Müzik Öğrenme Ve Öğr. Yaklaşımları Ders Notları

MÜZİK ÖĞRENME VE ÖĞRETİM
YAKLAŞIMLARI
DERS NOTLARI
Prof. Dr. Sibel ÇOBAN

MARMARA ÜNİVERSİTESİ
ATATÜRK EĞİTİM FAKÜLTESİ
GÜZEL SANATLAR EĞİTİMİ BÖLÜMÜ
MÜZIK EĞİTİMİ ANABILIM DALI
İSTANBUL 2020
11/10/2020
MÜZİK ÖĞRETİM ve ÖĞRENME YAKLAŞIMLARI
I. BÖLÜM
Çalışmanın I. Bölümü İstiklal Marşının tarihçesi, Atatürk’ün güzel sanatlar ve

müzik hakkındaki görüşleri, Atatürk’ün müzik anlayışı konularını içermektedir.
İlk ve ortaöğretim müzik dersi programları ve ders kitapları incelendiğinde, her
iki programda da bu konuların ortak konular olduğu görülmüştür. Konunun önemi ve
gerekliliği İlköğretim müzik dersi programında şöyle ifade edilmiştir;
“Türkiye Cumhuriyeti’nin temeli kültürdür.” (M. K. Atatürk) özdeyişi ışığında,

Atatürk ilke ve inkılâplarına bağlı, ulusal bilinci gelişmiş, ince sanat zevkine sahip
kültürlü bireyler yetiştirme anlayışı da her zaman göz önünde bulundurulmalıdır.
Ayrıca, Atatürkçülük kazanımları yıl içerisinde tekrarlı olarak (10 Kasım Atatürk’ü
Anma Haftası, 29 Ekim Cumhuriyet Bayramı, 23 Nisan Ulusal Egemenlik ve Çocuk
Bayramı, 19 Mayıs Atatürk’ü Anma ve Gençlik Bayramı vb. özel gün ve haftalarla
ilişkilendirilerek) işlenmelidir.
Ortaöğretim Kurumları Seçmeli Müzik Dersi Programının amaçlar bölümünde

ise 7. maddede; “İstiklal Marşı” mızın en iyi ve doğru şekilde öğrenilip söylenmesinin
önemini kavrayabilme, açıklamalar kısmının 5. maddesinde de;
“Beş dönem boyunca, konularla bağlantı kurularak ulusal bayramlar, anma ve
kutlama günlerinde Atatürk’ün yaşamı, inkılâpları, güzel sanatlara verdiği önem, çağdaş
Türk müziği ve kurumlarının oluşumundaki rolü, sanat ve sanatçılara verdiği önem
işlenmelidir,” ifadesiyle yerini almıştır. Özellikle ortaöğretim kurumlarındaki müzik
derslerinin içerikleri incelendiğinde, genel çerçevesiyle öğrencilerin müzikle ilgili her
alanda kuramsal bilgiler ile kültürlenmesi amacını taşıdığı görülmüştür.
Belirtilen bu noktalardan hareketle öğrencilerin yukarıda değinilen konularda
belirli bir bilgi birikimi ve kültürü kazanmaları için I. Bölümde, İstiklal Marşının
tarihçesi, Atatürk’ün güzel sanatlar ve müzik hakkındaki görüşleri, Atatürk’ün müzik
anlayışı, vb. konu başlıklarına yer verilmiştir.
1
11/10/2020
İSTİKLAL MARŞININ TARİHÇESİ
Osmanlı imparatorluğu döneminde devletin ulusal bir marşı yoktu. Cumhuriyet

devrine kadar bir “Milli Marş” yazdırılması düşünülmemişti. Bunun yerine Padişahların
cüluslarında (tahta çıkmalarında) adlarına yazdırıp bestelettikleri bazı marşlar “ulusal
marş” yerine kullanılırdı. Bu marşlar yalnızca saray çevresinde ve padişah için çalınıp
söylendiğinden halk tarafından bilinmezdi. Bu durum, yabancılarla olan resmi
ilişkilerde temsilcilerimizin güç durumlarda kalmasına neden olmaktaydı.
“Reşadiye” savaş gemisinin denize indirilişi töreninde bulunmak üzere
İngiltere’ye giden Türk heyeti, törenin sonunda güç duruma düştü. Söylevlerden sonra,
geminin burnunda İngiliz denizciler kendi ulusal marşlarını okudular. Sıra bizim
denizcilere gelince, çarkçıbaşının durumun önemini kavraması üzerine “Entarisi ala
benziyor” türküsü söylendi.
Yeni Türkiye Cumhuriyeti’nin de bir Milli Marşı olmalıydı. Daha Cumhuriyet
kurulmadan, İstiklal Savaşı (1919–1923) sıralarında, Garp Cephesi Komutanlığı bir
ulusal marş yazılması için öneri ve istekte bulundu. Bu öneri üzerine Türk ulusal marşı
olarak “İstiklal Marşı” adıyla yaptırılacak marşın hazırlıklarına girişildi. Çalışmalar için
sonradan Maarif Vekili olan Dr. Rıza Nur görevlendirildi. 1921’ de Maarif Vekâleti bir
milli marş yarışması açtı ve 500 lira ödül koydu.
Önce şiir seçilip sonra beste yarışması açılacaktı. Şiir yarışmasına yurdun dört
bir yanından tam 724 şiir gönderildi. Mehmet Akif Ersoy, bu yarışma ödüllü olduğu için
katılmak istemedi. Yarışmaya gelen şiirler, İstiklal Marşı olacak nitelik ve güçte
görülmedi. Zamanın Maarif Vekili Hamdullah Suphi Tanrıöver, Mehmet Akif’e 5 Şubat
1921 tarihinde mektupla başvurarak yarışmaya katılmasını önerdi ve ödül engelinin
giderileceğini bildirdi. (Ödül, şairin adına bir hayır kurumuna bağışlanmıştır.) Bunun
üzerine Mehmet Akif şiirini yarışma jürisine gönderdi. Büyük Millet Meclisi’nin 12
Mart 1921 tarihli oturumunda Mehmet Akif’ in “Kahraman Ordumuza” ithaf ettiği şiiri
“İstiklal Marşı” adıyla ulusal marş olarak kabul edildi ve Maarif Vekili Hamdullah
Suphi tarafından meclis kürsüsünden okundu.
İstiklal Marşı’nın bestelenmesi için de bir yarışma açıldı. Yarışmaya toplam 24
besteci başvuruda bulundu. Ahmet Cemalettin (Cinkılıç), Ahmet Yekta (Madran), Ali
Rıfat (Çağatay), Asım Bey (Griftzen), Bedri Zabaç, Hasan Basri (Çantay), Hüseyin
Sadettin (Arel), İsmail Hakkı (Bey), İsmail Zühtü (Ateş), Kazım Bey (Uz), Lemi Atlı,
2
11/10/2020
Mehmet Baha Pars, Mustafa Sunar, Rauf Yekta, Sadettin Kaynak, Zati Arca, Zeki
Üngör’ den ayrı olarak adları bilinmeyen yedi besteci daha katıldı. Ancak bu yarışma,
Kurtuluş Savaşı’nın en yoğun günlerine rastladığı için sonuçsuz kaldı. Bununla birlikte,
çevresi olan besteciler çalışmalarını bırakmamışlar ve kendi bestelerini yaymaya
uğraşmışlardır.
O sıralarda Edirne’de müzik öğretmenliği yapan Ahmet Yekta Madran, kendi
marşını Edirne ve çevresinde yaymaya ve söyletmeye başlamıştır. İzmir’de müzik
öğretmenliği yapan İsmail Zühtü de kendi marşını İzmir ve çevresi ile Eskişehir’de
yaymaktaydı. Ankara’da Zeki Üngör’ün marşı söylenmekte olup, İstanbul’da ise iki ayrı
marş söylenip yayılmakta idi. Bunlardan; İstanbul yakasında birçok okullarda müzik
öğretmenliği yapan Zati Arca’nın, Anadolu yakasında ise Ali Rıfat Çağatay’ın besteleri
söylenmekte idi.
Bu durum, birkaç yıl böyle devam etti ve 1924’de Ankara’da Maarif
Vekâletinde toplanan kurul, Geleneksel Türk marşlarını andıran Ali Rıfat Çağatay’ın
bestesini kabul ederek bütün okullara bildirdi. 1930 yılına kadar İstiklal Marşı’nın
bestesi bu marştır.
“Bu beste 1930 yılına kadar çalındıysa da 1930 da değiştirilerek
Cumhurbaşkanlığı orkestrası şefi Osman Zeki Üngör’ün 1922 de hazırladığı bugünkü
beste yürürlüğe kondu. Marşın armonilemesini Edgar Manas, bando düzenlemesini
İhsan Servet Künçer yaptı. Şiir 9 dörtlük ve 1 beşlikten oluşur. İlk iki dörtlük
İSTİKLÂL MARŞI’nın güftesi olarak söylenir.”
1930 yılından beri söylenmekte olan İstiklal Marşımızın besteleniş hikâyesini,
bestecisi Zeki Üngör’den dinleyelim;
“İstiklal Savaşı’nın devam ettiği sıralarda ben Musika-İ Hümayun muallimi
idim. Yani doğrudan doğruya Saray’ a ve Vahdettin’e bağlıydım. Bando, fasıl takımı ve
orkestra benim emrimdeydi. Şişli’de Uğurlu Han’ın 4 numaralı dairesinde oturuyordum.
Kurtuluş Ordusu süvarilerinin İzmir’e girdiklerinden 2 veya 3 gün sonra evimde Talim
Terbiye Heyeti üyesi dostum merhum Haydar Bey ile beraberdik. Kapı çalındı, ilkokul
öğretmeni merhum İhsan, büyük bir heyecanla gelerek; süvarilerimizin İzmir’e
girişlerini anlatmaya başladı. Hepimiz coşmuştuk. Hemen kalkıp piyano başına geçtim.
Derhal içimden doğan parçayı çalmaya koyuldum.
Böylece marşın ilk (ti) yerine kadar olan akoru çıktı. Bu şekilde iki, üç ölçü
yaptım. Arkadaşlarım “aman bu çok güzel bir şey olacak” dediler. Bunun üzerine
3
11/10/2020
İhsan’a, İzmir’in kurtuluşunu ve Büyük Zaferi bütün ayrıntılarıyla anlatmasını rica

ettim. O anlattı; ben çaldım. Böylece kısa zamanda eserin taslağı ortaya çıktı. Ertesi gün
de çalıştım, iki gün sonra beste bitti. Götürüp arkadaşlara gösterdim, çok beğendiler.
Bunun üzerine bu müziği Milli Marş olarak takdime karar verdim. Marşın kıymeti
hakkında daha kat’i bir fikir edinmek maksadıyla besteyi Viyana Konservatuarı
Direktörüne gönderdim. On gün sonra direktörden gelen bir mektupta, eserin çok
orijinal bulunduğu ve melodisinin Türk Milleti’nin ihtişamına yakışacak şekilde olduğu
belirtilerek tebrik ediliyordum.
Bu mektup geldikten 15 gün sonra beni Ankara’dan çağırdılar, gittim. Bana,
Musika-i Hümayun’u bütün kadrosu ile Ankara’ya nakletmek görevi verildi. Bunun
üzerine tekrar İstanbul’a dönerek Ankara’ya, ilk olarak başlarında piyanist Sadri’nin
bulunduğu 5 kişilik bir heyet yolladım. Vahdettin henüz padişah olduğu için bu işleri
gizli yapıyordum. Bir ay sonra da kimseye bir şey söylemeden temelli olarak Ankara’ya
gittim. Hemen İstanbul’daki arkadaşları bir telgraf ile çağırdım, üç gün sonra geldiler.
Böylece Milli Marşımızı bu heyetle ilk defa olarak Ankara’da verilen bir baloda
Atatürk’ün huzurunda çaldık. İşte İstiklal Marşımız böyle bestelendi.”
İstiklal Marşımızın temposu üzerine değişik zamanlarda değişik görüşler ileri
sürülmüştür. Önceleri ağır tempoda seslendirilen marş, daha sonra hızlandırılmıştır.
Besteci bu durumu şöyle açıklamaktadır;
“Ben İstiklal Marşı’nı bestelerken kulaklarımda İzmir’e koşan atlıların dörtnal
sesleri vardı. Eserin başında metronomu (1 dörtlük=80) olan bir eser hiçbir vakit
cenaze marşına benzemez.
Plaklardaki ağır tempolu çalınışı ise; "Sahibi’nin Sesi" stüdyosunda orkestra ile
plağa çaldığımız zaman teknisyenler, bunun çok süratli bir marş olduğunu ve
dolayısıyla plağın ancak yarısını doldurduğunu söylediler. Bu sebeple plağın aynı
yüzüne bir marş daha çalmamızı rica ettiler. Ben böyle bir teklifi kabul edemezdim. O
anda aklıma bir şey geldi: "Marşı biraz ağır çalalım, böylece plak dolar. Sonra
çalınırken gramofon biraz hızlıya ayarlanır, olur biter" dedim. Bu fikir pek münasip
görüldü ve dediğim gibi yapıldı. Fakat bilahare böyle bir fikir vermekle hata ettiğimizi
anladım. Çünkü marş çalınırken gramofonun hızlıya ayarlanması icap ettiğini kim
bilebilirdi?”
Plak yayıldıktan sonra ağır ritim de hafızalara yerleşti ve besteci ölümüne kadar
bu ağır ritmi yürüğe götürmeye uğraştı durdu.
4
11/10/2020
Bu konuda Zeki Üngör’ün görüşünü açıklayan belgede Z. Üngör’ün el yazısıyla

şunlar yazılıdır;
“İstiklal marşının ilk basılışında metronomu 60 (altmış) idi, ikinci basılışında
ise seksen olmasına karar verdim öylece bastırdım ve her musiki müesseseleri bu
suretle çaldırmaya mecburdur ve bunları Sedat Ediz’in arzusu üzerine buraya yazdım
ve böyle hareket edilmesini kendisinden rica ettim. 10- 4 – 1955 İmza.”
Zeki Üngör’ün Cumhurbaşkanlığı Senfoni Orkestrası başkemancısı Sedat Ediz’e
verdiği bu belgenin aslı Sedat Ediz’in eşindedir.
İstiklal Marşı feilatun, feilatun, feilatun, feilatun, feilün aruz vezniyle
yazılmıştır.
OSMANLI SARAYLARINDA UYGULANAN MÜZİK EĞİTİMİ VE
MÜZİK KURUMLARI
Osmanlı İmparatorluğu'nda çoksesli müziğin başlangıcı, Sultan II. Mahmut tarafından

Yeniçeri Ocağı'nın kapatılması ve dolayısı ile Mehterhane'nin kaldırılıp yerine 1826
yılında Saray Müzik Okulu da diyebileceğimiz Mızıka-İ Humayun'un kurulması ile
gerçekleşmiştir.“Osmanlı İmparatorluğu'nda Çok Sesli Müziğin Gelişimi”/Dr. A. B. Alaner
Osmanlı devletinde müzik eğitimi ülke çapına yayılmış çeşitli kurumlar tarafından
verilmiştir. Bunlar içinde “enderun-i hümayun”, “mehterhane-i hümayun”, ve “musika-i
hümayun”, saray içinde olan başlıca müzik eğitim kurumlarıdır. Bunların dışında
“mevlevihaneler”, “özel meşkhaneler”, sivil yapılanmalar (esnaf loncaları, cemiyet ve
dernekler), “tanzimat sonrası açılan müzik okulları” ise, saray dışında yürütülen başlıca
müzik eğitim kurumları arasındadır.
Osmanlı döneminde müzik eğitimi “meşk” usulü denilen “usta-çırak” ilişkisiyle

yürütülmekteydi. Yani meşk usulü, müziğimizi oluşturan makam, usul, repertuvar vb.
Bilgileri ve inceliklerini üstatdan dinleyerek öğrenme, tekrarlama, ezberleme esasına
dayanan, böylelikle söz ve saz eserlerinin yüzyıllar boyu nesilden nesile intikalini
sağlayan bir yöntem olarak, 19. Yüzyılın ilk çeyreğine kadar sürdürülmüştür. Daha
sonra batı etkisiyle kurulan konservatuvarlarda da kısmen de olsa bu yöntem
uygulanmıştır.
Saray içinde olan başlıca müzik eğitim kurumları şunlardır:
 Enderûn-İ Hümâyûn,
5
11/10/2020
 Mehterhâne-İ Hümâyûn,
 Mûsika-İ Hümâyûn
Saray dışında olan başlıca müzik eğitim kurumları ise şunlardır:
 Mevlevîhaneler,
 Özel Meşkhâneler,
 Cemiyetler,
 Dernekler,
 Loncalar,
 Tanzimat Sonrası Açılan Müzik Okulları sayılabilir. (Prof. Dr. Pınar Somakcı 2017
Cilt: 2, Sayı: 2, Haziran-Temmuz / Yaz Int. Journal of Interdisciplinary and
Intercultural Art)
Mızıka-i humayun kurulmadan önce saraydaki müzik eğitimi, enderun adı verilen
okullarda yapılmakta olup devletin resmi bandosu yeniçeri ocağı'na bağlı mehterhane
idi. Avrupa'da 17. Yy'dan itibaren dev adımlarla ilerlemeye başlayan din dışı çoksesli
müzik, yavaş yavaş askeri müzik topluluklarının içerisine de girmeye başlamıştı.
Özellikle 18. Yy'ın sonlarına doğru mehterhane içerisinde de yer alan batı müziği
çalgıları, bu kurumda bir yenilik yapılması ihtiyacını kendiliğinden ortaya koyuyordu.
Padişah II. Mahmud'un emri ile yapılan çalışmalar sonucunda bugünkü istanbul teknik
üniversitesi'nin taşkışla binası'nda mızıka-i humayun adı altında doğu ve batı müziği
bölümlerinden oluşan bir kurum 1826 yılında kurulup 1827 yılında faaliyete geçmiş
oluyordu.
Bugüne kadar Mızıka-İ Humayun ile ilgili bilgilerde ve bu kuruluş hakkında yazılan
yazılarda, Mızıka-İ Humayun'un 17 eylül 1828'de İstanbul'a gelen Giuseppe Donizetti
ile beraber yaşama geçtiğinden söz edilmektedir. Her ne kadar bilinçli ilk çalışmalar
Donizetti ile başlamışsa da, 1827-1828 yılları arasında Mızıka-İ Humayun içerisinde
kimi Türk eğitimciler de görev almışlardır.
Osmanlı Sarayı'nın çoksesli batı müziği ile tanışması dışarıdan gelen konuk orkestra ve
opera dinletileriyle başlar. Bunlar, müzikli oyunlar, orkestra konserleri, opera temsilleri,
bale ve koro topluluklarıdır. Örneğin 1543'te imzalanan osmanlı-fransız antlaşmasından
sonra I. François kanuni'ye bir orkestra göndermiş, bu orkestra sarayda üç konser
vermiştir. Iıı. Selim ilk kez 1797'de topkapı sarayı'na batı'dan gelen bir opera
topluluğunu konuk etmiş, temsiller saray çevresinde ilgi uyandırmıştır. Batı müziği
eğitimi için ilk adımları II. Mahmut atar. Yeniçeri ocağını 1826'da dağıtıp, yerine
6
11/10/2020
Asakir-İ Mansureyi Muhammediye adlı orduyu kurar. Yeni orduya artık mehterhane'nin
müziği değil, yeni bir müzik gerekmektedir. Böylece, Muzika-İ Hümayun adı verilen
boru takımı kurulur. Başına ünlü italyan opera bestecisi Gaetano Donizetti'nin kardeşi
Giuseppe Donizetti (1788-1856) getirilir. Muzika-İ Hümayun bir saray bandosu olarak
görev yaparken, Donizetti Paşa bunlara1846'da bir yaylı sazlar bölümü ekleyerek bu
nüveden bir de orkestra oluşturur.
Tanzimat'la birlikte, 1839'da İstanbul'da açılan Fransız tiyatrosu'nda sarayın

dışında da müzikli oyunlar ve operetler oynanmaya başlanır. Batı'dan gelen sanatçıların
bu temsilleri çoksesli müzik dünyasını zenginleştirir. Bu dönemde sarayda batı'nın kimi
ünlü besteci-solistleri de konserler vermiştir. Örneğin 1847'de Franz Liszt'in piyano ve
1848'de Henrı Vieuxtemps'ın keman resitalleri gibi.
1868'de Güllü Agop'un Gedikpaşa Tiyatrosu'nda ilk Türk Operetleri, daha sonra
ilk Türk Operaları sahnelenmeye başlar. Örneğin Dikran Çuhaciyan'ın Arif'in Hilesi,
Kemani Haydar Bey'in Pembe Kız, Çengi gibi operetleri. Bu tiyatro, Naum
Tıyatrosu'ndakı İtalyan operaları gibi batı'dan gelen kumpanyalarla Fransız operaları
sunmuştur. Aynı zamanda kanto geleneğinin de gedikpaşa tiyatrosu'nda başladığı
bilinir.
1910-1923 arasında etkinlik gösteren milli Osmanlı operet kumpanyası,

Çuhaciyan'ın opera ve operetlerini sergilemiştir. Bu sıralarda büyük ilgi derleyen
Çuhaciyan'ın Leblebici Horhor Operası, ilk Türk Operası olarak tarihe geçer. İstanbul'da
1920'li yıllara dek pek çok operet sahnelenmiş, operet ve müzikli oyunlar için pek çok
tiyatro açılmıştır. Hemen hepsinin amacı türk ezgilerini batı müziği tarzında armonize
ederk renkli bir bileşime varmaktır.
Görüldüğü gibi çok sesli müzik kültürü aslında Atatürk zamanından önce
yurdumuza girmiştir. Cumhuriyet ilan edildiği zaman Türkiye’de iki müzik kurumu
bulunmaktaydı. Bunlar İstanbul’da bulunan Muzika-i Hümayun ve Darülelhan idi.
Muzika-İ Humayun'dan yetişenler 1880'li yıllarda değişik Askeri Kurumlarda, Kara ve

Deniz Bandoları kurarak çoksesli marşları yaygınlaştırırlar. Bütün bu kurumlardan
yetişen öğretmenler Sanayi Mekteplerinde ve çeşitli Sultanilerde (Lise) öğretmenlik
yapmaya başlarlar. 1908'de Meşrutiyet'in ilanı ile Saffet Bey ilk Türk şef olarak bu
topluluğun başına geçer. Muzika-İ Hümayun, o sıralarda Orkestra, Bando ve Fasıl
7
11/10/2020
heyetinden oluşmaktadır. Saffet Bey, saray orkestrasına ilk kez büyük senfonik yapıtlar
çaldırır, sarayın bando ve orkestrası Halk Konserleri vermeye başlar. Daha Sonra Zati
Bey, ardından Zeki Üngör, bu topluluğun başına geçerler. Zeki Bey, 1917'de bu
Orkestra ile Avrupa Turnesi Yapar. (Evin İlyasoğlu'nun "Çağdaş Türk Bestecileri" Adlı
Kitabından (Http://Www.Pankitap.Com/Kitaplar/Cagdasturk.Html) Alıntı.)
Muzika-i Hümayun, 1828 yılında II. Mahmut tarafından kurulmuştu. Avrupa askeri
bandolarına benzeyen bir yapısı olan kurumun başında, Cumhuriyet’in ilanı sırasında
Osman Zeki Bey bulunmaktaydı. Osman Zeki Bey bu saray orkestrasıyla, 1. Dünya
Savaşı sırasında, müttefik ülkelerde senfonik konserler vermişti.
Darülelhan ise, bir müzik eğitimi kurumu idi. Burada Türk ve Batı müziği
eğitimleri birlikte yürütülmekteydi.
Çok sesli müziğin başka bir gelişme alanı da müzikli sahne eserleriydi. Tanzimat
döneminde ülkeye birçok Avrupa opera ve operet kumpanyaları gelmiş, bunların etkisi
sonucu, özellikle gayri Müslim Osmanlı sanatçıları arasında bu türde eser verme
gayretleri görülmüştür. Bu çalışmaların en çok tanınanı Dikran Çuhacıyan’ın, ilk olarak
1875’te temsil edilen “Leblebici Horhor Ağa” adlı operetiydi.
Bunların ötesinde, Cumhuriyet’in ilanına kadar, ülkemizde senfonik müzik
alanında dikkate değer bir çalışmanın kaydına henüz rastlanmamıştır. Cumhuriyetin
ilanından sonra, Türkiye’de oluşturulan yeni düzenin, yeni bir kültür anlayışı ile de
desteklenmesi gerekiyordu. Cumhuriyet’in kurulması demek ülkenin Padişah yerine
millet meclisinin seçtiği bir Cumhurbaşkanı ile idare edilmesi demek değildi.
Atatürk’ün önderliğindeki genç Türkiye Cumhuriyeti’nin gündemine aldığı en önemli
konu “çağdaşlaşmak” idi. Atatürk, bu anlayış ve inanışla Türk milletini çağdaş uygarlık
seviyesine çıkarmak için yenilikler yapmıştır. Bu yeniliklerin sadece devlet idaresinde
ve sosyal hayatta yapılması yetmiyordu. Kültür konularında da çağdaş uygarlık
seviyesine ulaşılmasını istiyordu.
Müzik de kültür konularından biriydi. Batı'nın müzik bilgi ve tekniğinden
yararlanarak Türk Müziğini uluslararası seviyeye çıkarmak Atatürk'ün müzik
konusundaki çalışmalarının amacını oluşturuyordu. Bu amaçla o zamana kadar
memlekette pek fazla yayılmamış ve öğrenilmemiş olan Batı Müziğine daha çok önem
vermiştir.
ATATÜRK’ÜN GÜZEL SANATLAR VE MÜZİK HAKKINDAKİ GÖRÜŞLERİ
8
11/10/2020
“Atatürk’ün güzel sanatlar ve özellikle müzik konularındaki görüşlerini

kavrayabilmek için O’nun sadece bu konuda dediklerini değil, Türkiye Cumhuriyeti’nin
doğması, kalkınması ve çağdaş uygar dünyada onurlu yerini alması için, hayatı boyunca
yaptıklarını ve söylediklerini bir bütün olarak ele almak zorunluluğu vardır. Ancak bu
sayede O’nun görüşlerini kavrayabiliriz.”
Atatürk bütün hayatını Kurtuluş savaşından sonra kurulan yeni Türkiye
Cumhuriyeti Devleti’nin her alanda kalkınması, gelişmesi ve uygar ülkeler arasında
yerini alması çabalarına adamıştır. Bizim konumuzla ilgili olan çalışmaları da bu ideali
oluşturan bütünün bir parçasıdır.
Atatürk’ün güzel sanatlar ve özellikle müzik hakkındaki, Türkiye Cumhuriyeti
Devleti ile ilgili görüşlerini anlayıp yorumlayabilmek için O’nun bu alanlarda yaptığı
işlere bakmak gerekir.
A. A. Saygun’un da belirttiği gibi Atatürk bir müzisyen olmamasına rağmen
genel olarak sanat ve özel olarak müzik konusunu bu kadar önemle neden ele alıyordu?
Öyle anlaşılıyor ki o günlerin Mustafa Kemal’i kıvrak zekâsı ve ileri görüşlülüğü ile
“Seviyye-i fikriyle” yani düşünce seviyesini yükselten unsurların en başta gelenlerinden
birinin de güzel sanatlar olduğunu çok iyi biliyor ve ileride, Türkiye’nin gelişip
çağdaşlaşmasında güzel sanatlara düşen görevi çok iyi değerlendiriyordu.
Cumhuriyet’in kurulmasının hemen ardından Atatürk’ün müzik alanında
gerçekleştirdiği üç önemli atılım O’nun bu alandaki ileri görüşlülüğünün en güzel
kanıtlarıdır. Kazım Özalp'a "Bizler alaturka müziğe alışmışız ama yeni nesiller
alafranga müziğe çalışmalıdırlar'' ve Falih Rıfkı Atay'a "Çocuklarımızın ve gelecek
nesillerin musikisi garp medeniyetinin musikisidir'' demiştir.
Atatürk’ün sanat ve müzik alanında bu önemli atılımları gerçekleştirmesinin
nedenlerini besleyen bazı unsurlar söz konusudur. Tarihsel kaynaklardan edindiğimiz
bilgilere göre Ziya Gökalp’in görüşlerinden etkilenmesinin yanı sıra, Montesqieu'nün
görüşünün etkisinin olduğu da bilinmektedir. Atatürk 1930 yılında Alman gazeteci Emil
Ludwig'e, Montesqieu'nün "Bir milletin musikicilikteki meyline ehemmiyet verilmezse
o milleti ilerletmek mümkün olmaz'' sözünü okuduğunu, tasdik ettiğini, bunun için
musikimize önem verdiğini söylemiştir. 1 Kasım 1934 tarihinde TBMM'ni açış
nutkunda Montesqieu'nün görüşüne yakın şu cümleyi söylemiştir:
"Bir milletin yeni değişikliğinde ölçü, musikide değişikliği alabilmesi,
kavrayabilmesidir."
9
11/10/2020
Diğer etken müzik bilginlerinin olmayışı, sanat seviyesinin düşüklüğü’dür.

Atatürk bu durumu da değerlendirmiş ve eğitim almak üzere gençlerin yurt dışına
gönderilmesine önderlik etmiştir. Ancak en önemli etken, çağdaş uygarlık seviyesine
yükselmenin topyekün gerçekleştirilmek istenmesidir. Bu etkenlerin hazırladığı şartlarla
önemli atılımlar çok kısa bir zaman sürecinde gerçekleştirilmiştir.
Okullarda çağdaş anlamda bir müzik eğitim ve öğretimi yapılmasını sağlamak
amacıyla 1924 yılında Musıki Muallim Mektebi’nin kurulmasına önderlik etmesi en
önemli ve öncü atılımdır. Cumhuriyetten önce halifeye bağlı olan ve halifeliğin
kaldırılmasıyla açıkta kalan Mabeyn Orkestrası ve Mabeyn Bandosu üyelerinin
Ankara’ya nakledilerek, Musıki Muallim Mektebi’nde öğretmen olarak
görevlendirilmelerini sağlamıştır. Bu okul daha sonra 1936 yılında Alman müzikolog
Paul Hindemith'in yardımlarıyla Ankara Devlet Konservatuvarı’na dönüştürülmüştür.
Devlet Opera ve Balesinin, Devlet Tiyatrolarının Senfoni Orkestralarının sanatçı
kadrolarının önemli bir bölümü bu okuldan yetişmiştir.
Musıki Muallim Mektebi ise 1937–1938 Eğitim Öğretim yılından itibaren Gazi
Eğitim Enstitüsü’nün Müzik Şubesi olarak eğitim-öğretim görevini sürdürmüştür.
“Musıki Muallim Mektebi’nin amacı, daha önce yapılmakta olan Gına Dersleri yerine
(İlahilerin ve padişahların tahta geçişlerine ait “cülusiyye”lerin öğretilmesi) müzik
dersinin çok sesli bir müzik anlayışı içinde konmasıydı."
Cumhurbaşkanlığı Senfoni Orkestrası'nın temeli olan İstanbul'daki Muzıka-i

Hümayun Mart 1924'te Ankara'ya getirildi. Riyaset-i Cumhur Musiki Heyeti adını aldı.
1933'te bando bölümü orkestradan ayrıldı. Orkestranın şefliğini 1935 yılına kadar Zeki
Üngör ve Ahmet Adnan Saygun yaptı. 1935'te Alman Ernst Praetorius şefliğe getirildi.
Bu şefin yönetiminde orkestra büyük gelişme gösterdi.
İkinci atılım, savaştan henüz çıkmış O yılların Türkiye’sinin koşullarında, Türk

Ulusunu aydın ufuklara eriştirecek yolları arayan Atatürk, bilimin yanı sıra onunla aynı
önemde güzel sanatlar (plastik sanatlar) ve müzik alanında da Avrupa’ya Türk
gençlerinin yollanmasıdır. 1924 yılından itibaren Avrupa'ya müzik öğrencisi
gönderilmiştir. “Osman Zeki Bey’in oğlu Ekrem Zeki Ün (1924-1930) Ulvi Cemal
Erkin (1925-1930), Necil Kazım Akses (1926-1934), Ferit Alnar (1927-1932), ve Adnan
Saygun (1928-1931)” gibi tanınmış kompozitörlerimiz bu imkandan faydalanmışlardır.
“İstanbul’da Sanayi-i Nefise Mektebini ve Ankara’da Musiki Muallim
Mektebini yepyeni bir anlayışla ele alan ve zamanla bunlardan bir Devlet Güzel
10
11/10/2020
Sanatlar Akademisi ve bir Devlet Konservatuarı çıkaran, yeni kuşaklar yetiştiren, Opera
ve Orkestraların kurulup gelişmelerine 1. derecede yardımcı olan işte bu 1924 ile onu
takip eden birkaç yıl içinde yetiştirilmiş olan Türk gençleri, Cumhuriyet Türkiye’sinin,
Atatürk Türkiye’sinin bu ilk kuşağıdır.” Üçüncü atılım ise, İstanbul Belediyesi’ne bağlı
Dar-ül Elhan’ın eski geleneğini sürdüren bölümünün kapatılması ve bu kuruluşun, “çok
sesli bir anlayışın simgesi” olan Konservatuar olarak değiştirilmesidir.
Türkiye’de Darülbedayi adıyla 1913’de kurulan ve 10 Ocak 1917’de
çalışmalarına başlayan “Ezgi –Melodi Okulu” demek olan Darülelhan, 1926 yılında
kapatılarak 1927’de İstanbul Belediye Konservatuvarı adını almıştır. “Bu üç atılım bir
yandan yetişen okul gençliğine çok seslilik temeline dayanan çağdaş anlayışta bir müzik
eğitimi vermek, bir yandan geleneğe körü körüne saplanıp kalmayan yeni ve çağdaş bir
Türk Müzik Sanatı yaratabilecek bir gençliğin yetiştirilmesini sağlamak ve nihayet
bilinçsiz bir gelenek düşkünlüğü yüzünden yeni atılımları köstekleyebilecek eğilimlere
bir son vermek amacında idi.”
ATATÜRKÜN MÜZİK ANLAYIŞI

“Efendiler! Hepiniz mebus olabilirsiniz, vekil olabilirsiniz, hatta reisicumhur
olabilirsiniz, fakat sanatkâr olamazsınız hayatlarını büyük bir sanata vakfeden bu
çocukları sevelim...” Bu, Atatürk’ün sanata ve sanatkâra karşı büyük sevgisini gösteren
sözlerinden biridir. Büyük Atatürk’ün sanatı ve sanatkârı onurlandıran daha pek çok
sözleri vardır. Sanatkâr toplum içinde, uzun çaba ve çalışmalar vermekte, alnında ışıklı
sevinci ilk hisseden insandır. Bir millet sanatdan ve sanatkârdan yoksunsa, tam bir
hayata malik olamaz.
Büyük Atatürk, milli kültürün önemli bir parçası olan sanata çok değer verilmesi
gerektiğini bildiği için, sanatkârı temelli teşvik ve takdir etmiştir. Türk milletinin
yücelmesinde, başlıca hareket unsuru olan milli kültür ve sanatın gelişmesi Atatürk’ün
başlıca isteğiydi.
Atatürk bu konudaki çeşitli konuşmalarında, hep Türk milletinin ve dolayısıyla
Türk sanatının, milletin hayatındaki önemine işaret etmiş, Türk sanatının ileri
hamlelerle, çağdaş uygarlık seviyesine ulaşması gerektiğini vurgulamıştır. Atatürk, Türk
milletinin varlığına yönelik bütün değişikliklerin milli ve medenî temellere dayanmasını
istiyordu.
Sanatta ve kültürde köklü bir geçmişe sahip olan Türk milletinin lâyık olduğu
seviyeye ulaşması, onun temel emeli ve ideali olmuştur. Atatürk, milletin hayatında
11
11/10/2020
gerçekleştirilmesi gereken bütün değişikliklerin zorlama ile olmayacağını, alıştırıcı ve

inandırıcı bir tutumla oluşturulması gerektiğine inandığı için, özellikle Türk
musıkisinde bu sistemin uygulanmasını gerekli görmüştür.
Atatürk’ün emirleriyle kurulan Cumhurbaşkanlığı orkestrasının bir konserinden
sonra, Atatürk şöyle söylemiştir: Halkın da musıki ihtiyacını düşünmek gerekir. Halkın
musıki zevkinin gelişmesi için bu musıkiye (batı musıkisine) alışması ve bu musıkiden
hoşlanması için, köklü bir musıki eğitimine ihtiyaç vardır.
ATATÜRK VE MÜZİK
Atatürk insan hayatında müziğin çok önemli bir yeri olduğuna inanıyordu. 14
Ekim 1925'te İzmir Kız Öğretmen Okulu'nu ziyaretlerinde öğrencilerin "Hayatta musiki
lazım mıdır?'' sorusuna şu cevabı vermişti:
"Hayatta musiki lazım değildir. Çünkü hayat musikidir. Musiki ile alakası
olmayan mahlûkat insan değildir. Eğer mevzuu bahs olan hayat insan hayatı ise, musiki
behemehâl vardır. Musikisiz hayat zaten mevcut olamaz. Musiki hayatın neºesi, ruhu,
süruru ve her şeyidir. Yalnız musikinin nev'i şayan-ı mütalaadır."
1 Kasım 1934 tarihinde TBMM'ni açış konuşmasında Türk Müziğinin çağdaş
uygarlık seviyesine getirilmesiyle ilgili çalışmaları açıklamıştır."Güzel sanatların
hepsinde, millet gençliğinin ne türlü ilerletilmesini istediğinizi bilirim. Bu
yapılmaktadır. Ancak bunda en çabuk, en önde götürülmesi gerekli olan Türk
Musikisidir. Bir milletin yeni değişikliğinde ölçü musikide değişikliği alabilmesi,
kavrayabilmesidir. Bu gün dinletmeğe yeltenilen musiki yüz ağartacak olmaktan uzaktır.
Bunu açıkça bilmeliyiz. Milli, ince duyguları, düşünceleri anlatan yüksek deyişleri,
söyleyişleri toplamak, onları bir gün önce genel son musiki kaidelerine göre işlemek
gerekir. Ancak bu şekilde Türk milli musikisi yükselebilir, cihan şümul musikide yerini
alabilir. Kültür işleri Bakanlığı'nın buna değerince önem vermesini, kamunun da bunda
ona yardımcı olmasını dilerim”.
Atatürk 1 Kasım 1934 konuşmasında halk müziği derlemeleri yapılarak,
derlenecek ezgilerin genel musiki kuralları içersinde işlenmesini, böylece Türk
Müziğinin evrensel müzik seviyesine yükselebileceğini belirtmişti. Müzik yazan Faruk
Yener Atatürk'ün müzik konusundaki çalışmalarının amacını şu cümlelerle açıklayarak
görüşlerimizi destekliyor; "Atatürk, Türk Musikisinin kaynaklarından yararlanılarak
dünyaya iftiharla sunabileceğimiz bir gene dünyanın anlayabileceği müzik getirilmesini
12
11/10/2020
istemişti... Biz musikimizi dışarıya tanıtacak, sevdireceğiz. Operalarımızı konser

salonlarına, opera salonlarına sokacağız ve bundan bütün geniş boyutlarıyla zevk alan
bir kitle yaratacağız. Fakat bu demek değildi ki, Atatürk için ne Halk Musikimiz ve
folklorumuz ortadan kalksın, ne de bize geçmişten, atalarımızdan gelen bir musiki türü
silinsin, yok edilsin ve yabancılaşmış bir kültürün, yozlaşmış bir kültürün etkisi burada
egemen olsun."
Ata'nın 1934 konuşması üzerine Türk Müziğiyle ilgili geliştirici çalışmalara
başlanacağı yerde zamanın İçişleri Bakanı Şükrü Kaya ve Basın Yayın Genel Müdürü
Vedat Nedim Tör Türk Müziği yayınlarını radyodan kaldırmışlardır. Bu yasaklama sekiz
ay sürmüş, Atatürk'ün emriyle sona ermiştir. Aynı şekilde Atatürk'ün çevresindekilerin
O'nun görüşlerini yanlış değerlendirmeleriyle 8/9 Ağustos Sarayburnu nutkundan sonra
da İstanbul'da aydınlar Türk Müziğini inkar yolunda birbirleriyle yarışmışlar, Türk
Müziği yayınlarını yasaklamışlardır. Vasfi Rıza Zabu hatıralarında bu durumu acı acı
dile getirmekte Atatürk'ün şu sözlerini nakletmektedir:
"Ne yazık ki benim sözlerimi yanlış anladılar. Şu okunan ne güzel bir eser. Ben
zevkle dinledim. Sizler de öyle. Ama bir Avrupalıya bu eseri böyle okuyup da bir zevk
vermeye imkan var mı? Ben demek istedim ki, bizim seve seve dinlediğimiz Türk
bestelerini onlara da dinletmek çaresi bulunsun. Onların tekniği, onların ilmiyle onların
sazları, onların orkestraları ile çaresi her ne ise. Mesela Ruslar ne yapmışlarsa. Biz de
Türk Musikisini milletlerarası bir sanat haline getirelim. Türk'ün nağmelerini kaldırıp
atalım da sadece Batı milletlerinin hazırdan musikisini alıp kendim ize maledelim.
Yalnız onları dinleyelim demedim. Yanlış anladılar sözlerimi, ortalığı öyle bir velveleye
verdiler ki, ben de bir daha lafını edemez oldum."
Atatürk'ün yakın çevresinde bulunup birçok çalışmalarında emeği geçen
kişilerden Ahmet Cevat Emre, Atatürk'ün Türk Müziği konusundaki çalışmalarını yanlış
değerlendirmeler karşısında ölümüne yakın yıllarda "İki şeyde inkılap olmaz: Dilde ve
musikide" düşüncesine ulaştığını belirtiyor.
1 Kasım 1935 tarihli TBMM'ni açış konuşmasında da aynı konuya temas
etmiştir: "Kültür kınavımızı yeni ve modern esaslara göre teşkilatlandırmaya durmadan
devam ediyoruz. Ulusal musikimizi modern teknik içinde yükseltme çalışmalarına bu
yıl daha çok emek verilecektir." Atatürk, 1916-1917 yıllarında Diyarbakır'da görevli
iken tanıştığı Celal Güzelses'i zaman zaman dinlemiş ve sanatçiya bir saat armağan
etmiştir. Atatürk döneminde Istanbul Konservatuarin da şark musikisi bölümü
13
11/10/2020
kapatilmiş ancak türk sanat müziği olarak bildiğimiz müzik için repertuar tasnif ve
tespit heyeti kurulmuştur (1926). Bu heyet türk musikisinin klasikleri serisinden 180
şarkinin nota ve güftesini, dini ezgiler serisinden de 6 ciltlik tekke musikisi örneklerini
tespit ve tasnif ederek yayimlamiştir (1926-1939).
Atatürk "Bizim hakiki musikimiz" dediği, halk müziğimizin derlenmesine ve
kompozitörler tarafından işlenmesine çok önem vermiştir. 1 Kasım 1934 ve 1 Kasım
1935 nutuklarında bu konuya temas etmiştir.
Atatürk, "Bizim hakiki musikimiz" dediği halk müziğimizin derlenmesine ve
kompozitörler tarafından işlenmesine büyük önem vermiş, daha 1924 yılında halk
müziği derlemelerini başlatmıştır. İstanbul Konservatuarı'nın 1924'teki halk müziği
derleme anketinden sonra M.E.B. Hars Müdürlüğü Seyfettin-Sezai (Asaf) Kardeşleri
Batı Anadolu'ya derlemeye göndermiştir. Derlenen türküler Yurdumuzun Nağmeleri adı
altında yayımlandı (1925).
1934 yılında Milli Musiki ve Temsil Akademisi, 1935 yılında da Güzel Sanatlar
Genel Müdürlüğü kurulmuştur.
Ulusal kültürün tümüyle geliştirilmesi çalışmalarına hız verilmiş ve İstanbul'da
Dolmabahçe Sarayı'nın Veliaht dairesinde, Türkiye'nin ilk Resim ve Heykel Müzesi
açılmıştır (1937).
İstanbul Konservatuarı 1926-1929 yıllan arasında Anadolu'ya dört derleme
gezisi düzenlemiş, bu gezilerde derlenen ezgiler ''Halk Türküleri'' adı altında 15 defter
halinde yayımlanmıştır. 1929'daki 4. gezi sırasında bazı halk oyunlarımız filme de
alınmıştır. Devlet ödeneğiyle yapılan dört derleme gezisine başta Konservatuar Müdürü
Yusuf Ziya (Demircioğlu), Rauf Yekta, Dürri Turan ve Ekrem Besim Beyler, Muhittin
Sadık (Sadak), Mahmut Ragıp (Gazimihal), Ferruh (Arsunar), Abdülkadir (İnan) Beyler
katılmışlardır. İstanbul Konservatuarı devlet ödeneği almaksızın Halkbilgisi Derneği
uzmanlarının iştirakiyle 1932 yılında beşinci bir derleme gezisi daha düzenlemiştir.
Derleme çalışmalarına bir süre ara verildikten sonra Atatürk'ün 1 Kasım 1934 ve 1
Kasım 1935 nutuklarından ve Ankara Devlet Konservatuarı'nın kurulmasından sonra
halk müziği derlemelerine yeni bir ruhla tekrar başlandı.
1936 yılında Ankara Halkevi'nin daveti üzerine tanınmış Macar Müzikologu ve
bestecisi Bela Bartok (1881-1945) Ankara'ya gelmişti. Bartok, üç konferans vererek
halk müziği ürünlerinin derlenmesinin önemine dikkatleri çekmiş kendisi de Adana
yöresinde derlemeler yaparak (18-25 Kasım 1936) 90 tane Türk halk ezgisini notaya
14
11/10/2020
almıştır. Halk Müziği derlemelerine Milli Eğitim Bakanlığı Güzel Sanatlar Genel
Müdürlüğünün idare ve himayesi altında 1937 yılında başlanmıştır.
Atatürk döneminde 1937 ve 1938 yıllarında iki büyük derleme gezisi yapıldı.
1937 yılındaki geziye Ferit Alnar, Necil Kazım Akses, Ulvi Cemal Erkin, Halil Bedii
Yönetken, Muzaffer Sarısözen ve teknisyen Arif Etikan, 1938 yılındaki iki derleme
gezisine ise Ferit Alnar, Cevat Memduh Altar, Halil Bedii Yönetken, Tahsin Banguoğlu,
Ulvi Cemal Erkin, Nurullah Taşkıran, Muzaffer Sarısözen, teknisyenler Arif Etikan ve
Rıza Yetişen katılmışlardır. Halk müziği derleme gezilerine Atatürk'ün ölümünden sonra
da 1953 yılına kadar devam edilmiş, aşağı yukarı bütün iller dolaşılmış 10.000 civarında
ezgi derlenmiş, 2000 kadar Muzaffer Sarısözen tarafından notaya alınarak Yurttan
Sesler programlarıyla yurda yayılmıştır.
19 Şubat 1932'de Atatürk'ün isteğiyle kurulan Halkevlerinde halk müziğimiz
konusunda yaşatıcı çalışmalar yapılmıştır. Halkevlerinin 1. döneminde (1932-1951)
Türk Folklorunun hemen hemen bütün dallarında derleme, araştırma, eğitim çalışmaları
başarıyla yürütülmüştür. Halkevleri yöre halk şairlerinin, ses ve saz sanatçılarının
toplandığı yerlerdi. Birçok genç Halkevlerinde bağlama çalmayı, türkü söylemeyi
öğrenmiştir. Halkevleri dergilerinde ve kitap yayınlarında Türk Folkloruyla, bu arada
halk müziğimizle ilgili pek çok bilgi bulunmaktadır.
XIX. yüzyıldan İtalyan operet topluluklarının İstanbul'daki gösterilerinin ilgi görmesi
üzerine, bizde de kımıldamalar olmuş, Haydar Bey, Çuhacıyan, İsmail Hakkı, Muhlis
Sabahattin gibi besteciler ve Vedat Örfi, operet türünde ilk denemeleri yapmışlardı.
Batı müziğine yakın kurallarla bestelenen ilk operet, sözleri Ekrem Reşit Rey'e,
müziği Cemal Reşit Rey'e ait Saz-Caz, Delidolu, 1931'de sahnelenen Üç Saat ve 1933-
1934'te sahnelenen Lüküs Hayat operetleridir.
Atatürk, opera sanatının da önemle üzerinde durmuştur. Daha 1934 yılında,
Ankara'da henüz bir konservatuar yokken, opera sanatına dönük ilk çalışmaları,
zamanın önde gelen iki bestecisi Ahmet Adnan Saygun ve Necil Kazım Akses'le
başlatmış, opera metinlerinin (libretto) yazımını da yönlendirmiştir.
Ünlü koreograf ve bale yönetmeni Dame Ninette de Valois 1947 yılında Türk
hükümetinin çağrısı üzerine gelerek, 1948'de İstanbul Yeşilköy'de bale okulu açmış, bu
okul, 1950'de Ankara'ya taşınarak Devlet Konservatuarı’nın bir bölümü olmuştur.
Atatürk'ün doğumunun 100. yıldönümünü kutladığımız 1981 yılında Türk Halk Müziği
yurdun dört bir köşesinde en çok sevilen müziktir. Türk Sanat Müziği'ndeki ağlatıcı, ruh
15
11/10/2020
karartıcı şarkılar TRT yayınlarında yok denecek kadar azaltılmıştır. Bunların yerini
yaşama sevinci verecek yüzlerce, binlerce yeni beste almıştır.
Yararlanılan ve Başvurulabilecek Kaynaklar
Atatürk ve Adnan Saygun, (1997) Boyut Müzik, İstanbul.
Say, A. Müzik Ansiklopedisi (1985), Başkent Yayınevi, Ankara.
Saygun, A. Adnan Atatürk ve Musıki, Sevda Cenap And Müzik Vakfı Yayınları,
Ankara.
İnternet Adresleri
Atatürk ve Türkiye Cumhuriyeti, Cumhuriyet Yılları - Reform ve Atılımlar
/Kültür-Güzel Sanatlar ( 11 Şubat 2006) www.ataturk.net
Atatürk ve Müzik, Atatürk Sanat ve Müzik (14 Mart 2005)
http://www.odevsitesi.com
http://www.odevsitesi.com/ a17072005/115853-istiklal-marsi.htm)
İstiklal Marşının Hazırlanışı (18 Mart 2005) http://www.beethovenlives.net

Atatürk ve Müzik (18 Mart 2005) http://www.beethovenlives.net
Atatürk ve Türk Musıkisi ( 25 Mart 2005) http://www.kultur.gov.tr
İlköğretim Müzik Dersi 1-8 Sınıflar Öğretim Programı (Son hali) - 07/06/2007
http://ttkb.meb.gov.tr
16
11/10/2020
II. BÖLÜM
MÜZİK ÖĞRETİM YÖNTEMLERİ
Müzik öğretmenliği eğitiminde müzik alan bilgi ve becerisine yeterli düzeyde

sahip olmanın yanısıra bu bilgi ve becerileri öğrencilere en etkili bir şekilde aktarmak
ve kazandırmak da o derece önemlidir. Başarılı bir müzik öğrenimi ve öğretimi de
ancak doğru seçilmiş ve uygulanmış bir müzik öğretim yöntemiyle mümkündür.
Müzik öğretim yöntemi, müzik öğretimi sürecinde ya da müziksel öğrenme ve
öğretme etkinliklerinde amaca ulaşmak için bilinçli ve mantıklı olarak seçilen ve
izlenen düzenli yoldur.
Müzik öğretim yöntemlerini, geçmişten günümüze doğru gözlenen oluşum,
gelişim ve kullanım sürecini esas alarak, eski-geleneksel yöntemler, yeni – yakın
dönemsel yöntemler ve güncel – çağdaş yöntemler olmak üzere üç ana kümede
toplamak ya da sınıflamak olasıdır.
Müzik öğretim yöntemlerini,
 Müzik eğitiminin doğduğu ve kendiliğinden bir öge olarak yer aldığı eğitimin
bütününden ve genel yapısından,
 Müzik eğitiminin diğer eğitim alanlarıyla ilişkilerinden,
 Müzik eğitiminin kendi doğasından hareketle ele almak doğru olur.
Bunu yaparken yöntemlerin;
1.Geçmişten günümüze olan süreç içinde belirginleşip ortaya çıkışı,
2.Düzenleme ve uygulamalarda etkin yer alışı,
3.Benimsenip yaygınlaşmasını da göz önünde bulundurmak gerekir.
Ali Uçan Müzik eğitiminde kullanılan müzik öğretim yöntemlerini;
I- Genel Müzik Öğretim Yöntemleri
II- Özel Müzik Öğretim Yöntemleri ve
17
11/10/2020
III- Özgül Müzik Öğretim Yöntemleri” olmak üzere üç ana boyut ve aşamada
düşünmektedir.
I. GENEL MÜZİK ÖĞRETİM YÖNTEMLERİ
Müzik eğitiminde kullanılan başlıca genel müzik öğretim yöntemleri şunlardır:
1. Anlatma Yoluyla Müzik Öğretim Yöntemi,
2. Tartışma Yoluyla Müzik Öğretim Yöntem Yöntemi,
3. Sorma/Yanıtlama (Yanıt alma) Yoluyla Müzik Öğretim Yöntemi,
4. Karşılıklı Konuşma Yoluyla Müzik Öğretim Yöntemi
(Karşılıklı Müzik Öğretim Yöntemi)
5. Görüşme Yoluyla Müzik Öğretim Yöntemi,
6. Araştırma/İnceleme Yoluyla Müzik Öğretim Yöntemi,
7. Sunma / Alma Yoluyla Müzik Öğretim Yöntemi,
8. Bulma/Keşfetme Yoluyla Müzik Öğretim Yöntemi,
9. Yaratma/Üretme Yoluyla Müzik Öğretim Yöntemi,
10. Oyunlama/Oyunlaştırma Yoluyla Müzik Öğretim Yöntemi,
11. Rol yapma Yoluyla Müzik Öğretim Yöntemi,
12. Örnek Olay İnceleme Yoluyla Müzik Öğretim Yöntemi,
13. Yaşam Öyküleme Yoluyla Müzik Öğretim Yöntemi,
14. İşbirliği Yapma Yoluyla Müzik Öğretim Yöntemi,
(İşbirlikli Müzik Öğretim Yöntemi)
15. Paylaşma Yoluyla Müzik Öğretim Yöntemi,
16. Sorun Çözme Yoluyla Müzik Öğretim Yöntemi,
17. Gösterme/Yaptırma Yoluyla Müzik Öğretim Yöntemi,
18. Çalışma/Çalıştırma Yoluyla Müzik Öğretim Yöntemi,
19. Yapma/Yaşama Yoluyla Müzik Öğretim Yöntemi,
20. Tasarlama/Gerçekleştirme Yoluyla Müzik Öğretim Yöntemi,
21.Öğrenmeyi Öğretme Yoluyla Müzik Öğretim Yöntemi,
22.Öğrenme Yaklaşımları Geliştirme Yoluyla Müzik Öğretim Yöntemi.
II. ÖZEL MÜZİK ÖĞRETİM YÖNTEMLERİ

Özel müzik öğretim yöntemleri müzik eğitimindeki işlev türleri ve düzeyleri
bakımından şu üç ana kümede toplanır:
1. Temel Oluşturma İşlevli Özel Müzik Öğretim Yöntemleri,
18
11/10/2020
2. Geliştirme İşlevli Özel Müzik Öğretim Yöntemleri,

3. Odaklanma İşlevli Özel Müzik Öğretim Yöntemleri.
TEMEL OLUŞTURMA İŞLEVLİ

ÖZEL MÜZİK ÖĞRETİM YÖNTEMLERİ
Müzik eğitiminde temel oluşturma işlevli başlıca özel müzik öğretim yöntemleri
şunlardır:
 Müziksel İşitme/Okuma/Yazma Yoluyla Müzik Öğretim Yöntemi
 Müziksel Devinme/Ritimleme Yoluyla Müzik Öğretim Yöntemi (Dalcroze
Yöntemi)
 Müziksel Toplu Söyleme Yoluyla Müzik Öğretim Yöntemi (Kodaly
Yöntemi)
 Müziksel Devinme / Ritimleme / Söyleme-Çalma/ Doğaçlama Yoluyla
Müzik Öğretim Yöntemi (Orff Yöntemi)
Bunların en başında yer alan Müziksel İşitme/Okuma/Yazma Yoluyla Müzik
Öğretim Yöntemi, müziksel algılama ile sıkı ve yoğun ilişkisi nedeniyle en temel de
olup, kendi içinde çok çeşitli alt yöntemler i kapsar.
MÜZİKSEL İŞİTME/OKUMA/YAZMA YOLUYLA

MÜZİK ÖĞRETİM YÖNTEMİ
Bu Yöntemde Kapsanan Başlıca Alt Yöntemler;
Müzik eğitiminde uygulanan müziksel işitme/okuma/yazma yoluyla müzik
öğretim yöntemi nde çok çeşitli alt yöntemler kapsanır. Esas olarak, şarkısal ezgilerin
iniş ve çıkışlarını gösterme ve böylece anımsanmalarını kolaylaştırma temeline dayanan
tarihsel müzik öğretim yönteminden kaynaklanan başlıca alt yöntemler şunlardır:
A. Rakamlamalı Müzik Öğretim Yöntemi
B. Harflemeli Müzik Öğretim Yöntemi
C. Alfabelemeli Müzik Öğretim Yöntemi
D. Karmalı Müzik Öğretim Yöntemi
E. Grafiklemeli Müzik Öğretim Yöntemi
F. Merdivenlemeli Müzik Öğretim Yöntemi
G. Renklemeli Müzik Öğretim Yöntemi
A. Rakamlamalı Müzik Öğretim Yöntemi:

19
11/10/2020
Rakamlamalı müzik öğretim yöntemi, müziksel işitme okuma, yazma ve

söylemeyi, yani müzik dili olan notayı, sesleri dereceleriyle belirterek, dereceleri
rakamlarla göstererek ve rakamları perde adlarıyla adlandırarak öğretme yoludur.
Rakamlamalı müzik öğretim yöntemi, Fransa’da oluşturulup geliştirildiği ve
yaygın olarak kullanıldığı için Fransız, Rakamlı Müzik Öğretim Yöntemi olarak da
bilinmektedir.
Antoine Parran (1587 – 1650) adlı bir rahip bu konuda öncülük yaparak;
1639’da dönemin müzik öğretimine ilişkin bilgiler verilen bir eserinde ilk kez “majör
dizinin yedi derecesini birden yediye kadar yedi rakamla gösterilmesi”ni önermiş ve bu
öneriyle ortaya çıkmıştır.(Uçan,1999: 58) Kendisini Fransız Filozofu J. J. Rousseau
desteklemiştir. Kısa bir süre unutulan bu yöntem başta P. Galin (1786 – 1822), Aime
Paris (1798 – 1866), Emile Cheve (1804 – 1864) olmak üzere diğer müzisyen ve
pedagogların da yardımıyla gelişerek yeniden yayılmaya başlıyor. Fransız Rakamlı
Müzik Metodu 1950 yılına kadar etkinliğini sürdürmüş, 1950’den itibaren adım adım
kullanımdan düşmeye başlamış, kısmen başka yöntemler içinde yaşayagelmiştir.
Fransız, Rakamlı Müzik Öğretim Yöntemi’nin Kullanılması ve İşleyişi:

Bu yöntemde majör dizinin yedi derecesi, daha önce de belirttiğimiz gibi 1’den
7’ye kadar yedi rakamla gösterilir. Bu aynı zamanda her majör dizinin orta ses sınırını
da belirtir. İnce ses sınırındaki (tiz rejistir) seslerde her sayının üzerine, kalın ses
sınırındaki (pes rejistir) seslerde ise her sayının altına birer nokta konur.
Kalın sesler Orta sesler İnce sesler
. . . . . . .
1 2 3 4 5 6 7 1 2 3 4 5 6 7 1 2 3 4 5 6 7
. . . . . . .
Örneğin do majör dizisi şu şekilde yazılır ve okunur;
Yazılış: 1 2 3 4 5 6 7
Okunuş: do re mi fa sol la si
İlgili minör dizi ise şu şekildedir; 6 7 1 2 3 4 5 6
La si do re mi fa sol la
Diyezler, ilgili notayı temsil eden rakamın sağ yukarısından sol aşağısına doğru
çekilen küçük bir eğri çizgiyle, bemoller ise rakamın sol yukarısından sağ aşağısına
doğru çekilen küçük bir eğri çizgiyle gösterilir.
20
11/10/2020
Ölçüler içindeki tek başına her rakam bir vuruşluk değeri ifade eder. Rakamın
yanına konulan nokta ise sesin değerini uzatır. Sus yerleri sıfırla gösterilir. Sekizlik
notalar, rakamların üzerine çizilen yatay bir çizgiyle, onaltılıklar ise ikişer yatay
çizgiyle gösterilir.
Şarkının ya da ezginin hangi tonda olduğu parçanın başında belirtilir. Örn. Ton:
sol, Sol:1 ya da D: 2 işaretlerinin herhangi birisiyle tonun sol majör olduğu parçanın
başında belirtilir. Bu işaretler tonun sol majör olduğunu, sol sesinin tonun 1. derece sesi
olduğunu ya da diapazon sesi la sesinin tonun 2. derece sesi olduğunu gösterir.
Eğer parça minör ise, örneğin sol minör olsun. O zaman şöyle belirtilir. g = 6,
Ton = Sol minör. Bu ikisi de aynı şeyi ifade eder. Küçük g harfi bu parçanın minör
tonda olduğunu, 6 rakamı ise ilgili majör tonun 6. derecesi olduğunu, Ton = Sol minör
ise parçanın açık olarak sol minör tonda yazıldığını belirtir.
Modülasyon olduğu zaman yeni tonun başladığı yerde ortak notalar parantez
içine alınır.
Türkiye’de Fransız, Rakamlı Müzik Öğretim Yöntemi’nin Kullanılması:

Ülkemizde bu yöntemden ilk sözeden Rauf Yekta (1870 – 1935) olmuştur. Rauf
Yekta 1909 yılında “Şehbal” dergisinde bu yönteme yer vermiştir. Ayrıca 1919 – 1923
yılları arasında bu yöntemi örnekleriyle Halil Bedii Yönetken Ortaköy’de bir ilkokulda
uygulamış ve yazdığı kitabında da bu konuya geniş yer vermiştir.
Diğer Ülkelerde Fransız, Rakamlı Müzik Öğretim Yöntemi’nin Kullanılması:

Bu yöntem diğer ülkelerde de zaman zaman olumlu ya da olumsuz eleştirilere
uğramıştır. 18. ve 19. yüzyıllarda bu metodu uygulayan ülkelerin başında, Almanya,
Belçika ve İsviçre gelmektedir. Bunların dışında bazı ülkelerde de kullanılan bu
yöntem, 20. yüzyılın 2. çeyreğinden (1950 yılı) itibaren her yerde kalkmıştır.
21
11/10/2020
B. Harflemeli Müzik Öğretim Yöntemi:

Harflemeli müzik öğretim yöntemi, müziksel işitme okuma, yazma ve söylemeyi,
sesleri nota adlarının ilk harfleriyle göstererek ve harfleri perde adlarıyla adlandırarak
öğretme yoludur. Bu yöntemde sesleri belirtmek için nota yerine dereceler ve dereceleri
belirtmek için rakam yerine harfler kullanılır. Bu nedenle bu yönteme harflemeli
yöntem denir. Bu yöntem Tonik sol – fa yöntemi olarak bilinir ve İngiltere’de
oluşturulup, geliştirildiği için İngiliz Tonik sol – fa yöntemi olarak da adlandırılır.
İngiliz Tonik sol – fa yönteminin ilk kurucusu, Sarah Glower (1785 – 1864)
adında bayan bir İngiliz müzik eğitimcisidir. Glower metodunda Fransız rakamlı müzik
metodundan yararlanarak birden yediye kadar olan yedi rakam yerine yedi nota isminin
ilk harflerini kullanmıştır. 1812 yılında ortaya çıkan ve ilk müzik dersleri için
İngiltere’de büyük bir ilgi görmüş ve yayılmış olan bu metot, 19. yüzyılın sonuna kadar
İngiliz okullarında kullanılmış başlıca metottur.
İngiliz Tonik sol – fa Müzik Öğretim Yöntemi’nin Kullanılması ve İşleyişi:

Bu yöntem, içinde rakamlar yerine harflerin kullanıldığı, rakamlı yöntemin bir
adapte şeklidir. Yalnız sol ve si notalarının ikisi de aynı harfle başladığından si notası
yerine ti kullanılmıştır. Ayrıca okuma kolaylığı olması açısından sol sesinin son harfi
atılarak so şeklinde okunmuştur. Yedi nota şu şekilde yazılır ve okunur;
Yazılış; d r m f s l t
Okunuş; do re mi fa so la ti
Bu yedi harf aynı zamanda majör tonun orta ses sınırını da ifade eder. İnce ses
sınırındaki sesler harflerin sağ yukarılarına, kalın ses sınırındaki sesler de harflerin sağ
aşağılarına konulan küçük dik bir çizgi ile belirtilirler. Kalın, orta ve ince ses sınırındaki
sesler şöyle gösterilir;
Kalın sesler Orta sesler İnce sesler
d r m f s l t d r m f s l t d r m f s l t
Diyezli notalar ilgili harfin önüne konulan i harfiyle (di, ri, mi, fi, si, li, ti),
bemollü notalar ise ilgili harfin önüne konulan a harfiyle (da, ra, ma, fa, sa, la, ta)
şeklinde yazılır ve okunur.
Ölçü içinde, ölçünün her vuruşu arasına üst üste çift nokta, her yarım vuruş
arasına da tek nokta konulur. Harfin yanına gelen küçük yatay bir çizgi ise uzatma
22
11/10/2020
işareti olarak kullanılır. Ölçü içinde sesler harflerle belirtilirken, sus yerleri boş bırakılır.
Ölçü içinde her harf bir notayı temsil eder.
Şarkının ya da ezginin tonu, parçanın başında key sözcüğünün önüne konulan
nota harflerinden biriyle ya da Doh= G şeklinde gösterilir.
1870 yılından 1902’ye kadar İngiliz Öğretmen Okullarında yalnız bu yöntem

kullanılırdı. Yöntem sonraları ilkokullara da yayıldı. 1902 yılından bu yana öğretmen
okulları öğrencileri, bu metotla birlikte genel notasyon sistemini kullanmaya mecbur
edildiler.
Bağımsız bir yöntem olarak 1950’lere kadar geçerliğini korumuş, 1950’lerden
itibaren ise belli yönleriyle adım adım kullanımdan düşmeye başlamış, belli
dönüşümlerle kısmen başka yöntemler içinde yaşayagelmiştir.
Türkiye’de İngiliz Tonik Sol–fa Müzik Öğretim Yöntemi’nin Kullanılması:

Bu yöntemi ülkemizde ilk önce 1909 yılında “Şehbal” dergisinde Rauf Yekta
tanıtmıştır.
Diğer Ülkelerde İngiliz Tonik Sol–fa Müzik Öğretim Yöntemi’nin

Kullanılması:
Bu yöntem İngiltere’den başka Kanada’da ve Amerika’nın bazı yerlerinde
kullanılmaktadır.
C. Karmalı Müzik Öğretim Yöntemi:

Karmalı müzik öğretim yöntemi, müziksel işitme, okuma ve yazmayı, harfli
yöntemle, rakamlı yöntemin bazı ögelerini birlikte kullanarak öğretme yoludur. Bu
yöntemde ses ve ezgide harfli müziğin sistemi, ritimde ise rakamlı müziğin ritm ifadesi
kullanılır. Bu nedenle yönteme harf/rakam karmalı müzik yöntemi denir.
Yöntem, odaklandığı ses sistemi olarak Tonika=Do kuramına dayanır. Bu
nedenle Tonika=Do yöntemi olarak da adlandırılır. Ayrıca Almanya’da oluşturulup
geliştirildiğinden ve en çok bu ülkede kullanıldığından Alman Tonika=Do Yöntemi
olarak da anılır.
23
11/10/2020
Alman Tonika – Do Müzik Öğretim Yöntemi:

Almanya’da kullanılan en etkin kulak eğitimi yöntemi “Tonika-Do” adını
taşıyan yöntemdir. Kurucusu Agnes Hundoeger (1858 – 1927)’dir. İlk kez 1897 yılında
yayımlanmıştır.
Esas dizi do, re, mi, fa, so, la, ti olarak okunur. Aynı İngiliz Tonik Sol – fa
metodunda olduğu gibi d, r, m, f, s, l, t harfleriyle gösterilir. Diyezliler harflerin sonuna
(i), bemollüler ise Harflerin sonuna (u) getirilerek okunur.
Diyezlilerin okunuşu; di, ri, mi, fi, si, li, ti, bemollülerin okunuşu ise; du, ru, mu,
fu, su, lu, tu şeklindedir.
Bu yöntemde ince ses sınırındaki notalar için harflerin sağ yukarılarına, kalın ses
sınırındaki notalar için ise harflerin sağ aşağılarına birer çizgi ya da “1” rakamı konur.
Harfler, ölçü çizgileri arasına yazılır, her harf başlı başına bir vuruşluk değerdedir. Harf
önüne konulan yatay küçük bir çizgi bir kat uzatma işaretidir. Suslar sıfırla belirtilir.
Sekizlik, onaltılık gibi değerler için harfler üzerine tek ya da çift yatay çizgi çizilir.
(rakamlı metotda olduğu gibi) Parça tonu, parçanın baş tarafına Tonika=A ya da T=A
şeklinde gösterilir. Bu tonun la majör olduğunu, la sesinin do olarak okunacağını
belirtir. Tonika do dizeğinde Anahtar yoktur. Hareket edebilen bir madeni “D” harfi,
dizekte istenilen yere konulur, konulduğu çizgi ya da ara “Do” okunur.
Modülasyon olduğu zaman, yeni tonun ilk derecesi yine “Do” olarak alınır.
Türkiye’de Alman Tonika – Do Müzik Öğretim Yöntemi’nin Kullanılması:

Bu yöntemi ülkemizde ilk kez Berlin Stern Konservatuarından mezun olan
Nurullah Şevket Taşkıran, Gazi Eğitim Enstitüsü, Ankara Devlet Konservatuarı ve
radyo kurumunda kullanmıştır.
Diğer Ülkelerde Alman Tonika–Do Müzik Öğretim Yöntemi’nin

Kullanılması:
Bu yöntem Almanya’nın dışında da uygulanmış ve yaygınlaşmıştır.
D. Alfabelemeli Müzik Öğretim Yöntemi:
24
11/10/2020
Bu yöntem, notaları alfabe harflerinden yedisinin adlarıyla adlandırarak sadece

sesleri yükseklikleriyle öğretme yoludur.
Alfabelemeli yöntemde, la sesinden başlayarak dizilen yedi nota, alfabenin A
harfinden başlayarak sırasıyla dizilen yedi harfle ifade edilmektedir.
A B C D E F G
La si do re mi fa sol
C D E F G A B (H)
Do Re Mi Fa Sol La Si
Bu yazılımda “si” sesi için belirlenen B’yi Almanlar si bemol sesi için
kullanırlar, “si” için ise “H” harfini kullanmayı tercih ederler.
Bu yöntemde tek diyezli notalar, adı geçen harfin önüne(is), tek bemollü
notalar ise adı geçen harfin önüne (es) hecelerinin eklenmesiyle okunur. Çift diyezli
notalar (isis), çift bemollü notalar ise (eses) hecelerinin eklenmesiyle okunur.
Bugün özellikle plak ve basılı müzik yayınlarında dizilerin harflerle gösterilmesi
bu yöntemden kalmadır.
Diğer Ülkelerde Alfabelemeli Müzik Öğretim Yöntemi’nin Kullanılması:

Bu yöntem, Almanya, İngiltere, Orta Avrupa’da müzik eğitim ve öğretiminde bu
ülkelerin solmizasyonları yani do, re, mi,....yanında kullanılan eski kökenli bir
sistemdir.
E. Grafiklemeli Müzik Öğretim Yöntemi:

Bu yöntem notaları dizek üzerinde grafikleyerek öğretme yoludur. Bu nedenle
grafiklemeli yöntem olarak adlandırılır. Grafiklemeli müzik öğretim yöntemi, ilk kez
Max Battke(1863–1916) tarafından oluşturulmuş ve 1909'da yayınlanan bir eserinde
açıklanmıştır. Yöntem daha sonra başka müzik eğitimcilerinin çabaları ve katkılarıyla
geliştirilmiştir. Max Battke tarafından oluşturulup geliştirildiği için Max Battke Müzik
Öğretim Yöntemi olarak da bilinir.
Bu yöntem, sonraları oluşan ve gelişen bazı yeni yöntemlere anlamlı ipuçları
vermiş, önemli kaynak olmuştur.
Yöntemin kurucusu Max Battke, 1863 yılında Doğu Prusya’da doğmuş, 1916
yılında Berlin’de ölmüştür. Almanya’da birçok müzik kurumlarında ve kuruluşlarında
öğretmenlik ve yöneticilik yapmış, ayrıca müzik kitapları da bulunan bir bestecidir.
25
11/10/2020
Max Battke Müzik Öğretim Yöntemi’nin Kullanılması ve İşleyişi:

Bu yöntemde, dizek üzerinde ölçü içindeki her vuruş dikey noktalı çizgilerle
birbirinden ayrılır. Bu çizgiler arasına notalar yerine kalınca yatay çizgiler çekilir. Esas
tonun 1. derece sesi ya da oktavı için parçanın baş tarafında dizeğin çizgi ve aralıkları
eğri küçük çizgilerle gösterilir. Suslarda çizgi araları boş bırakılır. Birer vuruşluk
değerler dikey noktalı çizgiler arasına alınır, iki vuruşlu değer sonraki ölçü kısmına
uzatılmak sureti ile ifade edilir, sekizlikler iki kısa çizgi halinde gösterilir. Dörtlük
önünde noktayı ifade etmek için yatay nota çizgisi sonraki ölçü kısmına yarım çizgi
halinde uzatılır.
Max Battke yönteminde, majör dizi “do, re, mi, fa, sol, la, si”, armonik minör
dizi, “la, si, do, re, mi, fa, si, la” olarak okunur. Armonik minör dizilerde 7. derecenin si
olarak okunmasının nedeni, majör dizinin 7. derecesinde olduğu gibi Onun çıkıcı karar
sesi olmasından ileri gelmektedir.
Melodik minör dizi ise çıkıcı olarak şöyle okunur. “La, si, do, re, sol, la, si, do”,
inici olarak ise, “La, sol, fa, mi, re, do, si, la”. Çıkıcı olarak 2. tetrakord notalarının “sol,
la, si, do” şeklinde okunmasının nedeni, bu tetrakordun majör dizinin 2. tetrakordunun
aynı olmasındandır.
Diğer Ülkelerde Max Battke Müzik Öğretim Yöntemi’nin Müzik Öğretim

Yöntemi’nin Kullanılması:
Max Battke yöntemi, Almanya’nın dışında başta Çekoslovakya olmak üzere
diğer Avrupa ülkelerinin bir kısmında, küçük değişikliklerle uygulanmıştır.
26
11/10/2020
F. Merdivenlemeli Müzik Öğretim Yöntemi:

Bu yöntem, müziksel işitme okuma, yazma ve söylemeyi, do, re, mi, fa, sol, la,
si notalarının adlarını iri noktalar ile birlikte merdiven basamakları başında göstererek
öğretme yoludur. Guillaume- Louis Wilhem isimli Fransız müzik eğitimcisi bulduğu ve
geliştirdiği için Wilhem Fransız Müzik Öğretim Yöntemi olarak da bilinir.
Guillaume- Louis Wilhem, 1781 de Paris’te doğmuş, 1842 de aynı şehirde
ölmüştür. Sivil ve askeri birçok müzik kurum ve okullarında müzik öğretmeni, profesör
ve eğitimci olarak görev yapmıştır.
Wilhem için müzik öğretiminin ilk aşaması, kulak eğitimi, sonra tartımsal
okuma, işaretler etüdü, kuramsal bilgi, ses ve
çalgısal müzik çalışmaları,
ikinci aşaması,
melodik, ritmik ve armonik analiz, üçüncü aşaması ise kompozisyon’dur.
Wilhem Fransız Müzik Öğretim Yöntemi’nin Kullanılması ve İşleyişi:

Bir çıkıcı basamaklı eğri merdiven ile diğeri onu karşılayan inici basamaklı eğri
merdiven olmak üzere birbiriyle birleşik iki merdiveni kapsar. Do majör sekizli içindeki
sesler, ikili aralıkların büyük ve küçük oluşları da dikkate alınarak sekiz basamaklı
merdiven üzerinde öğretilmeye çalışılır. Böylece do majör sekizli içindeki her doğal ses,
komşu sese olan uzaklığıyla bir basamak üzerinde gösterilip somutlaştırılır.
Bu yöntem, biri heceli basamaklı eğri, diğeri rakamlı-basamaklı dikey olmak
üzere iki çeşit ses merdiveni ile yapılabilir.
27
11/10/2020
Öğretmen elindeki değnekle hangi merdiven ve basamağı gösterirse, öğrenciler

o merdiven basamağındaki sesi kendi sesiyle okur. Seslerin süre değerleri ile belirli
ritimler ve ritimler arası ilişkiler ise söz kalıpları ile somutlaşabilir.
Diğer Ülkelerde Wilhem Fransız Müzik Öğretim Yöntemi’nin Müzik

Öğretim Yöntemi’nin Kullanılması:
Bu yöntem Fransa dışında da kullanılmıştır.
G. Renklemeli Müzik Öğretim Yöntemi:

Bu yöntem, seslerin renklerle ifade edilmesi anlayışına dayandığı için “renklerle
müzik öğretim yöntemi” diye adlandırılır. Bu yöntemde diziyi oluşturan yedi ayrı nota,
yedi ayrı renkle gösterilir. Do sesinden başlayan majör (diyez ve bemol işareri almayan)
dizideki yedi sesin karşılığı olarak kullanılan renkler sırasıyla kırmızı, beyaz, sarı,
kahverengi, mavi, yeşil ve mor’dur.
Do Re Mi Fa Sol La Si
Kırmızı Beyaz Sarı Kahverengi Mavi Yeşil Mor
La sesinden başlayan doğal la minör dizideki sesler ise şöyle gösterilir;
La Si Do Re Mi Fa Sol
Yeşil Mor Kırmızı Beyaz Sarı Kahverengi Mavi
Renklerle müzik öğretim yöntemi, daha çok 7–9 yaş arasındaki çocukların
müzik eğitiminde kullanılmakla birlikte, okul öncesinde sıkça başvurulan bir yöntemdir.
Sesleri renklerle tanıtma ve kavratma yolunu benimseyip bunu müzik öğretim yöntemi
olarak uygulayan kişi Çekoslavakya’lı Eğitimci Ptaçinski ‘dir. Bu yöntem, çocuklar
tarafından çok eğlenceli bulunmaktadır.
Bu yöntemde önce kırmızı- sarı- mavi (do-mi-sol) renklere ait sesler üzerinde
çalışma yapılır, sonra sırasıyla mor- beyaz- kahverengi- yeşil (si-re-fa-la) renklere ait
seslere geçilir.
MÜZİKSEL DEVİNME/RİTİMLEME YOLUYLA

DALCROZE MÜZİK ÖĞRETİM YÖNTEMİ
28
11/10/2020
İsviçreli besteci ve piyanist Emile Jacques- Dalcroze (1865- 1950) Cenova

Konservatuarında öğretmenlik yaparken kendi sistemi olan ritmik jımnastiği
geliştirmeye başladı. 1900'ların başında, Dresden yakınlarında Dalcroze için bir enstitü
inşa edildi. 1915 yılında ise “Cenova’da l'Institut Jacques-Dalcroze”u kurdu. Daha
sonra Dalcroze Eurythmics okulları, Londra, Paris, Berlin, Stockholm ve New York'ta
da açıldı. Eurhythmic sınıfları için 1,000 den fazla şarkı, kulak eğitimi deşifre
alıştırmaları besteledi.
Müzik Eğitiminde Dalcroze yaklaşımı; müziğin temel ögelerini; ritim, işitme,
vokal ve çalgısal doğaçlama eğitimi yoluyla diğer sanatlarla ve aktivitelerle birleştiren
bir görüşü savunur.
Özellikleri;
 Bütün müzikal fikirlerin kaynağı bedensel hareketlerin ve müzikal algının
etkileri insan vücududur.
 Eurhythmics (iyi ritm), bize sadece aklın değil, müziğin de duyuları eğitmesi
(kinestetik ve beden hareketleri dâhil) yoluyla fiziksel ve deneyimsel kazanımlar elde
ettiğimizi anlamamızı sağlar.
 Eurhythmics, ritmik yapı, kavramlar ve hareketin kullanımı yoluyla
müzikaliteyi öğretir.
 Dalcroze yaklaşımı, sanat formları arasında karşılıklı iletişim konusunda bizi
yüreklendirir.
 Üç-bölümden oluşur; Ritim çalışması, solfej ve doğaçlama.
 “Önce his, sonra ifade” müzik elemanlarının ifadesi, müzikal duyarlılığın
gelişimi için önemlidir.
 Teori, uygulamayı izlemelidir,
 Dört adım;
— Etkileme, hissetme ve anlama
— Hayal etme, yeniden üretmen ve doğaçlama,
— Teşhis etme, tanımlama ya da yazma,
— Besteleme ya da yaratma
 Uzun ve özenli öğretmen eğitimi. Öğretmenler, öğrencilerin, dinlemek ve
hareket etmek arasında bilinçli bağlantılar yaparak ilerlediklerini garantiye alarak
egzersizler hakkında karar vermelidirler.
29
11/10/2020
Solfej, geleneksel yolla yapılan kulak eğitimi ve deşifre eğitiminin, aralık, dizi
ve tonalitede vokal doğaçlama ve işitme çalışmaları yoluyla doğru bir anlamayı
geliştiren bir tekrar buluşudur. Doğaçlama ise hareket, ses ve müziğin kullanılmasıyla
form ve içerik bakımından müzik kavramlarına uygun bir anlam ifade eden
kendiliğinden o anda ortaya çıkan müzikal oluşumdur.
Jaques-Dalcroze’un annesi bir Pestalozzian müzik öğretmeniydi ve bu
kuşkusuz genç bir insan olduğu zaman Onun düşünceleri üzerinde bazı etkiler yarattı.
Emile Jaquess-Dalcroze’un eşsiz müzik eğitimi yaklaşımının başlangıcını tam
olarak belirlemek zordur fakat muhtemelen Onun 25 yaşında Cenevre Müzik
Konservatuvarına armoni ve solfej öğretmeni olarak atandığı yıllara kadar gidilebilir.
Bu atanma Onun çok sayıda öğrenci ile yakın iletişim kurmasına olanak verdi.
Bu sırada, öğrencilerin çoğunun çalgılarında teknik yönden gelişmiş olmalarına karşın
müziği anlatamadıklarını ve hissedemediklerini keşfetti. Öğrenciler en basit ritm
problemleriyle bile başa çıkamıyorlardı ve genellikle ses perdesi, tonalite, entonasyon
duyguları zayıftı. Onlar müzik sanatına çok iyi hâkim olmaktan çok mekanik bir
hâkimiyete sahiplerdi. Yazmakta oldukları teori çalışmaları içindeki armonileri
işitemiyor ve basit melodiler ya da sıra akorlar uyduramıyorlardı. Öğrenciler mantığını
algılamadan ya da anlamadan armoni kurallarını izlemeye çalıştıkları zaman sonuçlar
ruhsuz, hantal olmaktaydı ve en önemlisi pürüzsüz, açık bir anlatım elde edilemiyordu.
Çok defa Onlardaki ritmik duygu eksikliği, bireysel performanslarında da problem
yaratmaktaydı.
Jaques-Dalcroze hayatının geri kalanını, öğrencilerin işitme, keşfetme, hissetme,
sezme, tasavvur etme, bağlantı kurma, hatırlama, okuma ve yazma, müziği icra etme ve
yorumlama yeteneklerinin gelişmesine yardımcı olabilecek metodlar bulmaya harcadı.
Kendini müziksel bilgiyi müziksel anlamaya çevirmek için adayan Dalcroze, müziksel
işaretlerle sunulan soyut düşünceden müziksel seslerle temel bir deneyime giderek
yapılan teori ve solfej öğretimini değiştirmek için savaştı. Öğrencilerini akıl ile vücut,
ifade ile duygu arasındaki uyuşmazlıktan kurtarmaya çalıştı.
Jaques Dalcroze’un Eğitim Felsefesi:

Pestalozzian Eğitim İlkeleri için, bkz; sayfa, 88.
30
11/10/2020
Jaques-Dalcroze’un öğrencilerinde keşfettiği müziksel, fiziksel ve duygusal

problemler Onun zamanının öğretme metotlarını ve felsefelerini sorgulamasına yol açtı.
Aynı soruların çoğu, bugün hala müzik eğitimcileri tarafından sorulmaktadır.
 Niçin müzik teorisi ve nota okuma-yazma; sundukları seslerden,
duygulardan ve hareketlerden ayrı soyut kavramlar olarak düşünülür?
 Müziksel kulak eğitimiyle aynı anda müziksel anlama, farkına varma ve
cevap vermeyi geliştirmek, ortaya çıkarmak için bir yol var mıdır?
 Bir piyanistin sadece parmak tekniği, tam bir müziksel eğitim olarak
düşünülebilir mi?
 Niçin çeşitli müziksel çalışmalar böylesine parçalanmış ve özelleştirilmiştir?
 Niçin piyano çalışması armoniyi anlamaya yol açmaz?
 Niçin armoni çalışması, müziksel stilleri anlamaya yol açmaz?
 Niçin müzik tarihi çalışması insanların, toplumların ya da bireylerin
hareketini yansıtmaz?
 Niçin transpoze, armoni ve kontrpuan üzerine bir teknik stil içinde bu kadar
çok ders kitabı yazılmıştır? Onların öncelikle tanımladıkları etkileri işitme yeteneğini
geliştirmeyi amaçlamaları gerekmez mi?
 Niçin bir müzik sınıfı içinde gerçek bir müzisyeni karakterize eden özellikler
nadiren hissedilir?
 Anlamadan icra etmelerine, algılamadan okumalarına, hissedemediklerini ya
da işitemediklerini yazmalarına izin verilen öğrencilerin müzik dersleri ile ilgili olarak
ne yapılabilir?
Jaques-Dalcroze, kafasındaki bütün bu sorularla, öğrencileri üzerinde bir
deneyler serisine başladı. Bu deneyler sırasında bir şey fark etti. Müziksel dünyadaki
tempo içinde çalamayan öğrenciler, gerçek dünyadaki tempo içinde yürüyebiliyorlardı.
Onların yürüyüşü tamamen kendiliğinden olmaktaydı ve düşünce ya da herhangi bir
belirli isteğe bağlı hareket ile engel olunamazdı. Daha sonra en iyi öğrencilerinden
bazılarının müziğe karşılık verirken ayaklarını vurduklarını ya da başlarını ve
vücutlarını salladıklarını gözledi. Bunlar doğaldı, tüm yaş ve kültürlerde ortak otomatik
reaksiyonlardı. Ayrıca öğrencilerin müzikteki bir kreşendo’da hareketlerini
değiştirdiklerini ve bazen müzik içinde işittikleri aksanları fiziksel olarak gösterdiklerini
fark etti. Aynı zamanda öğrencilerinin bir müzik cümlesi sona erdiği zaman kaslarının
gevşediğini ya da rahatladıklarını gözledi. Onlar, müziğin etkilerini hissederek
31
11/10/2020
vücutlarına nüfuz etmesine izin veriyorlardı. Kısacası Dalcroze gördü ki piyano, keman,
flüt, ses ya da davul değil, öğrencilerin kendileri birer enstrümandı.
Jaques-Dalcroze’un düşünceleri daha sonra müzik öğretimi konusuna yöneldi.
Öğrencilerine sorduğu aşağıda da belirtilen soruların veya istediği cevapların, daha
modern öğrenme ve öğrenmeye hazır olma teorilerinin bir belirtisi olduğunu anladı.
— Müziğin kaynağı nedir? Müzik nerede başlar?
— İnsanın duyguları müziksel hareket içine aktarılır.
— Duyguları nerede hissederiz?
— Vücudun çeşitli kısımlarında.
— Duyguları nasıl hissederiz?
— Kasların farklı düzeylerde gerilmesi ve gevşemesi ile üretilen çeşitli
duyarlıklarla.
— Vücut, dış dünyaya bu içteki duyguları nasıl gönderir?
— Duruş, jestler ve diğer çeşitli hareketlerle. Bunların bazıları otomatiktir,
bazıları içten gelir, diğerleri düşüncenin ve isteğin sonucudur.
— İnsanoğlu nasıl bir enstrümanla müzik içindeki duyguları dışarıya taşır?
— İnsan hareketi ile.
— Müzikte eğitilmesi gereken ilk enstrüman nedir?
— İnsan vücudu! Tüm müziksel sanatın temeli insan duygusudur. Sadece
aklı, kulağı ya da sesi eğitmek yeterli değildir; insan vücudu sezginin, sese karşı
duyarlığın ve ses analizinin, müzik ve duygunun gelişimi için tüm temelleri
içerdiğinden bir bütün olarak eğitilmelidir. Herhangi bir müziksel fikir vücut
tarafından icra edilebilir ve vücudun herhangi bir hareketi müziksel bir ifadeye
dönüştürülebilir. Algılayan beyin ile hareket eden vücut arasında doğrudan bir
etkileşim olmalıdır.
Ritim Eğitimini Gerektiren Nedenler:

Jaques-Dalcroze’un buraya kadar yalın, mantıklı ve kuvvetli görünen
düşünceleri kendisinin sınıftaki gerçek gözlemleri ve deneyimleri üzerine kuruldu.
Öğrencilerin derin bir şekilde müziği anlamaları ya da hissetmelerini sağlamada ses
perdesini, ölçüleri, tonaliteleri, armonileri ayırt etmek için kulağın ve gözün eğitiminin
yeterli olmadığını anladı. En belirgin şekilde duyulara başvurmayı gerçekleştiren ritim
ve hareketti. Ayrıca müziğin üç elemanından -ses perdesi, ritim ve dinamik enerji
32
11/10/2020
(gürlük) – son ikisinin tamamen harekete dayalı olduğunu fark etti ve onların en iyi
modelini kas sistemlerinde buldu. Temponun bütün dereceleri –allegro, andante,
accelerando ve ritardando- vücut ile yaşanabilmekte, anlaşılabilmekte ve
anlatılabilmekteydi. O, vücut tepkileriyle birleşen dinlemenin, güçlü bir müziksel
enerjiyi ürettiğine ve açığa çıkardığına inandı.
“Eurhythmics”in Doğuşu: İlk Deneyimler ve Buluşlar

Bu aşamada Dalcroze’un teorilerini test edebileceği bir laboratuvara ve ayrıca
öğrencilere, yere ve zamana ihtiyacı vardı. Ancak yardım istekleri okul otoriteleri
tarafından kabul görmedi, bir grup gönüllü öğrencinin yardımını ve kendi iş alanını
kullanmaya karar verdi. Öğrencilerle birlikte ilkeleri, öğretme stratejilerini ve stillerini,
bu müziksel gücü çalıştırabilecek ve onu kullanışlı bir eğitim aracı içinde
değiştirebilecek metotları araştırmaya başladılar. İşiten kulak, icra eden, hisseden, sezen
vücut, muhakeme eden, hayal eden ve düzelten beyin arasında bağlantı kurmayı
umuyorlardı. Geliştirdikleri ilkeler ve metotlar öyle orijinaldi ki, onlara kendilerine has
özel isimler verildi. Avrupa’da “Le Rythme”, Asya’da “Dalcroze-Rhytmics”, İngiltere
ve Kuzey Amerika’da “Eurhytmics”.
Dalcroze’un pek çok ritmik probleme çözüm olarak düşündüğü bu çalışmanın
başlangıcında;
 Özel bir zamanda (bir sesin temposu ya da hızı)
 Özel bir zaman aralığı içinde (bir sesin süresi)
 Özel bir kuvvetle (bir sesin dinamik enerjisi, gürlüğü) gerilen ve
gevşeyen kasları eğitmek yoluyla öğrencilere öğretme işi basit bir konu haline geldi.
Eurhythmics:
Dalcroze alıştırmalarına, yürüyüş hareketini telkin eden, müziksel ritmleri
çalarak başladı ve öğrencilerinden, işittikleri müzikteki hızı, süreleri, vurguları anlatmak
için yürüyüş hareketlerini ve duruşlarını düzenleyerek, duyduklarına karşılık
vermelerini istedi. Şaşırtıcıydı ki fiziksel ve zihinsel yönden en yetenekli öğrencilerin
bile tümü istenen tepkiyi aynı şekilde veremediler. Dalcroze tüm bunları gözleyerek
metodunda bazı şeylerin hala eksik olduğunu fark etti. O ilkesini gerçek öğrenmenin
öğrenci bir probleme sahip olduğu zaman başladığı, bunun dışındaki her şeyin sadece
öğretim olduğu düşüncesiyle biçimlendirdi ve dinlemeyle başlayan, hareketle biten
33
11/10/2020
tepkiler zincirindeki eksik halkayı bulmaya karar verdi. Ayrıca O, bir ritmi anlamanın
ya da bir ritmi ifade edebilecek kas sistemine sahip olmanın yeterli olmadığını anladı.
Onun öğrencileri ikisine de sahiptiler, fakat hala hızlı, doğru, ekonomik ve anlamlı
ritmik performans amacına ulaşmada sıkıntılıydılar. Dalcroze, düşünen ve analiz eden
beyinle icra eden kaslar arasında aynı zamanda hızlı bir iletişim sistemi olması
gerektiğini anladı.
“Kinesthesia” (Duyumsal ritmik hareket): Eksik Halka

Ona göre vücut ne zaman hareket etse, hareketin duyarlığı sinir sistemi yoluyla
beyine gönderilen duygular içinde değiştirilir. (Beyin kuramsal bilgiyi duyusal bilgiye
dönüştürür.) Beyin bilgide karar verir ve emirleri tekrar sinir sistemi yoluyla vücuda
gönderir. Bu emirler, organizmayı zarardan korumak ve zihinsel dikkat, konsantrasyon,
hafıza, irade gücü, hayal etme aracılığıyla en etkili hareket yollarını bulmak için
gönderilir.
Bugün bu süreç “duyumsal hareket duygusu” olarak adlandırılır ve duyarlığı
duygularla ilgili bilgiye dönüştürmek için diğer organlarla birleştirir. Tekerlekli pateni
öğrenen çocuk, bir eserin notalarını çalışan müzisyen, yüksek atlama çalışan bir atlet
örneklerinin hepsinde aynı hareket – duygu – duyu birleşimi kullanılmaktadır;
Kinesthesia (duyumsal ritmik hareket)
Bu süreçte işitme ile hareket arasında bağlantı kuruluyor, hareket duygu
uyandırıyor, duygu bilgiyi doğrudan beyne vermek için duyumsal hareketi tetikliyor ve
sonra sinir sistemi aracılığıyla vücuda geri gönderiyordu. Bu beyin bağlantısı, gelişme,
doğru ve etkili performans, okuma-yazma, müzik doğaçlama için gerekli çözümleyici
sürece yol açacaktı. Bu yolla vücudun dış güçleri ve beynin iç süreçleri uyum içinde ve
tutarlı olabilirdi.
34
11/10/2020
DIŞ Vücut; Hareketleri yapar

Dokunur,
Hisseder.
Kulak; İşitir Sinir sistemi

aracılık yapar
İÇ
Beyin; karar verir, doğrular,
Hatırlar, hayal eder,
Emir verir, düşünür
Dalcroze’un zaman-süre-enerji-denge (fizyolojik ve fizik) hakkındaki buluşları

artık, duyumsal ritmik hareket (Kinesthesia) ile duyguların, heyecanların eğitimi ve
beyin fonksiyonları (psikoloji) arasında bağlantı kurabilirdi.
Duyumsal ritmik hareketler genellikle bilinçaltı düzeyde çalışmaktadır. Birey
günlük olağan etkinlikleri sırasında nadiren duyumsal ritmik hareket sürecinin
farkındadır. Örneğin, birisi yatağından çıkar ve yürür; bir başkası bir parça kâğıdı almak
için üzerine eğilir; birisi beyin ve vücut arasındaki bağlantının farkında olmadan bir
şarkı söyler ya da bir parçayı çalar; diğeri bir caddeyi geçer, gelen arabayı görür ve
yürümeye devam etmek, hızlanmak, ağırlaşmak, koşmak ya da durmak için karar verir,
dengesini ve yönünü akıllı bir şekilde idare ederek yaralanma ya da berelenmeden
korunur. Bu hareketler bilinçli bir plan olmaksızın içten gelerek yapılır ya da
doğaçlanır. Organizmayı yaralanmaktan koruyan tüm bu hareketlerin, ritmin, duyumsal
ritmik hareketin mucizeleri sadece hayat olanağı sağlamakla kalmaz, aynı zamanda
hayatı memnun edici ve etkili de yapar. Bu hareketler, çok çalışmadan, bilinçli olarak
düşünmeden, hayal etmeden ya da irade gücü olmadan yapılır. Böyle otomatik tepkiler
otomatizm diye adlandırılır.
Dalcroze’un çözmesi gereken bir problem vardı. Öğrencilerin kendi duyumsal
ritmik hareketlerini bilinçli bir şekilde kontrol edebilmenin mümkün olduğunu fark
etmelerini sağlamaktı. Eğer onlara, duyumsal ritmik hareketlerini bilinçli bir şekilde
nasıl kullanacaklarını ve nasıl bu duyguyu uyandırabileceklerini öğretebilirse; onların
da çalışma için tüm yetenekleri hazır hale gelebilecek, dikkatlerini toplayıp konsantre
olabilecekler, ritimdeki ya da sesteki en küçük bir değişikliği fark edebilecekler,
kendilerine ve diğerlerine ait ritimlerin farkında olabilecekler, bilinçli bir şekilde yeni
cevaplar geliştirebilecek ya da eski olanları değiştirebilecekler, bir ritmi icra ederken
35
11/10/2020
otomatik olarak başka bir ritmi koymayı öğrenebilecekler, bireysel ve grup halinde icra
etme arasındaki farklılıkların daha çok farkına varabilecekler ve grup tarafından aynı
zamana denk düşmesi ya da uyumlu olması gereken ritmik hareketlerle ilgili olarak
farklı insanlar farklı yaklaşımlara sahip olduğu zaman ortaya çıkan problemleri daha iyi
çözebileceklerdi.
J. Dalcroze deneyi aracılığıyla ve İsviçreli psikolog Edouard Claparede’in
yardımıyla, sürekli değişen bir müziksel çevre içinde uyarma ve engelleme tekniğini
buldu. Bu teknik sürekli dikkati zorlar, müziksel değişikliklere karşı doğaçlanmış
cevaplar yaratır ve öğrencinin kontrolü altındaki duyumsal ritmik hareket sürecini
oluşturur. J. Dalcroze ve E. Claparede birlikte Eurhytmics eğitiminin temel amaçlarını
şu şekilde ortaya koydular;
1. Dikkatin gelişmesi,
2. Dikkatin konsantrasyona dönüşümü,
3. Sosyal bütünlük (birinin, kendisiyle diğerleri arasındaki benzerliklerin,
farklılıkların ve uygun cevapların farkına varması),
4. Sesin tüm ince farklılıklarının ifadesi ve buna yönelik tepkiler.
Daha öncekilere katılan bu yeni amaçlarla J. Dalcroze, “müzik ile müzik
içindeki” eğitiminin bir müzik eğitiminden daha fazlasını içerdiğini anladı. Bu, gerçekte
müziği insanlaştırıcı bir güç olarak kullanan genel bir eğitimdi. Öğrencilere problemleri
çözmede tüm yeteneklerini kullanmayı öğretmek için tasarlanmıştı. Teknik aynı
zamanda dansçıların, aktörlerin, atletlerin, şairlerin ve ressamların eğitimi için de
değerli bulunmaktadır.
Eurhytmics’in Amaçlarının Özeti:
1- Zihinsel ve duygusal
a) Farkına varma
b) Yoğunlaşma
c) Sosyal bütünlük
d) Küçük farklılıkların anlatımı ve algılanması
2- Fiziksel
a) Kolay performans
b) Doğru performans
c) Aşağıdaki kuralı kullanarak, performans yoluyla kişisel anlamlılık
Tempo-enerji-ağırlık-denge
36
11/10/2020
Çekim alanı
3- Müziksel
Hız, doğruluk, rahatlık, işitmeye kişisel anlamlı tepki, performansa yol açma,
analiz, okuma, yazma ve doğaçlama.
Dalcroze ve yardımcıları sonunda, sürekli bir helezon biçimindeki öğrenme
içinde birbiriyle bağlantılı metotları ve süreçleri buldular. Deneyin başlangıcından
itibaren en az iki yıl sonrasına kadar metot Cenevre Konservatuarının programı içinde
düzenli olarak uygulandı.
Solfej-Ritmik Solfej:
Jaques-Dalcroze adı “Eurhythmics” kelimesi ile birlikte akla gelmesine rağmen,
İsviçreli pedagog’un metodu gerçekte sadece Eurhythmics’i değil, aynı zamanda Solfej-
Ritmik Solfej ve Doğaçlamayı da içeren üçlü bir takımdır. Bu üçlünün ilki olan
Eurhythmics üzerine yukarıda yapılan tanımlamalara göre kulaklar ve vücut, ritmik
devinim çalışması için doğal enstrümanlar olarak kullanılmaktadır.
Jaques-Dalcroze’un üçlü takımının ikincisi solfej-ritmik solfej’dir. Metodun bu
kısmı, ölçüler, modlar, aralıklar, melodi, armoni, modülasyon, kontrpuan, vokal
doğaçlama teorisi ve uygulaması üzerine çalışmak için binlerce dereceli bir şekilde
birbirini izleyen alıştırmayı içerir. Bu alıştırmalar yoluyla öğrenciye, cümleleme,
dinamikler, vurgular ve müziksel anlatımın diğer elemanları için kurallar ve yönergeler
sunulur.
Eurhythmic, ritm çalışması için kulağın ve vücudun ideal enstrümanlar olduğu
fikrini verirken, Solfej, müziksel ses, ses bileşimleri ve sesler arasındaki ilişkileri
çalışmak için ideal enstrümanlar olarak (şarkı söyleme ve konuşma ile birleştirilmiş)
kulağı ve vücudu önerir.
Solfej
Jaques-Dalcroze, Eurhythmics’de keşfettiği tüm pedagojik ilke ve tekniklere
kulak eğitimi ve solfej çalışması sırasında yeniden başvurmuştur. İyi şarkı söyleme için
gereken nefes alma becerisi, vücudun duruş dengesi, kasların rahatlaması gibi
becerilerin gelişimine yönelik alıştırmaların yanısıra hızlı müziksel okuma ve algılama
için gereken görsel becerilerin gelişimiyle ilgili pek çok alıştırma da verildi.
Dizek notasyonu ve okuma: Jaques-Dalcroze’un solfej başlangıcı, dizek
notasyonu çalışması ile köklenir. Örneğin şarkı söyleme ve konuşma ile isimlendirilen
notaları sunmak için tek çizgili dizek kullanılır. Örn:
37
11/10/2020
Öğrenci tizleşerek ve pesleşerek, isimlendirilen notaları ve çizgideki ya da

boşluktaki do’nun olanaklarını çalışır. Önce notalar eşit sürelerle okunur. Sonra
öğretmen, farklı hızlarda notaları işaret ederek ritmleri gösterir. Öğretmen görsel ve
zihinsel becerileri geliştirmek için bir tekrar işareti kullanabilir, atlama yapabilir, okuma
yönünü soldan sağa, sağdan sola değiştirerek çalıştırabilir.
Hareketli Anahtar Kavramları: Anahtar okuma ilkeleri, dizeğin üzerindeki
herhangi bir çizgiye ve boşluğa do, fa ya da sol ismini vererek oldukça erken gösterilir.
Örneğin aşağıdaki gibi bir çalışma okunur.
Çocuklar önce iki çizgili bir dizek üzerinde çizgileri ve boşlukları

isimlendirerek, sonra diğer iki çizgili bir dizek üzerinde de ritmleri ekleyerek çalışmalar
yaparlar. Örneğin aşağıdaki gibi bir çalışma, nota isimlerini gösteren hecelerle okunur.
Sonuç olarak do, fa ve sol’ü yerine yerleştirmek için sunulan üç anahtar ve üç,
dört, beş çizgili dizekler gösterilir.
Melodi Kaynağı Olarak Gamlar:

Dalcroze, solfej çalışmaları içindeki okuma ve dikte alıştırmalarında, diyatonik
ve kromatik solfa hecelerini, bir sıra halindeki ses perdelerinin fonksiyonunu ve
38
11/10/2020
pozisyonu saptamak için romen rakamlarını, bir dizi içindeki özel ses perdesini
göstermek için de arap rakamlarını kullanmıştır.
Do majör dizisi önce ideal bir melodi olarak sunulur. Dizi, heceler ve
numaralarla söylenir. Öğrenciye sonra tüm yarım ve tam perdelerin oluşturduğu düzen
düşündürülür. Daha sonra hızı giderek artan tempolarda hecelerin artikülâsyonunu
çalışmak için kullanan ritmler eklenir. İşitme ve kaslarla ilgili

duyguları koordine etmek için, fonomimi, vücut jestleri ve şefin kol vuruşları bu
alıştırmalarla birlikte kullanılır.
Müziksel Yorumlama
Cümleleme, Gürlük ve Anlatım
1. Gittikçe tizleşen melodiler (birkaç istisna hariç), bir crescendo ile
söylenmelidir.
2. Gittikçe pesleşen melodiler (birkaç istisna hariç), bir diminuendo ile
söylenmelidir.
Öğrenciler, doğru fiziksel ve müziksel anlatımdaki bir imajı aktarmak için
uygun yerlerde cresc. ve dim. sembolleriyle yazılan melodileri çalışır, yönetir ve
söylerler. Bu öğrencileri kendi doğrusu içinde bir dil olarak müziği anlamalarını
geliştirir ve ses ya da herhangi bir enstrümanla öğrenciler için uygulanabilir bir
müzisyenlik sağlar.
Bir değerlendirme çalışması olarak öğrencilerden, melodilerde bilerek atlanan
kısımlara uygun sembolleri yerleştirmeleri istenir, daha sonra öğrenciler tamamladıkları
versiyonları icra ederler.
Numaralanmış Melodiler
Dizi içindeki her sesin pozisyonunu, bunun yanında çeşitli sesler arasındaki
ilişkileri işitme ve hatırlamada öğrencilere yardım etmek için, dizi seslerini romen
rakamlarıyla sunan bir melodi verilebilir. Örneğin;
39
11/10/2020
Bu aynı alıştırma daha gelişmiş düzeyde, herhangi bir tonalitedeki melodinin

nota isimleri yine romen rakamlarına çevrilerek icra edilebilir.
Solfej, Tonalite, Cümleleme

Dizilerin Bölünmesi:
Melodik hücreler oluşturmak için birleştirilebilen basit dizi seslerinin yer aldığı
metodu öğrencilerin anlamasına yardım etmek için anlamlı bir şekilde gruplanmış
birkaç sese cevap vermeye zorlayacak bir teknik geliştirdi. Bu hücreler; iki, üç, dört ve
beş üyenin birleşimiyle oluşan ses grupları içindeki majör dizilerin bölünmesiyle
yaratılmaktadır.
İkililer: Do majör dizisiyle başlayan Dalcroze, yan yana iki notanın nasıl bir
melodinin temel hücreleri olabileceğini göstermiştir.
Do majör: do re re mi mi fa fa sol sol la la si si do
I II III IV V VI VII
Öğrenciler ikililerin büyüklüğünü (Majör ya da minör) ve onların hareketinin
karakteristiklerini çalıştıktan sonra melodileri okur, analiz eder ve şarkı söyler ve
yazarlar. Aynı zamanda ikililerle melodiler doğaçlarlar.
Örneğin; zincirleme ikililerle do re re mi çıkıcı olarak
40
11/10/2020
Mi re re do inici olarak
Devam eden ikililerle do re mi fa çıkıcı olarak,
Fa mi re do inici olarak ve son olarak inici ve çıkıcı hareketlerle yeni
melodik şekiller içinde kalıplar oluştururlar. Örn; do re re do fa mi re do gibi. Öğrenci
artık tüm bu kalıplarda melodiler üretmek için (bölünerek oluşturulmuş) parçalara
sahiptir.
Üçlüler: Bu melodi hücreleri, bir dizinin birleşmiş üç derecesinden oluşturulur.

Onlar, majör dizide iki farklı büyüklükte;
Do re mi = majör
Re mi fa = minör
Mi fa sol = minör biçimde bulunurlar.
Öğrenciler, birleşmiş, zincirleme, devam eden ve ayrılan hareketlerdeki ölçüler
üzerine dayalı melodileri söylerler, dizinin bütün derecelerinde ve tüm tonalitelerde
bunu uygularlar.
Beşliler ve Altılılar: Beş ve altı sesli hücrelerin uyumlu bir şekilde

gruplanmaları çeşitli armonileri üretir ve dizinin çeşitli dereceleri üzerinden başlayarak
farklı üç sesli akorları oluşturur.
Yedi sesli gruplar ve onların farklı çeşitteki üçlüler içinde bölünmeleri bitirildiği
zaman, armoni ve çeşitli minör dizilerin çalışılması için bir basamak kurulmuş olur.
Doğaçlama:
Doğaçlama, Dalcroze’un metodunu tamamlayan üçüncü ve son kısımdır. Bu
kısmın amacı; müzik yaratmak için hayal gücü ve kendiliğinden ortaya çıkan ya da özel
anlatım birleşimleri içindeki ses (ses perdesi, dizi, armoni) ve hareket materyallerini
(ritim) kullanma becerisini ortaya çıkarmaktır.
“Dalcroze yaklaşımı, doğaçlamada ortaya çıkan müziğin kalitesinin, insan
yaşamında güçlü etkileri olan hareket, dil ve duygu kadar müzikle sıkı bağlantısı
bulunan diğer sanatlara dans, drama ve özellikle şiire de bağlar”.
Araçlar: Doğaçlama araçları; hareket, konuşma, hikâye, şarkı, vurmalı, yaylı,

nefesli çalgılar, piyano ya da bunların hepsinin birleşimi olabilir.
41
11/10/2020
İnsanın Doğaçlamaya güdülenmesi: Doğaçlamanın başlangıcı, konuşulan bir

hikâyenin hareket ve ses içine aktarımı ya da tersi, şiir ve hikâye içine sesin ve
hareketin aktarımı ile olabilir.
Hareketten, hikâyelerden, şiirden, gürültülerden, müziksel seslerden, hatta görsel
hayallerden bir doğaçlama yapılabilir. Doğaçlamayı güdülemeye sevk eden güç, ancak
bir öğretmenin hayal gücü ve cesareti ile sınırlanır. İyi eğitilmiş bir öğretmenin elindeki
doğaçlamayla ilgili yaklaşım, bireysel dikkate ve öğrenciler tarafından keşifler
yapılmasına izin verir.
Doğaçlama ve Öğretmen Eğitimi: Dalcroze metodunu uygulayacak öğretmen,

materyallerin, tekniklerin, alıştırmaların ve oyunların doğaçlama yoluyla pek çok
varyasyonunu geliştirmek ve yaratmak için eğitilmelidir. Öğretmen öğrenciler için
yaratıcı bir sanatçı ve sanatçılık için bir model olmalıdır. Bu metotla öğretebilmek için
özel eğitim almak gerekir. Dalcroze eğitiminde geliştirilen en önemli yetenekler
şunlardır;
 Doğaçlanmış konuşma, şarkı, ses, vurma, flüt, piyano ve bunun gibi araçlarla
yapılan çalışmalar içine hareketleri tamamen yansıtmak,
 Aynı araçları kullanarak herhangi bir harekete eşlik etmek, verilen ritmik
hareketlerin vuruşunu, ölçüsünü analiz ve icra etmek,
 Bir hareket akışı içinde çeşitli dinamikleri ifade etmek,
 Herhangi bir hareketin artikülâsyonunu ve cümlelemesini ifade etmek (legato,
staccato, portamento)
En üst düzeyde Dalcroze öğretmenlerinin;
— Dilin, dinin, dansın ve sosyal organizasyonun ulusal özelliklerine
doğaçlayıcının duyarlığını yansıtan materyalleri, formları ve varyasyonla ilgili süreçleri
nasıl seçeceğini göstererek farklı bestecilerin stillerinde doğaçlama yapabilmeleri,
— Uzun ve tamamen geliştirilmiş bir sonat ya da fügle ilgili hareket içinde
küçük müziksel bir kalıbı geliştirebilmeleri,
— İlk performansından sonra bir doğaçlamayı hatırlamaları ve yeniden
oluşturabilmeleri umulur.
Sınıfta Doğaçlamanın Kullanımı: Yeni başlayan birinin doğaçlamasındaki ilk

adımlar genellikle basittir ve eğlendiricidir. Çocukların resimlerine benzeyen bu
42
11/10/2020
basitlik, acemice ama sevimli olabilir. Başlangıçtaki doğaçlamalarda vuruş ve tempo,

solo ya da grup çalışmalarını birlikte tutmaya yardım edebilir. Küçük çocuklarda özel
eğitim olmazsa ölçü duygusu yaygın bir şekilde değişebilir hatta hiç var olmayabilir.
Ancak ölçü içinde eşitlik ve düzenli oranlamalar gerekli olmadığı zaman öğretmenin
istediği şeyleri eşitlik konusuna uygun yapmalarında ısrar ederek öğrencileri zorlaması
çok yıkıcıdır. Diğer yandan ölçünün kesin doğru bir şekilde gösterimi gerekli olduğu
zaman onun üzerinde mükemmellik için çalışılmalıdır.
Sonuç:
Seksen yıldan fazla zaman önce başlayan, bugün de geçerli ve yaşamakta olan
Jaques- Dalcroze’un orijinal tahminleri, fikirleri ve deneye dayalı kanıtlarla ortaya
çıkarılan fikirleri arasında aşağıdakiler bulunmaktadır;
1. Eurhythmics’de önerilen ve uygulanan, hayal gücüne dayalı duyumsal
ritmik hareketin kullanımı. (Şimdi müzik dışında da pek çok alandaki becerileri
geliştirmede kullanılmaktadır.)
2. Bilgi, düzen ve sınıflandırma fikri; J. Dalcroze’un Solfej ve Ritmik
Solfej’inde önerilen ve uygulanan yararlı usulü çalışarak en iyi şekilde öğrenilir,
hafızaya alınır ve yeniden elde edilir.
3. Sezgili tüme varımsal ve hatta mantığa aykırı düşünce ile karakterize edilen
problem çözücü beceri teknikleri ve daha yüksek seviyede düşünme Bu çeşit hayali
düşünme J. Dalcroze’un Doğaçlama tekniklerinde önerildiği ve uygulandığı gibi
deneysel ve yaratıcı yaklaşımlarla geliştirilir.
Birçok bilimadamının keşfettiği gibi, Dalcroze yöntemi, müziği insan beyninin
bir temel dili olarak görür ve bu yüzden insanoğlu olarak kim olduğumuz sorusuyla
derinden sıkı bir bağlantı kurar.
Dalcroze yaklaşımı günümüzde genellikle en çok, erken çocukluk ve ilköğretim
okul müzik eğitiminde yaygın olarak görülmektedir.
43
11/10/2020
MÜZİKSEL TOPLU SÖYLEME YOLUYLA

KODALY MÜZİK ÖĞRETİM YÖNTEMİ:
Zoltan Kodaly’nin (1882 Macaristan Kecskemet- 1967) müzik eğitimi üzerine

görüşü genellikle Kodaly Metodu adı altında anılmaktadır. Kendisinin besteci olması
dolayısıyla, Kodaly kavramında müzik öğretiminin metodolojik yollarına ait
tamamlanmış detaylı bir çalışmanın olmadığını söylemek daha doğru olur. Kodaly,
öğretme teknikleri ya da adım adım yöntemlerden çok öğretmenlere tavsiye etmek üzere
ilkeler tanımlamıştır. Bu ilkeler, Onun asistanları ve takipçileri tarafından gerçeğe
uygun, ayrıntılı olarak geliştirilmiş ve adapte edilmiştir. Kodaly kavramının temel
ilkeleri, bestecinin dikkatinin müzik pedagojisi üzerine çevrilmesinden sonra
düzenlenerek, 1925 yıllarında özellikle genel okul eğitimi kapsamında adım adım
uygulamaya sokulmuştur.
“Kodaly Yöntemi" olarak bilinen metod Kodaly, arkadaşları ve öğrencileri

tarafından 1940 ve 1950 yılları arasında Macaristan'da geliştirildi. Metod Kodaly
tarafindan keşfedilmemiş fakat onun ilham ve rehberliği altında Macar okullarında
gelişmiştir. Amaçlar, felsefe ve prensipler Kodaly’ındı, fakat pedagojinin araçları onun
tarafindan oluşturulmadı. Kodaly ile ilişkilendirilmiş uygulamaların hiçbirisi, onunla
meydana gelmediler. Kodaly ile birleştirilen uygulamaların hiçbiri onunla ortaya
çıkmamıştır. Solfa İtalya’da keşfedilmişti, tonik – solfa İngiltere’de ortaya çıktı. Ritm
heceleri Fransa’da Cheve’in buluşuydu, kullanılan solfa tekniklerinin çoğu Jaques –
Dalcroze’un çalışmalarından alındı. Sesler için kullanılan el işaretleri İngiltere’deki
John Curwen’in yaklaşımından uyarlandı ve öğretim süreci temel olarak Pestalozzi’ye
aitti.
44
11/10/2020
Kodaly metodu’nun eşsizliği, geçerli bir müzik eğitimi felsefesinin desteklendiği

bu tekniklerin bir yaklaşım içinde bir araya getirilmesinden kaynaklanmaktadır.
1950 yılında Kesckemet’de, okul müdürü olan bir arkadaşının yönetimi altında,
şarkı söylemenin ağırlıkta olduğu bir ilkokul kuruldu. Çocukların haftanın her günü
müzik eğitimi aldığı bu okulda metod daha fazla geliştirildi. Bu okulda eğitim gören
çocukların hayret verici başarısının sonucu olarak, daha sonraki yıllarda anaokulu
seviyesinden konsarvatuvarlara kadar yayıldı. Yöntem bugün, bütün dünya üzerinde
yayıldı. Kodaly'ın prensipleriyle eğitilmiş sınıflar, her yerde vardır.
Reformda Kodaly düşüncesi, Macaristan’ın o zamanki dönemde içinde

bulunduğu tarihsel, sosyal, kültürel durumun olanakları ve problemlerine
dayanmaktadır. Kodaly’nin birçok düşüncesi, müzik eğitiminin diğer metot ve teorileri
ile ilişkilidir. Fakat Kodaly’nin müzik eğitimi felsefesi, Onun kendisinin olarak kabul
edilebilir. Kodaly felsefesinin kökleri her ne kadar diğer müzikal – kültürel durumlara
adapte edilebilir olsa da kökleri Macaristan kültürüne dayanmaktadır.
Kodaly’inin pedagojik görüşü, vokal ve çalgısal öğretim arasında bir bağ olarak
belirlenmiştir. O müziğin herhangi bir çeşidindeki melodiyi kavramada, vokal müziğin
çalgı çalmadan daha hazırlayıcı olduğunu düşünmüştü. Şarkı söyleme yoluyla öğrenci
nota okuma becerisi kazanır, bu Onun çalışmanın ruhuna yakınlaşmasını kolaylaştırır.i
Bugün Macaristan’da 150’den fazla “Şarkı söyleme İlkokulu” vardır ve onlar

içinde gelişen bu metot tüm dünyaya yayılmıştır. Japonya, Yeni Zelanda, Avustralya,
Afrika, Avrupa’nın birçok ülkesi, Kuzey ve Güney Amerika’da Kodaly ilkeleriyle
eğitilmiş sınıflar ortaya çıkmıştır. (Göğüş, Yirminci Yüzyılda Müzik Öğretimi; 76)
Kodaly yaklaşımının altında yatan felsefe şöyle açıklanabilir;

1- Dilde Okuma – Yazma Yeteneği Olan Herkes Müziksel Okuma – Yazma
Yeteneğine de Sahiptir: Müziksel okuma-yazma sadece seçilmiş birkaç kişinin
özelliği değil, herkesin genel bir bilgi edinmesi gereken konudur. İnsanoğlunun müzik
okumayı öğrenme konusunda kelimeleri okumaktan daha az yeteneği olduğuna inanmak
için herhangi bir sebep yoktur. Müzik okuma, kelime okuma gibi sadece sahip olunan
bir yetenek değil, aynı zamanda öğretilmesi gereken bir beceridir. Eğer müzik dili
bilinen bir dil haline gelirse, müzikten hoşlanma kuşkusuz artacak ve hayatın kalitesi
kendi kendine gelişecektir.
45
11/10/2020
Kodaly Okul programında müzik eğitiminin hakettiği yeri alması ve toplumda

sanat dalları arasında müziğin takdir edilmesi için de mücadele etmiştir. “Müzik
olmadan ruhsal yaşam sessizdir.” “Müzik evrensel insan biliminin ayrılmaz bir
parçasıdır.” Bu yüzden Kodaly bir slogan bulmuştur; Müziği herkeze ait edelim!” Sonra
“Müzik, okul programının doğal bir parçası yapılmalıdır.”
2- Şarkı Söyleme Müzisyenlik İçin En İyi Temeldir: Küçük bebekler
müziksel sesler çıkarır. Şarkı söyleme çocuklar için konuşma kadar doğal bir etkinliktir.
Bu doğal yeteneği kullanmak için, sesi beslemek ve işlemek –ki bu enstrümana herkes
sahiptir- hem kullanışlı, hem de etkilidir. Tarih boyunca büyük müzisyenler, müzik
eğitiminde şarkı söylemenin öneminin farkındaydılar. Şarkı söyleme yoluyla kazanılan
müziksel bilgi, bir enstrüman yoluyla kazanılan müziksel bilginin asla
gerçekleştiremediği kadar kalıcıdır.
Görsel - işitsel teknoloji çağında, Kodaly açıkça şunu vurgulamaktadır; “müziği
gerçek bir anlama ve değerlendirmede sadece çalışma liderlik yapabilir. Müziği basitçe
dinleme yeterli değildir.” Kodaly birçok kez vurgulamıştır; “Eğer bu eğitimin özü bir
kelime ile ifade edilmeye kalkışılsaydı; bu sadece şarkı söyleme olabilirdi.” O görüşünü
iki inandırıcı delil ile açıkladı. İlki; İnsan sesi herkezde bulunan sadece bir çalgıdır.
İkincisi; Mekanikleşme çağımız, insanın sonunda kendisini bir makine olarak hissettiren
bir yola doğru gitmektedir. Yalnızca şarkı söylemenin ruhu bizi bu kaçınılmaz sondan
koruyabilir.
3- Müzik Eğitimi En Üst Düzeyde Etkili Olmak İçin Küçük Çocuklukta
Başlamalıdır:
Müzik eğitimine başlamak için doğru zamanın ne zaman olduğu Kodaly’e
sorulduğunda O şöyle yanıtlamıştır; “Çocuğun doğumundan dokuz ay önce” ilaveten
“annenin doğumundan dokuz ay önce.” Okul sistemi içinde “çocuğun müziğin
temellerini kavrayabilmesi için müzik eğitimine anaokulunda başlanmalıdır.”Eğer altı
yaşından daha erken bir dönemde oyun yoluyla müzik eğitimine başlanırsa, müzikal
işitmenin gelişmesi ancak o zaman başarılı olabilir.
Macaristan’da iki yaşın altındaki çocuklar üzerinde yapılan çalışmalar, her gün
şarkı söylenen çocuklarla çevrelerinde müzik olmayan çocuklar arasında konuşma ve
müzik konusundaki kazanımlarla ilgili belirgin farklılıklar gözlenmiştir. Genel eğitimde
erken çocukluk yaşlarının önemi uzun zamandır bilinir, ancak bu önem müzikte diğer
alanlardakinden daha da büyüktür.
46
11/10/2020
4- Bir Çocuğun Kendi Dilinin Mirası Olan Folk Şarkıları Müziksel Bir
“Anadil” Oluşturur. Bu Yüzden Onlar Öğretimin Başında Araç Olarak
Kullanılmalıdır:
Kodaly’nin belirttiği gibi, “müzik başka bir şeyin yerini alamayacağı entelektüel
bir gıdadır,” bundan dolayıdır ki Onun esaslı kılan, çocuklar için uygun, yalnız sanatın
vazgeçilmez olmasıdır. Aynı zamanda şarkı söylemeye dayalı müzikal etkinlikler için
de uygun, iyi bir materyal olan sanatın eşsiz değerini nereden bulabiliriz?
Kodaly’nin bu soru için yanıtı; “Her ülke özellikle eğitimde kullanmaya uygun
birçok şarkıya sahiptir. Eğer onları iyi seçersek, yeni müzikal elementlerin farkına varır
ve bu yolla halk şarkılarını en takdire değer materyal olarak sunabiliriz.”
Yukarıdaki bu düşünceler Kodaly’nin düşüncesini daha ileri noktalara götürür:
“Eğer biz diğer ulusları anlamak istiyorsak, öncelikle kendimizi anlamalıyız. Bunu
anlamanın folk müzikten daha iyi bir yolu yoktur. Giderek diğer ülkelerin halk
şarkılarını tanımak, diğer insanları tanımanın en iyi yoludur. Bu kuruluş, ulusal bir
müzikal kültürü inşa edebilir ve aynı zamanda bütün insanlar için büyük çalışmalara da
yol açar.”
Dil ve müzik, halk şarkıları içinde kendilerine has bir yolla birbirlerine
geçerler. Dilin doğal vurgu kalıpları melodide ve ritimde yansıtılır, bu yüzden küçük
çocuklar sadece sesleri ve kelimeleri öğrenmekle kalmaz, aynı zamanda kendi dilinde
de daha fazla akıcılık ve anlayış kazanırlar. Ayrıca bir sanat formu olarak değerli olan
folk şarkıları, çocuklara kültürel bir kimlik duygusu verebilir ve geçmişin sürekliliğini
sağlayabilir.
5- Hem Folk Hem de Bestelenmiş Şarkı İçinden Sadece Yüksek Sanat
Değeri Olan Müzik, Öğretimde Kullanılmalıdır: Öğretmen herhangi bir müziği
sınıfa sunarken, bu müziğin değerini de ima eder. Açık zihinli ve kolay etkilenebilen
çocuklar, önce taklit ve örneklerle öğrenirler. Çocukların iyi ve değerli müziği
öğrenmelerini sağlamak için sınıfta teması sunulan müziğin sanat değeri taşıyan ya da
iyi müzik mirasından bir örnek olması gerekir.
6- Eğitim İçin Bir Temel Olarak Kullanılan Esas Konu Müzik, Programın
Kalbinde Olmalıdır: Müzik, çocuğun gelişimine herhangi bir konudan çok daha fazla
ve her yönden – duygusal, entelektüel, estetik ve fiziksel- katkı sağlayabilir. Genellikle
ilkokulda müziğe, okuma ve matematikle eşit önem vermeye karşı olarak “okulun
günlük programı içinde yeterli zaman yoktur” fikri ileri sürülmektedir ve onlara göre bu
47
11/10/2020
durumda daha önemli” konulardan “çalınmış” olacaktır. Kodaly’nin ilkelerini izleyerek

müziğin her gün öğretildiği okullarda çocuklar diğer akademik alanlarda geride kalmak
yerine en az müzik öğretimini daha az sıklıkta alan diğer öğrenciler kadar iyi olmaya
eğilimlidirler.
Bazı araştırmalar, programda müziğin bir esas konu olarak her gün öğretildiği
sınıfların, genellikle müzik- matematik ve okuma- için zamana sahip olunmadığı
gerekçesiyle daha az sıklıkta müzik öğretimi yapılan benzer sınıfları, pek çok akademik
alanda geçerek üstün geldiğini gösterir. Bununla birlikte programın çekirdeğinde
müziğin bulunmasının nedeni, çocukların matematik testlerinde daha yüksek puanları
elde etmelerine yardım etmek değildir. Onun amacı; bugün yetişkinlerin
kullanabildikleri, bir haftada ortalama elli saati bulan çalışmadıkları zamanın bir kısmını
doldurmak için müzikteki sonsuz olanakları onlara açarak gelecek kuşaklara daha dolu
yaşamlar sağlamaktır. Günümüzde giderek makineleşen çalışma koşulları ile boş zaman
artmaktadır. Eğitim insanları, kazandıkları bu zamanın 40 saatini harcamak için de
hazırlamalıdır.
Kodaly’nin müzik eğitimi kavramı, genel okul programı için bir sistem olarak
bilinmektedir. Bu doğrudur, çünkü O herkese gerçek müzik kültürünü vermek ve
mümkün olduğunca geniş istekli bir dinleyici topluluğunu eğitmek istemiştir. Fakat
unutmamalıyız ki Müzik Akademisinin bir profesörü olarak birçok profesyonel
müzisyen ve çok üstün yetenekli müzik öğrencileri de yetiştirmiştir. 1953 yılında
Budapeşte’deki Müzik Akademisinde yaptığı söylevlerinin birinde, profesyonelliği
birçok açıdan tanımlamıştır.
“İyi bir müzisyenin özelliklerini Kendisi şöyle tanımlamıştır;”
 Gelişmiş içsel işitme

 Gelişmiş zekâ
 Gelişmiş duygusal duyarlılık
 Gelişmiş teknik
Bu dört özellik sürekli iyi bir denge içinde birlikte geliştirilmelidir.
Biri geride kalır ya da önde giderse bir yanlışlık var demektir. Sol – fa ve form
ve armoni, ilk iki noktada birlikte öğretilir. Bu eğitimi tamamlamak için mümkün
olduğunca çeşitli müzikal deneyimler yaşamaz vazgeçilmezdir. Bir oda müziği
48
11/10/2020
grubunda çalmadan ya da bir koroda şarkı söylemeden hiç kimse iyi bir müzisyen
olamaz.”
Kodaly Müziksel Öğretiminin Amaçları:
Kodály müzik eğitiminin müzikal amaçları, bütün çocukları eğitmektir:
Kodaly müziksel öğretiminin temel amaçları aşağıdaki gibi ifade edilebilir;
1. Tüm çocuklara doğuştan sunulan müzikaliteyi mümkün olan en iyi
dereceye kadar geliştirmek,
2. Çocuklara bilinen müzik dilini öğretmek, onlara kelimenin tam anlamıyla
müziksel okuma yazmayı öğrenmeleri için – okuyabilme, yazabilme ve müziğin diliyle
yaratabilme- yardım etmek,
3. Çocukların müziksel miraslarını – onların dilinin ve kültürünün halk
şarkılarını bilmelerini sağlamak,
4. Müzik bilgisi – bilimi – üzerine dayalı müziğin değerini anlatabilen, bir
sevgi uyandırabilen usta eserleri icra ederek, dinleyerek, çalışarak ve analiz ederek,
büyük dünya sanat müziğini çocuklar için kullanılabilir hale getirmek.
Çocuk Gelişimsel Bir Yaklaşım

Çocuk gelişimiyle ilgili yaklaşım, Kodaly uygulamasında başvurulduğu gibi
öğretme materyalinin ana gövdesinin çocukların yetenekleri içinde yatması gerektiği
anlamına gelir. Bununla birlikte bütün öğretim süreci içinde bazı müziksel materyaller,
bu yetenekleri genişletmek için düzenlenmelidir.
Üç sesli şarkılar (la-sol-mi), tetratonik (sol-mi-re-do) ve pentatonik (la-sol-mi-

re-do) şarkılar, başlangıçtaki melodik öğretim materyalinin hepsini olmasa da
çoğunluğunu kapsar. Esas olarak büyük ikili, küçük üçlü ve tam dörtlüden oluşan ilk
çocukluk şarkılarının ideal olduğu düşünülür. Bunlar, yetişkinler için bile ezgi içinde
seslendirilmesi zor bir aralık olan küçük ikiliyi içinde bulundurmayan ezgilerdir.
Daha sonra sesler olgunlaşırken müziksel yetenekler artar, müziksel materyaller
daha çok majör ve minör tonaliteler, modlar ve altere edilmiş ses dizileri içindeki
şarkıları içerecek şekilde genişletilir.
Bununla birlikte çocuğun müziksel öğretimindeki her aşamada bir kısım
diyatonik müzik dâhil edilir. İlk sınıftan küçük ikililerle (fa-mi, si-do) bazı şarkıların
çalışılmasına başlanır. Eğer böyle şarkılar olmazsa, bu sesler daima çocukların uzağında
kalacaktır. Ritmik olarak küçük çocuk hareketlerinin (yürüme, koşma, ip
49
11/10/2020
atlama,sallanma, zıplama gibi) ölçüsü ikilidir. O basit ikili , dörtlü veya bileşik
ikili olabilir, ama sonuçta ikilidir.
Form, armoni, tempo ve dinamikler benzer bir şekilde incelenir ve belli bir
hiyerarşi içinde düzenlenir. Bu yüzden 5 yaşında biri müziğin tüm yönlerini kendi
düzeyinde tecrübe edebilir, 8 yaşında biri aynı elemanları daha gelişmiş bir düzeyde
tecrübe eder ve 12 yaşında, lisede ya da yetişkin biri hala aynı elemanlarla ama daha
karmaşık olarak çalışır. Çocuk, fiziksel, sosyal, duygusal, estetiksel ve entelektüel
olarak gelişirken, aynı zamanda onun gittikçe artan karmaşık becerileri ve daha karışık
kavramları kazanarak müziksel yönden gelişimi sağlanır.
Kodaly felsefesi nasıl öğretilir?

Üzerinde durulması gereken müzikal malzeme, anadil ve halk şarkılarıdır.
Çocuğun öğrenme gelişimine göre kavramlar öğretilir.
Şarkı söyleme esas enstrümandır. Bütün çocuklar şarkı söylemede başarılıdırlar.
Bunlardan başka Kodaly felsefesinin öğretilmesinde kullanılan araçlar aşağıda
sıralanmıştır.
Kodaly Metodun Araçları:

Kodaly uygulamasında kullanılan araçlar;
1- Tonik solfa,
2- El işaretleri ve
3- Ritim (süre) heceleridir.
Daha sonra bahsedilecek diğer araçlar da kullanılmakla birlikte, bu üçü Kodaly
öğretmenlerinin çocuklara müziksel okuma yazmayı vermede temel araçlardır.
1- Tonik Solfa: Tonik solfa, do’nun tüm majör tonalitelerde temel ses ya da ses
merkezi ve la’nın tüm minör tonalitelerde temel ses ya da ses merkezi olarak
düşünüldüğü bir heceler sistemidir.
Tonik solfa, başlangıçta dikkati özel bir ses perdesine değil, fakat bir ses sistemi
içinde ses perdesinin fonksiyonları ve bağıntıları üzerine de odakladığı için, müziksel
kulağı eğitme ile aynı anlama gelmez. Öğrenen kişinin, herhangi bir tonalitede hemen
do’dan sol’e tam beşli, sol’den mi’ye küçük üçlü sesine dikkati çekilir.
50
11/10/2020
Şarkılar ve ilk çocukluğun şarkılı oyunları, folk müzik ve Batı dünyası sanat
müziğinin çoğu tonal karakterlidir. Bu yüzden tonik solfa yoluyla çalışmaya olağanüstü
uygundur.
2- El İşaretleri (Fonomimi): Orijinal olarak 1870’de İngiltere’de John Curwen
tarafından geliştirilen ve Macaristan okullarında kullanılmak üzere bir dereceye kadar
değiştirilen ve uyarlanan el işaretleri, bugün Kodaly uygulamasında kullanılmaktadır.
Ses perdelerine göre, başın üstü ve bel arasındaki belli alanlarda uygulanmaktadır.
Sol anahtarında ilave çizgisi üzerine yazılan do sesi ile 3. aralıktaki do sesi
arasındaki ses perdelerini temsil etmektedir.
Çocuk tarafından sadece bir el (Çocuğun egemen eli olan yazma eli)
kullanılmalıdır. Bununla birlikte öğretmen, iki farklı ses perdesini göstermek için iki
elini kullanabilir ve kullanmalıdır. Örn; öğretmen, sürekli olarak do’yu sol elle
gösterirken, sağ el ile de do-sol-do göstererek, aralık ve entonasyon çalışmaları yoluyla
sınıfın iki yarısını yönetebilir.
3- Ritm, süre Heceleri: Kodaly yaklaşımı içinde ritim; 1800’lerde Jaques Cheve
tarafından keşfedilen ve hala Fransız konservatuarlarında kullanılanlardan uyarlanarak,
vuruş üzerinde hecelerle ifade edilen bağlantılı süreler ve kalıplarla düşünülür. Bu
heceler ses sürelerini gösteren isimler değildir, sadece bir ritim seslendirme yoludur.
Beden diliyle tartım öğretimi de Kodaly yaklaşımı içinde yer almaktadır. Bu
yöntemin ilk uygulayıcısı Fransız Eğitimci Maurice Chevais’dir. Chevais, tartım eğitimi
51
11/10/2020
için el ve parmak göstergelerinden yararlanmıştır. Ona göre parmaklarla değişik

kümeler oluşturulması, değişik tartım kalıplarının göstergesidir. Tartım düşüncesinin
kavratılması amacıyla yapılan bu gösterim tartım mimi olarak da bilinir. Bu işaretler
kullanılırken önemli olan müzikteki seslerin adlarını öğretmek değil, sesler arasındaki
ayrımı, şekillerdeki ayrılıklarla anlatmaktır.
Bu yöntem uygulanırken parmak işaretleri, nota değerlerini gösterirken iki işlev
üstlenebilir. Birincisi her parmağın onaltılık (çeyrek) nota değerinde düşünülmesi,
ikincisi ise, her parmağın dörtlük nota değerinde düşünülmesi.
Beden diliyle müzik öğretimi, müzik öğretim yöntemleri arasında en etkili

olanlarındandır. Yapılanların aynı zamanda bir oyun görünümü de oluşturması,
öğrenmeyi eğlenceli ve kalıcı duruma getirmektedir.
Öğrenme Basamakları:
Öğrenme basamaklarında sıralamadaki ilk ölçüt, çocuk gelişimi evrenseldir.
Çocuklar İsviçre’de, Avustralya’da, Japonya’da ve Kuzey Amerika’da aynı yaşlarda
ortalama olarak aynı yeteneği gösterirler. Sıralamanın bu ölçüt üzerine dayandırılan
yönleri, tüm bu yerlerde benzer olacaktır.
52
11/10/2020
İkinci ölçüt, müziksel materyal içinde oluş sıklığı, sözü edilen aynı ülkeler
arasında ya da gerçekte tek bir ülke içinde bile bir yerden diğerine sıralamada büyük
farklılıklara neden olabilir. Örn; İzlanda’nın folk müziği, Birleşik Devletlerin folk
müziğindeki aynı ritmik figürleri ve melodik yönelimleri içermez.
Sıralamanın geniş çizgileri değişmez, çünkü onlar değişmeyen ilkeler üzerine
kurulmuştur. Bununla birlikte bu anahtarlar içinde öğretmenlerin sıralamayı, özel bir
bölgeye, kültüre, bir sınıfa uyarlayabilmesi için esnek bir faktör olarak görmesi büyük
önem taşır.
Çocuklar müziği;
 Önce işitin,
 Sonra şarkı söyleyin,
 Sonra anlayın,
 Sonra okuyun ve yazın,
 Ve daha sonra yaratın.
Ritim, Melodi, Form ve Armoni İçinde Bazı Olası Kodaly Basamakları
Vuruş ve Ritim:
1- Müzik, düzenli bir vuruş içinde hareket eder.
2- Bazı vuruşlar, baskın ya da vurgulu bir duyguya yol açarlar. eder. Bu ölçü
olarak bilinir.
3- Tüm müzik ikiler, üçler ya da ikilerin, üçlerin birleşimleri için
4- Müzik, vurgulu vuruşlarla tanımlanan vuruş gurupları içinde hareket de
hareket eder.
2/4, 3/4 ,6/8, 5/4 gibi.
5- Müzik, vuruş üzerindeki daha uzun ve daha kısa seslerle susmalar içinde
hareket eder. Bu, ritm olarak bilinir.
4/4
6- Bir vuruş içinde bir ses olabilir, bir vuruş içinde iki ses olabilir,
, birvuruş içinde daha fazla ses olabilir.
7- Bazı sesler bir vuruştan daha uzun sürer.
53
11/10/2020
8- Sesler vuruş içinde eşit ( ) ya da eşit olmayan bir şekilde ( )

düzenlenebilirler.
9- Daha uzun ve daha kısa seslerle susmalar kalıplar içinde gruplanabilir.
Bu kavramlar süre içinde kalıpları anlamak için temeldir. Vuruş, ölçü ve ritimle
ilgili bütün öğretim, çocukların doğru bir şekilde icra ve müzik içindeki vuruş, vurgu ve
ritmi tanımlama yetenekleri üzerine kurulur. Bunları hissetmesi için çocuklar adım
atma, el çırpma, v.b. hareket etme konusunda teşvik edilebilirler. Vuruş, vurgulu vuruş
ve ritim terimleri öğretilmelidir. Tüm ritmik düzenlemenin bu üç köşe taşını, doğru bir
şekilde tanımlayabilen ve icra edebilen çocuklar, fiziksel olarak da gösterebildikleri
zaman, öğretmen özel ritmik kalıpları tanıtmaya başlayabilir. Bu kalıplar, küçük
çocukların şarkılarındaki cümlecik uzunluklarına uygun olarak ilköğretim basamağında
daima dört vuruş uzunluğundadır.
Her yeni ritmik figürle öğrencilerin, önce çeşitli kalıplar içindeki figürü içeren
pek çok şarkıyı söylemesine, sonra figürü çıkarması ya da keşfetmesi için bir şarkı
üzerinde odaklanmasına, sonra çeşitli kalıplardaki figür için semboller koymasına, daha
sonra kitaplardan okumasına ve nihayet doğaçlama ya da kompozisyon içinde
kullanmasına rehberlik edilir.
Yeni bir nota değeri, gerçekte beş, altı ya da on yeni kalıbı ortaya çıkarabilir.
Çocuklar sekizlik nota çiftleriyle bir şarkı içinde belli bir yerde karşılaştıklarından
onları tam olarak bilmezler. Bu ritim ile müzik içinde yaygın olan her yerde uygulama
yapmalıdırlar. Örneğin; öğretmen sunarken, gerçekte bir ritmik figürü değil fakat
altı ya da daha fazla ritm kalıbını tanıtır.
54
11/10/2020
Bunların her biri şarkı materyali yoluyla dikkatli bir şekilde hazırlanır ve her
birinde pozisyonu, nota ile gösterilmeden önce çocuklara buldurulur. Bu süreç,
öğretilen her ritmik figürle çoğaltılır.
Melodi:
Ses perdelerinin hareketi –melodi- içinde doğal olarak bulunan kavramların
sayısı birkaç tanedir. Ses perdeleri;
 Tizden pese hareket edebilirler,
 Pesten tize hareket edebilirler,
 Tekrarlanabilirler,
 Adım ya da atlayarak hareket edebilirler,
Aralıkla ilgili hafızaya, ritmik öğrenmede olduğu gibi kalıplar yoluyla günlük
yaşamdan, çocuk şarkıları ve eski şarkılardan, folk şarkılarından yaklaşılır. Gelişimsel
olarak çocuklara inici küçük üçlünün yakın olması, çoğu küçük çocuk tarafından
söylenen en eski aralık olmasından kaynaklanmaktadır.
Melodik sıralama, küçük üçlüden aşamalı olarak pentatonik şarkıların kalıpları
yoluyla diyatoniğe, modale ve kromatik olarak değiştirilen materyale doğru gider.
Ortaya çıkan sıra ve onun bazı varyasyonları şöyledir.
1. sol - mi
2. la – sol - mi
3. mi – re – do
4. sol – mi – re – do
5. la – sol – mi – re – do
6. la – sol – mi – re – do – la .......
Yukarıdaki gruplamaların her biri pek çok melodik kalıp oluşturabilir. Sadece
dört notanın (sol, mi, re, do) bilinmesiyle bile, en azından beş ortak kalıp ortaya çıkar.
1. sol – mi – re – do
2. do – re – mi – sol
3. mi – re – do – sol
4. sol – re – mi – do
5. re – sol – mi – do
Burada bir önemli nokta tekrarlanmalıdır. Yukarıdaki sıralama yeni notaları
tanıtmada bir yönerge verir, bu çocukların ezbere söyledikleri materyal üzerinde bir
55
11/10/2020
sınırlama değildir. Örneğin sadece üç notayı içeren (la, sol, mi) şarkılarla yeni nota la’yı
tanıtma konusunda çalışan sınıf, aynı zamanda ezbere söyledikleri deneyimleri içinde
yer alan, hem pentatonik hem de diyatonik dizilerle oluşturulmuş şarkıları
seslendirmelidir. Bu yolla öğrenciler daha fazla melodi öğrenme için hazırlanabilir.
Form:
Çocuklara okul öncesi yaşlardan itibaren şarkılarının küçük formlarını analiz
etmeleri için rehberlik edilirse, onlar daha sonra daha büyük formları analiz etmede
zorluk çekmeyeceklerdir. İlkelerin bazıları şunlardır;
1. Müzik kalıplara (motiflere) sahiptir,
2. Kalıplar (motifler) cümleler içinde düzenlenir,
3. Bazen iki cümle aynıdır,
4. Bazen iki cümle farklıdır,
5. Bazen cümleler aynı değildir fakat benzerdir,
6. Benzer cümleler bir soru(tamamlanmamış) ve cevap (tamamlanmış) duygusu
verebilirler,
7. Aynı, farklı ve benzer cümleler, çeşitli formlar içinde düzenlenebilir,
8. Bazı yaygın şarkı formları; AABA, AABB, ABAC biçimindedir
Bu sekiz ilke, küçük çocuklara sunma sırasına göre düzenlenir. Hem ritmik hem
de melodik beceri çalışması içinde öğretmen tarafından en küçük birim olan kalıp
(motif) üzerine yoğunlaşılmalıdır.
Öğretmen şarkının tamamını doğru bir şekilde cümleleyerek, cümle sonlarında
nefes alarak söyler ve sonra cümle cümle öğretir. Çocuklar da öğretmeni taklit ederek
cümlenin anlamını öğrenirler. Cümle çocuklar için özel bir anlama sahip olduğu zaman,
iki cümleyi dinlemek ve onların aynı mı, farklı mı olduğunu saptamak mümkündür. Bu
aşamada form şemasına cümleler için semboller eklenebilir.
Daha sonra benzeyen ve benzemeyen cümleleri tanımlamak için harflerle
isimlendirme yapılır ve öğrenilen şarkının formu bulunur.
Bazen cümleler tamamen aynı değildir, fakat benzerdir. Bir cümle ilk
durumunda tamamlanmamış bir duygu verebilir, fakat ses onun ikinci durumunda
tamamlanır.
56
11/10/2020
Bunların ikisi de B cümlesidir, fakat ilki tonal merkezden başka bir notada biter
ve bitmemiş duygusu verir. Bu cümle soru cümlesidir. İkinci cümle benzerdir farklı
nota ile biter ve tamamlanmış bir hisse sahiptir. O da cevap cümlesidir.
Burada verilen sekiz ilke, öğrenciler daha büyük formları analiz etmeye
başladığı zaman basit bir şekilde onların üzerine genişletilir.
Armoni ve Teori:
Armoninin ve teorinin öğretimi, çocukların ezber deneyimi ve basit ritimlerle
melodileri şarkılar içinde söyleme, okuma, yazma konusunda belli bir yeterliliğe sahip
olduktan sonra başlar. Çocuklar do ve la pentatonik dizileri öğrenir öğrenmez, ilk
adımlar atılabilir. Bütün başlangıç armonisi ve teorisi şarkı söyleme ve bilinenden
türetme yoluyla düşünülür.
Kodaly’nin armoni ve teori öğretimi için ilkokul ve çok az ya da hiç teori
geçmişi olmayan ortaokul ve lise öğrencileriyle çalışılmasını önerdiği sıralamada ilk iki
madde;
 Majör karakterli bazı şarkılar içinde tonal merkez olarak do’yu tanımak ve
Onu eşlik için mırıldanarak kullanmak,
 Minör karakterli bazı şarkılar içinde tonal merkez olarak la’yı tanımak ve Onu
eşlik için mırıldanarak kullanmak’tır.
Daha sonra sırasıyla, Pentatonik dizi kalıplarını tanıyarak pentatonik dizileri
oluşturmak, büyük ikililer ve küçük üçlüler arasındaki farkı işitsel olarak ayırt etme
çalışmalarından sonra ise bazı şarkılar içinde, başka bir eşlik sesine (V. Derece) ihtiyaç
olduğunu keşfetmek (majörde sol, minörde mi) önerilmektedir.
Temel müzisyenliğin önemli ve çok sık ihmal edilen bir yönü olan müzik teorisi
konusunda çalışma Kodaly Metodu’nun çok büyük bir kısmını kapsar.
Anlatım Elemanları:
Tempo, dinamikler ve tınının kullanımı içindeki müziksel ayırım, bir Kodaly
sınıfında ilk derslerden itibaren teşvik edilir. “Bu şarkının sesi en iyi nasıl olabilir, daha
hafif mi, daha kuvvetli mi?, Niçin?, Tempo daha hızlı mı, daha ağır mı olmalı?, Niçin?”
gibi sorularla çocukların karar vermeleri ve bu kararları kanıtlamaları istenir. Çocuklar
tempo, dinamikler ve tınıyla ilgili uygun müziksel kararları vermeyi sadece
uygulamayla öğreneceklerdir.
57
11/10/2020
İçten İşitme ve Müziksel Hafıza:

Müziğin elemanlarına (melodi, ritim, form, armoni, tempo, dinamikler, tını) ek
olarak belli bir zamanda bu elemanların birkaçını gerektiren bazı beceri alanları da
Kodaly eğitiminin bir bölümünü oluşturur. Bunların en önemlilerinden biri (müziksel
sesleri dışarıdan seslendirme olmaksızın düşünme yeteneği) içten işitmedir. Çocuklara
“birinci, ikinci, dördüncü cümleleri sesli söyleyin, üçüncü cümleyi kafanızın içinden
söyleyin”denebilir. Eğer onlar birlikte ve doğru söylerlerse, üçüncü cümlenin müziğini
düşündükleri anlaşılır. Daha sonra öğrenciler, bir şarkı içindeki tüm re notalarını sessiz
bir şekilde söyleyebilirler. Bunları doğru bir şekilde yapabilen çocukların müziksel sesi
düşünme yeteneği gelişir. Bu yetenek birisinin bir eserin notalarına baktığı zaman
sesleri içinden düşünebilmesini sağlar. Bu müzisyenin okur-yazarlığına işarettir ve
sistematik olarak öğretilebilen bir beceridir.
Müziksel Hafıza: Müziksel hafıza aynı yollarla eğitilir. Okul öncesinde ve 1.
sınıf çocuklarıyla başlarken öğretmen, her sınıf döneminin bir parçası olarak, bir şarkıyı
ya da şarkının bir bölümünü herhangi bir hece üzerinde söyler ve çocukların şarkıyı
tanımalarını ister. Başlangıç aşamasında çocukların cevapları tahmin edilenden çok
daha azdır, fakat tekrarlanan kontrollerle ve dereceli olarak onları düşünme ve hatırlama
konusunda eğitir.
Daha sonraki basamaklarda öğretmen bir şarkının ismini vermeden ilk cümlesini
sessiz bir şekilde el işaretleriyle gösterebilir ve çocukların melodiyi içten işitip doğru bir
şekilde tanıyarak sözleriyle şarkıyı söylemelerini bekleyebilir. Hem içten işitme, hem de
müziksel hafıza aşağıdaki gibi bir ses merdiveni kullanarak yapılan bazı alıştırmalar
içinde önemli bir rol oynar;
La
Sol
Mi
Re
Do
Öğretmen, ses merdiveni üzerinde tanıdık bir melodiyi işaret eder ve sınıf
işaretleri izler, melodiyi “içten” söyler, sonunda onun hangi şarkı olduğunu hatırlar.
Başka bir hafıza eğitimi oyununda, tahta üzerinde yer alan dört cümlelik bir
ritm, sınıf tarafından sesli olarak okunur. Bir cümle silinir ve alıştırma silinen cümleyi
de içererek tekrar sesli bir şekilde okunur. Başka bir cümle silinir ve tahtada hiçbir şey
58
11/10/2020
kalmayıncaya, dolayısıyla dört ölçü ritmin tümü ezberleninceye kadar bu böyle devam
eder. Sonra ezberlenen alıştırmanın tümü tahtaya ya da defterlere yeniden yazılabilir.
Elemanların Birleşimi
Yukarıda sözü edilen özel öğretme-öğrenme basamakları; ritim, melodi, form ve
armoni için önerilmiştir. Buna ek olarak, tempo, dinamikler, içten işitmenin ve
hafızanın gelişimi için öğretme teknikleri hakkında fikirler verilmiştir.
Bu öğretme teknikleri çocuklara bu şekilde ayrı ayrı öğretilmezler. Herhangi bir
derste müziğin tüm elemanları birbirine örülüdür. Örneğin, 1. sınıfta sekizlik ve dörtlük
nota kalıplarını tanıtmaya yönelik çalışmalar yapılırken, öğrenciler aynı zamanda kısa
bir zaman içinde öğrenilecek olan, yeni nota la’nın bulunduğu şarkıları ezbere söylerler.
Dördüncü sınıflar söyledikleri şarkıların formunu harfler kullanarak, şema haline
getirirler ve tempo, dinamikler ya da tını ilkeleriyle birleştirerek do pentatonik dizi ile
doğaçlama ve beste yapabilirler.
Müziksel elemanlar tek başına var olmazlar ve onlar bu şekilde
öğretilmemelidirler.
Özet ve Sonuçlar:
Kodaly Metodu;
Müzik öğretimi için temel olan şarkı söylemeyi,
Hem folk, hem de sanat müziğini kullanmayı,
Tonik solfa, el işaretleri( Fonomimi) ve ritim süre hecelerini (tartım mimi) içerir.
Kodaly Metodu;
Çocuk gelişimseldir,
Son derece düzenli bir seri içinde sıralanmıştır.
Kodaly Metodun temel amacı;
Evrensel bir müziksel okuma – yazma yeteneğini ortaya çıkarmaktır.
Kodaly Metot ile müzik eğitimi daima aktif müzik yapmayı içerir. Müziksel
öğrenme müziksel deneyimden gelişir. Şarkılı oyunlar ve danslar, folk şarkıları, sanat
şarkıları, ünison olarak söylenen şarkılar, büyük enstrümantal müziklerden temalar, bu
zengin hazinenin hepsi, müziksel kavramlara ilgi çekilerek tasvir edilmesi ve müziksel
becerilerin uygulanması yoluyla kullanılır. Bu müziksel kavramlar ve beceriler sonra
daha karmaşık müziğe uygulanır ve böylece daha karmaşık kavramlar, daha ileri
müziksel beceriler geliştirilir. Bu süreç, en doğru söylenişle tüm insanların kendilerinde
var olan müzisyenliğin en bütünsel gelişiminin amaçlandığı spiral bir program sürecidir.
59
11/10/2020
Kodaly kendisi, bu süreç için şöyle söylemektedir;

“ O, hem müziksel deneyimlerin kendileri, hem de onları iyi bir müzisyen yapan
hafızanın zenginliğidir. Bireysel şarkı söyleme, müzik dinlemeyle birlikte kulağı
geliştirir. Bu gelişim sonucunda birisi, işittiği müziği bir notaya bakıyormuş gibi açık
bir şekilde anlayabilir, hatta gerekirse bir nota yazısı gibi yeniden üretebilir.
Bu, bir dil öğrencisinden beklenen şeydir ve müzik insan ruhunu dile benzer bir
şekilde ortaya koyar. Bu alanın büyük adamları, herhangi başka bir dille
tanımlanamayan şeyleri insanoğluna taşır. Eğer biz ölü hazineler kalmasını
istemiyorsak, onların sırlarını anlayan insanların sayısını en yükseğe ulaştırmak için
elimizden geleni yapmalıyız.”
MÜZİKSEL DEVİNME / RİTİMLEME / SÖYLEME-ÇALMA/

DOĞAÇLAMA YOLUYLA MÜZİK ÖĞRETİM YÖNTEMİ
ORFF MÜZİK ÖĞRETİM YÖNTEMİ
Almanya doğumlu bir besteci olan Carl Orff (1895 – 1982), çocukları müziğin
dünyasına davet ederek onların hayalleri ve fantezileri içindeki kıvılcımı tutuşturabilen
dinamik bir yöntemi dünyaya tanıtmıştır. Orff’un Schulwerk olarak bilinen, okullar için
yaptığı çalışmaların kökleri, onun dans sevgisine ve tiyatro için dansı müziğin ayrılmaz
bir parçası olarak görme düşüncesine kadar uzanır.
ORFF-SCHULWERK'in Türkçe Karşılığı Nedir?

Katja Ojala Koçak, Orff- Schulwerk’in Terminoloji’de Türkçe karşılığının ne
olması gerektiği ile ilgili yaptığı çalışmasında, uzmanlık dilinde bir birlik sağlanması
için şöyle bir öneri sunmuştur;
Uzmanlık dilinde birlik sağlanması için öneri;
"Orff-Schulwerk" kavramının yalnızca Türkçeye değil birçok başka dile de

çevrilemediği görülmüştür. Bu nedenle Orff ve Keetmann'ın tüm pedagojik çalışması ve
literatür (örn. beş ciltlik Orff-Schulwerk: Musik für Kinder") söz konusu olduğunda,
tanım, Türkçeye çevrilmeden orijinal halinde kullanılmalıdır.
“Anlayış” sözü öğretmenin Schulwerk’le olan ilişkisini nitelendirebilir, “yaklaşım”

ise dersin düzenlenmesi ve ders içeriği ile ilişkili olarak kullanılabilir. Öbür çeviriler,
özellikle “okul öğretisi” ve “metot” gibi içerik olarak yanlış ifadeler kullanılmamalıdır.
60
11/10/2020
"Schulwerk” sözcüğü belli tarihsel koşullardan gelir. Bu sözcüğün Carl Orff

tarafından seçimi, o dönemdeki (reformist) eğitim politikalarının yarattığı atmosferin,
kendi çevresinin etkilerinin ve müzik eğitimi konusundaki devrimci düşüncelerinin bir
sonucudur.
Schulwerk - Sözcük Karşılığı Çeviri
"Schule" sözcüğünün karşılığı "okul". "Werk" sözcüğünün birden çok karşılığı

vardır. İnternetteki Zeplink sözlüğü diğerleri yanında aşağıdaki çevirileri vermektedir:
"Yapıt, eser, iş, uğraş".
Schule (= Okul) ve Werk (= İş / Uğraş): Neden Bu Bileşim?

Schulwerk'in en iyi biçimde uygulanacağı yerin okul olduğunu Carl Orff sürekli
vurgulamıştır. Orff'un temel fikirlerinden biri, her çocuğun kendini müzik, dans ve dille
ifade etme potansiyeli - hatta hakkı ve gereksinimi- olmasıdır. Schulwerk'in genel
eğitim veren okullara girmesiyle tüm çocuklar müzik yapma ve dans etme olanağına
kavuşurlar.
"Müzik ve hareket eğitiminin, çocuklar için müziğin yeri Orff'un her zaman
vurguladığı gibi, okuldur. Bu, temel eğitimin içindedir, ona ek olarak yapılacak bir şey
değildir. Orff'a göre, müzik ve hareket eğitiminde söz konusu olan yalnızca müzik
eğitimi değildir, insanın yetiştirilmesidir." (Jungmair, Das Elementare, s. 246, 1992).
Orff'un bu düşünceleri kelime seçiminde ( Schulwerk) kendini göstermektedir.
"Werk" sözcüğünün birçok anlamı vardır, bunlardan bazıları: "yapıt", "eser"

("Kunstwerk" karşılığında), "iş", "uğraş" ("Arbeit machen, arbeiten" anlamında).
(Zeplink Sözlük, internet, 2005). "Werk" karşılığında "öğreti" sözcüğünün hiç
kullanılmamış olması önemlidir. "Werk" sözcüğü tüm bu anlam ve çeviri olanakları
kapsamında ele alındığında, Orff-Schulwerk'teki pedagojik çalışmanın temel
düşüncesinin oldukça doğru bir tanımı ortaya çıkmaktadır:
Almanca "Werk" sözcüğünün tek başına taşıdığı anlamın karşılığında Türkçede en

az üç dört sözcük kullanmak ve tarihsel - pedagojik bir oluşumu inceleyip anlamak
gerekir. Bu nedenle "Schulwerk" tek bir sözcükle Türkçeye çevrilemez. "Schulwerk"
sözcüğünün Türkçe çevirileri arasında çok kullanılan -okul öğretisi-, pedagojideki
tarihsel gelişimle bağlantılı olarak "Werk"in kazandığı birçok boyuta ve anlama sahip
değildir.
61
11/10/2020
"Okul öğretisi", "Schulwerk"in kelimesi kelimesine, doğrudan çevirisi de değildir.

"Öğreti" sözü "Werk"in Türkçe karşılıkları arasında yer almamaktadır. Almancaya
"Lehre" sözcüğü ile çevrilebilir. Türk Dil Kurumu Güncel Sözlük öğreti sözcüğünün
karşısındaki tanımda diğer ifadeler yanında şunlara yer verir: "Bilimde bir düzenli
görüşü oluşturan ilke ve dogmaların bütünü; . Belli bir anlayışa, düşünceye dayalı olan
ilke veya ilkeler dizisi." Bu tanım dikkate alındığında, Orff-Schulwerk'te belli kuralların
ve dogmaların yazılı olmaması gerçeği, "öğreti" sözünün kullanılmaması için yeterli
nedendir.
"Yöntem" veya "Metot" mu? Yöntem: "Bilimde belli bir sonuca erişmek için,
bir plana göre izlenen yol, metot." (Türk Dil Kurumu: Güncel Sözlük, internet).
62
11/10/2020
Orff-Schulwerk, metot olmayan bir çalışmadır:

"Yayınlandığı biçimiyle Musik für Kinder (Çocuklar için Müzik) derste
okutulmaya hiç uygun değildir. Bu yüzden Orff-Schulwerk'i bilenler her zaman bir
yöntem sorusuyla karşı karşıya kalmaktadırlar. Wilhelm Keller, Orff-Schulwerk'in bir
metot olmadığını vurgulamış ve Einführung in Musik für Kinder (Çocuklar için Müziğe
Giriş) adlı kitabında bununla ilgili ilk ipuçlarını vermiştir.
Metodik olarak kurulabilen pedagojik süreçlerin oluşturulması için Orff-
Schulwerk eğitimcilere sayısız olanaklar sunar. Bu nedenle "yöntem" sözünün Orff ve
Keetmann'ın toplu pedagojik çalışmaları için kullanılamayacağı söylenebilir. Çocukları
müzik yapmaya, dans etmeye ve doğaçlamaya yöneltebilmek için "bir amaca erişmek
için izlenen, tutulan yol, usul, sistem, bir plana göre izlenen yol" anlamında, her
eğitimci, derste belli amaçlara ulaşmak için birçok yollar (yöntemler) bulabilecek veya
geliştirebilecektir; bulmak ve geliştirmek zorundadır. Kısaca ifade edilirse:
Schulwerk bir metot, (yöntem) değildir (içermez); buna karşın içerdiği
modellere dayanarak eğitmenin kendi ders sürecini geliştirmesini ister. "--- Bu nedenle,
(Schulwerk nüshalarındaki, kendi notu) tüm kayıtlar, oluşları gereği, derste ve ders için
belirlenmiş, gelişmiş ve ortaya çıkmış doğaçlamalardır; çoğunlukla çok sonra not
edilmişlerdir. --- Böylece Schulwerk bir modeller derlemesidir. Bunlar, karşıt yönden,
geldikleri yere, doğaçlamaya varmak isterler." (Orff: Elementare Musikübung,
Improvisation und Laienschulung, s. 192, 2002).
"Anlayış" mı? Anlayış: "1. Anlama işi veya biçimi, telakki, zihniyet. 2. Anlama
yeteneği, feraset, zekâ. 3. Hoş görme, halden anlama. 4. Ayırıcı bir nitelik olmak
bakımından görüş, zihniyet." (Türk Dil Kurumu: Güncel Sözlük, internet).
Dersin uzmanca oluşturulması ve işlenmesi bakımından Orff-Schulwerk'in temel
prensiplerini anlamak doğal olarak bir önkoşuldur. Carl Orff'un müzik eğitimi
konusundaki fikirlerinin temelinde, insanı "elementer yaratan", içinden gelerek yapan,
etkin olan varlık olarak görüşü (telakki) yer alır.
Dersi uygun biçimde yapılandırabilmek için öğretmenin Schulwerk'in temel
prensiplerini anlaması ve Orff'un olaya yaklaşma biçimini, görüşünü (telakki) de
anlayabilecek durumda olması gerekir. Tüm Orff-Schulwerk'i "anlayış" sözü ile
adlandırmak yerine, Schulwerk'in doğru anlamında çalışabilmek için bir olaya belli bir
biçimde yaklaşmayı, görüşü (telakki) benimsemek, bunun için de "anlayış" gerektiği
söylenebilir.
63
11/10/2020
Yaklaşım mı? Yaklaşım: "1. Yaklaşma işi. 2. Bir sorunu ele alış, ona bakış
biçimi."
Carl Orff'un müzik eğitimindeki felsefesi Schulwerk anlamında çalışmanın
çerçevesini oluşturur. Amaç ve içerik, hatta ders konusu (=NE) ister eğitimcinin kendi
oluşturduğu öğretim programı (yıllık plan, ders programı) olsun, ister okulun yaptığı bir
program veya resmi ders planı olsun, hepsinde bellidir. Ders içindeki süreçlerin akışı (=
NASIL) Schulwerk'e uygun düzenlenebilir. Yani: Tanımdaki "bir sorun" dersin konusu,
amacı ve içeriğidir. Pedagog dersi Schulwerk'in pedagojik prensiplerine göre nasıl
yapılandırabileceğini her seferinde yeniden düşünmelidir. Sembolik bir ifadeyle, soru
öğretmenin elindedir (bir sorunu ele alış) ve öğretmen ona Orff'un müzik eğitimi ile
ilgili fikirleri doğrultusunda bakar (ona bakış biçimi).
Orff Schulwerk ile ilgili incelenen ingilizce kaynaklarda “Orff Approach”
ifadesi ile sıklıkla karşılaşılmıştır. İngilizce sözlükte approach sözcüğünün karşılığı,
“yaklaşmak – yanaşmak” (Redhouse sözlük, 1984:8) olarak belirtilmektedir.
Yukarıdaki bilgi ve açıklamalar da dikkate alındığında “Orff Schulwerk” i
Türkçe ifade etmek istediğimizde Orff yaklaşımı söylenimi yanlış olmayacaktır.
Orff Yaklaşımı:
Yaratıcılık süresince bütünsel bir deneyimi sağlar, pratik aktiviteleri küçük
gruplar da bütün sınıf da eğlenerek zevkle yaparlar.
 Konuşma, şarkı, söyleme hareket, dans, vücut perküsyonu ve çalgı çalarak
müzikal düşüncelerin öğrenciler ve öğretmenleri tarafından özgürce ifade edimesi
yaratıcılığı geliştirir,
 Solo ve birlikte müzik icra etme, dinleme yaratma çalışmaları yoluyla
müziği anlama ve müzikal beceriler gelişir,
 Dinamik bir sanat formu olarak müzik; drama, şiir ve dans ile
birleştirilmiştir.
 Okullardaki müzik müfredatını zengilleştirir ve geliştirir.
Orff yaklaşımı ile müzik eğitimi sosyal, duygusal, düşünsel, ruhsal alanlarda
gelişimi arttırır. Ayrıca tedavi edici özelliği de vardır.
Orff – Schulwerk Nedir?
Orff-Schulwerk'in Temel Görüşleri:
 Dans ve müzik insanın bedensel, ruhsal ve zihinsel gücünün elementer
biçimde dışa vurumudur.
64
11/10/2020
 Dil, dans ve müzik çocuğun birbirinden ayırmadığı hareket alanıdır.

 Başlangıçtan beri şarkıya çalgı eşlik eder.
 Kulaktan kulağa geçen veya nota yazımı yapılan müziği veya geleneksel
dans formlarını uygularken yaratıcılık katılır.
 Her insan kendini (duygularını) müzik ve hareketle ifade etme
potansiyeline sahiptir.
Orff-Schulwerk'in geliştirilmesi için yıllar içinde çeşitli ülkelerde birçok
uzmanın yaptığı çalışmalarda bu fikirlerin ve modellerin yalnız erken eğitimde değil,
gençlerin ve yetişkinlerin eğitim sürecinde de kullanılabileceği ortaya çıkmıştır. Orff-
Schulwerk'in sosyal pedagojide ve terapide kullanımı özellikle önem kazanmıştır. Carl
Orff 10 Temmuz 1895 de Almanya’da (Münih) doğdu. Piyanist olan annesi onun ilk
esin kaynağı oldu. Çocukluğundan itibaren yaşamı buyunca tiyatro ilgi alanlarından
biriydi.
1912 yılında Münih Müzik Akademisi’ne katıldığında, birçok basılmış şarkıya
sahipti ve bir opera yazmıştı. Özellikle iki şey, onu ilgilendirdi ve çalışmalarında çok
etkili oldu:
Birisi, fiziksel eğlence ve eğitimde müziğin rolü, diğeri, çağlar boyunca antik
Yunan ve Roma piyeslerinde, eğlencede müziğin önemli bir rol oynamasıydı. Sahne
müziğinde Orff’un ilgisi, Ortaçağ ve Rönesans döneminin ilk büyük müzikli oyun
yazarlarından Claudio Monteverdi, Palestrina, Lassus, Gabrieli’ nin müzikleri
üzerineydi. Orff, Monteverdi’nin L’Orfeo operası da dâhil üç çalışmasını orijınal çalgı
yapısını koruyarak üzerinde defalarca çalışarak adapte etti.
1924 yılında genç kadınların müzikal eğitimi için Münih'de dans öğretmeni
Dorothee Günther ile birlikte Günther Okulunu kurdular. Fakat okul, 1944'te Naziler
tarafından kapandı. Dört yıl sonra onun ilk dans müziği kayıtlarının çocuklar için müzik
serisi olarak radyoda yayınlanması Orff metodunun bütün Almanya’da tanınmaya
başlamasına ve Orff’un yeniden canlanmasına öncülük etti. Orff’un Orff Schulwerk
çalışmaları bundan kısa bir süre sonra başladı. Program, müzik ve hareket arasındaki
yeni ilişkileri öğretmek için tasarlanmıştı. Orff bir çocuğun doğuştan var olan müzik
yeteneğinin basit vurmalı ve telli çalgıların kullanılmasıyla gelişeceğine inanıyordu.
Yaklaşım şimdi, birçok başka ülkede de uygulanmaktadır.
1930'da Orff, Munich Bach Topluluğu’nun şefi olarak görevlendirildi. 1933’ den
1945’ e kadar Almanya’ da Nazi kuralları geçerliydi.
65
11/10/2020
1950'de, Münih Yüksek Müzik Okuluna kompozisyon profesörü olarak

görevlendirildi ve 1961’ de müzik öğretmenlerinin yetişeceği kurslar düzenlemek için
Salzburg'da Orff Enstitü'sü 1961’de kuruldu.
20. yüzyılın zor müziğini anlamak ve hoşlanmak için Orff’un Carmina Burana
gibi eserleri iyi bir cevap olabilir. Onun müzığı geçmişle bağlantı kurmak için çok tipik
örnektir. Carl Orff, 29 Mart 1982 yılında Münih’de ölmüştür.
Orff genç yaşlarında dansçı ve jimnastikçi Mary Wigman, Dorothee Günther,
Isadora Duncan ve Ruth St. Denis gibi sanatçılarla tanışma ve Onlarla çalışma olanağını
elde etti. Bu sanatçıların geliştirdikleri yenilikçi stiller ve dans formları, dansçıların
kendi sanatını ve hünerini anlatmada olağan dışı teknikler kullanmaları ve doğaçlama
yapmaları Orff’u etkiledi. Yaşamının bu döneminde Orff’un yazdığı müzik, çocuklar
için değil profesyonel dansçılar ve müzisyenler içindi. Eserleri eğitimle ilgili
koşullardan çok, sanatsal nitelikteydi
Orff’un müzik eğitimi içine girmesi, arkadaşı ve meslekktaşı Dorothee
Günther’in bu çalışmaları 1924 yılında Münih’te bulunan okulu Güntherschule’deki
dansçıların ve jimnastikçilerin eğitiminde kullanmaya başlamasıyla gerçekleşti.
Orff ve Günther, Orff’un “elemansal stil” olarak belirttiği görüş üzerine yeni bir
okul programı kurdular. Bu programda Orff ve Günther için daha başlangıçtan
öğrencilerin vuruş, ölçü, tempo ve ritm elemanlarını dans içinde ve enstrüman
aracılığıyla fiziksel olarak denemeleri ya da kısaca onları öğrenmekten çok yapmaları
önemliydi.
Okul içinde, Orff sınıflarda ve performans çalışmalarında kullanılan müziği
bestelerken, Günther dans ve teoriyle ilgili eğitimden sorumluydu. Okulun ünü, üretilen
çalışmaların kalitesi nedeniyle hızlı bir şekilde yayıldı. Gerek profesyonel gerekse
profesyonel olmayan dansçılar, bu programda çalışmak için Münih’e toplandılar.
1926’da Gunild Keetman Güntherschule’nin öğrencilerinden biriydi. Orff Onu
hem müzikte hem de hareket etmede olağanüstü yetenekli buldu ve daha sonra Onun
için şunları söyledi: “.....Keetman’ın kesin katılımı olmadan Schulwerk asla ortaya
çıkamazdı dersem abartmış olmam”. Orff stili olarak bilinen enstrümanlar için ilk
parçaları besteleyen de Keetman oldu.
Orff ve Keetman arasında Güntherschule’de başlayan işbirliği sonucunda, Orff
yaklaşımının temel materyali olan “Musik für Kinder”in pek çok cildi üretildi. Bu
ciltlerdeki ritmik ve melodik alıştırmalar, öğrencinin doğaçlama yapması için bir temel
66
11/10/2020
sağlamaya yönelikti. Orff enstrümanları geliştirildikten sonra yeniden oluşturulan

“Çocuklar İçin Müzik”in ciltleri içinde, ritmler üzerine sürekli tekrar eden melodik
eşlikler ve ostinato kuruluşları eklenerek kompozisyonla ilgili temel tekniler saptandı.
Schulwerk, enstrüman ve dans öğretimi olarak gelişti, böylece aynı zamanda
onun için düzenlenen müziksel materyallerin yapılmasını da sağladı. Schulwerk içinde
bütün dansçların, tüm enstrümanları çalması ve tüm enstrüman sanatçılarının dans
etmesi beklendi.
Özellikle çocuklara yönelik ciddi çalışmaların başlangıcı, 1936’da Berlin
Olimpiyat oyunlarının açılışı için müzik bestelemesi konusunda Orff’a yapılan bir
çağrının sonucunda ortaya çıktı. 6000 Berlin’li öğrenci, Keetman’ın yönetimindeki
Güntherschule’den bir orkestra eşliğinde danslarını icra etmek için Dorothee Günter
tarafından eğitildi. Sunum büyük başarı kazandı. Bu başarı sonucunda Orff’tan
Schulwerk’ini Almanya’nın tüm büyük üniversitelerinde ve liselerinde göstermesi
istendi. Ancak Orff’un çalışmasının tanınması o zamanlar hüküm süren Almanya’daki
sanat sansürü ve politik durum nedeniyle kesintiye uğradı. Güntherschule’ye, 1944’de
Nazi rejimi tarafından el konuldu. 1945’de okul bombalandı ve bütün enstrümanlar,
materyaller yok edildi.
1948’de Bavyera Radyosu’nun bir görevlisi Güntherschule zamanından kalma
kopyası tükenmiş bir plak buldu ve Onu ulusal okul programları yapan direktöre çaldı.
Plağı dinleyen radyo yetkilileri Orff’u çağırdılar ve onun çocuklar için enstrümantal
müzik yazmayı düşünmesini istediler. Bu müzik, ülkedeki diğer çocukların da dinlemesi
için radyodan icra edilecekti. Bu teklif, daha sonra yaklaşımın gençlere değil, sadece
çocuklara yönelik olarak uygulanması gerektiği konusunda ortaya çıkan yeni bir
eğitimsel maceraya neden oldu.
Orff, şarkı söyleme sesinin ve konuşmada yer alan kelimelerin Güntherschule’de
kullanılmadığının farkındaydı. Sonuçta o, konuşma ve şarkı söylemenin, çocuklar için
doğal başlangıç olması gerektiğini anladı.
“Ben ritmik eğitimin çocukluğun ilk yıllarında başlaması gerektiğinin farkına
vardım. Almanya’daki genç insanlara zahmetle öğretilebilen müzik ve hareketin birliği,
bir çocuk için oldukça doğaldır. Bu düşünce aynı zamanda bana “Schulwerk”de şimdiye
kadar neyin eksik olduğunu da açıkladı; başlangıç dışında Güntherschule’de
konuşmadaki kelimeye ya da şarkı söyleme sesine yer vermedik. Çocuklarla çalışma
için doğal başlama noktası çocukların ritmi, eskinin tüm zenginlikleri ve çocukların
67
11/10/2020
uygun şarkılarıdır. Bu gerçeği anlamak bana, eğitimle ilgili çalışmalarımda yeni bir yol
gösterici oldu.”
1948’de Orff’un ilk radyo programları, az sayıda dinleyiciye ulaşabildi, çünkü
savaştan sonraki ilk günlerde az sayıda radyo bulunmaktaydı. Yine de bu radyo
yayınlarında kullanılan materyaller, pek çok eğitimsel olanaklara yol açarak öncü
çalışmalar oldu. Programlar yavaş fakat emin bir şekilde tanınır hale geldi. Bu
programlar çocuklarda işittiği enstrümanları çalmak için istek uyandırdı. Enstrümanlar
için artan bu istek, okullar için böyle enstrümanları üretmek amacıyla ilk ticari merkez
Stüdyo 49’un kurulmasına yol açtı.
1949’da Salzburg’daki Mozarteum’un yöneticisi, Orff ve Schulwerk ile
tanışıklığının bir sonucu olarak sınıflarda çocuklara müziği öğretmek için Keetman’la
anlaştı. 1953’de çocukların çalışmalarından oluşan bir gösteri, Toronto ve Tokyo Müzik
Akademilerinin yöneticileri tarafından izlendi. Bu iki gözlemcinin izlenimleri Orff
Schulwerk’in yayılarak uluslararası bir nitelik kazanmaya başlamasında güçlü bir etken
oldu.
1961’de Salzburg’da Orff Enstitüsü kuruldu. Bu kuruluş, 1963’de Mozarteum
içinde kendi binası ve personeli ile bir müzik eğitimi bölümünün oluşumuna neden
oldu.
ORFF SÜRECİ
Orff süreci için anahtarlar araştırma ve deneyim’dir. Müziğin elemanları önce
onların en basit ve kaba formları içinde keşfedilir. Dereceli olarak deneyim yoluyla bu
elemanlar arıtılır.
Sürenin Araştırılması: Çocuklar, (hafif, ağır, aşağı, yukarı, içeri, dışarı, düzgün,
pürüzlü gibi) hareketin özelliklerini araştırmaya teşvik edilir. Vücut pozisyonları ve
hareketler, tartışma ve öğretmen empozesi olmadan keşfedilir, deneyim kazanılır. Süreç
içinde aşağıdakilerden ortaya çıkan dairesel bir araştırma bulunur:
 Hareketin dış motivasyonları (doğal olarak yapılan hareketler, yürüme,
koşma, atlama, sekme, sürünme)
 Hareketin iç motivasyonları (nefes ile hareket etme, kalp atışını hissetme,
nabzı tanıma)
 Daha yüksek bir seviyede hareketin dış motivasyonlarına dönüş (nefes
alma, kalp atışı ve onları stilize edilmiş yürüme, koşma, atlama, sekme, sürünme
hareketleri içinde birleştirme)
68
11/10/2020
Sesin Araştırılması: Sesin araştırması; bir köpeğin havlaması, bir kapı gıcırtısı,
bir uçağın alçaktan geçişi, bir objenin düşmesi gibi çevrede bulunan düzenlenmemiş
seslerle başlar. Daha sonra, davul vuruşlarının kalıpları, birlikte çubukları vurma gibi
çalışmalarla, düzenlenmiş seslere ulaşılabilir. İlk enstrümanların herhangi bir standartta
olması gerekli değildir, çocuklar tarafından bulunabilir ya da keşfedilebilir. Örneğin; su
kabağından çıngıraklar, kurutulmuş kabuklar, v.b. Bu kaba enstrümanlar üzerinde
üretilen sesler, başlangıç ve bitiş isteyen, belirli sınırlar içinde bir süre duygusu
gerektiren basit formlar içinde düzenlenir.
İnsan sesi de, araştırılan bir ses kaynağı olarak işlenir. Çocuklar ağızdan çıkan
sesleri idare etmek için pek çok yol olduğunu keşfederler ve çıkarılan bu sesler daha
sonra konuşma ile şarkı söylemeyi sağlayacak bir dağarcık haline gelir. Bu çeşit vokal
oyunların çoğu, konuşma ve şarkı söyleme için standart materyalin tanıtımında öncü
olur.
Formun Araştırılması: Formun araştırılması, sürenin ve sesin araştırmasıyla
aynı zamanda olur. Hareketler kalıplar içinde kalıplar da danslar içinde düzenlenir.
Sesler, benzeyen ve benzemeyen cümlelerle, girişlerle ve kodalarla kompozisyon haline
getirilir. Hareketin ve sesin şekilleri şemalarla ifade edilir ve onları yeniden sunmak için
semboller türetilir. Bu kaba fakat etkili bir notasyon başlangıcıdır.
Taklitten Yaratıcılığa: Orff-Schulwerk içinde taklit, yaratıcılık için örnek bir rol
sağlamada kullanılır. Aşağıdaki kalıp, her yeni sunulan kavram için tekrarlanır:
Gözlem Taklit Deneyim Yaratma
Bireyden Gruba: Çocukların kendi kendilerine sürenin, sesin ve formun
özelliklerini keşfetmeleri gerekmesine rağmen her birey aynı zamanda bir bütün olarak
gruba da katılır ve bireylerden oluşan topluluk olur. Bireyden gruba doğru giden bu
çalışma, Orff – Schulwerk’in ana hedefidir. Birey ancak bir grubun parçası olduğu
zaman en önemli duruma gelir. Bu grup bilinci Schulwerk’in her düzeyinde ona
duyulan ihtiyacı ortaya çıkarır. Müzik, topluluğun olmadığı yerde yapılamaz.
Müziksel Okur – Yazarlık: Çocukların konuşmayı öğrendikten yıllarca sonra
kelimeleri okumayı öğrenmeleri gibi, Orff – Schulwerk yaklaşımındaki çocuklar da
müziksel sesle yapılan birçok deneyimden sonra müzik okumayı öğrenirler. Müzik
okuma ve yazma Orff uygulamasında sistematik hale getirilmemiş, bu görev her
öğretmenin hayal gücüne ve duygusuna bırakılmıştır. Şarkı söyleyebilen, çalabilen ve
69
11/10/2020
müzikle dans edebilen çocuk, aynı zamanda onu okuyup yazabilir ve bu, sürecin son
amacıdır.
Süreç İçin Destek Sistemler: Orff Enstrümanları
Ses ve Vücut: Orff uygulamasında en önemli enstrüman vücut ve ikinci en
önemli olan ise ses’tir. Vücut, ilk aşamalarda konuşma ve şarkı söyleme için diğer
enstrümanların katılımı olmadan temel eşlik enstrümanı olarak kullanılabilir. Daha
sonra vücut enstrümanı, sesin farklı özellikteki dört çeşit anlatımı için kullanılır;
tiz
El şıklatma
El çırpma
El ile bir yere vurma
Ayağını yere vurma
Pes
Bu ses hareketleri, fiziksel gelişme ile tutarlı olan sistematik bir yol içinde
tanıtılır. Sonra konuşma ve şarkı söyleme, müzik bloklarını oluşturarak ortaya
koymak için temel olmalıdır. Çocukların isimleri, bilinen cümleler, yiyecekler gibi
doğal çevredeki basit kaynaklardan zamanın ve melodinin elemanları keşfedilebilir.
Enstrümanlar:
Orff enstrümanlarının asıl gelişimi, Orff’un Afrika ksilefonunu ve
Endonezya’dan bazı enstrümanları keşfetmesinin doğrudan bir sonucuydu.
İkinci dünya savaşından önce Carl Orff ve bir harpsikord yapımcısı arkadaşı
Karl Maendler ilk ksilofonu yaptılar. Güntherschule’de yapılan Orff Schulwerk
çalışmalarının geliştirilmesi için bu çalgı vazgeçilmez bir eğitim aracı oldu.
Bavyera Radyosunda bazı Schulwerk programları yayınlandı ve Orff Çalgılarına
ilgi böylece artmaya başladı. Klaus Becker-Ehmck tamamen Carl Orff'un düşündüğü
ve arzuladığı gibi bir lithophone ve kromatik ksilofon örneği yaptı. Bu araçlar, Klaus
Becker-Ehmck'in ailesinin evinde yapıldı. Birkaç ay sonra Stüdyo 49 şirketi kuruldu.
Enstrümantaryum olarak anılan bu enstrümanların içinde şunlar bulunur:
Çubuklu Enstrümanlar:
Ksilefonlar; (Bas, alto ve soprano) tahtanın kuru ve dolgun sesini üretirler,
Afrika kökenlidirler.
70
11/10/2020
Metalofonlar; (Bas, alto ve soprano) metalin nemli, tatlı ve giderek uzaklaşan

sesini üretirler, Endonezya kökenlidirler.
Glokenşpiller; (Alto ve soprano) metalin zile benzeyen, gevrek ve keskin sesini
üretirler, Almanya kökenlidirler.
Flütler: Sopranino, soprano, alto, tenor, bas.
Davullar ve davul ailesinden vurmalı enstrümanlar: Bas davullar, bongo
davullar, kanga davullar, trampetler, el davulları, tefler, tamtamlar.
Tahtalar: Tahta klavyeler, tahta bloklar, tahtadan yapılmış dar aralıklı
trampetler, kalıp bloklar, marakaslar, tahta çıngıraklar.
Metaller: El zilleri, birbirine çarpılan ziller, parmak zilleri, sığır zilleri, kızak
zilleri, bilek zilleri, çelik üçgenler, metal çıngıraklar, rüzgar çanları.
Telliler: Gitarlar, kontrbaslar, çellolar.
Tüm Orff – Schülwerk içinde kullanılan araştırmaya dayalı süreç, enstrümantal
çalışmada da kullanılır. Doğaçlama, yazılı materyalin tanıtımından önce gelir. Form ise,
doğaçlamaya bir yardım olarak tanıtılır.
Önce çocuktan, bir çubuklu enstrümanla çalışırken, tokmakların ikisini de
çubuklar üzerine tesadüfî bir sırayla fakat öğretmen tarafından verilen uzunlukta bir
cümle ve belli bir vuruş içinde hafifçe vurarak çalması istenebilir. Sonraki aşamada,
oluşan kalıbı özel bir ses ile bitirmesi doğrultusunda verilen buyrukla tonal merkez
bilincinin oluşturulması sağlanır. Daha sonra şarkılar, enstrümantal doğaçlamaların
temeli haline gelir.
ÖZET
Orff süreci her düzeyde;
Hareket yoluyla sürenin araştırılmasını,
İnsan sesi ve enstrümanlar yoluyla sesin araştırılmasını,
Doğaçlama yoluyla formun araştırılmasını içerir.
Sürecin her basamağında öğrenenler;
Taklitten yaratıcılığa,
Parçadan bütüne,
Basitten karmaşığa,
Bireyden gruba doğru giderler ve onların hepsi esas olarak Carl Orff’un çocuklar
için yaşayan müzik yapma amacını destekler.
Son söz olarak;
71
11/10/2020
Orff Schulwerk, “Çocuklar İçin Müzık” şiir, ritm, oyun, şarkı, dans ve temel
materyaller kullanılarak müziği öğretme ve öğrenme yoludur.
Schulwerk, Carl Orff ve Gunild Keetman tarafindan oluşturulmuştur.
Doğaçlayanlar ve çalanlar olarak öğrencıler üzerinde etkilidir.
Müziği öğretmek ve öğrenmek için çok heyecan verici bit yoldur.
GELİŞTİRME İŞLEVLİ ÖZEL MÜZİK ÖĞRETİM YÖNTEMLERİ

Geliştirme işlevli özel müzik öğretim yöntemleri;
1. Müziksel Yetenek Geliştirme Yoluyla Müzik Öğretim Yöntemi (Suzuki
Yöntemi)
2. Müziksel Zekâ Geliştirme Yoluyla Müzik Öğretim Yöntemi
3. Müziksel Dil Geliştirme Yoluyla Müzik Öğretim Yöntemi
4. Sanal Müzik Yapmayı Geliştirme Yoluyla Müzik Öğretim Yöntemi
MÜZİKSEL YETENEK GELİŞTİRME YOLUYLA

SUZUKİ MÜZİK ÖĞRETİM YÖNTEMİ
Tanımı
Müziksel gelişmeye ilişkin bilişsel, duyuşsal, devinişsel ve sezişsel davranışları,
müzik yeteneğini geliştirerek öğretme yoludur. Bu yönteme, daha kısa bir anlatımla
müziksel yetenek geliştirme yöntemi denir. Bu yöntem, müziksel gelişmeye ilişkin
davranışları müziksel yeteneği geliştirmeye bağlaması nedeniyle, kısaca, geliştirimsel
yöntem olarak da adlandırılabilir. Yöntem; ilgili çevrelerde ve literatürde, daha çok
oluşturucusu ünlü müzik eğitimcisi Shnichi Suzuki (1898–1998)'nin soyadıyla
adlandırılır ve Suzuki yöntemi olarak bilinir, anılır.
Özellikleri
Bu yöntem, müzik yeteneğini geliştirme yoluyla müzik eğitimi yaklaşımından
kaynaklanır. Bu yaklaşıma kısaca yetenek eğitimi yoluyla müzik eğitimi yaklaşımı da
denir. Bu yöntem "ana-dili-yöntemi"nden veya "ana dilini öğrenme yöntemi"nden yola
çıkarak, ona benzer biçimde bir "(çalgısal) müzik dilini öğrenme yöntemi" oluşturma
çabasıyla ortaya çıkar. Bu yöntemde; yöntemin oluşturucusu ve geliştiricisinin keman
72
11/10/2020
eğitimcisi olması nedeniyle, çalgı olarak keman kullanılır. Ancak, yöntem ortaya
çıkışından bir süre sonra viyola, viyolonsel, piyano ve flütle de uygulanmıştır. Diğer
belli çalgılarla da uygulanabilir, uygulanmıştır, uygulanmaktadır.
Yöntem dinleme, ezberleme, taklit etme, gözlemleme, yineleme davranışları
üzerine kurulur. Yöntemin ağırlık noktaları: Dinleme-Taklit etme-Güdülenme-Modelden
Öğrenme-Ezber çalarak İçselleştirme-Yaratıcı Yineleme (Tekrarlama).
Bu yöntemde yetenek eğitimine bebeklik döneminde keman müziği dinletişiyle
başlanır ve de bebeğe dinletilen keman müzikleri onun ileride çalacağı-çalışacağı keman
parçalarıdır. Bebek bu parçaları dinleye dinleye büyür, belleğine alır, belleğinde depolar
ve giderek adım adım ezberler. Dinletilen keman müziği bebeğin çevresinin ve aile
içindeki yaşamının ayrılmaz bir öğesini (parçasını) oluşturur. Doğduğu andan itibaren
sürekli keman müziği dinleyen çocuk iki buçuk-üç yaşına gelince belleğinde zengin bir
keman müziği dağarcığıyla kemanı eline alır, keman dersleri almaya, daha önce
dinlediği parçaların çalınışlarını izlemeye, çalınırken neler olup bittiğini görmeye-
anlamaya ve kısa bir süre içinde onları kendi çabasıyla kendi kemanında ezberden
çalmaya başlar.
Çocuğun keman eğitimine; başlangıcından itibaren annesi de katılır, keman
derslerinde yanında bulunur, güven duygusu içinde olmasını sağlar ve günlük
çalışmalarında ona yardımcı olur. Çocuğun salt ezber yoluyla keman eğitimi yaklaşık
iki-üç yıl sürer. Ondan sonra parçaları notasından okuyarak keman eğitimi aşamasına
gelinir. Ancak bu aşamada da teknik gelişim için gerekli çalışmalar ezber çalma yoluyla
yapılır, gerçekleştirilir. Çalınan/çalışılan parçalar yalından karmaşığa ve kolaydan zora
doğru giden bir sıra izler ve etkin dağar da sürekli yer alır.
Genellikle derslerde çalan öğrencilerin yanı sıra dinleyen / gözleyen / izleyen
öğrenciler de anneleriyle birlikte bulunur. Tüm öğrenciler sırasıyla aynı aşamalardan
geçerler, aynı eserleri çalarlar/çalışırlar, aynı eserleri seslendirirler/ yorumlarlar.
Böylece tüm öğrenciler aynı dağara sahip olurlar. Öğrenciler yarışmaya değil,
yardımlaşmaya yönlendirilir ve özendirilir. Çalışmalarda yapay materyal değil,
olabildiğince gerçek materyal kullanılır. Başka bir deyişle çalışmalar (soyut ve) yapay
dizi, alıştırma ve etütler yerine, (somut ve) gerçek parçalar veya onlardan alıntılar
üzerinde yapılır. Eserlerden önce onlara hazırlayıcı yapay ve soyut çalışmalara yer
verilmez, eserlerde kapsanan tekniklere ilişkin gerçek ve somut çalışmalara yer verilir.
73
11/10/2020
Bu yöntemle yapılan yetenek eğitiminin amacı; öğrencinin müziksel

potansiyelini olabildiğince harekete geçirmek ve kullandırmak, müziksel yeteneğini
olabildiğince geliştirmek ve müziksel kapasitesini olabildiğince en yüksek düzeye
çıkarmaktır.
Bu amaç doğrultusunda yapılan yetenek eğitiminden geçen öğrenciler ilgililik,
isteklilik, yatkınlık, sabırlılık, kararlılık ve yönelmişlik durumlarına göre ya genel
keman eğitimi, ya özengen keman eğitimi, ya da mesleksel keman eğitimi almış olurlar.
Bunun her üçü de gereklidir ve geçerlidir. Çünkü toplumda bunların her birinin
kendine özgü işleyen ve birbirlerini tamamlayan bütünleyen iş görüleri vardır. Bu
nedenle bunlardan herhangi biri diğerlerinin yerini alamaz, diğerlerinin yerine geçemez;
bunların herhangi birinden vazgeçilemez.
Kullanımı
Müziksel yetenek geliştirme yöntemi; Suzuki tarafından izlenen yaklaşıma sıkı
sıkıya bağlı kalınması durumunda, öğrenmeye başlama yaşı, öğrenme süreci, öğrenme
aşamaları ve öğrenme süresi bakımından kemana eşdeğer diğer çalgılar üzerinde de
uygulanabilir. Nitekim böyle bir uygulama viyola, viyolonsel, piyano ve yan flütle de
yapılmış bulunmaktadır.
Burada izlenen yaklaşıma bağlı kalınması durumunda, özellikle iki buçuk-üç
yaşından daha önceki dönemde çocuğun oynayabileceği veya kullanabileceği, çocuğa
uygun diğer çalgılarla da müziksel yetenek geliştirme yöntemi veya yetenek eğitimi
yöntemi uygulanabilir.
Felsefesi
Dünyaca ünlü keman sanatçısı ve öğretmeni Suzuki 1898’de Japonya’nın
Nagoya şehrinde doğdu. Babası zamanının en büyük keman yapımcısı idi. Babasının
kendi mesleğini sürdürme isteğini yerine getirmek yerine, Mischa Elman’ın plaklarını
dinleyerek kendi kendine keman çalmayı öğrendi. Tokyo’da Ko Ando ile keman
çalıştıktan sonra 1920’de keman eğitimi almak üzere Berlin’e gitti. Orada sekiz yıl Karl
Klinger ile keman çalıştı. Almanya’da I. Dünya Savaşının açtığı fiziksel ve duygusal
yaraları gördü. Bu tecrübeleri daha sonraki yıllarda kendi eğitim felsefesini derinden
etkiledi. Berlin’de tanışıp evlendiği soprano sanatçısı Waltraud ile hem konserler
vermek hem de öğretmenlik yapmak üzere 1928’de Japonya’ya geri döndü. Üç erkek
kardeşi ile beraber Suzuki Yaylı Çalgılar Dörtlüsü’nü kurdu ve ülke içinde konser
turneleri düzenledi.
74
11/10/2020
1930’lu yıllarda Tokyo’da İmparatorluk Müzik Okulu’nu kurdu ve orada keman

dersleri vermeye başladı. Aynı zamanda Tokyo Yaylı Çalgılar Orkestrası’nın şefi oldu.
O yıllarda kendisinden Toshiyo Eto, Koji Toyoda gibi çocuklara ders vermesi istendiği
zaman, önce bu çocuklar ile daha sonra ise diğer küçük çocuklar üzerinde pedagojik
gözlemler ve denemeler yapmaya başladı. Bu gözlem ve denemeler Suzuki öğretim
yaklaşımının temelini oluşturdu.
1946’da Matsumoto’ya giderek orada yeni bir müzik okulunun açılmasına
yardım etti ve aynı okulda çocuklara keman öğretmeye başladı. Bu okul 1950’de
Yetenek Eğitimi Araştırma Enstitüsü’ne dönüştürüldü. Bu enstitünün amacı çocuklara
verilen eğitim ile insanlara ve kültürlerine saygılı nesiller yetiştirmek ve her çocuğun bir
dünya vatandaşı olabildiği güzel bir dünya yaratmaktır.
Öğrencilerinden öğrendiği yeni şeyler doğrultusunda 10 kitaptan oluşan Suzuki
Keman Okulu (Metodu)’nu hazırladı. Bu metot daha sonraki yıllarda kendi
danışmanlığı altında diğer çalgıların öğretilmesinin yanı sıra okuma, sanat, aritmetik,
jimnastik, yazma sanatı ve yabancı dillerin öğretilmesine de uyarlandı. Suzuki’nin
yetenek eğitimi felsefesi hızla yayılmaya başlayınca, 1960’lı yıllarda pek çok batılı
müzik eğitimcisi Japonya’ya giderek Suzuki’nin sınıflarını ziyaret etmeye ve onun
metodunu öğrenmeye başladı. Böylece, Suzuki Metodu bütün dünyaya yayılarak pek
çok ülkede kullanılmaya başlandı.
Yetenek Eğitimi Müzik Okulu ise 1974 yılında kuruldu. Suzuki bu okulda yeni
programlar geliştirmenin yanı sıra öğretmen yetiştirme programı da geliştirdi. Yirmi
sene yöneticiliğini yaptığı bu okuldan 180’den fazla öğretmen mezun oldu. Bugün bu
öğretmenlerin pek çoğu Yetenek Eğitimi Araştırma Enstitüsü’nün üyesi olarak
Japonya’da öğretmenlik yapmaktadır. Öğretmenlik programından mezun olan 200’den
fazla yabancı öğretmen ise dünyanın dört bir tarafında Suzuki okulunun liderleri
olmuşlardır. Bugün Japonya’da 20.000 civarında 3–18 yaş arası Suzuki öğrencisi, 1400
öğretmenden ders almaktadır. Dünyada ise 38 ülkede toplam 400.000 civarında Suzuki
öğrencisi ve 8.000 civarında Suzuki öğretmeni mevcuttur.
Suzuki bütün hayatını çocukların mutluluğuna adadı. Onlara müzikal algılama

yoluyla güzelliğin farkına varma ve insanlara saygı gösterme duygularını aşılamaya
çaba gösterdi. Her fırsatta politikacılarla, öğretmenlerle ve ailelerle görüşerek,
çocukların müziksel potansiyelinin tamamının geliştirilmesini hedefledi. Yaşamı
boyunca pek çok ödüller aldı. Japon İmparatoru tarafından “Yaşayan Ulusal Hazine”
75
11/10/2020
olarak adlandırıldı ve Nobel Barış ödülüne aday gösterildi. Ayrıca, Matsumoto’da bir
Suzuki Müzesi açıldı. Uluslararası Suzuki Derneği 1983’de, Uluslararası Suzuki
Akademisi ise 1997’de kuruldu. 1998 yılında ölümünden itibaren öğrencisi Profesör
Koji Toyoda Yetenek Eğitimi Araştırma Enstitüsü, Uluslararası Suzuki Derneği ve
Uluslararası Suzuki Metodu Akademisi’nin başkanlığını yürütmektedir. Suzuki’nin
gösterdiği başarılarının pek çoğu karısı Waltraud’un desteği ile gerçekleşmiş,
otobiyografisi Nurtured by Love yine Waltraud tarafından İngilizceye tercüme edilip,
ilk kez 1969’da yayınlanmıştır.
Suzuki Metodu’nun Amaçları

Suzuki metodunun ana amacı, çocukların müzik yoluyla bir bütün olarak
yetiştirilmesidir. Dr. Suzuki bütün hayatı boyunca çocukların müzikal algılama yolu ile
güzelliğin farkına varmalarını ve onların insanlara saygı duymalarını sağlamayı
hedeflemiştir. Suzuki nin felsefesine göre, çocuklar gelişim süreci içerisinde kendine
güvenen, inanan, zor şeyleri denemeye kararlı, disiplinli, konsantre olabilen, müzikten
her zaman hoşlanan, yetenekli ve müziğe karşı duyarlı bireyler olabileceklerdir. Ancak,
bu hedeflerin yanı sıra pek çok Suzuki öğrencisi verilen eğitim sonucunda çok iyi
düzeyde profesyonel müzisyenler olmuşlardır.
Suzuki metodunun amaçları genel olarak şöyle özetlenebilir:
1. Çocuklara 3 veya 4 yaşlarında başlamak üzere çalgı eğitimi vermek,
2. Sürekli olarak, mümkünse doğumdan itibaren çocuklara müzik dinletmek,
3. Çalgı eğitimine başladıktan sonra nota eğitimine geçmek,
4. Verilen aktiviteleri her gün sürekli olarak tekrarlatmak Suzuki çocuklara
“sadece yemek yediğiniz günler çalışın” diye tavsiyede bulunmuştur),
5. Doğal bir yolla başkaları ile ve başkalarının önünde müzik yapmak,
6. Diğer öğrencilerin derslerini izlemek ve haftada bir kez grup dersi yapmak,
7. Aile işbirliğini sağlamak,
8. Pozitif bir öğrenme ortamı hazırlamak,
9. Çocukların, evlerde küçük, konser salonlarında ise büyük boyutlarda
konserler vermelerine olanak sağlamak,
10. Eğitilmiş öğretmenlerin vereceği yüksek standartlarda eğitim sağlamak,
11. Dünyanın dört bir tarafındaki Suzuki öğrencileri ile müzik dili aracılığı ile
sosyal bir iletişim kurabilmek.
Anadil Yaklaşımı ile Suzuki Yöntem'inin Temel Prensipleri;

76
11/10/2020
Her çocuk eğitilebilir.

Bütün aileler çocuklarının anadillerini öğrenebileceğini bilir. Onların
anadıllerındekı ustalık becerısı aılelere güven ve sonsuz şefkat ile çocuklarını
yetiştirmede cesaret verir. Onlar bunun, bütün insanoğlunda yalnız edinilen bir bilgi
olmadığını, doğuştan bir beceri olduğunun farkındadırlar.
Öğrenme bir çocuğun doğduğu günden itibaren başlar.
Çok küçük yaştan ıtıbaren sevgı ve ıtına ıle büyüyen bır çocuğun geleneksel
okul çağı eğıtımı de daha başarılı bır şekılde gelışecektır. Aileler, onların kendi
dillerinde ve çocuklarına anadillerini öğretirken de kendilerini daha rahat
hissettiklerınde uzmandırlar. Böyle bir başarılı öğretmen, öğrencilerinde en yüksek
beceriyı sadece himaye eder.
"Sezgi", yetenek eğitiminin çok önemli bir ögesidir.
Yeteneğı en üst düzeyde gelıştıren ögelerın en önemlisi ınsanoğlunun sezgisidir.
O olmadan başarıyla anadilimizi öğrenemezdik. Bir anne, ilk günden çocuğuna içten
konuşur. Onun gülümsemesive samimiyet ile konuşması çocuğun dil becerisini
geliştirir. Eğer bir çocuk ile sevgisiz, soğuk ve sert bir şekilde konuşulsaydı, harfler
yazılsaydı çocuk anadilinde konuşmayı öğrenebilir miydi? Bu nedenledir ki bir çocuk
anadilini öğrenirken ders kitabına gerek yoktur.
Çocuklara çalışmalarında asla baskı uygulamayın.
Aileler, çocukları akıcı olarak konuşamadıklarında asla kızmamalıdırlar. Pozitif
ortamda çocuklar, yasaklar olmadan gelişebilir. Asla bir dil, "sıkı çalışınız" komutunun
kullanılmasıyla öğrenilmez. Eğitimin ideal durumu değil mi? Uyugn bir yetiştirme
ortamı verilen çocuklar, kendi dil becerilerini geliştireceklerdir. Çocuklar,
konuşmaktan hoşlanır ve kendi aralarında her gün konuşurlarç oyun boyunca, büyük
çocuklar küçüklerin sözcük dağarlarını genişletir ve konuşma becerilerini geliştirmek
için onları yüreklendirirler.
İnsan becerisi, uygulama ve egzersiz boyunca gelişir.
Her gün tekrarlama ve uygulamalar becerinin sonraki düzeyine ilerlemek için
çocuğu hazırlar. Tekrarlar yoluyla çocuk, anadilinde gittikçe uzman olur.
Her gün uygulama yapmak neden gereklidir?
Bellek, hergün yapılan sabit tekrarların pozitif desteğiyle öğrenir ve geliştirilir.
Anadilinde gelişen çocukları gözlendiğimizde tekrarın bır zorunluluk olduğunu görürüz.
Bir yaşındakı çocuk, sadece bırkaç sözcükle konuşabilir fakat aynı çocuk sadece birkaç
77
11/10/2020
yıl sonra akıcı olarak anadilini kullanabilir. Kısa bir zaman diliminde bu inanılmaz bir
gelişmedir. Böyle başarı getirmeyen eğitim bir hatadır.
Çocuklar, yetenekleri doğrultusunda usta olma yolunda öğrendikleri
alanda, kendilerini güvende hissetme ihtiyacı duyarlar.
Bu, öğrencılerın çalışmalarından vazgeçmemeleri ve onları kazanmak için en
önemli şeydir. Başlangıçta, basit bir beceriyi öğrenirler ve dikkatlice sürekli onu tekrar
ederler. Tamamen öğrendikten sonra daha sonraki aşamaya geçerler ve şimdi kolay
hissini yaşarlar. Anadil yaklaşımı, başka çalışmalarda da kullanılabilir. Müzik, yetenek
eğitiminin kullanılabileceği alanlardan biridir. Çocukların konser etkinlikleri bu
yaklaşımın müzikte nasıl kulanılabileceğine ait bir örnektir.
Anadil Yaklaşımı
Dr. Suzuki Toshiya, Toyoda ve diğer okul öncesi çocuklarla 30 yılın üzerinde
yaptığı denemeler ile her çocuğun müzik yeteneğine sahip olduğu ve bu yeteneğin
doğru bir eğitim ile geliştirilebileceği sonucuna vardı. Ona göre, doğru bir şekilde
eğitilen her çocuk, kendi anadilini öğrenmek için yeteneğini geliştirebildiği gibi, müzik
yeteneğini de geliştirebilirdi. Müzik yeteneğini geliştirmenin en doğal yolu çocuğun
anadilini öğrenme sürecindeki metod idi. Yani “anadili yaklaşımı”. Sonuç olarak
yeteneğin geliştirilmesi olan “yetenek eğitimi” Suzuki’nin en çok önem verdiği konu
olmuş ve anadili yaklaşımı çalışmalarının merkezini oluşturmuştu.
Anadili yaklaşımında müzik dinlemek Suzuki metodunun ilk ve en önemli
elementi olmuştur. Çocuklar doğdukları andan itibaren annelerinin konuşmalarındaki
nüansları sürekli olarak dinleyerek ve taklit ederek, doğal ve akıcı bir şekilde
konuşmayı öğrenirler. Çocuklar anadili yaklaşımında olduğu gibi müzikal bir çevre
içinde yaşarlarsa, müzikal eğitimlerinde de aynı sonuçlar alınacaktır.
Suzuki’nin anadili yaklaşımı ile çocuklar, Suzuki repertuarını mümkün
olduğunca erken yaşlarda, hatta doğar doğmaz dinlemeye başlamaktadırlar. Suzuki
öğrencilerin her gün birkaç saat müzik dinlemelerini önermiştir. Bu nedenle, ilerdeki
yıllarda öğretilmeye başlanacak eserlerin ses kayıtları, yemek yerken, oynarken veya
dinlenirken çocuklara defalarca dinletilmektedir. Çocukların derslere başladıktan sonra
her gün sürekli olarak, çalışacakları veya çalıştıkları müzik eserlerini dinlemeleri
onların hızlı bir şekilde öğrenmelerini sağlamaktadır. Suzuki her öğrencinin anadili
78
11/10/2020
yaklaşımı ile başarılı olabileceğine inanmış, müzik gelişimi çocuğa bağlı olmasına
rağmen, her çocuğun “müzikal” çalabileceğini var saymıştır.
Suzuki Eğitim Materyalleri
Suzuki’nin hazırlamış olduğu ilk metodu yani Suzuki Keman Okulu 10 kitaptan
oluşmaktadır. Bu metod daha sonraki yıllarda çeşitli çalgılara uyarlanmış ve okul öncesi
yaş grubu çocukların eğitiminde başarılı sonuçlar vermiştir. Bu metodlar uzun yıllar
Birch Tree Group Limited tarafından yayınlanmıştır. Daha sonraki yıllarda ise Warner
Brothers tarafından basılmıştır. Diğer çalgılar için yazılmış olan metodlar şunlardır:
Suzuki Piyano Okulu (6 kitap. Warner Brothers tarafından 7 kitap olarak
yayınlanmıştır)
Suzuki Çello Okulu (10 kitap), Suzuki Viyola Okulu (6 kitap), Suzuki Gitar
Okulu (4 kitap), Suzuki-Takahashi Yanflüt Okulu (11 kitap), Suzuki Arp Okulu (2
kitap), Suzuki Blokflüt Okulu (4 kitap), Suzuki Ses Okulu (2 kitap).
Bu metodların yanı sıra, kitaplardaki eserlerin ses kayıtları, piyano eşlikleri,
nota eğitimi kitapları, etüdler ve oda müziği eserleri de mevcuttur. Bu materyallerin
dışında, Suzuki öğretmenleri tarafından yayınlanan solo eserler, oda müziği eserleri, ses
kayıtları, hikâyeler, oyunlar, teori kitapları ve ev ödevi defterleri de vardır.
Suzuki, metodlarında bütün öğrenciler için çekirdek bir literatür geliştirmiş ve
eserleri kolaydan zora doğru sıralamıştır. Her metod genellikle 18. ve 19. yüzyıl ünlü
Alman bestecilerin ağırlıkta olduğu solo eser örneklerini ve Avrupa halk şarkılarını
içermektedir. Metodlarda “ortak bir dil” oluşturmak için her metodun ilk kitabında
Suzuki’nin bestelediği “Allegro” ve düzenlediği “Twinkle, Twinkle, Little Star”
varyasyonları ve iki halk şarkısı “Lightly Row” ve “Go Tell Aunt Rhody” ye yer
verilmiştir.
Suzuki öğretim materyallerinin yanı sıra, Suzuki felsefesini ve metodunu daha
iyi öğrenmek isteyen eğitimciler içinSuzuki’nin yazmış olduğu pek çok kitap da vardır.
Bu kitaplardan bazıları şunlardır:
Suzuki, S. (1983) Nurtured by Love: The Classic Approach to Talent Education
[Sevgi ile Beslenmek: Yetenek Eğitimine Klasik Yaklaşım]. Smithtown, New York,
Exposition Press.
Suzuki, S. Young Children’s Talent Education and It’s Method [Küçük
Çocukların Yetenek Eğitimi ve Metodu]. New Jersey. Summy-Birchard.
79
11/10/2020
Suzuki, S. Ability Development from Age Zero [Sıfır Yaşından İtibaren Yetenek
Gelişimi].
Suzuki, S. Where Love is Deep [Sevgi Çok Olduğu Zaman].
Suzuki, S. His Speeches and Essays[Suzuki’nin Konuşmaları ve Yazıları]. New
Jersey. Summy-Birchard.
Suzuki, S. Tonalization. New Jersey. Summy-Birchard.
Bu kitapların yanı sıra American Suzuki Journal, Suzuki World ve Talent
Education Journal vb. dergiler de Suzuki öğretmenleri için mevcuttur.
Müzik Yazısının Kullanımı
Müziği okuma becerisi, müzikal yeteneğin önemli bir görünümüdür. Fakat, asla
yazılı müzik, müziğin kendisi ile karıştırılmamalıdır. Müziğin bir sembolünden başka
birşey değildir. Ben müziği okumanın gerçek anlamının, bestecinin müzikal fikrini
keşfetmek ve güzel bir anlayışla yüksek sesle onu ifade etmek olduğuna inanırım.
Örneğin, herkes Osaka lehçesini tanır. Çünkü bu lehçe ile konuşan o bölgeye ait
karakteristik özel hoş bir nüans ve aksan kullanır. Tokyo'lu bir kişi, Osaka lehçesinin
kopyalanan bır sürümünü okuduğunda, Osaka lehçesinin aynısı değildir. Çünkü o özel
hoş nüanstan yoksun olur.
Hiç kimse, yazılı harfleri ve sözcükleri bir bebeğe öğretmez. Doğal yol, çocuğa,
konuşmayı öğrendikten sonra okumayı öğretmektir. Aynı anlayışla okulöncesi
çocukların eğitiminde de yazılı müziği kullanmayız fakat onun yerine yeni şarkıları
dinleterek ve nasıl oynayacaklarını göstererek öğrenmelerini sağlarız. Annelere, müzik
yazısını okumak öğretilmeli, çünkü çocuklar uygulamalarına yardım etmek için
annelerinin bu yeteneğine ihtiyaç duyar.
Müzik Bir İşitme Sanatıdır
Müzik kulakla algıladığımız bir şeydir bu nedenle kulağı işitsel ortamda eğitmek
önemlidir. Birinin gözlerini kullandığında, kulakları daha az dikkatlidir. Eğer karanlıkta
çalarsanız, farklı müzikal etki ve nüansların daha fazla farkına varırsınız. Annelere,
çocuklarına yeni parçaları öğrenirken yardım edebilmeleri için lütfen, müziği okumayı
öğretin. Öğrenciler uygun bir yaş ve zamana gelene kadar öğretmeyi sürdürün.
O zamana kadar, annelerin kulak gelişimlerinin, çocuklarını dinleyerek ve
kontrol edebilmeleri için daha önemli olduğunu düşünürüm. İfadeli bir forte ve piyano
kullanın, iyi bir tempo ve ritim duyguları olsun.
80
11/10/2020
Çocuğa notaya bakarak çalmayı öğrettikten sonra ezberden çalmaya devam etme
alışkanlığı kazanmayı öğretmeliyiz. Kendi öğretimimde ben öğrencilere sadece parçayı
bellekten çalabildikleri bölümünde desteklerim. Eğer öğrenciler için bir alışkanlık
kazanıncaya kadar bu yöntem kullanılırsa, öğrencilerın bellekleri ve nota olmadan
çalabilme becerileri gelişir.
Hızlı Ezberleme Becerisi
Öğretim tecrübemde, son derece gelişmış ve çalışkan öğrenciler bir haftada
Sibelius keman konçertosunun birinci bölümü, Çaykovski keman konçertosunun girişi,
Brahms keman konçertosunun ilk bölümü gibi uzun ve zor eserleri ezberden
öğrenebilmektedirler. Bu durum öğrencilere birçok avantaj sağlamaktadır.
Bir öğrencide böyle bir yeteneğin az çok gelişmiş olması onun bir müzik eserini
yorumlarken daima dayanıklı olmasını sağlayacaktır.
Öğrencilerin hızlı ezberleme becerilerinin geliştirilmesi ve eserleri güvenle
çalmalarını sağlama amacını daima hatırlamak çok önemlidir.
Ben müzik yazısını okumanın, önemsiz olduğuna inanmam, fakat harflerin ve
cümlelerin arasındakı ilişkinin de müzığı ifade etme becerisinin gelişmesi için gerekli
olduğuna inanırım.
Bu demektir ki ilk olarak öğretmen anneye müzikal gösterimi açıklamalı ve
notayı nasıl okuduğunu ona öğretmelidir. Çocuk, sık sık, kaydı dinlemeli ve eğer zor
geçitler varsa, anne ona yardım etmelidir. Çocuk, bu yolla, kendi çaldığını dinleyerek
daha müzikal çalacaktır.
Eğer gelişimdeki farklılık böyle güçlü olursa, çocuklar, bir müzik eserini
çalarken gerçek müziği üretmede daha başarılı olacaklardır. Deşifre çalışmaları da tabii
ki gereklidir. Fakat bu yukarıdaki bahsedildiği gibi çocuğun temel becerisi
geliştirildikten sonra gelir.
Eğer öğrenciler iyi bir müzikal anlayışa ve duyarlılığa sahip olurlarsa müzik
eserlerindeki gerçek müziği yakalamak için başarılı olacaklardır ki, müziği okumanın
bütün gerçek anlamı sonradır.
Kulak ve Nota Eğitimi
Dr. Suzuki müzik eğitiminin başlangıcından itibaren kulağın gelişimini
vurgulamıştır. Suzuki’nin en önemli mesajı “gözden önce kulak; nota okumadan önce
ezbere çalmak”tır. Kulak eğitimi doğru yapılırsa, çocuklar güzel bir tonun ne olduğunu
kavrayabilecekler ve böylece en mükemmel müzisyenler gibi çalabileceklerdir. Suzuki,
81
11/10/2020
anadilin öğrenilmesinde olduğu gibi, öğretmenin ve ailenin sağladığı müzikal bir

ortamda çocukların sürekli olarak müzik dinlemelerini tavsiye etmiştir. Çocukların her
gün sürekli olarak müzik eserlerini dinlemeleri hızlı bir şekilde öğrenmelerine neden
olacağı gibi, dinledikleri örneklerdeki sanatçılar gibi çalmaya da çaba göstereceklerdir.
Bu metod ile çocuklar “müzikal duyuları” gelişmiş bireyler olacaklardır. Bu da
“müzikal yetenek” eğitimi için çok önemlidir.
Suzuki yönteminde çocukların nota okuyabilmeleri de çok önemlidir. Ancak,
çocuklar nasıl yazı yazmayı öğrenmeden önce konuşmayı öğreniyorlarsa, aynı şekilde
nota okumayı öğrenmeden önce çalmaya başlamalıdır. Nota eğitimi öğrencinin yaşına
ve yeteneğine göre başlamalıdır.
Öğretmen, çocukların müzikal duyarlılığı, çalma yeteneği ve hafızası geliştiği
zaman nota eğitimine geçmelidir. Ama şu da unutulmamalıdır ki, nota eğitimi sadece
notasız çalmak amacı için verilmelidir. Kural olarak çocuklar nota okumayı öğrendikten
sonra bile derslerde ve konserlerde eserleri ezbere çalmak zorundadırlar. Öğrenciler
eserleri ve hatta alıştırmaları ezbere çalmakla, güzel ses üretebilecek ve performansın
ifadeli yönünün farkına varabileceklerdir.
Suzuki’ye göre öğrencinin “ne söylediğinden çok, nasıl söylediği” önem
kazanacaktır. Bugün pek çok Suzuki programında nota okuma öncesi becerileri bireysel
ve grup ortamında geliştirilmekte, nota eğitimine ise genellikle 5–6 yaşlarında
başlanmaktadır.
Nota eğitimi Suzuki Metodu’nda içerilmemiş ve eğitimi öğretmenin kendisine
bırakılmıştır. Nota eğitimi kitapları Suzuki öğretmenleri tarafından ayrıca
hazırlanmıştır. Bu materyallerden bazıları şunlardır:
Martin, Joanne. I Can Read Music-For violin [Nota Okuyabiliyorum-Keman
İçin]. Warner Brothers.
Martin, Joanne. I Can Read Music-For cello [Nota Okuyabiliyorum-Çello İçin].
Warner Brothers.
Star, Constance. The Music Road-A Journey in Music Reading [Müzik Yolu-
Nota Okumaya Yolculuk]. Vol 1-3.
Müzikalite Eğitimi
Müzikalite eğitimi Suzuki metodunun temelini oluşturan bir başka elementtir.
Müzikalite eğitiminde “tonalizasyon” kelimesi Suzuki’nin ortaya attığı bir kelimedir.
Bu kelime ses eğitimindeki “vokalizasyon” kelimesinin keman eğitimindeki karşılığıdır.
82
11/10/2020
Çocuk tonalizasyon çalışmaları sonucunda her eseri şarkı söyler gibi ve legato tekniği
ile güzel bir ton ve müzikal bir ifade ile çalabilecektir.
Suzuki’ye göre iyi bir ton müziğin yaşayan ruhudur. Çocuğun kulağı çok iyi
eğitildiği zaman güzel bir tonun ne olduğunu ayırt edebilecektir. Çocuğa kitaplarda yer
alan eserleri tekrar tekrar dinletme yoluyla, nasıl güzel bir ton ve müzikal ifadeyle
çalınacağı kolayca öğretilebilecektir. Suzuki metodunda, çocukların dinledikleri ve
öğretmenleri ile beraber çalıştıkları eserleri derslerde ezbere çalmaları beklenmektedir.
Ezbere çalma ile çocuk eserlere daha iyi konsantre olabilecek ve mükemmel bir
müzikalite ile çalabileceklerdir. Suzuki’ye göre ezberleme anadili yaklaşımında doğal
bir süreçtir.
Suzuki, metodlarında tonalizasyon çalışmalarına yer vermenin yanı sıra
Tonalization (Summy-Birchard yayınları) başlıklı bir kitap da yazmıştır. Suzuki kendi
yetiştirdiği öğrencilerinin müzikalite eğitimlerinin yanı sıra, diğer öğretmenlerin
öğrencilerinin performanslarını da değerlendirmiştir. Her bahar ileri düzey repertuar ile
mezun olan binlerce öğrencinin mezuniyet kasedi (daha sonraki yıllarda videokaseti)
Suzuki’ye gönderilmiştir. Suzuki yıllarca bu kasetleri dinleyerek, öğrencilerin
müzikaliteleri hakkında yorumlarda bulunmuş ve bu yorumlar hem öğrenciler, hem de
öğretmenler ve aileler için büyük bir motivasyon kaynağı olmuştur.
Grup Eğitimi
Suzuki metodu bilinen anlamda bir grup eğitimine dayanmamaktadır. Suzuki,
öğrencilerin hem birbirleri için, hem de beraber çalmaları için olanak yaratılmasını
tavsiye etmiştir. Bu nedenle, Suzuki eğitiminin temeli bir öğretmen ve bir öğrenci ile
yapılan bire bire eğitim olmasına rağmen, bazen 3 veya 4 öğrenci aynı derste beraber
eğitim almaktadırlar. Bu durumda, öğretmen yalnızca bir öğrenciye ders verirken, diğer
öğrencilerde onları izlemektedirler.
Suzuki derslerde kullanılmak üzere özellikle keman öğrencileri için düetler ve
piyano eşlikli materyaller hazırlamıştır. Buradaki amaç öğrencilere beraber çalabilme
fırsatı sağlamaktır. Suzuki’nin hazırlamış olduğu Home Concert, Piano kitabında pek
çok küçük eser yer almaktadır. Eserlerden bazıları iki keman içindir ve metodun üçüncü
kitabını bitiren her öğrenci bu eserleri çalabilmektedir. Bu eserler deşifre çalma amacı
için de kullanılmaktadır. Kardeşler ve arkadaşlar bir araya gelerek bu eserleri güzel
83
11/10/2020
vakit geçirmek için evde çalabildikleri gibi, konserlerde de çalabilmektedirler. Bu

kitabın yanı sıra yine Suzuki tarafından hazırlanan kitaplardan bazıları şunlardır:
Suzuki S. My Trio Book- Violin Suzuki [Trio Kitabım-Suzuki Keman], Vol. 1–
2. Warner Brothers.
Suzuki, S. & Heck, T. 21 Pieces for Violin with Guitar [Keman ve Gitar İçin 21
Eser]. Warner Brothers.
Suzuki Metodu’nun her çalgı için piyano eşlik kitapları mevcuttur. İlerleyen
yıllarda teknolojinin gelişmesi ile öğrencilerin “beraber çalabilme yeteneklerini”
kasetlere kaydedilen eşlikler ile beraber çalışarak geliştirmeleri istenmiştir. Bunun yanı
sıra bugün öğretmenler metod ile doğrudan bağlantısı olmayan dans, şarkı söyleme,
birlikte çalma, müzik teorisi, nota eğitimi, deşifre çalışmaları ve oyun aktivitelerini grup
içinde yapmaktadırlar.
Dr.Suzuki’nin, Suzuki Metodu’nun Öğretimi Üzerine Önerileri
Dr.Suzuki, Suzuki Metodu’nun öğretilmesinde özellikle şu noktalara dikkat
çekmiştir;
1. Gözden önce kulak, 2. Motivasyon, 3.Önceden öğrenilen şeylerin üzerine yeni
şeyler koyarak, küçük adımlarla ilerlemek, 4. Doğal hareket- performansa uygun bir
vücut duruşu, 5. Etkili ve rahat bir tekniğin sağladığı ritmik bir akış, 6. Kendinden emin
çalabilmek için eserlerin sürekli olarak tekrar edilmesi.
Suzuki, kendi metodunun öğretilmesi konusunda dikkat edilmesi gereken
noktaları Suzuki Piyano Okulu’nun önsözünde genel olarak aşağıda verildiği gibi
açıklamıştır. Bu açıklamaları her metodun öğretilmesi için genellemek yanlış
olmayacaktır.
1. Çocukların ders içindeki öğrenmelerden ve evdeki çalışmalarından zevk
almaları sağlanmalıdır. Çocukların duygularına karşı duyarlı olunmalı ve “çalışmalısın”
diye baskı yaparak onların çalışmadan nefret etmesine neden olunmamalıdır.
2. Çocukların çalgılarına çalışmasının yanı sıra, üzerinde çalıştığı eserlerin ses
kayıtlarını mümkün olduğunca her gün dinlemesi sağlanmalıdır.
3. Nota eğitimi çocuğun yaşına ve yeteneğine göre müzikal duyarlılığı, çalma
yeteneği ve hafızası geliştikten sonra verilmelidir. Nota eğitimi eserleri ezbere
çalabilmek için verilmelidir. Derslerde eserleri nota kullanmadan, ezbere çalabilmek
çocukların hafızalarını geliştirecek ve hızlı öğrenmelerine neden olacaktır.
84
11/10/2020
4. Çocuklar sahnede hiç hata yapmadan eserleri çalabiliyorlarsa, o çocuklar

“yetenek eğitimi” için hazır demektir. Bundan sonra çocuklara bir müzikal cümle yapısı
içinde güzel bir ton ve müzikal duyarlılıkla çalabilme becerileri öğretilmeye
başlanmalıdır.
5. Çocuklar yeni verilen eserlerin yanı sıra daha önceden öğrendiği eserleri de
sürekli olarak çalışmalıdır. Önceden öğrenilen eserleri sürekli olarak çalmak çocukların
yeteneğini daha çok geliştirecektir.
6. Annelerin çocukları ile beraber diğer çocukların derslerini izlemeleri,
çocukların motivasyonunu artıracaktır.
7. Ders süresi çocukların ihtiyaçları ve dikkatlerini toplayabilme süresi göz
önünde tutularak düzenlenmelidir. Ders süresi beş dakika olabileceği gibi bir başka
zaman yarım saat olabilecektir.
Öğretmenin ve Ailenin Müzik Eğitimindeki Yeri ve Önemi
Suzuki çocukların daha müzikal çalabilmeleri için fiziksel ve duygusal bir ortam
hazırlama ve verilen aktiviteleri çocukla beraber yapma sorumluluğunu öğretmenlere ve
ailelere vermiştir. Çocuğun yeteneğinin doğru bir şekilde gelişmesi öğretmenin ve
ailesinin sorumluluğudur. Eğer çocuk öğrenemiyor ise bu yetişkinlerin başarısızlığıdır.
Suzuki öğretmeni, Suzuki Metodu’nun bel kemiğidir. Suzuki öğretmenleri çok
küçük yaştaki çocukları eğittikleri için, çalgının nasıl öğretileceğini bilmenin yanı sıra
çocuk psikolojisini ve gelişimini de çok iyi bilmek zorundadır. Öğretmenin en önemli
rolü öğrenciler için “mutlu ve doğal bir ortam” hazırlamaktır. Suzuki’nin ders planına
ve öğrencinin dikkatini toparlama durumuna göre, öğretmen haftada bir veya iki kez
öğrenci ile çalışmalıdır. Çocukların birbirlerini izleyerek daha iyi öğrenmeleri ve
duyduklarını taklit etmek istemeleri Suzuki’nin dikkatini çekmiş, bu nedenle çocukların
ve ailelerinin, diğer çocukların derslerinde gözlemci olarak bulunmalarını tavsiye
etmiştir. Bu taklit etme isteği çocuğun daha çabuk öğrenmesine neden olmaktadır. Diğer
çocukları izlemek aynı zamanda yeni öğrencilerin çalgı derslerine başlaması için de
güçlü bir motivasyon olmaktadır.
Aile, kulak eğitimi ve her becerinin adım adım çocuğa kazandırılması
prensiplerini uygulamak bakımından oldukça önemlidir. Aile çocuğa konuşmayı nasıl
öğretiyorsa, müzik yapmayı da öğretmekle yükümlüdür. Bu nedenle aile evdeki ortamı
zengin bir “öğrenme çevresine” dönüştürmelidir. Suzuki yönteminde ailenin her derse
katılması anadili yaklaşımının temelini oluşturur. Özellikle annelerin aktif olarak
85
11/10/2020
çocuğunun bütün derslerini izlemesi ve not alması gerekmektedir. Bunun yanı sıra
çocuğun yetenek eğitimini geliştirebilmek, evde çocuğunun çalışmalarını izleyebilmek
ve ona yardımcı olabilmek için annenin öğretmenlik eğitimi alması da gerekmektedir.
Çocuğun müzikal eğitiminin ilk yıllarında daha sonra öğrenilecek eserleri çalmayı
öğrenmeleri de beklenmektedir. Ancak, annelerin özellikle 20. yüzyılın ikinci yarısında
bir işte çalışmaya başlamasıyla bu sorumluluklarınSuzuki’nin istediği gibi yerine
getirilebilmesi zorlaşmıştır.
Suzuki Konserleri
Suzuki, öğrencilerin bildikleri eserleri sürekli çalışmalarının ve ileride
öğrenecekleri eserlerin ses kayıtlarını sürekli olarak dinlemelerinin önemini her zaman
vurgulamıştır. Suzuki bu amaçların gerçekleşmesi için Matsumoto’da düzenli olarak
solo konser günleri düzenlemekteydi. Bunların yanı sıra her hafta gerçekleştirilen “ev
konserleri” de mevcuttu. “Suzuki stilinde resitaller” de en ileri düzeydeki öğrencinin,
çekirdek repertuardaki en zor eseri çalmasıyla konser başlamaktadır. Program
ilerledikçe eserler kolaylaşmakta ve ileri düzeydeki öğrenciler, eseri çalabilen daha
düşük düzeydeki öğrencilerin performansa katılması ile çalmaya devam etmektedirler.
Böylece konserler bütün öğrencilerin katılımı ile bir kutlamaya dönüşerek sona
ermektedir. Suzuki’nin daha büyük kutlamaları genellikle yüzlerce keman öğrencisinin
katıldığı ve ünison çaldığı konserlerle gelenek haline gelmiştir.
Suzuki Eğitim Kurumları
Yetenek Eğitimi Araştırma Enstitüsü’nün Tarihçesi
Yetenek eğitimi araştırma enstitüsü, Dr. Shinichi Suzuki’nin “ ilerlemelerine
bağlı olarak bütün çocuklar gelişir” temel felsefesine göre küçük çocuklara erken
çocukluk döneminden itibaren keman, piyano, çello ve flüt öğreten eşsiz bir eğitim
organizasyonudur. Bu felsefenin temeli, Dr. Suzuki’nin “Anadil eğitimi” olarak
adlandırdığı yaklaşımdır. Anadilde konuşma becerisi doğumdan itibaren olmadığı ve bir
süreç içerisinde geliştiği gibi müzikal beceriler de tıpkı anadilde konuşmayı öğrenme
gibi aynı süreç içerisinde gelişebilecektir. Dr. Suzuki aileleri çocuklarına anadillerini
öğrettikleri aynı metodla müziği de öğretebilecekleri konusunda cesaretlendirmektedir.
1930’lu yıllarda Dr. Suzuki, Toshiya Eto, Koji Toyoda ve diğerlerini evinde ders
vererek iyi kemancılar olarak yetiştirdi. Bu deneyim “Matsumoto Müzik Okulu’nun
1946 yılında kurulmasına öncülük etti. Dr. Suzuki ve onu destekleyenler aynı temel
86
11/10/2020
felsefe üzerinde “Yetenek Eğitimi” ni zamanla geliştirdiler ve sonunda 1950 yılında

“Yetenek Eğitimi Araştırma Enstitüsü” nü kurdular.
Günümüzde yaşları 3 ile 18 arasında olan 20.000 Japon öğrenci 1400’den fazla
enstitü öğretmeni tarafından farklı sınıflarda keman, piyano ve flüt öğrenmektedirler. 38
farklı ülkede ise 400.000 öğrenci Dr. Suzuki’nin felsefesi ile eğitim almaktadır.
“Yetenek eğitimi” bazen “ üstün yetenekli çocuklar” eğitimi olarak yanlış
anlaşılmaktadır. Bu doğru değildir. Bütün çocukların doğumlarından itibaren eşit
koşullarda eğitilerek kapasitelerini geliştirebilecekleri bir eğitim sistemidir. “Yetenek
Eğitimi” müzik çalışmalarıyla sınırlı değildir, diğer alanlardaki çalışmalara da
uygulanabilir. Müzik, iyi kalplerin gelişiminde çok yüksek derecede bir güce sahiptir.
“Yetenek Eğitimi Araştırma Enstitüsü”nün amacı, saygın bir insan yaşamı ve kültürel
miras için küçük çocuklara sağlıklı bir temele sahip güzel bir dünya yaratmak ve
sağlıklı birer dünya vatandaşı olmalarını sağlamaktır.
Prof. Koji Toyoda 1998 yılında Dr. Suzuki’nin ölümünden sonra “Yetenek
Eğitimi Araştırma Enstitüsü”nün başkanı oldu. Aynı zamanda Uluslararası Suzuki
Derneği ve Uluslararası Suzuki Methodu Akademisi’nin de müdürüdür.
Uluslararası Suzuki Derneği, Uluslararası Suzuki Metodu Akademisi ve Avrupa,
Asya, Avustralya ve A.B.D. de kurulan Suzuki Dernekleri ve bu derneklere bağlı alt
kuruluşlar mevcuttur. Bu kurumlar Suzuki metodunu öğretmek, yaymak, koordine ve
teşvik etmek amaçlarının yanı sıra Suzuki öğretmenliği ve Suzuki öğretmen yetiştirme
programları standartlarını da oluşturmuşlardır.
Pek çok ülkede derneklere bağlı olarak kurulan yerel Suzuki dernekleri, özel
okullar, Suzuki öğretmenlerinin bireysel olarak eğitim verdiği özel stüdyolar, enstitüler
ve üniversitelerin bünyelerinde kurulan Suzuki programları çocuklara ve gençlere çalgı
eğitimi sunmaktadır. Bu dernekler ve okullar yarı zamanlı veya tam zamanlı kurslar,
workshoplar, yaz okulları, konferanslar, kongreler, festivaller ve konserler düzenleyerek
Suzuki öğrencilerini yetiştirdiği gibi Suzuki öğretmenlerinin yetiştirilmesini de
hedeflemektedir. Suzuki derneklerinin öğretmen yetiştirme programları ya kısa süreli,
ya da uzun süreli olmaktadır. Kısa süreli programlar genellikle yaz dönemlerinde veya
normal okul dönemlerinde workshoplarla ve kurslarla gerçekleşmektedir. Uzun süreli
programlar ise üniversitelerin sunduğu lisans ve lisansüstü programlar ile
yürütülmektedir.
Sonuç
87
11/10/2020
Dr. Shinichi Suzuki (1898–1998) her zaman çocukların iyi ve mutlu birer insan
olarak yetişmelerini istemiş ve hayatını bunların gerçekleşmesine adamış önemli bir
eğitimci ve keman sanatçısıdır. Suzuki’nin “iyi bir insan yetiştirme” felsefesi üzerine
kurulmuş olan Suzuki Okulu başarılı sonuçlar vermiş ve bütün dünyada müzik
eğitimcileri tarafından kabul görmüş bir okul öncesi müzik öğretim yöntemidir. Bu
metod pek çok okul öncesi programından, çalgı eğitimini küçük yaşlardaki çocuklara
vermeyi hedeflemesi bakımından farklılık göstermektedir.
Suzuki, öğrencileri ile yaptığı denemeler sonucunda 10 kitaptan oluşan Suzuki
Keman Okulu nu yazdı ve bu metod kendi danışmanlığı altında diğer çalgıların
öğretilmesinin yanı sıra okuma, sanat, aritmetik, jimnastik, yazma sanatı ve yabancı
dillerin öğretilmesine de uyarlandı. Diğer çalgılar için yazılmış Metodları; Suzuki
Piyano Okulu, Suzuki Çello Okulu, Suzuki Viyola Okulu, Suzuki Gitar Okulu, Suzuki -
Takahashi Yanflüt Okulu, Suzuki Arp Okulu, Suzuki Blokflüt Okulu ve Suzuki Ses
Okulu’ndan oluşmaktadır. Metodların yanı sıra, kitaplarda yer alan eserlerin ses
kayıtları, piyano eşlikleri, nota eğitimi kitapları, etüdler, oda müziği eserleri vb. de
mevcuttur.
Suzuki okul öncesi çocuklarla yaptığı denemeler sonucunda her çocuğun müzik
yeteneğine sahip olduğunu ve bu yeteneğin geliştirilebileceği sonucuna vardı. Suzuki’ye
göre doğru bir şekilde eğitilen çocuk, kendi anadilini öğrenmek için nasıl yeteneklerini
geliştirebiliyorsa, müzik yeteneğini de geliştirebilirdi. Yeteneğin geliştirilmesi olan
“yetenek eğitimi” Suzuki’nin en çok önem verdiği konu olmuş ve “anadili yaklaşımı”
çalışmalarının merkezini oluşturmuştur.
Suzuki metodunun öğretilmesinde öğretmenler özellikle şu noktalara dikkat
etmelidirler; 1. Gözden önce kulak, 2. Motivasyon, 3.Önceden öğrenilen şeylerin
üzerine yeni şeyler koyarak, küçük adımlarla ilerlemek, 4. Doğal hareket- performansa
uygun bir vücut duruşu, 5. Etkili ve rahat bir tekniğin sağladığı ritmik bir akış, 6.
Kendinden emin çalabilmek için eserlerin sürekli olarak tekrar edilmesi.
Suzuki, öğrencilerin daha müzikal çalabilmeleri için, fiziksel ve duygusal bir
ortam hazırlama ve verilen aktiviteleri onlarla beraber yapma sorumluluğunu
öğretmenlere ve ailelere vermiştir. Suzuki’nin ders planına göre öğretmen, öğrencinin
dikkatini toparlama durumuna göre haftada bir veya iki kez bir öğrenci ile çalışmalıdır.
Ailenin her derse katılması Suzuki yönteminde anadili yaklaşımının temelini oluşturur.
Özellikle annelerin kitaplardaki eserleri çalmayı öğrenmesi, çocuğunun bütün derslerini
88
11/10/2020
izlemesi, not alması, evde çocuğunun çalışmalarını izleyebilmesi, ona yardımcı

olabilmesi ve bunların ötesinde öğretmenlik eğitimi alması gerekmektedir. Ancak,
annelerin bir işte çalışıyor olmaları, bu sorumlulukların yerine getirilmesini
zorlaştırmaktadır.
Suzuki’nin Japonya’da kurmuş olduğu Yetenek Eğitimi Araştırma Enstitüsü ve
Yetenek Eğitimi Müzik Okulu’nun yanı sıra Uluslararası Suzuki Derneği, Uluslararası
Suzuki Metodu Akademisi ve Avrupa, Asya, Avustralya ve A.B.D. de kurulan Suzuki
Dernekleri mevcuttur. Bu dernekler Suzuki metodunu öğretmek, yaymak, koordine ve
teşvik etmek amaçlarının yanı sıra Suzuki öğretmenliği ve Suzuki öğretmen yetiştirme
programları standartları oluşturmuştur. Pek çok ülkede derneklere bağlı olarak kurulan
yerel Suzuki dernekleri, özel okullar, Suzuki öğretmenlerinin bireysel olarak eğitim
verdiği özel stüdyolar, enstitüler ve üniversitelerin bünyesinde kurulan Suzuki
programları çocuklara ve gençlere çalgı eğitimi sunmaktadır. Bu kurumlardan bazıları
Suzuki öğretmenini yetiştirme görevini de üstlenmektedir. İnternette Suzuki metodu ve
aktiviteleri hakkında verilen bilgilerin yanı sıra, bu metodu uygulayan öğretmenlerin
listeleri ve online soru ve cevaplar için oluşturulmuş forumlar da mevcuttur.
Suzuki metodunun ana amacı çocuğu müzik yoluyla bir bütün olarak
yetiştirmektir. Buna rağmen pek çok Suzuki öğrencisi çok iyi düzeyde profesyonel
müzisyenler olmuşlardır. Bugün Japonya’da ve 38 ülkede toplam olarak 400.000
üzerinde Suzuki öğrencisi mevcuttur.
“Sevgi olduğu zaman pek çok şey başarılır.”
Dr. Shinichi Suzuki
1978 yılında Japonya'ya giderek Suzuki'nin kendi adını verdiği bu yöntem

üzerinde çalışmalar yapan İstanbul Belediye Konservatuarı (1985 yılından itibaren
İstanbul Üniversitesi Devlet Konservatuarı) öğretim görevlisi Gönül Gökdoğan,
katıldığı sertifika programı sonucunda bu yöntem hakkındaki düşüncelerini ve
izlenimlerini şu şekilde açıklamıştır:
"Sistemi özetle anadil metodu olarak tanımlayabiliriz. Dr. S. Suzuki bundan
aşağı yukarı kırk yıl önce dünyanın her yerindeki çocukların, anadillerini duyarak
öğrenip konuştuğunu; dolayısıyla ısrarla duyarak her şeyi algılayabileceğini düşünmüş.
Önce bir ilkokulda müdür olan dostunun yardımı ile müziği dinleti yoluyla öğretmeyi
denemiş ve çok iyi sonuçlar almış. Bu metotla öğretmen çocuğa haftada 20 dakika ders
89
11/10/2020
veriyor. Öğretmen talebeye ders verirken anne de yanında bulunuyor ve devamlı not
alıyor. Bu arada açık olan teybe bunlar aktarılıyor. Sonra anne her gün üç saat olmak
üzere öğretmenin anlattığı şeylerin doğrultusunda çocuğuna çalışma ve dinleti yoluyla
ders veriyor. Bu metotta nota öğrenimi yok. Çocuk sadece müziği dinliyor ve elindeki
çalgı ile duyduğu sesleri çıkarmaya çalışıyor. Tabii buda belli bir disiplin ve kural
içinde yapılıyor. Burada en büyük görev anneye düşüyor. Anne çocukla birlikte bir iş
ortaya çıkarıyor ve sonuçta anneler rekabeti ortaya çıkıyor. Çünkü hangi anne
çocuğuyla daha çok ilgilenirse, onun çocuğu daha çabuk öğrenecektir. Bu metotta
çocuğu sıkmamak için başlangıçta 10 dakika çalışma ile başlanılıyor. Giderek 20, 30,
40 derken 3 saate çıkılıyor ve buna her gün aralıksız devam ediliyor. Çocuk çalışırken
bir çalışma bandı ve piyano bandı da eşlik ediyor. Aynı düzeydeki çocuklar zaman
zaman birlikte çaldırılıyor.. Her çocuk o derece aynı şeyi öğrenmiş oluyor ki, bir
uyumsuzluk ortaya çıkmıyor"
Bilindiği gibi mümkün olduğu kadar erken yaşlar; çocuğun zihinsel gelişim
sürecinin ve kas koordinasyonunun gelişiminde büyük önem taşır. Mimar Sinan
Üniversitesi Devlet Konservatuarı Öğretim Üyesi Prof. Filiz Ali erken yaşta eğitime
başlamanın önemini şu sözleri ile vurgulamaktadır: “…Japon keman eğitimcisi Suzuki,
geliştirdiği ve dünyaya yaydığı keman eğitimi sistemini ve felsefesini çocuk beyninin
her bilgiyi bir sünger gibi emmesi prensibine dayandırmıştır."
Ayrıca çocukların duyma kapasitesi dil edinim sürecinde en üst seviyede
olduğundan, bu dönem onlarda müziğe karşı bir duyarlılık oluşturmak için mükemmel
bir zamandır. Çocukların sahip oldukları duyusal yetenekleri, onların somuttan soyuta
gelişen öğrenimleri içinde, çok uygun bir süreç oluşturur. Konuşma yetenekleri
tamamen oturduğunda çocuklara okuma-yazma öğretilir. Aynı şekilde Suzuki'nin
öğrencileri de, notaları okumayı öğrenmeden önce çalgıları üzerindeki temel becerilerini
bir hayli geliştirmiş olurlar. Ana-babanın üstlendiği sorumluluk, çocukların sevgiyle
cesaretlendirilmesi, dinleme, sürekli tekrar, beraber çalışma ve özenle seçilen, sıralanan
repertuar vb. Suzuki metodunun önemli birkaç özelliğidir. 1975 yılında Millî Eğitim
Bakanlığı'na bağlı olarak kurulan İstanbul Türk Musikisi Devlet Konservatuarı'na daha
sonra katılarak bu metodu uygulamaya başlayan Prof. Ayhan Turan; 1982'de İstanbul
Teknik Üniversitesi'ne bağlanan bu kurumda "Özel Eğitim Hızlı Keman Birimi"ni
açarak bu metodu eğitime kazandırmıştır. Her ne kadar böyle bir eğitime üç-dört
yaşlarında başlanılması çok daha faydalı ise de; İ.T.Ü. Türk Musikisi Devlet
90
11/10/2020
Konservatuarı'na ilköğretim mezunu olarak gelen öğrencilerin de bu metotla çok iyi

yetiştiği görülmüştür. Cihat Aşkın, Hakan Şensoy, Zeynep Yılmaz... gibi.
Daha çok Japon toplumu için düşünülmüş olan bu yöntem belli bir düzeyde
müzik eğitimi görmüş anneyi gerektirir. Buna rağmen, Konservatuarlara bağlı özel ana
ve ilköğretim okullarının açılması halinde, bu yöntemin uygulanması ve belli bir oranda
verimli olması mümkün olabilir. Son 50 yıldır, hem kendi ülkesinde hem bütün
dünyadaki müzik eğitimi üzerinde büyük bir etkiye sahip olan Dr. S. Suzuki'nin
geliştirdiği felsefe ve metot, şu ana kadar birçok ülkede, binlerce öğretmen, öğrenci ve
aileye ulaşmıştır. 1993 yılında Nobel Barış Ödülü'ne lâyık görülen Dr. S. Suzuki, 1998
yılı Ocak ayında öldüğünde, dünyanın dört bir yanında onun için yas tutuldu. Bütün
insanların olağanüstü yetenekleri olduğuna ve bu yetenekleri sevgi ile geliştirmenin
önemine olan inancını, insanlara değerli bir mirası olarak bıraktı.
ODAKLANMA İŞLEVLİ ÖZEL MÜZİK ÖĞRETİM YÖNTEMLERİ

Müzik eğitiminde odaklanma işlevli başlıca özel müzik öğretim yöntemleri
şunlardır:
1. Devinme-Dansetme Odaklı Müzik Öğretim Yöntemi
(Canlandırma Yoluyla Müzik Öğretim Yöntemi)
2. Doğaçlama-Besteleme Odaklı Müzik Öğretim Yöntemi
3. Seslendirme-Yorumlama Odaklı Müzik Öğretim Yöntemi
4. Dinleme-Özümseme Odaklı Müzik Öğretim Yöntemi
5. Çevirme-Dönüştürme Odaklı Müzik Öğretim Yöntemi
6. Bilgilenme-Bilgileştirme Odaklı Müzik Öğretim Yöntemi
7. Düşünme-Yansıtma Odaklı Müzik Öğretim Yöntemi
CANLANDIRMAYLA (DRAMATİZASYON)
MÜZİK ÖĞRETİM YÖNTEMİ:
Çocuğun, kendini en doğal ve yaratıcı biçimde tanımladığı yol oyundur.
Öğrenmede geçerliliği olan “yaparak, yaşayarak öğrenme yöntemi” de oyunla ve
canlandırmayla gerçekleşir. Bu nedenle oyun olmayan durum ya da bilgileri de
oyunlaştırmak öğrenmeyi kolaylaştıracaktır. Oyunlaştırma yönteminde çocuğun
yaşantıya dönüştürerek öğrendiği, öğrendiğini kolay kolay unutmadığı pek çok ilgi
alanlarından biri de müziktir. Bu yöntem doğa olaylarını, bir öyküyü, yaşamdan bir
kesiti, çevrelerindeki konuları bedensel hareketlerle ve seslerle, oynayarak, taklit ederek
91
11/10/2020
canlandırmalarıdır. Bunun müzik öğretiminde bir yöntem olarak kullanılması değişik

tekniklerle olabilir.
Birinci teknikte, kuralları olan oyunlarla eşlik edilebilecek şarkılar aracılığıyla
müzik öğretimi gerçekleştirilebilir. Şarkılı oyunlar yoluyla müzik öğretimi olarak da
bilinen bu uygulamada, ortak kültür ürünü oyunlar olabileceği gibi, sonradan
düzenlemeleri yapılmış oyunlar da olabilir. Şarkıda anlatılanlar, oyun kuralları ve
sıralaması içinde tanımlanıp canlandırılır.
İkinci teknikte, çocuklar dinledikleri şarkıya öykünerek şarkıda geçen sözleri ya
da şarkının öyküsünü devinim, beden dili ya da tartımlar aracılığıyla canlandırabilirler.
Bu teknikte yapılacak oyunlaştırmada, seçilecek şarkıların işlenmeye olanak verebilecek
özelliklerde olması gerekir. Örneğin, çocuklar “Demirciler” türküsünü uygulamada
gerçek araç – gereç kullanmayıp varmış gibi yaparlar. Olmayan nesneleri canlandırma
yoluyla kullanırlar.
Çocuklarda zevk (beğeni) eğitimini destekleyecek ve geliştirecek, müzik
öğretim sürecini zevkli hale getirecek etkinliklerin başında Dramatizasyon gelmektedir.
Drama, çocukların öğrenme sürecine etkin olarak katıldıkları ve bu yolla duygu,
düşünce ve tasarımlarını canlandırma olanağı buldukları bir etkinliktir. Çocuklarda
şarkıların dramatizasyonu büyük ilgi uyandırır, bu da müzik zevkinin gelişmesine
yardımcı olur. Bir şarkıyı, anlamına uygun jest ve hareketlerle canlandırmak,
çocuklarda çok özel bir heyecan ve zevk yaratır. Örneğin, Halil Bedii Yönetken’in
“Küçük Ayşe” şarkısı canlandırmaya uygun bir örnektir.
Sınıf ikiye bölünür, erkek çocukları şarkının ilk mısrasını söylerler, kızlar ise
küçük Ayşe’nin söylediği sözleri uygun canlandırma hareketleriyle dramatize ederek
söylerler.
Daha sonra kızlar, “ Küçük asker, küçük asker N’apıyorsun bize göster” diye
sorarlar. Bu kez erkek öğrenciler sözlerin anlamına uygun canlandırma hareketleriyle
dramatize ederek yanıt verirler.
Bunun dışında Müzisyenler, Zımterelelli, Küçük Kurbağa, Kuş Uçar, v.b., çocuk
şarkıları canlandırma yoluyla müzik öğretim yöntemi için uygun örnekler olarak
sıralanabilir.
ÖZGÜL MÜZİK ÖĞRETİM YÖNTEMLERİ
92
11/10/2020
Özgül, kısaca "bir türle ilgili, bir türe ilişkin" demektir. Burada 'özgül' sözcüğü,
"özgü ve özgün" sözcükleriyle (birbirine) karıştırılmamalıdır. Örneğin "özgü özellikle
birine veya bir şeye ait olan, belli bir kimsede veya şeyde bulunan" demektir ve
özgülden farklıdır; özgün'ün ise daha farklı bir anlamı vardır.
Belli bir müziksel duyu, konu, beceri ve eylem veya alışma/çalışma türüyle ilgili
ya da belli bir müziksel duyu, konu, beceri ve eylem veya alışma/çalışma türüne ilişkin
müzik öğretim yöntemlerine; özgül müzik öğretim yöntemleri denir.
Müzik eğitiminde kullanılan özgül müzik öğretim yöntemleri duyusal, konusal,
becerisel ve eylemsel veya alışımsal/çalışımsal bir nitelik taşır. Bu nedenle bu tür
yöntemler daha çok ilişkin olduğu duyu, konu, beceri ve eylem veya alışım/çalışım
türüne göre adlandırılır. Müzik eğitiminde kullanılan başlıca duyu, beceri, eylem veya
alışma/çalışma türüyle ilgili veya bu türlere ilişkin başlıca özgül müzik öğretim
yöntemleri şunlardır:
1. İşitsel Müzik Öğretim Yöntemi,
(Kulaktan Öğretim Yöntemi)
2. Görsel/İşitsel Müzik Öğretim Yöntemi,
(Gözden/Kulaktan Öğretim Yöntemi)
3. Görsel/Okusal/Yazsal Müzik Öğretim Yöntemi,
(Yazıdan/Notadan Öğretim Yöntemi)
4. Devinsel/Oynasal Müzik Öğretim Yöntemi,
(Devinimden/Oyundan Öğretim Yöntemi)
5. Eylesel/Söylesel/Çalsal Müzik Öğretim Yöntemi.
(Meşkten Öğretim Yöntemi / Meşksel Öğretim Yöntemi)
Müzik eğitiminde konu türüyle ilgili veya konu türüne ilişkin başlıca özgül
müzik öğretim yöntemleri şunlardır:
1. Ezgi Öğretim Yöntemi,
2. Şarkı Öğretim Yöntemi,
3. Çalgı Öğretim Yöntemi,
4. Müzik Yazısı Öğretim Yöntemi,
5. Müzik Bilgisi Öğretim Yöntemi.
6. Müzik Dili (Müzikçe) Öğretim Yöntemi.
Yukarıdaki özgül müzik öğretim yöntemleri başka bir açıdan ele alınarak
aşağıdaki özgül müzik öğretim yöntemlerine dönüştürülebilir:
93
11/10/2020
1. Ezgi Yoluyla Müzik Öğretim Yöntemi,

2. Şarkı Yoluyla Öğretim Yöntemi,
3. Çalgı Yoluyla Öğretim Yöntemi,
4. Müzik Yazısı Yoluyla Öğretim Yöntemi,
5. Müzik Bilgisi Yoluyla Öğretim Yöntemi.
6. Müzik Dili (Müzikçe) Yoluyla Öğretim Yöntemi.
KAPSAMLI MÜZİSYENLİK
BİR AMERİKAN TEKNİĞİ VE MÜZİK ÖĞRETİM FELSEFESİ
Bir müzik öğretim felsefesi olarak Kuzey Amerika’da ortaya çıkmış olan
Kapsamlı Müzisyenlik kavramı aslında; buraya kadar yer verdiğimiz bütün öğrenme-
öğretme yöntem ve yaklaşımlarının çocuk eğitiminde müzikten yararlanma ve müziğin
öğretilmesi boyutlarıyla Amerikan toplumunun ihtiyaç ve olanaklarına göre yeniden
yorumlanması ve kullanılması olarak ortaya çıkmış bir yaklaşımdır.
İlköğretim ve hatta okulöncesi eğitim kurumlarımızda öğretim gören ülkemiz
çocuklarının müziği öğrenmelerinden ve müzik yoluyla eğitimlerinden sorumlu olan ve
olacak olan öğretmenlerimizin ve öğretmen adaylarının kendi alan eğitimlerinde bir
görüş sahibi olmaları ve meslek yaşamlarında alanın sorumlu birer uygulayıcıları olarak
kendi kültürleri ile bir senteze varmaları için bu çalışmada yer alması gerekli
görülmüştür. Bu başlıktaki bilgilere Gülay Göğüş’ün “Yirminci Yüzyılda Müzik
Öğretimi” Çeviri’sinden ulaşılmıştır.
Bir Amerikan tekniği ve müzik öğretim felsefesi olan Kapsamlı Müzisyenliğin
ne olduğunu anlayabilmek için önce Kuzey Amerika’da Müzik Öğretim Metodu’ndan
biraz söz etmek gerekir.
KUZEY AMERİKA’DA MÜZİK ÖĞRETİMİ:

Bugün Kuzey Amerikan okul müzik hareketinin tarihi içinde, öncekinden daha
çok çocuk daha çok okulda, daha çok müzik dersi istemektedir. Okulumuzda müzik
öğretecek miyiz? Sorusu, artık “Okulumuzda müziği nasıl öğreteceğiz?” biçiminde
değişmiştir. Yani müzik öğretimi için en iyi, en etkin ve en etkili yol nedir?
Öncelikle müzik eğitiminde metodun ne anlama geldiğini açıklamanın yararlı
olacağı düşünülmektedir. Metot;
 Felsefi bir kimlik (diğer bir deyişle, kendine özgü bir ilkeler bütünü)
94
11/10/2020
 Birleştirilmiş tek bir pedagojik vücut (iyi tanımlanmış bir uygulamalar

bütünü)
 İzlemeye değer amaçlar ve hedefler,
 Doğruluk, dürüstlük (varlığının nedeni ticari olmamalı)
Bu tanımlama doğrultusunda, bugün Kuzey Amerika’da en yaygın biçimde
kullanılan dört metot; Kodaly Metodu, Jaques-Dalcroze Metodu, Orff Yaklaşımı ve
Kapsamlı Müzisyenlik Yaklaşımı’dır. Bu dört metodun tümü yukarıda verilen metot
tanımına tamamen uygun düşmektedir. Çünkü hepsi kendine özgü bir ilkeler bütününe,
özel bir kimliği olan uygulamalara, müzik eğitimi için belirlenmiş hedeflere sahip
olmanın yanı sıra ticari amaçlar için ortaya atılmamışlardır.
Yirminci yüzyılda Kuzey Amerika okul müziğinin gelişimini ve bu gelişim
içinde yukarıda sözü edilen metodolojilerin her birinin içinde bulunduğu mantıksal
durumu anlamak için, öncelikle Amerikan müzik öğretiminin geldiği ortama dönmek
gerekir.
Yirminci yüzyılda Kuzey Amerika okul müziğinin gelişiminde iki isim önemli
rol oynamışlardır. Horace Mann ve Lowell Mason.
Horace Mann’in Katkıları:
Birleşik Devletlerdeki okullar, 1800’lerin başlarında bir düzensizlik
yaşamaktaydı. Problem genellikle halk okul sistemlerinin yerel kontrolünden
kaynaklanmaktaydı. Okullar öğrencilerin çoğu için ücretli olduğundan problemler
hizmet alanında oluştu.
1827’de Massachusetts eyaletinde genç bir avukat olan Horace Mann
Massachusetts Temsilciler meclisine seçildi. Kanun yapıcı komisyon üyesi olarak üç
ana sorun üzerinde çalıştı. Ruh hastaları için uygar (insancıl) bir tedavi, içkiden
kaçınma ve halkın eğitimi. O özellikle eğitim reformunu ve eğitimi yeniden
canlandırmada etkili oldu. 1837’de Genel Okullarla İlgili Bir Kanun”u imzaladı. Bu
kanunla Eğitim Kurulu’na, eyaletin her yerinde “çocukların eğitimini yöneterek ve
çalışmalar düzenleyerek, en beğenilen, en başarılı metodlar” üzerine bilgi vermek için
yetki verildi. Kanun aynı zamanda Kurul’a “deneyim ve gözlemler yoluyla önerilmesi
uygun görülebilecek güncel bir eğitim sisteminin uygulamadaki etkileri ve bu sistemi
yaymak, geliştirmek” konusunda detaylı bir rapor hazırlayarak kanun yapıcılara sunma
görevini verdi.
95
11/10/2020
Horace Mann 1837’den 1847’ye kadar Massachusetts Eğitim Kurulu sekreteri

olarak görev yaptı. Sekreterlik görevi sırasında Kurula 12 rapor hazırlayıp sundu. Bu
raporların yedincisi, müzik eğitimi ve Johann Pestalozzi’nin fikirlerini, felsefesini
yayma konusunda en önemli olanıdır. Yedinci yıllık rapor, Mann’in Avrupa kıtası ve
İngiltere’deki okullarda altı ay boyunca yaptığı gözlemlerden sonra 1844’de yazıldı. Bu
nedenle raporda Avrupa eğitim ve öğretim organizasyonu ile ilgili pek çok örnekler de
verilmektedir. Mann bu raporda “tüm Prusya öğretmenleri sadece vokal değil, aynı
zamanda enstrümantal müzikte de uzmandırlar”, müzik bir eriyiğin soğuyup katılaşarak
şekil alması gibi, öğretmene istediği biçimi verebilmesinde gerekli olan tüm mantığı
verir” diyerek müzik konusunda da fikirler vermiştir.
Mann müzik eğitiminin her okul programında temel bir eleman olması
gerektiğini savunmuştur. O ayrıca, şarkı söylemenin okullarda doğal ve hoşlanılabilir
bir etkinlik olması gerektiğini ileri sürerek, müzik öğretiminin şarkı söylemeye içten bir
istek uyandırmak ve müzik zevkini geliştirmek zorunda olduğuna inandı.
1838 yılında Boston Okul Kurulu, programlarına müziği aldı ve şu uyarıları da
ekledi: Müzik dersi haftada iki saatten fazla olmamalı, tüm şehirdeki okullarda önceden
kararlaştırılan belli zamanlarda verilmeli ve sınıf öğretmeni dersler sırasında sınıf
“disiplin”i için hazır olmalı.
Birleşik Devletlerde daha önce okullarda müzik öğretimi önerilmişti. Fakat bu
hiçbir zaman Eğitim Kurulu tarafından ücretli bir öğretmenle ve sürekli hale getirilen
bir düzenlemeyle olmamıştı. Bu önemsiz görülen başlangıç gerçekte ilerisi için büyük
bir adımdı ve hemen hemen tamamen Horace Mann ve müzik eğitimcisi Lowell
Mason’ın çabaları sayesinde gerçekleşebildi.
Lowell Mason’un Etkisi:
Mason müzikle ilgili bir aileden gelmekteydi ve hem tanınmış bir müzik
öğretmeni hem de müzikle ilgili konular üzerine yazan verimli bir yazardı. Mason
müzik eğitimiyle ilgili fikirleri konusunda İsviçreli reformcu ve büyük eğitimci Johann
Heinrich Pestalozzi’nin (1746–1827) pedagojik ilkeleriyle ilişki kurmuştu.
Pestalozzi’nin Eğitim İlkeleri: Pestalozzi gözlem, deney, muhakeme yerine
hafızaya ve ezbere dayalı olarak yapılan oldukça yaygın okul uygulamalarını kabul
etmedi. O çocuğun doğal gelişimi ile eğitim süreci arasında bağlantı kurma girişiminde
bulunan ilk eğitimciydi ve vecizeleşmiş sözünde; “Hiçbir şey okuma, her şeyi keşfet,
her şeyi kanıtla” demişti. Pestalozzi çocuğun “baş, el ve kalbi eğitilerek”, zekâ
96
11/10/2020
yönünden, fiziksel ve ahlaki yönden”, “tüm yeteneklerinin uyumlu bir şekilde

geliştirilmesi”gerektiğine inanmıştır. Ona göre çocuğun yeteneklerini geliştirmenin yolu
sadece bu yetenekleri kullanabilecekleri durumlar yaratmak ve öğretmenin görevi de
çocuğu doğrudan kendi kendine etkin kılmak için uyarmaktır.
Pestalozzi’ye göre eğitim; her basamağın doğal olarak bir öncekinin üzerine
gelişebilecek şekilde, son derece ardışık ve bütün olarak planlanmalıdır. O zamanda
devrim yapan bu yaklaşımın bir sonucu olarak geçmişin acımasız disiplini, yerini sıkı
fakat zevkli bir sınıf yönetimine bırakıyordu. O, toplumun yeni kuşaklarına verilecek bu
çeşit bir eğitimin gücüne derin bir şekilde inanmaktaydı.
Lowell Mason’ın Pestalozzi İlkeleri Uyarlaması:
Mason bir grup müziksever iş adamıyla birlikte, özel bir müzik okulu olan
Boston Müzik Akademisini kurdu. Ortaya konan amaçların bazıları şunlardı;
1- Hem çocuklara, hem de gençlere uygun vokal müzik eğitimi yapmak,
2- Müzik öğretmenlerini eğitmek,
3- Dini müzik içinde çalışan şefleri ve icracıları bir birlik altında toplamak,
4- Çocuk ve genç sınıflarının (öğretim sonuçlarını sergilemek için) gösterilerini
ve yıllık ya da yarıyıllık toplanan (festivallerdeki) büyük grupların konserlerini
sağlamak,
5- Okullarda vokal müziği tanıtmak,
6- Öğretim ile ilgili kitapları yayımlamak.
1834’de sözü edilen okulda kullanmak üzere Pestalozzi ilkeleri üzerine dayalı
bir müzik kitabı yazdı. Bunu 1855–1857 yılları arasında New York’ta müzik üzerine
makalelerin yayımlandığı bir dergide altmış bir makalelik bir seri izledi. Bu iki çalışma,
20. yüzyıla kadar ulaşan ve tüm Kuzey Amerika müzik eğitimini etkileyen, kendine
özgü eğitim ilkeleri ve pedagojik uygulamaları olan yenilikçi bir metodu oluşturdu.
Lowell Mason’ın Pestalozzi’den Esinlendiği Yöntemin İlkeleri ve
Uygulaması:
Yöntemde istenen sadece bilgi değil, bilgi elde etmenin sonucu olarak insanın
güçlerinin genişlemesidir.
Aile ve okul içinde “iyi müzik eğilimleri için” kalbi geliştirmede yani insanı
mutluluğa, erdemliliğe, inançlılığa teşvik etmede sadece en seçkin şarkı ve melodiler
alınmalı ve bunlar enstrümantal olmalıdır.
97
11/10/2020
.......eğer müzik çocuklukta öğretilmemişse, sonradan çok fazla bir ilerleme

beklenmemelidir.
“Okullardaki müziğin amacı”, müzisyen yetiştirmek değildir, “fakat tüm
öğrencilere” müzik beğenisini ve onu anlama gücünü vermektir.
..........müziksel yeteneğin gelişmesi, insanın tüm yönleriyle gelişmesine katkı
sağlar.
“Öğrenmenin ilk aracı ses olmalı ve erken yaştaki öğretim ezbere yapılmalıdır.”
Çocukların hecelemeyi, okumayı, grameri öğrenmeden önce konuşmayı öğrenmeleri
gibi, bu da şarkı söylemeyi öğrenmede doğal bir süreçtir.
Bir müzik kapasitesine sahip olma, genelde sanılandan çok daha yaygındır. Bu
nedenle çocuklar okumayı öğrendikleri gibi, müziği de öğrenmelidirler.
Lowell Mason’ın felsefesi hakkında, pek çok yayınından toplanan yukarıdaki
örnekler fikir vermektedir. Bu felsefenin ana hatları şu şekilde özetlenebilir:
1- Okullardaki müziğin amacı, profesyonel müzisyenler yetiştirmekten çok
gençlere müziksel bir anlayış kazandırmaktır.
2- Öğretimde kullanılan müziğin kalitesi çok önemlidir. Sınıfta sadece sanat
değeri olan müzikler kullanılmalıdır.
3- Öğretimde kullanılan yöntem daha büyük önem taşır ve öğretimin
ürününden çok daha önemlidir.
4- Müzik eğitimi, etkili olabilmesi için küçük yaşlarda başlamalıdır.
5- Müzik tüm duyuları içeren ve insanoğlunun tüm yönleriyle gelişimine katkı
sağlayan bir disiplindir.
6- Müzikte başarı için çalışma gereklidir.
7- Uygulamalı deneyimler teoriden önce gelmeli, teori uygulamalardan ortaya
çıkmalıdır.
8- Müziksel okuma-yazma, çoğu insan için hem mümkün hem de arzulanan bir
amaçtır.
Mason pedagojisini; a) sembollerden önce sesler, b) kurallardan önce ilkeler, c)
teoriden önce uygulamalar şeklinde özetlemiştir.
Mason’a göre bilgi; “öğretmenin dikte ettirmesiyle değil, öğrencilerin kendileri
tarafından elde edilir. Öğretmen, herhangi bir bilgiyi nadiren bir dizi sorular aracılığıyla
vermeli, genellikle öğrencilerin kendi kendilerine bulmalarına rehberlik edebilmelidir.
Öğretmenin amacı; bilgiyi istemeleri için öğrencilerin merakını uyandırma ve dikkatini
98
11/10/2020
toplamada rehberlik etmektir. Bu şekilde elde edilen bilgi, akıl üzerinde derin bir etki
yapar ve bu yüzden süreklidir.”
Mason, öğrenmenin üç yolla oluştuğuna inanmıştı:
1- Kendi kendine aktivite yoluyla.
Yaparak öğrenme. Bilginin öğretmen tarafından konuşularak verilmesinden çok,
öğrencilerin kendi gözlemleri, yaşantıları ve eylemleri yoluyla elde etmeleri beklenir.
2- Muhakeme yoluyla.
Gözlem, kıyaslama, yargılama ve karar. Öğrenciler kendi yaşantıları yoluyla
sonuçlara ulaşmalıdır.
3- İnanç ve kanıt yoluyla.
Belirli evrensel kullanımların ve tanımlamaların basit bir şekilde ortaya çıkması.
Öğrenciler bazı bilgilere kendi kendine aktivite ya da muhakeme yoluyla ulaşamazlar.
Bunları öğretmenin getireceği doğrulardan almak zorundadırlar.
Mason – Pestalozzi yöntemi; bilinenden bilinmeyene ve genel bilgilerden analiz
yoluyla özel bilgilere gitmektir. “Anlaşılan şey, önce sınanır, sonra parçalara ayrılır,
sonra tekrar bir araya getirilir-tamamen ilgi, düşünme ve anlamayla yapılır.”
Mason, çocukların öğrenmek durumunda oldukları materyalle ilgili
düşüncelerini de şöyle açıkladı:
1- Sözler ve müzik öğrencilerin ilgisini çekmeli,
2- Ses genişliği çocuk sesleri için uygun olmalı,
3- Öğrencilerin müzik okuma kapasitesi içinde olmalı,
4- Ergenlik dönemindeki öğrencilere uygun olmalı.
Mason, bir çocuğun müzik okuma-yazma öğretimi basamaklarının aşağıdaki
gibi birbiri üstüne geldiğini gördü:
1.Tüm şarkıların önce öğretmen tarafından söylenip, sonra taklit yoluyla kitap
olmaksızın (kulaktan) öğrenildiği ezbere şarkı söyleme basamağı.
2.Daha önce ezbere söylenen şarkıların bu kez notadan izlenerek söylendiği,
basit nota okuma becerilerinin tanıtıldığı ezbere şarkıların notalarını okuma basamağı.
3.İkinci basamakta öğretilen nota ve kalıpları içeren şarkı ve alıştırmaların
okunduğu, daha gelişmiş yeni okuma materyallerinin dereceli olarak tanıtıldığı nota
okuma basamağı.
4.Öğrencilerin, kanonlar ve benzeri parçalar aracılığı ile üçlü ve altılılar içinde
iki sesli şarkılar söylemeye ilerledikleri çok sesli şarkı söyleme basamağı.
99
11/10/2020
Tüm majör tonalitelerde temel sesin ya da ses merkezinin do, tüm minör
tonalitelerde temel sesin ya da ses merkezinin la kabul edildiği tonik solfa sistemi,
Mason ve Onun Boston Akademisi ile Boston halk okullarındaki meslektaşları
tarafından kullanılan temel araçtı.
Ritim öğretimi, hafifçe vurularak ya da el hareketleri kullanılarak vuruş
sürdürülürken, tek hece üzerinde kısa ritm kalıplarının seslendirilmesi biçiminde
yapıldı. Mason bunun yanında öğrencilerin vücut hareketleriyle ritmi hissetmeleri
gerektiğini belirtmişti.
Yaratıcılık da Mason’ın metodunun bir kısmını oluşturmaktaydı. Hatta O, çok az
nota okuma becerileriyle basit kompozisyonlar oluşturmada çocuklara rehberlik edere
özel çalışmalar yaptı.
Özetle; L. Mason’ın uygulamaları ve Boston Müzik Akademisi’nde Onunla
işbirliği yapanlar şu ilkeleri ortaya çıkardılar:
1. Tüm müzik eğitiminde temel olarak vokal müzik,
2. Çocuk sesinin sınırlarını tanıma,
3. Soyuttan önce deneyim ilkesi,
4. Nota okumada başlangıç için ardışık bir yaklaşım,
5. Melodik okumada tonik solfa’nın kullanımı,
6. Basit nota sürelerine değil, kalıplara dayalı bir ritm okuma yaklaşımı,
7. Ritim öğrenmek için vücut hareketi ve vuruşun kullanımı.
1837 ve 1852 yılları arasında halk okullarında müzik, Birleşik Devletlerinin her
yerinde yayılan bu düşünceler üzerine dayandı ve 1900’da Amerika’nın büyük bir
kısmında okullarda düzenli bir konu olarak yer aldı.
Mason’dan Sonra Müzik Eğitimi:
Mason, okul müzik hareketiyle etkin bir şekilde ilgilenmekten vazgeçtiği zaman,
bu hareketin karakteri de değişti. Yaklaşımın yüzeydeki elemanları (melodik ve ritmik
kalıplar, araç olarak solfa’nın kullanımı) araç olmaktan çok sebep haline dönüşürken,
çok iyi bir şekilde oluşturulan Pestalozzi’den uyarlanmış Mason ilkeleri yanlış anlaşıldı
ya da kasıtlı olarak göz ardı edildi.
Müzik okuma bir amaç olarak daha az önemsendi. Çocuklar, ondokuzuncu
yüzyıldaki yapma anlayışından yirminci yüzyılın başlarındaki hoşlanma anlayışına
taşındı. Bu anlayış; “müziksel amaç müzikteki güzelliğin değerini anlamayı
100
11/10/2020
geliştirmektir” cümlesiyle özetlenebilir. Müzik bir disiplin olarak özündeki beceri ve

kavramlarla birlikte bu değişime uğradı.
Aynı dönemde, bir yandan üzerinde ciddi olarak çalışılması gerekli bir konu
olan müziğin temellerinde bozulmalar görülürken diğer yandan müzik uzmanlarının
özel eğitimi amacıyla programların ve organizasyonların ortaya çıkışı adeta bir çelişki
olarak göze çarpmaktadır. 1922 yılında “Oberlin’de (Fakülte) ilk gerçek dört yıllık
müzik eğitimi organizasyonu” oluşturuldu.
1936’da kademeli olarak müzikte beceri öğretimi için literatüre başvurularak,
biraz detaylı da olsa çalışmalar yeniden başlatıldı ve şu görüş ortaya atıldı: “Bizim
müzik programımızda üç tip müziksel proje yer almalıdır. Bunlar; dinleme projesi,
performans projesi ve yaratıcılık projesi’dir.
YİRMİNCİ YÜZYILIN İKİNCİ YARISINDAKİ MÜZİK ÖĞRETİMİ
METODLARI, YAKLAŞIMLARI, FELSEFELERİ ÜZERİNE ETKİLER
Çağdaş Amerika’da müzik eğitimi, çok sayıda araştırma çalışmaları, projeler,
deneyler ve fikirlerden etkilenmiştir. Bu eğitimsel etkinlikler, kavramlar ve teoriler,
müzik öğrenmenin doğası içinde yeni anlayışlar kazandırmıştır. Bu güçler aynı
zamanda, genç insanları müziksel gelişmeye teşvik etmek için pek çok seçenek ve
fırsatlar sunmuştur. Bu etkinlikler sırayla şöyle sıralanmaktadır;
Eylül 1959 Woods Hole Konferansı,
Genç Besteciler Projesi,
Müzik Eğitiminde Yaratıcılık İçin Çağdaş Müzik Projesi (ÇMP),
Haziran 1963 Yale Semineri. Bu seminerde alınan kararlar;
Bir K 12 (anaokulu üzerine 12 yıllık bir öğrenim) müzik programının amacı;
performans, hareket, yaratıcılık, kulak eğitimi ve dinleme yoluyla müzikalitenin
gelişimi olmalıdır. Bu durumda yaratıcılık, öğrenciler tarafından yapılan özgün
kompozisyonları içerir.
1- Okul müzik repertuarı, bütün dönemlerin en iyi Batı ve Batı dışı örneklerini
içererek genişletilmelidir.
2- K 12 için, müzik dinlemenin ön planda olduğu, sürekli ve birbirini izleyen
seri halinde bir program geliştirilmelidir.
3- Performans deneyimleri, gerçek ve çeşitlenmiş bir repertuarın oluşturulduğu
müzik topluluklarını içermelidir.
101
11/10/2020
4- Yüksek müziksel yatkınlığa ve başarıya sahip öğrenciler için, ileri teori ve

literatür dersleri de bulunmalıdır.
5- Müzisyenler, besteciler ve araştırmacılar genç insanlarda müzikaliteyi
geliştirmeye yardım etmek için okullara gitmeleri konusunda teşvik edilmelidir.
6- Okul müzik programları toplumun müzik kaynaklarından yararlanmalıdır.
7- Amerika’daki büyük şehirlerde var olan ileri müzik çalışması için fırsatlar,
ülkedeki tüm yetenekli öğrenciler tarafından elde edilebilinmelidir. Böyle bir program,
ulusal bir okul ağı ya da tüm ülkede müzik, sanat, drama ve dans akademileri
kurulmasına yardım etmelidir.
8- Filmler, kayıt araçları ve televizyon müzik eğitiminde daha fazla
kullanılmalıdır. Müzikte bir ulusal eğitim araçları sistemi kurulmalıdır.
9- Bölgesel atölye ve klinik çalışmaları aracılığıyla, öğretme becerileri ve
tekniklerini geliştirmek için programlar başlatılmalıdır.
1965 Mannathanville Müzik Öğretim Programı: Programın amaçları, liselerin ilk
sınıflarına yönelik ardışık bir müzik çalışma için öğretim programı ve ilgili materyalleri
geliştirmekti.
1967 Tanglewood Sempozyumu;
Sempozyumun ana konusu “Amerikan Toplumunda Müzik” idi. Sempozyuma
katılanlar; müzisyenler, araştırmacılar, eğitimciler, sendika liderleri, filozoflar, müzik
eğitimcileri ve sanayicilerdi. Bu katılımcılar Amerikan toplumu ve eğitim içinde
müziğin rolünü değerlendirdiler ve “eğitim; sanatın yaşaması, özel bir kimliğin
oluşturulması ve yaratıcılığın beslenmesi olarak belirlenen ana amaçlara sahip olmalı”
fikrine ulaştılar.
Ann Arbor Sempozyumu;
Ann Arbor sempozyumu Müzik Öğretimi ve Öğreniminde Psikoloji
Uygulaması Konulu Ulusal bir sempozyumdu. Sempozyumun sonuçları üç önemli tema
içinde özetlenebilir:
1- Müzik eğitimi, öğrenenler arasındaki bireysel farklılıklarla ilgilenmelidir.
2- Müzik öğretimi baştan sona, aynı zamanda birkaç öğrenme düzeyinde
yapılmalıdır. Öğrenciler işitsel, sözel ve sembolik birlikler arasında bağlantı kurarken,
ses perdesi ve ritmin müziksel yapılarının da farkında olmalıdır. Öğrenciler aynı
zamanda kendi kişisel ve eğitimsel çevreleriyle ilgili müziklerle de bağlantı kurmalıdır.
102
11/10/2020
3- Müziksel kavramların ve becerilerin düzeni, tüm eğitimle ilgili süreçler

içinde usulüne uygun bir şekilde yapılmalıdır.
Ann Arbor Sempozyumu; müzik eğitimcilerine “çocuklar müziği nasıl öğrenir”
konusunu daha iyi anlamak için bir girişimde bulunarak hem birbirleriyle hem de
tanınmış psikologlarla etkileşim içinde olma olanağını verdi.
KAPSAMLI MÜZİSYENLİK:
Bir Amerikan Tekniği ve Müzik Öğretim Felsefesi
Kapsamlı müzisyenlik (KM); müzik çalışmasının birleştirilmesi ve bağlantı
kurulması gerekli müziğin tüm yönlerini tanıtma üzerine dayalı müzik öğrenme ve
öğretme ile ilgili bir kavramdır. Müzik öğrenmenin tüm kaynağının müzik literatürü
olduğu temeline dayalı bir müziksel çalışma yaklaşımıdır. KM, performans, analiz,
kompozisyon aracılığıyla kavramsal bağlantılar kurarak, çalışılan müziksel
materyallerin sentezini yapmak ve öğretimin her düzeyinde müziksel bilgi ve beceriyi
geliştirmek için öğrencileri teşvik eder. KM’nin ilkeleri ve felsefesi Genç Besteciler
Projesi ile Müzik Eğitiminde Yaratıcılık İçin Çağdaş Müzik Projesi’nden ortaya
çıkmıştır.
1957’de Ford Vakfı, Birleşik Devletler’deki sosyal ve eğitsel çevrelerde güzel
sanatların yerini incelemeye karar verdi. Birkaç başarılı sanatçıdan, okul ve topluluk
programlarını gözlemeleri, problemleri saptayıp çözüm önerileri getirmeleri istendi.
Tanınmış Amerika’lı besteci Norman Dello Joio (1913 - ) bu amaçla okul müzik
programlarını gözledi ve Ford Vakfı’na, icra grupları ve sınıfları oluşturmak, akademik
çevre içinde yaratıcı süreci teşvik etmek için halk okul sistemleri içinde genç
bestecilerin yer almasını önerdi. Dello Joio, müzik yaratma ya da icra edilen müziği
analiz etmeye değil, öncelikle müzik icra etmeye önem veren halk okul müzik
programlarının gerekliliği sonucuna vardı. Bestecilerin sınıflarda, enstrümantal ve koral
provalarda doğrudan yer alması ile öğrenciler yeni kompozisyonlar yaratmayı
paylaşmaktan ve uygulama içindeki yaratıcı süreci görmekten yararlanacaklardı.
Besteciler de kariyerlerinin başlangıcında okul performanslarının problemlerini,
gerçeklerini ortaya çıkarmak ve yazmak için özel performans gruplarına sahip olmaktan
103
11/10/2020
yararlanacaklardı. Bunlara ek olarak okul müzik materyallerinin repertuvarı

genişletilecek ve iyileştirilecekti.
Genç Besteciler Projesi: Genç Besteciler Projesi (GBP), Dello Joio tarafından
başkanlık edilen seçilmiş bir komite ile Ulusal Müzik Konseyi tarafından yönetildi. Bu
komite hem bestecilerden hem de müzik eğitimcilerinden oluşmaktaydı. 1959’dan
1962’ye kadar komite, Birleşik Devletler’deki halk okulları içine otuzbir besteci
yerleştirdi. Deneme, seçilmiş okullardaki öğrencilere icra ve beste yapmada değerli
deneyimler sağladı.
Bunun yanında GBP, halk okul müzik programlarındaki bazı ciddi eksikliklere
de işaret etti. Müzik öğretmenlerinin sınıflardaki bir öğretme ve öğrenme durumu içine
yeni kompozisyonları dâhil etmek için gerekli pedagojik becerilerinin eksikliği görüldü.
GBP, öğretmenlerin daha fazla eğitim ihtiyacı olduğu düşüncesi ve bu yüzden bugün
müziğin Birleşik Devletler’deki halk okullarında daha yaygınlıkla kullanılabilmesi ile
sonuçlandı. 1962’de Müzik Eğitimcileri Ulusal Konferansı (MEUK) Ford Vakfı’na, a)
GBP’nin sürdürülmesi, b) programın klinik çalışmaları, atölye çalışmaları ve
okullardaki çağdaş müzikle ilgili seminerlerle ilkokullarda, ortaokullarda, liselerde pilot
öğretim projelerini organize ederek genişletilmesini isteyen bir önerge teslim etti.
Çağdaş Müzik Projesi: 1963’de Ford Vakfı’nın desteklediği Çağdaş Müzik
Projesi (ÇMP)’nde beş temel amaç saptandı.
1- Halk Okullarındaki müziğin yaratıcı yönünü artırmak,
2- Çağdaş müzik dilinin anlaşılarak kabulü için müzik eğitimi mesleği içinde
sağlam bir temel ya da çevre yaratmak,
3- Bestecilerin ve müzik eğitimcilerinin aynı şekilde yararlanmaları için, bugün
müzik kompozisyonu ve müzik eğitimi meslekleri arasında ortaya çıkan bölünmeyi
azaltmak,
4- Müzik eğitimcilerinin ve öğrencilerin, okullarda kullanılan çağdaş müziğin
özelliğini göz önünde bulundurarak ayırım yapabilme yeteneğini ve zevkini geliştirmek,
5- Okullardaki öğrenciler arasında yaratıcı yeteneği, mümkün olduğunca
keşfetmek.
Bu amaçlara ulaşabilmek için 1963 ile 1968 yılları arasında kırk altıdan fazla
besteci halk okul sistemleri içinde yer aldı. Bu besteciler okullardaki performans
grupları için yazmayı ve okuldaki çocuklarla yaratıcı yaklaşımlarını, yeteneklerini
paylaşmayı sürdürdüler.
104
11/10/2020
1963’de ÇMP’nin kurulmasından sonra ülkedeki tüm üniversite ve fakültelerde,

öğretmenlerin analiz, performans ve çağdaş müzik kompozisyonunu daha iyi
anlamalarına yardımcı olmak için onaltı workshop ve seminer yapıldı. Ayrıca
ilkokullarda altı pilot proje uygulamaya konuldu. Böylece çocuklara çağdaş müziği
öğretmek için mümkün olan yolların gösterildiği, aynı zamanda sınıf içinde
kullanılabilir yararlı yaratıcılık ve kompozisyon yaklaşımlarının gösterildiği modeller
geliştirildi.
KAPSAMLI MÜZİSYENLİK YAKLAŞIMI

1965 yılında ÇMP, Northwestern Üniversitesi’nde Kapsamlı Müzisyenlik
üzerine bir seminere destekleyici oldu. Bu seminerde besteciler ve müzik eğitimcileri
Kapsamlı Müzisyenliği tanımlama ve açıklama üzerine yoğunlaştılar. Katılımcılar aynı
zamanda öğretmen eğitiminin gelişimi için atılacak adımlar ve ülkenin her tarafındaki
ilkokul, ortaokul, lise, fakülte ya da üniversitelerde bulunan sınıflarda müziği
öğrenmeyi, öğretmeyi yükseltmek ya da geliştirmek için yollar önerdiler. Bu seminerde
ÇMP’nin genel yönelimi değişerek, okullarda çağdş müziğe önem verme düşüncesi
yerine, yaygın temelli ve müzik eğitiminin bütünlüğüne önem veren düşünce hâkim
oldu. Biçimlenen program önerileri ve fikirler, Çağdaş Eğitimde Müzik İçin Bölge
Enstitüleri’nin kurulmasına neden oldu. Aşağıdaki beş amaç 1966 ve 1968 yılları
arasında bölge enstitülerine yol göstermede yardımcı oldu;
1- Temel müzik çalışmalarının her bileşenini bir başka bileşenle ya da diğer
bileşenlerle bağlamak; örneğin, teoriden tarihe, kulak eğitiminden analize, yazmaya,
solfej okumaya, icra etmeye ve yönetmeye gitmek
2- Tüm dönemlerden stilleri, teknikleri ve çeşitli kategorilerde yer alan müzik
repertuarının örneklerini gösteren materyaller kullanmak,
3- Belli bir seviyedeki ders ile onun öncesinde yer alan ve onu izleyen ders
arasında devamlılığı sağlamak. (Okul öncesinden yükseköğrenime müzik programının
bütünlüğü, eğitim süreci içinde tüm içerilenler tarafından paylaşılan bir sorumluluk
olarak görülmektedir.)
4- Öğrencilerin hayal gücünü kullanmaları ve müziğin geniş bir perspektifi
içinde eleştirel kararı kuvvetlendirmeleri için müzikte kendi kendine yönlenmelerine
yardım etmek,
105
11/10/2020
5- Öğrencilerin belli özellerden genellemeler yapmalarına ve genellemelerden

özellere ulaşmalarına olanak vermek.
Bölge enstitüleri tüm ülkedeki otuz altı eğitimle ilgili kuruluşta KM dâhilinde iki
yıllık deneysel programlar kurmaya yardım etti. Aynı zamanda müzik öğretiminde
kapsamlı yaklaşımlarla ilgili seminerler, klinik ve atölye çalışmaları da müzik
eğitimcilerine hizmet içi eğitim amacıyla sürdürüldü.
1968’de Ford Vakfı, ÇMP’yi desteklemeye devam etti. ÇMP’nin kaynakları üç
ana program arasında paylaştırıldı. I. Program; Topluluk İçindeki Profesyoneller, II.
Program; Kapsamlı Müzisyenliğin Öğretimi ve III: Program; Tamamlayıcı Etkinlikler.
I. Program-Topluluk İçindeki Profesyoneller: Halk Okulu Programları İçinde
Besteciler programının genişlemesiydi. 1969–1973 yılları arasında onüç profesyonel
müzisyen çeşitli büyüklükteki topluluklar içinde yer aldı. Besteciler toplulukların
kültürel ilgilerine hizmet ettiler, topluluk içindeki sanatsal, eğitimsel ve şehir
organizasyonları arasında işbirliğini teşvik ettiler. Besteciler bunun yanında konserler
verdiler, yüzün üzerinde kompozisyon yazdılar.
II. Program-Kapsamlı Müzisyenliğin Öğretimi: KM içindeki öğretme
becerilerinin ve tekniklerinin gelişmesi üzerine yoğunlaştı. 1969 ve 1973 yılları arasında
yirmibir öğretmen, ilkokul, ortaokul, lise ve üniversitelerde müzik öğretimi ve
öğreniminin deneysel programlarını yazmayı ve uygulamaya koymayı onaylayan
projeyi kabul etti.
İlkokul düzeyindeki programlar; içeriği ve ilkokul müzik sınıflarındaki kapsamlı
öğretim yöntemlerini geliştirmek, müzik uzmanlarının, sınıf öğretmenlerinin ve ilkokul
müzik ya da sınıf öğretmeni olmaya hazırlanan öğrencilerin yeterliklerini genişletmek
için düzenlendi.
Ortaokul düzeyindeki programlar; genel müzik öğretiminin kapsamlı
metodlarını, enstrümantal ya da koral müzik çalışmalarına KM’yi uyarlamak için özel
yaklaşımları uygulamaya koymak amacıyla düzenlendi.
Üniversite düzeyindeki programlar ise; müzik öğretimi veren bir programa
girmek için KM’nin kullanımı ve teori derslerinin yeniden gözden geçirilmesi üzerine
odaklandı.
III. Program- Tamamlayıcı Etkinlikler: Atölye çalışmaları, kurslar, seminerler,
v.b. aracılığıyla KM’nin ilkelerinin, tekniklerinin ve materyallerinin yayılmasını
sağladı.
106
11/10/2020
ÇMP tarafından sponsorluğu yapılan çeşitli aktiviteler, projeler ve yenilikçi

deneyler aracılığıyla KM, Amerikan müzik eğitiminde önemli bir güç olarak ortaya
çıktı. KM eğitimle ilgili bir kavram olarak, her sınıf düzeyinde, özel derslerde,
enstrümantal ya da insan sesinin kullanıldığı grup derslerinde uygulanabilir. Müzik
öğretiminin çerçeve çalışması KM, öğrencilerin müziğin doğası içinde özel bir anlayış
kazanmalarına, müziksel deneyimin ayrılmış yönleri ve alanları arasında bağlantı
kurmalarına ve birleştirmelerine, müziği genel bir perspektifle görmelerine yardım
edebilir.
KM, ortak elemanlar, müziksel fonksiyonlar ve eğitimsel stratejiler olmak üzere
üç geniş kategoriye bölünen ilkeler üzerine kurulur.
Müziksel Fonksiyonlar
Bir KM yaklaşımı, okul öncesinden üniversiteye kadar yapılan müzik çalışması
içinde, aşağıdakileri dengeli bir şekilde kapsayan deneyimler aracılığıyla öğrencilerin
kişisel olarak müziksel yeterlikler geliştirdiğini savunur.
Performans; Bir besteci tarafından yazılmış müziği okumak ve yeniden
yaratmak
Analiz; Algılayıcı dinleme yoluyla müziği tanımlamak
Kompozisyon; Kompozisyonla ve doğaçlamayla ilgili teknikleri anlamak ve
kullanmak.
Sınıflardaki ve provalardaki KM yaklaşımı, performans, dinleme ve tanımlama
yoluyla, kompozisyon ve doğaçlamayla ilgili etkinlikler yoluyla müziğin ortak
elemanlarını vurgular. Bu deneyinle öğrenciler, icracıların, dinleyicilerin ve bestecilerin
rollerini üstlenirler. Her rol, kapsamlı bir çerçeve içinde kalır fakat yapılan etkinlikler
ana rolün etrafında onun diğer rollerle iç bağlantılarını vurgulayarak toplanırlar.
Dinleyici İcracı Besteci
İcracı Besteci Besteci Dinleyici Dinleyici İcracı
Bir KM sınıfı ya da provası içindeki öğrenci, bu ana rollerin üçünü de üzerine

alır ve yaratıcı bir doğayla anlatılan etkinliklere katılır. Bir dinleyici kapsamlı bir
dinleyici olmak için aynı zamanda bir besteci ve icracı olmalıdır. Bir icracı kapsamlı bir
icracı olmak için aynı zamanda bir besteci ve dinleyici olmalıdır. Besteci rolünü
107
11/10/2020
üstlenen de kapsamlı bir besteci olmak için aynı zamanda bir icracı ve algılama
yeteneğine sahip bir dinleyici olmalıdır.
Sınıftaki ya da prova sırasındaki üç temel müzisyenlik fonksiyonundan
hangisine önem verileceği, sınıfın ya da topluluğun eğitimle ilgili yoğunlaştığı noktaya
bağlıdır. Lise düzeyinde bir teori sınıfındaki öğrenciler büyük bir olasılıkla, analiz ve
kompozisyona önem verirken, yine lise düzeyinde bir konser korosu içindeki öğrenciler
performansa önem vereceklerdir. Bununla birlikte her iki durum içindeki öğrenciler,
yan müziksel rollere de katılacaklardır. Bir kapsamlı durum içindeki konser korosu
üyesi, seslendirdiği müziği tanımlayacak ve kompozisyona ya da doğaçlamaya önem
veren etkinlikleri de açıklayacaktır. Lise düzeyinde müzik teorisi öğrencileri de şarkı
söyleyecek, yazılan ya da analiz eden kompozisyonları çalacaktır.
Eğitimle İlgili Stratejiler
1963’ten 1973’e kadar denenen ÇMP, deneysel programından ortaya çıkan KM
yaklaşımı; birleştirilmiş ve müziğin bir yönünün diğeriyle bağlantısını gösteren müzik
öğretimine önem verir. Müzik daima, müziksel materyalleri oluşturan bileşenlerin
ilişkisi üzerine odaklanan bir öğrenme bütünlüğü olarak görülür. Kapsamlı durum
içinde müzik, aynı zamanda diğer tüm sanat alanları ile de bağlantılıdır.
KM yaklaşımları bunun yanında çalışmanın derinliğine ve genişliğine de önem
verir. KM sınıflarındaki öğrenciler, bireysel olarak müziksel elemanları ya da bir dizi
müziksel kavramı mümkün olduğunca tam ve eksiksiz bir şekilde çeşitli müziksel
içerikler içinde inceleyerek çalışmak için teşvik edilir. Müziksel çalışmaya bu derinlik
içinde yaklaşım, müziksel anlama ile yetenek gelişiminin kuvvetlenmesine ve
genişlemesine yardım eder. KM çalışma programları, tüm ülkelerden ve kültürlerden
çeşitli müzik tipleri üzerine dayanır. Çağdaş müziğin de bulunduğu tüm dönemlerden,
ustaların müziğini, folk müziği ve küresel müziği içeren müziksel literatüre önem
verilir.
Bir KM yapısı içinde Batı dışı müzik, sık sık öğrencilerce icra edilir, tanımlanır,
analiz edilir, onun kendine özgü özellikleri, kompozisyon ve doğaçlamayla ilgili
deneyimler ve etkinlikler içinde kullanılır. Çağdaş müzik de doğaçlama, kompozisyon,
analiz ve performans için bir temel olarak kullanılır. Aynı zamanda folk müzik, müziğin
ortak elemanlarını kullanarak analiz edilir, geldiği yerdeki folk stili içinde icra edilir.
ÇMP tarafından teşvik edilen kapsamlı program, bu gezegenin herhangi bir
yerinde söylenen ya da çalınan her müziği(ilkel toplulukların müziği, eski doğu müziği,
108
11/10/2020
Amerikan gençliğinin müziği, tüm zamanlarda ve yerlerde bestelenmiş ya da folk ürünü

olan müziği) içerir.
Bir KM sınıfı, aktif ve pek çok zaman yönetilen bir projedir. Kavram,
öğrencilerin “hoşlandıklarını en iyi öğrendikleri” başlangıç fikri üzerine kurulur. Eğer
onlar çalışmalarından hemen yararlanabiliyorlarsa ve edindikleri fikirleri, ilkeleri,
kompozisyon, performans ve analize yönelik dinleme yoluyla doğrudan uygulayacak
fırsatlara sahip olabiliyorlarsa, daha iyi öğrenirler.
KM yaklaşımı öğrencilerin icracı, dinleyici ve besteci olarak tüm zamanlardan,
yerlerden ve kültürlerden olan müziklerin yorumunu ve onların kendilerine özgü
etkileşimini, ilişkisini, keşfini, eğitimle ilgili etkinlikler aracılığıyla deneyimlere
katılarak müziğin ortak elemanları içinde aktif bir şekilde yer almaları gerektiği
üzerinde durur.
ÖZET VE SONUÇLAR
Kapsamlı müzisyenlik, genel yapısal elemanlar yoluyla müziğin çalışması için
bütün ve birleştirilmiş bir yaklaşımdır. Bu elemanlarla ilgili olarak;
 Performans,
 Algılayıcı dinleme, analiz ve değerlendirme,
 Kompozisyon ve doğaçlamayla ilgili süreçler ve teknikler
içinde deneyim kazandırılır.
Öğrenciler müziksel bilgiyi ve anlamayı;
 Müziksel öğrenme içinde aktif katılımla,
 Tüm kültürlerin ve zaman dilimlerinin müziğinin çalışılmasıyla,
 Ana kavramların ya da müzik içindeki bir dizi kavramın derinliği içindeki
çalışmayla,
 Kişisel keşif ve müzik kavramlarının, becerilerin ve bilginin uygulamasının
hemen kullanımı yoluyla kazanırlar.
Choksy, L., Abramson, R. M., Gillespie, A.,E., Woods, D., Çeviren: Göğüş, G.
(2000) Yirminci Yüzyılda Müzik Öğretimi
Kasap, T., B. (Bahar 2005) Suzuki Okulu Metodu, İnönü Ünv. Eğitim Fakültesi
Dergisi, Cilt 6,Sayı 9,
Şenel, N.,
109
11/10/2020
Uçan A., Yıldız G., Bayraktar E. (1999). İlköğretimde Müzik Öğretimi, Modül 9.
Uçan, A. (1994). Müzik Eğitimi “Temel Kavramlar-İlkeler-Yaklaşımlar” Müzik
Ansiklopedisi Yayınları.
İnternet Adresleri
Excel- abilitiy Learning, Music Teaching/Pedagogy Center (son güncelleme
tarihi; 28 Mart 2000) , Aktarma tarihi 23 Ocak 2007 http://www.excel-ability.com
Orff-Schulwerk Nedir? Aktarma tarihi 18 Mayıs 2006 www.orfmerkezi.org
Çağdaş Müzik Eğitimine Bir Örnek, Aktarma Tarihi 5 Temmuz 2006,
http://www.muzikegitimcileri.net
The Kodály Concept of Music Education, Aktarma tarihi 3 Şubat 2007
http://www.kodaly-inst.hu
About Dalcroze, Aktarma tarihi 23 Ocak 2007 http://www.dalcrozeusa.org
Kodaly Method, Aktarma tarihi 4 Şubat 2007 http://www.mlc-music.com
Teachers, Training Links. Aktarma tarihi 10 Şubat 2007
www.classicsforkids.com
The Orff Approach. Aktarma tarihi 10 Şubat 2007 http://www.orff.org.uk
Carl Orff, Biography Aktarma tarihi 10 Şubat 2007 www.humanitiesweb.org

Portrait Studio 49, Aktarma tarihi 10 Şubat 2007 http://www.studio49.de
Suzuki Method, Aktarma tarihi 11 Mart 2007 http://www.suzukimethod.or.jp
About the Suzuki Method, By Shinichi Suzuki Son güncelleme tarihi 20 Mart
2007, Aktarma tarihi 21 Mayıs 2007 http://suzukiassociation.org
Orff Schulwerk Training, Aktarma tarihi 5 Nisan 2007 http://www.uky.edu
110
11/10/2020
III. BÖLÜM
Üçüncü bölümde müzik eğitimi, tanımı ve kapsamı, eğitimde müzikten

yararlanma ve müzik yoluyla eğitim kavramları ve müzik eğitiminin türlerinin yanı sıra,
ilk ve ortaöğretim okullarında sınıf müzik öğretmenliği mesleğine yönelik bilgiler,
müzik dersi öğretim programları, plan örnekleri ve toplu müzik dersinde sınıf yönetimi
konuları yer almaktadır.
MÜZİK EĞİTİMİ
Müzik eğitimi ile ilgili bilgi, görüş ve düşünceleri paylaşmadan önce eğitim
kavramı üzerinde durmak ve buradan müzik eğitimi ile ilgili bilgiye ulaşmak daha
doğru bir yaklaşım olacaktır.
Uzun yıllardır eğitim ile ilgili olarak birçok tanım ve açıklama yapılmıştır.
Eğitimin çalışma alanımız olan müzik eğitimi ile örtüşen tanımına ulaşabilmek için
önce kısaca kökeninden sözetmek gerekir.
Latince bir sözcük olan eğitimin iki kökeni vardır;
 “Educare-beslemek, educario- geliştirici ortam hazırlamak
 Educere- yükseltmek, yukarı kaldırmak”.
111
11/10/2020
Yine Latince kökenli olan pedagog sözcüğü ise Antik Yunan’da, çocukların
gözetimi ve denetimiyle görevlendirilmiş, kölelere, tutsaklara verilen bir sıfat olmuştur.
Yunanca çocuk anlamına gelen “Pedi” sözcüğünden alınarak türemiştir.
Türkçe sözlük’te pedagoji, “eğitimci” olarak karşılığını bulmuştur.
Eğitim’in ise Türkçe Sözlükte iki değişik tanımını görüyoruz;
 “Belli bir bilim dalı veya sanat kolunda, yetiştirme, geliştirme ve eğitme işi,
Çocukların ve gençlerin toplum yaşayışında yerlerini almaları için gerekli bilgi, beceri
ve anlayışları elde etmelerine, kişiliklerini geliştirmelerine yardım etme, terbiye”.
Sözlükteki tanımına göre de eğitim en genel anlamıyla, “insanları belli amaçlara
göre yetiştirme sürecidir”.
Bir başka deyişle insanı hayata hazırlama süreci olarak de ifade edebileceğimiz
bu süreçte amaç,
 “İnsanı kendine ve toplumuna değer katacak düzeye getirmek,
 Bir milletin geçmişiyle geleceği arasında sağlam köprüler oluşturarak,
geçmişine dayanan ve geleceğe hazırlanan gençler yetiştirmektir.”
Bu bilgiler ışığında müzik eğitimini nasıl tanımlayabilir ya da ifade edebiliriz?
Bireyi hayata hazırlama sürecinde müzikten nasıl yararlanılabilir ya da müzik yoluyla
eğitim nasıl gerçekleşebilir?
Tanımı;
Müzik Eğitimini;“İnsanı kendine ve toplumuna değer katacak düzeye getirme ve
geleceğe hazırlamada, belirlenen amaçlara ulaşmak için müziğin temel ögelerinden,
planlı ve programlı olarak bir disiplin içerisinde yararlanma süreci’dir,” şeklinde
tanımlayabiliriz.
Kapsam, Eğitimde Müzikten Yararlanma ve Müzik Yoluyla Eğitim

Ali Uçan bu sürecin genel kapsamını davranışsal ve içeriksel olarak iki açıdan
ele alarak şöyle belirlemiştir;
 Müziksel işitme-okuma-yazma eğitimi,
 Şarkı söyleme eğitimi,
 Çalgı çalma eğitimi,
 Müzik dinleme eğitimi,
 Müzik yaratma eğitimi,
112
11/10/2020
 Müziksel bilgilenme eğitimi,

 Müziksel beğeni geliştirme eğitimi,
 Müziksel kişilik geliştirme eğitimi,
 Müziksel duyarlılığı artırma eğitimi,
 Müziksel iletişim ve etkileşimde bulunma eğitimi,
 Müzikten yararlanma eğitimi.
Buraya kadar yer alan ifadelerde ve tanımlarda sözü edilen eğitim, insanın
eğitimidir. Öyleyse eğitiminden sorumlu olunan ve insan olarak sözünü ettiğimiz unsur
nedir?
Muammer Sun, Türkiye’nin Kültür Müzik Tiyatro Sorunları adlı kitabında insan
ögesini şöyle ifade eder; “İnsan psiko-fizik bir bütündür. Ne yalnız tin (ruh) ne de yalnız
ten (beden) dir, bunların birbirini tamamlamasından oluşan tümdür. Bu tümü oluşturan
başlıca üç etken vardır. Soyaçekim, çevre, eğitim’dir “der.
Eflatun ise “Devlet” adlı büyük eserinde, “iyi yurttaş ve idareci yetiştirmenin
ancak ruh ve beden eğitimi ile mümkün olabileceğini söylüyor ve beden için idmanı,
ruh için müziği eğitimin esası” olarak kabul ediyordu. “Beden ne kadar iyi durumda
olursa olsun, kendi iyiliği ile insanın içini iyi edemez. Tersine insan, içi iyi ise, bedenini
az çok iyileştirebilir” bunun için “müzik idmandan önce gelir diyor ve “eğitim bence
müziğe dayanmalıdır” görüşünü savunuyordu.
Bu görüşe dayanarak özellikle okul eğitiminde müziği, amaç ve araç olarak
değerlendirmeliyiz. Şöyle ki;
 Amaç olarak bireyi hayata hazırlama sürecinde müzik yoluyla eğitim,
 Yukarıdaki amacı gerçekleştirmede araç olarak kullanılacak müzik dilinin
öğretimi.
Bu yaklaşım aynı zamanda müzik eğitiminin genel kapsamının da bir ifadesidir.
Aslında bu iki unsur bütünün birbirini tamamlayan parçalarıdır.
14. Ulusal Eğitim Bilimleri Kongresi’nde sunulan bildiride yaklaşım şöyle
açıklanmıştır;
“Müzik dilinin öğretiminden anlaşılması gereken, müzikal okur-yazarlığın
eğitimidir. Çünkü müziği anlamanın yolu, müzik dilini öğrenmekle mümkündür.
Müzikal okur-yazarlık sayesinde (yani bütün müzikal elemanları “ritim-ses ve bu
ikisinin bileşkesi ezgi ve daha sonra armoni” tanıma ve kullanabilme) müzik diliyle
kendini ifade ve müzikal deneyimler (çalma-söyleme-yaratma) mümkün olabilecektir.
113
11/10/2020
Bu tıpkı alfabenin öğrenilmesinden sonra anadilimizde okuma-yazmayı öğrenmemize

ve okuduğumuzu anlayıp yorumlamamıza benzer.”
Gelişmiş ve gelişmekte olan birçok ülkede varolan bu yaklaşım, yeni hazırlanan
İlköğretim Müzik Dersi Programında belirtilen müzik eğitimi ilkeleri ve yapılandırmacı
yaklaşım ile de örtüşmektedir.* Ayrıca Kodaly ve Suzuki’nin anadil yaklaşımı da bizi
aynı doğrultuda bilgilendiriyordu.
Amaç olarak insanı hayata hazırlama sürecinde müzik yoluyla eğitim de müzik
dilinin öğrenilmesi sürecinde aşama aşama kendiliğinden gelişecektir. Müzik diliyle
kendini ifade etme yani müzikal deneyimlerde bulunma (çalma-söyleme-yaratma)
süreci başladığı andan itibaren bu amaca ulaşma süreci de kolaydan zora doğru
gelişecek şekilde başlamış olacaktır.
Yapılan araştırmalar çocuğu hayata hazırlama sürecinde müziğin başka olumlu
etkilerini de ortaya koymuştur.
“Eğitim İçin Bir Temel Olarak Kullanılan Esas Konu Müzik, Programın
Kalbinde Olmalıdır” görüşünü savunan Kodaly’nin ilkelerini izleyerek müziğin her gün
öğretildiği okullarda, genellikle müzik- matematik ve okuma- için zamana sahip
olunmadığı gerekçesiyle daha az sıklıkta müzik öğretimi yapılan benzer sınıfları, pek
çok akademik alanda geçerek üstün geldiği görülmüştür.
Bununla birlikte Kodaly, programın çekirdeğinde müziğin bulunmasının nedeni
olarak, çocukların matematik testlerinde daha yüksek puanları elde etmelerine yardım
etmek olmaması gerektiğini de vurgulamaktadır.
Bunun dışında son yıllarda yapılan bazı araştırmalardan da örnek vermek
gerekirse;
Harland ve arkadaşlarının 2000 yılında yaptığı ve Büyük Britanya sanat konseyi
ile yerel hükümet birliği tarafından da desteklenen, sanat eğitiminin nitelikli sonuçlarını
inceleyen araştırmada, güzel sanatlarla meşgul olmanın genel akademik performansı
daha da ileriye götürebildiği görülmüştür. Raporda vurgulanan diğer önemli nokta,
yüksek kalitede yaratıcılık için sanat eğitiminin okul eğitiminde iyi bir itibar, kişisel
gelişimde avantajlar ve duyarlılığı tam olarak artırdığı’dır.
Draper ve Gayle’nin 1982–1987 yılları arasında müzik eğitimi ile ilgili yapılmış
108 yayın içinde yaptıkları literatür taraması sonucunda, müzik eğitiminin çocuklara
*
(Nota öğretimi amaç değil, araç olmalıdır.) Bkz. s.118
114
11/10/2020
sağladığı katkıları içeren bir liste hazırlamışlardır. Yayınladıkları listedeki maddelerden

bazıları;
 Kendini ifade edebilme ve yaratıcılık zevki,
 Estetik duygusunun gelişimi,
 Kültürel mirasın teşvik edilmesi,
 Bilişsel gelişim ve öz duygunun gelişmesi,
 Sosyal ve grup becerilerinin öğretimi.
Başka araştırmalar incelendiğinde müzik eğitiminin yukarıdakilere ilave
edebileceğimiz farklı katkıları olduğu da görülmüştür. Bunlar; öğrencilerin okuldaki
akademik başarıları ve öğrenme motivasyonları ile ilgilidir. Weiskoff (1981) yaptığı
araştırmada genellikle motivasyonsuz öğrencilerin müzik sayesinde motivasyon
kazandıkları sonucunu elde etmiştir. Tucker (1981) ise incelediği araştırmalarda,
ortalamanın üzerinde müziksel ya da zihinsel yeteneğe sahip olmayan çocuklar
üzerinde, müziği kullanarak yapılan okumayı öğretme çalışmasında, çocukların
öğrenme motivasyonlarının ve becerilerinin artabildiğini kanıtlayan bir çalışmaya
rastlamıştır.
Özetle; müzik öğretmenleri gerek toplu sınıf müzik eğitiminde ve gerekse bir
çalgı öğretiminin gerçekleştirildiği bireysel müzik eğitiminde, müzikten amaç ve araç
olarak yararlanma yoluyla insan yaşamında çok önemli işlevleri de yerine getirmiş
olmaktadırlar. Bu işlevler;
 Beden, zihin, dil, duygu gelişimlerini sağlıklı sürdürebilmeleri için müziksel
uyarılma ve tepkide bulunma biçimiyle bireysel işlevler,
 Sosyal çevreleriyle etkileşimde müziği bir araç olarak kullanma biçimiyle
toplumsal işlevler,
 Müzik yoluyla kendi kültürlerini tanımaları, öğrenmeleri ve geliştirmeleri;
başka kültürleri tanımaları ve öğrenmeleri; bu yolla Türk kültür hayatına katkıda
bulunmaları sağlamayla kültürel işlevler,
 Etkin ve etkili öğrenme yaşantıları kazanmaları için müziksel öğrenme-
öğretme etkinliklerini ve bunlara ilişkin düzenlemeleri kapsamasıyla eğitimsel
işlevlerdir.
MÜZİK EĞİTİMİNİN TÜRLERİ
Müzik eğitiminin türlerini Ali Uçan “Genel, Özengen ve Mesleki Müzik
Eğitimi” olarak üç ana türe ayırmıştır.
115
11/10/2020
Genel Müzik Eğitimi: “İş-meslek, okul, bölüm, kol-dal ve program ayrımı

gözetmeksizin, her düzeyde, her aşamada, herkese yönelik olup, sağlıklı ve dengeli bir
insanca yaşam için gerekli asgari-ortak genel müzik kültürünü kazandırmayı amaçlar.
Genellikle, okulöncesinde anaokulu, ilkokulda sınıf, ortaokul ve lisede müzik
öğretmeni tarafından okutulur, gerçekleştirilir.”
Özengen Müzik Eğitimi: “Müziğe ya da müziğin belli bir dalında özengence
(amatörce) ilgili, istekli ve yatkın olanlara yönelik olup, etkin bir müziksel katılım, sevk
ve doyum sağlamak ve bunu olabildiğince sürdürüp geliştirmek için gerekli müziksel
davranışlar kazandırmayı amaçlar.
İlkokul, ortaokul ve liselerde daha çok, eğitsel müzik kol çalışmaları, seçmeli
ses ve çalgı toplulukları, seçmeli koro ve orkestra çalışmaları, seçmeli bireysel ve toplu
müzik kursları, isteğe bağlı müzik etkinlikleri ve müzik yarışmaları yoluyla
gerçekleşir.”
Mesleki Müzik Eğitimi: “Müzik alanının bütününü, bir kolunu ya da dalını, o
bütün, kol ya da dal ile ilgili bir işi meslek olarak seçen, seçmek isteyen, seçme eğilimi
gösteren, seçme olasılığı bulunan müziğe belli düzeyde yetenekli kişilere yönelik olup,
dalın, işin ya da mesleğin gerektirdiği müziksel davranışları ve birikimi kazandırmayı
amaçlar.
Müzik sanatçılığı eğitimi (bestecilik, seslendiricilik/yorumculuk eğitimi),
müzikbilimcilik eğitimi, müzik öğretmenliği eğitimi, müzik teknolojisi eğitimi, mesleki
müzik eğitiminin başlıca dallarını oluşturur.”
Mesleki müzik eğitimi (müzik öğretmenliği eğitimi) alan ve almış olan genç
meslekdaşlara yönelik hazırlanan bu çalışmada bizi daha çok ilgilendiren alt başlık
genel müzik eğitimi başlığıdır. Mesleki müzik eğitimi alan müzik öğretmeni adaylarının
mesleklerini uygulayacakları alan, genel müzik eğitimi kapsamında okulöncesi
eğitimden başlayarak ilk ve orta öğretim kurumları olacaktır.
Dolayısıyla; bu genel başlık altında, ilk ve orta öğretim kurumlarındaki genel
müzik eğitiminde öğrencilere kazandırılması gereken müziksel davranışlar, müzik
eğitiminin boyutları ve eğitimde kullanılacak müzik/şarkı türleri, şarkıların nitelik ve
özellikleri bu bölümün temel konularını oluşturmaktadır.
Kazandırılması Gereken Müziksel Davranışlar;
İlköğretim çağı öğrencilerinin etkili bir müzik eğitimi-öğretimi için gerkli olan
temel müziksel davranış biçimleri olarak şunlar yer almaktadır;
116
11/10/2020
1- Müziksel Devinme-Oynama(Ezgili/şarkılı devinme-oynama)

2- Müziksel Yaratma-Üretme (Doğaçlama, besteleme vb.)
3- Müziksel Seslendirme-Yorumlama (Şarkı söyleme, çalgı çalma, vb.)
4- Müziksel Algılama-Özümseme (Müzik dinleme, sindirme, vb.)
5- Müziksel Çevirme-Dönüştürme (Müziği devinilmeme oyunlama, vb.)
6- Müziksel Bilgilenme-Bilgileştirme (Müzik bilgileri edinme/oluşturma vb.)
Müziksel Düşünme-Yansıtma (Müzik anlatma, müzik inceleme, vb.)
Yukarıda sıralanan müziksel davranışlar aslında ilk ve ortaöğretim
kurumlarındaki müzik eğitiminin aynı zamanda boyutlarını da oluşturmaktadır.
Müzik Eğitiminin Boyutları;
1- Müziksel Devinme Eğitimi ve Öğretimi,
2- Müziksel İşitme- Okuma- Yazma Eğitimi ve Öğretimi,
3- Şarkı Söyleme Eğitimi ve Öğretimi,
4- Çalgı Çalma Eğitimi ve Öğretimi,
5- Müzik Dinleme Eğitimi ve Öğretimi,
6- Müziksel Yaratma Eğitimi ve Öğretimi,
7- Müziksel Bilgilenme Eğitimi ve Öğretimi,
8- Müziksel Beğeni Geliştirme Eğitimi ve Öğretimi,
9- Müziksel Kimlik/Kişilik Kazanma-Geliştirme Eğitimi ve Öğretimi,
10- Müziksel Duyarlılık Geliştieme Eğitimi ve Öğretimi,
11- Müziksel İletişimde/Etkileşimde Bulunma Eğitimi ve Öğretimi,
Müzikten Yararlanma Eğitimi ve Öğretimi.
Yukarıda yer alan müziksel davranışlar ve müzik eğitimi boyutlarındaki
becerilerin, okul müzik müzik eğitiminde çocuklara kazandırılmasında en etkili
kullanım aracı da bilindiği gibi çocuk müzikleri/şarkılarıdır.
OKUL MÜZİK EĞİTİMİNDE KULLANILAN MÜZİKLER

Çocukların eğitiminde kullanılabilecek müziklerin türlerini şöyle sıralayabiliriz;
1- Tekerlemeler
2- Sayışmacalar
3- Ninniler
4- Türküler
5- Şarkılar
117
11/10/2020
 Aktarma Şarkılar
 Öykünme Şarkılar
 Türk Okul Şarkıları
TEKERLEMELER:
Ses ve sözcük benzerliğinden yararlanılarak oluşturulan yarı anlamlı, yarı
anlamsız hoş söyleyişli cümleciklere ya da sözlere tekerleme denir. Tekerlemeler
çocukların küçük yaştan itibaren hayatlarına giren anonim halk şiiri ürünleridir. Bu
türün başlıca özelliği, herhangi bir ana konudan yoksun oluşudur. Tekerlemeler,
uyaklarla elde edilen ses oyunlarıyla ve çağrışımlarla birbirine bağlanmış, belirli bir şiir
düzenine uydurulmuş, birbirini tutmayan birtakım hayal ve düşüncelerin
sıralanmasından meydana gelmişlerdir.
Tekerlemeler çocukların müziksel gelişimlerinde ve eğitimlerinde önemli bir
yere sahiptir. Çocuklar tekerlemeler ile oynar, bazı kurallar öğrenir, diğer çocuklarla bir
araya gelerek toplumsal yaşantıya katılır ve dolayısıyla sosyalleşirler. Tekerlemelerde
yer alan söz ve müzik kalıplarının yinelenmesi yoluyla dil gelişimine, bellek ve
anımsama yetilerinin gelişimine katkıda bulunur.
1., 2. ve 3. sınıfta sadece müzik dersinde değil, çocuğun sıkıldığı her anda sınıf
içinde ya da dışında tekerlemelerden yararlanılabilir.
Tekerlemelerin çalıştırılması ve seslendirilmesi üzerine açıklama;
1-Tekerlemeler ses yüksekliği olmaksızın, sözün ritmiyle konuşur gibi, önce
yavaş bir tempoda başlanarak ve yinelendikçe giderek çabuklaşarak söylenmeli.
Sözcüklerin doğru ve düzgün söylenmesine ve açık, anlaşılır olmasına özen
gösterilmeli.
2- Aynı çalışma herhangi bir ses yüksekliğinde uygulanmalı,
3- Tekerleme ezgisiyle birlikte, yine yavaştan başlanarak, çabuğa doğru
yinelenerek söylenmeli,
4- Kanon olarak düzenlenmiş tekerlemeler, uygun bir tempoda son olarak
kanon şeklinde söylenmelidir.
5- Tekerlemeler eğer bir dinletide seslendirilecekse; yalnız ezgili olarak
yavaştan çabuğa doğru birkaç kez yinelenerek söylenmelidir. (Tekerlemeler çok kısa
süreli, küçük parçalar olduklarından, birkaç tekerleme arka arkaya da söylenebilir.
Tekerleme örneklerinden bazıları;
118
11/10/2020
 Kırk kartal kırkının da kanadı kırık kartal,

 Bir berber bir berbere
Gel birader seninle beraber
Bir berber dükkânı açalım demiş
 Çatalcada topal çoban çatal yapar çatal satar,
Bilmem parası var mı da çatal sapan yapar satar,
Bilmem parası yok mu da çatal sapan yapar satar,
 Komşu komşu hu hu Ağaç nerede?
Oğlun geldi mi? Balta kesti
Geldi Balta nerede?
Ne getirdi? Suya düştü
İncik, boncuk Su nerede?
Kime kime? İnek içti
Sana bana İnek nerede?
Başka kime? Dağa kaçtı
Karakediye Dağ nerede?
Karakedi nerede? Yandı, bitti kül oldu!.....
Ağaca çıktı
SAYIŞMACALAR:
Sayışmacalar, çocukların oynadıkları oyunlarda ebe seçmek için yararlandıkları,
uyaklı, uyumlu söz kalıplarıdır. Çoğunlukla oyundan önce söylenir. Sayışmacanın iki
türlü kullanımı vardır;
 Sayışmaca bir kez söylenir, son kelime ya da son hece kimin üzerinde
kalırsa O, ebe olur.
 “İkincisi de, sayışmaca oyuncu sayısından bir eksik sayıda tekrarlanır, son
kelime ya da son hecenin gösterdiği oyuncu kurtulur, kurtulamayan en son oyuncu ebe
olur.
Sayışmacalar, oyunu canlı kılmak, oyuna katılanların heyecanlarını tazelemek
ve belirli bir kurguya uyularak oynanan oyunların niteliğini güçlendirmek için yapılır.
Çocukların söyledikleri sayışmaca örneklerinden bazıları;
o Ooooo, Duma duma dum
119
11/10/2020
Portakalı soydum, Kırmızı mum

Başucuma koydum, Git komşunun damına kon,
Ben bir yalan uydurdum, Sarı limon
 Çin çin çikolata İstanbul’a gitti

Hani bana limonata İstanbul’da ne yapacak?
Limonata bitti Terlik pabuç alacak
Hanım kız gitti Terlik pabucu ne yapacak?
Nereye gitti? Şıngır mıngır giyecek
 Oooo piti piti Dersimiz matematik

Karamela sepeti Öğretmenimiz otomatik
Terazi lastik, jimnastik
NİNNİLER:
Ninniler, anonim halk şiiri ürünleridir. Ulusların halk müziği yazınlığında
önemli bir yere sahiptir. Türk halk müziğinde de derlenmiş ya da derlenmemiş birçok
ninni bulunmaktadır.
Çocuklar için en önemli müziksellik, ninnilerle pekişir. Bu nedenle çocukların
eğitimindeki rolü büyüktür. Çocuk ilk müzik zevkini anne kucağında ninnilerden alır.
Batılı birçok bestecinin ( Scuhubert, Scuhumann, Brahms, v.b.) ve çağdaş Türk
Müziği bestecilerinin (Adnan Saygun, Muammer Sun, v.b.) ninni türünde yazdıkları
eserleri vardır.
TÜRKÜLER:
Türkü, çeşitli ezgilerle söylenen, bir anonim halk şiiri biçimidir. Ancak,
söyleyeni belli, kişisel halk şiiri biçimleri arasına giren türküler de vardır. Türkü, her iki
bölüme de girdiğinden halk edebiyatının en zengin alanıdır.
Her ulusun kendi halk müziği olduğu gibi, Türk ulusunun da kendine özgü halk
müziği ve bunun içinde halk türküleri vardır. Ülkemizdeki halk müzikleri yerel ve
bölgesel özellikler taşır. Kendine özgü ritmleri, sesleri, ses dizelerini kullanış tarzları ve
yapılarıyla bu müzikler, Karadeniz Bölgesi müziği, Ege Bölgesi müziği, Güneydoğu
Bölgesi müziği, v.b. nitelemelerle adlandırılırlar.
Halk türküleri içinde sözleri, ritimsel ve ezgisel yapısı çocuklar için uygun olan
örnekler, çocukların eğitiminde kullanılabilirler. Halk türküleri, sözleriyle, ezgisiyle,
120
11/10/2020
taşıdığı geleneksel değerler ve ulusal duyarlıkla, çocuğun müzik eğitiminde olduğu gibi
ulusal benlik eğitiminde de son derece yararlı ve etkin bir eğitim aracıdır.
Müzik eğitiminde kullanılması gereken materyallerin en önemlisini türkülerimiz
oluşturmalıdır. Ulusaldan evrensele ulaşımın akılcılığı da bunu gerektirir. Çocuğa ve
onun doğasına uygun halk ezgilerimiz, mutlaka etkinliklere katılmalıdır.
ŞARKILAR:
Sözleri ve ezgileriyle çocuklar için yaratılmış olan şarkılara çocuk şarkıları
denir. Çocuk şarkıları, çocuklarda, müziğe karşı ilgi ve sevgi oluşturmada, onlara iyi bir
müzik zevki vererek müzik dinleme, müzik yapma gereksinimi uyandırmada, bireysel,
toplumsal ve ulusal duyguları güçlendirmede etkili rol oynarlar. Çocuk şarkıları, okul
müzik eğitimini amaçlarına ulaştırmada önemli araçlardan biridir. Bu nedenle çocuk
şarkıları, gerek sözleriyle ve gerekse ezgisiyle çocuğun yaşına, psikolojisine ve
beğenisine uygun sanatsal ve eğitsel nitelik taşımalıdır. Bu nedenle çocuk şarkıları,
 Ezgisel olarak;
kolay, özgün ve akılda kalıcı,
 Sözsel olarak;
çocuklara yönelik, ilgi çekici, güncel, eğlendirici, düşündürücü ve eğitici,
 Ses ve söz uyumu bakımından; kusursuz,
 Ritimsel ve ezgisel bakımdan; devinimde bulunmaya ve canlandırmaya uygun,
 İlk ve orta öğretim programlarında yer alan konuların işlenmesinde ve
istenilen davranışların kazandırılmasında kolaylık sağlayıcı özellikler taşımalıdır.
Yukarıdaki özellikleri taşıyan okul şarkıları üç ana başlık altında
sınıflandırılmışlardır.
Aktarma Şarkılar:
Aktarma şarkılar, komşu ya da başka ülkelerin halk, çocuk ya da eğitsel
müziklerine Türkçe söz yazılarak ya da o ülkenin dilinde söyletilen ezgilerden oluşur.
Bu yolla yabancı bir ezgi, okul müziği dağarcığına kazandırılmış olur. Aktarma
şarkıların ezgileri çoğunlukla Alman, Fransız, İngiliz, İtalyan, İsveç, v.b., bazı Avrupa
ülkelerinin halk müziği ya da okul müziği ezgileri arasından alınmaktadır.
121
11/10/2020
İlköğretim 3. Devre (6., 7., 8. Sınıflar) Müzik kitaplarından aktarma şarkı

örnekleri şunlardır; Gu-guk, Bahar, Neş’eli Ol, Dostluk, Ay, Akşam, Kotram, Hayat Ne
Güzel, Güneş, Gençlik ve Müzik, İzci Marşı, Kışa Veda, Ne Güzel Bahar, Dağlar, v.b.
Ortaöğretim (Lise 1, 2, 3) Müzik kitaplarından aktarma şarkı örneklerinden
bazıları ise şunlardır; Günaydın, Bir Masal Gibi, Müzik, Mayıs, Kış, Yurda Veda,
Sabah, Müzisyenler, Yaban Gülü, Ömür de Çiçek Gibi, Ay, Mutluluğa Erersin,
Kahraman, Köyü Anış, Müzik, Neş’eye Şarkı, Ihlamur Ağacı, Ormana Veda, Lavanta
Çiçeği, Yalvarış, v.b.
Öykünme (Taklit) Şarkılar:

Batı müziğinin majör – minör dizileri ve ölçüleri içinde, batılı toplumların
estetik anlayışına ve beğenisine özenilerek Türk besteciler tarafından yapılmış, fakat
yapısıyla ve özüyle Türk halkına yabancı olan şarkılardır. Öykünme (taklit) şarkılar da
aktarmalar gibi bize ve müziğimize pek yakın olmayan türlerdir. Okullarda
öğrettiğimiz, yaratıcısı Türk olan, majör – minör tonlarındaki bütün ezgiler buna
örnektir.
İstiklal Marşımız başta olmak üzere incelediğimiz kitaplardaki öykünme
şarkılara örnekler verelim. İlköğretim 3. Devre (6., 7., 8. Sınıflar) Müzik kitaplarından,
Uyan, Postacı, Leylekler, Türk’üm, Akdeniz Kıyılarında, Kuşlar, Derecik, Akşam,
Dere, Bayrak, Kırlara Doğru, Çalış Türkoğlu, Karakış, Ata’m, Nisan, Köy Yolunda,
Adımız Andımızdır, İleri, v.b.
Ortaöğretim (Lise 1, 2, 3) Müzik kitaplarından Öykünme şarkı örnekleri ise
şöyle sıralanabilir; Dumlupınar, Gençlik, Anadolu, Sınıra Koş, Eski Köprü, Vatan
Çağırıyor, Yurda Veda, Cumhuriyet Marşı, Vatan Marşı, Ankara Marşı, Yüzüncü Yıl,
Onuncu Yıl Marşları, Atatürk Marşları, v.b.
Türk Okul Şarkıları:

Türk bestecilerinin yarattığı kaynağını halk müziğimizden alan okul şarkılarına
“Türk Okul Şarkıları” denir. Bunlar Türk müziği dizileri ve ölçüleri içinde yapılmış,
halkımızın beğenisine uygun, onu geliştirici, yapısını ve özünü halk müziğimizden alan
fakat özenti ve öykünme olmayan Türk Milletine yabancı düşmeyen özgün
yaratmalardır.
Bu türde şarkı besteleyen bestecilerimizin başında Cenan Akın, Muammer Sun,
Erdoğan Okyay, Saip Egüz, Yalçın Tura, Sefai Acay gelmektedir.
122
11/10/2020
İlköğretim 3. Devre (6., 7., 8. Sınıflar) Müzik kitaplarından, Türk Okul

şarkılarına örnekleri sıralayalım; Köyümüz, Dağlar, Halay, Ninni, Yeldeğirmeni, Yaz,
Pınar, Çoban, Memiş, Ilgaz, Ağacı Kıskanırım, v.b.
Ortaöğretim (Lise 1, 2, 3) Müzik kitaplarından Türk Okul şarkılarına
örneklerden bazıları ise şunlardır; Pınar, Gurbet, Köy Kızları, Dağlar, Türkülerim, v.b.
ÇOCUK ŞARKILARININ NİTELİKLERİ:

Okul müzik eğitiminde kullanılan şarkıların niteliklerini;
 Prozodi
 Tartı ve ritim
 Biçim (Form)
 Ezgi Değeri
 Yaşa ve seviyeye uygunluk başlıklarında inceleyelim.
Prozodi:
Prozodi dilin müziğidir. En küçük bir konuşmadan en büyük bir yapıta kadar,
bütün konuşmalarda, sözlerde hece, cümlelerde söz vurguları vardır. İnce ve kalın, uzun
ve kısa heceler yanyana sıralanıp, duraklarla dilin müziğini meydana getirirler.
Her dilin özel bir sözcük yapısı ve bu sözcük yapısının birbirine benzeyen
yönleri vardır. Bu yönlerden biri de sözcüklerin söylenişinde seslerin değerini verme,
hecelerin vurgusu, uzunluğu, kısalığı gibi özelliklere özen gösterme işidir. Buna sağdeyi
(Prosodie) diyoruz.
Her sözcükte bir hecenin üzerine ses baskısı yapılır. Buna “şiddet vurgusu”
denir. Bu “şiddet vurgusu”na “sözcük vurgusu” da denir.
Türkçe’de sözcüklerin genelde son heceleri vurgulu olur. Yine genellikle, tek
heceli sözcüklerde vurgu bulunmaz. Buna karşın hece vurgusundan da söz açılır.
Türkçe sözcüklerde soluk baskısı, genelde, ilk hecede az, orta hecelerde çok az,
son hecede ise en çok görülür. Yani vurgu daha çok son hecede, ikinci olarak ilk
hecede, kimi durumlarda ise orta hecede görülür.
Dilimizde İstanbul lehçesinin prozodisi esas olmuştur. Buna göre;
a) Sözcük vurgusu genelde son hecede bulunur. Örn; Gümüş, Kâğıt, Kalem,
Güzel, Toprak, v.b.
123
11/10/2020
b) Yer adlarında ve zarflarda vurgu; İlk hecesi kapalı yer adlarında vurgu ilk
hecededir. Örn; Ankara, Erzurum, Göztepe, Maltepe, v.b.,
İlk hecesi açık, ikincisi kapalı çok heceli yer adlarında vurgu ikinci hecededir.
Örn: Amasya, Kütahya, Kilimli, v.b.
İlk hecesi açık, ikincisi kapalı iki heceli yer adlarında vurgu, ikinci hecededir.
Örn; Maraş, Tokat, Sivas, Sinop, v.b.
İki hecesi açık, sonraki kapalı olan çok heceli yer adlarında vurgu çoğunlukla
kapalı hecededir. Örn: Danimarka, Makedonya, v.b. Ancak, kimi zaman son açık
hecede de vurgu görülebilir. Örn: Babaeski, Karamürsel, Kuyucak, v.b.
Bütün heceleri açık olan sözcüklerde vurgu ya ilk ya da ikinci hecededir. Örn:
Rumeli, Anadolu, Kocaeli, Adana, v.b.
Yarın, bugün, şimdi, burada, doğruca, yeniden, v.b.
c) Zarf, bağlaç, ünlem ve pekiştirme sıfatlarında genellikle önlek vurguya
rastlanır. Örn; Yarın, şimdi, sonra, yeniden, şöyle, fakat çünkü sımsıkı, dimdik, v.b.
d) Ek ve takı’lar vurgusu yönden üç türdür;
1-Vurgulular. Örn; Ordu, Ordumuz, Ordumuzda, Ordumuzdaki,
Ordumuzdakiler.
2- Kaydırıcılar. Örn; Gelmek, Gelmemek
3- Vurgusuzlar. Örn; Gelmez, Gelmem, Gelmezsin.
Bu açıklamalardan da anlaşıldığı gibi, bir cümlede anlam ve ifade bakımından
kuvvetli yerlerin bulunması gerekmektedir. Bu kuralları müziğe uygulayan besteci,
müziğin ritm bakımından da ahenkli ve doğru olmasını sağlamış olacaktır.
Kısaca özetlersek Prozodi; Sözcüklerin vurgu ve değerlerini, sesteki söyleniş
değer ve vurgularıyla birleştirmek sanatıdır. Söz ve müziğin dengeli uyumudur,
diyebiliriz. Okul müzik eğitiminde, çocukların anadillerini doğru ve güzel kullanmayı
da öğrenmeleri için, şarkıların prozodi bakımından doğru ve uygun olmalarına özen
gösterilmelidir.
Tartı ve Ritim:
Okul müzik eğitiminin temeli olan şarkıları, tartı ve ritm yönünden incelemek
istersek, tartımın, ritim ile bir arada bütünlük içinde olduğunu saptarız. Yaşantımızda
yer alan ritmi, doğanın bütün olaylarında, kalbimizin atışında, her davranışımızda
124
11/10/2020
buluruz. Bu kadar doğanın ve bizim bütünlüğümüzde var olan ritmi şöyle

açıklayabiliriz.
Ritim, küçük zamancıkların yan yana dizilmesinden, sıralanmasından oluşur.
Edebiyatta buna vezin, müzikte ise ölçü ya da tartı diyoruz. Tartıyı oluşturan bu
süreciklerin farklılığı ve süresi ritmi oluşturur. Yani, ritim düzüm, tartı ise ölçü’dür.
Okul müzik eğitiminde her sınıfta öğretilecek tartı ve ritimler müfredat
programlarında belirtilmiştir. Müzik öğretmeni gerek ders kitabı ve gerekse yardımcı
kitaplar ya da kaynaklardaki tartı ve ritimlerin müfredat programına uygun olarak
basitten karmaşığa ve yakından uzağa ilkelerine uygun olmalarına dikkat ederek
öğrencilere müziğin temeli olan bu öğeleri en iyi şekilde kavratabilmelidir.
Biçim Bilgisi:
Şarkılar tıpkı bir öykü, roman ya da film gibidir. Yani bir başlangıç (giriş), orta
(gelişme) ve son (sonuç) bölümleri vardır. Ezgilerin temel gidişinin bir sunumu motifle
ortaya konur. Yani bir bitiş hissi vermez. Soru sorar ve mutlaka genişlemek gelişmek
ister. Bu temel bölüme motif denir. İki motif bir cümleyi, iki cümle de bir dönemi
oluşturur.
Okul müzik eğitiminde, her öğreticinin mutlaka biçim bilgisine sahip olması
gerekmektedir. Çünkü öğretmen öğreteceği şarkıların biçim bakımından uygun olup
olmadığına ve hangi şarkı biçiminde olduklarına bakmak ve uygun örnekleri öğretmek
durumundadır.
Ezgi Değeri:
Öğretilecek şarkıların ezgisel yapıları da öğrenmede kolaylık ve kalıcılık
sağlamalıdır. Yaşantımıza baktığımız zaman, diğer özellikleri ile beraber, güzel bir
ezgisi olan şarkılar daima daha çok hatırlanmakta ve daha çok sevilmektedir.
Öğrencilere öğretmek üzere seçilecek şarkıların ezgilerinin akılda kalıcı, güzel ve
kolayca, zevkle söylenebilir olmasına özen göstermek gerekmektedir.
Yaşa ve Seviyeye Uygunluk:

Seçeceğimiz şarkıların öğrencilerin sınıf ve yaşlarına uygunluğu yanında,
onların müzik seviyelerine uygun olmasına da dikkat etmek gerekir. Seçilen şarkıların
çocukların ses alanları içerisinde, daha önce almış oldukları müzik eğitimi bilgi
125
11/10/2020
düzeyleri dikkate alınarak, bulundukları sınıfa uygun ünite ve ders konuları ile
bağlantılı olmasına dikkat edilmelidir.
Okul müzik eğitiminde yararlanacağımız şarkıları, aşağıdaki özellikleri
gözönünde bulundurarak seçmeli ve öğrencilerimize öğretmeliyiz.
ÇOCUK ŞARKILARININ ÖZELLİKLERİ:

 Kolay tümceli, kolay motifli ve birbirinin tekrarı olan tartımlı ezgiler olmalı.
 Sözler soru yanıtlı, çocukların sözcük dağarcıklarına uygun olmalı.
 Yansımalı (taklitli) (doğa, hayvan, araç) olan şarkıları seçilmeli.
 Yaratıcılıklarını geliştirmek için ezgilerin sözleri değiştirilmeli.
 Söz ve müzik uyumu (prozodi) açısından doğru ve uygun olmalı.
 Ses sınırı yaşlara uygun olmalı.
 Günlük yaşayış ve ünitelere uygun olmalı.
 Bireysel ve toplu söylenişe uygun olmalı.
 Ezgi ve ritim kolay bellenilebilir sevilerek söylenir olmalı.
 Çocuklar ezgilere dans ve oyunlarıyla katılabilmeli.
 Temeli tekerleme, sayışma, ninni ve türkülerimizden olan çocuklara uygun,
uyarlamalı basit ezgiler seçilmeli.
 Sınıfın ortak ses alanı içinde olan şarkılar seçilmeli.
Sonuç olarak özetlersek; Okul müzik eğitiminde yararlanacağımız şarkıları
belirlerken, yukarıdaki özelliklere sahip olan şarkıları tercih etmeliyiz ve bunun
yanında, şarkıların sözlerinin eğitici olmasına, öğrenciler tarafından istek ve hevesle
söylenmesine önem vermeliyiz.
ÜLKEMİZDE İLK VE ORTAÖĞRETİM OKULLARINDA MÜZİK EĞİTİMİ
TÜRK MİLLİ EĞİTİMİNİN GENEL AMAÇLARI

1739 sayılı Milli Eğitim Temel Kanunu’na Göre Türk Milli Eğitiminin Genel
Amaçları:
I. Genel Amaçlar
Madde 2- Türk milli eğitiminin genel amacı, Türk milletinin bütün fertlerini,
1. Atatürk inkılâp ve ilkelerine ve Anayasa’da ifadesini bulan Atatürk
milliyetçiliğine bağlı; Türk milletinin milli, ahlaki, insani, manevi ve kültürel
126
11/10/2020
değerlerini benimseyen, koruyan ve geliştiren; ailesini, vatanını, milletini seven ve

daima yüceltmeye çalışan; insan haklarına ve Anayasa’nın başlangıcındaki temel
ilkelere dayanan demokratik, laik ve sosyal bir hukuk devleti olan Türkiye
Cumhuriyeti’ne karşı görev ve sorumluluklarını bilen ve bunları davranış haline
getirmiş yurttaşlar yetiştirmek,
2. Beden, zihin, ahlak, ruh ve duygu bakımından dengeli ve sağlıklı şekilde
gelişmiş bir kişiliğe ve karaktere, hür ve bilimsel düşünme gücüne, geniş bir dünya
görüşüne sahip; insan haklarına saygılı, kişilik ve teşebbüse değer veren, topluma karşı
sorumluluk duyan; yapıcı, yaratıcı ve verimli kişiler olarak yetiştirmek,
3. İlgi, istidat ve kabiliyetlerini geliştirerek gerekli bilgi, beceri, davranış ve
birlikte iş görme alışkanlığı kazandırmak suretiyle hayata hazırlamak ve onların,
kendilerini mutlu kılacak ve toplumun mutluluğuna katkıda bulunacak bir meslek sahibi
olmalarını sağlamak.
Böylece, bir yandan Türk vatandaşlarının ve Türk toplumunun refah ve
mutluluğunu arttırmak; öte yandan milli birlik ve bütünlük içinde iktisadi, sosyal ve
kültürel kalkınmayı desteklemek ve hızlandırmak ve nihayet Türk milletini çağdaş
uygarlığın yapıcı, yaratıcı, seçkin bir ortağı yapmaktır.
Müzik Dersi Öğretim Programı hazırlanırken, öncelikle aşağıda yer alan temel
hususlar göz önünde tutulmuştur:
 Anayasa, yasa ve yönetmeliklerde ifadesini bulan Türk Milli Eğitimi’nin
esasları,
 Atatürk ilke ve inkilapları,
 Türk toplumsal-kültürel yaşamına ilişkin beklentiler,
 Sanatın/müziğin insan eğitimi ve yaşamındaki yeri ve önemi,
 Kalkınma planlarıyla bireylere kazandırılmak istenen davranışlar,
Yukarıda belirtilen hususlar çerçevesinde ise program çalışmasında şu
ilkeler göz önünde bulundurulmuştur:
1. Müzik Dersi Öğretim Programı öğrenci merkezli olmalıdır.
2. Öğrenciler edilgen durumda değil, aksine dersin etkinlikler boyutuna aktif
olarak katılabilmelidirler.
3. Öğrenilecek her beceri ve bilgi, mutlaka yaşam içerisinde kullanılabilir
niteliğe dönüştürülmelidir.
127
11/10/2020
4. Programın uygulama sürecinde; bireylerin yetenek ve yaratıcılıklarının

geliştirilmesine önem verilmelidir.
5. Öğrenilen her bilgi, mutlaka pratiğe dönüştürülebilir nitelikte olmalıdır.
6. Müziğin içselleştirilebilmesi, ancak müzik dersinin yaşanarak ve yaşatılarak
işlenebilmesi ile mümkündür.
7. Genel müzik eğitiminde uygulamalar yoluyla bilgiye ulaşılmalıdır.
8. Müzik eğitimi; kavramlar ve kurallar yolu ile değil, müziğin tüm
boyutlarının eyleme dönüştürülmesi ve hissettirilmesi ile gerçekleşmelidir.
Nota öğretimi amaç değil, yalnızca araç olmalıdır.
PROGRAMIN TEMEL YAKLAŞIMI

Yapılandırmacı anlayış, öğrenci merkezli bir anlayışa dayanmakla birlikte,
öğrencinin yeni bir bilgiyi ve beceriyi, daha önce edindiği bilgi ve beceriler ile
birleştirmesi, yorumlaması ve yaşamına katması ilkesine dayanır. Buna göre müzik
eğitiminde yapılandırmacı anlayış;
 Öğretmeye değil, öğrenmeye önem verir,
 Bireylerin farklılığını kabul eder,
 Öğrencilerin araştırıcılığını destekler,
 Öğrenme sürecinde daha önceki yaşantılara önem verir,
 Öğrenmede performans ve etkinliklere ağırlık verir,
 Öğrencinin nasıl öğrendiğini dikkate alır,
 Öğrencinin sosyal bir çevre içerisinde öğrenmesi anlayışını benimser,
 Öğretimde gerçekçilik ve işlevselliği destekler,
 Öğrencilere bilgi oluşturma ve deneyimlerinden sonuç çokarma fırsatı verir.
Müzik Dersi Öğretim Programı

İlköğretim müzik dersi öğretim programı, genel müzik eğitimi içerisinde yer
alan ve farklı yöntem ve tekniklerle bireylerin her yönden dengeli, tutarlı ve sağlıklı
olarak yetişmelerini sağlamaya yönelik bir anlayış ve iöerikle düzenlenmiştir.
Dolayısıyla program; 1968,1984 ve 1994 yılı müzik dersi öğretim program içerik ve
yaklaşımları da göz önünde bulundurularak hazırlanmış ve MEB İlköğretim Genel
Müdürlüğünce teşkil edilen Müzik Özel İhtisas Komisyonu tarafından geliştirilmiştir.
Müzik Öğretim Programının Genel Amaçları;
128
11/10/2020
Müzik öğretim programının amacı, Türk Milli Eğitiminin genel amaçları ve

temel ilkelerine uygun olarak öğrencilerin;
 Müzik yoluyla estetik yönünü geliştirmek,
 Duygu, düşünce ve deneyimlerini müzik yoluyla ifade etmelerine imkân
sağlamak,
 Yaratıcılık ve yeteneğini müzik üretme yoluyla geliştirmek,
 Yerel, bölgesel, ulusal, uluslar arası müzik kültürlerini tanımak,
 Kişilik ve özgüven gelişimlerine katkı sağlamak,
 Müzik aracılığıyla zihinsel becerilerinin gelişimini sağlamak,
 Müzik yoluyla bireysel ve toplumsal ilişkilerini geliştirmek,
 Bireysel ve toplu olarak, nitelikli değişik türlerde şarkı dinleme, söyleme ve
çalma etkinliklerine katılımlarını sağlamak,
 Müziksel algı ve bilgilerini geliştirmek,
 Türkçe’yi doğru ve etkili kullanmalarını sağlamak,
 İstiklal Marşı başta olmak üzere milli marşlarımızı özüne uygun olarak
seslendirmelerini sağlamak,
 Müzik yoluyla sevgi, paylaşım ve sorumluluk duygularını geliştirmek,
 Milli birliğimizi, bütünlüğümüzü pekiştiren ve dünya ile bütünleşmemizi
kolaylaştıran müzik kültürü ve birikimine sahip olmalarını sağlamak,
 Atatürk’ün Türk müziğinin gelişmesine ilişkin görüşlerini kavramak ve
Atatürk ilke ve inkilaplarına gönülden bağlı, kültürlü bireyler olarak yetişmelerini
sağlamak.
İLKÖĞRETİM OKULLARINDA MÜZİK EĞİTİMİ

Talim ve Terbiye Kurulunun 14.07.2005 tarih ve 192 sayılı kararıyla kabul
edildiği şekliyle 2006–2007 Öğretim yılında İlköğretim Okullarında uygulanacak olan
Haftalık Ders Çizelgesi’ne göre 1–8. sınıflarda zorunlu ders olan müzik dersinin
haftalık ders saati dağılımı;
1., 2. ve 3. sınıflarda haftada 2 ders saati, 4., 5., 6., 7. ve 8. sınıflarda ise haftada
1 ders saati olarak düzenlenmiştir. Seçmeli dersler adı altında yeni uygulamaya konan
dersler arasında ise Sanat Etkinlikleri Dersi (Drama, Tiyatro, Halk Oyunları,
Enstrüman, Resim, Heykel, v.b.),1., 2., ve 3. sınıflarda haftada 1. ders saati, 4., 5., 6. ,7.
ve 8. sınıflarda ise haftada 2 ders saati olarak yer almaktadır.
129
11/10/2020
İlköğretim Genel Müdürlüğünün 06.04.2007 tarihli ve 6005 sayılı teklif yazısı

üzerine Talim ve Terbiye Kurulu’nda görüşülen “İlköğretim Müzik (1–8. Sınıflar)
Dersi Öğretim Programında Değişiklik Yapılması”na dair programın, 2007–2008
Öğretim Yılından itibaren bütün sınıflarda uygulanmak üzere kabulu kararlaştırılmıştır.
İlköğretim Müzik Dersi Öğretim Programı’nın vizyonu, öğrencilerin

müziği etkinlikler aracılığıyla yaşayarak hayatlarının ayrılmaz bir parçası haline
getirmek ve müzik yoluyla;
 Kendisi ve çevresiyle barışık,
 Ulusal ve uluslar arası kültürleri tanıyan,
 Vatan ve millet sevgisine sahip,
 Çevresindeki olaylara, değişim ve gelişmelere duyarlı,
 Güzel sanatların her türüne açık,
 Mutlu, kişilikli ve öz güveni olan bireyler olarak yetişmelerini sağlamaya
yöneliktir.
Müzik Öğretim Programında Hedeflenen Temel Beceriler ve Değerler
Müzik Dersi 1–8. Sınıflar Öğretim Ğrogramı, içerdiği öğrenme alanları ve
kazanımlarla öğrencilerde aşağıdaki temel becerilerin ve değerlerin gelişmesini
sağlayacaktır. Bu programla ulaşılması beklenen;
Temel Beceriler;
 Türkçeyi doğru, güzel ve etkili kullanma, eleştirel düşünme, yaratıcı
düşünme, iletişim kurma, problem çözme, araştırma, bilgi teknolojilerini kullanma,
girişimcilik, müziksel algılama ve bilgilenme, kişisel ve sosyal değerlere önem verme,
müzik okur-yazarlığı edinebilme, estetik duyarlığa sahip olma.
Değerler;
 Paylaşım, hoşgörü, sorumluluk olarak belirlenmiştir.
Öğrenme Alanları
Müzik Dersi Öğretim Programı, “Dinleme-Söyleme-Çalma”, “Müziksel Algı
ve Bilgilenme”, “Müziksel Yaratıcılık” ve “Müzik Kültürü” adı altında dört temel
öğrenme alanı üzerine oturtulmuştur. Bu öğrenme alanları, içerikleri bakımından
birbirleriyle kenetli olup sadece gerekli hallerde ayrılabilirler.
130
11/10/2020
Talim ve Terbiye Kurulu’nun 06.04.2007 tarihinde aldığı kararlar doğrultusunda

2007–2008 ders yılından itibaren uygulanacak olan “İlköğretim Müzik (1–8. Sınıflar)
Dersi Öğretim Programı” amaçlar, ilkeler ve yaklaşımlar açısından çocuğun hayata
hazırlanması süreci olan eğitiminde müzik;
 Etkili bir araç ve
 Kulak (işitme), ses ve çalgı eğitimi,
 Yaratma ve duygu eğitimi boyutları ile de bir amaç olarak yapılandırmacı
eğitim yaklaşımıyla düzenlendiği anlaşılmaktadır. Bu yeni anlayışa göre öğrenci
merkezli bir öğrenme (aktif öğrenme)-öğretme modelinin ilköğretim okullarındaki
müzik dersinin amacına kısa sürede etkili ve verimli bir şekilde ulaşması bu
okullarımızda görev yapan müzik öğretmenleri ve aday müzik öğretmenleri tarafından
artık öğrenilmesi, uygulanması gerekmektedir.
ORTAÖĞRETİM OKULLARINDA MÜZİK EĞİTİMİ

Milli Eğitim Bakanlığı Ortaöğretim Kurumları Haftalık Ders Çizelgelerinde yer
alan derslerde, müzik dersi haftada 2 ders saati ve seçmeli ders olarak yer almaktadır.
Buna göre 9., 10., 11. ve 12. sınıflarda;
 “Öğrenciler; ilgi ve istekleri doğrultusunda okulun imkânları, çevrenin ihtiyaç
ve özelliklerine göre haftalık ders çizelgesinde belirtilen ders saatini geçmemek
kaydıyla seçmeli dersler arasında yer alan dersleri seçebilirler.
 9, 10, 11 ve 12. sınıf seçmeli dersleri arasında yer alan programı tek olan
seçmeli ders, bir önceki sınıfta alınması hâlinde bir sonraki sınıfta alınamaz.
 Müzik dersinde; Talim ve Terbiye Kurulunun 16.09.1991 tarih ve 191 sayılı

Kararı ile kabul edilen Lise Müzik (1–2–3) dersi öğretim programı uygulanır. 12. sınıfta
da aynı öğretim programının amaç ve açıklamaları dikkate alınarak zümre
öğretmenlerince hazırlanan program uygulanır.”
Milli Eğitim Bakanlığı Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı’nın 16.09.1991 tarih
ve 191 karar sayısına göre;
Müzik derslerinde; milli bayramlar, yerel kurtuluş günleri ve Atatürk Haftası
başta olmak üzere "Belirli Gün ve Haftalar"dan seçilecek olan günlerde düzenlenecek
olan müzik etkinliklerinde, sınıf ya da okul koroları oluşturularak Atatürk'ün sevdiği
şarkılara yer verilmelidir. (27.4.1998/64 TTKK)
131
11/10/2020
Ortaöğretim kurumlarında ders geçme ve kredi yönetmeliğini uygulayacak olan

lise ve dengi okullara ait seçmeli müzik dersi programınının amaçları ise şöyle
belirlenmiştir;
Ortaöğretim Kurumları Seçmeli Müzik Dersi Programınının Amaçları;
1. Öğrencide yakın çevresinden başlayarak, müzik dinlemenin, müzik
faaliyetlerine katılmanın ve boş zamanlarını müzikle değerlendirmenin önemini
kavrayabilme.
2. Öğrencinin müzik yoluyla iyiye ve güzele yönelmesinin önemini

kavrayabilme,
3. Müzik yoluyla öğrencide var olan anlama-anlatma, dinleme, yaratma gücünün

gelişmesini kavrayabilme,
4. Her öğrenciyi ilgi ve kabiliyetine göre değerlendirerek müzik faaliyetlerine

katılmanın önemini kavrayabilme.
5. Türk müziği bilgisi,
6. Batı müziği bilgisi,
7. “İstiklal Marşı” mızın en iyi ve doğru şekilde öğrenilip söylenmesinin

önemini kavrayabilme,
8. Milli duyguları geliştirici ve bütünlüğü pekiştirici marşlar, hamasi okul şarkı

ve türküleri, ninni ve oyun müziklerinin doğru olarak öğrenilip söylenmesinin önemini
kavrayabilme,
9. Batı müziğinin ve milli müziğimizin (Klasik ve folklorik türleri ile) tarihi

bilgisi.
10. Okul içi öğretimde yapılabileceği oranda ses ve sazla icra ettirmeye sevgi
duyuş.
11. Müzik alanında iyi ile kötüyü, doğru ile yanlışı ayırt edebilmenin önemini
kavrayabilme.
Açıklamalar:
1. Bu program “Ortaöğretim Kurumlarında Ders Geçme ve Kredi Yönetmeliği”
ni uygulayacak olan lise ve dengi okulların seçmeli Müzik dersine göre hazırlanmıştır.
132
11/10/2020
2. Bütün konulara ilişkin parçalar seçilerek, solfej, söyleme ve çalma biçiminde

uygulanmalı. Gerekli görülen örnekler dinletilmelidir.
3. Nota, aralık, dizi, makam, ölçü-usul, biçim ve tür bilgileri müziksel işitme,
okuma ve yaratma ile bütünleştirilerek uygulanmalıdır.
4. Müzikte önemli bir boyut olan dinleme alışkanlığının kazandırılabilmesi için
her türden seçkin eserler dinlettirilmelidir.
5. Beş dönem boyunca, konularla bağlantı kurularak ulusal bayramlar, anma ve
kutlama günlerinde Atatürk’ün yaşamı, inkılâpları, güzel sanatlara verdiği önem, çağdaş
Türk müziği ve kurumlarının oluşumundaki rolü, sanat ve sanatçılara verdiği önem
işlenmelidir.
9. SINIF
A. Müzik Tarihi
a) Batı Müziği Tarihi
—Barok öncesi dönem
b) Türk müziği Tarihi
—Hazırlık dönemi (Klasik öncesi) ve belli başlı bestecileri
—Geleneksel müzik kavramı, halk müziğinin tanımı, uzun ve kırık hava
B. Müzik Kuramları
a) Yatay aralıklar
b) Majör ve minör diziler (Bir diyez, Bir bemol)
c) Anahtarlar
d) Nüans terimleri
e) Biçim ve tür
f) Yedi zamanlı usuller
g) Kanon
h) Türk müziğinde ses sistemi ve dizi kavramı
ı) Makam kavramı ve Rast, Hüseyni, Uşşak makamları
i) Ayak kavrama-kerem ayağı
C. Çalma-Söyleme
133
11/10/2020
(Seçilecek çalgılar, kurulacak topluluklar, müzik zümre öğretmenleri tarafından

belirlenecek ve beş dönem boyunca bireysel ve toplu olarak sürdürülecektir.)
10. SINIF
A. Müzik Tarihi
—Barok öncesi dönemi ve belli başlı bestecileri
—Klasik dönem ve belli başlı bestecileri
—Geleneksel Türk müziklerinin sınıflandırılması
(Dini ve Din dışı müzikler vb.)
a) Dikey aralıklar
b) Majör ve minör diziler (İki diyez, İki bemol)
c) Hız terimleri
d) Motif, cümle, periyod (Dönem)
e) Sekiz zamanlı usuller
f) Kannon ve iki sesli uygulamalar
C. Çalma-Söyleme
11. SINIF
A. Müzik Tarihi
—Klasik dönem
—Klasik sonrası dönem
a) Yatay ve dikey aralıklar
b) Majör ve minör diziler (Üç diyez)
c) Beşliler çemberi
134
11/10/2020
d) Anlatım terimleri
e) Batı müziği tür ve biçimlerinin sınıflandırılması
f) Çargâh, Mahur, Acemaşiran makamları
g) Müstezat
h) Ozanlar, Âşıklar
C. Çalma-Söyleme
11. SINIF MÜZİK ALANI

A. Müzik Tarihi
—Romantik ve Empresyonist dönem
—Günümüzde Türk Müziği
—Halk müziği Coğrafyası
a) Yatay ve dikey aralıklar
b) Majör ve minör diziler (Üç bemol)
c) Tonalite bulma
d) Transpoze
e) Karcığar, Segâh, Saba
f) Kalenderi ve misket ayakları
g) Türk Müziği tür ve biçimlerinin sınıflandırılması
C. Çalma-Söyleme
A. Müzik Tarihi
—Çağdaş müzik ve belli başlı besteciler
— Çağdaş müzik ve belli başlı besteciler
a) Temel ve çevirme akorlar (uygular)
135
11/10/2020
b) Kadans ve çeşitleri
c) Şarkı formları
d) Hicazkâr, Kürdîlihicazkâr, nihavent makamları
e) Günümüzde caz ve pop müzik
f) Günümüzde Türkiye’de yaşayan müzikler.
İYİ BİR MÜZİK DERSİNİN NİTELİKLERİ

TürkMilli Eğitiminin temel amaçları ve ilkelerinden yola çıkarak iyi bir müzik
dersinin niteliklerini ise şöyle sıralayabiliriz;
1- Müzik dersi hiçbir zaman bir yetenek ve beceri dersi olarak görülmemelidir.
Bu ders tüm öğrencileri kapsamalı; eğitici, yaratıcı, dinlendirici ve eğlendirici bir
çeşitlilik ve canlılık içinde ele alınmalıdır.
2- Her müzik dersi, “Dinleme-Söyleme-Çalma”, “Müziksel Algı ve
Bilgilenme”, “Müziksel Yaratıcılık” ve “Müzik Kültürü” adı altında dört temel
öğrenme alanı üzerine oturtulmalı ve çalışmalar;
 Etkili bir araç,
 Kulak (işitme), ses ve çalgı eğitimi,
 Yaratma ve duygu eğitimi boyutları ile de bir amaç olarak yapılandırmacı
eğitim yaklaşımıyla bir bütünlük içinde ele alınmalıdır. Bütün bir ders saatini bu
alanlardan herhangi birisine ayırmak doğru değildir. Çalışmalar, sınıfın ve uygulanacak
çalışmanın durumuna göre planlanmalıdır.
3- Müzik derslerinde yapılacak tüm alıştırma ve çalışmalar mutlaka o derste
öğrenilecek olan ezgi ile ilgili olmalıdır. Örneğin, müzik dersinde “re” dizisinde bir
parça öğretilecekse, ses ve kulak eğitimi çalışmaları da aynı dizi içinde olmalıdır. Yani
öğreteceğimiz parça re dizisinde ise ses çalışmalarımız la minör, solfej çalışmalarımız
sol minör dizisi içinde yapılmamalıdır. Böyle bir uygulama, müzik eğitiminde bütünlük
ilkesi ile de çelişmektedir.
4- Müzik dersinin diğer derslerle ilgisi de göz önünde bulundurulmalıdır.
Öğretilecek parçaların sözleri ile ilgili değerlendirme, analiz ve bilgi çalışmaları Türkçe,
türkü, oyun ve tarihi marşların geçtiği yerler ve olaylarla ilgili bilgi ve değerlendirmeler
sosyal bilgiler, çalgıların ve insan sesinin ses özellikleri, seslerin meydana gelişleri ile
ilgili bilgiler fen bilgisi, müziğin ritmine göre çeşitli hareket ve oyunların oynanması ise
136
11/10/2020
beden eğitimi dersi ile müzik dersinin ilgisini ortaya koymaktadır. Müzik öğretmeni
gerektiğinde bu derslerin öğretmenleri işbirliği yapmalıdır.
5- Öğrencilerin ilgi ve dikkatlerini daima diri tutmak, müziği sevdirmek için,
müzik derslerini renkli ve cazip bir ders halinde işlemek gerekmektedir. Bu nedenle
müzik eğitimi ilkelerine de bağlı kalarak, öğrencileri aktif olarak müzik eğitimi
sürecinin içine katan, yaparak ve yaşatarak öğreten, öğrenci merkezli öğretme
yöntemlerini iyi bilmek ve uygulayıcısı olmak gerekmektedir.
Bu bilgiler ışığında diğer pedagojik ve psikolojik yaklaşımların en olumlu ve
gerekli şekilde, müzik öğretmenlerince uygulanması beklenmektedir.
Peki, ülkemizdeki ilk ve orta öğretim kurumlarımızda bugün
uygulayabileceğimiz en uygun müzik dersi nasıl olmalıdır? Derslerin işlenişinde nelere
dikkat edilmelidir?
Yukarıda belirttiğimiz müzik eğitimi ilkeleri ve buna bağlı olarak müzik
dersinin niteliklerinin, ülkemizdeki ilk ve orta öğretim kurumlarımızda bugün
uygulayabileceğimiz en uygun müzik dersinin de vazgeçilmez koşulları olduğu
unutulmamalıdır. Derslerde uygulanacak bütün metotların uygulanmasında müzik
eğitimi ilkelerinden ve dersin niteliğinden ödün vermemeye azami özen gösterilmelidir.
Buna göre;
 İlköğretimin ilk devresinden ortaöğretime doğru gidilen bir müzik
eğitiminde, C. Orff’un da belirttiği gibi, konuşma örneklerinden (sayışma-tekerleme
v.b.) yola çıkılmalı ve notaların süre ilişkileri canlı söz kalıplarıyla somutlaştırılmak
suretiyle nota öğretimine geçilmelidir. Konuşma kalıplarından yola çıkılarak yapılacak
nota öğretiminde önce dörtlük ve sekizlik nota süre değerleri, sonra sırasıyla ikilik ve
onaltılık nota değerleri öğretilmelidir.
 Tartım çalışmalarında nota değerleri önce ölçü rakamsız, ölçü kavramı
verildikten sonra ise ölçü rakamlı ve tek dizek üzerinde yapılacak alıştırmalarla
öğretilmelidir.
 Seslerin öğretiminde ise çocukların doğal yapısına, psikolojilerine ve kendi
müziğimize uygunluğu da göz önünde bulundurularak şu sıra takip edilmelidir;
Kodally’nin öngördüğü gibi önce mi ve sol sesleri, daha sonra bunlara la ve re
sesleri eklenmelidir. Buraya kadar olan notaların ve seslerin öğretiminde Dalcroze’nin
önerdiği yöntemle, tek ve iki çizgili porte üzerinde, sonra sırasıyla üç, dört ve beş çizgili
porte kavramı ile nota öğretimi gerçekleştirilebilir. Buradan pentatonik dizi kavramına
137
11/10/2020
varılmış olunur. Fa sesinin de öğretilmesiyle re-la aralığındaki sesler ve dolayısıyla re

hüseyni dizisinin ilk tetrakordu öğrencilere tanıtılmıştır.
La sesinden sonra çıkıcı olarak si, do ve re seslerinin öğretilmesi aynı zamanda

re hüseyni dizisinin de tanıtılması demektir. Bundan sonra öğrencilere bulundukları
seviyeye uygun olarak gerek kulaktan ve gerekse nota ile re hüseyni dizisinde yazılmış
olan türk okul şarkılarının öğretimine geçilmesi için uygun bir zamandır.
Nota öğretimine yeni başlandığı zamanlarda, (özellikle ilköğretim 1.
devrede)öğrencilerle kulaktan şarkı öğretiminin yapılması ihmal edilmemelidir.
Daha sonraki aşamada ince mi sesinin öğretilmesiyle doğal mi dizisi
tamamlanmış olur. Bir oktav doğal mi dizisi içinde oluşan bu diziye Türk Halk
Müziğimizde “Kürdi” diyoruz.
Karar notası olarak kalın do notasının da öğretilmesiyle doğal do dizisi oluşur.

Türk Halk Müziğimizde “Çargâh” olarak adlandırılan bu doğal dizi, Evrensel müziğin
temel majör kalıbıdır ki artık do majör dizisinin ve ilgili la minör dizisinin
öğretilmesinden sonra diğer majör ve minör dizilerin öğretilmesine de bir diyez ve bir
bemollülerden başlanarak sırasıyla iki ve üç arızalı dizilerin öğretilmesine geçilebilir.
Minör dizilerin de üç çeşidinin de öğretilmesi üzerinde durulur. Öğretilen

dizilerle ilgili ses ve çalgı alıştırmaları ile şarkı öğretimi muhakkak yapılmalıdır. Kuru
kuruya sadece kuramsal olarak ezbere öğretilen bu bilgilerin kullanılmadığı ve
öğrencilere uygulamasının yaptırılmadığı takdirde unutulacağı gözden uzak
tutulmamalıdır.
138
11/10/2020
Müzik eğitimi ilkelerinin öğretim programları dâhilinde uygulanmasında, her

müzik öğretmeni sahip olduğu koşullara ve öğrencilerinin kapasitesine göre kendi
yaratıcılığını da kullanarak, mesleğinde başarılı olma hedefini her zaman ön planda
tutma sorumluluğunu kendinde duymalıdır.
MÜZİK EĞİTİMİNDE ÖĞRETİM ETKİNLİKLERİNDE PLAN

ÇEŞİTLERİ VE PLANLI ÇALIŞMANIN YARARLARI
Plan Çeşitleri:
22–04–1994 tarihli, 298 sayılı kararla kabul edilen İlköğretim Kurumları Müzik
Dersi Öğretim Programı 1995–1996 öğretim yılında sekiz yıllık ilköğretimi kapsayacak
şekilde yürürlüğe konulmuştur. Bu programı işler hale getirmek, öğretim sürecini
başarılı kılmak, öğrencilerin öğretim hedeflerine ulaşmalarını sağlamak ve zamanı etkili
kullanabilmek için, öğretmenin öncelikle öğretim planlarını hazırlaması kaçınılmazdır.
Bir eğitim-öğretim yılı üç ana planla gerçekleştirilir;
 Yıllık Plan
 Ünite Planı
 Günlük Plan
Ders Planı
Gezi-gözlem planı
Deney planı
Yıllık Plan:
“Öğretmenin bir öğretim yılı süresince ders vermekle yükümlü bulunduğu
sınıflarda, program uyarınca belli üniteleri ya da konuları hangi aylarda, yaklaşık olarak
ne kadar zamanda işleyeceğini gösteren ve öğretmence hazırlanarak ders yılı başında
okul yönetimine verilen çalışma” belgesine, yıllık plan denir. Yıllık plan hazırlanırken
aşağıdaki hususlar göz önünde bulundurulur.
1. Yıllık çalışma planını yaparken öğretmen okulda, o yıl uygulanacak haftalık
ders programının kesin biçimini almasını bekler ve hangi sınıflarda, hangi günlerde
derslerinin bulunduğunu öğrenir.
2. Her ay hangi sınıfta kaç saat ders okutacağını hesaplar.
3. Okutacağı derslere ait ünitenin kaç konuya ayrılmasının mümkün olacağını
ve konunun işlenmesi için kaç ders saatine gereksinim olacağını hesaplar.
139
11/10/2020
4. Öğretim yılındaki ay, hafta, gün ve saatlerin öğrenciler yönünden verimlilik

durumunu göz önünde bulundurur.
5. Yıllık plan hazırlanırken öğretmen, haftalık ders saatleri toplamına göre
aylar ve yarıyıl itibariyle bir öğretim yılında toplam kaç gün ve kaç saat ders
işleyeceğini saptar. Bu saptamayı yaparken tatil bayram ve diğer özel günleri
belirleyerek çalışma takvimini hazırlar. Yıllık planda, aylara göre haftalık çalışma
sürelerini gösterir.
6. Öğretim programını inceleyerek, bir yıl içinde okutulacak konuları
ağırlıklarına ve çevresel özelliklerine göre düzenler, bunları işleme sürelerini de dikkate
alarak ay ve haftalara göre dağıtır.
7. İşlenecek konularını ya da ünitelerin amaçlarını program amaçlarına
uygunluğu yönünden belirler.
8. Konuların işleniş, yöntem ve tekniklerini planlar.
9. Yararlanacağı kaynaklar ile araç-gereçleri saptar.
10. Konuyu işlerken varsa yapılacak deney, gezi, gözlem çalışmalarını belirler.
11. Diğer zümre öğretmenleriyle yapılacak işbirliğinin neler olacağını saptar.
12. Konuyla ilgili olarak gerektiğinde öğrencilere verilecek ödevleri saptar.
13. Öğretim yılı içinde yapacağı yazılı-sözlü değerlendirmelerin zamanını
belirler. Bunu saptarken değerlendirmelerin konu ya da ünite bitimlerinde olmasına
özen gösterir.
Yıllık plan ana hatlarıyla şu bölümlerden oluşur;
 Amaçlar,
 Konular,
 Kullanılacak yöntem ve teknikler,
 Kaynaklar, araç-gereçler,
 Deney, gezi, gözlem,
 Ödevler,
14. Değerlendirme
Ünite Planı:

Milli Eğitim Bakanlığı’na bağlı öğretim kurumlarında aynı dersi okutan branş öğretmenlerine zümre
öğretmenleri, zümre öğretmenlerinin, eğitim programlarının ve derslerinin birbirine paralel olarak
yürütülmesi, günlük ders aletlerinde, laboratuvarlardan, işliklerden ve spor salonlarından, çevreden
yararlanma işlerinin programlaştırılması, öğrenci ve ders yoklama işleri üzerinde anlaşma yapılması,
derslerde Bakanlıkça verilecek önergeler gereğince izlenecek öğretim yöntemleri gibi konuları görüşmek
ve kararlar almak için yaptıkları toplantılara zümre öğretmenler kurulu denir.
140
11/10/2020
“Öğretmenin gözetimi ve denetimi altında, öğrencilere belirli bir süre içinde ve

eğitim amaçlarına uygun olarak bir takım bilgi, beceri ve anlayışları kazandırmayı
öngören, belli bir konu ya da sorun çevresinde düzenlenmiş türlü etkinlikleri, öğrenme
yaşantılarını ve değerlendirme çalışmalarını kapsayan ayrıntılı ders planı’na ünite planı
denir. Bir başka deyişle; “yıllık planda gösterilen ünite ya da konuların ayrıntılı bir
biçimde planlanmasıdır.”
Ünite planı hazırlanırken aşağıdaki esaslara dikkat edilmelidir;
1- Ünite planında yer alan konu programda bulunan ve yıllık plana alınmış bir
konu olmalıdır.
2- Süre belirlenmelidir. Bu süre yıllık planda saptanan süre olmakla birlikte
değişik bir süre de olabilir.
3- Ünitenin amacı saptanmalıdır. Amaç, ünitenin işlenmesi ile öğrencilere
kazandırılması düşünülen bilgi, beceri ve davranışları içermelidir.
4- Ünitenin işlenişinde gözönünde bulundurulacak bölümler belirlenmelidir.
5- Ünitenin işlenişinde başvurulacak kaynak, araç-gereçler saptanmalıdır.
6- Üniteyle ilgili olarak gezi, gözlem, deney gibi etkinliklere yer verilecekse
bunlar belirtilmelidir.
7- Ünite ile ilgili ölçme ve değerlendirme yöntemi belirlenmelidir.
ÜNİTE PLANI ÖRNEĞİ

BÖLÜM: I Tarih:
Ünitenin Adı ve Numarası:
Sınıf: Süre:
BÖLÜM: II
Uygulanacak
Kaynak, araç ve Gezi, gözlem,
Amaçlar Ünitenin Bölümleri Yöntem ve
gereçler deney, ödev, v.b.
Teknikler
BÖLÜM: III
Değerlendirme:..............................................................................................
................................................................................................
BÖLÜM: IV
Planın işlenişine ilişkin görüşler: ........................................................................
Öğretmenin
Adı, Soyadı ve İmzası
141
11/10/2020
Günlük (Ders) Planı:

Günlük (Ders) Planı, bir ders ya da bir ünitenin bir günde öğretilecek bölümünü
gösteren belgedir. Bu plan, bir ya da birden çok ders saatinde işlenecek konuların
planlanmış durumunu gösterir.
Günlük ders planının yapılması şu nedenlerle gereklidir;
1. Eğitim ve öğretimde konulara ve etkinliklere yönelmeyi sağlar.
2. Eğitim-öğretim konularının içeriği ile etkinliklerinin mantıklı olarak
sınırlanmasını sağlar.
3. Üzerinde önemle durulacak noktaları belirler.
4. Zamanın verimli olarak kullanılmasına olanak sağlar.
5. Yapılan çalışmaları belgelendirir.
6. Değerlendirme için temel oluşturur.
7. Dersler ve konular arasındaki ilişkileri gösterir.
8. Derslerde sürekliliği sağlar.
9. En uygun yöntem ve teknikleri belirleme olanağı verir.
Günlük ders planının hazırlanışında dikkat edilecek hususlar;

1. Fazla ayrıntıdan sakınılması; Plan ana maddeleri içermeli ve dersin uygun
bir biçimde gelişmesini sağlamak için gerekli ayrıntıya yer verilmelidir.
2. Çok kısa ya da dağınık bir plandan sakınılması; Plan önceden temel
etkinlikleri ve düşünceleri kapsayacak biçimde hazırlanmalıdır.
3. Planların hep aynı biçimde yapılmaması; Plan yapımında, sınıf içinde
uygulanacak tekniklerde değişikliklere yer verilmelidir.
4. Kitaba aşırı şekilde bağlı kalınmaması; Ders kitabındaki her bilgi onun
doğru olduğunu garanti etmez. Yine ders kitabındaki düzen, mutlaka uyulması gereken
düzen değildir. Yetenekli bir öğretmen, çeşitli ders kitaplarını seçmeli, konuları da
kendine göre yeni bir düzene sokmalıdır.
5. Çok iddialı bir plan yapmaktan kaçınılması; Burada izlenmesi gereken yol
şu olmalıdır: “önce bir kural, sonra öteki kural, önce bir ilke, sonra öteki ilke; azar, azar,
yavaş, yavaş.”
Günlük planlar, o gün işlenecek ders ya da derslerle ilgili içerik bilgilerini
kapsayacak şekilde düzenlenir. Aynı sınıfın değişik şubeleri için ayrı ayrı yapılmaz,
hepsi için bir tane yapılır, planda sınıfın şubeleri belirtilir.
142
11/10/2020
GÜNLÜK (DERS) PLANI ÖRNEĞİ

BÖLÜM: I Tarih:
Dersin Adı:
Sınıfı:
Ünitenin Adı ve Numarası:
Konunun Adı:
Süre:
BÖLÜM: II
Amaçlar:
Konunun Bölümleri:
Yöntem ve Teknikler:
Kaynak, araç ve gereçler:
Gezi, gözlem, deney, ödev:
BÖLÜM: III
Değerlendirme:
BÖLÜM: IV
Planın işlenişine ilişkin görüşler:
Öğretmenin
Adı , Soyadı ve İmzası
GÜNLÜK (DERS) PLANI ÖRNEĞİ (Dakikalandırılmış)

BÖLÜM: I Tarih:
Dersin Adı: Müzik
Sınıfı: 6. Sınıflar
Konunun Adı: Müzikte Ritm Ögesi
Süre: 40 dakika
BÖLÜM: II
Amaçlar: 1- Müzikte ritm ögesini kavrayabilme
2- Çeşitli bölünmelerden oluşan “Ritm kalıpları”nı vurabilme
3- Çeşitli bölünmelerden oluşan “Ritm kalıpları”nı yazabilme
Konunun Bölümleri:
1- nota değerlerinin ikiye, dörde bölümleri
2- Çeşitli bölünmelerden oluşan “Ritm kalıpları”

Yöntem ve Teknik: Anlatma, Soru-cevap, uygulama, çözümleme
İşleniş: 1- Yoklama ve sınıfın derse hazırlanması (Rahatlama egzersizleri) 5’
2- Geçen derste öğrenilen konunun ve şarkının tekrarı 3’
143
11/10/2020
3- “Şarkılarda ve diğer müzik eserlerinde seslerin farklı sürelerle kullanımı,

müziğin ritm ögesini oluşturur. Bu dersimizde müziğin temel ögelerinden
ritm ögesine ilişkin çalışmalar yapacağız ve Gençlik Kanonu’nu
öğreneceğiz” diyerek bugünkü ders konusunun tanıtılması,
4- Dörtlük değerlerden oluşan ritm kalıbının uygun hece ve sözlerle
söyletilmesi, ritminin el ile vurdurulması,

5- Dörtlük ve sekizlik değerlerden oluşan ritm kalıplarında dörtlük ve
sekizliklerin uygun hece ve sözlerle söyletilmesi, ritmlerinin el ile
vurdurulması,
6- Dörtlük, sekizlik ve onaltılık değerlerden oluşan ritm kalıplarında dörtlük,
sekizlik ve onaltılıkların uygun hece ve sözlerle söyletilmesi, ritmlerinin el
ile vurdurulması
7- İkilik, dörtlük, sekizlik ve onaltılık değerlerden oluşan ritm kalıplarında
dörtlük, sekizlik ve onaltılıkların uygun hece ve sözlerle söyletilmesi,
ritmlerinin el ile vurdurulması 10’
8- Müzik Öğretimi kitabı Ünite 3 sayfa 3.1-3.5 arası etkinliklerin yaptırılması
10’
9- Gençlik şarkısının öğretilmesi
a- Öğretmenin şarkıyı bir kez söylemesi
b- Öğretmenin şarkının ritmini vurması ve öğrencilere vurdurması
c- Şarkının solfej çalışmasının yapılması
d- Öğrencilerin iki gruba ayrılarak bir grup şarkıyı söylerken, diğer gruba
şarkının ritminin vurdurulması
e- Görev değişimi yaptırılarak bütün öğrencilerin ritm ögesi duyarlığının
sağlanması 10’
10- “Bu derste müziğin ritm ögesini öğrenmeye başladık, önümüzdeki derste bu
konuya devam edeceğiz ve sizlerle iki çalışma yapacağız biri tombala oyunu
diğeri de sürpriz ” diyerek dersin bitirilmesi.
11- Kalan son iki dakikada kasetçalardan önceden seçilmiş bir eserin dinletilerek
zevk eğitimi yapılması.
Kaynak, araç ve Yazı tahtası, kaset / CD çalar, CD/ teyp kasedi, “Gençlik Kanonu”
gereçler:
Gezi, gözlem,
deney, ödev:
BÖLÜM: III
144
11/10/2020
Planın işlenişine ilişkin görüşler

ve Değerlendirme:
Öğretmenin Adı, Soyadı ve İmzası
Gezi, Gözlem ve Deney Planları:
Bu planlar, günlük ders planlarının birer parçası durumundadırlar. Gezi-gözlem
planı, gezi-gözlem yoluyla bilgi ve yetenek kazandırmaya yönelik inceleme ve
gözlemin planlanmasıdır. Deney planı da, bir günlük ders planının bir parçası olarak, bir
derste yapılacak bir deney etkinliğini düzenleyen plandır.
GEZİ PLANI ÖRNEĞİ

BÖLÜM: I
Dersin Adı: Konunun Adı:
Gezilecek Yer: Süre:
Gezi Grubu: Gezi Sorunları:
BÖLÜM: II
Amaç:
Uygulama:
BÖLÜM: III
Değerlendirme:
BÖLÜM: IV
Geziye İlişkin Görüşler:
Öğretmenin Uygundur. Tarih

Adı, Soyadı, İmzası İmza, Mühür
Okul Müdürü
Bu plan içerik aynı kalma koşuluyla deney, gözlem...v.b. etkinliklerinde de

uygulanır.
Öğretim Etkinliklerinde Planlı Çalışmanın Yararları:

1. Öğretimin planlanması, öğretmenin eğitim-öğretimde neyi, niçin ve nasıl
öğreteceğini düşünmesini sağlayarak verimi arttırır.
2. Konuların ne zaman ve ne kadar süre içinde işleneceğinin zaman sırasına
göre düzenlenmesini, ayrıca programların süresi içinde tamamlanmasını sağlar.
145
11/10/2020
3. Planlı çalışma, öğretmen ve öğrencileri dağınıklıktan kurtatır, onlara güven

kazandırır.
4. Amaçları gerçekleştirecek en uygun yöntem, teknik, araç ve gereçlerin
seçilmesini, derslere hazırlıklı girilmesini sağlar.
5. Planlama, öğrencilerin ilgi, ihtiyaç ve yeteneklerine göre yetiştirilmesini
sağlar.
6. Planlı çalışma, eğitim-öğretimin değerlendirilmesinin sağlam ve güvenilir
olmasını sağlar.
7. Öğretmen ve öğrencilere düzenli ve birlikte çalışma alışkanlığı kazandırır.
8. Eğitim faaliyetlerinde düşünceye açıklık kazandırır.
9. Öğretimin planlanması, öğretim etkinliklerinin değerlendirilmesinin geçerli
ve güvenilir olmasını sağlar.
EĞİTİM ÖĞRETİM ÇALIŞMALARININ PLANLANMASI İLE İLGİLİ

ORTAK HÜKÜMLER
Bir öğretmenin dersine hazırlanması için yaptığı çalışmalar üç ana aşamadan
oluşur;
1. HAZIRLIK AŞAMASI
A- Öğretmenin derse hazırlanması ile ilgili çalışmalar
B- Öğretmenin ders konusunu işleyişiyle ilgili hazırlıklar,
A- ÖĞRETMENİN DERSE HAZIRLANMASI İLE İLGİLİ

ÇALIŞMALARI
Bu çalışmalar şu alt gruplar halinde kümelendirilir:
a) Dersin amaçları ile ilgili hazırlık,
b) Dersin konusu ile ilgili hazırlık,
c) Derste kullanılacak araçlarla ilgili hazırlık,
d) Uygulanacak yöntem ve tekniklerle ilgili hazırlık,
e) Dersin değerlendirilmesiyle ilgili hazırlık,
f) Verilecek ev ödevleriyle ilgili hazırlık.
B- ÖĞRETMENİN DERS KONUSUNU İŞLEYİŞİYLE İLGİLİ
HAZIRLIKLARI
Bu çalışmalar da şu alt gruplarda toplanabilir:
a) Konuya girişle ilgili hazırlık,
146
11/10/2020
b) Temel bilgilerin kazandırılmasıyla ilgili hazırlık,

c) Konuya ilişkin derinleşme hakkında hazırlık,
d) Uygulamaya ilişkin hazırlık,
e) Ev ödevleri verilmesine ilişkin hazırlık,
f) Öğrencilere çalışma planı verilmesine ilişkin hazırlık.
2- SUNU – UYGULAMA AŞAMASI

Sunu aşaması ile öğretim içeriğinin öğrencilere kazandırılması kastedilir.
Öğetim sırasında öğrencilere kazandırılmak istenen bilgiler, kavramlar, tanımlar,
kurallar ya da açıklamalar, bu aşamada detaylı olarak işlenir.
Uygulama aşamasının en önemli özelliği, öğretmen tarafından işlenen konunun
üzerinde çeşitli alıştırmaların gerçekleştirilmesi, dersin önemli noktaları üzerinde
tekrarlar yapılması, konu ile ilgili bireysel ya da grup çalışmalarının yürütülmesidir.
Uygulama aşaması, öğretim içeriğinin öğrenciler tarafından içselleştirilmesi için
girişilen çabalar ve çalışmalar bütünüdür.
- 3- DEĞERLENDİRME AŞAMASI
Öğretim sürecinin son aşamasını öğretim etkinliklerinin değerlendirilmesi
oluşturur. Bu aşamanın temel amacı, öğrencilerin sınıfta gerçekleştirilen öğrenme –
öğretme çalışmalarından ne öğrendiklerini ve ne kadar öğrendiklerini ortaya
çıkarmaktır. Öğretmen, dersin başarısına yönelik yaptığı değerlendirme hakkında
öğrencileri haberdar etmelidir. Çünkü öğrencilerin nerede ve nasıl hata yaptıklarını
bilmelerine ihtiyaçları vardır. Bu sayede yanlışlarını düzeltme ya da eksik öğrenmelerini
tamamlayabilme şansını elde etmiş olurlar.
ÖNCEDEN PLANLANMIŞ BİR MÜZİK DERSİNDE SINIF YÖNETİMİ VE

ÖĞRETİM SÜRECİNDE DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN ESASLAR
Önceden planlanmış bir dersin yukarıda belirtilen hazırlık aşamalarından sonra
planın derste uygulama aşamasında (öğretim sürecinde), 40 dakika boyunca dikkat
edilmesi ve uyulması gereken esaslar vardır. Burada bu esaslar üzerinde durulacaktır.
Bir ders saati giriş, gelişme ve sonuç olmak üzere üç aşamadan oluşur. Her
aşamanın kendine özgü özellikleri vardır.
DERSE BAŞLANIRKEN YAPILMASI GEREKEN ETKİNLİKLER
147
11/10/2020
Öğrencilerin derse hazırlanması, öğrenmeye güdülenmesi bu aşamada

gerçekleşir. Öğretmen bu aşamada öğrencileri etkileyemezse ders verimsiz olur. Bu
nedenle dersin giriş bölümü bir dersin en önemli kısmıdır. Derse başlarken öğretmenin
yapması gereken etkinlikler şunlardır;
 Öğrencilerin Dersi Dinlemeye Hazır Duruma Getirilmesi;
Sınıfta gürültünün en yoğun olduğu dönem dersin başlangıcıdır. Teneffüsten
dönen öğrenciler, bir süre bu davranışlarına devam ederler. Bu nedenle öğretmen sınıfa
girdiği zaman öncelikle öğrencileri dersi dinlemeye ve öğrenmeye hazır hale getirmesi
gerekir. Öğrencilerin bir an önce toparlanmalarını sağlamak ve derse başlamak için en
iyi yöntem öğrencilerle birlikte derse başlama işlemlerinin belirlenmesi ve bunun
öğretilmesidir. Örneğin öğretmen ders yılı başında öğrencilere, öğretmenler zili çalınca
herkesin yerine oturması gerektiğini, bu yapılmazsa sonuçlarının ne olabileceğini
öğrencilerle tartışabilir. Ayrıca öğrencilerle birlikte derse başlamanın işareti olan bir
sözcük ya da eylem bulunabilir. Öğretmen bu sözcüğü söylediği ya da eylemi yaptığı
zaman herkes hazır hale gelir. Sınıf kapısının kapatılması, öğretmenin “ders başlıyor”
demesi, dersin başladığının ve herkesin susması gerektiğinin bir işareti olabilir.
Kullanılan yöntem ne olursa olsun, öğrenciler dersi dinlemeye hazır olmadan derse
başlanmamalıdır.
 Öğrencilere Dersin Hedeflerinin Duyurulması;
Öğrenciler dersi dinlemeye hazır olduktan sonra, öğrencilere dersin hedefleri,
derste yapılacak etkinlikler açık bir biçimde söylenmelidir. Bu açıklamalar öğrencinin
dersle ilgili kaygılarını azaltır, dersi hedefler doğrultusunda dinlemesine ve derse
katılımına yardımcı olur.
Dersin hedeflerini bilmeyen öğrenci ise, kendisinden beklenen etkinliklere
anlamadan katılır ya da hiç katılmaz, dersi gelişigüzel dinler.
 Öğrencilerin Dikkatinin Çekilmesi;
Öğrencilerin derse dikkatlerini çekmek için konuya ilginç ve merak uyandırıcı
bir soru ya da olayla başlamak gerekir. Öğrencinin dikkati başta çekilirse devamlılığı
sağlamak daha kolay olur.
Öğrenme birikik bir süreçtir. Yeni bilgiler, öğrencinin sahip olduğu eski
bilgilerle ilişkilendirilirse daha iyi öğrenilir. Bu nedenle öğretmen birbirinin devamı
niteliğindeki derslere başlamadan önce bir önceki dersi tekrar etmesi gerekir. Öğretmen
148
11/10/2020
öğrencilere önbilgileri hatırlatmak amacıyla çeşitli teknikler kullanabilir. Bunlardan

bazıları şöyle sıralanmıştır;
1- Bir önceki dersle ilgili temel kavram ve becerilerin öğrencilere sorulması,
2- 4–5 kısa cevaplı sorudan oluşan test verilmesi,
3- Öğretmenin bir önceki dersi özetlemesi.
DERS GELİŞTİRİLİRKEN YAPILMASI GEREKEN ETKİNLİKLER

 Öğretimin Hızı;
Öğretimin çok hızlı ya da yavaş olmasının farklı olumsuz yönleri vardır.
Öğretimin hızlı olması bazı öğrencilerin konuyu anlamamalarına ve bu nedenle bir süre
sonra dersi dinlemekten vazgeçmelerine neden olur. Ayrıca öğretim hızlı olduğu zaman
kazanılan bilgiler yüzeysel olur, öğrencilerin bilgileri kavraması ve uygulaması güçleşir.
Öğretimin yavaş olması, detaylar üzerinde durulması, aynı bilgi ve becerilerin
çokça tekrar edilmesi de öğrencilerin sıkılmasına neden olur. Sıkılan öğrenciler ise
olumsuz davranışlar göstererek dersin akışını bozabilirler. Bu nedenle en uygun
yaklaşım, öğretimin ne çok hızlı ne de çok yavaş olmasıdır.
Öğretim hızını etkileyen pek çok etmen vardır. Bunların başlıcaları; öğretmenin
kendi hızı (konuşma, sınıfta dolaşma, çevresini kontrol etme, v.b.), öğrencilerin sahip
oldukları ön bilgiler ve konunun güçlük derecesidir. Öğretmen tüm bu etmenleri göz
önünde bulundurarak öğretim hızını ayarlamalıdır. Öğretim materyallerinin küçük ve
anlamlı bölümlere ayrılarak sunulması ve her bölümden sonra öğrencilerin hedeflere
ulaşıp ulaşmadıklarının kontrol edilmesi, öğrencilerin jest ve mimiklerinin izlenerek,
konuyu anlayıp anlamadıklarının gözlenmesi öğretmenin hızını ayarlamada yardımcı
olacak en önemli unsurlardır.
 Etkinlikler Arasında Kesintisiz Geçiş Sağlama;
Sınıfta birçok etkinlik arka arkaya gelir. Etkinlikler arasındaki geçiş bir konudan
başka bir konuya, dinleme etkinliğinden yazma etkinliğine geçme gibi öğrenciler
yerlerini değiştirmeden yapılabilir. Etkinlikler arası geçişler bizim alanımız olan müzik
dersinde ise dinleme etkinliğinden çalma ya da söyleme etkinliğine olabilir. Kuşkusuz
bu geçişler iyi düzenlenmezse ve öğrenciler geçişi nasıl yapacaklarını bilmezlerse
sınıfta karışıklık meydana gelir. Öğrencilerin geçiş döneminde dersi bozucu ve olumsuz
davranışları diğer aşamalara göre iki kat daha fazla gösterdikleri de unutulmamalıdır.
 Etkileşimli Öğretim;
149
11/10/2020
Öğrencilerin derse katılımını sağlamak için sınıf içinde öğrenci-öğretmen

etkileşiminin yoğun olması gerekir. Sınıfta pasif dinleyici konumundaki bir öğrencinin
uzun süre öğretmeni dinlemesi beklenemez.
Sınıfta etkileşimli öğretme ortamı yaratmak için öğretmen günlük ders planı
hazırlarken kendi yapacağı etkinliklerin yanı sıra öğrencilere yaptıracağı etkinlikleri,
dersin hangi aşamasında nasıl yaptıracağını planlaması gerekir.
Sınıfta öğrencileri öğrenme işine katan en etkili yöntemler küçük grup
çalışmaları ve işbirliğine dayalı öğretimdir. Bu yöntemler öğrenciler arasındaki
etkileşimi artırdığı gibi, çocukların derse aktif katılımlarını ve dersten zevk almalarını
da sağlar.
Müzik dersi yapısı gereği uygulama ağırlıklı bir ders olması nedeniyle,
çocukların derse aktif katılımlarını sağlamak ve etkili öğretim yapmak daha kolay
olacaktır. Çalma, söyleme ve uygulama çalışmalarını küçük grup çalışmalarıyla
işbirliğine dayalı uygulamalı yapmak öğrencilerin dersten zevk almalarını da
sağlayacaktır.
DERSİN SONUNDA YAPILMASI GEREKEN ETKİNLİKLER

Öğretmenlerin en çok zorlandıkları konulardan biri dersi sonuçlandırmaktır.
Öğrencilere yeni bilgiler kazandırma ve programı tamamlama telaşında olan
öğretmenler, çoğunlukla dersin sonunun geldiğini ancak zil sesiyle fark ederler. Oysa
öğrenciler genellikle dersin son dakikalarının farkındadırlar.
Dersin tümüyle verimli ve etkili geçmesi için öğretmenin duruma göre 5–10
dakikayı dersi kapatma etkinliklerine ayırması gerekir. Bu etkinlikler bir yandan
öğrenciye dersin biteceğini biliyorum ve sizi zamanında bırakacağım iletisi verirken,
diğer yandan derste kazandırılan bilgilerin toparlanmasını, öğrenme eksikliklerinin
giderilmesini sağlar.
Dersin sonunda yapılması gereken başlıca etkinlikler şunlardır;
1- Dersin öğrencilere sorular sorularak kısaca özetlenmesi,
2- Bir sonraki dersin hedeflerinin söylenmesi,
3- Gerekiyorsa ev ödevi verilmesi,
4- Teneffüse çıkmaları için öğrencilerin hazırlanmalarının sağlanması.
150
11/10/2020
Bu açıklamalardan sonra gerek öğretmenlik uygulaması çalışmalarında ve

gerekse öğretmenlik mesleği süresince müzik öğretmeni olarak dikkat edilmesi
gereken önemli noktaları şöyle sıralayabiliriz;
1- Öğretmen sınıfa girmeden önce hazırlık yapmalıdır,
a- Ders planını iyi hazırlamalıdır,
b- Dersin konusu öğrenci seviyesine uygun olmalıdır,
c- Derste uygulanacak yöntem doğru seçilmeli ve uygulanmalıdır,
d- Derste kullanılacak araç ve gereçler iyi seçilmelidir,
e- Dersin konusu seçilen yönteme bağlı kalınarak iyi işlenmelidir,
f- Dersin süresi verimli kullanılmalıdır.
2- Değişikliğe önem verilmelidir.
3- Gereksiz ayrıntılar üzerinde fazla durulmamalıdır.
4- Öğrencinin dikkati daima diri tutulmalıdır.
5- Öğrencilerin derse aktif olarak katılımları sağlanmalıdır.
6- Ders anlatımı sırasında konuşma ve ses tonuna dikkat etmelidir.
7- Öğretmen öğretimin yanı sıra eğitimle de ilgilenmelidir.
8- Zümre öğretmenleriyle ve gerekirse diğer branş öğretmenleri ile işbirliği
yapmalıdır.
9- Öğrencileri ile ilişkilerinde objektif olmalı, pedagojik yaklaşımlarda
bulunmalıdır.
10- Öğrencilerine olumlu ve iyi davranmaya özen göstermelidir.
11- Güler yüzlü olmalıdır.
12- Giyimine özen göstermeli, yasaların belirlediği kılık kıyafet yönetmeliğine
uygun giyinmelidir.
13- Ders araç ve gereçlerini iyi kullanmalı, düzen ve tertibine dikkat etmelidir.
14- Yaptığı yazılı ve sözlü sınavların sonuçlarını mümkün olan en kısa zamanda
öğrencilerine duyurmalıdır.
15- Mesleği ile ilgili gelişmeleri, basın-yayın organlarından izlemeli,
gerektiğinde öğrencileri ile paylaşmalıdır.
16- Mesleğinde kendini geliştirmeye yönelik olumlu bir tutum ve anlayışa sahip
olmalıdır.
151
11/10/2020
Müzik Öğretmeninin Görev Tanımı

Çalıştığı eğitim kurum ya da kuruluşunda, öğrencilere ya da yetişkinlere, müzik
ile ilgili eğitim veren kişidir.
Müzik ile ilgili hangi bilgi, beceri, tutum ve davranışların, hangi yaş
düzeylerindeki öğrenci gruplarına, hangi yöntemlerle kazandırılacağı MEB tarafından
onaylanan öğretim programları ve ilgili mevzuatta belirtilmiştir. Müzik öğretmeni, bu
program çerçevesinde;
 Eğitim vereceği grubun düzeyine uygun bir çalışma planı hazırlar, bu planı
uygulayarak öğrencilere alanı ile ilgili bilgi ve beceri kazandırır,
 Öğrencilerin başarılarını değerlendirir, başarıyı artırıcı önlemler alır,
 Eğitici kol çalışmalarında görev alarak öğrencilerin yeteneklerini geliştirici
etkinlikler düzenler,
 Öğrencilerin gelişimlerini izler, sorunlarının çözümüne yardımcı olur,
 Alanı ile ilgili gelişmeleri izler, bunların öğretim programlarına yansıtılması
için ilgililere önerilerde bulunur,
 Nöbetçi olduğu günlerde, okulun düzen ve disiplinini sağlamak üzere görev
yapar,
 Sınıf öğretmeni olarak, öğrencilerin alan ve ders seçmelerine yardımcı olur,
yönetimle ilişkilerini sağlamaya çalışır.
Kullandığı Eğitim Araç-Gereçleri;
Yıllık müfredat programı, günlük çalışma planları, not defteri, yoklama defteri,
ders kitapları, okul araç ve gereçleri, (tepegöz, slayt makinesi, bilgisayar, projeksiyon
makinesi, fotokopi makinesi, video, müzik seti, vb.) öğrenci kullanımı için gerekli olan
ders araç ve gereçleri (vurmalı çalgılar, zil, def, çelik üçgen, orff çalgıları, vb.)
Öğretmen sınıf çalgısı olarak ise piyano, org, keman, bağlama, klasik gitar, flüt,
mandolin, vb. müzik aletlerini kullanabilir.
Mesleğin Gerktirdiği Özellikler;
Müzik öğretmeni olmak isteyenlerin;
 Üst düzeyde genel yeteneğe,
 Gelişmeye elverişli bir müzik kulağına sahip,
 El ve parmaklarını ustalıkla kullanabilen,
 Düşüncelerini başkalarına açık bir biçimde aktarabilen,
 İyi bir öğrenme ortamı sağlayabilen, dikkatli, işine özen gösteren,
152
11/10/2020
 Mesleğinin sorunları ile ilgilenen ve çözüm yolları bulmaya çalışan,

 İnsanlarla iyi iletişim kurabilen; sevecen, hoşgörülü, sabırlı,
 Öğrencilerin duygu ve düşüncelerini anlayabilen kişilik özelliklerine sahip
olmaları gerekmektedir.

Akıncı, S., (1998), Eğitim Fakülteleri Müzik Eğitimi Bölümlerinde
Kullanılabilecek Keman Konçertoları Dağarının İncelenmesi, Yayınlanmamış Doktora
Tezi, İstanbul.
Akıncı, S.,(2005) Çocuk Müzik Eğitimi ve Müzik Eğitimcisi Yetiştirme Üzerine
Bazı Görüşler, 14. Ulusal Eğitim Bilimleri Kongresi, Denizli.
Cangal, N. (2002) Atasözleri ve Tekerlemeler Üzerine Şarkılar, T.C. Kültür
Bakanlığı Çocuk Kitapları, Ankara.
Fidan, N., Erden M. (1987), Eğitim Bilimine Giriş, Ankara.
Gedikli, E., (2003) Eğitim Fakülteleri ve İlköğretim Öğretmenleri İçin Müzik

Eğitimi, Ezgi Kitabevi, Bursa.
Gökay, Y., (2002) İlköğretimde Müzik Öğretimi, Anı yayıncılık, Ankara.
Hesapçıoğlu, M., (1994) Öğretim İlke ve yöntemleri, Beta Basım Yayım, 4.

Baskı, İstanbul.
Karşal, E., (2005) Okul Öncesi Dönemde Müziğin Çocuğun Bilişsel Gelişimine
Etkisi, Orkestra, Aylık Müzik Dergisi, Sayı 361.
Müzik Ansiklopedisi, (1985) Cilt 3., Ankara.
Özben, R., (1989), Türkçe Diksiyon, İnkılap Kitabevi, İstanbul.
Redhouse Sözlük, 1984
153
11/10/2020
Saban, A., (2000) Öğrenme Öğretme Süreci, Yeni Teori ve Yaklaşımlar, Nobel
Yayın Dağıtım Ankara.
Sinanoğlu, O. (2002) Bye- Bye Türkçe, 4. Basım.
Sun, M., (1969) Türkiye’nin Kültür Müzik Tiyatro Sorunları, Ajans Türk Kültür
Yayınları: 2, Ankara.
Şenbay, N., (1993) Söz ve Diksiyon Sanatı, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul.
Topses, G., (1982) Eğitim Felsefesi Temel Sorunları, Dayanışma Yayınları,

Ankara.
Türk Dil Kurumu Türkçe Sözlük, (2005) 10. Baskı, Ankara.

Uçan A., Yıldız G., Bayraktar, E. (1999) İlköğretimde Müzik Öğretimi, Modül
9, Burdur.
Uçan, A., (1994 ) Müzik Eğitimi”Temel Kavramlar-İlkeler-Yaklaşımlar” Müzik

Ansiklopedisi Yayınları, Ankara.
Varış, F., (1988) Eğitim Bilimine Giriş, Ankara.
İnternet Adresleri
Comerford B., and Ivan Reid Louise, University of Bradford, “What are the
benefits for pupils participating in arts activities?” Research in Education No:73,
Aktarma tarihi 31 Ağustos 2005, http://web7.epnet.com,
Haftalık Ders Çizelgeleri ve Program Açıklamaları. Aktarma Tarihi 17 Haziran

2007 http://ogm.meb.gov.tr
Isreal E., Janell D, Wılson, Jacksonville State University, “ The Influence Of

Music On Core Learning”, Education vol.125, No.2, Aktarma tarihi 15 Şubat 2005,
http://web7.epnet.com
İlköğretim Müzik Dersi (1-8. Sınıflar) Öğretim Programı. Güncelleme Tarihi 7

Haziran 2007, Aktarma Tarihi 17 Haziran 2007 (http://ttkb.meb.gov.tr)
154

Müzik Öğrenme Ve Öğr. Yaklaşımları Ders Notları

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Müzik Öğrenme Ve Öğr. Yaklaşımları Ders Notları

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

MÜZİK ÖĞRENME VE ÖĞRETİM

Prof. Dr. Sibel ÇOBAN

Çalışmanın I. Bölümü İstiklal Marşının tarihçesi, Atatürk’ün güzel sanatlar ve

“Türkiye Cumhuriyeti’nin temeli kültürdür.” (M. K. Atatürk) özdeyişi ışığında,

Ortaöğretim Kurumları Seçmeli Müzik Dersi Programının amaçlar bölümünde

İSTİKLAL MARŞININ TARİHÇESİ

Osmanlı imparatorluğu döneminde devletin ulusal bir marşı yoktu. Cumhuriyet

İhsan’a, İzmir’in kurtuluşunu ve Büyük Zaferi bütün ayrıntılarıyla anlatmasını rica

Bu konuda Zeki Üngör’ün görüşünü açıklayan belgede Z. Üngör’ün el yazısıyla

OSMANLI SARAYLARINDA UYGULANAN MÜZİK EĞİTİMİ VE

Osmanlı İmparatorluğu'nda çoksesli müziğin başlangıcı, Sultan II. Mahmut tarafından

Osmanlı döneminde müzik eğitimi “meşk” usulü denilen “usta-çırak” ilişkisiyle

Saray içinde olan başlıca müzik eğitim kurumları şunlardır:

Tanzimat'la birlikte, 1839'da İstanbul'da açılan Fransız tiyatrosu'nda sarayın

1910-1923 arasında etkinlik gösteren milli Osmanlı operet kumpanyası,

Muzika-İ Humayun'dan yetişenler 1880'li yıllarda değişik Askeri Kurumlarda, Kara ve

“Atatürk’ün güzel sanatlar ve özellikle müzik konularındaki görüşlerini

Diğer etken müzik bilginlerinin olmayışı, sanat seviyesinin düşüklüğü’dür.

Cumhurbaşkanlığı Senfoni Orkestrası'nın temeli olan İstanbul'daki Muzıka-i

İkinci atılım, savaştan henüz çıkmış O yılların Türkiye’sinin koşullarında, Türk

ATATÜRKÜN MÜZİK ANLAYIŞI

gerçekleştirilmesi gereken bütün değişikliklerin zorlama ile olmayacağını, alıştırıcı ve

istemişti... Biz musikimizi dışarıya tanıtacak, sevdireceğiz. Operalarımızı konser

İstiklal Marşının Hazırlanışı (18 Mart 2005) http://www.beethovenlives.net

Müzik öğretmenliği eğitiminde müzik alan bilgi ve becerisine yeterli düzeyde

II. ÖZEL MÜZİK ÖĞRETİM YÖNTEMLERİ

2. Geliştirme İşlevli Özel Müzik Öğretim Yöntemleri,

TEMEL OLUŞTURMA İŞLEVLİ

MÜZİKSEL İŞİTME/OKUMA/YAZMA YOLUYLA

A. Rakamlamalı Müzik Öğretim Yöntemi:

Rakamlamalı müzik öğretim yöntemi, müziksel işitme okuma, yazma ve

Fransız, Rakamlı Müzik Öğretim Yöntemi’nin Kullanılması ve İşleyişi:

Türkiye’de Fransız, Rakamlı Müzik Öğretim Yöntemi’nin Kullanılması:

Diğer Ülkelerde Fransız, Rakamlı Müzik Öğretim Yöntemi’nin Kullanılması:

B. Harflemeli Müzik Öğretim Yöntemi:

İngiliz Tonik sol – fa Müzik Öğretim Yöntemi’nin Kullanılması ve İşleyişi:

1870 yılından 1902’ye kadar İngiliz Öğretmen Okullarında yalnız bu yöntem

Türkiye’de İngiliz Tonik Sol–fa Müzik Öğretim Yöntemi’nin Kullanılması:

Diğer Ülkelerde İngiliz Tonik Sol–fa Müzik Öğretim Yöntemi’nin

C. Karmalı Müzik Öğretim Yöntemi:

Alman Tonika – Do Müzik Öğretim Yöntemi:

Türkiye’de Alman Tonika – Do Müzik Öğretim Yöntemi’nin Kullanılması:

Diğer Ülkelerde Alman Tonika–Do Müzik Öğretim Yöntemi’nin

D. Alfabelemeli Müzik Öğretim Yöntemi:

Bu yöntem, notaları alfabe harflerinden yedisinin adlarıyla adlandırarak sadece

Diğer Ülkelerde Alfabelemeli Müzik Öğretim Yöntemi’nin Kullanılması:

E. Grafiklemeli Müzik Öğretim Yöntemi:

Max Battke Müzik Öğretim Yöntemi’nin Kullanılması ve İşleyişi:

Diğer Ülkelerde Max Battke Müzik Öğretim Yöntemi’nin Müzik Öğretim

F. Merdivenlemeli Müzik Öğretim Yöntemi:

melodik, ritmik ve armonik analiz, üçüncü aşaması ise kompozisyon’dur.

Wilhem Fransız Müzik Öğretim Yöntemi’nin Kullanılması ve İşleyişi:

Öğretmen elindeki değnekle hangi merdiven ve basamağı gösterirse, öğrenciler

Diğer Ülkelerde Wilhem Fransız Müzik Öğretim Yöntemi’nin Müzik

G. Renklemeli Müzik Öğretim Yöntemi:

MÜZİKSEL DEVİNME/RİTİMLEME YOLUYLA

DALCROZE MÜZİK ÖĞRETİM YÖNTEMİ

İsviçreli besteci ve piyanist Emile Jacques- Dalcroze (1865- 1950) Cenova

Jaques Dalcroze’un Eğitim Felsefesi:

Jaques-Dalcroze’un öğrencilerinde keşfettiği müziksel, fiziksel ve duygusal

Ritim Eğitimini Gerektiren Nedenler:

“Eurhythmics”in Doğuşu: İlk Deneyimler ve Buluşlar

“Kinesthesia” (Duyumsal ritmik hareket): Eksik Halka