Νεοελληνική Λογοτεχνία

Β' και Γ' Λυκείου

Φύλλα εργασίας

Ασκήσεις στην επεξεργασία και ερμηνεία των

ποιημάτων

www.molivothiki.com
 Τίτος Πατρίκιος
"Ο δρόμος και η ζωή"

Ό,τι κι αν λέμε, ό,τι κι αν κάνουμε

ό,τι κι αν σιωπηλά ή φωναχτά αναψηλαφούμε
κάποιοι άλλοι, μικρά παιδιά ακόμα
θα ζήσουν τα ίδια χιλιοειπωμένα βάσανα
τις ίδιες απρόσμενες χαρές, θα προσπαθήσουν
ν΄ανοίξουν καινούργιους δρόμους παίρνοντας στην
αρχή
έναν δρόμο που δεν διαφέρει πολύ απ΄τον δικό μας
και κάποτε αλλάζοντας, κάποτε ομορφαίνοντας
κάποτε ταλαιπωρώντας τη ζωή
ζωή με χίλια πρόσωπα, ζωή μοναδική
ζωή δική μας και των άλλων.

www.molivothiki.com
 ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ

1. Σε ποιο ρηματικό πρόσωπο εκφράζεται το ποιητικό

υποκείμενο; Τι θέλει να δηλώσει μέσα από τη
συγκεκριμένη αυτή χρήση;

2.Πώς εκλαμβάνει την έννοια της ζωής το ποιητικό

υποκείμενο και σε ποιες διαπιστώσεις καταλήγει; Να
αιτιολογήσετε την απάντησή σας με αναφορά σε
συγκεκριμένα σημεία του κειμένου.

3.Να ερμηνεύσετε σε ένα κείμενο 100 λέξεων τον στίχο

«ζωή με χίλια πρόσωπα, ζωή μοναδική, ζωή δική μας
και των άλλων.»

www.molivothiki.com
 Νικηφόρος Βρεττάκος
www.molivothiki.com

"Ἡ Ἑλληνικὴ γλῶσσα"

Ὅταν κάποτε φύγω ἀπὸ τοῦτο τὸ φῶς
θὰ ἑλιχθῶ πρὸς τὰ πάνω ὅπως ἕνα
ρυακάκι ποὺ μουρμουρίζει.
Κι ἂν τυχὸν κάπου ἀνάμεσα
στοὺς γαλάζιους διαδρόμους
συναντήσω ἀγγέλους, θὰ τοὺς
μιλήσω ἑλληνικά, ἐπειδὴ
δὲν ξέρουνε γλῶσσες. Μιλᾶνε
μεταξύ τους μὲ μουσική.

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ
1. Αξιοποιώντας τους κειμενικούς δείκτες (γλωσσικές
επιλογές, αφηγηματικούς τρόπους, αφηγηματικές
τεχνικές, δομή, πλοκή, χαρακτήρες κ.ά.) του ποιήματος
, να σχολιάσετε το θέμα που θέλει να αναδείξει ο
ποιητής σε αυτό. Στο ερμηνευτικό σχόλιο που θα
αναπτύξετε σε 200 περίπου λέξεις να διατυπώσετε και
τη δική σας άποψη για το εάν συμμεριζόμαστε
σήμερα την ποιητική φωνή.
 Χόρχε Λουίς Μπόρχες
Ποίημα στους φίλους (αποσπάσματα)

Δεν μπορώ να σου δώσω λύσεις

για όλα τα προβλήματα της ζωής σου,
ούτε έχω απαντήσεις
για τις αμφιβολίες και τους φόβους σου
όμως μπορώ να σ’ ακούσω
και να τα μοιραστώ μαζί σου.
Δεν μπορώ ν’ αλλάξω
το παρελθόν ή το μέλλον σου.
Όμως όταν με χρειάζεσαι
θα είμαι εκεί μαζί σου.
Δεν μπορώ να αποτρέψω τα παραπατήματα σου.
Μόνο μπορώ να σου προσφέρω το χέρι μου
να κρατηθείς και να μη πέσεις.

www.molivothiki.com
 ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ

1. Ποιο είναι, κατά τη γνώμη σας, το κύριο θέμα που

θέτει το απόσπασμα του ποιήματος; Να
τεκμηριώσετε την απάντησή σας με στοιχεία
(φράσεις, εκφραστικούς τρόπους κ.ά.). Στο
ερμηνευτικό σχόλιο που θα αναπτύξετε σε 200
περίπου λέξεις να καταγράψετε και τη δική σας
άποψη απέναντι στο θέμα αυτό.

www.molivothiki.com
 Μαχμούντ Νταρουΐς, Παλαιστίνιος ποιητής
Να σκέφτεσαι τους άλλους

Καθώς ετοιμάζεις το πρωινό σου, να σκέφτεσαι τους

άλλους.
Μην ξεχνάς να ταΐζεις τα περιστέρια.
Όταν πολέμους ξεκινάς, να σκέφτεσαι τους άλλους.
Μην ξεχνάς όσους λαχταρούν την ειρήνη.
Όταν πληρώνεις το νερό, να σκέφτεσαι τους άλλους.
Εκείνους που μόνο τα σύννεφα έχουν να τους
θηλάσουν.
Όταν γυρνάς στο σπιτικό σου, να σκέφτεσαι τους
άλλους.
Μην ξεχνάς όσους ζουν σε αντίσκηνα.
Όταν τ’ αστέρια μετράς πριν κοιμηθείς, να
σκέφτεσαι τους άλλους.
Εκείνους που δεν έχουνε πού να πλαγιάσουν.
Όταν ελεύθερα μιλάς, να σκέφτεσαι τους άλλους.
Εκείνους που δεν τους αφήνουν να μιλήσουν.
Και καθώς σκέφτεσαι εκείνους, τους άλλους,
Στον εαυτό σου γύρισε και πες:
«Αχ και να ήμουν ένα κερί στο σκοτάδι».

www.molivothiki.com
 Τάσος Λειβαδίτης
Την πόρτα ανοίγω το βράδυ
Την πόρτα ανοίγω το βράδυ,
τη λάμπα κρατώ ψηλά,
να δούνε της γης οι θλιμμένοι,
να ’ρθούνε, να βρουν συντροφιά.
Να βρούνε στρωμένο τραπέζι,
σταμνί για να πιει ο καημός
κι ανάμεσά μας θα στέκει
ο πόνος, του κόσμου αδερφός.
Να βρούνε γωνιά ν’ ακουμπήσουν,
σκαμνί για να κάτσει ο τυφλός
κι εκεί καθώς θα μιλάμε
θα ‘ρθει συντροφιά κι ο Χριστός.

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ
1. Ποια κοινή θεματική εντοπίζετε στα δύο ποιήματα;
Να γράψετε τις σκέψεις σας σε ένα ερμηνευτικό
σχόλιο 100-200 λέξεων, αξιοποιώντας αντίστοιχους
κειμενικούς δείκτες.

www.molivothiki.com
 Ονορέ Ντε Μπαλζάκ
Τον Τύπο τον εξολοθρεύεις με τον ίδιο τρόπο που
εξολοθρεύεις μια κοινωνία: αφήνοντάς τον ολότελα
ελεύθερο.
Eφημερίδα που δεν αυξάνει τους συνδρομητές της, όσους
και να ’χει βρίσκεται σε παρακμή.
Χτύπα πρώτα, εξηγείς μετά. Το δυσφημίζειν και το
συκοφαντείν δεν είναι ποινικώς κολάσιμα.
Με τα δώδεκα ή δεκαπέντε φράγκα του τον μήνα ο
συνδρομητής τιμά το «Γνώμη μας είναι φυσικά η δική σας».
Ελεύθερος είναι ο Τύπος μόνο απέναντι στους αδύναμους και
τους απροστάτευτους.
Ο Τύπος μοιάζει με γυναίκα: υπέροχη όταν ψεύδεται, δεν
παραιτείται μέχρι να αναγκαστείς να την πιστέψεις. Και το
κοινό, σαν αγαθιάρης σύζυγος, πάντα υποκύπτει.

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ

1. Ποια γνωρίσματα του Τύπου εντοπίζει στο

παραπάνω ποίημα ο Μπαλζάκ; Να αναπτύξετε τη
σκέψη σας σε ένα κείμενο μέχρι 200 λέξεις.

www.molivothiki.com
 Νικηφόρος Βρεττάκος
¨Μη μου σκοτώσετε'
«Μη μου σκοτώσετε το νερό.
Μη μου σκοτώσετε τα δέντρα.
Μη μου ξεσκίστε αυτές τις θείες σελίδες
που τις γράψανε τ’ ασύλληπτο φως
κι ο ασύλληπτος χρόνος
κι όπου σταθώ με περιβάλλουν.
Μη μου σκοτώσετε της γης το ποίημα!…
Επιστρατέψετε την αιωνιότητα,
ανάβοντας το άστρο: «Αγάπη».
Επιστρατέψετε την αιωνιότητα,
ανάβοντας ψηλότερα απ’ όλα,
πάνω απ’ το έτοιμο βάραθρο,
το άστρο: «Ανθρώπινο μέτωπο!».
Σας παρακαλούμε:
Αφήστε μας τα πράγματα.
Μη μας τα καίτε.
Αφήστε τα έντομα να βρίσκουνε τ’ άνθη τους»

www.molivothiki.com
 ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ

1. Ποιους προβληματισμούς εγείρει η ανάγνωση του

ποιήματος; Να αναφερθείτε αξιοποιώντας
συγκεκριμένους κειμενικούς δείκτες από το ποίημα σε
ένα κείμενο περίπου 200 λέξεων.
2. Ποιο είναι το κυρίαρχο ρηματικό πρόσωπο του
ποιήματος; Τι εξυπηρετεί η επιλογή αυτή;
3. Να συσχετίσετε το περιεχόμενο του ποιήματος με
την κατάσταση που επικρατεί στις μέρες μας. Να
αναπτύξετε την άποψή σας σε ένα ερμηνευτικό
σχόλιο 100-200 λέξεις.

www.molivothiki.com
 Νίκος Εγγονόπουλος
¨ Ξεχνιέται ο Αδόλφος Χίτλερ; "

«Αλήθεια - των αδυνάτων αδύνατο

ποτές δεν εκατάφερα να καταλάβω /
αυτά τα όντα που δεν βλέπουνε
το τερατώδες κοινό γνώρισμα τ’
ανθρώπου /
το εφήμερο της παράλογης ζωής του
κι ανακαλύπτουνε διαφορές
γιομάτοι μίσος διαφορές
σε χρώμα δέρματος /φυλή / θρησκεία»

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ
1. Συσχετίζοντας τον τίτλο με το περιεχόμενο του
ποιήματος, να σχολιάσετε το θέμα που πιστεύετε ότι
τίθεται στο ποίημα. Να τεκμηριώσετε την απάντησή
σας με κειμενικές ενδείξεις σε ένα κείμενο έως 200
λέξεις.
2. Ποιο πιστεύετε ότι είναι το τερατώδες κοινό γνώρισμα
του ανθρώπου σύμφωνα με τον ποιητή;

www.molivothiki.com
 Νίκος Χάγερ- Μπουφίδης
''Παράκληση στον Θεό για έναν μικρό καμπούρη''
Δε
φάνηκεν, αλήθεια, (και νυχτώνει….)
www.molivothiki.com

-σαν
κάθε βράδυ τέτοιαν ώρα, στο μπαλκόνι
δε
φάνηκε ο αντικρυνός μικρός
πούναι
καμπούρης και καχεκτικός.
Είν’
τα παράθυρά του, ωστόσο, φωτισμένα,
-και
πίσω από τα τζάμια τα κλεισμένα-
περνούν
ανήσυχες σκιές, μισοσβυσμένες,
-αχ,
κάμε Θεέ μου, να μην είναι δακρυσμένες…Είν’
τόσο ήρεμος, Θεέ μου, τόσο απλός,
κι
είν’ η ψυχή του τόσο πονεμένη
σαν
βγαίνει στο μπαλκόνι μοναχός
μόλις
η νύχτα ερθεί, σκοτεινιασμένη…
 Το
μεσημέρι μένει ώρα πολλή
πίσω
απ’ τις γρίλιες των κλειστών παραθυριών.
Και
με τι προσοχή παρατηρεί,
στο
δρόμο, τα παιχνίδια των παιδιών…
Αυτός
δεν παίζει, κι ούτε που τολμά
να
κατεβή, να τρέξη, στο στενό.
Κάποτε
πούτρεξε κι αυτός, τάλλα παιδιά
φύγαν
και τον αφίσαν μοναχό…

Κι
όταν η μάννα του τού λέει: «Γιατί και σύ
δεν
πας να παίξης όπως τάλλα τα παιδιά;»
«Βαρυέμαι»
απαντάει αυτός σιγά.

www.molivothiki.com
 Και
τον περνούνε για ιδιότροπο πολύ.
Ύστερα,
μελετάει το μάθημά του,
δίχως
βοήθεια, μόνος, δυνατά…
-Κι
είν’ η φωνή του σαν προμήνυμα θανάτου
ως
αντηχεί, βραχνή, στη σκοτεινιά…
Μόλις
βραδυάσει, βγαίνει στο μπαλκόνι.
Ούτε
διακρίνεται στο σκότος το πυκνό.
Μια
οκαρίνα είν’ η συντροφιά του η μόνη,
κι
όλο σφυράει τον ίδιονε σκοπό.

Απόψε
όμως δε φάνηκε. Και τρέμουν
οι
σκιές στο δωμάτιό του το κλειστό…

www.molivothiki.com
 Ω,
πως φοβάμαι, πως φοβάμαι Θεέ μου,
μην
του συνέβη τίποτα κακό…
Είν’
η ψυχή του πάντοτε θλιμένη…
Είναι
καμπούρης και καχεκτικός…
Κάμε
τουλάχιστον, Θεέ μου, η πονεμένη
ψυχή
του νάναι ήρεμη διαρκώς…
Κι
αν είναι να πεθάνη, ας μη το ξέρη…
Σε
μια γλυκιά οπτασία ας βλέπη πως
στη
γειτονιά του κάποιο μεσημέρι
με
τάλλα τα παιδιά παίζει κι αυτός…

www.molivothiki.com
 ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ
1. Σχολιάζοντας τον τίτλο του ποιήματος να τον
συσχετίσετε με το βασικό θέμα που πραγματεύεται. Να
αναφερθείτε σε κειμενικούς δείκτες, αναπτύσσοντας τις
απόψεις σας σε ένα κείμενο 200 λέξεων περίπου.
2. Πώς περιγράφει ο ποιητής τη συναισθηματική
κατάσταση του κεντρικού προσώπου του ποιήματος;
Να απαντήσετε αξιοποιώντας στοιχεία του κειμένου.
3. Έχετε παρατηρήσει στην καθημερινότητά σας
αντίστοιχες καταστάσεις όπως αυτή που περιγράφεται
στο ποίημα; Να αναπτύξετε την άποψή σας.

www.molivothiki.com
 Μανόλης Αναγνωστάκης
''Ο πόλεμος''
www.molivothiki.com

[…]
Σιγά σιγά αδειάσανε οι δρόμοι και τα σπίτια, όμως
ακόμη κάποιος έμεινε και τρέχει να προφτάσει
Και ρυθμικά χτυπήσανε μια μια οι ώρες κι ανοίξανε
πόρτες και παράθυρα μ’ εξαίσιες αποκεφαλισμένες
μορφές
Ύστερα ήρθανε τα λάβαρα, οι σημαίες κι οι φανφάρες
κι οι τοίχοι γκρεμιστήκανε απ’ τις άναρθρες κραυγές
Πτώματα ακέφαλα χορεύανε τρελά και τρέχανε σα
μεθυσμένα όταν βαρούσανε οι καμπάνες
Τότε, θυμάσαι, που μου λες: Ετέλειωσεν ο πόλεμος!
Όμως ο Πόλεμος δεν τέλειωσεν ακόμα.
Γιατί κανένας πόλεμος δεν τέλειωσε ποτέ!

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ
1. Αξιοποιώντας κειμενικούς δείκτες του ποιήματος να
παρουσιάσετε σε ένα κείμενο 200 λέξεων το βασικό
θέμα του.
2. Να σχολιάσετε σε ένα κείμενο 100 λέξεων περίπου τους
στίχους:" Τότε, θυμάσαι, που μου λες: Ετέλειωσεν ο
πόλεμος!
Όμως ο Πόλεμος δεν τέλειωσεν ακόμα.
Γιατί κανένας πόλεμος δεν τέλειωσε ποτέ!".
 Κώστας Καρυωτάκης
''Αγάπη''
Αγάπη
Κι ήμουν στο σκοτάδι. Κι ήμουν το
σκοτάδι.
Και με είδε μια αχτίδα
Δροσούλα το ιλαρό το πρόσωπό της
κι εγώ ήμουν το κατάξερο ασφοδίλι.
Πώς μ’ έσεισε το ξύπνημα μιας νιότης,
πώς εγελάσαν τα πικρά μου χείλη!
Σάμπως τα μάτια της να μου είπαν ότι
δεν είμαι πλέον ο ναυαγός κι ο μόνος,
κι ελύγισα σαν από τρυφερότη,
εγώ που μ’ είχε πέτρα κάνει ο πόνος.

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ
1. Αξιοποιώντας κειμενικούς δείκτες του ποιήματος να
παρουσιάσετε σε ένα κείμενο 200 λέξεων το βασικό
θέμα του.
2. Να σχολιάσετε σε ένα κείμενο έως 200 λέξεις την
μεταστροφή των συναισθημάτων του ποιητή, αφού
εντοπίσετε τους στίχους στους οποίους
παρουσιάζεται. Ποια είναι η αιτία για την αλλαγή
αυτή;
www.molivothiki.com
 Νίκος Καββαδίας
''Αγαπάω''

“Αγαπάω τ’ ό,τι θλιμμένο στον κόσμο,

Τα θολά τα ματάκια, τους άρρωστους ανθρώπους,
Τα ξερά, γυμνά δέντρα και τα έρημα πάρκα,
Τις νεκρές πολιτείες, τους τρισκότεινους τόπους.
Τους σκυφτούς οδοιπόρους που μ ένα δισάκι
Για μια πολιτεία μακρινή ξεκινάνε.
Τους τυφλούς μουσικούς των πολύβουων δρόμων,
Τους φτωχούς, τους αλήτες, αυτούς που πεινάνε
Τα χλωμά τα κορίτσια που πάντα προσμένουν
Τον ιππότη που είδαν μια βραδιά στο όνειρό τους
Να φανεί απ τα βάθη του απέραντου δρόμου
Τους κοιμώμενους κύκνους πάνω στ’ ασπροφτερό τους
Τα καράβια που φεύγουν για καινούρια ταξίδια
Και δεν ξέρουν καλά αν θα γυρίσουν ποτέ πίσω
Αγαπάω, και θα θελα μαζί τους να πάω,
Κι ούτε πια να γυρίσω
Αγαπάω τις κλαμένες, ωραίες γυναίκες
Που κοιτάνε μακριά, που κοιτάνε θλιμμένα.
Αγαπώ σε τούτον τον κόσμο ό, τι κλαίει
Γιατί μοιάζει με μένα.”

www.molivothiki.com
 ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ

1. Να σχολιάσετε σε ένα κείμενο έως 200 λέξεις το βασικό

θέμα που πραγματεύεται το ποίημα. Να αναφερθείτε σε
συγκεκριμένους κειμενικούς δείκτες.
2. Γιατί ο ποιητής καταλήγει: " Αγαπώ σε τούτον τον
κόσμο ό, τι κλαίει
Γιατί μοιάζει με μένα.”; Να αναπτύξετε την άποψή σας.

www.molivothiki.com