กฎหมายระหว่าง

ประเทศแผนกคดีบคุ คล
: กฎหมายขัดกัน
Conflict of Laws

ผศ.อารีรตั น์ โกสิทธ์ ิ
ตอนเรียนที่ 1
 นิติสมั พันธ์ของเอกชน

นิติสมั พันธ์ทางแพ่งและพาณิ ชย์ของเอกชน

กฎหมายขัดกัน นิติสมั พันธ์ดงั กล่าวมีจุดเกาะเกี่ยวกับต่างประเทศ/มี
องค์ประกอบต่างประเทศ (foreign element)

มีความแตกต่างของระบบกฎหมายและเนื้อหาของ
กฎหมายในเรื่ องเดียวกัน (Legal system)
กฎหมายภายในของรัฐที่กาหนดนิติสมั พันธ์ของเอกชนในทางแพ่ง (private law) ที่มีองค์ประกอบต่างประเทศ (foreign
elements) เข้ามาเกี่ยวข้องในทางหนึ่งทางใด กฎหมายขัดกันจะทาหน้าที่บ่งชี้วา่ ในข้อเท็จจริ งนั้น ๆ ซึ่งเกี่ยวข้องกับ “กฎหมาย
ต่างประเทศ” มากกว่าหนึ่งประเทศต้องใช้กฎหมายใดเป็ น “กฎหมายที่ใช้บงั คับแก่คดี” (Application Law) เพียงกฎหมายเดียว
ประสิ ทธิ์ ปิ วาวัฒนพานิช (คดีบุคคล: 103,2559)
 การปรับใช้กฎหมายขัดกัน
การย้อนส่ ง

1 2 3 4 5
การพิจารณา การให้ลกั ษณะ การเลือกกฎหมาย การใช้กฎหมาย
องค์ประกอบ
ต่างประเทศ
กฎหมายแก่
ข้อเท็จจริ ง
ต่างประเทศ 6
การจากัดการใช้กฎหมายต่างประเทศ
Conflict of Laws ผศ.อารี รัตน์ โกสิ ทธิ์
3 2022
 การพิจารณาองค์ ประกอบต่ างประเทศ (Foreign Elements)

มีข้อเท็จจริงที่ทาให้ นิติ ตัวบุคคล - สั ญชาติ ศาลจะเลือก

สั มพันธ์ ในทางแพ่ง ภูมิลาเนา ถิ่นทีอ่ ยู่ “จุดเกาะเกีย่ ว”
ทีใ่ กล้ชิดและเหมาะสมที่สุด
เกีย่ วข้ องกับ สถานที่ - สถานทีท่ า
กับนิติสัมพันธ์ เรื่ องนั้น ๆ
กฎหมายของหลาย สั ญญา สถานที่สมรส เพื่อนามาใช้ ในการเลือก
ประเทศพร้ อมกัน สถานที่เกิดละเมิด กฎหมายเพื่อการตัดสิ นคดี

Conflict of Laws ผศ.อารี รัตน์ โกสิ ทธิ์

4 2022
 ข้ อเท็จจริงที่เป็ นปัญหานั้น
เป็ นเรื่ องอะไรในทาง
กฎหมาย
(นิติสัมพันธ์ เรื่ องใด)
ละเมิด สั ญญา
จะต้ องกระทาทุกครั้งในการวินิจฉัย
ปัญหาการขัดกันแห่ งกฎหมาย
การให้ ลกั ษณะกฎหมายแก่
ข้ อเท็จจริง
(Characterization/
Classification of cause of
action)
 ในข้อเท็จจริ งหนึ่งๆ อาจมี
องค์ประกอบต่างประเทศ
การเลือกกฎหมาย หลายเรื่ อง บางเรื่ องอาจไม่
เกี่ยวข้องกับนิติสมั พันธ์เลย
(Choice of law) ในการขัดกันแห่งกฎหมายจึง
จาเป็ นต้องเลือกองค์ประกอบ
❑ พระราชบัญญัติวา่ ด้วยการขัดกันแห่ง ต่างประเทศที่ใกล้ชิดและ
กฎหมาย พ.ศ. 2481 เหมาะสมกับนิติสมั พันธ์มา
❑ กฎหมายขัดกันของต่างประเทศ เป็ น “จุดเกาะเกี่ยว”
(connecting
point/factor)
เพื่อให้ศาลเลือกกฎหมายได้
6
 การใช้ กฎหมายต่ างประเทศ
เป็ นขั้นตอนภายหลังจากเลือกกฎหมายตามจุดเกาะเกีย่ วได้ แล้ว
ซึ่งปกติศาลแต่ ละประเทศย่ อมผูกพันและคุ้นเคยการใช้ กฎหมายของศาล (lex fori)

Conflict of Laws ผศ.อารี รัตน์ โกสิ ทธิ์

7 2022
 การที่ศาลใช้กฎหมายขัดกันของตน แล้วกฎหมายขัดกันนี้เองที่
สัง่ ให้ศาลไปใช้กฎหมายขัดกันของอีกประเทศหนึ่ง และหาก
กฎหมายขัดกันของประเทศที่สองกาหนดให้ศาลกลับมาใช้
กฎหมายของตนเอง (ย้อนส่ งกลับ remission)
การย้อนส่ ง หรื อหากกฎหมายขัดกันของประเทศที่สองกาหนดให้ศาล
(Renvoi) กลับมาใช้กฎหมายของของประเทศที่สาม
(ย้อนส่ งต่อไป transmission)
ประสิ ทธิ์ ปิ วาวัฒนพานิช (คดีบุคคล: 178,2559)

Conflict of Laws ผศ.อารี รัตน์ โกสิ ทธิ์

8 2022
 สาเหตุของการย้อนส่ ง
• หลักหรื อทฤษฎีที่ใช้ในการบัญญัติกฎหมายว่าด้วยการขัดกันแห่งกฎหมายของประเทศหนึ่งแตกต่าง
กับหลักหรื อทฤษฎีที่ใช้ในการบัญญัติกฎหมายว่าด้วยการขัดกันแห่งกฎหมายของอีกประเทศหนึ่ง
• ขัดกันฝรั่งเศส – ฐานะและความสามารถของบุคคลให้เป็ นไปตามกฎหมายสัญชาติของบุคคล
สมมติวา่ เรื่ องนั้นจะต้องใช้กฎหมายอังกฤษ
• ขัดกันอังกฤษ – ฐานะและความสามารถของบุคคลให้เป็ นไปตามกฎหมายภูมิลาเนา ถ้ากฎหมาย
ภูมิลาเนา (กฎหมายภายในอังกฤษ) กาหนดว่า บุคคลนั้นมีภูมิลาเนาอยูใ่ นฝรั่งเศส
• กฎหมายอังกฤษย้อนส่ งเรื่ องนั้นกลับมาให้ศาลฝรั่งเศสพิจารณา

Conflict of Laws ผศ.อารี รัตน์ โกสิ ทธิ์

9 2022
 สาเหตุของการย้อนส่ ง
• หลักเกณฑ์แห่ งกฎหมายภายในของแต่ละประเทศไม่เหมือนกัน โดยเฉพาะเกณฑ์การได้
ภูมิลาเนา
• เช่น ขัดกันจีน – เรื่ องมรดกให้เป็ นไปตามกฎหมายภูมิลาเนาของเจ้ามรดก และกฎมายจีน เจ้ามรดก
มีภูมิลาเนาอยูใ่ นฮ่องกง จึงให้ใช้กฎหมายฮ่องกงบังคับ
• ตามกฎหมายภายในของฮ่องกง(อังกฤษ) ปรากฏว่า ผูน้ ้ นั ไม่มีภูมิลาเนาอยูใ่ นฮ่องกง แต่ถือว่าผูน้ ้ นั
มีภูมิลาเนาอยูใ่ นประเทศจีน
• กฎหมายฮ่องกง(อังกฤษ) ย้อนส่ งให้ไปใช้กฎหมายจีน

Conflict of Laws ผศ.อารี รัตน์ โกสิ ทธิ์

10 2022
 ตัวอย่ าง
นายสมิธ สัญชาติองั กฤษ มีภมู ิลาเนาอยูใ่ นฝรั่งเศส นายสมิธทาการ
สมรสตามกฎหมายว่าด้วยการขัดกันแห่งกฎหมายของฝรั่งเศส
เงื่อนไขของการสมรสให้ใช้กฎหมายอังกฤษ แต่กฎหมายอังกฤษซึง่
มีทงั้ กฎหมายแพ่ง(กฎหมายภายใน) และกฎหมายว่าด้วยการขัดกัน
แห่งกฎหมาย ได้กาหนดไว้วา่ เงื่อนไขในการสมรสของคนอังกฤษ
เป็ นไปตามกฎหมายของประเทศที่ผนู้ นั้ มีภมู ิลาเนา ในเรือ่ งนีน้ าย
สมิธมีภมู ิลาเนาอยูใ่ นประเทศฝรั่งเศส ฉะนัน้ การสมรสของ
นายสมิธจึงต้องเป็ นไปตามกฎหมายฝรั่งเศส
กรณีเช่นนีเ้ รียกว่าได้มี การย้อนส่ง ให้ใช้กฎหมายฝรั่งเศส

Conflict of Laws ผศ.อารี รัตน์ โกสิ ทธิ์

11 2022
 การย้ อนส่ งตามกฎหมายไทย

Conflict of Laws ผศ.อารี รัตน์ โกสิ ทธิ์

12 2022
 ข้ อจากัดการใช้ กฎหมายต่ างประเทศ
• กฎหมายพึงใช้ บังคับทันที

Conflict of Laws ผศ.อารี รัตน์ โกสิ ทธิ์

13 2022
 ข้ อจากัดการใช้ กฎหมายต่ างประเทศ
• แนวคิดเกีย่ วกับความสงบเรียบร้ อย (public order)

Conflict of Laws ผศ.อารี รัตน์ โกสิ ทธิ์

14 2022
 ตัวอย่ าง
ฎีกา 1583/2511 สัญญาที่มีขอ้ ตกลงใช้กฎหมาย
ต่างประเทศในเรือ่ งอายุความ (ใช้แนวคิดเกี่ยวกับ
ความสงบเรียบร้อยฯ)
ฎีกา 45/2524 การสมรสในต่างประเทศ
อุทธรณ์ 18776/2561 การขอจัดการมรดกตาม
กฎหมายต่างประเทศ (ไม่ใช้แนวคิดเกี่ยวกับความ
สงบเรียบร้อยฯ)

Conflict of Laws ผศ.อารี รัตน์ โกสิ ทธิ์

15 2022
 ตัวอย่าง

Source https://www.isranews.org/content-page/item/74329-law-74329.html

Conflict of Laws ผศ.อารี รัตน์ โกสิ ทธิ์

16 2022
 Conflict of Laws ผศ.อารี รัตน์ โกสิ ทธิ์
17 2022
Thank you
areerat.kos@mfu.ac.th