Informator 2023 - Chemia

Szanowni Państwo,
oto informator o naszych najnowszych pozycjach wydawniczych z chemii, przeznaczo-

nych dla uczniów i uczennic liceów i techników, przygotowujących się do egzaminu
maturalnego na poziomie rozszerzonym, który od 2023 roku będzie się odbywał na
nowych zasadach.
Proponowane tu pozycje obejmują treści ujęte w Podstawie programowej z chemii

w zakresie rozszerzonym, obowiązującej w szkołach od roku szkolnego 2019/2020.
W handlu będą sukcesywnie dostępne już od września br.
Gorąco zachęcamy do zapoznania się z tymi pozycjami i zalecania ich swoim uczniom.
Wydawca
www.pazdro.com.pl
Spis treści
Chemia. Kompendium maturalne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3

Chemia. Zbiór zadań typu maturalnego. Część 1. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15
Chemia. Zbiór zadań typu maturalnego. Część 2. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28
Chemia. Zbiór zadań maturalnych CKE. Część 1. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34
Chemia. Zbiór zadań maturalnych CKE. Część 2. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48
Chemia. Powtórka przed maturą (wydanie zmienione i uzupełnione) . . . . . . . . . . . . 50
Przed maturą. Wyjaśnianie chemii w pytaniach i odpowiedziach . . . . . . . . . . . . . . . 52
Chemia. Próbne arkusze maturalne. Zestaw 1. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 63
Sprawdź dostępność na:

www.pazdro.com.pl
format 198 x 260 mm
www.pazdro.com.pl
Spis treści
Wstęp
1. Budowa atomu i promieniotwórczość
2. Struktura i geometria drobin złożonych
3. Stechiometria
4. Roztwory, koloidy i zawiesiny
5. Efekt energetyczny, szybkość i wydajność reakcji chemicznej
6. Chemia roztworów wodnych
7. Elektrochemia
8. Chemia pierwiastków i związków nieorganicznych
9. Węglowodory
10. Izomeria optyczna
11. Alkohole i fenole
12. Związki karbonylowe
13. Kwasy karboksylowe
14. Estry
15. Aminy i amidy
16. Aminokwasy, peptydy i białka
17. Sacharydy
SKOROWIDZ
Tablice uzupełniające
Wstęp
Drogi Uczniu, Droga Uczennico!

Trzymasz w ręku Kompendium, które zostało przygotowane z myślą o osobach przygotowujących
się do matury z chemii na poziomie rozszerzonym. Zagadnienia w nim zawarte obejmują wszystkie tre-
ści podstawy programowej w zakresie rozszerzonym, która obowiązuje od 2019 r. Pierwsi absolwenci
nowego liceum już w roku 2023 przystąpią do egzaminu maturalnego z chemii według nowych zasad.
Na co należy zwrócić uwagę? Pamiętaj, że jeśli Twoja nauka w liceum rozpoczęła się w 2019 lub
w 2020 roku, to na egzaminie maturalnym będą Cię obowiązywać tzw. wymagania egzaminacyjne,
które zawierają nieznacznie mniej treści niż ujęte w podstawie programowej. Nauczyciele zrealizują
na lekcjach cały zakres materiału, ale nie wszystkie treści trzeba będzie powtórzyć przed egzaminem
maturalnym. Warto zapytać swoich nauczycieli o te treści, które nie zostały ujęte w wymaganiach eg-
zaminacyjnych na rok 2023 i 2024.
Struktura Kompendium jest ułożona według klasycznych rozdziałów. Pomoże Ci to uporządkować
materiał. Rozwiązywane przykłady zostały tak ułożone, aby dać Ci szansę zrozumienia zagadnienia bez
pomocy nauczyciela. Ich treści się nie dublują – warto więc przeanalizować wszystkie.
Powtarzając materiał nie lekceważ zagadnień, które wydają się najbardziej oczywiste. Na przykład:
 masa molowa pierwiastka to masa jednego mola jego atomów [g·mol–1], a masa atomowa to
masa jednego atomu [u],
 liczba masowa izotopu wskazuje na liczbę nukleonów w jądrze atomu i jest bezwymiarową liczbą
całkowitą, podczas, gdy masa atomowa izotopu jest masą izotopu [u] i najczęściej nie jest liczbą
całkowitą,
 grupa wodorotlenowa (hydroksylowa), która wchodzi w skład m.in. alkoholi i fenoli, to nie jest to
samo, co jon wodorotlenkowy OH– będący częścią jonowej struktury wodorotlenków,
 kreska we wzorze strukturalnym drobiny to wiązanie kowalencyjne (nie ilustruj za pomocą kresek
połączeń jonowych),
 zapisując jonowe równania reakcji z udziałem mocnych kwasów zapisuj je na zmianę w wersji
uproszczonej (z jonem H+) i w wersji pełnej (z jonem H3O+).
Warto pamiętać o utrwalaniu nowych zasad nomenklatury organicznej (wszystko jest ujęte w tek-
ście tego Kompendium) i korzystaniu z nowych tablic, które zostały przygotowane przez Centralną Ko-
misję Egzaminacyjną. W zadaniach rachunkowych dbaj o poprawność metody i zapisaniu wyniku z pra-
widłową jednostką oraz odpowiednią dokładnością.
Mam nadzieję, że to Kompendium (oraz inne przygotowane przeze mnie materiały) pomogą uzy-
skać Ci satysfakcjonujący wynik na egzaminie maturalnym. Tego Ci życzę!
Kamil Kaznowski
Chemia. Kompendium maturalne. Przykładowy fragment
167
ϳ͘ ůĞŬƚƌŽĐŚĞŵŝĂ
ϳ͘ϭ͘^ƚŽƉŝĞŷƵƚůĞŶŝĞŶŝĂĂƚŽŵƵƉŝĞƌǁŝĂƐƚŬĂ
WŽũħĐŝĞǁĂƌƚŽƑĐŝŽǁŽƑĐŝƉŝĞƌǁŝĂƐƚŬĂ͕ŬƚſƌĞǁƉƌŽǁĂĚǌĂƐŝħŶĂůĞŬĐũŝĐŚĞŵŝŝũƵǏǁƐǌŬŽůĞƉŽĚƐƚĂͲ
ǁŽǁĞũ͕ŽŬƌĞƑůĂůŝĐǌďħǁŝČǌĂŷ͕ŬƚſƌĞƚǁŽƌǌǇĂƚŽŵƚĞŐŽƉŝĞƌǁŝĂƐƚŬĂųČĐǌČĐƐŝħǌŝŶŶǇŵĂƚŽŵĞŵ͘:ĞƐƚƚŽ
ƉŽũħĐŝĞ͕ŬƚſƌĞŝŶĂĐǌĞũŝŶƚĞƌƉƌĞƚƵũĞƐŝħǁƉƌǌǇƉĂĚŬƵǁŝČǌĂŷũŽŶŽǁǇĐŚ͕ĂŝŶĂĐǌĞũǁƉƌǌǇƉĂĚŬƵƐƚƌƵŬƚƵƌ
ŬŽǁĂůĞŶĐǇũŶǇĐŚ͘ƚĞŐŽƉŽǁŽĚƵǁĞǁƐƉſųĐǌĞƐŶĞũĐŚĞŵŝŝƐƚŽƐƵũĞƐŝħƉŽũħĐŝĞƐƚŽƉŶŝĂƵƚůĞŶŝĞŶŝĂĂƚŽŵƵ
ƉŝĞƌǁŝĂƐƚŬĂ͕ŬƚſƌĞũĞƐƚďĂƌĚǌŝĞũƵŶŝǁĞƌƐĂůŶĞ͘
^ƚŽƉŝĞŷƵƚůĞŶŝĞŶŝĂĂƚŽŵƵƉŝĞƌǁŝĂƐƚŬĂũĞƐƚƚŽųĂĚƵŶĞŬ͕ũĂŬŝŝƐƚŶŝĂųďǇŶĂĂƚŽŵŝĞƚĞŐŽƉŝĞƌǁŝĂƐƚŬĂ
ƉƌǌǇǌĂųŽǏĞŶŝƵ͕ǏĞǁƐǌǇƐƚŬŝĞǁŝČǌĂŶŝĂǁĚƌŽďŝŶŝĞƐČũŽŶŽǁĞ͘
ĞǁǌŐůħĚƵŶĂƚŽ͕ǏĞĚůĂǌǁŝČǌŬſǁŽďƵĚŽǁŝĞŬŽǁĂůĞŶĐǇũŶĞũĐǌǇƐƚŽŚŝƉŽƚĞƚǇĐǌŶŝĞƉƌǌǇũŵƵũĞƐŝħ
ũŽŶŽǁŽƑđƐƚƌƵŬƚƵƌǇ͕ƐƚŽƉŝĞŷƵƚůĞŶŝĞŶŝĂĂƚŽŵƵƉŝĞƌǁŝĂƐƚŬĂŵŽǏŶĂŽƐǌĂĐŽǁĂđŶĂƉŽĚƐƚĂǁŝĞĂŶĂůŝǌǇŬŝĞͲ
ƌƵŶŬƵƉŽůĂƌǇǌĂĐũŝǁŝČǌĂŷ͘EĂƉƌǌǇŬųĂĚĚůĂŬǁĂƐƵĂǌŽƚŽǁĞŐŽ;sͿ͗
e±
e±
2 ±,,
, 9
+ 2±,, 1 e±
e±
±,, 2
ŶĂůŝǌĂ͗
ͻ ƉŽũĞĚǇŶĐǌĞ ǁŝČǌĂŶŝĞ ŬŽǁĂůĞŶĐǇũŶĞ ƐŬųĂĚĂ Ɛŝħ ǌ ĚǁſĐŚ ĞůĞŬƚƌŽŶſǁ͖ ǌĂŬųĂĚĂŵǇ͕ ǏĞ ĞůĞŬƚƌŽŶ ƉŽͲ
ĐŚŽĚǌČĐǇŽĚĂƚŽŵƵƉŝĞƌǁŝĂƐƚŬĂŽŵŶŝĞũƐǌĞũĞůĞŬƚƌŽƵũĞŵŶŽƑĐŝũĞƐƚͣŽĚĚĂǁĂŶǇ͟ŶĂƌǌĞĐǌĂƚŽŵƵ
ŽǁŝħŬƐǌĞũĞůĞŬƚƌŽƵũĞŵŶŽƑĐŝ͕
ͻ ĂƚŽŵƉŝĞƌǁŝĂƐƚŬĂŽŵŶŝĞũƐǌĞũĞůĞŬƚƌŽƵũĞŵŶŽƑĐŝ͕ǁǁǇŶŝŬƵͣŽĚĚĂŶŝĂ͟ũĞĚŶĞŐŽĞůĞŬƚƌŽŶƵ͕ǌǇƐŬƵũĞ
ĐǌČƐƚŬŽǁǇųĂĚƵŶĞŬнϭ͕ĂĂƚŽŵƉŝĞƌǁŝĂƐƚŬĂŽǁŝħŬƐǌĞũĞůĞŬƚƌŽƵũĞŵŶŽƑĐŝ͕ǁǁǇŶŝŬƵͣƉƌǌǇũħĐŝĂ͟ũĞĚͲ
ŶĞŐŽĞůĞŬƚƌŽŶƵ͕ǌǇƐŬƵũĞĐǌČƐƚŬŽǁǇųĂĚƵŶĞŬʹϭ͕
ͻ ŽƐǌĂĐŽǁĂŶĞƐƵŵĂƌǇĐǌŶŝĞųĂĚƵŶŬŝĐǌČƐƚŬŽǁĞƉƌǌĞŬųĂĚĂũČƐŝħŶĂƐƚŽƉŶŝĞƵƚůĞŶŝĞŶŝĂƉŝĞƌǁŝĂƐƚŬſǁ͘
EĂůĞǏǇǁŝĞĚǌŝĞđ͕ǏĞƐǌĂĐŽǁĂŶŝĞƐƚŽƉŶŝƵƚůĞŶŝĞŶŝĂĂƚŽŵſǁƉŝĞƌǁŝĂƐƚŬſǁŶĂũĐǌħƑĐŝĞũŶŝĞǁǇŵĂŐĂ
ƉƌĂĐŽĐŚųŽŶŶĞũĂŶĂůŝǌǇƐƚƌƵŬƚƵƌĞůĞŬƚƌŽŶŽǁǇĐŚĚƌŽďŝŶ;ũĂŬƉŽǁǇǏĞũͿ͘tǇƐƚĂƌĐǌǇǌĂƉŽǌŶĂđƐŝħǌƉŽĚƐƚĂͲ
ǁŽǁǇŵŝƌĞŐƵųĂŵŝǁǇǌŶĂĐǌĂŶŝĂƐƚŽƉŶŝƵƚůĞŶŝĞŶŝĂ͘
WŽĚƐƚĂǁŽǁĞƌĞŐƵųǇǁǇǌŶĂĐǌĂŶŝĂƐƚŽƉŶŝƵƚůĞŶŝĞŶŝĂĂƚŽŵſǁƉŝĞƌǁŝĂƐƚŬſǁ͘
ϭ͘ ^ ƚŽƉŝĞŷƵƚůĞŶŝĞŶŝĂĂƚŽŵƵƉŝĞƌǁŝĂƐƚŬĂǁƐƚĂŶŝĞǁŽůŶǇŵũĞƐƚƌſǁŶǇϬ͘ŽƚǇĐǌǇƚŽƚĂŬǏĞƉŝĞƌǁŝĂƐƚͲ
Ŭſǁ͕ŬƚſƌĞƚǁŽƌǌČĐǌČƐƚĞĐǌŬŝ͕ŶƉ͘,Ϯ͕KϮ͕EϮ͕Wϰ͕^ϴ͘
Ϯ͘ ^ƚŽƉŝĞŷƵƚůĞŶŝĞŶŝĂůŝƚŽǁĐſǁǁǌǁŝČǌŬĂĐŚĐŚĞŵŝĐǌŶǇĐŚǌĂǁƐǌĞǁǇŶŽƐŝн/͘
ϯ͘ ^ƚŽƉŝĞŷƵƚůĞŶŝĞŶŝĂďĞƌǇůŽǁĐſǁǁǌǁŝČǌŬĂĐŚĐŚĞŵŝĐǌŶǇĐŚǌĂǁƐǌĞǁǇŶŽƐŝн//͘
ϰ͘ ^ƚŽƉŝĞŷƵƚůĞŶŝĞŶŝĂƚůĞŶƵǁǌǁŝČǌŬĂĐŚĐŚĞŵŝĐǌŶǇĐŚŶĂũĐǌħƑĐŝĞũǁǇŶŽƐŝʹ//͘^ČũĞĚŶĂŬǁǇũČƚŬŝ͗
ʹ// ʹ/ ʹЪ н//
Ϯʹ ±
, K , EĂ K K EĂ < K K & K &
ǁǇƐƚħƉƵũĞǁǁŝħŬƐǌŽƑĐŝ ǁǇƐƚħƉƵũĞƚǇůŬŽ ǁǇƐƚħƉƵũĞƚǇůŬŽ ǁǇƐƚħƉƵũĞƚǇůŬŽǁĞ
ǌǁŝČǌŬſǁĐŚĞŵŝĐǌŶǇĐŚ ǁŶĂĚƚůĞŶŬĂĐŚ ǁƉŽŶĂĚƚůĞŶŬĂĐŚ ŇƵŽƌŬƵƚůĞŶƵ
6
168 Chemia. Kompendium maturalne
ϱ͘ ^ƚŽƉŝĞŷƵƚůĞŶŝĞŶŝĂǁŽĚŽƌƵǁǌǁŝČǌŬĂĐŚĐŚĞŵŝĐǌŶǇĐŚŶĂũĐǌħƑĐŝĞũǁǇŶŽƐŝн/͘^ČũĞĚŶĂŬǁǇũČƚŬŝ͗
н/ ʹ/
±
, K , EĂ ,
ǁǇƐƚħƉƵũĞǁǁŝħŬƐǌŽƑĐŝǌǁŝČǌŬſǁĐŚĞŵŝĐǌŶǇĐŚ ǁǇƐƚħƉƵũĞƚǇůŬŽǁǁŽĚŽƌŬĂĐŚŵĞƚĂůŝĂŬƚǇǁŶǇĐŚ
ϲ͘ ^ƚŽƉŝĞŷƵƚůĞŶŝĞŶŝĂũŽŶƵƉƌŽƐƚĞŐŽũĞƐƚƌſǁŶǇųĂĚƵŶŬŽǁŝƚĞŐŽũŽŶƵ͗
EĂн ĂϮн ůϯн Eϯʹ ^Ϯʹ ůʹ

н/ н// н/// ʹ/// ʹ// ʹ/
ϳ͘ ^ƚŽƉŶŝĞƵƚůĞŶŝĞŶŝĂǁǌǁŝČǌŬƵĐŚĞŵŝĐǌŶǇŵŝǁũŽŶŝĞǌųŽǏŽŶǇŵ͗
ǁŝČǌĞŬĐŚĞŵŝĐǌŶǇ :ŽŶǌųŽǏŽŶǇ
^ƵŵĂƐƚŽƉŶŝƵƚůĞŶŝĞŶŝĂĂƚŽŵſǁƉŝĞƌǁŝĂƐƚŬſǁ ^ƵŵĂƐƚŽƉŶŝƵƚůĞŶŝĞŶŝĂĂƚŽŵſǁƉŝĞƌǁŝĂƐƚŬſǁ
ǁĐŚŽĚǌČĐǇĐŚǁƐŬųĂĚǌǁŝČǌŬƵĐŚĞŵŝĐǌŶĞŐŽ ǁĐŚŽĚǌČĐǇĐŚǁƐŬųĂĚũŽŶƵǌųŽǏŽŶĞŐŽũĞƐƚǌĂͲ
ũĞƐƚǌĂǁƐǌĞƌſǁŶĂǌĞƌŽ͘ ǁƐǌĞƌſǁŶĂųĂĚƵŶŬŽǁŝƚĞŐŽũŽŶƵ͘
,ϰWϮKϳ /Kϲϱʹ
ϰͼ/нϮǆнϳͼ;ʹ//ͿсϬ ǆнϲͼ;ʹ//Ϳсʹϱ
ǆсϱ ǆсϳ
ƐƚŽƉŝĞŷƵƚůĞŶŝĞŶŝĂĨŽƐĨŽƌƵƚŽнs ƐƚŽƉŝĞŷƵƚůĞŶŝĞŶŝĂũŽĚƵƚŽнs//
ϴ͘ ^ƚŽƉŝĞŷƵƚůĞŶŝĞŶŝĂĂƚŽŵƵǁħŐůĂǁǌǁŝČǌŬƵŽƌŐĂŶŝĐǌŶǇŵ͘
^ƵŵĂƐƚŽƉŶŝƵƚůĞŶŝĞŶŝĂĂƚŽŵſǁ͕ǁĐŚŽĚǌČĐǇĐŚǁƐŬųĂĚŬĂǏĚĞũŐƌƵƉǇĂƚŽŵſǁŽƚĂĐǌĂũČĐǇĐŚĂƚŽŵ
ǁħŐůĂ͕ǁǇŶŽƐŝϬ͘
ϮŐƌƵƉĂ
, , ,
, K,
, , ,
ϭŐƌƵƉĂ ϯŐƌƵƉĂ
ϭ͘ŐƌƵƉĂĂƚŽŵſǁ͗ Ϯ͘ŐƌƵƉĂĂƚŽŵſǁ͗ ϯ͘ŐƌƵƉĂĂƚŽŵſǁ͗

ǆнϯͼ/сϬ ǆнϮͼ/сϬ ǆнϯͼ/н;ʹ//ͿсϬ
ǆсʹϯ ǆсʹϮ ǆсʹϭ
΀ǁħŐŝĞůũĞƐƚŶĂʹ///ƐƚŽƉŶŝƵ ΀ǁħŐŝĞůũĞƐƚŶĂʹ//ƐƚŽƉŶŝƵ ΀ǁħŐŝĞůũĞƐƚŶĂʹ/ƐƚŽƉŶŝƵ
ƵƚůĞŶŝĞŶŝĂ΁ ƵƚůĞŶŝĞŶŝĂ΁ ƵƚůĞŶŝĞŶŝĂ΁
ϵ͘ ^ƚŽƉŝĞŷƵƚůĞŶŝĞŶŝĂŚĞƚĞƌŽĂƚŽŵƵǁǌǁŝČǌŬƵŽƌŐĂŶŝĐǌŶǇŵ͗
e±
+ e± 2
1 e±
1 e±
e± e±
+ 2
ƚŽŵĂǌŽƚƵǁŐƌƵƉŝĞĂŵŝŶŽǁĞũʹE,ϮũĞƐƚŶĂ ƚŽŵĂǌŽƚƵǁŐƌƵƉŝĞŶŝƚƌŽǁĞũʹEKϮũĞƐƚŶĂн///
ʹ///ƐƚŽƉŶŝƵƵƚůĞŶŝĞŶŝĂ͘ůĂĐǌĞŐŽ͍ ƐƚŽƉŶŝƵƵƚůĞŶŝĞŶŝĂ͘ůĂĐǌĞŐŽ͍
:ĞƐƚŽŶƉŽųČĐǌŽŶǇǁŝČǌĂŶŝĂŵŝƉŽũĞĚǇŶĐǌǇŵŝ ͣKĚĚĂũĞ͟ŽŶƉŽϮĞůĞŬƚƌŽŶǇŶĂƌǌĞĐǌďĂƌĚǌŝĞũ
ǌƚƌǌĞŵĂĂƚŽŵĂŵŝƉŝĞƌǁŝĂƐƚŬſǁŽŵŶŝĞũƐǌĞũŽĚ ĞůĞŬƚƌŽƵũĞŵŶǇĐŚŽĚƐŝĞďŝĞĂƚŽŵſǁƚůĞŶƵ͕ĂůĞ
7
Rozdział 7. Elektrochemia 169
ƐŝĞďŝĞĞůĞŬƚƌŽƵũĞŵŶŽƑĐŝ͘ǌŽƚͣƑĐŝČŐĂ͟ǁŝħĐŶĂ ũĞĚŶŽĐǌĞƑŶŝĞͣƉƌǌǇũŵƵũĞ͟ũĞĚĞŶĞůĞŬƚƌŽŶŽĚ
ƐŝĞďŝĞƉŽũĞĚŶǇŵĞůĞŬƚƌŽŶŝĞŽĚƐǁŽŝĐŚƚƌǌĞĐŚƐČͲ ŵŶŝĞũĞůĞŬƚƌŽƵũĞŵŶĞŐŽĂƚŽŵƵǁħŐůĂ͕ǌǇƐŬƵũČĐ
ƐŝĂĚſǁ͕ǌǇƐŬƵũČĐƉƌǌǇƚǇŵĐǌČƐƚŬŽǁǇųĂĚƵŶĞŬʹϯ͘ ƉƌǌǇƚǇŵƐƵŵĂƌǇĐǌŶŝĞĐǌČƐƚŬŽǁǇųĂĚƵŶĞŬнϯ͘
ǌǇƐƚŽƉŶŝĞƵƚůĞŶŝĞŶŝĂƉŝĞƌǁŝĂƐƚŬſǁŵŽǏŶĂƉƌǌĞǁŝĚǌŝĞđ͍
EĂ ƉŽĚƐƚĂǁŝĞ ŬŽŶĮŐƵƌĂĐũŝ ĞůĞŬƚƌŽŶŽǁĞũ ƉŝĞƌǁŝĂƐƚŬĂ ŵŽǏŶĂ ƉƌǌĞǁŝĚǌŝĞđ ũĞŐŽ ŶĂũǁǇǏƐǌǇ ŝͬůƵď ũĞŐŽ
ŶĂũŶŝǏƐǌǇ ƐƚŽƉŝĞŷ ƵƚůĞŶŝĞŶŝĂ͘ tǇŵĂŐĂ ƚŽ ũĞĚŶĂŬ ǌĂųŽǏĞŶŝĂ͕ ǏĞ ƉŝĞƌǁŝĂƐƚĞŬ͕ ǁĐŚŽĚǌČĐ ǁ ƐŬųĂĚ ǌǁŝČǌŬƵ
ĐŚĞŵŝĐǌŶĞŐŽ͕ŽƐŝČŐĂŬŽŶĮŐƵƌĂĐũħŐĂǌƵƐǌůĂĐŚĞƚŶĞŐŽ͘dĂŬũĞƐƚĐǌħƐƚŽǁƉƌǌǇƉĂĚŬƵƉŝĞƌǁŝĂƐƚŬſǁďůŽŬƵƐŝƉ͘
ͻ DĞƚĂůĞĐŚĂƌĂŬƚĞƌǇǌƵũČƐŝħŶĂũŶŝǏƐǌČĞůĞŬƚƌŽƵũĞŵŶŽƑĐŝČ͕ĚůĂƚĞŐŽǁĐŚŽĚǌČĐǁƐŬųĂĚǌǁŝČǌŬſǁĐŚĞͲ
ŵŝĐǌŶǇĐŚŶĂũĐǌħƑĐŝĞũŽĚĚĂũČƐǁŽũĞĞůĞŬƚƌŽŶǇǁĂůĞŶĐǇũŶĞ͕ƉƌǌǇũŵƵũČĐƉƌǌǇƚǇŵĚŽĚĂƚŶŝĞƐƚŽƉŶŝĞ
ƵƚůĞŶŝĞŶŝĂ͘ůĂŵĞƚĂůŝďůŽŬƵĚǌŐƌƵƉϴ͘ĚŽϭϮ͘ƉƌǌĞǁŝĚǇǁĂŶŝĞƐƚŽƉŶŝƵƚůĞŶŝĞŶŝĂŶŝĞũĞƐƚƉƌŽƐƚĞ͘
<ŽŶĮŐƵƌĂĐũĂĞůĞŬƚƌŽŶŽǁĂ
>ŝĐǌďĂĞůĞŬƚƌŽŶſǁǁĂůĞŶĐǇũŶǇĐŚ EĂũǁǇǏƐǌǇƐƚŽƉŝĞŷƵƚůĞŶŝĞŶŝĂ
ƐŬƌſĐŽŶĂ
ϭ
ϭϭEĂ͗΀ϭϬEĞ΁ϯƐ ϭ н/
Ϯ
ϮϬĂ͗΀ϭϴƌ΁ϰƐ Ϯ н//
ϭ ϱ
Ϯϰƌ͗΀ϭϴƌ΁ϰƐ ϯĚ ϲ нs/
Ϯ ϭϬ Ϯ
ϱϬ^Ŷ͗΀ϯϲ<ƌ΁ϱƐ ϰĚ ϱƉ ϰ н/s
ͻ EŝĞŵĞƚĂůĞĐŚĂƌĂŬƚĞƌǇǌƵũČƐŝħŶĂũǁǇǏƐǌČĞůĞŬƚƌŽƵũĞŵŶŽƑĐŝČ͕ĚůĂƚĞŐŽŵŽŐČƉƌǌǇũŵŽǁĂđĞůĞŬƚƌŽŶǇ͕
ǌǇƐŬƵũČĐƵũĞŵŶĞƐƚŽƉŶŝĞƵƚůĞŶŝĞŶŝĂ͘DŽŐČƌſǁŶŝĞǏŽĚĚĂǁĂđĞůĞŬƚƌŽŶǇ͕ƉƌǌǇũŵƵũČĐƉƌǌǇƚǇŵĚŽͲ
ĚĂƚŶŝĞƐƚŽƉŶŝĞƵƚůĞŶŝĞŶŝĂ͘
<ŽŶĮŐƵƌĂĐũĂĞůĞŬƚƌŽŶŽǁĂ >ŝĐǌďĂĞůĞŬƚƌŽŶſǁ EĂũǁǇǏƐǌǇƐƚŽƉŝĞŷ EĂũŶŝǏƐǌǇƐƚŽƉŝĞŷ

ƐŬƌſĐŽŶĂ ǁĂůĞŶĐǇũŶǇĐŚ ƵƚůĞŶŝĞŶŝĂ ƵƚůĞŶŝĞŶŝĂ
Ϯ Ϯ
ϲ͗΀Ϯ,Ğ΁ϮƐ ϮƉ ϰ н/s ʹ/s
Ϯ ϯ
ϳE͗΀Ϯ,Ğ΁ϮƐ ϮƉ ϱ нs ʹ///
Ϯ ϰ
ϭϲ^͗΀ϭϬEĞ΁ϯƐ ϮƉ ϲ нs/ ʹ//
Ϯ ϭϬ ϱ
ϯϱƌ͗΀ϭϴƌ΁ϰƐ ϯĚ ϰƉ ϳ нs// ʹ/
ϳ͘Ϯ͘ZĞĂŬĐũĞƵƚůĞŶŝĂŶŝĂͲƌĞĚƵŬĐũŝ͕ĐǌǇůŝƌĞĂŬĐũĞƌĞĚŽŬƐ
EŝĞŬƚſƌǇŵƌĞĂŬĐũŽŵĐŚĞŵŝĐǌŶǇŵƚŽǁĂƌǌǇƐǌǇǌŵŝĂŶĂƐƚŽƉŶŝƵƚůĞŶŝĞŶŝĂĂƚŽŵſǁƉŝĞƌǁŝĂƐƚŬſǁ͘
ZĞĂŬĐũĞƵƚůĞŶŝĂŶŝĂͲƌĞĚƵŬĐũŝ;ƌĞĚŽŬƐͿƚŽƌĞĂŬĐũĞ͕ǁŬƚſƌǇĐŚǌŵŝĞŶŝĂũČƐŝħƐƚŽƉŶŝĞƵƚůĞŶŝĞŶŝĂĂƚŽŵſǁ
ƉŝĞƌǁŝĂƐƚŬſǁ͘ŵŝĂŶĂƐƚŽƉŶŝƵƚůĞŶŝĞŶŝĂũĞƐƚƐƉŽǁŽĚŽǁĂŶĂƉƌǌĞƉųǇǁĞŵĞůĞŬƚƌŽŶſǁƉŽŵŝħĚǌǇ
ĂƚŽŵĂŵŝƉŝĞƌǁŝĂƐƚŬſǁďŝŽƌČĐǇŵŝƵĚǌŝĂųǁƌĞĂŬĐũŝ͘
WŽĚƉŽũħĐŝĞŵƌĞĂŬĐũŝƌĞĚŽŬƐ͕ŬƌǇũČƐŝħĚǁĂƉƌŽĐĞƐǇʹƵƚůĞŶŝĂŶŝĂŝƌĞĚƵŬĐũŝʹŬƚſƌĞǁǌĂũĞŵŶŝĞŽĚ
ƐŝĞďŝĞǌĂůĞǏČ͘
hƚůĞŶŝĂŶŝĞũĞƐƚƚŽƉƌŽĐĞƐ͕ŬƚſƌǇƉŽůĞŐĂŶĂƉŽĚǁǇǏƐǌĂŶŝƵƐƚŽƉŶŝĂƵƚůĞŶŝĞŶŝĂƉƌǌĞǌĂƚŽŵǇĚĂŶĞŐŽ
ƉŝĞƌǁŝĂƐƚŬĂ͘ǌŝĞũĞƐŝħƚĂŬǁǁǇŶŝŬƵŽĚĚĂǁĂŶŝĂĞůĞŬƚƌŽŶſǁƉƌǌĞǌƚĞĂƚŽŵǇ͘
ZĞĚƵŬĐũĂũĞƐƚƚŽƉƌŽĐĞƐ͕ŬƚſƌǇƉŽůĞŐĂŶĂŽďŶŝǏĂŶŝƵƐƚŽƉŶŝĂƵƚůĞŶŝĞŶŝĂƉƌǌĞǌĂƚŽŵǇĚĂŶĞŐŽ
ƉŝĞƌǁŝĂƐƚŬĂ͘ǌŝĞũĞƐŝħƚĂŬǁǁǇŶŝŬƵƉƌǌǇũŵŽǁĂŶŝĂĞůĞŬƚƌŽŶſǁƉƌǌĞǌƚĞĂƚŽŵǇ͘
8
ƌŽďŝŶŽŵ͕ŬƚſƌĞďŝŽƌČƵĚǌŝĂųǁƌĞĂŬĐũŝƌĞĚŽŬƐƉƌǌǇƉŝƐƵũĞƐŝħĨƵŶŬĐũĞƵƚůĞŶŝĂĐǌĂŝƌĞĚƵŬƚŽƌĂ͘
hƚůĞŶŝĂĐǌũĞƐƚƚŽĚƌŽďŝŶĂ͕ŬƚſƌĂƉƌǌǇũŵƵũČĐĞůĞŬƚƌŽŶǇ͕ƵůĞŐĂƌĞĚƵŬĐũŝ͕
ƵƚůĞŶŝĂũČĐƉƌǌǇƚǇŵŽďĞĐŶǇǁƌĞĂŬĐũŝƌĞĚƵŬƚŽƌ͘
ZĞĚƵŬƚŽƌũĞƐƚƚŽĚƌŽďŝŶĂ͕ŬƚſƌĂŽĚĚĂũČĐĞůĞŬƚƌŽŶǇ͕ƵůĞŐĂƵƚůĞŶŝĞŶŝƵ͕
ƌĞĚƵŬƵũČĐƉƌǌǇƚǇŵŽďĞĐŶǇǁƌĞĂŬĐũŝƵƚůĞŶŝĂĐǌ͘
^ĐŚĞŵĂƚƌĞĂŬĐũŝƌĞĚŽŬƐ͗
ƌĞĚƵŬĐũĂ
Ϭ / ʹ/ // ʹ/ Ϭ
Ŷ нϮ,ů ŶůϮ н ,Ϯ
ƵƚůĞŶŝĂŶŝĞ
ŶĂůŝǌĂǌŵŝĂŶƐƚŽƉŶŝƵƚůĞŶŝĞŶŝĂƉŽƐǌĐǌĞŐſůŶǇĐŚƉŝĞƌǁŝĂƐƚŬſǁ͕ŬƚſƌĞƵĐǌĞƐƚŶŝĐǌČǁƉŽǁǇǏƐǌĞũƌĞͲ
ĂŬĐũŝ͕ƉƌŽǁĂĚǌŝĚŽǁŶŝŽƐŬſǁ͗
ͻ ĐǇŶŬƐŝħƵƚůĞŶŝĂ͕ƉŽŶŝĞǁĂǏǌǁŝħŬƐǌĂƐŝħũĞŐŽƐƚŽƉŝĞŷƵƚůĞŶŝĞŶŝĂ;ũĞƐƚƌĞĚƵŬƚŽƌĞŵͿ͕
ͻ ǁŽĚſƌƌĞĚƵŬƵũĞƐŝħ͕ƉŽŶŝĞǁĂǏǌŵŶŝĞũƐǌĂƐŝħũĞŐŽƐƚŽƉŝĞŷƵƚůĞŶŝĞŶŝĂ;ũĞƐƚƵƚůĞŶŝĂĐǌĞŵͿ͘
:ĂŬŝĞǁĂƌƵŶŬŝŵƵƐŝƐƉĞųŶŝĂđĂƚŽŵ͕ĂďǇŵſŐųƉĞųŶŝđĨƵŶŬĐũħƵƚůĞŶŝĂĐǌĂůƵďƌĞĚƵŬƚŽƌĂ͍
ͻ hƚůĞŶŝĂĐǌĞŵŵŽǏĞďǇđĚƌŽďŝŶĂ͕ǁŬƚſƌĞũĂƚŽŵƉŝĞƌǁŝĂƐƚŬĂŶŝĞǁǇƐƚħƉƵũĞŶĂƐǁŽŝŵŶĂũŶŝǏƐǌǇŵ
ƐƚŽƉŶŝƵƵƚůĞŶŝĞŶŝĂ͕ŶƉ͘ũŽŶƐŝĂƌĐǌĂŶŽǁǇ;s/Ϳ^KϰϮʹ͕ũŽŶĂǌŽƚĂŶŽǁǇ;sͿEKϯʹ͕ũŽŶŵĂŶŐĂŶŝĂŶŽǁǇ;s//Ϳ
DŶKϰʹ͕ũŽŶĚŝĐŚƌŽŵŝĂŶŽǁǇ;s/ͿƌϮKϳϮʹ͕ũŽŶǏĞůĂǌĂ;///Ϳ&Ğϯн͕ũŽŶĐǇŶǇ;/sͿ^Ŷϰн͘
ͻ ZĞĚƵŬƚŽƌĞŵŵŽǏĞďǇđĚƌŽďŝŶĂ͕ǁŬƚſƌĞũĂƚŽŵƉŝĞƌǁŝĂƐƚŬĂŶŝĞǁǇƐƚħƉƵũĞŶĂƐǁŽŝŵŶĂũǁǇǏƐǌǇŵ
ƐƚŽƉŶŝƵƵƚůĞŶŝĞŶŝĂ͕ŶƉ͘ũŽŶĐŚůŽƌŬŽǁǇůʹ͕ũŽŶƐŝĂƌĐǌŬŽǁǇ^Ϯʹ͕ŵĂŐŶĞǌDŐ͕ŐůŝŶů͘
ͻ hƚůĞŶŝĂĐǌĞŵŝƌĞĚƵŬƚŽƌĞŵŵŽǏĞďǇđĚƌŽďŝŶĂ͕ǁŬƚſƌĞũĂƚŽŵƉŝĞƌǁŝĂƐƚŬĂǁǇƐƚħƉƵũĞŶĂƐǁŽŝŵƉŽͲ
ƑƌĞĚŶŝŵƐƚŽƉŶŝƵƵƚůĞŶŝĞŶŝĂ͕ŶƉ͘ũŽŶĂǌŽƚĂŶŽǁǇ;///ͿEKϮʹ͕ũŽŶƐŝĂƌĐǌĂŶŽǁǇ;/sͿ^KϯϮʹ͕ƐŝĂƌŬĂ^͕ƚůĞŶ
KϮ͕ŶĂĚƚůĞŶĞŬǁŽĚŽƌƵ,ϮKϮ͕ũŽŶǏĞůĂǌĂ;//Ϳ&ĞϮн͘
tǇŬŽŶĂŶŝĞďŝůĂŶƐƵĞůĞŬƚƌŽŶŽǁĞŐŽůƵďďŝůĂŶƐƵĞůĞŬƚƌŽŶŽǁŽͲũŽŶŽǁĞŐŽƌĞĂŬĐũŝƌĞĚŽŬƐƉŽǌǁĂůĂŶĂ
ĚŽďƌĂŶŝĞǁƐƉſųĐǌǇŶŶŝŬſǁƐƚĞĐŚŝŽŵĞƚƌǇĐǌŶǇĐŚǁƌĞĂŬĐũĂĐŚ͕ŬƚſƌĞƐČǌďǇƚƚƌƵĚŶĞĚŽǌďŝůĂŶƐŽǁĂŶŝĂ͘
ŝůĂŶƐĞůĞŬƚƌŽŶŽǁǇƌĞĂŬĐũŝƌĞĚŽŬƐ
tǇŬŽŶƵũČĐďŝůĂŶƐĞůĞŬƚƌŽŶŽǁǇƌĞĂŬĐũŝƌĞĚŽŬƐŶĂůĞǏǇǌĂƉŝƐĂđƉƌŽĐĞƐǇƌĞĚƵŬĐũŝŝƵƚůĞŶŝĂŶŝĂǁƉŽƐƚĂĐŝ
ƌſǁŶĂŷƉŽųſǁŬŽǁǇĐŚ͕ǌƵǁǌŐůħĚŶŝĞŶŝĞŵƉŽũĞĚǇŶĐǌǇĐŚĂƚŽŵſǁƉŝĞƌǁŝĂƐƚŬĂ͕ŝǁǇƌſǁŶĂđǌŵŝĂŶǇƐƚŽƉͲ
ŶŝĂ ŽĚƉŽǁŝĞĚŶŝČ ůŝĐǌďČ ĞůĞŬƚƌŽŶſǁ͘ EĂƐƚħƉŶŝĞ ŶĂůĞǏǇ ǁǇƌſǁŶĂđ ůŝĐǌďħ ƉƌǌĞƉųǇǁĂũČĐǇĐŚ ĞůĞŬƚƌŽŶſǁ
ǁŽďƵƉƌŽĐĞƐĂĐŚʹĞůĞŬƚƌŽŶǇ͕ŬƚſƌĞƐŝħƵǁĂůŶŝĂũČǁƉƌŽĐĞƐŝĞƵƚůĞŶŝĂŶŝĂƉƌŽǁĂĚǌČĚŽǌĂũƑĐŝĂƉƌŽĐĞƐƵ
ƌĞĚƵŬĐũŝ͘hǌǇƐŬĂŶĞůŝĐǌďǇŶĂůĞǏǇƉƌǌĞŶŝĞƑđĚŽƌſǁŶĂŶŝĂǁƉŽƐƚĂĐŝŽĚƉŽǁŝĞĚŶŝĐŚǁƐƉſųĐǌǇŶŶŝŬſǁƐƚĞͲ
ĐŚŝŽŵĞƚƌǇĐǌŶǇĐŚ͘
WƌǌǇŬųĂĚϭ͘
E,ϯнKϮoEKн,ϮK
Ϭʹ//
ZĞĚƵŬĐũĂ͗ KϮнϰĞʹoϮK ͬпϱ
ʹ///н//
hƚůĞŶŝĂŶŝĞ͗ EoEнϱĞʹ ͬпϰ
ϰE,ϯнϱKϮoϰEKнϲ,ϮK
9
ŝůĂŶƐĞůĞŬƚƌŽŶŽǁŽͲũŽŶŽǁǇƌĞĂŬĐũŝƌĞĚŽŬƐ
tǇŬŽŶƵũČĐ ďŝůĂŶƐ ĞůĞŬƚƌŽŶŽǁŽͲũŽŶŽǁǇ ƌĞĂŬĐũŝ ƌĞĚŽŬƐ ŶĂůĞǏǇ ǌĂƉŝƐĂđ ƉƌŽĐĞƐǇ ƌĞĚƵŬĐũŝ ŝ ƵƚůĞŶŝĂͲ
ŶŝĂǁƉŽƐƚĂĐŝƌſǁŶĂŷƉŽųſǁŬŽǁǇĐŚ͕ǌƵǁǌŐůħĚŶŝĞŶŝĞŵĐĂųǇĐŚĚƌŽďŝŶǁŬƚſƌǇĐŚƐŬųĂĚǁĐŚŽĚǌČĂƚŽŵǇ
ƉŝĞƌǁŝĂƐƚŬſǁǌŵŝĞŶŝĂũČĐǇĐŚƐƚŽƉŶŝĞƵƚůĞŶŝĞŶŝĂ͕ĂŶĂƐƚħƉŶŝĞǁǇƌſǁŶĂđƚĞǌŵŝĂŶǇŽĚƉŽǁŝĞĚŶŝČůŝĐǌďČ
ĞůĞŬƚƌŽŶſǁ͘
WŽũĂǁŝĂũČĐĞƐŝħǁƌſǁŶĂŶŝƵũŽŶǇ͕ŶƉ͘,н͕,ϯKн͕K,ʹŵŽǏŶĂǁǇŬŽƌǌǇƐƚĂđĚŽǁǇƌſǁŶĂŶŝĂųĂĚƵŶŬſǁ
ƉŽŽďƵƐƚƌŽŶĂĐŚƌſǁŶĂŷƉŽųſǁŬŽǁǇĐŚ͘/ŶŶĞĐǌČƐƚĞĐǌŬŝ͕ŶƉ͘,ϮK͕ŵŽǏŶĂǁǇŬŽƌǌǇƐƚĂđĚŽǁǇƌſǁŶĂŶŝĂ
ůŝĐǌďǇĂƚŽŵſǁƉŽŽďƵƐƚƌŽŶĂĐŚƌſǁŶĂŷƉŽųſǁŬŽǁǇĐŚ͘
EĂƐƚħƉŶŝĞŶĂůĞǏǇǁǇƌſǁŶĂđůŝĐǌďħĞůĞŬƚƌŽŶſǁƉƌǌĞƉųǇǁĂũČĐǇĐŚǁŽďƵƉƌŽĐĞƐĂĐŚʹĞůĞŬƚƌŽŶǇ͕ŬƚſͲ
ƌĞƐŝħƵǁĂůŶŝĂũČǁƉƌŽĐĞƐŝĞƵƚůĞŶŝĂŶŝĂ͕ƉƌŽǁĂĚǌČĚŽǌĂũƑĐŝĂƉƌŽĐĞƐƵƌĞĚƵŬĐũŝ͘hǌǇƐŬĂŶĞůŝĐǌďǇŶĂůĞǏǇ
ƉƌǌĞŶŝĞƑđĚŽƌſǁŶĂŶŝĂǁƉŽƐƚĂĐŝŽĚƉŽǁŝĞĚŶŝĐŚǁƐƉſųĐǌǇŶŶŝŬſǁƐƚĞĐŚŝŽŵĞƚƌǇĐǌŶǇĐŚ͘
WƌǌǇŬųĂĚϮ͘
WϰнƵϮнн,ϮKoƵн,ϯWKϰн,н
н//Ϭ
Ϯн ʹ
ZĞĚƵŬĐũĂ͗ Ƶ нϮĞ oƵ ͬпϭϬ
Ϭнs
hƚůĞŶŝĂŶŝĞ͗ Wϰнϭϲ,ϮKoϰ,ϯWKϰнϮϬĞʹнϮϬ,н ͬпϭ
Ϯн н
WϰнϭϬƵ нϭϲ,ϮKoϭϬƵнϰ,ϯWKϰнϮϬ,
WƌǌǇŬųĂĚϯ͘
^ŝнK,ʹн,ϮKo^ŝKϯϮʹн,Ϯ
н/Ϭ
ZĞĚƵŬĐũĂ͗ Ϯ,ϮKнϮĞʹo,ϮнϮK,ʹ ͬпϮ
Ϭн/s
hƚůĞŶŝĂŶŝĞ͗ ^ŝнϲK, o^ŝKϯϮʹнϰĞʹнϯ,ϮK
ʹ
ͬпϭ
ʹ Ϯʹ
^ŝнϮK, н,ϮKo^ŝKϯ нϮ,Ϯ
WƌǌǇŬųĂĚϰ͘
,ϯK,нhKϮϮнн,ϯKнo,,Kнhϰнн,ϮK
нs/н/s
ZĞĚƵŬĐũĂ͗ hKϮϮннϮĞʹнϰ,ϯKнohϰннϲ,ϮK ͬпϭ
ʹ//Ϭ
hƚůĞŶŝĂŶŝĞ͗ ,ϯK,нϮ,ϮKo,,KнϮĞʹнϮ,ϯKн ͬпϭ
Ϯн н ϰн
,ϯK,нhKϮ нϮ,ϯK o,,Kнh нϰ,ϮK
ZĞĂŬĐũĂĚǇƐƉƌŽƉŽƌĐũŽŶŽǁĂŶŝĂũĞƐƚƚŽƌĞĂŬĐũĂƌĞĚŽŬƐ͕ǁŬƚſƌĞũĂƚŽŵǇƚĞŐŽƐĂŵĞŐŽƉŝĞƌǁŝĂƐƚŬĂ
ŶĂĚĂŶǇŵƐƚŽƉŶŝƵƵƚůĞŶŝĞŶŝĂƵůĞŐĂũČƵƚůĞŶŝĞŶŝƵŝƌĞĚƵŬĐũŝ͕ƉŽĚǁǇǏƐǌĂũČĐůƵďǌŵŶŝĞũƐǌĂũČĐƐƚŽƉŶŝĞ
ƵƚůĞŶŝĞŶŝĂ͕ŝƉƌǌĞĐŚŽĚǌČŶĂĚǁĂƌſǏŶĞƐƚŽƉŶŝĞ͘
10
WƌǌǇŬųĂĚϱ͘
,ннůKϯʹoůKϮнůKϰʹн,ϮK
нsн/s
ZĞĚƵŬĐũĂ͗ ůKϯʹнĞʹнϮ,нoůKϮн,ϮK ͬпϮ
нsнs//
hƚůĞŶŝĂŶŝĞ͗ ůKϯʹн,ϮKoůKϰʹнϮĞʹнϮ,н ͬпϭ
н ʹ ʹ
Ϯ, нϯůKϯ oϮůKϮнůKϰ н,ϮK
ZĞĂŬĐũĂƐǇŶƉƌŽƉŽƌĐũŽŶŽǁĂŶŝĂũĞƐƚƚŽƌĞĂŬĐũĂƌĞĚŽŬƐ͕ǁŬƚſƌĞũĂƚŽŵǇƚĞŐŽƐĂŵĞŐŽƉŝĞƌǁŝĂƐƚŬĂŶĂ
ĚǁſĐŚƌſǏŶǇĐŚƐƚŽƉŶŝĂĐŚƵƚůĞŶŝĞŶŝĂƵůĞŐĂũČƵƚůĞŶŝĞŶŝƵůƵďƌĞĚƵŬĐũŝ͕ƉŽĚǁǇǏƐǌĂũČĐůƵďǌŵŶŝĞũƐǌĂũČĐ
ƐƚŽƉŶŝĞƵƚůĞŶŝĞŶŝĂ͕ŝƉƌǌĞĐŚŽĚǌČŶĂũĞĚĞŶ͕ƚĞŶƐĂŵƐƚŽƉŝĞŷ͘
WƌǌǇŬųĂĚϲ͘
,ϯKннůKϯʹнůʹoůϮн,ϮK
нsϬ
ZĞĚƵŬĐũĂ͗ ϮůKϯʹнϭϬĞʹнϭϮ,ϯKнoůϮнϭϴ,ϮK ͬпϭ
ʹ/Ϭ
hƚůĞŶŝĂŶŝĞ͗ Ϯů oůϮнϮĞʹ
ʹ
ͬпϱ
н ʹ ʹ
ϭϮ,ϯK нϮůKϯ нϭϬů oϲůϮнϭϴ,ϮK
tƐǌĐǌĞŐſůŶǇĐŚƉƌǌǇƉĂĚŬĂĐŚƌĞĂŬĐũŝƌĞĚŽŬƐŵŽǏĞƐŝħǌĚĂƌǌǇđ͕ǏĞƌĞĚƵŬĐũŝ;ůƵďƵƚůĞŶŝĞŶŝƵͿƵůĞŐĂũČ
ĂƚŽŵǇǁŝħĐĞũŶŝǏũĞĚŶĞŐŽƉŝĞƌǁŝĂƐƚŬĂ͘
WƌǌǇŬųĂĚϳ͘
ƌн,ннKϮoƌϯнн,Ϯн,ϮK
н/Ϭ
н ʹ
ZĞĚƵŬĐũĂ͗ Ϯ, нϮĞ o,Ϯ
Ϭʹ// ͬпϭ
KϮнϰĞʹнϰ,нoϮ,ϮK
Ϭн///
hƚůĞŶŝĂŶŝĞ͗ ƌoƌϯннϯĞʹ ͬпϮ
н ϯн
Ϯƌнϲ, нKϮoϮƌ н,ϮнϮ,ϮK
ŶĂũŽŵŽƑđƐƚŽƉŶŝƵƚůĞŶŝĞŶŝĂĂƚŽŵſǁƉŝĞƌǁŝĂƐƚŬĂŶŝĞũĞƐƚŶŝĞǌďħĚŶĂ͕ǏĞďǇƉŽƉƌĂǁŶŝĞǌĂƉŝƐĂđďŝůĂŶƐ
ĞůĞŬƚƌŽŶŽǁŽͲũŽŶŽǁǇƌĞĂŬĐũŝƌĞĚŽŬƐ͘ďǇǁǇŬŽŶĂđďŝůĂŶƐ͕ďĞǌƵǏǇĐŝĂƐƚŽƉŶŝƵƚůĞŶŝĞŶŝĂĂƚŽŵſǁƉŝĞƌǁŝĂƐƚͲ
Ŭſǁ͕ŶĂůĞǏǇŽĚǁƌſĐŝđŬŽůĞũŶŽƑđǁǇŬŽŶǇǁĂŶǇĐŚĐǌǇŶŶŽƑĐŝ͘ĂĐǌǇŶĂŵǇŽĚǁǇƌſǁŶĂŶŝĂůŝĐǌďǇĂƚŽŵſǁƉŽ
ŽďƵƐƚƌŽŶĂĐŚƌſǁŶĂŶŝĂƉŽųſǁŬŽǁĞŐŽ͕ƉŽƐųƵŐƵũČĐƐŝħŽĚƉŽǁŝĞĚŶŝŵŝĚƌŽďŝŶĂŵŝ͕ŶƉ͘,н͕,ϯKн͕K,ʹ͕,ϮK͕
ĂŶĂƐƚħƉŶŝĞǁǇƌſǁŶƵũĞŵǇųĂĚƵŶĞŬŽďƵƐƚƌŽŶƌſǁŶĂŶŝĂŽĚƉŽǁŝĞĚŶŝČůŝĐǌďČĞůĞŬƚƌŽŶſǁ͘
11
WƌǌǇŬųĂĚϴ͘
^KϯϮʹн,WKϯϮʹн,нo^н,WKϰϮʹн,ϮK
ZĞĚƵŬĐũĂ͗ ^KϯϮʹнϲ,ннϰĞʹo^нϯ,ϮK ͬпϭ
Ϯʹ Ϯʹ н ʹ
hƚůĞŶŝĂŶŝĞ͗ ,WKϯ н,ϮKo,WKϰ нϮ, нϮĞ ͬпϮ
Ϯʹ Ϯʹ н Ϯʹ
^Kϯ нϮ,WKϯ нϮ, o^нϮ,WKϰ н,ϮK
WƌǌǇŬųĂĚϵ͘
EKϯʹнŶнK,ʹoE,ϯнŶKϮϮʹн,ϮK
ZĞĚƵŬĐũĂ͗ EKϯʹнϲ,ϮKнϴĞʹoE,ϯнϵK,ʹ ͬпϭ
hƚůĞŶŝĂŶŝĞ͗ ŶнϰK,ʹoŶKϮϮʹнϮ,ϮKнϮĞʹ ͬпϰ
ʹ ʹ Ϯʹ
EKϯ нϰŶнϳK, oE,ϯнϰŶKϮ нϮ,ϮK
WƌǌǇŬųĂĚϭϬ͘
ϲ,ϱEKϮн&Ğн,ϯKнoϲ,ϱE,ϯнн&ĞϮнн,ϮK
ZĞĚƵŬĐũĂ͗ ϲ,ϱEKϮнϳ,ϯKннϲĞʹoϲ,ϱE,ϯннϵ,ϮK ͬпϭ
hƚůĞŶŝĂŶŝĞ͗ &Ğo&ĞϮннϮĞʹ ͬпϯ
ϲ,ϱEKϮнϯ&Ğнϳ,ϯKнoϲ,ϱE,ϯннϯ&ĞϮннϵ,ϮK
tǇŬŽŶǇǁĂŶŝĞ ďŝůĂŶƐƵ ĞůĞŬƚƌŽŶŽǁŽͲũŽŶŽǁĞŐŽ ũĞƐƚ ƐǌĐǌĞŐſůŶŝĞ ƉƌǌǇĚĂƚŶĞ͕ ŐĚǇ ǁ ƌĞĂŬĐũŝ ƌĞĚŽŬƐ

ƵĐǌĞƐƚŶŝĐǌČĚƌŽďŝŶǇ͕ŬƚſƌĞǌĂǁŝĞƌĂũČĂƚŽŵǇƚĞŐŽƐĂŵĞŐŽƉŝĞƌǁŝĂƐƚŬĂŶĂĚǁſĐŚƌſǏŶǇĐŚƐƚŽƉŶŝĂĐŚƵƚůĞͲ
ŶŝĞŶŝĂ͘EĂƉƌǌǇŬųĂĚ͗
ͻ ũŽŶƚŝŽƐŝĂƌĐǌĂŶŽǁǇ^ϮKϯϮʹ;ǌĂǁŝĞƌĂƐŝĂƌŬħŶĂʹ//ŝнs/ƐƚŽƉŶŝƵƵƚůĞŶŝĞŶŝĂͿ͕
ͻ ũŽŶƚƌŝũŽĚŬŽǁǇ/ϯʹ;ǌĂǁŝĞƌĂĚǁĂĂƚŽŵǇũŽĚƵŶĂϬ͘ŝũĞĚĞŶĂƚŽŵŶĂʹ/ƐƚŽƉŶŝƵƵƚůĞŶŝĞŶŝĂͿ͕
ͻ ƚůĞŶĞŬWďϯKϰ;ǌĂǁŝĞƌĂĚǁĂĂƚŽŵǇŽųŽǁŝƵŶĂн//ŝũĞĚĞŶŶĂн/sƐƚŽƉŶŝƵƵƚůĞŶŝĞŶŝĂͿ͘
WƌǌǇŬųĂĚϭϭ͘
^ϮKϯϮʹнůϮн,ϮKo^KϰϮʹнůʹн,ϯKн
ZĞĚƵŬĐũĂ͗ ůϮнϮĞʹoϮůʹ ͬпϰ
Ϯʹ Ϯʹ н ʹ
hƚůĞŶŝĂŶŝĞ͗ ^ϮKϯ нϭϱ,ϮKoϮ^Kϰ нϭϬ,ϯK нϴĞ ͬпϭ
^ϮKϯϮʹнϰůϮнϭϱ,ϮKoϮ^KϰϮʹнϴůʹнϭϬ,ϯKн
WƌǌǇŬųĂĚϭϮ͘
,ϯK,н,/Kн/Ϯo,,Kн/ϯʹн,ϯKн
ZĞĚƵŬĐũĂ͗ ,/Kн/ϮнϮĞʹн,ϯKнo/ϯʹнϮ,ϮK ͬпϭ
ʹ н
hƚůĞŶŝĂŶŝĞ͗ ,ϯK,нϮ,ϮKo,,KнϮĞ нϮ,ϯK ͬпϭ
ʹ н
,ϯK,н,/Kн/Ϯo,,Kн/ϯ н,ϯK
12
WƌǌǇŬųĂĚϭϯ͘
WďϯKϰнDŶϮнн,ϯKнoWďϮннDŶKϰʹн,ϮK
ZĞĚƵŬĐũĂ͗ WďϯKϰнϴ,ϯKннϮĞʹoϯWďϮннϭϮ,ϮK ͬпϱ
Ϯн ʹ ʹ н
hƚůĞŶŝĂŶŝĞ͗ DŶ нϭϮ,ϮKoDŶKϰ нϱĞ нϴ,ϯK ͬпϮ
ϱWďϯKϰнϮDŶϮннϮϰ,ϯKнoϭϱWďϮннϮDŶKϰʹнϯϲ,ϮK
ϳ͘ϯ͘KŐŶŝǁĂʹǍƌſĚųĂĞŶĞƌŐŝŝĞůĞŬƚƌǇĐǌŶĞũ
hƌǌČĚǌĞŶŝĂƉƌǌĞŶŽƑŶĞ͕ŬƚſƌǇĐŚƉƌĂǁĚŽƉŽĚŽďŶŝĞƵǏǇǁĂƐǌ͕ǌĂƐŝůĂŶĞƐČǌĂƉŽŵŽĐČƚǌǁͣ͘ďĂƚĞƌŝŝ͕͟ŬƚſƌĞ
ǁĞůĞŬƚƌŽĐŚĞŵŝŝƐČŽŬƌĞƑůĂŶĞũĂŬŽŽŐŶŝǁĂ͘ƌſĚųĞŵƉƌČĚƵĞůĞŬƚƌǇĐǌŶĞŐŽǁŽŐŶŝǁŝĞũĞƐƚƉƌǌĞďŝĞŐĂũČĐĂ
ǁŶŝŵƌĞĂŬĐũĂƌĞĚŽŬƐ͘
KŐŶŝǁŽũĞƐƚƚŽƵƌǌČĚǌĞŶŝĞ͕ǁŬƚſƌǇŵĞŶĞƌŐŝĂǁĞǁŶħƚƌǌŶĂƐƵďƐƚƌĂƚſǁƌĞĂŬĐũŝƌĞĚŽŬƐũĞƐƚ
ǌĂŵŝĞŶŝĂŶĂǁĞŶĞƌŐŝħĞůĞŬƚƌǇĐǌŶČ͘
KŐŶŝǁĂƐČƵƌǌČĚǌĞŶŝĂŵŝŽƌſǏŶŽƌŽĚŶĞũďƵĚŽǁŝĞ͕ĂůĞƉĞǁŶĞƐŬųĂĚŶŝŬŝĐŚĞŵŝĐǌŶĞƐČǁŶŝĐŚƑĐŝƑůĞ
ŽŬƌĞƑůŽŶĞ͗
ůĞŵĞŶƚǇŽŐŶŝǁĂ
ƉƌǌĞǁŽĚŶŝŬŵĞƚĂůŝĐǌŶǇ;ĞůĞŬƚƌŽ
ŽĚĂͿ ƉƌǌĞǁŽĚŶŝŬũŽŶŽǁǇ;ƌŽǌƚǁ
ǁſƌͿ
tŽŐŶŝǁŝĞŶĂũĞĚŶĞũŐƌĂŶŝĐǇʹƉƌǌĞǁŽĚŶŝŬŵĞƚĂůŝĐǌŶǇͮƉƌǌĞǁŽĚŶŝŬũŽŶŽǁǇʹǌĂĐŚŽĚǌŝƉƌŽĐĞƐƵƚůĞͲ
ŶŝĂŶŝĂ͕ĂŶĂĚƌƵŐŝĞũƚĂŬŝĞũŐƌĂŶŝĐǇʹƉƌŽĐĞƐƌĞĚƵŬĐũŝ͘<ĂǏĚǇǌƚǇĐŚƉƌŽĐĞƐſǁǌĂĐŚŽĚǌŝŶĂĚǁſĐŚŽĚĚǌŝĞůͲ
ŶǇĐŚƉŽĚƵŬųĂĚĂĐŚʹƉƌǌĞǁŽĚŶŝŬŵĞƚĂůŝĐǌŶǇͮƉƌǌĞǁŽĚŶŝŬũŽŶŽǁǇ͕ŬƚſƌĞƐČŶĂǌǇǁĂŶĞƉſųŽŐŶŝǁĂŵŝ͘
WſųŽŐŶŝǁŽũĞƐƚƚŽƉƌǌĞǁŽĚŶŝŬŵĞƚĂůŝĐǌŶǇǌĂŶƵƌǌŽŶǇǁƉƌǌĞǁŽĚŶŝŬƵũŽŶŽǁǇŵ͕ŬƚſƌǇƵŵŽǏůŝǁŝĂ
ƉƌǌĞƉųǇǁųĂĚƵŶŬƵƉƌǌĞǌŐƌĂŶŝĐħĨĂǌƐŬųĂĚĂũČĐǇĐŚƐŝħŶĂƉſųŽŐŶŝǁŽ͘
ǌħƐƚŽ͕ ĂůĞ ŶŝĞ ǌĂǁƐǌĞ͕ ƉƌǌĞǁŽĚŶŝŬŝ ŵĞƚĂůŝĐǌŶĞ ;ŶĂǌǇǁĂŶĞ ĚĂůĞũ ĞůĞŬƚƌŽĚĂŵŝͿ ƐČ ǌĂŶƵƌǌŽŶĞ
ǁĚǁſĐŚ ƌſǏŶǇĐŚ ƉƌǌĞǁŽĚŶŝŬĂĐŚ ũŽŶŽǁǇĐŚ ;ŶĂǌǇǁĂŶĞ ĚĂůĞũ ƌŽǌƚǁŽƌĂŵŝͿ͘ EĂůĞǏǇ ǁſǁĐǌĂƐ ƉŽųČĐǌǇđ
ƚĞƌŽǌƚǁŽƌǇƉŽƌŽǁĂƚČƉƌǌĞŐƌŽĚČ͕ŬƚſƌĂǌĂƉŽďŝĞŐĂǁǇŵŝĞƐǌĂŶŝƵƐŝħƌŽǌƚǁŽƌſǁ͕ĂůĞƵŵŽǏůŝǁŝĂƉƌǌĞƉųǇǁ
ũŽŶſǁƉƌǌĞŶŽƐǌČĐǇĐŚųĂĚƵŶĞŬ͘EĂũĐǌħƑĐŝĞũũĞĚŶĂŬĚŽƉŽųČĐǌĞŶŝĂƌŽǌƚǁŽƌſǁƐƚŽƐƵũĞƐŝħƚǌǁ͘ŬůƵĐǌĞůĞŬͲ
ƚƌŽůŝƚǇĐǌŶǇ͘
<ůƵĐǌĞůĞŬƚƌŽůŝƚǇĐǌŶǇũĞƐƚƚŽƌƵƌŬĂǁǇƉĞųŶŝŽŶĂƌŽǌƚǁŽƌĞŵƐŽůŝ;ŶƉ͘ĐŚůŽƌŬŝĞŵƉŽƚĂƐƵͿ͕ǌĂŵŬŶŝħƚĂ
ǌŽďƵƐƚƌŽŶŵĂƚĞƌŝĂųĞŵƉĞųŶŝČĐǇŵĨƵŶŬĐũħŵĞŵďƌĂŶǇ͘
13
QDYÐF\GYPõVT\P[
GNGMVTQFC GNGMVTQFC
A1 B1
TQ\VYÐTA2 TQ\VYÐTB2
RÐãQIPKYQA RÐãQIPKYQB
ZǇƐ͘ϳ͘ϭ͘DŽĚĞůŽǁǇƐĐŚĞŵĂƚŬŽŶƐƚƌƵŬĐũŝŽŐŶŝǁĂ ITCPKECHC\RÐãQIPKY
hƑĐŝƑůŝũŵǇƚĞƌĂǌĚĞĮŶŝĐũħŽŐŶŝǁĂ͘
KŐŶŝǁŽũĞƐƚƚŽƵŬųĂĚǌųŽǏŽŶǇǌĚǁſĐŚƌſǏŶǇĐŚƉſųŽŐŶŝǁ͕ŬƚſƌǇƐƉĞųŶŝĂǁĂƌƵŶĞŬ͗
ƉŽƉŽųČĐǌĞŶŝƵƉſųŽŐŶŝǁǌĞǁŶħƚƌǌŶǇŵƉƌǌĞǁŽĚŶŝŬŝĞŵŵĞƚĂůŝĐǌŶǇŵŶĂƐƚħƉƵũĞǁŶŝŵƉƌǌĞƉųǇǁ
ĞůĞŬƚƌŽŶſǁ;ƉƌǌĞƉųǇǁƉƌČĚƵͿ͘
:ĞĚŶǇŵǌŶĂũǁĂǏŶŝĞũƐǌǇĐŚŽŐŶŝǁŽǌŶĂĐǌĞŶŝƵŚŝƐƚŽƌǇĐǌŶǇŵũĞƐƚŽŐŶŝǁŽĂŶŝĞůůĂ͘:ĞƐƚŽŶŽŶĂƚǇůĞ
ƉƌŽƐƚĞ͕ǏĞųĂƚǁŽũĞǁǇŬŽƌǌǇƐƚĂđĚŽǌƌŽǌƵŵŝĞŶŝĂǌĂƐĂĚĚǌŝĂųĂŶŝĂŽŐŶŝǁĞůĞŬƚƌŽĐŚĞŵŝĐǌŶǇĐŚ͘
KŐŶŝǁŽĂŶŝĞůůĂ
^ĐŚĞŵĂƚĂƉĂƌĂƚƵƌǇ ĚũħĐŝĞƉƌǌǇŬųĂĚŽǁĞŐŽǌĞƐƚĂǁƵ
elektrony elektrony
V
1,1 V
klucz elektrolityczny
t
SO 4
t t
SO 4 SO 4
Zn Cu
Zn2+ Cu2+

ƵĚŽǁĂŽŐŶŝǁĂĂŶŝĞůůĂ
ƉſųŽŐŶŝǁŽĐǇŶŬŽǁĞ ƉſųŽŐŶŝǁŽŵŝĞĚǌŝŽǁĞ
ďůĂƐǌŬĂĐǇŶŬŽǁĂǌĂŶƵƌǌŽŶĂǁƌŽǌƚǁŽƌǌĞ ďůĂƐǌŬĂŵŝĞĚǌŝĂŶĂǌĂŶƵƌǌŽŶĂǁƌŽǌƚǁŽƌǌĞ
ǁŽĚŶǇŵƐŝĂƌĐǌĂŶƵ;s/ͿĐǇŶŬƵŶ^Kϰ;ĂƋͿ ǁŽĚŶǇŵƐŝĂƌĐǌĂŶƵ;s/ͿŵŝĞĚǌŝ;//ͿƵ^Kϰ;ĂƋͿ
WſųŽŐŶŝǁĂƚĞƐČƉŽųČĐǌŽŶĞǌĞǁŶħƚƌǌŶǇŵƉƌǌĞǁŽĚŶŝŬŝĞŵ͕ǁŬƚſƌǇŵƉƌǌĞƉųǇǁĂũČĞůĞŬƚƌŽŶǇ͕
ŽƌĂǌŬůƵĐǌĞŵĞůĞŬƚƌŽůŝƚǇĐǌŶǇŵ͕ǁŬƚſƌǇŵƉƌǌĞƉųǇǁĂũČũŽŶǇ͘
:ĂŬƉƌĂĐƵũĞŽŐŶŝǁŽĂŶŝĞůůĂ͍
ϭ͘ WƌĂĐħŽŐŶŝǁĂͣƌŽǌƉŽĐǌǇŶĂ͟ƉſųŽŐŶŝǁŽĐǇŶŬŽǁĞ͕ǁŬƚſƌǇŵǌĂĐŚŽĚǌŝƉƌŽĐĞƐƵƚůĞŶŝĂŶŝĂ͗
Ŷ;ƐͿoŶϮн;ĂƋͿнϮĞʹ
DĂƐĂďůĂƐǌŬŝĐǇŶŬŽǁĞũʹĂŶŽĚǇʹǌŵŶŝĞũƐǌĂƐŝħŶĂƐŬƵƚĞŬƉƌǌĞĐŚŽĚǌĞŶŝĂĐǇŶŬƵĚŽƌŽǌƚǁŽƌƵǁƉŽͲ
ƐƚĂĐŝũŽŶſǁ͘
14
format 205 x 292 mm
www.pazdro.com.pl
Spis treści
Wstęp
Część 1.
ZADANIA
3. Stechiometria
7. Elektrochemia
Odpowiedzi
3. Stechiometria
7. Elektrochemia
Część 2.
ZADANIA
9. Węglowodory
11. Aldehydy i ketony
12. Kwasy karboksylowe i ich sole
13. Estry
14. Aminy i amidy
17. Sacharydy
Odpowiedzi
9. Węglowodory
13. Estry
14. Aminy i amidy
17. Sacharydy
Wstęp
Drogi Uczniu, Droga Uczennico!

Przed Tobą Zbiór zadań typu maturalnego, który został przygotowany z myślą o osobach przygo-
towujących się do matury z chemii na poziomie rozszerzonym. Zadania zawarte w tym zbiorze obej-
mują wszystkie treści podstawy programowej w zakresie rozszerzonym, która obowiązuje od 2019 r.
Pierwsi absolwenci nowego liceum przystąpią do egzaminu maturalnego z chemii według nowych za-
sad, już w roku 2023.
Struktura zbioru zadań jest uporządkowana według klasycznych rozdziałów, które pokrywają się
z rozdziałami w Kompendium maturalnym, wydanym przez Oficynę Edukacyjną * Krzysztof Pazdro.
Warto potraktować obie publikacje jako nierozłączne i po powtórzeniu materiału w nim zawartym, do-
brze byłoby go przećwiczyć, rozwiązując szereg zadań z tego zbioru.
Zbiór został ułożony w taki sposób, aby zadania odpowiadały nowej formule zadań maturalnych,
ale jednocześnie dawały Ci możliwość samodzielnego decydowania o tym, w jaki sposób przedstawisz
swoje odpowiedzi. Zauważ, że w zwykłym zbiorze zadań nie ma na to miejsca! Wiele zadań na egza-
minie zaskakuje maturzystów i wychodzą z niego z poczuciem, że „czegoś takiego nie ćwiczyli”. Warto
być przygotowanym na mniej typowe ujęcia zagadnień.
Ważną zmianą w formule egzaminu (w stosunku do dotychczasowej) jest to, że obok schematów
doświadczeń pojawią się również zdjęcia przeprowadzanych procesów chemicznych. Ucząc się po-
prawnego formułowania opisów eksperymentów, zwracaj uwagę na stan układu przed i po reakcji.
Ważne jest też to, aby utrwalać umiejętność rozwiązywania zadań, w których formułuje się spo-
strzeżenia, wnioski, stawia hipotezy. W zbiorze zadań zaproponowana jest jedna odpowiedź, ale to nie
oznacza, że nie można udzielić innej, której sens jest jednakowy. Oczywiście należy zwrócić uwagę, czy
treść zadania narzuca nam to, do czego należy się odwołać, udzielając odpowiedzi.
W zadaniach rachunkowych dbaj o poprawność metody i zapisaniu wyniku z prawidłową jednost-
ką oraz odpowiednią dokładnością. Metoda rozwiązania nie jest ważna, ale musi być logiczna i popraw-
na. To daje Ci jeden punkt. Drugi punkt zdobędziesz, jeśli wynik jest zapisany z prawidłową jednostką
i właściwą liczbą miejsc po przecinku.
Ważną częścią egzaminu maturalnego z chemii są zadania, które bazują na tekście źródłowym i po-
ruszają treści, których możesz nie znać z lekcji chemii. Dlatego jak najwięcej czytaj i upewniaj się, czy
jest dla Ciebie zrozumiałe to, co zostało zapisane w tekście lub za pomocą schematu, tabeli, wykresu.
Mam nadzieję, że ten Zbiór (obie jego części) pozwoli Ci dobrze się przygotować do egzaminacyj-
nych wyzwań. Po takim treningu warto będzie się jeszcze zmierzyć z próbnymi arkuszami maturalnymi,
które są dla Ciebie przygotowywane przez Oficynę Pazdro, w kolejnych zestawach. Trzymam kciuki!
Kamil Kaznowski
Celem wygodniejszego korzystania ze zbioru, został on podzielony na dwie części. W pierwszej

części są zamieszczone zadania dotyczące chemii ogólnej i nieorganicznej, a w drugiej – chemii
organicznej.
Zbiór zadań typu maturalnego. Część 1. Przykładowy fragment
(OHNWURFKHPLD
ĂĚĂŶŝĞϭϱϰ͘±
=PLHV]DQR FP PRORZHJR ZRGQHJR UR]WZRUX NZDVX FKORURZRGRURZHJR ] FP
PRORZHJRZRGQHJRUR]WZRUXZRGRURWOHQNXVWURQWX=DV]áDUHDNFMDFKHPLF]QDNWyUHM
]DSLVMRQRZ\VNUyFRQ\LOXVWUXMHUyZQDQLH
+22+±ĺ+2
2EOLF]S+UR]WZRUXRWU]\PDQHJRSRUHDNFML
ĂĚĂŶŝĞϭϱϱ͘±
:RGQ\ UR]WZyU NZDVX RUWRIRVIRURZHJR9 +32 UR]G]LHORQR QD WU]\ SUyENL NWyUH ]RVWDá\
RSLVDQHOLWHUDPL$%L&.DĪGD]QLFK]DZLHUDáDSRFPUR]WZRUXWHJRNZDVXRVWĊĪHQLX
PROāGP±1DVWĊSQLHZ\NRQDQRNROHMQHF]\QQRĞFL
D GRSUyENL$GRGDQRNLONDNURSOLVWĊĪRQHJRNZDVXFKORURZRGRURZHJR
E GRSUyENL%GRGDQRNLONDNURSOLVWĊĪRQHJRUR]WZRUXGLZRGRURRUWRIRVIRUDQX9VRGX
F GRSUyENL&GRGDQRNLONDNURSOLVWĊĪRQHJRUR]WZRUXZRGRURWOHQNXVRGX
6WZLHUG]RQRĪHZNDĪGHM]SUyEHNVWRSLHĔG\VRFMDFMLNZDVXRUWRIRVIRURZHJR9XOHJá]PLD
QLH
:\MDĞQLMMDNVLĊ]PLHQLáVWRSLHĔG\VRFMDFMLNZDVXZSUyENDFK$%L&2GSRZLHGĨX]D
VDGQLM
ϳ͘ůĞŬƚƌŽĐŚĞŵŝĂ
ϳ͘ϭ͘ZĞĂŬĐũĞƌĞĚŽŬƐ
ĂĚĂŶŝĞϭ͘±
6ROH NZDVX FKORURZHJR9 Z RGSRZLHGQLFK ZDUXQNDFK SU]HNV]WDáFDMą VLĊ Z VROH NZDVX
FKORURZHJR9,,LVROHNZDVXFKORURZRGRURZHJR-RQRZ\VNUyFRQ\SU]HELHJUHDNFMLLOXVWUXMH
UyZQDQLH
&O2±DTĺ&O2±DT&O±DT
D =DSLV]ELODQVHOHNWURQRZRMRQRZ\UHDNFMLVWRVXMąFXNáDGELODQVXMąF\++2
E =DSLV]ELODQVHOHNWURQRZRMRQRZ\UHDNFMLVWRVXMąFXNáDGELODQVXMąF\2+±+2
F =DSLV]ELODQVHOHNWURQRZRMRQRZ\UHDNFMLVWRVXMąFXNáDGELODQVXMąF\+2+2
G :\NRU]\VWDM ]DSLVDQ\ ELODQV HOHNWURQRZ\ GR Z\UyZQDQLX ZVSyáF]\QQLNyZ VWHFKLR
PHWU\F]Q\FKZUyZQDQLXUHDNFML
H :VNDĪ R]QDF]HQLD OLWHURZH IUDJPHQWyZ ]GDĔ WDN DE\ ]GDQLD WH PLDá\ SUDZLGáRZ\
VHQV
5R]NáDG MRQX FKORUDQRZHJR9 MHVW SU]\NáDGHP UHDNFML >D@ G\VSURSRUFMRQRZDQLD
>E@V\QSURSRUFMRQRZDQLD
-RQ\FKORUDQRZH9ZWHMUHDNFMLSHáQLą>D@IXQNFMĊXWOHQLDF]D>E@IXQNFMĊUHGXNWR
UD>F@IXQNFMHXWOHQLDF]DLUHGXNWRUD
6SRĞUyGMRQyZREHFQ\FKZUyZQDQLXUHDNFMLUR]NáDGXMRQXFKORUDQRZHJR9MRQHP
NWyU\PyJáE\SHáQLüZ\áąF]QLHIXQNFMĊUHGXNWRUDZLQQHMUHDNFMLMHVWMRQ>D@&O2±
>E@&O2±>F@&O±QDWRPLDVWMRQHPNWyU\PyJáE\SHáQLüZ\áąF]QLHIXQNFMĊXWOHQLDF]D
ZLQQHMUHDNFMLMHVWMRQ>G@&O2±>H@&O2±>I@&O±
18
&KHPLD=ELyU]DGDĔW\SXPDWXUDOQHJR&]ĊĞü
ĂĚĂŶŝĞϮ͘±
3U]HSURZDG]RQR UHDNFMĊ UHGRNV Z NWyUHM Z\NRU]\VWDQR PDQJDQLDQ9,, SRWDVX L MHJR VLOQH
ZáDĞFLZRĞFLXWOHQLDMąFH:SUREyZFHXPLHV]F]RQRVLOQLH]DEDUZLRQ\ZRGQ\UR]WZyUXWOHQLD
F]DSRF]\PZSURZDG]RQRZRGQ\EH]EDUZQ\UR]WZyUUHGXNWRUD6WZLHUG]RQRĪHUR]WZyUVLĊ
RGEDUZLáZ\WUąFLáVLĊEUXQDWQ\RVDGDRGF]\QUR]WZRUX]PLHQLáVLĊ]RERMĊWQHJRQD]DVDGRZ\
=DSLV]MRQRZHVNUyFRQHUyZQDQLHUHDNFMLNWyUąSU]HSURZDG]RQRZLHG]ąFĪH
x ZUHDNFMLPRJá\XF]HVWQLF]\üQLHNWyUH]SRGDQ\FKGURELQ
0Q20Q0Q20Q212122++2+2
x ZUyZQDQLXUHDNFMLZ\VWĊSXMąGZLHVSRĞUyGF]WHUHFKGURELQPDQJDQX
0Q2 0Q 0Q2 0Q2
=DSLV] ELODQVX HOHNWURQRZRMRQRZ\ UHDNFML UHGRNV L QD MHJR SRGVWDZLH GRELHU] ZVSyá
F]\QQLNLVWHFKLRPHWU\F]QHZ]DSLVDQ\PUyZQDQLXUHDNFML
ĂĚĂŶŝĞϯ͘±
2NVRZRGRURWOHQHN QLNOX,,, R Z]RU]H 1L22+V Z ĞURGRZLVNX ]DVDGRZ\P Z REHFQRĞFL
F]ąVWHF]NRZHM VLDUNL 6 XOHJD UHGXNFML GR ZRGRURWOHQNX QLNOX,, 6DPD VLDUND XWOHQLD VLĊ
ZĞURGRZLVNXUHDNFMLGRUR]SXV]F]DOQHMZZRG]LHVROLVLDUF]DQRZHM9,
=DSLV]MRQRZHVNUyFRQHUyZQDQLHRNWyU\PPRZDZWUHĞFL]DGDQLDDQDVWĊSQLH]DSLV]
UyZQDQLD ELODQVX HOHNWURQRZRMRQRZHJR UHDNFML UHGRNV L QD MHJR SRGVWDZLH GRELHU]
ZVSyáF]\QQLNLVWHFKLRPHWU\F]QHZ]DSLVDQ\PUyZQDQLXUHDNFML
ĂĚĂŶŝĞϰ͘±
0HWDOLF]Q\ JOLQ UR]WZDU]D VLĊ Z ZRGQ\FK UR]WZRUDFK NZDVyZ QLHXWOHQLDMąF\FK +2
L Z RWU]\PDQ\FK UR]WZRUDFK Z\VWĊSXMH Z SRVWDFL NDWLRQyZ WHWUDDNZDJOLQX >$O+2@
:W\FKUHDNFMDFKZ\G]LHODVLĊUyZQLHĪEH]EDUZQ\LEH]ZRQQ\JD]NWyUHJRFHFKąFKDUDNWH
U\VW\F]QąMHVWWRĪHVSDODVLĊ]FKDUDNWHU\VW\F]Q\PHIHNWHPGĨZLĊNRZ\PW]ZÄWU]DVNLHP´
ĂĚĂŶŝĞϱ͘±
&KURPUR]WZDU]DVLĊZZRGQ\FKUR]WZRUDFKNZDVyZQLHXWOHQLDMąF\FK+2LZREHFQRĞFL
WOHQX]SRZLHWU]DXWOHQLDVLĊGRMRQyZKHNVDDNZDFKURPX,,,>&U+2@:WHMUHDNFMLZ\
G]LHODVLĊWDNĪHZRGyU
=DSLV]MRQRZHVNUyFRQHUyZQDQLHRNWyU\PPRZDZWUHĞFL]DGDQLDXZ]JOĊGQLMXG]LDá
WOHQX]SRZLHWU]DDQDVWĊSQLH]DSLV]UyZQDQLDELODQVXHOHNWURQRZRMRQRZHJRUHDNFMLUH
GRNVLQDMHJRSRGVWDZLHGRELHU]ZVSyáF]\QQLNLVWHFKLRPHWU\F]QHZ]DSLVDQ\PUyZQDQLX
UHDNFML
19
(OHNWURFKHPLD
ĂĚĂŶŝĞϲ͘±
6ROH WLRVLDUF]DQRZH WR VROH Z NWyU\FK VNáDG ZFKRG]L MRQ 62 2ED DWRP\ VLDUNL Z MHJR
VWUXNWXU]H Z\VWĊSXMą QD GZyFK UyĪQ\FK VWRSQLDFK XWOHQLHQLD -RQ\ WH Z\ND]XMą QLHWUZDáRĞü
ZUR]WZRUDFKRQLVNLPS+LXOHJDMąUHDNFMLG\VSURSRUFMRQRZDQLD]Z\G]LHOHQLHPRVDGXNROR
LGDOQHMVLDUNL6:UHDNFMLZ\G]LHODVLĊWDNĪHMHGHQ]WOHQNyZVLDUNLNWyU\MHVWEH]ZRGQLNLHP
VáDEHJRNZDVX
ĂĚĂŶŝĞϳ͘±
)RVIRU 3 UR]WZDU]D VLĊ Z ZRGQ\FK UR]WZRUDFK ]DVDG L SRZVWDMH ZRGRUHN IRVIRUX NWyUHJR
LORĞFLRZ\ VNáDG SLHUZLDVWNRZ\ RGSRZLDGD VNáDGRZL F]ąVWHF]NL ZRGRUNX D]RWX DPRQLDNX
3URGXNWHPUHDNFMLMHVWSRQDGWRMRQGLZRGRURIRVIRUDQRZ\,+32
ĂĚĂŶŝĞϴ͘±
:RGQ\UR]WZyUVLDUF]DQX9,FKURPX,,PDEDUZĊJUD¿WRZąDZRGQ\UR]WZyUVLDUF]DQX9,
FKURPX,,,±EDUZĊV]DUR]LHORQą6ROHFKURPXQDQLVNLFKVWRSQLDFKXWOHQLHQLDPRĪQDVWRVXQ
NRZRáDWZRXWOHQLüGRVROLQDMHJRQDMZ\ĪV]\PVWRSQLXXWOHQLHQLD5HDNFMĊSU]HSURZDG]DVLĊ
ZĞURGRZLVNXDONDOLF]Q\PLSU]\XĪ\FLXXWOHQLDF]DQS±SURFHQWRZHJRUR]WZRUXQDGWOHQNX
ZRGRUX2SU]HELHJXUHDNFMLLQIRUPXMH]PLDQDEDUZ\UR]WZRUX
%DUZDUR]WZRUX %DUZDUR]WZRUX
SU]HGUHDNFMą SRUHDNFML
6ROHFKURPXQDMHJRQDMZ\ĪV]\PVWRSQLXXWOHQLHQLDVąQDMF]ĊĞFLHMSRPDUDĔF]RZHOXEĪyáWH
7HSLHUZV]HVąWUZDáHZĞURGRZLVNXRQLVNLFKZDUWRĞFLDFKS+L]DZLHUDMąMRQFKURPX&U[2±
7HGUXJLHVąWUZDáHZĞURGRZLVNXRZ\VRNLFKZDUWRĞFLDFKS+LVą]EXGRZDQH]MRQXFKURPX
&U[2±
=DSLV]MRQRZHVNUyFRQHUyZQDQLHUHDNFMLNWyUąSU]HSURZDG]RQRDQDVWĊSQLH]DSLV]UyZ
QDQLDELODQVXHOHNWURQRZRMRQRZHJRUHDNFMLUHGRNVLQDMHJRSRGVWDZLHGRELHU]ZVSyá
F]\QQLNLVWHFKLRPHWU\F]QHZ]DSLVDQ\PUyZQDQLXUHDNFML
ĂĚĂŶŝĞϵ͘±
5yĪQHSLHUZLDVWNLPRJąZFKRG]LüZVNáDGOLF]Q\FK]ZLą]NyZFKHPLF]Q\FKZNWyU\FKSU]\M
PXMąRQHUyĪQHVWRSQLHXWOHQLHQLD8OHJDMąFUHDNFMRPXWOHQLHQLDLUHGXNFMLSHáQLąIXQNFMHUH
GXNWRUyZOXEXWOHQLDF]\DF]DVHPVąMHGQ\PLGUXJLPZW\PVDP\PSURFHVLHUHGRNV
20
:VNDĪZ]RU\W\FKGURELQNWyUHZUHDNFMDFKXWOHQLHQLDLUHGXNFMLPRJąSHáQLüZ\áąF]QLH
IXQNFMĊUHGXNWRUD
6±12±0Q2±&U2±%U±0J)H26Q
ĂĚĂŶŝĞϭϬ͘±
:VNDĪZ]RU\W\FKGURELQNWyUHZUHDNFMDFKXWOHQLHQLDLUHGXNFMLPRJąSHáQLüZ\áąF]QLH
IXQNFMĊXWOHQLDF]D
&U2+0Q&U2±&U0Q2±&U20Q20Q
ĂĚĂŶŝĞϭϭ͘±
:VNDĪZ]RU\W\FKGURELQNWyUHZUHDNFMDFKG\VSURSRUFMRQRZDQLDG\VPXWDFMLPRJá\E\
E\üVXEVWUDWDPLW\FKUHDNFML
)H6Q&O±%U62±12±32±60J
ĂĚĂŶŝĞϭϮ͘±
:VNDĪZ]RU\OXEV\PEROHW\FKGURELQNWyUHPRJąSHáQLüIXQNFMĊSURGXNWyZZSURFH
VDFKV\QSURSRUFMRQRZDQLD
0Q2±0Q62±12±10J&O2±6&U&U&2±
ĂĚĂŶŝĞϭϯ͘±
2]RQMHVWEDUG]RVLOQ\PXWOHQLDF]HPNWyU\XWOHQLDSLHUZLDVWNLJUXS\XNáDGXRNUHVRZHJR
GRLFKQDMZ\ĪV]HJRVWRSQLDXWOHQLHQLD
:RGĊGHVW\ORZDQąQDV\FRQRJD]RZ\PFKORUHPLR]RQHP6WZLHUG]RQRĪHZUHDNFMLSRZVWDá
PRFQ\NZDVWOHQRZ\FKORUXZNWyUHJRF]ąVWHF]FHVWZLHUG]DVLĊREHFQRĞüWU]HFKZLą]DĔNRRU
G\QDF\MQ\FK3URGXNWHPXERF]Q\PUHDNFMLMHVWJD]NWyU\SRGWU]\PXMHVSDODQLH
D =DSLV]MRQRZHVNUyFRQHUyZQDQLHRNWyU\PPRZDZWUHĞFL]DGDQLDDQDVWĊSQLHZ\
NRQDMELODQVHOHNWURQRZRMRQRZ\]DSLVDQHMUHDNFMLUHGRNVLQDMHJRSRGVWDZLHGRELHU]
ZUyZQDQLXEUDNXMąFHZVSyáF]\QQLNLVWHFKLRPHWU\F]QH:VNDĪXWOHQLDF]LUHGXNWRU
E 6WDáD)DUDGD\DF LQIRUPXMHRZLHONRĞFLáDGXQNXZ\UDĪRQHJRZNXORPEDFK>&@MDNLQLH
VLH]HVREąVWUXPLHĔPRODHOHNWURQyZ
F N$āe
JG]LH
x N$±OLF]ED$YRJDGUDāPRO±
x e ±áDGXQHNHOHPHQWDUQ\ā±&
2EOLF]ZDUWRĞüVWDáHM)DUDGD\DF LQDMHMSRGVWDZLHREOLF]LOHJUDPyZR]RQXXĪ\WR
GRSRZ\ĪV]HMUHDNFMLMHĪHOLZSU]HSURZDG]RQ\PSURFHVLHUHGRNVSU]HSá\QąááDGXQHN
&
ĂĚĂŶŝĞϭϰ͘±
&KURPUR]WZDU]DVLĊZZRGQ\PUR]WZRU]HNZDVXFKORURZRGRURZHJR:ZDUXQNDFKVZRERG
QHJRGRVWĊSXWOHQX]SRZLHWU]DZUHDNFMLWHMWZRU]\VLĊPLQVyOFKURPX,,,LZ\G]LHODVLĊJD]
3U]HELHJUHDNFMLLOXVWUXMHMRQRZ\]DSLVUyZQDQLD
&UV+2DT2Jĺ&UDT++2
2EOLF] LOH JUDPyZ FKURPX UR]WZRU]\áR VLĊ Z UHDNFML MHĪHOL ZLDGRPR ĪH Z MHM Z\QLNX
FKURP RGGDá WDNą OLF]EĊ HOHNWURQyZ NWyUD QLHVLH ]H VREą áDGXQHN HOHNWU\F]Q\ UyZQ\
&=DáyĪĪH
x Z\GDMQRĞüUHDNFMLZ\QRVLáD
x PROHOHNWURQyZQLHVLH]HVREąáDGXQHNHOHNWU\F]Q\&
:\QLNSRGDM]GRNáDGQRĞFLąGRGZyFKPLHMVFSRSU]HFLQNX
21
(OHNWURFKHPLD
ĂĚĂŶŝĞϭϱ͘±
3U]HF]\WDMSRQLĪV]HLQIRUPDFMHDQDVWĊSQLHZVNDĪWHNWyUHX]QDV]]DSUDZG]LZHRUD]WH
NWyUHX]QDV]]DIDáV]\ZH
6]HUHJPHWDOL&D=Q)H&X$JSU]HGVWDZLDLFKXVWDZLHQLH±RGQDMVáDEV]HJRUHGXNWRUD
GRQDMVLOQLHMV]HJRUHGXNWRUD
6]HUHJMRQyZPHWDOL&D=Q)H&X$JSU]HGVWDZLDLFKXVWDZLHQLH±RGQDMVLOQLHM
V]HJRXWOHQLDF]DGRQDMVáDEV]HJRXWOHQLDF]D
=HZ]URVWHPSRWHQFMDáXHOHNWURFKHPLF]QHJREPHWDOLPDOHMHLFKUHDNW\ZQRĞüFKHPLF]QD
LWHQGHQFMDGRXOHJDQLDUHDNFMLXWOHQLHQLD
ĂĚĂŶŝĞϭϲ͘±
'DQ\MHVW]ELyUV\PEROLSLHUZLDVWNyZLZ]RUyZMRQyZSURVW\FK
0J&G1L$J%L&G$O6Q&X+%L
3RGDMV\PEROHSLHUZLDVWNyZLOXEZ]RU\MRQyZNWyUHVSHáQLDMąSRQLĪV]HZDUXQNL:HĨ
SRGXZDJĊGDQH]DZDUWHZV]HUHJXQDSLĊFLRZ\PPHWDOL
3LHUZLDVWNLLOXEMRQ\NWyUHPRĪQD]UHGXNRZDü]DSRPRFąPHWDOLF]QHJRRáRZLX
3LHUZLDVWNLLOXEMRQ\NWyUHPRĪQDXWOHQLü]DSRPRFąMRQyZRáRZLX,,3E
ĂĚĂŶŝĞϭϳ͘±
:\MDĞQLMMDN]JRGQLH]HZ]URVWHPSRWHQFMDáXHOHNWURFKHPLF]QHJR]PLHQLDMąVLĊZáDĞFL
ZRĞFLUHGXNXMąFHPHWDOLZV]HUHJXHOHNWURFKHPLF]Q\P:VNDĪR]QDF]HQLDOLWHURZHIUDJ
PHQWyZ]GDĔWDNDE\]GDQLDWHPLDá\SUDZLGáRZ\VHQV
:UD]]HZ]URVWHPSRWHQFMDáXHOHNWURFKHPLF]QHJRZáDĞFLZRĞFLUHGXNXMąFHPHWDOL>D@URVQą
>E@PDOHMą
.LHUXQHNWHQMHGQRF]HĞQLHZVND]XMH>D@Z]URVW>E@REQLĪDQLHWHQGHQFMLSURVW\FKMRQyZ
W\FKPHWDOLGRE\FLDFRUD]WRVLOQLHMV]\PLXWOHQLDF]DPL
ĂĚĂŶŝĞϭϴ͘±
3U]HSURZDG]RQRWU]\UHDNFMHFKHPLF]QHZNWyU\FKXF]HVWQLF]\á\PHWDOHLZRGQHUR]WZRU\LFK
VROL-RQRZHVNUyFRQH]DSLV\UyZQDĔSU]HSURZDG]RQ\FKUHDNFML
x $DT%Vĺ$V%DT
x %DT&Vĺ&DT%V
x $V'DTĺ$DT'V
8VWDO NWyU\ ] XNáDGyZ UHGRNV$V_$DT %V_%DT &V_&DT 'V_'DT MHVW XNáDGHP
RQDMQLĪV]\PSRWHQFMDOHHOHNWURFKHPLF]Q\PDNWyU\±RQDMZ\ĪV]\P
ĂĚĂŶŝĞϭϵ͘±
3U]HSURZDG]RQRGRĞZLDGF]HQLHFKHPLF]QHZNWyU\PF]WHU\PHWDOHW\WDQWHFKQHWXUDQLJDO
XPLHV]F]RQRZZRGQ\FKUR]WZRUDFKUyĪQ\FKVROL:\QLNHNVSHU\PHQWX]DSLVDQRZSRVWDFL
MRQRZ\FKVNUyFRQ\FKUyZQDĔUHDNFML
7LV7FDTĺ7LDT7FV 7LV*DDTĺ7LDT*DV
$XDT7FVĺ$XV7FDT *DV7FDTĺ*DDT7FV
8V7LDTĺ8DT7LV *DV$XDTĺ*DDT$XV
3U]\SLV]SRGDQ\PSRQLĪHMZDUWRĞFLRPSRWHQFMDáyZVWDQGDUGRZ\FKSyáRJQLZ$±(QD
VWĊSXMąFHXNáDG\UHGRNV7LV_7LDT7FV_7FDT$XV_$XDT8V_8DT*DV_*DDT
$ % & ' (
E ±9 E ±9 E ±9 E 9 E 9
22
ĂĚĂŶŝĞϮϬ͘±
:FHOXSRUyZQDQLDUHDNW\ZQRĞFLFKHPLF]QHMPHWDOLVWRVXQNRZRU]DGNRVWRVRZDQ\FKZV\QWH
]LHFKHPLF]QHMSU]HSURZDG]RQRSHZQHGRĞZLDGF]HQLH:\QLNLGRĞZLDGF]HQLDSU]HGVWDZLRQR
ZWDEHOL
5DV 3RV *DV *DV
3RDT ,QDT 5DDT ,QDT
3U]HZLG\ZDQH
5DDT3RV 3RDT,QV *DDT5DV *DDT,QV
SURGXNW\
3U]HELHJ
7DN 1LH 1LH 7DN
UHDNFML
3U]\SLV]QD]Z\PHWDOLGRSRGDQ\FKSRWHQFMDáyZHOHNWURFKHPLF]Q\FK]V]HUHJXQDSLĊFLR
ZHJRPHWDOLQDSRGVWDZLHDQDOL]\GDQ\FK]DZDUW\FKZSRZ\ĪV]HMWDEHOL
E>9@ ± ± ±
ĂĚĂŶŝĞϮϭ͘±
3U]HSURZDG]RQR V]HUHJ UHDNFML FKHPLF]Q\FK Z NWyU\FK XF]HVWQLF]\á\ EODV]NL Z\NRQDQH
]PDáR]QDQ\FKPHWDOLLZRGQHUR]WZRU\LFKVROL3U]HELHJUHDNFMLLOXVWUXMąMRQRZHVNUyFRQH
UyZQDQLDUHDNFML
x $FV3DDTĺ$FDT3DV
x 3DV1EDTĺ3DDT1EV
x 1RV$FDTĺ1RDT$FV
8V]HUHJXM V\PEROH PHWDOL NWyUH XF]HVWQLF]ą Z SU]HSURZDG]RQ\FK UHDNFMDFK FKHPLF]
Q\FK±RGQDMPQLHMUHDNW\ZQHJRGRQDMEDUG]LHMUHDNW\ZQHJRFKHPLF]QLH
ĂĚĂŶŝĞϮϮ͘±
:FHOXSRUyZQDQLDUHDNW\ZQRĞFLFKHPLF]QHMWU]HFKU]DGNLFKPHWDOLZ\NRQDQRGRĞZLDGF]HQLH
ZNWyU\PEODV]NLZ\NRQDQH]SRV]F]HJyOQ\FKPHWDOLXPLHV]F]DQRZUR]WZRUDFKZRGQ\FK]D
ZLHUDMąF\FKMRQ\LQQHJRPHWDOX:\QLNLGRĞZLDGF]HQLD]DSLVDQRZSRVWDFLUyZQDĔMRQRZ\FK
VNUyFRQ\FK
&HV,QDTĺ&HDT,QV (XV&HDTĺ(XDT&HV
8V]HUHJXMPHWDOHSLV]ąFLFKV\PEROHFKHPLF]QH]JRGQLH]HZ]URVWHPLFKUHDNW\ZQR
ĞFLFKHPLF]QHM
:VNDĪ
D MRQ VSRĞUyG GURELQ REHFQ\FK Z ]DSLVDQ\FK UyZQDQLDFK UHDNFML NWyU\ MHVW D
QDMVLOQLHMV]\PXWOHQLDF]HPEQDMVáDEV]\PXWOHQLDF]HP
E DWRP VSRĞUyG GURELQ REHFQ\FK Z ]DSLVDQ\FK UyZQDQLDFK UHDNFML NWyU\ MHVW
DQDMVLOQLHMV]\PUHGXNWRUHPEQDMVáDEV]\PUHGXNWRUHP
ĂĚĂŶŝĞϮϯ͘±
6]HUHJQDSLĊFLRZ\PHWDOLLXNáDGyZUHGRNVSR]ZDODSU]HZLG\ZDüNLHUXQHNSU]HELHJXUHDNFML
UHGRNV1DSU]\NáDGPHWDOLF]Q\F\QNZ\SLHUDQLNLHO]ZRGQHJRUR]WZRUXMHJRVROLXOHJDMąF
23
(OHNWURFKHPLD
SU]\W\PXWOHQLHQLXGRMRQyZF\QNXLMHGQRF]HĞQLHUHGXNXMąFSU]\W\PMRQ\QLNOX,,GRSRVWDFL
PHWDOLF]QHM3U]HELHJSURFHVXLOXVWUXMHUyZQDQLHUHDNFML
=QV1LDTĺ=QDT1LV
3U]HELHJWHMUHDNFMLMHVWPRĪOLZ\SRQLHZDĪF\QN]QDMGXMHVLĊZ\ĪHMZV]HUHJXQDSLĊFLRZ\P
PHWDOL D ZLĊF Z SDU]H ] QLNOHP EĊG]LH Z\ND]\ZDá VNáRQQRĞü GR XWOHQLDQLD VLĊ 1LNLHO MHVW
ZV]HUHJXQDSLĊFLRZ\PQLĪHMRGF\QNXDZLĊFZSDU]H]QLPEĊG]LHVLĊUHGXNRZDá1LHMHVW
]DWHPPRĪOLZDUHDNFMDRGZURWQD
3RQLĪHMSU]HGVWDZLRQRR]QDF]RQHOLWHUDPLDEFLGSU]\NáDGRZHUHDNFMHUHGRNVRUD]IUDJ
PHQWV]HUHJXQDSLĊFLRZHJRPHWDOL
D )HDT,±DTĺ)HDT,V
E )HDT%U±DTĺ)HDT%UDT
F 0QV&UDTĺ0QDT&UDT
G 0QV&UDTĺ0QDT&UV
3URFHVUHGRNV E>9@
0QDTH± 0QV ±
&UDTH± &UV ±
&UDTH± &UDT ±
,VH± ,±DT
)HDTH± )HDT
%UFH± %U±DT
'RNRQDMDQDOL]\SU]HELHJXSRGDQ\FKUHDNFMLRUD]IUDJPHQWXV]HUHJXQDSLĊFLRZHJRPHWD
OLLUHDNFMLUHGRNVDQDVWĊSQLH]GHF\GXMF]\SU]HELHJGDQHMUHDNFMLMHVWPRĪOLZ\]JRGQLH
]NLHUXQNLHPVWU]DáNLZUyZQDQLX:VNDĪUHDNFMHNWyU\FKSU]HELHJMHVWPRĪOLZ\DNWy
U\FK±QLHPRĪOLZ\
ĂĚĂŶŝĞϮϰ͘±
&]WHU\±JUDPRZHSá\WNLZ\NRQDQH]UyĪQ\FKPHWDOLXPLHV]F]RQRZF]WHUHFKUR]WZRUDFK
ZRGQ\FKUyĪQ\FKVXEVWDQFML±NDĪG\RVWĊĪHQLXPROāGP±3U]HELHJSU]HSURZDG]RQHJR
GRĞZLDGF]HQLDLOXVWUXMHVFKHPDW
Ƶ &Ğ DŶ Ƶ
ϭ Ϯ ϯ ϰ
ŐEKϯ;ĂƋͿ DŐ^Kϰ;ĂƋͿ Ŷ^Kϰ;ĂƋͿ Wď;EKͿ

ϯ Ϯ;ĂƋͿ

2NUHĞOMDN]PLHQLDMąVLĊPDV\PHWDORZ\FKSá\WHNXPLHV]F]RQ\FKZSRV]F]HJyOQ\FKUR]
WZRUDFKzwiĊksza siĊ / zmniejsza siĊ nie zmienia siĊ
ĂĚĂŶŝĞϮϱ͘±
'R ]OHZNL ]DZLHUDMąFHM ZRGQ\ UR]WZyU D]RWDQX9 VUHEUD ZSURZDG]RQR EODV]NĊ ] ĪHOD]D
ZZ\QLNXF]HJR]DV]áDUHDNFMDFKHPLF]QD
)HV$JDTĺ)HDT$JV
2EOLF]LOHSURFHQWSRF]ąWNRZHMPDV\EODV]NLĪHOD]QHMUR]WZRU]\áRVLĊZZ\QLNXUHDNFML
MHĪHOLUHGXNFMLXOHJáRJVUHEUDDZ\NRU]\VWDQDGRGRĞZLDGF]HQLDEODV]ND]DZLHUDáD
PRODDWRPyZĪHOD]D
24
ĂĚĂŶŝĞϮϲ͘±
'RZRGQHJRUR]WZRUXVROLSHZQHJRPHWDOXRXPRZQ\PV\PEROX;]DQXU]RQRSá\WNĊZ\NR
QDQą]PLHG]L=PLDQ\MDNLHQDVWąSLá\ZWUDNFLHZ\NRQDQHJRGRĞZLDGF]HQLD]RVWDá\SU]HGVWD
ZLRQHQDGZyFK]GMĊFLDFK
3á\WND]PLHG]LSU]HG 3á\WND]PLHG]LSR
Z\NRQDQLHPGRĞZLDGF]HQLD Z\NRQDQLXGRĞZLDGF]HQLD
D 8VWDOZ]yUVXPDU\F]Q\VROLGRNWyUHMUR]WZRUX]RVWDáD]DQXU]RQDSá\WNDZ\NRQDQD
]PLHG]LMHĞOLZLDGRPRĪHPyJáWRE\üZRGQ\UR]WZyUD]RWDQX9VUHEUDOXEZRGQ\
UR]WZyUD]RWDQX9RáRZLX,,8]DVDGQLMVZyMZ\EyU
E 2EOLF]LOHSURFHQWPDVRZ\FKSá\WNLVWDQRZLPHWDO;SRZ\NRQDQLXGRĞZLDGF]HQLDMH
ĞOLVWZLHUG]RQRĪHPDVDSá\WNLPLHG]LDQHM]PLHQLáDVLĊRJDMHMSRF]ąWNRZDPDVD
Z\QRVLáDJ
ĂĚĂŶŝĞϮϳ͘±
3U]HSURZDG]RQRGRĞZLDGF]HQLHFKHPLF]QHNWyUHJRSU]HELHJLOXVWUXMHSRQLĪV]\U\VXQHN
^ŶϮн &ĞϮн ŽϮн
ϭ Ϯ ϯ
DŶKϰʹͬ,ϯKн
'RWU]HFK]OHZHN]DZLHUDMąF\FK]DNZDV]RQ\ZRGQ\UR]WZyUVROLPDQJDQLDQRZHM9,,ZSUR
ZDG]RQRZRGQHUR]WZRU\UR]SXV]F]DOQ\FKZZRG]LHVROLF\Q\,,ĪHOD]D,,LNREDOWX,,
8VWDOQXPHU\]OHZHNQDSRGVWDZLHDQDOL]\IUDJPHQWXV]HUHJXHOHNWURFKHPLF]QHJRZNWy
U\FKVNXWHF]QLHSU]HSURZDG]RQD]RVWDáDUHDNFMDXWOHQLDQLDMRQyZPHWDOX0HSU]H]]D
NZDV]RQ\UR]WZyUVROLPDQJDQLDQRZHM9,,
0Q2±DT_0QDT 6QDT_6QDT )HDT_)HDT &RDT_&RDT

E 9 E 9 E 9 E 9
ĂĚĂŶŝĞϮϴ͘±
:WDEHOL]RVWDáSU]HGVWDZLRQ\IUDJPHQWV]HUHJXHOHNWURFKHPLF]QHJRLSU]HELHJGZyFKRGZUD
FDOQ\FKUHDNFMLUHGRNV
5yZQDQLHSRáyZNRZH E>9@
62±DT+2H± 62±DT2+±DT ±
12±DT+2H± 12n2+±DT ±
25
Chemia. Zbiór zadań typu maturalnego. Część 1. Fragment odpowiedzi
32±+2 +32±2+±

+32±+2 +32±2+±
+32±+2 +32±+2
DQDMPRFQLHMV]\NZDV±+%QDMVáDEV]\NZDV±+=
E$±+2ĺ+$2+±
DZ]URĞQLHEZ]URĞQLHFQLHXOHJQLH]PLDQLHG]PDOHMH
S+
D6WRSLHĔG\VRFMDFML]PDODáSRQLHZDĪ]JRGQLH]UHJXáąSU]HNRU\ZSURZDG]HQLHGRUR]WZRUX
NZDVXGRGDWNRZHMSRUFMLMRQyZ+2+SU]HVXZDVWDQUyZQRZDJLSURFHVXG\VRFMDFML
ZOHZR
E6WRSLHĔG\VRFMDFML]PDODáSRQLHZDĪ]JRGQLH]UHJXáąSU]HNRU\ZSURZDG]HQLHGRUR]WZR
UXNZDVXGRGDWNRZHMSRUFMLMRQyZ+32±SU]HVXZDVWDQUyZQRZDJLSURFHVXG\VRFMDFML
ZOHZR
F6WRSLHĔG\VRFMDFMLZ]UyVáSRQLHZDĪ]JRGQLH]UHJXáąSU]HNRU\ZSURZDG]HQLHGRUR]WZRUX
NZDVXMRQyZ2+±SU]HVXZDVWDQUyZQRZDJLSURFHVXG\VRFMDFMLZSUDZRQDVNXWHN]PQLHM
V]DQLDVWĊĪHQLDMRQyZ+2+
ZŽǌĚǌŝĂųϳ͘
1U /LF]ED
3RSUDZQDRGSRZLHGĨ
]DG SNW
D xXWOHQLDQLH&O2±+2ĺ&O2±H±+ā
xUHGXNFMD&O2±H±+ĺ&O±+2
E xXWOHQLDQLH&O2±2+±ĺ&O2±H±+2ā
xUHGXNFMD&O2±H±+2ĺ&O±2+±
F xXWOHQLDQLH&O2±+2ĺ&O2±H±+2ā
xUHGXNFMD&O2±H±+2ĺ&O±+2
G &O2±ĺ&O2±&O±
H >D@>F@>F@>G@
0Q2±12±+2ĺ0Q2p12±2+±
x XWOHQLDQLH12±2+±ĺ12±H±+2ā
x UHGXNFMD0Q2±H±+2ĺ0Q2p2+±ā
1L22+2+±+26ĺ1L2+p62±
x XWOHQLDQLH62+±ĺ62±H±+2
x UHGXNFMD1L22++2H±ĺ1L2+p2+± ā
$O+2+2ĺ>$O+2@+n
x XWOHQLDQLH$O+2ĺ>$O+2@H± ā
x UHGXNFMD+2H±ĺ+n+2 ā

&U+2 +22ĺ>&U+2@ +n
x XWOHQLDQLH&U+2ĺ>&U+2@H± ā
x UHGXNFMD2+2H±ĺ+2 ā
x UHGXNFMD+2H±ĺ+n+2 ā
±
62 +2 ĺ6p62n+2
x XWOHQLDQLH62±+2H±ĺ6p+2
x UHGXNFMD62±+2ĺ62nH±+2ā
32+±+2ĺ3+n+32±
x XWOHQLDQLH32+±ĺ+32±H±
ā
x UHGXNFMD3+2H ĺ3+n2+±
±
&U+22+±ĺ&U2±+2
x XWOHQLDQLH&U2+±ĺ&U2±H±+2 ā
x UHGXNFMD+2H±ĺ2+±
ā
6±x%U±x0J
&U2±x&U2
)Hx%Ux62±x6
0Qx62±x12±x1x6x&U
26
5R]ZLą]DQLDLRGSRZLHG]L
D &O2+2ĺ+2&O2±2n
x XWOHQLDQLH&O+2ĺ&O2±H±+2
x UHGXNFMD2H±+2ĺ2n+2 ā
8WOHQLDF]HPMHVW2DUHGXNWRUHPMHVW&O
E F &
JR]RQX
J
))3
&X+%L
0J&G1L
>E@>D@
1DMZ\ĪV]\SRWHQFMDáHOHNWURFKHPLF]Q\'V_'DT
1DMQLĪV]\SRWHQFMDáHOHNWURFKHPLF]Q\&V_&DT
$ % & ' (
E ±9 E ±9 E ±9 E 9 E 9
8V_8DT 7LV_7LDT *DV_*DDT 7FV_7FDT $XV_$XDT
E>9@ ± ± ±
UDG JDO LQG SRORQ
1E3D$F1R
,Q&H(X
DQDMVLOQLHMV]\XWOHQLDF],QQDMVáDEV]\XWOHQLDF](XEQDMVLOQLHMV]\UHGXNWRU(X
QDMVáDEV]\UHGXNWRU,Q
DUHDNFMDPRĪOLZDEUHDNFMDQLHPRĪOLZDFUHDNFMDPRĪOLZDGUHDNFMDPRĪOLZD
PDVDVLĊ]ZLĊNV]DPDVDVLĊQLH]PLHQLDPDVDVLĊ]ZLĊNV]DPDVDVLĊQLH]PLHQLD

D3á\WNDPLHG]LDQD]RVWDáD]DQXU]RQDZZRGQ\PUR]WZRU]HD]RWDQX9VUHEUD0LHGĨMHVW
PHWDOHPUHDNW\ZQLHMV]\PRGVUHEUDLZ\SLHUDVUHEUR]UR]WZRUXMHJRVROL±QDSRZLHU]FKQL
Sá\WNLPLHG]LDQHMRVDG]DVLĊPHWDOLF]QHVUHEUR
E
L
6212+2ĺ62122+í
D
E0Q2&U+2ĺ0Q&U2+2
+322+6Q2ĺ32+26Q
D
E0Q2+2&O2ĺ0Q+2&O2í

:]OHZFHZDSĔMDNRPHWDOUHDJXMąF\]ZRGąUR]WZDU]DVLĊLUHDNFMDZ\SLHUDQLDPLHG]L
SU]H]ZDSĔQLH]DFKRG]LPLPRĪHZDSĔWRPHWDOUHDNW\ZQLHMV]\RGPLHG]L:]OHZFHWHM
VWĊĪHQLH MRQyZ PLHG]L,, VLĊ QLH ]PLHQLD L GRGDWNRZR SRMDZLDMą VLĊ MRQ\ ZDSQLD GODWHJR
SU]HZRGQLFWZRUR]WZRUXZW\PQDF]\QLXVLĊ]ZLĊNV]D
:]OHZFHRáyZZ\SLHUDPLHGĨ]UR]WZRUXVROL=HZ]JOĊGXQDWRĪHUHDNFMDRáRZLX]MRQDPL
PLHG]L,,]DFKRG]LZVWRVXQNXPRORZ\PSU]HZRGQLFWZRUR]WZRUXSUDNW\F]QLHVLĊQLH
]PLHQLDW\OHVDPRMRQyZXE\ZDLSU]\E\ZDZW\PVDP\PF]DVLH
D
E>1L@ PPROāGPí>0Q@ PPROāGPí
D&G6Q%L&X3E
E&D&U&R3E
DE<F=
D$O0Qĺ$O0Q
EJ
27
format 205 x 292 mm
www.pazdro.com.pl
Spis treści
Wstęp
Część 1.
ZADANIA
3. Stechiometria
7. Elektrochemia
Odpowiedzi
3. Stechiometria
7. Elektrochemia
Część 2.
ZADANIA
9. Węglowodory
13. Estry
14. Aminy i amidy
17. Sacharydy
Odpowiedzi
9. Węglowodory
13. Estry
14. Aminy i amidy
17. Sacharydy
Zbiór zadań typu maturalnego. Część 2. Przykładowy fragment
ϵ͘tħŐůŽǁŽĚŽƌǇ
ϵ͘ϭ͘tħŐůŽǁŽĚŽƌǇĂůŝĨĂƚǇĐǌŶĞ
ĂĚĂŶŝĞϭ͘±
:VNDĪR]QDF]HQLDOLWHURZHIUDJPHQWyZ]GDĔWDNDE\]GDQLDWHPLDá\SUDZLGáRZ\VHQV
5RSDQDIWRZDMHVW>D@FLHNáą>E@JD]RZąPLHV]DQLQą>F@MHGQRURGQą>G@QLHMHGQRURGQą
NWyUDVNáDGDVLĊPLQ]UR]SXV]F]RQ\FKZVRELHZĊJORZRGRUyZ
*ĊVWRĞüURS\QDIWRZHMMHVW>D@PQLHMV]D>E@ZLĊNV]DRGJĊVWRĞFLZRG\DSR]PLHV]DQLX
WZRU]ąRQHXNáDGGZyFK>F@LGHDOQLHPLHV]DMąF\FKVLĊ>G@QLHPLHV]DMąF\FKVLĊ]HVREą
FLHF]\
5RSDQDIWRZDMHVW>D@QLHSDOQą>E@SDOQąPLHV]DQLQąZLHOXVXEVWDQFMLRUJDQLF]Q\FKNWyUH
PRĪQDUR]G]LHODüPHWRGą>F@GHVW\ODFML>G@NU\VWDOL]DFML
5RSDQDIWRZDMHVWSURGXNWHPUR]NáDGXSU]HGHZV]\VWNLPV]F]ąWNyZ>D@URĞOLQQ\FK>E@
]ZLHU]ĊF\FK
ĂĚĂŶŝĞϮ͘±
8V]HUHJXMSURGXNW\GHVW\ODFMLIUDNF\MQHMURS\QDIWRZHM]JRGQLH]HZ]URVWHPWHPSHUDWXU
ZU]HQLDW\FKIUDNFML
JD]UD¿QHU\MQ\PD]XWROHMQDSĊGRZ\EHQ]\Q\
ĂĚĂŶŝĞϯ͘±
3RQLĪHMSU]HGVWDZLRQRRSLV\GZyFKSURFHVyZ]ZLą]DQ\FK]SURGXNFMąOXESRSUDZLDQLHPMDNR
ĞFLEHQ]\QSR]\VNLZDQ\FK]URS\QDIWRZHM
8VWDOQD]Z\W\FKSURFHVyZ
-HVWWRSURFHVZNWyU\PZĊJORZRGRU\RSURVW\FKáDĔFXFKDFKZĊJORZ\FKVąSU]HNV]WDáFDQH
ZL]RPHU\R]QDF]Q\PVWRSQLXUR]JDáĊ]LHQLDOXEZZĊJORZRGRU\RVWUXNWXU]HF\NOLF]QHM
-HVWWRSURFHVZNWyU\PZĊJORZRGRU\RGXĪ\FKPDVDFKF]ąVWHF]NRZ\FKSRGGDMHVLĊUR]
ELFLXQDZĊJORZRGRU\QDV\FRQHOXEQLHQDV\FRQHRNUyWNLFKáDĔFXFKDFKZĊJORZ\FK
ĂĚĂŶŝĞϰ͘±
*D]]LHPQ\QDOHĪ\GR>D@JUXS\SDOLZNRSDOQ\FK>E@SURGXNWyZGHVW\ODFMLURS\QDIWR
ZHM-HJRJáyZQ\PVNáDGQLNLHPMHVW>F@PHWDQ>G@HWDQNWyU\PRĪHVWDQRZLüQDZHW
MHJRVNáDGX-HVWJD]HPSDOQ\PL>H@EH]ZRQQ\P>I@RFKDUDNWHU\VW\F]Q\P]DSDFKX
*áyZQ\PSURGXNWHPVSDODQLDJD]X]LHPQHJRSU]\VZRERGQ\PGRVWĊSLHWOHQXMHVW>D@WOH
QHNZĊJOD,9>E@WOHQHNZĊJOD,,%DUZDSáRPLHQLDVSDODQHJRJD]X]LHPQHJRZWDNLFK
ZDUXQNDFKMHVW>F@QLHELHVND>E@ĪyáWD
*D]]LHPQ\]QDMGXMHOLF]QH]DVWRVRZDQLDQSGR>D@SR]\VNLZDQLDHQHUJLLFLHSOQHM>E@
SURGXNFMLZRG\SRJD]RZHM
ĂĚĂŶŝĞϱ͘±
%HQ]\QDMHVWPLHV]DQLQąFLHNá\FKZĊJORZRGRUyZNWyUHVą]EXGRZDQHQDMF]ĊĞFLHM]V]HĞFLR
GRGZXQDVWRZĊJORZ\FKáDĔFXFKyZZĊJORZ\FK0LDUąMDNRĞFLVSDODQLDEHQ]\Q\ZVLOQLNDFK
VDPRFKRGRZ\FKMHVWliczba oktanowa RV\PEROX/2:\VRNRRNWDQRZDEHQ]\QDGREUHMMDNRĞFL
VSDOD VLĊ EH]VWXNRZR ERZLHP Z MHM VNáDG]LH ]QDMGXMą VLĊ SU]HGH ZV]\VWNLP ZĊJORZRGRU\
RUR]JDáĊ]LRQ\FKáDĔFXFKDFKZĊJORZ\FK1DSU]\NáDGEHQ]\QDR/2 PDWDNLHZáDĞFLZRĞFL
MDNLHPDPLHV]DQLQDVNáDGDMąFDVLĊ]WULPHW\ORSHQWDQXPDVRZ\FKLnKHSWDQX
PDVRZ\FK
30
:ĊJORZRGRU\
2EOLF]PDVĊZNLORJUDPDFKnKHSWDQX&+RUD]PDVĊWULPHW\ORSHQWDQX&+
ZNLORJUDPDFK]DZDUW\FKZEDU\áFHEHQ]\Q\ROLF]ELHRNWDQRZHM/2 MHĪHOLZLDGR
PRĪHEDU\áNDWRGPEHQ]\Q\RJĊVWRĞFLJāFP±
ĂĚĂŶŝĞϲ͘±
:ĊJOHNRSDOQH±ZĊJLHONDPLHQQ\ZĊJLHOEUXQDWQ\WRUI±VąVXURZFDPLSRFKRG]HQLD>D@
URĞOLQQHJR>E@]ZLHU]ĊFHJR1DMPáRGV]ąSRVWDFLąZĊJOLNRSDOQ\FKMHVW>F@ZĊJLHOEUXQDW
Q\>G@WRUIDQDMVWDUV]ąMHVW>H@ZĊJLHOEUXQDWQ\>I@ZĊJLHONDPLHQQ\
:ĊJOHPNRSDOQ\PRQDMZ\ĪV]HMNDORU\F]QRĞFLSURFHVXVSDODQLDMHVW>D@ZĊJLHONDPLHQQ\
>E@ZĊJLHOEUXQDWQ\>F@WRUI1DMZ\ĪV]ąPDVRZą]DZDUWRĞFLąSURFHQWRZąZĊJODFKDUDN
WHU\]XMHVLĊ>G@ZĊJLHONDPLHQQ\>H@ZĊJLHOEUXQDWQ\>I@WRUI
3LUROL]D ZĊJOD NDPLHQQHJR F]\OL MHJR >D@ VXFKD GHVW\ODFMD >E@ GHVW\ODFMD IUDNF\MQD
SR]ZDODX]\VNDüVXURZFH>F@ZVWDá\PVWDQLHVNXSLHQLD>G@ZHZV]\VWNLFKVWDQDFKVNX
SLHQLD-HGQ\P]SURGXNWyZWHJRSURFHVXMHVW>H@NRNV>I@QDIWD
ĂĚĂŶŝĞϳ͘±
%HQ]\QDMHVWSURGXNWHPSR]\VNLZDQ\P]URS\QDIWRZHMZZ\QLNXSURFHVXGHVW\ODFMLIUDNF\MQHM
: FHOX ]ZLĊNV]HQLD Z\GDMQRĞFL RWU]\P\ZDQLD EHQ]\Q\ ]H VNáDGQLNyZ URS\ QDIWRZHM RUD]
SRSUDZLHQLDMDNRĞFLMHMVSDODQLDSU]HSURZDG]DVLĊUyĪQHSURFHV\FKHPLF]QH3RQLĪHM]DSLVDQR
UyZQDQLDUHDNFMLNWyUHLOXVWUXMąWHSURFHV\
3RGDMQD]Z\SURFHVyZFKHPLF]Q\FKRNWyU\FKPRZDZWUHĞFL]DGDQLD]DSLVDQ\FKUyZ
QDQLDPLUHDNFMLFKHPLF]Q\FK
D &+ĺ&+&+&+&+
E &+±&+±&+±&+±&+±&+±&+ĺ&+±&&+±&+&+±&+
ĂĚĂŶŝĞϴ͘±
,]RPHUSHZQHJRJD]RZHJRZĊJORZRGRUXSRGFLĞQLHQLHPK3DLZWHPSHUDWXU]H&PD
JĊVWRĞüJāGP±
2EOLF]Z]yUVXPDU\F]Q\WHJRZĊJORZRGRUXLXVWDOMHJRZ]yUSyáVWUXNWXUDOQ\JUXSRZ\
ZLHG]ąFĪHZMHJRF]ąVWHF]FH]QDMGXMHVLĊMHGHQDWRPZĊJODRQDMZ\ĪV]HMPRĪOLZHMGOD
QLHJRU]ĊGRZRĞFL3RGDMQD]ZĊV\VWHPDW\F]QąWHJRZĊJORZRGRUX
ĂĚĂŶŝĞϵ͘±
-HGQą ] PHWRG RWU]\P\ZDQLD DONDQyZ MHVW WUyMHWDSRZD V\QWH]D NWyUHM SU]HELHJ SU]HGVWDZLD
SRQLĪV]\RSLV
D ZHWDSLHÀXRURZFRSRFKRGQąZĊJORZRGRUX5;SU]HNV]WDáFDVLĊZDONLOROLW5/LREXGR
ZLHNRZDOHQF\MQHM
E ZHWDSLHDONLOROLW5/LSRGGDMHVLĊUHDNFML]KDORJHQNLHPPLHG]L,&X;>ZZ\QLNXWHM
UHDNFMLSRZVWDMHGLDONLORPLHG]LDQ,OLWX5&X/L@
F Z HWDSLH RWU]\PDQD Z HWDSLH SRFKRGQD PHWDORRUJDQLF]QD UHDJXMąF ] ÀXRURZFRSR
FKRGQąZĊJORZRGRUX5;SU]HNV]WDáFDVLĊZZĊJORZRGyUQDV\FRQ\RZ]RU]H5±5
3RQLĪHM]DSLVDQ\VFKHPDWLOXVWUXMHSU]HELHJWHMV\QWH]\
/L &X; 5;
5; 5/L 5&X/L 5±5

=DSLV]VWRVXMąFZ]RU\SyáVWUXNWXUDOQHJUXSRZH]ZLą]NyZRUJDQLF]Q\FKUyZQDQLDNR
OHMQ\FKHWDSyZUHDNFMLRWU]\P\ZDQLDnSHQWDQX]RGSRZLHGQLHMEURPRSRFKRGQHMZĊJOR
ZRGRUX5;MHĪHOLZLDGRPRĪH
31
D RUJDQLF]Q\PVXEVWUDWHPV\QWH]\MHVWEURPRHWDQ
E ZV\QWH]LHXF]HVWQLF]\EURPHNPLHG]L,
F ZHWDSLHRERNnSHQWDQXWZRU]\VLĊQLHMRQRZ\SURGXNWPLHG]LRRUJDQLF]Q\
G SURGXNWHPXERF]Q\PNDĪGHJRHWDSXV\QWH]\MHVWWDVDPDVyOQLHRUJDQLF]QD
ĂĚĂŶŝĞϭϬ͘±
3U]HSURZDG]RQRUHDNFMĊEURPRZDQLDF\NORKHNVDQXZREHFQRĞFLĞZLDWáD:W\PFHOXGRSUR
EyZNL]DZLHUDMąFHMNLONDFPFLHNáHJRZĊJORZRGRUXZSURZDG]RQRNLONDFPZRG\EURPRZHM
DQDVWĊSQLHSU]\VWąSLRQRGRZ\WU]ąVDQLD]DZDUWRĞFLQDF]\QLDZREHFQRĞFLVLOQHJRĞZLDWáD3R
SHZQ\PF]DVLHSU]HUZDQRZ\WU]ąVDQLHZFHOXGRNRQDQLDNRQWUROLSU]HELHJXUHDNFMLL]DXZDĪR
QRQDVWĊSXMąFH]PLDQ\
=DZDUWRĞüQDF]\QLDSR =DZDUWRĞüQDF]\QLDSR
]PLHV]DQLXUHDJHQWyZ SU]HUZDQLXZ\WU]ąVDQLD
:\MDĞQLMGODF]HJRZFKZLOL]PLHV]DQLDUHDJHQWyZLX]\VNDQLXGZyFKZDUVWZQLHPLHV]D
MąF\FKVLĊ]HVREąFLHF]\ĪyáWR]DEDUZLRQDFLHF]VWDQRZLáDZDUVWZĊGROQąDSRFKZLOR
Z\PZ\WU]ąVDQLXVWDQRZLáDZDUVWZĊJyUQą
ĂĚĂŶŝĞϭϭ͘±
: SHZQ\FK ZDUXQNDFK FLĞQLHQLD L WHPSHUDWXU\ VSDORQR GZLH REMĊWRĞFL ZĊJORZRGRUX &x+y
VWRVXMąF G]LHZLĊWQDĞFLH REMĊWRĞFL WOHQX : Z\QLNX SU]HSURZDG]RQHM UHDNFML RWU]\PDQR
GZDQDĞFLHREMĊWRĞFLWOHQNXZĊJOD,9RUD]F]WHUQDĞFLHREMĊWRĞFLSDU\ZRGQHM
2EOLF]Z]yUVXPDU\F]Q\ZĊJORZRGRUXSRGGDQHJRVSDOHQLXLXVWDOMHJRZ]yUSyáVWUXNWXUDOQ\
JUXSRZ\MHĪHOLZLDGRPRĪHVSDOHQLXSRGGDQRL]RPHUNWyU\PDMHGHQDWRPZĊJODQD
]HURZ\PVWRSQLXXWOHQLHQLD3RGDMQD]ZĊV\VWHPDW\F]QąWHJRZĊJORZRGRUX
ĂĚĂŶŝĞϭϮ͘±
3U]HSURZDG]RQRFLąJUHDNFMLZFHOXRWU]\PDQLDnKHNVDQX3U]HELHJUHDNFMLLOXVWUXMHVFKHPDW
&OĞZLDWáR 1D
$ % nKHNVDQ

=ZLą]HN$SRGGDQRG]LDáDQLXFKORUXZREHFQRĞFLĞZLDWáDZZ\QLNXF]HJRRWU]\PDQRQDMPQLHM
RF]HNLZDQ\SURGXNWPRQRFKORURZDQLD%2WU]\PDQąPRQRÀXRURZFRSRFKRGQąZĊJORZRGRUX
%SRGGDQRUHDNFML:UW]DZNWyUHM]RVWDáDRQDVWRSLRQD]VRGHPZZ\VRNLHMWHPSHUDWXU]H
:Z\QLNXWHMUHDNFMLXWZRU]\áVLĊPLQDONDQRGZDUD]\GáXĪV]\PáDĔFXFKXZĊJORZ\P
=DSLV]VWRVXMąFZ]RU\SyáVWUXNWXUDOQHJUXSRZH]ZLą]NyZRUJDQLF]Q\FKUyZQDQLDUH
DNFMLSU]HGVWDZLRQHQDVFKHPDFLH
ĂĚĂŶŝĞϭϯ͘±
: Z\QLNX VSDOHQLD SHZQHJR JD]RZHJR ZĊJORZRGRUX &[+\ Z WOHQLH RWU]\PDQR GP
WOHQNXZĊJOD,9RGPLHU]RQHJRZZDUXQNDFKQRUPDOQ\FKRUD]āF]ąVWHF]HNZRG\
32
Chemia. Zbiór zadań typu maturalnego. Część 2. Fragment odpowiedzi
5R]ZLą]DQLDLRGSRZLHG]L
ZŽǌĚǌŝĂųϵ͘
1U /LF]ED
3RSUDZQDRGSRZLHGĨ
]DG SNW
>D@>F@>D@>G@>E@>F@>E@
JD]UD¿QHU\MQ\EHQ]\Q\ROHMQDSĊGRZ\PD]XW
UHIRUPLQJNUDNLQJ
>D@>F@>H@>D@>F@>D@
NJnKHSWDQXLNJWULPHW\ORSHQWDQX
>D@>G@>I@>D@>G@>D@>G@>H@
DNUDNLQJEUHIRUPLQJ
&+
&+
+&

&
+&
&+ GLPHW\ORSURSDQ
(WDS&+±&+±%U/Lĺ&+±&+±/L/L%U
(WDS&+±&+±/L&X%Uĺ&+±&+&X/L/L%U
(WDS&+±&+&X/L&+±&+±&+±%Uĺ&+±&+±&+±&+±&+
&+±&+±&X/L%U
:RGD EURPRZD MHVW WR ZRGQ\ UR]WZyU EURPX:RGD PD ZLĊNV]ą JĊVWRĞü QLĪ ZĊJORZRGyU
GODWHJR ZDUVWZD ZRGQD R ĪyáWHM EDUZLH QD SRF]ąWNX HNVSHU\PHQWX ]QDMGRZDáD VLĊ QD GROH
: WUDNFLH Z\WU]ąVDQLD GRV]áR GR HNVWUDNFML EURPX L MHJR SU]HMĞFLD GR ZDUVWZ\ RUJDQLF]QHM
RPQLHMV]HMJĊVWRĞFLSRQLHZDĪQLHSRODUQ\EURPPDZLĊNV]HSRZLQRZDFWZRGRQLHSRODUQHJR
ZĊJORZRGRUXQLĪGRSRODUQHMZRG\
&+
&+
+&
&+
& &+
&+
GLPHW\OREXWDQ
ĞZLDWáR
&+±&+±&+&O &+±&+±&+±&O+&O
T
&+±&+±&+±&O1D &+±&+±&+±&+±&+±&+1D&O
&+
D+\EU\G\]DFMDspLK\EU\G\]DFMDspLK\EU\G\]DFMDspL
E$±L%±L&±L
,]RPHUGLPHW\ORSURSDQ,]RPHUPHW\OREXWDQ,]RPHUnSHQWDQ
&&%&$&
&O
+&
&+ +&
&+
ĞZLDWáR
&+ &O & +&O
&+ &+
&O +& &+

+&
&+
T
& 1D +&
& & &+ 1D&O
&+ +&
&+
33
format 205 x 292 mm
www.pazdro.com.pl
Spis treści
Wstęp
Część 1.
TEKSTY ZADAŃ MATURALNYCH
1. Budowa atomu
2. Układ okresowy
3. Budowa i właściwości substancji chemicznej
4. Stechiometria
5. Stężenia roztworów
6. Reakcje utleniania i redukcji
7. Kinetyka chemiczna
8. Równowaga chemiczna
9. Termochemia, energetyka chemiczna, elektrochemia
10. Stała i stopień dysocjacji, pH, iloczyn rozpuszczalności
11. Reakcje w roztworach wodnych
SZKICE ROZWIĄZAŃ i ODPOWIEDZI
1. Budowa atomu
2. Układ okresowy
4. Stechiometria
9. Termochemia, energetyka chemiczna
Część 2.
12. Związki nieorganiczne – identyfikacja
13. Związki nieorganiczne – blok s i p
14. Związki nieorganiczne – blok d
15. Węglowodory
16. Alkohole, fenole, aldehydy i ketony
17. Kwasy karboksylowe, estry i tłuszcze
18. Organiczne związki azotu
19. Cukry
15. Węglowodory
19. Cukry
Wstęp
W latach 2010–2014 chemię można było zdawać na maturze na poziomie podstawowym

i poziomie rozszerzonym. Od roku 2015 jest już zdawana wyłącznie na poziomie rozszerzonym
jako przedmiot dodatkowy.
Od 2010 roku upłynęło już 12 lat. Jest to wystarczający okres czasu, by na podstawie przeglądu
arkuszy maturalnych zorientować się, jakiego typu i o jakiej skali trudności zadań może
spodziewać się na egzaminie przyszły maturzysta.
W tym zbiorze zebrano wszystkie zadania, które występowały w arkuszach maturalnych

CKE, na poziomie rozszerzonym, w latach 2010–2022. Zadania zostały jednak podzielone
i uporządkowane tematycznie, według rozdziałów występujących w typowym programie
nauczania chemii w szkole. Obok kolejnego numeru zadania w danym rozdziale jest wskazówka,
z arkusza której matury dane zadanie pochodzi (miesiąc, rok, nr zadania w tym arkuszu i liczba
punktów). Do wszystkich zadań podano szkice rozwiązań i odpowiedzi.
Ten zbiór może być świetnym materiałem do samodzielnego przygotowania się do egzaminu.
Może być również pomocny nauczycielowi w zaplanowaniu cyklu powtórzeń przygotowujących
uczniów do matury.
Obecne wydanie zbioru podzielono na dwie części, a ponadto uzupełniono je o kilkadziesiąt

zadań z elektrochemii, których w poprzednich wydaniach nie było.
Mamy nadzieję, że ten bogaty materiał pozwoli uczniom lepiej przygotować się do egzaminu.
Wydawca
Chemia. Zbiór zadań maturalnych. Część 1. Przykładowy fragment
1. Budowa atomu
Słowa kluczowe
Atom, jądro atomowe, elektron, proton, neutron, nukleon, deuteron, liczba masowa, liczba
atomowa, pierwiastek chemiczny, masa atomowa, izotopy, nuklidy, przemiana jądrowa, prze-
miana D, przemiana E–, E+, cząstka α, cząstka E, szereg promieniotwórczy, okres półtrwania,
liczba kwantowa (główna, poboczna, magnetyczna, magnetyczna spinowa), konfiguracja
elektronowa, elektrony walencyjne, powłoka elektronowa, podpowłoka elektronowa (s, p, d),
orbital atomowy, okres, grupa, jon prosty.
Zadanie 1.1. [CKE, matura, maj 2010, zad. 1. (1 pkt)]

$WRP\SLHUZLDVWND;WZRU]ąMRQ\;NWyU\FKNRQILJXUDFMĊHOHNWURQRZąPRĪQD]DSLVDü
sspspd
8]XSHáQLMSRQLĪV]ąWDEHOĊZSLVXMąFV\PEROSLHUZLDVWND;GDQHGRW\F]ąFHMHJRSRáRĪHQLD
ZXNáDG]LHRNUHVRZ\PRUD]V\PEROEORNXNRQILJXUDF\MQHJRHQHUJHW\F]QHJRspOXEd
GRNWyUHJRQDOHĪ\SLHUZLDVWHN;
Symbol pierwiastka Numer okresu Numer grupy Symbol bloku

-HGQ\P]SLHUZV]\FKV]WXF]QLHRWU]\PDQ\FKUDGLRQXNOLGyZE\áL]RWRSD]RWX 137 N 3RZVWDáRQ
ZZ\QLNXQDSURPLHQLRZDQLDL]RWRSXERUX105 B F]ąVWNDPLDSRFKRG]ąF\PL]QDWXUDOQHMSU]H
PLDQ\SURPLHQLRWZyUF]HMMDNLHMXOHJDL]RWRSSRORQX210
84 Po

1DSLV]UyZQDQLDSU]HPLDQSURPLHQLRWZyUF]\FKRSLVDQ\FKSRZ\ĪHM

3HZLHQSLHUZLDVWHN;WZRU]\DQLRQSURVW\RNRQILJXUDFMLHOHNWURQRZHMDWRPXDUJRQX:VWDQLH
SRGVWDZRZ\PZSRZáRFHZDOHQF\MQHMDWRPXSLHUZLDVWND;GZDRUELWDOHpPDMąQLHVSDURZDQH
HOHNWURQ\
1DSLV]V\PEROSLHUZLDVWND;RUD]SRGDMNRQILJXUDFMĊHOHNWURQRZąSRZáRNLZDOHQF\MQHM
DWRPXWHJRSLHUZLDVWND
Informacja do zadań 1.4.–1.6.

7U\W 3 H (T) MHVW QLHWUZDá\P L]RWRSHP ZRGRUX R RNUHVLH SyáWUZDQLD ODW NWyU\ HPLWXMH
F]ąVWNLE±3RZVWDMHRQPLĊG]\LQQ\PLZZ\ĪV]\FKZDUVWZDFKDWPRVIHU\QDVNXWHN]GHU]HĔ
QHXWURQyZ ] DWRPDPL D]RWX 14 N: SU]HPLDQLH WHM RERN WU\WX SRZVWDMH WDNĪH WUZDá\ L]RWRS
ZĊJOD
6 Chemia. Zbiór zadań maturalnych. Lata 2010-2022. Poziom rozszerzony
7U\W Z UHDNFML ] WOHQHP WZRU]\ ZRGĊ WU\WRZą NWyUD Z RSDGDFK SU]HGRVWDMH VLĊ GR ZyG SR
ZLHU]FKQLRZ\FK6]DFXMHVLĊĪHZFPZRG\EĊGąFHMZQDWXUDOQ\PRELHJX]QDMGXMHVLĊ
6 104 DWRPyZWU\WX

1DSLV]UyZQDQLHUHDNFMLZ\WZDU]DQLDWU\WXZZ\ĪV]\FKZDUVWZDFKDWPRVIHU\8]XSHáQLM
SRQLĪV]\VFKHPDW

3RGDMZSU]\EOLĪHQLXZLOXGPZRG\EĊGąFHMZQDWXUDOQ\PRELHJX]QDMGXMHVLĊPRO
DWRPyZWU\WX

3UyENĊZRG\RREMĊWRĞFLFPXPLHV]F]RQRZQDF]\QLXLV]F]HOQLH]DPNQLĊWR
1D SRGVWDZLH SRQLĪV]HJR Z\NUHVX SU]HGVWDZLDMąFHJR ]DOHĪQRĞü OLF]E\ DWRPyZ WU\WX
ZFPZRG\RGF]DVXRV]DFXMLOHDWRPyZWU\WXSR]RVWDQLHZSUyEFHZRG\RREMĊWRĞFL
FPSRODWDFK
Zadanie 1.7. [CKE, matura, czerwiec 2011, zad. 1. (1 pkt)]

.RQILJXUDFMDHOHNWURQRZDDWRPXDUVHQXZVWDQLHSRGVWDZRZ\PMHVWQDVWĊSXMąFD
33 As: 1s 2 2s 2 2p 6 3s 2 3p 6 3d 10 4s 2 4p 3
1DU\VXMNODWNRZ\PRGHOUR]PLHV]F]HQLDHOHNWURQyZZDOHQF\MQ\FKDWRPXDUVHQX
38
Oryginalne zadania maturalne Centralnej Komisji Egzaminacyjnej 7

1DSURPLHQLRZDQLHL]RWRSX10 B F]ąVWNDPL α( 42 He) Z\ZRáXMHUHDNFMĊMąGURZąNWyUHMSU]HELHJ
LOXVWUXMHVFKHPDW
5 B 2 He o Z1 X + 0 n
10 4 A1 1
3RZVWDMąF\ZMHMZ\QLNXL]RWRS AZ11 X MHVWQLHWUZDá\LVDPRU]XWQLHXOHJDSU]HPLDQLH β+ ( 01 e+ )

]JRGQLH]HVFKHPDWHP
0 +
Z1 X o Z2 Y 1 e
A1 A2
3RGDMV\PEROSLHUZLDVWND<RUD]ZDUWRĞüOLF]E\PDVRZHM$L]RWRSXWHJRSLHUZLDVWND
SRZVWDMąFHJRZSRZ\ĪHMRSLVDQ\FKSU]HPLDQDFK

$WRP\SLHUZLDVWND;WZRU]ąNDWLRQ\;RQDVWĊSXMąFHMNRQILJXUDFMLHOHNWURQRZHM
sspspd
3RGDMV\PEROSLHUZLDVWND;RNUHĞOMHJRSRáRĪHQLHZXNáDG]LHRNUHVRZ\PLEORNHQHUJH
W\F]Q\NRQILJXUDF\MQ\GRNWyUHJRSLHUZLDVWHNWHQQDOHĪ\

3HZLHQRUELWDODWRPRZ\RSLVXMąOLF]E\NZDQWRZHRQDVWĊSXMąF\FKZDUWRĞFLDFK
JáyZQDOLF]EDNZDQWRZDn
SRERF]QDOLF]EDNZDQWRZDl
PDJQHW\F]QDOLF]EDNZDQWRZDml
8]XSHáQLMSRQLĪV]H]GDQLHZ\ELHUDMąFV\PEROSRGSRZáRNLGRNWyUHMQDOHĪ\WHQRUELWDO
RUD]PDNV\PDOQąOLF]EĊHOHNWURQyZQDWHMSRGSRZáRFH3RGNUHĞOZ\EUDQ\V\PEROSRGSR
ZáRNLLOLF]EĊHOHNWURQyZ
2SLVDQ\RUELWDOQDOHĪ\GRSRGSRZáRNLspdfQDNWyUHMPDNV\PDOQDOLF]EDHOHNWUR
QyZZ\QRVL

5R]V]F]HSLHQLHUDGLRL]RWRSX235 U SU]HELHJD]JRGQLH]HVFKHPDWHP
235
92 U 01 n o 92
36 Kr + Z E + 3 0 n
A 1
3RGDMV\PERORUD]OLF]EĊDWRPRZąLOLF]EĊPDVRZąQXNOLGX AZ E

3RQLĪHMSRGDQRNRQILJXUDFMHHOHNWURQRZHDWRPyZWU]HFKSLHUZLDVWNyZ
&Xsspspsd
&ssp
39
&Usspspsd
3RGDMV\PEROSLHUZLDVWNDGODNWyUHJRSU]HGVWDZLRQRNRQILJXUDFMĊHOHNWURQRZąDWRPX
ZVWDQLHZ]EXG]RQ\P

=NRQILJXUDFMLHOHNWURQRZHMDWRPXZVWDQLHSRGVWDZRZ\PSLHUZLDVWND;Z\QLNDĪHZW\P
DWRPLH
yHOHNWURQ\UR]PLHV]F]RQHVąQDWU]HFKSRZáRNDFKHOHNWURQRZ\FK
yZSRZáRFHZDOHQF\MQHMOLF]EDHOHNWURQyZVSDURZDQ\FKMHVWUyZQDOLF]ELHHOHNWURQyZQLH
VSDURZDQ\FK
D8]XSHáQLMSRQLĪV]ąWDEHOĊZSLVXMąFV\PEROFKHPLF]Q\SLHUZLDVWND;GDQHGRW\F]ą
FHMHJRSRáRĪHQLDZXNáDG]LHRNUHVRZ\PRUD]V\PEROEORNXNRQILJXUDF\MQHJRHQHU
JHW\F]QHJRGRNWyUHJRQDOHĪ\SLHUZLDVWHN;
E1DSLV]IUDJPHQWNRQILJXUDFMLHOHNWURQRZHMDWRPXSLHUZLDVWND;RSLVXMąF\UR]PLHV]
F]HQLHZSRGSRZáRNDFKHOHNWURQyZZDOHQF\MQ\FK
F'OD MHGQHJR ]H VSDURZDQ\FK HOHNWURQyZ ZDOHQF\MQ\FK SRGDM ZDUWRĞFL GZyFK FKD
UDNWHU\]XMąF\FKJROLF]ENZDQWRZ\FKJáyZQHMLSRERF]QHM2ELHZDUWRĞFLZSLV]GR
WDEHOL
Liczby kwantowe Główna liczba kwantowa [n] Poboczna liczba kwantowa [l]
Wartości liczb kwantowych

1DF]HĞüZ\ELWQHJRSROVNLHJRDVWURQRPD0LNRáDMD.RSHUQLNDSLHUZLDVWHNROLF]ELHDWRPRZHM
RWU]\PDáQD]ZĊFRSHUQLFLXPLV\PERO&Q5HDNFMDSURZDG]ąFDGRRWU]\PDQLDWHJRSLHU
ZLDVWND]DFKRG]LSRPLĊG]\MąGUDPL3EL=Q7RZDU]\V]\MHMHPLVMDSHZQHMF]ąVWNLZFKR
G]ąFHMZVNáDGDWRPX
1DSLV]UyZQDQLHRSLVDQHMUHDNFMLMąGURZHM8]XSHáQLMZV]\VWNLHSRODZSRGDQ\PVFKH
PDFLH

-HGQ\P]SURPLHQLRWZyUF]\FKL]RWRSyZVWURQWXMHVW 6U-HJRRNUHVSyáWUZDQLDZ\QRVLRNR
áRODW,]RWRSWHQMHVWEDUG]RQLHEH]SLHF]Q\GODF]áRZLHNDSRQLHZDĪ]HZ]JOĊGXQDVZRMH
ZáDĞFLZRĞFLFKHPLF]QHáDWZRZEXGRZXMHVLĊZWNDQNĊNRVWQąZPLHMVFHQLHUDGLRDNW\ZQHJR
L]RWRSXLQQHJRSLHUZLDVWND
D2EOLF]SRMDNLPF]DVLH]SUyENL6URPDVLHPJSR]RVWDQLHPJWHJRL]RWRSX
E3RGDMV\PEROFKHPLF]Q\SLHUZLDVWNDZPLHMVFHNWyUHJRZEXGRZXMHVLĊVWURQW
40

: URNX (UQHVW 5XWKHUIRUG GRNRQDá SLHUZV]HM V]WXF]QHM SU]HPLDQ\ MąGURZHM Z NWyUHM
F]ąVWNDD]GHU]DáDVLĊ]MąGUHP1
8]XSHáQLM VFKHPDW SU]HPLDQ\ MąGURZHM ]UHDOL]RZDQHM SU]H] 5XWKHUIRUGD ZLHG]ąF
ĪHMHGQ\P]MHMSURGXNWyZMHVWSURWRQ

.RQILJXUDFMDHOHNWURQRZDDWRPyZZVWDQLHSRGVWDZRZ\PGZyFKSLHUZLDVWNyZFKHPLF]Q\FK
R]QDF]RQ\FKXPRZQLHOLWHUDPL;L<MHVWQDVWĊSXMąFD
;ssps<ssp
2FHĔSUDZG]LZRĞüSRQLĪV]\FK]GDĔ:SLV]GRWDEHOLOLWHUĊ3MHĪHOL]GDQLHMHVWSUDZG]LZH
OXEOLWHUĊ)MHĞOLMHVWIDáV]\ZH
Lp. Zdanie P/F
Wszystkim elektronom podpowłok 1s i 2s w atomach pierwiastków X i Y odpowiadają te same wartości pobocznej liczby
1.
kwantowej.
W atomie pierwiastka X nie ma dwóch elektronów zajmujących poziomy orbitalne o tej samej wartości głównej liczby
2.
kwantowej.
Elektrony obsadzające poziomy orbitalne 2s atomów pierwiastków X i Y są sparowane, co oznacza, że odpowiadają im różne
3.
wartości pobocznej liczby kwantowej.

:SRQLĪV]HMWDEHOLSU]HGVWDZLRQRPDV\DWRPRZHL]DZDUWRĞüSURFHQWRZąWUZDá\FKL]RWRSyZ
JDOXZ\VWĊSXMąF\FKZSU]\URG]LH
Symbol Masa atomowa izotopu, u Zawartość procentowa, %
69
Ga 68,9 60,1
71
Ga 70,9 39,9
1DSRGVWDZLH -6DZLFND$-DQLFK.LOLDQ:&HMQHU0DQLD*8UEDĔF]\N Tablice chemiczne, *GDĔVN
2EOLF]PDVĊDWRPRZąJDOX:\QLN]DRNUąJOLMGRSLHUZV]HJRPLHMVFDSRSU]HFLQNX

5DGLRDNW\ZQ\L]RWRSJDOXROLF]ELHPDVRZHMUyZQHMMHVWVWRVRZDQ\ZPHG\F\QLHQXNOHDU
QHM2WU]\PXMHVLĊJRZUHDNFML]DFKRG]ąFHMSRGF]DVERPEDUGRZDQLDSURWRQDPLMąGHUL]RWRSX
F\QNXROLF]ELHPDVRZHMUyZQHM
1DSLV]UyZQDQLHRSLVDQHJRSURFHVXX]XSHáQLDMąFSRQLĪV]\VFKHPDW
41

:VWDQLHSRGVWDZRZ\PDWRPJDOXPDMHGHQQLHVSDURZDQ\HOHNWURQ
8]XSHáQLM]GDQLD:\ELHU]LSRGNUHĞOV\PEROW\SXSRGSRZáRNLRUD]ZDUWRĞüJáyZQHMLSR
ERF]QHMOLF]E\NZDQWRZHMVSRĞUyGSRGDQ\FKZQDZLDVDFK
1LHVSDURZDQ\ HOHNWURQ DWRPX JDOX Z VWDQLH SRGVWDZRZ\P QDOHĪ\ GR SRGSRZáRNL W\SX
spd*áyZQDOLF]EDNZDQWRZDnRSLVXMąFDVWDQWHJRHOHNWURQXZ\QRVLDSRERF]
QDOLF]EDNZDQWRZDlMHVWUyZQD

:\SHáQLM WDEHOĊ ZSLVXMąF OLWHUĊ 3 MHĪHOL ]GDQLH MHVW SUDZG]LZH OXE OLWHUĊ ) MHĪHOL MHVW
IDáV]\ZH
Lp. Zdanie P/F
1. Atom o konfiguracji powłoki walencyjnej 4s24p3 zawiera w rdzeniu atomowym 18 elektronów.
2. Jony K+, S2–, Ca2+ mają taką samą konfigurację elektronową.
3. Elektrony w jonach Na+ , F– , Mg2+ rozmieszczone są na podpowłokach 1s, 2s i 2p.

3RQLĪHMSU]HGVWDZLRQRV\PEROHQXNOLGyZ
48 50 120 50 24 112 54
22 E 24 E 50 E 22 E 12 E 50 E 24 E
3RGDMMDNąOLF]EĊSLHUZLDVWNyZFKHPLF]Q\FKSUH]HQWXMH]ELyUQXNOLGyZRSRGDQ\FKV\P
ERODFK

:WDEHOLSU]HGVWDZLRQRZDUWRĞFLOLF]ENZDQWRZ\FKRSLVXMąF\FKVWDQF]WHUHFKHOHNWURQyZ
Liczby kwantowe
główna poboczna magnetyczna magnetyczna spinowa

Numer elektronu
n l m ms
I 3 2 1 +1/2
II 4 2 –1 +1/2
III 3 1 1 –1/2
IV 3 2 0 +1/2
3RGDMQXPHU\GZyFKHOHNWURQyZNWyUHQDOHĪąGRWHMVDPHMSRGSRZáRNLHQHUJHW\F]QHM
RUD]QDSLV]V\PEROWHMSRGSRZáRNL

:Z\QLNXHPLVMLF]ąVWNLE±]MąGUDUDGLRL]RWRSX,SRZVWDáRMąGURRáRZLX 3EDZZ\QLNX
HPLVMLF]ąVWNLD]MąGUDUDGLRL]RWRSX,,SRZVWDáRMąGURRáRZLX3E
8VWDOV\PEROHFKHPLF]QHUDGLRL]RWRSyZ,L,,RUD]SRGDMZDUWRĞFLOLF]EALZ
42

2EOLF]RNUHVSyáWUZDQLDĲL]RWRSXIUDQVX)UMHĪHOL]SUyENLRPDVLHSRF]ąWNRZHM
JUDPDSRXSá\ZLHJRG]LQ\LPLQXWSR]RVWDáRJUDPDL]RWRSX
Zadanie 1.26. [CKE, matura/stara formuła, maj 2015, zad. 3. (1 pkt)]

8]XSHáQLMSRQLĪV]\VFKHPDWSR]LRPyZHQHUJHW\F]Q\FKWDNDE\LOXVWURZDáRQUR]PLHV]
F]HQLHHOHNWURQyZZDWRPLHPLHG]LZVWDQLHSRGVWDZRZ\PZSRGSRZáRNDFKdLs

8]XSHáQLMSRQLĪV]ąWDEHOĊíZSLV]ZV]\VWNLHZDUWRĞFLZ\PLHQLRQ\FKZQLHMOLF]ENZDQWR
Z\FKNWyUHRSLVXMąVWDQHOHNWURQyZSRGSRZáRNLd
Liczba kwantowa Wartość lub wartości

główna, n
poboczna (orbitalna), l
magnetyczna, m

1DWUZDáRĞüMąGUDDWRPRZHJRPDZSá\ZVWRVXQHNOLF]E\QHXWURQyZGROLF]E\SURWRQyZ.LHG\
MąGURPDQDGPLDUSURWRQyZZMHJRZQĊWU]XPRĪH]DMĞüSU]HPLDQDEZNWyUHM]SURWRQXSR
ZVWDMąQHXWURQSR]\WRQLQHXWULQR
0 +
1 p o 0 n +1 e + 0 v
1 1 0
3R]\WRQeMHVWF]ąVWNąUyĪQLąFąVLĊRGHOHNWURQXW\ONR]QDNLHPáDGXQNXHOHNWU\F]QHJR%H]
Z]JOĊGQDZDUWRĞüáDGXQNXRUD]PDVDRE\GZXF]ąVWHNVąMHGQDNRZH1HXWULQRȞMHVWQLHQDáD
GRZDQąHOHNWU\F]QLHF]ąVWNąRPDVLHVSRF]\QNRZHMEOLVNLHM]HUX
1DSRGVWDZLH $%LHODĔVNLPodstawy chemii nieorganicznej, :DUV]DZD
RUD] $&]HUZLĔVNLEnergia jądrowa i promieniotwórczoĞü, :DUV]DZD

3R]\WRQRZDWRPRJUDILDHPLV\MQDMHVWPHWRGąGLDJQRVW\NLPHG\F]QHMZNWyUHMZ\NRU]\VWXMH
VLĊ VWUXPLHĔ SR]\WRQyZ ,FK ĨUyGáHP PRĪH E\ü V]WXF]Q\ UDGLRL]RWRS IOXRUX ) ,]RWRS WHQ
RWU]\PXMHVLĊSU]H]QDSURPLHQLRZDQLHSURWRQDPLL]RWRSXWOHQX2
1DSLV]UyZQDQLDRSLVDQ\FKUHDNFMLíX]XSHáQLMSRQLĪV]HVFKHPDW\
43

-ąGURROLF]ELHDWRPRZHMZLOLF]ELHPDVRZHMAXOHJáRSU]HPLDQLHEZNWyUHMZ\QLNXSR
ZVWDáRMąGURROLF]ELHDWRPRZHMZLOLF]ELHPDVRZHMA
6SRĞUyGSRGDQ\FK]DOHĪQRĞFLZ\ELHU]LSRGNUHĞOWHNWyUHVąSUDZG]LZHGODZLZRUD]
GODALA
Z Z ± Z Z Z Z
A A ± 1 A A A A
Zadanie 1.30. [CKE, matura/stara formuła, czerwiec 2015, zad. 1. (3 pkt)]

:SRZáRFHZDOHQF\MQHMDWRPyZZVWDQLHSRGVWDZRZ\PGZyFKSLHUZLDVWNyZR]QDF]RQ\FK
XPRZQLHOLWHUDPL;L=W\ONRMHGHQHOHNWURQMHVWQLHVSDURZDQ\:REXDWRPDFKVWDQNZDQWR
ZRPHFKDQLF]Q\QLHVSDURZDQHJRHOHNWURQXRSLVDQ\MHVWJáyZQąOLF]EąNZDQWRZąn LSR
ERF]QąOLF]EąNZDQWRZąl /LF]EDDWRPRZDSLHUZLDVWND;MHVWPQLHMV]DRGOLF]E\DWRPRZHM
SLHUZLDVWND=
,8]XSHáQLMSRQLĪV]ąWDEHOĊ±ZSLV]V\PEROHSLHUZLDVWNyZ;L=GDQHGRW\F]ąFHLFK
SRáRĪHQLDZXNáDG]LHRNUHVRZ\PRUD]V\PEROEORNXNRQILJXUDF\MQHJRHQHUJHW\F]
QHJRGRNWyUHJRQDOHĪ\NDĪG\]SLHUZLDVWNyZ
Pierwiastek Symbol pierwiastka Numer okresu Numer grupy Symbol bloku
X
Z
,,1DSLV]Z]RU\MRQyZWZRU]ąF\FKWOHQHNSLHUZLDVWND;
,,,3RGDMPDNV\PDOQ\LPLQLPDOQ\VWRSLHĔXWOHQLHQLDMDNLPRĪHSU]\MPRZDüSLHUZLD
VWHN=Z]ZLą]NDFKFKHPLF]Q\FKRUD]RNUHĞOFKDUDNWHUFKHPLF]Q\WOHQNXZNWyU\P
SLHUZLDVWHN=Z\VWĊSXMHQDQDMZ\ĪV]\PVWRSQLXXWOHQLHQLD

:WDEHOLRSLVDQHVąZ\EUDQHQXNOLG\R]QDF]RQHQXPHUDPL,±;'ODNDĪGHJR]QLFKSRGDQR
OLF]EĊDWRPRZąOLF]EĊPDVRZąPDVĊDWRPRZąRUD]SURFHQWRZą]DZDUWRĞüZQDWXUDOQ\PSLHU
ZLDVWNXZOLF]E\DWRPyZ
I II III IV V VI VII VIII IX X
25 26 28 29 30 204 206 207 208
12 E 12 E 14 E 14 E 14 E 82 E 82 E 82 E 82 E
23,99 u 24,99 u 25,98 u 27,98 u 28,98 u 29,97 u 203,97 u 205,97 u 206,98 u 207,98 u
78,99% 10,00% 11,01% 92,22% 4,69% 3,09% 1,41% 24,11% 22,11% 52,41%
1DSRGVWDZLH -6DZLFNDLLQQL, Tablice chemiczne, *GDĔVN
44
1DSRGVWDZLHGDQ\FK]WDEHOLLXNáDGXRNUHVRZHJRSLHUZLDVWNyZRFHĔF]\SRQLĪV]HLQIRU
PDFMHVąSUDZG]LZH=D]QDF]3MHĞOLLQIRUPDFMDMHVWSUDZG]LZDOXE)±MHĞOLMHVWIDáV]\
ZD
1. Nuklidy oznaczone numerami I–III mają takie same właściwości chemiczne. P F
2. W jądrach nuklidów oznaczonych numerami IV–VI liczba protonów jest równa liczbie neutronów. P F
W przypadku nuklidów oznaczonych numerami VII–X ten jest najbardziej rozpowszechniony w przyrodzie, którego
3. P F
masa atomowa jest najbardziej zbliżona do średniej masy atomowej pierwiastka.

2NUHVSyáWUZDQLDL]RWRSX )Z\QRVLPLQXW,]RWRSWHQRWU]\P\ZDQ\MHVWPLQZUHDNFML
MąGURZHMRSLVDQHMSRQLĪV]\PVFKHPDWHP

)SG)
JG]LHGGHXWHURQR]QDF]DMąGURDWRPRZHGHXWHUX
1DSRGVWDZLH 3UDFD]ELRURZD Encyklopedia fizyki, :DUV]DZD

1DSLV]UyZQDQLHRSLVDQHMUHDNFMLMąGURZHMZZ\QLNXNWyUHMRWU]\P\ZDQ\MHVWL]RWRS)
8]XSHáQLMZV]\VWNLHSRODZSRGDQ\PVFKHPDFLH

2EOLF]SRLOXPLQXWDFKXOHJQLHUR]SDGRZLL]RWRSX)
Informacja do zadań 1.34 -1.36.

%URPZ\VWĊSXMHZSU]\URG]LHZSRVWDFLPLHV]DQLQ\GZyFKL]RWRSyZRPDVDFKDWRPRZ\FK
UyZQ\FKXLXĝUHGQLDPDVDDWRPRZDEURPXMHVWUyZQDX3LHUZLDVWHNWHQ
ZUHDNFMDFKXWOHQLDQLDLUHGXNFMLPRĪHSHáQLüIXQNFMĊ]DUyZQRXWOHQLDF]DMDNLUHGXNWRUD7ZR
U]\]ZLą]NLFKHPLF]QHZNWyU\FKZ\VWĊSXMąUyĪQHURG]DMHZLą]DĔ
Zadanie 1.34. [CKE, matura/nowa formuła, maj 2015, zad. 1. (1 pkt)]

8]XSHáQLMSRQLĪV]\WHNVWZSLVXMąFZRGSRZLHGQLHPLHMVFDLQIRUPDFMHGRW\F]ąFHVWUXNWX
U\HOHNWURQRZHMDWRPXEURPXLMHJRVWRSQLXWOHQLHQLD
$WRPEURPXZVWDQLHSRGVWDZRZ\PPDNRQILJXUDFMĊHOHNWURQRZą
DZSRZáRFHZDOHQF\MQHMWHJR
DWRPX ]QDMGXMH VLĊ HOHNWURQyZ %URP QDOHĪ\ GR EORNX NRQILJXUDF\MQHJR
XNáDGXRNUHVRZHJR
0LQLPDOQ\VWRSLHĔXWOHQLHQLDMDNLSU]\MPXMHEURPZ]ZLą]NDFKFKHPLF]Q\FKMHVWUyZQ\
DPDNV\PDOQ\Z\QRVL
45
Chemia. Zbiór zadań maturalnych. Część 1. Fragment odpowiedzi
1. Budowa atomu
Nr Liczba
Rozwiązania i odpowiedzi
zadania punktów
1.1. Symbol – Ga, okres – 4, grupa 13, blok – p 1
210
84 Po → 42 He + 206
82 Pb
1.2. 2
10
5 B + 42 He → 137 N + 01 n
Symbol pierwiastka X: S
1.3. 2
Konfiguracja elektronowa powáoki walencyjnej: 3s23p4
1.4.
14
7 N + 01 n → 31 H + 126 C 1
Stosunek liczby atomów trytu do objĊtoĞci wody jest staáy:

N1 N 2
=
V1 V2
1.5. 1
6 104 6, 02 1023
= stąd V2 = 1016 dm3
10− 3 dm3 V2
1.6. 60 000 atomów trytu 1
1.7. 1
4s 4p
Symbol pierwiastka Y: C
1.8. 1
Liczba masowa A2: 13
1.9. Symbol pierwiastka – Zn, numer okresu – 4, numer grupy – 12, symbol bloku – d 1
1.10. 4d, 10 1
141
1.11. 56 Ba 1
1.12. C 1
a) Symbol pierwiastka – Si, numer okresu – 3, numer grupy – 14, symbol bloku – p
1.13. b) 3s23p2 3
c) n = 3, l = 0
1.14.
208
82 Pb + 70
30 Zn →
277
112 Cn + 01 n 1
a) 51,2 → 25,6 → 12,8 → 6,4 → 3,2 → 1,6 → 0,8 → 0,4

1.15. t = 7 · 28 lat = 196 lat 3
b) Ca
1.16.
14
7 N + 42 He → 11 p + 178 O 1
1.17. 1. – P, 2. – F, 3. – F 1
46
68, 9 u 60,1% + 70, 9 u 39, 9%

1.18. Ar = = 69, 7 u 1
100%
1.19.
68
30 Zn + 11 p → 67
31 Ga + 2 01 n 1
1.20. p, n = 4, l = 1 1
1.21. 1. – F, 2. – P, 3. – P 1
1.22. Cztery 1
Numery elektronów – I i IV
1.23. 1
Symbol podpowáoki – 3d
210
Radioizotop I : Tl
81
1.24. 216 1
Radioizotop II : 84 Po
0,64 g → 0,32 g → 0,16 g → 0,08 g → 0,04 g → 0,02 g

1.25. 105 min = 5⋅T1/2 2
T1/2 = 21 min
↑↓ ↑↓ ↑↓ ↑↓ ↑↓ ↓
1.26. 1
3d 4s
1.27. n = 3, l = 2, m = –2, –1, 0, 1, 2 1
18
8 O + 11 p o 189 F + 01 n
1.28. 1
18
9 F o 188 O + 01 e+ 00 v
Z 2 = Z1 – 1
1.29. 1
A2 = A1
I. Symbol
Pierwiastek Numer okresu Numer grupy Symbol bloku
pierwiastka
X Al 3 13 p
Z Cl 3 17 p
1.30. 3
II. Al3+, O2–
III. Maksymalny stopieĔ utlenienia: VII
Minimalny stopieĔ utlenienia: –I
Charakter chemiczny tlenku: kwasowy
1.31. 1. – P, 2. – F, 3. – F 1
1.32.
19
9 F + 11 p → 189 F + 21 H 1
Po rozpadzie pozostanie 100% – 87,5% = 12,5%

1.33. 100% ĺ 50% ĺ 25% ĺ 12,5% 1
3 · 111 minut = 333 minuty
1. 1s22s22p63s23p64s23d104p5, 7, p
1.34. 1
2. –I, VII
78,92 u + 80,92 u = 159,84 u
1.35. 1
m = 159,84 ·1,66·10í24 g = 2,65·10í22 g
78, 92 x + 80, 92 (100% − x)

79, 90 = stąd x = 51%
1.36. 100% 1
ZawartoĞü izotopu o masie 78,92 u – 51%
ZawartoĞü izotopu o masie 80,92 u – 49%
47
format 205 x 292 mm
www.pazdro.com.pl
Spis treści
Wstęp
Część 1.
1. Budowa atomu
2. Układ okresowy
4. Stechiometria
9. Termochemia, energetyka chemiczna, elektrochemia
1. Budowa atomu
2. Układ okresowy
4. Stechiometria
9. Termochemia, energetyka chemiczna
Część 2.
15. Węglowodory
19. Cukry
15. Węglowodory
19. Cukry
format 165 x 235 mm
www.pazdro.com.pl
Spis treści
Wstęp
1. Budowa jąder atomowych, przemiany jądrowe
2. Struktura elektronowa atomu
3. Właściwości pierwiastków a ich położenie w tablicy Mendelejewa
4. Budowa i właściwości substancji chemicznych
5. Mol, parametry molowe, równanie Clapeyrona
6. Stechiometria wzorów chemicznych. Ustalanie wzorów związków chemicznych
na podstawie składu
7. Stechiometria równań reakcji chemicznych. Ustalanie wzorów substancji
na podstawie równania reakcji
8. Mieszaniny
9. Reakcje w mieszaninach niestechiometrycznych. Wydajność reakcji
10. Stężenie procentowe i molowe roztworu. Przeliczanie stężeń
11. Mieszanie roztworów
12. Rozpuszczalność substancji
14. Energetyczne efekty reakcji chemicznej
15. Entalpia reakcji. Prawo Hessa
17. Dysocjacja elektrolityczna. Definicje kwasów i zasad
18. Elektrolity mocne i słabe. Prawo rozcieńczeń Ostwalda
19. Reakcje jonowe
20. Iloczyn rozpuszczalności
21. Bilansowanie równań reakcji
22. Elektrochemia
23. Wybrane metody analityczne
24. Systematyka związków nieorganicznych
25. Pierwiastki bloków s i p
26. Pierwiastki bloku d
27. Alkany, alkeny, alkiny
28. Węglowodory aromatyczne
31. Kwasy karboksylowe, estry, tłuszcze
33. Aminokwasy i białka
34. Sacharydy
format 165 x 235 mm
Spis treści
Wprowadzenie
CHEMIA OGÓLNA I NIEORGANICZNA
1. Energia i masa
2. Jądro atomowe
3. Problemy obliczeniowe w chemii
4. Elektrony w atomie
5. Powstawanie wiązań chemicznych
7. Równowagi w roztworach elektrolitów
8. Elektrochemia
CHEMIA ORGANICZNA
9. Nietrwałe drobiny w chemii organicznej i czynniki decydujące o ich trwałości
10. Addycja elektrofilowa
11. Reakcje eliminacji
12. Delokalizacja elektronów, aromatyczność
13. Substytucja elektrofilowa w związkach aromatycznych
14. Właściwości kasowo–zasadowe związków organicznych
15. Podstawienie nukleofilowe
Wprowadzenie
Współczesny egzamin maturalny z chemii obfituje w zadania wykraczające w swojej
treści poza podstawę programową, obowiązującą w liceach i technikach. Dotyczy to
zadań z nowymi treściami, w których autor zadania przytacza często obszerny tekst
źródłowy, a następnie formułuje pytania odnoszące się do tego tekstu. Rolą zdającego
maturę jest zrozumienie tekstu i zdobycie w ten sposób wiadomości, których często nie
omawiano na lekcjach chemii, a następnie wykorzystanie ich do rozwiązania postawio-
nego problemu.
Stres i pośpiech wywołane egzaminem nie sprzyjają przyswajaniu nowego materiału.
Pomocą może tu być proponowana czytelnikowi niniejsza książka.
Przedstawiona propozycja zawiera bardziej pogłębione, niż to przewiduje podstawa pro-
gramowa, wyjaśnienia podstawowych zjawisk i metod stosowanych w chemii. Czytel-
nik dowie się w szczególności, skąd się biorą barwy przedmiotów, czym jest elektron,
co to są liczby kwantowe, dlaczego powstają wiązania chemiczne, na czym polega hy-
brydyzacja orbitali atomowych i wiele innych.
Książka jest napisana w formie pytań i odpowiedzi. Nie jest ona systematycznym wykła-
dem chemii. Poruszono w niej tylko te zagadnienia, które były lub mogą być w przyszło-
ści treścią pytań maturalnych, i które wykraczają poza obowiązującą obecnie podstawę
programową. W pozycji tej zawarto też opis podstawowych praw fizyki i chemii, które
ułatwiają, a w niektórych przypadkach wręcz umożliwiają dogłębne zrozumienie oma-
wianych treści. Książkę tę należy w szczególności traktować jako pomoc w samodziel-
nej nauce, wyjaśniającą to, czego uczeń zazwyczaj nie dowie się na lekcjach chemii.
Pozycja ta zapewne nie porusza wszystkich zagadnień, które mogłyby być interesujące
dla Czytelnika. Autor zaprasza zatem użytkowników do współpracy i o nadsyłanie do re-
dakcji propozycji tematów, które Ich zdaniem powinny znaleźć tu swoje miejsce. Propo-
zycje te mogłyby być uwzględnione w ewentualnych, kolejnych wydaniach tej książki.
Na końcu poszczególnych rozdziałów zamieszczono wykazy zadań maturalnych, które
odnoszą się do treści danego rozdziału. Są to zadania pochodzące z oryginalnych arku-
szy maturalnych w latach 2010–2021, które zostały zebrane w Zbiorze zadań matural-
nych. Lata 2010–2021 …, wydanym przez Oficynę Edukacyjną * Krzysztof Pazdro. Do
wszystkich tych zadań podane są rozwiązania i odpowiedzi.
Wydawca
Wyjaśnianie chemii w pytaniach i odpowiedziach. Przykładowy fragment
84 Wyjaśnianie chemii w pytaniach i odpowiedziach
CHEMIA ORGANICZNA
1,(75:$à('52%,1<:&+(0,,25*$1,&=1(-
,&=<11,.,'(&<'8-Ą&(2,&+75:$à2ĝ&,
Czy atom węgla może tworzyć jony lub rodniki?

$WRPZĊJODQLHWZRU]\MRQyZSURVW\FKDOHPRĪHWZRU]\üMRQ\]áRĪRQHZNWyU\FK
áDGXQHN SRMDZLD VLĊ QD DWRPLH ZĊJOD EĊGąF\P F]ĊĞFLą ZLĊNV]HM GURELQ\ ,VWQLHMą WHĪ
]áRĪRQHGURELQ\ZNWyU\FKQDDWRPLHZĊJODSRMDZLDVLĊQLHVSDURZDQ\HOHNWURQĝOHG]ąF
PHFKDQL]P\UHDNFMLRUJDQLF]Q\FKPRĪHP\VSRWNDüWDNLHQLHWUZDáHF]ąVWNL3RZVWDZD
QLHMRQyZOXEURGQLNyZPRĪQD]LOXVWURZDüSRND]DQ\PQLĪHMVFKHPDWHP
͘
ʹ, ͘
͗ , Karborodnik
ʹ ,н ͗
ʹ
͗ , Karboanion
ʹ
ʹ ,͗ н
͗ , Karbokation
5\V6FKHPDWSRZVWDZDQLDNDUERURGQLNyZNDUERDQLRQyZLNDUERNDWLRQyZ
Jakie czynniki decydują o trwałości karbojonów i karborodników?

7UZDáRĞüNDUERNDWLRQyZLNDUERDQLRQyZ]DOHĪ\PLĊG]\LQQ\PLRGWHJRMDNVLOQLH
JUXS\REHFQHZMRQLHSU]\FLąJDMąHOHNWURQ\*UXS\NWyUHVLOQLHSU]\FLąJDMąHOHNWURQ\
VWDELOL]XMąNDUERDQLRQ\DJUXS\Z\ND]XMąFHWHQGHQFMHGRRGGDZDQLDHOHNWURQyZ±VWD
ELOL]XMąNDUERNDWLRQ\*UXS\SU]\FLąJDMąFHHOHNWURQ\]PQLHMV]DMąNRQFHQWUDFMĊáDGXQNX
QDDWRPLHZĊJODZNDUERDQLRQLH3RGREQLHG]LDáDMąJUXS\Z\ND]XMąFHWHQGHQFMHGRRG
GDZDQLDHOHNWURQyZZSU]\SDGNXNDUERNDWLRQyZ2QHWDNĪH]PQLHMV]DMąNRQFHQWUDFMĊ
áDGXQNXHOHNWU\F]QHJRDOHZW\PSU]\SDGNXGRGDWQLHJR=PQLHMV]HQLHNRQFHQWUDFMLáD
GXQNX]DZV]HZLąĪHVLĊ]MHJRUR]P\FLHPQDZLĊNV]\REV]DUFRVNXWNXMHREQLĪHQLHP
HQHUJLLXNáDGX
2SUyF]VWDELOL]DFMLSU]H]SU]HPLHV]F]HQLHáDGXQNXZ\QLNDMąFH]SU]\FLąJDQLDHOHN
WURQyZSU]H]JUXS\IXQNF\MQHGXĪH]QDF]HQLHGODVWDELOL]DFMLNDUERMRQyZLURGQLNyZ
PDGHORNDOL]DFMDHOHNWURQyZF]\OLSRMDZLHQLHVLĊZLą]DĔREHMPXMąF\FKVZRLP]DVLĊ
JLHPZLĊFHMQLĪGZDDWRP\
55
Chemia organiczna 85
Jak w chemii organicznej mierzy się siłę przyciągania elektronów przez grupę
funkcyjną?
:GZXDWRPRZ\FKF]ąVWHF]NDFK;±<RW\PQDNRU]\ĞüNWyUHJRDWRPXSU]HVXQLĊWD
MHVWZLąĪąFDSDUDHOHNWURQRZDZLą]DQLDFKHPLF]QHJRGHF\GXMHUyĪQLFDHOHNWURXMHPQRĞFL
REXDWRPyZ:SU]\SDGNXEDUG]LHMUR]EXGRZDQ\FKVWUXNWXUV\WXDFMDMHVWEDUG]LHM]áRĪRQD
2 VLOH SU]\FLąJDQLD HOHNWURQyZ SU]H] JUXSĊ IXQNF\MQą GHF\GXMH SU]\MĊWD XPRZQLH
ZLHONRĞü QD]ZDQD efektem indukcyjnym *UXS\ DWRPyZ EĊGąFH Z FKHPLL RUJDQLF]QHM
SRGVWDZQLNDPLZ]DOHĪQRĞFLRGVZRMHMEXGRZ\SU]\FLąJDMąHOHNWURQ\VLOQLHMEąGĨVáDELHM
QLĪDWRPZRGRUX:Lą]DQLH&±+WUDNWXMHVLĊWXMDNRZLą]DQLHZ]RUFRZHXPRZQH]HUR
-HĪHOLJUXSDIXQNF\MQDVLOQLHMSU]\FLąJDHOHNWURQ\QLĪZRGyUPyZLP\ĪHPDXMHP
Q\HIHNWLQGXNF\MQ\FR]DSLVXMHP\V\PEROLF]QLHMDNR±,
-HĪHOLSHZQDJUXSDVáDELHMSU]\FLąJDHOHNWURQ\QLĪZRGyUPyZLP\ĪHPDGRGDWQL
HIHNWLQGXNF\MQ\FR]DSLVXMHP\MDNR,
$WRPRPZRGRUXQDPRF\GHILQLFMLSU]\SLVXMHP\HIHNWLQGXNF\MQ\,
1DOHĪ\ SRGNUHĞOLü ĪH QLH PyZLP\ R EH]Z]JOĊGQHM VLOH SU]\FLąJDQLD HOHNWURQyZ
SU]H]JUXSĊDWRPyZW\ONRRW\PMDNWDWHQGHQFMDSU]HGVWDZLDVLĊZRGQLHVLHQLXGRZLą
]DQLD&±+-HVWWRZ\JRGQH]DáRĪHQLHERZV]\VWNLH]ZLą]NLRUJDQLF]QHPRĪQDZSHZ
Q\PVHQVLHWUDNWRZDüMDNRZ\ZRG]ąFHVLĊRGZĊJORZRGRUyZZNWyU\FKSHZQHDWRP\
ZRGRUX]DVWąSLRQRRNUHĞORQ\PLJUXSDPLIXQNF\MQ\PL
6\WXDFMD SU]\SRPLQD QLHFR VWRVRZDQH SRZV]HFKQLH VNDOH WHPSHUDWXU 0LPR ĪH
LVWQLHMH EH]Z]JOĊGQD VNDOD WHPSHUDWXU\ .HOZLQD ] DEVROXWQ\P ]HUHP Z\JRGQLH MHVW
ZĪ\FLXFRG]LHQQ\PVWRVRZDüVNDOĊZNWyUHM]HURMHVWXPRZQHLRGSRZLDGDSXQNWRZL
WRSQLHQLDORGXF]\OLVNDOĊ&HOVMXV]D
Które grupy wykazują tendencję do oddawania, a które do przyciągania elek-

tronów?
:DĪQ\PLJRGQ\P]DSDPLĊWDQLDMHVWIDNWĪHZ]DVDG]LHMHG\Q\PLJUXSDPLRGR
GDWQLPHIHNFLHLQGXNF\MQ\PVąJUXS\DONLORZH±&Q+Q3R]RVWDáHJUXS\VLOQLHMSU]\
FLąJDMą HOHNWURQ\ QLĪ ZRGyU L SU]\SLVXMH VLĊ LP HIHNW LQGXNF\MQ\ XMHPQ\ ,OXVWUXMH WR
SU]HGVWDZLRQ\QLĪHMVFKHPDW
C C ŶH ϮŶнϭ *UXS\VáDELHMSU]\FLąJDMąFHHOHNWURQ\QLĪZRGyU,
C H ,
C X *UXS\VLOQLHMSU]\FLąJDMąFHHOHNWURQ\QLĪZRGyU±,
5\V 6WU]DáNL XND]XMą NLHUXQHN SU]HVXZDQLD ZLąĪąFHM SDU\ HOHNWURQRZHM Z RGQLHVLHQLX GR
ZLą]DQLD&±+
Jak efekt indukcyjny wpływa na trwałość karbokationów, karboanionów

i rodników?
7UZDáRĞüNDUERNDWLRQyZURĞQLHZUD]]U]ĊGRZRĞFLąDWRPXZĊJODQDNWyU\PSRMD
ZLDVLĊáDGXQHNGRGDWQL
56
H CHϯ CHϯ CHϯ

н н н н
H C H C CHϯ C CHϯ C
H H H CHϯ
Wzrost trwałości karbokationów

5\V.LHUXQHNZ]URVWXWUZDáRĞFLNDUERNDWLRQyZ
7UZDáRĞü NDUERNDWLRQyZ URĞQLH Z WDNLHM ZáDĞQLH NROHMQRĞFL SRQLHZDĪ JUXS\ PH

W\ORZHMDNRJUXS\DONLORZHVáDELHMSU]\FLąJDMąHOHNWURQ\QLĪZRGyUSU]H]FR]PQLHM
V]DMąQLHFRNRQFHQWUDFMĊáDGXQNXGRGDWQLHJRQDDWRPLHZĊJODQDNWyU\PZ\VWĊSXMHWHQ
áDGXQHN
.DUERDQLRQ\ ]PLHQLDMą VZRMą WUZDáRĞü Z SU]HFLZQ\P NLHUXQNX *UXS\ DONLORZH
VáDELHMSU]\FLąJDMąHOHNWURQ\QLĪZRGyULWRDWRPZRGRUXVNXWHF]QLHM]PQLHMV]DNRQ
FHQWUDFMĊáDGXQNXXMHPQHJRQLĪJUXS\DONLORZH2VáDELHQLHNRQFHQWUDFMLáDGXQNXEH]
Z]JOĊGX QD MHJR ]QDN ]DZV]H SU]\F]\QLD VLĊ GR REQLĪHQLD HQHUJLL XNáDGX L ]\VNDQLD
ZLĊNV]HMWUZDáRĞFL
H CHϯ CHϯ CHϯ
ʹ ʹ ʹ ʹ
H C H C CHϯ C CHϯ C
H H H CHϯ
Wzrost trwałości karboanionów

5\V.LHUXQHNZ]URVWXWUZDáRĞFLNDUERDQLRQyZ
7UZDáRĞüNDUERURGQLNyZ]PLHQLDVLĊZWDNLHMVDPHMNROHMQRĞFLMDNWUZDáRĞüNDUER
NDWLRQyZ7áXPDF]\VLĊWRRGG]LDá\ZDQLHPQLHVSDURZDQHJRHOHNWURQXQDDWRPLHZĊJOD
ZURGQLNX]ZLą]DQLDPLı&+WZRU]RQ\PLSU]H]DWRPQDNWyU\PSRMDZLáVLĊQLHVSDUR
ZDQ\HOHNWURQ
Które atomy wodoru biorą przede wszystkim udział w reakcji podstawienia

rodnikowego?
2W\PMDNLSURGXNWSRMDZLVLĊZUHDNFMLSRGVWDZLHQLDURGQLNRZHJRGHF\GXMHWUZD
áRĞüURGQLNDNWyU\SRMDZLDVLĊZWUDNFLHUHDNFMLMDNRSURGXNWSU]HMĞFLRZ\5R]ZDĪP\
UHDNFMĊEURPRZDQLDSURSDQX]DFKRG]ąFąSRGZSá\ZHPĞZLDWáD:SLHUZV]\PHWDSLH
SRMDZLDMąVLĊDWRP\EURPXNWyUHVąURGQLNDPL
hv • •
Br2 ĺBr + Br
5HDNFMDURGQLNyZEURPX]F]ąVWHF]NąSURSDQXSURZDG]LGRSRZVWDQLDQDMWUZDOV]H
JRURGQLNDDZLĊFURGQLNDRQDMZ\ĪV]HMU]ĊGRZRĞFL
• •
CH3 — CH2 — CH3 + Br ĺCH3 — CH — CH3 + HBr
• •
CH3 — CH — CH3 + Br2 ĺCH3 — CHBr — CH3 + Br
57
: SLHUZV]HM NROHMQRĞFL SRMDZLD VLĊ ZLĊF SURGXNW ]DZLHUDMąF\ EURP SU]\ DWRPLH
ZĊJODSRáąF]RQ\P]PRĪOLZLHQDMPQLHMV]ąOLF]EąDWRPyZZRGRUX:GDOV]HMNROHMQRĞFL
XOHJDMąSRGVWDZLHQLXSR]RVWDáHDWRP\ZRGRUXXPLHMVFRZLRQHZPQLHMDNW\ZQ\FKSR
]\FMDFK2SLVDQDWHQGHQFMDMHVWV]F]HJyOQLHGREU]HZLGRF]QDZSU]\SDGNXEURPRZDQLD
5RGQLNLFKORUXVąEDUG]RDNW\ZQHLDWDNXMąDONDQPQLHMZ\ELyUF]R
Co to jest elektrofilowość i które cząstki maja własności elektrofilowe?

ElektrofilowoĞüWRFHFKDGURELQSROHJDMąFDQDGXĪ\PSRZLQRZDFWZLHGRHOHNWUR
QyZ&]ąVWNDMHVWW\PVLOQLHMHOHNWURILORZDLPZLĊFHMDWRPyZRZ\VRNLHMHOHNWURXMHP
QRĞFLZFKRG]LZMHMVNáDG&]ąVWNLHOHNWURILORZHVą]D]Z\F]DMMRQDPLGRGDWQLPL'R
QDMVLOQLHMV]\FKHOHNWURILOL]DOLF]DP\MRQ\12&O%U&++RUD]QLHNWyUHF]ą
VWHF]NLQS626LáDHOHNWURILORZRĞFLMHVWPLHU]RQDWHQGHQFMąGRZFKRG]HQLDZUHDNFMH
RUJDQLF]QHZNWyU\FKF]ąVWNDWDNDWZRU]\ZLą]DQLHNRV]WHPSDU\HOHNWURQyZʌ3U]\
NáDGHP UHDNFML ]DFKRG]ąFHM ZHGáXJ PHFKDQL]PX HOHNWURILORZHJR MHVW UHDNFMD DGG\FML
HOHNWURILORZHMGRZLą]DĔZLHORNURWQ\FKZĊJLHO±ZĊJLHOOXERPyZLRQDZGDOV]HMF]ĊĞFL
UHDNFMDVXEVW\WXFMLHOHNWURILORZHM]XG]LDáHPEHQ]HQXLMHJRSRFKRGQ\FK
=DGDQLDPDWXUDOQHRGQRV]ąFHVLĊGRUR]G]LDáXÄ1LHWUZDáHGURELQ\ZFKHPLLRUJD
QLF]QHMLF]\QQLNLGHF\GXMąFHRLFKWUZDáRĞFL´
Reakcje z udziaáem rodników i karbojonów, selektywnoĞü reakcji wolnorodnikowych

1XPHU]DGDQLD
ZÄZbiorze zadaĔ maturalnych«´
=DGDQLH
=DGDQLH
=DGDQLH
=DGDQLH
=DGDQLH
$''<&-$(/(.752),/2:$
Które cząsteczki reagują z odczynnikami elektrofilowymi?

&]ąVWNL HOHNWURILORZH PDMą ]GROQRĞü ZLą]DQLD VLĊ ] SDUą HOHNWURQRZą 0RJą RQH
GHVWDELOL]RZDü GURELQ\ RUJDQLF]QH SU]H] ]HUZDQLH ZLą]DQLD ʌ Z DONHQDFK DONLQDFK
LZĊJORZRGRUDFKDURPDW\F]Q\FK:Lą]DQLDʌVąáDWZRGRVWĊSQHERHOHNWURQ\NWyUHMH
WZRU]ą]QDMGXMąVLĊQD]HZQąWU]F]ąVWHF]NL1LĪHMSU]HGVWDZLRQRNRQWXU\RUELWDOLPROH
NXODUQ\FKʌZF]ąVWHF]NDFKHWHQXLHW\QX
58
H H
C C H C C H
H H
Eten Etyn
5\V.RQWXU\RUELWDOLʌZSU]\NáDGRZ\FKF]ąVWHF]NDFKDONHQXLDONLQX
$WDNF]ąVWNLHOHNWURILORZHMQDDONHQOXEDONLQSURZDG]LGRSRZVWDQLDNDUERNDWLRQX
5R]ZDĪP\QDMSURVWV]\SU]\NáDGGHVWDELOL]DFMLF]ąVWHF]NLHWHQXQDVNXWHNDWDNXHOHNWUR
ILORZHMF]ąVWNL+/LQLąSU]HU\ZDQąSU]HGVWDZLRQRSU]HPLHV]F]DQLHSDU\HOHNWURQyZ
H
н
H
н
HϮC CHϮ HϮC CHϮ
:DQDORJLF]Q\VSRVyEF]ąVWNDHOHNWURILORZDPRĪHGHVWDELOL]RZDüF]ąVWHF]NLDONL
QyZRUD]DUHQyZZĊJORZRGRUyZDURPDW\F]Q\FK:ĊJORZRGRURPDURPDW\F]Q\PEĊ
G]LHSRĞZLĊFRQHPLHMVFHZGDOV]HMF]ĊĞFLWHMNVLąĪNL
2NUHĞOHQLD ÄGHVWDELOL]DFMD´ XĪ\WR QLHSU]\SDGNRZR &]ąVWND HOHNWURILORZD MHVW ER
ZLHPF]ĊVWRNDWDOL]DWRUHPUR]SRF]\QDMąF\PFLąJĪ\ZLRáRZR]DFKRG]ąF\FKSU]HPLDQ
NWyUHNRĔF]ąVLĊSRZVWDQLHPVWDELOQHMGURELQ\
Czy regułę Markownikowa można udowodnić?

5HJXáD 0DUNRZQLNRZD GRW\F]\ UHDNFML DGG\FML HOHNWURILORZHM QLHV\PHWU\F]Q\FK
F]ąVWHF]HNGRQLHV\PHWU\F]Q\FKDONHQyZOXEDONLQyZ.OXF]HPGR]UR]XPLHQLDWHMUH
JXá\MHVWDQDOL]DPHFKDQL]PXUHDNFML5R]ZDĪP\SURFHVRVFKHPDFLH
HBr
HϮC CH CHϯ HϯC CH CHϯ
Br
5HDNFMD]DFKRG]LGZXHWDSRZR:SLHUZV]\PHWDSLHHOHNWURILORZ\MRQ+áąF]\VLĊ
]MHGQ\P]DWRPyZZĊJODWZRU]ąF\FKZLą]DQLHSRGZyMQHDF]\QLWRNRV]WHPHOHNWUR
QyZZLą]DQLDʌ
н
HϯC CH CHϯ A.
HϮC CH CHϯ + Hн
н
HϮC CHϮ CHϯ B.
=GZyFKNDUERNDWLRQyZNWyUHPRJąSRZVWDüWUZDOV]\MHVWNDUERNDWLRQ$RZ\ĪV]HM
U]ĊGRZRĞFL']LHMHVLĊWDNGODWHJRĪHGZLHJUXS\DONLORZHVWDELOL]XMąJROHSLHMGRVWDU
F]DMąFHOHNWURQyZG]LĊNLGRGDWQLHPXHIHNWRZLLQGXNF\MQHPX
59
: GUXJLP HWDSLH GR SRZVWDáHJR NDUERNDWLRQX SU]\áąF]D VLĊ DQLRQ %U±: UHDNFML
ELHU]HJáyZQLHXG]LDáWUZDOV]\NDUERNDWLRQ]NWyUHJRSRZVWDMHSURGXNWJáyZQ\.DU
ERNDWLRQ%RQLĪV]HMWUZDáRĞFLSU]\F]\QLDVLĊGRSRZVWDQLDQLHZLHONLHMLORĞFLSURGXNWX
XERF]QHJR
HϯC CH CHϯ Produkt główny
Br
HϮC CHϮ CHϯ Produkt uboczny
Br
Dlaczego w wyniku reakcji powstaje także produkt uboczny?

=D]Z\F]DMX]QDMHP\ĪHUHDNFMHFKHPLF]QH]DFKRG]ąZVSRVyESODQRZ\LSURZDG]ą
ZVSRVyEQLHXQLNQLRQ\GRSRZVWDQLDMHGQR]QDF]QLHRNUHĞORQ\FKSURGXNWyZRVSRG]LH
ZDQ\FKZ]RUDFK)DNWWHQXZDĪDP\]DRF]\ZLVW\SU]H]FRZSHZQ\PVHQVLHG]LDáDQLD
SU]\URG\X]QDMHP\]DUHDOL]DFMĊMDNLHJRĞĞZLDGRPHJRSODQX
1LFEDUG]LHMEáĊGQHJR=D]Z\F]DMSRWHQFMDOQLHPRĪH]DFKRG]LüZLHOHUyZQROHJá\FK
LWHUPRG\QDPLF]QLHSUDZGRSRGREQ\FKUHDNFML.DĪGD]QLFKSURZDG]LQDMF]ĊĞFLHMGR
LQQ\FKSURGXNWyZ:V]\VWNLHWHUHDNFMHU]HF]\ZLĞFLHELHJQą)DNWĪHQDLFKNRĔFXRE
VHUZXMHP\SRZVWDQLHMHGQHJRSURGXNWXZZLĊNV]\POXEPQLHMV]\PQDGPLDU]HZ\QLND
VWąGĪHMHGQD]W\FKUHDNFMLELHJQLHQLHZVSyáPLHUQLHV]\EFLHMQLĪSR]RVWDáH:Z\QLNX
VHULLUyZQROHJá\FKUHDNFMLSRZVWDMHZLĊFMDNLĞJáyZQ\SURGXNWDRERNQLHJRSRMDZLD
VLĊSHZQDLORĞüUyĪQ\FKVXEVWDQFMLNWyUHSRZVWDMąZPQLHMV]HMLORĞFL8]QDMHP\MH]D
SURGXNW\XERF]QH
Jak zachodzi addycja elektrofilowa z udziałem alkinów?

$ONLQ\ Vą DNW\ZQLHMV]H FKHPLF]QLH QLĪ DONHQ\ 5HDNFMH DGG\FML ]DFKRG]ąFH ] LFK
XG]LDáHPELHJQą]JRGQLH]WDNLPVDP\PPHFKDQL]PHPMDNZSU]\SDGNXDONHQyZ
:UHDNFMDFKDGG\FMLZNWyU\FKELRUąXG]LDáDONLQ\WDNĪHRERZLą]XMHUHJXáD0DU
NRZQLNRZD
3URFHVDGG\FMLPRĪQDSU]HSURZDG]LüGZXNURWQLHERZDGG\FMLPRJąEUDüXG]LDá
NROHMQRREDZLą]DQLDʌ
R H
R C C H н HBr C C
Br H
Br H
R H
C C н HBr R C C H
Br H
Br H
60
: SU]\SDGNX DGG\FML ZRG\ GR DONLQyZ SURFHV SRF]ąWNRZR ELHJQLH SRGREQLH MDN
ZSU]\SDGNXDONHQyZDOHRVWDWHF]Q\SURGXNWUHDNFMLMHVWQLHFRLQQ\QLĪPRĪQDVLĊVSR
G]LHZDüQDSRGVWDZLHSURVWHMDQDORJLL
Jak zachodzi addycja wody do alkinów?

: Z\QLNX DGG\FML ZRG\ GR F]ąVWHF]NL DONLQX WZRU]\ VLĊ QLHQDV\FRQ\ DONRKRO
:MHJRF]ąVWHF]FHJUXSD2+SRáąF]RQDMHVW]DWRPHPZĊJODWZRU]ąF\PZLą]DQLHSR
GZyMQH
5R]ZDĪP\SU]\NáDGZNWyU\PELHU]HXG]LDáWDN]ZDQ\alkin terminalnyZNWyU\P
ZLą]DQLHSRWUyMQHZ\VWĊSXMHQDNRĔFXáDĔFXFKDZĊJORZHJR%H]SRĞUHGQLPSURGXNWHP
WHJRHWDSXMHVWQLHQDV\FRQ\DONRKRONWyU\QD]\ZDP\forma enolową
R H
н
H , HgϮн
R C C H н H ϮO C C
H O H
Forma enolowa
7DNLXNáDGZLą]DĔMHVWQLHWUZDá\LSURGXNWWHQXOHJDSU]HJUXSRZDQLX$WRPZRGRUX
SRáąF]RQ\]DWRPHPWOHQXáDWZRVLĊRGU\ZDZSRVWDFLMRQX+LNRU]\VWDMąF]SDU\HOHN
WURQyZʌZQLHQDV\FRQHMVWUXNWXU]HáąF]\VLĊ]GUXJLPDWRPHPZĊJOD-HGQRF]HĞQLH
XZROQLRQDSDUDHOHNWURQyZıZLą]DQLD2±+]DP\NDGUXJLHZLą]DQLHSRPLĊG]\DWRPHP
WOHQXLDWRPHPZĊJODWZRU]ąFJUXSĊNDUERQ\ORZą:Z\QLNXWHJRSURFHVXSRZVWDMH
W]ZIRUPDNHWRQRZDSURGXNWX
Hн
R H
H
C C R C C H
H O H
O H
Forma ketonowa
3RQLHZDĪ]DVWRVRZDQRDONLQWHUPLQDOQ\DUHDNFMDDGG\FMLZRG\]DV]áD]JRGQLH]UH
JXáą0DUNRZQLNRZDRVWDWHF]Q\PSURGXNWHPUHDNFMLMHVWPHW\ORNHWRQ
:RJyOQ\PSU]\SDGNXJG\]DVWRVXMHP\GRZROQ\DONLQLQLHG]LDáDUHJXáD0DUNRZ
QLNRZD Z SURGXNWDFK UHDNFML ]QDMG]LH VLĊ PLHV]DQLQD L]RPHU\F]Q\FK NHWRQyZ NWyUH
MHVWEDUG]RWUXGQRUR]G]LHOLü
н
H Ϯ O, H , HgϮн
Rϭ C C RϮ Rϭ C CHϮ RϮ н Rϭ CHϮ C RϮ
O O
=QDF]HQLHSUDNW\F]QHPDMDZLĊFSURFHV\NWyUHSURZDG]ąGRSRZVWDQLDMHGQHJRSUR
GXNWX']LHMHVLĊWDNZSU]\SDGNXJG\5 5OXEJG\SU]\QDMPQLHMMHGQD]W\FKJUXS
61
MHVWDWRPHPZRGRUX1DMEDUG]LHM]QDQąUHDNFMąWHJRW\SXMHVWDGG\FMDZRG\GRHW\QX
:MHMZ\QLNXSRZVWDMHDOGHK\GRFWRZ\HWDQDONWyU\PDGXĪH]QDF]HQLHSU]HP\VáRZH
MDNRVXEVWUDWZZLHOXV\QWH]DFKRUJDQLF]Q\FK
H н, Hg Ϯн
H C C H н H ϮO CHϯ C H
Co to jest tautomeria keto-enolowa?

:SRSU]HGQLP]DJDGQLHQLXXĪ\WRRNUHĞOHQLDÄforma enolowa´LÄforma ketonowa´
QD R]QDF]HQLH SURGXNWyZ DGG\FML ZRG\ GR DONLQyZ : U]HF]\ZLVWRĞFL Vą WR ERZLHP
GZLH SRVWDFLH SURGXNWX UHDNFML SR]RVWDMąFH ]H VREą Z VWDQLH UyZQRZDJL FKHPLF]QHM
6WDQWHMUyZQRZDJLMHVWMHGQDNPRFQRSU]HVXQLĊW\QDU]HF]IRUP\NHWRQRZHMLMDNRSUR
GXNWUHDNFML]DSLVXMHP\Z]yUNHWRQXOXEDOGHK\GXDQLHZ]yUIRUP\HQRORZHM0DP\
ZLĊFGRF]\QLHQLD]V\WXDFMąJG\MDNDĞVXEVWDQFMDFKHPLF]QDZ\VWĊSXMHZGZyFKIRU
PDFK SR]RVWDMąF\FK ]H VREą Z UyZQRZDG]H =MDZLVNR WDNLH QD]\ZDP\ tautomerią
:QDV]\PSU]\SDGNXPyZLP\Rtautomerii keto-enolowej3U]\NáDGWDNLHMWDXWRPHULL
]XG]LDáHPDOGHK\GXRFWRZHJRLHWHQROXSU]HGVWDZLDSRQLĪV]HUyZQDQLH
H H
H C CHϯ
C C
H O H O
:DUWRQDGPLHQLüĪHIRUP\HQRORZHMQLHPRĪQDRGG]LHOLüRGIRUP\NHWRQRZHMER
áąF]\MHVWDQUyZQRZDJLLQLH]H]ZROLQDWRUHJXáDSU]HNRU\
=DGDQLDPDWXUDOQHRGQRV]ąFHVLĊGRUR]G]LDáXÄ$GG\FMDHOHNWURILORZD´
1XPHU]DGDQLD 1XPHU]DGDQLD
ZÄZbiorze zadaĔ maturalnych«´ ZÄZbiorze zadaĔ maturalnych«´
=DGDQLH =DGDQLH
=DGDQLH =DGDQLH
=DGDQLH =DGDQLH
=DGDQLH =DGDQLH
=DGDQLH =DGDQLH
=DGDQLH =DGDQLH
=DGDQLH
62
format 205 x 292 mm
www.pazdro.com.pl
Maturzysto,
przygotowaliśmy dla Ciebie pierwszy zestaw Próbnych arkuszy maturalnych z chemii
na poziomie rozszerzonym. Jest on opracowany zgodnie z wytycznymi i wymaganiami
przedstawionymi przez Centralną Komisję Egzaminacyjną w „Informatorze o egzami-
nie maturalnym z chemii od roku szkolnego 2022/2023”.
Planujemy wydać pięć takich zestawów – w każdym roku kolejny zestaw.
Arkusze we wszystkich pięciu zestawach obejmą łącznie wszystkie treści nauczania

z Podstawy programowej w zakresie rozszerzonym, obowiązującej od września 2019
roku.
Rozwiązywanie zadań, zawartych w tych arkuszach, pozwoli Ci:

– przypomnieć i utrwalić najważniejsze zagadnienia objęte podstawą programową,
– nabyć umiejętności łączenia i wykorzystywania wiedzy z różnych działów chemii,
– nauczyć się rozplanowania czasu przeznaczonego na rozwiązywanie całego arkusza,
– przećwiczyć zapisywanie pełnych rozwiązań w miejscu na to przeznaczonym.
Do wszystkich zadań podano poprawne odpowiedzi.
Życzymy powodzenia na maturze!

Wydawca

Informator 2023 - Chemia

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Informator 2023 - Chemia

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Szanowni Państwo,

oto informator o naszych najnowszych pozycjach wydawniczych z chemii, przeznaczo-

Proponowane tu pozycje obejmują treści ujęte w Podstawie programowej z chemii

Chemia. Kompendium maturalne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3

Sprawdź dostępność na:

Drogi Uczniu, Droga Uczennico!

EĂн ĂϮн ůϯн Eϯʹ ^Ϯʹ ůʹ

ϭ͘ŐƌƵƉĂĂƚŽŵſǁ͗ Ϯ͘ŐƌƵƉĂĂƚŽŵſǁ͗ ϯ͘ŐƌƵƉĂĂƚŽŵſǁ͗

<ŽŶĮŐƵƌĂĐũĂĞůĞŬƚƌŽŶŽǁĂ >ŝĐǌďĂĞůĞŬƚƌŽŶſǁ EĂũǁǇǏƐǌǇƐƚŽƉŝĞŷ EĂũŶŝǏƐǌǇƐƚŽƉŝĞŷ

tǇŬŽŶǇǁĂŶŝĞ ďŝůĂŶƐƵ ĞůĞŬƚƌŽŶŽǁŽͲũŽŶŽǁĞŐŽ ũĞƐƚ ƐǌĐǌĞŐſůŶŝĞ ƉƌǌǇĚĂƚŶĞ͕ ŐĚǇ ǁ ƌĞĂŬĐũŝ ƌĞĚŽŬƐ

Drogi Uczniu, Droga Uczennico!

Celem wygodniejszego korzystania ze zbioru, został on podzielony na dwie części. W pierwszej

0Q2 0Q 0Q2 0Q2

3R DT ,Q DT 5D DT ,Q DT

ŐEKϯ;ĂƋͿ DŐ^Kϰ;ĂƋͿ Ŷ^Kϰ;ĂƋͿ Wď;EKͿ

^ŶϮн &ĞϮн ŽϮн

0Q2± DT _0Q DT 6Q DT _6Q DT )H DT _)H DT &R DT _&R DT

 32±+2 +32±2+±

&O +& &+

W latach 2010–2014 chemię można było zdawać na maturze na poziomie podstawowym

W tym zbiorze zebrano wszystkie zadania, które występowały w arkuszach maturalnych

Obecne wydanie zbioru podzielono na dwie części, a ponadto uzupełniono je o kilkadziesiąt

TEKSTY ZADAŃ MATURALNYCH

Zadanie 1.1. [CKE, matura, maj 2010, zad. 1. (1 pkt)]

Symbol pierwiastka Numer okresu Numer grupy Symbol bloku

Zadanie 1.2. [CKE, matura, maj 2010, zad. 2. (2 pkt)]

Zadanie 1.3. [CKE, matura, maj 2011, zad. 1. (2 pkt)]

Informacja do zadań 1.4.–1.6.

Zadanie 1.4. [CKE, matura, maj 2011, zad. 5. (1 pkt)]

Zadanie 1.5. [CKE, matura, maj 2011, zad. 6. (1 pkt)]

Zadanie 1.6. [CKE, matura, maj 2011, zad. 7. (1 pkt)]

Zadanie 1.7. [CKE, matura, czerwiec 2011, zad. 1. (1 pkt)]

Zadanie 1.8. [CKE, matura, czerwiec 2011, zad. 2. (1 pkt)]

3RZVWDMąF\ZMHMZ\QLNXL]RWRS AZ11 X MHVWQLHWUZDá\LVDPRU]XWQLHXOHJDSU]HPLDQLH β+ ( 01 e+ )

Zadanie 1.9. [CKE, matura, maj 2012, zad. 1. (1 pkt)]

Symbol pierwiastka Numer okresu Numer grupy Symbol bloku

Zadanie 1.10. [CKE, matura, maj 2012, zad. 2. (1 pkt)]

Zadanie 1.11. [CKE, matura, czerwiec 2012, zad. 1. (1 pkt)]

Zadanie 1.12. [CKE, matura, czerwiec 2012, zad. 2. (1 pkt)]

Zadanie 1.13. [CKE, matura, maj 2013, zad. 1. (3 pkt)]

Zadanie 1.14. [CKE, matura, maj 2013, zad. 3. (1 pkt)]

Zadanie 1.15. [CKE, matura, maj 2013, zad. 4. (3 pkt)]

Zadanie 1.16. [CKE, matura, czerwiec 2013, zad. 1. (1 pkt)]

Zadanie 1.17. [CKE, matura, czerwiec 2013, zad. 2. (1 pkt)]

Zadanie 1.18. [CKE, matura, maj 2014, zad. 4. (1 pkt)]

Zadanie 1.19. [CKE, matura, maj 2014, zad. 5. (1 pkt)]

Zadanie 1.20. [CKE, matura, maj 2014, zad. 6. (1 pkt)]

Zadanie 1.21. [CKE, matura, czerwiec 2014, zad. 1. (1 pkt)]

Zadanie 1.22. [CKE, matura, czerwiec 2014, zad. 2. (1 pkt)]

Zadanie 1.23. [CKE, matura, czerwiec 2014, zad. 3. (1 pkt)]

główna poboczna magnetyczna magnetyczna spinowa

Zadanie 1.24. [CKE, matura, czerwiec 2014, zad. 5. (1 pkt)]

Zadanie 1.25. [CKE, matura, czerwiec 2014, zad. 6. (2 pkt)]

Zadanie 1.26. [CKE, matura/stara formuła, maj 2015, zad. 3. (1 pkt)]

Zadanie 1.27. [CKE, matura/stara formuła, maj 2015, zad. 4. (1 pkt)]

Liczba kwantowa Wartość lub wartości

Informacja do zadań 1.28.–1.29.

Zadanie 1.28. [CKE, matura/stara formuła, maj 2015, zad. 5. (1 pkt)]

Zadanie 1.29. [CKE, matura/stara formuła, maj 2015, zad. 6. (1 pkt)]

Zadanie 1.30. [CKE, matura/stara formuła, czerwiec 2015, zad. 1. (3 pkt)]

Zadanie 1.31. [CKE, matura/stara formuła, czerwiec 2015, zad. 4. (1 pkt)]

Informacja do zadań 1.32.–1.33.

Zadanie 1.32. [CKE, matura/stara formuła, czerwiec 2015, zad. 5. (1 pkt)]

EĂн ĂϮн ůϯн Eϯʹ ^Ϯʹ ůʹ

0Q2 0Q 0Q2 0Q2

3RDT ,QDT 5DDT ,QDT

ŐEKϯ;ĂƋͿ DŐ^Kϰ;ĂƋͿ Ŷ^Kϰ;ĂƋͿ Wď;EKͿ

^ŶϮн &ĞϮн ŽϮн

0Q2±DT_0QDT 6QDT_6QDT )HDT_)HDT &RDT_&RDT

32±+2 +32±2+±

&O +& &+

7UZDáRĞü NDUERNDWLRQyZ URĞQLH Z WDNLHM ZáDĞQLH NROHMQRĞFL SRQLHZDĪ JUXS\ PH