ix ÿ
ÂÖ È ÏØÖÐÙÓÈ Ì ÊÐÔÌ ÌÜ ÑÖÒÈ, ÑÈÏÖ ÙÖÔ ×ØÖ ÑÌÐÛÈÐ ÊÐÈ ÊÌàÓÌÛØÐÑÎ ×ØÖ ÖËÖ. ´ÛÙÐ,
" # 2 ( 3 )
A n (x) =
1 ei(2n+2)x ÿ 1+e ÿ (2 +2)x ÿ 1
i n
1
=2 sin ( n + 2)x
:
2 2 sin
i x ÿ 2i sin x sin x
°ØÈ
n + 2)j
2 3
( ) = p2 sin (sin 2 (n+2)x 2 sin u 3 du
x
dj =
Sn x
0 j p 0 sin u=(n + 2) n + 2
(n + 2)j = u x=0
u=p
[ÏÌ ÙÈÓÌ ]. ÂÖ ÖÒÖÑÒÎ ØàÓÈ ÌÐ ÔÈÐ ÓÎËÌ Ô ÊÐÈ ÑÈÐ ÓÌ ÔÌÐ ÏÌÛÐÑÖ
ÓÌ ÞØÐ ÛÎÔ ÛÐÓÎ , Ö×Ö ÛÌ Ö ÈØÐÏÓÎÛÎ Ú ÊÐ ÔÌÛÈÐ ÈØÔÎÛÐÑÖ Ú. °ØÈ, Î ÓÌ ÊÐÙÛÎ ÛÐÓÎ
ÛÖÜ Sn ( x )
ÊÐÈ ÙÞÌÛÐÑÈ ÓÌÊÈ ÒÈ n ÌÐ ÔÈÐ
p
(Sn )max p2 sin 2u=sin(nu+ 2)3 ndu 2 p sin u du:

0 +2 p 0 u
ÂÖ ÛÌÒÌÜÛÈÐ Ö ÖÒÖÑÒÎ ØàÓÈ Ü×ÖÒÖÊÐ ÍÌÛÈÐ ÈØÐÏÓÎÛÐÑÈ ÑÈÐ ×ÈÐ ØÔÖÜÓÌ
(Sn )max 1; 1789798

(ÓÌÊÈ ÒÖ ÑÈ ×àÚ n, ×.Þ. n> 60 ).
±Ì ÉÈÐÈ,
lim Sn ( x ) =
2 sin u du = 1
1
an x > 0;
n!1 p u 0
lim Sn (x) =
2 sin u du = 1
ÿ1
an x < 0:
n!1 p u 0
ÿ
x =0 () 1
n ×Ì×ÌØÈÙÓÌ ÔÖ, jSn x j > (ÝÈÐÔÖ ÓÌÔÖ Gibbs, ´Ë. 3.3). ¶
&
¹ÖÔÛÈ ÙÛÖ ÑÈÐ ÓÌ
()
Sn x ÈÔÈ×ÈØÐ ÙÛÈÛÈÐ, ÊÐÈ ËÐÈ ÝÖØÌÚ ÛÐÓÌ Ú ÛÖÜ n, Ö ×àÚ ÙÛÖ ÁÞÎ ÓÈ 3.5.
226 ³¸°¼ÃÁ»°Â¸¹¾¸ ÅÇÀ¾¸ °¿´¸ÀÇ¼ ³¸°ÁÂ°Á´Ç¼
ÁÞ. 3.5: ²ØÈÝÐÑÎ ÈÔÈ×ÈØÈ ÙÛÈÙÎ ÛÎÚ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎÚ ÉÎ ÓÈÛÖÚ ÑÈÏà Ú ÑÈÐ ÛàÔ ËÐÈÝÖ ØàÔ ×ØÖÙÌÊÊÐ ÙÌà Ô ÛÎÚ.
³ÐÈ×ÐÙÛà ÔÖÜÓÌ Ö ÛÐ Î ÙÜ ÊÑÒÐÙÎ ÌÐ ÔÈÐ ×È ØÈ ×ÖÒÜ ÉØÈËÌÐ È. ¶ ×ØÖÙÌ ÊÊÐÙÎ ËÌÔ ÌÐ ÔÈÐ ÑÈÏÖ ÒÖÜ ÑÈÒÎ ÑÖÔÛÈ ÙÛÖ
x =0 [ÙÎÓÌÐ Ö ÈÙÜÔÌ ÞÌÐÈÚ ÛÎÚ f x () ]. 100 Ö ØÖÐ ËÌÔ ÝÛÈ ÔÖÜÔ! ¾ÓàÚ Î ÙÜ ÊÑÒÐÙÎ ÙÛÎ ÓÌ ÙÎ ÛÐÓÎ ÌÐ ÔÈÐ ×ÖÒÜ ÑÈÒÎ .
3.4.2 ¶ ÛØÐÊàÔÖÓÌÛØÐÑÎ ÈÔÈ×ÈØÈ ÙÛÈÙÎ
¾Ð ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌÐÚ ()
cn x ÑÈÐ ()
sn x ×ÖÜ ÖØÐ ÙÛÎÑÈÔ ÙÛÎÔ ÌÕ. (3:15b) È×ÖÛÌÒÖÜ Ô Ì ÔÈ
p ; p]
ÖØÏÖÑÈÔÖÔÐÑÖ ÙÜ ÙÛÎÓÈ ÑÈÐ ÖØÐ ÍÖÜÔ ÓÐÈ È ÒÒÎ ÉÈ ÙÎ ÙÛÖ Þà ØÖ Hilbert ÛàÔ ÛÌÛØÈ-
[
[0; 2p]
ÊàÔÐÑÈ ÖÒÖÑÒÎØà ÙÐÓàÔ ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌàÔ ×ÖÜ ÖØÐ ÍÖÔÛÈÐ ÙÛÖ ËÐÈ ÙÛÎÓÈ ÿ Î ÙÛÖ
:.
j cn > $ ()
cn x ; j sn > $ ()
sn x : (3:18)
ÂÖÜ ÛÖ ÝÈÐ ÔÌÛÈÐ È×Ö ÛÖ Ö ÛÐ Ó×ÖØÖÜ Ô ÔÈ ÊØÈÝÖÜ Ô àÚ ÊØÈÓÓÐÑÎ Ì×ÈÒÒÎÒÐ È ÛàÔ
ËÐÈÔÜÙÓÈ ÛàÔ j em > , ËÎÒÈËÎ
j c0 > = e0 >;j
1ÿ
cn > = en > +
1
j
2
p j j e ÿn > ;
(3:19)
iÿ 1
sn > = en >
ÿ
e ÿn > :
2
j p j ÿj
ÁÜÔÌ×à Ú,
X X
= an + (3:20)
1 1

j f> j cn > b n j sn >;

n =0 n =1
Ö ×ÖÜ
p
a n = < cn 1
= p f (x) cos(nx)dx; (3:21a)
(1 + dn0 )p p

j f>
ÿ
p

bn = < sn j f> = 1p f (x) sin(nx)dx:

p (3:21b)
ÿ p
¶ ÈÔÈ ×ÛÜÕÎ (3.20), ÙÜÔÎ ÏàÚ, ÊØÈ ÝÌÛÈÐ ÙÛÎ ÓÖØÝÎ
X X
( )= an cos(nx) + sin(nx); (3:22)
1 1
f x bn
n =0 n =1
Ö ×ÖÜ
p p p
a0 = 21p f (x)dx; an = p1 cos(nx)f (x)dx; = p1

bn sin(nx)f (x)dx: (3:23)
ÿ p ÿ p ÿ p
¶ ÓÖØÝÎ (3.22), ×ÈØÈ ÛÖ Ö ÛÐ ÛÈ cos(nx) ÑÈÐ sin(nx) ËÌÔ ÌÐ ÔÈÐ ÑÈÔÖÔÐÑÖ×ÖÐÎÓÌ ÔÈ,
ÌÐ ÔÈÐ ×ÖÒÜ ËÐÈËÌËÖÓÌ ÔÎ ÙÛÈ ÉÐÉÒÐ È ÄÜÙÐÑÎ Ú, ÐËÐÈÐ ÛÌØÈ ÛÈ ×ÈÒÐÈ . ¶ ÛØÐÊàÔÖÓÌÛØÐ-
ÑÎ ÉÈ ÙÎ Ì ÞÌÐ ×È ÔÛàÚ ÓÌØÐÑÈ ×ÒÌÖÔÌÑÛÎ ÓÈÛÈ, ÛÈ Ö×ÖÐ È ÙÜÔÖßÐ ÍÖÔÛÈÐ àÚ ÌÕÎ Ú:
(i) °Ô f x( ) = f ( x) ÿ , ËÎÒÈËÎ Î ()
f x ÌÐ ÔÈÐ È ØÛÐÈ, ÛÖ ÛÌ bn = 0; n = 1; 2; ::: .
(ii) °Ô f (x) = f ( x)ÿ ÿ , ËÎÒÈËÎ Î f (x) ÌÐ ÔÈÐ ×ÌØÐÛÛÎ , ÛÖ ÛÌ an = 0 n = 0; 1; 2; :::

, .
²ÐÈ ÈÜÛÖ Ô ÛÖ ÒÖ ÊÖ ÙÛÖ ¿ÈØÈ ËÌÐÊÓÈ 1 Ì ÞÖÜÓÌ ÓÖ ÔÖ Ö ØÖÜÚ ÓÌ ÙÜÔÎÓÐ ÛÖÔÖ ÌÔà ÙÛÖ
¿ÈØÈ ËÌÐÊÓÈ 2 Ì ÞÖÜÓÌ ÓÖ ÔÖ Ö ØÖÜÚ ÓÌ ÎÓÐ ÛÖÔÖ.
3.4.3 AÔÈ ×ÛÜÕÎ ÙÌ ÈÜÏÈÐ ØÌÛÖ ËÐÈ ÙÛÎÓÈ [a; b]

´ÙÛà ÓÐÈ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ f x () , ÙÛÖ ËÐÈ ÙÛÎÓÈ [a; b]: ·ÌàØÖÜ ÓÌ ÛÖ ÓÌÛÈÙÞÎÓÈÛÐÙÓÖ
x = b 2p a t + a +2 b
ÿ
gia x 2 [a; b]:
()
f x ()
g t t2 [ p; p ]
p; p ]
ÂÖ ÛÌ, ! ÓÌ ÿ .
´ÔÈÚ ÛÌ ÛÖÐÖÚ ÓÌÛÈÙÞÎÓÈÛÐÙÓÖ Ú ÌÊÊÜÈ ÛÈÐ ×àÚ, ÈÔ Î ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ ()

g t ,t2 [ ÿ ,
ÐÑÈÔÖ×ÖÐÌÐ ÛÐÚ ÙÜÔÏÎ ÑÌÚ ÛÖÜ ÏÌàØÎ ÓÈÛÖÚ ÛÎÚ ¿ÈØÈÊØÈ ÝÖÜ 3.4.1, ÛÖ ÛÌ ÑÈÐ Î ÙÜ-
ÔÈ ØÛÎÙÎ ()
f x ,x 2 [a; b] , ×ÖÜ ×ØÖÑÜ ×ÛÌÐ ÓÌ ÛÖÔ ×ÈØÈ×È Ôà ÓÌÛÈÙÞÎÓÈÛÐÙÓÖ , ÐÑÈÔÖ-
×ÖÐÌÐ , Ì×Ð ÙÎÚ, ÈÔÈ ÒÖÊÌÚ ÙÜÔÏÎ ÑÌÚ.

228 ³¸°¼ÃÁ»°Â¸¹¾¸ ÅÇÀ¾¸ °¿´¸ÀÇ¼ ³¸°ÁÂ°Á´Ç¼
ÁÛÎÔ ×ØÈ ÕÎ, ×ÈØÖÜÙÐÈ ÍÌÛÈÐ ÙÜÞÔÈ Î ×ÌØÐ ×ÛàÙÎ a= ÿ L; b =L . ÂÖ ÛÌ, ÛÖ ÙÜ -
ÙÛÎÓÈ
em x ( ) = 1
2L e
p
im(p=L)x
(3:24)
ÌÐ ÔÈÐ ÖØÏÖÑÈÔÖÔÐÑÖ ÙÛÖ ËÐÈ ÙÛÎÓÈ [ L; L] w(x) = 1
ÿ ÓÌ . °ØÈ,

+
X
= fm j em >; fm j f>

m = ÿ1
Î
+
1 X = 1
L
() fm eim(p=L)x ; (p ) f (x)dx; (3:25a)
1
im =L x
f x fm
2L L e
ÿ
p
2L m=
p
ÿ1 ÿ
ËÎÒÈËÎ
+ L
( ) 21L (j)dj
X
eim(p=L)x eÿim(p=L)j f
1
f x :
m= ÿ1 ÿ L
¶ ÙÞÌ ÙÎ ÈÜÛÎ , ÙÜÔÎ ÏàÚ, ÊØÈ ÝÌÛÈÐ àÚ
+1
= 21L
X L
()
f x Am eim(p=L)x ; Am eÿim(p=L)x f x dx:() (3:25b)
m = ÿ1 ÿ L
¸ËÐÈÐ ÛÌØÖ ÌÔËÐÈÝÌ ØÖÔ ×ÈØÖÜÙÐÈ ÍÌÐ Î ×ÌØÐ ×ÛàÙÎ ÛàÔ ÛØÐà Ô ËÐÈÙÛÈ ÙÌàÔ. ´ÙÛà
Ö ÛÐ
( ) = p1
F xj
+1
X
F nj exp

inj

2p x ; j = 1; 2; 3:
j
L j nj = ÿ1
Lj
Tà ØÈ,
( ) = F (x1 )F (x2 )F (x3 )

F r
exp i 2Lpn1 x1 + 2Lpn2 x2 + 2Lpn3 x3 ;

= V 11=2
X
Fn1 Fn2 Fn3
n1 ;n2 ;n3 1 2 3
Ö ×ÖÜ V = L1 L2 L 3 . ´ÙÛà Ûà ØÈ Ö ÛÐ
n = (n 1 ; n 2 ; n 3 );
Fn = F n1 F n2 F n3 ;

gn = 2p n1 n 2 n 3
; ;
L1 L2 L3
:
TÖ ÛÌ,
( ) = V 11=2
X
F r Fn eign 1r :
n
¶ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ ()
F r ÌÐ ÔÈÐ ×ÌØÐÖËÐÑÎ . ¾ÓàÚ, Î ÌÒÈ ÞÐÙÛÎ ×ÌØÐÖÞÎ Î Ö×ÖÐ È, Ì×È-
ÔÈÒÈÓÉÈÔÖ ÓÌÔÎ, ÑÈ ÔÌÐ ÛÎ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ ×ÌØÐÖËÐÑÎ Ó×ÖØÌÐ ÔÈ Ì ÞÌÐ ËÐÈ ÝÖØÈ ÙÞÎ ÓÈÛÈ.
»Ì È ÒÒÈ ÒÖ ÊÐÈ, ÙÛÎ ÓÐ È ËÐÈ ÙÛÈÙÎ ÌÐ ÔÈÐ ÓÖÔÖÙÎ ÓÈÔÛÈ ÖØÐÙÓÌ ÔÎ (ÛÓÎ ÓÈ ÌÜÏÌÐ ÈÚ
ÓÎ ÑÖÜÚ L), ÙÛÐÚ ËÜÖ ËÐÈÙÛÈ ÙÌÐÚ Ó×ÖØÌÐ ÔÈ Ì ÞÌÐ ËÐÈ ÝÖØÈ ÙÞÎ ÓÈÛÈ (ÛÌÛØÈ ÊàÔÖ,
ÌÕÈ ÊàÔÖ Ñ.Ò×.), Ö ×àÚ Ì×Ð ÙÎÚ ÑÈÐ ÙÛÐÚ ÛØÌÐÚ (ÑÜ ÉÖÚ, ×ÖÒÜ ÌËØÖ Ñ.Ò×.). ¾ Ö ÊÑÖÚ V
ÌÐ ÔÈÐ Ö Ö ÊÑÖÚ ÛÎÚ ÏÌÓÌÒÐà ËÖÜÚ Î ×ØàÛÈØÞÐÑÎ Ú ÑÜßÌÒÐ ËÈÚ. ÁÛÐÚ ÛØÌÐÚ ËÐÈÙÛÈ ÙÌÐÚ Î
ÏÌÓÌÒÐà ËÎÚ ÑÜßÌÒÐ ËÈ ÌÐ ÔÈÐ ÊÔàÙÛÎ àÚ ÑÜßÌÒÐ ËÈ ÛàÔ Wigner-Seitz ÑÈÐ Ì ÞÌÐ ÓÌÊÈ ÒÎ
ÙÎÓÈÙÐ È ÙÛÎ ÄÜÙÐÑÎ ÁÛÌØÌÈ Ú ¹ÈÛÈ ÙÛÈÙÎÚ.
¿ÖÒÒÌ Ú ÝÖØÌ Ú ÊØÈ ÝÖÜÓÌ ÛÎÔ ×ÐÖ ×È Ôà ÈÔÈ ×ÛÜÕÎ ÙÌ ûÈÙÜ ÓÓÌÛØÎý ÓÖØÝÎ :
X
F r( )= Fn eign 1r ;
n
= V1

Fn ()
F r eÿign 1r dV ;
N VN
Ö × Ö Ü VN Ö Ö Ê Ñ Ö Ú ÛÎÚ ÏÌÓÌÒÐà ËÖÜÚ Ñ Ü ß Ì Ò Ð Ë È Ú ÙÛÐÚ N - Ë Ð È Ù Û È Ù Ì Ð Ú ÑÈÐ
dV = dx1 111 dxN . ´×ÌÐËÎ Î ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ () F r ÌÐ ÔÈÐ ×ÌØÐÖËÐÑÎ , ÏÈ ×ØÌ ×ÌÐ
F (r) = F (r + `)
ÊÐÈ ÑÈÛÈ ÒÒÎÒÖ ËÐÈ ÔÜÙÓÈ `. To ÌÒÈ ÞÐÙÛÖ ÈÜÛÖ ËÐÈ ÔÜÙÓÈ ÊØÈ ÝÌÛÈÐ
` = m 1 a1 + m 2 a2 + m 3 a3 ;
Ö ×ÖÜ mi ÈÑÌ ØÈÐÖÚ, i = 1; 2; 3 , ÑÈÐ a1 , a2 ÑÈÐ a3 ÖÐ ÑØÜÙÛÈÒÒÖÊØÈÝÐÑÖÐ È ÕÖÔÌÚ (Ö ÞÐ
ÑÈÛ' ÈÔÈ ÊÑÎÔ ÖØÏÖÊà ÔÐÖÐ). »Ì Ùà ÛàÔ ai , i = 1; 2; 3 , ÖØÐ ÍÖÔÛÈÐ ÛÈ ËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ bi ,

i = 1; 2; 3 , àÚ ÌÕÎ Ú:
b1 = 2p a a(2a a3a ) ;
2
b2 = 2p a a(3a a1a ) ; 2
b3 = 2p a a(1a a2a ) :
2
1 2 1 3 2 1 2 3
1 2 1 2 1 3 2
ÂÈ bi ÌÐ ÔÈÐ ÖØÏÖÊà ÔÐÈ ÓÌ ÛÈ ai ÑÈÐ ÑÈÔÖÔÐÑÖ×ÖÐÎÓÌ ÔÈ à ÙÛÌ
bi 1 aj = 2pdij :
230 ³¸°¼ÃÁ»°Â¸¹¾¸ ÅÇÀ¾¸ °¿´¸ÀÇ¼ ³¸°ÁÂ°Á´Ç¼
¶ ÙÜÔÏÎ ÑÎ ×ÌØÐÖËÐÑÖ ÛÎÛÈÚ ËÐ ÔÌÐ
eign 1` = 1:
²ØÈ ÝÖÜÓÌ
gn = n1 b 1 + n 2 b 2 + n 3 b 3 ;
Ö×Ö ÛÌ Ì ÞÖÜÓÌ
exp(ign `) = exp 22p(n1m1 + n2m2 + n3 m3)3 = 1;

1
ËÎÒÈËÎ ÌÕÈÙÝÈÒÐ ÍÌÛÈÐ Î ×ÌØÐÖËÐÑÖ ÛÎÛÈ. ÂÈ b1 , b2 , b3 ÌÐ ÔÈÐ ÛÈ ÏÌÓÌÒÐà ËÎ ËÐÈÔÜ -
ÙÓÈÛÈ ÛÖÜ ÈÔÛÐ ÙÛØÖÝÖÜ ×ÒÌ ÊÓÈÛÖÚ.
3.4.4 ÄÈ ÙÓÈ ×ÌØÐÖËÐÑà Ô ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌàÔ
²ÐÈ ÛÐÚ ÌÝÈØÓÖÊÌ Ú, ÌÐ ÔÈÐ ÞØÎ ÙÐÓÖ ÔÈ ÊØÈ ßÖÜÓÌ ÛÎÔ ÌÕ. (3.25b) ÑÈ ×àÚ ËÐÈÝÖØÌ-
ÛÐÑÈ . ÁÛÎ ÝÈÙÓÈÛÐÑÎ ÈÔÈ ÒÜÙÎ, ÙÜÔÎ ÏàÚ, Î ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ ÛÎÔ Ö×ÖÐ È ÏÌ ÒÖÜÓÌ ÔÈ
ÈÔÈ×ÛÜ ÕÖÜÓÌ ÑÈÛÈ Fourier ÌÐ ÔÈÐ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ ÛÖÜ ÞØÖ ÔÖÜ t. ÂÖ ÛÌ, ÏÌ ÛÖÜÓÌ

*
L = T2 ; m
p = m 2p = v m; m ÈÑÌ ØÈÐÖÚ,
L T
ÑÈÐ Î ÌÕÐ ÙàÙÎ (3.25b) ÊØÈ ÝÌÛÈÐ
+1
X
f t() Am eiv m t ; (3:26)
m = ÿ1
Ö ×ÖÜ
= T1
T =2
Am eÿiv m t f t dt:
() (3:27)
ÿ T= 2
()
f t
v
³ÎÒÈËÎ Î ×ÈØÐÙÛÈ ÔÌÛÈÐ àÚ ÓÐ È Ì×ÈÒÒÎÒÐ È ÈØÓÖÔÐÑà Ô ÛÈÒÈÔÛà ÙÌàÔ ÓÌ ÙÜÞÔÖ -
Am
v f
ÛÌÚ m . ¶ ×ÖÙÖ ÛÎÛÈ ÒÌ ÊÌÛÈÐ ×ÒÈ ÛÖÚ (amplitude) ×ÖÜ ÈÔÛÐÙÛÖÐÞÌÐ ÙÛÎ ÙÜÞÔÖ -
ÛÎÛÈ m , ÑÈÐ ÞÈØÈÑÛÎØÐ ÍÌÛÈÐ È×Ö Ì ÔÈ ÓÌ ÛØÖ, rm , ÑÈÐ ÓÐÈ ÝÈ ÙÎ, m:
Am = jAm jeifm = rm eif m

: (3:28)
¿ÈØÈÛÎØÖÜ ÓÌ Ö ÛÐ ÛÖ ÈÔÈ ×ÛÜÊÓÈ ÑÈÛÈ Fourier ÌÐ ÔÈÐ ×ÌØÐÖËÐÑÖ ÓÌ ×ÌØÐ ÖËÖ T,
*
H ×ÈØÈ ËÖÙÎ ÛÖ ÏÌ ÒÌÐ ÔÈ ÞØÎÙÐÓÖ×ÖÐÌÐ ÛÈÐ ÛÖ ÊØÈ ÓÓÈ v (ÙÜÞÔÖ ÛÎÛÈ) Ö ÛÈÔ Î ÈÔÌÕÈ ØÛÎÛÎ ÓÌÛÈÉÒÎÛÎ
ÌÐ ÔÈÐ t (ÞØÖ ÔÖÚ) ÑÈÐ ÛÖ ÊØÈ ÓÓÈ k (ÑÜÓÈÛÈØÐÏÓÖ Ú) Ö ÛÈÔ Î ÈÔÌÕÈ ØÛÎÛÎ ÓÌÛÈÉÒÎÛÎ ÌÐ ÔÈÐ ÓÎ
ÑÖÚ. ¹ÖÐ ÛÈÕÌ
ÙÞÌÛÐÑÈ ÛÖ ´Ë. 8.1 ÛàÔ ÓÌÛÈÙÞÎÓÈÛÐÙÓà Ô Fourier.

3.5 ¿¾ºÃÇ¼Ã»¸¹´Á ±°Á´¸Á 231
ËÎÒÈËÎ Ö ÓÌÛÈÙÞÎÓÈÛÐÙÓÖ Ú t!t +T ÈÝÎ ÔÌÐ ÛÖ ÈÔÈ ×ÛÜÊÓÈ Fourier ÈÓÌÛÈ ÉÒÎÛÖ.
ÁÜÔÌ×à Ú, ÈÔ Î ÈØÞÐÑÎ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ, f t() , ×ÖÜ Î ÛÈÔ ÖØÐÙÓÌ ÔÎ ÙÛÖ ËÐÈ ÙÛÎÓÈ
[ ÿ 2
T= ; T= 2] , Ì×ÌÑÛÈÏÌÐ ÙÌ Ö ÒÎ ÛÎÔ ×ØÈÊÓÈÛÐÑÎ ÌÜÏÌÐ È ÈÕÐà ÔÖÔÛÈÚ
( ) = f (t + T );
f t
ÛÖ ÛÌ Î ÈÔÈ ×ÛÜÕÎ ÐÙÞÜ ÌÐ Ù' ÖÒÖ ÑÒÎØÎ ÛÎÔ ÌÜÏÌÐ È, ËÎÒÈËÎ
+1
X
()
f t Am eiv m t ; ÿ1 <t< + 1 :
=
m ÿ1
v
ÁÜÔÌ×à Ú, È×Ö ÝÜÙÐÑÎ Ú ×ÒÌÜØÈ Ú, Î ÏÌàØÐ È ÛÖÜ Fourier ÙÎÓÈÐ ÔÌÐ ×àÚ ÓÐÈ ×ÌØÐÖËÐÑÎ
Ù Ü Ô È Ø Û Î Ù Î Ó × Ö Ø Ì Ð Ô È È Ô È Ò Ü Ï Ì Ð Ù Ì Ë Ð È Ý Ö Ø Ì Ú È Ø Ó Ö Ô Ð Ñ Ì Ú , m , Ó Ì × Ò È Û Ö Ú
Am = i f
jAm je m . ÂÖ ÙÜ ÔÖÒÖ ÛàÔ ÙÜÞÔÖÛÎ
v v 1 = 2p=T
ÛàÔ ×ÖÜ ×ÈØÖÜÙÐÈ ÍÖÔÛÈÐ ÑÈÒÌÐ ÛÈÐ ÝÈ -
ÙÓÈ. ¾Ð ÙÜÞÔÖ ÛÎÛÌÚ m ÌÐ ÔÈÐ ×ÖÒÒÈ×ÒÈ ÙÐÈ ÛÎÚ ÉÈÙÐÑÎ Ú, , ÑÈÐ ÒÌ ÊÖÔÛÈÐ
ÈØÓÖÔÐÑÌ Ú.
v0=0
¾ÒÌÚ ÖÐ ÙÜÞÔÖ ÛÎÛÌÚ ËÌÔ Ì ÞÖÜÔ ÛÎÔ Ð ËÐÈ ÙÎÓÈÙÐ È. ÁÜÔÎ ÏàÚ, ÓÌÊÈ ÒÎ ÙÎÓÈÙÐ È
Ì ÞÖÜÔ ÌÑÌÐ ÔÌÚ ×ÖÜ Ì ÞÖÜÔ ÓÌÊÈ ÒÖ ×ÒÈ ÛÖÚ , j

*
Am j. ¶ ÙÜÔÐÙÛà ÙÈ ÓÌ ËÌÔ Ì ÞÌÐ
ÐËÐÈÐ ÛÌØÎ ÙÎÓÈÙÐ È ÑÈÐ Ó×ÖØÌÐ ÌÜ ÑÖÒÈ ÔÈ È×ÖÓÈÑØÜÔÏÌÐ ÈÝÈÐØà ÔÛÈÚ È×Ö ÛÎÔ ()
f t
ÛÖ A0 . ÁÜÔÎ ÏàÚ ËÐ ÔÖÜÓÌ Ì ÔÈÔ ×Ð ÔÈÑÈ ÙÛÖÔ Ö×ÖÐ Ö ÊØÈ ÝÖÜÓÌ ÛÖ ÓÌ ÛØÖ ÑÈÐ ÛÎ ÝÈ ÙÎ
ÛÖÜ ×ÒÈ ÛÖÜÚ ÑÈ ÏÌ ÈØÓÖÔÐÑÎ Ú (ÑÖÐ ÛÈÕÌ ÁÞ. 3.6).
ÁÞ. 3.6: ÂÖ ÓÌ ÛØÖ, rm , ÑÈÐ Î ÝÈ ÙÎ, f m , ÛÖÜ ×ÒÈ ÛÖÜÚ Am ×ÖÜ ÈÔÛÐÙÛÖÐÞÌÐ ÙÛÎ ÙÜÞÔÖ ÛÎÛÈ Fourier v m.
¿ÖÒÒÌ Ú ÝÖØÌ Ú, ÙÛÎÔ ×ØÈ ÕÎ, ÞØÌÐÈ ÍÌÛÈÐ Î È ÏØÖÐÙÎ ÙÌÐØà Ô Fourier. ÂÖÜ ÛÖ Ó×Ö-
ØÌÐ ÔÈ ÊÐ ÔÌÐ ÓÌ ×ÖÒÒÖÜ Ú ÛØÖ ×ÖÜÚ (ÑÖÐ ÛÈÕÌ, ×.Þ., ¿ØÖÉÒÎ ÓÈÛÈ 1.19.20, 1.19.21).
*
ÂÖ ÈÜÛÐ , ×ÖÜ ÌÐ ÔÈÐ ÑÈÒÖ Ú ÈÔÈÒÜÛÎ Ú ÑÈÛÈ Fourier, ×ÐÏÈÔÖ ÛÈÛÈ ÙÌ ÖØÐÙÓÌ ÔÌÚ ×ÌØÐ×Ûà ÙÌÐÚ ÔÈ
ËÐÈÝàÔÎ ÙÌÐ. ¸ËÐÈÐ ÛÌØÈ ÙÌ ÙÜÔÈÜÒÐ ÌÚ ×ÖÜ ×ÌØÐÌ ÞÖÜÔ Ö ØÊÈÔÈ ÓÌ ÙÜÞÔÖ ÛÎÛÌÚ, ÈÙÏÌÔÌÐ Ú ÓÌÔ, ÈÒÒÈ ×ÖÒÜ
ÌÜÞÈ ØÐÙÛÌÚ ÙÛÖ ÈÑÖÜÙÛÐÑÖ Ö ØÊÈÔÖ.

232 ³¸°¼ÃÁ»°Â¸¹¾¸ ÅÇÀ¾¸ °¿´¸ÀÇ¼ ³¸°ÁÂ°Á´Ç¼
3.5 ¿ÖÒÜàÔÜÓÐÑÌ Ú ÉÈ ÙÌÐÚ
´Ð ËÈÓÌ ÙÛÈ ×ØÖÎÊÖÜ ÓÌÔÈ Ö ÛÐ ÓÌ ÛÎ ÓÌ ÏÖËÖ Gram-Schmidt ÌÐ ÔÈÐ ËÜÔÈÛÖ Ô ÔÈ
ÑÈÛÈÙÑÌÜÈÙÛÖÜ Ô ÖØÏÖÊà ÔÐÈ ×ÖÒÜà ÔÜÓÈ n ÉÈÏÓÖÜ :
b
( ) ( ) ( ) = Nn dkn;
Pn x Pk x w x dx (3:29)
a
Ö ×ÖÜ Î ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ ÉÈ ØÖÜÚ, w x () , ÌÐ ÔÈÐ ÏÌÛÐÑÎ ÑÈÐ ÖÒÖÑÒÎØà ÙÐÓÎ ÙÛÖ [a; b] , ÑÈÐ Nn
ÈÜÏÈÐ ØÌÛÎ ÙÛÈÏÌØÈ . ÁÜÔÌ×à Ú, ÌÐ ÔÈÐ ËÜÔÈÛÖ Ô ÔÈ ÑÈÛÈÙÑÌÜÈÙÛÌÐ Ì ÔÈ ÖØÏÖÑÈÔÖÔÐÑÖ
ÙÜ ÙÛÎÓÈ
en x
1 P (x);
( ) = p (3:30)
n
j Nn j
ÛÌ ÛÖÐÖ à ÙÛÌ
b
( ) ( ) ( ) = dmn :
w x en x em x dx (3:31)
a
ÂÖ ÙÜ ÙÛÎÓÈ ÛàÔ en x() ÌÐ ÔÈÐ ×ÒÎ ØÌÚ, ËÎÒÈËÎ È×ÖÛÌÒÌÐ ÓÐÈ ÖØÏÖÑÈÔÖÔÐÑÎ ÉÈ ÙÎ.
¿ØÈÊÓÈÛÐÑÈ , ÐÙÞÜ ÌÐ ÛÖ ÏÌà ØÎÓÈ ÛÖÜ Weierstrass:
·Ìà ØÎÓÈ (Weierstrass): f x ()
e>0
´ÙÛà ÓÐÈ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ , ÙÜÔÌÞÎ Ú ÙÛÖ ×Ì×ÌØÈÙÓÌ ÔÖ
[a; b] N > ÑÈÐ ×ÖÒÜ- 0

e
ËÐÈ ÙÛÎÓÈ . ÂÖ ÛÌ, ÊÐÈ ÑÈ ÏÌ , Ü×È ØÞÌÐ ÝÜÙÐÑÖ Ú ÈØÐÏÓÖ Ú
PN (x) f x () ()
PN x
< ÊÐÈ ÑÈ ÏÌ x 2 ; b . »Ì È ÒÒÈ ÒÖ ÊÐÈ, [a ]
e
à ÔÜÓÖ , ÛÌ ÛÖÐÈ à ÙÛÌ j ÿ j
ÌÝÖ ÙÖÔ Ö ÈØÐÏÓÖ Ú ÌÐ ÔÈÐ ÈÔÌÕÈ ØÛÎÛÖÚ ÛÖÜ x, ÓÐÈ Ö×ÖÐÈËÎ ×ÖÛÌ ÙÜÔÌÞÎ Ú ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ

ÙÛÖ ËÐÈÙÛÎÓÈ [a ]
; b Ó×ÖØÌÐ ÔÈ ×ØÖÙÌÊÊÐÙÛÌÐ ÖÓÈÒÈ ÓÌ ÌÔÈ ×ÖÒÜàÔÜÓÖ ÉÈÏÓÖÜ N .

³ÎÒÈËÎ , ÈÔ
()
f x ÙÜÔÌÞÎ Ú, j f> $ ()
f x ; j en > $
Pn x()
p ;
jNn j
ÐÙÞÜ ÌÐ
X
= = < ei
1
j f> fi j ei >; fi j f >:

i =0
´×ÌÐËÎ Î ÖÓÈÒÎ ÙÜ ÊÑÒÐÙÎ ÙÜÔÌ×È ÊÌÛÈÐ ÛÎ ÓÌ ÙÎ ÙÜ ÊÑÒÐÙÎ, Ì ÞÖÜÓÌ
b X
N
2

fn
lim
N !1 a

f x () ÿ

( ) ( ) = 0:
p Pn x w x dx

(3:32)
n=0 jNn j
3.6 Â° ¹º°Á¸¹° ¿¾ºÃÇ¼Ã»° 233
¶ È×Ö ËÌÐÕÎ ÛÖÜ ÏÌàØÎ ÓÈÛÖÚ ÈÜÛÖÜ ÕÌ×ÌØÔÈ ÌÐ ÛÖÜÚ ÙÛÖ ÞÖÜÚ ÛÖÜ ÉÐÉÒÐ ÖÜ ÓÈÚ. ¾
ÌÔËÐÈÝÌØÖ ÓÌÔÖÚ ÈÔÈÊÔà ÙÛÎÚ Ó×ÖØÌÐ ÔÈ ÉØÌÐ ÛÎÔ È×Ö ËÌÐÕÎ ÙÛÎ ÉÐÉÒÐÖÊØÈÝÐ È (×.Þ.
Dennery-Krzywicki). ÁÌ ÖØÐÙÓÌ ÔÌÚ ×ÌØÐ×Ûà ÙÌÐÚ, ÛÖ ÏÌà ØÎÓÈ ÊÌÔÐÑÌÜ ÌÛÈÐ ÑÈÐ ÊÐÈ ÛÈ
ËÐÈÙÛÎ ÓÈÛÈ [0; )

1 ÑÈÐ (ÿ1 ; + )
1 .
·È ×ØÌ ×ÌÐ ÔÈ ÛÖÔÐ ÙÖÜÓÌ Ö ÛÐ, ÌÝÖ ÙÖÔ ÛÈ ×ÖÒÜà ÔÜÓÈ È×ÖÛÌÒÖÜ Ô Ì ÔÈ ×ÒÎ ØÌÚ
ÙÜ ÙÛÎÓÈ ÙÛÖ Þà ØÖ ÛàÔ ÙÜÔÌÞà Ô ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌàÔ ÙÌ Ì ÔÈ ËÐÈ ÙÛÎÓÈ [a; b] , ÏÈ ×ØÌ ×ÌÐ
ÔÈ È×ÖÛÌÒÖÜ Ô ÓÐÈ ÉÈ ÙÎ ÑÈÐ ÊÐÈ ÛÖ Þà ØÖ Lw2 (a; b) (ÑÖÐ ÛÈÕÌ ¿ÈØÈ ÊØÈÝÖ 3.2.4).
ÂÖÜ ÛÖ ÙÜÓÉÈÐ ÔÌÐ Ì×ÌÐËÎ ÑÈ ÏÌ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ ÛÖÜ Lw2 (a; b) Ó×ÖØÌÐ ÔÈ ÌÑÝØÈÙÛÌÐ àÚ
ÊØÈÓÓÐÑÎ Ì×ÈÒÒÎÒÐ È ÈÑÖÒÖÜÏÐà Ô ÙÜÔÌÞà Ô ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌàÔ. ´ÛÙÐ, ÛÖ ÏÌà ØÎÓÈ ÛÖÜ
*
(1= 2p )e
Weierstrass ÞØÎÙÐÓÖ×ÖÐÌÐ ÛÈÐ ÊÐÈ ÔÈ È×ÖËÌÐÞÛÌÐ Î ×ÒÎØÖ ÛÎÛÈ ×ÖÒÒà Ô ÙÜÔÎÏÐÙÓÌ -
p
imx
ÔàÔ ÖØÏÖÑÈÔÖÔÐÑà Ô ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌàÔ, Ö ×àÚ , ×ÖÒÜà ÔÜÓÈ Legendre,
ÙÝÈÐØÐÑÌ Ú ÈØÓÖÔÐÑÌ Ú Ñ.È . ·È ×ØÌ ×ÌÐ, Ì×Ð ÙÎÚ, ÔÈ ÙÎÓÌÐà ÙÖÜÓÌ Ö ÛÐ ÛÖ ÏÌà ØÎÓÈ
ÛÖÜ Weierstrass, ÛÖ Ö×ÖÐ Ö ×ØÖÜ¢×ÖÏÌ ÛÌÐ ÓÖ ÔÖ ÛÎ ÙÜÔÌ ÞÌÐÈ, ËÌÔ ÛÈÜÛÐ ÍÌÛÈÐ ÓÌ ÛÖ
ÏÌà ØÎÓÈ ÛÖÜ Taylor, ÛÖ Ö×ÖÐ Ö ×ØÖÜ¢×ÖÏÌ ÛÌÐ ÈÔÈÒÜÛÐÑÖ ÛÎÛÈ. ÂÖÜ ÛÖ ÝÈÐ ÔÌÛÈÐ ÑÈÐ
àÚ ÌÕÎ Ú:
X
n
()
f x am(n) xm ( Weierstrass );
m =0
X
n
()
f x am xm ( Taylor ):
m =0
³ÎÒÈËÎ , ÙÛÎÔ ×ÌØÐ ×ÛàÙÎ ÛÎÚ ÙÌÐØÈ Ú Taylor ÖÐ ÙÜÔÛÌÒÌÙÛÌ Ú ÌÐ ÔÈÐ ÈÔÌÕÈ ØÛÎÛÖÐ È×Ö
ÛÎÔ ×ØÖÙÌ ÊÊÐÙÎ. ¾ÓàÚ ÌÕÈØÛà ÔÛÈÐ È×Ö ÛÖ n ÙÛÎÔ ×ÌØÐ ×ÛàÙÎ Weierstrass. »Ì È ÒÒÈ
ÒÖ ÊÐÈ, ×ÎÊÈÐ ÔÖÔÛÈÚ ÙÛÎÔ Ì×Ö ÓÌÔÎ ×ØÖÙÌ ÊÊÐÙÎ ÑÈÛÈ Weierstrass ÈÒÒÈ ÍÖÜÔ Ö ÒÖÐ ÖÐ
×ØÖÎÊÖÜ ÓÌÔÖÐ ÙÜÔÛÌÒÌÙÛÌ Ú ÛÎÚ ÈÔÈ ×ÛÜÕÎÚ.
3.6 ÂÈ ÑÒÈÙÐÑÈ ×ÖÒÜà ÔÜÓÈ
°ÔÈ ÒÖÊÈ ÓÌ ÛÎÔ ÌÑÒÖÊÎ ÛÖÜ ËÐÈÙÛÎ ÓÈÛÖÚ [a; b] ÑÈÐ ÛÎ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ ()

w x , Ó×Ö-
ØÖÜ ÓÌ ÔÈ ×È ØÖÜÓÌ ÛÈ ÖØÏÖÊà ÔÐÈ ×ÖÒÜà ÔÜÓÈ ÓÌ ÛÎ ÓÌ ÏÖËÖ ÛÖÜ Gram-Schmidt (´Ë.
2.6). ¶ ÓÌ ÏÖËÖÚ Ö ÓàÚ ÈÜÛÎ Ì ÞÌÐ ËÜ Ö ÓÌÐÖÔÌÑÛÎ ÓÈÛÈ: (i) ´Ð ÔÈÐ ×ÖÒÜ ×ÒÖÑÎ ÑÈÐ
È ÑÖÓßÎ ÑÈÐ (ii) ËÌÔ È×ÖÑÈÒÜ ×ÛÌÐ ÑÈÓÐÈ È ÒÒÎ ÐËÐÖ ÛÎÛÈ ÛàÔ ×ÖÒÜàÔÜ ÓàÔ ÈÜÛà Ô
ÌÑÛÖ Ú È×Ö ÛÎÔ ÖØÏÖÊàÔÐÖ ÛÎÛÈ. ²ÐÈ ÛÖ ÒÖ ÊÖ ÈÜÛÖ Ô, ÙÜÔÎ ÏàÚ, ÛÈ ÖØÏÖÊà ÔÐÈ ×ÖÒÜ-
à ÔÜÓÈ ÑÈÛÈÙÑÌÜÈ ÍÖÔÛÈÐ ÓÌ È ÒÒÖÜÚ ÛØÖ ×ÖÜÚ. ·È ÈØÞÐ ÙÖÜÓÌ ÓÌ ÛÖÔ ÛÜ ×Ö ÛÖÜ Ro-

**
driguez .
*
ÂÖ ÏÌà ØÎÓÈ ÈÜÛÖ , ÌÜ ÑÖÒÈ, ÊÌÔÐÑÌÜ ÌÛÈÐ ÑÈÐ ÙÛÎÔ ×ÌØÐ ×ÛàÙÎ ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌàÔ ÓÌ ×ÌØÐÙÙÖ ÛÌØÌÚ
ÓÌÛÈÉÒÎÛÌ Ú. ÂÖ ÛÌ ÌÐ ÔÈÐ ÊÔàÙÛÖ àÚ ÊÌÔÐÑÌÜÓÌ ÔÖ ÏÌà ØÎÓÈ ÛàÔ Stone-Weierstrass.
**
·È ×ØÌ ×ÌÐ ÔÈ ÈÔÈÝÌ ØÖÜÓÌ Ö ÛÐ ÛÈ ÑÒÈÙÐÑÈ ×ÖÒÜà ÔÜÓÈ ÛÈ Ö×ÖÐ È ×ØÖÑÜ ×ÛÖÜÔ È×Ö Ì ÔÈÔ ÛÜ ×Ö ÛÎÚ
ÓÖØÝÎ Ú Rodriguez ÌÐ ÔÈÐ ÓÐÈ ÌÐËÐÑÎ ×ÌØÐ ×ÛàÙÎ ÖØÏÖÊà ÔÐàÔ ×ÖÒÜàÔÜ ÓàÔ.

234 ³¸°¼ÃÁ»°Â¸¹¾¸ ÅÇÀ¾¸ °¿´¸ÀÇ¼ ³¸°ÁÂ°Á´Ç¼
3.6.1 KÈÛÈÙÑÌÜÎ ÓÌ ÛÖÔ ÛÜ ×Ö ÛÖÜ Rodriguez
·ÌàØÖÜ ÓÌ, ÙÛÖ ËÐÈ ÙÛÎÓÈ [a; b] , ÛÐÚ ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌÐÚ
C n (x) =
1 dn (wS n ); n ÝÜÙÐÑÖ Ú, (3:33)
w dxn
Ö ×ÖÜ
(i) ()
S x ×ÖÒÜà ÔÜÓÖ ÉÈÏÓÖÜ ÓÐÑØÖ ÛÌØÖÜ Î Ð ÙÖÜ ÓÌ 2, ÓÌ ×ØÈÊÓÈÛÐÑÌ Ú ØÐ ÍÌÚ,
(ii) w (x) ÌÐ ÔÈÐ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ ×ØÈÊÓÈÛÐÑÎ , ÏÌÛÐÑÎ ÑÈÐ ÖÒÖÑÒÎØà ÙÐÓÎ ÙÛÖ ËÐÈ -
ÙÛÎÓÈ [a; b] , ÛÌ ÛÖÐÈ à ÙÛÌ w (a)S(a) = w(b)S(b) = 0;

(iii) ÖÐ S (x) ÑÈÐ w (x) ÙÜÔËÌ ÖÔÛÈÐ àÚ ÌÕÎ Ú:
S dw
w dx
= ×ÖÒÜà ÔÜÓÖ ÛÖ ×ÖÒÜ ×Øà ÛÖÜ ÉÈÏÓÖÜ .
ÂÖ ÛÌ ×ÈØÈÛÎØÖÜ ÓÌ ÛÈ ÈÑÖ ÒÖÜÏÈ:
Cn n
P (x) 2 P (x)
(1) ¾Ð ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌÐÚ ÌÐ ÔÈÐ ×ÖÒÜà ÔÜÓÈ ÛÖ ×ÖÒÜ ÉÈÏÓÖÜ . ·È ÛÈ ÙÜÓÉÖÒÐ -
ÍÖÜÓÌ ÓÌ n n ÌÐ ÔÈÐ ×ÖÒÜà ÔÜÓÖ ÛÖ ×ÖÒÜ n ÉÈÏÓÖÜ , Ö ÞÐ ÈÔÈÊÑÈÙÛÐÑÈ n

3
ÉÈÏÓÖÜ . ¿ØÈÊÓÈÛÐÑÈ ,

1 d
wS n( ) = w1 dw S n + nS n ÿ 1 dS = S n 1 S dw + n dS
ÿ
= Sn ÿ
P
1 1 (x):
w dx dx dx w dx dx
¾ÓÖÐÈ,
1 dm
wS n ( ) = Sn ÿ m
P (x);
m
w dxm
Ö×Ö ÛÌ
Cn x ( ) = w1 dx
dn
n
(wS n ) = Pn (x):
(2) ÁÛÈ ÙÎÓÌÐ È x =a ÑÈÐ x = b; ( )
d m wS n =dxm =0 ÈÔ m < n. ¿ØÈÊÓÈÛÐÑÈ ,
È×Ö ÛÎÔ ×ØÖÎÊÖÜ ÓÌÔÎ ÐËÐÖ ÛÎÛÈ,
b b b
dm
dx m
(
wS n ) a = wS nÿ m
P m (x) a = (wS)S nÿ m ÿ 1 P m (x) a = 0
2
ÈÝÖÜ ÊÐÈ n>m Î Ì ÑÝØÈÙÎ ÈÜÛÎ ×ÈØÈÓÌ ÔÌÐ ×Ì×ÌØÈÙÓÌ ÔÎ ÑÈÐ Î
3
() ()
S x w x ÓÎËÌ-
ÔÐ ÍÌÛÈÐ, ÙÜ ÓÝàÔÈ ÓÌ ÛÎÔ ÐËÐÖ ÛÎÛÈ (ii) .
(3) ÂÈ Cn ÌÐ ÔÈÐ ÖØÏÖÊà ÔÐÈ ÓÌ Ö ÒÈ ÛÈ ×ÖÒÜà ÔÜÓÈ Qm x () ÓÌ m < n: ¿ØÈÊÓÈ-
ÛÐÑÈ , ÊÐÈ m < n Ì ÞÖÜÓÌ

3.6 Â° ¹º°Á¸¹° ¿¾ºÃÇ¼Ã»° 235
( ) ( ) w1 dx
b b
dn
() () () =
w x Qm x Cn x dx w x Qm x n
(wS n )dx
a a
=
b
Qm x
d
( ) dx
n
d
(wS n )dx = Qm (x) dx (wS n ) a
nÿ 1 b b
d nÿ 1
(
wS n
dQm x
) ()
dx:
n 1 nÿ 1
ÿ
n
a ÿ
a dx dx
°ÒÒÈ , ÙÜ ÓÝàÔÈ ÓÌ ÛÖ (2), ×ÐÖ ×È Ôà, Ì ÞÖÜÓÌ
d nÿ 1
b
Qm ()
x
dx nÿ1
(
wS n ) a = 0;
ËÎÒÈËÎ
b
() () () =
w x Qm x Cn x dx
b
d nÿ 1
(wS n
dQm x
)
dx:
()
ÿ1
ÿ
n
a a dx dx
¹È ÔÖÔÛÈÚ ×ÈØÈÊÖÔÛÐÑÌ Ú ÖÒÖÑÒÎØà ÙÌÐÚ, ÊÐÈ m<n ×ÈÐ ØÔÖÜÓÌ
b b n
d
( ) ( ) ( ) = ( )n (wS n ) dx
w x Qm x Cn x dx n
Qm (x)dx = 0:
ÿ
a a
(4) Cn x () ÌÐ ÔÈÐ ×ÖÒÜà ÔÜÓÖ ÈÑØÐÉà Ú ÉÈÏÓÖÜ n. ´ÝÖ ÙÖÔ ÌÐ ÔÈÐ ×ÖÒÜà ÔÜÓÖ ÛÖ
×ÖÒÜ n ÉÈÏÓÖÜ , Ì ÞÖÜÓÌ
Cn x ( ) = Pn 1(x) + kn xn :
ÿ
°ØÑÌÐ ÔÈ ËÌÐ ÕÖÜÓÌ Ö ÛÐ kn =0

6 . ¿ØÖÚ ÛÖÜ ÛÖ, ×ÖÒÒÈ×ÒÈÙÐÈ ÍÖÜÓÌ ÑÈÐ ÛÈ ËÜ Ö ÓÌ ÒÎ ÓÌ
() ()
w x Cn x ÑÈÐ ÖÒÖÑÒÎØà ÔÖÜÓÌ, Ö×Ö ÛÌ ×ÈÐ ØÔÖÜÓÌ
b b b
0< () () =
w x Cn2 x dx Cn x ( )Pn 1 (x) w(x)dx +
ÿ () ()
kn xn Cn x w x dx
a a a
b
= kn () ()
xn Cn x w x dx;
a
Ö×Ö ÛÌ kn =0
6 , ËÎÒÈËÎ ÛÈ Cn x () ÌÐ ÔÈÐ ×ÖÒÜà ÔÜÓÈ ÉÈÏÓÖÜ n.
(5) IÙÞÜ ÌÐ Ö ÈÔÈÊàÊÐÑÖ Ú ÛÜ ×ÖÚ
( ) = ( A n x + B n )C n (x)
Cn+1 x ÿ D n C nÿ 1 x ; () (3:34)
Ö ×ÖÜ An ; Bn ; D n ÙÛÈÏÌØÌ Ú. ¿ØÈÊÓÈÛÐÑÈ , Ì ÙÛà Ö ÛÐ Ö ÙÜÔÛÌÒÌÙÛÎ Ú ÛÎÚ ËÜ ÔÈÓÎÚ xn
236 ³¸°¼ÃÁ»°Â¸¹¾¸ ÅÇÀ¾¸ °¿´¸ÀÇ¼ ³¸°ÁÂ°Á´Ç¼
ÙÛÖ ×ÖÒÜà ÔÜÓÖ ()

Cn x ÌÐ ÔÈÐ kn ÑÈÐ Ö ÙÜÔÛÌÒÌÙÛÎ Ú ÛÎÚ x nÿ 1 ÌÐ ÔÈÐ kn0 . TÖ ÛÌ Î ×È-
ØÈ ÙÛÈÙÎ
kn+1
Cn+1 x () ÿ
kn
x Cn x ()
ÌÐ ÔÈÐ ÛÖ ×ÖÒÜ n ÉÈÏÓÖÜ ÑÈÐ, ÙÜÔÌ×à Ú, Ó×ÖØÌÐ ÔÈ ÊØÈÝÌÐ
X
a( ) C (x):
n
kn+1
Cn+1 x () ÿ
kn
x Cn x ( )= i
n
i (3:35a)
i =0
¿ÖÒÒÈ×ÒÈÙÐÈ ÍÖÔÛÈÚ ÑÈÐ ÛÈ ËÜ Ö ÓÌ ÒÎ ÓÌ () ()
w x Cm x ; m n, ÑÈÐ ÖÒÖÑÒÎØà ÔÖÔÛÈÚ,
×ÈÐ ØÔÖÜÓÌ
b b
() ()
w x Cm x Cn+1 () x dx ÿ
kn+1
kn
() ()
w x Cm x xCn x dx ( ) = a(mn) Nm
a a
Î
b
Nm a( ) =
n
m ÿ
kn+1
kn a
w x ( ) 2|{z}
3
xCm (x) Cn (x)dx:
P m +1 (x)
m +1<n 2 3
a( )
°ÒÒÈ ÛÖ ÖÒÖÑÒÎ ØàÓÈ ÌÐ ÔÈÐ ÓÎËÌ Ô ÈÔ ÙÜ ÓÝàÔÈ ÓÌ ÛÖ (3) , ËÎÒÈËÎ ÈÔ
m<nÿ 1 . ÁÜÔÌ×à Ú, ÖÐ ÓÖ ÔÖÐ ÓÎ ÓÎËÌÔÐÑÖÐ ÙÜÔÛÌÒÌÙÛÌ Ú

i
n
ÌÐ ÔÈÐ ÊÐÈ i =n , nÿ 1 ,
Ö×Ö ÛÌ
Cn+1 x() ÿ
kn+1
kn
x Cn x ( ) = a(nn) Cn (x) + a(nn)1 Cn 1(x): ÿ ÿ (3:35b)
¿ÈØÈÛÎØÖÜ ÓÌ, Ûà ØÈ, Ö ÛÐ
b b
Nn = [Cn (x)]2 w(x)dx = kn ()
Cn x xn w x dx: ()
a a
°Ô, ÒÖÐ×Ö Ô, ×ÖÒÒÈ×ÒÈÙÐÈ ÙÖÜÓÌ ÓÌ ()
w x C nÿ 1 x () ÛÎÔ (3:35b) , ×ÈÐ ØÔÖÜÓÌ
b
N nÿ 1 a( )1 =
n
nÿ ÿ
kn+1
kn a
() ()
w x Cnÿ1 x xCn x dx ()
b
kn+1
= ÿ
kn
()
w x knÿ1 xn Cn x dx ()
a
3.6 Â° ¹º°Á¸¹° ¿¾ºÃÇ¼Ã»° 237
b
kn+1 knÿ1
= ÿ
kn kn
( ) (kn xn )Cn (x)dx
w x
a
kn+1 knÿ1
= ÿ
kn kn
Nn ;
ËÎÒÈËÎ
a( )1 =
n
nÿ ÿ
kn+1 knÿ1 Nn
k n k n N nÿ 1
: (3:36a)
ÁÜÊÑØÐ ÔÖÔÛÈÚ ÛÖÜÚ ÙÜÔÛÌÒÌÙÛÌ Ú ÛÎÚ ËÜ ÔÈÓÎÚ xn ÙÛÎÔ (3:35b) , ×ÈÐ ØÔÖÜÓÌ
a( ) = kk+1 kn+1 kn0

(3:36b)
0
n n
n ÿ :
n kn kn
ÁÜÔÌ×à Ú, ÙÜÊÑØÐ ÔÖÔÛÈÚ ÛÐÚ (3.34) ÑÈÐ (3.35b) ÑÈÐ ÓÌ ÛÎ ÉÖÎ ÏÌÐÈ ÛàÔ (3.36a) ÑÈÐ
(3.36b), ×ÈÐ ØÔÖÜÓÌ
= kkn+1 ; = kkn+1 kn0 k n+1

= NNn kn+1 knÿ1
(3:37)
0
An Bn ; Dn ;
kn2
ÿ
n n kn kn nÿ 1
ËÎÒÈËÎ ÖÐ ÙÜÔÛÌÒÌÙÛÌ Ú An ; Bn ; D n ×ØÖÙËÐÖØÐ ÍÖÔÛÈÐ ×ÒÎ ØàÚ È×Ö ÛÖÜÚ ÙÜÔÛÌÒÌ-
ÙÛÌ Ú ÛàÔ ËÜ Ö ÓÌÊÐÙÛÖÉÈ ÏÓÐàÔ Ö ØàÔ ÑÈÐ ÛÎ ÙÛÈÏÌØÈ ÑÈÔÖÔÐÑÖ×ÖÐ ÎÙÎÚ, Î Ö×ÖÐ È

2 3
Ü×ÖÒÖÊÐ ÍÌÛÈÐ Ì×Ð ÙÎÚ È×Ö ÛÖÜÚ ËÜ Ö ÙÜÔÛÌÒÌÙÛÌ Ú ÑÖÐ ÛÈÕÌ ÌÕ. (3.40), ×ÐÖ ÑÈ Ûà .
»Ì ÛÎ ÉÖÎ ÏÌÐÈ ÛàÔ ÌÕ. (3.37), Î (3.34) Ó×ÖØÌÐ ÔÈ ×È ØÌÐ ÛÎÔ ÌÕÎ Ú ÞØÎ ÙÐÓÎ ÓÖØÝÎ :
xPn x ( ) = kkn Pn+1 x ( ) + NNn k nÿ 1

Pnÿ1 x ( ) + b n P n (x); (3:38)
n +1 nÿ 1 kn
Ö ×ÖÜ
b n =
k n k n+1 kn+1 kn
0 0
ÿ
:
(kn )2
°×Ö ÛÎÔ (3.38) Ó×ÖØÖÜ ÓÌ ÔÈ ËÖÜ ÓÌ ÈÓÌ ÙàÚ ÈÔ Ì ÔÈ ×ÖÒÜà ÔÜÓÖ ÌÐ ÔÈÐ ÑÈÔÖÔÐÑÖ-
×ÖÐÎÓÌ ÔÖ Î Ö ÞÐ. ²ÐÈ ÔÈ ÌÐ ÔÈÐ ÑÈÔÖÔÐÑÖ×ÖÐÎÓÌ ÔÖ ÏÈ ×ØÌ ×ÌÐ ÙÛÎÔ ÌÕ. (3.38) ÔÈ
×ØÖÑÜ ×ÛÌÐ Ö ÙÜÔÛÌÒÌÙÛÎ Ú ÛÖÜ P nÿ 1 ÈÔ ÉÈ ÒÖÜÓÌ n ! nÿ 1 ÙÛÖÔ ÙÜÔÛÌÒÌÙÛÎ
ÛÖÜ Pn+1 . ¿.Þ., Î ÈÔÈËØÖÓÐÑÎ ÙÞÌ ÙÎ ÛàÔ ×ÖÒÜàÔÜ ÓàÔ Laguerre (ÑÖÐ ÛÈÕÌ ÙÜ ÔÖßÎ
ÙÛÖ ÛÌ ÒÖÚ ÛÖÜ ÑÌÝÈÒÈÐ ÖÜ) ÌÐ ÔÈÐ
( ) = (n + 1)Ln+1 (x) (n + )Ln 1(x) + (2n + + 1)Ln (x):

xLvn x ÿ
v
ÿ v
v
ÿ
v
v
ÁÜÔÌ×à = 0:
Ú, ËÌÔ ÌÐ ÔÈÐ ÑÈÔÖÔÐÑÖ×ÖÐÎÓÌ ÔÈ ×ÈØÈ ÓÖ ÔÖ ÈÔ v
238 ³¸°¼ÃÁ»°Â¸¹¾¸ ÅÇÀ¾¸ °¿´¸ÀÇ¼ ³¸°ÁÂ°Á´Ç¼
°ÑÖ ÓÎ ÑÈÐ È×Ö ÓÐÈ ×ØÖ ÞÌÐØÎ ÌÕÌ ÛÈÙÎ ÛÎÚ ÌÕ. (3.38) Ó×ÖØÖÜ ÓÌ ÔÈ Ü×ÖÒÖÊÐ ÙÖÜÓÌ
ÛÎ ÙÛÈÏÌØÈ Nn . ²ÐÈ ÛÈ ×ÖÒÜà ÔÜÓÈ Laguerre Ì ÞÖÜÓÌ
N n k nÿ 1 kn
N nÿ 1 k n
= (n + );
ÿ v
kn+1
= (n + 1);
ÿ
ËÎÒÈËÎ
Nn
N nÿ 1
= n +n v
Î
Nn
N0
= (n +n ) (n +n 1 1) ::: (1 +1 ) = G(Gn(1++ +)1) n1! :
v v ÿ
ÿ
v v
AÒÒÈ
1
N0 = eÿx xv dx = G(1 + ): v
0
Nn = G(n +n! + 1) :
v
(6) H ÙÞÌ ÙÎ (3.33) ×ØÖÙËÐÖØÐ ÍÌÐ ÛÈ ×ÖÒÜà ÔÜÓÈ ÌÑÛÖ Ú È×Ö ÓÐ È ÈÜÏÈÐ ØÌÛÎ ÙÛÈ-
ÏÌØÈ . ÁÜÔÎ ÏàÚ, ÊÐÈ ÛÈ ÑÒÈÙÐÑÈ ×ÖÒÜà ÔÜÓÈ, ÊØÈ ÝÖÜÓÌ
( ) = K1 w(1x) dxd n 8w(x) 2S(x)3 n 9:

n
Pn x (3:39)
n
¾ ×ØÖÙËÐÖØÐÙÓÖ Ú ÛÎÚ ÙÛÈÏÌØÈ Ú Kn ÒÌ ÊÌÛÈÐ ÛÜ×Ö×ÖÐ ÎÙÎ (standardization)

*
ÛàÔ
×ÖÒÜàÔÜ ÓàÔ Pn x . ()
OÐ ÙÛÈÏÌØÌ Ú kn ÑÈÐ k Ó×ÖØÖÜ Ô ÔÈ ×ØÖÙËÐÖØÐÙÛÖÜ Ô È×Ö ÛÖÔ ÛÜ ×Ö ÛÖÜ Rodriguez.
0
n
ÂÖ ÛÌ, Ó×ÖØÌÐ ÔÈ Ü×ÖÒÖÊÐÙÛÌÐ ÑÈÐ ÛÖ ÓÌ ÛØÖ ÛÖÜ Pn , ÙÞÌÛÐÑÈ ÌÜ ÑÖÒÈ, àÚ ÌÕÎ Ú:
b b
Nn = 2( )[ ( )]
w x Pn x dx kn w x Pn x xn dx = () ()
a a
= kn
b
(
d n wS n n
x dx
) = kn
( )
ÿ
n
b
wS n
dn n
x dx ( )
Kn a dxn Kn a dxn
(ÑÈ ÔÈÓÌ n ×ÈØÈÊÖÔÛÐÑÌ Ú ÖÒÖÑÒÎØà ÙÌÐÚ). °ØÈ,
*
°Ú ÓÎÔ ÙÜÊÞÌ ÌÛÈÐ Î ÙÛÈÏÌØÈ ÛÜ×Ö×ÖÐ ÎÙÎÚ, Kn , ÓÌ ÛÖÔ ÙÜÔÛÌÒÌÙÛÎ , kn , ÛÎÚ ÓÌÊÐÙÛÖÉÈ ÏÓÐÈÚ ËÜ ÔÈÓÎÚ.
3.6 Â° ¹º°Á¸¹° ¿¾ºÃÇ¼Ã»° 239
b
Nn = ( )n Kkn n!
ÿ w x ( ) 2S(x)3 n dx (3:40)
n a
2 3
ÛÖ ÖÒÖÑÒÎ ØàÓÈ ÙÛÎÔ (3.40) Ü×ÖÒÖÊÐ ÍÌÛÈÐ, ÑÈÏà Ú ÏÈ ËÖÜ ÓÌ, ÙÞÌÛÐÑÈ ÌÜ ÑÖÒÈ .
ÁÜÔÌ×à Ú, Ö ×ØÖÙËÐÖØÐÙÓÖ Ú ÛÎÚ ÙÛÈÏÌØÈ Ú Kn ÐÙÖËÜÔÈÓÌÐ ÓÌ Ì ÔÈÔ ÛØÖ ×Ö ÑÈÔÖÔÐÑÖ-
×ÖÐ ÎÙÎÚ ÛàÔ ×ÖÒÜàÔÜ ÓàÔ.
3.6.2 ¹ÈÛÎÊÖØÐ ÌÚ ÑÒÈÙÐÑà Ô ×ÖÒÜàÔÜ ÓàÔ
¾ÒÈ ÛÈ ÑÒÈÙÐÑÈ ×ÖÒÜà ÔÜÓÈ ×ØÖÑÜ ×ÛÖÜÔ È×Ö ÛÖÔ ÛÜ ×Ö (3.39), ×ØÖÙËÐÖØÐ ÍÖÔÛÈÚ
ÛÖ ËÐÈ ÙÛÎÓÈ [a; b] , ÛÎ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ ÉÈ ØÖÜÚ, w x () , ÑÈÐ ÛÖ ×ÖÒÜà ÔÜÓÖ ()

S x . (·È ×ØÌ ×ÌÐ
Ì×Ð ÙÎÚ ÔÈ ×ØÖÙËÐÖØÐÙÛÌÐ Î ÙÛÈÏÌØÈ Kn , ÈÒÒÈ ÈÜÛÖ ËÌÔ ÌÐ ÔÈÐ ÉÈÙÐÑÖ .) ³ÐÈÑØÐ ÔÖÜÓÌ

ÛÐÚ ÌÕÎ Ú ×ÌØÐ×Ûà ÙÌÐÚ:
(i) a= ÿ1 ; b =+ 1 ; w x ( )=e ÿ x2
; S x( ) = 1; Kn = ( )n :
ÿ
ÂÈ ×ÖÒÜà ÔÜÓÈ ×ÖÜ ×ØÖÑÜ ×ÛÖÜÔ ÒÌ ÊÖÔÛÈÐ ×ÖÒÜà ÔÜÓÈ Hermite:
n
d
Hn x ( ) = ( )n ex2 dx
ÿ
n
(e x 2 ): ÿ
(ii) a = 0; b = + 1 ; w x ( )=xe v ÿ x
; v > ÿ 1; ( ) = x;
S x Kn = n! .
ÂÈ ×ÖÒÜà ÔÜÓÈ ×ÖÜ ×ØÖÑÜ ×ÛÖÜÔ ÌÐ ÔÈÐ ÊÔàÙÛÈ àÚ ×ÖÒÜà ÔÜÓÈ ÛÖÜ Laguerre:
Lvn x ( ) = n1! x ÿv
ex
d n n+ v ÿ x
dxn
(
x e : )
¸ËÐÈÐ ÛÌØÎ ÙÎÓÈÙÐ È Ì ÞÖÜÔ ÛÈ ×ÖÒÜà ÔÜÓÈ ÛÖÜ Laguerre ×ÖÜ ÈÔÛÐÙÛÖÐÞÖÜ Ô ÙÛÎÔ ÛÐÓÎ
v =0 :
( ) L0n (x) = n1! ex dx

Ln x
dn n x
n
(x e ): ÿ
(iii) a = 1; b = 1; w(x) = (1 x) (1 + x)m ; m; > 1; S(x) = 1

ÿ ÿ
v
v ÿ ÿ x2 ;
Kn = ( 2) n!
n
ÿ .
ÂÈ ×ÖÒÜà ÔÜÓÈ ×ÖÜ ×ØÖÑÜ ×ÛÖÜÔ ÌÐ ÔÈÐ ÊÔàÙÛÈ àÚ ×ÖÒÜà ÔÜÓÈ Jacobi:
P n v; m x( ) = (2n1)n! (1 ) (1 + x) m dx ) +n (1 + x)m+n ]:
n
dn
ÿ
ÿ x
ÿv
n
[(1 ÿ
ÿ x
v
ÂÈ ×ÖÒÜà ÔÜÓÈ Jacobi, ÈÔÈ ÒÖÊÈ ÓÌ ÛÎÔ ÛÐÓÎ ÛàÔ ×ÈØÈÓÌ ÛØàÔ v ÑÈÐ Ó, ×ÌØÐÑÒÌÐ ÖÜÔ
×ÖÒÒÌ Ú ÑÈÛÎÊÖØÐ ÌÚ ÊÔàÙÛà Ô ×ÖÒÜàÔÜ ÓàÔ, ÛÈ Ö×ÖÐ È ÌÐ ÔÈÐ ×ÖÒÜ ÞØÎ ÙÐÓÈ ÙÛÐÚ Ì-
ÝÈØÓÖÊÌ Ú. ¿.Þ.,
(È) °Ô v = 0; m=0 :
Pn0; 0 (x) = Pn (x) (×ÖÒÜà ÔÜÓÈ Legendre).

240 ³¸°¼ÃÁ»°Â¸¹¾¸ ÅÇÀ¾¸ °¿´¸ÀÇ¼ ³¸°ÁÂ°Á´Ç¼
(É) °Ô v = l 1=2; m = l 1=2

ÿ ÿ :
Pn l 1=2; l 1=2 (x) = Gln (x)

ÿ ÿ
(×ÖÒÜà ÔÜÓÈ Gegenbauer).
(Ê) °Ô v = m = 1=2ÿ :
Pn 1=2; 1=2 (x) = Tn (x)

ÿ ÿ
(Chebyshev 1ÖÜ ÌÐ ËÖÜÚ).
(Ë) °Ô v = m = 1=2 :
Pn 1=2; 1=2 (x) = Un (x) (Chebyshev 2ÖÜ ÌÐ ËÖÜÚ).
¿ØÖÝÈÔà Ú, Î ×ÐÖ ×È Ôà Ì×ÐÒÖÊÎ ÛÎÚ Kn ÙÜÔÌ×È ÊÌÛÈÐ ×ØÖÙËÐÖØÐÙÓÖ ÛÎÚ ÙÛÈÏÌØÈ Ú
ÑÈÔÖÔÐÑÖ×ÖÐ ÎÙÎÚ ÛàÔ ×ÖÒÜàÔÜ ÓàÔ (ÑÖÐ ÛÈÕÌ ÙÜ ÔÖßÎ ÙÛÖ ÛÌ ÒÖÚ ÛÖÜ ÌËÈÝÐ ÖÜ).
¿ÈØÈ ËÌÐÊÓÈ 1: ·È ÌÝÈØÓÖ ÙÖÜÓÌ ÛÎÔ ×ØÖÎÊÖÜ ÓÌÔÎ ÏÌàØÐ È ÙÛÎÔ ×ÌØÐ ×ÛàÙÎ ÛàÔ

×ÖÒÜàÔÜ ÓàÔ ÛÖÜ Legendre, ×ÖÜ ÌÐ ÔÈÐ ÌÐËÐÑÎ ×ÌØÐ ×ÛàÙÎ ÛàÔ ×ÖÒÜàÔÜ ÓàÔ Jacobi.
¿ØÖÙËÐÖØÐ ÍÖÔÛÈÐ Ö ÓàÚ ÑÈÐ È×Ö ÛÎÔ ÌÕ. (3.39), ÈÔ
a = 1; b = 1;
ÿ w x ( ) = 1; S x ( )=1 ÿ x2 ; Kn = ( ) n 2 n n! :
ÿ
¾ ÛÜ ×ÖÚ Rodriguez ÙÛÎÔ ×ÌØÐ ×ÛàÙÎ ÈÜÛÎ ÊØÈ ÝÌÛÈÐ
( ) = (2n1)n! dx
n
dn
Pn x n
(1
ÿ
ÿ x2 ; )n ÿ 1 x 1:
(i) Y×ÖÒÖÊÐÙÓÖ Ú ÛàÔ kn ÑÈÐ kn0 : ´×ÌÐËÎ ÛÈ ×ÖÒÜà ÔÜÓÈ ÈÜÛÈ ÌÐ ÔÈÐ Î È ØÛÐÈ Î
×ÌØÐÛÛÈ , ÈÔÈÊÑÈÙÛÐÑÈ Ö ÙÜÔÛÌÒÌÙÛÎ Ú ÛÖÜ x nÿ 1 ÌÐ ÔÈÐ ÓÎËÌ Ô, ËÎÒÈËÎ kn0 = 0: °ÔÈ-
×ÛÜ ÙÙÖÔÛÈÚ ÛÖ ËÜà ÔÜÓÖ, ÉØÐ ÙÑÖÜÓÌ

X
n
(1 ÿ x2 )n = n
`
( )` x2` :
ÿ
` =0
·ÌàØà ÔÛÈÚ ÛÖ ÓÌÊÐÙÛÖÉÈ ÏÓÐÖ Ö ØÖ ÑÈÐ ×ÈØÈÊàÊÐ ÍÖÔÛÈÚ n ÝÖØÌ Ú, ×ÈÐ ØÔÖÜÓÌ
n
(
kn = n
1) n (2n)!
2 n! n ( ) 2n(2n 1):::(n + 1) = 2n n!n!
ÿ n
ÿ ÿ
= (22nnn)!!(2 n + 1)!!
= 2n n!(2n + 1)!! = (2n + 1)!! ;
!n!(2n + 1) 2n n!n!(2n + 1) n!(2n + 1)
ËÎÒÈËÎ
kn = n(2!(2n n++1)!!1) :
(ii) Ã×ÖÒÖÊÐÙÓÖ Ú ÛÖÜ ÓÌ ÛØÖÜ, Nn :
3.6 Â° ¹º°Á¸¹° ¿¾ºÃÇ¼Ã»° 241
= (2n1)n!
1 n
Nn = ( )n Kkn n! (1
ÿ ÿ )n
x2 dx; Kn
ÿ
n ÿ 1
Î
p=2
= 2n(2nn!(2+n1)!! )n = 2n(2nn!(2+n1)!!
1
+ 1) 2 (1 + 1) 2 0 cos d:
x2 dx
Nn ÿ
2n+1
0
ÂÖ ÛÌÒÌÜÛÈÐ Ö ÖÒÖÑÒÎ ØàÓÈ
2
*
3
b(a; b)
Ì×Ð 2 ÌÐ ÔÈÐ Î ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ ×ÖÜ ÈÔÛÐÙÛÖÐÞÌÐ ÙÌ
b =n+1 ÑÈÐ a = 1 =2 a
ÑÖÐ ÛÈÕÌ ÌÕ. (1.59 ) . °ØÈ, Ì ÞÌÐ ÛÎÔ ÛÐÓÎ
G(n + 1)G(1=2) = n! p = n! 2n+1: p
G(n + 1 + 1=2) (2n + 1)!! p (2n + 1)!! p
2n+1
°ØÈ,
Nn = 2n(2nn!(2+n1)!! n! 2n+1 2
+ 1) (2n + 1)!! = 2n + 1
(×ØÈ ÊÓÈ ×ÖÜ ÙÜÓÝàÔÌÐ ÓÌ ÛÖÔ ÖØÐÙÓÖ ÛÖÜ EË. 2.7).
(iii) Ã×ÖÒÖÊÐÙÓÖ Ú ÛÎÚ ÈÔÈËØÖÓÐÑÎ Ú ÙÞÌ ÙÎÚ:
An = kkn+1 = (2(nn ++ 1)!

1)!! n!(2n + 1) = 2n + 1 ;
(2n + 1)!! n + 1 Bn = 0;
n
kn+1 knÿ1
Dn = NNn kn2
nÿ 1
= 2n 2+ 1 2n 2 1 (2(nn ++ 1)!
ÿ 1)!! n! (2n 3)!! n! = n :
(2n 1)!! (n 1)! (2n 1)!! n + 1ÿ
ÿ
ÿ ÿ
(n + 1)Pn+1 (x) = (2n + 1) x Pn (x) ÿ nPnÿ1 x : ()

¶ ÛÌÒÌÜÛÈÐ È ÙÞÌ ÙÎ Ó×ÖØÌÐ ÔÈ ÞØÎÙÐÓÖ×ÖÐÎÏÌÐ ÊÐÈ ÛÖÔ Ü×ÖÒÖÊÐÙÓÖ Ö ÒàÔ ÛàÔ
×ÖÒÜàÔÜ ÓàÔ Legendre ÈÔ ÌÐ ÔÈÐ ÊÔàÙÛÈ ÛÈ ()

P0 x ÑÈÐ P1 x() . ¾ ÛÜ ×ÖÚ ÛÖÜ Rodriguez,
ÊÐÈ n =0 ÑÈÐ n =1 , ËÐ ÔÌÐ P0 x( )=1 ÑÈÐ
1
*
ÂÖ ÖÒÖÑÒÎ ØàÓÈ ÈÜÛÖ Ü×ÖÒÖÊÐ ÍÌÛÈÐ ÑÈÐ È×ÌÜÏÌÐ ÈÚ, ×ÈØÈÛÎØà ÔÛÈÚ Ö ÛÐ ÈÔ = (1 x2 ) dx;
2 In ÿ1
ÿ
n
ÓÌ
×ÈØÈÊÖÔÛÐÑÎ ÖÒÖÑÒÎ ØàÙÎ ×ØÖÑÜ ×ÛÌÐ Ö Ú

ÌÕÎ ÈÔÈËØÖÓÐÑÖ Ú ÛÜ ×ÖÚ: In = 2 (2 + 1)3I 1 ; n 1:
n= n nÿ
´Ü ÑÖÒÈ ÉØÐ ÙÑÌÛÈÐ Ö ÛÐ I0 =2 , ËÎÒÈËÎ In = 2 +1 n!=(2n + 1)!!

n
.
242 ³¸°¼ÃÁ»°Â¸¹¾¸ ÅÇÀ¾¸ °¿´¸ÀÇ¼ ³¸°ÁÂ°Á´Ç¼
( ) = ( 21) dxd (1 x2 ) = 12 ( 2x) = x:

P1 x
ÿ
ÿ ÿ ÿ
°×Ö ÛÎÔ ÈÔÈÊàÊÐÑÎ ÙÞÌ ÙÎ, ÊÐÈ n=1 ×ÈÐ ØÔÖÜÓÌ
2P2(x) = 3xP1 (x) P0 (x) = 3x2 1 P2(x) = 12 (3x2 1):

ÿ ÿ ) ÿ
²ÐÈ n =2 ×ÈÐ ØÔÖÜÓÌ
3P3(x) = 5xP2 (x) 2P1 (x) = 152 x3 52 x 2x = 152 x3 92 x

ÿ ÿ ÿ ÿ )
( ) = 12 (5x3 3x)
P3 x ÿ k:o:k: t
u
3.6.3 ¹ÈÛÈÙÑÌÜÎ ÓÌ ÛÎ ÊÌÔÔÎ ÛØÐÈ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ
ÂÈ ÑÒÈÙÐÑÈ ×ÖÒÜà ÔÜÓÈ, ÊÐÈ ÖØÐÙÓÌ ÔÌÚ ÛÐÓÌ Ú ÛàÔ ×ÈØÈÓÌ ÛØàÔ ÛÖÜÚ, Ó×ÖØÖÜ Ô ÔÈ
ËÖÏÖÜ Ô ÑÈÐ àÚ ÙÜÔÛÌÒÌÙÛÌ Ú Taylor ÊÜ Øà È×Ö ÛÖ ÓÎËÌ Ô ÓÐÈÚ È×ÒÎ Ú ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎÚ,
( )
g x; t ; Î Ö×ÖÐ È ÑÈÒÌÐ ÛÈÐ ÊÌÔÔÎ ÛØÐÈ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ , ËÎÒÈËÎ
*
X
( )= () (3:41)
1
g x; t Pn x tn ; jtj < r;
n =0
Ö ×ÖÜ r Î ÈÑÛÐ ÔÈ ÙÜ ÊÑÒÐÙÎÚ ÛÎÚ ÙÌÐØÈ Ú.
2 3
ÂÖ ÛÌ, È×Ö ÛÎ ÏÌàØÐ È ÛàÔ ÈÔÈÒÜÛÐÑà Ô ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌàÔ ÑÖÐ ÛÈÕÌ ÌÕ. (1.35) , ÊÔà-
ØÐ ÍÖÜÓÌ Ö ÛÐ
1 g(x; z)

P n (x) =
2pi c ^ zn+1 dz:
(3:42)
G
¶ ÌÕÐ ÙàÙÎ (3.42) ÑÈÒÌÐ ÛÈÐ ÖÒÖÑÒÎØàÛÐÑÎ ÈÔÈ×ÈØÈ ÙÛÈÙÎ ÛÖÜ ÑÒÈÙÐÑÖÜ ×ÖÒÜ-
àÔÜ ÓÖÜ ()
Pn x . ÁÛÎÔ (3.42), Ö ËØÖ ÓÖÚ Ó×ÖØÌÐ ÔÈ ÌÐ ÔÈÐ ÑÜ ÑÒÖÚ , ÈÑÛÐ ÔÈÚ R r, ÈÔ Î
ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ ÌÐÔÈÐ ÈÔÈÒÜÛÐÑÎ , Î ÓÐÈ ÑÒÌÐÙÛÎ ÑÈÓ×Ü ÒÎ ÓÌ ÙÈ ÙÛÎÔ ÈÑÛÐ ÔÈ ÙÜ ÊÑÒÐÙÎÚ
2 3
ÛÎÚ ËÜÔÈÓÖÙÌÐØÈ Ú ÌÕ. (3.41) , Î Ö×ÖÐ È È×ÖÝÌÜ ÊÌÐ ÛÜÞÖ Ô ÛÖÓÌ Ú ÛÎÚ
2
( )
g x; t : °×Ö ÛÎ
ÏÌàØÐ È ÈÔÈÒÜÛÐÑà Ô ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌàÔ ÌÕ. (1.43 ) a3 ÙÜÔÈ ÊÌÛÈÐ, Ì×Ð ÙÎÚ, Ö ÛÐ
( ) = n1! dtd n g(x; t) t=0 :

n
Pn x (3:43)
*
¿ÖÒÒÌ Ú ÝÖØÌ Ú Î ÌÕÐ ÙàÙÎ (3.41) ÌÐ ÔÈÐ ÑÈ ×àÚ ËÐÈÝÖØÌÛÐÑÎ (ÑÖÐ ÛÈÕÌ, ×.Þ., ×ÐÖ ÑÈ Ûà, ÛÈ ×ÖÒÜà ÔÜÓÈ
Hermite). °ÜÛÖ , Ö ÓàÚ, ËÌÔ ÌÐ ÔÈÐ ÖÜÙÐÈÙÛÐÑÖ , ÑÈÏÖ ÙÖÔ ÌÐ ÔÈÐ ÍÎ ÛÎÓÈ ÛÜ×Ö×ÖÐ ÎÙÎÚ.
3.6 Â° ¹º°Á¸¹° ¿¾ºÃÇ¼Ã»° 243
¶ ÌÕÐ ÙàÙÎ (3.43) ËÌÔ ÌÐ ÔÈÐ ×ÈØÈ Ö ÛÜ ×ÖÚ ÛÖÜ Rodriguez. ¹ÈÛÈ ÙÜÔÌ ×ÌÐÈ, Ö ÒÌÚ ÖÐ
ÐËÐÖ ÛÎÛÌÚ ÛàÔ ÑÒÈÙÐÑà Ô ×ÖÒÜàÔÜ ÓàÔ Ó×ÖØÖÜ Ô, Ì ÓÓÌÙÈ Î È ÓÌÙÈ, ÔÈ ×ØÖÑÜ ßÖÜÔ
È×Ö ÛÎ ÊÌÔÔÎ ÛØÐÈ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ. ´×Ð ÙÎÚ, Ö ×àÚ ÏÈ ËÖÜ ÓÌ È×Ö ÛÈ ×ÈØÈËÌÐ ÊÓÈÛÈ ×ÖÜ ÏÈ
ÈÑÖÒÖÜÏÎ ÙÖÜÔ, Î ÊÌÔÔÎ ÛØÐÈ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ Ó×ÖØÌÐ ÔÈ ÑÈÛÈÙÑÌÜÈÙÛÌÐ ÌÝÖ ÙÖÔ ÌÐ ÔÈÐ
ÊÔàÙÛÖ Ú Ö ÛÜ ×ÖÚ ÛÖÜ Rodriguez Î Î ÈÔÈËØÖÓÐÑÎ ÙÞÌ ÙÎ. ÄÜÙÐÑÈ , Ö ÒÖÐ ÈÜÛÖÐ ÖÐ
ÛØÖ ×ÖÐ (ÓÌ ÏÖËÖÚ Gram-Schmidt, ÛÜ ×ÖÚ Rodriguez, ÈÔÈËØÖÓÐÑÎ ÙÞÌ ÙÎ, ÊÌÔÔÎ ÛØÐÈ
ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ) ËÐ ÔÖÜÔ ÛÈ Ð ËÐÈ È×ÖÛÌÒÌ ÙÓÈÛÈ ÑÈÐ Ö ÑÈÏÌ ÔÈÚ Ó×ÖØÌÐ ÔÈ Ì ÞÌÐ ÖØÐÙÓÌ ÔÈ
×ÒÌÖÔÌÑÛÎ ÓÈÛÈ Ì ÔÈÔÛÐ ÛàÔ È ÒÒàÔ, ÈÔÈ ÒÖÊÈ ÓÌ ÛÎÔ ×ÌØÐ ×ÛàÙÎ.
n n
¶ ÊÌÔÔÎ ÛØÐÈ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ Ì ÞÌÐ ×ØÖ ÙÏÌÛÎ ÞØÎÙÐÓÖ ÛÎÛÈ, Î Ö×ÖÐ È È×ÖØØÌ ÌÐ È×Ö ÛÖ
Ö ÛÐ Î ÌÕ. (3.42) Ó×ÖØÌÐ ÔÈ ÊÌÔÐÑÌÜÛÌÐ (Ì×ÌÑÛÈÏÌÐ ÈÔÈÒÜÛÐÑÈ ) ÑÈÐ ÊÐÈ n ! , Ö ×ÖÜ
ÓÐÊÈËÐÑÖ Ú ÈØÐÏÓÖ Ú. ¾ ËØÖ ÓÖÚ, ÉÌ ÉÈÐÈ, Ð ÙàÚ ÞØÌÐÈÙÛÌÐ ÔÈ ×ÈØÈÓÖØÝàÏÌÐ à ÙÛÌ ÔÈ
( z)=z +1 z=0
È×ÖÝÌÜ ÊÌÛÈÐ ÛÜÞÖ Ô ÛÖÓÎ , Î Ö×ÖÐ È ÌÐ ÔÈÐ Ð ÙàÚ È×ÈØÈÐ ÛÎÛÎ ÊÐÈ ÔÈ ÓÖÔÖÙÎÓÈÔÛÖ×ÖÐ-
g x; v
( ) C (x): C (x)
ÎÏÌÐ Î ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ (ÛÖ ÊÐ ÔÌÛÈÐ ÙÛÎÔ ×ÌØÐ ×ÛàÙÎ ÈÜÛÎ ÑÒÈËÐÑÖ
ÙÎÓÌÐ Ö). ÂÖ ÛÌ, Pn x ! v ¶ v ËÌÔ ÌÐ ÔÈÐ ×ÒÌ ÖÔ ×ÖÒÜà ÔÜÓÖ ÈÒÒÈ Î ÈÔÛÐ -
ÙÛÖÐÞÎ ÑÒÈÙÐÑÎ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ, ÛÎÔ Ö×ÖÐ È, Ì ÛÙÐ, ×ÈÐ ØÔÖÜÓÌ ÙÛÎ ÓÖØÝÎ ÛÎÚ ÖÒÖÑÒÎ-
ØàÛÐÑÎ Ú ÛÎÚ ÈÔÈ×ÈØÈ ÙÛÈÙÎÚ. ÂÈ ÏÌ ÓÈÛÈ ÈÜÛÈ ÏÈ ÓÈÚ È×ÈÙÞÖÒÎ ÙÖÜÔ ÌÑÛÌÔÌ ÙÛÌØÈ
ÈØÊÖ ÛÌØÈ (´Ë. 10.10, ÑÈÏà Ú ÑÈÐ ¹ÌÝ. 12, ÂÖ ÓÖÚ II). ´Ëà , ÈØÑÖÜ ÓÈÙÛÌ ÙÌ È×ÒÎ
Ü×ÖÊØÈ ÓÓÐÙÎ ÈÜÛÎ Ú ÛÎÚ ×ØÖ ÙÏÌÛÎÚ ÞØÎÙÐÓÖ ÛÎÛÈÚ ÛÎÚ ÊÌÔÔÎ ÛØÐÈÚ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎÚ.
¿ÈØÈ ËÌÐÊÓÈ 2: ÁÛÖ ×ÈØÈ ËÌÐÊÓÈ ÈÜÛÖ ÏÈ Ì×ÐÉÌÉÈÐà ÙÖÜÓÌ Ö ÛÐ È×Ö ÛÖÔ ÛÜ ×Ö ÛÖÜ
Rodriguez ÑÈÛÈÙÑÌÜÈ ÍÌÛÈÐ Î ÊÌÔÔÎ ÛØÐÈ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ. ÇÚ ×ØÖ ÛÜ×Ö ÏÈ ÞØÎÙÐÓÖ×ÖÐ-
Î ÙÖÜÓÌ ÛÈ ×ÖÒÜà ÔÜÓÈ ÛÖÜ Legendre,
( ) = 2n1n! dx
n
d
Pn x n
(x2 1)n : ÿ (3:44)
¾ ÛÜ ×ÖÚ ÛÖÜ Cauchy,
( ) = 21pi

f (z) dz;
^z
f z
c

ÿ z
ÌÝÈØÓÖÍÖ ÓÌÔÖÚ ÊÐÈ ÛÎÔ ( ) = (z2 1)n

f z ÿ , ËÐ ÔÌÐ
(z 1) = 2pi (zz 1)
1 2
dz
n
2 ÿ
n ÿ
c
^ z
ÿ
Î
1) = 2pi (z 1)n+1 dz;

!
dn 2

n 2 n
( ÿ
c (z
n
z ÿ
dzn
^ z) ÿ
Ö×Ö ÛÌ
244 ³¸°¼ÃÁ»°Â¸¹¾¸ ÅÇÀ¾¸ °¿´¸ÀÇ¼ ³¸°ÁÂ°Á´Ç¼
( ) = 21n 21pi (z 1)n+1 dz:

2 n
ÿ
(3:45a)
c (z
Pn x
^ x) ÿ
¾ ÑÒÌÐÙÛÖ Ú ËØÖ ÓÖÚ ×ØÌ ×ÌÐ, ÉÌ ÉÈÐÈ, ÔÈ ×ÌØÐÑÒÌÐ ÌÐ ÛÖ ÙÎÓÌÐ Ö z =x . ¾ ÛÜ ×ÖÚ ÈÜÛÖ Ú
ÒÌ ÊÌÛÈÐ ÖÒÖÑÒÎ ØàÓÈ ÛÖÜ Schlaefli. ·ÌàØÖÜ ÓÌ Ûà ØÈ ÛÖ ÓÌÛÈÙÞÎÓÈÛÐÙÓÖ
z2 1 = 2j z=j
q
1 + j 2j2ÿ x:
z
ÿ
Î ÿ
ÿ x
´Ü ÑÖÒÈ ÉØÐ ÙÑÖÜÓÌ Ö ÛÐ
z= j ÿ xÿ 1 + j 2j
p
2ÿ x
j
1 + j 2j
d p d ;
ÿ
2ÿ x
q
z 2ÿ1=2 jj ÿ x ÿ 1 + j 2j
2ÿ x ;
q
z ÿ x =j ÿ xÿ 1 + j 2j2ÿ x;
Ö×Ö ÛÌ Î ÌÕÐ ÙàÙÎ (3:45a) ÊÐ ÔÌÛÈÐ
jn dj :
( ) = 21pi p

^ 1 + j2 2jx
Pn x ÿ
c ÿ
ÅØÎÙÐÓÖ×ÖÐà ÔÛÈÚ ÛÖ ÓÌÛÈÙÞÎÓÈÛÐÙÓÖ j = 1=t , ×ÈÐ ØÔÖÜÓÌ
P n (x) =
1
1 1 dt: (3:45b)
2pi c ^
1 + t 2tx

2 p
ÿt n+1
ÁÜÊÑØÐ ÔÖÔÛÈÚ ÛÐÚ (3.45b) ÑÈÐ (3.42), ÉØÐ ÙÑÖÜÓÌ Ö ÛÐ Î ÊÌÔÔÎ ÛØÐÈ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ ÌÐ ÔÈÐ
( ) = (1 + t2 2tx)
g x; t
ÿ 1=2 : (3:46)
&
ÿ
¿ÈØÈ ËÌÐÊÓÈ 3: ÁÛÖ ×ÈØÈ ËÌÐÊÓÈ ÈÜÛÖ ÏÈ Ì×ÐÉÌÉÈÐà ÙÖÜÓÌ Ö ÛÐ È×Ö ÛÎ ÊÌÔÔÎ ÛØÐÈ

ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ ×ØÖÑÜ ×ÛÖÜÔ ÖÐ È ÒÒÌÚ ÉÈÙÐÑÌ Ú ÐËÐÖ ÛÎÛÌÚ ÛàÔ ÑÒÈÙÐÑà Ô ×ÖÒÜàÔÜ ÓàÔ
(ÛÜ ×ÖÚ Rodriguez, ÈÔÈËØÖÓÐÑÎ ÙÞÌ ÙÎ ÑÈÐ Î ËÐÈÝÖØÐÑÎ ÌÕÐ ÙàÙÎ ×ÖÜ Ü×ÈÑÖÜ ÖÜÔ ÛÈ
×ÖÒÜà ÔÜÓÈ). ÇÚ ×ØÖ ÛÜ×Ö ÏÈ ËÐÈÒÌ ÕÖÜÓÌ ×È ÒÐ ÛÈ ×ÖÒÜà ÔÜÓÈ ÛÖÜ Legendre. ¶
È×Ö ËÌÐÕÎ ÌÐ ÔÈÐ Î Ð ËÐÈ ÑÈÐ ÊÐÈ ÛÈ Ü×Ö ÒÖÐ×È ×ÖÒÜà ÔÜÓÈ (ÌÝÖ ÙÖÔ Î ÊÌÔÔÎ ÛØÐÈ ÙÜ-
ÔÈ ØÛÎÙÎ ×ÖÜ ÈÔÛÐÙÛÖÐÞÌÐ ÙÌ ÑÈ ÏÌ ÑÒÈÙÐÑÖ ×ÖÒÜà ÔÜÓÖ ËÐ ÔÌÛÈÐ ÙÛÎÔ ¿ÈØÈ ÊØÈÝÖ
3.10.2, Ö ÌÔËÐÈÝÌØÖ ÓÌÔÖÚ ÈÔÈÊÔà ÙÛÎÚ Ó×ÖØÌÐ ÔÈ ÑÈ ÔÌÐ ÈÔÈ ÒÖÊÎ È×Ö ËÌÐÕÎ ÑÈÐ ÊÐÈ
ÛÈ È ÒÒÈ ×ÖÒÜà ÔÜÓÈ).

3.6 Â° ¹º°Á¸¹° ¿¾ºÃÇ¼Ã»° 245
ÁÛÎÔ ×ÌØÐ ×ÛàÙÎ ÛàÔ ×ÖÒÜàÔÜ ÓàÔ Legendre, Î ÊÌÔÔÎ ÛØÐÈ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ ÌÐ ÔÈÐ
( ) = (1 + t2 2xt)
g x; t ÿ
ÿ 1=2 ; ÿ 1 x 1:
¶ ( )
g x; t Ì ÞÌÐ ÑÒÈËÐÑÈ ÙÎÓÌÐ È ×È Ôà ÙÛÖ ÓÖÔÈËÐÈÐ Ö ÑÜ ÑÒÖ. °ÜÛÈ ÌÐ ÔÈÐ ÖÐ ÒÜ ÙÌÐÚ ÛÎÚ
ÌÕÐ ÙàÙÎÚ 1 + t2 2tx = 0
ÿ Î

t = x i 1 x2 =x+i 1 =x 1
p p p
6 ÿ Î t1 ÿ x ;
2 t2 ÿ i ÿ x .
2
ÂÈ ËÜ Ö ÈÜÛÈ ÑÒÈËÐÑÈ ÙÎÓÌÐ È, t1 ÑÈÐ t2 , ÊÐÈ ËÖÙÓÌ ÔÖ x, ÉØÐ ÙÑÖÔÛÈÐ àÚ ÛÈ ÙÎÓÌÐ È
ÛÖÓÎ Ú ÛÎÚ ÌÜÏÌÐ ÈÚ Re t = x ÑÈÐ ÛÖÜ ÓÖÔÈËÐÈÐ ÖÜ ÑÜ ÑÒÖÜ j j t =1 (ÁÞÎ ÓÈ 3.7).
´Ü ÑÖÒÈ, Ûà ØÈ, ËÐÈ×ÐÙÛà ÔÖÜÓÌ Ö ÛÐ È×Ö ÛÎÔ ×ÐÖ ×È Ôà ( )
g x; t Ó×ÖØÖÜ Ô ÔÈ ×ØÖÑÜ -
ßÖÜÔ:
(1) ¾ ÛÜ ×ÖÚ Rodriguez: °Ô ËÐÈÒÌ ÕÖÜÓÌ àÚ ÛÖÓÎ ÛÎÔ ÌÜÏÌÐ È ×ÖÜ ÌÔà ÔÌÐ ÛÈ ÙÎÓÌÐ È
t1 ÑÈÐ t2 , Î ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ g x; t ( ) ÌÐ ÔÈÐ ÈÔÈÒÜÛÐÑÎ ÙÌ ÑÈ ÏÌ ÙÎÓÌÐ Ö ÌÑÛÖ Ú È×Ö ÛÈ ÙÎÓÌÐ È
ÛÎÚ ÛÖÓÎ Ú. °ØÈ,

ÊÐÈ ÙÎÓÌÐ Ö j j t < jxj < 1 (x ËÖÙÓÌ ÔÖ), ÊØÈ ÝÖÜÓÌ
X 1
(1 + t2 2xt) 1=2
( )= () A n (x) =
1 ÿ
2pi g1^
n ÿ
g x; t An x t ; dt:
n =0 tn+1
·Ì ÛÖÔÛÈÚ t0 = 1=t , ×ÈÐ ØÔÖÜÓÌ
A n (x) =
1
(t )n 0
2pi g2^(1 + t 2 2t x)1=2 dt

0
ÿ
0 0
ÿ
( g2 ÌÐ ÔÈÐ Ö ÈÔÛÐ ÙÛÖÐÞÖÚ ËØÖ ÓÖÚ ÙÛÖ t0 Ì×Ð ×ÌËÖ). °Ô ÏÌ ÙÖÜÓÌ Ûà ØÈ
t0 = (1 ÿ z2)=22(x z)3; ÿ
×ÈÐ ØÔÖÜÓÌ
ÁÞ. 3.7: ¶ ÊÌàÓÌÛØÐ È ÛÖÜ ¿ÈØÈËÌÐ ÊÓÈÛÖÚ 3.

246 ³¸°¼ÃÁ»°Â¸¹¾¸ ÅÇÀ¾¸ °¿´¸ÀÇ¼ ³¸°ÁÂ°Á´Ç¼
= 1 2xz +2z dz; 1 + ( ) 2 = 1 2xz +2z :

2 2
q
ÿ 2 ÿ
2(x z) 2(x z)
dt0 t 0 ÿ t0 x ÿ
ÿ ÿ
ÂÖ ÛÌ, ÛÖ ×ÈØÈ×È Ôà ÖÒÖÑÒÎ ØàÓÈ ÊÐ ÔÌÛÈÐ
A n (x) =
1
z 2 1
z = 1 1 dn

(z2 1)n dz
2pi g3^ 2n (z x)n+1 ^ z x
ÿ ÿ
d
ÿ n! 2n dxn g3
ÿ
= (n!1)2n dxd n (1z

ÿ
n n
ÿ z2) dz = ( 1)
n
ÿ
n
dn
(1 x2 :)n
n! 2
ÿ
g3^
ÿ x n dxn
ÁÜÊÑØÐ ÔÖÔÛÈÚ ÛÎÔ Ì ÑÝØÈÙÎ ÈÜÛÎ ÓÌ ÛÎÔ ÌÕ. (3.44), ÉÒÌ ×ÖÜÓÌ Ö ÛÐ
An x ( ) = P n (x) (×ÖÒÜà ÔÜÓÈ Legendre),
ËÎÒÈËÎ
X
( )= ()
1
g x; t Pn x tn ; t < jxj:
j j
n =0
(2) ¶ ÈÔÈËØÖÓÐÑÎ ÙÞÌ ÙÎ: ²ÐÈ ÔÈ ËÌÐ ÕÖÜÓÌ Ö ÛÐ Î ÈÔÈËØÖÓÐÑÎ ÙÞÌ ÙÎ ×ØÖÑÜ ×ÛÌÐ
È×Ö ÛÎ ÊÌÔÔÎ ÛØÐÈ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ, ÏÈ Ó×ÖØÖÜ ÙÈÓÌ ÔÈ Ì×ÐÑÈÒÌÙÛÖÜ ÓÌ ÛÖ Ö ÛÐ Î ÈÔÈËØÖ-
ÓÐÑÎ ÙÞÌ ÙÎ ×ØÖÑÜ ×ÛÌÐ È×Ö ÛÖÔ ÛÜ ×Ö ÛÖÜ Rodriguez, Ö Ö×ÖÐ ÖÚ ÓÌ ÛÎ ÙÌÐØÈ ÛÖÜ,
ÑÈÏà Ú ÌÐ ËÈÓÌ, ×ØÖÑÜ ×ÛÌÐ È×Ö ÛÎ ÊÌÔÔÎ ÛØÐÈ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ. °ÜÛÖ Ö ÓàÚ Ó×ÖØÌÐ ÔÈ ÊÐ ÔÌÐ
ÑÈÐ È×ÌÜÏÌÐ ÈÚ. ¹ÈÛ' ÈØÞÎ Ô, ×ÈØÈÛÎØÖÜ ÓÌ Ö ÛÐ
( ) = (1 + t2 2xt)
@ n g x; t
ÿ
ÿ (n+1=2) P(x; t);
@tn
Ö ×ÖÜ P(x; t) ÌÐ ÔÈÐ ×ÖÒÜà ÔÜÓÖ n ÉÈÏÓÖÜ àÚ ×ØÖÚ x ÑÈÐ t. ÁÜÔÌ×à Ú,
1 @ n g(x; t) = 1 P(x; 0) = P (x);

n! n!
n
@t n t=0
Ö ×ÖÜ Pn x () ×ÖÒÜà ÔÜÓÖ ÉÈÏÓÖÜ n. ´×ÖÓÌ ÔàÚ, ÖÐ ÙÜÔÛÌÒÌÙÛÌ Ú Taylor ÛÎÚ ËÜÔÈÓÖ-
ÙÌÐØÈ Ú àÚ ×ØÖÚ t ÙÛÎÔ Ö×ÖÐ È ÈÔÈ×ÛÜ ÙÙÌÛÈÐ Î ( )

g x; t ÌÐ ÔÈÐ ×ÖÒÜà ÔÜÓÈ. ³ÎÒÈËÎ ,
X
( )= ()
1
g x; t P n x tn :
n =0
¿ÈØÈÛÎØÖÜ ÓÌ Ûà ØÈ Ö ÛÐ
3.6 Â° ¹º°Á¸¹° ¿¾ºÃÇ¼Ã»° 247
( ) = (x t)(1 2xt + t2)

@g x; t 3=2 = (x ÿ t)g(x; t) :
1 ÿ 2xt + t2
ÿ
ÿ ÿ
@t
AÒÒÈ
( ) = X nP (x)tn 1 = X nP (x)tn
@g x; t
1
ÿ
1
ÿ 1;
n n
@t n =0 n =1
Ö×Ö ÛÌ Î ÙÞÌ ÙÎ
(1 2xt + t2) @g(@tx; t) = (x t)g(x; t)

ÿ ÿ
ÊØÈ ÝÌÛÈÐ
X X
(x t) ( ) = (1 2xt + t2 ) ()
1 1
ÿ Pn x tn ÿ nPn x tnÿ1 :
n =0 n =1
¹È ÔÖÔÛÈÚ ÛÐÚ ×ØÈ ÕÌÐÚ ÑÈÐ ÓÈÍÌÜ ÖÔÛÈÚ ÛÐÚ Ð ËÐÌÚ ËÜÔÈ ÓÌÐÚ ÛÖÜ t ÓÈÍÐ , ×ÈÐ ØÔÖÜÓÌ
X X X
(2n + 1)xPn (x)tn (n + 1)Pn (x)tn+1 () = 0:
1 1 1
ÿ ÿ nPn x tnÿ1
n =0 n =0 n =1
ÂÈ ×ÐÖ ×È Ôà ÈÏØÖÐ ÙÓÈÛÈ ÈÔÈ ÊÖÔÛÈÐ ÙÛÐÚ Ð ËÐÌÚ ËÜÔÈ ÓÌÐÚ ÛÖÜ t àÚ ÌÕÎ Ú:
X X
(n + 1)Pn (x)tn+1 = ()
1 1
n P nÿ 1 x t n ;
n =0 n =1
X X
() = (n + 1)Pn+1 (x)tn :
1
nPn x tnÿ1
1
n =1 n =0
·Ì ÛÖÔÛÈÚ ÛÐÚ ËÜ Ö ÛÌÒÌÜÛÈÐ ÌÚ ÙÞÌ ÙÌÐÚ ÙÛÎÔ ×ÐÖ ×È Ôà ÌÕÐ ÙàÙÎ ÑÈÐ ÉÊÈ ÍÖÔÛÈÚ ÑÖÐÔÖ
×ÈØÈ ÊÖÔÛÈ ÛÖ tn , ×ÈÐ ØÔÖÜÓÌ
X
() ( )+ [(n + 1)Pn+1 (x) (2n + 1)xPn (x) + nPn 1(x)]tn = 0:
1
xP0 x ÿ P1 x ÿ ÿ
n =1
´×ÌÐËÎ Î ÛÌÒÌÜÛÈÐ È ÙÞÌ ÙÎ ÏÈ ×ØÌ ×ÌÐ ÔÈ ÐÙÞÜ ÌÐ ÊÐÈ ÑÈ ÏÌ t, Ì ÞÖÜÓÌ
( ) = xP0 (x); (n + 1)Pn+1 (x) = (2n + 1)xPn (x)

P1 x ÿ nPnÿ1 x :() (3:47)
H ÙÞÌ ÙÎ P1 (x) = xP0 (x) , ÑÈÛÈ ÙÜ Ó×ÛàÙÎ, Ó×ÖØÌÐ ÔÈ ÏÌàØÎÏÌÐ àÚ ÓÌØÐÑÎ ×ÌØÐ ×Ûà-
ÙÎ ÛÎÚ ÊÌÔÐÑÎ Ú ÈÔÈËØÖÓÐÑÎ Ú ÙÞÌ ÙÎÚ (ÈÜÛÖ ÝÜÙÐÑÈ ËÌÔ ÐÙÞÜ ÌÐ ×È ÔÛÈ). ¶ ÙÞÌ ÙÎ
(3.47) ÙÜÓ×Ð ×ÛÌÐ ÓÌ ÈÜÛÎ ÛÖÜ ¿ÈØÈËÌÐ ÊÓÈÛÖÚ 1.

248 ³¸°¼ÃÁ»°Â¸¹¾¸ ÅÇÀ¾¸ °¿´¸ÀÇ¼ ³¸°ÁÂ°Á´Ç¼
(3) ¶ ËÐÈÝÖØÐÑÎ ÌÕÐ ÙàÙÎ: ¿ÈØÈÊàÊÐ ÍÖÔÛÈÚ ÛÎ ÊÌÔÔÎ ÛØÐÈ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ àÚ ×ØÖÚ x,

ÉØÐ ÙÑÖÜÓÌ
( )=
@g x; t t
=
X
1
Pn0 x tn ()
@x (1 ÿ 2xt + t2)3=2 n =0
Î
X
( ) = (1 2xt + t2 ) ()
1
tg x; t ÿ Pn0 x tn
n =0
Î
X X X X
() = () 2 () + () = 0:
1
Pn x tn+1
1 1
Pn0 x tn+1
1
Pn0 x tn ÿ x Pn0 x tn+2

n =0 n =0 n =0 n =0
°ØÈ
X X X
[2xPn (x) + Pn (x)]tn+1 () () =0
1 1 1
0
ÿ Pn0 x tn ÿ Pn0 x tn+2
n =0 n =0 n =0
Î
X
[2 ( ) + P0(x)] + [2xPn (x) + Pn (x)]tn+1 ()
1
t xP00 x 0
ÿ P00 x
n =1
X X
() () () =0
1 1
ÿ P10 x t ÿ Pn0 x tn ÿ Pn0 x tn+2

n =2 n =0
Î
X
[2xP0 (x) + P0 (x) ( )] + P0 (x) + [2xPn+1 (x) + Pn+1 (x)]tn+2
1
0
ÿ P10 x t 0 0
n =0
X X
() () =0
1
Pn0+2 x tn+2 ÿ
1
ÿ Pn0 x tn+2 )
n =0 n =0
( ) + [2xP0 (x) + P0(x)

P00 x 0
ÿ P10 x t ( )]
X
+ [2xPn+1 (x) + Pn+1 (x) () ( )] =0
1
0
ÿ Pn0+2 x ÿ Pn0 x tn+2
n =0
3.6 Â° ¹º°Á¸¹° ¿¾ºÃÇ¼Ã»° 249
Î
( ) = 0;
P 00 x P 10 x () ÿ P0 x( ) = 0;
Pn0+2 x ( ) + Pn (x) 2xPn+1 (x)
0
ÿ
0
ÿ Pn+1 x ( ) = 0:
ÁÜÔÌ×à Ú,
Pn0+1 x ( ) + Pn 1(x) = 2xPn (x) + Pn (x); n = 1; 2; 3; :::

0
ÿ
0
;
P10 x ( ) = P0 (x) ; ( ) = 0:
P00 x (3:48)
¶ ÈÔÈËØÖÓÐÑÎ ÙÞÌ ÙÎ (3.48) Ó×ÖØÌÐ ÔÈ ÞØÎÙÐÓÖ×ÖÐÎÏÌÐ ÙÛÎÔ ÑÈÛÈÙÑÌÜÎ ÛÎÚ ×È-
ØÈÊà ÊÖÜ ÛàÔ ×ÖÒÜàÔÜ ÓàÔ. ¿ÈØÈÊàÊÐ ÍÖÔÛÈÚ ÛÎÔ (3.47), ×ÈÐ ØÔÖÜÓÌ
(n + 1)Pn+1 (x) = (2n + 1)Pn (x) + (2n + 1)xPn (x)

0 0
ÿ ()
nPn0ÿ1 x : (3:49)
°×ÈÒÌÐ ÝÖÔÛÈÚ ÛÖ Pn 1 (x) 0
ÿ
ÓÌÛÈÕÜ ÛàÔ (3.48) ÑÈÐ (3.49), ×ÈÐ ØÔÖÜÓÌ
Pn+1 (x) = (n + 1)Pn (x) + xPn (x):

0 0
(3:50)
´ÕÈ ÒÒÖÜ, ÈÔ È×ÈÒÌÐ ßÖÜÓÌ ÛÖ Pn+1 (x) 0
, ÉØÐ ÙÑÖÜÓÌ
Pn 1 (x) = nPn (x) + xPn (x):

0
ÿ
ÿ
0
(3:51)
°ÝÈÐØà ÔÛÈÚ ÛÎÔ (3.51) È×Ö ÛÎÔ (3.50), Ì ÞÖÜÓÌ
Pn0+1 x () ÿ Pn0ÿ1 x ( ) = (2n + 1)Pn (x):

¶ ÌÕÐ ÙàÙÎ (3.50), ÊÐÈ n ! nÿ1 , ÊÐ ÔÌÛÈÐ
Pn (x) = nPn 1 (x) + xPn 1 (x):

0
ÿ
0
ÿ
(3:52)
°×ÈÒÌÐ ÝÖÔÛÈÚ ÛÖ ()
Pn0ÿ1 x ÓÌ Ùà ÛÎÚ (3.51), ÉØÐ ÙÑÖÜÓÌ
Pn (x) = nPn 1 (x) + x[

0
ÿ ÿ nPn x ( ) + xPn (x)]: 0
´ÛÙÐ, ×ÈÐ ØÔÖÜÓÌ ÛÌÒÐÑÈ
(1 ÿ ) ( ) = n[ P n 1 ( x )
x2 Pn0 x ÿ ÿ xPn x : ( )] (3:53)
¿ÈØÈÊàÊÐ ÍÖÔÛÈÚ ÑÈÐ ÛÈ ËÜ Ö ÓÌ ÒÎ, ×ÈÐ ØÔÖÜÓÌ
[(1 ) ( )] = n[Pn 1 (x) xPn (x) Pn (x)]:

ÿ x2 Pn0 x
0 0
ÿ
ÿ
0
ÿ
2
Pn0ÿ 1 (x) xPn (x) = nPn (x) ]
0
°ÒÒÈ ÿ ÿ ÌÕ. (3.51) . ÁÜÔÌ×à Ú,
[(1 x2)Pn (x)] = n(n + 1)Pn (x)

ÿ
0 0
ÿ
250 ³¸°¼ÃÁ»°Â¸¹¾¸ ÅÇÀ¾¸ °¿´¸ÀÇ¼ ³¸°ÁÂ°Á´Ç¼
Î
(1 ÿ ) ( ) 2xPn (x) + n(n + 1)Pn (x) = 0:

x2 Pn00 x ÿ
0
(3:54)
¶ ÛÌÒÌÜÛÈÐ È ÙÞÌ ÙÎ ÌÐ ÔÈÐ Î ËÐÈÝÖØÐÑÎ ÌÕÐ ÙàÙÎ ÛÖÜ Legendre. ¾Ð ÙÞÌ ÙÌÐÚ (3.50),
&
(3.51), (3.52) ÑÈÐ, ÐËÐÈÐ ÛÌØÈ, Î (3.53) ÌÐ ÔÈÐ Ì×Ð ÙÎÚ ÈØÑÌÛÈ ÞØÎ ÙÐÓÌÚ. °ÔÈ ÒÖÊÌÚ
ÙÞÌ ÙÌÐÚ ÐÙÞÜ ÖÜÔ ÑÈÐ ÊÐÈ ÛÈ È ÒÒÈ ÑÒÈÙÐÑÈ ×ÖÒÜà ÔÜÓÈ.
¿ÈØÈ ËÌÐÊÓÈ 4: ÅÈ ØÐÔ ×ÒÎØÖ ÛÎÛÈÚ, ÏÈ ËÌÐ ÕÖÜÓÌ Ö ÛÐ Î ÊÌÔÔÎ ÛØÐÈ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ

Ó×ÖØÌÐ ÔÈ ÑÈÛÈÙÑÌÜÈÙÛÌÐ È×Ö ÛÎÔ ÈÔÈËØÖÓÐÑÎ ÙÞÌ ÙÎ ÑÈÐ È×Ö ËÜ Ö ×ÖÒÜà ÔÜÓÈ
(×.Þ. ÊÐÈ n =0 ÑÈÐ n =1 ). ÇÚ ÌØÊÈÙÛÎ ØÐÖ ÏÈ ÞØÎÙÐÓÖ×ÖÐÎ ÙÖÜÓÌ ÛÈ ×ÖÒÜà ÔÜÓÈ
Legendre.
°×Ö ÛÐÚ ÙÞÌ ÙÌÐÚ (3.47) ×ØÖÑÜ ×ÛÌÐ
X
[(n + 1)Pn+1 (x) (2n + 1)xPn (x) + nPn 1(x)]tn = 0: (3:55)
1
ÿ ÿ
n =0
AÒÒÈ
( 0)3 = @g(@tx; t) :
X X
(n + 1)Pn+1 (x)tn = @t@ () = @t@ 2g(x; t)
1 1
Pn+1 x tn+1 ÿ g x;
n =0 n =0
X X X
() = (n + 1)Pn (x)tn+1 = t (n + 1)Pn (x)tn
1 1 1
nPnÿ1 x tn
n =0 n =0 n =0
X X
= t @t@ () = t @t@ t ()
1
Pn x tn+1
1
P n x tn
n =0 n =0
= t @t@ 2t g(x; t)3 = t2 @g(@tx; t) + tg(x; t) :

´×Ð ÙÎÚ,
X X X
(2n + 1)xPn (x)tn = x ( ) + 2x ()
1 1 1
P n x tn nPn x tn
n =0 n =0 n =0
X
= xg(x; t) + 2xt ()
1
nPn x tnÿ1
n =0
( ) = xg(x; t) + 2xt @g(@tx; t) :

X
= xg(x; t) + 2xt @t@
1
Pn x tn
n =0
3.7 Â°ÃÂ¾Â¶Â° CRISTOFFEL - DARBOUX. À¸µ´Á ¹º°Á¸¹Ç¼ ¿¾ºÃÇ¼Ã»Ç¼ 251
ÁÜÔÌ×à Ú, Î (3.55) ÊØÈ ÝÌÛÈÐ
( )
@g x; t
ÿ ( ) 2xt @g(@tx; t) + tg(x; t) + t2 @g(@tx; t) = 0
xg x; t ÿ Î
@t
(t2 2xt + 1) @g(x; t) = (x t)g(x; t)

ÿ
@t
ÿ Î
dg
g
= t2 x2xtt+ 1 dt;
ÿ
ÿ
x ÙÛÈÏÌØÈ .
¾ÒÖÑÒÎØà ÔÖÔÛÈÚ ÛÎÔ ÛÌÒÌÜÛÈÐ È ÙÞÌ ÙÎ, ×ÈÐ ØÔÖÜÓÌ
ln g = (1=2)ln t2 2xt + 1 + A(x)

j j ÿ j ÿ j )
ln g
p
t2 ÿ xt 2 + 1 = A (x) ( )=
g x; t
c( ) x
:
t2 ÿ xt 2 +1
j j Î p
c(x) = 1
¶ ÈÔÈËØÖÓÐÑÎ ÙÞÌ ÙÎ ËÌÔ ÈØÑÌÐ ! (»×ÖØÌÐ ÛÌ ÔÈ ËÌÐ ÛÌ ÊÐÈÛÐ ;) ¿ÈØÈÛÎØÖÜ ÓÌ, Ö ÓàÚ,
Ö ÛÐ ÈÔ È×ÈÐÛÎ ÙÖÜÓÌ ( 0) = P0(x) = 1

g x; , ÛÖ ÛÌ , ËÎÒÈËÎ , ÛÌÒÐÑÈ ,
( ) = (t2 2xt + 1)
g x; t ÿ
ÿ 1=2 : &
¿ØÐÔ ÛÌÒÌÐà ÙÖÜÓÌ ÛÖ ×ÈØÖ Ô ÌËÈ ÝÐÖ, ÙÎÓÌÐà ÔÖÜÓÌ ×àÚ ÈÔ ÖÐ ÙÜÔÛÌÒÌÙÛÌ Ú An , Bn
ÑÈÐ Dn ÛÎÚ ÈÔÈËØÖÓÐÑÎ Ú ÙÞÌ ÙÎÚ (3.34) ÌÐ ÔÈÐ ÈÔÌÕÈ ØÛÎÛÖÐ ÛÖÜ n, Î ÈÔÈËØÖÓÐÑÎ
ÙÞÌ ÙÎ ÖËÎÊÌÐ ÙÌ ÓÐÈ ÙÜÔÎÏÐÙÓÌ ÔÎ, Ö ÞÐ ËÐÈÝÖØÐÑÎ , ÌÕÐ ÙàÙÎ ÊÐÈ ÛÎ ÊÌÔÔÎ ÛØÐÈ
ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ. ÂÖÜ ÛÖ, ×.Þ., ÙÜÓÉÈÐ ÔÌÐ ÊÐÈ ÛÈ ×ÖÒÜà ÔÜÓÈ Chebyshev (¿ØÖ ÉÒÎÓÈ
3.6.14 ÑÈÐ 3.6.26).
3.7 ÂÈÜÛÖ ÛÎÛÈ Cristoffel-Darboux. ÀÐ ÍÌÚ ÑÒÈÙÐÑà Ô ×ÖÒÜàÔÜ ÓàÔ
EÝÖ ÙÖÔ ÛÈ ÑÒÈÙÐÑÈ ×ÖÒÜà ÔÜÓÈ, Pn x () , ÌÐ ÔÈÐ ÉÈÏÓÖÜ n, ÏÈ Ì ÞÖÜÔ ÉÌ ÉÈÐÈ n ØÐ ÍÌÚ

ÑÈ ×ÖÜ ÙÛÖ ÓÐÊÈËÐÑÖ Ì×Ð ×ÌËÖ. ÁÛÎÔ ×ØÈÊÓÈÛÐÑÖ ÛÎÛÈ, Ö ÓàÚ, Ó×ÖØÌÐ ÔÈ ÙÜÔÈ ÊÌÐ
ÑÈÔÌÐ Ú ×ÖÒÜ ×ÌØÐÙÙÖ ÛÌØÈ ÙÜÓ×ÌØÈ ÙÓÈÛÈ ÊÐÈ ÛÎ ÏÌ ÙÎ ÑÈÐ ÛÐÚ ÐËÐÖ ÛÎÛÌÚ ÛàÔ ØÐÍà Ô
ÈÜÛà Ô, ÛÈ Ö×ÖÐ È ÌÐ ÔÈÐ ÞØÎ ÙÐÓÈ ÙÛÐÚ ÌÝÈØÓÖÊÌ Ú ÑÈÐ ÐËÐÈÐ ÛÌØÈ ÙÛÎÔ AØÐÏÓÎÛÐÑÎ
AÔÈ ÒÜÙÎ. ÂÖÜ ÛÖ ÝÈÐ ÔÌÛÈÐ È×Ö ÛÖ ÌÕÎ Ú ÏÌà ØÎÓÈ:
·Ìà ØÎÓÈ 1: ¾Ð ØÐ ÍÌÚ ÌÔÖ Ú ÑÒÈÙÐÑÖÜ ×ÖÒÜàÔÜ ÓÖÜ ÌÐ ÔÈÐ (i) È×ÒÌ Ú, (ii) ×ØÈÊÓÈÛÐ-
ÑÌ Ú ÑÈÐ (iii) ÑÌÐ ÔÛÈÐ ÙÛÖ ËÐÈ ÙÛÎÓÈ (a; b) .
°×Ö ËÌÐÕÎ: A×Ö ÛÎ ÙÞÌ ÙÎ ÖØÏÖÊàÔÐÖ ÛÎÛÈÚ < Pn j P0 > =0 ÊÐÈ n> 0 , ÙÜÔÈ ÊÌÛÈÐ
Ö ÛÐ
252 ³¸°¼ÃÁ»°Â¸¹¾¸ ÅÇÀ¾¸ °¿´¸ÀÇ¼ ³¸°ÁÂ°Á´Ç¼
b
( ) ( ) = 0;
Pn x w x dx n> : 0 (3:56)
a
´×ÌÐËÎ () 0
w x > ÙÛÖ (a; b); ÛÖ ×ÖÒÜà ÔÜÓÖ Pn x () ÏÈ ×ØÌ ×ÌÐ, ÈÔÈÊÑÈÙÛÐÑÈ , ÔÈ ÈÒÒÈ -
ÍÌÐ ×ØÖ ÙÎÓÖ ÙÛÖ (a; b) ÛÖÜÒÈ ÞÐÙÛÖÔ ÓÐ È ÝÖØÈ . ´ÙÛà Ûà ;b

ØÈ Ö ÛÐ ÙÛÖ ËÐÈ ÙÛÎÓÈ (a )
Ü×È ØÞÖÜÔr ØÐ ÍÌÚ, x1 ; x2 ; :::; xr , ÛÖÜ ×ÖÒÜàÔÜ ÓÖÜ, ËÐÈ ÝÖØÌÚ ÓÌÛÈÕÜ ÛÖÜÚ, ÓÌ ×ÌØÐÛÛÌ Ú
×ÖÒÒÈ×ÒÖ ÛÎÛÌÚ, n1 ; n2 ; :::; nr , ÈÔÛÐ ÙÛÖÐÞÈ. ÂÖ ÛÌ,
Pn x ( ) = (x ÿ
n
) (
x1 1 x ÿ x2 2 ::: x ÿ xr r
n n
) (
x ; ) C( )
Ö ×ÖÜ C(x) ÌÐ ÔÈÐ Ì ÔÈ ×ÖÒÜà ÔÜÓÖ ÉÈÏÓÖÜ n ÿ
Pr
i=1 ni , ÛÖ Ö×ÖÐ Ö ËÌÔ ÈÒÒÈ ÍÌÐ ×ØÖ -
ÙÎÓÖ ÙÛÖ ËÐÈ ÙÛÎÓÈ (a ) ; b . ´ÕÈ ÒÒÖÜ, Î ×ÈØÈ ÙÛÈÙÎ
( )(
Pn x x ÿ x1 )(x x2 ):::(x
ÿ ÿ xr ) = (x ÿ
n +1
) n +1
(
x1 1 x ÿ x2 2 ::: x ÿ xr ) ( )n +1 C(x)
r
ËÌÔ ÈÒÒÈ ÍÌÐ ×ØÖ ÙÎÓÖ ÙÛÖ ËÐÈ ÙÛÎÓÈ (a; b) , ÑÈÏÖ ÙÖÔ Ö ni +1 ÌÐ ÔÈÐ È ØÛÐÖÚ
(i = 1; 2; :::; r). °ØÈ,
b
dx Pn x( ) (x ÿ )( ) (
x1 x ÿ x2 ::: x ÿ xr w x > : ) () 0
a
¾ÓàÚ Î ÈÔÐÙÖ ÛÎÛÈ ÈÜÛÎ Ó×ÖØÌÐ ÔÈ ÐÙÞÜ ÌÐ ÓÖ ÔÖ ÈÔ r =n , ËÐÈÝÖØÌÛÐÑÈ ÛÖ ×ÐÖ ×È Ôà
ÖÒÖÑÒÎ ØàÓÈ ÌÐ ÔÈÐ ÓÎËÌ Ô, ÒÖ Êà ÛÎÚ ÖØÏÖÊàÔÐÖ ÛÎÛÈÚ ÛàÔ ×ÖÒÜàÔÜ ÓàÔ (ÑÖÐ ÛÈÕÌ
¿ÈØÈ ÊØÈÝÖ 3.6.3). ÁÜÔÌ×à Ú ËÌÐ ÞÛÎÑÌ ÛÖ (i) ÛÖÜ ÏÌàØÎ ÓÈÛÖÚ.
ÂÖ Ö ÛÐ ÖÐ ØÐ ÍÌÚ ÌÐ ÔÈÐ ×ØÈÊÓÈÛÐÑÌ Ú (ÑÈÐ ÖØÐÙÓÌ ÔÌÚ È ÒÒÌÚ ÐËÐÖ ÛÎÛÌÚ ÛàÔ ÑÒÈÙÐÑà Ô
×ÖÒÜàÔÜ ÓàÔ) Ó×ÖØÌÐ ÔÈ È×ÖËÌÐÞÛÌÐ ÓÌ ÛÎ ÉÖÎ ÏÌÐÈ ÛÖÜ ×Ð ÔÈÑÈ Jacobi, Ö Ö×ÖÐ ÖÚ
ÖØÐ ÍÌÛÈÐ ÊÐÈ ÖØÏÖÑÈÔÖÔÐÑÈ ×ÖÒÜà ÔÜÓÈ. ¿ØÈÊÓÈÛÐÑÈ , ÈÔ ÞØÎÙÐÓÖ×ÖÐÎ ÙÖÜÓÌ ×ÌØÐ-

Ù×àÓÌ ÔÎ ÊÐÈ ÔÈ ÙÜÓÉÖÒÐ ÙÖÜÓÌ ÛÈ ÑÈÔÖÔÐÑÖ×ÖÐÎÓÌ ÔÈ ×ÖÒÜà ÔÜÓÈ, ËÎÒÈËÎ
( ) = 1 b b;
p
P n (x); 1; (3:57)

Pn x p kn ! kn Nn ; n ! n Nn !
N n
Î ÌÕÐ ÙàÙÎ (3.38) ×ÈÐ ØÔÌÐ ÛÎ ÓÖØÝÎ
b

k n ÿ1 2 P (x) + P (x):

xP nÿ1 x ( )=

Pn x ( )+kn
ÿ
n 2
ÿ n 1 n 1 ÿ ÿ (3:58)
kn k nÿ 1
³ÐÈÔÜÙÓÈÛÐÑÈ , Î ÌÕÐ ÙàÙÎ ÈÜÛÎ ÊØÈ ÝÌÛÈÐ
F(x) > = J F(x) > + kk 1 F (x) >;

xj

j
nÿ
j n (3:59)
n
Ö ×ÖÜ
0 1
0 1
B P0 x

() C
B
B 0 C
C
B C B C
B C B C
B
B P1 x () C
C
B
B 0 C
C
B C B C
B C B C
B
()
C B 0 C
j F(x) > = B P2 x
B
B
B
C
C;
C
C
j F (x) > =
n
B
B
B
B 111
C
C
C
C
B 111 C B C
B C B C
B C B C
B
B P n ÿ1 x ()
C
C
B
B 0 C
C
B C B C
@ A B C
0
@ Pn x () A
ÑÈÐ Ö

J ÌÐ ÔÈÐ (n + 1) (n + 1)
2 ×Ð ÔÈÑÈÚ ÛÎÚ ÓÖØÝÎ Ú

J
0
= 0 0 ; J
(3:60a)
ÓÌ
0 1
B
B 0
B
b k0
k1
0 ... 0 0 0C
C
C
B C
B k0
B
B k1
b1 k1
k2
... 0 0 0C
C
C
B C
B
B
B
B
0 k1
k2
b2 ... 0 0 0
C
C
C
C
J = B
B 1
B 1 1 1 1 1 1
C
C:
C
(3:60b)
B 1 C
B 1 1 1 1 1 1 C
B 1 C
B 1 1 1 1 1 1 C
B C
B C
B
B
B
0 0 0 ... k nÿ 3
k nÿ 2
b nÿ 2
knÿ2 C
C
knÿ1 C
B C
@
0 0 0 ... 0 k nÿ 2
k nÿ 1
b A
nÿ 1
´ÐËÐÑÈ ÊÐÈ ÛÈ ÙÎÓÌÐ È xi ÛÈ Ö×ÖÐ È ÌÐ ÔÈÐ ØÐ ÍÌÚ ÛÖÜ

Pn x () , ËÎÒÈËÎ

( )=0
P n xi , Î
ÌÕÐ ÙàÙÎ (3.59) ÊØÈ ÝÌÛÈÐ
xi j F(x ) > = J F(x ) >;

i j i
254 ³¸°¼ÃÁ»°Â¸¹¾¸ ÅÇÀ¾¸ °¿´¸ÀÇ¼ ³¸°ÁÂ°Á´Ç¼
ËÎÒÈËÎ ÖÐ ØÐ ÍÌÚ ËÌÔ ÌÐ ÔÈÐ ×ÈØÈ ÖÐ ÐËÐÖÛÐÓÌ Ú ÛÖÜ ×Ð ÔÈÑÈ J (ÑÖÐ ÛÈÕÌ ¹ÌÝ. 6). ¾
×Ð ÔÈÑÈÚ J ÌÐ ÔÈÐ ÊÔàÙÛÖ Ú àÚ ×Ð ÔÈÑÈÚ Jacobi. ´×ÌÐËÎ ÌÐ ÔÈÐ ÙÜÓÓÌÛØÐÑÖ Ú, ÖÐ ÐËÐÖÛÐ-

ÓÌ Ú ÛÖÜ ÌÐ ÔÈÐ ×ØÈÊÓÈÛÐÑÌ Ú.
p
¾Ð ØÐ ÍÌÚ ÛÖÜ ×ÖÒÜàÔÜ ÓÖÜ P3 x () ÛÖÜ Legendre ÌÐ ÔÈÐ x =0 ÑÈÐ x = 6 35
= . ¾
ÈÔÈÊÔà ÙÛÎÚ, ÈÝÖÜ ×Øà ÛÈ ÓÌÒÌÛÎ ÙÌÐ ÛÖ ´Ë. 6.1, ÈÚ ËÌÐ ÕÌÐ Ö ÛÐ ÈÜÛÌ Ú ÙÜÓ×Ð ×ÛÖÜÔ ÓÌ
ÛÐÚ ÐËÐÖÛÐÓÌ Ú ÛÖÜ ×Ð ÔÈÑÈ
0 1
0 1= 3 0
p
J = @ 1= 3 0 2= 15 A:
p p
0 2= 15 0
p
H ÌÕÐ ÙàÙÎ (3.59), ÊÐÈ x ! y, ÊØÈ ÝÌÛÈÐ
F(y) > = J F(y) > + kk 1 F (y) > :

yj

j
nÿ
j n (3:61)
n
¿ÈÐ ØÔÖÔÛÈÚ ÛÖ ÌÙàÛÌØÐÑÖ ÊÐÔÖ ÓÌÔÖ ÛÎÚ (3.59) ÓÌ < F ( y)

j, ÛÎÚ (3.61) ÓÌ j, < F(x)

ÈÝÈÐØà ÔÛÈÚ ÛÈ È×ÖÛÌÒÌ ÙÓÈÛÈ ÑÈÐ ×ÈØÈÛÎØà ÔÛÈÚ Ö ÛÐ Ö ×Ð ÔÈÑÈÚ ÌÐ ÔÈÐ ÙÜÓÓÌÛØÐ- J
ÑÖ Ú, ÉØÐ ÙÑÖÜÓÌ Ö ÛÐ
F(x) F(y) > = kk

(x ) 1 [P
1 (y) P n (x) ÿ P n 1 (x) P n (y)]: (3:62)
nÿ
ÿ y < j nÿ ÿ
¶ ×ÐÖ ×È Ôà ÙÞÌ ÙÎ ÊØÈ ÝÌÛÈÐ ÑÈÐ àÚ ÌÕÎ Ú:
n ÿ1
X
( ) ( )=
P` x P` y

() ()
k nÿ 1 P nÿ 1 y P n x ÿ P n ÿ 1 x P n y
:

() ()
(3:63)

` =0 kn xÿy
¶ ÙÞÌ ÙÎ ÈÜÛÎ ÌÐ ÔÈÐ ÊÔàÙÛÎ àÚ ÛÈÜÛÖ ÛÎÛÈ ÛàÔ Cristoffel-Darboux ÑÈÐ ÐÙÞÜ ÌÐ ÊÐÈ
ÑÈÔÖÔÐÑÖ×ÖÐÎÓÌ ÔÈ ×ÖÒÜà ÔÜÓÈ. ²ÐÈ ÓÎ ÑÈÔÖÔÐÑÖ×ÖÐÎÓÌ ÔÈ ×ÖÒÜà ÔÜÓÈ, Î ÙÞÌ ÙÎ
ÈÜÛÎ , ÓÌ Ùà ÛÎÚ ÌÕ. (3.63), ÛØÖ×Ö×ÖÐÌÐ ÛÈÐ àÚ ÌÕÎ Ú:
nÿ 1
X ( ) ( ) = kn
P` x P` y ÿ1 Pn 1 (y)Pn (x) ÿ Pn 1 (x)Pn (y)
ÿ ÿ
(3:64)
` =0 N `N nÿ 1 kn xÿy
(ÛÈÜÛÖ ÛÎÛÈ Cristoffel-Darboux ÊÐÈ ÓÎ ÑÈÔÖÔÐÑÖ×ÖÐÎÓÌ ÔÈ ×ÖÒÜà ÔÜÓÈ).
¿ÈÐ ØÔÖÔÛÈÚ ÛÖ Ö ØÐÖ ÊÐÈ y ! x, ÉØÐ ÙÑÖÜÓÌ
nÿ 1 2
X ( ) = kn
P` x 1 lim ()
P nÿ 1 y ÿ P nÿ 1 x
() ( ) + P (x) P n (x) ÿ Pn y ( )
n 1
ÿ
p Pn x
1 kn
ÿ
`=0
N` N nÿ y !x xÿy x ÿ y
Î
nÿ 1 2
X P` x ( ) = kn 1 2P (x)P (x) ÿ P (x)P (x)3: (3:65)
n 1
ÿ
p
n 1
0 0
n
1 kn n
ÿ
`=0
N` N nÿ
ÿ
H ×ØÖÎÊÖÜ ÓÌÔÎ ÙÞÌ ÙÎ ÌÐ ÔÈÐ ÐËÐÈÐ ÛÌØÈ ÞØÎ ÙÐÓÎ ÙÛÎÔ °ØÐÏÓÎÛÐÑÎ °ÔÈ ÒÜÙÎ,
Ö ÛÈÔ Ü×ÖÒÖÊÐÙÛÌÐ ÊÐÈ = xi

x xi
, Ö ×ÖÜ ØÐ ÍÈ ÛÖÜ ()
Pn x . ÂÖ ÛÌ
n 1
X ÿ
1 2P (x )32 = k nÿ 1
( ) ( )
P 0 x i P nÿ 1 x i (3:66a)
` i
` =0 N` N n ÿ1 k n n
Î , ÞØÎÙÐÓÖ×ÖÐà ÔÛÈÚ ÛÎÔ ÌÕ. (3.38),
n ÿ1
X 1 2P (x )32 = ÿ
kn
( )
P 0 xi Pn+1 xi :( ) (3:66b)
` i
` =0 N` kn+1 Nn n
¶ ÙÞÌ ÙÎ ÈÜÛÎ ÏÈ ÝÈÔÌÐ ÞØÎ ÙÐÓÎ ÙÛÖ EË. 3.9.
3.8 ¾ØÏÖÑÈÔÖÔÐÑÈ ÙÜÙÛÎ ÓÈÛÈ
»Ì ÛÎ ÉÖÎ ÏÌÐÈ ÛàÔ ÑÒÈÙÐÑà Ô ×ÖÒÜàÔÜ ÓàÔ Ó×ÖØÖÜ Ô ÔÈ ÑÈÛÈÙÑÌÜÈÙÛÖÜ Ô ×ÒÎ ØÎ
ÖØÏÖÑÈÔÖÔÐÑÈ ÙÜÙÛÎ ÓÈÛÈ ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌàÔ, ÛÈ Ö×ÖÐ È ÌÐ ÔÈÐ ×È ØÈ ×ÖÒÜ ÞØÎ ÙÐÓÈ ÙÛÈ
´ÝÈØÓÖÙÓÌ ÔÈ »ÈÏÎÓÈÛÐÑÈ , ÑÈÐ ÐËÐÈÐ ÛÌØÈ ÙÛÎÔ ¹ÉÈÔÛÖÓÎÞÈÔÐÑÎ . ÂÈ ÙÜÙÛÎ ÓÈÛÈ
ÈÜÛÈ ÖØÐ ÍÖÔÛÈÐ àÚ ÌÕÎ Ú:
( ) = 1
p
en x w(x)Pn (x);
p (3:67)
N n
b
( ) ( ) = dmn:
e3n x em x dx (3:68)
a
´ÛÙÐ, È×Ö ÑÈ ÏÌ ÙÜ ÔÖÒÖ ×ÖÒÜàÔÜ ÓàÔ È×Ö ÈÜÛÈ ×ÖÜ Ì ÞÖÜÓÌ ÈÔÈ×ÛÜ ÕÌÐ ×ØÖÎÊÖÜÓÌ -
ÔàÚ, ×ÈÐ ØÔÖÜÓÌ Ì ÔÈ ÖØÏÖÑÈÔÖÔÐÑÖ ÙÜ ÙÛÎÓÈ ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌàÔ. °ÜÛÌ Ú ÈÔÎ ÑÖÜÔ ÞÖÔËØÐ-
ÑÈ ÙÌ ÛØÌÐÚ ÑÈÛÎÊÖØÐ ÌÚ:
(i) ²ÐÈ ÛÖ Þà ØÖ ÛàÔ ÛÌÛØÈÊàÔÐÑÈ ÖÒÖÑÒÎØà ÙÐÓàÔ ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌàÔ ÙÛÖ ËÐÈ ÙÛÎÓÈ
[ 1; 1]
ÿ ×ÈÐ ØÔÖÜÓÌ ÖØÏÖÑÈÔÖÔÐÑÈ ÙÜÙÛÎ ÓÈÛÈ ÛÈ Ö×ÖÐ È ÈÔÛÐÙÛÖÐÞÖÜ Ô ÙÛÈ ×ÖÒÜ-
à ÔÜÓÈ Jacobi. ÁÛÎÔ ×ØÈ ÕÎ, ÞØÎÙÐÓÖ×ÖÐÖÜ ÔÛÈÐ ÖÐ ÌÕÎ Ú ÛØÌÐÚ Ü×ÖÑÈÛÎÊÖØÐ ÌÚ
ÛÖÜÚ: (È) Legendre, (É) Chebyshev, (Ê) Gegenbauer. ¿ÈØÖ ÒÖ ×ÖÜ Ó×ÖØÌÐ ÑÈÔÌÐ Ú
ÔÈ ÞØÎÙÐÓÖ×ÖÐÎ ÙÌÐ Ö×ÖÐÈËÎ ×ÖÛÌ È×Ö ÛÐÚ ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌÐÚ ÈÜÛÌ Ú ÙÛÖ Þà ØÖ
L12 ( 1; 1)
ÿ , ÈÔÈ ÒÖÊÈ ÓÌ ÛÎÔ ×ÌØÐ ×ÛàÙÎ, ÖØÐÙÓÌ ÔÌÚ È×Ö ÈÜÛÌ Ú ÌÐ ÔÈÐ ×ÐÖ ÉÖÒÐÑÌ Ú
È×Ö ÛÐÚ È ÒÒÌÚ (ÛÖ ×ÐÖ ÑÈÛÈ ÒÒÎÒÖ ÙÜ ÙÛÎÓÈ ÌÐ ÔÈÐ ÌÑÌÐ ÔÖ ×ÖÜ ÐÑÈÔÖ×ÖÐÌÐ ÙÜÔÖ-
ØÐÈÑÌ Ú ÙÜÔÏÎ ÑÌÚ ×ÈØÖ ÓÖÐÌÚ ÓÌ ÌÑÌÐ ÔÌÚ ÛàÔ ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌàÔ ÛÖÜ Þà ØÖÜ). ÂÖ ×ÐÖ
256 ³¸°¼ÃÁ»°Â¸¹¾¸ ÅÇÀ¾¸ °¿´¸ÀÇ¼ ³¸°ÁÂ°Á´Ç¼
ÞØÎ ÙÐÓÖ ÙÜ ÙÛÎÓÈ ÛÎÚ ÑÈÛÎÊÖØÐ ÈÚ ÈÜÛÎ Ú ÌÐ ÔÈÐ ÌÑÌÐ ÔÖ ÛàÔ ×ÖÒÜàÔÜ ÓàÔ Le-
gendre,
r r
en (x) =
2 + 1P (x) = 2n + 1 ( )n dn 2(1
n ÿ
x2 )n 3: (3:69)
2 n 2 2n n! dxn ÿ
ÁÛÎÔ ÌÐËÐÑÎ ÈÜÛÎ w=1

×ÌØÐ ×ÛàÙÎ, Ì×ÌÐËÎ , ÖÐ ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌÐÚ en x () ÌÐ ÔÈÐ ÛÈ Ð ËÐÈ
ÛÈ ÑÒÈÙÐÑÈ ×ÖÒÜà ÔÜÓÈ Legendre.
¾ÒÈ ÛÈ ÙÜÙÛÎ ÓÈÛÈ ÛÎÚ ÑÈÛÎÊÖØÐ ÈÚ ÈÜÛÎ Ú Ó×ÖØÖÜ Ô ÌÜ ÑÖÒÈ ÔÈ ÊÌÔÐÑÌÜÛÖÜ Ô
ÑÈÐ ÙÛÎÔ ×ÌØÐ ×ÛàÙÎ ×ÖÜ ÛÖ ËÐÈ ÙÛÎÓÈ ÌÐ ÔÈÐ ÛÖ [a; b] , ÓÌ ÓÌ ÏÖËÖ ÈÔÈ ÒÖÊÎ ÓÌ
ÌÑÌÐ ÔÎ ×ÖÜ ÈÔÈ×ÛÜ ÕÈÓÌ ÙÛÐÚ ÙÌÐØÌ Ú Fourier. ÂÖÜ ÛÖ Ó×ÖØÌÐ ÔÈ ÊÐ ÔÌÐ ÑÈÐ È×ÌÜ-
ÏÌÐ ÈÚ. ¿.Þ., Ó×ÖØÖÜ ÓÌ ÔÈ ÖØÐ ÙÖÜÓÌ ÑÈÐ ÊÌÔÐÑÌÜÓÌ ÔÈ ×ÖÒÜà ÔÜÓÈ Legendre,
(a; b; x) = K (a1 ; b) dxd n [(x a)(x

n
Pn ÿ ÿ b )]n ; (3:70)
n
ÛÈ Ö×ÖÐ È ÌÐ ÔÈÐ ÖØÏÖÊà ÔÐÈ ÙÛÖ ËÐÈ ÙÛÎÓÈ [a; b] (ÑÖÐ ÛÈÕÌ ¿ØÖ ÉÒÎÓÈ 3.6.2).
(ii) ²ÐÈ ÛÖ Þà ØÖ ÛàÔ ÛÌÛØÈÊàÔÐÑÈ ÖÒÖÑÒÎØà ÙÐÓàÔ ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌàÔ ÙÛÖ ( ÿ1 ; + )
1 ,
È×Ö ÛÈ ×ÖÒÜà ÔÜÓÈ Hermite ÖØÐ ÍÖÔÛÈÐ ÖÐ ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌÐÚ Chebyshev-Hermite,
( ) = 1 2 Hn ( x ) =
x2 = ( )n ex2 =2 d n e
ÿ x2
(3:71)
[2n n! p ]1=2 dxn
en x p e ÿ
p
ÿ
:
N n
(iii) ²ÐÈ ÛÖ Þà ØÖ ÛàÔ ÛÌÛØÈÊàÔÐÑÈ ÖÒÖÑÒÎØà ÙÐÓàÔ ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌàÔ ÙÛÖ ËÐÈ ÙÛÎÓÈ
[0; )
1 ÞØÎÙÐÓÖ×ÖÐÖÜ ÔÛÈÐ ÖÐ ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌÐÚ Laguerre-Chebyshev,
en x ( ) = n1! ex=2 dx
dn n x
n
(x e ): ÿ
»×ÖØÖÜ Ô, ÉÌ ÉÈÐÈ, ÔÈ ÞØÎÙÐÓÖ×ÖÐÎÏÖÜ Ô ÑÈÐ ÖÐ ÊÌÔÐÑÌÜÓÌ ÔÌÚ ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌÐÚ
Laguerre-Chebyshev,
1=2
1 p
en ( ; x) = w(x)Ln (x) =
n! x=2
n
2 d ( x +n e ): (3:72)
G( + n + 1) e x
v ÿv = v ÿ x
v p
n
dx
N v
³ÌÔ ×ØÌ ×ÌÐ, Ö ÓàÚ, ÔÈ ÕÌÞÔÈ ÓÌ Ö ÛÐ ÊÐÈ ÛÖ Ð ËÐÖ ËÐÈ ÙÛÎÓÈ Ó×ÖØÌÐ ÔÈ Ü×È ØÞÖÜÔ ÑÈÐ
È ÒÒÈ ÖØÏÖÑÈÔÖÔÐÑÈ ÙÜÙÛÎ ÓÈÛÈ. »ÌØÐÑÈ ÛÈ Ì ÞÖÜÓÌ Î ËÎ ÌÕÌÛÈ ÙÌÐ (×.Þ. ÛÐÚ ÙÜÔÈØ-
( ) = eim(p=L)x = 2L

[ ]
p
ÛÎ ÙÌÐÚ em x ÙÛÖ ÿ L; L , ×ÖÜ È×ÈÔÛÎ ÙÈÓÌ ÙÛÐÚ ÙÌÐØÌ Ú Fourier).
»ÌØÐÑÈ ÈÑÖ ÓÈ ÏÈ È×ÈÔÛÎ ÙÖÜÓÌ ÈØÊÖ ÛÌØÈ, ÙÌ ÙÜÊÑÌÑØÐÓÌ ÔÈ ×ØÖÉÒÎ ÓÈÛÈ ÙÜÔÖØÐÈ-
Ñà Ô ÛÐÓà Ô (ÑÖÐ ÛÈÕÌ ¹ÌÝ. 12, ÂÖ ÓÖÚ II). ÁÌ ×ØÈÑÛÐÑÈ ×ØÖÉÒÎ ÓÈÛÈ, ÞØÌÐÈ ÍÌÛÈÐ ÒÐ ÊÎ
×ØÖÙ×È ÏÌÐÈ ÊÐÈ ÔÈ ÉØÌÐ ÑÈÔÌÐ Ú ÛÖ ×ÐÖ ÑÈÛÈ ÒÒÎÒÖ ÖØÏÖÑÈÔÖÔÐÑÖ ÙÜ ÙÛÎÓÈ (ÑÖÐ ÛÈÕÌ
¿ØÖ ÉÒÎÓÈ 3.5.1).
3.9 ´Ä°À»¾²´Á ÁÂ¶¼ °À¸·»¶Â¸¹¶ °¼°ºÃÁ¶ 257
ÁÛÖ ÑÌÝÈ ÒÈÐÖ ÈÜÛÖ Ì ÞÖÜÓÌ, ÑÜ ØÐÈ, Ëà ÙÌÐ Ì ÓÝÈÙÎ ÙÛÎ ÊÌàÓÌÛØÐÑÎ ÏÌà ØÎÙÎ ÛàÔ
ÖØÏÖÑÈÔÖÔÐÑà Ô ÙÜÙÛÎÓÈ ÛàÔ. ³ÌÔ ÈÔÛÌ ÞÖÜÓÌ Ö ÓàÚ ÙÛÖÔ ×ÌÐØÈÙÓÖ ÔÈ ×ÖÜ ÓÌ, ÙÛÖ
Ì×Ö ÓÌÔÖ ÌËÈ ÝÐÖ, ËÜ Ö ÒÖ ÊÐÈ ÊÐÈ ÓÌØÐÑÌ Ú È ÒÒÌÚ ÌÝÈØÓÖÊÌ Ú ÛàÔ ÑÒÈÙÐÑà Ô ×ÖÒÜàÔÜ -
ÓàÔ.
3.9 ´ÝÈØÓÖÊÌ Ú ÙÛÎÔ °ØÐÏÓÎÛÐÑÎ °ÔÈ ÒÜÙÎ
¾×àÚ ÌÐ ÔÈÐ ÊÔàÙÛÖ , ×ÖÒÒÌ Ú ÝÖØÌ Ú, ÙÛÎÔ ×ØÈ ÕÎ, ÙÜÔÈÔÛÈ ÓÌ ÖÒÖÑÒÎØà ÓÈÛÈ ÛÈ
Ö×ÖÐ È ËÌÔ ÌÐ ÔÈÐ ËÜÔÈÛÖ Ô ÔÈ Ü×ÖÒÖÊÐÙÛÖÜ Ô ÈÑØÐÉà Ú ÑÈÐ ÛÈ Ö×ÖÐ È ×ØÌ ×ÌÐ ÔÈ Ü×ÖÒÖ-
ÊÐ ÙÖÜÓÌ ÓÌ ÛÎ ÉÖÎ ÏÌÐÈ ÈØÐÏÓÎÛÐÑà Ô ÓÌÏÖ ËàÔ, ÙÌ ÑÈ ×ÖÐÈ ËÖÙÓÌ ÔÎ ×ØÖÙÌ ÊÊÐÙÎ.
¿ÖÒÒÌ Ú ÛÌ ÛÖÐÌÚ ÓÌ ÏÖËÖÐ Ü×È ØÞÖÜÔ (ÑÈÔÖ ÔÈÚ ÛØÈ×ÌÍÖÌÐËÖÜ Ú, ÛÜ ×ÖÚ ÛàÔ Newton-
Cotes, ÛÌÛØÈÊàÔÐÙÓÖ Ú ÛÖÜ Gauss Ñ.Ò×.). ´ÓÌÐ Ú, ÌËà , ÏÈ ÈÙÞÖÒÎÏÖÜ ÓÌ ÓÌ ÛÎ ÓÌ ÏÖËÖ
×ÖÜ ËÌÐ ÞÔÌÐ ÖÒÖÝÈ ÔÌØÈ ÛÎ ÓÌÊÈ ÒÎ ÞØÎÙÐÓÖ ÛÎÛÈ ÛàÔ ÖØÏÖÊà ÔÐàÔ ×ÖÒÜàÔÜ ÓàÔ, Î
Ö×ÖÐ È ÌÐ ÔÈÐ Ð ÙàÚ ÑÈÐ Î ×ÐÖ ÞØÎ ÙÐÓÎ, ËÎÒÈËÎ ÛÎ ÓÌ ÏÖËÖ ÛÖÜ ÛÌÛØÈÊàÔÐÙÓÖÜ ÛÖÜ
Gauss.
°Ú Ü×ÖÏÌ ÙÖÜÓÌ Ö ÛÐ Ì ÞÖÜÓÌ ÔÈ Ü×ÖÒÖÊÐ ÙÖÜÓÌ ÛÖ ÖÒÖÑÒÎ ØàÓÈ
b
I = () ()
f x w x dx; (3:73)
a
Ö ×ÖÜ ()
w x ÓÐÈ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ ÉÈ ØÖÜÚ. °Ú Ü×ÖÏÌ ÙÖÜÓÌ Ö ÛÐ ÊØÈ ÝÖÜÓÌ
b X
N
() () =
f x w x dx ( )
hn f xn ; (3:74)
a n =1
Ö ×ÖÜ ÖÐ ÙÛÈÏÌØÌ Ú xn ÑÈÐ hn ×ØÌ ×ÌÐ ÔÈ Ì×ÐÒÌÊÖÜ Ô à ÙÛÌ Î ×ÐÖ ×È Ôà ÐÙÖ ÛÎÛÈ ÔÈ ÌÐ ÔÈÐ
ÈÑØÐÉÎ Ú ÊÐÈ ÑÈ ÏÌ ×ÖÒÜà ÔÜÓÖ ()

f x ÉÈÏÓÖÜ ÓÐÑØÖ ÛÌØÖÜ Î Ð ÙÖÜ ÓÌ 2N 1
ÿ . Ã×È ØÞÖÜÔ
ÛÌ ÛÖÐÌÚ ÙÛÈÏÌØÌ Ú; ¿à Ú ÌÐ ÔÈÐ ËÜÔÈÛÖ Ô ÔÈ ÉØÌÏÖÜ Ô ÖÐ ÙÛÈÏÌØÌ Ú ÈÜÛÌ Ú; ¶ È×È ÔÛÎÙÎ
ËÌÔ ÌÐ ÔÈÐ ×ØÖÝÈÔÎ Ú ÈÒÒÈ ËÐ ÔÌÛÈÐ È×Ö ÛÖ ÌÕÎ Ú ÏÌà ØÎÓÈ:
·Ìà ØÎÓÈ 1: ´ÙÛà ()
w x ÓÐÈ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ ÉÈ ØÖÜÚ ÙÛÖ ËÐÈ ÙÛÎÓÈ [a ]
; b . ÂÖ ÛÌ, Ü-
×È ØÞÖÜÔ ÖÐ ×ØÈÊÓÈÛÐÑÖÐ ÈØÐÏÓÖÐ x1 ; x2 ; :::; xN ; h1 ; h2 ; :::; hN , ÓÌ ÛÐÚ ÌÕÎ Ú ÐËÐÖ ÛÎÛÌÚ:
(i) a < x1 < x2 < ::: < xN < b.
(ii) hn > 0; n = 1; 2; ::::; N .
(iii) ¶ ÙÞÌ ÙÎ (3.74) ÐÙÞÜ ÌÐ ÊÐÈ ÑÈ ÏÌ ×ÖÒÜà ÔÜÓÖ f x() , ÉÈÏÓÖÜ ÓÐÑØÖÛÌ ØÖÜ Î
Ð ÙÖÜ ÓÌ 2N 1 ÿ . OÐ ÙÛÈÏÌØÌ Ú hn ÒÌ ÊÖÔÛÈÐ ÉÈ ØÎ.
°×Ö ËÌÐÕÎ: AÚ ÏÌàØÎ ÙÖÜÓÌ ÛÎÔ ÈÑÖÒÖÜÏÐ È ÛàÔ ÖØÏÖÑÈÔÖÔÐÑà Ô ×ÖÒÜàÔÜ ÓàÔ

2 3

( ) =1 2
Pn x ; n () [a ]
; ; :::; N , ÓÌ ÉÈ ØÖÚ w x , ÙÛÖ ËÐÈ ÙÛÎÓÈ ; b ÑÖÐ ÛÈÕÌ ÌÕ. (3.57) , ÑÈÐ

Ì ÙÛà x1 ; x2 ; :::; xN ÖÐ ØÐ ÍÌÚ ÛÖÜ ×ÖÒÜàÔÜ ÓÖÜ P N x . ¾ØÐ ÍÖÜÓÌ, Ûà ()
ØÈ, ÛÈ ×ÖÒÜà ÔÜÓÈ
258 ³¸°¼ÃÁ»°Â¸¹¾¸ ÅÇÀ¾¸ °¿´¸ÀÇ¼ ³¸°ÁÂ°Á´Ç¼
( )=
`n x

( ) ; n = 1; 2; :::; N
PN x
(3:75)
(x ÿ xn )PN (xn )
0
2
ÛÖ Ö ÛÐ ÛÈ
3
`n x () ÌÐ ÔÈÐ ×ÖÒÜà ÔÜÓÈ ÌÐ ÔÈÐ È×ÒÎ ÙÜÔÌ ×ÌÐÈ ÛÖÜ ·ÌàØÎ ÓÈÛÖÚ 1 ÛÖÜ ´Ë.
3.7 . ´×Ð×ÒÌ ÖÔ, ÐÙÞÜ ÌÐ
( ) = dnk ;
`n xk n; k = 1; 2; :::; N: (3:76)
ÁÜÔÌ×à Ú, Î ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ
P X
N
Nÿ 1 (x) = ()( )
` n x f xn (3:77)
n =1
ÌÐ ÔÈÐ ×ÖÒÜà ÔÜÓÖ ÉÈÏÓÖÜ N ÿ 1 , ÓÌ ÛÎÔ ÐËÐÖ ÛÎÛÈ
P X
d
N
Nÿ 1 (xk ) = nk f (xn ) = f (xk ); k = 1; 2; :::; N: (3:78)
n =1

PN x ()
P
°ÜÛÖ , Ö ÓàÚ, ÓÈÚ ÒÌ ÌÐ Ö ÛÐ ÖÐ ØÐ ÍÌÚ ÛÖÜ ×ÖÒÜàÔÜ ÓÖÜ ÌÐ ÔÈÐ ÈÑØÐÉà Ú ÖÐ Ð ËÐÌÚ ÓÌ
ÌÑÌÐ ÔÌÚ ÛÖÜ ×ÖÒÜàÔÜ ÓÖÜ f x() ÿ Nÿ 1 (x), ÛÖ Ö×ÖÐ Ö ÌÐ ÔÈÐ ÉÈÏÓÖÜ ÓÐÑØÖÛÌ ØÖÜ Î Ð ÙÖÜ
ÓÌ 2N 1 ÿ . ÁÜÔÌ×à Ú, Ü×È ØÞÌÐ ×ÖÒÜà ÔÜÓÖ ()
r x ÉÈÏÓÖÜ ÓÐÑØÖÛÌ ØÖÜ Î Ð ÙÖÜ ÓÌ N ÿ 1 ,
ÛÌ ÛÖÐÖ à ÙÛÌ
()
f x ÿ P Nÿ 1 (x) = P N (x) r(x):

(3:79)
ÁÜÔÌ×à Ú,
b b b
a
() () =
f x w x dx
a
P Nÿ 1 (x) w(x)dx +
a

()() ()
P N x r x w x dx:
¾ÓàÚ ÛÖ ËÌÜ ÛÌØÖ ÖÒÖÑÒÎ ØàÓÈ ÌÐ ÔÈÐ ÓÎËÌ Ô (ÑÖÐ ÛÈÕÌ ´ËÈ ÝÐÖ 3.6). °ØÈ,
b X
N b
() () =
f x w x dx ( )
f xn () ()
`n x w x dx: (3:80)
a n =1 a
¸ÙÞÜ ÌÐ ÒÖÐ×Ö Ô Î (3.74) ÈÔ xn ÌÐ ÔÈÐ ÖÐ ØÐ ÍÌÚ ÛÖÜ

Pn x() ÑÈÐ ÖÐ ×ÖÙÖ ÛÎÛÌÚ hn
ËÐ ÔÖÔÛÈÐ È×Ö ÛÎ ÙÞÌ ÙÎ
() () = 1 P N ( x ) w( x )
b b
hn = `n x w x dx dx; n = 1; 2; :::; N: (3:81)

a P N (xn ) a x xn
0
ÿ
°ØÈ, ÛÖ ÙÜÓ×Ì ØÈÙÓÈ (i) ÐÙÞÜ ÌÐ ÌÝÖ ÙÖÔ ÛÈ ÙÎÓÌÐ È xn ; n = 1; 2; :::; N , ÌÐ ÔÈÐ ÖÐ ØÐ ÍÌÚ
ÛÖÜ ×ÖÒÜàÔÜ ÓÖÜ

n . ¿ØÖÝÈÔàP x ()
Ú, ÈÔ ÏÌ ÙÖÜÓÌ f x ( ) = 2`n (x)32 ÙÛÎÔ ÌÕÐ ÙàÙÎ
(3.74) ÑÈÐ ÏÜÓÎÏÖÜ ÓÌ ÛÎÔ (3.76), ÉØÐ ÙÑÖÜÓÌ Ö ÛÐ

3.9 ´Ä°À»¾²´Á ÁÂ¶¼ °À¸·»¶Â¸¹¶ °¼°ºÃÁ¶ 259
b
2
( )32 w(x)dx = hn ;
`n x
a
ÛÖ Ö×ÖÐ Ö È×ÖËÌÐÑÔÜ ÌÐ Ö ÛÐ hn > 0 , ÙÜÓ×ÒÎØà ÔÖÔÛÈÚ ÛÎÔ È×Ö ËÌÐÕÎ.
ÂÈ ÉÈ ØÎ hn Ó×ÖØÖÜ Ô ÔÈ Ü×ÖÒÖÊÐÙÛÖÜ Ô ×ÐÖ È ÓÌÙÈ, ËÎÒÈËÎ ÞàØÐ Ú ÔÈ ÞØÌÐÈ ÍÌÛÈÐ

2 3
Î ÖÒÖÑÒÎ ØàÙÎ ÛÎÚ ÌÕ. (3.81). °×Ö ÛÎÔ ÛÈÜÛÖ ÛÎÛÈ Cristoffel-Darboux ÌÕ. (3.63) ,
ÊÐÈ y = xk ÑÈÐ n =N ÉØÐ ÙÑÖÜÓÌ
1
1 P N (x)P N 1 (xk ) :

X
N
( ) ( ) = kN (3:82)
ÿ
ÿ ÿ
P ` x P ` xk
` =0 kN x ÿ xk
¿ÖÒÒÈ×ÒÈÙÐÈ ÍÖÔÛÈÚ ÛÎÔ (3.82) ÓÌ w x () ÑÈÐ ÖÒÖÑÒÎØà ÔÖÔÛÈÚ, ÉØÐ ÙÑÖÜÓÌ, ÓÌ ÛÎ
ÉÖÎ ÏÌÐÈ ÛÎÚ (3.56), Ö ÛÐ
1=

k N ÿ1
P N ÿ1 x n( )
b
() ()
PN x w x dx
: (3:83)

kN a x ÿ xn
°×ÈÒÌÐ ÝÖÔÛÈÚ Ûà ØÈ ÛÖ ÖÒÖÑÒÎ ØàÓÈ, ÓÌ Ùà ÛàÔ ÌÕ. (3.81) ÑÈÐ (3.83), ×ÈÐ ØÔÖÜÓÌ
hn =

kN 1 ; n = 1; 2; :::; N: (3:84)
1 (xn )P N (xn )
0
k N ÿ1 P Nÿ
¶ ÌÕ. (3.84) ÐÙÞÜ ÌÐ ÊÐÈ ÑÈÔÖÔÐÑÖ×ÖÐÎÓÌ ÔÈ ×ÖÒÜà ÔÜÓÈ. ÅØÎÙÐÓÖ×ÖÐà ÔÛÈÚ ÛÐÚ
ÙÞÌ ÙÌÐÚ (3.57), ÉØÐ ÙÑÖÜÓÌ Ö ÛÐ ÊÐÈ ÛÈ ÓÎ ÑÈÔÖÔÐÑÖ×ÖÐÎÓÌ ÔÈ ×ÖÒÜà ÔÜÓÈ ÐÙÞÜ ÌÐ
NN 1
hn = kkN ;
ÿ
(3:85)
Nÿ 1 P N 1 (xn )P N (xn )
ÿ
0
Ö ×ÖÜ Nn ÌÐ ÔÈÐ ÛÖ ÓÌ ÛØÖ ÛÖÜ ×ÖÒÜàÔÜ ÓÖÜ Pn x() .
H ÌÕ. (3.85) Ó×ÖØÌÐ ÔÈ ÊØÈÝÌÐ ÑÈÐ ÙÌ ÓÐÈ ÓÖØÝÎ Î Ö×ÖÐ È ËÌÔ ×ÌØÐÌ ÞÌÐ ÛÎÔ
×ÈØÈ ÊàÊÖ, ÞØÎÙÐÓÖ×ÖÐà ÔÛÈÚ ÛÎÔ (3.66a). ´ÛÙÐ, ÉØÐ ÙÑÖÜÓÌ
(
X
N 1 2 P ` (xn )3 2 ) 1 ÿ
= (3:86)
ÿ
hn :
` =0 N`
2 3
ÅØÎÙÐÓÖ×ÖÐà ÔÛÈÚ ÛÎÔ ÈÔÈËØÖÓÐÑÎ ÙÞÌ ÙÎ ÛÎÚ ×ÈØÈÊà ÊÖÜ ÌÕ. (3.88) ×ÐÖ ÑÈ Ûà ÑÈÐ
ÌÔÏÜÓÖÜ ÓÌÔÖÐ Ö ÛÐ ( )=0

P N xn , ÉØÐ ÙÑÖÜÓÌ ÛÎÔ ×ÐÖ ÞØÎ ÙÐÓÎ ÙÞÌ ÙÎ
= kkN N N ÿ1 ( ) :
S xn
(3:87)
hn
Nÿ 1 t N [Pn 1 (xn )]2
ÿ
¾Ð ×ÖÙÖ ÛÎÛÌÚ t N, k N ; N N ÿ1 , ÑÈÏà Ú ÑÈÐ Î ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ S x () , ËÐ ÔÖÔÛÈÐ ÙÛÎÔ ¿ÈØÈ -
ÊØÈÝÖ 3.10.2 ÊÐÈ ÑÈ ÏÌ ÑÒÈÙÐÑÖ ×ÖÒÜà ÔÜÓÖ.

260 ³¸°¼ÃÁ»°Â¸¹¾¸ ÅÇÀ¾¸ °¿´¸ÀÇ¼ ³¸°ÁÂ°Á´Ç¼
¿ÈØÈ ËÌÐÊÓÈ 1: ·È ÞØÎÙÐÓÖ×ÖÐÎ ÙÖÜÓÌ ÛÈ ×ÐÖ ×È Ôà ÊÐÈ ÔÈ Ü×ÖÒÖÊÐ ÙÖÜÓÌ, ÙÌ

ËÖÙÓÌ ÔÎ ×ØÖÙÌ ÊÊÐÙÎ, ÛÖ ÖÒÖÑÒÎ ØàÓÈ
1
I = () 2
f x eÿx dx ; f x () È ØÛÐÈ.
0
¿ØÖÝÈÔà Ú, I = (1=2) + ÿ1
1
f (x)e x dx
2 ÿ
ÑÈÐ Ó×ÖØÖÜ ÓÌ ÔÈ ÞØÎÙÐÓÖ×ÖÐÎ
2
ÙÖÜÓÌ ÛÈ
ÉÈ ØÎ ÛàÔ ×ÖÒÜàÔÜ ÓàÔ Hermite (ÈÜÛÈ Ì ÞÖÜÔ e ÿx àÚ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ ÉÈ ØÖÜÚ ÙÛÖ ËÐÈ -
ÙÛÎÓÈ ÿ1 <x< + )1 . ´ÞÖÜÓÌ
kn = 2n ; Nn =
p
p2

nn ;! ( ) = 1;
S x t n = 2n;
Ö×Ö ÛÌ ÉØÐ ÙÑÖÜÓÌ
hn = p2
p
1)! :
N ÿ1 N ÿ (
N [HN 1 (xn )]
2
ÿ
p p
(È) N =3 : OÐ ØÐ ÍÌÚ ÛÖÜ H 3 (x) x1 = 0; x2 = 3=2; x3 =
ÌÐ ÔÈÐ ÿ 32
= , ËÎÒÈËÎ
h1 =
2 p; h = p ; h = p :
p
p p
3 2 6 3 6
(É) N =4 :
hn =
48 p

= 2 p 32 ;
12
p p
n = 1; 2; 3; 4:
2
4[H3(xn )] H3(xn )
¾Ð ØÐ ÍÌÚ ÛÎÚ ÌÕÐ ÙàÙÎÚ H 4 (x) = 0 ÌÐ ÔÈÐ
q
p
q
p

x1 = (3 + 6)=2; x2 = ÿ x1 ; x3 = (3 ÿ 6) 2
= ; x4 = ÿ x3 :
ÁÜÔÌ×à Ú, ÉØÐ ÙÑÖÜÓÌ Ö ÛÐ
h1 = h2 =
3 p
p
3 p
p
8 (0;122336) ; h3 = h4 = 8 (1;21100):
f (x) = x4
3 p= 8 N = 3
°Ú Ü×ÖÏÌ ÙÖÜÓÌ Ûà ØÈ Ö ÛÐ . ÂÖ ÛÌ, Î ÈÑØÐÉÎ Ú ÒÜ ÙÎ ÉØÐ ÙÑÌÛÈÐ Ö ÛÐ ÌÐ ÔÈÐ

f 1 = 0 f2 = f3 = 9 = 4
p
. ²ÐÈ ÉØÐ ÙÑÖÜÓÌ , , ËÎÒÈËÎ
I=
1
9 p

9 p

3 p
p p p
2 4 6 +4 6 = 8
2
×ØÈ ÊÓÈ ×ÖÜ ×ÌØÐÓÌ ÔÈÓÌ, ÑÈÏÖ ÙÖÔ Î f (x) ÌÐ ÔÈÐ ×ÖÒÜà ÔÜÓÖ ÉÈÏÓÖÜ ÓÐÑØÖ ÛÌØÖÜ Î
53
Ð ÙÖÜ ÓÌ N =4
. E×Ð ÙÎÚ, ÊÐÈ f1 = f2 = 7;42423; f3 = f4 = 0;0757654
ÉØÐ ÙÑÖÜÓÌ ,
ËÎÒÈËÎ
3.10 ¸³¸¾Â¶Â´Á ¹º°Á¸¹Ç¼ ¿¾ºÃÇ¼Ã»Ç¼ - ¿´À¸º¶Æ¶ 261
I=
3 p
p (7;42423

0;122336 + 0;0757654 1;21100) = 8 p (1;00000);
3 p
8 1 1
×ØÈ ÊÓÈ ×ÖÜ ÝÜÙÐÑÈ ×ÌØÐÓÌ ÔÈÓÌ.
°Ô, Ûà ØÈ, ÞØÎÙÐÓÖ×ÖÐÎ ÙÖÜÓÌ ÛÎ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ ( ) = x4 cos (x=4)

f x , Î ÈÑØÐÉÎ Ú
È×È ÔÛÎÙÎ (ÑÖÐ ÛÈÕÌ ¿ØÖ ÉÒÎÓÈ 1.19.5) ÌÐ ÔÈÐ
I= 32
p
p H4(1=8)e 1 32 = 3 p (0;88100):

=
p
8
ÿ
N =3 f1 = 0 f2 = f3 = 2;14535;
p (0;95349)
²ÐÈ , ÉØÐ ÙÑÖÜÓÌ , ËÎÒÈËÎ

I=
3 p
8; 2%
8 (ÙÝÈ ÒÓÈ ).
N =4 f1 = f2 = 6;8010; f3 = f4 = 0;075115
p (0;92297)
²ÐÈ , ÉØÐ ÙÑÖÜÓÌ , ËÎÒÈËÎ

I=
3 p
4;7%):
8 (ÙÝÈ ÒÓÈ
¶ ÈÑØÐ ÉÌÐÈ ÌÐ ÔÈÐ ÈØÑÌÛÈ ÐÑÈÔÖ×ÖÐÎÛÐÑÎ , ÈÔ ÈÔÈÒÖÊÐÙÛÖÜ ÓÌ Ö ÛÐ Î ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ
cos(x=4) ÛÈÒÈÔÛà ÔÌÛÈÐ ÑÈÐ È×ÈÐÛÌÐ ×ÌØÐÙÙÖ ÛÌØÖÜÚ Ö ØÖÜÚ ÙÛÎÔ ×ØÖÙÌ ÊÊÐÙÎ. ¶
( ) = x4 cos (x=16)
f x
&
È×È ÔÛÎÙÎ ÏÈ ×ØÌ ×ÌÐ ÔÈ ÌÐ ÔÈÐ ÑÈÒÜ ÛÌØÎ ÈÔ ÏÌàØÎ ÙÖÜÓÌ (ÑÖÐ -
ÛÈÕÌ ¿ØÖ ÉÒÎÓÈ 3.9.5).
3.10 ¸ËÐÖ ÛÎÛÌÚ ÑÒÈÙÐÑà Ô ×ÖÒÜà ÔÜÓàÔ - ¿ÌØÐ ÒÎßÎ

*
¿ÐÖ ×È Ôà ÌÕÌÛÈ ÙÈÓÌ ÛÐÚ ×ÐÖ ÙÎÓÈÔÛÐÑÌ Ú ÐËÐÖ ÛÎÛÌÚ ÛàÔ ÑÒÈÙÐÑà Ô ×ÖÒÜàÔÜ ÓàÔ .
»ÌØÐÑÌ Ú È×Ö ÛÐÚ ÐËÐÖ ÛÎÛÌÚ ÛàÔ ÑÒÈÙÐÑà Ô ×ÖÒÜàÔÜ ÓàÔ Ó×ÖØÖÜ Ô ÌÜÑÖÒÖ ÛÌØÈ ÔÈ
È×ÖËÌÐÞÛÖÜ Ô ÓÌ ÛÎ ÉÖÎ ÏÌÐÈ ÛÎÚ ÏÌàØÐ ÈÚ ÛàÔ ÊØÈÓÓÐÑà Ô ËÐÈÝÖØÐÑà Ô ÌÕÐÙà ÙÌàÔ.
»×ÖØÌÐ , ÒÖÐ×Ö Ô, Ö ÈÔÈÊÔà ÙÛÎÚ ÔÈ Ì×ÈÔÌ ÒÏÌÐ ÈÝÖÜ ÓÌÒÌÛÎ ÙÌÐ ÛÈ ´Ë. 10.6, 10.10 ÑÈÐ
ÛÖ ¹ÌÝ. 12 ÛÖÜ TÖ ÓÖÜ II. ¿ØÖÚ ÛÖ ×ÈØÖ Ô, ÏÈ ×ÌØÐÖØÐÙÛÖÜ ÓÌ ÙÌ ÓÐÈ ×ÌØÐ ÒÎßÎ ÛàÔ
ÉÈÙÐÑà Ô ÐËÐÖÛÎ ÛàÔ ÛàÔ ÑÒÈÙÐÑà Ô ×ÖÒÜàÔÜ ÓàÔ ÊÌÔÐÑÈ . ·È ÈÔÈÝÌ ØÖÜÓÌ, Ì×Ð ÙÎÚ,
ÑÈÐ ÛÐÚ ×ÐÖ Ù×ÖÜËÈÐ ÌÚ ÐËÐÖ ÛÎÛÌÚ ÛÖÜ ÑÈÏÌÔÖ Ú È×Ö ÛÈ ×ÖÒÜà ÔÜÓÈ ×ÖÜ È×ÈÔÛÎ ÙÈÓÌ
ÙÛÖ ´Ë. 3.6, ËÎÒÈËÎ ÛÈ ×ÖÒÜà ÔÜÓÈ Hermite, Laguerre, Jacobi, Gegenbauer, Cheby-
shev ÑÈÐ Legendre. ·È ËÖÜ ÓÌ ÈØÊÖ ÛÌØÈ (´Ë. 11.3, ÂÖ ÓÖÚ II) Ö ÛÐ Ö ×ÐÖ ×È Ôà ÑÈÛÈ -
ÒÖÊÖÚ ÌÕÈÔÛÒÌÐ Ö ÒÈ ÛÈ ×ÖÒÜà ÔÜÓÈ ×ÖÜ ÖØÐ ÍÖÔÛÈÐ Ö ×àÚ ÙÛÎÔ ÌÕÐ ÙàÙÎ (3.33).
3.10.1 ²ÌÔÐÑÌ Ú ÐËÐÖ ÛÎÛÌÚ
¾ÒÈ ÛÈ ÑÒÈÙÐÑÈ ÖØÏÖÊà ÔÐÈ ×ÖÒÜà ÔÜÓÈ Pn **

:
*
²ÐÈ ×ÒÎØÌ ÙÛÌØÎ ×ÌØÐÊØÈÝÎ ÑÖÐ ÛÈÕÌ A. Erdelyi et. al., Higher Transcendental Functions, Vols I-III,
McGraw-Hill Book Co., New York (1953).
**
¿ÈØÈÒÌÐ ×ÖÜÓÌ, ÞÈ ØÐÔ È×ÒÖ ÛÎÛÈÚ, Ö ÒÌÚ ÛÐÚ ×ÈØÈÓÌ ÛØÖÜÚ ÌÑÛÖ Ú È×Ö ÛÖ ÉÈÏÓÖ ÛàÔ ×ÖÒÜàÔÜ ÓàÔ.
´×Ð ÙÎÚ ÛÖ ÙÜ ÓÉÖÒÖ Pn , ÌËà , ÙÜÓÉÖÒÐ ÍÌÐ Ì ÔÈ ÛÜÞÈÐ Ö ÑÒÈÙÐÑÖ ×ÖÒÜà ÔÜÓÖ ÉÈÏÓÖÜ n, ÑÈÐ Ö ÞÐ
ÈÔÈÊÑÈÙÛÐÑÈ Ì ÔÈ ×ÖÒÜà ÔÜÓÖ Legendre.

262 ³¸°¼ÃÁ»°Â¸¹¾¸ ÅÇÀ¾¸ °¿´¸ÀÇ¼ ³¸°ÁÂ°Á´Ç¼
(i) Ã×ÈÑÖÜ ÖÜÔ ÙÌ ÓÐÈ ÌÕÐ ÙàÙÎ ÛÎÚ ÓÖØÝÎ Ú
Pn x ( ) = K1 w(1x) dx
dn n
n
2
w(x) S (x)
3n o
;
n
Ö ×ÖÜ w x () ÑÈÐ ()
S x ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌÐÚ ×ÖÜ Ì×ÌÕÎÊÎ ÏÎÑÈÔ ÙÛÎÔ ¿ÈØÈ ÊØÈÝÖ 3.6.1
ÑÈÐ ÌÐ ÔÈÐ ÈÔÌÕÈ ØÛÎÛÌÚ ÛÖÜ n. Kn ÌÐ ÔÈÐ Î ÙÛÈÏÌØÈ ÛÜ×Ö×ÖÐ ÎÙÎÚ.
(ii) Ã×ÈÑÖÜ ÖÜÔ ÙÌ ÈÔÈËØÖÓÐÑÌ Ú ÙÞÌ ÙÌÐÚ ÛÎÚ ÓÖØÝÎ Ú
Pn+1 x ( ) = ( A n x + B n )P n (x) ÿ D n P nÿ 1 x ; () P1 = A0 x + B0 ; ( ) = 1;
P0 x
ÑÈÐ

( ) ( ) = n2 gx + sn
S x P n0 x ( ) + tn P n 1 (x);
Pn x ÿ (3:88)
Ö ×ÖÜ An ; Bn ; D n ; ;gs n ÑÈÐ t n ÌÐ ÔÈÐ ÙÛÈÏÌØÌ Ú (ÈÔÌÕÈ ØÛÎÛÌÚ ÛÖÜ )
x :
(iii) Ã×ÈÑÖÜ ÖÜÔ ÙÌ ÓÐÈ ËÐÈÝÖØÐÑÎ ÌÕÐ ÙàÙÎ ÛÎÚ ÓÖØÝÎ Ú
a(x)P n (x) + b(x)P n (x) + ln Pn (x) = 0;

00 0
Ö ×ÖÜ a(x) ÑÈÐ b(x) ×ÖÒÜà ÔÜÓÈ ÈÔÌÕÈ ØÛÎÛÈ ÛÖÜ n ln , ÑÈÐ ÈØÐÏÓÖ Ú ÈÔÌÕÈ ØÛÎÛÖÚ
ÛÖÜ x.
(iv) »ÌØÐÑÈ È×Ö ÈÜÛÈ ×ØÖÑÜ ×ÛÖÜÔ È×Ö ÓÐÈ ÊÌÔÔÎ ÛØÐÈ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ ( )
g x; t , àÚ ÌÕÎ Ú:
X
( )= ()
1
g x; t Pn x tn ; jtj < r;
n =0
Ö ×ÖÜ r Î ÈÑÛÐ ÔÈ ÙÜ ÊÑÒÐÙÎÚ ÛÎÚ ËÜÔÈÓÖÙÌÐØÈ Ú.
(v) °ÔÈ×ÈØÐÙÛÈ ÔÖÔÛÈÐ ÖÒÖÑÒÎØàÛÐÑÈ , ÓÌ ÛÎ ÉÖÎ ÏÌÐÈ ÛÎÚ ÊÌÔÔÎ ÛØÐÈÚ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎÚ
( )
g x; t , àÚ ÌÕÎ Ú:
( ) = 21pi gz(x;n+1z) dz;

Pn x
c
^
c z
( z)
Ö ×ÖÜ ÑÈÛÈ ÒÒÎÒÖÚ ÑÒÌÐÙÛÖ Ú ËØÖ ÓÖÚ ×ÖÜ ×ÌØÐÌ ÞÌÐ ÛÖ ÑÈÐ È×ÖÝÌÜ ÊÌÐ ÛÈ
ÙÎÓÌÐ È ÈÔàÓÈÒÐ ÈÚ ÛÎÚ g x; .
3.10.2 ÁÜ ÔÖßÎ ÛàÔ ÉÈÙÐÑà Ô ÐËÐÖÛÎ ÛàÔ ÛàÔ ÑÒÈÙÐÑà Ô ×ÖÒÜàÔÜ ÓàÔ
(1) ÂÈ ×ÖÒÜà ÔÜÓÈ Hermite, Hn x ( ) (a = ; b = + ):

ÿ1 1
S ( x ) = 1 ; w( x ) = e x :
2 ÿ
3.10 ¸³¸¾Â¶Â´Á ¹º°Á¸¹Ç¼ ¿¾ºÃÇ¼Ã»Ç¼ - ¿´À¸º¶Æ¶ 263
ÂÜ×Ö×ÖÐ ÎÙÎ:
Kn = ( 1)n :
ÿ
ÁÛÈÏÌØÌ Ú:
kn = 2n ; k 0n = 0; N n = p
p2
n
!
n :
ÂÜ ×ÖÚ Rodriguez:
n
d
Hn x ( ) = ( 1)n ex2 dx
ÿ
n
e ÿ x2
:
³ÐÈÝÖØÐÑÎ ÌÕÐ ÙàÙÎ:
d2
dx2
Hn x ( ) 2x dxd Hn (x) + 2nHn (x) = 0:
ÿ
°ÔÈËØÖÓÐÑÖÐ ÛÜ ×ÖÐ:
( ) = 2xHn (x) 2nHn 1 (x);

Hn+1 x ÿ ÿ H 0n x ( ) = 2n H n 1 (x); H 0 = 1:ÿ
²ÌÔÔÎ ÛØÐÈ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ:
+2tx ; g(x; t) = X Hn (x) t ;

n
( )=e
1
t2
g x; t t <
n!
ÿ
j j 1
n=0
2 3
ÔÈ ×ØÖÙÌÞÏÌÐ Ö ×ÈØÈ ÊàÔ n ! ÙÌ ÙÞÌ ÙÎ ÓÌ ÛÎÔ ÌÕ. (3.41) .
°ÔÛÐ×ØÖ Ùà×ÖÐ:
( ) = 1; H1 (x) = 2x; H2 (x) = 4x2 2;

H0 x ÿ
H3 (x) = 8x3 12x; H4 (x) = 16x4 48x2 + 12;

ÿ ÿ
H5 (x) = 32x5 160x3 + 120x: ÿ
ÔÜÓÈ Laguerre Ln (x) (a = 0; b = )

v
(2) ÂÈ ×ÖÒÜà , 1 .
S (x) = x; w(x) = x e x ; > 1: v ÿ

v ÿ
Kn = n! :
ÁÛÈÏÌØÌ Ú:
= ( n)! ; + = G(n +n! + 1) :

n n
kn
ÿ
k 0n = ÿ
n
v
kn ; Nn
v
264 ³¸°¼ÃÁ»°Â¸¹¾¸ ÅÇÀ¾¸ °¿´¸ÀÇ¼ ³¸°ÁÂ°Á´Ç¼
( ) = n1! x
Lvn x ÿv
ex
d n ÿx v+n
dxn
(
e x : )
d2 v
x L x
dx2 n
( )+( +1 v ÿ x ) dxd Ln (x) + nLn (x) = 0:
v v
(n + 1)Ln+1 (x) = (2n + + 1

v
v ÿ ) ( ) (1
x Lvn x ÿ ÿ d 0)(n +
n v )Ln 1 (x);
v
ÿ
2 30
x Lvn x ( ) = nLn (x) (n + )Ln 1(x):
v
ÿ v
v
ÿ
²ÌÔÔÎ ÛØÐÈ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ ÊÐÈ v =k (ÈÑÌ ØÈÐÖÚ):
xt= (1 t) X
( ) = e k+1 ; ( )= () 1
ÿ ÿ 1
gk x; t gk x; t Lnk x tn ; t < :
(1 t)
j j
ÿ n =0
´×Ð ÙÎÚ,
( )=
Lvn x
X
n
( )m (n (n + )! v
xm :
m)! ( + m)! m!
ÿ
m=0
ÿ v
+ + 1; L2(x) = x2 ( + 2)x + ( + 2)(2 + 1) :

2
Lv0 = 1; L1 (x) =
v
ÿ x v
v
ÿ v
v v
ÁÜÔÎ ÏÎ ×ÖÒÜà ÔÜÓÈ Laguerre, ËÎÒÈËÎ ÊÐÈ v =0 :
L0n (x) = Ln (x):
°ÔÛÐ×ØÖ Ùà×ÖÐ ÛàÔ Ln (x) :
L0 (x) = 1; L1 (x) = x + 1; 2! L2 (x) = x2 4x + 2;

ÿ ÿ
3! L3 (x) = x3 + 9x2 18x + 6;

ÿ ÿ
4! L4 (x) = x4 16x3 + 72x2 96x + 24;

ÿ ÿ
5! L5 (x) = x5 + 25x4 200x3 + 600x2 600x + 120:

ÿ ÿ ÿ
;m
ÔÜÓÈ Jacobi Pn (x) (a = 1; b = 1)
v
(3) ÂÈ ×ÖÒÜà , ÿ .
ÿ
m
S (x) = 1 x2 ; w(x) = (1 x) (1 + x) : ÿ
v
3.10 ¸³¸¾Â¶Â´Á ¹º°Á¸¹Ç¼ ¿¾ºÃÇ¼Ã»Ç¼ - ¿´À¸º¶Æ¶ 265
Kn = ( 2)n n! :
ÿ
*
ÁÛÈÏÌØÌ Ú :
2n + + m ; = 2nn(+ +m)m kn ;

kn =2 ÿ n v
n
k 0n
v ÿ
= (22n + +G(mn++1) +n!1)G(G(+n m++m n++1)1) ;

+m+1
m> 1:
v
v
Nn v ; ÿ
v v
( ) = (2n1)n! (1
Pnv; m x ) (1 + x) m dx ) +n (1 + x)m+n 3:
n
dn 2
ÿ
ÿ x
ÿv
n
(1 ÿ
ÿ x
v
2
2 P n (x) + [ m ( + m + 2)x] dxd Pn; m (x)+
d ;m
(1 ÿ x2 ) dx v
ÿ v ÿ v
v
+ n(n + + m + 1)Pn ; m (x) = 0: v

v
°ÔÈËØÖÓÐÑÌ Ú ÙÞÌ ÙÌÐÚ:
2(n + 1)(n + + m + 1)(2n + + m)Pn+1

v
;m
(x) = (2n + + m + 1) v
v
v
[(2n + + m)(2n + + m + 2)x + 2 m2]Pn; m (x)

v v v ÿ
v
2(n + )(n + m)(2n + + m + 2)Pn; m1(x);

ÿ v v
v
(2n + + m)(1
v ) dxd Pn; m (x) = n[( m) (2n + + m)x]Pn; m (x)
ÿ x2 v
v ÿ ÿ v
v
+ 2(n + )(n + m)Pn; m1(x): v

v
(4) TÈ ×ÖÒÜà
l
ÔÜÓÈ Gegenbauer Gn (x) (a = 1; b = 1):
, ÿ
S (x) = 1 x2 ; w(x) = (1 x2 ) ÿ
l 1=2 : ÿ
ÿ
= G(x + G1)(Gy (+y 1) x + 1) = x!(yy! x)!

* y
.
x ÿ ÿ
266 ³¸°¼ÃÁ»°Â¸¹¾¸ ÅÇÀ¾¸ °¿´¸ÀÇ¼ ³¸°ÁÂ°Á´Ç¼
*
ÂÜ×Ö×ÖÐ ÎÙÎ :
Kn = ( 2)n n! GG((nn ++ 2ll+)G1(=l2)+G1(2=2)

ÿ
l) :
ÁÛÈÏÌØÌ Ú:
= 2 nG!(Gn(+l)l) ; = p(nG+(nl+)n2!lG)G(l()lG+(21l=)2) ;

l>
p
n
kn kn0 = 0; Nn ÿ 1= 2:
Gln x( ) = (2n n1)! GG((nn++l2+l)1G=(2)l +G(2

1=2) (1 ) l+1=2 dx )n+l
n
dn 1=2 :
ÿ
l) ÿ x2
ÿ
n
(1 ÿ x2
ÿ
2
(1 ÿ x2 ) dxd 2 Gln (x) (2l + 1)x dxd Gln (x) + n(n + 2l)Gln (x) = 0:
ÿ
(n + 1)Gln+1 (x) = 2(n + l)xGln (x) (n + 2l 1)Gln 1 (x); ÿ ÿ

ÿ

(1 ÿ x2 Gln x
2
) 30
() = ÿ n Gln x
( )+ n + l 12 Gln 1 (x):
ÿ
ÿ
( ) = (l 1=p2)! 2
l1 1:
gl x; t ; l=
ÿ
(1 2xt + t )
p
2 l+1 =2
ÿ2 6 ÿ
(¹ÖÐ ÛÈÕÌ ×ÖÒÜà ÔÜÓÈ Chebyshev ÊÐÈ l = 1 =2 ÿ .)
(5) TÈ ×ÖÒÜà ÔÜÓÈ Legendre Pn (x) (a = 1; b = 1):

, ÿ
S (x) = 1 x2 ; w(x) = 1: ÿ
Kn = ( 2)n n!:
ÿ
= m = l 1 =2
ÁÎÓÌÐà ÙÛÌ Ö ÛÐ Î ÛÜ×Ö×ÖÐ ÎÙÎ ×ØÖÑÜ ×ÛÌÐ È×Ö ÌÑÌÐ ÔÎ ÛàÔ ×ÖÒÜàÔÜ ÓàÔ Jacobi, ÙÛÎÔ ÌÐËÐÑÎ ×ÌØÐ ×ÛàÙÎ
×ÖÜ v ÿ .
3.10 ¸³¸¾Â¶Â´Á ¹º°Á¸¹Ç¼ ¿¾ºÃÇ¼Ã»Ç¼ - ¿´À¸º¶Æ¶ 267
ÁÛÈÏÌØÌ Ú:
= 2 nG!(Gn(1+=12)=2) ;
n
kn k 0n = 0; Nn = (n + 1=2) ÿ 1:
*
ÂÜ ×ÖÚ Rodriguez :
( ) = (2n1)n! dx
n
dn
Pn x
ÿ
n
(1 ÿ x2 : )n
2
(1 ÿ x2 ) dxd 2 Pn (x) 2x dxd Pn (x) + n(n + 1)Pn(x) = 0:
ÿ
(n + 1)Pn+1 (x) = (2n + 1)xPn (x) ÿ ()

nPnÿ1 x ;
(1 ÿ ) ( )=
x2 P n0 x ÿ nxPn x ( ) + nPn 1 (x): ÿ
( ) = 1; P1 (x) = x; P2(x) = 12 (3x2 1); P3(x) = 12 (5x3 3x);

P0 x ÿ ÿ
( ) = 18 (35x4 30x2 + 3); P5 (x) = 18 (63x5 70x3 + 15x):

P4 x ÿ ÿ
( ) = (1 2xt + t2)
g x; t ÿ
ÿ 1=2 :
°ÒÒÌÚ ÐËÐÖ ÛÎÛÌÚ:
Pn ( x) = ( 1)n Pn (x);
ÿ (1) = 1:
ÿ Pn
(6) TÈ ×ÖÒÜà ÔÜÓÈ Tchebicheff I Chebyshev I Tn (x) (a =

Î 1; b = 1): , ÿ
S (x) = 1 x2 ; w(x) = (1 x2 )
ÿ
1=2 : ÿ
ÿ
*
°ØÞÐÑÈ Ö ÛÜ ×ÖÚ Rodriguez ÉØÌ ÏÎÑÌ ÊÐÈ ÛÈ ×ÖÒÜà ÔÜÓÈ Legendre ÑÈÐ ÙÛÎ ÙÜÔÌ ÞÌÐÈ ÊÌÔÐÑÌÜ ÛÎÑÌ ÑÈÐ ÙÛÈ
È ÒÒÈ ×ÖÒÜà
ÔÜÓÈ.
268 ³¸°¼ÃÁ»°Â¸¹¾¸ ÅÇÀ¾¸ °¿´¸ÀÇ¼ ³¸°ÁÂ°Á´Ç¼
Kn = ( 1)n (22nnn)!! :
ÿ
ÁÛÈÏÌØÌ Ú (n > 0) :
kn = 2n ÿ 1; k 0n = 0; Nn = p= 2 :
( ) = ( (2
1)n 2n n! (1 n
Tn x
n)!
ÿ
ÿ x2 )1=2 dx
d
n
(1 ÿ x2 )n ÿ 1=2 :
2
(1 ÿ x2 ) dxd 2 Tn (x) ÿ x
d
dx
Tn x ( ) + n 2 T n (x) = 0:
( ) = 2xTn (x)
Tn+1 x ÿ Tn ÿ 1 x ;() T1 x ( ) = 2xT0 (x); T0 x( ) = 1;
(1 ÿ ) ( )=
x2 T n0 x ÿ nxTn x ( ) + nTn 1(x):ÿ
( ) = 1 12txxt+ t2 :
g x; t
ÿ
ÿ
»ÌØÐÑÖÐ ÈÔÛÐ×ØÖ Ùà×ÖÐ:
T0 = 1; T1 = x; T2 = 2x2 1; T3 = 4x3 3x; ÿ ÿ
T4 = 8x4 8x2 + 1; T5 = 16x5 20x3 50x:

ÿ ÿ ÿ
ÅØÎ ÙÐÓÎ ÈÔÈ×ÈØÈ ÙÛÈÙÎ:
Tn x( ) = cosÿn cos ÿ 1 x1 :
(7) ÂÈ ¿ÖÒÜà ÔÜÓÈ Tchebicheff II Î Chebyshev II, ( ) (a = 1; b = 1):

Un x ÿ
( )=1
S x ÿ x2 ;
1=2
w(x) = (1 x2 ) : ÿ
= ( 21)n (n(2+n 1)!

+ 1)! :
n
ÿ
Kn
3.10 ¸³¸¾Â¶Â´Á ¹º°Á¸¹Ç¼ ¿¾ºÃÇ¼Ã»Ç¼ - ¿´À¸º¶Æ¶ 269
ÁÛÈÏÌØÌ Ú:
kn = 2 n; k 0n = 0; Nn = p =2:
( ) = ( 1)(2n2 +(n1)!+ 1)! (1

n n
Un x
ÿ
ÿ x2 ) ÿ 1=2 d n (1 ÿ x2 )n+1=2:
dxn
2
(1 ÿ x2 ) dxd 2 Un (x) 3x dxd Un (x) + n(n + 2)Un(x) = 0:
ÿ
Un+1 x( ) = 2xUn (x) Un 1 (x); U1(x) = xU0 (x); U0 (x) = 1;

ÿ ÿ
(1 x2 )U n (x) = nxUn (x) + (n + 1)Un 1(x):

ÿ
0
ÿ ÿ
1
( ) = 1 2xt
g x; t
+ t2 : ÿ
(²ÐÈ ÓÐÈ È ÒÒÎ ÒÜ ÙÎ ÑÖÐ ÛÈÕÌ ¿ØÖ ÉÒÎÓÈ 3.6.26.)
AÔÛÐ×ØÖ Ùà×ÖÐ:
( ) = 1; U1(x) = 2x; U2(x) = 4x2 1; U3 (x) = 8x3 4x;

U0 x ÿ ÿ
U4 (x) = 16x4 12x2 + 1; U5 (x) = 32x5 32x3 + 6x:

ÿ ÿ
3.10.3 ÅØÎÙÐÓÖ ÛÎÛÈ ÛàÔ ÑÒÈÙÐÑà Ô ×ÖÒÜàÔÜ ÓàÔ
ÁÛÎÔ ×ÈØÈ×È Ôà ÈÔÈ ×ÛÜÕÎ ÛàÔ ÑÒÈÙÐÑà Ô ×ÖÒÜàÔÜ ÓàÔ ËÖ ÏÎÑÌ ÓÌÊÈ ÒÎ ÉÈØÜ ÛÎ-
ÛÈ ÙÛÖ Ö ÛÐ È×ÖÛÌÒÖÜ Ô, ÙÜ ÓÝàÔÈ ÓÌ ÛÖ ÏÌà ØÎÓÈ ÛÖÜ Weierstrass, ÓÐÈ ÉÈ ÙÎ ÙÛÖ
ËÐÈÔÜÙÓÈÛÐÑÖ Þà ØÖ ÛàÔ ÛÌÛØÈÊàÔÐÑÈ ÖÒÖÑÒÎØà ÙÐÓàÔ ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌàÔ. ÂÖ ÌÙàÛÌØÐ-
ÑÖ ÊÐÔÖ ÓÌÔÖ ÖØÐ ÙÛÎÑÌ àÚ ÌÕÎ Ú:
b
< f jg > = ()() ()
f x g x w x dx;
a
Ö ×ÖÜ ÖÐ ×ÖÙÖ ÛÎÛÌÚ a; b ÑÈÐ w x () ÖØÐ ÙÛÎÑÈÔ ×ÈØÈ×È Ôà ÊÐÈ ÑÈ ÏÌ ×ÖÒÜà ÔÜÓÖ.
To Ö ÛÐ ÛÈ ÑÒÈÙÐÑÈ ×ÖÒÜà ÔÜÓÈ È×ÖÛÌÒÖÜ Ô ÛÌ ÛÖÐÌÚ ÉÈ ÙÌÐÚ ÌÐ ÔÈÐ, ÉÌ ÉÈÐÈ, ×È ØÈ
×ÖÒÜ ÞØÎ ÙÐÓÖ. ³ÌÔ ×ÌØÐÖØÐ ÍÌÛÈÐ Ö ÓàÚ Ù' ÈÜÛÖ ÓÖ ÔÖ Î ÞØÎÙÐÓÖ ÛÎÛÈ ÛÖÜÚ, ÈÒÒÈ
270 ³¸°¼ÃÁ»°Â¸¹¾¸ ÅÇÀ¾¸ °¿´¸ÀÇ¼ ³¸°ÁÂ°Á´Ç¼
×ÈØÖÜÙÐÈ ÍÖÔÛÈÐ ÑÈÐ àÚ ÐËÐÖÙÜÔÈØÛÎ ÙÌÐÚ ÌØÓÐÛÐÈÔà Ô ÛÌÒÌÙÛà Ô ÙÌ ×ÖÒÒÈ ×ØÖÉÒÎ -
ÓÈÛÈ ÛÎÚ ¹ÒÈÙÐÑÎ Ú ÑÈÐ ¹ÉÈÔÛÐÑÎ Ú ÄÜÙÐÑÎ Ú.
(i) ÂÈ ×ÖÒÜà ÔÜÓÈ Hermite ×ÈØÖÜÙÐÈ ÍÖÔÛÈÐ ÙÛÎ ÒÜ ÙÎ ÛÖÜ ÓÖÔÖËÐÈ ÙÛÈÛÖÜ ÈØÓÖ-
ÔÐÑÖÜ ÛÈÒÈÔÛàÛÎ ÛÎÚ KÉÈÔÛÖÓÎÞÈÔÐÑÎ Ú.
(ii) ÂÈ ×ÖÒÜà ÔÜÓÈ Legendre ÌÐ ÔÈÐ ÛÈ ×ÐÖ ÞØÎ ÙÐÓÈ. ¿ÈØÖÜÙÐÈ ÍÖÔÛÈÐ ÙÛÎ ÒÜ ÙÎ ÛÎÚ
ÌÕÐ ÙàÙÎÚ Laplace ÙÌ ÙÝÈÐØÐÑÌ Ú ÙÜÔÛÌÛÈÊÓÌ ÔÌÚ. ÁÞÌÛÐ ÍÖÔÛÈÐ, Ì×Ð ÙÎÚ, ÓÌ ÛÐÚ
ÐËÐÖÙÜÔÈØÛÎ ÙÌÐÚ ÛÎÚ ÙÛØÖÝÖØÓÎ Ú ÙÛÎÔ ¹ÉÈÔÛÖÓÎÞÈÔÐÑÎ .
(iii) ÂÈ ×ÖÒÜà ÔÜÓÈ Laguerre ÞÈØÈÑÛÎØÐ ÍÖÜÔ ÛÐÚ ÈÑÛÐÔÐÑÌ Ú ÒÜ ÙÌÐÚ ÛÖÜ ÑÉÈÔÛÖÓÎ-
ÞÈÔÐÑÖÜ ×ØÖÉÒÎ ÓÈÛÖÚ ÌÔÖ Ú ÙàÓÈÛÐ ÖÜ ×ÖÜ ÑÐÔÌÐ ÛÈÐ ÙÛÖ ËÜÔÈÓÑÖ ÛÖÜ ÛØÐËÐÈ -
ÙÛÈÛÖÜ ÈØÓÖÔÐÑÖÜ ÛÈÒÈÔÛàÛÎ Î ÙÛÖ ×ÌËÐ Ö Coulomb.
(iv) ÂÈ ×ÖÒÜà ÔÜÓÈ Jacobi ×ÈØÖÜÙÐÈ ÍÖÔÛÈÐ ÙÛÐÚ ÈÔÈ×ÈØÈÙÛÈ ÙÌÐÚ ÛÎÚ ÖÓÈ ËÈÚ ÛàÔ
ÖØÏÖÊà ÔÐàÔ ÓÌÛÈÙÞÎÓÈÛÐÙÓà Ô ÛÖÜ ÛØÐËÐÈ ÙÛÈÛÖÜ ÌÜÑÒÌÐ ËÌÐÖÜ Þà ØÖÜ, ÑÈÏà Ú
ÑÈÐ ÙÛÎÔ ÑÜÓÈÛÖÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ ×ÖÜ ËÐÌ ×ÌÐ ÛÎ ÙÜÒÒÖÊÐÑÎ ÑÐ ÔÎÙÎ ÛàÔ ÔÖÜÑÒÌÖ-
ÔÐ àÔ ÙÛÖÔ ×ÜØÎ ÔÈ.
·Ì ÓÈÛÈ Ö ×àÚ ÛÈ ×ÈØÈ×È Ôà ÏÈ ÓÈÚ È×ÈÙÞÖÒÎ ÙÖÜÔ ËÐÌÕÖËÐÑÖ ÛÌØÈ ÈÒÒÖÜ (¹Ì-
ÝÈ ÒÈÐÖ 12, ÂÖ ÓÖÚ II). ³ÌÔ ÌÕÈÔÛÒÌÐ ÛÈÐ, Ö ÓàÚ, ÙÌ ÛÌ ÛÖÐÈ ÏÌ ÓÈÛÈ Î ÞØÎÙÐÓÖ ÛÎÛÈ ÛàÔ
ÖØÏÖÊà ÔÐàÔ ×ÖÒÜàÔÜ ÓàÔ. ¹ÈÏà Ú Î ËÎ ÈÔÈÝÌ ØÈÓÌ ÙÛÖ ´Ë. 3.9, ÛÈ ÖØÏÖÊà ÔÐÈ ×ÖÒÜ-
à ÔÜÓÈ, ÐËÐÈÐ ÛÌØÈ ÛÈ ×ÖÒÜà ÔÜÓÈ Chebyshev, ÌÐ ÔÈÐ ×ÖÒÜ ÞØÎ ÙÐÓÈ ÙÛÎÔ °ØÐÏÓÎÛÐÑÎ
°ÔÈ ÒÜÙÎ. ³ÜÙÛÜÞà Ú, ÙÛÈ ×ÒÈÐ ÙÐÈ ÛÖÜ ÉÐÉÒÐ ÖÜ ÈÜÛÖÜ , ÓÖ ÔÖ ÔÈ ÏÐ ÕÖÜÓÌ Ó×ÖØÖÜ ÓÌ ÛÈ
ÌÔËÐÈÝÌ ØÖÔÛÈ ÈÜÛÈ ÏÌ ÓÈÛÈ.

±¸±º¸¾²À°Ä¸° 271
DENNERY P. and KRZYWICKI A., Mathematics for Physicists, Harper and Row
(1967). (°ÑÖÒÖÜÏÌÐ , ÉÈÙÐÑÈ , ÛÎÔ Ð ËÐÈ ÓÌÏÖËÖÒÖÊÐ È ÓÌ ÌÓÈ Ú.)
BYRON F. and FULLER R.W., Mathematics of Classical and Modern Physics, Vol. I,
Addison-Wesley Publishing Co. (1970). (´Ð ÔÈÐ È×ÒÖÜ ÙÛÌØÖ ÑÈÐ ÙÌ ×ÖÒÒÈ ÙÎÓÌÐ È
ÙÈÝÌ ÙÛÌØÖ È×Ö ÛÖ ×ØÖÎÊÖÜ ÓÌÔÖ. °×ÖÛÌÒÌÐ ×ÖÒÜ ÑÈÒÎ ÙÜÓ×ÒÎ ØàÙÎ ÛÖÜ.)
ARFKEN G., Mathematical Methods for Physicists, 2nd Edition, Academic Press
(1970). (To ¹ÌÝÈ ÒÈÐÖ 14 Ì ÞÌÐ ÈØÑÌÛÌ Ú ÑÈÐ ÞØÎ ÙÐÓÌÚ ÌÝÈØÓÖÊÌ Ú ÛÎÚ ÏÌàØÐ ÈÚ ÛàÔ
ÙÌÐØà Ô Fourier. ´×Ð ÙÎÚ, ÙÌ È ÒÒÈ ÑÌÝÈ ÒÈÐÈ, ÓÌÒÌÛà ÔÛÈÐ ÈØÑÌÛÈ ÑÈÒÈ ÛÈ ÑÒÈÙÐÑÈ
×ÖÒÜà ÔÜÓÈ.)
W HITAKER E.T. and W ATSON G.N., A Course in Modern Analysis, Cambridge
University Press, London (1940). (³Ð ÔÌÐ ÓÐÈ ÈÔÈÒÜÛÐÑÎ ÓÌÒÌ ÛÎ ÛàÔ ÙÌÐØà Ô Fou-
rier, Î Ö×ÖÐ È ÌÐ ÔÈÐ ÛÌÒÌÐ àÚ ËÐÈÝÖØÌÛÐÑÎ È×Ö ÛÎ ËÐÑÎ ÓÈÚ ÈÒÒÈ ÈØÑÌÛÈ ÌÔËÐÈÝÌ ØÖÜ-
ÙÈ. »ÌÒÌÛà ÔÛÈÐ ÌÑÛÌÔà Ú ÛÈ ËÐÈ ÝÖØÈ ÌÐ ËÎ ÙÜÊÑÒÐ ÙÌàÔ.)
CHURCHILL R.V., Fourier Series and Boundary Value Problems, »cGraw-Hill, New
York (1944). ( ´ÔÈ ÌÕÈÐØÌÛÐÑÈ ÌÜÑÖÒÖËÐÈ ÉÈÙÛÖ ÉÐÉÒÐ Ö, ÓÌ ÈØÑÌÛÌ Ú ÌÝÈØÓÖÊÌ Ú ÛàÔ
ÙÌÐØà Ô Fourier.)
HOCHSTADT H., Special Functions of Mathematical Physics, Holt, Rinehart and
Winston (1961). (MÐÈ ÙÜ ÔÛÖÓÎ, ÑÖÓßÎ ÑÈÐ ÌÜÑÖÒÖËÐÈ ÉÈÙÛÎ ÓÌÒÌ ÛÎ ÛàÔ ÑÒÈÙÐÑà Ô
×ÖÒÜàÔÜ ÓàÔ.)
¿°¼Â´º¸³¶ ².¼., ´ÐÙÈÊàÊÎ ÌÐÚ ÛÎÔ ÁÜÔÈØÛÎÙÐÈÑÎ Ô °ÔÈ ÒÜÙÐÔ, Ì ÑËÖÙÐÚ Â.´.´., °ÏÎ -
ÔÈÐ (1971). (ÂÖ ÉÐÉÒÐ Ö ÈÜÛÖ ÌÐ ÔÈÐ ÌÕÌÐËÐÑÌÜÓÌ ÔÖ ÑÈÐ Ì Õà È×Ö ÛÈ ×ÒÈÐ ÙÐÈ ÛàÔ ÙÛÖ ÞàÔ
ÛÖÜ ÉÐÉÒÐ ÖÜ ÓÈÚ. ÁÜÔÐÙÛÈ ÛÈÐ Ö ÓàÚ ÐËÐÈÐ ÛÌØÈ ÙÌ Ö ÙÖÜÚ ÌÔËÐÈÝÌ ØÖÔÛÈÐ ÔÈ ÌÓÉÈÏÜ -
ÔÖÜÔ ×ÌØÐÙÙÖ ÛÌØÖ, ÑÜØÐ àÚ È×Ö ÑÈÏÈØÈ ÓÈÏÎÓÈÛÐÑÎ ×ÒÌÜØÈ .)

272 ³¸°¼ÃÁ»°Â¸¹¾¸ ÅÇÀ¾¸ °¿´¸ÀÇ¼ ³¸°ÁÂ°Á´Ç¼
3.1.1. ³Ð ÔÖÔÛÈÐ ÖÐ ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌÐÚ sin(rx) ÑÈÐ sin(sx) , Ö ×ÖÜ r ÑÈÐ s ×ØÈÊÓÈÛÐÑÖÐ È-
ØÐÏÓÖÐ . ¼È ×ØÖÙËÐÖØÐÙÛÖÜ Ô ÖÐ ÛÐÓÌ Ú ÛàÔ r ÑÈÐ s Ì ÛÙÐ à

ÙÛÌ
a
sin (rx) sin(sx)dx = 0; r = s:
6
0
a=p
ÁÛÎ ÙÜÔÌ ÞÌÐÈ, ÖÐ ×ØÖÑÜ ×ÛÖÜÙÌÚ ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌÐÚ ÔÈ ÑÈÔÖÔÐÑÖ×ÖÐÎÏÖÜ Ô. ¼È ÌÐËÐÑÌÜ-
ÛÖÜ Ô ÛÈ ×ÐÖ ×È Ôà È×ÖÛÌÒÌ ÙÓÈÛÈ ÊÐÈ .
3.1.2. ÁÛÖ Þà ØÖ ÛàÔ ÈÔÈÒÜÛÐÑà Ô ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌàÔ, ÛÖ ÌÙàÛÌØÐÑÖ ÊÐÔÖ ÓÌÔÖ ÖØÐ ÍÌÛÈÐ àÚ

ÌÕÎ Ú:
g>=
1
() ()
f 3 z g z d2 z;
p Gê
zz3
<fj ÿ
d 2z = dxdy; z = x + iy;
Ö ×ÖÜ G ÑÜ ÑÒÖÚ ÈÑÛÐ ÔÈÚ R ! 1. ¼È ËÌÐÞÛÌÐ Ö ÛÐ ÛÖ ÙÜ ÙÛÎÓÈ ÛàÔ em z ( ) = zm =
p
m !
ÌÐ ÔÈÐ ÖØÏÖÑÈÔÖÔÐÑÖ .
3.2.1. ´ÙÛà ÓÐÈ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ ()

f x ; Î Ö×ÖÐ È ÈÔÈ×ÈØÐ ÙÛÈÛÈÐ, ÈÑØÐÉà Ú, àÚ ÌÕÎ Ú:
X b
( )= () = () () ()
1
f x f m e m x ; fm em3 x f x w x dx;
m =1 a
Ö ×ÖÜ ÛÈ ()
em x ; m = 1; 2; 3; ::: , È×ÖÛÌÒÖÜ Ô Ì ÔÈ ÖØÏÖÑÈÔÖÔÐÑÖ ÙÜ ÙÛÎÓÈ ÙÛÖ ËÐÈ ÙÛÎ-
ÓÈ [a; b] , ÓÌ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ ÉÈ ØÖÜÚ ()

w x . ¼È ÉØÌÏÖÜ Ô ÖÐ ÙÜÔÛÌÒÌÙÛÌ Ú cm ×ÖÜ ËÐ ÔÖÜÔ
ÛÎÔ ÑÈÒÜ ÛÌØÎ ÈÔÈ×ÈØÈ ÙÛÈÙÎ ÛÎÚ f x () ÓÌ N Ö ØÖÜÚ, ËÎÒÈËÎ
X
N
()
f x cm e m x :()
m =1
ÁÎÓÌÐ àÙÎ: »Ì ÛÖÔ Ö ØÖ ûÑÈÒÜ ÛÌØÎ ÈÔÈ×ÈØÈ ÙÛÈÙÎý, ÌÔÔÖÖÜ ÓÌ Ö ÛÐ
r( f >; X c
N
j m j em > )= ÌÒÈ ÞÐÙÛÖ,
m =1
ËÎÒÈËÎ ÛÖ ÛÌÛØÈÊàÔÐÑÖ ÙÝÈ ÒÓÈ ÊÐ ÔÌÛÈÐ ÌÒÈ ÞÐÙÛÖ. ¶ Ì ÔÔÖÐÈ ÈÜÛÎ ÌÐÙÎ ÞÏÎÑÌ È×Ö
ÛÖÔ Gauss àÚ ÓÌ ÛØÖ ÛÎÚ ÙÞÌÛÐÑÎ Ú ÈÑØÐ ÉÌÐÈÚ ËÐÈÝÖ ØàÔ ×ØÖÙÌÊÊÐ ÙÌàÔ.
sin(mx); m = 1; 2; :::;
[0; p];
3.2.2. ¼È ÌÕÌÛÈÙÛÌÐ ÑÈÛÈ ×Ö ÙÖÔ ÖÐ ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌÐÚ ÌÐ ÔÈÐ ÖØÏÖ-
Êà ÔÐÌÚ ÙÛÖ ËÐÈ ÙÛÎÓÈ ÓÌ ( )=1

w x . ÁÛÎ ÙÜÔÌ ÞÌÐÈ, ÔÈ Ü×ÖÒÖÊÐÙÛÖÜ Ô ÖÐ ÙÜÔÛÌ-
ÒÌÙÛÌ Ú cm ; ÛÌ ÛÖÐÖÐ à ÙÛÌ

¿À¾±º¶»°Â° 273
sin(mx) ; 0 < x < p

X
cos x =
1
cm
m =0
(Ü×ÖÏÌ ÙÛÌ Ö ÛÐ Î ×ÐÖ ×È Ôà ÙÞÌ ÙÎ Ì ÞÌÐ ÔÖ ÎÓÈ).
P1
=1 fm (z); fm (z) = z =(1 + z ) . NÈ ËÌÐÞÛÌÐ Ö ÛÐ Î ÙÌÐØÈ
3.3.1. ³Ð ÔÌÛÈÐ Î ÙÌÐØÈ
2 2m
m
n
Ù Ü Ê Ñ Ò Ð Ô Ì Ð . ´ Ð Ô È Ð Î o
Ù Ü Ê Ñ Ò Ð Ù Î ÖÓÈÒÎ ; ¼È Ê Ð Ô Ì Ð ÛÖ Ð Ë Ð Ö ÈÔ
fm = z= 2(m 1)z + 13(mz + 1)

ÿ .
P1
3.3.2. NÈ ËÌÐÞÛÌÐ Ö ÛÐ Î ÙÌÐØÈ
P1 m =0 fm (z) ÙÜÊÑÒÐ ÔÌÐ ÖÓÈÒÈ ÈÔ jfm (z)j < am ÑÈÐ Î
m =0 am ÙÜÊÑÒÐ ÔÌÐ (ÑØÐÛÎ ØÐÖ Weierstrass). ÁÛÎ ÙÜÔÌ ÞÌÐÈ, ÔÈ ËÌÐÞÛÌÐ Ö ÛÐ ÈÔ ÓÐÈ
ËÜÔÈÓÖÙÌÐØÈ ÙÜÊÑÒÐ ÔÌÐ ÙÌ ÓÐÈ ×ÌØÐÖÞÎ , Î ÙÜ ÊÑÒÐÙÎ ÌÐ ÔÈÐ ÖÓÈÒÎ .
3.3.3. ¼È ËÌÐÞÛÌÐ Ö ÛÐ Î ÖÓÖÐÖ ÓÖØÝÎ ÙÜ ÊÑÒÐÙÎ ËÌÔ ÙÜÔÌ×È ÊÌÛÈÐ È×Ö ÒÜÛÎ ÙÜ ÊÑÒÐÙÎ.
´×Ð ÙÎÚ, Î È×Ö ÒÜÛÎ ÙÜ ÊÑÒÐÙÎ ËÌÔ ÙÜÔÌ×È ÊÌÛÈÐ ÖÓÖÐÖ ÓÖØÝÎ ÙÜ ÊÑÒÐÙÎ.
P1
Ã×Ö ËÌÐÕÎ: ·ÌàØÎ ÙÛÌ ÛÎ ÙÌÐØÈ
m =1 fm (z), Ö ×ÖÜ
m 1
( ) = [(m 1)z +z 1](mz + 1) ( ) = (m1)+ z2 :
ÿ
ÿ
(i) fm z , (ii) fm z
ÿ
3.3.4. EÐ ÔÈÐ ÕÌÑÈ ÏÈØÖ, È×Ö ÛÖÜÚ ÖØÐÙÓÖÜ Ú, Ö ÛÐ Î ÙÜ ÊÑÒÐÙÎ ÙÎÓÌÐ Ö ×ØÖÚ ÙÎÓÌÐ Ö ËÌÔ
ÙÜÔÌ×È ÊÌÛÈÐ ÛÎÔ ÖÓÈÒÎ ÙÜ ÊÑÒÐÙÎ (ÑÖÐ ÛÈÕÌ ¿ØÖ ÉÒÎÓÈ 3.3.1). ÂÖ ÌØà ÛÎÓÈ ×ÖÜ
Ì ØÞÌÛÈÐ ÙÛÖ ÓÜÈÒÖ ÓÈÚ ÌÐ ÔÈÐ: ÁÜÔÌ×È ÊÌÛÈÐ Î ÙÜ ÊÑÒÐÙÎ ÙÎÓÌÐ Ö ×ØÖÚ ÙÎÓÌÐ Ö ÛÎ
ÙÜ ÊÑÒÐÙÎ ÙÛÎ ÓÌ ÙÎ ÛÐÓÎ ; ¼È ËÌÐÞÛÌÐ Ö ÛÐ Î ÈÑÖÒÖÜÏÐ È ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌàÔ
!1=2
8n
fn (x) = p n xeÿ(nx) ; n
2
= 0; 1; 2; :::;
p =2
ÙÜÊÑÒÐ ÔÌÐ ÙÎÓÌÐ Ö ×ØÖÚ ÙÎÓÌÐ Ö, ËÎÒÈËÎ lim fn (x) = 0
n!1
, ÈÒÒÈ ËÌÔ ÙÜÊÑÒÐ ÔÌÐ àÚ ×ØÖÚ
ÛÎ ÓÌ ÙÎ ÛÐÓÎ ÙÛÖ ÓÎËÌ Ô, ËÎÒÈËÎ
+1
n
lim
!1
j ( ) 0 2dx = 1 = 0:
fn x ÿ j 6
ÿ1
ÂÐ ÙÜÓ×ÌØÈ ÙÓÈÛÈ ÉÊÈÐ ÔÖÜÔ;
3.3.5. ¼È ËÌÐÞÛÌÐ Ö ÛÐ Î ÐÙÞÜØÎ (ÓÌ ÙÎ) ÙÜ ÊÑÒÐÙÎ ÙÜÔÌ×È ÊÌÛÈÐ ÛÎÔ ÈÙÏÌÔÎ .
Ã×Ö ËÌÐÕÎ:

(

< g j j fn > ÿ j f > )
p
< gjg > r( f >;
j j fn >
n
)! : !1
0
3.3.6. ¼È ËÌÐÞÛÌÐ Ö ÛÐ Î ÈÙÏÌÔÎ Ú ÙÜ ÊÑÒÐÙÎ ËÌÔ ÙÜÔÌ×È ÊÌÛÈÐ ÛÎÔ ÐÙÞÜØÎ .
274 ³¸°¼ÃÁ»°Â¸¹¾¸ ÅÇÀ¾¸ °¿´¸ÀÇ¼ ³¸°ÁÂ°Á´Ç¼
8
Y×Ö ËÌÐÕÎ: NÈ ÏÌàØÎÏÌÐ Î ÈÑÖÒÖÜÏÐ È j ei >; i = 1; 2; :::9 . ÂÖ ÛÌ,
X
< f j e i > 2
1
j f> 2 H ) < f jf > < 1 ;

i=1
ËÎÒÈËÎ < f j ei >
i
! !1
0 ÈÒÒÈ r( e >;
j i j ej > )= 2
p
.
3.3.7. H ÈÙÏÌÔÎ Ú ÙÜ ÊÑÒÐÙÎ ËÌÔ ÙÜÔÌ×È ÊÌÛÈÐ ÛÎÔ ÐÙÞÜØÎ . °Ô Ö ÓàÚ, Ì×Ð×ÒÌ ÖÔ, ÐÙÞÜ ÌÐ
< f n j fn >
n
! < f j f >; !1
ÔÈ ËÌÐÞÛÌÐ ÖÛÐ Î ÈÙÏÌÔÎ Ú ÙÜ ÊÑÒÐÙÎ ÙÜÔÌ×È ÊÌÛÈÐ ÛÎÔ ÐÙÞÜØÎ , ËÎÒÈËÎ
j fn >
! j f > ) j fn >
! j f > :
ÈÙÏÌÔà Ú ÐÙÞÜØÈ
3.3.8. ¼È ËÌÐÞÛÌÐ Ö ÛÐ Î ÖÓÈÒÎ ÙÜ ÊÑÒÐÙÎ ÙÜÔÌ×È ÊÌÛÈÐ ÛÎ ÙÜ ÊÑÒÐÙÎ ÙÛÎ ÓÌ ÙÎ ÛÐÓÎ .
Ã×Ö ËÌÐÕÎ: ³ÌÐ ÕÛÌ Ö ÛÐ

b 2 e
a jf (x) ÿ fn (x)j dx (b ÿ a); n > N0 > 0, > 0.
2 e
3.4.1. ¼È ÈÔÈÒÜÏÌÐ ÑÈÛÈ Fourier Î ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ
f x( )= j xj; ÿ p < x < p:

¿ÈØÖÜÙÐÈ ÍÌÛÈÐ ÛÖ ÝÈÐÔÖ ÓÌÔÖ Gibbs; (¼È ËÖÏÌÐ ÌÕÎ ÊÎÙÎ.)
3.4.2. ¼È ÈÔÈÒÜÏÌÐ ÑÈÛÈ Fourier Î ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ
( ) = x2 ;
f x ÿ p < x < p:
3.4.3. NÈ ÈÔÈÒÜÏÌÐ ÑÈÛÈ Fourier Î ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ
( ) = x4 ;
f x ÿ p < x < p:
[0; 2p] [0; p]
3.4.4. NÈ ÈÔÈÒÜÏÖÜ Ô ÑÈÛÈ Fourier ÖÐ ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌÐÚ ÛàÔ ¿ØÖÉÒÎÓÈ ÛàÔ 3.4.1-3.4.3,
ÙÛÈ ËÐÈÙÛÎ ÓÈÛÈ: (i) ÑÈÐ (ii) .
3.4.5. NÈ ÉØÌÏÌÐ Î ×ÌØÐÖÞÎ ÙÜ ÊÑÒÐÙÎÚ ÑÈÐ ÛÖ Ö ØÐÖ ÛàÔ ÌÕÎ Ú ÙÌÐØà Ô Fourier:
(i) sin x (1=2) sin(2x) + (1=3) sin(3x) (1=4) sin(4x) + :::

ÿ ÿ
X
( 1)m cos (mx)=m2
1
(ii) ÿ .
m =1
´Ð ÔÈÐ ÛÖ Ö ØÐÖ ÙÜÔÌÞÎ Ú ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ; (¹ÖÐ ÛÈÕÌ ÑÈÐ ¿ØÖ ÉÒÎÓÈ 1.19.20.)
¿À¾±º¶»°Â° 275
3.4.6. ¾ ÈÔÖØÏàÛÎ Ú ×ÒÎ ØÖÜÚ ÑÜ ÓÈÛÖÚ ËÐ ÔÌÐ ÙÛÎÔ Ì ÕÖËÖ
( ) = sin(v t) ;
f t j j ÿ p < v t < p:
¼È ÉØÌÏÖÜ Ô ÖÐ ÙÜÞÔÖ ÛÎÛÌÚ ×ÖÜ ×ÌØÐÌ ÞÌÐ Î Ì ÕÖËÖÚ ÑÈÐ ÛÖ ×ÒÈ ÛÖÚ ÛÎÚ ÑÈ ÏÌ ÓÐ ÈÚ.
¿ÖÐÈ ÌÐ ÔÈÐ Î ÉÈÙÐÑÎ ÙÜÞÔÖ ÛÎÛÈ;
3.4.7. ¼È ÈÔÈÒÜÏÖÜ Ô ÑÈÛÈ Fourier ÖÐ ÌÕÎ Ú ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌÐÚ:

8
< 0; p<vt<0
ÿ
f ( t) =
V sin(v t) ; 0 < v t < p;
(i) (ÈÔÖØÏàÛÎ Ú ÓÐÙÖÜ ÑÜ ÓÈÛÖÚ).
:
V ÙÛÈÏÌØÈ
8
<t ; 0<t<V
(ii) ()=:
f t (ÛØÐÊàÔÐÑÖ Ú ÈÔÖØÏàÛÎ Ú).
ÿ t; ÿ V <t< 0
NÈ ÌÕÌÛÈÙÛÌÐ ÛÖ ÌÐ ËÖÚ ÙÜ ÊÑÒÐÙÎÚ (ÙÎÓÌÐ Ö ×ØÖÚ ÙÎÓÌÐ Ö, ÖÓÈÒÎ Ñ.Ò×.).
f x( ) = 2 (p ÿ ) 23 sin x ; 0 < x < p:

x =
(i) °ÔÈÒÜ ÌÛÈÐ ÙÛÖ ËÐÈ ÙÛÎÓÈ [0; p] ÙÌ ÙÌÐØÈ ÎÓÐÛÖ ÔàÔ; ÁÌ ÙÌÐØÈ ÙÜÔÎÓÐÛÖ ÔàÔ;
p; 0)
¼È ÉØÌÏÖÜ Ô ÖÐ ÙÜÔÛÌÒÌÙÛÌ Ú Fourier ÛÎÚ ÈÔÛÐ ÙÛÖÐÞÎÚ ÙÌÐØÈ Ú.
(ii) ¿à Ú ×ØÌ ×ÌÐ ÔÈ Ì×ÌÑÛÈÏÌÐ Î ÙÌÐØÈ ÙÛÖ ËÐÈ ÙÛÎÓÈ ( ÿ ÊÐÈ ÔÈ Ì ÞÖÜÓÌ
ÓÖ ÔÖ ÙÌÐØÈ ÎÓÐÛÖ ÔàÔ; ²ÐÈ ÔÈ Ì ÞÖÜÓÌ ÓÖ ÔÖ ÙÌÐØÈ ÙÜÔÎÓÐÛÖ ÔàÔ; ¼È ÉØÌ-
ÏÖÜ Ô ÑÈÐ ÙÛÎÔ ×ÌØÐ ×ÛàÙÎ ÈÜÛÎ ÖÐ ÙÜÔÛÌÒÌÙÛÌ Ú Fourier. ÁÈÚ ÌÑ×ÒÎ ÙÙÌÐ Ö ÛÐ
ËÐÈÝÌ ØÖÜÔ È×Ö ÛÖÜÚ ×ØÖÎÊÖÜ ÓÌÔÖÜÚ;
3.4.9. ÅØÎÙÐÓÖ×ÖÐà ÔÛÈÚ ÛÐÚ ÙÌÐØÌ Ú Fourier, Ó×ÖØÖÜ ÓÌ ÔÈ ÉØÖÜ ÓÌ ËÐÈ ÝÖØÈ ÈÏØÖÐ -

ÙÓÈÛÈ ÙÌÐØà Ô. ¼È ËÌÐÞÛÌÐ Ö ÛÐ:
X
1
1 = p2
2 8
n=0 (2n + 1)
(i) (ÔÈ ÞØÎÙÐÓÖ×ÖÐÎÏÌÐ ÛÖ 3.4.1).
X ( 1)n+1
1
ÿ
= p2
(ii)
n=1
n 2 12 (ÔÈ ÞØÎÙÐÓÖ×ÖÐÎÏÌÐ ÛÖ 3.4.2).
X 1
1
= p4
n4 90
(iii) (ÔÈ ÞØÎÙÐÓÖ×ÖÐÎÏÌÐ ÛÖ 3.4.3).
n=1
X ( 1)n+1
1
ÿ
= 7 p4
(iv)
n=1
n3 720 (ÔÈ ÞØÎÙÐÓÖ×ÖÐÎÏÌÐ ÛÖ 3.4.3).
276 ³¸°¼ÃÁ»°Â¸¹¾¸ ÅÇÀ¾¸ °¿´¸ÀÇ¼ ³¸°ÁÂ°Á´Ç¼
X
1
1 = p2
(v)
n=1
n2 6 .
X 1 4X 1
=
1 1
(vi)
n=1
n 2 3 n=0 (2n + 1)2 .

8
< 1; 0<x<1
( )=:
f x
ÿ 1 ; 1 < x < 0:
ÿ
(i) NÈ ÉØÌÏÖÜ Ô ÖÐ ×Øà ÛÖÐ ×Ì ÔÛÌ ÓÎ ÓÎËÌÔÐÑÖÐ ÙÜÔÛÌÒÌÙÛÌ Ú ÛÎÚ ÙÌÐØÈ Ú Fourier
ÛÖÜ ÎÓÐÛÖ ÔÖÜ.
(ii) NÈ ÉØÌÏÖÜ Ô ÖÐ ×Øà ÛÖÐ ×Ì ÔÛÌ ÓÎ ÓÎËÌÔÐÑÖÐ ÙÜÔÛÌÒÌÙÛÌ Ú, cm , ÙÛÎÔ Ì×Ì ÑÛÈ-
ÙÎ ÛÎÚ ÙÛÎ ÉÈ ÙÎ ÛàÔ ×ÖÒÜàÔÜ ÓàÔ Legendre, Pm x() :
X
( )= ()
1
f x cm P m x :
m =0
°Ô ×ÌØÐÖØÐÙÛÌÐ ÑÈÔÌÐ Ú ÙÌ ×Ì ÔÛÌ Ö ØÖÜÚ, ×ÖÐÈ ÈÔÈ×ÈØÈ ÙÛÈÙÎ ÌÐ ÔÈÐ ÑÈÒÜ ÛÌ-
ØÎ;
(iii) NÈ ÊÐ ÔÌÐ ÊØÈÝÐÑÎ ÈÔÈ×ÈØÈ ÙÛÈÙÎ ÛÎÚ ×ØÖÙÌ ÊÊÐÙÎÚ ÓÌ ×Ì ÔÛÌ Ö ØÖÜÚ ÙÌ ÑÈ ÏÌ
×ÌØÐ ×ÛàÙÎ. ¿ÖÐÈ ÌÐÑÖ ÔÈ ÌÐ ÔÈÐ ×ÐÙÛÖ ÛÌØÎ;
3.6.1. ¼È ËÌÐÞÛÌÐ Ö ÛÐ ÊÐÈ ÛÈ ×ÖÒÜà ÔÜÓÈ ÛÖÜ Legendre ÐÙÞÜ ÖÜÔ ÛÈ ÌÕÎ Ú:
(i) Pn (1) = 1 ,
2 3
Pn ( x) = ( 1) Pn (x)
n
(ii) ÿ ÿ Ì ÞÖÜÔ ÖØÐÙÓÌ ÔÎ ÐÙÖÛÐÓÐ È (parity) ,
n (2n 1)!!
P2n (0) = ( )
(2n)!! ; P2n+1 (0) = 0; n = 0; 1; 2; :::
ÿ
(iii) ÿ ,
(iv) P n (1) =
0
dPn
dx x=1 2
= 1 n(n + 1) ,
n!
< xn Pn (x) > = 2
(v) j
(2n + 1)!! :
3.6.2. (i) ¼È ËÌÐÞÛÌÐ Ö ÛÐ ÖØÏÖÊà ÔÐÈ ×ÖÒÜà ÔÜÓÈ ÙÛÖ ËÐÈ ÙÛÎÓÈ [a; b] Ó×ÖØÖÜ Ô ÔÈ
ÑÈÛÈÙÑÌÜÈÙÛÖÜ Ô ÓÌ Ùà ÛàÔ ûÊÌÔÐÑÌÜÓÌ ÔàÔý ×ÖÒÜàÔÜ ÓàÔ Legendre,
Pn (a; b; x) = K1 dn
dxn
[(a ÿ x )n (b ÿ x )n ]; x 2 [a; b]:
n
¿À¾±º¶»°Â° 277
(ii) ¼È ËÌÐÞÛÌÐ Ö ÛÐ ÓÐÈ ÖØÏÖÑÈÔÖÔÐÑÎ ÉÈ ÙÎ ÌÐ ÔÈÐ Î ÌÕÎ Ú:
r

en (a; b; x) =
2 + 1 Pn
2 n
x
a + b
b a b a 2 ; ÿ ÿ
ÿ
Ö ×ÖÜ Pn ÛÈ ÙÜÔÎÏÐÙÓÌ ÔÈ ×ÖÒÜà ÔÜÓÈ Legendre.
en (a; b; x)
a=b=p
(iii) ¼ È Ñ È Û È Ù Ñ Ì Ü È Ù Û Ö Ü Ô Ó Ì Ø Ð Ñ È Û Ì Û Ö Ð È Ë Ð È Ô Ü Ù Ó È Û È , , Ö Û È Ô
ÿ . ¼È ÈÔÈ×ÛÜÞÏÌÐ Î ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ ÛÖÜ ¿ÈØÈËÌÐ ÊÓÈÛÖÚ 2 ÛÖÜ ´Ë.
3.4 ÙÛÎ ÉÈ ÙÎ ÛàÔ ËÐÈÔÜÙÓÈ ÛàÔ ÈÜÛà Ô. ¼È ÙÜÊÑØÐÏÌÐ Î ÛàØÐÔÎ ×ØÖÙÌ ÊÊÐÙÎ
ÓÌ ÌÑÌÐ ÔÎ ÛÖÜ ¿ÈØÈËÌÐ ÊÓÈÛÖÚ, ÈÔ ÑØÈÛÎÏÖÜ Ô ×Ì ÔÛÌ Ö ØÖÐ.
3.6.3. (i) »Ì ËÐÈËÖÞÐÑÌ Ú ×ÈØÈÊÖÔÛÐÑÌ Ú ÖÒÖÑÒÎØà ÙÌÐÚ, ÔÈ Ü×ÖÒÖÊÐÙÛÌÐ ÛÖ
1
()
Pn x dx; Pn x () ×ÖÒÜà ÔÜÓÈ Legendre.
0
(ii) NÈ ËÌÐÞÛÌÐ Ö ÛÐ
1
x (1 ÿ ) ( ) ( )=0;
x2 P n0 x P m
0
x ÌÑÛÖ Ú ÈÔ m = n 1: 6
ÿ 1
3.6.4. To ×ÒÈ ÛÖÚ ÙÑÌ ËÈÙÎÚ, f () , ÌÔÖ Ú ÑÜ ÓÈÛÖÚ ËÐ ÔÌÛÈÐ È×Ö ÛÎ ÙÞÌ ÙÎ
( ) = l (2` + 1) exp (id` ) sin d` P`(cos );

X
1
f
` =0
Ö ×ÖÜ ÌÐ ÔÈÐ Î ÊàÔÐ È ÙÑÌ ËÈÙÎÚ, ` Î ÙÛØÖÝÖØÓÎ ÙÌ ÓÖÔÈ ËÌÚ h=2 , ÑÈÐ l; d ` ×ØÈÊÓÈ-
ÛÐÑÌ Ú ÙÛÈÏÌØÌ Ú. ¶ ÌÔÌØÊÖ Ú ËÐÈÛÖÓÎ ÙÑÌ ËÈÙÎÚ ÖØÐ ÍÌÛÈÐ àÚ ÌÕÎ Ú:
2 p p
s= 0
d f 0
( ) ( ) sin d:
f3 f
¼È ËÌÐÞÛÌÐ Ö ÛÐ
s = 4pl2 X(2` + 1) sin2 d :

1
`
` =0
3.6.5. NÈ ËÌÐÞÛÌÐ Ö ÛÐ Î ×ÈØÈ ÙÛÈÙÎ
n
X
n
d ( )r n! x2n
ÿ 2r ; n1 = [n=2];
r!(n r)!
ÿ
=
r n1
dx ÿ
ÓÎËÌÔÐ ÍÌÛÈÐ ( r ÑÈÐ n ÌÐ ÔÈÐ ÈÑÌ ØÈÐÖÐ, [y] ÌÐ ÔÈÐ ÛÖ ÈÑÌ ØÈÐÖ ÓÌ ØÖÚ ÛÖÜ y).
278 ³¸°¼ÃÁ»°Â¸¹¾¸ ÅÇÀ¾¸ °¿´¸ÀÇ¼ ³¸°ÁÂ°Á´Ç¼
3.6.6. NÈ ÌÑÝØÈÙÛÌÐ ÛÖ xk àÚ È ÏØÖÐÙÓÈ ×ÖÒÜàÔÜ ÓàÔ Legendre. ÁÛÎ ÙÜÔÌ ÞÌÐÈ, ÔÈ
Ü×ÖÒÖÊÐÙÛÌÐ ÛÖ ÖÒÖÑÒÎ ØàÓÈ
1
()
xn Pn x dx:
ÿ 1
3.6.7. NÈ Ü×ÖÒÖÊÐÙÛÖÜ Ô ÖÐ ÙÛÈÏÌØÌ Ú kn ; k 0n ÑÈÐ Nn ÊÐÈ ÛÈ ×ÖÒÜà ÔÜÓÈ Laguerre
()
Ln x ; È×Ö ÛÖÔ ÛÜ ×Ö ÛÖÜ Rodriguez ÑÈÐ ÛÎÔ ÛÜ×Ö×ÖÐ ÎÙÎ ÛÖÜ EËÈÝÐ ÖÜ 3.10.
3.6.8. °×Ö ÛÖÔ ÛÜ ×Ö ÛÖÜ Rodriguez ÛàÔ ÙÜÔÎ ÏàÔ ×ÖÒÜàÔÜ ÓàÔ Laguerre,
x n
( ) = en! dx
Ln x
d
n
(e ÿ x n
x ; )
ÔÈ ÉØÌÏÌÐ Î ÊÌÔÔÎ ÛØÐÈ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ.
3.6.9. °×Ö ÛÎ ÊÌÔÔÎ ÛØÐÈ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ

( ) = 1 1 t exp
g0 x; t
ÿ
ÿ
1
xt
ÿ t
;
ÔÈ ÉØÌÏÖÜ Ô ÊÐÈ ÛÈ ×ÖÒÜà ÔÜÓÈ ×ÖÜ ÊÌÔÔÈ ÌÐ ÈÜÛÎ ÛÈ ÌÕÎ Ú:
(i) ¾ ÛÜ ×ÖÚ Rodriguez.
(ii) ¶ ÈÔÈËØÖÓÐÑÎ ÙÞÌ ÙÎ.
(iii) ¶ ËÐÈÝÖØÐÑÎ ÌÕÐ ÙàÙÎ ×ÖÜ Ü×ÈÑÖÜ ÖÜÔ.
3.6.10. ³Ð ÔÌÛÈÐ Ö ÛÐ ÛÈ ÙÜÔÎ ÏÎ ×ÖÒÜà ÔÜÓÈ Laguerre Ü×ÈÑÖÜ ÖÜÔ ÙÛÎÔ ÌÕÎ Ú ÈÔÈËØÖ-
ÓÐÑÎ ÙÞÌ ÙÎ:
(n + 1)Ln+1 (x) = (2n + 1 ÿ ) ()

x Ln x ÿ ()
nLnÿ1 x ;
ÑÈÐ Ö ÛÐ L0 (x) = 1. ¼È ÑÈÛÈÙÑÌÜÈÙÛÌÐ Î ÊÌÔÔÎ ÛØÐÈ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ ×ÖÜ ÊÌÔÔÈ ÌÐ ÛÈ
×ÖÒÜà ÔÜÓÈ ÈÜÛÈ .
3.6.11. ¼È Ì×ÈÔÈÒÎÝÏÌÐ ÛÖ ¿ØÖ ÉÒÎÓÈ 3.6.9 ÙÛÎÔ ×ÌØÐ ×ÛàÙÎ ×ÖÜ Î ÊÌÔÔÎ ÛØÐÈ

ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ ÌÐ ÔÈÐ
( ) = exp(
g x; t ÿ t2 + 2tx):
3.6.12. ³Ð ÔÌÛÈÐ Ö ÛÐ ÛÈ ×ÖÒÜà ÔÜÓÈ Hermite Ü×ÈÑÖÜ ÖÜÔ ÙÛÐÚ ÙÞÌ ÙÌÐÚ
¿À¾±º¶»°Â° 279
Hn+1 x ( ) = 2x Hn (x) 2nHn 1(x)ÿ ÿ kai H0 (x) = 1:
¼È ÑÈÛÈÙÑÌÜÈÙÛÌÐ Î ÊÌÔÔÎ ÛØÐÈ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ.
3.6.13. ¼È Ì×ÈÔÈÒÎÝÏÌÐ ÛÖ ¿ØÖ ÉÒÎÓÈ 3.6.9 Ö ÛÈÔ
(i) ( ) = 1=(1 2xt + t2);

g x; t ÿ
(ii) g(x; t) = (1 t2 )=(1 2xt + t2 ):

ÿ ÿ
3.6.14. (i) ¼È ÉØÌÏÌÐ Î ÊÌÔÔÎ ÛØÐÈ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ ×ÖÜ ÈÔÛÐÙÛÖÐÞÌÐ ÙÛÈ ×ÖÒÜà ÔÜÓÈ ×ÖÜ
Ü×ÈÑÖÜ ÖÜÔ ÙÛÐÚ ÌÕÎ Ú ÙÞÌ ÙÌÐÚ:
(È) ( ) = 2x Un (x) Un 1(x); n = 0; U1 (x) = 2xU0(x); U0(x) = 1

Un+1 x ÿ ÿ 6 .
(É) Tn+1 (x) = xTn (x) Tn 1 (x); n = 0; T1 (x) = xT0 (x); T0 (x) = 1
ÿ ÿ 6 .
(ii) ¼È ËÌÐÞÛÌÐ Ö ÛÐ
Tn x ( ) = cos (n cos ÿ 1 x):
3.6.15. ½ÌÑÐÔà ÔÛÈÚ È×Ö ÛÖÔ ÛÜ ×Ö ÛÖÜ Rodriguez (¿ØÖ ÉÒÎÓÈ 3.6.7), ÔÈ ÉØÌÏÌÐ Î
ÈÔÈ×ÈØÈ ÙÛÈÙÎ ÛàÔ ()
Ln x Ü×Ö ÓÖØÝÎ ÙÌÐØÈ Ú. ÁÛÎ ÙÜÔÌ ÞÌÐÈ, ÔÈ ËÌÐÞÛÌÐ Ö ÛÐ
L n (0) =
0
ÿ n; L00n (0) = (1=2) n(n 1): ÿ
3.6.16. A×Ö ÛÖÔ ÛÜ ×Ö ÛÖÜ Rodriguez,
x
dn
( ) = e nx! (
eÿx xv+n ; )
ÿv
Lvn x
dxn
ÔÈ Ü×ÖÒÖÊÐÙÛÖÜ Ô ÖÐ ×ÖÙÖ ÛÎÛÌÚ kn , k 0n ÑÈÐ Nn ; ÑÈÏà Ú ÑÈÐ Î ÈÔÈËØÖÓÐÑÎ ÙÞÌ ÙÎ.
= G(r + + 1) r!
X
r
( )n Ln (x) ; 0
v
G(n + + 1) (r n)!
ÿ
xr v x< 1 ; r ÈÑÌ ØÈÐÖÚ.
n=0
v ÿ
( ) ( ) = G(n +n! + 1) (2n + + 1)

1
eÿx xv+1 Lnv x Lvn x dx
v
v
0
(Î ÙÞÌ ÙÎ ÈÜÛÎ ËÌÔ ÌÐ ÔÈÐ ÌÐËÐÑÎ ×ÌØÐ ×ÛàÙÎ ÛÎÚ ÊÔàÙÛÎ Ú ÙÞÌ ÙÎÚ ÖØÏÖÊàÔÐÖ ÛÎÛÈÚ
280 ³¸°¼ÃÁ»°Â¸¹¾¸ ÅÇÀ¾¸ °¿´¸ÀÇ¼ ³¸°ÁÂ°Á´Ç¼
ÛàÔ ×ÖÒÜàÔÜ ÓàÔ Laguerre£ Ó×ÖØÌÐ Ö ÓàÚ ÔÈ ×ØÖÑÜ ßÌÐ ÞØÎÙÐÓÖ×ÖÐà ÔÛÈÚ ÑÈÛÈ ÒÒÎ-
ÒÈ ÛÎÔ ÈÔÈËØÖÓÐÑÎ ÙÞÌ ÙÎ).
ax = 1 X
1

a n
() 0
e
(1 + a)1+ 1+a Lvn x ; x< :
ÿ
1
=0
v
n

n
d
2x ÿ
dx
H0 x ( ) = H n (x) ; Hn ×ÖÒÜà ÔÜÓÈ Hermite.
(H ÓÌ ÏÖËÖÚ ÛÎÚ Ì×ÈÊàÊÎ Ú Ð ÙàÚ ÝÈÔÌÐ ÞØÎ ÙÐÓÎ.)
3.6.21. °×Ö ÛÎ ÊÌÔÔÎ ÛØÐÈ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ (¿ØÖ ÉÒÎÓÈ 3.6.11), ÔÈ ÊØÈÝÖÜ Ô ÛÈ ×ÖÒÜà ÔÜ-

ÓÈ Hermite Ü×Ö ÓÖØÝÎ ÙÌÐØÈ Ú.
= (22r2r)! ()
X
r
H2n x
x2r ;
n =0 (2 )! (
n rÿn )!
= (22r2+r+11)! ()
X
r
H2n+1 x
x2r+1
(2 + 1)!( )!
n rÿn
; r = 0; 1; 2; ::: :
n=0
3.6.23. H ×ÐÏÈÔÖ ÛÎÛÈ ÓÌÛÈ ×ÛàÙÎÚ ÓÌÛÈÕÜ ËÜ Ö ÐËÐÖÑÈÛÈÙÛÈ ÙÌàÔ ÛÖÜ ÈØÓÖÔÐÑÖÜ

ÛÈÒÈÔÛàÛÎ ÌÐ ÔÈÐ ÈÔÈ ÒÖÊÎ ÛÖÜ ÖÒÖÑÒÎØà ÓÈÛÖÚ Inm :
+1
Inm =< m x n > =j j
2
xeÿx Hn x Hm x dx: () ()
ÿ1
NÈ Ü×ÖÒÖÊÐÙÛÌÐ ÛÖ ÖÒÖÑÒÎ ØàÓÈ Inm ÑÈÐ ÔÈ ÉØÌÏÖÜ Ô ÖÐ ÑÈÔÖ ÔÌÚ Ì×ÐÒÖÊÎ Ú.
3.6.24. ¼È ÊÐ ÔÌÐ ÛÖ Ð ËÐÖ ÓÌ ÛÖ ¿ØÖ ÉÒÎÓÈ 3.6.23 ÊÐÈ ÛÖ ÖÒÖÑÒÎ ØàÓÈ

+1
Inm =< mjx2 jn >= () ()
x2 eÿx Hn x Hm x dx:
2
ÿ1
3.6.25. A×Ö ÛÎ ÊÌÔÔÎ ÛØÐÈ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ ÛÖÜ ¿ØÖÉÒÎ ÓÈÛÖÚ 3.6.10, ÔÈ ËÌÐÞÛÌÐ Ö ÛÐ

¿À¾±º¶»°Â° 281
z2
( ) = 2np!i ex2

dz;
e ÿ
Hn x
c
^( z + x ) n+1

Ö ×ÖÜ c ÑÒÌÐÙÛÖ Ú ËØÖ ÓÖÚ ×ÖÜ ×ÌØÐÑÒÌÐ ÌÐ ÛÖ ÙÎÓÌÐ Ö z= x ÿ .
3.6.26. MÐÈ È ÒÒÎ ÊÌÔÔÎ ÛØÐÈ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ ÊÐÈ ÛÈ ×ÖÒÜà ÔÜÓÈ Chebyshev, ËÐÈÝÖØÌÛÐ-

ÑÎ È×Ö ÌÑÌÐ ÔÎ ÛÎÚ ¿ÈØÈÊØÈ ÝÖÜ 3.10.2, Ó×ÖØÌÐ ÔÈ ÖØÐÙÛÌÐ ÓÌ Ùà ÛÎÚ ÙÞÌ ÙÎÚ
X
( )=1+2 ()
1
g x; t R n x tn ;
n =1
Ö ×ÖÜ ()
Rn x ÌÐ ÔÈÐ ÛÈ ×ÖÒÜà ÔÜÓÈ Tn x () Î Un x () . ¼È ÉØÌÏÌÐ Î ( )
g x; t ×ÖÜ ÈÔÛÐÙÛÖÐÞÌÐ
ÙÛÈ ()
Tn x ÑÈÐ Un x . ()
3.6.27. NÈ ËÌÐÞÛÌÐ Ö ÛÐ ÛÈ ×ÖÒÜà ÔÜÓÈ Chebyshev Ü×ÈÑÖÜ ÖÜÔ ÙÛÐÚ ÌÕÎ Ú ÙÞÌ ÙÌÐÚ:
(i) j ()
Un x j n ; +1 ÿ 1 x 1:

d
(ii) ()
2
dx Tn x n ; ÿ 1 < x < 1:
(iii) ( ) = Un (x) xUn 1(x):
Tn x ÿ ÿ
(iv) (1 x2)Un (x) = xTn+1 (x)

ÿ ÿ Tn+2 x : ()
2 3
3.6.28. °×Ö ÛÎ ÊÌÔÔÎ ÛØÐÈ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ ÛàÔ ×ÖÒÜàÔÜ ÓàÔ Legendre ÌÕ. (3.46) , ÔÈ
ËÌÐÞÛÌÐ Ö ÛÐ
`
1 =
X
1
r< 1 P (cos );
`
kr ÿ r 0k
` =0 r> r>
Ö ×ÖÜ r< = min ( krk ; 0

kr k ); r> = max ( krk ; kr k
0
):
3.7.1. NÈ ÉØÌÏÖÜ Ô ÖÐ ØÐ ÍÌÚ ÛàÔ ×ÖÒÜàÔÜ ÓàÔ Chebyshev ()
Tn x ; ÞØÎÙÐÓÖ×ÖÐà ÔÛÈÚ ÛÈ
È×ÖÛÌÒÌ ÙÓÈÛÈ ÛÖÜ ¿ØÖÉÒÎ ÓÈÛÖÚ 3.6.14, ÙÑÌ ÒÖÚ (ii). »×ÖØÌÐ ÑÈ ÛÐ ÈÔÈ ÒÖÊÖ ÔÈ ÊÐ ÔÌÐ
ÊÐÈ ÛÈ ×ÖÒÜà ÔÜÓÈ Un x () ;
3.7.2. NÈ ËÌÐÞÛÌÐ Ö ÛÐ ÊÐÈ ÛÈ ×ÖÒÜà ÔÜÓÈ Legendre ÐÙÞÜ ÌÐ
X
N
(x ÿ y ) (2n + 1)Pn (x)Pn (y) = (N + 1)[PN +1 (x) PN (y) ÿ () ( )]
PN x PN +1 y :
n =0
3.7.3. NÈ ËÌÐÞÛÌÐ Ö ÛÐ ÊÐÈ ÛÈ ×ÖÒÜà ÔÜÓÈ Chebyshev ÐÙÞÜ ÌÐ

282 ³¸°¼ÃÁ»°Â¸¹¾¸ ÅÇÀ¾¸ °¿´¸ÀÇ¼ ³¸°ÁÂ°Á´Ç¼
( ) ( ) = TN +1 (x)TN (yx) () ()
X
N
TN x TN +1 y
1+2 Tn x Tn y
ÿ
y
:
n =1 ÿ
3.7.4. NÈ ËÌÐÞÛÌÐ Ö ÛÐ ÊÐÈ ÛÈ ×ÖÒÜà ÔÜÓÈ Laguerre ÐÙÞÜ ÌÐ
( ) ( ) = N N+ 1 LN (x)LN +1 (yx) () ()
X
N
ÿ LN +1 x LN y
L n x Ln y :
n =0 ÿ y
3.7.5. NÈ ËÌÐÞÛÌÐ Ö ÛÐ ÊÐÈ ÛÈ ×ÖÒÜà ÔÜÓÈ Hermite ÐÙÞÜ ÌÐ
X
N
Hn x Hn y ( ) ( ) = 1 HN +1 (x)HN (y) ÿ ()
HN x HN +1 y
:
()
n =0 2n n ! 2N +1 N ! x ÿ y
3.7.6. NÈ Ü×ÖÒÖÊÐÙÛÖÜ Ô ÛÈ ÈÏØÖÐ ÙÓÈÛÈ ÛàÔ ¿ØÖÉÒÎÓÈ ÛàÔ 3.7.2 - 3.7.5, Ö ÛÈÔ x =y .
3.8.1. NÈ ÊÐ ÔÌÐ ÛÖ Ð ËÐÖ ÓÌ ÛÖ ¿ØÖ ÉÒÎÓÈ 3.5.1, ÈÔ àÚ ÉÈ ÙÎ ÒÎÝÏÌÐ ÛÖ ÖØÏÖÑÈÔÖÔÐÑÖ

ÙÜ ÙÛÎÓÈ ×ÖÜ ÊÌÔÔÈ ÔÌ ÛÈ ×ÖÒÜà ÔÜÓÈ Chebyshev ()
Tn x .
3.8.2. NÈ ÊÐ ÔÌÐ ÛÖ Ð ËÐÖ ÓÌ ÛÖ ¿ØÖ ÉÒÎÓÈ 3.8.1 ÊÐÈ ÛÖ ÖØÏÖÑÈÔÖÔÐÑÖ ÙÜ ÙÛÎÓÈ ×ÖÜ

ÈÔÛÐÙÛÖÐÞÌÐ ÙÛÈ ×ÖÒÜà ÔÜÓÈ Chebyshev Un x () .
l=1
3.8.3. NÈ ÊÐ ÔÌÐ ÛÖ Ð ËÐÖ ÓÌ ÛÖ ¿ØÖ ÉÒÎÓÈ 3.8.1 ÊÐÈ ÛÈ ×ÖÒÜà ÔÜÓÈ Gegenbauer ÓÌ
.
= 1; m = 0
3.8.4. NÈ ÊÐ ÔÌÐ ÛÖ Ð ËÐÖ ÓÌ ÛÖ ¿ØÖ ÉÒÎÓÈ 3.8.1 ÊÐÈ ÛÈ ×ÖÒÜà ÔÜÓÈ Jacobi ÓÌ
v .
3.9.1. °Ô xn ÌÐ ÔÈÐ ÖÐ ØÐ ÍÌÚ ÛÖÜ ×ÖÒÜàÔÜ ÓÖÜ Legendre () PN x , ÔÈ ËÌÐÞÛÌÐ Ö ÛÐ
1
()
f x dx
X
N
( )
hn f xn ; hn =
2N + 1 1
ÿ 1

n =1
Ö ×ÖÜ
(2N 1)(1 xn2) NPN 1(xn )
ÿ ÿ ÿ
ÑÈÐ Ö ×ÖÜ Î f x() ÐÑÈÔÖ×ÖÐÌÐ ÛÐÚ ×ØÖÜ¢×ÖÏÌ ÙÌÐÚ ÛÖÜ ·ÌàØÎ ÓÈÛÖÚ 1, ´Ë. 3.9.
3.9.2. ÇÚ ÌÝÈØÓÖÊÎ ÛÖÜ ·ÌàØÎ ÓÈÛÖÚ 1, ´Ë. 3.9, ÔÈ ËÌÐÞÛÌÐ Ö ÛÐ
= Np
1
cos 2(2n 1)p=2N 3
dx X
N
f x () f
1
p
ÿ 1 ÿ x
2 n =1
ÿ

¿À¾±º¶»°Â° 283
3.9.3. NÈ ËÌÐÞÛÌÐ Ö ÛÐ ÈÔ xn ÌÐ ÔÈÐ ÖÐ ØÐ ÍÌÚ ÛÖÜ ×ÖÒÜàÔÜ ÓÖÜ ()

LN x Î ÓÌ ÏÖËÖÚ ÛÌÛØÈ-
ÊàÔÐÙÓÖÜ ÛÖÜ Gauss ËÐ ÔÌÐ
= 21N 1 :
1 X
N
() =
eÿx f x dx ( )
hn f xn ; hn 2
[LN 1 (xn )]
Ö ×ÖÜ
0 n =1 ÿ
3.9.4. AÔ xn ÌÐ ÔÈÐ ÖÐ ØÐ ÍÌÚ ÛàÔ ×ÖÒÜàÔÜ ÓàÔ Hermite, ÔÈ ËÌÐÞÛÌÐ Ö ÛÐ Ö ÛÜ ×ÖÚ ÛÌÛØÈ-
ÊàÔÐÙÓÖÜ ÛÖÜ Gauss ËÐ ÔÌÐ
+1
()
f x e ÿ x2
dx =
X
N
( )
hn f xn ; hn =
p
p2
1 (N ÿ 2)!
Nÿ
[HN 1(xn )]2

Ö ×ÖÜ .
ÿ1 n =1 ÿ
3.9.5. NÈ Ü×ÖÒÖÊÐÙÛÌÐ ÛÖ ÖÒÖÑÒÎ ØàÓÈ ÛÖÜ ¿ÈØÈËÌÐ ÊÓÈÛÖÚ 1, ´ËÈ ÝÐÖ 3.9, ÊÐÈ

N =3 ÑÈÐ N = 4; ÈÔ f x ( ) = x4 cos (x=16): ¿Ö ÙÎ ÌÐ ÔÈÐ Î ÈÑØÐ ÉÌÐÈ; ÂÐ ÙÜÓ×ÌØÈ ÙÓÈ-
ÛÈ ÉÊÈÐ ÔÖÜÔ Ö ÛÈÔ ÙÜÊÑØÐ ÔÌÛÌ ÛÈ È×ÖÛÌÒÌ ÙÓÈÛÈ ÙÈÚ ÓÌ ÌÑÌÐ ÔÈ ÛÖÜ ¿ÈØÈËÌÐ ÊÓÈÛÖÚ;
3.9.6. ¼È ÊÐ ÔÌÐ Ö Ü×ÖÒÖÊÐÙÓÖ Ú ÛÖÜ ×ØÖÎÊÖÜ ÓÌÔÖÜ ×ØÖÉÒÎ ÓÈÛÖÚ ÊÐÈ N =5 ÑÈÐ
N =6 . ÁÜÊÑÒÐ ÔÌÐ Î ×ØÖÙÌ ÊÊÐÙÎ ÊØÎ ÊÖØÈ;

285
4
Â´º´ÁÂ´Á
4.1 ÁÛÖÐÞÌÐà ËÎÚ È ÒÊÌÉØÈ ÛÌÒÌÙÛà Ô
¿ÖÒÒÌ Ú ÝÖØÌ Ú, È×Ö Ì ÔÈ ËÐÈ ÔÜÙÓÈ f > ÌÔÖ Ú Þà ØÖÜ S Ó×ÖØÖÜ ÓÌ ÔÈ ×È ØÖÜÓÌ Ì ÔÈ
j
È ÒÒÖ ËÐÈ ÔÜÙÓÈ, g >, ÛÖÜ ÈÜÛÖÜ Î È ÒÒÖÜ ËÐÈÔÜÙÓÈÛÐÑÖÜ Þà ØÖÜ, T , ÓÌ ÑÈ ×ÖÐÖÔ
j
ÑÈÔÖ ÔÈ. ÂÖÔ ÑÈÔÖ ÔÈ ÈÜÛÖ Ô ÛÖÔ ÖÔÖÓÈ ÍÖÜÓÌ ÑÈÐ È×ÌÐÑÖ ÔÐÙÎ, M , ÛÖÜ S ÙÛÖÔ T .
M : jf > 2 S ! j g> 2 T: (4:1)
M×ÖØÖÜ ÓÌ ÔÈ ÝÈÔÛÈÙÛÖÜ ÓÌ Ö ÛÐ ÛÖ ËÐÈ ÔÜÙÓÈ g > T ×ØÖÑÜ ×ÛÌÐ È×Ö ÛÖ ËÐÈ ÔÜÙÓÈ
j 2
jf > S Ü ÙÛÌØÈ È×Ö ÛÎ ËØÈ ÙÎ ×È Ôà ÙÛÖ f > ÑÈ ×ÖÐÖÜ ÙÜÓÉÖ ÒÖÜ, ÛÖ Ö×ÖÐ Ö ÏÈ
2 j
ÖÔÖÓÈ ÍÖÜÓÌ . ³ÎÒÈËÎ ÊØÈ ÝÖÜÓÌ

ÛÌÒÌÙÛÎ
*
j f> ! j g > = A j f >; A ÛÌÒÌÙÛÎ Ú.

´ÔËÐÈÝÌ ØÖÜÙÈ ÌÐ ÔÈÐ Î ×ÌØÐ ×ÛàÙÎ Ö ×ÖÜ Ö ÛÌÒÌÙÛÎ Ú A Ó×ÖØÌÐ ÔÈ ÌÑÝØÈÙÛÌÐ ÓÌ ÛÈ
ÊÔàÙÛÈ ÓÈÚ ÓÈÏÎÓÈÛÐÑÈ ÙÜ ÓÉÖÒÈ.
¿ÈØÈ ËÌÐÊÓÈ 1: ´ÙÛà Î È×ÌÐÑÖ ÔÐÙÎ
j f> ! a j f >; a ÓÐÊÈËÐÑÖ Ú ÈØÐÏÓÖ Ú.
ÂÖ ÛÌ ÖÐ ËÐÈÔÜÙÓÈÛÐÑÖÐ Þà ØÖÐ S ÑÈÐ T ÙÜÓ×Ð ×ÛÖÜÔ. ÁÛÎÔ ×ÌØÐ ×ÛàÙÎ ÈÜÛÎ
A f >=a f > j ÊÐÈ ÑÈ ÏÌ f > S:
j j 2
°ÜÛÖ ÙÎÓÈÐ ÔÌÐ Ö ÛÐ Î ËØÈ ÙÎ ÛÖÜ ÛÌÒÌÙÛÎ ×È Ôà ÙÛÖ f > ÐÙÖËÜÔÈÓÌÐ ÓÌ ÛÖÔ ×ÖÒÒÈ-
j
×ÒÈÙÐÈÙÓÖ ÛÖÜ f > ÓÌ ÛÖ ÓÐÊÈËÐÑÖ ÈØÐÏÓÖ a. ÂÖ ÛÌ ÊØÈ ÝÖÜÓÌ A = a. °ÜÛÎ ÌÐ ÔÈÐ Î
j
È×ÒÖÜ ÙÛÌØÎ ÓÖØÝÎ ÛÌÒÌÙÛÎ ×ÖÜ Ó×ÖØÖÜ ÓÌ ÔÈ ÝÈÔÛÈÙÛÖÜ ÓÌ. ¶ ÓÌÒÌ ÛÎ ÛàÔ ÛÌÒÌ-
* °Ô ÏÌ ÒÌÐ ÔÈ 'ÔÈÐ ÑÈÔÌÐ Ú ×ØÖÙÌÞÛÐÑÖ Ú, Ö ÛÌÒÌÙÛÎ Ú ÖØÐ ÍÌÛÈÐ ÓÖ ÔÖ ÙÛÎÔ ×ÌØÐ ×ÛàÙÎ ÙÜÔÌÞà Ô
È×ÌÐÑÖÔÐ ÙÌàÔ, ËÎÒÈËÎ f > f0 > A f > A f0 > :
j ! j ) j ! j
286 Â´º´ÁÂ´Á
ÙÛà Ô ÛÎÚ ÓÖØÝÎ Ú ÈÜÛÎ Ú ËÌÔ ÌÐ ÔÈÐ ×ÖÒÜ ÌÔËÐÈÝÌ ØÖÜÙÈ, ÑÈÏÖ ÙÖÔ ÈÔÈ ÊÌÛÈÐ ÙÛÎ
ÓÌÒÌ ÛÎ ÛÎÚ ÙÜÓ×ÌØÐÝÖØÈ Ú ÓÐÊÈËÐÑà Ô ÈØÐÏÓà Ô. ´ÐËÐÑÌ Ú ×ÌØÐ×Ûà ÙÌÐÚ ÛÖÜ ×ÐÖ ×È Ôà
ÛÌÒÌÙÛÎ ÌÐ ÔÈÐ Ö ÛÈÔ a = 0 Î a = 1, ËÎÒÈËÎ :
(i) A f > = 0 ÊÐÈ ÑÈ ÏÌ f > S. ÂÖ ÛÌ Ö ÛÌÒÌÙÛÎ Ú A ÑÈÒÌÐ ÛÈÐ
j j 2 ÓÎËÌÔÐÑÖ Ú
ÛÌÒÌÙÛÎ Ú ÑÈÐ ÏÈ ÙÜÓÉÖÒÐ ÍÌÛÈÐ ÓÌ ÛÖ ÓÎËÌÔÐÑÖ ÙÜ ÓÉÖÒÖ, A = 0.

(ii) A f > = f > ÊÐÈ ÑÈ ÏÌ f > S. TÖ ÛÌ Ö ÛÌÒÌÙÛÎ Ú A ÑÈÒÌÐ ÛÈÐ
j j j 2 ÛÈÜÛÖÛÐÑÖ Ú
ÛÌÒÌÙÛÎ Ú. °Ô ÐÙÞÜ ÌÐ A a > = a > ÊÐÈ ÖØÐÙÓÌ ÔÈ ÓÖ ÔÖ ÙÛÖÐÞÌÐ È ÛÖÜ S;

j j
ÛÖ ÛÌ Ö ÛÌÒÌÙÛÎ Ú ËÌÔ ÌÐ ÔÈÐ ÑÈÛ' ÈÔÈ ÊÑÎ Ö ÛÈÜÛÖÛÐÑÖ Ú ÛÌÒÌÙÛÎ Ú. ¾ ÛÈÜÛÖÛÐ-
ÑÖ Ú ÛÌÒÌÙÛÎ Ú ÏÈ ÙÜÓÉÖÒÐ ÍÌÛÈÐ ÓÌ ÛÖ ÙÜ ÓÉÖÒÖ I . &
¿ÈØÈ ËÌÐÊÓÈ 2: ´ÙÛà Ö ÙÜÔÈØÛÎÙÐÈÑÖ Ú Þà ØÖÚ F ; Ö Ö×ÖÐ ÖÚ È×ÖÛÌÒÌÐ ÛÈÐ È×Ö ÛÐÚ
ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌÐÚ ×ÖÜ Ì ÞÖÜÔ ×ÈØÈ ÊàÊÖ ÑÈ ÏÌ ÛÈ ÕÎÚ (ÈÔÈÒÜÛÐÑÌ Ú ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌÐÚ). °ÜÛÌ Ú
ÙÜÊÑØÖÛÖÜ Ô Ì ÔÈ ËÐÈÔÜÙÓÈÛÐÑÖ Þà ØÖ S (´Ë. 3.1), ËÎÒÈËÎ
j f> 2 S; j f> $ f (x); f (x) 2 F :
·ÌàØÖÜ ÓÌ ÛÎÔ È×ÌÐÑÖ ÔÐÙÎ

df (x)
j f> ! j g > = Djf > $ g( x ) = :
dx
ÁÛÎÔ ×ÌØÐ ×ÛàÙÎ ÈÜÛÎ , ×È ÒÐ, Ì ÞÖÜÓÌ T = S. ¾ ÛÌÒÌÙÛÎ Ú A ÌÐ ÔÈÐ Ûà ØÈ ÛÖ ÊÔàÙÛÖ
È×Ö ÛÖÔ °×ÌÐØÖÙÛÐÑÖ ºÖÊÐÙÓÖ ÙÜ ÓÉÖÒÖ
d
D= :
dx
d
j g > = Djf > ) g(x) = Df (x) = f (x) = f 0 (x):
dx
¿ØÖÝÈÔà Ú, Ö ÛÌÒÌÙÛÎ Ú D; Ö ÛÈÔ ËØÈ ×È Ôà ÙÌ Ì ÔÈ ËÐÈ ÔÜÙÓÈ f > S, ËÌÔ ËÐ ÔÌÐ j 2
×È ÔÛÈ Ì ÔÈ ËÐÈ ÔÜÙÓÈ ÙÛÖ Þà ØÖ S. ¿.Þ., ÈÔ Ö Þà ØÖÚ F È×ÖÛÌÒÌÐ ÛÈÐ È×Ö ÛÖ ÙÜ ÔÖÒÖ
ÛàÔ ÙÜÔÌÞà Ô ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌàÔ, ÛÖ ÛÌ T = S . ÇÚ ×ÈØÈ ËÌÐÊÓÈ ÏÌàØÖÜ ÓÌ ÛÖ
6
j f> $ f (x) = jxj:
¶ f (x) ÌÐ ÔÈÐ ÙÜÔÌÞÎ Ú. ¾ÓàÚ Î ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ Df (x) ËÌÔ ÌÐ ÔÈÐ ÙÜÔÌÞÎ Ú, ÑÈÏÖ ÙÖÔ

df 1; x>0
=
dx ÿ 1 ; x < 0:
´×ÌÐËÎ Î Df (x) ËÌÔ ÈÔÎ ÑÌÐ ÙÛÖÔ F , ÛÖ ËÐÈ ÔÜÙÓÈ D j f> ËÌÔ ÈÔÎ ÑÌÐ ÙÛÖÔ S: &
¿ÈØÈÛÎ : °Ô f (x) = ex ; ÛÖ ÛÌ
ØÎÙÎ
4.2 ¸³¸¾Â¶Â´Á ÂÇ¼ Â´º´ÁÂÇ¼ 287
d x
Df (x) = e = e x = f (x):
dx
¿ÈØ' Ö ÒÈ ÈÜÛÈ Ö ÛÌÒÌÙÛÎ Ú D ËÌÔ ÌÐ ÔÈÐ Ö ÛÈÜÛÖÛÐÑÖ Ú, ×ØÈ ÊÓÈ ×ÖÜ ÙÜÓÝàÔÌÐ ÓÌ ÈÜÛÈ
×ÖÜ ÌÐ×à ÏÎÑÈÔ ÙÛÖ ¿ÈØÈ ËÌÐÊÓÈ 1.
4.2 ¸ËÐÖ ÛÎÛÌÚ ÛàÔ ÛÌÒÌÙÛà Ô
¸ÙÞÜ ÖÜÔ ÖÐ ÌÕÎ Ú ÐËÐÖ ÛÎÛÌÚ:

(1) ³Ü Ö ÛÌÒÌÙÛÌ Ú A ÑÈÐ B ÌÐ ÔÈÐ Ð ÙÖÐ, ËÎÒÈËÎ A = B, ÈÔ
A f > = B f > ÊÐÈ ÑÈ ÏÌ f > S:
j j j (4:2)
2
(2) °Ô ÓÈÚ ËÖÏÌÐ Ì ÔÈÚ ÛÌÒÌÙÛÎ Ú A ÑÈÐ Ì ÔÈÚ ÓÐÊÈËÐÑÖ Ú ÈØÐÏÓÖ Ú a; ÖØÐ ÍÌÛÈÐ Ö
ÛÌÒÌÙÛÎ Ú C = Aa àÚ ÌÕÎ Ú:
j g > = C j f > = A(a j f >) = A j f 0 >; j f0 > = ajf >: (4:3a)
(ÇÚ ÊÔàÙÛÖ Ô, ÈÔ j f> 2 S ) a j f > 2 S:) °ÔÈ ÒÖÊÈ ÖØÐ ÍÌÛÈÐ ÑÈÐ Ö ÛÌÒÌÙÛÎ Ú
C = aA:
0
j g > = C 0 j f > = a(A j f >):

(4:3b)
²ÌÔÐÑÈ g > = g >.

j

6 j
(3) °Ô ÓÈÚ ËÖÏÖÜ Ô ÖÐ ÛÌÒÌÙÛÌ Ú A ÑÈÐ B, ÖØÐ ÍÌÛÈÐ ÛÖ È ÏØÖÐÙÓÈ ÈÜÛà Ô,

C = A + B; àÚ ÌÕÎ Ú:
C j f > = A j f > +B j f > :
´ÝÖ ÙÖÔ
A j f > + B j f > = B j f > +A j f > (Ed: 2:3);
Ì ×ÌÛÈÐ Ö ÛÐ A + B = B + A, ËÎÒÈËÎ ÐÙÞÜ ÌÐ Î .
ÓÌÛÈÏÌÛÐÑÖ ÛÎÛÈ àÚ ×ØÖÚ ÛÖ È ÏØÖÐÙÓÈ
(4) °Ô ÓÈÚ ËÖÏÖÜ Ô ÖÐ ÛÌÒÌÙÛÌ Ú A ÑÈÐ B; ÖØÐ ÍÌÛÈÐ Ö ÛÌÒÌÙÛÎ Ú C = AB àÚ ÌÕÎ Ú:

C j f > = A ( B j f >) : (4:4)
ÁÛÎÔ ×ÈØÈ×È Ôà ÊØÈÝÎ ÙÜÓÝàÔÖÜ ÓÌ Ö ÛÐ ÖÐ ÛÌÒÌÙÛÌ Ú ËØÖÜÔ ÙÌ Ö ,ÛÐ ÉØÐ ÙÑÌÛÈÐ ËÌÕÐÈ
ÛÖÜÚ ÑÈÐ ×ØÖÎÊÖÜ ÔÛÈÐ Ö ÙÖÐ ÉØÐ ÙÑÖÔÛÈÐ ËÌÕÐÖ ÛÌØÈ. °ÜÛÖ ÏÈ ×ØÌ ×ÌÐ ÔÈ ×ØÖÙÌÞÛÌÐ
×ÖÒÜ , ÑÈÏÖ ÙÖÔ ËÌÔ ÐÙÞÜ ÌÐ ÙÜÔÎ ÏàÚ Î ÐÙÖ ÛÎÛÈ AB = BA. ¿.Þ., ÙÛÖ ËÐÈÔÜÙÓÈÛÐÑÖ
Þà ØÖ ÛÖÜ ¿ÈØÈËÌÐ ÊÓÈÛÖÚ 2 ÏÌàØÖÜ ÓÌ ÛÖÜÚ ÛÌÒÌÙÛÌ Ú
d
A=D= kai B = Xtel: ;
dx
àÚ ÌÕÎ Ú:
d d
A=D=
dx
; ËÎÒÈËÎ j g > = Djf > $ g (x) =
dx
f (x) ,
j g > = Xtel: j f > $ g(x) = x f (x);
ËÎÒÈËÎ Ö B = Xtel: ÌÐ ÔÈÐ Ì ÔÈÚ ÙÜÔÎÏÐÙÓÌ ÔÖÚ ÈÒÊÌÉØÐÑÖ Ú ÛÌÒÌÙÛÎ Ú, Ö Ö×ÖÐ ÖÚ ËØà -
ÔÛÈÚ ×È Ôà ÙÌ ÓÐÈ Ö×ÖÐÈËÎ ×ÖÛÌ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ ÛÎÔ ×ÖÒÒÈ×ÒÈÙÐÈ ÍÌÐ Ì×Ð x. ´Ü ÑÖÒÈ
ËÐÈ×ÐÙÛà ÔÖÜÓÌ Ö ÛÐ
d 2 3
AB j f > $ AB f (x) = xf (x) = f (x) + xf 0 (x);
dx

d
BAjf > $ BAf (x) = x f (x) = xf 0 (x);
dx
AB ÿ BA = I =
6 0:
´×Ð ÙÎÚ, ÌÐ ÔÈÐ ËÜÔÈÛÖ Ô ÔÈ Ì ÞÖÜÓÌ AB = 0 Ì ÙÛà ÑÈÐ ÈÔ A = 0 ÑÈÐ B = 0. ¿.Þ., ÈÚ 6 6
Ü×ÖÏÌ ÙÖÜÓÌ
8
Ö ÛÐ Ù' Ì ÔÈ ËÐÈÔÜÙÓÈÛÐÑÖ
9
Þà ØÖ N ËÐÈÙÛÈ ÙÌàÔ, ÓÌ ÓÐÈ ÖØÏÖÑÈÔÖÔÐÑÎ
ÉÈ ÙÎ e1 >, e2 >, ..., eN > , Ö ÛÌÒÌÙÛÎ Ú A, ËØà ÔÛÈÚ ×È Ôà Ù' Ì ÔÈ ËÐÈ ÔÜÙÓÈ
j j j
jf >, ÓÈÚ ËÐ ÔÌÐ ÛÎÔ ×ØÖÉÖÒÎ ÛÖÜ ×È Ôà ÙÛÖ e1 > ÑÈÐ Ö ÛÌÒÌÙÛÎ Ú B ÛÎÔ ×ØÖÉÖÒÎ
j
ÛÖÜ ×È Ôà ÙÛÖ e2 >. »Ì È ÒÒÈ ÒÖ ÊÐÈ, ÈÔ

j
j f > = f1 j e1 > +f2 j e2 > +::: + fn j en >;
A j f > = < e1 j f > j e1 > = f1 j e1 >;
B j f > = < e2 j f > j e2 > = f2 j e2 >;
ÛÖ ÛÌ,
AB j f > = f2 A j e2 > = f2 < e1 j e2 > j e1 > = 0;
BA j f > = f1 A j e1 > = f1 < e2 j e1 > j e2 > = 0:
(5) ¾×àÚ ÈÔÈÝÌ ØÏÎÑÌ ×ÈØÈ×È Ôà, ÑÈ ÏÌ ÛÌÒÌÙÛÎ Ú A ÊÌÔÔÈ ÌÐ Ì ÔÈ ÓÌÛÈÙÞÎÓÈÛÐ-
ÙÓÖ . ¾ ÓÌÛÈÙÞÎÓÈÛÐÙÓÖ Ú ×ÖÜ ÊÌÔÔÈ ÛÈÐ È×Ö ÛÖÔ ÛÌÒÌÙÛÎ A ÌÐ ÔÈÐ (1-1) Ì ÔÈ ×ØÖÚ Ì ÔÈ
ÈÔ
A A
j f > ÿ! j f 0 >; j g > ÿ! j g 0 > kai j f 0 > = j g0 > ) j f > = jg >:
»Ì È ÒÒÈ ÒÖ ÊÐÈ, ÏÈ ÒÌ ÓÌ Ö ÛÐ Ö ÛÌÒÌÙÛÎ Ú A ÌÐ ÔÈÐ 1-1 ÈÔ

4.2 ¸³¸¾Â¶Â´Á ÂÇ¼ Â´º´ÁÂÇ¼ 289
Ajf > = Ajg > ) j f > = j g >; (4:5)
ËÎÒÈËÎ Î ÌÐÑÖ ÔÈ A f > ×ØÖÙËÐÖØÐ ÍÌÐ ×ÒÎ ØàÚ ÛÖ ÈØÞÐÑÖ ËÐÈ ÔÜÙÓÈ f >.
j j
¿.Þ., o ÛÌÒÌÙÛÎ Ú D ÛÖÜ ¿ÈØÈËÌÐ ÊÓÈÛÖÚ 2 ËÌÔ ÌÐ ÔÈÐ 1-1, ÑÈÏÖ ÙÖÔ, ÈÔ a > ÌÐ ÔÈÐ j
ÛÖ ËÐÈ ÔÜÙÓÈ ×ÖÜ ÈÔÛÐÙÛÖÐÞÌÐ ÙÛÎ ÙÛÈÏÌØÎ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ, Ì ÞÖÜÓÌ

D j f > = D( j f > + j a > ) ; Djf > 2 S; j a > 6= 0:
¿ÒÎÔ Ö ÓàÚ, ÊÌÔÐÑÈ ,

j f>=
6 jf >+ja >:
ÁÜÓ×ÌØÈÐ ÔÖÜÓÌ ÒÖÐ×Ö Ô Ö ÛÐ ÌËà Î ÌÐÑÖ ÔÈ ËÌÔ ×ØÖÙËÐÖØÐ ÍÌÐ ×ÒÎ ØàÚ ÛÖ ÈÔÛÐÑÌÐ ÓÌÔÖ.
(6) °Ô Ì ÔÈÚ ÛÌÒÌÙÛÎ Ú A ÌÐ ÔÈÐ 1-1, Ü×È ØÞÌÐ ÑÈÐ Ö ÈÔÛÐ ÙÛØÖÝÖ Ú ÛÖÜ, ÛÖÔ Ö×ÖÐ Ö ÏÈ
ÙÜÓÉÖÒÐ ÍÖÜÓÌ ÓÌ ÛÖ ÙÜ ÓÉÖÒÖ A 1 , ËÎÒÈËÎ ÿ
A : jf > ! j g > = A j f >; A ÿ1 : j g > ! j f > = A ÿ1 j g > : (4:6)
EÝÖ ÙÖÔ Ü×È ØÞÌÐ Ö ÈÔÛÐ ÙÛØÖÝÖÚ ÛÌÒÌÙÛÎ Ú, ×ÈØÈÛÎØÖÜ ÓÌ Ö ÛÐ AA ÿ 1

= I . ¿ØÈ ÊÓÈÛÐ,
ÊÐÈ ÑÈ ÏÌ g > S ÐÙÞÜ ÌÐ
j 2
(AA 1 ) j g > = A(A

ÿ ÿ 1
j g >) = A j f > = j g > ) (AA 1 ) = I:
ÿ
E×Ð ÙÎÚ,
( A 1 A ) j f > = A 1 ( A j f >) = A
ÿ ÿ ÿ 1
j g > = jf >:
° ØÈ
AAÿ1 = Aÿ1 A = I:
´×Ð ÙÎÚ, Ö ÈÔÛÐ ÙÛØÖÝÖÚ, Ö ÛÈÔ Ü×È ØÞÌÐ, ÌÐ ÔÈÐ ÓÖÔÖÙÎ ÓÈÔÛÈ ÖØÐÙÓÌ ÔÖÚ. ÁÜÓ×ÌØÈ-
ÙÓÈÛÐÑÈ , ÊÐÈ ÔÈ Ü×È ØÞÌÐ Ö ÈÔÛÐ ÙÛØÖÝÖÚ ÌÔÖ Ú ÛÌÒÌÙÛÎ A ÏÈ ×ØÌ ×ÌÐ ÔÈ ÉÌÉÈÐàÏÖÜ ÓÌ
Ö ÛÐ ÐÙÞÜ ÖÜÔ ÛÈ ÌÕÎ Ú:
(i) ²ÐÈ ÑÈ ÏÌ f > S, Ü×È ØÞÌÐ Ì ÔÈ ËÐÈ ÔÜÙÓÈ h > T , ÛÌ ÛÖÐÖ à ÙÛÌ
j 2 j 2
j h > = A f >. j
(ii) A f > = A g > f > = g >.

j j ) j j
¿ÈØÈ ËÌÐÊÓÈ 1: ´ÙÛà Ö Þà ØÖÚ ÛÖÜ ¿ÈØÈËÌÐ ÊÓÈÛÖÚ 2, ´Ë. 4.1, ÑÈÐ Ö ÛÌÒÌÙÛÎ Ú
x
A=K= dt ; 0 x 1:
0
H ËØÈ ÙÎ ÛÖÜ ÛÌÒÌÙÛÎ K ÑÈÏÖØÐ ÍÌÛÈÐ àÚ ÌÕÎ Ú:

x
j g > = Kjf > $ g (x) = f (t) dt: (4:7)
0
²ÌÔÐÑÈ , Ö ÛÌÒÌÙÛÎ Ú K ËÌÔ Ì ÞÌÐ ÈÔÛÐ ÙÛØÖÝÖ, ÑÈÏÖ ÙÖÔ ÈÔ g(x) = x2 + 1 ËÌÔ Ü×È ØÞÌÐ
ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ f (x), x [0; 1]; ÛÌ ÛÖÐÈ à ÙÛÌ g(x) = 0x f (t)dt. ¿ØÖÝÈÔà Ú, Ö ÒÌÚ ÖÐ ÙÜ-
2
ÔÈØÛÎ ÙÌÐÚ ×ÖÜ ÖØÐ ÍÖÔÛÈÐ È×Ö ÛÎ ÙÞÌ ÙÎ (4.7) Ì ÞÖÜÔ ÛÎÔ ÐËÐÖ 2 ÛÎÛÈ g(x3) x=0 = 0; ÌÔà j
x2 + 1 x=0 = 1. ¿ÖÐÈ ÌÐ ÔÈÐ Î ÙÜÔÏÎ ÑÎ à ÙÛÌ Ö ÛÌÒÌÙÛÎ Ú K ÌÕ. (4.7) ÔÈ Ì ÞÌÐ ÈÔÛÐ -
j
ÙÛØÖÝÖ;
x
d
DK j f > $ f (t)dt = f (x) ) DK = I:
dx 0
¾ D ÌÐ ÔÈÐ È×Ö ÈØÐÙÛÌØÈ ÈÔÛÐ ÙÛØÖÝÖÚ ÛÖÜ K ÈÒÒÈ

x x x
d
KD j f > $ [Df (t)]dt = f (t)dt = f (t) = f (x) ÿ f (0) ) KD =
6 I;
0 0 dt 0
ËÎÒÈËÎ Ö D ËÌÔ ÌÐ ÔÈÐ È×Ö ËÌÕÐÈ ÈÔÛÐ ÙÛØÖÝÖÚ ÛÖÜ K . ÁÜÔÌ×à Ú, Ö ÈÔÛÐ ÙÛØÖÝÖÚ ÛÖÜ K
ËÌÔ Ü×È ØÞÌÐ, ÌÑÛÖ Ú ÌÈ Ô f (0) = 0. °Ô f (0) = 0 Ö ÈÔÛÐ ÙÛØÖÝÖÚ, K 1 ; Ü×È ØÞÌÐ ÑÈÐ ÿ
ÐÙÞÜ ÌÐ K 1 = D. ÁÜÔÖßÐ ÍÖÔÛÈÚ, ÉÒÌ ×ÖÜÓÌ Ö ÛÐ ÈÔ ÏÌàØÎ ÙÖÜÓÌ ÛÖ Þà ØÖ ÛàÔ ÙÜÔÈØ-
ÿ
ÛÎ ÙÌàÔ f (x), x [0; 1], Ö ×ÖÜ

2 f ÖÒÖÑÒÎØà ÙÐÓÎ ÙÛÖ [0; 1] ÓÌ ÛÎÔ ÐËÐÖ ÛÎÛÈ f (0) = 0,
x
ÛÖ ÛÌ Ö ÛÌÒÌÙÛÎ Ú A = K = 0 dt Ì ÞÌÐ ÈÔÛÐ ÙÛØÖÝÖ ÑÈÐ ÐÙÞÜ ÌÐ
A ÿ1 =
d
dx
: &
¿ÈØÈ ËÌÐÊÓÈ 2: ³Ð ÔÌÛÈÐ Î ÖÒÖÑÒÎØàÛÐÑÎ ÌÕÐ ÙàÙÎ
x
f (t)dt = g(x); (4:8)
0
ÓÌ g(x) ÊÔàÙÛÎ ÑÈÐ f (x) È ÊÔàÙÛÎ. ¼È ÌÕÌÛÈÙÛÌÐ ×Ö ÛÌ Ü×È ØÞÌÐ ÒÜ ÙÎ, f; ÑÈÐ ÔÈ
ÉØÌÏÌÐ Î ÒÜ ÙÎ ÈÜÛÎ .
¿ØÖÝÈÔà Ú, Î (4.8) Ì ÞÌÐ ÒÜ ÙÎ ÓÖ ÔÖ ÈÔ g(0) = 0: ÂÖ ÛÌ, ÈÔ
x
A=K= dt; f (x) $ j f > kai g(x) $ j g >;
0
Î ×ÈØÈ×È Ôà ÌÕÐ ÙàÙÎ, (4.8), ÊØÈ ÝÌÛÈÐ

Ajf > = jg >:
ÁÜÔÌ×à Ú, ÈÔ Ü×È ØÞÌÐ Ö ÈÔÛÐ ÙÛØÖÝÖÚ ÛÌÒÌÙÛÎ Ú, A 1 , Ì ÞÖÜÓÌ ÿ
A ÿ1 ( A j f > ) = A ÿ1 j g > ) j f > = A ÿ1 j g > :

4.3 ²À°»»¸¹¾¸ Â´º´ÁÂ´Á 291
ÁÜ ÓÝàÔÈ ÓÌ ÛÖ ¿ÈØÈ ËÌÐÊÓÈ 3, Î ÒÜ ÙÎ ÌÐ ÔÈÐ

dg(x)
f (x) = :
dx
H ÒÜ ÙÎ ÈÜÛÎ ÉØÌ ÏÎÑÌ Ü×ÖÏÌ ÛÖÔÛÈÚ Ö ÛÐ Ü×È ØÞÌÐ Ö ÈÔÛÐ ÙÛØÖÝÖÚ. ÂÖ Ö ÛÐ ÌÐ ÔÈÐ ÒÜ ÙÎ
ÏÈ ×ØÌ ×ÌÐ ×È ÔÛÈ ÔÈ ÛÖ Ì×ÐÉÌÉÈÐà ÔÖÜÓÌ. ¿ØÈÊÓÈÛÐÑÈ ,
x x x
f (t)dt =
dg
dt
dt = g(t) = g(x) ÿ g(0) = g(x):
0
&
0 0
(7) °Ô ËÜ Ö ÛÌÒÌÙÛÌ Ú A ÑÈÐ B ËÌÔ ÓÌÛÈÛÐ ÏÌÔÛÈÐ, ÛÖ ÛÌ ÖØÐ ÍÌÛÈÐ Ö ÓÌÛÈÏÌ ÛÎÚ
(commutator) ÛàÔ A ÑÈÐ B, àÚ ÌÕÎ Ú:

[A; B] AB ÿ BA:
¾ ÓÌÛÈÏÌ ÛÎÚ Ì ÞÌÐ ÛÐÚ ÌÕÎ Ú ÐËÐÖ ÛÎÛÌÚ:

(i) [A; B] = [B; A]; (ii) ÈÔ AB = BA
ÿ ) [A; B] = 0:
2
3
°Ô A = d=dx ÑÈÐ B = x, ÛÖ ÛÌ, È×Ö Ö ÙÈ ÒÌ ÞÏÎÑÈÔ ×ÈØÈ×È Ôà
ÐËÐÖ ÛÎÛÈ (4) , ÐÙÞÜ ÌÐ
(AB ÿ BA) j f > $ (AB ÿ BA)f (x);
ABf (x) ÿ BAf (x) = f (x) + xf 0 (x) ÿ xf 0 (x) = f (x) $ j f >:
° ØÈ
[A; B] = I Î d
dx
; x =I . &
4.3 ²ØÈÓÓÐÑÖÐ ÛÌÒÌÙÛÌ Ú
H ÏÌàØÐ È ÛàÔ ÛÌÒÌÙÛà Ô ÌÐ ÔÈÐ, ÙÛÎ ÊÌÔÐÑÎ ×ÌØÐ ×ÛàÙÎ, ×ÖÒÜ ËÜ ÙÑÖÒÎ. ´ÜÛÜÞà Ú
×ÖÜ ÙÛÐÚ ÌÝÈØÓÖÊÌ Ú È×ÈÔÛÈ ÓÌ ÙÜÔÎ ÏàÚ ÛÎÔ È×ÒÎ ×ÌØÐ ×àÙÎ ÙÜÙÛÎÓÈ ÛàÔ ×ÖÜ ÙÜ-
Ó×ÌØÐÝÌ ØÖÔÛÈÐ ÊØÈÓÓÐÑÈ . ÂÌ ÛÖÐÈ ÙÜÙÛÎ ÓÈÛÈ ×ÌØÐÊØÈ ÝÖÔÛÈÐ È×Ö ÊØÈÓÓÐÑÖÜ Ú ÛÌÒÌ-
ÙÛÌ Ú. ¶ ÏÌàØÐ È ÛÌ ÛÖÐàÔ ÛÌÒÌÙÛà Ô ÌÐ ÔÈÐ Ö ÞÐ ÓÖ ÔÖ È×ÒÖÜ ÙÛÌØÎ ÈÒÒÈ ÑÈÐ ×ÖÒÜ ×ÐÖ
Ö ÓÖØÝÎ.
¾ØÐÙÓÖ Ú: ´ÔÈÚ ÛÌÒÌÙÛÎ Ú A ÙÌ Ì ÔÈ ËÐÈÔÜÙÓÈÛÐÑÖ Þà ØÖ S ÒÌ ÊÌÛÈÐ ÊØÈÓÓÐÑÖ Ú ÈÔ:
(i) A(a j f1 >) = aA j f1 >; a ÓÐÊÈËÐÑÖ Ú,
(ii) A( f1 > + f2 >) = A f1 > +A f2 > :
j j j j
¾Ð ËÜ Ö ×ÈØÈ×È Ôà ÐËÐÖ ÛÎÛÌÚ ÙÜÊÞàÔÌÜ ÖÔÛÈÐ àÚ ÌÕÎ Ú:

A(a j f1 > +b j f2 >) = aA j f1 > +b A j f2 >; a; b ÓÐÊÈËÐÑÖÐ .

x
¿ÈØÈ ËÌÐÊÓÈ 1: ¾Ð ÛÌÒÌÙÛÌ Ú D = d=dx ÑÈÐ K = 0 dt, ×ÖÜ ÖØÐ ÙÛÎÑÈÔ ×ÈØÈ×È Ôà,
ÌÐ ÔÈÐ ÊØÈÓÓÐÑÖÐ ÛÌÒÌÙÛÌ Ú. ÂÖÜ ÛÖ ×ØÖÑÜ ×ÛÌÐ, ÌÜ ÑÖÒÈ, È×Ö ÛÐÚ ÐËÐÖ ÛÎÛÌÚ ÛÎÚ ×ÈØÈ-
Êà ÊÖÜ ÑÈÐ ÛÖÜ ÖÒÖÑÒÎØà ÓÈÛÖÚ ÑÈÛÈ Riemann. ¿ØÈÊÓÈÛÐÑÈ ,
d d
D ( a j f >) $ af (x) = a f (x) $ aD j f >;
dx dx
d df1 df2
D ( j f1 > + j f 2 > ) $ [f1 (x) + f2 (x)] = + $ D j f 1 > + D j f2 > :
dx dx dx
´×Ð ÙÎÚ,
x x
af (t)dt = a f (t)dt ) K (a j f >) = aK j f >;
0 0
x x x
K ( j f1 > + j f2 > ) $ [f1 (t) + f2 (t)]dt = f1 (t)dt + f2 (t)dt $ K j f1 > +K j f2 > :
0 0 0
³ÎÒÈËÎ , ÛÌÒÐÑÈ , ÉØÎ ÑÈÓÌ Ö ÛÐ

K (j f1 > + j f2 >) = K j f1 > +K j f2 >;
D ( j f1 > + j f 2 > ) = D j f1 > +D j f2 > : &

¾Ð ÊØÈÓÓÐÑÖÐ ÛÌÒÌÙÛÌ Ú Ì ÞÖÜÔ ÛÐÚ ÌÕÎ Ú ÉÈÙÐÑÌ Ú ÐËÐÖ ÛÎÛÌÚ:
(1) A B
°Ô ÑÈÐ A+B
ÊØÈÓÓÐÑÖÐ ÛÌÒÌÙÛÌ Ú, ÊØÈÓÓÐÑÖ Ú ÛÌÒÌÙÛÎ Ú. °ØÑÌÐ ÔÈ ËÌÐ -
ÕÖÜÓÌ Ö ÛÐ
(A + B)(a j f >) = a(A + B) j f > ;
(A + B)(j f1 > + j f2 >) = (A + B) j f1 > +(A + B) j f2 > :
¶ È×Ö ËÌÐÕÎ ÌÐ ÔÈÐ ÛÌÛØÐÓÓÌ ÔÎ, ÈÒÒÈ È×ÈÐÛÌÐ ÑÈ Ó×ÖÙÈ ÒÖÊÐÑÈ ÉÎ ÓÈÛÈ. ´ÞÖÜÓÌ
A( f1 > + f2 >) = A f1 > +A f2 > (ÊØÈÓÓÐÑÖ ÛÎÛÈ ÛÖÜ A) ,
j j j j
B( f1 > + f2 >) = B f1 > +B f2 > (ÊØÈÓÓÐÑÖ ÛÎÛÈ ÛÖÜ B) ,

j j j j
( A + B ) f1 > = A f1 > + B f 1 >

j j (ÊØÈÓÓÐÑÖ ÛÎÛÈ ÛÖÜ A + B) ,
j
( A + B ) f2 > = A f2 > + B f 2 >

j j (ÊØÈÓÓÐÑÖ ÛÎÛÈ ÛÖÜ A + B).
j
°×Ö ÛÐÚ ×ÐÖ ×È Ôà ÙÞÌ ÙÌÐÚ ×ØÖÑÜ ×ÛÌÐ

A(j f1 > + j f2 >) + B(j f1 > + j f2 >) = (A + B) j f1 > +(A + B) j f2 > : (4:9)
4.3 ²À°»»¸¹¾¸ Â´º´ÁÂ´Á 293
°ÒÒÈ È×Ö ÛÖÔ ÖØÐÙÓÖ ÛÖÜ ÈÏØÖÐ ÙÓÈÛÖÚ A + B Ì ÞÖÜÓÌ

(A + B)(j f1 > + j f2 >) = A(j f1 > + j f2 >) + B(j f1 > + j f2 >): (4:10)
ÁÜÊÑØÐ ÔÖÔÛÈÚ ÛÐÚ (4.9) ÑÈÐ (4.10), ÉØÐ ÙÑÖÜÓÌ

(A + B)(j f1 > + j f2 >) = (A + B) j f1 > +(A + B) j f2 > :
¾ÓÖÐÈ,
A(a j f >) = aA j f >;
B(a j f >) = aB j f >;
(A + B)(a j f >) = A(a j f >) + B(a j f >) = aA j f > +aB j f > = a(A j f > +B j f >):
AÒÒÈ
A j f > +B j f > = (A + B) j f >;
(A + B)(a j f >) = a(A + B) j f > :
(2) A °Ô ÌÐ ÔÈÐ ÊØÈÓÓÐÑÖ Ú ÛÌÒÌÙÛÎ Ú, ÛÖ ÛÌ Ö aA ÌÐ ÔÈÐ Ì×Ð ÙÎÚ ÊØÈÓÓÐÑÖ Ú ÛÌÒÌÙÛÎ Ú (a

ÓÐÊÈËÐÑÖ Ú ÈØÐÏÓÖ Ú). ¿ØÈÊÓÈÛÐÑÈ ,
ÿ 1 ÿ 1
aA j f 1 > + j f2 > = a A j f1 > + A j f 2 > = a A j f 1 > +a A j f2 > :
(3) AÔ A ÑÈÐ B ÊØÈÓÓÐÑÖÐ ÛÌÒÌÙÛÌ Ú, ÛÖ ÛÌ Ö AB ÌÐ ÔÈÐ ÊØÈÓÓÐÑÖ Ú. ´ÞÖÜÓÌ

ÿ 1 2 ÿ 13 ÿ 1
(AB) j f1 > + j f 2 > = A B j f1 > + j f 2 > = A B j f 1 > + B j f 2 >
|{z} |{z}
j g1 > j g2 >
= A j g1 > +A j g2 > = AB j f1 > +AB j f2 > :
(4) ¸ÙÞÜ ÌÐ A(B + C) = AB + AC . ´ÞÖÜÓÌ

ÿ 1
A(B + C ) j f > = A B j f > +C j f > = AB j f > +AC j f > = (AB + AC ) j f > :
ÂÖ ÛÌÒÌÜÛÈÐ Ö ÉÎ ÓÈ ÌÐ ÔÈÐ ÙÜÔÌ ×ÌÐÈ ÛÖÜ Ö ÛÐ ÖÐ ÛÌÒÌÙÛÌ Ú AB; AC ÑÈÐ AB + AC ÌÐ ÔÈÐ
ÊØÈÓÓÐÑÖÐ . ¶ ×ÈØÈ×È Ôà ÙÞÌ ÙÎ ÐÙÞÜ ÌÐ ÊÐÈ ÛÜÞÖ Ô f >, ÙÜÔÌ×à Ú j
A(B + C ) = AB + AC:
Ã×ÖÊØÈÓÓÐ ÍÖÜÓÌ ×àÚ ÑÈÓÐÈ È×Ö ÛÐÚ ×ÐÖ ×È Ôà ×ØÖÛÈ ÙÌÐÚ ËÌÔ ÓÈÚ ×ØÖÑÈÒÌÐ
Ì Ñ×ÒÎÕÎ. ¾ÒÌÚ ÝÈÐ ÔÖÔÛÈÐ ×ØÖÝÈÔÌÐ Ú.
¿ÈØÈ ËÌÐÊÓÈ 2:¾ ÛÌÒÌÙÛÎ Ú An = AA:::A (n - ÝÖØÌ Ú) ÌÐ ÔÈÐ ÊØÈÓÓÐÑÖ Ú. °ÜÛÖ ×ØÖ-
ÑÜ ×ÛÌÐ ÌÝÈØÓÖ ÍÖÔÛÈÚ ËÐÈËÖÞÐÑÈ ÛÎÔ ÐËÐÖ ÛÎÛÈ (3) (È×Ö ÛÐÚ ÐËÐÖ ÛÎÛÌÚ ÛàÔ ÊØÈÓÓÐÑà Ô
ÛÌÒÌÙÛà Ô). ÁÜÔÌ×à Ú, ÑÈÐ Ö ÛÌÒÌÙÛÎ Ú PN (A) = PNn=0 an An ; an ÈØÐÏÓÖÐ , ÌÐ ÔÈÐ Ì×Ð ÙÎÚ
ÊØÈÓÓÐÑÖ Ú ÛÌÒÌÙÛÎ Ú.
°Ô ÌÐÙÈÞÏÌÐ ÑÈÛÈ ÒÒÎÒÈ Î Ì ÔÔÖÐÈ ÛÎÚ ÙÜ ÊÑÒÐÙÎÚ, ÖØÐ ÍÌÛÈÐ ÑÈÐ Ö ÛÌÒÌÙÛÎ Ú
X
1
An
eA = :
n=0
n!
·È ÓÌÒÌÛÎ ÙÖÜÓÌ ÛÖÔ ÛÌÒÌÙÛÎ exp(A) ÙÌ ÛØÌÐÚ È×ÒÌ Ú ×ÌØÐ×Ûà ÙÌÐÚ:

(i) ´ÙÛà Ö ÛÐ A = Xtel: , ËÎÒÈËÎ Î ËØÈ ÙÎ ÛÖÜ ÛÌÒÌÙÛÎ ÈÔÛÐÙÛÖÐÞÌÐ ÓÌ ×ÖÒÒÈ-
×ÒÈÙÐÈÙÓÖ ÓÌ ÛÎ ÓÌÛÈÉÒÎÛÎ x. ÂÖ ÛÌ
Ajf > $ xf (x);
ËÎÒÈËÎ A2 j f > $ x2 f (x) Ñ.Ö.Ñ., È ØÈ

eA j f > $ ex f (x):
d
(ii) A=a
dx
; a ×ØÈÊÓÈÛÐÑÖ Ú ÈØÐÏÓÖ Ú (ÙÛÈÏÌØÖ Ú).
df d2 f
Ajf > $ a ; A2 j f > $ a2 ;
dx dx2
X
1
an d n
eA j f > $ f (x) = f (x + a ):
n=0
n! dxn
° ØÈ, Ö ÛÌÒÌÙÛÎ Ú eA ; ËØà ÔÛÈÚ ÙÛÎÔ f (x), ÓÈÚ ËÐ ÔÌÐ ÛÎÔ f (x + a), ËÎÒÈËÎ
ÓÌÛÈÝÌ ØÌÐ ÛÖ Ö ØÐÙÓÈ ÛÎÚ f È×Ö ÛÖ ÙÎÓÌÐ Ö x ÙÛÖ ÙÎÓÌÐ Ö x + a. ²Ð' ÈÜÛÖ
ÑÈÒÌÐ ÛÈÐ ÓÌÛÈÝÖØÐÑÖ Ú Î ÛÌÒÌÙÛÎ (translation) ÑÈÐ ÙÜÓÉÖÒÐ ÍÌ-
Ú ÓÌÛÈÝÖØÈ Ú
ÛÈÐ àÚ T (a).
O ÛÌÒÌÙÛÎ Ú ÈÜÛÖ Ú, T (a), ÙÜÔËÌ ÌÛÈÐ ÓÌ ÛÖÔ ÛÌÒÌÙÛÎ ÖØÓÎ Ú, px = (h=i)d=dx:
a p
A = i px Î T (a) = exp ia .
x
h h
ÁÛÐÚ ÛØÌÐÚ ËÐÈÙÛÈ ÙÌÐÚ ÊØÈ ÝÖÜÓÌ
a 1 p h
T (a) = exp i ; p= r
r :
h i
x
(iii) A= dt:
0
4.4 ¿À¾Á°ÀÂ¶»´¼¾¸ Â´º´ÁÂ´Á 295
x
Ajf > = f (t)dt = g(x) )
0
x x t2
A2 j f > = A j g > = g(t1 )dt1 = dt2 f (t1 )dt1 ; t1 ; t2 2 [a; b]:
0 0 0
AÔÈ ÒÖÊÈ ÊØÈ ÝÖÔÛÈÐ ÖÐ A3 ; A4 Ñ.Ò×. ¶ ÊÌÔÐÑÎ Ö ÓàÚ Ì ÑÝØÈÙÎ ÌÐ ÔÈÐ ×ÖÒÜ -
×ÒÖÑÎ. &
4.4 ¿ØÖÙÈØÛÎÓÌ ÔÖÐ ÛÌÒÌÙÛÌ Ú
AÔ ÓÈÚ ËÖÏÌÐ Ì ÔÈÚ ÛÌÒÌÙÛÎ Ú A ÑÈÐ Ì ÔÈ ËÐÈ ÔÜÙÓÈ f > Ù' Ì ÔÈ ÊØÈÓÓÐÑÖ ËÐÈÔÜ-
j
ÙÓÈÛÐÑÖ Þà ØÖ, ÖØÐ ÍÌÛÈÐ Ì ÔÈ ÔÌ Ö ËÐÈ ÔÜÙÓÈ y > = A f >. ´×Ð×ÒÌ ÖÔ, ÈÔ Ö ËÐÈÔÜ-
j j
ÙÓÈÛÐÑÖ Ú Þà ØÖÚ ÌÐ ÔÈÐ ÌÝÖËÐÈÙÓÌ ÔÖÚ ÓÌ ÌÙàÛÌØÐÑÖ ÊÐÔÖ ÓÌÔÖ, ÖØÐ ÍÌÛÈÐ ÛÖ
ÿ 1
< gjy > = < gj Ajf > :
ÁÜÔÎ ÏàÚ, ÏÈ ×ÈØÈÒÌÐ ×ÖÜÓÌ ÛÎÔ ×ÈØÌ ÔÏÌÙÎ ÑÈÐ ÏÈ ÊØÈ ÝÖÜÓÌ
< g j y > = < g j A j f >;
ÓÌ ÛÎ ÙÜÓÝàÔÐ È Ö ÛÐ Ö ÛÌÒÌÙÛÎ Ú ÓÌÛÈÕÜ ÛàÔ ËÜ Ö ÑÈÛÈÑÖ ØÜÝàÔ ÊØÈÓÓà Ô ËØÈ ÙÛÖ
ËÌÕÐÈ ÌÜØÐÙÑÖ ÓÌÔÖ ËÐÈ ÔÜÙÓÈ. ÅØÎÙÐÓÖ×ÖÐà ÔÛÈÚ ÛÐÚ ÐËÐÖ ÛÎÛÌÚ ÛÖÜ ×ØÖÎÊÖÜ ÓÌÔÖÜ
ÌËÈ ÝÐÖÜ, ÉØÐ ÙÑÖÜÓÌ Ö ÛÐ
< g j A + B j f > = < g j A j f > + < g j B j f >;
< g j aA j f > = a < g j A j f >;
< g j A(B + C ) j f > = < g j AB j f > + < g j AC j f > :
´Ü ÑÖÒÈ, Ûà ØÈ, ÊÌÔÔÐÌ ÛÈÐ ÛÖ ÌØà ÛÎÓÈ: ´Ð ÔÈÐ ËÜÔÈÛÖ Ô, ÕÌÑÐÔà ÔÛÈÚ È×Ö ÛÈ ËÐÈ-
ÔÜ ÙÓÈÛÈ g > ÑÈÐ f >, ÔÈ ×È ØÖÜÓÌ ÛÖ Ð ËÐÖ ÌÙàÛÌØÐÑÖ ÊÐÔÖ ÓÌÔÖ ÈÒÒÈ ÓÌ ÛÖÔ
j j
ÛÌÒÌÙÛÎ ËØà ÔÛÈ Ö ÞÐ ÙÛÖ ket (ËÌÕÐÖ ) ÈÒÒÈ ÙÛÖ bra (ÈØÐÙÛÌØÖ ËÐÈ ÔÜÙÓÈ); ¶ È×È ÔÛÎ-
ÙÎ ÌÐ ÔÈÐ ÑÈÛÈÝÈÛÐÑÎ ÓÖ ÔÖ ÙÌ ÖØÐÙÓÌ ÔÌÚ ×ÌØÐ×Ûà ÙÌÐÚ.
¾ØÐÙÓÖ Ú: ´ÙÛà Ì ÔÈÚ ÛÌÒÌÙÛÎ Ú A ×ÖÜ ËØÈ Ù' Ì ÔÈ ËÐÈÔÜÙÓÈÛÐÑÖ Þà ØÖ S: ·È ÒÌ ÓÌ
Ö ÛÐ Ü×È ØÞÌÐ Ö ×ØÖÙÈØÛÎÓÌ ÔÖÚ ÈÜÛÖÜ , A+ , ÈÔ*
* ¿ÖÒÒÖÐ ÙÜÊÊØÈÝÌÐ Ú ÞØÎÙÐÓÖ×ÖÐÖÜ Ô ÛÎ ÒÌ ÕÎ ûÙÜÔÈÝÎ Úý.

< A+ g j f > < g j Af > : (4:11)

or
" "
dra sto bra dra sto ket
°Ô ÛÖ ÌÙàÛÌØÐÑÖ ÊÐÔÖ ÓÌÔÖ Ü×ÈÑÖÜ ÌÐ ÙÛÎÔ ÐËÐÖ ÛÎÛÈ (7), ÙÑÌ ÒÖÚ (i), ÛÖÜ ¹ÌÝ. 2,
×ÈÐ ØÔÖÜÓÌ
< A + g j f > = < f j A + g > 3 = < f j A + j g >3 ;
ËÎÒÈËÎ ÐÙÞÜ ÖÜÔ ÖÐ ÙÞÌ ÙÌÐÚ

< g j A j f > = < f j A+ j g > 3 Î < f A+ g > = < g A f > : (4:12)
j j j j
3
ÁÛÎÔ (4.12) ÛÖ ÙÖ Ö ÛÌÒÌÙÛÎ Ú A Ö ÙÖ ÑÈÐ Ö A+ ËØÖÜÔ ÙÛÖ ËÐÈ ÔÜÙÓÈ ×ÖÜ ÌÐ ÔÈÐ ËÌÕÐÈ
ÛÖÜÚ.
°×Ö ÛÐÚ ÐËÐÖ ÛÎÛÌÚ ÛÖÜ ÌÙàÛÌØÐÑÖÜ ÊÐÔÖÓÌ ÔÖÜ ËÐÈ×ÐÙÛà ÔÌÛÈÐ Ö ÛÐ Ö ×ØÖÙÈØÛÎÓÌ -
ÔÖÚ ÛÖÜ A+ ÌÐ ÔÈÐ Ö A, ËÎÒÈËÎ ÐÙÞÜ ÌÐ
(A+ )+ = A: (4:13)
+
< g j(A + ) j f > = < f j A+ j g > 3 = < g j A j f > :
°Ô ÐÙÞÜ ÌÐ A+ = A Ö ÛÌÒÌÙÛÎ Ú ÑÈÒÌÐ ÛÈÐ ÈÜÛÖ×ØÖÙÈØÛÎÓÌ ÔÖÚ (self-adjoint) Î

ÌØÓÐÛÐÈÔÖ Ú (hermitian) Î . ÂÖ ÛÌ
ÈÜÛÖÙÜÔÈÝÎ Ú
A+ = A , < g j Af > = < Ag j f > : (4:14)

´Ü ÑÖÒÈ ËÌÐ ÞÔÌÛÈÐ Ö ÛÐ
(A + B )+ = A + + B + kai (AB)+ = B+ A+
(ÙÎÓÌÐà ÙÛÌ ÛÎÔ ÈÒÒÈÊÎ ÙÌÐØÈ Ú).

¹È Ûà È×Ö ×ÖÐÌÚ ×ØÖÜ¢ ×ÖÏÌ ÙÌÐÚ Ü×È ØÞÌÐ Ö ÛÌÒÌÙÛÎ Ú A+ ×ÖÜ ÈÔÛÐÙÛÖÐÞÌÐ ÙÛÖÔ
ÛÌÒÌÙÛÎ A; To ÌØà ÛÎÓÈ ÈÜÛÖ ÌÐ ÔÈÐ ÑÌÔÛØÐÑÖ ÙÛÎ ÁÜÔÈØÛÎÙÐÈÑÎ °ÔÈ ÒÜÙÎ. ¶
È×È ÔÛÎÙÎ ËÌÔ ÌÐ ÔÈÐ ËÜ ÙÑÖÒÎ ÈÒÒÈ ÕÌÝÌÜ ÊÌÐ È×Ö ÛÈ ×ÒÈÐ ÙÐÈ ÛÖÜ ÉÐÉÒÐ ÖÜ ÓÈÚ£
ÐÙÞÜ ÌÐ ×È ÔÛàÚ ÛÖ ÌÕÎ Ú ÉÈÙÐÑÖ ÏÌà ØÎÓÈ:
·Ìà ØÎÓÈ*: ²ÐÈ ÑÈ ÏÌ ÝØÈÊÓÌ ÔÖ (bounded) ÊØÈÓÓÐÑÖ ÛÌÒÌÙÛÎ L Ü×È ØÞÌÐ Ö ×ØÖ-
ÙÈØÛÎÓÌ ÔÖÚ ÛÌÒÌÙÛÎ Ú ÈÜÛÖÜ , L+ .
´ÔÈÚ ÛÌÒÌÙÛÎ Ú ÒÌ ÊÌÛÈÐ ÝØÈÊÓÌ ÔÖÚ ÙÛÖ ËÐÈÔÜÙÓÈÛÐÑÖ Þà ØÖ S, ÈÔ Ü×È ØÞÌÐ ÓÐÈ
ÙÛÈÏÌØÈ c ÛÌ ÛÖÐÈ à ÙÛÌ
* ¹ÖÐ ÛÈÕÌ F. Riesz and B. Sz. Nagy, Functional Analysis, Frederic Ungar New York (1959), Î
G.F. Simmons, Indroduction to Topology and Modern Analysis, Mc-Graw Hill (1963).
4.4 ¿À¾Á°ÀÂ¶»´¼¾¸ Â´º´ÁÂ´Á 297
< Lf j Lf > < c < f j f >;
ÊÐÈ ÑÈ ÏÌ f > S , ÑÈÐ ÓÌ c ÈÔÌÕÈ ØÛÎÛÖ ÛÖÜ f >.

j 2 j
ÂÖ ÏÌà ØÎÓÈ ÈÜÛÖ ÌÐ ÔÈÐ ÐÙÞÜØÖ . ³ÜÙÛÜÞà Ú, Ö ÓàÚ, ËÐ ÔÌÐ ÓÖ ÔÖ ÓÐÈ ÐÑÈÔÎ ÈÒÒÈ Ö ÞÐ
ÈÔÈÊÑÈÐ È ÙÜÔÏÎ ÑÎ. °ØÑÌÛÖÐ ËÐÈÝÖØÐÑÖÐ ÛÌÒÌÙÛÌ Ú Ì ÞÖÜÔ ×ØÖÙÈØÛÎÓÌ ÔÖ ÌÔà ËÌÔ
ÌÐ ÔÈÐ ÝØÈÊÓÌ
ÔÖÐ. ¿.Þ., Ì ÙÛà ÛÖ ÖØÏÖÑÈÔÖÔÐÑÖ ÙÜ ÙÛÎÓÈ ÛàÔ
em > = (1= 2p)eimx ; m ÈÑÌ ØÈÐÖÚ, ÑÈÐ Ö ÛÌÒÌÙÛÎ Ú A = i d=dx. ´ÞÖÜÓÌ
p
j
d 1 imx 1
A j em > = i p e = ÿm p eimx = ÿm j em > :
dx 2p 2p
ÁÜÔÌ×à Ú,
< Aem j Aem > = m2 = m2 ; lim < Aem j Aem > = 1:
m!1
ÁÜÔÌ×à Ú Ö ÛÌÒÌÙÛÎ Ú A ËÌÔ ÌÐ ÔÈÐ ÝØÈÊÓÌ ÔÖÚ. ¿ÈØ' Ö ÒÈ ÈÜÛÈ Ü×È ØÞÌÐ Ö ×ØÖÙÈØÛÎ-
ÓÌ ÔÖÚ ÛÖÜ. ´ÞÖÜÓÌ
p p p
d d 3
 = e m (x)i en (x)dx = em (x)ien (x) ÿ
3 3
i e en (x)dx
ÿp
dx ÿp ÿp
dx m
p 3
d
= i em en (x)dx = < Aem j en > :
ÿp
dx
³ÎÒÈËÎ Ö ÞÐ ÓÖ ÔÖ Ü×È ØÞÌÐ Ö A+ ; ÈÒÒÈ , Ì×Ð×ÒÌ ÖÔ, ÐÙÞÜ ÌÐ A+ = A.

²ÌÔÐÑÖ ÛÌØÈ, ÌÈ Ô ÐÙÞÜ ÌÐ
b

em3 (x)en (x) = 0;

a
ÛÖ ÛÌ Ü×È ØÞÌÐ Ö ×ØÖÙÈØÛÎÓÌ ÔÖÚ ÛÖÜ A = i d=dx, ×ÈØÈ ÛÖ Ö ÛÐ Ö ÛÌÒÌÙÛÎ Ú ÈÜÛÖ Ú ËÌÔ
ÌÐ ÔÈÐ ÝØÈÊÓÌ ÔÖÚ ÙÛÖ ËÐÈ ÙÛÎÓÈ [a; b].
¸ËÐÖ ÛÎÛÌÚ ÛÖÜ °+ (Ö ÛÈÔ Ü×È ØÞÌÐ):
(i) EÐ ÔÈÐ ÊØÈÓÓÐÑÖ Ú. ¿ØÖÚ ÛÖÜ ÛÖ ÈØÑÌÐ ÔÈ ËÌÐ ÕÖÜÓÌ Ö ÛÐ, ÈÔ ËÖÏÖÜ Ô ÛÈ ËÐÈÔÜ ÙÓÈ-
ÛÈ f1 > ÑÈÐ f2 >, ÊÐÈ ÛÜÞÖ Ô ËÐÈ ÔÜÙÓÈ h > S ÐÙÞÜ ÖÜÔ ÖÐ ÙÞÌ ÙÌÐÚ
j j j 2
+
ÿ 1
< hjA j f1 > + j f2 > = < h j A+ j f1 > + < h j A+ j f2 >;
ÿ 1
< h j A+ a j f1 > = a < h j A + j f1 > :
ÿ 1 2ÿ 1 33
< h j A+ j f1 > + j f2 > = < f 1 j + < f 2 j A j h >
ÿ 13
= < f1 j A j h > + < f2 j A j h > = < f1 j A j h > + < f2 j A j h >3 3
= < h j A + j f1 > + < h j A + j f 2 > :
´×Ð ÙÎÚ,
< h j A+ a j f1 > = < Ah j af1 > = a < Ah j f1 > = a < h j A+ j f1 > :
(ii) ´Ð ÔÈÐ ÓÖÔÖÙÎ ÓÈÔÛÈ ÖØÐÙÓÌ ÔÖÚ . ´ÙÛà Ö ÛÐ Ö A Ì ÞÌÐ ËÜ Ö ×ØÖÙÈØÛÎÓÌ ÔÖÜÚ, A1+
ÑÈÐ A2+ . ÂÖ ÛÌ
< g j A1+ ÿ A2+ j f > = < g j A1+ j f > ÿ < g j A2+ j f >
= < f j(A1+ )+ j g > 3

ÿ < f j(A2+ )
+
j g >3
= < f jAjg > 3

ÿ < f j A j g > 3 = 0:
´ÝÖ ÙÖÔ ÈÜÛÖ ÐÙÞÜ ÌÐ ÊÐÈ ÛÜÞÖ Ô ËÐÈ ÔÜÙÓÈ j g> , ÏÈ ×ØÌ ×ÌÐ ÔÈ ÐÙÞÜ ÌÐ
(A1+ ÿ A2+ ) j f > = 0:
´×ÌÐËÎ Î ÛÌÒÌÜÛÈÐ È ÙÞÌ ÙÎ ÐÙÞÜ ÌÐ ÊÐÈ ÛÜÞÖ Ô j f> , Ì ÞÖÜÓÌ

A1+ ÿ A2+ = 0 ) A1+ = A2+ :
ÁÎÓÌÐ àÙÎ:ÁÛÎÔ ×ÌØÐ ×ÛàÙÎ ×ÖÜ Ö ËÐÈÔÜÙÓÈÛÐÑÖ Ú Þà ØÖÚ ÌÐ ÔÈÐ ×ØÈÊÓÈÛÐÑÖ Ú, ÛÖ

ÌÙàÛÌØÐÑÖ ÊÐÔÖ ÓÌÔÖ ÌÐ ÔÈÐ ×ØÈÊÓÈÛÐÑÖ , < a b >= . ÂÖ ÛÌ ÖÐ ÈÜÛÖ×ØÖÙÈØ-
j j
ÛÎÓÌ ÔÖÐ ÛÌÒÌÙÛÌ Ú ÒÌ ÊÖÔÛÈÐ ÙÜÓÓÌÛØÐÑÖÐ .

´ÙÛà S Ö Þà ØÖÚ ÛàÔ ÖÒÖÑÒÎØà ÙÐÓàÔ ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌàÔ ÙÛÖ ËÐÈ ÙÛÎ-
ÓÈ [0; 1] ÑÈÐ A = 01 dt, ËÎÒÈËÎ
1 1
Ajf > $ f (t)dt; < gjf > = g3 (x)f (x)dx:
0 0
TÖ ÛÌ,
1 1 3 1 1
< g j A + j f > = < f j A j g >3 = f 3 (x)dx g(t)dt = g3 (t)dt f (x)dx
0 0 0 0
4.4 ¿À¾Á°ÀÂ¶»´¼¾¸ Â´º´ÁÂ´Á 299
1 1
= g3 (x)dx f (t)dt = < g j A j f >;
0 0
|{z}
A j f>
ËÎÒÈËÎ Ö ×ÐÖ ×È Ôà ÛÌÒÌÙÛÎ Ú ÌÐ ÔÈÐ ÈÜÛÖ×ØÖÙÈØÛÎÓÌ ÔÖÚ. &

¿ÈØÈ ËÌÐÊÓÈ 2: ´ÙÛà Ö ÛÌÒÌÙÛÎ Ú K ×ÖÜ ÖØÐ ÍÌÛÈÐ ÙÛÖ ËÐÈ ÙÛÎÓÈ (0; 1) àÚ ÌÕÎ Ú:
1
j h > = K jf > $ h (x) = k(x; y) f (y)dy:
0
¿ÖÐÌÚ ÙÜÔÏÎ ÑÌÚ ×ØÌ ×ÌÐ ÔÈ ÐÑÈÔÖ×ÖÐÌÐ Î ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ k(x; y) ÊÐÈ ÔÈ ÌÐ ÔÈÐ Ö ÛÌÒÌÙÛÎ Ú
K ÈÜÛÖ×ØÖÙÈØÛÎÓÌ ÔÖÚ;
1 1 1
< gjK jf > = g3 (x)h(x)dx = dxg3 (x) k(x; y)f (y)dy:
0 0 0
´×Ð ÙÎÚ,
1 1 3
< g j K+ j f > = < f j Kj g > = dxf 3 (x) k(x; y)g(y)dy
3
0 0
1 1 1 1
= dxf (x) k3 (x; y)g3 (y)dy = g3 (y)dy k3 (x; y)f (x)dx
0 0 0 0
1 1
= dxg3 (x) k3 (y; x) f (y)dy;
0 0
ËÎÒÈËÎ
1
K+ = k3 (y; x)dy:
0
ÁÜÔÌ×à Ú Ö ÛÌÒÌÙÛÎ Ú K ÌÐ ÔÈÐ ÈÜÛÖ×ØÖÙÈØÛÎÓÌ ÔÖÚ, ËÎÒÈËÎ K+ = K , Ö ÛÈÔ

k(x; y) = k3 (y; x):

¶ Ð ËÐÈ ÙÜÔÏÎ ÑÎ ÐÙÞÜ ÌÐ ÈÔ K = ab k(x; y)w(y)dy, Ö ×ÖÜ w(y) ÓÐÈ ÑÈÛÈ ÒÒÎÒÎ ÙÜÔÈ Ø-
ÛÎÙÎ ÉÈ ØÖÜÚ. ²ÐÈ ×ØÈÊÓÈÛÐÑÖÜ Ú Þà ØÖÜÚ Î ×ÐÖ ×È Ôà ÙÞÌ ÙÎ ÊÐ ÔÌÛÈÐ
k(x; y) = k(y; x);
ËÎÒÈËÎ Î ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ k(x; y) ÌÐ ÔÈÐ ÙÜÓÓÌÛØÐÑÎ . &

x
°ÙÑÎÙÎ: ¼È ËÌÐÞÛÌÐ Ö ÛÐ Ö ÛÌÒÌÙÛÎ Ú K j f>= f (t)dt ËÌÔ ÌÐ ÔÈÐ ÈÜÛÖ×ØÖÙÈØ-
ÛÎÓÌ ÔÖÚ. 0
¿ÈØÈ ËÌÐÊÓÈ 3:ÇÚ ËÐÈÔÜÙÓÈÛÐÑÖ Þà ØÖ S ÏÌàØÖÜ ÓÌ ÛÖ Þà ØÖ ÛàÔ ÛÌÛØÈÊàÔÐÑÈ

ÖÒÖÑÒÎØà ÙÐÓàÔ ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌàÔ ÙÛÖ ËÐÈ ÙÛÎÓÈ (a; b). ´ ÙÛà Ö ÛÌÒÌÙÛÎ Ú
A = a d=dx; a ÙÛÈÏÌØÈ . ¼È ÉØÌÏÖÜ Ô ÖÐ ÙÜÔÏÎ ÑÌÚ à ÙÛÌ ÔÈ Ü×È ØÞÌÐ Ö ×ØÖÙÈØÛÎÓÌ -
ÔÖÚ, A+ , ÈÜÛÖÜ .
ÅÈ ØÐÔ È×ÒÖ ÛÎÛÈÚ, ÏÌàØÖÜ ÓÌ w(x) = 1, ËÎÒÈËÎ
b
< f jg > = f 3 (x) g(x) dx:
a
´ÞÖÜÓÌ
b 3
dg
< gjA +
j f > = < f jAjg > = 3
f (x)a 3
dx
a dx
b b b
dg3 2 33 df
= f (x)a 3 dx = a 3
f ( x ) g3 ( x ) ÿ a g( x ) dx
a dx a a dx
b b
d
= a f (x)g (x) +
3 3
g 3 (x) ÿ a 3
f (x)dx:
a a dx
|{z}
A+
°Ô ÐÙÞÜ ÌÐ
b b
Q(f; g3 ) = f (x)g (x) 3
= 0; (4:15a)
a a
ÉØÐ ÙÑÖÜÓÌ
d
A+ = ÿ a 3
:
dx
ÁÜÔÌ×à Ú, Ö ×ØÖÙÈØÛÎÓÌ ÔÖÚ ÛÖÜ A Ü×È ØÞÌÐ ÈÔ ÐÑÈÔÖ×ÖÐÌÐ ÛÈÐ Î (4.15a). ¶ ×ÖÙÖ ÛÎÛÈ
Q(f; g ) ÏÈ ÒÌ ÊÌÛÈÐ
3
, Ì×ÌÐËÎ ÛÖ ÈÔÛÐ ÙÛÖÐÞÖ ÛÎÚ ÙÛÎÔ ×ÌØÐ ×ÛàÙÎ n
Ì×ÐÝÈÔÌÐÈÑÖ Ú Ö ØÖÚ
ÓÌÛÈÉÒÎÛà Ô ÌÐ ÔÈÐ Ì ÔÈ ÖÒÖÑÒÎ ØàÓÈ n 1 ËÐÈÙÛÈ ÙÌàÔ. ²ÐÈ n = 3 ÌÐ ÔÈÐ Ì ÔÈ Ì×ÐÝÈ-
&
ÿ
ÔÌÐÈÑÖ ÖÒÖÑÒÎ ØàÓÈ (ÑÖÐ ÛÈÕÌ ¹ÌÝ. 13, ÂÖ ÓÖÚ II).
¿ÈØÈ ËÌÐÊÓÈ 4.¼È ÉØÌÏÌÐ Ö ×ØÖÙÈØÛÎÓÌ ÔÖÚ ÛÖÜ ÛÌÒÌÙÛÎ
d2
Lx = a ; a = a(x);
dx2
ÙÛÖ ËÐÈÔÜÙÓÈÛÐÑÖ Þà ØÖ ÛÖÜ ×ØÖÎÊÖÜ ÓÌÔÖÜ ×ÈØÈËÌÐ ÊÓÈÛÖÚ.
4.4 ¿À¾Á°ÀÂ¶»´¼¾¸ Â´º´ÁÂ´Á 301
´ÞÖÜÓÌ
b
d 2 g 3 (x)
< g j Lx+ j f > = < f j Lx j g >3 = f (x)a3 (x) dx:
a dx2
°ÒÒÈ
d 2 g3 ( x ) d dg3 dg3 d
f (x)a (x)3
= f a 3
ÿ (f a3 );
dx2 dx dx dx dx

dg3 d d d(f a3 ) d2
ÿ (fa3 ) = ÿ g3 + g3 2 ( a 3 f ) ;
dx dx dx dx dx

d2 g3 d dg3 d 3 d2
f (x)a3 (x) 2
= f a 3
ÿ g
3
( a f ) + g3 2 (a3 f )
dx dx dx dx dx

d d 2f da3 df d 2 a3
= Q(f; g3 ) + g3 a 3
+ 2 + f ;
dx dx2 dx dx dx2
Ö ×ÖÜ
dg3 df da3
Q(f; g3 ) = f a3 ÿ g a
3 3
ÿ fg
3
:
dx dx dx
ÁÜÔÌ×à Ú, Ö Lx+ Ü×È ØÞÌÐ ÈÔ

b
Q(f; g3 ) = 0: (4:15b)
a
ÂÖ ÛÌ Ì ÞÖÜÓÌ
b
d2 da3 d d2 a3
< g j Lx +
j f>= g (x)
3
a 3
+2 + 2 f (x)dx;
a dx2 dx dx dx
ËÎÒÈËÎ
d2 da3 d d 2 a3
Lx+ = a 3
+ 2 + : (4:15c)
dx2 dx dx dx2
ÁÛÎÔ ÌÐËÐÑÎ ×ÌØÐ ×ÛàÙÎ Ö ×ÖÜ ÛÖ a ÌÐ ÔÈÐ ÙÛÈÏÌØÎ ×ÖÙÖ ÛÎÛÈ, ÉØÐ ÙÑÖÜÓÌ
d2
Q(f; g3 ) = a 3
(fg 03
ÿ g3 f 0 ); Lx+ = a 3
; (4:15d)
dx2
ËÎÒÈËÎ Ü×È ØÞÌÐ o Lx+ ÈÔ
b
a 3
(fg 03
g3 f 0 ) = 0: (4:15e)
&
ÿ
²ÌÔÐÑÈ , ×ØÖÑÌÐÓÌ ÔÖÜ ÊÐÈ ËÐÈÝÖØÐÑÖÜ Ú ÛÌÒÌÙÛÌ Ú, ÊÐÈ ÔÈ ÓÌÛÈÝÌØÏÌÐ Î ËØÈ ÙÎ ÛÖÜ
ÛÌÒÌÙÛÎ È×Ö ÛÖ bra ÙÛÖ ket ÞØÌÐÈ ÍÌÛÈÐ Ì ÔÈÚ ÈØÐÏÓÖ Ú ×ÈØÈÊoÔÛÐÑà Ô ÖÒÖÑÒÎØà

ÙÌàÔ
ÖÐ Ö×ÖÐ ÌÚ ËÐ ÔÖÜÔ Ì ÔÈÔ Ì×ÐÝÈÔÌÐÈÑÖ Ö ØÖ, Q(f; g ). »Ö ÔÖ ÈÔ Q(f; g ) ba = 0 Ü×È ØÞÌÐ
3 3
Ö ×ØÖÙÈØÛÎÓÌ ÔÖÚ ÌÔÖ Ú ËÐÈÝÖØÐÑÖÜ ÛÌÒÌÙÛÎ .

´ÐËÐÑÈ ÊÐÈ ÛÖÜÚ ËÐÈÝÖØÐÑÖÜ Ú ÛÌÒÌÙÛÌ Ú, ËÌÔ ÈØÑÌÐ ÔÈ ÐÙÞÜ ÌÐ ÛÜ×ÐÑÈ Lx+ = Lx ÊÐÈ
ÔÈ ÙÜÓ×ÌØÈ ÔÌÐ ÑÈÔÌÐ Ú Ö ÛÐ Ö ÛÌÒÌÙÛÎ Ú ÌÐ ÔÈÐ ÈÜÛÖ×ØÖÙÈØÛÎÓÌ ÔÖÚ. ÁÜÔÎ ÏàÚ, ÊÐÈ ÔÈ
Ì ÞÖÜÓÌ ÈÜÛÖ×ØÖÙÈØÛÎÓÌ ÔÖÜÚ ÛÌÒÌÙÛÌ Ú, ÛÈ bra ÑÈÐ ket ÏÈ ×ØÌ ×ÌÐ ÔÈ Ó×ÖØÖÜ Ô ÔÈ
ÌÔÈÒÒÈ ÙÙÖÔÛÈÐ, ËÎÒÈËÎ ÖÐ Þà ØÖÐ T ÑÈÐ S ×ØÌ ×ÌÐ ÔÈ ÌÐ ÔÈÐ ÖÐ Ð ËÐÖÐ. ÂÐ ÙÎÓÈÐ ÔÌÐ
Ö ÓàÚ ÈÜÛÖ Ö ÛÈÔ ÖÐ ÛÌÒÌÙÛÌ Ú ÌÐ ÔÈÐ ËÐÈÝÖØÐÑÖÐ ; ¿Øà ÛÈ-×Øà ÛÈ, ÙÎÓÈÐ ÔÌÐ Ö ÛÐ ÖÐ ËÐÈ-
ÔÜÙÓÈÛÐÑÖÐ ÈÜÛÖÐ Þà ØÖÐ ÌÐ ÔÈÐ Þà ØÖÐ ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌàÔ. ¹ÈÛÈ ÙÜÔÌ ×ÌÐÈ ÖÐ ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌÐÚ
ÑÈÏÖØÐ ÍÖÔÛÈÐ ÓÌ ÛÎ ÉÖÎ ÏÌÐÈ ÖØÐÙÓÌ ÔàÔ ÙÜÔÏÎÑà Ô, ÛÐÚ Ö×ÖÐ ÌÚ ÒÌ ÓÌ ÙÜÔÖØÐÈÑÌ Ú
ÙÜÔÏÎ ÑÌÚ. ²ÐÈ ËÖÙÓÌ ÔÌÚ ÙÜÔÖØÐÈÑÌ Ú ÙÜÔÏÎ ÑÌÚ ÙÛÖ Þà ØÖ S, ×.Þ. ×È Ôà ÙÛÐÚ ÙÜÔÈØ-
ÛÎ ÙÌÐÚ f , Î ÙÜÔÏÎ ÑÎ Ü ×ÈØÕÎÚ ÛÖÜ ×ØÖÙÈØÛÎÓÌ ÔÖÜ ÌÔÖ Ú ÛÌÒÌÙÛÎ , ËÎÒÈËÎ Î ÙÜÔÏÎ -
ÑÎ
b
Q(f; g3 ) = 0;
a
ÙÜÔÌ×È ÊÌÛÈÐ ÖØÐÙÓÌ ÔÌÚ ÙÜÔÏÎ ÑÌÚ ×È Ôà ÙÛÐÚ ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌÐÚ g. ¾Ð ÙÜÔÖØÐÈÑÌ Ú ÈÜÛÌ Ú
ÙÜÔÏÎ ÑÌÚ ÒÌ ÊÖÔÛÈÐ ×ØÖÙÈØÛÎÓÌ ÔÌÚ ÙÜÔÖØÐÈÑÌ Ú ÙÜÔÏÎ ÑÌÚ . ²ÌÔÐÑÈ , ÖÐ ×ØÖÙÈØÛÎÓÌ -
ÔÌÚ ÙÜÔÖØÐÈÑÌ Ú ÙÜÔÏÎ ÑÌÚ ÌÐ ÔÈÐ ËÐÈÝÖØÌÛÐÑÌ Ú È×Ö ÛÐÚ ÈØÞÐÑÌ Ú. ÁÜÔÌ×à Ú, ÊÐÈ ÔÈ ÌÐ ÔÈÐ
ÖÐ Þà ØÖÐ ×ÖÜ ÖØÐ ÍÖÜÔ ÛÈ bra ÑÈÐ ket Ð ËÐÖÐ ÏÈ ×ØÌ ×ÌÐ ÖÐ ×ØÖÙÈØÛÎÓÌ ÔÌÚ ÙÜÔÖØÐÈÑÌ Ú
ÙÜÔÏÎ ÑÌÚ ÔÈ ÙÜÓ×Ð ×ÛÖÜÔ ÓÌ ÛÐÚ ÈØÞÐÑÌ Ú . ³ÐÈÝÖØÌÛÐÑÈ Ö Ü×Ö ßÎ ÛÌÒÌÙÛÎ Ú ËÌÔ ÌÐ ÔÈÐ
ÈÜÛÖ×ØÖÙÈØÛÎÓÌ ÔÖÚ, Ì ÙÛà ÑÐ ÈÔ ÐÙÞÜ ÌÐ ÛÜ×ÐÑÈ L+x = Lx . ÁÜÔÌ×à Ú, ÊÐÈ ÔÈ ÌÐ ÔÈÐ Ì ÔÈÚ
ÛÌÒÌÙÛÎ Ú ÈÜÛÖ×ØÖÙÈØÛÎÓÌ ÔÖÚ ÏÈ ×ØÌ ×ÌÐ:
(i) ¼È ÐÙÞÜ ÌÐ Î ÙÞÌ ÙÎ
b

Q(f; g3 ) = 0; (4:15f)
a
Î Ö×ÖÐ È ÌÕÈÙÝÈÒÐ ÍÌÐ ÛÎÔ Ü ×ÈØÕÎ ÛÖÜ ×ØÖÙÈØÛÎÓÌ ÔÖÜ ÛÌÒÌÙÛÎ .

(ii) ¼È ÐÙÞÜ ÌÐ ÛÜ×ÐÑÈ
Lx+ = Lx : (4:15g)
(iii) ¾Ð ×ØÖÙÈØÛÎÓÌ ÔÌÚ ÙÜÔÖØÐÈÑÌ Ú ÙÜÔÏÎ ÑÌÚ ÔÈ ÙÜÓ×Ð ×ÛÖÜÔ ÓÌ ÛÐÚ ÈØÞÐÑÌ Ú.
¾ÛÈÔ ÐÙÞÜ ÖÜÔ ÓÖ ÔÖ ÖÐ ÙÞÌ ÙÌÐÚ (i) ÑÈÐ (ii) ÛÖ ÛÌ Ö ÛÌÒÌÙÛÎ Ú ÒÌ ÊÌÛÈÐ ÛÜ×ÐÑÈ ÈÜ-
ÛÖ×ØÖÙÈØÛÎÓÌ ÔÖÚ ÈÒÒÈ Ö ÞÐ ÑÈÛ' ÖÜÙÐ È ÈÜÛÖ×ØÖÙÈØÛÎÓÌ ÔÖÚ.
ÁÜÔÌ×à Ú, Ì ÔÈÚ ÛÌÒÌÙÛÎ Ú ÌÐ ÔÈÐ ÈÜÛÖ×ØÖÙÈØÛÎÓÌ ÔÖÚ ÓÌ ÖØÐÙÓÌ ÔÌÚ ÙÜÔÖØÐÈÑÌ Ú
ÙÜÔÏÎ ÑÌÚ ÈÒÒÈ ÌÔËÌ ÞÌÛÈÐ Ö Ð ËÐÖÚ ÛÌÒÌÙÛÎ Ú ÔÈ ÓÎÔ ÌÐ ÔÈÐ ÈÜÛÖ×ØÖÙÈØÛÎÓÌ ÔÖÚ Ö ÛÈÔ
4.4 ¿À¾Á°ÀÂ¶»´¼¾¸ Â´º´ÁÂ´Á 303
ÖÐ ÙÜÔÖØÐÈÑÌ Ú ÙÜÔÏÎ ÑÌÚ ÈÒÒÈ ÍÖÜÔ. ÂÈ ÏÌàØÎ ÓÈÛÈ ×ÖÜ ÏÈ È×ÖËÌÐ ÕÖÜÓÌ ×ÐÖ ÑÈ Ûà
ÊÐÈ ÈÜÛÖ×ØÖÙÈØÛÎÓÌ ÔÖÜÚ ÛÌÒÌÙÛÌ Ú ÌÔËÌ ÞÌÛÈÐ ÔÈ ÓÎÔ ÐÙÞÜ ÖÜÔ ÊÐÈ ÛÌÒÌÙÛÌ Ú ×ÖÜ
ÌÐ ÔÈÐ ÓÖ ÔÖ ÛÜ×ÐÑÈ ÈÜÛÖ×ØÖÙÈØÛÎÓÌ ÔÖÐ.
¿ÈØÈ ËÌÐÊÓÈ 5: ·È ÓÌÒÌÛÎ ÙÖÜÓÌ ÛÖÔ ÛÌÒÌÙÛÎ ÛÖÜ ¿ÈØÈËÌÐ ÊÓÈÛÖÚ 3, Ü×Ö ÛÖ
×ØÐ ÙÓÈ ÛàÔ ×ÐÖ ×È Ôà.
¶ ÙÜÔÏÎ ÑÎ (i) ÐÑÈÔÖ×ÖÐÌÐ ÛÈÐ ÈÔ
f (b) g3 (b) ÿ g3 (a) f (a) = 0:
¶ ÙÜÔÏÎ ÑÎ (ii) ÐÑÈÔÖ×ÖÐÌÐ ÛÈÐ ÈÔ

d d
ÿ a 3
= a ;
dx dx
ËÎÒÈËÎ ÈÔ a = ib ; b ×ØÈÊÓÈÛÐÑÖ Ú, ËÎÒÈËÎ ÈÔ ÛÖ a ÌÐ ÔÈÐ ÑÈÏÈØÈ ÝÈÔÛÈÙÛÐÑÖ Ú

ÈØÐÏÓÖ Ú. °ÜÛÖ Ú ÌÐ ÔÈÐ ÑÈÐ Ö ÉÈÏÜ ÛÌØÖÚ ÒÖ ÊÖÚ ×ÖÜ Ö ÈÜÛÖ×ØÖÙÈØÛÎÓÌ ÔÖÚ ÛÌÒÌÙÛÎ Ú
ÛÎÚ ÖØÓÎ Ú ÙÛÎÔ ¹ÉÈÔÛÖÓÎÞÈÔÐÑÎ ÊØÈ ÝÌÛÈÐ
h d h
px =
i dx
; h =
2p
; h ÙÛÈÏÌØÈ ÛÖÜ Planck.
¾ÓàÚ ËÌÔ Ì ÞÖÜÓÌ ÛÌÒÌÐà ÙÌÐ. ²ÐÈ ÔÈ ÌÐ ÔÈÐ Ö ÛÌÒÌÙÛÎ Ú ÈÜÛÖ×ØÖÙÈØÛÎÓÌ ÔÖÚ ÏÈ ×ØÌ ×ÌÐ
ÔÈ ËØÈ ×È Ôà ÙÌ Þà ØÖ ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌàÔ ×ÖÜ ÐÑÈÔÖ×ÖÐÖÜ Ô ÑÈÛÈ ÒÒÎÒÌÚ ÙÜÔÏÎ ÑÌÚ. ·È
ÌÕÌÛÈ ÙÖÜÓÌ ÐËÐÈÐ ÛÌØÈ ÓÌØÐÑÌ Ú ÛÌ ÛÖÐÌÚ ÙÜÔÏÎ ÑÌÚ:
(È) f (a) = f (b) = 0. ÂÖ ÛÌ Î (4.15a) ÙÜÔÌ×È ÊÌÛÈÐ
6
[g (b) ÿ g (a)] f (a) = 0 ) g (b) = g (a) ) g(b) = g(a);

3 3 3 3
ËÎÒÈËÎ ÛÖ bra Ü×ÈÑÖÜ ÌÐ ÙÛÐÚ Ð ËÐÌÚ ÈÑØÐÉà Ú ÙÜÔÖØÐÈÑÌ Ú ÙÜÔÏÎ ÑÌÚ. ÁÜÔÌ×à Ú, ÓÌ ÛÐÚ
ÙÜÔÏÎ ÑÌÚ ÈÜÛÌ Ú Ö ÛÌÒÌÙÛÎ Ú
d
A = ib ; b ×ØÈÊÓÈÛÐÑÖ Ú,
dx
ÌÐ ÔÈÐ ÈÜÛÖ×ØÖÙÈØÛÎÓÌ ÔÖÚ.
»Ì ÛÖÔ ÛØÖ ×Ö ÈÜÛÖ Ô ÉØÐ ÙÑÌÛÈÐ (ÑÖÐ ÛÈÕÌ ¿ØÖ ÉÒÎÓÈ 4.4.4) ×àÚ ÖÐ ÐËÐÖÙÜÔÈØÛÎ -
ÙÌÐÚ ÛÎÚ ÙÛØÖÝÖØÓÎ Ú Lz = (h=i)(@=@ f), 0 f 2p, ÌÐ ÔÈÐ
1
Fm (f) = p eimf , f ÈÑÌ ØÈÐÖÚ.
2p
³ÌÔ È×ÖÑÒÌÐ ÌÛÈÐ Î, Ö ÞÐ ÈÔÈÊÑÈÐ È ÙÛÎÔ ¹ÉÈÔÛÖÓÎÞÈÔÐÑÎ , È×ÈÐ ÛÎÙÎ ÔÈ ÌÐ ÔÈÐ Î F(f)
ÓÖÔÖ ÛÐÓÎ ÙÛÖ [0; 2p]:
²ÐÈ Ì×Ð×ÒÌ ÖÔ ÌÝÈØÓÖÊÌ Ú ÛàÔ ×ÐÖ ×È Ôà ÙÛÎÔ ¹ÉÈÔÛÖÓÎÞÈÔÐÑÎ ÑÖÐ ÛÈÕÌ ¿ØÖ ÉÒÎ-
ÓÈ 4.4.4 ÑÈÐ ¿ØÖ ÉÒÎÓÈ 4.4.5.
(É) ´ÙÛà, Ûà ØÈ, Ö ÛÐ ÖÐ ÙÜÔÖØÐÈÑÌ Ú ÙÜÔÏÎ ÑÌÚ ÌÐ ÔÈÐ

f (a) = lf (b) =
6 0; l ÙÛÈÏÌØÈ , l 6= 0: (4:15h)
ÂÖ ÛÌ Î (4.15a) ÙÜÔÌ×È ÊÌÛÈÐ Ö ÛÐ Î g ÏÈ ×ØÌ ×ÌÐ ÔÈ ÐÑÈÔÖ×ÖÐÌÐ ÛÎÔ

[g (b) ÿ lg (a)]f (b) = 0 , g(a) = g(b)=l :
3 3 3
¾Ð ÛÌÒÌÜÛÈÐ ÌÚ ÙÜÔÖØÐÈÑÌ Ú ÙÜÔÏÎ ÑÌÚ ÌÐ ÔÈÐ ÊÌÔÐÑÈ ËÐÈÝÖØÌÛÐÑÌ Ú È×Ö ÛÐÚ (4.15h). ¾
ÛÌÒÌÙÛÎ Ú ÌÐ ÔÈÐ ÈÜÛÖ×ØÖÙÈØÛÎÓÌ ÔÖÚ ÓÖ ÔÖ ÌÝÖ ÙÖÔ
l = 1=l 3
Î l
j j =1 Î l = ei ; 2 R
I :
(Ê) ´ÙÛà, ÛÌ ÒÖÚ, Ö ÛÐ ÖÐ ÙÜÔÖØÐÈÑÌ Ú ÙÜÔÏÎ ÑÌÚ ÌÐ ÔÈÐ f (a) = 0. ÂÖ ÛÌ, Î ×ØÖÙÈØÛÎ-
ÓÌ ÔÎ ÙÜÔÖØÐÈÑÎ ÙÜÔÏÎ ÑÎ ÌÐ ÔÈÐ
ËÎÒÈËÎ
g3 ( b ) f ( b ) = 0 ; g( b ) = 0 ;
ËÎÒÈËÎ ËÐÈÝÖØÌÛÐÑÎ È×Ö ÛÎÔ ÈØÞÐÑÎ . ÁÜÔÌ×à Ú Ö ÛÌÒÌÙÛÎ Ú ËÌÔ ÌÐ ÔÈÐ ÈÜÛÖ×ØÖÙÈØ-
ÛÎÓÌ ÔÖÚ, ×ÈØÈ ÓÖ ÔÖ ÈÔ, ÙÜÓ×ÛàÓÈÛÐÑÈ , Î ÛÐÓÎ ÛàÔ ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌàÔ ÙÛÖ ÙÎÓÌÐ Ö b
ÙÜÔËÌ ÌÛÈÐ ÑÈÛÈ ÒÒÎÒÈ ÓÌ ÈÜÛÎ ÙÛÖ a. &
¿ÈØÈ ËÌÐÊÓÈ 6: ·È ÌÕÌÛÈÙÛÌÐ ÑÈÛÈ ×Ö ÙÖÔ Ö ÛÌÒÌÙÛÎ Ú ÛÖÜ ¿ÈØÈËÌÐ ÊÓÈÛÖÚ 4, Ö ÛÈÔ
a ÙÛÈÏÌØÈ , ÌÐ ÔÈÐ ÈÜÛÖ×ØÖÙÈØÛÎÓÌ ÔÖÚ.
¾ ×ØÖÙÈØÛÎÓÌ ÔÖÚ, Lx+ , Ü×È ØÞÌÐ ÌÝÖ ÙÖÔ ÐÑÈÔÖ×ÖÐÌÐ ÛÈÐ Î (4.15b). ´×Ð×ÒÌ ÖÔ,
Lx = Lx ÈÔ a = a , ËÎÒÈËÎ a
+ 3
. 2 R
I
ÁÛÎÔ ×ÌØÐ ×ÛàÙÎ ÌÔÖ Ú ÛÌÒÌÙÛÎ ËÌÜ ÛÌØÎÚ ÛÈ ÕÎÚ ÞØÌÐÈÍÖ ÓÈÙÛÌ ËÜ Ö ÙÜÔÖØÐÈÑÌ Ú
ÙÜÔÏÎ ÑÌÚ (Ö ÛÈÔ ÛÖ ËÐÈ ÙÛÎÓÈ ÌÐ ÔÈÐ È ×ÌÐØÖÜ ÓÎ ÑÖÜÚ Î ÓÐ È Ó×ÖØÌÐ ÔÈ ÌÐ ÔÈÐ Î È×ÈÐ -
ÛÎÙÎ ÛÎÚ ÛÌÛØÈÊàÔÐÑÎ Ú ÖÒÖÑÒÎØàÙÐÓÖ ÛÎÛÈÚ).
´ÙÛà Ö ÛÐ f (a) = f (b) = 0. ÂÖ ÛÌ Î (4.15e) ÙÜÔÌ×È ÊÌÛÈÐ
g3 (b)f 0 (b) ÿ g3 (a) f 0 (a) = 0: (4:15i)
2
´×ÌÐËÎ Ö ÓàÚ f (a) ÑÈÐ f (b) ËÌÔ
0
3
0
Ó×ÖØÌÐ ÔÈ ÓÎËÌÔÐ ÍÖÔÛÈÐ ÍÎÛÈ ÌÐ ÑÈÔÌÐ Ú ×È ØÈ
×ÖÒÒÈ È×Ö ÛÎ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ f (x) , ÏÈ ×ØÌ ×ÌÐ g (b) = 0 ÑÈÐ g (a) = 0, ËÎÒÈËÎ
3 3
g(a) = 0; g(b) = 0:
°ÜÛÌ Ú ÖÐ ÙÜÔÖØÐÈÑÌ Ú ÙÜÔÏÎ ÑÌÚ ÙÜÓ×Ð ×ÛÖÜÔ ÓÌ ÛÐÚ ÈØÞÐÑÌ Ú. ÁÜÔÌ×à Ú, ÙÌ Ì ÔÈ Þà ØÖ
×ÖÜ ÖØÐ ÍÌÛÈÐ ÓÌ ÈÜÛÌ Ú ÛÐÚ ÙÜÔÖØÐÈÑÌ Ú ÙÜÔÏÎ ÑÌÚ Ö ÛÌÒÌÙÛÎ Ú Lx ÌÐ ÔÈÐ ÈÜÛÖ×ØÖÙÈØ-
ÛÎÓÌ ÔÖÚ. &
°×Ö ÛÎ ÓÌÊÈ ÒÎ ×ÖÐÑÐÒÐ È ÙÜÔÖØÐÈÑà Ô ÙÜÔÏÎÑà Ô, ÈÚ ËÖÑÐÓÈ ÙÌÐ Ö ÈÔÈÊÔà ÙÛÎÚ
4.5 ¸³¸¾Â¸»´Á ¹°¸ ¸³¸¾ÁÃ¼°ÀÂ¶Á´¸Á 305
ÓÌØÐÑÖÜ Ú ÙÜÔËÜÈÙÓÖÜ Ú ÑÈÐ ÈÚ ËÐÈ×ÐÙÛà ÙÌÐ ÑÈÛÈ ×Ö ÙÖÔ, Ó' ÈÜÛÖÜ Ú, Ö ÛÌÒÌÙÛÎ Ú Lx
ÛÖÜ ¿ÈØÈËÌÐ ÊÓÈÛÖÚ 6 ÌÐ ÔÈÐ ÈÜÛÖ×ØÖÙÈØÛÎÓÌ ÔÖÚ. ¸ËÐÈÐ ÛÌØÈ, ÈÚ ÌÕÌÛÈÙÛÖÜ Ô ÖÐ ÙÜÔ-
ÏÎ ÑÌÚ:
(i) f (a) = f (b) = 0:
0 0
(ii) f (a) = f (b) = 0; f (a) = f (b) = 0:

6
0 0
6
(iii) f (a) = lf (b) = 0; f (a) = mf (b) = 0; l; m ÙÛÈÏÌØÌ Ú.

6
0 0
6
AÕÐ ÍÌÐ ÔÈ ÙÎÓÌÐàÏÌÐ Ö ÛÐ ÓÌ ÛÐÚ ÙÜÔÖØÐÈÑÌ Ú ÙÜÔÏÎ ÑÌÚ

f (a) = 0; f 0 (a) = 0 (ûÈØÞÐÑÌ Ú ÙÜÔÏÎ ÑÌÚý)
o ÛÌÒÌÙÛÎ Ú Lx ËÌÔ ÌÐ ÔÈÐ ×ÖÛÌ ÈÜÛÖ×ØÖÙÈØÛÎÓÌ ÔÖÚ. ²ÐÈ ×ÌØÐÙÙÖ ÛÌØÌÚ ÌÝÈØÓÖÊÌ Ú Ö
ÈÔÈÊÔà ÙÛÎÚ ×ÈØÈ×Ì Ó×ÌÛÈÐ ÙÛÖ ¹ÌÝÈ ÒÈÐÖ 11, ÂÖ ÓÖÚ II.
4.5 ¸ËÐÖÛÐÓÌ Ú ÑÈÐ ÐËÐÖÙÜÔÈØÛÎ ÙÌÐÚ
´ÙÛà Ö ÛÐ ÊÐÈ ËÖÙÓÌ ÔÖ ÛÌÒÌÙÛÎ A, ÓÌ A = I; 0, ÌÐ ÔÈÐ ËÜÔÈÛÖ Ô ÔÈ ÉØÌÏÌÐ Ì ÔÈ ËÐÈ -

6
ÔÜÙÓÈ f > S, f > = 0, ÛÌ ÛÖÐÖ à ÙÛÌ A f > = l f >, Ö ×ÖÜ l ÈØÐÏÓÖ Ú (×ØÈÊÓÈ-
j 2 j 6 j j
ÛÐÑÖ Ú Î ÓÐÊÈËÐÑÖ Ú). ÂÖ ÛÌ ÛÖ ËÐÈ ÔÜÙÓÈ f > ÒÌ ÊÌÛÈÐ ÐËÐÖËÐÈ ÔÜÙÓÈ (eigenvector) ÛÖÜ
j
ÛÌÒÌÙÛÎ A ÑÈÐ ÛÖ l ÒÌ ÊÌÛÈÐ ÐËÐÖÛÐÓÎ (eigenvalue) ×ÖÜ ÈÔÛÐÙÛÖÐÞÌÐ ÙÛÖ ÐËÐÖËÐÈ ÔÜÙÓÈ
jf >. °Ô ÛÖ ËÐÈ ÔÜÙÓÈ f > ÌÐ ÔÈÐ ÓÌ ÒÖÚ ÌÔÖ Ú ÙÜÔÈØÛÎÙÐÈÑÖÜ Þà ØÖÜ, ÛÖ ÛÌ ÑÈÒÌÐ ÛÈÐ
j
ÑÈÐ ÐËÐÖÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ (eigenfunction) ÛÖÜ ÛÌÒÌÙÛÎ A.

ÁÎÓÌÐ àÙÎ: °Ô A = I (Ö ×ÖÜ I Ö ÛÈÜÛÖÛÐÑÖ Ú ÛÌÒÌÙÛÎ Ú), ÛÖ ÛÌ ÑÈ ÏÌ ËÐÈ ÔÜÙÓÈ f > j
ÌÐ ÔÈÐ ÐËÐÖËÐÈ ÔÜÙÓÈ ÈÜÛÖÜ , ÓÌ ÐËÐÖÛÐÓÎ l = 1. ´ÕÈÐØÖÜ ÓÌ Ö ÓàÚ È×Ö ÛÎ ÙÜÍÎ ÛÎÙÎ
ÐËÐÖÛÐÓà Ô ÛÖÔ ÛÌÒÌÙÛÎ ÈÜÛÖ Ô, Ì×ÌÐËÎ ËÌÔ ×ÈØÖÜÙÐÈ ÍÌÐ ÐËÐÈÐ ÛÌØÖ ÌÔËÐÈÝÌ ØÖÔ.
ÂÖ ×ØÖ ÉÒÎÓÈ ÐËÐÖÛÐÓà Ô ÛÌÒÌÙÛà Ô ÌÐ ÔÈÐ ×ÖÒÜ ÑÌÔÛØÐÑÖ ÙÛÎ ÄÜÙÐÑÎ ÑÈÐ ÏÈ ÓÈÚ
È×ÈÙÞÖÒÎ ÙÌÐ ÑÈÛ' Ì×ÈÔÈ ÒÎßÎ ÙÌ ×ÖÒÒÈ ÑÈÐ ËÐÈ ÝÖØÈ ÙÎÓÌÐ È* (ÑÖÐ ÛÈÕÌ ¹ÌÝ. 6, ´Ë.
9.5, 9.6 ÑÈÐ 9.7, ´Ë. 12.4, 12.12, 12.15, ´Ë. 13.1, 13.5, 14.10). ´Ëà , È×Òà Ú, ÏÐ ÊÖÜÓÌ
ÛÎÔ ÑÌÔÛØÐÑÎ ÐËÌ È, ËÐ ÔÖÔÛÈÚ ÓÌØÐÑÈ ×ØÖÉÒÎ ÓÈÛÈ ÙÛÖ ÛÌ ÒÖÚ ÛÖÜ ÑÌÝÈÒÈÐ ÖÜ ÑÈÐ ÛÈ
ÌÕÎ Ú ×ÈØÈËÌÐ ÊÓÈÛÈ:
¿ÈØÈ ËÌÐÊÓÈ 1: ´ÙÛà Ö ÛÌÒÌÙÛÎ Ú A = Lx = d 2 =dx2 ÑÈÐ S Ö Þà ØÖÚ ÛàÔ ÙÜÔÈØ-ÿ
ÛÎ ÙÌàÔ ×ÖÜ Ì ÞÖÜÔ ×ÈØÈ ÊàÊÖ ÑÈ ÏÌ ÛÈ ÕÎÚ ÙÛÖ ËÐÈ ÙÛÎÓÈ 0 x L. NÈ ÉØÌÏÖÜ Ô ÖÐ
ÐËÐÖÛÐÓÌ Ú, l, ÑÈÐ ÖÐ ÐËÐÖÙÜÔÈØÛÎ ÙÌÐÚ, u(x), ÛÖÜ ÛÌÒÌÙÛÎ ÈÜÛÖÜ , ÓÌ ÛÐÚ ÙÜÔÖØÐÈÑÌ Ú
ÙÜÔÏÎ ÑÌÚ u(0) = u(L) = 0. ³ÎÒÈËÎ ÔÈ ÒÜÏÌÐ Î ËÐÈÝÖØÐÑÎ ÌÕÐ ÙàÙÎ
d 2u
ÿ Ö ÛÈÔ u(0) = u(L) = 0:
dx2
= lu (4:16)
ÂÖ ×ØÖ ÉÒÎÓÈ ÈÜÛÖ ÙÞÌÛÐ ÍÌÛÈÐ ÓÌ ÛÎ ËÎÓÐÖÜØÊÐ È ÙÛÈ ÙÐÓàÔ ÑÜÓÈ ÛàÔ ÑÈÛÈ ÛÎÔ
* ÂÈ ¹ÌÝÈ ÒÈÐÈ 10-14 ÉØÐ ÙÑÖÔÛÈÐ ÙÛÖÔ ÓÌ ÖÓà ÔÜÓÖ ÛÐ ÛÒÖ ÂÖ ÓÖ II ÛÎÚ ÙÌÐØÈ Ú.
ÛÈÒÈ ÔÛàÙÎ ÓÐÈÚ ÞÖØËÎ Ú. °×ÈÔÛÐÌ ÛÈÐ, Ì×Ð ÙÎÚ, ÙÛÎ ¹ÉÈÔÛÖÓÎÞÈÔÐÑÎ , Ö ÛÈÔ ÛÖ ×Î-
ÊÈ ËÐ ËÜÔÈÓÐÑÖÜ ÙÛÖ Ö×ÖÐ Ö ÑÐÔÌÐ ÛÈÐ Ì ÔÈ ÙàÓÈ ÛÐÖ Ì ÞÌÐ È ×ÌÐØÖ ÉÈ ÏÖÚ.
¶ ÒÜ ÙÎ ÛÎÚ ËÐÈÝÖØÐÑÎ Ú ÌÕÐ ÙàÙÎÚ (4.16) ÌÐ ÔÈÐ È×ÒÎ (¹ÖÐ ÛÈÕÌ ´Ë. 10.6, ÂÖ ÓÖÚ
II). ¿ØÈÊÓÈÛÐÑÈ , ÊØÈ ÝÖÔÛÈÚ u = erx , ÉØÐ ÙÑÖÜÓÌ ÛÎ ÞÈØÈÑÛÎØÐÙÛÐÑÎ ÌÕÐ ÙàÙÎ
ÿ r 2 l = 0.
ÿ

(i) ´ÙÛà Ö ÛÐ ÛÖ l ÌÐ ÔÈÐ ×ØÈÊÓÈÛÐÑÖ Ú ÓÌ l 0. ÂÖ ÛÌ r = i l ÑÈÐ
p
6
p p
ul (x) = A sin( l x) + B cos( l x); l 6= 0;
u0 (x) = Ax + B; l = 0:
¿ÈØÈÛÎØÖÜ ÓÌ ×àÚ ÊÐÈ l = 0 ËÌÔ Ü×È ØÞÖÜÔ ÒÜ ÙÌÐÚ u(x) = 0 ×ÖÜ ÔÈ ÐÑÈÔÖ×ÖÐÖÜ Ô ÛÐÚ 6
ÙÜÔÖØÐÈÑÌ Ú ÙÜÔÏÎ ÑÌÚ (4.16). ¿ØÈÊÓÈÛÐÑÈ , u0 (0) = 0 ÙÜÔÌ×È ÊÌÛÈÐ B = 0. ´×Ð ÙÎÚ,
u0 (L) = 0 ) AL = 0 ) A=0 ) u(x) = 0:
²ÐÈ l > 0 Ì ÞÖÜÓÌ

p
ul (0) = 0 ) B = 0 ) ul (x) = A sin( l x);
p
ul (L ) = 0 ) A sin( l L) = 0:

´×ÌÐËÎ ÌÔËÐÈÝÌØÖ ÓÈÙÛÌ ÊÐÈ u(x) = 0, ÏÈ ×ØÌ ×ÌÐ A = 0. ° ØÈ lL = np, ËÎÒÈËÎ
p
6 6
p 2 p
ln =
L
n2 ; n = ÈÑÌ ØÈÐÖÚ = 0 6 ) un (x) = An sin
L
nx .
´×ÌÐËÎ Ö ÓàÚ un (x) = u n (x) ÑÈÐ ln = l n , ÓÖ ÔÖ ÖÐ ÒÜ ÙÌÐÚ ×ÖÜ ÈÔÛÐÙÛÖÐÞÖÜ Ô ÙÛÐÚ
ÿ ÿ ÿ
ÛÐÓÌ Ú n = 1; 2; ::: ÌÐ ÔÈÐ ÊØÈÓÓÐÑÈ ÈÔÌÕÈ ØÛÎÛÌÚ. ° ØÈ

p 2 p
ln = n2 ; un (x) = An sin nx ; n = 1; 2; 3; ::: : (4:17a)
L L
±ÒÌ ×ÖÜÓÌ Ö ÛÐ ÖÐ ÐËÐÖÛÐÓÌ Ú ËÌÔ ×ÈÐ ØÔÖÜÔ ÙÜÔÌÞÌÐ Ú ÛÐÓÌ Ú ÈÒÒÈ ËÐÈÑØÐÛÌ Ú. »Ì È ÒÒÈ
ÒÖ ÊÐÈ, ÖÐ ÙÜÔÖØÐÈÑÌ Ú ÙÜÔÏÎ ÑÌÚ ËÌÔ ÐÑÈÔÖ×ÖÐÖÜ ÔÛÈÐ ÌÑÛÖ Ú ÈÔ Î ×ÈØÈ ÓÌÛØÖÚ l ×È ØÌÐ
ÌÐËÐÑÌ Ú ÞÈØÈÑÛÎØÐÙÛÐÑÌ Ú (eigen) ÛÐÓÌ Ú. ¶ ÙÛÈÏÌØÈ An ×ÈØÈÓÌ ÔÌÐ È×ØÖÙËÐÖ ØÐÙÛÎ. ¶
ÛÐÓÎ ÛÎÚ, ÌÑÛÖ Ú È×Ö ÓÐÈ ÈÜÏÈÐ ØÌÛÎ ÝÈ ÙÎ, Ó×ÖØÌÐ ÔÈ ÖØÐÙÛÌÐ ÈÔ ÑÈÔÖÔÐÑÖ×ÖÐÎ ÙÖÜÓÌ
ÛÎ ÒÜ ÙÎ, ËÎÒÈËÎ ÈÔ ÏÌ ÙÖÜÓÌ < un un > = 1. ÂÖ ÛÌ j
L Lh
x x i
2
An j
sin2 np 1 ÿ cos 2pn
2 j
j An j dx = 1 ) dx = 1 )
0 L 2 0 L
4.5 ¸³¸¾Â¸»´Á ¹°¸ ¸³¸¾ÁÃ¼°ÀÂ¶Á´¸Á 307
L r
x
2 2
An j L jAn j 2
sin 2pn eifn ; fn 2
j
xÿ =1) L=1 An = :
2n p
) R
I
2 L 2 L
0
°Ô ËÐÈÒÌ ÕÖÜÓÌ, ÈÜÏÈÐ ØÌÛÈ, fn = 0, ×ÈÐ ØÔÖÜÓÌ ÛÌÒÐÑÈ

r
p2 2 x
ln = 2
2
n ; un (x) = sin np ; n = 1; 2::: : (4:17b)
L L L
´Ü ÑÖÒÈ È×ÖËÌÐÑÔÜ ÌÛÈÐ Ö ÛÐ ÛÖ ÙÜ ÙÛÎÓÈ un (x) ÌÐ ÔÈÐ ÖØÏÖÑÈÔÖÔÐÑÖ .
(ii) To l ÌÐ ÔÈÐ ×ØÈÊÓÈÛÐÑÖ Ú ÓÌ l < 0. Âà ØÈ,
p p
ul (x) = A e ÿ lx + B eÿ ÿlx ;
ul (0) = 0 ) A + B = 0;
p p
ul (L) = 0 ) A e ÿlL + B eÿ ÿlL = 0:
ÂÖ ÙÜ ÙÛÎÓÈ ÛàÔ ÌÕÐÙà ÙÌàÔ ÈÜÛà Ô ËÌÔ Ì ÞÌÐ ÓÎ ÓÎËÌÔÐÑÎ ÒÜ ÙÎ, ÑÈÏÖ ÙÖÔ

1 1 p
p
= e ÿ ÿl L e ÿ lL = 0; l < 0:
p p ÿ 6
e ÿlL e ÿ ÿl L
°ÜÛÖ ÙÜÔÌ×È ÊÌÛÈÐ A = B = 0, ËÎÒÈËÎ u(x) = 0. ³ÐÈ×ÐÙÛà ÔÖÜÓÌ, ËÎÒÈËÎ , Ö ÛÐ ËÌÔ

Ü×È ØÞÖÜÔ ÒÜ ÙÌÐÚ ÓÌ ÈØÔÎÛÐÑÌ Ú ÐËÐÖÛÐÓÌ Ú.
°ÔÈ ÒÖÊÈ È×ÖËÌÐÑÔÜ ÌÛÈÐ ×àÚ ËÌÔ Ü×È ØÞÖÜÔ ÒÜ ÙÌÐÚ ÓÌ ÐËÐÖÛÐÓÌ Ú ÓÐÊÈËÐÑÌ Ú. ÁÜ-
ÔÌ×à Ú, ÖÐ ÓÖ ÔÌÚ ÒÜ ÙÌÐÚ ÛÎÚ (4.16) ËÐ ÔÖÔÛÈÐ È×Ö ÛÎÔ ÌÕÐ ÙàÙÎ (4.17a). &
¿ÈØÈÛÎ ØÎÙÎ: ·Ì ÛÖÔÛÈÚ ÙÛÎÔ (4.15b) f (x) = u(x) ÑÈÐ g(x) = (x), ÈÜÛÎ ÊÐ ÔÌÛÈÐ
Q(u; 3 ) = 3 (L) u(L) ÿ 3 (L)u0 (L) ÿ 3 (0) u(0) + 3 (0) u0 (0):
0 0
´×ÌÐËÎ Ö ÓàÚ u(0) = u(L) = 0, Î ÙÜÔÏÎ ÑÎ (4.15b) ËÐ ÔÌÐ

3 (L) u0 (L) ÿ 3 (0) u0 (0) = 0:
AÒÒÈ u0 (L) =
6 ,
0 u0 (0) =
6 0; Ö×Ö ÛÌ, ÈÔÈÊÑÈÙÛÐÑÈ ,
(0) = 0; ( L ) = 0 ;
ËÎÒÈËÎ ÖÐ ×ØÖÙÈØÛÎÓÌ ÔÌÚ ÙÜÔÖØÐÈÑÌ Ú ÙÜÔÏÎ ÑÌÚ ÌÐ ÔÈÐ Ð ËÐÌÚ ÓÌ ÈÜÛÌ Ú ×ÖÜ ËÐ ÔÖÔÛÈÐ
È×Ö ÛÎÔ ÌÕÐ ÙàÙÎ (4.16).
ÁÜÔÌ×à Ú, Ö ÛÌÒÌÙÛÎ Ú Lx = d2 =dx2 ÌÐ ÔÈÐ ÈÜÛÖ×ØÖÙÈØÛÎÓÌ ÔÖÚ (ÌØÓÐÛÐÈÔÖ Ú).
ÿ
°ÜÛÖ Ú, ÑÈÏà Ú ÏÈ ËÖÜ ÓÌ ×ÐÖ ÑÈ Ûà, ÌÐ ÔÈÐ Ö ÉÈÏÜ ÛÌØÖÚ ÒÖ ÊÖÚ ×ÖÜ ÖÐ ÐËÐÖÛÐÓÌ Ú ÛÖÜ
Lx ÌÐ ÔÈÐ ×ØÈÊÓÈÛÐÑÌ Ú ÑÈÐ ÖÐ ÐËÐÖÙÜÔÈØÛÎ ÙÌÐÚ ×ÖÜ ÈÔÛÐÙÛÖÐÞÖÜ Ô ÙÌ ËÐÈÝÖØÌÛÐÑÌ Ú
ÐËÐÖÛÐÓÌ Ú ÌÐ ÔÈÐ ÖØÏÖÊà ÔÐÌÚ. ¶ ÏÌÛÐÑÖ ÛÎÛÈ ÛàÔ ÐËÐÖÛÐÓà Ô ËÌÔ ÌÐ ÔÈÐ È×Ö ØØÖÐÈ ÛÎÚ
ÈÜÛÖÙÜÔÈ ÝÌÐÈÚ ÈÒÒÈ ÐÙÞÜ ÌÐ ÙÛÎÔ ÌÐËÐÑÎ ×ÌØÐ ×ÛàÙÎ ÛÖÜ ×ÈØÈËÌÐ ÊÓÈÛÖ Ú ÓÈÚ.
´×Ð ÙÎÚ, ÛÖ Ö ÛÐ ÖÐ ÐËÐÖÙÜÔÈØÛÎ ÙÌÐÚ Ì ÞÖÜÔ ÑÈÏÖØÐÙÓÌ ÔÎ ÐÙÖÛÐÓÐ È, ËÎÒÈËÎ , ÌËà ,
un (x) = un ( x), ÖÝÌÐ ÒÌÛÈÐ ÙÛÖ Ö ÛÐ ÛÖ ÙÖ Ö ÛÌÒÌÙÛÎ Ú Lx Ö ÙÖ ÑÈÐ ÖÐ ÙÜÔÖØÐÈÑÌ Ú
ÿ ÿ
ÙÜÔÏÎ ÑÌÚ ×ÈØÈÓÌ ÔÖÜÔ ÈÔÈÒÒÖÐ àÛÌÚ ÈÔ x x. ! ÿ
¿ÈØÈ ËÌÐÊÓÈ 2: ³Ð ÔÌÛÈÐ Ö ÛÌÒÌÙÛÎ Ú

d2 2m 2 3
L= + 2 E ÿ V (x) ; ÿ L=2 x L=2;
dx2 h
8 (4:18).
<0 ;
> j xj < L=2
V (x) =
>
m; E ÙÛÈÏÌØÌ Ú.
:
V0 ; j xj > L=2
OÐ ÙÜÔÖØÐÈÑÌ Ú ÙÜÔÏÎ ÑÌÚ ÌÐ ÔÈÐ:

(i) ¶ ÒÜ ÙÎ ÏÈ ÌÐ ÔÈÐ ÛÌÛØÈÊàÔÐÑÈ ÖÒÖÑÒÎØà ÙÐÓÎ ÙÛÖ ( ; + ): ÿ1 1
(ii) ¶ ÒÜ ÙÎ ÏÈ ×ØÌ ×ÌÐ ÔÈ ÌÐ ÔÈÐ ÙÜÔÌÞÎ Ú ÑÈÐ ÔÈ Ì ÞÌÐ ÙÜÔÌÞÎ ×ÈØÈ ÊàÊÖ. ÂÖÜ ÛÖ
ÌÐ ÔÈÐ ÒÖÊÐÑÖ , ÑÈÏÖ ÙÖÔ Ö ÛÌÒÌÙÛÎ Ú ÌÐ ÔÈÐ ËÌÜ ÛÌØÎÚ ÛÈ ÕÎÚ ÑÈÐ Î V (x) ×ÈØÈ-
ÓÌ ÔÌÐ ×ÈÔÛÖÜ ×Ì×ÌØÈÙÓÌ ÔÎ.
ÂÖ ×ÐÖ ×È Ôà ×ØÖ ÉÒÎÓÈ ×ÈØÖÜÙÐÈ ÍÌÛÈÐ Ö ÛÈÔ Ì×ÐÞÌÐØÖÜ ÓÌ ÔÈ ÒÜ 2 ÙÖÜÓÌ ÛÎ ËÐÈÝÖ-
ØÐÑÎ 3ÌÕÐ ÙàÙÎ (³.´.) ÛÖÜ SchroÈdinger, ÛÎÚ ¹ÉÈÔÛÖÓÎÞÈÔÐÑÎ Ú* ÑÖÐ ÛÈÕÌ, ×.Þ., ÌÕ.
(9.6) , ÙÛÎ ÓÐ È ËÐÈ ÙÛÈÙÎ. ¶ ËÐÈÝÖØÐÑÎ ÈÜÛÎ ÌÕÐ ÙàÙÎ ËÐÌ ×ÌÐ ÛÎÔ ÑÐ ÔÎÙÎ ÌÔÖ Ú
ÙàÓÈÛÐ ÖÜ ÙÌ Ì ÔÈ ËÜÔÈÓÐÑÖ ÛÎÚ ÓÖØÝÎ Ú ÛÖÜ ÁÞÎ ÓÈÛÖÚ 4.1.
E×ÌÐËÎ ÛÖ V (x) ÌÐ ÔÈÐ ÈÙÜÔÌÞÌ Ú, ÏÈ ×ØÌ ×ÌÐ ÔÈ ÒÜ ÙÖÜÓÌ ÛÈ ÌÕÎ Ú ×ØÖÉÒÎ ÓÈÛÈ:
d 2 c 2m
dx2
+ 2 (E ÿ V 0 )c = 0; j xj > L=2 , (4:19a)
h
d 2 c 2m
+ 2 E c = 0; j xj < L=2: (4:19b)
dx2 h
(1) ·È ÈÙÞÖÒÎÏÖÜ ÓÌ ×Øà ÛÈ ÓÌ ÛÎÔ ×ÌØÐ ×ÛàÙÎ 0 < E < V0 . ÂÖ ÛÌ, ÌÜ ÑÖÒÈ ÉØÐ -
* ²ÐÈ ÒÌ×ÛÖÓÌØÌ ÙÛÌØÎ ÓÌÒÌ ÛÎ ÑÈÐ ÙÜÍÎ ÛÎÙÎ ÛÎÚ ÝÜÙÐÑÎ Ú ÙÎÓÈÙÐ ÈÚ ÛÎÚ ÒÜ ÙÎÚ ÑÖÐ ÛÈÕÌ, ×.Þ., ².Å.
²ÌàØÊÈÒÈ , ´ÐÙÈÊàÊÎ ÙÛÎÔ ¹ÉÈÔÛÖÓÎÞÈÔÐÑÎ , ÂÖ ÓÖÚ ¸, ¿ÈÔÌ×ÐÙÛÎ ÓÐÖ ¿È ÛØÈÚ (1977).
4.5 ¸³¸¾Â¸»´Á ¹°¸ ¸³¸¾ÁÃ¼°ÀÂ¶Á´¸Á 309
ÁÞ. 4.1: ÁÞÎÓÈÛÐÑÎ ÈÔÈ×ÈØÈ ÙÛÈÙÎ ÛÖÜ ËÜÔÈÓÐÑÖÜ ×ÖÜ ×ÌØÐÊØÈ ÝÌÐ Î (4.18).
s
2m(ÿE + V0 )
cI = CI e kx + DI ekx ;
ÿ
x< ÿ L=2 ; k = :
2
h
r
2mE
cII = CII cos (kx) + DII sin (kx); ÿ L=2 < x < L=2; k= :
2
h
cIII = CIII e ÿ kx + D ekx ; x > L=2:

III
¶ È×ÈÐ ÛÎÙÎ (i) ÙÜÔÌ×È ÊÌÛÈÐ

CI = DIII = 0:
E×ÌÐËÎ L(x) = L( x), Î ÌÜ ØÌÙÎ ÛàÔ ÒÜ ÙÌàÔ ËÐÌÜÑÖÒÜ ÔÌÛÈÐ ÈØÑÌÛÈ ÈÔ ÈÕÐà ÙÖÜÓÌ
ÿ
È×Ö ÈÜÛÌ Ú ÔÈ ÌÐ ÔÈÐ È ØÛÐÌÚ Î ×ÌØÐÛÛÌ Ú (ÔÈ Ì ÞÖÜÔ ÑÈÏÖØÐÙÓÌ ÔÎ ÐÙÖÛÐÓÐ È).
(È) c(x) = c( x). ÂÖ ÛÌ DII = 0 ÑÈÐ CIII = DI , ËÎÒÈËÎ
ÿ
8
>
> CIII ekx ; x < ÿL=2
>
>
<
c(x) = > CII cos(kx); ÿL=2 < x < L=2
>
>
>
:
CIII eÿkx ; x > L=2:
°×Ö ÛÎ ÙÞÌ ÙÎ cII (L=2) = cIII (L=2) ÑÈÐ cII (L=2) = cIII (L=2), ÉØÐ ÙÑÖÜÓÌ Ö ÛÐ
0 0
[cos (kx)] 0
(e kx ) 0
Î k = ÿk tan(kL=2).
ÿ
= ÿ (4:20a)
cos(kx) L=2
( e kx )
ÿ
L=2
·Ì ÛÖÔÛÈÚ
p p
L L 2mE L 2mV0
j=k = kai b= ;
2 2h 2h
Î ÌÕÐ ÙàÙÎ (4.20a), ×ÖÜ ËÐ ÔÌÐ ÛÐÚ ÐËÐÖÛÐÓÌ Ú, ÊØÈ ÝÌÛÈÐ
q
(b=j)2 ÿ 1 = tan j ; 0 < j b: (4:20b)
¾Ð ÒÜ ÙÌÐÚ ÛÎÚ ×ÐÖ ×È Ôà ÌÕÐ ÙàÙÎÚ ÉØÐ ÙÑÖÔÛÈÐ

2
ÓÌ Ùà ÓÈÏÎÓÈÛÐÑà Ô Ü×ÖÒÖÊÐÙÛÐ-
Ñà Ô ×ÈÑÌ ÛàÔ (×.Þ. Mathematica) Î ÊØÈÝÐÑÈ . ¿ÈØÐÙÛÈ ÔÖÜÓÌ ÊØÈÝÐÑÈ ÛÖ ËÌÕÐÖ ÑÈÐ
ÛÖ ÈØÐÙÛÌØÖ
3
ÓÌ ÒÖÚ ÛÎÚ (4.20b), Ö×Ö ÛÌ ÖÐ ØÐ ÍÌÚ ÑÈÏÖØÐ ÍÖÔÛÈÐ È×Ö ÛÈ ÙÎÓÌÐ È ÛÖÓÎ Ú
ÛÖÜÚ. °Ô Ü×ÖÏÌ ÙÖÜÓÌ Ö ÛÐ ÖÐ ØÐ ÍÌÚ ÌÐ ÔÈÐ jn ; n = 1; 2:::; ÉØÐ ÙÑÖÜÓÌ Ö ÛÐ
p
L 2mEn 2h2
jn =
2h
Î En =
mL2
jn2 , (4:21)
ËÎÒÈËÎ Î ÌÔÌ ØÊÌÐÈ ×ÈÐ ØÔÌÐ ËÐÈÑØÐÛÌ Ú ÛÐÓÌ Ú (ÐËÐÖÛÐÓÌ Ú).

(É) c(x) = c( x). ¿ØÖÞàØà ÔÛÈÚ Ö ×àÚ ×ÐÖ ×È Ôà, ÉØÐ ÙÑÖÜÓÌ Ö ÛÐ
ÿ ÿ
8
> ÿCIII e
kx ; x< ÿ L=2
>
>
>
<
c(x) = > DII sin (kx); ÿ L=2 < x < L=2
>
>
>
:
CIII eÿkx ; x > L=2:
¶ ÙÜÔÌ ÞÌÐÈ ÛÎÚ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎÚ ÑÈÐ ÛÎÚ ×ÈØÈÊà ÊÖÜ ÛÎÚ ÙÛÖ ÙÎÓÌÐ Ö x = L=2 (Î ÿ L=2 )
ËÐ ÔÌÐ
q
ÿ k = k cot(kL=2) Î cot j = (b=j)2 ÿ 1 . (4:22)
°Ô ÖÐ ØÐ ÍÌÚ ÛÎÚ (4.22) ÌÐ ÔÈÐ j n ; , ÖÐ ÍÎÛÖÜ ÓÌÔÌÚ ÐËÐÖÛÐÓÌ Ú ÌÐ ÔÈÐ

n = 1; 2; :::
2h2 2
jn

En = ; n = 1; 2; ::: : (4:23)
mL2
¿ØÖÝÈÔà Ú, ÖÐ ÌÕ. (4.20b) ÑÈÐ (4.22) ÌÐ ÔÈÐ ËÐÈÝÖØÌÛÐÑÌ Ú. ¹ÈÛÈ ÙÜÔÌ ×ÌÐÈ, ÖÐ jn ÑÈÐ
j n ËÌÔ ÙÜÓ×Ð ×ÛÖÜÔ. ¾Ð È ØÛÐÌÚ ÑÈÐ ÖÐ ×ÌØÐÛÛÌ Ú ÒÜ ÙÌÐÚ ËÌÔ ÌÐ ÔÈÐ ÌÑÝÜÒÐÙÓÌ ÔÌÚ. °
ØÈ,

ÈÔÈÊÑÈÙÛÐÑÈ , ÖÐ ÒÜ ÙÌÐÚ ÛÎÚ ÌÕ. (4.19) ÌÐ ÔÈÐ ÌÐ ÛÌ È ØÛÐÌÚ ÌÐ ÛÌ ×ÌØÐÛÛÌ Ú.
¾Ð ÒÖ ÊÖÐ CII =CIII Î DII =CIII , ÈÔÈ ÒÖÊÈ ÓÌ ÛÎÔ ×ÌØÐ ×ÛàÙÎ, Ü×ÖÒÖÊÐ ÍÖÔÛÈÐ È×Ö
ÛÎÔ ÌÕÐ ÙàÙÎ ÙÜÔÌ ÞÌÐÈÚ. ¶ È×ÖÓÌ ÔÖÜÙÈ ÙÛÈÏÌØÈ Ó×ÖØÌÐ ÔÈ Ü×ÖÒÖÊÐÙÛÌÐ ÓÖ ÔÖ È×Ö
ÛÎ ÙÜÔÏÎ ÑÎ ÑÈÔÖÔÐÑÖ×ÖÐ ÎÙÎÚ ÛÎÚ ÒÜ ÙÎÚ. ¾Ð ÙÞÌÛÐÑÌ Ú ×ØÈ ÕÌÐÚ ÑÈÏà Ú ÑÈÐ Î ÊØÈ-
ÝÐÑÎ ÌÜ ØÌÙÎ ÛàÔ ØÐÍà Ô ÈÝÎ ÔÌÛÈÐ àÚ È ÙÑÎÙÎ.
´ÔËÐÈÝÌ ØÖÜÙÈ ÌÐ ÔÈÐ Î ×ÌØÐ ×ÛàÙÎ Ö ×ÖÜ V0 . ÁÛÎÔ ×ÌØÐ×ÛàÙÎ ÈÜÛÎ b
! 1 ! 1
ÑÈÐ k ! 1 . ÂÖ ÛÌ ÖÐ ÐËÐÖÛÐÓÌ Ú ÑÈÐ ÖÐ ÐËÐÖÙÜÔÈØÛÎ ÙÌÐÚ ×ÈÐ ØÔÖÜÔ È×ÒÎ ÓÖØÝÎ :
(È) ° ØÛÐÌÚ ÒÜ ÙÌÐÚ: ´Ü ÑÖÒÈ ËÐÈ×ÐÙÛà ÔÖÜÓÌ Ö ÛÐ
2
p 2
h p(2n + 1)
tan j = 0 ) jn = (2n + 1) ; En = ; n = 0; 1; 2; :::;
2 2m L
4.5 ¸³¸¾Â¸»´Á ¹°¸ ¸³¸¾ÁÃ¼°ÀÂ¶Á´¸Á 311
c (x) = 0 an jxj > L=2:
³ÎÒÈËÎ ,
8
> 0; xj > L=2
j
<
c n (x) = > 1 h xi
: p cos (2n + 1)p ; j xj < L=2; n = 0; 1; 2; ::: :
L L
(É) ¿ÌØÐÛÛÌ Ú ÒÜ ÙÌÐÚ: Âà ØÈ

2
p 2 2 pn
h
cot j = ÿ1 ) j n

= 2n ; E n = ; n = 1; 2; ::: ;
2 2m L
8
> 0; j xj > L=2
<
c n (x) = > 1 x
: p sin 2np ; j xj < L=2; n = 1; 2; ::: :
L L
²ÌÔÐÑÈ ,
2 p2 2
h 1 1
En = n ; cn = [fn (x) + (ÿ1)n+1 fn (ÿx)]; fn (x) = p einpx=L ; n = 1; 2; ::: :
2mL2 2 L
¿ÈØÈÛÎØÖÜ ÓÌ Ö ÛÐ Î ÞÈÓÎÒÖ ÛÌØÎ ÐËÐÖÛÐÓÎ ÈÔÛÐÙÛÖÐÞÌÐ ÙÛÎÔ È ØÛÐÈ ÐËÐÖÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ

c1 ÑÈÐ ÌÐ ÔÈÐ
h2 p 2
E1 = :
2m L
¿ÈØÈÛÎ ØÎÙÎ: ¾ ÞàØÐÙÓÖ Ú ÛàÔ ÒÜ ÙÌàÔ ÙÌ È ØÛÐÌÚ ÑÈÐ ×ÌØÐÛÛÌ Ú ËÌÔ Î ÛÈÔ È×ÈØÈÐ -
ÛÎÛÖÚ. °×Òà Ú ËÐÌÜÑÖ ÒÜÔÌ ÛÎ ÒÜ ÙÎ. ÂÖÜ ÛÖ ÝÈÐ ÔÌÛÈÐ ÑÈÏÈØÈ È×Ö ÛÖ Ö ÛÐ ÓÖ ÔÖ ÖÐ
ÙÜÔÏÎ ÑÌÚ ÙÛÖ x = L=2 (Î L=2) ÞØÌÐÈ ÙÛÎÑÈÔ. °Ô ËÌÔ Ì ÑÈÔÌ ÑÈÔÌÐ Ú ÞØÎ ÙÎ ÛÎÚ
ÿ
ÐËÐÖ ÛÎÛÈÚ ÈÜÛÎ Ú, ÏÈ ÌÜ ØÐÙÑÌ ÛÎÔ Ð ËÐÈ È×È ÔÛÎÙÎ ÓÖ ÔÖ ×ÖÜ, ÛÖ ÛÌ, ÏÈ ÞØÌÐÈÍÖ ÛÈÔ
ÑÈÐ ÛÐÚ ÙÜÔÖØÐÈÑÌ Ú ÙÜÔÏÎ ÑÌÚ ÙÛÖ x = L=2 ÑÈÐ ÙÛÖ x = L=2. ¾ ÈÔÈÊÔà ÙÛÎÚ ×È-
ÿ
ØÖÛØÜ ÔÌÛÈÐ ÔÈ ÛÖ ÌÕÈÑØÐÉà ÙÌÐ ÓÖ ÔÖÚ ÛÖÜ.

(2) ¶ ×ÌØÐ ×ÛàÙÎ E V0 ×ØÖÑÜ ×ÛÌÐ È×Ö ÛÈ ×ÐÖ ×È Ôà ÈÔ k ik ÑÈÐ k k. ÁÛÎÔ
! !
×ÌØÐ ×ÛàÙÎ ÈÜÛÎ ÖÐ ÒÜ ÙÌÐÚ ËÌÔ ÌÐ ÔÈÐ ÛÌÛØÈÊàÔÐÑÈ ÖÒÖÑÒÎØà ÙÐÓÌÚ. ¾Ð ÒÜ ÙÌÐÚ ÈÜÛÌ Ú
ÌÐ ÔÈÐ ×ÈØÈËÌÑÛÌ Ú ÙÛÎÔ ¹ÉÈÔÛÖÓÎÞÈÔÐÑÎ (ÛÖ ÙàÓÈ ÛÐÖ ËÌÔ ÌÐ ÔÈÐ ËÌ ÙÓÐÖ ÈÒÒÈ Ì ÞÌÐ
×Ì×ÌØÈÙÓÌ ÔÎ ×ÐÏÈÔÖ ÛÎÛÈ ÔÈ ×È ÌÐ ÙÛÖ x = ). ¾ÓàÚ, Î ÙÜÔÌ×Î Ú ÓÈÏÎÓÈÛÐÑÎ
61
ÈÔÛÐÓÌÛà ×ÐÙÎ ÛÖÜ ×ØÖÉÒÎ ÓÈÛÖÚ ÌÐ ÔÈÐ ËÜ ÙÑÖÒÎ ÑÈÐ ÛÖ ×ØÖ ÉÒÎÓÈ ×ØÖÚ ÛÖ ×ÈØÖ Ô
×ÈØÈÑÈ Ó×ÛÌÛÈÐ. &
4.6 ¿ÈØÈËÌÐ ÊÓÈÛÈ ÞØÎ ÙÐÓàÔ ÛÌÒÌÙÛà Ô
¾Ð ×ÐÖ ÑÖÐÔÖÐ ÑÈÐ ÞØÎ ÙÐÓÖÐ ÛÌÒÌÙÛÌ Ú ÞÈØÈÑÛÎØÐ ÍÖÔÛÈÐ È×Ö ÛÖ ÊÌÊÖÔÖ Ú Ö ÛÐ
Ü×È ØÞÌÐ È×ÒÎ ÙÞÌ ÙÎ ÓÌÛÈÕÜ ÈÜÛà Ô ÑÈÐ ÛàÔ ×ØÖÙÈØÛÎÓÌ ÔàÔ ÛÖÜÚ. ÅÈØÈÑÛÎØÐÙÛÐ-
ÑÖÐ ÈÔÛÐ×ØÖ Ùà×ÖÐ ÌÐ ÔÈÐ:
(1) ¾Ð ÌØÓÐÛÐÈÔÖÐ
*
Î ÈÜÛÖ×ØÖÙÈØÛÎÓÌ ÔÖÐ Î , Ö ÛÈÔ A+ = A. ·È
ÈÜÛÖÙÜÔÈÝÌÐ Ú
ÙÜÓÉÖÒÐ ÍÖÔÛÈÐ ÓÌ H .
(2) ¾Ð ÈÔÛÐÌØÓÐÛÈÔÖÐ , Ö ÛÈÔ A+ = A:
ÿ
(3) ¾Ð ÓÖÔÈËÐÈÑÖÐ , Ö ÛÈÔ A+ = A 1 , ËÎÒÈËÎ Ö ÈÔÛÐ ÙÛØÖÝÖÚ ÛÖÜ A ÐÙÖÜ ÛÈÐ ÓÌ ÛÖÔ
ÿ
×ØÖÙÈØÛÎÓÌ ÔÖ ÛÖÜ A. ÂÌ ÛÖÐÖÐ ÛÌÒÌÙÛÌ Ú ÙÜÓÉÖÒÐ ÍÖÔÛÈÐ ÓÌ ÛÖ ÊØÈ ÓÓÈ U .

¿ØÖÑÌÐÓÌ ÔÖÜ ×ÌØÐ ×ØÈÊÓÈÛÐÑà Ô ËÐÈÔÜÙÓÈÛÐÑà Ô Þà ØàÔ Ü×È ØÞÌÐ ËÐÈÝÖØÌÛÐÑÎ
ÖÔÖÓÈÛÖÒÖÊÐ È. ¾ ×ØÖÙÈØÛÎÓÌ ÔÖÚ ÛÌÒÌÙÛÎ Ú ÒÌ ÊÌÛÈÐ ÑÈÐ ÈÔÈ ÙÛØÖÝÖÚ (transpose)
ÑÈÐ ÙÜÓÉÖÒÐ ÍÌÛÈÐ ÓÌ ÛÖ ÙÜ ÓÉÖÒÖ A Î AT . ´ÞÖÜÓÌ

< g j AT j f > < f jAjg >:
ÂÖ ÛÌ:
(È) ¾ ÛÌÒÌÙÛÎ Ú A ÑÈÒÌÐ ÛÈÐ ÙÜÓÓÌÛØÐÑÖ Ú ÈÔ AT = A.
(É) ¾ ÛÌÒÌÙÛÎ Ú A ÑÈÒÌÐ ÛÈÐ ÈÔÛÐÙÜÓÓÌÛØÐÑÖ Ú ÈÔ AT = A. ÿ
(Ê) ¾ ÛÌÒÌÙÛÎ Ú A ÑÈÒÌÐ ÛÈÐ ÖØÏÖÊà ÔÐÖÚ ÈÔ AT = A 1 . ÂÖ ÛÌ ÙÜÓÉÖÒÐ ÍÌÛÈÐ ÓÌ

ÿ
ÛÖ ÊØÈ ÓÓÈ O.
¾Ð ÓÖÔÈËÐÈÑÖÐ Î , ×ØÖÑÌÐÓÌ ÔÖÜ ÊÐÈ ÛÖÜÚ ×ØÈÊÓÈÛÐÑÖÜ Ú Þà ØÖÜÚ, ÖÐ ÖØÏÖÊà ÔÐÖÐ
ÛÌÒÌÙÛÌ Ú Ì ÞÖÜÔ ÛÎ ÞÈØÈÑÛÎØÐÙÛÐÑÎ ÑÈÐ Ù×ÖÜËÈÐ È ÐËÐÖ ÛÎÛÈ ÔÈ ËÐÈÛÎØÖÜ Ô ÛÖ ÌÙà-
ÛÌØÐÑÖ ÊÐÔÖ ÓÌÔÖ ËÜ Ö ËÐÈÔÜÙÓÈ ÛàÔ Ö ÛÈÔ ËØÈ ÙÖÜÔ Ì×È Ôà ÛÖÜÚ. ÁÜÊÑÌÑØÐÓÌ ÔÈ,
< Ug j Uf > = < g j U + U j f > = < g j U ÿ1 U j f > = < g j I j f > = < g j f > :
²ÐÈ ÛÖ ÒÖ ÊÖ ÈÜÛÖ Ô, ÖÐ ÛÌÒÌÙÛÌ Ú ÈÜÛÖÐ ×ÖÒÒÌ Ú ÝÖØÌ Ú ÒÌ ÊÖÔÛÈÐ , Ì×ÌÐËÎ
ÐÙÖÓÌÛØÐÑÖÐ
ËÌÔ ÈÒÒÈ ÍÖÜÔ ÛÖ ÓÎ ÑÖÚ ÌÔÖ Ú ËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÖÚ. ÂÌ ÛÖÐÖÐ ×ÌØÐÓÌ ÔÖÜÓÌ ÔÈ ÌÐ ÔÈÐ, ×.Þ., ÖÐ
ÛÌÒÌÙÛÌ Ú ÙÛØÖÝÎ Ú ÌÔÖ Ú ÙÜÙÛÎ ÓÈÛÖÚ ÈÕÖ ÔàÔ.
(4) ´ÔÈÚ ÛÌÒÌÙÛÎ Ú A ÒÌ ÊÌÛÈÐ ÑÈÔÖÔÐÑÖ Ú ÈÔ ÓÌÛÈÛÐ ÏÌÛÈÐ ÓÌ ÛÖÔ ×ØÖÙÈØÛÎÓÌ ÔÖ
ÛÖÜ, ËÎÒÈËÎ ÈÔ
AA+ = A+ A (ÙÜÔÏÎ ÑÎ ÑÈÔÖÔÐÑÖ ÛÎÛÈÚ).
¾ÒÖÐ ÖÐ ×ÐÖ ×È Ôà ÛÌÒÌÙÛÌ Ú (ÌØÓÐÛÐÈÔÖÐ , ÈÔÛÐÌØÓÐÛÐÈÔÖÐ , ÓÖÔÈËÐÈÑÖÐ ) ÌÐ ÔÈÐ ÑÈÔÖÔÐ-
ÑÖÐ .
* ÁÛÎ ÄÜÙÐÑÎ Ì×ÐÑØÈÛÌÐ Ö Ö ØÖÚ ÌØÓÐÛÐÈÔÖ Ú£ ÙÛÈ »ÈÏÎÓÈÛÐÑÈ Ö Ö ØÖÚ ÈÜÛÖ×ØÖÙÈØÛÎÓÌ ÔÖÚ Î
ÈÜÛÖÙÜÔÈÝÎ Ú.
4.6 ¿°À°³´¸²»°Â° ÅÀ¶Á¸»Ç¼ Â´º´ÁÂÇ¼ 313
(5) ´ÔÈÚ ÛÌÒÌÙÛÎ Ú P ÒÌ ÊÌÛÈÐ Î

×ØÖÉÖÒÐÑÖ Ú ÛÌÒÌÙÛÎ(projection o-
Ú ×ØÖÉÖÒÎ Ú
perator) ÈÔ
(È) ÌÐ ÔÈÐ ÈÜÛÖ×ØÖÙÈØÛÎÓÌ ÔÖÚ ÑÈÐ
(É) ÐÑÈÔÖ×ÖÐÌÐ ÛÎ ÙÞÌ ÙÎ P 2 = P .
¿ÈØÈÛÎØÖÜ ÓÌ Ö ÛÐ Ö P ËÌÔ Ì ÞÌÐ ÈÔÛÐ ÙÛØÖÝÖ, ÌÑÛÖ Ú È×Ö ÛÎÔ ÛÌÛØÐÓÓÌ ÔÎ ×ÌØÐ ×ÛàÙÎ
Ö ×ÖÜ P = I (ÛÈÜÛÖÛÐÑÖ Ú). ¿ØÈÊÓÈÛÐÑÈ , ÈÔ Ö P ÌÐ ÞÌ ÈÔÛÐ ÙÛØÖÝÖ, ×.Þ. P 1 , ÛÖ ÛÌ ÿ
P 1 P P = P 1 P Î P = I . ¿ÈØÈÛÎØÖÜ ÓÌ, Ì×Ð ÙÎÚ, Ö ÛÐ ÈÔ P1 ÑÈÐ P2 ÌÐ ÔÈÐ ÛÌÒÌÙÛÌ Ú

ÿ ÿ
×ØÖÉÖÒÎ Ú Ö P1 + P2 ËÌÔ ÌÐ ÔÈÐ ÊÌÔÐÑÈ ÛÌÒÌÙÛÎ Ú ×ØÖÉÖÒÎ Ú. ´Ð ÔÈÐ ÛÌÒÌÙÛÎ Ú ×ØÖÉÖ-
ÒÎ Ú ÈÔ P1 P2 = P2 P1 = 0. ¿ØÈÊÓÈÛÐÑÈ , (P1 + P2 )2 = P1 + P2 ÙÜÔÌ×È ÊÌÛÈÐ
P12 + P22 + P1 P2 + P2 P1 = P1 + P2 Î
P1 P2 + P2 P1 = 0:
¿ÖÒÒÈ×ÒÈÙÐÈ ÍÖÔÛÈÚ ÛÎÔ ×ØÖÎÊÖÜ ÓÌÔÎ ÙÞÌ ÙÎ È×Ö ËÌÕÐÈ ÑÈÐ ÈØÐÙÛÌØÈ ÓÌ P1 , ×ÈÐ Ø-
ÔÖÜÓÌ
P1 P2 + P1 P2 P1 = 0; P1 P2 P1 + P2 P1 = 0; È ØÈ P1 P2 = P2 P1 = 0 .
ÂÌÒÌÙÛÌ Ú ×ØÖÉÖÒÎ Ú ×ÖÜ ÐÑÈÔÖ×ÖÐÖÜ Ô ÛÐÚ ÙÞÌ ÙÌÐÚ
Pi Pj = dij Pi
ÒÌ ÊÖÔÛÈÐ ÖØÏÖÊà ÔÐÖÐ ÛÌÒÌÙÛÌ Ú. ÂÖ ÛÌ, Ö ÛÌÒÌÙÛÎ Ú
X
P = Pi
i
ÌÐ ÔÈÐ Ì×Ð ÙÎÚ ÛÌÒÌÙÛÎ Ú ×ØÖÉÖÒÎ Ú. ¾Ð ÛÌÒÌÙÛÌ Ú ÒÌ ÊÖÔÛÈÐ ÖØÏÖÊà ÔÐÖÐ ÊÐÈÛÐ ×ØÖÉÈ -
ÒÖÜÔ ×È Ôà ÙÌ Þà ØÖÜÚ ÈÓÖÐÉÈÐ È ÖØÏÖÊà ÔÐÖÜÚ. ¿ØÈÊÓÈÛÐÑÈ , ÈÔ
j f i > = Pi j f > ÑÈÐ j fj > = Pj j f >;
ÛÖ ÛÌ
< fi j fj > = < Pi f j Pj f > = < f j Pi+ Pj j f > = < f j Pi Pj j f >
= dij < f j Pi j f > = < f j fi > dij :
¾ÓàÚ ÛÈ ËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ fi > ËÌÔ ÌÐ ÔÈÐ Ü×ÖÞØÌàÛÐÑÈ ÑÈÔÖÔÐÑÖ×ÖÐÎÓÌ ÔÈ.
j
ÇÚ ×ÈØÈ ËÌÐÊÓÈ ÈÔÈÝÌ ØÖÜÓÌ ÛÖÔ ÛÌÒÌÙÛÎ P1 , Ö Ö×ÖÐ ÖÚ ËØà ÔÛÈÚ ÙÌ Ì ÔÈ ËÐÈ ÔÜÙÓÈ
ÓÈÚ ËÐ ÔÌÐ ÛÎÔ ×ØÖÉÖÒÎ ÛÖÜ ÑÈÛÈ ÓÎ ÑÖÚ ÛÖÜ e1 >, ËÎÒÈËÎ j
P1 j f > = f1 j e1 > = j e1 > < e1 j f >;
P12 j f > = f1 P1 j e1 > = f1 j e1 > , ËÎÒÈËÎ P12 = P1 :

´×Ð ÙÎÚ,
< P1 g j f > = < f j P1 j g > = g13 < f j e1 > = g13 < e1 j f > = g13 f1 ;
3 3
< g j P1 j f > = f1 < g j e1 > = f1 < e1 j g >3 = f1 g13 :
³ÎÒÈËÎ
< P1 g j f > = < f j P1 g > Î P 1+ = P 1 .
ÁÜÔÌ×à Ú, Ö P1 ÌÐ ÔÈÐ ÛÌÒÌÙÛÎ Ú ×ØÖÉÖÒÎ Ú ÑÈÐ Ó×ÖØÌÐ ÔÈ8 ÊØÈÝÌÐ P1 = e1 > < e91 . j j
¾ÓÖÐÈ, ÈÔ ÏÌàØÎ ÙÖÜÓÌ ÓÐÈ ÖØÏÖÑÈÔÖÔÐÑÎ ÉÈ ÙÎ e1 >, e2 >, ..., en > , ÖÐ j j j
ÛÌÒÌÙÛÌ Ú Pi = ei > < ei ÌÐ ÔÈÐ Ö ÒÖÐ ÛÖÜÚ ×ØÖÉÖÒÐÑÖÐ . ´×Ð ÙÎÚ,
j j
Pi Pj = j ei > < e i j ej > < e j j = dij j ei > < ej j;

ÌÐ ÔÈÐ ËÎÒÈËÎ ÖØÏÖÊà ÔÐÖÐ. ÁÜÔÌ×à Ú, Ö ÛÌÒÌÙÛÎ Ú
X
n
P = j e i > < ei j
i=1
ÌÐ ÔÈÐ ×ØÖÉÖÒÐÑÖ Ú ÛÌÒÌÙÛÎ Ú, Ö Ö×ÖÐ ÖÚ, ËØà ÔÛÈÚ ×È Ôà Ù' Ì ÔÈ ËÐÈÔÜÙÓÈÛÐÑÖ Þà ØÖ S,
ÛÖÔ ×ØÖÉÈ ÒÒÌÐ ÙÛÖ Þà ØÖ Sn ÛÖÔ Ö×ÖÐ Ö ÑÈÒÜ ×ÛÖÜÔ ÛÈ ËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ ei >. ´×Ð ÙÎÚ, j
j f> 2 Sn ) P jf > 2 Sn :
²ÌÔÐÑÈ , ÏÈ ÒÌ ÓÌ Ö ÛÐ Ö Ü×Ö ÞàØÖÚ Sn S ÌÐ ÔÈÐ ÈÔÈÒÒÖÐ àÛÖÚ Ü×Ö ÞàØÖÚ ÌÔÖ Ú ÛÌÒÌÙÛÎ
A ×ÖÜ ËØÈ ÙÛÖÔ S ÈÔ
j f> 2 Sn ) Ajf > 2 Sn :
¶ ÓÌÒÌ ÛÎ ÛàÔ ÈÔÈÒÒÖÐ àÛàÔ Ü×Ö ÞàØàÔ ÛÌÒÌÙÛà Ô ÉØÐ ÙÑÌÐ ÓÌÊÈ ÒÎ ÌÝÈØÓÖÊÎ ÙÛÎÔ
¹ÉÈÔÛÖÓÎÞÈÔÐÑÎ *.
¾ÒÖÐ ÖÐ ×ÐÖ ×È Ôà ÛÌÒÌÙÛÌ Ú, ËÎÒÈËÎ ÖÐ ÌØÓÐÛÐÈÔÖÐ (ÑÈÐ ÑÈÛÈ ÙÜÔÌ ×ÌÐÈ ÖÐ ×ØÖ-
ÉÖÒÐÑÖÐ ), ÖÐ ÈÔÛÐÌØÓÐÛÐÈÔÖÐ ÑÈÐ ÖÐ ÓÖÔÈËÐÈÑÖÐ ÌÐ ÔÈÐ ×ÈØÈËÌÐ ÊÓÈÛÈ ÑÈÔÖÔÐÑà Ô ÛÌ-
ÒÌÙÛà Ô. ²ÐÈ ÛÖÜÚ ÑÈÔÖÔÐÑÖÜ Ú ÛÌÒÌÙÛÌ Ú ÐÙÞÜ ÖÜÔ ÓÌØÐÑÈ ÙÞÌÛÐÑÈ ÐÙÞÜØÈ ÏÌàØÎ ÓÈÛÈ
(ÛÈ Ö×ÖÐ È Ð ÙàÚ Ó×ÖØÖÜ Ô ÔÈ È×ÖËÌÐÞÛÖÜ Ô ÌÜÑÖÒÖ ÛÌØÈ ÊÐÈ ÑÈ ÏÌ ÑÈÛÎÊÖØÐ È ÞàØÐÙÛÈ ).
°ÜÛÈ ÌÐ ÔÈÐ ÛÈ ÌÕÎ Ú:
* ¹ÖÐ ÛÈÕÌ, ×.Þ., ¸.³. ±Ì ØÊÈËÖÜ, ·ÌàØÐ È ¾ÓÈ ËàÔ, »Ì ØÖÚ ° ÑÈÐ ±, ´ÑËÖ ÙÌÐÚ ÁÜÓÌà Ô (1990).
4.6 ¿°À°³´¸²»°Â° ÅÀ¶Á¸»Ç¼ Â´º´ÁÂÇ¼ 315
·Ìà ØÎÓÈ 1: °Ô A ÌÐ ÔÈÐ ÑÈÔÖÔÐÑÖ Ú ÛÌÒÌÙÛÎ Ú ÑÈÐ l ÓÐÊÈËÐÑÖ Ú ÈØÐÏÓÖ Ú, ÛÖ ÛÌ

Ajf > = l j f > ) A+ j f > = l 3
j f >;
ËÎÒÈËÎ Ö A+ Ì ÞÌÐ ÛÈ Ð ËÐÈ ÐËÐÖËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ ÓÌ ÛÖÔ A ÈÒÒÈ ÙÜÍÜÊÌÐ Ú ÐËÐÖÛÐÓÌ Ú.

°×Ö ËÌÐÕÎ: ¿ÈØÈÛÎØÖÜ ÓÌ Ö ÛÐ ÈÔ D ÌÐ ÔÈÐ ÑÈÔÖÔÐÑÖ Ú ÛÌÒÌÙÛÎ Ú, ÛÖ ÛÌ ÊÐÈ ÑÈ ÏÌ
jf > S ÐÙÞÜ ÌÐ
2
< Df j Df > = < f j D+ D j f > = < f j DD+ j f > = < D+ f j D+ f > :
³ÐÈ×ÐÙÛà ÔÖÜÓÌ Ûà ØÈ Ö ÛÐ, ÈÔ D = A lI; I ÛÈÜÛÖÛÐÑÖ Ú ÛÌÒÌÙÛÎ Ú, ÛÖ ÛÌ

ÿ
D + = A + ÿ l3 I. E×Ð×ÒÌ ÖÔ, ÈÔ Ö A ÌÐ ÔÈÐ ÑÈÔÖÔÐÑÖ Ú ÛÌÒÌÙÛÎ Ú, Ö ÛÌÒÌÙÛÎ Ú D ÌÐ ÔÈÐ

Ì×Ð ÙÎÚ ÑÈÔÖÔÐÑÖ Ú. ¿ØÈÊÓÈÛÐÑÈ ,
D+ D = (A+ ÿ l3 I )(A ÿ lI ) = A+ A ÿ lA+ I l IA + jlj I 2
3 2
ÿ
= AA+ ÿ lA+ ÿ l A + jlj2 I;

3
DD+ = (A ÿ lI )(A+ ÿ l3 I ) = AA+ ÿ lA+ ÿ l3 A + jlj I:

2
ÁÜÔÌ×à Ú,
AA+ = A+ A ) D+ D = DD+ :
¾ÓàÚ, Ì×ÌÐËÎ
D j f > = ( A ÿ lI ) j f > = A j f > ÿ l j f > = 0 ;
Ì ÞÖÜÓÌ
< D+ f j D+ f > = < Df j Df > = 0:
2 3
±È ÙÌÐ ÛÎÚ ÐËÐÖ ÛÎÛÈÚ (7) (iii) ÛÖÜ KÌÝÈÒÈÐ ÖÜ 2, Ì ÞÖÜÓÌ ÛÖ ÛÌ D+ f > = 0 Î j
A+ f > l f > = 0, ËÎÒÈËÎ A+ f > = l f >. ÁÜÔÌ×à Ú ÛÖ ÏÌà ØÎÓÈ È×ÖËÌÐ -

j ÿ
3
j j
3
j
ÞÛÎÑÌ.
ÇÚ ×Ö ØÐÙÓÈ, ×ÈØÈÛÎØÖÜ ÓÌ Ö ÛÐ Ö ÛÌÒÌÙÛÎ Ú AA+ , Ö ×ÖÜ A ÑÈÔÖÔÐÑÖ Ú, ËÌÔ Ó×ÖØÌÐ
ÔÈ Ì ÞÌÐ ÈØÔÎÛÐÑÌ Ú ÐËÐÖÛÐÓÌ Ú.
ÁÎÓÌÐ àÙÎ: °Ô A f > = l f >; ÐÙÞÜ ÌÐ ×È ÔÛÈ Î ÙÞÌ ÙÎ < f A+ = l < f (ÑÈÐ
j j j
3
j
Ö ÞÐ ÓÖ ÔÖ ÊÐÈ ÑÈÔÖÔÐÑÖÜ Ú ÛÌÒÌÙÛÌ Ú). ¾ ÓàÚ ÈÜÛÎ ËÌÔ ÌÐ ÔÈÐ Î Ð ËÐÈ ÓÌ ÛÎÔ
A+ f > = l f >, Î Ö×ÖÐ È ÐÙÞÜ ÌÐ ÊÐÈ ÑÈÔÖÔÐÑÖÜ Ú ÛÌÒÌÙÛÌ Ú.
j
3
j
°×Ö ÛÖ ×ÐÖ ×È Ôà ÏÌà ØÎÓÈ ×ØÖÑÜ ×ÛÖÜÔ ÛÈ ÌÕÎ Ú ×ÖÒÜ ÞØÎ ÙÐÓÈ ÙÜÓ×ÌØÈ ÙÓÈÛÈ:
(i) °Ô Ö H ÌÐ ÔÈÐ ÌØÓÐÛÐÈÔÖ Ú ÖÐ ÐËÐÖÛÐÓÌ Ú ÛÖÜ ÌÐ ÔÈÐ ×ØÈÊÓÈÛÐÑÌ Ú. ¿ØÈÊÓÈÛÐÑÈ ,
ÈÔ H f > = l f >, ÛÖ ×ÐÖ ×È Ôà ÏÌà ØÎÓÈ ÒÌ ÌÐ Ö ÛÐ
j j
H+ j f > = l 3
j f >:
°ÝÖÜ Ö ÓàÚ H + = H , Î ÙÞÌ ÙÎ ÈÜÛÎ ÊØÈ ÝÌÛÈÐ

H jf > = l 3
j f >:
¹ÈÛÈ ÙÜÔÌ ×ÌÐÈ, l = l , ËÎÒÈËÎ ÛÖ l ÌÐ ÔÈÐ ×ØÈÊÓÈÛÐÑÖ Ú ÈØÐÏÓÖ Ú.

3
(ii) °Ô Ö A ÌÐ ÔÈÐ ÈÔÛÐÌØÓÐÛÐÈÔÖ Ú ÖÐ ÐËÐÖÛÐÓÌ Ú ÛÖÜ ÌÐ ÔÈÐ ÑÈÏÈØÈ ÝÈÔÛÈÙÛÐÑÌ Ú.
¿ØÈÊÓÈÛÐÑÈ , ×ØÖÞàØà ÔÛÈÚ Ö ×àÚ ×ÐÖ ×È Ôà, ÉØÐ ÙÑÖÜÓÌ
Ajf > = ljf > kai Ajf > = ÿ A+ j f > = ÿ l 3
j f >;
Ö×Ö ÛÌ l 3
= ÿl Î l = b i, Ö ×ÖÜ b ×ØÈÊÓÈÛÐÑÖ Ú. ÁÜÔÌ×à Ú, ÖÐ ÈÔÛÐÙÜÓÓÌÛØÐÑÖÐ
ÛÌÒÌÙÛÌ Ú ËÌÔ Ì ÞÖÜÔ ÐËÐÖËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ ÑÈÐ ÐËÐÖÛÐÓÌ Ú ÙÛÖ ÙÜ ÔÖÒÖ ÛàÔ ×ØÈÊÓÈ-
ÛÐÑà Ô ÈØÐÏÓà Ô .
(iii) °Ô Ö A ÌÐ ÔÈÐ ÓÖÔÈËÐÈÑÖ Ú ÛÖ ÛÌ ÖÐ ÐËÐÖÛÐÓÌ Ú ÛÖÜ Ì ÞÖÜÔ ÓÌ ÛØÖ ÓÖÔÈ ËÈ, ËÎ-
ÒÈËÎ l = ei ; : ¿ØÈÊÓÈÛÐÑÈ , ÌÝÖ ÙÖÔ
2 R
I
U jf > = l j f >; U+ j f > = l 3

j f >;
Ì ×ÌÛÈÐ Ö ÛÐ
< f j f > = < f j U + U j f > = < f j U + j lf > = l < f j U+ j f >
= l< f j l f > = ll < f j f > ) ll = 1:

3 3 3
ÁÜÔÌ×à Ú ÛÖ l ÌÐ ÔÈÐ ×È Ôà ÙÛÖ ÓÖÔÈËÐÈÐ Ö ÑÜ ÑÒÖ, ËÎÒÈËÎ l = ei ; ×ØÈÊÓÈ-
ÛÐÑÖ Ú.
·Ìà ØÎÓÈ 2: ÂÈ ÐËÐÖËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ ÌÔÖ Ú ÑÈÔÖÔÐÑÖÜ ÛÌÒÌÙÛÎ D ×ÖÜ ÈÔÛÐÙÛÖÐÞÖÜ Ô ÙÌ
ËÐÈÝÖØÌÛÐÑÌ Ú ÐËÐÖÛÐÓÌ Ú ÈÜÛÖÜ ÌÐ ÔÈÐ ÖØÏÖÊà ÔÐÈ.
°×Ö ËÌÐÕÎ: ¿ØÈÊÓÈÛÐÑÈ , Ì ÙÛà Ö ÛÐ
D j f1 > = l1 j f 1 > kai D j f2 > = l2 j f2 >; l1 6= l2 :
ÂÖ ÛÌ, ÙÜ ÓÝàÔÈ ÓÌ ÛÖ ×ØÖÎÊÖÜ ÓÌÔÖ ÏÌà ØÎÓÈ,
D + j f1 > = l1
3
j f1 > kai D+ j f2 > = l2 3
j f2 > :
ÁÜÔÌ×à Ú,
< f1 j D j f 2 > = < f 2 j D + j f 1 > 3 ) < f1 j l2 f2 > = < f2 j l13 f1 > 3
Î
l2 < f 1 j f 2 > = l1 < f 2 j f 1 > 3
) ( l 2 ÿ l 1 ) < f 1 j f2 > = 0 :
4.6 ¿°À°³´¸²»°Â° ÅÀ¶Á¸»Ç¼ Â´º´ÁÂÇ¼ 317
°Ô Ûà ØÈ l2 = l1 , ÏÈ ×ØÌ ×ÌÐ < f2 f1 > = 0, ËÎÒÈËÎ ÛÈ f1 > ÑÈÐ f2 > ÌÐ ÔÈÐ ÖØÏÖ-
6 j j j
Êà ÔÐÈ.
ÂÖ ÙÜÓ×Ì ØÈÙÓÈ < f2 f1 > = 0 ËÌÔ ÐÙÞÜ ÌÐ ÈÔÈÊÑÈÙÛÐÑÈ ÈÔ l1 = l2 . ´Ð ÔÈÐ ËÜÔÈ-
j
ÛÖ Ô ÔÈ Ì ÞÖÜÓÌ ËÜ Ö Î ×ÌØÐÙÙÖ ÛÌØÈ ÐËÐÖËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ ÊØÈÓÓÐÑÈ ÈÔÌÕÈ ØÛÎÛÈ ×ÖÜ ÈÔÛÐ-
ÙÛÖÐÞÖÜ Ô ÙÛÎÔ Ð ËÐÈ ÐËÐÖÛÐÓÎ . ÂÖ ÛÌ ÛÈ ÐËÐÖËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ ÑÈÒÖÜ ÔÛÈÐ ÑÈÐ ÌÑÝÜÒÐÙÓÌ ÔÈ
ËÌÔ ÌÐ ÔÈÐ ÑÈÔ ÓÖÔÖÙÎ ÓÈÔÛÈ ÖØÐÙÓÌ ÔÈ. ¿ØÈÊÓÈÛÐÑÈ , ÈÔ f1 > = f2 > ÑÈÐ ÐÙÞÜ ÌÐ
j 6 j
A j f1 > = l j f1 > ; A j f2 > = l j f2 >;

ÛÖ ÛÌ ÑÈ ÏÌ ËÐÈ ÔÜÙÓÈ ÛÎÚ ÓÖØÝÎ Ú f > = a1 f1 > +a2 f2 >; a1 ; a2 ÈØÐÏÓÖÐ , ÌÐ ÔÈÐ
j j j
Ì×Ð ÙÎÚ ÐËÐÖËÐÈ ÔÜÙÓÈ ÛÖÜ A ÓÌ ÛÎÔ ÐËÐÖÛÐÓÎ . ´ÞÖÜÓÌ

Ð ËÐÈ
A j f > = A a 1 j f1 > + A a 2 j f2 > = a 1 A j f1 > + a 2 A j f2 >
= a1 l j f1 > +a2 l j f2 > = l(a1 j f1 > +a2 j f2 >);
ËÎÒÈËÎ
Ajf > = ljf >:
ÁÛÎÔ ×ÌØÐ ×ÛàÙÎ ÌÑÝÜÒÐÙÓÖÜ , ÛÈ ÌÑÝÜÒÐÙÓÌ ÔÈ ÐËÐÖËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ Ó×ÖØÖÜ Ô ÔÈ ÌÑÒÌ-
ÊÖÜ Ô ÛÌÒÌÐ àÚ ÈÜÏÈÐ ØÌÛÈ.
ÂÖ ·Ìà ØÎÓÈ 2 ÌÝÈØÓÖ ÍÌÛÈÐ, ÐËÐÈÐ ÛÌØÈ, ×ØÖÑÌÐÓÌ ÔÖÜ ÊÐÈ ÌØÓÐÛÐÈÔÖÜ Ú (ÈÜÛÖ×ØÖ-
ÙÈØÛÎÓÌ ÔÖÜÚ) ÛÌÒÌÙÛÌ Ú. ÁÛÎÔ ×ÌØÐ ×ÛàÙÎ ×ÖÜ ËÌÔ Ü×È ØÞÌÐ ÌÑÝÜÒÐÙÓÖ Ú, ÛÈ ÐËÐÖËÐÈ-
ÔÜ ÙÓÈÛÈ ÌÔÖ Ú ÌØÓÐÛÐÈÔÖÜ ÛÌÒÌÙÛÎ ËÜ ÔÈÔÛÈÐ ÔÈ ÞØÎÙÐÓÖ×ÖÐÎÏÖÜ Ô ÊÐÈ ÛÎÔ
ÑÈÛÈÙÑÌÜÎ ÌÔÖ Ú ÖØÏÖÑÈÔÖÔÐÑÖÜ ÙÜÙÛÎ ÓÈÛÖÚ (ÑÖÐ ÛÈÕÌ ÛÖ ¿ÈØÈ ËÌÐÊÓÈ 1 ÛÖÜ ×ØÖÎ-
ÊÖÜ ÓÌÔÖÜ ÌËÈÝÐ ÖÜ). ·È ËÖÜ ÓÌ, ÙÛÖ ¹ÌÝ. 7, Ö ÛÐ ÑÈ Ûà È×Ö ÖØÐÙÓÌ ÔÌÚ ×ØÖÜ¢ ×ÖÏÌ ÙÌÐÚ
ÛÈ ÐËÐÖËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ ÌØÓÐÛÐÈÔà Ô ÛÌÒÌÙÛà Ô È×ÖÛÌÒÖÜ Ô Ì ÔÈ ×ÒÎ ØÌÚ ÙÜ ÙÛÎÓÈ.
ÂÌ ÒÖÚ, ÖÐ ×ØÈÊÓÈÛÐÑÌ Ú ÐËÐÖÛÐÓÌ Ú ÌØÓÐÛÐÈÔà Ô ÛÌÒÌÙÛà Ô Ó×ÖØÖÜ Ô ÔÈ ÈÔÛÐÙÛÖÐÞÎ-
ÏÖÜ Ô ÓÌ ÓÌÛØÎ ÙÐÓÈ ÝÜÙÐÑÈ ÓÌÊÌ ÏÎ. ´ÛÙÐ, ÖÐ ÐËÐÖÛÐÓÌ Ú ÛÖÜ ÛÌÒÌÙÛÎ H ÛÖÜ Hamilton
(ÞÈÓÐÒÛÖÔÐÈÔÎ ), ÛÎÚ ¹ÉÈÔÛÖÓÎÞÈÔÐÑÎ Ú, ×ÈØÌ ÞÖÜÔ ÛÐÚ ËÜÔÈÛÌ Ú ÛÐÓÌ Ú ÛÎÚ ÌÔÌ ØÊÌÐÈÚ
ÌÔÖ Ú ÑÉÈÔÛÖÓÎÞÈÔÐÑÖÜ ÙÜÙÛÎ ÓÈÛÖÚ. °ÔÈ ÒÖÊÈ ÐÙÞÜ ÖÜÔ ÑÈÐ ÊÐÈ ÛÖÔ ÛÌÒÌÙÛÎ ÛÎÚ
ÖØÓÎ Ú, ÙÛØÖÝÖØÓÎ Ú Ñ.Ò×. ²ÐÈ ÛÖ ÒÖ ÊÖ ÈÜÛÖ Ô ÖÐ ÌØÓÐÛÐÈÔÖÐ ÛÌÒÌÙÛÌ Ú ×ÈÐ ÍÖÜÔ Ù×ÖÜ-
ËÈÐ Ö ØÖ ÒÖ ÙÛÎÔ ¹ÉÈÔÛÖÓÎÞÈÔÐÑÎ . ´×Ð ÙÎÚ, ÙÎÓÈÔÛÐÑÖ ØÖ ÒÖ ×ÈÐ ÍÖÜÔ ÑÈÐ ÖÐ ÓÖÔÈ-
ËÐÈÑÖÐ ÛÌÒÌÙÛÌ Ú, ÖÐ Ö×ÖÐ ÖÐ, ÑÈÏà Ú ÏÈ ËÖÜ ÓÌ, ÓÈÚ Ì×ÐÛØÌ ×ÖÜÔ ÔÈ ×È ÓÌ È×Ö ÓÐÈ ÉÈ ÙÎ
ÙÌ ÓÐÈ È ÒÒÎ.
DENNERY P. & CRZYWICKI A., Mathematics for Physicists, Harper and Row (1967).
(ÅØÎÙÐÓÖ×ÖÐÌÐ ÛÖÔ Ð ËÐÖ ÙÜÓÉÖÒÐÙÓÖ ÓÌ ÓÈÚ.)
BYRON F.W. & FULLER R.W., Mathematics of Classical and Modern Physics, Vol. I,
Addison-Wesley Publishing Co. (1970). ( ´ÞÌÐ ÌÔËÐÈÝÌ ØÖÔÛÈ ×ÈØÈËÌÐ ÊÓÈÛÈ ÑÈÐ ÑÈ-
ÒÌ Ú Ì×ÌÕÎÊÎ ÙÌÐÚ.)
COURANT R. & HIBERT D., Methods of Mathematical Physics, Vol. I, II, Interscience
(1953). (¹ÒÈÙÐÑÖ ÉÐÉÒÐ Ö ÈÒÒÈ ×ÐÖ ×ØÖÞàØÎÓÌ ÔÖ ÑÈÐ ÈÜÙÛÎØÖ È×Ö ÛÖ ËÐÑÖ ÓÈÚ.)
STAKGOLD I., Boundary Value Problems of Mathematical Physics, Vol. I, McMillan
(1967). (°Ô ÑÈÐ ÊØÈÓÓÌ ÔÖ È×Ö MÈÏÎÓÈÛÐÑÖ , ÌÐ ÔÈÐ ÛÖ ×ÐÖ ÞØÎ ÙÐÓÖ ÉÐÉÒÐ Ö ÊÐÈ Ö ×ÖÐÖÔ
ÌÔËÐÈÝÌ ØÌÛÈÐ ÊÐÈ ×ØÖÉÒÎ ÓÈÛÈ ÙÜÔÖØÐÈÑà Ô ÛÐÓà Ô.)
FRIEDMAN B., Principles and Techniques of Applied Mathematics, John Wiley (1956).
( ´ÞÌÐ ÈØÑÌÛÈ ËÐÈÝàÛÐÙÛÐÑÈ ×ÈØÈËÌÐ ÊÓÈÛÈ ÑÈÐ Ì×ÌÕÎÊÎ ÙÌÐÚ.)
HERMAN R., Lectures in Mathematical Physics, Vol. I, W.A. Benjamin Inc., New
York (1970).
FANO G., Mathematical Methods of Quantum Mechanics, McGraw-Hill (1971).
(¿ÖÒÜ ÑÈÒÖ ÉÐÉÒÐ Ö, ÐËÐÈÐ ÛÌØÈ ÊÐÈ Ö ÙÖÜÚ ×ØÖ ÑÌÐÛÈÐ ÔÈ ÈÙÞÖÒÎÏÖÜ Ô ÓÌ ÛÎÔ ¹ÉÈÔÛÖ-
ÓÎÞÈÔÐÑÎ .)
¿°¼Â´º¸³¶ ¼.²., ´ÐÙÈÊàÊÎ ÌÐÚ ÛÎÔ ÁÜÔÈØÛÎÙÐÈÑÎ Ô °ÔÈ ÒÜÙÐÔ, Ì ÑËÖÙÐÚ Â.´.´., °ÏÎ ÔÈ
(1971). (ÂÖ ÉÐÉÒÐ Ö ÈÜÛÖ ÌÐ ÔÈÐ ÌÕÌÐËÐÑÌÜÓÌ ÔÖ ÑÈÐ Ì Õà È×Ö ÛÈ ×ÒÈÐ ÙÐÈ ÛàÔ ÙÛÖ ÞàÔ
ÛÖÜ ÉÐÉÒÐ ÖÜ ÓÈÚ. ÁÜÔÐÙÛÈ ÛÈÐ Ö ÓàÚ, ÐËÐÈÐ ÛÌØÈ, ÙÌ Ö ÙÖÜÚ ÌÔËÐÈÝÌ ØÖÔÛÈÐ ÔÈ ÌÓÉÈÏÜ -
ÔÖÜÔ ×ÌØÐÙÙÖ ÛÌØÖ, ÑÜØÐ àÚ È×Ö ÑÈÏÈØÈ ÓÈÏÎÓÈÛÐÑÎ ×ÒÌÜØÈ .)
¿À¾±º¶»°Â° 319
4.1.1.·ÌàØÖÜ ÓÌ àÚ Þà ØÖ S ÛÖ Þà ØÖ ÛàÔ ×ÖÒÜàÔÜ ÓàÔ ÉÈÏÓÖÜ ÓÐÑØÖ ÛÌØÖÜ Î Ð ÙÖÜ ÓÌ
N , ÑÈÐ ÛÖ ÓÌÛÈÙÞÎÓÈÛÐÙÓÖ
xn nxn 1 + axn ; n = 0; 1; :::; a ÙÛÈÏÌØÈ .
!
ÿ
NÈ ÉØÌÏÌÐ Ö ÛÌÒÌÙÛÎ Ú ×ÖÜ ÈÔÛÐÙÛÖÐÞÌÐ ÙÛÖ ÓÌÛÈÙÞÎÓÈÛÐÙÓÖ ÈÜÛÖ Ô. ¼È ÊÐ ÔÌÐ ÛÖ Ð ËÐÖ
ÊÐÈ ÛÖÜÚ ÓÌÛÈÙÞÎÓÈÛÐÙÓÖÜ Ú
xn ! nxn ; n = 0; 1; 2; ::: ;
xn ! (1=n ÿ 1)xn ; n = 2; 3; 4; ::: :
ÁÎÓÌÐ àÙÎ: ¾ ÛÌÒÌÙÛÎ Ú ÏÈ ×ØÌ ×ÌÐ ÔÈ ÌÐ ÔÈÐ ÈÔÌÕÈ ØÛÎÛÖÚ ÛÖÜ n.

4.2.1. ³Ð ÔÌÛÈÐ Î ÌÕÐ ÙàÙÎ
A j u > = j f >;
Ö ×ÖÜ f > f (x), x (0; 1), ÊÔàÙÛÎ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ, ÙÜÔÌÞÎ

j $ 2

Ú, ÑÈÐ u > u(x) È - j $
ÊÔàÙÛÎ. ¾ ÛÌÒÌÙÛÎ Ú A ÌÐ ÔÈÐ A = 1 lK , Ö ×ÖÜ K = 01 k(x; y)dy, k(x; y) = xy.

ÿ
(i) ¼È ËÌÐÞÛÌÐ Ö ÛÐ ÊÐÈ l = 3 6
1
3l
u(x) = f (x) + x yf (y)dy:
3ÿl 0
(ii) ¹È Ûà È×Ö ×ÖÐÌÚ ×ØÖÜ¢ ×ÖÏÌ ÙÌÐÚ Ö A Ì ÞÌÐ ÈÔÛÐ ÙÛØÖÝÖ; ¿ÖÐÖÚ ÌÐ ÔÈÐ Ö ÈÔÛÐ -
ÙÛØÖÝÖ Ú ÛÖÜ;
Ã×Ö ËÌÐÕÎ: ¼È ×ÖÒÒÈ×ÒÈÙÐÈÙÛÌÐ Î ËÖÏÌÐ ÙÈ ÌÕÐ ÙàÙÎ ÓÌ x ÑÈÐ ÔÈ ÖÒÖÑÒÎØàÏÌÐ
È×Ö 0 ÓÌ ÞØÐ 1.
4.2.2. ³Ð ÔÌÛÈÐ Ö ÛÌÒÌÙÛÎ Ú A àÚ ÌÕÎ Ú:
(i) A en > = en+1 >; n = 1; 2; :::; N 1, ÑÈÐ A eN > = e1 >. ´ ÞÌÐ ÈÔÛÐ -
j j ÿ j j
ÙÛØÖÝÖ; °Ô ÔÈÐ, ×ÖÐÖÚ ÌÐ ÔÈÐ;

(ii) A en > = en 1 >; n = 2; 3; :::; N; A e1 > = 0. ´ÞÌÐ ÈÔÛÐ ÙÛØÖÝÖ;
j j ÿ j
4.2.3. ³Ð ÔÌÛÈÐ Ö ÛÌÒÌÙÛÎ Ú

x
K` = (x ÿ t)` 1 dt ; a x b;
ÿ
Ö ×ÖÜ ` ÏÌÛÐÑÖ Ú ÈÑÌ ØÈÐÖÚ ÑÈÐ j (a; b) ÙÛÈÏÌØÈ . ¼È ÉØÌÏÖÜ Ô ÖÐ ÙÜÔÏÎ ÑÌÚ ×ÖÜ
2
ÌÊÊÜà ÔÛÈÐ Ö ÛÐ Ö K Ì ÞÌÐ ÈÔÛÐ ÙÛØÖÝÖ. ¹ÈÛÖ ×ÐÔ ÔÈ ÉØÌÏÌÐ Ö ÈÔÛÐ ÙÛØÖÝÖÚ.

Ã×Ö ËÌÐÕÎ: ¾ ÈÔÛÐ ÙÛØÖÝÖÚ ÏÈ ×ØÌ ×ÌÐ ÔÈ' ÔÈÐ ËÐÈÝÖØÐÑÖ Ú ÛÌÒÌÙÛÎ Ú.
4.2.4. ¼È ÊÐ ÔÌÐ ÛÖ Ð ËÐÖ ÓÌ ÛÖ ¿ØÖ ÉÒÎÓÈ 4.2.3 ÊÐÈ ÛÖÔ ÛÌÒÌÙÛÎ
x
e sx
L` = dt(x ÿ t)
`ÿ 1
eÿst ; s ÙÛÈÏÌØÈ .
(` ÿ 1)! j
MÌ ÛÎ ÉÖÎ ÏÌÐÈ ÛàÔ 4.2.3 ÑÈÐ 4.2.4, Ó×ÖØÌÐ ÔÈ ÉØÌÏÌÐ ×ÖÒÜ ÑÖÓßÈ Î ÒÜ ÙÎ ³.´.
4.2.5.
ÓÌ ÙÛÈÏÌØÖÜ Ú ÙÜÔÛÌÒÌÙÛÌ Ú, ÛÎÚ ÓÖØÝÎ Ú

F ( D) u = f ( x ) ;
ÓÌ f (x); x 2 [a; b], ÊÔàÙÛÎ ÑÈÐ

F (D ) = an D n + a n ÿ 1D
nÿ 1
+ ::: + a1 D + a0 ; D = d=dx:
±ØÌÐ ÛÌ ÛÎÔ. (¹ÖÐÛÈ ÛÌ ÑÈÐ ¿ÈØÈ ÊØÈÝÖ 10.6.3, ÂÖ ÓÖÚ II.)
4.3.1. ¾Ð ÓÌÛÈÏÌ ÛÌÚ ×ÈÐ ÍÖÜÔ ÙÎÓÈÔÛÐÑÖ ØÖ ÒÖ ÙÛÎÔ KÉÈÔÛÖÓÎÞÈÔÐÑÎ . °Ú ÏÌàØÎ -
ÙÖÜÓÌ ËÜ Ö È×Ö ÛÖÜÚ ÉÈÙÐÑÖ ÛÌØÖÜÚ ÛÌÒÌÙÛÌ Ú, Ö ×àÚ ÌÐ ÔÈÐ Ö ÛÌÒÌÙÛÎ Ú ÏÌ ÙÎÚ, Q, ÑÈÐ Ö
ÛÌÒÌÙÛÎ Ú ÖØÓÎ Ú, P = (h=i) (d=dQ); Ö ×ÖÜ h ÙÛÈÏÌØÈ ÑÈÐ i2 = 1. ´ÙÛà Ö ÛÐ Ö ÛÌ- ÿ
ÒÌÙÛÎ Ú Hamilton ×ÖÜ ×ÌØÐÊØÈ ÝÌÐ ÛÖ ÙÜ ÙÛÎÓÈ ÌÐ ÔÈÐ

H (P ; Q) = (P 2 + v 2 Q2 )=2:
¼È ËÌÐÞÛÌÐ Ö ÛÐ:
(i) [Q; P ] = ihI; I Ö ÛÈÜÛÖÛÐÑÖ Ú ÛÌÒÌÙÛÎ Ú.
(ii) [H; Q] = ihP ÑÈÐ [H; P ] = ih v 2 Q:
ÿ
(iii) [H; A] = hv A, Ö ×ÖÜ A = P iv Q:

ÿ ÿ
4.3.2.NÈ ËÌÐÞÛÌÐ Ö ÛÐ, ÈÔ A; B, ÑÈÐ C ÌÐ ÔÈÐ ÊØÈÓÓÐÑÖÐ ÛÌÒÌÙÛÌ Ú, ÐÙÞÜ ÖÜÔ
A(BC ) = (AB)C (Ì×ÐÓÌØÐÙÓÖ Ú àÚ ×ØÖÚ ×ÖÒ/ÙÓÖ ),
2 3 2 3 2 3
[A; B]; C + [B; C ]; A + [C; A]; B = 0 (ÛÈÜÛÖ ÛÎÛÈ Jacobi).
1 1
eA BeÿA = B + [A; B] + [A; [A; B]] + [A; [A; [A; B]]] + ::: :
2! 3!
Ã×Ö ËÌÐÕÎ: ¼È ÊÐ ÔÌÐ ÈÔÈ ×ÛÜÕÎ ÑÈÛÈ Taylor ÛÎÚ f (l) = elA Be ÿ lA ÙÌ ËÜÔÈ ÓÌÐÚ ÛÖÜ
l ÑÈÐ ÔÈ ÛÌÏÌÐ l = 1 ÙÛÖ È×ÖÛÌ ÒÌÙÓÈ.
¿À¾±º¶»°Â° 321
4.3.4. ÅØÎÙÐÓÖ×ÖÐà ÔÛÈÚ ÛÖ È×ÖÛÌ ÒÌÙÓÈ ÛÖÜ ×ØÖÎÊÖÜÓÌ ÔÖÜ ×ØÖÉÒÎ ÓÈÛÖÚ, ÔÈ ËÌÐ-
ÞÛÌÐ Ö ÛÐ: P
(i) Q = U 1 QU = Q cos (v t) + sin (v t);

ÿ
v
P = U ÿ1 P U = P cos (v t) ÿ v Q sin (v t);

Ö ×ÖÜ U = exp(iHt=h); t ÈÔÌÕÈ ØÛÎÛÖ ÛàÔ P ÑÈÐ Q, ËÎÒÈËÎ ÙÛÈÏÌØÈ (ÞØÖ -

ÔÖÚ). ²ÐÈ ÛÖÔ ÖØÐÙÓÖ ÛàÔ P ; Q ÑÈÐ H ÑÖÐ ÛÈÕÌ ¿ØÖ ÉÒÎÓÈ 4.3.1.
(ii) [Q ; P ] = [Q; P ]; ËÎÒÈËÎ Ö ×ÐÖ ×È Ôà ÓÌÛÈÙÞÎÓÈÛÐÙÓÖ Ú ËÐÈÛÎØÌÐ ÛÖ ÓÌÛÈ-

ÏÌ ÛÎ.
4.4.1. ¼È ÑÈÛÈÙÑÌÜÈÙÛÌÐ Ö ×ØÖÙÈØÛÎÓÌ ÔÖÚ ÛÌÒÌÙÛÎ Ú ÛÖÜ A, ¿ØÖ ÉÒÎÓÈ 4.3.1, ÑÈÐ
ÔÈ ËÌÐÞÛÌÐ Ö ÛÐ
[H; A+ ] = h v A+ :
¼È ÉØÌÏÌÐ , Ì×Ð ÙÎÚ, Ö ÓÌÛÈÏÌ ÛÎÚ [A; A+ ]:
NÈ ËÌÐÞÛÌÐ Ö ÛÐ
4.4.2.
(AB)+ = B+ A+ ; (A + B )+ = A + + B + :
4.4.3. ¼È ÌÕÌÛÈÙÛÌÐ ÑÈÛÈ ×Ö ÙÖÔ Ö ÛÌÒÌÙÛÎ Ú

x
K= dt
0

4.4.4. ¼È ÉØÌÏÖÜ Ô ÖÐ ×ÐÖ ÊÌÔÐÑÌ Ú ÙÜÔÏÎ ÑÌÚ ×ÖÜ ×ØÌ ×ÌÐ ÔÈ ×ÒÎØÖÜ ÔÛÈÐ à ÙÛÌ ÖÐ
ÛÌÒÌÙÛÌ Ú Lz ; P ÑÈÐ Px ÔÈ ÌÐ ÔÈÐ ÈÜÛÖ×ØÖÙÈØÛÎÓÌ ÔÖÐ. °ÜÛÖÐ ÖØÐ ÍÖÔÛÈÐ àÚ ÌÕÎ Ú:
(i) Lz F(f) = ih ddFf ; 0 f 2p; h = 2hp (ÙÛÈÏÌØÈ ).
ÿ
(Lz ÌÐ ÔÈÐ Ö ÛÌÒÌÙÛÎ Ú ×ÖÜ ÈÔÛÐÙÛÖÐÞÌÐ ÙÛÎÔ ×ÈØÈ ÒÒÎÒÎ ÙÛÖÔ È ÕÖÔÈ ÛàÔ z
ÙÜÔÐÙÛà ÙÈ ÛÎÚ ÙÛØÖÝÖØÓÎ Ú.)
2 3
(ii) P f (x) = f ( x); a x a ÛÌÒÌÙÛÎ Ú ÐÙÖÛÐÓÐ ÈÚ (parity) .
ÿ ÿ
df
(iii) Px f (x) = ih dx
ÿ ; a x b.

(Px ÌÐ ÔÈÐ Ö ÛÌÒÌÙÛÎ Ú ×ÖÜ ÈÔÛÐÙÛÖÐÞÌÐ ÙÛÎÔ ×ÈØÈ ÒÒÎÒÎ ÙÛÖÔ È ÕÖÔÈ ÛàÔ x
ÙÜÔÐÙÛà ÙÈ ÛÎÚ ÖØÓÎ Ú.)
d2 d
Lx = 2
+i +1 ; a x b:
dx dx
(i) ¼È ËÌÐÞÛÌÐ Ö ÛÐ ÌÐ ÔÈÐ ÛÜ×ÐÑÈ ÈÜÛÖ×ØÖÙÈØÛÎÓÌ ÔÖÚ.

(ii) ¼È ÌÕÌÛÈÙÛÌÐ ÑÈÛÈ ×Ö ÙÖÔ ÌÐ ÔÈÐ ÈÜÛÖ×ØÖÙÈØÛÎÓÌ ÔÖÚ ÈÔ ÖÐ ÙÜÔÖØÐÈÑÌ Ú
ÙÜÔÏÎ ÑÌÚ ÌÐ ÔÈÐ:
(È) f (a) + f (b) = 0; f (a) + f (b) = 0:
0 0
(É) f (a) = 0; f (a) + f (b) = 0:

0 0
(Ê) f (a) = 0 ; f (a) = 0: 0
4.4.6. ³Ð ÔÌÛÈÐ Ö ÛÌÒÌÙÛÎ Ú Lx = ad2 =dx2 , a ÙÛÈÏÌØÈ . ¼È ÌÕÌÛÈÙÛÌÐ ÑÈÛÈ ×Ö ÙÖÔ ÌÐ ÔÈÐ
ÈÜÛÖ×ØÖÙÈØÛÎÓÌ ÔÖÚ ÑÈ Ûà È×Ö ÛÐÚ ÌÕÎ Ú ÙÜÔÖØÐÈÑÌ Ú ÙÜÔÏÎ ÑÌÚ:
(i) f (a) = f (b) = 0:
(ii) f (a) = f (b) = 0:
0 0
(iii) f (a) = f (b) = 0; f (a) = f (b) = 0:

6
0 0
6
4.4.7. ¼È ÉØÌÏÌÐ Î ÙÜÔÏÎ ÑÎ à ÙÛÌ Ö ÛÌÒÌÙÛÎ Ú

d2 d
Lx = a(x) + b (x) + g(x)
dx2 dx
2 3
ÔÈ ÌÐ ÔÈÐ ÛÜ×ÐÑÈ ÈÜÛÖ×ØÖÙÈØÛÎÓÌ ÔÖÚ . ¼È ÉØÌÏÌÐ Ì ÔÈ ÛÖÜÒÈ ÞÐÙÛÖÔ ÍÌÜ -
w (x) = 1
ÊÖÚ ÙÜÔÖØÐÈÑà Ô ÙÜÔÏÎÑà Ô à ÙÛÌ ÔÈ ÌÐ ÔÈÐ ÑÈÐ ÖÜÙÐÈÙÛÐÑÈ ÈÜÛÖ×ØÖÙÈØÛÎÓÌ ÔÖÚ.
1
K= k(x; y) w(y)dy:
0
¼È ÉØÌÏÌÐ Î ÙÜÔÏÎ ÑÎ à ÙÛÌ ÔÈ ÌÐ ÔÈÐ ÈÜÛÖ×ØÖÙÈØÛÎÓÌ ÔÖÚ.

¼È ÌÕÌÛÈÙÛÌÐ ÑÈÛÈ ×Ö ÙÖÔ Ö ÛÌÒÌÙÛÎ Ú
4.4.9.
1
K= sin(x + y)dy
0

4.4.10. ³Ð ÔÖÔÛÈÐ ËÜ Ö ÈÜÛÖ×ØÖÙÈØÛÎÓÌ ÔÖÐ ÛÌÒÌÙÛÌ Ú, A ÑÈÐ B. ¼È ÌÕÌÛÈÙÛÌÐ ÑÈÛÈ
×Ö ÙÖÔ ÛÖ ÊÐÔÖ ÓÌÔÖ ÛÖÜÚ ÌÐ ÔÈÐ ÈÜÛÖ×ØÖÙÈØÛÎÓÌ ÔÖÚ ÛÌÒÌÙÛÎ Ú. ´Ð ÔÈÐ ÛÖ È ÏØÖÐÙÓÈ
ÛÖÜÚ ÈÜÛÖ×ØÖÙÈØÛÎÓÌ ÔÖÚ;
4.4.11. ÁÛÖ Þà ØÖ ÛàÔ ÈÔÈÒÜÛÐÑà Ô ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌàÔ, ÛÖ ÌÙàÛÌØÐÑÖ ÊÐÔÖ ÓÌÔÖ ÖØÐ ÍÌÛÈÐ
àÚ ÌÕÎ Ú:

1
< f jg > = d2 z eÿzz f 3 (z)g(z) ; z = x + iy; d2 z = dxdy;
3
p ^
G

¿À¾±º¶»°Â° 323
Ö ×ÖÜ G ÑÜ ÑÒÖÚ ÓÌ ÈÑÛÐ ÔÈ R . ¼È ËÌÐÞÛÌÐ Ö ÛÐ Ö ×ØÖÙÈØÛÎÓÌ ÔÖÚ ÛÖÜ ÛÌÒÌÙÛÎ

! 1
d=dz ÌÐ ÔÈÐ Ö ÛÌÒÌÙÛÎ Ú z (ÑÖÐÛÈ ÛÌ ¿ØÖ ÉÒÎÓÈ 3.1.2). ¼È ËÌÐÞÛÌÐ , Ì ×ÌÐÛÈ, Ö ÛÐ Ö z d=dz
4.5.1. ³Ð ÔÌÛÈÐ Ö ÛÌÒÌÙÛÎ Ú Lx = d2 =dx2 ÑÈÐ ÖÐ ÙÜÔÖØÐÈÑÌ Ú ÙÜÔÏÎ ÑÌÚ u(0) =
ÿ
u(L) = 0; u (0) = u (L) = 0.

6
0 0
6
(i) ¼È ÌÕÌÛÈÙÛÌÐ ÑÈÛÈ ×Ö ÙÖÔ Ö ÛÌÒÌÙÛÎ Ú ÌÐ ÔÈÐ ÈÜÛÖ×ØÖÙÈØÛÎÓÌ ÔÖÚ.
(ii) NÈ ÉØÌÏÖÜ Ô ÖÐ ÐËÐÖÙÜÔÈØÛÎ ÙÌÐÚ ÑÈÐ ÖÐ ÐËÐÖÛÐÓÌ Ú ÈÜÛÖÜ . ´Ð ÔÈÐ ÖÐ ÐËÐÖÙÜ-
ÔÈØÛÎ ÙÌÐÚ ÈÔÈÊÑÈÙÛÐÑÈ ÖØÏÖÊà ÔÐÌÚ; Ã×È ØÞÌÐ ÐËÐÖÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ ×ÖÜ ÔÈ È-
ÔÛÐÙÛÖÐÞÌÐ ÙÛÎÔ ÐËÐÖÛÐÓÎ l = 0;
(iii) »×ÖØÖÜ Ô ÖÐ ÐËÐÖÙÜÔÈØÛÎ ÙÌÐÚ ÔÈ ÌÑÒÌÊÖÜ Ô à ÙÛÌ ÔÈ Ì ÞÖÜÔ ÑÈÒÎ ÐÙÖÛÐÓÐ È,
ËÎÒÈËÎ u(x) = u( x); ´Ð ÔÈÐ ÛÖ ÛÌ ÈÔÈÊÑÈÙÛÐÑÈ ÖØÏÖÊà ÔÐÌÚ;
6 ÿ
4.5.2. ³Ð ÔÌÛÈÐ

d2
Lx u = lu; Lx = ÿ ; 0 x L;
dx2
ÑÈÐ au(0) = u(L) = 0 kai u (0) = au (L) = 0; a = 0, 1:

6
0
ÿ
0
6 6 6
(i) NÈ ÉØÌÏÖÜ Ô ÖÐ ÐËÐÖÛÐÓÌ Ú ÑÈÐ ÐËÐÖÙÜÔÈØÛÎ ÙÌÐÚ ÛÖÜ Lx .

(ii) ¼È ÌÕÌÛÈÙÛÌÐ ÑÈÛÈ ×Ö ÙÖÔ ÖÐ ÐËÐÖÙÜÔÈØÛÎ ÙÌÐÚ ÌÐ ÔÈÐ ÖØÏÖÊà ÔÐÌÚ (ÌÔ ÈÔÈ -
ÊÑÎ, ÈÔ ÖÐ ×ØÈ ÕÌÐÚ ÝÈÐ ÔÖÔÛÈÐ ×ÖÒÒÌ Ú, ÈÚ ËÐÈÒÌÞÛÌÐ ÓÐÈ ÌÐËÐÑÎ ÛÐÓÎ ÛÖÜ a,
×ÖÜ ×ÒÎØÖÐ ÛÐÚ ×ØÖÜ¢ ×ÖÏÌ ÙÌÐÚ).
(iii) ¼È ÉØÌÏÖÜ Ô ÖÐ ×ØÖÙÈØÛÎÓÌ ÔÌÚ ÙÜÔÖØÐÈÑÌ Ú ÙÜÔÏÎ ÑÌÚ ÑÈÐ Ó' ÈÜÛÌ Ú ÔÈ ÒÜÏÌÐ
Î ËÐÈÝÖØÐÑÎ ÌÕÐ ÙàÙÎ Lx+ = l. ¼È ËÌÐÞÛÌÐ Ö ÛÐ < n um > = 0 ÈÔ m = n. j 6
4.5.3. NÈ ÉØÌÏÖÜ Ô ÛÈ ÐËÐÖËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ ÑÈÐ ÖÐ ÐËÐÖÛÐÓÌ Ú ÛÖÜ ÛÌÒÌÙÛÎ

d2 d
Lx = 2
+2 +1 ; 0 x L;
dx dx
ÓÌ ÛÐÚ ÙÜÔÖØÐÈÑÌ Ú ÙÜÔÏÎ ÑÌÚ u(0) = u(L) = 0. ´Ð ÔÈÐ Ö ÛÌÒÌÙÛÎ Ú ÈÜÛÖ×ØÖÙÈØÛÎÓÌ -
ÔÖÚ;
4.5.4.¼È Ì×ÈÔÈÒÎÝÏÌÐ ÛÖ ¿ØÖ ÉÒÎÓÈ 4.5.3 ÊÐÈ ÛÖÔ ÛÌÒÌÙÛÎ
d2 d
Lx = 2
+ 2i + 1:
dx dx
´Ð ÔÈÐ ÖÐ ÐËÐÖÙÜÔÈØÛÎ ÙÌÐÚ ÛÖÜ ÖØÏÖÊà ÔÐÌÚ;

4.5.5. ¼È ÉØÌÏÖÜ Ô ÖÐ ÐËÐÖÙÜÔÈØÛÎ ÙÌÐÚ ÛàÔ ÛÌÒÌÙÛà Ô ÛÖÜ ¿ØÖÉÒÎ ÓÈÛÖÚ 4.4.4.
4.6.1. ³Ð ÔÖÔÛÈÐ ÖÐ ÛÌÒÌÙÛÌ Ú K ÑÈÐ S àÚ ÌÕÎ Ú:

K = exp(iS ):
(i) ¼È ËÌÐÞÛÌÐ Ö ÛÐ ÈÔ S = S+ ÛÖ ÛÌ K + = K 1 , ËÎÒÈËÎ Ö K ÌÐ ÔÈÐ ÓÖÔÈËÐÈÑÖ Ú.

ÿ
(ii) ³Ð ÔÌÛÈÐ Ö ÛÐ

p
2 i
S= l p :
i 2
¼È Ü×ÖÒÖÊÐÙÛÖÜ Ô ÖÐ ËÐÈ ÝÖØÌÚ ËÜÔÈ ÓÌÐÚ ÛÖÜ S ÑÈÐ Ö ÛÌÒÌÙÛÎ Ú K:

(iii) °Ô K + = K 1 Ó×ÖØÌÐ ÑÈÔÌÐ Ú ÔÈ ÙÜÓ×ÌØÈ ÔÌÐ Ö ÛÐ S+ = S;
ÿ
Ã×Ö ËÌÐÕÎ: »ÌÒÌÛÎ ÙÛÌ ÛÖ (ii) ÊÐÈ l = 2p.
4.6.2. NÈ ÌÕÌÛÈÙÛÌÐ ÑÈÛÈ ×Ö ÙÖÔ Ö ÛÌÒÌÙÛÎ Ú A ÛÖÜ ¿ØÖÉÒÎ ÓÈÛÖÚ 4.3.1 ÌÐ ÔÈÐ ÑÈÔÖ-
ÔÐÑÖ Ú.
4.6.3. ¿ÖÐÈ È×Ö ÛÈ È×ÖÛÌÒÌ ÙÓÈÛÈ ÛÖÜ ¿ØÖÉÒÎ ÓÈÛÖÚ 4.5.1 ×ÌØÐÓÌ ÔÌÐ ÑÈÔÌÐ Ú ÉÈ ÙÌÐ
ÛÎÚ ÊÌÔÐÑÎ Ú ÏÌàØÐ ÈÚ;
4.6.4. ¼È ÓÌÒÌÛÎÏÖÜ Ô ÛÈ È×ÖÛÌÒÌ ÙÓÈÛÈ ÛÖÜ ¿ØÖÉÒÎ ÓÈÛÖÚ 4.5.2 Ü×Ö ÛÖ ×ØÐ ÙÓÈ ÛÎÚ
ÊÌÔÐÑÎ Ú ÏÌàØÐ ÈÚ.
4.6.5. ¼È ÊÐ ÔÌÐ ÛÖ Ð ËÐÖ ÓÌ ÛÖ 4.6.4 ÑÈÐ ÊÐÈ ÛÈ ¿ØÖÉÒÎ ÓÈÛÈ 4.5.3 ÑÈÐ 4.5.4.
d d
L= p(x) + q (x):
dx dx
¼È ÌÕÌÛÈÙÛÌÐ ÑÈÛÈ ×Ö ÙÖÔ ÌÐ ÔÈÐ ÏÌÛÐÑÈ ÖØÐÙÓÌ ÔÖÚ (positive definite). °Ô ÔÈÐ, ×ÖÐÌÚ
ÌÐ ÔÈÐ ÖÐ Ì×Ð×Ûà ÙÌÐÚ ÙÛÐÚ ÐËÐÖÛÐÓÌ Ú ÛÖÜ;
ÁÎÓÌÐ àÙÎ: ´ÔÈÚ ÛÌÒÌÙÛÎ Ú ÒÌ ÊÌÛÈÐ ÏÌÛÐÑÈ ÖØÐÙÓÌ ÔÖÚ (positive definite) ÈÔ
j u>=
6 0 ) > 0:
4.6.7. NÈ ÌÕÌÛÈÙÛÌÐ ÑÈÛÈ ×Ö ÙÖÔ ÖÐ ÐËÐÖÙÜÔÈØÛÎ ÙÌÐÚ ÛÖÜ ×ØÖÎÊÖÜ ÓÌÔÖÜ ÛÌÒÌÙÛÎ
ÌÐ ÔÈÐ ÖØÏÖÊà ÔÐÌÚ.
P = ja >< bj:
H ËØÈ ÙÎ ÛÖÜ ÛÌÒÌÙÛÎ ÈÜÛÖÜ ÖØÐ ÍÌÛÈÐ àÚ ÌÕÎ Ú: P f > = a >, ËÎÒÈËÎ Ö
j j j
ÛÌÒÌÙÛÎ Ú ÈÜÛÖ Ú, ËØà ÔÛÈÚ Ì×È Ôà ÙÛÖ ËÐÈ ÔÜÙÓÈ f >, ÓÈÚ ËÐ ÔÌÐ ÛÎÔ ×ØÖÉÖÒÎ ÛÖÜ
j
ÑÈÛÈ ÓÎ ÑÖÚ ÛÖÜ ËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÖÚ a > (ÑÖÐ ÛÈÕÌ ÙÞÌÛÐÑÈ ÑÈÐ ÛÖ ¿ØÖ ÉÒÎÓÈ 4.6.9).
j
¿À¾±º¶»°Â° 325
(i) NÈ ËÌÐÞÛÌÐ Ö ÛÐ Ö ×ØÖÙÈØÛÎÓÌ ÔÖÚ ÈÜÛÖÜ ÌÐ ÔÈÐ Ö b > < a . ¿Ö ÛÌ Ö ÛÌÒÌÙÛÎ Ú
j j
P ÌÐ ÔÈÐ ÈÜÛÖ×ØÖÙÈØÛÎÓÌ ÔÖÚ;

(ii) ¼È ÉØÌÏÌÐ Ö ÛÌÒÌÙÛÎ Ú P 2 . ¹È Ûà È×Ö ×ÖÐÌÚ ÙÜÔÏÎ ÑÌÚ ÐÙÞÜ ÌÐ P 2 = P ;
(iii) ¹È Ûà È×Ö ×ÖÐÌÚ ÙÜÔÏÎ ÑÌÚ Ì ÞÌÐ Ö P ÈÔÛÐ ÙÛØÖÝÖ;
4.6.9. ¼È ËÌÐÞÛÌÐ Ö ÛÐ Ö ÛÌÒÌÙÛÎ Ú

1 p imx
K= e ÿ imy
dy; p < x < p;
2p p
ÿ
ÿ
ÌÐ ÔÈÐ ÛÌÒÌÙÛÎ Ú ×ØÖÉÖÒÎ Ú ÙÛÖ Þà ØÖ ÛàÔ ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌàÔ ×ÖÜ ×ÒÎØÖÜ Ô ÛÐÚ ÙÜÔÏÎ ÑÌÚ
ÛÖÜ ÏÌàØÎ ÓÈÛÖÚ Fourier (ÑÖÐ ÛÈÕÌ ´Ë. 3.4).
327
5
N-³¸°ÁÂ°Â´Á
°¼°¿°À°ÁÂ°Á´¸Á
²À°»»¸¹Ç¼ Â´º´ÁÂÇ¼
ÁÛÈ ×ØÖÎÊÖÜ ÓÌÔÈ, ÌÕÌÛÈ ÙÈÓÌ ÓÌØÐÑÈ ÈÝÎØÎÓÌ ÔÈ ÈÔÛÐÑÌÐ ÓÌÔÈ (ËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ, ÛÌ-
ÒÌÙÛÌ Ú Ñ.Ò×.) ÑÈÐ ÓÌÒÌÛÎ ÙÈÓÌ ÓÌØÐÑÌ Ú ÌÔËÐÈÝÌ ØÖÜÙÌÚ ÐËÐÖ ÛÎÛÌ Ú ÛÖÜÚ. ³ÌÔ Ü×ÖÏÌ -
ÙÈÓÌ ×ØÖ ÙÏÌÛÌÚ ÐËÐÖ ÛÎÛÌÚ, ÌÑÛÖ Ú È×Ö ÈÜÛÌ Ú ×ÖÜ È×ÈÐÛÖÜ ÔÛÈÐ È×Ö ÛÈ ÈÕÐà ÓÈÛÈ. ¶
ÊÌÔÐÑÎ ÏÌàØÐ È ÛÖÜÚ ÌÐ ÔÈÐ ×È ØÈ ×ÖÒÜ ËÜ ÙÑÖÒÎ. ²Ð' ÈÜÛÖ , Ù' ÈÜÛÖ ÛÖ ÑÌÝÈ ÒÈÐÖ ÏÈ
×ØÖÙ×ÈÏÎ ÙÖÜÓÌ ÔÈ ÜÒÖ×ÖÐÎ ÙÖÜÓÌ ÛÈ ÈÝÎØÎÓÌ ÔÈ ÈÜÛÈ ÈÔÛÐÑÌÐ ÓÌÔÈ. ÂÈ ËÐÈÔÜ ÙÓÈ-
ÛÈ ÌÔÖ Ú ÈÝÎØÎÓÌ ÔÖÜ N -ËÐÈ ÙÛÈÛÖÜ ÊØÈÓÓÐÑÖÜ ËÐÈÔÜÙÓÈÛÐÑÖÜ Þà ØÖÜ ÏÈ ÜÒÖ×ÖÐÎ-
ÏÖÜ Ô ÓÌ ÓÐÈ N -È ËÈ ÈØÐÏÓà Ô ×ÖÜ ÏÈ Ì ÞÖÜÔ ÛÎÔ Ì ÔÔÖÐÈ ÛàÔ ×ØÖÉÖÒà Ô ÛàÔ
ËÐÈÔÜÙÓÈ ÛàÔ ÈÜÛà Ô ÙÌ ÓÐÈ ÑÈÛÈ ÒÒÎÒÎ ÉÈ ÙÎ. ÁÛÎÔ ×ÌØÐ ×ÛàÙÎ ÈÜÛÎ , ÖÐ ÛÌÒÌÙÛÌ Ú
Ó×ÖØÖÜ Ô ÔÈ ÜÒÖ×ÖÐÎÏÖÜ Ô ÌÑÝØÈÍÖ ÓÌÔÖÐ ÓÌ Ì ÔÈÔ ×Ð ÔÈÑÈ. ¾Ð ÜÒÖ×ÖÐÎ ÙÌÐÚ ÈÜÛÌ Ú
ÒÌ ÊÖÔÛÈÐ ÈÔÈ×ÈØÈÙÛÈ ÙÌÐÚ.
5.1 °ÔÈ×ÈØÈ ÙÛÈÙÎ ËÐÈÔÜÙÓÈ ÛàÔ

8
EÐ ËÈÓÌ ÙÛÈ ×ØÖÎÊÖÜ ÓÌÔÈ Ö ÛÐ ÈÔ ÓÈÚ ËÖÏÌÐ ÓÐÈ ÉÈ ÙÎ j i >; i = 1; 2; :::; N 9
ÙÌ
Ì ÔÈ N -ËÐÈ ÙÛÈÛÖ Þà ØÖ (Ö ÞÐ ÑÈÛ' ÈÔÈ ÊÑÎ ÖØÏÖÑÈÔÖÔÐÑÎ ), ÛÖ ÛÌ, ÛÜÞÖ Ô ËÐÈ ÔÜÙÓÈ j a>
ÛÖÜ Þà ØÖÜ Ó×ÖØÌÐ ÔÈ ÊØÈÝÌÐ àÚ ÌÕÎ Ú:
X
N
j a>= ai j i >; (5:1)
i =1
Ö ×ÖÜ ai ; i = 1; 2; :::; N; ÌÐ ÔÈÐ ÓÐÊÈËÐÑÖÐ ÈØÐÏÓÖÐ . ÁÛÎÔ ×ÌØÐ ×ÛàÙÎ ÈÜÛÎ ÏÈ ÒÌ ÓÌ ×àÚ
ÛÖ ÙÜ ÔÖÒÖ ÛàÔ ÈØÐÏÓà Ô a1 ; a2 ; :::; aN ÒÌ ÊÌÛÈÐ ÈÔÈ×ÈØÈ ÙÛÈÙÎ ÛÖÜ j a> , ËÎÒÈËÎ
ÈÔÈ×ÈØÐÙÛÈ ÔÌÐ ÛÖ ËÐÈ ÔÜÙÓÈ j a> ÙÛÎ ÉÈ ÙÎ fj i >g. ¶ ÈÔÈ×ÈØÈ ÙÛÈÙÎ ÌÔÖ Ú ËÐÈÔÜ -
ÙÓÈÛÖÚ ÌÐ ÔÈÐ ÓÖÔÖÙÎ ÓÈÔÛÎ ÌÝÖ ÙÖÔ ÑÈÏÖØÐÙÛÌÐ Î ÉÈ ÙÎ. ¶ ÈÔÈ×ÈØÈ ÙÛÈÙÎ ÏÈ ÊØÈ -

*
ÝÌÛÈÐ, Ì×Ð ÙÎÚ, ÑÈÐ ÓÌ ÛÎ ÓÖØÝÎ ÓÐÈÚ ÑÈÛÈÑÖ ØÜÝÎÚ ÙÛÎ ÒÎÚ :
*
ÁÛÖ ÉÐÉÒÐ Ö ÈÜÛÖ ÏÈ ÞØÎÙÐÓÖ×ÖÐÖÜ ÓÌ ÙÛÎÒÖËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ ÊÐÈ ÛÈ ket, ÌÝÖ ÙÖÔ ËÐÈÒÌ ÕÈÓÌ ÛÖÜÚ ÛÌÒÌÙÛÌ Ú
ÓÈÚ ÔÈ ËØÖÜÔ ËÌÕÐÈ . ÂÈ bra ÏÈ ÈÔÈ×ÈØÐ ÙÛÈÔÛÈÐ ÓÌ ÊØÈÓÓÖËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ.

328 N -³¸°ÁÂ°Â´Á °¼°¿°À°ÁÂ°Á´¸Á ²À°»»¸¹Ç¼ Â´º´ÁÂÇ¼
0 1
a1
B a2 C
B C
B 1 C
B C:
B 1 C
B C
@ 1 A
aN
¿ÖÒÒÌ Ú ÝÖØÌ Ú, ÊÐÈ ÌÕÖÐÑÖÔÖ ÓÐÙÎ Þà ØÖÜ, ÏÈ ÊØÈ ÝÖÜÓÌ ÛÖ ÙÛÎÒÖËÐÈ ÔÜÙÓÈ ÓÌ Ùà ÛÖÜ
ÈÔÈÙÛØÖ ÝÖÜ ÛÖÜ, ËÎÒÈËÎ (a1; a2 ; :::; aN )T . ´ÛÙÐ, ×.Þ., ÛÖ ËÐÈ ÔÜÙÓÈ ÏÌ ÙÎÚ r ÏÈ
ÈÔÈ×ÈØÐÙÛÈ ÔÌÛÈÐ àÚ ÌÕÎ Ú:
0 1
x
r = @ y A = (x; y; z)T :
z
»Ì ÛÖÔ ÛØÖ ×Ö ÈÜÛÖ Ô, ÖÐ ËÐÈ ÝÖØÌÚ ×ØÈ ÕÌÐÚ ÛàÔ ËÐÈÔÜÙÓÈ ÛàÔ ÈÔÈ ÊÖÔÛÈÐ ÙÌ ×ØÈ ÕÌÐÚ
ÓÐÊÈËÐÑà Ô ÈØÐÏÓà Ô.
*
¿ØÖÝÈÔà Ú, Î ÈÔÈ×ÈØÈ ÙÛÈÙÎ ÌÕÈØÛÈ ÛÈÐ È×Ö ÛÎ ÉÈ ÙÎ ×ÖÜ ËÐÈÒÌ ÕÈÓÌ . ²Ð' ÈÜÛÖ ,
ÛÖ ÈÝÎØÎÓÌ ÔÖ ÈÔÛÐÑÌÐ ÓÌÔÖ ÈÔÈ×ÈØÐÙÛÈ ÔÌÛÈÐ ÈÒÒÈ ËÌÔ ÛÈÜÛÐ ÍÌÛÈÐ ÓÌ ÛÎÔ ÈÔÈ×ÈØÈ -

ÙÛÈÙÎ. ÁÛÎ ÄÜÙÐÑÎ , ×È ÔÛàÚ, Ó×ÖØÖÜ ÓÌ ÔÈ ËÐÈÒÌ ÕÖÜÓÌ Ö ×ÖÐÈ ÉÈ ÙÎ ÏÌ ÒÖÜÓÌ. ¶
ËÐÈÛÜ ×àÙÎ ÛàÔ ÔÖ ÓàÔ ÛÎÚ ÝÜ ÙÌàÚ ËÌÔ ÌÕÈØÛÈ ÛÈÐ È×Ö ÛÎÔ ÌÑÒÖÊÎ ÛÎÚ ÉÈ ÙÎÚ. ¶
ÌÑÒÖÊÎ , Ö ÓàÚ, ÑÈÛÈ ÒÒÎÒÎÚ ÉÈ ÙÎÚ ËÐÌÜÑÖÒÜ ÔÌÐ ×È ØÈ ×ÖÒÜ ÙÛÎ ÒÜ ÙÎ ÝÜÙÐÑà Ô
×ØÖÉÒÎÓÈ ÛàÔ. ²Ð' ÈÜÛÖ , ÌÐ ÔÈÐ È×ÈØÈÐ ÛÎÛÖ Ö ÄÜÙÐÑÖ Ú ÔÈ ËÐÈÓÖØÝà ÙÌÐ ÑÈÛÈ ÒÒÎÒÎ
ÝÜÙÐÑÎ ÑÈÐ ÓÈÏÎÓÈÛÐÑÎ ËÐÈÐ ÙÏÎÙÎ.
°Ô j a > = Pi ai j i> ÑÈÐ j b> = Pi b i j i >, ËÎÒÈËÎ
j a> $ f ai g; j b> $ f b i g;
ÌÜ ÑoÒÈ È×ÖËÌÐÑÔÜ ÖÔÛÈÐ ÖÐ ÌÕÎ Ú ÐËÐÖ ÛÎÛÌÚ:
X
(i) ja > + b > = (ai + bi ) i >;
j a >+ j ËÎÒÈËÎ j j b> $ f ai + bi g : (5:2)
X i
(ii) g a>=
j gai i > g a>
j gai : ) j $ f g (5:3)
iX
(iii) AÔ jc>= gi i > c > = a > + b >;
j ÑÈÐ j j j ÛÖ ÛÌ gi = ai + b i : (5.4)
i
5.2 AÔÈ×ÈØÈ ÙÛÈÙÎ ÛÌÒÌÙÛà Ô
´ÙÛà Ì ÔÈÚ N -ËÐÈ ÙÛÈÛÖÚ Þà ØÖÚ SN , ÓÐÈ ÉÈ ÙÎ Ù' ÈÜÛÖ Ô, Î fj i >; i = 1; 2; :::; N g,
*
·È ËÖÜ ÓÌ ÒÐ ÊÖ ÈØÊÖ ÛÌØÈ ÑÈÛÈ ×ÖÐÖÔ ÛØÖ ×Ö ÈÒÒÈ ÍÌÐ Î ÈÔÈ×ÈØÈ ÙÛÈÙÎ Ö ÛÈÔ ÈÒÒÈ ÍÌÐ Î ÉÈ ÙÎ ÑÈÐ ×à Ú
Ó×ÖØÖÜ ÓÌ ÔÈ ÓÌÛÈÝÌ ØÖÜÓÌ ×ÒÎØÖÝÖØÐ ÌÚ È×Ö ÓÐÈ ÉÈ ÙÎ ÙÌ ÓÐÈ È ÒÒÎ.

5.2 °¼°¿°À°ÁÂ°Á¶ Â´º´ÁÂÇ¼ 329
ÑÈÐ Ì ÔÈÚ ÊØÈÓÓÐÑÖ Ú ÛÌÒÌÙÛÎ Ú A ×ÖÜ ËØÈ ÙÛÖ Þà ØÖ ÈÜÛÖ Ô. ÂÖ ÛÌ, ÈÔ j a> 2 SN ,
Ì ÞÖÜÓÌ
X X
Aj a>= (A ai j i> )= (
ai A j i > ; ) (5:5)
i i
ËÎÒÈËÎ Î ËØÈ ÙÎ ÛÖÜ ÛÌÒÌÙÛÎ ×ÌØÐÊØÈ ÝÌÛÈÐ ×ÒÎ ØàÚ ÈÔ ÌÐ ÔÈÐ ÊÔàÙÛÖ ÛÖ È×ÖÛÌ ÒÌ-
ÙÓÈ ÛÎÚ ËØÈ ÙÎÚ ÈÜÛÖÜ ×È Ôà ÙÌ ÑÈ ÏÌ ÙÛÖÐÞÌÐ Ö ÛÎÚ ÉÈ ÙÎÚ.
·È ÑÈ ÔÖÜÓÌ ÛÎÔ Ü×Ö ÏÌÙÎ
j i> 2 SN ) Aji > 2 SN : (5:6)

ÁÜÔÌ×à Ú, ÛÖ ËÐÈ ÔÜÙÓÈ A j i >, Ö ×àÚ ÑÈÐ ÑÈ ÏÌ È ÒÒÖ ËÐÈ ÔÜÙÓÈ ÛÖÜ SN , Ó×ÖØÌÐ ÔÈ
8 9
ÈÔÈ×ÈØÈÙÛÈÏÌÐ ÙÛÎ ÉÈ ÙÎ j i >; i = 1; 2; :::; N , ËÎÒÈËÎ
X
Aj i>= aji j > : j (5:7)
j
(¾Ð ×ØÖÉÖÒÌ Ú ÛÖÜ Aji > ÌÕÈØÛà ÔÛÈÐ ÛÖ ÙÖ È×Ö ÛÖ ËÐÈ ÔÜÙÓÈ j i> Ö ÙÖ ÑÈÐ È×Ö ÛÖ
ËÐÈ ÔÜÙÓÈ ÛÎÚ ÉÈ ÙÎÚ ×È Ôà ÙÛÖ Ö×ÖÐ Ö ÊÐ ÔÌÛÈÐ Î ×ØÖÉÖÒÎ , j j >.) ÁÜÔÌ×à Ú, Î ËØÈ ÙÎ
ÛÖÜ ÛÌÒÌÙÛÎ a
A ×È Ôà Ù' Ì ÔÈ ÛÜÞÖ Ô ËÐÈ ÔÜÙÓÈ, j >, ÌÐ ÔÈÐ ÊÔàÙÛÎ ÈÔ ÌÐ ÔÈÐ ÊÔàÙÛÖÐ ÖÐ
N2 ÈØÐÏÓÖÐ aij ; i=1 2
; ; :::; N; j =1 2
; ; :::; N . ²ÐÈ ÒÖ ÊÖÜÚ Ì×Ö×ÛÌÐ ÈÚ, ÖÐ N 2 ÈÜÛÖÐ
ÈØÐÏÓÖÐ ÊØÈ ÝÖÔÛÈÐ ÙÌ ÊØÈÓÓÌ Ú ÑÈÐ ÙÛÎ ÒÌÚ àÚ ÌÕÎ Ú:
0 1
a11 a12 ::: a1N
B a21 a22 ::: a2N C
B C
B ::::::::::::::::::::::: C:
B C (5:8)
@ ::::::::::::::::::::::: A
aN 1 aN 2 ::: aNN
´ÛÙÐ, Î ËØÈ ÙÎ ÛÖÜ ÛÌÒÌÙÛÎ ×È Ôà ÙÛÖ ×Øà ÛÖ ËÐÈ ÔÜÙÓÈ, j 1> , ÈÔÈ×ÈØÐÙÛÈ ÔÌÛÈÐ È×Ö
ÛÎÔ ×Øà ÛÎ ÙÛÎ ÒÎ, Î ËØÈ ÙÎ ÙÛÖ ËÐÈ ÔÜÙÓÈ j 2> È×Ö ÛÎ ËÌÜ ÛÌØÎ ÙÛÎ ÒÎ Ñ.Ö.Ñ. ¾Ð
ÈØÐÏÓÖÐ aij ÈÔÈ×ÈØÐÙÛÈ ÔÖÜÔ ÛÖÔ ÛÌÒÌÙÛÎ A Ü×Ö ÛÎÔ Ì ÔÔÖÐÈ Ö ÛÐ Ö ÛÌÒÌÙÛÎ Ú A
×ÌØÐÊØÈ ÝÌÛÈÐ ×ÒÎ ØàÚ Ö ÛÈÔ ÌÐ ÔÈÐ ÊÔàÙÛÖÐ ÖÐ ÈØÐÏÓÖÐ aij . ¶ ÈÔÈ×ÈØÈ ÙÛÈÙÎ (5.8)
ÒÌ ÊÌÛÈÐ ×Ð ÔÈÑÈÚ Î ÓÎ ÛØÈ. ¿ÖÒÒÌ Ú ÝÖØÌ Ú, ÊÐÈ ÖÐÑÖÔÖÓÐ È Þà ØÖÜ, ÈÔÛÐ ÊÐÈ ÛÎÔ (5.8) ÏÈ
ÊØÈ ÝÖÜÓÌ (a) . ´×Ð ÙÎÚ, ÓÌØÐÑÌ Ú ÝÖØÌ Ú, ÏÈ ÞØÎÙÐÓÖ×ÖÐÖÜ ÓÌ ÛÎ ÙÜÔÏÎ ÑÎ Einstein,
ËÎÒÈËÎ ÏÈ ×ÈØÈÒÌÐ ×ÌÛÈÐ ÛÖ ÙÎÓÌÐ Ö ÛÖÜ ÈÏØÖÐ ÙÓÈÛÖÚ Ö ÛÈÔ ÖÐ ËÌÐ ÑÛÌÚ Ì×ÈÔÈÒÈÓÉÈ -
ÔÖÔÛÈÐ. ³ÎÒÈËÎ :
X
N
ÈÔÛÐ ÊÐÈ ai j i > ÏÈ ÊØÈ ÝÖÜÓÌ ai j i >;
=1
i
X
N
ÈÔÛÐ ÊÐÈ aji j j > ÏÈ ÊØÈ ÝÖÜÓÌ aji j j >.
j =1
´ÔÔÖÌÐ ÛÈÐ ×àÚ Ö ÈÏØÖÐÍÖ ÓÌÔÖÚ ËÌÐ ÑÛÎÚ ËÌÔ Ì ÞÌÐ ÐËÐÈÐ ÛÌØÎ ÙÎÓÈÙÐ È, ËÎÒÈËÎ
X
N
ai j i > = am j m> = am j m > :
m =1
´×ÌÐËÎ ÛÖ ËÖÙÓÌ ÔÖ ËÐÈ ÔÜÙÓÈ, A j i >, ÈÔÈ×ÈØÐÙÛÈ ÔÌÛÈÐ ÓÖÔÖÙÎ ÓÈÔÛÈ ÙÛÎ ÉÈ ÙÎ
fj i >, i = 1; 2; :::; N g, ÖÐ ÈØÐÏÓÖÐ aji ×ÖÜ ÖØÐ ÍÌÐ Î ÌÕÐ ÙàÙÎ (5.7) ÌÐ ÔÈÐ ÓÖÔÖÙÎ ÓÈÔÛÈ
ÖØÐÙÓÌ ÔÖÐ, ËÎÒÈËÎ Î ÈÔÈ×ÈØÈ ÙÛÈÙÎ ( ) ÛÖÜ ÛÌÒÌÙÛÎ a A ÙÌ ËÖÙÓÌ ÔÎ ÉÈ ÙÎ ÌÐ ÔÈÐ
ÓÖÔÖÙÎ ÓÈÔÛÎ. ¶ ÈÔÈ×ÈØÈ ÙÛÈÙÎ, ÉÌ ÉÈÐÈ, ÈÒÒÈ ÍÌÐ Ö ÛÈÔ ÈÒÒÈ ÍÌÐ Î ÉÈ ÙÎ.
¿ÈØÈÛÎ ØÎÙÎ 1: °Ô Î ÉÈ ÙÎ ÌÐ ÔÈÐ ÖØÏÖÑÈÔÖÔÐÑÎ , ËÎÒÈËÎ
j i> = j ei >; < ei j ej > = dij ; i; j = 1; 2; :::; N;

ÛÖ ÛÌ Ì ÞÖÜÓÌ
aji = < ej j A j ei > : (5:9a)

¿ØÈÊÓÈÛÐÑÈ , ÈÔ
X
N
A j ei > = ami j em >;
m =1
ÛÖ ÛÌ
X
N X
N
< ej j A j ei > = ami < ej j em > = ami dmj = aji :
m =1 m =1
ÁÜÔÌ×à Ú, Ö ÛÌÒÌÙÛÎ Ú A Ó×ÖØÌÐ ÔÈ ÊØÈÝÌÐ ÑÈÐ àÚ ÌÕÎ Ú:
X X
A = aji j ej > < ei j Î A = j e j > < ej j A j e i > < e i j : (5:9b)
i;j i;j
²ÐÈ ÛÖÔ ×ØÖÙÈØÛÎÓÌ ÔÖ ÛÌÒÌÙÛÎ , A+ , Ì ÞÖÜÓÌ
< ei j A + j e j > = < ej j A j ei > 3 = aji : 3
*
»Ì È ÒÒÈ ÒÖ ÊÐÈ, ÈÔ ÖØÐ ÙÖÜÓÌ
*
»Ì (b ) ij ÌÔÔÖÖÜ ÓÌ ÛÖ (i; j) ÙÛÖÐÞÌÐ Ö ÛÖÜ ×Ð ÔÈÑÈ
2 (b ) , ×ÖÜ ÙÜÓÉÖÒÐ ÍÌÛÈÐ ÑÈÐ àÚ b ij . ´×Ð ÙÎÚ, ÓÌ ( b )+
( b )+ 3 = b
ij
ÌÔÔÖÖÜ ÓÌ ÛÖ (i; j) ÙÛÖÐÞÌÐ Ö ÛÖÜ (b ) + , ËÎÒÈËÎ ÛÖ
ij
3
ji .
5.2 °¼°¿°À°ÁÂ°Á¶ Â´º´ÁÂÇ¼ 331
X
A+ j ej > = (a)kj+ j ek >;
k
×ÈÐ ØÔÖÜÓÌ
< ei j A + j e j > = (a)+ij ;

ËÎÒÈËÎ ÖÐ ÈÔÈ×ÈØÈÙÛÈ ÙÌÐÚ (a)+ ÑÈÐ (a) , ÛàÔ ÛÌÒÌÙÛà Ô A+ ÑÈÐ A ÈÔÛÐ ÙÛÖÐÞÈ,
ÙÜÔËÌ ÖÔÛÈÐ àÚ ÌÕÎ Ú:
2
(a)+ 3ij = aji :3
(5:10)
°ØÈ, Î ÈÔÈ×ÈØÈ ÙÛÈÙÎ ÛÖÜ ÛÌÒÌÙÛÎ A+ ËÐ ÔÌÛÈÐ È×Ö Ì ÔÈÔ ×Ð ÔÈÑÈ, a , Ö ( )+ Ö×ÖÐ ÖÚ
×ØÖÑÜ ×ÛÌÐ È×Ö ÛÎÔ ÈÔÈ×ÈØÈ ÙÛÈÙÎ (a) ÛÖÜ A ÈÔ ÈÔÛÈÒÒÈ ÕÖÜÓÌ ÊØÈÓÓÌ Ú ÓÌ ÙÛÎ ÒÌÚ

ÑÈÐ ×È ØÖÜÓÌ ÛÖ ÙÜÍÜÊÌ Ú ÑÈ ÏÌ ÙÛÖÐÞÌÐ ÖÜ. ¾Ð ÌÕÎ Ú ×ÌØÐ×Ûà ÙÌÐÚ Ì ÞÖÜÔ ÐËÐÈÐ ÛÌØÖ
ÌÔËÐÈÝÌ ØÖÔ:
(i) A+ =A (ÌØÓÐÛÐÈÔÖ Ú ÛÌÒÌÙÛÎ Ú). ÂÖ ÛÌ
aij = aji 3
(ÌØÓÐÛÐÈÔÖ Ú ×Ð ÔÈÑÈÚ). (5:11)
¶ ÙÜÔÏÎ ÑÎ ÈÜÛÎ ÙÜÔÌ×È ÊÌÛÈÐ aii = aii ; i = 1; 2; :::; N;
3
ËÎÒÈËÎ ÛÈ ËÐÈÊà -
ÔÐÈ ÙÛÖÐÞÌÐ È ÌÔÖ Ú ÌØÓÐÛÐÈÔÖÜ ×Ð ÔÈÑÈ ÌÐ ÔÈÐ ×ØÈÊÓÈÛÐÑÖÐ ÈØÐÏÓÖÐ .
(ii) A+ =A ÑÈÐ Ö ËÐÈÔÜÙÓÈÛÐÑÖ Ú Þà

ØÖÚ ÌÐ ÔÈÐ ×ØÈÊÓÈÛÐÑÖ Ú (ÙÜÓÓÌÛØÐÑÖ Ú ÛÌ-
ÒÌÙÛÎ Ú). ÂÖ ÛÌ ÖÐ aij ÌÐ ÔÈÐ ×ØÈÊÓÈÛÐÑÖÐ ÈØÐÏÓÖÐ ×ÖÜ ÐÑÈÔÖ×ÖÐÖÜ Ô ÛÎ ÙÞÌ ÙÎ
aij = aji ; (5:12)

ËÎÒÈËÎ Ö ×Ð ÔÈÑÈÚ ËÌÔ ÈÒÒÈ ÍÌÐ ÈÔ ÈÔÛÈÒÒÈ ÕÖÜÓÌ ÛÐÚ ÊØÈÓÓÌ Ú ÑÈÐ ÛÐÚ ÙÛÎ -
ÒÌÚ ÛÖÜ.
¿ È Ø È Û Î Ø Î Ù Î 2: °Ô ()
A $ a ÑÈÐ B $ b ; () ÛÖ ÛÌ A =B ) aij = bij ;
i; j = 1; 2; :::; N . °Ô =
aij b ij ; i; j =1 2
; ; :::; N; ÏÈ ÒÌ ÓÌ a
Ö ÛÐ ÖÐ ×Ð ÔÈÑÌÚ ( ) ÑÈÐ ( ) b
ÌÐ ÔÈÐ Ð ÙÖÐ. ÁÜÔÌ×à Ú, A= B) a ( )=( )
b .
¿ÈØÈ ËÌÐÊÓÈ 1: ´ÙÛà Ö ÛÌÒÌÙÛÎ Ú ×ÖÜ ×ØÖÑÈÒÌÐ ÙÛØÖÝÎ ÌÔÖ Ú ÙÜÙÛÎ ÓÈÛÖÚ ÖØÏÖ-

Êà ÔÐàÔ ÈÕÖ ÔàÔ, (x; y); ÊÜ Øà È×Ö ÛÖÔ È ÕÖÔÈ z ÑÈÛÈ ÊàÔÐ È . ¼È ÈÔÈ×ÈØÈÙÛÈÏÌÐ Ö
ÛÌÒÌÙÛÎ Ú ÈÜÛÖ Ú ÙÌ ÑÈÛÈ ÒÒÎÒÎ ÉÈ ÙÎ. ¾ ÛÌÒÌÙÛÎ Ú ÝÌ ØÔÌÐ ÛÖ ÙÜ ÙÛÎÓÈ ÈÕÖ ÔàÔ È×Ö
ÛÎ ÏÌ ÙÎ xOy x0 Oy0 .

ÙÛÎ
8 9
´ÙÛà ÓÐÈ ÉÈ ÙÎ j e1 > =^ =^ ^ ^
e1 , j e2 > e2 , Ö ×ÖÜ e1 ; e2 ÛÈ ÓÖÔÈËÐÈÐ È ËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ
ÑÈÛÈ ÓÎ ÑÖÚ ÛàÔ ÈÕÖ ÔàÔ x; y. ´ÙÛà R Ö ÛÌÒÌÙÛÎ Ú ÛÎÚ ÙÛØÖÝÎ Ú. MÌÛÈ ÛÎ ÙÛØÖÝÎ ÛÖ
ËÐÈ ^ 1
0
^
ÔÜÙÓÈ e1 ×ÈÐ ØÔÌÐ ÛÎ ÏÌ ÙÎ e ÑÈÐ ÛÖ ËÐÈ ÔÜÙÓÈ e2 ÛÎ ÏÌ ÙÎ e , ËÎÒÈËÎ
2
0
^ ^
j e01 > =R j e1 > kai j e2 > = R j e2 > :

0
´ÝÖ ÙÖÔ ÛÈ j ^
e1 > ÑÈÐ j ^
e2 > È×ÖÛÌÒÖÜ Ô ÉÈ ÙÎ, Ì ÞÖÜÓÌ
j e01 > =R j e1 > = a11 j e1 > +a21 j e2 >;
j e02 > =R j e2 > = a12 j e1 > +a22 j e2 > :
AÒÒÈ
^ ^ = aj1; e^j e^ 2 = aj2 ; j = 1; 2:

ej 1 e 01 1
0
°ØÈ
a11 = e^1 e^ 1 = cos ;

1
0
a21 = e^2 e^ 1 = cos(p=2
1
0
ÿ ) = sin ;
a12 = e^1 e^ 2 = cos(p=2 + ) = sin ;

1
0
ÿ a22 = e^2 e^ 2 = cos :
1
0
ÁÜÔÌ×à Ú

cos sin
(a) = sin cos :
ÿ
¾ ×Ð ÔÈÑÈÚ ÈÜÛÖ Ú ÙÜÔËÌ ÌÐ ÛÈ ËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ ÛÎÚ ÉÈ ÙÎÚ fj e0i >g ÓÌ ÌÑÌÐ ÔÈ ÛÎÚ fj ei >g,
i = 1; 2 .
O ÈÔÛÐ ÙÛØÖÝÖÚ ÓÌÛÈÙÞÎÓÈÛÐÙÓÖ Ú, Ö Ö×ÖÐ ÖÚ ËÐ ÔÌÐ ÛÈ fj ei >g àÚ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ ÛàÔ

fj e0i >g, ÌÜ ÑÖÒÈ ÉØÐ ÙÑÌÛÈÐ ×àÚ ÌÐ ÔÈÐ
^ = cos e^ 1 sin e^ 2; e^2 = sin e^ 1 + cos e^ 2 :

e1 0
ÿ
0 0 0
Á' ÈÜÛÖ Ô ÈÔÛÐÙÛÖÐÞÌÐ Ö ×Ð ÔÈÑÈÚ

cos sin :
ÿsin cos
¾ ÓÌÛÈÙÞÎÓÈÛÐÙÓÖ Ú ÛàÔ ÙÜÔÛÌÛÈÊÓÌ ÔàÔ ÌÔÖ Ú ÙÎÓÌÐ ÖÜ P ÉØÐ ÙÑÌÛÈÐ ÙÞÌÛÐÑÈ
ÌÜ ÑÖÒÈ, ÑÈÏÖ ÙÖÔ
^ + ye^2 = x e^ 1 + y e^ 2 :
r =r 0
Î xe 1 0 0 0 0
ÅØÎÙÐÓÖ×ÖÐà ÔÛÈÚ ÛÎÔ ×ÐÖ ×È Ôà Ì ÑÝØÈÙÎ ÛàÔ e^1 e^2 ÑÈÐ , ÉØÐ ÙÑÖÜÓÌ
x e^ 1 + y e^ 2 = (x cos + y sin )^

0 0 0 0
e 1 + ( x sin + y cos )^
e 2: 0
ÿ
0
5.2 °¼°¿°À°ÁÂ°Á¶ Â´º´ÁÂÇ¼ 333
¶ ÊØÈÓÓÐÑÎ ÈÔÌÕÈØÛÎÙÐ È ÛàÔ ^ e^ 2

e 01 ÑÈÐ
0
ÙÜÔÌ×È ÊÌÛÈÐ
x 0
= x cos + y sin ; y = 0
ÿ x sin + y cos ;
ËÎÒÈËÎ , ÓÌ ÛÖ ÙÜÔÎ ÏÎ ×ÖÒÒÈ×ÒÈÙÐÈÙÓÖ ×ÐÔÈ ÑàÔ, ×ÈÐ ØÔÖÜÓÌ

x0 sin x :
= cossin cos
y0 ÿ y
´×Ð ÙÎÚ,

^ = cos sin e^1 :
e01
^
e02 sin cos e^2
ÿ
(x3; y )
0 0
&
Á' ÈÜÛÎ ÛÎ ÝÈ ÙÎ ÙÎÓÌÐà ÔÖÜÓÌ, È×ÒÈ , Ö ÛÐ Ö ×Ð ÔÈÑÈÚ ×ÖÜ ÙÜÔËÌ ÌÐ ÛÈ ÓÌ ÛÈ
2
(x; y) ÌÐ ÔÈÐ Ö ×ØÖÙÈØÛÎÓÌ ÔÖÚ ÛÖÜ ( ) a ÑÖÐ ÛÈÕÌ ÑÈÐ ÌÕ. (5.28), ×ÐÖ ÑÈ Ûà .
¿ÖÒÒÌ Ú ÝÖØÌ Ú, ÈÔÛÐ ÔÈ ÙÛØÌ ßÖÜÓÌ ÛÖ ÙÜ ÙÛÎÓÈ ÈÕÖ ÔàÔ, ×ÌØÐÙÛØÌ ÝÖÜÓÌ ÛÖ ÝÜ-
ÙÐÑÖ ÙÜ ÙÛÎÓÈ (ÌÜÏÌÐ È OP ÛÖÜ ÁÞ. 5.1). ¼È ËÌÐÞÛÌÐ Ö ÛÐ ×ÌØÐÙÛØÖÝÎ ÑÈÛÈ ÛÎÚ OP
ÐÙÖËÜÔÈÓÌÐ ÓÌ ÙÛØÖÝÎ ÑÈÛÈ ÿ ÛàÔ ÈÕÖ ÔàÔ.
¿ÈØÈ ËÌÐÊÓÈ 2: ´ÙÛà SN +1 o Þà ØÖÚ ÛàÔ ×ÖÒÜàÔÜ ÓàÔ ÓÌ ÞØÐ ÉÈÏÓÖÜ N, ÑÈÐ Ö
ÛÌÒÌÙÛÎ Ú A = Lx = d=dx . ·È ÉØÖÜ ÓÌ ÛÎÔ ÈÔÈ×ÈØÈ ÙÛÈÙÎ ÛÖÜ A ÙÛÎ ÉÈ ÙÎ ×ÖÜ
È×ÖÛÌÒÖÜ Ô ÛÈ ÓÖÔà ÔÜÓÈ = 0; 1; :::; N

xi , i .
· Ì Û Ö Ô Û È Ú 1> 1 2> x 3>

j $ , j $ , j $ x2 , ..., j N +1> $ xN , ËÎÒÈËÎ
ji > $ x
1, iÿ
i = 1; 2; :::; N + 1 , ×ÈÐ ØÔÖÜÓÌ
d i 1
Lx i >j
dx
x$ = (i 1)xi ÿ
ÿ
ÿ 2 ; i = 1; 2; :::; N + 1;
ËÎÒÈËÎ
Lx j i > = (i 1)ÿ j iÿ 1> ; i = 1; 2; :::; N + 1

(ÑÈ ÏÌ ÙÛÎ ÒÎ, ÌÑÛÖ Ú È×Ö ÛÎÔ ×Øà ÛÎ, Ì ÞÌÐ Ì ÔÈ ÓÖ ÔÖ ÓÎ ÓÎËÌÔÐÑÖ ÙÛÖÐÞÌÐ Ö). °ØÈ

ÁÞ. 5.1: ¿ÌØÐÙÛØÖÝÎ ÛÖÜ ÙÜÙÛÎ ÓÈÛÖÚ xOy ÑÈØÛÌÙÐÈÔà Ô ÙÜÔÛÌÛÈÊÓÌ ÔàÔ ÑÈÛÈ ÊàÔÐ È Ï ÈÔÛÐ ÏÌÛÈ ÙÛÎÔ ÑÐ ÔÎÙÎ
ÛàÔ ËÌÐÑÛà Ô ØÖÒÖÊÐÖÜ . ³ÌÐ ÞÔÖÔÛÈÐ ÖÐ ×ØÖÉÖÒÌ Ú (x; y) ÑÈÐ (x ; y )

0 0
ÛÖÜ ËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÖÚ r ÙÛÈ ËÜ Ö ÙÜÙÛÎ ÓÈÛÈ.
0
0 1 0 0 0 :: 01 0
B0 0 2 0 0 :: 0C 0
B
B0
B 0 0 3 0 :: 0C C0
A $
B0
(a) = B 0 0 0 4 :: 0C C0
C: (5:13)
B :: :: :: :: :: :: :: :: C
B C
B0 0 0 0 0 :: N 1 0C ÿ
B C
@0 0 0 0 0 :: 0 NA
0 0 0 0 0 :: 0 0 &
°×Ö ÛÈ ×ÐÖ ×È Ôà ×ÈØÈËÌÐ ÊÓÈÛÈ, ÝÈÐ ÔÌÛÈÐ ÑÈÏÈØÈ ×àÚ Î ÈÔÈ×ÈØÈ ÙÛÈÙÎ ÈÒÒÈ ÍÌÐ
ÈÑÖ ÓÈ ÑÈÐ ÈÔ ÕÈÔÈÈØÐÏÓÎ ÙÖÜÓÌ ÛÎ ÉÈ ÙÎ. °ÔÛÐÓÌÛÈ ÏÌÙÎ ÛàÔ ÙÛÖÐÞÌÐ àÔ j i> ÑÈÐ
j j> ÛÎÚ ÉÈ ÙÎÚ ÈÔÛÐÙÛÖÐÞÌÐ ÙÌ ÈÔÛÈÒÒÈÊÎ ÛàÔ ÙÛÎÒà Ô i ÑÈÐ j ÑÈÏà Ú ÑÈÐ ÛàÔ
ÊØÈÓÓà Ô i ÑÈÐ j. ²ÌÔÐÑÈ , ËÎÒÈËÎ , Ö ×Ð ÔÈÑÈÚ ×ÖÜ ×ØÖÑÜ ×ÛÌÐ ÌÐ ÔÈÐ ËÐÈÝÖØÌÛÐÑÖ Ú
È×Ö ÛÖÔ ÈØÞÐÑÖ .
5.3 °ÒÊÌÉØÈ ×ÐÔÈ ÑàÔ (ÓÎÛØà Ô)
(1) ¿ÖÒÒÈ×ÒÈÙÐÈÙÓÖ Ú: ´ÙÛà Ö ÛÐ A ÑÈÐ B ÌÐ ÔÈÐ ËÜ Ö ÊØÈÓÓÐÑÖÐ ÛÌÒÌÙÛÌ Ú, ÓÌ
ÈÔÈ×ÈØÈÙÛÈ ÙÌÐÚ ÙÌ ËÖÙÓÌ ÔÎ ÉÈ ÙÎ (È) ÑÈÐ (É), ÈÔÛÐ ÙÛÖÐÞÈ. ÂÖ ÛÌ ÖØÐ ÍÌÛÈÐ Ö ÛÌÒÌ-
ÙÛÎ Ú AB, Ö Ö×ÖÐ ÖÚ ÌÐ ÔÈÐ Ì×Ð ÙÎÚ ÊØÈÓÓÐÑÖ Ú. ¿ÖÐÈ ÌÐ ÔÈÐ Î ÈÔÈ×ÈØÈ ÙÛÈÙÎ ÛÖÜ
ÛÌÒÌÙÛÎ AB ÙÛÎÔ Ð ËÐÈ ÉÈ ÙÎ;
´ÙÛà Î ÉÈ ÙÎ fj i >, i = 1; 2; :::; N g ÑÈÐ (Ê) Î ÈÔÈ×ÈØÈ ÙÛÈÙÎ ÛÖÜ AB. ÂÖ ÛÌ
X
N X
N
Bji > = b ki j k >; Ajk > = ajk j j >;
k =1 j =1
o×Ö ÛÌ
!
X
N X
N X
N X
N X
N
AB j i > = b ki A j k > = b ki ajk j j > = ajk b ki j j >:
k =1 k =1 j =1 j =1 k =1
°ÒÒÈ , ÌÕ' ÖØÐÙÓÖÜ ,
X
N
AB j i > = gji j j >;
j =1
ËÎÒÈËÎ
!
X
N X
N X
N
gji j j > = ajk b ki j j >:
j =1 j =1 k =1
5.3 °º²´±À° ¿¸¼°¹Ç¼ (»¶ÂÀÇ¼) 335
´×ÌÐËÎ ÛÈ ËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ j j >; j = 1; 2; :::; N; ÌÐ ÔÈÐ ÊØÈÓÓÐÑÈ ÈÔÌÕÈ ØÛÎÛÈ, Ì ×ÌÛÈÐ Ö ÛÐ
X
N
gji = ajk b ki ; (5:14)
k =1
ËÎÒÈËÎ Ö ×Ð ÔÈÑÈÚ (g) ×ØÖÑÜ ×ÛÌÐ ÈÔ ×ÖÒÒÈ×ÒÈÙÐÈ ÙÖÜÓÌ ÛÖÜÚ ×Ð ÔÈÑÌÚ (È) ÑÈÐ (É)
Ö ×àÚ ÛÐÚ ÓÎ ÛØÌÚ ÛÎÚ È ÒÊÌÉØÈÚ (ÊØÈÓÓÌ Ú ÛÖÜ ×Øà ÛÖÜ ÓÌ ÙÛÎ ÒÌÚ ÛÖÜ ËÌÜ ÛÌØÖÜ ÑÈÐ
È ÏØÖÐÙÎ). °ÒÒàÙÛÌ,
Ö ×ÖÒÒÈ×ÒÈÙÐÈÙÓÖ Ú ÓÎÛØà Ô ÛÎÚ È ÒÊÌÉØÈÚ ËÌÔ ÖØÐ ÙÛÎÑÌ ÈÜ-
ÏÈÐ ØÌÛÈ, ÈÒÒÈ ÓÌ ÉÈ ÙÎ ÛÐÚ ×ÈØÈ×È Ôà ÐËÐÖ ÛÎÛÌÚ ÛàÔ ÊØÈÓÓÐÑà Ô ÓÌÛÈÙÞÎÓÈÛÐÙÓà Ô.
(2) ÂÈÜÛÖÛÐÑÖ Ú ×Ð ÔÈÑÈÚ: ¾ ÛÈÜÛÖÛÐÑÖ Ú ×Ð ÔÈÑÈÚ (ÛÈÜÛÖÛÐÑÎ ÓÎ ÛØÈ) ÈÔÛÐÙÛÖÐÞÌÐ

ÙÛÖÔ ÛÈÜÛÖÛÐÑÖ ÓÌÛÈÙÞÎÓÈÛÐÙÓÖ I. ´×ÌÐËÎ Ij a>= a> j ÊÐÈ ÑÈ ÏÌ j a> 2 SN ,
ÙÜÔÌ×à Ú
X
I ji > = j i >; I ji > = dji j j >;
j
0
1 0 0 ::: 01
B0 1 0 ::: 0C
B C
I $ ( e) B ::
B :: :: ::: :: C
C Î (e)ij = dij . (5:15)
@ :: :: :: ::: :: A
0 0 0 :: 1
´Ü ÑÖÒÈ È×ÖËÌÐÑÔÜ ÌÛÈÐ, ÞØÎÙÐÓÖ×ÖÐà ÔÛÈÚ ÛÎÔ ÌÕÐ ÙàÙÎ (5.14), Ö ÛÐ
(a)(e) = (e)(a) = (a):

(3) °ÔÛÐÓÌÛÈÏÌÛÐÑÖ ÛÎÛÈ: ´×ÌÐËÎ , ÊÌÔÐÑÈ , AB = BA; 6 ×ÌØÐÓÌ ÔÖÜÓÌ Ö ÛÐ
(a)(b) = (b)(a): 6
(4) ¿ÖÒÒÈ×ÒÈÙÐÈÙÓÖ Ú ×Ð ÔÈÑÈ ÓÌ ÈØÐÏÓÖÜ Ú:
X
N X
N
(
l Aji > )=l aji j j > = laji j j >;
j =1 j =1
X
N
(lA) j i> = gji j j > ) gji = laji :
j =1
³ÎÒÈËÎ
( g ) = l( a ) Î gji = laji : (5:16)

(5) »ÎËÌÔÐÑÖ Ú ×Ð ÔÈÑÈÚ: ¾ ÓÎËÌÔÐÑÖ Ú ×Ð ÔÈÑÈÚ ÈÔÛÐÙÛÖÐÞÌÐ ÙÛÖ ÓÎËÌÔÐÑÖ ÛÌÒÌ-

ÙÛÎ , A =0 . ÂÖ ÛÌ,
X
0 j i> = b ji j j > = 0> j ) b ji = 0:
j
¾ ÓÎËÌÔÐÑÖ Ú ×Ð ÔÈÑÈÚ Ì ÞÌÐ Ö ÒÈ ÛÈ ÙÛÖÐÞÌÐ È ÓÎËÌ Ô.
(6) °ÔÛÐ ÏÌÛÖÚ ×Ð ÔÈÑÈÚ:
X X
A = ÿ B ) Aji > = ÿ Bji > ) aji j j > = ÿ b ji j j > )
j j
X
(aji + bji ) j j> =0 ) aji + bji = 0
j
(ÌÝÖ ÙÖÔ ÛÈ j j >, ÊÐÈ j = 1; 2; :::; N; ÌÐ ÔÈÐ ÊØÈÓÓÐÑÈ ÈÔÌÕÈ ØÛÎÛÈ). °ØÈ
(a) + ( b ) = 0 Î aij= ÿ b ij . (5:17)

(7) ÁÜÍÜÊÎ Ú ×Ð ÔÈÑÈÚ: ¾ ÙÜÍÜÊÎ Ú ×Ð ÔÈÑÈÚ ÛÖÜ (a) ÙÜÓÉÖÒÐ ÍÌÛÈÐ ÓÌ (a) 3
ÑÈÐ ÐÙÞÜ ÌÐ
(a)ij = aij :
3 3
ÁÎÓÌÐ àÙÎ: ÁÛÈ ×ÐÖ ×È Ôà, Ü×ÖÏÌ ÙÈÓÌ ×àÚ Ö ÛÌÒÌÙÛÎ Ú ÓÌÛÈÙÞÎÓÈÛÐ ÍÌÐ ÛÖ Þà ØÖ

SN ÙÛÖÔ ÌÈÜÛÖ ÛÖÜ. ´Ð ÔÈÐ ËÜÔÈÛÖ Ô, ÞàØÐ Ú ÙÎÓÈÔÛÐÑÌ Ú ÈÒÒÈÊÌ Ú ÙÛÎ ÒÖÊÐÑÎ , ÔÈ
Ì×ÌÑÛÌÐ ÔÖÜÓÌ ÛÈ ×ÐÖ ×È Ôà È×ÖÛÌÒÌ ÙÓÈÛÈ ÑÈÐ ÙÛÎÔ ×ÌØÐ ×ÛàÙÎ ×ÖÜ Ö Þà ØÖÚ SN
ÓÌÛÈÙÞÎÓÈÛÐ ÍÌÛÈÐ ÙÌ Ì ÔÈÔ È ÒÒÖ Þà ØÖ, TM . ÁÛÎÔ ×ÌØÐ ×ÛàÙÎ ÈÜÛÎ , ÈÔ
fj xj >; j = 1; 2; :::; M g
ÌÐ ÔÈÐ ÓÐÈ ÉÈ ÙÎ ÊÐÈ ÛÖ Þà ØÖ TM , Ì ÞÖÜÓÌ
X
M
Aji > = aji j xj >; i = 1; 2; :::; N;
j =1
ËÎÒÈËÎ Ö ÛÌÒÌÙÛÎ Ú A ÈÔÈ×ÈØÐÙÛÈ ÔÌÛÈÐ È×Ö ÛÖÔ ×Ð ÔÈÑÈ (È) Ö Ö×ÖÐ ÖÚ Ì ÞÌÐ M ÊØÈÓ-
ÓÌ Ú ÑÈÐ N ÙÛÎ ÒÌÚ:

0 1
a11 a12 :: a1N
B a21 a22 :: a2N C
(a) = @ B
::
C
:: :: :: A
aM 1 aM 2 :: aMN (×Ð ÔÈÑÈÚ M 2 N : ) (5:18)
ÁÎÓÌÐà ÔÖÜÓÌ ×È ÔÛàÚ ÛÐÚ ÌÕÎ Ú ËÐÈÝÖØÌ Ú:
5.3 °º²´±À° ¿¸¼°¹Ç¼ (»¶ÂÀÇ¼) 337
(i) ÁÛÎÔ ×ÌØÐ ×ÛàÙÎ ÈÜÛÎ , ËÎÒÈËÎ ÈÔ M = N;

6 ËÌÔ Ü×È ØÞÌÐ Ö ÛÈÜÛÖÛÐÑÖ Ú ×Ð -
ÔÈÑÈÚ.
(ii) ¾ ×ÖÒÒÈ×ÒÈÙÐÈÙÓÖ Ú ËÜ Ö ×ÐÔÈ ÑàÔ, (a)(b) , ËÌÔ ÌÐ ÔÈÐ ×È ÔÛÈ ËÜÔÈÛÖ Ú. °×Ö ÛÎ
ÙÞÌ ÙÎ (5.14) ÉÒÌ ×ÖÜÓÌ ×àÚ Ö ËÌÐ ÑÛÎÚ k ÈØÐÏÓÌÐ ÛÐÚ ÙÛÎ ÒÌÚ ÛÖÜ ×Øà ÛÖÜ
×Ð ÔÈÑÈ ÑÈÐ ÛÐÚ ÊØÈÓÓÌ Ú ÛÖÜ ËÌÜ ÛÌØÖÜ ×Ð ÔÈÑÈ. °ØÈ, ÊÐÈ ÔÈ ÖØÐÙÛÌÐ Ö ×ÖÒ-
ÒÈ×ÒÈÙÐÈÙÓÖ Ú, ÏÈ ×ØÌ ×ÌÐ Ö ÈØÐÏÓÖ Ú ÛàÔ ÙÛÎÒà Ô ÛÖÜ ×Øà ÛÖÜ ×Ð ÔÈÑÈ ÔÈ
ÐÙÖÜ ÛÈÐ ÓÌ ÛÖÔ ÈØÐÏÓÖ ÛàÔ ÊØÈÓÓà Ô ÛÖÜ ËÌÜ ÛÌØÖÜ. ³ÐÈÝÖØÌÛÐÑÈ Ö ×ÖÒÒÈ-
×ÒÈÙÐÈÙÓÖ Ú ËÌÔ ÖØÐ ÍÌÛÈÐ. ³ÎÒÈËÎ Ö (a) ÏÈ ×ØÌ ×ÌÐ ÔÈ Ì ÞÌÐ ËÐÈÙÛÈ ÙÌÐÚ
()
L 2 M ÑÈÐ Ö b ËÐÈÙÛÈ ÙÌÐÚ M 2 N . °ÑÖ ÓÈ ÑÈÐ ÛÖ ÛÌ, ×ÈØÈÛÎØÖÜ ÓÌ Ö ÛÐ
ÈÔ L 6 =
N Ö ×ÖÒÒÈ×ÒÈÙÐÈÙÓÖ Ú b a ËÌÔ Ó×ÖØÌÐ ÔÈ ÖØÐÙÛÌÐ .( )( )
¿ÈØÈ ËÌÐÊÓÈ 1: ¾ ÛÌÒÌÙÛÎ Ú ÛÖÜ ¿ÈØÈËÌÐ ÊÓÈÛÖÚ 2, ´Ë. 5.2, Lx = d=dx , ×ÖÜ ËØÈ
ÙÛÖ Þà ØÖ SN +1 ; Ó×ÖØÌÐ ÔÈ ÏÌàØÎÏÌÐ ÑÈÐ àÚ ÓÌÛÈÙÞÎÓÈÛÐÙÓÖ Ú ÙÛÖ Þà ØÖ SN :

SN +1 ! SN SN +1 :
ÁÛÎÔ ×ÌØÐ ×ÛàÙÎ ÈÜÛÎ ÈÔÈ×ÈØÐÙÛÈ ÔÌÛÈÐ È×Ö Ì ÔÈ N 2 (N + 1) ×Ð ÔÈÑÈ, Ö Ö×ÖÐ ÖÚ
×ØÖÑÜ ×ÛÌÐ È×Ö ÛÖÔ ×Ð ÔÈÑÈ ÛÎÚ (5.13) ÈÔ È×ÈÒÌÐÝÏÌÐ Î ÛÌÒÌÜÛÈÐ È ÊØÈÓÓÎ (Î Ö×ÖÐ È
Ì ÞÌÐ ÓÖ ÔÖ ÓÎËÌÔÐÑÈ ), ËÎÒÈËÎ

9
0
0 1 0 :: 0 0 1> >
>
>
B 0 0 2 :: 0 0 C> >
B C=
aji = (i 1)dj;i
ÿ 1 Î (a) = B
B :: :: :: :: :: :: C N
C ÊØÈÓÓÌ Ú. (5:19)
@ 0 0 0 :: N 1 0 A >
ÿ
>
>
ÿ
>
0 0 0 :: 0 N >
|{z}
>
;
N +1 ÙÛÎ ÒÌÚ &

¿ÈØÈ ËÌÐÊÓÈ 2: ´ÙÛà SN +1 Ö Þà ØÖÚ ÛÖÜ ×ØÖÎÊÖÜ ÓÌÔÖÜ ×ÈØÈËÌÐ ÊÓÈÛÖÚ, ÑÈÐ Ö
8
ÛÌÒÌÙÛÎ Ú A
x
=K= 0 dt. ´ Ù Û à Î É È Ù Î j i >, i = 1; 2; 3; :::; N + 19 , ÓÌ
ji > $ x
1 . ÂÖ ÛÌ
iÿ
x
Kji > $
x
1
t 1 dt = ti
iÿ
= xi
i
$
j i + 1 >:
0 i 0 i
°ØÈ, ÈÔ (k ) ÌÐ ÔÈÐ Ö ×Ð ÔÈÑÈÚ ×ÖÜ ×ÈØÐÙÛÈ ÔÌÐ ÛÖÔ K Ù' ÈÜÛÎ ÛÎ ÉÈ ÙÎ, Ì ÞÖÜÓÌ
0 1
0 0 0 ::: 0 0
B1 0 0 ::: 0 0 C
B C
= 1d
B0 1=2 0 0 0 C
kji
i
j;i +1 Î ( k) = B
B :: :: ::
:::
:: :: ::
C:
C (5:20)
B C
@0 0 0 ::: 1 =N 0 A
0 0 0 ::: 0 1=(N + 1)
TM N +1
&
ØÖÚ
¾ Þà ÌÐ ÔÈÐ Ö Þà ØÖÚ ÛàÔ ×ÖÒÜàÔÜ ÓàÔ ÉÈÏÓÖÜ ÓÐÑØÖÛÌ ØÖÜ Î Ð ÙÖÜ ÓÌ ,
ÞàØÐ Ú ÙÛÈÏÌØÖ Ö ØÖ.
¶ ÈÔÈ×ÈØÈ ÙÛÈÙÎ ÓÌ ÓÖØÝÎ ×Ð ÔÈÑÈ ËÐÈÛÎØÌÐ ÛÎ ÉÈÙÐÑÎ ËÖÓÎ ÛÖÜ ÛÌÒÌÙÛÎ , ×.Þ.
Î ÙÞÌ ÙÎ ÓÌÛÈÏÌÛÐÑÖ ÛÎÛÈÚ ËÐÈÛÎØÌÐ ÛÈÐ. ¿ØÈÊÓÈÛÐÑÈ , ÈÚ ÏÌàØÎ ÙÖÜÓÌ ÛÖÜÚ ÛÌÒÌÙÛÌ Ú
A = Lx = d=dx ÑÈÐ B =x (×ÖÒÒÈ×ÒÈÙÐÈÙÓÖ Ú ÓÌ ÛÎ ÓÌÛÈÉÒÎÛÎ x). TÖ ÛÌ, Ì ÞÖÜÓÌ
ÉØÌÐ (´ËÈ ÝÐÖ 4.2, ¿ÈØÈ ËÌÐÊÓÈ 3) Ö ÛÐ ÐÙÞÜ ÌÐ
[A; B] = AB ÿ BA = I:
´ÞÖÜÓÌ
= (i 1)
Aji > ÿ j iÿ 1> ; Bji > = i+1>
j ; i = 1; 2; :::; N + 1:
°ØÈ, ÈÔ (a) (b)
ÑÈÐ ÌÐ ÔÈÐ ÖÐ ÈÔÈ×ÈØÈÙÛÈ ÙÌÐÚ ÛàÔ A ÑÈÐ B ÈÔÛÐ ÙÛÖÐÞÈ, Ì ÞÖÜÓÌ
8 9
>
>
<
iÿ ; 1 j =i 1
ÿ >
>
=
aji => >
) aji = (i 1)di;j+1 ;
ÿ
> >
:
0; j6 =i 1
ÿ
;
8 9
>
>
<
; 1 j = i + 1>
>
=
b ji => >
) b ji = di+1;j = di;j ÿ 1:
> >
:
0; j6 =i+1 ;
·È ÏÌàØÎ ÙÖÜÓÌ ÑÈÐ ÛÖÜÚ ×Ð ÔÈÑÌÚ (a) (b )

ÑÈÐ àÚ ×Ð ÔÈÑÌÚ (N + 2) (N + 2)2 (×ØÖ-
ÙÏÌ ÛÖÔÛÈÚ ÑÈÛÈ ÒÒÎÒÌÚ ÊØÈÓÓÌ Ú Î ÙÛÎ ÒÌÚ ÓÌ ÓÎËÌÔÐÑÈ ). ÂÖ ÛÌ,
2 X X
(a)(b)3ij = (a)ik (b)kj = (k 1)dk;i+1 dj+1;k = idij ;
ÿ
k k
2 X X
(b)(a)3ij = (b)ik (a)kj = dk+1;i j ÿ ( 1)dj;k+1 = (i 1)dij ÿ
i k
Î
2
(a)(b) (b)(a)3ij = idij (i 1)dij = dij ;
ÿ ÿ ÿ
2
ËÎÒÈËÎ , ÛÌÒÐÑÈ , ÈÔ ÖØÐ ÙÖÜÓÌ (a); (b)3 = (a)(b) (b)(a)
ÿ , Ì ÞÖÜÓÌ
2
(a); (b)3 = (e): (5:21)
5.4 »´À¸¹¾¸ ÅÀ¶Á¸»¾¸ ¿¸¼°¹´Á 339
ÁÎÓÌÐ àÙÎ 1: ÂÖ ËÐÈ ÔÜÙÓÈ j a> Ó×ÖØÌÐ , ÑÈÏà Ú ÌÐ ËÈÓÌ, ÔÈ ÈÔÈ×ÈØÈÙÛÈÏÌÐ È×Ö
ÓÐ È ÙÛÎ ÒÎ, ÓÌ ÛÈ ÙÛÖÐÞÌÐ È a1 , a2 ,

aN (ÈÔÈ×ÈØÈ ÙÛÈÙÎ àÚ ×ØÖÚ ÛÎ ÉÈ ÙÎ fj >,
..., 1
j 2> N >g). ÁÜÔÌ×à Ú, Î ÈÔÈ×ÈØÈ ÙÛÈÙÎ ÌÔÖ Ú ËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÖÚ Ó×ÖØÌÐ ÔÈ ÏÌàØÎÏÌÐ
, ..., j
àÚ Ì ÔÈÚ ×Ð ÔÈÑÈÚ N 2 , ËÎÒÈËÎ 1

ÓÌ ÓÐ È ÙÛÎ ÒÎ , ÛÎÔ j a >. ÁÜÔÌ×à Ú, ÛÖ ËÐÈ ÔÜÙÓÈ
*
a
A j > ×ØÖÑÜ ×ÛÌÐ È×Ö ÛÖÔ ×ÖÒÒÈ×ÒÈÙÐÈÙÓÖ ÛÖÜ N 2 N ×Ð ÔÈÑÈ (È) ÓÌ ÛÖÔ N 2 1
×Ð ÔÈÑÈ j a >, ËÎÒÈËÎ
(a) j a>$ ×Ð ÔÈÑÈÚ ÓÌ ÓÐ È ÙÛÎ ÒÎ ÑÈÐ N ÊØÈÓÓÌ Ú.
ÁÎÓÌÐ àÙÎ 2: °Ô ÛÖ ket j a> ÈÔÛÐÙÛÖÐÞÌÐ ÙÌ ÓÖÔÖ ÙÛÎÒÖ ×Ð ÔÈÑÈ, ÛÖ ËÐÈ ÔÜÙÓÈ
(bra) < a j ÈÔÛÐÙÛÖÐÞÌÐ ÙÌ ×Ð ÔÈÑÈ ÓÌ ÓÐ È ÊØÈÓÓÎ , ËÎÒÈËÎ
< a j $ < aj = (a1 ; 3

a2 ; :::; aN
3 3
) $ ×Ð ÔÈÑÈÚ 1 2 N.
»×ÖØÖÜ ÓÌ Ûà ØÈ ÔÈ ×ÖÒÒÈ×ÒÈÙÐÈ ÙÖÜÓÌ Ì ÔÈÔ ×Ð ÔÈÑÈ 1 2 N ÓÌ Ì ÔÈÔ ×Ð ÔÈÑÈ N 2 1 .
ÂÖ È×ÖÛÌ ÒÌÙÓÈ ÌÐ ÔÈÐ Ì ÔÈÚ ×Ð ÔÈÑÈÚ 1 12 , ËÎÒÈËÎ Ì ÔÈÚ ÈØÐÏÓÖ Ú:
0 1
b1
Bb C
B 2C
B : C
(a1; a2 ; :::; aN )B
3 3
B
3 C
C = a1 b1 + a2 b2 + ::: + aN bN = < a
3 3 3 3
j b>$< a j b>:
B : C
@ : A
bN
´×Ð ÙÎÚ, Ì×ÐÛØÌ ×ÌÛÈÐ ÔÈ ×ÖÒÒÈ×ÒÈÙÐÈ ÙÖÜÓÌ Ì ÔÈÔ ×Ð ÔÈÑÈ 1 2 N ÓÌ Ì ÔÈÔ ×Ð ÔÈÑÈ
N 2 N, ËÎÒÈËÎ Ó×ÖØÖÜ ÓÌ ÔÈ ×ÖÒÒÈ×ÒÈÙÐÈ ÙÖÜÓÌ È×Ö ÛÈ ËÌÕÐÈ Ì ÔÈ ÊØÈÓÓÖËÐÈ ÔÜ-
ÙÓÈ ÓÌ Ì ÔÈÔ ×Ð ÔÈÑÈ. ÂÖ ÛÌ ×ØÖÑÜ ×ÛÌÐ Ì ÔÈ ÔÌ Ö ÊØÈÓÓÖËÐÈ ÔÜÙÓÈ 1 2 N:
5.4 MÌØÐÑÖÐ ÞØÎ ÙÐÓÖÐ ×Ð ÔÈÑÌÚ
¾×àÚ ÌÐ ËÈÓÌ ÙÛÖ ×ØÖÎÊÖÜ ÓÌÔÖ ÑÌÝÈ ÒÈÐÖ, ÈÔ ÓÈÚ ËÖÏÌÐ Ì ÔÈÚ ÛÌÒÌÙÛÎ Ú A, È×Ö
ÈÜÛÖ Ô, Ö ÛÈÔ ÐÑÈÔÖ×ÖÐÖÜ ÔÛÈÐ ÖØÐÙÓÌ ÔÌÚ ÙÜÔÏÎ ÑÌÚ, ÖØÐ ÍÖÔÛÈÐ È ÒÒÖÐ ÞØÎ ÙÐÓÖÐ ÛÌÒÌ-
ÙÛÌ Ú, Ö ×àÚ Ö ×ØÖÙÈØÛÎÓÌ ÔÖÚ, A+ , Ö ÈÔÛÐ ÙÛØÖÝÖÚ, A ÿ1 ; ÑÈÐ Ö ÈÔÈ ÙÛØÖÝÖÚ, AT .

AÜÛÖ ÓÈÚ Ì×ÐÛØÌ ×ÌÐ ÔÈ ÈÔÛÐÙÛÖÐÞÐ ÙÖÜÓÌ ÙÛÖÜÚ ×ÐÖ ×È Ôà ÛÌÒÌÙÛÌ Ú ÛÖÜÚ ×Ð ÔÈÑÌÚ
(a)+ ; (a) ÿ 1 ÑÈÐ (a)T 2 ×ØÖÙÈØÛÎÓÌ ÔÖÚ, ÈÔÛÐ ÙÛØÖÝÖÚ ÑÈÐ ÈÔÈ ÙÛØÖÝÖÚ ÛÖÜ (a)3
. ´Ü -
ÑÖÒÈ È×ÖËÌÐÑÔÜ ÌÛÈÐ Ö ÛÐ
*
´ÞÖÜÓÌ ÙÜÓÝàÔÎ ÙÌÐ ÔÈ ÞØÎÙÐÓÖ×ÖÐÖÜ ÓÌ ÒÈÛÐÔÐÑÈ ÊØÈ ÓÓÈÛÈ ÊÐÈ ÛÈ ËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ ÑÈÐ ÌÒÒÎÔÐÑÈ ÊÐÈ ÛÖÜÚ
ÈØÐÏÓÖÜ Ú. ¿ØÖÑÌÐÓÌ ÔÖÜ ÊÐÈ ÈÔÈ×ÈØÈ ÙÛÈÙÎ ËÐÈÔÜÙÓÈ ÛàÔ ÏÈ ÑÈ ÔÖÜÓÌ ÓÐÈ ÌÕÈÐ ØÌÙÎ. ·È ÞØÎÙÐÓÖ×ÖÐÖÜ -
ÓÌ ÊÐÈ ÈÜÛÎ Ô ÛÖ ÌÒÒÎÔÐÑÖ ÊØÈ ÓÓÈ ×ÖÜ ÈÔÛÐÙÛÖÐÞÌÐ ÙÛÖ ÒÈÛÐÔÐÑÖ ÙÜ ÓÉÖÒÖ ÛÖÜ ËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÖÚ. ´ÛÙÐ, ÏÈ
ÙÜÓÉÖÒÐ ÍÖÜÓÌ ÓÌ j a >, j b > Ñ.Ò×. ÛÎÔ ÈÔÈ×ÈØÈ ÙÛÈÙÎ ÛàÔ j a> , j b> Ñ.Ò×.
(a)Tij = aji :
*
´×Ð ÙÎÚ,
(a)+ = 2(a) 3T : 3
´ÔÈÚ ×Ð ÔÈÑÈÚ (È) ÒÌ ÊÌÛÈÐ ÙÜÓÓÌÛØÐÑÖ Ú ÈÔ aij = aji , ËÎÒÈËÎ ÈÔ (a) = (a)T . ´ÔÈÚ
×Ð ÔÈÑÈÚ (È) ÑÈÒÌÐ ÛÈÐ ÌØÓÐÛÐÈÔÖ Ú (ÈÜÛÖ×ØÖÙÈØÛÎÓÌ ÔÖÚ) ÈÔ
(a)+ = (a) Î (a) = (a)T :

3
(5:22)
AÔ Ö ÛÌÒÌÙÛÎ Ú A ÌÐ ÔÈÐ 1-1, ÛÖ ÛÌ Ì ÞÌÐ ÈÔÛÐ ÙÛØÖÝÖ. ÂÖ ÛÌ Ö ×Ð ÔÈÑÈÚ (a) ×ÖÜ
ÈÔÛÐÙÛÖÐÞÌÐ ÙÛÖÔ A Ì×Ð ÙÎÚ ÏÈ Ì ÞÌÐ ÈÔÛÐ ÙÛØÖÝÖ, ËÎÒÈËÎ Ü×È ØÞÌÐ ×Ð ÔÈÑÈÚ (b ) ÛÌ -
ÛÖÐÖÚ à ÙÛÌ (a)(b) = (b)(a) = (e) . ¾ (b ) ÒÌ ÊÌÛÈÐ ÈÔÛÐ ÙÛØÖÝÖÚ ×Ð ÔÈÑÈÚ ÛÖÜ (a); ÑÈÐ
ÊØÈ ÝÖÜÓÌ (b ) = ( a) 1 ÿ
. ´×ÌÐËÎ Ö ÓÌÛÈÙÞÎÓÈÛÐÙÓÖ Ú ÌÐ ÔÈÐ 1-1, ÛÖ ÙÖ Ö (a ) Ö ÙÖ ÑÈÐ Ö
(a) ÿ 1 ÌÐ ÔÈÐ ÛÌÛØÈÊàÔÐÑÖÐ ×Ð ÔÈÑÌÚ. (»Î ÛÌÛØÈÊàÔÐÑÖÐ ×Ð ÔÈÑÌÚ ËÌÔ Ì ÞÖÜÔ ÈÔÛÐ ÙÛØÖ-
ÝÖ.) ¾Ð ÛÌÒÌÙÛÌ Ú Lx ÑÈÐ K ÛàÔ ×ØÖÎÊÖÜ ÓÌÔàÔ ×ÈØÈËÌÐÊÓÈ ÛàÔ ËÌÔ ÌÐ ÔÈÐ 1-1. ÁÛÎÔ
×ÌØÐ ×ÛàÙÎ ÛÖÜ Lx Î Ð ËÐÈ ÌÐÑÖ ÔÈ (ÓÎËÌÔÐÑÖ ËÐÈ ÔÜÙÓÈ) ×ØÖÑÜ ×ÛÌÐ È×Ö ËÜ Ö ËÐÈÔÜ -
ÙÓÈÛÈ (ÛÖ ÓÎËÌÔÐÑÖ ÑÈÐ ÛÖ j 1 )
> . O K ËÌÔ ÌÐ ÔÈÐ 1-1, ÑÈÏÖ ÙÖÔ ÛÖ ËÐÈ ÔÜÙÓÈ j > ÙÛÖ 1
Þà ØÖ TM ËÌÔ Ì ÞÌÐ ÈÔÛÐ ÙÛÖÐÞÖ ÙÛÖ Þà ØÖ SN +1 . ÁÜÔÌ×à Ú, ÖÐ ×Ð ÔÈÑÌÚ a ÑÈÐ k ÛàÔ () ()
ÌÕÐÙà ÙÌàÔ (5.13), (5.19) ÑÈÐ (5.20) ËÌÔ Ì ÞÖÜÔ ÈÔÛÐ ÙÛØÖÝÖ.
¶ ÌÜ ØÌÙÎ ÛÖÜ ÈÔÛÐÙÛØÖ ÝÖÜ ÌÔÖ Ú ×Ð ÔÈÑÈ (a) , Ö ÛÈÔ Ü×È ØÞÌÐ, Ó×ÖØÌÐ ÔÈ ÊÐ ÔÌÐ ÓÌ
ÓÌÏÖ ËÖÜÚ ×ÖÜ ÏÈ ÈÔÈ×ÛÜ ÕÖÜÓÌ ÙÛÖ ´Ë. 5.7, Ö ÛÈÔ ÓÐÒÎ ÙÖÜÓÌ ÊÐÈ ÖØÐ ÍÖÜÙÌÚ. ÁÌ
ÖØÐÙÓÌ ÔÌÚ Ö ÓàÚ ×ÌØÐ×Ûà ÙÌÐÚ Ó×ÖØÌÐ ÔÈ ÉØÌÏÌÐ , ÌÜ ÑÖÒÈ, ÓÌ Ùà ÛÖÜ ×ØÖÙÈØÛÎÓÌ ÔÖÜ
ÛÖÜ (ÓÖÔÈËÐÈÑÖ Ú, ÖØÏÖÊà ÔÐÖÚ Ñ.Ò×.).
5.5 °ÒÒÈÊÎ ÖØÏÖÑÈÔÖÔÐÑÎ Ú ÉÈ ÙÎÚ
´ÙÛà ÓÐÈ ÖØÏÖÑÈÔÖÔÐÑÎ ÉÈ ÙÎ fj ei >; i = 1; 2; :::; N g ÑÈÐ Ì ÔÈÚ ÓÖÔÈËÐÈÑÖ Ú ÛÌ-
ÒÌÙÛÎ Ú U , ËÎÒÈËÎ U + =U ÿ 1 . °×Ö ÛÖ ´ËÈ ÝÐÖ 4.6 ÕÌ ØÖÜÓÌ Ö ÛÐ Ö ÛÌÒÌÙÛÎ Ú U ËÐÈÛÎ-
ØÌÐ ÛÎÔ ÖØÏÖÑÈÔÖÔÐÑÖ ÛÎÛÈ, ÙÜÔÌ×à Ú ÛÈ ËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ
j ei0 > =U j ei > (5:23)

È×ÖÛÌÒÖÜ Ô ÓÐÈ ÖØÏÖÑÈÔÖÔÐÑÎ ÉÈ ÙÎ. ¸ÙÞÜ ÌÐ ÉÌÉÈÐ àÚ ÑÈÐ ÛÖ ÈÔÛÐ ÙÛØÖÝÖ.
¿ØÖÝÈÔà Ú, ÛÈ ËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ j ei0 > Ó×ÖØÖÜ Ô ÔÈ ÊØÈÝÖÜ Ô àÚ ÊØÈÓÓÐÑÖ Ú ÙÜÔËÜÈ-
ÙÓÖ Ú ÛàÔ j ei >. ´ÞÖÜÓÌ
h i
*
ÁÎÓÌÐà ÙÛÌ Ö ÛÐ ÓÌ (a ) T
ij ÙÜÓÉÖÒÐ ÍÖÜÓÌ ÛÖ (i; j) ÙÛÖÐÞÌÐ Ö ÛÖÜ ×Ð ÔÈÑÈ (a ) T
, ËÎÒÈËÎ (a ) = ( a )
T
ij
T
.
°ÔÈ ÒÖÊÈ, ( a ) = [( a ) ]
3
ij
3
ij Ñ.Ö.Ñ.
ij
5.5 °ºº°²¶ ¾À·¾¹°¼¾¼¸¹¶Á ±°Á¶Á 341
X
j e0i > = uki j ek > ; U $ (u):
k
ÂÖ ÛÌ, Ì ÞÖÜÓÌ
X
N X
N
< e0j j e0i > = u3`j uki < e` j ek > :
k =1 `=1
°×Ö ÛÐÚ ÙÜÔÏÎ ÑÌÚ ÖØÏÖÑÈÔÖÔÐÑÖ ÛÎÛÈÚ ×ØÖÑÜ ×ÛÌÐ Ö ÛÐ
X
u3kj uki = dij : (5:24a)
k
´×ÌÐËÎ u3kj = (u)+jk , Î ×ÐÖ ×È Ôà ÙÞÌ ÙÎ ÊØÈ ÝÌÛÈÐ
X
(u)+jk (u)ki = dij (u)+(u) = (e)
)
(Î ÛÌÒÌÜÛÈÐ È ÙÞÌ ÙÎ ÈÔÈÓÌ ÔÌÛÈÐ). °×Ö ÛÎ ÙÞÌ ÙÎ ÈÜÛÎ ×ØÖÑÜ ×ÛÌÐ ÑÈÐ (u)(u)+ = (e) ,
ËÎÒÈËÎ
X
uik u3jk = dij : (5:24b)
k
a
¾Ð ÙÞÌ ÙÌÐÚ (5.24 ) ÑÈÐ (5.24 b ) ÌÑÝØÈ ÍÖÜÔ ÛÐÚ ÙÜÔÏÎ ÑÌÚ ×ÖÜ ×ØÌ ×ÌÐ ÔÈ ÐÑÈÔÖ-
×ÖÐÖÜ Ô ÛÈ ÙÛÖÐÞÌÐ È ÌÔÖ Ú ×Ð ÔÈÑÈ ÊÐÈ ÔÈ ÌÐ ÔÈÐ ÓÖÔÈËÐÈÑÖ Ú (ÛÈ ËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ ÛàÔ
ÙÛÎÒà Ô ÛÖÜ ×ØÌ ×ÌÐ ÔÈ ÌÐ ÔÈÐ ÖØÏÖÑÈÔÖÔÐÑÈ , ÛÖ Ð ËÐÖ ÑÈÐ ÛÈ ËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ ÛàÔ ÊØÈÓ-
Óà Ô ÛÖÜ). ¾ ÙÜÔÖÒÐÑÖ Ú ÈØÐÏÓÖ Ú ÛàÔ ×ÈØÈÓÌ ÛØàÔ ÌÔÖ Ú N 2 N ÓÐÊÈËÐÑÖÜ ×Ð ÔÈÑÈ
ÌÐ ÔÈÐ 2N 2 . ¾Ð ÙÜÔÏÎ ÑÌÚ (5.24a) Î (5.24b) ÙÜÔÌ×È ÊÖÔÛÈÐ
N + 2(1=2)N (N 1) = N 2 ÿ ÙÜÔÏÎ ÑÌÚ.
°ØÈ, Ö ÈØÐÏÓÖ Ú ÛàÔ ÈÔÌÕÈ ØÛÎÛàÔ ×ÈØÈÓÌ ÛØàÔ ÌÔÖ Ú ÓÖÔÈËÐÈÑÖÜ N 2 N ×Ð ÔÈÑÈ
ÌÐ ÔÈÐ N 2.
¾ÛÈÔ Ö Þà ØÖÚ ÌÐ ÔÈÐ ×ØÈÊÓÈÛÐÑÖ Ú , ÖÐ ÈÔÛÐ ÙÛÖÐÞÌÚ ÙÜÔÏÎ
*
ÑÌÚ ÌÐ ÔÈÐ
**
(o)(o)T =
( o) ( o) = ( e )
T
, ËÎÒÈËÎ ÖÐ ÖØÏÖÊà ÔÐÖÐ ×Ð ÔÈÑÌÚ ÐÑÈÔÖ×ÖÐÖÜ Ô ÛÐÚ ÙÞÌ ÙÌÐÚ
*
¾ØÏÖÊà ÔÐÖÐ ×Ð ÔÈÑÌÚ Ó×ÖØÖÜ Ô ÔÈ ÖØÐÙÛÖÜ Ô ÑÈÐ ÙÌ ÓÐÊÈËÐÑÖÜ Ú Þà ØÖÜÚ. ³ÌÔ Ì ÞÖÜÔ Ö ÓàÚ ÈÔÈ ÒÖÊÌÚ
ÐËÐÖ ÛÎÛÌÚ. ÁÜÊÑÌÑØÐÓÌ ÔÈ, ËÌÔ ËÐÈÛÎØÖÜ Ô ÛÖ ÌÙàÛÌØÐÑÖ ÊÐÔÖ ÓÌÔÖ Ö ×àÚ ÈÜÛÖ ÖØÐ ÙÛÎÑÌ ÙÛÖ ´Ë. 2.3, ÖÜ ÛÌ
ÙÜÔËÌ ÖÜÔ ËÜ Ö ÉÈ ÙÌÐÚ. ÂÈ ÙÛÖÐÞÌÐ È ÛÖÜÚ ËÌÔ ÌÐ ÔÈÐ ÈÔÈÊÑÈÙÛÐÑÈ ÝØÈÊÓÌ ÔÈ.
**
Ã×ÌÔÏÜÓÐ ÍÖÜÓÌ Ö ÛÐ ÓÌ (o) ÙÜÓÉÖÒÐ ÍÖÜÓÌ Ì ÔÈÔ ÖØÏÖÊà ÔÐÖ ×Ð ÔÈÑÈ ÑÈÐ ÓÌ (e ) ÙÜÓÉÖÒÐ ÍÖÜÓÌ ÛÖÔ
ÛÈÜÛÖÛÐÑÖ ×Ð ÔÈÑÈ.
X X
okj oki = dij ; oik ojk = dij (ÙÜÔÏÎ ÑÌÚ ÖØÏÖÊàÔÐÖ ÛÎÛÈÚ). (5:24c)
k k
¿ÈØÈÛÎØÖÜ ÓÌ Ö ÛÐ Ö ×Ð ÔÈÑÈÚ

(a) = cos sin ÿ
sin cos
ÌÐ ÔÈÐ ÖØÏÖÊà ÔÐÖÚ. ¿ØÈÊÓÈÛÐÑÈ ,

sin ;
(a)+ = cossin cos
ÿ

(a)+ (a) = cos sin cos sin = 1 0 ÿ
ÿsin cos sin cos 0 1

(ÑÖÐ ÛÈÕÌ ÑÈÐ ¿ÈØÈ ËÌÐÊÓÈ 1, ´Ë. 5.2).
¿ØÖÞàØà ÔÛÈÚ Ö ×àÚ ×ÐÖ ×È Ôà, ÉØÐ ÙÑÖÜÓÌ Ö ÛÐ Ö ÈØÐÏÓÖ Ú ÛàÔ ÈÔÌÕÈ ØÛÎÛàÔ ×È-
ØÈÓÌ ÛØàÔ ÌÔÖ Ú ÖØÏÖÊà ÔÐÖÜ N 2 N ×Ð ÔÈÑÈ ÌÐ ÔÈÐ (1/2) N N ( ÿ 1) . °ÜÛÌ Ú ÒÌ ÊÖÔÛÈÐ
ÊàÔÐ ÌÚ ÓÐ ÕÎÚ. ´ÔÈÚ ÓÖÔÈËÐÈÑÖ Ú ×Ð ÔÈÑÈÚ ÞÈØÈÑÛÎØÐ ÍÌÛÈÐ È×Ö N

2 ×ØÈÊÓÈÛÐÑÌ Ú ×È-
ØÈÓÌ ÛØÖÜÚ. °×Ö ÈÜÛÌ Ú ÖÐ (1=2)(N 1)N ÿ ÌÐ ÔÈÐ ÊàÔÐ ÌÚ ÓÐ ÕÎÚ ÑÈÐ ÖÐ Ü×Ö ÒÖÐ×ÌÚ
(1=2)N (N + 1) ÒÌ ÊÖÔÛÈÐ ÝÈ ÙÌÐÚ

*
(ÑÖÐ ÛÈÕÌ ¿ÈØÈ ËÌÐÊÓÈ 1, ×ÐÖ ÑÈ Ûà).
´×ÌÐËÎ Î ÉÈ ÙÎ ÌÐ ÔÈÐ ÖØÏÖÑÈÔÖÔÐÑÎ

2 3
, ÛÈ ÙÛÖÐÞÌÐ È ÛÖÜ ÓÖÔÈËÐÈÑÖÜ ×Ð ÔÈÑÈ (u)
ËÐ ÔÖÔÛÈÐ ÑÖÐ ÛÈÕÌ (5.23) È×Ö ÛÎ ÙÞÌ ÙÎ
uji = < ej j U j ei > = < ej j e0i > :
ÂÈ ×ÐÖ ×È Ôà ÙÜÔÖßÐ ÍÖÔÛÈÐ àÚ ÌÕÎ Ú:
(i) A Ô Ó È Ú Ë Ð Ô Ö Ô Û È Ð Ë Ü Ö Ö Ø Ï Ö Ñ È Ô Ö Ô Ð Ñ Ì Ú É È Ù Ì Ð Ú , fj ei > g Ñ È Ð fj ei0 >g,

i = 1; 2; :::; N; ÈÜÛÌ Ú ÖØÐ ÍÖÜÔ Ì ÔÈ ÓÖÔÈËÐÈÑÖ ×Ð ÔÈÑÈ Ö Ö×ÖÐ ÖÚ ÈÔÈ×ÈØÐÙÛÈ -
ÔÌÛÈÐ àÚ ÌÕÎ Ú:
0 1
< e1 j e01 > < e1 j e02 > < e1 j e03 > .. .
< e1 j e0N >
(u) =
B < e2 j e0 > < e2 j e0 > < e2 j e0 >
B 1 2 3 .. .
< e2 j e0N > C C (5:25)
@ ........................................................................................ A:
< eN j e01 > < eN j e02 > < eN j e03 > .. . < eN j e0N >
°×Ö ÛÎÔ ÌÕÐ ÙàÙÎ (5.25) ×ØÖÑÜ ×ÛÌÐ ÌÜ ÑÖÒÈ Ö ×Ð ÔÈÑÈÚ ( ) ÛÖÜ ¿ÈØÈËÌÐ ÊÓÈ- a

ÛÖÚ 1, ´Ë. 5.2.
*
ÁÌ ÖØÐÙÓÌ ÔÌÚ ÙÌÐÚ
×ÌØÐ×Ûà ÓÌØÐÑÌ Ú È×Ö ÛÐÚ ÝÈ ÙÌÐÚ Ó×ÖØÖÜ Ô ÔÈ È×ÈÒÌÐÝÏÖÜ Ô ÓÌ ÑÈÛÈ ÒÒÎÒÖ
Ì×ÈÔÈ×ØÖÙËÐÖØÐÙÓÖ ÉÈ ÙÎÚ.
5.5 °ºº°²¶ ¾À·¾¹°¼¾¼¸¹¶Á ±°Á¶Á 343
(ii) °Ô ÓÈÚ ËÐ ÔÌÛÈÐ ÓÐÈ ÉÈ ÙÎ fj ei >; i = 1; 2; :::; N g ÑÈÐ Ì ÔÈÚ ÓÖÔÈËÐÈÑÖ Ú ×Ð -
ÔÈÑÈÚ (u); È×Ö ÈÜÛÖ Ô Ó×ÖØÖÜ ÓÌ ÔÈ ×È ØÖÜÓÌ ÓÐÈ ÔÌ È ÉÈ ÙÎ, ÛÎÔ
X
j e0i > = uji j ej > :
j
¿ÈØÈ ËÌÐÊÓÈ 1: ·È ÑÈÛÈÙÑÌÜÈÙÛÌÐ Ö ×ÐÖ ÊÌÔÐÑÖ Ú ÓÖÔÈËÐÈÑÖ Ú ×Ð ÔÈÑÈÚ 2 2

2 .

(u) = ca
´ÙÛà Ö ÛÐ
b
d
; a; b; c; d ÓÐÊÈËÐÑÖÐ ÈØÐÏÓÖÐ .
ÂÖ ÛÌ

(u)+ = a 3
c3
:
b3 d3
OÐ ÙÜÔÏÎ ÑÌÚ ÓÖÔÈËÐÈÑÖ ÛÎÛÈÚ ËÐ ÔÖÜÔ
a 2 + c 2 = 1; b 2 + d 2 = 1; a b + c d = 0;
j j j j j j j j
3 3
a 2 + b 2 = 1; c 2 + d 2 = 1; a c + b d = 0:
j j j j j j j j
3 3
·Ì ÛÖÜÓÌ a = cos eia b = sin eib c = sin eig

. ÂÖ ÛÌ , ÿ . ´ÛÙÐ, È×Ö ÛÐÚ ÖÓÖÊÌÔÌÐ Ú
ÌÕÐÙà ÙÌÐÚ ÉØÐ ÙÑÖÜÓÌ Ö ÛÐ d = ei(b +g a) cos ÿ

(u) , ËÎÒÈËÎ Ö ×Ð ÔÈÑÈÚ ×ÈÐ ØÔÌÐ ÛÎ ÓÖØ-
ÝÎ

(u) = cossineeig cossin
ia
eib
ÿ ei(b +g ÿ a ) (ÊÌÔÐÑÖ Ú ÓÖÔÈËÐÈÑÖ Ú ×Ð ÔÈÑÈÚ 2 2 2 ),
×ØÖÙËÐÖØÐ ÍÌÛÈÐ, ËÎÒÈËÎ , ÑÈÏà Ú ÈÔÈÓÌ ÔÖÜÓÌ, È×Ö ÛÌ ÙÙÌØÐÚ ×ØÈÊÓÈÛÐÑÌ Ú ×ÈØÈÓÌ -
ÛØÖÜÚ (ÓÐ È ÊàÔÐ È ÓÐ ÕÎÚ, , ÑÈÐ ÛØÌÐÚ ÝÈ ÙÌÐÚ,

2
a; b ; g). AÔ, Ì×Ð×ÒÌ ÖÔ, ÈÕÐà ÙÖÜÓÌ Ö
×Ð ÔÈÑÈÚ ÔÈ Ì ÞÌÐ ÖØÐ ÍÖÜÙÈ ÓÖÔÈ ËÈ ÌÐËÐÑÖ Ú ÓÖÔÈËÐÈÑÖ Ú ×Ð ÔÈÑÈÚ, (su)3 , ÛÖ ÛÌ ÏÈ
×ØÌ ×ÌÐ
ei(b +g) = 1; ËÎÒÈËÎ eig =e ÿ ib

,
Ö×Ö ÛÌ, ÛÌÒÐÑÈ , ÉØÐ ÙÑÖÜÓÌ

(su) = cos eia sin eib 2 2)
ÿ sin e ib cos e ia
ÿ ÿ
(ÌÐËÐÑÖ Ú ÓÖÔÈËÐÈÑÖ Ú ×Ð ÔÈÑÈÚ 2 .
(»Ð È ÊàÔÐ È, ËÜ Ö ÝÈ ÙÌÐÚ.) ¾Ð ËÜ Ö ÝÈ ÙÌÐÚ Ó×ÖØÖÜ Ô ÔÈ È×ÈÒÌÐÝÏÖÜ Ô Ö ÛÈÔ ÛÈ bra ÑÈÐ
ÛÈ ket ËÌÔ ÈÔÎ ÑÖÜÔ ÙÛÖÔ Ð ËÐÖ ËÐÈÔÜÙÓÈÛÐÑÖ Þà ØÖ (ËÌÔ Ì ÞÖÜÔ ÛÎÔ ÐËÐÈ ÝÜÙÐÑÎ
ÙÎÓÈÙÐ È, ×.Þ., ÛÖ bra ×ÈØÐÙÛÈ ÔÌÐ ÛÈ ÈØÐÙÛÌØÖ ÙÛØÖÝÈ ÔÌÛØÐ ÔÈ ÌÔà ÛÖ ket ÛÈ ËÌÕÐÖ -
ÙÛØÖÝÈ), ÓÌ Ì×ÈÔÈÖØÐÙÓÖ ÛÎÚ ÉÈ ÙÎÚ. °ØÈ, ÛÖ ÛÌ ×ÈØÈÓÌ ÔÌÐ ÓÖ ÔÖ ÓÐ È ÊàÔÐ È ÓÐ ÕÎÚ.
&
°Ô Ì ÞÖÜÔ ÛÎÔ Ð ËÐÈ ÝÜÙÐÑÎ ÙÎÓÈÙÐ È, ×ÈØÈÓÌ ÔÌÐ ÓÐ È ÝÈ ÙÎ (ÑÖÐ ÛÈÕÌ ¿ØÖ ÉÒÎÓÈ
5.4.4).
5.6 MÌÛÈÙÞÎÓÈÛÐÙÓÖÐ ÖÓÖÐÖ ÛÎÛÈÚ
´Ð ËÈÓÌ ÙÛÈ ×ØÖÎÊÖÜ ÓÌÔÈ Ö ÛÐ ÖÐ ÓÖÔÈËÐÈÑÖÐ ×Ð ÔÈÑÌÚ (ÖØÏÖÊà ÔÐÖÐ ÙÛÖÜÚ ×ØÈÊ-
ÓÈÛÐÑÖÜ Ú Þà ØÖÜÚ) ÓÈÚ Ì×ÐÛØÌ ×ÖÜÔ ÔÈ ×È ÓÌ È×Ö ÓÐÈ ÖØÏÖÊà ÔÐÈ ÉÈ ÙÎ ÙÌ ÓÐÈ È ÒÒÎ.
ÂÖ ×ØÖ ÉÒÎÓÈ Ûà ØÈ ÌÐ ÔÈÐ ÛÖ ÌÕÎ Ú: ÈÔ ÌÐ ÔÈÐ ÊÔàÙÛÎ Î ÈÔÈ×ÈØÈ ÙÛÈÙÎ ÙÌ ÓÐÈ ÉÈ ÙÎ
ÌÔÖ Ú ÛÌÒÌÙÛÎ Î ËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÖÚ, ×à Ú Ó×ÖØÖÜ ÓÌ ÔÈ ÉØÖÜ ÓÌ ÛÎÔ ÈÔÈ×ÈØÈ ÙÛÈÙÎ ÈÜÛÖÜ
ÙÌ ÓÐÈ È ÒÒÎ ÉÈ ÙÎ; ·È ÌÕÌÛÈ ÙÖÜÓÌ ÞàØÐÙÛÈ ÛÖ ÓÌÛÈÙÞÎÓÈÛÐÙÓÖ ËÐÈÔÜÙÓÈ ÛàÔ ÑÈÐ
×ÐÔÈ ÑàÔ.
(i) MÌÛÈÙÞÎÓÈÛÐÙÓÖ Ú ÙÜÔÐÙÛàÙà Ô ËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÖÚ : ´Ù Ûà Î É È Ù Î fj xi >,

i= 1; 2; :::; N g ÑÈÐ Î ÉÈ ÙÎ fj x0i >, i = 1; 2; :::; N g. ´ÙÛà Ûà ØÈ Ö ÓÌÛÈÙÞÎÓÈÛÐÙÓÖ Ú
R, ÛÌ ÛÖÐÖÚ à ÙÛÌ
X
j x0i > =R j xi > = (r)ji j xj > : (5:26)
j
ÂÖ ÛÌ ×ØÖÝÈÔà Ú Ö ÓÌÛÈÙÞÎÓÈÛÐÙÓÖ Ú R ÌÐ ÔÈÐ 1-1 ÑÈÐ ÑÈÛÈ ÙÜÔÌ ×ÌÐÈ Ü×È ØÞÌÐ Ö
ÈÔÛÐ ÙÛØÖÝÖÚ ÈÜÛÖÜ , R ÿ1 , Ö×Ö ÛÌ
X
R ÿ1 j x0i > = j xi > Î j xi > = (r)ji1
ÿ
j xj0 >. (5:27)
j
´ÙÛà Ûà ØÈ ÛÖ ËÐÈ ÔÜÙÓÈ j a> , ÛÖÜ Ö×ÖÐ ÖÜ ÖÐ ×ØÖÉÖÒÌ Ú ÙÛÎ ÉÈ ÙÎ j xi > ÌÐ ÔÈÐ
ÊÔàÙÛÌ Ú, ËÎÒÈËÎ
X
N
j a>= ai j xi > , Ö ×ÖÜ ÛÈ ai ÌÐ ÔÈÐ ÊÔàÙÛÈ , i = 1; 2; :::; N .
=1
i
¿ÖÐÌÚ ÌÐ ÔÈÐ ÖÐ ×ØÖÉÖÒÌ Ú ÛÖÜ j a> ÙÛÎ ÉÈ ÙÎ ÓÌ ÛÖ ÔÖ; ³ÎÒÈËÎ ×ÖÐÖÐ ÌÐ ÔÈÐ ÖÐ ÈØÐÏÓÖÐ
PN
ai
0
ÙÛÎÔ Ì ÑÝØÈÙÎ j a>= i =1 ai j xi > ;
0 0
´ÞÖÜÓÌ
" #
X X X X
j a>= aj j xj > = aj (r )ij1 j xi > =
ÿ 0
aj (r )ij1 ÿ
j x0i > :
j i;j i j
AÒÒÈ ÈÝÖÜ j a > = Pi a i 0

j x0i >, ÌÜ ÑÖÒÈ ÉØÐ ÙÑÖÜÓÌ Ö ÛÐ
X
ai 0
= (r)ij1 aj ;
ÿ
ËÎÒÈËÎ , ËÐÈÔÜÙÓÈÛÐÑÈ ,
j a >
0
= (r ) 1 a > : ÿ
j
¶ ×ÐÖ ×È Ôà ÙÞÌ ÙÎ ÙÜÔÌ×È ÊÌÛÈÐ j a > = (r ) a > : j

0
ÁÜÔÌ×à Ú,
5.6 »´Â°ÁÅ¶»°Â¸Á»¾¸ ¾»¾¸¾Â¶Â°Á 345
j x0i > =R j xi > $ j a > 0

= (r ) ÿ 1 j a >; (5:28)
Ö ×ÖÜ (r ) ÌÐ ÔÈÐ Î ÈÔÈ×ÈØÈ ÙÛÈÙÎ ÛÖÜ R, ÑÈÐ j a > ÑÈÐ j a0 > ÌÐ ÔÈÐ ÖÐ ÈÔÈ×ÈØÈÙÛÈ ÙÌÐÚ
(ÙÜÔÐÙÛà ÙÌÚ) ÛÖÜ ËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÖÚ j a > ÙÛÐÚ ËÜ Ö ÉÈ ÙÌÐÚ, ÞàØÐ Ú ÛÖ ÔÖ ÑÈÐ ÓÌ ÛÖ ÔÖ
ÈÔÛÐ ÙÛÖÐÞÈ. ÁÎÓÌÐà ÔÖÜÓÌ, ×È ÔÛàÚ, Ö ÛÐ ÙÛÖ ÓÌÛÈÙÞÎÓÈÛÐÙÓÖ ÛàÔ ÙÜÔÐÙÛàÙà Ô Ó×ÈÐ -
ÔÌÐ Ö (r ) ÿ 1 ÑÈÐ Ö ÞÐ Ö (r ) (ÑÖÐ ÛÈÕÌ ÑÈÐ ¿ÈØÈ ËÌÐÊÓÈ 1, ´ËÈ ÝÐÖ 5.2).
(ii) »ÌÛÈÙÞÎÓÈÛÐÙÓÖ Ú ×ÐÔÈ ÑàÔ: ´ÙÛà (a) Ö ×Ð ÔÈÑÈÚ ×ÖÜ ÙÜÔËÌ ÌÛÈÐ ÓÌ ÛÖÔ ÛÌ-
ÒÌÙÛÎ A ÙÛÎ ÉÈ ÙÎ fj x i >g (ÈÔÈ×ÈØÈ ÙÛÈÙÎ ÛÖÜ
8
A ÙÛÎ ÉÈ ÙÎ fj xi >g) ÑÈÐ (a0 Î
9
)
ÈÔÈ×ÈØÈ ÙÛÈÙÎ ÛÖÜ Ð ËÐÖÜ ÛÌÒÌÙÛÎ , A, ÙÛÎ ÉÈ ÙÎ j x > . ¿à
0
i Ú ÙÜÔËÌ ÖÔÛÈÐ ÖÐ ×Ð ÔÈ-
ÑÌÚ (a) ÑÈÐ (a )

0
;
´ÞÖÜÓÌ
X X
A j x0i > = A (r)ji j xj > = (r)ji A j xj >
j j
X X
= (r)ji (a)kj j xk > = (r)ji (a)kj (r)`k1 ÿ
j x`0 > :
j;k j;k;`
AÒÒÈ
X
A j x0i > = (a )ì 0
j x`0 >;
`
ËÎÒÈËÎ
X h i
(a )ì =
0
(r)ji (a)kj (r)`k1 = (r) 1(a)(r) ì :
ÿ ÿ
j;k
¶ ÙÞÌ ÙÎ ÈÜÛÎ ÊØÈ ÝÌÛÈÐ
(a ) = (r) 1 (a)(r):
0 ÿ
(5:29a)
¶ (5:29a) ÙÜÔÌ×È ÊÌÛÈÐ
(a) = (r)(a )(r) 0 ÿ 1: (5:29b)

¾Ð ÈÔÈ×ÈØÈÙÛÈ ÙÌÐÚ (a ) 0
ÑÈÐ (a) ÙÜÔËÌ ÖÔÛÈÐ ÓÌÛÈÕÜ ÛÖÜÚ ÓÌ ÛÖÜÚ ÓÌÛÈÙÞÎÓÈÛÐÙÓÖÜ Ú
(5:29a) ÑÈÐ (5:29b) . ¾Ð ÓÌÛÈÙÞÎÓÈÛÐÙÓÖÐ ÈÜÛÖÐ ÒÌ ÊÖÔÛÈÐ ÓÌÛÈÙÞÎÓÈÛÐÙÓÖÐ ÖÓÖÐÖ -

ÛÎÛÈÚ.
´ÐËÐÑÎ ×ÌØÐ ×ÛàÙÎ ÛÖÜ ÓÌÛÈÙÞÎÓÈÛÐÙÓÖÜ ÖÓÖÐÖ ÛÎÛÈÚ ÌÐ ÔÈÐ Ö ÛÈÔ ÖÐ ËÜ Ö ÉÈ ÙÌÐÚ
ÌÐ ÔÈÐ ÖØÏÖÑÈÔÖÔÐÑÌ Ú:
j xi > ! j ei > ; j x0i > ! j e0i > :

ÂÖ ÛÌ Ö ÛÌÒÌÙÛÎ Ú R ÌÐ ÔÈÐ ÓÖÔÈËÐÈÑÖ Ú ÑÈÐ Ö ×Ð ÔÈÑÈÚ r () ÌÐ ÔÈÐ Ì×Ð ÙÎÚ ÓÖÔÈËÐÈÑÖ Ú. ¾Ð
ÌÕÐÙà ÙÌÐÚ (5.29) ÊÐ ÔÖÔÛÈÐ
(a ) = (u)+ (a)(u);
0
(5:30a)
(a) = (u)(a )(u)+ : 0

(5:30b)
°Ô Ö ËÐÈÔÜÙÓÈÛÐÑÖ Ú Þà ØÖÚ ÌÐ ÔÈÐ ×ØÈÊÓÈÛÐÑÖ Ú, ( u ) ( o) ! , Ì ÞÖÜÓÌ
(a ) = (o)T (a)(o);
0
(a) = (o)(a )(o)T : 0
¿ÈØÈÛÎ ØÎÙÎ: ¾Ð ÓÌÛÈÙÞÎÓÈÛÐÙÓÖÐ (5.30) ÌÕÈÙÝÈÒÐ ÍÖÜÔ Ö ÛÐ:
(a) = ÓÖÔÈËÐÈÑÖ Ú ) (a ) = 0
ÓÖÔÈËÐÈÑÖ Ú,
(a) = ÌØÓÐÛÐÈÔÖ Ú ) (a ) =
0
ÌØÓÐÛÐÈÔÖ Ú.
(a )+ = 2(u)+ (a)(u)3+ = (u)+ (a)+2(u)+3+ = (u)+ (a)+ (u):

0
ÁÜÔÌ×à Ú,
(a)+ = (a) (a )+ = (a ):
,
0 0
°Ô Ûà ØÈ (a)+ = (a) ÿ 1 , ×ÈÐ ØÔÖÜÓÌ
(a )+ = (u)+ (a) 1(u):

0 ÿ
TÖ ÛÌ
(a ) 1 = 2(u)+ (a)(u)3 1= (u) 1(a) 12(u)+ 3 1= (u)+ (a) 1(u) = (u)+ (a)+ (u);
0 ÿ ÿ ÿ ÿ ÿ ÿ
ËÎÒÈËÎ
(a )+ = (a )
0 0 ÿ 1:
»Ì È ÒÒÈ ÒÖ ÊÐÈ, ÈÔ Ì ÔÈÚ ×Ð ÔÈÑÈÚ ÌÐ ÔÈÐ ÌØÓÐÛÐÈÔÖ Ú (Î ÓÖÔÈËÐÈÑÖ Ú) ÙÌ ÓÐÈ ÖØÏÖÑÈ-
ÔÖÔÐÑÎ ÉÈ ÙÎ ÏÈ ÌÐ ÔÈÐ ÌØÓÐÛÐÈÔÖ Ú (ÓÖÔÈËÐÈÑÖ Ú) ÙÌ Ö×ÖÐÈËÎ ×ÖÛÌ È ÒÒÎ ÖØÏÖÑÈÔÖÔÐ-
ÑÎ ÉÈ ÙÎ.

5.7 ¸Å¼¾Á ¿¸¼°¹° - ¾À¸µ¾ÃÁ´Á 347
5.7 ¸ÞÔÖÚ ×Ð ÔÈÑÈ - ¾ØÐ ÍÖÜÙÌÚ
AÔ ÓÈÚ ËÖÏÌÐ Ì ÔÈÚ ×Ð ÔÈÑÈÚ ( a ) , Ó×ÖØÖÜ ÓÌ ÔÈ ÖØÐ ÙÖÜÓÌ ËÜ Ö Ù×ÖÜËÈÐ ÖÜÚ ÈØÐÏÓÖÜ Ú
×ÖÜ ÈÔÛÐÙÛÖÐÞÖÜ Ô ÙÛÖÔ ×Ð ÔÈÑÈ ÈÜÛÖ Ô: ÛÖ Ð ÞÔÖÚ ÛÖÜ ÑÈÐ ÛÎÔ ÖØÐ ÍÖÜÙÈ ÛÖÜ.
(i) ¸ÞÔÖÚ : ÂÖ Ð ÞÔÖÚ ÌÔÖ Ú ×Ð ÔÈÑÈ ÖØÐ ÍÌÛÈÐ àÚ ÌÕÎ Ú:

X
tr(a) = aii = È ÏØÖÐÙÓÈ ËÐÈÊà ÔÐàÔ ÙÛÖÐÞÌÐ àÔ.
ÂÖ Ð ÞÔÖÚ Ì ÞÌÐ ËÜ Ö Ù×ÖÜËÈÐ ÌÚ ÐËÐÖ ÛÎÛÌÚ:
(È) ¿ÈØÈÓÌ ÔÌÐ ÈÔÈÒÒÖÐ àÛÖ ÑÈ Ûà È×Ö ÓÌÛÈÙÞÎÓÈÛÐÙÓoÜ Ú ÖÓÖÐÖ ÛÎÛÈÚ. ³ÎÒÈËÎ
ÈÔ ÖÐ ×Ð ÔÈÑÌÚ (a) ÑÈÐ (a )

0
ÙÜÔËÌ ÖÔÛÈÐ ÓÌ ÛÐÚ ÙÞÌ ÙÌÐÚ (5.29), ÐÙÞÜ ÌÐ
tr (a) = tr (a ) 0
.
X Xh i
tr(a ) =
0
aii
0
= (r) 1 (a)(r) ii
ÿ
i i
X X X
= (r)ik1 (a)k` (r)ì =
ÿ
(a)k` (r)ì (r)ik1
ÿ
i;k;` k;` i
X h i X X
= (a)k` (r)(r) ÿ 1 = (a)k` d`k = akk = tr (a):
`k
k;` k;` k
(É) tr [(a)(b)(g)] = tr [(g)(a)(b)] = tr [(b)(g)(a)] , ËÎÒÈËÎ ×ÈØÈÓÌ ÔÌÐ ÈÓÌÛÈ ÉÒÎ-
ÛÖ ÈÔ ÊÐ ÔÌÐ ÑÜÑÒÐÑÎ ÌÔÈÒÒÈÊÎ ÛàÔ ×ÐÔÈ ÑàÔ (ÈÑÖ ÓÎ ÑÈÐ ÈÔ ÖÐ ×Ð ÔÈÑÌÚ ËÌÔ
ÈÔÛÐÓÌÛÈÛÐ ÏÌÔÛÈÐ).
X2 X
tr 2(a)(b)(g)3 = (a)(b)(g)3ii = (a)ik (b)k`(g)ì
i i;k;`
X X2
= (g)ì (a)ik (b)k` = (g)(a)(b)3`` = tr 2(g)(a)(b)3:
i;k;` `
¶ ÐËÐÖ ÛÎÛÈ ÈÜÛÎ Ì×ÌÑÛÌÐ ÔÌÛÈÐ ÑÈÐ ÙÌ ×ÌØÐÙÙÖ ÛÌØÖÜÚ È×Ö ÛØÌÐÚ ×Ð ÔÈÑÌÚ.
(ii) ¾ØÐ ÍÖÜÙÌÚ: ·È Ü×ÖÏÌ ÙÖÜÓÌ ×àÚ Ö ÝÖÐÛÎÛÎ Ú ÌÐ ÔÈÐ ÌÕÖÐÑÌÐàÓÌ ÔÖÚ ÓÌ ÛÐÚ ÉÈ-

ÙÐÑÌ Ú ÐËÐÖ ÛÎÛÌÚ ÛàÔ ÖØÐÍÖÜÙà Ô. °×Òà Ú, ÌËà , ÏÈ ÈÔÈÝÌ ØÖÜÓÌ ÛÐÚ ÐËÐÖ ÛÎÛÌÚ ÌÑÌÐ ÔÌÚ
×ÖÜ Ì ÞÖÜÔ ÓÌÊÈÒÜ ÛÌØÎ ÞØÎÙÐÓÖ ÛÎÛÈ ÙÛÐÚ ÌÝÈØÓÖÊÌ Ú ×ÖÜ ÓÈÚ ÌÔËÐÈÝÌ ØÖÜÔ.

´ÙÛà Ì ÔÈÚ ÛÌÛØÈÊàÔÐÑÖ Ú ×Ð ÔÈÑÈÚ (a) . ¶ ÖØÐ ÍÖÜÙÈ ×ÖÜ ÈÔÛÐÙÛÖÐÞÌÐ Ù' ÈÜÛÖ Ô
ÖØÐ ÍÌÛÈÐ àÚ ÌÕÎ Ú:
X
det(a) = ei1 i2 i3 :::iN ai1 1 ai2 2 :::aiN N ; (5:31)
Ö ×ÖÜ (i1; i2; :::; iN ) ÓÐÈ ÓÌÛÈ ÏÌÙÎ ÛàÔ ËÌÐÑÛà Ô (1; 2; :::; N ) ÑÈÐ ei1 i2 :::iN ÌÐ ÔÈÐ ÛÖ ÛÌ-
ÒÌÐ àÚ ÈÔÛÐÙÜÓÓÌÛØÐÑÖ ÙÜ ÓÉÖÒÖ N ÙÛÖÐÞÌÐ àÔ, ËÎÒÈËÎ
8
>
>
+1 ÈÔ Î ÓÌÛÈ ÏÌÙÎ ÌÐ ÔÈÐ È ØÛÐÈ
>
<
ei1 i2 :::iN => 1 ÿ ÈÔ Î ÓÌÛÈ ÏÌÙÎ ÌÐ ÔÈÐ ×ÌØÐÛÛÎ
>
>
:
0 Ù' Ö ÒÌÚ ÛÐÚ È ÒÒÌÚ ×ÌØÐ×Ûà ÙÌÐÚ.
¿ÖÒÒÌ Ú ÝÖØÌ Ú ÊØÈ ÝÖÜÓÌ ei1 ;i2 :::iN = ( )P ÿ , Ö ×ÖÜ P ÌÐ ÔÈÐ Ö ÈØÐÏÓÖ Ú ÛàÔ ÈÔÛÐÓÌÛÈÏÌ -
ÙÌàÔ ×ÖÜ È×ÈÐÛÖÜ ÔÛÈÐ ÊÐÈ ÔÈ ÝÌ ØÖÜÓÌ ÛÎ ËÐÈ ÛÈÕÎ (i1 ; i2 ; :::; iN ) ÙÛÎÔ ÑÈÔÖÔÐÑÎ
ËÐÈ ÛÈÕÎ (1; 2; :::; N ) . ³ÎÒÈËÎ ÊØÈ ÝÖÜÓÌ
X
det(a) = ( )P ai1 1 ai2 2::: ai
ÿ NN
: (5:32)
P
¶ ÖØÐ ÍÖÜÙÈ det(a) 2 ÌÕ. (5.31) Î (5.32)

3
È×ÖÛÌÒÌÐ ÛÈÐ È×Ö N ! ×ØÖÙÏÌÛÌ ÖÜÚ, ÑÈÏÌ -
ÔÈÚ È×Ö ÛÖÜÚ Ö×ÖÐ ÖÜÚ È×ÖÛÌÒÌÐ ÛÈÐ È×Ö N ×ÈØÈ ÊÖÔÛÌÚ. ¹È ÏÌ ×ÈØÈ ÊàÔ ×ÌØÐÌ ÞÌÐ Ì ÔÈ
ÙÛÖÐÞÌÐ Ö È×Ö ÑÈ ÏÌ ÊØÈÓÓÎ ÑÈÐ ÙÛÎ ÒÎ ÓÐ È ÓÖ ÔÖ ÝÖØÈ . ¿.Þ., ÈÔ

(a) = a11
a21
a12
a22
;
Ì ÞÖÜÓÌ ÛÐÚ ÓÌÛÈÏÌ ÙÌÐÚ e12 ÑÈÐ e21 , ÓÌ ( )P = 1

ÿ ÑÈÐ ÿ 1 ÈÔÛÐ ÙÛÖÐÞÈ. °ØÈ,

a a12
11
det(a) =
a21 a22
= a11 a22 ÿ a21 a12 :
¿ÈØÈ ËÌÐÊÓÈ 1: N =3 . Ã×ÖÒÖÊÐ ÙÛÌ ÛÎÔ ÖØÐ ÍÖÜÙÈ.
0 1
a11 a12 a13 a11 a12 a13

(a) = B
@ a21 a22 a23 A )
C
det(a) =
a21

a22

a23 :

a31 a32 a33 a31 a32 a33
³ÜÔÈÛÌ Ú ÓÌÛÈÏÌ ÙÌÐÚ:
e123 ; e312 ; e231 ÓÌ ( )P = +1;

ÿ e213 ; e321 ; e132 ÓÌ ( )P = 1:
ÿ ÿ
5.7 ¸Å¼¾Á ¿¸¼°¹° - ¾À¸µ¾ÃÁ´Á 349
°ØÈ,
det(a) = e123 a11 a22 a33 + e213 a21 a12 a33 + e312 a31 a12 a23 +
+ e321 a31 a22 a13 + e231 a21 a32 a13 + e132 a11 a32 a23
= a11 a22 a33 + a31 a12 a23 + a21 a32 a13
ÿ a21 a12 a33 ÿ a31 a22 a13 ÿ a11 a32 a23 :
&
¾Ð ÌÕÐÙà ÙÌÐÚ (5.31) ÑÈÐ (5.32) ×ÈØÈÓÌ ÔÖÜÔ ÈÓÌÛÈ ÉÒÎÛÌÚ ÈÔ ÈÔÛÈÒÒÈ ÕÖÜÓÌ ÛÐÚ
ÊØÈÓÓÌ Ú ÓÌ ÛÐÚ ÙÛÎ ÒÌÚ ÌÔÖ Ú ×Ð ÔÈÑÈ. ÁÜÔÌ×à Ú,
det(a)T = det(a):
IËÐÖ ÛÎÛÌÚ ÖØÐÍÖÜÙà Ô (ÞàØÐ Ú È×Ö ËÌÐÕÎ):
(1) ¹ÖÐÔÖ Ú ×ÈØÈ ÊàÔ ÑÈ ÏÌ ÙÛÖÐÞÌÐ ÖÜ ÊØÈÓÓÎ Ú (Î ÙÛÎ ÒÎÚ) Ó×ÖØÌÐ ÔÈ ÉÊÌÐ àÚ
ÑÖÐÔÖ Ú ×ÈØÈ ÊàÔ ÛÎÚ ÖØÐ ÍÖÜÙÈÚ.
(2) °Ô Ö ÒÈ ÛÈ ÙÛÖÐÞÌÐ È ÓÐÈÚ ÊØÈÓÓÎ Ú (Î ÙÛÎ ÒÎÚ) ÌÐ ÔÈÐ 0 Î ÖØÐ ÍÖÜÙÈ ÌÐ ÔÈÐ 0.
(3) det(e) = 1 , Ö ( e)
×ÖÜ Ö ÛÈÜÛÖÛÐÑÖ Ú ×Ð ÔÈÑÈÚ.
det(d) = d11 d22 :::dNN , Ö ×ÖÜ (d) ËÐÈÊà ÔÐÖÚ ×Ð ÔÈÑÈÚ.
(4) °ÔÛÐÓÌÛÈÏÌ ÛÖÔÛÈÚ ËÜ Ö ÊØÈÓÓÌ Ú (Î ÙÛÎ ÒÌÚ) ÈÒÒÈ ÍÌÐ ÛÖ ×ØÖ ÙÎÓÖ ÛÎÚ ÖØÐ -
ÍÖÜÙÈÚ.
(5) °Ô ËÜ Ö Ö×ÖÐÌÙËÎ ×ÖÛÌ ÊØÈÓÓÌ Ú (Î ÙÛÎ ÒÌÚ) ÓÐÈÚ ÖØÐ ÍÖÜÙÈÚ ÌÐ ÔÈÐ Ð ÙÌÚ Î
ÖØÐ ÍÖÜÙÈ ÓÎËÌÔÐ ÍÌÛÈÐ.
(6) det 2(a)(b)3 = det(a) det(b) .
(7) ¿ÖÒÒÈ×ÒÈ ÙÐÖ ÓÐÈÚ ÊØÈÓÓÎ Ú Ó×ÖØÌÐ ÔÈ ×ØÖÙÛÌÏÌÐ ÙÌ ×ÖÒÒÈ×ÒÈ ÙÐÖ ÓÐÈÚ
È ÒÒÎÚ ÑÈÐ ÛÖ È ÏØÖÐÙÓÈ ÔÈ ÈÔÛÐÑÈÛÈÙÛÎ ÙÌÐ ÓÐ È È×Ö ÈÜÛÌ Ú ÞàØÐ Ú ÔÈ ÈÒÒÈ ÕÌÐ
Î ÛÐÓÎ ÛÎÚ ÖØÐ ÍÖÜÙÈÚ. ÂÖ Ð ËÐÖ ÐÙÞÜ ÌÐ ÑÈÐ ÊÐÈ ÛÐÚ ÙÛÎ ÒÌÚ.
(8) ¾Ð ÌÕÎ Ú ×ØÖÛÈ ÙÌÐÚ ÌÐ ÔÈÐ ÐÙÖËÜ ÔÈÓÌÚ:
(i) det(a) = 0:
(ii) ÂÈ ËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ ×ÖÜ ÈÔÈ×ÈØÐÙÛÈ ÔÖÜÔ ÖÐ ÙÛÎ ÒÌÚ ÛÖÜ ×Ð ÔÈÑÈ ÙÛÖÔ Ö×ÖÐ Ö
ÈÔÛÐÙÛÖÐÞÌÐ Î ÖØÐ ÍÖÜÙÈ ÌÐ ÔÈÐ ÊØÈÓÓÐÑÈ ÌÕÈØÛÎÓÌ ÔÈ.
(9) det(a) = Pj anj 1nj = Pj ajn 1jn ; n Ö ×ÖÜ ÛÜÞà Ô ÈÑÌ ØÈÐÖÚ, 1 n N, ÑÈÐ
1jn = det(mj;n )( )n+jÿ (mj;n )

, Ö ×ÖÜ ÌÐ ÔÈÐ Ö ×Ð ÔÈÑÈÚ ×ÖÜ ×ØÖÑÜ ×ÛÌÐ È×Ö ÛÖÔ
(a) ÈÔ È×ÈÒÌÐÝÏÌÐ Î ÊØÈÓÓÎ j ÑÈÐ Î ÙÛÎ ÒÎ n. H ÖØÐ ÍÖÜÙÈ 1nj ÑÈÒÌÐ ÛÈÐ
ÌÒÈ ÙÙàÔ ÖØÐ ÍÖÜÙÈ ÛÎÚ det(a) .

P P
(10) a 1
j jn jm = j nj mj = det(a)dmn :
a 1
(11) °Ô (1) 1ij
ÌÐ ÔÈÐ Ö ×Ð ÔÈÑÈÚ ÓÌ ÙÛÖÐÞÌÐ È , ÐÙÞÜ ÌÐ
(a)(1) = (1)(a) = det(a)(e) 2 ×ØÖÑÜ ×ÛÌÐ È×Ö ÛÎ (10) .

3
(12) ¾Ð ÌÕÎ Ú ×ØÖÛÈ ÙÌÐÚ ÌÐ ÔÈÐ ÐÙÖËÜ ÔÈÓÌÚ:
(i) det(a) = 06 .
(ii) ¾ ×Ð ÔÈÑÈÚ (a) Ì ÞÌÐ ÈÔÛÐ ÙÛØÖÝÖ ÑÈÐ ÐÙÞÜ ÌÐ (a) 1 = (1)= det(a)
ÿ
.
° × Ö Ë Ì Ð Õ Î : ( i i ) ! ( i ) : ¿ Ø È Ê Ó È Û Ð Ñ È , È Ô Ü × È Ø Þ Ì Ð (a) 1 ÿ
ÛÌ Û Ö Ð Ö Ú à ÙÛÌ
(a)(a) 1 = (e), ÛÖ ÛÌ, ÞØÎÙÐÓÖ×ÖÐà ÔÛÈÚ ÛÐÚ ÐËÐÖ ÛÎÛÌÚ (6) ÑÈÐ (3), ×ÈÐ ØÔÖÜÓÌ
ÿ
det(a) det(a) 1 = 1 det(a) = 0 kai det(a) 1 = 0:

ÿ
) 6
ÿ
6
det(a) = 0
(i) ! (ii): AÔ 6 (a)
, Î ÐËÐÖ ÛÎÛÈ (11) ËÐ ÔÌÐ Ö ÛÐ Ö ×Ð ÔÈÑÈÚ
ÿ 1 ÌÐ ÔÈÐ Ö
(1)= det(a) , ËÎÒÈËÎ
(a) 1 = [det(a)] 1(1): ÿ ÿ
¾ØÐÙÓÖ Ú: det(a) = 0
°Ô (a) ÐËÐÖ ÓÖØÝÖÚ
, ÛÖ ÛÌ Ö ×Ð ÔÈÑÈÚ ÑÈÒÌÐ ÛÈÐ (singular) ÑÈÐ
ËÌÔ Ì ÞÌÐ ÈÔÛÐ ÙÛØÖÝÖ.
ÁÛÖÜÚ ÓÎ ÛÌÛØÈÊàÔÐÑÖÜ Ú ×Ð ÔÈÑÌÚ ËÌÔ ÈÔÛÐÙÛÖÐÞÖÜ Ô ÖØÐ ÍÖÜÙÌÚ. ½ÌÑÐÔà ÔÛÈÚ È×Ö
Ì ÔÈÔ ×Ð ÔÈÑÈ (a) ×ÖÜ ËÌÔ Ì ÞÌÐ ÈÔÛÐ ÙÛØÖÝÖ (Ö ÞÐ ÈÔÈÊÑÈÙÛÐÑÈ ÛÌÛØÈÊàÔÐÑÖ ), Ó×ÖØÖÜ -
ÓÌ ÔÈ ×È ØÖÜÓÌ ×Ð ÔÈÑÌÚ ÓÐÑØÖ ÛÌØàÔ ËÐÈÙÛÈ ÙÌàÔ ËÐÈÊØÈ ÝÖÔÛÈÚ ÓÐ È ÊØÈÓÓÎ Î ÙÛÎ ÒÎ
ÑÈ ÏÌ ÝÖØÈ . »ÌØÐÑÖÐ È×Ö ÛÖÜÚ Ü×Ö×Ð ÔÈÑÌÚ ÈÜÛÖÜ Ú ÌÐ ÔÈÐ ÛÌÛØÈÊàÔÐÑÖÐ ÑÈÐ ÑÈÛÈ
ÙÜÔÌ ×ÌÐÈ Ì ÞÖÜÔ ÖØÐ ÍÖÜÙÈ. ·ÌàØÖÜ ÓÌ ÛÖ ÓÌ ÊÐÙÛÖ r 2 r Ü×Ö×Ð ÔÈÑÈ ÓÌ ÓÎ ÓÎËÌÔÐÑÎ
ÖØÐ ÍÖÜÙÈ. ÂÖ ÛÌ, Ö ÈØÐÏÓÖ Ú r ÑÈÒÌÐ ÛÈÐ ÛÈ ÕÎ ÛÖÜ ×Ð ÔÈÑÈ a . °Ô Ö a () () ÌÐ ÔÈÐ ÛÌÛØÈ-
ÊàÔÐÑÖ Ú ÑÈÐ det(a) = 0 6 ÛÖ ÛÌ r =

N: ³ÐÈÝÖØÌÛÐÑÈ r < N .
°×Ö ÛÐÚ ×ÐÖ ×È Ôà ÐËÐÖ ÛÎÛÌÚ ÛàÔ ÖØÐÍÖÜÙà Ô, ÌÜ ÑÖÒÈ ÙÜÔÈ ÊÖÔÛÈÐ ÖÐ ÌÕÎ Ú ÐËÐÖ -
ÛÎÛÌÚ:
(i) °Ô Ö (o ) ÌÐ ÔÈÐ ÖØÏÖÊà ÔÐÖÚ, det(o) = 1 6 . ¿ØÈÊÓÈÛÐÑÈ ,
h i
(o)T = (o) ÿ 1 ) (o)(o)T = (e) det (o)(o)T = 1:
)
det(o) det(o)T = 1 2 det(o)32 = 1 det(o) = 1:

) ) 6
AÔ det(o) = 1 , Ö ÖØÏÖÊà ÊÔÎ ÙÐÖÚ

ÔÐÖÚ ×Ð ÔÈÑÈÚ ÒÌ ÊÌÛÈÐ (proper). AÔ
det(o) = 1 ÿ , Ö ÖØÏÖÊà ÓÎ ÊÔÎ ÙÐÖÚ

ÔÐÖÚ ×Ð ÔÈÑÈÚ ÒÌ ÊÌÛÈÐ (improper).
(ii) °Ô Ö (u) det(u) = eif ; f

ÌÐ ÔÈÐ ÓÖÔÈËÐÈÑÖ Ú, ×ØÈÊÓÈÛÐÑÖ Ú.
(u)+ (u) = (e) det(u)+ det(u) = 1 ) Î
det (u) 3T det(u) = 1 det(u) det(u) = 1

2 3
)
3
Î
[det(u)] det(u) = 1 det(u) 2 = 1 det(u) = eif ; f

3
) j j Î ×ØÈÊÓÈÛÐÑÖ Ú.
±¸±º¸¾²À°Ä¸° 351
MARCUS M. & MINC H., A Survey of Matrix Theory and Matrix Inequalities, Allyn
and Bacon (1964). (´Ð ÔÈÐ ÛÖ ×ÐÖ ×ÒÎ ØÌÚ ÉÐÉÒÐ Ö Ö ÙÖÔ ÈÝÖØÈ ÐËÐÖ ÛÎÛÌÚ ÑÈÐ ÏÌàØÎ -
ÓÈÛÈ ×ÐÔÈ ÑàÔ.)
±ÃR¾¼ F.W. & FULLER R.W., Mathematics of Classical and Quantum Physics, Vol.
I, Addison-Wesley Publishing Co. (1970). ( ´ÞÌÐ ÞØÎ ÙÐÓÈ ×ÈØÈËÌÐ ÊÓÈÛÈ ÑÈÐ ÈÙÑÎ -
ÙÌÐÚ.)
DENNERY P. & KRZYWICKI A., Mathematics for Physicists, Harper and Row (1967).
(³Ð ÔÌÐ Ì ÓÝÈÙÎ ÙÛÎÔ ×ÈØÖÜÙÐ ÈÙÎ ÛàÔ ×ÐÔÈ ÑàÔ àÚ ÈÔÈ×ÈØÈÙÛÈ ÙÌÐÚ ÛÌÒÌÙÛà Ô. ÅØÎ-
ÙÐÓÖ×ÖÐÌÐ ÙÜÔÈÒÒÖÐ àÛÖ ÑÈÐ ÈÔÈÒÒÖÐ àÛÖ ÙÜÓÉÖÒÐÙÓÖ ÛàÔ ×ÐÔÈ ÑàÔ.)
FANO G., Mathematical Methods of Quantum Mechanics, McGraw-Hill (1971).

5.1.1. NÈ ÈÔÈ×ÈØÈÙÛÈÏÌÐ Î ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ xn , Ö ×ÖÜ n ÝÜÙÐÑÖ Ú ÈØÐÏÓÖ Ú, ÙÛÎ ÉÈ ÙÎ ÛàÔ
ÖØÏÖÊà ÔÐàÔ ×ÖÒÜàÔÜ ÓàÔ ÛÖÜ Hermite.
5.1.2. NÈ Ì×ÈÔÈÒÎÝÏÌÐ ÛÖ Ð ËÐÖ ÓÌ ÛÖ 5.1.1 ÈÔ àÚ ÉÈ ÙÎ ÒÎÝÏÖÜ Ô ÛÈ ×ÖÒÜà ÔÜÓÈ ÛÖÜ

Laguerre.
5.2.1. NÈ ÈÔÈ×ÈØÈÙÛÈÏÌÐ Ö ÛÌÒÌÙÛÎ Ú A = i d=dx ÙÛÎ ÉÈ ÙÎ ÛàÔ ×ÖÒÜàÔÜ ÓàÔ Le-
gendre.
5.2.2. NÈ ÊÐ ÔÌÐ ÛÖ Ð ËÐÖ ÓÌ ÛÖ 5.2.1 ÊÐÈ ÛÈ ×ÖÒÜà ÔÜÓÈ Laguerre, Hermite ÑÈÐ Cheby-
shev.
5.2.3. NÈ ÈÔÈ×ÈØÈÙÛÈÏÖÜ Ô ÖÐ ÛÌÒÌÙÛÌ Ú )

x d=dx ÑÈÐ (d=dx x ÙÛÖ Þà ØÖ, S , ÛàÔ ×ÖÒÜ-
àÔÜ ÓàÔ ÉÈÏÓÖÜ ÓÐÑØÖÛÌ ØÖÜ Î Ð ÙÖÜ ÓÌ N . ¼È ÓÌÒÌÛÎÏÌÐ ÑÈÛÈ ×Ö ÙÖÔ Ó×ÖØÖÜ Ô ÔÈ
ÏÌàØÎÏÖÜ Ô àÚ ÓÌÛÈÙÞÎÓÈÛÐÙÓÖÐ SN ! SN .
5.2.4. NÈ ÌÕÌÛÈÙÛÌÐ ÑÈÛÈ ×Ö ÙÖÔ Î ÈÔÈ×ÈØÈ ÙÛÈÙÎ ÛÖÜ ¿ØÖÉÒÎ ÓÈÛÖÚ 5.2.1 ÌÐ ÔÈÐ

ÌØÓÐÛÐÈÔÖ Ú ×Ð ÔÈÑÈÚ. ¸ÙÞÜ ÌÐ ÛÖ Ð ËÐÖ ÑÈÐ ÊÐÈ ÛÎÔ È×È ÔÛÎÙÎ ÛÖÜ 5.2.2;
5.2.5. ³Ð ÔÌÛÈÐ Ö ÛÌÒÌÙÛÎ Ú K jf > = pp sin(x + y)f (y)dy

ÿ
. ¼È ÈÔÈ×ÈØÈÙÛÈÏÌÐ ÈÜÛÖ Ú
ÙÛÎ ÉÈ ÙÎ ×ÖÜ È×ÈÔÛÈ ÛÈÐ ÙÛÐÚ ÙÌÐØÌ Ú Fourier. ¿ÖÐÈ Î ËÐÈ ÙÛÈÙÎ ÛÖÜ ×Ð ÔÈÑÈ; ´Ð ÔÈÐ
ÌØÓÐÛÐÈÔÖ Ú;
5.2.6. ¾Ð ÛÌÒÌÙÛÌ Ú ÙÛØÖÝÖØÓÎ Ú Jx ; Jy ÑÈÐ Jz , Ö ÛÈÔ ËØÖÜÔ ÙÛÖÔ ÙÜÔÎ ÏÎ ÛØÐËÐÈ ÙÛÈÛÖ

Þà ØÖ, ÖØÐ ÍÖÔÛÈÐ àÚ ÌÕÎ Ú:

Jx = hi y
@
@z
ÿ z
@
@y
;

Jy = hi z
@
@x
ÿ x
@
@z
;

Jz = hi x
@
@y
ÿ y
@
@x
:
[jx ; jy ] = i jz ; [jy ; jz ] = ijx kai [jz ; jx ] = ijy ;

Ö ×ÖÜ
ji = Ji =h; i = x; y; z:
¿À¾±º¶»°Â° 353
(ii) ¼È ËÌÐÞÛÌÐ Ö ÛÐ
[jx ; j2 ] = [jy ; j2] = [jz ; j2] = 0;

Ö ×ÖÜ
j2= jx2 + jy2 + jz2:

(iii) ¼È ÑÈÛÈÙÑÌÜÈÙÛÌÐ ÓÐÈ 3 3 2 ÈÔÈ×ÈØÈ ÙÛÈÙÎ ÛàÔ ÛÌÒÌÙÛà Ô jx ; jy ÑÈÐ jz , ÑÈÐ
ÔÈ ËÌÐÞÛÌÐ Ö ÛÐ ÈÜÛÎ ×ÒÎØÖÐ Ö ÒÌÚ ÛÐÚ ×ÐÖ ×È Ôà ÐËÐÖ ÛÎÛÌÚ.
5.2.7. ¼È ËÌÐÞÛÌÐ Ö ÛÐ ÖÐ ×Ð ÔÈÑÌÚ = (1=2)si

Si , Ö ×ÖÜ si oÐ ×Ð ÔÈÑÌÚ ÛÖÜ Pauli,

= 01 10 ; sy =
0 i ; ÿ

= 01 0 ;
sx
i 0 sz
ÿ 1
È×ÖÛÌÒÖÜ Ô ÓÐÈ 2 2 2 ÈÔÈ×ÈØÈ ÙÛÈÙÎ ÛàÔ ÛÌÒÌÙÛà Ô ÛÎÚ ÖØÓÎ Ú, jx ; jy ÑÈÐ jz , Ü×Ö ÛÎÔ
Ì ÔÔÖÐÈ Ö ÛÐ ÐÙÞÜ ÖÜÔ ÖÐ (i) ÑÈÐ (ii) ÛÖÜ ¿ØÖÉÒÎ ÓÈÛÖÚ 5.2.6.
5.2.8. ¾Ð ×Ð ÔÈÑÌÚ Si = (1=2)si (ÉÒÌ ×Ì ×ØÖÎÊÖÜ ÓÌÔÖ ×ØÖ ÉÒÎÓÈ) ÈÔÈ×ÈØÐÙÛÈ ÔÖÜÔ
ÛÖÜÚ ÛÌÒÌÙÛÌ Ú ÛÎÚ ÙÛØÖÝÖØÓÎ Ú jx ; jy ÑÈÐ jz ÙÛÎ ÉÈ ÙÎ

j e1 > = j " > = 10 (Ù×ÐÔ È Ôà), j e2 > = j # > = 01 (Ù×ÐÔ ÑÈ Ûà).
°Ú ÏÌàØÎ ÙÖÜÓÌ Ûà ØÈ ËÜ Ö ÙàÓÈ ÛÐÈ ÓÌ Ù×ÐÔ 1=2 . ÁÛÎÔ ×ÌØÐ ×ÛàÙÎ ÈÜÛÎ Ó×ÖØÌÐ
ÑÈÔÌÐ Ú ÔÈ ËÐÈÒÌ ÕÌÐ ÛÎÔ ÌÕÎ Ú ÉÈ ÙÎ:
j e1 > = j " >j " >; j e2 > = j " >j # >; j e3 > = j # >j " >; j e4 > = j # >j #>
(ÛÖ ×Øà ÛÖ ÉÌ ÒÖÚ ÈÔÛÐÙÛÖÐÞÌÐ ÙÛÖ ÙàÓÈ ÛÐÖ 1 ÑÈÐ ÛÖ ËÌÜ ÛÌØÖ ÙÛÖ ÙàÓÈ ÛÐÖ 2). ¼È
ÑÈÛÈÙÑÌÜÈÙÛÌÐ Î ÈÔÈ×ÈØÈ ÙÛÈÙÎ ÛàÔ ÛÌÒÌÙÛà Ô jx ; jy ; jz ÙÛÎÔ ×ÐÖ ×È Ôà ÉÈ ÙÎ.
ÁÎÓÌÐ àÙÎ: ²ÐÈ ËÜ Ö ÙàÓÈ ÛÐÈ ÊØÈ ÝÖÜÓÌ:
jx = jx (1) + jx (2) k:lp:;
Ö ×ÖÜ jx (1) ËØÈ ÓÖ ÔÖ ÙÛÖ ÙàÓÈ ÛÐÖ 1 ÑÈÐ jx (2) ËØÈ ÓÖ ÔÖ ÙÛÖ ÙàÓÈ ÛÐÖ 2. ¸ÙàÚ ÌÐ ÔÈÐ
ÞØÎ ÙÐÓÖ ÔÈ ÉØÌÏÖÜ Ô ×Øà ÛÈ ÖÐ ÈÔÈ×ÈØÈÙÛÈ ÙÌÐÚ ÛàÔ jx (1); jx (2) Ñ.Ò×.
5.2.9. ·ÌàØÖÜ ÓÌ ÛÖ ËÐÈÔÜÙÓÈÛÐÑÖ Þà ØÖ ×ÖÜ È×ÖÛÌÒÌÐ ÛÈÐ È×Ö ÛÈ ÖÓÖÊÌÔÎ ×ÖÒÜà -

ÔÜÓÈ 3ÖÜ ÉÈÏÓÖÜ àÚ ×ØÖÚ x1 , x2 , x3 . ÁÛÖ Þà ØÖ ÈÜÛÖ Ô ËØÖÜÔ ÖÐ ÛÌÒÌÙÛÌ Ú P12 , P13 , P23 ,
P123 , P213 , P321 , ×ÖÜ ÈÔÛÐÙÛÖÐÞÖÜ Ô ÙÛÐÚ ÓÌÛÈÏÌ ÙÌÐÚ (12), (13), (23), (123), (213) ÑÈÐ
(321), ÈÔÛÐ ÙÛÖÐÞÈ. ¾Ð ÛÌÒÌÙÛÌ Ú ËØÖÜÔ ×È Ôà ÙÛÖÜÚ ËÌÐ ÑÛÌÚ ÛàÔ ÓÌÛÈÉÒÎÛà Ô x1 , x2 ,

x3 . ¿.Þ.,
P12 x1 x22 = x2x12 k:lp:
(i) NÈ ÌÑÒÌÊÌÐ ÓÐÈ ÑÈÛÈ ÒÒÎÒÎ ÉÈ ÙÎ ÙÛÖ ËÐÈÔÜÙÓÈÛÐÑÖ ÈÜÛÖ Ô Þà

ØÖ.
(ii) ¼È ÈÔÈ×ÈØÈÙÛÈÏÖÜ Ô ÙÛÎ ÉÈ ÙÎ ÈÜÛÎ ÖÐ ×ÐÖ ×È Ôà ÛÌÒÌÙÛÌ Ú.
5.2.10. ´ÔÈÚ ÛÌÒÌÙÛÎ Ú T ÖØÐ ÍÌÛÈÐ àÚ ÌÕÎ Ú: ³Øà ÔÛÈÚ ×È Ôà ÙÛÐÚ ÙÜÔÛÌÛÈÊÓÌ ÔÌÚ ÌÔÖ Ú
ÙÎÓÌÐ ÖÜ P ÛÖÜ Ì×Ð×Ì ËÖÜ (x; y) , ËÐ ÔÌÐ ÛÐÚ ÙÜÔÛÌÛÈÊÓÌ ÔÌÚ ÛÖÜ ÙÎÓÌÐ ÖÜ P0 ÛÖ Ö×ÖÐ Ö
ÌÐ ÔÈÐ ÙÜÓÓÌÛØÐÑÖ ÛÖÜ P àÚ ×ØÖÚ ÓÐÈ ÌÜÏÌÐ È ×ÖÜ ÙÞÎÓÈÛÐ ÍÌÐ ÊàÔÐ È ÓÌ ÛÖÔ È ÕÖÔÈ
ÛàÔ x.
(i) ¼È ÌÑÒÌÊÌÐ ÑÈÛÈ ÒÒÎÒÎ ÉÈ ÙÎ ÑÈÐ ÔÈ ÈÔÈ×ÈØÈÙÛÈÏÌÐ Ù' ÈÜÛÎ Ô Ö ÛÌÒÌÙÛÎ Ú
T.
(ii) AÔ Î ÈØÞÐÑÎ ÉÈ ÙÎ ÌÐ ÔÈÐ ÖØÏÖÑÈÔÖÔÐÑÎ , ×.Þ. j e1 > ÑÈÐ j e2 >, ÌÐ ÔÈÐ Î ÉÈ ÙÎ
T j e1 > ÑÈÐ T j e2 > Ì×Ð ÙÎÚ ÖØÏÖÑÈÔÖÔÐÑÎ ; ¼È ÌÑÝØÈÙÛÌÐ Î ÔÌ È ÉÈ ÙÎ àÚ
ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ ÛÎÚ ×ÈÒÐÈ Ú.
5.3.1. ¼È ËÌÐÞÛÌÐ Ö ÛÐ Ö ÛÌÒÌÙÛÎ Ú ÙÛØÖÝÎ Ú ÊÜ Øà È×Ö ÛÖÔ È ÕÖÔÈ k ÑÈÛÈ ÊàÔÐ È , Rk ,
ÊØÈ ÝÌÛÈÐ
Rk = exp 2 ÿ
3
( )
i Lk ; k = x; y; z;
Ö ×ÖÜ
0
0 0 01 0
0 0 ÿ i
1 0
0 ÿ i 01
(Lx ) = @ 0 0 ÿ i A ; (Ly ) = @ 0 0 0 A; (Lz ) = @ i 0 0 A:
0 i 0 i 0 0 0 0 0
´×Ð ÙÎÚ, ÔÈ ËÌÐÞÛÌÐ Ö ÛÐ

(Lk) = i dR k
d
; k = x; y; z:
=0
5.3.2. ³Ð ÔÖÔÛÈÐ ÖÐ ÛÌÒÌÙÛÌ Ú A ÑÈÐ B ÖÐ Ö×ÖÐ ÖÐ ÈÔÈ×ÈØÐÙÛÈ ÔÖÔÛÈÐ, ÈÔÛÐ ÙÛÖÐÞÈ, È×Ö
ÛÖÜÚ ×Ð ÔÈÑÌÚ

(a) = 02 2 kai (b) = 03i

ÿ 3i :
0 0
¼È ÉØÌÏÖÜ Ô ÖÐ ÈÔÈ×ÈØÈÙÛÈ ÙÌÐÚ ÛàÔ ÌÕÎ Ú ÛÌÒÌÙÛà Ô:
(i) AB; (ii) BA; (iii) [A; B] , (iv) An , n ÝÜÙÐÑÖ Ú,
(v) exp(A); (vi) A

1 ÿ
ÑÈÐ (vii) A ; nn
ÈÑÌ ØÈÐÖÚ.
¿À¾±º¶»°Â° 355
5.3.3. ³Ð ÔÖÔÛÈÐ ÖÐ ×Ð ÔÈÑÌÚ (a) ÑÈÐ (b ) . ¼È ËÌÐÞÛÌÐ ÑÈÛÈ ×Ö ÙÖÔ (a)(b) = 0 (a) = 0
)
Î (b ) = 0 .
Ã×Ö ËÌÐÕÎ: ¼È ÏÌàØÎÏÖÜ Ô ÖÐ ×Ð ÔÈÑÌÚ
0
ÿ 6 ÿ 4 ÿ 21 0
0 1 ÿ 21
(a) = @ ÿ 9 ÿ 6 ÿ 2 A ; (b ) = @ 1 ÿ 0 3 A:
3 2 1 2 ÿ 3 0
5.3.4. °Ô Ö (a ) ÌÐ ÔÈÐ ÈÔÛÐÙÛØÌ ßÐÓÖÚ ×Ð ÔÈÑÈÚ, ÔÈ ÌÕÌÛÈÙÛÌÐ ÑÈÛÈ ×Ö ÙÖÔ (a)(b) = 0
ÙÜÔÌ×È ÊÌÛÈÐ (b ) = 0 . ÁÜÔÌ×È ÊÌÛÈÐ (a) = 0 ÈÔ Ö (b ) ÌÐ ÔÈÐ ÈÔÛÐÙÛØÌ ßÐÓÖÚ; ¼È ÌÕÌ-
ÛÈÙÛÌÐ Ü×Ö ÛÖ ×ØÐ ÙÓÈ ÈÜÛÖ ÛÖ ×ÈØÈ ËÌÐÊÓÈ ÛÖÜ ×ØÖÎÊÖÜ ÓÌÔÖÜ ×ØÖÉÒÎ ÓÈÛÖÚ.
5.3.5. ³Ü Ö ÛÌÒÌÙÛÌ Ú A ÑÈÐ B ÈÔÈ×ÈØÐÙÛÈ ÔÖÔÛÈÐ È×Ö ÛÖÜÚ ×Ð ÔÈÑÌÚ
0
0 0 11 0
0 1 01
(a ) = @ 0 1 0A kai (b ) = @ 1 0 1 A:
1 0 0 0 1 0
¼È ÉØÌÏÌÐ Î ÈÔÈ×ÈØÈ ÙÛÈÙÎ ÛàÔ ÌÕÎ Ú ÛÌÒÌÙÛà Ô: (i) An , n ÝÜÙÐÑÖ Ú, (ii) B n, n
ÝÜÙÐÑÖ Ú, (iii) exp(A) , (iv) exp(B) , (v) AB, (vi) BA, (vii) [A; B] , (viii) A ÿ1 (ÈÔ
Ü×È ØÞÌÐ) ÑÈÐ B
1 ÿ
(ÈÔ Ü×È ØÞÌÐ).
5.4.1. ¼È ÉØÌÏÌÐ Î ×ÐÖ ÊÌÔÐÑÎ ÓÖØÝÎ ÌØÓÐÛÐÈÔÖÜ ×Ð ÔÈÑÈ 2 2

2 . ¿Ö ÙÌÚ ÌÐ ÔÈÐ ÖÐ
ÈÔÌÕÈ ØÛÎÛÌÚ ×ÈØÈ ÓÌÛØÖÐ; ÂÐ ÊÐ ÔÌÛÈÐ Ö ÛÈÔ Ö ×Ð ÔÈÑÈÚ ÌÐ ÔÈÐ ÑÈÐ È ÐÞÔÖÚ (Ì ÞÌÐ Ð ÞÔÖÚ
ÓÎËÌ Ô);
5.4.2. ¼È ÊÐ ÔÌÐ ÛÖ Ð ËÐÖ ÓÌ ÛÖ ¿ØÖ ÉÒÎÓÈ 5.4.1 ÙÛÎÔ ×ÌØÐ ×ÛàÙÎ ÌØÓÐÛÐÈÔÖÜ ×Ð ÔÈÑÈ

3 3 2 . ¿Ö ÙÌÚ ÌÐ ÔÈÐ ÖÐ ÈÔÌÕÈ ØÛÎÛÌÚ ×ÈØÈ ÓÌÛØÖÐ ÌÔÖ Ú ÌØÓÐÛÐÈÔÖÜ ×Ð ÔÈÑÈ N 2 N;
¿Ö ÙÌÚ ÊÐ ÔÖÔÛÈÐ Ö ÛÈÔ Ö ×Ð ÔÈÑÈÚ ÌÐ ÔÈÐ ×ØÈÊÓÈÛÐÑÖ Ú, ËÎÒÈËÎ ÙÜÓÓÌÛØÐÑÖ Ú;
5.4.3. ¼È ÉØÌÏÌÐ Ö ÈØÐÏÓÖ Ú ÛàÔ ×ÈØÈÓÌ ÛØàÔ ×ÖÜ ×ÌØÐÊØÈ ÝÖÜÔ ÛÖÔ ×ÐÖ ÊÌÔÐÑÖ
ÈÔÛÐÌØÓÐÛÐÈÔÖ ×Ð ÔÈÑÈ. ¿Ö ÙÌÚ ÊÐ ÔÖÔÛÈÐ Ö ÛÈÔ Ö ×Ð ÔÈÑÈÚ ÌÐ ÔÈÐ ×ØÈÊÓÈÛÐÑÖ Ú, ËÎÒÈËÎ
ÈÔÛÐÙÜÓÓÌÛØÐÑÖ Ú;
5.4.4. ¼È ÉØÌÏÌÐ Ö ÈØÐÏÓÖ Ú ÛàÔ ×ÈØÈÓÌ ÛØàÔ ×ÖÜ ×ÌØÐÊØÈ ÝÖÜÔ ×ÒÎ ØàÚ ÛÖÔ ×ÐÖ
ÊÌÔÐÑÖ ÓÖÔÈËÐÈÑÖ ×Ð ÔÈÑÈ. ¿Ö ÙÌÚ ÊÐ ÔÖÔÛÈÐ Ö ÛÈÔ Ö ×Ð ÔÈÑÈÚ ÌÐ ÔÈÐ ÖØÏÖÊà ÔÐÖÚ; ¿Ö -
ÙÌÚ ÝÈ ÙÌÐÚ ×ÈØÈÓÌ ÔÖÜÔ ÈÔ ÛÖ bra ÑÈÐ ÛÖ ket ËÌÔ ÈÔÎ ÑÖÜÔ ÙÛÖÔ Ð ËÐÖ ËÐÈÔÜÙÓÈÛÐÑÖ
Þà ØÖ;
1 N (N + 1) 1 (N 1)(N 2) 1 N (N 1)
°×È ÔÛÎÙÎ:
2 2 ,
2 ÿ ÿ , ÿ .
Ã×Ö ËÌÐÕÎ: ÂÖ ×ØÖ ÉÒÎÓÈ ÈÜÛÖ Ó×ÖØÌÐ ÔÈ ÒÜÏÌÐ ÙÜÔËÜÈ ÍÖÔÛÈÚ ÛÈ ¿ØÖÉÒÎ ÓÈÛÈ
5.4.2 ÑÈÐ 4.6.1.
5.4.5. ¼È ÌÕÌÛÈÙÛÌÐ ÑÈÛÈ ×Ö ÙÖÔ ÖÐ ×Ð ÔÈÑÌÚ

0
0 1 01
1
(a ) = @ 1 1 0A kai (b ) =
i
1
0 0 1 i
ÌÐ ÔÈÐ ÑÈÔÖÔÐÑÖÐ .
8 9
5.5.1. ³Ð ÔÌÛÈÐ Î ÖØÏÖÊà ÔÐÈ ÉÈ ÙÎ j e1 >, j e2 >, j e3 > . °×Ö ÈÜÛÎ Ô ÖØÐ ÍÌÛÈÐ ÓÐÈ
ÔÌ È ÉÈ ÙÎ àÚ ÌÕÎ Ú:
j e01 > = 12 ( e1 >

p j ÿj e2 > ; ) j e02 > = 12 ( e1 > +
p j j e2 > ; ) kai j e3 > = j e3 > :
0
¼È ÑÈÛÈÙÑÌÜÈÙÛÌÐ Ö ×Ð ÔÈÑÈÚ ×ÖÜ ÙÜÔËÌ ÌÐ ÛÐÚ ËÜ Ö ÉÈ ÙÌÐÚ. ´Ð ÔÈÐ ÓÖÔÈËÐÈÑÖ Ú;
5.5.2. ¼È ÊÐ ÔÌÐ ÛÖ Ð ËÐÖ ÈÔ Î ÔÌ È ÉÈ ÙÎ ÌÐ ÔÈÐ
j e01 > = 12 ÿ

p ÿ ieid j e1 > + j
1
e2 > ; j e02 > = 12 ÿ e1 >
p j ÿ )
ieÿid j e2 > ; j e03 > = j e3 > :
5.6.1. NÈ ÉØÌÏÌÐ Ö ×Ð ÔÈÑÈÚ (a ) ÙÛÖÔ Ö×ÖÐ Ö ÓÌÛÈÙÞÎÓÈÛÐ ÍÌÛÈÐ Ö ×Ð ÔÈÑÈÚ

0
0
0 0 11
(a) = @ 0 1 0 A
1 0 0
ÓÌ ÛÖ ÓÌÛÈÙÞÎÓÈÛÐÙÓÖ ÛÖÜ ¿ØÖÉÒÎ ÓÈÛÖÚ 5.5.1.
5.6.2. NÈ ÊÐ ÔÌÐ ÛÖ Ð ËÐÖ ÓÌ ÛÖ ¿ØÖ ÉÒÎÓÈ 5.6.1 ÊÐÈ ÛÖÔ ×Ð ÔÈÑÈ
0
ÿ 1 0 01
(a) = @ 0 1 0 A:
0 0 1
5.6.3. NÈ ÞØÎÙÐÓÖ×ÖÐÎÏÌÐ Ö ÓÌÛÈÙÞÎÓÈÛÐÙÓÖ Ú ÛÖÜ ¿ØÖÉÒÎ ÓÈÛÖÚ 5.5.2 ÙÛÖÔ Ü×Ö-
ÒÖÊÐÙÓÖ ÛÖÜ ×Ð ÔÈÑÈ (a )0
ÈÔ
0 1
0 0 ei
(a) = @ 0 ei 0 A:
0 0 1

a>=
1 0
5.6.4. ´ÙÛà Ö ÛÐ j
0 kai b > = 1 : j
(i) (a ) (b )
¼È ÑÈÛÈÙÑÌÜÈÙÛÖÜ Ô ÖÐ ×Ð ÔÈÑÌÚ ÑÈÐ , ÛÌ ÛÖÐÖÐ à ÙÛÌ
(a) a > = b >; (b) b > = a >; (a) b > = 0; (b)

j j j j j j a> = 0:
(ii) (b )+ = (a )
¼È ËÌÐÞÛÌÐ Ö ÛÐ (a) . ´Ð ÔÈÐ Ö ÑÈÔÖÔÐÑÖ Ú;
¿À¾±º¶»°Â° 357
(iii) ¼È ÌÑÝØÈÙÛÖÜ Ô ÖÐ (a ) ÑÈÐ (b ) àÚ ÊØÈÓÓÐÑÖÐ ÙÜÔËÜÈÙÓÖÐ ÛàÔ ×ÐÔÈ ÑàÔ ÛÖÜ
Pauli.
5.6.5. ¼È ËÌÐÞÛÌÐ Ö ÛÐ ÈÔ ÖÐ ×Ð ÔÈÑÌÚ (a) ÑÈÐ (b ) ÌÐ ÔÈÐ Ö ÓÖÐÖÐ, ÛÖ ÛÌ ÑÈÐ ÖÐ ×Ð ÔÈÑÌÚ (a)n
ÑÈÐ (b )
n
, n ÝÜÙÐÑÖ Ú, ÌÐ ÔÈÐ Ö ÓÖÐÖÐ.
5.6.6. ¼È ËÌÐÞÛÌÐ Ö ÛÐ ÑÈ ÏÌ ÌØÓÐÛÐÈÔÖ Ú 2 2 2 ×Ð ÔÈÑÈÚ Ó×ÖØÌÐ ÔÈ ÊØÈÝÌÐ àÚ ÊØÈÓÓÐÑÖ Ú
ÙÜÔËÜÈÙÓÖ Ú ÛàÔ ×ÐÔÈ ÑàÔ ÛÖÜ Pauli,

s1 =
0 1 ; s2 =
0
ÿ i

s3 =
1
0 ;
1 0 i 0 ;
0 ÿ 1
ÑÈÐ ÛÖÜ ÛÈÜÛÖÛÐÑÖÜ ×Ð ÔÈÑÈ. ¾Ð ×Ð ÔÈÑÌÚ ÛÖÜ Pauli ÌÐ ÔÈÐ ×ÖÒÜ ÞØÎ ÙÐÓÖÐ ÙÛÎÔ
KÉÈÔÛÐÑÎ MÎÞÈÔÐÑÎ .
5.6.7. ´Ð ÔÈÐ ËÜÔÈÛÖ Ô ÔÈ ÌÑÝØÈÙÛÖÜ Ô ÖÐ ×Ð ÔÈÑÌÚ (a) (b) (a)(b)

, , ÑÈÐ (b)(a) ÛÖÜ
¿ØÖÉÒÎ ÓÈÛÖÚ 5.6.4 ÓÌ ÛÎ ÉÖÎ ÏÌÐÈ ÛàÔ ×ÐÔÈ ÑàÔ ÛÖÜ Pauli;
5.7.1. ³Ð ÔÖÔÛÈÐ ÛØÌÐÚ ×Ð ÔÈÑÌÚ, s1 , s2 ÑÈÐ s3 , ÖÐ Ö×ÖÐ ÖÐ Ü×ÈÑÖÜ ÖÜÔ ÙÛÎ ÙÞÌ ÙÎ

si sj + sj si = 2dij (e); Ö ×ÖÜ dij = 10 ;; ii == jj 6
ÑÈÐ ( e) o ÛÈÜÛÖÛÐÑÖ Ú ×Ð ÔÈÑÈÚ.
(i) NÈ ËÌÐÞÛÌÐ Ö ÛÐ si2 = ( e) ; i = 1 ; 2 ; 3 :

(ii) ¼È ËÌÐÞÛÌÐ Ö ÛÐ ÖÐ ×Ð ÔÈÑÌÚ s1 , s2 ÑÈÐ s3 ÌÐ ÔÈÐ ÊØÈÓÓÐÑÈ ÈÔÌÕÈ ØÛÎÛÖÐ.
(iii) ¿ÈÐ ØÔÖÔÛÈÚ ÛÖ Ð ÞÔÖÚ ÑÈÛÈ ÒÒÎÒÎÚ Ì ÑÝØÈÙÎÚ, ÔÈ ËÌÐÞÛÌÐ Ö ÛÐ ÑÈÐ Ö ÛÈÜÛÖ-
ÛÐÑÖ Ú ×Ð ÔÈÑÈÚ ÌÐ ÔÈÐ ÊØÈÓÓÐÑÈ ÈÔÌÕÌ ØÛÎÛÖÚ ÛàÔ si , i = 1; 2; 3 .
(iv) ¼È ËÌÐÞÛÌÐ Ö ÛÐ
= ils` ;
sj sk l = +1
Ö 1 kai j = k = `;
×ÖÜ Î ÿ 6 6 i2 = 1:
ÿ
5.7.2. ¼È ËÌÐÞÛÌÐ Ö (s a) (s b) = a b + is (a b)
ÛÐ 1 1 1 1 1 2 ÊÐÈ ÛÜÞÖ ÔÛÈ ËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ a
ÑÈÐ b (s = s1 e^1 + s2 e^2 + s3 e^3 ):
Y×Ö ËÌÐÕÎ: ¼È ËÌÐÞÛÌÐ ×Øà ÛÈ Ö ÛÐ ÖÐ ×Ð ÔÈÑÌÚ ÛÖÜ Pauli ×ÒÎØÖÜ Ô ÛÈ ÙÜÓ×ÌØÈ ÙÓÈÛÈ
ÛÖÜ ¿ØÖÉÒÎ ÓÈÛÖÚ 5.7.1.
5.7.3. ´ÙÛà Ö ÛÐ Ü×È ØÞÌÐ ÝÜÙÐÑÖ Ú ÈØÐÏÓÖ Ú n ÑÈÐ ÛÌ ÙÙÌØÐÚ n 2 n ×Ð ÔÈÑÌÚ ÖÐ Ö×ÖÐ ÖÐ
Ü×ÈÑÖÜ ÖÜÔ ÙÛÐÚ ÙÞÌ ÙÌÐÚ ÈÔÛÐÓÌÛÈ ÏÌÙÎÚ gi gj + gj gi = 2( ) e dij ; j; i = 1 2 3 4 ( e)

; ; ; , Ö
ÛÈÜÛÖÛÐÑÖ Ú ×Ð ÔÈÑÈÚ. ¼È ËÌÐÞÛÖÜ Ô ÛÈ ÌÕÎ Ú:
(i) gi2 = (e); i = 1; 2; 3; 4:

(ii) det gi = 1; i = 1; 2; 3; 4:
6
(iii) tr gi = 0; i = 1; 2; 3; 4:
(iv) °Ô l ÌÐ ÔÈÐ ÐËÐÖÛÐÓÎ ÌÔÖ Ú È×Ö ÛÖÜÚ gi , ÛÖ ÛÌ l = 16 .
(v) ÂÖ n ËÌÔ Ó×ÖØÌÐ ÔÈ ÌÐ ÔÈÐ ×ÌØÐÛÛÖ Ú ÈÑÌ ØÈÐÖÚ.
(vi) ¾ ÌÒÈ ÞÐÙÛÖÚ Ì×ÐÛØÌ×ÛÖ Ú ÝÜÙÐÑÖ Ú ÈØÐÏÓÖ Ú n ÌÐ ÔÈÐ n =4 (ËÎÒÈËÎ ËÌÔ Ó×Ö-
ØÌÐ ÔÈ ÌÐ ÔÈÐ n =2 ).
5.7.4. ³Ð ÔÖÔÛÈÐ ÖÐ 4 4
2 ×Ð ÔÈÑÌÚ gi ; i = 1; 2; 3; 4; ÛÖÜ ×ØÖÎÊÖÜ ÓÌÔÖÜ ×ØÖÉÒÎ ÓÈÛÖÚ
ÑÈÐ Ì ÔÈÚ ×Ì Ó×ÛÖÚ ×Ð ÔÈÑÈÚ g5 = g1 g2 g3g4; ÛÌ ÛÖÐÖÚ à ÙÛÌ gi g5 + g5 gi = 0; i = 1; 2; 3; 4:

¾Ð ×Ð ÔÈÑÌÚ ÈÜÛÖÐ ÑÈÒÖÜ ÔÛÈÐ ×Ð ÔÈÑÌÚ ÛÖÜ Dirac ÑÈÐ ÌÐ ÔÈÐ ×ÖÒÜ ÉÈÙÐÑÖÐ ÙÛÎ ÁÞÌ-
ÛÐÙÛÐÑÎ ¹ÉÈÔÛÐÑÎ »ÎÞÈÔÐÑÎ . ¼È ËÌÐÞÛÌÐ Ö ÛÐ:
(i) g52= (e) tr g5 = 0 tr(gi gj ) = 4dij :

, ÑÈÐ
(ii) tr(g5 gi gj ) = 0; i; j = 1; 2; 3; 4:
(iii) tr(g5 gi1 gi2 :::gi ) = ( )n tr(gi1 gi2 :::gi g5 ):
n
ÿ
n
´×Ð×ÒÌ ÖÔ,
tr(gi1 gi2 :::gi ) = tr(g5 gi1 gi2 :::gi g5 ) = ( )n tr(gi1 gi2 :::gi );
n n
ÿ
n
ËÎÒÈËÎ ÛÖ Ð ÞÔÖÚ n ×ÐÔÈ ÑàÔ Dirac (= g5 ) 6 ÌÐ ÔÈÐ ÓÎËÌ Ô ÌÝÖ ÙÖÔ ÛÖ n ÌÐ ÔÈÐ
×ÌØÐÛÛÖ Ú.
(iv) tr(g5 gkgl gm gn ) = 4ieklmn , Ö ×ÖÜ
8
>
>
1 ÈÔ ( klmn) È ØÛÐÈ ÓÌÛÈ ÏÌÙÎ ÛàÔ ( 1234)
>
<
eklmn => ÿ 1 ÈÔ ( klmn) ×ÌØÐÛÛÎ ÓÌÛÈ ÏÌÙÎ ÛàÔ ( 1234 )
>
>
:
0 Ù' Ö ÒÌÚ ÛÐÚ È ÒÒÌÚ ×ÌØÐ×Ûà ÙÌÐÚ.
(v) tr(gk gl gm gn ) = 4(dlm dkn ÿ dkm dln + dkl dmn ):

ÁÎÓÌÐ àÙÎ: ²ÐÈ ÛÐÚ ×ÐÖ ×È Ôà ÞØÎ ÙÐÓÌÚ ÐËÐÖ ÛÎÛÌÚ ÛàÔ ×ÐÔÈ ÑàÔ ÛÖÜ Dirac ÈØÑÖÜ Ô
ÓÖ ÔÖ ÖÐ ÙÞÌ ÙÌÐÚ ÈÔÛÐÓÌÛÈÏÌÛÐÑÖ ÛÎÛÈÚ£ ËÌÔ ÞØÌÐÈ ÍÌÛÈÐ Î ÑÈÛÈÙÑÌÜÎ ÛàÔ ×ÐÔÈ ÑàÔ!
5.7.5. ¼È ËÌÐÞÛÌÐ Ö ÛÐ ÓÐÈ ÈÔÈ×ÈØÈ ÙÛÈÙÎ (Ö ÞÐ Î ÓÖ ÔÎ) ÛàÔ ×ÐÔÈ ÑàÔ Dirac ÌÐ ÔÈÐ Î
ÌÕÎ Ú:

gk =
0 ÿ isk
= 1; 2; 3; kai g4 =
(e) 0
isk 0 ; k
0 (e) : ÿ
sk ÌÐ ÔÈÐ ÖÐ ×Ð ÔÈÑÌÚ ÛÖÜ Pauli (¿ØÖ ÉÒÎÓÈ 5.6.6) ÑÈÐ ( e) 2 2

Ö 2 ÛÈÜÛÖÛÐÑÖ Ú ×Ð ÔÈÑÈÚ.
(i) NÈ Ü×ÖÒÖÊÐÙÛÌÐ Ö ×Ð ÔÈÑÈÚ g5 = g1g2 g3 g4 .
(ii) ¼È ËÌÐÞÛÖÜ Ô ÖÐ ÌØàÛÎ ÙÌÐÚ (i) ÑÈÐ (ii) ÛÖÜ ¿ØÖÉÒÎ ÓÈÛÖÚ 5.7.4.
¿À¾±º¶»°Â° 359
(iii) ¼È ËÌÐÞÛÖÜ Ô ÖÐ ÌØàÛÎ ÙÌÐÚ (i), (ii) ÑÈÐ (iii) ÛÖÜ ¿ØÖÉÒÎ ÓÈÛÖÚ 5.7.3.
5.7.6. ¼È ËÌÐÞÛÌÐ Ö ÛÐ:

(i) ÂÖ ÙÜ ÔÖÒÖ ÛàÔ N 2 N ×ÐÔÈ ÑàÔ ÓÌ ÙÛÖÐÞÌÐ È ÓÐÊÈËÐÑÖÜ Ú ÈØÐÏÓÖÜ Ú ÙÜÊÑØÖ-
ÛÖÜ Ô Ì ÔÈ ËÐÈÔÜÙÓÈÛÐÑÖ Þà ØÖ. ¼È ÉØÌÏÌÐ ÓÐÈ ÉÈ ÙÎ ÙÛÖ Þà ØÖ ÈÜÛÖ Ô.
(ii) °Ô j (a) > $ (a); (b) >

j $ (b) Ñ.Ò×., ÛÖ ÛÌ Î < a ( ) (b) > tr 2(a)+ (b)3
j
ÖØÐ ÍÌÐ Ì ÔÈ ÑÈÛÈ ÒÒÎÒÖ ÌÙàÛÌØÐÑÖ ÊÐÔÖ ÓÌÔÖ ÙÛÖ ËÐÈÔÜÙÓÈÛÐÑÖ Þà ØÖ ÛÖÜ (i).
¼È ÉØÌÏÌÐ Î ÙÜÔÏÎ ÑÎ ÛÎÔ Ö×ÖÐ È ×ØÌ ×ÌÐ ÔÈ ×ÒÎØÖÜ Ô ÖÐ ×Ð ÔÈÑÌÚ ÓÐÈÚ ÉÈ ÙÎÚ
ÙÛÖ Þà ØÖ ÈÜÛÖ Ô à ÙÛÌ Î ÉÈ ÙÎ ÔÈ ÌÐ ÔÈÐ ÖØÏÖÑÈÔÖÔÐÑÎ .
(iii) ÂÖ ×ÐÖ ×È Ôà ÌÙàÛÌØÐÑÖ ÊÐÔÖ ÓÌÔÖ ÐÑÈÔÖ×ÖÐÌÐ ÛÎÔ ÈÔÐÙÖ ÛÎÛÈ ÛÖÜ Schwarz.
5.7.7. ³Ð ÔÖÔÛÈÐ ÛÈ ËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ j i >; i = 1; 2; :::; n . °×Ö ÈÜÛÈ ÑÈÛÈÙÑÌÜÈ ÍÖÜÓÌ ÛÖÔ
×Ð ÔÈÑÈ Gram,
0 1
11 < j > < j > 12 ... 1
< jn >
(g) = 21 B< j > < j >
B 22 ... 2
< jn > C C
@ .................................................................. A:
<n 1> j <n 2> j .. . < njn >
(i) ÂÈ ËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ j = 1; 2; :::; n

i >; i , ÌÐ ÔÈÐ ÊØÈÓÓÐÑÈ ÌÕÈØÛÎÓÌ ÔÈ ÛÖ ÛÌ ÑÈÐ
ÓÖ ÔÖ ÛÖ ÛÌ ÈÔ det(g) = 0:

Y
n
(ii) det(g) < iji >:
i =1
5.7.8. NÈ ËÌÐÞÛÌÐ Ö ÛÐ ÈÔ jaij j M , i; j = 1; 2; :::; N , ÛÖ ÛÌ det(a) M N N N=2 (ÈÔÐ-
ÙÖ ÛÎÛÈ Hadamard).
Ã×Ö ËÌÐÕÎ: ¼È ÞØÎÙÐÓÖ×ÖÐÎÏÌÐ ÛÖ È×ÖÛÌ ÒÌÙÓÈ ÛÖÜ ¿ØÖÉÒÎ ÓÈÛÖÚ 5.7.7.
5.7.9. ¼È ÉØÌÏÌÐ Ö ÈÔÛÐ ÙÛØÖÝÖÚ ÛÖÜ ×Ð ÔÈÑÈ

0
1 3 41
(a) = @ 2 1 0 A:
1 2 3
5.7.10. ¾ÛÈÔ ÓÐÒÈ ÌÐ ÑÈÔÌÐ Ú ÊÐÈ ÙÜ ÊÑÒÐÙÎ ÙÌÐØà Ô ×ÐÔÈ ÑàÔ, ÌÐ ÔÈÐ ÉÖÒÐÑÖ ÔÈ ÌÐÙÈ ÊÌÐ
ÓÐÈ ÓÌÛØÐÑÎ ×ÖÜ ÏÈ ÖØÐ ÍÌÐ ÛÎÔ È×Ö ÙÛÈÙÎ ÓÌÛÈÕÜ ËÜ Ö ×ÐÔÈ ÑàÔ. ¾ØÐ ÍÖÜÓÌ ÛÈ ÌÕÎ Ú:
2 3
(1) ÂÖ ÓÎ ÑÖÚ,
2
()
3
L a , ÌÔÖ Ú ×Ð ÔÈÑÈ a :
8 2 39
()
2 3 X
N
L (a) = max () Li a ; i =1 2
; ; :::; N; Li a () = j aij j.
j =1
(2) ÂÎÔ È×Ö ÙÛÈÙÎ ËÜ Ö ×ÐÔÈ ÑàÔ (a) (b)ÑÈÐ , àÚ ÌÕÎ Ú:
2
r a; b ( ) ( )3 = L2(a) (b)3 ÿ .
(i) ¼È ËÌÐÞÛÌÐ Ö ÛÐ Î ×ÐÖ ×È Ôà È×Ö ÙÛÈÙÎ ×ÒÎØÖÐ Ö ÒÌÚ ÛÐÚ ÐËÐÖ ÛÎÛÌÚ ÛÖÜ ÓÌ -
ÛØÖÜ, ËÎÒÈËÎ
2
r a; b ( ) ( )3 = r2(b); (a)3 ,
2
( ) ( )3 = 0 (a) = ( b ):
r a; b ,
2 3 2 3 2 3
(ii) °Ô (g) = (a)(b) , ÛÖ L (g)
ÛÌ L (a) L (b ) :
¼ È Ë Ì Ð Þ Û Ì Ð × Ø à ÛÈ Ö Û Ð
2 3 2 3 2 3
Li (g) Li (a) Li (b ) :

P1 2 3
=0 (a) =n! ()
n
(iii) ¼È ËÌÐÞÛÌÐ Ö ÛÐ Î ÙÌÐØÈ
n ÙÜÊÑÒÐ ÔÌÐ ÌÝÖ ÙÖÔ ÛÖ L a ÌÐ ÔÈÐ
ÝØÈÊÓÌ ÔÖ. ÂÖ ÛÌ ÊØÈ ÝÖÜÓÌ
exp 2(a)3 =
X
1
1 (a)n :
n =0 n!
(iv) ¸ÙÞÜ ÌÐ
2 n 2 3o
L exp(a)3 exp L a ():
5.7.11. ´ÙÛà Ö ÛÐ (a) ÌÐ ÔÈÐ Ì ÔÈÚ ×ØÈÊÓÈÛÐÑÖ Ú N 2 N ×Ð ÔÈÑÈÚ. NÈ ËÌÐÞÛÌÐ Ö ÛÐ
h i
(a) = 0 tr (a)T (a) = 0:
,
361
6
¸³¸¾³¸°¼ÃÁ»°Â° ¹°¸
¸³¸¾Â¸»´Á ¿¸¼°¹Ç¼
ÁÛÖ ¹ÌÝÈ ÒÈÐÖ 4 ÌÐ ËÈÓÌ ÓÌØÐÑÈ ÞÈØÈÑÛÎØÐÙÛÐÑÈ ÛàÔ ÐËÐÖÛÐÓà Ô ÑÈÐ ÐËÐÖÙÜÔÈØ-
ÛÎ ÙÌàÔ ÊØÈÓÓÐÑà Ô ÛÌÒÌÙÛà Ô ÙÌ Þà ØÖÜÚ Hilbert. ÂÈ ×ØÖÉÒÎ ÓÈÛÈ ×ÖÜ Ó×ÖØÌ ÙÈÓÌ
ÔÈ ÒÜ ÙÖÜÓÌ ÈÝÖØÖÜ ÙÈÔ ×È ØÈ ×ÖÒÜ È×ÒÖÜ Ú ÛÌÒÌÙÛÌ Ú. ÁÛÐÚ ×ÌØÐ×Ûà ÙÌÐÚ ÈÜÛÌ Ú ÉØÎ -
ÑÈÓÌ Ì ÔÈ È ×ÌÐØÖ, ÈÒÒÈ ÈØÐÏÓÎ ÙÐÓÖ, ÙÜ ÔÖÒÖ ÐËÐÖÙÜÔÈØÛÎ ÙÌàÔ ÑÈÐ ÐËÐÖÛÐÓà Ô. ¿ÖÒ-
ÒÌ Ú ÝÖØÌ Ú, ÙÛÎÔ ×ØÈ ÕÎ, ×ÈØÖÜÙÐÈ ÍÌÛÈÐ Î ÌÔËÐÈÝÌ ØÖÜÙÈ ×ÌØÐ ×ÛàÙÎ Ö ×ÖÜ Ö
ÛÌÒÌÙÛÎ Ú ÌÐ ÔÈÐ ÓÌÔ ×ÖÒÜ ×ÒÖÑÖÚ, ÈÒÒÈ Ö ÈØÐÏÓÖ Ú ÛàÔ ÐËÐÖÙÜÔÈØÛÎ ÙÌàÔ (ÐËÐÖËÐÈ-
ÔÜÙÓÈ ÛàÔ) ÈÜÛÖÜ ÌÐ ÔÈÐ ×Ì×ÌØÈÙÓÌ ÔÖÚ. ÂÖ ÛÌ ÛÖ ×ØÖ ÉÒÎÓÈ ÛÎÚ ÌÜ ØÌÙÎÚ ÛàÔ ÐËÐÖÛÐ-
Óà Ô ÑÈÐ ÐËÐÖËÐÈÔÜÙÓÈ ÛàÔ ÛÖÜ ÛÌÒÌÙÛÎ ÈÜÛÖÜ ÈÔÈ ÊÌÛÈÐ ÙÛÎÔ ÌÜ ØÌÙÎ ÛàÔ ÐËÐÖÛÐÓà Ô
ÑÈÐ ÐËÐÖËÐÈÔÜÙÓÈ ÛàÔ ÌÔÖ Ú ×Ð ÔÈÑÈ ÑÈÐ, ÑÈÛÈ ÙÜÔÌ ×ÌÐÈ, È×ÒÖ×ÖÐÌÐ ÛÈÐ ÙÎÓÈÔÛÐÑÈ . ÂÖ
×ØÖ ÉÒÎÓÈ ÛÌÒÌÙÛà Ô ×ÖÜ ËØÖÜÔ ÙÌ Þà ØÖÜÚ Hilbert (N = ) ÌÐ ÔÈÐ ×ÖÒÜ ×ÐÖ ×ÖÒÜ -
1
×ÒÖÑÖ. ·È ÓÈÚ È×ÈÙÞÖÒÎ ÙÌÐ ÑÈ ×àÚ ÈØÊÖ ÛÌØÈ. ÁÌ ÖØÐÙÓÌ ÔÌÚ Ö ÓàÚ ×ÌØÐ×Ûà ÙÌÐÚ,
×ÖÜ ÌÐ ÔÈÐ ÙÜÔÎÏÐÙÓÌ ÔÌÚ ÙÛÎ ÄÜÙÐÑÎ , Þà ØÖÐ È ×ÌÐØàÔ ËÐÈÙÛÈ ÙÌàÔ Ó×ÖØÖÜ Ô ÔÈ
×ØÖÙÌÊÊÐÙÛÖÜ Ô ÓÌ Þà ØÖÜÚ ×Ì×ÌØÈÙÓÌ ÔàÔ ËÐÈÙÛÈ ÙÌàÔ. ÁÛÐÚ ×ÌØÐ×Ûà ÙÌÐÚ ÈÜÛÌ Ú Î
È ÒÊÌÉØÈ ÛàÔ ×ÐÔÈ ÑàÔ ×ÈÐ ÍÌÐ ×È ÒÐ ÖÜÙÐÈÙÛÐÑÖ ØÖ ÒÖ.
6.1 ³ÐÈÊàÔÐÖ×ÖÐ ÎÙÎ ÌÔÖ Ú ×Ð ÔÈÑÈ
·È ÒÌ ÓÌ Ö ÛÐ Ì ÔÈ ËÐÈ ÔÜÙÓÈ a > = (a1 ; a2 ; :::; aN )T = 0 ÌÐ ÔÈÐ ÐËÐÖËÐÈ ÔÜÙÓÈ ÌÔÖ Ú
j 6
ÛÌÛØÈÊàÔÐÑÖÜ ×Ð ÔÈÑÈ (a) ÓÌ ÐËÐÖÛÐÓÎ l, ÈÔ

(a) j a > = l j a >; l ÓÐÊÈËÐÑÖ Ú. (6:1)
To ×ØÖ ÉÒÎÓÈ ÓÈÚ ÌÐ ÔÈÐ ÔÈ ÉØÖÜ ÓÌ ÛÈ Ò ÑÈÐ a > ÈÔ ÓÈÚ ËÖÏÌÐ Ö ×Ð ÔÈÑÈÚ (a). ÂÖÜ ÛÖ
j
ÌÐ ÔÈÐ ×ÖÒÜ È×ÒÖ ÈÔ Ö ×Ð ÔÈÑÈÚ ÌÐ ÔÈÐ ËÐÈÊà ÔÐÖÚ:

8
< 1 ; i =j
(a)ij = di dij ; dij = :
0 ; i = j: 6
362 ¸³¸¾³¸°¼ÃÁ»°Â° ¹°¸ ¸³¸¾Â¸»´Á ¿¸¼°¹Ç¼
ÂÖ ÛÌ,
2 3 X X
(a ) j a> i
= aij aj = dij di aj = di ai ;
j j
ÿ 1
lja > i
= lai (l ) ÿ di )ai = 0:
A×Ö ÛÎ ÙÞÌ ÙÎ ÈÜÛÎ ×ØÖÑÜ ×ÛÌÐ Ö ÛÐ ÈÔ l = di ÛÖ ai ÌÐ ÔÈÐ ÈÜÏÈÐ ØÌÛÖ (×.Þ. ai = 1) ÑÈÐ
ÈÔ l = di ÛÖ ai ÌÐ ÔÈÐ ÓÎËÌ Ô. ÁÜÔÌ×à Ú, ÖÐ ÐËÐÖÛÐÓÌ Ú ÌÔÖ Ú ËÐÈÊà ÔÐÖÜ ×Ð ÔÈÑÈ ÌÐ ÔÈÐ ÛÈ
6
ÙÛÖÐÞÌÐ È ÛÎÚ ËÐÈÊàÔÐ ÖÜ. ÂÈ ÐËÐÖËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ ÌÐ ÔÈÐ

8
<1 ; ÙÛÎ ÏÌ ÙÎ ÛÎÚ ÊØÈÓÓÎ Ú i
fi > = :
j
0 ; ÈÒÒÖÜ .
³ÎÒÈËÎ ,
(d) j fi > = di j fi > :
¿ØÐÔ ×ØÖÞàØÎ ÙÖÜÓÌ ÙÛÎ ÒÜ ÙÎ ÛÎÚ ÌÕÐ ÙàÙÎÚ (6.1) ÑÈ ÔÖÜÓÌ ÛÐÚ ÌÕÎ Ú ÊÌÔÐÑÌ Ú
ËÐÈ×ÐÙÛà ÙÌÐÚ:
°Ô Ö ×Ð ÔÈÑÈÚ (a) ÈÔÈ×ÈØÐÙÛÈ ÛÖÔ ÛÌÒÌÙÛÎ A, ÛÖ ÛÌ Ö ÒÈ Ö ÙÈ ÌÐ ×ÈÓÌ ÙÛÖ
KÌÝÈ ÒÈÐÖ 4, EËÈ ÝÐÖ 4.6, ÐÙÞÜ ÖÜÔ ÑÈÐ ÊÐÈ ÛÖÔ ×Ð ÔÈÑÈ (a). ÁÜÊÑÌÑØÐÓÌ ÔÈ:
(1) °Ô Ì ÔÈÚ ×Ð ÔÈÑÈÚ (a) ÌÐ ÔÈÐ ÌØÓÐÛÐÈÔÖ Ú ÖÐ ÐËÐÖÛÐÓÌ Ú ÛÖÜ ÌÐ ÔÈÐ ×ØÈÊÓÈÛÐÑÌ Ú.
(2) °Ô Ì ÔÈÚ ×Ð ÔÈÑÈÚ ÌÐ ÔÈÐ ÈÔÛÐÌØÓÐÛÐÈÔÖ Ú ÖÐ ÐËÐÖÛÐÓÌ Ú ÛÖÜ ÌÐ ÔÈÐ ÑÈÏÈØÈ ÝÈÔÛÈÙÛÐ-
ÑÌ Ú.
(3) °Ô Ì ÔÈÚ ×Ð ÔÈÑÈÚ ÌÐ ÔÈÐ ÓÖÔÈËÐÈÑÖ Ú ÖÐ ÐËÐÖÛÐÓÌ Ú ÛÖÜ Ì ÞÖÜÔ ÓÌ ÛØÖ ÛÎ ÓÖÔÈ ËÈ.
(4) °Ô Ö (a) ÌÐ ÔÈÐ ÑÈÔÖÔÐÑÖ Ú, ËÎÒÈËÎ (a)(a)+ = (a)+ (a), ÛÖ ÛÌ*:
(i) (a) a > = l a > (a)+ a > = l a >.
j j ) j
3
j
(ii) (a) a(1) > = l1 a(1) > ÑÈÐ (a) a(2) > = l2 a(2) >, ÓÌ l1 = l2 , ÙÜÔÌ×È ÊÌÛÈÐ
j j j j 6
Ö ÛÐ ÛÈ ÐËÐÖËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ a(1) > ÑÈÐ a(2) > ÌÐ ÔÈÐ ÖØÏÖÊà ÔÐÈ.
j j
(5) »×ÖØÖÜ ÓÌ ÌÜ ÑÖÒÈ ÔÈ È×ÖËÌÐ ÕÖÜÓÌ Ö ÛÐ ÖÐ ÐËÐÖÛÐÓÌ Ú ÌÔÖ Ú ×Ð ÔÈÑÈ ×ØÖÉÖÒÎ Ú
ÌÐ ÔÈÐ l = 0 Î l = 1.
¶ ÌÜ ØÌÙÎ ÛàÔ ÐËÐÖÛÐÓà Ô ÑÈÐ ÐËÐÖËÐÈÔÜÙÓÈ ÛàÔ ÌÔÖ Ú ×Ð ÔÈÑÈ ÌÐ ÔÈÐ Ì ÔÈ ÑÈÏÈØÈ
ÊØÈÓÓÐÑÖ ÈÒÊÌÉØÐÑÖ ×ØÖ ÉÒÎÓÈ. ¿ØÈÊÓÈÛÐÑÈ , Î ÌÕÐ ÙàÙÎ (6.1) ÊØÈ ÝÌÛÈÐ
2 3
(a ) ÿ l( e) j a> =0
Î , ×ÐÖ ÈÔÈÒÜÛÐÑÈ ,
* H ÙÞÌ ÙÎ ( )+ = l
< aj a 3
< aj ÐÙÞÜ ÌÐ ×È ÔÛÈ ÌÝÖ ÙÖÔ ÐÙÞÜ ÌÐ Î (6.1), ÑÈÐ Ö ÞÐ ÓÖ ÔÖ ÊÐÈ ÑÈÔÖÔÐÑÖÜ Ú
×Ð ÔÈÑÌÚ.
6.1 ³¸°²Ç¼¸¾¿¾¸¶Á¶ ´¼¾Á ¿¸¼°¹° 363
0 1 0 1
a11 ÿ l a12 ... a1N a1
B a21 a22 ÿ l ... a2N C B a2 C
B
B
@
... ... ... ... C
C
A
1
B
B
@
...
C
C
A
= 0: (6:2)
aN 1 aN 2 ... aNN ÿ l aN
H ÌÕÐ ÙàÙÎ (6.2) Ì ÞÌÐ ÒÜ ÙÎ a > = 0 Ö ÛÈÔ Ö ×Ð ÔÈÑÈÚ (a) l(e) ËÌÔ Ì ÞÌÐ ÈÔÛÐ ÙÛØÖ-
j 6 ÿ
ÝÖ*, ËÎÒÈËÎ ÈÔ
det 2(a) ÿ l( e)
3
= 0: (6:3)
H ÌÕÐ ÙàÙÎ (6.3) ÌÐ ÔÈÐ ÉÈÏÓÖÜ N àÚ ×ØÖÚ l ÑÈÐ ÙÛÖ ÙÜ ÔÖÒÖ ÛàÔ ÓÐÊÈËÐÑà Ô ÈØÐÏÓà Ô
Ì ÞÌÐ N ØÐ ÍÌÚ (Ö ÞÐ ÈÔÈÊÑÈÙÛÐÑÈ ËÐÈÝÖØÌÛÐÑÌ Ú). ¾Ð ØÐ ÍÌÚ ÈÜÛÌ Ú ÓÈÚ ËÐ ÔÖÜÔ ÛÐÚ ÐËÐÖ-
ÛÐÓÌ Ú ÛÎÚ ÌÕÐ ÙàÙÎÚ (6.1). ÂÖ ÙÜ ÔÖÒÖ ÈÜÛà Ô ÑÈÒÌÐ ÛÈÐ ÝÈ ÙÓÈ ÛÖÜ ×Ð ÔÈÑÈ (a) Î ÛÖÜ
ÛÌÒÌÙÛÎ A ÙÛÖÔ Ö×ÖÐ Ö ÈÔÛÐÙÛÖÐÞÌÐ Ö ×Ð ÔÈÑÈÚ ÈÜÛÖ Ú. ÂÖ ×ÖÒÜà ÔÜÓÖ
2 3
f(l) det (a) ÿ l(e) (6:4)
ÑÈÒÌÐ ÛÈÐ ÞÈØÈÑÛÎØÐÙÛÐÑÖ ×ÖÒÜà ÔÜÓÖ.
°Ô ÓÐÈ ØÐ ÍÈ l1 ÌÐ ÔÈÐ È×ÒÎ , ÛÖ ÛÌ Ù' ÈÜÛÎ Ô ÈÔÛÐÙÛÖÐÞÌÐ Ì ÔÈ ËÐÈ ÔÜÙÓÈ ÛÖ Ö×ÖÐ Ö,
ÌÑÛÖ Ú È×Ö Ì ÔÈ ÈÜÏÈÐ ØÌÛÖ ×ÖÒÒÈ×ÒÈ ÙÐÖ Ö ÒàÔ ÛàÔ ×ØÖÉÖÒà Ô ÛÖÜ, ÌÐ ÔÈÐ ÓÖÔÖÙÎ ÓÈ-
ÔÛÈ ÖØÐÙÓÌ ÔÖ. ±ØÐ ÙÑÌÛÈÐ È×Ö ÛÎ ÙÞÌ ÙÎ (6.2) ÉÈ ÍÖÔÛÈÚ l = l1 ÑÈÐ ÒÜ ÔÖÔÛÈÚ ÛÐÚ N
ÌÕÐÙà ÙÌÐÚ àÚ ×ØÖÚ ai ; i = 1; 2; :::; N . ´×ÌÐËÎ ÖÐ ÌÕÐÙà ÙÌÐÚ ÌÐ ÔÈÐ ÖÓÖÊÌÔÌÐ Ú, ÙÜÓ×Ì-
ØÈÐ ÔÖÜÓÌ Ö ÛÐ ÓÖ ÔÖ N 1 È×Ö ÈÜÛÌ Ú ÌÐ ÔÈÐ ÊØÈÓÓÐÑÈ ÈÔÌÕÈ ØÛÎÛÌÚ. ´ÛÙÐ, ÓÖ ÔÖ N 1
ÿ ÿ
È ÊÔàÙÛÖÐ Ó×ÖØÖÜ Ô ÔÈ Ü×ÖÒÖÊÐÙÛÖÜ Ô ÑÈÐ ÔÈ ÌÑÝØÈÙÛÖÜ Ô ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌÐ ÌÔÖ Ú, Ö×ÖÐÖÜ-

ËÎ ×ÖÛÌ, È×Ö ÛÈ ai , ÛÖ Ö×ÖÐ Ö ×ÈØÈÓÌ ÔÌÐ ÈÜÏÈÐ ØÌÛÖ ÑÈÐ ÙÜÔÎ ÏàÚ ×ØÖÙËÐÖØÐ ÍÌÛÈÐ È×Ö
ÛÎ ÙÜÔÏÎ ÑÎ ÑÈÔÖÔÐÑÖ×ÖÐ ÎÙÎÚ.
°Ô ÓÐÈ ØÐ ÍÈ l ÌÐ ÔÈÐ ×ÖÒÒÈ×ÒÎ ÓÌ ×ÖÒÒÈ×ÒÖ ÛÎÛÈ na , ÛÖ ÛÌ Ù' ÈÜÛÎ Ó×ÖØÌÐ ÔÈ
ÈÔÛÐÙÛÖÐÞÖÜ Ô ×ÌØÐÙÙÖ ÛÌØÈ È×Ö Ì ÔÈ ÐËÐÖËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ, ÛÈ Ö×ÖÐ È ËÌÔ ÖØÐ ÍÖÔÛÈÐ ÓÖÔÖ-
ÙÎ ÓÈÔÛÈ. ¾ ÈØÐÏÓÖ Ú ÛàÔ ÊØÈÓÓÐÑÈ ÈÔÌÕÈ ØÛÎÛàÔ ÐËÐÖËÐÈÔÜÙÓÈ ÛàÔ ×ÖÜ ÈÔÛÐÙÛÖÐ-
ÞÖÜ Ô ÙÛÎÔ ÐËÐÖÛÐÓÎ l ÑÈÒÌÐ ÛÈÐ ÊÌàÓÌÛØÐÑÎ ×ÖÒÒÈ×ÒÖ ÛÎÛÈ, ng , ÛÎÚ l. O ÈØÐÏÓÖ Ú na
ÑÈÒÌÐ ÛÈÐ ÈÒÊÌÉØÐÑÎ ×ÖÒÒÈ×ÒÖ ÛÎÛÈ ÛÎÚ l. ²ÌÔÐÑÈ na ng . ¿ØÖÑÌÐÓÌ ÔÖÜ ÊÐÈ ÑÈÔÖ-
ÔÐÑÖÜ Ú ×Ð ÔÈÑÌÚ (ÌØÓÐÛÐÈÔÖÜ Ú, ÈÔÛÐÌØÓÐÛÐÈÔÖÜ Ú, ÓÖÔÈËÐÈÑÖÜ Ú), ÏÈ ËÖÜ ÓÌ Ö ÛÐ ÐÙÞÜ ÌÐ

na = ng ÊÐÈ Ö ÒÌÚ ÛÐÚ ÐËÐÖÛÐÓÌ Ú l.
E×ÌÐËÎ ÛÖ ×ÖÒÜà ÔÜÓÖ f(l) Ì ÞÌÐ ÓÐ È ÛÖÜÒÈ ÞÐÙÛÖÔ ØÐ ÍÈ, Ì ÔÈÚ ÛÜÞà Ô ×Ð ÔÈÑÈÚ (a)
Ì ÞÌÐ Ì ÔÈ ÛÖÜÒÈ ÞÐÙÛÖÔ ÐËÐÖËÐÈ ÔÜÙÓÈ. ÁÜÔÌ×à Ú, ÑÈÐ ÑÈ ÏÌ ÛÌÒÌÙÛÎ Ú A ×ÖÜ ËØÈ ÙÌ Ì ÔÈ
N -ËÐÈ ÙÛÈÛÖ Þà ØÖ, SN , Ì ÞÌÐ Ì ÔÈ ÛÖÜÒÈ ÞÐÙÛÖÔ ÐËÐÖËÐÈ ÔÜÙÓÈ. ³ÌÔ Ó×ÖØÖÜ ÓÌ Ö ÓàÚ ÔÈ
ÑÈÛÈÒÎ ÕÖÜÓÌ ÙÛÖ ÙÜÓ×Ì ØÈÙÓÈ ÈÜÛÖ Ö ÛÈÔ Ö Þà ØÖÚ ÌÐ ÔÈÐ È×ÌÐØÖËÐÈ ÙÛÈÛÖÚ.
* ¿ØÈÊÓÈÛÐÑÈ , ÈÔ ÊÐÈ ÛÜÞÈÐ Ö ×Ð ÔÈÑÈ (a) ÐÙÞÜ ÖÜÔ (a) a > = 0 ÑÈÐ det(a) = 0, ÛÖ ÛÌ
j 6
(a ) 1 (a )
ÿ
a>=0 j a > = 0, ËÎÒÈËÎ ËÌÔ Ü×È ØÞÌÐ ÓÎ ÓÎËÌÔÐÑÎ ÒÜ ÙÎ.
) j
364 ¸³¸¾³¸°¼ÃÁ»°Â° ¹°¸ ¸³¸¾Â¸»´Á ¿¸¼°¹Ç¼
¿ÈØÈ ËÌÐÊÓÈ 1: ¼È ÉØÌÏÖÜ Ô ÖÐ ÐËÐÖÛÐÓÌ Ú ÑÈÐ ÛÈ ÐËÐÖËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ ÛÖÜ ×Ð ÔÈÑÈ ÛÖÜ
Pauli

sx = 0 1 :
1 0
´ÞÖÜÓÌ

ÿ l 1 a1 = 0:
1 ÿ l a2
·È ×ØÌ ×ÌÐ

f(l) = det ÿ l 1 = 0 l 2 ÿ 1 = 0 ) l = 61 :
1 ÿ l )
(i) ¸ËÐÖËÐÈ ÔÜÙÓÈ ×ÖÜ ÈÔÛÐÙÛÖÐÞÌÐ ÙÛÎ l = 1:

ÿ1 1 a1 = 0
ÿ a1 + a2

=0 a1 ÿ a2 = 0:
1 ÿ1 a2 )
a1 ÿ a2 )
° ØÈ,
a1 = a2 = j Î ja
(1) > = a1 = j :
a2 j
(ii) ¸ËÐÖËÐÈ ÔÜÙÓÈ ×ÖÜ ÈÔÛÐÙÛÖÐÞÌÐ ÙÛÎ l = 1: ÿ

1 1 a1 =0 a1 + a2 =0 a1 + a2 = 0:
1 1 a2 )
a1 + a2 )
° ØÈ,

a1 = ÿ a2 = h Î ja
(2) > = h :
ÿh

< a(1) j a(2) > = (j ; j 3 3
) h =j h 3
j h = 0:
3
ÿh
ÿ
»Ì È ÒÒÈ ÒÖ ÊÐÈ, ÛÈ ÐËÐÖËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ, a(1) > ÑÈÐ a(2) >, ÌÐ ÔÈÐ ÖØÏÖÊà ÔÐÈ. °ÜÛÖ ÛÖ
j j
×ÌØÐÓÌ ÔÈÓÌ, ÑÈÏÖ ÙÖÔ Ö ×Ð ÔÈÑÈÚ sx ÌÐ ÔÈÐ ÌØÓÐÛÐÈÔÖ Ú ÑÈÐ ÛÈ a(1) > ÑÈÐ a(2) > ÈÔÛÐ- j j
ÙÛÖÐÞÖÜ Ô ÙÌ ËÐÈÝÖØÌÛÐÑÌ Ú ÐËÐÖÛÐÓÌ Ú. ¾ ÓÐÊÈËÐÑÖ Ú ÈØÐÏÓÖ Ú j ÌÐ ÔÈÐ ÈÜÏÈÐ ØÌÛÖÚ.

ÁÜÔÎ ÏàÚ ÌÑÒÌ ÊÌÛÈÐ à ÙÛÌ ÛÖ ÐËÐÖËÐÈ ÔÜÙÓÈ ÔÈ Ì ÞÌÐ ÓÌ ÛØÖ ÓÖÔÈ ËÈ, ËÎÒÈËÎ

< a(1) j a(1) > = j 2 + jjj2 = 1 ) jjj2 = 1=2 ) j = (1= 2)ei :
p
j j
6.1 ³¸°²Ç¼¸¾¿¾¸¶Á¶ ´¼¾Á ¿¸¼°¹° 365
³ÌÔ Ü×È ØÞÌÐ ÙÜÊÑÌÑØÐÓÌ ÔÎ ÙÜÔÏÎ ÑÎ ×ÖÜ ÔÈ ×ØÖÙËÐÖØÐ ÍÌÐ ÛÎÔ ×ÖÙÖ ÛÎÛÈ . °ÜÏÈÐ -
ØÌÛÈ ËÐÈÒÌ ÊÖÜÓÌ = 0. ³ÎÒÈËÎ ËÜ Ö ÖØÏÖÑÈÔÖÔÐÑÈ ÐËÐÖËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ ÌÐ ÔÈÐ
! !
1= 2 1= 2 &
p p
e1 > = ; e2 > = :
1= 2 1= 2
j p j p
ÿ
0
0 1 01
(a) = @ 1 0 0 A:
0 0 1
¼È ÉØÌÏÖÜ Ô ÖÐ ÐËÐÖÛÐÓÌ Ú ÑÈÐ ÛÈ ÐËÐÖËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ ÈÜÛÖÜ .
´ÞÖÜÓÌ
0 1
2 3
ÿ l 1 0
f(l) = det (a) ÿ l(e) = detB
@ 1 ÿ l 0 C
A = 0:
0 0 1 ÿ l

f ( l) =
ÿl
ÿ l
0
ÿ 1 10 1 0 l = l2(1 l) (1 l) = 0

0 1
ÿ l ÿ
ÿ ÿ ÿ )
f(l) = (1 l)(l2 ÿ ÿ 1) = 0 l = 1 (ËÐ×ÒÎ ) ÑÈÐ l = 1:

) ÿ
ÁÛÎÔ ÐËÐÖÛÐÓÎ l = 1 ÈÔÛÐÙÛÖÐÞÌÐ ÛÖ ÐËÐÖËÐÈ ÔÜÙÓÈ a(1) > = (a1 ; a2 ; a3 )T , ×ÖÜ

ÿ j
ÉØÐ ÙÑÌÛÈÐ àÚ Î ÒÜ ÙÎ ÛÎÚ

0
1 1 0 1 0 a1 1 0
a1 + a2
1
@1 1 0 A @ a2 A = 0 ) @ a1 + a2 A = 0 ) a1 + a2 = 0 kai a3 = 0
0 0 2 a3 2a3
Î
0 1
1= 2
p

a1 = 1= 2 kai a2 = ÿ1= 2 a(1) > = j e1 > = @ ÿ 1= 2 A :
p p p
) j
0
·ÌàØÖÜ ÓÌ ÛÎÔ ÐËÐÖÛÐÓÎ l = 1. ¶ ÌÕÐ ÙàÙÎ (6.2) ÊÐ ÔÌÛÈÐ
0
ÿ 1 1 0 10 a1 1 0
ÿ a1 + a2
1
@ 1 ÿ 1 0 A@ a2 A = 0 ) @ a1 ÿ a2 A = 0
0 0 0 a3 0
Î a1 = a2 ; a3 ÈÜÏÈÐ ØÌÛÖ. ÁÜÔÌ×à Ú, ÖÐ È ÊÔàÙÛÖÐ a1 ; a2 ÑÈÐ a3 ËÌÔ ×ØÖÙËÐÖØÐ ÍÖÔÛÈÐ
×ÒÎ ØàÚ. »ÐÈ ÉÖÒÐÑÎ Ì×ÐÒÖÊÎ ÌÐ ÔÈÐ
366 ¸³¸¾³¸°¼ÃÁ»°Â° ¹°¸ ¸³¸¾Â¸»´Á ¿¸¼°¹Ç¼
a1 = a2 = 0; a3 = 1:
»ÐÈ È ÒÒÎ Ì×ÐÒÖÊÎ ÌÐ ÔÈÐ

a1 = a2 = 1= 2; a3 = 0 ;
p
ËÎÒÈËÎ
0 1 0 1
1= 2
p
0
e2 > = @ 1= 2 A = @ 0 A; = 2:
p
j kai j e3 > ng
0 1
°ÜÛÎ Î Ì×ÐÒÖÊÎ ÌÕÈÙÝÈÒÐ ÍÌÐ ÛÎÔ ÖØÏÖÑÈÔÖÔÐÑÖ ÛÎÛÈ ÛàÔ ÐËÐÖËÐÈÔÜÙÓÈ ÛàÔ,
ËÎÒÈËÎ < e2 e3 > = 0 (ÒÖ Êà ÛÎÚ ÌÑÒÖÊÎ Ú ÛÎÚ ×ÈØÈÓÌ ÛØÖÜ a3 ) ÑÈÐ
j
< e1 e3 > = < e1 e2 > = 0 (ÈÔÌÕÈ ØÛÎÛÈ È×Ö ÛÎÔ ÛÐÓÎ ÛÎÚ ×ÈØÈÓÌ ÛØÖÜ a3 ). ¿ÈØÈ-
j j
ÛÎØÖÜ ÓÌ Ö ÛÐ ÙÛÎÔ ÐËÐÖÛÐÓÎ l = 1 ÈÔÛÐÙÛÖÐÞÖÜ Ô ÖÐ ×ÖÒÒÈ×ÒÖ ÛÎÛÌÚ na = ng = 2.

¾×àÚ ×ÌØÐÓÌ ÔÖÜÓÌ, ÖÐ ÐËÐÖÛÐÓÌ Ú ÌÐ ÔÈÐ ×ØÈÊÓÈÛÐÑÌ Ú, ÑÈÏÖ ÙÖÔ Ö ×Ð ÔÈÑÈÚ ÌÐ ÔÈÐ ÌØÓÐ-
ÛÐÈÔÖ Ú (ÙÜÓÓÌÛØÐÑÖ Ú, ÓÌ ×ØÈÊÓÈÛÐÑÈ ÙÛÖÐÞÌÐ È). &
¿ÈØÈÛÎ ØÎÙÎ: °×Ö ÛÎ ÓÖØÝÎ ÛÖÜ ×Ð ÔÈÑÈ (a) ËÐÈ×ÐÙÛà ÔÖÜÓÌ Ö ÛÐ ÛÖ ÈØÞÐÑÖ ÉÈ-
ÙÐÑÖ ËÐÈ ÔÜÙÓÈ 3 > ËÌÔ ÙÜÔËÌ ÌÛÈÐ ÓÌ ÛÈ Ü×Ö ÒÖÐ×È ËÜ Ö ÉÈÙÐÑÈ ËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ, 1 >
j j
ÑÈÐ 2 >, ÑÈÏÖ ÙÖÔ ÛÈ ÈÔÛÐ ÙÛÖÐÞÈ ÓÎ ËÐÈÊà ÔÐÈ ÙÛÖÐÞÌÐ È ÌÐ ÔÈÐ Ö ÒÈ ÓÎËÌ Ô, ËÎÒÈËÎ
j
a13 = a23 = a31 = a32 = 0. ÁÜÔÌ×à Ú, ÛÖ ËÐÈ ÔÜÙÓÈ 3 > ÌÐ ÔÈÐ ÐËÐÖËÐÈ ÔÜÙÓÈ ÛÖÜ ×Ð -
j
ÔÈÑÈ (a) (×ØÈ ÊÓÈ ×ÖÜ ÝÈÐ ÔÌÛÈÐ È×Ö ÛÎÔ ×ÐÖ ×È Ôà ÒÜ ÙÎ e3 > = 3 >). ¶ ÈÔÛÐ ÙÛÖÐ-
j j
ÞÎ ÐËÐÖÛÐÓÎ ÌÐ ÔÈÐ ÛÖ ÙÞÌÛÐÑÖ ÙÛÖÐÞÌÐ Ö, a33 , ÛÖÜ ×Ð ÔÈÑÈ, ËÎÒÈËÎ l3 = a33 = 1. ÂÖ
ÈØÞÐÑÖ ÒÖÐ×Ö Ô ×ØÖ ÉÒÎÓÈ ÐËÐÖÛÐÓÎ Ú, ×ÖÜ Î ÛÈÔ 3 3, Ù×È ÌÐ ÙÌ ËÜ Ö È×ÒÖÜ ÙÛÌØÈ
2
×ØÖÉÒÎ ÓÈÛÈ ÐËÐÖÛÐÓÎ Ú, ËÐÈÙÛÈ ÙÌàÔ 2 2 ÑÈÐ 1 1: 2 2
0
0 1 01
0 1
@1 0 0A a > = lja > ) a > = l j a > kai 1 a > = lja >:
0 0 1
j
1 0 j j
¶ ÈÔÈÊàÊÎ ÛÖÜ ×ØÖÉÒÎ ÓÈÛÖÚ ÌÜ ØÌÙÎÚ ÐËÐÖÛÐÓà Ô ×Ð ÔÈÑÈ ÙÌ ×ØÖÉÒÎ ÓÈÛÈ ÐËÐÖÛÐÓà Ô
×ÐÔÈ ÑàÔ ÓÐÑØÖ ÛÌØàÔ ËÐÈÙÛÈ ÙÌàÔ ÊÌÔÐÑÌÜ ÌÛÈÐ (ÑÖÐ ÛÈÕÌ ÙÞÌÛÐÑÈ ÛÎ ÁÎÓÌÐ àÙÎ 2 ÛÖÜ
´ËÈÝÐ ÖÜ 6.2).
¿ÈØÈ ËÌÐÊÓÈ 3: ´ÙÛà Ö ×Ð ÔÈÑÈÚ (a) =
1 1
0 1 . ¼È ÉØÌÏÖÜ Ô ÛÈ ÐËÐÖËÐÈÔÜ ÙÓÈ-
ÛÈ ÑÈÐ ÖÐ ÐËÐÖÛÐÓÌ Ú ÛÖÜ.

f(l) = det 0 1 l 1 2
1 l = (1 l) = 0 l = 1 (ËÐ×ÒÎ ).
ÿ
ÿ )
ÿ
°Ô (a1 ; a2 )T ÐËÐÖËÐÈ ÔÜÙÓÈ, ÏÈ ×ØÌ ×ÌÐ ÔÈ ÐÙÞÜ ÌÐ

6.1 ³¸°²Ç¼¸¾¿¾¸¶Á¶ ´¼¾Á ¿¸¼°¹° 367

0 1 a1 = 0 Î
a2 0
0 0 a2 0 = 0 , ËÎÒÈËÎ a2 = 0; a1 ÈÜÏÈÐ ØÌÛÖ.
ÁÜÔÌ×à Ú, Ü×È ØÞÌÐ Ì ÔÈ ÓÖ ÔÖ ÐËÐÖËÐÈ ÔÜÙÓÈ ÛÎÚ ÓÖØÝÎ Ú a > = (j; 0)T , ËÎÒÈËÎ j
na = 2 ÑÈÐ ng = 1. ÂÖÜ ÛÖ Ì×ÐÛØÌ ×ÌÛÈÐ, ÑÈÏÖ ÙÖÔ Ö ×Ð ÔÈÑÈÚ (a) ËÌÔ ÌÐ ÔÈÐ ÑÈÔÖÔÐ-
ÑÖ Ú. ´Ü ÑÖÒÈ ÉØÐ ÙÑÌÛÈÐ Ö ÛÐ

(a)(a)+ = 21 11 ÑÈÐ (a)+ (a) = 11 12 ; ËÎÒÈËÎ (a)(a)+ = (a)+ (a). 6 &
¿ÈØÈ ËÌÐÊÓÈ 4 : ´ÙÛà

(a) = 1i i
1 :
¼È ÉØÌÏÖÜ Ô ÛÈ ÐËÐÖËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ ÑÈÐ ÖÐ ÐËÐÖÛÐÓÌ Ú ÛÖÜ.

f(l) = det 1 ÿ
i
l
1
i
ÿ l = (1 ÿ l) 2 ÿ i 2 :
f(l) = 0 ) (1 ÿ l)2 + 1 = 0 ) l1 = 1 + i; l2 = 1 ÿ i:
ÂÈ ÐËÐÖËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ ÉØÐ ÙÑÖÔÛÈÐ àÚ ÌÕÎ Ú:
(i) l = l1 = 1 + i. ÂÖ ÛÌ,

ÿ i i a1 =0 ÿ 1 1 a1 = 0
i ÿ i a2 )
1 1 a2 ÿ
)

1= 2 .
p
a1 = a2 , ËÎÒÈËÎ e1 > =
1= 2
j p
(ii) l = l2 = 1 ÿ i. ÂÖ ÛÌ,

i i a1 =0 a1 + a2 = 0:
i i a2 )
a1 + a2
° ØÈ, !
Î e2 > = 1= 2 &
p
a1 = ÿ a2 :
1= 2
j p
ÿ
¿ÈØÈÛÎ ØÎÙÎ : ¸ÙÞÜ ÌÐ

(a )+ = 1 ÿ i
ÿ i 1 :
368 ¸³¸¾³¸°¼ÃÁ»°Â° ¹°¸ ¸³¸¾Â¸»´Á ¿¸¼°¹Ç¼
¾×Ö ÛÌ
! ! !
1= 2 = 1= 2 i= 2 = (1 i) 1= 2
1
p p p p
(a)+ j e1 > = ÿ i ÿ
:
i 1 1= 2 i= 2 + 1= 2 1= 2
p p p ÿ p
ÿ ÿ
³ÎÒÈËÎ ÛÖ e1 > ÈÔÛÐÙÛÖÐÞÌÐ ÙÛÎÔ ÐËÐÖÛÐÓÎ l1 = l1 = 1 i. ¾ÓÖÐÈ,

j
0 3
ÿ
(a)+ e2 > = l2 e2 >; l2 = l2 = 1 + i:

j
0
j
0 3
ÂÖÜ ÛÖ ÈÔÈÓÌ ÔÌÛÈÐ (·Ìà ØÎÓÈ 1, ´Ë. 4.6), ÑÈÏÖ ÙÖÔ Ö ×Ð ÔÈÑÈÚ (a) ÌÐ ÔÈÐ ÑÈÔÖÔÐÑÖ Ú.
(a)+ (a) = (a)(a)+ = 2(e):
¿ÈØÈÛÎ ØÎÙÎ:´×ÌÐËÎ Ö (a) ÌÐ ÔÈÐ ÑÈÔÖÔÐÑÖ Ú ÑÈÐ l1 = l2 , ÙÜÔÌ×È ÊÌÛÈÐ Ö ÛÐ 6
< e1 e2 > = 0. ÁÜÔÌ×à Ú, ÈÔ ÌÐ ÔÈÐ ÊÔàÙÛÖ ÛÖ e2 >, Ó×ÖØÌÐ ÌÜ ÑÖÒÈ ÔÈ ÑÈÛÈÙÑÌÜÈ-
j j
ÙÛÌÐ ÛÖ e1 > È×Ö ÛÎ ÙÜÔÏÎ ÑÎ < e1 e2 > = 0.

j j
¿ÈØÈ ËÌÐÊÓÈ 5: ´ÙÛà Ö ×Ð ÔÈÑÈÚ
!
(a) = cos sin eid ;
ÿ sin e ÿ id
cos
Ö ×ÖÜ ; d ×ØÈÊÓÈÛÐÑÖÐ ÈØÐÏÓÖÐ . ´ÞÖÜÓÌ
cos sin eid ! cos sin eid !
(a)+ (a) =
ÿ
sin e ÿ id
cos ÿ sin e ÿ id
cos
!
cos2 + sin2 0
= = 10 0
1
0 cos + sin
2 2
= (e) (a) ÓÖÔÈËÐÈÑÖ Ú.

)
ÁÜÔÌ×à Ú, ×ÌØÐÓÌ ÔÖÜÓÌ Ö ÛÐ ÖÐ ÐËÐÖÛÐÓÌ Ú ÏÈ Ì ÞÖÜÔ ÓÌ ÛØÖ ÓÖÔÈ ËÈ ÑÈÐ Ö ÛÐ na = ng .

!
f(l) = det
cos ÿ l sin eid =(cos l)2 + sin2 = l2 ÿ 2l cos + 1 = 0 )
sin e cos l
ÿ
ÿ id
ÿ ÿ

2 cos 4 cos 4 = cos
p
2ÿ
l= sin = e
6 i
i
2
6
6
6.1 ³¸°²Ç¼¸¾¿¾¸¶Á¶ ´¼¾Á ¿¸¼°¹° 369
Î
l1 = ei ; l2 = e l2 j = 1): ÿ i
( l1 =
j j j

°Ô ÙÛÎÔ ÐËÐÖÛÐÓÎ l1 = e ÈÔÛÐÙÛÖÐÞÌÐ ÛÖ ÐËÐÖËÐÈ ÔÜÙÓÈ aa12 , Ì ÞÖÜÓÌ
i
!
ÿ i sin sin eid a1 = 0:
ÿ sin e ÿ i sin a2
id ÿ
³ÐÈÑØÐ ÔÖÜÓÌ ÛÐÚ ÌÕÎ Ú ×ÌØÐ×Ûà ÙÌÐÚ:

(i) °Ô = np; n ÈÑÌ ØÈÐÖÚ, Ö ×Ð ÔÈÑÈÚ (a) ÌÐ ÔÈÐ ËÐÈÊà ÔÐÖÚ ÑÈÐ ÛÈ ÐËÐÖËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ
ÌÐ ÔÈÐ

e1 > =
1 = 01
j
0 ; j e2 > :
(ii) °Ô = np, ËÎÒÈËÎ ÈÔ sin = 0; ÛÖ ÛÌ

6 6

eid a1 ia1 ÿ eid a2
i ÿ
=0 = 0:
eÿid a2 1+ 2
)
i e ÿi d a ia
° ØÈ,
!
2 .
p
ieid =
a1 = ÿia2 eid ; ËÎÒÈËÎ = ÿ
e1 > p
1 2
j
=
To È ÒÒÖ ÐËÐÖËÐÈ ÔÜÙÓÈ ÌÐ ÔÈÐ ÖØÏÖÊà ÔÐÖ ÙÛÖ j e1 > (Ö ×Ð ÔÈÑÈÚ ÌÐ ÔÈÐ ÑÈÔÖÔÐÑÖ Ú ÑÈÐ
l1 = l2 ), ËÎÒÈËÎ
6
!
1= 2 &
p
e2 > = :
2
j p
ÿ ieÿid =
¿ÈØÈÛÎ ØÎÙÎ: ÁÛÖ Ì×Ð ×ÌËÖ ÛàÔ ÓÐÊÈËÐÑà Ô ÈØÐÏÓà Ô, ÛÖ ×ÖÒÜà ÔÜÓÖ f(l) ÌÐ ÔÈÐ N
ÉÈÏÓÖÜ ÑÈÐ Ì ÞÌÐ N ØÐ ÍÌÚ (Ö ÞÐ ÑÈÛ' ÈÔÈ ÊÑÎ ËÐÈÝÖØÌÛÐÑÌ Ú ÓÌÛÈÕÜ ÛÖÜÚ). ÁÛÎÔ ÌÜÏÌÐ È
ÛàÔ ×ØÈÊÓÈÛÐÑà Ô ÈÜÛÖ ËÌÔ ÐÙÞÜ ÌÐ. ÁÜÔÌ×à Ú, Ì ÔÈÚ ×Ð ÔÈÑÈÚ ÌÔËÌ ÞÌÛÈÐ ÔÈ ÓÎÔ Ì ÞÌÐ
ÐËÐÖÛÐÓÌ Ú ÙÛÖ ×ÌËÐ Ö ÛàÔ ×ØÈÊÓÈÛÐÑà Ô ÈØÐÏÓà Ô. °Ô Ö ÓàÚ Ö ×Ð ÔÈÑÈÚ ÌÐ ÔÈÐ ÙÜÓÓÌÛØÐ-
ÑÖ Ú, aij = aji , ÓÌ ×ØÈÊÓÈÛÐÑÈ ÙÛÖÐÞÌÐ È, ÛÖ ÛÌ ÛÖ ×ÖÒÜà ÔÜÓÖ f(l) Ì ÞÌÐ ×È ÔÛÖÛÌ N
×ØÈÊÓÈÛÐÑÌ Ú ØÐ ÍÌÚ.
¿ÈØÈÛÎ ØÎÙÎ: ¾ÛÈÔ Î ØÐ ÍÈ l1 ÌÐ ÔÈÐ ×ÖÒÒÈ×ÒÎ ÑÈÐ ÐÙÞÜ ÌÐ ng1 = 1, ÛÖ ÛÌ ÛÈ ÐËÐÖ- 6
ËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ ËÌÔ ÖØÐ ÍÖÔÛÈÐ ÓÖÔÖÙÎ ÓÈÔÛÈ (ÑÖÐ ÛÈÕÌ ÙÞÌÛÐÑÈ ÛÐÚ ×ÈØÈÛÎØÎ ÙÌÐÚ ×ÖÜ
ÈÑÖÒÖÜÏÖÜ Ô ÛÖ ·Ìà ØÎÓÈ 2, ´ËÈ ÝÐÖ 4.6).
¿ÈØÈÛÎ ØÎÙÎ: °Ô Ö ×Ð ÔÈÑÈÚ ÌÐ ÔÈÐ ÑÈÔÖÔÐÑÖ Ú, ËÎÒÈËÎ ÈÔÛÐÓÌÛÈÛÐ ÏÌÛÈÐ ÓÌ ÛÖÔ
370 ¸³¸¾³¸°¼ÃÁ»°Â° ¹°¸ ¸³¸¾Â¸»´Á ¿¸¼°¹Ç¼
×ØÖÙÈØÛÎÓÌ ÔÖ ÛÖÜ, ÛÖ ÛÌ ÛÈ ËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ a(i) > ×ÖÜ ÈÔÛÐÙÛÖÐÞÖÜ Ô ÙÌ ËÐÈÝÖØÌÛÐÑÌ Ú j
ÐËÐÖÛÐÓÌ Ú ÌÐ ÔÈÐ ÖØÏÖÊà ÔÐÈ. ¾ÛÈÔ ng = 1 , i = 1, 2, . .. , N , ÛÈ ÐËÐÖËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ ÈØÐÏ-

ÓÖÜ ÔÛÈÐ ÓÌ ÛÎÔ ÐËÐÖÛÐÓÎ ÛÖÜÚ, ËÎÒÈËÎ ÊØÈ ÝÖÜÓÌ l1 >, l2 >, . . . , lN >, ×ÖÜ
i
j j j
ÈÔÛÐÙÛÖÐÞÖÜ Ô ÙÛÐÚ ÐËÐÖÛÐÓÌ Ú l1 , l2 , . . . , lN , ËÐÈÛÌÛÈÊÓÌ ÔÌÚ ÑÈÛÈ ÑÈ ×ÖÐÖÔ ÛØÖ ×Ö

(×.Þ. Re l1 Re l2 . . . Re lN ). ÁÛÎÔ ×ÌØÐ ×ÛàÙÎ ÌÑÝÜÒÐÙÓÖÜ ÛÎÚ ÐËÐÖÛÐÓÎ Ú li ,

ËÎÒÈËÎ ÈÔ ng = 1, ÖÐ ÐËÐÖÛÐÓÌ Ú ËÌÔ ÈØÑÖÜ Ô ÊÐÈ ÔÈ ×ØÖÙËÐÖØÐ ÙÖÜÔ ×ÒÎ ØàÚ ÛÈ

i
6
ÐËÐÖËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ. ÂÖ ÛÌ ÞØÎÙÐÓÖ×ÖÐÌÐ ÛÈÐ ÑÈÐ Ì ÔÈÚ ×ØÖ ÙÏÌÛÖÚ ËÌÐ ÑÛÎÚ k, ÛÌÒÌÐ àÚ
ÈÜÏÈÐ ØÌÛÖÚ, ÊÐÈ ÛÖÔ ×ØÖÙËÐÖØÐÙÓÖ ÛàÔ ÐËÐÖËÐÈÔÜÙÓÈ ÛàÔ, ÛÈ Ö×ÖÐ È Ûà ØÈ ÙÜÓÉÖÒÐ -
ÍÖÔÛÈÐ àÚ
j li ; k >; k = 1 ; 2 ; . . . ; ng : i
´ÞÖÜÓÌ
(a) j li ; k> = li j li ; k >; k = 1; 2; . . . ; n g : i
O ËÌÐ ÑÛÎÚ i ÈØÐÏÓÌÐ ÛÐÚ ËÐÈÝÖØÌÛÐÑÌ Ú ÐËÐÖÛÐÓÌ Ú.

6.2 ¿ÒÎØÖ ÛÎÛÈ ÐËÐÖËÐÈÔÜÙÓÈ ÛàÔ ÑÈÔÖÔÐÑà Ô ×ÐÔÈ ÑàÔ
8
´ÙÛà Ö ÛÐ ÓÈÚ ËÐ ÔÌÛÈÐ
9
Ö ÛÌÒÌÙÛÎ Ú A ÙÌ Ì ÔÈ N -ËÐÈ ÙÛÈÛÖ Þà ØÖ. ´ÙÛà ÓÐÈ ÉÈ ÙÎ
i >; i = 1; 2; :::; N ÙÛÖ Þà ØÖ ÈÜÛÖ Ô ÑÈÐ ÓÐÈ ÈÔÈ×ÈØÈ ÙÛÈÙÎ (a) ÛÖÜ ÛÌÒÌÙÛÎ A Ù'
j
ÈÜÛÎ Ô ÛÎ ÉÈ ÙÎ. °Ô Ì ÞÖÜÓÌ ÉØÌÐ ÛÈ ÐËÐÖËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ ÑÈÐ ÛÐÚ ÐËÐÖÛÐÓÌ Ú ÛÖÜ ×Ð ÔÈÑÈ (a),
Ó×ÖØÖÜ ÓÌ ÔÈ ÉØÖÜ ÓÌ ÛÈ ÐËÐÖËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ ÑÈÐ ÛÐÚ ÐËÐÖÛÐÓÌ Ú ÛÖÜ ÛÌÒÌÙÛÎ A ÙÛÖ Þà ØÖ
ÈÜÛÖ Ô.
¿ØÈ ÊÓÈÛÐ, ÈÔ ÛÖ ËÐÈ ÔÜÙÓÈ a > = (a1 ; a2 ; :::; aN )T ÌÐ ÔÈÐ ÒÜ ÙÎ ÛÎÚ ÌÕÐ ÙàÙÎÚ
j
(a) j a > = l j a >; (6:5)

P
ÛÖ ÛÌ ÛÖ ËÐÈ ÔÜÙÓÈ a > = j
i ai j i > ÐÑÈÔÖ×ÖÐÌÐ ÛÎ ÙÞÌ ÙÎ ÐËÐÖÛÐÓÎ Ú*
Aja > = lja >: (6:6)
´ÞÖÜÓÌ
X X
Aj a>= ai A j i > = ai aji j j >
i i;j
Î
!
X X
Aj a>= aji ai j j >: (6:7)
j i
* Ã×ÌÔÏÜÓÐ ÍÖÜÓÌ Ö ÛÐ a > ÌÐ ÔÈÐ Î ÈÔÈ×ÈØÈ ÙÛÈÙÎ ÛÖÜ a > ÙÛÎ ÉÈ ÙÎ
j j fj i> i , = 1; 2; :::; N .
g
6.2 ¿º¶À¾Â¶Â° ¸³¸¾³¸°¼ÃÁ»°ÂÇ¼ ¹°¼¾¼¸¹Ç¼ ¿¸¼°¹Ç¼ 371
2 3 P
AÒÒÈ È×Ö ÛÎÔ (6.5) ×ØÖÑÜ ×ÛÌÐ Ö ÛÐ (a) a > j = (l a >)j Î j j
i aji ai = laj . ÁÜÔÌ-
×à Ú, Î (6.7) ÊÐ ÔÌÛÈÐ
X X X
Aj a>= laj j j > = l aj j j > = l j a >; j a>= ai j i >;
j j i
ËÎÒÈËÎ Î (6.5) ÙÜÔÌ×È ÊÌÛÈÐ ÛÎÔ (6.6). ÂÖ ÈÔÛÐ ÙÛØÖÝÖ È×ÖËÌÐÑÔÜ ÌÛÈÐ ÌÕÐ ÙÖÜ ÌÜ ÑÖ-
ÒÈ.
·Ìà ØÎÓÈ 1: °Ô ÖÐ ×Ð ÔÈÑÌÚ (a) ÑÈÐ (a ) ÌÐ ÔÈÐ Ö ÓÖÐÖÐ, ËÎÒÈËÎ (a ) = (r ) 1 (a)(r ); 0 0 ÿ
ÛÖ ÛÌ Ì ÞÖÜÔ ÛÐÚ Ð ËÐÌÚ ÐËÐÖÛÐÓÌ Ú ÑÈÐ ÓÌ ÛÎÔ Ð ËÐÈ ÊÌàÓÌÛØÐÑÎ ×ÖÒÒÈ×ÒÖ ÛÎÛÈ ÛÎÔ ÑÈ ÏÌ
ÓÐ È.
°×Ö ËÌÐÕÎ: ´ÙÛà Ö ÛÐ (a) l; k > = l l; k >. ÂÖ ÛÌ j j
(r ) 1 (a)
ÿ
j l; k > = l(r ) 1 j l; k > ) (r ) 1 (a)(r )(r ) 1 j l; k > = l(r ) 1 j l; k >
ÿ ÿ ÿ ÿ
Î
h i h i
(a ) (r) 1 l; k > = l (r) 1 l; k > :
0 ÿ
j (6:8) ÿ
j
ÁÜÔÌ×à Ú, ÛÖ ËÐÈ ÔÜÙÓÈ x (k) > = (r) 1 l; k > ÌÐ ÔÈÐ ÐËÐÖËÐÈ ÔÜÙÓÈ ÛÖÜ ×Ð ÔÈÑÈ (a )
j
0 ÿ
j
0
ÓÌ ÐËÐÖÛÐÓÎ l ÑÈÐ ÊÌàÓÌÛØÐÑÎ ×ÖÒÒÈ×ÒÖ ÛÎÛÈ n g . ¿ØÖÝÈÔà Ú n g 0 0

ng , Ö ×ÖÜ ng ÌÐ ÔÈÐ
ÛÈ ÊØÈÓÓÐÑÈ ÈÔÌÕÈ ØÛÎÛÈ ËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ ×ÖÜ ÐÑÈÔÖ×ÖÐÖÜ Ô ÛÎÔ
(a) l; k > = l
j j l; k > :
´ÝÖ ÙÖÔ Ö ×Ð ÔÈÑÈÚ (r) ÌÐ ÔÈÐ 1-1, ÛÈ ËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ (Pr ) 1 l; k >; k = 1; 2; :::; ng , ÿ
j
ÌÐ ÔÈÐ Ö ÒÈ ÓÎ ÓÎËÌÔÐÑÈ . ·ÌàØÖÜ ÓÌ Ûà ØÈ ÛÎ ÙÞÌ ÙÎ nk=1 bk x (k) > = 0. ÂÖ ÛÌ, g
j
0
Ì ÞÖÜÓÌ
ng
X ng
X ng
X
(r ) b k j x (k) > = 0 Î
0
b k (r )(r ) 1 j l; k > = 0 Î
ÿ
b k j l ; k > = 0:
k =1 k =1 k =1
´×ÌÐËÎ Ö ÓàÚ ÛÈ ËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ l; k > ÌÐ ÔÈÐ ÊØÈÓÓÐÑÈ ÈÔÌÕÈ ØÛÎÛÈ, b k = 0. ³ÎÒÈËÎ Î
j
ÙÞÌ ÙÎ Pnk=1 bk xk > = 0 ÙÜÔÌ×È ÊÌÛÈÐ bk = 0: ° ØÈ, ÛÈ x (k) >; k = 1; 2; :::; ng ,

g
j
0
j
0
ÌÐ ÔÈÐ ÊØÈÓÓÐÑÈ ÈÔÌÕÈ ØÛÎÛÈ ÑÈÐ ng = ng . 0
·Ìà ØÎÓÈ 2: ¾ÓÖÐÖÐ ×Ð ÔÈÑÌÚ Ì ÞÖÜÔ ÛÎÔ Ð ËÐÈ ÈÒÊÌÉØÐÑÎ ×ÖÒÒÈ×ÒÖ ÛÎÛÈ, na , ÊÐÈ
ÑÈ ÏÌ ÐËÐÖÛÐÓÎ l.
°×Ö ËÌÐÕÎ: °Ô ÖÐ ×Ð ÔÈÑÌÚ (a) ÑÈÐ (a ) ÌÐ ÔÈÐ Ö ÓÖÐÖÐ, ËÎÒÈËÎ (a ) = (r ) 1 (a)(r ),
0 0 ÿ
ÛÖ ÛÌ
2 3
(a ) 0
ÿ l(e) = (r ) 1 (a)(r ) ÿ l(r ) 1 (e)(r ) = (r ) 1 (a) ÿ l(e) (r ):
ÿ ÿ ÿ
372 ¸³¸¾³¸°¼ÃÁ»°Â° ¹°¸ ¸³¸¾Â¸»´Á ¿¸¼°¹Ç¼
°ÒÒÈ Î ÖØÐ ÍÖÜÙÈ ËÌÔ ÓÌÛÈÉÈ ÒÒÌÛÈÐ ÓÌ ÛÖ ÓÌÛÈÙÞÎÓÈÛÐÙÓÖ ÖÓÖÐÖ ÛÎÛÈÚ, ËÎÒÈËÎ
det 2(a )
0
ÿ
3
l ( e) = det 2(a) ÿ l( e)
3
) f ( l) = f ( l) ;
0
ËÎÒÈËÎ Ö ÓÖÐÖÐ ×Ð ÔÈÑÌÚ Ì ÞÖÜÔ ÈÑØÐÉà Ú ÛÖ Ð ËÐÖ ÞÈØÈÑÛÎØÐÙÛÐÑÖ ×ÖÒÜà ÔÜÓÖ ÑÈÐ ÛÖ
Ð ËÐÖ ÝÈ ÙÓÈ.
³ÜÙÛÜÞà Ú, ÛÈ ×ÐÖ ×È Ôà ËÜ Ö ÏÌàØÎ ÓÈÛÈ ËÌÔ ÓÈÚ ÒÌ ÔÌ ÑÈ Ûà È×Ö ×ÖÐÌÚ ×ØÖÜ¢ ×Ö-
ÏÌ ÙÌÐÚ, ÊÐÈ ËÖÙÓÌ ÔÎ ÛÐÓÎ l, Ì ÞÖÜÓÌ na = ng , ËÎÒÈËÎ ×Ö ÛÌ Î ÊÌàÓÌÛØÐÑÎ ×ÖÒÒÈ×ÒÖ -
ÛÎÛÈ ÌÐ ÔÈÐ Ð ËÐÈ ÓÌ ÛÎÔ ÈÒÊÌÉØÐÑÎ ×ÖÒÒÈ×ÒÖ ÛÎÛÈ.
·Ìà ØÎÓÈ 3: °Ô ÛÈ ÐËÐÖËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ ÌÔÖ Ú N N ×Ð ÔÈÑÈ (a) È×ÖÛÌÒÖÜ Ô ÓÐÈ ÉÈ ÙÎ
2
ÛÖÜ N -ËÐÈ ÙÛÈÛÖÜ Þà ØÖÜ, ÛÖ ÛÌ Ö ×Ð ÔÈÑÈÚ (a) Ó×ÖØÌÐ ÔÈ ËÐÈÊàÔÐÖ×ÖÐÎÏÌÐ ÓÌ Ì ÔÈ
ÓÌÛÈÙÞÎÓÈÛÐÙÓÖ ÖÓÖÐÖ ÛÎÛÈÚ. °ÔÛÐ ÙÛØÖÝÈ, ÈÔ Ü×È ØÞÌÐ ËÐÈÊà ÔÐÖÚ ×Ð ÔÈÑÈÚ (d) ÑÈÐ
ÈÔÛÐÙÛØÌ ßÐÓÖÚ ×Ð ÔÈÑÈÚ (r), ÛÌ ÛÖÐÖÐ à ÙÛÌ (r) 1 (a)(r) = (d); ÛÖ ÛÌ ÛÈ ÐËÐÖËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ
ÿ
ÛÖÜ (a) È×ÖÛÌÒÖÜ Ô ÓÐÈ ÉÈ ÙÎ ÙÛÖ N -ËÐÈ ÙÛÈÛÖ Þà ØÖ.

°×Ö ËÌÐÕÎ: ´ÙÛà Ö ÛÐ ÛÈ ÐËÐÖËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ li ; k >; i = 1; 2; :::; n; k = 1; 2; :::; ng ,
j
È×ÖÛÌÒÖÜ Ô ÓÐÈ ÉÈ ÙÎ. °ØÐÏÓÖÜ ÓÌ ÛÈ ËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ àÚ ÌÕÎ Ú: ¿ÈÐ ØÔÖÜÓÌ ×Øà ÛÈ ÛÈ ng1
i
ÐËÐÖËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ ÛÎÚ ÐËÐÖÛÐÓÎ Ú l1 , Ü ÙÛÌØÈ ÛÈ ng2 ÐËÐÖËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ ÛÎÚ l2 Ñ.Ö.Ñ. °ÝÖÜ
ÛÈ ËÐÈÛÈ ÕÖÜÓÌ Ì ÛÙÐ, ÛÈ ÕÈÔÈÈØÐÏÓÖÜ ÓÌ ÓÌ Ì ÔÈ ÔÌ Ö ËÌÐ ÑÛÎ j (i; k), ËÎÒÈËÎ $
j a(j) >
$ j li ; k > ÓÌ l(j) = li , k = 1; 2; :::; ng . ¹ÈÛÈÙÑÌÜÈ ÍÖÜÓÌ Ûà ØÈ ÛÖÔ ×Ð ÔÈÑÈ
i
0 1
a(1) (2)
...
1 a1 a(1N )
B C
B C
B a(1) a(2) . . . a(2N ) C
B 2 2 C
(r ) = B
B .
B
... ... ...
C
C:
B ..
C
C
B C
@ A
a(1)
N a(2)
N ... a(NN )
¾ ×Ð ÔÈÑÈÚ (r) ÌÐ ÔÈÐ ÈÔÛÐÙÛØÌ ßÐÓÖÚ (ÙÜÔËÌ ÌÐ ËÜ Ö ÉÈ ÙÌÐÚ). ¿ØÖÝÈÔà Ú, ÐÙÞÜ ÌÐ
(a) a(j) > = l(j) a(j) > :
j j
¿ÈØÈÛÎØÖÜ ÓÌ Ö ÓàÚ Ö ÛÐ a(j) > = (r) f(j) >, Ö ×ÖÜ f(ÿj) > ÌÐ ÔÈÐ1 ËÐÈ ÔÜÙÓÈ ÙÛÎ ÒÎÚ ÓÌ
j j j
ÓÖÔÈ ËÈ ÙÛÎ ÊØÈÓÓÎ j ÑÈÐ ÓÎËÌÔÐÑÈ ÈÒÒÖÜ , ËÎÒÈËÎ f(j) > i = dji . ° ØÈ, j
(a)(r) f(j) > = l(j) (r) f(j) > (r) 1(a)(r) f(j) > = l(j) f(j) > :
j j )
ÿ
j j
°×Ö Ö ÙÈ Ö ÓàÚ ÌÐ ×ÈÓÌ ÙÛÖ ´ËÈ ÝÐÖ 6.1, ÛÈ ÌÐËÐÑÈ ÈÜÛÈ ËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ ÙÛÎ ÒÎÚ ÌÐ ÔÈÐ
ÐËÐÖËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ ÛÖÜ ËÐÈÊà ÔÐÖÜ ×Ð ÔÈÑÈ, ËÎÒÈËÎ
(r) 1(a)(r) = (d) ; Ö ×ÖÜ (d)ij = l(j) dij :
ÿ
6.2 ¿º¶À¾Â¶Â° ¸³¸¾³¸°¼ÃÁ»°ÂÇ¼ ¹°¼¾¼¸¹Ç¼ ¿¸¼°¹Ç¼ 373
¿ÈØÈÛÎ ØÎÙÎ: ¾ ËÌÐ ÑÛÎÚ (j) Ó×Î ÑÌ ÙÛÐÚ ÐËÐÖÛÐÓÌ Ú ÊÐÈ ÔÈ ÑÈÛÈËÌÐ ÕÌÐ Ö ÛÐ ÛÈ
ÐËÐÖËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ ÈØÐÏÓÎ ÏÎÑÈÔ ÓÌ ÛÖÔ ×ÐÖ ×È Ôà ÙÜÊÑÌÑØÐÓÌ ÔÖ ÛØÖ ×Ö. °Ô, Ö ÓàÚ,
ËÐ ÔÌÛÈÐ ÓÐÈ ÈØÐ ÏÓÎÙÎ ÛàÔ ÐËÐÖËÐÈÔÜÙÓÈ ÛàÔ, Î ×ÈØÌ ÔÏÌÙÎ ×ÌØÐÛÛÌÜ ÌÐ. ·È ÊØÈ ÝÖÜ-
ÓÌ ÛÖ ÛÌ l(j) = lj , ÓÌ ÛÎÔ ÑÈÛÈÔÖ ÎÙÎ Ö ÛÐ ËÐÈÝÖØÌÛÐÑÖÐ ËÌÐ ÑÛÌÚ ÌÔËÌ ÞÌÛÈÐ ÔÈ ÞÈØÈ-
ÑÛÎØÐ ÍÖÜÔ ÛÎÔ Ð ËÐÈ ÐËÐÖÛÐÓÎ .
°ÔÛÐ ÙÛØÖÝÈ, Ì ÙÛà Ö ÛÐ (r) 1 (a)(r) = (d). ´Ð ËÈÓÌ, ÙÛÖ ´ËÈ ÝÐÖ 6.1, Ö ÛÐ Ì ÔÈÚ ËÐÈ-
ÿ
Êà ÔÐÖÚ ×Ð ÔÈÑÈÚ Ì ÞÌÐ ÐËÐÖÛÐÓÌ Ú ÛÈ ËÐÈÊà ÔÐÈ ÙÛÖÐÞÌÐ È ÛÖÜ ÑÈÐ ÐËÐÖËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ,
jf(i) >, ÛÈ
0 1 0 1 0 1
1 0 0
B0C B1C B0C
B C B C B C
B : C B0C B C
B C ; B C; :::::; B : C:
B:C B:C B:C
B C B C B C
@:A @:A @0A
0 0 1
ÿ 1
ÂÖ ËÐÈ ÔÜÙÓÈ f(i) > Ì ÞÌÐ ÓÖÔÈ ËÈ ÙÛÎ ÊØÈÓÓÎ i ÑÈÐ ÓÎËÌÔÐÑÈ ÈÒÒÖÜ . ÂÈ ËÐÈÔÜ -
j
ÙÓÈÛÈ f(i) > ÌÐ ÔÈÐ ÊØÈÓÓÐÑÈ ÈÔÌÕÈ ØÛÎÛÈ. ¿ÈØÈÛÎØÖÜ ÓÌ Ûà ØÈ Ö ÛÐ
j
(a)(r) j f(i) > = (r )(d) j f(i) > = di (r ) j f(i) >;

ËÎÒÈËÎ ÛÈ ÐËÐÖËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ a(i) >= (r) f(i) > Ì ÞÖÜÔ ÛÐÚ ÌÕÎ Ú ÐËÐÖ ÛÎÛÌÚ:
j j
(i) a(i) > ÌÐ ÔÈÐ ÊØÈÓÓÐÑÈ ÈÔÌÕÈ ØÛÎÛÈ,

j
(ii) (a) a(i) >= li a(i) >; li = di = (d)ii :

j j
¿ÈØÈÛÎ ØÎÙÎ: ÁÛÐÚ ÌÝÈØÓÖÊÌ Ú, ÌÔËÐÈÝÌØÖ ÓÈÙÛÌ ÙÜÔÎ ÏàÚ ÊÐÈ ×Ð ÔÈÑÌÚ ×ÖÜ ×ÒÎ-
ØÖÜ Ô ÛÐÚ ×ØÖÜ¢ ×ÖÏÌ ÙÌÐÚ ÛàÔ ×ÐÖ ×È Ôà ÏÌàØÎÓÈ ÛàÔ. ²Ð' ÈÜÛÖ Ô ÛÖ ÒÖ ÊÖ, ÙÜÔÎ ÏàÚ, Î
ÌÜ ØÌÙÎ ÛàÔ ÐËÐÖËÐÈÔÜÙÓÈ ÛàÔ ÑÈÐ ÐËÐÖÛÐÓà Ô ÌÔÖ Ú ×Ð ÔÈÑÈ (a) ÑÈÒÌÐ ÛÈÐ ÑÈÐ ËÐÈÊà-
ÔÐÖ×ÖÐ ÎÙÎ ÛÖÜ ×Ð ÔÈÑÈ (a). AÔ ÛÈ ÙÜÙÛÎ ÓÈÛÈ a > ÑÈÐ f > ÌÐ ÔÈÐ ÖØÏÖÑÈÔÖÔÐÑÈ ,
(i) (i)
j j
+ 1
Ö ×Ð ÔÈÑÈÚ (r) ÌÐ ÔÈÐ ÓÖÔÈËÐÈÑÖ Ú, ËÎÒÈËÎ (r ) = (r ) . ÿ
¿ÈØÈ ËÌÐÊÓÈ 1: ·È ÌÕÌÛÈ ÙÖÜÓÌ ÛÖÜÚ ×Ð ÔÈÑÌÚ ÛàÔ ×ØÖÎÊÖÜ ÓÌÔàÔ ×ÈØÈËÌÐÊÓÈ ÛàÔ
(¿ÈØÈ Ë. 1 - ¿ÈØÈ Ë. 5, ´Ë. 6.1) Ü×Ö ÛÖ ×ØÐ ÙÓÈ ÛàÔ ×ÐÖ ×È Ôà ÏÌàØÎÓÈ ÛàÔ.
(i) O ×Ð ÔÈÑÈÚ
sx = 0 1
1 0
Ì ÞÌÐ ÐËÐÖÛÐÓÌ Ú 1 ÑÈÐ ÛÈ ÐËÐÖËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ ÛÖÜ,
6

j e1 > = 12 11 ;
p j e2 > = 12 11 ;
p
ÿ
ÌÐ ÔÈÐ ÊØÈÓÓÐÑÈ ÈÔÌÕÈ ØÛÎÛÈ. ¾ ×Ð ÔÈÑÈÚ (r ) ÌÐ ÔÈÐ

374 ¸³¸¾³¸°¼ÃÁ»°Â° ¹°¸ ¸³¸¾Â¸»´Á ¿¸¼°¹Ç¼
0 1 0 1

1= 2 1= 2 1= 2 1= 2
p p p p
(r) = @

A (r) 1 = @
)
ÿ
A
:
1= 2 1= 2 1= 2 1= 2
p p p p
ÿ ÿ
¸ÙÞÜ ÌÐ
0 10
1= 2
p
1= 2
p
0 1 10 1= 2 p
1= 2
p 1
(r ) ÿ 1 s (r ) = B
@
CB
A@
CB
A@
C
A
x

1= 2
p
ÿ 1= 2
p
1 0 1= 2
p
ÿ 1= 2
p
0 10 1 0 1 0
1= 2
p
1= 2
p
1= 2
p
ÿ 1= 2
p
1 0 l1 01
=B
@

CB
A@

C
A =B
@
C
A =B
@
C
A:
1= 2
p
ÿ 1= 2
p
1= 2
p
1= 2
p
0 ÿ 1 0 l2
(ii) ¾ ×Ð ÔÈÑÈÚ
0
0 1 01
B C
B C
(a ) = B 1 0 0 C
B
C
@ A
0 0 1
Ì ÞÌÐ ÐËÐÖÛÐÓÌ Ú l1 = 1; l2 = 1 ÑÈÐ l3 = 1, ÓÌ ÐËÐÖËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ
ÿ
0 1 0 1 0 1
1= 2
p
1= 2
p
0
B C B C C B
B C B C C B
j e1 > = Bÿ
B 1= 2 C C;
p
j e2 > = B
B 1 = 2 C;
C
p
j e3 > = 0 C
C:
B
B
@ A @ A A @
0 0 1
° ØÈ,
0 1 0 1
1= 2 1= 2 0 1= 2 1= 2 0
p p p p
ÿ
B C B C
B C B C
B p C B p C
(r ) = Bÿ =
B 1 2 1= 2 0
p
C;
C (r ) = 1 2
T B =
B 1= 2 0
p
C;
C (r ) 1 = (r )T :
ÿ
B C B C
@ A @ A
0 0 1 0 0 1
´Ü ÑÖÒÈ È×ÖËÌÐÑÔÜ ÌÛÈÐ Ö ÛÐ
6.2 ¿º¶À¾Â¶Â° ¸³¸¾³¸°¼ÃÁ»°ÂÇ¼ ¹°¼¾¼¸¹Ç¼ ¿¸¼°¹Ç¼ 375
0
ÿ 1 0 01
B C
B C
(r) 1(a)(r) = B
ÿ
B 0 1 0CC:
@ A
0 0 1
(iii) ¾ ×Ð ÔÈÑÈÚ
0
1 11
(a ) = @ A
0 1
Ì ÞÌÐ ÓÖ ÔÖ Ì ÔÈ ÐËÐÖËÐÈ ÔÜÙÓÈ, a(1) > = (1; 0)T , ÛÖ Ö×ÖÐ Ö, ÝÜÙÐÑÈ , ËÌÔ È×ÖÛÌÒÌÐ ÓÐÈ
j
ÉÈ ÙÎ ÙÛÖ ËÐËÐÈ ÙÛÈÛÖ Þà ØÖ. ¹ÈÛÈ ÙÜÔÌ ×ÌÐÈ,2Ö ×Ð ÔÈÑÈÚ ÈÜÛÖ Ú ËÌÔ Ó×ÖØÌÐ ÔÈ ËÐÈÊà-
ÔÐÖ×ÖÐÎÏÌÐ
3
ÓÌ ÓÌÛÈÙÞÎÓÈÛÐÙÓÖ ÖÓÖÐÖ ÛÎÛÈÚ ËÌÔ Ó×ÖØÌÐ ÔÈ ÑÈÛÈÙÑÌÜÈÙÛÌÐ Ö ×Ð ÔÈ-
ÑÈÚ (r) .
(iv) ¾ ×Ð ÔÈÑÈÚ
0 1
1 i
(a ) = @ A
i 1
Ì ÞÌÐ ÐËÐÖÛÐÓÌ Ú l1 = 1 + i ÑÈÐ l2 = 1 ÿ i , ÑÈÐ ËÜ Ö ÐËÐÖËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ,
0 1 0 1
1= 2 1= 2
p p
j e1 > = @ A
; j e2 > =@ A
:
1= 2 1= 2
p p
ÿ
ÁÜÔÌ×à Ú,
0 1
1= 2 1= 2
p p
(r) = @ 1 +
; (r ) = (r ) :
A ÿ
1= 2 1= 2
p p
ÿ
ÂÖ ÛÌ,
0 10 10 1
1= 2
p
1= 2
p
1 i 1= 2
p
1= 2
p
(r) 1(a)(r) = B
ÿ
@

CB
A@
CB
A@

C
A
1= 2
p
ÿ 1= 2
p
i 1 1= 2
p
ÿ 1= 2
p
0
1+i 01
=B
@
C
A:
0 1 ÿ i
376 ¸³¸¾³¸°¼ÃÁ»°Â° ¹°¸ ¸³¸¾Â¸»´Á ¿¸¼°¹Ç¼
0 1
cos sin eid
(v) (a ) = @ A:
sin e
ÿ
ÿ id
cos
AÔ = np, Ì ÞÖÜÓÌ
6

1
e1 > =
ieid ÿ 1
e2 > =
1
2 1 ; 2 ie id :
j p j p ÿ
ÿ
ÂÖ ÛÌ,

1
(r) = 2 ie1
id
ÿ 1 1 + 1 ie
; (r ) = (r ) = p
ÿ id
1
2 1 :
ÿ
ieÿid ieid
p
ÿ
¾ (r) ÌÐ ÔÈÐ ÓÖÔÈËÐÈÑÖ Ú ÑÈÐ ÐÙÞÜ ÌÐ

(r)+ (a)(r) = ei 0
0 eÿi
:
AÔ = np ÛÖ ÛÌ

(r) = 10 0 ;
1
ÑÈÏÖ ÙÖÔ, ÛÖ ÛÌ, Ö ×Ð ÔÈÑÈÚ (a) ÌÐ ÔÈÐ Î ËÎ ËÐÈÊà ÔÐÖÚ. &
ÁÎÓÌÐ àÙÎ 1: °Ô
(a ) j a> =l j a >; (6:9)

ÛÖ ÛÌ
2
(a) 1(e)3
ÿ j a > = (l ÿ 1) j a >; (6:10)
ËÎÒÈËÎ ÈÔ ÈÝÈÐØÌ ÙÖÜÓÌ È×Ö ÛÈ ÙÛÖÐÞÌÐ È ÑÈÛÈ ÓÎ ÑÖÚ ÛÎÚ ËÐÈÊàÔÐ ÖÜ ÌÔÖ Ú ×Ð ÔÈÑÈ (a)
ÓÐÈ ÙÛÈÏÌØÎ ×ÖÙÖ ÛÎÛÈ 1, ÛÈ ÐËÐÖËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ ÛÖÜ ËÌÔ ÈÒÒÈ ÍÖÜÔ, ÌÔà ÖÐ ÐËÐÖÛÐÓÌ Ú
ÌÒÈÛÛà ÔÖÔÛÈÐ ÑÈÛÈ 1. ¿ØÈÊÓÈÛÐÑÈ , Î (6.10) ×ØÖÑÜ ×ÛÌÐ È×Ö ÛÎÔ (6.9) ÈÔ ÈÝÈÐØÌ -
ÙÖÜÓÌ È×Ö ÛÈ ËÜ Ö ÓÌ ÒÎ ÛÎÚ ÛÎÔ Ð ËÐÈ ×ÖÙÖ ÛÎÛÈ, 1 a >. j
ÁÎÓÌÐ àÙÎ 2: ´ÙÛà Ö ÛÐ Ö N N ×Ð ÔÈÑÈÚ (a) Ó×ÖØÌÐ ÔÈ ×È ØÌÐ ÛÎ ÓÖØÝÎ

2

(a) = (b0) (0g) ;
Ö ×ÖÜ (b ) ×Ð ÔÈÑÈÚ n 2 n ÑÈÐ (g) ×Ð ÔÈÑÈÚ (N n) (N ÿ 2 ÿ n ). TÖ ÛÌ, ÊÐÈ ÔÈ ÉØÌÏÖÜ Ô ÖÐ
6.2 ¿º¶À¾Â¶Â° ¸³¸¾³¸°¼ÃÁ»°ÂÇ¼ ¹°¼¾¼¸¹Ç¼ ¿¸¼°¹Ç¼ 377
ÐËÐÖÛÐÓÌ Ú ÑÈÐ ÛÈ ÐËÐÖËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ ÛÖÜ ×Ð ÔÈÑÈ (a), ÈØÑÌÐ ÔÈ ËÐÈÊàÔÐÖ×ÖÐÎÏÖÜ Ô ÖÐ
ÓÐÑØÖ ÛÌØÖÐ ×Ð ÔÈÑÌÚ (b ) ÑÈÐ (g).
¿ØÈÊÓÈÛÐÑÈ , Ì ÙÛà (b ) b > = l b > ÑÈÐ (g) g > = m g >. TÖ ÛÌ, ÛÈ ÐËÐÖËÐÈÔÜ -
j j j j
ÙÓÈÛÈ

ja
(1) > = j b> kai ja
(2) > = 0
0 j g>
ÌÐ ÔÈÐ ÐËÐÖËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ ÛÖÜ ×Ð ÔÈÑÈ (a), ÓÌ ÐËÐÖÛÐÓÌ Ú l ÑÈÐ m ÈÔÛÐ ÙÛÖÐÞÈ. ÂÈ b >, g >, j j
ja(1) > ÑÈÐ a(2) >, ×ÐÖ ÈÔÈÒÜÛÐÑÈ , ÊØÈ ÝÖÔÛÈÐ

j
0 1 0 1 0 1 0 1
b1 g1 b1 0
B b2 C B g2 C B : C B : C
B C B C B C B C
B : C B : C B : C B : C
B C B C B C B C
B : C B : C B : C B : C
B C B C B C B C
j b>= B
B : C; j g >
C = B
B : C
C ) j a(1) > = B b C;
B nC j a(2) > = B
B g1 C:
C
B
B : C
C
B
B : C
C
B C
B C 0 B
B : C
C
B : C B : C B : C B : C
B C B C B C B C
@ : A @ : A @ : A @ : A
bn gN ÿ n 0 gN ÿ n
´Ü ÑÖÒÈ ËÐÈ×ÐÙÛà ÔÌÛÈÐ Ö ÛÐ

(a) j a(1) > =

(b ) 0 b > = (b ) b >
j j
0 (g) 0 0

ljb > b>
= 0 =l j
0 =l j a(1) > :
¾ÓÖÐÈ ÉØÐ ÙÑÌÛÈÐ Ö ÛÐ (a) a(2) > = m a(2) > :

j j
¶ ×ÈØÈÛÎ ØÎÙÎ ÈÜÛÎ ×ÖÒÒÌ Ú ÝÖØÌ Ú Ó×ÖØÌÐ ÔÈ ÓÈÚ Ùà ÙÌÐ È×Ö È ÙÑÖ×ÌÚ ×ØÈ ÕÌÐÚ.
´ÛÙÐ, ÛÖ ¿ÈØÈ ËÌÐÊÓÈ 2 ÛÖÜ ´Ë. 6.1 Ó×ÖØÌÐ ÔÈ ÒÜÏÌÐ ÈÔ ÒÜ ÙÖÜÓÌ ÛÖ ¿ÈØÈ ËÌÐÊÓÈ 1
ÛÖÜ ´Ë. 6.1. »Ì ÛÖÔ ×ÐÖ ×È Ôà ÙÜÓÉÖÒÐÙÓÖ , ÉØÐ ÙÑÖÜÓÌ

1
b 1 > = 11 ;
1
b 2 > = 11 kai j g > = 1;
2 2
j p j p
ÿ
ËÎÒÈËÎ
0 1 0 1
1 1 1 1
l1 = ÿ 1 $ j a(1) > = @ 1 A; l2 = 1 $ j a(2) > = @ 1 A;
2 0 2 0
p p ÿ
378 ¸³¸¾³¸°¼ÃÁ»°Â° ¹°¸ ¸³¸¾Â¸»´Á ¿¸¼°¹Ç¼
0 1
0
l3 = 1 $ ja(3) >= @ 0 A:
1
·Ìà ØÎÓÈ 4: ´ÙÛà Ö ÛÐ Ö N N ×Ð ÔÈÑÈÚ (a) ÌÐ ÔÈÐ ÑÈÔÖÔÐÑÖ Ú. ÂÖ ÛÌ:
2
(i) ²ÐÈ ÑÈ ÏÌ ÐËÐÖÛÐÓÎ l ÐÙÞÜ ÌÐ na = ng .

(ii) ÂÈ ÐËÐÖËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ ÛÖÜ ×Ð ÔÈÑÈ ÈÜÛÖÜ È×ÖÛÌÒÖÜ Ô ÓÐÈ ÉÈ ÙÎ ÙÛÖ N -ËÐÈ ÙÛÈÛÖ
Þà ØÖ. ³ÎÒÈËÎ Ö ×Ð ÔÈÑÈÚ ËÐÈÊàÔÐÖ×ÖÐÌÐ ÛÈÐ ÓÌ Ì ÔÈ ÓÌÛÈÙÞÎÓÈÛÐÙÓÖ ÖÓÖÐÖ ÛÎÛÈÚ.
ÂÖ ÏÌà ØÎÓÈ ÈÜÛÖ ÌÐ ÔÈÐ ÊÔàÙÛÖ àÚ ÝÈÙÓÈÛÐÑÖ ÏÌà ØÎÓÈ ÑÈÐ ÌÐ ÔÈÐ ÛÖ ×ÐÖ ÉÈÙÐÑÖ
È×Ö ÛÈ ÛÌ ÙÙÌØÈ ×ÐÖ ×È Ôà. ¿ÒÎÔ Ö ÓàÚ, Î È×Ö ËÌÐÕÎ ÌÐ ÔÈÐ ÑÈ ×àÚ ×ÖÒÜ ×ÒÖÑÎ. ¾
ÈÔÈÊÔà ÙÛÎÚ ×ÖÜ ÌÔËÐÈÝÌ ØÌÛÈÐ ÊÐÈ ÛÎÔ È×Ö ËÌÐÕÎ ÈÚ ÈÔÈÛØÌ ÕÌÐ ÙÌ ×ØÖÞàØÎÓÌ ÔÈ
ÉÐÉÒÐ È ²ØÈÓÓÐÑÎ Ú ° ÒÊÌÉØÈÚ. ´×Ð ÙÎÚ, ÈÚ ÑÖÐÛÈ ÕÌÐ ÑÈÐ ÛÖ ÉÐÉÒÐ Ö ÛÖÜ G.F. Simons
(ÙÌÒÐ ËÈ 290), ÑÈÏà Ú ÑÈÐ ÛÖ ¿ÈØÈ ØÛÎÓÈ ²6.
·Ìà ØÎÓÈ 5: °Ô ËÜ Ö ×Ð ÔÈÑÌÚ ÓÌÛÈÛÐ ÏÌÔÛÈÐ ÑÈÐ ÌÐ ÔÈÐ ÑÈÔÖÔÐÑÖÐ , Ó×ÖØÖÜ Ô ÔÈ
ËÐÈÊàÔÐÖ×ÖÐÎÏÖÜ Ô ÛÈÜÛÖ ÞØÖÔÈ, ÓÌ Ì ÔÈ ÓÌÛÈÙÞÎÓÈÛÐÙÓÖ ÖÓÖÐÖ ÛÎÛÈÚ.
¿ØÈÊÓÈÛÐÑÈ , Ì ÙÛà Ö ÛÐ (a)(b ) = (b )(a). ÂÖ ÛÌ, Ü×È ØÞÌÐ Ì ÔÈÚ ÓÌÛÈÙÞÎÓÈÛÐÙÓÖ Ú
ÖÓÖÐÖ ÛÎÛÈÚ, (r ) 1 (a)(r ) = (a ), à ÙÛÌ Ö ×Ð ÔÈÑÈÚ (a ) ÔÈ ÌÐ ÔÈÐ ËÐÈÊà ÔÐÖÚ, ËÎÒÈËÎ
ÿ 0 0
(a )ij = di dij . ¿ÈØÈÛÎØÖÜ ÓÌ Ö ÓàÚ Ö ÛÐ Ö ÓÌÛÈÙÞÎÓÈÛÐÙÓÖ Ú ÖÓÖÐÖ ÛÎÛÈÚ ËÐÈÛÎØÌÐ ÛÎ

0
ÓÌÛÈÏÌÛÐÑÖ ÛÎÛÈ, ËÎÒÈËÎ ÐÙÞÜ ÌÐ (a )(b ) = (b )(a ). ÁÜÔÌ×à Ú, 0 0 0 0
2 X X
(a )(b )3ij = 2(b )(a )3ij
0 0 0 0
) (a )ik (b )kj =
0 0
(b )ik (a )kj
0 0
k k
) di (b 0
)ij = (b )ij dj (di 0
) ÿ dj )(b 0
)ij = 0:
° ØÈ (b )ij = 0 ÈÔ di = dj . ´ÛÙÐ, ÈÔ ËÌÔ Ü×È ØÞÌÐ ÌÑÝÜÒÐÙÓÖ Ú (di = dj ÈÔ i = j), ÛÖ
0
6 6 6
ÏÌà ØÎÓÈ È×ÖËÌÐ ÞÛÎÑÌ.

¹ÈÐ ÙÛÎÔ ×ÌØÐ ×ÛàÙÎ Ö ÓàÚ ×ÖÜ Ü×È ØÞÌÐ ÌÑÝÜÒÐÙÓÖ Ú, ÖÐ ×Ð ÔÈÑÌÚ (a ) ÑÈÐ (b ) 0 0
Ó×ÖØÖÜ Ô, ÙÜ ÓÝàÔÈ ÓÌ ÛÈ ×ÐÖ ×È Ôà, ÔÈ ×È ØÖÜÔ ÛÎÔ ÌÕÎ Ú ÓÖØÝÎ :
0 1
d1 .
B
B
.. C
C
B d1 C
B d2 . C
B
B
B
.. C
C
C
B d2 . C
(a )=
0 B
B
B
.. C
C ; ng 1
C
+ ng2 + ::: + ng = N; (6:11)
n
B dn 1 . C
B
B
ÿ
.. C
C
B
B dn 1 C
C
dn .
ÿ
B C
@ .. A
dn
6.2 ¿º¶À¾Â¶Â° ¸³¸¾³¸°¼ÃÁ»°ÂÇ¼ ¹°¼¾¼¸¹Ç¼ ¿¸¼°¹Ç¼ 379
0
(b 1 ) 0 . . . 0 1
0
B 0 (b 2 ) . . . 0 C 0
(b ) = B
B .
@ ..
0
... ... ... C C;
A
(6:12)
0 0 . . . (b n ) 0
ËÎÒÈËÎ Ö ×Ð ÔÈÑÈÚ (a ) ÌÐ ÔÈÐ ËÐÈÊà ÔÐÖÚ ÑÈÐ Ö ×Ð ÔÈÑÈÚ (b ) È×ÖÛÌÒÌÐ ÛÈÐ È×Ö Ü×Ö×Ð -
0 0
ÔÈÑÌÚ (b1 ), (b 2 ), ..., (b n ), ÑÈÛÈ ÓÎ ÑÖÚ ÛÎÚ ËÐÈÊàÔÐ ÖÜ, ÓÌ ËÐÈÙÛÈ ÙÌÐÚ ng1 ng1 ,
0 0 0
2
ng2 2 , ..., ng ng ÈÔÛÐ ÙÛÖÐÞÈ. °Ô Ûà ØÈ ÑÈ ÔÖÜÓÌ Ì ÔÈ ÓÌÛÈÙÞÎÓÈÛÐÙÓÖ ÖÓÖÐÖ -

ng 2 2
ÛÎÛÈÚ, ÓÌ ×Ð ÔÈÑÈ ÓÌÛÈÙÞÎÓÈÛÐÙÓÖÜ (ri ), ÙÛÖÔ ×Ð ÔÈÑÈ (b i ), Ó×ÖØÖÜ ÓÌ ÔÈ ÛÖÔ ÝÌ ØÖÜ-
n n
0
ÓÌ ÙÌ ËÐÈÊà ÔÐÈ ÓÖØÝÎ ÞàØÐ Ú ÔÈ ÈÒÒÈ ÕÌÐ Î ÓÖØÝÎ ÛÖÜ ×Ð ÔÈÑÈ (a). ¿ØÈÊÓÈÛÐÑÈ , Ö
ÈÔÛÐ ÙÛÖÐÞÖÚ Ü×Ö×Ð ÔÈÑÈÚ (ai ) ÛÖÜ (a ) ÌÐ ÔÈÐ (ai ) = di (e), ËÎÒÈËÎ (ri ) 1 (ai )(ri ) =
0 0 0 ÿ 0
di (r i ) 1 (e)(r i ) = di (e) = (ai ), ËÎÒÈËÎ Ö (ai ) ÓÌ ÔÌÐ ÈÔÈÒÒÖÐ àÛÖÚ ÑÈÐ Ö (b i ) ÊÐ ÔÌÛÈÐ
ÿ 0 0 0
ËÐÈÊà ÔÐÖÚ. ³ÎÒÈËÎ , ÛÌÒÐÑÈ , Ü ÙÛÌØÈ È×Ö Ö ÒÖÜÚ ÛÖÜÚ ÓÌÛÈÙÞÎÓÈÛÐÙÓÖÜ Ú ÈÜÛÖÜ Ú, ÑÈÐ
ÖÐ ËÜ Ö ×Ð ÔÈÑÌÚ (a) ÑÈÐ (b ) ËÐÈÊàÔÐÖ×ÖÐÖÜ ÔÛÈÐ ÛÈÜÛÖ ÞØÖÔÈ.
´Ð ËÈÓÌ ×ÐÖ ×È Ôà Ö ÛÐ Ì ÔÈ ÙÜ ÔÖÒÖ ×ÐÔÈ ÑàÔ, T , ×ÖÜ ÓÌÛÈÛÐ ÏÌÔÛÈÐ (àÚ ×ØÖÚ ÛÖÔ
×ÖÒÒÈ×ÒÈÙÐÈÙÓÖ ) Ó×ÖØÌÐ ÔÈ ËÐÈÊàÔÐÖ×ÖÐÎÏÌÐ ÛÈÜÛÖ ÞØÖÔÈ, ÓÌ ÑÈ ×ÖÐÖ ÓÌÛÈÙÞÎÓÈ-
ÛÐÙÓÖ ÖÓÖÐÖ ÛÎÛÈÚ. ÂÐ ÊÐ ÔÌÛÈÐ Ö ÓàÚ Ö ÛÈÔ ÖÐ ×Ð ÔÈÑÌÚ ÈÜÛÖÐ ËÌÔ ÓÌÛÈÛÐ ÏÌÔÛÈÐ; ¿ØÖ-
ÝÈÔà Ú ËÌÔ Ó×ÖØÖÜ Ô ÔÈ ËÐÈÊàÔÐÖ×ÖÐÎÏÖÜ Ô ÛÈÜÛÖ ÞØÖÔÈ. ¹È Ûà È×Ö ÖØÐÙÓÌ ÔÌÚ Ö ÓàÚ
×ØÖÜ¢ ×ÖÏÌ ÙÌÐÚ, Ó×ÖØÖÜ Ô ÔÈ ÈÔÈÞÏÖÜ Ô, ËÎÒÈËÎ ÓÌ Ì ÔÈ ÓÌÛÈÙÞÎÓÈÛÐÙÓÖ ÖÓÖÐÖ ÛÎÛÈÚ
ÔÈ ÓÌÛÈÙÞÎÓÈÛÐÙÛÖÜ Ô, ÙÌ ×Ð ÔÈÑÌÚ ÓÌ ÓÎ ÓÎËÌÔÐÑÖÜ Ú Ü×Ö×Ð ÔÈÑÌÚ ÑÈÛÈ ÓÎ ÑÖÚ ÛÎÚ
ÑÜ ØÐÈÚ ËÐÈÊàÔÐ ÖÜ. ´ÛÙÐ, Ì ÔÈÚ ÛÜ×ÐÑÖ Ú ×Ð ÔÈÑÈÚ (b ) ×ÈÐ ØÔÌÐ ÛÎ ÓÖØÝÎ
0 1
B
b (1)

0 ... 0 C
B
B 0 b (2) . . . 0 C
C
(r)(b)(r) 1 =
ÿ
B
B ... ... . . . .. C:
C (6:13)
.
B C
@ A
0 0 ... b (k)
ÁÜÔÌ×à Ú, Î ÓÌÒÌ ÛÎ ÛàÔ ×ÐÔÈ ÑàÔ ÈÜÛà Ô ÈÔÈ ÊÌÛÈÐ ÙÛÎ ÓÌÒÌ ÛÎ È ÒÒàÔ ÓÌ ×ÖÒÜ ÓÐÑØÖ -
ÛÌØÎ ËÐÈ ÙÛÈÙÎ (ÑÈÓÐÈ ÞØÎ ÙÐÓÎ ×ÒÎØÖÝÖØÐ È ËÌÔ ÞÈ ÔÌÛÈÐ ÓÌ Ì ÔÈ ÓÌÛÈÙÞÎÓÈÛÐÙÓÖ
ÖÓÖÐÖ ÛÎÛÈÚ). ÂÖÜ ÛÖ, ×ØÖÝÈÔà Ú, ÙÜÓÉÈÐ ÔÌÐ Ö ÛÈÔ ÛÖ ÙÜ ÔÖÒÖ ÛàÔ ÛÌÒÌÙÛà Ô ×ÖÜ
ÈÔÛÐÙÛÖÐÞÖÜ Ô ÙÛÖÜÚ ×Ð ÔÈÑÌÚ ÈÜÛÖÜ Ú Ì ÞÖÜÔ ÈÔÈÒÒÖÐ àÛÖÜÚ Ü×Ö ÞàØÖÜÚ Sn S , ËÎ-
ÒÈËÎ ÈÔ
j f> 2 Sn ) Ajf > 2 Sn :
ÂÖ ÛÌ Ö ×Ð ÔÈÑÈÚ (b) Ó×ÖØÌÐ ÔÈ ×È ØÌÐ ÛÎ ÓÖØÝÎ (6.13), Ö ÛÈÔ ËÐÈÒÌÞÛÌÐ ÓÐÈ ÑÈÛÈ ÒÒÎÒÎ
ÉÈ ÙÎ (ÑÖÐ ÛÈÕÌ ¿ÈØÈ ØÛÎÓÈ ²1).
H ÌÜ ØÌÙÎ ÛàÔ ÈÔÈÒÒÖÐ àÛàÔ Ü×Ö ÞàØàÔ ÌÔÖ Ú Þà ØÖÜ S È×ÖÛÌÒÌÐ ÑÌÔÛØÐÑÖ ÏÌ ÓÈ
380 ¸³¸¾³¸°¼ÃÁ»°Â° ¹°¸ ¸³¸¾Â¸»´Á ¿¸¼°¹Ç¼
ÛÎÚ »ÈÏÎÓÈÛÐÑÎ Ú ÄÜÙÐÑÎ Ú ÑÈÐ ÉØÐ ÙÑÌÐ ÐËÐÈÐ ÛÌØÎ ÌÝÈØÓÖÊÎ ÙÛÎ ·ÌàØÐ È ¾ÓÈ ËàÔ,
Î Ö×ÖÐ È ÌÐ ÔÈÐ ÊÔàÙÛÎ àÚ ·ÌàØÐ È °ÔÈ×ÈØÈÙÛÈ ÙÌàÔ*. ´×Ð ÙÎÚ, Î ÈÔÈÊàÊÎ ×ÐÔÈ ÑàÔ
ÙÛÎÔ ÑÒÈÙÐÑÎ ÓÖØÝÎ Jordan (ÑÖÐ ÛÈÕÌ ¿ÈØÈ ØÛÎÓÈ ²) ÌÐ ÔÈÐ ÓÐÈ È ÒÒÎ ÛÌ ÛÖÐÈ ÌÝÈØ-
ÓÖÊÎ .
6.3 »ÌØÐÑÌ Ú ÌÝÈØÓÖÊÌ Ú
¾ÙÈ ÈÔÈÝÌ ØÈÓÌ ×ÐÖ ×È Ôà Ì ÞÖÜÔ ÓÌÊÈ ÒÎ ÞØÎÙÐÓÖ ÛÎÛÈ ÙÛÎÔ ¹ÉÈÔÛÖÓÎÞÈÔÐÑÎ ,
Ö ×ÖÜ ÖÐ ÑÒÈÙÐÑÌ Ú ÓÌÛØÎ ÙÐÓÌÚ ×ÖÙÖ ÛÎÛÌÚ (observables) ÙÜÔËÌ ÖÔÛÈÐ ÓÌ ÈÜÛÖ×ØÖÙÈØ-
ÛÎÓÌ ÔÖÜÚ ÛÌÒÌÙÛÌ Ú. ¾Ð ËÌ ÛÌÒÌÙÛÌ Ú, ÙÌ È ÒÒÌÚ ×ÌØÐ×Ûà ÙÌÐÚ ÈÑØÐÉà Ú, ÙÌ È ÒÒÌÚ ×Ì-
ØÐ×Ûà ÙÌÐÚ ÑÈÛÈ ×ØÖÙÌ ÊÊÐÙÎ, ÈÔÈ×ÈØÐ ÙÛÈÔÛÈÐ ÓÌ ÌØÓÐÛÐÈÔÖÜ Ú ×Ð ÔÈÑÌÚ. ¸ËÐÈÐ ÛÌØÖ
ÌÔËÐÈÝÌ ØÖÔ Ì ÞÌÐ Ö ÌØÓÐÛÐÈÔÖ Ú ×Ð ÔÈÑÈÚ ×ÖÜ ÈÔÛÐÙÛÖÐÞÌÐ ÙÛÎ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ (ÛÌÒÌÙÛÎ )
Hamilton ÛÖÜ ÙÜÙÛÎ ÓÈÛÖÚ, ÑÈÏÖ ÙÖÔ, ÙÜ ÓÝàÔÈ ÓÌ ÛÎÔ ¹ÉÈÔÛÖÓÎÞÈÔÐÑÎ , ÛÈ ÐËÐÖ-
ËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ ÛÖÜ ËÐ ÔÖÜÔ ÛÐÚ ÑÜÓÈÛÖÙÜÔÈØÛÎ ÙÌÐÚ ×ÖÜ ×ÌØÐÊØÈ ÝÖÜÔ ÛÖ ÑÉÈÔÛÖÓÎÞÈ-
ÔÐÑÖ ÙÜ ÙÛÎÓÈ ÑÈÐ ÖÐ ÐËÐÖÛÐÓÌ Ú ÛÖÜ ÈÔÛÐÙÛÖÐÞÖÜ Ô ÙÛÐÚ ÓÌÛØÎ ÙÐÓÌÚ ÌÔÌ ØÊÌÐÌÚ ÛÖÜ
ÙÜÙÛÎ ÓÈÛÖÚ. ²ÐÈ ÛÖ ÒÖ ÊÖ ÈÜÛÖ Ô, ÈØÞÐÑÈ , Î ¹ÉÈÔÛÖÓÎÞÈÔÐÑÎ Ö ×àÚ ÏÌÓÌÒÐà ÏÎÑÌ
È×Ö ÛÖÔ Heisenberg** ÒÌÊÖ ÛÈÔ ÑÈÐ »ÎÞÈÔÐÑÎ ¿ÐÔÈ ÑàÔ, ÙÌ ÈÔÛÐ ÏÌÙÎ ÓÌ ÛÎÔ ¹ÜÓÈ-
ÛÖÓÎÞÈÔÐÑÎ , Ö ×àÚ ËÐÈÛÜ×à ÏÎÑÌ È×Ö ÛÖÔ SchroÈdinger. ÁÛÖ ÌËÈ ÝÐÖ ÈÜÛÖ Ö ÓàÚ ÏÈ
×ÌØÐÖØÐÙÛÖÜ ÓÌ ÙÌ ÌÝÈØÓÖÊÌ Ú ×ÖÜ ×ÈØÖÜÙÐÈ ÍÖÔÛÈÐ, ÑÜØÐ àÚ, ÙÛÎÔ ¹ÒÈÙÐÑÎ ÄÜÙÐÑÎ .
6.3.1 ³ÐÈÊàÔÐÖ×ÖÐ ÎÙÎ ÛÌÛØÈÊàÔÐÑà Ô ÓÖØÝà Ô
TÌÛØÈÊàÔÐÑÌ Ú ÓÖØÝÌ Ú ÌÐ ÔÈÐ ÖÐ ×ÈØÈÙÛÈ ÙÌÐÚ ÛÎÚ ÓÖØÝÎ Ú
N X
X N
Q = (a)ij ji jj ;
3
(6:14a)
i =1 j=1
Ö ×ÖÜ (a) ÌÐ ÔÈÐ Ì ÔÈÚ ÙÛÈÏÌØÖ Ú ÌØÓÐÛÐÈÔÖ Ú ×Ð ÔÈÑÈÚ ÑÈÐ ji ; i = 1; 2; :::; N; ÌÐ ÔÈÐ ÖÐ
×ØÖÉÖÒÌ Ú ÌÔÖ Ú ÙÛÎÒÖËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÖÚ j > = (j1 ; j2 ; :::; jN )T , ÛÖ Ö×ÖÐ Ö ÈÔÈ×ÈØÐÙÛÈ
j
Ì ÔÈ ÈÝÎØÎÓÌ ÔÖ ËÐÈ ÔÜÙÓÈ x > ÙÌ ÓÐÈ ËÖÙÓÌ ÔÎ ÉÈ ÙÎ.

j
´ÔËÐÈÝÌØÖ ÓÈÙÛÌ ÔÈ ÉØÖÜ ÓÌ ÓÐÈ È ÒÒÎ, ÑÈÛÈ ÒÒÎÒÎ ÉÈ ÙÎ, ÛÌ ÛÖÐÈ à ÙÛÌ Ù' ÈÜÛÎ Ô
ÛÖ ËÐÈ ÔÜÙÓÈ x > ÔÈ ÈÔÈ×ÈØÐÙÛÈ ÔÌÛÈÐ È×Ö ÛÖ ÙÛÎÒÖËÐÈ ÔÜÙÓÈ
j
j h > = (h1 ; h2 ; :::; hN )T , Ì ÛÙÐ à ÙÛÌ Î ÌÕÐ ÙàÙÎ (6.14a) ÔÈ ×ÈÐ ØÔÌÐ ÛÎ ûËÐÈÊà ÔÐÈý
ÓÖØÝÎ
X
Q = li j h i j 2 ; (6:14b)
i
Ö ×ÖÜ li ÌÐ ÔÈÐ ×ØÈÊÓÈÛÐÑÖÐ ÈØÐÏÓÖÐ .

* ¹ÖÐ ÛÈÕÌ ÛÖ ¸.³. ±Ì ØÊÈËÖÚ, ·ÌàØÐ È ¾ÓÈ ËàÔ, »Ì ØÖÚ ° ÑÈÐ ±, ´ÑËÖ ÙÌÐÚ ÁÜÓÌà Ô, °ÏÎ ÔÈ (1991).
** EÐ ÔÈÐ ÞÈØÈÑÛÎØÐÙÛÐÑÖ Ö ÛÐ Ö Heisenberg ÈÊÔÖÖÜ ÙÌ ÓÌ ÞØÐ ÛÖ ÛÌ ÛÎÔ Î ËÎ ËÐÈÓÖØÝàÓÌ ÔÎ È×Ö ÛÖÜÚ
»ÈÏÎÓÈÛÐÑÖÜ Ú ÏÌàØÐ È ×ÐÔÈ ÑàÔ.
6.3 »´À¸¹´Á ´Ä°À»¾²´Á 381
²ÐÈ ÔÈ ÈÔÈ ÊÖÜÓÌ ÛÎÔ (6.14a) ÙÛÎÔ (6.14b), ÊØÈ ÝÖÜÓÌ ÛÎÔ (6.14a) àÚ ÌÕÎ Ú:
Q = < j (a) j j j >: (6:15)
¾Ð ËÜ Ö ÉÈ ÙÌÐÚ ÙÜÔËÌ ÖÔÛÈÐ ÓÌ Ì ÔÈ ÓÌÛÈÙÞÎÓÈÛÐÙÓÖ ÖÓÖÐÖ ÛÎÛÈÚ, ËÎÒÈËÎ
j h > = (r ) 1 j j >
ÿ
kai j j > = (r ) j h > :
ÁÜÔÌ×à Ú, Î (6.15) ÊØÈ ÝÌÛÈÐ
Q = < h (r)+(a)(r)
j j h >: (6:16)
´ÛÙÐ, Î ÌÕÐ ÙàÙÎ (6.16) ×ÈÐ ØÔÌÐ ÛÎ ÓÖØÝÎ (6.14b) ÈÔ
(r)+ (a)(r) = (d); (6:17)
Ö ×ÖÜ (d) Ì ÔÈÚ ×ØÈÊÓÈÛÐÑÖ Ú ËÐÈÊà ÔÐÖÚ ×Ð ÔÈÑÈÚ, ÓÌ ËÐÈÊà ÔÐÈ ÙÛÖÐÞÌÐ È li ; i = 1;
2; :::; N . ÁÛÎÔ ×ÌØÐ ×ÛàÙÎ ×ÖÜ ÖÐ ËÜ Ö ÉÈ ÙÌÐÚ ÌÐ ÔÈÐ ÖØÏÖÑÈÔÖÔÐÑÌ Ú, Ö ×Ð ÔÈÑÈÚ (r)
ÌÐ ÔÈÐ ÓÖÔÈËÐÈÑÖ Ú, (r) = (u), ÑÈÐ Î (6.17) ÊØÈ ÝÌÛÈÐ
(u)+ (a)(u) = (u) 1 (a)(u) = (d):
ÿ
(6:18)
³ÎÒÈËÎ , ÊÐÈ ÛÎÔ Ì×ÐÛÜÞÐ È ÛÖÜ ÙÑÖ×ÖÜ ÓÈÚ, ÈØÑÌÐ ÔÈ ËÐÈÊàÔÐÖ×ÖÐÎÏÌÐ Ö ÈØÞÐÑÖ Ú
×Ð ÔÈÑÈÚ (a) ÓÌ ÓÌÛÈÙÞÎÓÈÛÐÙÓÖ ÖÓÖÐÖ ÛÎÛÈÚ. ¾ ËÐÈÊàÔÐ ÍàÔ ×Ð ÔÈÑÈÚ (u) ÌÐ ÔÈÐ Ö
×Ð ÔÈÑÈÚ ÛàÔ ÐËÐÖËÐÈÔÜÙÓÈ ÛàÔ. ÂÈ ËÌ ËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ j > ÑÈÐ h > ÙÜÔËÌ ÖÔÛÈÐ ÓÌ
j j
ÛÐÚ ÙÞÌ ÙÌÐÚ

j h > = (u)+ j j > kai j j > = (u) j h > : (6:19)
ÁÜÔÎ ÏàÚ, ÙÛÐÚ ÌÝÈØÓÖÊÌ Ú, Î ÛÌÛØÈÊàÔÐÑÎ ÓÖØÝÎ ÌÐ ÔÈÐ ×ØÈÊÓÈÛÐÑÎ , ËÎÒÈËÎ Ö
×Ð ÔÈÑÈÚ (a) ÌÐ ÔÈÐ ÙÜÓÓÌÛØÐÑÖ Ú ÑÈÐ Ö ×Ð ÔÈÑÈÚ (u) ÌÐ ÔÈÐ ÖØÏÖÊà ÔÐÖÚ, (u) = (o).
¿ÈØÈ ËÌÐÊÓÈ 1: ´ÙÛà Î ÛÌÛØÈÊàÔÐÑÎ ÓÖØÝÎ
Q = 4j12 + 4j22 4j1 j2 + 4j1j3 + 4j2 j3 + 2j32:

ÿ (6:20)
¶ (6.20) ×ÈÐ ØÔÌÐ ÛÎ ÓÖØÝÎ (6.15) ÈÔ
0
4 ÿ 2 21
(a) = @ ÿ 2 4 2 A:
2 2 2
2
ÁÎÓÌÐà ÙÛÌ Ö ÛÐ ÛÈ ÓÎ ËÐÈÊà ÔÐÈ ÙÛÖÐÞÌÐ È ËÐÈÐØÌÏÎ ÑÈÔÌ ÓÌ ËÜ Ö Ì×ÌÐËÎ
3
ÙÛÎÔ (6.20)
Ü×È ØÞÖÜÔ Ö ØÖÐ ÓÌ i j ÌÔà ÙÛÎÔ (6.14a) Ü×È ØÞÖÜÔ Ö ÒÖÐ ÖÐ Ö ØÖÐ. ¾Ð ÐËÐÖÛÐÓÌ Ú ÛÖÜ

×Ð ÔÈÑÈ (a) ÌÐ ÔÈÐ

382 ¸³¸¾³¸°¼ÃÁ»°Â° ¹°¸ ¸³¸¾Â¸»´Á ¿¸¼°¹Ç¼

l1 = 6; l2 = 2(1 ÿ 2); l3 = 2(1 + 2); (6:21a)
p p
ÑÈÐ ÛÈ ÈÔÛÐ ÙÛÖÐÞÈ ÖØÏÖÑÈÔÖÔÐÑÈ ÐËÐÖËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ ÌÐ ÔÈÐ

0 1 0
1= 2
p
1=2 1 1=2 1 0
j a1 > =@ ÿ1= 2 A ;
p
j a2 > =@ 1=2 A; j a3 > = @ 1=2 A: (6:21b)
0 1= 2 1= 2
p p
ÿ
O ËÐÈÊàÔÐ ÍàÔ ÖØÏÖÊà ÔÐÖÚ ×Ð ÔÈÑÈÚ, (o), ÌÐ ÔÈÐ

0 1
1= 2 1=2 1=2
p
( o) = @ ÿ1= 2
p
1=2 1=2 A; (6:21c)
0 1= 2 1= 2
p p
ÿ
0 1
1= 2 1= 2 0
p p
ÿ
( o) + = ( o) 1 = @ 1 = 2
ÿ
1=2 1= 2 A: ÿ
p
(6:21d)
1=2 1=2 1= 2
p
° ØÈ,

= 6 h1 2 + 2(1 2) h2 2 + 2(1 + 2) h3 2; (6:22)
p p
Q j j ÿ j j j j
Ö ×ÖÜ
1
h1 = p j1 ÿ p j2 ;
1
2 2
1
h2 = j1 + j2 ÿ p j3 ;
1 1 (6:23)
2 2 2
1
h3 = j1 + j2 + p j3 :
1 1 &
2 2 2
¿ÈØÈ ËÌÐÊÓÈ 2: ´ÙÛà Î ÛÌÛØÈÊàÔÐÑÎ ÓÖØÝÎ
Q = 5j1 j1 + 2ij1 j2 2ij2 j1 + 2j1 j2 :
3 3
ÿ
3 3
(6:24)
¾ ×Ð ÔÈÑÈÚ (a) Ûà ØÈ ÌÐ ÔÈÐ

(a) = 5 2i : (6:25)
ÿ 2i 2
6.3 »´À¸¹´Á ´Ä°À»¾²´Á 383
O ×Ð ÔÈÑÈÚ ÈÜÛÖ Ú ÌÐ ÔÈÐ ÌØÓÐÛÐÈÔÖ Ú ÑÈÐ ËÐÈÊàÔÐÖ×ÖÐÌÐ ÛÈÐ ÓÌ ÓÌÛÈÙÞÎÓÈÛÐÙÓÖ ÖÓÖÐÖ -
ÛÎÛÈÚ. ±ØÐ ÙÑÖÜÓÌ Ö ÛÐ
0 1 0 1
5 2i= 5
p p
ÿ i=
l1 = 1; l2 = 6 kai j a1 > = @
A; j a2 > = @
A: (6:26a)
2= 5 1= 5
p p
O ËÐÈÊàÔÐ ÍàÔ ÓÖÔÈËÐÈÑÖ Ú ×Ð ÔÈÑÈÚ ÌÐ ÔÈÐ

0 1 0 1
5 2i= 5 i= 5 2= 5
p p p p
ÿ i=
(u) = @ A ( u ) + = (u) 1 = @ ) A; ÿ
(6:26b)

2= 5 1= 5 2i= 5 1= 5
p p p p
ÿ
ËÎÒÈËÎ
Q = j h1 j2 + 6jh2 j2 ; (6:27a)
Ö ×ÖÜ
i
h1 = p j1 + p j2 ; h2 =
2 ÿ 2i j + 1 j : (6:27b)
5 5 5 1 5 2
p p
´ÝÈØÓÖÊÎ 1: °ÔÈÊàÊÎ ÛÖÜ ÌÒÒÌÐßÖÌÐËÖÜ Ú ÈËØÈ ÔÌÐÈÚ ÛÎÚ ÓÎÞÈÔÐÑÎ Ú (àÚ ×ØÖÚ
ÛÜÞÖ Ô ÙÜ ÙÛÎÓÈ ÈÕÖ ÔàÔ) ÙÌ ÌÒÒÌÐßÖÌÐËÌ Ú àÚ ×ØÖÚ ÛÖÜÚ ÑÜ ØÐÖÜÚ È ÕÖÔÌÚ (ÑÖÐ ÛÈÕÌ
¿ØÖÉÒÎ ÓÈÛÈ 6.2.9 ÑÈÐ 6.2.10). &
6.3.2 ´Ü ØÌÙÎ ÛàÔ ÑÈÔÖÔÐÑà Ô ÛØÖ ×àÔ ÛÈÒÈ ÔÛàÙÎÚ (normal modes)
¿ÈØÖÜÙÐÈ ÍÌÛÈÐ ÙÌ ×ØÖÉÒÎ ÓÈÛÈ Ö ×ÖÜ Î ÈÒÒÎÒÌ×Ð ËØÈÙÎ Ó×ÖØÌÐ ÔÈ ×ØÖÙÌÊÊÐÙÛÌÐ
ÓÌ ÈØÓÖÔÐÑÎ , ËÎÒÈËÎ V (x) (1=2)kx2 , k ÙÛÈÏÌØÈ , Ö ×àÚ ÛÈÒÈÔÛà ÙÌÐÚ ÓÖØÐ àÔ,

ÝàÔÖ ÔÐÈ ÙÌ ÙÛÌØÌÈ Ùà ÓÈÛÈ, ÙÜ ÍÌÜÕÎ ÓÎÞÈÔÐÑà Ô ÛÈÒÈÔÛà ÙÌàÔ, ÎÒÌÑÛØÖÔÐÑÈ ÑÜ-
ÑÒà ÓÈÛÈ Ñ.Ò×. ÂÌ ÛÖÐÌÚ ÌÝÈØÓÖÊÌ Ú ÏÈ ËÖÏÖÜ Ô ÙÛÖÔ ÛØÐ ÛÖ ÛÖ ÓÖ ÛÎÚ ÙÌÐØÈ Ú ÈÜÛÎ Ú
(».».Ä., ÂÖ ÓÖÚ ¸¸¸, û·ÌàØÐ È ¾ÓÈ ËàÔý). ´×Ð ÙÎÚ, Ö ÈÔÈÊÔà ÙÛÎÚ ×ÈØÈ×Ì Ó×ÌÛÈÐ ÙÛÖ
¿ØÖ ÉÒÎÓÈ 6.2.12, ÑÈÏà Ú ÑÈÐ ÙÛÖ ÉÐÉÒÐ Ö ÛàÔ Byron ÑÈÐ Fuller (ÉÒ. ÉÐÉÒÐÖÊØÈÝÐ È
ÛÖÜ ×ÈØÖ ÔÛÖÚ ÑÌÝÈÒÈÐ ÖÜ).
6.3.3 Ã×ÖÒÖÊÐÙÓÖ Ú ×ÖÒÜËÐÈ ÙÛÈÛàÔ ÖÒÖÑÒÎØàÓÈ ÛàÔ ÛÜ ×ÖÜ Gauss
TÈ ÖÒÖÑÒÎØà ÓÈÛÈ ÈÜÛÈ ÌÐ ÔÈÐ ÛÎÚ ÓÖØÝÎ Ú
+1 +1 +1 !
X
n X
n X
n
I1 = dx1 dx2 ::: dxn exp i t k xk ÿ aij xi xj (6:28)
ÿ1 ÿ1 ÿ1
k =1 =1 j=1
i
Î
384 ¸³¸¾³¸°¼ÃÁ»°Â° ¹°¸ ¸³¸¾Â¸»´Á ¿¸¼°¹Ç¼
+1 +1 +1 ! !
X
n X
n X
n
I2 = dx1 dx2 ::: dxn F t k xk exp ÿ aij xj xj : (6:29)
ÿ1 ÿ1 ÿ1
k =1 i =1 j=1
¾Ð ÙÜÔÏÎ ÑÌÚ ÙÛÐÚ Ö×ÖÐ ÌÚ ×ØÌ ×ÌÐ ÔÈ Ü×ÈÑÖÜ ÌÐ Ö ÙÜÓÓÌÛØÐÑÖ Ú ×Ð ÔÈÑÈÚ (a) ÑÈÐ Î
ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ F (u), ÊÐÈ ÔÈ Ì ÞÖÜÔ Ì ÔÔÖÐÈ ÛÈ ÖÒÖÑÒÎØà ÓÈÛÈ (6.28) ÑÈÐ (6.29), ÏÈ
ÑÈÏÖØÐÙÛÖÜ Ô ×ÐÖ ÑÈ Ûà. ÂÈ xi ÑÈÐ ti Ó×ÖØÖÜ Ô ÔÈ ÏÌàØÎÏÖÜ Ô àÚ ÖÐ ×ØÖÉÖÒÌ Ú ËÜ Ö
ËÐÈÔÜÙÓÈ ÛàÔ, x > ÑÈÐ t >. ÂÖ ÛÌ, ÛÈ ×ÐÖ ×È Ôà ÖÒÖÑÒÎØà ÓÈÛÈ Ó×ÖØÖÜ Ô, ÙÜÓÉÖ-
j j
ÒÐÑÈ ÑÈÐ ÙÜ ÔÛÖÓÈ, ÔÈ ÊØÈÝÖÜ Ô

I1 = dx exp 2i < t j x >ÿ< xj (a) j
3
x> ; (6:30)

I2 = (
dxF < t j x > ) exp 2 ÿ < xj (a) j
3
x> ; (6:31)
Ö ×ÖÜ, ÙÜÓÉÖÒÐÑÈ , dx = dx1 dx2 ::: dxn .
´ ÙÛà Ö ÛÐ ÓÌ ËÐÈÊàÔÐÖ×ÖÐ ÎÙÎ ÛÖÜ ×Ð ÔÈÑÈ ( a) ÉØÐ ÙÑÖÜÓÌ ÛÐÚ ÐËÐÖÛÐÓÌ Ú
l1 ; l2 ; :::; ln , ÑÈÐ ÛÖÔ ËÐÈÊàÔÐ ÍÖÔÛÈ ÊÔÎ ÙÐÖ ÖØÏÖÊà ÔÐÖ ×Ð ÔÈÑÈ (o). ´ÙÛà, Ûà ØÈ, Ö ÛÐ
j y> = (o ) ÿ 1 j x > = (o)T j x >; det(o) = 1: (6:32)
ÂÖ ÛÌ,
X
n
< xj (a) j x> = li yi2 : (6:33)
i =1
ÁÜÔÌ×à Ú, ÛÈ ÖÒÖÑÒÎØà ÓÈÛÈ (6.28) ÑÈÐ (6.29) ÙÜÊÑÒÐ ÔÖÜÔ ÈÔ li > 0; i = 1; 2; :::; n,
ËÎÒÈËÎ ÈÔ < x (a) x > > 0 (Ö ×Ð ÔÈÑÈÚ ÌÐ ÔÈÐ ÏÌÛÐÑÈ ÖØÐÙÓÌ ÔÖÚ). ¶ (6.32) ÙÜÔÌ×È -
j j
ÊÌÛÈÐ Ö ÛÐ Î ÖØÐ ÍÖÜÙÈ Jacobi* ÛÖÜ ÓÌÛÈÙÞÎÓÈÛÐÙÓÖÜ x y ÌÐ ÔÈÐ ÓÖÔÈ ËÈ, ËÎÒÈËÎ

!
dx = dy. ´ÛÙÐ, ÛÈ ÖÒÖÑÒÎØà ÓÈÛÈ (6.30) ÑÈÐ (6.31) ÊØÈ ÝÖÔÛÈÐ

" #
X
n
I1 = dy exp i< o () T
tjy >ÿ li yi2 ; (6:34)
i =1
!
X
n
I2 = dyF < o ( () T
tjy > ) exp ÿ li yi2 : (6:35)
=1
i
ÁÎÓÌÐà ÙÛÌ Ö ÛÐ < t (o) j j y> = < ( o) T t j y> .

@yi
* ¶ ÖØÐ ÍÖÜÙÈ ÛÖÜ Jacobi, àÚ ÊÔàÙÛÖ Ô, ÌÐ ÔÈÐ J det
@xj
. ´Ëà J = det(o) = 1.
6.3 »´À¸¹´Á ´Ä°À»¾²´Á 385
²ÐÈ ÛÖÔ Ü×ÖÒÖÊÐÙÓÖ ÛàÔ (6.34) ÑÈÐ (6.35) ÌÐÙÈ ÊÖÜÓÌ ÛÖ ÓÌÛÈÙÞÎÓÈÛÐÙÓÖ
ÿ 1 ÿ 1=2 1
z > = d1=2 y >; Ö ×ÖÜ d ij = dij li ; (6:36)
p
j j
ÿ 1=2 1
ËÎÒÈËÎ Ö ×Ð ÔÈÑÈÚ d ÌÐ ÔÈÐ ËÐÈÊà ÔÐÖÚ, ÓÌ ÙÛÖÐÞÌÐ È Ð ÙÈ ÓÌ ÛÎÔ ÛÌÛØÈÊàÔÐÑÎ ØÐ ÍÈ
ÛàÔ ÐËÐÖÛÐÓà Ô ÛÖÜ (a). ÂÖ ÛÌ,
ÿ 1 1 p
y > = d1=2 ËÎÒÈËÎ yi = zi = li ; i = 1; 2; :::; n: (6:37)
ÿ
j z >; j
´ÛÙÐ, ×ÈÐ ØÔÖÜÓÌ

! " #
I1 =
Y
n
p
1 dz exp i < d 1=2
1 1 T
ÿ Xn
(o) t j z > ÿ zi2 ;ÿ
(6:38)
i=1 li i=1
! !
I2 =
Y
n
p
1 ÿ
dz F < d1=2
1 ÿ1
o () T
tjz >

exp ÿ
X
n
zi2 ; (6:39)
i =1 li i =1
ÿ 1
Ö ×ÖÜ Qni=1 1= li ÌÐ ÔÈÐ Î ÖØÐ ÍÖÜÙÈ Jacobi ÛÖÜ ÓÌÛÈÙÞÎÓÈÛÐÙÓÖÜ (6.37).
p
²ÐÈ ÛÖÔ Ü×ÖÒÖÊÐÙÓÖ ÛÖÜ ÖÒÖÑÒÎØà ÓÈÛÖÚ (6.38) ÏÈ ×ØÌ ×ÌÐ ÔÈ ÑÈ ÔÖÜÓÌ ÛÖÔ
ÌÑÏÌ ÛÎ ÛÌ ÒÌÐÖ ÛÌÛØÈ ÊàÔÖ. ²ØÈ ÝÖÜÓÌ
j z> = j v > + j b >; (6:40)
Ö ×ÖÜ b > ÑÈÛÈ ÒÒÎÒÖ ÙÛÈÏÌØÖ ËÐÈ ÔÜÙÓÈ. ´×Ð ÙÎÚ, ÈÔ ÊØÈ ßÖÜÓÌ, ÞÈ ØÐÔ ÙÜÔÛÖÓÐ ÈÚ,
j
d1=2 1 (o)T t >;

ÿ 1
j s> = j
ÿ
(6:41)
Ö ÌÑÏÌ ÛÎÚ ÊÐ ÔÌÛÈÐ
ÿ < v jv >ÿ < 2 v jb > ÿ < bjb >+i< sjv > +i< s j b >:
³ÎÒÈËÎ , Ö ÊØÈÓÓÐÑÖ Ú Ö ØÖÚ (àÚ ×ØÖÚ v >) ÓÎËÌÔÐ ÍÌÛÈÐ ÈÔ j
i
b>= s >:
j
2 j
ÁÜÔÌ×à Ú, ÈÔ ÏÌ ÙÖÜÓÌ

j z> = j v > +(i=2) j s >; j s> = ÿd1=21 1(o)T
ÿ
j t >; (6:42)
Î (6.38) ÊÐ ÔÌÛÈÐ
!
I1 =
Y
n
1 exp 3 < s s>

dv eÿ <v j v > ; (6:43)
i =1
p
li 4 ÿ j
Ö ×ÖÜ, ÙÜÓÉÖÒÐÑÈ ,
386 ¸³¸¾³¸°¼ÃÁ»°Â° ¹°¸ ¸³¸¾Â¸»´Á ¿¸¼°¹Ç¼
+1 +1 +1
dv exp( ÿ < v jv > )= d v 1 e ÿv 1
2
dv 2 eÿv 2 :::
2 2
d v n e ÿv n :
ÿ1 ÿ1 ÿ1
°ÒÒÈ
+1 n
dv exp( ÿ < v jv > )= dje j
2ÿ
= ( p )n ;
p
ÿ1
ËÎÒÈËÎ

I1

= ( p ) exp
p
n 3< s s>
Y
n
1 : (6:44)
ÿ
4 j
i
p
=1 li
°Ô ÏÌ ÒÖÜÓÌ, Ó×ÖØÖÜ ÓÌ ÔÈ ÊØÈ ßÖÜÓÌ ÛÎÔ ÌÕ. (6.44) ÑÈÐ àÚ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ ÛÖÜ ÈØÞÐ-
ÑÖÜ ×Ð ÔÈÑÈ, (a). ¿ØÈÊÓÈÛÐÑÈ ,
< sjs > = < ÿd1=2 1 1(o)T t
ÿ
j
ÿ
d1=2 1 (o)T t >
1 ÿ
= < (o)T t (d) 1 (o)T

j
ÿ
j t> = < t (o)(d) 1(o)T
j
ÿ
j t> )
= < t (a)
< sjs > j
ÿ 1 jt >
2 3
Ö ×ÖÜ ÏÌ ÙÈÓÌ (d)ij = dij li ,
Y
n p
li = det d1=2 = det(d) 1=2 = det(a) 1=2 ;
ÿ 1 2 3 2 3
i =1

I1 =2 pn=2
exp 3 < t (a) 1j t > : (6:45)
4
ÿ
det(a)31=2
ÿ j
²ÐÈ ÛÖÔ Ü×ÖÒÖÊÐÙÓÖ ÛÖÜ ÖÒÖÑÒÎØà ÓÈÛÖÚ (6.39) ÑÈ ÔÖÜÓÌ ÓÐÈ ÙÛØÖÝÎ ÈÕÖ ÔàÔ,
j v > = (r ) j z >; (6:46)
ÛÌ ÛÖÐÈ à ÙÛÌ
(r)ÿd1=21 1 (o)T ÿ
j t> =b j e1 >; (6:47)
Ö ×ÖÜ e1 >ÿ ÓÖÔÈËÐÈÐ
j Ö ËÐÈ ÔÜÙÓÈ ÑÈÛÈ ÓÎ ÑÖÚ ÛÖÜ v 1 . ³ÎÒÈËÎ , ÓÌÛÈ ÛÎ ÙÛØÖÝÎ , ÛÖ
ËÐÈ ÔÜÙÓÈ d1=2 1 (o)T t > Ì ÞÌÐ ÓÐ È ÓÖ ÔÖ ÙÜÔÐÙÛà ÙÈ, ÑÈÛÈ ÓÎ ÑÖÚ ÛÖÜ v 1 , ÓÌ ÓÎ ÑÖÚ
1 ÿ
j
6.3 »´À¸¹´Á ´Ä°À»¾²´Á 387
b 2 = < (r ) d1=2 1 (o)T t j (r ) d1=2 1 (o)T t >

ÿ 1 ÿ 1
ÿ ÿ
(6:48a)
Î
b 2 = < t j(a) 1 j t > :ÿ
(6:48b)
¿ØÖÝÈÔà Ú, Ö ÓÌÛÈÙÞÎÓÈÛÐÙÓÖ Ú (6.46) ÐÑÈÔÖ×ÖÐÌÐ ÛÎ ÙÞÌ ÙÎ Pi zi2 = Pi v i2 . ´ÛÙÐ,
Î (6.39) ×ÈÐ ØÔÌÐ ÛÎ ÓÖØÝÎ
I2 =2 1 + 1
dv 1 F (bv 1)e ÿ v 12
+1
2
dv 2 eÿv 2 :::
+1
2
dv n eÿv n

det(a)31=2 ÿ1 ÿ1 ÿ1
Î
(n 1)=2 +1
= 2 p 31=2 (bu)e u2
b = [< t j(a) 1 j t >]1=2 : (6:49)
ÿ
I2 duF ;
ÿ ÿ
det(a) ÿ1
°×Ö ÛÎÔ ÌÕÐ ÙàÙÎ (6.49) ×ØÖÑÜ ×ÛÌÐ Ö ÛÐ Î F (b u) ÏÈ ×ØÌ ×ÌÐ ÔÈ ÌÐ ÔÈÐ ÛÌ ÛÖÐÈ à ÙÛÌ ÔÈ
Ü×È ØÞÌÐ ÛÖ ÓÖÔÖËÐÈ ÙÛÈÛÖ ÖÒÖÑÒÎ ØàÓÈ
+1
du F (b u)e ÿ u2
:
ÿ1
´×ÈÔÈÒÈÓÉÈ ÔÖÜÓÌ Ö ÛÐ ÛÈ ÖÒÖÑÒÎØà ÓÈÛÈ (6.28) ÑÈÐ (6.29) Ì ÞÖÜÔ ÔÖ ÎÓÈ ÌÝÖ ÙÖÔ
Ö ×Ð ÔÈÑÈÚ (a) ÌÐ ÔÈÐ ÏÌÛÐÑÈ ÖØÐÙÓÌ ÔÖÚ. ³Ð ÔÖÔÛÈÐ, ÈÔÛÐ ÙÛÖÐÞÈ, È×Ö ÛÐÚ ÌÕÐÙà ÙÌÐÚ
(6.45) ÑÈÐ (6.49), ÌÝÖ ÙÖÔ Ö ×Ð ÔÈÑÈÚ (a) ÌÐ ÔÈÐ ÙÜÓÓÌÛØÐÑÖ Ú.
ÁÎÓÌÐ àÙÎ: ÂÖ I1 ÌÐ ÔÈÐ ÌÐËÐÑÎ ×ÌØÐ ×ÛàÙÎ ÛÖÜ I2 ÙÛÎÔ ×ÌØÐ ×ÛàÙÎ ×ÖÜ
F (< t x >) = exp(i< t x >). ÂÖ ÛÌ Î (6.49) ÖËÎÊÌÐ ÙÛÎÔ (6.45) (ÑÖÐ ÛÈÕÌ ¿ÈØÈ ËÌÐÊ-
j j
ÓÈ 6, ´Ë. 1.19).
²ÐÈ ÓÌØÐÑÌ Ú ÈÑÖ ÓÈ ÌÝÈØÓÖÊÌ Ú, Ö ÈÔÈÊÔà ÙÛÎÚ ×ÈØÈ×Ì Ó×ÌÛÈÐ ÙÛÎ ÉÐÉÒÐÖÊØÈÝÐ È
ÑÈÏà Ú ÑÈÐ ÙÛÖ ¿ÈØÈ ØÛÎÓÈ ².
6.3.4. ÅÈØÈÑÛÎØÐÙÛÐÑÖ ×ÖÒÜà ÔÜÓÖ ÑÈÐ ÓÌØÐÑÌ Ú ÌÝÈØÓÖÊÌ Ú ÛÖÜ
´ÙÛà Ì ÔÈÚ ÛÌÒÌÙÛÎ Ú A ×ÖÜ ËØÈ ÙÌ Ì ÔÈ N -ËÐÈ ÙÛÈÛÖ ËÐÈÔÜÙÓÈÛÐÑÖ Þà ØÖ, SN .

ÂÖ ÛÌ È×ÖËÌÐÑÔÜ ÌÛÈÐ (ÑÖÐÛÈ ÛÌ ¿ÈØÈ ØÛÎÓÈ ²) Ö ÛÐ ÛÖ ÙÜ ÔÖÒÖ ÛàÔ ËÐÈÔÜÙÓÈ ÛàÔ
jx > SN ×ÖÜ ÐÑÈÔÖ×ÖÐÖÜ Ô ÛÎ ÙÞÌ ÙÎ
2
(A lI )m x > = 0; m ÈÑÌ ØÈÐÖÚ, m > 0,

ÿ j
ÙÜÊÑØÖÛÖÜ Ô Ì ÔÈ ËÐÈÔÜÙÓÈÛÐÑÖ Þà ØÖ (l), ×ÖÜ ÌÐ ÔÈÐ ÈÔÈÒÒÖÐ àÛÖÚ Ü×Ö ÞàØÖÚ ÛÖÜ
N
A, ËÎÒÈËÎ x > j (l) A x > (l). ³ÌÐ ÑÛÎÚ ÛÎÚ ÐËÐÖÛÐÓÎ Ú l ÒÌ ÊÌÛÈÐ Ö ÌÒÈ -
2 N ) j 2 N
ÞÐÙÛÖÚ ÈÑÌ ØÈÐÖÚ m > 0 ÛÌ ÛÖÐÖÚ à ÙÛÌ

388 ¸³¸¾³¸°¼ÃÁ»°Â° ¹°¸ ¸³¸¾Â¸»´Á ¿¸¼°¹Ç¼
(A ÿ lI )m j x > = 0 ÊÐÈ ÑÈ ÏÌ j x> 2 N ( l) .

´ÙÛà, Ûà ØÈ, li , i = 1; 2; 3; ::: n, ÖÐ ÐËÐÖÛÐÓÌ Ú ÛÖÜ ÛÌÒÌÙÛÎ A, ÓÌ ÈÔÛÐ ÙÛÖÐÞÖÜÚ
ËÌÐ ÑÛÌÚ* mi . ÂÖ ÛÌ, ÛÖ ÌÒÈ ÞÐÙÛÖ ÞÈØÈÑÛÎØÐÙÛÐÑÖ ×ÖÒÜà ÔÜÓÖ ÛÖÜ A ÖØÐ ÍÌÛÈÐ àÚ
ÌÕÎ Ú:
Y
n X
n
P A ( ) = (A ÿ li I )m ; i
mi N: (6:50)
i =1 i=1
ÂÖ P (A) Ì ÞÌÐ ÛÎÔ ÐËÐÖ ÛÎÛÈ (ÑÖÐÛÈ ÛÌ ¿ÈØÈ ØÛÎÓÈ ²)
P A ( ) j x> = 0 ÊÐÈ ÑÈ ÏÌ j x> 2 SN . (6:51)
°×Ö ÛÎÔ (6.51) ÙÜÔÌ×È ÊÌÛÈÐ Ö ÛÐ Ö ÛÌÒÌÙÛÎ Ú Am , ÓÌ m = Pni=1 mi , Ó×ÖØÌÐ ÔÈ ÊØÈÝÌÐ
ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌÐ ÓÐÑØÖÛÌ ØàÔ ÛÎÚ Am ËÜÔÈ ÓÌàÔ ÛÖÜ A:
X
m 1
= (6:52)
ÿ
Am Pk Ak :
k =0
ÂÖ Ð ËÐÖ ÐÙÞÜ ÌÐ ÊÐÈ ÑÈ ÏÌ ÛÌÒÌÙÛÎ Ar ÓÌ r > m. ° ØÈ, ÑÈ ÏÌ ÈÔÈÒÜÛÐÑÎ ** ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ
f (A) ÛÖÜ ÛÌÒÌÙÛÎ A Ó×ÖØÌÐ ÔÈ ÊØÈÝÌÐ àÚ
X
m 1
( )= (6:53)
ÿ
f A fk A k :
k =0
ÁÛÎÔ ÌÐËÐÑÎ ÈÒÒÈ ÈØÑÌÛÈ ÙÜÔÎÏÐÙÓÌ ÔÎ ×ÌØÐ ×ÛàÙÎ ×ÖÜ m = n, ÖÐ ÙÜÔÛÌÒÌÙÛÌ Ú fk
Ü×ÖÒÖÊÐ ÍÖÔÛÈÐ ÌÜ ÑÖÒÈ ÈÔ ÌÐ ÔÈÐ ÊÔàÙÛÌ Ú ÖÐ ÐËÐÖÛÐÓÌ Ú, li , ÛÖÜ A. ¿ØÈÊÓÈÛÐÑÈ , ËØà -
ÔÛÈÚ ÓÌ ÛÖÜÚ ÛÌÒÌÙÛÌ Ú ÛÎÚ (6.53) ÙÛÖ ÐËÐÖËÐÈ ÔÜÙÓÈ ÛÖÜ A ÓÌ ÐËÐÖÛÐÓÎ li , ×ØÖÑÜ ×ÛÌÐ
X
m 1
(li ) = (6:54)
ÿ
f fk lki :
k =0
¶ (6.54) ÞØÎÙÐÓÖ×ÖÐÌÐ ÛÈÐ ÊÐÈ ÛÖÔ Ü×ÖÒÖÊÐÙÓÖ ÛàÔ fk , ÑÈÐ ÓÌ Ùà ÈÜÛà Ô ÑÈÐ ÛÎÚ (6.53)
ÊÐ ÔÌÛÈÐÿËÜÔÈÛÖ Ú Ö Ü×ÖÒÖÊÐÙÓÖ Ú Ö×ÖÐÈÙËÎ ×ÖÛÌ ÈÔÈÒÜÛÐÑÎ 1Ú ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎÚ ÌÔÖ Ú ÛÌÒÌ-
ÙÛÎ A Î ×Ð ÔÈÑÈ ×ÖÜ ÈÔÈ×ÈØÐÙÛÈ ÛÖÔ A ÙÌ ÑÈ ×ÖÐÈ ÉÈ ÙÎ .
·È ÌÝÈØÓÖ ÙÖÜÓÌ ÛÈ ×ÐÖ ×È Ôà ÙÌ ÓÌØÐÑÈ ×ÈØÈËÌÐ ÊÓÈÛÈ.
* ¾ ÈØÐÏÓÖ Ú m ÌÐ ÔÈÐ ×È ÔÛÖÛÌ ÓÐÑØÖ ÛÌØÖÚ Î ÛÖ ×ÖÒÜ Ð ÙÖÚ ÓÌ ÛÎÔ ÈÒÊÌÉØÐÑÎ ×ÖÒÒÈ×ÒÖ ÛÎÛÈ. »Ì È ÒÒÈ
i
ÒÖ ÊÐÈ, ÛÖ ÞÈØÈÑÛÎØÐÙÛÐÑÖ ×ÖÒÜà ÔÜÓÖ ÌÐ ÔÈÐ ÉÈÏÓÖÜ ÓÐÑØÖ ÛÌØÖÜ Î ÛÖ ×ÖÒÜ Ð ÙÖÜ ÓÌ ÌÑÌÐ ÔÖÔ ÛÖÜ
×ÖÒÜàÔÜ ÓÖÜ f(l) = Qni=1 (l li )r , Pni=1 ri =PN .
ÿ
i
** ÁÌ ÑÈ ÏÌ ÈÔÈÒÜÛÐÑÎ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ f (z) =

n=0 an z Ó×ÖØÖÜ ÓÌ ÔÈ ÈÔÛÐÙÛÖÐÞÐ ÙÖÜÓÌ ÛÖÔ ÛÌÒÌÙÛÎ
1 n
P
f (A) = n=0 an An , ÈÝÖÜ ÖØÐÙÛÌÐ ÑÈÛÈ ÒÒÎÒÎ ÙÜ ÊÑÒÐÙÎ.
1
6.3 »´À¸¹´Á ´Ä°À»¾²´Á 389
¿ÈØÈ ËÌÐÊÓÈ 3: ³Ð ÔÌÛÈÐ Ö ÛÌÒÌÙÛÎ Ú

Rx = exp (isx ), Ö ×ÖÜ sx =
0 1 (6:55)
ÿ 1
1 0
sx ÌÐ ÔÈÐ ×Ð ÔÈÑÈÚ ÛÖÜ Pauli . ¼È Ü×ÖÒÖÊÐÙÛÌÐ Ö ×Ð ÔÈÑÈÚ (rx ) Rx . $
¾Ð ÐËÐÖÛÐÓÌ Ú ÛÖÜ sx ÌÐ ÔÈÐ l = 1 (È×ÒÌ Ú) (ÑÖÐ ÛÈÕÌ ¿ÈØÈ ËÌÐÊÓÈ 1, ´Ë. 6.1).
6
ÁÜÔÌ×à Ú, È×Ö ÛÎÔ (6.50),

( ) = (A
P A ÿ )( + I ) = 0;
I A A $ sx :
2 3
° ØÈ A2 = I , ËÎÒÈËÎ ÑÖÐÛÈ ÛÌ ÌÕ. (6.53)
(rx ) = f1 (e) + f2 sx :
´ÛÙÐ Î (6.54) ËÐ ÔÌÐ
ei = f1 + f2 ; eÿi = f1 ÿ f2 ;
ËÎÒÈËÎ f1 = cos , f2 = i sin ÑÈÐ

f (sx ) = (rx ) = cos 10 01 + i sin 01 10
Î

(rx ) = icos i sin : (6:56)
Rx $
sin cos &
¿ÈØÈ ËÌÐÊÓÈ 4: ¼È ÉØÌÏÖÜ Ô ÖÐ ÈØÐÏÓÖÐ pn ÑÈÐ qn ×ÖÜ ÐÑÈÔÖ×ÖÐÖÜ Ô ÛÐÚ ÈÔÈËØÖ-
ÓÐÑÌ Ú ÙÞÌ ÙÌÐÚ
pn+1 = 3 p n + 4 qn ; qn+1 = pn + 3 qn ; (6:57)
Ö ÛÈÔ ÌÐ ÔÈÐ ÊÔàÙÛÈ ÛÈ p0 ÑÈÐ q0 . °ÔÈ ÒÖÊÌÚ ÛÎÚ (6.57) ÙÞÌ ÙÌÐÚ ×ÈØÖÜÙÐÈ ÍÖÔÛÈÐ ÙÌ
×ÖÒÒÈ ×ØÖÉÒÎ ÓÈÛÈ ÌÕÐÙà ÙÌàÔ ËÐÈÝÖØà Ô.
·ÌàØÖÜ ÓÌ ÛÈ pn ÑÈÐ qn àÚ ÛÐÚ ×ØÖÉÖÒÌ Ú ÌÔÖ Ú ËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÖÚ xn >, ËÎÒÈËÎ j
xn > = (pn ; qn ) . TÖ ÛÌ, Î (6.57) ÊØÈ ÝÌÛÈÐ

T
j

j xn+1 > = (a) j xn >;
3 4
(a) = 1 3 : (6:58)
¶ ÌÕÐ ÙàÙÎ (6.58) ÙÜÔÌ×È ÊÌÛÈÐ
j xn > = (a)n j x0 > :
´Ü ÑÖÒÈ ÉØÐ ÙÑÖÜÓÌ Ö ÛÐ ÖÐ ÐËÐÖÛÐÓÌ Ú ÛÖÜ ×Ð ÔÈÑÈ (a) ÌÐ ÔÈÐ 5 ÑÈÐ 1. ÁÜÔÌ×à Ú, Ì×ÌÐËÎ
m = 2, Ì ÞÖÜÓÌ
390 ¸³¸¾³¸°¼ÃÁ»°Â° ¹°¸ ¸³¸¾Â¸»´Á ¿¸¼°¹Ç¼
( a ) n = f 1 ( e ) + f2 ( a ) ; (6:59)
ËÎÒÈËÎ ÏÈ ×ØÌ ×ÌÐ
= 5(1 45 )
8 n 1 ÿ
9 >
5 = f1 + 5
ÿ
n >
> f1
f2 >
= >
<
) ;
> >
1 n = f1 + f2 ; >
> 5n 1
2= 4
>
:f ÿ
0
1 2 5n + 2 1 4(5n 1) 1
ÿ
(a) = 4 @
n A; (6:60)
5n 1 ÿ 2 5n + 2
1
ËÎÒÈËÎ
= 12 (5n + 1)p0 + (5n 1)q0 ;
pn ÿ
1 1 (6:61)
qn = (5n 1)p0 + (5n + 1)q0 :
4 ÿ
2
H ÓÌ ÏÖËÖÚ Ó×ÖØÌÐ ÔÈ ÌÝÈØÓÖÙÛÌÐ ÑÈÐ ÙÛÐÚ ×ÌØÐ×Ûà ÙÌÐÚ ÈÔÈËØÖÓÐÑà Ô ÙÞÌ ÙÌàÔ ÓÌ
×ÌØÐÙÙÖ ÛÌØÖÜÚ ÈÊÔà ÙÛÖÜÚ. &
¿ÈØÈ ËÌÐÊÓÈ 5: ¼È ÒÜÏÌÐ Î ÈÔÈËØÖÓÐÑÎ ÙÞÌ ÙÎ
pn+1 = 5pn 6pn

ÿ ÿ 1 ; n = 1; 2; :::; p0 ; p1 ÊÔàÙÛÈ . (6:62)
H ÙÞÌ ÙÎ ÈÜÛÎ ÊØÈ ÝÌÛÈÐ
pn+1 = 5 pn 6qn ;ÿ qn+1 = pn : (6:63a)
°ÑÖÒÖÜÏà ÔÛÈÚ ÛÎ ËÐÈËÐÑÈÙÐ È ÛÖÜ ×ØÖÎÊÖÜ ÓÌÔÖÜ ×ÈØÈËÌÐ ÊÓÈÛÖÚ, ÉØÐ ÙÑÖÜÓÌ

(a) = 51 ÿ6 (6:63b)
0
ÑÈÐ, ÛÌÒÐÑÈ ,
pn+1 = (3n+1 2n+1 )p1 6(3n 2n )p0 : (6:64)
&
ÿ ÿ ÿ
¿ÈØÈ ËÌÐÊÓÈ 6: ¼È ÒÜÏÌÐ Î ËÐÈÝÖØÐÑÎ ÌÕÐ ÙàÙÎ

d
dx
jy > = (a) j y >; j ( = 0) > =
y x j y0 >; (6:65)
Ö ×ÖÜ (a) ÌÐ ÔÈÐ Ì ÔÈÚ ÙÛÈÏÌØÖ Ú, ÙÜÓÓÌÛØÐÑÖ Ú ×Ð ÔÈÑÈÚ ÑÈÐ j y> = ( y1 ; y2 ; :::; yn )T .
6.3 »´À¸¹´Á ´Ä°À»¾²´Á 391
¶ ÒÜ ÙÎ ÌÐ ÔÈÐ

j y> = exp 2x(a)3 j y0 > : (6:66)
²ÐÈ ÛÖÔ Ü×ÖÒÖÊÐÙÓÖ ÛÖÜ exp[x(a)] ×ØÖÞàØÈ ÿ
ÓÌ Ö ×àÚ ÑÈÐ ÙÛÖ ¿ÈØÈ ËÌÐÊÓÈ 3, ÌÝÖ ÙÖÔ
ÖÐ ÐËÐÖÛÐÓÌ Ú ÛÖÜ ( a) ÌÐ ÔÈÐ ÊÔàÙÛÌ Ú ÑÖÐ ÛÈÕÌ ».».Ä. II, ¿ÈØÈ ÊØÈÝÖÐ 10.6.4.2 ÑÈÐ
10.6.4.3 .
1
&
¿ÈØÈ ËÌÐÊÓÈ 7: Ã×ÖÒÖÊÐÙÓÖ Ú ÛÖÜ ÈÔÛÐÙÛØÖ ÝÖÜ ÌÔÖ Ú ×Ð ÔÈÑÈ A.
´ÝÖ ÙÖÔ Ö ×Ð ÔÈÑÈÚ ÌÐ ÔÈÐ ÈÔÛÐÙÛØÌ ßÐÓÖÚ, Ö ÒÌÚ ÖÐ ÐËÐÖÛÐÓÌ Ú ÛÖÜ ÌÐ ÔÈÐ ÓÎ ÓÎËÌÔÐ-
ÑÌ Ú. ¹ÈÛÈ ÙÜÔÌ ×ÌÐÈ, Î ÌÕÐ ÙàÙÎ (6.52) ÊØÈ ÝÌÛÈÐ
X
m 1
= + f0I; = 0; 1
ÿ
Am fk A k f0 6 m> :
k =1
° ØÈ,
! !
1 1 m 1
=A1
X
1 ÿ X fk A k 1 ;
m
I=
ÿ ÿ
m k mÿ
A ÿ fk A A ÿ
f0 k =1 f0 k=1
Ö×Ö ÛÌ
!
m 1
A 1= ÿ
1 A mÿ 1 ÿ X fk A k 1 :
ÿ
ÿ
f0 k=1
¾Ð ÙÜÔÛÌÒÌÙÛÌ Ú fk Ü×ÖÒÖÊÐ ÍÖÔÛÈÐ ÈÒÊÌÉØÐÑÈ , ÑÈÛÈÙÑÌÜÈ ÍÖÔÛÈÚ ÛÐÚ ËÐÈËÖÞÐÑÌ Ú

ËÜÔÈ ÓÌÐÚ ÛÖÜ A Î , àÚ ÈÔàÛÌ Øà, È×Ö ÛÐÚ ÐËÐÖÛÐÓÌ Ú ÛÖÜ A.
ÇÚ ÌÝÈØÓÖÊÎ , ÈÚ ÏÌàØÎ ÙÖÜÓÌ ÛÎÔ ×ÌØÐ ×ÛàÙÎ ÛÖÜ ¿ÈØÈËÌÐ ÊÓÈÛÖÚ 3 ÛÖÜ ¿È-
ØÈØÛÎ ÓÈÛÖÚ ², ´Ë. ²4. ´ÞÖÜÓÌ
(A 4I )2 (A 4I )3 (A 2I ) = 0;
ÿ ÿ ÿ
Ö×Ö ÛÌ
A6 = ÿ22A5 200A4 + 960A3 2560A2 + 3584A 2048I 1;
ÿ ÿ ÿ
ËÎÒÈËÎ
I
1 ÿA5 22A4 + 200A3 960A2 + 2560A 35841A;
= 2048
ÿ
ÿ ÿ ÿ
Ö×Ö ÛÌ
A ÿ1
1 (
= 2048 A5 + 22A4 200A3 + 960A2 2560A + 3584I ):
&
ÿ ÿ ÿ
392 ¸³¸¾³¸°¼ÃÁ»°Â° ¹°¸ ¸³¸¾Â¸»´Á ¿¸¼°¹Ç¼
(MÌÒÌÛÈ ÌÐ ÛÈ ÊÌÔÐÑÌÜÓÌ ÔÈ ÐËÐÖËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ ÑÈÐ ÐËÐÖÛÐÓÌ Ú ×ÐÔÈ ÑàÔ, ÑÈÐ È×ÖËÌÐÑÔÜ ÌÐ
ÛÖ ÏÌà ØÎÓÈ Hamilton-Cayley. ±ÐÉÒÐ Ö ×ÖÒÜ ÞØÎ ÙÐÓÖ ÙÌ Ö ÙÖÜÚ ÌÔËÐÈÝÌ ØÖÔÛÈÐ ÊÐÈ
ÛÎÔ ¹ÉÈÔÛÖÓÎÞÈÔÐÑÎ .)
FRIEDMAN B., Principles and Techniques of Applied Mathematics, John Wiley (1956).
(¿ÌØÐÌ ÞÌÐ ÈØÑÌÛÌ Ú ÑÖÓßÌ Ú ÑÈÐ ÞØÎ ÙÐÓÌÚ ÙÛÎÔ ¹ÉÈÔÛÐÑÎ ÄÜÙÐÑÎ ÌÝÈØÓÖÊÌ Ú ÛÖÜ
ÏÌàØÎ ÓÈÛÖÚ Hamilton-Cayley.)
BYRON F.W. & FULLER R.W., Mathematics of Classical and Quantum Physics, Vol.
I., Addison-Wesley Publishing Co. (1970). (¹È ÔÌÐ ÑÈÒÎ ÌÝÈØÓÖÊÎ ÛÎÚ ÏÌàØÐ ÈÚ ÛàÔ
×ÐÔÈ ÑàÔ ÙÛÖÜÚ ÑÈÔÖÔÐÑÖÜ Ú ÛØÖ ×ÖÜÚ ÛÈÒÈ ÔÛàÙÎÚ - normal modes.)
HIGMAN B., Applied Group Theoretic and Matrix Mathods, New York: Dover (1964),
Oxford: Oxford University Press (1955). (»ÐÈ ×ÒÎ ØÎÚ, ÌÔËÐÈÝÌ ØÖÜÙÈ ÑÈÐ ÑÈÛÈÔÖÎ-
ÛÎ ÙÜÙÞÌ ÛÐÙÎ ÛÎÚ ° ÒÊÌÉØÈÚ ¿ÐÔÈ ÑàÔ ÓÌ ÛÎ ·ÌàØÐ È ÛàÔ ¾ÓÈ ËàÔ.)
SIMMONS G.F., Introduction to Âopology and Modern Analysis, McGraw-Hill (1963).
(¿ØÖ ÑÌÐÛÈÐ ÊÐÈ ÏÈÜÓÈ ÙÐÖ ÊÌÔÐÑÈ ÉÐÉÒÐ Ö. ¿ÌØÐÌ ÞÌÐ ÓÐÈ ÑÖÓßÎ È×Ö ËÌÐÕÎ ÛÖÜ ÝÈÙÓÈ-
ÛÐÑÖÜ ÏÌàØÎ ÓÈÛÖÚ.)
¿À¾±º¶»°Â° 393
6.1.1. ³Ð ÔÌÛÈÐ Ì ÔÈÚ ÛÌÛØÈÊàÔÐÑÖ Ú ×Ð ÔÈÑÈÚ (a) ÑÈÐ Î ÌÕÐ ÙàÙÎ (a) b > =0. ¼È ËÌÐ- j
ÞÛÌÐ Ö ÛÐ:
(i) AÔ Ü×È ØÞÌÐ Ö ÈÔÛÐ ÙÛØÖÝÖÚ ÛÖÜ (a) Î ÓÖ ÔÎ ÒÜ ÙÎ ÛÎÚ ÌÕÐ ÙàÙÎÚ ÌÐ ÔÈÐ Î
ÓÎËÌÔÐÑÎ , b > = 0.
j
(ii) °Ô det(a) = 0, ÛÖ ÛÌ Ü×È ØÞÌÐ ÓÐ È, ÛÖÜÒÈ ÞÐÙÛÖÔ, ÓÎ ÓÎËÌÔÐÑÎ ÒÜ ÙÎ ÛÎÚ
×ÈØÈ×È Ôà ÌÕÐ ÙàÙÎÚ.
(iii) °Ô Ü×È ØÞÌÐ ÒÜ ÙÎ b > = 0, ÛÖ ÛÌ det(a) = 0.
j 6
6.1.2. NÈ ÉØÌÏÖÜ Ô ÖÐ ÐËÐÖÛÐÓÌ Ú ÑÈÐ ÛÈ ÐËÐÖËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ ÛÖÜ ×Ð ÔÈÑÈ

0
1 ÿ 1 ÿ 11
(a) = @ ÿ 1 1 ÿ 1 A:
ÿ 1 ÿ 1 1
¼È ÉØÌÏÌÐ Î ÊÌàÓÌÛØÐÑÎ ÑÈÐ Î ÈÒÊÌÉØÐÑÎ ×ÖÒÒÈ×ÒÖ ÛÎÛÈ ÑÈ ÏÌ ÐËÐÖÛÐÓÎ Ú. ´Ð ÔÈÐ ÛÈ
ÐËÐÖËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ ÈÔÈÊÑÈÙÛÐÑÈ ÖØÏÖÊà ÔÐÈ;
6.1.3. ¼È ÊÐ ÔÌÐ ÛÖ Ð ËÐÖ ÓÌ ÛÖ ¿ØÖ ÉÒÎÓÈ 6.1.2 ÊÐÈ ÛÖÜÚ ×Ð ÔÈÑÌÚ
0 1 0
1
p
8 0 0 0 11
(a) = @ p
8 1
p
8 A ; (b ) = @ 0 1 0 A :
0
p
8 1 1 0 0
6.1.4. NÈ Ì×ÈÔÈÒÎÝÏÌÐ ÛÖ ¿ØÖ ÉÒÎÓÈ 6.1.2 ÊÐÈ ÛÖÜÚ ×Ð ÔÈÑÌÚ
0
! 1 1 01
(a) = 21 4
(b) = 1 ÿ i
kai (g) = @ 0
B
1 0C
2 ;
i 0 A:
0 0 1
ÿ
6.1.5. NÈ ÊÐ ÔÌÐ ÛÖ Ð ËÐÖ ÓÌ ÛÖ ¿ØÖ ÉÒÎÓÈ 6.1.2 ÊÐÈ ÛÖÔ ×Ð ÔÈÑÈ
0 1
1= 2 1= 2 0C
p p
B
(a) = B
@ ÿ 1= 2
p
1= 2
p
0CA:
0 0 1
6.1.6. NÈ ÉØÌÏÖÜ Ô ÖÐ ÐËÐÖÛÐÓÌ Ú ÑÈÐ ÛÈ ÐËÐÖËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ ÛÖÜ ×Ð ÔÈÑÈ
0 1
j j j
(a) = @ j j j A; j ×ØÈÊÓÈÛÐÑÖ Ú.
j j j
394 ¸³¸¾³¸°¼ÃÁ»°Â° ¹°¸ ¸³¸¾Â¸»´Á ¿¸¼°¹Ç¼
6.1.7. ÁÛÎÔ ¹ÉÈÔÛÖÓÎÞÈÔÐÑÎ , ×ÖÒÒÌ Ú ÝÖØÌ Ú, ÞØÌÐÈ ÍÖÔÛÈÐ ×ØÖÙÌÊÊÐ ÙÌÐÚ. ¿.Þ., ÙÛÎ
ÏÌàØÐ È ×ÖÒÒà Ô ÙàÓÈÛÐ àÔ, ÙÌ ÖØÐÙÓÌ ÔÌÚ ×ÌØÐ×Ûà ÙÌÐÚ, Ö ×Ð ÔÈÑÈÚ ×ÖÜ ÈÔÛÐÙÛÖÐÞÌÐ
ÙÛÎ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ Hamilton Ó×ÖØÌÐ ÔÈ ×È ØÌÐ ÛÎ ÓÖØÝÎ
(a)ij = j; i; j = 1; 2; :::; N; j ×ØÈÊÓÈÛÐÑÖ Ú.
(ÂÈ ÙÛÖÐÞÌÐ È ÛÖÜ ×Ð ÔÈÑÈ ÌÐ ÔÈÐ Ö ÒÈ Ð ËÐÈ.)
(i) ¼È ÉØÌÏÖÜ Ô ÖÐ ÐËÐÖÛÐÓÌ Ú ÈÜÛÖÜ ÛÖÜ N N ×Ð ÔÈÑÈ ÑÈÐ Ö ÙÈ ÐËÐÖËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ
2
ÖØÐ ÍÖÔÛÈÐ ÓÖÔÖÙÎ ÓÈÔÛÈ.

(ii) ¼È Ü×ÖËÌÐÞÛÌÐ Ì ÔÈÚ ÛØÖ ×ÖÚ ÑÈÛÈÙÑÌÜÎ Ú ÛàÔ Ü×Ö ÒÖÐ×àÔ ÐËÐÖËÐÈÔÜÙÓÈ ÛàÔ.
Ã×Ö ËÌÐÕÎ: ´ÔÈ È×Ö ÛÈ ÐËÐÖËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ ×ØÌ ×ÌÐ ÔÈ ÌÐ ÔÈÐ ÛÌÒÌÐ àÚ ûÙÜÓÓÌÛØÐÑÖ ý.
6.1.8. ¼È Ì×ÈÔÈÒÎÝÏÌÐ ÛÖ ¿ØÖ ÉÒÎÓÈ 6.1.7 ÈÔ
(a)ij = j + hdij ; j; h ×ØÈÊÓÈÛÐÑÖÐ .

6.1.9. ÁÛÎ ÏÌàØÐ È ×ÖÒÒà Ô ÙàÓÈÛÐ àÔ ÛÎÚ ¹ÉÈÔÛÖÓÎÞÈÔÐÑÎ Ú, Î ÈÒÒÎÒÌ×Ð ËØÈÙÎ
Ó×ÖØÌÐ ÙÌ ÖØÐÙÓÌ ÔÌÚ ×ÌØÐ×Ûà ÙÌÐÚ, ÑÈÛÈ ×ØÖÙÌ ÊÊÐÙÎ, ÔÈ ÏÌàØÎÏÌÐ ËÐÈÞàØÐ ÙÐÓÎ,
ËÎÒÈËÎ Ö ×Ð ÔÈÑÈÚ ×ÖÜ ÈÔÛÐÙÛÖÐÞÌÐ ÙÛÎ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ Hamilton ×ÈÐ ØÔÌÐ ÛÎ ÓÖØÝÎ
(a)ij = ji jj; i; j = 1; 2; :::; N;
Ö ×ÖÜ ÖÐ ji ÌÐ ÔÈÐ ×ØÈÊÓÈÛÐÑÖÐ ÈØÐÏÓÖÐ .
(i) ¼È ÉØÌÏÖÜ Ô ÖÐ ÐËÐÖÛÐÓÌ Ú ÑÈÐ ÛÈ ÓÖÔÖÙÎ ÓÈÔÛÈ ÖØÐÍÖ ÓÌÔÈ ÐËÐÖËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ.
¼È ÉØÌÏÌÐ Î ÈÒÊÌÉØÐÑÎ ÑÈÐ ÊÌàÓÌÛØÐÑÎ ×ÖÒÒÈ×ÒÖ ÛÎÛÈ ÑÈ ÏÌ ÐËÐÖÛÐÓÎ Ú.
(ii) ¼È Ü×ÖËÌÐÞÛÌÐ Ì ÔÈÚ ÛØÖ ×ÖÚ ÑÈÛÈÙÑÌÜÎ Ú ÛàÔ Ü×Ö ÒÖÐ×àÔ ÐËÐÖËÐÈÔÜÙÓÈ ÛàÔ.
Ã×Ö ËÌÐÕÎ: ¼È ÏÌàØÎÏÌÐ ÛÖ ûÝÜÙÐÖÒÖÊÐÑÖ ý ËÐÈ ÔÜÙÓÈ (j1 ; j2 ; :::; jN ):
(iii) ¼È ÊÐ ÔÌÐ ÛÖ Ð ËÐÖ ÓÌ ÛÖ (i) ÑÈÐ (ii) ÈÔ (a)ij = ji jj + hi hj .
6.1.10. NÈ ËÌÐÞÛÌÐ Ö ÛÐ ÈÔ Ì ÔÈÚ ×Ð ÔÈÑÈÚ ÌÐ ÔÈÐ ÌØÓÐÛÐÈÔÖ Ú ÑÈÐ ÓÖÔÈËÐÈÑÖ Ú ÖÐ ÓÖ ÔÌÚ
ËÜÔÈÛÌ Ú ÐËÐÖÛÐÓÌ Ú ÛÖÜ ÌÐ ÔÈÐ +1 ÑÈÐ 1. ´×Ð ÙÎÚ, ÈÔ Î ËÐÈ ÙÛÈÙÎ ÛÖÜ ÌÐ ÔÈÐ ÓÌÊÈÒÜ -
ÿ
ÛÌØÎ È×Ö 2, ÛÖ ÛÌ ÖÐ ÐËÐÖÛÐÓÌ Ú ÛÖÜ ÌÐ ÔÈÐ ÈÔÈÊÑÈÙÛÐÑÈ ÌÑÝÜÒÐÙÓÌ ÔÌÚ.
PN
6.1.11. ³Ð ÔÌÛÈÐ ÛÖ ÙÜ ÙÛÎÓÈ ÛàÔ ÊØÈÓÓÐÑà Ô ÌÕÐÙà ÙÌàÔ j=1 (aijÿldij )xj = b i ,
i = 1; 2; :::; N , Î ÐÙÖËÜ ÔÈÓÈ
2 3
(a) ÿ l( e) j x> = j b >;
Ö ×ÖÜ Ö ×Ð ÔÈÑÈÚ (a), ÛÖ ËÐÈ ÔÜÙÓÈ b > ÑÈÐ Î ×ÈØÈ ÓÌÛØÖÚ l ÏÌàØÖÜ ÔÛÈÐ ÊÔàÙÛÈ , ÑÈÐ
j
ÍÎÛÌÐ ÛÈÐ ÔÈ ×ØÖÙËÐÖØÐÙÛÌÐ ÛÖ ËÐÈ ÔÜÙÓÈ x >. j
(i) ¼È ÉØÌÏÖÜ Ô ÖÐ ÙÜÔÏÎ ÑÌÚ ÊÐÈ ÔÈ Ü×È ØÞÌÐ ÒÜ ÙÎ.

(ii) ´Ð ÔÈÐ ËÜÔÈÛÖ Ô ÔÈ Ü×È ØÞÌÐ ÒÜ ÙÎ Ö ÛÈÔ Î ×ÈØÈ ÓÌÛØÖÚ ÿl ÙÜÓ×Ð ×ÛÌÐ ÓÌ ÓÐÈ
ÐËÐÖÛÐÓÎ ÛÖÜ (a); AÔ ÔÈÐ, ÌÐ ÔÈÐ ÛÖ ÛÌ Î ÒÜ ÙÎ ÓÖÔÈËÐÑÎ ; ÂÖ ×ØÖ ÉÒÎÓÈ ÈÜÛÖ
ÌÐ ÔÈÐ ÊÔàÙÛÖ àÚ ÌÔÈÒÒÈÑÛÐÑÎ
1
ÛÖÜ Fredholm£ ÑÖÐ ÛÈÕÌ ÑÈÐ ».».Ä. II,
¿ÈØÈ ÊØÈÝÖÚ 13.1.2.
¿À¾±º¶»°Â° 395
6.2.1. ¼È ÌÕÌÛÈÙÛÌÐ ÑÈÛÈ ×Ö ÙÖÔ Ö ×Ð ÔÈÑÈÚ ÛÖÜ ¿ØÖÉÒÎ ÓÈÛÖÚ 6.1.2 Ó×ÖØÌÐ ÔÈ
ËÐÈÊàÔÐÖ×ÖÐÎÏÌÐ ÓÌ ÓÌÛÈÙÞÎÓÈÛÐÙÓÖ ÖÓÖÐÖ ÛÎÛÈÚ. ÁÌ ÑÈÛÈÝÈÛÐÑÎ È×È ÔÛÎÙÎ, ÔÈ
ÉØÌÏÌÐ Ö ËÐÈÊàÔÐ ÍàÔ ×Ð ÔÈÑÈÚ. °×ÖÛÌÒÖÜ Ô ÛÈ ÐËÐÖËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ ÛÖÜ ×Ð ÔÈÑÈ Ì ÔÈ ×ÒÎ -
ØÌÚ ÙÜ ÙÛÎÓÈ;
6.2.2. ¼È ÊÐ ÔÌÐ ÛÖ Ð ËÐÖ ÓÌ ÛÖ ¿ØÖ ÉÒÎÓÈ 6.2.1 ÊÐÈ ÛÖÜÚ ×Ð ÔÈÑÌÚ ÛÖÜ ¿ØÖÉÒÎ ÓÈÛÖÚ
6.1.3.
6.2.3. ¿ÖÐÖÐ È×Ö ÛÖÜÚ ×Ð ÔÈÑÌÚ ÛÖÜ ¿ØÖÉÒÎ ÓÈÛÖÚ 6.1.4 Ó×ÖØÖÜ Ô ÔÈ ËÐÈÊàÔÐÖ×ÖÐ-
ÎÏÖÜ Ô ÓÌ ÓÌÛÈÙÞÎÓÈÛÐÙÓÖ ÖÓÖÐÖ ÛÎÛÈÚ; ¼È ÉØÌÏÌÐ ÊÐÈ ÛÖÔ ÑÈÏÌ ÔÈÔ È×Ö ÈÜÛÖÜ Ú Ö
ËÐÈÊàÔÐ ÍàÔ ×Ð ÔÈÑÈÚ.
6.2.4. ¼È ÌÕÌÛÈÙÛÌÐ ÑÈÛÈ ×Ö ÙÖÔ ÖÐ ×Ð ÔÈÑÌÚ
0 1
3=16 5 3=8 2 9=16
p p
ÿ
(a) = B
@ ÿ 5 3=8 2
p p
1=8

p
3=8 2 C
p
A kai
9=16 3=8 2 5=16
p p
ÿ
0 1
45= 16 3 3=8 2 9= 16
p p
ÿ ÿ
(b ) = B
@ ÿ 3 3=8 2
p p
15=8 ÿ 9 3=8 2 C
p p
A
9=16 9 3=8 2 21=16
p p
ÿ ÿ
Ó×ÖØÖÜ Ô ÔÈ ËÐÈÊàÔÐÖ×ÖÐÎÏÖÜ Ô ÛÈÜÛÖ ÞØÖÔÈ. ÁÛÎÔ ×ÌØÐ ×ÛàÙÎ ×ÖÜ Î È×È ÔÛÎÙÎ ÌÐ ÔÈÐ
ÑÈÛÈÝÈÛÐÑÎ , ÔÈ ÉØÌÏÖÜ Ô:
(i) ¾Ð ÐËÐÖÛÐÓÌ Ú ÑÈÐ ÛÈ ÐËÐÖËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ ÈÜÛà Ô.
(ii) ¾ ÓÖÔÈËÐÈÑÖ Ú ×Ð ÔÈÑÈÚ ×ÖÜ ËÐÈÊàÔÐÖ×ÖÐÌÐ ÑÈÐ ÛÖÜÚ ËÜ Ö.
ÁÎÓÌÐ àÙÎ: ¸ÙàÚ ÌÐ ÔÈÐ ×ÐÖ ËÐÈÝàÛÐÙÛÐÑÖ , ÈÒÒÈ Ð ÙàÚ Ö ÞÐ ÑÈÐ ÌÜÑÖÒÖ ÛÌØÖ, ÔÈ
ËÐÈÊàÔÐÖ×ÖÐÎÏÌÐ ×Øà ÛÈ Ö ×Ð ÔÈÑÈÚ (b ).
6.2.5. ¾Ð ×Ð ÔÈÑÌÚ Dirac, g1 ; g2 ; g3 ; g4 (¿ØÖ ÉÒÎÓÈ 5.7.5), ÌÐ ÔÈÐ ÓÖÔÈËÐÈÑÖÐ , ÌØÓÐÛÐÈ-
ÔÖÐ ÑÈÐ È ÐÞÔÖÐ (ÓÌ Ð ÞÔÖÚ ÓÎËÌ Ô) 4 4 ×Ð ÔÈÑÌÚ.
2
(i) NÈ ËÌÐÞÛÌÐ Ö ÛÐ ÖÐ ÐËÐÖÛÐÓÌ Ú ÛÖÜÚ ÌÐ ÔÈÐ l1 = 1; l2 = 1; l3 = 1 ÑÈÐ ÿ
l4 = 1. ÁÜÔÌ×à Ú ÌÐ ÔÈÐ Ö ÒÖÐ Ö ÓÖÐÖÐ ÓÌÛÈÕÜ ÛÖÜÚ.

ÿ
(ii) M×ÖØÖÜ Ô ËÜ Ö Ö×ÖÐÖÐËÎ ×ÖÛÌ È×Ö ÈÜÛÖÜ Ú ÔÈ ËÐÈÊàÔÐÖ×ÖÐÎÏÖÜ Ô ÓÌ ÛÖÔ Ð ËÐÖ
ÓÖÔÈËÐÈÑÖ ÓÌÛÈÙÞÎÓÈÛÐÙÓÖ ;
(iii) ¼È ÉØÌÏÌÐ Ö ÓÌÛÈÙÞÎÓÈÛÐÙÓÖ Ú ÖÓÖÐÖ ÛÎÛÈÚ ×ÖÜ ÙÜÔËÌ ÌÐ ÛÖÜÚ g1 ÑÈÐ g4 .
(iv) ¼È ÊÐ ÔÌÐ ÛÖ Ð ËÐÖ ÓÌ ÛÖ (iii) ÑÈÐ ÊÐÈ Ö ÒÈ ÛÈ Ü×Ö ÒÖÐ×È ÍÌÜ ÊÎ.
6.2.6. ¶ ÞÈÓÐÒÛÖÔÐÈÔÎ (ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ Hamilton) Î Ö×ÖÐ È ×ÌØÐÊØÈ ÝÌÐ ÛÎÔ ÈÒÒÎÒÌ×Ð -
ËØÈÙÎ ÓÌÛÈÕÜ ËÜ Ö ÙàÓÈÛÐ àÔ ÓÌ Ù×ÐÔ 1/2 ÓÌ ÙÈ ÙÌ ÖÓÖÊÌÔÌ Ú ÌÕàÛÌØÐÑÖ ÓÈÊÔÎÛÐÑÖ
×ÌËÐ Ö, B, ËÐ ÔÌÛÈÐ È×Ö ÛÎ ÙÞÌ ÙÎ
396 ¸³¸¾³¸°¼ÃÁ»°Â° ¹°¸ ¸³¸¾Â¸»´Á ¿¸¼°¹Ç¼
g
H = a4 s1 s2 + m0 B
1 1
2
1s
1+
2 ;
g2
s2
Ö ×ÖÜ a; m0 ; g1 ÑÈÐ g2 ÌÐ ÔÈÐ ÙÛÈÏÌØÌ Ú. ´Ëà s = (sx ; sy ; sz ), Ö ×ÖÜ si , i = x; y; z, ÌÐ ÔÈÐ
ÖÐ ×Ð ÔÈÑÌÚ ÛÖÜ Pauli (ÑÖÐ ÛÈÕÌ ¿ØÖ ÉÒÎÓÈ 5.2.7).
(i) ¼È ÉØÌÏÖÜ Ô ÛÈ ÐËÐÖËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ ÑÈÐ ÖÐ ÐËÐÖÛÐÓÌ Ú ÛÖÜ H Ö ÛÈÔ ÛÖ B Ì×ÐÒÌÊÌÐ
×ÈØÈ ÒÒÎÒÖ ÙÛÖÔ È ÕÖÔÈ ÛàÔ z.
(ii) ¼È ÊÐ ÔÌÐ ÛÖ Ð ËÐÖ Ö ÛÈÔ ÛÖ B ÌÐ ÔÈÐ ÙÌ ÈÜÏÈÐ ØÌÛÎ ËÐÌÜ ÏÜÔÙÎ. ¼È ÌØÓÎÔÌÜÛÖÜ Ô
ÛÈ ÔÌ È È×ÖÛÌÒÌ ÙÓÈÛÈ ÙÌ ÙÞÌ ÙÎ ÓÌ ÈÜÛÈ ÛÎÚ ×ØÖÎÊÖÜ ÓÌÔÎÚ ×ÌØÐ ×ÛàÙÎÚ.
(iii) ´Ð ÔÈÐ ÛÈ ÐËÐÖËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ ×ÖÜ ÉØÎ ÑÈÛÌ ×ÐÖ ×È Ôà ÑÈÐ ÐËÐÖËÐÈÔÜ 2
ÙÓÈÛÈ ÛÖÜ
ÛÌÒÌÙÛÎ S2 ; °Ô ÔÈÐ, ×ÖÐÌÚ ÌÐ ÔÈÐ ÖÐ ÈÔÛÐ ÙÛÖÐÞÌÚ ÐËÐÖÛÐÓÌ
3
Ú; ¾ ÛÌÒÌÙÛÎ Ú S2
ÖØÐ ÍÌÛÈÐ àÚ ÌÕÎ Ú: S = S S; S = (1=2)(s1 + s2 ):
2 1
ÁÎÓÌÐ àÙÎ: O ËÐÈÔÜÙÓÈÛÐÑÖ Ú ÛÌÒÌÙÛÎ Ú s1 , ×ÖÜ ÈÔÛÐÙÛÖÐÞÌÐ ÙÌ ÛØÌÐ Ú ×Ð ÔÈÑÌÚ, ËØÈ

ÓÖ ÔÖ ÙÛÖ ÙàÓÈ ÛÐÖ Ì ÔÈ ÌÔà Ö ÛÌÒÌÙÛÎ Ú s2 ËØÈ ÓÖ ÔÖ ÙÛÖ ÙàÓÈ ÛÐÖ ËÜ Ö. ÇÚ ÑÈÛÈ ÒÒÎ-
ÒÎ ÉÈ ÙÎ ÊÐÈ ÔÈ ÈÔÈ×ÈØÈÙÛÈÏÌÐ Ö H ÔÈ ÒÎÝÏÌÐ Î ÉÈ ÙÎ ÛÖÜ ¿ØÖÉÒÎ ÓÈÛÖÚ 5.2.8.
6.2.7. ´ÙÛà Ö ÛÐ Ì ÔÈÚ N 2 N ×Ð ÔÈÑÈÚ (a) Ü×ÈÑÖÜ ÌÐ ÙÛÎ ÙÞÌ ÙÎ
(a)(a) = (a) 2ÛÈÜÛÖËÜ ÔÈÓÖÚ (idempotent)3.

(i) ¼È ËÌÐÞÛÌÐ Ö ÛÐ ÑÈ ÏÌ ÐËÐÖÛÐÓÎ ÛÖÜ (a) ÌÐ ÔÈÐ 0 Î 1.
(ii) °Ô Ì ÔÈÚ ÛÌ ÛÖÐÖÚ ×Ð ÔÈÑÈÚ, (a), ÌÐ ÔÈÐ ËÐÈÊàÔÐÖ×ÖÐÎ ÙÐÓÖÚ ÓÌ ÓÌÛÈÙÞÎÓÈÛÐ-
ÙÓÖ ÖÓÖÐÖ ÛÎÛÈÚ, ÔÈ ËÌÐÞÛÌÐ Ö ÛÐ ÛÖ Ð ÞÔÖÚ ÈÜÛÖÜ ÏÈ ÌÐ ÔÈÐ ÈÑÌ ØÈÐÖÚ ÓÌÛÈÕÜ 0
ÑÈÐ N .
(iii) ¼È ËÌÐÞÛÌÐ Ö ÛÐ ÊÐÈ ÑÈ ÏÌ ×ØÈÊÓÈÛÐÑÖ , x, ÐÙÞÜ ÌÐ
exp[x(a)] = (e) + (ex 1)(a):ÿ
6.2.8. ¼È ËÌÐÞÛÌÐ Ö ÛÐ ÈÔ ËÜ Ö ×Ð ÔÈÑÌÚ (a) ÑÈÐ (b) ÙÜÔËÌ ÖÔÛÈÐ ÓÌ ÛÎ ÙÞÌ ÙÎ
(a) = exp[ij(b)]; j ×ØÈÊÓÈÛÐÑÖ Ú,
ÛÖ ÛÌ:
(i) °Ô Ö (b ) ÌÐ ÔÈÐ ÌØÓÐÛÐÈÔÖ 2 Ú Ö (a) ÌÐ 3 ÔÈÐ ÓÖÔÈËÐÈÑÖ Ú.
(ii) °Ô Ö (b ) ÌÐ ÔÈÐ È ÐÞÔÖÚ tr(b) = 0 , ÛÖ ÛÌ det(a) = 1.
(iii) °Ô det(a)=1, ÛÖ ÛÌ tr(b ) = 0.
ÁÜÔÌ×à Ú, ÑÈ ÏÌ ÊÔÎ ÙÐÖÚ ÖØÏÖÊà ÔÐÖÚ ×Ð ÔÈÑÈÚ Ó×ÖØÌÐ ÔÈ ÊØÈÝÌÐ (o) = exp[ij(b )],
Ö ×ÖÜ Ö (b) ÌÐ ÔÈÐ È ÐÞÔÖÚ, ÙÜÓÓÌÛØÐÑÖ Ú ÑÈÐ ×ØÈÊÓÈÛÐÑÖ Ú (ÓÌ ×ØÈÊÓÈÛÐÑÈ ÙÛÖÐÞÌÐ È).
¶ ÐËÐÖ ÛÎÛÈ ÈÜÛÎ ÉØÐ ÙÑÌÐ ×ÖÒÒÌ Ú ÌÝÈØÓÖÊÌ Ú ÙÛÎÔ ÑÈÛÈÙÑÌÜÎ ÛàÔ ÊÌÔÔÎÛÖ ØàÔ ÛàÔ
ÙÜÔÌÞà Ô ÖÓÈ ËàÔ (ÑÖÐ ÛÈÕÌ ÙÞÌÛÐÑÈ ÑÈÐ ÛÖ ¿ØÖ ÉÒÎÓÈ 5.3.1).
6.2.9. ÂÖ ÌÒÒÌÐßÖÌÐËÌ Ú ÈËØÈ ÔÌÐÈÚ ÌÔÖ Ú ÙÛÌØÌÖÜ Ùà ÓÈÛÖÚ ËÐ ÔÌÛÈÐ È×Ö ÛÎÔ ÌÕÐ ÙàÙÎ
Ixx x2 + Iyy y2 + Izz z2 + 2(Ixy xy + Ixzxz + Iyzyz) = 1;

¿À¾±º¶»°Â° 397
Ö ×ÖÜ
Ixx = Pi mi (r2 ) Ñ.Ò×. (mi ÙÛÈÏÌØÌ Ú).
ÿ xi2
¼È ËÌÐÞÛÌÐ Ö ÛÐ Ó×ÖØÌÐ ÔÈ ÉØÌÏÌÐ ÑÈÛÈ ÒÒÎÒÖ ÙÜ ÙÛÎÓÈ ÈÕÖ ÔàÔ, (j; h; z), ÛÌ ÛÖÐÖ à ÙÛÌ
I1 j 2 + I2 h 2 + I3 z 2 = 1 :
ÁÎÓÌÐ àÙÎ: ·Ì ÛÖÜÓÌ (a)ij = Iij ; i; j = x; y; z. °ØÑÌÐ ÔÈ ËÌÐÞÛÌÐ Ö ÛÐ Ö ×Ð ÔÈÑÈÚ (a)
ÌÐ ÔÈÐ ËÐÈÊàÔÐÖ×ÖÐÎ ÙÐÓÖÚ, ÓÌ ÏÌÛÐÑÌ Ú ÐËÐÖÛÐÓÌ Ú, ÑÈÐ Ö ÛÐ ÛÖ (j; h; z) ×ØÖÑÜ ×ÛÌÐ È×Ö ÛÖ
(x; y; z) ÓÌ Ì ÔÈÔ ÖØÏÖÊà ÔÐÖ ÓÌÛÈÙÞÎÓÈÛÐÙÓÖ .
6.2.10. ¼È ÌÝÈØÓÖÙÛÖÜ Ô ÛÈ È×ÖÛÌÒÌ ÙÓÈÛÈ ÛÖÜ ×ØÖÎÊÖÜ ÓÌÔÖÜ ×ØÖÉÒÎ ÓÈÛÖÚ ÙÛÎÔ
×ÌØÐ ×ÛàÙÎ ÛÖÜ ÌÒÒÌÐßÖÌÐËÖÜ Ú
4x2 + 4y2 + 2z2 + 4xy + 4xz + 4yz = 1:
³ÎÒÈËÎ ÔÈ ÉØÌÏÖÜ Ô:
(i) ¾Ð ÑÈÔÖÔÐÑÌ Ú ÙÜÔÛÌÛÈÊÓÌ ÔÌÚ j; h; z (àÚ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ ÛàÔ x; y; z):
(ii) ¾Ð ÑÜ ØÐÖÐ È ÕÖÔÌÚ ÛÖÜ ÌÒÒÌÐßÖÌÐËÖÜ Ú ÙÛÐÚ ÑÈÔÖÔÐÑÌ Ú ÙÜÔÛÌÛÈÊÓÌ ÔÌÚ.
6.2.11. ÂØÌÐÚ ÓÈ ÍÌÚ m ÛÖ×ÖÏÌÛÖÜ ÔÛÈÐ ÙÛÈ ÙÎÓÌÐ È (1, 0, 1), (0, 1, 1) ÑÈÐ (1, 1, 0).
(i) ¼È ÉØÌÏÌÐ
ÿ
Ö ×Ð ÔÈÑÈÚ ×ÖÜ ÈÔÛÐÙÛÖÐÞÌÐ
1
ÙÛÎ ØÖ×Î ÈËØÈ ÔÌÐÈÚ ÛÖÜ ÙÜÙÛÎ ÓÈ-
ÛÖÚ ÑÖÐ ÛÈÕÌ ¿ØÖ ÉÒÎÓÈ 6.2.9 :
(ii) ¼È ÉØÌÏÖÜ Ô ÖÐ ÐËÐÖÛÐÓÌ Ú ÑÈÐ ÛÈ ÐËÐÖËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ ÛÖÜ ×Ð ÔÈÑÈ ÈÜÛÖÜ .
(iii) °Ô Ü×È ØÞÌÐ ÌÑÝÜÒÐÙÓÖ Ú, ÔÈ ÌÕÎÊÎÏÌÐ Î Ü ×ÈØÕÎ ÛÖÜ ÉÈ ÙÌÐ ÛÎÚ ÙÜÓÓÌÛØÐ ÈÚ
ÛÖÜ ×ØÖÉÒÎ ÓÈÛÖÚ.
6.2.12. ÁÌ ÑÈ ×ÖÐÈ ×ØÖÙÌ ÊÊÐÙÎ, ÛÖ ÓÖ ØÐÖ ÛÖÜ CO2 ÏÌàØÌÐ ÛÈÐ àÚ ÓÐÈ ÊØÈÓÓÐÑÎ ÈÒÜ-
ÙÐ ËÈ ÓÌ ÛÖÔ È ÔÏØÈÑÈ ÙÛÖ ÑÌ ÔÛØÖ ÑÈÐ ÛÈ ËÜ Ö ÖÕÜÊÖ ÔÈ ÙÛÈ È ÑØÈ (ÁÞ. 6.1). ÂÈ È ÛÖÓÈ
ÈÒÒÎÒÌ×ÐËØÖÜ Ô ÓÌÛÈÕÜ ÛÖÜÚ ÓÌ ÛÎÔ ÈÒÒÎÒÌ×Ð ËØÈÙÎ ÛÖÜ ÈØÓÖÔÐÑÖÜ ÛÈÒÈÔÛàÛÎ .
µÎÛÌÐ ÛÈÐ ÔÈ ÉØÌÏÖÜ Ô ÖÐ ÐËÐÖÙÜÞÔÖ ÛÎÛÌÚ ÛÎÚ ÛÈÒÈ ÔÛàÙÎÚ ÑÈÐ ÖÐ ÑÈÔÖÔÐÑÌ Ú ÙÜÔÛÌ-
ÛÈÊÓÌ ÔÌÚ. ³ÎÒÈËÎ ÔÈ ÉØÌÏÖÜ Ô ÖÐ ×ÈØÈ ÓÌÛØÖÐ v ÑÈÐ ÛÈ ËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ j >, ÛÌ ÛÖÐÈ
j
à ÙÛÌ
( k) j j > = v 2 (m ) j j > :
ÁÞ. 6.1
398 ¸³¸¾³¸°¼ÃÁ»°Â° ¹°¸ ¸³¸¾Â¸»´Á ¿¸¼°¹Ç¼
(k) ÑÈÐ (m) ÌÐ ÔÈÐ ËÜ Ö ×Ð ÔÈÑÌÚ ÖÐ Ö×ÖÐ ÖÐ ÙÜÔËÌ ÖÔÛÈÐ ÓÌ ÛÐÚ ×ÈØÈÓÌ ÛØÖÜÚ k (ÙÛÈÏÌØÈ
ÌÒÈÛÎØÐ ÖÜ) ÑÈÐ m, M (ÓÈ ÍÌÚ), ÑÈÐ ÖÐ Ö×ÖÐ ÖÐ ÙÌ ËÖÙÓÌ ÔÌÚ (Ö ÞÐ ÑÈÔÖÔÐÑÌ Ú) ÙÜÔÛÌ-
ÛÈÊÓÌ ÔÌÚ ×ÈÐ ØÔÖÜÔ ÛÎ ÓÖØÝÎ
0
k ÿk 01 0
0 01
M
( k) = @ ÿk k 2 ÿ kA kai (m ) = @ 0 m 0 A :
0 ÿk k 0 0 M
6.2.13. ¼È ËÌÐÞÛÌÐ Ö ÛÐ ÈÔ ÓÈÚ ËÖÏÌÐ Ì ÔÈ ÙÜ ÔÖÒÖ ÑÈÔÖÔÐÑÖ×ÖÐÎÓÌ ÔàÔ ËÐÈÔÜÙÓÈ ÛàÔ
j = 1; 2; ::: ; n, Ì ÔÈ ÖØÏÖÊà ÔÐÖ ÙÜ ÙÛÎÓÈ Ó×ÖØÌÐ ÔÈ ÑÈÛÈÙÑÌÜÈÙÛÌÐ È×Ö ÛÎ
i >; i
ËÐÈÊàÔÐÖ×ÖÐ ÎÙÎ ÛÖÜ ×Ð ÔÈÑÈ (g) ÓÌ ÙÛÖÐÞÌÐ È
gij = : j
ÂÈ ÖØÏÖÑÈÔÖÔÐÑÈ ËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ ÌÐ ÔÈÐ ÛÈ ÐËÐÖËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ ÓÌ ÓÎ ÓÎËÌÔÐÑÎ ÐËÐÖÛÐÓÎ . ¶

ÓÌ ÏÖËÖÚ ÈÜÛÎ , ÈØÐÏÓÎÛÐÑÈ , ÌÔËÌ ÞÌÛÈÐ ÔÈ ×ÒÌÖÔÌÑÛÌÐ ÛÎÚ ÓÌÏÖ ËÖÜ Gram-Schmidt.
6.2.14. NÈ ÑÈÛÈÙÑÌÜÈÙÛÌÐ Ö ×Ð ÔÈÑÈÚ (g) ÛÖÜ ¿ØÖÉÒÎ ÓÈÛÖÚ 6.2.13, ÙÛÎÔ ×ÌØÐ ×ÛàÙÎ
Ö ×ÖÜ i > = xi 1 , i = 1; 2; :::; N; ÑÈÐ
j
ÿ
1
< ijj > = dx xi+jÿ2 :
ÿ 1
¼È ÞØÎÙÐÓÖ×ÖÐÎÏÌÐ Î ÓÌ ÏÖËÖÚ ÛÖÜ 6.2.13 ÊÐÈ ÔÈ ÑÈÛÈÙÑÌÜÈÙÛÖÜ Ô ÛÈ ÛÌ ÙÙÌØÈ
×Øà ÛÈ ÖØÏÖÊà ÔÐÈ ×ÖÒÜà ÔÜÓÈ. ÁÜÓ×Ð ×ÛÖÜÔ ÓÌ ÛÈ ×ÖÒÜà ÔÜÓÈ ÛÖÜ Legendre;
6.2.15. ³Ð ÔÌÛÈÐ Ö N N ÑÜÑÒÐÑÖ Ú ×Ð ÔÈÑÈÚ
2
0
2 ÿ 1 0 0 ::: 0 0 ÿ 11
B
Bÿ
B
1 2 ÿ 1 0 ::: 0 0 0C
C
B
B 0 ÿ 1 2 ÿ 1 ::: 0 0 0C
C
C
(a) = B
B ::
B
:: :: :: ::: :: ::
C
:: C:
C
B ::
B :: :: :: ::: :: ÿ 1 :: C
C
B
@ 0 0 0 0 ::: ÿ 1 2 ÿ 1C
A
ÿ 1 0 0 0 ::: 0 ÿ 1 2
(i) ¼È ÉØÌÏÖÜ Ô ÖÐ ÐËÐÖÛÐÓÌ Ú ÑÈÐ ÛÈ ÐËÐÖËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ ÈÜÛÖÜ .
(ii) ¼È ÉØÌÏÌÐ Ö ËÐÈÊàÔÐ ÍàÔ ×Ð ÔÈÑÈÚ.
Ã×Ö ËÌÐÕÎ: ºÖ Êà ÛÎÚ ÙÜÓÓÌÛØÐ ÈÚ (×ÌØÐÖËÐÑÖ ÛÎÛÈÚ), ÔÈ ÈÔÈÍÎÛÎÏÖÜ Ô ÐËÐÖËÐÈÔÜ -
ÙÓÈÛÈ ÛÎÚ ÓÖØÝÎ Ú un >; n = 1; 2; :::; N; ÛÌ ÛÖÐÈ à ÙÛÌ ( un >)j = ei(j 1)x ; i = ÝÈ-
j j
ÿ n
ÔÛÈÙÛÐÑÎ ÓÖÔÈ ËÈ.

6.2.16. ³Ð ÔÖÔÛÈÐ ËÜ Ö ÛÌÒÌÙÛÌ Ú V1 ÑÈÐ V2 . A×Ö ÈÜÛÖÜ Ú ÖØÐ ÍÌÛÈÐ Ö ÛÌÒÌÙÛÎ Ú V3 àÚ
ÌÕÎ Ú:
¿À¾±º¶»°Â° 399
V3 = (1=j)[V1 ; V2 ] ; j = ÙÛÈÏÌØÈ = 0.
6
(i) °Ô (v 1 ); (v 2 ) ÑÈÐ (v 3 ) ÌÐ ÔÈÐ N -ËÐÈ ÙÛÈÛÌÚ ÈÔÈ×ÈØÈÙÛÈ ÙÌÐÚ ÛàÔ V1 ; V2

ÑÈÐ V3 ÈÔÛÐ ÙÛÖÐÞÈ, ÔÈ Ü×ÖÒÖÊÐÙÛÖÜ Ô ÛÈ det(v 3 ) ÑÈÐ tr(v 3 ).
(ii) ÁÛÎØÐÍÖ ÓÌÔÖÐ ÙÛÖ È×ÖÛÌ ÒÌÙÓÈ ÛÖÜ (i), ÔÈ ËÌÐÞÛÌÐ Ö ÛÐ ÖÐ ÛÌÒÌÙÛÌ Ú ÏÌ ÙÎÚ, Q,
ÑÈÐ ÖØÓÎ Ú, P , ÖÐ Ö×ÖÐ ÖÐ Ü×ÈÑÖÜ ÖÜÔ ÙÛÎ ÙÞÌ ÙÎ
[Q; P ] = ihI; I Ö ÛÈÜÛÖÛÐÑÖ Ú ÛÌÒÌÙÛÎ Ú,
ËÌÔ Ì ÞÖÜÔ ÈÔÈ×ÈØÈÙÛÈ ÙÌÐÚ ×Ì×ÌØÈÙÓÌ ÔàÔ ËÐÈÙÛÈ ÙÌàÔ.
(iii) Ã×Ö ÛÖ ×ØÐ ÙÓÈ ÛÖÜ (i), ÔÈ ÌÕÌÛÈÙÛÖÜ Ô ÖÐ ×Ð ÔÈÑÌÚ sx ; sy ÑÈÐ sz (¿ØÖ ÉÒÎÓÈ
5.2.7), ÑÈÏà Ú ÑÈÐ ÖÐ ×Ð ÔÈÑÌÚ
0
0 1 01 0
0 ÿ i 01 0
i 0 01
( Sx ) = @ 1 0 1 A ; ( Sy ) = @ i 0 i A ; (S z ) = @ 0 0
ÿ 0 A:
0 1 0 0 i 0 0 0 ÿ i
6.2.17. ³Ð ÔÌÛÈÐ Ì ÔÈ ÙÜ ÙÛÎÓÈ N ÈØÓÖÔÐÑà Ô ÛÈÒÈÔÛàÛà Ô ÑÈÐ N 1 Ð ÙÌÚ ÓÈ ÍÌÚ, m,ÿ
Ö ×àÚ ÙÛÖ ÁÞÎ ÓÈ 6.2.
ÁÞ. 6.2
(i) NÈ ËÌÐÞÛÌÐ Ö ÛÐ Î ÌÕÐ ÙàÙÎ ÛÎÚ ÑÐ ÔÎÙÎÚ ÌÐ ÔÈÐ

d2 j x > 2 3
dt2
= ÿ v 02 (a) ÿ 2(e) j x >;
p
Ö ×ÖÜ v 0 = ,
k=m j x > = (x1; x2 ; :::; xN )T ÑÈÐ (a) Ö ×Ð ÔÈÑÈÚ ÛÖÜ ¿ØÖÉÒÎ -
ÓÈÛÖÚ 6.2.15.
(ii) NÈ ÉØÌÏÖÜ Ô ÐËÐÖÛÐÓÌ Ú (ÐËÐÖÙÜÞÔÖ ÛÎÛÌÚ) ÑÈÐ ÖÐ ÐËÐÖÙÜÔÈØÛÎ ÙÌÐÚ ÛÖÜ ×ØÖ-
ÉÒÎ ÓÈÛÖÚ (ÑÖÐ ÛÈÕÌ ¿ØÖ ÉÒÎÓÈ 6.2.15).
401
7
²À°»»¸¹¾¸ Â´º´ÁÂ´Á Á´
°¿´¸À¾³¸°ÁÂ°Â¾ÃÁ ÅÇÀ¾ÃÁ
ÁÛÖ KÌÝÈ ÒÈÐÖ 4 ÌÐÙÎ ÞÏÎÑÌ Î Ì ÔÔÖÐÈ ÛÖÜ ÊØÈÓÓÐÑÖÜ ÛÌÒÌÙÛÎ ÌÔÛÌÒà Ú ÊÌÔÐÑÈ .
°ÙÞÖÒÎÏÎ ÑÈÓÌ, ÑÜØÐ àÚ, ÓÌ ÛÎ ÓÌÒÌ ÛÎ ÛàÔ ÑÈÔÖÔÐÑà Ô ÛÌÒÌÙÛà Ô (ÈÜÛÖ×ØÖÙÈØÛÎ-
ÓÌ ÔàÔ, ÓÖÔÈËÐÈÑà Ô, ÈÔÛÐÌØÓÐÛÐÈÔà Ô) ÑÈÐ È×ÖËÌÐ ÕÈÓÌ ËÜ Ö ÉÈÙÐÑÈ ÏÌàØÎ ÓÈÛÈ ×ÖÜ
Ì ÞÖÜÔ ÙÞÌ ÙÎ ÓÌ ÛÈ ÐËÐÖËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ ÑÈÔÖÔÐÑÖÜ ÛÌÒÌÙÛÎ (ÑÖÐ ÛÈÕÌ EË. 4.6). ´×ÌÐËÎ ÛÖ
×ØÖ ÉÒÎÓÈ ÙÛÎ ÊÌÔÐÑÎ ×ÌØÐ ×ÛàÙÎ ÌÐÔÈÐ ×ÖÒÜ ×ÒÖÑÖ, ×ÌØÐÖØÐÙÛÎ ÑÈÓÌ ÙÛÎÔ Ü×ÖÑÈ-
ÛÎÊÖØÐ È ÛÌÒÌÙÛà Ô ÖÐ Ö×ÖÐ ÖÐ ÖØÐ ÍÖÔÛÈÐ ÙÌ N -ËÐÈ ÙÛÈÛÖÜÚ ÊØÈÓÓÐÑÖÜ Ú ËÐÈÔÜÙÓÈÛÐ-

ÑÖÜ Ú Þà ØÖÜÚ. ÁÛÎÔ ×ÌØÐ ×ÛàÙÎ ÈÜÛÎ ÈÔÈÊÈ ÊÈÓÌ ÛÎ ÓÌÒÌ ÛÎ ÛàÔ ÛÌÒÌÙÛà Ô ÙÛÎ
Ù×ÖÜËÎ ÛàÔ ÈÔÈ×ÈØÈÙÛÈ ÙÌà Ô ÛÖÜÚ (È ÒÊÌÉØÈ ×ÐÔÈ ÑàÔ). ´ÛÙÐ, ÑÈÛÈÒÎ ÕÈÓÌ ÙÛÎ
ËÐÈÛÜ ×àÙÎ ÌÔÖ Ú ÉÈÙÐÑÖÜ ÏÌàØÎ ÓÈÛÖÚ, ÛÖ Ö×ÖÐ Ö ÌÐ ÔÈÐ ÊÔàÙÛÖ àÚ ÝÈÙÓÈÛÐÑÖ ÏÌà -
ØÎÓÈ (·Ìà ØÎÓÈ 4, ´Ë. 6.2). ´Ü ÑÖÒÈ ÊÌÔÔÐÌ ÛÈÐ ÛÖ ÌØà ÛÎÓÈ: ¿Ö ÙÈ ÑÈÐ ×ÖÐÈ È×Ö ÛÈ
ÉÈÙÐÑÈ È×ÖÛÌÒÌ ÙÓÈÛÈ ÛÖÜ ×ØÖÎÊÖÜ ÓÌÔÖÜ ÑÌÝÈÒÈÐ ÖÜ Ó×ÖØÖÜ Ô ÔÈ ÊÌÔÐÑÌÜÛÖÜ Ô ÙÛÎÔ
×ÌØÐ ×ÛàÙÎ ÛàÔ È×ÌÐØÖËÐÈ ÙÛÈÛàÔ Þà ØàÔ; ÂÖ ÌØà ÛÎÓÈ ÌÐ ÔÈÐ ÉÈÙÐÑÖ ÊÐÈÛÐ , ÈÑÖ ÓÈ
ÑÈÐ ÙÛÐÚ ×ÐÖ ÙÜÔÎÏÐÙÓÌ ÔÌÚ ×ÌØÐ×Ûà ÙÌÐÚ ÛÎÚ ¹ÉÈÔÛÖÓÎÞÈÔÐÑÎ Ú, È×ÈÔÛÈ ÓÌ ÛÌÒÌÙÛÌ Ú
ÖÐ Ö×ÖÐ ÖÐ ËØÖÜÔ ÙÌ È×ÌÐØÖËÐÈ ÙÛÈÛÖÜÚ ËÐÈÔÜÙÓÈÛÐÑÖÜ Ú Þà

ØÖÜÚ. ¶ È×È ÔÛÎÙÎ ÙÛÖ
ÌØà ÛÎÓÈ ÈÜÛÖ ËÌÔ ÌÐ ÔÈÐ ÝÜÙÐÑÈ ÌÜ ÑÖÒÎ ÑÈÐ ÕÌÝÌÜ ÊÌÐ È×Ö ÛÈ ×ÒÈÐ ÙÐÈ ÛÖÜ ÌÐÙÈÊà-
ÊÐÑÖÜ ÈÜÛÖÜ ÉÐÉÒÐ ÖÜ. ·È ×ØÖÙ×ÈÏÎ ÙÖÜÓÌ, Ö ÓàÚ, ÙÜ ÔÛÖÓÈ ÑÈÐ ÞÖÔÛØÐÑÈ , ÔÈ Ì×ÐÙÎ-
ÓÈ ÔÖÜÓÌ ÛÈ ÙÛÖÐÞÌÐ È ÌÑÌÐ ÔÈ ×ÖÜ ÌÐ ÔÈÐ ×ÐÖ ÞØÎ ÙÐÓÈ ÙÛÐÚ ÌÝÈØÓÖÊÌ Ú.
7.1 °×Ö ÒÜÛÈ ÙÜÔÌÞÌÐ Ú ÛÌÒÌÙÛÌ Ú
¿ØÐÔ È×ÈÔÛÎ ÙÖÜÓÌ ÙÛÖ ÌØà ÛÎÓÈ ×ÖÜ ÏÌ ÙÈÓÌ ×ÐÖ ×È Ôà, ÏÈ ÞØÌÐÈÙÛÌÐ Î Ì ÔÔÖÐÈ
ÛÖÜ È×Ö ÒÜÛÈ ÙÜÔÌÞÖÜ Ú ÛÌÒÌÙÛÎ .
¾ØÐÙÓÖ Ú: ·È ÒÌ ÓÌ Ö ÛÐ Ì ÔÈÚ ÛÌÒÌÙÛÎ Ú K ×ÖÜ ËØÈ ×È Ôà Ù' Ì ÔÈ ÊØÈÓÓÐÑÖ ËÐÈÔÜ-
*
ÙÓÈÛÐÑÖ Þà ØÖ ÌÐ ÔÈÐ ×ÒÎ ØàÚ (ÛÌÒÌÐ àÚ, È×Ö ÒÜÛÈ) ÙÜÔÌÞÎ Ú, ÈÔ ÓÌÛÈÙÞÎÓÈÛÐ ÍÌÐ ÓÐÈ
ÝØÈÊÓÌ ÔÎ ÈÑÖÒÖÜÏÐ È ËÐÈÔÜÙÓÈ ÛàÔ ÙÌ ÓÐÈ ÈÑÖÒÖÜÏÐ È Î Ö×ÖÐ È ×ÌØÐÌ ÞÌÐ ÓÐÈ Ü×ÖÈ-
*
ÁÛÖ ËÐÈÔÜÙÓÈÛÐÑÖ Þà ØÖ ÏÈ ×ØÌ ×ÌÐ ÔÈ Ì ÞÌÐ ÌÐÙÈÞÏÌÐ Î Ì ÔÔÖÐÈ ÛÖÜ ÓÌ ÛØÖÜ ÌÔÖ Ú ËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÖÚ. ÂÖÜ ÛÖ
ÌÐ ÔÈÐ ×È ÔÛÈ ËÜÔÈÛÖ Ô, Ö ÛÈÔ Ö Þà ØÖÚ ÌÐ ÔÈÐ ÌÝÖËÐÈÙÓÌ ÔÖÚ ÓÌ ÌÙàÛÌØÐÑÖ ÊÐÔÖ ÓÌÔÖ.
402 ²À°»»¸¹¾¸ Â´º´ÁÂ´Á Á´ °¿´¸À¾³¸°ÁÂ°Â¾ÃÁ ÅÇÀ¾ÃÁ
ÑÖÒÖÜÏÐ È Î Ö×ÖÐ È ÙÜÊÑÒÐ ÔÌÐ (ÙÛÎ ÓÌ ÙÎ ÛÐÓÎ ). »Ì È ÒÒÈ ÒÖ ÊÐÈ, Ì ÙÛà Ö ÛÐ ÓÈÚ ËÐ ÔÌÛÈÐ
ÓÐÈ ÝØÈÊÓÌ ÔÎ ÈÑÖÒÖÜÏÐ È ËÐÈÔÜÙÓÈ ÛàÔ, fj fn >; n = 1; 2; :::g. ÂÖ ÛÌ, Ö ÛÌÒÌÙÛÎ Ú K

ÓÈÚ ËÐ ÔÌÐ ÓÐÈ ÔÌ È ÈÑÖÒÖÜÏÐ È ËÐÈÔÜÙÓÈ ÛàÔ, fj gn > = K j fn >; n = 1; 2; :::g. ¾ÛÈÔ Ö
ÛÌÒÌÙÛÎ Ú K ÌÐ ÔÈÐ ×ÒÎ ØàÚ ÙÜÔÌÞÎ Ú, Ó×ÖØÖÜ ÓÌ ÔÈ ÉØÖÜ ÓÌ ÓÐÈ Ü×ÖÈÑÖÒÖÜÏÐ È
fj hn >g fjgn >g Î Ö×ÖÐ È ÙÜÊÑÒÐ ÔÌÐ ÙÌ Ì ÔÈ ËÐÈ ÔÜÙÓÈ jh >, ËÎÒÈËÎ ÐÙÞÜ ÌÐ
lim
n!1
< h ÿ hn jh ÿ hn > = 0:
¿ÈØÈÛÎ ØÎÙÎ: ´ÔÈÚ ÙÜÔÎÏÐÙÓÌ ÔÖÚ ÙÜÔÌÞÎ Ú (ÝØÈÊÓÌ ÔÖÚ) ÛÌÒÌÙÛÎ Ú

*
K È×Òà Ú
ËÐÈÛÎØÌÐ ÛÖ status quo (ÙÜÓ×ÌØÐÝÖØÈ ) ÛÎÚ ÈÑÖÒÖÜÏÐ ÈÚ fj fn > g Ö ÙÖÔ ÈÝÖØÈ ÛÎ
ÙÜ ÊÑÒÐÙÎ, ËÎÒÈËÎ ÈÔ Î fj fn >g ÙÜÊÑÒÐ ÔÌÐ, ÛÖ ÛÌ ÑÈÐ Î ÈÑÖÒÖÜÏÐ È fK j fn >g ÙÜ-

ÊÑÒÐ ÔÌÐ. ´ÔÈÚ ÛÌÒÌÙÛÎ Ú ×ÖÜ ÌÐ ÔÈÐ ×ÒÎ ØàÚ ÙÜÔÌÞÎ Ú, ÓÐÒà ÔÛÈÚ ÞÖÔÛØÐÑÈ , Ü×ÖÞØÌ-
à ÔÌÐ ÛÎÔ ÈÑÖÒÖÜÏÐ È f K j fn >g ÔÈ Ì ÞÌÐ ÙÜÊÑÒÐ ÔÖÜÙÌÚ Ü×ÖÈÑÖÒÖÜÏÐ ÌÚ, Ì ÙÛà ÑÈÐ ÈÔ,
ÈØÞÐÑÈ , Î fj fn >g ËÌÔ Ì ÞÌÐ ÛÌ ÛÖÐÈ ÐËÐÖ ÛÎÛÈ. ´ÕÜ×ÈÑÖÜ ÌÛÈÐ, ÉÌ ÉÈÐÈ, Ö ÛÐ Ö ×ÐÖ ×È Ôà
ÖØÐÙÓÖ Ú Ì ÞÌÐ ÞØÎÙÐÓÖ ÛÎÛÈ ÓÖ ÔÖ ÌÝÖ ÙÖÔ Ü×È ØÞÖÜÔ ÈÑÖÒÖÜÏÐ ÌÚ ÝØÈÊÓÌ ÔàÔ ËÐÈÔÜ-
ÙÓÈ ÛàÔ (ÓÌ È ×ÌÐØÈ ÙÛÖÐÞÌÐ È) ×ÖÜ ËÌÔ Ì ÞÖÜÔ Ü×ÖÈÑÖÒÖÜÏÐ ÌÚ (ÓÌ È ×ÌÐØÈ ÙÛÖÐÞÌÐ È)
×ÖÜ ÙÜÊÑÒÐ ÔÖÜÔ. ¿.Þ., Ì ÙÛà ÓÐÈ ÛÜÞÖÜ ÙÈ ÈÑÖÒÖÜÏÐ È ÖØÏÖÑÈÔÖÔÐÑà Ô ËÐÈÔÜÙÓÈ ÛàÔ.
ÂÖ ÛÌ, Î È×Ö ÙÛÈÙÎ ÓÌÛÈÕÜ ÛàÔ ËÐÈÔÜÙÓÈ ÛàÔ j ei > ÑÈÐ jej > ÌÐ ÔÈÐ
8 p
q < 2 ; i 6= j
r( ei >;
j jej >) = < ei ÿ ej jei ÿ ej > =
:
0 ; i = j:
ÁÜÔÌ×à Ú, Î È ×ÌÐØÎ ÈÑÖÒÖÜÏÐ È fj ei >g ËÌÔ Ì ÞÌÐ Ü×ÖÈÑÖÒÖÜÏÐ È ×ÖÜ ÙÜÊÑÒÐ ÔÌÐ.
¾Ð È×Ö ÒÜÛÈ ÙÜÔÌÞÌÐ Ú ÛÌÒÌÙÛÌ Ú ËÌÔ Ì ÞÖÜÔ ÐËÐÈÐ ÛÌØÖ ÔÖ ÎÓÈ ÙÌ N -ËÐÈ ÙÛÈÛÖÜÚ
Þà ØÖÜÚ, ÑÈÏÖ ÙÖÔ, ÌÑÌÐ , ÑÈ ÏÌ ÙÜÔÌÞÎ Ú ÛÌÒÌÙÛÎ Ú ÌÐ ÔÈÐ ×ÒÎ ØàÚ ÙÜÔÌÞÎ Ú. ¿ØÈÊÓÈÛÐ-
ÑÈ , ÐÙÞÜ ÌÐ ÛÖ Ì×Ö ÓÌÔÖ ÏÌà ØÎÓÈ.
·Ìà ØÎÓÈ 1: °×Ö Ì ÔÈ ÙÜ ÔÖÒÖ È ×ÌÐØàÔ ÝØÈÊÓÌ ÔàÔ ËÐÈÔÜÙÓÈ ÛàÔ ÌÔÖ Ú N -ËÐÈ ÙÛÈ-

ÛÖÜ Þà ØÖÜ Ó×ÖØÌÐ ÑÈÔÌÐ Ú ÔÈ ËÐÈÒÌ ÕÌÐ ÓÐ È ÛÖÜÒÈ ÞÐÙÛÖÔ Ü×ÖÈÑÖÒÖÜÏÐ È ËÐÈÔÜÙÓÈ -
ÛàÔ, ÓÌ È ×ÌÐØÈ ÙÛÖÐÞÌÐ È, Î Ö×ÖÐ È ÙÜÊÑÒÐ ÔÌÐ.
³ÌÔ ÏÈ Ëà ÙÖÜÓÌ È×Ö ËÌÐÕÎ ÛÖÜ ÏÌàØÎ ÓÈÛÖÚ ÈÜÛÖÜ . ¶ È×Ö ËÌÐÕÎ ÌÐ ÔÈÐ È×ÒÎ ÊÌ-
**
ÔÐ ÑÌÜÙÎ ÛÖÜ ÊÔàÙÛÖÜ ÏÌàØÎ ÓÈÛÖÚ ÛàÔ Bolzano-Weierstrass (ÑÖÐ ÛÈÕÌ Dennery and
Krzywicki, Ù. 239).
¿ÈØÈ ËÌÐÊÓÈ 1: ´ÙÛà Ö ÛÐ ÏÌàØÖÜ ÓÌ Ì ÔÈ ÖØÏÖÑÈÔÖÔÐÑÖ ÙÜ ÙÛÎÓÈ, fj e i >, i = 1 ;

2; :::g, K=j C >< F < C C>< 1;
F F><
ÑÈÐ ÛÖÔ ÛÌÒÌÙÛÎ j, Û Ì Û Ö Ð Ö Ô à ÙÛÌ j
< j 1. ´ÞÖÜÓÌ
*
²ÐÈ ÖØÐÙÓÖ ÛÖÜ ÝØÈÊÓÌ ÔÖÜ ÛÌÒÌÙÛÎ ÑÖÐ ÛÈÕÌ ´Ë. 4.4.
**
ÂÖ ÏÌà ØÎÓÈ ÈÜÛÖ ÒÌ ÌÐ Ö ÛÐ È×Ö ÑÈ ÏÌ ÝØÈÊÓÌ ÔÎ ÈÑÖÒÖÜÏÐ È Ó×ÖØÌÐ ÑÈÔÌÐ Ú ÔÈ ËÐÈÒÌ ÕÌÐ ÓÐÈ
Ü×ÖÈÑÖÒÖÜÏÐ È Î Ö×ÖÐ È ÙÜÊÑÒÐ ÔÌÐ.

7.1 °¿¾ºÃÂ° ÁÃ¼´Å´¸Á Â´º´ÁÂ´Á 403
K jei >= j C >< F ei >= Fi C >; Fi =< F ei > :

j j j
´×ÌÐËÎ
jFi j
2

= < F ei >
j
2
< F F > < ei
j j ei > < 1 (ÈÔÐÙÖ ÛÎÛÈ Schwarz),
Fi
an = Fin
ÉÒÌ ×ÖÜÓÌ Ö ÛÐ Î ÈÑÖÒÖÜÏÐ È f g ÌÐ ÔÈÐ ÝØÈÊÓÌ ÔÎ. ÁÜ ÓÝàÔÈ ÓÌ ÛÖ ÏÌà ØÎÓÈ ÛàÔ
a
B ol za no - W ei e r s t r a s s , Ü × È Ø Þ ÌÐ Ó Ð È Û ÖÜ ÒÈ Þ Ð Ù ÛÖ Ô Ü × Ö ÈÑ Ö ÒÖ Ü Ï Ð È , f ,
n = 1; 2; :::g, Î Ö×ÖÐ È ÙÜÊÑÒÐ ÔÌÐ. ´ÙÛà ÛÖ Ö ØÐÖ ÈÜÛÎ Ú. ·ÌàØÖÜ ÓÌ Ûà ØÈ ÛÎÔ ÈÑÖ-
ÒÖÜÏÐ È fj gn > = n j a C
>; n = 1; 2; :::g. °ÜÛÎ ÌÐ ÔÈÐ, ×ØÖÝÈÔà Ú, Ü×ÖÈÑÖÒÖÜÏÐ È ÛÎÚ
fK j ei >; i = 1; 2; :::g, ÑÈÐ ÐÙÞÜ ÌÐ
anC aC anC aC > = an a < C C >

< ÿ j ÿ j ÿ j
2
j ÿ!
n!1
0:
gn > gn > = a n C >

&
°ØÈ, Î fj g ÓÌ j j ÌÐ ÔÈÐ ÓÐÈ ÙÜÊÑÒÐ ÔÖÜÙÈ Ü×ÖÈÑÖÒÖÜÏÐ È ÛÎÚ
f K j ei >; i = 1; 2; :::g. ÁÜÔÌ×à Ú, Ö ÛÌÒÌÙÛÎ Ú K ÌÐ ÔÈÐ ×ÒÎ ØàÚ ÙÜÔÌÞÎ Ú.

¿ÈØÈ ËÌÐÊÓÈ 2: ´Ëà ÏÈ ÌÕÌÛÈ ÙÖÜÓÌ ÑÈÛÈ ×Ö ÙÖÔ ÖÐ ÓÖÔÈËÐÈÑÖÐ ÛÌÒÌÙÛÌ Ú ÌÐ ÔÈÐ
×ÒÎ ØàÚ ÙÜÔÌÞÌÐ Ú.
8 9
´ÙÛà ÓÐÈ ÈÑÖÒÖÜÏÐ È ÖØÏÖÑÈÔÖÔÐÑà Ô ËÐÈÔÜÙÓÈ ÛàÔ, j en >; n = 1, 2, ::: . ¾-
×àÚ ÌÐ ËÈÓÌ ×ÐÖ ×È Ôà, ËÌÔ ÌÐ ÔÈÐ ËÜÔÈÛÖ Ô ÔÈ ÉØÖÜ ÓÌ ÓÐÈ Ü×ÖÈÑÖÒÖÜÏÐ È ÛÎÚ (ÓÌ
È ×ÌÐØÈ ÙÛÖÐÞÌÐ È) Î Ö×ÖÐ È ÙÜÊÑÒÐ ÔÌÐ. ´ÙÛà, Ûà ØÈ, Ì ÔÈÚ ÓÖÔÈËÐÈÑÖ Ú ÛÌÒÌÙÛÎ Ú U
ÑÈÐ Î ÈÑÖÒÖÜÏÐ È f U j en >g. ¿ÈØÈÛÎØÖÜ ÓÌ Ö ÛÐ, Ö ÙÖÔ ÈÝÖØÈ ÛÎ ÙÜ ÊÑÒÐÙÎ, Î ÈÑÖ-
ÑÖÜÏÐ È fU j en >g ×È ÙÞÌÐ È×Ö ÛÎÔ Ð ËÐÈ ÈØØà ÙÛÐÈ ÓÌ ÛÎÔ fj en >g. ·ÌàØÖÜ ÓÌ Ûà ØÈ
ÓÐÈ Ü×ÖÈÑÖÒÖÜÏÐ È ÛÎ Ú fU j en >g, Ì ÙÛà ÛÎÔ fj i > = U j en >; i = 1; 2; :::g, ÑÈÐ ÙÞÎ-
i
ÓÈÛÐ ÍÖÜÓÌ ÛÖ ËÐÈ ÔÜÙÓÈ j fij > = j i > ÿ j j >. ÂÖ ÛÌ, Ì ÞÖÜÓÌ
8 p
q p < 2 ; i 6= j
< fij jfij > = < iji > ÿ < ijj > ÿ < jji > + < jjj > = :
:
0 ; i=j
ÅØÎÙÐÓÖ×ÖÐÎ ÙÈÓÌ ÛÎ ÙÞÌ ÙÎ
 = < Ueni j Uenj > = < eni j U + U j enj > = < eni j enj > = dij:
°ØÈ, Ö ÛÌÒÌÙÛÎ Ú U ËÌÔ ÌÐ ÔÈÐ ×ÒÎ ØàÚ ÙÜÔÌÞÎ Ú. &
¿ÈØÈ ËÌÐÊÓÈ 3: Ã×È ØÞÖÜÔ ÑÈÐ ÌØÓÐÛÐÈÔÖÐ (ÈÜÛÖ×ØÖÙÈØÛÎÓÌ ÔÖÐ) ÛÌÒÌÙÛÌ Ú ÖÐ
Ö×ÖÐ ÖÐ ËÌÔ ÌÐ ÔÈÐ ×ÒÎ ØàÚ ÙÜÔÌÞÌÐ Ú.
Dx = ÿi d=dx ×ÖÜ ËØÈ ×È Ôà ÙÛÖ

pp
´ÙÛà, ×.Þ., Ö ÈÜÛÖ×ØÖÙÈØÛÎÓÌ ÔÖÚ ÛÌÒÌÙÛÎ Ú
Þà ØÖ ÛàÔ ÛÌÛØÈÊàÔÐÑÈ ÖÒÖÑÒÎØà ÙÐÓàÔ ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌàÔ ÙÛÖ ËÐÈ ÙÛÎÓÈ [ÿ ; ]. ½Ì -
ØÖÜÓÌ Ö ÛÐ ÙÛÖ Þà ØÖ ÈÜÛÖ Ô Î ÈÑÖÒÖÜÏÐ È ÛàÔ ËÐÈÔÜÙÓÈ ÛàÔ
1
en > en (x) = p einx ; n ÈÑÌ ØÈÐÖÚ,
j $
2 p
ÌÐ ÔÈÐ ÓÐÈ ÝØÈÊÓÌ ÔÎ ÈÑÖÒÖÜÏÐ È ËÐÈÔÜÙÓÈ ÛàÔ (ÖØÏÖÑÈÔÖÔÐÑà Ô). ¿ÈØ' Ö ÒÈ ÈÜÛÈ , Î
ÈÑÖÒÖÜÏÐ È ÛàÔ
n
Dx jen >= p einx
2 p
Dx
&
ËÌÔ ×ÌØÐÌ ÞÌÐ ÑÈÓÐÈ ÙÜÊÑÒÐ ÔÖÜÙÈ Ü×ÖÈÑÖÒÖÜÏÐ È. °ØÈ, Ö ÛÌÒÌÙÛÎ Ú ËÌÔ ÌÐ ÔÈÐ
×ÒÎ ØàÚ ÙÜÔÌÞÎ Ú.
Ã×È ØÞÖÜÔ ×ÖÒÒÖÐ ÛÌÒÌÙÛÌ Ú ×ÖÜ ËÌÔ ÌÐ ÔÈÐ ×ÒÎ ØàÚ ÙÜÔÌÞÌÐ Ú. ¹ÈÐ ÈÜÛÖ Ú ÈÑÖ ÓÎ Ö
ÛÈÜÛÖÛÐÑÖ Ú ÛÌÒÌÙÛÎ Ú ËÌÔ ÌÐ ÔÈÐ ×ÒÎ ØàÚ ÙÜÔÌÞÎ Ú.
7.2 ÂÖ ÝÈÙÓÈÛÐÑÖ ÏÌà ØÎÓÈ
¶ ÊÌÔÐ ÑÌÜÙÎ ÛÖÜ ÝÈÙÓÈÛÐÑÖÜ ÏÌàØÎ ÓÈÛÖÚ ÛÖÜ ×ØÖÎÊÖÜ ÓÌÔÖÜ ÑÌÝÈÒÈÐ ÖÜ Ó×Ö-
ØÌÐ ÔÈ ÊÐ ÔÌÐ ÓÖ ÔÖ ÙÛÎÔ ×ÌØÐ ×ÛàÙÎ ÛÌÒÌÙÛà Ô ×ÖÜ ÌÐ ÔÈÐ ×ÒÎ ØàÚ ÙÜÔÌÞÌÐ Ú. ¹ÈÛÈ
ÙÜÔÌ ×ÌÐÈ, ËÌÔ ×ÌØÐÓÌ ÔÖÜÓÌ Ö ÛÐ ÛÌ ÛÖÐÖ ÏÌà ØÎÓÈ ÏÈ ÐÙÞÜ ÌÐ ÙÛÎ ÊÌÔÐÑÎ ÑÈÛÎÊÖØÐ È
ÛàÔ ÑÈÔÖÔÐÑà Ô ÛÌÒÌÙÛà Ô. ÅØÌÐÈ ÍÖÔÛÈÐ ÐÙÞÜØÖ ÛÌØÌÚ Ü×ÖÏÌ ÙÌÐÚ.
·Ìà ØÎÓÈ 1: ´ÙÛà Ì ÔÈÚ ÛÌÒÌÙÛÎ Ú A, Ö Ö×ÖÐ ÖÚ ËØÈ ÙÌ Ì ÔÈ Þà ØÖ Hilbert H , ÑÈÐ
ÌÐ ÔÈÐ ÈÜÛÖ×ØÖÙÈØÛÎÓÌ ÔÖÚ ÑÈÐ ×ÒÎ ØàÚ ÙÜÔÌÞÎ Ú. ÂÖ ÛÌ:
(i) OÐ ÐËÐÖÛÐÓÌ Ú ÛÖÜ A ÌÐ ÔÈÐ ×ØÈÊÓÈÛÐÑÌ Ú.
l=0
(ii) Ã×È ØÞÌÐ ÓÐ È ÛÖÜÒÈ ÞÐÙÛÖÔ ÐËÐÖÛÐÓÎ ËÐÈ ÝÖØÎ È×Ö ÛÖ ÓÎËÌ Ô.
(iii) ÂÈ ÐËÐÖËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ ÛÖÜ A ×ÖÜ ÈÔÛÐÙÛÖÐÞÖÜ Ô ÙÌ ÓÐÈ ÐËÐÖÛÐÓÎ 6 ÌÐ ÔÈÐ
×Ì×ÌØÈÙÓÌ ÔÈ ÛÖ ×ÒÎ ÏÖÚ. ÂÈ ÐËÐÖËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ ÈÜÛÈ Ó×ÖØÖÜ Ô ÔÈ ÌÑÒÌÊÖÜ Ô
ÖØÏÖÊà ÔÐÈ ÓÌÛÈÕÜ ÛÖÜÚ.
(iv) ÂÈ ÐËÐÖËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ ÛÖÜ A È×ÖÛÌÒÖÜ Ô Ì ÔÈ ×ÒÎ ØÌÚ ÙÜ ÙÛÎÓÈ (ÉÈ ÙÎ) ÊÐÈ ÛÖ

Þà ØÖ H.
ÂÖ ÏÌà ØÎÓÈ ÈÜÛÖ ÑÈÒÌÐ ÛÈÐ ÝÈÙÓÈÛÐÑÖ ÏÌà ØÎÓÈ ÛàÔ ÈÜÛÖ×ØÖÙÈØÛÎÓÌ ÔàÔ, ×ÒÎ -
ØàÚ ÙÜÔÌÞà Ô ÛÌÒÌÙÛà Ô. ³ÌÔ ÏÈ Ëà ÙÖÜÓÌ È×Ö ËÌÐÕÎ ÛÖÜ ÏÌàØÎ ÓÈÛÖÚ ÈÜÛÖÜ . ¾ ÌÔËÐÈ-
ÝÌØÖÓÌÔÖÚ ÈÔÈÊÔà ÙÛÎÚ ÈÚ ÈÔÈÛØÌ ÕÌÐ ÙÛÎ ËÐÌÏÔÎ ÉÐÉÒÐÖÊØÈÝÐ È (ÑÖÐ ÛÈÕÌ, ×.Þ.,
Dennery and Krzywicki, Ù. 245). ¿ÈØÈÛÎØÖÜ ÓÌ Ö ÓàÚ ÛÈ ÌÕÎ Ú:
(È) ¶ È×Ö ËÌÐÕÎ ÛÎÚ ×ØÖ ÛÈÙÎÚ (i) ËÖ ÏÎÑÌ ÙÛÖ ´Ë. 4.6, ÊÌÔÐÑÈ , ÊÐÈ Ö ÒÖÜÚ ÛÖÜÚ
ÑÈÔÖÔÐÑÖÜ Ú ÛÌÒÌÙÛÌ Ú.
l=0
(É) ÂÖ ÏÌà ØÎÓÈ ËÌÔ È×ÖÑÒÌÐ ÌÐ ÔÈ Ü×È ØÞÖÜÔ È ×ÌÐØÈ ÊØÈÓÓÐÑÈ ÈÔÌÕÈ ØÛÎÛÈ
A ×ÖÜ ÈÔÛÐÙÛÖÐÞÖÜ Ô ÙÛÎÔ ÐËÐÖÛÐÓÎ

l=0
ÐËÐÖËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ ÛÖÜ . ÂÖ ÏÌà ØÎÓÈ
ÒÌ ÌÐ Ö ÛÐ ÊÐÈ 6 Î ÊÌàÓÌÛØÐÑÎ ×ÖÒÒÈ×ÒÖ ÛÎÛÈ ÌÐ ÔÈÐ ×Ì×ÌØÈÙÓÌ ÔÎ. °ØÈ, ÛÈ
ÐËÐÖËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ ÈÜÛÈ Ó×ÖØÖÜ Ô ÔÈ ÖØÏÖÊàÔÐÖ×ÖÐÎÏÖÜ Ô ÓÌ ÛÎ ÓÌ ÏÖËÖ
Gramm-Schmidt. (¸ËÐÖËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ ×ÖÜ ÈÔÛÐÙÛÖÐÞÖÜ Ô ÙÌ ËÐÈÝÖØÌÛÐÑÌ Ú ÐËÐÖ-
ÛÐÓÌ Ú ÌÐ ÔÈÐ, ÈÜÛÖ ÓÈÛÈ, ÓÌÛÈÕÜ ÛÖÜÚ ÖØÏÖÊà ÔÐÈ.)

7.2 Â¾ Ä°Á»°Â¸¹¾ ·´ÇÀ¶»° 405
(Ê) ÂÖ ÏÌà ØÎÓÈ ÈÜÛÖ ÓÈÚ ËÐ ÔÌÐ Ì ÔÈÔ ÛØÖ ×Ö ÔÈ ÑÈÛÈÙÑÌÜÈ ÙÖÜÓÌ ×ÒÎ ØÎ ÙÜÙÛÎ -
ÓÈÛÈ ÖØÏÖÑÈÔÖÔÐÑà Ô ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌàÔ. ³ÎÒÈËÎ , ÊÐÈ ÔÈ ËÌÐ ÕÖÜÓÌ Ö ÛÐ ÛÖ ÙÜ -
ÙÛÎÓÈ ÛàÔ
1
en (x) = p einx
2 p
×ÖÜ È×ÈÔÛÐÌ ÛÈÐ ÙÛÐÚ ÙÌÐØÌ Ú Fourier Î Ö ÛÐ ÛÈ ÑÒÈÙÐÑÈ ÖØÏÖÊà ÔÐÈ ×ÖÒÜà ÔÜ-
ÓÈ È×ÖÛÌÒÖÜ Ô ×ÒÎ ØÎ ÙÜÙÛÎ ÓÈÛÈ, ÈØÑÌÐ ÔÈ ÉØÖÜ ÓÌ Ì ÔÈÔ ÛÌÒÌÙÛÎ Ö Ö×ÖÐ ÖÚ
ÌÐ ÔÈÐ ÈÜÛÖ×ØÖÙÈØÛÎÓÌ ÔÖÚ ÑÈÐ ×ÒÎ ØàÚ ÙÜÔÌÞÎ Ú, ÑÈÐ ÛÖÜ Ö×ÖÐ ÖÜ ÛÈ ÐËÐÖËÐÈ-
ÔÜ ÙÓÈÛÈ ÙÜÊÑØÖÛÖÜ Ô Ì ÔÈ È×Ö ÛÈ ×ÐÖ ×È Ôà ÙÜÙÛÎ ÓÈÛÈ.
³ÜÙÛÜÞà Ú, Ö ÓàÚ, ÈÜÛÖ ËÌÔ ÌÐ ÔÈÐ Ö ÒÎ Î ÐÙÛÖØÐ È! ÁÛÐÚ ÌÝÈØÓÖÊÌ Ú ÙÜÔÈÔÛÈ ÓÌ
ÙÜÔÎ ÏàÚ ÈÜÛÖ×ØÖÙÈØÛÎÓÌ ÔÖÜÚ ËÐÈÝÖØÐÑÖÜ Ú ÛÌÒÌÙÛÌ Ú ÖÐ Ö×ÖÐ ÖÐ, ÑÈÏà Ú ÌÐ ËÈÓÌ
ÙÛÖ ×ÐÖ ×È Ôà ¿ÈØÈ ËÌÐÊÓÈ 3, ËÌÔ ÌÐ ÔÈÐ ×ÒÎ ØàÚ ÙÜÔÌÞÌÐ Ú. ÁÜÔÌ×à Ú, ÊÐ' ÈÜÛÖÜ Ú ËÌÔ
ÐÙÞÜ ÌÐ ÛÖ ÏÌà ØÎÓÈ. ÂÖ ×ØÖ ÉÒÎÓÈ Ö ÓàÚ ÈÜÛÖ Ó×ÖØÌÐ ÔÈ ÕÌ×ÌØÈÙÛÌÐ . ¹ÈÏà Ú ÏÈ
ËÖÜ ÓÌ ÙÛÖ ÑÌÝÈ ÒÈÐÖ ÛàÔ ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌàÔ Green (´Ë. 13.4, ÂÖ ÓÖÚ II), ÈÔ ÓÈÚ ËÖÏÌÐ
Ì ÔÈÚ ÈÜÛÖ×ØÖÙÈØÛÎÓÌ ÔÖÚ ËÐÈÝÖØÐÑÖ Ú ÛÌÒÌÙÛÎ Ú, L, ÑÈÐ ÛÖ ×ØÖ ÉÒÎÓÈ ÐËÐÖÛÐÓÎ Ú

l
Lun = n un ; ln = 0 ;6 (7:1)
ÓÌ ÑÈÛÈ ÒÒÎÒÌÚ ÙÜÔÖØÐÈÑÌ Ú ÙÜÔÏÎ ÑÌÚ, ÈÜÛÖ Ó×ÖØÌÐ ÔÈ ÓÌÛÈÛØÈ×ÌÐ ÙÛÖ ÐÙÖËÜ ÔÈÓÖ
×ØÖ ÉÒÎÓÈ
Kun = m n u n ; m n = 1 = ln ; (7:2)
Ö ×ÖÜ K ÌÐ ÔÈÐ Ì ÔÈÚ ÈÜÛÖ×ØÖÙÈØÛÎÓÌ ÔÖÚ ÖÒÖÑÒÎØàÛÐÑÖ Ú ÛÌÒÌÙÛÎ Ú. ÁÜÔÎ ÏàÚ, Ö
ÛÌÒÌÙÛÎ Ú K ÌÐ ÔÈÐ ×ÒÎ ØàÚ ÙÜÔÌÞÎ Ú ÑÈÐ Î ×ÒÎØÖ ÛÎÛÈ ÛÖÜ ÙÜÙÛÎ ÓÈÛÖÚ f un g È×Ö-
ËÌÐÑÔÜ ÌÛÈÐ ÌÝÈØÓÖ ÍÖÔÛÈÚ ÛÖ ÝÈÙÓÈÛÐÑÖ ÏÌà ØÎÓÈ ÊÐÈ ÛÖÔ ÛÌÒÌÙÛÎ K.
¿ÈØÈ ËÌÐÊÓÈ 1: ´ÙÛà ÛÖ ×ØÖ ÉÒÎÓÈ ÐËÐÖÛÐÓÎ Ú
ÿ
d 2 u(x)
dx2
l
= u(x); u(0) = u(L) = 0; 0 x L: (7:3)
´Ð ËÈÓÌ ÙÛÖ EË. 4.5 ×àÚ ÖÐ ÐËÐÖÛÐÓÌ Ú ÑÈÐ ÖÐ ÐËÐÖÙÜÔÈØÛÎ ÙÌÐÚ ÌÐ ÔÈÐ
ln =
pn ;
2
un (x) =
r
2
sin

n

p Lx ; n = 1; 2; ::: :
(7:4)
L L
Ú L = ÿd =dx , ÓÌ ÛÐÚ ×ÐÖ ×È Ôà ÙÜÔÖØÐÈÑÌ Ú ÙÜÔÏÎ
2 2 ÑÌÚ, ÌÐ ÔÈÐ ÈÜÛÖ×ØÖ-
O ÛÌÒÌÙÛÎ
ÙÈØÛÎÓÌ ÔÖÚ ÈÒÒÈ , ËÜÙÛÜÞà Ú, ËÌÔ ÌÐ ÔÈÐ ×ÒÎ ØàÚ ÙÜÔÌÞÎ Ú, ÑÈÏÖ ÙÖÔ Î ÈÑÖÒÖÜÏÐ È
ËÐÈÔÜÙÓÈ ÛàÔ
Lun (x) =
pn u n ( x )
2
(7:5)
L
ËÌÔ ×ÌØÐÌ ÞÌÐ ÖÜ ÛÌ ÓÐ È Ü×ÖÈÑÖÒÖÜÏÐ È (ÓÌ È ×ÌÐØÈ ÙÛÖÐÞÌÐ È) Î Ö×ÖÐ È ÔÈ ÙÜÊÑÒÐ ÔÌÐ.
ÁÜÔÌ×à Ú, ËÌÔ Ó×ÖØÖÜ ÓÌ ÔÈ Ì×ÐÑÈÒÌÙÛÖÜ ÓÌ ÛÖ ÝÈÙÓÈÛÐÑÖ ÏÌà ØÎÓÈ ÊÐÈ ÔÈ È×ÖËÌÐ -
ÕÖÜÓÌ Ö ÛÐ ÛÖ ÙÜ ÙÛÎÓÈ ÛàÔ un (x) È×ÖÛÌÒÌÐ ÓÐÈ ÉÈ ÙÎ ÙÛÖ Þà ØÖ Hilbert, H, ×ÖÜ
ÖØÐ ÍÌÛÈÐ È×Ö ÛÐÚ ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌÐÚ
f (x); x 2 [0; L] me f (0) = f (L) = 0:

·È ËÖÜ ÓÌ Ö ÓàÚ, ÙÛÖ ´Ë. 13.4, ÂÖ ÓÖÚ II, Ö ÛÐ ÛÖ ×ÐÖ ×È Ôà ×ØÖ ÉÒÎÓÈ Ó×ÖØÌÐ ÔÈ
ÊØÈÝÌÐ àÚ ÌÕÎ Ú:
Kun (x) = mnun(x); mn = (L=np) ; n = 1; 2; ::: ;

2
(7:6a)
L
K= G(x; y)dy (ÖÒÖÑÒÎØàÛÐÑÖ Ú ÛÌÒÌÙÛÎ Ú), (7:6b)
0
Ö ×ÖÜ
8
> Lÿy
>
< x; xy
G(x; y) = L (7:6c)
>
> Lÿx
: y; x > y:
L
¿ÈØÈÛÎØÖÜ ÓÌ Ö ÓàÚ, Ûà ØÈ, Ö ÛÐ Î ÈÑÖÒÖÜÏÐ È ÛàÔ ËÐÈÔÜÙÓÈ ÛàÔ
p
n (x) = Kun (x) = (L= n)2 un (x); n = 1; 2; :::; (7:7)
ÙÜÊÑÒÐ ÔÌÐ. ¿ØÈÊÓÈÛÐÑÈ , Î È×Ö ÙÛÈÙÎ ÓÌÛÈÕÜ ÛàÔ ËÐÈÔÜÙÓÈ ÛàÔ n ÑÈÐ m ÌÐ ÔÈÐ

2 r
r(n; m) = p
< n m n m > =
ÿ j ÿ
L
p n
1
4
+
1
m4
ÿ!
n!1
m!1
0:
°ØÈ, Ö ÛÌÒÌÙÛÎ Ú K ÌÐ ÔÈÐ ×ÒÎ ØàÚ ÙÜÔÌÞÎ Ú. ¹ÈÛÈ ÙÜÔÌ ×ÌÐÈ, ÛÈ ÐËÐÖËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ ÛÖÜ,
un (x), È×ÖÛÌÒÖÜ Ô ÓÐÈ ÉÈ ÙÎ ÊÐÈ 2

ÛÖ Þà ØÖ ÛàÔ ÛÌÛØÈÊàÔÐÑÈ ÖÒÖÑÒÎØà
3
ÙÐÓàÔ ÙÜÔÈØ-
ÙÌàÔ ÙÛÖ ËÐÈ ÙÛÎÓÈ [0; L] ÓÌ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ w(x) = 1 ÖÐ Ö×ÖÐ ÌÚ ÓÎËÌÔÐ ÍÖÔÛÈÐ ÙÛÈ
&
ÛÎ
È ÑØÈ ÛÖÜ ËÐÈÙÛÎ ÓÈÛÖÚ.
7.3 ´ÝÈØÓÖÊÎ ÙÛÎÔ ¹ÉÈÔÛÖÓÎÞÈÔÐÑÎ
ÁÛÎÔ ¹ÉÈÔÛÖÓÎÞÈÔÐÑÎ , ÛÖ ÝÜÙÐÑÖ ÙÜ ÙÛÎÓÈ ×ÌØÐÊØÈ ÝÌÛÈÐ È×Ö ÛÖÔ ÌØÓÐÛÐÈÔÖ
ÛÌÒÌÙÛÎ Hamilton, H (ÞÈÓÐÒÛÖÔÐÈÔÎ ). ¿ØÌ ×ÌÐ, ÙÜÔÌ×à Ú, ÔÈ ÒÜ ÙÌÐ ÑÈÔÌÐ Ú ÛÖ ×ØÖ -
ÉÒÎÓÈ
H c = Ec (ÌÕÐ ÙàÙÎ Schr oÈdinger), (7:8)

7.3 ´Ä°À»¾²¶ ÁÂ¶¼ ¹±°¼Â¾»¶Å°¼¸¹¶ 407
Ö ×ÖÜ c ÌÐ ÔÈÐ ÓÐÈ ÛÌÛØÈÊàÔÐÑÈ ÖÒÖÑÒÎØà ÙÐÓÎ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ ÙÛÖÔ ÛØÐËÐÈ ÙÛÈÛÖ ÌÜ-
ÑÒÌÐ ËÌÐÖ Þà ØÖ. ¿ÈØÈËÌÐ ÊÓÈÛÈ ÛÌ ÛÖÐàÔ ÛÌÒÌÙÛà Ô ÏÈ È×ÈÔÛÎ ÙÖÜÓÌ ÙÛÈ Ì×Ö ÓÌÔÈ
ÑÌÝÈ ÒÈÐÈ.
H ËÌÔ Ì ÞÌÐ ÓÎËÌÔÐÑÎ ÐËÐÖÛÐÓÎ (ËÌÔ Ü×È Ø-

c c
°Ú Ü×ÖÏÌ ÙÖÜÓÌ, Ûà ØÈ, Ö ÛÐ Ö ÛÌÒÌÙÛÎ Ú
ÞÖÜÔ ËÎÒÈËÎ ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌÐÚ 6= 0 ÛÌ ÛÖÐÌÚ à ÙÛÌ H = 0): °Ú Ü×ÖÏÌ ÙÖÜÓÌ, Ì×Ð×ÒÌ ÖÔ,

Ú H (Î Ú, K ) ÌÐ ÔÈÐ ×ÒÎ
c
Ö ÛÐ Ö ÛÌÒÌÙÛÎ Ö ÈÔÛÐ ÙÛÖÐÞÖ Ú ÛÖÜ ÖÒÖÑÒÎØàÛÐÑÖ Ú ÛÌÒÌÙÛÎ ØàÚ
ÙÌÐÚ ÛÖÜ H ÌÐ ÔÈÐ

ÙÜÔÌÞÎ Ú. ´ÙÛà, Ûà ØÈ, Ö ÛÐ ÖÐ ÐËÐÖÙÜÔÈØÛÎ
i ÑÈÐ ÖÐ ÈÔÛÐ ÙÛÖÐÞÌÚ
ÐËÐÖÛÐÓÌ Ú Ei ; i = 1; 2; ::: (ËÐÈÑØÐÛÌ Ú). ³ÐÈÑØÐ ÔÖÜÓÌ ÛÖ ÛÌ ÛÐÚ ÌÕÎ
c c
Ú ×ÌØÐ×Ûà ÙÌÐÚ:
(i) i 6= j ) Ei 6= Ej (ËÌÔ Ü×È ØÞÌÐ ÌÑÝÜÒÐÙÓÖ Ú). ÂÖÛÌ ÖÐ ÐËÐÖÙÜÔÈØÛÎ ÙÌÐÚ

(ÐËÐÖÑÈÛÈÙÛÈ ÙÌÐÚ ÛÖÜ ÙÜÙÛÎ ÓÈÛÖÚ) ÌÐ ÔÈÐ ×ÒÎ ØàÚ ÖØÐÙÓÌ ÔÌÚ, ÌÑÛÖ Ú È×Ö ÓÐ È ÈÜÏÈÐ -
ØÌÛÎ ÙÛÈÏÌØÈ ×ÖÜ ÌÐ ÔÈÐ ÞàØÐ Ú ÝÜÙÐÑÎ ÙÎÓÈÙÐ È.
(ii) ´Ð ÔÈÐ ËÜÔÈÛÖ Ô ËÜ Ö Î ×ÌØÐÙÙÖ ÛÌØÌÚ ËÐÈÝÖØÌÛÐÑÌ Ú ÐËÐÖÙÜÔÈØÛÎ ÙÌÐÚ ÔÈ ÈÔÛÐ-
ÙÛÖÐÞÖÜ Ô ÙÛÎÔ Ð ËÐÈ ÐËÐÖÛÐÓÎ , Ei . ÂÖ ÛÌ ÒÌ ÓÌ Ö ÛÐ Ü×È ØÞÌÐ ÌÑÝÜÒÐÙÓÖ Ú. ÁÛÎÔ ×ÌØÐ ×Ûà-
ÙÎ ÈÜÛÎ ÖÐ ÐËÐÖÙÜÔÈØÛÎ ÙÌÐÚ ËÌÔ ÖØÐ ÍÖÔÛÈÐ ÓÖÔÖÙÎ ÓÈÔÛÈ (ÑÖÐ ÛÈÕÌ ÙÞÌÛÐÑÈ ÛÐÚ
×ÈØÈÛÎØÎ ÙÌÐÚ ×ÖÜ ÈÑÖÒÖÜÏÖÜ Ô ÛÖ ·Ìà ØÎÓÈ 2 ÛÖÜ ´Ë. 4.6). ÂÖ ÝÈÙÓÈÛÐÑÖ Ö ÓàÚ
ÏÌà ØÎÓÈ ÓÈ Ú ÒÌ ÌÐ ×àÚ Î ÊÌàÓÌÛØÐÑÎ ×ÖÒÒÈ×ÒÖ ÛÎÛÈ ng , ËÎÒÈËÎ Ö ÈØÐÏÓÖ Ú ÛàÔ
ÌÑÝÜÒÐÙÓÌ ÔàÔ ÐËÐÖËÐÈÔÜÙÓÈ ÛàÔ, ÌÐ ÔÈÐ ×Ì×ÌØÈÙÓÌ ÔÖÚ ÈØÐÏÓÖ Ú. °Ô ÒÖÐ×Ö Ô ÌÑÒÌ ÕÖÜ-
ÓÌ ÓÐÈ ÈÜÏÈÐ ØÌÛÎ ÉÈ ÙÎ ÙÛÖÔ Ü×Ö ÞàØÖ ÈÜÛÖ Ô ÓÌ ËÐÈ ÙÛÈÙÎ ng , Ö ÛÌÒÌÙÛÎ Ú H ÙÛÖÔ
Ü×Ö ÞàØÖ ÈÜÛÖ Ô ÈÔÈ×ÈØÐÙÛÈ ÔÌÛÈÐ È×Ö Ì ÔÈÔ ×Ð ÔÈÑÈ ng 2 ng . ÁÜÔÌ×à Ú, Ó×ÖØÖÜ ÓÌ ÔÈ
ÌÝÈØÓÖ ÙÖÜÓÌ ÛÖ ·Ìà ØÎÓÈ 5 ÛÖÜ ´Ë. 6.2 ÑÈÐ ÔÈ ×È ØÖÜÓÌ Ì ÔÈ ×ÒÎ ØÌÚ ÙÜ ÙÛÎÓÈ
ÐËÐÖÙÜÔÈØÛÎ ÙÌàÔ.
´ÝÖ ÙÖÔ Ü×È ØÞÌÐ ÌÑÝÜÒÐÙÓÖ Ú, ÙÎÓÈÐ ÔÌÐ Ö ÛÐ ÛÖ ×ØÖ ÉÒÎÓÈ ÓÈÚ ÞÈØÈÑÛÎØÐ ÍÌÛÈÐ
È×Ö ÙÜÓÓÌÛØÐ È. ¿ØÈÊÓÈÛÐÑÈ , Ì ÔÈÚ Ö×ÖÐÖÙËÎ ×ÖÛÌ ÓÖÔÈËÐÈÑÖ Ú ÓÌÛÈÙÞÎÓÈÛÐÙÓÖ Ú,
U , ÙÛÖÔ ×ÐÖ ×È Ôà ng 2 ng ËÐÈÔÜÙÓÈÛÐÑÖ Þà ØÖ ÈÝÎ ÔÌÐ ÛÎ ÞÈÓÐÒÛÖÔÐÈÔÎ ÈÔÈÒÒÖÐ à-

ÛÎ, ËÎÒÈËÎ
H = U + HU:
´Ð ÔÈÐ ÊÔàÙÛÖ , È×Ö ÛÎ ·ÌàØÐ È ¾ÓÈ ËàÔ, Ö ÛÐ ÙÛÎÔ ×ÌØÐ ×ÛàÙÎ ÈÜÛÎ Ó×ÖØÖÜ Ô ÔÈ
ÑÈÛÈÙÑÌÜÈÙÛÖÜ Ô ÛÌÒÌÙÛÌ Ú
*
O1 ; O2 ; :::; Ok , ÖÐ Ö×ÖÐ ÖÐ ËØÖÜÔ ÙÛÖÔ ×ÐÖ ×È Ôà Ü×Ö ÞàØÖ
ÑÈÐ ÖÐ Ö×ÖÐ ÖÐ ÓÌÛÈÛÐ ÏÌÔÛÈÐ ÛÖ ÙÖ ÓÌÛÈÕÜ ÛÖÜÚ Ö ÙÖ ÑÈÐ ÓÌ ÛÎ ÞÈÓÐÒÛÖÔÐÈÔÎ H,
ËÎÒÈËÎ ÐÙÞÜ ÖÜÔ
[Om ; H ] = 0; [O m ; O n ] = 0; m; n = 1; 2; :::; k: (7:9)
ca
ÁÜ ÓÝàÔÈ ÓÌ ÛÎ ÏÌàØÐ È ÛÖÜ ´Ë. 6.2, ÖÐ ÛÌÒÌÙÛÌ Ú ÈÜÛÖÐ Ó×ÖØÖÜ Ô ÔÈ ËÐÈÊàÔÐÖ×ÖÐÎ-
v r ; v r ; :::; v r ;
ÏÖÜ Ô ÛÈÜÛÖ ÞØÖÔÈ. ´ÛÙÐ, ×ØÖÙËÐÖØÐ ÍÖÔÛÈÐ ×ÒÎ ØàÚ ÖÐ ÐËÐÖÙÜÔÈØÛÎ ÙÌÐÚ, , ÑÈÐ ÖÐ
ÐËÐÖÛÐÓÌ Ú, Ei ; 1 2 k ÛÌ ÛÖÐÌÚ à ÙÛÌ
*
KÖÐ ÛÈÕÌ ¸.³. ±Ì ØÊÈËÖÜ, ·ÌàØÐ È ¾ÓÈ ËàÔ, ´ÑËÖ ÙÌÐÚ ÁÜÓÌà Ô (1991), ´Ë. 12.5.
Hca = Eica; Onca = v r ca; n = 1; 2; :::; k; n

(7:10)
Ö ×ÖÜ ÛÖ a Ei ; v r ; v r ; :::; v r
ÑÈÏÖØÐ ÍÌÛÈÐ È×Ö ÛÐÚ ÐËÐÖÛÐÓÌ Ú 1 2 k , ËÎÒÈËÎ
a (Ei; v r ; v r ; :::; v r );
$ 1 2 k
ÑÈÛÈ ÑÈ ×ÖÐÈ ÖØÐÙÓÌ ÔÎ ËÐÈ ÛÈÕÎ ÛàÔ ÈÑÌØÈÐ àÔ i; r1 ; r2 ; :::; rk . ÄÜÙÐÑÈ , ÛÖ ÙÖ Ö ÈØÐÏ-
ÓÖ Ú k Ö ÙÖ ÑÈÐ Î ÓÖØÝÎ ÛàÔ ÛÌÒÌÙÛà Ô O1 ; O2 ; :::; Ok ÑÈÏÖØÐ ÍÖÔÛÈÐ È×Ö ÛÐÚ ÙÜÓÓÌ-
ÛØÐ ÌÚ ÛÖÜ ×ØÖÉÒÎ ÓÈÛÖÚ. ÁÜÔÌ×à Ú, ÑÈÐ ÖÐ ÛÌÒÌÙÛÌ Ú Oi ; i = 1; 2; :::; k, ÌÝÖ ÙÖÔ ÑÈÛÈ
ÑÈ ×ÖÐÖÔ ÛØÖ ×Ö ×ÌØÐÊØÈ ÝÖÜÔ ÛÐÚ ÙÜÓÓÌÛØÐ ÌÚ ÛÖÜ ×ØÖÉÒÎ ÓÈÛÖÚ, Ì ÞÖÜÔ ÐËÐÈÐ ÛÌØÖ
ÝÜÙÐÑÖ ×ÌØÐÌÞÖ ÓÌÔÖ ÑÈÐ ÌÐ ÔÈÐ ÞØÎ ÙÐÓÖ ÔÈ ÑÈÛÈÙÑÌÜÈ ÍÖÔÛÈÐ.
¿ÈØÈ ËÌÐÊÓÈ 1: ·È ÓÌÒÌÛÎ ÙÖÜÓÌ ÛÖÔ ÛØÐËÐÈ ÙÛÈÛÖ ÈØÓÖÔÐÑÖ ÛÈÒÈÔÛàÛÎ ÛÎÚ

¹ÉÈÔÛÐÑÎ Ú »ÎÞÈÔÐÑÎ Ú. ¶ ÞÈÓÐÒÛÖÔÐÈÔÎ ÌÐ ÔÈÐ
H=
1 2 1
2m
p + m
2
v r
2 2
=ÿ
h 2 2 1
2m
r +
2
m v 2 2
r; (7:11)
Ö ×ÖÜ m Î ÓÈ ÍÈ ÛÖÜ ÙàÓÈÛÐ ÖÜ, h = h=2 p ( h ÌÐ ÔÈÐ Î ÙÛÈÏÌØÈ ÛÖÜ Planck),
2
v Î
ÞÈØÈÑÛÎØÐÙÛÐÑÎ ÙÜÞÔÖ ÛÎÛÈ ÛÖÜ ÛÈÒÈÔÛàÛÎ ÑÈÐ r Ö ÛÌÒÌÙÛÎ Ú ÛÖÜ Laplace,
@2 @2 @2
r
2
= + + :
@x2 @y2 @z2
·È ×ØÌ ×ÌÐ, ËÎÒÈËÎ , ÔÈ ÒÜÏÌÐ Î ÌÕÐ ÙàÙÎ
ÿ
h 2 2
2m
r c + 12 mv r c = Ec; 2 2
< c c ><
j 1 : (7:12)
MÌ ÛÎ ÓÌ ÏÖËÖ ÞàØÐÙÓÖÜ ÛàÔ ÓÌÛÈÉÒÎÛà Ô (ÑÖÐ ÛÈÕÌ ´Ë. 9.4), ÉØÐ ÙÑÖÜÓÌ Ö ÛÐ ÖÐ
ÐËÐÖÙÜÔÈØÛÎ ÙÌÐÚ ÌÐ ÔÈÐ
cn n n (r) = cn (x)cn (y)cn (z);

1 2 3 1 2 3
n1 ; n 2 ; n 3 ÓÎ ÈØÔÎÛÐÑÖÐ ÈÑÌ ØÈÐÖÐ, (7:13)
Ö ×ÖÜ
cn (x) = N n e j =2 H n (j ); ÿ
2
j=
p
mc2 h
x:
v

(7:14)
1 1 1
hc
Nn Hn (j)
cn (y) cn (z)
1
ÌÐ ÔÈÐ ÙÛÈÏÌØÈ ÑÈÐ 1
ÛÈ ÊÔàÙÛÈ ÓÈÚ ×ÖÒÜà ÔÜÓÈ Hermite (´Ë. 3.10). ¾Ð
ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌÐÚ ÑÈÐ ËÐ ÔÖÔÛÈÐ È×Ö ÈÔÈ ÒÖÊÌÚ ÌÑÝØÈ ÙÌÐÚ.

2 3
¾Ð ÐËÐÖÛÐÓÌ Ú ×ÖÜ ÈÔÛÐÙÛÖÐÞÖÜ Ô ÙÌ ÓÐÈ ÛØÐÈ ËÈ ÛàÔ ÈÑÌØÈÐ àÔ n1 ; n2 ÑÈÐ n3 ÌÐ ÔÈÐ
v
En = h (n + 3=2); n = n1 + n2 + n3 = 0; 1; 2; ::: : (7:15)
7.3 ´Ä°À»¾²¶ ÁÂ¶¼ ¹±°¼Â¾»¶Å°¼¸¹¶ 409
n=
c
¿ÈØÈÛÎØÖÜ ÓÌ, ÙÜÔÌ×à Ú, Ö ÛÐ ÖÐ ÐËÐÖÛÐÓÌ Ú ÌÕÈØÛà ÔÛÈÐ ÓÖ ÔÖ È×Ö ÛÖ È ÏØÖÐÙÓÈ
n1 + n2 + n3 , ËÎÒÈËÎ Ö ÒÌÚ ÖÐ ÐËÐÖÙÜÔÈØÛÎ ÙÌÐÚ n n n (r) 1 2 3

×ÖÜ ÈÔÛÐÙÛÖÐÞÖÜ Ô ÙÛÖ
Ð ËÐÖ n ÌÐ ÔÈÐ ÌÑÝÜÒÐÙÓÌ ÔÌÚ. ´Ü ÑÖÒÈ ËÐÈ×ÐÙÛà ÔÖÜÓÌ Ö ÛÐ
1
ng n = (n + 1)(n + 2); ËÎÒÈËÎ ngn = 1; 3; 6; 10; 15::: gia n = 0; 1; 2; 3; 4::: :
2
¶ ÊÌàÓÌÛØÐÑÎ ×ÖÒÒÈ×ÒÖ ÛÎÛÈ ÈÜÕÈ ÔÌÛÈÐ ÊØÎ ÊÖØÈ ÓÌ ÛÖ n, ÈÒÒÈ ×ÈØÈÓÌ ÔÌÐ ×Ì×Ì-
ØÈÙÓÌ ÔÎ ÌÝÖ ÙÖÔ n < 1.
°×Ö ÛÈ ×ÐÖ ×È Ôà ËÐÈ×ÐÙÛà ÔÖÜÓÌ ÛÈ ÌÕÎ Ú:
(i) ¶ ÞÈÓÐÒÛÖÔÐÈÔÎ ×ØÌ ×ÌÐ ÔÈ Ì ÞÌÐ ÜßÎÒÖ ÉÈÏÓÖ ÙÜÓÓÌÛØÐ ÈÚ. ´Ü ÑÖÒÈ ËÐÈ×ÐÙÛà -
ÔÖÜÓÌ Ö ÛÐ ÈÔ ÏÌàØÎ ÙÖÜÓÌ ÓÐÈ ÈÜÏÈÐ ØÌÛÎ ÙÛØÖÝÎ ÛÖÜ ÑÈØÛÌÙÐÈÔÖÜ ÙÜÙÛÎ ÓÈÛÖÚ
ÊÜ Øà È×Ö ÛÎÔ ÈØÞÎ ÛàÔ ÈÕÖ ÔàÔ, ËÎÒÈËÎ ÛÖ ÓÌÛÈÙÞÎÓÈÛÐÙÓÖ
r!r 0
= O r; (7:16)
Ö ×ÖÜ O Ì ÔÈÚ Ö×ÖÐÖÙËÎ ×ÖÛÌ ÖØÏÖÊà ÔÐÖÚ ÓÌÛÈÙÞÎÓÈÛÐÙÓÖ Ú, Î ÞÈÓÐÒÛÖÔÐÈÔÎ ×ÈØÈ-

ÓÌ ÔÌÐ ÈÔÈÒÒÖÐ àÛÎ.
(ii) ·È ×ØÌ ×ÌÐ ÔÈ ÌÐ ÔÈÐ ËÜÔÈÛÖ Ô ÔÈ ÉØÌÏÖÜ Ô ÛÌÒÌÙÛÌ Ú ÖÐ Ö×ÖÐ ÖÐ Ó×ÖØÖÜ Ô ÔÈ
ËÐÈÊàÔÐÖ×ÖÐÎÏÖÜ Ô ÛÈÜÛÖ ÞØÖÔÈ ÓÌ ÛÖÔ ÛÌÒÌÙÛÎ H . ¿ØÈÊÓÈÛÐÑÈ , ÖÐ ÙÛØÖÝÌ Ú ÊÜ Øà

È×Ö ÛÖÜÚ È ÕÖÔÌÚ x; y ÑÈÐ z ×ØÖÑÜ ×ÛÖÜÔ È×Ö ÛÖÜÚ ÛÌÒÌÙÛÌ Ú ÛÎÚ ÙÛØÖÝÖØÓÎ Ú Lx ; Ly
ÑÈÐ Lz , ÖÐ Ö×ÖÐ ÖÐ ËÐ ÔÖÔÛÈÐ È×Ö ÛÐÚ ÌÕÎ Ú ÙÞÌ ÙÌÐÚ:

h @ @ h @ @ h @ @
Lx = y ÿz ; Ly = z ÿ x ; Lz = x ÿ y : (7:17)
i @z @y i @x @z i @y @x
³Ü Ö ÛÌÒÌÙÛÌ Ú ÖÐ Ö×ÖÐ ÖÐ ÓÌÛÈÛÐ ÏÌÔÛÈÐ ÓÌ ÛÖÔ ÛÌÒÌÙÛÎ H ÌÐ ÔÈÐ, ×.Þ., Ö Lz ÑÈÐ Ö
L 2
= Lx + L y + Lz
2 2 2
. ¿ØÈÊÓÈÛÐÑÈ , ËÐÈ×ÐÙÛà ÔÖÜÓÌ Ö ÛÐ
[Lz ; L 2 ] = [Lz ; H ] = [ L2 ; H ] = 0: (7:18)
¾Ð ÐËÐÖÙÜÔÈØÛÎ ÙÌÐÚ j n`m > ÖØÐ ÍÖÔÛÈÐ Ûà ØÈ È×Ö ÛÐÚ ÙÞÌ ÙÌÐÚ

v
H jn`m >= h (n + 3=2)jn`m >; n = 0; 1; 2; :::; (7:19a)
L2 jn`m >= `(` + 1)h2 jn`m >; (7:19b)
Ö ×ÖÜ
` = n; n ÿ 2; n ÿ 4; :::; 1(0) , n ×ÌØÐÛÛÖ Ú (È ØÛÐÖÚ),
Lz jn`m >= mhjn`m >; m = ÿ`; ÿ` + 1; :::; `: (7:19c)

m ÌÐ ÔÈÐ Ö ÈÍÐÓÖÜÏÐÈÑÖ Ú ÑÉÈÔÛÐÑÖ Ú ÈØÐÏÓÖ Ú, Ö Ö×ÖÐ ÖÚ ×ØÖÙËÐÖØÐ ÍÌÐ ÛÎÔ ×ØÖÉÖÒÎ

ÛÎÚ ÙÛØÖÝÖØÓÎ Ú ÙÛÖÔ È ÕÖÔÈ ÛàÔ z. ` ÌÐ ÔÈÐ Ö ÑÉÈÔÛÐÑÖ Ú ÈØÐÏÓÖ Ú ÛÎÚ ÙÛØÖÝÖØÓÎ Ú
ÑÈÐ ÌÐ ÔÈÐ È ØÛÐÖÚ (×ÌØÐÛÛÖ Ú) ÈÔ Ö n ÌÐ ÔÈÐ È ØÛÐÖÚ (×ÌØÐÛÛÖ Ú). ÂÈ ÐËÐÖËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ,
j n`m >, ÛàÔ ÛÌÒÌÙÛà Ô ÈÜÛà Ô ÊØÈ ÝÖÔÛÈÐ àÚ ÌÕÎ Ú:
j n`m > $ Rn` (r)Ym` (; f); (7:20)

` (; ) f
Ym j
Rn` (r) = Nn` ` e j =2 L`n+1=2 (
ÿ
2
j ):
2
j = r mv =h Nn`
Ö ×ÖÜ ÌÐ ÔÈÐ ÖÐ ÙÝÈÐØÐÑÌ Ú ÈØÓÖÔÐÑÌ Ú ÑÈÐ
p
h L`n+1=2
u f)
, , ÙÛÈÏÌØÌ Ú ÑÈÐ ÛÈ ×ÖÒÜà ÔÜÓÈ Laguerre.
¾Ð ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌÐÚ Rn` (r) ÑÈÐ Ym` ( ; ÏÈ ÓÌÒÌÛÎÏÖÜ Ô ÙÛÖ ´Ë. 9.6 ÑÈÐ, ×ÐÖ ËÐÌÕÖ-
ËÐÑÈ , ÙÛÖ »»Ä II, ´Ë. 12.14 ÑÈÐ 12.4, ÈÔÛÐ ÙÛÖÐÞÈ. ¿ØÖÚ ÛÖ ×ÈØÖ Ô, ×ÌØÐÖØÐÍÖ ÓÈÙÛÌ
ÙÛÐÚ ÌÕÎ Ú ×ÈØÈÛÎØÎ ÙÌÐÚ:
L2 ÑÈÐ Lz ËÌÔ ÈØÑÖÜ Ô ÊÐÈ ÔÈ ×ØÖÙËÐÖØÐ ÙÖÜÔ ×ÒÎ ØàÚ ÛÐÚ ÐËÐÖÛÐ-

(1) ¾Ð ÛÌÒÌÙÛÌ Ú
ÓÌ Ú ÛÖÜ H . °ÜÛÖ ÓÈÚ ÑÈ ÔÌÐ ÔÈ Ü×ÖßÐÈÍÖ ÓÈÙÛÌ ×àÚ Ö ÛÌÒÌÙÛÎ Ú H ÞÈØÈÑÛÎØÐ ÍÌÛÈÐ
È×Ö ÙÜÓÓÌÛØÐ È ÓÌÊÈÒÜ ÛÌØÎ È×Ö ÌÑÌÐ ÔÎ ×ÖÜ ËÐ ÔÌÐ Î ÌÕÐ ÙàÙÎ (7.16). °ÜÛÎ ÌÐ ÔÈÐ Î
*
ÓÖÔÈËÐÈÑÎ ÙÜÓÓÌÛØÐ È ÙÛÐÚ ÛØÌÐÚ ËÐÈÙÛÈ ÙÌÐÚ . ¾ÓàÚ, ÙÛÎÔ ×ÌØÐ ×ÛàÙÎ ÌÔÖ Ú ÙàÓÈ-
ÛÐ ÖÜ ×ÖÜ ÑÐÔÌÐ ÛÈÐ ÙÛÖ ËÜÔÈÓÐÑÖ ÛÖÜ ÈØÓÖÔÐÑÖÜ ÛÈÒÈÔÛàÛÎ ÖÐ ÛÌÒÌÙÛÌ Ú L2 ÑÈÐ Lz
ÌÕÈ ÒÌÐßÈÔ ×ÒÎ ØàÚ ÛÖÔ ÌÑÝÜÒÐÙÓÖ , ËÎÒÈËÎ Ö Þà ØÖÚ Hilbert ÑÈÒÜ ×ÛÌÛÈÐ ×ÒÎ ØàÚ
È×Ö ÛÈ ÐËÐÖËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ ÛàÔ H; L2 ÑÈÐ Lz .

(2) ÂÖ ÈØÞÐÑÖ ×ØÖ ÉÒÎÓÈ ÐËÐÖÛÐÓÎ Ú, ÌÕ. (7.12), ÙÌ ×ØÖÉÒÎ ÓÈÛÈ ÑÈ ×àÚ ØÌÈÒÐÙÛÐ-
ÑÖ ÛÌØÈ È×Ö ÛÖÔ ÈØÓÖÔÐÑÖ ÛÈÒÈÔÛàÛÎ ÌÐ ÔÈÐ ÈØÑÌÛÈ ËÜ ÙÑÖÒÖ. °×ÒÖ×ÖÐÌÐ ÛÈÐ ÈÔ ÛÖ
Ù×È ÙÖÜÓÌ ÙÛÈ ÌÕÎ Ú ×ØÖÉÒÎ ÓÈÛÈ:
Lz Y (; f) = mY (; f); (7:21a)
L2 Y (; f) = lY(; f): (7:21b)
ÂÈ ×ØÖÉÒÎ ÓÈÛÈ ÒÜ ÔÖÔÛÈÐ ÓÌ ÓÌÏÖ ËÖÜÚ ×ÖÜ ÏÈ ÈÔÈ×ÛÜ ÕÖÜÓÌ ÙÛÖ KÌÝ. 9 ÑÈÐ ÙÛÖ
».».Ä. II, ¹ÌÝ. 12. ´ÛÙÐ, ÉØÐ ÙÑÖÜÓÌ Ö ÛÐ ÖÐ ÐËÐÖÛÐÓÌ Ú ÌÐ ÔÈÐ
m = mh ÑÈÐ l = `(` + 1)h ; 2

` = 0; 1; 2; :::, ÑÈÐ m ÈÑÌ ØÈÐÖÚ; jmj `.
¾Ð ÐËÐÖÙÜÔÈØÛÎ ÙÌÐÚ ÌÐ ÔÈÐ ÖÐ ÙÝÈÐØÐÑÌ Ú ÈØÓÖÔÐÑÌ Ú ×ÖÜ ÈÔÈÝÌ ØÈÓÌ ×ÐÖ ×È Ôà.
°ÝÖÜ ÒÜÏÖÜ Ô ÖÐ (7.21 ) ÑÈÐ (7.21 a b), Î ÈØÞÐÑÎ ÌÕÐ ÙàÙÎ, (7.12), ÊØÈ ÝÌÛÈÐ

ÿ
h 2 1
2m r2
d 2d
dr
r
dr
+
h 2 `(` + 1) 1
2m r2
+ m
2
v r R(r) = ER(r):
2 2
(7:22)
¶ ÌÕÐ ÙàÙÎ (7.22) ÌÐ ÔÈÐ ÓÐÈ ÙÜÔÎ ÏÎÚ ËÐÈÝÖØÐÑÎ ÌÕÐ ÙàÙÎ ÑÈÐ Ó×ÖØÌÐ ÌÜ ÑÖÒÈ ÔÈ
*
KÖÐ ÛÈÕÌ ¸.³. ±Ì ØÊÈËÖÜ, ·ÌàØÐ È ¾ÓÈ ËàÔ, »Ì ØÖÚ ±, ´Ë. 17, ´ÑËÖ ÙÌÐÚ ÁÜÓÌà Ô (1991).
7.3 ´Ä°À»¾²¶ ÁÂ¶¼ ¹±°¼Â¾»¶Å°¼¸¹¶ 411
Rn` (r)
v
ÒÜÏÌÐ (ÑÖÐ ÛÈÕÌ EË. 9.6). ´ÛÙÐ, ÉØÐ ÙÑÖÜÓÌ ÛÐÚ ÐËÐÖÙÜÔÈØÛÎ ÙÌÐÚ ÑÈÐ ÛÐÚ
En = h (n + 3=2).
(3) ´×ÌÐËÎ ÖÐ ÛÌÒÌÙÛÌ Ú Lz ; L2 ÑÈÐ H ÌÐ ÔÈÐ ÈÜÛÖ×ØÖÙÈØÛÎÓÌ ÔÖÐ, ÖÐ ÐËÐÖÙÜÔÈØÛÎ -
n`m > ÌÐ ÔÈÐ ÈÜÛÖ ÓÈÛÈ ÖØÏÖÊà ÔÐÌÚ.
ÙÌÐÚ j
(4) °×ÖÛÌÒÖÜ Ô ÖÐ ÐËÐÖÙÜÔÈØÛÎ ÙÌÐÚ jn`m > Ì ÔÈ ×ÒÎ ØÌÚ ÙÜ ÙÛÎÓÈ ÙÛÖ Þà ØÖ ÛàÔ
ÛÌÛØÈÊàÔÐÑÈ ÖÒÖÑÒÎØà ÙÐÓàÔ ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌàÔ; ²ÐÈ ÔÈ È×ÈÔÛÎ ÙÖÜÓÌ ÑÈÛÈÝÈÛÐÑÈ ÏÈ
×ØÌ ×ÌÐ ÔÈ È×ÖËÌÐ ÕÖÜÓÌ Ö ÛÐ Ö ÛÌÒÌÙÛÎ Ú H ÌÐ ÔÈÐ ×ÒÎ ØàÚ ÙÜÔÌÞÎ Ú. ´×ÌÐËÎ ÖÐ ÛÌÒÌÙÛÌ Ú
Lz ÑÈÐ L2 ËØÖÜÔ ×È Ôà ÙÌ ËÐÈÔÜÙÓÈÛÐÑÖ Þà ØÖ ×Ì×ÌØÈÙÓÌ ÔàÔ ËÐÈÙÛÈ ÙÌàÔ, ÈØÑÌÐ ÔÈ

È×ÖËÌÐÞÛÌÐ Ö ÛÐ Ö ÛÌÒÌÙÛÎ Ú ×ÖÜ ÌÐÙÌ ØÞÌÛÈÐ ÙÛÎÔ ÌÕÐ ÙàÙÎ (7.22), ËÎÒÈËÎ Ö ÛÌÒÌÙÛÎ Ú

H=ÿ
h 2 1
2m r2
d 2d
dr
r
dr
+
h 2 `(` + 1) 1
2m r2
+ m
2
v r;
2 2
(7:23)
ÌÐ ÔÈÐ ×ÒÎ ØàÚ ÙÜÔÌÞÎ Ú. °ÜÛÖ Ó×ÖØÌÐ ÔÈ È×ÖËÌÐÞÛÌÐ ÓÌ ÛØÖ ×Ö ÈÔÈ ÒÖÊÖ ÓÌ ÈÜÛÖ Ô ÛÖÜ
¿ÈØÈËÌÐ ÊÓÈÛÖÚ 1, ´Ë. 7.2. ¶ È×Ö ËÌÐÕÎ, ×È ÔÛàÚ, ÕÌÝÌÜ ÊÌÐ È×Ö ÛÈ ×ÒÈÐ ÙÐÈ ÛÖÜ
ÉÐÉÒÐ ÖÜ ÓÈÚ.
ÂÖ ÙÜÓ×Ì ØÈÙÓÈ ÌÐ ÔÈÐ Ö ÛÐ ÖÐ ÐËÐÖÙÜÔÈØÛÎ ÙÌÐÚ Rn` (r) ÛÖÜ ÈØÓÖÔÐÑÖÜ ÛÈÒÈÔÛàÛÎ
F(r)
È×ÖÛÌÒÖÜ Ô Ì ÔÈ ×ÒÎ ØÌÚ ÙÜ ÙÛÎÓÈ ÙÛÖ Þà ØÖ ÛàÔ ÛÌÛØÈÊàÔÐÑÈ ÖÒÖÑÒÎØà ÙÐÓàÔ ÙÜ-
ÔÈØÛÎ ÙÌàÔ, ËÎÒÈËÎ ÛàÔ ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌàÔ ×ÖÜ Ü×ÈÑÖÜ ÖÜÔ ÙÛÎ ÙÞÌ ÙÎ
1
r dr F(r)
2
j j
2
< 1:
0
ÁÜÔÌ×à Ú, ÑÈ ÏÌ ÛÌ ÛÖÐÈ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ Ó×ÖØÌÐ ÔÈ ÊØÈÝÌÐ àÚ ÌÕÎ Ú:
F(r) = X X An`Rn`(r);
1
0
(7:24)
n=0 `
Ö ×ÖÜ An`
0
ÙÛÈÏÌØÌ Ú ÑÈÐ ` = 0; 2; 4; :::; n (ÊÐÈ n È ØÛÐÖ) Î ` = 1; 3; 5; :::; n (ÊÐÈ n ×Ì-
ØÐÛÛÖ ). ²ÐÈ ÛÖÔ Ð ËÐÖ ÒÖ ÊÖ, ÖÐ ÐËÐÖÙÜÔÈØÛÎ ÙÌÐÚ j n`m > È×ÖÛÌÒÖÜ Ô ÓÐÈ ÉÈ ÙÎ ÊÐÈ ÛÐÚ
ÛÌÛØÈÊàÔÐÑÈ ÖÒÖÑÒÎØà ÙÐÓÌÚ ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌÐÚ ÙÛÖÔ ÛØÐËÐÈ ÙÛÈÛÖ Þà ØÖ, ËÎÒÈËÎ
c(r) = X An`m n`m > : j (7:25)

n;`;m
ºÖ Êà ÛÎÚ ÌÕÐ ÙàÙÎÚ (7.25), ÖÐ ÐËÐÖÙÜÔÈØÛÎ ÙÌÐÚ ÛÖÜ ÈØÓÖÔÐÑÖÜ ÛÈÒÈÔÛàÛÎ ÞØÎ-
&
ÙÐÓÖ×ÖÐÖÜ ÔÛÈÐ ×È ØÈ ×ÖÒÜ . ¿È Ôà Ù' ÈÜÛÖ ÙÛÎØÐ ÍÌÛÈÐ ÛÖ ×ØÖ ÛÜ×Ö ÝÒÖÐà Ô, ×ÖÜ
È×ÖÛÌÒÌÐ ÛÖ ×ÐÖ ÞØÎ ÙÐÓÖ ÌØÊÈÒÌÐ Ö ÙÛÎ ÓÌÒÌ ÛÎ ÛÎÚ ËÖÓÎ Ú ÛàÔ ×ÜØÎ ÔàÔ.
¿ØÐÔ ÑÒÌÐ ÙÖÜÓÌ ÛÖ ÑÌÝÈ ÒÈÐÖ ÈÜÛÖ , ÏÈ ×ØÌ ×ÌÐ ÔÈ Ü×ÖÊØÈÓÓÐ ÙÖÜÓÌ ×àÚ È×Òà Ú
ÈÊÊÐ ÕÈÓÌ ÛÎÔ Ì×ÐÝÈ ÔÌÐÈ ÛÖÜ ×ØÖÉÒÎ ÓÈÛÖÚ ×ÖÜ ÙÜÔÐ ÙÛÈÛÈÐ ÙÛÎÔ ÌÜ ØÌÙÎ ÛÖÜ ÝÈ ÙÓÈ-
ÛÖÚ (ÐËÐÖÛÐÓÌ Ú ÑÈÐ ÐËÐÖÙÜÔÈØÛÎ ÙÌÐÚ) ÈÜÛÖ×ØÖÙÈØÛÎÓÌ ÔàÔ ÛÌÒÌÙÛà Ô. ´ÑÛÖ Ú È×Ö ÛÐÚ
ËÜÙÑÖÒÐ ÌÚ ×ÖÜ ÈÔÈÝÌ ØÈÓÌ ÙÛÎÔ ÈØÞÎ ÛÖÜ ÑÌÝÈÒÈÐ ÖÜ, ÏÈ ×ØÌ ×ÌÐ ÔÈ ÛÖÔÐ ÙÖÜÓÌ ×àÚ
ËÌÔ ÈÙÞÖÒÎÏÎ ÑÈÓÌ ÑÈÏÖ ÒÖÜ ÓÌ ÛÐÚ ×ÌØÐ×Ûà ÙÌÐÚ ÛÌÒÌÙÛà Ô ×ÖÜ Ì ÞÖÜÔ ÙÜÔÌÞÌ Ú ÝÈ -
ÙÓÈ ÐËÐÖÛÐÓà Ô. ¾Ð ×ÌØÐ×Ûà ÙÌÐÚ ÈÜÛÌ Ú ×ÈØÖÜÙÐÈ ÍÖÔÛÈÐ ÙÜÞÔÈ ÙÛÐÚ ÌÝÈØÓÖÊÌ Ú
(KÉÈÔÛÐÑÎ ·ÌàØÐ È). ¿ÒÎÔ Ö ÓàÚ, Î ÓÈÏÎÓÈÛÐÑÎ ËÖÓÎ ÛÖÜ ×ØÖÉÒÎ ÓÈÛÖÚ ÈÜÛÖÜ ,
ÈÑÖ ÓÈ ÑÈÐ Ö ÛÈÔ ËÌÔ ÏÌ ÒÖÜÓÌ ÔÈ Ó×ÖÜ ÓÌ ÙÌ ÓÌÊÈ ÒÖ ÉÈ ÏÖÚ, ÌÐ ÔÈÐ ÛÖ ÙÖ ×ÖÒÜ ×ÒÖÑÎ
×ÖÜ ËÌÔ Ó×ÖØÖÜ ÓÌ ×ÈØÈ ÔÈ ×ØÖÙ×ÌØÈ ÙÖÜÓÌ ÛÌ ÛÖÐÈ ÏÌ ÓÈÛÈ ÙÛÈ ×ÒÈÐ ÙÐÈ ÛÖÜ ÉÐÉÒÐ ÖÜ
ÓÈÚ.
±¸±º¸¾²À°Ä¸° 413
(XØÎ ÙÐÓÖ ÙÜÓ×ÒÎ ØàÓÈ ÛÖÜ ÉÐÉÒÐ ÖÜ ÓÈÚ. °ØÑÌÛÈ ×ÐÖ ×ØÖÞàØÎÓÌ ÔÖ.)
±YRON F.W. & FULLER R.W., Mathematics of Classical and Modern Physicis , ¹ÌÝ.
9, Addison-Wesley Publishing Co. (1970). (H ×ØÖÙÌ ÊÊÐÙÎ ÛÖÜ ÏÌ ÓÈÛÖÚ ÌÐ ÔÈÐ ÈÔÈ -
ÒÖÊÎ ÓÌ ÛÎ ËÐÑÎ ÓÈÚ, ÈÒÒÈ ÈØÑÌÛÈ ×ÐÖ ÒÌ×ÛÖÓÌØÎ Ú.)
SIMMONS G.F., Introduction to Topology and Modern Analysis , McGraw-Hill (1963).

(ÁÛÖ ÉÐÉÒÐ Ö ÈÜÛÖ ÉØÐ ÙÑÖÔÛÈÐ ×ÈØÈ×ÖÓ×Ì Ú ÑÈÐ ÙÛ' È ÒÒÈ ÑÒÈÙÐÑÈ ÓÈÏÎÓÈÛÐÑÈ ÉÐ-
ÉÒÐ È ÛÎÚ ÁÜÔÈØÛÎÙÐÈÑÎ Ú °ÔÈ ÒÜÙÎÚ.)
¿°¼Â´º¸³¶ ².¼., ´ÐÙÈÊàÊÎ ÌÐÚ ÛÎÔ ÁÜÔÈØÛÎÙÐÈÑÎ Ô °ÔÈ ÒÜÙÐÔ, ´ÑËÖ ÙÌÐÚ Â.´.´., °-

ÏÎ ÔÈÐ (1971). (·È ÉØÌÐ ÙÐ ÊÖÜØÈ ÓÌÊÈ ÒÎ ÐÑÈÔÖ×ÖÐ ÎÙÎ ËÐÈÉÈ ÍÖÔÛÈÚ ÛÖ ÙÜ ÊÊØÈÓÓÈ
ÈÜÛÖ Ö ÓÈÏÎÓÈÛÐÑÈ ÙÑÌ×ÛÖ ÓÌÔÖÚ ÈÔÈÊÔà ÙÛÎÚ Ö Ö×ÖÐ ÖÚ ËÌÔ ÐÑÈÔÖ×ÖÐÎ ÏÎÑÌ È×Ö ÛÖÔ
ÈÔÈÊÑÈÙÛÐÑÈ ÙÜ ÔÛÖÓÖ ÑÈÐ Ð ÙàÚ È ÑÖÓßÖ ÛØÖ ×Ö ÓÌ ÛÖÔ Ö×ÖÐ Ö ËÐÈ×ØÈÊÓÈÛÌÜÛÎ ÑÈÓÌ
ÛÖ ÑÌÝÈ ÒÈÐÖ ÈÜÛÖ .)
F ANO G., Mathematical Methods of Quantum Mechanics , McGraw-Hill (1971).

(ÁÜÔÐÙÛÈ ÛÈÐ ÏÌØÓÖ ÛÌØÈ È×Ö Ö ÒÈ ÛÈ ×ØÖÎÊÖÜ ÓÌÔÈ, ÐËÐÈÐ ÛÌØÈ ÙÌ Ö ÙÖÜÚ ÌÔËÐÈÝÌ ØÖ-
ÔÛÈÐ ÊÐÈ ÛÎÔ ¹ÉÈÔÛÖÓÎÞÈÔÐÑÎ .)

N
X
P = j ei >< ei j;
i=1
Ö ×ÖÜ j ei >; i = 1; 2; :::; N; ÖØÏÖÑÈÔÖÔÐÑÈ . ¼È ËÌÐÞÛÌÐ Ö ÛÐ Ö ÛÌÒÌÙÛÎ Ú P ÌÐ ÔÈÐ ×ÒÎ -
ØàÚ ÙÜÔÌÞÎ Ú.
7.1.2. ¼È ËÌÐÞÛÌÐ Ö ÛÐ Ö ÛÌÒÌÙÛÎ Ú ÛÎÚ ÌÕÐ ÙàÙÎÚ (7.6b), ×È Ôà ÙÛÖ Þà ØÖ ÛàÔ ÛÌÛØÈ-
2
ÊàÔÐÑÈ ÖÒÖÑÒÎØà ÙÐÓàÔ ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌàÔ, ÌÐ ÔÈÐ ×ÒÎ ØàÚ ÙÜÔÌÞÎ Ú ÞàØÐ Ú ÔÈ ÞØÎÙÐÓÖ-
3
×ÖÐÎÏÌÐ Î ÓÖØÝÎ ÛàÔ ÐËÐÖÙÜÔÈØÛÎ ÙÌà Ô ÛÖÜ, ËÎÒÈËÎ Î ÌÕ. (7.7) .
7.2.1. ´ÔÈÚ ËÐÈÔÜÙÓÈÛÐÑÖ Ú Þà

ØÖÚ Hilbert ÙÜÊÑØÖÛÌÐ ÛÈÐ È×Ö ËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ ÛÎÚ ÓÖØ-
ÝÎ Ú
j j j j
x >= ( 1 ; 2 ; 3 ; :::)T me
X
ji
j j
2
< 1:
i
´ÙÛà Ì ÔÈÚ ÛÌÒÌÙÛÎ Ú A ×ÖÜ ÖØÐ ÍÌÛÈÐ àÚ ÌÕÎ Ú:
A j x >=

j j j T
j ; ; ; :::; ; ::: :
2 n 3
1
2 3 n
A ×ÒÎ ØàÚ ÙÜÔÌÞÎ Ú;
l=0
(i) ´Ð ÔÈÐ Ö ÛÌÒÌÙÛÎ Ú
(ii) ¼È ÉØÌÏÖÜ Ô ÖÐ ÐËÐÖÛÐÓÌ Ú ÑÈÐ ÛÈ ÐËÐÖËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ ÛÖÜ A. ´Ð ÔÈÐ Î ÛÐÓÎ

ÐËÐÖÛÐÓÎ ; ´Ð ÔÈÐ Ö ØÐÖ ÐËÐÖÛÐÓà Ô;
l
(iii) °×ÖÛÌÒÖÜ Ô ÛÈ ÐËÐÖËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ ÓÐÈ ÉÈ ÙÎ ÊÐÈ ÛÖ ÏÌàØÖÜ ÓÌÔÖ Þà ØÖ Hilbert;
Aÿ
l l
(iv) ¹È Ûà È×Ö ×ÖÐÌÚ ×ØÖÜ¢×ÖÏÌ ÙÌÐÚ Ü×È ØÞÌÐ Ö ÈÔÛÐ ÙÛØÖÝÖÚ ÛÖÜ ÛÌÒÌÙÛÎ
Aÿ
l = 0;
( ÙÛÈÏÌØÈ ); ´Ð ÔÈÐ Ö ÈÔÛÐ ÙÛØÖÝÖÚ ÛÖÜ ÝØÈÊÓÌ ÔÖÚ; ´Ð ÔÈÐ ÝØÈÊÓÌ ÔÖÚ
l) x > = a >
ÊÐÈ
(A ÿ
a >= (a ; a ; :::; an; :::)T
(v) ¼È ÉØÌÏÖÜ Ô ÖÐ ÒÜ ÙÌÐÚ ÛÎÚ j j , Ö ×ÖÜ
j 1 2 ÙÛÈÏÌØÖ ËÐÈ ÔÜÙÓÈ.
7.2.2. ³Ð ÔÌÛÈÐ Ö Þà ØÖÚ Hilbert ÛÖÜ ×ØÖÎÊÖÜ ÓÌÔÖÜ ×ØÖÉÒÎ ÓÈÛÖÚ ÑÈÐ Ì ÔÈÚ ÛÌÒÌÙÛÎ Ú
D, ÛÌ ÛÖÐÖÚ à ÙÛÌ
j j j
Djx >= ( 2 ; 3 ; :::; n ; :::)T ;
ËÎÒÈËÎ Ö ÛÌÒÌÙÛÎ Ú ÞÈÓÎÒà ÔÌÐ ÑÈÛÈ Ì ÔÈ ÛÎ ÙÜÔÛÌÛÈÊÓÌ ÔÎ ÑÈ ÏÌ ËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÖÚ ×È Ôà
ÙÛÖ Ö×ÖÐ Ö ËØÈ.
(i) ¼È ËÌÐÞÛÌÐ Ö ÛÐ ËÌÔ Ü×È ØÞÌÐ ÝÜÙÐÑÖ Ú ÈØÐÏÓÖ Ú m, ÛÌ ÛÖÐÖÚ à ÙÛÌ

l
(D ÿ )m jx >6= 0; l
(D ÿ )m+1 jx >= 0; l = 0:
6
¿À¾±º¶»°Â° 415
°ØÈ, Î ÛÐÓÎ l=0 6 ËÌÔ ÌÐ ÔÈÐ ÐËÐÖÛÐÓÎ (ÑÈ ÛÐ ×ÌØÐÙÙÖ ÛÌØÖ: ËÌÔ ÌÐ ÔÈÐ ÖÜ ÛÌ
l=0
ÊÌÔÐÑÌÜÓÌ ÔÎ ÐËÐÖÛÐÓÎ ÓÌ ÛÎÔ Ì ÔÔÖÐÈ ÛÖÜ ¿ÈØÈØÛÎ ÓÈÛÖÚ ²).
(ii) ¼È ËÌÐÞÛÌÐ Ö ÛÐ Ö ÛÌÒÌÙÛÎ Ú Ì ÞÌÐ àÚ ÐËÐÖÛÐÓÎ ÛÎÔ ÛÐÓÎ . ¿ÖÐo ÌÐ ÔÈÐ ÛÖ
ÈÔÛÐ ÙÛÖÐÞÖ ÐËÐÖËÐÈ ÔÜÙÓÈ;
(iii) ¼È ÉØÌÏÌÐ Ö ×ØÖÙÈØÛÎÓÌ ÔÖÚ ÛÌÒÌÙÛÎ Ú D+ (ÌÝÖ ÙÖÔ Ü×È ØÞÌÐ).

(iv) ´Ð ÔÈÐ Ö ÛÌÒÌÙÛÎ Ú D ÑÈÔÖÔÐÑÖ Ú; ´Ð ÔÈÐ ÝØÈÊÓÌ ÔÖÚ; ´Ð ÔÈÐ ×ÒÎ ØàÚ ÙÜÔÌÞÎ Ú;
H , ÓÌ ËÐÈÑØÐÛÖ ÙÜ ÔÖÒÖ ÐËÐÖÛÐ-
l l l
7.2.3. ³Ð ÔÌÛÈÐ Ì ÔÈÚ ÈÜÛÖ×ØÖÙÈØÛÎÓÌ ÔÖÚ ÛÌÒÌÙÛÎ Ú
Óà Ô, 1 2 ::: n :::, ÑÈÐ ÐËÐÖËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ ju1 >; ju2 >; :::; jun >; :::, ÈÔÛÐ ÙÛÖÐÞÈ.
(i) ¼È ËÌÐÞÛÌÐ Ö ÛÐ Î ÐËÐÖÛÐÓÎ l 1 Ì ÞÌÐ Ì ÔÈ ÑÈ Ûà ÝØÈ ÊÓÈ.
l 2
a
 ÿ = ( ÿ ) ,
3
b
l , Ö ×ÖÜ j u > Ì ÔÈ ËÐÈ ÔÜÙÓÈ ÓÌ ×Ì×ÌØÈ-

ÙÓÌ ÔÖ ÓÎ ÑÖÚ.
(ii) NÈ ËÖÏÖÜ Ô ×ÈØÈËÌÐ ÊÓÈÛÈ ×ÖÜ ÔÈ ×ÐÙÛÖ×ÖÐÖÜ Ô ÛÖ (i).
7.2.4. H ÞÈÓÐÒÛÖÔÐÈÔÎ (ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ Hamilton) ×ÖÜ ×ÌØÐÊØÈ ÝÌÐ ÑÉÈÔÛÖÓÎÞÈÔÐÑÈ

Ì ÔÈ ÜËØÖÊÖÔÖÌÐËÌ Ú È ÛÖÓÖ ÌÐ ÔÈÐ ÛÎÚ ÓÖØÝÎ Ú
h 2 2 Ze2
H=ÿ
m ; 2
r ÿ Ú Laplace.
r
r Ö ÛÌÒÌÙÛÎ
2
m ÌÐ ÔÈÐ Î ÈÔÎÊÓÌ ÔÎ ÓÈ ÍÈ ÛÖÜ ÙÜÙÛÎ

1
ÓÈÛÖÚ ÎÒÌÑÛØÖÔÐ ÖÜ - ×ÜØÎ ÔÈ
ÿ
m me = ÓÈ ÍÈ
ÛÖÜ ÎÒÌÑÛØÖÔÐ ÖÜ , ÿ e ÛÖ ÝÖØÛÐ Ö ÛÖÜ ÎÒÌÑÛØÖÔÐ ÖÜ ÑÈÐ Z ÌÐ ÔÈÐ Ö ÈÛÖÓÐÑÖ Ú ÈØÐÏÓÖ Ú.
¾Ð ÐËÐÖÙÜÔÈØÛÎ ÙÌÐÚ, ÙÌ ÙÝÈÐØÐÑÌ Ú ÙÜÔÛÌÛÈÊÓÌ ÔÌÚ, ÌÐ ÔÈÐ ÛÎÚ ÓÖØÝÎ Ú (ÑÖÐ ÛÈÕÌ EË.
9.6)
j nr `m > = cn `(r)Ym` (^r);

r
Ö ×ÖÜ Ym` (^r) ÖÐ ÙÝÈÐØÐÑÌ Ú ÈØÓÖÔÐÑÌ Ú ÑÈÐ
cn `(r) = Nn è r= r`Ln` (r) r = nr +2Z` + 1 mhcc r; e2

2
ÿ 2 2 +1
, Ö ×ÖÜ =
hc
r .
r r
L2n`r+1 ( r) ÌÐ ÔÈÐ ÛÈ ÊÔàÙÛÈ ÓÈÚ ×ÖÒÜà ÔÜÓÈ Laguerre ÑÈÐ N nr ` ÌÐ ÔÈÐ ÙÛÈÏÌØÌ Ú. ¾Ð
ÐËÐÖÛÐÓÌ Ú ËÐ ÔÖÔÛÈÐ È×Ö ÛÎ ÙÞÌ ÙÎ
En = ÿ
1

Ze2
2
mc 2
1
= ÿ (Z )2
mc ;2
m
n = nr + ` + 1; c2 0; 511 MeV:
2 hc n 2 2 n 2
(i) ¼È ÌÕÌÛÈÙÛÌÐ ÑÈÛÈ ×Ö ÙÖÔ Ü×È ØÞÌÐ ÌÑÝÜÒÐÙÓÖ Ú, ËÎÒÈËÎ ÑÈÛÈ ×Ö ÙÖÔ ÖÐ
ÐËÐÖÛÐÓÌ Ú ÛÖÜ H ÈØÑÖÜ Ô ÊÐÈ ÔÈ ÞÈØÈÑÛÎØÐ ÙÖÜÔ ÛÈ ÐËÐÖËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ.

(ii) ¼È ËÌÐÞÛÌÐ Ö ÛÐ Ö ÌÑÝÜÒÐÙÓÖ Ú ÈÐ ØÌÛÈÐ ÈÔ ÊÐ ÔÌÐ ÛÈÜÛÖ ÞØÖÔÎ ËÐÈÊàÔÐÖ×ÖÐ -
ÎÙÎ ÛàÔ ÛÌÒÌÙÛà Ô H , L2 ÑÈÐ Lz , ÖÐ Ö×ÖÐ ÖÐ ÈÔÛÐÓÌÛÈÛÐ ÏÌÔÛÈÐ ÓÌÛÈÕÜ ÛÖÜÚ.

¾Ð L 2
ÑÈÐ Lz ÓÖ ÔÖÐ ÛÖÜÚ ËÌÔ ÈØÑÖÜ Ô.
(iii) °×Ö ÛÈ ×ÐÖ ×È Ôà ÙÜÔÌ×È ÊÌÛÈÐ Ö ÛÐ ÏÈ ×ØÌ ×ÌÐ ÛÖ ×ØÖ ÉÒÎÓÈ ÔÈ Ì ÞÌÐ ÙÜÓÓÌ-
ÛØÐ È Î Ö×ÖÐ È ÓÈÚ ËÐÈÝÌÜ ÊÌÐ. ¿ØÈÊÓÈÛÐÑÈ , ÔÈ ËÌÐÞÛÌÐ Ö ÛÐ ÛÖ ËÐÈ ÔÜÙÓÈ
1 Ze2
R=
2 m
(p 2 L ÿ L 2 p) ÿ
r
r (ËÐÈ ÔÜÙÓÈ R ÛàÔ RuÈnge-Lenz)
ÓÌÛÈÛÐ ÏÌÛÈÐ ÓÌ ÛÎ ÞÈÓÐÒÛÖÔÐÈÔÎ , ËÎÒÈËÎ
[R; H ] = 0 kai R 1 L = 0:
*
¶ ÙÜÓÓÌÛØÐ È ÌÐ ÔÈÐ O(4) ÑÈÐ Ö ÞÐ È×Òà Ú O(3).
(iv) ¼È ËÌÐÞÛÌÐ Ö ÛÐ Ì ÔÈ ×ÒÎ ØÌÚ ÙÜ ÙÛÎÓÈ ÓÌÛÈÛÐÏÌ ÓÌÔàÔ ÛÌÒÌÙÛà Ô ÌÐ ÔÈÐ ÛÖ
ÌÕÎ Ú:
1 2 m
l ; kai Lz ;
2 2 2
C = L ÿ R L
2 2
Ö ×ÖÜ l Î ÍÎÛÖÜ ÓÌÔÎ ÐËÐÖÛÐÓÎ ÛÖÜ H . ´×Ð×ÒÌ ÖÔ, ÔÈ ËÌÐÞÛÌÐ ÖÛÐ ÛÖ ÙÜ ÙÛÎÓÈ
**
ÛàÔ ÛÌÒÌÙÛà Ô ÈÜÛà Ô ÌÐ ÔÈÐ ÛÌ ÛÖÐÖ, à ÙÛÌ
1
C 2 jn`m >= (n ÿ 1)(n + 1)h2 jn`m >; n = 1; 2; :::;
2
L2 jn`m >= `(` + 1)h2 jn`m >; ` = n ÿ 1; n ÿ 2; :::; 0;

Lz jn`m >= mhjn`m >; ÿ` m `:
OÐ ×ÐÖ ×È Ôà ÛÌÒÌÙÛÌ Ú ×ØÖÙËÐÖØÐ ÍÖÜÔ ×ÒÎ ØàÚ ÛÐÚ ÐËÐÖÙÜÔÈØÛÎ ÙÌÐÚ ÑÈÐ
ÐËÐÖÛÐÓÌ Ú, En , ÛÖÜ ÛÌÒÌÙÛÎ H , Ö ×àÚ ËÖ ÏÎÑÈÔ ×ÐÖ ×È Ôà.

ÁÎÓÌÐ àÙÎ: ¶ ÙÜÓÓÌÛØÐ È ÈÜÛÎ Ì ÞÌÐ ÛÖ ÈÔÈ ÒÖÊÖ ÛÎÚ ÑÈÐ ÙÛÎÔ ¹ÒÈÙÐÑÎ
ÄÜÙÐÑÎ (×ØÖ ÉÒÎÓÈ Kepler). ´ÊÊÜÈ ÛÈÐ, Ö ÛÈÔ ÛÖ ÉÈØÜÛÐÑÖ ×ÌËÐ Ö ÌÐ ÔÈÐ ÈÑØÐ-
Éà Ú ÛÜ ×ÖÜ Newton, Ö ÛÐ ÛÖ ×ÌØÐÎ ÒÐÖ ÛÎÚ ÛØÖÞÐÈ Ú ÛàÔ ×ÒÈÔÎÛà Ô ÓÌ ÔÌÐ
ÙÛÈÏÌØÖ . ÂÖ ËÐÈ ÔÜÙÓÈ R uÈnge-Lenz ÌÐ ÔÈÐ ÙÛÈÏÌØÈ ÛÎÚ ÑÐ ÔÎÙÎÚ, ËÎÒÈËÎ

dR
= 0;
dt
ÑÈÐ ÑÌÐ ÛÈÐ ×È Ôà ÙÛÎ ÊØÈÓÓÎ ×ÖÜ ÙÜÔËÌ ÌÐ ÛÐÚ ËÜ Ö ÌÙÛÐ ÌÚ ÛÎÚ ÛØÖÞÐÈ Ú.
*
KÖÐ ÛÈÕÌ ¸.³. ±Ì ØÊÈËÖÜ, ·ÌàØÐ È ¾ÓÈ ËàÔ, »Ì ØÖÚ ±, ´Ë. 17, ´ÑËÖ ÙÌÐÚ ÁÜÓÌà Ô (1991).
**
¾Ð ÐËÐÖÙÜÔÈØÛÎ ÙÌÐÚ j nr `m > ÑÈÐ j n`m > ÌÐ ÔÈÐ Ð ËÐÌÚ, Ì×ÌÐËÎ ÛÖ n ÑÈÐ ÛÖ nr , ÑÈÏà Ú ÈÔÈÝÌ ØÈÓÌ,
ÙÜÔËÌ ÖÔÛÈÐ. ÅØÎÙÐÓÖ×ÖÐÎ ÙÈÓÌ ÛÖ ËÌÐ ÑÛÎ n ÊÐÈ ÔÈ Ëà ÙÖÜÓÌ Ì ÓÝÈÙÎ ÙÛÖ Ö ÛÐ Î ÒÜ ÙÎ ÓÌ ÛÎ ËÌÜ ÛÌØÎ
ÓÌ ÏÖËÖ ËÌÔ ×ØÖÌ ÑÜßÌ ÓÌ Ì×Ð ÒÜÙÎ ËÐÈÝÖØÐÑÎ Ú ÌÕÐ ÙàÙÎÚ.

417
8
Oº¾¹º¶ÀÇÂ¸¹¾¸
»´Â°ÁÅ¶»°Â¸Á»¾¸
»ÌÛÈÙÞÎÓÈÛÐÙÓÖÐ Fourier ÑÈÐ Laplace
ÁÛÖ ÑÌÝÈ ÒÈÐÖ ÈÜÛÖ ÏÈ ÈÙÞÖÒÎÏÖÜ ÓÌ ÓÌ ÓÌÛÈÙÞÎÓÈÛÐÙÓÖÜ Ú ÛÎÚ ÓÖØÝÎ Ú
b
f ! : ( )=
g g y ( ) ()
k y; x f x dx; (8:1)
a
Ö ×ÖÜ (
k y; x ) ÙÜÔÌÞÎ Ú ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ ÑÈÐ ()
f x ÛÌ ÛÖÐÈ à ÙÛÌ ÛÖ ÖÒÖÑÒÎ ØàÓÈ ÙÛÎÔ (8.1)
ÔÈ Ì ÞÌÐ Ì ÔÔÖÐÈ. ´×Ð ÙÎÚ ÌËà , ×ÌØÐÙÙÖ ÛÌØÖ Ð ÙàÚ È×Ö ÈÒÒÖÜ , ÏÈ ×È ØÖÜÓÌ ËÐÈÍÜ ÊÐÖ ÓÌ
*
ÛÎ ÓÈÏÎÓÈÛÐÑÎ ÈÜÙÛÎØÖ ÛÎÛÈ . °×Ö Ö ÙÈ ÌÐ ×ÈÓÌ ÙÛÈ ×ØÖÎÊÖÜ ÓÌÔÈ ×ØÖÑÜ ×ÛÌÐ Ö ÛÐ
ÓÌÛÈÙÞÎÓÈÛÐÙÓÖÐ ÛÎÚ ÓÖØÝÎ Ú (8.1) ÌÐ ÔÈÐ ÊØÈÓÓÐÑÖÐ ÑÈÐ, ÑÈ Ûà È×Ö ÖØÐÙÓÌ ÔÌÚ ÙÜÔ-
2
ÏÎ ÑÌÚ, Ì ÞÖÜÔ ÈÔÛÐ ÙÛØÖÝÖ. ÂÌ ÛÖÐÖÐ ÓÌÛÈÙÞÎÓÈÛÐÙÓÖÐ Ü×È ØÞÖÜÔ ×ÖÒÒÖÐ Ö ÙÌÚ ÑÈÐ ÖÐ
3
(
k y; x )
G(z)
ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌÐÚ . ¶ËÎ Ì ÞÖÜÓÌ ÙÜÔÈÔÛÎ ÙÌÐ ÓÌØÐÑÖÜ Ú, ÞàØÐ Ú Ö ÓàÚ ÔÈ ÛÖÜÚ ÖÔÖ-
ÓÈ ÙÖÜÓÌ Ì ÛÙÐ, Ö ×àÚ, ×.Þ., Î ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ :
1
G (z ) = 0
xzÿ1 eÿx dx: (8:2)
´Ëà
y ! ( ) = xz
z; k z; x ÿ 1; a = 0 kai b = 1 :
OÐ ×ÐÖ ÊÔàÙÛÖÐ ÑÈÐ ÞØÎ ÙÐÓÖÐ ÖÒÖÑÒÎØàÛÐÑÖÐ ÓÌÛÈÙÞÎÓÈÛÐÙÓÖÐ ÌÐ ÔÈÐ ÖÐ ÌÕÎ Ú:
*
ÁÜÓÉÈÐ ÔÌÐ ÈØÑÌÛÈ ÙÜÞÔÈ Ö ÈÝÎØÎÓÌ ÔÖÚ »ÈÏÎÓÈÛÐÑÖ Ú ÔÈ ûËÐÈØØÎÊÔÜ ÌÐ ÛÈ ÐÓÈ ÛÐÈ ÛÖÜý ÌÔà ÛÎÔ Ð ËÐÈ
ÙÛÐÊÓÎ Ö ÄÜÙÐÑÖ Ú, ÈÔÛÐ ÔÈ ÔÖÐà ÏÌÐ ÛÎÔ ÈÔÈ ÊÑÎ ÔÈ ÒÌ ÌÐ ûÓÌ ÙÜÊÞàØÌÐ ÛÌ!ý, ÉØÐ ÙÑÌÛÈÐ ÙÛÖ ËØÖ ÓÖ ÊÐÈ ÓÐÈ
ÙÎÓÈÔÛÐÑÎ ÈÔÈÑÈ ÒÜßÎ! ²ÐÈ ÈÜÙÛÎØÎ ÏÌÓÌÒÐ àÙÎ Ö ÈÔÈÊÔà ÙÛÎÚ ×ÈØÈ×Ì Ó×ÌÛÈÐ ÙÛÖ ÉÐÉÒÐ Ö E.C.
Titchmarsh, Introduction to the Âheory of Fourier Integrals, Oxford University Press (1937).
418 ¾º¾¹º¶ÀÇÂ¸¹¾¸ »´Â°ÁÅ¶»°Â¸Á»¾¸
(y; x) = eiyx = 2p

a= = (8:3)
p
Fourier: k , ÿ1, b 1.
Laplace: k(y; x) = e xy ÿ
, a=0 , b = 1. (8:4)
Mellin: k(y; x) = xy 1 ÿ
, a=0 , b = 1. (8:5)
Bessel-Fourier: k(y; x) = yJn (xy) , a=0 , b = 1. (8:6)
2
¶ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ Bessel Jn (xy) ÏÈ ÖØÐÙÛÌÐ ÑÈÐ ÏÈ ÓÌÒÌÛÎÏÌÐ ÙÛÈ EË. 10.10 ÑÈÐ 12.7,
3
ÂÖ ÓÖÚ II.
ÁÛÖ ÑÌÝÈ ÒÈÐÖ ÈÜÛÖ ÏÈ ÈÙÞÖÒÎÏÖÜ ÓÌ ÓÖ ÔÖ ÓÌ ÛÖÜÚ ×ÐÖ ÉÈÙÐÑÖÜ Ú È×Ö ÈÜÛÖÜ Ú ÛÖÜÚ
ÓÌÛÈÙÞÎÓÈÛÐÙÓÖÜ Ú, ËÎÒÈËÎ ÓÌ ÛÖÜÚ ÓÌÛÈÙÞÎÓÈÛÐÙÓÖÜ Ú Fourier ÑÈÐ Laplace. ¾Ð
ÓÌÛÈÙÞÎÓÈÛÐÙÓÖÐ ÈÜÛÖÐ ÌÐ ÔÈÐ ×È ØÈ ×ÖÒÜ ÞØÎ ÙÐÓÖÐ ÙÛÎ ÒÜ ÙÎ ÛàÔ ËÐÈÝÖØÐÑà Ô
ÌÕÐÙà ÙÌàÔ, ÛÖ ÙÖ ÛàÔ ÙÜÔÎ ÏàÔ Ö ÙÖ ÑÈÐ ÈÜÛà Ô ÓÌ ÓÌØÐÑÌ Ú ×ÈØÈÊà ÊÖÜÚ. ´×Ð×ÒÌ -
ÖÔ, ÖÐ ÓÌÛÈÙÞÎÓÈÛÐÙÓÖÐ Fourier ÞØÎÙÐÓÖ×ÖÐÖÜ ÔÛÈÐ ÙÛÎÔ ÑÈÛÈÙÑÌÜÎ ÛàÔ ÙÜÔÈØÛÎ -
ÙÌàÔ Green. ÅØÎÙÐÓÖ×ÖÐÖÜ ÔÛÈÐ Ì×Ð ÙÎÚ ÙÛÎÔ ¹ÉÈÔÛÖÓÎÞÈÔÐÑÎ , ÑÈÏÖ ÙÖÔ ÙÜÔËÌ ÖÜÔ

2 3
ÛÖ ÙÜÔÈØÛÎÙÐÈÑÖ Þà
2
ØÖ ÛàÔ ÖØÓà Ô
3
y ! p; g(p) ÓÌ ÛÖ ÙÜÔÈØÛÎÙÐÈÑÖ Þà
ØÖ ÛàÔ
ÏÌ ÙÌàÔ x ! r; f (r) . ¾Ð ËÜ Ö Þà ØÖÐ ÌÐ ÔÈÐ ÐÙÖËÜ ÔÈÓÖÐ, ×ÒÎÔ Ö ÓàÚ, ÈÔÈ ÒÖÊÈ ÓÌ ÛÎÔ
×ÌØÐ ×ÛàÙÎ, Ö Ì ÔÈÚ È×Ö ÛÖÜÚ ËÜ Ö Ó×ÖØÌÐ ÔÈ ÌÐ ÔÈÐ ×ØÖÙÝÖØÖ ÛÌØÖÚ È×Ö ÛÖÔ È ÒÒÖÔ.
8.1 »ÌÛÈÙÞÎÓÈÛÐÙÓÖÐ Fourier
ÁÛÖ ¹ÌÝÈ ÒÈÐÖ 3 ÌÐ ËÈÓÌ Ö ÛÐ ÌÐ ÔÈÐ ËÜÔÈÛÖ Ô, ÑÈ Ûà È×Ö ÖØÐÙÓÌ ÔÌÚ ÙÜÔÏÎ ÑÌÚ, ÔÈ
ÈÔÈÒÜ ÙÖÜÓÌ ÑÈÛÈ Fourier ÓÐÈ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ ÖØÐÙÓÌ ÔÎ Ù' Ì ÔÈ ËÐÈ ÙÛÎÓÈ [ ÿ L; + L] Î
ÓÐ È ÖØÐÙÓÌ ÔÎ ÙÛÖ ËÐÈ ÙÛÎÓÈ ( ÿ1 ; + ) 1 , Î Ö×ÖÐ È, Ö ÓàÚ, ÌÐ ÔÈÐ ×ÌØÐÖËÐÑÎ . ÂÐ Ó×Ö-
ØÖÜ ÓÌ ÔÈ ÑÈ ÔÖÜÓÌ Ö ÛÈÔ Î ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ ÌÐ ÔÈÐ ÖØÐÙÓÌ ÔÎ ÙÛÖ ËÐÈ ÙÛÎÓÈ ( ÿ1 ; + )

1
ÈÒÒÈ ËÌÔ ÌÐ ÔÈÐ ×ÌØÐÖËÐÑÎ ; ·È ËÖÜ ÓÌ Ö ÛÐ ÓÐÈ ÛÌ ÛÖÐÈ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ ÌÑÝØÈ ÍÌÛÈÐ ÓÌ Ì ÔÈ
ÖÒÖÑÒÎ ØàÓÈ Fourier, ËÎÒÈËÎ ËÐ ÔÌÛÈÐ È×Ö ÛÐÚ ÌÕÐÙà ÙÌÐÚ (8.1) ÑÈÐ (8.3). ¾ ÌÜÑÖÒÖ -
ÛÌØÖÚ ÛØÖ ×ÖÚ ÔÈ ûßÌÜÛÖÈ×ÖËÌÐ ÕÖÜÓÌý ÛÖÔ ÐÙÞÜØÐÙÓÖ ÈÜÛÖ ÌÐ ÔÈÐ ÔÈ ÕÌÑÐÔÎ ÙÖÜÓÌ
(j)
È×Ö ÛÎ ÊÔàÙÛÎ ÏÌàØÐ È ÛàÔ ÙÌÐØà Ô Fourier.
EÐ ËÈÓÌ, ÙÛÖ ¹ÌÝÈ ÒÈÐÖ 3, Ö ÛÐ ÓÐÈ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ F , ÖØÐÙÓÌ ÔÎ ÙÛÖ ËÐÈ ÙÛÎÓÈ
( ÿ1 ; + )
1 , ÓÌ ×ÌØÐ ÖËÖ 2L , ÈÔÈ×ÈØÐÙÛÈ ÔÌÛÈÐ È×Ö ÓÐÈ ÙÌÐØÈ Fourier:
eim(p=L)j
+1
(j) =
X
F Fm p
2
L
; (8:7)
m = ÿ1
Ö ×ÖÜ
1 L
2L L F (j)e j
Fm =
p
ÿ im (p=L)j d : (8:8)
ÿ
·Ì ÛÖÔÛÈÚ
r
p j = x; km =m
r
p; (8:9)
L L
8.1 »´Â°ÁÅ¶»°Â¸Á»¾¸ FOURIER 419
Ì ÞÖÜÓÌ
m
pj=k m x;
p = k +1
r
m ÿ km = 1k m ;
L L
1 = 1km kai F ( j) = F (p

L=p x) = f (x):

2L 2p
p p
ÁÜÔÌ×à Ú, ÖÐ ÌÕÐÙà ÙÌÐÚ (8.7) ÑÈÐ (8.8) ÊØÈ ÝÖÔÛÈÐ
+1
X 1km ;
( )=
f x ( )
fe km ei km x
2p
p (8:10)
km = ÿ1
p

1
p
L
( ) =
fe km
2p
f (x)e i k x dx: ÿ m
(8:11)
pL
p
p
ÿ
´ÙÛà, Ûà ØÈ, Ö ÛÐ ÛÖ L ÊÐ ÔÌÛÈÐ ×ÖÒÜ ÓÌÊÈ ÒÖ (L ) ! 1 . ÂÖ ÛÌ
1km dk; !
km ! k;
X
1 km ! dk:
km
*
ÁÛÎÔ ×ÌØÐ ×ÛàÙÎ ÈÜÛÎ ÖÐ (8.10) ÑÈÐ (8.11) ÊÐ ÔÖÔÛÈÐ
( ) = 1
+
2p f (k) e dk; (8:12a)

1
f x p e i kx
ÿ1
1
( ) =
+
2p f (x) e (8:12b)
1
fe k p
ÿ i kx
dx:
ÿ1
**
fe k() ÑÈÒÌÐ ÛÈÐ ÓÌÛÈÙÞÎÓÈÛÐÙÓÖ Ú (ÖÒÖÑÒÎ ØàÓÈ) Fourier ÛÎÚ ÙÜÔÈ Ø-
ÛÎÙÎÚ ()
f x ÑÈÐ ÈÔÛÐ ÙÛØÖÝÈ.
1= 2p
*
p
1=2p
O ×ÈØÈ ÊÖÔÛÈÚ ËÌÔ ÜÐÖÏÌÛÌÐ ÛÈÐ È×Ö Ö ÒÖÜÚ ÛÖÜÚ ÙÜÊÊØÈÝÌÐ Ú. »ÌØÐÑÖÐ ÛÖÔ ×ÈØÈÒÌÐ ×ÖÜÔ ÙÛÎÔ
(8.12b) ÑÈÐ ÈÔÛÐÙÛÈÏÓÐ ÍÖÜÔ ÛÎÔ ×ÈØÈ ÒÎßÎ ÈÜÛÎ ÉÈ ÍÖÔÛÈÚ ÙÛÎÔ (8.12a).
**
To ÙÜ ÓÉÖÒÖ ÉØÐ ÙÑÌÛÈÐ ×È Ôà È×Ö ÛÖ ÊØÈ ÓÓÈ

()
f . ²ØÈ ÝÖÜÓÌ f k ÈÔÛÐ ÔÈ ÊØÈ ßÖÜÓÌ, ×.Þ., g k , È×Òà Ú ()
ÊÐÈ ÔÈ ÏÜÓÖ ÓÈÙÛÌ Ö ÛÐ ÛÖ È ()
ÒÒÖ ÓÌ ÒÖÚ ÛÖÜ ÍÌÜ ÊÖÜÚ Fourier ÌÐ ÔÈÐ Î f x . ÁÌ ÖØÐÙÓÌ ÔÌÚ ×ÌØÐ×Ûà ÙÌÐÚ ÈÔÛÐ ÔÈ
() g ()
ÒÌ ÓÌ ûÖ ÓÌÛÈÙÞÎÓÈÛÐÙÓÖ Ú Fourier ÛÎÚ f x ý ÏÈ ÊØÈ ÝÖÜÓÌ f x . ´ÕÜ×ÈÑÖÜ ÌÛÈÐ, ÉÌ ÉÈÐÈ, Ö ÛÐ ÈÜÛÖ Ú ÌÐ ÔÈÐ Î
()
f k , ËÎÒÈËÎ ÛÈ ÙÜ ÓÉÖÒÈ fg

() ()
x ÑÈÐ f k ËÎÒà ÔÖÜÔ ÛÖ Ð ËÐÖ ×ØÈ ÊÓÈ, f k fg

x . () ()
420 ¾º¾¹º¶ÀÇÂ¸¹¾¸ »´Â°ÁÅ¶»°Â¸Á»¾¸
y k
2p
OÐ ÓÌÛÈÙÞÎÓÈÛÐÙÓÖÐ (8.12a) ÑÈÐ (8.12b) ÌÐ ÔÈÐ ÛÎÚ ÓÖØÝÎ Ú (8.1), Ö ×ÖÜ ÏÌ ÙÈÓÌ !

( )
p
ÑÈÐ k x; y ! eikx = , ÜÐÖÏÌÛà ÔÛÈÚ ÑÈÏÐÌØàÓÌ ÔÖ ÙÜÓÉÖÒÐÙÓÖ ÛÎÚ ÄÜÙÐÑÎ Ú.
¾Ð ÌÕÐÙà ÙÌÐÚ (8.12a) ÑÈÐ (8.12b) ×ØÖÌ ÑÜßÈÔ È×Ö ÛÐÚ ÌÕÐÙà ÙÌÐÚ (8.7) ÑÈÐ (8.8), ÓÌ
ÑÈÛÈ ÒÒÎÒÎ ÓÌÛÈ ÉÈÙÎ ÙÛÖ Ö ØÐÖ L ! 1. ²ÐÈ ÔÈ ÌÐ ÓÈÙÛÌ Ö ÓàÚ ÙÌ ÏÌ ÙÎ ÔÈ ÌÝÈØÓÖ -
ÙÖÜÓÌ ÛÎÔ ×ÐÖ ×È Ôà ËÐÈËÐÑÈÙÐ È, ÏÈ ×ØÌ ×ÌÐ ÖÐ ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌÐÚ ()

f x ÑÈÐ ()
fe k ÔÈ ×ÒÎ-
ØÖÜ Ô ÖØÐÙÓÌ ÔÌÚ ÙÜÔÏÎ ÑÌÚ, ×ÖÜ ÌÊÊÜà ÔÛÈÐ ÛÎÔ Ü ×ÈØÕÎ ÛàÔ ÖÒÖÑÒÎØàÓÈ ÛàÔ (8.12a)
ÑÈÐ (8.12b). ¾Ð ÙÜÔÏÎ ÑÌÚ ÈÜÛÌ Ú ÌÐ ÔÈÐ ×ÈØÖ ÓÖÐÌÚ ÓÌ ÌÑÌÐ ÔÌÚ ×ÖÜ ÙÜÔÈÔÛÎ ÙÈÓÌ ÙÛÐÚ
ÙÌÐØÌ Ú Fourier. ÁÜÊÑÌÑØÐÓÌ ÔÈ:
(1) ¶ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ f x () ×ØÌ ×ÌÐ ÔÈ ÌÐ ÔÈÐ ÑÈÛÈ ÛÓÎ ÓÈÛÈ ÙÜÔÌÞÎ Ú ÑÈÐ ÔÈ Ì ÞÌÐ ÓÖ ÔÖ
×Ì×ÌØÈÙÓÌ ÔÖ ÈØÐÏÓÖ ÈÙÜÔÌÞÌÐà Ô, ÓÌ ×Ì×ÌØÈÙÓÌ ÔÈ ×ÎËÎ ÓÈÛÈ.
(2) ¶ ()
f x ÔÈ Ì ÞÌÐ ×Ì×ÌØÈÙÓÌ ÔÖ ÈØÐÏÓÖ ÓÌÊÐ ÙÛàÔ ÑÈÐ ÌÒÈÞÐ ÙÛàÔ.
+1
(3) f x
j ( ) 2dx <
j 1 :
ÿ1
TÖ ÛÌ:
(i) Ã×È ØÞÌÐ Î ()
fe k Ö ×àÚ ËÐ ÔÌÛÈÐ È×Ö ÛÎÔ ÌÕÐ ÙàÙÎ (8.12b).
(ii) ¸ÙÞÜ ÌÐ Î ÙÞÌ ÙÎ
1 + 1
( ) = 12 2f (x 0) + f (x + 0)3: (8:13)
2p eikx fe k dk
p ÿ
ÿ1
(iii) ¸ÙÞÜ ÌÐ Î ÌÕÐ ÙàÙÎ ÛÖÜ Plancherel:
+1 +1
j ( ) 2 dx =
f x j fe k
j ( ) 2 dk:j (8:14)
ÿ1 ÿ1
ÁÜÔÈØÛÎ ÙÌÐÚ ×ÖÜ ÐÑÈÔÖ×ÖÐÖÜ Ô ÛÐÚ ×ÐÖ ×È Ôà ÙÜÔÏÎ ÑÌÚ (1) - (3) ÏÈ ÒÌ ÊÖÔÛÈÐ ûÈØÑÌÛÈ
ÒÌÐ ÌÚý Î ûÖÓÈÒÌ Úý. ¾Ð ÙÜÔÏÎ ÑÌÚ ÈÜÛÌ Ú ÌÊÊÜà ÔÛÈÐ Ö ÛÐ Ö ÓÌÛÈÙÞÎÓÈÛÐÙÓÖ Ú Fourier
Ì ÞÌÐ ÈÔÛÐ ÙÛØÖÝÖ, ËÎÒÈËÎ ÌÐ ÔÈÐ Ì ÔÈ ×ØÖÚ Ì ÔÈ (1-1).
´Ü ÑÖÒÈ ÉØÐ ÙÑÖÜÓÌ Ö ÛÐ
f x g
( + a) = e+ fe(k); i ka
fg
ax( ) = a1 fe(k=a);
j j
a = 0:
6
( ) = k2 +1 m2 ;
fe k m 2 R
I ; m = 0: 6
¼È ÉØÌÏÌÐ , ÌÝÖ ÙÖÔ Ü×È ØÞÌÐ, ÛÖ ÖÒÖÑÒÎ ØàÓÈ Fourier ÈÜÛÎ Ú, ()

f x .
2
¿ÈØÈÛÎØÖÜ ÓÌ Ö ÛÐ ÖÐ ÙÜÔÏÎ ÑÌÚ (1) ÑÈÐ (2), ×ØÖÝÈÔà Ú, ÐÑÈÔÖ×ÖÐÖÜ ÔÛÈÐ
3
Î ()
fe k
ÌÐ ÔÈÐ ÙÜÔÌÞÎ Ú ÑÈÐ Ì ÞÌÐ Ì ÔÈ ÓÌ ÊÐÙÛÖ, ÙÛÖ ÙÎÓÌÐ Ö k =0 . ´×Ð×ÒÌ ÖÔ
8.1 »´Â°ÁÅ¶»°Â¸Á»¾¸ FOURIER 421
+1
(
ek )j2dk =
+1
dk
= p
ÿ1
jf
ÿ1 m
(k2 + 2)2 2j j3
< 1:
m
(¹ÖÐ ÛÈÕÌ ¿ÈØÈ ËÌÐÊÓÈ 5, ´ËÈ ÝÐÖ 1.19. »ÌØÐÑÎ ×ÌØÐ ×ÛàÙÎ ÌÐ ÔÈÐ ÛÖ ×ÐÖ ×È Ôà ÖÒÖ-
ÑÒÎ ØàÓÈ.) ÁÜÔÌ×à Ú
( ) = 1
+ 1
eikx
f x
2p
p
ÿ1
k2 + m2 dk:
ÂÖ ÖÒÖÑÒÎ ØàÓÈ Ü×ÖÒÖÊÐ ÍÌÛÈÐ ÓÌ ÛÖ ÒÖÊÐÙÓÖ ÛàÔ Ü×ÖÒÖÐ ×àÔ, ÑÈÏÖ ÙÖÔ, ÈÔ Ö ËØÖ -
ÓÖÚ ÖÒÖÑÒÎ ØàÙÎÚ ÖØÐÙÛÌÐ Ö ×àÚ ÙÛÖ ÁÞ. 8.1, ÐÑÈÔÖ×ÖÐÖÜ ÔÛÈÐ ÖÐ ÙÜÔÏÎ ÑÌÚ ÛÖÜ
ÒÎ ÓÓÈÛÖÚ Jordan. °ØÈ
( ) = 1

eixz
f x
2p c ^z2 + m2 dz;

p c = c1 Î c2 :

(i) °Ô x< 0 ,
( ) = 1

eixz
= 1 2pi Res eixz = rp ex m : j j
f x
2p
p
c2 _

z2 + 2 m dz ÿp
2p = m z2 + m2
z 2 m
ÿj j i j j
(ii) °Ô x> 0 ,
( ) = 1

eixz
= 1 2piRes eixz = rp e m x : ÿj j
f x
2p 1^z2 + m2 dz
2p = m z2 + m 2 2 m
p p
c
z j j i j j

ÁÞ. 8.1
422 ¾º¾¹º¶ÀÇÂ¸¹¾¸ »´Â°ÁÅ¶»°Â¸Á»¾¸
°ØÈ
( ) = p2 e m
r ÿj x m j
f x :
j j
´Ü ÑÖÒÈ, Ûà ØÈ, Ì×ÐÉÌÉÈÐà ÔÌÛÈÐ Î ÌÕÐ ÙàÙÎ (8.12b):
1 + f (x)e
1
dx =
1 + 1
eÿjx mj eÿi kx dx
2p 2m
ÿ i kx
p
ÿ1
j j ÿ1
1
=2m
0
me dx +
1 1
eÿxjmj eÿi kx dx
2m
xj i kx
e j ÿ
j j ÿ1
j j 0
0 !
= 21m 1 1 1
e( ik+ m )x + e (ik+ m )x
ik + m m
ÿ j j ÿ j j
j j ÿ j j ÿ1 ÿ ik ÿ j j 0

1
=2m 1 1 = k2 +1 m2 = fe(k):
j j ÿ ik + m
j j
ÿ
ÿ ik ÿ j m j
&
8.2 ¶ ÑÈÛÈÔÖÓÎ d (x)
ÂÖ Ö ÛÐ ÖÐ ×ÐÖ ×È Ôà ÌÕÐÙà ÙÌÐÚ ×ØÌ ×ÌÐ ÔÈ ÌÝÈØÓÖ ÍÖÔÛÈÐ ÓÌ ×ØÖÙÖÞÎ ÝÈÐ ÔÌÛÈÐ ÑÈÐ
È×Ö ÛÎ ËÐÈËÖÞÐÑÎ ÌÝÈØÓÖÊÎ ÛàÔ ÌÕÐÙà ÙÌàÔ (8.12a) ÑÈÐ (8.12b), àÚ ÌÕÎ Ú:
( ) = 1 1 + 1 f (y) e

+ +1
fe(k) ei kx dk =
1 1
2p 2p ei kx dk
2p
i ky
f x p p p
ÿ
dy
ÿ1 ÿ1 ÿ1
+1 +1
ei(xÿy)k
= ()
f y dy
2p dk:
ÿ1 ÿ1
ÁÜÔÌ×à Ú, ÈÔ ÊØÈ ßÖÜÓÌ
) = 21p
+
d(x ei(xÿy)k dk; (8:15)
1
ÿ y
ÿ1
ÉØÐ ÙÑÖÜÓÌ ÛÎ ÙÞÌ ÙÎ
+1
f x ( )= f y ( ) d(x ÿ )
y dy: (8:16)
ÿ1
8.2 H KATANOMH d (x ) 423
²ÐÈ y =0 Î ÌÕ. (8.15) ÊØÈ ÝÌÛÈÐ
d(x) = 21p
+1
ei kx dk:
ÿ1
´×Ð ÙÎÚ, È×Ö ÛÎÔ ÌÕÐ ÙàÙÎ (8.15) ÌÜ ÑÖÒÈ ËÐÈ×ÐÙÛà ÔÌÛÈÐ Ö ÛÐ
d(x ÿ y ) = d(y ÿ x :)
¿ÈØÈÛÎØÖÜ ÓÌ, Ûà ØÈ, ÛÈ ÌÕÎ Ú:
(i) ÂÖ ÖÒÖÑÒÎ ØàÓÈ (8.15) ËÌÔ Ì ÞÌÐ Ì ÔÔÖÐÈ (ËÌÔ Ü×È ØÞÌÐ).
(ii) ¹ÈÓÐÈ È×Ö ÛÐÚ ÊÔàÙÛÌ Ú ÓÈÚ ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌÐÚ ËÌÔ ÐÑÈÔÖ×ÖÐÌÐ ÛÎÔ ÌÕ. (8.16).
d(x
·È ËÖÜ ÓÌ Ö ÓàÚ, ×ÐÖ ÑÈ Ûà, Ö ÛÐ Ó×ÖØÌÐ ÔÈ ÊÌÔÐÑÌÜÛÌÐ ÑÈÛÈ ÒÒÎÒÈ Î Ì ÔÔÖÐÈ ÛÎÚ
ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎÚ, à ÙÛÌ Î ÿ y ) , Ö ×àÚ ÖØÐ ÍÌÛÈÐ È×Ö ÛÎÔ (8.15), ÔÈ Ì ÞÌÐ ÔÖ ÎÓÈ, ÐËÐÈÐ -
2 3
ÛÌØÈ Ö ÛÈÔ ÉØÐ ÙÑÌÛÈÐ ÓÌ ÙÈ ÙÌ ÖÒÖÑÒÎ ØàÓÈ Ö ×àÚ, ×.Þ., ÙÛÎÔ ÌÕ. (8.16) . ´ÛÙÐ, ÈÔ
×ØÖÚ ÙÛÐÊÓÎ ËÌÞÛÖÜ ÓÌ Ö ÛÐ ÖÐ (8.15) ÑÈÐ (8.16) Ì ÞÖÜÔ ÔÖ ÎÓÈ, Ó×ÖØÖÜ ÓÌ, ÛÜ×ÐÑÈ , ÔÈ
È×ÖËÌÐ ÕÖÜÓÌ ÙÞÌ ÙÌÐÚ ÖÐ Ö×ÖÐ ÌÚ ËÐÈÝÖØÌÛÐÑÈ È×ÖËÌÐÑÔÜ ÖÔÛÈÐ ÙÞÌÛÐÑÈ ËÜ ÙÑÖÒÈ.
»ÐÈ ÛÌ ÛÖÐÈ ÌÐ ÔÈÐ Î ÙÞÌ ÙÎ (8.14), ×ÖÜ ÌÐ ÔÈÐ ÊÔàÙÛÎ àÚ ÌÕÐ ÙàÙÎ Plancherel. ¿ØÈÊ-
ÓÈÛÐÑÈ ,
+1 3
+1
( ) 2 dk =
+1 +1
()
f x ÿi kx ()
f y ÿi ky
fe k dk
2p 2p
j j p e dx p e dy
ÿ1 ÿ1 ÿ1 ÿ1
=
+1
()
+1
(y) dy
+1
1 i(y ) dk
2p e
x k
f x dx f 3 ÿ
ÿ1 ÿ1 ÿ1
+1 +1 +1
=
ÿ1
()
f x dx
ÿ1
f 3 y dy() d(x ÿ y )=
ÿ1
() ()
f x f 3 x dx:
ÂÖ ÙÜ ÓÉÖÒÖ d(x) ÑÈÒÌÐ ÛÈÐ

*
ÑÈÛÈÔÖÓÎ ËÌ ÒÛÈ Î ÊÌÔÐÑÌÜÓÌ ÔÎ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ ËÌ ÒÛÈ, ÑÈÐ
Ì ÞÌÐ ÛÐÚ ÌÕÎ Ú ÐËÐÖ ÛÎÛÌÚ :
+1
( ) d(x) = f (0);
f x (8:17a)
ÿ1
+1
ÿ1
d(x) dx = 1; (8:17b)
*
¹ÈÓÐ È ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ ËÌÔ ÐÑÈÔÖ×ÖÐÌÐ ÛÎÔ ÌÕÐ ÙàÙÎ (8.17a). ¾×àÚ ÑÈÐ ÔÈ ÖØÐÙÛÌÐ ÛÖ ÖÒÖÑÒÎ ØàÓÈ ÓÐÈÚ
ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎÚ, ÈÜÛÖ ÌÐ ÔÈÐ ÓÎËÌ Ô Ö ÛÈÔ Î ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ ÓÎËÌÔÐ ÍÌÛÈÐ ×ÈÔÛÖÜ ÌÑÛÖ Ú È×Ö Ì ÔÈ ÙÎÓÌÐ Ö.
424 ¾º¾¹º¶ÀÇÂ¸¹¾¸ »´Â°ÁÅ¶»°Â¸Á»¾¸

d(x) = 1 ; x =0 (8:17c)
0 ; x = 0:
6
d(x)
d(x)
ÂÖ ÙÜ ÓÉÖÒÖ ÌÐÙÎ ÞÏÎÑÌ È×Ö ÛÖÔ Dirac, ÊÐ' ÈÜÛÖ ÑÈÐ Î ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ ËÌ ÒÛÈ ÌÐ ÔÈÐ
ÊÔàÙÛÎ àÚ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ Dirac. »×ÖØÌÐ ÔÈ ÖØÐÙÛÌÐ ÑÈÐ Î ×ÈØÈ ÊàÊÖÚ ÛÎ Ú (ÑÖÐÛÈ ÛÌ
¿ØÖ ÉÒÎÓÈ 8.2.4).
´Ëà ÏÈ ×ØÌ ×ÌÐ ÔÈ ÛÖÔÐÙÛÌÐ Ö ÛÐ, ÈÔ ÑÈÐ Î ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ Dirac ÌÐ ÞÌ ÓÌÊÈ ÒÎ ×ØÈÑÛÐÑÎ
d(x)
ÞØÎÙÐÓÖ ÛÎÛÈ, ÖÐ »ÈÏÎÓÈÛÐÑÖÐ ÛÎÔ ÈÔÛÐÓÌÛà ×ÐÍÈÔ ÓÌ ÙÑÌ×ÛÐÑÐÙÓÖ , ÈÔ Ö ÞÐ ÓÌ ÌÐØà-
ÔÌÐ È, ÊÐÈ ×ÖÒÒÈ ÞØÖ ÔÐÈ. ¾ÓàÚ, ÈÝÖÜ ÛÖ ÙÜ ÓÉÖÒÖ ÌÐ ÔÈÐ ×ÖÒÜ ÞØÎ ÙÐÓÖ, Î ÛÈÔ Î
ËÖÜÒÌÐÈ ÛàÔ »ÈÏÎÓÈÛÐÑà Ô ÔÈ ÛÖÜ Ëà ÙÖÜÔ ÈÑØÐÉÌ Ú ×ÌØÐÌÞÖ ÓÌÔÖ, ×ØÈ ÊÓÈ ×ÖÜ Ì ÑÈÔÌ
*
Ö »ÈÏÎÓÈÛÐÑÖ Ú L. Schwartz , ÛØÐÈ ÔÛÈ ÞØÖ ÔÐÈ Ü ÙÛÌØÈ È×Ö ÛÖÔ Dirac. ÁÎ ÓÌØÈ Ó×Ö-
ØÖÜ ÓÌ ÔÈ Ëà ÙÖÜÓÌ ÓÈÏÎÓÈÛÐÑÖ ×ÌØÐÌÞÖ ÓÌÔÖ ÙÛÐÚ ÑÈÛÈÔÖÓÌ Ú ÑÈÛÈ ËÜ Ö ÛØÖ ×ÖÜÚ,
ÛÖÜÚ Ö×ÖÐ ÖÜÚ ×ÌØÐÊØÈ ÝÖÜÓÌ ÈÓÌ ÙàÚ ×ÈØÈÑÈ Ûà.
8.2.1. ¶ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ d(x) àÚ Ö ØÐÖ ÙÜÔÎÏÐÙÓÌ ÔàÔ ÈÑÖÒÖÜÏÐà Ô ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌàÔ, d (x). n
OÐ ÌÕÐÙà ÙÌÐÚ (8.17a), (8.17b) ÑÈÐ (8.17c) Ì ÞÖÜÔ ÛÎÔ Ì ÔÔÖÐÈ
+1
lim
n !1
f x ( ) dn (x) dx = f (0); (8:18a)
ÿ1
+1
ÿ1
d (x) dx = 1;
n n = 1; 2; 3; ::: ; (8:18b)

lim dn(x) = 0 1 ; x =0 d (x) = d ( ): (8:18c)
n !1 ; x =0
6
; n n ÿx
2
ÁÛÖ ÖÒÖÑÒÎ ØàÓÈ (8.18a) ËÌÔ Ì×ÐÛØÌ ×ÌÛÈÐ Î ÈÒÒÈÊÎ ÛÎÚ ÙÌÐØÈ Ú ÖÒÖÑÒÎ ØàÙÎÚ ÑÈÐ
3
d(x)
ÖØÐ ÖÜ.
ÂÌ ÛÖÐÌÚ ÈÑÖÒÖÜÏÐ ÌÚ, , Ü×È ØÞÖÜÔ ÑÈÐ ÓÈ ÒÐÙÛÈ ×ÖÒÒÌ Ú. °Ú ÏÌàØÎ ÙÖÜÓÌ ÛÎ
= 21p ix1 ei kx = p1 sin(xnx) :

n n
d (x) =
n
ÿ n
eikx
2p dk
ÿ n
H d (x)
n ×ÈÐ ØÔÌÐ ÛÎ ÓÖØÝÎ (8.15) Ö ÛÈÔ n ! 1. ²ÐÈ ÔÈ ÓÌÒÌÛÎ ÙÖÜÓÌ ÛÎ ÓÖØÝÎ ÛÎÚ
×ÈØÈÛÎØÖÜ ÓÌ ×àÚ Ì ÞÌÐ ÈÑØÖ ÛÈÛÈ ÙÛÈ ÙÎÓÌÐ È Ö ×ÖÜ

d (x) = 0 p1
0
n cos(nx) sin(nx) = 0;
x2
) ÿ
n
x
*
¹ÖÐ ÛÈÕÌ L. Schwartz, Mathematics for the Physical Sciences, Addison-Wesley (1966).
ËÎÒÈËÎ ÙÛÈ ÙÎÓÌÐ È xk = jk=n , Ö ×ÖÜ j k ÌÐ ÔÈÐ ÖÐ ØÐ ÍÌÚ ÛÎÚ ÌÕÐ ÙàÙÎÚ tan j = j . °ÜÛÌ Ú
ÉØÐ ÙÑÖÔÛÈÐ ÌÐ ÛÌ ÊØÈÝÐÑÈ (ÁÞ. 8.2) ÌÐ ÛÌ ÓÌ Ùà ÓÈÏÎÓÈÛÐÑà Ô Ü×ÖÒÖÊÐÙÛÐÑà Ô ×ÈÑÌ ÛàÔ
(×.Þ. Mathematica). ´×ÌÐËÎ
3
d 00
n (xk ) = np ( ) cos jk ; ÿ
Ì ÞÖÜÓÌ ÓÌ ÊÐÙÛÈ ÊÐÈ
2` p j j kj 2`p + p2 ;
ÑÈÐ ÌÒÈ ÞÐÙÛÈ ÊÐÈ
2`p + p2 j j kj 2`p + 3 p2 :
To È×Ö ÒÜÛÖ ÓÌ ÊÐÙÛÖ ÉØÐ ÙÑÌÛÈÐ ÊÐÈ x = j0 = 0 ÑÈÐ ÌÐ ÔÈÐ
d (0) = np
n ÿ! 1
n!1
:
ÂÈ È ÒÒÈ ÓÌ ÊÐÙÛÈ ÌÐ ÔÈÐ ×ÖÒÜ ÓÐÑØÖ ÛÌØÈ ÑÈÐ ÛÌÐ ÔÖÜÔ ÙÛÖ ÓÎËÌ Ô Ö ÛÈÔ n ! 1, ËÎÒÈËÎ
xk = jnk ÿ!
n!1
0; k6= 0:
»Ì È ÒÒÈ ÒÖ ÊÐÈ, ÑÈÏà Ú ÛÖ n ×ÎÊÈÐ ÔÌÐ ÙÛÖ È ×ÌÐØÖ ÖÒÖ ÑÒÎØÎ Î ËÌ ÒÛÈ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ
ûÓÈÍÌÜ ÌÛÈÐý ÑÖÔÛÈ ÙÛÖ ÓÎËÌ Ô. ÁÜÔÌ×à Ú,
ÿ 3p =2 ÿ p =2 p =2 3p=2
ÁÞ. 8.2: ²ØÈÝÐÑÎ ÌÜ ØÌÙÎ ÛàÔ ØÐÍà Ô ÛÎÚ ÌÕÐ ÙàÙÎÚ tan j = j:
426 ¾º¾¹º¶ÀÇÂ¸¹¾¸ »´Â°ÁÅ¶»°Â¸Á»¾¸
8
=0
lim sin(pxnx) = :
<1 ; x
n!1
0 ; x = 0:
6
2
²ÐÈ ×Ì×ÌØÈÙÓÌ ÔÖ n Î ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ d (x)
n ×ÈØÐÙÛÈ ÔÌÛÈÐ ÙÛÖ ÁÞÎ ÓÈ 8.3.
3
ÁÜÔÌ×à Ú, Ó'
ÈÜÛÖ Ô ÛÖÔ ÛØÖ ×Ö, È×ÖËÌÐ ÞÛÎÑÌ Î ÙÞÌ ÙÎ (8.18c).
´Ü ÑÖÒÈ, Ì×Ð ÙÎÚ, È×ÖËÌÐÑÔÜ ÌÛÈÐ Ö ÛÐ ÐÙÞÜ ÌÐ ÑÈÐ Î ÌÕÐ ÙàÙÎ (8.18b), ËÎÒÈËÎ
+1
sin (nx) dx = 1 + sin j dj = 1:
1
ÿ1
px p ÿ1
j
ÿ 1
d (x)
²ÐÈ ÛÖÔ Ü×ÖÒÖÊÐÙÓÖ ÛÖÜ ÖÒÖÑÒÎØà ÓÈÛÖÚ ÑÖÐ ÛÈÕÌ ¿ÈØÈ Ë. 3, ´Ë. 1.19. ³ÎÒÈËÎ ,
ÑÈÏà Ú n ! 1 Î ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ n ÓÈÍÌÜ ÌÛÈÐ ÊÜ Øà È×Ö ÛÖ x =0 , Ì ÛÙÐ à ÙÛÌ ÛÖ
ÌÓÉÈËÖ Ô ÑÈ Ûà È×Ö ÛÎÔ ÑÈÓ×Ü ÒÎ ÔÈ ÌÐ ÔÈÐ ÓÖÔÈ ËÈ.
²ÐÈ ÔÈ È×ÖËÌÐ ÕÖÜÓÌ ÛÎ ÙÞÌ ÙÎ (8.18a) ÏÌàØÖÜ ÓÌ ÛÖ ÖÒÖÑÒÎ ØàÓÈ
+1
In = ( )dn (x)dx;
f x
ÿ1
Ö ×ÖÜ ()
f x ÓÐÈ ÈÜÏÈÐ ØÌÛÎ ÈÒÒÈ ÈØÑÌÛÈ ÒÌÐ È ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ. ·Ì ÛÖÔÛÈÚ j = nx , ×ÈÐ ØÔÖÜ-
ÓÌ
=
+1
sin j dj = 1 + f (j=n) sin j dj
(j=n) pj
1
In
ÿ1
f
=n n p j
ÿ1
= f (0)
+1
sin j dj + 1 + [f (j=n)
1
(0)] sinj j dj:

p ÿ1
j p ÿ1
ÿ f
ÁÞ. 8.3: ²ØÈÝÐÑÎ ÈÔÈ×ÈØÈ ÙÛÈÙÎ ÛÎÚ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎÚ n x d ( ) = sin( ) p

nx = x. ¹ÈÏà Ú n ! 1, ÖÒÖ ÑÒÎØÎ Î
ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ ûÓÈÍÌÜ ÌÛÈÐý ÊÜ Øà È×Ö ÛÖ x =0
, Ì ÛÙÐ à ÙÛÌ Î Ì×ÐÝÈ ÔÌÐÈ ÑÈ Ûà È×Ö ÛÎÔ ÑÈÓ×Ü ÒÎ ÔÈ ×ÈØÈÓÌ ÔÌÐ Ð ÙÎ ÓÌ
1.
´ÝÖ ÙÖÔ Î ()
f x ÌÐ ÔÈÐ ÈØÑÌÛÈ ÒÌÐ È, Ì ÞÖÜÓÌ
1 (0)] sinj j dj = 0:
+1
n
lim
!1 p [f (j=n) ÿ f
ÿ1
ÁÜÔÌ×à Ú,
lim = nlim
+1
( )dn (x)dx = f (0)
+1
sin j dj = f (0)
n!1
In
!1
ÿ1
f x
p ÿ1
j
d (x)
(ÑÖÐ ÛÈÕÌ ´Ë. 1.19).
¿ÖÒÜ ÌÜ ÑÖÒÈ Ó×ÖØÖÜ Ô ÔÈ ÖØÐÙÛÖÜ Ô ÑÈÐ È ÒÒÌÚ ÛÌ ÛÖÐÌÚ ÈÑÖÒÖÜÏÐ ÌÚ n . »ÐÈ
ÛÌ ÛÖÐÈ ËÌÐ ÞÔÌÛÈÐ ÙÛÖ ÁÞ. 8.4.
ÁÞ. 8.4: ²ØÈÝÐÑÎ ÈÔÈ×ÈØÈ ÙÛÈÙÎ ÛÎÚ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎÚ

d (x ) = n= ; 2 j 1
xj < =n
n
0; j 1
xj > =n:
¹ÈÏà Ú n ! 1 Î ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ ûÓÈÍÌÜ ÌÛÈÐý ÊÜ Øà È×Ö ÛÖ x = 0 Ì ÛÙÐ à ÙÛÌ Î Ì×ÐÝÈ ÔÌÐÈ ×ÖÜ ×ÌØÐÑÒÌÐ ÌÐ ÔÈ ÌÐ ÔÈÐ 1.
´ÞÖÔÛÈÚ ÖØÐ ÙÌÐ ÛÐÚ ÈÑÖÒÖÜÏÐ ÌÚ d (x)

n , Î ÑÈÛÈÔÖÓÎ d(x) ÖØÐ ÍÌÛÈÐ àÚ ÌÕÎ Ú:
+1 +1
( ) d(x) dx nlim
f x
!1
( ) dn (x) dx = f (0);
f x (8:19)
ÿ1 ÿ1
()
ËÎÒÈËÎ Î Ë x ËØÈ ×È Ôà ÙÌ ÒÌÐ ÌÚ ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌÐÚ ÓÌ ÙÈ ÙÌ ÖÒÖÑÒÎ ØàÓÈ. ¶ ËØÈ ÙÎ ÛÎÚ
ËÐ ÔÌÛÈÐ, ÌÕ' ÖØÐÙÓÖÜ , È×Ö ÛÎÔ ×Øà ÛÎ ÐÙÖ ÛÎÛÈ ÛÎÚ ×ÐÖ ×È Ôà ÌÕÐ ÙàÙÎÚ.
8.2.2 ¶ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ Ë àÚ ÙÜÔÈØÛÎÙÐÈÑÖ
¶ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ Ë ÑÈÐ ÊÌÔÐÑÈ ÖÐ ÑÈÛÈÔÖÓÌ Ú ËÌÔ ÌÐ ÔÈÐ ×ÈØÈ ÓÐÈ ÌÐËÐÑÎ ×ÌØÐ ×ÛàÙÎ
ÛàÔ ÊØÈÓÓÐÑà Ô ÙÜÔÈØÛÎÙÐÈÑà Ô ×ÖÜ ÖØÐ ÍÖÔÛÈÐ ×È Ôà Ù' Ì ÔÈ Þà ØÖ ËÖÑÐÓÈÙÛÐÑà Ô
428 ¾º¾¹º¶ÀÇÂ¸¹¾¸ »´Â°ÁÅ¶»°Â¸Á»¾¸
ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌàÔ. ¾ Þà ØÖÚ ÈÜÛÖ Ú, ÙÜÔÎ ÏàÚ, È×ÖÛÌÒÌÐ ÛÈÐ È×Ö ÛÖ ÙÜ ÔÖÒÖ ÛàÔ ÈÔÈÒÜÛÐ-
*
Ñà Ô ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌàÔ ×ÖÜ ÓÎËÌÔÐ ÍÖÔÛÈÐ Ì Õà È×Ö Ì ÔÈ ËÐÈ ÙÛÎÓÈ . °×Ö ÛÎ ÙÑÖ×ÐÈ ÓÈÚ,
ÛÈ ÊØÈÓÓÐÑÈ ÙÜÔÈØÛÎÙÐÈÑÈ ËÌÔ ÌÐ ÔÈÐ ÛÐ ×ÖÛÈ È ÒÒÖ ×ÈØÈ ÓÐÈ ÌÐËÐÑÎ ÓÖØÝÎ ÛÌÒÌ-
ÙÛà Ô, ÖÐ Ö×ÖÐ ÖÐ, ËØà ÔÛÈÚ ×È Ôà ÙÛÐÚ ËÖÑÐÓÈÙÛÐÑÌ Ú ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌÐÚ ()

f x ; ÓÈÚ ËÐ ÔÖÜÔ
Ì ÔÈÔ ÈØÐÏÓÖ Ö Ö×ÖÐ ÖÚ ÌÕÈØÛÈ ÛÈÐ È×Ö ÛÎÔ ()

f x . ¾ ÈØÐÏÓÖ Ú ÈÜÛÖ Ú ÙÜÓÉÖÒÐ ÍÌÛÈÐ ÓÌ
F f [] ÑÈÐ Ì ÞÌÐ ÛÐÚ ÌÕÎ Ú ÐËÐÖ ÛÎÛÌÚ:

9
(i) [ + f2 ] = F [f1 ] + F [f2]
F f1 >
>
=
(ii) F [lf ] = lF [f ] >
ÊØÈÓÓÐÑÖ ÛÎÛÈ ÛÖÜ F. (8:20a)
>
;
(iii) fn ! 0 F [ fn ] 0
) !
EÐ ÔÈÐ Ì×ÐÏÜÓÎÛÖ ÔÈ Ó×ÖØÖÜ ÓÌ ÔÈ ÊØÈ ÝÖÜÓÌ
+1
[ ]=
F f () ()
k x f x dx: (8:20b)
ÿ1
ÂÖ ÛÌ Î ()
k x ÒÌ ÊÌÛÈÐ ÙÜÓÉÖÒÐÑÎ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ Î ÑÈÛÈÔÖÓÎ . ¶ ÙÜÓÉÖÒÐÑÎ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ
¿ÈØÈ ÊÌÐ ÛÐÓÌ Ú ÓÖ ÔÖ Ö ÛÈÔ ×ÖÒÒÈ×ÒÈÙÐÈÙÛÌÐ ÓÌ

ËÌÔ ÌÐ ÔÈÐ È×ÈØÈÐ ÛÎÛÖ ÔÈ ûÌ ÞÌÐ ÛÐÓÌ Úý.
ÓÐÈ ËÖÑÐÓÈÙÛÐÑÎ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ ÑÈÐ ÖÒÖÑÒÎØàÏÌÐ . ÇÚ ×ÈØÈËÌÐ ÊÓÈÛÈ ÑÈÛÈÔÖÓà Ô ÏÌàØÖÜ -

ÓÌ ÛÈ ÌÕÎ Ú:
(1) ¹È ÏÌ ÖÒÖÑÒÎØà ÙÐÓÎ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ, ()

k x , ÛÎÚ ¹ÒÈÙÐÑÎ Ú °ÔÈ ÒÜÙÎÚ. ´Ü ÑÖÒÈ
È×ÖËÌÐÑÔÜ ÖÔÛÈÐ ÖÐ (i), (ii) ÑÈÐ (iii) ×ÐÖ ×È Ôà. ³ÎÒÈËÎ ÖÐ ÑÈÛÈÔÖÓÌ Ú È×ÖÛÌÒÖÜ Ô
ÊÌÔÐ ÑÌÜÙÎ ÛÎÚ Ì ÔÔÖÐÈÚ ÛÎÚ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎÚ.

1
(2) [ ]=
F f ()
f x dx. H ÈÔÛÐ ÙÛÖÐÞÎ ÑÈÛÈÔÖÓÎ ÌÐ ÔÈÐ
0
8
< 1; 0<x<1
k x ( )=:
0; x<0 x > 1:
Î
F f [ ] = (0)
f . ¹ÈÏà Ú Î ËÎ ÈÔÈÝÌ ØÏÎÑÌ ×ÐÖ ×È Ôà, ËÌÔ Ü×È ØÞÌÐ ÑÒÈÙÐÑÎ ÙÜ-
( ) = d( )
(3)
()
ÔÈ ØÛÎÙÎ k x ×ÖÜ ÔÈ ÐÑÈÔÖ×ÖÐÌÐ ÈÜÛÎ ÛÎ ÙÞÌ ÙÎ. ¶ ÑÈÛÈÔÖÓÎ Dirac k x x
Ö ÓàÚ ÐÑÈÔÖ×ÖÐÌÐ ÛÎ ÙÞÌ ÙÎ ÈÜÛÎ (ÓÌ ÛÎÔ Ì ÔÔÖÐÈ ×ÖÜ ÈÔÈ×ÛÜ ÕÈÓÌ ×ÐÖ ×È Ôà). ¾ Þà ØÖÚ
ÛàÔ ËÖÑÐÓÈÙÛÐÑà Ô ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌàÔ ÌÐ ÔÈÐ Ö Þà ØÖÚ ÛàÔ ÖÒÖÑÒÎØà ÙÐÓàÔ ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌ-
àÔ.

n
(4) [ ] = ( )n ddxfn
F f ÿ . ¿ÈØÈÛÎØÖÜ ÓÌ Ö ÛÐ
=0
x
*
°ÒÒÖÐ Þà ØÖÐ ÌÐ ÔÈÐ Ì×Ð ÙÎÚ ËÜÔÈÛÖÐ . ¹ÖÐ ÛÈÕÌ, ×.Þ., I.M. Gelfand and G.E. Shilov, Generalized Functions,
Vol. I, Academic Press (1964).
+1 +1 +1
( )d (x)dx = f (x)d(x) ( )d(x)dx:

f x 0
ÿ f0 x
ÿ1 ÿ1 ÿ1
( )d(x)+ = 0 ( )d (x)dx = ( ) = d(n) (x)

+1
f x
1
f x 0
f0 (0) k x
d(x)
°Ô , Ì ÞÖÜÓÌ ÿ Ñ.Ö.Ñ. °ØÈ, ,
k(x)
ÿ1 ÿ1
ËÎÒÈËÎ Î ÌÐ ÔÈÐ Î ÔÐÖÙÛÎ ×ÈØÈ ÊàÊÖÚ ÛÎÚ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎÚ . ¾Ð ËÖÑÐÓÈÙÛÐÑÌ Ú
ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌÐÚ ÏÈ ×ØÌ ×ÌÐ, Ûà ØÈ, Ö ÞÐ ÓÖ ÔÖ ÔÈ ÓÎËÌÔÐ ÍÖÔÛÈÐ Ì Õà È×Ö Ì ÔÈ ËÐÈ ÙÛÎÓÈ
ÈÒÒÈ ÔÈ' ÞÖÜÔ ×ÈØÈ ÊàÊÖ ÛÖÜÒÈ ÞÐÙÛÖÔ ÓÌ ÞØÐ ÛÈ ÕÎÚ n.

°ÔÈ ÒÖÊÈ Ó×ÖØÖÜ Ô ÔÈ ÖØÐÙÛÖÜ Ô ÑÈÐ ÑÈÛÈÔÖÓÌ Ú ×ÖÜ ÌÐ ÔÈÐ ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌÐÚ ËÜ Ö ÓÌ-
ÛÈÉÒÎÛà Ô, ËÎÒÈËÎ k = k(x; y): ÂÖ ÛÌ
+1
(
F f; x )= ( ) ()
k x; y f y dy:
ÿ1
°Ú Ü×ÖÏÌ ÙÖÜÓÌ Ö ÛÐ (
F f; x ) = f (x); x [a; b] 2 , ËÎÒÈËÎ
+1
f x ( )= ( ) ()
k x; y f y dy:
ÿ1
ÂÖ ÛÌ (
k x; y ) = d(x ÿ y )
. ÁÜÔÌ×à Ú, Ö ÛÌÒÌÙÛÎ Ú
+1
K =
ÿ1
d(x ÿ )
y dy
×ÈÐ ÍÌÐ ÛÖ ØÖ ÒÖ ÛÖÜ ÛÈÜÛÖÛÐÑÖÜ ÛÌÒÌÙÛÎ ×È Ôà ÙÛÖ ËÐÈÔÜÙÓÈÛÐÑÖ Þà ØÖ, f , ÛàÔ
ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌàÔ ()
f x , ÑÈÏÖ ÙÖÔ Î ×ÐÖ ×È Ôà ÌÕÐ ÙàÙÎ ÊØÈ ÝÌÛÈÐ
K jf > = j f >; 8 f 2 f:
8.2.3 (
ÁÜÙÞÌ ÛÐÙÎ ÛÎÚ Ë x ÿ y ÓÌ ×ÒÎ ØÎ ÙÜÙÛÎ ÓÈÛÈ )
d(x y )
f (x)
¶ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ ÿ Ó×ÖØÌÐ ÔÈ ÈÔÈ×ÛÜÞÏÌÐ ÙÌ Ì ÔÈ ×ÒÎ ØÌÚ ÖØÏÖÑÈÔÖÔÐÑÖ
ÙÜ ÙÛÎÓÈ. ¿ØÈÊÓÈÛÐÑÈ , ÈÔ n ÌÐ ÔÈÐ Ì ÔÈ ÛÌ ÛÖÐÖ ÙÜ ÙÛÎÓÈ, ×ÌØÐÓÌ ÔÖÜÓÌ Ö ÛÐ
d(x ÿ y )=
X
a ( y) f ( x ) ;
n n x 2 [a; b];
n
b b
a
f m (x) d(x
3
ÿ ) () =
y w x dx
X
an y ()
a
f 3
m (x) fn (x) w(x) dx;
n |{z}
d mn
ËÎÒÈËÎ a m ( y ) = w( y ) f m ( y ) 3
, Ö×Ö ÛÌ
430 ¾º¾¹º¶ÀÇÂ¸¹¾¸ »´Â°ÁÅ¶»°Â¸Á»¾¸
d(x ÿ y )=
X
f (y) f (x) w(y):
3
n n (8:21a)
n
ÄÜÙÐÑÈ , Ì×ÌÐËÎ d(x ÿ y ) = d(y x) ÿ , Ó×ÖØÖÜ ÓÌ ÌÕÐ ÙÖÜ ÑÈÒÈ ÔÈ ÊØÈ ßÖÜÓÌ
d(x y) = X fn(x) w(x) fn(y):

ÿ
3
(8:21b)
n
f (x)
f
°ÔÛÐ ÙÛØÖÝÈ, ÈÔ ÐÙÞÜ ÌÐ Î (8.21a) Î Î (8.21b), ÛÖ ÖØÏÖÑÈÔÖÔÐÑÖ ÙÜ ÙÛÎÓÈ n
ÌÐ ÔÈÐ ×ÒÎ ØÌÚ. ¿ØÈÊÓÈÛÐÑÈ , Ì ÙÛà ÓÐÈ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ f 2 . ÂÖ ÛÌ
b b
( ) d(x f (x) a f (y) f (y) w(y) dy
X
( )=
f x f y ÿ ) =
y dy n
3
n )
a n
( )=
f x
X
cn f (x);
n Ö ×ÖÜ cn = < fn j f> .
n
8.2.4 MÌØÐÑÈ ×ÈØÈËÌÐ ÊÓÈÛÈ

¿ÈØÈ ËÌÐÊÓÈ 1: ·ÌàØÖÜ ÓÌ ÛÖ ÖØÏÖÑÈÔÖÔÐÑÖ ÙÜ ÙÛÎÓÈ
f m (x) = 1
2p e :
p imx
ÂÖ ÛÌ
+1 +1
f (y) fm (x) = 21p
X X
3
m ei m(xÿy) = nlim 1n (x ÿ )
y ;
m = ÿ1 m = ÿ1
!1
Ö ×ÖÜ
) = 21p
X
n
1 n (x ÿ y ei m(xÿy) :
m = ÿ n
°ÒÒÈ ÌÜ ÑÖÒÈ ÉØÐ ÙÑÖÜÓÌ Ö ÛÐ
1n (x ÿ y ) = 21p sin [(sin[(

x y) (n + 1=2)]
x y)=2]
ÿ
(ÑÖÐ ÛÈÕÌ ¿ÈØÈ ØÛÎÓÈ ±, ·Ìà ØÎÓÈ ±3).
A×ÖËÌÐÑÔÜ ÌÛÈÐ, ÓÌ ÛØÖ ×Ö ÈÔÈ ÒÖÊÖ ÓÌ ÛÖ ×ÈØÈ ËÌÐÊÓÈ ÛÖÜ ÁÞ. 8.3, Ö ÛÐ Î 1 n (x ÿ y )

ÌÐ ÔÈÐ ÓÐÈ ÈÑÖÒÖÜÏÐ È ËÌ ÒÛÈ (ÙÛÖ Þà ØÖ ÛàÔ ÛÌÛØÈÊàÔÐÑÈ ÖÒÖÑÒÎØà ÙÐÓàÔ ÙÜÔÈØÛÎ -
ÙÌàÔ). ÁÜÔÌ×à Ú
X
f m ( x ) f m ( y) = d ( x
3
ÿ )
y ;
m
ËÎÒÈËÎ ÛÖ ÙÜ ÙÛÎÓÈ eimx =

p
2p

ÌÐ ÔÈÐ Ì ÔÈ ×ÒÎ ØÌÚ ÙÜ ÙÛÎÓÈ ÙÛÖÔ ×ÐÖ ×È Ôà Þà ØÖ. &
A×Ö ÛÈ ×ÐÖ ×È Ôà, ÌÐ ÔÈÐ ÙÈÝÌ Ú Ö ÛÐ ÓÌ ÛÎÔ ÌÐÙÈÊàÊÎ ÛàÔ ÑÈÛÈÔÖÓà Ô È×ÖÑÛÈ ÔÌ
Ì ÔÔÖÐÈ ×ÖÙÖ ÛÎÛÌÚ ×ÖÜ ËÌÔ ÌÐ ÞÈÔ ÑÈÔ Ì ÔÔÖÐÈ ÙÛÈ ×ÒÈÐ ÙÐÈ ÛàÔ ¹ÒÈÙÐÑà Ô »ÈÏÎÓÈ-
ÛÐÑà Ô. ÂÖÜ ÛÖ ÝÈÐ ÔÌÛÈÐ ÑÈÐ È×Ö ÛÈ Ì×Ö ÓÌÔÈ ×ÈØÈËÌÐ ÊÓÈÛÈ.
¿ÈØÈ ËÌÐÊÓÈ 2: ¼È ÉØÌÏÌÐ ÛÖ ÖÒÖÑÒÎ ØàÓÈ Fourier ÛÎÚ ( ) = 1; x

f x 2 R
I .
¶ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ ()
f x ËÌÔ ×ÒÎØÖÐ ÛÖ ÑØÐÛÎ ØÐÖ (2), ´Ë. 8.1. °ØÈ,
ÙÛÖ Þà ØÖ ÛàÔ
ÙÜÔÎÏÐÙÓÌ ÔàÔ ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌàÔ Î ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ ()

fe k ËÌÔ Ü×È ØÞÌÐ. ÁÛÖ Þà ØÖ Ö ÓàÚ ÛàÔ
ÑÈÛÈÔÖÓà Ô ÛÖ ÖÒÖÑÒÎ ØàÓÈ Fourier Ü×È ØÞÌÐ ÑÈÐ ÌÐ ÔÈÐ
1
( ) =
+ 1
dx = 2p
p1 +
1
= 2p d(k)
p
fe k
2p 2p
i kx
p e ÿ
eÿi kx dx )
ÿ1 ÿ1
1 = 2p d(k)
e
p
kai
p
2p dg

(x) = 1: &
¿ÈØÈ ËÌÐÊÓÈ 3: ³Ð ÔÌÛÈÐ Î f t( ) = cos(v 0t) *
(v ):
. NÈ ÉØÌÏÌÐ ÛÖ ÖÒÖÑÒÎ ØàÓÈ Fourier
fe
(v )
ÈÜÛÎ Ú,
´Ü ÑÖÒÈ ÝÈÐ ÔÌÛÈÐ ×àÚ ËÌÔ Ü×È ØÞÌÐ ÛÌ ÛÖÐÈ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ, fe . ¿ÒÎÔ Ö ÓàÚ, ÉØÐ -
(v ) = 1 1 + eiv t (eiv 0 t + e iv 0 t )dt

+
eiv t cos(v 0 t) dt =
1 1
fe
2p 2 2p
p p
ÿ
ÿ1 ÿ1
= 2 1 + 2 1
+1 +1
ei(v +v 0 )t dt ei(v ÿv 0 )t dt
2p 2p
p p
ÿ1 ÿ1
= 2 1
p
2p
2pd(v + v 0 ) +
1 2pd(v
2 2p
p ÿ v 0 ):
cos (v 0t) = p2 [d(v + v 0) + d(v v 0)]:

r
g ÿ
cos(v 0t)
d &
»Ì È ÒÒÈ ÒÖ ÊÐÈ, ÛÖ ÖÒÖÑÒÎ ØàÓÈ Fourier ÛÎÚ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎÚ ÌÐ ÔÈÐ ÛÖ È ÏØÖÐ-
ÙÓÈ ËÜ Ö ÑÈÛÈÔÖÓà Ô .
*
¹ÖÐ ÛÈÕÌ Ü×ÖÙÎÓÌÐ àÙÎ ÙÛÖ ¿ÈØÈ ËÌÐÊÓÈ 1, ´Ë. 8.3.
432 ¾º¾¹º¶ÀÇÂ¸¹¾¸ »´Â°ÁÅ¶»°Â¸Á»¾¸
»Ì ÞØÐ Ûà ØÈ, Ü×ÖÏÌ ÙÈÓÌ Ö ÛÐ ÛÖ ËÐÈ ÙÛÎÓÈ ÖÒÖÑÒÎ ØàÙÎÚ Î ÛÈÔ ÛÖ ( ÿ1 ; + )

1 .
ÂÖÜ ÛÖ, ×ØÖÝÈÔà Ú, ËÌÔ ÌÐ ÔÈÐ È×ÈØÈÐ ÛÎÛÖ. ¿ØÖÞàØà ÔÛÈÚ Ö ×àÚ ×ÐÖ ×È Ôà, Ó×ÖØÌÐ
ÑÈÔÌÐ Ú ÔÈ ËÌÐ ÕÌÐ Ö ÛÐ

8
b ( )
< f x0 ; a x0 b
( ) d(x

f x ÿ ) =:
x0 dx
a 0; x0 < a Î x0 > b:
¹ÈÛÈ ÙÜÔÌ ×ÌÐÈ Ó×ÖØÌÐ ÔÈ ÖØÐÙÛÌÐ ÑÈÐ ÛÖ È ÏØÖÐÙÓÈ ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌàÔ d , ËÎÒÈËÎ Î
×ÈØÈ ÙÛÈÙÎ
1(x) =
X
d(x ÿ )
xn :
n
ÂÖ ÛÌ
+1 X +1
( ) d(x
X
( ) 1(x) dx =
f x f x ÿ ) =
xn dx ( )
f xn :
ÿ1 n ÿ1 n
´×Ð ÙÎÚ, ÙÛÎÔ KÉÈÔÛÖÓÎÞÈÔÐÑÎ , ÞØÎÙÐÓÖ×ÖÐÌÐ ÛÈÐ Î ÛÈÜÛÖ ÛÎÛÈ
ÿ x
d
dx
d(x) = d(x):
d ÿ g( x ) 1
TÎ ÙÞÌ ÙÎ ÈÜÛÎ Ó×ÖØÌÐ ÌÜ ÑÖÒÈ ÔÈ ÛÎÔ È×ÖËÌÐ ÕÌÐ Ö ÈÔÈÊÔà ÙÛÎÚ.
TÌ ÒÖÚ, Ó×ÖØÌÐ ÔÈ ÖØÐÙÛÌÐ ÑÈÐ Î ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ , Ö ×ÖÜ ()

g x ÓÐÈ ×ÈØÈÊàÊÐ -
ÙÐÓÎ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ. ÂÖ ÛÌ
+1
( ) dÿg(x)1 dx =
f x
X d(x ÿ xn
;
)
ÿ1 n
j ( )
g 0 xn j
Ö ×ÖÜ xn ÌÐ ÔÈÐ ÖÐ È×ÒÌ Ú, ×ØÈÊÓÈÛÐÑÌ Ú ØÐ ÍÌÚ ÛÎÚ ( ) = 0:

g x (°ÔÈ ÒÖÊÈ ÊÌÔÐÑÌÜ ÌÛÈÐ Î
×ÐÖ ×È Ôà Ì ÑÝØÈÙÎ Ö ÛÈÔ ÖÐ ØÐ ÍÌÚ ÌÐ ÔÈÐ ×ØÈÊÓÈÛÐÑÌ Ú ÈÒÒÈ ×ÖÒÒÈ×ÒÌ Ú.) ¾ÛÈÔ Î ()
g x
ËÌÔ Ì ÞÌÐ ÛÌ ÛÖÐÌÚ ØÐ ÍÌÚ, ÛÖ È×ÖÛÌ ÒÌÙÓÈ ÌÐ ÔÈÐ ÓÎËÌ Ô (ÑÖÐ ÛÈÕÌ ¿ØÖ ÉÒÎÓÈ 8.2.4).
8.3 ¾ ÓÌÛÈÙÞÎÓÈÛÐÙÓÖ Ú Fourier ÛÎÚ ×ÈØÈÊà ÊÖÜ - ´ÝÈØÓÖÊÌ Ú
´ÙÛà Ö ÛÐ ÊÐÈ ÓÐÈ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ ()

f x Ü×È ØÞÌÐ Î ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ ()
fe k . ´Ü ÑÖÒÈ ÊÌÔÔÐÌ ÛÈÐ
ÛÖ ÌØà ÛÎÓÈ: »Ì ×ÖÐÌÚ ×ØÖÜ¢×ÖÏÌ ÙÌÐÚ Ü×È ØÞÌÐ ÛÖ ÖÒÖÑÒÎ ØàÓÈ Fourier ÛÎÚ ()

f0 x .
¿ÖÐÈ ÌÐ ÔÈÐ Î fg
0
x () ; ´ÝÈØÓÖ ÍÖÔÛÈÚ ÛÖÔ ÖØÐÙÓÖ , ÉØÐ ÙÑÖÜÓÌ
" + #
fg
1
( ) =
+ 1
( ) = 1
df x
()
1
+ ik
+1
()
2p 2p
i kx i kx i kx
0
x p e ÿ
dx p e ÿ
f x e
ÿ
f x dx :
ÿ1
dx ÿ1 ÿ1
8.3 O »´Â°ÁÅ¶»°Â¸Á»¾Á FOURIER Â¶Á ¿°À°²Ç²¾Ã - ´Ä°À»¾²´Á 433
¾ ×Øà ÛÖÚ ×ØÖÙÏÌÛÌ ÖÚ ÓÎËÌÔÐ ÍÌÛÈÐ ÈÔ ()

f x ÿ!
x!61
02 ÑÖÐ ÛÈÕÌ ÙÜÔÏÎ ÑÎ (3), ´Ë. 8.1 .
3
ÂÖ ÛÌ
fg
0
( ) = ik fe(k):
x
¾ÓÖÐÈ,
2f
dg
dx2
= (ik)2 fe(k); an lim f (x) = 0
x!61
0
kai
x!61
lim f (x) = 0:
²ÌÔÐÑÈ ,
g( ) = (ik)n fe(k);
f ( n) x ÈÔ ()
f ( j) x ÿ!
x!61
0; j = 0; 1; 2; :::; n 1:
ÿ (8:22)
´×Ð ÙÎÚ,
g 1 +
xf (x) =
1
( ) = i 1
+ 1
d ÿi kx
( ) ()
2p eÿi kx xf x dx
2p e f x dx
p p
ÿ1 ÿ1
dk
= i dkd 1 ( ) = i dfdk(k) :

+ 1 e
2p eÿi kx f x dx
p
ÿ1
¾ÓÖÐÈ,
x f (x) = ( i )
()
d n fe k
(8:23)
gn n
dkn
:
¾ ÈÔÈÊÔà ÙÛÎÚ ÈÚ ËÌÐ ÕÌÐ Ö ÛÐ ÓÌ ÛÐÚ ×ÐÖ ×È Ôà ×ØÖÜ¢×ÖÏÌ ÙÌÐÚ
g( )=i+
x` f (n) x ` n d` n e
dk`
[ ( )]
k f k :
ÁÜÔÌ×à Ú, ÓÐÈ ËÐÈÝÖØÐÑÎ ÌÕÐ ÙàÙÎ ÛÈ ÕÌàÚ n ÛÎÚ Ö×ÖÐ ÈÚ ÖÐ ÙÜÔÛÌÒÌÙÛÌ Ú ÌÐ ÔÈÐ ×ÖÒÜ-
à ÔÜÓÈ ÉÈÏÓÖÜ ` < n Ó×ÖØÌÐ ÔÈ ÓÌÛÈÛØÈ×ÌÐ ÙÛÖ Þà ØÖ k ÙÌ ÓÐÈ ËÐÈÝÖØÐÑÎ ÌÕÐ ÙàÙÎ
ÛÈ ÕÌàÚ `, ÓÌ ÛÎÔ ×ØÖÜ¢×Ö ÏÌÙÎ Ö ÛÐ ÈÔÈÍÎÛÈ ÓÌ ÒÜ ÙÌÐÚ ×ÖÜ ÐÑÈÔÖ×ÖÐÖÜ Ô ÛÐÚ ÙÜÔÏÎ ÑÌÚ
(8.22). ÂÖ ÛÌ Î ÌÜ ØÌÙÎ ÛàÔ ÒÜ ÙÌàÔ ÈÜÛà Ô ËÐÌÜÑÖÒÜ ÔÌÛÈÐ ÈØÑÌÛÈ .
¿ÈØÈ ËÌÐÊÓÈ 1: ÁÛÐÚ ÌÝÈØÓÖÊÌ Ú (×.Þ. ÌÔÈÒÒÈÙÙÖ ÓÌÔÈ ØÌÜ ÓÈÛÈ ÓÌ ÙÛÖÐÞÌÐ È
L; R; C ÙÌ ÙÌÐØÈ ) È×ÈÔÛÐÌ ÛÈÐ ÙÜÞÔÈ Î ÊØÈÓÓÐÑÎ , ÓÎ ÖÓÖÊÌÔÎ Ú ËÐÈÝÖØÐÑÎ ÌÕÐ ÙàÙÎ
d2 I
L
dt2
+ R dI +
dt C
I
= dV
dt
; (8:24)
Ö ×ÖÜ L; R; C ÙÛÈÏÌØÌ Ú ÑÈÐ V = V ( t) ÌÐ ÔÈÐ Î ÌÝÈØÓÖÍÖ ÓÌÔÎ ÌÕàÛÌØÐÑÎ ÛÈ ÙÎ. µÎ-
ÛÌÐ ÛÈÐ ÔÈ Ü×ÖÒÖÊÐÙÛÌÐ ÛÖ ØÌÜ ÓÈ, I (t) , àÚ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ ÛÖÜ ÞØÖ ÔÖÜ.

434 ¾º¾¹º¶ÀÇÂ¸¹¾¸ »´Â°ÁÅ¶»°Â¸Á»¾¸
¶ ÒÜ ÙÎ, ()
I t , ×ÈÐ ØÔÌÐ ÛÎ ÓÖØÝÎ I t ( ) = F ( t) + I s ( t ) , Ö ×ÖÜ F ( t) ÌÐ ÔÈÐ Î ÊÌÔÐÑÎ
()
Is t
F ( t)
ÒÜ ÙÎ ÛÎÚ ÖÓÖÊÌÔÖÜ Ú ËÐÈÝÖØÐÑÎ Ú ÌÕÐ ÙàÙÎÚ ×ÖÜ ÈÔÛÐÙÛÖÐÞÌÐ ÙÛÎÔ (8.24) ÑÈÐ
ÓÐÈ ÓÌØÐÑÎ ÒÜ ÙÎ ÛÎ Ú (8.24). ¾ ÛØÖ ×ÖÚ ÌÜ ØÌÙÎÚ ÛÎÚ ÌÐ ÔÈÐ ÈØÑÌÛÈ ÊÔàÙÛÖ Ú ÑÈÐ
F(t )
ËÌÔ ÏÈ ÓÈÚ È×ÈÙÞÖÒÎ ÙÌÐ ÌËà (ÑÖÐ ÛÈÕÌ ÂÖ ÓÖÚ ¸¸, ¿ÈØÈ ÊØÈÝÖÚ 10.6.1). ¿Ì ØÈ È×Ö
F ( t)
ÈÜÛÖ , Î ÌÕÈØÛÈ ÛÈÐ È×Ö ÛÐÚ ÈØÞÐÑÌ Ú ÙÜÔÏÎ ÑÌÚ, ËÎÒÈËÎ È×Ö ÛÖ ×Ö ÛÌ ÈÑØÐÉà Ú
ÑÒÌÐ ÙÛÎÑÌ Ö ËÐÈÑÖ ×ÛÎÚ. ÁÜÔÌ×à Ú Î Ì ÞÌÐ ÙÎÓÈÙÐ È ÈÔ ÌÔËÐÈÝÌØÖ ÓÈÙÛÌ ÊÐÈ ÛÎ
ÓÌÛÈÉÈÛÐÑÎ ×ÌØÐ ÖËÖ, ËÎÒÈËÎ ÛÎÔ ×ÌØÐ ÖËÖ ÈÓÌ ÙàÚ ÓÌÛÈ ÛÖ ÑÒÌÐ ÙÐÓÖ ÛÖÜ ËÐÈÑÖ ×ÛÎ.
°Ô ÌÔËÐÈÝÌØÖ ÓÈÙÛÌ ÊÐÈ ÛÎ ÓÖ ÔÐÓÎ (ÓÎ ÓÌÛÈÉÈÛÐÑÎ ) ÙÜÓ×ÌØÐÝÖØÈ ÛÖÜ ÑÜÑÒà ÓÈÛÖÚ,
ÓÈÚ ÌÔËÐÈÝÌ ØÌÐ ÓÖ ÔÖ Î Is t () Î Ö×ÖÐ È ÐÑÈÔÖ×ÖÐÌÐ ÛÐÚ ÙÜÔÏÎ ÑÌÚ (8.22).
¿ÈØÈÛÎØÖÜ ÓÌ Ö ÛÐ ÙÛÖ ×ÈØÈ ËÌÐÊÓÈ ÓÈÚ Ì ÞÖÜÓÌ n =2 ÑÈÐ ` =0 . °ØÈ, ÓÌ Ì ÔÈ
ÓÌÛÈÙÞÎÓÈÛÐÙÓÖ Fourier, Î ×ÐÖ ×È Ôà ËÐÈÝÖØÐÑÎ ÌÕÐ ÙàÙÎ ÓÌÛÈÛØÌ ×ÌÛÈÐ ÙÌ È×ÒÎ
ÈÒÊÌÉØÐÑÎ .
´ÙÛà Ö ÛÐ Ö ÓÌÛÈÙÞÎÓÈÛÐÙÓÖ Ú Fourier ÛÎÚ ËÖÏÌÐ ÙÎÚ, ÊÔàÙÛÎ Ú, ÛÈ ÙÎÚ ()

V t ÌÐ ÔÈÐ
*
1
(v ) =
+ 1
ei v t V t dt:
()
Ve
2p
p
ÿ1
´ÙÛà, Ì×Ð ÙÎÚ, Ö ÛÐ
(v ) = 1
+
Is t ei v t dt
()
1
Ie
2p
p
ÿ1
( Is ÌÐ ÔÈÐ Î ÓÎ ÓÌÛÈÉÈÛÐÑÎ ÒÜ ÙÎ). ÂÖ ÛÌ, Ì ÞÖÜÓÌ
[L( ÿ i v )2 + R( iv ) + 1=C]Ie(v ) = iv Ve(v )

ÿ ÿ
Î
(v ) = ( v i
Ve(v ) =
Ve(v )
v 2L iv R + 1=C ) Z (v )
ÿ
Ie ;
ÿ ÿ
Ö ×ÖÜ

Z (v ) = R ÿ i vL vC
ÿ
1 :
¶ Z( v ) ÒÌ ÊÌÛÈÐ ÙÜ ÔÏÌÛÎ ÈÔÛÐ ÙÛÈÙÎ ÛÖÜ ÑÜÑÒà ÓÈÛÖÚ. ´ÛÙÐ
*
²ÐÈ ÒÖ ÊÖÜÚ ×ÈØÈ ËÖÙÎÚ ÞØÎÙÐÓÖ×ÖÐÌÐ ÛÈÐ Î ÓÌÛÈÉÒÎÛÎ v (ÙÜÞÔÖ ÛÎÛÈ) àÚ ÈÔÛÐ ÙÛÖÐÞÎ ÛÖÜ ÞØÖ ÔÖÜ.
i i
v t)]
´×Ð ÙÎÚ, ÙÛÖÜÚ ÓÌÛÈÙÞÎÓÈÛÐÙÓÖÜ Ú Fourier ×ÖÜ Ü×ÌÐÙÌ ØÞÌÛÈÐ Ö ÞØÖ ÔÖÚ ÏÌ ÛÖÜÓÌ Ö ×ÖÜ ÛÖ ÿ . ÂÖÜ ÛÖ
ÙÞÌÛÐ ÍÌÛÈÐ ÓÌ ÛÎÔ ´ÐËÐÑÎ ·ÌàØÐ È ÛÎÚ ÁÞÌÛÐÑÖ ÛÎÛÈÚ, Ì×ÌÐËÎ Î ×ÖÙÖ ÛÎÛÈ exp[i(kx ÿ ÌÐ ÔÈÐ
ÙÞÌÛÐÑÐÙÛÐÑÈ ÈÔÈÒÒÖÐ àÛÎ.
( ) = 1
+ 1
Ve(v ) e i v t dv : (8:25a)
Is t
2p

(v )
ÿ
p
ÿ1
Z
ÁÜÔÌ×à Ú, Î ÓÎ ÓÌÛÈÉÈÛÐÑÎ (ÓÖ ÔÐÓÎ) ÒÜ ÙÎ ÛÖÜ ×ØÖÉÒÎ ÓÈÛÖÚ Ó×ÖØÌÐ ÌÜ ÑÖÒÈ ÔÈ
Ü×ÖÒÖÊÐÙÛÌÐ ÊÐÈ ÑÈ ÏÌ ËÜÔÈÓÐÑÖ V t () ÛÖÜ Ö×ÖÐ ÖÜ Ö ÓÌÛÈÙÞÎÓÈÛÐÙÓÖ Ú Fourier ÌÐ ÔÈÐ
ÊÔàÙÛÖ Ú.
ÇÚ È×ÒÎ È ÙÑÎÙÎ ÏÈ ÏÌàØÎ ÙÖÜÓÌ ÛÖ
( ) = V0 cos(v s t);
V t v s ÙÜÞÔÖ ÛÎÛÈ ×ÎÊÎ Ú.
TÖ ÛÌ, ÙÜ ÓÝàÔÈ ÓÌ ÛÖ ×ÐÖ ×È Ôà ¿ÈØÈ ËÌÐÊÓÈ 3 (´Ë. 8.2), Ì ÞÖÜÓÌ
(v ) = V0 p2 [d(v + v s ) + d(v
r
Ve ÿ v s )]:
°ØÈ
eÿiv t eÿiv t
+1 +1
( ) = V20
Is t
ÿ1
Z (v ) d(v + v )dv + s
ÿ1
Z (v ) d(v v )dv ÿ s
+i v s t i v st
i v st

= V20 Ze( e e
v s) + Z(v s) = V0 Re Z(v s)
ÿ ÿ
:
ÿ
·Ì ÛÖÔÛÈÚ Z (v s ) = Z (v s ) e if
j j
ÿ
, Î Is t () ×ÈÐ ØÔÌÐ ÛÎ ÓÖØÝÎ
f); f = tan 1 v 1=(v s C ); (8:25b)

V0
( ) = q
Is t cos(v s t ÿ sL ÿ
R + (v s L 1=v s C )
ÿ
2 ÿ
2 R
ËÎÒÈËÎ ÙÜÓ×Ð ×ÛÌÐ ÓÌ ÛÎ ÊÔàÙÛÎ È×Ö ÛÎ ÄÜÙÐÑÎ ÒÜ ÙÎ, ÛÎÔ Ö×ÖÐ È, ÉÌ ÉÈÐÈ, ÙÛÎÔ
ÌÐËÐÑÎ ×ÌØÐ ×ÛàÙÎ ÛÎÚ ÈØÓÖÔÐÑÎ Ú ÛÈ ÙÎÚ, Ó×ÖØÖÜ ÓÌ ÔÈ ÉØÖÜ ÓÌ ÑÈÐ ÓÌ ÙÛÖÐÞÌÐà ËÎ
ÓÈÏÎÓÈÛÐÑÈ .
R C
v0
ÁÜÔÎ ÏàÚ, ÙÛÐÚ ÌÝÈØÓÖÊÌ Ú, ÈÔÛÐ ÛàÔ ÙÛÈÏÌØà Ô ÑÈÐ ÌÐÙÈ ÊÖÔÛÈÐ ËÜ Ö ÔÌ ÌÚ
×ÖÙÖ ÛÎÛÌÚ, ÑÈÐ Q, àÚ ÌÕÎ Ú:
v0= p
1
kai Q = LRv 0 ;
LC
Ö ×ÖÜ v0 ÌÐ ÔÈÐ Î ÐËÐÖÙÜÞÔÖ ÛÎÛÈ ÛÖÜ ÑÜÑÒà ÓÈÛÖÚ ÑÈÐ Q ÌÐ ÔÈÐ Ö ÙÜÔÛÌÒÌÙÛÎ Ú ×ÖÐÖ -
ÛÎÛÈÚ ÈÜÛÖÜ . ÂÖ ÛÌ
L = QR=v 0; C = QR1v ;
0
436 ¾º¾¹º¶ÀÇÂ¸¹¾¸ »´Â°ÁÅ¶»°Â¸Á»¾¸
Ö×Ö ÛÌ
Is t
1
( ) = VR0 s cos(v s t f); (8:25c)
v 2 v 2 )2
ÿ
1 + Q v 2v 22 ( s ÿ
0
s 0
ÑÈÐ ÌÓÝÈÔÐ ÍÌÐ ÓÌ ÊÐÙÛÖ (ÙÜÔÛÖÔÐÙÓÖ Ú) ÈÔ v =v0

s . &
²ÌÔÐÑÈ , Î ×ÐÖ ×È Ôà ÓÌ ÏÖËÖÚ ÌÐ ÔÈÐ ×ÖÒÜ ÞØÎ ÙÐÓÎ ÊÐÈ ÛÎ ÒÜ ÙÎ ËÐÈÝÖØÐÑà Ô
ÌÕÐÙà ÙÌàÔ ÓÌ ÙÛÈÏÌØÖÜ Ú ÙÜÔÛÌÒÌÙÛÌ Ú Ö ÛÈÔ ÛÖ ÓÎ ÖÓÖÊÌÔÌ Ú ÓÌ ØÖÚ ÌÐ ÔÈÐ ÈÙÜÔÌÞÎ Ú
ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ Î Ö×ÖÐ È, Ö ÓàÚ, Ì ÞÌÐ ÖÒÖÑÒÎ ØàÓÈ Fourier (×.Þ., ÛÌÛØÈÊàÔÐÑÖ Ú ×ÈÒÓÖ Ú
Ñ.Ò×.).
¿ÈØÈ ËÌÐÊÓÈ 2: ´ÙÛà Ö ÛÐ ÏÌ ÒÖÜÓÌ ÔÈ ÒÜ ÙÖÜÓÌ ÛÎ ËÐÈÝÖØÐÑÎ ÌÕÐ ÙàÙÎ ÛÖÜ ×ØÖÎ-

ÊÖÜ ÓÌÔÖÜ ×ÈØÈËÌÐ ÊÓÈÛÖÚ ÙÛÎÔ ×ÌØÐ ×ÛàÙÎ ×ÖÜ V t ( ) = A d(t ÿ t0 ) , Ö ×ÖÜ A ÑÈÐ t0
ÌÐ ÔÈÐ ÙÛÈÏÌØÌ Ú. ´ÔÈ ÛÌ ÛÖÐÖ ËÜÔÈÓÐÑÖ ÑÈÒÌÐ ÛÈÐ ËÜÔÈÓÐÑÖ à ÙÎÚ (à ÏÎÙÎÚ). ÂÖ ÞÈ-
ØÈÑÛÎØÐÙÛÐÑÖ ÛÖÜ ÌÐ ÔÈÐ Ö ÛÐ ËÐÈØÑÌÐ ×ÖÒÜ ÒÐ ÊÖ ÞØÖ ÔÖ ÑÈÐ ×ÈÐ ØÔÌÐ È×Ö ÛÖÓÈ ÛÎÔ ÛÐÓÎ
A. ÁÛÎ ÄÜÙÐÑÎ , ÉÌ ÉÈÐÈ, ÈÜÛÖ ËÌÔ Ó×ÖØÌÐ ÔÈ ÊÐ ÔÌÐ ÛÌÒÌÐ àÚ È×Ö ÛÖÓÈ. ¿È ÔÛàÚ Î V t ()
ÌÐ ÔÈÐ ÓÐÈ ÊØÎ ÊÖØÈ ÓÌÛÈÉÈÒÒÖ ÓÌÔÎ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ, ÛÎÚ Ö×ÖÐ ÈÚ Î ÈÑØÐÉÎ Ú ÓÖØÝÎ ËÌÔ
Ì ÞÌÐ ÐËÐÈÐ ÛÌØÎ ÙÎÓÈÙÐ È. ´ÞÖÜÓÌ
+1
Ve (v ) = A
2p
p eiv t d(t ÿ t0 dt iv t0
) = A
2p e :
p
ÿ1
ÁÜ ÓÝàÔÈ ÓÌ ÛÖ ×ØÖÎÊÖÜ ÓÌÔÖ ×ÈØÈ ËÌÐÊÓÈ, Ì ÞÖÜÓÌ
eiv t0 ÿiv t eÿiv (tÿt0 )

+1 +1
( ) = 2Ap
Is t
ÿ1
Z (v )
e d v = 2Ap ÿ1
Z (v ) d : v
ÂÖ ÛÌ, ÙÜ ÓÝàÔÈ ÓÌ ÛÈ ×ÐÖ ×È Ôà,
(v ) = R

vL 1 = QR 1 vi 2 v 02;
vC vv0
ÿ
Z ÿ i ÿ ÿ
Q
eÿiv (tÿt0 )
+1
v 02)=(v v 0)3 dv
A
Is t( ) = 2p QR 1 =Q ÿ i
2
(v 2 ÿ
ÿ1
v0
= 2iApQR
+1
v e v ( ) dv :
ÿ i tÿt0
ÿ1
v 2 v 02 + Qi v v 0
ÿ
1=Z (v )
ÂÖ ÛÌÒÌÜÛÈÐ Ö ÖÒÖÑÒÎ ØàÓÈ Ü×ÖÒÖÊÐ ÍÌÛÈÐ ÓÌ ÛÎ ÓÌ ÏÖËÖ ÛàÔ Ü×ÖÒÖÐ ×àÔ. ¶
*
Ì ÞÌÐ ×Ö ÒÖÜÚ ÙÛÈ ÙÎÓÌÐ È
" q#
v 6 =v0 2 i
ÿ
Q
6 1 (1 2 )
ÿ = Q :
2
¾ ËØÖ ÓÖÚ ÑÒÌÐ ÔÌÛÈÐ à ÙÛÌ ÔÈ ÐÑÈÔÖ×ÖÐÌÐ ÛÈÐ ÛÖ ÒÎ ÓÓÈ Jordan. ÂÖ ÛÌ
( ) = 2p v
Ai 0

z eÿiz(tÿt0 )
Is t
QR c 2

^
z ÿ 02
iz
v + v 0 dz:
Q
²ÐÈ t > t0 Ö ËØÖ ÓÖÚ ÑÒÌÐ ÔÌÛÈÐ ÙÛÖ ÑÈ Ûà ÎÓÐÌ×Ð ×ÌËÖ (ÑÖÐÛÈ ÛÌ ÁÞ. 8.5), Ö×Ö ÛÌ
v0
( ) = AQR
X
Res z eÿi z (tÿt0 )
Is t
z =v 6
z2 ÿ 02 v iz 0
+ v )
()=
Is t
v
A 0 eÿ(tÿt0 )v 0 =2Q
q cos

v 0
q
ÿ 1 (1 2 ) + f
= Q t
2

;
QR
ÿ 1 (1 2 )
= Q
2
Ö ×ÖÜ
q
f = tan ÿ 1 1= (2 ) 1
Q ÿ
2 :
ÁÞ. 8.5: ³Ü Ö ËÜÔÈÛÖÐ ËØÖ ÓÖÐ ×ÖÜ ÐÑÈÔÖ×ÖÐÖÜ Ô ÛÖ ÒÎ ÓÓÈ Jordan ÊÐÈ ÛÖ ¿ÈØÈ ËÌÐÊÓÈ 2.
*
AÚ ÓÎ ÙÜÊÞÌ ÌÛÈÐ Î ÈÔÛÐ ÙÛÈÙÎ Z (v ) ÓÌ ÛÎ ÓÐÊÈËÐÑÎ ÓÌÛÈÉÒÎÛÎ z.
438 ¾º¾¹º¶ÀÇÂ¸¹¾¸ »´Â°ÁÅ¶»°Â¸Á»¾¸
²ÐÈ t < t0 Ö ËØÖ ÓÖÚ ÖÒÖÑÒÎ ØàÙÎÚ c ÑÒÌÐ ÔÌÛÈÐ ÙÛÖ È Ôà ÎÓÐÌ×Ð ×ÌËÖ ÑÈÐ ËÌÔ ×ÌØÐ-
ÑÒÌÐ ÌÐ ×Ö ÒÖÜÚ. °ØÈ ( ) = 0;
Is t t < t0 . ÂÖÜ ÛÖ, È ÒÒàÙÛÌ, ×ØÖÑÜ ×ÛÌÐ ÌÜ ÑÖÒÈ ÑÈÐ ÓÌ
ÝÜÙÐÑÎ ËÐÈÐ ÙÏÎÙÎ, ÑÈÏÖ ÙÖÔ Î ÌÕàÛÌØÐÑÎ ÛÈ ÙÎ ËÌÔ Ì ÞÌÐ ÈÑÖ ÓÎ ÌÝÈØÓÖÙÛÌÐ .
ÁÜÔÌ×à Ú, ÊÐÈ Q >> 1

8
>
<
; 0 t < t0
()
Is t
>
:
v v
A 0 ÿ( 0 =2Q)(tÿt0 )
e cos(v 0 t); t > t0 ;
QR
v0 &
ËÎÒÈËÎ ÛÖ ÙÜ ÙÛÎÓÈ ÌÑÛÌÒÌÐ ÝÏÐ ÔÖÜÙÈ ÛÈÒÈ ÔÛàÙÎ, ÓÌ ÙÜÞÔÖ ÛÎÛÈ ÙÞÌËÖ Ô Ð ÙÎ ÓÌ
ÛÎÔ ÐËÐÖÙÜÞÔÖ ÛÎÛÈ ÛÖÜ, .
¿ÈØÈ ËÌÐÊÓÈ 3: ´ÙÛà ÛÖ ËÜÔÈÓÐÑÖ

8
< V0 ; t < T=
j j 2
V t ()=:
0; t
j j > T = 2:
(ÑÖÐ ÛÈÕÌ ÁÞ. 8.6). ·È ÓÌÒÌÛÎÏÌÐ ÛÖ ÝÈ ÙÓÈ ÛàÔ ÙÜÞÔÖÛÎ ÛàÔ ×ÖÜ ÈÔÛÐ×ØÖÙà×ÌÜ ÌÐ.
ÁÞ. 8.6: ÂÖ ËÜÔÈÓÐÑÖ ÛÖÜ ¿ÈØÈËÌÐ ÊÓÈÛÖÚ 3.
(v ) = 1 V0 1 iv T =2
+
V0 T =2 iv t
eiv t V (t)dt = e dt = eÿiv T =2
2p iv (e )
1
Ve
2p 2p T =2
p p p ÿ
ÿ1 ÿ
0 sin(v T =2) = T V0 sin(v T =2) = T V0 fe(v );

= v 2V
2p 2p v T =2 2p
p p p
ÓÌ
(v ) = sin(v vTT=2=2) :
fe
¾Ð ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌÐÚ ( ) = V (t)=V0

f t ÑÈÐ fe (v ) ×ÈØÐÙÛÈ ÔÖÔÛÈÐ ÙÛÖ ÁÞ. 8.7.
ÁÞ. 8.7: ´ÔÈ ÞØÎ ÙÐÓÖ ÍÌÜ ÊÖÚ ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌàÔ (ÑÈÛÈ Fourier):

8
1 2 2
(v ) = sinv(vT T=2=2) :
< ; ÿ T= < t < T=
()=:
f t ; fe
0; 2
t < ÿT = ; t > T = 2
H ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ (v )
fe ÓÎËÌÔÐ ÍÌÛÈÐ ÙÛÈ ÙÎÓÌÐ È
v = 2Tpn ;
2 = np v
nT
Î n n ÈÑÌ ØÈÐÖÚ ( n =0
6 ).
1v = 2p=T
1v
¶ È×Ö ÙÛÈÙÎ ÓÌÛÈÕÜ ËÜ Ö ËÐÈËÖÞÐÑà Ô ØÐÍà Ô ÌÐ ÔÈÐ ÑÈÐ Î ËÐÈ ØÑÌÐÈ ÛÖÜ
T,
dv = 1; 20671v = 1; 2067(2p=T )
×ÈÒÓÖÜ , ÌÐ ÔÈÐ ÈÔÛÐÙÛØÖ ÝàÚ ÈÔÈ ÒÖÊÎ ÛÖÜ ÌÜ ØÖÜÚ ÛÖÜ ÝÈ ÙÓÈÛÖÚ, . ÂÖ ÌÜ ØÖÚ
&
ÛÖÜ ÙÜÔÛÖÔÐÙÓÖÜ ÙÛÖ ÓÐÙÖ ÛÖÜ ÓÌÊÐ ÙÛÖÜ ÌÐ ÔÈÐ ,
Ö ×àÚ ×ØÖÑÜ ×ÛÌÐ, È×ÒÈ , È×Ö ÛÎ ÒÜ ÙÎ ÛÎÚ ÌÕÐ ÙàÙÎÚ sin x=x = 0; 5 .
¿ÈØÈ ËÌÐÊÓÈ 4: NÈ ÒÜÏÌÐ Î ËÐÈÝÖØÐÑÎ ÌÕÐ ÙàÙÎ
d 2f
dx2
ÿ xf =0 (ÌÕÐ ÙàÙÎ Airy). (8:26)
´ÞÖÜÓÌ n = 2; ` = 1 . °ØÈ, ÓÌ ÓÌÛÈÙÞÎÓÈÛÐÙÓÖ Fourier, ÈÜÛÎ ÈÔÈ ÊÌÛÈÐ ÙÛÎÔ ÌÕÎ Ú
ÌÕÐ ÙàÙÎ ×Øà ÛÎÚ ÛÈ ÕÎÚ:
dfe dfe dfe

(ik)2fe ÿ i = 0; ËÎÒÈËÎ = ik2 fe Î = ik2 dk Î
dk dk fe
ln ( fe ) = ik3=3 + C1
j j , C1 ÙÛÈÏÌØÈ , ËÎÒÈËÎ fe = C exp (ik3 =3) , C ÙÛÈÏÌØÈ , Î
+1
( )=A
f x eikx eik
3 =3
dk; A ÙÛÈÏÌØÈ .
ÿ1
´ÛÙÐ
440 ¾º¾¹º¶ÀÇÂ¸¹¾¸ »´Â°ÁÅ¶»°Â¸Á»¾¸
+1 +1
( )=A
f x cos(kx + k3 =3)dk + iA sin(kx + k3=3)dk:
ÿ1 ÿ1
ÂÖ ËÌÜ ÛÌØÖ ÖÒÖÑÒÎ ØàÓÈ ÌÐ ÔÈÐ ÓÎËÌ Ô (×ÌØÐÛÛÎ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ). °ØÈ
+1
( ) = 2A
f x cos(kx + k3 =3)dk; A ÙÛÈÏÌØÈ . (8:27)
0
A 1=(2 p)
p
F(x)
ÁÜÔÎ ÏàÚ, Î ÙÛÈÏÌØÈ Ì×ÐÒÌ ÊÌÛÈÐ Ð ÙÎ ÓÌ , ÑÈÐ Î Ì ÛÙÐ ÑÈÔÖÔÐÑÖ×ÖÐÎÓÌ ÔÎ
ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ, ×ÖÜ ÙÜÓÉÖÒÐ ÍÌÛÈÐ ÓÌ , ËÐ ÔÌÛÈÐ È×Ö ÛÎ ÙÞÌ ÙÎ
1
F(x) = p cos(kx + k3=3)dk
p
1
(ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ Airy). (8:27)

0
¶ ËÐÈÝÖØÐÑÎ ÌÕÐ ÙàÙÎ (8.26) ÌÐ ÔÈÐ ËÌÜ ÛÌØÎÚ ÛÈ ÕÎÚ. ¹ÈÛÈ ÙÜÔÌ ×ÌÐÈ, Ì ÞÌÐ ËÜ Ö
ÊØÈÓÓÐÑÈ ÈÔÌÕÈ ØÛÎÛÌÚ ÒÜ ÙÌÐÚ. °×Ö ÈÜÛÌ Ú ÓÖ ÔÖ ÈÜÛÎ ×ÖÜ ÉØÎ ÑÈÓÌ ×ÐÖ ×È Ôà Ì ÞÌÐ,
È×Ö ÛÎÔ ÑÈÛÈÙÑÌÜÎ ÛÎÚ, ÛÎÔ ÐËÐÖ ÛÎÛÈ f x () 0! ÑÈÏà Ú j xj ! 1. ¿ØÖÝÈÔà Ú, ÛÎÔ
È ÒÒÎ ËÌÔ Ó×ÖØÖÜ ÓÌ ÔÈ ÛÎ ÉØÖÜ ÓÌ ÓÌ ÛÎ ÓÌ ÏÖËÖ ÛàÔ ÓÌÛÈÙÞÎÓÈÛÐÙÓà Ô Fourier,
ÑÈÏÖ ÙÖÔ ËÌÔ ÐÑÈÔÖ×ÖÐÌÐ ÛÐÚ ÙÜÔÏÎ ÑÌÚ
f (j) x() ÿ!
j xj!1
0; j = 0; 1: &
¿ØÐÔ ÛÌÒÌÐà ÙÖÜÓÌ ÛÖ ÌËÈ ÝÐÖ ÈÜÛÖ , ÈÔÈÝÌ ØÖÜÓÌ Ö ÛÐ ÙÛÐÚ ÌÝÈØÓÖÊÌ Ú ÞØÎÙÐÓÖ-
×ÖÐÌÐ ÛÈÐ ÙÜÞÔÈ ÛÖ ÏÌà ØÎÓÈ ÙÜÔÌ ÒÐÕÎÚ Î ÈÔÈËÐ ×ÒàÙÎÚ (ÑÖÐ ÛÈÕÌ ¿ØÖÉÒÎ ÓÈÛÈ
8.1.12-8.1.14). ´×Ð ÙÎÚ, ÊÐÈ ÓÌØÐÑÌ Ú ÌÝÈØÓÖÊÌ Ú ÙÛÎÔ KÉÈÔÛÖÓÎÞÈÔÐÑÎ ÑÖÐ ÛÈÕÌ ÛÈ
¿ØÖÉÒÎ ÓÈÛÈ 8.1.16, 8.1.17 ÑÈÐ 8.4.2-8.4.6.
8.4 ¾ÒÖÑÒÎØà ÓÈÛÈ Fourier ÙÛÐÚ ÛØÌÐÚ ËÐÈÙÛÈ ÙÌÐÚ
´Ü ÑÖÒÈ ÊÌÔÐÑÌÜ ÖÔÛÈÐ ÛÈ ×ØÖÎÊÖÜ ÓÌÔÈ ÑÈÐ ÙÛÐÚ ÛØÌÐÚ ËÐÈÙÛÈ ÙÌÐÚ. ´ÙÛà ÓÐÈ
ÙÜÔÈ ÔÛÎÙÎ ÛØÐà Ô ÓÌÛÈÉÒÎÛà Ô, x; y; z; ËÎÒÈËÎ f r () (

f x; y; z ) . ÂÖ ÛÌ, ÛÖ ÖÒÖÑÒÎ -
ØàÓÈ Fourier ÈÜÛÎ Ú ÖØÐ ÍÌÛÈÐ àÚ ÌÕÎ Ú:
fe
1
(k) = 3=2 e ik1r
()
f r d3 r; (8:28)
(2p)
ÿ
Ö ×ÖÜ d3 r ÌÐ ÔÈÐ Ö ÙÛÖÐÞÌÐà ËÎÚ Ö ÊÑÖÚ. ¶ ÛØÐ×ÒÎ ÖÒÖÑÒÎ ØàÙÎ ÌÑÛÌÐ ÔÌÛÈÐ Ù' ÖÒÖ ÑÒÎ-

ØÖ ÛÖ Þà ØÖ. ´ÞÖÜÓÌ:
(i) ¹ÈØÛÌÙÐÈÔÌ Ú ÙÜÔÛÌÛÈÊÓÌ ÔÌÚ:
ÿ1 < x; y; z < 1 ; d3 r = dx dy dz:

(ii) ÁÝÈÐØÐÑÌ Ú ÙÜÔÛÌÛÈÊÓÌ ÔÌÚ:
8.4 ¾º¾¹º¶ÀÇ»°Â° FOURIER ÁÂ¸Á ÂÀ´¸Á ³¸°ÁÂ°Á´¸Á 441
0 r< 1 ; 0 f 2 p;
0 ; p d3 r = r2 sin dr d df
(iii) ¹ÜÒÐÔËØÐÑÌ Ú ÙÜÔÛÌÛÈÊÓÌ ÔÌÚ:
0 r< 1 ; 0 f 2 p;
ÿ1 <z< + 1 ; d3 r = r dr df dz
¾ ÈÔÛÐ ÙÛØÖÝÖÚ ÓÌÛÈÙÞÎÓÈÛÐÙÓÖ Ú ÌÐ ÔÈÐ
f (r) =
1
fe(k)eik r d3 k: (8:29)
(2p)3=2
1
ÿ 1
To d3 k ËÐ ÔÌÛÈÐ È×Ö ÙÞÌ ÙÌÐÚ ÙÈÔ ÛÐÚ ×ÐÖ ×È Ôà ÊÐÈ ÛÖ d3 r. ²ÐÈ ÔÈ Ì ÞÖÜÔ Ì ÔÔÖÐÈ ÛÈ
×ÐÖ ×È Ôà, ÏÈ ×ØÌ ×ÌÐ ÖÐ ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌÐÚ ()

f r ÑÈÐ ()
fe k ÔÈ ×ÒÎØÖÜ Ô ÙÜÔÏÎ ÑÌÚ ÈÔÈ ÒÖÊÌÚ
ÓÌ ÌÑÌÐ ÔÌÚ ×ÖÜ ÙÜÔÈÔÛÎ ÙÈÓÌ ÙÛÎ ÓÐ È ËÐÈ ÙÛÈÙÎ.
¿ÈØÈ ËÌÐÊÓÈ 1: ¼È Ü×ÖÒÖÊÐÙÛÌÐ ÛÖ ÖÒÖÑÒÎ ØàÓÈ Fourier ÛÎÚ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎÚ
( ) = k2 +1 m2 ;
f k m 2 R
I ; m = 0;
6 k2 = k2 = k 1 k:
·È ÌØÊÈÙÛÖÜ ÓÌ ÙÌ ÙÝÈÐØÐÑÌ Ú ÙÜÔÛÌÛÈÊÓÌ ÔÌÚ. ³ÐÈÒÌ ÊÖÜÓÌ ÛÖ ÙÜ ÙÛÎÓÈ ÈÔÈÝÖØÈ Ú
à ÙÛÌ Ö ×ÖÒÐÑÖ Ú È ÕÖÔÈÚ ÔÈ ÛÈÜÛÐ ÍÌÛÈÐ ÓÌ ÛÖ ËÐÈ ÔÜÙÓÈ r. ÂÖ ÛÌ
k 1 r = jkj 1 jrj cos ;
d3 k = k2 sin dk d df ( k = k;
j j r
j j = r):
°ØÈ,
ÁÞ. 8.8: ¶ ÊÌàÓÌÛØÐ È ÛÖÜ ¿ÈØÈËÌÐ ÊÓÈÛÖÚ 1.

442 ¾º¾¹º¶ÀÇÂ¸¹¾¸ »´Â°ÁÅ¶»°Â¸Á»¾¸
p p
( ) = 1 3=2
2
k2
eikr cos sin d f
1
f r
(2p) 0 k2 +m 2 dk 0 0
d
1
=
1
k2
1
eikrj d ; j j = cos ;
2p 0
p
k2 + m2 dk ÿ 1
Î
1 !
1
f (r) =
1
k2 1 j = 1
+ 1
k ei k r ÿ eÿi k r
2p 0 m 2p 0 m
ikr
p
k2 + 2 dk ikr
e p
k2 + 2 ir
dk
ÿ 1
= ir1 1
+ 1
k
2p + m2 e
ikr
dk:
k2
p
ÿ1
ÂÖ ÛÌÒÌÜÛÈÐ Ö ÖÒÖÑÒÎ ØàÓÈ Ü×ÖÒÖÊÐ ÍÌÛÈÐ ÓÌ ÛÎ ÓÌ ÏÖËÖ ÛàÔ Ü×ÖÒÖÐ ×àÔ, ËÐÈÒÌ ÊÖ-
ÔÛÈÚ ÑÈÛÈ ÒÒÎÒÖ ÑÒÌÐÙÛÖ ËØÖ ÓÖ (ÁÞ. 8.9) (ÑÖÐ ÛÈÕÌ ¹ÌÝ. 1, ´Ë. 1.19, ¿ÈØÈ ËÌÐÊÓÈ 3):
f (r) =
1 1
z dz
ir 2p c z + m2
2 p eizr
^
Î
( ) = ir1 1
f r 2pi Res 2
p
z eizr
2p z= m i z + m 2 ; j j
ËÎÒÈËÎ
( ) = p2 m e m r
r ÿj mr j
f r j j (ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ Yukawa).
j j
¿ÈÐ ØÔÖÔÛÈÚ ÛÖ Ö ØÐÖ ÊÐÈ m 0 ! , ÉØÐ ÙÑÖÜÓÌ
ÁÞ. 8.9: ¹ÈÛÈ ÒÒÎÒÖÚ ËØÖ ÓÖÚ ÊÐÈ ÛÖÔ Ü×ÖÒÖÊÐÙÓÖ ÛÖÜ ÖÒÖÑÒÎØà ÓÈÛÖÚ ÛÖÜ ¿ÈØÈËÌÐ ÊÓÈÛÖÚ 1.
8.4 ¾º¾¹º¶ÀÇ»°Â° FOURIER ÁÂ¸Á ÂÀ´¸Á ³¸°ÁÂ°Á´¸Á 443
( ) = p2 1r :
r
f r
»Ì È ÒÒÈ ÒÖ ÊÐÈ, Ö ÓÌÛÈÙÞÎÓÈÛÐÙÓÖ Ú Fourier ÛÎÚ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎÚ ËÜÔÈÓÐÑÖÜ ÛÖÜ
Coulomb,
( ) = k1 Q1rQ2 ;
U r
ÌÐ ÔÈÐ ( ) = ( 2=p)k1 Q1 Q2 =k2

Ue k
p
, k1 , Q 1 , Q 2 ÙÛÈÏÌØÌ Ú. &
ÁÎÓÌÐ àÙÎ: ¶ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ Yukawa ÌÐ ÔÈÐ ËÐÈÝÖØÌÛÐÑÎ È×Ö ÛÎÔ ÌÑÏÌÛÐÑÎ ÙÜÔÈ Ø-
ÛÎÙÎ ×ÖÜ ÉØÎ ÑÈÓÌ ÙÛÎ ÓÐ È ËÐÈ ÙÛÈÙÎ. ¾ Ü×ÖÒÖÊÐÙÓÖ Ú ÛÖÜ ÖÒÖÑÒÎØà ÓÈÛÖÚ Fourier
ÛÎ Ú
( ) = k2 +1 m2
f k
ÙÛÐÚ ËÜ Ö ËÐÈÙÛÈ ÙÌÐÚ ÌÐ ÔÈÐ ÈÑÖ ÓÎ ×ÐÖ ×ÖÒÜ ×ÒÖÑÖÚ. ÂÖ ÛÌ ÉØÐ ÙÑÌÐ ÑÈÔÌÐ Ú
( ) = p p2 Y0(i m r);
r
f r j j
Ö ×ÖÜ Y0 Î ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ Neumann, Î Ö×ÖÐ È ÏÈ ÓÌÒÌÛÎÏÌÐ ÙÛÖ ÑÌÝÈ ÒÈÐÖ ÛàÔ ÑÒÈÙÐÑà Ô

ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌàÔ (ÂÖ ÓÖÚ ¸¸, ´Ë. 12.7).
Ã×Ö ËÌÐÕÎ: ¶ ÒÜ ÙÎ ÛàÔ ¿ØÖÉÒÎÓÈ ÛàÔ 12.8.4 ÑÈÐ 12.10.7, ÂÖ ÓÖÚ II, Ð ÙàÚ ÝÈÔÌÐ
ÞØÎ ÙÐÓÎ.
¿ÈØÈ ËÌÐÊÓÈ 2: ·È Ì×ÌÑÛÌÐ ÔÖÜÓÌ ÛÖ ×ØÖÎÊÖÜ ÓÌÔÖ ×ÈØÈ ËÌÐÊÓÈ ÙÛÎÔ ×ÌØÐ ×ÛàÙÎ

×ÖÜ Î ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ ÓÈÚ Ì ÞÌÐ ÙÝÈÐØÐÑÎ ÙÜÓÓÌÛØÐ È, ËÎÒÈËÎ
f r ( ) = f (r); r = r:
j j
ÂÖ ÛÌ, ËÐÈÒÌ ÊÖÔÛÈÚ àÚ ×ÖÒÐÑÖ È ÕÖÔÈ ÛÎ ËÐÌÜ ÏÜÔÙÎ ÛÖÜ k, Ì ÞÖÜÓÌ

p p
( ) = 1 3=2
2
()
r2 dr f r eÿikr cos sin d f
1
fe k
(2p) 0
d
0 0
1 !
1 1 eÿikrj
1
= 1=2 ()
r2 dr f r ikrj
dj = ()
r2 dr f r
1 1
(2p) 0 (2p)1=2 0
eÿ )
1 ÿikr
ÿ ÿ1
444 ¾º¾¹º¶ÀÇÂ¸¹¾¸ »´Â°ÁÅ¶»°Â¸Á»¾¸
fe
1 2
(k) = 1=2 k rf (r) sin (kr)dr:
1
(2p) 0
°Ô Ûà ØÈ ( ) = f ( r)
f r ÿ (È ØÛÐÈ), ×ÈÐ ØÔÖÜÓÌ
( ) = 1 1=2 k1 Im f (r) r ei k r dr:

+ 1
fe k
(2p) ÿ1
¾ÓÖÐÈ, ÈÔ fe(k) = fe( k ) j fe(k) = fe( k) (k = k )

j ÑÈÐ ÿ j j , Ì ÞÖÜÓÌ
f (r) =
1 1 Im + fe(k) k ei k r dk: 1
(2p)1=2 r ÿ1
ÁÛÎÔ ÌÐËÐÑÎ ×ÌØÐ ×ÛàÙÎ ÛÖÜ ×ØÖÎÊÖÜ ÓÌÔÖÜ ¿ÈØÈËÌÐ ÊÓÈÛÖÚ 1, Ö ×ÖÜ
fe k( ) = k2 +1 m2 ; m ×ØÈÊÓÈÛÐÑÖ Ú, m > 0;
ÉØÐ ÙÑÖÜÓÌ
f (r) =
1 1 Im
+ 1
k eikr
(2p)1=2 r ÿ1
k2 +m
2 dk:
´×ÈÔÈÉØÐ ÙÑÖÜÓÌ ËÎÒÈËÎ ÛÎ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ Yukawa. &

8.5 MÌÛÈÙÞÎÓÈÛÐÙÓÖÐ Laplace
OÐ ÓÌÛÈÙÞÎÓÈÛÐÙÓÖÐ Fourier ÌÐ ÔÈÐ, ÑÈÏà Ú ÌÐ ËÈÓÌ, ×ÖÒÜ ÞØÎ ÙÐÓÖÐ. °ÛÜÞà Ú Ö ÓàÚ,

ÊÐÈ ×ÖÒÒÌ Ú ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌÐÚ ÛÖ ÖÒÖÑÒÎ ØàÓÈ Fourier ËÌÔ Ü×È ØÞÌÐ. ²Ð' ÈÜÛÖ , ÊÐÈ ÛÎ
ÓÌÒÌ ÛÎ ÊØÈÓÓÐÑà Ô ÙÜÙÛÎÓÈ ÛàÔ, ÑÜØÐ àÚ È×Ö ÛÖÜÚ ÓÎÞÈÔÐÑÖÜ Ú, ÞØÎÙÐÓÖ×ÖÐÌÐ ÛÈÐ
ÓÐÈ È ÒÒÎ ÑÈÛÎÊÖØÐ È ÖÒÖÑÒÎØàÛÐÑà Ô ÓÌÛÈÙÞÎÓÈÛÐÙÓà Ô, ÖÐ Ö×ÖÐ ÖÐ ÒÌ ÊÖÔÛÈÐ ÓÌÛÈÙÞÎ-

ÓÈÛÐÙÓÖÐ ÛÖÜ Laplace ÑÈÐ ÖØÐ ÍÖÔÛÈÐ àÚ ÌÕÎ Ú:
1
()
f t ! l ()
2
f t
3
F s ()
0
()
eÿst f t dt; (8:30)
ÓÌ ×ÌØÐÖØÐÙÓÖÜ Ú ÙÛÖ s à ÙÛÌ ÛÖ ÖÒÖÑÒÎ ØàÓÈ ÔÈ Ì ÞÌÐ Ì ÔÔÖÐÈ. ³ÎÒÈËÎ , ÊÐÈ ÔÈ
Ü×È ØÞÌÐ Î ()
F s ÏÈ ×ØÌ ×ÌÐ Î ()
f t ÔÈ ×ÒÎØÖÐ ÓÌØÐÑÌ Ú ÙÜÔÏÎ ÑÌÚ. ¿.Þ., ÏÈ ×ØÌ ×ÌÐ
j ()
f t eÿst j < 1 ÊÐÈ 0<t< 1. ´×Ð ÙÎÚ, ÙÛÈ È ÑØÈ ÛÖÜ ËÐÈÙÛÎ ÓÈÛÖÚ ÏÈ ×ØÌ ×ÌÐ ÔÈ
(1) ²ÐÈ ÓÐÑØÈ t ÏÈ ×ØÌ ×ÌÐ tf (t) 0 0

ÿ! .
Re s > 0 f (t)
t!
(2) ²ÐÈ ÓÌÊÈ ÒÈ t, ÈÔ ,Î ÏÈ ×ØÌ ×ÌÐ ÔÈ ÈÜÕÈ ÔÌÛÈÐ ÉØÈËÜ ÛÌØÈ È×Ö ÛÎÔ
ÌÑÏÌÛÐÑÎ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ. ÂÖ ÖÒÖÑÒÎ ØàÓÈ Ó×ÖØÌÐ ÔÈ Ü×È ØÞÌÐ ÑÈÐ Ö ÛÈÔ Î ()

f t
8.5 »´Â°ÁÅ¶»°Â¸Á»¾¸ LAPLACE 445
×ÎÊÈÐ ÔÌÐ ÙÛÖ È ×ÌÐØÖ ÌÑÏÌÛÐÑÈ , ÈØÑÌÐ Re s > l , Ö ×ÖÜ Î ÙÛÈÏÌØÈ l ÌÕÈØÛÈ ÛÈÐ
f t () t ()
f t < M elt ,
l
È×Ö ÛÎ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ . ¿ØÈ ÊÓÈÛÐ, ÈÔ ÊÐÈ ÓÌÊÈ ÒÈ Ì ÞÖÜÓÌ j j
2 R
I; M > , ÛÖ ÛÌ 0
1 b 1
()
jF s j je
ÿst
jjf t jdt () = e (Re s)t jf (t)j dt +
ÿ
()
eÿ(Re s)t jf t jdt;
0 0 b
1
j ()
F s j <C +M e(lÿRe s)t dt;
b
Ö ×ÖÜ C; M ÙÛÈÏÌØÌ Ú ÑÈÐ b ÈØÑÌÛÈ ÓÌÊÈ ÒÖ. ÁÜÔÌ×à Ú,
1
e(l Re s)t Re s > l:
M
j ()
F s j <C + b Re s
ÿ
ÿ
) j F s () j < 1 an
b
ÁÜÔÎ ÏàÚ, Î ×ÈØÈ ÓÌÛØÖÚ s ÌÐ ÔÈÐ ×ØÈÊÓÈÛÐÑÎ .
¿ÈØÈ ËÌÐÊÓÈ 1: °Ô ( )=1

f t
l 2 f (t )3
, ÔÈ ÉØÌÏÌÐ Ö ÓÌÛÈÙÞÎÓÈÛÐÙÓÖ Ú Laplace ÈÜÛÎ Ú,
´ÞÖÜÓÌ
l f ( t) = F ( s ) =
2 3
1
e ÿ st
dt =
1e ÿ
ÿ st
1
= 1s ; Re s > 0:
0 s 0
¶ ×ÐÖ ×È Ôà ()
F s ÌÐ ÔÈÐ Ö ÓÌÛÈÙÞÎÓÈÛÐÙÓÖ Ú Laplace ÛÎÚ f t ÊÐÈ s> .¶ ()=1 Re 0
ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ 1
=s, Ö ÓàÚ, Ì ÞÌÐ ×ÌËÐ Ö ÖØÐÙÓÖÜ Ö ÒÖ ÛÖ ÓÐÊÈËÐÑÖ Ì×Ð ×ÌËÖ ÌÑÛÖ Ú È×Ö ÛÖ
×ÖÒÜ ÌÜØÜ ÛÌØÖ È×Ö ÈÜÛÖ ÛÎÚ F s . ÁÜÔÌ×à ()
&
ÓÎËÌ Ô, ËÎÒÈËÎ Ú, ÛÖ ÖÒÖÑÒÎ ØàÓÈ La-
place Ó×ÖØÌÐ ÔÈ Ì×ÌÑÛÈÏÌÐ ÈÔÈÒÜÛÐÑÈ ÊÐÈ ÑÈ ÏÌ s 6 . =0

¿ÈØÈ ËÌÐÊÓÈ 2: f (t) = e ; a 2 R
I . ¼È ÉØÌÏÌÐ Î F (s).
at
´ÞÖÜÓÌ
F s ( ) = l f (t ) =
2 3
1
e st
eat dt =
1 e(a s)t
1
a
ÿ ÿ
0 ÿ s 0
Î
F s ( ) = s 1 a; ÿ
Re s > a
l = a)
&
(ÌËà . ¹ÈÐ ÌËà , ÛÖ ÖÒÖÑÒÎ ØàÓÈ Laplace Ó×ÖØÌÐ ÔÈ Ì×ÌÑÛÈÏÌÐ Ù' ÖÒÖ ÑÒÎØÖ ÛÖ
ÓÐÊÈËÐÑÖ Ì×Ð ×ÌËÖ, ÓÌ ÌÕÈÐ ØÌÙÎ ÛÖ ÙÎÓÌÐ Ö a .
¿ÈØÈ ËÌÐÊÓÈ 3: ( ) = cosh(at); a
f t I . ¼È ÉØÌÏÌÐ Î
2 R l ( ) = F (s)
2
f t
3
.
´ÞÖÜÓÌ
446 ¾º¾¹º¶ÀÇÂ¸¹¾¸ »´Â°ÁÅ¶»°Â¸Á»¾¸
at at
( ) = e2 + e 2 = f1(t) + f2 (t):
ÿ
f t
´×ÌÐËÎ Ö ÓÌÛÈÙÞÎÓÈÛÐÙÓÖ Ú Laplace ÌÐ ÔÈÐ ÊØÈÓÓÐÑÖ Ú, Ì ÞÖÜÓÌ

l f ( t) = l ( ) + l
2 3 2
f1 t
3 2
f2 t
3 1 1 1
( ) = 2 s a + s + a = s 2 s a2 :
ÿ ÿ
O l2f (t)3 Ü×È ØÞÌÐ ÊÐÈ Re s > a ÑÈÐ Re s > a ÿ , ËÎÒÈËÎ
l2f (t)3 = F (s) = s2 s a2 ; ÿ

Re s > a j j
(ÌËà l = a ):
j j
¾ÓÖÐÈ ÉØÐ ÙÑÖÜÓÌ Ö ÛÐ
l2 sinh(at)3 = s2 a a2 ; ÿ
Re s > a j j
(ÑÈÐ ÌËà l= a) j j .
l2 cos (at)3 = l2 cosh(iat)3 = s2 +s a2 ; Re s > 0:
l2 sin(at)3 = l2 i sinh(iat)3 = ( i) s2 i+a a2 = s2 +a a2 ;

ÿ ÿ Re s > 0
(ÌËà l = 0) . &
¿ÈØÈ ËÌÐÊÓÈ 4: ¼È ÉØÌÏÌÐ Î F s () ÊÐÈ ÛÎ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ
f ( t) = t b ; b 2 R
I :
1
F s ( )= eÿs t tb dt; Re s > 0:
0
°Ô b> 1
ÿ , Î ()
F s Ü×ÖÒÖÊÐ ÍÌÛÈÐ ÌÜ ÑÖÒÈ. ·ÌàØÖÜ ÓÌ st =j ÑÈÐ Ì ÞÖÜÓÌ
(j=s)b dsj = s b
1 1
F s ( )=
0
e ÿj ÿ ÿ 1
0
e ÿj jb dj = s b 1G(1 + b);
ÿ ÿ
F s ( )=s b ÿ ÿ
G(1 + b);
1 Re s > 0; b> ÿ 1:
1+b = n n ÏÌÛÐÑÖ Ú ÈÑÌ ØÈÐÖÚ, ËÎÒÈËÎ ÖØÐ ÍÌÛÈÐ
&
¶ È×È ÔÛÎÙÎ Ì ÞÌÐ ÔÖ ÎÓÈ ÊÐÈ 6 ÿ ,Ö ×ÖÜ
ÙÌ ×ÖÒÜ ÌÜØÜ ÛÌØÖ ×ÌËÐ Ö.

8.5 »´Â°ÁÅ¶»°Â¸Á»¾¸ LAPLACE 447
Ã×È ØÞÖÜÔ ×ÖÒÒÌ Ú ËÐÈÝÖØÌ Ú ÓÌÛÈÕÜ ÛàÔ ÓÌÛÈÙÞÎÓÈÛÐÙÓà Ô Fourier ÑÈÐ Laplace.
¾Ð ÑÜØÐÖ ÛÌØÌÚ ÌÐ ÔÈÐ:
(i) ¾Ð ÓÌÛÈÙÞÎÓÈÛÐÙÓÖÐ Laplace ËÌÔ ËÐÈÛÎØÖÜ Ô ÛÖ ÓÌ ÛØÖ, ËÎÒÈËÎ ËÌÔ ÐÙÞÜ ÌÐ Ö
ÛÜ ×ÖÚ Plancherel. »Ì È ÒÒÈ ÒÖ ÊÐÈ
1 1
j ( ) 2 ds =
F s j 6 j ( ) 2 dt:
f t j
0 0
ÁÜÔÌ×à Ú, ÈÔ ÖÐ ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌÐÚ f t() Ñ.Ò×. È×ÖÛÌÒÖÜ Ô Ì ÔÈ ×ÒÎ ØÌÚ ÙÜ ÙÛÎÓÈ, ÈÜÛÖ ËÌÔ
ÌÕÈÙÝÈÒÐ ÍÌÐ Ö ÛÐ ÖÐ ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌÐÚ ()

F s Ñ.Ò×. È×ÖÛÌÒÖÜ Ô Ì×Ð ÙÎÚ ×ÒÎ ØÌÚ ÙÜ ÙÛÎÓÈ. ¶
ËÐÈÛÎ ØÎÙÎ ÛÎÚ ×ÒÎØÖ ÛÎÛÈÚ ÑÈÐ ÛÖÜ ÓÌ ÛØÖÜ ÌÐ ÔÈÐ ÙÜÔÌ ×ÌÐÈ ÛÎÚ ÌÕÐ ÙàÙÎÚ (8.15), ×ÖÜ
Ó×ÖØÌÐ ÊÌÔÐÑÖ ÛÌØÈ ÔÈ ÊØÈÝÌÐ , ×ØÖÑÌÐÓÌ ÔÖÜ ÊÐÈ ÛÎ ÊÌÔÐÑÎ ×ÌØÐ ×ÛàÙÎ ÛÎÚ (8.1), àÚ
ÌÕÎ Ú:
b
( ) ( ) = d(x
k3 z; x k z; y dz ÿ )
y : (8:31)
a
¾Ð ÓÌÛÈÙÞÎÓÈÛÐÙÓÖÐ (8.1), ÓÌ ÖÒÖÑÒÎØàÛÐÑÎ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ, ( )
k x; y , ×ÖÜ ÐÑÈÔÖ×ÖÐÌÐ
ÛÎÔ (8.31), ÑÈÒÖÜ ÔÛÈÐ ÓÖÔÈËÐÈÑÖÐ ÑÈÐ ËÐÈÛÎØÖÜ Ô ÛÖ ÌÙàÛÌØÐÑÖ ÊÐÔÖ ÓÌÔÖ, ËÎÒÈËÎ
+1 +1
()() =
fe3 k ge k dk ()()
f 3 x g x dx (ÙÞÌ ÙÎ Rayleigh). (8:32)
ÿ1 ÿ1
¶ ÙÞÌ ÙÎ ÛÖÜ Plancherel ÌÐ ÔÈÐ ÓÌØÐÑÎ ×ÌØÐ ×ÛàÙÎ ÛÎÚ (8.32). ¾ ÓÌÛÈÙÞÎÓÈÛÐÙÓÖ Ú
Laplace ËÌÔ ÐÑÈÔÖ×ÖÐÌÐ ÛÎÔ ÌÕÐ ÙàÙÎ (8.31). ¿ØÈÊÓÈÛÐÑÈ , ÉÈ ÍÖÔÛÈÚ
[a; b] [0; ]
$ 1 ÑÈÐ ( )=e
k z; x ÿ zx
;
ÉØÐ ÙÑÖÜÓÌ
= x +1 y ;
1 1
( ) ( ) =
k3 z; x k z; y dz eÿx z eÿy z dz x; y > : 0
0 0
(ii) ¶ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ ()
F s ËÌÔ Ì ÞÌÐ ÈÔÈÊÑÈÙÛÐÑÈ ÈÔÛÐ ÙÛØÖÝÖ. ²ÐÈ t< 0 f ( t)
Î
×ÈØÈÓÌ ÔÌÐ ÈÜÏÈÐ ØÌÛÎ. ¶ ÈÔÛÐ ÙÛØÖÝÎ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ ÖØÐ ÍÌÛÈÐ Ì ÛÙÐ à ÙÛÌ f t( )=0 ÊÐÈ
t< 0 . ÂÖ ÛÌ ÓÐÈ ÈÔÈ×ÈØÈ ÙÛÈÙÎ

*
ÛÎÚ ÌÐ ÔÈÐ Î ÌÕÎ Ú:

( ) = 2ip est F (s) ds
f t ÿ (ÖÒÖÑÒÎ ØàÓÈ Bromwich). (8:33a)
g
H ×ÖÙÖ ÛÎÛÈ m (ÁÞ. 8.10) ÌÐ ÔÈÐ Î È×Ö ÙÛÈÙÎ ÛÖÜ ËØÖ ÓÖÜ g È×Ö ÛÖ ÝÈÔÛÈÙÛÐÑÖ È ÕÖÔÈ
*
¾×ÖÐÖÚ ÈÊÔÖÌÐ ÓÐÊÈËÐÑÈ ÖÒÖÑÒÎØà ÓÈÛÈ Ó×ÖØÌÐ ÔÈ ×ÌØÈ ÙÌÐ ÑÈÛÌÜÏÌÐ ÈÔ ÙÛÖ ´Ë. 8.6.
448 ¾º¾¹º¶ÀÇÂ¸¹¾¸ »´Â°ÁÅ¶»°Â¸Á»¾¸
ÁÞ. 8.10: g
´ÔÈÚ ËØÖ ÓÖÚ, , ÊÐÈ ÛÖÔ Ü×ÖÒÖÊÐÙÓÖ ÛÖÜ ÖÒÖÑÒÎØà ÓÈÛÖÚ Bromwich.
ÑÈÐ ×ÈØÈÓÌ ÔÌÐ È×ØÖÙËÐÖ ØÐÙÛÎ, ÈØÑÌÐ ÔÈ ÌÐ ÔÈÐ m>l , Ö ×ÖÜ ÛÖ l ÑÈÏÖØÐ ÍÌÐ ÛÖ ×ÌËÐ Ö
ÖØÐÙÓÖÜ ÛÎÚ ()
F s ÞàØÐ Ú ÛÎÔ ×ÐÏÈÔÎ ÈÔÈÒÜÛÐÑÎ Ì×Ì ÑÛÈÙÎ, ËÎÒÈËÎ
1
( )=
F s eÿs t f t dt; () Re s > l: (8:33b)
0
»Ì ÛÖÔ ×ÐÖ ×È Ôà ÖØÐÙÓÖ ÖÐ ()
f t ÑÈÐ F s () È×ÖÛÌÒÖÜ Ô Ì ÔÈ ÓÖÔÖÙÎ ÓÈÔÛÈ ÖØÐÙÓÌ ÔÖ
ÍÌÜ ÊÖÚ ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌàÔ.
H (8.33b) ×ØÖÑÜ ×ÛÌÐ ÏÌàØà ÔÛÈÚ ÛÖ ÓÌÛÈÙÞÎÓÈÛÐÙÓÖ Fourier ÛÎÚ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎÚ
( ) = 2 p H ( t) f ( t) e a > l;

G t
p
ÿ at ;
Ö ×ÖÜ ()
H t Î ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ Heavyside Î ÉÎÓÈÛÐÑÎ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ, U ( t) , ×ÖÜ ÖØÐ ÍÌÛÈÐ àÚ
ÌÕÎ Ú:

H t ( ) = U(t) = 10;; t>
t< :
0
0
¿ØÈÊÓÈÛÐÑÈ , ÛÖ ÛÌ ÉØÐ ÙÑÖÜÓÌ
e k
G
1
( ) = 2p

p
+ 1
e ÿ ikt
() =
G t dt
1
()
eÿi k t f t eÿa t dt
ÿ1 0
Î
1
( )=
e k
G ()
eÿ(a+ik)t f t dt:
0
·Ì ÛÖÔÛÈÚ
s = a + ik; G ( ) = Ge
e k
s ÿ a = F (s);
i
×ÈÐ ØÔÖÜÓÌ
8.5 »´Â°ÁÅ¶»°Â¸Á»¾¸ LAPLACE 449
1
F s ( )= ()
eÿs t f t dt; a>l Î Re s > l:
0
¶ (8.33a) ×ØÖÑÜ ×ÛÌÐ ÓÌ ÛÌÒÌÐ àÚ ÈÔÈ ÒÖÊÖ ÛØÖ ×Ö: ´ÞÖÜÓÌ
( ) = 1 ( ) ( ) = 21p
+ +
() e ÿa t f t H t ()
1 1
2p
G t p e k ei k t dk
G Î e k dk;
ei k t G
ÿ1 ÿ1
f (t) H (t) =
1 +
2p e G(k)dk:
(a+i k)t e
1
ÿ1
´ÐÙÈ ÊÖÔÛÈÚ a + ik = s; dk = (1=i) ds Ge(k) = F (s)

, ÑÈÐ ÏÌ ÛÖÔÛÈÚ , ×ÈÐ ØÔÖÜÓÌ
f ( t) =
1 es t F (s)ds; Re s = m > l:
2 pi g
g
´ÛÙÐ, È×ÖËÌÐ ÕÈÓÌ ÛÎÔ (8.33a). ÂÖ ÖÒÖÑÒÎ ØàÓÈ Bromwich Ü×ÖÒÖÊÐ ÍÌÛÈÐ ÓÌ ÛÎ ÓÌ -
ÏÖËÖ ÛàÔ Ü×ÖÒÖÐ ×àÔ, ÑÒÌÐ ÔÖÔÛÈÚ ÛÖ ËØÖ ÓÖ à ÙÛÌ ÔÈ ÐÑÈÔÖ×ÖÐÌÐ ÛÈÐ ÛÖ ÒÎ ÓÓÈ ÛÖÜ
Jordan.
¿ÈØÈ ËÌÐÊÓÈ 4: ³Ð ÔÌÛÈÐ F s ( ) = a=(s2 + a2); Re s > 0; a ×ØÈÊÓÈÛÐÑÖ Ú. µÎÛÌÐ ÛÈÐ
Î ÈÔÛÐ ÙÛØÖÝÎ ÑÈÛÈ Laplace ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ, f ( t) .
³ÌÔ ÉÒÈ ×ÛÌÛÈÐ Î ÊÌÔÐÑÖ ÛÎÛÈ ÈÔ Ü×ÖÏÌ ÙÖÜÓÌ Ö ÛÐ a>0 . ´ÞÖÜÓÌ
f (t ) =
1 st

2pi g e F (s) ds:

(i) AÔ t> 0 ÑÒÌÐ ÔÖÜÓÌ ÛÖ ËØÖ ÓÖ g Ö ×àÚ ÙÛÖ ÁÞÎ ÓÈ 8.11, Ö×Ö ÛÌ ×ØÖÑÜ ×ÛÌÐ Ö
ËØÖ ÓÖÚ c1 . ·Ì ÛÖÔÛÈÚ s!z , Ì ÞÖÜÓÌ
iat
f ( t) =
1
a ezt e e iat
2pi c1ê z2 + a2 dz = a zRes = a 2ia + 2ia = sin(at):
ÿ
zt

= ai z 2 + a2 6 ÿ
(ii) AÔ t<0
2
g
ÑÒÌÐ ÔÖÜÓÌ ÛÖ ËØÖ ÓÖ Ì ÛÙÐ à
3
c2
ÙÛÌ ÔÈ ×ØÖÑÜ ßÌÐ Ö ËØÖ ÓÖÚ ÛÖÜ
ÁÞÎ ÓÈÛÖÚ 8.11 ÊÐÈ ÔÈ ÙÜÊÑÒÐ ÔÌÐ ÛÖ ÖÒÖÑÒÎ ØàÓÈ (8.33a) . ´ÞÖÜÓÌ
( ) = 2api

ezt
f t 2 dz = 0:
^z + a
c2
2

°ØÈ,

( ) = 0sin; (at);
f t
t<
t>
0
0.
f (t) = 0 t< 0 g
&
³ÌÔ ÓÈÚ ÌÑ×ÒÎ ÙÙÌÐ ÛÖ ÊÌÊÖÔÖ Ú Ö ÛÐ ÊÐÈ , Ì×ÌÐËÎ Ö ËØÖ ÓÖÚ ËÐÈÒÌ ÞÛÎÑÌ
ÈÑØÐÉà Ú ÊÐ' ÈÜÛÖ Ô ÛÖ ÙÑÖ×Ö .

450 ¾º¾¹º¶ÀÇÂ¸¹¾¸ »´Â°ÁÅ¶»°Â¸Á»¾¸
ÁÞ. 8.11: ¾Ð ËÜ Ö ËØÖ ÓÖÐ c1 ÑÈÐ c2 ×ÖÜ È×ÈÐÛÖÜ ÔÛÈÐ ÊÐÈ ÛÖÔ Ü×ÖÒÖÊÐÙÓÖ ÛÖÜ ÖÒÖÑÒÎØà ÓÈÛÖÚ Bromwich ÛÖÜ
¿ÈØÈËÌÐ ÊÓÈÛÖÚ 4.
8.6 »ÌÛÈÙÞÎÓÈÛÐÙÓÖÐ Laplace ÛÎÚ ×ÈØÈÊà ÊÖÜ - ´ÝÈØÓÖÊÌ Ú
´ÙÛà Ö ÛÐ
1
F s ( )= ()
eÿst f t dt:
0
¿ÖÐÖÚ ÌÐ ÔÈÐ Ö ÓÌÛÈÙÞÎÓÈÛÐÙÓÖ Ú Laplace ÛÎÚ ()
f0 t , ËÎÒÈËÎ Î ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ l2f (t)3
0
;
´ÞÖÜÓÌ
l2f (t)3 = 0 e dfdt(t) dt = f (t)e

1 1 1
0 ÿ st ÿ st
+s ()
eÿs t f t dt:
0 0
ÁÜÔÌ×à Ú, Ü×È ØÞÌÐ Î
ÿ
l 2 f ( t) 30
ÈÔ Î ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ f t () ËÌÔ È×ÌÐØÐ ÍÌÛÈÐ ÙÛÖ t =0 ,
ËÎÒÈËÎ f (0) =6 1. ÁÛÖ ÙÎÓÌÐ Ö t = 1 ËÌÔ Ü×È ØÞÌÐ ×ØÖ ÉÒÎÓÈ, ÌÝÖ ÙÖÔ ËÌÞÖ ÓÈÙÛÌ

1
×àÚ Ü×È ØÞÌÐ ÛÖ ÖÒÖÑÒÎ ØàÓÈ Laplace ÛÎÚ f. °ØÈ
l2f (t)3 = sl2f (t)3 f (0):

0
ÿ (8:34a)
¾ÓÖÐÈ,
l2f (t)3 = sl2f (t)3

00 0
ÿ f0 (0)
Î
8.6 »´Â°ÁÅ¶»°Â¸Á»¾¸ LAPLACE Â¶Á ¿°À°²Ç²¾Ã - ´Ä°À»¾²´Á 451
l2f (t)3 = s2l2f (t)3

00
ÿ sf (0) ÿ f0 (0) k: o: k: (8:34b)
ÁÜÔÎ ÏàÚ, ÖÐ ÙÜÔÏÎ ÑÌÚ ×ÖÜ ÐÑÈÔÖ×ÖÐÌÐ Î f ÌÐ ÔÈÐ
f (0) = f (0) = ::: = f (n 1) (0) = 0:

0 ÿ
(8:35)
´ÛÙÐ, Ì ÞÖÜÓÌ ÛÎÔ È×ÒÎ ÙÞÌ ÙÎ
l2f ( )(t)3 = s l2f (t)3;

n n
an f (j) (0) = 0; j = 0; 1; :::; n 1: (8:36a)
ÿ
´×Ð ÙÎÚ, ÉØÐ ÙÑÖÜÓÌ ×àÚ
1 1
l2t f (t)3
`
`
eÿs t t` f t dt ( ) = ( )` dsd ` ÿ ()
eÿs t f t dt;
0 0
ËÎÒÈËÎ
l2t f (t)3 = ( ) dsd l2f (t)3 = ( ) d dsF (s) :

` `
`
ÿ
`
`
ÿ
`
`
(8:36b)
*
²ÌÔÐÑÈ , ÈÔ ÐÑÈÔÖ×ÖÐÖÜ ÔÛÈÐ ÖÐ ÙÞÌ ÙÌÐÚ (8.35), ÉØÐ ÙÑÖÜÓÌ
h i
l t f ( )(t) = ( ) dsd [s F (s)]:
`
` n
ÿ
`
`
n
(8:37)
ÁÜÔÌ×à Ú, ÈÔ ËÐ ÔÌÛÈÐ ÓÐÈ ÊØÈÓÓÐÑÎ ËÐÈÝÖØÐÑÎ ÌÕÐ ÙàÙÎ ÛÈ ÕÎÚ n ÓÌ ÙÜÔÛÌÒÌÙÛÌ Ú
×ÖÒÜà ÔÜÓÈ ÉÈÏÓÖÜ (

` `<n ) , ÛÖ ÛÌ Î ÒÜ ÙÎ ÓÌ ÈØÞÐÑÌ Ú ÙÜÔÏÎ ÑÌÚ ÛÜ ×ÖÜ (8.35) Ó×Ö-
ØÌÐ
**
ÔÈ ÉØÌÏÌÐ ÒÜ ÔÖÔÛÈÚ ÓÐÈ ËÐÈÝÖØÐÑÎ ÌÕÐ ÙàÙÎ ÛÈ ÕÎÚ `. ´ÛÙÐ, Î ËÐÈÝÖØÐÑÎ
ÌÕÐ ÙàÙÎ ÓÌ ÙÛÈÏÌØÖÜ Ú ÙÜÔÛÌÒÌÛÌ Ú ÊÐ ÔÌÛÈÐ ÐËÐÈÐ ÛÌØÈ È×ÒÎ , ÈÑÖ ÓÎ ÑÈÐ Ö ÛÈÔ ÛÖ ÓÎ
ÖÓÖÊÌÔÌ Ú ÓÌ ØÖÚ ÌÐ ÔÈÐ ÙÞÌÛÐÑÈ ×ÖÒÜ ×ÒÖÑÖ.
¿ÈØÈ ËÌÐÊÓÈ 1: »ÖÔÖËÐÈ ÙÛÈÛÖÚ ÈØÓÖÔÐÑÖ Ú ÛÈÒÈÔÛàÛÎ Ú ÙÌ ÎØÌÓÐ È ÜÝÐ ÙÛÈÛÈÐ

F t () ***
( ) = P 0 d(t
ÕÈÝÔÐÑÈ ÓÐÈ ËÜ ÔÈÓÎ , ÊÐÈ ×ÖÒÜ ×ÌØÐÖØÐÙÓÌ ÔÖ ÞØÖÔÐÑÖ ËÐÈ ÙÛÎÓÈ , ËÎÒÈËÎ
F t ÿ t0 ) . ·È ÓÌÒÌÛÎÏÌÐ Î ÑÐ ÔÎÙÎ ÛÖÜ.
¶ ËÐÈÝÖØÐÑÎ ÌÕÐ ÙàÙÎ ÛÎÚ ÑÐ ÔÎÙÎÚ ÌÐ ÔÈÐ
d 2x
m
dt2
+ kx = P0d(t ÿ t0 )
*
°Ô ` n, Î (8.37) ÐÙÞÜ ÌÐ, ÈÔÌÕÈ ØÛÎÛÈ È×Ö ÛÐÚ ÈØÞÐÑÌ Ú ÙÜÔÏÎ ÑÌÚ.
**
AÔÈ ÒÖÊÈ ÐÙÞÜ ÖÜÔ ÈÔ (0) = = 0 = 0; 1; 2; :::; n 1
f (j) cj 6 ; j ÿ , ×ÒÎÔ Ö ÓàÚ, ÛÖ ÛÌ,
l 2 (n) 3
f ( ) = ( ) s 1 f (0) s 2 f (0):::
t sn F s ÿ
nÿ
ÿ
nÿ 0
ÿ f (nÿ1) (0).
***
f (t)
j=t
¾ÛÈÔ ÛÖ ÓÎ ÖÓÖÊÌÔÌ Ú ÓÌ ØÖÚ ÛÎÚ ËÐÈÝÖØÐÑÎ Ú ÌÕÐ ÙàÙÎÚ ×ÖÜ ÐÑÈÔÖ×ÖÐÌÐ Î ÌÐ ÔÈÐ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ ÛÖÜ
t ÿ t0 , ÌÐ ÔÈÐ ÉÖÒÐÑÖ ÛÌØÖ ÔÈ ÌÐÙÈ ÊÌÛÈÐ ÓÐÈ ÔÌ È ÓÌÛÈÉÒÎÛÎ , ÿ t0 , ÑÈÐ ÑÈÛÖ ×ÐÔ ÔÈ ÈÑÖÒÖÜÏÌÐ Ö
ÓÌÛÈÙÞÎÓÈÛÐÙÓÖ Ú Laplace.
452 ¾º¾¹º¶ÀÇÂ¸¹¾¸ »´Â°ÁÅ¶»°Â¸Á»¾¸
d2 x
Î
+ v 20 x = Pm0 d(t v 0 = p

dt2
ÿ )
t0 ; k=m;
Ö ×ÖÜ x = x ( t) v0ÑÈÐ ÌÐ ÔÈÐ Î ÐËÐÖÙÜÞÔÖ ÛÎÛÈ ÛÖÜ ÈØÓÖÔÐÑÖÜ ÛÈÒÈÔÛàÛÎ . ³Ð ÔÌÛÈÐ Ö ÛÐ
x t0( ) = x (t0) = 0 t0 > 0

0
, . °ØÑÌÐ ÔÈ ÒÜ ÙÖÜÓÌ ÛÖ ×ØÖ ÉÒÎÓÈ
d2 x
dt2
e
+ v 20 xe = Pm0 d(t); x
e(0) = xe (0) = 0: 0
°Ô ÈÜÛÖ ÊÐ ÔÌÐ ÑÈÐ ÉØÖÜ ÓÌ ÛÎ ÒÜ ÙÎ e(t)

x , Î ÒÜ ÙÎ ÛÖÜ ÈØÞÐÑÖÜ ×ØÖÉÒÎ ÓÈÛÖÚ ÉØÐ ÙÑÌ-
ÛÈÐ È×Ö ÛÎ ÙÞÌ ÙÎ
x t ( ) = xe(t ÿ t0 :)
´ÞÖÜÓÌ
1
( )=
F s e ÿs t x ()
e t dt:
0
±ØÐ ÙÑÖÜÓÌ
1
s2 F (s) + 20 F (s) = v
P0
m 0
e ÿs t d(t)dt:
³ÎÒÈËÎ ,
( ) = Pm0 s2 +1 v 2 :
F s
0
ÅØÎÙÐÓÖ×ÖÐà ÔÛÈÚ Ûà ØÈ ÛÎÔ (8.33 ), ÉØÐ ÙÑÖÜÓÌ a
e(t) =
1
F (s) e ds =
1 P0

est
2p i g 2pi m g v 20 + s2 ds
st
x
( g ÌÐ ÔÈÐ Ö ËØÖ ÓÖÚ ÛÖÜ ÁÞ. 8.10). ²ÐÈ t>0 Ì ÞÖÜÓÌ
e(t) =
1 P0

ezt
x
2pi m c1^z2 + v 20 dz;
Ö ×ÖÜ c1 ÌÐ ÔÈÐ Ö ËØÖ ÓÖÚ ÛÖÜ ÁÞÎ ÓÈÛÖÚ 8.11. °ØÈ
eiv 0 t eÿiv 0 t

P0 ezt P0
x
et ()= m
Resiv 0 z2 + v 2 =
= m 2v
i 0
ÿ
i 0 2v )
z 6
0
x
et ( ) = mPv0 sin(v 0t):
0
²ÐÈ t < t0 ÉØÐ ÙÑÖÜÓÌ x

et ( ) = 0: °ØÈ,
8
>
<
; 0 t t0
()=>
sin[v 0(t
x t P0
:
m 0 v ÿ )]
t0 ; t > t0 :
P = m dx = mmPv0 v 0 cos [v 0(t ÿ t0 )] = P0 cos [v 0(t ÿ )]

t0 :
dt 0
ÁÜÔÌ×à Ú, Ö ÈØÓÖÔÐÑÖ Ú ÛÈÒÈÔÛàÛÎ Ú, ÓÌÛÈ È×Ö ÛÎÔ à ÏÎÙÎ (t > t 0 ) , ÑÐÔÌÐ ÛÈÐ ÈØÓÖÔÐ-
ÑÈ ÓÌ ×ÒÈ ÛÖÚ ÖØÓÎ Ú P0 . ¿ÈØÈÛÎØÖÜ ÓÌ Ö ÛÐ P0 ÌÐ ÔÈÐ Ì×Ð ÙÎÚ Î à ÏÎÙÎ ÛÎÚ ËÜ ÔÈÓÎÚ, ÓÌ
ÛÎÔ Ì ÔÔÖÐÈ ÖÛÐ

+1
ÏÎÙÎ ËÜ ÔÈÓÎÚ
Ç F ()
F t dt:
ÿ1
´ÞÖÜÓÌ
+1 +1
( ) = P0
F t dt d(t ÿ ) = P0
t0 dt . &
ÿ1 ÿ1
¾Ð ÓÌÛÈÙÞÎÓÈÛÐÙÓÖÐ Laplace Ó×ÖØÖÜ Ô ×ÖÒÒÌ Ú ÝÖØÌ Ú ÔÈ ÞØÎÙÐÓÖ×ÖÐÎÏÖÜ Ô, ÈÔ
ÌÐ ÔÈÐ ÊÔàÙÛÖ ÛÖ ÍÌÜ ÊÖÚ ()

f t ÑÈÐ F s () , ÙÛÖÔ Ü×ÖÒÖÊÐÙÓÖ ÖÒÖÑÒÎØàÓÈ ÛàÔ, ÞØÎÙÐ-
*
ÓÖ×ÖÐà ÔÛÈÚ ÛÎÔ ÛÈÜÛÖ ÛÎÛÈ
1
() =
F s ds
1
()
f t
dt: (8:38)
0 0 t
³ÎÒÈËÎ , ÈÔ Ì ÔÈ È×Ö ÛÈ ÖÒÖÑÒÎØà ÓÈÛÈ ÛÎÚ (8.38) ÌÐ ÔÈÐ ÊÔàÙÛÖ , Ü×ÖÒÖÊÐ ÍÌÛÈÐ È×Ö
ÈÜÛÎ Ô ÌÜ ÑÖÒÈ ÛÖ È ÒÒÖ.
I (a) =
1
sin(at) dt;
0 t
ÞØÎÙÐÓÖ×ÖÐà ÔÛÈÚ ÛÎÔ (8.38).
*
¿ØÈÊÓÈÛÐÑÈ
1
() =
F s ds
1
ds
1
() =
eÿst f t dt
1
()
f t dt
1
eÿst ds =
1
()
f t
dt
0 0 0 0 0 0 t
(ÌÝÖ ÙÖÔ Ì×ÐÛØÌ ×ÌÛÈÐ Î ÈÒÒÈÊÎ ÙÛÎ ÙÌÐØÈ ÖÒÖÑÒÎ ØàÙÎÚ).

454 ¾º¾¹º¶ÀÇÂ¸¹¾¸ »´Â°ÁÅ¶»°Â¸Á»¾¸
¿ØÖÝÈÔà Ú I (0) = 0 . °×Ö ÛÖ ¿ÈØÈ ËÌÐÊÓÈ 4, ´ËÈ ÝÐÖ 8.5, ÕÌ ØÖÜÓÌ Ö ÛÐ, ÈÔ a=0
6 ,
( ) = sin(at)
f t , ( ) = s2 +a a2 ;
F s Re s > 0 : j j
°ØÈ,
I =
1
sin(at) dt = 1
a ds = tan 1 s : 1
s2 + a2 a 0
ÿ
0 t 0
°ÒÒÈ
1
s
8
< = p 2 an a > 0
tan a = :
ÿ1
0

ÿp=2 an a < 0;
Ö×Ö ÛÌ
8
>
>
>
>
p =2 ; a>0
1
sin(at) dt = <
0; a = 0
0 t >
>
>
>
:
ÿ p =2 ; a < 0: &
°×Ö ÛÈ ×ØÖÎÊÖÜ ÓÌÔÈ, ÌÐ ÔÈÐ ÙÈÝÌ Ú Ö ÛÐ ÊÐÈ ÔÈ ÝÈÔÖÜ Ô ÖÐ ÓÌÛÈÙÞÎÓÈÛÐÙÓÖÐ La-
place ÞØÎ ÙÐÓÖÐ ÙÛÎ ÒÜ ÙÎ ËÐÈÝÖØÐÑà Ô ÌÕÐÙà ÙÌàÔ, ÌÐ ÔÈÐ È×ÈØÈÐ ÛÎÛÖ ÔÈ Ó×ÖØÖÜ Ô Ô'
ÈÔÛÐÙÛØÈÝÖÜ Ô. ÂÐÚ ×ØÖÜ¢×ÖÏÌ ÙÌÐÚ ÑÈ Ûà È×Ö ÛÐÚ Ö×ÖÐ ÌÚ ÈÜÛÖ Ó×ÖØÌÐ ÔÈ ÊÐ ÔÌÐ ÛÐÚ
ÌÕÌÛÈ ÙÈÓÌ ÙÛÖ ×ØÖÎÊÖÜ ÓÌÔÖ ÌËÈ ÝÐÖ. ´Ð ËÈÓÌ ÓÈ ÒÐÙÛÈ Ö ÛÐ ÈÜÛÖ ×ÌÛÜÞÈÐ ÔÌÛÈÐ ÓÌ
ÛÖ ÖÒÖÑÒÎ ØàÓÈ Bromwich, ÌÕ. (8.33a). ¾ÓàÚ, ÙÌ ×ÖÒÒÌ Ú ÌÝÈØÓÖÊÌ Ú, ÐËÐÈÐ ÛÌØÈ
l 1 2 F (s )3
Ö ÛÈÔ ËÌÔ ×ØÖÜ¢×ÖÛÐ ÏÌÛÈÐ ÊÔà ÙÎ ÓÐÊÈËÐÑà Ô ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌàÔ, Ö ÈÔÛÐ ÙÛØÖÝÖÚ ÓÌÛÈÙÞÎ-
ÓÈÛÐÙÓÖ Ú Laplace,
ÿ
, ÉØÐ ÙÑÌÛÈÐ ÈÔÈ ÊÖÔÛÈÚ ÛÎÔ F s () ÙÌ È ÏØÖÐÙÓÈ ÙÜÔÈØ-
*
ÛÎ ÙÌàÔ ×ÖÜ ÑÈ ÏÌ ÓÐ È Ì ÞÌÐ ÊÔàÙÛÖ ÈÔÛÐ ÙÛØÖÝÖ ÓÌÛÈÙÞÎÓÈÛÐÙÓÖ . ¶ ÓÌ ÏÖËÖÚ ÈÜÛÎ
ÏÈ Ì×ÌÕÎÊÎÏÌÐ ÓÌ ÓÌØÐÑÈ È×Ö ÛÈ ×ÈØÈËÌÐ ÊÓÈÛÈ ×ÖÜ ÈÑÖÒÖÜÏÖÜ Ô.
¿ÈØÈ ËÌÐÊÓÈ 3: ¼È ÉØÌÏÌÐ Ö ÈÔÛÐ ÙÛØÖÝÖÚ ÓÌÛÈÙÞÎÓÈÛÐÙÓÖ Ú l 1 2 F (s )3

ÿ
, Ö ÛÈÔ
s t0
( ) = mp s2e + v 2 :
ÿ
F s
0
*
ÂÖÜ ÛÖ ÊÐ ÔÌÛÈÐ Ì×ÌÐËÎ ÖÐ ÛÌÒÌÙÛÌ Ú l l1 ÑÈÐ
ÿ
ÌÐ ÔÈÐ ÊØÈÓÓÐÑÖÐ , ËÎÒÈËÎ
l 2
( ) + C2 f2 (t) = C1 l2f1 (t)3 + C2 l2f2 (t)3 = C1 F1 (s) + C2 F2 (s)
C1 f1 t
3
.
M×ÖØÌÐ ÑÈÔÌÐ Ú ÌÜ ÑÖÒÈ ÔÈ ËÐÈ×ÐÙÛà ÙÌÐ Ö ÛÐ

l mpv 0 sin 2v 0(t t0)3 = mp s2e+ v0 20
ÿ st
ÿ
- ÑÖÐ ÛÈÕÌ ÑÈÐ ¿Ð ÔÈÑÈ I ÙÛÖ ÛÌ ÒÖÚ ÛÖÜ ÑÌÝÈÒÈÐ ÖÜ, ×ÌØÐ ×ÛàÙÎ (5). °ØÈ
" #
l 1 p e 0 =l l v 0 sin v 0(t t0)
st 2 3
ÿ
1 p
m s2 + 20 v
ÿ ÿ
ÿ
m
= mpv sin 2v 0 (t 3
t0 :) (8:39)
&
ÿ
0
¿ÈØÈ ËÌÐÊÓÈ 4: ³Ð ÔÌÛÈÐ Ö ÛÐ
( ) = s2 +3s 2 :
F s
ÿ
f (t ) = l 1 F (s ) :
2 ÿ
3
¼È ÉØÌÏÌÐ Î ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ
´ÞÖÜÓÌ
3 3 A B (A + B )s + 2A B
+ s 2 = (s 1)(s + 2) 1+s+2=
ÿ
;
s2 s2 + s 2

ÿ ÿ sÿ ÿ
Ö×Ö ÛÌ
9
A + B = 0>
=
>
) A = ÿ B = 1:
2A ÿ B =3 ;
°ØÈ

l 3 1 1 = et
+s 2 =l 1 +l
1 1 1 eÿ2t
s+2
ÿ ÿ ÿ
s2
ÿ ÿ
ÿ sÿ
(ÑÖÐ ÛÈÕÌ ¿Ð ÔÈÑÈ ¸¸). ÁÜÔÌ×à Ú,
8
< ; 0 t<0
f t ( )=:
et ÿ eÿ2t ; t>0.
&
456 ¾º¾¹º¶ÀÇÂ¸¹¾¸ »´Â°ÁÅ¶»°Â¸Á»¾¸
¿ÈØÈ ËÌÐÊÓÈ 5: ¼È ÒÜÏÌÐ Î ËÐÈÝÖØÐÑÎ ÌÕÐ ÙàÙÎ (³.´.)
d2 x
m
dt2
+ 2mg dx
dt
+ kx = P0 d(t); x (0) = x (0) = 0:
0
(8:40)
g>0
v0=
AÜÛÎ ÈÔÛÐÙÛÖÐÞÌÐ ÙÌ ÈØÓÖÔÐÑÖ ÛÈÒÈÔÛàÛÎ ÓÌ È×Ö ÙÉÌÙÎ ÑÈÐ ÐËÐÖÙÜÞÔÖ ÛÎÛÈ
p
k=m, Ö Ö×ÖÐ ÖÚ ÈØÞÐÑÈ ÎØÌÓÌÐ ÈÒÒÈ ÙÌ ÞØÖ ÔÖ t =0 ÜÝÐ ÙÛÈÛÈÐ ÓÐÈ ×ÖÒÜ
È×Ö ÛÖÓÎ à ÏÎÙÎ, P0 .
¿ØÖÞàØà ÔÛÈÚ Ö ×àÚ ÙÛÖ ¿ÈØÈ ËÌÐÊÓÈ 1, ×ÐÖ ×È Ôà, ÉØÐ ÙÑÖÜÓÌ
( ) = Pm0 s2 + 2g1s + v 2 ; v 0 = p

F s k=m: (8:41)
0
·È ÉØÖÜ ÓÌ ÛÖÔ ÈÔÛÐ ÙÛØÖÝÖ ÓÌÛÈÙÞÎÓÈÛÐÙÓÖ ÞàØÐ Ú ÔÈ ÞØÎÙÐÓÖ×ÖÐÎ ÙÖÜÓÌ ÛÖ ÖÒÖ-
g2 v 20 > 0 + 2gs + v 20
ÑÒÎ ØàÓÈ Bromwich. ³ÐÈÑØÐ ÔÖÜÓÌ ÛÐÚ ÌÕÎ Ú ×ÌØÐ×Ûà ÙÌÐÚ:
(i) ÿ . ÂÖ ÛÌ ÛÖ ÛØÐà ÔÜÓÖ s2 Ì ÞÌÐ ËÜ Ö ×ØÈÊÓÈÛÐÑÌ Ú ØÐ ÍÌÚ:
q
s = ÿ g 6 g2 v 20 < 0:
ÿ
²ØÈ ÝÖÜÓÌ

F (s) =
1
P0 1 1
s + a1 s + a2 2 g v 20
p ;
m 2 ÿ
ÿ
a1 = g g2 v 20 > 0 a2 = g + p
g2 v 20 > 0:
p
Ö ×ÖÜ ÿ ÿ ÑÈÐ ÿ °ØÈ

l l
1 2F (s)3 = pP
0 1 1 l s + a2
1 1
2m g2 v 20 s + a1
ÿ ÿ ÿ
ÿ
ÿ
P0
=
2m g2 v 20 (
p eÿa1 t
ÿ
ÿ eÿa2 t )
(ÑÖÐ ÛÈÕÌ ¿Ð ÔÈÑÈ ¸¸) Î
q q
x t ()=
2m
p eÿgt
P0
g2 v 20
ÿ
exp g v
2 ÿ 20 t ÿ exp ÿ g v
2 ÿ 20 t : (8:42a)
(ii) g2 v 20 = 0
ÿ , ËÎÒÈËÎ g=v0 (ÑØÐ ÙÐÓÎ È×Ö ÙÉÌÙÎ). Âà ØÈ
" # " #
( )= P0 1 ()=l 1 P0 1 = P0 l 1 1
( + g)2 ( + g)2 m (s + g)2
F s Î f t ÿ ÿ
m s m s
Î
x t ( ) = Pm0 te gt ; ÿ
t> 0 (8:42b)
2 3
g2 v 20 = v 21 < 0
ÑÖÐ ÛÈÕÌ ÖÒÖÑÒÎ ØàÓÈ (5), ¿Ð ÔÈÑÈÚ II .
(iii) ÿ ÿ . ÂÖ ÛÌ
s2 + 2gs + v 20 = (s + g)2 + v 21 :
´ÞÖÜÓÌ
l (s + gv)21 + v 2
" #
q
ÿ 1 = e gt sin(v 1t);
ÿ
v 1 = v 20 g2; ÿ
1
2 3
ÑÖÐ ÛÈÕÌ ¿Ð ÔÈÑÈ II, ×ÌØÐ ×ÛàÙÎ (11) , ËÎÒÈËÎ

( ) = U(t) mPv0 eÿgt sin(v 1t); U ( t) = 1; t> 0
x t
1 0; t< : 0
¿ÈØÈÛÎØÖÜ ÓÌ Ö ÛÐ ÈÓÌ ÙàÚ ÓÌÛÈ ÛÎÔ à ÏÎÙÎ Î ÖØÓÎ ÛÖÜ ÈØÓÖÔÐÑÖÜ ÛÈÒÈÔÛàÛÎ
ÌÐ ÔÈÐ

dx
P = m
dt t=0+
= P0 : (8:43)
°Ô Î à ÏÎÙÎ ÊÐ ÔÌÐ ÙÌ ÞØÖ ÔÖ = t0
t , Î ÒÜ ÙÎ ÌÐ ÔÈÐ
x ( t) = U ( t t0 ) eÿg(tÿt0 ) sin 2v 1(t

P0 3
mv
ÿ ÿ )
t0 :
1
¿ÈØÈÛÎØÖÜ ÓÌ Ö ÛÐ Î ×ÐÖ ×È Ôà ÒÜ ÙÎ ÙÜÓ×Ð ×ÛÌÐ ÓÌ ÌÑÌÐ ÔÎ ÛÖÜ ¿ÈØÈËÌÐ ÊÓÈÛÖÚ 3,
¿ÈØÈ ÊØÈÝÖÚ 10.6.3, ÂÖ ÓÖÚ II. ´ÑÌÐ ËÌÔ Ü×È ØÞÌÐ à ÏÎÙÎ ÈÒÒÈ ÛÖ È×ÖÛÌ ÒÌÙÓÈ ÛÎÚ
ÙÜÓ×ÌØÐÒÈÓÉÈ ÔÌÛÈÐ ÙÛÎÔ ÈØÞÐÑÎ ÙÜÔÏÎ ÑÎ. ¶ ×ÐÖ ×È Ôà ËÐÈÛÜ ×àÙÎ ÛÖÜ ×ØÖÉÒÎ ÓÈ-
&
ÛÖÚ ÌÐ ÔÈÐ ×ÐÖ ÑÖÔÛÈ ÙÛÎ ÄÜÙÐÑÎ . ²ÐÈ ÙÞÌÛÐÑÖ ËÐÈ ÊØÈÓÓÈ ÛÎÚ ÑÐ ÔÎÙÎÚ ÑÖÐ ÛÈÕÌ ÁÞ.
10.11, ÂÖ ÓÖÚ II.
¿ÈØÈ ËÌÐÊÓÈ 6: ¼È ÒÜÏÌÐ Î ³.´.
u00 ÿ u0 ÿ u 6 = cot (2t); u (0) = 0; u0 (0) = 1: (8:44)

¿ÈÐ ØÔÖÔÛÈÚ ÛÖ ÓÌÛÈÙÞÎÓÈÛÐÙÓÖ Laplace ÑÈÐ ÛàÔ ËÜ Ö ÓÌÒà Ô ÛÎÚ ³.´., Ì ÞÖÜÓÌ
s2 F s () ÿ su (0) ÿ u0 (0) ÿ sF s ( ) + u(0) 6F (s) = s2 s+ 4

ÿ
Î
458 ¾º¾¹º¶ÀÇÂ¸¹¾¸ »´Â°ÁÅ¶»°Â¸Á»¾¸
( )(
F s s2 ÿ s ÿ 6) = 1 + s2 s+ 4
Î
s +s+4 2
( ) = (s 3)(
F s
ÿ s + 2)(s2 + 4)
: (8:45)
AÔÈ ÊÖÔÛÈÚ ÛÎÔ ()
F s ÙÌ È ÏØÖÐÙÓÈ ÑÒÈÙÓÈ ÛàÔ, ÉØÐ ÙÑÖÜÓÌ
( ) = 16
F s
1 3 1 5 s 1 1
65 s 3 20 s + 2 52 s2 + 4 26 s2 + 4 :
ÿ
ÿ ÿ ÿ
°×Ö ÈÜÛÎ ÉØÐ ÙÑÖÜÓÌ
( ) = 16
u t 3t 3
65 e 20 e ÿ
ÿ 2t ÿ 5 1
52 cos (2t) 52 sin (2t):
ÿ (8:46)
&
¿ØÐÔ ×ØÖÞàØÎ ÙÖÜÓÌ ÙÌ ×ÌØÐÖËÐÑÌ Ú ÛÈ ÙÌÐÚ, ÈÚ ÈÙÞÖÒÎÏÖÜ ÓÌ ÓÌ ÛÖ ÌÕÎ Ú È×ÒÖ
×ÈØÈ ËÌÐÊÓÈ:
¿ÈØÈ ËÌÐÊÓÈ 7: ¼È ÒÜÏÌÐ Î ÌÕÐ ÙàÙÎ (8.24) Ö ÛÈÔ Î ÌÝÈØÓÖÍÖ ÓÌÔÎ ÛÈ ÙÎ ÌÐ ÔÈÐ

ÛÌÛØÈÊàÔÐÑÖ Ú ×ÈÒÓÖ Ú ÛÎÚ ÓÖØÝÎ Ú ×ÖÜ ÌÐÑÖÔÐ ÍÌÛÈÐ ÙÛÖ ÁÞ. 8.12, ËÎÒÈËÎ
8
< V0 ; t 0 < t < t0 + T =2
()=:
V t
0; t < t0 ; t > t 0 + T =2:
¶ ÛÈ ÙÎ ()
V t ÊØÈ ÝÌÛÈÐ
( ) = V0 [U(t
V t ÿ t0 ) ÿ U(t ÿ (t0 + T =2))]:
´ÞÖÜÓÌ
ÁÞ. 8.12: °×ÒÖ Ú ÛÌÛØÈÊàÔÐÑÖ Ú ×ÈÒÓÖ Ú, V0 .


l dV
dt
= s l 2 V ( t) 3 ;

l2V (t)3 = V0 l2U(t t0)3 l U ÿ ÿ t ÿ t0 ( + T =2) :
AÒÒÈ
= 1s e = 1s e
1 1
l 2 U(t t 0 )3 = U(t
1
ÿ eÿst ÿ t0 dt) = eÿst dt ÿ

ÿ st ÿ st0
; Re s > 0:
0 t0 t0
°ØÈ,
h i
l dV
dt
= V0 eÿs t0 ÿ eÿs (t0 +T =2) ;
Ö×Ö ÛÌ
( + 2)
( ) = l2Is (t)3 = VL0 e s2 + 2egs + v 2
ÿ st0 ÿ s t0 T =
ÿ
F s ;
0
Ö ×ÖÜ
g = 2RL ÑÈÐ v0= p

1
:
LC
AÔÛÐ ÛàÔ g ÑÈÐ L Ó×ÖØÖÜ ÓÌ ÔÈ ÞØÎÙÐÓÖ×ÖÐÎ ÙÖÜÓÌ ÛÐÚ ×ÖÙÖ ÛÎÛÌÚ R ÑÈÐ Q (EË. 8.3):
g = v 0 =2Q kai L = QR=v 0:

¿ØÖÞàØà ÔÛÈÚ Ö ×àÚ ÑÈÐ ÙÛÖ ¿ÈØÈ ËÌÐÊÓÈ 5, ÊÐÈ g<v0 Ì ÞÖÜÓÌ
Is t ( ) = LVv0 eÿg(tÿt0 ) f t ; () t > t0 + T =2;

1
ÓÌ v 1 = p
v 2 g2 ÿ ÑÈÐ
( ) = sin[v 1 (t
f t ÿ t0 )] ÿ egT =2 sin(v 1[t (t0 + T =2)]):
ÿ
ÁÛÎ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ f ( t) Ö ×Øà ÛÖÚ Ö ØÖÚ ×ØÖÑÈÒÌÐ ÛÈÐ ÓÌ ÛÎÔ ÌÐÙÈÊàÊÎ ÛÖÜ ×ÈÒÓÖÜ ÑÈÐ Ö
ËÌÜ ÛÌØÖÚ ÓÌ ÛÎÔ ÌÕÈÝÈ ÔÐÙÎ ÛÖÜ. °ØÈ,

ÊÐÈ Ö×ÖÐÖÔËÎ ×ÖÛÌ ÞØÖ ÔÖ ÿ1 <t< 1, ÊØÈ -
ÝÖÜÓÌ
f t ( ) = sin 2v 1(t ÿ t0 )3 U(t ÿ t0 ) ÿ egT =2 sin 2v 1(t ÿ t0 ÿ T = 2)3Uÿt (t0 + T =2)1:

ÿ
460 ¾º¾¹º¶ÀÇÂ¸¹¾¸ »´Â°ÁÅ¶»°Â¸Á»¾¸
°Ô g << v ÑÈÐ t > t0 + T =2 , Ì ÞÖÜÓÌ
()=2 V0

sin 4 e v 1T
g(t ) cos 2t ÿ (t0 + T =4)3; v1=v0
s
1 1
v
t0
Is t ÿ ÿ
:
(2Q)2
ÿ
L 0
°Ô, Ì×Ð×ÒÌ ÖÔ, ÐÙÞÜ ÌÐ T = 2 p= v 0 (ÙÜÔÛÖÔÐÙÓÖ Ú), Ì ÞÖÜÓÌ
I s ( t) = 2
V0
Lv
sin 2
v 0(t 0
ÿ ) 3
t0 :
g<v0 g v0
&
»Ì ÞØÐ Ûà ØÈ ÈÙÞÖÒÎÏÎ ÑÈÓÌ ÓÌ ÛÎÔ ×ÌØÐ ×ÛàÙÎ . ¶ ×ÌØÐ ×ÛàÙÎ ÈÔÛÐ-
ÓÌÛà×Ð ÍÌÛÈÐ ÈÔÈ ÒÖÊÈ.
²ÐÈ ÑÈÒÜ ÛÌØÎ ÌÑÛÐ ÓÎÙÎ ÛÎÚ ÓÌÏÖ ËÖÜ ×ÖÜ ÈÔÈ×ÛÜ ÕÈÓÌ, ÈÚ ËÖÑÐÓÈ ÙÌÐ ÔÈ ÒÜ ÙÌÐ Ö
ÈÔÈÊÔà ÙÛÎÚ ÛÈ ×ÐÖ ×È Ôà ×ÈØÈËÌÐ ÊÓÈÛÈ ÓÌ ÛÎ ÓÌ ÏÖËÖ ÛÎÚ ¿ÈØÈÊØÈ ÝÖÜ 10.6.3.2,
TÖ ÓÖÚ ¸¸. ´Ëà , ×ÌØÐÖØÐÍÖ ÓÈÙÛÌ ÔÈ ÛÖÔÐ ÙÖÜÓÌ ÕÈÔÈ Ö ÛÐ, ÊÌÔÐÑÈ , Î ×ÈØÖÜ ÙÈ ÓÌ ÏÖËÖÚ
×ÒÌÖÔÌÑÛÌÐ Ö ÛÈÔ Ì ÞÌÐ ÑÈÔÌ ÔÈÚ ÔÈ ÒÜ ÙÌÐ ËÐÈÝÖØÐÑÌ Ú ÌÕÐÙà ÙÌÐÚ ÓÌ ÙÛÈÏÌØÖÜ Ú ÙÜÔÛÌ-
ÒÌÙÛÌ Ú, ÛàÔ Ö×ÖÐ àÔ ÛÖ ÓÎ ÖÓÖÊÌÔÌ Ú ÓÌ ØÖÚ ÌÐ ÔÈÐ ÑÈ ×ÖÐÈ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ ÈÙÜÔÌÞÎ Ú, ÈÒÒÈ
ÑÈÛÈ ÛÓÎ ÓÈÛÈ ÙÜÔÌÞÎ Ú. ÇÚ Ì ÔÈ ÈÑÖ ÓÎ ×ÈØÈ ËÌÐÊÓÈ, ÈÔÈÝÌ ØÖÜÓÌ ÛÎÔ Ì×Ð ÒÜÙÎ ÛÎÚ
ÌÕÐ ÙàÙÎÚ (8.24) Ö ÛÈÔ Î ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ V t() ÌÐ ÔÈÐ ×ÌØÐÖËÐÑÎ ÑÈÐ ×ÈØÈÊàÊÐ ÙÐÓÎ, Ö ×àÚ,
×.Þ., Ö ÛØÐÊàÔÐÑÖ Ú ×ÈÒÓÖ Ú:

8
(
< V0 t=T n );
ÿ nT < t < (n + 1=2)T
()=:
V t (8:47)
V0 (n + 1 t=T ); (n + 1=2)T < t < (n + 1)T ;
ÿ n = 0; 1; 2; ::: :
¶ ÓÌ ÏÖËÖÚ Ó×ÖØÌÐ Ö ÓàÚ ÔÈ ÌÝÈØÓÖÙÛÌÐ ÑÈÐ Ö ÛÈÔ Î V (t) ËÌÔ ÌÐ ÔÈÐ ×ÈØÈÊàÊÐ ÙÐÓÎ, ÓÌ
ÛÎ ÉÖÎ ÏÌÐÈ ÛàÔ ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌàÔ ËÌ ÒÛÈ, Ö ×àÚ ÝÈÐ ÔÌÛÈÐ È×Ö ÛÖ ÌÕÎ Ú ×ÈØÈ ËÌÐÊÓÈ:
¿ÈØÈ ËÌÐÊÓÈ 8: ¼È ÒÜÏÌÐ Î ³.´. (8.24) Ö ÛÈÔ I (0) = I (0) = 0

0
ÑÈÐ
8
< V0 ; ( + 1=2)T
nT < t < n
()=:
V t (8:48)
0; (n + 1=2)T < t < (n + 1)T ; n = 0; 1; 2; ::: :
»Ì ÛÎ ÉÖÎ ÏÌÐÈ ÛÎÚ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎÚ d , ÉØÐ ÙÑÖÜÓÌ Ö ÛÐ
*
dV
= V0
X 2
d(t ) d(t (n + 1=2)T )3; (8:49)
1
ÿ nT ÿ ÿ
dt n =0
o×Ö ÛÌ ÈÔ l 2 I ( t) 3 = F ( s ) , ×ØÖÞàØà ÔÛÈÚ Ö ×àÚ ÑÈÐ ÙÛÖ ¿ÈØÈ ËÌÐÊÓÈ 7 ×ÐÖ ×È Ôà,
*
TÖÜ ÛÖ Ó×ÖØÌÐ ÔÈ ×ØÖÑÜ ßÌÐ ÑÈÐ ÞàØÐ Ú ÛÎ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ d , ×ÈØÈÛÎØà ÔÛÈÚ Ö ÛÐ l(dV =dt) = sl2V (t)3;
Ö ×àÚ Ì ÊÐÔÌ ÙÛÖ ¿ÈØÈ ËÌÐÊÓÈ 6.
(s2 + 2gs + v 20 )F (s) = VL0

X
1
[e ÿ snT
ÿ eÿs(n+1=2)T ; ] v0= p
1
; g = 2RL :
n =0 CL
·È ÈÙÞÖÒÎÏÖÜ ÓÌ ÓÌ ÛÎÔ ×ÌØÐ ×ÛàÙÎ Ö ×ÖÜ v 20 g2 = v 21 > 0

ÿ . ÂÖ ÛÌ
( ) = LVv0
X
[e e ( +1 2) ]
v1 : (8:50)
(s + g)2 + v 20
nsT n = sT
F s ÿ
ÿ
ÿ
1 n
ÁÜÔËÜÈ ÍÖÔÛÈÚ ÛÎ ÙÞÌ ÙÎ (5) ÛÖÜ ¿Ð ÔÈÑÈ I ÑÈÐ ÛÎ ÙÞÌ ÙÎ (11) ÛÖÜ ¿Ð ÔÈÑÈ II, ÑÈÐ
*
×ØÖÞàØà ÔÛÈÚ Ö ×àÚ ÙÛÖ ¿ÈØÈ ËÌÐÊÓÈ 7, ÉØÐ ÙÑÖÜÓÌ
()=l
X
1 2F (s)3 = V0 fn t eÿg(tÿnT ) ;
() (8:51)
I t
v1
ÿ
L n
Ö ×ÖÜ
( ) = sin 2v 1(t
fn t ÿ nT )3 U(t ÿ nT )
ÿ
ÿ egT =2 sin v 1 2t ÿ (n + 1=2)T 3 Ut ÿ (n + 1=2)T 1: (8:52)
¶ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ U ×ØÖÔÖÌÐ à ÙÛÌ ÓÖ ÔÖ ÖÐ ×ÈÒÓÖÐ ×ÖÜ Ì ÞÖÜÔ Î ËÎ ÝÛÈ ÙÌÐ ÔÈ ËØÖÜÔ
×È Ôà ÙÛÖ ÑÜ ÑÒàÓÈ. °Ô Ü×ÖÏÌ ÙÖÜÓÌ Ö ÛÐ ÙÛÖ ÑÜ ÑÒàÓÈ Ì ÞÖÜÔ ÌÐÙÌ ÒÏÌÐ N ×ÈÒÓÖÐ ÑÈÐ
ÌÔËÐÈÝÌØÖ ÓÈÙÛÌ ÊÐÈ ÞØÖ ÔÖ t> N ( + 1=2)T , Ö×Ö ÛÌ Ö ÒÖÐ ÖÐ ×ÈÒÓÖÐ Ì ÞÖÜÔ ËØÈ ÙÌÐ,
n o
sin 2v 1(t v 1 2t
X
eÿg(tÿnT ) eg T =2
N
( ) = LVv0
I t ÿ nT )3 ÿ sin ÿ (n + 1=2)T 3 : (8:53)
1 n=0
ÁÌ ×ÌØÐ ×ÛàÙÎ ×ÖÜ Î È×Ö ÙÉÌÙÎ ÌÐ ÔÈÐ ÓÐÑØÎ (gT << 1) , ÉØÐ ÙÑÖÜÓÌ ÛÎÔ ×ØÖÙÌÊÊÐ-
ÙÛÐÑÎ ÒÜ ÙÎ
I ( t) =
2 V0

sin 4v 1
N
T X g(t
v
) cos( 1 [t ÿ (n + 1=4)T ]): (8:54)
Lv 1
nT
e ÿ ÿ
n=0
ÁÛÎÔ ÌÐËÐÑÎ ×ÌØÐ ×ÛàÙÎ ×ÖÜ ËÌÔ Ü×È ØÞÌÐ È×Ö ÙÉÌÙÎ (g = 0) ÑÈÐ v 0 = 2p =T (ÙÜÔÛÖ-
ÔÐÙÓÖ Ú), Ö ÒÖÐ ÖÐ ×ÈÒÓÖÐ ÌÔÌØÊÖÜ Ô ÙÌ ÝÈ ÙÎ, à ÙÛÌ ÉØÐ ÙÑÖÜÓÌ
*
·È ×ØÌ ×ÌÐ ÔÈ ÙÎÓÌÐàÏÌÐ Ö ÛÐ ÙÛÎÔ ×ÌØÐ ×ÛàÙÎ ÒÜ ÙÎÚ ³.´. ÓÌ Ùà ÓÌÛÈÙÞÎÓÈÛÐÙÓà Ô Laplace, ÖÐ ÙÜÔÏÎ ÑÌÚ
ÛÜ ×ÖÜ (8.35) ×ØÖÙÐÖØÐ ÍÖÜÔ ÓÖÔÖÙÎ ÓÈÔÛÈ ÛÎ ÒÜ ÙÎ ÛÎÚ ³.´. ÁÛÎÔ ×ÌØÐ ×ÛàÙÎ ÛàÔ ÓÌÛÈÙÞÎÓÈÛÐÙÓà Ô
Fourier ËÌÔ ÞØÎÙÐÓÖ×ÖÐÎ ÏÎÑÈÔ ÛÌ ÛÖÐÌÚ ÙÜÔÏÎ ÑÌÚ. ¹ÈÛÈ ÙÜÔÌ ×ÌÐÈ, ÌÑÌÐ ËÌÔ ÉØÌ ÏÎÑÌ ×ÒÎ ØÎÚ ÒÜ ÙÎ ÈÒÒÈ
ÑÈ ×ÖÐÈ ÌÐËÐÑÎ ÒÜ ÙÎ ×ÖÜ ÛÎÔ È×ÖÑÈÒÌ ÙÈÓÌ ÓÎ ÓÌÛÈÉÈÛÐÑÎ (ÓÖ ÔÐÓÎ).

462 ¾º¾¹º¶ÀÇÂ¸¹¾¸ »´Â°ÁÅ¶»°Â¸Á»¾¸
I t( ) = 2N LVv0 sin(v 0t); t> (2N + 1) vp : (8:55)

0 0
&
¿ØÐÔ ÑÒÌÐ ÙÖÜÓÌ ÛÖ ÑÌÝÈ ÒÈÐÖ, ÏÈ ×ØÌ ×ÌÐ ÔÈ ÙÎÓÌÐà ÙÖÜÓÌ Ö ÛÐ ÖÐ ÓÌÛÈÙÞÎÓÈÛÐÙÓÖÐ
Laplace Ó×ÖØÖÜ Ô ÔÈ ÌÝÈØÓÖÙÛÖÜ Ô ÑÈÐ ÙÛÎÔ ×ÌØÐ ×ÛàÙÎ ÖÓÖÊÌÔà Ô ËÐÈÝÖØÐÑà Ô
ÌÕÐÙà ÙÌàÔ ÓÌ ÓÎ ÖÓÖÊÌÔÌÐ Ú ÙÜÔÖØÐÈÑÌ Ú ÙÜÔÏÎ ÑÌÚ. °Ú ÏÌàØÎ ÙÖÜÓÌ, ÞÈ ØÐÔ È×ÒÖ ÛÎ-
ÛÈÚ, ÛÎ ³.´.
d2 x
dt2
+ v 20x = 0; x (0) = x0 ; x0 (0) = v0: (8:56)
°Ô ( ) = l2x(t)3
F s , Ì ÞÖÜÓÌ
2
s sF (s) x0
ÿ
3
ÿ v0 + v 20 F (s) = 0 (s2 + v 20 )F (s) = x0s + v0
) )
( ) = x0 s2 +s v 2 + vv0 s2 v+0v 2 :
F s (8:57)
0 0 0
¾ ÈÔÛÐ ÙÛØÖÝÖÚ ÓÌÛÈÙÞÎÓÈÛÐÙÓÖ Ú ÌÐ ÔÈÐ
( ) = x0 cos(v 0 t) + vv0 sin(v 0 t);

x t (8:58)
0
×ÖÜ ÌÐ ÔÈÐ Î ÒÜ ÙÎ ÓÌ ÛÐÚ ËÖÏÌÐ ÙÌÚ ÙÜÔÏÎ ÑÌÚ. ÁÛÎÔ ×ÌØÐ ×ÛàÙÎ ÈÜÛÎ , Ð ÙàÚ ÔÈ ÓÎÔ
×ÈØÖÜÙÐÈ ÍÌÐ Î ×ÈØÖÜ ÙÈ ÓÌ ÏÖËÖÚ ÑÈÐ ÛÖ ÙÈ ×ÒÌÖÔÌÑÛÎ ÓÈÛÈ ÙÌ ÙÞÌ ÙÎ ÓÌ ÛÖ ÙÜÔÎ-
ÏÐÙÓÌ ÔÖ ÛØÖ ×Ö Ì×Ð ÒÜÙÎÚ ³.´. (ÑÖÐ ÛÈÕÌ ¿ÈØÈ ÊØÈÝÖ 10.6.3, ÂÖ ÓÖÚ II).

ÅÀ¶Á¸»¾¸ ÂÃ¿¾¸ »´Â°ÁÅ¶»°Â¸Á»Ç¼ FOURIER
f~ f
1
r
pe ÿj x a j
a2 + k 2 (ÓÐ È ËÐÈ ÙÛÈÙÎ)
2 a j j
p p2 Y0(i ar ) = p p2 K0( ar )
r r
1
a2 + k 2
j j j j
(ËÜ Ö ËÐÈÙÛÈ ÙÌÐÚ)
1
r
pa e ÿj ar j
( )
a2 + k 2 (ÛØÌÐÚ ËÐÈÙÛÈ ÙÌÐÚ)
2 j j
j ar j
Yukawa
cos(bv ) a; b
r
p 1 h
eÿja(tÿb)j +e a(t+b)
i
a2 + v 2 2 2a
ÿj j
×ØÈÊÓÈÛÐÑÖÐ
j j
p exp v 2
r
exp( a t2 )
a 4a
ÿ ÿj j
j j j j
1= 2p
p
d(t)
+1
fe1 (k) fe2 (k)
3 ÿ1
f1 (y)f2 (x y)dy ÿ (ÙÜÔÌ ÒÐÕÎ)
¿¸¼°¹°Á ¸ - ÅÀ¶Á¸»¾¸ ÂÃ¿¾¸ »´Â°ÁÅ¶»°Â¸Á»Ç¼ LAPLACE
¾ÔÖÓÈ ´ÑÝØÈÙÎ
+1
(1) ¾ØÐÙÓÖ Ú F s( ) = l2f (t)3 = e f (t)dt ÿ st
20
sF (s) f (0+ ) = l f (t)
3
0
(2) »ÌÛÈÙÞÎÓÈÛÐÙÓÖ Ú ×ÈØÈÊà ÊÖÜ ÿ
s2 F (s) sf (0+ ) f (0+ ) = l f (t)

2 3
0 00
ÿ ÿ

(1=s)F (s) = l f (x)dx
t
(3) »ÌÛÈÙÞÎÓÈÛÐÙÓÖ Ú oÒÖÑÒÎØà ÓÈÛÖÚ
0 3
F (s a) = l ea f (t)
2
t
(4) °ÔÛÐÑÈÛÈ ÙÛÈÙÎ ÿ
e F (s) = l f (t b)]
2
ÿ bs
(5) »ÌÛÈÝÖØÈ ÿ
F ( ) (s) = l ( t) f (t)
2 3 n
n
(6) ¿ÈØÈ ÊàÊÖÚ ÓÌÛÈÙÞÎÓÈÛÐÙÓÖÜ ÿ

F (s)ds = l[f (t)=t
1
3
(7) ¾ÒÖÑÒÎ ØàÓÈ ÓÌÛÈÙÞÎÓÈÛÐÙÓÖÜ
0
(8) ÁÜÔÌ ÒÐÕÎ
*
F1 (s) F2 (s) = l f1 (t z)f2 (z)dz
3 ÿ
1 g+ e F (s)ds = f (t)
i1
2p i
st
(9) °ÔÛÐ ÙÛØÖÝÖÚ ÓÌÛÈÙÞÎÓÈÛÐÙÓÖ Ú
gÿ 1 i
*
( ) = f2 (u) = 0;
Ã×Ö ÓÔÎÙÎ: f1 u u< 0 .
464 ¾º¾¹º¶ÀÇÂ¸¹¾¸ »´Â°ÁÅ¶»°Â¸Á»¾¸
¿¸¼°¹°Á ¸¸
»´Â°ÁÅ¶»°Â¸Á»¾¸ LAPLACE
F s () f t () ¿ÌØÐÖØÐÙÓÖ Ú ´ÕÎ ÊÎÙÎ ÁÜÓÉÖ ÒÖÜ
(1) 1 d( t ) °ÔàÓÈÒÐ È ÙÛÖ 0+

(2)
1 1 Re s > 0
s
n ! tn Re s > 0; n> 1
sn+1
(3) ÿ
(4)
1 ekt Re s > k
sÿk
1 tekt Re s > k
(s )2
(5)
ÿ k
s
(6)
s2 ÿ k2
cosh (kt) Re s > k
k
(7)
s2 ÿ k2
sinh (kt) Re s > k
s
(8)
s2 + k2 cos (kt) Re s > 0
k
(9)
s2 + k2 sin (kt) Re s > 0
s a ÿ
eat cos (kt) Re s > a
(s a)2 + k2
(10)
ÿ
k
eat sin (kt) Re s > a
(s a)2 + k2
(11)
ÿ
(12) (s2 + a2 ) 1 2 ÿ =
J0 (at) Re s > 0 J0 = ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ Bessel
(13) (s2 a2 ) 1 2ÿ
ÿ =
I0 (at) Re s > a I0 (at) = J0 (iat)
1 cot 1 s j0 (at) Re s > 0 j0 =
a a
ÿ
(14) ÙÝÈÐØÐÑÎ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ Bessel
1 ln s + a 9
>
2a s a > >
>
= ÿ
(15) i0 (at) Re s > a i0 (at) = j0 (iat)

1 coth 1 s >
>
>
>
;
a a
ÿ
(s a) ÿ
n
Ln (at) Re s > 0 Ln =
sn+1
(16) ×ÖÒÜà ÔÜÓÈ Laguerre
(17)
1 ln(s + 1) Ei t ()= ÿ ( t) Re s > 0
Ei ÿ Ei t ()=
1
eÿu
du; t > 0
s t u
(18)
ln s ÿ ln t ÿ C Re s > 0 C = 0; 577215::: = ÙÛÈÏÌØÈ ÛÖÜ Euler
s
B¸±º¸¾²À°Ä¸° 465
KRAUT E.E., Fundamentals of Mathematical Physics, McGraw-Hill (1967). (ÂÖ ÉÐ-
ÉÒÐ Ö ÈÜÛÖ ×ÌØÐÌ ÞÌÐ ÈØÑÌÛÌ Ú È×ÒÌ Ú ÌÝÈØÓÖÊÌ Ú ÛàÔ ÖÒÖÑÒÎØàÛÐÑà Ô ÓÌÛÈÙÞÎÓÈÛÐ-
Ô ÙÛÎ ÒÜ ÙÎ ËÐÈÝÖØÐÑà

ÙÓà Ô ÌÕÐÙà ÙÌàÔ ÑÈÏà Ú ÑÈÐ ×ØÖÉÒÎÓÈ ÛàÔ ÐËÐÖÛÐÓà Ô.)
PAPOULIS A., The Fourier Integral and its Applications, McGraw-Hill, New York
(1962). (»ÐÈ ÈÜÙÛÎØÎ ÑÈÐ ×ÒÎ ØÎÚ ÓÌÒÌ ÛÎ ÛàÔ ÖÒÖÑÒÎØàÛÐÑà Ô ÓÌÛÈÙÞÎÓÈÛÐÙÓà Ô,
ÓÌ ÌÑÛÌÛÈÓÌ ÔÌÚ ÌÝÈØÓÖÊÌ Ú ÙÛÎ ÄÜÙÐÑÎ ÑÈÐ ÛÎÔ ÛÌÞÔÖÒÖÊÐ È.)
MATHEWS J. & WALKER R.L., Mathematical Methods of Physics, W.A. Benjamin
Inc. (1970). (ÇÚ ÙÜÔÎ ÏàÚ, ×ÌØÐÌ ÞÌÐ ÌÕÈÐØÌÛÐÑÌ Ú ÌÝÈØÓÖÊÌ Ú ÑÈÐ àØÈÐ ÌÚ ÈÙÑÎ ÙÌÐÚ.)
HERMAN R., Lectures in Mathematical Physics, Vol. I, W.A. Benjamin Inc., New
York (1970).
ARFKEN G., Mathematical Methods for Physicists, Academic Press (1970). (°×ÒÎ ,
ÞØÎ ÙÐÓÎ, ÈÒÒÈ Ö ÞÐ ÈÜÙÛÎØÎ ÈÔÈ ×ÛÜÕÎ ÛàÔ ÏÌÓÈ ÛàÔ. ÁÜÔÐÙÛÈ ÛÈÐ ÐËÐÈÐ ÛÌØÈ ÊÐÈ
ÄÜÙÐÑÖÜ Ú ÑÈÐ »ÎÞÈÔÐÑÖÜ Ú.)
´RDERLYI A., Ed. Tables of Integral Transforms, Vol. I and II, Batement Manuscript
Project, McGraw-Hill, New York (1954). (¾ ×Øà ÛÖÚ ÛÖ ÓÖÚ ×ÌØÐÌ ÞÌÐ ÓÌÛÈÙÞÎÓÈÛÐ-
ÙÓÖÜ Ú Fourier, Laplace ÑÈÐ Mellin. ¾ ËÌÜ ÛÌØÖÚ ÛÖ ÓÖÚ ×ÌØÐÌ ÞÌÐ ÓÌÛÈÙÞÎÓÈÛÐÙÓÖÜ Ú
Hankel ÑÈÐ ÌÐËÐÑÌ Ú ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌÐÚ. ¿ØÖ ÑÌÐÛÈÐ ÊÐÈ ÓÐÈ ÌÊÑÜÑÒÖ×ÈÐËÐÑÎ ÑÈÛÈÊØÈÝÎ
ÓÌÛÈÙÞÎÓÈÛÐÙÓà Ô, ÌÐËÐÑà Ô ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌàÔ ÑÈÐ ÛàÔ ÐËÐÖÛÎ ÛàÔ ÛÖÜÚ, ÞØÎ ÙÐÓÎ, ÑÜ-
ØÐ àÚ ÊÐÈ ÛÖÔ ÌØÌÜÔÎÛÎ .)
±YRON F.W. & FULLER R.W., Mathematics of Classical and Quantum Physics, Vol.
I, Addison-Wesley (1969). (°ØÑÌÛÈ ÞØÎ ÙÐÓÖ, ÐËÐÈÐ ÛÌØÈ àÚ ÓÐÈ ÌÐÙÈÊàÊÎ ÙÛÎ ÙÜ-
ÔÈ ØÛÎÙÎ ËÌ ÒÛÈ.)
SCHWARTZ L., Theories des Distributions, Vol. I and II, Herman, Paris (1957, 1959).
(»Ì ÛÎÔ ÌØÊÈÙÐ È ÛÖÜ ÙÜÊÊØÈÝÌ È ÈÜÛÖÜ ûÈÜÙÛÎØÖ×ÖÐÎ ÏÎÑÈÔý, ËÎÒÈËÎ Ì ÊÐÔÈÔ ×È-
d
ØÈËÌÑÛÌ Ú È×Ö ÛÖÜÚ »ÈÏÎÓÈÛÐÑÖÜ Ú, ÖÐ ÊÌÔÐÑÌÜÓÌ ÔÌÚ ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌÐÚ (ÑÈÛÈÔÖÓÌ Ú), Ö ×àÚ
Î ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ Ñ.Ò×., ÛÐÚ Ö×ÖÐ ÌÚ ÖÐ ÄÜÙÐÑÖÐ , ×ÈØÈ ÛÎÔ ×ÌØÐÝØÖ ÔÎÙÎ ×ÖÜ Ì ËÌÐÞÔÈÔ
ÙÛÖ ÏÌ ÓÈ ÖÐ »ÈÏÎÓÈÛÐÑÖÐ , ÞØÎÙÐÓÖ×ÖÐÖÜ ÙÈÔ Ì×Ð ×ÖÒÒÈ ÞØÖ ÔÐÈ.)
SCHWARTZ L., Mathematics for the Physical Sciences, Addison-Wesley (1966). (²Ì-
ÔÐÑÈ ÛÖ ÉÐÉÒÐ Ö ÈÜÛÖ ÌÐ ÔÈÐ ×ÖÒÜ ÈÕÐÖ ÒÖÊÖ ÈÒÒÈ ÈØÑÌÛÈ ÈÜÙÛÎØÖ ÛÌØÖ ÑÈÐ ×ÐÖ ×ØÖ-
ÞàØÎÓÌ ÔÖ È×Ö ÛÖ ËÐÑÖ ÓÈÚ Ì×Ð ×ÌËÖ.)

466 ¾º¾¹º¶ÀÇÂ¸¹¾¸ »´Â°ÁÅ¶»°Â¸Á»¾¸
8
1;>
< xj < 1; 1 > 0;
f (x) = 21
j
>
:
0; j xj > 1:
(a) ¼È ÉØÌÏÌÐ Ö ÓÌÛÈÙÞÎÓÈÛÐÙÓÖ Ú Fourier, f~(k); Ú.

~f (k)
ÈÜÛÎ
(b) ¼È ÉØÌÏÌÐ ÛÖ Ö ØÐÖ ÛÎÚ ()

f x ÑÈÐ ÛÎÚ Ö ÛÈÔ 1 0 ! .
8.1.2. NÈ ÉØÌÏÌÐ Ö ÓÌÛÈÙÞÎÓÈÛÐÙÓÖ Ú Fourier, f~(k); ÛÎÚ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎÚ
( )=
f x j xjeÿjmxj ; x 2 R
I ; m ÙÛÈÏÌØÈ .
8.1.3. NÈ Ì×ÈÔÈÒÎÝÏÌÐ ÛÖ ¿ØÖ ÉÒÎÓÈ 8.1.2 ÊÐÈ ÛÎ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ
( )=e
f x b x2
ÿj j
; b ÙÛÈÏÌØÈ , x 2 R
I .
(g+ a) = e ikafe(k);
f x ÿ
a ÙÛÈÏÌØÈ ,
(ax) = 1a fe(k=a); a
fg
j j
ÙÛÈÏÌØÈ (a = 0)
6 .
8.1.5. OÐ ÓÌÛÈÙÞÎÓÈÛÐÙÓÖÐ Fourier ÛÖÜ ÙÜÔÎÓÐÛÖ ÔÖÜ ÑÈÐ ÎÓÐÛÖ ÔÖÜ, fec ÑÈÐ fes ÈÔÛÐ -
ÙÛÖÐÞÈ, ÖØÐ ÍÖÔÛÈÐ àÚ ÌÕÎ Ú:
r r
( ) = p2 ( ) cos (kx) dx; ( ) = p2 ( ) cos (kx) dk:
1 1
fec k f x f x fec k
0 0
r r
( ) = p2 ( ) sin (kx) dx; ( ) = p2 ( ) sin (kx) dk:
1 1
fes k f x f x fes k
0 0
(i) ~( ) = f~c (k) f (x) = f ( x) f

f k ÈÔ ÿ ( È ØÛÐÈ).
(ii) f~(k) = ifes (k)

ÿ f (x) = f ( x)
ÈÔ ÿ ÿ f
( ×ÌØÐÛÛÎ ).
(iii) °Ô ÓÐÈ ×ØÈÊÓÈÛÐÑÎ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ ÌÐ ÔÈÐ È ØÛÐÈ Ö ÓÌÛÈÙÞÎÓÈÛÐÙÓÖ Ú Fourier
ÈÜÛÎ Ú ÌÐ ÔÈÐ ×ØÈÊÓÈÛÐÑÎ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ, ÌÔà ÈÔ ÌÐ ÔÈÐ ×ÌØÐÛÛÎ Ö ÓÌÛÈÙÞÎÓÈ-
ÛÐÙÓÖ Ú Fourier ÈÜÛÎ Ú ÌÐ ÔÈÐ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ ÑÈÏÈØÈ ÝÈÔÛÈÙÛÐÑÎ .

¿À¾±º¶»°Â° 467
8.1.6. ¼È ÉØÌÏÖÜ Ô ÖÐ ÓÌÛÈÙÞÎÓÈÛÐÙÓÖÐ Fourier ÛÖÜ ÙÜÔÎÓÐÛÖ ÔÖÜ ÑÈÐ ÎÓÐÛÖ ÔÖÜ ÛÎÚ

ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎÚ ( )=e m
ÿj xj
f x (ÑÖÐ ÛÈÕÌ ¿ØÖ ÉÒÎÓÈ 8.1.5).
8.1.7. ³Ð ÔÌÛÈÐ Î ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ Heavyside,

( ) = U(x) U(x) = 1; x> 0
f x , Ö ×ÖÜ
0; x< :0
(i) ¼È ËÌÐÞÛÌÐ Ö ÛÐ Ö ÓÌÛÈÙÞÎÓÈÛÐÙÓÖ Ú ÙÜÔÎÓÐÛÖ ÔÖÜ, fec (k) , ÈÜÛÎ Ú (ÑÖÐ ÛÈÕÌ
¿ØÖ ÉÒÎÓÈ 8.1.5) ÌÐ ÔÈÐ

r
fec k( ) = p2 sink k .
(ii) ¿ÈÐ ØÔÖÔÛÈÚ ÛÖÔ ÈÔÛÐ ÙÛØÖÝÖ ÛÖÜ ÓÌÛÈÙÞÎÓÈÛÐÙÓÖÜ ÙÜÔÎÓÐÛÖ ÔÖÜ, ÔÈ ËÌÐ-
ÞÛÌÐ Ö ÛÐ
1) = sin k cos (kx) dk:

2
U(x) U(x
1
ÿ ÿ
p 0 k
(iii) ¼È ËÌÐÞÛÌÐ ÓÌÛÈ Ö ÛÐ
8
1
sin k cos (kx) dk = < p0=;4; jxj >
xj
1
=1
p= 2 ;
j
0 k :
1
jxj < :
8.1.8. ÅØÎÙÐÓÖ×ÖÐà ÔÛÈÚ ÛÈ È×ÖÛÌÒÌ ÙÓÈÛÈ ÛÖÜ ¿ÈØÈËÌÐ ÊÓÈÛÖÚ 1, ´Ë. 8.1, ÔÈ ËÌÐÞÛÌÐ

Ö ÛÐ
(i)
1
cos (kx) dk = p e mx ; (ii) 1
ksin (kx) dk = p x e m x :
k2 + m 2 2m + m2 2 x
ÿj j ÿj j
0 j j 0 k2 j j
(ÂÈ È×ÖÛÌÒÌ ÙÓÈÛÈ ÛàÔ ¿ØÖÉÒÎÓÈ ÛàÔ 8.1.7 ÑÈÐ 8.1.8 ×ØÖÑÜ ×ÛÖÜÔ, ÉÌ ÉÈÐÈ, ÑÈÐ È×Ö
ÛÎ ÏÌàØÐ È ÛàÔ Ü×ÖÒÖÐ ×àÔ.)
8.1.9. ¼È ÉØÌÏÌÐ Ö ÓÌÛÈÙÞÎÓÈÛÐÙÓÖ Ú Fourier ÛÖÜ ÛØÐÊàÔÐÑÖÜ ×ÈÒÓÖÜ ,

8
>
>
<h (1 a x ); xj
1
( )=>
f x
ÿ j j j
a ; a > 0; h
>
: 0; xj >
1 ÙÛÈÏÌØÈ .
j
a
v0
8.1.10. ÁÌ ÓÐÈ ÑÖÐÒÖ ÛÎÛÈ ÙÜÔÛÖÔÐÙÓÖÜ , ÓÐÈ ÎÒÌÑÛØÖÓÈÊÔÎÛÐÑÎ ÛÈÒÈ ÔÛàÙÎ ÓÌ ÙÜ-
ÞÔÖ ÛÎÛÈ ËÐ ÔÌÛÈÐ, àÚ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ ÛÖÜ ÞØÖ ÔÖÜ, àÚ ÌÕÎ Ú:
468 ¾º¾¹º¶ÀÇÂ¸¹¾¸ »´Â°ÁÅ¶»°Â¸Á»¾¸
8
v
< A0 eÿ( 0 =2Q)t eÿi 0 t ; v t> 0
~( ) =
f t
:
0; t < 0:
Q ÖØÐ ÍÌÛÈÐ Ö ×àÚ ÙÛÖ ¿ÈØÈ ËÌÐÊÓÈ 2, ´Ë. 8.3. ¼È Ü×ÖÒÖÊÐÙÛÌÐ

f~(v )
¶ ×ÖÙÖ ÛÎÛÈ Î ×ÖÙÖ -
ÛÎÛÈ j
2
j , Ö ×ÖÜ
+1
~(v ) =
f f t eiv t dt:
()
ÿ1
¼È ËÌÐÞÛÌÐ Ö ÛÐ Ö ÙÖ ×ÐÖ ÓÌÊÈ ÒÎ ÌÐ ÔÈÐ Î ×ÖÙÖ ÛÎÛÈ Q, ÛÖ ÙÖ ×ÐÖ ûÙÛÌÔÎ ý ÌÐ ÔÈÐ Î
ÑÈÛÈÔÖÓÎ ÙÜÞÔÖÛÎ ÛàÔ. ¼È ÉØÌÏÌÐ Î ÙÜÞÔÖ ÛÎÛÈ ×ÖÜ ÈÔÛÐÙÛÖÐÞÌÐ ÙÛÖ ÓÌ ÊÐÙÛÖ ÛÎÚ
ÑÈÛÈÔÖÓÎ Ú (ÙÜÔÛÖÔÐÙÓÖ Ú).
8.1.11. ¶ ÙÞÌ ÙÎ ÛÖÜ Plancherel Ó×ÖØÌÐ ÔÈ ÞØÎÙÐÓÖ×ÖÐÎÏÌÐ ÊÐÈ ÛÖÔ Ü×ÖÒÖÊÐÙÓÖ

ÖÒÖÑÒÎØàÓÈ ÛàÔ. ´ÛÙÐ, ÈÔ

( ) = 1=021
f x
;
; j
j
xj <
xj >
1
1;
ÔÈ ËÌÐÞÛÌÐ Ö ÛÐ
+1
sin j2dj = 2p1 + 1
( ) 2 dx = p:
ÿ1
j ÿ1
f x
j j
8.1.12. H ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ ()
h x ×ÖÜ ÖØÐ ÍÌÛÈÐ È×Ö ÛÎ ÙÞÌ ÙÎ
( ) = f (x) g(x) 1 + f (y) g(x

1
)
h x 3 p
2p ÿ1
ÿ y dy
ÑÈÒÌÐ ÛÈÐ ÙÜÔÌ ÒÐÕÎ (ÈÔÈËÐ ×ÒàÙÎ) ÛàÔ f ÑÈÐ g. ¼È ËÌÐÞÛÌÐ Ö ÛÐ, ÌÝÖ ÙÖÔ Ü×È ØÞÖÜÔ ÖÐ

ÓÌÛÈÙÞÎÓÈÛÐÙÓÖÐ Fourier f~(k) ÑÈÐ ~( )
g k , ÐÙÞÜ ÌÐ
( ) = f~(k) g~(k)
he k (È×ÒÖ ÊÐÔÖ ÓÌÔÖ).
8.1.13. NÈ ÞØÎÙÐÓÖ×ÖÐÎÏÌÐ ÛÖ ¿ØÖ ÉÒÎÓÈ 8.1.12 ÊÐÈ ÔÈ ÒÜÏÌÐ Î ÖÒÖÑÒÎØàÛÐÑÎ

ÌÕÐ ÙàÙÎ
+1
( ) = f (x) + l
u x () (
u y k x ÿ y dy; )
ÿ1
Ö ×ÖÜ ÖÐ f ÑÈÐ k ÌÐ ÔÈÐ ÊÔàÙÛÌ Ú ÑÈÐ Î u ÌÐ ÔÈÐ Î È ÊÔàÙÛÎ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ.
8.1.14. ¼È ÞØÎÙÐÓÖ×ÖÐÎÏÖÜ Ô ÛÈ È×ÖÛÌÒÌ ÙÓÈÛÈ ÛÖÜ ¿ØÖÉÒÎ ÓÈÛÖÚ 8.1.13 ÊÐÈ ÔÈ

ÉØÌÏÌÐ Î ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ u x() Î Ö×ÖÐ È ÐÑÈÔÖ×ÖÐÌÐ ÛÎ ÙÞÌ ÙÎ
¿À¾±º¶»°Â° 469
+1
u x ( ) = d(x ÿ x0 )+l ()
u y eÿjxÿyj dy:
ÿ1
8.1.15. ¶ ÑÜÓÈÛÖÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ ÛÖÜ ÓÖÔÖËÐÈ ÙÛÈÛÖÜ ÈØÓÖÔÐÑÖÜ ÛÈÒÈÔÛàÛÎ ÙÛÎ ÉÈÙÐÑÎ

ÑÈÛÈ ÙÛÈÙÎ ÌÐ ÔÈÐ
C (x) =

1 1=2 e x2 = 2a2 ; a
a p
ÿ
p ÙÛÈÏÌØÈ .
F(p)
F(p) = Cf(p=h)= = h=2p;
¼È ÉØÌÏÌÐ Î ÑÜÓÈÛÖÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ ÙÛÖ Þà ØÖ ÛàÔ ÖØÓà Ô, .
p
Ã×Ö ËÌÐÕÎ: h; h h ÌÐ ÔÈÐ Î ÙÛÈÏÌØÈ ÛÖÜ Planck.
8.1.16. ÁÛÎÔ ¹ÉÈÔÛÖÓÎÞÈÔÐÑÎ , Î ÑÐ ÔÎÙÎ ÌÔÖ Ú ÙàÓÈÛÐ ÖÜ ×ÌØÐÊØÈ ÝÌÛÈÐ È×Ö Ì ÔÈ

ÑÜÓÈÛÖ ËÌÓÈ (wave packet), ËÎÒÈËÎ ÓÐÈ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ ÛÎÚ ÓÖØÝÎ Ú
C(x; t) = 1
+1
2p
p
ÿ1
f(k)e [ ( 2 ) ] dk:
i kxÿ hk2 = m t
f(k) ÌÐ ÔÈÐ Ö ×ÈØÈ ÊàÔ ÉÈ ØÖÜÚ, ÛÌ ÛÖÐÖÚ à ÙÛÌ j f(k) 2 j ËÐ ÔÌÐ ÛÎÔ ×ÐÏÈÔÖ ÛÎÛÈ ÔÈ Ì ÞÌÐ ÛÖ
p = hk:
f(k)
ÙàÓÈ ÛÐÖ ÖØÓÎ
(i) ¼È ÉØÌÏÌÐ Î ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ ÈÔ ÛÖ ÑÜÓÈÛÖ ËÌÓÈ ÊÐÈ t =0 ÌÐ ÔÈÐ ÛÜ ×ÖÜ
Gauss, ËÎÒÈËÎ
C(x; 0) = ( p1a)1 2 ep =
ÿ x2 =2a2 :
(ii) ¼È ËÌÐÞÛÌÐ Ö ÛÐ Î ÑÜÓÈÛÖÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ ×ÖÜ ×ÌØÐÊØÈ ÝÌÐ ÛÖ ÑÜÓÈÛÖ ËÌÓÈ (Ùà-
ÓÈ ÛÐÖ) ÊÐÈ ÞØÖ ÔÖ t> 0 ÌÐ ÔÈÐ
2 3
1 exp x2 =2(a2 + i
ht=m)
C(x; t) = ( pa)1=2 (1 + iht=ma2)1=2 : ÿ
p
(iii) ¼È ËÌÐÞÛÌÐ Ö ÛÐ ÛÖ ÑÜÓÈÛÖ ËÌÓÈ ûÈ×Òà ÔÌÛÈÐý ÓÌ ÛÎÔ ×È ØÖËÖ ÛÖÜ ÞØÖ ÔÖÜ,
ËÎÒÈËÎ ÛÖ ÌÜ ØÖÚ ÛÎÚ ÑÈÛÈÔÖÓÎ Ú ÛÎÚ ×ÐÏÈÔÖ ÛÎÛÈÚ ÈÜÕÈ ÔÌÛÈÐ.
8.1.17. (i) ÅØÎÙÐÓÖ×ÖÐà ÔÛÈÚ ÛÈ È×ÖÛÌÒÌ ÙÓÈÛÈ ÛÖÜ ¿ØÖÉÒÎ ÓÈÛÖÚ 8.1.12, ÔÈ ËÌÐÞÛÌÐ

Ö ÛÐ ÈÔ
h x( ) = f (x) g (x)
Ö ÓÌÛÈÙÞÎÓÈÛÐÙÓÖ Ú Fourier ÛÎÚ h (x) ËÐ ÔÌÛÈÐ È×Ö ÛÎ ÙÞÌ ÙÎ
( ) = 1
+
2p f (k ) ge(k )
1
he k
p e 0
ÿ k 0 dk 0 :
ÿ1
470 ¾º¾¹º¶ÀÇÂ¸¹¾¸ »´Â°ÁÅ¶»°Â¸Á»¾¸
2 d2C + V (x) C = EC:

(ii) ¶ ÌÕÐ ÙàÙÎ ÛÖÜ Schro¢ dinger ÙÛÎ ÓÐ È ËÐÈ ÙÛÈÙÎ ÌÐ ÔÈÐ
h
ÿ
2m dx2
¼È ËÌÐÞÛÌÐ Ö ÛÐ, ÈÔ < C C >< j 1, ÈÜÛÎ ÊØÈ ÝÌÛÈÐ ÐÙÖËÜ ÔÈÓÈ àÚ ÖÒÖÑÒÎ-
ØàÛÐÑÎ ÌÕÐ ÙàÙÎ:

2 k2 C
h f(k) = 1
+ 1
( ) C( )
Eÿ
2m 2p Ve k ÿ k 0 f k 0 dk 0 :
p
ÿ1
³ÎÒÈËÎ Î ÌÕÐ ÙàÙÎ ÛÖÜ Schro

¢ dinger ÙÛÖ Þà ØÖ ÛàÔ ÖØÓà Ô ÌÐ ÔÈÐ

p2 1 +
2 F(p) = h
2p V h F(p )dp ;
e p p 1
ÿ
0
Eÿ p
0 0
m ÿ1
Ö ×ÖÜ p = hk (ÖØÓÎF(p) = (1= h) Cf(p=h) Ve(k)

),
p
ÑÈÐ Ö ÓÌÛÈÙÞÎÓÈÛÐÙÓÖ Ú
Fourier ÛÖÜ ËÜÔÈÓÐÑÖÜ .
8.1.18. ´ÔÈ ÎÒÌÑÛØÖÓÈÊÔÎÛÐÑÖ ÙÜ ÙÛÎÓÈ Ì ÞÌÐ ÓÐÈ ÊØÈÓÓÐÑÎ ÈÔÛÈ×Ö ÑØÐÙÎ ÙÛÖ ÙÎ ÓÈ
i t
ev
(v )eiv t;
ÌÐÙÖ ËÖÜ. ´Ð ÔÈÐ Ì×Ð ÙÎÚ ÊÔàÙÛÖ Ö ÛÐ Ö ÛÈÔ ÛÖ ÙÎ ÓÈ ÌÐÙÖ ËÖÜ ÌÐ ÔÈÐ (ÈØÓÖÔÐÑÖ ) Î
ÈÔÛÈ×Ö ÑØÐÙÎ ÛÖÜ ÙÜÙÛÎ ÓÈÛÖÚ, ËÎÒÈËÎ ÛÖ ÙÎ ÓÈ ÌÕÖ ËÖÜ, ÌÐ ÔÈÐ G Ö ×ÖÜ
G (v ) = 1=[(v ÿ v 0) i G=2]
ÿ
ÑÈÐ v 0 > 0; G > 0 ÙÛÈÏÌØÌ Ú, ÞÈØÈÑÛÎØÐÙÛÐÑÌ Ú ÛÖÜ ÙÜÙÛÎ ÓÈÛÖÚ.
(i) ¼È ÉØÌÏÌÐ ÛÖ ÙÎ ÓÈ ÌÕÖ ËÖÜ Ö ÛÈÔ ÛÖ ÙÎ ÓÈ ÌÐÙÖ ËÖÜ ÌÐ ÔÈÐ Î ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ

f t ( ) = 0e; Gt=2 ; ÿ
t<
t> :
0
0
(G=2)t
()=e (1 eiv 0 t :
)
ÿ
°×È ÔÛÎÙÎ: F t
ÿ v0 ÿ
(ii) ¼È ÊÐ ÔÌÐ ÛÖ Ð ËÐÖ Ö ÛÈÔ f t ( ) = A d ( t) :

°×È ÔÛÎÙÎ: F (t) = Ai e v 0 t e (G=2)t :i ÿ
Ã×Ö ËÌÐÕÎ: ¼È ÈÔÈÒÜÏÖÜ Ô ÑÈÛÈ Fourier ÖÐ ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌÐÚ f t () ÙÛÌ ÔÈ ÊØÈÝÖÜ Ô àÚ

,à
Ì×ÈÒÒÎÒÐ È ÛàÔ ÙÎÓÈ ÛàÔ ÌÐÙÖ ËÖÜ. ºÖ Êà ÛÎÚ ÊØÈÓÓÐÑÖ ÛÎÛÈÚ, ×ØÖÑÜ ×ÛÌÐ, ÖÒÖÑÒÎ-
Øà ÔÖÔÛÈÚ, Î ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ ()

F t .
8.2.1. NÈ ËÌÐÞÛÌÐ Ö ÛÐ Î ÈÑÖÒÖÜÏÐ È
8
< n= ; 2 xj =n1
d (x) = :
j
n
0 ; j xj > 1=n;
¿À¾±º¶»°Â° 471
ÑÈÏà Ú n ! 1, ÌÐ ÔÈÐ ÓÐÈ ÈÑÖÒÖÜÏÐ È ËÌ ÒÛÈ, ËÎÒÈËÎ ÐÑÈÔÖ×ÖÐÌÐ ÛÐÚ (8.18a), (8.18b),
(8.18c).
8.2.2. ¼È ÊÐ ÔÌÐ ÛÖ Ð ËÐÖ ÓÌ ÛÖ ¿ØÖ ÉÒÎÓÈ 8.2.1 ÊÐÈ ÛÎÔ ÈÑÖÒÖÜÏÐ È
r
d (x) = p e
n
n ÿ nx2
:
8.2.3. NÈ ÊÐ ÔÌÐ ÛÖ Ð ËÐÖ ÓÌ ÛÖ ¿ØÖ ÉÒÎÓÈ 8.2.1 ÊÐÈ ÛÎÔ ÈÑÖÒÖÜÏÐ È
8
>
>
>
0; j xj > = n 12
>
<
d (x) = >>
n 4 n2 x + 2 n ; ÿ 1=2n x 0
>
>
:
ÿ4n 2 x + 2n ; 0 12
x = n:
(i) d(ax) = 1a d(x);

j j
a=0 6 ,
+1
(ii) ( ) d (x) dx =
f x 0
ÿ f0 (0) ,
ÿ1
(iii)
d(x x )
d(g(x)) = X dg=dx ÿ i
,
= i
j j
x xi
Ö ×ÖÜ g x () ÓÐÈ ×ÈØÈÊàÊÐ ÙÐÓÎ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ ÑÈÐ xi ÖÐ È×ÒÌ Ú ×ØÈÊÓÈÛÐÑÌ Ú ØÐ ÍÌÚ
ÛÎÚ. ¼È ÊÐ ÔÌÐ ÌÝÈØÓÖÊÎ ÊÐÈ ( ) = ax

g x ÑÈÐ ( ) = x2 a2 ; a
g x ÿ 2 R
I .
+1
d3 p
2 =
E ÿ1
dp0 d3 p d (p2 ÿ m2 )U(p0 );
Ö ×ÖÜ

p2 = p20 p2 ; E = jp0 j =
p
p2 m 2 ; + U(p0 ) = 1; p0 > 0
ÿ
0; 0
p0 < :
°×Ö ÛÎÔ ×ÐÖ ×È Ôà ÙÞÌ ÙÎ, ÙÜÔÈ ÊÌÛÈÐ Ö ÛÐ Î Ì ÑÝØÈÙÎ 2

d3 p= E ×ÈØÈÓÌ ÔÌÐ ÈÔÈÒÒÖÐ àÛÎ
ÑÈ Ûà È×Ö ÛÎÔ Ì×Ð ËØÈÙÎ ÛàÔ ÓÌÛÈÙÞÎÓÈÛÐÙÓà Ô Lorentz.
8.2.6. NÈ ËÌÐÞÛÌÐ Ö ÛÐ Î ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ d(x ÿ y ) ÊØÈ ÝÌÛÈÐ
d(x )=
X
F (y)F (x);
1
ÿ y 3
n n
n =1
472 ¾º¾¹º¶ÀÇÂ¸¹¾¸ »´Â°ÁÅ¶»°Â¸Á»¾¸
F
F ; n = 1; 2; :::
ÌÝÖ ÙÖÔ ÛÖ ÙÜ ÙÛÎÓÈ f n g ÌÐ ÔÈÐ Ì ÔÈ ×ÒÎ ØÌÚ ÖØÏÖÑÈÔÖÔÐÑÖ ÙÜ ÙÛÎÓÈ. °ÔÛÐ ÙÛØÖÝÈ,
ÈÔ f n g ÌÐ ÔÈÐ Ì ÔÈ ×ÒÎ ØÌÚ ÙÜ ÙÛÎÓÈ, ÛÖ ÛÌ
X
F (y)F (x) = d(x )
1
n
3
n ÿ y :
n =1
F (x)
¶ ×ÐÖ ×È Ôà ÙÞÌ ÙÎ ÌÐ ÔÈÐ ÊÔàÙÛÎ àÚ ÙÜÔÏÎ ÑÎ ×ÒÎØÖ ÛÎÛÈÚ ÛÖÜ ÙÜÙÛÎ ÓÈÛÖÚ
f n g.
8.2.7. ÅØÎÙÐÓÖ×ÖÐà ÔÛÈÚ ÛÖ ¿ØÖ ÉÒÎÓÈ 8.2.6, ÔÈ ËÌÐÞÛÌÐ Ö ÛÐ

+1 +1
(i)
X
d xl ÿ n =
X
e2pim(x=l) .
n= ÿ1 m = ÿ1
+
X 1
l f ( nl ) =
+1
X p
2p

2p m
(ii)
n = ÿ1
j j
m = ÿ1
fe
l .
8.2.8. XØÎÙÐÓÖ×ÖÐà ÔÛÈÚ ÛÖ ¿ØÖ ÉÒÎÓÈ 8.2.7, ÔÈ ËÌÐÞÛÌÐ Ö ÛÐ
+1
X
e (nl)
2
=
p
p
+1
X
eÿ(p=l)
2 m2
l
ÿ
(i) .
n = ÿ1
j j
m = ÿ1
(To ×ÈØÈ ËÌÐÊÓÈ ÈÜÛÖ ËÌÐ ÞÔÌÐ Ì ÔÈÔ ÛØÖ ×Ö ÔÈ ÓÌÛÈÛØÌ ßÖÜÓÌ ÓÐÈ ÙÌÐØÈ ×ÖÜ
ÙÜÊÑÒÐ ÔÌÐ ÈØÊÈ ÙÌ ÓÐÈ ÐÙÖËÜ ÔÈÓÎ ×ÖÜ ÙÜÊÑÒÐ ÔÌÐ ÊØÎ ÊÖØÈ.)
+1 1 p
a2 + 1 = a coth (p=a):
X
n2
(ii)
n=ÿ1
8.2.9. NÈ ÉØÌÏÌÐ Ö ÓÌÛÈÙÞÎÓÈÛÐÙÓÖ Ú Fourier ÛÎÚ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎÚ ( ) = sin (v 0x):

f x
8.2.10. NÈ ËÌÐÞÛÌÐ Ö ÛÐ ÖÐ ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌÐÚ
(i) de(x) = e 1 p e (

p
ÿ x= e)2 ÑÈÐ (ii) de(x) = p1 x2 +e e2
ÈÔÈ×ÈØÐÙÛÈ ÔÖÜÔ ÛÎÔ ÑÈÛÈÔÖÓÎ d(x) ÑÈÏà Ú e 0:!
8.3.1. ³Ð ÔÌÛÈÐ Î ³.´.
xu00 +u 0
ÿ xu = 0; ÿ1 <x< + 1 :
(¶ ÌÕÐ ÙàÙÎ ÈÜÛÎ ÌÐ ÔÈÐ Î ÛØÖ×Ö×ÖÐÎÓÌ ÔÎ ÌÕÐ ÙàÙÎ ÛÖÜ Bessel, ÛÈ ÕÎÚ ÓÎËÌ Ô.)
(i) ¼È ÉØÌÏÌÐ Î ³.´. ÙÛÎÔ Ö×ÖÐ È Ü×ÈÑÖÜ ÌÐ Ö ÓÌÛÈÙÞÎÓÈÛÐÙÓÖ Ú Fourier, u

e, ÛÎÚ
ÒÜ ÙÎÚ u x () . ÃÙÛÌØÈ ÔÈ ÖÒÖÑÒÎØàÏÌÐ ÈÜÛÎ .
(ii) ¼È ËÌÐÞÛÌÐ Ö ÛÐ Î ÒÜ ÙÎ ÛÎÚ ÈØÞÐÑÎ Ú ³.´. Ó×ÖØÌÐ ÔÈ ×È ØÌÐ ÛÎ ÓÖØÝÎ
¿À¾±º¶»°Â° 473
( )=L
u x
1
cos
(kx) dk; L
k +1
2
p ÙÛÈÏÌØÈ .
0
8.3.2. ¼È ÓÌÒÌÛÎÏÌÐ ÛÖ ¿ÈØÈ ËÌÐÊÓÈ 1, ´Ë. 8.3, ÙÛÐÚ ×ÌØÐ×Ûà ÙÌÐÚ Ö ×ÖÜ
8
< V0 ; t < T=
j j 2
(i) ( )=:
V t
0; t
j j > T = 2; (ÛÌÛØÈÊàÔÐÑÖ Ú ×ÈÒÓÖ Ú).
8
T
>
>
< V0 [1 2( t =T )];
ÿ j j t <
j j
2
(ii) ( )=>
V t
T
>
: 0; t >
j j
2 (ÛØÐÊàÔÐÑÖ Ú ×ÈÒÓÖ Ú).
8.3.3. ¼È ËÌÐÞÛÌÐ Ö ÛÐ ÓÐÈ ÒÜ ÙÎ ÛÎÚ ³.´.
xu00 ÿ u =0
Ó×ÖØÌÐ ÔÈ ÊØÈÝÌÐ àÚ
1
x u2
( )=
u x sin exp ÿ
2 udu:
0 u
8.3.4. ¼È ËÌÐÞÛÌÐ Ö ÛÐ ÓÐÈ ÒÜ ÙÎ ÛÎÚ ³.´.
d nu
dxn
ÿ xu =0
Ó×ÖØÌÐ ÔÈ ÊØÈÝÌÐ àÚ
1
X
Am e2pim=n xt e2pim=n ÿ
n n
t
( )=
u x exp dt:
m =0 0 n
8.4.1. (i) ¼È ÉØÌÏÌÐ Ö ÈÔÛÐ ÙÛØÖÝÖÚ ÓÌÛÈÙÞÎÓÈÛÐÙÓÖ Ú Fourier, ()

f r , ÛÎÚ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎÚ
~( ) = k e l k ; k = k :
f k ÿj j
j j
(ii) ¼È ÓÌÒÌÛÎÏÌÐ ÛÖ Ö ØÐÖ ÛÎÚ f (r) l 0

ÑÈÏà Ú ! . ÂÐ ÙÜÓ×ÌØÈ ÙÓÈÛÈ ÉÊÈÐ ÔÖÜÔ;
8.4.2. ¶ ÑÜÓÈÛÖÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ ÛÖÜ ÈÛÖ ÓÖÜ ÛÖÜ ÜËØÖÊÖ ÔÖÜ, ÙÛÎ ÉÈÙÐÑÎ ÑÈÛÈ ÙÛÈÙÎ,

ËÐ ÔÌÛÈÐ È×Ö ÛÎ ÙÞÌ ÙÎ
1=2
c(r) = p1a30 a0 = mh e2
2
eÿr=a0 ; Ö ×ÖÜ (ÈÑÛÐ ÔÈ Bohr).
(i) ¼È ËÌÐÞÛÌÐ Ö ÛÐ Î ÑÜÓÈÛÖÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ ÙÛÖ Þà ØÖ ÛàÔ ÖØÓà Ô ÌÐ ÔÈÐ
474 ¾º¾¹º¶ÀÇÂ¸¹¾¸ »´Â°ÁÅ¶»°Â¸Á»¾¸
F(p) = ce h(p3=2h) = 2 p 2 [(a0ap0)2h+ h2]2 :

p 3=2 5=2
=
(ii) ¼È Ü×ÖÒÖÊÐÙÛÌÐ Î ÓÌ ÙÎ ÖØÓÎ , , Î ÓÌ ÙÎ ÛÐÓÎ ÛÖÜ ÛÌÛØÈÊà ÔÖÜ ÛÎÚ
p
, p = < p2 > . Ã × Ö Ë Ì Ð Õ Î :
F(p) 2
ÖØÓÎ Ú, ÑÈÐ Î × Ö Ù Ö Û Î Û È (
3
< A > = d pA(p)j j .)
8.4.3. H ÑÜÓÈÛÖÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ ÛÖÜ ËÌÜÛÌØÐ ÖÜ ÙÛÖ ÑÌ ÔÛØÖ ÓÈ ÍÈÚ ÛÖÜ ×ÌØÐÊØÈ ÝÌÛÈÐ
ÈØÑÌÛÈ ÑÈÒÈ È×Ö ÛÎ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ Hulthen, ËÎÒÈËÎ
c(r) = A (e ÿ ar
ÿ eÿb r =r;) a> 0 kai b > 0:
(i) ¼È Ü×ÖÒÖÊÐÙÛÌÐ Î ÙÛÈÏÌØÈ A à ÙÛÌ
< c c > = 1:
j
(ii) ¼È Ü×ÖÒÖÊÐÙÛÌÐ Î ÑÜÓÈÛÖÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ ÙÛÖ Þà ØÖ ÛàÔ ÖØÓà Ô,
F(p) = ceh(p3=2h) : =
8.4.4. O ×ÜØÎÔÐÑÖ Ú ×ÈØÈ ÊàÔ ÙÞÎ ÓÈÛÖÚ, F k () , ÑÈÐ Î ×ÜÑÔÖ ÛÎÛÈ ÝÖØÛÐ ÖÜ, r (r) , ÌÐ ÔÈÐ,
ÉÈÙÐÑÈ , ÛÖ Ì ÔÈ ÓÌÛÈÙÞÎÓÈÛÐÙÓÖ Ú Fourier ÛÖÜ È ÒÒÖÜ, ËÎÒÈËÎ
re(k) = (2p1)3 2

( ) = (2p)3=2 re(k);
F k =
r( )
d3 r r eÿik1r :
¿ÌÐØÈÓÈÛÐÑÈ (×.Þ. ÓÌ ÙÑÌ ËÈÙÎ ÎÒÌÑÛØÖÔÐ àÔ) ÉØÐ ÙÑÌÛÈÐ Ö ÛÐ
2
( ) = ÿ1 + k 2 =a2 1
F k
ÿ
; a ÙÛÈÏÌØÈ .
¼È Ü×ÖÒÖÊÐÙÛÌÐ Î ×ÜÑÔÖ ÛÎÛÈ ÝÖØÛÐ ÖÜ ÓÌ ÙÈ ÙÛÖÔ ×ÜØÎ ÔÈ.
8.4.5. ¼È Ì×ÈÔÈÒÎÝÏÌÐ ÛÖ ¿ØÖ ÉÒÎÓÈ 8.4.4 ÈÔ
F k ( )=e ÿ k2 b 2 = 4; b ÙÛÈÏÌØÈ .
¼È ÙÜÊÑØÐÏÖÜ Ô ÛÈ ÌÜ ØÎ ÛàÔ F k () ÑÈÐ r (r) .
8.4.6. NÈ ËÌÐÞÛÌÐ Ö ÛÐ ÙÛÖ Þà ØÖ ÛàÔ ÖØÓà Ô Î ÌÕÐ ÙàÙÎ ÛÖÜ Schr dinger, ÌÕ. (9.6), oÈ
ÊØÈ ÝÌÛÈÐ

(E ÿ p2 =2m ) 1
F(p) = h3(2p)3=2 d p F(p )V h ;
3 e p p 0 0
ÿ
0
¿À¾±º¶»°Â° 475
Ö ×ÖÜ E Î ÌÔÌ ØÊÌÐÈ, p Î ÖØÓÎ ÑÈÐ m Î ÓÈ ÍÈ ÛÖÜ ÙàÓÈÛÐ ÖÜ, ÑÈÐ ()

Ve k ÌÐ ÔÈÐ Ö ÓÌ-
ÛÈÙÞÎÓÈÛÐÙÓÖ Ú Fourier ÛÖÜ ËÜÔÈÓÐÑÖÜ ()

V r . ³ÎÒÈËÎ , ÙÛÖ Þà ØÖ ÛàÔ ÖØÓà Ô, Î
ÌÕÐ ÙàÙÎ ÛÖÜ Schr oÈdinger ÊÐ ÔÌÛÈÐ ÓÐÈ ÖÒÖÑÒÎØàÛÐÑÎ ÌÕÐ ÙàÙÎ (ÑÖÐ ÛÈÕÌ ¿ØÖ ÉÒÎÓÈ
8.1.17).
8.5.1. ¼È ÉØÌÏÖÜ Ô ÖÐ ÓÌÛÈÙÞÎÓÈÛÐÙÓÖÐ Laplace ÛàÔ ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌàÔ
(i) t elt ; (ii) elt

cos (at) ,
(iii) elt sin(at); (iv) Ln (at) Ln (x)

, ×ÖÒÜà ÔÜÓÖ Laguerre,
ÑÈÐ Î ×ÌØÐÖÞÎ ÐÙÞÜ ÖÚ ÛÖÜÚ.
8.5.2. ¼È ÉØÌÏÌÐ Ö ÈÔÛÐ ÙÛØÖÝÖÚ ÓÌÛÈÙÞÎÓÈÛÐÙÓÖ Ú Laplace, l 1 2 F (s )3

ÿ
, ÛàÔ ÌÕÎ Ú
×ØÈÊÓÈÛÐÑà Ô ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌàÔ F s () :
1 l a a
(s l l)2 + a2 ;
; s> ; s> ;
)2 (s
(i) (ii)
ÿ ÿ
(s a)n ;
ÿ
0; sÿ l ; s > a;
(iii)
sn+1
s> (iv)
(s ÿ l )2 + a2
1 (1=s)ln s:
(v)
(s + a)(s + b) ; (vi)
8.5.3. NÈ ÌÕÌÛÈÙÛÌÐ ×ÖÐÌÚ È×Ö ÛÐÚ ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌÐÚ ÛàÔ ¿ØÖÉÒÎÓÈ ÛàÔ 8.5.1 ÑÈÐ 8.5.2
ÌÐ ÔÈÐ ÍÌÜ ÊÎ ÑÈÛÈ Laplace (ÌÝÖ ÙÖÔ Ü×È ØÞÌÐ Ö ÈÔÛÐ ÙÛØÖÝÖÚ). ´Ð ÔÈÐ ÖÐ È×ÈÔÛÎ ÙÌÐÚ
ÓÖÔÖÙÎ ÓÈÔÛÌÚ;
8.5.4. ¶ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ Heavyside, H t () , Î ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ ÉÎ ÓÈÛÖÚ, U(t ) , ÖØÐ ÍÌÛÈÐ àÚ
ÌÕÎ Ú:

( ) = 10;;
H t
t
t< :
0
0
(i) ¼È Ü×ÖÒÖÊÐÙÛÌÐ Ö ÓÌÛÈÙÞÎÓÈÛÐÙÓÖ Ú Laplace ÈÜÛÎ Ú.
(ii) »Ì Ùà ÛÖÜ ÈÔÛÐ ÙÛØÖÝÖÜ ÓÌÛÈÙÞÎÓÈÛÐÙÓÖÜ Laplace, ÔÈ ÉØÌÏÌÐ ÓÐÈ ÖÒÖÑÒÎ-
ØàÛÐÑÎ ÈÔÈ×ÈØÈ ÙÛÈÙÎ ÛÎÚ H t () .
8.5.5. NÈ ÉØÌÏÌÐ Ö ÈÔÛÐ ÙÛØÖÝÖÚ ÓÌÛÈÙÞÎÓÈÛÐÙÓÖ Ú Laplace ÛàÔ ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌàÔ
( ) = s(s2a+ k2) ;
2
(i) F s (ii) F s ( ) = (s2 + a2)(s s2 + b2) :
8.5.6. NÈ ËÌÐÞÛÌÐ Ö ÛÐ d(x) = lim0 F (s; x)
s!
, Ö ×ÖÜ ( ) = l2 cos (xs)=p3:
F s; x
F (s) = l f (t)
2 3
8.5.7. ³Ð ÔÌÛÈÐ Ö ÛÐ Î ()
f t ÌÐ ÔÈÐ ÈÔÈÒÜÛÐÑÎ ÑÈÐ Ü×È ØÞÌÐ Î . ¼È ÊØÈÝÌÐ
Î ()
F s Ü×Ö ÓÖØÝÎ ÙÌÐØÈ Ú. ÂÐ ×ÈØÈÛÎØÌÐ ÛÌ;
476 ¾º¾¹º¶ÀÇÂ¸¹¾¸ »´Â°ÁÅ¶»°Â¸Á»¾¸

(i) l sina(at t) = 12 cot 1(s=a);
ÿ

(ii) l sinhat(at) = 2a1 ln ss + aa = 1a coth 1(s=a)
ÿ
ÿ
.
l2Ei (t)3 = 1s ln(s + 1); s> ; 0
l2Si (t)3 = 1s tan 1 s; ÿ

s> ; 0
Ö ×ÖÜ ÖÐ ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌÐÚ Ei (t) ÑÈÐ Si (t) ÖØÐ ÍÖÔÛÈÐ àÚ ÌÕÎ Ú:
1
e ÿx
Ei (t) = x
dx; t> ; 0
t
Si (t) = ÿ
1
sin x dx:
t x
8.5.10. (i) °Ô ()
F t ÌÐ ÔÈÐ ×ÌØÐÖËÐÑÎ ÓÌ ×ÌØÐ ÖËÖ T, ËÎÒÈËÎ
F t ( ) = F (t + T ); t ; 0
ÛÖ ÛÌ ÔÈ ËÌÐÞÛÌÐ Ö ÛÐ
l2F (t)3 = 1 1e
T
sT
()
eÿst F t dt;
ÿ
ÿ
0
Ö ×ÖÜ Î ÖÒÖÑÒÎ ØàÙÎ ÊÐ ÔÌÛÈÐ ÓÖ ÔÖ ÙÛÎÔ ×Øà ÛÎ ×ÌØÐ ÖËÖ ÛÎÚ ()
F t .
(ii) ¼È ËÌÐÞÛÌÐ Ö ÛÐ ÈÔ

8
1
< ; 0 < t < T =2
F t ( )=:
0; t > T = 2; (ÛÌÛØÈÊàÔÐÑÖ Ú ×ÈÒÓÖ Ú),
ÛÖ ÛÌ
l2F (t)3 = 1s 11 ÿ eÿst=2

ÿ e
ÿst
:
(i) l2 cosh (at) cos (at)3 = s3=ÿs4 + 4a41 ,

¿À¾±º¶»°Â° 477
(ii) l22 cosh (at) sin (at)33 = (as2 + 2a3)=ÿÿs4 + 4a411 ,
(iii) l2 sinh (at) cos (at)3 = (as2 ÿ 2a3)= s41 + 4a4

ÿ ,
(iv) l sinh (at) sin (at) = 2a2s= s4 + 4a4 .
8.5.12. XØÎÙÐÓÖ×ÖÐà ÔÛÈÚ ÛÎÔ ÌÕ. (8.33 ), ÔÈ Ü×ÖÒÖÊÐÙÛÌÐ Ö a l 1(1=s1 2)

ÿ =
l
, ËÎÒÈËÎ ÔÈ
2 3
ÉØÌÏÌÐ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ f (t ) ÛÌ ÛÖÐÈ à ÙÛÌ
=
f (t) = 1=s1 2 .
ÁÎÓÌÐ àÙÎ: ¶ F s ( ) = 1=s1=2 Ì ÞÌÐ ÑÒÈËÐÑÈ ÙÎÓÌÐ È ÛÈ s =0 ÑÈÐ s = 1. ¼È ÌÑÒÌÊÌÐ
p
ÑÈÛÈ ÒÒÎÒÎ ÛÖÓÎ .

°×È ÔÛÎÙÎ: f t ( ) = 1= p
t.
8.6.1. NÈ ÉØÌÏÌÐ Î ÒÜ ÙÎ ÛÎÚ ³.´. ÛÖÜ Airy,
u00+ xu = 0;
Î Ö×ÖÐ È ÐÑÈÔÖ×ÖÐÌÐ ÛÐÚ ÙÜÔÏÎ ÑÌÚ u(0) = u (0) = 0: 0
8.6.2. NÈ ÒÜÏÌÐ Î ³.´. ÛÖÜ RLC ÑÜÑÒà ÓÈÛÖÚ, ÓÌ ÛÎ ÓÌ ÏÖËÖ ÛÖÜ ÓÌÛÈÙÞÎÓÈÛÐÙÓÖÜ
Laplace. ³ÎÒÈËÎ ÔÈ ÒÜÏÌÐ Î ³.´.
d2 I
dt2
+ RL dI + 1 I = dV
dt LC dt
; I (0) = I (0) = 0:
0
¼È ÊÐ ÔÌÐ ÙÞÌÛÐÑÎ ËÐÌØÌÜ ÔÎÙÎ ÊÐÈ CR2 > L, CR2 < L4 4 ÑÈÐ CR2 = 4L . ÇÚ ÙÜÔÈØ-
ÛÎ ÙÌÐÚ ()
V t Ó×ÖØÖÜ Ô ÔÈ Ì×ÐÒÌÊÖÜ Ô ÌÑÌÐ ÔÌÚ ×ÖÜ ÖØÐ ÍÖÔÛÈÐ ÙÛÈ ¿ÈØÈËÌÐ ÊÓÈÛÈ 1, 2
ÑÈÐ 3 ÛÖÜ ´Ë. 8.3.
d
8.6.3. ÅØÎÙÐÓÖ×ÖÐà ÔÛÈÚ ÛÈ È×ÖÛÌÒÌ ÙÓÈÛÈ ÛÖÜ ¿ØÖÉÒÎ ÓÈÛÖÚ 8.5.2, ÔÈ ÉØÌÏÌÐ ÓÐÈ
d(t) = dH=dt
ÖÒÖÑÒÎØàÛÐÑÎ ÈÔÈ×ÈØÈ ÙÛÈÙÎ ÛÎÚ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎÚ ÛÖÜ Dirac.
Ã×Ö ËÌÐÕÎ: . ( H Î ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ Heavyside£ ÑÖÐÛÈ ÛÌ ¿ØÖ ÉÒÎÓÈ 8.5.4.)
8.6.4. ³Ð ÔÌÛÈÐ Î ÌÕÐ ÙàÙÎ ÑÜ ÓÈÛÖÚ ÙÛÎ ÓÐ È ËÐÈ ÙÛÈÙÎ,
@2 C = 1 @2C ;
@x2 2 @t2
ÛÈÞÜ ÛÎÛÈ ÛÖÜ ÑÜ ÓÈÛÖÚ.
´ÙÛà Ö ÛÐ
1
F(x; s) = 0
eÿst C(x; t)dt; Re s > 0:
(i) ¼È ËÌÐÞÛÌÐ Ö ÛÐ ÈÔ
C(x; 0) = 0; @ C(x; t) =0
@t t=0
478 ¾º¾¹º¶ÀÇÂ¸¹¾¸ »´Â°ÁÅ¶»°Â¸Á»¾¸
ÑÈÐ
lim

@C + sAe ÿ st
= 0; A ÙÛÈÏÌØÈ ,
t!1 @t
Î ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ F(x; s) ÐÑÈÔÖ×ÖÐÌÐ ÛÎ ÙÞÌ ÙÎ

@2 2
@x2
ÿ k
2 F(x; s) = 0; k2 = s2 :
(ii) ¼È ËÌÐÞÛÌÐ Ö ÛÐ Î ÒÜ ÙÎ ×ÖÜ ÐÑÈÔÖ×ÖÐÌÐ ÛÐÚ ×ÐÖ ×È Ôà ÙÜÔÏÎ ÑÌÚ ÌÐ ÔÈÐ
h i
C(x; t) = g F1(s) e ÿ (
s x=vÿt
F
) + 2 (s)es(x=v+t) ds;
Ö ×ÖÜ g Ö ËØÖ ÓÖÚ ÛÎÚ ÌÕÐ ÙàÙÎÚ (8.33a). ³ÎÒÈËÎ

C(x; t) = F1 x ÿ t + F2 x + t :
(iii) ¾Ð ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌÐÚ F1 (s ) F2 (s )

ÑÈÐ ×ØÖÙËÐÖØÐ ÍÖÔÛÈÐ È×Ö ×ØÖ ÙÏÌÛÌÚ ÙÜÔÖØÐÈ-
ÑÌ Ú ÙÜÔÏÎ ÑÌÚ (àÚ ×ØÖÚ ÛÎ ÓÌÛÈÉÒÎÛÎ x). °Ú Ü×ÖÏÌ ÙÖÜÓÌ Ö ÛÐ
e ÿi v t ;

C(0; t) = t> 0
0
; t< ; 0
ÑÈÐ Ö ÛÐ ÌÔËÐÈÝÌØÖ ÓÈÙÛÌ ÓÖ ÔÖ ÊÐÈ ÛÖ ÑÜ ÓÈ (
F x= ÿ t ) (ÛÖ Ö×ÖÐ Ö ÑÐÔÌÐ ÛÈÐ ×ØÖÚ ÛÎ +x
ËÐÌÜ ÏÜÔÙÎ). ¼È ËÌÐÞÛÌÐ Ö ÛÐ
C(x; t) = 21pi

es(tÿx=)
gs i + vds:
ÁÜÔÌ×à Ú,

C(x; t) = 0; t ÿ x= < 0
eÿi v (tÿx=) ; t ÿ x= > : 0
(iv) ¼È ÊÐ ÔÌÐ ÛÖ Ð ËÐÖ ÓÌ ÛÖ (iii) ÈÔ ÛÖ ÑÜ ÓÈ ÑÐÔÌÐ ÛÈÐ ÙÛÎ ÿ x ËÐÌÜ ÏÜÔÙÎ.
8.6.5. ¼È ÞØÎÙÐÓÖ×ÖÐÎÏÌÐ Ö ÓÌÛÈÙÞÎÓÈÛÐÙÓÖ Laplace ÙÛÎ ÒÜ ÙÎ ÛÖÜ ×ØÖÉÒÎ ÓÈÛÖÚ

ÛÎÚ ØÈËÐÌÔÌØÊÖÜ ÓÌÛÈÙÛÖÐÞÌÐ àÙÎÚ ÛàÔ ×ÜØÎ ÔàÔ. ¾Ð ×ÜØÎ ÔÌÚ ÓÌÛÈÙÛÖÐÞÌÐà ÔÖÔÛÈÐ
ÓÌ ÛÖ ÔÖ ÓÖ
dN
dt
= ÿ lN; l ÙÛÈÏÌØÈ , N = N ( t) ;
¿À¾±º¶»°Â° 479
ËÎÒÈËÎ Ö ØÜÏÓÖ Ú ÑÈÛÈÙÛØÖÝÎ Ú ÛÖÜÚ ÌÐ ÔÈÐ ÈÔÈ ÒÖÊÖÚ ÛÖÜ ÈØÐÏÓÖÜ ÛàÔ ×ÜØÎ ÔàÔ, N,
×ÖÜ Ü×È ØÞÖÜÔ ÌÑÌÐ ÔÎ ÛÎ ÙÛÐÊÓÎ .
°Ú ÏÌàØÎ ÙÖÜÓÌ Ûà ØÈ ÓÐÈ ÈÒÜÙÐ ËÈ n ØÈËÐÌÔÌØÊà Ô ×ÜØÎÔÐÑà Ô ÑÈÛÈÙÛØÖÝà Ô ×ÖÜ

ÙÛÈÓÈÛÈ ÌÐ ÙÛÖÔ ×ÜØÎ ÔÈ An , Ö Ö×ÖÐ ÖÚ ÌÐ ÔÈÐ ÙÛÈÏÌØÖ Ú ÑÈÐ ÛØÖÝÖËÖÛÌÐ ÛÈÐ ÈØÞÐÑÈ È×Ö
ÛÖÔ ×ÜØÎ ÔÈ A1 . ¾Ð ÌÕÐÙà ÙÌÐÚ ×ÖÜ ËÐÌ ×ÖÜÔ ÛÖÜÚ ×ÜØÎÔÐÑÖÜ Ú ×ÒÎÏÜÙÓÖÜ Ú ÌÐ ÔÈÐ Ûà ØÈ
dN1
dt
= ÿ l1 N 1 ;
dN2
dt
= l1 N 1 ÿ l2 N 2 ;
:
:
:
dNn
dt
= ln ÿ 1 Nn 1ÿ
( An ÙÛÈÏÌØÖ Ú)
N1 (0) = N0; N2 (0) = N3 (0) = ::: = Nn (0) = 0:

²ÐÈ n =3 :
( ) = N0 e l1 t ; ( ) = N0 l l1 l1 t l2 t );
N1 t N2 t
l (e e
ÿ ÿ ÿ
ÿ
2ÿ 1
( ) = N0 1

l2 l l 1
+l l e : l

N3 t
l2 l 1 e 1t 2t
ÿ ÿ
ÿ
ÿ 2 ÿ 1
¾Ð ×ÐÖ ×È Ôà ÙÞÌ ÙÌÐÚ ÌÐ ÔÈÐ ÙÞÌÛÐÑÈ ×ÖÒÜ ×ÒÖÑÌÚ. ¾Ð ×ÌØÐ×Ûà ÙÌÐÚ ×ÖÜ ÌÔËÐÈ-
l1 = l2
ÝÌ ØÖÜÔ ×ØÈÑÛÐÑÈ ÌÐ ÔÈÐ ÖÐ ×ØÖÙÌÊÊÐ ÙÌÐÚ ÛÖÜÚ.
(ii) ¼È ×ØÖÙÌÊÊÐÙÛÖÜ Ô ÖÐ ÙÞÌ ÙÌÐÚ ÛÖÜ (i) ÊÐÈ t 0 ÑÈÐ .
t,
l1 << l2; l1t >> 1; l1 << l2; l2t >> 1:
(iii) ¼È ×ØÖÙÌÊÊÐÙÛÖÜ Ô ÖÐ ÙÞÌ ÙÌÐÚ ÛÖÜ (i) ÊÐÈ ÓÌÊÈ ÒÌÚ ÛÐÓÌ Ú ÛÖÜ Ö ÛÈÔ
(È) (É)
NÈ ÙÜÍÎÛÎÏÌÐ Î ÝÜÙÐÑÎ ÙÎÓÈÙÐ È ÛàÔ È×ÖÛÌÒÌÙÓÈ ÛàÔ (ii) ÑÈÐ (iii).
8.6.6. ¼È ÒÜÏÌÐ Î ³.´.
mx00 + bx + kx = 0
0
(ÈØÓÖÔÐÑÖ Ú ÛÈÒÈÔÛàÛÎ Ú ÓÌ È×Ö ÙÉÌÙÎ),
ÈÔ x (0) = x0 ÑÈÐ x (0) = 0

0
. ¼È ÊÐ ÔÌÐ ÙÞÌÛÐÑÎ ËÐÌØÌÜ ÔÎÙÎ.
480 ¾º¾¹º¶ÀÇÂ¸¹¾¸ »´Â°ÁÅ¶»°Â¸Á»¾¸
8.6.7. ¼È Ì×ÈÔÈÒÎÝÏÌÐ ÛÖ ¿ØÖ ÉÒÎÓÈ 8.6.6, ÈÔ
x (0) = 0; x0 (0) = 0 :
8.6.8. NÈ ÒÜÏÌÐ Î ³.´.
mx00 + kx = F sin (v t); x (0) = x (0) = 0:

0
(°ØÓÖÔÐÑÖ Ú ÛÈÒÈÔÛàÛÎ Ú ÙÛÖÔ Ö×ÖÐ Ö ÈÙÑÌÐ ÛÈÐ ×ÌØÐÖËÐÑÎ ÌÕàÛÌØÐÑÎ ËÜ ÔÈÓÎ.)
8.6.9. ³Ð ÔÌÛÈÐ Î ³.´. ÛÖÜ Bessel (ÛÈ ÕÎÚ ÓÎËÌ Ô),
xu00 + u + xu = 0;
0
0<x< 1 ;
ÓÌ
u (0) < 1 ; u0 (0) = 0:

= l u(x)
2 32
(i) ¼È ÉØÌÏÌÐ Î ³.´. ÙÛÎÔ Ö×ÖÐ È Ü×ÈÑÖÜ ÌÐ Î ËÎÒÈËÎ Ö ÓÌÛÈÙÞÎ-
ÓÈÛÐÙÓÖ Ú Laplace ÛÎÚ u x( )3 ÑÈÐ ÔÈ ÖÒÖÑÒÎØàÏÌÐ ÈÜÛÎ .
(ii) ¼È ÈÔÛÐÙÛØÈÝÌÐ Ö ÓÌÛÈÙÞÎÓÈÛÐÙÓÖ Ú Laplace ÑÈÐ ÔÈ ÉØÌÏÌÐ ÓÐÈ ÖÒÖÑÒÎØà-
ÛÐÑÎ ÈÔÈ×ÈØÈ ÙÛÈÙÎ ÛÎÚ () u x .
8.6.10. ³Ð ÔÌÛÈÐ Î ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ J 0 ( t) , Î Ö×ÖÐ È ÖØÐ ÍÌÛÈÐ àÚ ÌÕÎ Ú:
( ) = 21pi

est
J0 at ds ;
2 + a2
p
g s
Ö ×ÖÜ g Ö ËØÖ ÓÖÚ ÛÎÚ ÌÕ. (8.33a).
(i) ¼È ÉØÌÏÌÐ Ö ÓÌÛÈÙÞÎÓÈÛÐÙÓÖ Ú Laplace ÈÜÛÎ Ú.
(ii) ¼È ÙÜÊÑØÐÏÌÐ ÓÌ ÛÖ È×ÖÛÌ ÒÌÙÓÈ ÛÎÚ ÌØà ÛÎÙÎÚ (i) ÛÖÜ ¿ØÖÉÒÎ ÓÈÛÖÚ 8.6.9.
8.6.11. ¼È È×ÈÔÛÎÏÌÐ ÛÖ ÌØà ÛÎÓÈ (i) ÛÖÜ ¿ØÖÉÒÎ ÓÈÛÖÚ 8.6.10 ÊÐÈ ÛÎ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ
( ) = 21pi

est
I0 at p ds :
g s2 ÿ a2
8.6.12. NÈ ÒÜÏÌÐ Î ³.´.
+ xu + (x2 1)u = 0
x2 u00 0
ÿ (ÌÕÐ ÙàÙÎ Bessel ×Øà ÛÎÚ ÛÈ ÕÎÚ)
ÈÔ u(0) = 0; u (0) < 0

1.
°×È ÔÛÎÙÎ: l[u(x)] = s= s2 + 1;

( ) = A g sesx =(1 + s2 )1=2ds
p
u x . A×Ö ÛÖ ×ØÖ -
ÉÒÎÓÈ ÈÜÛÖ ËÐÈ×ÐÙÛà ÔÌÛÈÐ Ö ÛÐ ÖÐ ÖÒÖÑÒÎØàÛÐÑÖÐ ÓÌÛÈÙÞÎÓÈÛÐÙÓÖÐ Ó×ÖØÖÜ Ô ÔÈ
ÞØÎÙÐÓÖ×ÖÐÎÏÖÜ Ô ÈÑÖ ÓÎ ÑÈÐ Ö ÛÈÔ ËÌÔ Ü×ÖÉÐÉÈ ÍÖÜÔ ÛÎÔ ÛÈ ÕÎ ÛÎÚ ³.´.
8.6.13. ³Ð ÔÖÔÛÈÐ ËÜ Ö ÙÜÍÌÜÊÓÌ ÔÈ ÌÑÑØÌÓÎ , ÛÌ ÛÖÐÈ à ÙÛÌ ÖÐ ÓÌÛÈÑÐÔÎ ÙÌÐÚ ()

x1 t ÑÈÐ
()
x2 t ÌÐ ÔÈÐ ÓÐÑØÌ Ú, ÑÈÐ ÖÐ ÈØÞÐÑÌ Ú ÙÜÔÏÎ ÑÌÚ ÌÐ ÔÈÐ
¿À¾±º¶»°Â° 481
x1 (0) = x2 (0) = 0; x10 (0) = 1 ; x02 (0) = 0:

(i) ¼È ËÌÐÞÛÌÐ Ö ÛÐ ÖÐ ÌÕÐÙà ÙÌÐÚ ÛÎÚ ÑÐ ÔÎÙÎÚ ÌÐ ÔÈÐ
mx001 + mg
`
x1 + k(x1 ÿ x2 ) = 0;
mx002 + mg
`
x2 + k(x2 ÿ x1 ) = 0:
(ii) ¼È ÓÌÛÈÛØÈ×ÖÜ Ô ÖÐ ×ÐÖ ×È Ôà ÌÕÐÙà ÙÌÐÚ ÙÌ ÈÔÛÐ ÙÛÖÐÞÌÚ ÈÒÊÌÉØÐÑÌ Ú, ÓÌ
ÑÈÛÈ ÒÒÎÒÖ ÓÌÛÈÙÞÎÓÈÛÐÙÓÖ Laplace.
(iii) ¼È Ü×ÖÒÖÊÐÙÛÖÜ Ô ÖÐ ()
x1 t ÑÈÐ x2 t () , ÑÈÏà Ú ÑÈÐ ÖÐ ÙÜÞÔÖ ÛÎÛÌÚ ×ÖÜ ÛÐÚ
ÞÈØÈÑÛÎØÐ ÍÖÜÔ.
A×È ÔÛÎÙÎ:
sin (v 1 t) + sin (v 2 t);

r r
( )= 2
x1 t
1
v1 v2 v1= g
+2
` m
k
; v2= g
`
:
¶ Ì ÑÝØÈÙÎ ÛÎÚ x 2 ( t) ÌÐ ÔÈÐ ÈÔÈ ÒÖÊÎ.

483
9
¹°»¿Ãº¾²À°»»°
ÁÃÁÂ¶»°Â°
ÁÃ¼Â´Â°²»´¼Ç¼
´ÐÙÈÊàÊÐÑÌ Ú ×ÈØÈÛÎØÎ ÙÌÐÚ
ÂÖ ÑÈØÛÌÙÐÈÔÖ ÙÜ ÙÛÎÓÈ ÙÜÔÛÌÛÈÊÓÌ ÔàÔ ÌÐ ÔÈÐ ÛÖ ×ÐÖ ËÐÈËÌËÖÓÌ ÔÖ ÑÈÐ, ÊÐÈ ÛÈ
ÙÜÔÎÏÐÙÓÌ ÔÈ ×ØÖÉÒÎ ÓÈÛÈ, ÛÖ ×ÐÖ ÌÜ ÞØÎÙÛÖ. ÁÛÖ ÙÜ ÙÛÎÓÈ ÈÜÛÖ Î ÏÌ ÙÎ ÌÔÖ Ú ÙÎ-
ÓÌÐ ÖÜ P ÑÈÏÖØÐ ÍÌÛÈÐ àÚ ÛÖ ÙÎÓÌÐ Ö ÛÖÓÎ Ú ÛàÔ ÛØÐà Ô Ì×Ð×Ì ËàÔ
x = stau:; y = stau: kai z = stau:;

ÛÈ Ö×ÖÐ È ÛÌ ÓÔÖÔÛÈÐ ÙÛÖ ÙÎÓÌÐ Ö P . ÂÖ ÛÌ, ÒÌ ÓÌ Ö ÛÐ ÛÖ ÙÎÓÌÐ Ö P Ì ÞÌÐ ÙÜÔÛÌÛÈÊÓÌ ÔÌÚ
x; y; z. ÁÛÖ ÙÜ ÙÛÎÓÈ ÈÜÛÖ Ó×ÖØÖÜ ÓÌ ÔÈ ÖØÐ ÙÖÜÓÌ ÓÖÔÈËÐÈÐ È ËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ, e^x ; e^y ; e^z ,
ÑÈ ÏÌÛÈ, ÈÔÛÐ ÙÛÖÐÞÈ, ÙÛÈ ÛØÐ È ×ÐÖ ×È Ôà Ì×Ð ×ÌËÈ, ÑÈÐ ÓÌ ×ØÖÙÈÔÈÛÖÒÐÙÓÖ ÈÔÌÕÈ ØÛÎ-
ÛÖ ÛÖÜ ÙÎÓÌÐ ÖÜ P . KÈÏà Ú ÏÈ ËÖÜ ÓÌ ×ÐÖ ÑÈ Ûà, ÈÜÛÖ ÌÐ ÔÈÐ ÛÖ ÑÜ ØÐÖ ÞÈØÈÑÛÎØÐÙÛÐÑÖ
×ÖÜ ÑÈ ÔÌÐ ÛÖ ÙÜ ÙÛÎÓÈ ÈÜÛÖ ÛÖ ÙÖ ÌÜ ÞØÎÙÛÖ.
²ÔàØÐ ÍÖÜÓÌ, Ì×Ð ÙÎÚ, Ö ÛÐ Î ÏÌ ÙÎ ÌÔÖ Ú ÙÎÓÌÐ ÖÜ ÙÛÖ Þà ØÖ Ó×ÖØÌÐ ÔÈ ÑÈÏÖØÐÙÛÌÐ
ÑÈÐ àÚ Î ÛÖÓÎ ÛØÐà

Ô Ö×ÖÐàÔËÎ ×ÖÛÌ Ì×ÐÝÈÔÌÐà Ô, S1 , S2 , S3 , ÖÐ Ö×ÖÐ ÌÚ ÛÌ ÓÔÖÔÛÈÐ ÙÌ
Ì ÔÈ ÓÖ ÔÖ ÙÎÓÌÐ Ö. °Ô ÖÐ Ì×ÐÝÈ ÔÌÐÌÚ ÈÜÛÌ Ú ×ØÖÙËÐÖØÐ ÍÖÔÛÈÐ È×Ö ÛÐÚ ÛØÌÐÚ ×ÈØÈÓÌ -
ÛØÖÜÚ q1 , q2 , q3 , ÛÖ ÙÎÓÌÐ Ö P ÌÐ ÔÈÐ Î ÛÖÓÎ ÛàÔ Ì×ÐÝÈÔÌÐà Ô
q1 = stau:; q2 = stau:; q3 = stau:

²ÔàØÐ ÍÖÜÓÌ, ÉÌ ÉÈÐÈ, ×àÚ ÑÈ ÏÌ Ì×ÐÝÈ ÔÌÐÈ Ó×ÖØÌÐ , ÑÈÛ' ÈØÞÎ Ô, ÔÈ ÌÑÝØÈÙÛÌÐ àÚ
ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ ÛàÔ ÑÈØÛÌÙÐÈÔà Ô ÙÜÔÛÌÛÈÊÓÌ ÔàÔ, x, y, z, ËÎÒÈËÎ ÖÐ ÛØÌÐÚ Ì×ÐÝÈ ÔÌÐÌÚ

S1 ; S2 ; S3 ÏÈ Ó×ÖØÖÜ Ô ÔÈ ×È ØÖÜÔ ÛÎ ÓÖØÝÎ
q1 (x; y; z)= stau:; q2 (x; y; z) = stau:; q3 (x; y; z) = stau:
p
¿.Þ., Î Ì×ÐÝÈ ÔÌÐÈ ÙÝÈÐ ØÈÚ ÈÑÛÐ ÔÈÚ R ÊØÈ ÝÌÛÈÐ x2 + y 2 + z 2 = R (ÑÈØÛÌÙÐÈÔÖ
ÙÜ ÙÛÎÓÈ) Î r = R (ÙÝÈÐØÐÑÖ ÙÜ ÙÛÎÓÈ). ¿ØÖÝÈÔà Ú, ÛÖ ÑÈØÛÌÙÐÈÔÖ ÙÜ ÙÛÎÓÈ ÌËà

ÓÌÐÖÔÌÑÛÌÐ , ÌÝÖ ÙÖÔ ×ØÖÛÐÓÈ ÓÌ Î ÌÕÐ ÙàÙÎ ÛÎÚ Ì×ÐÝÈ ÔÌÐÈÚ ÔÈ ËÐ ÔÌÛÈÐ È×Ö ÓÐ È ÓÖ ÔÖ
×ÈØÈ ÓÌÛØÖ.
484 ¹°»¿Ãº¾²À°»»° ÁÃÁÂ¶»°Â° ÁÃ¼Â´Â°²»´¼Ç¼
¾Ð ×ÐÖ ×È Ôà ×ÈØÈ ÓÌÛØÖÐq1 , q2 , q3 ÖØÐ ÍÖÜÔ Ì ÔÈ ÙÜ ÙÛÎÓÈ ÈÕÖ ÔàÔ. ·È ÒÌ ÓÌ ÛÖ ÛÌ

Ö ÛÐ ÙÛÖ ÙÜ ÙÛÎÓÈ ÈÜÛÖ ÖÐ q1 , q2 , q3 ÌÐ ÔÈÐ ÖÐ ÙÜÔÛÌÛÈÊÓÌ ÔÌÚ ÛÖÜ ÙÎÓÌÐ ÖÜ P . »Ì
ÈÔÈ ÒÖÊÖ ÛØÖ ×Ö ÖØÐ ÍÖÜÓÌ ÛØÐ È ÓÖÔÈËÐÈÐ È ËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ e ^q1 , e^q2 ÑÈÐ e^q3 , ÑÈ ÏÌÛÈ ÙÛÐÚ
Ì×ÐÝÈ ÔÌÐÌÚ q1 =ÙÛÈÏ., q2 =ÙÛÈÏ. ÑÈÐ q3 =ÙÛÈÏ. ÈÔÛÐ ÙÛÖÐÞÈ. ÂÈ ÓÖÔÈËÐÈÐ È ÈÜÛÈ
ËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ ËÌÔ ÌÐ ÔÈÐ, ÌÔ ÊÌ ÔÌÐ, ÖØÏÖÊà ÔÐÈ ÑÈÐ Î ËÐÌÜ ÏÜÔÙÎ ÛÖÜÚ Ó×ÖØÌÐ ÔÈ ÈÒÒÈ ÍÌÐ
È×Ö ÙÎÓÌÐ Ö ÙÌ ÙÎÓÌÐ Ö.
²ÐÈ ÛÖ ÄÜÙÐÑÖ , ÉÌ ÉÈÐÈ, ÛÖ ÙÜ ÙÛÎÓÈ ÙÜÔÛÌÛÈÊÓÌ ÔàÔ ËÌÔ ÌÐ ÔÈÐ ÌÕÈ ØÛÎÓÈ ÛÖÜ
ÝÜÙÐÑÖÜ ÙÜÙÛÎ ÓÈÛÖÚ ÈÒÒÈ , ÒÐ ÊÖ-×ÖÒÜ , ËÎÓÐÖÜ ØÊÎÓÈ ÛÖÜ ÓÜÈÒÖÜ ÛÖÜ. »×ÖØÖÜ ÓÌ
ÙÜÔÌ×à Ú ÔÈ ËÐÈÒÌ ÕÖÜÓÌ Ö ×ÖÐÖ ÙÜ ÙÛÎÓÈ ÏÌ ÒÖÜÓÌ. ¿ÒÎÔ Ö ÓàÚ, ÊÐÈ Ì ÔÈ ÙÜÊÑÌÑØÐÓÌ ÔÖ
ÝÜÙÐÑÖ ×ØÖ ÉÒÎÓÈ Ó×ÖØÖÜ ÓÌ ÔÈ ÉØÖÜ ÓÌ Ì ÔÈ ûÝÜÙÐÖÒÖÊÐÑÖ ÙÜ ÙÛÎÓÈý, ÛÖ Ö×ÖÐ Ö
ËÐÌÜÑÖÒÜ ÔÌÐ ÑÈÛÈ ×ÖÒÜ ÛÎ ÒÜ ÙÎ ÛÖÜ ÙÜÊÑÌÑØÐÓÌ ÔÖÜ ÈÜÛÖÜ ×ØÖÉÒÎ ÓÈÛÖÚ. ·È ×ÌØÐ -
ÓÌÔÌ, ÒÖÐ×Ö Ô, ÑÈÔÌÐ Ú ×àÚ ÏÈ Ì ×ØÌ×Ì ÔÈ ÉØÐ ÙÑÖÔÛÈÐ ÙÌ ÞØÎ ÙÎ È ×ÌÐØÈ ÙÜÙÛÎ ÓÈÛÈ
ÙÜÔÛÌÛÈÊÓÌ ÔàÔ, ÛÖ ÑÈÏÌ ÔÈ ÑÈÛÈ ÒÒÎÒÖ ÊÐÈ ÑÈ ×ÖÐÖ ÝÜÙÐÑÖ ×ØÖ ÉÒÎÓÈ. °ÜÛÖ ÉÌ ÉÈÐÈ
ËÌÔ ÙÜÓÉÈÐ ÔÌÐ, ÊÐÈÛÐ Ö ÈØÐÏÓÖ Ú ÛàÔ ÊÌàÓÌÛØÐÑà Ô ÙÜÓÓÌÛØÐà Ô ÌÐ ÔÈÐ ×ÌØÐÖØÐÙÓÌ ÔÖÚ.
ÁÜÔÎ ÏàÚ, ÙÛÎÔ ×ØÈ ÕÎ, Î ÒÜ ÙÎ ÌÔÖ Ú ÝÜÙÐÑÖÜ ×ØÖÉÒÎ ÓÈÛÖÚ ÈÔÈ ÊÌÛÈÐ ÙÛÎ ÒÜ ÙÎ ÓÐÈÚ
ËÐÈÝÖØÐÑÎ Ú ÌÕÐ ÙàÙÎÚ ÓÌ ÓÌØÐÑÌ Ú ×ÈØÈÊà ÊÖÜÚ. ÁÛÎÔ ×ÌØÐ ×ÛàÙÎ ÈÜÛÎ àÚ ûÝÜÙÐÖ-
ÒÖÊÐÑÖ ÙÜ ÙÛÎÓÈý ÙÜÔÛÌÛÈÊÓÌ ÔàÔ ËÐÈÒÌ ÊÖÜÓÌ ÌÑÌÐ ÔÖ ×ÖÜ ×ÒÎØÖÐ ËÜ Ö ÉÈÙÐÑÌ Ú
×ØÖÜ¢×ÖÏÌ ÙÌÐÚ:
(1) ´×ÐÛØÌ ×ÌÐ ÛÖ ûÞàØÐÙÓÖ ÛàÔ ÓÌÛÈÉÒÎÛà Ôý, ËÎÒÈËÎ ÛÎ ËÐÈ Ù×ÈÙÎ ÛÎÚ ÈØÞÐ-
ÑÎ Ú ÌÕÐ ÙàÙÎÚ ÓÌ ÓÌØÐÑÌ Ú ×ÈØÈÊà ÊÖÜÚ ÙÌ ÙÜÔÎ ÏÌÐÚ ËÐÈÝÖØÐÑÌ Ú ÌÕÐÙà ÙÌÐÚ
(ÓÐ È ÊÐÈ ÑÈ ÏÌ ÙÜÔÛÌÛÈÊÓÌ ÔÎ).
(2) ´×ÐÛØÌ ×ÌÐ ÔÈ ×È ØÖÜÔ È×ÒÎ ÓÖØÝÎ ÖÐ ×ÌØÐÖØÐÙÓÖÐ ÙÛÖÜÚ Ö×ÖÐ ÖÜÚ ×ØÌ ×ÌÐ ÔÈ
Ü×ÈÑÖÜ ÌÐ ÛÖ ÙÜ ÙÛÎÓÈ. °ÜÛÖ ÙÎÓÈÐ ÔÌÐ Ö ÛÐ ÖÐ ÙÜÔÖØÐÈÑÌ Ú ÙÜÔÏÎ ÑÌÚ ÏÈ ×ØÌ -
×ÌÐ ÔÈ Ó×ÖØÖÜ Ô ÔÈ ËÐÈÛÜ×àÏÖÜ Ô, ÓÈÏÎÓÈÛÐÑÈ , ÌÜ ÑÖÒÈ ÙÛÖ ÙÜ ÙÛÎÓÈ ÈÜÛÖ .
°Ô, ×.Þ., ÖÐ ÙÜÔÖØÐÈÑÌ Ú ÙÜÔÏÎ ÑÌÚ ÖØÐ ÍÖÔÛÈÐ ×È Ôà ÙÛÎÔ Ì×ÐÝÈ ÔÌÐÈ ÛÎÚ
ÙÝÈÐ ØÈÚ, ÏÈ ×ØÌ ×ÌÐ ÔÈ ËÐÈÒÌ ÕÖÜÓÌ ÙÝÈÐØÐÑÌ Ú ÙÜÔÛÌÛÈÊÓÌ ÔÌÚ. °ÔÛÐ ÏÌÛÈ, ÖÐ
ÙÝÈÐØÐÑÌ Ú ÙÜÔÛÌÛÈÊÓÌ ÔÌÚ ËÌÔ ÌÐ ÔÈÐ ÉÖÒÐÑÌ Ú Ö ÛÈÔ ÖÐ ÙÜÔÖØÐÈÑÌ Ú ÙÜÔÏÎ ÑÌÚ
ÖØÐ ÍÖÔÛÈÐ ×È Ôà ÙÌ ÑÜ ÒÐÔËØÖ.
¶ ÙÜÔÏÎ ÑÎ (1) ×ÌØÐÖØÐ ÍÌÐ ÑÈÛÈ ×ÖÒÜ ÛÖÔ ÈØÐÏÓÖ ÛàÔ ÑÈÓ×ÜÒÖ ÊØÈÓÓàÔ ÙÜÔÛÌ-
ÛÈÊÓÌ ÔàÔ ×ÖÜ Ì ÞÖÜÓÌ ÙÛÎ ËÐÈ ÏÌÙÎ ÓÈÚ. ´×ÌÐËÎ ÛÎ ÙÜÔÏÎ ÑÎ (1) ×ÒÎØÖÜ Ô ×ÌØÐÙÙÖ -
ÛÌØÈ È×Ö Ì ÔÈ ÙÜÙÛÎ ÓÈÛÈ, ËÐÈÒÌ ÊÖÜÓÌ ÌÑÌÐ ÔÖ ×ÖÜ ×ÒÎØÖÐ ÛÎ ÙÜÔÏÎ ÑÎ (2).
¾Ð ×ÐÖ ÙÜÔÎÏÐÙÓÌ ÔÌÚ ÌÕÐÙà ÙÌÐÚ ÛÎÚ »ÈÏÎÓÈÛÐÑÎ Ú ÄÜÙÐÑÎ Ú ×ÌØÐÌ ÞÖÜÔ ÛÖÔ ÛÌ-
ÒÌÙÛÎ ÛÖÜ Laplace, r

2 =r
r1r
r, ÓÌ ÛÖÔ Ö×ÖÐ Ö ÏÈ ÈÙÞÖÒÎÏÖÜ ÓÌ ÒÌ×ÛÖÓÌØà Ú ×ÐÖ
ÑÈ Ûà. ¿ÈÐ ØÔÖÜÔ ËÌ ÛÎÔ ÌÕÎ Ú ÓÖØÝÎ :
´ÕÐ ÙàÙÎ Laplace:
r
2 c(r) = 0 : (9:1)
´ÕÐ ÙàÙÎ Helmholtz:
( 2 + k2 )c(r) = 0 :
r (9:2)
´¸Á°²Ç²¸¹´Á ¿°À°Â¶À¶Á´¸Á 485
´ÕÐ ÙàÙÎ ÑÜ ÓÈÛÖÚ:

2 1 @2
C(r; t) = 0: (9:3)
c2 @t2
r ÿ
´ÕÐ ÙàÙÎ ËÐÈ ÞÜÙÎÚ:

2ÿ 1 @ C(r; t) = 0: (9:4)
r
a2 @t
´ÕÐ ÙàÙÎ Schr oÈdinger (ÌÕÈØÛà ÓÌÔÎ È×Ö ÛÖ ÞØÖ ÔÖ):
C ( r ; t) = h 2 2

2m + V (r) C(r; t):

@
ih (9:5)
@t
ÿ r
´ÕÐ ÙàÙÎ Schr oÈdinger (ÈÔÌÕÈ ØÛÎÛÎ ÛÖÜ ÞØÖ ÔÖÜ):

h 2 2
+ V (r) c(r) = E c(r): (9:6)
ÿ
2m r
¾ÒÌÚ ÖÐ ×ÐÖ ×È Ôà ÌÐ ÔÈÐ ÖÓÖÊÌÔÌÐ Ú, ÊØÈÓÓÐÑÌ Ú ËÐÈÝÖØÐÑÌ Ú ÌÕÐÙà ÙÌÐÚ ËÌÜ ÛÌØÎÚ
ÛÈ ÕÎÚ, ÓÌ ÓÌØÐÑÌ Ú ×ÈØÈÊà k c, a, h, m, i2 = ÿ1 ÌÐ ÔÈÐ ÙÛÈÏÌØÌ Ú). ¾Ð ÌÕÐÙà ÙÌÐÚ

ÊÖÜÚ ( ,
(9.1) ÑÈÐ (9.2) Ó×ÖØÖÜ Ô ÔÈ Ì ÞÖÜÔ ÙÛÖ ËÌÜ ÛÌØÖ ÓÌ ÒÖÚ ÑÈÐ ÓÎ ÖÓÖÊÌÔÌ Ú ÓÌ ØÖÚ, f (r), ÑÈÐ
ÖÐ ÌÕÐÙà ÙÌÐÚ (9.3) ÑÈÐ (9.4) ÓÐÈ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ f (r; t) ÈÔÛÐ ÛÖÜ ÓÎËÌÔÖ Ú. ¹ÈÐ ÙÛÎÔ
×ÌØÐ ×ÛàÙÎ ÈÜÛÎ ×ØÖÜ¢×ÖÛÐ ÏÌÛÈÐ Î ÒÜ ÙÎ ÛàÔ ÌÕÐÙà ÙÌàÔ (9.1) - (9.6), ÑÈÏÖ ÙÖÔ Î
ÒÜ ÙÎ ÛàÔ ÓÎ ÖÓÖÊÌÔà Ô ËÐÈÝÖØÐÑà Ô ÌÕÐÙà ÙÌàÔ ÉØÐ ÙÑÌÛÈÐ ÈÝÖÜ ×Øà ÛÈ ÌÐ ÔÈÐ ÊÔàÙÛÎ
Î ÒÜ ÙÎ ÛàÔ ÈÔÛÐ ÙÛÖÐÞà Ô ÛÖÜÚ ÖÓÖÊÌÔà Ô (´Ë. 10.6.2, 14.11, 14.13, 14.14, ÂÖ ÓÖÚ ¸¸).
*
¶ ÌÕÐ ÙàÙÎ ÛÖÜ Laplace ÙÜÔÈÔÛÈ ÛÈÐ ÙÛÎÔ ¶ÒÌÑÛØÖÙÛÈÛÐÑÎ , ÙÛÎ ·ÌàØÐ È ±ÈØÜ -
ÛÎÛÈÚ, ÛÎÔ ÃËØÖËÜÔÈÓÐÑÎ , ÛÎ ³ÐÈ ËÖÙÎ ·ÌØÓÖ ÛÎÛÈÚ Ñ.Ò×. ¶ ÌÕÐ ÙàÙÎ ÛÖÜ Helm-
holtz ÙÜÔÈÔÛÈ ÛÈÐ ÙÌ ×ØÖÉÒÎ ÓÈÛÈ ËÐÈ ËÖÙÎÚ ÎÒÌÑÛØÖÓÈÊÔÎÛÐÑà Ô ÑÜÓÈ ÛàÔ ÙÌ
ËÐÈ ÝÖØÈ ÓÌ ÙÈ (ÓÌÛÈÒÒÐÑÌ Ú ÑÖÐÒÖ ÛÎÛÌÚ ÙÜÔÛÖÔÐÙÓÖÜ , ÑÜÓÈÛÖËÎÊÖÜ Ú Ñ.Ò×.). ¿ØÖ-
ÑÜ ×ÛÌÐ Ì×Ð ÙÎÚ È×Ö ÛÐÚ ÌÕÐÙà ÙÌÐÚ (9.3) ÑÈÐ (9.4), ÓÌ ÛÎ ÓÌ ÏÖËÖ ÛÖÜ ÞàØÐÙÓÖÜ ÛÖÜ
ÞØÖ ÔÖÜ È×Ö ÛÖ Þà ØÖ (´Ë. 9.4, ×ÐÖ ÑÈ Ûà). ¶ ÌÕÐ ÙàÙÎ ÑÜ ÓÈÛÖÚ ÙÜÔÈÔÛÈ ÛÈÐ ÙÛÈ ÑÈ ÏÌ
ÌÐ ËÖÜÚ ÑÜÓÈÛÐÑÈ ÝÈÐÔÖ ÓÌÔÈ, Ö ×àÚ ÌÒÈÙÛÐÑÈ ÑÜ ÓÈÛÈ (ÞÖØËÌ Ú, ÓÌÓÉØÈ ÔÌÚ, ÙÌÐÙÓÐÑÈ
Ñ.Ò×.), ÎÞÎÛÐÑÈ ÑÜ ÓÈÛÈ, ÎÒÌÑÛØÖÓÈÊÔÎÛÐÑÈ ÑÜ ÓÈÛÈ Ñ.Ò×. ¶ ÌÕÐ ÙàÙÎ ÛÎÚ ËÐÈ ÞÜÙÎÚ
ÌÓÝÈÔÐ ÍÌÛÈÐ ÙÌ ÑÈ ÏÌ ÝÈÐÔÖ ÓÌÔÖ ËÐÈ ÞÜÙÎÚ (ËÐÈ ËÖÙÎ ÏÌØÓÖ ÛÎÛÈÚ, ËÐÈ ËÖÙÎ ÓÐÑØÖ-
ÖØÊÈÔÐÙÓà Ô, Ì×ÐËÎÓÐ ÌÚ, ÈÔÈ ÓÐÕÎ ÈÌØÐ àÔ Ñ.Ò×.). ÂÌ ÒÖÚ, ÖÐ ÌÕÐÙà ÙÌÐÚ (9.5) ÑÈÐ (9.6)
ÌÐ ÔÈÐ Î ÉÈ ÙÎ ÛÎÚ ÓÎ ÙÞÌÛÐÑÐÙÛÐÑÎ Ú ¹ÉÈÔÛÖÓÎÞÈÔÐÑÎ Ú.
*
Ã×È ØÞÖÜÔ Ì ÔÛÌÑÈ ÙÜÙÛÎ ÓÈÛÈ ÙÜÔÛÌÛÈÊÓÌ ÔàÔ ÙÛÈ Ö×ÖÐ È ÞàØÐ ÍÖÔÛÈÐ ÖÐ ÓÌÛÈÉÒÎÛÌ Ú ÛàÔ ÌÕ. (9.1) - (9.4)
ÙÛÐÚ ÛØÌÐÚ ËÐÈÙÛÈ ÙÌÐÚ - ÑÖÐÛÈ ÛÌ L.P. Eisenhart, Phys. Rev. 45, 427 (1934). ÁÛÐÚ ËÜ Ö ËÐÈÙÛÈ ÙÌÐÚ Ü×È ØÞÖÜÔ
×ÌØÐÙÙÖ ÛÌØÈ.
486 ¹°»¿Ãº¾²À°»»° ÁÃÁÂ¶»°Â° ÁÃ¼Â´Â°²»´¼Ç¼
Y×È ØÞÖÜÔ ÉÌ ÉÈÐÈ ÑÈÐ È ÒÒÌÚ ÌÕÐÙà ÙÌÐÚ: ¾Ð ÖÒÖÑÒÎØàÛÐÑÌ Ú, ÙÛÐÚ Ö×ÖÐ ÌÚ Î È ÊÔà-
ÙÛÎ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ ÌÓÝÈÔÐ ÍÌÛÈÐ ÓÌ ÙÈ ÙÌ ÖÒÖÑÒÎ ØàÓÈ, ÖÐ ÖÒÖÑÒÎØÖËÐÈÝÖØÐÑÌ Ú, ×ÖÜ
Ì×Ð ÙÎÚ ×ÌØÐÌ ÞÖÜÔ ÛÖÔ ÛÌÒÌÙÛÎ

2
r , Ñ.Ö.Ñ. »Ì ÈÜÛÌ Ú, Ö ÓàÚ, ËÌÔ ÏÈ ÈÙÞÖÒÎÏÖÜ ÓÌ
×ØÖÚ ÛÖ ×ÈØÖ Ô.
9.1 »ÌÛØÐÑÎ ÑÈÓ×ÜÒÖ ÊØÈÓÓàÔ ÙÜÔÛÌÛÈÊÓÌ ÔàÔ
´Ð ËÈÓÌ ×ÐÖ ×È Ôà Ö ÛÐ Ó×ÖØÖÜ ÓÌ ÔÈ ×ÌØÐÊØÈ ßÖÜÓÌ Ì ÔÈ ÙÎÓÌÐ Ö ÛÖÜ Þà ØÖÜ ÓÌ
ÑÈØÛÌÙÐÈÔÌ Ú ÙÜÔÛÌÛÈÊÓÌ ÔÌÚ, x; y; z, Î ÓÌ ÑÈÓ×ÜÒÖ ÊØÈÓÓÌÚ ÙÜÔÛÌÛÈÊÓÌ ÔÌÚ,
q1 ; q2 ; q3 , ÖÐ Ö×ÖÐ ÌÚ ÖØÐ ÍÖÔÛÈÐ È×Ö ÛÐÚ Ì×ÐÝÈ ÔÌÐÌÚ qi = stau:; i = 1; 2; 3: ´×Ð ÙÎÚ,

ÙÌ ÛÜÞÖ Ô ÙÎÓÌÐ Ö ÛÎÚ Ì×ÐÝÈ ÔÌÐÈÚ q1 = ÙÛÈÏ. Ó×ÖØÖÜ ÓÌ ÔÈ ÖØÐ ÙÖÜÓÌ Ì ÔÈ ÓÖÔÈËÐÈÐ Ö
ËÐÈ ÔÜÙÓÈe^1 , ÑÈ ÏÌÛÖ ÙÛÎÔ Ì×ÐÝÈ ÔÌÐÈ ÑÈÐ ×ØÖÙÈÔÈÛÖÒÐÙÓÌ ÔÖ ×ØÖÚ ÛÎÔ ÑÈÛÌÜ ÏÜÔÙÎ
Ö ×ÖÜ Î ×ÖÙÖ ÛÎÛÈ q1 ÈÜÕÈ ÔÌÐ . ¹È ÔÖÜÓÌ ÛÖ Ð ËÐÖ ÑÈÐ ÊÐÈ ÛÐÚ È ÒÒÌÚ ËÜ Ö Ì×ÐÝÈ ÔÌÐÌÚ ÑÈÐ
*
×ÈÐ ØÔÖÜÓÌ ÛÈ ËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ e ^2 ÑÈÐ e^3 . ÂÈ ËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ e^1; e^2 ÑÈÐ e^3 ÙÜÔÎ ÏàÚ ÌÑÒÌ ÊÖ-
ÔÛÈÐ à ÙÛÌ ÔÈ È×ÖÛÌÒÖÜ Ô ËÌÕÐÖ ÙÛØÖÝÖ ÙÜ ÙÛÎÓÈ, ÈÒÒÈ ËÌÔ ÌÐ ÔÈÐ Ü×ÖÞØÌàÛÐÑÖ ÔÈ
ÌÐ ÔÈÐ ÖØÏÖÊà ÔÐÈ ÓÌÛÈÕÜ ÛÖÜÚ.
ÇÚ ÛÖ ×ÐÖ ÙÜÔÎÏÐÙÓÌ ÔÖ ×ÈØÈ ËÌÐÊÓÈ ÑÈÓ×ÜÒÖ ÊØÈÓÓàÔ ÙÜÔÛÌÛÈÊÓÌ ÔàÔ ÈÔÈÝÌ -

2 3
ØÖÜÓÌ ÛÐÚ ÙÝÈÐØÐÑÌ Ú ÙÜÔÛÌÛÈÊÓÌ ÔÌÚ ÁÞ. 9.1(a) . Á' ÈÜÛÌ Ú ÛÖ ÙÎÓÌÐ Ö P ÖØÐ ÍÌÛÈÐ àÚ Î
ÛÖÓÎ ÛàÔ ÌÕÎ Ú Ì×ÐÝÈÔÌÐà Ô:
O ÑÈÐ ÈÑÛÐ ÔÈ r.
f
(1) ÁÝÈÐ ØÈ ÓÌ ÑÌ ÔÛØÖ ÛÖ ÙÎÓÌÐ Ö
(2) ÂÖ ÎÓÐÌ×Ð ×ÌËÖ zOP ×ÖÜ ÙÞÎÓÈÛÐ ÍÌÐ, ×.Þ., ÊàÔÐ È ÓÌ ÛÖ Ì×Ð ×ÌËÖ zOx, ÓÌ

ÝÖØÈ ÏÌÛÐÑÎ È×Ö ÛÖÔ È ÕÖÔÈ ÛàÔ x ×ØÖÚ ÛÖÔ È ÕÖÔÈ ÛàÔ y.
(3) Kà ÔÖ ÓÌ È ÕÖÔÈ ÙÜÓÓÌÛØÐ ÈÚ ÛÖÔ È ÕÖÔÈ ÛàÔ z, Ö ×àÚ ÙÛÖ ÁÞ. 9.1. ³ÎÒÈËÎ ÛÖ
ÙÎÓÌÐ Ö P ×ØÖÙËÐÖØÐ ÍÌÛÈÐ ×ÒÎ ØàÚ ÈÔ ÌÐ ÔÈÐ ÊÔàÙÛÌ Ú ÖÐ ÙÜÔÛÌÛÈÊÓÌ ÔÌÚ
f
r; ; ; 0 r < 1; 0 ; 0 2 : p f p
ÁÛÐÚ ÙÜÔÛÌÛÈÊÓÌ ÔÌÚ ÈÜÛÌ Ú, r , , f , ÈÔÛÐÙÛÖÐÞÖÜ Ô ÛÈ ÛØÐ È ËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ e^r , eû , e^f , ÛÈ
Ö×ÖÐ È ÙÜÊÑØÖÛÖÜ Ô ËÌÕÐÖ ÙÛØÖÝÖ ÙÜ ÙÛÎÓÈ, ËÎÒÈËÎ e^r 2 e^ = e^f . »×ÖØÖÜ ÓÌ, ÙÜÔÌ-
×à Ú, ÔÈ ÉÈ ÒÖÜÓÌ e^1 = e^r , e^2 = e^ ÑÈÐ e^33 = e^f .
2 u
ÂÖ ÑÜÒÐÔËØÐÑÖ ÙÜ ÙÛÎÓÈ ÁÞ. 9.1(b) ÏÈ ÓÌÒÌÛÎÏÌÐ ÙÛÖ ´Ë. 9.7.
¾Ð ÑÈÓ×ÜÒÖ ÊØÈÓÓÌÚ ÙÜÔÛÌÛÈÊÓÌ ÔÌÚ Ó×ÖØÖÜ Ô ÔÈ ÊØÈÝÖÜ Ô àÚ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ ÛàÔ
ÑÈØÛÌÙÐÈÔà Ô, x; y; z, ËÎÒÈËÎ Ü×È ØÞÖÜÔ ÙÞÌ ÙÌÐÚ

q1 = q1 (x; y; z); q2 = q2 (x; y; z); q3 = q3 (x; y; z): (9:7)
¾Ð ×ÐÖ ×È Ôà ÙÞÌ ÙÌÐÚ ÈÔÛÐÙÛØÌ ÝÖÔÛÈÐ ÑÈÐ ËÐ ÔÖÜÔ
x = x (q1 ; q2 ; q3 ); y = y( q1 ; q 2 ; q 3 ) kai z = z(q1 ; q2 ; q3 ): (9:8)
*
ÅÈ ØÐÔ ÙÜÔÛÖÓÐ ÈÚ, ÏÈ ÊØÈ ÝÖÜÓÌ eî ÈÔÛÐ ÊÐÈ e^qi .
9.1 »´ÂÀ¸¹¶ ¹°»¿Ãº¾²À°»»Ç¼ ÁÃ¼Â´Â°²»´¼Ç¼ 487
°×Ö ÛÖ ÁÞ. 9.1(a), ÊÐÈ ÛÐÚ ÙÝÈÐØÐÑÌ Ú ÙÜÔÛÌÛÈÊÓÌ ÔÌÚ ÌÜ ÑÖÒÈ ÉØÐ ÙÑÖÜÓÌ Ö ÛÐ
f
x = (OP ) cos = r sin cos ;
0
f
f
y = (OP ) sin = r sin sin ;
0
f (9:9)
z = (OP ) cos = r cos ;
Ö ×ÖÜ r = (OP ). ¾Ð ×ÐÖ ×È Ôà ÓÌÛÈÙÞÎÓÈÛÐÙÓÖÐ ÌÜ ÑÖÒÈ ÈÔÛÐÙÛØÌ ÝÖÔÛÈÐ, ÑÈÐ ËÐ ÔÖÜÔ
p
r= x 2 + y2 + z 2 ;
f = tan 1(y=x);ÿ
(9:10)
! p !
z x2 + y 2
= cos ÿ 1 p = sin ÿ 1 p :
x + y 2 + z2
2 x 2 + y2 + z 2
´ÑÛÖ Ú È×Ö ÛÎ ÉÈÙÐÑÎ ÙÞÌ ÙÎ (9.8), ÞØÎ ÙÐÓÎ ÌÐ ÔÈÐ ÑÈÐ Î ÓÌÛØÐÑÎ ÛÖÜ ÙÜÙÛÎ ÓÈ-
ÛÖÚ, Î Ö×ÖÐ È ÉØÐ ÙÑÌÛÈÐ Ö ÛÈÔ ÌÐ ÔÈÐ ÊÔàÙÛÎ Î Ì ÑÝØÈÙÎ ×ÖÜ ËÐ ÔÌÐ ÛÎÔ È×Ö ÙÛÈÙÎ
ÓÌÛÈÕÜ ËÜ Ö ÊÌÐÛÖÔÐÑà Ô ÙÎÓÌÐ àÔ. ÁÛÎÔ ×ÌØÐ ×ÛàÙÎ ÛÖÜ ÑÈØÛÌÙÐÈÔÖÜ ÙÜÙÛÎ ÓÈÛÖÚ,
ÈÜÛÎ ËÐ ÔÌÛÈÐ È×Ö ÛÖ ÏÌà ØÎÓÈ ÛÖÜ ¿ÜÏÈÊÖ ØÈ,
(d`)2 = (dx)2 + (dy)2 + (dz)2;

ËÎÒÈËÎ ÌÕÈØÛÈ ÛÈÐ È ÓÌÙÈ ÓÖ ÔÖ È×Ö ÛÈdx; dy; dz, ÑÈÐ Ö ÞÐ ÛÐÚ ÙÜÔÛÌÛÈÊÓÌ ÔÌÚ x; y; z
2
ÛÖÜ ÙÎÓÌÐ ÖÜ ÑÖÔÛÈ ÙÛÖ Ö×ÖÐ Ö Ü×ÖÒÖÊÐ ÍÌÛÈÐ ÛÖ (d`) . ²ÌÔÐÑÈ , ÙÌ ÑÈÓ×ÜÒÖ ÊØÈÓÓÌÚ
ÙÜÔÛÌÛÈÊÓÌ ÔÌÚ Ó×ÖØÖÜ ÓÌ ÔÈ ÊØÈ ßÖÜÓÌ
ÁÞ. 9.1: ³Ü Ö È×Ö ÛÈ ×ÐÖ ÞØÎ ÙÐÓÈ ÑÈÓ×ÜÒÖ ÊØÈÓÓÈ ÙÜÙÛÎ ÓÈÛÈ ÙÜÔÛÌÛÈÊÓÌ ÔàÔ: (a) ÙÝÈÐØÐÑÖ ÑÈÐ (b) ÑÜÒÐÔËØÐÑÖ .
488 ¹°»¿Ãº¾²À°»»° ÁÃÁÂ¶»°Â° ÁÃ¼Â´Â°²»´¼Ç¼
3
X
(d`)2 = gij dqi dqj :
i;j=1
OÐ ×ÖÙÖ ÛÎÛÌÚ gij ÌÐ ÔÈÐ, ÌÔ ÊÌ ÔÌÐ, ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌÐÚ ÛàÔ q1 , q2 , ÑÈÐ q3 , ÑÈÐ È×ÖÛÌÒÖÜ Ô ÛÎ

ÓÌÛØÐÑÎ ÛÖÜ ÑÈÓ×ÜÒÖ ÊØÈÓÓÖÜ ÙÜÙÛÎ ÓÈÛÖÚ (q1 , q2 , q3 ). ÁÛÐÚ ÑÈØÛÌÙÐÈÔÌ Ú ÙÜÔÛÌÛÈÊ-
ÓÌ ÔÌÚ Î ÓÌÛØÐÑÎ ÌÐ ÔÈÐ ×ÖÒÜ È×ÒÎ :
8
< 1 an i=j
gij = ; i; j = x; y; z:
:
0 an i 6= j
¾Ð ×ÖÙÖ ÛÎÛÌÚ g ij ×ØÖÙËÐÖØÐ ÍÖÜÔ ×ÒÎ ØàÚ ÛÖ ÑÈÓ×ÜÒÖ ÊØÈÓÓÖ
*
ÙÜ ÙÛÎÓÈ ÑÈÐ
Ó×ÖØÖÜ Ô ÔÈ Ü×ÖÒÖÊÐÙÛÖÜ Ô ÌÜ ÑÖÒÈ Ö ÛÈÔ ÖÐ ÌÕÐÙà ÙÌÐÚ (9.8) ÌÐ ÔÈÐ ÊÔàÙÛÌ Ú. ¿ØÈÊÓÈ-
ÛÐÑÈ , ÛÖ ÛÌ Ì ÞÖÜÓÌ
@x @x @x
dx = dq1 + dq2 + dq3 ;
@q1 @q2 @q3
Ö×Ö ÛÌ
X @x @x
(dx)2 = dq dq :
@qi @qj i j
i;j
¾ÓÖÐÈ ÉØÐ ÙÑÖÜÓÌ ÛÈ (dy)2 ÑÈÐ (dz)2 , Ö×Ö ÛÌ

X @x @x @y @y @z @z
(d`)2 = + + dq dq ;
@qi @qj @qi @qj @qi @qj i j
i;j
ËÎÒÈËÎ
@x @x @y @y @z @z
gij = + + : (9:11)
@qi @qj @qi @qj @qi @qj
¿ÈØÈÛÎØÖÜ ÓÌ Ö ÛÐ gij = gji .
´ÝÖ ÙÖÔ ÛÖ ÑÈÓ×ÜÒÖ ÊØÈÓÓÖ ÙÜ ÙÛÎÓÈ ×ØÖÙËÐÖØÐ ÍÌÐ ×ÒÎ ØàÚ ÛÖ ÙÎÓÌÐ Ö P , ÛÈ
ËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ e^1 ; e^2 ÑÈÐ e^3 È×ÖÛÌÒÖÜ Ô ÓÐÈ ÉÈ ÙÎ ÙÛÖÔ ÛØÐËÐÈ ÙÛÈÛÖ ÌÜÑÒÌÐ ËÌÐÖ Þà ØÖ.
ÁÜÔÌ×à Ú, ÛÖ ËÐÈ ÔÜÙÓÈ d` ` Ó×ÖØÌÐ ÔÈ ÌÑÝØÈÙÛÌÐ ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌÐ ÈÜÛà Ô. ³ÎÒÈËÎ Ó×Ö-
ØÖÜ ÓÌ ÔÈ ÊØÈ ßÖÜÓÌ
d`` = h1 (q) dq1 e^1 + h2 (q) dq2 e^2 + h3 (q)dq3 e^3 ; (9:12a)
*
O ÈÔÈÊÔà ÙÛÎÚ ×ÖÜ ÌÔËÐÈÝÌ ØÌÛÈÐ ÊÐÈ ÊÌÔÐÑÈ ÑÈÓ×ÜÒÖ ÊØÈÓÓÈ ÙÜÙÛÎ ÓÈÛÈ, ÈÔÈÒÒÖÐ àÛÌÚ ÓÖØÝÌ Ú Ñ.Ò×.
×ÈØÈ×Ì Ó×ÌÛÈÐ ÙÌ ÌÐËÐÑÌÜÓÌ ÔÈ ÉÐÉÒÐ È ³ÐÈÝÖØÐÑÎ Ú ²ÌàÓÌÛØÐ ÈÚ ÑÈÐ ²ÌÔÐÑÎ Ú ·ÌàØÐ ÈÚ ÛÎÚ ÁÞÌÛÐÑÖ ÛÎÛÈÚ. °Ú
ÑÖÐÛÈ ÕÌÐ Ì×Ð ÙÎÚ ÛÖ ¸.³. ±Ì ØÊÈËÖÚ ÑÈÐ ².¹. ºÌÖÔÛÈ ØÎÚ, ³ÐÈÔÜÙÓÈÛÐÑÎ °ÔÈ ÒÜÙÎ, ´ÑËÖ ÙÌÐÚ ÁÜÓÌà Ô (1996).
9.1 »´ÂÀ¸¹¶ ¹°»¿Ãº¾²À°»»Ç¼ ÁÃ¼Â´Â°²»´¼Ç¼ 489
Ö ×ÖÜ h1 ; h2 ; h3 ÌÐ ÔÈÐ ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌÐÚ ÛàÔ q1 ; q2 ÑÈÐ q3 . °Ô ÛÖ ÙÜ ÙÛÎÓÈ ÛàÔ q1 ; q2 ; q3

ÌÐ ÔÈÐ ÖØÏÖÊà ÔÐÖ, ËÎÒÈËÎ ÈÔ ÐÙÞÜ ÌÐ

eî 1 e^j = 1; i=j
0; i 6= j;
×ÈÐ ØÔÖÜÓÌ
(d`)2 = (h1 dq1)2 + (h2dq2 )2 + (h3dq3)2: (9:12b)

³ÎÒÈËÎ , ÊÐÈ ÖØÏÖÊà ÔÐÈ ÑÈÓ×ÜÒÖ ÊØÈÓÓÈ ÙÜÙÛÎ ÓÈÛÈ ÐÙÞÜ ÌÐ
8
< h2i ; i=j
gij = (ËÐÈÊà ÔÐÈ ÓÌÛØÐÑÎ ). (9:13)
:
0; i 6= j
ÁÜÔÎ ÏàÚ, ÙÛÐÚ ÌÝÈØÓÖÊÌ Ú, ×ÌØÐÖØÐÍÖ ÓÈÙÛÌ ÙÌ ÑÈÓ×ÜÒÖ ÊØÈÓÓÈ ÙÜÙÛÎ ÓÈÛÈ ×ÖÜ
ÌÐ ÔÈÐ ÖØÏÖÊà ÔÐÈ. ÂÖ ÛÌ ÖÐ ×ÖÙÖ ÛÎÛÌÚ hi , ×ÖÜ ÒÌ ÊÖÔÛÈÐ ÙÜÔÛÌÒÌÙÛÌ Ú ÑÒÐ ÓÈÑÈÚ, ×ØÖÙ-
ËÐÖØÐ ÍÖÜÔ Ö ÒÌÚ ÛÐÚ ×ÖÙÖ ÛÎÛÌÚ ×ÖÜ ÙÞÌÛÐ ÍÖÔÛÈÐ ÓÌ ÛÖ ÙÜ ÙÛÎÓÈ (q1 ; q2 ; q3). °×Ö ÛÎ
ÙÞÌ ÙÎ (9.12b) ×ØÖÑÜ ×ÛÌÐ Ö ÛÐ Î ÓÌÛÈÑÐ ÔÎÙÎ ÑÈÛÈ ÓÎ ÑÖÚ ÛÎÚ ÙÜÔÛÌÛÈÊÓÌ ÔÎÚ qi , Ö ÛÈÔ
Î ÙÜÔÛÌÛÈÊÓÌ ÔÎ ÓÌÛÈÉÈ ÒÒÌÛÈÐ ÑÈÛÈ dqi , ÌÐ ÔÈÐ dì = hi dqi . ³ÎÒÈËÎ Î ×ÖÙÖ ÛÎÛÈ hi dqi
Ì ÞÌÐ ×È ÔÛÈ ËÐÈÙÛÈ ÙÌÐÚ ÓÎ ÑÖÜÚ ÌÔà ÛÖ ÓÌ ÊÌÏÖÚ qi ËÌÔ Ì ÞÌÐ ÈÔÈÊÑÈÙÛÐÑÈ ËÐÈÙÛÈ ÙÌÐÚ
ÓÎ ÑÖÜÚ. ´ÛÙÐ ÛÖ hi ÌÐ ÔÈÐ Ö ÙÜÔÛÌÒÌÙÛÎ Ú ×ÖÜ ÑÈ ÔÌÐ ÛÎÔ ×ÖÙÖ ÛÎÛÈ hi dqi ÓÎ ÑÖÚ,
ËÎÒÈËÎ È×ÖÑÈÏÐÙÛÈ ÛÎÔ ÑÒÐ ÓÈÑÈ. °Ô ÛÖ ËÐÈ ÔÜÙÓÈ ÏÌ ÙÎÚ ÛÖÜ ÙÎÓÌÐ ÖÜ P ÌÐ ÔÈÐ r,
Î ÌÕÐ ÙàÙÎ (9.12a) ÙÜÔÌ×È ÊÌÛÈÐ
eî =
1 @ r = 1 @x e^ + @y e^ + @z e^ : (9:14)
h @q h @q x @q y @q z
i i i i i i
¶ ÙÞÌ ÙÎ (9.14) ÌÑÝØÈ ÍÌÐ ÛÈ ÓÖÔÈËÐÈÐ È ËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ ÙÛÖ ÙÜ ÙÛÎÓÈ (q1; q2; q3 ) àÚ

ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ ÛàÔ ÓÖÔÈËÐÈÐ àÔ ËÐÈÔÜÙÓÈ ÛàÔ e^x ; e^y ; e^z , Ö ÛÈÔ ËÐ ÔÖÔÛÈÐ ÖÐ ÙÞÌ ÙÌÐÚ (9.8).
hi dqi , Ó×ÖØÖÜ ÓÌ ÔÈ ÌÑÝØÈ ÙÖÜÓÌ ÙÛÖÐÞÌÐà ËÌÐÚ
¾ÛÈÔ ÊÔàØÐ ÍÖÜÓÌ ÛÐÚ ×ÖÙÖ ÛÎÛÌÚ
Ì×ÐÝÈ ÔÌÐÌÚ ÑÈÐ Ö ÊÑÖÜÚ ÙÛÖ ÙÜ ÙÛÎÓÈ (q1; q2; q3 ). ´ÛÙÐ, ÛÖ ÙÛÖÐÞÌÐà ËÌÚ ÛÓÎ ÓÈ ÛÎÚ
^3 ÌÐÔÈÐ dS12 = (d`1)(d`2) = h1 h2 dq1 dq2, ËÎÒÈËÎ
Ì×ÐÝÈÔÌÐÈÚ ×ÖÜ ÌÐÔÈÐ ÑÈÏÌÛÎ ÙÛÖ e

dSij = hi hj dqi dqj : (9:15)

*
´×Ð ÙÎÚ, Ö ÙÛÖÐÞÌÐà ËÎÚ Ö ÊÑÖÚ ÌÐ ÔÈÐ
d3 r = dV = d`1 d`2 d`3 = h1h2h3 dq1dq2dq3 : (9:16)

*
²ÌÔÐÑÈ , ÙÛÎÔ Ì ÑÝØÈÙÎ ÛÖÜ ÙÛÖÐÞÌÐà ËÖÜÚ Ö ÊÑÖÜ Ó×ÈÐ ÔÌÐ Î ÖØÐ ÍÖÜÙÈ ÛÖÜ Jacobi Î Ö×ÖÐ È ÌËà ÊÐ ÔÌÛÈÐ
h1 h2 h3 (ÑÖÐ ÛÈÕÌ ´Ë. 13.7, ÂÖ ÓÖÚ II).

490 ¹°»¿Ãº¾²À°»»° ÁÃÁÂ¶»°Â° ÁÃ¼Â´Â°²»´¼Ç¼
¿ÈØÈ ËÌÐÊÓÈ 1: ·È ÌÑÝØÈ ÙÖÜÓÌ ÛÐÚ ×ÐÖ ×È Ôà ×ÖÙÖ ÛÎÛÌÚ ÙÛÎÔ ×ÌØÐ ×ÛàÙÎ ÛàÔ
ÙÝÈÐØÐÑà Ô ÙÜÔÛÌÛÈÊÓÌ ÔàÔ, ×ÖÜ ÈÔÈÝÌ ØÈÓÌ ÒÐ ÊÖ ÔàØÐ ÛÌØÈ.
´ÞÖÜÓÌ
x = r cos f sin ; y = r sin f sin ; z = r cos :

ÁÜÔÌ×à Ú,
@x
@r
= cos f sin ; @x
@f
= ÿ r sin f sin ; @x
@
= r cos f cos ;
@y
@r
= sin f sin ; @@yf = r cos f sin ; @y
@
= r sin f cos ;
@z @z @z
@r
= cos ; @f = 0; @
= ÿr sin :
@x 2 @y 2 @z 2

h2r =
@r
+ @r + @r = cos2 f sin2 + sin2 sin2f + cos2 = 1:
¾ÓÖÐÈ,
h2 = r2 kai h2f = (r sin )2 ;
ËÎÒÈËÎ ,
(d`)2 = (dr)2 + r2(d)2 + r2 sin2 (df)2: (9:17)

ÂÈ ÙÛÖÐÞÌÐà ËÎ ÛÓÎ ÓÈÛÈ Ì×ÐÝÈ ÔÌÐÈÚ ÌÐ ÔÈÐ
dS12 = r dr d (ÑÈ ÏÌÛÖ ÙÛÖ e^f ),

dS13 = r sin dr d f (ÑÈ ÏÌÛÖ ÙÛÖ e^ ), (9:18a)
dS23 = r2 sin df d (ÑÈ ÏÌÛÖ ÙÛÖ e^r ).
¾ ÙÛÖÐÞÌÐà ËÎÚ Ö ÊÑÖÚ ÌÐ ÔÈÐ
d3 r = dV = r2 sin dr df d: (9:18b)

ÂÈ ÓÖÔÈËÐÈÐ È ËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ ÑÈÛÈ ÓÎ ÑÖÚ ÛàÔ ÈÕÖ ÔàÔ ÌÐ ÔÈÐ
9.2 ¿°À°²Ç²¾¸ »¾¼°³¸°¸Ç¼ ³¸°¼ÃÁ»°ÂÇ¼ 491
f f
e^r = cos sin e^x + sin sin e^y + cos e^z ;
f
e^f = ÿ sin e^x + cos e^y + 0; f (9:19)
f f
e^ = cos cos e^x + sin cos e^y ÿ sin e^z :
OÐ ÙÞÌ ÙÌÐÚ (9.19) Ó×ÖØÖÜ Ô ÔÈ ×ØÖÑÜ ßÖÜÔ ÑÈÐ ÓÌ ×ÐÖ ÙÛÖÐÞÌÐà ËÌÐÚ ÛØÖ ×ÖÜÚ.
´Ü ÑÖÒÈ Ì×ÐÉÌÉÈÐà ÔÌÛÈÐ Ö ÛÐ ÛÈ ËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ e^r , e^ , e^f ÌÐ ÔÈÐ ÖØÏÖÑÈÔÖÔÐÑÈ ÑÈÐ Ö ÛÐ
Ö ×Ð ÔÈÑÈÚ ( o) ×ÖÜ ÛÈ ÙÜÔËÌ ÌÐ ÓÌ ÛÈ e^x , e^y , e^z ÌÐ ÔÈÐ
0
e^r
1 0
cos sin f sin f sin cos 10 e^x 1
@ e^ A = @ cos cos f sin f cos sin A@ e^y A:
f cos f
ÿ
e^f ÿ sin 0 e^z

¾ ×Ð ÔÈÑÈÚ ÈÜÛÖ Ú ÌÐ ÔÈÐ ÖØÏÖÊà ÔÐÖÚ, ËÎÒÈËÎ ( o ) T = ( o) 1 ÿ
. ÁÜÔÌ×à Ú, Ö ÓÌÛÈÙÞÎÓÈ-
ÛÐÙÓÖ Ú ÈÔÛÐÙÛØÌ ÝÌÛÈÐ ÌÜ ÑÖÒÈ:
0
e^x
1 0
cos sin f cos f cos sin f 10 e^r 1
f sin f cos cos f A@ e^ A:
ÿ
@ e^y A = @ sin sin
e^z cos sin 0 e^f
&
ÿ
9.2 ¿ÈØÈ ÊàÊÖÐ ÓÖÔÈËÐÈÐ àÔ ËÐÈÔÜÙÓÈ ÛàÔ
TÈ ÓÖÔÈËÐÈÐ È ËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ ÙÌ ÑÈÓ×ÜÒÖ ÊØÈÓÓÌÚ ÖØÏÖÊà ÔÐÌÚ ÙÜÔÛÌÛÈÊÓÌ ÔÌÚ, ÙÌ
ÈÔÛÐËÐÈÙÛÖÒÎ ÓÌ ÛÐÚ ÑÈØÛÌÙÐÈÔÌ Ú ÙÜÔÛÌÛÈÊÓÌ ÔÌÚ, ÈÒÒÈ ÍÖÜÔ ×ØÖÙÈÔÈÛÖÒÐÙÓÖ È×Ö
ÙÎÓÌÐ Ö ÙÌ ÙÎÓÌÐ Ö. ÁÜÔÌ×à Ú, ÌÔ ÊÌ ÔÌÐ,
@ eî
6= 0:
@qj
´×ÌÐËÎ Ö ÓàÚ eî 1 eî = 1, Ì ÞÖÜÓÌ
@ @ eî
(ê 1 e^ ) = 0
@qj i i
Î eî 1
@qj
= 0;
ËÎÒÈËÎ ÛÖ ËÐÈ ÔÜÙÓÈ @ eî =@qj ÌÐ ÔÈÐ ×È ÔÛÖÛÌ ÑÈ ÏÌÛÖ ÙÛÖ ËÐÈ ÔÜÙÓÈ eî . ³ÐÈÑØÐ ÔÖÜÓÌ
Ûà ØÈ ËÜ Ö ×ÌØÐ×Ûà ÙÌÐÚ:
(i) i = j. ´ÙÛà i = 1. ÂÖ ÛÌ

@ e^1
@q1
a
= 2 e^2 + 3 e^3 :a (9:20)
(ii) i 6= j. ¿.Þ. i = 1; j = 2. ¾×Ö ÛÌ

492 ¹°»¿Ãº¾²À°»»° ÁÃÁÂ¶»°Â° ÁÃ¼Â´Â°²»´¼Ç¼
@ e^1
@q2
b
= 2 e^2 + 3 e^3 : b
°ÒÒÈ , ÊÐÈ ÒÖ ÊÖÜÚ ÙÜÓÓÌÛØÐ ÈÚ, b3 = 0 , Ö×Ö ÛÌ
@ e^1
@q2
b
= 2 e^2 : (9:21)
°×ÖÓÌ ÔÌÐ ÔÈ Ü×ÖÒÖÊÐ ÙÖÜÓÌ ÛÖÜÚ ÙÜÔÛÌÒÌÙÛÌ Ú a2 ; a3 ÑÈÐ b2 . A×Ö ÛÎ ÙÞÌ ÙÎ (9.20)
ÉØÐ ÙÑÖÜÓÌ (ÓÌÛÈ È×Ö ×ÈØÈÊÖÔÛÐÑÌ Ú ËÐÈÝÖØÐ ÙÌÐÚ)

@ e^1 1 @r @ 1 @r
a2 = e^2 1
@q1
= h2 @q2
1
@q1 h1 @q1
2
ej: (9:14)3

= h1 h1 @q@ r @2r 1 @ 1
+ @r @r
2 @q12 h2 @q1 h1 @q2 @q1
1 1
1 2
= h 1h @q@ r @2r
2 @q12
1
1 2

= h 1h @ @r @r 1 @2r @r
1 2 1 @q2 @q1
@q h1 h2 @q1 @q2 @q1
1 ÿ 1

= h1
ÿ
@ 1 @r @r
+ 1 @r @ 1 @r
2 2 h1 @q1 @q1
@q
1
h2 @q1 @q2 h1 @q1
1

= h1 + h e^1 1 @@qe^1
@h1 h1
@q
= h1 @h1
;
2 @q2
ÿ ÿ
2 2 2 2
ËÎÒÈËÎ
a2 = 1@h1
:
h2 @q2
ÿ
¾ÓÖÐÈ, ÉØÐ ÙÑÖÜÓÌ
a3 = 1 @h1 ;
h3 @q3
ÿ
ËÎÒÈËÎ
9.3 ³¸°Ä¾À¸¹¾¸ Â´º´ÁÂ´Á 493
@ eî X 1 @hi
= e^j : (9:22)
@qi j=i hj @qj
ÿ
¶ ÙÞÌ ÙÎ (9.21) ËÐ ÔÌÐ
@ e^1
b2 = e^2 1
@q2
:
AÒÒÈ
@ e^ @ e^
e^2 1 e^1 = 0 ) e^2 1 1 + e^1 1 2 = 0:
@q2 @q2
°ØÈ,

@ e^1
b2 = e^2 1
@q2
= ÿe^1 1 @@qe^2 = ÿe^1 1 ÿ
1 @h2
e^ ÿ
1 @h2 e^
h1 @q1 1 h3 @q3 3
2
= h1 @h 2 e^ e^ + 1
@q 1 1 h
1
@h2
@q
^1 1 e^3 = h1 @h
e|{z}
@q
2:
1 1 3 3 1 1
=0
³ÎÒÈËÎ
@ eî 1 @hj ;
= e^j i 6= j : (9:23)
@qj hi @qi
¾Ð ÙÞÌ ÙÌÐÚ (9.22) ÑÈÐ (9.23) ÌÐ ÔÈÐ ×ÖÒÜ ÉÈÙÐÑÌ Ú ÊÐÈ Ö ÙÈ ÏÈ ÈÑÖÒÖÜÏÎ ÙÖÜÔ ÙÛÖ
Ì×Ö ÓÌÔÖ ÌËÈ ÝÐÖ.
9.3 ³ÐÈÝÖØÐÑÖÐ ÛÌÒÌÙÛÌ Ú
¾Ð ×ÐÖ ÊÔàÙÛÖÐ ËÐÈÝÖØÐÑÖÐ ÛÌÒÌÙÛÌ Ú (grad, div, Laplacian) ÌÑÝØÈ ÍÖÔÛÈÐ àÚ
ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌÐÚ ÛÖÜ ÊÔàÙÛÖÜ ÓÈÚ ÙÌ ÑÈØÛÌÙÐÈÔÌ Ú ÙÜÔÛÌÛÈÊÓÌ ÔÌÚ ÛÌÒÌÙÛÎ
@
r
r = e^x @x + e^y @y@ + e^z @z@ : (9:24)
¾Ð ×ÐÖ ×È Ôà ËÐÈÝÖØÐÑÖÐ ÛÌÒÌÙÛÌ Ú Ó×ÖØÖÜ Ô ÔÈ Ü×ÖÒÖÊÐÙÛÖÜ Ô ÑÈÐ ÙÌ ÑÈÓ×ÜÒÖ ÊØÈÓ-
ÓÈ ÙÜÙÛÎ ÓÈÛÈ ÙÜÔÛÌÛÈÊÓÌ ÔàÔ, ÓÌ ÛÎ ÉÖÎ ÏÌÐÈ ÛàÔ ÌÕÐÙà ÙÌàÔ (9.22) ÑÈÐ (9.23), ÑÈÐ
ÈÝÖÜ ÌÑÝØÈ ÙÖÜÓÌ ÛÖÔ ÛÌÒÌÙÛÎ r

r ÙÛÐÚ ÙÜÔÛÌÛÈÊÓÌ ÔÌÚ ÈÜÛÌ Ú.
9.3.1 ¶ ÑÒÐ ÙÎ ÓÐÈÚ ÉÈÏÓàÛÎ Ú ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎÚ
H ÑÒÐ ÙÎ (grad) ÌÐ ÔÈÐ Ì ÔÈ ËÐÈ ÔÜÙÓÈ ÛÖ Ö×ÖÐ Ö ×ÈÐ ØÔÖÜÓÌ È×Ö ÓÐÈ ÉÈÏÓàÛÎ ÙÜÔÈ ØÛÎ-
ÙÎ (ÙÌ ÑÈØÛÌÙÐÈÔÌ Ú ÙÜÔÛÌÛÈÊÓÌ ÔÌÚ) àÚ ÌÕÎ Ú:

494 ¹°»¿Ãº¾²À°»»° ÁÃÁÂ¶»°Â° ÁÃ¼Â´Â°²»´¼Ç¼
C = e^x @@xC + e^y @@yC + e^z @@zC :

r
r (9:25)
¾Ð ÛØÌÐÚ ×ØÖÉÖÒÌ Ú ÛÖÜ ËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÖÚ r
r C ÌÐ ÔÈÐ
(r
r C)x = @@xC ; ( C)y = @@yC kai ( C)z = @@zC :
r
r r
r
¿ÈØÛÎØÖÜ ÓÌ Ö ÛÐ
@ C = d C y= stau:;
@x d`x z=stau :
ÓÌ ÈÔÈ ÒÖÊÎ Ì ÑÝØÈÙÎ ÊÐÈ ÛÐÚ C C

@ =@y ÑÈÐ @ =@z. »Ì ÈÔÈ ÒÖÊÖ ÛØÖ ×Ö, ÙÌ ÑÈÓ×Ü-
ÒÖ ÊØÈÓÓÌÚ ÙÜÔÛÌÛÈÊÓÌ ÔÌÚ ÊØÈ ÝÖÜÓÌ
r
r C = ( C)q e^1 + ( C)q e^2 + ( C)q e^3 ;
r
r
1 r
r
2 r
r
3
Ö ×ÖÜ
(
r
r C)q = dd`C q2 =stau: = h1 d Cq2 =stau: =
1@ ; C
1
1 q3 =stau: 1 dq1 q3 =stau: h1 @q1
( C )q = h1 @
;
C ( C )q = h1 C
@
2 @q2 3 @q3
r
r r
r
2 3
Î
grad C = r
r C = he^11 @@qC1 + he^22 @@qC2 + he^33 @@qC3 : (9:26)
³ÎÒÈËÎ Ö ÛÌÒÌÙÛÎ Ú r
r (ÛÌÒÌÙÛÎ Ú nabla) ÊØÈ ÝÌÛÈÐ
r
r = he^1 @q@ + he^2 @q@ + he^3 @q@ : (9:27)
1 1 2 2 3 3
ÁÛÎÔ ÌÕÐ ÙàÙÎ (9.27), ÙÑÖ ×ÐÓÈ, ÖÐ ×ÖÙÖ ÛÎÛÌÚ eî =hi ÊØÈ ÝÖÔÛÈÐ ÈØÐÙÛÌØÈ ÛÖÜ ÛÌÒÌ-
ÙÛÎ @=@qi , ÑÈÏÖ ÙÖÔ Ö ÛÌÒÌÙÛÎ Ú ÈÜÛÖ Ú ËÌÔ ËØÈ ×È Ôà Ù' ÈÜÛÌ Ú ÈÒÒÈ ÓÖ ÔÖ ÙÛÎ
ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ ×ÖÜ ÉØÐ ÙÑÌÛÈÐ ËÌÕÐÈ ÛÖÜ (ÙÌ ÑÈØÛÌÙÐÈÔÌ Ú ÙÜÔÛÌÛÈÊÓÌ ÔÌÚ Î ÙÌÐØÈ ÊØÈ-
ÝÎ Ú ËÌÔ ×ÈÐ ÍÌÐ ØÖ ÒÖ).
9.3.2 ¶ È×Ö ÑÒÐÙÎ (divergence) ËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÖÚ
MÌ ÛÖÔ ÛÌÒÌÙÛÎ ÈÜÛÖ Ô ×ÈÐ ØÔÖÜÓÌ Ì ÔÈ ÉÈÏÓàÛÖ ÓÌ ÊÌÏÖÚ, ÛÖ Ö×ÖÐ Ö ÙÜÓÉÖÒÐ ÍÖÜÓÌ

9.3 ³¸°Ä¾À¸¹¾¸ Â´º´ÁÂ´Á 495
r
r1 A A
, 4 , ÕÌÑÐÔà ÔÛÈÚ È×Ö Ì ÔÈ ËÐÈ ÔÜÙÓÈ A . ÁÌ ÑÈØÛÌÙÐÈÔÌ Ú ÙÜÔÛÌÛÈÊÓÌ ÔÌÚ Î ÙÞÌ-
ÛÐÑÎ Ì ÑÝØÈÙÎ ÌÐ ÔÈÐ È×ÒÎ :
r
r1 A = @A x @Ay @Az
+ + :
@x @y @z
(9:28)
*
ÂÖ Ð ËÐÖ Ó×ÖØÖÜ ÓÌ ÔÈ ÑÈ ÔÖÜÓÌ ÑÈÐ ÙÌ ÑÈÓ×ÜÒÖ ÊØÈÓÓÌÚ ÙÜÔÛÌÛÈÊÓÌ ÔÌÚ . ²ØÈ ÝÖÜÓÌ
A = A1 e^1 + A2 e^2 + A3 e^3 ÑÈÐ

r
r1 A = he^1 @q@ + he^2 @q@ + he^3 @q@ 1 (A1e^1 + A2 e^2 + A3e^3): (9:29)
1 1 2 2 3 3
ÁÛÎ ÙÞÌ ÙÎ (9.29) ÖÐ ÛÌÒÌÙÛÌ Ú @=@q1 ; @=@q2 ; @=@q3 ËØÖÜÔ ÙÌ ÖÛÐËÎ ×ÖÛÌ ÉØÐ ÙÑÌÛÈÐ
ËÌÕÐÈ ÛÖÜÚ, ËÎÒÈËÎ ÛÖ ÙÖ ÙÛÈ ÓÖÔÈËÐÈÐ È ËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ e^1 ; e^2 ÑÈÐ e^3 - ÓÎÔ ÕÌÞÔÈ ÛÌ ÛÐÚ
ÌÕÐÙà ÙÌÐÚ (9.22) ÑÈÐ (9.23)! - Ö ÙÖ, ÝÜÙÐÑÈ , ÑÈÐ ÙÛÈ ÓÌÊÌ ÏÎ A1 ; A2 ÑÈÐ A3 . »Ö ÔÖ
ÓÌÛÈ È×Ö ÛÎ ËØÈ ÙÎ ÈÜÛÎ ×ÈÐ ØÔÖÜÓÌ ÛÖ ÌÙàÛÌØÐÑÖ ÊÐÔÖ ÓÌÔÖ ÛàÔ ËÐÈÔÜÙÓÈ ÛàÔ ×ÖÜ
×ØÖÑÜ ×ÛÖÜÔ. ´ÞÖÜÓÌ

r
r1 A = he^1 @q@ (A1 e^1 + A2 e^2 + A3 e^3 ) + he^2 @q@ (A1 e^1 + A2 e^2 + A3 e^3 ) +
1 1
1 1 2 2

e^3 @
(A e^ + A2e^2 + A3e^3 ) :
h3 @q3 1 1
1
°ÒÒÈ
@ @A @ e^
( A1 e^1 ) = e^1 1 + A1 1 ;
@q1 @q1 @q1
Ö×Ö ÛÌ
e^1 @
(A e^ ) = 1 @A1 + A1 e^ 1 @ e^1 ;
h1 @q1 1 1 h1 @q1 h1 1 @q1
1
ËÎÒÈËÎ
e^1 @
(A e^ ) = 1 @A1 :
h1 @q1 1 1 h1 @q1
1 (9:30a)
*
²ÐÈ Ì ÔÈÔ È ÒÒÖ, ÐÙÖËÜ ÔÈÓÖ ÖØÐÙÓÖ ÑÖÐ ÛÈÕÌ ¿ØÖ ÉÒÎÓÈ 9.3.13, ËÎÒÈËÎ
A = 1lim 1
A n^ dS:
V 0 1V
r
r1 1
!
s
496 ¹°»¿Ãº¾²À°»»° ÁÃÁÂ¶»°Â° ÁÃ¼Â´Â°²»´¼Ç¼
´×Ð ÙÎÚ,
@
(A e^ ) = e^2 @A 2 + A @ e^2 = e^ @A2 + e^ A2 @h1 (9:30b)
@q1 2 2 @q1 2 @q
1
2 @q
1
1 h @q
2 2
ÑÈÐ
@
(A e^ ) = e^3 @A
@q1 3 3
3 + e^ A3 @h1 :
@q1 1 h3 @q3
(9:30c)
³ÎÒÈËÎ
e^1 @
(A e^ ) = A2 @h1 ; e^1 1 @ (A e^ ) = A3 @h1 :
h1 @q1 2 2 h1 h2 @q2 h1 @q1 3 3 h1 h3 @q3
1
°ØÈ
e^1 @ A 1 @A1 A2 @h1 A3 @h1

= + +
h1 @q1 h1 @q1 h1 h2 @q2 h1 h3 @q3
1 : (9:31a)
¾ÓÖÐÈ, ÓÌ ÑÜÑÒÐÑÎ ÌÔÈÒÒÈÊÎ ÛàÔ ËÌÐÑÛà Ô, ×ÈÐ ØÔÖÜÓÌ
e^2 @ A 1 @A2 A3 @h2 A1 @h2

= + +
h2 @q2 h2 @q2 h2 h3 @q3 h2 h1 @q1
1 ; (9:31b)
e^3 @ A 1 @A3 A1 @h3 A2 @h3

= + +
h3 @q3 h3 @q3 h3 h1 @q1 h3 h2 @q2
1 : (9:31c)
´ÛÙÐ, ÛÌÒÐÑÈ ,

r
r1 A = h1 @A1 A1 @h2 A1 @h3
+ + +
1 @q1 h2 h1 @q1 h3 h1 @q1

1 @A2 A2 @h1 A2 @h3
+ + +
h2 @q2 h1 h2 @q2 h3 h2 @q2

1 @A3 A3 @h1 A3 @h2
+ + :
h3 @q3 h1 h3 @q3 h2 h3 @q3
¿ÐÖ ÑÖÓßÈ ÑÈÐ ÙÜÓÓÌÛØÐÑÈ , ÈÜÛÎ ÊØÈ ÝÌÛÈÐ

r
r1 A = h h1 h @q@ (A1 h2 h3 ) + @q@ (A2 h1 h3 ) + @q@ (A3 h1 h2 ) : (9:32)
1 2 3 1 2 3
9.3 ³¸°Ä¾À¸¹¾¸ Â´º´ÁÂ´Á 497
9.3.3 O ÙÛØÖÉÐÒÐÙÓÖ Ú ËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÖÚ
»Ì ÛÖÔ ÛÌÒÌÙÛÎ ÈÜÛÖ Ô, È×Ö Ì ÔÈ ËÐÈ ÔÜÙÓÈ A ×ÈÐ ØÔÖÜÓÌ Ì ÔÈ È ÒÒÖ ËÐÈ ÔÜÙÓÈ
(ßÌÜËÖËÐÈ ÔÜÙÓÈ), ÛÖ Ö×ÖÐ Ö ÙÜÓÉÖÒÐ ÍÖÜÓÌ r

r2 A curl A rot A
, Î . ÁÌ ÑÈØÛÌÙÐÈÔÌ Ú
ÙÜÔÛÌÛÈÊÓÌ ÔÌÚ Ì ÞÖÜÓÌ ÛÎ ÊÔàÙÛÎ ÙÌ ÓÖØÝÎ ÖØÐ ÍÖÜÙÈÚ ÙÞÌ ÙÎ
e^x e^y e^z

A= @ @ @

r
r2

@x @y @z
:
(9:33)

Ax Ay Az
ÁÌ ÑÈÓ×ÜÒÖ ÊØÈÓÓÌÚ ÙÜÔÛÌÛÈÊÓÌ ÔÌÚ ÊØÈ ÝÖÜÓÌ

r
r2 A = he^1 @q@ + he^2 @q@ + he^3 @q@ 2 (A1 e^1 + A2e^2 + A3 e^3 ):
1 1 2 2 3 3
¿ØÖÞàØÈ ÓÌ Ö ×àÚ ÑÈÐ ÙÛÎÔ ×ÌØÐ ×ÛàÙÎ ÛÎÚ È×Ö ÑÒÐÙÎÚ, ËÎÒÈËÎ Ö ÛÌÒÌÙÛÎ Ú @=@qj
ËØÈ Ö ÞÐ ÓÖ ÔÖ ÙÛÎÔ ×ÖÙÖ ÛÎÛÈ Aj ÈÒÒÈ ÑÈÐ ÙÛÈ ÓÖÔÈËÐÈÐ È ËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ e^j ×ÖÜ ÉØÐ -
ÙÑÖÔÛÈÐ ËÌÕÐÈ ÛÖÜ. ´ÛÙÐ

e^1 @
h1 @q1
^1) = e^1 h2 e^1 @A
2 (A 1 e
@q
1 + A1 e^ 2 @ e^1
1 @q
1 1 h1 1

= Ah 1 e^1 2 1 @h1
e^ ÿ
1 @h1 e^
h2 @q2 2 h3 @q3 3
ÿ
1
A1 @h1
= ÿ (ê 2 e^ ) ÿ A1 @h1 (ê 2 e^ )
h1 h2 @q2 1 2 h1 h3 @q3 1 3
= hAh1 @h1 A @h1

e^2 ÿ 1 e^ :
h1 h2 @q2 3
1 3 @q3

e^2 @
h2 @q2
^1) = Ah 1 e^2 2 @@qe^1
2 (A 1 e + h1@A1
@q
(ê2 2 e^1 ) = ÿ h1 @A
@q
1 e^ ;
3
2 2 2 2 2 2

e^3 @ 1 @A1 (ê 2 e^ ) + A1 e^ 2 @ e^1
h3 @q3
^
2 (A 1 e 1 ) = h3 @q3 3 1 h3 3 @q3
= h1 @A1
e^2 :
3 @q3
³ÎÒÈËÎ
498 ¹°»¿Ãº¾²À°»»° ÁÃÁÂ¶»°Â° ÁÃ¼Â´Â°²»´¼Ç¼

A1 @h1 1 @A1 A1 @h1 1 @A1
r
r2 (A1 e^1 ) = +
h1 h3 @q3 h3 @q3
e^2 ÿ + e^
h1 h2 @q2 h2 @q2 3
Î
(A1e^1) = he^h2 @
(A 1 h 1 ) e^3 @
(A h )
h1 h2 @q2 1 1
1 3 @q3
r
r2 ÿ
Î

r
r2 (A1e^1) = h h1 h @
@q
@
h2 e^2 (A1 h1 ) ÿ h3 e^3 (A1 h1 ) :
@q
1 2 3 3 2
¾ÓÖÐÈ ÉØÐ ÙÑÖÜÓÌ ÑÈÐ ÛÖ ÙÛØÖÉÐÒÐÙÓÖ ÛàÔ È ÒÒàÔ ÙÜÔÐÙÛàÙà Ô:

r
r2 (A2e^2) = h h1 h h3 e^3
@
(A h ) ÿ h1 e^1 @q@ (A2 h2) ;
@q1 2 2
1 2 3 3

r
r2 (A3 e^3) = h h1 h @
@q2
@
h1 e^1 (A3 h3 ) ÿ h2 e^2 (A3 h3 )
@q1
1 2 3
(ÑÜÑÒÐÑÎ ÌÔÈÒÒÈÊÎ ÛàÔ ËÌÐÑÛà Ô). ÁÜÔÌ×à Ú,
(
r
r2 A = h h1 h h1 e^1
@
(A h ) ÿ @ (A h )
@q2 3 3 @q3 2 2
+
1 2 3
)
@
h2 e^2 (A h ) ÿ @ (A h )
@q3 1 1 @q1 3 3
+ h3 e^3 @q@ (A2 h2) ÿ @q@ (A1h1 )
1 2
*
Î , ×ÈØÈÙÛÈÛÐÑÈ ,
h1 e^1 h2 e^2 h3 e^3
r
r2 A = h h1 h @ @ @ : (9:34)
1 2 3 @q1 @q2 @q3
A1 h1 A2 h2 A3 h3
*
´×Ð ÙÎÚ, ÙÌ ÑÈ ÏÌ ÙÜ ÙÛÎÓÈ ÙÜÔÛÌÛÈÊÓÌ ÔàÔ (ÑÖÐ ÛÈÕÌ ¿ØÖ ÉÒÎÓÈ 9.3.14) Ì ÞÖÜÓÌ
( A )q = ( A) e^q = 1lim 1
A d``;
S 0 1S
r
r2 r
r2 1 1
!
c

^
Ö ×ÖÜ 1S Ì×ÐÝÈ ÔÌÐÈ ×ÌØÐÑÒÌÐÖ ÓÌÔÎ È×Ö ÛÖ ËØÖ ÓÖ c, ÑÈÐ d`` ÑÈ ÏÌÛÖ ÙÛÖ e^q .
9.3 ³¸°Ä¾À¸¹¾¸ Â´º´ÁÂ´Á 499
ÁÎÓÌÐ àÙÎ: ²ÐÈ ÔÈ ÉØÖÜ ÓÌ ÛÎÔ ÌÕÐ ÙàÙÎ (9.34), Ü×ÖÏÌ ÙÈÓÌ Ö ÛÐ e^1 2 e^2 = e^3
(ËÌÕÐÖ ÙÛØÖÝÖ ÙÜ ÙÛÎÓÈ). °Ô ÛÖ ÙÜ ÙÛÎÓÈ ÌÐ ÔÈÐ ÈØÐÙÛÌØÖ ÙÛØÖÝÖ Î Ì ÑÝØÈÙÎ (9.34)
ÈÒÒÈ ÍÌÐ ×ØÖ ÙÎÓÖ.
9.3.4 ¾ ÛÌÒÌÙÛÎ Ú Laplace Î r

2
¾ ÛÌÒÌÙÛÎ Ú ÈÜÛÖ Ú ÌÐ ÔÈÐ ÉÈÏÓàÛÖ Ú, ËÎÒÈËÎ ËÐ ÔÌÐ ÉÈÏÓàÛÖ ÓÌ ÊÌÏÖÚ Ö ÛÈÔ ËØÈ ÙÌ
ÉÈÏÓàÛÖ ÑÈÐ ËÐÈ ÔÜÙÓÈ Ö ÛÈÔ ËØÈ ÙÌ ËÐÈ ÔÜÙÓÈ. ¾ØÐ ÍÌÛÈÐ àÚ ÌÕÎ Ú:
r
2 C = div(grad
r( C)
r1 r
r
C)
Î r
2A = r
r(rr 1 A) ÿ r
grad(div A)
r 2(r
r 2 A) . (9:35)
*
·È ×ÌØÐÖØÐÙÛÖÜ ÓÌ ÙÛÎÔ Ì ÑÝØÈÙÎ ×ÖÜ ËØÈ ×È Ôà ÙÌ ÉÈÏÓàÛÎ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ . ÁÌ
ÑÈØÛÌÙÐÈÔÌ Ú ÙÜÔÛÌÛÈÊÓÌ ÔÌÚ, ÌÜ ÑÖÒÈ ÉØÐ ÙÑÖÜÓÌ
C) = @@xC2 + @@yC2 + @@zC2

2 2 2 2 2 2
( 2= @ + @ + @ : (9:36a)
@x @y @z2
2 2
r
r1 r
r ) r
C
ÁÌ ÑÈÓ×ÜÒÖ ÊØÈÓÓÌÚ ÙÜÔÛÌÛÈÊÓÌ ÔÌÚ, Î Ì ÑÝØÈÙÎ ×ÖÜ ÍÎÛÈ ÓÌ ÉØÐ ÙÑÌÛÈÐ ÉÈ ÍÖÔÛÈÚ
A= r
r ÙÛÎÔ ÌÕÐ ÙàÙÎ (9.32) ×ÖÜ ËÐ ÔÌÐ ÛÎÔ È×Ö ÑÒÐÙÎ, ËÎÒÈËÎ ÈÔ ÏÌ ÙÖÜÓÌ Ù' ÈÜÛÎ
A1 =
1@ ; C A2 =
1@ ; C A3 =
1@ : C
h1 @q1 h2 @q2 h3 @q3
´ÛÙÐ, ×ÈÐ ØÔÖÜÓÌ

r =
2 1 @ h2 h3 @
+ @q@ hh1h3 @q@ + @q@ hh1h2 @q@ : (9:36b)
h1 h2 h3 @q1 h1 @q1 2 2 2 3 3 3
TÎÔ Ì ÑÝØÈÙÎ ÈÜÛÎ ÏÈ ×ØÌ ×ÌÐ ÔÈ ÞØÎÙÐÓÖ×ÖÐÎ ÙÖÜÓÌ ÙÛÐÚ ÌÕÐÙà ÙÌÐÚ (9.1) - (9.6)
Ö ÛÈÔ ÌÐ ÔÈÐ ÉÖÒÐÑÖ ÔÈ ÒÜÏÖÜ Ô ÈÜÛÌ Ú ÙÌ ÑÈÓ×ÜÒÖ ÊØÈÓÓÌÚ ÙÜÔÛÌÛÈÊÓÌ ÔÌÚ. ÁÜÔÎ ÏàÚ, Î
ÌÕÐ ÙàÙÎ (9.36b) ÌÐ ÔÈÐ Î ×ÐÖ ÞØÎ ÙÐÓÎ ÓÖØÝÎ (ËÌÔ ÙÜÓÝÌ ØÌÐ ÔÈ ÊÐ ÔÖÜÔ ÖÐ ×ØÖ ÙÏÌÛÌÚ
×ÈØÈÊàÊÐ ÙÌÐÚ).
ÁÛÎÔ ×ÌØÐ ×ÛàÙÎ ÛàÔ ÙÝÈÐØÐÑà Ô ÙÜÔÛÌÛÈÊÓÌ ÔàÔ (EË. 9.1, ¿ÈØÈ ËÌÐÊÓÈ 1) ×ÈÐ Ø-
ÔÖÜÓÌ ÛÐÚ ÌÕÎ Ú ÌÑÝØÈ ÙÌÐÚ ÊÐÈ ÛÖÜÚ ËÐÈÝÖØÐÑÖÜ Ú ÛÌÒÌÙÛÌ Ú:
r
r = e^r @r@ + e^r @@ + r sin
e^f @
@f
;
*
¶ ËÌÜ ÛÌØÎ È×Ö ÛÐÚ ÙÞÌ ÙÌÐÚ (9.35) ÞØÎÙÐÓÖ×ÖÐÌÐ ÛÈÐ Ö ÛÈÔ Ü×ÌÐÙÌ ØÞÖÔÛÈÐ ÖÐ ÙÜÔÐÙÛà ÙÌÚ ÛÖÜ
ËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÖÚ A ÙÌ ÓÎ ÑÈØÛÌÙÐÈÔÈ ÙÜÙÛÎ ÓÈÛÈ. ²ÐÈ ÑÈØÛÌÙÐÈÔÌ Ú ÙÜÔÐÙÛà ÙÌÚ ÛÖÜ A ÈÜÛÎ ÊØÈ ÝÌÛÈÐ
r
2 A = e^x r2 Ax + e^y r2 Ay + e^z r2 Az .
500 ¹°»¿Ãº¾²À°»»° ÁÃÁÂ¶»°Â° ÁÃ¼Â´Â°²»´¼Ç¼

r
r1
1 @ 2 @ @
A = r2 sin @r (r sin Ar ) + @ (r sin A ) + @ f (r Af )
Î

r
r1A= 1
1 @ÿ2 1 1 @
r r @r
r Ar +
@Af
sin @ (sin A) + @ f ;
r =
2 1 @ r 2 @

1 @

@

1 @2

+ sin @ sin @ + sin2 @ f2 :
r2 @r @r
¿ÈØÈ ËÌÐÊÓÈ 1: ¶ ËÜ ÔÈÓÎ ÙÌ Ì ÔÈ ×ÌËÐ Ö ËÜÔÈ ÓÌàÔ ÌÐ ÔÈÐ
F = e^r 2P rcos P
3 + e^ r3 sin ; P 2 R
I :
·È Ëà ÙÖÜÓÌ È×È ÔÛÎÙÎ ÙÛÐÚ ÌÕÎ Ú ÌØàÛÎ ÙÌÐÚ (ÙÌ ÙÝÈÐØÐÑÌ Ú ÙÜÔÛÌÛÈÊÓÌ ÔÌÚ):
(i) ´Ð ÔÈÐ ÛÖ ×ÌËÐ Ö ÈÙÛØÖ ÉÐÒÖ; (EÐ ÔÈÐ ËÎÒÈËÎ r

r2 F=0 ×ÈÔÛÖÜ ÙÛÖ Þà ØÖ;)

e^r re^ r sin e^f

@ @ @

r
r2
1
F = r2 sin

@r @ @ f

2P cos P sin
0

r3 r2

= e^f r sin @ P
sin @ 2P cos 1
@r r2 @ r3 r2 sin
ÿ

= e^rf 2P sin + 2P sin = 0; r = 0:
r3 r3
ÿ 6
²ÐÈ ÛÖ ÙÎÓÌÐ Ö r = 0 Î ×ÐÖ ×È Ôà ÓÌ ÏÖËÖÚ ËÌÔ ÌÐ ÔÈÐ ÌÊÊÜÎÓÌ ÔÎ. ³ÌÐ ÞÔÌÐ ×È ÔÛàÚ ×àÚ,
ÈÔ Ü×È ØÞÌÐ ×ÌØÐ ×ÛàÙÎ ÔÈ ÌÐ ÔÈÐ r
r2 F 6= 0 ÙÛÖ r = 0, ÛÖ rr 2 F ÏÈ Ì ÞÌÐ ËÐÌÜ ÏÜÔÙÎ e ^f .
²ÐÈ ÔÈ ËÖÜ ÓÌ ÈÔ rr 2 F ÌÐ ÔÈÐ ËÐÈ ÝÖØÖ È×Ö ÛÖ ÓÎËÌ Ô ÊÐÈ r = 0, ÏÌàØÖÜ ÓÌ Ì ÔÈ ÓÐÑØÖ
^f , ËÎÒÈËÎ Ì ÔÈ
ÑÜ ÑÒÖ c, ÈÑÛÐ ÔÈÚ r, ÓÌ ÑÌ ÔÛØÖ ÛÖ ÓÎËÌ Ô, ÙÌ Ì ÔÈ Ì×Ð ×ÌËÖ ÑÈ ÏÌÛÖ ÙÛÖ e
ÓÌÙÎÓÉØÐÔÖ Ì×Ð ×ÌËÖ. ÂÖ ÛÌ, ÈÔ S ÌÐ ÔÈÐ Î Ì×ÐÝÈ ÔÌÐÈ ÛÖÜ ÑÜ ÑÒÖÜ, ÙÜ ÓÝàÔÈ ÓÌ ÛÖ
¿ÈØÈ ØÛÎÓÈ E, ÂÖ ÓÖÚ II, Ì ÞÖÜÓÌ
2 p 2 pP P 2p
(
r
r2 F ) dS = F dl =
1 1 F e^ rd =
1
r3
sin r d = ÿ
r2
cos = 0:
S c 0 0 0
9.3 ³¸°Ä¾À¸¹¾¸ Â´º´ÁÂ´Á 501
°ØÈ r
r2 F=0 ÙÛÖ ÙÎÓÌÐ Ö r = 0. ÁÜÔÌ×à Ú, ÛÖ ×ÌËÐ Ö F ÌÐ ÔÈÐ ÈÙÛØÖ ÉÐÒÖ.
(ii) ³Ü ÔÈÛÈÐ ÛÖ ×ÌËÐ Ö ÈÜÛÖ ÔÈ ×ÈØÈÞÏÌÐ È×Ö Ì ÔÈ ËÜÔÈÓÐÑÖ ; ¼ÈÐ, ÈÝÖÜ r
r2 F=0
×ÈÔÛÖÜ ÙÛÖ Þà ØÖ. ´ÙÛà Ö ÛÐ ÛÖ ËÜÔÈÓÐÑÖ ÌÐ ÔÈÐ U (r; ): ÂÖ ÛÌ

e^ @U
F = ÿr
rU = ÿ e^r @U +
@r r @
Î
2P cos = @U
;
P sin
= 1 @U :
r3 @r r 3 r @
ÿ ÿ
*
°×Ö ÛÎÔ ×Øà ÛÎ ÌÕÐ ÙàÙÎ ×ÈÐ ØÔÖÜÓÌ
P cos
U (r; ) =
r2
+ C ( ) :
·Ì ÛÖÔÛÈÚ ÛÎ ÒÜ ÙÎ ÈÜÛÎ ÙÛÎ ËÌÜ ÛÌØÎ ÌÕÐ ÙàÙÎ, ÉØÐ ÙÑÖÜÓÌ
1 P sin d
+ d C = P sin dC = 0 C = stau: = C:
r2 r3
ÿ
r
ÿ )
d
)
°ØÈ
P cos
U (r; ) = + C:
r2
(iii) ´ÞÌÐ ÛÖ ×ÌËÐ Ö û×ÎÊÌ Úý; (EÐ ÔÈÐ ×ÖÜÏÌÔÈ divF = 0 6 ;) ´ÞÖÜÓÌ

1
divF = r2 sin @ 2 2P cos
r sin 3 + @@ r sin rP3 sin
@r r
1 2P sin cos 1 + P (2 sin cos ) = 0:
= r2 sin r2 r2
ÿ
´ÝÖ ÙÖÔ divF = 0 , ÛÖ ×ÌËÐ Ö ËÌÔ Ì ÞÌÐ ×ÎÊÌ Ú. &

¿ÈØÈÛÎ ØÎÙÎ: ¿ÈØÈÛÎØÖÜ ÓÌ Ö ÛÐ F= r
r2 A A = (p r)=r3 p
, Ö ×ÖÜ 2 , ÙÛÈÏÌØÖ
ËÐÈ ÔÜÙÓÈ. ÁÜÔÌ×à Ú divF = 0 , ÑÈÏÖ ÙÖÔ div(curlA) = 0 (ÊÐÈ Ö×ÖÐÖËÎ ×ÖÛÌ ËÐÈ ÔÜÙÓÈ
A Î È×Ö ÑÒÐÙÎ ÛÖÜ ÙÛØÖÉÐÒÐÙÓÖÜ ÌÐ ÔÈÐ ×È ÔÛÈ ÓÎËÌ Ô).
²ÐÈ ×ÌØÐÙÙÖ ÛÌØÌÚ ÌÝÈØÓÖÊÌ Ú ÙÛÎ ³ÐÈÔÜÙÓÈÛÐÑÎ °ÔÈ ÒÜÙÎ ÑÖÐÛÈ ÛÌ ÛÖ ¿ÈØÈ Ø-
ÛÎÓÈ ´, ÂÖ ÓÖÚ II.
*
²ÐÈ ×ÌØÐÙÙÖ ÛÌØÌÚ ÒÌ×ÛÖÓÌ ØÌÐÌÚ ÑÖÐÛÈ ÛÌ ÛÖ ¸.³. ±Ì ØÊÈËÖÚ ÑÈÐ ².¹. ºÌÖÔÛÈ ØÎÚ, ³ÐÈÔÜÙÓÈÛÐÑÎ °ÔÈ ÒÜÙÎ,
ÌÑËÖ ÙÌÐÚ ÁÜÓÌà Ô (1996), ¹ÌÝ. V.
502 ¹°»¿Ãº¾²À°»»° ÁÃÁÂ¶»°Â° ÁÃ¼Â´Â°²»´¼Ç¼
9.4 ¶ ÓÌ ÏÖËÖÚ ÞàØÐÙÓÖÜ ÓÌÛÈÉÒÎÛà Ô
¾×àÚ ÈÔÈÝÌ ØÈÓÌ ×ÐÖ ×È Ôà, ÌÔËÐÈÝÌØÖ ÓÈÙÛÌ ÔÈ ÒÜ ÙÖÜÓÌ ÛÐÚ ÌÕÐÙà ÙÌÐÚ (9.1) -
(9.6), ×ÖÜ ÌÐ ÔÈÐ ÌÕÐÙà ÙÌÐÚ ÓÌ ÓÌØÐÑÌ Ú ×ÈØÈÊà ÊÖÜÚ ÑÈÐ ×ÌØÐÌ ÞÖÜÔ ÛÖÔ ÛÌÒÌÙÛÎ ÛÖÜ
2
Laplace, r , Ö Ö×ÖÐ ÖÚ ÊÐÈ ÛÜÞÖ Ô ÙÜ ÙÛÎÓÈ ÙÜÔÛÌÛÈÊÓÌ ÔàÔ ËÐ ÔÌÛÈÐ È×Ö ÛÎÔ ÌÕÐ ÙàÙÎ
(9.36b). ÁÜÔÎ ÏàÚ, ÙÛÎÔ ×ØÈ ÕÎ, È×ÈÐÛÌÐ ÛÈÐ Î ÒÜ ÙÎ ÛàÔ ÌÕÐÙà ÙÌàÔ ÈÜÛà Ô ÔÈ ÐÑÈÔÖ-
×ÖÐÌÐ ÙÜÔÏÎ ÑÌÚ ÛÎÚ ÓÖØÝÎ Ú
C S = Vi
j
i
(
Dirichlet );
Î
n^ 1 r
r C S = sij
i
( Neumann );
Ö ×ÖÜ s
Vi ÑÈÐ i ËÖÙÓÌ ÔÌÚ ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌÐÚ ×È Ôà ÙÛÎÔ Ì×ÐÝÈ ÔÌÐÈ Si , ÙÜÔÎ ÏàÚ ÙÛÈÏÌØÌ Ú,
ÑÈÐ n^ ÓÖÔÈËÐÈÐ Ö ËÐÈ ÔÜÙÓÈ ÑÈ ÏÌÛÖ ÙÛÎÔ Ì×ÐÝÈ ÔÌÐÈ (ÓÌ ËÐÌÜ ÏÜÔÙÎ ×ØÖÚ ÛÈ Ì Õà È×Ö
s (S ) C
ÛÖÔ ÑÒÌÐÙÛÖ Þà
ØÖ ×ÖÜ ÓÈÚ ÌÔËÐÈÝÌ ØÌÐ).
*
s(S)dS = 0
¶ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ , Ö ÛÈÔ Î ÌÐ ÔÈÐ ÒÜ ÙÎ ÛÎÚ ³.´. Laplace, Ì ÞÌÐ ÛÎÔ ÐËÐÖ ÛÎÛÈ

ÊÐÈ ÑÈ ÏÌ ÑÒÌÐÙÛÎ Ì×ÐÝÈ ÔÌÐÈ S.
To ×Øà ÛÖ ÉÎ ÓÈ ÌÐ ÔÈÐ ÔÈ Ì×ÐÒÌÊÌÐ ÛÖ ×ÐÖ ÑÈÛÈ ÒÒÎÒÖ ÙÜ ÙÛÎÓÈ ÙÜÔÛÌÛÈÊÓÌ ÔàÔ,
(q1 ; q2 ; q3 )
qi = j i =
,à ÙÛÌ Î ÙÜÔÖØÐÈÑÎ Ì×ÐÝÈ ÔÌÐÈ ÔÈ ×È ØÌÐ È×ÒÎ (ÓÖÔÖ×ÈØÈÓÌÛØÐÑÎ ) ÓÖØÝÎ ,
×.Þ. ÙÛÈÏÌØÈ . ÂÖ ÛÌ ÖÐ ×ÈØÈ×È Ôà ÙÜÔÖØÐÈÑÌ Ú ÙÜÔÏÎ ÑÌÚ ×ÈÐ ØÔÖÜÔ ÛÎ ÉÖ-
ÒÐÑÎ ÓÖØÝÎ
C q =j = V i ;
j
i i
(^n 1r
r C ) q =j = s i :
j
i i
´×Ð×ÒÌ ÖÔ, ÈÕÐà ÔÖÜÓÌ ÙÛÖ ÙÜ ÙÛÎÓÈ ÈÜÛÖ Î ÒÜ ÙÎ ÔÈ ×È ØÌÐ ÛÎ ÓÖØÝÎ ÈÏØÖÐ ÙÓÈÛÖÚ
Ö ØàÔ ÛÖÜ ÛÜ ×ÖÜ
C ( q 1 ; q 2 ; q 3 ) = Q1 ( q1 ) Q 2 ( q2 ) Q3 ( q3 ) ;
Ö ×ÖÜ Î Qi ÌÐ ÔÈÐ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ ÓÖ ÔÖ ÛÎÚ qi ; i = 1; 2; 3:
¶ ÓÌ ÏÖËÖÚ ÈÜÛÎ ÒÜ ÙÎÚ ÛàÔ ÌÕÐÙà ÙÌàÔ (9.1) - (9.6) ÒÌ ÊÌÛÈÐ ÓÌ ÏÖËÖÚ ÞàØÐÙÓÖÜ
ÛàÔ ÓÌÛÈÉÒÎÛà Ô. °×ÖÛÌÒÌÐ ÛÖÔ ×ÐÖ ÙÜÔÎÏÐÙÓÌ ÔÖ ÑÈÐ Ð ÙàÚ È×ÒÖÜ ÙÛÌØÖ ÛØÖ ×Ö ÒÜ ÙÎÚ
ÛàÔ ËÐÈÝÖØÐÑà Ô ÌÕÐÙà ÙÌàÔ ÓÌ ÓÌØÐÑÌ Ú ×ÈØÈÊà ÊÖÜÚ. ÂÖ ÏÌ ÓÈ ÈÜÛÖ ÏÈ ÓÈÚ È×ÈÙÞÖ-
ÒÎ ÙÌÐ ÌÑÛÌÛÈÓÌ ÔÈ ÙÛÖ ´Ë. 14.10, ÂÖ ÓÖÚ II. ¿ØÖÚ ÛÖ ×ÈØÖ Ô, ÏÈ ÈÔÈ×ÛÜ ÕÖÜÓÌ ÛÎ
ÓÌ ÏÖËÖ ÞàØÐÙÓÖÜ ÛàÔ ÓÌÛÈÉÒÎÛà Ô È×Òà Ú ÑÈÐ ÓÖ ÔÖ ÊÐÈ ÔÈ ×È ØÖÜÓÌ ÓÐÈ ÐËÌ È ÊÐÈ
ÛÖ ÌÐ ËÖÚ ÛàÔ ÙÜÔÎ ÏàÔ ËÐÈÝÖØÐÑà Ô ÌÕÐÙà ÙÌàÔ ×ÖÜ È×ÈÔÛà ÔÛÈÐ ÙÛÎ »ÈÏÎÓÈÛÐÑÎ

*
´ÞÖÜÓÌ si (S)dS = (
r
r C 1 n^)dS = ( r
2 C)dV = 0:
9.4 ¶ »´·¾³¾Á ÅÇÀ¸Á»¾Ã »´Â°±º¶ÂÇ¼ 503
ÄÜÙÐÑÎ . ³ÌÔ Ì ÞÖÜÓÌ, ÝÜÙÐÑÈ , ÑÈÓÐÈ ËÐÈÉÌÉÈÐ àÙÎ Ö ÛÐ Î ÓÌ ÏÖËÖÚ ÈÜÛÎ ÏÈ Ëà ÙÌÐ ÓÐÈ
C(q1; q2; q3)

È×ÒÎ ÒÜ ÙÎ. ¹ÈÏà Ú Ö ÓàÚ ÏÈ ËÖÜ ÓÌ, ÓÐÈ Ö×ÖÐÈËÎ ×ÖÛÌ ÛÌ ÛÖÐÈ ÒÜ ÙÎ Ó×ÖØÌÐ ÔÈ ÊØÈÝÌÐ
àÚ ÊØÈÓÓÐÑÎ Ì×ÈÒÒÎÒÐ È ÛàÔ ×ÐÖ ×È Ôà ûÞàØÐÙÓÌ ÔàÔ ÒÜ ÙÌàÔý (ÊÌÔÐ-
ÑÌÜÓÌ ÔÎ ÙÌÐØÈ Fourier).
C ( r ; t)
¿ØÐÔ ×ØÖÞàØÎ ÙÖÜÓÌ ×ÐÖ ÑÈ Ûà, ÏÈ Ì×ÐÞÌÐØÎ ÙÖÜÓÌ ÔÈ ÞàØÐ ÙÖÜÓÌ ÛÎ ÞØÖÔÐÑÎ
È×Ö ÛÎ ÞàØÐÑÎ ÌÕÈ ØÛÎÙÎ ÛÎÚ ÛàÔ ÌÕÐÙà ÙÌàÔ (9.3), (9.4) ÑÈÐ (9.5), ÈÔÈÍÎ-
Ûà ÔÛÈÚ ÒÜ ÙÌÐÚ ÛÎÚ ÓÖØÝÎ Ú
C(r; t) = c(r) T (t):

ÂÖ ÛÌ, Î ³.´. ÑÜ ÓÈÛÖÚ, ÌÕ. (9.3), ÊØÈ ÝÌÛÈÐ
c
T (t)r2 (r) = 2
1 c ( r ) d 2 T ( t) c = 1 1 d2 T :
2
c c2 T dt2
r
dt2

c
Î
¾ÓàÚ, ÛÖ ËÌÕÐÖ ÓÌ ÒÖÚ ÛÎÚ ÛÌÒÌÜÛÈÐ ÈÚ ÌÕÐ ÙàÙÎÚ ÌÐ ÔÈÐ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ ÓÖ ÔÖ ÛÖÜ ÞØÖ ÔÖÜ
a
ÌÔà ÛÖ ÈØÐÙÛÌØÖ ÓÖ ÔÖ ÛÖÜ Þà ØÖÜ. ÂÖÜ ÛÖ ÌÐ ÔÈÐ ËÜÔÈÛÖ Ô ÓÖ ÔÖ ÈÔ ÛÖ ÑÈÏÌ ÔÈ ÞàØÐÙÛÈ
ÌÐ ÔÈÐ ÙÛÈÏÌØÖ , ×.Þ. Ð ÙÖ ÓÌ ÿ . ÂÖ ÛÌ,
2c = 1 1 d2 T = a:
c c2 T dt2
r
ÿ
¶ ÌÕÐ ÙàÙÎ ÑÜ ÓÈÛÖÚ Ù×È ÌÐ ÙÌ ËÜ Ö ÌÕÐÙà ÙÌÐÚ:
2 c + ac = 0; 1 d2 T
+ T a = 0:
c2 T dt2
r
¶ ËÌÜ ÛÌØÎ ÌÕÐ ÙàÙÎ Ì ÞÌÐ ÒÜ ÙÌÐÚ
L
T (t ) = e i v t ;
6
v = c a ;
p
L ÙÛÈÏÌØÈ .
v a a = k2
ÁÜÔÌ×à Ú, ÈÔ ÈÕÐà ÙÖÜÓÌ È×Ö ÛÐÚ ÒÜ ÙÌÐÚ ÔÈ ÌÐ ÔÈÐ ×ÌØÐÖËÐÑÌ Ú àÚ ×ØÖÚ ÛÖ ÞØÖ ÔÖ, ÏÈ
×ØÌ ×ÌÐ Î ×ÈØÈ ÓÌÛØÖÚ ÔÈ ÌÐ ÔÈÐ ×ØÈÊÓÈÛÐÑÎ , ËÎÒÈËÎ 0 . ·Ì ÛÖÔÛÈÚ ,
È×ÖÓÌ ÔÌÐ ÔÈ ÒÜÏÌÐ Î ÞàØÐÑÎ ÌÕÐ ÙàÙÎ (9.2),
r
2 c + k2 c = 0 ; k= :
v
c
ÂÎÔ ÌÕÐ ÙàÙÎ ÈÜÛÎ ÏÈ ÛÎ ÒÜ ÙÖÜÓÌ ×ÌØÈÐÛÌ Øà, ÓÌ ÓÌÏÖ ËÖÜÚ ×ÖÜ ÏÈ ÈÔÈ×ÛÜ ÕÖÜÓÌ ×ÐÖ
ÑÈ Ûà.
¿ØÖÞàØà ÔÛÈÚ ÛÌÒÌÐ àÚ ÈÔÈ ÒÖÊÈ, ÉØÐ ÙÑÖÜÓÌ Ö ÛÐ Î ÌÕÐ ÙàÙÎ (9.5) ÈÔÈ ÊÌÛÈÐ ÙÛÐÚ
ÌÕÎ Ú ÌÕÐÙà ÙÌÐÚ:

504 ¹°»¿Ãº¾²À°»»° ÁÃÁÂ¶»°Â° ÁÃ¼Â´Â°²»´¼Ç¼
dT
dt
= ÿ
E
i T
h
Î T = Le ÿ i(E=h)t ;
h 2 2
H c = E c; H=ÿ
2m + V (r)
r
2
ÌÕ. (9:6)3 .
¶ ×ÈØÈ ÓÌÛØÖÚ E ×ØÌ ×ÌÐ ÔÈ ÌÐ ÔÈÐ ×ØÈÊÓÈÛÐÑÎ ÊÐÈ ÛÖÜÚ ÌÕÎ Ú ÒÖ ÊÖÜÚ: (È) Ö ÛÌÒÌÙÛÎ Ú
H ÌÐ ÔÈÐ ÌØÓÐÛÐÈÔÖ Ú ÑÈÐ (É) ÖÐ ÒÜ ÙÌÐÚ ×ØÌ ×ÌÐ ÔÈ ÌÐ ÔÈÐ ×ÌØÐÖËÐÑÌ Ú.

ÂÌ ÒÖÚ, Î ÌÕÐ ÙàÙÎ (9.4) ÈÔÈ ÊÌÛÈÐ ÙÛÈ ÌÕÎ Ú:
r
2 c + k2 c = 0; T = L e (t=t) ;
ÿ
t = 1=(ka)2:
(t > 0);
Âà ØÈ, Î ÝÜÙÐÑÎ È×ÈÐÛÌÐ Î ÒÜ ÙÎ ÔÈ ÌÐ ÔÈÐ ÝÏÐ ÔÖÜÙÈ ÌÑÏÌÛÐÑÎ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ ÛÖÜ ÞØÖ -
ÔÖÜ ËÎÒÈËÎ ÛÖ k ÌÐ ÔÈÐ ×ØÈÊÓÈÛÐÑÖ Ú.
9.5 ¹ÈØÛÌÙÐÈÔÌ Ú ÙÜÔÛÌÛÈÊÓÌ ÔÌÚ

2 3
AÚ Ü×ÖÏÌ ÙÖÜÓÌ Ö ÛÐ ÏÌ ÒÖÜÓÌ ÔÈ ÒÜ ÙÖÜÓÌ ÛÎÔ ÌÕÐ ÙàÙÎ Helmholtz ÌÕ. (9.2) ,
r
2 c + k2 c = 0; k ÙÛÈÏÌØÈ ,
ÓÌ ÛÎ ÙÜÔÏÎ ÑÎ Ö ÛÐ Î ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ c ×ÈÐ ØÔÌÐ ÑÈÏÖØÐÙÓÌ ÔÎ ÛÐÓÎ , ×.Þ. ÓÎËÌÔÐ ÍÌÛÈÐ,
Ì×È Ôà ÙÌ Ì ÔÈ ×ÈØÈÒÒÎÒÌ×Ð ×ÌËÖ ÈÑÓà Ô a; b ÑÈÐ c.

ºÖ Êà ÛÖÜ Ö ÛÐ ÖÐ ÙÜÔÖØÐÈÑÌ Ú ÙÜÔÏÎ ÑÌÚ ËÐ ÔÖÔÛÈÐ ×È Ôà ÙÌ ÛÓÎ ÓÈÛÈ Ì×Ð×Ì ËàÔ, ÖÐ
ÑÈØÛÌÙÐÈÔÌ Ú ÙÜÔÛÌÛÈÊÓÌ ÔÌÚ ÌÐ ÔÈÐ ÖÐ ×ÐÖ ÑÈÛÈ ÒÒÎÒÌÚ. °ÔÈÍÎÛÖÜ ÓÌ ÓÎ ÓÎËÌÔÐÑÌ Ú
ÒÜ ÙÌÐÚ ÛÎÚ ÓÖØÝÎ Ú
c(r) = X(x) Y (y) Z(z): (9:37)

TÖ ÛÌ,
2 2 2
r
2 c + k2c = Y Z ddxX2 + XZ ddyY2 + XY ddzZ2 + k2XY Z = 0
Î
1 d2 X 1 d2 Y
+ + Z1 ddzZ2 + k2 = 0
2
X dx2 Y dy2
)
1 d2 X
= 2 1 dY
ÿk ÿ
2 1 d2 Z : (9:38)
X dx2 Y dy2 Z dz2
ÿ
9.5 ¹°ÀÂ´Á¸°¼´Á ÁÃ¼Â´Â°²»´¼´Á 505
´×ÌÐËÎ ÛÖ ÈØÐÙÛÌØÖ ÓÌ ÒÖÚ ÌÐ ÔÈÐ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ ÓÖ ÔÖ ÛÖÜ x ÌÔà ÛÖ ËÌÕÐÖ ÈÔÌÕÈ ØÛÎÛÖ
ÛÖÜ x, Î ÌÕÐ ÙàÙÎ (9.38) ËÌÔ ÐÑÈÔÖ×ÖÐÌÐ ÛÈÐ ÊÐÈ ÑÈ ÏÌ x; y; z, ÌÑÛÖ Ú ÈÔ ÑÈ ÏÌ ÓÌ ÒÖÚ
ÞàØÐÙÛÈ ÐÙÖÜ ÛÈÐ ÓÌ ÓÐÈ ÙÛÈÏÌØÈ . ³ÐÈÒÌ ÊÖÜÓÌ
*
1 d2 X
=ÿ ; a k2 ÿ
1 d2 Y 1 d2 Z = a:
X dx2 Y dy2 Z dz2
ÿ ÿ ÿ
H ×Øà ÛÎ ÌÕÐ ÙàÙÎ ÊØÈ ÝÌÛÈÐ
d2 X
dx2
+ X=0 a (9:39)
ÑÈÐ ÌÐ ÔÈÐ ÓÐÈ ÙÜÔÎ ÏÎÚ ËÐÈÝÖØÐÑÎ ÌÕÐ ÙàÙÎ. ¶ ËÌÜ ÛÌØÎ ÌÕÐ ÙàÙÎ ÊØÈ ÝÌÛÈÐ
1 d2 Y = k2 + a 1 d2 Z : (9:40)
Y dy2 Z dz2
ÿ ÿ
ÂÖ ÈØÐÙÛÌØÖ ÓÌ ÒÖÚ ÛÎÚ ÌÕÐ ÙàÙÎÚ (9.40) ÌÐ ÔÈÐ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ ÓÖ ÔÖ ÛÖÜ y ÌÔà ÛÖ ËÌÕÐÖ
ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ ÓÖ ÔÖ ÛÖÜ z. ÂÖÜ ÛÖ Ó×ÖØÌÐ ÔÈ ÙÜÓÉÌÐ ÓÖ ÔÖ ÈÔ ÛÖ ÑÈÏÌ ÔÈ ÌÐ ÔÈÐ ÙÛÈÏÌØÖ ,
ËÎÒÈËÎ
1 d2 Y = b kai k2 + a ÿ
1 d2 Z = b:
Y dy2 Z dz2
ÿ ÿ ÿ
°ØÈ,
d2 Y
dy2
+ b Y = 0; (9:41)
d2 Z
dz2
g
+ Z = 0; (9:42)
Ö ×ÖÜ a; b ; g ×ØÌ ×ÌÐ ÔÈ ×ÒÎØÖÜ Ô ÛÎÔ ÙÜÔÏÎ ÑÎ
k2 = a + b + g: (9:43)
¾Ð ÙÜÔÖØÐÈÑÌ Ú ÙÜÔÏÎ ÑÌÚ ÌÐ ÔÈÐ
c(0; y; z) = c(a; y; z) = 0 ) X(0) = X(a) = 0;

c(x; 0; z) = c(x; b; z) = 0 ) Y (0) = Y (b) = 0;
c(x; y; 0) = c(x; y; c) = 0 ) Z (0) = Z (c) = 0:
*
ÂÖ ×ØÖ ÙÎÓÖ ÛÎÚ ÙÛÈÏÌØÈ Ú ÌÐ ÔÈÐ ÈÜÏÈÐ ØÌÛÖ£ ÌÕÈØÛÈ ÛÈÐ È×Ö ÛÖ ÌÐ ËÖÚ ÛàÔ ÙÜÔÖØÐÈÑà Ô ÙÜÔÏÎÑà Ô ÙÛÐÚ
Ì ËØÌÚ ÛÖÜ ×ÈØÈÒÒÎÒÌ×Ð×Ì ËÖÜ ×ÖÜ ÌÐ ÔÈÐ ÑÈ ÏÌÛÌÚ ÙÛÖÔ È ÕÖÔÈ ÛàÔ x, ÑÈÐ ×ØÖÙËÐÖØÐ ÍÌÛÈÐ ÌÑ ÛàÔ ÜÙÛÌ ØàÔ.
506 ¹°»¿Ãº¾²À°»»° ÁÃÁÂ¶»°Â° ÁÃ¼Â´Â°²»´¼Ç¼
´ÞÖÜÓÌ Ö ÓàÚ ÒÜ ÙÌÐ ×ØÖÎÊÖÜÓÌ ÔàÚ ÛÖ ×ØÖ ÉÒÎÓÈ
d 2X
dx2
+ aX = 0; X(0) = X (a) = 0
a
(ÑÖÐ ÛÈÕÌ ´Ë. 4.5, ¿ÈØÈ ËÌÐÊÓÈ 1) ÑÈÐ Ì ÞÖÜÓÌ ÉØÌÐ Ö ÛÐ Ü×È ØÞÌÐ ÒÜ ÙÎ ÓÖ ÔÖ ÌÝÖ ÙÖÔ Î
×ÈØÈ ÓÌÛØÖÚ ÌÐ ÔÈÐ ÏÌÛÐÑÎ ÑÈÐ ×ÈÐ ØÔÌÐ ËÐÈÑØÐÛÌ Ú ÛÐÓÌ Ú ×ÖÜ ËÐ ÔÖÔÛÈÐ È×Ö ÛÎ ÙÞÌ ÙÎ
a a = `p a = ap 2`2;

` = 1; 2; ::: :
p
)
ÂÖ ÛÌ, ÖÐ ÐËÐÖÙÜÔÈØÛÎ ÙÌÐÚ X` (x) ÌÐ ÔÈÐ
X` (x) = A` sin

p x ;
`
A`
a ÙÛÈÏÌØÈ .
¾ÓÖÐÈ,
d 2Y
dy2
+ b Y = 0; Y (0) = Y (b) = 0 )
b = pb 2m2; p y
m
Ym = Bm sin b
ÑÈÐ
d 2Z
dz2
+ Z = 0;g Z (0) = Z (c) = 0 )
g = pc 2n2; p z :
n
Zn = C n sin c
´×ÌÐËÎ Î ÈØÞÐÑÎ ÌÕÐ ÙàÙÎ ÌÐ ÔÈÐ ÊØÈÓÓÐÑÎ , Î ÊÌÔÐÑÎ ÒÜ ÙÎ ÏÈ ÌÐ ÔÈÐ
c(x; y; z) = X
D`mn sin

p` x sinpm y sinpn z; (9:44)
`; m; n a b c
Ö ×ÖÜ `; m ; n ÏÌÛÐÑÖÐ ÈÑÌ ØÈÐÖÐ ÑÈÐ k ÛÌ ÛÖÐÖ à ÙÛÌ

" #
` 2 m 2 n 2
k2 =
a + b
+ c
p2 : (9:45a)
¶ ÒÜ ÙÎ (9.44), ÊÐÈ ÛÜÞÖ ÔÛÌÚ ÙÛÈÏÌØÖÜ Ú ÈØÐÏÓÖÜ Ú D`mn ; Ü×ÈÑÖÜ ÌÐ ÛÖ ÙÖ ÙÛÎÔ ÌÕÐ -
ÙàÙÎ Helmholtz Ö ÙÖ ÑÈÐ ÙÛÐÚ ÙÜÔÖØÐÈÑÌ Ú ÙÜÔÏÎ ÑÌÚ.
9.6 ÁÄ°¸À¸¹´Á ÁÃ¼Â´Â°²»´¼´Á 507
ÂÖ ×ÐÖ ×È Ôà ×ØÖ ÉÒÎÓÈ ×ÈØÖÜÙÐÈ ÍÌÛÈÐ ÙÛÖÔ ¶ÒÌÑÛØÖÓÈÊÔÎÛÐÙÓÖ Ö ÛÈÔ ÏÌ ÒÖÜÓÌ
k ÐÙÖÜ ÛÈÐ ÓÌ
v = v
ÔÈ ÑÈÛÈÙÑÌÜÈ ÙÖÜÓÌ ÑÖÐÒÖ ÛÎÛÌÚ ÙÜÔÛÖÔÐÙÓÖÜ . ´×ÌÐËÎ ÛÖ ÛÌ Î ÙÛÈÏÌØÈ
, Ö ×ÖÜ Î ÛÈÞÜ ÛÎÛÈ ÛÖÜ ÝàÛÖ Ú ÑÈÐ Î ÙÜÞÔÖ ÛÎÛÈ ÛÖÜ ÎÒÌÑÛØÖÓÈÊÔÎÛÐÑÖÜ
ÑÜ ÓÈÛÖÚ, ÖÐ ÐËÐÖÙÜÞÔÖ ÛÎÛÌÚ ÛÎÚ ÑÖÐÒÖ ÛÎÛÈÚ ÌÐ ÔÈÐ ËÐÈÑØÐÛÌ Ú ÑÈÐ ËÐ ÔÖÔÛÈÐ È×Ö ÛÎ
ÙÞÌ ÙÎ
v
"
u 2 m 2 n 2 #
v `mn = (p ) u
t 2 `
a + b
+ c
, n; `; m ÏÌÛÐÑÖÐ ÈÑÌ ØÈÐÖÐ. (9:45b)
°Ô ÛÖ ×ÈØÈÒÒÎÒÌ×Ð ×ÌËÖ ÌÐ ÔÈÐ ÑÜ ÉÖÚ, a=b=c , ÛÖ ÛÌ
v `mn = pa p

`2 + m2 + n2 : (9:45c)
¾Ð ÙÛÈÏÌØÌ Ú D`mn Ó×ÖØÖÜ Ô ÔÈ ×ØÖÙËÐÖØÐÙÛÖÜ Ô ÈÔ ÊÔàØÐ ÍÖÜÓÌ ÛÐÚ ÈØÞÐÑÌ Ú ÙÜÔÏÎ -
ÑÌÚ:

C(r; t)t=0 = L0(r); @ C(r; t) = L1 (r)
@t t=0
(ÑÖÐÛÈ ÛÌ ´Ë. 14.10, ÂÖ ÓÖÚ II).
»Ì ÛÎÔ ×ÐÖ ×È Ôà ÊÌàÓÌÛØÐ È Ó×ÖØÖÜ ÓÌ, ÈÔÈ ÒÖÊÈ, ÔÈ ÒÜ ÙÖÜÓÌ ÛÈ ÌÕÎ Ú ×ØÖÉÒÎ -
ÓÈÛÈ ÛÎÚ ÄÜÙÐÑÎ Ú:
(i) ´ÕÐ ÙàÙÎ Laplace (¶ÒÌÑÛØÖÙÛÈÛÐÑÎ , ËÐÈ ËÖÙÎ ÏÌØÓÖ ÛÎÛÈÚ Ñ.Ò×.). ¹ÖÐ ÛÈÕÌ
¿ØÖÉÒÎ ÓÈÛÈ 9.5.3, 9.5.4 ÑÈÐ 9.5.6.
(ii) ´ÕÐ ÙàÙÎ Schr oÈdinger (¹ÉÈÔÛÖÓÎÞÈÔÐÑÎ ) Ö ÛÈÔ ÛÖ ËÜÔÈÓÐÑÖ ÌÐ ÔÈÐ ÛÎÚ ÓÖØ-
ÝÎ Ú
V (r) =
1 (k x2 + k y2 + k z2 ); ki i = 1; 2; 3:
2 1 2 3 ÙÛÈÏÌØÌ Ú,
¹ÖÐ ÛÈÕÌ ¿ØÖÉÒÎ ÓÈÛÈ 9.5.1 ÑÈÐ 9.5.2.
9.6 ÁÝÈÐØÐÑÌ Ú ÙÜÔÛÌÛÈÊÓÌ ÔÌÚ
ÂÖ ÙÜ ÙÛÎÓÈ ÈÜÛÖ ÞØÎÙÐÓÖ×ÖÐÌÐ ÛÈÐ Ö ÛÈÔ Î Ì×ÐÝÈ ÔÌÐÈ ×È Ôà ÙÛÎÔ Ö×ÖÐ È ÖØÐ ÍÖ-
ÔÛÈÐ ÖÐ ÙÜÔÖØÐÈÑÌ Ú ÙÜÔÏÎ ÑÌÚ ÌÐ ÔÈÐ ÙÝÈÐØÐÑÎ (ÛÖ ×ØÖÚ ÒÜ ÙÎ ×ØÖ ÉÒÎÓÈ, ÊÌÔÐÑÈ ,
Ó×ÖØÌÐ ÔÈ ÓÎÔ ×ÈØÖÜÙÐÈ ÍÌÐ ÙÝÈÐØÐÑÎ ÙÜÓÓÌÛØÐ È). ÁÜÔÎ ÏàÚ, ÛÈ ×ØÖÉÒÎ ÓÈÛÈ ×ÖÜ
ÏÌ ÒÖÜÓÌ ÔÈ ÒÜ ÙÖÜÓÌ ×ÌØÐÊØÈ ÝÖÔÛÈÐ È×Ö ÛÎ ³.´.
r
2 c + [k2 ÿ U (r)] c = 0; k ÙÛÈÏÌØÈ , (9:46)
2
Ö ×ÖÜ U (r) = (2m=h2 )V (r) ÌÐ ÔÈÐ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ ÓÖ ÔÖ ÛÖÜ r = jrj. V (r) ÌÐ ÔÈÐ Î ËÜÔÈ-
508 ¹°»¿Ãº¾²À°»»° ÁÃÁÂ¶»°Â° ÁÃ¼Â´Â°²»´¼Ç¼
3
ÓÐÑÎ ÌÔÌ ØÊÌÐÈ . »×ÖØÌÐ ÌÜ ÑÖÒÈ ÔÈ ÉÌÉÈÐàÏÌÐ Ö ÈÔÈÊÔà ÙÛÎÚ Ö ÛÐ Ö ÒÈ ÛÈ ×ØÖÉÒÎ -
2 3
ÓÈÛÈ ×ÖÜ ÈÔÈÝÌ ØÖÔÛÈÐ ÙÛÎÔ ÌÐÙÈÊàÊÎ ÛÖÜ ÌËÈÝÐ ÖÜ ÈÜÛÖÜ ÌÕ. (9.1) - (9.6) ÈÔÈ -
ÊÖÔÛÈÐ ÙÛÎÔ ×ÐÖ ×È Ôà ËÐÈÝÖØÐÑÎ ÌÕÐ ÙàÙÎ Ö ÛÈÔ, Ö ×ÖÜ ÞØÌÐÈ ÍÌÛÈÐ, ÞàØÐÙÛÌÐ Ö
ÞØÖ ÔÖÚ. ÁÜÔÎ ÏàÚ, ÖÐ ÝÜÙÐÑÌ Ú È×ÈÐÛÎ ÙÌÐÚ ÌÐ ÔÈÐ ÛÌ ÛÖÐÌÚ à Î ÍÎÛÖÜ ÓÌÔÎ

ÙÛÌ ÍÎÛÌÐ ÛÈÐ
ÒÜ ÙÎ ÔÈ ÌÐ ÔÈÐ ×Ì×ÌØÈÙÓÌ ÔÎ ÑÈÐ ÓÖÔÖ ÛÐÓÎ ×È Ôà ÙÛÎÔ Ì×ÐÝÈ ÔÌÐÈ ÓÐÈÚ ÙÝÈÐ ØÈÚ ËÖÙÓÌ ÔÎÚ
ÈÑÛÐ ÔÈÚ. ¹È ×àÚ Ù×ÈÔÐÖ ÛÌØÈ È×ÈÐÛÖÜ ÔÛÈÐ ËÐÈÝÖØÌÛÐÑÌ Ú ÙÜÔÏÎ ÑÌÚ.
ÁÜ ÓÝàÔÈ ÓÌ ÛÈ Ö ÙÈ ÌÐ ×ÈÓÌ ÙÛÖ ´Ë. 9.3, Ö ËÐÈÝÖØÐÑÖ Ú ÛÌÒÌÙÛÎ Ú Laplace ×ÈÐ ØÔÌÐ
ÙÌ ÙÝÈÐØÐÑÌ Ú ÙÜÔÛÌÛÈÊÓÌ ÔÌÚ ÛÎ ÓÖØÝÎ
2= 1 @ r 2 @

+ L(; f)

; (9:47a)
r2 @r
r
@r
Ö ×ÖÜ

L(; f) = sin @ sin @ + sin12 @@f2 :
1 @ @ 2
(9:47b)
°ÔÈÍÎÛà ÔÛÈÚ ÒÜ ÙÌÐÚ ÛÎÚ ÓÖØÝÎ Ú
c(r) = R(r) Y (; f); (9:48a)

Î ³.´. (9.46) ÊØÈ ÝÌÛÈÐ

1 d 2 dR
r + r2 [k2 U (r)] = ÿ
1 L(; f)Y : (9:48b)
R dr dr
ÿ
Y
r; ; f
l
¿ØÖÝÈÔà Ú, Î (9.48b) ÐÙÞÜ ÌÐ ÊÐÈ ÑÈ ÏÌ ÛÐÓÎ ÛàÔ ÈÔ ÑÈ ÏÌ ÓÌ ÒÖÚ ÛÎÚ ÞàØÐÙÛÈ
ÌÐ ÔÈÐ Ð ÙÖ ÓÌ ÓÐÈ ÙÛÈÏÌØÈ , ×.Þ. . ÂÖ ÛÌ, Î (9:48b) ÈÔÈ ÊÌÛÈÐ ÙÛÎ ÒÜ ÙÎ ÛàÔ ÌÕÎ Ú
ËÐÈÝÖØÐÑà Ô ÌÕÐÙà ÙÌàÔ:
1
d 2 dR
r

+

k2 ÿ U (r) ÿ
l R = 0; (9:49)
r2 dr dr r2
1 @ sin @Y + 1 @ 2 Y + lY = 0: (9:50)
sin @ @ sin2 @ f2
¶ ÌÕÐ ÙàÙÎ (9.49) ÌÐ ÔÈÐ ÊÔàÙÛÎ àÚ ÈÑÛÐÔÐÑÎ ÌÕÐ ÙàÙÎ ÑÈÐ Î ÌÕÐ ÙàÙÎ (9.50) àÚ Êà-
ÔÐÈÑÎ ÌÕÐ ÙàÙÎ.
¶ ÌÕÐ ÙàÙÎ (9.50) Ó×ÖØÌÐ ÔÈ ÞàØÐÙÛÌÐ ×ÌØÈÐÛÌ Øà, ÈÔÈÍÎÛà ÔÛÈÚ ÒÜ ÙÌÐÚ ÛÎÚ ÓÖØ-
ÝÎ Ú
Y (; f) = U(u) F(f); (9:51a)

9.6 ÁÄ°¸À¸¹´Á ÁÃ¼Â´Â°²»´¼´Á 509
Ö×Ö ÛÌ ÈÜÛÎ ÊØÈ ÝÌÛÈÐ
1 sin d sin dU + l sin2 = 1 d 2 F : (9:51b)

U d d
ÿ
F df2
ÑÈÐ f
m
¶ ÛÌÒÌÜÛÈÐ È ÌÕÐ ÙàÙÎ ÐÑÈÔÖ×ÖÐÌÐ ÛÈÐ ÊÐÈ ÑÈ ÏÌ ÛÐÓÎ ÛàÔ ÈÔ ÑÈ ÏÌ ÓÌ ÒÖÚ ÛÎÚ
ÐÙÖÜ ÛÈÐ ÓÌ ÓÐÈ ÙÛÈÏÌØÈ , ×.Þ. . ÂÖ ÛÌ Î (9.51a) ÈÔÈ ÊÌÛÈÐ ÙÛÐÚ ÌÕÎ Ú ËÜ Ö ÌÕÐÙà ÙÌÐÚ:
F d2
f + mF = 0;
d 2
(9:52a)
1 d sin dU + l m U = 0: (9:52b)

sin d d sin2 ÿ
´ÛÙÐ, Î ÈØÞÐÑÎ ÌÕÐ ÙàÙÎ (9.46) ËÐÈÙ×È ÙÛÎÑÌ ÙÛÐÚ ÛØÌÐÚ ÙÜÔÎ ÏÌÐÚ ËÐÈÝÖØÐÑÌ Ú ÌÕÐ-
Ùà ÙÌÐÚ ×ÖÜ ËÐ ÔÖÔÛÈÐ È×Ö ÛÐÚ ÙÞÌ ÙÌÐÚ (9.49), (9.52a) ÑÈÐ (9.52b). ¶ (9.52b) Ó×ÖØÌÐ ÔÈ
ÈÔÈÞÏÌÐ ÙÌ ÓÐÈ ÐÙÖËÜ ÔÈÓÎ ÓÌ ÙÜÔÛÌÒÌÙÛÌ Ú ØÎÛÌ Ú ÈÒÊÌÉØÐÑÌ Ú ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌÐÚ, ÏÌ ÛÖ-
ÔÛÈÚ
cos = j; U(u ) = u(j); (9:53a)

ÑÈÐ ×ÈØÈÛÎØà ÔÛÈÚ Ö ÛÐ
d 1 d
dj= ÿ
sin d :
´ÛÙÐ,
d
j2) du + l

m
j
dj (1 ÿ
dj
ÿ
1 ÿ j2 u = 0; ÿ 1 1: (9:53b)
¶ ÌÕÐ ÙàÙÎ (9.53b) ÌÐ ÔÈÐ ÊÔàÙÛÎ àÚ ×ØÖÙÈØÛÎÓÌ ÔÎ ËÐÈÝÖØÐÑÎ ÌÕÐ ÙàÙÎ ÛÖÜ Legendre.
¿ØÐÔ ×ØÖÞàØÎ ÙÖÜÓÌ ÙÛÎ ÒÜ ÙÎ ÛàÔ ³.´. (9.52a) ÑÈÐ (9.52b), ×ÈØÈÛÎØÖÜ ÓÌ Ö ÛÐ
2
ÌÐ ÔÈÐ ÈÔÌÕÈ ØÛÎÛÌÚ È×Ö ÛÎÔ ×ÖÙÖ ÛÎÛÈ
3
k2 ÿ U (r) Ö ×àÚ ÑÈÐ Î ÊàÔÐÈÑÎ ÌÕÐ ÙàÙÎ
(9.50) , ÌÔà , ÈÔÛÐ ÏÌÛÈ, Î ÈÑÛÐÔÐÑÎ ÌÕÐ ÙàÙÎ ÌÐ ÔÈÐ ËÐÈÝÖØÌÛÐÑÎ È×Ö ×ØÖ ÉÒÎÓÈ ÙÌ
×ØÖ ÉÒÎÓÈ, ÈÔÈ ÒÖÊÈ ÓÌ ÛÐÚ ÛÐÓÌ Ú ÛàÔ k2 ÑÈÐ U (r). ¿ÈØÖ ÒÖ ×ÖÜ Ö ÈÔÈÊÔà ÙÛÎÚ ËÌÔ
ÌÐ ÔÈÐ, Ð ÙàÚ, ÌÕÖÐÑÌÐàÓÌ ÔÖÚ ÓÌ ÛÐÚ ÓÌÏÖ ËÖÜÚ ÒÜ ÙÎÚ ÛàÔ ×ÐÖ ×È Ôà ÌÕÐÙà ÙÌàÔ, ÏÌà-
ØÖÜ ÓÌ ÙÑÖ ×ÐÓÖ ÔÈ ÈÙÞÖÒÎÏÖÜ ÓÌ ÒÐ ÊÖ ÓÌ ÛÐÚ ÓÌÏÖ ËÖÜÚ ÈÜÛÌ Ú ÊÐÈ ËÜ Ö ÒÖ ÊÖÜÚ: (i) ÊÐÈ
ÔÈ ÑÈÛÈÔÖÎ ÙÖÜÓÌ ÛÖ ØÖ ÒÖ ÛàÔ ÙÜÔÖØÐÈÑà Ô ÙÜÔÏÎÑà Ô ÙÛÎ ÄÜÙÐÑÎ ÑÈÐ (ii) ÊÐÈ ÔÈ
×ØÖÙÈÔÈÛÖÒÐÙÛÖÜ ÓÌ àÚ ×ØÖÚ ÛÖ ×ÖÐÌÚ ËÐÈÝÖØÐÑÌ Ú ÌÕÐÙà ÙÌÐÚ ÞØÌÐÈ ÍÌÛÈÐ ÔÈ ÈÔÛÐÓÌ-
Ûà×Ð ÙÖÜÓÌ ÈØÊÖ ÛÌØÈ (ÑÖÐÛÈ ÛÌ ¹ÌÝ. 10, ÂÖ ÓÖÚ ¸¸). ¹È ÔÖÜÓÌ, ×È ÔÛàÚ, Ì ÑÑÒÎÙÎ ÔÈ
×ØÖÙ×ÌØÈ ÙÌÐ Ö ÈÔÈÊÔà ÙÛÎÚ ÛÐÚ ÓÈÏÎÓÈÛÐÑÌ Ú ËÜÙÑÖÒÐ ÌÚ.
¿ÈØÈÛÎØÖÜ ÓÌ Ö ÛÐ ÖÐ ÒÜ ÙÌÐÚ ÛÎÚ ³.´. (9.52a) ÌÐ ÔÈÐ ÛÎÚ ÓÖØÝÎ Ú

510 ¹°»¿Ãº¾²À°»»° ÁÃÁÂ¶»°Â° ÁÃ¼Â´Â°²»´¼Ç¼
F(f) = L e 6 m f;
ip L ÙÛÈÏÌØÈ .
F(0) = F(2p)
m=m= m = m2
°ÕÐà ÔÖÔÛÈÚ È×Ö ÛÎ ÒÜ ÙÎ ÔÈ ÌÐ ÔÈÐ ÓÖÔÖ ÛÐÓÎ, ËÎÒÈËÎ , ÙÜÓ×ÌØÈÐ ÔÖÜ-
p
ÓÌ Ö ÛÐ ÈÑÌ ØÈÐÖÚ, ËÎÒÈËÎ , Ö×Ö ÛÌ ÖÐ ÒÜ ÙÌÐÚ ÛÎÚ ×ÐÖ ×È Ôà ÌÕÐ Ùà-
ÙÎÚ ÌÐ ÔÈÐ ÛÎÚ ÓÖØÝÎ Ú
Fm = 1
imf
2p e ;
p m ÈÑÌ ØÈÐÖÚ, f 2 p:
0 (9:54)
H ÙÛÈÏÌØÈ ÑÈÔÖÔÐÑÖ×ÖÐ ÎÙÎÚ ËÐÈÒÌ ÞÛÎÑÌ à ÙÛÌ < Fm Fn >= dmn
j . ¾Ð ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌÐÚ
m = m2
ÈÜÛÌ Ú ÌÐ ÔÈÐ ÊÔàÙÛÌ Ú È×Ö ÛÎ ÓÌÒÌ ÛÎ ÛàÔ ÙÌÐØà Ô Fourier (EË. 3.4).
·Ì ÛÖÔÛÈÚ , Î ÌÕ. (9.53b) ÊØÈ ÝÌÛÈÐ

m2
d
d
j (1 ÿ j2) du
dj
+ l ÿ
1 ÿ j2 u = 0:
1<j<1 j=
·È ËÖÜ ÓÌ ÈØÊÖ ÛÌØÈ (ÑÖÐ ÛÈÕÌ ´Ë. 12.1 ÑÈÐ 12.2, TÖ ÓÖÚ ¸¸) Ö ÛÐ Î ÛÌÒÌÜÛÈÐ È ÌÕÐ ÙàÙÎ
1
l
Ì ÞÌÐ ÒÜ ÙÌÐÚ ×ÖÜ ÌÐ ÔÈÐ ×Ì×ÌØÈÙÓÌ ÔÌÚ ÊÐÈ ÿ . ²ÐÈ 6 ÖÐ ÒÜ ÙÌÐÚ ÛÎÚ,
ÊÌÔÐÑÈ , ËÌÔ ÌÐ ÔÈÐ ×Ì×ÌØÈÙÓÌ ÔÌÚ. ´Ð ÔÈÐ ×Ì×ÌØÈÙÓÌ ÔÌÚ ÓÖ ÔÖ ÈÔ ÖÐ ×ÈØÈ ÓÌÛØÖÐ
ÑÈÐ m ×ÈÐ ØÔÖÜÔ ÛÐÓÌ Ú àÚ ÌÕÎ Ú : *
l = `(` + 1); ` = 0; 1; 2; ::: ; mj `;

j m ÈÑÌ ØÈÐÖÚ. (9:55)
j)
¾Ð ÒÜ ÙÌÐÚ ÙÛÎÔ ×ÌØÐ ×ÛàÙÎ ÈÜÛÎ ÌÐ ÔÈÐ ÖÐ ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌÐÚ Legendre ×Øà ÛÖÜ ÌÐ ËÖÜÚ
Pm` ( m = 0 ÈÔÈ ÊÖÔÛÈÐ ÙÛÈ ÊÔàÙÛÈ

j) j j
(ÑÖÐ ÛÈÕÌ EË. 12.2), ÖÐ Ö×ÖÐ ÌÚ ÊÐÈ ÓÈÚ ×ÖÒÜ-
à ÔÜÓÈ Legendre, P` ( , ËÎÒÈËÎ

0 ( ) = P` ( ) (ÑÖÐ ÛÈÕÌ EË. 3.6).
P`
°×Ö ÛÈ ×ÈØÈ×È Ôà, ÉÒÌ ×ÖÜÓÌ Ö ÛÐ Î ÝÈÐÔÖÓÌÔÐÑÈ ûÈÏà
Èý È×ÈÐ ÛÎÙÎ ûÖÐ ÒÜ ÙÌÐÚ ÔÈ
ÌÐ ÔÈÐ ×Ì×ÌØÈÙÓÌ ÔÌÚ ÑÈÐ ÓÖÔÖ ÛÐÓÌÚ ×È Ôà ÙÛÎÔ Ì×ÐÝÈ ÔÌÐÈ ÙÝÈÐ ØÈÚ ËÖÏÌÐ ÙÎÚ ÈÑÛÐ -
ÔÈÚý Ì×ÐÉÈ ÒÒÌÐ ÙÛÐÚ ÙÛÈÏÌØÌ Ú ÞàØÐÙÓÖÜ ÔÈ ×È ØÖÜÔ ÈÑÌ ØÈÐÌÚ ÛÐÓÌ Ú.
·È ËÖÜ ÓÌ ÈØÊÖ ÛÌØÈ (EË. 12.4, TÖ ÓÖÚ ¸¸) Ö ÛÐ ÖÐ ÛÌÒÌÙÛÌ Ú ÙÛØÖÝÖØÓÎ Ú L2 ÑÈÐ Lz
×ÈÐ ØÔÖÜÔ ÛÎ ÓÖØÝÎ
L2 = ÿh2 L Lz =
h @
(9:56a)
kai
i@
:
f
ÁÜÔÌ×à Ú, Î ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ Y (; f) = Pm` (cos )eimf ÐÑÈÔÖ×ÖÐÌÐ ÛÐÚ ÙÞÌ ÙÌÐÚ
L2 Y (; f) = `(` + 1)h2 Y (; f); (9:56b)

*
Ú, Î ÒÜ ÙÎ ÏÈ ×ØÌ ×ÌÐ ÔÈ ÌÐ ÔÈÐ ×Ì×ÌØÈÙÓÌ ÔÎ ÑÈÐ ÊÐÈ
¿ØÖÝÈÔà j= 1
6 , ËÎÒÈËÎ = 0 ÑÈÐ = p , Ì×ÌÐËÎ ÙÌ
×ØÖÉÒÎ ÓÈÛÈ ÓÌ ÙÝÈÐØÐÑÎ ÙÜÓÓÌÛØÐ È Ö È ÕÖÔÈÚ ÛàÔ z ÖØÐ ÍÌÛÈÐ ÈÜÏÈÐ ØÌÛÈ.

9.6 ÁÄ°¸À¸¹´Á ÁÃ¼Â´Â°²»´¼´Á 511
Lz Y (; f) = mh Y (; f); (9:56c)

*
ËÎÒÈËÎ Î ÒÜ ÙÎ ÛÎÚ ÊàÔÐÈÑÎ Ú ÌÕÐ ÙàÙÎÚ ÌÐ ÔÈÐ ÐËÐÖÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ ÛàÔ ÛÌÒÌÙÛà Ô ÙÛØÖ-
ÝÖØÓÎ Ú L2 ÑÈÐ Lz , ÓÌ ÐËÐÖÛÐÓÌ Ú `(` + 1)h2 ÑÈÐ mh ÈÔÛÐ ÙÛÖÐÞÈ (ÑÉÈ ÔÛàÙÎ ÛÎÚ
ÙÛØÖÝÖØÓÎ Ú).
¶ ÈÑÛÐÔÐÑÎ ÌÕÐ ÙàÙÎ ËÌÔ ÌÕÈØÛÈ ÛÈÐ È×Ö ÛÖÔ ÑÉÈÔÛÐÑÖ ÈØÐÏÓÖ m ÑÈÐ ×ÈÐ ØÔÌÐ ÛÎ
ÓÖØÝÎ

1 d 2 dR`
r + k2 ÿ U (r) ÿ
`(` + 1)
R ` (r) = 0: (9:57a)
r2 dr dr r2
¿ÖÒÒÌ Ú ÝÖØÌ Ú, ÐËÐÈÐ ÛÌØÈ Ö ÛÈÔ Î ÒÜ ÙÎ ÈÔÈÍÎÛÈ ÛÈÐ ÈØÐÏÓÎÛÐÑÈ , ÉØÐ ÙÑÖÜÓÌ ÞØÎ ÙÐÓÖ
ÔÈ ÊØÈ ßÖÜÓÌ R` (r) = y` (r)=r, Ö×Ö ÛÌ Î (9.57a) ÊØÈ ÝÌÛÈÐ

d 2 y` (r)
dr2
+ k2 ÿ U (r) ÿ `(`r+2 1) y` (r) = 0: (9:57b)
´Ð ÔÈÐ ÌÜÔÖ ÎÛÖ Ö ÛÐ ËÌÔ Ü×È ØÞÌÐ ÌÒ×Ð ËÈ ÔÈ ÉØÖÜ ÓÌ ÈÔÈÒÜÛÐÑÎ ÒÜ ÙÎ ÛÎÚ ÌÕ. (9.57a)
2 3
Î ÐÙÖËÜ ÔÈÓÈ ÛÎÚ ÌÕ. (9.57b) , ×ÈØÈ ÓÖ ÔÖ ÙÌ ÌÐËÐÑÌ Ú, È×ÒÌ Ú ×ÌØÐ×Ûà ÙÌÐÚ:
(i) ³.´. Laplace (k = U = 0) . ´Ü ÑÖÒÈ ËÐÈ×ÐÙÛà ÔÌÛÈÐ Ö ÛÐ Î ³.´. (9.57a) Ì ÞÌÐ ËÜ Ö
ÊØÈÓÓÐÑÈ ÈÔÌÕÈ ØÛÎÛÌÚ ÒÜ ÙÌÐÚ,
R(1)
` (r) = r
` kai R(2)
` (r) = 1=r :
`+1
¶ ÒÜ ÙÎ ×ÖÜ ÓÈÚ ÌÔËÐÈÝÌ ØÌÐ ÏÈ ÌÐ ÔÈÐ Ì ÔÈÚ ÊØÈÓÓÐÑÖ Ú ÙÜÔËÜÈÙÓÖ Ú ÈÜÛà Ô, à ÙÛÌ ÔÈ
ÐÑÈÔÖ×ÖÐÖÜ ÔÛÈÐ ËÖÙÓÌ ÔÌÚ ÙÜÔÖØÐÈÑÌ Ú ÙÜÔÏÎ ÑÌÚ (ÑÖÐ ÛÈÕÌ, ×.Þ., ¿ØÖÉÒÎ ÓÈÛÈ 9.6.5
ÑÈÐ 9.6.6). ²ÐÈ ×ÌØÐÙÙÖ ÛÌØÌÚ ÌÝÈØÓÖÊÌ Ú ÑÖÐÛÈ ÛÌ, ×.Þ., ¸.³. ±Ì ØÊÈËÖÚ, ¹ÒÈÙÐÑÎ
¶ÒÌÑÛØÖËÜÔÈÓÐÑÎ (´Ë. 3.3 ÑÈÐ ´Ë. 3.5), ´ÑËÖ ÙÌÐÚ ÁÜÓÌà Ô (1994).
(ii) U (r) = 0; k ×ØÈÊÓÈÛÐÑÖ Ú. ÂÖ ÛÌ, ÏÌ ÛÖÔÛÈÚ

kr = z (ÈËÐÈ ÙÛÈÛÖ), R (r) = J ( )= z z ;
p
(9:58a)
Î ³.´. (9.57a) ÊØÈ ÝÌÛÈÐ
2
z2 ddzJ2 + z dJdz + (z2 ÿ v2 )J = 0; (9:58b)
Ö ×ÖÜ v = ` + 1=2 . ¶ ÌÕÐ ÙàÙÎ (9.58b) ÌÐ ÔÈÐ ÊÔàÙÛÎ àÚ ËÐÈÝÖØÐÑÎ ÌÕÐ ÙàÙÎ Bessel.
*
F(f)
F (f )
ÁÛÎÔ ¹ÉÈÔÛÖÓÎÞÈÔÐÑÎ , Î ÓÖÔÖÛÐÓÐ È ÛÎÚ ÑÜÓÈÛÖÙÜÔÈ ØÛÎÙÎÚ ËÌÔ ÌÐÔÈÐ È×ÈØÈÐ ÛÎÛÎ. ¾ÓàÚ ÑÈÐ
ÌÑÌÐ ÖÐ ÒÜ ÙÌÐÚ ÌÐ ÔÈÐ ×ÌØÐÖËÐÑÌ Ú. ¶ ×ÌØÐÖËÐÑÖ ÛÎÛÈ ÈÜÛÎ ÌÐ ÔÈÐ È×ÖÛÌ ÒÌÙÓÈ ÛÎÚ È×ÈÐ ÛÎÙÎÚ ÔÈ ÌÐ ÔÈÐ Ö
ÛÌÒÌÙÛÎ Ú Lz ÌØÓÐÛÐÈÔÖ Ú (¿ÈØÈ ËÌÐÊÓÈ 5, ´Ë. 4.4). ³ÌÔ ÞØÌÐÈ ÍÌÛÈÐ Î ÓÖÔÖÛÐÓÐ È.

512 ¹°»¿Ãº¾²À°»»° ÁÃÁÂ¶»°Â° ÁÃ¼Â´Â°²»´¼Ç¼
³Ü Ö ÊØÈÓÓÐÑÈ ÈÔÌÕÈ ØÛÎÛÌÚ ÒÜ ÙÌÐÚ ÈÜÛÎ Ú ÌÐ ÔÈÐ ÖÐ Jv ( z) ÑÈÐ Yv ( z) , ×ÖÜ ÌÐ ÔÈÐ ÊÔàÙÛÌ Ú
àÚ ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌÐÚ Bessel (ÑÖÐ ÛÈÕÌ ´Ë. 10.10 ÑÈÐ 12.7, ÂÖ ÓÖÚ ¸¸). ÁÜÔÌ×à Ú, ÖÐ ÒÜ ÙÌÐÚ
ÛÎÚ ³.´. (9.57a) ÓÌ U (r) = 0 ÌÐ ÔÈÐ ÊÔàÙÛÌ Ú àÚ ÙÝÈÐØÐÑÌ Ú ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌÐÚ Bessel, ÑÈÐ
ÑÈÔÖÔÐÑÖ×ÖÐÖÜ ÔÛÈÐ àÚ ÌÕÎ Ú:
z) = 2pz J`+1=2(z); z) = 2pz Y`+1=2(z):

r r
j` ( n` ( (9:58c)
¾ ÈÔÜ×Ö ÓÖÔÖÚ ÈÔÈÊÔà ÙÛÎÚ ÈÚ ÑÖÐÛÈ ÕÌÐ ÛÖ ´Ë. 12.11, ÂÖ ÓÖÚ II. (²ÐÈ ×ÌØÐÙÙÖ ÛÌØÌÚ
ÌÝÈØÓÖÊÌ Ú ÑÖÐÛÈ ÕÛÌ ¿ØÖÉÒÎ ÓÈÛÈ 9.6.4 ÑÈÐ 9.6.8.)
(iii) ³.´. Schr oÈdinger, ËÎÒÈËÎ

2m
k2 = 2 E;
2m
U (r) = 2 V (r):
h h
ÁÛÎÔ ×ÌØÐ ×ÛàÙÎ ÈÜÛÎ ÏÈ ÌÕÌÛÈ ÙÖÜÓÌ ËÜ Ö È×ÒÌ Ú ×ÌØÐ×Ûà ÙÌÐÚ, ×ÖÜ ÌÐ ÔÈÐ: (È) ÛÖ
ËÜÔÈÓÐÑÖ Coulomb ÑÈÐ (É) ÛÖ ËÜÔÈÓÐÑÖ ÛÖÜ ÈØÓÖÔÐÑÖÜ ÛÈÒÈÔÛàÛÎ .
(È) ³ÜÔÈÓÐÑÖ Coulomb, ËÎÒÈËÎ
Ze2
V (r) = ÿ (ÜËØÖÊÖÔÖÌÐËÌ Ú È ÛÖÓÖ).
r
E < 0. °ÔÛÐ ÊÐÈ ÛÎ ÓÌÛÈÉÒÎÛÎ r ÑØÐ ÔÌÛÈÐ,
r
°ÔÈÍÎÛÖÜ ÓÌ ËÌ ÙÓÐÌÚ ÒÜ ÙÌÐÚ, ËÎÒÈËÎ
*
ÙÑÖ ×ÐÓÖ ÔÈ ÞØÎÙÐÓÖ×ÖÐÎ ÙÖÜÓÌ ÛÎÔ ÈËÐÈ ÙÛÈÛÎ ÓÌÛÈÉÒÎÛÎ , ×ÖÜ ÖØÐ ÍÌÛÈÐ àÚ ÌÕÎ Ú :
r = g r; g = 8mh2E ;
r
ÿ (9:59a)
m 1=m = 1=me + 1=mA me
mA me m me :
ÌÐ ÔÈÐ Î ÈÔÎÊÓÌ ÔÎ ÓÈ ÍÈ, , Ö ×ÖÜ Î ÓÈ ÍÈ ÛÖÜ ÎÒÌÑÛØÖÔÐ ÖÜ
ÑÈÐ mA Î ÓÈ ÍÈ ÛÖÜ ×ÜØÎ ÔÈ. ´×ÌÐËÎ , ' ´ÛÙÐ, ÏÌ ÛÖÔÛÈÚ
b = 2mgZe
2
R` (r) = R` (r =g) r
u` ( ); (9:59b)
h2 (ÈËÐÈ ÙÛÈÛÖ),
Î ÈÔÛÐ ÙÛÖÐÞÎ ÈÑÛÐÔÐÑÎ ÌÕÐ ÙàÙÎ ÊØÈ ÝÌÛÈÐ
1
b 1 `(` + 1)u = 0:
r r r dr
d 2 du`
2d + r ÿ
4 r2 `
ÿ (9:59c)
°×Ö ÛÐÚ ×ÐÏÈÔÌ Ú ÒÜ ÙÌÐÚ ÛÎ Ú (9.59c) ÈÔÈÍÎÛÖÜ ÓÌ ÌÑÌÐ ÔÌÚ ×ÖÜ ÌÐ ÔÈÐ ÛÌÛØÈÊàÔÐÑÈ
[0; )
r)
ÖÒÖÑÒÎØà ÙÐÓÌÚ ÙÛÖ ËÐÈ ÙÛÎÓÈ 1 . ¶ È×ÈÐ ÛÎÙÎ ÈÜÛÎ ÌÐ ÔÈÐ È×ÈØÈÐ ÛÎÛÎ ÈÔ ÏÌ -
ÒÖÜÓÌ Î u` ( ÔÈ Ì ÞÌÐ ÛÖ ÔÖ ÎÓÈ ×ÐÏÈÔÖ ÛÎÛÈÚ ×ÖÜ È×ÈÐÛÌÐ Î ¹ÉÈÔÛÖÓÎÞÈÔÐÑÎ .
*
°Ú ÓÎÔ ÙÜÊÞÌ ÌÛÈÐ Î ÓÈ ÍÈ m ÓÌ ÛÖÔ ÑÉÈÔÛÐÑÖ ÈØÐÏÓÖ m.
9.6 ÁÄ°¸À¸¹´Á ÁÃ¼Â´Â°²»´¼´Á 513
¿ÈØÈÛÎØÖÜ ÓÌ Ö ÛÐ ÊÐÈ ×ÖÒÜ ÓÐÑØÈ r Î ³.´. (9.59c) ×ÈÐ ØÔÌÐ ÛÎ ÓÖØÝÎ

1 d 2 du` `(` + 1)
r 2 dr r dr
r2 u` :
2 3
ÁÜ ÓÝàÔÈ ÓÌ ÛÈ Ö ÙÈ ÌÐ ×ÈÓÌ ×ÈØÈ×È Ôà ×ÌØÐ ×ÛàÙÎ (i) , ËÜ Ö ÊØÈÓÓÐÑÈ ÈÔÌÕÈ ØÛÎÛÌÚ
ÒÜ ÙÌÐÚ ÛÎÚ ÛÌÒÌÜÛÈÐ ÈÚ ÌÕÐ ÙàÙÎÚ ÌÐ ÔÈÐ
u(1) `
` ; r u(2)
` 1=
`+1 : r
r 0
r r`
¶ ËÌÜ ÛÌØÎ È×ÖÑÒÌÐ ÌÛÈÐ, ÑÈÏÖ ÙÖÔ È×ÖÑÒÐ ÔÌÐ ÊÐÈ ! (×ØÈ ÊÓÈ È×ÈØÈ ËÌÑÛÖ). °ØÈ,

r
ÊÐÈ ÓÐÑØÌ Ú ÛÐÓÌ Ú ÛÖÜ Î ÒÜ ÙÎ ÏÈ ÙÜÓ×ÌØÐÝÌ ØÌÛÈÐ ÙÈÔ .
°ÔÛÐ ÏÌÛÈ, ÊÐÈ ÓÌÊÈ ÒÌÚ ÛÐÓÌ Ú ÛÖÜ (ÈÙÜÓ×ÛàÛÐÑÎ ÓÖØÝÎ ), Î ³.´. (9.59c) ×ÈÐ ØÔÌÐ
ÛÎ ÓÖØÝÎ

1 = 14 u` :
r r r dr
d 2 du`
2d
¾Ð ÒÜ ÙÌÐÚ ÛÎÚ ÛÌÒÌÜÛÈÐ ÈÚ ÌÕÐ ÙàÙÎÚ ÌÐ ÔÈÐ
u(1)
` e
r =2 ÿ
kai u(2) r =2
` e :
¶ ËÌÜ ÛÌØÎ È×ÖÑÒÌÐ ÌÛÈÐ, ËÐÖ ÛÐ ÛÖ ÛÌ Î ÈÑØÐÉÎ Ú ÒÜ ÙÎ u` ËÌÔ Ì ÞÌÐ ÌÒ×Ð ËÈ ÔÈ ÌÐ ÔÈÐ
ÛÌÛØÈÊàÔÐÑÈ ÖÒÖÑÒÎØà ÙÐÓÎ ÙÛÖ ËÐÈ ÙÛÎÓÈ [0; )1 .
r
°×ÖÓÖÔà ÔÖÔÛÈÚ ÛÎ ÙÜÓ×ÌØÐÝÖØÈ ÛÎÚ ÍÎÛÖÜ ÓÌÔÎÚ ÒÜ ÙÎÚ ÛÖ ÙÖ ÊÐÈ ÓÐÑØÈ Ö ÙÖ
ÑÈÐ ÊÐÈ ÓÌÊÈ ÒÈ , Ì×ÐËÐà ÑÖÜÓÌ ÒÜ ÙÌÐÚ ÛÎÚ ÓÖØÝÎ Ú
u( r) = rè r=2L(r); ÿ
(9:59d)
Ö ×ÖÜ r)
L( ×ØÖÙËÐÖØÐÙÛÌ È ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ (ÞÈ ØÐÔ È×ÒÖ ÛÎÛÈÚ, ×ÈØÈÒÎ ÝÏÎÑÌ Ö ËÌÐ ÛÎÚ `).
r)
·Ì ÛÖÔÛÈÚ ÛÎÔ (9.59d) ÙÛÎÔ (9.59c), ÉØÐ ÙÑÖÜÓÌ, ÛÌÒÐÑÈ , Ö ÛÐ Î ³.´. ÙÛÎ Ö×ÖÐ È ×ØÌ ×ÌÐ
ÔÈ Ü×ÈÑÖÜ ÌÐ Î L( ÌÐ ÔÈÐ
r L + (v + 1 r )L + aL = 0;
00
ÿ
0
(9:59e)
a = b ` 1; v = 2` + 1:
ÿ ÿ (9:59f)
¶ ÌÕÐ ÙàÙÎ (9.59e) ÌÐ ÔÈÐ ÊÔàÙÛÎ àÚ ×ØÖÙÈØÛÎÓÌ ÔÎ ËÐÈÝÖØÐÑÎ ÌÕÐ ÙàÙÎ ÛÖÜ La-
guerre. ¶ ÓÌ ÏÖËÖÚ ÒÜ ÙÎÚ ÛÎÚ ÏÈ ÈÔÈ×ÛÜÞÏÌÐ ÈØÊÖ ÛÌØÈ (ÑÖÐ ÛÈÕÌ ´Ë. 10.10 ÑÈÐ 12.14,
ÂÖ ÓÖÚ II). ¿ØÖÚ ÛÖ ×ÈØÖ Ô, ×ÌØÐÖØÐÍÖ ÓÈÙÛÌ ÔÈ ×ÖÜ ÓÌ Ö ÛÐ ÊÐÈ ÒÜ ÙÌÐÚ r
u( ) Ö ×àÚ
[0; 1), ÏÈ
a
ËÐ ÔÖÔÛÈÐ È×Ö ÛÎÔ ÌÕÐ ÙàÙÎ (9.59d), ÛÌÛØÈÊàÔÐÑÈ ÖÒÖÑÒÎØà ÙÐÓÌÚ ÙÛÖ
×ØÌ ×ÌÐ, ÈÔÈÊÑÈÙÛÐÑÈ , Î ×ÈØÈ ÓÌÛØÖÚ ÔÈ ÌÐ ÔÈÐ ÝÜÙÐÑÖ Ú ÈØÐÏÓÖ Ú, ËÎÒÈËÎ

514 ¹°»¿Ãº¾²À°»»° ÁÃÁÂ¶»°Â° ÁÃ¼Â´Â°²»´¼Ç¼
a = nr ; nr = 0; 1; 2; ::: : (9:59g)
Ln2`+1 (r )
u(r )
TÖ ÛÌ, ÖÐ ÒÜ ÙÌÐÚ ÛÎÚ ÌÕÐ ÙàÙÎÚ (9.59e) ÌÐ ÔÈÐ ÛÈ ×ÖÒÜà ÔÜÓÈ Laguerre , ÉÈÏ-
r
ÓÖÜ nr (ÑÖÐ ÛÈÕÌ ´Ë. 3.6). ²ÐÈ ÛÎÔ ÑÈÛÈÙÑÌÜÎ ÑÈÔÖÔÐÑÖ×ÖÐÎÓÌ ÔÎÚ ÒÜ ÙÎÚ ÑÖÐ -
ÛÈÕÌ ¿ØÖ ÉÒÎÓÈ 9.6.2. °×ÖÓÌ ÔÌÐ, Ûà ØÈ, ÔÈ ÌÕÌÛÈ ÙÖÜÓÌ ÛÐÚ ÝÜÙÐÑÌ Ú ÙÜÔÌ ×ÌÐÌÚ ÛÎÚ
(9.59g). °×Ö ÛÐÚ (9.59f) ÑÈÐ (9.59g) ÉØÐ ÙÑÖÜÓÌ
b = nr + ` + 1 = ÈÑÌ ØÈÐÖÚ 1 .
ÁÜÔÌ×à Ú,
g = (nr +2m`Z+e 1)h2 ;

2
ËÎÒÈËÎ Î ÌÔÌ ØÊÌÐÈ ×ÈÐ ØÔÌÐ ÛÐÓÌ Ú
En = ÿ
1 mc2 (Z )2 ; n = nr + ` + 1 = 1; 2; ::: ; (9:59h)
2 n2
Ö ×ÖÜ = e2 =(hc) = ÙÛÈÏÌØÈ ÒÌ×ÛÎ Ú ÜÝÎ Ú 1=137, m me .
°×Ö ÛÈ ×ÐÖ ×È Ôà, ÉÒÌ ×ÖÜÓÌ È ÒÒÎ ÓÐÈ ÝÖØÈ Ö ÛÐ Î ÝÈÐÔÖÓÌÔÐÑÈ ûÈÏà Èý È×ÈÐ ÛÎÙÎ
ûÎ ÍÎÛÖÜ ÓÌÔÎ ÒÜ ÙÎ ÏÈ ×ØÌ ×ÌÐ ÔÈ ÌÐ ÔÈÐ ÛÌÛØÈÊàÔÐÑÈ ÖÒÖÑÒÎØà ÙÐÓÎý ÖËÎ ÊÎÙÌ ÙÛÎÔ
ÑÉÈ ÔÛàÙÎ ÛÎÚ ÌÔÌ ØÊÌÐÈÚ Ö ×àÚ ËÐ ÔÌÛÈÐ È×Ö ÛÎÔ (9.59h).
(É) ³ÜÔÈÓÐÑÖ ÈØÓÖÔÐÑÖÜ ÛÈÒÈÔÛàÛÎ , ËÎÒÈËÎ
1 1
V (r) = kr2 = m 2 r2 ; v v = p
k=m :

2 2
j
¾×àÚ ÑÈÐ ×ÐÖ ×È Ôà, ÏÌ ÒÖÜÓÌ ÔÈ ÊØÈ ßÖÜÓÌ ÛÎÔ ÈÑÛÐÔÐÑÎ ÌÕÐ ÙàÙÎ ÓÌ ÛÎ ÉÖÎ ÏÌÐÈ
ÓÐÈÚ ÈËÐÈ ÙÛÈÛÎÚ ÓÌÛÈÉÒÎÛÎ Ú , ÏÌ ÛÖÔÛÈÚ
r = a j; R(r) = R(a j) j
u( ): (9:60a)
TÖ ÛÌ, Î ÙÞÌÛÐÑÎ ÈÑÛÐÔÐÑÎ ÌÕÐ ÙàÙÎ ×ÈÐ ØÔÌÐ ÛÎ ÓÖØÝÎ
1
+ 2mE a2 v j
m2 2 a4 2 `(` + 1)

j j j dj
d 2 du u = 0:
2d h 2
ÿ
h2 ÿ
2 j
a
v
³ÐÈÒÌ ÊÖÜÓÌ ÛÖ à ÙÛÌ
r
m2 2 4 h
h2 a = 1 Î a= m v ; (9:60b)
Ö×Ö ÛÌ Î ÛÌÒÌÜÛÈÐ È ËÐÈÝÖØÐÑÎ ÌÕÐ ÙàÙÎ ×ÈÐ ØÔÌÐ ÛÎ ÓÖØÝÎ
9.6 ÁÄ°¸À¸¹´Á ÁÃ¼Â´Â°²»´¼´Á 515

1 2 ÿ `(` + 1) u = 0;
j j j dj + 2e j
d 2 du
2d ÿ
2 j (9:60c)
Ö ×ÖÜ e = E=hv (ÈËÐÈ ÙÛÈÛÎ ×ÖÙÖ ÛÎÛÈ).
¿ØÖÞàØà ÔÛÈÚ ÈÔÈ ÒÖÊÈ ÓÌ ÛÎÔ ×ÌØÐ ×ÛàÙÎ ÛÖÜ ÜËØÖÊÖÔÖÌÐËÖÜ Ú ÈÛÖ ÓÖÜ, ÉØÐ -
ÙÑÖÜÓÌ Ö ÛÐ Î ÝÜÙÐÑÈ È×ÖËÌÑÛÎ (ÛÌÛØÈÊàÔÐÑÈ ÖÒÖÑÒÎØà ÙÐÓÎ) ÒÜ ÙÎ ÙÜÓ×ÌØÐÝÌ ØÌ-
ÛÈÐ àÚ ÌÕÎ Ú:
u j` (ÓÐÑØÈ j ), u e j =2
2 ÿ
(ÓÌÊÈ ÒÈ j
). (9:60d)
ÁÜÔÌ×à Ú, ÏÌ ÛÖÔÛÈÚ
u( j ) = j ` e j = 2 ( j )
ÿ
2
(9:60e)
ÙÛÎ ³.´. (9.60c), ÈÜÛÎ ÊÐ ÔÌÛÈÐ
j 00
+ 2(` + 1 ÿ j2) + [2e
0
ÿ (2` + 3)]j = 0: (9:60f)
¶ ÌÕÐ ÙàÙÎ (9.60f) ËÌÔ ÙÜÓ×Ð ×ÛÌÐ ÓÌ ÑÈÓÐÈ ÊÔàÙÛÎ ÌÕÐ ÙàÙÎ ÛÎÚ »ÈÏÎÓÈÛÐÑÎ Ú
*
ÄÜÙÐÑÎ Ú. ¾ÓàÚ ÏÌàØà ÔÛÈÚ ÛÖ ÓÌÛÈÙÞÎÓÈÛÐÙÓÖ
j = r; p
v( j) = L(r); (9:60g)
Î (9.60f) ÊÐ ÔÌÛÈÐ
rL 00
+ (v + 1 ÿ r)L + a L = 0;
0
(9:60h)
v = ` + 1=2; a = (e v 1)=2; ÿ ÿ (9:60i)
ËÎÒÈËÎ ÕÈÔÈÉØÐ ÙÑÖÜÓÌ ÛÎÔ ×ØÖÙÈØÛÎÓÌ ÔÎ ËÐÈÝÖØÐÑÎ ÌÕÐ ÙàÙÎ ÛÖÜ Laguerre. ÁÜ-
ÔÌ×à Ú, ÖÐ ÍÎÛÖÜ ÓÌÔÌÚ ÒÜ ÙÌÐÚ u ×ÈÐ ØÔÖÜÔ ÛÎ ÓÖØÝÎ

u(j) = j` e j =2L(j2):ÿ
2
(9:60j)
¿ØÖÞàØà ÔÛÈÚ Ö ×àÚ ÙÛÎÔ ×ÌØÐ ×ÛàÙÎ ÛÖÜ ÜËØÖÊÖÔÖÌÐËÖÜ Ú ÈÛÖ ÓÖÜ, ÉØÐ ÙÑÖÜÓÌ Ö ÛÐ
[0; )
a = nr =
Ì ÞÖÜÓÌ ÛÌÛØÈÊàÔÐÑÈ ÖÒÖÑÒÎØà ÙÐÓÌÚ ÒÜ ÙÌÐÚ ÙÛÖ ËÐÈ ÙÛÎÓÈ 1 ÓÖ ÔÖ Ö ÛÈÔ
e = 2 n r + ` + 3=2
ÈÑÌ ØÈÐÖÚ ÓÌÊÈÒÜ ÛÌØÖÚ Î Ð ÙÖÚ ÛÖÜ ÓÎËÌÔÖ Ú. ÂÖ ÛÌ, È×Ö ÛÎÔ ÌÕÐ ÙàÙÎ
(9.60i) ×ØÖÑÜ ×ÛÌÐ Ö ÛÐ , ËÎÒÈËÎ
EN = (N + 3=2)h v ; N = 2nr + ` = 0; 1; 2; ::: : (9:60k)

*
O ÓÌÛÈÙÞÎÓÈÛÐÙÓÖ Ú ÈÜÛÖ Ú ËÌÔ ÌÐ ÔÈÐ ×ØÖÝÈÔÎ Ú. °Ô ÛÖÔ ÌÐ ÞÈÛÌ ÈÔÈÑÈÒÜ ßÌÐ 80 ÞØÖ ÔÐÈ ×ØÐÔ, Ð ÙàÚ
ÙÈÙÛÈÔ ËÐÈ ÙÎÓÖÐ.
Î
516 ¹°»¿Ãº¾²À°»»° ÁÃÁÂ¶»°Â° ÁÃ¼Â´Â°²»´¼Ç¼
j
L( 2 ) ÌÐ ÔÈÐ ÛÈ ÊÔàÙÛÈ
(j
ÁÛÎÔ ×ÌØÐ ×ÛàÙÎ ÈÜÛÎ ÖÐ ÒÜ ÙÌÐÚ ÓÈÚ ×ÖÒÜà ÔÜÓÈ Laguerre
L`n+1 =2 2 ). ¾Ð ÒÜ ÙÌÐÚ ÛÎÚ (9.60c) ×ÈÐ ØÔÖÜÔ ÛÎ ÓÖØÝÎ

r
u nr ` ( j) = Cn `jè j =2Ln`+1=2(j2):
r
ÿ
2
r
(9:60l)
H ÙÛÈÏÌØÈ ÑÈÔÖÔÐÑÖ×ÖÐ ÎÙÎÚ ×ØÖÙËÐÖØÐ ÍÌÛÈÐ ÙÛÖ ¿ØÖ ÉÒÎÓÈ 9.6.2.
°×Ö ÛÈ ×ÐÖ ×È Ôà, ÌÒ×Ð ÍÖÜÓÌ ÔÈ Ì ÊÐÔÌ ÑÈÛÈÔÖÎÛÖ Ú Ö ØÖ ÒÖÚ ÛàÔ ÙÜÔÖØÐÈÑà Ô
ÙÜÔÏÎÑà Ô ÙÛÎ ÒÜ ÙÎ ÝÜÙÐÑà Ô ×ØÖÉÒÎÓÈ ÛàÔ, ÑÈÏà Ú ÑÈÐ Î ÓÌÊÈ ÒÎ ËÜ ÔÈÓÎ ÛÎÚ
ÓÌÏÖ ËÖÜ ÞàØÐÙÓÖÜ ÛàÔ ÓÌÛÈÉÒÎÛà Ô. ¿ÈØÖ ÒÖ ×ÖÜ ÔÖÓÐ ÍÖÜÓÌ Ö ÛÐ ËÌÔ Ì ÞÌÐ, Ð ÙàÚ,
ÑÈÛÈÔÖÎÏÌÐ Î ÙÜÙÞÌ ÛÐÙÎ ÛÎÚ Ü ×ÈØÕÎÚ ÙÜÓÓÌÛØÐ ÈÚ ÑÈÐ ÛÎÚ ËÜÔÈÛÖ ÛÎÛÈÚ ÞàØÐÙÓÖÜ
ÛàÔ ÓÌÛÈÉÒÎÛà Ô, ÈÔÈÝÌ ØÖÜÓÌ Ö ÛÐ ÛÈ ×ØÖÉÒÎ ÓÈÛÈ ÛÖÜ ÜËØÖÊÖÔÖÌÐËÖÜ Ú ËÜÔÈÓÐÑÖÜ
ÑÈÐ ÛÖÜ ÈØÓÖÔÐÑÖÜ ËÜÔÈÓÐÑÖÜ ×ÌØÐÑÒÌÐ ÖÜÔ ÙÜÓÓÌÛØÐ È ÓÌÊÈÒÜ ÛÌØÎ È×Ö ÛÎ ÙÝÈÐØÐ-
ÑÎ . °ÜÛÖ Ú ÌÐ ÔÈÐ Ö ÉÈÏÜ ÛÌØÖÚ ÒÖ ÊÖÚ ÊÐÈ ÛÖÔ Ö×ÖÐ Ö ûÞàØÐ ÍÌÛÈÐý Î ³.´. ÛÖÜ ÈØÓÖÔÐ-
ÑÖÜ ÛÈÒÈÔÛàÛÎ ÑÈÐ ÙÌ ÑÈØÛÌÙÐÈÔÌ Ú ÙÜÔÛÌÛÈÊÓÌ ÔÌÚ (ÑÖÐ ÛÈÕÌ ¿ØÖ ÉÒÎÓÈ 9.5.2) ÑÈÐ Î
³.´. ÛÖÜ ÜËØÖÊÖÔÖÌÐËÖÜ Ú ÈÛÖ ÓÖÜ ÙÌ ×ÈØÈÉÖÒÐÑÌ Ú ÙÜÔÛÌÛÈÊÓÌ ÔÌÚ (ÑÖÐ ÛÈÕÌ ´Ë. 9.8).
¿ØÐÔ ÛÌÒÌÐà ÙÖÜÓÌ, ÙÎÓÌÐà ÔÖÜÓÌ Ö ÛÐ Î ³.´. Schr oÈdinger Ó×ÖØÌÐ ÙÌ ÙÝÈÐØÐÑÌ Ú
ÙÜÔÛÌÛÈÊÓÌ ÔÌÚ ÔÈ ÞàØÐÙÛÌÐ ÑÈÐ ÊÐÈ ÑÈ ×àÚ ÌÕÌÍÎÛÎÓÌ ÔÌÚ ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌÐÚ ËÜÔÈÓÐÑÖÜ
9.7 ¹ÜÒÐÔËØÐÑÌ Ú ÙÜÔÛÌÛÈÊÓÌ ÔÌÚ
ÁÛÎÔ ×ÌØÐ ×ÛàÙÎ ÈÜÛÎ Ì ÔÈ ÙÎÓÌÐ Ö P ÛÖÜ ÛØÐËÐÈ ÙÛÈÛÖÜ Þà ØÖÜ ÑÈÏÖØÐ ÍÌÛÈÐ È×Ö
ÛÎÔ ÛÖÓÎ ÛàÔ ÌÕÎ Ú Ì×ÐÝÈÔÌÐà Ô:
(1) ´ÔÖ Ú Ì×Ð×Ì ËÖÜ ÑÈ ÏÌÛÖÜ ÙÛÖÔ È ÕÖÔÈ ÛàÔ z, ÙÌ È×Ö ÙÛÈÙÎ z È×Ö ÛÎÔ ÈØÞÎ ÛàÔ
ÈÕÖ ÔàÔ.
z ÑÈÐ ÛÌ ÓÔÌÐ ÛÖ Ì×Ð ×ÌËÖ

f
(2) ´ÔÖ Ú ÎÓÐÌ×Ð×Ì ËÖÜ ×ÖÜ ×ÌØÔÈ ÌÐ È×Ö ÛÖÔ È ÕÖÔÈ ÛàÔ
xOy ÑÈÛÈ ÓÐÈ ÌÜÏÌÐ È ×ÖÜ ÙÞÎÓÈÛÐ ÍÌÐ ÊàÔÐ È x.

r
ÓÌ ÛÖÔ È ÕÖÔÈ ÛàÔ
(3) »ÐÈÚ ÑÜÒÐÔËØÐÑÎ Ú Ì×ÐÝÈ ÔÌÐÈÚ ÓÌ ÈÑÛÐ ÔÈ ÑÈÐ È ÕÖÔÈ ÙÜÓÓÌÛØÐ ÈÚ ÛÖÔ È ÕÖÔÈ
ÛàÔ z - ÑÖÐ ÛÈÕÌ ÁÞ. 9.1(b).

°×Ö ÛÖ ÁÞÎ ÓÈ 9.1(b) ÉÒÌ ×ÖÜÓÌ Ö ÛÐ
r f
x = cos ; q1 = ; r e^1 = e^r ; 0 r< ; 1
r f
y = sin ; q2 = ; f e^2 = e^f ; 0 f 2 p;
(9:61a)
z = z; q3 = z; e^3 = e^z ; ÿ1 < z < +1:
¿ØÖÝÈÔà Ú, ÛÖ ÙÜ ÙÛÎÓÈ ÌÐ ÔÈÐ ÖØÏÖÊà ÔÐÖ. °×Ö ÛÐÚ ÌÕÐÙà ÙÌÐÚ (9.13) ÑÈÐ (9.14) ÉØÐ -
ÙÑÖÜÓÌ Ö ÛÐ ÖÐ ÙÜÔÛÌÒÌÙÛÌ Ú ÑÒÐ ÓÈÑÈÚ ÌÐ ÔÈÐ
h1 = hr = 1; h2 = hf = ; r h3 = hz = 1 : (9:61b)
9.7 ¹Ãº¸¼³À¸¹´Á ÁÃ¼Â´Â°²»´¼´Á 517
¾ ÛÌÒÌÙÛÎ Ú ÛÎÚ ÑÒÐ ÙÎÚ ÌÐ ÔÈÐ
r
r = e^r @@r + e^f 1r @@f + e^z @z@ : (9:62a)
¶ È×Ö ÑÒÐÙÎ ÌÐ ÔÈÐ
r
r1 A = 1r @@r (rAr ) + 1r @A f + @Az :
@ f @z
(9:62b)
¾ ÛÌÒÌÙÛÎ Ú ÛÖÜ Laplace ÌÐ ÔÈÐ

2 1 @ 1 @ @ 2 2
r @r r r + r2 @f2 + @z2 :
@
r = (9:63)
@
¾Ð ÙÜÔÛÌÛÈÊÓÌ ÔÌÚ ÈÜÛÌ Ú ÌÐ ÔÈÐ ÑÈÛÈ ÒÒÎÒÌÚ ÊÐÈ ×ØÖÉÒÎ ÓÈÛÈ ÓÌ ÙÜÔÖØÐÈÑÌ Ú ÙÜÔ-
ÏÎ ÑÌÚ ×È Ôà ÙÛÎÔ Ì×ÐÝÈ ÔÌÐÈ ÑÜÒÐ ÔËØÖÜ. ÇÚ ×ÈØÈ ËÌÐÊÓÈ, ÏÈ ÈÔÈÝÌ ØÖÜÓÌ ÛÎ ÒÜ ÙÎ
ÛÎÚ ÌÕÐ ÙàÙÎÚ Helmholtz ÓÌ ÙÜÔÖØÐÈÑÌ Ú ÙÜÔÏÎ ÑÌÚ
c r=a = 0; c z=0 = c z=b = 0

j j j kai c ( f ) = c ( f + 2 p) :
c(r; f; z) = R(r) F(f) Z(z)
c(r; f; z)
·Ì ÛÖÜÓÌ ÙÛÎÔ ÌÕÐ ÙàÙÎ (9.2) ÑÈÐ ËÐÈÐØÖÜ ÓÌ ÓÌ
, Ö×Ö ÛÌ ×ÈÐ ØÔÖÜÓÌ
+ F1 r12 ddfF2 + Z1 ddzZ2 + k2 = 0

11 r r
d dP 2 2
Pr r d d
Î
1 d 2Z = 1 1 r dP
d

1 1 d2_F k2 :
Z dz2 P r r drd F r 2 df2
ÿ ÿ ÿ
¿ØÖÞàØà ÔÛÈÚ Ö ×àÚ ÙÛÖ ´Ë. 9.6, ÉØÐ ÙÑÖÜÓÌ
1 d2 Z = a; 11 r dP
d

1 1 d2 F k2 = ÿ ; a a
Z dz2 P r r dr r 2 F df2
ÿ ÿ ÙÛÈÏÌØÈ ,
d
ÿ ÿ
Î
d2 Z
dz2
+ Z = 0;a Z (0) = Z (b) = 0: (9:64)
¿ØÖÞàØà ÔÛÈÚ ÈÔÈ ÒÖÊÈ, ÉØÐ ÙÑÖÜÓÌ
518 ¹°»¿Ãº¾²À°»»° ÁÃÁÂ¶»°Â° ÁÃ¼Â´Â°²»´¼Ç¼
d2 F + bF = 0; (9:65)
d 2 f

r ddr r dPdr + [(k2 ÿ a) r 2 b ]R = 0;
ÿ P (a) = 0: (9:66)
p
»Ì ÛÐÚ ËÖÏÌÐ ÙÌÚ ÙÜÔÖØÐÈÑÌ Ú ÙÜÔÏÎ ÑÌÚ, Î ÌÕÐ ÙàÙÎ (9.64) Ì ÞÌÐ ÒÜ ÙÎ ÈÔ
a = ( =b)2 `2 (ÑÖÐ ÛÈÕÌ ´Ë. 4.5), ÑÈÐ ÛÖ ÛÌ Î ÒÜ ÙÎ ÌÐ ÔÈÐ

Z` (z) = A` sin( `z=b); p ` = 1; 2; ::: :
¶ ÌÕÐ ÙàÙÎ (9.65) ÒÜ ÏÎÑÌ ÙÛÖ ×ØÖÎÊÖÜ ÓÌÔÖ ÌËÈ ÝÐÖ. ±ØÎ ÑÈÓÌ Ö ÛÐ Ì ÞÌÐ ÒÜ ÙÌÐÚ ÛÎÚ
ÓÖØÝÎ Ú
Fm(f) = 1 imf

2p e ; m
p ÈÑÌ ØÈÐÖÚ, b = m2 :
·Ì ÛÖÔÛÈÚ g2 = k2 a = k2 (p`=b)2
ÿ ÿ , Î ÌÕÐ ÙàÙÎ (9.66) ÊÐ ÔÌÛÈÐ
r2 ddPr2 + r dPdr + (g2r2 ÿ m 2 )P = 0:

±È ÍÖÔÛÈÚ gr = x ( x ÈËÐÈ ÙÛÈÛÖ ÓÌ ÊÌÏÖÚ) ÑÈÐ P (x= g) u(x), ×ÈÐ ØÔÖÜÓÌ
d2 u
x2
dx2
+ x du
dx
+ (x2 ÿ m 2 )u = 0: (9:67)
¶ ÌÕÐ ÙàÙÎ (9.67) ÌÐ ÔÈÐ Ð ËÐÈ ÓÌ ÛÎÔ ÌÕÐ ÙàÙÎ (9.58 b ). ¾Ð ÒÜ ÙÌÐÚ ÛÎÚ ÌÐ ÔÈÐ ÖÐ ÙÜ-
ÔÈØÛÎ m. ¾Ð ÒÜ ÙÌÐÚ ÛÎ Ú (9.67) ×ÖÜ ×ÈØÈÓÌ ÔÖÜÔ ×Ì×Ì-

ÙÌÐÚ Bessel ÈÑÌ ØÈÐÈÚ ÛÈ ÕÎÚ,
ØÈÙÓÌ ÔÌÚ ÙÛÖ ÙÎÓÌÐ Ö x = 0 ÙÜÓÉÖÒÐ ÍÖÔÛÈÐ ÓÌ Jm (x) (ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌÐÚ Bessel ×Øà ÛÖÜ
2 3
ÌÐ ËÖÜÚ). ¾Ð ÙÜÔÖØÐÈÑÌ Ú ÙÜÔÏÎ ÑÌÚ ÌÕ. (9.66) ÙÜÔÌ×È ÊÖÔÛÈÐ
Jm ( j) = 0; j = ga: (9:68a)
ÁÜÔÌ×à Ú, ÈÔ ÖÐ ØÐ ÍÌÚ ÛÎÚ ×ÐÖ ×È Ôà ÌÕÐ ÙàÙÎÚ ÊÐÈ ËÌËÖÓÌ ÔÖ m ÌÐ ÔÈÐ jn (m )
,
n = 1; 2; ::: (ÑÖÐ ÛÈÕÌ ´Ë. 12.8, ÂÖ ÓÖÚ II), ÏÈ ×ØÌ ×ÌÐ ÔÈ ÐÙÞÜ ÌÐ

q
ga = jn (m ) Î a p
k2 ÿ ( `=b)2 = jn(m); (9:68b)
ËÎÒÈËÎ
k2 =
j2n(m) + p`2:
a2 b
9.8 ¿°À°±¾º¸¹´Á ÁÃ¼Â´Â°²»´¼´Á 519
³ÎÒÈËÎ , ÊÐÈ ÔÈ Ü×È ØÞÖÜÔ ÒÜ ÙÌÐÚ, ÏÈ ×ØÌ ×ÌÐ Î ×ÈØÈ ÓÌÛØÖÚ k ÔÈ ×ÈÐ ØÔÌÐ ÛÐÚ ËÐÈÑØÐ-

ÛÌ Ú ÛÐÓÌ Ú
s
kn`m =
j(
2 m `2
) p
a2 + n = 1; 2; :::; ` = 1; 2; :::; m ÈÑÌ ØÈÐÖÚ, (9:69)
n ;
b
Ö ×ÖÜ jn (m ) ÌÐ ÔÈÐ ÖÐ ØÐ ÍÌÚ ÛÎÚ ÌÕÐ ÙàÙÎÚ Bessel m ÛÈ ÕÎÚ. ²ÐÈ m = 0 ÑÈÐ m = 1 ÖÐ
ØÐ ÍÌÚ ÛÎÚ (9.68a) ÌÐ ÔÈÐ:
m=0: j1 = 2; 4048; j2 = 5; 5201; j3 = 8; 6537; j4 = 11; 7915:

m=1: j1 = 3; 8317; j2 = 7; 0156; j3 = 10; 1735; j4 = 13; 3237
(ÑÖÐ ÛÈÕÌ ÁÞ. 3 ÛÖÜ ´Ë. 12.9, ÂÖ ÓÖÚ II).
v n`m c = kn`m
ÂÖ ×ÐÖ ×È Ôà ×ØÖ ÉÒÎÓÈ Ì ÞÌÐ ÌÝÈØÓÖÊÌ Ú ÙÛÖÔ ¶ÒÌÑÛØÖÓÈÊÔÎÛÐÙÓÖ . ÁÛÎÔ ×ÌØÐ -
×ÛàÙÎ ÈÜÛÎ ( c ÛÈÞÜ ÛÎÛÈ ÝàÛÖ Ú) ÌÐ ÔÈÐ ÖÐ ÙÜÞÔÖ ÛÎÛÌÚ ÙÜÔÛÖÔÐÙÓÖÜ

ÎÒÌÑÛØÖÓÈÊÔÎÛÐÑÖÜ (¶») ÑÜ ÓÈÛÖÚ ÙÌ ÑÜÒÐÔËØÐÑÎ ÑÖÐÒÖ ÛÎÛÈ ÓÌ ÓÌÛÈÒÒÐÑÈ ÛÖÐÞà -
ÓÈÛÈ. °ÔÈ ÒÖÊÈ ÒÜ ÔÌÛÈÐ ÑÈÐ ÛÖ ×ØÖ ÉÒÎÓÈ ÛÖÜ ÑÜÒÐÔËØÐÑÖÜ ÑÜÓÈÛÖÓÈÛÖËÎÊÖÜ (wave
*
guide) ×ÖÜ È×ÈÔÛÈ ÛÈÐ ÙÛÎÔ ¶ÒÌÑÛØÖÒÖÊÐ È .
9.8 ¿ÈØÈÉÖÒÐÑÌ Ú ÙÜÔÛÌÛÈÊÓÌ ÔÌÚ
ÂÖ ÑÈÓ×ÜÒÖ ÊØÈÓÓÖ ÈÜÛÖ ÙÜ ÙÛÎÓÈ ÖØÐ ÍÌÛÈÐ È×Ö ÛÐÚ ÌÕÎ Ú Ì×ÐÝÈ ÔÌÐÌÚ:
(1) ¿ÈØÈÉÖÒÖÌÐËÌ Ú ÌÑ ×ÌØÐÙÛØÖÝÎ Ú ÊÜ Øà È×Ö ÛÖ ÏÌÛÐÑÖ È ÕÖÔÈ ÛàÔ z, ÛÖ Ö×ÖÐ Ö

ÞÈØÈÑÛÎØÐ ÍÌÛÈÐ È×Ö ÛÎÔ ÌÕÐ ÙàÙÎ
h = stau:; 0 h< 1 : (9:70a)

(2) ¿ÈØÈÉÖÒÖÌÐËÌ Ú ÌÑ ×ÌØÐÙÛØÖÝÎ Ú ÊÜ Øà È×Ö ÛÖÔ ÈØÔÎÛÐÑÖ È ÕÖÔÈ ÛàÔ z, ÓÌ
ÌÕÐ ÙàÙÎ
j = stau:; 0 j< 1 (9:70b)

(ÛÈ ËÜ Ö ×ÈØÈÉÖÒÖÌÐËÎ ÊÌÔÔÐÖÜ ÔÛÈÐ È×Ö ÙÜÔÌÙÛÐÈÑÌ Ú ×ÈØÈÉÖÒÌ Ú).
(3) ¶ÓÐÌ×Ð ×ÌËÈ ×ÖÜ ×ÌØÔÈ ÔÌ È×Ö ÛÖÔ È ÕÖÔÈ ÛàÔ z, ÓÌ ÌÕÐ ÙàÙÎ

f = stau:; 0 f p
<2 : (9:70c)
¶ ÊÌàÓÌÛØÐ È ËÐ ÔÌÛÈÐ ÙÛÖ ÁÞ. 9.2.
*
¹ÖÐ ÛÈÕÌ ÛÖ ¸.³. ±Ì ØÊÈËÖÚ, ¹ÒÈÙÐÑÎ ¶ÒÌÑÛØÖËÜÔÈÓÐÑÎ , ´ÑËÖ ÙÌÐÚ ÁÜÓÌà Ô (1994).
520 ¹°»¿Ãº¾²À°»»° ÁÃÁÂ¶»°Â° ÁÃ¼Â´Â°²»´¼Ç¼
ÁÞ. 9.2: ¶ ÊÌàÓÌÛØÐ È ÛàÔ ×ÈØÈÉÖÒÐÑà Ô ÙÜÔÛÌÛÈÊÓÌ ÔàÔ. ³ÌÐ ÞÔÌÛÈÐ Î ÛÖÓÎ ÛàÔ ×ÈØÈÉÖÒÖÌÐËà Ô ÓÌ ÛÖ Ì×Ð ×ÌËÖ
yOz.
MÌÛØà ÔÛÈÚ ÛÎÔ ÈÍÐÓÖÜÏÐÈÑÎ ÊàÔÐ È f È×Ö ÛÖÔ È ÕÖÔÈ ÛàÔ x, ×ÈÐ ØÔÖÜÓÌ ÛÐÚ ÌÕÎ Ú
ÌÕÐÙà ÙÌÐÚ ÓÌÛÈÙÞÎÓÈÛÐÙÓÖÜ :
x=jh cos f; y = jh sin f; z = (j2 h2)=2: ÿ (9:71)

·Ì ÛÖÜÓÌ q1 = j ; q2 = h q3 = f
ÑÈÐ e^1 = e^j ; e^2 = e^h ; e^3 = e^f
, ÖØÐ ÍÖÜÓÌ , Ö×Ö ÛÌ ÛÖ
ÙÜ ÙÛÎÓÈ (ê1; e^2; e^3 ) *

ÌÐ ÔÈÐ ËÌÕÐÖ ÙÛØÖÝÖ , ËÎÒÈËÎ e^1 2 e^2 = e^3 . ´Ü ÑÖÒÈ ÉØÐ ÙÑÖÜÓÌ
Ö ÛÐ ÖÐ ×ÈØÈ ÊÖÔÛÌÚ ÑÒÐ ÓÈÑÈÚ ÌÐ ÔÈÐ
q q
h1 = hj = j 2 + h2 ; h2 = hh = j 2 + h2 ; h3 = hf = jh: (9:72)
ÂÖ ÙÜ ÙÛÎÓÈ ÈÜÛÖ Ì ×ÈÐÕÌ ÙÎÓÈÔÛÐÑÖ ØÖ ÒÖ ÙÛÎÔ ÌÕÌ ÒÐÕÎ ÛÎÚ ÄÜÙÐÑÎ Ú. ¶ÛÈÔ ÛÖ
ÙÜ ÙÛÎÓÈ ÙÛÖ Ö×ÖÐ Ö Ö Schr oÈdinger Ì ÒÜÙÌ ÊÐÈ ×Øà ÛÎ ÝÖØÈ ÛÎÔ ÌÕÐ ÙàÙÎ (9.6) ÊÐÈ ÛÖ
È ÛÖÓÖ ÛÖÜ ÜËØÖÊÖ ÔÖÜ ÑÈÐ Ì ÛÙÐ ÑÈÏÐÌ ØàÙÌ ÛÎÔ ¹ÉÈÔÛÖÓÎÞÈÔÐÑÎ . ²ÐÈ ÛÖ È ÛÖÓÖ
ÉÌ ÉÈÐÈ ÛÖÜ ÜËØÖÊÖ ÔÖÜ Î ÌÕÐ ÙàÙÎ Schr oÈdinger Ó×ÖØÌÐ ÔÈ ÒÜÏÌÐ ÑÈÐ ÙÌ ÙÝÈÐØÐÑÌ Ú
ÙÜÔÛÌÛÈÊÓÌ ÔÌÚ (ÑÖÐ ÛÈÕÌ ´Ë. 9.6). ¾ÓàÚ, ÖÐ ×ÈØÈÉÖÒÐÑÌ Ú ÙÜÔÛÌÛÈÊÓÌ ÔÌÚ ÌÐ ÔÈÐ ÛÖ
ÙÜ ÙÛÎÓÈ ÌÑÌÐ ÔÖ ÙÛÖ Ö×ÖÐ Ö ÞàØÐ ÍÖÔÛÈÐ ÖÐ ÓÌÛÈÉÒÎÛÌ Ú ÈÑÖ ÓÎ ÑÈÐ Ö ÛÈÔ ÛÖ È ÛÖÓÖ
ÛÖÜ ÜËØÖÊÖ ÔÖÜ ÉØÐ ÙÑÌÛÈÐ ÓÌ ÙÈ ÙÌ ÖÓÖÊÌÔÌ Ú ÎÒÌÑÛØÐÑÖ ×ÌËÐ Ö, E0 . ÂÖ ÛÌ Î ËÜÔÈÓÐÑÎ
ÌÔÌ ØÊÌÐÈ ÛÖÜ ÎÒÌÑÛØÖÔÐ ÖÜ ÌÐ ÔÈÐ
*
°ÒÒÖÐ ÙÜÊÊØÈÝÌÐ Ú Ì ÞÖÜÔ ÈÔÛÈÒÒÈ ÕÌÐ ÛÖ ØÖ ÒÖ ÛàÔ j ÑÈÐ h . ÂÖ ÓÌÐÖÔÌ ÑÛÎÓÈ ÓÌ ÛÎÔ ÌÑÒÖÊÎ ÛÖÜÚ ÌÐ ÔÈÐ
Ö ÛÐ ÛÖ ÙÜ ÙÛÎÓÈ ÌÐ ÔÈÐ ÈØÐÙÛÌØÖ ÙÛØÖÝÖ.

9.8 ¿°À°±¾º¸¹´Á ÁÃ¼Â´Â°²»´¼´Á 521
Ze2
V (r) = ÿ ÿ e E0 z (9:73)
r
(ÈÔ Ü×ÖÏÌ ÙÖÜÓÌ Ö ÛÐ ËÐÈÒÌ ÊÖÜÓÌ ÛÖÔ È ÕÖÔÈ ÛàÔ z ×ÈØÈ ÒÒÎÒÖ ÙÛÖ E0 ). ´ÞÖÜÓÌ
1
jh 1 j h
r 2 = x 2 + y2 + z 2 = 2 2 + ( 2 ÿ 2 ) 2 = ( 2 + 2 ) 2 ; j h
4 4
ËÎÒÈËÎ
z=
1 (j2 h2 ) ; r=
j2 + h 2 :
2 ÿ
2
°ØÈ
j h) = j22 Ze+ h2
2
V( ; ÿ ÿ
2 j h
eE0 2 2
( ÿ ): (9:74)
·ÌàØà ÔÛÈÚ
c(j; h; f) = f (j) g(h) F(f) (9:75)

ÑÈÐ ÞØÎÙÐÓÖ×ÖÐà ÔÛÈÚ ÛÎÔ ÌÕ. (9.36b), ÊØÈ ÝÖÜÓÌ ÛÎÔ ÌÕÐ ÙàÙÎ (9.6) àÚ ÌÕÎ Ú:
h 2

1 1 1 d j df + 1 1 d h dg + 1 1 d2 F+
2 m j2 + h 2 f j dj dj g h dh dh j 2 h2 F d f 2
+ j22 e+Zh2 + eE2 0 (j2
2
ÿ h2 ) + E = 0 : (9:76)
¿ØÖÞàØà ÔÛÈÚ Ö ×àÚ ×ÐÖ ×È Ôà, ÏÌ ÛÖÜÓÌ
F
1 d2 d2 F 2
F f= d 2
ÿ m2 )
d 2 f + m F = 0; (9:77)
Ö×Ö ÛÌ Î ÌÕÐ ÙàÙÎ (9.76) ÊØÈ ÝÌÛÈÐ

h 2 1 1 d df

1 1
j h
m2 ( 2 + 2 )

2m f j dj j dj + g h dh h dh
d dg
ÿ
j 2 h2 +
+2e2Z + eE2 0 (j4 ÿ h4 ) + E ( j 2 + h2 ) = 0 : (9:78)

¶ ÌÕÐ ÙàÙÎ (9.78) ÞàØÐ ÍÌÛÈÐ Ûà ØÈ ÙÛÐÚ ÌÕÎ Ú ËÜ Ö ÌÕÐÙà ÙÌÐÚ:

h 2 1 d df m2 2 + 1 e E 4 + Z e2 f (
2m j dj j dj ÿ
j2 f (j) + Ej 2 0 j a j) = 0; (9:79)
522 ¹°»¿Ãº¾²À°»»° ÁÃÁÂ¶»°Â° ÁÃ¼Â´Â°²»´¼Ç¼

h 2 1 d dg m2 1
2m h dh dhh ÿ
h h)
2 g( + h h b
E 2 ÿ eE0 4 + Z e2 g(
2 h ) = 0; (9:80)
Ö ×ÖÜ a b
ÑÈÐ ÌÐ ÔÈÐ ËÜ Ö ÈÜÏÈÐ ØÌÛÌÚ ÙÛÈÏÌØÌ Ú ÛÌ ÛÖÐÌÚ à ÙÛÌ a + b =2 . ´ÛÙÐ, Î ÈØÞÐÑÎ
ÌÕÐ ÙàÙÎ ÛÖÜ Schr oÈdinger Ì Ù×ÈÙÌ ÙÛÐÚ ÛØÌÐÚ ÙÜÔÎ ÏÌÐÚ ÌÕÐÙà ÙÌÐÚ (9.77), (9.79) ÑÈÐ
(9.80). ¾Ð ÌÕÐÙà ÙÌÐÚ (9.79) ÑÈÐ (9.80) Ó×ÖØÖÜ Ô ÔÈ ÖÒÖÑÒÎØàÏÖÜ Ô ÓÌ ÛÎ ÓÌ ÏÖËÖ
Frobenius ×ÖÜ ÏÈ ÈÔÈ×ÛÜ ÕÖÜÓÌ ÙÛÖ ¹ÌÝ. 10, ÂÖ ÓÖÚ II. ´×Ð×ÒÌ ÖÔ, Ó×ÖØÌÐ ÑÈÔÌÐ Ú
ÔÈ ËÐÈ×ÐÙÛà ÙÌÐ Ö ÛÐ ÑÈ ÏÌ ÓÐ È È×Ö ÛÐÚ ÌÕÐÙà ÙÌÐÚ (9.79) ÑÈÐ (9.80) Ó×ÖØÌÐ , ÓÌ ÑÈÛÈ Ò-
ÒÎÒÖ ÓÌÛÈÙÞÎÓÈÛÐÙÓÖ , ÊÐÈ E0 = 0, ÔÈ ÈÔÈÞÏÌÐ ÙÛÎ ³.´. Laguerre (ÑÖÐ ÛÈÕÌ ¿ØÖ -

ÉÒÎÓÈ 9.8.1).
°×Ö ÛÈ ×ÐÖ ×È Ôà, ÝÈÐ ÔÌÛÈÐ Ö ÛÐ ÈÑÖ ÓÎ ÑÈÐ Ö ÛÈÔ ÛÖ ÜËØÖÊÖÔÖÌÐËÌ Ú È ÛÖÓÖ ÌÑÛÌÏÌÐ
ÙÌ ÌÕàÛÌØÐÑÖ ×ÌËÐ Ö (E0 = 0)

6 Ó×ÖØÌÐ ÔÈ ÉØÌÏÌÐ Î ÒÜ ÙÎ ÙÌ ÑÒÌÐÙÛÖ ÛÜ ×Ö, ÞØÎÙÐÓÖ-
×ÖÐà ÔÛÈÚ ×ÈØÈÉÖÒÐÑÌ Ú ÙÜÔÛÌÛÈÊÓÌ ÔÌÚ. °ÜÛÖ ËÌÔ Ó×ÖØÌÐ ÔÈ ÊÐ ÔÌÐ ÙÌ ÙÝÈÐØÐÑÌ Ú
ÙÜÔÛÌÛÈÊÓÌ ÔÌÚ. ¿ÈØ' Ö ÒÈ ÈÜÛÈ , Î ÓÌ ÏÖËÖÚ ÈÜÛÎ ÓÌÐÖÔÌÑÛÌÐ Ì ÔÈÔÛÐ ÌÑÌÐ ÔÎÚ ÛÖÜ
´Ë. 9.6, ÑÈÛÈ ÛÖ Ö ÛÐ ÖÐ ÒÜ ÙÌÐÚ ËÌÔ ÌÐ ÔÈÐ ÐËÐÖÙÜÔÈØÛÎ ÙÌÐÚ ÛÎÚ ÙÛØÖÝÖØÓÎ Ú. ²Ð'
ÈÜÛÖ , Ö ÛÈÔ ÛÖ E0 ÌÐ ÔÈÐ ÓÐÑØÖ , ÑÈÐ È ØÈ Ó×ÖØÌÐ ÔÈ ÏÌàØÎÏÌÐ àÚ ËÐÈÛÈØÈÞÎ , ×ØÖÛÐ-
ÓÈ ÛÈÐ Î ÓÌ ÏÖËÖÚ ÛàÔ ËÐÈÛÈØÈÞà Ô ÙÛÎ ÉÈ ÙÎ ÛàÔ ÐËÐÖÙÜÔÈØÛÎ ÙÌàÔ ÛÎÚ ÙÛØÖÝÖØ-
ÓÎ Ú.
9.9 ¾Ð ×Ì×ÒÈÛÜÙÓÌ ÔÌÚ ÙÝÈÐØÖÌÐËÌÐ Ú ÙÜÔÛÌÛÈÊÓÌ ÔÌÚ
¾Ð ÛØÌÐÚ Ì×ÐÝÈ ÔÌÐÌÚ ×ÖÜ ÖØÐ ÍÖÜÔ ÛÜÞÖ Ô ÙÎÓÌÐ Ö P (ÁÞ. 9.3) ÌÐ ÔÈÐ:
(1) ¿Ì×ÒÈÛÜÙÓÌ ÔÖ ÙÝÈÐØÖÌÐËÌ Ú (ÌÒÒÌÐßÖÌÐËÌ Ú):
u = stau:; 0 u < 1: (9:81a)

(2) Ã×ÌØÉÖÒÖÌÐËÎ ÓÌ Ì ÔÈ ÝÜ ÒÒÖ (sheet):
= stau:; ÿ p =2 p
= 2: (9:81b)
(3) ¶ÓÐÌ×Ð ×ÌËÈ ×ÖÜ ×ÌØÔÈ ÔÌ È×Ö ÛÖÔ È ÕÖÔÈ ÛàÔ z:
f = stau:; 0 f p 2 : (9:81c)
´ÑÛÖ Ú È×Ö ÛÐÚ ×Ì×ÒÈÛÜÙÓÌ ÔÌÚ ÙÝÈÐØÖÌÐËÌÐ Ú Ü×È ØÞÖÜÔ ÑÈÐ ÖÐ Ì×ÐÓÎÑÜÓÌ ÔÌÚ ÙÝÈÐØÖ-
ÌÐËÌÐ Ú ÙÜÔÛÌÛÈÊÓÌ ÔÌÚ, ÖÐ Ö×ÖÐ ÌÚ ÖØÐ ÍÖÔÛÈÐ ÈÔÈ ÒÖÊÈ, ÓÌ ÓÖ ÔÎ ÛÎ ËÐÈÝÖØÈ Ö ÛÐ ÛÖ
ÙÝÈÐØÖÌÐËÌ Ú ÌÐ ÔÈÐ Ì×ÐÓÎÑÜÓÌ ÔÖ - ÑÖÐ ÛÈÕÌ ´Ë. 9.10.
¾Ð ÌÕÐÙà ÙÌÐÚ ×ÖÜ ÙÜÔËÌ ÖÜÔ ÛÐÚ ×Ì×ÒÈÛÜÙÓÌ ÔÌÚ ÙÝÈÐØÖÌÐËÌÐ Ú ÓÌ ÛÐÚ ÑÈØÛÌÙÐÈÔÌ Ú
ÙÜÔÛÌÛÈÊÓÌ ÔÌÚ ÌÐ ÔÈÐ
x = a coshu cos cos ; f

y = a coshu cos sin ; f
z = a sinhu sin
9.9 ¿´¿º°ÂÃÁ»´¼´Á ÁÄ°¸À¾´¸³´¸Á ÁÃ¼Â´Â°²»´¼´Á 523
ÁÞ. 9.3: ÂÖÓÎ ×Ì×ÒÈÛÜÙÓÌ ÔàÔ ÙÝÈÐØÖÌÐËà Ô ÙÜÔÛÌÛÈÊÓÌ ÔàÔ ÓÌ ÛÖ Ì×Ð ×ÌËÖ yOz.

Î
x2 y2 z2
2+ 2+
(a coshu) (a coshu) (a sinhu)2
=1 (9:82)
ÑÈÐ
x2 2 2
+ y 2 z
= 1;
(a cos) (a cos) (a sin)2
2 ÿ
ËÎÒÈËÎ Î Ì×ÐÝÈ ÔÌÐÈ u= ÙÛÈÏ. ÌÐ ÔÈÐ Ì ÔÈ ÌÒÒÌÐßÖÌÐËÌ Ú ÌÑ ×ÌØÐÙÛØÖÝÎ Ú ÊÜ Øà È×Ö
ÛÖÔ È ÕÖÔÈ ÛàÔ z, ÓÌ ÎÓÐÈ ÕÖÔÌÚ a coshu a sinhu

ÑÈÐ . ¿ÈØÈÛÎØÖÜ ÓÌ, Ì×Ð ÙÎÚ, ×àÚ ÈÔ
u = 0 ÛÖ ÌÒÒÌÐßÖÌÐËÌ Ú ÌÑÝÜÒÐ ÍÌÛÈÐ ÙÌ ÑÜ ÑÒÖ, x 2 + y2 = r 2 , ÓÌ ÈÑÛÐ ÔÈ r = aj cosj.

ÂÖ ÙÜ ÙÛÎÓÈ ÛàÔ ×Ì×ÒÈÛÜÙÓÌ ÔàÔ ÙÝÈÐØÖÌÐËà Ô ÙÜÔÛÌÛÈÊÓÌ ÔàÔ ÞØÎÙÐÓÖ×ÖÐÌÐ ÛÈÐ
ÙÛÎ ²ÌàËÈÐÙÐ È ÊÐÈ ÛÖÔ ÈÑØÐÉÎ Ü×ÖÒÖÊÐÙÓÖ ÛÖÜ ÊÎ ÐÔÖÜ ÉÈØÜÛÐÑÖÜ ×ÌËÐ ÖÜ, ÑÈÏÖ ÙÖÔ
Î ²Î ÌÐ ÔÈÐ ÑÈ ×àÚ ×Ì×ÒÈÛÜÙÓÌ ÔÎ ÙÛÖÜÚ ×Ö ÒÖÜÚ.
·È ÞØÎÙÐÓÖ×ÖÐÎ ÙÖÜÓÌ ÛÖ ÙÜ ÙÛÎÓÈ ÛàÔ ×Ì×ÒÈÛÜÙÓÌ ÔàÔ ÙÝÈÐØÖÌÐËà Ô ÙÜÔÛÌ-
ÛÈÊÓÌ ÔàÔ ÊÐÈ ÔÈ ÒÜ ÙÖÜÓÌ ÛÖ ÌÕÎ Ú ÎÒÌÑÛØÖÙÛÈÛÐÑÖ ×ØÖ ÉÒÎÓÈ: ³Ð ÔÌÛÈÐ Ì×Ð ×ÌËÖÚ

524 ¹°»¿Ãº¾²À°»»° ÁÃÁÂ¶»°Â° ÁÃ¼Â´Â°²»´¼Ç¼
ÓÌÛÈÒÒÐÑÖ Ú ËÐ ÙÑÖÚ ÈÑÛÐ ÔÈÚ a , ×È Ôà ÙÛÖÔ Ö×ÖÐ Ö ÉÈ ÍÖÜÓÌ ÙÜÔÖÒÐÑÖ ÝÖØÛÐ Ö Q. ¿ÖÐÈ
ÌÐ ÔÈÐ Î ÑÈÛÈÔÖÓÎ ÛÖÜ ÝÖØÛÐ ÖÜ ×È Ôà ÙÛÎÔ Ì×ÐÝÈ ÔÌÐÈ ÛÖÜ ËÐ ÙÑÖÜ; ¿ÖÐÖ ÌÐ ÔÈÐ ÛÖ
ËÜÔÈÓÐÑÖ ×ÈÔÛÖÜ ; ¿ÖÐÈ ÌÐ ÔÈÐ Î ÒÜ ÙÎ ÈÔ ËÐ ÔÌÛÈÐ Ö ÛÐ ×È Ôà ÙÛÖ ËÐ ÙÑÖ ÛÖ ËÜÔÈÓÐÑÖ
ÌÐ ÔÈÐ ÙÛÈÏÌØÖ ÑÈÐ Ð ÙÖ ÓÌ V;

ÁÛÎ ÙÛÖÐÞÌÐà ËÎ ÄÜÙÐÑÎ , ÛÖ ×ØÖ ÉÒÎÓÈ ÒÜ ÔÌÛÈÐ Ü×ÖÏÌ ÛÖÔÛÈÚ Ö ÛÐ Î ÑÈÛÈÔÖÓÎ
ÝÖØÛÐ ÖÜ ÌÐ ÔÈÐ ÖÓÖÐÖ ÓÖØÝÎ. ÂÖÜ ÛÖ Ö ÓàÚ, ÑÈÏà Ú ÏÈ ËÖÜ ÓÌ, ËÌÔ ÌÐ ÔÈÐ ÌÔÛÌÒà Ú Ùà-
ÙÛÖ . ²ÐÈ ÔÈ ÒÜ ÙÖÜÓÌ ÛÖ ×ØÖ ÉÒÎÓÈ ÛÖÜ ËÐ ÙÑÖÜ ÏÈ ÒÜ ÙÖÜÓÌ ×Øà ÛÈ ÛÖ ×ØÖ ÉÒÎÓÈ ÌÔÖ Ú
f
ÈÊàÊÖÜ ×ÖÜ Ì ÞÌÐ ÙÞÎ ÓÈ ÌÒÒÌÐßÖÌÐËÖÜ Ú ÌÑ ×ÌØÐÙÛØÖÝÎ Ú ÑÈÐ ÌÐ ÔÈÐ ÝÖØÛÐÙÓÌ ÔÖÚ ÓÌ
ÝÖØÛÐ Ö Q. ·È ÞØÎÙÐÓÖ×ÖÐÎ ÙÖÜÓÌ ÙÝÈÐØÖÌÐËÌÐ Ú ÙÜÔÛÌÛÈÊÓÌ ÔÌÚ, u; ; .
To ×ØÖ ÉÒÎÓÈ ÙÜÔÐ ÙÛÈÛÈÐ ÙÛÎ ÒÜ ÙÎ ÛàÔ

r
2 F = 0; 2 sdS = Q; (9:83)
Ö ×ÖÜ s Î Ì×ÐÝÈÔÌÐÈÑÎ ×ÜÑÔÖ ÛÎÛÈ ÝÖØÛÐ ÖÜ ×È Ôà ÙÛÖ ËÐ ÙÑÖ, Î Ö×ÖÐ È ËÐ ÔÌÛÈÐ È×Ö ÛÎ
ÙÞÌ ÙÎ
j E = 4ps;
j E= ÿr
r F:
°×Ö ÛÎ ÙÜÓÓÌÛØÐ È ÛÖÜ ×ØÖÉÒÎ ÓÈÛÖÚ ËÐÈ×ÐÙÛà ÔÖÜÓÌ Ö ÛÐ ÖÐ ÐÙÖËÜÔÈÓÐÑÌ Ú Ì×ÐÝÈ -
ÔÌÐÌÚ ÌÐ ÔÈÐ ÌÒÒÌÐßÖÌÐËÌÐ Ú. °ØÈ,

ÛÖ ËÜÔÈÓÐÑÖ ÌÐ ÔÈÐ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ ÓÖ ÔÖ ÛÎÚ ÙÜÔÛÌÛÈÊ-
ÓÌ ÔÎÚ u, ËÎÒÈËÎ
@ F = @ F = 0:
@ @f
°ØÈ
r
2 F = h1h12h3 @u@

h2 h3 d F = 0:
h1 du
ÅØÎÙÐÓÖ×ÖÐà ÔÛÈÚ ÛÐÚ ÌÕÐÙà ÙÌÐÚ (9.11) ÑÈÐ (9.13), ÉØÐ ÙÑÖÜÓÌ
p p
h1 = hu = a sinh2u + sin2 = a cosh2 u cos2; ÿ
h2 = h = hu ;
h3 = hf = a coshu cos:
ÁÜÔÌ×à Ú,
@

a coshu cos ddu F = 0 d

a coshu ddu F = 0
@u
)
du
)
9.9 ¿´¿º°ÂÃÁ»´¼´Á ÁÄ°¸À¾´¸³´¸Á ÁÃ¼Â´Â°²»´¼´Á 525
dF= c1
du a coshu ; c1 ÙÛÈÏÌØÈ .
°ØÈ

F = ca1 du
coshu + c2
Î
F = 2ac1 tan 1(eu) + c2

ÿ
, c2 ÙÛÈÏÌØÈ .
c1 ÑÈÐ c2 ×ØÖÙËÐÖØÐ ÍÖÔÛÈÐ È×Ö ÛÐÚ ÙÜÔÖØÐÈÑÌ Ú

F F
OÐ ÙÛÈÏÌØÌ Ú ÙÜÔÏÎ ÑÌÚ. ÁÜÔÎ ÏàÚ
ÿ!
r!1
0 . ¾ÓàÚ r ! 1 ) u ! 1. °ØÈ ÿ u
! 0, ËÎÒÈËÎ
2 c1 p + c = 0 p
!1
c
c2 = ÿ 1
a2 2 Î
a ,
È ØÈ
F = ca1 [2 tan 1(eu) p]:ÿ

ÿ (9:84a)
H ÙÛÈÏÌØÈ c1 ×ØÖÙËÐÖØÐ ÍÌÛÈÐ È×Ö ÛÎ ÙÜÔÖØÐÈÑÎ ÙÜÔÏÎ ÑÎ ×È Ôà ÙÛÖÔ ÈÊàÊÖ . °Ô,
×.Þ., ÊÐÈ u = u1 ÛÖ Ö×ÖÐ Ö ÈÔÛÐÙÛÖÐÞÌÐ ÙÛÎÔ Ì×ÐÝÈ ÔÌÐÈ ÛÖÜ ÈÊàÊÖÜ ÛÖ ËÜÔÈÓÐÑÖ
ÊÐ ÔÌÛÈÐ V , ×ÈÐ ØÔÖÜÓÌ
Va
c1 = (9:84b)
2 tan ÿ 1 (eu1 ) ÿ ; p
F = 2 tan 1V(eu ) p [2 tan 1 (eu) p]:
ÿ 1 ÿ
ÿ
ÿ (9:84c)
°Ô ÓÈÚ ËÖÏÌÐ Ì ÔÈ ÙÎÓÌÐ Ö ÛÖÜ Þà ØÖÜ, (x; y; z) , ÉØÐ ÙÑÖÜÓÌ ÛÎÔ ÛÐÓÎ ÛÎÚ ×ÈØÈÓÌ ÛØÖÜ
u È×Ö ÛÎ ÙÞÌ ÙÎ
x 2 + y2 z2
+ = a2 : (9:85)
(coshu)2 (sinhu)2
²ÔàØÐ ÍÖÔÛÈÚ Ûà ØÈ ÛÎ u, ÉØÐ ÙÑÖÜÓÌ ÛÖ ËÜÔÈÓÐÑÖ ÙÛÎ ÙÎÓÌÐ Ö ÈÜÛÖ ÞØÎÙÐÓÖ×ÖÐà -
ÔÛÈÚ ÛÎÔ ÌÕÐ ÙàÙÎ (9.84c).
a
p
ÁÛÎÔ ×ØÖÑÌÐÓÌ ÔÎ ×ÌØÐ ×ÛàÙÎ ËÌÔ Ì ÞÖÜÓÌ ÙÝÈÐØÖÌÐËÌ Ú ÈÒÒÈ Ì ÔÈ ËÐ ÙÑÖ ÈÑÛÐ ÔÈÚ .
¶ ÌÕÐ ÙàÙÎ ÛÖÜ ËÐ ÙÑÖÜ ÌÐ ÔÈÐ u1 = 0, Ö×Ö ÛÌ Î ÌÕÐ ÙàÙÎ (9.84b) ËÐ ÔÌÐ c1 = ÿ2V a= .
ÁÜÔÌ×à Ú, ÛÖ ËÜÔÈÓÐÑÖ ËÐ ÔÌÛÈÐ È×Ö ÛÎ ÙÞÌ ÙÎ

F = 2V 1 p2 tan 1(eu ) :
ÿ
ÿ
(9:86)
526 ¹°»¿Ãº¾²À°»»° ÁÃÁÂ¶»°Â° ÁÃ¼Â´Â°²»´¼Ç¼
2
°Ô ÈÔÛÐ ÊÐÈ ÛÖ ËÜÔÈÓÐÑÖ ÓÈ Ú ËÐ ÔÌÛÈÐ ÛÖ ÖÒÐÑÖ ÝÖØÛÐ Ö ×È Ôà ÙÛÖ ËÐ ÙÑÖ ÌÕ.
3
(9.83) , ×ØÖÞàØÈ ÓÌ àÚ ÌÕÎ Ú: ¶ ×ÜÑÔÖ ÛÎÛÈ ÝÖØÛÐ ÖÜ ÙÛÖ ËÐ ÙÑÖ ÌÐ ÔÈÐ
s = E4pu ; E= ÿr
r F:
´×ÌÐËÎ
F = F(u) ) E = heû @@uF

ÿ )
u
Eu =
ÿ 1

d F= 1 c1
:

a
p
cosh2u ÿ cos2 du a
ÿ p
cosh u ÿ cos
2 2 a cosh u
´×È Ôà ÙÛÖ ËÐ ÙÑÖ Ì ÞÖÜÓÌ u = 0; cos = r=a . °ØÈ,
c1 1
Eu = ÿ p
;
a ÿ r2 a
2
ËÎÒÈËÎ Î Ì×ÐÝÈÔÌÐÈÑÎ ×ÜÑÔÖ ÛÎÛÈ ÝÖØÛÐ ÖÜ ÌÐ ÔÈÐ
s = E4pu = 4cp1a 1
:
a2 ÿ r2
ÿ p
ÂÖ ÖÒÐÑÖ ÝÖØÛÐ Ö ÌÐ ÔÈÐ
Q = Q1 (ÑÈ Ûà Ì×ÐÝÈ ÔÌÐÈ) + Q2 (È Ôà Ì×ÐÝÈ ÔÌÐÈ) ) Q=2

s dS )
Q=ÿ

c1 a 2 p r
dr =

c1 a r
dr =
c1

a
a a r 0 ;
p
2 2
2 pa

0
p
a2 r2ÿ a 0
a2 r2
ÿ p
ÿ
ÿ
ËÎÒÈËÎ c1 = ÿQ Î
s(r) = 4Qpa 1
: (9:87)
a2 ÿ r2
p
¶ ×ÜÑÔÖ ÛÎÛÈ ÝÖØÛÐ ÖÜ ÊÐ ÔÌÛÈÐ ×ÖÒÜ ÓÌÊÈ ÒÎ ÙÛÈ ×Ì ØÈÛÈ ÛÖÜ ËÐ ÙÑÖÜ. ÂÖ ËÜÔÈÓÐÑÖ
×ÈÔÛÖÜ ÙÛÖ Þà ØÖ ËÐ ÔÌÛÈÐ È×Ö ÛÎÔ ÌÕÐ ÙàÙÎ (9.84a) ÓÌ c1 = ÿQ, ËÎÒÈËÎ
F(u) = ÿ
Q
a [2 tan (e )
1 u ÿ
ÿ p]; (9:88)
9.10 °ºº° ¾À·¾²Ç¼¸° ÁÃÁÂ¶»°Â° 527
Ö ×ÖÜ Î u ËÐ ÔÌÛÈÐ È×Ö ÛÎÔ (9.85). ÂÖ ËÜÔÈÓÐÑÖ ×È Ôà ÙÛÖ ËÐ ÙÑÖ ÌÐ ÔÈÐ V = pQ=2a .
¿ØÖÝÈÔà Ú, Ü×È ØÞÌÐ ÙÜÓÝàÔÐ È ÓÌÛÈÕÜ ÛàÔ (9.86) ÑÈÐ (9.88).
9.10 °ÒÒÈ ÖØÏÖÊà ÔÐÈ ÙÜÙÛÎ ÓÈÛÈ*
´Ð ËÈÓÌ ÙÛÈ ×ØÖÎÊÖÜ ÓÌÔÈ ×Ö ÙÖ ÞØÎ ÙÐÓÈ ÌÐ ÔÈÐ ÛÈ ÙÜÙÛÎ ÓÈÛÈ ÛàÔ ÑÈØÛÌÙÐÈÔà Ô,
ÙÝÈÐØÐÑà Ô, ÑÜÒÐÔËØÐÑà Ô, ×ÈØÈÉÖÒÐÑà Ô ÑÈÐ ÙÝÈÐØÖÌÐËà Ô ÙÜÔÛÌÛÈÊÓÌ ÔàÔ. Ã×È Ø-
ÞÖÜÔ, Ö ÓàÚ, ÑÈÐ È ÒÒÈ ÖØÏÖÊà ÔÐÈ ÙÜÙÛÎ ÓÈÛÈ. ¾ÝÌÐ ÒÖÜÓÌ ÔÈ ÖÓÖÒÖÊÎ ÙÖÜÓÌ Ö ÛÐ ÙÛÐÚ
ÌÝÈØÓÖÊÌ Ú ÛÎÚ ÄÜÙÐÑÎ Ú ËÌÔ Ì ÞÖÜÓÌ ÛÎÔ ×ÖÒÜÛÌ ÒÌÐÈ ÔÈ Ó×ÖØÖÜ ÓÌ ÔÈ ÈÊÔÖÖÜ ÓÌ
ÈÑÖ ÓÎ ÑÈÐ ÛÈ ×ÐÖ ÈÙÜÔÎ ÏÐÙÛÈ ÙÜÙÛÎ ÓÈÛÈ. (¿ÖÐÖÚ ÕÌ ØÌÐ; ¸ÙàÚ ÙÌ ÖØÐÙÓÌ ÔÌÚ ×ÌØÐ-
×Ûà ÙÌÐÚ ÓÈÚ ÉÖÎÏÎ ÙÖÜÔ ÔÈ ÊÒÐÛà ÙÖÜÓÌ ÈØÑÌÛÖ ÑÖ ×Ö ÑÈÐ ËÈ×È ÔÎ, È×ÖÝÌÜ ÊÖÔÛÈÚ
ÈØÐÏÓÎÛÐÑÌ Ú ÓÌÏÖ ËÖÜÚ!) ³ÜÙÛÜÞà Ú, Ö ÓàÚ, ÓÐÈ ÒÌ×ÛÖÓÌØÎ Ú ÓÌÒÌ ÛÎ ÛàÔ Ü×Ö ÒÖÐ×àÔ
ÙÜÙÛÎÓÈ ÛàÔ ÑÈÐ ÛàÔ ÌÝÈØÓÖÊà Ô ÛÖÜÚ ÌÐ ÔÈÐ Ì Õà È×Ö ÛÖÜÚ ÙÛÖ ÞÖÜÚ ÛÖÜ ÉÐÉÒÐ ÖÜ
ÈÜÛÖÜ .
°×Ö ÓÈÏÎÓÈÛÐÑÎ Ú ×ÒÌÜØÈ Ú, ÛÈ ×ÐÖ ÞØÎ ÙÐÓÈ ÙÜÙÛÎ ÓÈÛÈ ÙÜÔÛÌÛÈÊÓÌ ÔàÔ Ó×Ö-
ÙÜÔÌÙÛÐÈÑà Ô ÌÒÒÌÐßÖÌÐËà Ô
(j1 ; j2; j3 )
ØÖÜ Ô ÔÈ ÏÌàØÎÏÖÜ Ô àÚ ÌÐËÐÑÌ Ú ×ÌØÐ×Ûà ÙÌÐÚ ÛàÔ ÙÜÔÛÌ-
ÛÈÊÓÌ ÔàÔ , ×ÖÜ ÖØÐ ÍÖÔÛÈÐ È×Ö ÛÐÚ ÌÕÎ Ú Ì×ÐÝÈ ÔÌÐÌÚ:
(1) ´ÒÒÌÐßÖÌÐËÎ ÓÌ ÛØÌÐÚ, ÌÔ ÊÌ ÔÌÐ È ÔÐÙÖÜÚ, ÎÓÐÈ ÕÖÔÌÚ, ÛÈ Ö×ÖÐ È ×ÌØÐÊØÈ ÝÖ-
ÔÛÈÐ È×Ö ÛÎÔ ÌÕÐ ÙàÙÎ
x2 y 2 z 2
2 2 +
a j1 b 2 j c
2 + 2 j21 = 1: (9:89a)
ÿ ÿ
1 ÿ
j1 ÌÐ ÔÈÐ Î ×ÈØÈ ÓÌÛØÖÚ ×ÖÜ ÑÈÏÖØÐ ÍÌÐ ÛÎÔ Ì×ÐÝÈ ÔÌÐÈ.
j2 =
(2) Ã×ÌØÉÖÒÖÌÐËÎ ÓÌ Ì ÔÈ ÝÜ ÒÒÖ (sheet), ×ÖÜ ×ÌØÐÊØÈ ÝÖÔÛÈÐ È×Ö ÓÐ È ×ÈØÈ ÓÌ-
ÛØÖ, ÙÛÈÏ., ÑÈÐ ÛØÌÐÚ ÎÓÐÈ ÕÖÔÌÚ, ÓÌ ÌÕÐ ÙàÙÎ
x2 y2 z2
a2 j 2 + b2 ÿ 2 ÿ c2 ÿ 2 = 1 :
j j (9:89b)
ÿ
2 2 2
(3) Ã×ÌØÉÖÒÖÌÐËÎ ÓÌ ËÜ Ö ÝÜ ÒÒÈ, ×ÖÜ ÑÈÏÖØÐ ÍÖÔÛÈÐ È×Ö ÛÎÔ ×ÈØÈ ÓÌÛØÖ j3 =
ÙÛÈÏ. ÑÈÐ ÛØÌÐÚ ÎÓÐÈ ÕÖÔÌÚ, ÓÌ ÛÎÔ ÌÕÐ ÙàÙÎ
x2 y2 z2
a2 ÿ j23 ÿ
b2 ÿ 23j ÿ
c2 ÿ 23j= 1: (9:89c)
ÂÈ ×ØÖ ÙÎÓÈ ÙÛÐÚ ÌÕÐÙà ÙÌÐÚ (9.89a), (9.89b) ÑÈÐ (9.89c) Ì ÞÖÜÔ ÛÎÔ Ì ÔÔÖÐÈ Ö ÛÐ ÖÐ
×ÈØÈ ÓÌÛØÖÐ Ü×ÈÑÖÜ ÖÜÔ ÙÛÎ ÙÞÌ ÙÎ
*
TÖ ÌËÈ ÝÐÖ ÈÜÛÖ Ó×ÖØÌÐ ÔÈ ×ÈØÈÒÎÝÏÌÐ ÙÌ ×Øà ÛÎ ÈÔÈ ÊÔàÙÎ. ¹ÈÔÌ ÔÈ È×Ö ÛÈ Ì×Ö ÓÌÔÈ ÑÌÝÈ ÒÈÐÈ ËÌÔ
ÌÕÈØÛÈ ÛÈÐ È×Ö ÛÖ ×ÌØÐÌÞÖ ÓÌÔÖ ÛÖÜ.

528 ¹°»¿Ãº¾²À°»»° ÁÃÁÂ¶»°Â° ÁÃ¼Â´Â°²»´¼Ç¼
a2 > j23 > b2 > j22 > c2 > j21 :

¾Ð ÌÕÐÙà ÙÌÐÚ ÓÌÛÈÙÞÎÓÈÛÐÙÓÖÜ ÌÐ ÔÈÐ
x2 =
(a2 ÿ j21)(a2 j22)(a2 j23) ;
ÿ ÿ
(9:90)
(a2 ÿ b2)(a2 ÿ c2 )
y2 = ÿ
( b2 ÿ j21)(b2 j22)(b2 j23) = (b2 j21)(b2 j22)(j23
ÿ ÿ ÿ ÿ ÿ b2 )
;
(a2 ÿ b2)(a2 ÿ c2) (a2 ÿ b2)(a2 ÿ c2 )
z2 =
( c2 j21)(c2 j22)(c2 j23) = (c2 j21)(j22 c2 )( 23 ÿ c2 )j
(a2 ÿ b2 )(a2 ÿ c2) :
ÿ ÿ ÿ ÿ ÿ
(a2 ÿ b2)(a2 ÿ c2 )
¿ØÖÝÈÔà Ú, ÑÈ ÏÌ ÙÎÓÌÐ Ö
*
(j1 ; j2 ; j3 ) ÈÔÛÐÙÛÖÐÞÌÐ ÙÌ 8 ËÜÔÈÛÌ Ú ÑÈØÛÌÙÐÈÔÌ Ú ÙÜÔÛÌ-
( x; 6y; 6z).
j1 j2 j3
ÛÈÊÓÌ ÔÌÚ 6 °ÜÛÎ Î ÈÙÈ ÝÌÐÈ Ó×ÖØÌÐ ÔÈ ÈØÏÌÐ ÑÈ ÔÖÔÛÈÚ ÑÈÛÈ ÒÒÎÒÌÚ
×ÈØÈËÖÞÌ Ú ÊÐÈ ÛÈ ×ØÖ ÙÎÓÈ ÛàÔ ÙÜÔÛÌÛÈÊÓÌ ÔàÔ , , .
»ÌÛÈ È×Ö ÓÌØÐÑÖÜ Ú ûÛÖ ÔÖÜÚý ÈÒÊÌÉØÐÑà Ô ×ØÈ ÕÌàÔ, ÉØÐ ÙÑÖÜÓÌ
s
h1 = hj1 =
1 (j22 j21)(j23 j21) ; ÿ ÿ
2 (a2 j21 )(b2 j21)(c2 j21 )

ÿ ÿ ÿ
s
h2 = hj2 =
1 (j23 j22)(j22 j21) ; ÿ ÿ
(9:91)
2 (a2 j22 )(b2 j22)(c2 j22 )
ÿ ÿ ÿ
s
h3 = hj3 =
1 (j23 j21)(j23 j22) : ÿ ÿ
2 (a2 j23 )(j23 b2)(j23 c2 )

ÿ ÿ ÿ
¿ØÖÝÈÔà Ú, Î ÊÌÔÐÑÖ ÛÎÛÈ ÛÖÜ ÙÜÙÛÎ ÓÈÛÖÚ ÈÜÛÖÜ ÛÖ ÑÈ ÔÌÐ ×ÖÒÜ ËÜ ÙÞØÎÙÛÖ. ²Ð'
ÈÜÛÖ Ô ÛÖ ÒÖ ÊÖ ÏÌàØÖÜ ÓÌ ÌÐËÐÑÌ Ú ×ÌØÐ×Ûà ÙÌÐÚ, ×ÖÜ Ö ÞÐ ÓÖ ÔÖ ÛÖÔÐ ÍÖÜÔ ÛÎ ÙÜÓÓÌÛØÐ È
ÛÖÜ ×ØÖÉÒÎ ÓÈÛÖÚ ÈÒÒÈ ÑÈÐ È×ÒÖ×ÖÐÖÜ Ô ÛÐÚ ×ØÈ ÕÌÐÚ. ·È ÈÔÈÝÌ ØÖÜÓÌ ÌËà , ÞàØÐ Ú
ÒÌ×ÛÖÓÌ ØÌÐÌÚ, ÓÌØÐÑÈ È×Ö ÛÈ ÙÜÙÛÎ ÓÈÛÈ ×ÖÜ È×ÖÛÌÒÖÜ Ô ÓÌØÐÑÌ Ú ×ÌØÐ×Ûà ÙÌÐÚ ÙÜ-
ÔÌÙÛÐÈÑà Ô ÌÒÒÌÐßÖÌÐËà Ô ÙÜÔÛÌÛÈÊÓÌ ÔàÔ, ÑÈÐ ×ÈØÈ×Ì Ó×ÖÜÓÌ ÛÖÔ ÌÔËÐÈÝÌØÖ ÓÌÔÖ

**
ÈÔÈÊÔà ÙÛÎ ÙÛÎ ÙÞÌÛÐÑÎ ÉÐÉÒÐÖÊØÈÝÐ È ÊÐÈ ×ÌØÐÙÙÖ ÛÌØÌÚ ×ÒÎØÖÝÖØÐ ÌÚ.
(È) ´ÒÒÌÐ×ÛÐÑÌ Ú ÑÜÒÐÔËØÐÑÌ Ú ÙÜÔÛÌÛÈÊÓÌ ÔÌÚ

***
, u; ; z (ÁÞ. 9.4):
*
²ÐÈ ÒÖ ÊÖÜÚ ×ÈØÈËÖ ÙÌàÚ, ÞØÎÙÐÓÖ×ÖÐÖÜ ÓÌ ÌËà j1 j2 j3
, , , ÈÔÛÐ ÛàÔ ÙÜÓÉÖ ÒàÔ q1 , q2 , q3 .
**
G. Arfken, Mathematical Methods for Physicists, Academic Press (1970).
***
ÁÜÊÑØÐ ÔÖÔÛÈÚ ÛÈ ÁÞÎ ÓÈÛÈ 9.3 ÑÈÐ 9.4, Ð ÙàÚ ÔÖÓÐ ÙÌÐ Ö ÈÔÈÊà ÙÛÎÚ Ö ÛÐ ÛÈ ËÜ Ö ÈÔÛÐ ÙÛÖÐÞÈ ÙÜÙÛÎ ÓÈÛÈ
ÙÜÓ×Ð ×ÛÖÜÔ. °×ÒÈ , ÛÈ ËÜ Ö ÙÞÎ

ÓÈÛÈ ÙÜÓ×Ð ×ÛÖÜÔ ÓÖ ÔÖ ÙÛÈ Ì×Ð ×ÌËÈ ÙÛÈ Ö×ÖÐ È ÙÞÌËÐÈ ÙÛÎÑÈÔ ÌËà .
9.10 °ºº° ¾À·¾²Ç¼¸° ÁÃÁÂ¶»°Â° 529
ÁÞ. 9.4: ¶ ÊÌàÓÌÛØÐ È ÛàÔ ÌÒÒÌÐ×ÛÐÑà Ô ÑÜÒÐÔËØÐÑà Ô ÙÜÔÛÌÛÈÊÓÌ ÔàÔ. ³ÌÐ ÞÔÌÛÈÐ ÓÐÈ ÛÖÓÎ ÓÌ ÛÖ Ì×Ð ×ÌËÖ yOz.
x = a cosh u cos ; y = a sinh u sin ; z = z; (9:92)

0 u < 1; 0 2 ; p ÿ1 < z < +1 :
h1 = hu = a(sinh2 u + sin2 )1=2 ;

h2 = h = a(sinh2 u + sin2 )1=2 ; (9:93)
h3 = 1:
j ; h; z
ÂÖ ÙÜ ÙÛÎÓÈ ÈÜÛÖ ÞØÎÙÐÓÖ×ÖÐÌÐ ÛÈÐ ÙÌ ×ØÖÉÒÎ ÓÈÛÈ ¶ÒÌÑÛØÖÙÛÈÛÐÑÎ Ú.
(É) ¿ÈØÈÉÖÒÐÑÌ Ú ÑÜÒÐÔËØÐÑÌ Ú ÙÜÔÛÌÛÈÊÓÌ ÔÌÚ, (ÁÞ. 9.5):
x= jh; y=
1 (h 2 j2 ); z = z; (9:94)
2 ÿ
ÿ1 j
< < 1; 0 h< 1 ; ÿ1 < z < +1:
q q
h1 = hj = j2 + h 2 ; h2 = hh = j 2 + h2 ; h3 = 1: (9:95)
530 ¹°»¿Ãº¾²À°»»° ÁÃÁÂ¶»°Â° ÁÃ¼Â´Â°²»´¼Ç¼
ÁÞ. 9.5: ¶ ÊÌàÓÌÛØÐ È ÛàÔ ×ÈØÈÉÖÒÐÑà Ô ÑÜÒÐÔËØÐÑà Ô ÙÜÔÛÌÛÈÊÓÌ ÔàÔ. ÁÛÖ ÈØÐÙÛÌØÖ ÙÞÎ ÓÈ ËÌÐ ÞÔÌÛÈÐ ÓÐÈ ÛÖÓÎ
ÓÌ ÛÖ Ì×Ð ×ÌËÖ xOy.
(Ê) ´×ÐÓÎÑÜÓÌ ÔÌÚ (prolate) ÙÝÈÐØÖÌÐËÌÐ Ú ÙÜÔÛÌÛÈÊÓÌ ÔÌÚ, u; ; f (ÁÞ. 9.6):
f
x = a sinhu sin cos ; y = a sinhu sin sin ; z = a coshu cos ; f (9:96)
0 u < 1; 0 ; p 0 f 2p ;

p p
h1 = hu = a sinh2 u + sin2 = a cosh2 u cos2;
ÿ
h2 = h = hu ; (9:97)
h3 = a sinhu sin:
(Ë) ¿Ì×ÒÈÛÜÙÓÌ ÔÌÚ ÙÝÈÐØÖÌÐËÌÐ Ú ÙÜÔÛÌÛÈÊÓÌ ÔÌÚ (ÑÖÐ ÛÈÕÌ ´Ë. 9.9).
(Ì) ¿ÈØÈÉÖÒÐÑÌ Ú ÙÜÔÛÌÛÈÊÓÌ ÔÌÚ (ÑÖÐ ÛÈÕÌ ´Ë. 9.8).
(ÙÛ) ³ÐÙÝÈÐØÐÑÌ Ú ÙÜÔÛÌÛÈÊÓÌ ÔÌÚ (ÁÞ. 9.7) (¹ÖÐ ÛÈÕÌ ¿ØÖ ÉÒÎÓÈ 9.10.6.) ÂÖ ÙÜ -
ÙÛÎÓÈ ÈÜÛÖ ÞØÎÙÐÓÖ×ÖÐÌÐ ÛÈÐ ÙÛÎ ÄÜÙÐÑÎ Ö ÛÈÔ ÛÖ ×ØÖ ÉÒÎÓÈ Ó×ÖØÌÐ ÔÈ ÏÌàØÎÏÌÐ
àÚ û×ØÖ ÉÒÎÓÈ ËÜ Ö ÑÌ ÔÛØàÔý ÛÈ Ö×ÖÐ È ×ÈØÖÜÙÐÈ ÍÖÜÔ ÈÍÐÓÖÜÏÐÈÑÎ ÙÜÓÓÌÛØÐ È
(ÓÖ ØÐÖ ÛÖÜ ÜËØÖÊÖ ÔÖÜ, ËÐ ÑÌÔÛØÖ ×ØÖ ÛÜ×Ö ÝÒÖÐà Ô ÛÖÜ ×ÜØÎ ÔÈ Ñ.Ò×.).
Ã×È ØÞÖÜÔ, ÉÌ ÉÈÐÈ, ÑÈÐ È ÒÒÈ ÙÜÙÛÎ ÓÈÛÈ ÙÜÔÛÌÛÈÊÓÌ ÔàÔ ÙÛÈ Ö×ÖÐ È ÖÐ ÈÔÌÕÈ Ø-
ÛÎÛÌÚ ÓÌÛÈÉÒÎÛÌ Ú ÛÖÜ ÛÌÒÌÙÛÎ ÛÖÜ Laplace ÞàØÐ ÍÖÔÛÈÐ. ¾ ÙÜÔÖÒÐÑÖ Ú ÈØÐÏÓÖ Ú ÛÌ -
ÛÖÐàÔ ÙÜÙÛÎÓÈ ÛàÔ ÌÐ ÔÈÐ Ì ÔÛÌÑÈ.

9.10 °ºº° ¾À·¾²Ç¼¸° ÁÃÁÂ¶»°Â° 531
ÁÞ. 9.6: ¶ ÊÌàÓÌÛØÐ È ÛàÔ Ì×ÐÓÎÑÜÓÌ ÔàÔ ÙÜÔÛÌÛÈÊÓÌ ÔàÔ. °ØÐÙÛÌØÈ ËÌÐ ÞÔÌÛÈÐ ÑÈÐ ÓÐÈ ÛÖÓÎ ÓÌ ÛÖ Ì×Ð ×ÌËÖ yOz.
ÁÞ. 9.7: ÂÖÓÎ ËÐÙÝÈÐØÐÑÖÜ ÙÜÙÛÎ ÓÈÛÖÚ ÙÜÔÛÌÛÈÊÓÌ ÔàÔ ÓÌ ÛÖ Ì×Ð ×ÌËÖ yOz.

532 ¹°»¿Ãº¾²À°»»° ÁÃÁÂ¶»°Â° ÁÃ¼Â´Â°²»´¼Ç¼
ARFKEN G., Mathematical Methods for Physicists, Academic Press (1970). (¿ÖÒÜ
È×ÒÎ ÑÈÐ ×ÒÎ ØÎÚ ×ÈØÖÜÙÐ ÈÙÎ ÛàÔ ËÐÈÝÖ ØàÔ ÙÜÙÛÎÓÈ ÛàÔ ÙÜÔÛÌÛÈÊÓÌ ÔàÔ. ¿ÌØÐÌ -
ÞÌÐ ×ÖÒÜ ÞØÎ ÙÐÓÌÚ ÌÝÈØÓÖÊÌ Ú ÑÈÐ ÈØÑÌÛÈ àØÈÐ ÌÚ ÈÙÑÎ ÙÌÐÚ.)
»ORSE P.M. & FERSHBACH H., Methods of Theoretical Physics, Part 1, McGraw-
Hill (1953). (¿ØÖ ÑÌÐÛÈÐ ÊÐÈ ÌÑÛÌÛÈÓÌ ÔÖ ÙÜ ÊÊØÈÓÓÈ, ÞØÎ ÙÐÓÖ àÚ ÉÐÉÒÐ Ö ÈÔÈÝÖØÈ Ú,
×ÖÜ Ì ÞÌÐ Ì×ÎØÌÈ ÙÌÐ ÛÖ ×ØÖÎÊÖÜ ÓÌÔÖ ÉÐÉÒÐ Ö ÑÈÐ ÌÓÈ Ú.)
MATHEWS J. & WALKER R.L., Mathematical Methods in Physics, W.A. Benjamin
Inc. (1970). (´ÝÈØÓÖ ÍÌÐ ÛÎ ÓÌ ÏÖËÖ ÞàØÐÙÓÖÜ ÓÌÛÈÉÒÎÛà Ô ÙÌ ×ÖÒÒÈ ÌÔËÐÈÝÌ ØÖÔÛÈ
×ØÖÉÒÎ ÓÈÛÈ ÛÎÚ ÄÜÙÐÑÎ Ú.)
BATEMAN H., Partial Differential Equations of Mathematical Physics, Dover, New
York (1944). (¿ÌØÐÌ ÞÌÐ Ì ÔÈ ÏÎÙÈÜØÖ ÌÝÈØÓÖÊà Ô ÛàÔ ÌÕÐÙà ÙÌàÔ ÓÌ ÓÌØÐÑÌ Ú ×ÈØÈ-
Êà ÊÖÜÚ ÙÛÎÔ ¹ÒÈÙÐÑÎ ÄÜÙÐÑÎ ÑÈÐ È ØÐÙÛÈ ×ÈØÈËÌÐ ÊÓÈÛÈ ×È Ôà ÙÛÎ ÞØÎ ÙÎ ÛàÔ
ËÐÈÝÖ ØàÔ ÙÜÙÛÎÓÈ ÛàÔ ÙÜÔÛÌÛÈÊÓÌ ÔàÔ. ¿Øà ÛÎ Ì ÑËÖÙÎ 1932.)
±´À²°³¾Á ¸.³. & º´¾¼Â°À¶Á ².¹., ÁÛÖÐÞÌÐ È ³ÐÈÔÜÙÓÈÛÐÑÎ Ú °ÔÈ ÒÜÙÎÚ, ´ÑËÖ ÙÌÐÚ
ÁÜÓÌà Ô (1977).
¿À¾±º¶»°Â° 533
9.1.1. ¼È Ü×ÖÒÖÊÐÙÛÖÜ Ô ÖÐ ×ÖÙÖ ÛÎÛÌÚ h2 1 ; h2 ; h3 ; dS
3 12
; dS13 ; dS23 ÑÈÐ dV ÙÛÎÔ ×Ì-
ØÐ ×ÛàÙÎ ÑÜÒÐÔËØÐÑà Ô ÙÜÔÛÌÛÈÊÓÌ ÔàÔ ÌÕ. (9.61a) . ¼È ÌÑÝØÈÙÛÖÜ Ô ÛÈ ÓÖÔÈËÐÈÐ È
ËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ e^1 ; e^2 ; e^3 ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌÐ ÛàÔ ÑÈØÛÌÙÐÈÔà Ô e^x ; e^y ; e^z .
9.1.2. NÈ ÊÐ ÔÌÐ ÛÖ Ð ËÐÖ ÓÌ ÛÖ ¿ØÖ ÉÒÎÓÈ 9.1.1 ÊÐÈ ÛÐÚ ×ÈØÈÉÖÒÐÑÌ Ú ÙÜÔÛÌÛÈÊÓÌ ÔÌÚ
2 3
ÌÕ. (9.71) .
9.1.3. ¼È ÊÐ ÔÌÐ ÛÖ Ð ËÐÖ ÓÌ ÛÖ ¿ØÖ ÉÒÎÓÈ 9.1.1 ÊÐÈ ÛÐÚ ×Ì×ÒÈÛÜÙÓÌ ÔÌÚ ÙÝÈÐØÖÌÐËÌÐ Ú
2 3 2
ÙÜÔÛÌÛÈÊÓÌ ÔÌÚ ÌÕ. (9.82) ÑÈÐ ÛÐÚ Ì×ÐÓÎÑÜÓÌ ÔÌÚ ÙÝÈÐØÖÌÐËÌÐ Ú ÙÜÔÛÌÛÈÊÓÌ ÔÌÚ ÌÕ.
3
(9.96) . ¼È Ü×ÖÒÖÊÐÙÛÌÐ Ö Ö ÊÑÖÚ ÌÔÖ Ú ÌÒÒÌÐßÖÌÐËÖÜ Ú ÌÑ ×ÌØÐÙÛØÖÝÎ Ú ÊÜ Øà È×Ö
ÛÖÔ È ÕÖÔÈ ÛàÔ z, ÓÌ ÎÓÐÈ ÕÖÔÌÚ a0 ÑÈÐ b0 .

9.1.4. NÈ ÊÐ ÔÌÐ ÛÖ Ð ËÐÖ ÓÌ ÛÖ ¿ØÖ ÉÒÎÓÈ 9.1.1 ÊÐÈ ÛÐÚ ÌÒÒÌÐ×ÛÐÑÌ Ú ÑÜÒÐÔËØÐÑÌ Ú
2 3
ÙÜÔÛÌÛÈÊÓÌ ÔÌÚ ÌÕ. (9.92) .
9.1.5. ¼È ÊÐ ÔÌÐ ÛÖ Ð ËÐÖ ÓÌ ÛÖ ¿ØÖ ÉÒÎÓÈ 9.1.1 ÊÐÈ ÛÐÚ ×ÈØÈÉÖÒÐÑÌ Ú ÑÜÒÐÔËØÐÑÌ Ú

2 3
ÙÜÔÛÌÛÈÊÓÌ ÔÌÚ ÌÕ. (9.94) .
j h
9.1.6. ¼È ÊÐ ÔÌÐ ÛÖ Ð ËÐÖ ÓÌ ÛÖ ¿ØÖ ÉÒÎÓÈ 9.1.1 ÊÐÈ ËÐ×ÖÒÐÑÌ Ú ÑÜÒÐÔËØÐÑÌ Ú ÙÜÔÛÌÛÈÊ-
ÓÌ ÔÌÚ, q1 = ; q2 = ; q3 = z, ÛÌ ÛÖÐÌÚ à ÙÛÌ
x=
a sinh h y=
a sin j
cosh h cos j ;
ÿ cosh h cos j :
ÿ
iw w
z = a tanh
2 = ai tan 2
¼È ËÌÐÞÛÌÐ Ö ÛÐ Ö ÓÌÛÈÙÞÎÓÈÛÐÙÓÖ Ú ÈÜÛÖ Ú ÊÌÔÔÈ ÌÐ ÛÖ ËÐ×ÖÒÐÑÖ ÑÜÒÐÔËØÐÑÖ ÙÜ ÙÛÎÓÈ
ÙÜÔÛÌÛÈÊÓÌ ÔàÔ ( z ÓÐÊÈËÐÑÖ Ú ÈØÐÏÓÖ Ú).

9.1.8. ¾Ð ÙÜ ÓÓÖØÝÖÐ ÓÌÛÈÙÞÎÓÈÛÐÙÓÖÐ w = f (z) ÊÌÔÔÈ ÔÌ ÖØÏÖÊà ÔÐÈ ÑÈÓ×ÜÒÖ ÊØÈÓ-
ÓÈ ÙÜÙÛÎ ÓÈÛÈ ÙÜÔÛÌÛÈÊÓÌ ÔàÔ. ¼È ÉØÌÏÖÜ Ô ÖÐ ÓÌÛÈÙÞÎÓÈÛÐÙÓÖÐ ÖÐ Ö×ÖÐ ÖÐ ÊÌÔÔÈ ÔÌ
r f r f
ÛÈ ÌÕÎ Ú ÙÜÙÛÎ ÓÈÛÈ:
(i) x = cos ; y = sin :

¹ÜÑÒÐÑÖ ÑÜÒÐÔËØÐÑÖ :
x = a cosh u cos ; y = a sinh u sin :

jh h j
(ii) ´ÒÒÌÐ×ÛÐÑÖ ÑÜÒÐÔËØÐÑÖ :
(iii) ¿ÈØÈÉÖÒÐÑÖ ÑÜÒÐÔËØÐÑÖ : x = ; y = ( 2 ÿ 2 )=2:

9.1.9. NÈ ÉØÌÏÌÐ Ö ÓÌÛÈÙÞÎÓÈÛÐÙÓÖ Ú w = f (z) ×ÖÜ ÊÌÔÔÈ ÌÐ ÛÐÚ ËÐ×ÖÒÐÑÌ Ú ÑÜÒÐÔËØÐ-
ÑÌ Ú ÙÜÔÛÌÛÈÊÓÌ ÔÌÚ (¿ØÖ ÉÒÎÓÈ 9.1.6).
9.1.10. ¼È ÉØÌÏÌÐ ÛÖ ÙÜ ÙÛÎÓÈ ÙÜÔÛÌÛÈÊÓÌ ÔàÔ ×ÖÜ ÊÌÔÔÈ ÔÌ ÖÐ ÓÌÛÈÙÞÎÓÈÛÐÙÓÖÐ

534 ¹°»¿Ãº¾²À°»»° ÁÃÁÂ¶»°Â° ÁÃ¼Â´Â°²»´¼Ç¼
w
z = a sin w; z = a tanh
(i) (ii)
2 .
9.1.11. ³Ð ÔÖÔÛÈÐ ÖÐ ÑÈÓ×ÜÒÖ ÊØÈÓÓÌÚ ÙÜÔÛÌÛÈÊÓÌ ÔÌÚ
j = ln(x2 + y2) ÿ 2z; h = 12 (x2 + y2) + z; f = tan 1(y=x):

ÿ
(i) ´Ð ÔÈÐ ÛÖ ÙÜ ÙÛÎÓÈ (j; h ; f) ÖØÏÖÊà ÔÐÖ;
(ii) ¼È Ü×ÖÒÖÊÐÙÛÖÜ Ô ÖÐ ×ÖÙÖ ÛÎÛÌÚ ×ÖÜ ÍÎÛÖÜ ÔÛÈÐ ÙÛÖ ¿ØÖ ÉÒÎÓÈ 9.1.1.
To ÙÜ ÙÛÎÓÈ ÈÜÛÖ ÒÌ ÊÌÛÈÐ ÌÑÏÌÛÐÑÖ . ²ÐÈÛÐ ;
9.2.1. ¼È ÊÐ ÔÌÐ ÌÝÈØÓÖÊÎ ÛàÔ ÌÕ. (9.22) ÑÈÐ (9.23) ÙÛÎÔ ×ÌØÐ ×ÛàÙÎ ÛàÔ ÙÝÈÐØÐÑà Ô
ÙÜÔÛÌÛÈÊÓÌ ÔàÔ.
9.2.2. ¼È ÊÐ ÔÌÐ ÛÖ Ð ËÐÖ ÓÌ ÛÖ ¿ØÖ ÉÒÎÓÈ 9.2.1 ÊÐÈ ÛÐÚ ÑÜÒÐÔËØÐÑÌ Ú ÙÜÔÛÌÛÈÊÓÌ ÔÌÚ. ¼È
ÈÔÈÒÜÏÌÐ Î ÛÈÞÜ ÛÎÛÈ ÑÈÐ Î Ì×ÐÛÈ ÞÜÔÙÎ ÌÔÖ Ú ÙàÓÈÛÐ ÖÜ ÑÈÛÈ ÓÎ ÑÖÚ ÛàÔ ÛØÐà Ô
ÓÖÔÈËÐÈÐ àÔ ËÐÈÔÜÙÓÈ ÛàÔ ÙÛÖ ÙÜ ÙÛÎÓÈ ÈÜÛÖ .
9.2.3. ¼È ÊÐ ÔÌÐ ÛÖ Ð ËÐÖ ÓÌ ÛÖ ¿ØÖ ÉÒÎÓÈ 9.2.1 ÊÐÈ ÛÐÚ ×ÈØÈÉÖÒÐÑÌ Ú ÙÜÔÛÌÛÈÊÓÌ ÔÌÚ
(¿ØÖ ÉÒÎÓÈ 9.1.2).
9.2.4. ¼È ÊÐ ÔÌÐ ÛÖ Ð ËÐÖ ÓÌ ÛÖ ¿ØÖ ÉÒÎÓÈ 9.2.1 ÊÐÈ ÛÐÚ ×ÈØÈÉÖÒÐÑÌ Ú ÑÜÒÐÔËØÐÑÌ Ú
ÙÜÔÛÌÛÈÊÓÌ ÔÌÚ (¿ØÖ ÉÒÎÓÈ 9.1.5).
9.2.5. ¼È ÈÔÈÒÜÏÌÐ Î ÛÈÞÜ ÛÎÛÈ ÑÈÐ Î Ì×ÐÛÈ ÞÜÔÙÎ ÌÔÖ Ú ÙàÓÈÛÐ ÖÜ ÑÈÛÈ ÓÎ ÑÖÚ ÛàÔ
ÓÖÔÈËÐÈÐ àÔ ËÐÈÔÜÙÓÈ ÛàÔ e^r ; e^f ; e^ (ÑÖÐ ÛÈÕÌ ¿ØÖ ÉÒÎÓÈ 9.2.1).

9.3.1. ¾ ÛÌÒÌÙÛÎ Ú ÛÎÚ ÙÛØÖÝÖØÓÎ Ú ÖØÐ ÍÌÛÈÐ àÚ
L = hi r ;
2r
r i 2 = ÿ 1:
¼È ÌÑÝØÈÙÛÖÜ Ô ÖÐ ÛÌÒÌÙÛÌ Ú L+ = Lx + i Ly ; L ÿ = Lx ÿ i Ly ÑÈÐ Lz ÙÌ ÙÝÈÐØÐÑÌ Ú

ÙÜÔÛÌÛÈÊÓÌ ÔÌÚ.
°×È ÔÛÎÙÎ:

Lz = h i@
@
f; L+ = f
@
+ i cot @@f ;
hei
@
L = h e f
ÿ ÿ
@
@
ÿ
i cot
i @
@f
: ÿ
¾Ð ÛÌÒÌÙÛÌ Ú L+ ; L ÿ ÑÈÐ Lz ×ÈÐ ÍÖÜÔ ×ÖÒÜ ÓÌÊÈ ÒÖ ØÖ ÒÖ ÙÛÎ ÏÌàØÐ È ÛÎÚ ÙÛØÖÝÖØÓÎ Ú
ÛÎÚ KÉÈÔÛÖÓÎÞÈÔÐÑÎ Ú.
9.3.2. ÅØÎÙÐÓÖ×ÖÐà ÔÛÈÚ ÛÈ È×ÖÛÌÒÌ ÙÓÈÛÈ ÛÖÜ ×ØÖÎÊÖÜ ÓÌÔÖÜ ×ØÖÉÒÎ ÓÈÛÖÚ, ÔÈ
ËÌÐÞÛÌÐ Ö ÛÐ L L = ihL

2 .
9.3.3. AÔ L = (h=i)r r, ÔÈ ËÌÐÞÛÖÜ Ô ÖÐ ÌÕÎ

2r Ú ÛÈÜÛÖ ÛÎÛÌÚ:
¿À¾±º¶»°Â° 535
(i) r
r = r @r@ hi r L ;
ÿ 2

(ii) r
r
2ÿ 2 + r @r = hi L;
@
r
r r
r2

2 = L + 1 @ r2 @ :
2
h 2 r2 r2 @r
(iii) r ÿ
@r
9.3.4. ³Ð ÔÌÛÈÐ Î ÌÕÐ ÙàÙÎ
r
r2 A = re^2r :
(i) NÈ ËÌÐÞÛÌÐ Ö ÛÐ A = (cot =r)êf

ÿ ÌÐ ÔÈÐ ÓÐÈ ÒÜ ÙÎ.
(ii) »ÐÈ È ÒÒÎ ÒÜ ÙÎ ÌÐ ÔÈÐ A = (sin =r)fe^

ÿ .
(iii) ¿ÖÐÈ È×Ö ÛÐÚ ×ÐÖ ×È Ôà ÒÜ ÙÌÐÚ ÌÐ ÔÈÐ ÖÓÈÒÎ ×È Ôà ÙÛÎ ÓÖÔÈËÐÈÐ È ÙÝÈÐ ØÈ;
¿ÖÐÈ ÌÐ ÔÈÐ ÓÖÔÖ ÛÐÓÎ;
9.3.5. ÂÖ ËÐÈÔÜÙÓÈÛÐÑÖ ËÜÔÈÓÐÑÖ ×ÖÜ ÈÔÛÐÙÛÖÐÞÌÐ ÙÌ Ì ÔÈ ÉØÖ ÊÞÖ ÈÑÛÐ ÔÈÚ a; ÑÈ ÏÌÛÖ
ÙÛÖÔ È ÕÖÔÈ ÛàÔ z , ×ÖÜ ËÐÈØØÌ ÌÛÈÐ È×Ö ØÌÜ ÓÈ I , ÌÐ ÔÈÐ
A = 4mp0 I a2 e^zr3 r ;2
r >> a:
(i) ¼È Ü×ÖÒÖÊÐÙÛÌÐ ÛÖ ÓÈÊÔÎÛÐÑÖ ×ÌËÐ Ö B= r
r2 A .
(ii) ¼È Ü×ÖÒÖÊÐÙÛÖÜ Ô ÛÈ r
r1 B ÑÈÐ r
r2 B . ´×Ð ÙÎÚ ÛÖ r
r1 A .
A
A = kr e^f ;
9.3.6. ´ÔÈ ËÐÈ ÔÜÙÓÈ ÙÌ ÑÜÒÐÔËØÐÑÌ Ú ÙÜÔÛÌÛÈÊÓÌ ÔÌÚ ÊØÈ ÝÌÛÈÐ
k ÙÛÈÏÌØÈ .
NÈ Ü×ÖÒÖÊÐÙÛÌÐ ÛÖ r
r2 A ×ÈÔÛÖÜ ÙÛÖ Þà ØÖ.
9.3.7. ÂÖ ÎÒÌÑÛØÖÓÈÊÔÎÛÐÑÖ ×ÌËÐ Ö ×ÖÜ ×ØÖÑÜ ×ÛÌÐ È×Ö Ì ÔÈ ×ÈÒÒÖ ÓÌÔÖ ÎÒÌÑÛØÐÑÖ
ËÐ ×ÖÒÖ, ÙÌ ÓÌÊÈ ÒÌÚ È×ÖÙÛÈ ÙÌÐÚ, ËÐ ÔÌÛÈÐ È×Ö ÛÐÚ ÙÞÌ ÙÌÐÚ
v
i(krÿ t) v
i(krÿ t)
E = a sin e r e^ ; B = a sin e r e^f :
¼È ÌÕÌÛÈÙÛÌÐ ÑÈÛÈ ×Ö ÙÖÔ ÛÈ ×ÐÖ ×È Ôà ×ÌËÐ È ÐÑÈÔÖ×ÖÐÖÜ Ô ÛÐÚ ÌÕÐÙà ÙÌÐÚ ÛÖÜ Max-
well ÙÛÖ ÑÌÔÖ :
r
r2 E = 1c @@tB ;
ÿ r
r2 B = 1c @@tE ; r
r1 E = 0; r
r1 B = 0:
Y×Ö ËÌÐÕÎ: ¼È ÑØÈÛÎÏÖÜ Ô ÓÖ ÔÖ ÖÐ Ö ØÖÐ ×ÖÜ ÑÜØÐÈØÞÖÜ Ô, r >> 1=k:
536 ¹°»¿Ãº¾²À°»»° ÁÃÁÂ¶»°Â° ÁÃ¼Â´Â°²»´¼Ç¼
v
r
9.3.8. ´ÔÈ ËÖÞÌÐ Ö ÓÌ ÔÌØÖ ÙÛØÌ ÝÌÛÈÐ, ÓÌ ÙÛÈÏÌØÎ ÊàÔÐÈÑÎ ÛÈÞÜ ÛÎÛÈ , ÊÜ Øà È×Ö
ÛÖÔ È ÕÖÔÈ ÛàÔ z. ¶ ÛÈÞÜ ÛÎÛÈ ÛÖÜ ØÌÜÙÛÖÜ ÙÌ Ì ÔÈ ÙÎÓÌÐ Ö ×ÖÜ È×Ì ÞÌÐ È×Ö ÙÛÈÙÎ
È×Ö ÛÖÔ È ÕÖÔÈ ×ÌØÐÙÛØÖÝÎ Ú ËÐ ÔÌÛÈÐ È×Ö ÛÎ ÙÞÌ ÙÎ
v = v r e^f :
´Ð ÔÈÐ ÛÖ ×ÌËÐ Ö ÛÈÞÜ ÛÎÛÈÚ ÙÛØÖÉÐÒÖ ;
9.3.9. ¼È ÊØÈÝÌÐ Ö ÛÌÒÌÙÛÎ Ú ÛÖÜ Laplace ÙÛÈ ÙÜÙÛÎ ÓÈÛÈ ÛàÔ ¿ØÖÉÒÎÓÈ ÛàÔ 9.1.1 -
9.1.6.
C (q1 ; q 2 ; q3 ) A
(ê1C):
9.3.10. ³Ð ÔÌÛÈÐ ÓÐÈ ÉÈÏÓàÛÎ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ, , ÑÈÐ Ì ÔÈ ËÐÈ ÔÜÙÓÈ ×ÖÜ
ÖØÐ ÍÌÛÈÐ àÚ A= r
r2
(i) ¼È Ü×ÖÒÖÊÐÙÛÌÐ ÛÖ r
r1 A .
A q1 = ÙÛÈÏ.
C
(ii) ¼È ËÌÐÞÛÌÐ Ö ÛÐ ÛÖ ÌÐ ÔÈÐ ÌÝÈ×ÛÖ ÓÌÔÖ ÙÛÎÔ Ì×ÐÝÈ ÔÌÐÈ
(iii) ¼È ÉØÌÏÌÐ Î ÙÜÔÏÎ ÑÎ ÛÎÔ Ö×ÖÐ È ×ØÌ ×ÌÐ ÔÈ ÐÑÈÔÖ×ÖÐÌÐ Î ÑÈÐ ÖÐ ×ÈØÈ -
ÊÖÔÛÌÚ ÑÒÐ ÓÈÑÈÚ, hi ; Ì ÛÙÐ à ÙÛÌ
r
2 A + k2 A = 0; k ÙÛÈÏÌØÈ .
9.3.11. H ÙÜÔÏÎ ÑÎ ÐÙÖØØÖ×Ð ÈÚ ÌÔÖ Ú ÈÙÛÌ ØÈ, ÈÔ ÈÊÔÖÎÏÌÐ Î ×ÌØÐÙÛØÖÝÐÑÎ ÛÖÜ
ÑÐ ÔÎÙÎ, ËÐ ÔÌÛÈÐ È×Ö ÛÎ ÙÞÌ ÙÎ
r
r P+ r F = 0;
r
r
Ö ×ÖÜ P Î ×Ð ÌÙÎ, r Î ×ÜÑÔÖ ÛÎÛÈ ÑÈÐ F ÛÖ ÉÈØÜÛÐÑÖ ËÜÔÈÓÐÑÖ .
(i) ¼È ËÌÐÞÛÌÐ Ö ÛÐ, ÙÌ ÑÈ ÏÌ ÙÎÓÌÐ Ö, ÖÐ ÑÈ ÏÌÛÌÚ ÙÛÐÚ Ì×ÐÝÈ ÔÌÐÌÚ Ð ÙÎÚ ×Ð ÌÙÎÚ ÑÈÐ
ÖÐ ÑÈ ÏÌÛÌÚ ÙÛÐÚ ÐÙÖËÜÔÈÓÐÑÌ Ú Ì×ÐÝÈ ÔÌÐÌÚ ÌÐ ÔÈÐ ×ÈØÈ ÒÒÎÒÌÚ.
(ii) °Ô ÛÖ ×ØÖ ÉÒÎÓÈ ÞÈØÈÑÛÎØÐ ÍÌÛÈÐ È×Ö ÙÝÈÐØÐÑÎ ÙÜÓÓÌÛØÐ È, ÔÈ ÈÔÈÞÏÌÐ Î
= Ar 2
×ÐÖ ×È Ôà ÌÕÐ ÙàÙÎ ÙÌ ÓÐÈ ÓÖÔÖËÐÈ ÙÛÈÛÎ.
P A ÙÛÈÏÌØÈ , ÔÈ Ü×ÖÒÖÊÐÙÛÌÐ Î ×ÜÑÔÖ ÛÎÛÈ

r (r)
(iii) Ã×ÖÏÌ ÛÖÔÛÈÚ Ö ÛÐ , Ö ×ÖÜ
9.3.12. ´ÔÈ ×ØÖ ÛÜ×Ö ÛÎÚ ÎÒÐÈÑÎ Ú ÑÖØà ÔÈÚ Ü×ÖÏÌ ÛÌÐ Ö ÛÐ ÙÛÎÔ ÑÈÛÈ ÙÛÈÙÎ ÐÙÖØØÖ-
×Ð ÈÚ ÐÙÞÜ ÌÐ
r
r1 (k r
r T ) = 0;
Ö ×ÖÜ k Î ÏÌØÓÐÑÎ ÈÊàÊÐÓÖ ÛÎÛÈ.
(i) ¼È È×ÒÖ×ÖÐÎÏÌÐ Î ×ÐÖ ×È Ôà Ì ÑÝØÈÙÎ, ËÌÞÖ ÓÌÔÖÐ Ö ÛÐ ÛÖ ÙÜ ÙÛÎÓÈ ÌÐ ÔÈÐ
k
ÙÝÈÐØÐÑÈ ÙÜÓÓÌÛØÐÑÖ .
(ii) ³ÌÞÖ ÓÌÔÖÐ Ö ÛÐ / T 5=2 , ÔÈ Ü×ÖÒÖÊÐÙÛÌÐ Î ÏÌØÓÖÑØÈÙÐ È àÚ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ ÛÎÚ

È×Ö ÙÛÈÙÎÚ È×Ö ÛÖ ÑÌ ÔÛØÖ ÛÖÜ ¶ÒÐÖÜ.
9.3.13. ¼È ËÌÐÞÛÌÐ Ö ÛÐ Î È×Ö ÑÒÐÙÎ ÌÔÖ Ú ËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÖÚ ÙÌ Ì ÔÈ ÙÎÓÌÐ Ö P Ó×ÖØÌÐ ÔÈ
ÊØÈÝÌÐ , ÈÔÌÕÈ ØÛÎÛÈ È×Ö ÛÖ ÙÜ ÙÛÎÓÈ ÙÜÔÛÌÛÈÊÓÌ ÔàÔ, àÚ ÌÕÎ Ú:

¿À¾±º¶»°Â° 537
A = 1lim 1 I
A n^ dS;
V 0 1V
r
r1 1
!
Ö ×ÖÜS ÓÐÈ ÛÜÞÖÜ ÙÈ ÑÒÌÐÙÛÎ Ì×ÐÝÈ ÔÌÐÈ ÊÜ Øà È×Ö ÛÖ ÙÎÓÌÐ Ö P ; 1V Ö Ö ÊÑÖÚ ×ÖÜ
×ÌØÐÑÒÌÐ ÌÐ ÈÜÛÎ ^ ÛÖ ÓÖÔÈËÐÈÐ Ö ËÐÈ ÔÜÙÓÈ ÑÈ ÏÌÛÖ ×È Ôà Ù' ÈÜÛÎ ÓÌ ÝÖØÈ ×ØÖÚ ÛÈ
ÑÈÐ n
Ì Õà. (¾ ÖØÐÙÓÖ Ú ÈÜÛÖ Ú ÌÐ ÔÈÐ ÞØÎ ÙÐÓÖÚ ÙÛÎ ÄÜÙÐÑÎ , ÑÈÏÖ ÙÖÔ Ì ÛÙÐ, ÑÈÛÈ ÛØÖ ×Ö
ÌÓÝÈÔÎ , Î È×Ö ÑÒÐÙÎ ÛÖÜ ËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÖÚ A ÙÜÔËÌ ÌÛÈÐ ÓÌ ÛÎ ØÖÎ ÛÖÜ A ËÐÈ ÓÌ ÙÖÜ
ÛÎÚ Ì×ÐÝÈ ÔÌÐÈÚ S .)
9.3.14. ¼È ËÌÐÞÛÌÐ Ö ÛÐ Î ×ØÖÉÖÒÎ ÛÖÜ ÙÛØÖÉÐÒÐÙÓÖÜ ÙÌ ÓÐÈ ÛÜÞÖÜ ÙÈ ËÐÌÜ ÏÜÔÙÎ e^q
ËÐ ÔÌÛÈÐ È×Ö ÛÎ ÙÞÌ ÙÎ
( A) e^q = 1lim 1
A d``;
S 0 1S
r
r2 1 1
!
c ^
Ö ×ÖÜ c ÌÐ ÔÈÐ Ì ÔÈÚ Ö×ÖÐÖÙËÎ ×ÖÛÌ ÑÒÌÐÙÛÖ Ú ËØÖ ÓÖÚ ×ÖÜ ×ÌØÈÛà ÔÌÐ ÛÎÔ Ì×ÐÝÈ ÔÌÐÈ
1S; ÑÈ ÏÌÛÎ ÙÛÎ ËÐÌÜ ÏÜÔÙÎ e^q . (O ÖØÐÙÓÖ Ú ÈÜÛÖ Ú ÌÐ ÔÈÐ ÞØÎ ÙÐÓÖÚ ÙÛÎ ÄÜÙÐÑÎ ,
ÑÈÏÖ ÙÖÔ ÙÜÔËÌ ÌÐ ÛÖ ÙÛØÖÉÐÒÐÙÓÖ ÌÔÖ Ú ËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÖÚ ÓÌ ÛÖ Ì×ÐÑÈÓ×Ü ÒÐÖ ÖÒÖÑÒÎ Øà-
ÓÈ ÈÜÛÖÜ ÑÈÛÈ ÓÎ ÑÖÚ ÛÖÜ ÑÒÌÐÙÛÖÜ ËØÖ ÓÖÜ c.)

9.5.1. ´ÔÈ ÑÉÈÔÛÖÓÎÞÈÔÐÑÖ ÙàÓÈ ÛÐÖ ÌÐ ÔÈÐ Ü×ÖÞØÌàÓÌ ÔÖ ÔÈ ÑÐÔÌÐ ÛÈÐ Ù' Ì ÔÈ ÑÖÜÛÐ
×ÖÜ Ì ÞÌÐ ÙÞÎ ÓÈ ÖØÏÖÊà ÔÐÖÜ ×ÈØÈÒÒÎÒÌ×Ð×Ì ËÖÜ, ÓÌ ËÐÈÙÛÈ ÙÌÐÚ a; b; c .
(i) ¼È ÉØÌÏÖÜ Ô ÖÐ ËÜÔÈÛÌ Ú ÛÐÓÌ Ú ÛÎÚ ÌÔÌ ØÊÌÐÈ Ú ÛÖÜ ÑÈÐ ÖÐ ÐËÐÖÙÜÔÈØÛÎ ÙÌÐÚ ×ÖÜ
ÈÔÛÐÙÛÖÐÞÖÜ Ô Ù' ÈÜÛÌ Ú, ËÎÒÈËÎ ÔÈ ÒÜÏÌÐ Î ³.´.
h 2
ÿ
2m r
2 c = Ec , ÓÌ c=0 Ì Õà ÑÈÐ ×È Ôà ÙÛÖ ÑÖÜÛÐ ,
Ö ×ÖÜ m Î ÓÈ ÍÈ ÛÖÜ ÙàÓÈÛÐ ÖÜ, E Î ÌÔÌ ØÊÌÐÈ ÛÖÜ ÑÈÐ h = h=2 p= ÙÛÈÏÌØÈ .
(ii) Ã×È ØÞÌÐ ÌÑÝÜÒÐÙÓÖ Ú; Ã×È ØÞÌÐ ÌÑÝÜÒÐÙÓÖ Ú ÈÔ a = b = c;

2 3
9.5.2. (i) ¼È ÞàØÐÙÛÌÐ Î ÌÕÐ ÙàÙÎ ÛÖÜ Schr oÈdinger ÌÕ. (9.6) ÙÌ ÑÈØÛÌÙÐÈÔÌ Ú ÙÜÔÛÌ-
ÛÈÊÓÌ ÔÌÚ, ÊÐÈ ÛÖ ËÜÔÈÓÐÑÖ ÛÖÜ ÈØÓÖÔÐÑÖÜ ÛÈÒÈÔÛàÛÎ ,
1
V (r) = k(x2 + y2 + z2 ):
2
9.5.1. (ii) ¼È ÊÐ ÔÌÐ ÛÖ Ð ËÐÖ Ö ÛÈÔ ÖÐ ÛØÌÐÚ ÙÛÈÏÌØÌ Ú ÛÖÜ ÈØÓÖÔÐÑÖÜ ÛÈÒÈÔÛàÛÎ ÌÐ ÔÈÐ
ËÐÈ ÝÖØÌÚ Ó Ì Û È Õ Ü ÛÖÜÚ, ËÎÒÈËÎ ÛÖ Ë Ü Ô È Ó Ð Ñ Ö Ì Þ Ì Ð ÛÎ ÓÖØÝÎ
V (r) = (k1 x2 + k2 y2 + k3 z2 )=2.

9.5.3. ´ÔÈÚ ×ÖÒÜ ÓÈÑØÜ Ú ÈÊàÊÖ Ú Ì ÞÌÐ ÛÖÓÎ ×ÖÜ ÌÐ ÔÈÐ ÖØÏÖÊà ÔÐÖ ×ÈØÈÒÒÎÒÖ ÊØÈÓ-
a a a
c=V = c = 0:
ÓÖ, ÓÌ ×ÒÌÜØÌ Ú ÑÈÐ 2 . ¶ ÓÐ È ×ÒÌÜØÈ , ÓÌ ÈÑÓÎ , Ì ÞÌÐ ÝÖØÛÐÙÛÌÐ ÙÌ ËÜÔÈÓÐÑÖ
ÙÛÈÏ. ¾Ð È ÒÒÌÚ ÛØÌÐÚ ×ÒÌÜØÌ Ú Ì ÞÖÜÔ ËÜÔÈÓÐÑÖ
(i) ¼È ÒÜÏÌÐ Î ÌÕÐ ÙàÙÎ ÛÖÜ Laplace,

538 ¹°»¿Ãº¾²À°»»° ÁÃÁÂ¶»°Â° ÁÃ¼Â´Â°²»´¼Ç¼
r
2 c = 0;
ÓÌ ÛÐÚ ×ÐÖ ×È Ôà ÙÜÔÖØÐÈÑÌ Ú ÙÜÔÏÎ ÑÌÚ.
(ii) ¼È ÉØÌÏÌÐ ÛÖ ÝÖØÛÐ Ö ÈÔÈ ÓÖÔÈ ËÈ ÓÎ ÑÖÜÚ ÛÖÜ ÈÊàÊÖÜ , ÙÛÎÔ ×ÒÌÜØÈ ×ÖÜ
ÌÐ ÔÈÐ È×Ì ÔÈÔÛÐ È×Ö ÈÜÛÎ ×ÖÜ Ì ÞÌÐ ËÜÔÈÓÐÑÖ V (ÈÔ ËÌÔ Ó×ÖØÌÐ ÛÌ ÔÈ ÛÖ ÑÈ ÔÌÛÌ
ÊÌÔÐÑÈ , ËÐÈÒÌ ÕÛÌ ÓÐÈ ÙÜÊÑÌÑØÐÓÌ ÔÎ ÊØÈÓÓÎ , ×.Þ. ÛÎ ËÐÈ ÓÌÙÖ ÛÎÚ ×ÒÌÜØÈ Ú
ÈÜÛÎ Ú).
9.5.4. ´ÔÈÚ ÈÊàÊÖ Ú Ì ÞÌÐ ÙÞÎ ÓÈ ÖØÏÖÊà ÔÐÖÜ ×ÈØÈÒÒÎÒÌ×Ð×Ì ËÖÜ, ÓÌ ÈÑÓÌ Ú a; b ÑÈÐ c,
ÑÈÛÈ ÓÎ ÑÖÚ ÛàÔ ÈÕÖ ÔàÔ x; y; z ÈÔÛÐ ÙÛÖÐÞÈ. ¼È ÒÜÏÌÐ Î ÌÕÐ ÙàÙÎ ÛÖÜ Laplace,
r
2 c = 0;
c(x; y; c) = V (x; y)
ÙÌ ÑÈ ÏÌ ÙÎÓÌÐ Ö ÓÌ ÙÈ ÙÛÖ ×ÈØÈÒÒÎÒÌ×Ð ×ÌËÖ, ÓÌ ÛÐÚ ÙÜÔÖØÐÈÑÌ Ú ÙÜÔÏÎ ÑÌÚ
V (x; y) ÓÐÈ ÊÔàÙÛÎ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ. ¿È Ôà ÙÛÐÚ È ÒÒÌÚ ×ÒÌÜ-

c=0
, Ö ×ÖÜ
ØÌ Ú ÛÖÜ ×ÈØÈÒÒÎÒÌ×Ð×Ì ËÖÜ .
9.5.5. ´ÔÈÚ ÑÖÐ ÒÖÚ ÑÜ ÉÖÚ, ÈÑÓÎ Ú a , Ì ÞÌÐ ÛÖÐÞà ÓÈÛÈ ×ÖÜ ÖØÐ ÍÖÔÛÈÐ È×Ö ÛÈ Ì ÕÐ
x = y = z = 0 ÑÈÐ x = y = z = a. ÁÛÈ ÛÖÐÞà ÓÈÛÈ z = 0 ÑÈÐ z = a ÛÖ ËÜÔÈ-

c c
Ì×Ð ×ÌËÈ
= V = ÙÛÈÏ. ¾Ð È ÒÒÌÚ ×ÒÌÜØÌ Ú ÌÐ ÔÈÐ ÊÌÐàÓÌ ÔÌÚ ( = 0).

c
ÓÐÑÖ ÌÐ ÔÈÐ
(i) ¼È ÉØÌÏÌÐ ÛÖ ËÜÔÈÓÐÑÖ (x; y; z) ×ÈÔÛÖÜ ÓÌ ÙÈ ÙÛÖÔ ÑÜ ÉÖ, ÒÜ ÔÖÔÛÈÚ ÛÎÔ
ÌÕÐ ÙàÙÎ ÛÖÜ Laplace,
r
2 c = 0:
(ii) ¼È ÉØÌÏÌÐ Î Ì×ÐÝÈÔÌÐÈÑÎ ×ÜÑÔÖ ÛÎÛÈ ÝÖØÛÐ ÖÜ ÙÛÎÔ Ì×ÐÝÈ ÔÌÐÈ z = a.
(iii) ¼È Ü×ÖÒÖÊÐÙÛÌÐ ÛÖ ËÜÔÈÓÐÑÖ ÙÛÖ ÑÌ ÔÛØÖ ÛÖÜ ÑÜ ÉÖÜ, ÓÌ ÈÑØÐ ÉÌÐÈ ÛØÐà Ô
ÙÎÓÈÔÛÐÑà Ô ßÎÝÐ àÔ. °Ô Î È×È ÔÛÎÙÎ ËÐ ÔÌÛÈÐ ÙÌ ÓÖØÝÎ ÙÌÐØÈ Ú ×Ö ÙÖÐ Ö ØÖÐ
ÛÎÚ ÙÌÐØÈ Ú ÈØÑÖÜ Ô; ¼È ÙÜÊÑØÐÏÌÐ Î È×È ÔÛÎÙÎ ÓÌ ÛÎ ÓÌ ÙÎ ÛÐÓÎ ÛÖÜ ËÜÔÈ-
ÓÐÑÖÜ ×È Ôà ÙÛÈ ÛÖÐÞà ÓÈÛÈ.
9.6.1. ¼È ËÌÐÞÛÌÐ Ö ÛÐ Î ÖØÏÖÊàÔÐÖ ÛÎÛÈ ÛàÔ ×ÖÒÜàÔÜ ÓàÔ Laguerre,
1
dt e t tv Lvn (t)Lvn (t) =
G(n + v + 1) dnn ;
n!
ÿ
0
0
0
ÙÜÔÌ×È ÊÌÛÈÐ Ö ÛÐ ÖÐ ÈÑÛÐÔÐÑÌ Ú ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌÐÚ ÛÖÜ ÈØÓÖÔÐÑÖÜ ÛÈÒÈÔÛàÛÎ ,
Rnr ` (r) = j j
Cnr ` ` eÿ =2 Ln`+1
2 =2 (j 2 ); j= m v
r
r; 2nr + ` = N;
r h
È×ÖÛÌÒÖÜ Ô Ì ÔÈ ÖØÏÖÑÈÔÖÔÐÑÖ ÙÜ ÙÛÎÓÈ ÈÔ
mv
1=2 r 3=2
C nr ` = ( ÿ ) nr 2 n +`+2 n !
r
r
p
p [2(nr + `) + 1]!!

h :
¿À¾±º¶»°Â° 539
(¶ ÙÛÈÏÌØÈ Cnr ` ËÐÈÒÌ ÞÛÎÑÌ ×ØÈÊÓÈÛÐÑÎ ÑÈÐ ÛÌ ÛÖÐÈ à ÙÛÌ Rnr ` (r) > 0 Ö ÛÈÔ r ! 1.
ÁÛÎ ÉÐÉÒÐÖÊØÈÝÐ È, ÙÜÞÔÈ , Ü×È ØÞÖÜÔ ÑÈÐ È ÒÒÌÚ Ì×ÐÒÖÊÌ Ú. ²Ð' ÈÜÛÖ ÏÈ ×ØÌ ×ÌÐ ÑÈÔÌÐ Ú
ÔÈ ×ØÖÙÌ ÞÌÐ Ö ÛÈÔ ÞØÎÙÐÓÖ×ÖÐÌÐ ÛÜ ×ÖÜÚ È ÒÒàÔ.) ¶ ÖØÏÖÊàÔÐÖ ÛÎÛÈ ÛàÔ Rnr ` (r)
ÈÔÈÓÌ ÔÌÛÈÐ ÑÈÐ ÉÈ ÙÌÐ ÛÎÚ ÊÌÔÐÑÎ Ú ÏÌàØÐ ÈÚ (ÊÐÈÛÐ ;).
9.6.2. ¼È ÌÕÌÛÈÙÛÌÐ ÑÈÛÈ ×Ö ÙÖÔ Î ÖØÏÖÊàÔÐÖ ÛÎÛÈ ÛàÔ ÈÑÛÐÔÐÑà Ô ÜËØÖÊÖÔÐÑà Ô
ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌàÔ,
r = nr +2`Z+ 1 mc
2 e2
Rnr ` (r) = Cnr ` r` e r=2Ln2`+1(r);
ÿ
r h c r; =
h c ;
Ó×ÖØÌÐ ÔÈ ×ØÖÑÜ ßÌÐ È×Ö ÛÎÔ ÖØÏÖÊàÔÐÖ ÛÎÛÈ ÛàÔ ×ÖÒÜàÔÜ ÓàÔ Laguerre. ¿ÐÖ ÙÜ-
ÊÑÌÑØÐÓÌ ÔÈ:
(i) ¼È ËÌÐÞÛÌÐ Ö ÛÐ ÖÐ ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌÐÚ t`+1 e t=2 L2n`r+1 (t) ËÌÔ ÌÐ ÔÈÐ ÖØÏÖÊà ÔÐÌÚ, ËÎÒÈ-
ÿ
ËÎ
1
dt t2`+2 e t L2n`r+1 (t) Ln2`r+1 (t) 6= 0
ÿ
ÈÑÖ ÓÎ ÑÈÐ ÈÔ nr 6= nr :0
0
0
Rnr ` (r); ÉÈ ÙÌÐ ÛÎÚ ÊÌÔÐÑÎ Ú ÏÌàØÐ ÈÚ, ×ØÌ ×ÌÐ ÔÈ È×ÖÛÌÒÖÜ Ô Ì ÔÈ

r
¾Ð ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌÐÚ Ö ÓàÚ
ÖØÏÖÊà ÔÐÖ ÙÜ ÙÛÎÓÈ (ÊÐÈÛÐ ;). ÁÜÔÌ×à Ú, ×ÈØÈÛÎØà ÔÛÈÚ Ö ÛÐ Î ÓÌÛÈÉÒÎÛÎ ÌÕÈØÛÈ ÛÈÐ
È×Ö ÛÖÜÚ ÑÉÈÔÛÐÑÖÜ Ú ÈØÐÏÓÖÜ Ú nr ÑÈÐ `, ÏÈ ×ØÌ ×ÌÐ ÊÐÈ nr 6= nr ÔÈ ÐÙÞÜ ÌÐ ÈÔÈÊÑÈÙÛÐ-

0
ÑÈ
1
t 2`+1 t
dt t2`+2 e (t=2)(1=n+1=n ) L2n`r+1
ÿ
0
Ln r
n n
=0 (9:98)
0
0
0
(r = t=n; n = nr + ` + 1) . ÄÜÙÐÑÈ , ÛÎ ÙÞÌ ÙÎ ÈÜÛÎ ËÌÔ Ó×ÖØÖÜ ÙÈÓÌ ÑÈÔ ÔÈ ÛÎ
ÝÈÔÛÈÙÛÖÜ ÓÌ ÞàØÐ Ú ÔÈ Ì ÞÖÜÓÌ ÒÜ ÙÌÐ ÛÖ ×ØÖ ÉÒÎÓÈ ÛÖÜ ÈÛÖ ÓÖÜ ÛÖÜ ÜËØÖÊÖ ÔÖÜ.
(ii) ¼È Ì×ÐÉÌÉÈÐàÏÌÐ Î (9.98) ÊÐÈ ÛØÌÐÚ ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌÐÚ ÛÎÚ ÌÑÒÖÊÎ Ú ÙÈÚ.
(iii) ¼È ËÌÐÞÛÌÐ Ü ÙÛÌØÈ Ö ÛÐ
1
dt t2`+2 e t L2n`r+1 (t) L2n`r+1 (t) =
(nr + 2` + 1)! (2n + 2` + 2):
nr !
ÿ
r
0
ÁÜÔÌ×à Ú, Î ÙÛÈÏÌØÈ ÑÈÔÖÔÐÑÖ×ÖÐ ÎÙÎÚ Ó×ÖØÌÐ ÔÈ Ì×ÐÒÌÊÌÐ
C nr ` = ( ÿ ) nr

nr !
1=2
2Z mc23=2
2(nr + ` + 1)(nr + 2` + 1)! nr + ` + 1 hc
( Cnr ` ×ØÈÊÓÈÛÐÑÖ Ú, Rnr ` (r) > 0 ÑÈÏà Ú r ! 1 ).
2 3
oÈdinger
f)
9.6.3. NÈ ËÌÐÞÛÌÐ Ö ÛÐ Î ÌÕÐ ÙàÙÎ ÛÖÜ Schr ÌÕ. (9.6) ÞàØÐ ÍÌÛÈÐ, ÙÌ ÙÝÈÐØÐÑÌ Ú
ÙÜÔÛÌÛÈÊÓÌ ÔÌÚ, Ö ÛÈÔ ÛÖ ËÜÔÈÓÐÑÖ V (r; ; Ó×ÖØÌÐ ÔÈ ÊØÈÝÌÐ àÚ
V (r; ; f) = f (r) + gr(2 ) + r2 sin1 2 h(f);

540 ¹°»¿Ãº¾²À°»»° ÁÃÁÂ¶»°Â° ÁÃ¼Â´Â°²»´¼Ç¼
Ö ×ÖÜ f (r); g() ÑÈÐ h( f) ÈÜÏÈÐ ØÌÛÌÚ ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌÐÚ ÛàÔ ÖØÐÙÓÈ ÛàÔ ÛÖÜÚ. ¼È ÊØÈÝÖÜ Ô
ÖÐ ÛØÌÐÚ ÌÕÐÙà ÙÌÐÚ ×ÖÜ ×ØÖÑÜ ×ÛÖÜÔ È×Ö ÛÖ ÞàØÐÙÓÖ ÛàÔ ÓÌÛÈÉÒÎÛà Ô.
9.6.4. ´ÔÈ ÑÉÈÔÛÖÓÎÞÈÔÐÑÖ ÙàÓÈ ÛÐÖ ÌÐ ÔÈÐ Ü×ÖÞØÌàÓÌ ÔÖ ÔÈ ÑÐÔÌÐ ÛÈÐ ÓÌ ÙÈ ÙÌ ÓÐÈ
ÙÝÈÐ ØÈ ÈÑÛÐ ÔÈÚ a , ÓÌ ÈËÐÈ×Ì ØÈÙÛÈ ÛÖÐÞà ÓÈÛÈ. ¼È ÉØÌÏÖÜ Ô ÖÐ ÐËÐÖÛÐÓÌ Ú ÛÎÚ ÌÔÌ Ø-
ÊÌÐÈÚ ÑÈÐ ÖÐ ÈÔÛÐ ÙÛÖÐÞÌÚ ÐËÐÖÙÜÔÈØÛÎ ÙÌÐÚ, ËÎÒÈËÎ ÔÈ ÒÜÏÌÐ Î ³.´.
h2 2 c = E c; c = 0 gia r a:
ÿ
2m r
ÁÎÓÌÐ àÙÎ: ¶ ÈØÐÏÓÎÛÐÑÎ ÌÜ ØÌÙÎ ÒÜ ÙÌàÔ ÛÎÚ ÈÑÛÐÔÐÑÎ Ú ÌÕÐ ÙàÙÎÚ Ó×ÖØÌÐ ÔÈ
ÊÐ ÔÌÐ ÓÌ ÞØÎ ÙÎ ÓÈÏÎÓÈÛÐÑà Ô Ü×ÖÒÖÊÐÙÛÐÑà Ô ×ÈÑÌ ÛàÔ, ×.Þ. Mathematica. °Ú ÉØÌ-
ÏÖÜ Ô ÓÌ ÛÖÔ ÛØÖ ×Ö ÈÜÛÖ Ô ÖÐ ØÐ ÍÌÚ ÛÎÚ ÙÞÌÛÐÑÎ Ú ÌÕÐ ÙàÙÎÚ.
9.6.5. ºÜ ÔÖÔÛÈÚ ÛÎÔ ÌÕÐ ÙàÙÎ ÛÖÜ Laplace,
r
2 c = 0;
ÔÈ ÉØÌÏÌÐ ÛÖ ËÜÔÈÓÐÑÖ c(r) Ì Õà È×Ö ÓÐÈ ÙÝÈÐ ØÈ ÈÑÛÐ ÔÈÚ a , ÙÛÐÚ ÌÕÎ Ú ËÜ Ö ×ÌØÐ×Ûà -
ÙÌÐÚ:
(i) c(r) = V ; r = a; V = stau:

(ii) r
rc = E0e^r; r = a; E0 = stau:
ÿ
a b ÈÔÛÐ ÙÛÖÐÞÈ, ÝÖØÛÐ ÍÖ-
c(a) = V1 c
9.6.6. ³Ü Ö ÖÓÖ ÑÌÔÛØÌÚ ÓÌÛÈÒÒÐÑÌ Ú ÙÝÈÐ ØÌÚ, ÈÑÛÐ ÔàÔ ÑÈÐ
ÔÛÈÐ ÙÌ ËÜÔÈÓÐÑÈ V1 ÑÈÐ V2 ÈÔÛÐ ÙÛÖÐÞÈ. ³ÎÒÈËÎ ÑÈÐ (b) = V2 . ¼È

ÉØÌÏÌÐ ÛÖ ËÜÔÈÓÐÑÖ ÙÛÖ Þà ØÖ ÓÌÛÈÕÜ ÛàÔ ÙÝÈÐØà Ô, ÑÈÏà Ú ÑÈÐ Î ÞàØÎÛÐÑÖ ÛÎÛÈ
ÛÖÜ ÙÜÙÛÎ ÓÈÛÖÚ.
9.6.7. ¼È ÉØÌÏÌÐ , ×ÈÔÛÖÜ , ÛÖ ËÜÔÈÓÐÑÖ ×ÖÜ ËÎÓÐÖÜØÊÌÐ ÓÐÈ ÖÓÖÐÖ ÓÖØÝÈ ÝÖØÛÐÙÓÌ ÔÎ
ÙÝÈÐ ØÈ ÈÑÛÐ ÔÈÚ a . ³ÎÒÈËÎ ÔÈ ÒÜÏÌÐ Î ³.´.
3q=4pa3;
8
< r<a
r
2 c = 4pre;
ÿ Ö ×ÖÜ re = :
0; r>a
q ÛÖ ÖÒÐÑÖ ÝÖØÛÐ Ö ÛÎÚ ÙÝÈÐ ØÈÚ (q ÙÛÈÏÌØÈ ).
c c
ÑÈÐ
Ã×Ö ËÌÐÕÎ: ÂÖ ÎÒÌÑÛØÐÑÖ ×ÌËÐ Ö ÌÐ ÔÈÐ E= ÿr

r . °ÕÐà ÔÖÜÓÌ È×Ö ÛÈ ÑÈÐ E ÔÈ
ÌÐ ÔÈÐ ÙÜÔÌÞÌÐ Ú ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌÐÚ ÑÈÐ ÔÈ ÓÎËÌÔÐ ÍÖÔÛÈÐ ÑÈÏà Ú r ! 1.

9.6.8. NÈ ÉØÌÏÌÐ Î ÓÐÑØÖ ÛÌØÎ ËÜÔÈÛÎ ÙÜÞÔÖ ÛÎÛÈ ÛÈÒÈ ÔÛàÙÎÚ ÈÑÖÜÙÛÐÑà Ô ÑÜÓÈ ÛàÔ
ÓÌ ÙÈ ÙÌ ÓÐÈ ÙÝÈÐØÐÑÎ ÑÖÐÒÖ ÛÎÛÈ ÈÑÛÐ ÔÈÚ a . ³ÎÒÈËÎ ÔÈ ÒÜÏÌÐ Î ³.´.
C(r; t) = 12 @ C@t(2r; t) ;

2
r
2 ÙÛÈÏÌØÈ (ÛÈÞÜ ÛÎÛÈ ÛÖÜ Î ÞÖÜ),
¿À¾±º¶»°Â° 541
ÓÌ ÛÎ ÙÜÔÖØÐÈÑÎ ÙÜÔÏÎ ÑÎ C(a; ; f; t) = 0: ¼È Ì×ÈÔÈÒÎÝÏÌÐ ÛÖ Ð ËÐÖ ÊÐÈ ÛÎ ÙÜÔÖ-
ØÐÈÑÎ ÙÜÔÏÎ ÑÎ
@ C(r; t) = 0:
@r r=a
Ã×Ö ËÌÐÕÎ: ¼È ÈÔÈÍÎÛÎÏÖÜ Ô ÒÜ ÙÌÐÚ ÛÎÚ ÓÖØÝÎ Ú R(r) T (t).
2 3
9.7.1. ¼È ËÌÐÞÛÌÐ Ö ÛÐ Î ÌÕÐ ÙàÙÎ ÛÖÜ Schr oÈdinger ÌÕ. (9.6) Ó×ÖØÌÐ ÔÈ ÞàØÐÙÛÌÐ ÙÌ
ÑÜÒÐÔËØÐÑÌ Ú ÙÜÔÛÌÛÈÊÓÌ ÔÌÚ, ÈÔ
rf
V ( ; ; z) = f ( r) + r12 f (f) + h(z):
9.7.2. ³Ð ÔÌÛÈÐ Ì ÔÈÚ ÑÜ ÒÐÔËØÖÚ È ×ÌÐØÖÜ ÓÎ ÑÖÜÚ. ¼È ÉØÌÏÌÐ ÛÖ ËÜÔÈÓÐÑÖ ×ÈÔÛÖÜ ÙÛÖ
c=V =
Þà ØÖ ÈÔ
c = E0e^r ; E0
(i) ÙÛÈÏÌØÖ ×È Ôà ÙÛÎÔ Ì×ÐÝÈ ÔÌÐÈ ÛÖÜ ÑÜÒÐ ÔËØÖÜ,
(ii) r
r ÿ ÙÛÈÏÌØÖ ×È Ôà ÙÛÎÔ Ì×ÐÝÈ ÔÌÐÈ ÛÖÜ ÑÜÒÐ ÔËØÖÜ.
9.7.3. ¼È ÉØÌÏÌÐ ÛÖ ËÜÔÈÓÐÑÖ ÙÛÖ Þà ØÖ ÓÌÛÈÕÜ ËÜ Ö ÖÓÖÑÌÔÛØàÔ ÑÜÒÐ ÔËØàÔ È ×ÌÐØÖÜ
ÓÎ ÑÖÜÚ ÑÈÐ ÈÑÛÐ ÔàÔ a ÑÈÐ b ÈÔÛÐ ÙÛÖÐÞÈ, ÈÔ

c (a) = V1 ; c(b) = V2 :
´×Ð ÙÎÚ, ÔÈ ÉØÌÏÌÐ Î ÞàØÎÛÐÑÖ ÛÎÛÈ ÛÖÜ ÙÜÙÛÎ ÓÈÛÖÚ, l
C = j =(V2 ÿ V1 )j, Ö ×ÖÜ l ÛÈ
ÝÖØÛÐ È ÈÔÈ ÓÖÔÈ ËÈ ÓÎ ÑÖÜÚ.
9.7.4. ¼È ÉØÌÏÌÐ , ×ÈÔÛÖÜ ÙÛÖ Þà ØÖ, ÛÖ ËÜÔÈÓÐÑÖ ×ÖÜ ËÎÓÐÖÜØÊÌÐ ÛÈÐ È×Ö Ì ÔÈÔ
ÖÓÖÐÖ ÓÖØÝÈ ÝÖØÛÐÙÓÌ ÔÖ ÑÜ ÒÐÔËØÖ È ×ÌÐØÖÜ ÓÎ ÑÖÜÚ ÑÈÐ ÈÑÛÐ ÔÈÚ a . ³ÎÒÈËÎ , ÔÈ
ÒÜÏÌÐ Î ³.´.
8
< l= p a 2 ; r<a
2 c = 4pre; re = :
r > a;
r ÿ
0;
l l
c
Ö ×ÖÜ ÛÖ ÝÖØÛÐ Ö ÈÔÈ ÓÖÔÈ ËÈ ÓÎ ÑÖÜÚ ( ÙÛÈÏÌØÈ ).
Ã×Ö ËÌÐÕÎ: ÂÖ ÎÒÌÑÛØÐÑÖ ×ÌËÐ Ö ÖØÐ ÍÌÛÈÐ È×Ö ÛÎ ÙÞÌ ÙÎ E =

c
ÿr
r . °ÕÐà ÔÖÜÓÌ ÖÐ
ÑÈÐ E ÔÈ ÌÐ ÔÈÐ ÙÜÔÌÞÌÐ Ú ÑÈÐ ÔÈ ÓÎËÌÔÐ ÍÖÔÛÈÐ ×È Ôà ÙÛÖÔ È ÕÖÔÈ ÛÖÜ ÑÜÒÐ ÔËØÖÜ.
9.7.5. ´ÔÈÚ ÑÜÒÐÔËØÐÑÖ Ú ÈÊàÊÖ Ú, È ×ÌÐØÖÜ ÓÎ ÑÖÜÚ ÑÈÐ ÈÑÛÐ ÔÈÚ a , ËÐÈØØÌ ÌÛÈÐ È×Ö
ØÌÜ ÓÈ I . ¼È ÉØÌÏÌÐ ×ÈÔÛÖÜ ÙÛÖ Þà ØÖ ÛÖ ËÐÈÔÜÙÓÈÛÐÑÖ ËÜÔÈÓÐÑÖ , ËÎÒÈËÎ ÔÈ ÒÜÏÌÐ Î

ÌÕÐ ÙàÙÎ
r
2A = ÿ 4 pj;
c
542 ¹°»¿Ãº¾²À°»»° ÁÃÁÂ¶»°Â° ÁÃ¼Â´Â°²»´¼Ç¼
Ö ×ÖÜ c Î ÛÈÞÜ ÛÎÛÈ ÛÖÜ ÝàÛÖ Ú ÑÈÐ j Î ×ÜÑÔÖ ÛÎÛÈ ØÌÜ ÓÈÛÖÚ, Î Ö×ÖÐ È ÌÐ ÔÈÐ

(I=pa2)êz ; r<a
8
<
j=:
0; r > a:
Ã×Ö ËÌÐÕÎ: Â o Ó È Ê Ô Î Û Ð Ñ Ö × Ì Ë Ð Ö , B , É Ø Ð Ù Ñ ÌÛ È Ð È ×Ö Û Î Ù Þ Ì Ù Î B= r
r2 A .
AÕÐà ÔÖÜÓÌ È×Ö ÛÖ ËÐÈÔÜÙÓÈÛÐÑÖ ËÜÔÈÓÐÑÖ ÑÈÐ ÛÖ ÓÈÊÔÎÛÐÑÖ ×ÌËÐ Ö ÔÈ ÌÐ ÔÈÐ ÙÜÔÌ-
ÞÌÐ Ú ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌÐÚ, ÛÌ ÛÖÐÌÚ à ÙÛÌ
Aÿ! 0; Bÿ! 0:
r 0! r 0!
9.7.6. NÈ Ü×ÖÒÖÊÐÙÛÌÐ ÛÖ ËÜÔÈÓÐÑÖ ×ÈÔÛÖÜ ÓÌ ÙÈ ÙÛÖ Þà ØÖ ×ÖÜ ×ÌØÐÑÒÌÐ ÌÛÈÐ È×Ö
ÛÎÔ Ì×ÐÝÈ ÔÌÐÈ ÌÔÖ Ú ÑÜÒÐ ÔËØÖÜ Ü ßÖÜÚ b ÑÈÐ ÈÑÛÐ ÔÈÚ a . ³ÎÒÈËÎ ÔÈ ÒÜÏÌÐ Î ³.´.
ÌÕÐ ÙàÙÎ
r
2 c = 0;
Ö ÛÈÔ ÛÖ ËÜÔÈÓÐÑÖ c ÓÎËÌÔÐ ÍÌÛÈÐ ÙÛÐÚ ÉÈ ÙÌÐÚ ÑÈÐ ×ÈÐ ØÔÌÐ ÛÎ ÙÛÈÏÌØÎ ÛÐÓÎ V ÙÛÎÔ
×ÈØÈ ×ÒÌÜØÎ Ì×ÐÝÈ ÔÌÐÈ.
Ã×Ö ËÌÐÕÎ: ÂÖ ÙÜ ÙÛÎÓÈ Ì ÞÌÐ ÈÕÖÔÐÑÎ ÙÜÓÓÌÛØÐ È.
°×È ÔÛÎÙÎ:
c = 4pV X J0J(0ipr(ip`=`)a) sin pb z` 1 ( )`

1 ÿ ÿ
`=1 2`
( J0 ÌÐ ÔÈÐ Î ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ Bessel ÓÎËÌÔÐÑÎ Ú ÛÈ ÕÎÚ).
9.7.7. ¼È ÊÐ ÔÌÐ ÛÖ Ð ËÐÖ ÓÌ ÛÖ ×ØÖÎÊÖÜ ÓÌÔÖ ×ØÖ ÉÒÎÓÈ, ÈÔ Ûà ØÈ ÛÖ ËÜÔÈÓÐÑÖ ÙÛÎ ÓÐ È
ÉÈ ÙÎ ÌÐ ÔÈÐ V (ÙÛÈÏÌØÖ ) ÑÈÐ Ù' Ö ÒÌÚ ÛÐÚ È ÒÒÌÚ Ì×ÐÝÈ ÔÌÐÌÚ ÌÐ ÔÈÐ ÓÎËÌ Ô.
°×È ÔÛÎÙÎ:
c = V X An J0(jnr=a) sinh
1
(jn z=b) ;
n=0 sinh (jn )
Ö ×ÖÜ jn ÖÐ ØÐ ÍÌÚ ÛÎ J 0 (j) = 0
Ú An
ÑÈÐ ËÐ ÔÌÛÈÐ È×Ö ÛÎ ÙÞÌ ÙÎ
a , a
An = J0 (jn r =a) r dr
2 J0 (jn r =a) r dr :
0 0
9.8.1. AÔÛÐ ÛÎÚ ÌÕ. (9.71), ÖÐ ×ÈØÈÉÖÒÐÑÌ Ú ÙÜÔÛÌÛÈÊÓÌ ÔÌÚ Ó×ÖØÌÐ ÔÈ ÖØÐÙÛÖÜ Ô ÑÈÐ àÚ
ÌÕÎ Ú:
x= jh cos f;
p
y=
p
jh sin f; z=( j h)=2:
ÿ
¿À¾±º¶»°Â° 543
(i) ¼È ÉØÌÏÖÜ Ô ÖÐ ×ÈØÈ ÊÖÔÛÌÚ ÑÒÐ ÓÈÑÈÚ

2
hj ; hh ; h3 f .
(ii) NÈ ÞàØÐÙÛÌÐ Î ³.´. ÛÖÜ Schr oÈdinger ÌÕ. (9.6) , Ö ÛÈÔ ÛÖ ËÜÔÈÓÐÑÖ ÌÐ ÔÈÐ ÛÖ
Ð ËÐÖ ÓÌ ÌÑÌÐ ÔÖ ÛÎÚ ÌÕ. (9.73).
°×È ÔÛÎÙÎ:
h2 d j df m2 + aZ e2 + Ej + 1 eE j2f = 0

2m dj dj 4j ÿ
2 4 0
ÑÈÐ ÓÐ È Ö ÓÖÐÈ àÚ ×ØÖÚh a b ; E0 E0 ; a + b = 2
( ! ! ÿ ).
(iii) ²ÐÈ E0 = 0 ÔÈ ÈÔÈÞÏÌÐ Î ×ÐÖ ×È Ôà ÌÕÐ ÙàÙÎ ÙÛÎÔ ³.´. Laguerre, ÓÌ ÑÈÛÈ Ò-
ÒÎÒÖ ÓÌÛÈÙÞÎÓÈÛÐÙÓÖ .
(²ÐÈ ÛÖ ÙÜÓÉÖÒÐÙÓÖ ÑÖÐ ÛÈÕÌ ´Ë. 9.8.)
f
9.9.1. ¼È ÞàØÐÙÛÌÐ Î ÌÕÐ ÙàÙÎ ÛÖÜ Laplace ÙÌ ×Ì×ÒÈÛÜÙÓÌ ÔÌÚ ÙÝÈÐØÖÌÐËÌÐ Ú ÙÜÔÛÌ-
ÛÈÊÓÌ ÔÌÚ. ¼È ÒÜÏÌÐ Î ×ØÖÑÜ ×ÛÖÜÙÈ ³.´. Î Ö×ÖÐ È ×ÌØÐÌ ÞÌÐ ÛÎ ÊàÔÐ È .

2 3
9.9.2. NÈ ËÌÐÞÛÌÐ Ö ÛÐ Î ÌÕÐ ÙàÙÎ ÛÖÜ Schr oÈdinger ÌÕ. (9.6) ÓÌ ËÜÔÈÓÐÑÖ V (r) =
ÿ Ze2 =r Ó×ÖØÌÐ ÔÈ ÞàØÐÙÛÌÐ ÙÌ ×Ì×ÒÈÛÜÙÓÌ ÔÌÚ ÙÝÈÐØÖÌÐËÌÐ Ú ÙÜÔÛÌÛÈÊÓÌ ÔÌÚ ÓÌ ÛÎÔ
ÈØÞÎ ÛàÔ ÈÕÖ ÔàÔ ÙÛÎ ÓÐ È ÌÙÛÐ È.
9.10.1. ¼È ÌÕÌÛÈÙÛÌÐ ÑÈÛÈ ×Ö ÙÖÔ Ó×ÖØÌÐ ÔÈ ÞàØÐÙÛÌÐ Î ÌÕÐ ÙàÙÎ ÛÖÜ Helmoltz, ÌÕ.
(9.2), ÙÛÈ ÌÕÎ Ú ÙÜÙÛÎ ÓÈÛÈ ÙÜÔÛÌÛÈÊÓÌ ÔàÔ:
(i) ´ÒÒÌÐ×ÛÐÑÌ Ú ÑÜÒÐÔËØÐÑÌ Ú (¿ØÖ ÉÒÎÓÈ 9.1.4).
(ii) ¿ÈØÈÉÖÒÐÑÌ Ú ÑÜÒÐÔËØÐÑÌ Ú (¿ØÖ ÉÒÎÓÈ 9.1.5).
(iii) ³Ð×ÖÒÐÑÌ Ú ÑÜÒÐÔËØÐÑÌ Ú (¿ØÖ ÉÒÎÓÈ 9.1.6).
9.10.2. ¼È ÊÐ ÔÌÐ ÛÖ Ð ËÐÖ ÓÌ ÛÖ ¿ØÖ ÉÒÎÓÈ 9.10.1 ÊÐÈ ÛÐÚ Ì×ÐÓÎÑÜÓÌ ÔÌÚ ÙÝÈÐØÖÌÐËÌÐ Ú
ÙÜÔÛÌÛÈÊÓÌ ÔÌÚ. ºÜ ÔÌÛÈÐ Ù' ÈÜÛÌ Ú ÛÖ ¿ØÖ ÉÒÎÓÈ 9.2.2;
9.10.3. ÅàØÐ ÍÌÛÈÐ Î ÌÕ. (9.2) ÙÛÐÚ ÙÜÔÛÌÛÈÊÓÌ ÔÌÚ ÛÖÜ ¿ØÖÉÒÎ ÓÈÛÖÚ 9.1.6;
j1 ; j2 ; j3
9.10.4. ÁÛÐÚ Ì×ÐÓÎÑÜÓÌ ÔÌÚ ÙÝÈÐØÖÌÐËÌÐ Ú ÙÜÔÛÌÛÈÊÓÌ ÔÌÚ, ÌÕ. (9.96), ÌÐÙÈ ÊÖÔÛÈÐ ÔÌ ÌÚ
ÓÌÛÈÉÒÎÛÌ Ú, , àÚ ÌÕÎ Ú:
j1 = cosh u; 1 j1 < ; 1
j2 = cos ; 1
ÿ j2 1;

j3 = f; 0 j 3 2 p:

j21 j22 j21 j22

!1=2 !1=2
h j1 = a
ÿ
j21 1
ÿ
; h j2 =a ÿ
1 j22
ÿ
j j
; hj3 = a[( 21 ÿ 1)(1 ÿ 22 )]1=2 :
544 ¹°»¿Ãº¾²À°»»° ÁÃÁÂ¶»°Â° ÁÃ¼Â´Â°²»´¼Ç¼
(ii) ¼È ÞàØÐÙÛÌÐ Ö ÛÌÒÌÙÛÎ Ú ÛÖÜ Laplace ÙÛÐÚ ÙÜÔÛÌÛÈÊÓÌ ÔÌÚ j1 ; j2 ; j3 :

ÂÖ ÙÜ ÙÛÎÓÈ ÈÜÛÖ ÞØÎÙÐÓÖ×ÖÐÌÐ ÛÈÐ ÙÛÎÔ °ÛÖÓÐÑÎ ÄÜÙÐÑÎ , ÙÛÎ ÓÌÒÌ ÛÎ ÛÖÜ
ÐÖ ÔÛÖÚ H2+ .
9.10.5. ÁÛÎÔ ÑÉÈÔÛÖÓÎÞÈÔÐÑÎ ÓÌÒÌ ÛÎ ÛÖÜ ÓÖØÐ ÖÜ ÛÖÜ ÜËØÖÊÖ ÔÖÜ, ÖÐ Hatler ÑÈÐ
London ÙÜÔÈ ÔÛÎÙÈÔ ÛÎÔ Ì ÑÝØÈÙÎ
IHL =
1 e (r1 +r2 )=a0 d ; t t
pa30 d
ÿ
ÙÛÖÐÞÌÐ Ö Ö ÊÑÖÜ,
ÙÛÎÔ Ö×ÖÐ È ÛÖ ÖÒÖÑÒÎ ØàÓÈ Ö ÊÑÖÜ Ì-
ÑÛÌÐ ÔÌÛÈÐ Ù' Ö ÒÖ ÛÖ Þà ØÖ. ´ÐÙÈ ÊÖÔÛÈÚ
Ì×ÐÓÎÑÜÓÌ ÔÌÚ ÙÝÈÐØÖÌÐËÌÐ Ú ÙÜÔÛÌÛÈÊ-
ÓÌ ÔÌÚ, ÔÈ ËÌÐÞÛÌÐ Ö ÛÐ:
(i) ¶ ×ÖÙÖ ÛÎÛÈ r1 + r2 , ÊÐÈ ËÖÙÓÌ -

ÔÖ u, ÌÐ ÔÈÐ ÙÛÈÏÌØÎ (ÁÞ. 9.8).

IHL = 1 + 2a + 4a2e 2a=a0 ;
a 3a2
ÿ
(ii)
0 0
a0 ÌÐ ÔÈÐ Î ÈÑÛÐ ÔÈ Bohr ÑÈÐ 2a Î ÁÞ. 9.8: ¶ ÊÌàÓÌÛØÐ È ÛÖÜ ¿ØÖÉÒÎ ÓÈÛÖÚ 9.10.5.
È×Ö ÙÛÈÙÎ ÛàÔ ×ØàÛÖÔÐ àÔ.
9.10.6. ¾Ð ËÐÙÝÈÐØÐÑÌ Ú ÙÜÔÛÌÛÈÊÓÌ ÔÌÚ (ÁÞ. 9.7) ÖØÐ ÍÖÔÛÈÐ àÚ
x=
a sin j cos f ; y=
a sin j sin f ; z=
a sinh h :
cosh h cos j
ÿ cosh h cos j ÿ cosh h cos j
ÿ
h1 = hj =
a h2 = hh =
a
cosh h cos j ;
ÿ cosh h cos j ;
ÿ
h3 = hf =
a sin j
cosh h cos j :
ÿ
(ii) ¶ ÌÕÐ ÙàÙÎ ÛÖÜ Laplace ËÌÔ ÞàØÐ ÍÌÛÈÐ ÙÛÐÚ ÙÜÔÛÌÛÈÊÓÌ ÔÌÚ ÈÜÛÌ Ú ÈÒÒÈ , ÈÔ
ÏÌ ÙÖÜÓÌ
c(j; h; f) = p
cosh h cos j J(j) H(h) F(f);
ÿ
Ì×ÐÉÌÉÈÐà ÙÛÌ Ö ÛÐ, ÛÖ ÛÌ, Î ÌÕÐ ÙàÙÎ ÛÖÜ Laplace Ó×ÖØÌÐ ÔÈ ÞàØÐÙÛÌÐ .
ÂÖ ÙÜ ÙÛÎÓÈ ÈÜÛÖ ÞØÎÙÐÓÖ×ÖÐÌÐ ÛÈÐ ÙÛÎÔ ¶ÒÌÑÛØÖÙÛÈÛÐÑÎ , ÊÐÈ ÛÖÔ Ü×ÖÒÖÊÐÙÓÖ
ÛÎÚ ÞàØÎÛÐÑÖ ÛÎÛÈÚ ÓÐÈÚ ÙÝÈÐ ØÈÚ ÑÈÐ ÌÔÖ Ú È ×ÌÐØÖÜ Ì×Ð×Ì ËÖÜ, ÓÎ ÛÌÓÔÖ ÓÌÔàÔ.

¿À¾±º¶»°Â° 545
9.10.7. ¾ ÛÌÒÌÙÛÎ Ú ÛÎÚ ÐÙÖÛÐÓÐ ÈÚ (parity), P , ÖØÐ ÍÌÛÈÐ àÚ ÌÕÎ Ú:

P r = ÿr; (x; y; z) ! (ÿx; ÿy; ÿz):
P
ËÎÒÈËÎ
¾ ÛÌÒÌÙÛÎ Ú ÈÜÛÖ Ú Ì ÞÌÐ ÓÌÊÈ ÒÎ ÙÎÓÈÙÐ È ÙÛÎÔ °ÛÖÓÐÑÎ , »ÖØÐÈÑÎ , ÁàÓÈÛÐËÐÈÑÎ ÑÈÐ
¿ÜØÎÔÐÑÎ ÄÜÙÐÑÎ , ÑÈÏÖ ÙÖÔ ÓÌÛÈÛÐ ÏÌÛÈÐ ÓÌ ÛÎ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ Hamilton. ÁÜÔÌ×à Ú, ÖÐ
c = ec; e =
ÐËÐÖÙÜÔÈØÛÎ ÙÌÐÚ ÛÖÜ ÙÜÙÛÎ ÓÈÛÖÚ Ì Ð Ô È Ð È Ø Û Ð Ì Ú Î × Ì Ø Ð Û Û Ì Ú , ËÎÒÈËÎ
P 1
6 .
¼È ÉØÌÏÌÐ ×à Ú ÓÌÛÈÙÞÎÓÈÛÐ ÍÖÔÛÈÐ ÖÐ ÙÜÔÛÌÛÈÊÓÌ ÔÌÚ q1 ; q2 ; q 3 ÈÝÖÜ ËØÈ ÙÌÐ
×È Ôà ÛÖÜÚ Ö ÛÌÒÌÙÛÎ Ú P , ÙÛÈ ÌÕÎ Ú ÙÜÙÛÎ ÓÈÛÈ ÙÜÔÛÌÛÈÊÓÌ ÔàÔ:

(i) ÁÝÈÐØÐÑÌ Ú.
(ii) ¹ÜÒÐÔËØÐÑÌ Ú.
(iii) E×ÐÓÎÑÜÓÌ ÔÌÚ ÙÝÈÐØÖÌÐËÌÐ Ú.
(iv) ¿Ì×ÒÈÛÜÙÓÌ ÔÌÚ ÙÝÈÐØÖÌÐËÌÐ Ú.
(v) ¿ÈØÈÉÖÒÐÑÌ Ú.
¿°À°ÀÂ¶»° ° 547
¿°À°ÀÂ¶»° °
»´À¸¹° ·´ÇÀ¶»°Â° Â¶Á ·´ÇÀ¸°Á »¸²°³¸¹Ç¼ ÁÃ¼°ÀÂ¶Á´Ç¼
·Ìà ØÎÓÈ °1: ´ÙÛà f z ( ) = u(x; y) + i(x; y) . ´ÙÛà, Ì×Ð×ÒÌ ÖÔ, Ö ÛÐ ÖÐ ÙÜÔÈØÛÎ -
ÙÌÐÚ (
u x; y ) ÑÈÐ (
v x; y ) Ì ÞÖÜÔ ×ÈØÈÊà ÊÖÜÚ ÙÜÔÌÞÌÐ Ú ÙÛÖ ÙÎÓÌÐ Ö (x; y) ÑÈÐ Ö ÛÐ
ÐÙÞÜ ÌÐ
@u
@x
= @
@y
;
@u
@y
= ÿ
@
@x
(Cauchy-Riemann).
ÂÖ ÛÌ Î f z() ÌÐ ÔÈÐ ×ÈØÈÊàÊÐ ÙÐÓÎ ÙÛÖ ÙÎÓÌÐ Ö z=( )x; y . °Ô ÖÐ ÙÜÔÏÎ ÑÌÚ ÐÙÞÜ ÖÜÔ ÙÌ
ÓÐÈ ×ÌØÐÖÞÎ ÛÖÜ ÙÎÓÌÐ ÖÜ (x; y) ÛÖ ÛÌ Î () (
f z ÌÐ ÔÈÐ ÈÔÈÒÜÛÐÑÎ ÙÛÖ x; y :
*
)
°×Ö ËÌÐÕÎ: ´ÝÖ ÙÖÔ ÖÐ ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌÐÚ ( ) ( )
u x; y ÑÈÐ v x; y Ì ÞÖÜÔ ÙÜÔÌÞÌÐ Ú ×ÈØÈÊà -
ÊÖÜÚ, ÑÈÏà Ú ÊÔàØÐ ÍÖÜÓÌ È×Ö ÛÖÔ °×ÌÐØÖÙÛÐÑÖ ºÖÊÐÙÓÖ , Ü×È ØÞÖÜÔ ÏÌÛÐÑÖÐ ÈØÐÏÓÖÐ
e1 ; e2 ; d1 ÑÈÐ d2 , ÛÌ ÛÖÐÖÐ à ÙÛÌ
1u = u(x + 1x; y + 1y) ÿ ( ) = @u

u x; y
@x
1x + @u
@y
1y + e1 1x + d1 1y;
@
1 = (x + 1x; y + 1y) ÿ (
x; y ) = @x 1x + @
@y
1y + e21x + d21y:
TÖ ÛÌ,
1f = 1u + i1 = @u
@x
1x + @u
@y
1 y + e1 1 x + d 1 1 y+
@
i
@x
1x + i @
@y
1y + ie21x + id2 1y:
XØÎÙÐÓÖ×ÖÐà ÔÛÈÚ ÛÐÚ ÙÞÌ ÙÌÐÚ C-R, Ì ÞÖÜÓÌ
1f = @u
@x
(1 x + i 1 y) + i
@
@x
(1x + i1y) + (e1 + ie2)1x + (d1 + id2 )1y )
1f = @u + i @ + (e + ie ) 1x + (d + id ) 1y ; 1z = 1x + i1y:
1z @x @x 1 2 1z 1 2 1z
*
ÅØÎÙÐÓÖ×ÖÐÌÐ ÛÈÐ Î ÒÌ ÕÎ ÈÔÈÒÜÛÐÑÎ , ×ØÖÛØÌ ÞÖÔÛÈÚ ÒÐ ÊÖ, ÒÖ Êà ÛÖÜ Ö ÛÐ ÓÐÈ ÛÌ ÛÖÐÈ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ Ì ÞÌÐ
×ÈØÈ ÊàÊÖ ÑÈ ÏÌ ÛÈ ÕÎÚ.

548 »´À¸¹° ·´ÇÀ¶»°Â° Â¶Á ·´ÇÀ¸°Á »¸²°³¸¹Ç¼ ÁÃ¼°ÀÂ¶Á´Ç¼

1f
@u @
+ i @x = ( e + e ) 1x + (d + id ) 1y e1 + ie2 j + jd1 + id2 j ! 0;
1z ÿ
@x 1 i 2 1z 1 2 1z j
ÌÝÖ ÙÖÔ j 1x=1z 1 1y=1z 1

j , j j . °ØÈ,

f (z + 1 z ) f (z ) @u @
lim
1z 0

1z !
ÿ
ÿ
@x
+ i
@x
= 0;
ËÎÒÈËÎ
df
dz
= @u
@x
@ @
+ i @x = @y ÿ i
@u
@y
:
·Ìà ØÎÓÈ °2: (Cauchy-Goursat). ´ÙÛà ÑÒÌÐÙÛÖ Ú ËØÖ ÓÖÚ C, ËÎÒÈËÎ ÑÈÓ×Ü ÒÎ
ÑÈÛÈ ÛÓÎ ÓÈÛÈ ÙÜÔÌÞÎ Ú ÙÛÖ ÓÐÊÈËÐÑÖ Ì×Ð ×ÌËÖ, ÑÈÐ ÓÐÈ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ ()
f z ÈÔÈÒÜÛÐÑÎ
ÙÛÖ ËØÖ ÓÖ C ÑÈÐ Ù' ÖÒÖ ÑÒÎØÖ ÛÖ ÛÓÎ ÓÈ ÛÖÜ ÓÐÊÈËÐÑÖÜ Ì×Ð×Ì ËÖÜ ×ÖÜ ×ÌØÐÑÒÌÐ ÌÛÈÐ
È×Ö ÛÖÔ C. ÂÖ ÛÌ,

( ) = 0:
f z dz
C

^
°×Ö ËÌÐÕÎ: ´ÙÛà Ö ÛÐ ÛÖ A ÙÜÓÉÖÒÐ ÍÌÐ ÛÖ ÙÜ ÔÖÒÖ ÛàÔ ÙÎÓÌÐ àÔ ÛÖÜ ËØÖ ÓÖÜ ÑÈÐ
ÛÖÜ ÌÙàÛÌ ØÐÑ ÖÜ ÛÖ Ü. ³ÐÈÐØÖÜ ÓÌ ÛÖ A ÙÌ ÛÓ Î ÓÈÛÈ , A1 ; A2 ; :::; An , àÚ ÌÕ Î Ú:
KÈÒÜ ×ÛÖÜÓÌ ÛÖ ÓÐÊÈËÐÑÖ Ì×Ð ×ÌËÖ ×ÒÎÙÐ ÖÔ ÛÖÜ A ÓÌ ÛÌÛØÈ ÊàÔÈ, ÛÈ Ö×ÖÐ È ÙÜÓÉÖ-
ÒÐ ÍÖÜÓÌ ÓÌ Bj . ÂÖ ÛÌ ÛÈ Aj ÖØÐ ÍÖÔÛÈÐ àÚ ÌÕÎ Ú:
Aj =A \ Bj :
ÁÞ. A.1: ÂÖ ÙÞÎ ÓÈ ÛÖÜ ·ÌàØÎ ÓÈÛÖÚ °2.

¿°À°ÀÂ¶»° ° 549
³ÎÒÈËÎ ÛÈ ÛÌÛØÈ ÊàÔÈ Bj ÌÐ ÛÌ ÉØÐ ÙÑÖÔÛÈÐ ÙÛÖ ÌÙàÛÌØÐÑÖ ÛÖÜ ËØÖ ÓÖÜ (A j = B j ) Î
ÞàØÐ ÍÖÔÛÈÐ È×Ö ÛÖ ËØÖ ÓÖ C ÙÌ ËÜ Ö ÛÓÎ ÓÈÛÈ È×Ö ÛÈ Ö×ÖÐ È ÓÖ ÔÖ ÛÖ Ì ÔÈ ÈÔÎ ÑÌÐ ÙÛÖ
A. ·ÌàØÖÜ ÓÌ Ûà ØÈ ÛÎ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ
(
g z; z0 ) = f (z) ÿ f z0 ( ) (z ÿ ÿ ) ( )
z0 f 0 z0 ; z 2 A; z0 2 A:
°ØÑÌÐ ÔÈ ËÌÐ ÕÖÜÓÌ Ö ÛÐ ÊÐÈ ÑÈ ÏÌ e>0 ÑÈÐ (z; z0 ) 2 Aj Ü×È ØÞÌÐ Ì ÔÈÚ ÈØÐÏÓÖ Ú
dj (e) > 0, Ö Ö×ÖÐ ÖÚ ÌÕÈØÛÈ ÛÈÐ È×Ö ÛÈ Aj ÑÈÐ e, Ì ÛÙÐ à ÙÛÌ

j z ÿ z0 j < d j ( e) (A:1) ) j (
g z; z0 ) j < ej z ÿ z 0 j (A:2)
(Ö ÈØÐÏÓÖ Ú dj ÌÐ ÔÈÐ ÈÔÌÕÈ ØÛÎÛÖÚ ÛÖÜ z0 ).
¿ØÈÊÓÈÛÐÑÈ , ÈÔ ËÌÔ Î ÛÈÔ ËÜÔÈÛÖ Ô ÔÈ ÐÑÈÔÖ×ÖÐÎÏÖÜ Ô ÖÐ ÙÞÌ ÙÌÐÚ (A.1) ÑÈÐ (A.2)
ÓÌ ÛÖ Ü×È ØÞÖÔ ÓÌ ÊÌÏÖÚ ÛÖÜ Bj , Ü×ÖËÐÈÐØÖÜ ÓÌ ÑÈ ÏÌ ÛÌÛØÈ ÊàÔÖ Bj ÙÌ 4 Ð ÙÈ ÛÌÛØÈ -
ÊàÔÈ ÑÈÐ ÖØÐ ÍÖÜÓÌ ÔÌ È Aj =A \ Bj . ÁÛÎ ÙÜÔÌ ÞÌÐÈ, ËÖÑÐÓÈ ÍÖÜÓÌ ÔÈ ËÖÜ ÓÌ ÑÈÛÈ
×Ö ÙÖÔ ÖÐ ÙÞÌ ÙÌÐÚ (A.1) ÑÈÐ (A.2) ÐÙÞÜ ÖÜÔ ÊÐÈ (z; z0) (A 2 \ Bj ) . °Ô Ö ÞÐ, ÙÜÔÌÞÐ ÍÖÜ-
ÓÌ ÛÎÔ Ð ËÐÈ ËÐÈËÐÑÈÙÐ È. ¾ÓàÚ ÈÜÛÎ ËÌÔ Ó×ÖØÌÐ ÔÈ ÙÜÔÌÞÐÙÛÌÐ Ì×' È ×ÌÐØÖÔ, ËÐÖ ÛÐ ÏÈ
ÙÎ ÓÈÐÔÌ ×àÚ Ü×È ØÞÌÐ Ì ÔÈ ÛÖÜÒÈ ÞÐÙÛÖÔ ûÙÑÈ ØÛÖý ÙÎÓÌÐ Ö z0 ÊÐÈ ÛÖ Ö×ÖÐ Ö ËÌÔ
Ü×È ØÞÌÐ ×Ì×ÌØÈÙÓÌ ÔÎ ÊÌÐÛÖÔÐÈ (×ÌØÐÖÞÎ ) à ÙÛÌ ÔÈ ÐÙÞÜ ÖÜÔ ÖÐ (A.1) ÑÈÐ (A.2). °ÜÛÖ
ÏÈ ÙÎ ÓÈÐÔÌ ×àÚ Î ()

f z ËÌÔ ÌÐ ÔÈÐ ×ÈØÈÊàÊÐ ÙÐÓÎ ÙÛÖ ÙÎÓÌÐ Ö z0 , ÌÝÖ ÙÖÔ ÖÐ ÙÞÌ ÙÌÐÚ
(A.1) ÑÈÐ (A.2) ËÌÔ ÌÐ ÔÈÐ ÛÐ ×ÖÛÈ È ÒÒÖ ×ÈØÈ Î ÙÞÌ ÙÎ

df z
( )
()
f z ÿ f z0
( ) < e: (A:3)
dz ÿ
zÿz
z0 0
´ÝÖ ÙÖÔ Ö ÓàÚ Î f z () ÌÐ ÔÈÐ ÈÔÈÒÜÛÐÑÎ ÙÛÎÔ ×ÌØÐÖÞÎ ÛÖÜ z0 , Î ÛÌÒÌÜÛÈÐ È ÙÞÌ ÙÎ,
(A.3), ×ØÌ ×ÌÐ ÔÈ ÐÙÞÜ ÌÐ, ÈØÑÌÐ ÛÖ j z ÿ z0 j ÔÈ ÌÐ ÔÈÐ ÈØÑÌÛÈ ÓÐÑØÖ .
Ã×È ØÞÖÜÔ ÒÖÐ×Ö Ô ÛÌÛØÈ ÊàÔÈ Bj , ÑÈÐ ÑÈÛ' Ì×Ì ÑÛÈÙÎ Aj =A \ Bj , à ÙÛÌ ÖÐ ÙÞÌ -
ÙÌÐÚ (A.1) ÑÈÐ (A.2) ÔÈ ×ÒÎØÖÜ ÔÛÈÐ. ´ÙÛà Ö ÛÐ j ÌÐ ÔÈÐ ÛÖ ÓÎ ÑÖÚ ÛÎÚ ×ÒÌÜØÈ Ú ÛÖÜ

`
d ( e) = 2`
p
ÛÌÛØÈÊà ÔÖÜ jB. ÂÖ ÛÌ, ÈÔ j j , ÖÐ ÙÞÌ ÙÌÐÚ (A.1) ÑÈÐ (A.2) ÊÐ ÔÖÔÛÈÐ

( ) 2 e` j ;
p
j g z; z0 j < z; z0 2 Aj

2`j ):
p
(Î ÓÌÊÐ ÙÛÎ È×Ö ÙÛÈÙÎ ÓÌÛÈÕÜ z ÑÈÐ z0 ÌÐ ÔÈÐ ØÈ
Âà
X
() =
f z dz ()
f z dz; cj ×Ì ØÈÛÈ ÛÖÜ Aj :
C

^ j cj

^
ÂÖÜ ÛÖ ÐÙÞÜ ÌÐ ËÐÖ ÛÐ ÈÔ Ö ÒÈ ÛÈ ÖÒÖÑÒÎØà ÓÈÛÈ ÊÐ ÔÖÜÔ ÑÈÛÈ ÓÐ È ÝÖØÈ (×.Þ. ÈÔÛÐ ÏÌÛÈ
ÓÌ ÛÖÜÚ ËÌÐ ÑÛÌÚ ÛÖÜ ØÖÒÖÊÐÖÜ ) ÖÐ ÙÜÓÉÖÒÌ Ú ÛàÔ cj ×ÖÜ ÌÐ ÔÈÐ ÙÛÖ ÌÙàÛÌØÐÑÖ ÛÖÜ C
ÈÒÒÎÒÖÈÔÈÐØÖÜ ÔÛÈÐ. °ÒÒÈ

() =
f z dz (
g z; z0 dz ) + f (z0 ) 0
(z ÿ z0 dz) + f (z 0 ) dz:
cj

^ cj

^ cj

^ ^
cj

¾ÓàÚ

dz ! 0; (z ÿ )
z0 dz ! ; 0
^ ^
z z <d j ÿ
0 j
j
cj
cj

ÌÝÖ ÙÖÔ ÛÈ ÛÌÛØÈ ÊàÔÈ Bj ÊÐ ÔÖÔÛÈÐ ×ÖÒÜ ÓÐÑØÈ . ÁÜÔÌ×à Ú,

() =
f z dz (
g z; z0 dz: )
cj

^ ^
cj

°ÒÒÈ , ÞØÎÙÐÓÖ×ÖÐà ÔÛÈÚ ÛÎÔ ÈÔÐÙÖ ÛÎÛÈ Darboux, ÉØÐ ÙÑÖÜÓÌ

(
) ( ) 2 ` j eL j ;
p
g z; z0 dz j g z; z0 jj dzj <
cj
^ cj

^
Ö ×ÖÜ Lj = 4`j ÈÔ Aj ÌÐ ÔÈÐ ÙÛÖ ÌÙàÛÌØÐÑÖ ÛÖÜ C ÑÈÐ Lj 4` j + s j ÈÔ Aj ×ÌØÐÌ ÞÌÐ
ÛÓÎ ÓÈ ÛÖÜ C (sj ÌÐ ÔÈÐ ÛÓÎ ÓÈ ÛÖ ÕÖÜ ÛÖÜ C ×ÖÜ ×ÌØÐÌ ÞÌÛÈÐ ÙÛÖ Aj ).
´ÙÛà Ûà ` ÌÐ ÔÈÐ Î ËÐÈ ÙÛÈÙÎ ÌÔÖ Ú ÛÌÛØÈÊà ÔÖÜ ×ÖÜ ×ÌØÐÌ ÞÌÐ ÖÒÖ ÑÒÎØÖ ÛÖ
ØÈ Ö ÛÐ
P
A ÑÈÐ s ÛÖ ÓÎ ÑÖÚ ÛÖÜ ËØÖ ÓÖÜ C . ÂÖ ÛÌ `j < ` ÑÈÐ j `2j < `2 (ÛÖ ÌÓÉÈËÖ Ô ÛàÔ ÛÌÛØÈ-
Êà ÔàÔ ×ÖÜ ×ÌØÐÒÈÓÉÈ ÔÖÔÛÈÐ ÙÛÖ A ÌÐ ÔÈÐ ÓÐÑØÖ ÛÌØÖ ÛÖÜ ÌÓÉÈËÖÜ ÛÖÜ ÓÌÊÈ ÒÖÜ
ÛÌÛØÈÊà ÔÖÜ). ´×Ð×ÒÌ ÖÔ,

X X

()

() 2e 2 e (4`2 + `s) e 0 0:
p p
f z dz f z dz < `j L j < ÿ!
C
^ j
cj

^ j
!
°ØÈ

( ) = 0:
f z dz
C

^
ÁÎÓÌÐ àÙÎ: ¶ È×Ö ËÌÐÕÎ ÙÛÎØÐ ÍÌÛÈÐ ×ÖÒÜ ÙÛÖ Ö ÛÐ Î f z () ÌÐ ÔÈÐ ×ÈØÈÊàÊÐ ÙÐÓÎ ÙÌ
ÑÈ ÏÌ ÙÎÓÌÐ Ö ×È Ôà ÑÈÐ ÓÌ ÙÈ ÙÛÖ ËØÖ ÓÖ C.

·Ìà ØÎÓÈ °3: (ºÎ ÓÓÈ Jordan). ´ÙÛà Gr ÎÓÐ×ÌØÐÝÌ ØÌÐÈ ÙÛÖ È Ôà ÓÌ ØÖÚ ÛÖÜ
ÓÐÊÈËÐÑÖÜ Ì×Ð×Ì ËÖÜ, ÓÌ ÈÑÛÐ ÔÈ r ÑÈÐ ÑÌ ÔÛØÖ ÛÖ z =0 . ´ÙÛà ÓÐÈ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ ()

f z
Î Ö×ÖÐ È ÛÌÐ ÔÌÐ ÖÓÈÒÈ ÙÛÖ ÓÎËÌ Ô ÑÈÏà Ú j j ! 1, ÊÐÈ z z ÛÌ ÛÖÐÖ à ÙÛÌ 0 Arg z
p.
ÂÖ ÛÌ, ÈÔ a ÌÐ ÔÈÐ ×ØÈÊÓÈÛÐÑÖ Ú ÏÌÛÐÑÖ Ú ÈØÐÏÓÖ Ú,

I = rlim eiaz f z dz ( ) = 0:
!1
Gr
¿°À°ÀÂ¶»° ° 551
ÁÞ. A.2: ¾ ËØÖ ÓÖÚ Gr ÛÖÜ ÒÎ ÓÓÈÛÖÚ Jordan, ÊÐÈ a> 0 .
A×Ö ËÌÐÕÎ: ´ÙÛà z = z ei

j j = rei ; =
dz irei d. ÂÖ ÛÌ
p
Ir = eiaz f z dz() = ir eiar(cos +i sin ) f rei ei d; ( )
Gr 0
p
j Ir j r j ( )
f rei jeÿar sin d:
0
°ÒÒÈ Ö ÛÈÔ ÛÖ r ÌÐ ÔÈÐ ÈØÑÌÛÈ ÓÌÊÈ ÒÖ Ü×È ØÞÌÐ ÏÌÛÐÑÖ Ú ÈØÐÏÓÖ Ú e(r), ÛÌ ÛÖÐÖÚ à ÙÛÌ
j ( )
f rei j e(r) rÿ! 0: !1
°ØÈ
p p=2
j Ir j < r e r () eÿar sin d = 2 r e( r ) eÿar sin d:
0 0
°ÒÒÈ ÈÔ 0 < 0:
arÿ
ÿ
ÁÜÔÌ×à Ú, ÊÐÈ a > 0 ÉØÐ ÙÑÖÜÓÌ Ö ÛÐ

lim f (z) = 0
z
j j!1
j j (ÖÓÈÒÈ ) ÊÐÈ 0 Arg z p, ÛÖ ÛÌ Ir rÿ! 0.
!1
ÁÎÓÌÐ àÙÎ: Ir ÿ
r
!
!1
0 ÑÈÐ Ö ÛÈÔ a< 0 , ÓÖ ÔÖ ×ÖÜ Ûà ØÈ ÏÈ ×ØÌ ×ÌÐ ÛÖ ÎÓÐÑÜ ÑÒÐÖ ÔÈ
ÌÐ ÔÈÐ ÙÛÖ ÑÈ Ûà ÎÓÐÌ×Ð ×ÌËÖ (ÁÞ. °.3). ³ÎÒÈËÎ Î ÙÜÔÏÎ ÑÎ ÙÜ ÊÑÒÐÙÎÚ, Ûà ØÈ, ÊØÈ -
ÝÌÛÈÐ
ÁÞ. A.3: ÂÖ Ð ËÐÖ ÓÌ ÛÖ ÁÞ. °.2, ÊÐÈ a< 0 .
z
lim f (z) = 0
j j!1
j j (ÖÓÈÒÈ ) ÊÐÈ p < Arg z < 2p.
¿ÈØÈÛÎ ØÎÙÎ: °×Ö ÛÎÔ ×ÐÖ ×È Ôà È×Ö ËÌÐÕÎ ÙÜÔÈ ÊÌÛÈÐ Ö ÛÐ
lim Ir = 0
r!1
ÑÈÐ ÊÐÈ =0
a , ÓÌ ×ØÖÜ¢×Ö ÏÌÙÎ ( )r 0
re r ÿ!
!1
Î j ()
zf z j ÿ!
z
0:
f (z )
j j!1
Âà ØÈ Î ÙÜÔÏÎ ÑÎ ÙÛÎÔ ÌÐ ÔÈÐ ÑÈ ×àÚ ÐÙÞÜØÖ ÛÌØÎ, ÈÒÒÈ Ó×ÖØÖÜ ÓÌ ÔÈ ËÐÈÒÌ ÕÖÜÓÌ
Ö×ÖÐÈËÎ ×ÖÛÌ ÎÓÐ×ÌØÐÝÌ ØÌÐÈ.

¿°À°ÀÂ¶»° ± 553
¿°À°ÀÂ¶»° B
»´À¸¹° ·´ÇÀ¶»°Â° ³¸°¼ÃÁ»°Â¸¹Ç¼ ÅÇÀÇ¼ ¹°¸ Á´¸ÀÇ¼ FOURIER
·Ìà ØÎÓÈ B1: ´ÙÛà Ì ÔÈÚ N -ËÐÈ ÙÛÈÛÖÚ ÊØÈÓÓÐÑÖ Ú ËÐÈÔÜÙÓÈÛÐÑÖ Ú Þà ØÖÚ S . ÂÖ ÛÌ

Ö ÈØÐÏÓÖ Ú ÛàÔ ÉÈÙÐÑà Ô ËÐÈÔÜÙÓÈ ÛàÔ ÛÖÜ ÌÐ ÔÈÐ ÓÖÔÖÙÎ ÓÈÔÛÈ ÖØÐÙÓÌ ÔÖÚ.
°×Ö ËÌÐÕÎ: ´ÙÛà Ö ÛÐ Ì ÞÖÜÓÌ ËÜ Ö ÙÜ ÔÖÒÈ ÉÈÙÐÑà Ô ËÐÈÔÜÙÓÈ ÛàÔ, =

X fj xi >;
i = 1; 2; ::: ; n g ÑÈÐ Y = fj yj >; j = 1; 2; :::; m g. ·È Ü×ÖÏÌ ÙÖÜÓÌ Ö ÛÐ m > n ÑÈÐ ÏÈ
ÑÈÛÈÒÎ ÕÖÜÓÌ ÙÌ È ÛÖ×Ö. ÁÛÎÔ È×Ö ËÌÐÕÎ ÏÈ ÞØÎÙÐÓÖ×ÖÐÎ ÙÖÜÓÌ ÛÖ ÊÌÊÖÔÖ Ú Ö ÛÐ ÛÖ
ÙÜ ÔÖÒÖ fj xi > g ÌÐ ÔÈÐ ÓÐÈ ÉÈ ÙÎ ÑÈÐ ÛÖ ÊÌÊÖÔÖ Ú Ö ÛÐ ÛÈ ËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ fj yj >g ÌÐ ÔÈÐ
ÊØÈÓÓÐÑÈ ÈÔÌÕÈ ØÛÎÛÈ. ·ÌàØÖÜ ÓÌ ÛÖ ÙÜ ÔÖÒÖ S1 = fj y1 >; jx1 >; jx2 >; :::; jxn >g.
ÂÈ ËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ ÛÖÜ S1 ÌÐ ÔÈÐ ÊØÈÓÓÐÑÈ ÌÕÈØÛÎÓÌ ÔÈ, ÑÈÏÖ ÙÖÔ
X
n
jy1 > = ai jxi > :
=1
i
ÁÜÔÌ×à Ú, Ì ÔÈ È×Ö ÛÈ j x i >, ×.Þ. ÛÖ j x k >, Ó×ÖØÌÐ ÔÈ ÌÑÝØÈÙÛÌÐ àÚ ÊØÈÓÓÐÑÎ Ì×ÈÒ-
ÒÎÒÐ È ÛàÔ Ü×ÖÒÖÐ ×àÔ. ÂÖ ÉÊÈ ÍÖÜÓÌ È×Ö ÛÖ ÙÜ ÔÖÒÖ S1 ÑÈÐ ÙÞÎÓÈÛÐ ÍÖÜÓÌ ÛÖ ÙÜ ÔÖÒÖ
T1 = fj y1 >; jx1 >; :::; jxkÿ1 >; jxk+1 >; :::; jxn >g:
ÂÖ ÙÜ ÔÖÒÖ T1 ÌÐ ÔÈÐ ÓÐÈ ÉÈ ÙÎ ÊÐÈ ÛÖ Þà ØÖ S . ¿ØÈÊÓÈÛÐÑÈ , ÌÝÖ ÙÖÔ
X
jxk > = b 1 j y1 > + di jxi >;
=
i6 k
ÑÈ ÏÌ ËÐÈ ÔÜÙÓÈ ÛÖÜ S Ó×ÖØÌÐ ÔÈ ÌÑÝØÈÙÛÌÐ ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌÐ ÛàÔ ËÐÈÔÜÙÓÈ ÛàÔ ÛÖÜ T1 .
·ÌàØÖÜ ÓÌ Ûà ØÈ ÛÖ ÙÜ ÔÖÒÖ
S2 = fj y2 >; jy1 >; jx1 >; :::; jxkÿ1 >; jxk+1 >; :::; jxn >g:
ÂÈ ËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ ÛÖÜ S2 ÌÐ ÔÈÐ ÊØÈÓÓÐÑÈ ÌÕÈØÛÎÓÌ ÔÈ (ÊÐÈ ÛÖÔ Ð ËÐÖ ÒÖ ÊÖ ÓÌ ÈÜÛÈ ÛÖÜ
S1 ). ÁÜÔÌ×à Ú, Ì ÔÈ È×Ö ÈÜÛÈ , Ì ÙÛà ÛÖ j x` >, Ó×ÖØÌÐ ÔÈ ÌÑÝØÈÙÛÌÐ àÚ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ ÛàÔ
Ü×ÖÒÖÐ ×àÔ. ÂÖ ÛÌ, ÛÖ ÙÜ ÔÖÒÖ
T2 = fj y2 >; jy1 >; jx1 >; :::; jx`ÿ1 >; jx`+1 >; :::; jxkÿ1 >; jxk+1 >; :::; jxn >g
(Ü×ÖÏÌ ÛÖÔÛÈÚ ` < k) ÌÐ ÔÈÐ ÓÐÈ ÉÈ ÙÎ ÊÐÈ ÛÖ Þà ØÖ S. ¿ØÖÞàØà ÔÛÈÚ ÑÈÛÈ ÛÖÔ Ð ËÐÖ
ÛØÖ ×Ö, ÑÈÛÈÒÎ ÊÖÜÓÌ ÙÛÖ ÙÜÓ×Ì ØÈÙÓÈ Ö ÛÐ ÛÖ ÙÜ ÔÖÒÖ =

Tn fjy1 >; jy2 >; :::; jyn >g
ÌÐ ÔÈÐ ÓÐÈ ÉÈ ÙÎ ÊÐÈ ÛÖ Þà ØÖ S . ´ÝÖ ÙÖÔ n < m, Ü×È ØÞÌÐ Ì ÔÈ ÛÖÜÒÈ ÞÐÙÛÖÔ ËÐÈ ÔÜÙÓÈ
j ya > 2 Y ×ÖÜ ËÌÔ ÈÔÎ ÑÌÐ ÙÛÖ ÙÜ ÔÖÒÖ Tn . ´×ÌÐËÎ ÛÖ ÙÜ ÔÖÒÖ Tn È×ÖÛÌÒÌÐ ÉÈ ÙÎ,
554 ·´ÇÀ¶»°Â° ³¸°¼ÃÁ»°Â¸¹Ç¼ ÅÇÀÇ¼ ¹°¸ Á´¸ÀÇ¼ FOURIER
X
n
j ya > = gai jyi >
i =1
×ØÈ ÊÓÈ È ÛÖ×Ö, ÑÈÏÖ ÙÖÔ ÛÈ ËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ ÛÖÜ ÙÜÔÖ ÒÖÜ Y ÌÐ ÔÈÐ ÊØÈÓÓÐÑÈ ÈÔÌÕÈ ØÛÎÛÈ.
¾ÓÖÐÈ, ÑÈÛÈÒÎ ÊÖÜÓÌ Ì×Ð ÙÎÚ ÙÌ È ÛÖ×Ö ÈÔ Ü×ÖÏÌ ÙÖÜÓÌ m < n. °ØÈ m =n .
·Ìà ØÎÓÈ ±2: ´ÙÛà Ö ÛÐ ÙÌ Ì ÔÈ Þà ØÖ H , ×ÖÜ ÌÐ ÔÈÐ ×ÒÎ ØÎÚ, Ü×È ØÞÌÐ ÓÐÈ ÖØÏÖ-
ÑÈÔÖÔÐÑÎ ÉÈ ÙÎ. ÂÖ ÛÌ, ÈÔ
X
n
j Sn > = < ei j f > j ei >; j f> 2 H;
i =1
Î ÈÑÖÒÖÜÏÐ È ÛàÔ j Sn > ÙÜÊÑÒÐ ÔÌÐ ÐÙÞÜØÈ ÙÛÖ ËÐÈ ÔÜÙÓÈ j f >, ËÎÒÈËÎ ÐÙÞÜ ÌÐ
n
lim r( f >;
j j Sn > )=0 .
r (jSk >; jS` >) Ö ÛÈÔ k;

!1
°×Ö ËÌÐÕÎ: °Ú Ü×ÖÒÖÊÐ ÙÖÜÓÌ ÛÖ Ö ØÐÖ ÛÖÜ ` ! 1 : ÅàØÐ Ú

ÔÈ ÞÈÏÌÐ Î ÊÌÔÐÑÖ ÛÎÛÈ, Ü×ÖÏÌ ÛÖÜÓÌ k > `. ÂÖ ÛÌ
! !
X
k X
k
r 2 (jSk >; jS` >) = (< Sk jÿ < S` j)(jSk > ÿjS` >) = < ej j f j 3
fi jei >
j ` = +1 = +1
i `
X
k
= j
2
fi j ; fi = < ei j f >: (B:1)
= +1
i `
ÁÜ ÓÝàÔÈ ÓÌ ÛÎÔ ÈÔÐÙÖ ÛÎÛÈ ÛÖÜ Bessel, ÛÖ È ÏØÖÐÙÓÈ
X
n
Sn = j fi j
2 < f jf > < 1
i =1
ÙÜÊÑÒÐ ÔÌÐ ÑÈÐ, ÙÜ ÓÝàÔÈ ÓÌ ÛÖ ÑØÐÛÎ ØÐÖ ÛÖÜ Cauchy, Ì ÞÖÜÓÌ
X
k
lim j fi j
2 = 0:
k; ` !1
= +1
i `
¾×Ö ÛÌ, ×ÈÐ ØÔÖÔÛÈÚ Ü×Ö ßÎ ÛÎ ÙÞÌ ÙÎ (B.1), lim r( Sk >;

k; `!1
j j S` > )=0 .
°×Ö ÛÖ Ö ÛÐ Ö Þà ØÖÚ H ÌÐ ÔÈÐ ×ÒÎ ØÎÚ, ×ØÖÑÜ ×ÛÌÐ ×àÚ ÛÈ ËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ j Sk > Ì ÞÖÜÔ
ÑÈ ×ÖÐÖ ËÐÈ ÔÜÙÓÈ j g> àÚ Ö ØÐÖ, ÑÈÐ ÓÈ ÒÐÙÛÈ ÈÜÛÖ ÖØÐ ÍÌÛÈÐ ÓÖÔÖÙÎ ÓÈÔÛÈ. ÅØÎÙÐ-
ÓÖ×ÖÐà ÔÛÈÚ ÛÎÔ ÈÔÐÙÖ ÛÎÛÈ Cauchy-Schwarz, ×ÈÐ ØÔÖÜÓÌ

< gjej > ÿ < Sk jej > r (jg >; jSk >) < ej jej > k! 0: !1
´ÛÙÐ
X
k
< gjej > = klim < Sk ej >= klimj < ei j < f jei > jej > < f jej > : =
!1 !1
i =1
¿°À°ÀÂ¶»° ± 555
°ØÈ ÛÖ j g> ÿj f> ÌÐ ÔÈÐ ÖØÏÖÊà ÔÐÖ ÙÌ ÑÈ ÏÌ ËÐÈ ÔÜÙÓÈ ÛÎÚ ÉÈ ÙÎÚ ÑÈÐ, ÙÜ ÓÝàÔÈ ÓÌ
ÛÖÔ ÖØÐÙÓÖ ÛÎÚ ÖØÏÖÑÈÔÖÔÐÑÎ Ú ÉÈ ÙÎÚ,
j g> ÿj f> =0 Î g>

j = j f>:
·Ìà ØÎÓÈ ±3: ´ÙÛà ÓÐÈ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ ×ÌØÐÖËÐÑÎ , f x ( ) = f (x + 2p) , ÛÌ ÛÖÐÈ à ÙÛÌ:
(i) ()
f x ×ÈØÈÊàÊÐ ÙÐÓÎ ÙÛÖ ËÐÈ ÙÛÎÓÈ [
ÿ p; p] Î
(ii) Î ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ Ì ÞÌÐ Ì ÔÈÔ ×Ì×ÌØÈÙÓÌ ÔÖ ÈØÐÏÓÖ , N, ÙÎÓÌÐ àÔ ÈÙÜÔÌ ÞÌÐÈÚ, ÓÌ
×Ì×ÌØÈÙÓÌ ÔÈ ×ÎËÎ ÓÈÛÈ, ÈÒÒÈ ÐÙÞÜ ÖÜÔ:
(È) ÁÛÈ ÙÎÓÌÐ È ÈÙÜÔÌÞÌÐ ÈÚ, xi ; i = 1; 2; :::N; Î ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ ()

f x ÖØÐ ÍÌÛÈÐ àÚ
ÌÕÎ Ú:
f xi( ) = f (xi + 0) +2 f (xi 0) : ÿ
(É) ÁÛÈ ÙÎÓÌÐ È x = xi

6 Î f x () ÌÐ ÔÈÐ ×ÈØÈÊàÊÐ ÙÐÓÎ.
ÂÖ ÛÌ Î ÙÌÐØÈ Fourier ÈÜÛÎ Ú ÙÜÊÑÒÐ ÔÌÐ ÐÙÞÜØÈ ÙÛÎÔ f x () .
A×Ö ËÌÐÕÎ: KÈÛÈÙÑÌÜÈ ÍÖÜÓÌ ÛÎÔ ÈÑÖÒÖÜÏÐ È
= 1
X
n p
eimx
Sn x ( )= fm p ;
2p fm
2p p e
p
ÿ imx
()
f x dx:
m = ÿ n ÿ
°ØÈ,
( )=
Sn x
X
n
eimx
p
1 p e ÿ imy
()
f y dy
2p 2p p
p
m = ÿ n ÿ
= 21p f (y)
p X
n p
eim(xÿy) dy = () (
dyf y Dn x ÿ y ; )
ÿ p m = ÿ n ÿ p
Ö ×ÖÜ
) = 21p
X
n
(
Dn x ÿ y eim(xÿy) :
m = ÿ n
´ÙÛà
xÿp
xÿy = u; dy = ÿ du ) Sn x ( )= ÿ (
duf x ÿ u Dn u : ) ()
+p
x
¿ØÖÝÈÔà Ú,
p xÿp x+p
( )=
Sn x (
duf x ÿ u Dn u ) () ÿ ( ) ( )+
duf x ÿ u Dn u (
duf x ÿ u Dn u : ) ()
ÿ p ÿ p p
°ÒÒÈ f x( + 2 p) = f ( x ) (×ÌØÐÖËÐÑÎ ÌÕ' Ü×ÖÏÌ ÙÌàÚ) ÑÈÐ (

Dn u ÿ 2 p) = D n ( u ) , Ö×Ö ÛÌ
x+p x+p xÿp

(
duf x ÿ u Dn u ) ( )= duf x ÿ u( + 2 p) D n ( u 2 p) =
ÿ ( ) ()
duf x ÿ u Dn u ;
p p ÿ p
ËÎÒÈËÎ
p
Sn x ( )= ( ) ()
duf x ÿ u Dn u :
ÿ p
´×Ð ÙÎÚ,
Dn u ( ) = D n ( u): ÿ
°ØÈ
ÿp p
Sn x ( )= ( )duf (x + u)Dn (u) =
ÿ ( + u)Dn (u)du
f x
p ÿ p
Î
Sn x ( )=
p
f x ( + u) + f (x ÿ u ) D (u)du
ÿ p 2 n
p
= [f (x + u) + f (x ÿ )] ( )
u Dn u du: (B:2)
0
¹ÈÏà Ú ÏÈ ËÖÜ ÓÌ, Ì ÞÌÐ ÙÎÓÈÙÐ È Ö ÛÐ ÙÛÎ (±.2) ÛÈ Ö ØÐÈ ÛÖÜ ÖÒÖÑÒÎØà ÓÈÛÖÚ ÌÐ ÔÈÐ
ÓÌÛÈÕÜ 0 ÑÈÐ p (ÈÔÛÐ ÓÌÛÈÕÜ 0 ÑÈÐ 2p).

H ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ Dn u () Ü×ÖÒÖÊÐ ÍÌÛÈÐ ÌÜ ÑÖÒÈ. ¿ØÈÊÓÈÛÐÑÈ ,
! !
ÿ1
D n (u) =
1 X
eimu +
X
n
eimu + 1 =
1 X
n
eimu +
X
n
eÿimu +1 :
2p m = ÿ n m=1
2 p m =1 m =1
°ÒÒÈ ÈÔ eiu =j , Ì ÞÖÜÓÌ
= j + j2 + j3 + ::: + jn = j (jj 11) :

X
n n
eimu
ÿ
(B:3)
m =1 ÿ
¿°À°ÀÂ¶»° ± 557
°ØÈ
2pDn (u) = e (eeiu 1 1) + e e(eiu 1 1) + 1

iu inu iu inu ÿ ÿ
ÿ ÿ
ÿ
ÿ ÿ
(e 1) + 1 + e i u=2(e inu 1)
i u=2 inu
= e 2i sin( ÿ
ÿ ÿ
ÿ
u=2) 2i sin(u=2) ÿ
i n ( +1=2)u ÿ eiu=2 ÿ e i(n+1=2)u + e iu= 2

=1+e
ÿ ÿ
2i sin(u=2)
= 1 + 2i sin[(n +21i=sin(
2)u] 2i sin(u=2) = sin[(n + 1=2)u]
u=2)
ÿ
sin(u=2)
Î
Sn ( x ) =
1 p
)] sin[(sin(
n + 1=2)u]
2p 0 [f (x + u) + f (x ÿ u
u=2)
du: (B:4a)
AÒÒÈ Ó×ÖØÌÐ ÑÈÔÌÐ Ú ÔÈ ËÌÐ ÕÌÐ Ö ÛÐ
1 = 22p sin[(sin(
n + 1=2)u]
p
u=2)
du: (B:4b)
0
¿ØÈÊÓÈÛÐÑÈ , ÙÛÎÔ ÌÐËÐÑÎ ×ÌØÐ ×ÛàÙÎ Ö ×ÖÜ

( )=1 [ p; p] = 2p ; = 0; = 0;
p
f x ÊÐÈ x2 ÿ Î f0 fm m 6
Ì ÞÖÜÓÌ S n (x) = 1
. °ØÈ,
ÙÛÎÔ ×ÌØÐ ×ÛàÙÎ ÈÜÛÎ Î ÌÕ. (B.2) ÊØÈ ÝÌÛÈÐ
1
1 = 2p
p
sin[( n + 1=2)u]
du =
2 p
sin[(n + 1=2)u] du:
p
ÿ
sin(u=2) 2p 0 sin(u=2)
ÁÜÔÌ×à Ú, ÊÐÈ ÑÈ ÏÌ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ f x () ÛÖÜ ÏÌàØÎ ÓÈÛÖÚ,
f (x) =
2 p
sin[(n + 1=2)u]
2p 0 f (x) sin(u=2) du Î
Sn (x) f (x) =
1 p du f (x + u) + f (x u) 2f (x) u=2 sin[(n + 1=2)u]: (B:5)
ÿ ÿ
ÿ
p 0 u sin(u=2)
²ÐÈ ËÖÙÓÌ ÔÖ x ÊØÈ ÝÖÜÓÌ
( ) = h(u) sin(u=u=2 2) ;
he u h u ( ) = f (x + u) + f (ux ÿ u ) 2f (x) ;
ÿ
( ) = p1 he(u) sin[(n + 1=2)u]du:

p
()
Sn x ÿ f x
0
·È ËÌÐ ÕÖÜÓÌ Ö ÛÐ ÛÖ ÛÌÒÌÜÛÈÐ Ö ÖÒÖÑÒÎ ØàÓÈ ÛÌÐ ÔÌÐ ÙÛÖ ÓÎËÌ Ô ÑÈÏà Ú n ! 1. °×Ö
ÛÐÚ Ü×ÖÏÌ ÙÌÐÚ ÛÖÜ ÏÌàØÎ ÓÈÛÖÚ ÙÜÔÈ ÊÌÛÈÐ Ö ÛÐ Î ()

he u ÌÐ ÔÈÐ ÙÜÔÌÞÎ Ú
*
ÙÛÖ ËÐÈ ÙÛÎÓÈ
[0; p] , ËÎÒÈËÎ j ()
he u M < 1, Ö×Ö ÛÌ ÐÙÞÜ ÌÐ
j
p
sin[( + 1 2) ] = M 1 cos[( n + 1=2)p]
p

he u
( ) sin[(n + 1 2) ]
= u du M n = u du
+ 1=2 0:
n
ÿ
!
0 0 n !1
°ØÈ
+1
X eimx
lim Sn (x) = f (x) ) f x( )= fm p :
2p
n!1
m = ÿ1
ÁÎÓÌÐ àÙÎ: °×Ö ÛÎÔ ×ÐÖ ×È Ôà È×Ö ËÌÐÕÎ ÙÜÔÌ×È ÊÌÛÈÐ ×àÚ Î ÙÌÐØÈ ÙÜÊÑÒÐ ÔÌÐ
ÙÛÎÔ f x () ÈÔ
(i) Î ()
f x ÌÐ ÔÈÐ ×ÌØÐÖËÐÑÎ ,
(ii) Î ( ) = f (x + u) + f (ux
h u
ÿ u ) 2f (x)
ÿ
ÌÐ ÔÈÐ ÙÜÔÌÞÎ Ú.
H Ü×Ö ÏÌÙÎ (ii) ÐÑÈÔÖ×ÖÐÌÐ ÛÈÐ ÊÐÈ ÛÐÚ ÌÕÎ Ú ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌÐÚ:
(È) °Ô Î ()
f x ÌÐ ÔÈÐ ×ÈØÈÊàÊÐ ÙÐÓÎ. ÂÖ ÛÌ ÙÛÈ ÙÎÓÌÐ È u 2 (0; p] Î h u () ÌÐ ÔÈÐ,
×ØÖÝÈÔà Ú, ÙÜÔÌÞÎ Ú ÑÈÐ ÊØÈ ÝÌÛÈÐ

( ) = f (x + uu)
h u
ÿ f x ( ) + f (x ÿ )
u ÿf x
u
:
()
ÁÛÖ ÙÎÓÌÐ Ö u =0 Ì ÞÖÜÓÌ
h (0) = df
dx
ÿ
df
dx
= 0:

( )= ()
f1 x ; x < xi
() = xi
(É) AÔ f x
()
f2 x ; x > xi
ÑÈÐ Ü×È ØÞÌÐ f0 x ÊÐÈ ÑÈ ÏÌ x 6 , ÖØÐ ÍÖÜÓÌ
( ) = 12 [f1(xi 0) + f2 (xi + 0)]:

f xi ÿ
*
´×ÌÐËÎ Î (u=2) sin(u=2) ÌÐ ÔÈÐ ÙÜÔÌÞÎ Ú ÙÛÖ [0; p] , ÈØÑÌÐ Î ÙÜÔÌ ÞÌÐÈ ÛÎÚ ()
h u ÙÛÖ [0; p] .
¿°À°ÀÂ¶»° ± 559
ÂÖ ÛÌ, ÊÐÈ u> 0 ÑÈÐ x ÑÖÔÛÈ ÙÛÈ ÙÎÓÌÐ È xi Ì ÞÖÜÓÌ
h u ( ) = f2(x + uu) ÿ f2 x( ) + f1 ( x ÿ ) ()
u ÿ f1 x
u
;
ËÎÒÈËÎ Î ()
h u ÌÐ ÔÈÐ ÙÜÔÌÞÎ Ú ÙÛÖ ËÐÈ ÙÛÎÓÈ (0; p] . ÁÛÖ ÙÎÓÌÐ Ö u =0 Ì ÞÖÜÓÌ
lim h(u) = f2 (x + 0) f1 (x 0):

u 0
!
0
ÿ
0
ÿ
»Ì È ÒÒÈ ÒÖ ÊÐÈ, ÖÐ Ü×ÖÏÌ ÙÌÐÚ ÛÖÜ ÏÌàØÎ ÓÈÛÖÚ ÌÐ ÔÈÐ ÐÙÖËÜ ÔÈÓÌÚ ÓÌ ÛÎ ÙÜÔÌ ÞÌÐÈ ÛÎÚ
()
h u . ÂÎÔ ÐËÐÖ ÛÎÛÈ ÈÜÛÎ ÛÎÚ ()
h u ÞØÎÙÐÓÖ×ÖÐÎ ÙÈÓÌ ÙÛÎÔ È×Ö ËÌÐÕÎ.
560 ²´¼¸¹´Ã»´¼° ¸³¸¾³¸°¼ÃÁ»°Â° - ´Ä°À»¾²´Á
¿°À°ÀÂ¶»° ²
²´¼¸¹´Ã»´¼° ¸³¸¾³¸°¼ÃÁ»°Â° - ´Ä°À»¾²´Á
ÁÛÖ ×ÈØÈ ØÛÎÓÈ ÈÜÛÖ ÏÈ ÈÙÞÖÒÎÏÖÜ ÓÌ ÓÌ ÛÈ ÊÌÔÐÑÌÜÓÌ ÔÈ ÐËÐÖËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ ×ÐÔÈ -
ÑàÔ Î ÛÌÒÌÙÛà Ô ×ÖÜ ËØÖÜÔ ÙÌ ×Ì×ÌØÈÙÓÌ ÔÖÜÚ ËÐÈÔÜÙÓÈÛÐÑÖÜ Ú Þà ØÖÜÚ. ¶ ÊÌÔÐ ÑÌÜ-
ÙÎ ÈÜÛÎ ÏÈ ×ÌÛÜ ÞÌÐ ËÜ Ö ÙÛÖ ÞÖÜÚ:
(i) ·È ÞØÎÙÐÓÌÜ ÙÌÐ ÙÛÎÔ È×Ö ËÌÐÕÎ ÛÎÚ ×ÒÎØÖ ÛÎÛÈÚ ÛàÔ ÐËÐÖËÐÈÔÜÙÓÈ ÛàÔ
ÑÈÔÖÔÐÑà Ô ×ÐÔÈ ÑàÔ, ËÎÒÈËÎ ÛÖÜ ÝÈÙÓÈÛÐÑÖÜ ÏÌàØÎ ÓÈÛÖÚ (·Ìà ØÎÓÈ 4,
´Ë. 6.2).
(ii) ·È ÓÈÚ Ì×ÐÛØÌ ßÌÐ ÔÈ ÈÔÈ ÊÖÜÓÌ, ÓÌ ÓÌÛÈÙÞÎÓÈÛÐÙÓÖ ÖÓÖÐÖ ÛÎÛÈÚ, Ì ÔÈ ËÖ-
ÏÌ ÔÛÈ ×Ð ÔÈÑÈ ÙÛÎÔ ÑÒÈÙÐÑÎ ÓÖØÝÎ Jordan.

²ÐÈ ÔÈ ×ÌÛÜ ÞÖÜÓÌ ÛÈ ×ÐÖ ×È Ôà, ÏÈ È×ÈÐÛÎÏÌÐ ÔÈ ÓÌÒÌÛÎ ÙÖÜÓÌ ÈÔÈÒÒÖÐ àÛÖÜÚ
Ü×Ö ÞàØÖÜÚ ÛÖÜ ÛÌÒÌÙÛÎ , ÑÈÐ ÐËÐÈÐ ÛÌØÈ ÛÖ ÓÎËÌÔÐÑÖ Þà

ØÖ ÑÈÐ ÛÖ Þà ØÖ ×ØÖÊÌÔÔÎ-
ÛÖ ØàÔ.
²1. »ÎËÌÔÐÑÖ Ú Þà ØÖÚ ÑÈÐ Þà ØÖÚ ÌÓÉÌ ÒÌÐÈÚ ÛÌÒÌÙÛÎ
¾ Þà ØÖÚ SN ×È Ôà ÙÛÖÔ Ö×ÖÐ Ö ËØÈ Ì ÔÈÚ ÛÌÒÌÙÛÎ Ú A ÒÌ ÊÌÛÈÐ ÑÈÐ ×ÌËÐ Ö ÖØÐÙÓÖÜ
(domain) ÛÖÜ A. ÂÖ ÙÜ ÔÖÒÖ ÛàÔ ËÐÈÔÜÙÓÈ ÛàÔ j g> ×ÖÜ Ì ÞÖÜÔ ÛÎÔ ÐËÐÖ ÛÎÛÈ
j g> =Af >

j , ÊÐÈ ÑÈ ×ÖÐÖ j f >2 SN , ÒÌ ÊÌÛÈÐ ÌÓÉÌ ÒÌÐÈ Î ×ÌËÐ Ö ÛÐÓà Ô (range) ÛÖÜ
ÛÌÒÌÙÛÎ A.
´ÔÈÚ Ü×Ö ÞàØÖÚ Sn ÛÖÜ Þà ØÖÜ SN (n < N ) ÒÌ ÊÌÛÈÐ ÈÔÈÒÒÖÐ àÛÖÚ Ü×Ö ÞàØÖÚ ÊÐÈ
Ì ÔÈÔ ÛÌÒÌÙÛÎ
*
A Ö ÛÈÔ
j f> 2 Sn ) Ajf > 2 Sn :
¿.Þ., ÛÖ ÙÜ ÔÖÒÖ ÛàÔ ÙÜÔÌÞà Ô ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌàÔ ()

f x , [a ]
x 2 ; b , È×ÖÛÌÒÌÐ Ì ÔÈÔ ÈÔÈÒ-
ÒÖÐ àÛÖ Ü×Ö ÞàØÖ ÛÖÜ ÛÌÒÌÙÛÎ K = ab k(x; y)dy ( )
k x; y ÙÜÔÌÞÎ Ú àÚ ×ØÖÚ x ÑÈÐ y,
ÈÔ
ÈÒÒÈ ËÌÔ È×ÖÛÌÒÌÐ ÈÔÈÒÒÖÐ àÛÖ Ü×Ö ÞàØÖ ÛÖÜ D d=dx. =

¾ÛÈÔ Ö ÛÌÒÌÙÛÎ Ú A ËÌÔ ÌÐ ÔÈÐ 1-1, Ü×È ØÞÖÜÔ ËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ j f > 2 SN ; j f > 6 , =0
ÛÌ ÛÖÐÈ à ÙÛÌ A j f > =0
. ÂÖ ÙÜ ÔÖÒÖ, N , ÛàÔ ËÐÈÔÜÙÓÈ ÛàÔ ÈÜÛà Ô, ×ØÖÝÈÔà Ú, È×Ö-
ÛÌÒÌÐ Ì ÔÈÔ ÈÔÈÒÒÖÐ àÛÖ Ü×Ö ÞàØÖ ÊÐÈ ÛÖÔ ÛÌÒÌÙÛÎ A, Ö Ö×ÖÐ ÖÚ ÖÔÖÓÈ ÍÌÛÈÐ ÓÎËÌÔÐ-
ÑÖ Ú Ü×ÖÞà ØÖÚ ÛÖÜ . ´×Ð ÙÎÚ, ÒÖ Êà ÛÎÚ ÊØÈÓÓÐÑÖ ÛÎÛÈÚ ÛÖÜ A, ÈÔ jf1 >2 N ÑÈÐ
jf2 >2 N ; A ajf1 >( +

b jf2 > )=0
, ËÎÒÈËÎ ÛÖ ËÐÈ ÔÜÙÓÈ a j f1 > +
b j f2 > ÈÔÎ ÑÌÐ
ÙÛÖÔ Ü×ÖÞàØÖ N . ´×ÐÙÎÚ, ÛÖ ÙÜÔÖÒÖ, R, ÛàÔ ËÐÈÔÜÙÓÈÛàÔ ÛÎÚ ÌÓÉÌÒÌÐÈÚ È×ÖÛÌÒÌÐ

Ì ÔÈÔ ÈÔÈÒÒÖÐ àÛÖ Ü×Ö ÞàØÖ ÛÖÜ A. ¿ØÈÊÓÈÛÐÑÈ , ÈÔ jf >2 R; Ajf >2 R (È×Ö ÛÖÔ
ÖØÐÙÓÖ ÛÖÜ R).
*
¿ÖÒÒÌ Ú ÝÖØÌ Ú ÒÌ ÓÌ àÚ ×ØÖÚ ÛÖÔ ÛÌÒÌÙÛÎ A Î ÛÖÜ ÛÌÒÌÙÛÎ A.
¿°À°ÀÂ¶»° ² 561
TÌ ÒÖÚ, ÛÖ ÓÎËÌÔÐÑÖ ËÐÈ ÔÜÙÓÈ ÑÈÏà Ú ÑÈÐ ÖÒÖ ÑÒÎØÖÚ Ö Þà ØÖÚ SN È×ÖÛÌÒÖÜ Ô
ÛÌÛØÐÓÓÌ ÔÖÜÚ ÈÔÈÒÒÖÐ àÛÖÜÚ Ü×Ö ÞàØÖÜÚ ÛÖÜ A.

AÔ Î ËÐÈ ÙÛÈÙÎ ÛÖÜ Þà ØÖÜ R ÌÐ ÔÈÐ r , ÛÖ ÛÌ Ü×È ØÞÖÜÔ r ËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ ÛÖÜ Þà ØÖÜ
SN , ÛÈ jx1 >; jx2 >; :::; jxr >, Û Ì Û Ö Ð È à ÙÛÌ ÛÈ Ë Ð È Ô Ü Ù Ó È Û È
Ajx1 >; Ajx2 >; :::; Ajxr > È × Ö Û Ì Ò Ö Ü Ô Ó Ð È É È Ù Î Û Ö Ü R. Â È Ë Ð È Ô Ü Ù Ó È Û È

jx1 >; jx2 >; :::; jxr > ÑÈÒÖÜ ÔÛÈÐ ×ØÖÊÌÔÔÎ ÛÖØÌÚ ÊÐÈ ÛÖÔ Ü×Ö ÞàØÖ R. ´ÔÈ ÛÌ ÛÖÐÖ
ÙÜ ÔÖÒÖ ×ØÖÊÌÔÔÎÛÖ ØàÔ ÏÈ ÙÜÓÉÖÒÐ ÍÌÛÈÐ ÓÌ P . ÂÈ r ÛÌ ÛÖÐÈ ËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ ËÌÔ È×ÖÛÌ-
ÒÖÜ Ô ÈÔÈÊÑÈÙÛÐÑÈ Ì ÔÈÔ ÈÔÈÒÒÖÐ àÛÖ Ü×Ö ÞàØÖ ÊÐÈ ÛÖÔ ÛÌÒÌÙÛÎ A.
·Ìà ØÎÓÈ ²1: ÂÈ ÉÈÙÐÑÈ ËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ ÛÖÜ ÓÎËÌÔÐÑÖÜ Þà

ØÖÜ N ÑÈÐ Ì ÔÈ Ö×ÖÐÖËÎ -
×ÖÛÌ ÙÜ ÙÛÎÓÈ ×ØÖÊÌÔÔÎÛÖ ØàÔ ÑÈÒÜ ×ÛÖÜÔ ×ÒÎ ØàÚ (span) ÛÖ Þà ØÖ SN .

ÂÖ ÏÌà ØÎÓÈ ÒÌ ÌÐ ×àÚ ÈÔ ÛÈ j xi >; i =1 2
; ; :::; n; È×ÖÛÌÒÖÜ Ô ÓÐÈ ÉÈ ÙÎ ÊÐÈ ÛÖ
ÓÎËÌÔÐÑÖ Þà ØÖ N ÑÈÐ ÛÈ ËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ jxn+i >; i =1 2
; ; :::; r , È×ÖÛÌÒÖÜ Ô ÓÐÈ ÉÈ ÙÎ
ÛÖÜ Þà ØÖÜ R, ÛÖ ÛÌ r= N ÿ n. ´×Ð×ÒÌ ÖÔ, ÈÔ jf >2 SN ÛÖ ÛÌ
X
N
j f> = ai jxi >;
i=1
ËÎÒÈËÎ ÓÐÈ ÉÈ ÙÎ ÊÐÈ ÛÖ Þà ØÖ SN ÉØÐ ÙÑÌÛÈÐ ÈÔ ÑÈÏÖØÐÙÛÌÐ ÓÐÈ ÉÈ ÙÎ ÊÐÈ ÛÖÜÚ
Þà ØÖÜÚ N ÑÈÐ R. ÁÜÔÎ ÏàÚ ÈÜÛÖ ÊØÈ ÝÌÛÈÐ ÑÈÐ àÚ ÌÕÎ Ú:
SN = N 8 R:
A×Ö ËÌÐÕÎ: ´ÙÛà Ö ÛÐ N ÌÐ ÔÈÐ Î ËÐÈ ÙÛÈÙÎ ÛÖÜ SN ÑÈÐn ÑÈÐ r ÖÐ ËÐÈÙÛÈ ÙÌÐÚ ÛàÔ N
8 9
ÑÈÐ R. ¿Øà ÛÈ-×Øà ÛÈ, ÏÈ ËÌÐ ÕÖÜÓÌ Ö ÛÐ N =n+r . °Ô jxi >; i=1 2
; ; ::: ; n ÌÐ ÔÈÐ
ÓÐÈ ÉÈ ÙÎ ÊÐÈ ÛÖ Þà ØÖ N , ÛÎ ÙÜÓ×ÒÎØà ÔÖÜÓÌ ÓÌ ÛÈ ËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ jxn+1 >; :::; jxN >,
à ÙÛÌ ÔÈ ×È ØÖÜÓÌ ÓÐÈ ÉÈ ÙÎ ÊÐÈ ÛÖ Þà ØÖ SN . ·È ËÌÐ ÕÖÜÓÌ Ö ÛÐ ÛÈ ËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ
Ajxn+1 >; Ajxn+2 >; :::; AjxN >
È×ÖÛÌÒÖÜ Ô ÓÐÈ ÉÈ ÙÎ ÊÐÈ ÛÖ Þà ØÖ ÌÓÉÌ ÒÌÐÈÚ, R, ÛÖÜ A.

¿ÈØÈÛÎØÖÜ ÓÌ Ö ÛÐ ÈÔ j x > 2 SN ÛÖ ÛÌ
X
N X
N
Ajx > =A ai jxi >= ai Ajxi >;
=1
i = +1
i n
ËÎÒÈËÎ ÛÈ ËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ Ajxi >; i = n + 1; n + 2; :::; N , ÑÈÒÜ ×ÛÖÜÔ ÛÖ Þà ØÖ. ¿ÈØÈ-
ÛÎØÖÜ ÓÌ Ûà ØÈ Ö ÛÐ ÈÔ
an+1 Ajxn+1 > +an+2 Ajxn+2 > +::: + aN AjxN >= 0; (ÿ:1)
562 ²´¼¸¹´Ã»´¼° ¸³¸¾³¸°¼ÃÁ»°Â° - ´Ä°À»¾²´Á
A (an+1 xn+1 > +an+2 xn+2 > +::: + aN xN >) = 0:

j j j
TÖÜ ÛÖ ÙÎÓÈÐ ÔÌÐ Ö ÛÐ:
(i) an+1 j xn+1 > + an+2 j xn+2 > +::: + aN j xN > = 0 Î

(ii) (an+1 j xn+1 > + an+2 j xn+2 > +::: + aN j xN >) 2 N :
¶ ×ÌØÐ ×ÛàÙÎ Ö ÓàÚ (ii) È×ÖÑÒÌÐ ÌÛÈÐ, ÑÈÏÖ ÙÖÔ ÛÈ ËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ j xi >; i = 1; 2; :::; N ,
ÌÐ ÔÈÐ Ö ÒÈ ÊØÈÓÓÐÑÈ ÈÔÌÕÈ ØÛÎÛÈ. ÁÜÔÌ×à Ú, ai = 0; i = n + 1; n + 2; :::; N . »Ì È ÒÒÈ
ÒÖ ÊÐÈ, Î (².1) ÐÙÞÜ ÌÐ ÓÖ ÔÖ Ö ÛÈÔ ÖÐ ÙÜÔÛÌÒÌÙÛÌ Ú ÓÎËÌÔÐ ÍÖÔÛÈÐ. °ÜÛÖ ÙÎÓÈÐ ÔÌÐ Ö ÛÐ ÛÈ
ËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ A jxi > ÌÐ ÔÈÐ ÊØÈÓÓÐÑÈ ÈÔÌÕÈ ØÛÎÛÈ ÑÈÐ, ÌÝÖ ÙÖÔ ÑÈÒÜ ×ÛÖÜÔ ÛÖÔ R,
È×ÖÛÌÒÖÜ Ô ÓÐÈ ÉÈ ÙÎ ÊÐÈ ÛÖÔ R. ÁÜÔÌ×à Ú, Î ËÐÈ ÙÛÈÙÎ ÛÖÜ R ÌÐ ÔÈÐ N ÿ n. °ÜÛÖ
ÙÎÓÈÐ ÔÌÐ Ö ÛÐ ÑÈÐ r8 = N ÿ n. 9

´ÙÛà ÒÖÐ×Ö Ô j xn+i >; i = 1; 2; :::; N ÿ n ÓÐÈ ÉÈ ÙÎ ÊÐÈ ÛÖ Þà ØÖ R. ÂÖ ÛÌ, ÛÈ
j x n+ i > ËÌÔ ÈÔÎ ÑÖÜÔ ÙÛÖ Þà ØÖ N , ËÎÒÈËÎ ÌÐ ÔÈÐ ÊØÈÓÓÐÑÈ ÈÔÌÕÈ ØÛÎÛÈ È×Ö ÛÈ n
ÉÈÙÐÑÈ ËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ ÛÖÜ Þà ØÖÜ N . ÁÜÔÌ×à Ú, ÛÈ N ÈÜÛÈ ËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ (N ÿ n ÉÈÙÐÑÈ
ËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ ÛÖÜ Þà ØÖÜ R ÑÈÐ ÛÈ n ÉÈÙÐÑÈ ËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ ÛÖÜ Þà ØÖÜ N ) ÌÐ ÔÈÐ ÊØÈÓÓÐ-
ÑÈ ÈÔÌÕÈ ØÛÎÛÈ, ËÎÒÈËÎ ÙÜÊÑØÖÛÖÜ Ô ÓÐÈ ÉÈ ÙÎ ÊÐÈ ÛÖ Þà ØÖ SN .
²2. ²ÌÔÐÑÌÜÓÌ ÔÈ ÐËÐÖËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ
´ÔÈ ËÐÈ ÔÜÙÓÈ j x >2 SN ÒÌ ÊÌÛÈÐ ÐËÐÖËÐÈ ÔÜÙÓÈ ÛÖÜ ÛÌÒÌÙÛÎ A ÈÔ
(A ÿ lI ) j x >= 0 ; (ÿ:2a)
Ö ×ÖÜ I Ö ÛÈÜÛÖÛÐÑÖ Ú ÛÌÒÌÙÛÎ Ú ÑÈÐ l ÈØÐÏÓÖ Ú (ÐËÐÖÛÐÓÎ ). ¹ÈÛ' Ì×Ì ÑÛÈÙÎ, ÏÈ ÒÌ ÓÌ Ö ÛÐ
Ì ÔÈ ËÐÈ ÔÜÙÓÈ j x> 2 SN ÌÐ ÔÈÐ ÊÌÔÐÑÌÜÓÌ ÔÖ ÐËÐÖËÐÈ ÔÜÙÓÈ ÛÈ ÕÎÚ k, k ÈÑÌ ØÈÐÖÚ
(k > 1) , SN ÌÔÖ Ú ÛÌÒÌÙÛÎ A, ÛÖ Ö×ÖÐ Ö ÈÔÛÐÙÛÖÐÞÌÐ ÙÛÎÔ ÐËÐÖÛÐÓÎ l, ÈÔ

(A ÿ lI )k jx >= 0; (A ÿ lI )k 1 jx >6= 0:
ÿ
(ÿ:2b)
¾ ÈØÐÏÓÖ Ú l ÏÈ ÒÌ ÊÌÛÈÐ ÊÌÔÐÑÌÜÓÌ ÔÎ ÐËÐÖÛÐÓÎ . °×Ö ÛÈ ×ÐÖ ×È Ôà ÝÈÐ ÔÌÛÈÐ Ö ÛÐ Î
(².2a) È×ÖÛÌÒÌÐ ÓÌØÐÑÎ ×ØÐ ×ÛàÙÎ ÛÎÚ (².2b) ÊÐÈ k =1 , ËÎÒÈËÎ ÛÈ ÙÜÔÎÏÐÙÓÌ ÔÈ
ÐËÐÖËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ Ó×ÖØÖÜ Ô ÔÈ ÏÌàØÎÏÖÜ Ô àÚ ÊÌÔÐÑÌÜÓÌ ÔÈ ÐËÐÖËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ ÛÈ ÕÎÚ
k =1 .
ÇÚ Ì×ÌÕÎ ÊÎÙÎ ÏÈ ÏÌàØÎ ÙÖÜÓÌ ÛÖ ¿ÈØÈ ËÌÐÊÓÈ 3 ÛÖÜ ´Ë. 6.1. ÂÖ ÛÌ

(a) = 10 1 :
A $
1
ÁÛÎÔ ×ÌØÐ ×ÛàÙÎ ÈÜÛÎ ÛÖ ËÐÈ ÔÜÙÓÈ

f1 > = 1
j
0
¿°À°ÀÂ¶»° ² 563
ÌÐ ÔÈÐ ÊÌÔÐÑÌÜÓÌ ÔÖ ÐËÐÖËÐÈ ÔÜÙÓÈ ÛÈ ÕÎÚ =1

k , ÓÌ ÐËÐÖÛÐÓÎ l = 1. ÂÖ ËÐÈ ÔÜÙÓÈ

f2 = 01
ÌÐ ÔÈÐ ÊÌÔÐÑÌÜÓÌ ÔÖ ÐËÐÖËÐÈ ÔÜÙÓÈ ÛÈ ÕÎÚ 2, ÓÌ ÛÎÔ Ð ËÐÈ ÐËÐÖÛÐÓÎ . ¿ØÈÊÓÈÛÐÑÈ ,

[(a) ÿ (e)]2 0 = [(a) (e)] 1 = 0;
1 ÿ
0

[(a) (e)] 1 = 10 = 0:
ÿ
0 6
°ÕÐ ÍÌÐ ÔÈ ×ÈØÈÛÎØÎÏÌÐ Ö ÛÐ ÛÈ ËÜ Ö ÊÌÔÐÑÌÜÓÌ ÔÈ ËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ j f1 > ÑÈÐ jf2 > È×ÖÛÌ-
ÒÖÜ Ô ÓÐÈ ÉÈ ÙÎ ÊÐÈ ÛÖ ËÐËÐÈ ÙÛÈÛÖ Þà ØÖ ÙÛÖÔ Ö×ÖÐ Ö ÖØÐ ÙÛÎÑÌ Ö ×Ð ÔÈÑÈÚ ( ). (´Ôà , a
ÑÈÏà Ú ÌÐ ËÈÓÌ ÙÛÖ KÌÝ. 6, ÛÈ ÙÜÔÎÏÐÙÓÌ ÔÈ ÐËÐÖËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ È×ÖÛÌÒÖÜ Ô ÓÐÈ ÉÈ ÙÎ
Ö ÛÈÔ Ö ×Ð ÔÈÑÈÚ ÌÐ ÔÈÐ ÑÈÔÖÔÐÑÖ Ú.) ·È ËÖÜ ÓÌ, ×ÐÖ ÑÈ Ûà, Ö ÛÐ ÛÖ ÙÜÓ×Ì ØÈÙÓÈ ÈÜÛÖ ÏÈ
ÊÌÔÐÑÌÜÛÌÐ ÙÛÎÔ ×ÌØÐ ×ÛàÙÎ ÛÜÞÖ ÔÛÈ ×Ð ÔÈÑÈ.
ÁÎÓÌÐ àÙÎ: ÁÌ ÓÐÈ ÐËÐÖÛÐÓÎ l Ó×ÖØÖÜ Ô ÔÈ ÈÔÛÐÙÛÖÐÞÖÜ Ô ×ÌØÐÙÙÖ ÛÌØÈ È×Ö Ì ÔÈ

ÊÌÔÐÑÌÜÓÌ ÔÈ ÐËÐÖËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ, ÛÎÚ Ð ËÐÈÚ Î ËÐÈÝÖØÌÛÐÑÎ Ú ÛÈ ÕÎÚ. ÁÜÔÌ×à Ú, ÈÔÛÐ ÊÐÈ ÛÖ
ÙÜÓÉÖÒÐÙÓÖ j x> ÊÐÈ ÛÈ ÐËÐÖËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ ÏÈ ÞØÎÙÐÓÖ×ÖÐÖÜ ÓÌ, ÊÐÈ ÓÌÊÈÒÜ ÛÌØÎ ÙÈ-
ÝÎ ÔÌÐÈ, ÛÖÜÚ ËÌÐ ÑÛÌÚ k; l, x > $ j l; k > .

ÑÈÐ ÏÈ ÊØÈ ÝÖÜÓÌ j
°Ô Ûà 1
ØÈ Ì ÔÈ ÐËÐÖËÐÈ ÔÜÙÓÈ ÛÈ ÕÎÚ k, ÓÌ k > , ÌÐ ÔÈÐ ÊÔàÙÛÖ , È×Ö ÈÜÛÖ Ó×ÖØÖÜ ÓÌ
ÔÈ ×È ØÖÜÓÌ ÑÈÐ È ÒÒÈ ÊÌÔÐÑÌÜÓÌ ÔÈ ÐËÐÖËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ ÛÎÚ Ð ËÐÈÚ ÐËÐÖÛÐÓÎ Ú, ÓÌ Ùà ÛÎÚ
ÙÞÌ ÙÎÚ
j b >= (A ÿ lI )k j jl; k >;

ÿ
j = 1; 2; ::: ; k 1:
ÿ
(A ÿ lI )j jb >= (A ÿ lI )k jl; k >= 0:

ÂÖ ËÐÈ ÔÜÙÓÈ j b > ÌÐ ÔÈÐ ÛÈ ÕÎÚ j, ÑÈÏÖ ÙÖÔ
(A ÿ lI )j 1 jb >= (A ÿ lI )k 1 jl; k >6= 0;
ÿ ÿ
ËÎÒÈËÎ j b > $ jl; j >, Ö ×ÖÜ

j l; j >= (A ÿ lI )k j jl; k >;
ÿ
j = 1; 2; ::: ; k 1:
ÿ (ÿ:3)
¶ ÌÕÐ ÙàÙÎ (².3) ÊÌÔÔÈ ÌÐ ÓÐÈ ÈÒÜÙÐ ËÈ (chain) ÊÌÔÐÑÌÜÓÌ ÔàÔ ÐËÐÖËÐÈÔÜÙÓÈ ÛàÔ. ÁÛÖ
×ÐÖ ×È Ôà ×ÈØÈ ËÌÐÊÓÈ Ì ÞÖÜÓÌ

564 ²´¼¸¹´Ã»´¼° ¸³¸¾³¸°¼ÃÁ»°Â° - ´Ä°À»¾²´Á
1; 2 > = f2 >
j j (ÛÈ ÕÎÚ k = 2 me l = 1 ),
j 1; 1 > = [(a) l(e)] 1; 2 > =

ÿ j j f1 > (ÛÈ ÕÎÚk=1 me l = 1).
¶ ×ÐÖ ×È Ôà ÓÌ ÏÖËÖÚ ÓÈÚ Ì×ÐÛØÌ ×ÌÐ È×Ö Ì ÔÈ ÐËÐÖËÐÈ ÔÜÙÓÈ ÛÈ ÕÎÚ k ÔÈ ×È ØÖÜÓÌ
È ÒÒÖ, ÓÐÑØÖ ÛÌØÎÚ ÛÈ ÕÎÚ. ÂÖ ÌØà ÛÎÓÈ ×ÖÜ ÊÌÔÔÐÌ ÛÈÐ ÌÐ ÔÈÐ: ÂÈ ÊÌÔÐÑÌÜÓÌ ÔÈ ÈÜÛÈ
ÐËÐÖËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ ÌÐ ÔÈÐ ÊØÈÓÓÐÑÈ ÈÔÌÕÈ ØÛÎÛÈ ÓÌÛÈÕÜ ÛÖÜÚ;
·Ìà ØÎÓÈ ²2: ¸ËÐÖËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ ËÐÈÝÖØÌÛÐÑÎ Ú ÛÈ ÕÎÚ ×ÖÜ ÈÔÛÐÙÛÖÐÞÖÜ Ô ÙÛÎÔ Ð ËÐÈ

ÐËÐÖÛÐÓÎ ÌÐ ÔÈÐ ÊØÈÓÓÐÑÈ ÈÔÌÕÈ ØÛÎÛÈ ÓÌÛÈÕÜ ÛÖÜÚ.
¿ØÈÊÓÈÛÐÑÈ , ÈÚ ÏÌàØÎ ÙÖÜÓÌ L ÛÌ ÛÖÐÈ ÐËÐÖËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ,
j l; 1 >; jl; 2 >; :::; jl; L >; L> : 1

´ÙÛà Ö ÛÐ
X
L
aj jl; j >= 0: (ÿ:4a)
j =1
ÂÖ ÛÌ
X L
(A ÿ lI )L 1 aj jl; j >= 0
ÿ
Î (ÿ:4b)
j =1
a1 (A ÿ lI )L 1 jl; 1 > +::: + aL 1 (A ÿ lI )L 1 jl; L ÿ 1 > +aL (A ÿ lI )L 1 jl; L >= 0:
ÿ
ÿ
ÿ ÿ
°ÒÒÈ (A ÿ lI )L 1 jl; L >6= 0

ÿ
ÑÈÐ (A ÿ l I ) L 1 j l; j >= 0 ;
ÿ
j = 1; 2; ::: ; L 1
ÿ . ÁÜÔÌ-
×à Ú, Î (².4b) ÊÐ ÔÌÛÈÐ
aL (A ÿ lI )L 1 jl; L >= 0 ) aL = 0:
ÿ
ÔÛÈÚ Ûà
³Øà ØÈ ÙÛÎ (².4a) ÓÌ lI )L 2 , ÑÈÛÈ ÛÖÔ Ð ËÐÖ ÛØÖ ×Ö ÉØÐ ÙÑÖÜÓÌ aL 1 = 0
(A ÿ
ÿ
Î (².4a) ÙÜÔÌ×È ÊÌÛÈÐ aj = 0, j = 1; 2; ::: ; L, ÑÈÐ ÛÖ ÏÌà

ÿ
Ñ.Ö.Ñ., ËÎÒÈËÎ ØÎÓÈ È×ÖËÌÐ -
ÞÛÎÑÌ.
ÇÚ È ÓÌÙÎ ÙÜÔÌ ×ÌÐÈ ÛÖÜ ÏÌàØÎ ÓÈÛÖÚ ÈÜÛÖÜ , Î ÛÈ ÕÎ ÌÔÖ Ú ÊÌÔÐÑÌÜÓÌ ÔÖÜ ÐËÐÖËÐÈ-
ÔÜ ÙÓÈÛÖÚ ÌÐ ÔÈÐ, ÈÔÈÊÑÈÙÛÐÑÈ , ÛÖ ×ÖÒÜ Ð ÙÎ ÓÌ ÛÎ ËÐÈ ÙÛÈÙÎ ÛÖÜ ËÐÈÔÜÙÓÈÛÐÑÖÜ
Þà ØÖÜ SN , ËÎÒÈËÎ k N. (³ÐÈÝÖØÌÛÐÑÈ ÏÈ ÌÐ ÞÈÓÌ k>N ÊØÈÓÓÐÑÈ ÈÔÌÕÈ ØÛÎÛÈ
ËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ, ×ØÈ ÊÓÈ È ÛÖ×Ö.)
·Ìà ØÎÓÈ ²3: ²ÌÔÐÑÌÜÓÌ ÔÈ ÐËÐÖËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ ×ÖÜ ÈÔÛÐÙÛÖÐÞÖÜ Ô ÙÌ ËÐÈÝÖØÌÛÐÑÌ Ú

ÐËÐÖÛÐÓÌ Ú ÌÐ ÔÈÐ ÊØÈÓÓÐÑÈ ÈÔÌÕÈ ØÛÎÛÈ ÓÌÛÈÕÜ ÛÖÜÚ.
´ÙÛà l1 ÑÈÐ l2 ËÜ Ö ÐËÐÖÛÐÓÌ Ú, ÑÈÐ jl1 ; k1 > ÑÈÐ jl2 ; k2 > ÛÈ ÈÔÛÐ ÙÛÖÐÞÈ ÊÌÔÐÑÌÜ-
ÓÌ ÔÈ ÐËÐÖËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ, ÓÌ ÛÈ ÕÌÐÚ k1 ÑÈÐ k2 ÈÔÛÐ ÙÛÖÐÞÈ, ËÎÒÈËÎ
¿°À°ÀÂ¶»° ² 565
(A ÿ l1 I )k1 jl1 ; k1 >= 0; (A ÿ l2 I )k2 jl2 ; k2 >= 0;
(A ÿ l1 I )k1 1 jl1 ; k1 >6= 0;

ÿ
(A ÿ l2 I )k2 1 jl2 ; k2 >6= 0:
ÿ
·ÌàØÖÜ ÓÌ ÛÎ ÙÞÌ ÙÎ
a1 jl1 ; k1 > + a2 jl2 ; k2 >= 0: (ÿ:5)

´ÙÛà Ö ÛÐ k1 k2 . °Ô a2 = 0 ) a1 = 0 ÑÈÐ ÛÖ ÏÌà ØÎÓÈ È×ÖËÌÐ ÞÛÎÑÌ.
´ÙÛà ÒÖÐ×Ö Ô Ö ÛÐ a2 6= 0. ³Øà ÔÛÈÚ ÙÛÎÔ (².5) ÓÌ (A ÿ l1 I )k1 , ×ÈÐ ØÔÖÜÓÌ
a1 (A ÿ l1 I )k1 jl1 ; k1 > +a2 (A ÿ lI )k1 jl2 ; k2 >= 0 Î
a2 (A ÿ l1 I )k1 jl2 ; k2 >= 0:

°Ô a2 6= 0, ÏÈ ×ØÌ ×ÌÐ
2 3k1
(A ÿ l1 I )k1 jl2 ; k2 >= 0 Î A ÿ l2 I + (l 2 ÿ l1 ) I j l2 ; k2 >= 0
Î
k1
X k1
j
[(l2 ÿ l 1 ) I ] j ( A ÿ l 2 I ) k1 j j l 2 ; k 2 > = 0 :
ÿ
j =1
ÅØÎÙÐÓÖ×ÖÐà ÔÛÈÚ ÛÎÔ (².3) ÑÈÐ ×ÈØÈÛÎØà ÔÛÈÚ Ö ÛÐ I j j l2 ; k 2 > = j l2 ; k 2 > ÑÈÐ
(A ÿ l2 I ) jl2 ; k2 >= 0; n k2 , ÉØÐ ÙÑÖÜÓÌ Ö ÛÐ

n
k2
X
cj jl2 ; j > = 0; cj = k1
j
( l2 ÿ l1 ) j :
j =1
´×ÌÐËÎ Ö ÓàÚ cj =0
6 , Î ×ÐÖ ×È Ôà ÌÕÐ ÙàÙÎ Ì ØÞÌÛÈÐ ÙÌ ÈÔÛÐ ÝÈÙÎ ÓÌ ÛÎ ÊØÈÓÓÐÑÎ
ÈÔÌÕÈØÛÎÙÐ È ÛàÔ j l2 ; j >; j = 1; 2; :::; k2 , ÛÎÔ Ö×ÖÐ È È×ÖËÌÐ ÕÈÓÌ ×ÐÖ ×È Ôà. °ØÈ,
ÈÔÈÊÑÈÙÛÐÑÈ , a2 = 0 ÑÈÐ ÛÖ ÏÌà ØÎÓÈ È×ÖËÌÐ ÞÛÎÑÌ.

ÁÜ ÓÝàÔÈ ÓÌ ÛÈ ×ÐÖ ×È Ôà, ÏÈ Ó×ÖØÖÜ ÙÌ ÑÈÔÌÐ Ú ÔÈ ÔÖÓÐ ÙÌÐ Ö ÛÐ ÛÈ ÊÌÔÐÑÌÜÓÌ ÔÈ
ÐËÐÖËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ ÌÐ ÔÈÐ ÊØÈÓÓÐÑÈ ÈÔÌÕÈ ØÛÎÛÈ. °ÛÜÞà Ú Ö ÓàÚ, ÌÐ ÔÈÐ ËÜÔÈÛÖ Ô ÔÈ ×È-
ØÖÜÙÐÈÙÛÌÐ Î ×ÌØÐ ×ÛàÙÎ ËÜ Ö ÊÌÔÐÑÌÜÓÌ ÔàÔ ÐËÐÖËÐÈÔÜÙÓÈ ÛàÔ ÛÎÚ ÈÜÛÎ Ú ÛÈ ÕÎÚ ×ÖÜ
ÈÔÛÐÙÛÖÐÞÖÜ Ô ÙÛÎÔ Ð ËÐÈ ÐËÐÖÛÐÓÎ . ÂÖ ·Ìà ØÎÓÈ ²2 ËÌÔ ÌÕÈÙÝÈÒÐ ÍÌÐ Ö ÛÐ ÛÌ ÛÖÐÈ
ÊÌÔÐÑÌÜÓÌ ÔÈ ÐËÐÖËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ ÌÐ ÔÈÐ ÊØÈÓÓÐÑÈ ÈÔÌÕÈ ØÛÎÛÈ. °ÜÛÖ Ó×ÖØÌÐ ÔÈ ÙÜÓÉÈÐ -
ÔÌÐ ÈØÑÌÛÈ ÙÜÞÔÈ , ËÐÖ ÛÐ, ÑÐ ÈÔ ÈÑÖ ÓÎ ÕÌÑÐÔÎ ÙÖÜÓÌ È×Ö ËÜ Ö ËÐÈÝÖØÌÛÐÑÈ ÊÌÔÐÑÌÜ-
ÓÌ ÔÈ ÐËÐÖËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ, j l; k 1 > ÑÈÐ j l; k2 >; k1 6= k2 , ÌÐ ÔÈÐ ËÜÔÈÛÖ Ô ÔÈ ×È ØÖÜÓÌ
ÊÌÔÐÑÌÜÓÌ ÔÈ ËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ ÛÎÚ Ð ËÐÈÚ ÛÈ ÕÎÚ, ÓÌ Ùà ÛÎÚ ÌÕÐ ÙàÙÎ (².3).

566 ²´¼¸¹´Ã»´¼° ¸³¸¾³¸°¼ÃÁ»°Â° - ´Ä°À»¾²´Á
·ÌàØÖÜ ÓÌ Ûà ØÈ ÛÖ ÙÜ ÔÖÒÖ ÛàÔ ËÐÈÔÜÙÓÈ ÛàÔ j x> 2 SN , ÛÌ ÛÖÐÈ à ÙÛÌ ÔÈ ÐÙÞÜ ÌÐ
(A ÿ lI ) n j x >= 0 ; n> 0 ÈÑÌ ØÈÐÖÚ. (ÿ:6)

ÂÖ ÙÜ ÔÖÒÖ ÈÜÛÖ È×ÖÛÌÒÌÐ Ì ÔÈÔ Ü×Ö ÞàØÖ ÛÖÜ SN ÑÈÐ ×ÌØÐÒÈÓÉÈ ÔÌÐ Ö ÒÈ ÛÈ ÊÌÔÐÑÌÜ-
ÓÌ ÔÈ ÐËÐÖËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ ×ÖÜ ÈÔÛÐÙÛÖÐÞÖÜ Ô ÙÛÎÔ ÐËÐÖÛÐÓÎ l.

¿ØÈÊÓÈÛÐÑÈ , Ì ÙÛà j x 1 >2 S N ÑÈÐ j x2 > 2 S N , à ÙÛÌ
(A ÿ l I ) n1 j x 1 > = 0 ; (A ÿ l I ) n2 j x 2 > = 0 :
ÂÖ ÛÌ, ÈÔ n = max(n1; n2 ) , Ì ÞÖÜÓÌ
(A ÿ lI )n (a1 jx1 > +a2 jx2 >) = 0:

O Þà ØÖÚ ÈÜÛÖ Ú ÒÌ ÊÌÛÈÐ ÊÌÔÐÑÌÜÓÌ ÔÖÚ ÓÎËÌÔÐÑÖ Ú Þà ØÖÚ (generalized null space) ÛÖÜ
ÛÌÒÌÙÛÎ
*
A ÿ lI ÑÈÐ ÙÜÓÉÖÒÐ ÍÌÛÈÐ ÓÌ N Î , ÈÑØÐÉÌ ÙÛÌØÈ, N ( l) . ¿ÖÒÒÌ Ú ÝÖØÌ Ú ÏÈ
ÒÌ ÓÌ Ö ÛÐ Ö ÛÌÒÌÙÛÎ Ú (A ÿ lI ) n

ûÑÈÛÈÙÛØÌ ÝÌÐý ÛÖ Þà ØÖ N ( l) .
¿ÈØÈÛÎØÖÜ ÓÌ, Ûà ØÈ, Ö ÛÐ Ö N ( l) È×ÖÛÌÒÌÐ Ì ÔÈÔ ÈÔÈÒÒÖÐ àÛÖ Ü×Ö ÞàØÖ ÛÖÜ A,

ÑÈÏÖ ÙÖÔ
(A ÿ lI )n Ajx >= A(A ÿ lI )n jx >= 0;

ËÎÒÈËÎ A jx > 2 N ( l) : ´ÙÛà Ûà ØÈ Ö ÛÐ Ö ÛÌÒÌÙÛÎ Ú ËØÈ ÙÌ Ì ÔÈ ËÐÈÔÜÙÓÈÛÐÑÖ Þà ØÖ
×Ì×ÌØÈÙÓÌ ÔàÔ ËÐÈÙÛÈ ÙÌàÔ, Ö×Ö ÛÌ ÑÈÐ ÏÈ ÈÔÈ×ÈØÐÙÛÈ ÔÌÛÈÐ È×Ö Ì ÔÈÔ ×Ð ÔÈÑÈ ( ). °Ô a

Î ÉÈ ÙÎ ËÐÈÒÌÞÛÌÐ à ÙÛÌ ÛÈ ×Øà ÛÈ ËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ ÔÈ È×ÖÛÌÒÖÜ Ô ÓÐÈ ÉÈ ÙÎ ÙÛÖ ÊÌÔÐÑÌÜ-
ÓÌ ÔÖ ÓÎËÌÔÐÑÖ Þà ØÖ, N ( l) a

, ÛÖ ÛÌ Ö ×Ð ÔÈÑÈÚ ( ) ÏÈ Ì ÞÌÐ ÛÎ ÓÖØÝÎ

( bl ) ( bl ) 0
0 (gl ) :
¾ØÐÙÓÖ Ú: ¾ ËÌÐ ÑÛÎÚ n ÓÐÈÚ ÐËÐÖÛÐÓÎ Ú l ÌÔÖ Ú ÛÌÒÌÙÛÎ A ÌÐ ÔÈÐ Ö ÓÐÑØÖ ÛÌØÖÚ
ÏÌÛÐÑÖ Ú ÈÑÌ ØÈÐÖÚ ÛÌ ÛÖÐÖÚ à ÙÛÌ
(A ÿ lI ) n j x > = 0 ÊÐÈ ÑÈ ÏÌ j x> 2 N ( l) : (ÿ:7)

ÂÖ ÙÜ ÔÖÒÖ ÛàÔ ËÐÈÔÜÙÓÈ ÛàÔ ×ÖÜ Ó×ÖØÖÜ Ô ÔÈ ÌÑÝØÈÙÛÖÜ Ô àÚ
(A ÿ lI )m jx >; j x> 2 SN ; m n;
ÒÌ ÊÌÛÈÐ ÊÌÔÐÑÌÜÓÌ ÔÎ ÌÓÉÌ ÒÌÐÈ (range) ÛÖÜ ÛÌÒÌÙÛÎ A ÿ lI ÑÈÐ ×ÈØÐÙÛÈ ÔÌÛÈÐ àÚ
M (l )
.
*
¿ÖÒÒÖÐ ÙÜÊÊØÈÝÌÐ Ú ÛÖÔ ÖÔÖÓÈ ÍÖÜÔ ÊÌÔÐÑÌÜÓÌ ÔÖ ÓÎËÌÔÐÑÖ Þà ØÖ ÛÖÜ A ×ÖÜ ÈÔÛÐÙÛÖÐÞÌÐ ÙÛÎÔ ÐËÐÖÛÐÓÎ l.
¿°À°ÀÂ¶»° ² 567
¿ÈØÈÛÎØÖÜ ÓÌ Ö ÛÐ ÛÖ ÙÜ ÔÖÒÖ M ( l) ÌÐ ÔÈÐ Ì ÔÈÚ Ü×Ö ÞàØÖÚ ÛÖÜ SN , ËÎÒÈËÎ ÈÔ
j x1 > 2 M (l) ÑÈÐ j x2 > 2 M ( l) , ÛÖ ÛÌ j x> =a j x1 > +b j x2 > 2 M ( l) . ¿ØÈÊÓÈ-
ÛÐÑÈ , ÈÔ
j x1 > = (A ÿ lI )m j y1 >; j x2 > = (A ÿ lI )m j y2 >; j y1 >; j y2 > 2 SN ;
Ì ÞÖÜÓÌ
a j x1 > + b j x2 > = (A ÿ lI )m (a j y1 > + b j y2 >) Î
j x> = (A ÿ l I ) m ( a j y 1 > + b j y 2 >) :

O Þà ØÖÚ ÈÜÛÖ Ú ÌÐ ÔÈÐ ÑÈÐ ÈÔÈÒÒÖÐ àÛÖÚ Ü×Ö ÞàØÖÚ ÛÖÜ A. ¿ØÈÊÓÈÛÐÑÈ , ÈÔ
j y> = ( A lI ) m
ÿ j x >, ÛÖ ÛÌ
A y > = A (A
j ÿ lI )m j x > = (A ÿ lI )m Ajx >= (A ÿ lI )m jz >; j z> = A x >;
j
ËÎÒÈËÎ A j y >2 M ( l) .
¿ØÐÔ ×ØÖÞàØÎ ÙÖÜÓÌ ×ÌØÐÙÙÖ ÛÌØÖ, ÏÈ ÈÔÈ×ÛÜ ÕÖÜÓÌ Ì ÔÈ ÌÐËÐÑÖ ×ÈØÈ ËÌÐÊÓÈ ÊÐÈ
ÔÈ È×ÖÙÈÝÎÔÐÙÛÖÜ Ô ÖÐ ÐËÌ ÌÚ ×ÖÜ ÌÑÏÌ ÙÈÓÌ.
¿ÈØÈ ËÌÐÊÓÈ 1: ´ÙÛà Ö ÛÐ, ÙÌ ÓÐÈ ÉÈ ÙÎ, Ì ÔÈÚ ÛÌÒÌÙÛÎ Ú A ÈÔÈ×ÈØÐÙÛÈ ÔÌÛÈÐ È×Ö
ÛÖÔ ×Ð ÔÈÑÈ
0
0 0 0 0 1 01
B0 0 1 1 0 ÿ 1C
B C
B0 0 0 0 0 0C
(a) = B
B0 0 0 0 0 0C
C:
B C
@0 0 1 0 0 ÿ 1A
0 0 0 0 0 0
·ÌàØÖÜ ÓÌ ÓÐÈ ÉÈ ÙÎ j fi >, Î Ö×ÖÐ È ÑÈÛÈÙÑÌÜÈ ÍÌÛÈÐ È×Ö ÓÐÈ ÙÛÎ ÒÎ ×ÖÜ Ì ÞÌÐ 1 ÙÛÎ
ÊØÈÓÓÎ i ÑÈÐ ÓÎËÌ Ô ÈÒÒÖÜ . ÂÖ ÛÌ, ÑÈ ÏÌ ËÐÈ ÔÜÙÓÈ jx > ÛÖÜ Þà ØÖÜ ÙÛÖÔ Ö×ÖÐ Ö ËØÈ Ö
a
( ) ÊØÈ ÝÌÛÈÐ àÚ ÌÕÎ Ú:
6
X
j x> = ai jfi > :
i =1
A×Ö ÛÖÔ ×ÐÖ ×È Ôà ×Ð ÔÈÑÈ ÉØÐ ÙÑÖÜÓÌ
6
X
Ajx > = ai A j fi >
i =1
= a3 ( f2 > +
j j f5 >) + a4 (j f2 >) + a5 (j f1 >) + a6 (ÿ j f2 > ÿ j f5 >)
568 ²´¼¸¹´Ã»´¼° ¸³¸¾³¸°¼ÃÁ»°Â° - ´Ä°À»¾²´Á
Î
Ajx > = a5 j f1 > +(a3 + a4 ÿ a6 ) j f2 > +(a3 ÿ a6 ) j f5 > : (ÿ:8a)

¾ÓÖÐÈ,
A2 jx > = (a3 ÿ a6 )jf1 >; (ÿ:8b)

A 3 jx > = 0: (ÿ:8c)
ÁÜÔÌ×à Ú, Ö ËÌÐ ÑÛÎÚ ÛÎÚ ÐËÐÖÛÐÓÎ Ú l = 0 ÌÐ ÔÈÐ m = 3 ÑÈÐ Ö ÒÈ ÛÈ ËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ ÉØÐ -
N 3 = S6 . °×Ö ÛÎÔ ÌÕ. (².8b) ÉØÐ ÙÑÖÜ-
ÙÑÖÔÛÈÐ ÙÛÖ ÓÎËÌÔÐÑÖ Þà
3
ØÖ ÛÖÜ A , ËÎÒÈËÎ
ÓÌ Ö ÛÐ Ö ÓÎËÌÔÐÑÖ Ú Þà ØÖÚ N 2 ÛÖÜ ÛÌÒÌÙÛÎ A

2 È×ÖÛÌÒÌÐ ÛÈÐ È×Ö ÛÈ ËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ
j =
x >2 S6 ÛÌ ÛÖÐÈ à ÙÛÌ a3 a6 . ´×Ð ÙÎÚ, È×Ö ÛÎÔ ÌÕ. (².8b), ÝÈÐ ÔÌÛÈÐ Ö ÛÐ Î ÌÓÉÌ ÒÌÐÈ
R2 ÛÖÜ ÛÌÒÌÙÛÎ A2 ÌÐ ÔÈÐ Ö Þà ØÖÚ ÛàÔ ËÐÈÔÜÙÓÈ ÛàÔ ×ÖÜ ÌÐ ÔÈÐ ÈÔÈ ÒÖÊÈ ×ØÖÚ ÛÖ
ËÐÈ ÔÜÙÓÈ jf1 >. ¾ Þà ØÖÚ ÈÜÛÖ Ú Ó×ÖØÌÐ ÔÈ ×ØÖÊÌÔÔÎÏÌÐ È×Ö Ì ÔÈ ËÐÈ ÔÜÙÓÈ
jx >2 SN , ÛÌ ÛÖÐÖ à
2
ÙÛÌ A jx > =
jf1 >. ÇÚ ÛÌ ÛÖÐÖ, ×.Þ., Ó×ÖØÌÐ ÔÈ ÒÎÝÏÌÐ ÛÖ ËÐÈ -
ÔÜÙÓÈ jb1 >

~ = jf3 > (Ö Þà ØÖÚ ÛàÔ ×ØÖÊÌÔÔÎÛÖ ØàÔ P2 ÌÐ ÔÈÐ ÓÖÔÖËÐÈ ÙÛÈÛÖÚ). ÂÖ
ËÐÈ 1~
ÔÜÙÓÈ jb > ÏÈ ÒÎÝÏÌÐ àÚ Ì ÔÈ ËÐÈ ÔÜÙÓÈ ÛÎÚ ÔÌ ÈÚ ÉÈ ÙÎÚ.
ÂÈ Ü×Ö ÒÖÐ×È ËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ ÛÎÚ ÔÌ ÈÚ ÉÈ ÙÎÚ ÏÈ ÉØÐ ÙÑÖÔÛÈÐ ÙÛÖ ÓÎËÌÔÐÑÖ Þà ØÖ
N 2 (0) ÛÖÜ ÛÌÒÌÙÛÎ ÛÖÜ A2 ÑÈÐ, ÙÜ ÓÝàÔÈ ÓÌ ÛÎÔ (².8b), ÏÈ ÐÑÈÔÖ×ÖÐÖÜ Ô ÛÎ ÙÞÌ ÙÎ
a3 ÿ a6 = 0: (ÿ:8d)
°×Ö ÛÎ ÙÞÌ ÙÎ (².8a), ÞØÎÙÐÓÖ×ÖÐà ÔÛÈÚ ÛÎ (².8d), ×ÈÐ ØÔÖÜÓÌ
Ajx > = a5 f1 > + a4 f2 >

j j ÊÐÈ ÑÈ ÏÌ j x >2 N 2 (0): (ÿ:8e)
ÁÜÔÌ×à Ú, Î ÌÓÉÌ ÒÌÐÈ R1 ÛÖÜ ÛÌÒÌÙÛÎ A ÑÈÒÜ ×ÛÌÛÈÐ È×Ö ÛÈ ÉÈÙÐÑÈ ËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ
j f1 > f 2 >.
ÑÈÐ j °ØÈ, Ö ÈØÐÏÓÖ Ú ÛàÔ ×ØÖÊÌÔÔÎÛÖ ØàÔ P1 ÌÐ ÔÈÐ Ì×Ð ÙÎÚ ËÜ Ö. ·È
× Ø Ì × Ì Ð Û à Ø È Ô È É Ø Ö Ü ÓÌ Ó Ð È É È Ù Î Ê Ð È ÛÖ Þ à ØÖ P1 . ´ Ý Ö Ù Ö Ô Û Ö Ë Ð È Ô Ü Ù Ó È
j be1 >= jf3 > ÈÔÎ ÑÌÐ ÙÛÖ Þà ØÖ P2 , ÌÕÌÛÈ ÍÖÜÓÌ ÛÖ ËÐÈ ÔÜÙÓÈ Ajbe1 >. ÅØÎÙÐÓÖ×ÖÐà -
ÔÛÈÚ ÛÎ (².8a) ÉØÐ ÙÑÖÜÓÌ
j be2 >= Ajbe1 >= jf2 > +jf5 > : (ÿ:8f)

´×ÌÐËÎ
Ajbe2 > = j f1 > kai A2 jbe2 > = 0; (ÿ:8g)

ÛÖ ËÐÈ ÔÜÙÓÈ j be2 > ÛÖÜ N 2 (0) ÈÔÎ ÑÌÐ ÙÛÖ Þà ØÖ P1 .
°×Ö ÛÎ ÙÞÌ ÙÎ (².8e) ÉÒÌ ×ÖÜÓÌ Ö ÛÐ Ì ÔÈ È ÒÒÖ ËÐÈ ÔÜÙÓÈ ÛÖÜ P1 , ÊØÈÓÓÐÑÈ ÈÔÌ-
ÕÈ ØÛÎÛÖ È×Ö ÛÖ j be2 >, Ó×ÖØÌÐ ÔÈ ÉØÌÏÌÐ È×Ö ÛÎ ÙÞÌ ÙÎ

¿°À°ÀÂ¶»° ² 569
Ajx > = j f2 >;

j j 6= 0:
ÂÌ ÛÖÐÖ ËÐÈ ÔÜÙÓÈ Ó×ÖØÌÐ ÔÈ ËÐÈÒÌÞÛÌÐ ÛÖ j f4 >, ËÎÒÈËÎ
jbe3 >= jf4 >; Ajbe3 > = j f2 > : (ÿ:8h)
¶ ÊØÈÓÓÐÑÎ ÈÔÌÕÈØÛÎÙÐ È ÛàÔ j be1 >; jbe2 > ÑÈÐ jbe3 > ÌÐ ÔÈÐ ×ØÖÝÈÔÎ Ú. ´ÕÈÙÝÈÒÐ -
ÍÌÛÈÐ, ×È ÔÛàÚ, È×Ö ÛÈ ×ÐÖ ×È Ôà ÏÌàØÎ ÓÈÛÈ. ÁÜ ÓÝàÔÈ ÓÌ ÛÈ ÏÌàØÎ ÓÈÛÈ ÈÜÛÈ , ÊÐÈ ÔÈ
ÙÜÓ×ÒÎØàÏÌÐ Î ÔÌ È ÉÈ ÙÎ ÈØÑÌÐ ÔÈ Ì×ÐÒÌÊÖÜ Ô ÛØÐ È ÉÈÙÐÑÈ ËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ ÛÖÜ ÛØÐËÐÈ -
ÙÛÈÛÖÜ Þà ØÖÜ N 1 (0). °×Ö ÛÎ ÙÞÌ ÙÎ (².8a), ÉØÐ ÙÑÖÜÓÌ Ö ÛÐ ÈÜÛÈ ÏÈ ×ØÌ ×ÌÐ ÔÈ
ÐÑÈÔÖ×ÖÐÖÜ Ô ÛÐÚ ÙÞÌ ÙÌÐÚ
a5 = 0; a3 + a4 ÿ a6 = 0; a3 ÿ a6 = 0;
ËÎÒÈËÎ
a4 = a5 = 0; a3 = a6 : (ÿ:8i)
³Ü Ö ÛÌ ÛÖÐÈ ËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ ÖØÐ ÍÖÔÛÈÐ, È×Ö ÛÈ j be2 > ÑÈÐ jbe3 > ×ÖÜ ÉØÎ ÑÈÓÌ ×ÐÖ ×È Ôà, àÚ
ÌÕÎ Ú:
jbe4 >= Ajbe2 >= jf1 > kai jbe5 >= Ajbe3 >= jf2 > : (ÿ:8j)
¿ØÖÝÈÔà Ú, Ajbe4 >= A2 jbe2 >= 0 ÑÈÐ Ajbe5 >= A2 jbe3 >= 0, ËÎÒÈËÎ jbe4 >2 N 1 (0)
ÑÈÐ j be5 >2 N 1 (0). ÂÖ ÛÌÒÌÜÛÈÐ Ö ËÐÈ ÔÜÙÓÈ ÛÎÚ ÉÈ ÙÎÚ ËÐÈÒÌ ÊÌÛÈÐ ÔÈ ÌÐ ÔÈÐ ÊØÈÓÓÐÑÈ
ÈÔÌÕÈ ØÛÎÛÖ ÛàÔ ×ØÖÎÊÖÜÓÌ ÔàÔ ÑÈÐ ÔÈ ÐÑÈÔÖ×ÖÐÌÐ ÛÎ (².8i). ¿ÈÐ ØÔÖÜÓÌ
j be6 >= jf3 > +jf6 > :

Âà ØÈ, ÌÑ ÑÈÛÈÙÑÌÜÎ Ú, Ì ÞÖÜÓÌ
Ajbe4 > = 0; Ajbe5 > = 0; Ajbe6 > = 0: (ÿ:8k)

´×Ð ÙÎÚ, È×Ö ÛÐÚ (².8h) ÑÈÐ (².8j) ×ÈÐ ØÔÖÜÓÌ
Ajbe3 > = jbe5 >; Ajbe2 > = be4 > :

j (ÿ:8l)
»Ì ÛÎ ÉÖÎ ÏÌÐÈ ÛàÔ (².8f), (².8k) ÑÈÐ (².8l) ÑÈÛÈÙÑÌÜÈ ÍÌÛÈÐ Ö ×Ð ÔÈÑÈÚ ×ÖÜ ÈÔÛÐ-
ÙÛÖÐÞÌÐ ÙÛÎ ÔÌ È ÉÈ ÙÎ. ´Ð ÔÈÐ
0
0 0 0 0 0 01
B1 0 0 0 0 0C
B C
B0 1 0 0 0 0C
(a ) = B
0
B0 0 1 0 0 0C
C: (ÿ:8m)
B C
@0 0 0 0 0 0A
0 0 0 0 0 0
570 ²´¼¸¹´Ã»´¼° ¸³¸¾³¸°¼ÃÁ»°Â° - ´Ä°À»¾²´Á
ÅÈ ØÐÔ ÉÖÒÐÑÖ ÛÎÛÈÚ ÑÈÐ ÙÌ ÙÜÓÝàÔÐ È ÓÌ ÛÈ Ö ÙÈ ÏÈ ÈÑÖÒÖÜÏÎ ÙÖÜÔ, ÈÔÛÐÓÌÛÈÏÌ ÛÖÜ-
ÓÌ ÛÈ ÙÛÖÐÞÌÐ È ÛÎÚ ×ÐÖ ×È Ôà ÉÈ ÙÎÚ ÑÈÐ ×ÈÐ ØÔÖÜÓÌ ÓÐÈ ÔÌ È ÉÈ ÙÎ, ÛÎÔ ÌÕÎ Ú:
j b 1 > = j be4 >, j b 2 > = j be2 >, j b 3 > = j be1 >,
j b 4 > = j be5 >, j b 5 > = j be3 >, j b 6 > = j be6 >. (ÿ:9a)
O ÛÌÒÌÙÛÎ Ú, Ûà ØÈ, ÙÛÎ ÔÌ È ÉÈ ÙÎ, ÈÔÈ×ÈØÐÙÛÈ ÔÌÛÈÐ àÚ ÌÕÎ Ú:
0
0 1 0 0 0 01
B0 0 1 0 0 0C
B C
B0 0 0 0 0 0C
(a ) = B
00
B0 0 0 0 1 0C
C: (ÿ:9b)
B C
@0 0 0 0 0 0A
0 0 0 0 0 0
°×Ö ÛÖÔ ×Ð ÔÈÑÈ (².9b), ËÐÈ×ÐÙÛà ÔÖÜÓÌ Ö ÛÐ
9
A jb 3 >= b2 > = j
A jb 2 >= b1 > ; j ) A3 jb 3 > = 0: (ÿ:9c)

A jb 1 >=0
´×Ð ÙÎÚ,
A jb 5 > = b4 >
j
A 2 jb 5 > =0 (ÿ:9d)
A jb 4 > =0 )
ÑÈÐ
A jb 6 > = 0; (ÿ:9e)
ËÎÒÈËÎ ÛÈ ÔÌ È ÉÈÙÐÑÈ ËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ ÌÐ ÔÈÐ Ö ÒÈ ÊÌÔÐÑÌÜÓÌ ÔÈ ÐËÐÖËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ, ÓÌ ÐËÐÖ-
ÛÐÓÎ l = 0. ´ÞÖÜÓÌ ÛØÌÐÚ ÈÒÜÙÐ ËÌÚ, ×ÖÜ ÖØÐ ÍÖÔÛÈÐ È×Ö ÛÐÚ (².9c), (².9d) ÑÈÐ (².9e),
ÓÌ ÓÎ m
ÑÖÚ 3, 2 ÑÈÐ 1 ÈÔÛÐ ÙÛÖÐÞÈ. (¾Ð ÈÔÛÐ ÙÛÖÐÞÖÐ ËÌÐ ÑÛÌÚ ÌÐ ÔÈÐ ; ; .) ¶ ×Øà ÛÎ =3 2 1
×ÌØÐÒÈÓÉÈ ÔÌÐ ÛÈ ÙÛÖÐÞÌÐ È j Ajb 3 > ÑÈÐ A2 jb 3 >, Î ËÌÜ ÛÌØÎ ÛÈ jb 5 > ÑÈÐ
b 3 >;
Ajb 5 >, ÑÈÐ Î ÛÌÒÌÜÛÈÐ È ÛÖ ÙÛÖÐÞÌÐ Ö jb 6 >.
2
ÂÈ ËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ A jb 3 >; Ajb 5 > ÑÈÐ jb 6 > ÌÐ ÔÈÐ ÊÌÔÐÑÌÜÓÌ ÔÈ ÐËÐÖËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ
×Øà ÛÎÚ ÛÈ ÕÎÚ, ×ÖÜ ÈÔÛÐÙÛÖÐÞÖÜ Ô ÙÛÎÔ ÐËÐÖÛÐÓÎ l = 0. ¿ÈØÖ ÒÖ ×ÖÜ ÛÖ ·Ìà ØÎÓÈ
²2 ËÌÔ ÌÕÈÙÝÈÒÐ ÍÌÐ ÛÎ ÊØÈÓÓÐÑÎ ÈÔÌÕÈØÛÎÙÐ È ÛÖÜÚ, ÌÐ ÔÈÐ ÊØÈÓÓÐÑÈ ÈÔÌÕÈ ØÛÎÛÈ ÌÑ
ÑÈÛÈÙÑÌÜÎ Ú. ÂÖ Ð ËÐÖ ÐÙÞÜ ÌÐ ÑÈÐ ÊÐÈ ÛÈ ÊÌÔÐÑÌÜÓÌ ÔÈ ÐËÐÖËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ 2ÎÚ ÛÈ ÕÎÚ
A jb 3 > b 5 >.
ÑÈÐ j
a
¿ÈØÈÛÎØÖÜ ÓÌ, ÛÌ ÒÖÚ, Ö ÛÐ Ö ÈØÞÐÑÖ Ú ×Ð ÔÈÑÈÚ, ( ), ÈÔÈ ÞÏÎÑÌ ÓÌ Ì ÔÈ ÓÌÛÈÙÞÎÓÈ-
ÛÐÙÓÖ ÖÓÖÐÖ ÛÎÛÈÚ ÙÛÖÔ ×Ð ÔÈÑÈ ( a 00

) , Ö Ö×ÖÐ ÖÚ Ì ÞÌÐ ÛÎ ÓÖØÝÎ
¿°À°ÀÂ¶»° ² 571
0
(b 1 ) 0 0 1
(a ) = @ 0 (b2) 0 A;
00
(ÿ:9f)
0 0 (b 3 )
Ö ×ÖÜ
0
0 1 01
1 ;
(b 1 ) = @ 0 0 1 A; (b2) = 00 0 (b3) = 0: (ÿ:9g)
0 0 0
¾Ð ×Ð ÔÈÑÌÚ ( bi) Ì ÞÖÜÔ àÚ ËÐÈÊà ÔÐÈ ÙÛÖÐÞÌÐ È ÛÐÚ ÊÌÔÐÑÌÜÓÌ ÔÌÚ ÐËÐÖÛÐÓÌ Ú (ÌËà l = 0);
ÈÑØÐÉà Ú ×È Ôà È×Ö ÛÎ ËÐÈÊà ÔÐÖ ÓÖÔÈ ËÈ ÑÈÐ ÓÎËÌ Ô ×ÈÔÛÖÜ ÈÒÒÖÜ .
²3. ¹ÒÈÙÐÑÎ ÓÖØÝÎ ×ÐÔÈ ÑàÔ (ÓÖØÝÎ Jordan)
¿ØÐÔ ÊØÈ ßÖÜÓÌ Ì ÔÈÔ ×Ð ÔÈÑÈ ÙÛÎ ÞØÎ ÙÐÓÎ ÈÜÛÎ ÓÖØÝÎ , ÏÈ È×ÈÐÛÎÏÖÜ Ô ÓÌØÐÑÈ
ÏÌàØÎ ÓÈÛÈ.
·Ìà ØÎÓÈ ²4: ¾ Þà ØÖÚ SN ÌÐ ÔÈÐ ÛÖ È ÓÌÙÖ È ÏØÖÐÙÓÈ ÛÖÜ ÊÌÔÐÑÌÜÓÌ ÔÖÜ ÓÎËÌÔÐÑÖÜ
ÑÈÐ ÛÎÚ ÊÌÔÐÑÌÜÓÌ ÔÎÚ ÌÓÉÌ ÒÌÐÈÚ, ÊÐÈ ÑÈ ÏÌ ÐËÐÖÛÐÓÎ l ÛÖÜ ÛÌÒÌÙÛÎ A.

A×Ö ËÌÐÕÎ: ´ÙÛà Ì ÔÈ ËÐÈ ÔÜÙÓÈ j x >2 SN . ·ÌàØÖÜ ÓÌ Ûà ØÈ ÛÈ ËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ
j x >; (A ÿ l0 I )m jx >; (A ÿ l0 I )2m jx >; :::; (A ÿ l0 I )nm jx >; ::: ;

Ö ×ÖÜ m Ö ËÌÐ ÑÛÎÚ ÛÎÚ ÊÌÔÐÑÌÜÓÌ ÔÎÚ ÐËÐÖÛÐÓÎ Ú l0 . ´ÝÖ ÙÖÔ Ö Þà ØÖÚ ÌÐ ÔÈÐ N -ËÐÈ ÙÛÈ-
ÛÖÚ, ÛÈ ×Øà ÛÈ N +1
È×Ö ÛÈ ËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ ÈÜÛÈ ÏÈ' ÔÈÐ ÊØÈÓÓÐÑÈ ÌÕÈØÛÎÓÌ ÔÈ. ´ÙÛà
ÒÖÐ×Ö Ô Ö ÛÐ
X
N
a0 jx > + ak (A ÿ l0 I )km jx >= 0: (ÿ:10)
k =1
³ÐÈÑØÐ ÔÖÜÓÌ Ûà ØÈ ÛÐÚ ÌÕÎ Ú ×ÌØÐ×Ûà ÙÌÐÚ:
X
N
ak
a0 6= 0 ) jx >= b k (A ÿ l0 I )km jx >; bk = ÿ
a0
(i)
k =1
Î
X
N
x>
j = (A ÿ l0 I ) m b k (A ÿ l0 I )(k 1)m j x >;
ÿ
(ÿ:11)
k=1
ËÎÒÈËÎ j x >2 M( l0 ) (ÊÌÔÐÑÌÜÓÌ ÔÎ ÌÓÉÌ ÒÌÐÈ).
(ii) °Ô a0 = a1 = a2 = ::: = aj 1 = 0 ÿ ÈÒÒÈ aj 6= 0, Ì ÞÖÜÓÌ

X
N
0 = ak (A ÿ l0 I )km jx > Î
k j =
572 ²´¼¸¹´Ã»´¼° ¸³¸¾³¸°¼ÃÁ»°Â° - ´Ä°À»¾²´Á
2 3
0 = (A ÿ l0 I )jm aj jx > +aj+1 (A ÿ l0 I )m jx > +::: + aN (A ÿ l0 I )(N j)m jx > ÿ
Î
" #
X
N
0 = (A ÿ l0 I ) a j
jm
j x> + gk (A ÿ l0 I )(k j)m jx > ;
ÿ
= +1
k j
ËÎÒÈËÎ
(A ÿ l0 I )jm (jx > ÿjy >) = 0; (ÿ:12)

Ö ×ÖÜ
X
N
ak
y> = gk (A ÿ l0 I )(k j)m jx >; ÿ
gk = :
aj
j ÿ
= +1
k j
ÁÜÔÌ×à Ú, ÛÖ ËÐÈ ÔÜÙÓÈ j y > ÈÔÎ ÑÌÐ ÙÛÎ ÊÌÔÐÑÌÜÓÌ ÔÎ ÌÓÉÌ ÒÌÐÈ M (l0) . ´×ÌÐËÎ , Ûà

ØÈ,
m ÌÐ ÔÈÐ Ö ËÌÐ ÑÛÎÚ ÛÎÚ ÐËÐÖÛÐÓÎ Ú l0 , Î (².12) ÙÜÔÌ×È ÊÌÛÈÐ Ö ÛÐ
(A ÿ l0 I )m (jx > ÿjy >) = 0; (ÿ:13)

ËÎÒÈËÎ ÛÖ ËÐÈ ÔÜÙÓÈ j z> = j x > ÿjy > ÈÔÎ ÑÌÐ ÙÛÖ ÊÌÔÐÑÌÜÓÌ ÔÖ ÓÎËÌÔÐÑÖ Þà ØÖ
N ( l0 ) . °ØÈ, ÛÜÞÖ Ô ËÐÈ ÔÜÙÓÈ j x >2 SN ÊØÈ ÝÌÛÈÐ
j x>= j z> + y >;

j (ÿ:14)
Ö ×ÖÜ j z> 2 N ( l0 ) ÑÈÐ j y >2 M ( l0 ) .
¶ ÈÔÈ×ÈØÈ ÙÛÈÙÎ (².14) ÌÐ ÔÈÐ ÓÖÔÖÙÎ ÓÈÔÛÎ. ¿ØÈÊÓÈÛÐÑÈ , Ì ÙÛà Ö ÛÐ
j x> = j z1 > + j y1 > = j z2 > + j y2 > me j zi > 2 N (l0 ); j yi > 2 M(l0 ); i = 1; 2:
ÂÖ ÛÌ j =
w > jy1 > ÿjy2 > ) jw > jz2 > ÿjz1 >. ¾ÓàÚ, ÛÖ ÛÌ, ÈÔ jw >6 = , ÛÖ ËÐÈ - =0
ÔÜÙÓÈ jw > ÏÈ ÈÔÎ ÑÌ ÛÖ ÙÖ ÙÛÖ Þà ØÖ N l0 Ö ÙÖ ÑÈÐ ÙÛÖ Þà ØÖ M l0 , ÛÖ Ö×ÖÐ Ö ( ) ( )
( )
ÌÐ ÔÈÐ È ÛÖ×Ö, ËÐÖ ÛÐ ÈÔ jw >2 M l0 Ü×È ØÞÌÐ ËÐÈ ÔÜÙÓÈ jx1 >2 SN ÛÌ ÛÖÐÖ à ÙÛÌ
j w > = (A ÿ l0 I )m jx1 > :

ÂÖ ÛÌ
(A ÿ l0 I )m jw >= (A ÿ l0 I )2m jx1 >= 0:

´×ÌÐËÎ Ö ÓàÚ m ÌÐ ÔÈÐ Ö ËÌÐ ÑÛÎÚ ÛÎÚ ÐËÐÖÛÐÓÎ Ú l0 , ÏÈ ×ØÌ ×ÌÐ
(A ÿ l0 I )m jx1 >= 0 ) jw >= 0;
ËÎÒÈËÎ j y1 > = j y2 > ÑÈÐ j z1 > = j z2 > .
¿°À°ÀÂ¶»° ² 573
ÁÜÔÌ×à Ú, M ( l0 ) ÑÈÐ N ( l0 ) ÌÐ ÔÈÐ ÈÔÈÒÒÖÐ àÛÖÐ Ü×Ö ÞàØÖÐ ÛÖÜ ÛÌÒÌÙÛÎ A ÑÈÐ
ÑÈÒÜ ×ÛÖÜÔ ÛÖ Þà ØÖ SN . °ØÈ
N (l0) + (l0) = SN :
M (ÿ:15)
8
´ÛÙÐ, Ö ×Ð ÔÈÑÈÚ ( a) ×ÖÜ ÈÔÈ×ÈØÐÙ ÛÈ ÛÖÔ ÛÌÒÌÙÛÎ A Ù Ì ÓÐÈ ÉÈ Ù Î xi > ,
j
9
i = 1; 2; :::; N , Ö × Ö Ü j xi > 2 N (l0) i = 1; 2; :::; n
, , ÑÈÐ ( ) = n + 1;
jxi >2 M l0 ; i
n + 2; :::; N , ×ÈÐ ØÔÌÐ ÛÎ ÓÖØÝÎ

(a) = (b0) (0g) ; (ÿ:16)
b
Ö ×ÖÜ o ( ) ÈÔÈ×ÈØÐÙÛÈ ÛÖÔ A ÙÛÖ Þà ØÖ N ( l0 ) g
ÑÈÐ Ö ( ) ÙÛÖ Þà ØÖ M ( l0 ) .
ÁÜÔÌÞÐ ÍÖÔÛÈÚ Ûà ØÈ ÑÈÛÈ ÛÖÔ Ð ËÐÖ ÛØÖ ×Ö, ÉØÐ ÙÑÖÜÓÌ Ö ÛÐ Ö ÛÌÒÌÙÛÎ Ú A ÙÛÖ Þà ØÖ
M (l 0 ) ÏÈ Ì ÞÌÐ ÓÐ È ÊÌÔÐÑÌÜÓÌ ÔÎ ÐËÐÖÛÐÓÎ , l1 . ´ÙÛà Ûà ØÈ Ö ÛÐ Ö ÓÎËÌÔÐÑÖ Ú Þà ØÖÚ ÛÖÜ
ÛÌÒÌÙÛÎ ÓÌ ÛÎÔ ÐËÐÖÛÐÓÎ l1 ÌÐ ÔÈÐ N (l1 ). ¿ØÖÞàØà ÔÛÈÚ Ö ×àÚ ×ÐÖ ×È Ôà, ÉØÐ ÙÑÖÜÓÌ
Ö ÛÐ
M ( l0 ) = ( l1 ) + ( l1 ) :
N M (ÿ:17)
ÁÜÔÌÞÐ ÍÖÔÛÈÚ ÑÈÛÈ ÛÖÔ Ð ËÐÖ ÛØÖ ×Ö, ÉØÐ ÙÑÖÜÓÌ Ö ÛÐ
SN = (l0) + (l1) + ::: + (l` )

N N N (ÿ:18)
ÑÈÐ
X̀
N = dim[ (li )]:
N (ÿ:19)
i =0
¿Ö ØÐÙÓÈ: ÂÖ ÙÜ ÔÖÒÖ ÛàÔ ÊÌÔÐÑÌÜÓÌ ÔàÔ ÐËÐÖËÐÈÔÜÙÓÈ ÛàÔ ÌÔÖ Ú ÛÌÒÌÙÛÎ A ÙÌ Ì ÔÈ
Þà ØÖ ×Ì×ÌØÈÙÓÌ ÔàÔ ËÐÈÙÛÈ ÙÌàÔ, S N , ÑÈÒÜ ×ÛÌÐ ÛÖ Þà ØÖ ÈÜÛÖ Ô, ËÎÒÈËÎ Ó×ÖØÌÐ ÔÈ
Ëà ÙÌÐ ÓÐÈ ÉÈ ÙÎ ÊÐÈ ÛÖ Þà ØÖ SN .
ÁÜÔÌ×à a
Ú, Ö ×Ð ÔÈÑÈÚ ( ) ×ÖÜ ÈÔÛÐÙÛÖÐÞÌÐ ÙÛÖÔ ÛÌÒÌÙÛÎ A Ó×ÖØÌÐ ÔÈ ×È ØÌÐ ÛÎ
ÓÖØÝÎ
0
(a1 ) 0 . . . 0 1
B 0 (a2 ) . . . 0 C
B .
B
@ ..
... . . . ... C
C;
A
(ÿ:20)
0 0 . . . (a` )
Ö ×ÖÜ Ö ×Ð ÔÈÑÈÚ (a1 ) Ì ÞÌÐ ÓÐ È ÓÖ ÔÖ ÊÌÔÐÑÌÜÓÌ ÔÎ ÐËÐÖÛÐÓÎ (×.Þ. l1 ), Ö ×Ð ÔÈÑÈÚ (a2 ) ÓÐ È
ÓÖ ÔÖ ÊÌÔÐÑÌÜÓÌ ÔÎ ÐËÐÖÛÐÓÎ , l2 , Ñ.Ö.Ñ.
¿ÖÐÈ ÌÐ ÔÈÐ Î ÓÖØÝÎ ÛàÔ ×ÐÔÈ ÑàÔ ( ai ); °Ô Ü×ÖÏÌ ÙÖÜÓÌ Ö ÛÐ Ö ËÌÐ ÑÛÎÚ ÛÎÚ ÐËÐÖ-
574 ²´¼¸¹´Ã»´¼° ¸³¸¾³¸°¼ÃÁ»°Â° - ´Ä°À»¾²´Á
ÛÐÓÎ Ú l1 ÌÐ ÔÈÐ m1 ÑÈÐ ÌÐ ÔÈÐ Ð ÙÖÚ ÓÌ ÛÎ ËÐÈ ÙÛÈÙÎ ÛÖÜ (a1 ), ÛÖ ÛÌ Ü×È ØÞÌÐ ËÐÈ ÔÜÙÓÈ
j x >2 SN , ÛÌ ÛÖÐÖ à ÙÛÌ
(A ÿ l1 I )m1 1 jx >6= 0:
ÿ
·Ì ÛÖÜÓÈ j xj > = (A ÿ l1 I ) m1 ÿ j
j x >; j = 1; 2; :::; m1 . TÖ ÛÌ
A jxj > = (A ÿ l 1 I ) x j > +l 1 I x j >

j j Î (ÿ:21a)
A j xj > = j x jÿ 1 > + l1 j xj >; j = 1; 2; :::; m1: (ÿ:21b)
°ØÈ
0 1
1 0 l1 1 1 1 1 1
B 0 l1 1 0 1 1 1 1 C
B C
B 0 0 l1 1 1 1 1 1 C
B C
B C
(a1 ) = B
B
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
C;
C (ÿ:22)
B C
B 1 1 1 1 1 1 1 1 C
B C
@ 0 1 1 1 1 0 l1 1 A
0 1 1 1 1 0 0 l1
ËÎÒÈËÎ Ö ×Ð ÔÈÑÈÚ (a1 ) Ì ÞÌÐ l1 ÑÈÛÈ ÓÎ ÑÖÚ ÛÎÚ ËÐÈÊàÔÐ ÖÜ, 1 ÈÑØÐÉà Ú ×È Ôà È×Ö ÛÎ
ËÐÈÊà ÔÐÖ ÑÈÐ ÓÎËÌÔÐÑÈ ×ÈÔÛÖÜ ÈÒÒÖÜ . »Ì ÈÜÛÖ Ô ÛÖÔ ÛØÖ ×Ö ÑÈÛÈÙÑÌÜÈ ÙÈÓÌ ÓÐÈ
ÈÒÜÙÐ ËÈ ÛÎÚ ÐËÐÖÛÐÓÎ Úl1 .

°Ô m1 < N1 = dim(a1 ), ÓÌ ÛÎÔ ×ÐÖ ×È Ôà ËÐÈËÐÑÈÙÐ È ÏÈ ×È ØÖÜÓÌ m1 ÉÈÙÐÑÈ
ËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ ÑÈÐ Ì ÔÈ m1 2 m1 ×Ð ÔÈÑÈ ÛÎÚ ÓÖØÝÎ Ú (².22). ÂÈ ËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ ÈÜÛÈ ÑÈ-
ÒÜ ×ÛÖÜÔ Ì ÔÈÔ Ü×Ö ÞàØÖ ÛÖÜ N ( l1 ) , Ì ÙÛà ÛÖÔ N 1 ( l1 ) :

f
1
´ÙÛà N ( l1 ) = ( l1 )
N \ N 1 ( l1 ) . °Ô Ûà ØÈ m1 ÌÐ ÔÈÐ Ö ËÌÐ ÑÛÎÚ ÛÎÚ ÐËÐÖÛÐÓÎ Ú l1
ÙÛÖ Þà
f
ØÖ N 1 ( l1 )
, ËÐÈÒÌ ÊÌÛÈÐ ÓÐÈ ÉÈ ÙÎ Ö ×àÚ ×ÐÖ ×È Ôà ÑÈÐ ÑÈÛÈÙÑÌÜÈ ÍÌÛÈÐ ÓÐÈ ÔÌ È
ÈÒÜÙÐ ËÈ ÑÈÐ, àÚ ×ØÖÚ ÈÜÛÎ , Ö ×Ð ÔÈÑÈÚ ( a1 ) ×ÈÐ ØÔÌÐ ×È ÒÐ ÛÎ ÓÖØÝÎ (².22) Ñ.Ö.Ñ.
ÁÜÔÌ×à Ú, Ö ×Ð ÔÈÑÈÚ (aj ) ×ÖÜ ÙÞÌÛÐ ÍÌÛÈÐ ÓÌ ÛÎ ÊÌÔÐÑÌÜÓÌ ÔÎ ÐËÐÖÛÐÓÎ lj ×ÈÐ ØÔÌÐ, ÙÛÎ

ÊÌÔÐÑÎ ×ÌØÐ ×ÛàÙÎ, ÛÎ ÓÖØÝÎ
0
(aj1) 0 ... 0 1
. . . ... C
B C
B
(aj ) = B 0 (aj2) C
(ÿ:23)
B .. ... . . . ... C
B ;
C
@ . A
0 0 . . . (asj ) j
Ö ×ÖÜ ÛÈ ×ÐÏÈÔÈ ÓÎ ÓÎËÌÔÐÑÈ ÙÛÖÐÞÌÐ È ËÐ ÔÖÔÛÈÐ È×Ö ÛÖÜÚ ×Ð ÔÈÑÌÚ (aij); i = 1;
¿°À°ÀÂ¶»° ² 575
2; :::; sj , ÑÈÛÈ ÓÎ ÑÖÚ ÛÎÚ ÑÜ ØÐÈÚ ËÐÈÊàÔÐ ÖÜ. ¾Ð ×Ð ÔÈÑÌÚ ÈÜÛÖÐ ÌÐ ÛÌ ÌÐ ÔÈÐ ÓÖÔÖËÐÈ ÙÛÈ-
ÛÖÐ ÓÌ ÙÛÖÐÞÌÐ Ö ÛÖ lj , ÌÐ ÛÌ ×ÈÐ ØÔÖÜÔ ÛÎ ÓÖØÝÎ ÛÎÚ ÌÕÐ ÙàÙÎÚ (².22). ÁÛÎÔ ×ÌØÐ ×Ûà-
ÙÎ ÈÜÛÎ Ì ÞÖÜÓÌ sj ÈÒÜÙÐ ËÌÚ ×ÖÜ ÈÔÛÐÙÛÖÐÞÖÜ Ô ÙÛÎÔ ÐËÐÖÛÐÓÎ lj . ÁÛÖ ¿ÈØÈ ËÌÐÊÓÈ 1,
×ÐÖ ×È Ôà, ÉØÎ ÑÈÓÌ ÓÐÈ ÐËÐÖÛÐÓÎ , l1 =0
, ×ÖÜ ËÐ ÔÌÐ ÛØÌÐÚ ÈÒÜÙÐ ËÌÚ, ÓÌ ÓÎ ÑÎ s1 , =3
s2 =2 ÑÈÐ s3 . =1
H ÓÖØÝÎ ÌÔÖ Ú ×Ð ÔÈÑÈ (a) Ö ×àÚ ËÐ ÔÌÛÈÐ È×Ö ÛÐÚ ÌÕ. (².20), (².23) ÒÌ ÊÌÛÈÐ ÑÒÈÙÐÑÎ
ÓÖØÝÎ Jordan. ´×ÌÐËÎ ÑÈ ÏÌ ×Ð ÔÈÑÈÚ ÈÔÈ ÊÌÛÈÐ ÙÛÎ ÓÖØÝÎ ÈÜÛÎ ÓÌ ÑÈÛÈ ÒÒÎÒÎ
Ì×ÐÒÖÊÎ ÛÎÚ ÉÈ ÙÎÚ, ÒÌ ÓÌ Ö ÛÐ Ì ÔÈÚ Ö×ÖÐÖÙËÎ ×ÖÛÌ ×Ð ÔÈÑÈÚ ÈÔÈ ÊÌÛÈÐ ÙÛÎÔ ÑÒÈÙÐÑÎ
ÓÖØÝÎ Jordan ÓÌ Ì ÔÈ ÓÌÛÈÙÞÎÓÈÛÐÙÓÖ ÖÓÖÐÖ ÛÎÛÈÚ,
(aCJM ) = ( ) 1 (a)( );
ÿ
ÿ 1
Ö ×ÖÜ aCJM ÌÐ ÔÈÐ Ö ×Ð ÔÈÑÈÚ (a) ÙÛÎÔ ÑÒÈÙÐÑÎ ÓÖØÝÎ Jordan ÑÈÐ (t) ÌÐ ÔÈÐ Ö
×Ð ÔÈÑÈÚ ÛàÔ ÊÌÔÐÑÌÜÓÌ ÔàÔ ÐËÐÖËÐÈÔÜÙÓÈ ÛàÔ ÛÖÜ (a) . °Ô Ö ÒÈ ÛÈ ÊÌÔÐÑÌÜÓÌ ÔÈ ÐËÐÖ-
ËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ ÌÐ ÔÈÐ ×Øà ÛÎÚ ÛÈ ÕÎÚ, ÛÖ ÛÌ Ö ×Ð ÔÈÑÈÚ È×ÒÈ ËÐÈÊàÔÐÖ×ÖÐÌÐ ÛÈÐ, ËÎÒÈËÎ ÖÐ
×Ð ÔÈÑÌÚ ( asj ) ÌÐ ÔÈÐ ÓÖÔÖËÐÈ ÙÛÈÛÖÐ, ÓÌ ÓÖ ÔÖ ÙÛÖÐÞÌÐ Ö ÛÎÔ ÐËÐÖÛÐÓÎ lj .

j
²4. »ÌØÐÑÈ ×ÈØÈËÌÐ ÊÓÈÛÈ
¿ÈØÈ ËÌÐÊÓÈ 2: ·È ÊØÈÝÌÐ ÙÛÎÔ ÑÒÈÙÐÑÎ ÓÖØÝÎ Jordan Ö ×Ð ÔÈÑÈÚ

0
1 ÿ 1 1 11
B1 1 1 1C
A $ (a) = B
@0
ÿ
0
ÿ
ÿ 1
ÿ
C
1 A:
0 0 ÿ 1 1
»ÌÛÈ È×Ö ÓÌØÐÑÌ Ú ×ØÈ ÕÌÐÚ, ÉØÐ ÙÑÖÜÓÌ Ö ÛÐ
det[(a) l(e)] = l4 ;
ÿ
ËÎÒÈËÎ Î ÓÖ ÔÎ ÐËÐÖÛÐÓÎ ÌÐ ÔÈÐ l=0 (ÛÌÛØÈ×ÒÎ ). ´ÞÖÜÓÌ
(a) l(e) = (a);

ÿ
0
0 0 0 41
2 B0 0 4 0C
[(a) l(e)] = (a)(a) = B
ÿ
@0 0 0
C
0 A;
0 0 0 0
0
0 0 ÿ 4 41
3 2 B0 0 4 4C
[(a) l(e)] = (a)(a) = B
ÿ
@0 0
ÿ
0
C
0 A;
0 0 0 0
576 ²´¼¸¹´Ã»´¼° ¸³¸¾³¸°¼ÃÁ»°Â° - ´Ä°À»¾²´Á
(a)4 = (a)(a)3 = 0; (a)n = 0; n = 4; 5; :::

´ÙÛà
0 1
a1
B a2 C
jx >= B C (ÿ:24a)
@ a3 A :
a4
ÂÖ ÛÌ
0 1 0
a1 ÿ a2 + a3 + a4 4a41 4(a4 0
ÿ a3 )
1
B a1 ÿ a2 ÿ a3 ÿ a4 C B4a3C B4(a4 ÿ a3 )C
Ajx >=@
B C; A2 x >=B C A x >=
3 B C; (ÿ:24b)
ÿ a3 + a4 @ 0 A; 0
j j
A @ A
ÿ a3 + a4 0 0
A 4 jx > = 0: (ÿ:24c)
l = 0 ÌÐ ÔÈÐ
¾ ËÌÐ ÑÛÎÚ ÛÎÚ ÐËÐÖÛÐÓÎ Ú , ÙÜÔÌ×à m=4
Ú Î ÈÒÜÙÐ ËÈ Ì ÞÌÐ ÓÎ ÑÖÚ r=4
ÑÈÐ È×Ö Ì ÔÈ ËÐÈ ÔÜÙÓÈ ÓÌa3 6= a4 ×ØÖÑÜ ×ÛÖÜÔ Ö ÒÈ ÛÈ È ÒÒÈ ËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ, 2ËØà ÔÛÈÚ
×È Ôà ÛÖÜ ÓÌ ÛÖÔ ÛÌÒÌÙÛÎ A. ´ÙÛà Ö ÛÐ ËÐÈÒÌ ÊÖÜÓÌ a3 = ÿa4 = ÿ1. ÂÖ ÛÌ ÑÖÐ ÛÈÕÌ
3
ÌÕÐÙà ÙÌÐÚ (².24b) ,
0 1 0 1 0 1
8 4 a1 a2 ÿ
B8C B 4C B a1 a2 C
j b 1 >= A3 x >=B
j
@ 0 A; b 2 >= A x >=@ 0 A; b 3 >= A x >=@
C 2 j B C j B
2 A:
Cÿ
j j
ÿ
0 0 2
·Ì ÛÖÔÛÈÚ Ûà ØÈ a1 = a2 = 0 , ×ÈÐ ØÔÖÜÓÌ
0 1 0
0 01
B0C B 0C
b 3 >= B
j
@2A
C kai b 4 > = x >= B C
@ 1 A: j j
ÿ
2 1
´×ÌÐËÎ
A jb 4 > = b 3 >;
j A jb 3 > = j b 2 >; A jb 2 > = j b 1 >; Ajb 1 > = 0;
a
Ö ×Ð ÔÈÑÈÚ ( ) ×ÈÐ ØÔÌÐ ÛÎ ÓÖØÝÎ
0
0 1 0 01 0
8 4 0 01
B0 0 1 0C B8 4 0 0C
(a) (a ) = B
!
CJM
@0 0 0 1 A ; ( ) = @ 0
C B ÿ
0 2 ÿ
C
1 A:
0 0 0 0 0 0 2 1
¿°À°ÀÂ¶»° ² 577
¿ÈØÈ ËÌÐÊÓÈ 3: ·È ÊØÈÝÌÐ Ö ×Ð ÔÈÑÈÚ

0
5 ÿ1 1 1 0 01
B1 3 ÿ1 ÿ 1 0 0C
B C
B0 0 4 0 1 1C
A $ (a) = B
B0 0 0 4 ÿ 1 ÿ 1C
C
B C
@0 0 0 0 3 1A
0 0 0 0 1 3
ÙÛÎÔ ÑÒÈÙÐÑÎ ÓÖØÝÎ Jordan.
»ÌÛÈ È×Ö ÓÌØÐÑÌ Ú ×ØÈ ÕÌÐÚ, ÉØÐ ÙÑÖÜÓÌ
det[(a) l(e)] = (l 4)5(l 2);

ÿ ÿ ÿ (ÿ:25)
ËÎÒÈËÎ Ö (a) Ì ÞÌÐ ÐËÐÖÛÐÓÌ Ú l=4 l=2
(×ÌÔÛÈ×ÒÎ ) ÑÈÐ (È×ÒÎ ). ÁÜÔÌ×à Ú, ÙÛÎÔ
ÐËÐÖÛÐÓÎ l=2 ÈÔÛÐÙÛÖÐÞÌÐ Ì ÔÈ ÙÜÔÎÏÐÙÓÌ ÔÖ ÐËÐÖËÐÈ ÔÜÙÓÈ, ×ÖÜ Ó×ÖØÌÐ ÔÈ ÉØÌÏÌÐ
ÑÈÐ ÑÈÛÈ ÛÈ ÊÔàÙÛÈ . ·ÌàØÖÜ ÓÌ ÛÎÔ ÐËÐÖÛÐÓÎ l = 4.

0
1 ÿ 1 1 1 0 01
B1 ÿ 1 ÿ 1 ÿ 1 0 0C
B C
B0 0 0 0 1 1C
(a) 4(e) = B
ÿ
B0 0 0 0 1
ÿ ÿ 1C
C:
B C
@0 0 0 0 1
ÿ 1A
0 0 0 0 1 ÿ 1
²ØÈ ÝÖÜÓÌ
jx> = (a1 ; a2; :::; a6 )T :

fi > ÛÖ ËÐÈ ÔÜÙÓÈ ×ÖÜ Ì ÞÌÐ 1 ÙÛÎ ÊØÈÓÓÎ i ÑÈÐ 0 ÈÒÒÖÜ . ÂÖ ÛÌ
´ÙÛà j
(A ÿ 4I ) j x > = (a1 ÿ a2 + a3 + a4) j f1 > +(a1 ÿ a2 ÿ a3 ÿ a4) j f2 > +

(a5 + a6 ) j f3 > ÿ(a5 + a6 ) j f4 > +(a6 ÿ a5 ) j f5 > +
(a5 ÿ a6 ) j f6 >; (ÿ:26)

(A 4I )2
ÿ j x> = 2(a3 + a4 ) j f1 > +2(a3 + a4 ) j f2 > +2(a5 ÿ a6 ) j f5 > +
2( ÿ a5 + a6 ) j f6 >; (ÿ:27)
(A 4I )3
ÿ j x> = 4( ÿ a5 + a6 ) j f5 > +4(a5 ÿ a6 ) j f6 >; (ÿ:28)
578 ²´¼¸¹´Ã»´¼° ¸³¸¾³¸°¼ÃÁ»°Â° - ´Ä°À»¾²´Á
(A 4I )4
ÿ j x> = 0; j x> 2 S; S = (4):
N (ÿ:29)
ÁÜÔÌ×à Ú, Ö Þà ØÖÚ SN ÌÐ ÔÈÐ Ö ÓÎËÌÔÐÑÖ Ú Þà ØÖÚ ÛÖÜ (A 4I )4
ÿ . ¾ ÓÎËÌÔÐÑÖ Ú Þà ØÖÚ
ÛÖÜ (A ÿ 4I )
3 È×ÖÛÌÒÌÐ ÛÈÐ È×Ö Ö ÒÈ ÛÈ ËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ j x> 2 SN ÓÌ ÛÖÔ ×ÌØÐÖØÐÙÓÖ
a5 = a6 : (ÿ:30)
ÁÜÔÌ×à Ú Ö Þà ØÖÚ ÈÜÛÖ Ú ÌÐ ÔÈÐ 5-ËÐÈ ÙÛÈÛÖÚ. ·È ÉØÖÜ ÓÌ ÓÐÈ ÉÈ ÙÎ ÊÐÈ ÛÖ Þà ØÖ ÈÜÛÖ Ô.
²Ð' ÈÜÛÖ , ÏÌàØÖÜ ÓÌ Ö ÒÈ ÛÈ ËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ ×ÖÜ ÐÑÈÔÖ×ÖÐÖÜ Ô ÛÎ ÙÞÌ ÙÎ (².30). ÂÖ ÛÌ
(A 4I )2 x >= 2(a3 + a4)( f1 > + f2 >):

ÿ j j j
¾ ÓÎËÌÔÐÑÖ Ú Þà ØÖÚ ÛÖÜ (A 4I )2 ÿ È×ÖÛÌÒÌÐ ÛÈÐ È×Ö ÛÈ ËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ ÓÌ
a3 = a4 : ÿ (ÿ:31)
¾ Þà ØÖÚ ÌÓÉÌ ÒÌÐÈÚ ×ÌØÐÌ ÞÌÐ ËÜ Ö ËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ, ×ÖÜ ÊÌÔÔÐÖÜ ÔÛÈÐ È×Ö ×ØÖÊÌÔÔÎ ÛÖØÌÚ
×ÖÜ ÐÑÈÔÖ×ÖÐÖÜ Ô ÛÎ (².30), ÈÒÒÈ a3 6= ÿa4 : ¿.Þ.,

1 0 0 1
j1 j2
Bh C Bh C
B 1C B 2C
e
Br C
j b 1 >= B
1C
B 0 C;
e 0C
B C
j b2 >= B
B r C:
B C B 2C
@ 0A @ 0A
0 0
¾ ÓÎËÌÔÐÑÖ Ú Þà ØÖÚ ÛÖÜ (A 4I ) ÿ È×ÖÛÌÒÌÐ ÛÈÐ È×Ö ÛÈ ËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ j x >2 S ÛÈ Ö×ÖÐ È
ÐÑÈÔÖ×ÖÐÖÜ Ô ÛÐÚ (².30) ÑÈÐ (².31), ÓÌ ÛÎÔ ×ØÖ ÙÏÌÛÎ È×ÈÐ ÛÎÙÎ
(A 4I ) x > = (a1
ÿ j ÿ a2 )(jf1 > +jf2 >) + 2a5 (jf3 > ÿjf4 >) = 0;
ËÎÒÈËÎ
a1 = a2 kai a5 = 0: (ÿ:32)
¾Ð ÙÜÔÏÎ ÑÌÚ (².30), (².31) ÑÈÐ (².32) ÙÜÔÌ×È ÊÖÔÛÈÐ Ö ÛÐ Ö ÓÎËÌÔÐÑÖ Ú Þà
ØÖÚ N 1 ÛÖÜ
(A 4I )
ÿ ÌÐ ÔÈÐ ËÐËÐÈ ÙÛÈÛÖÚ, ÙÜÔÌ×à Ú Î ÌÓÉÌ ÒÌÐÈ ÓÖÔÖËÐÈ ÙÛÈÛÎ ÑÈÐ Ü×È ØÞÌÐ ÓÖ ÔÖ
Ì ÔÈÚ ×ØÖÊÌÔÔÎ ÛÖØÈÚ. ¿.Þ.,
a1 = a2 = 0; a5 = 1 ( ÑÈÐ ÑÈÛÈ ÙÜÔÌ ×ÌÐÈ a6 = 1);

j be3 >= (0; 0; 0; 0; 1; 1)T :
ÂÈ ËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ ×ÖÜ ÈÔÎ ÑÖÜÔ ÙÛÖÔ N 1 ÏÈ ×ØÌ ×ÌÐ ÔÈ ÐÑÈÔÖ×ÖÐÖÜ Ô ÛÐÚ (².30), (².31)
ÑÈÐ (².32), ËÎÒÈËÎ ÏÈ ÌÐ ÔÈÐ ÛÎÚ ÓÖØÝÎ Ú
(a1 ; a1 ; a3; ÿ a3 ; 0; 0)T :

¿°À°ÀÂ¶»° ² 579
ÁÜÔÌ×à Ú, ËÜ Ö ÒÜ ÙÌÐÚ ÌÐ ÔÈÐ
0 1 0
2 01
B2C B 0C
B C B C
B0C
e >= B 2 C :
B C
be4 >= B
j
B0C
C; b 5 B 2C
j
ÿ
B C B C
@0A @ 0A
0 0
¿ÈØÈÛÎØÖÜ ÓÌ Ö ÛÐ ÈÔ j 1 = h 1 = j 2 = h2 = 0 , ÛÈ ËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ j be1 >, j be2 > ÑÈÐ j be5 >
ËÌÔ ÌÐ ÔÈÐ ÊØÈÓÓÐÑÈ ÈÔÌÕÈ ØÛÎÛÈ. ´×ÐÒÌ ÊÖÜÓÌ j 1 = h1 = 0 , j2 = ÿ h 2 = 1, r 1 = 1,
r 2 = 0. ¹ÈÛÖ ×ÐÔ, ÉØÐ ÙÑÖÜÓÌ ÉÖÒÐÑÖ ÔÈ ÈÔÈËÐÈÛÈ ÕÖÜÓÌ ÛÎ ÉÈ ÙÎ àÚ ÌÕÎ Ú:
j b 1 > = j be4 >; j b 2 > = j be2 >; j b 3 > = j be1 >; j b 4 > = j be5 >; j b 5 > = j be3 > :
¿ÈØÈÛÎØÖÜ ÓÌ Ûà ØÈ Ö ÛÐ
(A 4I )
ÿ j b 5 > = j b 4 >; A j b5 > =4 j b 5 > + j b 4 >; A j b4 > =4 j b 4 >;
A j b1 > =4 j b 1 >; A j b2 > =4 j b 2 > + j b 1 >; A j b3 > =4 j b 3 > + j b 2 >. (ÿ:33)

°Ô àÚ Ì ÑÛÖ ËÐÈ ÔÜÙÓÈ ÒÎÝÏÌÐ ÛÖ ÐËÐÖËÐÈ ÔÜÙÓÈ ÛÖÜ A ÓÌ ÐËÐÖÛÐÓÎ 2, ×ÖÜ ÌÐ ÔÈÐ ÛÖ
j b 6 > = (0; 0; 0; 0; j; ÿj)T ; j = ÙÛÈÏÌØÖ (×.Þ. j = 1), (ÿ:34)

o ×Ð ÔÈÑÈÚ ×ÈÐ ØÔÌÐ ÛÎ ÓÖØÝÎ
0
4 1 0 0 0 01
B0 4 1 0 0 0C
B C
B0 0 4 0 0 0C
A $ (aCJM )= B
B0 0 0 4 1 0C
C (ÑÒÈÙÐÑÎ ÓÖØÝÎ Jordan). (ÿ:35)
B C
@0 0 0 0 4 0A
0 0 0 0 0 2
O ×Ð ÔÈÑÈÚ (t) ÌÐ ÔÈÐ
0
2 1 0 0 0 01
B2 ÿ 1 0 0 0 0C
B C
B0 0 1 2 0 0C
(t) = B
B0 0 0 ÿ 2 0 0C
C:
B C
@0 0 0 0 1 1A
0 0 0 0 1 ÿ 1
580 ²´¼¸¹´Ã»´¼° ¸³¸¾³¸°¼ÃÁ»°Â° - ´Ä°À»¾²´Á
²ÐÈ l = 4, È×Ö ÛÎÔ (².33) ÉØÐ ÙÑÖÜÓÌ,

9
j b 4 > = (A ÿ 4I ) j b 5 > >
=
>
(ÈÒÜÙÐ ËÈ ÓÎ ÑÖÜÚ 2), (ÿ:36)
0 = ( A 4I ) ÿ j b5 > ;
ÑÈÐ
9
j b 1 > = (A ÿ 4I ) j b 3 > >
>
> >
>
>
>
=
j b 2 > = (A ÿ 4I )2 j b 3 > > (ÈÒÜÙÐ ËÈ ÓÎ ÑÖÜÚ 3), (ÿ:37)
>
>
>
>
>
>
0 = ( A 4I )3ÿ j b3 > ;
0 = ( A 2I ) b 6 >
ÿ j (ÈÒÜÙÐ ËÈ ÓÎ ÑÖÜÚ 1).
E×ÌÐËÎ Ö Ó Î Ë Ì Ô Ð Ñ Ö Ú Þà ØÖÚ ÛÖÜ (A 4I ) ÿ Ì Ð Ô È Ð × Ì Ô Û È Ë Ð È Ù Û È Û Ö Ú È Ò Ò È
(A ÿ 4I )3 j x > = 0, ×ÌØÐÓÌ ÔÈÓÌ ×ÌØÐÙÙÖ ÛÌØÌÚ È×Ö ÓÐ È ÈÒÜÙÐ ËÌÚ. ¿ØÈÊÓÈÛÐÑÈ , ÉØÎ -

ÑÈÓÌ ËÜ Ö, Ö ×àÚ ËÐ ÔÖÔÛÈÐ È×Ö ÛÐÚ (².36) ÑÈÐ (².37).
²5. ÅÈØÈÑÛÎØÐÙÛÐÑÖ ×ÖÒÜà ÔÜÓÖ ×Ð ÔÈÑÈ
´ÙÛà Ö ÛÐ Ö ËÌÐ ÑÛÎÚ ÛÎÚ ÐËÐÖÛÐÓÎ Ú li ÌÔÖ Ú ÛÌÒÌÙÛÎ A ×ÖÜ ËØÈ Ù' Ì ÔÈ Þà ØÖ SN
ÌÐ ÔÈÐ 0 = 1; 2; :::; n
mi > ; i (Ö n ÈØÐÏÓÌÐ ÛÖ ÝÈ ÙÓÈ ÛàÔ ÐËÐÖÛÐÓà Ô). ÂÖ ÛÌ, ÛÖ ÞÈØÈ-
ÑÛÎØÐÙÛÐÑÖ ÌÒÈ ÞÐÙÛÖ ×ÖÒÜà ÔÜÓÖ ÛÖÜ ÛÌÒÌÙÛÎ A ÖØÐ ÍÌÛÈÐ àÚ ÌÕÎ Ú (ÑÖÐ ÛÈÕÌ ÑÈÐ
¹ÌÝ. 6, ´Ë. 6.3):
Y
n X
n
( ) = (A
P A ÿ l i I )m ; i
mi N: (ÿ:38)
=1
i i =1
ÂÖ ×ÖÒÜà ÔÜÓÖ P A( ) Ì ÞÌÐ ÛÎÔ ÐËÐÖ ÛÎÛÈ
( )
P A jx > = 0; j x >2 SN : (ÿ:39)
a
°×Ö ÛÎÔ È ÒÒÎ ÓÌØÐÈ , ÈÔ ( ) ÌÐ ÔÈÐ Ö ×Ð ÔÈÑÈÚ ×ÖÜ ÈÔÛÐÙÛÖÐÞÌÐ ÙÛÖÔ A ÙÌ ÓÐÈ Ö×ÖÐÈ-
ËÎ ×ÖÛÌ ÉÈ ÙÎ, Î ÌÕÐ ÙàÙÎ det[(a) ÿ l(e)] = 0 ÊØÈ ÝÌÛÈÐ

Y
n X
n
f(l ) = (l ÿ li ) r ;
i
ri = N; (ÿ:40)
=1
i i =1
¿°À°ÀÂ¶»° ² 581
Ö ×ÖÜ ri Î ÈÒÊÌÉØÐÑÎ ×ÖÒÒÈ×ÒÖ ÛÎÛÈ ÛÎÚ ÐËÐÖÛÐÓÎ Ú li . ÁÛÎÔ ×ÌØÐ ×ÛàÙÎ ×ÖÜ ÈÔÛÐ-

ÙÛÖÐÞÖÜ Ô ×ÌØÐÙÙÖ ÛÌØÌÚ È×Ö ÓÐ È ÈÒÜÙÐ ËÌÚ ÙÛÎÔ ÐËÐÖÛÐÓÎ li , ×ØÖÝÈÔà Ú, Ì ÞÖÜÓÌ
ri > m i . ²ÌÔÐÑÈ
mi ri ; i = 1; 2; :::; n; (ÿ:41)
ËÎÒÈËÎ ÛÖ ÞÈØÈÑÛÎØÐÙÛÐÑÖ ÌÒÈ ÞÐÙÛÖ ×ÖÒÜà ÔÜÓÖ ÌÐ ÔÈÐ ÉÈÏÓÖÜ ÓÐÑØÖ ÛÌØÖÜ Î ÛÖ
×ÖÒÜ Ð ÙÖÜ ÓÌ ÛÖ ×ÖÒÜà ÔÜÓÖ f(l).

A×Ö ÛÎ ÙÞÌ ÙÎ (².39) ÙÜÔÈ ÊÌÛÈÐ Ö ÛÐ Ö ÛÌÒÌÙÛÎ Ú Am , Ö ×ÖÜ m = Pni=1 mi , Ó×ÖØÌÐ
ÔÈ ÊØÈÝÌÐ ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌÐ ÛàÔ ÛÌÒÌÙÛà Ô ÓÐÑØÖ ÛÌØàÔ ËÜÔÈ ÓÌàÔ, ËÎÒÈËÎ
X
n
Am = F (A ); m = mi ; (ÿ:42)
i=1
Ö ×ÖÜ ( )
F A ÌÐ ÔÈÐ ×ÖÒÜà ÔÜÓÖ ÛÖ ×ÖÒÜ m ÿ ÉÈÏÓÖÜ . ÂÖ Ð ËÐÖ ÐÙÞÜ ÌÐ ÑÈÐ ÊÐÈ ÛÖÔ 1
ÛÌÒÌÙÛÎ
r
A ÓÌ r > m. ÁÜÔÌ×à Ú, ÈÔ ÓÈÚ ËÐ ÔÌÛÈÐ ÓÐÈ ÈÔÈÒÜÛÐÑÎ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ, f A , ( )
ÌÔÖ Ú ÛÌÒÌÙÛÎ
*
( )
A, Î f A Ó×ÖØÌÐ ÔÈ ÊØÈÝÌÐ àÚ Ì ÔÈ ×ÖÒÜà ÔÜÓÖ ÛÖÜ A ÛÖ ×ÖÒÜ m ÿ 1
ÉÈÏÓÖÜ , ËÎÒÈËÎ
X
m 1
( )= (ÿ:43a)
ÿ
f A fk A k :
k =0
¾Ð ÙÜÔÛÌÒÌÙÛÌ Ú fk ×ØÖÙËÐÖØÐ ÍÖÔÛÈÐ ÈÔ ÌÐ ÔÈÐ ÊÔàÙÛÌ Ú ÖÐ ÐËÐÖÛÐÓÌ Ú, li , ÛÖÜ ÛÌÒÌÙÛÎ
A, ÌÝÈØÓÖ ÍÖÔÛÈÚ ÊÐÈ ÈÜÛÌ Ú ÛÎ (².43a), ËÎÒÈËÎ È×Ö ÛÐÚ ÙÞÌ ÙÌÐÚ
X
m 1
( li ) = (ÿ:43b)
ÿ
f fk lik :
k =0
²6. °×Ö ËÌÐÕÎ ÛÖÜ ÝÈÙÓÈÛÐÑÖÜ ÏÌàØÎ ÓÈÛÖÚ
·È ËÐÈÛÜ×à ÙÖÜÓÌ ×Øà ÛÈ ÛÖ ÏÌà ØÎÓÈ ÙÛÎÔ ×ÌØÐ ×ÛàÙÎ ÈÜÛÖ×ØÖÙÈØÛÎÓÌ ÔàÔ
ÛÌÒÌÙÛà Ô ÑÈÐ Ü ÙÛÌØÈ ÏÈ ÛÖ ËÐÈÛÜ×à ÙÖÜÓÌ ÊÐÈ ÑÈÔÖÔÐÑÖÜ Ú ÛÌÒÌÙÛÌ Ú ÊÌÔÐÑÈ .
·Ìà ØÎÓÈ ²5: ´ÙÛà Ì ÔÈÚ ÈÜÛÖ×ØÖÙÈØÛÎÓÌ ÔÖÚ ÛÌÒÌÙÛÎ Ú H Ö Ö×ÖÐ ÖÚ ËØÈ ÙÌ Ì ÔÈ
Þà ØÖ SN (×Ì×ÌØÈÙÓÌ ÔàÔ ËÐÈÙÛÈ ÙÌàÔ). ÂÖ ÛÌ:
(i) ¾Ð ÐËÐÖÛÐÓÌ Ú ÛÖÜ ÌÐ ÔÈÐ ×ØÈÊÓÈÛÐÑÌ Ú.
(ii) ÂÈ ÐËÐÖËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ ÛÖÜ È×ÖÛÌÒÖÜ Ô ÓÐÈ ÉÈ ÙÎ ÊÐÈ ÛÖ Þà ØÖ SN .
*
¶ f (A) ÌÐ ÔÈÐ ÈÔÈÒÜÛÐÑÎ ÙÛÎÔ ×ÌØÐÖÞÎ ÛÖÜ ÓÎËÌÔÐÑÖÜ ×Ð ÔÈÑÈ ÈÔ Ó×ÖØÌÐ ÔÈ ÊØÈÝÌÐ àÚ
f A ( ) = P =0 f A
1
n n
n
. ¶ ÙÜ ÊÑÒÐÙÎ ÊÐ ÔÌÛÈÐ àÚ ×ØÖ Ú ÑÈ ×ÖÐÖ ÓÌ ÛØÖ, ×.Þ. ÌÑÌÐ ÔÖ ÛÖÜ ¿ØÖÉÒÎ ÓÈÛÖÚ 5.7.10.
ÁÜÔÎ ÏàÚ ÈÜÛÖ ÙÜÓÉÈÐ ÔÌÐ ÈÔ f z() ÈÔÈÒÜÛÐÑÎ , z2C

I
582 ²´¼¸¹´Ã»´¼° ¸³¸¾³¸°¼ÃÁ»°Â° - ´Ä°À»¾²´Á
°×Ö ËÌÐÕÎ: ÂÖ Ö ÛÐ ÖÐ ÐËÐÖÛÐÓÌ Ú ÛÖÜ ÌÐ ÔÈÐ ×ØÈÊÓÈÛÐÑÌ Ú È×ÖËÌÐ ÞÛÎÑÌ ÙÛÖ ´ËÈ ÝÐÖ
4.6. ²ÔàØÐ ÍÖÜÓÌ Ö ÛÐ ÛÖ ÙÜ ÔÖÒÖ ÛàÔ ÊÌÔÐÑÌÜÓÌ ÔàÔ ÐËÐÖËÐÈÔÜÙÓÈ ÛàÔ ÛÖÜ H È×ÖÛÌÒÌÐ
Ì ÔÈ ×ÒÎ ØÌÚ ÙÜ ÙÛÎÓÈ. °ØÑÌÐ , ÒÖÐ×Ö Ô, ÔÈ ËÌÐ ÕÖÜÓÌ Ö ÛÐ Ö ÒÈ ÛÈ ÐËÐÖËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ ÛÖÜ H
ÌÐ ÔÈÐ ÛÈ ÕÎÚ 1.
°Ú Ü×ÖÏÌ ÙÖÜÓÌ Ö ÛÐ Ü×È ØÞÌÐ Ì ÔÈ ÐËÐÖËÐÈ ÔÜÙÓÈ j x > ÛÈ ÕÎÚ k =2 , ÓÌ ÐËÐÖÛÐÓÎ l0 .

ÂÖ ÛÌ
(H ÿ l0 I ) 2 j x >= 0 : (ÿ:44)
ÂÖ ÛÌ Ö ÓàÚ, ÌÝÖ ÙÖÔ H+ = H l0 = l0ÑÈÐ
3
, ×ÈÐ ØÔÖÜÓÌ
0 =< x (H l0 I )2 x >=< F F >;

j ÿ j j (ÿ:45)
Ö ×ÖÜ F = (H ÿ l0 I )jx >. ¶ (².45), Ö ÓàÚ, ÙÜÔÌ×È ÊÌÛÈÐ Ö ÛÐ
jF >= 0 ) H jx >= l0 jx > :
ÂÖÜ ÛÖ Ö ÓàÚ ÈÔÛÐÉÈÐ ÔÌÐ ÙÛÖ Ö ÛÐ Î ÛÈ ÕÎ ÛÖÜ ÐËÐÖËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÖÚ j x > Î ÛÈÔ 2. °ØÈ k =1
Î k> 2 . ´ÙÛà Ö ÛÐ k> 2 . ÂÖ ÛÌ, ÏÌàØÖÜ ÓÌ ÛÖ ËÐÈ ÔÜÙÓÈ
j y> = (H ÿ l0 I )k 2 jx >;
ÿ
Ö×Ö ÛÌ
(H ÿ l 0 I )2 jy > = (H ÿ l 0 I )k jx > = 0:
¿ØÖÞàØà ÔÛÈÚ Ö ×àÚ ×ÐÖ ×È Ôà, ÉØÐ ÙÑÖÜÓÌ
(H ÿ l0 I )jy >= 0 ) (H ÿ l0 I )k 1 jx >= 0; ÿ
×ØÈ ÊÓÈ È ÛÖ×Ö. ÁÜÔÌ×à Ú k =1 ÑÈÐ ÛÖ ÏÌà ØÎÓÈ È×ÖËÌÐ ÞÛÎÑÌ.
·Ìà ØÎÓÈ ²6: ´ÙÛà A Ì ÔÈÚ ÑÈÔÖÔÐÑÖ Ú ÛÌÒÌÙÛÎ Ú ×ÖÜ ËØÈ ÙÛÖ Þà ØÖ SN . ÂÖ ÛÌ:
(i) ÂÈ ÐËÐÖËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ ÛÖÜ ×ÖÜ ÈÔÛÐÙÛÖÐÞÖÜ Ô ÙÌ ËÐÈÝÖØÌÛÐÑÌ Ú ÐËÐÖÛÐÓÌ Ú ÌÐ ÔÈÐ
ÖØÏÖÊà ÔÐÈ.
(ii) ÂÈ ÐËÐÖËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ ÛÖÜ ÑÈÒÜ ×ÛÖÜÔ ÛÖ Þà ØÖ SN .

°×Ö ËÌÐÕÎ: ¶ ×ØÖ ÛÈÙÎ (i) È×ÖËÌÐ ÞÛÎÑÌ ÙÛÖ ·Ìà ØÎÓÈ 2 ÛÖÜ ´Ë. 4.6. °ØÑÌÐ ÔÈ
È×ÖËÌÐÞÛÌÐ Î (ii).
ØÖÚ ÛÖÔ Ö×ÖÐ Ö ÑÈÒÜ ×ÛÖÜÔ ÛÈ ÐËÐÖËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ ×ÖÜ ÈÔÛÐÙÛÖÐÞÖÜ Ô

´ÙÛà Mi Ö Þà
ÙÛÎÔ ÐËÐÖÛÐÓÎ li . ÂÖ ÛÌ, Ö Þà ØÖÚ Mi ÌÐ ÔÈÐ, ×ØÖÝÈÔà Ú, Ì ÔÈÚ ÈÔÈÒÒÖÐ àÛÖÚ Ü×Ö ÞàØÖÚ

ÛÖÜ A. °ÜÛÖ Ú ÌÐ ÔÈÐ ÑÈÐ Ì ÔÈÚ ÈÔÈÒÒÖÐ àÛÖÚ Ü×Ö ÞàØÖÚ ÛÖÜ A+ . ¿ØÈÊÓÈÛÐÑÈ , ÙÜ ÓÝàÔÈ
ÓÌ ÛÖ ·Ìà ØÎÓÈ 1 ÛÖÜ ´Ë. 4.6, Ì ÞÖÜÓÌ
( ) = li x i ( k ) >
A j xi k > j ) ( ) = li
A + j xi k > 3
j ()
xi k >; (ÿ:46)
ËÎÒÈËÎ
¿°À°ÀÂ¶»° ² 583
j ()
xi k > 2 Mi ) ()
A + j xi k > 2 Mi : (ÿ:47)
°ØÈ, ÈÔ ÖÐ ÐËÐÖÛÐÓÌ Ú (ÛÈ ÕÎÚ 1) ÛÖÜ ÛÌÒÌÙÛÎ A ÌÐ ÔÈÐ l1 , l2 , ..., ln , ÛÖ ÛÌ, Ì×ÌÐËÎ ÖÐ

Ü×Ö ÞàØÖÐ Mi ÌÐ ÔÈÐ ÓÌÛÈÕÜ ÛÖÜÚ ÖØÏÖÊà ÔÐÖÐ, Ó×ÖØÖÜ ÓÌ ÔÈ ÊØÈ ßÖÜÓÌ
= M M 1 8 M2 8 M3 8 ::: 8 Mn : (ÿ:48)
°ØÑÌÐ ÔÈ ËÌÐ ÕÖÜÓÌ Ö ÛÐ SN = M. ¿ØÈÊÓÈÛÐÑÈ , Ì ÙÛà Ö ÛÐ SN =
6 M. ¿ÈØÐÙÛÈ ÔÖÜÓÌ ÓÌ
M? ÛÖ ÙÜ ÔÖÒÖ ÛàÔ ËÐÈÔÜÙÓÈ ÛàÔ ÛÈ Ö×ÖÐ È ÌÐ ÔÈÐ ÖØÏÖÊà ÔÐÈ ÙÌ Ö ÒÈ ÛÈ ËÐÈÔÜ ÙÓÈÛÈ
ÛÖÜ Þà ØÖÜ M. ÂÖ ÛÌ, ×ØÖÝÈÔà Ú, M? 6 =0 . ´×ÌÐËÎ Ö Þà ØÖÚ M ÌÐ ÔÈÐ Ì ÔÈÚ ÈÔÈÒÒÖÐ à-
ÛÖÚ Ü×Ö ÞàØÖÚ ÊÐÈ ÛÖÔ ÛÌÒÌÙÛÎ A, Ó×ÖØÖÜ ÓÌ ×È ÔÛÖÛÌ ÔÈ ÉØÖÜ ÓÌ ÓÐÈ ÉÈ ÙÎ ÛÌ ÛÖÐÈ
à a
ÙÛÌ Ö ×Ð ÔÈÑÈÚ ( ), ×ÖÜ ÈÔÈ×ÈØÐÙÛÈ ÔÌÐ ÛÖÔ A, ÔÈ ×È ØÌÐ ÛÎ ÓÖØÝÎ

(a) = ( 0 )M
(
0
M? ) : (ÿ:49)
°Ô M? 6 =0 , Ö ×Ð ÔÈÑÈÚ ( M? ) ÏÈ Ì ÞÌÐ Ì ÔÈ ÛÖÜÒÈ ÞÐÙÛÖÔ ÐËÐÖËÐÈ ÔÜÙÓÈ, ÑÈÏÖ ÙÖÔ Ì ÞÌÐ
ÓÐ È ÛÖÜÒÈ ÞÐÙÛÖÔ ÐËÐÖÛÐÓÎ (ÛÖ ×ÖÒÜà ÔÜÓÖ f(l) = det[(M ? ) ÿ l(e)] Ì ÞÌÐ ÓÐ È ÛÖÜÒÈ -
ÞÐÙÛÖÔ ØÐ ÍÈ). ÂÖ ÛÌ, Ö ÓàÚ, ÛÖ ÐËÐÖËÐÈ ÔÜÙÓÈ ÈÜÛÖ ÏÈ ÌÐ ÔÈÐ ÑÈÐ ÐËÐÖËÐÈ ÔÜÙÓÈ ÛÖÜ ( ), a
ËÎÒÈËÎ Ì ÛÙÐ ÖØÐ ÍÌÛÈÐ Ì ÔÈ ÛÖÜÒÈ ÞÐÙÛÖÔ ÐËÐÖËÐÈ ÔÜÙÓÈ ÛÖÜ A ÛÖ Ö×ÖÐ Ö ËÌÔ ÈÔÎ ÑÌÐ
ÙÛÖ Þà ØÖ M. ÂÖÜ ÛÖ Ö ÓàÚ ÌÐ ÔÈÐ È ÛÖ×Ö. ÁÜÔÌ×à Ú, M? =0 ÑÈÐ ÛÖ ÏÌà ØÎÓÈ È×Ö-
ËÌÐ ÞÛÎÑÌ.
¿ÈØÈÛÎ ØÎÙÎ: ¶ ÑÈÔÖÔÐÑÖ ÛÎÛÈ ÛÖÜ ÛÌÒÌÙÛÎ ÌÊÊÜÈ ÛÈÐ ÛÎÔ ÖØÏÖÊàÔÐÖ ÛÎÛÈ ÛàÔ

Þà ØàÔ Mi . ´×Ð ÙÎÚ, ÛÖ Ö ÛÐ M? =0 ÌÐ ÔÈÐ ÙÜÔÌ ×ÌÐÈ ÛÖÜ Ö ÛÐ ÈÒÒÐà ÛÐÑÈ Ö ×Ð ÔÈÑÈÚ
( M? ) ÏÈ ÌÐ ÞÌ ÓÐ È ÛÖÜÒÈ ÞÐÙÛÖÔ ÐËÐÖÛÐÓÎ . ³ÌÔ Ó×ÖØÖÜ ÓÌ ÔÈ ÙÜÔÈ ÊÖÜÓÌ ÈÔÈ ÒÖÊÖ
ÙÜÓ×Ì ØÈÙÓÈ Ö ÛÈÔ Ö Þà ØÖÚ ÌÐ ÔÈÐ È×ÌÐØÖËÐÈ ÙÛÈÛÖÚ. ÂÖ ÏÌà ØÎÓÈ ÒÖÐ×Ö Ô È×ÖËÌÐ ÞÛÎ-
ÑÌ ÓÖ ÔÖ ÊÐÈ Þà ØÖÜÚ ×Ì×ÌØÈÙÓÌ ÔàÔ ËÐÈÙÛÈ ÙÌàÔ. ÁÌ È×ÌÐØÖËÐÈ ÙÛÈÛÖÜÚ Þà ØÖÜÚ
ÞØÌÐÈ ÍÖÔÛÈÐ ÐÙÞÜØÖ ÛÌØÌÚ Ü×ÖÏÌ ÙÌÐÚ.

Ιωάννης Βέργαδος - Μαθηματικές Μέθοδοι Φυσικής - Τόμος 1

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Ιωάννης Βέργαδος - Μαθηματικές Μέθοδοι Φυσικής - Τόμος 1

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Π ANEΠIΣTHMIAKEΣ E KΔOΣEIΣ K PHTHΣ

ΣEIPA: ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΘΕΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ

© 2004: ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΕΣ EΚΔΟΣΕΙΣ KΡΗΤΗΣ

1 ΣΥΝΑΡΤΗΣΕΙΣ ΜΙΑΣ ΜΙΓΑΔΙΚΗΣ ΜΕΤΑΒΛΗΤΗΣ..........................................................1

2 ΓΡΑΜΜΙΚΟΙ ΔΙΑΝΥΣΜΑΤΙΚΟΙ ΧΩΡΟΙ .....................................................................175

2.3 Aξιωματική θεμελίωση διανυσματικών χώρων ......................................180

5 N-ΔΙΑΣΤΑΤΕΣ ΑΝΑΠΑΡΑΣΤΑΣΕΙΣ ΓΡΑΜΜΙΚΩΝ ΤΕΛΕΣΤΩΝ ......................................327

6 IΔΙΟΔΙΑΝΥΣΜΑΤΑ ΚΑΙ ΙΔΙΟΤΙΜΕΣ ΠΙΝΑΚΩΝ ..........................................................361

7 ΓΡΑΜΜΙΚΟΙ ΤΕΛΕΣΤΕΣ ΣΕ ΑΠΕΙΡΟΔΙΑΣΤΑΤΟΥΣ ΧΩΡΟΥΣ .........................................401

8 ΟΛΟΚΛΗΡΩΤΙΚΟΙ ΜΕΤΑΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΙ .................................................................417

9 ΚΑΜΠΥΛΟΓΡΑΜΜΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΣΥΝΤΕΤΑΓΜΕΝΩΝ ..............................................483

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ A. Mερικά θεωρήματα της θεωρίας μιγαδικών συναρτήσεων ..............547

τά τρόπο που να μπορούν να εφαρμοστούν σε μια μεγάλη ποικιλία φυσικών προβλη-

διορθώσεις και αλλαγές. Η βασικότερη αλλαγή ήταν η μεταφορά των Κεφαλαίων 8

Iωάννινα, Απρίλιος 2004 I. Δ. Bέργαδος

ÔÈØÛÎ ÙÌàÔ ÛÎÚ »ÈÏÎÓÈÛÐÑÎ Ú ÄÜÙÐÑÎ Ú.

×ØÈÊÓÈÛÐÑà Ô ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌàÔ.

1.2 ÂÖ ÓÐÊÈËÐÑÖ Ì×Ð ×ÌËÖ

»ÐÊÈËÐÑÖ Ú ÈØÐÏÓÖ Ú z ÌÐ ÔÈÐ Ì ÔÈ ÍÌÜ ÊÖÚ ËÐÈÛÌÛÈÊÓÌ ÔàÔ ×ØÈÊÓÈÛÐÑà Ô ÈØÐÏÓà Ô

(a; b) . °Ô z1 = (a1 ; b1 ) ÑÈÐ z2 = (a2 ; b2 ), ÛÖ ÛÌ ÐÙÞÜ ÖÜÔ ÖÐ ÌÕÎ Ú ÐËÐÖ ÛÎÛÌÚ:

Ó×ÖØÌÐ ÔÈ ÏÌàØÎÏÌÐ àÚ Ü×ÖÙÜ ÔÖÒÖ ÛÖÜ ÙÜÔÖ ÒÖÜ ÛàÔ ÓÐÊÈËÐÑà Ô ÈØÐÏÓà Ô.

(vi) z = (0; 0) $ 0 (ÓÎËÌÔÐÑÖ ÙÛÖÐÞÌÐ Ö). (1:3)

°×Ö ÛÐÚ (iii), (iv) ÑÈÐ (v) ÉØÐ ÙÑÖÜÓÌ

(ix) (0; 1)(0; 1) = 1 ÿ .

°Ô ÙÜÓÉÖÒÐ ÍÖÜÓÌ ÓÌ i ÛÖÔ ÓÐÊÈËÐÑÖ ÈØÐÏÓÖ (0; 1) , ËÎÒÈËÎ i  (0; 1), ÐÙÞÜ ÌÐ

i 2 = ÿ1 , ËÎÒÈËÎ Ö ÓÐÊÈËÐÑÖ Ú ÈØÐÏÓÖ Ú (0; 1) ÌÐ ÔÈÐ Î ÛÌÛØÈÊàÔÐÑÎ ØÐ ÍÈ ÛÖÜ ÿ . 1

z = (a; b) = a(1; 0) + b(0; 1) = a + bi:

¾ÓÖÐÈ, ÓÐÈ ÓÐÊÈËÐÑÎ ÓÌÛÈÉÒÎÛÎ z ÏÈ ×ÈØÐÙÛÈ ÔÌÛÈÐ àÚ ÌÕÎ Ú:

ÁÞ. 1.0: °ÔÈ×ÈØÈ ÙÛÈÙÎ ÓÐÊÈËÐÑÖÜ ÈØÐÏÓÖÜ ÙÛÖ ÑÈØÛÌÙÐÈÔÖ Ì×Ð ×ÌËÖ.

°×Ö ÛÖ ÁÞ. 1.0 ÉÒÌ ×ÖÜÓÌ Ö ÛÐ

r = (x2 + y2 )1=2  jzj ) z = r(cos  + i sin );

(arg) ÛÖÜ z. °Ô ÖØÐ ÙÖÜÓÌ Arg z =  Ö ×ÖÜ 0 <  < 2p, ÉØÐ ÙÑÖÜÓÌ

ÈØÐÏÓà Ô, ÛÐÚ Ö×ÖÐ ÌÚ ÈÔÈÝÌ ØÖÜÓÌ ÈÓÌ ÙàÚ ×ÈØÈÑÈ Ûà.

°Ô z1 = jz1 j (cos 1 + i sin 1 ) ÑÈÐ z2 = jz2 j (cos 2 + i sin 2 ), ÛÖ ÛÌ

ËÎÒÈËÎ ÑÈ ÔÖÜÓÌ ÛÎÔ ÈÔÛÐÑÈÛÈ ÙÛÈÙÎ i ! ÿi .

¾×àÚ ÝÈÐ ÔÌÛÈÐ ÙÛÖ ÁÞ. 1.1b, ÛÈ z ÑÈÐ z 3

´Ü ÑÖÒÈ È×ÖËÌÐÑÔÜ ÖÔÛÈÐ ÖÐ ÌÕÎ Ú ÐËÐÖ ÛÎÛÌÚ:

(i) z1 + z2 = x1 + x2 + i(y1 + y2 ). ²ÌàÓÌÛØÐÑÈ , ÛÖ È ÏØÖÐÙÓÈ ÉØÐ ÙÑÌÛÈÐ ÓÌ ÛÖÔ

(ii) jz1 z2 j = jz1 jjz2 j.

¾Ð ÙÞÌ ÙÌÐÚ (iii) ÑÈÐ (iv) ÌÐ ÔÈÐ ÊÔàÙÛÌ Ú àÚ ÛØÐÊàÔÐÑÎ ÈÔÐÙÖ ÛÎÛÈ.

1.3 ÁÜÔÈØÛÎ ÙÌÐÚ ÓÐÊÈËÐÑÎ Ú ÓÌÛÈÉÒÎÛÎ Ú

³ÜÙÛÜÞà Ú, ËÌÔ Ó×ÖØÖÜ ÓÌ ÔÈ ×ÈØÈÙÛÎ ÙÖÜÓÌ ÊØÈÝÐÑÈ ÛÎÔ È×ÌÐÑÖ ÔÐÙÎ, ÌÝÖ ÙÖÔ

ÁÞ. 1.2a: ÁÞÎÓÈÛÐÑÎ È×ÌÐÑÖ ÔÐÙÎ ÛÖÜ ÓÌÛÈÙÞÎÓÈÛÐÙÓÖÜ w = f (z). ÂÖ a ×ÎÊÈÐ ÔÌÐ ÙÛÖ a 0

ÁÞ. 1.2b: ²ÌàÓÌÛØÐÑÎ È×ÌÐÑÖ ÔÐÙÎ ÛÖÜ ÓÌÛÈÙÞÎÓÈÛÐÙÓÖÜ w = 1=z; z 6= 0: S = fz 2 C

¿ÈØÈËÌÐ ÊÓÈÛÈ: ²ÐÈ ÛÐÚ ×ÐÖ ÑÈ Ûà ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌÐÚ f (z) ÏÈ ÉØÌÏÖÜ Ô ÖÐ u ÑÈÐ .

°ØÈ (ÑÖÐ ÛÈÕÌ ÁÞ. 1.2b),

(iii) f (z) = z2 = (x + iy)2 = x2 y2 + i2xy u = x2

(iv) ¶ ÌÑÏÌÛÐÑÎ ÙÜÔÈ ØÛÎÙÎ ÖØÐ ÍÌÛÈÐ àÚ ÌÕÎ Ú:

ez  ex+iy  ex (cos y + i sin y):

u(x; y) = ex cos y; (x; y) = ex sin y:

ez1 ez2 = ex1 (cos y1 + i sin y1 ) ex2 (cos y2 + i sin y2 )

= ex1 +x2 2 cos(y1 + y2) + i sin(y1 + y2)3

= ex1+x2+i(y1+y2 ) = ex1 +iy1 +x2 +iy2 .

ez1 ez2 = ez1 +z2 (Ö ×àÚ ÑÈÐ ÙÛÖÜÚ ×ØÈÊÓÈÛÐÑÖÜ Ú).

(v) ÂØÐÊàÔÖÓÌÛØÐÑÌ Ú ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌÐÚ: °Ô z = iy, Ì ÞÖÜÓÌ

cos y = 12 (eiy + e iy); ÿ

z = jzj (cos  + i sin )

z = jzj ei . (1:10)

cos z 12 (eiz + e iz); sin z 21i (eiz

´Ü ÑÖÒÈ ËÐÈ×ÐÙÛà ÔÖÜÓÌ Ö ÛÐ

cos z = cos( z) ÿ (È ØÛÐÈ),

sin(z + 2p) = sin z; cos(z + 2p) = cos z (×ÌØÐÖËÐÑÎ ÓÌ ×ÌØÐ ÖËÖ 2p ),

°Ô ÙÜÓÉÖÒÐ ÍÖÜÓÌ ÓÌ i ÛÖÔ ÓÐÊÈËÐÑÖ ÈØÐÏÓÖ (0; 1) , ËÎÒÈËÎ i (0; 1), ÐÙÞÜ ÌÐ

r = (x2 + y2 )1=2 jzj ) z = r(cos + i sin );

(arg) ÛÖÜ z. °Ô ÖØÐ ÙÖÜÓÌ Arg z = Ö ×ÖÜ 0 < < 2p, ÉØÐ ÙÑÖÜÓÌ

°Ô z1 = jz1 j (cos 1 + i sin 1 ) ÑÈÐ z2 = jz2 j (cos 2 + i sin 2 ), ÛÖ ÛÌ

¿ÈØÈËÌÐ ÊÓÈÛÈ: ²ÐÈ ÛÐÚ ×ÐÖ ÑÈ Ûà ÙÜÔÈØÛÎ ÙÌÐÚ f (z) ÏÈ ÉØÌÏÖÜ Ô ÖÐ u ÑÈÐ .

ez ex+iy ex (cos y + i sin y):

u(x; y) = ex cos y; (x; y) = ex sin y:

z = jzj (cos + i sin )

z = jzj ei . (1:10)

cos (4) = cos4 6 cos2 sin2 + sin4 = 2 cos2(2) 1;

f (z) = w = u + i ) eu+i = z = jzj (cos + i sin ) Î

eu (cos + i sin ) jzj (cos + i sin ) )

Arg (z1 z2) = 1 + 2 kai j z 1 z 2 j = jz 1 j jz 2 j )

´ÙÛà z = jzjei ÑÈÐ w = jwjeif . ¶ ÌÕÐ ÙàÙÎ (1.19) ÊÐ ÔÌÛÈÐ

jwj2 e2if = jzjei ) jwj2 = jzj; 2f = + 2pm; m ÈÑÌ ØÈÐÖÚ,

wm = jzj1=2 ei(=2+pm) ; m ÈÑÌ ØÈÐÖÚ.

m=0: w0 = jzj1=2 ei=2 ;

wm = jzj1=n ei(+2pm)=n = jzj1=n ei(=n+2pm=n) : (1:20)

w4 = ei p = ÿ1; w5 = ei 5p=4 = p (ÿ1 ÿ i);

w6 = ei 3p=2 = ÿi; w7 = ei 7p=4 = e ÿ ip=4 = 12 (1 i):

ØÐÙÛØÖÝÌ Ú ÙÛÖ Ì×Ð ×ÌËÖ z, ÊÜ Øà È×Ö ÛÖ z0 .

g1 (r1 ; 1 ) = r1 ei1 =2 ; g2 (r2 ; 2 ) = r2 ei2 =2 :

2 = p. ÂÖ ÛÌ Î g2 (r2 ; 2 ) Ì×ÈÔÌ ØÞÌÛÈÐ ÙÛÎÔ ÈØÞÐÑÎ ÛÎÚ ÛÐÓÎ ÈÒÒÈ

= 1( + 2p); (2 2 ). ÁÛÖ ËÌÕÐÖ ËÌÐ ÞÔÌÛÈÐ ×ÌØÐÙÛØÖÝÎ ÊÜ Øà È×Ö ÛÖ