ÇOKESEN GÜÇ ELEKTRONİĞİ EĞİTİM SETİ DENEY KİTABI

ELEKTRONİK
SAN.TİC.LTD.
KONU: PWM DENEYİ-1

Giriş:
PWM (Pulse Width Modulation-Pals Genişlik Modülasyonu), dc yük kontrolünde ve özellikle
de dc motor hız kontrolünde çok yaygın olarak kullanılan bir tekniktir. PWM kontrolündeki temel
prensip, kare dalga sinyalin duty cycle oranını değiştirmektir. Duty cycle oranı, kare dalga sinyalin
bir periyotluk süresinin ne kadarının iş yaptığını ifade eder. Duty cycle, devreye dışarıdan
uygulanan bir kontrol sinyali ile ya da devrede bulunan trimpot veya potansiyometre gibi bir
elemanla ayarlanabilir. Şekil 20.1’ de frekans ve periyot değerleri aynı ancak duty cycle oranları
farklı kare dalga sinyaller görülmektedir. Burada pozitif mantık göz önünde bulundurularak, kare
dalga sinyalin lojik H durumları duty cycle olarak düşünülmüştür.

Kare dalga
sinyalin iş yapan
kısımları
Duty cycle= %20

Duty cycle= %80

1 periyot

Şekil 20.1: Farklı duty cycle oranlarının gösterimi

CLOCK S

R1 14 3 1
13 CLK Q0 2 3
E Q1 4 2 4001
Q2 7
Q3 10
1 2 Q4 1
Q5 5 5
4584 4017 Q6 6
6 4 S
Q7 9
C1 Q8 11 3
Q9
15 12 2 1
MR CO

5
4
6 4001 OUT
R

R2 R3

Şekil 20.2: PWM devresi

ÇOKESEN GÜÇ ELEKTRONİĞİ EĞİTİM SETİ DENEY KİTABI
ELEKTRONİK
SAN.TİC.LTD.
KONU: PWM DENEYİ-1

Şekil 20.3: 4017 entegresi zaman diyagramı

 ÇOKESEN GÜÇ ELEKTRONİĞİ EĞİTİM SETİ DENEY KİTABI
ELEKTRONİK
SAN.TİC.LTD.
KONU: PWM DENEYİ-1

Şekil 20.2’ de örnek bir PWM devresi görülmektedir. Devre, osilatör, Johnson sayıcı ve RS
flip-flop’ tan meydana gelmiştir. 4584 entegresi ile yapılan osilatör, 4017 entegresine clock sinyali
uygulamaktadır. Johnson sayıcı entegresi olan 4017’ ye ait zaman diyagramı ise şekil 20.3’ de
verilmiştir. Zaman diyagramından anlaşılacağı gibi, herhangi bir anda 4017 entegresine ait 10
adet çıkıştan sadece birisi aktiftir. Her yeni clock girişinde entegrenin bir sonraki çıkışı aktif olur.
4001 entegresi içinde bulunan iki girişli NOR kapıları ise RS flip-flop oluşturmak için kullanılmıştır.
Şekil 20.4’ de RS flip-flop’ un doğruluk tablosu görülmektedir

S
Q S R Q (OUT)

0 0 Değişim yok

0 1 0

1 0 1
Q
R 1 1 Yasak durum

Şekil 20.4: RS flip-flop doğruluk tablosu

Devredeki çeşitli noktalara ait sinyaller şekil 20.5 ve şekil 20.6’ da verilmiştir. Bu şekillerde
verilen sinyaller arasındaki fark, devrede bulunan S anahtarının konumudur. Şekil 20.5, anahtarın
6 nolu konumu için geçerlidir. Çıkış sinyali (OUT) incelendiğinde duty cycle oranının oldukça
küçük olduğu görülmektedir. Anahtarın konumu sırayla değiştirilip 1 nolu konuma alındığında OUT
ucundaki çıkış sinyalinin duty cycle oranı artmaktadır.

CLOCK

OUT

Şekil 20.5: Devredeki S anahtarının 6 nolu konumu için zaman diyagramı

CLOCK

OUT

Şekil 20.6: Devredeki S anahtarının 1 nolu konumu için zaman diyagramı

 ÇOKESEN GÜÇ ELEKTRONİĞİ EĞİTİM SETİ DENEY KİTABI
ELEKTRONİK
SAN.TİC.LTD.
KONU: PWM DENEYİ-1

Deney şeması:
CLOCK S

R1 14 3 1
13 CLK Q0 2 3
47k E Q1 4 2 4001
Q2 7
Q3 10
1 2 Q4 1
Q5 5 5
4584 4017 Q6 6
6 4 S
Q7 9
Q8 11 3
Q9
15 12 2 1
MR CO

5
4
6 4001 OUT
R

R2 R3
4.7k 4.7k

DENEY MODÜLÜ
 ÇOKESEN GÜÇ ELEKTRONİĞİ EĞİTİM SETİ DENEY KİTABI
ELEKTRONİK
SAN.TİC.LTD.
KONU: PWM DENEYİ-1

DENEY BAĞLANTI PLANI

İŞLEM BASAMAKLARI
1) ES05-09-02 modülünü ana üniteye bağlayın.
2) Deney bağlantı planını ES05-09-02 modülü üzerinde gerçekleştirin.
3) 1.2-1.4 ve 1.3-1.5 pinlerini kısa devre edin.
4) Devrenin +12V pinini modül üzerindeki +12V pinine bağlayın. GND devreye doğrudan geldiği
için herhangi bir bağlantıya gerek yoktur.
5) Tüm bağlantıları yaptıktan ve kontrol ettikten sonra ana ünite üzerindeki güç anahtarını ON
konumuna alın.
6) A pinini 6 nolu pine bağlayın.
7) Osilaskopla 1.6 pinindeki çıkış sinyalini gözlemleyin.
8) A pini ile 6 nolu pin arasındaki bağlantıyı sökün.
9) A pinini sırasıyla 5, 4, 3, 2 ve 1 nolu pinlere de bağlayarak, 7 nolu işlem basamağını
tekrarlayın.
10) Devrenin enerjisini kesip, bağlantı kablolarını sökün.
 ÇOKESEN GÜÇ ELEKTRONİĞİ EĞİTİM SETİ DENEY KİTABI
ELEKTRONİK
SAN.TİC.LTD.
KONU: PWM DENEYİ-1

ÖLÇÜM SONUÇLARI

Çıkış sinyali (A pini 6 nolu pine bağlı)

Çıkış sinyali (A pini 5 nolu pine bağlı)

ÇOKESEN GÜÇ ELEKTRONİĞİ EĞİTİM SETİ DENEY KİTABI
ELEKTRONİK
SAN.TİC.LTD.
KONU: PWM DENEYİ-1

Çıkış sinyali (A pini 4 nolu pine bağlı)

Çıkış sinyali (A pini 3 nolu pine bağlı)

ÇOKESEN GÜÇ ELEKTRONİĞİ EĞİTİM SETİ DENEY KİTABI
ELEKTRONİK
SAN.TİC.LTD.
KONU: PWM DENEYİ-1

Çıkış sinyali (A pini 2 nolu pine bağlı)

Çıkış sinyali (A pini 1 nolu pine bağlı)