MZK TARH

Temel Tanmlar:
Mzik: seslerle dnme, sesler araclyla yaam duyumsama ve gelitirme yolunda insan
gereinin btn ilikileri iinde aratrlmas ve aktarlmas sanat.
Sanat Mzii : Besteci denilen kiilerin yarat oluumunun koullad ve snrlad bir bilin
iinde verdikleri yaptlarn tmne denir. Avrupa'da 10 yy'dan sonra yaplmaya balanmtr.
(mimarolu)
lkel Mzik : Daha yksek bir kltr evriminden uzak kalm olmalar yznden sanat mzii
gelenei edinememi toplum beklerinin uygulad mzik.
Kltr : Tarihi, toplumsal gelime sreci ierisinde yaratlan tm deerler ve aralarn tm.
Bir toplum veya halk topluluuna zg dnce ve sanat eserlerinin tm.
Muhakeme, zevk ve eletirme yeteneklerinin renim ve yaantlar yoluyla gelitirilmi
olan biimi.
Mzik nasl balad? Sachs'a gre mzik ark syleyerek balamtr. lk a arkcs iki deiik
ynteme bavurdu:
1- Szn dourduu basit, bitevi ark syleme biimi olan logojenik- mzik
2- Szlere ok az bal, takn, gcn, kzgnln bo braklmas ile ortaya kan patojenik
mzik.
kisinin birleimi ise melojenik mziktir.
in Mzii
4000 yllk bir gemie sahiptir. Saray ve tapnaklarda kurumlam bir gelenektir. inliler mziin
yer ve gk arasndaki uyumu yanstmas gerektiine inanrlar. Mziin amac halk eitmek ve iyi
duygular alamaktr.
in mziinin ilk teorisyeni olarak kabul edilen Lyng Lun, M 2500'l yllarda in mziinin 5
notasn dzenleyerek pentatonik -5sesli- bir dzen kurdu. Bu dizideki notalarn adlar sosyal
snflar ve devlet ileri vb gibi konularla ilgiliydi. (Kong, ang, Kyo...) Pentatonik diziye Japonya,
Amerika, Grnland, ve dnyann birok blgesinde rastlanr.
M 551-478 yllar arasnda yaam nl in bilgini Kung Fu Tseu (Konfiys) mzie eitim ve
ahlak arac olarak byk nem vermitir. Eski ezgileri saptayp birletirmi, yenilerini bestelemitir.
zleyen yllarda mzik o kadar yaygnlam ve halk arasnda belirleyici olmutur ki M 246'da
mparator Si Huang mzii yasaklamtr. Han hanedan dneminde mzik yine gelimitir. (M
206-MS 220) 10 ve 13. YY'lar arasnda klasik dnemine ulamtr. Bu dnemde tapnak ve saray
korolarna 300 algc elik eder. Tek sesli bir mzik sz konusu. Paralel 4 ve 5lilerle organum
benzeri bir oksesliliin olduu da biliniyor.

Huang ong (sar an - FA) sesinden balayan Liu denilen ( yasa demek) pentatonik sistemle
biimlenen in gam gnmzn kromatik dizisine benzeyen 12 Liu'ya dayanr. in mziinde
sesler bamsz olarak duyulur. Belli grevleri yoktur ( ynleri, zorunlu balantlar vs yoktur).
in alglar yapldklar malzemeye gre 8 grupta toplanr: Metal (an, gong, 8-10 paradan
oluan kariyon), ta (Sadece Konfiys tapnanda vardrlar. Te K'ing), ipek telli (Kin- bir eit
lavta-gitar), deri (davullar), su kaba (saray orkestralarnda kullanlan 17 borulu az orgu Sheng),
toprak (Hiuan: pimi topraktan yaplan kreli bir ddk), bambu kam (Ti denilen apraz fltler),
tahta (Konfiys tapnanda alnan u ve Yu-kaplan biiminde srt trtll, srterek alnr.)
in mzii Msr mziini etkilemi, o da Avrupa ve Ortadou'yu etkilemitir. Bu anlamda
nemlidir. Bir gre gre Yunan filozofu Platon, Konfiys'n etkisindedir. in tiyatrosunda
mziin ayr bir nemi vardr. Sahnedeki olay evreleri arasnda ba grevi grr.
Japon Mzii
Japonya MS 300'l yllarda Kore'yi igal ettii zaman in mziinden etkilendi ve bu sanat
benimsedi. Japon alglar in alglaryla byk benzerlik gsterir. Su kabandan yaplan 17
borulu Sho, bambudan yaplm apraz flt, byk ve kk davullar vs.. Koto adl 13 telli alg kin
adl in algsndan kopyadr.
Japonlar 12 notalk diziyi ve pentatonik diziyi benimseyip kullanmlardr. Japonya'da geleneksel
mzik 3 grupta toplanabilir:
1- Gagaku: Telli, fleme ve gong gibi alglarn kullanld tapnak mzii, kutsal bir etkisi yok.
2- Kagura: Yalnz sesle yaplan kutsal mzik. Sslemeli bir mziktir.
3- Nogaku ksaca NO : Din d oyun mziidir. Deiken, gergin karakterli ve ar ifadecidir.
Dar ses aralklar iinde ve bir orkestra eliinde sylenir. Papon NO tiyatrosu. Yukardaki iki
trden de izler tar. Avrupa'nn ortaa kutsal oyunlarn hatrlatr; arya ve reitativo benzeri sz
ve ark biimleri vardr.
Hint Mzii
Hindistan'da da mziin 4000 yllk bir gemii vardr. Hint toplumunun temel bilgileri kltr, bilgi
anlamna gelen 'Veda' adl kutsal kitaplarda toplanmtr. Mzik bilgilerini ieren kitaba ise
Samaveda denir. Yani ark bilgisi. Bu bir eit teori kitabdr. Bu kitaba gre mzik, tanr Brahma
ve tanra Sarasvati'nin buluudur. Oul Naredda ise Hintlilerin en eski algs olan Vina'y
yapmtr. Hintliler iin mzik din ile edeerdi. Tanrlar dnemi mzii hakknda bir bilgiye sahip
deiliz. Seylan adasndan gelen ve 7000 yl ncesine dayanan Ravanastron adl algy efsane
kral Ravana'nn icat ettiine inanlr. Eri bir areyle alnan bu alg tm yayllarn atas saylr.
Hint mziinde Raga ad verilen ses dizileri zerine doalama yaplrd. 132 raga vardr.
Uygulamada 30 kadar raga kullanlr. 6 raga birinci derecede nemli, dierleri ikincil ragalar.
Raga renk, espri demek. Her raga farkl bir ortam ve duyguyu anlatr. Mevsimler veya gnn ayr
saatleri iin farkl ragalar alnr. Tanr iin baka, elence iin baka ragalar var. Sesler
birbirinden bamsz deil; her dizide ana nota (vadi), ikincil nota (samavadi), kakan-disonans

(vivadi) nota var. diziler ini ve klarda deiiklie uramaz.

Tala ad verilen ritim kalplar doalama yapmak iin kullanlr. Teorik olarak 108 tala retilmi.
Bunlarn pek az uygulamada kullanlyor. Yava, orta ve hzl vurulardan oluan ritmik kalplar
sz konusu. 3+2+2, 7 zamanl tala gibi..
Hint gamnda oktav 22'ye blnmtr. Bylece elde edilen komalara Sruti denir. Hint gam
Sanskrit alfabesine gre yazlr: (Sa Ri Ga Ma Pa Da Ni Sa)
Hint alglarnn su eski Asya alglardr. En nemlisi Vina'dr. ki kaba birletiren sap zerine
gerili 7 telli bu alg mzrapla alnr. ikara, bir eit Hint Tampurasdr. Sitar, Avrupa gitarn
andrr; 7 tellidir. 13-17 perdesi var. Hint Rbab yayllara benzer ama mzrapla alnr. Askeri
borular, byk boru Ramsinga, byk ve kk davullar, nakkare (nagar). Darbukalar, gong, ziller
vs..

Msr Mzii
Eski Msr'da yaamn tm evreleri ant ve mezarlara, yaz, resim ve kabartmalar halinde
yazlmlardr. Ancak mzik teorisiyle ilgili bir kayt bulunamamtr. Msr mzii M 4000'lere
kadar dayanmaktadr. M 1600 yllarnda in etkileri olumu; bu alglara yansmtr. Eski
Msr'da dini ve dind mzik var. Arp, lir, flt ve vurmallardan oluan orkestralar vard. Byk
korolar vs gibi byk boyutluluu seviyorlard. Kazlarda bulunan az saydaki algdan anlald
zere Eski Msr'da gam tam ve yarm seslerden oluuyordu. Msr mzii brani, Grek ve Hristiyan
mziini etkilemitir.
En yaygn telli alg arp. Arp, msr kkenli bir algdr. Byk arpler yere, orta boylar dize,
kkler omuza konulup alnrd. Tel says 4-7 arasnda deiirdi. Ney, ifte flt, orduda da
trompet kullanlrd. Bugnk orgun atas olan su orgu da msr kkenlidir. Enlemesine aslan
davul, def vs dier alglardr. Krotal, fildii veya ahaptan yaplan iki ubuktur.
7 sesli gam kullanld, korolarn nison syledii, arplerin 4, 5 veya oktav aralkla elik ettii
dnlr.
Grek Mzii
Antik Yunan mzii hakknda bilgilerimiz bu sanat tam olarak anlayabilecek kadar yeterli deildir.
Mimari, heykel, iir, tiyatro sanatlarna baktmz zaman hayran olunacak bir sanat yaamlar
olduunu grrz. Mziin de bu boyutlarda olduu dnlr ama fazla kant bulunamamtr.
M 9. Yy'da ortaya okm byk destanlar lyada ve Odisseia byk ozan Homeros tarafndan
yaratlmtr. Burada mzik ile ilgili ilk kantlar mevcut. Yar konuma yar ark syleme biimi
olan reitatif biiminde bu destanlarn sylendii kabul edilir. Bunu bir veya birka alg elikler.

Eski Yunan'da mzik, btn erdemlerin kayna saylrd. Yunan dnrleri mziin ahlak
zerindeki etkilerini aklamlardr.
Kiiyi olumlu ve olumsuz etkileyen mziklerden
bahsetmilerdir. Mzik devletin grevleri arasndayd. yi besteler kutsal saylrd. Bu arklara
nomos ad verilir ve hi bir deiiklik yaplmazd. Dinsel ve askeri trenler, lm, dn, hasat gibi
olaylarda mzik kullanm nemliydi. Edebiyat tarihi ve mzik tarihi birbiriyle ilikilidir. Olimpiyat
oyunlarnda mzie yer verilir.
M 6-4. Yy'lar aras Atina kltr merkezi durumundayd. Sophokles, Euripides, Aristofanes gibi
filozoflarn eserleri mzikle erevelenip algclar tarafndan eliklenmitir. Panteon'un eteinde
ina edilmi 3000 kiilik Akropol anfisinde gnlk temsiller yaplrd. Mzik ile tiyatro i ie
gemiti. Festivaller ok nemliydi. M 776'dan itibaren Olimpiyadlar her 4 ylda bir
dzenlenmekteydi.
M 535 ylnda balad bilinen Yunan tiyatrosunda koro anlatc rolndeydi. Eser aralarnda
arklar sylenirdi.
Balca Yunan mzik kuramn M 5. Yy'da yaam Pisagor'a dayandrabiliriz. Pisagor Msr'da
yetimi bir bilgin. Esasen matematikidir. Ses titreimlerinin says, ses aralklar vs gibi
konularda aklamalar yapmtr. Eski yunanda hem alfabetik hem nmatik mzik yazs kullanld.
Mziin alg veya ses iin oluuna bal olarak yaz deiiyordu. Grekler aralarnda ilgi olmayan 8
gam kullandlar. Platon bunlar ayrntl olarak aklamtr. Duygululuk, sava ruhu, dinginlik vs
gibi deiik ortamlarda deiik gamlar alnrd.
Yunan makamlar 4 tetrakord'tan oluan 15 notalk bir diziye dayaldr. Bu makamlarn tm
inicidir. Bu dizilere Grek lkelerinin isimleri verilmitir: Dorya, Lidya, Frigya.. bylece Hristiyanla
kadar ulaan bu diziler kilise makamlarna dnm, daha sonra da majr ve minr dizilerin
kkenini oluturmutur.
Yunan alglar arasnda Cythare(kitara) bir eit lir- yumuak sesli, sanat tanrs Apollon'un
simgesiydi. Aulos - Asya kkenli bir eit obua- sivri, sinirli bir sese sahip. arap tanrs Dionisos
tapnandaki trenlerde alnrlard. Ezgilerin sadece insanlar deil hayvanlar da etkilediine
inanlrd. Aulos daha ok dramada, kitara ise tapnak mziinde kullanlrd.
Roma Mzii
Yunan uygarlnn d Roma'nn dnyada yeni bir g haline gelmesini hazrlad. Roma
mparatorluu Helen (Yunan-Grek) mparatorluu'nu yendi ve yenilenin kltrn benimsedi.
Yunan kltr nce Roma'y, sonra Orta Avrupay etkiledi. .Roma kltrnn materyalist
olmasndan dolay Yunan sanatnn burada yozlat ne srlmektedir. Romallar Grek ve Msr
alglarn benimsediler, kendilerine zg bir alg yaratmadlar. Tibia -kr flt, kaval favori
alglardr. Org nemliydi. Trombonun atas olan Buccina gibi alglar mevcuttu. Zafer kutlamak
iin yaplan tapnak trenlerinde, rnein Mars tapnanda sylenen ilahilere kalkanlar birbirine
vurararak elik ederlerdi.
Bizans Mzii (Dou Roma mparatorluu)

Grek dizileri batya Bizans'n kilise mzii araclyla ulamtr. Bizans mziinin dorudan
doruya Antik Yunan mziinin devam olduu kans doru bulunmamaktadr. Bizans kilise mzii
Antik Yunan geleneini ykm olduundan dolay bu mziin nitelikleri zerine kesin bilgiler yoktur.
Bizans mzii balangcnda Yahudi mziinin etkisi altnda gelien yeni bir gelenein rneiydi.
Tek sesli, kesin ller olmayan, zgr ritimli bir mzikti. 12. ve 13. Yy'dan kalma el yazlar Bizans
mzii hakknda bilgilenmemizi salar. Bunlar klasik Bizans mzik geleneinin rnekleridir. 13.
Yy'dan balayarak kilise mziinde ok notal ve ssl geitlerin kullanlmasyla zlmeye
balam, 18. Yy'da Trk ve Arap mziklerinin etkisinde kalm bu mzik farkllamtr.
Yahudi Mzii (branilerin mzii)
Bu mzie ilikin bilgiler din kitaplarndan elde edilmitir. Yahudilerin tapnak mzii Levit denilen
rahip mzisyenlerin hakimiyetindeydi. Sleyman peygamber anda tapnak trenlerinde Hasasra
denilen trompet, Magrefa denilen org, Zilal denilen zil balca alglaryd. En nemli alglar
ofar ad verilen ko boynuzudur. Halil denilen bir tr zurna da nemi bir alg. Santur'a
benzeyen Pesanterin dier bir alg.
arklar antifonal tarzda sylenirdi: Rahip syler; halk tekrarlar. Ya da iki grup halinde biri syler
dieri tekrarlar. Bu Hristiyanlar da etkilemitir. lk hristiyanlarn ilahi mzikleri Havari Pierre'in 1.
Yy'da Antakya'dan getirdii Yahudi ilahileridir.
oksesliliin Geliimi
Ortaa-Romanesk- Gotik Rnesans
n Ortaa : sa'dan MS 1000 Ylna kadar
lk Hristiyanlar Roma Arenalarndaki lmlerin, puta tapma trenlerinin, lgn elencelerin mzii
olarak kabul ettikleri o gnn mziinden uzaklamlardr. MS. 54 ylnda Antakya'dan Roma'ya
giden Aziz Piyer, oradakilere safln, alakgnllln ifadesi olan ilahiler retmitir. Mzik
doudan gelmitir. Bu mziklere yani, kutsal kitabn szleri zerine yaplan ilahilere Psalmodie
denmekte ve Hristiyan mziinin balangcn Antakya'dan gelen 1400 ilahi oluturmaktadr.
MS 323'te mparator 1. Konstantin Hristiyanl Roma'nn resmi dini olarak tanmtr. Dou Roma;
Bizans olumu, bakenti Konstantinople (stanbul) olmutur.
lk Hristiyanlarn reddetmesine karn zamanla halk mzii kiliseye szmtr. Milano Psikoposu
Ambrosius (340-397)'un bestelemi olduu dini tren mzikleri o dnemin halk mziklerini
iermitir. Bu durum giderek kilise iin kayg verici olunca bu defa Papa Gregorius (540-604)
Hristiyan trenlerini belli bir kalba sokmak iin tren mziindeki yabanc eleri ayklam,
mziin deitirilmemesi iin o dnemki nota yazlar olan nma'lardan yararlanmtr. Bu ilahilere
Gregorian Chants (Gregor arklar) denmi, -ya da Plain Chants (Saf arklar)- bu mzik
gnmze kadar gelmitir. Gregor, Schola Cantorum denilen okullar Roma'da ve dier ehirlerde
gelitirmitir. Manastrlar mziin retildii yerler olmutur.
476'da Roma mparatorluu yklnca 10 asr boyunca etkisini gsterecek olan Orta a balam

oldu. Fanatizm ve iddet dolu bu karanlk a yine de Avrupa'da insanln gelimesine engel
olamam, Rnesans' dourmutur.
Kilise, ayinlerde alg alnmasn ve 650 ylnda da kadnlarn ark sylemesini yasaklamtr.
iddetli tartmalardan sonra 7. Yy'da org kiliseye kabul edilmitir. Mzik, din adamlar ve
misyonerlerin elinde gl bir ara olmutur. Latince bilmeyenler, eski inanlarndan vaz
gemeyenler zerinde sihirli bir etkisi olmu ve Hristiyanla katlmlardr.
Kilise sanatn evrimiyle ilgili kayglardan ok dinsel kayglarla tren mziini dzenlemek adna
mziksel giriimlerde bulunmutur. leriki zamanlarda bireysel yarata ortam hazrlamtr.
Hristiyanln bu ilk 10 yzyl karanlk alar olarak adlandrlmtr. Bu durum mzik sanat iin de
geerlidir.
Nota Yazm:
Ortaa'da uzun sre notalar harflerle adlandrlmtr. Bir filozof ve devlet adam olan Boethius
(480-524) Grek kaynaklarna dayanan "De Institutione Musica" adl kitab yazmtr. Dizideki her
bir sesi bir harf ile adlandrmay ilk ortaya atan odur. Bugn ngilizce ve Almanca konuan
lkelerde la, si, do yerine A,B,C denilmesinin nedeni budur. Bu teknik, ezgilerin gereki bir
biimde saklanmas iin yeterli bulunmad ve eskiden beri kullanlan, Yunanca'da 'iaret' anlamna
gelen neuma'lardan yararlanld. Bunlar ezginin ini klarn yaklak olarak belirtebilen
iaretlerdi. Ancak ezgiyi bilen birinin anlarn tazelemeye yaryorlard. Mzik kaydetmenin daha
salamlamas iin balang noktasna bir izgi konuldu. Bylece tek izgili dizek-porte ortaya
kt. Daha sonra 2.3.4. izgi eklendi ve bunlar farkl renklerle boyand. Do sar, fa krmz vs. 10
Yy'da insan grtlann karabilecei en kaln sese A denildi sonra BCDEFG. Sonra daha kalna G
eklendi, ona Gama denildi. Gam sz buradan gelmektedir. lk oktav izleyen sesler kk
harflerle, nc oktav ise aa, bb, cc,, gibi harflerle belirtildi. Bu yazya GREGOR mzik yazs
dendi.

Romanesk Dnem: 1000-1150

Gnmz nota yazsyla ilgili en nemli isim Guido D'AREZZO'dur (995-1050) mzik teori ve
pratiiyle uraan papazlarn belki de en nlsdr. Papann emriyle mzik yazsyla ilgili
bulularn kilise mziine uygulamtr. Hucbold'un Organum'da paralellik kuramna kar kmas
ve cmle kadanslar iin yeni kurallar koymasyla tannr. Bugn kullandmz solmizasyon
denilen bulu ona aittir. Guido St. Jean Baptist iin yazlm bir ilahinin szlerinden yararlanarak
solfeji yaratmtr. Her dizenin ilk hecesini kullanarak :
ut queant laxis
resonore fibris
mira gestorum
famuli tuorum
solve polluti
labii reatum
sancte ionnes

ut hecesi ark syleme tekniine uymad iin do olarak deitirilmitir. Gnmzdeki sol, fa ve
do anahtarlar da G C ve F harflerinden tretilmitir. Notalarn sre deerlerinin ortaya kt yllar
ise 1100 civardr: Garlandial Johannes ve Parisli Franco ve Cologne'li Franco nota deerlerinin
oluumunda nemli rol oynamlardr.
Hristiyan mziinde biim:
Missa'lar ve Office'ler.
Office'ler gnlk tapnmalardr ve gnde 8 kere yaplrlar. 3 deiik mzik biimi sylenir:
psalmodiya, magnificat ve ilahiler.
Missa (Mes, Mass-Katolik kilisesinde en nemli tren mzii) 9. Yy'daki dzeni :
1- Antienne Antifoni tarznda koroya kar koro olarak sylenir.
2- Litanie (isaya yakar- ) ve Hymne'ler (szleri kutsal kitaba dayal olmayan kr dualar)
3- Graduel yani responsorium-cevapl ark. rahip tarafndan sylenen arkya koro cevap verir
4- Alleluia branice'de tanrya krediniz demek. Dinamik ve gsterili bir para.
5- Offertorium: arapl ekmek treninden sonraiki koro nbetlee syler.
6- Communion: Antifonik, takdis treninden sonra sylenir.
Bu trenin eitli fazlar arasnda srasyla
1- kirie eleison
2- gloria in excelsis Deo
3- Credo
4- Sanctus
5- Agnus Dei
ad verilen ortak arklar sylenir.
ki ekil Missa var: 1- Monodique yani tek sesli; gregor arklarndan oluur.
2- Polifonik: oksesliliin gelimeye balad yllardan itibaren olumutur.
rnek: Guilliaume de Machaut, Notre Dame Missa's, Ars Nova dnemi.
Gotik a 1150 n- 1300orta-1400son
10 Yy sonlarna doru Avrupa hemen her ynden istila tehdidi altndadr: Gneyde slam,
Kuzeyde Norman, Douda Hun, Tatar, Slav.. Bu durum korunmay gerektiren bir ynetim biimi
dourmutur. Feodalite rejimi ve valyelik kavram bylece domutur. Mzikte de kkl bir
deiim balamtr.

nceleri valyeler sadece sava zellikleri olan soylulard. Hal seferleri onlarn uzak lkeleri
ve kltrleri tanmalarna yol at. Bunlarn varl din adamlarnn halk zerindeki etkisini azaltt.
Ve bylece o zamana kadar etkin olan kilise mziine hi benzemeyen bir mzik olutu. Savata
kurulan dostluklar, yaamn deeri, sevgi gibi temalar mzie girdi. Bunlar nce soylularn, sonra
halkn yaamna tand.
Yaam akarsu ve yol kenarlarnda ina edilen ve evresinde yaayanlara bekilik eden ato
evrelerinde devam ediyordu. Bu atolara yolu den gezgin valyeler onuruna yemekler verilir,
kk arp ya da gigua'sn yannda tayan valye yar konuma yar ark tarzndaki
mziinisyler, atonun kz arknn sonunda ona bir iek verirdi. Gezgin arkclarn bu
arklarna pek ok kltrn izleri karmtr. Bu gezgin arkclara 'buluu' anlamna gelen
Troubadour dendi. lk defa orta Fransa'da rastlanan troubadourlar arasnda prens ve valyeler
olduu gibi saz airleri de vard. Fransa'da Minstrel, Almanya'da bunlara Minnesinger (minne
sevgi demek), ngilterede Harper vs gibi isimlerle hitap edildi.
Troubadourlar 12. ve 13. Yy'da sanatlarn gelitirdiler. Fransada Kelt ozanlar olan Barde'ler
rlanda, skandinavya ve Galler'i gezdiler, canl tarih gibiydiler, grp yaadklar her eyi mzikle
anlatyorlard. Arp icracl geliti. Bardeler baz kurallar koydular ve kendilerine Docteur es
Musique nvan verdiler. ylda bir toplanp ustal ve rakl belirlediler. Tm Avrupaya
yaylan Troubadourlar eski efsaneleri de konu yaptlar; Nibelungen, Edda, Cid vs.. bunlar 19. yy
bestecilerine de ilham olmutur.
Troubadourlarn sonuncusu saylan Adam de la Halle 1287'de lmtr. En nl eseri Jeu de
Robin et Marion'dur. (RNEK MZK)
Bilgince yazlan kilise mziine tepki olarak troubadour mziini gsterebiliriz. Bu dnemlerde
antik alarda olduu gibi kentler son derece nemliydi. lk zamanlar esnaf ve kyl atolarn
etrafna yerletiler, sonralar kalabalklap ehirleri oluturdular. Ve g kazandlar. Bylece ato
nemini kaybetmeye balad. Kentliler kendilerine kentsoylu adn verdiler: Burjuva. Bunlar
byk iler, byk eserler ve ihtiaml bir yaam peinde komaya baladlar. Bunlarn mzii
troubadourlarn mziinden daha neeli fakat dini ierikliydi. Bu balamda yaz teknikleri de
olduka deiim iine girdi.
lk okseslilik ile ilgili olarak 7. Yy'da symphonie denilen 4l ve 5lilerin ststle konulmasndan
oluan bir yapdan bahsedilir. 10 Yy'da ise Huchbald adl bir kei (dervi; dnya ilerinden el
ekip inzivaya ekilen..) Diyafoni adl okseslilikten sz etmitir. 12. Yy'da ngiliz John Cotton
diaphonie'yi en az iki arkc tarafndan sylenen iki ayr ses arasndaki uyum olarak tanmlamtr.
ok yaygn olmamakla beraber ilk okses rneklerinde stte ba ses -vox principalis (cantus
firmus)-, altta ek sesler -vox organalis- vardr. Ba sesler genelde gregor ezgileridir. 7. yy'dan
balayarak org ile de seslendirilmilerdir.
Ek ses ba sesi noktaya kar nokta prensibine gre izler: point conuter point. Organum,
kontrpuann ilkel biimidir. Gelecekte btn okses tekniini douracak olan biimdir. Tek sz ve
diik ritimlerden oluur.
Dechant (discantus)teknii ise oranumun geliip ek sesin ba sesi paralel olarak izlemeyip kart

olarak izlemesinden oluur . Sonralar paralel hareket yasaklanr: Motet biimi ortaya kar.
(motet szck demek. ) Deiik szlere deiik ritimler yazlmasndan oluur. Ortaadaki kat
banazln zlmesinin simgesidir. ayr sesin st ste ayr dilde ayn anda sylenmesidir.
Latince sz kiliseye vg, anadilde ses kiliseyi yerebilir. Din ve dind konusu olabilir. oksesli
eliksiz -a capella- koro ile sylenir. Yaps Dante'nin (1265-1321) lahi Komedya'sna benzetilir:
d erevede dinsel ortaa biimi; ierikte dinsel ve din d yaam kesitleri. J.S. Bach ile bu
biim doruuna ular.
NOTRE DAME Okulu
12. Yy'da estetik llere Franszlar hakimdiler: Paris'te yaplan nl Notre Dame kilisesi etrafnda
bilgin ve sanatlarn almalar da hzlanmt. Bu almalar sonucu ciddi eserler yaratlmtr.
Notre Dame ekolnde Ars Antique ve Ars Nova denilen iki sanat hareketi var. Ars Antique (eski
sanat) Leonin, Perotin (kontrpuann ncleri) ve Adam de la Halle'nin almalarn kapsar. Bu
dnemde fg'n habercisi olan kanonlar ok kullanlr. Bu dnem organum partileri arasnda st
ses duplum, alt ses tenor dur. Birer arkc tarafndan sylenir. Tenor orgla da alnrd. Tenor ;
uzun, tutulan pedal sesleri anlamna gelir.
Ars Nova (yeni sanat ) ise Philippe de Vitry (1291-1361) ve Guillaume de Machaut (1300-1377)
da biimlenir. Machaut'un ballade, rondeau, chanson, motet ve missa trlerinde eserleri vardr.
Ars nova en parlak olarak talya'da uygulanmtr. Floransal kr orgcu Francesco Landini (13251397) nemlidir. Anadilde ark anlamna gelen Madrigal'ler nem kazanr. Doa, ak vb
konularda yazlm iirlerin bestelenmesinden oluan ok sesli eserlerdir.
Ortaa alglar:
Luth (lavta)gitarn atas ve viole (viele) kemann atas 11. yy'da ortaya kar. Arp, Psalterion
(santur) sonrasnda virginal ve epineti hazrlad iin piyanonun atas saylr. Tiz ve pes sesli
trompetler, gayda, org, nakkare, bugnk timbal'in atas, Ortaada orkestra anlay daha yoktu.
Ortaa Mzik Biimleri:
Conduit (conductus 2,3,4 partili ama tm partiler ayn ritmi izler; organumdaki gibi.), Motet,
Rondeau: oksesli mzik biimleri
Halk arklar: Romans, pastrel, Chanson, ballade, vb.. tek veya ok sesli olabiliyorlard.
15. ve 16. Yy mzii: flaman okulu
ngiltere Norman'lar tarafndan igal edildii zaman Notre Dame okulunun estetik anlay burada
yaygnlat. Franszlarn 1415'te Azincourt'da yenilmesiyle durum tersine dnd. Bu defa ngiliz
Sanatlar Fransa'ya gidip saraya yerletiler.
John Dunstable (1370-1453) bunlarn en nlsdr.
Bu durum karsnda yeni etkinlik alanlar arayan Fransz besteciler Flandre'a gittiler (BelikaHollanda). Flaman Okulu bylece ortaya kmtr. Bu okulun temsilcilerine Franco-Flaman

besteciler denmitir.
1420'lerde dind trler arasnda Rondo ne kar.
Guillliaume Dufay (1400-1474) ark stiline duruluk, sadelik salamtr.
Missa, Motet dini besteler; din d: chanson, madrigal, danslar bestelenmekteydi.
16. Yy'n ilk yarsnda Alman Kilisesi'nde Reform yapan Martin Luther (1483-1546) ayn zamanda
mzisyendi. Flt ve Lavta alyordu. Luther Alman kilisesinin trenlerini dzenlerken mzikte de
deiiklikler ve yenilikler yapt. Halk mzii ve kilise mziinin birlemesi iin alt. Luther'i
destekleyen baz bestecilerle birlikte Protestan Kilisesi iin yeni eserler yaratld.
an nemli mzik ustalar olan Flamanlarn etkileri talya'ya kadar ulat. 14. yy'da Venedik en
kalabalk ehirlerden biriydi. Venediin sanat merkezi olan San Marco Kilisesi nl sanatlar
eken byk orgu ile gururluydu. Burada dnemin en nl orgcusu Girolamo Frescobaldi (15831643) ve Roma'da en nemli besteci olan Pierluigi da Palestrina (1524-1594) mzik sanatna
nemli katklarda bulunmulardr.
Palestrina 16. yy'n ikinci yarsnda dini ve dind mziin geliiminde rol oynayan en nemli
ustalardan biridir. zellikle kilise mziinde katklarda bulnmutur. Kontrpuan tekniini zirveye
ulatrmtr. (RNEK MZK)
Madrigaller bu dnemde zengin mzikal eler ieriyorlard.
Floransa Rnesans'n beii oldu.

3- RNESANS (yeniden dou) 1450-1600

Bat tarihinin en nemli dnemlerindendir. 15. ve 16. yy'larda corafi keifler, grsel sanatlar ve
edebiyat geliir. Ortaan karanlndan kp nceki eski Yunan ve Latin sanatnn yeniden
kefedilmesi, domasdr. Bilimde, sanatta, felsefede ve insanlarn gnlk yaamlarnda nemli
yenilikleri barndrr. nsanlar bu dnyann -kilisenin dedii gibi- lmden sonraki hayat iin bir
hazrlk evresi olmadn, bugnn de yaamaya deer olduunu idrak ederler. Sanatlar ise
kendi kiisel duygularn dile getirmeye balarlar ve evrelerini sorgulamaya balarlar.
Dier sanat dallaryla beraber mzikte de doall yanstan akc ve dans admlarn yanstan bir
tarz geliir. Dans mzii, danslara elik eden alglar, zenginleen armonik yap Rnesans
mziinin nemli zellikleridir.
Rnesans'n beii talya'dr. Resim, heykel, mimari gibi alanlarda Leonardo Da Vinci,
Michelangelo, Raphaello, Tiziano, Bellini ailesi, El Greco. Edebiyat dalnda Montaigne,
Cervantes, Marlowe gibi isimler nemlidir. Fen bilimlerinde Copernicus, Kepler, yeni yerlerin
kefinde Macellan, Krisropf Kolomb nemlidir.
Mzikte Rnesans Burgonya ve Flaman besteciler tarafndan balatlmtr. Guilliaume Dufay ve

John Dunstable mzikteki rnesans' balatan besteciler saylrlar. 1400'lerde ok sesli chanson
ustas olan Dufay'dr.
Rnesans ile birlikte Avrupa'da her ulusun kendine zg ark biimleri ortaya kar: ngiliz halk
arks: Carol, Fransz: anson, Alman ak arklar: Lied, talya: Floransa karnaval arklar olan
Frottola'lar.
Rnesans motet'i tm seslerin ayn metni syledii birleik bir biime dnmtr. Rnesans
yaam biimi danslarn artmasna, danslar da alglarn artmasna n ayak olmutur. Bylece alg
ve alg topluluklar iin yaplan besteler ortaya kar. alglar sadece insan sesini eliklemek iin
kullanlmaktan kar ve alg mzii bamszln kazanr. (pavan, galliard, passamezzo danslar
ve mzikleri)
Musica Reservata (korunmu mzik) : mzikle gfteyi-sz- birletirme sanat Rnesans'n
nemli bir zelliidir. Szlerle resim yapma sanat olarak da bilinir, ok sayda ezgi szn anlamn
bulanklatracandan tek bir ezgi izgisi armonize edilir. Bylece metnin anlam ne kar.
Madrigal ve opera gibi vokal yaptlarda beste-gfte uyumunun korunmasna yardmc olmutur.
Madrigal
1500'l yllarda Petrarca'nn canzoniere denilen ak iirlerini bestelemek iin nce frottola mzik
biimi kullanlmaya allmtr. Bu biimin tekdze, yaln yaps bu ak iirlerini yanstmak iin
yetersiz kalnca daha duygusal, dramatik Madrigal biimi ortaya kar. Bu a madrigali 1300'l
yllarn madrigali ile kartrlmamaldr. nceki, nakaratlarla sylenen yaln bir ark trdr. 16. yy
madrigalinde nakarat yoktur. Madrigal: matrix-anadilde- , mandra-al- ya da mateialis-zgr
biim- szcklerinden tretilmi olabilir. lk talyan madrigalleri 1520'lerde bestelenmitir. Orlando di
Lasso, Venosa prensi -kars ve ccuklarn ldrtr- Carlo Gesualdo nemli bestecileridir.
Palestrina ise madrigalleri kiliseye tamtr.
15. yy'da Almanya'da matbaa icat edilir. Nota basm ilk kez Venedik'te 1501'de Giovanni Petrucci
tarafndan yaplr. Bylece mzik daha geni bir corafyada daha geni kitlelere ulamaya balar.
Bu dnem ngiltere'de VIII Henry ve Elizabeth adr. Mzik burada aydn kitlenin ve toplumun bir
paras olarak geliir. Shakespeare, Francis Bacon gibi edebiyatlarn yannda William Byrd,
Orlando Gibbons, Thomas Morley ve John Dowland gibi mzisyenler nemlidir. Elizabeth iyi bir
arkc ve virginal alcsdr. Mzik ve sanat destekler. ngiltere katolik kilisesinden ayrlp kendi
kurallarn uygulamaya baladnda ngiliz besteciler anthem bestelemeye balarlar. Thomas
Tallis'in elizabeth'in 40 doum gn onuruna besteledii Lamentation of Jeremiah bu dnem
protestan mziinin bayaptlarndandr. (RNEK MZK)
alglar:
Klavyeli alglar: klavsen, virjinal, epinet, klavikord,
Telli alglar: lavta,
tahta flemeliler: flt, yan flt, curtal
bakr flemeliler: trompet, sacbut, kornet
vurmallar: trklerin tantt ks benzeri davullar, gen, ksilofon .

Viyol Ailesi
eitli boyutlarda yaplan Rnesans algs. Yayl alg. Keman ailesinin atas. 1550'lerden sonra
spanyol vihuela algsna yay eklenmesiyle olumutur. O dnemde algnn tel says da lkeye
gre deiiklik gstermekteydi. Viola d'amore, viola da braccio -kol viyolas-, viola da gamba bacak viyolas- gibi trleri vard.

Keman: lk nemli yapmcs talya'da Brescia kasabasnda Gasparo da Salo (1540-1609). Daha
Sonra Cremona'da Amati ailesi keman gelitirir. Andrea Guarneri (1626-1698) ve Antonio
Stradivari (1644-1737) en byk keman yapmclardr. Stradivari 1000'i akn keman, viyola ve
viyolonsel yapmtr. Aa seimi, titizlik ve vernik paha biilmez olmalarnn sebebidir. Keman
1600'l yllarda orkestra iinde kendine yer bulur. Soprano sesin karldr ve orkestralarn zn
oluturur. 1608'de Monteverdi ilk defa Orfeo Operas'nda orkestraya keman katar.
BAROK DNEM
1600-1750
Erken Barok
Barok mzii talya'da doar ve talyan bestecilerin etkisinde geliir. Venedik, Floransa, Napoli ve
dinsel mzikle ilgili olarak Roma, ayr birer mzik merkezidir. 1500'l yllarn ortalarndan 1650'lere
kadar talyan etkisi hissedilir, daha sonra Fransa'da da ulusal mzik geliim gsterir. Almanya ise
30 yl savalarnda yprandndan dolay Barok dnemin sonunda doru nemli bestciler yetitirir.
Rnesas'la birlikte kilise snrlarnn dna kan sanatlar d dnyada yeni destekiler ve sanat
koruyucular ararlar. Soylu aileler sanatlara maa balar. Soylular kendi orkestra ve operalarn
kurarlar. Fransa'da 14. Louis'nin saray, ngiltere, spanya, Almanya, ve kk talyan sitelerinde
papalar, imparatorlar ve krallar mzie destek olurlar.
Galileo,(1564-1642) ve Newton (1642-1727) gibi bilim insanlarnn bilim ve matematik zerinie
keifleri yeni icatlara yol aar. la, madencilik, denizcilik, endstri geliir. Bu dnemde soylular
egemenliklerini giderek artrrlar. Halkn aa katmanlarnn skntlarna aldrmadan atafatl
hayatlar yaarlar. Krallklar son yllarn yaamaktadr nk halk kitlelerinin mutsuzluu Fransz
Devrimi'ne (1789) yol aacaktr. Krallklar ve imparatorluklarn gvenirlii azalacak, kamu ynetimi
kavram nem kazanacaktr. 1700'lere kadar babadan oula geen hanedanlklarla ynetilen
Bourbonlar, Habsburglar vs..'n basklarna karn halk ve aydnlar zgrlk, eitlik, kardelik
sloganlaryla kendi gcn fark edecektir.
Barok ne demek? : Bu terim ilk kez Fransz felsefeci Puluche iki nl kemancnn yorumunu
tartrken birinin yorumu iin biimsiz inci anlamnda barok kelimesini kullanr (1746). 1600-1750
yllar arasnda retilen yaptlarn fazla karmak, ar ssl, dzensiz ve zevksiz bularak kk
drmek iin bir sonraki a olan Klasik dnem sanatlar tarafndan kullanlr.
Barok mzikteki duygusal abart o dnemde yaplan yksek ve ar ssl katedrallerle (mimari)
paralellik gsterir.

Barok Mziin Genel zellikleri :

En temel kavram: kartlk: kontrast. Sonorite (ses dolgunluu), yaptn yry, ritim, anlatm
ve ruhsal derinlikte kontrast vardr. Sonoritede kartlk orkestray ikiye blerek elde edilir. Bu
konertonun douunu hazrlar. Kar karya getirilen ayr tnlardaki alglar birbirleriyle
savarlar. Coku, kahramanlk, gizem vs. gibi duygular anlatmak iin kontrast kullanlr.
Grlk ses dzeyinin alalp ykselmesi- mziin ifade zenginlii kazanmasn salar. Bu olgu
Barok dnem boyunca geliir.
deal ses anlay Rnesans'ta bamsz seslerin yartt okseslilik iken Barok'ta temel bir bas ve
ssl bir tiz sesin sade bir armoni anlayyla birletirilmesinden doar.
Basso Continuo -srekli bas- anlay Barok mziin bir zelliidir ve Ge Barok dnemde
ortadan kalkar.
Armoni, kadans -durgu- ve ritim elerinde gelimeler grlr. Kadans szn bittiini belirten
gl bir durgudur. Armonideki olgunluk bestecilere uyuumsuz akorlar (disonans) kullanma
ans verir. Uyumsuz akorlar, kromatizm gibi eler daha bilinli olarak mzikte kullanlmaya
balar.
Majr ve minr ses dizileri doar. Tm armoniler tonik zerine llerle kurulan akorlarla ilikili
olarak dzenlenir. Modlasyon -geici olarak ton deitirme- tonik notann stnlnn
korunmas kouluyla gerekletirilir.
nemli Erken-orta Barok Bestecileri:
Gabrieli, Monteverdi, Frescobaldi, Carissimi, Torelli, Corelli (talyan), Purcell (ngiliz), Lully
(Fransz), Pachelbel (Alman)
OPERA'nn (lirik dram) douu:
Floransa'da Kont Giovanni Bardi'nin saraynda bir grup aydn Rnesans'n etkisiyle Antik
Yunan'daki mzikli dramlar tekrar oluturma abasna girimilerdir. Camerata adl bu grupta
airler, besteciler, arkc ve algclar bulunmaktayd. Yaptklar eserlere drama per musica adn
vermilerdir. Yunan tragedyalarnn perde aralarnda yer alan intermezzo blmleri zamanla
daha geni bir toplulukla alnan bal bana bir mzik biimi halini almtr. Konusunu doadan
alan-pastoral- iirler ve madrigal komedileri operann ncleri olmutur.
Opera szc talyanca'da eser demektir. lk operalar reitatiflerden oluur. Bunlar konuma
dilinin ritimsel zellii vurgulanarak konuur gibi sylenen, metnin anlamn n plana karan
blmlerdir. Opera, solistleri, korosu, orkestras, kostm, sahnesi, , dramatik oyunu ile
mzie uyarlanm tiyatrodur. Barok ada opera Opera Sacra (kutsal opera), Opera Seria (ciddi
opera) ve Opera Buffa (komik opera) diye ayrlrd.
lk opera Floransa karnavalnda oynanan, Rinuccini'nin iirsel metni zerine dzenlenen, Peri'nin

besteledii Dafne'dir. (1597). Bu operadan gnmze ok az bir blm ulaabilmitir.

nemli bir rnek Claudio Monteverdi'nin (1567-1643) 1607'de yazd Orfeo Operas'dr.
Monteverdi eini gen yata kaybetmesi, veba salgnlar vb yznden bir dnem kendini dine
vermitir. Opera ve madrigal bestecisidir. Orkestrasyonu adalarndan ileridir, aria, det ve triolar
kullanmas, zlmemi akorlara yer vermesi, minr dominant yedili ve tritonu ilk kez kullanmas
ilerici zellikleridir. Monteverdi Orfeo Operas'nda ilk defa yayllar kullanm ve tremolo, pizzicato
ve glissando gibi teknikleri de kullanmtr.
ORNEK MZK: Jordi Savall: Tocata Ritornello Dal mio Permesso amato
1600'l yllarda Monteverdi ile nlenen talyan Operas onun adalar Rossi ve Cavalli ile stilize
olur ve yapaylar. Cavalli elenceli operalarnda ses ustalna nem vermitir. Ve kastrato
mziine kap amtr. Mzik soloda younlar ve derinliini kaybeder. Bu yeni bir moda yaratr:
Bel Canto teknii; gzel ark syleme. 18. Yy Napoli'sinde gelien bu mzik Napoliten adn alr.
Scarlatti napolitenin kurucusu olarak bilinir.
Floransa Operas sze nem verir. Gzel sese nem veren Napoli'de etkileyici ezgiler ne kar.
Napoli'nin en yetenekli bestecisi: Giovanni Battista Pergolesi'dir (1710-1736) La Serva Padrona
ve l Maestro di Musica operalar komik operann ncs saylr.
talya'nn dna taan opera tm dnyay fetheder. Avrupa ve Amerika'da popler hale gelir.
ngiltere'de Henry Purcell (1659-1695) talyan etkisini krp ngiliz estetiinin bu dnemdeki ilk
rnlerini vermitir. Westminister kilisesi ve sonrasnda krallk apeli orgcusu olan Purcell tiyatro,
kilise, alg mzii, antik ark, kutsal ark vs her trden mzik yapmtr. 6 operas vardr. Dido
ve Aeneas nemlilerindendir.
Fransa'da Jean Baptiste Lully (1637-1687) 1669'da Paris Operas'n kurar. Avrupa'nn o dnemki
en nemli orkestrasn kurar ve sistemli almalaryla n plana kar. Floransa doumludur fakat
Fransz zevkine de bal kalr. Fransa'da Lully'e gelinceye kadar nemli bir opera bestecisinin
ortaya kmamasnn nedeni halkn bale ile yetinmesiydi. Paris operas iin Lully her yl 1 opera
yazd. Operalarn banda yer alan 3 blml (abuk-yava-abuk-Monterverdi ve Scarlatti stili)
symphonia'larnda (Lully: yava-hzl ve menuet) gelecein senfonisini hazrlad.
Arya: belli bir kalp iinde orkestra eliinde sz ve mziin birleimidir. Opera, kantata ve
oratoryolarda arya ok nemlidir. Bazen operalarn kendisinden ok aryalar dinlenmek iin operaya
gidilir. Bugnk assolist-yldz arkc gelenei primadonna- buradan kaynaklanr. Arioso ise arya benzeri- anlamna gelip reitatif ile arya arasndaki ezgidir.
Kastrato gelenei; 1700'lere kadar sahnelere kadnlarn kmas, koroda bile yer almalar yasakt.
Kadn rolleri iin sesi atlamadan hadm edilmi erkeklerin sesi kullanlrd. ocuk soprano, ya da
kastrato olarak bilinen bu sesler gs kafesi ve cierler geliip ocuk sesinin safl korunduu
iin ok glyd. Parlak bir teknie sahiptiler. ok popler olan kastratolar ok yksek maa
alrlard. Senesino, Farinelli, .... Son kastrato Moreschi 1922 ylnda lmeden nce bir plak
yapmtr.

Fransa'da 14. Louis'nin emriyle Jean Baptiste Lully (1632-1687) ilk Fransz Operasn besteler:
Oratoryo
17.yy'da nemli biimlerdendir. Solo sesler, ses gruplar, koro ve orkestra tarafndan icra edilen
dini dram'a denir. Oratoryo szc Orave; dua etmek demek. Oratoryo bu szckten gelir.
Doumu operayla ayn dneme rastlar. talya'da ortaya kar. Biimini Romal Cavalieri ve
Carissimi (1605-1674) gibi bestecilere borlu. Bu oratoryolar sahne iin deil kilise iin
dnlmlerdir. Daha sonra operayla oratoryo birbirinden ayrlm, rakip biimler olmulardr.
Oratoryoda solo ve korolar arasna aria, det, trio gibi paralar yerletirilir, orkestra elii paralar
ayrmaya yarar. Uvertr, intermezzo ve marlar sadece orkestra tarafndan alnr.
nemli rneklerinden biri Alessandro Stradella'nn San Giovanni Battista'sdr. (RNEK
MZK)

Kantata
Barok dnemle ortaya kan Kantata orta barok dnemde kilisede ve kilise dnda popler hale
gelir. nceleri monodi olarak lavta eliinde sylenen madrigal gibi ortaya km ve gelimitir.
Kantatann metni dramatik bir ykdr. 15 dakikay amaz. Bir oda iinde ya da kilisede oynanmak
iindir. Dekor, reji gerektirmez. Scarlatti nemli bestecilerindendir. Kantata 'arkyla sylemek
iin' anlamndadr. Latince'de cantare ark sylemek demektir.
Sonata -algyla almak iin anlamndadr. Sonare (t.) Latince'de tnlamak, ses karmak
anlamna gelir.
Sonralar klavyeli alglar iin yazlan paralarda kullanlacak toccata szc ise Latince
dokunmak anlamna gelen toccare'den tremitir.
alg Mzi biimleri: Sonat-Konerto
Sonat, blmleri olan bir algsal biimdir. nceleri kilise iin sonata da chiesa ve saray iin sonata
da camera diye iki eit sonat oluur. Barok sonatta 3-6 blm vardr. Erken barokta bir veya iki
alg iindir. Olgun barokta trio sonata'ya dnp geliecektir.
Konerto, talyancada kartlk, ztlk demek. Tek bir algnn tm alg topluluuna kar durmas,
ondan ayrlp kendini duyurmas, sonra tekrar birlemesidir. Solo-tutti. nceleri kilisede geliir ve
Torelli tarafndan alg mziine uyarlanr.
Konerto Grosso (byk konerto) : Barok dnemde alg topluluklar iin yazlm en nemli
mzik biimidir. Bir yanda solocular (concertino) dier yanda ise byk alg topluluu (ripieno ya
da grosso-ritornello blmn alanlar) yer alr. lk olarak 1700'de Corelli bu biimi uygulamtr.
Genelde 6 blmldr. Yava-hzl-yava-hzl vb.. gibi blmlerden oluur.
RNEK MZK: Arcangelo Corelli, Concerto Grosso op. VI, n.4 (parte 1)

Sit: (talya'da 'sonata da camera'): Her biri deiik lkelerin dans olan ayn tondaki paralarn
kart tempolarda dizilmesinden oluur. Prelude (giri), Allemande (Alman dans), Courante
(Fransz), Sarabande (spanyol) ve Gigue (ngiliz) diye adlandrlan dans mzii esinli paralara
bazen Menuet, Gavotte veya Arya da eklenebilir.
Tema ve Varyasyon (eitleme): Barok dnemin bandan sonuna kadar giderek gelien bir
biimdir. Ayn temann deiik biimlerle tekrar yorumlanmasdr. Bu tarzda yazlan eserlere
toccata, fantasia, corale, prelude adlar da verilir.
Ricercare (Rierkar- szlk anlam: aratrma): Blmesiz, srekli akan, fg veya kanon benzeri
yaptlardr. Fantasia veya capriccio da denir.
RNEK MZK: Ricercar dopo il Credo - Girolamo Frescobaldi.
Barok ada alglar: Lavta, klavsen, org, yayl alglar,
RNEK MZK: Pachelbel Kanon
Vize Sonras:
OLGUN BAROK DNEM (1700-1750) -Ge BarokSosyal-Politik-Sanatsal ve teknolojik durum:
18. yy'n ilk yars soylularn egemenliklerini giderek artrdklar ve bunu yaparken halkn skntlarn
grmezden geldikleri bir adr. Bu skntlarn sonunda krallklarn itibar sarslacak, yzyl sonuna
doru gerekleecek Fransz Devrimi'yle (1789) kamu ynetimi kavram dnya dzeninde nemli
hale gelecektir. Bu ada babadan oula geen bir biimde halkn srtndan beslenen soylulara
tepki duyulmaya balanmtr. Halk ve aydnlar zgrlk an balatmak iin altyaplarn bu
dnemde oluturmulardr. Voltaire, John Locke gibi yazar-filozoflar zgrlk kavramn ve orta
snfn yneticilii gibi kavramlar vmekteydiler. zgrlk, eitlik, kardelik gibi kavramlar telaffuz
edilmeye baland.
Dr Jenner ay, Fahrenheit termometreyi bulmutur. Diderot tm bilgilere herkes sahip olabilsin
diye ansiklopedileri dzenleyip basmlardr. Kyden kente g yaanmakta, endstride gelimeler
salanmaktadr.
Mzikte 18. yy'n ilk yars, ikinci yarsndaki Haydn, Mozart, Beethoven gibi bestecileri
hazrlamtr. Gemi alarn mzik tekniinin gelecein tekniini hazrlayacak bir biimde
dzenleme adr.
talya zellikle opera'syla Avrupa mziinin merkezi saylabilir. Avrupa'nn birok ehrinden
yzlerce mzisyen kendilerini gelitirebilmek iin talya'ya gitmektedirler. Dier taraftan Almanya,
talya'nn en byk rakibi haline gelmektedir.

Mziksel Yap
Bu dnem yaptlar nceki Barok dnemden olduka farkldr. Mziin yapsnda tutarllk gze
arpar, daha geni solukludur ve denge n plandadr. Mzik eserlerinin z daha da glenmi,
d yaplar belirginlemitir.
Tonal duygu 17. yy boyunca gelien bir armoni tekniidir. 18. yy'da dorua ulamtr. rnein Do
Majr dz, ak ve beyaz rengi artran, ak szl, neeli ve ince dnceli duygular
betimlemek iin kullanlmtr. Re minr ise si bemol ve do diyez alr ve mor rengi artrr. Bu
yzden requiem ve oratoryolar ou zaman bu tonlarda yazlr. Tutkulu, gizemli, ruhsal bir duygu
yaratt iddia edilirdi.
Olgun Barok'ta denge; tarz-teknik-anlatm arasndaki ilikide korunmutur. Erken ve Orta barok
deneysel alar; olgun barok ise bu deneylerin meyvelerinin topland adr.
Londra'da halk konserleri 1670'lerde ngiliz kemanc Banister'in kiralk bir odada balat halk
iin konser gelenei Olgun Barok ada Fransa ve Almanya'da da ortaya kar. Amerika'da ilk
konserler 1730'lu yllarda Boston'da verilmeye balanmtr.
OPUS: Op ksaltmasyla gsterilir: Szlk anlam eser demektir. Op 46: bestecinin yazd
eserler arasnda kronolojik olarak hangi srada olduunu gsterir fakat her zaman bu sayya
gvenilemez. nk ou besteci yaptlarna eser says koymamtr.
Mozart Kchel says ile belirtilir: K134 gibi
Haydn HOB ile belirtilir.
J.S. Bach ise BWV (Bach W erke Verzeichnis) ile derlenmitir.
PYANO: 1709 ylnda, an mzikal gereklerinin bir sonucu olarak 'gravicembalo col pian e forte'
yani; salt dokunmayla hafif ve gzl alabilen klavyeli alg demek olan, sonradan ksaltlm adyla
piyano; Bartolomeo Kristofori tarafndan icat edilmitir. Floransa'l bir embalo yapmcsdr.
Gnmze kalan 2 Cristofori piyanosundan biri New York Metropolitan mzesinde
sergilenmektedir. Bylece crescendo ve diminuendo giderek yaygnlaacak ve nceki dnemin
bitevi grlk anlay yava yava terk edilecektir..
LAVTA yava yava kullanmdan kalkacak, bunun yerine kullanm daha kolay olan gitar popler
hale gelmeye balayacaktr.
Mzik eletirisi ngiltere (The Spectator), Fransa (Mercore de France) ve Almanya'da (MatthesonCritica Musica)bir meslek olarak grlmeye balanm, konuyla ilgili eitli yaynlar ortaya kmaya
balamtr.
Besteciler:
Domenico Scarlatti (1685-1717)
talyan besteci, Opera ve kilise mzii eserleri yazm olmasnn yannda en fazla spanya'da
Prenses Barbara iin yazm olduu tek blml, 3-4 dakikalk- klavsen sonatlaryla bilinir ve
klavsen mziinin babas saylr. Alessandro Scarlatti'nin oludur. Esas sonat biimi Klasik
Dnem'de gelimitir ve bu paralar ileriki formun hazrlayclar saylr. Arpejler, ssl geitler,
ellerin apraz duruma gemesi gibi birok yeniliklerle piyano mziinin birok esini de

hazrlamtr. Lizbon ve Madrid'de yaam, Madrid'de lm ve oraya gmlmtr.

rnek Mzik: Scarlatti-Sonata Op: 381 Mi Minr
Giuseppe Tartini (1692-1770)
Kendini gelitirmi bir kii olan talyan besteci ve kemanc Tartini gnmzde 'eytan Trili' keman
sonatyla tannr. Corelli'nin keman tekniklerine yenilerini eklemi ve tm Avrupa'da n
kazanmtr. Din ve hukuk eitimi alm, sonrasnda kemana ynelmitir. Daha hafif bir yay, daha
kaln teller kullanlmas gibi yeniliklerde bulunmutur. 1728 ylnda Padua'da kurduu keman okulu
Nardini gibi byk kemanc bestecilerin yetimesine olanak salamtr.
rnek Mzik: Vanessa Mae Devils Trill !
Torelli: ilk keman konertosunu yazan kiidir.
Antonio Vivaldi (1678-1743): Barok dnemin temel bestecilerinden biridir. zellikle konerto
biiminin gelimesine nayak olmutur. Vivaldi 500den fazla konerto bestelemitir. Babas da bir
kemancdr. Kzl salarndan dolay Kzl Sal Papaz olarak anlr. 1704-1740 yllar arasnda
Ospedale della Pietada (yetim kzlar iin mzik okulu) retmen, besteci ve ef olarak grev
yapmtr. Bu okulunn konserleri ok poplerdi. Vivaldinin birok konertosu 13-18 yalar
arasnda olan bu kzlarn dzeyine gre yazlmtr. Vialdi ayn zamanda baba meslei olan opera
ile de uramtr. Bu konudaki bestecilii ve ynetmenlii de bilinmektedir. ou Venedik iin
olan 45 operas vardr. 1740ta sevgilisi olan arkc Anna Giraud ile Viyanaya gider ve orada lr.
lmnden sonra 100 yl kadar unutulduktan sonra Vivaldinin mziine ilgi duyan J.S.Bach
kefeden Mendelssohn, dolaysyla Vivaldiyi de tekrar kefetmitir. Oratoryolar, senfonileri yannda
En bilindik yapt Mevsimler adn tayan, her biri bir mevsimi anlatan 4 keman konertosudur. Bu
konertolarda ak bir biimde mziksel anlatmla resim izmeyi baarmtr. Gk grlts, hasat
zaman, buzdaki kayganlk, baharda ten kular bu eserin alglarla izdii baz sahnelerdir.
rnek Mzik : Mevsimler, ilkbahar: 1. Blm.

Jean Philippe Rameau(1683-1764): 18. Yyn en nemli Fransz bestecilerindendir. Operalar ile
nldr. Armonik elikleriyle operay zenginletirmitir. Orkestra olanaklarn gelitirmi, reitativo
ve aryay daha anlatmc hale getirmitir. Koroyu dramatizmi artrmak amacyla kullanmtr.
Rameaunn birok operasnn librettosunu yazan nl yazar Voltaire nemli bir destekisidir. Usta
bir klavsen, org ve kemancdr. Mzik kuramlar ile ilgili kitaplar vardr. Akorlar ile ilgili kurallar
salamlatrmtr. Italyan komik operasna kar Fransz operasnn savunulmasyla Guerre des
Bouffons (palyaolarla sava) denilen nl eletiri savalar meydana gelmitir.
rnek mzik: Klavsen iin Gavotte.
Franois Couperin (1668-1733): Bach gibi mzisyen bir aileden gelmekteydi. Orgcu ve
klavsenciydi. nemli bir mzik kuramcs ve besteciydi. Yeniliki bir besteci olmas ile le grandbyk lakab ile tannr. Anlatc mziin nclerindendir. Daha sonraki izlenimci bestecilerin atas
saylr. (bunlar da Fransz!) Bach, Couperinin klavye alma ynteminden etkilenmi, kitabn
incelemitir. Couperin ise talyan besteci Corellinin etkisindedir ve onun gelitirdii trio-sonat

biimini Fransaya getirmitir. mrnn nemli bir blmn Pariste Saint Gervais kilisesinin
orgculuunu yaparak geirmitir. Karl iin, kilise iin ve halk iin yazd eserler vardr.
rnek Mzik: Le tic toc- klavsen
George PhilippTelemann (1681-1767): Yaam boyunca Almanyann en byk bestecisi
saylmtr. Eserlerinin okluundan dolay kesin say bilinmemektedir. Mzii kendi kendine
renmitir. Hamburg kiliselerinde mzik ynetmenlii yapmtr. J.S. Bachn yakn arkadadr.
Mzii yaln ve melodiktir.
rnek Mzik: Tafel Musik (ziyafet mzii)
George Frideric Handel(1685-1759): J.S. Bach ile ayn yl domutur. Yaamnn son yllarnda
Bach gibi grme duyusunu yitirmitir. Hibir ulusal tarza bal kalmayp zamannn uluslararas
nitelikli bestecisi olarak anlr. Eserlerinde Alman arball, italyan tatl dili, fransz grkemi ve
ingiliz korallerini birletirir. 42 yandan sonra ngiliz vatanda olur. Opera, oratoryo, kantata ve
detleri ile nldr.
rnek Mzik: Rejoice ve halelujah / su mzii: menuet. (bir konerto grosso rneidir. Kral I.
Georgeun Thames nehrinde verdii parti iin yazlmtr. )

J.S. Bach:
Bat mziinin temel ta olarak kabul edilen Johann Sebastian Bach (1685-1750) yaam
boyunca Almanya snrlarndan hi dar kmadan son 250 yln mziine yn vermitir.
evresindeki bestecilerden talyan sonat ve konertosunu ve Fransz sit ve uvertr biimlerini
renmitir. En ok, Lutherci kilise iin mzik yaptndan dini eserleri olduka fazladr. Kilise
kantatlar, oratoryolar, missalar pasyonlar, motetler ve org mzii gnmze ulaan 1000den fazla
eserinin ounluunu oluturur.
J.S. Bach 18. Yya kadar olan mzik sanatnn geliimini kendi mziiyle zetlemi, mzik
sanatnn tm elerini yerletirici bir besteci olmutur. Bylece ileriki yeniliklere yol ac bir yapya
sahiptir. Sit biimini ve fg yazm tekniini doruuna ulatrmtr. Bach mzikle ilgili olarak
kendi ana kadar olup biten her eye son sz sylemitir denilebilir. Bylece kendinden sonra
gelen bestecilerin yeni araylar ierisine girmesini salamtr.
Sonraki klasik dnem bestecilerinden Mozart ve Beethoven ona byk sayg duymulardr. Bach
yaam byunca en nl ve popler besteci deildi ve lmnden sonra bir sreliine unutulmaya
yz tutmutur. Bachn gerek deerinin yeniden kefedilmesi 19. Yyda gerekleir. 1802de J.N.
Forkel Bachn ilk biyografisini yaynlar. 1829 ylnda besteci Felix Mendelssohnn rastlant sonucu
bir kasap dkkannda paketleme kad olarak kullanlmak zere duran J.S. Bachn Aziz Matta
Pasyonunun notalarn bulmas sonucu nce Berlinde seslendirilmesi sonra 1850de Bach
derneinin kuruluu gerekleir. 1900lere kadar bulunan tm yaptlar baslr. Busoni, Hindemith,

Stravinski, Villa Lobos, ostakovi, Schnberg, gnmz caz, pop mzikleri Bachtan dorudan
etkilenmilerdir.
Ad btn Orta Avrupaya yaylm olan Bach ailesi 200 yl boyunca nemli mzisyenler
yetitirmitir. Atalar Weit Bach, Tringenli bir deirmenciydi. Luth alyordu. Olu Hans gitar
ald. torunu ve onlarn 5 olu nl orgcular olduar. Bylece Bachlar Avrupaya yayldlar.
Halleli Bach, Milanolu Bach, Londral Bach... 21 nl mzisyen Bach ailesinden kmtr.
JS Bach Eisenachta 1685te dodu. Babas Johann Ambrosius saray mzisyenlii yapyordu.
Bach babasndan keman ve akrabalar Johann Christoph Bachtan org reniyordu. Bach ailesi
yllk toplantlarda biraraya gelip bazen 120 kii olarak mzik yapyorlard. Beenilen eserler
ailenin zel arivinde saklanrd.
Bach 9 yanndayken anne ve babas ksa aralklarla lr. 1695te aabeyi Johann Christophun
yanna tenr ve ondan org dersleri alr. 1700de Lneburgda St. Michael kilise korosuna katlr.
1705te nl orgcu Buxtehudenin org aln dinlemek ve tler almak iin 320 km yol yryerek
Lbecke gider. 1707de kuzeni Maria Barbara ile evlenir. alt baz kiliselerden tutucu
olduklar ve mziini beenmedikleri iin ayrlr. Bu dnemde 6 ocuundan Carl Philip Emanuel
Bach ve Wilhelm Friedemann Bach ileride nl besteciler olacaktr.
1717de Cthen Saraynda Prens Leopoldun hizmetine girer. Burada ilk ei lr ve 1 yl iinde
korist Anna Magdalena ile evlenir ve 13 ocuu olur. Bunlarn da ikisi ; Johann Christoph
Friedrich ve Johann Christian Bach nl besteciler olur. Anna Magdelena adl iki ciltlik albm
Bachn klavsen retmek amacyla eine yazd almalardr. 1722ye kadar Cthende kalan
Bach, keman konertolarn, ngiliz ve Fransz Sitlerini, Brandenburg Konertolarn ve E
Dzenli Klavye iin eserlerini burada yazar. Burada Prens Leopoldun etkisiyle daha ok din d
eserler yazmtr. Prens evlenince Bach Leipzig kilisesi mzik yneticisi olur. Ve lnceye kadar
bu grevde kalr, Aziz Matta Pasyonu ve 300 kadar dini eseri burada yazar.
Genliinden beri ay ve mum nda bestelerini yazmasndan dolay gzleri zayflar ve 1749da
grme duyusu ok azalr. Temmuz 1750de 66 yanda lr.

rnek Mzik: Kahve Kantatas (din d vokal yapt), Brandenburg Konertolar (orkestra mzii
konerto grosso), Solo Keman iin Sonat ve Partitalar (oda mzii),
Bach ve Haendelin lm ve 18. YYn ikinci yars
Avrupada siyasi, ekonomik ve sosyal gei sreci olan 1700lerin ortalar, o dnemki tm sanatlar
da etkilemitir. Amerikann bamszl, Fransz htilali gibi olaylar dnyaya yeni bir grnm
kazandrmtr. 1700lerin sonunda gerekleen bu iki olayn hazrlayclar 1740l yllardan
itibaren ortaya kmtr.
Bu gei srecinde gsterili krallk saraylar Barok mziin parltl sesleriyle doluydu. Bu ortamda
mzik, soylular heyecanlandrmak ha da duygulandrmaktan ok sevimli bir elence arac

durumundayd. Bu nedenle alg mziinden ok duygular daha basite davuran Opera n

plandayd.
1700lerin ortalarnda uzun sredir mzik dnyasnn lideri olan talya bu stnln kaybetmitir.
Avrupann tm yollarnn kesime noktasnda yer alan eski ve nl bir ehir yaklak 150 yl
boyunca mzik dnyasnn bakenti olacaktr: Viyana. Sanat ve bilim insanlarnn 1700l
yllarda Viyanada toplanmas, Avusturyann bakentinde kozmopolit bir ortam yaratmtr. Fransz
zerafeti, Slav melankolisi, talyan neesi, Alman arball Macar gururluluu ve spanyol
azameti bir potada erimitir. 1750lerde halk operaya doymaya balar ve alg mzii n plana
kmaya balar. Bu ada soylular gibi davranmaya balayan zenginler bu alg mziinin
gelimesinde nemli rol oynamlardr. Zenginlerin saraylarnda bulunan kn mzik topluluklar
ev sahibi ve ailesinin hizmeti kadrosunda yer aldlar. Yaz gecelerinde serenadlar, kta oda
mzii dinletileri moda oldu. Ev sahipleri viyola alabilen bir ah veya iyi flt almas art olan oda
hizmetisi gibi gazete ilanlar vermeye baladlar.
Christoph Willibald GLUCK (1714-1787)
Bohemyada doan Gluck mzii Cizvitler Okulunda enmitir. an, klavsen, keman ve org
dersleri almtr. Meslee Pragda balar. Daha sonra Viyanaya, oradan da Milanoya gider ve
besteci Sammartini ile alr. 1741de lirik drama ynelir. Londraya giderken Paristen geer ve
orada Rameaunun eserlerini dinleme frsatn bulur. 1750lerde Gluck operalar en iyi Avrupa
sahnelerinde sergileniyordu.
Bu noktadan sonra Gluck dramatik mzik sanatnn, szlerin melodinin esiri olarak deil, szlerin
ustalkl olmas gerektiinden yola karan Monteverdinin formln izledi ve operann
bayalamadan kurtulamasn bu ekilde baarmaya alt. talyan air Casabigi ile ortaklk edip
eski Grek trajedisinin insani ynlerini operaya tadlar. Orfo ve Eurydice operas bu anlayn
ilk rnlerindendir. Burada iiri odak noktas yapar ve mzii iiri glendirici bir ara olarak
kullanr. Vokal sslemelerin, yapay uzatmalarn iirin yapsn bozmasna izin vermeyen bu
anlayn yannda perde almadan nce orkestrann seslendirdii uvertrde de yalnlk ve
operann bir mzikal zeti olmasn salar.
rnek Mzik: Orfo ve Eurydice - J'ai perdu mon Eurydice

Mzikte Klasik Dnemi Hazrlayan Akmlar:

ROKOKO (1726-1775)
Pariste ortaya kan bu sanat akmna Fransada XV. Louis dneminde zellikle soylu kesim nem
verir. Rokoko tarz mzikte gzlemlenen zellikler:
Ciddi ve uzun deil ksa, kk biimlerden oluan bestelerdir.
Hafif, zarif, elenceli, kolay anlalr ve ar ssl yaptlardr.
Barok dnemin karmak kontrapuntal yapsna uymayan, bunun tersini savunan bir grn
rndrler.

 alg mziinde rokoko en fazla klavsen mziinde etkili olur. Couperin ve Rameau bu akm
temsil eder.
Oul Johan Christian Bach oda mzii eserlerinde bu akm kullanarak klasik dnemin
hazrlayclar arasnda bulunur.
Style Galant (gsterili, nazik tarz) deyii bu dnem yaptlar iin kullanlr.
rnek Mzik: Pergolesi : La Serva Padrona Intermezzo-II
FIRTINA ve GERLM
1750LERDE Alman kltr yaam Fransz Rokokosu ile italyan mzik tekmiinin etkisindedir.
Alman klasik mzik tarz Klasik Dnemle birlikte geliecektir. 1770lerde Alman toplumundaki
derin duyarll simgeleyen Sturm und Drang yani frtna ve gerilim akm adn Klingerin bir
romanndan alr. Bu akma, Klasik dnemden sonra ortaya kacak olan romantizm akmnn
habercisi olduundan dolay n-romantizm ad da verilir.
Ssl olmaktan uzak, daha sade bir mzik diline younlaan bu tarz, soylularn mzii deil, halkn
mziidir. Frtna ve Gerilim akm mzii Barok dnemin zellii olan kartlk kontrast- ilkesini
korumu ve tempoda, nanslarda, armonide ve kromatizm olgularnda abartarak kullanmtr.
rnek Mzik: Haydn 39. Senfoni menuet.
MANNHEIM OKULU
Almanyann Gneybatsnda Carl Theodorun valiliinde Mannheim saray olaanst mzik
sevgisiyle tannyordu. Bir talyan opera topluluu, Fransz komedi topluluu, Avrupann deiik
yerlerinden gelen ok iyi yetimi sanatlarn oluturduu bir orkestra da bulunmaktayd.
Mannheim okulu denilen bu oluuma senfoniciler ya da algclar da denilmekteydi.
Bu okulun banda Johann Stamiz (1717-1757) bulunuyordu. Bohemya asll usta kemanc
Stamitz orkesta yelerini semekteydi. 50 kadar senfoni bestelemitir.
Johann Stamitzin liderliinde oullar Carl ve Johann Anton Stamitz, Richter, Schobert, Carl
Ditters von Dittersdorf gibi besteciler de bu ekoln temsilcileridir. Bu sanatlar belli bir amaca
ynelik yntemli bir biimde bilimsel temellere dayanarak dengeli ve dzenli bir orkestra gelenei
oluturmulardr. alg mzii ve senfonik biim konusunda, alglarn tn ve nanslar ile ilgili
ayrntl almalar yapld. Bu sanatlar kendi orkestralar iin yazdklar zor bestelerde kendi
ustalklarna gvenirler. Zor nanslar; ar vzltsndan gk grltsne dnebilen sesler bu
ekoln rndr.
talyada Gluckun retmeni olan Sammartini, Bachn Olu Johann Christian Bach ve Mozart
etkilemi olan bu besteci Mannheim okulundan etkilenmitir. Yine talyada Luigi Boccherini
Mannheim okulunu rnek almtr. Fransada Gossec (Fransz htilali bestecisi) bu okuldan
etkilenmitir.
Bu okulun yol at en nemli mzikal gelime senfoni konertant biiminin gelimesi olmutur.

alglarn yeni bulunmu tn zellikleri nefesli alglarn toplu olarak orkestrayla karlatrarak
kullanlmasna yol am (Stamitz Valinin avda kulland av borular, trompteler ve davullar
toplayp orkestraya katmtr); sonrasnda piyanonun, kemann bu ynde kullanlmas
gereklemitir.
rnek Mzik: Stamitz: Keman ve viyola iin konsertant senfoni: rondo.
KLASK DNEM (1750(Bachn lm)- 1827 (Beethovenin lm))
Mzikte Klasik Dnem 18. Yyn ikinci yars ile 19.Yyn balarn kapsayan bir zaman aralnda
sanat mziinde estetik eilimin karakterini belirler.
Klasik Ne Demek: Sanatta klasism dengeli ve tarafsz anlatmla birletirilmi yap netlii demektir.
Klasik szc tartlmaz rnek nitelikleri ile kavranan eserler ve onlarn yaratclar iin kullanlan
bir terimdir.
Eski alarn klasik kltr kusursuz olarak tanmlandndan, herhangi bir eyin klasiklemi
olduunu sylemek, onun, kendi benzerleri arasnda bir rnek oluturacak kadar mkemmel
olduunu anlatr.
Eski Yunan ve Roma sanatndaki klsiklemi deerleri yeniden yaratmak, yzyllar boyu deerini
yitirmeyen yaptlar ortaya koymak Klasik dnem sanatlarnn balca amacyd. 18. Yy
sanatlar, Rnesansta olduu gibi, Eski Yunan klasiklerini inceleyip rnek almlardr. 1748
ylnda Pompei kalntlarnn ortaya karlmasnn bunda nemli bir etkisi vardr.
Klasik szc mzikte hafif olanla ciddi olan birbirinden ayrmak iin kullanlmtr. Klasik mzik,
gndelik deil, alar boyu gzelliini ve deerini yitirmeyen mzik olarak dnlmtr.
Aydnlanma:
Aydnlanma (Enlightenment) akm Newton ve Descates gibi bilim adamlarnn alma ve bulular
sonucu hmanistik -insancl- felsefenin kilisenin dogmalarna stn gelmesi olarak aklanabilir.
ngilterede Locke ve Home; Fransada Meontesquieu ve Voltaire, Rousseau gibi filozoflar nem
kazanr. Mzikte zellikle Rousseaunun grleri Barok mziin ok karmak olmas ve mziin
amalarndan sapt ynndedir ve mziin sadelemesini savunur. Doallk kavram nem
kazanr. Kral ve kilise gibi otoritelerin yerini bireyselliin almmas savunulur. Dnyevi, deneysel,
pheci, zgrlk, eitliki ve ilerici olmak gerekir.
Aydnlanma felsefesinde birey ok nemlidir ve toplumsal rgtler, bilim, din, sanat vs bireye
hizmet etmelidir. Eskiden soylulara hizmet eden mzik artk orta snfn daha da fazla ilgi
alanndadr. Orta snfn beenisi ve ilgisi mzisyenler iin nem kazanr.
Amerikan Bamszlk Bildirgesi ve Fransz Devrimi en nemli iki toplumsal olaydr. Uluslararas
kardelik kavram bu dnemde nem kazanr ve kozmopolit bir yap oluur. iirden ok dzyaz
adr.

Klasik dnemde ezgi ve armonide yenilikler: - ilyasolu

Klasik dnem mziinde, uzun cmleli, szl ve kontrapuntal yazya dayal Barok tarz yerini daha
parlak, sade ve net bir mzik yazsna brakmtr. Bu yeni tarz daha az dolgun ama daha akcdr.
Bu ada kontrouana dayal bir teknikten ok, artk homofonik (armoniye dayal bir teknik) bir
yaklam kullanlr. Bu durum partilerden birinin daha belirgin olmasn gerektirir. ok sade bir
armoni kullanlmtr. 7li akorlara bile az rastlanr denilebilir.
Barok dnemde besteci bir mzik temasn bata duyurduktan sonra eserin sonuna kadar bu
temay kat okmayan bir kontrastla srdrr. Klasik dnemde ise eserin deiik blmleri iinde
kartlklar oluturulur. Bylece mziksel fikir srekli bir deiim iindedir.
Netlik kavram her eyin stndedir. Mannheim okulunun bulular ve ksa ve net mzik cmleleri
orkestralarn tek bir enstrumanm gibi kullanlmasna olanak salamtr. Klasik dnemde
bylelikle virtzite gelimeye balamtr.
Klasik dnemde mzik biimleri
Klasik dnemin en nemli mzik biimi sonattr. Bu bir alg mzii formudur. Mzik biimlerinde
sonat allegrosu olarak da bilinen bu yazm biimi senfonilerde, oda mziinde, konertolarda
sklkla kullanlmtr. Klasik dnem sonat biimi 3 veya 4 blmden oluur. Sonat allegrosu:
serim-gelitirme-yeniden serim blmlerinden oluur.
nceleri
Alessandro Scarlattinin
abuk/ar/abuk barok sinfonias operalarn banda alnyordu. Mannheim okulunda Stamitz ise
senfonileri 2 temal olarak kurgulamtr. Bachn oullarndan Karl Philip Emmanuel Bach ve
Scarlattinin olu Domenico Scarlatti Almanya ve talyada sonat biiminin yaratcs olarak kabul
edilirler. Piyano, keman ello vs iin yazlabilirler. Bununla beraber;
Trio, quartet, quintet, sextet, septet, oktet, nonet ve dixtuor iin de yazlrlar.
Senfoni
Orkestra iin sonat biiminde yazlr. Klasik sonat biimi; birinci blm sonat allegrosu, ikinci
blm ar tempolu ark ya da varyasyon, eer eser blmlyse nc (son) blm abuk bir
rondo veya drt blmlyse 3. Blm bir menuet, son blm ise rondo biiminde yazlr.
Konerto
Senfoninin gelimes barok konerto grossoyu unutturdu. Solo-tutti kontrastnn yerini klasik
dnemde tek bir solist ve orkestra ald. Bu yeni konerto 3 blmlyd. Bu solo alglar bata
keman ve piyano, klavsen, ello, klarinet vs.. solistin rol bu konertolarda glendirildi. Parltl bir
anlatm ilk blm, ar bir ikinci blm ve abuk bir son blm vardr.
Senfoni orkestras ve eflik
Klasik dnemde ve gnmzde de en nemli alg topluluudur.
Senfoni szck olarak: Birlikte ses vermek demektir.
Senfoni opera uvertrlerinden doar. 1700 ncesinde bu topluluklar srekli bas alcs ynetir.

Barok dnem eserleri alnrken gnmzde de orkestray ba kemanclar ynetir. Orkestralar

kalabalklanca eflik kavram nem kazanr. Klasik dnem bu yapnn yerletii bir zamandr.
Klasik dnem orkestralar bugnn orkestralarnn temeli olmakla birlikte gnmz orkestralarndan
daha kk yapdadrlar. 1770lerde Haydnn orkestras yaklak 25 kiiydi. Yayllar, flt, 2 obua,
2 fagot,2 korno ve klavsenden oluur.
nemli Besteciler:
Franz Joseph Haydn (1732-1809)
Mzik tarihinde en uzun yaayan bestecilerden biridir. Baba haydn olarak anlr. Avusturyada bir
arabacnn olu olarak doar. Babas mzii ok sever; ailede mzisyen yoktur. 6 yandayken
babas Haydnn mzik yeteneini kefeder ve Hainburg mzik okuluna balatr. 18 yana kadar
koristlik yapan Haydn, Porporadan mzik dersleri alr. Klavsen ve piyano iin paralar ve
divertimentolar yazar (elence mzii). 1761de Prens Esterhazy saraynda greve balar ve
yaam boyunca burada retir. 25 opera, 107 senfoni, quartetler yazar. 1768-74 yllar arasnda
Frtna ve Gerilim akmndan etkilenir. Veda senfonisive Gne quartetleri minr tonlarda olup bu
dnem yaptlardr. 1785 ylnda Mozart ile tanr ve uzun yllar dost kalrlar. 1791 ylnda
Lonndraya gider ve 18 ay orada kalr. Burada byk sayg grmtir. Daha sonra Viyanaya
dnp Beethovenin retmeni olur. Sonrasnda ikinci kez Londraya gidip Londra Senfonilerini
yazar. Londradan dndkten sonra yazd Yaratl Oratoryosu gerek bir bayapttr. Bu
oratoryo insann doal yaamdaki saf ynlerini anlatmaktadr. 31 Mays 2809da ldnde
Napoleonun ordular Viyanay bombalamaktadr. Cenazesi Fransz komutlanlarla birlikte
Mozartn requemi alarken kaldrlr. Klasik tarzn yaratcs olarak tarihe geer. HOB 100 askeri
senfonisi Trk Mehter mziinin etkisindedir. Kardei Michael Haydn da nemli bir besecidir.
rnek Mzik: Yaratl Oratoryosundan Die Himmel Erzahlen Die Ehre
Re Majr ello Konertosu Rondo
Wolfgang Amadeus Mozart (1756-1791)
Johann Chrysostomus Wolfgangus Theophilius, Salzburgda dnyaya gelir. Babas Leopold
Mozart felsefe eitimi alm Violinschule kitabunun yazar olan ok nemli bir mzik adamdr.
Saray bestecisi ve orkestra yneticisidir. Kzkardei Marianna da iyi bir klavsencidir. Mozart 6
yandayken 4 menuet ve 1 sonat blm besteler. Bu ocuk dehann bir benzerine yzyllar byu
rastlanmamtr. Mzik tarihinin dahi ocuu deyii Mozart iin kullanlr. Gnmzde bile mzik ve
hayatn birok alannda popler olan Mozart ok ksa hayatnda 600den fazla eser yazmtr.
Mozartn mzii saf, katksz mzik olarak nitelendirilir. Mozartn babas leopold, olunun bir
mzik dahisi olduunu kefedince kendi kariyerini brakp ocuklarnn eitimiyle ilgilenir ve oul
Mozartla Orta avrupa turnesine kar. Mozart hemen her eserini bir sipari zerine yazmtr fakat
bunu yaparken daha geni halk kitlelerini hayal etmitir. Prens,, kont vs siparilerinin hoa gitmesi
iin doum gnleri, bahe elenceleri vs iin serenadlar, divertimentolar yazmtr.
rnek Mzik: Eine Kleine Nachtmusik- 1. Blm.

ocuk Mozart Mnich, Viyana(mparatorie Maria Theresa ve mparator I Francis), Fransa (Paris
Versailles Saray), ngiltere (Londra Kral ve Kralie; burada babas rahatsz olduu iin Johann
Christian Bach Mozarta babalk eder.), Hollanda ve talyaya konser turnelerinde bulunur; deiik
insanlar tanr ve deiik kltrlerin mziklerini renir. talyan, Fransz ve Alman tarzlarn
zmser.
lk yaymlanan yaptlar Pariste baslan keman-piyano sonatlardr. 1777de bu kez annesi ile
Almanya ve Fransa turnesine kar; Mannheimde Mannheim orkestras yelerinden birinin kz
olan 15 yandaki Aloysia Webere ak olur. 1 yl sonra Parise gittiklerinde annesi orada
hastalanr ve lr.
Salzburga tekrar dndnde saray orgcusu olur. Psikopos ile anlaamaynca Viyanaya yerleir.
retmenlik ve bestecilikle geinmektedir. Ak olduu kz Aloysia da ailesiyle Viyanaya gelmi ve
bir tiyatrocuyla evlenmitir. Bu dnemde Saraydan Kz Karma Operasn yazar. Mozart burada
Aloysiann kzkardei Konstanze Weber ile evlenir. Babas bu evlilii hi onaylamaz. Evlilii iin
Do minor Missay yazar. Mozart artk usta bir kemanc ve piyanist olarak n yapmtr. 1780li
yllarda birok piyano konertosu yaymlanr. Viyana Operas iin yazd Figaronun dn
skse yapmtr. Constanzenin masraflar Mozart daha ok para kazanmaya yneltir.
rnek Mzik: Mozart Piyano Konertosu no 21, K467, Do Majr-Andante
1787de Saraydan Kz Karma ve Figaroyu ynetmek iin Praga gider. Burada Don Giovanni
Operasn yazmak iin sipari alr. Mozart artan borlarndan dolay 1784te Mason Locasna ye
olur ve oradan bir arkada (Michael Puchberg) borlarn der. Don Giovanniden sonra Mozartn
daimi iyimserlii azalr ve iine kapanr. 1791de Sihirli Flt Operasn yazar.
rnek Mzik: Sihirli Flt Operas: Gece Kraliesinin Aryas.
Bu alma temmuz aynda ismini vermeyen bir patronun garip habercisinin bir sipariiyle kesintiye
urar. Bir lm duas yazmas istenmektedir: Requem. Ykl bir cret karl, bu eseri, sanki
kendi lm iin bestelermi gibi yazmaya balar. Bu dnemde sal olduka bozulmutur.
Mozart Requiemin Lacrimosa blmn lm deinde rencisi ve dostu Sssmayra dikte
ettirir. Geri kalan taslaklar brakarak 5 aralkta lr. Frtnal havadan dolay cemazesine kimsenin
katlmad, lsnn Viyana dnda St. Marx adl yoksul mezarlna atld sylenir.
rnek Mzik : Mozart Requiem K 626: Lacrimosa
Mozartn Mzii:
Her mzik biimi iin yazmtr. adalar Mozart anlalmas g olarak nitelemilerdir. Klasik
dnemin z ve biim dengesini korumu, Fransz Rokoko akmnn zarif, neeli ve ssl anlatmn;
Mannheim orkestrasnn dengeli ve salam enstrumantasyonunu; talyan gzel ark syleme bel
canto- tekniini, Alman Frtna ve Gerilim akmnn karamsarln birletirmi; senfoni, opera,
quartet ve konerto repertuarna nemli katklar koymutur.
Klasik Dnem mziinde Trk etkisini en ok duyuran besteci de Mozarttr. Baz sonat, konerto
ve operalarnda Trk vurmal alglarn ve tnlarn kullanmtr.

rnek Mzik: K.331 Piyano Sonat, La Majr: Son blm: Rondo Alla Turca
Ludwig Van Beethoven (1770-1827)
Beethoven mzik tarihi kapsamnda en ok incelenen bestecilerin banda gelmektedir. Bunun
nedeni Klasik dnemden Romantik dneme geite bir kpr olmasdr. Beethoven eserleri ve
dnceleri ile bir sembol ve bir otoritedir. efkatli ve kaba, hassas ve fkeli, idealist ve maddeci,
insanlarn kardeliine inanan bir mnzevi, aristokrat dostlarnn sunduu ayrcalklar kabul eden,
hrriyet a bir kiilik
Beethovenn eserleri klasik bir anlayla yazlm fakat romantizm eleriyle birlemi niteliktedir.
Beethoven mzikolog ve aratrmac yazarlar iin her zaman ok ilgi ekici bir besteci olmutur.
Bunun nedeni 1816dan itibaren arlaan iitme duyusundan dolay tuttuu konuma defterleri
(bugn Berlin Mzesinde sergilenmektedir) nin bize onun yaam ile ilgili ok aytntl bilgiler
vermesidir. Bu defterler 10.000 sayfann zerindedir.
16 Aralk 1770te Ren nehri kysndaki Bonn kasabasnda doar. Babas Prenslik kilisesinde tenor
olarak grev yapmaktadr. 1778de gerekte 8 yanda olmasna ramen babas onu 6 yandaki
piyano virtz olarak sahneye karr. 13 yandayken Beethovenn ilk eserleri yaynlanmaya
balar.
Fransaya yakn oluu Beethovenn cumhuriyeti dnceyi tanmasna yol am ve demokrasi
yaam boyunca en byk ideali olmutur. Daha nceleri mzik, yksek snf insanlarn
tekelindeyken Beethoven gerekli grd yerlerde baz kurallar bozmu, pudral peruk andan
ilk uzaklaan besteci olarak tannmtr. Gnlne Gc yettiince iyilik yapmak, her eyden ok
hrriyeti sevmek, bir taht nnnde bile olsa gerei deitirmemek cmlesini yazmtr.
retmeni Neefe, Beethoven iin burs aratrmalar yapmtr. Bunun sonnucunda Beethoven
Viyanada kendisini Mozarta dinlettirdi. Annesi lnce Bonna dnd ve Londradan dnmekte
olan Haydnla karlat. Avusturyal Kont Waldstein Beethovena yeni bir Viyana yolculuu
hazrlad. Bu yolculuktan itibaren Beethoven mzik almalarna hz vermitir.
Eserleri zgrlk dncesini destekler niteliktedir. Corolian, Egmont, Prometheus uvertrleri
nemlidir. III. senfonisini Fransz htilali kahraman Napoleon Bonaparta adam; Napoleon
kendisini imparator ilan ednce de eserin ismini Eroica olarak deitirmitir.
1795 ylnda sarlk hastal balad ve bu Beethoven daha karamsar bir insan yapt. Beethoven
kendisini yava yava sosyal yaamdan geri eker, daha hain ve vahi bir kiilik haline gelir.
Btn yalnzlar gibi beethoven da doaya tapyordu. Pastoral senfonisi, bu doa sevgisinin en
gzel rneidir.
Napoleon savalar sonucu Viyanada sosyal yap deimi, mzisyenleri destekleyen eski
aristokratlar yokolmu, yeni zenginler ise sanat destekleyecek birikim ve olgunlukta deildiler.
Vals krallar gnn ilahlar oldular. Beethoven yoklukla dolu gnler geirmeye balad. Bu arada
sarl ilerlemekteydi.

Beethoven ilk eserlerinde varl hissedilen Barok ile yakn gelecein Romantizmi arasnda tek
bana bir kpr oluturmutur. alg mzii olan senfoniye insan sesi katmas (9. Senfoni),
piyano sonatlarnn blmleri gerekli grd biimde geniletip daraltmas, sonat formunda
yazlan eserlere menuet yerine scherzo kulllanmas nemli deiikliklerdir. Sonatlar nceki ada
olduu gibi soylular elendiren oda mzii eserleri deil; bestecinin yreini ortaya koyduu,
tutkulu, kahramanca, trajik birer iir gibidir. Schumanna gre Beethovenn oda mzii eserleri
akln ve ruhun ulaabilecei son snrdr. 1822de Fidelio Operasnn genel provasn yntemeye
alrken dostu Schindler onu durmas iin bir notla uyard ve oradaki herkesin aslnda
duymadn anladn grd. Bu olay Beethoven iin mrnn sonuna kadar ac bir an oalarak
kald.
Beethovenn mzik yaam 3 yaratc dnemde incelenir.
1. Dnemde Haydn ve Mozartn etkisindedir. 1795-1802 yllar arasn kapsayan bu dnemde
Pathetique, Ay, Waldstein gibi piyano sonatlarn yazar. Keman piyano iin Kreutzer sonat,
ilk piyano konertosu ve ilk iki senfonisi bu dnem eserleridir.
rnek Mzik: Patetik sonat ilk blm.
2. dnem 1802-1817 yllarn kapsar ve Eroika senfonisi ile balar. Bu eserle Beethoven tamamen
kendi mzik dilini ortaya koymaya balar. 4. Ve 5. Piyano konertolar, op 53ten balayan piyano
sonatlar, Do Majr Missas, Fidelio Operas, Op 61 Keman Konertosu, Corolian, Egmont
uvertrleri, 3-8 senfonileri bu dnem yaptlar arasnnda en nlleridir.
rnek Mzik: Keman Konertosu 3. Blm.
3. Dnem Beethovenn yaamnn son 10 yln kapsar. Missa Solemnis, 9. Senfoni, son dnem
yayl alglar drtlleri, son piyano sonatlar bu dnem yaptlardr.
rnek Mzik: 9. Senfoni. Son blm
26 Mart 1827de ld. Cenazesinde tm Viyana ayaktayd, cenazesini 8 nl mzisyen tad.
ROMANTK DNEM (1830-1900)
19. Yyda burjuva snf aristokrasiyi ykar. Eski gelenekler, imparatorluklar, anlamalar ortadan
kalkmaya balar. Ve Romantizm akm ortaya kar. ben kavram n plandadr. Gerek
olmayann aratrl, d gc ve fanteziyle sezdirilen eylerin iten ve srl bir tarzla geree
balanmas Romantizm dncesinin alm olabilir. Sanatta mistiin felsefesi, tutkular,
heyecanlar, gece, yokluk gibi konular romantik sanatlarn ilgi alanndadr. Klasisizm kurallarn
katl iinde boulurken romantizm ise arlk, giderek gz yal bir duygululuk iinde
tkenecektir. Klasik tarzda biim z belirlerken romantizmde yaptn z biime yn verecektir.

Edebiyatta Alexander Dumas, Honore de Balzac, Victor Hugo (Fransa), John Keats (ngiltere),
Johann Wolfgang von Goethe (Almanya) gibi yazarlar; felsefede Kant, Hegel, Schopenhauer ve
Nietzche nemlidir.
Mzikte romantizm saf mzik yerine konulu mzii getirecektir. Lied yeni ekoln en uygun anlatm
yolu olur. Ezgisel yap giderek daha youn ve karmak bir grnm ald. Yedili ve dokuzlu
akorlar ska kullanld, kromatizm, modlasyonlar sklkla romantik dnem mziinde
gzlemlenebilir.
Romantik dnem mziinde tempo ve nans iaretleri de karmaklar. Allegro yerine bestece
kendi allegrosunu belirlemek iin molto allegro non troppo yazacaktr. Ffff, pppp gibi grlk
iaretlerine rastlanr. Minr tonlar daha ok kullanlr.
Biim olarak piyano elikli liedler yannda vals, polonez, mazurka gibi stilize danslar, nocturne,
fantezi, romans, konser etd gibi piyano eserleri, senfonik iirler, programl senfoni, konser
uvertrleri, solo konerto, opera romantik dnemin en fazla rn verilen biimleridir.

Senfonik iir: bir konuya, bir programa dayal tek blml orkestral eserlerdir. Senfonik eserlerin
gelimesi sonucu 19. Yy orkestras boyutlarn byterek ses hacmini artrd ve flemelilerde 3erli
gruplarla almaya balad.
Romantik dnemle beraber amatr yorumcularn yerini virtz yorumcular almtr. Klasik
dnemde her iyi ailenin yesi bir alg alarak yetiir, nl besteciler bu kiilerin almas iin
eserler yazarlard. 19. Yyda ise amatrler ile besteciler ve yaptlar ayrlmlardr. Bylece kendi
algsnn ustas olan virtz yorumcular ortaya kar.
Romantik dnemde bu kadar ok besteciden bahsetmemizin nedeni her birinin bamsz bireysel
tarzlarn gelitirmeleridir. Bu, romantik dnemde bireyselciliin nemini gstermektedir. rnein
bir eserin Chopinin, Schumannn ya da Tachaikovskynin olduunu ksa bir sre dinledikten sonra
hemen anlayabiliriz. Mzikte milliyetilik bu dnemde kendini olduka belli eder. Besteciler kendi
ait olduklar blgelerin halk mziini, arklarn, danslarn, efsanelerini ve tarihlerini mzik
yaptlarn oluturmada kullanrlar. Polonya, Rusya, Alman, Fransz vs.. Bunun yannda egzotizm
denilen bir yabanc ve bilinmeyen lkelerin kltrlerinin konu olarka ilendii eserler de vardr.
rnein Bizetin Carmen operas gibi.. Ya da Puccininin Madame Butterfly operas Japonyay
anlatrken rus besteci Rimsky-Korsakovun Scheherazade adl senfonik yapt Arap havasn
yanstr.
Tarih boyunca her ulusun mzii olagelmitir. Birou sanat mzii denilen kavrama ulaamadan
ilkel veya yaln kalmtr. Bu yzden mzik tarihinde son yzyllardan bahsederken baz Avrupa
lkeleriin mzikleri n plana kmaktadr. Bu yzyllarda Avrupa mzik yaam kltrel, felsefik,
sanatsal, ekonomik olarak geniler. Demiryollar, buharl gemiler, telgraf vs. Gibi yenilikler halklar
yaknlatrmtr. Uluslarn gemilerine ilikin kantlar su yzne karlmaya balanm;
ulusalclk; milliyetilik n plana gelmeye balamtr. Romantik iir sanat eski efsanelerin
kahramanlarn konu olarak kullanrken mzik ise halk havalarn sanat mziine transpoze eder.
Sanat mziinin destekledii halk mzii snf kavgalarnn bir enstruman oldu ve bylece ulusal

mzik Romantik dnemde uluslararas mzie stn geldi.

Romantik Dnemden gnmze Senfoni Orkestras
Romantik dnemde orkestrasnda flemeli, vurmal ve yayl alglar vardr. Orkestrann temeli
yayl alglardr. Yayl alglar orkestra efinin evresinde yarm daire olarak 5 ayr kmede
yerleirler. flemeliler ve vurmallar ise onlarn arkasnda yer alr. Senfoni orkestras fleme alg
saysna gre ikili, l yada drtl orkestra olarak snflandrlabilir. Tipik olarak 3l orkestrada
tahta flemeli: 2 flt 1 pikolo, 2 obua, 1 ingiliz kornosu, 2 klarinet, 1 bas klarinet, 2 fagot, 1
kontrfagot
Bakr flemeli: 4 korno, 3 trompet, 2 tenor trombon, 1 bas trombon, 1 tuba
Vurma alglar: byk davul, zil, elik gen, zil, gong, timpani, elesta, ksilofon ve glockenspiel,
Arp, piyano
Yayl alglar: 16 1. Keman, 14 2. Keman, 12 viyola, 10 viyolonsel, 8 kontrabas.
Franz Schubert (1797-1828)
19. yyn en nemli bestecilerinden, romantik dnemin ilk temsilcilerinden ve gelmi gemi en
duyarl lied-ark yazarlarndandr. 31 yllk yaamna 8 senfoni, birok oda mzii eseri ve liedler
(634 tane)sdrmtr. Kk yalarndan beri yaratt mzikleri ailesi ve evresiyle paylamay
seven Schubert 1826dan itibarenn kendi evinde dostlarn toplayp mzik yapt Schubertiad adl
geceler dzenler. Schubertin dostlar sanata ilgi duyan, renmeye hevesli orta snf genlerdir.
1822de genelevden bulaan frengi lmne sebep olur. Liedleri, Bitmemi senfoni ve Alabalk
Belisi en nl yaptlardr. Bitmemi Senfoni (no 8, Si Minr) z ve biim olarak gerek anlamda
Romantik olarak tanmlanan ilk senfonidir. Schubert bir Romantik Klasiki olarak nitelenir. Belli bir
algnn virtzln yaparak turnelere kmadndan yaam boyunca kendi evresi haricinde
pek tannmamtr. Ave Marias en nllerdendir.
rnek mzik: Alabalk Belisi
Felix Mendelssohn Bartholdy (1809-1847)
Mzik tarihine kendi deerli besteleri yannda J.S.Bachn eserlerini de yeniden kazandran
bestecidir. Varlkl bir ailenin olu olarak Hamburgda dnyaya gelir. Yahudi filozof Moses
Mendelssohnun torunudur. 12 yandayken 6 senfoni ve birok eser besteler. Yana gre olgun
bir ocuk olarak bilinir. air Goethe ile tantrlr. 12 yanda 72 yandaki bu ozanla arkadalk
eder. Bu dnemdeki yaptlar klasik dnem etkisindedir. 16 yanda Parise gider. Cherubini ona
mzii meslek edinmesini tler. 17sinde nl uvertr Bir Yaz Gecesi Ryasn yazar.
Bildiimiz Dn Marn besteler. Goethenin Faustundan esinlenerek yayl alglar sekizlisini
yazar. 1825 ylnda ailesiyle birlikte Hristiyanla geer. Protestan olduktan sonra Bartholdy
soyadn alr. 1829da Bachn Aziz Matta Pasyonunun notalarn bir kasap dkkannda bulur.
100 yl sonra tekrardan seslendirilmesini salar. Mendelssohn ayn zamanda iyi bir ressamdr.
ngiltere ve skoyaya yapt gezilerden sko senfonisi ve Fingal Maaras Uvertrn besteler.
1830da talyada talyan Senfonisini yazar
1837de bir rahibin kz olan Cecile Jeanrenaud ile evlenir, 5 ocuklar olur ve mutlu bir yaam
srerler. Leipzig 1842de Konservatuvarn yeniden dzenler ve dnyaca nl bir okul haline

getirir.ilk romantik dnem keman konertosu saylan mi minr keman konertosunu besteler.
1847de kzkardei Fannynin lm zerine ok geirir. Ar almak ve veremden zayf der
ve 4 kasm gn lr.
rnek Mzik: Keman Konertosu 1. Blm.
Robert Schumann (1810-1856)
Babas yazar, yaynevi ve kitap olan Schumann mzik tarihileri tarafndan romantiklerin en
romantii olarak tanmlanr. Kk yata iir ve makaleler yazmaya balar. Daha ilkokuldayken
piyano alar ve besteler yapar. 1828de, babas ldkten sonra annesinin istei zerine Leipzigde
hukuk okumaya balar. Fakat zamann hukuk derslerinden ok mzik ve sanat evreleriyle geirir.
Burada nl piyano retmeni Wieckten piyano dersleri alr ve onun evinde yaamaya balar.
Wieckin kz Clara da burada bir piyano virtz olarak yetimekte ve lke apnda konserler
vermektedir. Schumannn 4. Parma sakatlannca piyanistlik hayallerinden vazgemek zorunda
kalr. Bestecilik ve yazarlk zerine younlar.
Schumann 1834te mzik yazarl yapmaya balar. Yeni Mzik Dergisinin editr olur. Bu dergi
gnmzde de yaynlanmaktadr. Chopin ve Brahms gibi bestecileri hemen fark etmi ve
yazlarnnda vmtr. Bu arada Wieckin kz Claraya ak olur ve evlenmeye alr ama Wieck
buna kardr ve grmelerini yasaklar. Uzun uralar sonucu Clara ile evlenen Schumann ayn
yl 150 ark besteler. Bir Kadnn Yaam ve Ak adl lied dizisi Claray; Bir airinAk adl lied
dizisi ise kendi akn anlatr. Oda mzii, koro mzii, senfonik eserler besteler.
Schumann mzik tarihinde muhtemelen ilk defa Arabesk terimini kullanan kiidir. Bu terim Arap
tarznda akc mimari ve ssleme rneklerini tanmlamak iin kullanlmtr. Schumannn Arabeski
minr tonda, kadnlar iin yazlm kk bir eserdir. Ssl mzik cmleleri de arabesk olarak
nitelenir.
Schumann derin bir bunalma girdikten sonra 1854te kendini kprden atarak intihar giriiminde
bulunur. Daha sonra Bonn yaknlarndaki bir akl hastahanesine kaldrlr ve son 2 yln orada
geirir. 1856da lr.
rnek Mzik Schumann Piyano Konertosu 4. (son) Blm.

Frederic Chopin (1810-1849)

Chopin hemen hemen tm eserlerini piyano iin yazm Polonyal bir bestecidir. 2. Piyano
sonatnn yava blm olan Cenaze Mar alar boyu dnyada kabul grm ve hala daha
alnmaktadr. Varava yaknlarnda domu Fransz bir baba ve Polonyal bir annenin tek
oludur. Babas retmen olduundan 12 yana kadar evde ald zel derslerle yetitirilir. Bu
dnemde evresinde Mazurka, Krakowiak, Polonez gibi Polonyaya zg mzikler alnmaktadr.
Daha 7yanda besteler yapmaya balar. Ortaokul anda varova Konservatuvar mdrnden
dersler almakta ve piyanist olarak n yapmaya balamtr.

1832de baarl bir konser verdikten sonra Parise yerleir. Schumannn vg dolu yazlar ve
piyano eitmenliiyle Chopin Avrupa sanat dnyasnnda duyulmaya balar. Halk konserlerinden
ok ev toplantlarnda almay yelemektedir. Pariste mzisyen, air ve ressamlarla iie bir hayat
yaamaktadr. Berlioz, Meyerbeer, Lizst ve Bellini; Chopinin yakn dostlar olan nl bestecilerdir.
1837de Lizst, Chopini George Sand takma adn kullanan nl yazar Aurure Dudevantla
tantrr. George Sand 19. Fransann e nl yazarlarndandr. Evlilik kurumu ve toplumal olaylar
sorgulayan bir sanatdr. Kadn ve erkein eitliini ideal olarak grr. Chopinin George Sandla
ilikisi 10 yl srecektir. Chopin en duyarl ve verimli eserlerini bu iliki dneminde yazmtr.
Chopin 1848 yl sonlarnda skoya gezisi sonunda zaten zayf olan bnyesinin kmesi sonucu
verem hastalna yakalanm ve 1849 tarihinde lmtr.
Genlik yllarnda yazd 2 piyano konertosu ve Mozarttan esinlendii Don Giovanni
eitlemeleri, ello-piyano ve flt piyano eserlerinin haricindeki tm eserleri sadece piyano iindir.
Piyano almada getirdii rubato teknii; tempoyu ksa bir sre iin, piyanistin yorumuna bal
olarak askda tutmak; romantik dnem mziinin ruhunu yanstan bir duyarllk saylr.
rnek Mzik : Chopin vals C sharp minor (piyanist:rubinstein)
Niccolo Paganini (1782-1840)
talyada Genoada doar. Babas bir tersane iisidir, ayn zamanda keman alar. Babasndan
ald dersler sayesinde Paganini 11 yanda usta bir kemanc olmutur. Kemann yannda gitar,
mandolin ve viyola da alar. Ksa zamanda nemli baarlar elde ederken ayn zamanda iki ve
kumar alkanl da edinir. Kumarda hereyini, hatta kemann bile kaybedecek derecede zaaf
vardr. 1831 tarihinde Avrupa apnda n kazanmtr.
Mzik tarihindeki en nemli keman virtz saylan Paganini keman almadaki eviklii ve
duygusall ile efsane olmutur. Keman teknii olarak yaad an ok tesinde yaptlar
meydana getirmitir. Gnmzde bile solo keman iin yazd 24 kaprisi bir resitalde
seslendirebilecek kemanc says ok azdr. 24. Kapris tema ve varyasyonlardan oluur ve bu
varyasyonlarn her biri keman iin olduka zor teknik ve mzikal birleimlerdir. Mzik tarihinde
zerine en fazla eitleme yaplm olan tema olma zelliini tayan bu eseri Brahms,
Rachmaninoff ve daha birok besteci kullanmtr.
Paganininin yetenei o derece stndr ki yaad ada eytan ile ibirlii yapt sylentileri
yaylmtr. Piyanonun en duyarl alg olarak parlad dnemde keman ile cambazlklar yaparak,
mzii eytansln snrlarna getirerek n yapmtr. Schumann ve Lizst Paganininin
yaptlarndan bazlarn piyanoya uyarlamlardr.
Grtlak kanseri nedeniyle 1840ta Fransa, Nicede lr. eytani biri olduu inancyla Paganiniyi
kutsanm topraa gmmek istemeyen Hristiyanlarn bu davrannn sonucunda 1926 ylna kadar
cesedi oradan oraya dolar.
rnek Mzik: kapris 24

Johannes Brahms (1833-1897)

Romantik ada yaam fakat Klasik dnemim tarzna bal kalm bir besteci olan Brahms
Hamburgda doar. Hamburg Operasnda Kontrabas alan babas annesinden 17 ya kktr.
Kk yata piyano ve komposizyon alr. Piyanist olarak ilk halk konerini 14 yanda verir.
1850de Macar kemanc Remenyi ile tanr ve turne dzenlerler. Bu turne srasnda Lizst ile
tanr. Lizstin Brahms vmesine karn Brahms Lisztin yeniliki eserlerini benimsememitir.
Sonra nl keman virtz Joseph Joachim ile tanr ve kendi yazd keman konertosunu ona
adar. Dsseldorfta Schumann ile karlamas Brahms iin mziksel anlamda verimli sonular
dourur. Schumannn lmnden sonra Brahms Clara Schumann ile duygusal bir yaknlk yaar
ve Clarann lmne kadar ondan ayrlmaz. Yeni yaptlar ile ilgili Claraya her zaman danr,
eletirilerini deerlendirir. Brahms hi bir zaman evlenmemi, yaam boyu tutkusu olan Clarann
dostluu onun iin nemli olmutur.
Brahms 19. Yyda mutlak mzik adna sava veren en nemli bestecilerden biridir. Bu nedenle
mziksel gsteriler yerine kompozisyon teknii ve kontrpuana nem vermitir. Breslau
niversitesinin kendisine verdii akademik doktora nvann kutlamak zere Akademik Uvertr
bestelemitir. Romantik dnemde oda mzii eserleri yazan ender bestecilerdendir.
rnek Mzik: 3. Senfoni 3. Blm
Dier nemli Romantik Dnem Bestecileri:
Franz Liszt (1811-1886) Macar
Hector Berlioz (1803-1869) Fransz
Giuseppe Verdi (1813-1901) talyan
Georges Bizet (1838-1875)Fransz
Tchaikovsky (1840-1893)Rus
Rubinstein kardeler-Rus
Opera Bestecileri:
Gioachino Rossini (1792-1868)talyan
Giacomo Puccini (1858-1924)talyan
Richard Wagner (1813-1883)Alman
(Rus Beleri: Kuka)
Musorgski (1839-1881)
Nikolay rimski-Korsakof (1844-1908)
Alexander Borodin
Mili Balakiref
Cesar Cui
Bietrich Smetana (1824-1884) ek
Antonin Dvorak (1841-1904) ek

Leos Janacek (1854-1928)ek

Edvard Grieg (1843-1907) Norve
Jan Sibelius (1865-1957) Fin
Isaac Albeniz spanyol

Son Romantikler:
Gustav Mahler (1860-1911)
Richard Strauss
Hugo Wolf
Max Reger
20. YZYILDA SANAT MZ
20. yy mzik tarihinin en canl a olarak tanmlayabiliriz. Konserler, radyo, tv gibi toplu iletiim
aralarnn geliip yaylmas sonucunda mzik snrl eveler iinde kalmayp tm dnyaya
yaylmtr.
Savalarn olduu kadar mzikte ve sanatta da yeniliklerin, teknolojinin varolduu 20. Yyda
mzikte de alar boyu evrimini tamamlam bir dilin yerine yeni mzik fikirleri ortaya kmtr.
zlenimcilik (Empresyonizm)
Resimde 19. Yy sonlarnda nesneleri kavramdan syrp anlk grnt izlenimi veren bu akm
mzikte 20. Yy balarnda etkinleir. Sanatn bakenti olan Paris 20. Yy balarnda zengin
rneklerin olutuu yerdir. Monet, Renoir gibi ressamlarn izlenimci eserleri mzikte Debussy,
Ravel, Faur gibi bestecileri etkiler. Ressam n zn kavramaya alrken mikrostrktr
yntemine bavurur. Besteci ise sesi oluturan eleri temele indirgeyip akorlar paralayarak yeni
bir zmlemeye gider.
Claude Achille Debussy (1862-1918)
20. yyda mzik dilinin deimesine en byk etkiyi yapan bestecilerdendir. Debussynin ada
olan hemen her besteci onun etkisinde kalmtr. Denizin sesi, ufuk izgisinin eimi, rzgarda
uuan yapraklar, bir ku akmas insanda kat kat izlenimler brakr. Bir sre sonra kendi
istemimizin dnda bu anlar damla damla akmaya balar ve mziksel dil iinde bir anlatm yolu
bulurlar. szleri Debussynin mzik anlayn zetlemektedir.
rnek Mzik: Bir Kr Perisinin leden Sonrasna Preld
Maurice Ravel (1875-1937)
Paris Konservatuvarndan mezun olduktan sonra 1. Dnya Savanda gnll olarak Fransz
Ordusuna katlr. Fransz geleneksel mziine bal bir klasiki olan Ravel, zellikle piyano

konertolarnda caz mziinden de yararlanmtr. Debussy etkisi daha ok Ravelin orkestra

eserlerinde bellidir.
rnek Mzik: Bolero
nemli 20. Yy bestecileri:
Eric Satie
Bela Bartok
Zoltan Kodaly
Carl Orff
gor Stravinski
Paul Hindemith
Arnold Schoenberg-12 ton dizisi
Edgard Varese
Caz - .Doalama al
Trk Beleri
Necil Kazm Akses
Hasan Ferid Alnar
Ulvi Cemal Erkin
Cemal Reid Rey
Ahmed Adnan Saygun

Kaynaklar:
Kurt Sachs Mzik Tarihi
lhan Mimarolu Mzik Tarihi
Evin lyasolu Zaman inde Mzik
Cavidan Selanik Mzik Sanatnn Tarihsel Serveni