Professional Documents
Culture Documents
Havalandırma Ve İç Hava Kalitesi
Havalandırma Ve İç Hava Kalitesi
2. İç Hava Kalitesi
İç hava kalitesi konusundaki temel standartlar ASHRAE 62.1 (Ventilation for
Acceptable Indoor Air Quality) ve EN 15251 (Indoor Environmental Input Parameters for
Design and Assessment of Energy Performance of Buildings Adressing Indoor Air
Quality, Thermal Environment, Lighting and Acoustics)’dir. Binalarda enerji tüketimi iç
çevre (ısıtma, soğutma, havalandırma, aydınlatma vb.) ve bina sistemleri (asansörler,
mutfak vb.) tasarım ve işletme koşullarına bağlıdır. Yukarıda da bahsedildiği üzere iç
çevre koşulları insanların sağlık, üretkenlik ve konforunu doğrudan etkilemektedir. Son
yıllarda yapılan araştırmalarda kötü iç hava kalitesinden kaynaklanan maliyetlerin (sağlık
sorunları, psikolojik sorunlar, verimliliğin azalması vb.) enerji maliyetlerinden daha fazla
olduğunu göstermiştir (1). Örneğin iç mekan kalitesinin artılması ile Lockheed’de
üretimde yüzde 15 artış, devamsızlıkta yüzde 15 azalma, West Bend Mutual
Insurance’da sigorta işlemlerinde yüzde 15 artış, ING Bank’ta devamsızlıkta yüzde 15
azalma, Verifone’da üretimde yüzde 15 artış ve devamsızlıkta yüzde 40 azalma
sağlanmıştır. Benzer kaynaklarda kaliteli iç ortama sahip okullarda öğrenmenin
kolaylaştığı ve devamsızlığın azaldığı da belirtilmektedir.
Literatürde termal konfor, hava kalitesi, aydınlatma, gürültü, enerji verimliliği gibi bir dizi
kriter dikkate alındığında kişiselleştirilmiş (personalized) çevrenin (insanların bulunduğu
zon veya bölge) oluşturulmasının çok yararlı olacağı yönünde çalışmalar da vardır. Bu
bağlamda mahallerde sıcaklık kontrolü, iç hava kalitesi kontrolü yapılması gerekir.
Havalandırmada hava temizleme sistemlerinin verimliliğinin artması dış hava debilerinin
azalmasına yardımcı olacaktır.
Tablo 1’de, ticari binalar için ASHRAE Standard 62.1 ve EN 15251’e göre dış hava
miktarlarını göstermektedir.
Tablo 1’den anlaşılacağı üzere toplam havalandırma miktarı kişi başına bir değer ile alan
başına bir değerin toplamıdır. İnsan için alınan dış hava miktarı insanlardan kaynaklanan
kirleticiler (solunum, deriden kalkan kirleticiler) ve yapılan işin fonksiyonudur. Alan başına
dış hava miktarı ise malzemeler, mobilyalar, bina ve HVAC sistemlerinden kaynaklanan
kirleticilerle ilgilidir. Her zon için solunum bölgesinde gerekli toplam dış hava miktarı vb.
aşağıdaki gibi hesaplanır:
Burada Az, zonun alanı (m 2); Pz zondaki insan sayısı; Ra birim alan için gerekli dış hava
debisi (l/s.m2); Rp kişi başına gerekli dış hava miktarı (l/s.kişi)’dır. ASHRAE’ye göre
minimum hava miktarı Rp olacaktır. EN’ye göre ise üç farklı iç hava kalitesi kategorisi söz
konusudur. Bunlar çalışan sayısı, ziyaretçi sayısı vb. ile ilgilidir. Tablo 1’de görüldüğü
üzere ASHRAE 62.1 ve EN 15251 standardı birbirinden çok farklıdır. Buradaki
nedenlerden birisi Tablo 1’de verilen ASHRAE değerinin minimum değer olmasıdır.
Örneğin bürolar için ASHRAE’deki normal değer 8.5 l/s.kişi şeklindedir.
Yukarıda açıklandığı üzere iç hava kalitesinin sağlanması ile paralel olarak enerji
verimliliğinin sağlanmasında hava temizleyiciler çok önemlidir. Filtreler toz ve diğer bazı
partikülleri tutabilirken, çeşitli gazlar ve mikropların tutulmasında yetersiz kalmaktadır.
Bunun için UV lambalar, kimyasal temizleyiciler gibi başka önlemler de gerekebilir.
Bunun için öncelikle iç ve dış hava kalitesinin sürekli ölçülmesi ve kontrol edilmesi
gerekir.
4. Sonuç
Sağlık, konfor, üretim verimliliği için iç hava kalitesi çok önemlidir. Bu nedenle ısıtma
kışın, soğutma yazın çalışırken havalandırma sistemleri bütün yıl çalıştırılmak
zorundadır. Bu ise enerji tüketimini artırmaktadır. Bu nedenle dış hava debilerinin
optimize edilmesi, temizleme sistemleri, iç hava kalitesinin zon bazında ölçülerek dış
hava miktarlarının azaltılıp çoğaltılması gibi stratejilerin izlenmesi çok önemlidir. Ayrıca
binalarda hava alış noktaları, doğal havalandırma gibi olanaklar da havalandırma kalitesi
ile enerji verimliliğini artırmaya katkı sağlayabilirler.
Kaynaklar
1. Olesen, B., Rehva Journal Editör yazısı, Ağustos 2012
2. ASHRAE 62.1-2007 (SI Edition) Ventilation For Acceptable Indoor Air Quality
3. EN 15251, Indoor Environmental Input Parameters for Design and Assessment of
Energy Performance of Buildings Adressing Indoor Air Quality, Thermal Environment,
Lighting and Acoustics.