ΩΣΜΩΤΙΚΗ ΠΙΕΣΗ

Ερωτήσεις – Ασκήσεις

ΘΕΜΑ Α
Ερωτήσεις Πολλαπλής Επιλογής
Σε καθεμία από τις παρακάτω ερωτήσεις να σημειώσετε τη σωστή απάντηση.

1) Δύο διαλύματα θα είναι ισοτονικά όταν θα έχουν

α) ίσες συγκεντρώσεις β) ίσες ωσμωτικές πιέσεις
γ) την ίδια θερμοκρασία δ) ίσες % w/v περιεκτικότητες

2) Υδατικό διάλυμα γλυκόζης 0,1 Μ και υδατικό διάλυμα ουρίας 0,3 Μ χωρίζονται μέσω ημιπερα-
τής μεμβράνης και έχουν την ίδια θερμοκρασία. Τότε:
α) δεν θα παρατηρηθεί το φαινόμενο της ώσμωσης,
β) για μην παρατηρηθεί ώσμωση πρέπει να εφαρμοστεί εξωτερική πίεση στο διάλυμα της
γλυκόζης,
γ) για να μην παρατηρηθεί ώσμωση πρέπει να εφαρμοστεί εξωτερική πίεση στο διάλυμα της
ουρίας.

3) Τα παρακάτω υδατικά διαλύματα είναι μοριακά και βρίσκονται στην ίδια θερμοκρασία:
Δ1: γλυκόζη 0,3 Μ Δ2: ουρία 0,2 Μ – γλυκόζη 0,1 Μ
Δ3: ουρία 0,1 Μ - γλυκόζη 0,1 Μ – ζάχαρη 0,1 Μ
Τότε:
α) τα διαλύματα Δ1, Δ2 και Δ3 έχουν ίσες ωσμωτικές πιέσεις,
β) μεγαλύτερη ωσμωτική πίεση έχει το διάλυμα Δ1,
γ) μεγαλύτερη ωσμωτική πίεση έχει το διάλυμα Δ2,
δ) μεγαλύτερη ωσμωτική πίεση έχει το διάλυμα Δ3.
H ωσμωτική πίεση είναι προσθετική ιδιότητα οπότε μας ενδιαφέρει η ολική συγκέντρωση.
4) Υδατικό διάλυμα (Δ1) γλυκόζης με ωσμωτική πίεση Π 1 = 3 atm αναμιγνύεται με υδατικό διά-
λυμα (Δ2) γλυκόζης με ωσμωτική πίεση Π 2 = 7 atm οπότε προκύπτει διάλυμα Δ3. Αν τα Δ1,
Δ2, Δ3 έχουν την ίδια θερμοκρασία τότε η ωσμωτική πίεση του διαλύματος Δ3 μπορεί να είναι:
α) 2 atm β) 5 atm γ) 7 atm δ) 10 atm
Η τιμή της συγκέντρωσης του διαλύματος Δ3 θα είναι ενδιάμεση των συγκεντρώσεων των
διαλυμάτων Δ1 και Δ2. Άρα και η ωσμωτική πίεση θα έχει ενδιάμεση τιμή.
5) Υδατικό διάλυμα NaCl 0,15 M είναι ισοτονικό στην ίδια θερμοκρασία:
α) με υδατικό διάλυμα ουρίας 0,15 Μ,
β) με υδατικό διάλυμα Ca(NO 3) 2 0,2 M,
γ) με υδατικό διάλυμα γλυκόζης 0,3 Μ,
δ) με υδατικό διάλυμα BaBr 2 0,05 M.

1
 Το NaCl είναι ηλεκτρολύτης οπότε η πραγματική συγκέντρωση των σωματιδίων του διαλύμα-
τος θα είναι 0,3 Μ λόγω της διάστασής του: NaCl  Na+ + Cl -. Το διάλυμα του β) είναι ηλε-
κτρολυτικό με πραγματική συγκέντρωση 0,6 Μ (Ca(NO3 )2  Ca2+ + 2NO3 - ) και το διάλυμα
του δ) είναι επίσης ηλεκτρολυτικό που λόγω της διάστασης BaBr 2  Ba2+ + 2Br - θα έχει πραγ-
ματική συγκέντρωση 0,15 Μ.
6) Το φαινόμενο της αιμόλυσης μπορεί να παρατηρηθεί όταν ένα ερυθρό αιμοσφαίριο βυθιστεί:
α) σε φυσιολογικό ορό (διάλυμα NaCl 0,9% w/v),
β) σε καθαρό νερό,
γ) σε διάλυμα NaCl 9 % w/v,
δ) σε ένα πυκνό διάλυμα ζάχαρης.

7) Υδατικό μοριακό διάλυμα μιας ουσίας Α έχει όγκο 100 mL και ωσμωτική πίεση 4 atm. Για να
γίνει η ωσμωτική πίεση του διαλύματος 1 atm πρέπει στην ίδια θερμοκρασία
α) να προσθέσουμε 300 mL νερό,
β) να προσθέσουμε 400 mL νερό,
γ) να εξατμίσουμε 40 mL νερό,
δ) να εξατμίσουμε 60 mL νερό.
Για να υποτετραπλασιαστεί η ωσμωτική πίεση πρέπει η συγκέντρωση του διαλύματος να υπο-
τετραπλασιαστεί και για να συμβεί αυτό πρέπει το διάλυμα να αραιωθεί σε τετραπλάσιο όγκο.
Ερωτήσεις Σωστού – Λάθους
Να χαρακτηρίσετε καθεμία από τις παρακάτω προτάσεις ως σωστή ή λανθασμένη.
8) Ένα υδατικό διάλυμα γλυκόζης 0,1 Μ θερμοκρασίας 60 ο C έχει διπλάσια ωσμωτική πίεση από
ένα υδατικό διάλυμα γλυκόζης 0,1 Μ θερμοκρασίας 30 ο C. Λάθος
Η ωσμωτική πίεση είναι ανάλογη με την απόλυτη θερμοκρασία.
9) Η ωσμωτική πίεση ενός διαλύματος είναι ανάλογη με τη συγκέντρωση του. Σωστό
10) Υδατικό διάλυμα γλυκόζης 0,1 Μ χωρίζεται με ημιπερατή μεμβράνη από υδατικό διάλυμα ου-
ρίας 0,1 Μ και ίδιας θερμοκρασίας. Τότε δεν διέρχονται μόρια νερού μέσω της ημιπερατής
μεμβράνης. Λάθος
Όταν φέρουμε σ’ επαφή μέσω ημιπερατής μεμβράνης δύο ισοτονικά διαλύματα τότε δεν παρα-
τηρείται ώσμωση αλλά μόρια νερού διέρχονται και από τις δύο πλευρές της μεμβράνης. Το
φαινόμενο είναι δυναμικό. Δεν αντιλαμβανόμαστε καμία μεταβολή διότι ο αριθμός των μορίων
νερού στη μονάδα του χρόνου που διέρχονται από την ημιπερατή μεμβράνη είναι ο ίδιος και
για τις δύο κατευθύνσεις.

2
ΘΕΜΑ Β

11) Ο υοειδής σωλήνας του σχήματος φέρει σταθερή ημιπερατή μεμ-

βράνη. Στο αριστερό του σκέλος τοποθετείται υδατικό διάλυμα ουρίας
(Mr = 60) περιεκτικότητας 1,8% w/v και στο δεξί σκέλος του περιέχει
υδατικό διάλυμα γλυκόζης (Mr = 180) περιεκτικότητας 1,8% w/v.
Η θερμοκρασία και των δύο διαλυμάτων διατηρείται σταθερή.
Ο αρχικός όγκος του κάθε διαλύματος είναι 1 L και τα δύο διαλύματα
είναι μοριακά.
Να εξηγήσετε ποιες από τις παρακάτω προτάσεις είναι σωστές και ποιες λανθασμένες.
α) Η στάθμη των δύο διαλυμάτων θα παραμείνει η ίδια με την πάροδο του χρόνου.
Λάθος. Οι συγκεντρώσεις των διαλυμάτων δεν είναι ίσες. Σε 1 L του Δ1 περιέχονται 18 g
18
ουρίας ή 0, 3mol άρα το Δ1 έχει συγκέντρωση 0,3 Μ. Όμοια στο 1 L του Δ2 περιέχο-
60
18
νται 18 g γλυκόζης ή 0,1mol άρα το Δ2 έχει συγκέντρωση 0,1 Μ. Οπότε θα παρατη-
180
ρηθεί ώσμωση και η στάθμη του Δ1 το οποίο είναι το υπερτονικό θα ανέλθει.
β) Για να μην παρατηρηθεί το φαινόμενο της ώσμωσης πρέπει αρχικά να εφαρμοστεί εξωτε-
ρική πίεση στο διάλυμα Δ1.
Σωστό. Για να μην παρατηρηθεί η ώσμωση πρέπει να εφαρμοστεί εξωτερικά πίεση στον
υπερτονικό διάλυμα δηλαδή στο διάλυμα της ουρίας (Δ1).
γ) Αν αρχικά στο δεξιό σκέλος του σωλήνα προσθέταμε 36 g γλυκόζης, χωρίς μεταβολή του
όγκου, τότε δεν θα παρατηρούνταν το φαινόμενο της ώσμωσης.
36
Σωστό. Η ποσότητα της γλυκόζης που προσθέτουμε είναι 0, 2 mol και επομένως η
180
νέα συγκέντρωση του διαλύματος είναι 0,3 Μ. Οπότε το διάλυμα γίνεται ισοτονικό με το
διάλυμα της ουρίας.
δ) Αν στο αριστερό σκέλος του σωλήνα αντί για το διάλυμα Δ1 υπήρχε υδατικό διάλυμα NaCl
συγκέντρωσης 0,1 Μ τότε δεν θα παρατηρούνταν το φαινόμενο της ώσμωσης.
Λάθος. Το NaCl είναι ηλεκτρολύτης και διίστανται: NaCl  Na+ + Cl - οπότε η συγκέ-
ντρωση του διαλύματος είναι 0,2 Μ. Το διάλυμα του NaCl είναι υπερτονικό διάλυμα σε
σχέση με το διάλυμα της γλυκόζης οπότε θα παρατηρηθεί το φαινόμενο της ώσμωσης.

12) Ένα κυλινδρικό δοχείο περιέχει στο μέσο του ημιπερατή μεμβράνη η οποία μπορεί και κινείται
ελεύθερα και είναι γεμάτο με νερό. Στο αριστερό τμήμα του δοχείου διαλύουμε 0,1 mol γλυκό-
ζης και στο δεξί n mol γλυκόζης (τα διαλύματα της γλυκόζης είναι μοριακά) όπως φαίνεται στο
παρακάτω σχήμα:

3
 Η ημιπερατή μεμβράνη κινείται και ισορροπεί σε μία που θέση που βρίσκεται 10 cm αριστερά
σε σχέση με την αρχική της θέση όπως φαίνεται στο παρακάτω σχήμα:

Στη θέση αυτή οι συγκεντρώσεις των διαλυμάτων εκατέρωθεν της μεμβράνης είναι ίσες. Όλο
το φαινόμενο πραγματοποιείται σε σταθερή θερμοκρασία.
Α) Η ποσότητα n mol της γλυκόζης ισούται με:
α) 0,1 mol β) 0,2 mol γ) 0,3 mol δ) 0,4 mol
Απάντηση
Αν V είναι ο όγκος του κάθε τμήματος αρχικά τότε οι νέοι όγκοι είναι:
V 3V
V1 για το αριστερό τμήμα και V2 για το δεξιό τμήμα.
2 2
0,1mol n mol
Από την ισότητα των συγκεντρώσεων έχουμε: n 0,3 mol .
V/2 3V / 2
Β) Αν η ωσμωτική πίεση του διαλύματος αριστερά ήταν αρχικά ίση με 2 atm τότε στη νέα θέση
της ημιπερατής μεμβράνης η ωσμωτική πίεση του διαλύματος αυτού είναι:
α) 1 atm β) 2 atm γ) 4 atm δ) 8 atm
Απάντηση
Αφού στο αριστερό τμήμα υποδιπλασιάστηκε ο όγκος η συγκέντρωση του διαλύματος δι-
πλασιάστηκε. Επομένως η ωσμωτική του πίεση διπλασιάστηκε όπως προκύπτει από τη
σχέση Π C R T . Οπότε η ωσμωτική πίεση είναι 4 atm.
Να επιλέξετε σε κάθε ερώτηση τη σωστή απάντηση και να δικαιολογήσετε την επιλογή σας.

ΘΕΜΑ Γ

13) Υδατικό διάλυμα (Δ1) γλυκόζης (C 6H 12O 6) έχει περιεκτικότητα 1,8% w/v.
α) Να υπολογίσετε την ωσμωτική πίεση του διαλύματος αυτού σε θερμοκρασία 27 ο C.
Σε 100 mL του διαλύματος περιέχονται 18 g γλυκόζης, άρα σε 1 L του Δ1 περιέχονται
18
18 g γλυκόζης ή 0,1 mol . Άρα το διάλυμα έχει συγκέντρωση C 1 = 0,1 M.
180
Οπότε η ωσμωτική πίεση είναι Π1 C1RT 0,1 0, 082 300 2, 46 atm .

4
β) Πόσα mL νερού πρέπει να προσθέσουμε σε 100 mL του διαλύματος Δ1 ώστε να προκύψει
διάλυμα Δ2 το οποίο να έχει ωσμωτική πίεση 1,23 atm στους 27 ο C.
Από την αραίωση του διαλύματος έχουμε:
Π1 Π2 Π1V1 2, 46 0,1
C1V1 C2 V2 V1 V2 Π1V1 Π 2 V2 V2 0, 2L 200mL
RT RT Π2 1, 23
Οπότε πρέπει να προσθέσουμε 200 - 100 = 100 mL νερό.
γ) Υδατικό διάλυμα NaCl όγκου 200 mL είναι ισοτονικό με το διάλυμα Δ1 στους 27 ο C. Να
υπολογίσετε τη μάζα του NaCl που περιέχεται στα 200 mL του διαλύματος.
Αν C η συγκέντρωση του διαλύματος του NaCl τότε λόγω της διάστασης του:
NaCl  Na+ + Cl - η ολική συγκέντρωση των ιόντων θα είναι 2C. Αφού τα διαλύματα είναι
ισοτονικά στην ίδια θερμοκρασία θα έχουν την ίδια συγκέντρωση, άρα:
2C 0,1 C 0,05M . Οπότε n 0,05M 0, 2L 0,1mol . Άρα η μάζα του NaCl είναι ίση
με m 0,1 58,5 5,85 g .
δ) Υδατικό διάλυμα (Δ3) ουρίας έχει ωσμωτική πίεση Π 3 = 7,38 atm στους 27 ο C.
Με ποια αναλογία όγκων πρέπει να αναμίξουμε τα διαλύματα Δ1 και Δ3 ώστε να προκύψει
διάλυμα Δ4 το οποίο να έχει ωσμωτική πίεση 4,92 atm στους 27 ο C.
Έστω ότι παίρνουμε όγκο V1 από το Δ1 και όγκο V3 από το Δ3.
Στον όγκο V1 περιέχονται n 1 = C 1 V1 mol γλυκόζης και στον όγκο V3 περιέχονται n 3 = C 3 V3
mol ουρίας. Το διάλυμα που προκύπτει έχει όγκο V1 + V 3 και περιέχει (n 1 + n 2 ) mol δια-
λυμένων ουσιών (η ωσμωτική πίεση είναι προσθετική ιδιότητα οπότε μας ενδιαφέρει η
συνολική συγκέντρωση των διαλυμένων ουσιών και όχι το είδος αυτών).
n1 n3 C1V1 C3V3
Οπότε η συγκέντρωση του τελικού διαλύματος είναι C . Άρα
V1 V3 V1 V3

Π1V1 Π3V3
Π RT RT Π1V1 Π3V3
Π ΠV1 ΠV3 Π1V1 Π3V3
RT V1 V3 V1 V3
Αντικαθιστώντας έχουμε:
V1
4,92V1 4,92V3 2, 46V1 7,38V3 2, 46V1 2, 46V2 1
V2
Δίνονται οι σχετικές ατομικές μάζες: Ar C = 12, Ar H = 1, Ar O = 16, Ar Na = 23, Ar Cl = 35,5 και η
παγκόσμια σταθερά των αερίων R = 0,082 L . atm/mol. K.

zaxsavvas@gmail.com