Az rbaycan musiqisi - Az rbaycan m d niyy tinin bir qolu olub, Az rbaycan milli folklorunu t msil ed n, xalq v ya ayr -ayr

az rbaycanl b st karlar t r find n yarad lm mxt lif janrl musiqi. Az rbaycan musiqisi ox srlik inki af yolu kemi dir. Onun kkl ri srl rin d rinlikl rin gedib x r. ox q dim zamanlardan Qobustanda qayast r sml rd n (yall -r qs) ba layaraq Az rbaycanda melodiya v ritm z nginliyi il f rql n n oxlu sayda mahn lar, mxt lif r qsl r, obanlar n tt kd ald havalar s sl nir. Mu am ustalar Az rbaycan n musiqi yarad c l n sild n-n sl trl r k inki af etmi , t kmill mi , h yat dair si geni l nmi , yeni-yeni janrlar m nims mi v z nginl mi dir. Kemi in klassik musiqi s rv ti olan mu amlar milli musiqi m d niyy timizin h miyy tli bir hiss sini t kil edir. Xan nd l r v saz nd l rin yarad c l nda z ngin klassik irsimiz olan mu amlar inki af ed r k bu gn yks k nmun l ri il ya ay r. Az rbaycan musiqi s n ti tarixin oxlu grk mli mu am ustalar ifa lar daxildir. Onlar XIX srin grk mli inc s n t ustalar ndan S ttar, Hac Hs hr t qazanm , mu am m kt bi yaratm lar. XIX srin grk mli inc s n t ustalar ndan S ttar n, Hac Hsnn, M di sinin, l sg r irinin, tarz n Sad qcan n v b.-n n, srimizin vv ll rind is Cabbar Qarya d o lunun, M di C mil mirovun, Seyid u inskinin, Ke i o lu M h mm d, M di M mm d F rz liyev, slam Abdullayev v b. adlar n xsusi qeyd olunmal d r. Xan u inski, Zlf Ad gz lov, Ha m K l nt rli, Hseynqulu Sarabski, H qiq t Rzayeva, Sr yya Qacar, Fatma Muxtarova v ba qalar XX srin vv ll rind yaranm m hur m nnil rdir. Bu dvrd mu am zr instrumental ifa lardan Qurban Pirimov, M nsur M nsurov, hm d Bak xanov, B hram M nsurov v b.-n n adlar da hr t qazanm d r Az rbaycan klassik musiqisi XX sr Az rbaycan musiqisinin tarixind mhm, lam tdar bir m rh l dir. M hz bu dvrd lk mizd yks k pe karl il , orijinal musiqi slubu il seil n b st karl q m kt bi yaranm d r. Az rbaycan musiqisi dnya professional musiqi m d niyy tinin mumi sistemin qovu ur, Az rbaycan b st karlar v ifa lar dnya musisinin s viyy sin qalxm lar. Yeni t mayll rl yana , milli musiqimizin ox srlik tarixi il ba l pxt l mi janr v formalar , el c d xalq al al tl rimiz xsusi qay il qorunub saxlan l r. Biz mirsa qalm bu z ngin x zin XX sr Az rbaycan musiqisinin bnvr si, onun mxt lif sah l rini qidaland ran bir rn kdir. Dahi b st kar m z, professional klassik musiqimizin banisi zeyir Hac b yovun 1908-ci ild yanvar n 8(25)-d tama aya qoyulmu Leyli v M cnun mu am operas milli opera s n tinin v Az rbaycan n btn professional b st karl q yarad c l n n inki af n n sas n qoydu. Leyli v M cnun operas t kc Az rbaycanda deyil, mum n btn ms lman rqind ilk opera idi. zeyir Hac b yov is (1885-1948) tariximiz Az rbaycan musiqi m d niyy tinin klassiki, onun yeni m rh l sin t kan vermi , milli musiqi n n l rini Avropamusiqisinin qanunauy unluqlar il ilk d f zvi sur td birl dirmi dahi s n tkar kimi daxil olmu dur. Az rbaycan professional musiqi yarad c l n n t kkl v inki af bir ox janrlar n meydana g lm si v t kaml, bir s ra professional kollektivl rin yaranmas zeyir Hac b yovun ad il ba l d r. 30-cu ill rin sonu, 40-c ill rin vv ll rind Az rbaycan musiqisind yeni b st karlar n sli yeti ir. Yarad c l q axtar lar n n diapazonu geni l nir, yeni janrlar, yeni t mayll r meydana g lir. Avropamusiqisinin apar c t mayll ri neoklassizm, dodekafoniya, seriya texnikas milli z mind i l nm si maraql s n t tap nt lar il n tic l nir. n ba l cas is odur ki, Az rbaycan musiqisi art q lk hdudlar ndan ox-ox k narlarda, beyn lxalq miqyasda da geni hr t qazan r. Bel byk u urlar ilk nvb d dahi s n tkar n Qara Qarayev (1918-1982), Fikr t mirov (1922-1984) v Niyazinin(1912-1984) yarad c l q axtar lar il ba l d r. Onlar n s rl ri dnyan n bir ox lk l rind s sl ndirilmi , diskl r yaz lm v mkafatlara layiq grlm l r.

C vahirl l Nehru, Bela Bartok ad na medal v bir s ra beyn lxalq mkafatlara layiq grl n Niyazi dvrmzn byk dirijorlar s ras na daxildir. 30-40-c ill rd Az rbaycan musiqisind S id Rst mov (1907-1983) v Tofiq Quliyev (19172000) kimi mahir mahn ustalar meydana g lir. S. Rst mov Alagz, Qurban ad na, G lm din, Sr yya, Oxu tar v s. gz l mahn lar , Be manatl q g lin, Durna, R isin arvad musiqili komediyalar kimi s rl r yaratm d r. T. Quliyevin Az rbaycan xalq musiqisi n n l rind n, habel Avropan n estrada v caz musiqisind n qidalanm S n d qalmaz, Q z l zk, B xt v r oldum, Bak haqq nda mahn , Zbeyd v s. populyar mahn lar Az rbaycan musiqisinin mahn yarad c l nda gz l nmun l rdir. Az rbaycan xor musiqisi Az rbaycan musiqisind xor musiqisinin d z inki af m rh l si v gz l s r nmun l ri mvcuddur. Xor musiqisinin inki af nda h miyy tli rol oynam Cahangir Cahangirov (19211992) Araz n o tay nda vokal-simfonik poemas n n, Fzuli v N simi kantatalar n n, Sabir v Hseyn Cavid-59 oratoriyalar n n m llifidir. O, h minin Azad v Xan nd nin taleyi operalar , dram tama alar , kinofilml r musiqi, mxt lif instrumental s rl r b st l mi dir. Az rbaycan musiqisind ifa l q m kt bi Az rbaycan musiqisind ifa l q m kt bi d xsusi yer tutur. Milli musiqimizd klassik opera ifa l q m kt binin banil ri vk t M mm dova v Blbldr (Murtuza M mm dov). vk t M mm dova (1897-1981) milli opera s hn mizd x ed n ilk qad n m nni olmu dur. Blbl (1897-1961) s n tinin mcz si onun milli vokal slubunun italyan vokal n n l ri il zvi sur td birl m sidir.Az rbaycan vokal m kt binin anl yetirm l ri s ras nda Fir ngiz hm dova, Fatma Muxtarova, Ltfiyar manov, vk t l kb rova, R id Behbudovun adlar vokal s n ti tarixind , H qiq t Rzayeva,Rbab Muradova, Zeyn b Xanlarova mu am ifa l nda layiqli yer tuturlar. Masir Az rbaycan opera s n tinin n parlaq nmay nd l ri Fidan Qas mova v Xuraman Qas mova ac lar d r.