Professional Documents
Culture Documents
UYARLANMASI
Gitar çalgısı dünya okullarında solo çalgı olarak kabul edilmeden önce
çoğunlukla şarkı eşliği için kullanılırdı. Bu naif sesli çalgının insan sesine eşlik etmek
için mükemmel bir ses yatağı (altyapısı) oluşturma potansiyeline sahip olduğu
bilinmektedir. Diğer taraftan, batı klasik sanat müziği ve Azerbaycan klasik müzik
repertuarında çok sayıda piyano eşlikli şan eserleri mevcuttur. Dolayısıyla böyle
yazdığı türkülerden Qızıl Üzük adlı eseri ele alınmıştır. Araştırmada adı geçen bu
eserin, klasik gitar estetiği göz önünde bulundurularak klasik gitara uyarlanması ve
klasik gitar çalgısına uyarlama esnasında teknik ve müzikal özelliklere önem verilerek
oluşturmak için eser tekrar nota yazım programında gitar notasyonuna uygun
biçimde yazılmıştır.
Anahtar Kelimeler: Tofiq Quliyev, Qızıl Üzük, Gitar Müziği, Klasik Gitar,
Transkripsyon
Bu çalışma Azerbaycan bestecisi Azerbaycan bestecisi Tofıq Qulıyev’in “Qızıl Üzük” eserinin şan ve klasik gitar
için uyarlanması ve gitar performansındaki teknik ve estetik değişiminin gözlemlenmesi adıyla özet bildiri olarak
Uluslararası Türkoloji Araştırmaları Sempozyumunda sunulmuştur.
Dr.Öğr.Üyesi, Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Güzel Sanatlar Eğitimi Bölümü/E-mail:
moh.ranjbari@gmail.com Orcid No: 0000-0002-3090-2422
Dr.Öğr.Üyesi, Zonguldak Bülent Ecevit Üniversitesi, Devlet Konservatuvarı, Çalgı Yapım Bölümü/E-mail:
a.semihbirel@gmail.com Orcid No: 0000-0002-4411-7214
TRANSCRIPTION OF TOFIQ QULIYEV’S “QIZIL ÜZÜK” FOR VOICE AND
CLASSICAL GUITAR
The guitar instrument was mostly used for singing before being accepted as a
solo instrument in world schools. This naive voice instrument is known to have the
potential to form an excellent sound bed to accompany human voice. On the other
hand, there are many piano accompaniment singing works in western classical art
and Azerbaijan classical music repertoire. Therefore, such works create the potential
of re-interpreting with guitar aesthetics to performers and researchers and led to their
In this study, the work of Azerbaijan composer Tofiq QULIYEV, Qizil Uzuk, one of the
contribute to the repertoire by adapting and interpreting this work, which is mentioned
in the research, to the classical guitar by considering the classical guitar aesthetics.
In this direction, technical and musical characteristics were taken into consideration
during the adaptation of the work to the classical guitar instrument. In addition, in
order to create a new edition, the work was rewritten according to guitar notation in
Key Words: Tofiq Quliyev, Qızıl Üzük, Guitar Music,Classical Guitar, Transcription
TOFIQ QULIYEV
Tofig Alakbar oğlu QULİYEV (7 Kasım 1917 - 4 Ekim 2000) Azerbaycan caz
ve pop müziğinin kurucularından biriydi. Aynı zamanda, besteci, piyanist, şef, birçok
senfonik eserin yazarı, Sovyetler Birliği Halk Sanatçısı (1964) olarak bilinirdi. Tofiq
ve 1934 yılında konservatuara girdi. Her iki I.S. Aisberg sınıfından piyano ve S.Q.
“Segah”, “Zabul” ve “Dügah” makamları olmak üzere piyano için besteler yaptı.
Uzeyir Hacıbeyov tavsiyesi üzerine eğitimine devam etmesi için Moskova Devlet
orkestrada piyano çalmaya başladı. 1939'da Bakü'ye döndü ve 1941'de Kızıl Ordu
topluluğunu kurdu. 402. Bölüm'de çalışan topluluk için çeşitli vatansever şarkılar
besteledi. 1943'te iki bölüme ayrılmış olan Kırmızı Filonun başıydı. Savaştan sonra
(genç izleyici). XX yüzyılın 40'lı yıllarından beri sinema alanında çalışmaya başladı.
"Bakü Güz" de dahil olmak üzere birçok çocuk ve gençlik müzik yarışması düzenledi.
QIZIL ÜZÜK
ömrünü not etmek önemlidir. Ancak, Azerbaycan'ın müzikal hazinesine her zaman
girmiş olanlar bulunmaktadır. Rasul Rza’nın yazdığı sözler ile " QIZIL ÜZÜK" (Altın
bir film olan "Bakhtiyar"(1959) da ifa edilen bu şarkı hızla büyük bir popülerlik kazandı
(T. Quliyev'in hem Bakhtiyar filmi hem de bestecisi olduğu diğer filmler için çok güzel
Bu eserin orijinali şan ve piyano için yazılmıştır. Qızıl Üzük adlı eserin,
AMAÇ
Klasik gitar çalgısının tarihi gelişim süreci dikkate alındığında, bu çalgının her
zaman insan sesi eşliği için uygun olduğu kanaatine varılabilir. Nitekim 15.yy’da
gitara benzer çalgılardan Vihuel için yazılmış dini ve dindışı vokal müziklerden
Bunlar genellikle vihuelanın eşlik çalgısı olarak kullanıldığı şarkılardır (Uluocak, 2011,
Araştırmada Qızıl Üzük adlı eserin, klasik gitara uyarlanarak estetik anlayışına
şan için yazılmış olan eserin, piyano partisyonu klasik gitara uyarlanmıştır. Bu
Tofiq Quliyev’in Qızıl Üzük adlı eserini farklı bir müzikal estetik anlayışıyla
Günümüzdeki Quliyev gibi ulusal bestecileri, orijinal olarak gitar eşlikli şarkılar
Bunun gibi çalışmalar ile klasik gitar çalgısının ifade dili ve estetiğini sergileyip,
olmak.
kullanılmasını sağlamak.
YÖNTEM
yazılmış olan “Qızıl Üzük” adlı eserin orijinal nota yazımı ve uyarlamaya ilişkin nota
Herhangi bir çalgı, ses ya da bir topluluk için yazılmış bir parçayı,
başka çalgılara ya da ses müziğine uyarlama işlemi. Örneğin bir ses
müziğini çalgılar için, ya da bir orkestra eserini piyano için
düzenlemek. Ayırt edici nokta, transkripsiyon işlemi dolayısıyla eser
*
Gitarın arpejjio tekniğine uygun bir yapısı olduğu ve insan sesine yumuşak sesiğile iyi bir armonik altyapı
oluşturma kabiliyetine sahiptir. bunlarla beraber perküsyon etkisi yaratan ritmik bir kabiliyetide mevcuttur.
üzerinde hiçbir değişiklik yapılamayacağıdır. Franz list, birçok
orkestra eserini piyanoya parlak bir şekilde uyarlamıştır. Ses müziği
eserlerinin orkestra için yapılan transkripsiyon çalışmalarından da
başarılı sonuçlar alınmıştır. Özellikle 20. Yüzyılda senfonilerin piyano
ya da küçük topluluklar için yapılmış uyarlamaları çok yönlü yararlar
sağlamıştır (Say, 2005, s:525).
içerir. Aynı zamanda, özellikle bir ortam değişikliğini (bir enstrumandan diğerine veya
grup çalgılara ve/veya tam tersini) içeren (örneğin orkestradan piyanoya) bir
Klasik gitar, diğer çalgılara göre nota yazımında ses genişliği bakımından bir
anahtarının altında buna dair 8 (oktav) işareti çoğu zaman yazılmaktadır. Dolayısı ile
Eserin genelinde gitarda pozisyon tutuş zorluğu açısından bazı sesler diğer
ikinci gitara yazılmıştır. Viyola partisyonu ise çoğunlukla üçüncü gitarda ve nihayet
partisyonlu eser, dört standart gitar için uyarlanmıştır. Eserdeki ses aralıkları için en
fazla üç buçuk oktav ses aralığı kullanılabilmiştir. Bu, bir oktavı geçen fazla aralıklı
piyano için yazılmış olan Qızıl Üzük adlı eserin ilk yayını (piyano ve şan) elde
olup olmama durumuna göre denenerek oktav sesler ile değiştirilmiş veya akorlarda
aşamada eserin son şekli, sözleriyle birlikte icra edilerek ve uzman görüşleri alınarak
son düzeltmeler yapılmıştır.‡ Altıncı ve son aşamada ise, uyarlanmış eserin son
†
Bestecinin düşüncesindeki ton anlayışında müzik ve sözün uyumunun amaçlandığına inanarak, bu eserde
orijinal tonu (Mi Majör) korumuştur.
‡
Uyarlama esnasında, şan partisyonunda herhangi bir değişiklik yapılmamıştır, sadece gitar sürümünde tekrar
yazılmıştır.
BULGULAR VE YORUM
Resim 2. “Qızıl Üzük” adlı eserin klasik gitar uyarlaması, 1.,2.,3. ve 4. ölçüler
kısmında tonun birinci derece (Mi majör) akoru, arpej biçiminde duyurulmuştur, gitar
seslendirilmiştir. İkinci ölçüde gitarın ses genişliğine sığması için bas partisyonunda
yerine gitar edisyonunda tek nota ligado’su tercih edilmiştir. Dördüncü ölçüde piyano
ve hem gitarın özel ifade biçimlerine yer vermek adına, flajöle ses olarak
dolayı herhangi bir akorun yapı bozukluğuna sebep olmamıştır. Bunun nedeni
ölçünün başındaki bas sesi kesilse bile kulakta kalıp akordun çevirim duyulmasını
engellemektedir.
Resim 8. “Qızıl Üzük” adlı eserin klasik gitar uyarlaması, 12. ölçü
yapılmıştır.
Resim 9. “Qızıl Üzük” adlı eserin 18. ölçüsü
Resim 10. “Qızıl Üzük” adlı eserin klasik gitar uyarlaması, 18. ölçü
Resim 12. “Qızıl Üzük” adlı eserin klasik gitar uyarlaması, 23. ve 24. ölçüler
Resim 11 ve 12’de görüldüğü üzere 23’üncü ölçünün son notası (mi), gitar
uyarlamasında flajöle olarak tercih edilmiştir. Bu işlem sonraki ölçüde akoru çalarken
ayrıca harmonik ses kullanarak ses rengi değişikliğini sağlamaktadır. 24’üncü ölçüde
ilk akorun, gitara özel “Rasgueado” tekniği ile çalınması yorum açısından uygun
görülmüştür.
Resim 14. “Qızıl Üzük” adlı eserin klasik gitar uyarlaması, 29.,30.,31. ve 32. ölçüler
Resim 13 ve 14’de piyano partisyonuna kıyasla gitar edisyonunda tüm
tekniği) farklı biçimde yorumlanmıştır. 32 inci ölçüde bastaki si notası eserin bitişine
SONUÇ ve ÖNERİLER
Bulgular kısmındaki şekillerde görüldüğü gibi, Tofiq Quliyevin Qızıl Üzük eserinin
sergilenmiştir.
Sonuç olarak, şan ve piyano için yazılmış olan Tofiq Quliyev’e ait Qızıl Üzük eserinin
piyano eşliği gitara uyarlanmıştır. Gitar‘a uyarlanmış edisyonu şan ile birlikte
bunlardan ibarettir:
- gitar ile eşlik yapılması bu eseri yeni bir estetik anlayışıyla sergilemiştir.
Araştırmacı ulusal besteciler tarafından bu eseri örnek alarak orijinal gitar eşlikli
Araştırmacı Qızıl Üzük gibi ulusal mahnıları eğitim müziğindeki birlikte çalma ders
Quliyev, Tofiq, Ürək mahnıları: [fortepiano ilə oxumaq üçün], Gülermat Ltd. Şti. ISBN:
Sürüm
Tofiq Quliyev, Wikipedia, The Free Encyclopedia içinde. 22 Ekim 2019 tarihinde
Doruk Yayımcılık.
Summary
Problem Statement: When the researcher first listened to Qızıl Üzük, he guessed
that this piece could be closer and more harmonious to the aesthetic understanding
-Tofiq Quliyev's “Qızıl Üzük” work with a different musical aesthetic approach to show
-to exhibit the expression language and aesthetics of the guitar instrument with such
studies, to take this instrument more seriously and to adopt it in our culture.
music.
obtain the data. In this study, it is tried to present the original note writing and
adaptation-transcription note of the work named Qızıl Üzük which was originally
written for singing and piano, in comparison with the sections considered important.
Findings and Discussions: In this section, the final version of the work and more
examples, explanations are made about the operations carried out during the
transcription. For example: due to the fact that the guitar is a accompaniment partion,
attention has been paid to the performance of the guitar during transcription and to
“Qızıl Üzük” piano accompaniment of the work was transcribed to the guitar. The
edited version of the guitar has been performed along with singing and has received
The researcher suggests that national composers can write the original guitar
The researcher recommends that national songs like “Qızıl Üzük” could be used as a
Key Words: Tofiq Quliyev, Qızıl Üzük, Guitar Music,Classical Guitar, Transcription