Chuong 2 - DLNN, Vecto NN

Đại lượng ngẫu nhiên
Định nghĩa: đại lượng ngẫu nhiên (ĐLNN) hay biến ngẫu nhiên
(BNN) X của 1 phép thử với không gian mẫu Ω là ánh xạ:
X :  R
 X    x
𝜔: biến cố sơ cấp.
𝑥: giá trị của ĐLNN X.
• ĐLNN rời rạc: nếu tập giá trị của ĐLNN X là hữu hạn hoặc
đếm được.
• ĐLNN liên tục: nếu tập giá trị của ĐLNN X lấp đầy 1 khoảng
trên trục số.
TS. Nguyễn Văn Quang
9/24/2021 1
Đại học Công nghệ - ĐHQGHN
Ví dụ: một hộp chứa 3 viên bi đỏ, 2 viên bi xanh. Một người bốc
lần lượt 2 viên bi từ hộp đó.
𝐴𝑖 : biến cố bốc được viên bi đỏ ở lần bốc thứ i.
Không gian mẫu: Ω = 𝐴1 𝐴2 , 𝐴1 𝐴2 , 𝐴1 𝐴2 , 𝐴1 𝐴2 .
Số viên bi đỏ bốc được là ĐLNN rời rạc X và 𝑋 = 0,1,2 .
• X, Y, Z, X1, Y1, Z1…: ký hiệu ĐLNN.
• x, y, z, x1, y1, z1…: ký hiệu giá trị của ĐLNN.
• (X=x1), (X=x2)…: các biến cố.
• Nếu ĐLNN X chỉ nhận các giá trị x1, x2,…, xn thì nhóm biến
cố (X=x1), (X=x2), …, (X=xn): tạo thành hệ đầy đủ.
9/24/2021 2
ĐLNN coi như được xác định nếu ta biết được quy luật phân bố
xác suất:
• Tập các giá trị của ĐLNN.
• Xác suất mà ĐLNN nhận giá trị tại 1 điểm (BNN rời rạc),
hoặc trên 1 khoảng (BNN liên tục).
Quy luật phân bố xác suất của ĐLNN thường được thể hiện dưới
dạng: hàm mật độ xác suất, hàm phân bố xác suất.

9/24/2021 3
Quy luật phân bố xác suất của ĐLNN
1. Bảng phân bố xác suất (chỉ dùng cho ĐLNN rời rạc):
Định nghĩa: P  X  xi   pi , i  1, ,k
X x1 x2 … xk … xn
P(X=xi) p1 p2 … pk … pn
n
Chú ý: p
i 1
i 1
Ví dụ: 1 người bắn lần lượt từng viên đạn vào bia với xác suất
trúng đích của mỗi viên là p, cho đến khi trúng thì dừng. Hãy lập
bảng phân bố xác suất của số đạn đã bắn ra cho đến khi dừng lại.
X 1 2 3 … k
(q=1-p)
P p pq pq2 … pqk-1
9/24/2021 4
2. Hàm phân bố xác suất (dùng cho ĐLNN rời rạc và liên tục):
Định nghĩa: hàm phân bố xác suất của ĐLNN X là:
FX ( x)  F  x   P  X  x 
Tính chất: 1. F  x  không giảm
2. F     0, F     1
3. P  a  X  b   F  b   F  a 
Hệ quả: X là ĐLNN liên tục thì F  x  liên tục trên toàn trục số.
Hệ quả: Nếu ĐLNN X liên tục thì P  X  x0   0, x0

Ý nghĩa: Hàm phân bố xác suất F(x) phản ánh mức độ tập trung
xác suất bên trái điểm x.
9/24/2021 5
Hệ quả: X là ĐLNN liên tục thì:
P a  X  b  P a  X  b  P a  X  b  P a  X  b
Hệ quả: Giả sử ĐLNN X rời rạc và có bảng phân bố xác suất như
trên. Khi đó:
F  x   FX  x   p
i:xi  x
i
Ví dụ: ,x2
0
0.1 ,2 x5

 F  x  
X 2 5 7
P 0.1 0.5 0.4 0.1  0.5 ,5 x7
0.1  0.5  0.4 ,x7
Nhận xét: Hàm phân bố F  x   0 bên trái miền giá trị của X và
F  x   1 bên phải miền giá trị của X.
9/24/2021 6
Cho ĐLNN X có bảng phân bố xác suất:
X 0 1 2 3 4 5 6 7
P 0 a 2a 2a 3a a2 2a2 7a2+a
a. Tính P  X  5  , P  X  3
b. Tìm k nhỏ nhất sao cho: P  X  k   1 / 2
Vì:  i
p 
i
1 , a  0  10 a 2
 9a  1  0  a  1 / 10
1
P  X  5   P  X  5   P  X  6   P  X  7   10a  a  2

9/24/2021 7
Cho ĐLNN X có bảng phân bố xác suất:
X 0 1 2 3 4 5 6 7
P 0 a 2a 2a 3a a2 2a2 7a2+a
a. Tính P  X  5  , P  X  3
b. Tìm k nhỏ nhất sao cho: P  X  k   1 / 2
3
P  X  3  3a 
10
1
k = 3 vì P  X  k   5a 
2
9/24/2021 8
3. Hàm mật độ xác suất (dùng cho ĐLNN liên tục):
Định nghĩa: Hàm mật độ xác suất của ĐLNN X liên tục là:
f  x  F x

Tính chất: f ( x)  0 ;  f ( x)dx  1  

Chú ý: Nếu hàm số 𝑓(𝑥) có tính chất (*) thì 𝑓(𝑥) là hàm mật độ
xác suất của ĐLNN nào đó.
x b
Định lý: F  x   f  t  dt ; P (a  X  b)   f ( x)dx
 a
Ý nghĩa: Hàm mật độ xác suất cho biết mức độ tập trung xác suất
tại điểm đó.
9/24/2021 9
ĐLNN X có hàm phân bố xác suất như sau:
0 ,x2

F  x   0.5 x  1 , 2  x  4
1 ,x4

Tính: P  X  3 , P  X  2.4  , P  2.4  X  3
P  X  3  F  3  0.5
P  X  2.4   P  2.4  X     F     F  2.4   0.8
P  2.4  X  3  F  3  F  2.4   0.3

9/24/2021 10
a cos 2 x , x   0,  / 2
Cho ĐLNN X f ( x)  
0 , x   0,  / 2
1. Xác định a:
  /2  /2
a
1  f ( x)dx   a cos xdx   1  cos 2 x  dx
2
 0
2 0
a sin2x   /2
a  4
 x    a
2 2  0 2 2 

9/24/2021 11
2. Tìm hàm phân bố F  x  :
0 ,x0
x
 4 2 sin 2 x 
x
F  x   f  t  dt    cos tdt   x 
2
 ,0 x /2
 0   2 
1 , x  /2
  
3. Hãy tính xác suất để X nhận giá trị trong khoảng   , :
 4 4
         1 1
P  X    F    F    F    
 4 4 4  4 4  2
 /4  /4
   4 1 1
P    X     f  x  dx   cos xdx  
2
 4 4   /4 0
  2
9/24/2021 12
Vectơ ngẫu nhiên 2 chiều
Định nghĩa: Hai ĐLNN X, Y được xét một cách đồng thời tạo
nên ĐLNN 2 chiều, hay véc tơ ngẫu nhiên 2 chiều.
Ký hiệu: (X,Y).
ĐLNN rời rạc 2 chiều: nếu X, Y đều rời rạc.
ĐLNN liên tục 2 chiều: nếu X, Y đều liên tục.
A. Véctơ ngẫu nhiên rời rạc 2 chiều (X,Y)
1. Bảng phân bố xác suất đồng thời:
P  X  xi , Y  y j   pij ; i  1, n; j  1, m

9/24/2021 13
Y y1 … yj … ym
X
x1 p11 … p1j … p1m
… … … … … …
xi pi1 … pij … pim
… … … … … …
xn pn1 … Pnj … pnm
n m
 p
i 1 j 1
ij  1 , 0  pij  1
Các ô trong bảng phân bố mà có xác suất bằng 0 sẽ tương ứng

với các biến cố không thể xảy ra.
9/24/2021 14
2. Bảng phân bố xác suất biên (lề) của X và Y:
Y y1 … yj … ym P
X
x1 p11 … p1j … p1m 𝑝1 =
𝑗
𝑝1𝑗
… … … … … … …
xi pi1 … pij … pim 𝑝𝑖 =
𝑗
𝑝𝑖𝑗
… … … … … … …
xn pn1 … Pnj … pnm 𝑝𝑛 =
𝑗
𝑝𝑛𝑗
P 𝑞1 =
𝑖
𝑝𝑖1 … 𝑞𝑗 =
𝑖
𝑝𝑖𝑗 … 𝑞𝑚 =
𝑖
𝑝𝑖𝑚 1

9/24/2021 15
m
pi  P  X  xi    pij ; i  1, n
j 1
q j  P Y  y j    pij ; j  1, m
n
i 1
Cộng từng hàng, ta được bảng phân bố xác suất biên của X.
X x1 … xi … xn
P p1 … pi … pn
Cộng từng cột, ta được bảng phân bố xác suất biên của Y.
Y y1 … yj … ym
P q1 … qj … qm
9/24/2021 16
3. Điều kiện độc lập của X và Y:
X, Y độc lập  pij  pi  q j ; i, j
4. Bảng phân bố xác suất có điều kiện:
P  X  xi , Y  y j 
   
pij
P xi y j  P X  xi Y  y j   ; i  1, n
P Y  y j  qj
P  X  xi , Y  y j 
P  y j xi   P Y  y j X  xi  
pij
 ; j  1, m
P  X  xi  pi

9/24/2021 17
Bảng phân bố xác suất có điều kiện của X khi Y = yj (lấy từng
xác suất tại cột yj chia cho tổng cột đó):
X/Y=yj x1 … xi … xn
P P(x1/yj) … P(xi/yj) … P(xn/yj)
Bảng phân bố xác suất có điều kiện của Y khi X = xi (lấy từng
xác suất tại dòng xi chia cho tổng dòng đó):
Y/X=xi y1 … yj … ym
P P(y1/xi) … P(yj/xi) … P(ym/xi)
9/24/2021 18
5. Hàm phân bố xác suất đồng thời (dùng cho véc tơ ngẫu
nhiên rời rạc và liên tục):
Định nghĩa: F  x, y   P  X  x, Y  y 
Tính chất: F  x, y  là hàm không giảm theo từng biến.
F  ,    0 , F  ,    1
P  a  X  b, c  Y  d   F  b , d   F  a , c 
 F  a , d   F  b, c 
Hệ quả:
(1) Nếu X,Y liên tục thì F(x,y) liên tục trên toàn bộ mặt phẳng.
(2) Nếu X,Y rời rạc và có bảng phân bố xác suất như trên:
F  x, y   
i:xi  x
pij
j: y j  y
9/24/2021 19
Giả sử (X,Y) có bảng phân bố xác suất đồng thời sau:
Y
3 5
X
x
0 0,1 0,2
2 0,3 0,4

9/24/2021 20
X 0 2
1. Tìm phân bố xác suất biên của X:
P 0.3 0.7
2. Kiểm tra tính độc lập của X và Y:
p11  0,1  p1q1  0,3  0, 4  X , Y là phụ thuộc.
X/Y=5 0 2
3. Tìm bảng phân bố của X khi Y = 5:
P 0.2/0.6 0.4/0.6
4. Tìm hàm phân bố xác suất đồng thời của (X,Y):
0 , x  0 y  3
0.1 , 0  x  2,3  y  5

F  x, y   0.1  0.2 , 0  x  2, y  5
0.1  0.3 , x  2,3  y  5

1 , x  2, y  5
9/24/2021 21
Vectơ ngẫu nhiên
B. Vectơ ngẫu nhiên liên tục 2 chiều (X,Y)
 2 F  x, y 
1. Hàm mật độ xác suất đồng thời: f  x, y  
xy
Tính chất: f  x, y   0 ;  f ( x, y)dxdy  1

R2
P   X , Y   D    f  x, y  dxdy
D
Định lý: F  x, y     f  u , v  dudv

x y
 
Dxy

9/24/2021 22
2. Các hàm mật độ xác suất thành phần (biên):
Từ các hàm phân bố xác suất thành phần (biên), ta có các hàm
mật độ xác suất thành phần (biên):
x 
FX  x   F  x,      f  u, y  dydu
 
dFX  x  
Suy ra f X  x     f  x, y  dy
dx 
y 
Tương tự: FY  y   F  , y     f  x, v  dxdv

 
dFY  y  
 fY  y     f  x, y  dx
dy 
9/24/2021 23
3. Điều kiện độc lập của X và Y:
X, Y độc lập  f  x, y   f X  x   fY  y 
 F  x, y   FX  x   FY  y 
4. Các hàm mật độ xác suất có điều kiện:
f  x , y0  f  x0 , y 
f X Y  y0  x   fY X  x0  y  
fY  y0  f X  x0 
dFX Y  y  x 
Chứng minh: Vì f X Y  y0  x   0
dx
9/24/2021 24
Ta có: FX Y  y  x   lim P  X  x y0  Y  y 
0 y  y0
P  X  x , y0  Y  y 
Mặt khác: P  X  x y0  Y  y  
P  y0  Y  y 
x y
  f  u , v  dvdu
P  X  x , y0  Y  y  y0
 
P  y0  Y  y  y
 f  u  du
y0
Y
Chia cả tử và mẫu cho  y  y0  và lấy giới hạn 2 vế khi y  y0 :

9/24/2021 25
y x x
  f  u, v  dudv  y  y   f  u, y  du
0 0
FX Y  y0  x   lim
y0 
 
y  y0 y
fY  y0 
y0
 f  u  du  y  y 
Y 0
dFX Y  y  x  f  x , y0 
Do đó: f X Y  y  x   0

0
dx f Y  y0 
dFY X  x  y  f  x0 , y 
Tương tự: fY X  x0  y   0

dy f X  x0 
9/24/2021 26
Cho hàm số:
 
10 x 2 y , 0  y  x  1
f  x, y   
0 , trai lai
1. Chứng minh f(x,y) là hàm mật độ của (X,Y):
 f  x, y  dxdy  10 x dx  ydy  1

1 x
2
0 0
2
R
2. Tính P(2Y>X):
P  2Y  X    f  x, y  dxdy 
  {2 y  x}
3
 10 x dx  ydy 
1 x
2
0 x /2 4
9/24/2021 27
3. Tìm hàm mật độ xác suất (biên) của X:

fX  x   f  x, y  dy 

 x 10 x 2 ydy  5 x 4
  0
, 0  x 1
0 , x  0 x 1
4. Tìm hàm mật độ xác suất (biên) của Y:


fY  y    f  x, y  dx 

 1 10 y (1  y 3
)
 y 10 x ydx  , 0  y 1
2
 3
0 , y  0 y 1


9/24/2021 28
5. Tính P(X > 1/2):

 1
1
31
P  X     f X  x  dx   5 x dx 
4
 2  1/2 1/2
32
6. Tính P(Y < 1/2):
 1 10 y (1  y 3 )
1/2 1/2
19
P Y     fY  y  dy  0 dy 
 2   3 48

9/24/2021 29
7. Tìm hàm mật độ của X với điều kiện Y = 1/2:
 1
f  x,   24 x 2
2  ,1/ 2  x 1
f X Y 1/2  x     7
1 
f Y   0 , x 1/ 2  x 1
2
8. Tính P(X > 2/3|Y=1/2):

 2 1
P  X  Y     f X Y 1/2 ( x)dx 
 3 2  2/3
1
24 x 2 152
  dx 
2/3
7 189

9/24/2021 30
9. Tìm hàm mật độ của Y với điều kiện X = 1/3:
1 
f  , y
 3  18 y , 0  y  1 / 3
fY X 1/3  y   
 1  0 , y  0  y 1/ 3
fX  
3
10. Tính P(Y < 1/4|X=1/3):
 1
1/4
1
P  Y  X     fY X 1/3 ( y )dy 
 4 3  
1/4
9
  18 ydy 
0
16

9/24/2021 31
Cho hàm mật độ của vectơ ngẫu nhiên (X,Y):
 
a  e  x  y
f  x, y    , 0  x  y <+
0 , trai lai
1. Xác định tham số a:
1   f  x, y  dxdy 
R2
 
 a  dx  e  x  y dy
0 x
 a
 a e 2 x
dx   a  2
0 2
9/24/2021 32
2. Tìm các hàm mật độ xác suất thành phần (biên):

fX  x   f  x, y  dy 

  2e  x  y dy  2e 2 x
  x
,x0
0 ,x0

fY  y    f  x, y  dx 

 y 2e  x  y dx  2  e  y  e 2 y  , y  0
  0
0 , y0
9/24/2021 33
3. Kiểm tra tính độc lập của X và Y:
Ta có: f  x, y   f X  x   fY  y   X , Y phụ thuộc.
4. Tìm hàm mật độ xác suất của X khi Y = 2:
 e x
f  x, 2   ,0 x2
f X Y 2  x    1  e2
fY  2  
0 , x  0 x  2
5. Tìm hàm mật độ xác suất của Y khi X = 3:
f  3, y  e3 y , y3
fY X 3  y   
f X  3  0 , y3

9/24/2021 34
6. Tìm hàm phân bố xác suất đồng thời F(x,y):
F  x, y   P  X  x , Y  y     f  u , v  dudv  
x y
2e  u v dudv
 
Dxy 
Ta sẽ biện luận giá trị của tích phân này theo (x,y):
x  0  y  0  F  x, y    2e  u v dudv  0
Dxy 

9/24/2021 35
0  y  x    F  x, y    2e  u v dudv
Dxy 
y y
 2 du  e  u v dv  1  2e  y  e 2 y
0 u
0  x  y    F  x, y    2e  u v dudv
Dxy 
x y
 2 du  e  u v dv  1  2e  y  e 2 x  2e  x  y
0 u

9/24/2021 36
Vậy hàm phân bố xác suất đồng thời F(x,y):
1  2e  y  e 2 x  2e  x  y , 0  x  y  

F  x, y   1  2e  y  e 2 y , 0  y  x  
0 , x  0 y  0

7. Tính các xác suất:
P  2  Y  2    f  x, y  dxdy   2e  x  y dxdy
D1 D1  
D1    x  , 2  y  2
2 2
 2 dx  e  x  y dy  1  2e 2  e 4
0 x
9/24/2021 37
2
Hoặc: P  2  Y  2    f  y  dy
Y
2
2
  2  e  y  e 2 y  dy  1  2e 2  e 4
0
P  2  X  1, 2  Y  2    f  x, y  dxdy
D2  
D2  2  x  1, 2  y  2
1 2
 2 dx  e  x  y dy  1  3e 2  2e 3
0 x

9/24/2021 38
1
P  2  X  1 Y  2   f X Y 2  x  dx
2
e x
1
e
 2
dx 
0
1 e 1 e
P  2  X  1, 2  Y  2 
P  2  X  1 2  Y  2  
P  2  Y  2 
1  3e 2  2e 3

1  2e 2  e 4

9/24/2021 39
Cho hàm mật độ của vectơ ngẫu nhiên (X,Y):

 
a  xy , 0  x  y  2
f  x, y   
0 , trai lai
1. Xác định tham số a.

2. Tính 𝑃 1/2 ≤ 𝑋 ≤ 3/2,1 ≤ 𝑌 ≤ 2 .
3. Tìm hàm phân bố đồng thời F(x,y).
4. Tìm hàm mật độ thành phần của X, Y.
5. Xét tính độc lập của X và Y.

9/24/2021 40
Cho 2 ĐLNN có hàm mật độ đồng thời:

 
a   x  y 2
f  x, y    , 0  x, y  1
0 , trai lai
1. Xác định tham số a.

2. Tính 𝑃 𝑋 > 𝑌 , 𝑃 𝑋 + 𝑌 ≤ 1 , 𝑃 𝑋 ≤ 1/2 .

9/24/2021 41
Hàm của đại lượng ngẫu nhiên
Hàm của ĐLNN X: Y    X 
1. Trường hợp ĐLNN X rời rạc:

Giả sử: P  X  xi   pi  P Y  y j    pi
i:  xi  y j

Ví dụ: Tìm bảng phân phối xác suất của Y  X 2 , biết:

X -2 -1 0 1 2
P 0.1 0.2 0.1 0.2 0.4
Tập các giá trị của Y: 𝑌 Ω = *0,1,4+
Y=X2 0 1 4
P 0.1 0.2+0.2 0.1+0.4
9/24/2021 42
Cho ĐLNN X rời rạc, có bảng phân bố xác suất:
X -1 0 3
P 0.5 0.2 0.3
a. Tìm hàm phân bố xác suất của X.
b. Lập bảng phân bố xác suất của ĐLNN Y = X2 + X + 1.
a. Hàm phân bố xác b. Bảng phân bố xác
suất của ĐLNN X: suất của ĐLNN Y:
0 , x  1 Y 1 13
0.5 , 1  x  0

F  x   P 0.2+0.5 0.3
0.5  0.2 ,0 x3
0.5  0.2  0.3 , x3
9/24/2021 43
2. Trường hợp ĐLNN X liên tục:
X f X  x  , FX  x   FY  y  , fY  y   ?
Bước 1. Tìm miền giá trị của Y    X 
Bước 2. F  y   P Y  y   P   X   y 

 f X  x  dx
  x  y
 P  X    y   
1
 F  1  y  
 X
Bước 3. f ( y )  F   y 
9/24/2021 44
Định nghĩa: ĐLNN X gọi là có phân bố đều trên [a,b], ký hiệu:
𝑋~𝑈 𝑎, 𝑏 , nếu hàm mật độ của X có dạng:
 1
 ,a xb
f  x  b  a
0 , trai lai
0 ,xa
xa

 F  x   ,a xb
b  a
1 ,x b

9/24/2021 45
Cho ĐLNN 𝑋~𝑈 0,1 .
a. Tìm hàm mật độ của 𝑌 = −𝑙𝑛𝑋
b. Tìm hàm mật độ của 𝑍 = 2𝑋 + 1
a. B1: Y   ln X  0
B2: F ( y )  P(Y  y )  P ( ln X  y )  P ( X  e  y ) 
e y
 1  P  X  e y   1   f  x  dx

1 , 0  x  1
Mặt khác X U  0,1  f  x   
0 , trai lai

9/24/2021 46
 x  e  1  y  0  f  x   0
y
 0  x  e  1  y  0  f  x   1
y
 11  dx
 0
, y  0 0 , y0
 F  y  1  y  y
  1  dx , y  0 
e 1  e , y0
 0
0 , y0
B3: f  y   F ( y )    y
e , y0

9/24/2021 47
Cho ĐLNN 𝑋~𝑈 0,1 .
a. Tìm hàm mật độ của 𝑌 = −𝑙𝑛𝑋
b. Tìm hàm mật độ của 𝑍 = 2𝑋 + 1
Cách khác:
a. B1: Y   ln X  0
B2: F ( y )  P(Y  y )  P ( ln X  y )  P ( X  e  y ) 
 1  P  X  e  y   1  FX  e  y 
0 , x  0

Mặt khác X U  0,1  F  x    x , 0  x  1
1 , x  1

9/24/2021 48
 x  e  1  y  0  F e   1
y y
 0  x  e  1  y  0  F e   e
y y y
1 , y  0 0 , y0
 F  y  1  y 
e , y  0 1  e  y , y0
0 , y0
B3: f  y   F ( y )    y
e , y0
b. Miền giá trị của Z là [1,3]. Tương tự, Z có phân bố đều trên
[1,3] và:
1 2 , 1  z  3
f ( z)  
0 , trai lai
9/24/2021 49
Cho hàm phân bố của ĐLNN X:
0 ,x0
x 2 , 0  x 1

F  x  
1 3  x 6 , 1  x  4
1 ,x4
a. Tìm hàm mật độ của X.
1 , X  1
b. Gọi Y   , tính FY  0  .
1 , X  1

9/24/2021 50
a. Hàm mật độ của ĐLNN X:
0 , x  0 x  4

f  x   F   x   1 2 , 0  x  1
1 6 , 1  x  4

Tại x = 0, x = 1, x = 4 hàm F(x) không tồn tại đạo hàm, do đó f(x)

không xác định tại các điểm này.
b. Ta có:
FY  0   P Y  0   P Y  1  P  X  1  F 1  0.5

9/24/2021 51
Cho hàm mật độ của ĐLNN X:
 x 2 , x   0, 2 
f  x  
0 , x   0, 2 
Tìm hàm mật độ, hàm phân bố của các ĐLNN sau:
Y  4  X 3, Z  3X  2
x
Xác định hàm phân bố của ĐLNN X: F  x   P  X  x    f  t  dt
 
0 ,x0 ,x0
0
 x  2
 F  x     f  t  dt , 0  x  2   x 4 , 0  x  2
 2 1
0
 ,x2
 f  t  dt , x  2
 0
9/24/2021 52

F  y   P Y  y   P  4  X 3  y   P X  3 4  y 
 
 1 P X  3 4  y  1 F  3 4 y 
0 , 3 4 y 0


 1  3 4  y 4 , 0  3 4  y  2
2

1 , 3 4 y  2
1 , y4

 1   4  y  4 ,  4  y  4
3 2

0 , y  4
9/24/2021 53
0 , y  4  y  4

 f  y   F y    1
,4 y  4
63 4  y

 z2  z2
F  z   P  Z  z   P 3X  2  z   P  X   F 
 3   3 
0 ,z2 , z  2 z 8
0
 
  z  2  36 , 2  z  8  f  z    z  2
2
1  ,2 z 8
, z 8  18

9/24/2021 54
Hàm của ĐLNN X, Y: Z    X , Y 
1. Trường hợp ĐLNN X, Y rời rạc:
Giả sử: P( X  xi , Y  y j )  pij  P  Z  zk    pij
 
i , j:  xi , y j  zk
Cho ĐLNN X, Y có bảng phân bố xác suất đồng thời:

Y
3 5
X
0 0,1 0,2
2 0,3 0,4
Tìm bảng phân bố xác suất của X+Y và XY.
9/24/2021 55
Bảng phân bố xác suất của X+Y và XY.
X+Y 3 5 7
P 0.1 0.2+0.3 0.4
XY 0 6 10
P 0.1+0.2 0.3 0.4

9/24/2021 56
Cho 2 ĐLNN X, Y độc lập, có bảng phân bố xác suất:
X -1 0 1 2
P 0.2 0.3 0.3 0.2
Y -1 0 1
P 0.3 0.4 0.3
Tìm phân bố xác suất của X2, X+Y.
X2 0 1 4
P 0.3 0.2+0.3 0.2
X+Y -2 -1 0 1 2 3
P 0.06 0.17 0.27 0.27 0.17 0.06
9/24/2021 57
Cho 2 ĐLNN X, Y độc lập, có bảng phân bố xác suất:
X 1 2 3 Y 2 4
P 0.3 0.2 0.5 P 0.6 0.4
1. Tìm phân bố xác suất đồng thời của X, Y.

2. Tìm phân bố xác suất của 𝑍 = 2𝑋 − 𝑌 , 𝑇 = 𝑋𝑌.
Một hộp gồm 5 bi trắng, 4 bi đỏ, 3 bi xanh. Lấy ngẫu nhiên từ

hộp ra 2 bi. Gọi X, Y tương ứng là số bi trắng, bi đỏ lấy ra. Tìm
phân bố xác suất đồng thời của X, Y. Tính P(X>Y). Hỏi X, Y có
độc lập không?

9/24/2021 58
Cho 2 ĐLNN X, Y có bảng phân bố xác suất đồng thời:
Y
1 2 3
X
0 3a a 2a
1 a 2a a
1. Tìm phân bố xác suất thành phần của X, Y.

2. Tìm phân bố xác suất của 𝑍 = 𝑋 − 𝑌, 𝑇 = 𝑚𝑖𝑛 𝑋, 𝑌 .
3. Hai ĐLNN X, Y có độc lập với nhau hay không?

9/24/2021 59
2. Trường hợp ĐLNN X, Y liên tục:
Bước 1: Tìm miền giá trị của Z    X , Y 
Bước 2: FZ  z   P  Z  z   P   X , Y   z 
  f  x, y  dxdy
Dz 
  x , y  z
Bước 3: f Z ( z )  FZ ( z )
 

Cho hàm mật độ: f ( x, y )  1 , 0  x, y  1
0 , trai lai
Tìm hàm mật độ của ĐLNN Z = X + Y.
9/24/2021 60
Bước 1: 0  Z  X  Y  2
Bước 2: FZ  z   P  Z  z   P  X  Y  z 
  f  x, y  dxdy   1  dxdy
Dz  x  y  z Dz 
0 ,z0
 2
z , 0  z 1
2
 S  Dz     
1   2  z 
2
 ,1 z  2
2

1 ,z2
9/24/2021 61
z , 0  z 1

Bước 3: f Z  z   FZ  z   2  z , 1  z  2
0 , z  0 z  2


9/24/2021 62

Chuong 2 - DLNN, Vecto NN

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Chuong 2 - DLNN, Vecto NN

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Đại lượng ngẫu nhiên

TS. Nguyễn Văn Quang

Hệ quả: Nếu ĐLNN X liên tục thì P  X  x0   0, x0

TS. Nguyễn Văn Quang

P  X  2.4   P  2.4  X     F     F  2.4   0.8

P  2.4  X  3  F  3  F  2.4   0.3

TS. Nguyễn Văn Quang

TS. Nguyễn Văn Quang

Các ô trong bảng phân bố mà có xác suất bằng 0 sẽ tương ứng

TS. Nguyễn Văn Quang

4. Bảng phân bố xác suất có điều kiện:

TS. Nguyễn Văn Quang

TS. Nguyễn Văn Quang

Tính chất: f  x, y   0 ;  f ( x, y)dxdy  1

Định lý: F  x, y     f  u , v  dudv

TS. Nguyễn Văn Quang

Tương tự: FY  y   F  , y     f  x, v  dxdv

4. Các hàm mật độ xác suất có điều kiện:

Chia cả tử và mẫu cho  y  y0  và lấy giới hạn 2 vế khi y  y0 :

TS. Nguyễn Văn Quang

1. Chứng minh f(x,y) là hàm mật độ của (X,Y):

 f  x, y  dxdy  10 x dx  ydy  1

4. Tìm hàm mật độ xác suất (biên) của Y:

TS. Nguyễn Văn Quang

6. Tính P(Y < 1/2):

TS. Nguyễn Văn Quang

TS. Nguyễn Văn Quang

TS. Nguyễn Văn Quang

1. Xác định tham số a:

4. Tìm hàm mật độ xác suất của X khi Y = 2:

5. Tìm hàm mật độ xác suất của Y khi X = 3:

TS. Nguyễn Văn Quang

TS. Nguyễn Văn Quang

TS. Nguyễn Văn Quang

TS. Nguyễn Văn Quang

TS. Nguyễn Văn Quang

Cho hàm mật độ của vectơ ngẫu nhiên (X,Y):

1. Xác định tham số a.

TS. Nguyễn Văn Quang

Cho 2 ĐLNN có hàm mật độ đồng thời:

1. Xác định tham số a.

TS. Nguyễn Văn Quang

Ví dụ: Tìm bảng phân phối xác suất của Y  X 2 , biết:

Tập các giá trị của Y: 𝑌 Ω = *0,1,4+

Bước 1. Tìm miền giá trị của Y    X 

TS. Nguyễn Văn Quang

TS. Nguyễn Văn Quang

TS. Nguyễn Văn Quang

TS. Nguyễn Văn Quang

Tại x = 0, x = 1, x = 4 hàm F(x) không tồn tại đạo hàm, do đó f(x)

TS. Nguyễn Văn Quang

Cho ĐLNN X, Y có bảng phân bố xác suất đồng thời:

Bảng phân bố xác suất của X+Y và XY.

TS. Nguyễn Văn Quang

1. Tìm phân bố xác suất đồng thời của X, Y.

Một hộp gồm 5 bi trắng, 4 bi đỏ, 3 bi xanh. Lấy ngẫu nhiên từ

TS. Nguyễn Văn Quang

1. Tìm phân bố xác suất thành phần của X, Y.

TS. Nguyễn Văn Quang

TS. Nguyễn Văn Quang

You might also like