HARVESTING IS A METHOD OF CUTTING PANICLES USING SICKLE

OR MECHANICAL HARVESTERS.
Ang paggapas ay ang pamamaraan ng pagputol ng tanim na palay sa pamamagitan ng
lingkaw/lilik o de-makinang panggapas.

HARVESTING THE PADDY WHEN 75% TO 80% OR WHEN THE

GRAINS ON THE PANICLE ARE FULLY RIPENED, YELLOWISH OR
STRAW COLORED.
Gapasin kaagad ang palay kapag 75% hanggang 80% ng butil sa uhay ay ginintuan/
dilaw na.

USE SHARP FARM IMPLEMENT LIKE SICKLE WHEN HARVESTING

PALAY.
Gumamit ng matalas ng panggapas tulad ng lingkaw o lilik.

MAKE SURE THE FIELD IS DRAINED OR DRY BEFORE HARVESTING

PADY. THIS WILL PREVENT THE GRAINS FROM GETTING WET
WHEN LAYING THEM ON THE STUBBLE.
Tiyakin na tuyo ang bukid bago gapasin ang palay upang maiwasan ang pagkabasa ng
inilatag ng ginapas.

IF HARVESTED GRAINS ARE STILL UNSTACKED, AVOID TOO MUCH

EXPOSURE TO THE SUN TO PRECENT OVERDRYING.
Iwasan ang sobrang pagkatuyo ng mga ginapas na palay kapag nakabalyeta pa ang mga
ito.

PROPERLY DRIED GRAINS WILL HAVE MINIMAL CRACKING.

Maiiwasan ang pagkabasag ng butil kung tama ang pagkatuyo nito.

THRESH IMMEDIATELY THE HARVESTED PADDY.

Kung maaari, giikin kaagad ang ginapas ng palay.

MATURE PADDY CAN BE DETERMINED IF IT HAS 20 TO 24%

MOISTURE CONTENT. THIS CAN BE MEASURED USING A GRAIN
MOISTURE METER.
 Malalaman na ang palay ay magulang na kapag 20 hanggang 24% na ang lulang tubig.
Ito ay masusukat sa pamamagitan ng grain moisture meter.
HARVEST THE PADDY IF THE HULLED KERNELS ON THE UPPER
PORTION OF THE PANICLES ARE CLEAR, TRANSLUCENT AND FIRM.
Maari nang gapasin ang palay kung ang nababalatang butil mula sa mataas na bahagi ng
uhay ay malinaw, mala-kristal at matigas na.

THRESHING IS THE PROCESS OF SEPARATING THE GRAINS FROM

THE PANICLE OF THE PADDY.
Ang paggiik ay pamamaraaan ng paghihiwalay ng mga butil sa uhay ng palay.

METHODS OF PADDY THRESHING INCLUDE MANUAL (TRAMPLING

AND BEATING) AND MECHANIZATION (MECHANICAL THRESHERS).
Ang mga pamamaraan ng paggiik ng palay ay sa pamamagitan ng mga mano-maong
paggiik (pagtapak o paghampas) at mekanikal ng paggiik (de-makinang paggiik).

THRESH THE HARVESTED PADDY IMMEDIATELY USING

MECHANICAL THRESHERS.
Giikin kaagad ang mga inaning palay sa pamamagitan ng de-makinang panggiik o
mechanical thresher.

FOR HAND-THRESHED CROPS, AVOID PARTIAL DRYING IN THE

FIELD FOR MORE THAN A DAY TO MINIMIZE EXPOSURE TO RAINS
AND DEW THEREBY PREVENTING GRAIN FISSURES.
Para sa aning nagiik ng mano-mano, iwasan ang paunti-unting pagpapatuyo ng higit sa
isang araw upang maiwasan ang pagkalantad sa ulan at hamog nang hingi magbitak ang
mga butil.

FIX THE BLOWER OF THE THRESHER TO PROPERLY BLOW OFF AND

REMOVE THE DIRT OR ANY FOREIGN MATTER.
Iayos ang blower ng panggiik upang ang mga dumi ay mahanginan nang mabuti at
matanggal ang mga ito.

IF THRESHING WILL BE DELAYED, PILE THE PADDY IN A SMALL

STACK NEAR THRESHING AREA.
Kung hindi magigiik kaagad ang palay, italumpok ang palay sa maliliit na bahagi tulad ng
sipok.

DELAYS IN HARVESTING ESPOSE THE GRAINS TO WEATHER

HAZARDS RESULTING IN KERNEL DETERIORATION, FISSURING
AND SHATTERING.
Ang matagal na pagkabilad ng mga palay dahil sa naantalang paggapas ay magdudulot
ng pagkasira, pagkabitak at pagkabasag ng mga butil.
TOO EARLY HARVESTING WILL RESULT IN HIGH PERCENTAGE OF
CHALKY KERNELS WHILE DELAYED HARVESTING WILL RESULT IN
HIGH SHATTERING LOSSES.
Kapag sobrang aga ang paggapas, hindi lahat ng mga butil ay hinog.

TIMELY HARVESTING PRODUCES THE EST RICE QUALITY,

INCREASES RICE MARKETABILITY AND CONSUMER
ACCEPTABILITY AND INCREASES RICE PRODUCTION.
Ang paggapas sa tamang panahon ay makapagbibigay ng pinakamainam na kalidad ng
palay, napapataas ang pagbebenta nito sa merkado at ang pagtanggap ng mamimili dahil
sa magagandang kalidad ng mga butil at ang produksyon ng palay.

HARVESTING CAN BE DONE IF 15 TO 20% GRAINS AT THE BASE

ARE IN THE HARD DOUGH STAGE.
Maaari ngang gapasin ang palay kapag 15 hanggang 20% ng mga butil ay matigas-tigas
na.

IT IS ESTIMATED THAT 1.8% ARE LOST IN HARVESTING

OPERATION.
Tinatayang nas 1.8% ang nawawalang palay sa operasyon ng pag-aani.

FIX THE DRUM SPEED OF THE MECHANICAL THRESHER TO

RECOMMENDED REVOLUTION PER MINUTE (RPM) TO AVOID
DAMAGING THE GRAIN.
Ayusin ang drum speed ng mekanikal na panggiik upang maiwasan ang pagkabasag ng
mga butil.

PILING SEVERAL DAYS WILL LEAD TO GRAIN DISCOLORATION,

GERMINATED GRAINS AND SPOILAGE.
Ang pagtatalumpok ng mga anis a loob ng maraming araw ay magdudulot ng
pangingitim, pagtubo at pagkabulok ng mga butil.

AVOID THRESHING WET PALAY WHEN USING A MECHANICAL

THRESHER BECAUSE IT WILL BE DIFFICULT TO SEPARATE AND
CLEAN THE GRAINS FROM THE STRAW.
Iwasan ang paggiik ng basing palay kapag gumagamit ng de-makinang panggiik dahil
magiging mahirap ang paraan ng paghihiwalay ng mga butil mula sa tangkay.
 THE MANUAL THRESHING LOSSES RANGE FROM 2 TO 4%
COMPARED WITH ONLY LESS THAN 2% FOR THE MECHANICAL
THRESHER.
Ang nawawalang palay sa pamamaraang hampasan ay tinatayang umaabot sa 2
hanggang 4% samantalang ang paggamit ng de-makinang panggiik 2% pababa lamang
ang nawawala.

IT IS ESTIMATED THAT 2.2% ARE LOSS IN THRESHING

OPERATIONS.
Tinatayang nasa 2.2% ang mga nawawalang palay sa operasyon ng paggiik.

WHEN USING THROW-IN TYPE THRESHERS, CUT CROP AS TO THE

PANICLES AS POSSIBLE TO INCREASE MACHINE EFFICIENCY.
Kapag gumagamit ng throw-in type na panggiik, putulin ang palay sa parteng malapit sa
uhay upang madagdagan ang kahusayan ng makina.

HIGHER SPEEDS RESULT IN HIGHER GRAIN DAMAGE WHILE LOWE

SPEEDS INCREASE THE AMOUNT OF UNTHRESHED GRAIN AND
RESULT IN GRAIN LOSS, SO FOLLOW THE RECOMMENDED
MANUFACTURER’S SPEED.
Kapag mabilis ang makina. Mas marami ang nasisirang butil, samantalang kung mas
mabagal ay mataas naman ang bilang ng hindi nagiik na butil at mga nawawala, kaya
nararapat na sundin ang rekomendadong bilis ng makina.

BEFORE THE THRESHING OPERATION, MAKE SURE THAT THE

MACHINE OPERATORS ARE WELL-TRAINED IN HANDLING THE
MACHINE.
Bago isagawa ang operasyon ng paggiik, siguraduhing sapat and kasanayan ng mga
operator sa paggamit nito.

THE IDEAL SPPED OF CHASSES-MOUNTED AXIAL-FLOW THREHSER

IS 600-700 REVOLUTION PER MINUTE (rpm).
Ang tamang bilis ng chasses-mounted axial-flow na paggiik ay 600hanggang 700
revolution per minute (rpm).

AT PRESENT, IT IS ESTIMATED THAT 80 TO 90% OF RICE FIELDS IN

THE COUNTRY ARE THRESHED BY AXIAL FLOW THRESHERS.
Sa Kasalukuya, tinaytayang 80 hanggang 90% ng mga palayan sa bansa ay ginigiik sa
pamamagitan ng axial flow na paggiik.
DRYING IS A PROCESS OF REMOVING THE EXCESS MOISTURE OF
THE GRAINS.
Ang pagpapatuyo ay isang paraan ng pag-aalis ng sborang lulang tubig ng butil.

DELAYED DRYING CAN CAUSE GRAIN DETERIORATION WHICH

RESULTS TO BIG AMOUNT OF LOSSES.
Ang naantalang pagpapatuyo ay maaring maging sanhi ng pagkasira ng mga butil na
magreresulta sa malaking halaga ng pagkalugi.

THE DIFFERENT METHOD OF DRYING ARE SUN DRYING, AIR

DRYING AND USING MECHANICAL DRYERS.
Ang iba’t-ibang pamamaraaan ng pagpapatuyo ay sa pamamagitan ng pagbibilad sa
sikat ng araw, pagpapatuyo sa hangin at paggamit ng de makinang patuyuan.

WITH THE USE OF MECHINCAL DRYERS, WET GRAINS CAN BE

DRIED IN ONE OPERATION, EVEN DURING RAINY PERIOD.
Sa paggamit ng de-makinang patuyuan, maaring mapatuyo ang pinakabasang butil sa
isang operasyon lamang, kahit sa panahon ng tag-ulan.

DRYING USING MECHANICAL DRYERS CAN BE DONE ANYTIME OF

THE DAY EVEN DURING RAINY DAYS.
Maaari nang mapatuyo kahit anong oras kahit pa panahon ng tag-ulan gamit and de-
makinang patuyuan.

IN SUN DRYING, MIS THE GRAINS EVERY 5 TO 10 MINUTS TO

AVOID OVER DRYING.
Kung mapapatuyo sa skiat ng araw, haluin ang mga butil kada 5 hanggang 10 minuto
upang maiwasan ang sobrang pagkatuyo.

DRY EXTREMELY WET PADDY WITHIN 24 HOURS AFTER HARVEST

OR AS SOON AS POSSIBLE TO PREVENT GRAIN DISCOLORATION.
Tuyuing mabuti ang basing palay sa loob ng 24 oras pagkatapos nitong anihin upang
maiwasan ang pangingitim.

DO NOT PILE WET THRESHED GRAIN IN BAGS. INSTEAD, LEAVE

THESE ON THE FLOOR TO MINIMIZE HEAT BUILD-UP.
Huwag isalansan ang naggik na basing palay na nasa loob ng sako, Sa halip, hayaan
lamang ito sa lapag upang mabawasan ang pagtaas ng init.
ON RAINY WEATHER OR WHN THERE IS A GREAT DEMAND FOR
DRYING SPACE, PARTIALLY DRY PADDY TO 18% MC, THE DRY THE
GRAINS TO 14% WITHIN TWO WEEKS.
Sa panahon ng tag-ulan o kung kinakailangan ng maluwang na lugar na mapagtutuyuan,
unti-unting patuyuin ang palay hanggang sa 17% na lulang tubig, pagkatapos ay
patuyuin muli hanggang 14% sa loob ng 2 linggo.

WHEN USING FRYING METHOD, DO NOT DRY PALAY ON ROAD

PAVEMENTS TO MINIMIZE LOSSES AND TO AVOID DAMAGE AS
THESE ARE RUN OVER BY VEHICLES.
Kapag magpapatuyo sa pamamagitan ng sikat ng araw, huwag itong isagawa sa kalsada
upang mabawasan ang mga nawawalang palay at ang pagkasira nito dulot ng mga
nasasagasaan ng sasakyan.

TO ACHIEVE AUNIFORM AND GOOD QUALITY OF GRAINS IN SUN

DRYING METHOD, STIR PALAY EVERY 30 TO 60 MINUTES.
Upang maging pantay at maganda ang kalidad ng pagkakatuyo ng palay sa sikat ng
araw, haluin ito kada 30 hanggang 60 minuto.

NEVER DRY PALAY ON CONCRETE PAVEMENT IF THESE ARE USED

FOR SEED PURPOSES.
Huwag gumamit ng konkretong bilaran sa pagpapatuyo kung ang mga butil ay
gagamiting binhi.

DRYING HAS THE HIGHEST PERCENTAGE OF INCURRED PADDY

LOSSES WHICH IS 4.5% IN THE POSTHARVEST OPERATION.
Ang pagpapatuyo ang may pinakamataas na porsyento ng mga nawawalang palay sa
makatapos-aning operasyon. Ito ay tinatayang nasa 4.5%.

FLATBED DRYERS CAN DRY 6 TONS OF GRAINS AT 25% DOWN TO

14% MOISTURE CONTENT AT 40 TO 45 °C WITHIN 12 HOURS.
Ang flatbed dryer ay kayang makatuyo ng 6 na tonelada ng palay mula 24% na lulang
tubig pababa ng 14% sa 40 hanggang 45 °C na temperature sa loob ng 12 oras.

PROPER DRYING PROCEDURE CAN CURB PADDY LOSSES AND

IMPROVE THE QUALITY OF PALAY.
Ang tamang paraan ng pagpapatuyo ay makapagpapababa ng mga nawawalang palay at
nakapagpapaganda ng kalidad nito.

RICE MILLING IS THE REMOVAL OF THE OUTER COVERING OF THE

PADDY.
Ang Paggiling ng palay ay ang pagtantanggal ng ipa mula sa butil.
 MILLING IS ONE OF THE CRUCIAL STEPS IN THE POST
PRODUCTION OPERATION. HUGE AMOUNT OF GRAINS ARE LOST
BECAUSE OF IMPROPER USE OF MILLING EQUIPMENT OR IF
GRAINS TO BE MILLED ARE NOT OF GOOD QUALITY.
Ang paggiling ay isang kritikal na prosesong makatapos-ani dahil malaking halaga ng
butil ang nawawala kung hindi wasto ang pamamaraaan ng paggiling o hindi maganda
ang kalidad ng palay na gigilingin.

THERE ARE TWO METHODS OF MILLING, THE MANUAL MILLING

USING MORTAR AND PESTLE, AND THE MECHAINICAL MILLING
USING MECHANICAL MILLING FACILITIES.
Mayroong dalawang uri ng paggiling. Ito ay ang manwal na paggiling na ginagamitan ng
luson at pambayo, at and de-makinang paggiling na ginagamitan ng mekanikal na
gilingan.

THE TYPES OF MECHANICAL MILLING FACILITIES ARE ONE-PASS

MILLING, MULTI-ASS MILLING, CONO RICEMILL (CONO TYPE) AND
MODERN RICE MILL (JAPANESE SYSTEM).
Ang mga uri ng mekanika na gilingan ay isang-pasadahang paggiling, maramihang-
pasadahang paggiling, cono rice mill (cono type) at modernong gilingan (Japanese
System).

MAKE SURE THAT THE GRAINS ARE PROPERLY DRIED AT 14%

MOISTURE CONTENT BEFORE MILLING.
Siguraduhin na ang butil ay nasa tamang pagkatuyo at may 14% lulang tubig bago ito
gilingin.

ALWAYS MAINTAIN THE CLEANLINESS IN THE RICE MILL.

Laging panatilihing malinis ang rice mill.

TO ENSURE SAFETY OF THE AREA, PLACE THE MILLING

FACILITIES IN A WIDE SPACE.
Upang makasiguro ang kaligtasan sa lugar, ilagay ang gilingan sa lugar na maluwang.

USE RUBBER RILL HULLER TO LESSE AND PREVENT THE

CRACKING OF THE GRAINS.
Gumamit ng rubber roll huller upang mabawasan at maiwasan ang pagkabasag ng butil.

THE GOOD QUALITY GRAIN WILL RESULT TO A WELL-MILLED

GRAIN.
Ang magandang kalidad ng butil na nagiling ay mataas na kalidad ring lalabas.

CLEAN THE PADDY BEFORE MILLING TO REMOVE HALF FILLED OR

EMPTY GRAINS.
Linisin muna ang palay bago ito ipagiling upang maalis ang mga tulyapis.

DARKENING OF THE ENDOSPERM IS ALSO CAUSED BY DELAYS IN

THRESHING AND DRYING. IT CANNOT BE CORRECTED DURING THE
MILLING PROCESS.
Ang pangingitim ng butil (endosperm) ay sanhi ng pagkaantala sa paggiik at
pagpapatuyo nito. Hindi na ito maaring masolusyonan sa proseso ng paggiling.

THE DISADVANTAGE OF MANUAL MILLING ARE, MORE GRAINS ARE

CRACKED, LOW MILLING RECOVERY, LIMITED MILLING CAPACITY,
TIME CONSUMING AND OFTENTIMES, CRACKED GRAINS ARE
MIXED WITH THE PADDY HUSK AND RICE BRAN.
Ang mga disbentahe ng manwal na paggiling ay, maraming bigas ang nadudurog,
mababa ang nakukuhang kabuuan ng bigas, maliit ang kapasidad at kakayahan sa
paggiling, nangangailang ng mas mahabang oras at milimit na naihahalo ang mga
nadurog na bigas sa ipa at darak.

ONE CAUSE OF MILLING LOSSES IS THE LACK OF OPERATOR’S

TECHNICAL KNOWLEDGE ON THE OPERATION AND MAINTENANCE
OF THE MILLING FACILITIES ESPECIALLY ON THE REPAIR AND
MAINTENANCE OF THE MACHINCES.
Ang isang sanhi ng pagkawala ng mga giniling na butil ay ang maling pagsasaayos at
kumbinasyon ng iba’t-ibang bahagi ng gilingan.

THE INCORRECT ADJUSTMENT OF DIFFERENT PARTS OF THE

MILLING MACHINE IS ANOTHER CAUSE OF MILLING LOSSES.
Ang hindi tamang adjustment ng bawat parte ng makinaryang panggiik ay sanhi rin ng
pagkawala ng mga butil.
 STORAGE IS THE PROCESS OF KEEPING GRAINS IN STRUCTURES
LIKE WAREHOUSE TO PROTECT THE GRAINS FROM INCLEMENT
WEATHER AND PEST FOR A SHORT OR LONG PERIOD OF TIME.
Ang pag-iimbak ay ang pagsasalansan ng mga kaban ng palay sa mga istuktura tulad ng
bodega upang mapangalagaan ang mga butil mula sa masungit na panahon at mga peste
sa maikli o mahabang panahon.

THE TWO TYPES OF STORAGE ARE ON-FIELD STORAGE WHICH

USES BARN OR HOLDER, AND COMMERCIAL STORAGE WHICH
USES WAREHOUSE, FLAT STORE OR SILO.
Ang dalawang uri ng imbakan ay ang pambukid na gumagamit ng mga kamalig o
sisidlan, at komersyal na gumagamit naman ng bodega, flat store at silos.

STORAGE IS DONE TO CONSERVE THE GRAIN SUPPLY OF FOOD

AND FEED THROUGHOUT THE YEAR, AND TO SPECULATES ON A
GOOD PRICE.
Ang pag-iimbak ay ginagawa para sa konsumo ng pagkain at pagkain ng hayop sa buong
taon, ta habang hinihintay ang magandang presyo.

MAINTAIN THE CLEANLINESS. ALLOW FREE AIR CIRCULATION

INSIDE THE WAREHOUSE. CLEAN THE WALL, CEILING AND FLOOR
BEFORE STORING GRAINS.
Panatilihing malinis, tuyo at mahangin ang kapaligiran ng kamalig. Linisin ang pader,
kisame at sahig bago mag-imbak ng mga butil.

ENSURE THAT THE STACKED GRAINS ARE DRY AND CLEAN.

Siguraduhing tuyo at malinis ang ipinapasok na butil sa bodega.

OBSERVE THE “FIRST IN, FIRST OUT” METHOD.

Ang uang ipinasok na butil ay siya ring dapat unang lumabas.

CHECK REGULARLY THE WAREHOUSE TO ENSURE THAT NO

BIRDS, RODENTS AND OTHER PESTS ARE ATTACKING THE STORED
GRAINS.
Siyasating malimit and bodega upang matiyak na walang mga insekto, daga, ibon o kauri
nito ang namiminsala sa mga nakaimbak na butil.

CHECK ROOG OF WAREHOUSE FOR LEAKS AND IF FOUND, SEAL TO

PREVENT WETTING OF STORED GRAINS.
 Siyasatin kung may tulo ang bubong ng kamalig, at kung mayroon, takpan ito upang
maiwasan ang pagkabasa ng mga nakaimbak na palay.

MAKE ONE METER DISTANCE OF THE STACKED GRAINS FROM THE

WALL AND IN BETWEEN THE STACKED GRAINS.
Gawing isang metro and layo ng kamada sa pader o dingding at sa pagitan ng bawat
kamada.

USE A BASE/PALLETS IN EVERY STACKED GRAINS TO AVOID

MOISTURE MIGRATION.
Maglagay ng patungan sa bawat kamada ng butil upang hindi mamasa ang mga ito.

SEPARATE THE STORED GRAINS FREE OF PESTS FROM GRAINS

INFESTED WITH PESTS.
Ang mga inimbak na butil na inatake ng peste ay ihiwalay sa mga inimbak na walang
peste.

BURN OR BURY THE GRAINS AFFECTED BY INSECTS. DO THIS

AWAY FROM THE WAREHOUSE.
Sunugin o ibaon sa lupa ang mga butil na inatakeng mga insekto sa lugar na malayo sa
bodega o kamalig.

ENSURE THAT THE AIR IS CONTINUOSLY FLOWING OR

CIRCULATING INSIDE THE STORAGE TO PREVENT INCREASE OF
TEMPERATURE OF STORE GRAINS.
Tiyakin na dumadaloy ang hangin sa loob ng imbakan upang maiwasang mag-init ang
nakaimbak na butil.

ONE THERE IS INSECT/PEST INFESTATION, SPRAYING, FOGGING

AND FUMIGATION SHOULD BE DONE.
Ang pagdami ng insekto sa kamalig ay maaring mapuksa sa pamamagitan ng paggamit
ng lason o sa paraang katulad ng spraying, fogging at fumigation.

RODENT’S FOOTPRINTS AND BIRD’S DUNG/FECES ON THE SACKS

OF STORED GRAINS INDICATE INFECTATION OF THESE PEST
INSIDE THE WAREHOUSE.
Ang yapak ng daga o dumi ng ibon sa mga sako ng nakaimbak na butil ay palatandaan na
namamahay ang mga ganitong uri ng peste sa bodega o kamalig.
 N NATIONAL FOOD AUTHORITY
Region IV
San Jose, Occidental Mindoro

SAVE RICE SAVE LIVE PLEDGE

I commit myself
To helping conserve rice.

I will promote and practice the sowing

Of just the right amount of seeds.
I will discourage and avoid
Drying palay on roads and highways
For this will reduce the quality of grains.
I will safely store grains in a clean space to drive away pests.

I will not cook rice

More than what my family and I can eat
I will not undercook or burn rice.
I will recycle leftover rice into other dishes.

Outdoors, I will consider ordering rice in half portions

And bringing home what I cannot consume.
I will also eat equally nutritious foods as substitutes for rice.

I will find ways to save every grain if rice so I can help my country achieve rice self-
sufficiency.

I will keep this pledge

In my heart and in my soul at all times
For with the rice I save…
I SAVE LIVES.

____________________________
Name of Participant

CRISOSTOMO T. CATAMA JR.

Officer-in-Charge/ Manager
NFA-San Jose, OccidentalMindoro