Professional Documents
Culture Documents
MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ
İNŞAAT MÜHENDİSLİĞİ
ULAŞTIRMA MÜHENDİSLİĞİ
KARAYOLU PROJE ÖDEVİ
BİLGİLENDİRME KİTAPÇIĞI
ÖĞRENCİ BİLGİLERİ:
AD-SOYAD : ……………………………
NUMARA : ……………………………
PAFTA NO : ……………………………
GRUP : ……………………………
NOT: Gerekli tüm standartlar için bkz. Karayolu tasarım el kitabı (2005) sayfa 98-99
Tasarım (Proje) hızı (Vp) : ……………………..
Min DGM : ……………………..
Min GGM : ……………………..
Maksimum dever (qmax) : ……………………..
Enine Eğim : ……………………..
Maksimum boyuna eğim (G) : ……………………..
Minimum yatay kurp yarıçapı (Rmin) : ……………………..
Minimum düşey kurp yarıçapı (Rtepe, Rdere) : ……………………..
Fmax : ……………………..
Şerit genişliği : ……………………..
Banket genişliği : ……………………..
K katsayısı (DGM için) : ……………………..
Orta refüj genişliği : ……………………..
Platform genişliği (B) : ……………………..
Kamulaştırma genişliği : ……………………..
NOT:
Eşyükselti eğrileri arası 2m alınacaktır.
Tepe noktasının kotu grup numarasının son hanesi x 100 olarak alınacaktır. Örneğin grup numarası
7 ise tepe noktası kotu (7x100 = 700 alınacaktır.)
Maximum eğim içerisinde kalmak kaydıyla farklı boyuna eğimler kullanılabilir.
AŞAMALAR
1) Geometrik standartların belirlenmesi (ilgili tablolardan)
2) 1/5000 ölçekli eşyükselti eğrili harita üzerinde belirlenen A-B noktaları arasında Sıfır poligonu
(sıfır çizgisi) çalışması yapılması (poligon çizgilerini ve eğim değerlerini gösteren 1. pafta ile
muhtemel geçkiye ait aliyman ve kurbaların gösterildiği 2. Pafta)
3) Kesin eksen hesabı: Proje standartlarına en uygun geçkinin (güzergahın veya yol ekseninin)
belirlenmesi (1/5000 ölçekli eşyükselti eğrili harita üzerinde)
4) Geçki üzerinde en az bir kurpta birleştirme eğrili ve yol genişletmeli dever uygulaması
yapılması (Birleştirme eğrisi olarak kübik parabol kullanılacaktır)
5) Geçiş eğrili (Kübik parabol) yatay kurp detayı ve dever diyagramın çizilmesi (dever, yol
ekseni sabit tutularak uygulanacaktır )
6) Plan (1/5000) ve boykesit (x: 1/2500, y: 1/250) çizimleri
GENEL BİLGİLER
1. PROJE DÜZENİ
Çalışmalarda A4 (210x297) boyutunda veya katları boyutunda kâğıtlar kullanılacaktır. Aşağıda
boyutları verilen antet her paftanın sağ alt köşesine çizilerek, belirtilen bilgiler verilecek ve
dosyalanacaktır. Projenin başına “İçindekiler Listesi” eklenecektir. Ayrıca projede yapılan her
bir çalışmanın özetlendiği kısa bir “Rapor” yazılacaktır.
Çizim yapılacak her pafta 5 mm kalınlıkta bir çerçeve içerisine alınacaktır. Paftaların
dosyalanabilmesi için (delinip telli dosyaya takılacak) kenar çizgisine olan mesafe 25 mm
olmalı ve aşağıda verilen şekildeki ölçülerde ve antet kısmı üstte kalacak şekilde “A4”
formunda katlanmalıdır.
Çerçeve çizildikten sonra paftada karelaj yapılmalıdır. Karelaj, paftaya belirli aralıklarda
koordinat verilmesi işlemidir. Bu proje için, çerçevenin sol alt köşesindeki başlangıç koordinat
değerleri (X,Y), grup numarasının son hanesinin 1000 katı alınacaktır. Koordinat aralıkları
250 m olduğundan; başlangıçtan itibaren, yatay ve düşeyde 250 m de bir karelaj yapılacaktır.
Karelaj işareti 10 mm çapında bir daireye sığacak kadar olmalıdır.
Sıfır poligonu çalışması, Autocad ortamına aktarılan tesviye eğrili harita üzerinde yapılacak,
üzerlerinde poligon çizgileri (kırıklı çizgiler) ve eğim değerleri gösterilecektir.
Geçki üzerinde yolun başlangıç ve son noktaları ile yatay kurpların başlangıç ve orta ve bitiş
noktaları gösterilecektir. Bu noktalarda eksene dik ve genişliği kamulaştırma genişliği kadar
(50 m) olacak şekilde enkesit çizgileri konulacaktır.
Yolun gidiş yönüne göre enkesit çizgilerinin soluna nokta numaraları, sağına ise kilometreler
yazılacaktır. Başlangıç noktası olan “A” nın kilometresi 0+000 olarak kabul edilecektir.
Pafta üzerinde geometrik ölçek ve kuzey yönü gösterilecektir.
KARAYOLU PROJE ÖDEVİ BİLGİLENDİRME KİTAPÇIĞI HALİL İBRAHİM YUMRUTAŞ 6
4. PLAN
Yol genişliği ile banketler, eksenin her iki yanına çizilecek olan eksene paralel çizgilerle
belirlenecektir.(Yol ekseni kesikli olarak, banket ve platform sınırı düz çizgiyle 0,5 mm
kalınlığında çizilmelidir.)
Temize çekilen plan çalışmasının bulunacağı paftada poligon bulunmayacaktır. Plan paftası
üzerinde, yalnızca yolun kesin geçkisi yer alacaktır. Ayrıca sadece kalın tesviye eğrilerinin
kotları yazılacaktır (yani her 10 m’de bir)
Yatay kurplarda sırasıyla, Kurp Yarıçapı (R), Sapma Açısı ( Δ ), Teğet Boyu (T), Kurp Açılım
Boyu –Developman Boyu– (D), ve Bisektris Yüksekliği (B) kurbanın dışbükey yönüne (gidiş
yönüne göre kurbun dış tarafa) ışınsal olarak alt alta yazılacaktır. Klotoid kullanılan kurpta
ayrıca A parametresi ve L boyu da yazılmalıdır.
Enkesit çizgileri eksenin her iki tarafında ve toplamda kamulaştırma genişliği kadar (50 m)
olacaktır. Her enkesitin km’leri, aliymanlarda ara mesafeler cetvel ile ölçülüp ölçekten
yararlanılarak, yatay kurbalarda ise hesap ile bulunacaktır. Enkesit çizgilerinin, yolun gidişine
göre sol tarafına enkesit noktalarının isimleri, sağ tarafına km’ler yazılacaktır. Enkesit çizgileri
yol eksenine dik olacaktır.
Pafta üzerinde geometrik ölçek ve kuzey yönü gösterilecektir. Mümkün mertebe geometrik
ölçek ile kuzey yönünün birbirine yakın olması istenir.
5. BOYKESİT
Enkesit noktalarının eksen kotlarını boykesite işleyebilmek için, geçkideki en düşük kotlu
enkesit göz önüne alınarak bundan biraz daha düşük olan bir düzlemin kotu kıyas kotu olarak
alınacaktır.
Boykesit yolun ekseni boyu alınan kesittir. Plan üzerinde bulunan her enkesit noktasının
eksenindeki arazi kotu okunarak boykesite siyah kot olarak İşlenecek ve siyah kotların
birleştirilmesiyle siyah çizgi elde edilecektir. (0,3 mm kalınlığında)
Yolun başlangıç ve bitiş çizgilerinin birleştirilmesiyle kırmızı çizgi belirlenecektir. (0,5 mm
kalınlığında).
Birden fazla eğimli kırmızı çizgi yerleştirme zorunluluğu bulunduğu hallerde, kırmızı çizgi
kollarının kesiştiği bölgeye düşey kurp konulacaktır. Boykesit üzerinde eğimin değiştiği yerde
eğim değiştirme işareti, Kilometre (Skm), Kot (Skot), Bisektris Yüksekliği (d), Teğet Boyu (T)
ve Yarıçap (R) verilecektir.
Her nokta için kırmızı kot hesapla bulunacak ve kırmızı kot siyah kot farkı, yarmada kırmızı
çizginin altına, dolguda kırmızı çizgi üstüne yazılacaktır.
Eğim satırında eğim değeri % olarak ve virgülden sonra 2 hane olacak şekilde gösterilmelidir.
Şematik planda kurbaların yönü doğru tayin edilerek çizim yapılmalıdır. Sembolik gösterimde
kurba köşeleri yuvarlatılmalıdır. Geçiş eğrili kurbada TS ve SC noktaları; CS ve ST noktaları
eğik bir çizgiyle birleştirilmelidir.
Düşey kurba ile yatay kurba çakıştırılmamalıdır. Bunu sağlamak için aşağıdaki önlemler alınabilir;
Düşey kurba tamamen yatay kurba dışında kalmalıdır. Mümkünse düşey kurbun başlangıç
veya bitiş noktası ile yatay kurbun başlangıç veya bitiş noktası arasında 60 m mesafe
kalmalıdır.
Bu mümkün değilse tepe noktaları (some noktaları) çakıştırılır.
Düşey kurbun yarıçapı yatay kurbun yarıçapından 6 kat veya daha büyük seçilerek tasarım
yapılır.
İstenmeyen Durumlar
Tepe düşey kurbun tepe noktasından hemen sonra yatay kurbun başlaması. Bu durum özellikle
gece sakıncalıdır, karşıdan gelen görülemez.
Dere düşey kurbada aynı durum oluşturulursa, inişte hız arttığından yatay kurbadan ağır taşıtların
güvenli geçişi zorlaşır.
Yarma kesimlerinde dere düşey kurbalar yapılmayacak. Zorunlu ise kenar hendeklerden suyun
tahliye olup olamayacağı kontrol edilir. Enkesit alınıp tam yarma olup olmadığı kontrol edilir.
Zorunlu olmamasına rağmen düşey kurba çıkartılmasına çalışılacak. Çıkmıyorsa; g1, projede
bulunan eğim; g2, öğrenci numarasının sondan başlamak üzere sıfırdan farklı olan ilk rakamı ve
kesişim kilometresi proje sonu alınarak tipik bir örnek yapılacaktır. Kurba içerisine düşecek
enkesitler, kurbun ilk yarısında mevcut enkesitler olacak, ikinci yarısında ise kesit isimleri farklı
ancak açıklıkları aynı olan enkesitler kullanılacaktır.
Dever uzunluğu boyunca alınacak plan detayının yatay ölçeği geçiş eğrisi detayındakiyle aynı,
düşey ölçeği 1/10 olmalıdır. Kritik noktalara ait dever yüzdeleri plan detayı üzerinde şematik
olarak gösterilecektir. % 2 dever için 4 mm çizilmesi uygundur. Ayrıca kritik enkesitlerin nokta
numaraları planın üst kısmına, kilometre, dever yüksekliği (h) ve genişletme miktarı (b) planın
alt kısmına gidiş yönüne göre yazılmalıdır. Bir enkesitteki iç ve dış kenar dever yükseklikleri
farklı ise değerleri planın her iki tarafına yazılmalıdır. Yol ekseni planda ve diyagramda eksen
çizgisiyle gösterilmelidir. Plan detayı ve diyagramın sağ tarafında eksenlere göre kullanılan
ölçekler belirtilmelidir.
7. ENKESİTLER
Tip enkesit, Başlangıç enkesiti, TO, TF ve bunların arasında kalan herhangi biri olmak üzere en
az 5 enkesit çizilecektir. Her enkesit üzerine nokta numarası, kilometresi, kırmızı kotu, siyah
kotu yazılacaktır. Enkesitlerin alanları cross (gauss) yöntemiyle hesaplanıp, bulunan değerler
şeklin altına yazılacaktır.
8. KAYNAKLAR
Karayolları Esnek Üstyapı Projelendirme Rehberi, KGM, Ankara, 2006
Karayolu Tasarım El Kitabı, KGM, Ankara, 2005
Karayolu Projesi Temel Bilgileri, Tuğba Kiper, YTMK, Ankara, 2002,
Karayolu Mühendisliği, Nadir Yayla, Birsen Yayınevi, 2002
A Policy on Geometric Design of Highways and Streets, AASHTO, 2001
Highway Design and Traffic Safety Engineering Handbook, R.Lamm, B.Psarianos,
T.Maliaender, McGraww-Hill, 1999
Y.T.Ü İnşaat Müh. Bölümü,Ulaştırma Anabilimdalı, Karayolu Yıliçi Ödevi notları, İstanbul,
2004
İ.T.Ü Ulaştırma Çalışma Grubu, Uygulamalar ve Yol Projesi Tasarım Kitapçığı, İstanbul,
2012
B.Ü İnşaat Mühendisliği Bölümü, Ulaştırma II Dersi Proje Verileri, Bartın.
Örneklerle Karayolu Tasarımı, Doç. Dr. Muhammet Vefa Akpınar, Birsen Yayınevi, 2017
Yol Bilgisi, Prof.Dr. Mehmet Orhan, Gazi Yayınevi, 2016