Alternative Tourism- Εναλλακτικός Τουρισμός Και Στοιχεια Πολιτισμού

Δ.ΥΠ.Α.
Προγράμματα αναβάθμισης δεξιοτήτων και επανακατάρτισης σε κλάδους υψηλής ζήτησης με έμφαση

στις ψηφιακές και πράσινες δεξιότητες
«Προγράμματα αναβάθμισης
δεξιοτήτων και
επανακατάρτισης σε κλάδους
υψηλής ζήτησης με έμφαση
στις ψηφιακές και πράσινες
δεξιότητες»
Αναθέτουσα Αρχή: ΔΗΜΟΣΙΑ

ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ
(Δ.ΥΠ.Α.)
Εκπαιδευτικό υλικό :
Εναλλακτικός τουρισμός και
στοιχεία πολιτισμού
Δ.ΥΠ.Α.

Περιεχόμενα
1. Έναρξη Προγράμματος ‘’Εναλλακτικός τουρισμός και στοιχεία πολιτισμού’’
................................................................................................................................................. 14
Εκπαιδευτική ενότητα 2. ‘’Εισαγωγή στις Εναλλακτικές και Βιώσιμες Τάσεις
του Τουρισμού’’ .................................................................................................................. 18
Σκοπός εκπαιδευτικής Ενότητας 2 ................................................................................. 18
Προσδοκώμενα αποτελέσματα Εκπαιδευτικής ενότητας 2 ........................................ 19
Έννοιες - Λέξεις Κλειδιά Εκπαιδευτικής ενότητας 2 .................................................... 20
2.1 Τουρισμός και Τουριστικό Προϊόν ...................................................................... 20
2.1.1 Τουρισμός: Εισαγωγικά Στοιχεία .......................................................................... 20
2.1.2 Ο τουρίστας ........................................................................................................ 52
2.1.3. Κατηγορίες και μορφές τουρισμού ............................................................. 66
2.1.4. Η σπουδαιότητα του τουρισμού .......................................................................... 75
2.1.5. Η τουριστική αγορά- Ο τουρισμός ως κλάδος ...................................... 105
2.1.6.Το τουριστικό προϊόν .................................................................................... 134
2.1.7. Οι Συνέπειες του Τουρισμού – Γενικές Διαπιστώσεις ......................... 159
2.2. Κλαδική Ανάλυση Του Τουρισμού Και Του Προφίλ Του Τουρίστα Στην Ελλάδα
........................................................................................................................................... 173
2.2.1. Εισαγωγικά Στοιχεία: Οι σύγχρονες προκλήσεις για τον τουρισμό 173
2.2.2. H Συμβολή του Τουρισμού στην Ελληνική Οικονομία - Στατιστικά
Στοιχεία ....................................................................................................................... 179
2.2.3. Η παγκόσμια τουριστική αγορά και η θέση της Ελλάδας στις
τουριστικές προτιμήσεις......................................................................................... 208
2.2.4. Η Δομή του Ελληνικού Τουρισμού ........................................................... 223
2.3. Οι Εναλλακτικές και Βιώσιμες Τάσεις του Τουρισμού ....................................... 242
2.3.1. Εισαγωγικά Στοιχεία Εναλλακτικού και Βιώσιμου Τουρισμού ......... 242
2.3.2. Ξεκαθαρίζοντας την Έννοια του Εναλλακτικού Τουρισμού............... 243
2.3.3. Βιώσιμος και Αειφόρος Τουρισμός ..................................................... 255
2.3.4. Οι Εναλλακτικές και Βιώσιμες Μορφές και Τάσεις του Τουρισμού . 271
2.3.5. Οι προϋποθέσεις και απαραίτητες υποδομές για την ανάπτυξη των
διαφόρων μορφών θεματικού τουρισμού.......................................................... 343
Δ.ΥΠ.Α.

Σύνοψη Εκπαιδευτικής ενότητας 2............................................................................... 347

Ερωτήσεις αυτοαξιολόγησης Εκπαιδευτικής Ενότητας 2 ......................................... 348
Απαντήσεις Αυτοαξιολόγησης Εκπαιδευτικής Ενότητας 2. ...................................... 349
Εκπαιδευτική ενότητα 3. ‘’Βασικές Αρχές Εναλλακτικού Τουρισμού’’ .............. 350
Σκοπός Εκπαιδευτικής ενότητας 3 ............................................................................... 350
Πρoσδοκώμενα αποτελέσματα Εκπαιδευτικής ενόττηας 3 ...................................... 351
Έννοιες – Κλειδιά Εκπαιδευτικής ενότητας 3 ............................................................. 352
3.1 ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΟΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ ............................................................................. 354
3.1.1 Εναλλακτικός τουρισμός ή αειφόρος τουρισμός ................................... 354
3.1.2 Προφίλ εναλλακτικού τουρίστα .................................................................. 359
3.1.3 Τα κίνητρα του εναλλακτικού τουρίστα .................................................... 361
3.1.4 Εναλλακτικές μορφές τουρισμού ............................................................... 361
3.1.5 Παράγοντες ανάπτυξης του εναλλακτικού τουρισμού ......................... 363
3.1.6 Εναλλακτικές μορφές τουρισμού και η συμβολή τους στη βιώσιμη
ανάπτυξη των τουριστικών προορισμών.......................................................... 365
3.2 ΒΙΩΣΙΜΗ (ΑΕΙΦΟΡΙΚΗ) ΑΝΑΠΤΥΞΗ ................................................................... 368
3.2.1. Η έννοια του «βιώσιμου τουρισμού» και της «βιώσιμης (αειφορικής)
τουριστικής ανάπτυξης» ......................................................................................... 368
3.2.2. Προϋποθέσεις βιώσιμης τουριστικής ανάπτυξης................................. 378
3.2.3 Δείκτες βιώσιµης ανάπτυξης ....................................................................... 383
3.2.4 Παράγοντες μελέτης για βιώσιμη ανάπτυξη ........................................... 386
3.2.5 Τρόποι συμμετοχής στο σχεδιασμό της τουριστικής ανάπτυξης .... 389
3.3 ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΟΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ .................... 393
3.3.1 Πώς ο εναλλακτικός τουρισμός συμβάλει στην οικονομική ανάπτυξη
....................................................................................................................................... 393
3.3.2 Εναλλακτικές μορφές τουρισμού και η συμβολή τους στην ανάπτυξη
της τουριστικής οικονομίας ................................................................................... 396
3.3.3 Τα οφέλη του εναλλακτικού τουρισμού .................................................... 407
3.3.4 Πλεονεκτήματα από την ανάπτυξη των εναλλακτικών μορφών ....... 461
Δ.ΥΠ.Α.

Ερωτήσεις αυτοαξιολόγησης Εκπαιδευτικής ενότητας 3 .......................................... 463

Απαντήσεις ερωτήσεων αυτοαξιολόγησης Εκπαιδευτικής ενότητας 3 ........ 464
Εκπαιδευτική ενότητα 4. ‘’Δημιουργία Τουριστικών Εμπειριών’’ ....................... 465
Προσδοκώμενα Αποτελέσματα Εκπαιδευτικής ενότητας 4 ...................................... 465
Έννοιες - Λέξεις Κλειδιά Εκπαιδευτικής ενότητας 4 .................................................. 466
4.1. Εισαγωγικά Στοιχεία ............................................................................................... 467
4.2. Η Βιωματική Φύση της Τουριστικής Εμπειρίας .................................................. 467
4.2.1. Πόσο σημαντική είναι η εμπειρία ενός ταξιδιού; .................................. 469
4.3. Τα Στοιχεία της Τουριστικής Εμπειρίας και Ταξιδιού ......................................... 471
4.3.1. Τα στοιχεία-δείκτες που συνιστούν και αξιολογούν μια ταξιδιωτική
εμπειρία....................................................................................................................... 474
4.3.2. Η ταξιδιωτική εμπειρία και η περίπτωση της Ελλάδος ...................... 477
4.4. Συμπεράσματα και προβληματισμοί για την ταξιδιωτική εμπειρία και τον
βιωματικό χαρακτήρα του τουρισμού .......................................................................... 481
4.4.1. Πως οι βιωματικές εμπειρίες βοηθούν στην ανάπτυξη μιας
τουριστικής περιοχής.............................................................................................. 484
4.4.2. Πως τα στοιχεία του τουριστικού προϊόντος δημιουργούν
τουριστικές εμπειρίες .............................................................................................. 486
4.5. Παραδείγματα Και Διεθνείς Βέλτιστες Πρακτικές Τουριστικών Εμπειριών ..... 492
4.5.1. Καινοτόμες τάσεις, εξελίξεις & concepts στον τομέα της διαμονής 492
4.5.2. Καινοτόμες τάσεις, εξελίξεις & concepts στον τομέα της διαμονής
στα Hostels & καταλύματα μακράς διαμονής ................................................... 516
4.5.3. Καινοτόμες τάσεις, εξελίξεις & concepts στον τομέα της διαμονής -
Pop up concepts / glamping (glamorous camping) ........................................ 521
στα Θεματικά ξενοδοχεία ....................................................................................... 525
4.6. Η σπουδαιότητα της εξυπηρέτησης στην τουριστική εμπειρία ........................ 530
4.6.1. Τι σημαίνει ικανοποίηση του πελάτη; Σε τι διαφέρει από την
εξυπηρέτηση (service) των πελατών; ................................................................ 530
4.6.2. Τι χρειάζεται για ένα υψηλό επίπεδο εξυπηρέτησης; ......................... 533
Δ.ΥΠ.Α.

Σύνοψη Εκπαιδευτικής Ενότητας 4 .............................................................................. 539

Ερωτήσεις Αυτοαξιολόγησης Εκπαιδευτικής Ενότητας 4 ......................................... 540
Εκπαιδευτική ενότητα 5. ‘’Νομικό Πλαίσιο και Δεοντολογία στον Τομέα του
Τουρισμού και των Ταξιδιών’’ ....................................................................................... 542
5.1. Εισαγωγικά Στοιχεία-Το Νομικό Πλαίσιο του Τουρισμού.................................. 543
5.1.1. Οργανωμένα ταξίδια ..................................................................................... 544
5.1.2. Σχέσεις ξενοδόχων - πελατών ................................................................... 548
5.1.3. Χρονομεριστική μίσθωση ........................................................................... 550
5.1.4. Τουριστική άδεια εισόδου και παραμονής (visa) ................................. 551
5.1.5. Τουριστικές κατοικίες (Condo Hotels) ..................................................... 554
5.1.6. Διάφορες Διατάξεις για τις Τουριστικές Επιχειρήσεις ......................... 555
5.2. Κώδικας Ηθικής και Δεοντολογίας του Τουρισμού ............................................ 560
5.2.1. Η σημασία της ηθικής και δεοντολογίας στον τουρισμό .................... 560
5.2.2. Ηθική και Τουρισμός ..................................................................................... 562
5.2.3. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Τουρισμού (UNWTO) και ο ρόλος του . 563
5.2.4. Ο Κώδικας Ηθικών Αρχών για τον Τουρισμό του Π.Ο.Τ. ................... 565
Απαντήσεις ερωτήσεων αυτοαξιολόγησης Εκπαιδευτικής Ενότητας 5 .................. 584
Εκπαιδευτική ενότητα 6. ‘’Ψυχολογία και Συμπεριφορά του Επισκέπτη’’ ....... 585
6.1. Αρχές Συμπεριφοράς Καταναλωτή και Τουρίστα - Ψυχολογία και
Συμπεριφορά του Επισκέπτη ........................................................................................ 586
6.1.1. Αρχές Συμπεριφοράς Καταναλωτή .......................................................... 586
Δ.ΥΠ.Α.

6.1.2. Αρχές Καταναλωτικής Συμπεριφοράς του Τουρίστα - Ψυχολογία και

Συμπεριφορά του Επισκέπτη ............................................................................... 666
6.1.3. Νοοτροπίες και συμπεριφορές τουριστών ανάλογα με την
εθνικότητα .................................................................................................................. 780
6.2. Οι Παγκόσμιες Τάσεις που θα Επηρεάσουν την Καταναλωτική Συμπεριφορά
και οι Προκλήσεις για τον Ελληνικό Τουρισμό ........................................................... 806
6.2.1. Εισαγωγικά στοιχεία .................................................................................... 806
6.2.2. Σύγχρονες Τάσεις Και Προκλήσεις Της Παγκόσμιας Τουριστικής
Βιομηχανίας ............................................................................................................... 808
6.2.3. Στρατηγικός σχεδιασμός ανάπτυξης τουρισμού ανταγωνιστικών
προορισμών - Ιταλία- Ισπανία-Πορτογαλία ...................................................... 850
6.2.4. Πως τα Κύρια Megatrends επηρεάζουν το τουριστικό ταξίδι και τον
Ελληνικό τουρισμό................................................................................................... 864
6.2.5. Κατευθύνσεις για την αύξηση βιωσιμότητας, της ανταγωνιστικότητας
και ανθεκτικότητας του ελληνικού τουρισμού .................................................. 888
Σύνοψη Εκπαιδευτικής ενότητας 6 ............................................................................. 895
Απαντήσεις ερωτήσεων αυτοαξιολόγησης Εκπαιδευτικής ενότητας 6 ................... 910
Εκπαιδευτική ενότητα 7. ‘’Δραστηριότητες σε υγρό περιβάλλον/ αλμυρό ή
γλυκό νερό: ποτάμια, καταρράκτες, λίμνες, θάλασσα’’ ......................................... 913
Σκοπός Εκπαιδευτικής ενότητας 7 .......................................................................... 913
Προσδοκώμενα αποτελέσματα Εκπαιδευτικής ενότητας 7 .............................. 913
Έννοιες- κλειδιά Εκπαιδευτικής ενότητας 7 ......................................................... 914
Εισαγωγή Εκπαιδευτικής ενότητας 7 ..................................................................... 915
7.1 Εναλλακτικός τουρισμός ..................................................................................... 921
7.2 Τα οφέλη του εναλλακτικού τουρισμού ........................................................... 930
7.3 Εναλλακτικές δραστηριότητες στην Ευρώπη ................................................ 936
7.3.1 Σκωτία................................................................................................................ 936
7.3.2 Ισπανία .............................................................................................................. 937
7.3.3 Ιρλανδία............................................................................................................. 940
7.3.4 Νορβηγία........................................................................................................... 941
Δ.ΥΠ.Α.

7.3.5 Σουηδία ............................................................................................................. 941

7.3.6 Ελβετία .............................................................................................................. 942
7.3.7 Ιταλία .................................................................................................................. 943
7.3.8 Εναλλακτικός τουρισμός στο Πάρκο Abruzzo της Ιταλίας .................. 944
7.3.9 Λίμνη Κόμο ....................................................................................................... 947
7.4 Δραστηριότητες εναλλακτικού τουρισμού σε διηπειρωτικές περιοχές .. 950
7.4.1 Cape Floral Region, Νότιος Αφρική........................................................... 950
7.4.2 Τροπικό Δάσος Great Bear, Καναδάς....................................................... 951
7.4.3 Μπαριλότσε, Αργεντινή ................................................................................ 952
7.5 Εναλλακτική εμπλοκή τουριστών σε φυτείες ................................................ 953
7.5.1 Εθνικό πάρκο Yellowstone, ΗΠΑ ............................................................... 953
7.5.2 Εθνικό Πάρκο Broads, Ηνωμένο Βασίλειο .............................................. 954
7.5.3 Επίσκεψη στο Αλκατράζ Το Ομοσπονδιακό Σωφρονιστήριο
Αλκατράζ..................................................................................................................... 954
7.5.4 Συμμετοχή σε πανηγύρια σε πόλεις του Μεξικό .................................... 955
7.5.5 Εθνικό Πάρκο Mount Sanqing, Κίνα .......................................................... 956
7.5.6 Κόλπος Suncheon, Νότια Κορέα................................................................ 956
7.6 Δραστηριότητες εναλλακτικού τουρισμού στην Ελλάδα ............................ 957
7.7 Περιγραφή δραστηριοτήτων εναλλακτικού τουρισμού ............................... 964
7.7.1 Ιστιοπλοΐα (sailing) ........................................................................................ 964
7.7.2 Σερφ (surfing) .................................................................................................. 965
7.7.3 Δραστηριότητες στον αέρα (air-activities & sports) ............................. 965
7.7.4 Ράφτινγκ (Rafting) .......................................................................................... 965
7.7.5 Πεζοπορία (Hiking) ........................................................................................ 966
7.7.6 Χιονοδρομικά (Skiing) ................................................................................... 967
7.7.7 Αναρρίχηση (Rock climbing)....................................................................... 968
7.7.8 Ποδηλασία βουνού στην Ελλάδα ............................................................... 969
7.7.9 Canyoning και Ράφτινγκ στην Ελλάδα .................................................... 969
7.7.10 Παρατήρηση πουλιών (Bird watching) .................................................. 972
Δ.ΥΠ.Α.

7.8 Τοπία και ανάπτυξη δραστηριοτήτων εναλλακτικού τουρισμού.............. 973

7.8.1 Ορεινή Αρκαδία ............................................................................................... 973
7.8.2 Στην Παύλιανη των τεσσάρων εποχών ................................................... 974
7.8.3 Νέστος: παιχνίδια μέσα κι έξω από το ποτάμι ....................................... 975
7.8.4 Birdwatcing (και όχι μόνο) στην Κερκίνη ................................................ 977
7.8.5 Το φαράγγι του Βίκου.................................................................................... 978
7.8.6 Εναλλακτικές διαδρομές στα Ζαγοροχώρια: από τον Βοϊδομάτη στη
Δρακόλιμνη ................................................................................................................ 979
7.8.7 Rafting στον Βοϊδομάτη................................................................................ 987
7.8.8 Ποδηλατάδα στη Βέροια και τις ροδακινιές του Αλιάκμονα ............... 987
7.8.9 Καταρράκτης της Νεράιδας, Κύθηρα ........................................................ 990
7.8.10 Κλείδωση, Σαμοθράκη ................................................................................ 990
7.8.11 Ορειβασία ....................................................................................................... 992
7.8.12 Μπουγέλο. ...................................................................................................... 993
7.9 Δραστηριότητες βουνού στην Κρήτη (στο Ψηλορείτη) .............................. 993
7.9.1 Ποδήλατο βουνού ........................................................................................... 994
7.9.2 Λιβάδι Ορειβασία-πεζοπορία. ..................................................................... 994
7.9.3 Αγροτικές εργασίες ........................................................................................ 995
7.9.4 Οικιακή τεχνολογία ........................................................................................ 995
7.9.5 Κεραμική ........................................................................................................... 995
7.9.6 Αναρρίχηση...................................................................................................... 995
7.9.7 Παρατήρηση πουλιών................................................................................... 996
7.10 Εναλλακτικές διαδρομές στο Φυσικό Πάρκο-Γεωπάρκο του Ψηλορείτη
........................................................................................................................................... 996
7.11 Εναλλακτικές διαδρομές στα Χανιά ................................................................ 998
7.12 Εναλλακτικές διαδρομές σε μοναστήρια στην Κρήτη ............................... 999
7.13 Εναλλακτικές πολιτιστικές διαδρομές και δραστηριότητες-Επισκέψεις σε
διατηρητέα μνημεία .................................................................................................... 1004
7.14 Δραστηριότητες πεζοπορίας σε θρησκευτικά μνημεία ........................... 1010
7.14.1 Χώρα της Πάτμου: Το νησί της Αποκάλυψης του Ιωάννη .............. 1010
Δ.ΥΠ.Α.

7.14.2 Μυστράς: Η εμβληματική βυζαντινή καστροπολιτεία ...................... 1011

7.14.3 Μονή Δαφνίου, Νέα Μονή Χίου, Όσιος Λουκάς: Κλασικά δείγματα
βυζαντινής ναοδομίας ........................................................................................... 1013
7.14.4 Παλαιά πόλη της Κέρκυρας: Δείγμα έντονης ώσμωσης με τη Δύση
..................................................................................................................................... 1017
7.15 Δραστηριότητες στη θάλασσα ....................................................................... 1019
7.15.1 Σέρφινγκ/Γουίντσερφ/Κάιτσερφ ............................................................. 1019
7.15.2 Αλεξίπτωτο πλαγιάς .................................................................................. 1021
7.15.3 Καταδύσεις ................................................................................................... 1021
7.15.4 Θαλάσσιο σκι .............................................................................................. 1022
7.15.5 Τζετ σκι.......................................................................................................... 1023
7.15.6 Καγιάκ ........................................................................................................... 1023
7.16 Εναλλακτικές διαδρομές σε σπήλαια ........................................................... 1024
7.16.1 Σπήλαιο του Περάματος ........................................................................... 1025
7.16.2 Το Σπήλαιο των Λιμνών ........................................................................... 1026
7.16.3 Σπήλαιο Αλιστράτης.................................................................................. 1026
7.16.4 Το Λιμνοσπήλαιο της Μελισσάνης στην Κεφαλονιά ........................ 1027
7.16.5 Το Σπήλαιο Κουτούκι στην Παιανία ...................................................... 1027
7.16.6 Το Σπήλαιο του Δράκου στην Καστοριά.............................................. 1027
7.16.7 Το Σπήλαιο Κάψα στην Αρκαδία ........................................................... 1028
7.17 Τρόποι προσέγγισης, τεχνικές οργάνωσης εναλλακτικών ταξιδιών .. 1028
Σύνοψη Εκπαιδευτικής ενότητας 7 ........................................................................ 1033
Ερωτήσεις αυτοαξιολόγησης Εκπαιδευτικής ενότητας 7 ................................ 1034
Απαντήσεις ερωτήσεων αυτοαξιολόγησης Εκπαιδευτικής ενότητας 7 ...... 1036
Εκπαιδευτική ενότητα 8. ‘’Εισαγωγή στο Μάρκετινγκ Εναλλακτικού
Τουρισμού’’ ...................................................................................................................... 1036
Προσδοκώμενα Αποτελέσματα Εκπαιδευτικής ενότητας 8 .................................... 1036
Έννοιες - Λέξεις Κλειδιά Εκπαιδευτικής ενότητας 8 ................................................ 1039
8.1. Βασικές Αρχές Marketing................................................................................. 1040
8.1.1. Εισαγωγικά στοιχεία - Η σημασία του σύγχρονου Marketing ........ 1040
Δ.ΥΠ.Α.

8.1.2. Το Περιβάλλον του Marketing .................................................................. 1055

8.1.3. Τμηματοποίηση, Στόχευση και Τοποθέτηση ....................................... 1078
8.1.4. Το Μείγμα του Marketing (Marketing Mix)............................................. 1098
8.1.5. Το Marketing Mix των Υπηρεσιών - Τα 7P’s ........................................ 1136
8.1.6. Η Εναλλακτική Προσέγγιση του Marketing Mix- Τα Τέσσερα “C”.. 1142
8.1.7. Στρατηγικό Marketing Management ....................................................... 1145
8.1.8. Δημόσιες σχέσεις ........................................................................................ 1178
8.1.9. Δελτίο τύπου και αποδελτίωση ............................................................... 1184
8.2. Το Τουριστικό Marketing ...................................................................................... 1193
8.2.1. Εισαγωγικά Στοιχεία - Η Έννοια, τα Χαρακτηριστικά και η Σημασία
του Τουριστικού Marketing .................................................................................. 1193
8.2.2. Βασικές έννοιες του Τουριστικού Marketing ........................................ 1195
8.2.3. Marketing Planning - Ο προγραμματισμός του Τουριστικού
Μάρκετινγκ ............................................................................................................... 1228
8.2.4. Έρευνα Τουριστικού Μάρκετινγκ ............................................................ 1245
8.2.5. Η Τμηματοποίηση, Στόχευση και τοποθέτηση στην Τουριστική
Αγορά......................................................................................................................... 1277
8.2.6. Το Εσωτερικό Μάρκετινγκ στις Τουριστικές Επιχειρήσεις .............. 1300
8.2.7. Το Τουριστικό Μείγμα: Η Πολιτική του Τουριστικού Προϊόντος ..... 1314
8.2.8. Το Τουριστικό Μείγμα: Η Πολιτική των Τιμών ..................................... 1340
8.2.9. Το Τουριστικό Μείγμα: Τα δίκτυα διανομής στον κλάδο του
Τουρισμού ................................................................................................................ 1359
8.2.10. Το Τουριστικό Μείγμα: Η προώθηση του Τουριστικού Προϊόντος
..................................................................................................................................... 1383
8.2.11. Η Διαφήμιση του Τουριστικού Προϊόντος .......................................... 1398
8.2.12. Οι Δημόσιες Σχέσεις στον Τουρισμό ................................................... 1434
8.2.13. H Προώθηση πωλήσεων και η Προσωπική πώληση στην τουριστική
βιομηχανία................................................................................................................ 1458
8.3 Εισαγωγή Στο Μάρκετινγκ Του Εναλλακτικού Και Βιώσιμου Τουρισμού ...... 1488
8.3.1 Η έννοια του Marketing ............................................................................... 1488
8.3.2 Βασικές κατηγορίες μάρκετινγκ ............................................................... 1495
Δ.ΥΠ.Α.

8.3.3 Η διαφορά μεταξύ μάρκετινγκ και πώλησης ......................................... 1509

8.3.4 Το Τουριστικό marketing ............................................................................ 1511
8.3.5 Διαφορές μεταξύ τουριστικού marketing και άλλων μορφών
marketing .................................................................................................................. 1519
8.3.6 Στρατηγική Μάρκετινγκ και Στρατηγικές Προώθησης ........................ 1523
8.3.7 Διαδικασία σχεδιασμού του μάρκετινγκ ................................................ 1534
8.3.8 Δεξιότητες που απαιτούνται στην προετοιμασία του προγράμματος
μάρκετινγκ ................................................................................................................ 1537
8.3.9 Τρόποι Marketing τουριστικών προορισμών ....................................... 1548
8.3.10 Καλές πρακτικές διαχείρισης εναλλακτικού τουρισμού παγκοσμίως
..................................................................................................................................... 1557
8.3.11 Τρόποι προσέγγισης, τεχνικές οργάνωσης, εναλλακτικών ταξιδιών
στο marketing προώθησης.................................................................................. 1561
8.3.12 Ο ρόλος της προώθησης τουριστικών προϊόντων .......................... 1566
8.13.13 Ο Προγραμματισμός της προώθησης τουριστικών προϊόντων . 1568
8.13.14 Η αποτελεσματικότητα της προώθησης τουριστικών προϊόντων
..................................................................................................................................... 1568
8.13.15 Η συμπεριφορά των καταναλωτών και των αγοραστών .............. 1569
8.13.16 Ανταγωνισμός ........................................................................................... 1579
8.3.17 Η τεχνολογία στο marketing.................................................................... 1592
8.3.18 Ηλεκτρονικός Τουρισμός (E-TOURISM) ............................................... 1598
Σύνοψη Εκπαιδευτικής ενότητας 8............................................................................. 1610
Ερωτήσεις αυτοαξιολόγησης Εκπαιδευτικής ενότητας 8 ........................................ 1611
Απαντήσεις ερωτήσεων αυτοαξιολόγησης Εκπαιδευτικής Ενότητας 8 ................ 1612
Εκπαιδευτική ενότητα 9. ‘’Διεκπεραίωση κρατήσεων’’ ....................................... 1612
Σκοπός Εκπαιδευτικής ενότητας 9 ........................................................................ 1612
Προσδοκώμενα Αποτελέσματα Εκπαιδευτικής ενότητας 9 ............................ 1613
Έννοιες-Κλειδιά Εκπαιδευτικής ενότητας 9 ........................................................ 1613
9.1 Ανάπτυξη Του Διαδικτύου – Ίντερνετ, Ηλεκτρονικά Καταστήματα με
διεκπεραίωση κρατήσεων ....................................................................................... 1613
9.2. Οφέλη Του Εμπορίου Του Ίντερνετ ............................................................... 1628
Δ.ΥΠ.Α.

Σύνοψη Εκπαιδευτικής ενότητας 9 ........................................................................ 1634

Ερωτήσεις αυτοαξιολόγησης Εκπαιδευτικής ενότητας 9 ................................ 1634
Απαντήσεις Ερωτήσεων αυτοξιολόγησης Εκπαιδευτικής ενότητας 9 ........ 1636
Εκπαιδευτική ενότητα 10. ‘’Ξένη γλώσσα’’ ............................................................. 1637
Σκοπός Εκπαιδευτικής ενότητας 10 ........................................................................... 1637
Προσδοκώμενα αποτελέσματα Εκπαιδευτικής ενότητας 10 .................................. 1637
Έννοιες – Κλειδιά Εκπαιδευτικής ενότητας 10 ......................................................... 1637
10.1. Αγγλική ορολογία τουρισμού, η μετάφραση και οι ορισμοί της .................... 1638
10.2. Αγγλική Ορολογία ξενοδοχειακών ορισμών ................................................... 1651
Σύνοψη εκπαιδευτικής ενότητας 10 ........................................................................... 1657
Ερωτήσεις αυτοαξιολόγησης Εκπαιδευτικής ενότητας 9............................... 1659
Απαντήσεις ερωτήσεων αυτοαξιολόγησης Εκπαιδευτικής ενότητας 9 ...... 1660
Εκπαιδευτική ενότητα 11. ‘’Υγιεινή και ασφάλεια στην εργασία’’..................... 1661
Σκοπός Εκπαιδευτικής ενότητας 11 ...................................................................... 1661
Προσδοκώμενα αποτελέσματα Εκπαιδευτικής ενότητας 11 .......................... 1661
Έννοιες – Κλειδιά Εκπαιδευτικής ενότητας 11 ................................................... 1662
11.1 Νομοθεσία............................................................................................................ 1662
11.2 Προβλέψεις Νομοθεσίας – Υποχρεώσεις Εργοδοτών............................. 1663
11.3 Προβλέψεις Νομοθεσίας - Υποχρεώσεις / Δικαιώματα Εργαζομένων
......................................................................................................................................... 1669
11.4 Προβλέψεις Νομοθεσίας – Καθήκοντα Τεχνικών Ασφαλείας ................ 1679
11.5 Προβλέψεις Νομοθεσίας – Καθήκοντα Ιατρού Εργασίας........................ 1680
11.6 Κίνδυνοι για την Ασφάλεια / Κίνδυνοι Ατυχήματος ................................. 1689
Σύνοψη Εκπαιδευτικής ενότητας 11...................................................................... 1722
Ερωτήσεις αυτοαξιολόγησης Εκπαιδευτικής ενότητας 11 .............................. 1722
Απαντήσεις ερωτήσεων αυτοαξιολόγησης Εκπαιδευτικής ενότητας 11 .... 1723
Εκπαιδευτική ενότητα 12. ‘’Πρωτοκόλλα υγείας και προστασίας από Covid-19’’
............................................................................................................................................. 1724
Δ.ΥΠ.Α.

Έννοιες- Κλειδιά Εκπαιδευτικής ενότητας 12 ..................................................... 1725

12.1 Οδηγίες για τον Covid-19 ................................................................................ 1725
12.2 Γενικές αρχές ...................................................................................................... 1732
12.3 Πρωτόκολλο διαχείρισης πιθανού ή επιβεβαιωμένου Κρούσματος
COVID 19 ....................................................................................................................... 1741
12.4 Καραντίνα στενών επαφών ............................................................................ 1746
12.5 Καραντίνα στενών επαφών με ιστορικό εμβολιασμού ή προηγηθείσας
νόσησης ........................................................................................................................ 1746
Ερωτήσεις αυτοαξιολόγησης Εκπαιδευτικής ενότητας 12 ............................. 1749
Απαντήσεις Ερωτήσεων αυτοαξιολόγησης Εκπαιδευτικής ενότητας 12 ... 1750
Εκπαιδευτική ενότητα 13. ‘’Βασικές Αρχές Εργατικου Δικαίου’’ ....................... 1750
Εισαγωγή Εκπαιδευτικής ενότητας 13 ................................................................. 1750
Έννοιες- Κλειδιά Εκπαιδευτικής ενότητας 13 ..................................................... 1751
13.1 Βασικές αρχές εργατικού δικαίου σε ατομικό επίπεδο – συλλογικό
επίπεδο ......................................................................................................................... 1751
13.2 Σύμβαση εργασίας ............................................................................................ 1754
13.3 Ευνοϊκότερες ρυθμίσεις σε συλλογικές συμβάσεις εργασίας. .............. 1755
13.4 Υποχρέωση πρόνοιας εργοδότη & προστασία της προσωπικότητας
του εργαζόμενου ......................................................................................................... 1756
Ερωτήσεις αυτοαξιολόγησης Εκπαιδευτικής ενότητας 13 .............................. 1757
Απαντήσεις Ερωτήσεων αυτοαξιολόγησης Εκπαιδευτικής ενότητας 13 ... 1758
Βιβλιογραφία...................................................................................................................... 1759
Δ.ΥΠ.Α.

1. Έναρξη Προγράμματος ‘’Εναλλακτικός τουρισμός και στοιχεία πολιτισμού’’
Όλες οι μορφές μαθησιακών δραστηριοτήτων στη διάρκεια της ζωής του ανθρώπου,
αποσκοπούν στην απόκτηση ή την ανάπτυξη γνώσεων, δεξιοτήτων και ικανοτήτων,
οι οποίες συμβάλλουν στη διαμόρφωση μιας ολοκληρωμένης προσωπικότητας, στην
Δ.ΥΠ.Α.

επαγγελματική ένταξη και εξέλιξη του ατόμου, στην κοινωνική συνοχή, στην
ανάπτυξη της ικανότητας ενεργού συμμετοχής στα κοινά και στην κοινωνική,
οικονομική και πολιτιστική ανάπτυξη.
Η μόρφωση αποτελεί ένα αναφαίρετο δικαίωμα του ανθρώπου και είναι ένας βασικός
παράγοντας, καθοριστικός και καταλυτικός για την πορεία της ζωής του και την
εξέλιξή του. Οδηγεί στη γνώση, η οποία δεν περιορίζεται στον επαγγελματικό τομέα
μόνο, αλλά συμβάλλει στη διαμόρφωση του ανθρώπου. Η μόρφωση και η Παιδεία
σμιλεύουν τον εσωτερικό κόσμο και τη συνείδηση του ατόμου, επιτρέπουν και
προωθούν την ανακάλυψη στοιχείων ειδοποιών των ατόμων μιας κοινωνίας και
συντελούν στη δημιουργική έκφραση αυτών των στοιχείων. Η μόρφωση φέρνει σε
επαφή και εξοικειώνει τον άνθρωπο με την πληροφορία και κατ’ επέκταση καλλιεργεί
και τροφοδοτεί την επικοινωνία. Προωθεί και ενδυναμώνει τη σκέψη, την αναζήτηση,
τη ζύμωση και την κυοφορία νέων προσεγγίσεων - ιδεών - αντιλήψεων που οδηγούν
την κοινωνία στην πρόοδο και την ανάπτυξη όλων των μελών της. Επανατοποθετεί,
ουσιαστικά και συνειδητά τον άνθρωπο μέσα στο σύνολο ως αναπόσπαστο και
δημιουργικό κομμάτι του.
Η αναγνώριση της αξίας της μόρφωσης αντιπροσωπεύεται στις αναπτυγμένες

κοινωνίες μέσω της θεσμοθετημένης εκπαίδευσης με τη δωρεάν Παιδεία και τη
βασική υποχρεωτική μόρφωση. Έτσι όμως δεν εξαντλείται όλο το δυναμικό αυτής της
έννοιας.
Η έννοια εξαντλείται όταν συμπεριλαμβάνει πέρα από την τυπική εκπαίδευση, τη μη
τυπική εκπαίδευση και την άτυπη μάθηση.
Η εκπαίδευση ενηλίκων εντάσσεται στο ευρύτερο πεδίο της Δια βίου εκπαίδευσης και
μάθησης. Συμβάλλει στην κατανόηση των κοινωνικών και πολιτισμικών αλλαγών και
στην προσαρμογή των ανθρώπων στις μεταβαλλόμενες συνθήκες της κοινωνίας της
γνώσης, καθώς και στην κατάρτιση των ατόμων στον εργασιακό τους τομέα και στον
εμπλουτισμό της προσωπικής τους ζωής.
Δ.ΥΠ.Α.

Ο καινοτόμος χαρακτήρας της πράξης έγκειται στον εξατομικευμένο χαρακτήρα του

πλέγματος των υπηρεσιών στους άνεργους νέους, δηλαδή στην εξατομικευμένη
προσαρμογή του πλέγματος των σχετικών υπηρεσιών, σύμφωνα με τα εξής κριτήρια:
• εκπαιδευτικό επίπεδο και προσόντα των ωφελούμενων
• προγενέστερη επαγγελματική εμπειρία σε αντικείμενο συναφές με τις σπουδές ή τον
• επαγγελματικό τους προσανατολισμό των ωφελούμενων,
• διάρκεια παραμονής εκτός αγοράς εργασίας, εκπαίδευσης ή κατάρτισης.
Το Πρόγραμμα Εκπαίδευσης Εναλλακτικός τουρισμός και στοιχεία πολιτισμού
Εκπαιδευτικές Ενότητες
1. Έναρξη προγράμματος
ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΕΣ ΓΝΩΣΕΙΣ
2. Εισαγωγή στις Εναλλακτικές και Βιώσιμες Τάσεις του Τουρισμού
3. Βασικές αρχές ενναλακτικού τουρισμού
4. Δημιουργία Τουριστικών Εμπειριών
5. Νομικό Πλαίσιο και Δεοντολογία στον Τομέα του Τουρισμού και των Ταξιδιών
6. Ψυχολογία και Συμπεριφορά του Επισκέπτη
7. Δραστηριότητες σε υγρό περιβάλλον/ αλμυρό ή γλυκό νερό: ποτάμια,
καταρράκτες, λίμνες, θάλασσα
8. Εισαγωγή στο Μάρκετινγκ Ενναλακτικού Τουρισμού
9. Ξένη γλώσσα
ΟΡΙΖΟΝΤΙΕΣ ΓΝΩΣΕΙΣ
10. Υγιεινή και ασφάλεια στην εργασία
11. Πρωτοκόλλα υγείας και προστασίας από Covid-19
12. Βασικές αρχές εργατικού δικαίου
Στόχοι του Προγράμματος είναι :

Δ.ΥΠ.Α.

• Η παρουσίαση και ανάλυση των εναλλακτικών και βιώσιμων μορφών τουρισμού, και
η καταγραφή των τάσεων που τις επηρεάζουν διαμορφώνοντας το συνολικό εθνικό
τουριστικό προϊόν.
• Η παρουσίαση του τουριστικού φαινομένου και η ανάλυση των χαρακτηριστικών
στοιχείων του τουρίστα και του τουριστικού προϊόντος που το απαρτίζουν
• Η παρουσίαση και η ανάλυση της συνεισφοράς του τουριστικού κλάδου στην
Ελλάδα, βασισμένη στα στατιστικά δεδομένα, το προφίλ των τουριστών και του
ελληνικού τουριστικού προϊοντικού μίγματος
• Nα παρουσιαστούν τα οφέλη του εναλλακτικού τουρισμού και η συμβολή του στην
οικονομία. Μέσα από μια πορεία βιβλιογραφικής ανασκόπησης αναφέρονται αρχικά
οι έννοιες του γενικού τουρισμού και της τουριστικής ανάπτυξης, του τουρίστα,
ταξιδιώτη και του επισκέπτη. Προσδιορίζονται οι έννοιες του ενναλακτικού τουρισμού,
του εναλλακτικού τουρίστα και της Βιώσιμη τουριστικής ανάπτυξης. Περιγράφονται τα
οφέλη του εναλλακτικού τουρισμού μέσα από τις διάφορες μορφές του, οι
παράγοντες οι οποίοι επηρέασαν την εξέλιξη του εναλλακτικού τουρισμού, το προφίλ
και τα κίνητρα του εναλλακτικού τουρίστα, οι παράγοντες ανάπτυξης του και πώς ο
εναλλακτικός τουρισμός συμβάλει στην οικονομική ανάπτυξη
• Η παρουσίαση της έννοιας των τουριστικών εμπειριών ως βιωματική διεργασία
ικανοποίησης και αυθεντικότητας, καθώς και ανάλυση της σπουδαιότητας της
εξυπηρέτησης στο συνολικό τουριστικό προϊόν
• Η παρουσίαση του νομικού πλαισίου που αφορούν στα δικαιώματα και τις
υποχρεώσεις των τουριστικών παρόχων και των τουριστών, καθώς και του κώδικα
δεοντολογίας και ηθικών αρχών για τον τουρισμό
• H ανάλυση της έννοιας και λειτουργίας της καταναλωτικής συμπεριφοράς στον
τουρισμό και η επίδραση της ψυχολογίας και συμπεριφοράς του επισκέπτη στη
δημιουργία του τουριστικού προϊόντος
• Η καταγραφή και ανάλυση των ισχυρότερων παγκόσμιων τάσεων που θα
επηρεάσουν οικονομικά, κοινωνικά, δημογραφικά και περιβαλλοντικά το τουριστικό
ταξίδι και τον ελληνικό τουρισμό.
Δ.ΥΠ.Α.

• Παρουσιάζονται παραδείγματα διαμόρφωσης σύγχρονων τοπίων εναλλακτικού

τουρισμού και προτείνονται εναλλακτικές δραστηριότητες τουρισμού στην Ελληνική,
Ευρωπαϊκή και διεθνή πραγματικότητα.
• Να παρουσιαστούν και να επεξεργασθούν οι έννοιες του μάρκετινγκ, των
ιδιαιτεροτήτων του μάρκετινγκ υπηρεσιών και του τουριστικού μάρκετινγκ, της
αγοραπωλησίας και του τομέα που ασχολείται με την προβολή, διαφήμιση και
ανάδειξη προϊόντων και υπηρεσιών. Παρουσιάζονται οι περιβαλλοντικές πιέσεις από
τις δραστηριότητες που συνδέονται άμεσα με τον τουρισμό και πώς επιδρούν σε
κάθε περιοχή, o ρόλοw των εμπλεκομένων στο τουριστικό κύκλωμα, στην παραγωγή
και κυρίως στη διάθεση του τουριστικού προϊόντος, ο τρόπος που οι επιχειρήσεις
χειρίζονται τον ανταγωνισμό και τις διάφορες στρατηγικές που υλοποιούν ως προς
τους ανταγωνιστές και ο τρόπος που η εξέλιξη της τεχνολογίας επηρέασε δραστικά
στις µεθόδους και τις στρατηγικές Μάρκετινγκ.
• Να κατανοήσουν την ξένη ορολογία του τουρισμού για να είναι σε θέση αργότερα να
τη χρησιμοποιήσουν όταν ύπαρξη η ανάγκη.
Εκπαιδευτική ενότητα 2. ‘’Εισαγωγή στις Εναλλακτικές και Βιώσιμες Τάσεις

του Τουρισμού’’
Σκοπός εκπαιδευτικής Ενότητας 2
• Η παρουσίαση και ανάλυση των εναλλακτικών και βιώσιμων μορφών τουρισμού, και
η καταγραφή των τάσεων που τις επηρεάζουν διαμορφώνοντας το συνολικό εθνικό
• Η παρουσίαση του τουριστικού φαινομένου και η ανάλυση των χαρακτηριστικών
στοιχείων του τουρίστα και του τουριστικού προϊόντος που το απαρτίζουν
Δ.ΥΠ.Α.

• Η παρουσίαση και η ανάλυση της συνεισφοράς του τουριστικού κλάδου στην Ελλάδα,
βασισμένη στα στατιστικά δεδομένα, το προφίλ των τουριστών και του ελληνικού
τουριστικού προϊοντικού μίγματος.
Προσδοκώμενα αποτελέσματα Εκπαιδευτικής ενότητας 2
Με την ολοκλήρωση της διδακτικής ενότητας ο καταρτιζόμενος θα μπορεί:
• Να ορίζει την έννοια και το φαινόμενο του τουρισμού

• Να διακρίνει τις διάφορες κατηγορίες τουριστών και τύπων τουρισμού
• Να αντιλαμβάνεται τη λειτουργία της τουριστικής αγοράς, και τους όρους και
συστατικά της τουριστικής κατανάλωσης, παραγωγής, προσφοράς και ζήτησης
• Να αντιλαμβάνεται τη συμβολή του τουρισμού στην ελληνική οικονομία και κοινωνία
• Να κατανοεί τη δομή του ελληνικού τουρισμού, τη δυναμική, τις ιδιαιτερότητες και τις
αδυναμίες του
• Να εντοπίζει τις σύγχρονες προκλήσεις για τον ελληνικό τουρισμό και τις ευκαιρίες
που αναδύονται μέσα από την εξέλιξη του προϊοντικού μίγματος
• Να εντοπίζει τις σύγχρονες προκλήσεις για τον ελληνικό τουρισμό και τις ευκαιρίες
που αναδύονται μέσα από την εξέλιξη του προϊοντικού μίγματος
• Να αντιλαμβάνεται τις έννοιες και πολιτικές της βιωσιμότητας και αειφορίας στον
τουρισμό
• Να κατανοεί και να αναγνωρίζει τα οφέλη του εναλλακτικού τουρισμού
• Να εξοικειωθεί με τις εναλλακτικές μορφές και τάσεις του τουρισμού
• Να αξιολογεί την κάθε μορφή εναλλακτικού τουρισμού, τις τάσεις του, και τα στοιχεία-
κλειδιά
• Να γνωρίζει το προϊοντικό χαρτοφυλάκιο του ελληνικού τουρισμού, δηλαδή τις κύριες
μορφές τουρισμού που στοχεύει να αναπτύξει ανταγωνιστικά η Ελλάδα
Δ.ΥΠ.Α.

Έννοιες - Λέξεις Κλειδιά Εκπαιδευτικής ενότητας 2
1. Τουρίστας, Τουριστικά Κίνητρα, Τουριστική Απόφαση

2. Τουριστική Αγορά, Δαπάνη, Προσφορά, Ζήτηση
3. Τουριστικός Προορισμός, Μετακίνηση, Παραμονή, Κατανάλωση
4. Τουρισμός: Βιώσιμος, Αειφόρος, Εναλλακτικός, Πράσινος, Μαζικός ,
5. Κατηγορίες Και Μορφές Τουρισμού
6. Ναυτικός, Πολιτιστικός, Θρησκευτικός Τουρισμός
7. Αγροτουρισμός, Οικοτουρισμός, Γαστρονομικός, Αθλητικός Τουρισμός
8. Silver, Millennials, Generation-Z Καταναλωτές
2.1 Τουρισμός και Τουριστικό Προϊόν
2.1.1 Τουρισμός: Εισαγωγικά Στοιχεία
Έννοιες, Προεκτάσεις και Ιστορία
Ο τουρισμός είναι μια δραστηριότητα που έχει σημαντικό κοινωνικοοικονομικό

αντίκτυπο στη χώρα υποδοχής. Η ανάπτυξη του τουρισμού βασίζεται στις δράσεις
μιας σειράς επιχειρήσεων που καλύπτουν τις ανάγκες των τουριστών. Αυτές οι
επιχειρήσεις είναι γνωστές ως τουριστικές επιχειρήσεις και παρουσιάζουν μεγάλη
ποικιλία και σημαντική ιδιαιτερότητα στις δραστηριότητές τους. (Δημήτριος Λαλούμης ,
2015.)
2.1.1.1 Τι είναι τουρισμός
Ο τουρισμός είναι μια από τις μεγαλύτερες «βιομηχανίες» στον κόσμο, και είναι
δύσκολο να τον κατηγοριοποιήσουμε με έναν απλό ορισμό γιατί ο τουρισμός
συνδέεται στενά με την οικονομία, την κοινωνία, τον πολιτισμό και το περιβάλλον. Αν
και ο τουρισμός ανήκει στην τριτογενή βιομηχανία, υποστηρίζει άμεσα την
πρωτογενή και δευτερογενή βιομηχανία.
Δ.ΥΠ.Α.

Ως σύγχρονη μορφή τουρισμού ορίζεται η προσωρινή μετακίνηση ανθρώπων από τη

μόνιμη κατοικία τους σε άλλη για διασκέδαση, ξεκούραση, εκπαίδευση και
επιχειρηματικές και επαγγελματικές συναλλαγές.
Ως εκ τούτου, τουρισμός είναι η

προσωρινή μετακίνηση ανθρώπων
από ένα γεωγραφικό περιβάλλον
μόνιμης διαμονής σε άλλο
γεωγραφικό περιβάλλον με σκοπό
την πνευματική απόλαυση. Βασικό
στοιχείο του τουρισμού είναι η χρήση
του διαθέσιμου ελεύθερου χρόνου και η μετακίνηση από τη μια μόνιμη κατοικία στην
άλλη για ψυχαγωγικούς και ψυχαγωγικούς σκοπούς.
Ο τουρισμός βασίζεται σε ένα στενό εννοιολογικό πλαίσιο:

• Αλλαγή τοποθεσίας,
• διαμένοντας σε ξένη χώρα με μόνιμη κατοικία και
• Λόγος ταξιδιού
Ευρύτερα, ωστόσο, ο τουρισμός μπορεί να περιγραφεί ως ένα κοινωνικοοικονομικό

φαινόμενο που κινείται στο πλαίσιο μιας διαδικασίας ή εμπειρίας και όχι ενός απλού
προϊόντος ή υπηρεσίας, καθώς παρέχει στους ταξιδιώτες πολλαπλές εμπειρίες, ενώ
δημιουργεί τεράστια οικονομική ζημιά. , κοινωνική και περιβαλλοντική αλλαγή..
Ως εκ τούτου, ο τουρισμός είναι

ένα πολύ σημαντικό διεθνές
κοινωνικό και οικονομικό
φαινόμενο, γι' αυτό και οι χώρες
προέλευσης και οι χώρες
υποδοχής τουριστών
ενδιαφέρονται να τον
Δ.ΥΠ.Α.

παρακολουθήσουν και να τον μετρήσουν. Ως εκ τούτου, απαιτείται ένας ευρέως

αποδεκτός ορισμός του τουρισμού που θα διευκολύνει την εύκολη μέτρηση των
στοιχείων της τουριστικής κίνησης.
Διάφοροι οργανισμοί έχουν δώσει ορισμούς για τον τουρισμό και τους τουρίστες σε
μια προσπάθεια να ορίσουν αυτό το φαινόμενο προκειμένου να διευκολυνθεί η
μέτρηση και η στατιστική του μελέτη. Ως αποτέλεσμα, μερικές φορές οι διπλωματικοί
υπάλληλοι θεωρούνται τουρίστες, ενώ άλλες φορές όσοι ταξιδεύουν επιδιώκοντας
αμειβόμενη καριέρα όχι.(Δημήτριος Λαλούμης , 2015)
Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Τουρισμού (UNWTO, 2014), έναν οργανισμό

που λειτουργεί υπό την αιγίδα των Ηνωμένων Εθνών τα τελευταία χρόνια, ο
τουρισμός αναφέρεται σε οποιαδήποτε από τις ακόλουθες δραστηριότητες:
"Συμπεριλαμβανομένου του ταξιδιού σε χώρες ή εδάφη εκτός της μόνιμης

διαμονής για προσωπικούς και επαγγελματικούς σκοπούς"
Οι παραπάνω ορισμοί δίνουν τις

προαναφερθείσες διαστάσεις κινητικότητας
και αξιοποίησης του χρόνου αδράνειας.
Προσθέτει όμως και έναν άλλο άξονα, τον
επαγγελματικό σκοπό της κίνησης. Μάλιστα,
μεγάλο ποσοστό των ταξιδιωτών είναι
επαγγελματίες που μετακινούνται συνεχώς
λόγω των επαγγελματικών τους
δραστηριοτήτων. Ωστόσο, δεν υπάρχει λόγος να μην ασχολούνται με τουριστικές
δραστηριότητες στον ελεύθερο χρόνο τους. Ως εκ τούτου, ο Παγκόσμιος Οργανισμός
Τουρισμού περιλαμβάνει ένα επαγγελματικό τμήμα εκτός από το τμήμα ψυχαγωγίας.
Για να έχουμε τουρισμό:

Είναι απαραίτητο να υπάρχουν δύο τουλάχιστον τόποι:
Δ.ΥΠ.Α.

1. αυτός της μόνιμης διαβίωσης και

2. εκείνος ή εκείνοι του τουριστικού προορισμού.
Ο προορισμός πρέπει να είναι γνωστός από υπάρχουσες πληροφορίες, γιατί
διαφορετικά δεν έχουμε το φαινόμενο του τουρισμού, αλλά της εξερεύνησης.
(Δημήτριος Λαλούμης , 2015)
Η χρήση αυτού του γενικού ορισμού

επιτρέπει στις τουριστικές
δραστηριότητες να
πραγματοποιούνται τόσο μεταξύ
χωρών όσο και εντός της ίδιας
χώρας. Επιπλέον, η έννοια του
τουρισμού αναφέρεται σε όλες τις δραστηριότητες που εκτελούνται από ταξιδιώτες,
είτε είναι τουρίστες (επισκέπτες που διανυκτερεύουν σε έναν προορισμό) είτε
πεζοπόροι (ημερήσιες εκδρομές).
Το στοιχείο της μετακίνησης
Αποτελεί ένα θέμα που απαιτεί οριοθέτηση σε σχέση με τον χρόνο που διαρκεί.
Συνηθίζεται να θεωρείται τουριστική η μετακίνηση που έχει διάρκεια τουλάχιστον 24
ώρες.
Μεγίστη διάρκεια της διαμονής (Δημήτριος Λαλούμης , 2015)
Ο Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών έχει προσθέσει μια μέγιστη διάρκεια παραμονής

στον παραπάνω ορισμό, ορίζοντας την σε έξι μήνες. Αυτό κρίθηκε απαραίτητο γιατί
μετά από έξι μήνες, ένα άτομο μπορούσε να θεωρηθεί κάτοικος της περιοχής και να
πάψει να είναι τουρίστας με την έννοια της προσωρινής μετακίνησης από τον έναν
τόπο κατοικίας στον άλλο.
Δ.ΥΠ.Α.

Κάποιοι θεωρούν ότι η μέγιστη διάρκεια ενός

τουριστικού ταξιδιού είναι έξι μήνες, ενώ άλλοι
θεωρούν ότι είναι ένας χρόνος. Γενικά, είναι
αδύνατο να οριστεί, γιατί υπάρχουν αρκετές
περιπτώσεις τουριστών που κάνουν μεγάλες
διακοπές, όπως αυτοί που κάνουν τον γύρο
του κόσμου. Έτσι, ένα ταξίδι μπορεί να
διαρκέσει περισσότερο από ένα χρόνο, αλλά εξακολουθεί να ονομάζεται ταξίδι εάν
πληροί τα άλλα στοιχεία του ορισμού και κατά τη διάρκειά του πρέπει οπωσδήποτε
να υπάρχει πρόθεση για το άτομο να επιστρέψει στο σημείο προέλευσης το ταξίδι, ή
με άλλα λόγια, σε γη μόνιμης κατοικίας. Η έλλειψη αυτής της πρόθεσης οδηγεί σε
άλλες έννοιες, όπως η μετανάστευση. (Δημήτριος Λαλούμης , 2015)
Η κατανάλωση
Μια άλλη άποψη είναι ότι δεν μπορούμε να μιλάμε για τουρισμό όταν ο αθλητισμός
δεν δημιουργεί κατανάλωση τουριστικών προϊόντων. Επομένως, η επίσκεψη σε
συγγενείς ή φίλους εκτός της μόνιμης κατοικίας σας δεν αποτελεί τουριστική
δραστηριότητα εάν δεν υπάρχει κατανάλωση λόγω αυτής της μετακίνησης. Άλλοι
πιστεύουν ότι οι ξένοι φοιτητές είναι τουρίστες. (Δημήτριος Λαλούμης , 2015)
Δ.ΥΠ.Α.

Η καταμέτρηση των τουριστών
Η καταμέτρηση των
τουριστών είναι
δύσκολη διαδικασία,
λόγω του τεράστιου
πλήθους τους. Δεν είναι
εύκολο να ερωτώνται οι
ταξιδιώτες στις οδικές
αρτηρίες, στα λιμάνια
και στα αεροδρόμια για τον τρόπο με τον οποίο θα ξοδέψουν τον χρόνο τους, για το
ποσό χρημάτων που θα καταναλώσουν και για τη διάρκεια του ταξιδιού τους.
Έτσι έχουν επικρατήσει ορισμοί, σύμφωνα με τους οποίους οι ταξιδεύοντες για

λόγους υγείας, επαγγελματικούς, θρησκευτικούς ή οποιουσδήποτε άλλους, να
ονομάζονται τουρίστες εάν εγκαταλείπουν το σπίτι τους για μεγαλύτερο διάστημα από
μια ημέρα χωρίς να έχουν πρόθεση μόνιμης εγκατάστασης στον προορισμό τους.
(Δημήτριος Λαλούμης , 2015)
Η λέξη «tour» χρησιμοποιείται στη Γαλλία το

18ο αιώνα και σημαίνει ένα κυκλικό ταξίδι. Η
προέλευση της λέξης είναι από τη λατινική
«tornus», που υποδηλώνει ένα
περιστρεφόμενο εργαλείο, δηλαδή τον
τόρνο, για να φθάσουμε στην ελληνική ρίζα.
Η γαλλική λέξη «tour» λοιπόν, έχει τη
σημασία του τριγυρίζω. Συχνά θεωρήθηκε
συνώνυμος με τον περιηγητισμό, ο οποίος
αποτελεί μια έννοια στενότερη από τον τουρισμό, δεδομένου ότι περιηγούμαι
σημαίνει περιγράφω την περιοχή .
Δ.ΥΠ.Α.

Ο 19ος αιώνας σημαδεύτηκε από μια ακμάζουσα τουριστική «μετά στάση». Η

εφεύρεση των σιδηροδρόμων και η βελτίωση των ναυτιλιακών μέσων προώθησαν τη
ραγδαία ανάπτυξη των ευρωπαϊκών και αμερικανικών ταξιδιών. Από τις αρχές του
20ου αιώνα, το τουριστικό φαινόμενο άρχισε να διαφοροποιείται, να αλλάζει
αποφασιστικά και να επεκτείνεται σε νέες κοινωνικοοικονομικές κατηγορίες. Ως
αποτέλεσμα, τα ταξίδια εσωτερικού και εξωτερικού ενισχύονται.
2.1.1.2 Συμπεράσματα για την έννοια και ουσία του τουρισμού
Ο τουρισμός ορίζεται κυρίως ως μια

ανθρώπινη δραστηριότητα που
περιλαμβάνει ταξίδια σε ένα ή περισσότερα
μέρη (δηλαδή διελεύσεις και προσωρινές
διαμονές) εκτός από την τοποθεσία
(προορισμό) μιας μόνιμης εγκατάστασης
και προσωπικές δραστηριότητες που
αναλαμβάνει ένα άτομο κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου. Το ταξίδι έγινε για
κάποιες ανάγκες του
Δεν θεωρούνται και δεν υπολογίζονται ως τουριστικά ταξίδια:
• οι καθαρά τοπικές και τακτικές μετακινήσεις, όσες δηλαδή. γίνονται μέσα στα
όρια του τόπου της μόνιμης εγκατάστασης,
• η τακτική μετάβαση στον τόπο της κύριας απασχόλησης,
• οι μετακινήσεις που κάνουν τα πληρώματα των μεταφορικών μέσων
Και τα ταξίδια που γίνονται στα πλαίσια:
• της προσωρινής ή μόνιμης μετανάστευσης,

• στρατιωτικών επιχειρήσεων,
• του νομαδικού τρόπου ζωής καθώς και
Δ.ΥΠ.Α.

• οι μετακινήσεις που επιβάλλονται με τη χρήση ή την απειλή βίας (των

προσφύγων, των εκπατρισμένων, των αιχμαλώτων πολέμου κοκ.).
Τα βασικά στοιχεία του τουρισμού είναι η μετάβαση και η διαμονή σε ξένες χώρες,
συμπεριλαμβανομένων των δραστηριοτήτων στις οποίες συμμετέχουν οι τουρίστες.
Η μετάβαση:
Κάθε τουρίστας ταξιδεύει, αλλά δεν είναι όλα τα
ταξίδια τουρισμός. Για παράδειγμα, το ταξίδι
γίνεται στο πλαίσιο της μετανάστευσης, του
πολέμου, της εξερεύνησης. Μπορούμε λοιπόν να
μιλήσουμε για τουριστικά και μη ταξίδια - όλοι οι
τουρίστες είναι ταξιδιώτες έτσι κι αλλιώς.
Η παραμονή:
Η παραμονή στον ξένο τόπο, η παραμονή
μακριά από τον τόπο κατοικίας πρέπει να είναι
προσωρινή, έχει δηλαδή περιορισμένη διάρκεια .
Έτσι αντιδιαστέλλονται τα τουριστικά ταξίδια
προς εκείνα, τα οποία γίνονται με σκοπό τη
μόνιμη εγκατάσταση στον προορισμό (όπως
στην περίπτωση της μετανάστευσης).
Δ.ΥΠ.Α.

Η προσωρινότητα απορρέει από την κυκλικότητα των τουριστικών ταξιδιών: Ο

τουρίστας αναχωρεί από το σημείο Α (τον τόπο όπου ζει μόνιμα), επισκέπτεται έναν
ή περισσότερους προορισμούς και επιστρέφει μετά από ένα χρονικό διάστημα στο
σημείο. Προσωρινή είναι δηλαδή. τόσο η παραμονή του τουρίστα σε κάθε προορισμό
όσο και η απουσία του από τον τόπο όπου ζει μόνιμα.
Για να κατανοήσουμε πλήρως την έννοια του τουρισμού, είναι απαραίτητο να

ορίσουμε δύο γεωγραφικές περιοχές:
• τη θέση της μόνιμης εγκατάστασης και

• τον ταξιδιωτικό προορισμό.
Μόνο όταν ένας άνθρωπος βρίσκεται σε μια ξένη χώρα, όταν έχει το μέρος να αφήσει
τη συνηθισμένη ζωή και τη δουλειά του.
Ο τόπος της μόνιμης εγκατάστασης:

Είναι προϊόν συγκεκριμένων κοινωνικών, οικονομικών και πολιτιστικών συνθηκών. Η
αδυναμία να προσδιοριστεί αυτός ο τόπος κάνει αδύνατο και τον προσδιορισμό του
τουρισμού. Έτσι εξαιρούνται από τις τουριστικές μελέτες οι άνθρωποι χωρίς μόνιμη
κατοικία και τόπο εργασίας (όπως οι νομάδες και οι πρόσφυγες) καθώς και όσοι
διαλύουν το νοικοκυριό τους όταν αναχωρούν από τον τόπο μόνιμης εγκατάστασης
(όπως οι προσωρινοί ή μόνιμοι μετανάστες). Ως τόπος της μόνιμης εγκατάστασης
νοείται η περιοχή, στην οποία διαδραματίζεται η καθημερινή ζωή ενός ατόμου- σε
αυτήν την περιοχή εντοπίζεται τόσο η μόνιμη κατοικία—το νοικοκυριό—όσο και ο
τόπος της κύριας απασχόλησης. Το εύρος της περιοχής προκύπτει από τις
καθημερινές (ή έστω τακτικές) μετακινήσεις που πραγματοποιεί το εν λόγω άτομο.
Δ.ΥΠ.Α.

Προορισμός:
Ο δεύτερος γεωγραφικός χώρος, ο οποίος
προσδιορίζεται στα πλαίσια του τουρισμού
είναι ο προορισμός. Δεν νοείται τουριστικό
ταξίδι χωρίς κάποιον προορισμό. Ένας
τουρίστας μπορεί να επισκεφτεί κατά τη
διάρκεια ενός ταξιδιού έναν ή περισσότερους
προορισμούς. Ο τουριστικός προορισμός είναι
ένας ξένος τόπος, με την έννοια ότι ο τουρίστας δεν συγκαταλέγεται στους μόνιμους
κατοίκους του αλλά είναι ένας επισκέπτης. Ο προορισμός προσελκύει χάρη στα
χαρακτηριστικά του έναν αριθμό τουριστών από άλλες περιοχές. Σε αυτόν
λαμβάνουν χώρα οι δραστηριότητες στις οποίες επιδίδονται οι τουρίστες. Οι
τουριστικές ανάγκες μπορούν να ικανοποιηθούν μόνο στον προορισμό και όχι στον
τόπο της μόνιμης εγκατάστασης. Ως προορισμό εννοούμε κάθε τόπο, τον οποίο
επισκέπτεται ένας τουρίστας.
Διαδρομές και διελεύσεις τουριστών:

Ο τρίτος γεωγραφικός χώρος που σχετίζεται με τον τουρισμό περιλαμβάνει τις
διαδρομές διέλευσης των τουριστών (transit routes), εκείνες δηλαδή τις περιοχές από
τις οποίες διέρχονται οι. τουρίστες καθ' οδόν προς τους προορισμούς τους.
Ο τουρισμός μπορεί να προσδιοριστεί και δευτερογενώς, δηλαδή. ως προς τις

σχέσεις και τα φαινόμενα που απορρέουν από την πρωτογενώς ορισθείσα
ανθρώπινη δραστηριότητα. Από οικονομική άποψη, αυτό ισοδυναμεί με κατανάλωση
κατά τη διάρκεια του ταξιδιού, η οποία αναφέρεται στην κατανάλωση από άτομα που
ταξιδεύουν προσωρινά σε μέρη εκτός της συνήθους διαμονής τους για να καλύψουν
ορισμένες ανάγκες. Κάντε κάποιες προσωπικές δραστηριότητες εν κινήσει.
Η τουριστική κατανάλωση συντελείται σε τρεις γεωγραφικούς χώρους:

• στον τόπο μόνιμης εγκατάστασης,
• στον προορισμό
Δ.ΥΠ.Α.

• στις περιοχές από τις οποίες διέρχονται τα άτομα καθ' οδόν προς τον
προορισμό ή τον τόπο της μόνιμης εγκατάστασής τους.
Αυτό αντικατοπτρίζει την οπτική των καταναλωτών. Ωστόσο, ο τουρισμός μπορεί να

οριστεί στην καταναλωτική του διάσταση από δύο επιπλέον οπτικές γωνίες:
Οπτική γωνία του προορισμού:

Ο τουρισμός αναφέρεται στην αγορά και κατανάλωση οικονομικών αγαθών από
αλλοδαπούς (άτομα στον τόπο αγοράς αλλά σε διαφορετικό τόπο διαμονής) που
προορίζονται για προσωπική χρήση και κατανάλωση.
Οπτική γωνία των επιχειρήσεων:

Από την κατανάλωση από τους τουρίστες,
υπάρχει ζήτηση για προϊόντα. Ως εκ τούτου, ο
τουρισμός είναι μια αγορά για τις επιχειρήσεις
όπου μπορούν να πουλήσουν τα προϊόντα
τους. Πιο συγκεκριμένα, αντιπροσωπεύει το
τμήμα της αγοράς κάθε εταιρείας, που
κυμαίνεται από σχεδόν μηδέν έως 100 τοις
εκατό του κύκλου εργασιών. Η τοποθεσία της
επιχείρησης βρίσκεται στην τοποθεσία της προσωπικής μόνιμης εγκατάστασης
(προϊόντα που σχετίζονται με τον τουρισμό), στον προσωπικό ταξιδιωτικό προορισμό
και στην περιοχή που περνά στο δρόμο προς τον προορισμό ή τον τόπο της μόνιμης
εγκατάστασης
Το τουριστικό φαινόμενο συνδυάζει διάφορα αγαθά και

υπηρεσίες, κατάλληλα για την ικανοποίηση των
επιθυμιών των καταναλωτών. Έτσι, η τουριστική
προσφορά περιλαμβάνει τις παρακάτω κατηγορίες:
α. Θέλγητρα: τοπίο, μόρφωση, παράδοση, κλίμα κ.ά.

Δ.ΥΠ.Α.

β. Εγκαταστάσεις: υποδομές, καταλύματα.
γ. Πρόσβαση: μεταφορές (ποιότητα - κόστος).
δ. Ψυχαγωγία: θεάματα, βραδινή ζωή, περίπατοι, πολιτιστικές και αθλητικές
δραστηριότητες κ.λπ.
Η ανάπτυξη του τουριστικού φαινομένου
Οι ακόλουθοι παράγοντες συμβάλλουν στην ανάπτυξη του τουριστικού φαινομένου:
• Αύξηση του εισοδήματος του νοικοκυριού.

• Μειωμένο ωράριο εργασίας και αυξημένος χρόνος αδράνειας.
• Βελτιώσεις στα μέσα μεταφοράς. (Οι αερομεταφορές επιτρέπουν ταξίδια σε
μακρινούς τουριστικούς προορισμούς.
• Προοδευτική ανάπτυξη (ποσοτική και ποιοτική) τουριστικών καταλυμάτων
(ξενοδοχεία – ενοικιαζόμενα δωμάτια – διαμερίσματα – κάμπινγκ κ.λπ.).
• Μια κατάσταση διαρκούς ειρήνης, εξαιρουμένων των τοπικών πολέμων, που
υπάρχει τα τελευταία πενήντα χρόνια.
Ο τουρισμός είναι ένα σύνθετο φαινόμενο που μπορεί να παρατηρηθεί από

πολλαπλές οπτικές γωνίες, ανάλογα με τα ενδιαφέροντα του παρατηρητή. Έτσι:
1. Αν δούμε τον τουρισμό από τη σκοπιά του τουρίστα, θα τον βλέπαμε ως ευκαιρία
για ξεκούραση και αναψυχή.
2. Αν δούμε τον τουρισμό από τη σκοπιά της χώρας υποδοχής, θα τον θεωρούσαμε
ως πηγή εισροών συναλλάγματος.
3. Αν δούμε τον τουρισμό από επιχειρηματική σκοπιά, θα τον θεωρούσαμε

δραστηριότητα που παρέχει ευκαιρίες για κέρδος.
Δ.ΥΠ.Α.

4. Για πολλούς κατοίκους των χωρών υποδοχής του τουρισμού, ο τουρισμός είναι
μια βιομηχανία που παρέχει ποικίλες θέσεις εργασίας.
5. Αν δούμε τον τουρισμό από κοινωνιολογική σκοπιά, θα τον θεωρούσαμε ως μια

δραστηριότητα που εξυπηρετεί την ανταλλαγή μεταξύ διαφορετικών λαών.
Τα τουριστικά φαινόμενα μπορούν να εξεταστούν από πολλές αντιλήψεις: νομικές,

θρησκευτικές, δημογραφικές κ.λπ. Το σίγουρο είναι ότι ο τουρισμός είναι μια
ανθρώπινη δραστηριότητα που έχει αναπτυχθεί τα τελευταία χρόνια, είναι δηλαδή μια
δραστηριότητα της μόδας. (Δημήτριος Λαλούμης , 2015)
2.1.1.3 Ιστορική αναδρομή του τουρισμού
Οι ταξιδιώτες δεν είναι, και δεν είναι πάντα, τουρίστες. Ο τουρισμός πηγάζει από τον
τρόπο ζωής στον τόπο της συνήθους διαμονής και είναι ένας νέος τρόπος ζωής
στους τουριστικούς προορισμούς.
Πριν από χιλιάδες ή εκατοντάδες χρόνια, η ζωή ήταν πολύ διαφορετική από τη
σημερινή. Επομένως, ο τουρισμός σε κάθε εποχή έχει διαφορετικά κίνητρα και είναι
φυσικό οι τουριστικές ανάγκες να ποικίλλουν με την πάροδο του χρόνου. Έτσι,
γίνεται δύσκολο να αντιμετωπίζουμε τους αρχαίους ταξιδιώτες ως τουρίστες με την
έννοια που επικρατεί σήμερα.
Η ανθρωπότητα έκανε τα πρώτα βήματα για να ταξιδέψει στη Γη. Οι κύριοι λόγοι
είναι η διατροφή και η ασφάλεια. Γνωρίζουμε τις μετακινήσεις διαφόρων φυλών,
όπως οι απόγονοι των Δωριέων από τον Βορρά. Φυσικά, τα ταξίδια εκείνη την εποχή
ήταν τόσο μακρά που θα έπρεπε να τα λέμε μετακίνηση.
Δ.ΥΠ.Α.

Οι αρχαίοι ταξιδιώτες
αντιμετώπιζαν δυσμενείς συνθήκες:
έλλειψη δρόμων και συγκοινωνιών,
έλλειψη καταφυγίου και τροφής
στην πορεία, ληστές στη στεριά και
πειρατές στη θάλασσα. Αυτές οι
κακουχίες μας δίνουν στοιχεία για
τις προσωπικότητες των πρώτων ταξιδιωτών: συχνά ταξίδευαν από ανάγκη,
εξόριστοι, διωκόμενοι εγκληματίες, επαγγελματίες τυχοδιώκτες, στρατιώτες, αλλά
μερικές φορές μόνο από περιέργεια, αναζητώντας γνώση ταξιδεύουν με
πληροφορίες. (Δημήτριος Λαλούμης , 2015)
Η ανάπτυξη των μέσων μεταφοράς έχει παίξει σημαντικό ρόλο στην κίνηση των
ανθρώπων σε διάφορες περιόδους. Η ανάπτυξη των πρώτων μεγάλων πόλεων της
Μεσοποταμίας οδήγησε στην ανάγκη για συνδέσεις για επιχειρηματικούς, πολιτικούς
και εκπαιδευτικούς λόγους. Η εφεύρεση του νομίσματος, της σφηνοειδής γραφής και
του τροχού από τους Σουμέριους το 4000 π.Χ. διευκόλυνε τον ρυθμό του ταξιδιού.
Στη Μεσοποταμία, την Κρήτη, τις Μυκήνες και άλλα μέρη ξεδιπλώνεται σταδιακά η
κατασκευή δρόμων οδήγησης μίας ή δύο λωρίδων κυκλοφορίας. Αρχικά, είχαμε
εξοπλισμό προσγείωσης και βαγόνια στη στεριά και ιστιοπλοϊκά στη θάλασσα για
μετακινήσεις μεγάλων αποστάσεων.
Έτσι, Αιγύπτιοι, Φοίνικες και Έλληνες ναυτικοί ξεκίνησαν από τα λιμάνια τους για να
επεκτείνουν τις εμπορικές τους δραστηριότητες στην Ευρώπη και τη Βόρεια Αφρική.
Ήταν επίσης υπεύθυνοι για τη μεταφορά εμπορευμάτων και επιβατών σε όλα τα
μέρη του τότε γνωστού κόσμου, συνδέοντας αρχικά τις μεσογειακές χώρες. Το
εμπόριο ήταν επίσης η αφορμή για τα πρώτα ταξίδια προς την μακρινή Κίνα και την
Ινδία, τα οποία διέσχισαν Άραβες και Κινέζοι ναυτικοί από την Ανατολή πολύ πριν τα
ευρωπαϊκά πλοία αποπλεύσουν στον Ινδικό Ωκεανό. Επίσης, εντυπωσιακή ήταν η
Δ.ΥΠ.Α.

γενναιότητα του Πολυνήσιου ταξιδιώτη που ταξίδεψε σε όλο το αρχιπέλαγος με μια

μικρή βάρκα στη Χαβάη.
Οι βελτιωμένες συνθήκες ταξιδιού και η

ασφάλεια οφείλονταν επίσης στην
επέκταση της επιρροής των πρώτων
λαών στην ευρύτερη Μέση Ανατολή και τη
Μεσόγειο. Η ανάγκη να παραμείνει
ανοιχτός ο δρόμος για οικονομικούς,
πολιτικούς και στρατιωτικούς λόγους και η
δημιουργία της πρώτης σφαίρας επιρροής
για την αποδοχή ενός κοινού νομίσματος,
προώθησαν πολύ τους καιρούς. Η κοινή γλώσσα ήταν ένα ακόμη βήμα που
πραγματοποιήθηκε κυρίως στην αρχαία Ελλάδα και ταυτόχρονα, στις μεγάλες
αυτοκρατορίες, η υποδομή βελτιωνόταν σημαντικά.
Στην Αίγυπτο καταγράφηκαν ταξίδια για θρησκευτικούς σκοπούς, που ουσιαστικά

ήταν και τα πρώτα ταξίδια αναψυχής. Μνημεία και ναοί είναι επίσης εγγεγραμμένοι με
πολλά από τα πρώτα σημάδια ταξιδιωτών-τουριστών. Οι Σημίτες ήταν επίσης
γνωστοί για τη φιλοξενία τους, καθώς η φροντίδα των ταξιδιωτών θεωρούνταν
αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής και ήταν έθιμο. Είτε είναι άγνωστοι είτε φίλοι,
συγγενείς ή καλεσμένοι, αντιμετωπίζει τους επισκέπτες πολύ ευγενικά. Σύμφωνα με
τη Βίβλο, χαιρετούσαν έναν άγνωστο φιλώντας τον, ειδικά αν ήταν συγγενής. Ένα
μέλος της οικογένειας, συνήθως υπηρέτης, πλένει τα πόδια του και τα ζώα του
ταΐζουν και φροντίζουν. Πολλές φορές του ζητούσαν να διανυκτερεύσει στο σπίτι
τους, μερικές φορές για λίγες μέρες. Κατά τη διάρκεια της παραμονής του, οι
καλεσμένοι είναι οι μαθητές του δασκάλου. (Ελληνικό λογοτεχνικό και ιστορικό αρχείο)
Δ.ΥΠ.Α.

Στην αρχαία Ελλάδα, η φιλοξενία ως έννοια σήμαινε

την αγάπη προς τους ξένους, που στην πράξη
εκδηλώθηκε ως θερμή υποδοχή στους τουρίστες
και παροχή στέγης και φροντίδας. Αναμφισβήτητα,
η έννοια της φιλοξενίας εμφανίστηκε στον πλανήτη
ταυτόχρονα, ή λίγο αργότερα από την έννοια της
ιδιοκτησίας. Η φιλοξενία απέκτησε μεγάλη ηθική
αξία στην αρχαία Ελλάδα και η ίδια η θρησκεία την
αγκάλιασε ορίζοντας ως προστάτες της τον Ξένιο
Δία και την Ξένια Αθηνά. Ο ιερός νόμος της
φιλοξενίας προστατεύει τους ξένους και τιμωρεί
όσους τον παραβιάζουν.
Ο Όμηρος αναφέρει περιπτώσεις φιλοξενίας στα

γραπτά του, όπως: α) Ο Τηλέμαχος και ο γιος
του Νέστορα Πεισίστρατος δέχτηκε ο Διοκλής
στις Φυρές, β) ο Μενέλαος και η Ωραία Ελένη
δέχθηκαν από τον Πόλυβο, βασιλιά της Θήβας
της Αιγύπτου, γ) βασανίστηκαν και κυνηγήθηκαν
από την οργή του Ποσειδώνα. , ο Οδυσσέας
προεδρεύεται από τη Ναυσικά και τον πατέρα της, βασιλιά Αλκίνοο
Οι αρχαίοι Έλληνες είχαν τόσο έντονη επιθυμία να ταξιδέψουν, κυρίως κατά την
ελληνιστική περίοδο, που δημιούργησαν μια ειδική κατηγορία συγγραφέων που
ονομάζονταν ταξιδιώτες. Σύμφωνα με τους αρχαίους συγγραφείς, η λέξη ταξιδιώτης
αφενός αναφέρεται σε άτομο που ξεναγεί τους ξένους σε σημεία ενδιαφέροντος και
τους εξηγεί το τοπίο και αφετέρου σε συγγραφέα που περιγράφει με λεπτομέρεια
μέρη και πόλεις. Ο Στράβων, ο Ηρόδοτος, ο Θαλής, ο Παυσανίας και ο Πλάτων είναι
γνωστοί ως οι διάσημοι περιηγητές της αρχαιότητας.
Δ.ΥΠ.Α.

Οι αρχαίοι Έλληνες που ταξίδευαν για επαγγελματικούς και προσωπικούς λόγους

έβαλαν τις βάσεις για περιηγήσεις στα αξιοθέατα, τη θρησκεία, τον αθλητισμό, τα
συνέδρια, τις θεραπείες, τα ιαματικά λουτρά, ακόμη και τα θαλάσσια ταξίδια.
(Ελληνικό λογοτεχνικό και ιστορικό αρχείο)
Στα ταξίδια του, ο Ηρόδοτος (80-421 π.Χ.) περιέγραψε τα γεωγραφικά και πολιτιστικά
χαρακτηριστικά των τόπων που επισκέφτηκε, τα οποία μπορούν να περιγραφούν ως
προς το είδος του τουρισμού που διαμόρφωσε το «πρότυπο τουρίστα» τον 19ο
αιώνα. Την περίοδο αυτή εμφανίστηκε ο πρώτος κρατικός ξενώνας που παρείχε
δωρεάν υπηρεσίες στους ταξιδιώτες, καθώς και το πρώτο κερδοσκοπικό ξενοδοχείο.
Η φιλοξενία απέκτησε υποχρεωτικό χαρακτήρα

στην αρχαία Ελλάδα, και έτσι κάποιοι εύποροι
πολίτες δημιούργησαν ειδικά διαμορφωμένους
χώρους στα σπίτια τους, γνωστούς ως ξενώνες,
για να διασκεδάσουν αγνώστους. Αυτοί οι
πλούσιοι πολίτες θα πρωτοστατήσουν στη
φιλοξενία πολλών ανθρώπων ταυτόχρονα κατά
τη διάρκεια αθλητικών εκδηλώσεων και
θρησκευτικών εορτών.
Μετά τον 5ο αιώνα π.Χ., κυρίως τον 4ο αιώνα π.Χ. Η μετανάστευση των ξένων στις
αρχαίες ελληνικές πόλεις προχωρά με άλματα. Οι «πρόσφυγες» δημιουργήθηκαν
χωρίς την αρνητική σημασία που έχουν σήμερα. Τα καταφύγια είναι πολύ ταπεινά
αλλά καθαρά κτίρια που παρέχουν διαμονή σε περιορισμένο αριθμό αλλοδαπών
αφιλοκερδώς. Σύντομα, οι πολυώροφες κατοικίες θα ανακατασκευαστούν λόγω της
ανάγκης να φιλοξενήσουν περισσότερους ανθρώπους.
Δ.ΥΠ.Α.

Γνωστό είναι το ιερό της Επιδαύρου, με 100 δίκλινα δωμάτια, το ιερό του Αρτεμισίου
στη Μαγνησία και το ιερό του Λεωνιδίου στην Ολυμπία, συνολικού μήκους 154
μέτρων.
Καταφύγιο της
Επιδαύρου την εποχή
της ανασκαφής.
Πηγή: www.stougiannidis.gr
Ο νόμος της προσφοράς και της ζήτησης που φαίνεται ότι λειτουργούσε πάντα, και η
έλλειψη χώρων για πολλούς ανθρώπους να φιλοξενήσουν τους επισκέπτες,
δημιούργησαν συνθήκες ώστε η «δωρεάν» φιλοξενία στην αρχαία Ελλάδα να δώσει
σιγά σιγά τη θέση της στην «πληρωμένη» φιλοξενία. Οι σημερινοί ξένοι, που δεν
έχουν βρει πού να ζήσουν, είναι πρόθυμοι να πληρώσουν γιατί δεν είναι μόνο άνετοι
αλλά και απαιτητικοί. Κάπως έτσι εμφανίστηκαν τα πρώτα αξιοπρεπή κτίρια, με
πολλές ομοιότητες με τα σημερινά ξενοδοχεία. Εμφανίστηκε και ο πρώτος
«διερμηνέας», ο σημερινός ξεναγός
Τέτοια κτίρια είναι τα «καπέλια» που βρίσκονται σε πόλεις και τα «ξενοδοχεία» που
βρίσκονται σε εμπορικούς επαρχιακούς δρόμους.
Δ.ΥΠ.Α.

Το «καπιλείο» είναι ένας υπαίθριος χώρος ή

κατάστημα όπου οι καπίλες (έμποροι)
εμπορεύονται ψωμί, λάδι, κρασί, σιτάρι, ακόμη και
σκλάβους. Αργότερα εξελίχθηκαν σε ξενοδοχείο
πεζοπόρου. Οι εξαιρετικά κακές συνθήκες
διαβίωσης, το φτωχό φαγητό, τα φθηνά ποτά και
τα τεράστια έξοδα είχαν ως αποτέλεσμα οι λέξεις
καπέλιο και κάπηλος να αποκτήσουν την αρνητική
χροιά της εκμετάλλευσης και του κέρδους. Οι πλούσιοι πολίτες απέφευγαν αυτά τα
μέρη, αλλά οι φιλόσοφοι τα επέλεξαν για τις φιλοσοφικές τους αναζητήσεις.
Τα "ξενοδοχεία" - άλλες φορές τα ξενοδοχεία - είναι γνωστά ως εκείνα τα καταφύγια

που φιλοξενούν πελάτες και τις συζύγους τους. Έχουν στάβλους στο ισόγειο και
υπνοδωμάτια στον επάνω όροφο. Το ξενοδοχείο παρέχει κρεβάτια στα δωμάτια,
εκτός από την παροχή τροφής για ανθρώπους και ζώα. Βρίσκονται σε απόσταση 8
χλμ. σε εμπορικό επαρχιακό δρόμο.
Τα ξενοδοχεία είναι ιδιωτικά και κερδοσκοπικά, ενώ τα καταφύγια είναι γενικά

δημόσια και μη κερδοσκοπικά και ομαδοποιούνται σε διαφορετικές κατηγορίες με
βάση τις ανέσεις και την πολυτέλεια τους. Ορισμένα από αυτά προσφέρουν δωμάτια
μόνο, ενώ άλλα προσφέρουν δωμάτιο και διατροφή και πρόσθετες υπηρεσίες για να
καλύψουν τις ανάγκες των ταξιδιωτών. Αυτές οι υπηρεσίες, και ολόκληρο το προϊόν,
ήταν αρχικά υποτυπώδεις, αλλά έχουν βελτιωθεί σημαντικά με την πάροδο του
χρόνου και του ανταγωνισμού.
Υπενθυμίζοντας ότι η διαδρομή

Αθήνα-Ολυμπία είναι μια λογική
απόσταση για να διανύσετε με τα
πόδια, κάθε πέντε χρόνια (για τους
Ολυμπιακούς Αγώνες) ένας μεγάλος
αριθμός ανθρώπων από διάφορες
Δ.ΥΠ.Α.

πόλεις της Ελλάδας φτάνει στην Ολυμπία με τα πόδια. Έτσι, σταδιακά

κατασκευάστηκαν πανδοχεία στην ύπαιθρο, σε συγκεκριμένα σημεία διαδρομής, για
να διευκολυνθούν οι μετακινήσεις και η πρόσβαση σε διάφορες περιοχές.
Τα ξενοδοχεία χρησιμοποιούν διαφημιστικές πινακίδες όπως «να ξέρεις ότι θα είσαι

ευτυχισμένος εδώ» και πινακίδες με μοναδικές πινακίδες των προϊόντων που
προσφέρουν, οι οποίες μπορεί να απεικονίζουν ζώα, θεούς ή άλλες εικόνες. Στην
αρχαία Ελλάδα συνηθιζόταν ακόμη και το «άγρα του πελάτη». Μερικά πανδοχεία
βρίσκονται σε απομακρυσμένες τοποθεσίες, και κάποιοι ξενοδόχοι αγωνίζονται να
διαφημίσουν το κεντρικό πανδοχείο και να διαφημίσουν το πανδοχείο τους.
Δ.ΥΠ.Α.

Ένα ξενοδοχείο πρώτης τάξης του 3ου αιώνα π.Χ.,

«Αποτελείται από ένα διώροφο ή τριώροφο κτίριο διακοσμημένο με στοές και
κιονοστοιχίες, ενώ οι τοίχοι είναι διακοσμημένοι με την έκσταση της Περσεφόνης, τον
γάμο του Μενέλαου, τους Δώδεκα στον Όλυμπο Μορφές των θεών κ.λπ. Ευρύχωρη
τραπεζαρία διακοσμημένη ανάλογα το ισόγειο.Το δωμάτιο έχει σκαλισμένο κρεβάτι
και κέλυφος χελώνας ντυμένο σε σφένδαμο και πεύκο, τα πόδια είναι διακοσμημένα
με ασήμι και ελεφαντόδοντο.Το κρεβάτι είναι σε σχοινί ή σπαρταριστό, και το πάνω
μέρος Υπάρχουν στρώματα βαμμένα μωβ και καλυμμένα με πολυτελή υφάσματα.
Πολύ προσωπικό και άψογη εξυπηρέτηση Ενδιαφέρουσα είναι η σπεσιαλιτέ του
«στρώτη», ενός υπηρέτη που ειδικεύεται στο στρώσιμο κρεβατιών. Ο φωτισμός το
βράδυ γίνεται με πυρσούς και λάμπες, στηρίζονταν από ειδικές διακοσμητικές πρίζες
στους τοίχους ή σε σκαλιστές κολώνες. Η εκκλησία διασκέδαζε από τους μουσικούς
της εποχής. Οι αρχαίοι Έλληνες κάθονταν αρχικά για φαγητό, αλλά με την πάροδο
του χρόνου έτρωγαν σε καναπέδες με πολλά μαξιλάρια, Μόνο οι γυναίκες κάθονται
να φάνε. Ο αριθμός των κουκέτα ορίζει το εστιατόριο ως τρεις, τέσσερις, επτά και
εννιά. Μαγειρεύουν ψητά, βραστά και τηγανητά, και το φαγητό που σερβίρεται είναι
καταχωρημένο σε μια λίστα που ονομάζεται "γραμματείδιον" Μέσο. Το φιλοδώρημα
έπαιζε τον σημερινό του ρόλο στην αρχαία Ελλάδα, δηλαδή προσπαθούσε να έχει
επιπλέον υπηρεσία. εκτός από πολυτελή ξενοδοχεία υπάρχουν και πολλά low-end,
τα κρεβάτια είναι όλα ξύλινα, πολύ απλά, όπως όλο το κτίριο και ο εξοπλισμός του».
Πηγή: Ελληνικό Λογοτεχνικό και Ιστορικό Αρχείο (ΕΛΙΑ)

http://www.elia.org.gr/research-tools/hotels/introduction/ancient/
Δ.ΥΠ.Α.

Στην αρχαία Ελλάδα και τη Ρώμη, ο ελεύθερος χρόνος απεικόνιζε την καταγωγή και
την τάξη των ελεύθερων και οικονομικά ευημερούμενων πολιτών χωρίς καμία
αναγκαστική απασχόληση. Είναι όμως υποχρεωμένοι να αντιμετωπίσουν τις
κοινωνικές, ηθικές και πολιτικές απαιτήσεις που προκύπτουν από την ομαλή
λειτουργία του κράτους. Η εργασία είναι ενάντια στο πνεύμα της χώρας και στο
πνεύμα της χώρας.
Όσοι έχουν ελεύθερο χρόνο, δηλαδή όσοι

ανήκουν στις ανώτερες τάξεις της κοινωνίας,
έχουν τη δυνατότητα να συμμετέχουν σε
διάφορα είδη εκδρομών. Για παράδειγμα, τα
διεθνή ταξιδιωτικά αθλήματα αναψυχής των
αρχαίων Ελλήνων και Ρωμαίων στην
Αίγυπτο και τα εσωτερικά αθλήματα για
συμμετοχή σε αθλητικούς αγώνες, θεατρικές
παραστάσεις, διακοπές κ.λπ.
Η επέκταση της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας

βοήθησε στη βελτίωση του οδικού δικτύου,
της ασφάλειας, της εξειδίκευσης της
κυκλοφορίας και των μετακινήσεων.
Ιδιαίτερα οι περιοχές με ιαματικά λουτρά
απέκτησαν γρήγορα φήμη και
προσέλκυσαν τουρίστες. Πολλοί Ρωμαίοι
έχτισαν βίλες σε αυτά τα μέρη και σύντομα,
λόγω του κλίματος και της μοναδικής
φυσικής ομορφιάς, εξελίχθηκαν σε αυτό
που λέμε σήμερα καλοκαιρινά θέρετρα.
Στα ρωμαϊκά χρόνια, ξενοδοχεία του τύπου «Diversorii» - και ταβέρνες που
σερβίρουν φαγητό, ποτό, παρέα και καταλύματα - εμφανίστηκαν σε πολλά μέρη.
Δ.ΥΠ.Α.

Στη ρωμαϊκή εποχή ο τουρισμός απέκτησε μια νέα διάσταση, τις διακοπές. Οι
πλούσιοι πολίτες της αρχαίας Ρώμης ταξίδευαν στην ύπαιθρο και τις ακτές,
αποφασίζοντας να περάσουν τα καλοκαίρια τους μακριά από τις πόλεις. Ο τουρισμός
σύντομα άνθισε για να καλύψει τις ανάγκες ταξιδιού και διαμονής των Ρωμαίων. Ο
τουρισμός της Ρώμης έφτασε στο τέλος της με το τέλος της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας,
η ασταθής οικονομική, κοινωνική και στρατιωτική κατάσταση της Ευρώπης
κατέστησε αδύνατον τα συχνά και ασφαλή ταξίδια για αιώνες
Στα βυζαντινά χρόνια τα «χάνια» ήταν μικρά ξενοδοχεία που χτίζονταν στις πόλεις.
Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, η εκκλησία δημιούργησε επίσης «ξενώνες» σε
ορισμένες πόλεις, οι οποίοι υποστηρίχθηκαν από κληρονομιά, δωρεές πολιτών και
κληρικούς. Αυτές οι εκκλησιαστικές συνοικίες θα αποτελούσαν τότε τις πρώτες
φιλανθρωπικές οργανώσεις.
Κατά τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας, στην Οθωμανική Αυτοκρατορία, ξενοδοχεία

κατασχέθηκαν ή καταστράφηκαν και τα ξενοδοχεία σταδιακά έπαψαν να λειτουργούν.
Τα «χάνια» και τα «σεράλια των καραβανιών» παρέχουν φιλοξενία.
Χάνι την περίοδο της Τουρκοκρατίας στην

Ελλάδα. Πηγή: Ίδρυμα Αικατερίνης
Λασκαρίδη
Δ.ΥΠ.Α.

Στην πρώιμη μεσαιωνική Ευρώπη, τόσο το

εμπόριο όσο και τα ταξίδια ήταν σπάνια. Τα
περισσότερα ταξίδια είναι για θρησκευτικές
δραστηριότητες, γιορτές και ιατρική
περίθαλψη. Κατά τον Μεσαίωνα
επικρατούσαν δύο μορφές τουρισμού:
Α) Πανεπιστημιακός τουρισμός: Αυτό
φαίνεται να αναπτύσσεται ιδιαίτερα σε
ευρωπαϊκά πανεπιστημιακά κέντρα όπως το
Παρίσι, το Μονπελιέ, η Οξφόρδη, το
Κέμπριτζ κ.λπ.
Β) Τουρισμός για μεγάλες θρησκευτικές εκδηλώσεις και φεστιβάλ: Πολλές κοινωνίες

ενθαρρύνουν τα θρησκευτικά προσκυνήματα. Οι διοργανωτές κανόνισαν το
δρομολόγιο και τα μέρη για φαγητό και ύπνο. Στα τέλη του Μεσαίωνα, τα ξενοδοχεία
στην Ελβετία και τη Γερμανία φημίζονταν για την άριστη εξυπηρέτηση που
προσέφεραν, ενώ στη Γαλλία η γαστρονομία συνέβαλε στην περαιτέρω εξειδίκευση
των ξενοδοχειακών προϊόντων.
Καθιερώθηκε και ο θεσμός του «Grand Tour», μια περιοδεία που πραγματοποιούσαν
τα παιδιά των ευγενών, επισκεπτόμενοι όλο τον τότε γνωστό κόσμο (η Ελλάδα
περιλαμβανόταν φυσικά λόγω της κλασικής της παράδοσης). Το Grand Tour δεν
είναι ένα αμιγώς καλοκαιρινό γεγονός, καθώς συνήθως διαρκεί περίπου τρία χρόνια
και δεν προορίζεται για αναψυχή αλλά για διεύρυνση των οριζόντων.
Δ.ΥΠ.Α.

Κατά την Αναγέννηση, ο

τουρισμός είχε νέα κίνητρα. Οι
άνθρωποι ταξιδεύουν κυρίως για
διασκέδαση, και για
«περιέργεια». Στο πλαίσιο του
κινήματος της βρετανικής
αριστοκρατικής εκπαίδευσης, η
Γαλλία δημιούργησε δύο είδη
περιηγήσεων: «Μικρές
περιηγήσεις», που
περιελάμβαναν το Παρίσι και τη νοτιοδυτική Γαλλία, και «μακριές περιηγήσεις», οι
οποίες, εκτός από τα παραπάνω, περιλάμβαναν τη Βουργουνδία, τη νότια και
διαμέρισμα της νοτιοανατολικής Γαλλίας. Οι ιαματικές πηγές εξακολουθούν να είναι
δημοφιλείς, και κατά τη διάρκεια της Αναγέννησης, έγιναν το κέντρο αναψυχής και
ψυχαγωγίας της ανώτερης τάξης.
Δ.ΥΠ.Α.

Χάνι στην Ευρώπη το 1658. Πηγή:

Πίνακας ζωγραφικής του David Teniers
the Younger
Τα πρώτα ξενοδοχεία στη σύγχρονη Ελλάδα: μετά την απελευθέρωση το 1828, λίγα
ξενοδοχεία παρέμειναν στην ύπαιθρο και τις πόλεις. Το πρώτο ξενοδοχείο ιδρύθηκε
στο Ναύπλιο το 1834, με την επωνυμία «London Hotel», για να δεχτεί τους πρώτους
επίσημους ξένους του τότε νεαρού ελληνικού κράτους και αμέσως μετά, το 1840,
λειτουργεί και στο Ναύπλιο το Ξενοδοχείο «Αφθονία». Το 1835 η Αθήνα απέκτησε το
δικό της ξενοδοχείο με το όνομα «Neon Hotel» ή «Albergo Nuovo», ιδιοκτησίας
Ιταλού Casali.
Μεταξύ 1840 και 1860, τα χαρακτηριστικά του τουρισμού και η κινητικότητα των
τουριστών άλλαξαν με την ανακάλυψη και την εκλαΐκευση του σιδηροδρόμου, που
ήταν και η πρώτη μορφή μαζικής μεταφοράς. Το 1839 εκδόθηκε ο πρώτος
ταξιδιωτικός οδηγός του Biedeker, ο οποίος αναφερόταν σε όλα τα στοιχεία για ένα
«ταξίδι στον Ρήνο». Την ίδια περίοδο, ο J. Murray εξέδωσε στην Αγγλία ένα
«Ελβετικό Ταξιδιωτικό Εγχειρίδιο». Άλλοι, ιδιαίτερα νέοι Βρετανοί αριστοκράτες,
περνούν εκπαιδευτικές διακοπές σε πολιτιστικά προσανατολισμένες χώρες όπως η
Ιταλία, μελετώντας ζωγραφική, γλυπτική, αρχιτεκτονική και επισκεπτόμενοι
ιστορικούς χώρους.
Σε λιγότερο από μισό αιώνα, ολόκληρη η Ευρώπη περιβάλλεται από μια έκρηξη στην
επέκταση του σιδηροδρομικού δικτύου και τον κατακλυσμό των ξεναγών.
Δ.ΥΠ.Α.

Πρόγραμμα εκδρομών στην

Ελλάδα από το γραφείο Κουκ.
Πηγή: Βιβλιοθήκη ΕΛΙΑ-ΜΙΕΤ.
Στην Αγγλία το 1841 ο Thomas Cook οργάνωσε τις πρώτες ξεναγήσεις και το 1845
ίδρυσε το ταξιδιωτικό γραφείο «Thomas Cook & Son» στο Λέστερ, το οποίο θα
συνέχιζε να ιδρύει υποκαταστήματα σε 68 χώρες σε όλο τον κόσμο. Η έννοια της
επιχειρηματικής δραστηριότητας του Thomas Cook βασίζεται στην ιδέα ότι για να
ταξιδέψετε μακριά από τη μόνιμη κατοικία, δεν αρκεί να έχετε μεταφορικά και
διαθέσιμο χρόνο και εισόδημα. Το ταξίδι πρέπει να μπορεί να οργανωθεί και να
παρέχει όλα τα στοιχεία που αισθάνεται και επιθυμεί να έχει ο ταξιδιώτης.
Στη συνέχεια, οι tour operators επιλέχθηκαν ως η

καταλληλότερη μορφή παραγωγής και λειτουργίας
φορέων ως απάντηση στη δημιουργία ενός νέου
τουριστικού προϊόντος - τουριστικά πακέτα (έτοιμα
πακέτα περιηγήσεων). Τα παραπάνω έρχονται σε
πλήρη αντίθεση με την προηγούμενη, εξατομικευμένη
περιοδεία. Ταυτόχρονα, υπήρξε μια άνευ
προηγουμένου ανάπτυξη πολυτελών ξενοδοχείων στα
τέλη του αιώνα, όπως το Grand Hotel Rome το 1893, το
Ritz Hotel στο Παρίσι το 1898 και το Carlton Hotel στο
Λονδίνο το 1898.
Δ.ΥΠ.Α.

Στις αρχές του 20ου αιώνα, το τουριστικό φαινόμενο άλλαξε. Σε αυτό συνέβαλαν οι
παρακάτω λόγοι:
1. Η οικονομική κατάσταση από το 1905 έως

το 1914
• Στον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο (1914-

18), οι αριστοκράτες μονάρχες της Κεντρικής
και Ανατολικής Ευρώπης ουσιαστικά
εξαφανίστηκαν
• Οι πληθωριστικές τάσεις εξαφάνισαν

τους εισοδηματίες που αποτελούσαν την
«τουριστική κοινότητα» του 19ου αιώνα
• Η οικονομική κρίση του 1929

κατέστρεψε ολοσχερώς την αριστοκρατική τουριστική βιομηχανία του 19ου
αιώνα.
Τα απλά ταξίδια αναψυχής προέκυψαν όταν η

εκβιομηχάνιση σε όλη την Ευρώπη οδήγησε
στην πλούσια μεσαία τάξη να έχει όλο και
περισσότερο ελεύθερο χρόνο. Οι
επιχειρηματίες άρχισαν να κατασκευάζουν
τουριστικά ξενοδοχεία με οδική, βαν και
ακτοπλοϊκή υποδομή. Ο τουρισμός άρχισε να
διαμορφώνει μια διεθνή βιομηχανία. Στη
δεκαετία του 1960, όλο και περισσότεροι
άνθρωποι είχαν διαθέσιμο εισόδημα, και με
αυτά τα επιπλέον χρήματα ήρθε η επιθυμία
για έναν διαφορετικό τρόπο ζωής.
Δ.ΥΠ.Α.

Ταυτόχρονα, οικονομικά εμπορικά αεροσκάφη είναι σε θέση να μεταφέρουν επιβάτες

από και προς οποιοδήποτε αεροδρόμιο στον κόσμο.
Επιπλέον, το γεγονός ότι οι ταξιδιωτικοί καταναλωτές μπορούν να εξασφαλίσουν ή

να αγοράσουν τα διάφορα στοιχεία του ταξιδιού αναψυχής με τη βοήθεια ενός
σχεδίου σηματοδοτεί την εμφάνιση της επιχείρησης ταξιδιωτικών πρακτορείων.
Μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, ο τουρισμός αυξήθηκε λόγω:
• Κοινωνικοί παράγοντες όπως η θέσπιση άδειας μετ' αποδοχών
• Τεχνολογική ανάπτυξη μεταφορικών μέσων.
• Το ευρύ κοινό αγοράζει αυτοκίνητα για ιδιωτική χρήση
• Αεροπορική ανάπτυξη.
Οι τουριστικοί πράκτορες και τα ταξιδιωτικά γραφεία συνέβαλαν επίσης στην αύξηση

της τουριστικής κίνησης διευκολύνοντας αφενός την προετοιμασία και οργάνωση
ταξιδιών για τους τουρίστες και μειώνοντας το κόστος μετακίνησης προσφέροντας
τουριστικά πακέτα αφετέρου. Έτσι έχει παρατηρηθεί η γιγάντια ανάπτυξη του
τουρισμού.
Ο τουρισμός στην Ελλάδα του 20ου αιώνα
Άρχισε να ανθίζει τις δεκαετίες του 1960 και

του 1970, που ονομάζεται μαζικός τουρισμός.
Από τα πιο δημοφιλή ιαματικά λουτρά της
εποχής, συνεχίζουμε για τα νησιά της
δεκαετίας του 1950: στα μέσα της δεκαετίας
του '90, στην Ύδρα και στην υπόλοιπη χώρα,
γυρίστηκε η πρώτη αμερικανική ταινία στην
Ελλάδα, «Τα παιδιά και τα δελφίνια» με τη Σοφία Λόρεν Ας διαδώσουμε τη λέξη για
αυτή τη χώρα σε όλο τον κόσμο
Δ.ΥΠ.Α.

Το 1955 ο αριθμός των ξένων τουριστών στην

Ελλάδα έφτασε τις 200.000, παρουσιάζοντας
σημαντική αύξηση. Η μέση διάρκεια
παραμονής των τουριστών είναι μία εβδομάδα.
Την περίοδο αυτή ξεκίνησαν μεγάλης
κλίμακας κατασκευαστικά έργα για ξενοδοχεία
και άλλες παρόμοιες εγκαταστάσεις, ενώ ο
αριθμός των διεθνών τουριστών στη χώρα
αυξήθηκε με τα χρόνια.
Κατά τη διάρκεια αυτής της δεκαετίας, η

Ελλάδα έγινε ένας από τους πρώτους
προορισμούς που επέλεξε η Air Britannia
για τα νέα αεροσκάφη Boeing 737, τα
οποία πετούσαν από το Λούτον προς την
Αθήνα. Η Ελλάδα φάνηκε στον κόσμο το
1968 όταν η Ζακλίν Κένεντι παντρεύτηκε
το ελληνικό πλοίο East Rristotle Onassis
στο νησί Σκοπίου.
Η ανάπτυξη του τουρισμού τις επόμενες δεκαετίες έθεσε το έδαφος ώστε ο

τουρισμός να γίνει αυτό που ονομάζουμε «βαριά βιομηχανία» στην Ελλάδα, με την
ανάπτυξη ξενοδοχειακών μονάδων, κλινών και παροχών, αλλά και μια στροφή στα
τέλη της δεκαετίας του 1980 για τον περιορισμό της μάζας και της εργασίας. δύσκολο
να επισημανθούν οι πολιτιστικές προσφορές της χώρας.
Δ.ΥΠ.Α.

Το 1980, ένα εγχειρίδιο πεζοπόρου έλεγε: «Η

Ελλάδα είναι μια από τις πιο όμορφες χώρες
στον κόσμο που χάνεται για ώρες.» Η
Ελλάδα εντάσσεται στην Ευρωπαϊκή Ένωση
1981, η ταινία του Τζέιμς Μποντ «Μόνο για
τα μάτια σου» δείχνει Το μοναστήρι των
Μετεώρων.
Διεθνείς εκδηλώσεις όπως οι Θερινοί Ολυμπιακοί Αγώνες του 2004 και ο

Διαγωνισμός Τραγουδιού της Eurovision του 2006 πραγματοποιήθηκαν στην Αθήνα,
συμβάλλοντας πολύ στη φήμη των τουριστικών προϊόντων της Ελλάδας, ενώ
μεγάλες πολιτιστικές υποδομές όπως το Νέο Μουσείο της Ακρόπολης συνέβαλαν
επίσης στην εισροή τουριστών. η χώρα..
Σήμερα, η Ελλάδα είναι ένας από τους πιο hot προορισμούς στον κόσμο και όλοι
προσπαθούν συνεχώς να εστιάζουν στη βιώσιμη ανάπτυξη, έτσι ο τουρισμός
συνεχίζει να αποτελεί τη ραχοκοκαλιά της οικονομίας της χώρας, χωρίς να
καταστρέφει τους φυσικούς πόρους, αλλά αντίθετα, να θέτει τις βάσεις για το μέλλον
θεμέλιο.
Συμπεράσματα της ιστορικής αναδρομής για τον σύγχρονο τουρισμό
Τα ταξίδια και οι περιηγήσεις των αρχαίων με στόχο την γνώση, και όχι μόνο το
εμπόριο ή το χρηματικό κέρδος, αποτέλεσαν πηγή των πνευματικών κατακτήσεων
του ανθρώπου.
Δ.ΥΠ.Α.

Έτσι πέρασε από τα

διάφορα ιστορικά της στάδια,
όπως η αρχαία ξενιά
(υποδοχή και φροντίδα
αγνώστων κυρίως στο σπίτι),
τα προσκυνήματα
(πηγαίνοντας σε ιερούς
τόπους για να
ικανοποιηθούν τα
θρησκευτικά ένστικτα), οι τουριστικοί αριστοκράτες και οι μισθωτοί (με στόχο
διασκεδάζοντας τους οικονομικά εύπορους, ιδιαίτερα τον 19ο αιώνα), σήμερα ο
τουρισμός έχει κοινωνικοποιηθεί και εκδημοκρατιστεί διεθνώς και η μετακίνηση των
τουριστών έχει αποκτήσει μαζικό και λαϊκό χαρακτήρα.
Ο τουρισμός έχει γίνει κοινωνική αναγκαιότητα, αναπόσπαστο μέρος του ελεύθερου

χρόνου των εργαζομένων, και συχνά θεωρείται ως ανάγκη για ξεκούραση και ως
δικαίωμα, όπως και η εκπαίδευση.
Σήμερα, ο τουρισμός μπορεί να οριστεί ως ένα ανεξάρτητο φαινόμενο με δύο

συνιστώσες: κατανάλωση και αναψυχή. Αναπτύχθηκε ραγδαία σε όλο τον κόσμο και
σήμερα θεωρείται κοινό και αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινότητας. Ένας
αρχαίος ταξιδιώτης (τουρίστας) ήταν ένα άτομο που είχε χρόνο και χρήμα για
μεγάλες διακοπές και περιηγήσεις.
Ο σύγχρονος τουρίστας, στην πιο συνηθισμένη του μορφή, είναι ένας εισοδηματικός
εργαζόμενος που επιδιώκει να μεγιστοποιήσει τα αποτελέσματα της τουριστικής
απόλαυσης σε σχετικά σύντομο χρονικό διάστημα. Οι σημερινές οικονομικές και
κοινωνικές συνθήκες και η πηγή των τουριστών έχουν καθιερώσει ένα νέο είδος
τουρισμού που υπάρχει σήμερα, που όχι μόνο έχει κατακτήσει τον κόσμο, αλλά έχει
γίνει αναπόφευκτο. Μέχρι πρόσφατα, το μόνο κίνητρο για την περιήγηση ήταν η
επιθυμία, και τώρα είναι επίσης μια αναγκαιότητα.
Δ.ΥΠ.Α.

2.1.2 Ο τουρίστας
2.1.2.1 Η έννοια του τουρίστα
Οι τουρίστες αποτελούν σημαντικό κομμάτι του τουρισμού και έχουν γίνει διάφορες
μελέτες για τη μελέτη του. Από τη δεκαετία του 1930, τα κράτη και οι τουριστικοί
οργανισμοί έχουν μελετήσει σθεναρά το μέγεθος και τα χαρακτηριστικά της
τουριστικής αγοράς. Προς αυτή την κατεύθυνση, αναζητείται ο ορισμός της
τουριστικής δραστηριότητας, θέτοντας έτσι τις βάσεις για τη συλλογή και ανάλυση
στατιστικών στοιχείων.
Από τη σύγχρονη εποχή, με συγκεκριμένες κοινωνικοοικονομικές συνθήκες, ο

τουρισμός τείνει να εξισώνεται με τον τουρισμό και οι ταξιδιώτες εξομοιώνονται με
τους τουρίστες.
Δ.ΥΠ.Α.

Το 1937, η Επιτροπή
Εμπειρογνωμόνων της Κοινωνίας
των Εθνών υιοθέτησε έναν ορισμό
σύμφωνα με τον οποίο τουρίστας
είναι το άτομο που επισκέπτεται μια
χώρα διαφορετική από τη χώρα στην
οποία διαμένει μόνιμα για
τουλάχιστον 24 ώρες. Το 1963, η Διάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για τα Διεθνή
Ταξίδια και Τουρισμό, που πραγματοποιήθηκε στη Ρώμη, πρότεινε ορισμούς των
όρων τουρίστας και τουρίστας για χρήση στην κατάρτιση διεθνών στατιστικών.
Επομένως, κάθε τουριστική δραστηριότητα θεωρείται ως «ταξίδι» με την ευρεία

έννοια. Με βάση τον Παγκόσμιο Οργανισμό Τουρισμού (ΠΟΕ), για τις ανάγκες των
διεθνών στατιστικών, χωρίζουμε τον γενικό όρο «ταξιδιώτης» στις ακόλουθες
κατηγορίες:
Ταξιδιώτες (travelers, voyagers):

Είναι αυτοί που ανεξαρτήτως μεταφορικού μέσου και μόνιμης διαμονής μετακινούνται
από χώρα σε χώρα για οποιοδήποτε υποκειμενικό σκοπό και δηλώνουν τα στοιχεία
τους.
Δ.ΥΠ.Α.

Στη συνέχεια οι ταξιδιώτες διαχωρίζονται σε δύο ευδιάκριτες ομάδες:
Α. στους ταξιδιώτες (traνelers) που ως επισκέπτες (visitors) μετακινούνται με τη

θέλησή τους και με σκοπό την επίσκεψη και μόνο της άλλης χώρας,
Β. στους ταξιδιώτες (traνelers) που εξαναγκάζονται στη μετακίνηση και βέβαια δεν
συμπεριλαμβάνονται στις τουριστικές στατιστικές.
Α. Στην πρώτη κατηγορία, οι ταξιδιώτες/επισκέπτες (travelers/visitors)

διακρίνονται στους:
Δ.ΥΠ.Α.

Α1. Τουρίστες (tourists): άτομα που επισκέπτονται τη χώρα άφιξής τους για
χρονική διάρκεια μεγαλύτερη των 24 ωρών και πραγματοποιούν μία τουλάχιστον
διανυκτέρευση αυτή και διακρίνονται σε:
o Αλλοδαπούς.
o Ημεδαπούς.
o Μέλη πληρωμάτων πλοίων/αεροσκαφών
Α2. Εκδρομείς (excursionists ή same day visitors): άτομα που επισκέπτονται τη

χώρα άφιξής τους για χρονική διάρκεια μικρότερη των 24 ωρών και δεν
πραγματοποιούν καμία διανυκτέρευση και διακρίνονται σε:
o Επιβάτες κρουαζιερόπλοιων.
o Ημερήσιους επισκέπτες
o Μέλη πληρωμάτων πλοίων.
Για στατιστικούς σκοπούς, ο όρος «επισκέπτης» αναφέρεται σε οποιονδήποτε

επισκέπτεται μια χώρα διαφορετική από τη χώρα μόνιμης διαμονής του για
οποιονδήποτε άλλο λόγο εκτός από αμειβόμενο επάγγελμα στη χώρα που
επισκέπτεται. Η πρώτη κατηγορία αναφέρεται σε:
▪ στους τουρίστες
Άτομο που βρίσκεται στη χώρα άφιξης για
τουλάχιστον 24 ώρες και έμεινε εκεί για
τουλάχιστον μία νύχτα. Πρόκειται είτε για
αλλοδαπούς, υπηκόους της χώρας που
επισκέπτονται ή για μέλη πληρώματος
πλοίων ή αεροσκαφών που χρησιμοποιούν
κατάλυμα στη χώρα άφιξης. Σκοπός του
ταξιδιού είναι η ψυχαγωγία (διακοπές,
υγεία, σπουδές, θρησκεία, αθλητισμός κ.λπ.), επαγγελματικοί λόγοι, συμμετοχή σε
συνέδρια ή συναντήσεις και επίσκεψη σε συγγενείς και φίλους,
Δ.ΥΠ.Α.

▪ στους εκδρομείς
Άτομο που βρίσκεται στη χώρα άφιξης για
λιγότερο από 24 ώρες και δεν έχει
διανυκτερεύσει στη χώρα αυτή. Τα άτομα
ταξινομήθηκαν ως επιβάτες
κρουαζιερόπλοιων, ημερήσιοι επισκέπτες
που έφυγαν εντός 24 ωρών, μέλη
πληρώματος που παρέμειναν στα πλοία
στις χώρες που επισκέφθηκαν. Οι
πεζοπόροι μπορούν να επισκεφθούν τη
χώρα σε μία ή περισσότερες ημέρες, αρκεί να επιστρέφουν κάθε βράδυ με πλοίο ή
τρένο όπου φτάνουν για τη νύχτα.
Β. Η δεύτερη κατηγορία αναφέρεται σε μη τουρίστες που δεν περιλαμβάνονται στις

τουριστικές στατιστικές και μετακινούνται λόγω κάποιου είδους συμβολαίου ή
εξωγενούς εξαναγκασμού. Ταξινομούνται ως:
• Διασυνοριακοί εργαζόμενοι (άτομα που, στο πλαίσιο σύμβασης εργασίας,

εργάζονται καθημερινά από τη χώρα διαμονής τους σε γειτονική χώρα και
επιστρέφουν στον μόνιμο τόπο διαμονής τους, που βρίσκεται συνήθως στις
συνορεύουσες δύο χώρες, μετά το τέλος της καθημερινή εργασία),
• Νομάδες (άτομα που δεν έχουν μόνιμη κατοικία, αλλά μετακινούνται συνεχώς
σε ομάδες από το ένα μέρος στο άλλο και από τη μια χώρα στην άλλη σε
ορισμένες γεωγραφικές περιοχές),
• Επιβάτες διέλευσης (άτομα που, ως επιβάτες, είναι σταθμευμένα σε

αεροδρόμιο ή λιμάνι μιας χώρας για αρκετές ώρες, αλλά δεν μπορούν να
εγκαταλείψουν αυτές τις ελεγχόμενες τελωνειακές περιοχές),
Δ.ΥΠ.Α.

• Πρόσφυγες (άτομα που αναγκάζονται να μετακινηθούν από τη χώρα μόνιμης

διαμονής τους σε άλλη χώρα για διάφορους λόγους),
• Μέλη των ενόπλων δυνάμεων (μέλη των ενόπλων δυνάμεων που

μετατίθενται από τη χώρα καταγωγής τους σε άλλη στο πλαίσιο διεθνούς ή
διμερούς στρατιωτικής ή άλλης πολιτικής συμφωνίας),
• προξενικές αντιπροσωπείες (μέλη προξενικών αντιπροσωπειών που

μετακινούνται από τη χώρα καταγωγής τους σε άλλη χώρα στο πλαίσιο
διεθνών διπλωματικών σχέσεων και συμφωνιών),
• Διπλωμάτες (μέλη διπλωματικών αποστολών που μετεγκαθίστανται από τη

χώρα καταγωγής τους σε άλλη στο πλαίσιο διεθνών διπλωματικών σχέσεων
και συμβάσεων),
• Εποχικοί μετανάστες (άτομα που μετακινούνται από τη χώρα μόνιμης

διαμονής τους σε άλλη χώρα για ένα χρονικό διάστημα βάσει ειδικής
σύμβασης εργασίας για εποχική απασχόληση) και
• Μόνιμοι μετανάστες (άτομα που μετακινούνται από τη χώρα μόνιμης

διαμονής τους σε άλλη μόνιμα εγκατεστημένη αναζητώντας εργασία).
2.1.2.2 Κίνητρα και λόγοι που οδηγούν τον τουρίστα στη διενέργεια του
ταξιδιού
Ενώ θα αναφέρουμε αναλυτικά τα ταξιδιωτικά κίνητρα και τις συμπεριφορές

ταξιδιωτών στις παρακάτω θεματικές ενότητες, εδώ αναφέρουμε τους κύριους
λόγους που τα επηρεάζουν και καθορίζουν την υλοποίηση του ταξιδιωτικού
δρομολογίου.
Δ.ΥΠ.Α.

Οι ανάγκες, τα κίνητρα και τα κίνητρα

παίζουν σημαντικό ρόλο στα ταξίδια.
Στο πλαίσιο του ταξιδιού, αυτές οι
απαιτήσεις μπορούν να εφαρμοστούν
ως απαιτήσεις που σχετίζονται με τη
φύση και τα αντικείμενα της
δραστηριότητας και με το περιβάλλον
στο οποίο θα λάβει χώρα η δραστηριότητα.
Αυτό το κίνητρο καθορίζει και τη μορφή τουρισμού (και εν τέλει το προϊόν) που θα
αναζητήσει στην αγορά. Για παράδειγμα, ένας επισκέπτης μπορεί να θέλει:
• Διακοπή της καθημερινότητάς του (τουρισμός αναψυχής/αναψυχής) σε

περιοχές με ζεστά κλίματα και χαλάρωση στην παραλία,
• Ξεκουραστεί, προσπαθώντας να δει μια σπάνια χλωρίδα και πανίδα μια φορά
στη ζωή του (φυσιοδίφης),
• Μάθετε για έναν πολιτισμό που θεωρεί σημαντικό, μαθαίνοντας τη γλώσσα,

την εθιμοτυπία και τα έθιμά του, την ιστορία, την κουζίνα κ.λπ. ή συμμετοχή
σε σημαντικές πολιτιστικές εκδηλώσεις (πολιτιστικές),
• Γνωρίστε μια πόλη που θεωρεί μοναδική (πολιτιστική πόλη),
• Ζήστε τη ζωή ενός αγρότη σε μια περιοχή, μάθετε για τον πολιτισμό και
γευτείτε τα προϊόντα της (αγροτουρισμός),
• Συμμετέχει σε συνέδρια, επαγγελματικά ή προσωπικά, για θέματα που τον

ενδιαφέρουν (ο συμμετέχων στο συνέδριο),
• Θεραπεία (ζεστό-ζεστό) ή αναζωογονητικό (υγεία) σε ιαματικά νερά,

Δ.ΥΠ.Α.

• Σκι, ιστιοπλοΐα, ιστιοσανίδα, καταδύσεις, ορειβασία (αθλήματα),
• Εκδρομές με πλοίο σε παραθαλάσσιες ή/και νησιωτικές περιοχές ή

οργανωμένες κρουαζιέρες (στη θάλασσα) κ.λπ.
Τα κίνητρα μπορούν να κατηγοριοποιηθούν ανάλογα με την ικανοποίηση που

παρέχουν:
• Νοημοσύνη - ο βαθμός στον οποίο ένα άτομο παρακινείται από την ανάγκη
να μάθει ή να ανακαλύψει νέα πράγματα.
• Κοινωνικό - ο βαθμός στον οποίο ένα άτομο χρειάζεται για φιλία και
διαπροσωπικές σχέσεις.
• Ικανότητα και Μάθηση - Ο βαθμός στον οποίο ένα άτομο παρακινείται από
την ανάγκη να κυριαρχήσει, να προκαλέσει, να ανταγωνιστεί και να μάθει.
• Αποφυγή - ο βαθμός στον οποίο ένα άτομο παρακινείται από δραστηριότητα
λόγω της ανάγκης να αναζητήσει μοναξιά ή χαλάρωση
Στο ευρύ πλαίσιο του τουρισμού και της αναψυχής, το κίνητρο για ταξίδια ως
συστατικό των παραπάνω μπορεί να είναι:
• η προσωπική απόδραση,
• η προσωπική αναζήτηση,
• η διαπροσωπική διαφυγή
• και η διαπροσωπική αναζήτηση
Ταυτόχρονα, οι άνθρωποι που ταξιδεύουν - τουρίστες μπορούν να παρακινηθούν να

ξεφύγουν από την καθημερινότητα ή να αναζητήσουν νέες εμπειρίες
Δ.ΥΠ.Α.

Συνοπτικά, τα κύρια κίνητρα για ταξίδια είναι τα εξής:
• Τάσεις αποφυγής - απόδραση από καταστάσεις ρουτίνας και στρεσογόνες

καταστάσεις, εργασιακές ή κοινωνικές, προκειμένου να ξεκουραστείτε και να
μάθετε για διάφορα πράγματα για να επιτύχετε την ανανέωση του τρόπου
ζωής,
• εκπαίδευση, πολιτισμός και εργασία,
• Ανθρώπινη φαντασία και νοσταλγία - η τάση των ατόμων να βιώνουν
διαφορετικά πράγματα με βάση αυτό που λαχταρά η φαντασία τους ή τι
νοσταλγούν,
• Κοινωνική, θεσμική και οργανωτική ένταξη του τουρισμού - η δυνατότητα
επίδειξης του κοινωνικού κύρους ενός ατόμου. Στην περίπτωση αυτή, το
κίνητρο σχετίζεται με την ανοδική κοινωνική και επαγγελματική κινητικότητα.
Οι εθνικές πολιτικές, τα συστήματα αδειών μετ' αποδοχών και οι
εκπαιδευτικές υποχρεώσεις των παιδιών επηρεάζουν άμεσα τις ατομικές
επιλογές, αποφασίζοντας πού και πόσο καιρό θα ταξιδέψουν
Πρακτικά, τα κίνητρα για τη διενέργεια ενός ταξιδιού μπορούν να αποτελέσουν:
• Διασκέδαση και διακοπές

• Αξιοθέατα,
• Ψώνια,
• παρακολουθήστε αθλητικές και πολιτιστικές εκδηλώσεις,
• Επισκέπτομαι φίλους,
• Λόγοι υγείας
• Επαγγελματικοί λόγοι
• Παρευρίσκομαι σε συναντήσεις,
• συμμετέχουν σε επαγγελματικές αθλητικές δραστηριότητες,
• Κυβερνητικές εντολές,
• Συνάντηση,
Δ.ΥΠ.Α.

• επαγγελματικό ταξίδι
• άλλες δραστηριότητες
• Έρευνα, σεμινάρια
• Δραστηριότητες υγείας και ομορφιάς
2.1.2.3. Οι ανάγκες των τουριστών
Οι ανάγκες των τουριστών είναι η βασική έννοια του τουριστικού μάρκετινγκ, καθώς
όλες οι ενέργειες που πραγματοποιούνται από τα γραφεία μάρκετινγκ
περιστρέφονται γύρω από τον εντοπισμό και την ικανοποίηση αυτών των αναγκών.
Ωστόσο, πρέπει να είναι ξεκάθαρο ότι το αντικείμενο του τουριστικού μάρκετινγκ είναι
οι ανάγκες των τουριστών, δηλαδή οι ανάγκες των καταναλωτών που σχετίζονται με
την υλοποίηση του ταξιδιωτικού δρομολογίου, παρά οποιοσδήποτε άλλος τύπος
αναγκών που δεν σχετίζεται με το ταξίδι. Ο τουρισμός είναι μια τέτοια ανάγκη και για
να ικανοποιηθεί είναι απαραίτητο να φύγεις από τον τόπο διαμονής.
Με άλλα λόγια, οι ανάγκες των τουριστών δεν μπορούν να καλυφθούν στον χώρο της
μόνιμης εγκατάστασης. Θα πρέπει επίσης να είναι σαφές ότι η τουριστική ζήτηση δεν
καλύπτεται μόνο από τον τουρισμό, αλλά προκαλείται και από τον τουρισμό.
Η ζήτηση για ταξιδιωτικές υπηρεσίες (διαμονή, φαγητό, μεταφορά) πηγάζει από το

ταξίδι στο εξωτερικό. Η ανάγκη για διαμονή προκύπτει μόνο, δηλαδή μόνο όταν ένα
άτομο αποφασίζει να ταξιδέψει σε έναν προορισμό. Επομένως, είναι σκόπιμο να γίνει
διάκριση μεταξύ πρωτογενών και δευτερογενών ή παράγωγων αναγκών:
1. Γιατί οι κύριες τουριστικές ανάγκες είναι αυτές που οδηγούν έναν άνθρωπο να
ταξιδέψει για να τις ικανοποιήσει
2. Ως δευτερεύουσες ταξιδιωτικές ανάγκες θεωρούνται οι ανάγκες που προκύπτουν

από την απόφαση για ανάληψη σχετικού ταξιδιού
Δ.ΥΠ.Α.

Τρεις κύριες τουριστικές ανάγκες έχουν εντοπιστεί γύρω από τις κύριες τουριστικές
ανάγκες:
• πρέπει να ξεκουραστείτε,
• για διασκέδαση και
• Για προσωπική ανάπτυξη (προσωπική ανάπτυξη).
Ο τουρισμός συνοψίζεται σε μια

βασική ανάγκη: απόδραση από
μόνιμη εγκατάσταση. Αφορά τους
ανθρώπους που νιώθουν την
ανάγκη να φύγουν από την
καθημερινότητά τους και το κάνουν
μετακομίζοντας σε άλλο μέρος. Από
αυτή τη βασική επιδίωξη απορρέουν όλα τα άλλα. Προφανώς, αυτές οι δύο αναφορές
αναφέρονται σε ταξίδια αναψυχής.
Επιπλέον, τα ταξίδια αναψυχής ελέγχονται επίσης και συνδέονται με τις συνθήκες

παραγωγής. Με άλλα λόγια, ο τουρισμός αναπτύσσεται με την τεχνολογική ανάπτυξη,
η οποία επηρεάζει πολύ τις συνθήκες εργασίας.
είναι χτισμένο έτσι
1. Οι εργαζόμενοι έχουν ένα βαρύτερο βάρος - κυρίως ψυχικό και πνευματικό - που
απαιτεί
2. Ο κύκλος εργασιών είναι επίσης υψηλότερος
3. Αυξημένες ποιοτικές και ποσοτικές απαιτήσεις για την αναπαραγωγή του.
4. Αύξηση της παραγωγικότητας της εργασίας, συμπεριλαμβανομένων:
5. Βελτίωση του βιοτικού επιπέδου και της αγοραστικής δύναμης, αυξάνοντας έτσι τη
ζήτηση για τουρισμό αναψυχής,
6. Αφήστε την προσφορά να επεκταθεί για να καλύψει αυτή τη ζήτηση.
Η τουριστική ζήτηση πηγάζει από συγκεκριμένες συνθήκες παραγωγής
Δ.ΥΠ.Α.

Οι Witt και Wright μελέτησαν τα ταξιδιωτικά κίνητρα 9.789 Ελβετών και διαπίστωσαν
ότι οι τουριστικές δραστηριότητες έχουν πολλές σημαντικές κοινωνικές λειτουργίες.
Αυτές οι λειτουργίες μπορούν ουσιαστικά να θεωρηθούν ως οι ανάγκες των
τουριστών που ικανοποιούνται:
Α. Αποζημίωση για ελλείψεις στην καθημερινή ζωή

σύγχρονη κοινωνία, η
• Έλλειψη προσωπικών και φιλικών σχέσεων
• Κλιματικό μειονέκτημα του τόπου κατοικίας (επιθυμία για ηλιακό φως και ζέστη)
• Έλλειψη άσκησης και δράσης
• Έλλειψη επαφής με τη φύση, έλλειψη υπαίθριων δραστηριοτήτων αναψυχής
• Η απειρία και η αλλαγή αναστέλλουν την επιθυμία για εξερεύνηση
• Έλλειψη ευχαρίστησης, πολυτέλειας και κύρους
• Έλλειψη ελευθερίας.
Β. Ανάρρωση από σωματικά και ψυχικά προβλήματα που προκαλούνται από το

άγχος, τη μονοτονία της καθημερινής ζωής και την επιδίωξη υψηλών επιδόσεων,
δηλαδή διατήρηση ή αποκατάσταση της σωματικής και ψυχικής υγείας
Γ. Καλλιεργήστε την προσωπικότητα, βελτιώστε την αυτοπεποίθηση, ικανοποιήστε

την περιέργεια και διευρύνετε τους προσωπικούς ορίζοντες. Επιβραβεύστε τον εαυτό
σας, να περάσετε καλά.
Αυτές οι λειτουργίες αντικατοπτρίζουν, αφενός, τις ανάγκες που επιδιώκει να

ικανοποιήσει ο τουρίστας στα ταξίδια του και, αφετέρου, τα οφέλη που αποκομίζει
από αυτές.
Δ.ΥΠ.Α.

Η τουριστική ζήτηση προκύπτει από τις

συνθήκες διαβίωσης στη μόνιμη
εγκατάσταση των τουριστών. Η
επιθυμία ενός ατόμου να εγκαταλείψει
προσωρινά τον τόπο που ζει σχετίζεται
άμεσα με τη ζωή του εκεί. Χωρίς να
κατανοήσουμε αυτές τις συνθήκες,
είναι αδύνατο να κατανοήσουμε τις βασικές ανάγκες των τουριστών.
Ο προσδιορισμός των δευτερογενών τουριστικών αναγκών είναι πιο εύκολος

καθώς αυτές απορρέουν από την καταναλωτική συμπεριφορά των τουριστών και πιο
συγκεκριμένα από τις επιμέρους αγορές που πραγματοποιούν. Οι δευτερογενείς
τουριστικές ανάγκες μπορούν να καταχωρηθούν σε μία από τις εξής βασικές
• τη μεσολάβηση (από τα τουριστικά γραφεία)
• τη μεταφορά
• τη διαμονή
• τη διατροφή
• άλλες ανάγκες (διασκέδαση, άθληση κοκ.).
2.1.2.4.Το προφίλ του τουρίστα
Όπως και άλλοι κλάδοι, η συμπεριφορά των καταναλωτών στον ταξιδιωτικό κλάδο
αλλάζει συνεχώς. Ως μέρος μιας συνολικής τάσης, οι τουρίστες:
• απαιτούν καλύτερη εξυπηρέτηση,

• θέλουν πιο συγκεκριμένες προσφορές,
• γίνονται πιο ευέλικτοι και επικριτικοί, αλλά λιγότερο πιστοί,
• είναι πιο ευαίσθητα στις τιμές και συγκρίνουν όλο και περισσότερο τις τιμές,
Δ.ΥΠ.Α.

• έχετε την τάση να κάνετε περισσότερες αλλά πιο σύντομες διακοπές και να
λαμβάνετε αποφάσεις αργότερα, μειώνοντας το χρόνο μεταξύ της κράτησης και των
δαπανών.
Το προφίλ ενός ταξιδιωτικού καταναλωτή καθορίζει και το είδος των ταξιδιωτικών

υπηρεσιών που θα καταναλώσει. Με άλλα λόγια, διαφορετικοί τύποι τουριστών
επηρεάζουν επίσης το περιεχόμενο διακοπών που προσφέρει η τουριστική
βιομηχανία στην αγορά.
Οι Plog (1972) και Cohen (1972) ταξινόμησαν διαφορετικούς τύπους τουριστών με

βάση τη γενική στάση των ατόμων απέναντι στα ταξίδια, τις προσδοκίες τους και τον
ρόλο που μπορεί να παίξει η «εμπειρία του τουρισμού» στη ζωή τους. Ο παρακάτω
πίνακας δείχνει τους διαφορετικούς τύπους τουριστών και τα αντίστοιχα
χαρακτηριστικά τους.
Plog (1972) Cohen (1972) Χαρακτηριστικά
Αλλοκεντρικός Εξερευνητής (Explorer) 1. Περιπετειώδης,

(Allocentric) 2. Σε διαρκή αναζήτηση
ταξιδιωτικών εμπειριών
Μεσο-κεντρικός Ατομικός-μαζικός 3. Ατομικός ταξιδιωτικός

(Mid-centric) τουρίστας προγραμματισμός σε γνωστούς
(individual mass τουριστικούς προορισμούς.
tourist)
Ψυχοκεντρικός/ Οργανωμένος, μαζικός 4. Πακέτα διακοπών

Εγωκεντρικός τουρίστας 5. Επιζητεί την οικειότητα στον
(psychocentric/ (organized mass προορισμό
egocentric) tourist)
Δ.ΥΠ.Α.

2.1.3. Κατηγορίες και μορφές τουρισμού
Ο τουρισμός παίρνει πολλές μορφές. Είναι ένας γενικός όρος που περιλαμβάνει όλα
τα είδη ταξιδιών και διαμονής, αλλά και τα κίνητρα πίσω από όλα τα είδη αθλημάτων.
Οι άνθρωποι ταξιδεύουν για να φτάσουν σε διαφορετικούς προορισμούς και να
ικανοποιήσουν διαφορετικές ανάγκες. Συμπερασματικά, ο τουρισμός μπορεί να
ταξινομηθεί και να αναλυθεί προκειμένου να παρουσιαστούν πιο συγκεκριμένα
διάφορες πτυχές του τουριστικού φαινομένου:
Με βάση τον αριθμό των τουριστών, χωρίζουμε τις εκδρομές σε:

• Μεμονωμένα ταξίδια, ταξιδεύει μόνο ένα άτομο.
• Μικρά ομαδικά ταξίδια, όταν ταξιδεύει μια οικογένεια ή μια ομάδα φίλων ή
συγγενών.
• Ομαδικά ταξίδια, όπου περισσότερα από ένα άτομα ταξιδεύουν μαζί. Αυτά τα
άτομα συνήθως δεν έχουν καμία σχέση μεταξύ τους πριν από την περιοδεία,
αν και μερικές φορές είναι μέλη ομάδων, μαθητές σε σχολεία κ.λπ. Ο αριθμός
αυτών των ομάδων ποικίλλει, αλλά συνήθως είναι πάνω από 15 άτομα.
Σε άλλη ταξινόμηση με βάση τον αριθμό των

ατόμων, σημειώνουμε ότι ο ατομικός
τουρισμός θεωρείται ότι πραγματοποιείται
από ένα ή περισσότερα άτομα σε μια
χρονική περίοδο, τα οποία είναι φιλικά ή
συγγενικά μεταξύ τους.
Ενώ ο μαζικός τουρισμός είναι το είδος τουρισμού στον οποίο ο τουρίστας

απολαμβάνει παθητικά οργανωμένες διακοπές, κύριος στόχος είναι ο ήλιος, η
θάλασσα και οι υπηρεσίες ξενοδοχείων και άλλων ειδικών εγκαταστάσεων.
Δ.ΥΠ.Α.

Ανάλογα με τον σκοπό του ταξιδιού, χωρίζουμε την ξενάγηση σε:
(α) Ταξίδια πνευματικής απόλαυσης και ανάπαυση κούρασης από την εργασία. Αυτό
που τον κάνει να ξεχωρίζει είναι:
• Τουρισμός αναψυχής, δηλαδή τουρισμός ανάπαυσης και ανάκαμψης.

• Τουρισμός αναψυχής, δηλαδή τουρισμός που χρησιμοποιείται για την
ανάπτυξη σωματικών και πνευματικών ικανοτήτων.
• Τουρισμός περιπέτειας, που εξυπηρετεί τα ανθρώπινα ερευνητικά
συναισθήματα και παρέχει συναρπαστικές νέες εμπειρίες. Αξίζει να σημειωθεί
ότι συνήθως πραγματοποιείται σε οργανωμένο περιβάλλον κάτω από
συνθήκες διαχείρισης των κινδύνων.
• Εκπαιδευτικές και περιηγήσεις περιέργειας με στόχο την παροχή γνώσης
στους τουρίστες.
• Χόμπι για ταξίδια, όπως γυμνιστές, πεζοπορία κ.λπ.
• Εναλλακτικός τουρισμός (μάθηση για τον τρόπο που ζουν οι άλλοι στο
περιβάλλον τους)
Δ.ΥΠ.Α.

(β) Πολιτιστικός τουρισμός, με στόχο τον εμπλουτισμό πληροφοριών και γνώσεων

για άλλες χώρες, ικανοποιώντας παράλληλα τις ανάγκες αναψυχής.
Περιλαμβάνει επίσης
• συμμετοχή σε πολιτιστικές
δραστηριότητες,
• επίσκεψη σε σημεία
ενδιαφέροντος,
• αρχαιολογικές ανασκαφές κ.λπ.
• θρησκευτικός τουρισμός (με
σκοπό το προσκύνημα)
γ) Θεραπευτικός τουρισμός (τουρισμός υγείας), για την κάλυψη αναγκών

ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης
σε άλλες χώρες ή περιοχές, που
διαθέτουν κάποιες θεραπευτικές
υπηρεσίες, όπως: ιαματικές πηγές,
λασπόλουτρα, μεταλλικό νερό με
ειδικά θεραπευτικά αποτελέσματα,
θεραπεία με ζεστή άμμο κ.λπ. Αυτό
το είδος τουρισμού απαιτεί
ορισμένες προϋποθέσεις όπως καθαριότητα, ησυχία και επαρκές βιοτικό επίπεδο. Ο
ιατρικός τουρισμός είναι επίσης αποδεκτός από χώρες και περιοχές με ανεπτυγμένη
ιατρική τεχνολογία.
(δ) Αθλητικός τουρισμός, για ψάρεμα, κυνήγι ζώων, καταδύσεις, σκι, αθλητικό
τουρισμό, ορειβασία και άλλα χόμπι.
(ε) Επαγγελματικός τουρισμός, χωρισμένος σε:

Δ.ΥΠ.Α.

• Ο συνεδριακός τουρισμός, συμπεριλαμβανομένων επιστημονικών συνεδρίων,

επαγγελματικών συνεδρίων και πολιτικών συνεδρίων, απαιτεί την ύπαρξη
συνεδριακών εγκαταστάσεων και την ικανοποίηση άλλων σημαντικών παραγόντων,
όπως η κατάλληλη τοποθεσία, η βολική μεταφορά, το καλό κλίμα κ.λπ. Οι
συμμετέχοντες συχνά ζητούν πρόσθετες ταξιδιωτικές υπηρεσίες, όπως περιηγήσεις
στα αξιοθέατα, περιηγήσεις, αγορές αναμνηστικών κ.λπ.
• Τουρισμός MICE.
• Φοιτητικά ταξίδια.
• Ταξίδια για επαγγελματικές αντιπροσωπείες, όπως εκπρόσωποι επιχειρήσεων και
στελέχη πολυεθνικών εταιρειών.
(στ) Ταξίδια για πολιτικούς λόγους

• Διπλωματικά και συνεδριακά ταξίδια
• Ταξίδια που σχετίζονται με πολιτικά γεγονότα.
Ανάλογα με τα χρησιμοποιούμενα μεταφορικά μέσα διακρίνουμε:

• Εκδρομές εδάφους, με λεωφορείο, ιδιωτικό αυτοκίνητο, τρένο κ.λπ.
• Περιηγήσεις στο ποτάμι και στον ωκεανό, με ιδιωτικά ή ναυλωμένα γιοτ,
κρουαζιερόπλοια ή πλοία που εκτελούν το δρομολόγιο.
• Αεροπορικά ταξίδια, με ναυλωμένα ή μισθωμένα αεροσκάφη.
Εικόνα: Κρουαζιέρα με ποταμόπλοια στον Δούναβη

Δ.ΥΠ.Α.

Σύμφωνα με τη γεωγραφική θέση του τουριστικού προορισμού, ο τουρισμός

χωρίζεται σε:
• Εθνικός ή εγχώριος τουρισμός, που περιλαμβάνει τουριστικές
δραστηριότητες των δικών του πολιτών.
• Περιφερειακός τουρισμός, ο οποίος περιλαμβάνει τουριστικές ροές μεταξύ
γειτονικών χωρών που αποτελούν μια ευρύτερη τουριστική περιοχή (π.χ.
μεταξύ χωρών της Δυτικής Ευρώπης) ή μεταξύ πολλών περιοχών της ίδιας
χώρας.
• Διεθνή ταξίδια, συμπεριλαμβανομένων ταξιδιών μεταξύ διαφορετικών και
μακρινών χωρών του κόσμου.
Ανάλογα με την ηλικία (διάκριτες ανάγκες και συνήθειες), ο τουρισμός χωρίζεται σε:
• Παιδικά ταξίδια,
• Τουρισμός νεολαίας,
• Ταξίδια για ενήλικες,
• Τουρισμός ηλικιωμένων.
Σύμφωνα με τον χρόνο κατανάλωσης των τουριστικών προϊόντων, ο τουρισμός

χωρίζεται σε:
• καλοκαιρινά ταξίδια,
• Χειμερινά ταξίδια.
• Τουριστική περίοδος αιχμής (εποχή αιχμής)
• Ταξίδια εκτός περιόδου αιχμής (χαμηλή περίοδος)
Δ.ΥΠ.Α.

Ανάλογα με το φύλο και τον σεξουαλικό

προσανατολισμό, ο τουρισμός χωρίζεται σε:
• ανδρικό τουρισμό,
• γυναικείο τουρισμό,
• τουρισμό ομοφυλόφιλων
Σύμφωνα με το κόστος του ταξιδιού, ο τουρισμός διακρίνεται σε:
• τουρισμό πολυτελείας,
• τουρισμό μεσαίας τάξης,
• τουρισμό σακιδίου.
Σύμφωνα με το κύριο σώμα των εξόδων ταξιδιού, τα ταξίδια χωρίζονται σε:

• Για ιδιωτικές εκδρομές, τα έξοδα ξενάγησης επιβαρύνουν τον τουρίστα.
• Κοινωνικός τουρισμός, όπου το κόστος μετακίνησης επιδοτείται από το
κράτος σε μια προσπάθεια βελτίωσης του βιοτικού επιπέδου των οικονομικά
μειονεκτούντων ομάδων.
• Ταξίδια κινήτρων, που αναφέρονται σε ταξιδιωτικά ταξίδια που προσφέρουν
οι μεγάλες εταιρείες στους υπαλλήλους τους ως κίνητρο για αύξηση της
αποτελεσματικότητας.
Σύμφωνα με την οικογενειακή κατάσταση των τουριστών, οι εκδρομές χωρίζονται σε:

• οικογενειακό τουρισμό,
• τουρισμό ζευγαριών,
• τουρισμό για μόνους.
Δ.ΥΠ.Α.

Σύμφωνα με τον χρόνο παραμονής:
Βραχυπρόθεσμα ταξίδια
• Διαμετακομιστικός τουρισμός
• Κυρίως για σύντομα επαγγελματικά ταξίδια κατά τις εργάσιμες ημέρες
• Εκδρομές χωρίς διανυκτερεύσεις
• Ξενάγηση Σαββατοκύριακου για μία έως τρεις διανυκτερεύσεις
Μακροπρόθεσμα ταξίδια
• Διακοπές άνω των τεσσάρων διανυκτερεύσεων
• Θεραπευτικός τουρισμός – συνήθως διαρκεί δύο έως τρεις εβδομάδες
Ανάλογα με τον τύπο του καταλύματος:

• Ξενοδοχειακός τουρισμός
• Περιηγήσεις σε διαμερίσματα και βίλες
• Εκδρομές εξοχικού σπιτιού
• Εκδρομές σε κάμπινγκ και τροχόσπιτα, τροχόσπιτα κ.λπ.
Για στατιστική μέτρηση, σημειώνουμε εδώ ότι, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο

Οργανισμό Τουρισμού (ΠΟΕ), οι βασικές στατιστικές έννοιες του τουρισμού είναι οι
εξής:
α) Εγχώριος, σημαίνει κάτοικος συγκεκριμένης χώρας, ο οποίος ταξιδεύει μόνο εντός

της επικράτειάς της,
β) Είσοδος, σημαίνει αλλοδαπός που πηγαίνει σε μια συγκεκριμένη χώρα,
γ) Αναχώρηση, που σημαίνει ότι ένας κάτοικος μιας χώρας ταξιδεύει σε μια άλλη
χώρα,
δ) Διεθνές, τόσο εξερχόμενο όσο και εισερχόμενο.
ε) Εσωτερικός, συμπεριλαμβανομένου του εσωτερικού και του εισερχόμενου
τουρισμού,
στ) Πανελλαδικά, καλύπτοντας ταξίδια εσωτερικού και εξωτερικού.
Δ.ΥΠ.Α.

Οι μετρήσεις συσχέτισης δείχνουν ότι το 70% των διεθνών τουριστικών

δραστηριοτήτων αντιστοιχεί σε ταξίδια διακοπών, το 15% σε επαγγελματικά ταξίδια
και το υπόλοιπο 15% σε όλες τις άλλες κατηγορίες (Johnson and Thomas 1992).
Ειδικότερα, τα επαγγελματικά ταξίδια

χωρίζονται σε τρεις υποκατηγορίες:
• συνηθισμένα επαγγελματικά ταξίδια,

• Συμμετοχή σε συνέδρια και εκθέσεις
• Ταξίδια κινήτρων
Τα τακτικά επαγγελματικά ταξίδια περιλαμβάνουν επαφές μεταξύ στελεχών

επιχειρήσεων ή επαγγελματιών για διαπραγματεύσεις, αγορές, πωλήσεις,
εκπαίδευση κ.λπ.
Τα ταξίδια που σχετίζονται με συνέδρια και εκθέσεις αντιστοιχούν σε δύο ξεχωριστές

αγορές:
• Αγορές για διάφορα ιδρύματα (επιστημονικές και επαγγελματικές ενώσεις,

εκπαιδευτικά ιδρύματα, κοινωνικές οργανώσεις κ.λπ.) και δραστηριότητες στις
οποίες μπορεί γενικά να συμμετέχει το ευρύ κοινό
• Και η αγορά για επιχειρήσεις και κρατικούς φορείς, όπου η προσέλευση του
κοινού δεν είναι κατάλληλη, καθώς συνήθως συζητούνται διοικητικά θέματα.
Παραδείγματα επιχειρηματικών εκδηλώσεων είναι οι συναντήσεις στελεχών
εταιρείας, οι συναντήσεις πωλήσεων, η παρουσίαση νέων προϊόντων, τα
εκπαιδευτικά σεμινάρια, οι συναντήσεις μετόχων και οι συνεργασίες τεχνικού
προσωπικού.
Δ.ΥΠ.Α.

Τα ταξίδια κινήτρων είναι μια ειδική περίπτωση επαγγελματικού ταξιδιού.

Χρηματοδοτούνται από την επιχείρηση ως κίνητρο για να παρακινηθούν οι
εργαζόμενοι που λαμβάνουν αυτό το κίνητρο κυρίως για αναψυχή και όχι για
επαγγελματικά ταξίδια.
Ειδικά για τα επαγγελματικά ταξίδια, η λέξη "MICE" στο πλαίσιο του ταξιδιού είναι ένα
αρκτικόλεξο για Meetings, Incentives, Conferences and Exhibitions. Το MICE Market
αναφέρεται στην ομαδική ταξιδιωτική αγορά που είναι αφιερωμένη στον
προγραμματισμό, την κράτηση και τη διευκόλυνση συνεδρίων, σεμιναρίων και άλλων
εκδηλώσεων. Είναι μεγάλος χρηματιστής στην ταξιδιωτική βιομηχανία.
Δ.ΥΠ.Α.

2.1.4. Η σπουδαιότητα του τουρισμού
2.1.4.1. Η επίδραση του τουρισμού σε μία χώρα-παραγωγό τουρισμού
Τα πλεονεκτήματα που παρέχει ο τουρισμός στις χώρες υποδοχής είναι τα εξής:
(α) Είναι ένας σημαντικός παράγοντας στον τρόπο που κοινωνικοποιούνται

άνθρωποι από διαφορετικές περιοχές, με διαφορετικές γλώσσες και συνήθειες.
(β) Είναι σημαντικός παράγοντας στην οικονομική ανάπτυξη διότι:
Ενισχύει την τάση μετασχηματισμού από αγροτική σε αστική. Ο τουρισμός έχει

δημιουργήσει ώθηση για τη βελτίωση των γενικών υποδομών της περιοχής, την
κατασκευή οδικών δικτύων, λιμανιών, αεροδρομίων, έργα καλλωπισμού κ.λπ.
Παράλληλα, έχει αυξήσει την κατασκευαστική δραστηριότητα, με την κατασκευή
ξενοδοχείων και επιπλωμένων δωματίων, ή με το άνοιγμα καταστημάτων και άλλων
τουριστικών επιχειρήσεων. Αυτό οδηγεί επίσης σε συγκέντρωση ανθρώπων σε
απομακρυσμένες περιοχές.
Αυξάνει τη ζήτηση για αγροτική παραγωγή λόγω της αυξημένης κατανάλωσης.
Αυξάνει την αγορά κυκλοφορίας εγχώριων εμπορευμάτων όπως τα τρόφιμα και τα

ποτά.
Δ.ΥΠ.Α.

Ενεργοποίηση βιομηχανιών που σχετίζονται με τουριστικές υπηρεσίες, όπως

μεταφορές, καταλύματα (ξενοδοχεία, πανδοχεία, τουριστικά χωριά, κάμπινγκ κ.λπ.),
ξενοδοχειακός εξοπλισμός, βιοτεχνίες και άλλες βιομηχανίες.
Εξασφαλίζει την εισαγωγή συναλλάγματος στη χώρα, το οποίο είναι απαραίτητο για
τη μείωση του δημοσιονομικού ελλείμματος, με ευνοϊκά αποτελέσματα για την εθνική
οικονομία.
Είχε ευνοϊκό αντίκτυπο στην απασχόληση στη χώρα καθώς αύξησε τις διαθέσιμες
θέσεις εργασίας, με νέες θέσεις εργασίας σε ξενοδοχεία και άλλα καταλύματα,
ταξιδιωτικά γραφεία, βιοτεχνίες και βιομηχανίες αναμνηστικών, ξεναγούς και
διερμηνείς, μεταξύ άλλων.
Είναι ένας από τους πιο αποτελεσματικούς αναδιανεμητικούς παράγοντες στις

διεθνείς οικονομικές σχέσεις. Δεδομένου ότι ο τουρισμός είναι μια κοινωνική
δραστηριότητα με πρόσθετο εισόδημα, η ροή του διεθνούς τουρισμού συνήθως ρέει
από τις πλούσιες σε αδύναμες χώρες. Ένα μεγάλο μέρος του διεθνούς τουρισμού
στοχεύει σε αναπτυσσόμενες περιοχές, οι οποίες μπορεί να είναι πιο ελκυστικές
επειδή δεν έχουν καταστραφεί από την εκβιομηχάνιση. Έτσι, ο τουρισμός
αναδιανέμει το κεφάλαιο μεταξύ ανεπτυγμένων και αναπτυσσόμενων χωρών.
Δ.ΥΠ.Α.

Συμβάλλει στην ανάπτυξη απομακρυσμένων περιοχών της χώρας που φυσικά έχουν
κάποια τουριστική σημασία.
(γ) Ο διεθνής τουρισμός θεωρείται ως μέσο προώθησης της διεθνούς κατανόησης

και αποκλιμάκωσης των πολιτικών εντάσεων, καθώς είναι ευκολότερο για άτομα
διαφορετικών εθνικοτήτων να γνωρίσουν ο ένας τον άλλον όταν συναντιούνται στις
χώρες καταγωγής τους και βλέπουν τις ζωές άλλων, και αντίστροφα.
(δ) Έχει θεραπευτικά αποτελέσματα στην ανθρώπινη υγεία. Η αλλαγή του χώρου και
του κλίματος και η απαλλαγή από προβλήματα ενεργοποιεί τη φυσική αντίσταση και
μειώνει σημαντικά τη νευρική ένταση. Επιπλέον, τα ταξίδια σε κέντρα υγείας και οι
διαδικασίες θεραπείας σε διαφορετικά περιβάλλοντα έχει αποδειχθεί ότι έχουν
ευνοϊκή επίδραση σε ορισμένες ασθένειες.
2.1.4.2. Κατανοώντας την επίδραση του τουριστικού φαινομένου
Η ανάλυση του τουριστικού φαινομένου αποκαλύπτει την πολυδιάστασή του. Η

οικονομική του έρευνα δείχνει ότι:
• Εισροές συναλλάγματος,
• Επενδύσεις και Ανάπτυξη
• Ανάπτυξη υποβαθμισμένων περιοχών
• Διαφοροποιημένες επιχειρηματικές δραστηριότητες
• Αύξηση απασχόλησης κ.λπ.
Δ.ΥΠ.Α.

Η μελέτη του φαινομένου του τουρισμού από την ανθρώπινη σκοπιά αναδεικνύει τον
ρόλο του στη διεθνή επικοινωνία. Οι παρατηρήσεις των τουριστικών κινήσεων
αποκαλύπτουν τα ακόλουθα στοιχεία:
• Ατομικές ή ομαδικές αλληλεπιδράσεις,
• Ανθρώπινη κατανόηση, συναίσθημα, γνώση
• Συναισθήματα, άγχος, ικανοποίηση, ευτυχία κ.λπ.
Ο τουρισμός είναι ένα εργαλείο για τη γεφύρωση του χάσματος κατανόησης μεταξύ
των αναπτυγμένων χωρών (συχνά των «δημιουργών» ή «παρόχων» του τουρισμού)
και των αναπτυσσόμενων χωρών (που ασπάζονται τον τουρισμό ή ενεργούν ως
«αποδέκτες»).
Ο τουρισμός μπορεί να
συμβάλει στη βελτίωση των
πολιτικών, οικονομικών,
κοινωνικών και τεχνολογικών
σχέσεων μεταξύ ανεπτυγμένων
και αναπτυσσόμενων χωρών, με
κατάλληλο σχεδιασμό για την
αύξηση της κατανόησης μεταξύ
τους.
Ο τρόπος με τον οποίο ένας ταξιδιώτης ξοδεύει χρόνο σε έναν προορισμό είναι
καθοριστικός παράγοντας για τον προσδιορισμό του ταξιδιώτη και για τη μελέτη των
τουριστικών φαινομένων.
Από τη σκοπιά της χώρας υποδοχής, είτε η χώρα είναι ανεπτυγμένη είτε
αναπτυσσόμενη χώρα, ο τουρισμός θεωρείται ως βιομηχανία που συμβάλλει στην
κοινωνική και οικονομική ανάπτυξη.
Δ.ΥΠ.Α.

Το φαινόμενο του τουρισμού οδηγεί

στη δημιουργία μιας ομάδας
επιχειρήσεων που παράγουν
προϊόντα που προορίζονται για
κατανάλωση από τους τουρίστες,
οδηγεί δηλαδή στη διαμόρφωση
οικονομικών τομέων. Ως εκ τούτου,
ο τουρισμός είναι ένας από τους αναδυόμενους κλάδους που μπορεί να αυξήσει
γρήγορα την απασχόληση, το εισόδημα, το βιοτικό επίπεδο και την οικονομική ζωή
στις χώρες υποδοχής. Ο τουρισμός ως πολύπλευρος τομέας περιλαμβάνει
βιομηχανίες με την κλασική έννοια, όπως η βιομηχανία χειροτεχνίας και
αναμνηστικών, η βιομηχανία ενοικίασης δωματίων, η βιομηχανία μεταφορών κ.λπ.
Ο τουρισμός μπορεί ακόμα να θεωρηθεί επάγγελμα με τους δικούς του κανόνες και
ηθική. Αυτή η καριέρα έχει σχεδιαστεί για να προάγει την κοινωνική και οικονομική
ανάπτυξη, αυξάνοντας παράλληλα τη διαπροσωπική αλληλεπίδραση σε διεθνές
επίπεδο. Αυτή η πολύπλευρη λειτουργία απαιτεί από επαγγελματίες ταξιδιωτών με
ευρύ γνωστικό υπόβαθρο και επαγγελματική εκπαίδευση να συμβαδίζουν με τις
τεχνολογικές αλλαγές στον ταξιδιωτικό κλάδο.
2.1.4.3. Η συμβολή του τουρισμού στην ανάπτυξη μίας περιοχής
2.1.4.3.1. Η ιδιαιτερότητα του τουρισμού
Σύμφωνα με διεθνείς οργανισμούς, ο τουρισμός είναι ένα σύνθετο, απεριόριστο

φαινόμενο που περιλαμβάνει:
Οικονομικές δραστηριότητες όπως:

• Διάφορες υπηρεσίες διαμονής,
• Υπηρεσίες catering (φαγητά και ποτά),
• Υπηρεσίες ακινήτων (ιδιωτικά καταλύματα),
Δ.ΥΠ.Α.

• Πληροφορίες, υπηρεσίες πληροφόρησης (τουριστικά γραφεία, πληροφορίες

και οδηγοί),
• Υπηρεσίες μεταφοράς (προσωπική μεταφορά,
• υπηρεσίες ενοικίασης αυτοκινήτων και μοτοσυκλετών),
Πολιτιστικές Υπηρεσίες - Πολιτιστική Παραγωγή,

• Μουσεία, αρχαιολογικοί και ιστορικοί χώροι και προσωπικά μνημεία,
• Βοτανικοί κήποι, ζωολογικοί κήποι και φυσικοί χώροι)
Υπηρεσίες Αθλητισμού και Αναψυχής

• Ναύλωση γιοτ,
• Παροχή αθλητικών εγκαταστάσεων,
• Θεματικά πάρκα και λούνα παρκ,
• Υπηρεσία παραλίας, κ.λπ.)
Ταυτόχρονα, οι τουρίστες εκμεταλλεύονται τους τοπικούς κοινόχρηστους φυσικούς

και πολιτιστικούς πόρους χωρίς άμεσες οικονομικές συναλλαγές.
Δ.ΥΠ.Α.

Από μια σειρά υπηρεσιών και δραστηριοτήτων που προσφέρονται, κάθε τουρίστας
μπορεί να επιλέξει τι θέλει και μπορεί να πληρώσει. Έτσι, ενώ οι επιμέρους
υπηρεσίες παράγονται από διαφορετικές παραγωγικές μονάδες στον ιδιωτικό και
δημόσιο τομέα, το συνολικό τουριστικό προϊόν αναφέρεται στον προορισμό. Ως εκ
τούτου, είναι πιο αποτελεσματική η διαχείριση και η προώθηση του από τις
τελευταίες παρά από μεμονωμένες εταιρείες.
Υπάρχουν πολλοί παράγοντες που καθορίζουν την τουριστική ανάλυση με βάση

οικονομικές αρχές. Επί πλέον:
Ο τουρισμός είναι μια δραστηριότητα που εφαρμόζει τους κανόνες της προσφοράς
και της ζήτησης, οι οποίοι καθορίζουν την ποσότητα και την τιμή της παραγωγής. Η
ζήτηση επηρεάζεται από τους ακόλουθους παράγοντες:
• τη μοναδικότητα (ιδιαιτερότητα) του προσφερόμενου προϊόντος,

• η διαφήμισή του,
• σχέση ποιότητας τιμής,
Η προσφορά κυριαρχείται από τις ΜΜΕ και είναι δύσκολο να συμβαδίσει, ενώ η
αγορά καθοδηγείται από μεγάλους μεσάζοντες (ταξιδιωτικά γραφεία, διαδικτυακές
πλατφόρμες κ.λπ.), όπως και πολλοί άλλοι κλάδοι. Η υψηλή εξάρτηση μιας
επιχείρησης ή ενός προορισμού από έναν μικρό αριθμό ταξιδιωτικών προμηθευτών
δημιουργεί συνθήκες υψηλού κινδύνου.
Όταν ο τουρισμός καταναλώνει «πρώτες ύλες» στην αρχική τους μορφή (π.χ. τοπία,
παραλίες, πολιτιστικά μνημεία, εξαιρετική φυσική ομορφιά κ.λπ.), η προστιθέμενη
αξία που δημιουργείται στον προορισμό και διατηρείται ως εισόδημα είναι χαμηλή.
Δ.ΥΠ.Α.

Η επιλογή του τόπου των τουριστικών δραστηριοτήτων βασίζεται στην αρχή του
συγκριτικού πλεονεκτήματος: η ύπαρξη τουριστικών πόρων (αξιοθέατων), υλικών και
άυλων, κυρίως δημιουργίας φύσης και ανθρώπου πάνω από έναν αιώνα, είναι η
προϋπόθεση για τη δυνατότητα τουριστικής ανάπτυξης. Ωστόσο, ο βαθμός
αξιοποίησής τους (δυνατότητα πρόσβασης, παροχή υπηρεσιών, οργάνωση
εκδηλώσεων), σε συνδυασμό με την κατασκευή τουριστικών υποδομών και γενικών
υποδομών, επηρεάζει καθοριστικά τις τουριστικές ροές.
Τα ταξιδιωτικά προϊόντα, όπως και άλλα προϊόντα και υπηρεσίες, επηρεάζονται από
τον κύκλο ζωής τους. Επομένως, για να συνεχίσει να έχει επαρκή ζήτηση σε
ικανοποιητική τιμή, το προϊόν πρέπει να ενημερώνεται μέσω καινοτομίας,
λαμβάνοντας υπόψη τις αλλαγές στη ζήτηση των καταναλωτών (π.χ. νέα και ειδικά
ταξιδιωτικά προϊόντα). Παρόμοια μονοπάτια υπάρχουν και για προορισμούς, ακόμα
κι αν ο «κουρδισμός» τους είναι πιο δύσκολος και ακριβός.
Κύκλος ζωής
προορισμού
Η ευαισθησία σε θέματα ασφάλειας είναι υψηλή και σίγουρα δεν είναι μοναδική στον
ταξιδιωτικό κλάδο, καθώς συχνά οι καταναλωτές μένουν μακριά από μη ασφαλή
προϊόντα και υπηρεσίες, έστω και προσωρινά.
Δ.ΥΠ.Α.

Ως εκ τούτου, οι τουριστικοί επιχειρηματίες και οι σχεδιαστές τουριστικής ανάπτυξης

πρέπει να λαμβάνουν υπόψη την ιδιαιτερότητα των τουριστικών δραστηριοτήτων και
το γεγονός ότι ο τουρισμός ήταν πάντα μια δραστηριότητα ανοιχτή στον παγκόσμιο
ανταγωνισμό. Η υπερπροσφορά υπηρεσιών (το αποτέλεσμα των προσπαθειών κάθε
επιχειρηματία ή τόπου) ενέχει κινδύνους για τη βιωσιμότητα της επιχείρησης, αλλά
και για τον ίδιο τον προορισμό.
Αυτό συμβαίνει όταν το συνολικό κόστος επένδυσης και λειτουργίας μιας επιχείρησης
δεν είναι τουλάχιστον εύλογα κερδοφόρα, πόσο μάλλον όταν είναι υψηλότερα από τα
έσοδα. Μη βιωσιμότητα της επιχείρησης και απόπειρες εξωτερίκευσης μέρους των
λειτουργικών της δαπανών, συμπεριλαμβανομένων των οικονομικών υποχρεώσεων
προς τους προμηθευτές, το κοινό, την τοπική αυτοδιοίκηση και τις τράπεζες ή τους
εργαζόμενους (π.χ. χαμηλοί μισθοί, αδήλωτη ή/και απλήρωτη εργασία, κ. εισβολή σε
δημόσιο χώρο, παραβίαση πολεοδομικού σχεδιασμού, μη διαχείριση απορριμμάτων
κ.λπ.) για τη δημιουργία συνθηκών για μη βιώσιμους προορισμούς.
2.1.4.3.2. Συμβάλλει ο τουρισμός στην ανάπτυξη μίας περιοχής;
Η τουριστική ανάπτυξη δεν είναι αυτοσκοπός για μια περιοχή, αλλά μέσο
προώθησης της συνολικής ανάπτυξής της και βελτίωσης των προοπτικών της. Η
επίτευξη αυτών των στόχων εξαρτάται από το είδος και την ένταση των
αποτελεσμάτων (τουριστικές δαπάνες και απασχόληση) και τον αντίκτυπο του
τουρισμού στη βιώσιμη ανάπτυξη της περιοχής: αύξηση της ανταγωνιστικότητας των
τοπικών επιχειρήσεων, βελτίωση της ευημερίας των κατοίκων και της ποιότητας της.
ζωής τος .
Η επιτυχία δεν μπορεί να μετρηθεί απλώς με τον αριθμό των τουριστών που
επισκέπτονται μια περιοχή - ακόμα κι αν αυτή είναι μια σημαντική υποκείμενη
μεταβλητή - αλλά από τον αντίκτυπό της στη βιωσιμότητα του προορισμού.
Δ.ΥΠ.Α.

Επιπτώσεις του
τουρισμού (Triple
Bottom Line)
Η εμφάνιση της έννοιας της «αειφόρου ανάπτυξης» ως πλαίσιο για την αξιολόγηση
της ανθρώπινης ευημερίας (όχι πλέον μόνο οικονομική, αλλά αποκτώντας κοινωνική
και περιβαλλοντική διάσταση) έχει οδηγήσει σε δύο σημαντικές αλλαγές στις
υπάρχουσες προσεγγίσεις:
• Πρώτον, η αξιολόγηση του αντίκτυπου του τουρισμού βασίζεται όχι μόνο στη
συμβολή του στην περιφερειακή οικονομική ανάπτυξη (οικονομική
αποτελεσματικότητα), αλλά και στη συμβολή του στην κοινωνική δικαιοσύνη
(ενδογενής ισότητα με την εξέταση της διάχυσης των οφελών σε διάφορες
κοινωνικές ομάδες) και στο περιβάλλον. προστασία (προορίζεται να συνεχίσει να
παρέχει πόρους και υπηρεσίες από το περιβάλλον).
• Δεύτερον, η αξιολόγηση περιλαμβάνει όχι μόνο μια βραχυπρόθεσμη προοπτική

(π.χ. ετήσια αύξηση μεγέθους) αλλά και μια μακροπρόθεσμη προοπτική, καθώς
θα πρέπει να διασφαλίζονται οι προϋποθέσεις για την ευημερία της επόμενης
Δ.ΥΠ.Α.

γενιάς, κυρίως μέσω του κληροδοτήματος (μεταβίβαση). επαρκούς ποσότητας

και ποιότητας ανθρώπινου, ανθρωπογενούς και φυσικού κεφαλαίου
2.1.4.3.3. Μέτρηση των αποτελεσμάτων των συνεπειών της τουριστικής

δραστηριότητας
Ο τουρισμός θεωρείται ως μοχλός οικονομικών, κοινωνικών και περιβαλλοντικών

αλλαγών που επηρεάζουν την κατάσταση των προορισμών. Αυτές οι αλλαγές
εξαρτώνται από:
• Ανάλογα με την ένταση της δραστηριότητας,

• Απόδοση από δραστηριότητες
Η τουριστική ένταση μπορεί να μετρηθεί σύμφωνα με τους ακόλουθους δείκτες:
Υπό την προϋπόθεση ότι, μέσω (α) των διαθέσιμων τουριστικών πόρων και του
βαθμού χρήσης τους για τουριστικές δραστηριότητες, και (β) του αριθμού, του είδους
και του μεγέθους των τουριστικών υποδομών (καταλύματα, εστιατόρια, μαρίνες,
γήπεδα γκολφ, συνεδριακά κέντρα κ. ). , τεκμηριώνοντας το παραγωγικό δυναμικό
του προορισμού και (γ) τις γενικές υποδομές που απαιτούνται για την κάλυψη των
τουριστικών αναγκών (π.χ. δρόμοι, λιμάνια, αεροδρόμια, ύδρευση, επεξεργασία
λυμάτων, ενεργειακά δίκτυα κ.λπ.). Η ανάπτυξη υποδομών οποιασδήποτε μορφής
επηρεάζει μόνιμα τη χρήση γης στον προορισμό, ενώ δημιουργεί προσωρινές
οικονομικές επιπτώσεις και απασχόληση στον κατασκευαστικό τομέα. Οι λειτουργίες
τους δημιουργούν διαρκή αποτελέσματα, τα οποία συμβάλλουν επίσης στη συνολική
ανάπτυξη του προορισμού.
Η ζήτηση, μέσω του αριθμού των τουριστών που επισκέπτονται την περιοχή και του
αριθμού των διανυκτερεύσεων, αντανακλά την πραγματική παραγωγή φυσικών
μονάδων.
Δ.ΥΠ.Α.

Η απόδοση των τουριστικών δραστηριοτήτων εξαρτάται από τη συμπεριφορά των

τουριστών που, προκειμένου να καλύψουν τις ανάγκες τους:
• Ξοδεύουν χρήματα σε υπηρεσίες (π.χ. διαμονή, μεταφορές, αναψυχή,

περιηγήσεις στα αξιοθέατα, τραπεζικές συναλλαγές κ.λπ.) και αγαθά όπως
αναμνηστικά και οτιδήποτε μπορεί να περιλαμβάνεται σε ένα «τουριστικό
προϊόν», το αποτύπωμα της οικονομικής δραστηριότητας,
• Χρησιμοποιούν ανθρώπινο δυναμικό που παράγει τουριστικές υπηρεσίες σε

τοπικό επίπεδο (άμεση απασχόληση),
• Χρησιμοποιούν πρώτες ύλες (γη, ενέργεια, νερό κ.λπ.) και δημιουργούν διάφορα
είδη αποβλήτων (στερεά, υγρά, αέρια, θόρυβος), προκαλώντας περιβαλλοντική
πίεση και δημιουργώντας περιβαλλοντικό αποτύπωμα.
Δ.ΥΠ.Α.

Τα προηγούμενα είναι άμεσο αποτέλεσμα της δημιουργίας κάθε τουρίστα στον

προορισμό, το συνολικό αποτύπωμα της αναχώρησής του, μετρημένο και πρέπει να
αξιολογηθεί ως προς τη βιωσιμότητά του.
Για παράδειγμα, πρέπει να γνωρίζουμε πόσα ξοδεύει κάθε τουρίστας σε έναν

προορισμό, πόσες θέσεις εργασίας δημιουργεί μια νέα τουριστική κλίνη ή πόσο νερό
χρειάζεται ένας μέσος τουρίστας σε καθημερινή βάση.
Αυτό το αποτύπωμα εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τα προϊόντα που

προσφέρονται, την πολυπλοκότητά τους (π. επίσης ανάλογα με το είδος του
τουριστικού οργανισμού. Οι μεσάζοντες, οι τουριστικοί πράκτορες ή οποιοσδήποτε
τύπος ηλεκτρονικής πλατφόρμας επηρεάζουν τις τιμές που πληρώνουν οι
καταναλωτές και τις τιμές που απολαμβάνουν οι παραγωγοί.
Φυσικά, δεν συμπεριφέρονται όλοι οι τουρίστες το ίδιο και επομένως δεν παράγουν
τα ίδια κατά κεφαλήν αποτελέσματα, γεγονός που πρέπει να λαμβάνεται υπόψη κατά
Δ.ΥΠ.Α.

τη χάραξη πολιτικών. Το άθροισμα όλων αυτών των αποτελεσμάτων αποτελεί τη

συνολική απόδοση της τουριστικής βιομηχανίας (το συνολικό της αποτύπωμα), η
οποία εξαρτάται από τον αριθμό των τουριστών και την καθημερινή τους
συμπεριφορά (καταναλωτικά πρότυπα), αλλά και από τα παραγωγικά πρότυπα των
επιχειρήσεων στον προορισμό. Η απόδοση ανά άτομο και νύχτα μπορεί να θεωρηθεί
ως βασικές μονάδες μέτρησης για συγκρίσεις στο χρόνο και στο χώρο.
Σε δεύτερο επίπεδο, οι άμεσες συνολικές οικονομικές, κοινωνικές και

περιβαλλοντικές επιπτώσεις του τουρισμού έχουν αντίκτυπο στον προορισμό καθώς
έχουν έμμεσες επιπτώσεις. Επιπλέον:
Οι συνολικές τουριστικές δαπάνες είναι ένας παράγοντας που προκαλεί αλλαγές

στην τοπική οικονομία, οι οποίες μπορούν να μετρηθούν με αλλαγές στο ΑΕΠ ή από
αλλαγές στην οικονομική δομή που προκαλούνται από νέα άμεση, έμμεση και
παράγωγη ζήτηση. Η αλλαγή μπορεί να αναφέρεται στην εμφάνιση νέων
δραστηριοτήτων (άμεσα ή έμμεσα που σχετίζονται με τον τουρισμό), την εξάλειψη
υφιστάμενων λιγότερο αποδοτικών δραστηριοτήτων, τη διαφοροποίηση των
δημόσιων και ιδιωτικών επενδύσεων κ.λπ. Οι αλλαγές αυτές επηρεάζουν την
οικονομική αποτελεσματικότητα (π.χ. παραγωγικότητα) της περιοχής και αλλοιώνουν
τον ανταγωνιστικό (εξαγωγικό) τομέα ή αυξάνουν τις εισαγωγές.
Δ.ΥΠ.Α.

Η συνολική συνεισφορά του τουρισμού
Η συνολική απασχόληση στον τουρισμό (άμεση, έμμεση και παράγωγη) με τη σειρά

της είναι ένας παράγοντας στις δημογραφικές αλλαγές στην περιοχή, καθώς μπορεί
να αλλάξει το ποσοστό του ενεργού πληθυσμού και του απασχολούμενου
πληθυσμού, το ποσοστό των απασχολούμενων γυναικών και νέων, το ποσοστό
ανεργίας, τη μετανάστευση Οι ροές, το συνολικό εισόδημα και η κατανομή
εισοδήματος κ.λπ. επηρεάζουν την κοινωνική δικαιοσύνη στην περιοχή.
Δ.ΥΠ.Α.

Τέλος, λαμβάνοντας υπόψη τις αλλαγές στα αποθέματα πόρων —φυσικό κεφάλαιο—
οι συνολικές περιβαλλοντικές πιέσεις από άμεσες, έμμεσες και παράγωγες
οικονομικές και κοινωνικές αλλαγές μπορούν να επηρεάσουν την ικανότητα ενός
προορισμού να παρέχει περιβαλλοντικά αγαθά και υπηρεσίες (υπηρεσίες
οικοσυστήματος) (π.χ. πόσιμο νερό, θαλασσινά, θαλασσινό νερό ποιότητα κ.λπ.),
που σημαίνει αλλαγές στη χρήση γης, καθώς και στην κατανάλωση πόρων και τη
δημιουργία αποβλήτων.
Οι τουριστικές δραστηριότητες έχουν άμεσες και έμμεσες επιπτώσεις σε μια περιοχή

και το τελικό αποτέλεσμα πρέπει να μετράται με οικονομικούς, κοινωνικούς και
περιβαλλοντικούς όρους για μεγάλο χρονικό διάστημα. Ένας μεγάλος αριθμός
τουριστικών δραστηριοτήτων μπορεί να οδηγήσει σε υπέρβαση της φέρουσας
ικανότητας του προορισμού.
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Τουρισμού (UNWTO) ορίζει τη μεταφορική ικανότητα του

τουρισμού ως «ο μέγιστος αριθμός ατόμων που μπορούν να επισκεφθούν έναν
τουριστικό προορισμό ταυτόχρονα χωρίς να επηρεάζεται αρνητικά το φυσικό,
οικονομικό και κοινωνικο-πολιτιστικό περιβάλλον των τουριστών. Περιοχή και χωρίς
μείωση του αριθμού της ικανοποίησης των τουριστών».
Δ.ΥΠ.Α.

Θα πρέπει να τονιστεί ότι η ίδια έκβαση (αποτύπωμα) δεν έχει την ίδια επίδραση σε
όλους τους προορισμούς, αλλά εξαρτάται από τα συγκεκριμένα χαρακτηριστικά κάθε
προορισμού. Για παράδειγμα, 1.000 τετραγωνικά μέτρα κατανάλωσης. Η ποσότητα
νερού ανά ημέρα δεν έχει την ίδια επίδραση στα υδατικά αποθέματα μικρών
άνυδρων νησιών (πέρα από τη φέρουσα ικανότητα τους) και στα υδατικά αποθέματα
ηπειρωτικών περιοχών με άφθονους υδάτινους πόρους.
2.1.4.4. Η βαρύτητα των ταξιδιωτικών κινήτρων για μια χώρα παραγωγής

τουρισμού
Προηγουμένως αναφέραμε ότι οι άνθρωποι ταξιδεύουν για πολλούς λόγους, τους

οποίους ονομάζουμε τουριστικό κίνητρο. Σύμφωνα με τον γενικά αποδεκτό ορισμό
του "τουρίστα", οι λόγοι ταξιδιού μπορεί να είναι επαγγελματικά ταξίδια, συμμετοχή
σε συνέδρια, θρησκευτικοί λόγοι, λόγοι υγείας, αθλήματα, χόμπι, πολιτισμός,
εκπαίδευση, ευχαρίστηση διακοπών, ξεκούραση, περιβαλλοντικές αλλαγές κ.λπ.
Συμπεραίνουμε ότι, με βάση τα παραπάνω κίνητρα, ο τουρισμός μπορεί να είναι:

Δ.ΥΠ.Α.

(α) Συμπτώματα στέρησης, όταν το άτομο επιχειρεί να ξεφύγει από το καθημερινό

εργασιακό περιβάλλον, το συνηθισμένο περιβάλλον ή απλώς βρίσκεται μόνο του σε
ένα ήσυχο μέρος.
(β) Συμπτώματα ανάγκης ή επιθυμίας, τα οποία το άτομο μπορεί να κρύβει όταν

αισθάνεται έλλειψη:
• Το ενδιαφέρον των ανθρώπων για τους πολιτισμούς και τον τρόπο ζωής των
άλλων.
• Η πεποίθηση ότι ο τουρισμός μπορεί να βοηθήσει στην αναζωογόνηση της

ψυχικής υγείας και στην αποκατάσταση της συναισθηματικής ισορροπίας.
• Πιστέψτε ότι τα ταξίδια είναι ένας τρόπος αυτο-ανακάλυψης. Μέσω του

τουρισμού τοποθετείται κανείς σε διαφορετικό περιβάλλον.
Το νέο φυσικό και κοινωνικό πλαίσιο αποκαλύπτει νέες πτυχές της πραγματικότητας
που μπορεί να τον οδηγήσουν σε νέες συμπεριφορές. Απελευθερωμένος από τους
συνηθισμένους περιορισμούς και απαγορεύσεις της καθημερινότητας, μπορεί να έχει
έντονη δίψα για διασκέδαση, πιθανώς και να επιστρέψει σε παιδικό ή εφηβικό
επίπεδο. Μπορεί να δει τον εαυτό του με άλλο πρίσμα και με άλλη διάθεση. Έτσι, ένα
ταξίδι μπορεί να ενεργοποιήσει έναν νέο τρόπο συμπεριφοράς.
• Επιθυμία για περιπέτεια ή διάθεση για νέες εμπειρίες.
Συμπεραίνουμε ότι, με βάση τα παραπάνω κίνητρα, ο τουρισμός μπορεί να είναι:
(α) Συμπτώματα στέρησης, όταν το άτομο προσπαθεί να ξεφύγει από το καθημερινό

περιβάλλον εργασίας του, το συνηθισμένο περιβάλλον ή μόνο του σε ένα ήσυχο
μέρος.
Δ.ΥΠ.Α.

(β) Συμπτώματα ανάγκης ή ανάγκης που μπορεί να κρύβουν οι άνθρωποι όταν

αισθάνονται έλλειψη:
• Το ενδιαφέρον των ανθρώπων για άλλους πολιτισμούς και τρόπους ζωής.
• Πιστέψτε ότι ο τουρισμός μπορεί να βοηθήσει στην αποκατάσταση της ψυχικής

υγείας και στην αποκατάσταση της συναισθηματικής ισορροπίας.
• Πιστέψτε ότι το ταξίδι είναι μια μορφή αυτο-ανακάλυψης. Μέσω του τουρισμού
τοποθετείται κανείς σε διαφορετικό περιβάλλον.
Οι νέες φυσικές και κοινωνικές συνθήκες αποκαλύπτουν νέες πτυχές της

πραγματικότητας που μπορεί να τον οδηγήσουν σε νέες συμπεριφορές.
Απελευθερωμένος από τους συνηθισμένους περιορισμούς και απαγορεύσεις της
καθημερινότητας, μπορεί να έχει έντονη δίψα για διασκέδαση και να επιστρέψει σε
παιδικό ή εφηβικό επίπεδο. Μπορεί να δει τον εαυτό του με άλλο πρίσμα και με άλλη
διάθεση. Έτσι, ένα ταξίδι μπορεί να πυροδοτήσει έναν νέο τρόπο συμπεριφοράς.
• Λαχτάρα για περιπέτεια ή προθυμία να βιώσετε νέα πράγματα.
Η μελέτη των τουριστικών κινήτρων είναι ζωτικής σημασίας για τη διαμόρφωση

στρατηγικών τουριστικού μάρκετινγκ και τουριστικών πολιτικών. Υπάρχουν δύο
κίνητρα:
(α) Γενικό κίνητρο, μόνο για να παρακινηθούν τα άτομα να αλλάξουν τοποθεσία.
(β) ειδικά ή επιλεκτικά κίνητρα για να παρακινηθούν οι τουρίστες να επιλέξουν

συγκεκριμένο προορισμό, χώρα ή περιοχή, να επιλέξουν ένα συγκεκριμένο πακέτο ή
δρομολόγιο. Οι επισκέπτες που αναζητούν χαλαρωτικές διακοπές μπορούν να
επιλέξουν από τα ελληνικά νησιά, τις Σεϋχέλλες, τα Highlands της Σκωτίας ή τη Νέα
Ζηλανδία. Αυτό που θα τον έκανε να επιλέξει έναν από αυτούς τους προορισμούς θα
Δ.ΥΠ.Α.

ήταν ένα συγκεκριμένο κίνητρο επιλογής, όπως ασφάλεια, γλωσσική συγγένεια, φίλοι
στον προορισμό, μόδα, περισσότερα αξιοθέατα ή χαμηλότερο κόστος.
Τα συγκεκριμένα κίνητρα, όπως και τα γενικά κίνητρα, διαφέρουν από άτομο σε

άτομο, ανάλογα με τα ενδιαφέροντα και τις επιθυμίες του. Εξαρτώνται από πολλές
μεταβλητές που σχετίζονται με τις προσωπικές προτιμήσεις και ιδιότητες και το
κοινωνικοοικονομικό περιβάλλον.
Οι αντικειμενικοί παράγοντες που

επηρεάζουν τη διαδικασία επιλογής
προορισμού είναι η απόσταση, το κόστος, η
διαθέσιμη μεταφορά και ο διαθέσιμος
χρόνος. Ταυτόχρονα, υπάρχουν πολλοί
υποκειμενικοί παράγοντες, οι οποίοι
εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από την
προσωπική θέση του ατόμου. Κλασικό
παράδειγμα είναι ο νόμος της υποκατάστασης, σύμφωνα με τον οποίο οι άνθρωποι
μπορεί να προτιμούν να αγοράσουν ένα δεύτερο αυτοκίνητο, ρούχα, έπιπλα κ.λπ. για
το εξοχικό τους παρά να πάνε διακοπές.
Ένας σημαντικός αντικειμενικός παράγοντας είναι το κόστος μετακίνησης. Το κόστος

ενός συγκεκριμένου ταξιδιού κατά τη διάρκεια μιας συγκεκριμένης περιόδου συνήθως
αυξάνεται
• Εάν το ταξίδι δεν έχει προγραμματιστεί εγκαίρως,
• Εάν ο επισκέπτης δεν μπορεί να επιλέξει διαφορετική ημερομηνία ή
• Αν δεν τον νοιάζει η τιμή,
Είναι αυτονόητο ότι τα τουριστικά κίνητρα ποικίλλουν σε μια χώρα παραγωγής

τουρισμού και αλλάζουν με την πάροδο του χρόνου.
Δ.ΥΠ.Α.

2.1.4.4.1. Ανανέωση των τουριστικών κινήτρων
Η έρευνα για τα τουριστικά κίνητρα βασίζεται συχνά σε καλά εδραιωμένα σκεπτικά.

Ως εκ τούτου, αναπτύχθηκε ένα ερωτηματολόγιο, στο οποίο οι ερωτηθέντες
κατευθύνονταν σε συντηρητικές απαντήσεις, σύμφωνα με τις οποίες η ξεκούραση
βρίσκεται στο επίκεντρο των διακοπών και οι ιδανικές διακοπές είναι να ξαπλώσετε
στην παραλία και να απολαύσετε τον ήλιο, την άμμο και τη θάλασσα.
Ωστόσο, το σύστημα των

διακοπών είναι πλέον
ξεπερασμένο και η αξία των
προαναφερόμενων τουριστικών
δραστηριοτήτων έχει μειωθεί. Οι
τουριστικές διαδικασίες πρέπει
τώρα να τροποποιηθούν και να
προσαρμοστούν σε διάφορα
τουριστικά κίνητρα. Επομένως, διακοπές με προσανατολισμό στη φύση, όπως η
εργασία σε ένα αγρόκτημα, το κυνήγι στη ζούγκλα ή την έρημο, το μάζεμα φρούτων,
το κόψιμο ημιπολύτιμων λίθων ή ακόμη και το πάτημα σταφυλιών στα αμπέλια
μπορεί να είναι εμπορικά επιτυχημένες. Άλλες πρωτότυπες ιδέες διακοπών
περιλαμβάνουν μαθήματα φύτευσης λουλουδιών, σκάλισμα, ζωγραφικής ή ιππασίας
στο ράντσο, ακόμη και διαμονή σε μια όαση της ερήμου.
«Ταξίδια-εκπλήξεις» έχουν πουληθεί στην τουριστική αγορά, όπου οι τουρίστες

ταξιδεύουν σε άγνωστο προορισμό. Αυτές οι διαφορετικές αντιλήψεις των
ταξιδιωτικών ταξιδιών έχουν σχεδιαστεί για να ανταποκρίνονται στην ψυχολογική
ανάγκη για έναν διαφορετικό τρόπο ζωής, τον οποίο πολλοί άνθρωποι θα
αγκάλιαζαν εάν τους δινόταν η ευκαιρία την κατάλληλη στιγμή και τιμή.
Δ.ΥΠ.Α.

Η ανανέωση των κινήτρων εξαρτάται από τα κότσια της τουριστικής

επιχειρηματικότητας.
2.1.4.5. Ο ρόλος του τουρισμού στην εθνική οικονομία
Ο τουρισμός είναι ένας κλάδος της οικονομίας που μπορεί να αποφέρει σημαντικά
οφέλη στη χώρα υποδοχής. Είναι γνωστό ότι:
• Ο τουρισμός παράγει κέρδη σε συνάλλαγμα μέσω της πώλησης υπηρεσιών και

συναφών αγαθών στις χώρες υποδοχής.
• Το εισόδημα αυτό κατανέμεται ομοιόμορφα σε πολλούς τομείς της εθνικής

οικονομίας, με αποτέλεσμα μια ουσιαστική, σωρευτική και συνεχή ροή
εισοδήματος.
• Ο τουρισμός είναι μια αναπτυσσόμενη βιομηχανία.
• Σε σχέση με τη ροή εισοδήματος που λαμβάνει, ο τουρισμός απαιτεί σχετικά

χαμηλές επενδύσεις κεφαλαίου.
Δ.ΥΠ.Α.

• Δημιουργείται μια ειδική μορφή «εξαγωγικής» αγοράς στην οποία οι καταναλωτές

αναζητούν προϊόντα.
• Τα προϊόντα που πωλούνται είναι κυρίως υπηρεσίες και άυλα αγαθά (καλός
καιρός, φυσική ομορφιά, υπάρχοντες ιστορικοί χώροι), τα οποία προφανώς
έχουν απεριόριστες δυνατότητες και η απόδοσή τους εξαρτάται από τις
υποστηρικτικές υποδομές και τις προωθητικές ενέργειες.
• Ο τουρισμός είναι ένα εφαρμόσιμο και αποτελεσματικό εργαλείο δημόσιας

πολιτικής για την οικοδόμηση και την ανάπτυξη κοινωνικής και πολιτιστικής
οικειότητας σε εθνικό και διεθνές επίπεδο.
• Ο τουρισμός είναι ένα εργαλείο για την ανάπτυξη άλλων βιομηχανιών.
2.1.4.6. Παράγοντες ανάπτυξης του διεθνούς τουριστικού φαινομένου
Η αξιοσημείωτη ανάπτυξη του τουρισμού τις δύο τελευταίες δεκαετίες και η ποιοτική
αλλαγή στη δομή του έχει προκληθεί από πολλούς παράγοντες, που έχουν
κοινωνικές, τεχνολογικές, οικονομικές, πολιτικές και συνταγματικές επιπτώσεις.
Το δικαίωμα στις διακοπές

Από το 1936, ο εργατικός
αγώνας σημείωσε μεγάλες
νίκες, αποκτώντας το δικαίωμα
στις αμειβόμενες διακοπές,
τόσο νομικά όσο και έμπρακτα.
Όταν χρησιμοποιείται σωστά,
το ρεπό επί πληρωμή μπορεί
να προσφέρει μια πραγματική και πλήρη διαφυγή από τις συνθήκες της
Δ.ΥΠ.Α.

καταναγκαστικής ζωής και εργασίας. Αυτή η απόδραση συμβάλλει σημαντικά στη

διατήρηση και αποκατάσταση της υγείας και της αντοχής, η οποία είναι ευεργετική για
την παραγωγή. Οι άνθρωποι επέστρεψαν στη δουλειά με ανανεωμένο ενθουσιασμό
και νέα δύναμη, και πέρασαν τις διακοπές τους σε κατάλληλες, άνετες συνθήκες.
Σήμερα, στις περισσότερες χώρες, αυτό το ελάχιστο ορίζεται σε 12 έως 18 ημέρες ή
2 έως 3 εβδομάδες ετησίως.
Ο Fourastié προβλέπει ότι στο εγγύς μέλλον, οι

άνθρωποι θα εργάζονται μόνο το 6% της ζωής
τους, με το υπόλοιπο να αφιερώνεται στις
φυσιολογικές ανάγκες, την κοινωνική ζωή και τον
ελεύθερο χρόνο. Με βάση τους υπολογισμούς
του, είπε, λόγω της αυτοματοποίησης της
παραγωγικής διαδικασίας, ο μέσος πολίτης μιας
οικονομικά ανεπτυγμένης χώρας στο μέλλον θα
μπορεί να καλύψει τις οικονομικές του ανάγκες
δουλεύοντας 30 ώρες την εβδομάδα και 40
εβδομάδες το χρόνο. Έτσι, υποθέτοντας μια
διάρκεια ζωής του ανθρώπου 35 χρόνια ή 40.000
ώρες, ο συνολικός χρόνος που δαπανάται για παραγωγική εργασία σε 12 μήνες του
έτους θα είναι 1.200 ώρες, περίπου οι μισές από τον αριθμό των ωρών που
εργάζονται σήμερα.
Υποθέτοντας μια μέση διάρκεια ζωής περίπου 80 ετών ή 700.000 ώρες, ένα άτομο
δεν θα εργαστεί περισσότερο από το 6% της ζωής του. Αυτό του επιτρέπει να
αφιερώνει το 94% της ζωής του καλύπτοντας τις σωματικές, ψυχικές και κοινωνικές
του ανάγκες, αλλά τον περισσότερο χρόνο του για ελεύθερο χρόνο.
Η ζωή στις σύγχρονες πόλεις (τεχνολογική ανάπτυξη και αστυφιλία)

Δ.ΥΠ.Α.

Οι συνθήκες διαβίωσης στις πιο προηγμένες

βιομηχανικές χώρες με υψηλό κατά κεφαλήν
εισόδημα χαρακτηρίζονται από τεχνολογία και
αστικοποίηση. Οι πόλεις γίνονται συνεχώς
θορυβώδεις και οι ζωές των πολιτών
υφίστανται αυξανόμενη πίεση.
Οι κάτοικοι των μεγάλων αστικών κέντρων και των βιομηχανικών πόλεων έχουν
απεγνωσμένη ανάγκη από Σαββατοκύριακα ή μεγαλύτερες διακοπές. Αυτοί οι
άνθρωποι εγκαταλείπουν το αγχωτικό αστικό περιβάλλον για να βρουν ήλιο, άμμο
και θάλασσα το καλοκαίρι ή χιονοδρομικά κέντρα το χειμώνα.
Οι κάτοικοι των αγροτικών περιοχών έχουν λιγότερη ανάγκη για διακοπές αντίστοιχα,
αλλά σε κάθε περίπτωση, τα ταξίδια είναι αποτελεσματικό αντίδοτο στην πλήξη,
σύμπτωμα τόσο της αστικής όσο και της αγροτικής ζωής.
Δ.ΥΠ.Α.

Η πρόοδος στα μεταφορικά μέσα
Η σημαντική πρόοδος στις μεταφορές,

ιδιαίτερα στις αερομεταφορές, έχει
δώσει ισχυρή ώθηση στην ανάπτυξη
του διεθνούς τουρισμού. Τα μεγάλα και
γρήγορα αεροπλάνα έχουν κάνει τον
κόσμο μικρότερο μέρος και τώρα κάθε
ταξιδιώτης νιώθει ότι μπορεί να φτάσει
σε κάθε μέρος της γης εύκολα και με
λογικό κόστος. Με την εισαγωγή των
αεροπλάνων αντικαταστάθηκαν τα
παραδοσιακά μέσα μεταφοράς όπως
τα τρένα και τα ποταμόπλοια. Οι
πτήσεις τσάρτερ έχουν γίνει χαρακτηριστικό της εποχής των ταξιδιών μας.
Η ανάπτυξη των μέσων επικοινωνίας
Τα τελευταία χρόνια τα μέσα επικοινωνίας έχουν αναπτυχθεί αλματωδώς. Στο

παρελθόν, ο μόνος τρόπος επικοινωνίας εξ αποστάσεως ήταν μέσω ταχυδρομείου,
αλλά πιο πρόσφατα μέσω τηλεγράφου και τηλεφώνου. Τις τελευταίες δεκαετίες, νέες
εφευρέσεις όπως το τέλεξ, το φαξ και, πιο πρόσφατα, το ηλεκτρονικό ταχυδρομείο,
έχουν αλλάξει ριζικά τη μορφή της επικοινωνίας. Οι σημερινές κρατήσεις θέσεων
μεταφοράς, οι κρατήσεις δωματίων σε ξενοδοχεία και οι γενικές διαδικασίες ταξιδιού
έχουν όλα απλοποιηθεί λόγω της ανάπτυξης της τεχνολογίας επικοινωνίας.
Δ.ΥΠ.Α.

Οικονομική ευημερία
Ο τουρισμός αντιπροσωπεύει μια

σημαντική ανθρώπινη ανάγκη,
αλλά δεν είναι ακόμη
αναγκαιότητα ζωής. Ο άνθρωπος
πρέπει πρώτα να καλύψει τις
βασικές του ανάγκες —τροφή,
στέγη, ρούχα κ.λπ.— και μετά να
ξοδέψει ένα μέρος του επιπλέον εισοδήματός του σε ταξίδια. Άρα για να πάει
διακοπές είτε στη χώρα του είτε στο εξωτερικό πρέπει να μοιράσει κάποιο
πλεόνασμα από το εισόδημά του. Όσο υψηλότερο είναι το εισόδημα ενός τουρίστα,
τόσο μεγαλύτερος είναι ο προϋπολογισμός του ταξιδιού του και τόσο πιο πιθανό είναι
να ταξιδέψει όλο και περισσότερο.
Ο τουρισμός έχει λάβει μια νέα

διάσταση από τον
«εκδημοκρατισμό» του, δηλαδή
το μαζικό μάρκετινγκ σε
κατώτερες οικονομικές και
κοινωνικές τάξεις. Οι
οργανωμένες ομαδικές
ξεναγήσεις είναι η απάντηση σε πολλές από τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν όσοι
έχουν περιορισμένα οικονομικά μέσα. Σήμερα, υπάρχουν πολλοί παράγοντες που
ενθαρρύνουν τους ανθρώπους να πάνε διακοπές στο εξωτερικό, όπως:
• πιστωτικές διακοπές,
• ταξιδιωτικό ταμιευτήριο,
• την τιμολογιακή πολιτική του Τουριστικού Γραφείου,
• Υποτίμηση του νομίσματος της χώρας υποδοχής, με αποτέλεσμα
χαμηλότερο κόστος διαβίωσης και ασφάλιστρα ταξιδιωτικής ασφάλισης.
Δ.ΥΠ.Α.

Όλοι αυτοί οι παράγοντες επηρεάζουν την τουριστική κίνηση σε διάφορους βαθμούς,

ανάλογα με άλλες παραμέτρους όπως η διαφήμιση, οι στρατηγικές μάρκετινγκ και ο
βαθμός ανταγωνιστικότητας της αγοράς.
Πολιτιστικοί παράγοντες
Ο σύγχρονος άνθρωπος είναι ένας άνθρωπος που αναπτύσσει συνεχώς την

προσωπικότητά του. Χάρη στα μέσα μαζικής ενημέρωσης και τις ταινίες, είναι πλέον
καλά ενημερωμένος για γεγονότα σε άλλα μέρη του κόσμου. Διάβαζε περισσότερο
και διάβαζε περισσότερο, κάτι που κίνησε τη φυσική του περιέργεια και αύξησε τις
πολιτιστικές του ανάγκες. Του αρέσει να βλέπει με τα μάτια του τις ομορφιές της
φύσης, τη μεγάλη κληρονομιά των αρχαίων πολιτισμών, τον τρόπο ζωής των άλλων
και άλλες πτυχές των ξένων χωρών. Ως εκ τούτου, ο πολιτισμός γίνεται μια
σημαντική κινητήρια δύναμη για ταξίδια.
Η μόδα είναι μια άλλη εκδήλωση

πολιτισμού. Στους ανθρώπους αρέσει να
ντύνονται όπως άλλοι και να ταξιδεύουν
εκεί που ταξιδεύουν άλλοι. Η μόδα είναι
μια κοινωνική τάση των ανθρώπων να
μιμούνται τους άλλους.
Δ.ΥΠ.Α.

Ασφαλείς Συνθήκες στους τουριστικούς προορισμούς
Η ανθρώπινη ιστορία χαρακτηρίζεται από παράλογη

βία. Μετά τον τελευταίο πόλεμο, ωστόσο, υπήρξε μια
γενική εκδήλωση ειρηνευτικών συναισθημάτων. Η
έμφυτη τάση των ανθρώπων να αντιμετωπίζουν και να
ανταγωνίζονται εκδηλώνεται κυρίως στον τομέα του
οικονομικού πολέμου, έτσι το μεγαλύτερο μέρος της
γης μπορεί να φιλοξενήσει με ασφάλεια τον τουρισμό.
Αυξημένο κρατικό ενδιαφέρον
Αυτός είναι ένας άλλος σημαντικός

παράγοντας πίσω από τη δραματική
αύξηση του διεθνούς τουρισμού
τόσο στις ανεπτυγμένες όσο και στις
αναπτυσσόμενες χώρες. Τα κέρδη
των χωρών που ασπάζονται τον
τουρισμό αποτελούν
σταθεροποιητική δύναμη για την οικονομία. Για το σκοπό αυτό, εκτός από τις
αναπτυγμένες χώρες, ιδιαίτερο ενδιαφέρον για την υποστήριξη του τουρισμού έχουν
δείξει και οι κυβερνήσεις των αναπτυσσόμενων χωρών. Επιπλέον, ο τουρισμός είναι
μέσο ανθρώπινης επικοινωνίας και παράγοντας αποκλιμάκωσης των διεθνών
εντάσεων.
Δ.ΥΠ.Α.

2.1.4.7. Καθημερινά κατά κεφαλήν έξοδα των τουριστών
Σύμφωνα με οικονομικές έρευνες που διεξήχθησαν σε τουριστικές χώρες,

υπολογίζεται ότι ο μέσος τουρίστας ξοδεύει περίπου το 50% του ταξιδιωτικού του
προϋπολογισμού για διαμονή σε ξενοδοχείο και φαγητό.
Τα υπόλοιπα αναλύονται χονδρικά ως εξής:

• 20% για ψυχαγωγία και τοπικές μεταφορές,
• 10% στις εκδρομές,
• 10% των αγορών
• 10% διάφορες χρεώσεις.
Αυτή η ανάλυση προϋπολογισμού αφορά περισσότερο τους ανεξάρτητους τουρίστες

παρά τους τουρίστες που ταξιδεύουν σε ομάδες (ομάδες), οι οποίες φυσικά μπορεί
να διαφέρουν από χώρα σε χώρα.
Πρέπει επίσης να θυμόμαστε ότι το μέσο ημερήσιο κόστος ανά επισκέπτη

επηρεάζεται από:
• Το επίπεδο τιμών και το κόστος ζωής στη χώρα υποδοχής.
Δ.ΥΠ.Α.

• Ο τρόπος ζωής που θέλουν οι τουρίστες.

• Απρόβλεπτα έξοδα όπως φόροι και φιλοδωρήματα.
• Διάρκεια διαμονής, καθώς το μέσο κόστος ταξιδιού σχετίζεται αντιστρόφως με
τη διάρκεια της διαμονής.
• Αγορές για δώρα και αναμνηστικά
• Επίσημες και παράνομες ισοτιμίες (μαύρη αγορά).
2.1.5. Η τουριστική αγορά- Ο τουρισμός ως κλάδος
2.1.5.1. Η τουριστική κατανάλωση
Η κατανάλωση των τουριστών καλύπτει ένα εξαιρετικά ευρύ φάσμα αγαθών και
υπηρεσιών. Η τουριστική κατανάλωση έχει τα ακόλουθα χαρακτηριστικά:
Οι ταξιδιωτικοί καταναλωτές είναι πράγματι

στους ταξιδιωτικούς τους προορισμούς,
αλλά σε αντίθεση με τους ντόπιους, δεν
μένουν μόνιμα εκεί. Η διανομή προϊόντων
σε αλλά όχι μόνιμα εγκατεστημένους
καταναλωτές είναι η αποστολή των
επιχειρήσεων που βρίσκονται σε τουριστικούς προορισμούς. Από αυτό το γεγονός
προκύπτουν τα ακόλουθα χαρακτηριστικά τουριστικής κατανάλωσης:
α. Ο τουρίστας πρέπει να πάει στον προορισμό για να καταναλώσει τα προϊόντα της

τουριστικής επιχείρησης, αλλά δεν μπορεί να εγκατασταθεί μόνιμα, γιατί τότε δεν
είναι πλέον τουρίστας. Η μεταφορά προϊόντων στον τόπο διαμονής των
καταναλωτών δεν αποτελεί βιώσιμη μέθοδο διανομής στην ταξιδιωτική αγορά
β. Ο τουρίστας είναι ο τελικός καταναλωτής - το προϊόν που του προσφέρεται πρέπει

να είναι έτοιμο προς κατανάλωση. Επομένως, μια επιχείρηση που παράγει και
πουλά ημιτελή προϊόντα δεν μπορεί να θεωρηθεί τουριστική επιχείρηση.
Δ.ΥΠ.Α.

γ. Από τη σύντομη παραμονή του τουρίστα στον προορισμό, ακολουθεί η ανάγκη του
για διαμονή και φαγητό, ακόμα και έτοιμο για φαγητό. Μια σειρά από επιχειρήσεις,
όπως ξενοδοχεία και εστιατόρια, ανταποκρίνονται σε αυτή τη ζήτηση, και ως εκ
τούτου αυτές οι επιχειρήσεις εκτελούν λειτουργίες «οικιακής φροντίδας».
Το φάσμα των επιχειρήσεων που παρέχουν προϊόντα στην τουριστική αγορά και
αποτελούν τη λεγόμενη τουριστική «βιομηχανία» είναι παρόμοια με αυτή της
τουριστικής κατανάλωσης. Αυτό προκύπτει από τα δύο επόμενα σχήματα, τα οποία
περιγράφουν τα συστατικά στοιχεία της ταξιδιωτικής «βιομηχανίας» και τις
διασυνδέσεις μεταξύ τους και με τους τουρίστες καταναλωτές.
Συγκεκριμένα, από το παρακάτω σχήμα είναι σαφές ποιες εταιρείες και ποιοι φορείς
εμπλέκονται στην παραγωγή των διαφόρων συστατικών του συνολικού τουριστικού
προϊόντος. Ορισμένες επιχειρήσεις λειτουργούν με σαφή κερδοσκοπική κατεύθυνση
(π. Οι πέντε ομάδες επιχειρήσεων και οργανισμών που απεικονίζονται στο σχήμα
αποτελούν τους διάφορους τομείς της τουριστικής «βιομηχανίας».
Δ.ΥΠ.Α.

Πηγή: Δ. Κούτουλας, Πανεπιστήμιο Πατρών, Σημειώσεις μαθήματος Εισαγωγή στον

τουρισμό και την τουριστική οικονομία. Προσαρμοσμένο από: Middleton, Victor Τ. C.
(1988), Marketing travel and tourism.
Το παρακάτω διάγραμμα απεικονίζει τους δεσμούς που υπάρχουν μεταξύ της

τουριστικής προσφοράς και της τουριστικής ζήτησης και πώς διάφοροι τομείς της
τουριστικής «βιομηχανίας» μπορούν να παρέμβουν σε αυτές. Με αυτό το διάγραμμα
γίνονται ορατές οι λειτουργίες που εκτελούνται από τα διάφορα συστατικά του
τουριστικού προϊόντος: αξιοθέατα, καταλύματα κ.λπ. Παρέχει προορισμούς που
προσελκύουν τουρίστες, ενώ η μεταφορά διασφαλίζει ότι οι τουρίστες μπορούν
πραγματικά να φτάσουν στους αντίστοιχους προορισμούς τους.
Δ.ΥΠ.Α.

Πηγή: Δ. Κούτουλας, Πανεπιστήμιο Πατρών, Σημειώσεις μαθήματος Εισαγωγή στον

τουρισμό και την τουριστική οικονομία. Προσαρμοσμένο από: Middleton, Victor Τ. C.
(1988), Marketing travel and tourism.
Μια τουριστική επιχείρηση (ή τουριστικός παραγωγός) είναι μια επιχείρηση που

πληροί δύο χαρακτηριστικά:
• Τα προϊόντα τους (αγαθά και υπηρεσίες) ανταποκρίνονται άμεσα στις

ανάγκες των τουριστών
• Είναι σε άμεση επαφή με τουρίστες κατά την πώληση του προϊόντος
Έτσι δεν συγκαταλέγονται στους τουριστικούς παραγωγούς:

• Επιχειρήσεις που παρέχουν ή παράγουν εισροές σε επιχειρήσεις, όπως
κατασκευαστές επίπλων ή μηχανημάτων,
• Παραγωγοί τροφίμων ή αναμνηστικών,
• Κατασκευαστικες εταιρειες.
Δ.ΥΠ.Α.

Τα είδη των τουριστικών

επιχειρήσεων προέρχονται από την
ικανοποίηση των τουριστών και στη
συνέχεια από την κατανάλωση των
τουριστών. Ως εκ τούτου, η ανάγκη
για ταξίδι από το ένα μέρος στο άλλο
μπορεί να οριστεί ως τουρισμός και οι εταιρείες (επιβατικές εταιρείες) που
ικανοποιούν αυτήν την ανάγκη περιλαμβάνουν αεροπορικές και ναυτιλιακές εταιρείες,
σιδηροδρομικούς οργανισμούς κ.λπ. Με αντίστοιχους τρόπους μπορούν να
εντοπιστούν επιχειρήσεις που παρέχουν διαμονή, εστίαση, ψυχαγωγία, αθλητισμό,
θεραπεία, ταξιδιωτικές πληροφορίες, τουριστικούς οργανισμούς κ.λπ.
Το φάσμα των τουριστικών επιχειρήσεων

που δραστηριοποιούνται ως παραγωγοί
είναι πολύ μεγάλο. Εκτός από διάφορους
τύπους καταλυμάτων, οι εταιρείες
μεταφορών και οι επιχειρήσεις εστίασης
περιλαμβάνουν λούνα παρκ, γήπεδα γκολφ,
γήπεδα τένις, εγκαταστάσεις ιππασίας,
εγκαταστάσεις θαλάσσιων σπορ, χιονοδρομικά κέντρα, συνεδριακά και εκθεσιακά
κέντρα, κομμωτήρια, επιχειρήσεις που νοικιάζουν ξαπλώστρες στην παραλία,
ψυχαγωγία κέντρα κλπ. Καθώς και καταστήματα λιανικής όπως καταστήματα με
σουβενίρ, καταστήματα ρούχων, καταστήματα αθλητικών ειδών, καταστήματα
κατασκήνωσης, βιβλιοπωλεία με χάρτες και ταξιδιωτικούς οδηγούς, βενζινάδικα κ.λπ.
Δ.ΥΠ.Α.

Τράπεζες (για έκδοση πιστωτικών καρτών και ταξιδιωτικών επιταγών,

αγοραπωλησίες συναλλάγματος) και ασφαλιστικές εταιρείες (για ταξιδιωτική
ασφάλιση) και ελεύθεροι επαγγελματίες (π.χ. ξεναγοί, αχθοφόροι, εκπαιδευτές για
διάφορα αθλήματα όπως σκι και windsurfing) κ.λπ.
Οι τουριστικές επιχειρήσεις βρίσκονται σε τουριστικούς προορισμούς, τουριστικές
προελεύσεις και περιοχές τουριστικής διέλευσης.
Οι τουριστικές επιχειρήσεις δεν περιορίζονται στους τουριστικούς παραγωγούς, αλλά

περιλαμβάνουν και επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στη διανομή, δηλαδή στο
«εμπόριο» τουριστικών προϊόντων. Αυτό περιλαμβάνει τουριστικούς πράκτορες (που
μπορούν επίσης να θεωρηθούν παραγωγοί καθώς συνδυάζουν τα προϊόντα
διαφόρων παραγωγών σε ένα νέο προϊόν, ένα τουριστικό πακέτο) και λιανοπωλητές
(κυρίως ταξιδιωτικά γραφεία). Στην κατηγορία αυτή μπορούν να ενταχθούν και
εταιρείες ξενοδοχειακών μάρκετινγκ που αναλαμβάνουν το πρακτορείο και την
προώθηση ξενοδοχείων σε διάφορες αγορές.
Ειδικά χαρακτηριστικά τουριστικών επιχειρήσεων (δεν ισχύουν όλα αυτά τα

χαρακτηριστικά για ορισμένους τύπους επιχειρήσεων):
• Ένταση επένδυσης (ή πάγια στοιχεία ενεργητικού)
• Ένταση εργασίας
• Ανελαστική παραγωγική ικανότητα
Δ.ΥΠ.Α.

• Παραγωγή σε δύο στάδια

• Συνεχής ετοιμότητα παραγωγής
• Εξωτερικοί παράγοντες - τουρίστες - ενταγμένοι στην παραγωγική διαδικασία
• Συμμετοχή και επιρροή εξωτερικών παραγόντων του καταναλωτή στην
παραγωγική διαδικασία
• Το αδιαχώριστο παραγωγής και κατανάλωσης (η σύμπτωσή τους στο χρόνο
και συχνά στο χώρο), εξ ου και η υποχρεωτική παρουσία του πελάτη στην
επιχείρηση.
• Υψηλές αναλογίες σταθερού κόστους.
• Παροδική και μη αποθηκευμένη παραγωγική ικανότητα
2.1.5.2. Η τουριστική αγορά
Σύμφωνα με την προηγούμενη ενότητα, ο όρος τουριστική αγορά αναφέρεται στην

προσφορά και ζήτηση τουριστικών προϊόντων και υπηρεσιών. Η τουριστική αγορά
δεν περιορίζεται από γεωγραφία. Το πού λαμβάνει χώρα η συναλλαγή δεν ορίζεται
πλέον. Ο ταξιδιώτης-επισκέπτης, είτε τουρίστας είτε πεζοπόρος, και όλα τα είδη
τουρισμού που δημιουργεί, είναι η βάση της ζήτησης για τουρισμό, μια
επαναλαμβανόμενη και διευρυνόμενη κοινωνική ανάγκη.
Στην τουριστική αγορά, ως μέρος της τουριστικής αγοράς, «παράγεται» μια μεγάλη
κατηγορία αγαθών και υπηρεσιών, μεταφοράς, διαμονής, τροφίμων, υπηρεσιών και
ψυχαγωγίας, γι’ αυτό ονομάζεται «τουριστική βιομηχανία» ή «βιομηχανία χωρίς
καμινάδες». εμπλεκόμενοι ιδιώτες επιχειρηματίες και δημόσιοι φορείς.
Ως εκ τούτου, η τουριστική αγορά ορίζεται ως η συνολική δραστηριότητα που

αναπτύσσεται από τους πωλητές και τους αγοραστές τουριστικών προϊόντων και
υπηρεσιών για την κάλυψη των τουριστικών αναγκών των αγοραστών. Οι πωλητές
πωλούν ταξιδιωτικά αγαθά και υπηρεσίες σε αγοραστές για κέρδος.
Δ.ΥΠ.Α.

Οι δύο άξονες ανάλυσης της αγοράς τουρισμού
Ωστόσο, η τουριστική αγορά μπορεί να εξεταστεί και να μελετηθεί μεμονωμένα από

μακροοικονομική ή μικροοικονομική άποψη.
Το πρώτο αφορά τον προορισμό, τη χώρα ή την περιοχή που είναι το προϊόν που
μπορεί να πωληθεί στη διεθνή αγορά.
Ο δεύτερος είναι οι επιμέρους κλάδοι παροχής υπηρεσιών του τουριστικού κλάδου,

όπως καταλύματα, πρακτορεία, ψυχαγωγία, μεταφορές, τουρισμός, αναμνηστικά
κ.λπ., καθεμία από τις οποίες μπορεί να υποδιαιρεθεί σε υποκατηγορίες ανάλογα με
Δ.ΥΠ.Α.

τα προϊόντα που πωλούνται. Βάσεις, επίπεδα, τιμές, επιθυμίες διαφορετικών ομάδων

τουριστών και καταναλωτών και η διαφορετική αγοραστική τους δύναμη.
2.1.5.3. Η τουριστική προσφορά
Οι ταξιδιωτικές προσφορές περιλαμβάνουν όλα όσα έχει να προσφέρει ένας

ταξιδιωτικός προορισμός στους σημερινούς ή δυνητικούς επισκέπτες. Στην
τουριστική προσφορά, αντιπροσωπεύει το εύρος των φυσικών και ανθρωπογενών
(ανθρωπογενών) αξιοθέατων, υπηρεσιών και αγαθών που ικανοποιούν τουριστικές
ανάγκες και συχνά αποτελούν τουριστικά κίνητρα. Οι ταξιδιωτικές προσφορές
χαρακτηρίζονται από τρία κύρια χαρακτηριστικά:
Δεν αποθηκεύεται επειδή είναι προσφορά υπηρεσίας και πρέπει να χρησιμοποιείται

όπου υπάρχει ή δημιουργείται. Με άλλα λόγια, η φορητότητά του το κάνει να
ξεχωρίζει από άλλα είδη γιατί οι καταναλωτές πρέπει να κάνουν κάθε δυνατή
προσπάθεια για να βρουν το αντικείμενο.
Είναι άκαμπτο, με την έννοια ότι η ανάπτυξή του για τουριστικούς σκοπούς καθιστά
δύσκολη την επαναχρησιμοποίησή του.
Αυτή δεν είναι βασική ανθρώπινη ανάγκη, επομένως ανταγωνίζεται άλλες

προσφορές αγαθών και υπηρεσιών. Επομένως, ο νόμος της υποκατάστασης το
επηρεάζει έντονα.
2.1.5.3.1. Συστατικά της τουριστικής προσφοράς
Τα τουριστικά προϊόντα αποτελούνται από μεγάλο αριθμό ετερογενών στοιχείων, τα

οποία μπορεί να είναι φυσικά ή ανθρωπογενή.
Φυσική Προσφορά
Δ.ΥΠ.Α.

• Κλίμα, το οποίο μπορεί να είναι ήπιο, ηλιόλουστο, ξηρό κ.λπ.

• Ατμόσφαιρα.
• Ωκεανός.
• Τοπογραφία και τοπία είναι πεδιάδες, υπέροχα βουνά, λίμνες, ποτάμια,
περίεργη τοπογραφία, πανοράματα, καταρράκτες, ηφαιστειακές ζώνες,
σπηλιές, δασικά χαρακτηριστικά (μεγάλα δάση, σπάνια δέντρα) κ.λπ.
• Χλωρίδα και πανίδα, δηλαδή ασυνήθιστη βλάστηση, πτηνά όλων των τύπων
και χρωμάτων, αλιευτικές ευκαιρίες, κυνήγι και φωτογραφικό κυνήγι, άγρια
ζωή, εθνικά δάση και πάρκα κ.λπ.
• Φυσικά θεραπευτικά μέσα, δηλαδή φυσικό νερό πηγής μεταλλικού νερού,
λασπόλουτρο με θεραπευτικές ιδιότητες, λουτρό ζεστού νερού με
θεραπευτικές ιδιότητες κ.λπ.
Τεχνητή Προσφορά, Κατασκευασμένη Από Ανθρώπους
Οι προσφορές αυτού του τύπου χωρίζονται σε πέντε κύριες κατηγορίες:
1. Ιστορία, Πολιτισμός και Θρησκεία:

• Ιστορικά μνημεία και κατάλοιπα αρχαίων πολιτισμών.
• Πολιτιστικοί χώροι όπως μουσεία, γκαλερί, μνημεία, βιβλιοθήκες, εκθέσεις λαϊκής
τέχνης, χειροτεχνήματα κ.λπ.
• Παραδοσιακές εκδηλώσεις, πανηγύρια, εκθέσεις, καρναβάλια, τόποι λατρείας,
μοναστήρια, τόποι προσκυνήματος κ.λπ.
2. Υποδομές
(α) Γενικές υποδομές, συμπεριλαμβανομένων συστημάτων ύδρευσης, ηλεκτρικής
ενέργειας, οδικών δικτύων, συστημάτων αποχέτευσης, τηλεπικοινωνιών κ.λπ.
(β) Υποδομές για σύγχρονες βασικές ανάγκες, όπως νοσοκομεία, φαρμακεία,

καταστήματα οπτικών, τράπεζες, διοικητικές υπηρεσίες (αστυνομία, δικαστήρια κ.λπ.),
Δ.ΥΠ.Α.

αγορές, κομμωτήρια, σούπερ μάρκετ, καπνοπωλεία, οινοποιεία, περίπτερα,

βιβλιοπωλεία, γκαράζ, βενζινάδικα , και τα λοιπά. Περίμενε
(γ) Τουριστική υποδομή, συμπεριλαμβανομένων:

Ξενοδοχεία, μοτέλ, ξενώνες, επιπλωμένα διαμερίσματα, επιπλωμένα δωμάτια με
ιδιωτικές εγκαταστάσεις, τουριστικά καταλύματα και μονάδες εστίασης όπως
τουριστικά χωριά, κάμπινγκ, κατασκηνώσεις τροχόσπιτων, ξενώνες νέων, καθώς και
ο κλάδος της εστίασης (εστιατόρια, μπιστρό, υπηρεσία μπουφέ κ.λπ.) . ).
Μονάδα εξυπηρέτησης τουριστικής υποδοχής:

• Οργάνωση εκδρομών: ταξιδιωτικά γραφεία, εταιρείες ενοικίασης αυτοκινήτων,
πρακτορεία ή πρακτορεία που διοργανώνουν τοπικές εκδρομές κ.λπ.
• Τουριστικές πληροφορίες και υπηρεσίες: γραφεία τουριστικών πληροφοριών σε
εισόδους πόλεων και θερέτρου, τοπικοί ή περιφερειακοί τουριστικοί οργανισμοί,
επιτροπές εορτασμών ειδικών εκδηλώσεων κ.λπ.
Οι εγκαταστάσεις αναψυχής και άθλησης παρέχουν αθλητικές εγκαταστάσεις και

εξοπλισμό τόσο για ξηρά όσο και για θάλασσα, χειμώνα και καλοκαίρι, καθώς και
εγκαταστάσεις ψυχαγωγίας όπως θέατρα, κινηματογράφοι και κέντρα ψυχαγωγίας.
3. Μέθοδοι πρόσβασης και εγκαταστάσεις μεταφοράς: Αυτές οι μέθοδοι διαφέρουν

ανά περιοχή και μπορεί να είναι αεροδρόμια, λιμάνια, ποτάμια ή πολυεθνικές λίμνες,
σιδηροδρομικά δίκτυα, μέθοδοι αεροπορικής μεταφοράς, ειδικά συστήματα ορεινής
μεταφοράς κ.λπ.
4. Ειδικά κτίρια: Περιλαμβάνει εγκαταστάσεις που παρέχουν υπηρεσίες που είναι

σημαντικές για τους επισκέπτες αλλά όχι απολύτως απαραίτητες. Είναι τουριστικές
εγκαταστάσεις που καλύπτουν τις ανάγκες ειδικών ομάδων όπως χιονοδρομικά
κέντρα, κέντρα γυμνιστών, καζίνο, αίθουσες συσκέψεων, spa κ.λπ.
Δ.ΥΠ.Α.

5. Τρόπος ζωής Μόνιμων Κατοίκων: Ο τρόπος ζωής, οι συμπεριφορές, οι

διατροφικές συνήθειες, οι τρόποι αντιμετώπισης της ζωής, τα ήθη, τα έθιμα και οι
συνήθειες είναι παράγοντες που
προσελκύουν τουρίστες και έχουν γίνει
ένας από τους κύριους τουριστικούς
πόρους. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα για τις
αναπτυσσόμενες χώρες, των οποίων οι
παραδοσιακές κοινωνίες διαφέρουν
σημαντικά από τις κοινωνίες
προέλευσης των τουριστών. Ένας
άλλος σημαντικός παράγοντας είναι η στάση του πληθυσμού της χώρας απέναντι
στους τουρίστες, δηλαδή φιλοξενία, φιλικότητα, αίσθημα διαθεσιμότητας όταν
χρειάζεται, μη εκμεταλλευτικό κ.λπ.
2.1.5.3.2. Οι παράγοντες που επηρεάζουν την τουριστική προσφορά είναι οι

εξής:
Σύμφωνα με το νόμο της τουριστικής προσφοράς, όσο υψηλότερη είναι η τιμή των
τουριστικών προϊόντων, τόσο μεγαλύτερη είναι η ποσότητα που παρέχουν οι
τουριστικές επιχειρήσεις στην τουριστική αγορά. Αντίθετα, όταν πέφτει η τιμή των
τουριστικών προϊόντων, πέφτει και η ποσότητα που προσφέρουν οι τουριστικές
επιχειρήσεις. Οι παράγοντες που επηρεάζουν τις τουριστικές προσφορές είναι οι
εξής:
• Η τιμή των προσφερόμενων τουριστικών προϊόντων, που αποτελεί κίνητρο για

αύξηση ή μείωση της παραγωγής τους.
• Στόχοι τουριστικών επιχειρήσεων, που συνήθως ενδιαφέρονται για σταθερά

επίπεδα κέρδους και μεγαλύτερες περιόδους λειτουργίας.
Δ.ΥΠ.Α.

• Αλλαγές στην τεχνολογία, που οδηγούν σε αλλαγές στην παραγωγή. Εάν

βελτιωθεί η τεχνολογία, θα παρέχουμε περισσότερα προϊόντα με τον ίδιο αριθμό
συντελεστών παραγωγής.
• Οι αλλαγές στις τιμές των συντελεστών παραγωγής για τον τουρισμό, όταν οι
τιμές αυξάνονται, οδηγούν αυτόματα σε αύξηση του κόστους.
• Τιμές άλλων τουριστικών προϊόντων, καθώς η προσφορά ενός τουριστικού

προϊόντος μπορεί να επηρεαστεί από την τιμή άλλου προϊόντος στην ίδια
τουριστική περιοχή ή σε άλλον παρόμοιο προορισμό.
• Οι προσδοκίες ή οι προβλέψεις των παραγωγών για τις μελλοντικές τιμές των

τουριστικών προϊόντων, που οδηγούν σε αύξηση της παραγωγικότητας, η οποία
με τη σειρά της οδηγεί σε αύξηση της προσφοράς προϊόντων ή το αντίστροφο.
• Ο αριθμός των παραγωγικών τουριστικών μονάδων, παράγοντας που επηρεάζει

αρνητικά ή θετικά την προσφορά προϊόντων.
2.1.5.3.3. Τουριστική προσφορά και ανταγωνισμός
Ο τουρισμός είναι ένας δημοφιλής κλάδος κυρίως λόγω των οικονομικών του
πλεονεκτημάτων, επομένως σχεδόν κάθε χώρα ενδιαφέρεται για την τουριστική
ανάπτυξη. Ορισμένα φυσικά και κοινωνικά χαρακτηριστικά των αναπτυσσόμενων
χωρών τους προσδίδουν γοητεία και ομορφιά, καθιστώντας τις ανταγωνιστικές στη
διεθνή τουριστική αγορά. Ωστόσο, σε απόλυτους αριθμούς, η συντριπτική
πλειοψηφία των τουριστών συνεχίζει να ταξιδεύει σε γειτονικές ανεπτυγμένες χώρες
λόγω της ευκολίας μετάβασης και του χαμηλού κόστους μεταφοράς.
Με τα χρόνια, ο ανταγωνισμός μεταξύ των τουριστικών προορισμών έχει γίνει πιο

έντονος. Τώρα, οι τουριστικοί προορισμοί πρέπει να δημιουργήσουν μια εικόνα που
Δ.ΥΠ.Α.

να είναι συγχρονισμένη με τη ζήτηση. Αυτή είναι μια συνεχής διαδικασία που

βασίζεται σε έρευνα δείγματος ζήτησης και ανάλυση προϊόντων.
Οι χώρες αποδέκτες πρέπει

να διαφημίζονται σε χώρες
δωρητές και να προωθούν τα
θετικά των προσφορών τους
όπου ζουν πιθανοί τουρίστες.
Υπάρχει πάρα πολύς διεθνής
ανταγωνισμός για να
αγνοηθούν λάθη που θα
μειώσουν τις ταξιδιωτικές προσφορές. Ένα τέτοιο λάθος, για παράδειγμα, είναι ότι σε
μια πολιτιστικά πλούσια χώρα όπως η Ελλάδα, σημαντικοί αρχαιολογικοί χώροι
κλείνουν το μεσημέρι και όχι το ηλιοβασίλεμα. Τέτοια περιστατικά δυσαρέστησαν
μεγάλο αριθμό τουριστών, επηρεάζοντας αρνητικά την ανάπτυξη του τουριστικού
ρεύματος.
Αντίστοιχο πρόβλημα είναι το περιορισμένο ωράριο λειτουργίας των νυχτερινών

κέντρων, ειδικά σε κοσμοπολίτικες τουριστικές περιοχές.
Αντίθετα, η χώρα υποδοχής πρέπει να εκμεταλλευτεί πλήρως τα στοιχεία της

τουριστικής της προσφοράς. Ως εκ τούτου, οι τουριστικές υποδομές πρέπει να
οργανωθούν προσεκτικά σε μέρη όπου υπάρχουν σημαντικά στοιχεία της φύσης, της
ιστορίας, της θρησκείας ή του πολιτισμού και όπου η τουριστική προσέλευση είναι
υψηλή.
Δ.ΥΠ.Α.

Για παράδειγμα, η Ακρόπολη θα πρέπει

να έχει οργανωμένη υποδομή για την
κάλυψη των αναγκών των τουριστών για
ελαφριά γεύματα, ποτά και ξεκούραση, η
οποία θα παρέχει περισσότερα και
καλύτερης ποιότητας είδη από τις
καντίνες και οι τιμές τους να ελέγχονται
προσεκτικά από την κυβέρνηση ΕΟΤ.
Εξίσου σημαντική υποδομή τουριστικών πόρων μπορεί να περιλαμβάνει

καταστήματα, παγκάκια, πάρκα, πλατφόρμες, προβλήτες και άλλες κατασκευές που
μπορούν να εξυπηρετήσουν τουρίστες που επισκέπτονται σπήλαια, παρατηρούν
καταρράκτες, επισκέπτονται φυσικά πάρκα ή αρχαιολογικούς χώρους.
Πολλές χώρες αποδέκτες δεν έχουν καθόλου σχεδιασμό χρήσης γης. Το αποτέλεσμα
είναι μια σύγκρουση μεταξύ των τουριστικών δραστηριοτήτων και άλλων τομέων της
οικονομίας. Αυτό συμβαίνει κυρίως στις αναπτυσσόμενες χώρες, οι οποίες δεν
κατανοούν την ανάγκη προσαρμογής της τουριστικής προσφοράς για την κάλυψη της
ζήτησης. Μια χώρα μπορεί να προσελκύσει συγκεκριμένο αριθμό τουριστών μόνη
της ή ως μέρος μιας ευρύτερης γεωγραφικής περιοχής.
Ο ανταγωνισμός μεταξύ των

τουριστικών προορισμών δεν σημαίνει
ότι κάθε νέα τουριστική χώρα πρέπει
να ενεργεί ανεξάρτητα, σχηματίζοντας
μια ενιαία τουριστική περιοχή με άλλες
χώρες, ειδικά με τους γείτονές της. Για
το λόγο αυτό, κάθε χώρα πρέπει να
διαμορφώσει το προϊόν της σε αρμονία με τους γείτονές της και στη συνέχεια να το
διαφοροποιήσει μέσω συμπληρωματικών αλυσίδων τουριστικών αξιοθέατων και
υπηρεσιών.
Δ.ΥΠ.Α.

Για παράδειγμα, η τουριστική

ανάπτυξη της Τουρκίας,
ακολουθώντας στενά το αποτύπωμα
που άφησε ο τουριστικός σχεδιασμός
της Ελλάδας, η Τουρκία έχει
αποκτήσει σημαντική θέση στην
τουριστική αγορά της Μεσογείου. Η
τουριστική βιομηχανία της Τουρκίας
έχει δει εντυπωσιακή ανάπτυξη τα τελευταία χρόνια, χάρη στις χαμηλές τιμές, την
έμφυτη ευγένεια των κατοίκων της, τη διαφοροποίηση που παρουσιάζει η
μουσουλμανική κουλτούρα, την πολύ σημαντική επιστήμη που χρησιμοποιεί για τη
διαμόρφωση τουριστικών προϊόντων Μέθοδοι μάρκετινγκ και την ειδική υποστήριξη
από τις κυβερνήσεις της Δυτικής Ευρώπης .
Στο θέμα του ανταγωνισμού στους τουριστικούς προορισμούς, πρέπει να ληφθούν

σοβαρά υπόψη οι απόψεις και οι πολιτικές των ξένων tour operators. Επειδή η
άποψη του ταξιδιωτικού χονδρέμπορου μπορεί να επισημάνει πιθανές ελλείψεις,
όταν αυτές οι ελλείψεις αντιμετωπίζονται, η ανταγωνιστικότητα μιας περιοχής μπορεί
να ενισχυθεί. Επιπλέον, μπορεί να δημιουργήσει συμπληρωματικές προσφορές και
συνεργασίες μεταξύ τουριστικών προορισμών.
Το 1970 η Κρήτη ήταν μια αναπτυσσόμενη μεσογειακή τουριστική περιοχή.

Ταξιδιωτικοί πράκτορες που εργάζονται στη Δυτική και Βόρεια Ευρώπη έχουν
διαπιστώσει ότι εάν τα Κανάρια Νησιά, ο Νο. 1 τουριστικός προορισμός στη
Μεσόγειο, αντιμετωπίζουν ταλαιπωρία για κάποιο λόγο (όπως πολιτική κρίση ή
πόλεμο), η Κρήτη είναι η καταλληλότερη περιοχή για επίσκεψη. αντικαταστήστε τα.
Το ενδιαφέρον τους και η αυξημένη ζήτηση οδήγησαν στη ραγδαία ανάπτυξη των
τουριστικών υποδομών σε αυτό το μεγάλο ελληνικό νησί.
Δ.ΥΠ.Α.

Ο μαζικός τουρισμός
αναπτύχθηκε μεταπολεμικά,
κυρίως μετά τις δεκαετίες του
'60 και του '70. Η συχνότητα
επαναλαμβανόμενων
ταξιδιών από τα ίδια άτομα, η
υστέρηση στην επιστημονική
ανάλυση αυτού του
περίπλοκου φαινομένου και ο επιχειρηματικός συντηρητισμός καθιστούν τη
διαδικασία του ταξιδιού μια διαδικασία ρουτίνας. Υπάρχει επείγουσα ανάγκη αλλαγής
του συστήματος τουρισμού.
Επιπλέον, η τεράστια συγκέντρωση τουριστικού πλήθους έχει υποβαθμίσει το

περιβάλλον πολλών τουριστικών προορισμών, οδηγώντας στην υποβάθμιση των
ίδιων των προορισμών. Από την άλλη, ο καθένας είναι διαφορετικός. Κάθε τουρίστας
έχει διαφορετικές ανάγκες και διαθέσεις.
Για τους παραπάνω λόγους επιβάλλεται πλέον η προσαρμογή της τουριστικής

βιομηχανίας στη διάθεση των πελατών, δηλαδή η οργάνωση της παραγωγής ειδικών
μορφών τουρισμού που να ανταποκρίνονται στις απαιτήσεις διαφόρων τύπων
τουριστών. Οι επιχειρήσεις και οι τουριστικοί προορισμοί που διαφοροποιούνται από
τις παγκόσμιες προσφορές θα έχουν μεγαλύτερη ευκαιρία να κατακτήσουν σημαντικό
μερίδιο αγοράς στην κλίμακα τους.
2.1.5.4. Η Τουριστική ζήτηση
Οι καθοριστικοί παράγοντες της συνολικής τουριστικής ζήτησης είναι:
• Τιμές τουριστικών προϊόντων,

• Τιμές για όλα τα άλλα προϊόντα,
• Το προσωπικό διαθέσιμο εισόδημα του αγοραστή και
Δ.ΥΠ.Α.

• Οι επιθυμίες, οι συνήθειες και οι προτιμήσεις των επισκεπτών.
Η ιδιαιτερότητα των τουριστικών αναγκών:

• Εποχικές και άλλες διακυμάνσεις ζήτησης
• Υψηλό εισόδημα και ελαστικότητα ζήτησης ως προς την τιμή
• Παράλογες αποφάσεις που σχετίζονται με μη υποχρεωτικές μετακινήσεις
• Υψηλή δυνατότητα υποκατάστασης ταξιδιωτικών δρομολογίων (μεταξύ
διαφορετικών ταξιδιωτικών προϊόντων και μεταξύ ταξιδιωτικών δρομολογίων
και άλλων προϊόντων)
• Το υψηλό συναισθηματικό φορτίο της ταξιδιωτικής εμπειρίας
• Σχετικά ισχυρή αίσθηση κινδύνου στις αποφάσεις αγορών που σχετίζονται με
ταξίδια
• Υποκειμενική αντίληψη και αξιολόγηση του ταξιδιωτικού δρομολογίου
• Η χρονική απόσταση μεταξύ της αγοράς (ή της κράτησης) και της
κατανάλωσης του ταξιδιωτικού προϊόντος.
Η ζήτηση αναφέρεται στην ποσότητα

ενός προϊόντος που οι καταναλωτές
είναι πρόθυμοι και μπορούν να
αγοράσουν σε μια δεδομένη τιμή και σε
μια δεδομένη χρονική περίοδο. Η ζήτηση
αναφέρεται στη λειτουργία του
μηχανισμού της αγοράς, ο οποίος
αποκαλύπτει την ποσότητα που πρέπει
να αγοραστεί σε διάφορες τιμές σε δεδομένο χρόνο και τόπο. Γενικότερα, δείχνει ότι
υπάρχει ένας νόμος αλληλεπίδρασης μεταξύ διαφόρων μεταβλητών, όπως η φύση
του προϊόντος, η τιμή και το επίπεδο χρησιμότητας
Επειδή είναι δύσκολο να συσχετιστεί η ζήτηση με πολλές διαφορετικές μεταβλητές

ταυτόχρονα, οι οικονομολόγοι προσπαθούν να απομονώσουν τη μεταβλητή που
Δ.ΥΠ.Α.

πιστεύουν ότι έχει τον μεγαλύτερο αντίκτυπο στη ζήτηση, διατηρώντας ταυτόχρονα
όλους τους άλλους παράγοντες σταθερούς. Με αυτόν τον τρόπο, η ζήτηση συνήθως
υπολογίζεται σε σχέση με την τιμή.
Ωστόσο, ενώ αυτό είναι αποδεκτό για ορισμένα προϊόντα επειδή η τιμή είναι ο κύριος
παράγοντας από τον οποίο εξαρτάται η ζήτηση, στον ταξιδιωτικό κλάδο η λειτουργική
σχέση με τη ζήτηση δεν είναι τόσο απλή.
Η ζήτηση εξαρτάται από ένα ετερογενές σύνολο παραγόντων που παρεμβαίνουν για
να πείσουν τους τουρίστες να πάνε σε ορισμένους προορισμούς ή να τους
εμποδίσουν να πάνε σε άλλους. Η υψηλή πολυπλοκότητα αυτής της σχέσης εξηγεί
τις δυσκολίες που θέτει η θεωρητική ανάλυση των αναγκών. Εκτός από
• Ελεύθερος χρόνος,
• Διαθέσιμο εισόδημα και
• Την επιθυμία των ανθρώπων να ταξιδέψουν,
Υπάρχουν άλλοι παράγοντες που δημιουργούν ζήτηση, μερικοί από τους οποίους
είναι αντικειμενικοί, λογικοί και προφανείς, ενώ άλλοι είναι υποκειμενικοί, ιδιότροποι
και δύσκολο να παρατηρηθούν.
Στις χώρες που παράγουν τουρισμό, μόνο ένα μέρος του πληθυσμού είναι σε θέση
και έτοιμο να ταξιδέψει στο εξωτερικό. Το ποσοστό αυτό ποικίλλει ανά χώρα και
κυμαίνεται με την πάροδο του χρόνου υπό την επίδραση άλλων παραγόντων
κοινωνικοοικονομικής και πολιτικής φύσης.
Η τουριστική ζήτηση μπορεί να χωριστεί σε πιθανή ζήτηση και πραγματική ζήτηση.
Η λανθάνουσα ζήτηση είναι ο αριθμός των ανθρώπων που έχουν μια επιθυμία αλλά
δεν είναι σίγουροι αν θα μπορέσουν να ταξιδέψουν.
Δ.ΥΠ.Α.

Αντίθετα, οι δεδομένες ανάγκες αντιπροσωπεύουν εκείνους που αποφάσισαν να

καταναλώσουν ένα συγκεκριμένο ταξιδιωτικό δρομολόγιο.
Η εγγύτητα και η προσβασιμότητα είναι σημαντικοί παράγοντες για την αύξηση της
περιφερειακής τουριστικής ζήτησης και ευθύνονται για τη συγκέντρωση τουριστών
στην περιοχή.
Οι Mathieson και Wall (1982) ανέπτυξαν μια θεωρία σχετικά με τη συμπεριφορά των
ανθρώπων που αγοράζουν ταξιδιωτικά δρομολόγια.
Τυπικοί παράγοντες που λαμβάνονται υπόψη είναι οι ακόλουθοι:
Το προφίλ του επισκέπτη, δηλαδή ηλικία, εκπαίδευση, εισόδημα, νοοτροπία,

προηγούμενες εμπειρίες και κίνητρα.
Η γνώση που σχετίζεται με τα ταξίδια, δηλαδή η εικόνα του προορισμού και οι
πληροφορίες σχετικά με τα επίπεδα υποδομής και υπηρεσιών, εξαρτώνται από την
αξιοπιστία της πηγής πληροφοριών.
Αξιοθέατα και χαρακτηριστικά του προορισμού.
Χαρακτηριστικά του ταξιδιού, δηλαδή απόσταση, διάρκεια, αβεβαιότητα κ.λπ.
Σύμφωνα με τους Mathieson και Wall, ένας

πιθανός τουρίστας παρακινείται από την επιθυμία
του να ταξιδέψει και να λάβει πληροφορίες σχετικά
με τη διαδικασία και τον προορισμό του ταξιδιού.
Δίστασε, απέρριψε διάφορους προορισμούς και
τελικά συμβιβάστηκε σε έναν. Όλα αυτά γίνονται με
αβεβαιότητα για την αξία του υπό εξέταση
τουριστικού προϊόντος, καθώς δεν είναι δυνατός ο
έλεγχος πριν από την αγορά.
Δ.ΥΠ.Α.

2.1.5.4.1. Η ποικιλία της τουριστικής ζήτησης
Η ταξιδιωτική ζήτηση δεν αντιπροσωπεύει έναν ομοιογενή πληθυσμό ανθρώπων

που προσπαθούν να ταξιδέψουν με τα ίδια κίνητρα. Είναι ένα σύνθετο από διάφορες,
ακόμη και αντιφατικές επιθυμίες, ανάγκες και προτιμήσεις.
Ακόμη και αν λάβουμε υπόψη την εθνικότητα,

τον τόπο διαμονής, το επάγγελμα, τη δομή
της οικογένειας, το κοινωνικό επίπεδο, την
ηλικία ή το φύλο, δεν μπορούμε να
υπολογίσουμε το επίπεδο της τουριστικής
ζήτησης σε μια δεδομένη περιοχή για μια
συγκεκριμένη χρονική περίοδο. Όλα αυτά τα στοιχεία χρησιμοποιούνται συχνά ως
γενικές διαχωριστικές γραμμές και είναι παράμετροι που επηρεάζουν τη μελλοντική
ζήτηση. Ωστόσο, δεν υπάρχουν ενδείξεις ότι μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως
δείκτες ζήτησης συγκεκριμένου προορισμού για τον καθορισμό της ζήτησης για
συγκεκριμένες τουριστικές υπηρεσίες, όπως τύποι και κατηγορίες καταλυμάτων,
διαφορετική διάρκεια διαμονής, συγκεκριμένα μέσα μεταφοράς ή άλλα
χαρακτηριστικά τουριστικών δραστηριοτήτων.
Ως αποτέλεσμα, λίγα συμπεράσματα μπορούν να εξαχθούν από την κλασική

τμηματοποίηση της αγοράς που θα καθοδηγεί την ανάπτυξη της προσφοράς σε
τουριστικούς προορισμούς.
Οι δειγματοληπτικές έρευνες
αναγκών ασχολούνται κυρίως με
την αποκάλυψη προτύπων
συμπεριφοράς και ομάδων
τουριστικών ενδιαφερόντων, καθώς
και με τον εντοπισμό κοινωνικών
και οικονομικών ομοιοτήτων που
Δ.ΥΠ.Α.

σχετίζονται με το εισόδημα, το επάγγελμα, ακόμη και την ηλικία. Για παράδειγμα,

άνθρωποι από διαφορετικές χώρες, με διαφορετικό θρησκευτικό και εκπαιδευτικό
υπόβαθρο, μερικές φορές μοιράζονται τα ίδια πολιτιστικά ενδιαφέροντα, όπως η
μελέτη αρχαίων πολιτισμών, τρόπων ζωής, η μελέτη παραδοσιακών κοινωνιών ή η
συμπάθεια ορισμένων μουσικών παραστάσεων.
Το ίδιο ισχύει για τους λάτρεις του

αθλητισμού, αυτούς που αγαπούν την
υγιεινή ζωή ή όσους ταξιδεύουν για να
ξεκουραστούν και να αναρρώσουν. Ως εκ
τούτου, η ζήτηση για τουρισμό ποικίλλει και
δεν υπάρχουν στερεότυπα για σαφώς
καθορισμένες ομάδες. Οι τουριστικοί
προορισμοί αποτελούν συνήθως ένα σύστημα ποσοτικής αξιολόγησης της
τουριστικής ζήτησης. Αν και αυτή η προσέγγιση είναι αναμφίβολα σημαντική, λόγω
των πολλών κοινωνικών και οικονομικών προβλημάτων που μπορεί να δημιουργήσει
ο τουρισμός στις χώρες υποδοχής, είναι απαραίτητο να διεξαχθεί ποιοτική ανάλυση
της τουριστικής ζήτησης προκειμένου να εντοπιστούν οι κατάλληλοι τύποι τουριστών
για την περιοχή. έθνος. Φυσικά, αυτό απαιτεί γνώμη για την τουριστική της αποστολή.
Αυτή η σκέψη οδήγησε τη χώρα να επιλέξει επιμελώς στα σχέδια τουριστικής
ανάπτυξης της για να προσαρμόσει την τουριστική προσφορά σύμφωνα με τις
αντίστοιχες τουριστικές ανάγκες.
Αυτό ακριβώς είναι το πρόβλημα

που αντιμετωπίζει η τουριστική
βιομηχανία στην Κέρκυρα. Η
Κέρκυρα ήταν γνωστή ως Γηραιά
Ήπειρος προπολεμικά λόγω
διεθνών συνθηκών και
μεταπολεμικά έγινε ένας από
τους πρώτους και καλύτερους
Δ.ΥΠ.Α.

τουριστικούς προορισμούς στην Ελλάδα με υψηλό κοινωνικοοικονομικό επίπεδο

τουριστών. Ωστόσο, στη δεκαετία του 1970 υπήρξε μια ανεξέλεγκτη μαζική ανάπτυξη
κατοικιών με τη μορφή ενοικιαζόμενων δωματίων που χτίστηκαν σε μέρη που δεν
ήταν κατάλληλα για τον ρόλο τους. Υπήρχε τεράστιο πρόβλημα ζήτησης με αυτά τα
δωμάτια μέχρι τη στιγμή που η ζήτηση καλύφθηκε από δύο εγκαταστάσεις που
δραστηριοποιούσαν τουρισμό χαμηλής κοινωνικής τάξης, που συγκρούστηκε με τον
τουρισμό που ήδη υπήρχε στο νησί. Αποτέλεσμα είναι η σημαντική μείωση της
ποιοτικής τουριστικής κίνησης στην Κέρκυρα.
2.1.5.4.2. Χαρακτηριστικά της τουριστικής ζήτησης
Έρευνα για διάφορες απαιτήσεις της τουριστικής αγοράς έχει αποδείξει ότι οι
τουριστικές απαιτήσεις έχουν ορισμένα χαρακτηριστικά, τα σημαντικότερα από τα
οποία είναι τα ακόλουθα:
Ελαστικότητα
Ελαστικότητα της τουριστικής ζήτησης είναι ο βαθμός ανταπόκρισης της ζήτησης

προς τις αλλαγές στο επίπεδο των τιμών ή τις αλλαγές σε διάφορες οικονομικές
συνθήκες στην αγορά.
Η ζήτηση πηγάζει από το γεγονός ότι

ορισμένοι άνθρωποι έχουν αρκετό
διαθέσιμο εισόδημα για να πληρώσουν τις
διακοπές τους. Τα έξοδα ταξιδιού
αποτελούν μέρος του προϋπολογισμού
των ατόμων και των οικογενειών τους. Το
εισόδημα του νοικοκυριού μπορεί να
χρησιμοποιηθεί για ταξίδια ή για αγορά
άλλων αγαθών, όπως καινούργια αυτοκίνητα, συσκευές, εξοχικές κατοικίες και άλλα.
Δ.ΥΠ.Α.

Ως εκ τούτου, η τουριστική ζήτηση εξαρτάται, δηλ. παρουσιάζει ελαστικότητα στο

κόστος που επιβαρύνει το δρομολόγιο του ταξιδιού.
Η ελαστικότητα της ζήτησης εκφράζει τη λειτουργία ενός μηχανισμού σύμφωνα με

τον οποίο όσο αυξάνεται η τιμή ενός προϊόντος μειώνεται η ζήτησή του. Εάν αυτό
συμβαίνει σε μεγάλο βαθμό, η ελαστικότητα της ζήτησης είναι υψηλή. Εάν αυτό
συμβεί σε μικρότερο βαθμό, η ελαστικότητα της ζήτησης είναι χαμηλότερη.
Η ελαστικότητα της ζήτησης είναι ιδιαίτερα σημαντική για όσους λαμβάνουν

ταξιδιωτικές αποφάσεις στη χώρα υποδοχής, καθώς πρέπει να γνωρίζουν τους
παράγοντες που σχετίζονται με την αύξηση των τιμών και την πτώση της ζήτησης και
αντίστροφα.
Στην περίπτωση ενός σχετικά νέου τουριστικού προορισμού, η τουριστική ζήτηση

είναι πολύ ελαστική. Αυτή η ελαστικότητα σταδιακά μειώνεται καθώς εδραιώνεται ο
προορισμός. Αλλά αν οι τιμές αυξηθούν σε επίπεδα που δεν μπορεί να φτάσει η
ταξιδιωτική αγορά, θα μπορούσε να έρθει ξανά.
Εξαιρούνται ορισμένες εξαιρετικές τουριστικές

τοποθεσίες, οι οποίες σχεδιάστηκαν εξαρχής
για ελίτ τουρισμό, όπως η Γαλλική Ριβιέρα, ή
κοσμοπολίτικα κέντρα που συχνά συνδυάζουν
εργασία και αναψυχή, όπως το Λονδίνο και το
Παρίσι. Οι προορισμοί μόδας αρχικά
παρουσιάζουν ανελαστική ζήτηση, αλλά με
την πάροδο του χρόνου η ελαστικότητα
αυξάνεται.
Δ.ΥΠ.Α.

Ωστόσο, οι φθηνές χώρες δεν είναι απαραίτητα οι πιο ελκυστικές. Με άλλα λόγια, η
τιμή δεν είναι ο μόνος παράγοντας που καθορίζει τη ζήτηση. Εάν η χώρα:
• Ελλειψη κάποιων ανέσεων,
• Το επιβατικό κοινό είναι άγνωστο, ή
• Μείνετε μακριά από χώρες που παράγουν τουρισμό,
• Οι χαμηλές τιμές δεν είναι καθοριστικός παράγοντας για τα επίπεδα ζήτησης.
Η ευαισθησία στις τιμές είναι ένας παράγοντας που σχετίζεται με την τουριστική
συμπεριφορά, καθώς το οικονομικό ένστικτο δεν υπαγορεύει πάντα την οικονομική
συμπεριφορά. Δεν συμβαίνει πάντα αυτό, όσο καλύτερος είναι ο τουρίστας, τόσο
περισσότερα ξοδεύει. Μερικές φορές οι πλούσιοι προτιμούν να ζουν με μέτρο και να
συμπεριφέρονται σαν τουρίστες με περιορισμένα μέσα.
Συχνά, ακόμη λιγότερο εύποροι τουρίστες προτιμούν να επιδεικνύουν την οικονομική

άνεση ή να ζουν σε υψηλότερα πρότυπα για σύντομο χρονικό διάστημα, δηλαδή
διακοπές. Έχοντας αυτό υπόψη, η ελαστικότητα της ζήτησης μειώνεται σημαντικά
κατά τη διάρκεια των εορτών.
Σήμερα, οι περισσότεροι τουρίστες

μπορούν να επιλέξουν από μια
ποικιλία ταξιδιωτικών πακέτων,
όπως ταξίδια, διαμονή και φαγητό,
καλύπτοντας διάφορους
προορισμούς και προσφέροντάς
τους στην ίδια τιμή. Επομένως, ο
προορισμός επιλέγεται από τη λίστα του ταξιδιωτικού γραφείου και η επιλογή
βασίζεται κυρίως στην ελκυστικότητα του προορισμού και όχι στον πόλεμο τιμών του
προορισμού.
Δ.ΥΠ.Α.

Ευαισθησία
Η τουριστική ζήτηση είναι πολύ ευαίσθητη στις αλλαγές των κοινωνικοπολιτικών

συνθηκών και της ταξιδιωτικής μόδας. Οι πολιτικά ασταθείς προορισμοί δεν
προσελκύουν τουρίστες, ακόμα κι αν προσφέρουν φθηνές ανέσεις. Υπάρχει ένα
θετικό πολιτικό κλίμα μεταξύ των χωρών που παράγουν τουρισμό και των χωρών
που δέχονται τουρισμό, το οποίο είναι συχνά θετικός παράγοντας για την επιλογή
του δεύτερου.
Το αντίθετο είναι ένας σημαντικός παράγοντας απόρριψής του, καθώς καθιστά τους
πιθανούς τουρίστες ανασφαλείς και δημιουργεί την πεποίθηση ότι οι κάτοικοι της
χώρας υποδοχής θα είναι εχθρικοί απέναντί τους. Αυτή η πεποίθηση δεν επηρεάζει
όλους, αλλά μειώνει τις τάσεις της ζήτησης.
Η ταξιδιωτική ζήτηση είναι επίσης

ευαίσθητη στις αλλαγές στην
ταξιδιωτική μόδα. Οι τάσεις της
ταξιδιωτικής μόδας δημιουργούνται
κυρίως από μεγάλους τουριστικούς
πράκτορες, συχνά μέσω δημοσίων
σχέσεων και διαφήμισης με καλά
οργανωμένες εκστρατείες
ταξιδιωτικής προώθησης. Οι προτιμήσεις για τα ταξίδια των διασήμων επηρεάζουν
επίσης έντονα την ταξιδιωτική μόδα, συχνά χωρίς εμπορική βιωσιμότητα.
Αυξητική Τάση Της Ζήτησης
Παρά τα πολλά προβλήματα της ανθρωπότητας τα τελευταία χρόνια, η ζήτηση για

τουριστικές υπηρεσίες αυξάνεται συνεχώς. Αυτή η θετική τάση οφείλεται σε
διάφορους παράγοντες:
Δ.ΥΠ.Α.

• Η πρόοδος της τεχνολογίας και της επιστήμης, που εκδηλώνεται με την

αξιοσημείωτη ανάπτυξη των μέσων μεταφοράς, ιδίως των αεροπορικών
μεταφορών, έχουν κάνει τον κόσμο να φαίνεται μικρότερος.
• Στα μέσα μαζικής ενημέρωσης, κινήστε το ενδιαφέρον για ταξίδια και την
περιέργεια για επίσκεψη σε άλλες χώρες και μακρινούς προορισμούς.
• Οικονομική ευημερία στις χώρες που παράγουν τουρισμό, δίνοντας τη

δυνατότητα σε μεγάλα τμήματα του πληθυσμού να συμμετέχουν σε τουριστικές
δραστηριότητες.
• Αυξημένος ελεύθερος χρόνος, ο οποίος αφήνει 52 Σαββατοκύριακα δωρεάν και

επιτρέπει μεγαλύτερες διακοπές.
• Οι σκληρές κλιματικές και περιβαλλοντικές συνθήκες στις περισσότερες

τουριστικές χώρες της Ευρώπης έχουν οδηγήσει τους ανθρώπους να αναζητούν
το φως του ήλιου, τον καθαρό αέρα και τις καθαρές θάλασσες αλλού.
• Στον βιομηχανικό τρόπο ζωής των κατοίκων των μεγάλων πόλεων, αυτό τους
οδηγεί να ξεφύγουν από τη μονότονη εργασία και να επιδιώξουν να αλλάξουν το
περιβάλλον. Ως εκ τούτου, τα διεθνή ταξίδια προτιμώνται για τουριστικούς
λόγους.
• Κάντε τα ομαδικά ταξίδια εύκολα, οικονομικά και ασφαλή σε διεθνείς ταξιδιωτικές

ρυθμίσεις, συμπεριλαμβανομένων διαμονής και γευμάτων.
• Πολλές ευρωπαϊκές χώρες που παράγουν τουρισμό ζουν η μια δίπλα στην άλλη,
καθιστώντας δυνατές περιηγήσεις με αυτοοδήγηση.
Δ.ΥΠ.Α.

Εποχικότητα
Ένα άλλο χαρακτηριστικό της τουριστικής ζήτησης που επηρεάζει το μέλλον της είναι
η εποχικότητα ή οι περίοδοι αιχμής και ύφεσης στην τουριστική κίνηση.
Αυτό οφείλεται κυρίως στις κλιματικές

συνθήκες της χώρας υποδοχής,
καθώς πολλοί τουριστικοί πόροι είναι
εποχικοί. Αυτοί οι πόροι είναι η
θερμοκρασία, το ηλιακό φως κ.λπ.
Αλλά και λόγω των κλιματικών
συνθηκών στις χώρες που παράγουν
τουρισμό, καθώς και θεσμικών παραγόντων όπως οι διακοπές των σχολείων, το
κλείσιμο των εργοστασίων τον Αύγουστο και οι διακοπές του Πάσχα και των
Χριστουγέννων, συγκεντρώνεται η ταξιδιωτική ζήτηση σε αυτές τις περιόδους.
Επομένως, η τουριστική ζήτηση δεν

μπορεί να κατανεμηθεί ομοιόμορφα καθ'
όλη τη διάρκεια του έτους. Λόγω αυτής
της αστάθειας, οι περισσότεροι
προορισμοί επηρεάζονται από περιόδους
αιχμής, εκτός αιχμής και εκτός αιχμής
ταξιδιού. Αν ο εσωτερικός τουρισμός δεν
αναπτυχθεί αρκετά για να καλύψει την
χαλαρή περίοδο, αυτό είναι κακό για τη χώρα που φιλοξενεί τον τουρισμό και
δημιουργεί τεράστια προβλήματα στις τουριστικές επιχειρήσεις.
Δ.ΥΠ.Α.

Πολλές χώρες αποδίδουν μεγάλη σημασία στη διαμόρφωση πολιτικών για τον
τουρισμό εκτός εποχής. Σε ορισμένες περιπτώσεις, έχουν ληφθεί εποχιακά μέτρα,
όπως:
• Η κλιμάκωση των αργιών, δηλαδή αλλαγές αργιών σε διάφορες περιοχές, π.χ.

1-15 Ιουνίου στην κεντρική Ελλάδα, 15-30 Ιουνίου στην Πελοπόννησο,
• Δημιουργία ειδικών εγκαταστάσεων,
• Τιμές προσφοράς όταν η κίνηση είναι χαμηλή, δηλαδή χαμηλές τιμές για
ταξιδιωτικά πακέτα,
• φθηνές εκδρομές σε ηλιόλουστες περιοχές όπως η νότια ακτή της Ισπανίας,
• Παρατεταμένα Σαββατοκύριακα.
Οι προσπάθειες αντιμετώπισης της εποχικότητας με τα παραπάνω μέτρα δεν

απέδιδαν πάντα εντυπωσιακά αποτελέσματα. Ο λόγος είναι ότι η ανατροπή του
κατεστημένου απαιτεί μια συνολική προσπάθεια. Οι προσπάθειες χαμηλής έντασης
συχνά αγνοούνται ή τα αποτελέσματά τους δεν είναι διαρκή.
Ο τουρισμός είναι μια δραστηριότητα αναψυχής. Ο τουρίστας έχει συνηθίσει πλέον

σε έναν τρόπο ζωής στις διακοπές που περιλαμβάνει μια σειρά από δράσεις που
καλύπτουν μέρος του χρόνου του. Αν αυτές οι δραστηριότητες (κολύμπι,
ηλιοθεραπεία, περπάτημα, επίσκεψη σε μπαρ και κέντρα διασκέδασης, εκδρομές
κ.λπ.) δεν καλύπτουν τον χρόνο του τουρίστα, τότε υποφέρει. Σε μια μεσογειακή
χώρα όπως η Ελλάδα, οι τουρίστες είναι καταδικασμένοι να κάνουν αδράνεια αν
εγκατασταθούν σε παραθαλάσσια θέρετρα το χειμώνα. Επομένως, μόνο η
διαμόρφωση πεδίων απασχόλησης που ανταποκρίνονται στα ενδιαφέροντα των
τουριστών μπορεί να θέσει τα θεμέλια για την τουριστική πολιτική εκτός εποχής.
Τέτοιες ευκαιρίες απασχόλησης μπορούν να προσφέρουν πόλεις τυχερών
παιχνιδιών με πολλά καζίνο και παρόμοιες εγκαταστάσεις, οργανωμένα
χιονοδρομικά κέντρα κ.λπ.
Δ.ΥΠ.Α.

2.1.6.Το τουριστικό προϊόν
2.1.6.1. Γενικά για το τουριστικό προϊόν
Το τουριστικό προϊόν είναι ένα

σύνθετο προϊόν (τελικό τουριστικό
προϊόν) του οποίου η παραγωγή και
η προσφορά είναι αποτέλεσμα
ζύμωσης πολλαπλών παραγόντων.
Αποτελείται από διάφορα επιμέρους
συστατικά (υλικά αγαθά, υπηρεσίες,
φυσικούς πόρους), τα οποία
συνδυάζονται με κατάλληλο τρόπο για να αποτελέσουν μια «δέσμη» τουριστικών
αγαθών και υπηρεσιών, τα λεγόμενα τουριστικά πακέτα. Το ταξιδιωτικό πακέτο είναι
μια προ-οργανωμένη συλλογή αγαθών και υπηρεσιών που προσφέρονται στην
ταξιδιωτική αγορά με τυποποιημένο τρόπο και σε συγκεκριμένη τιμή.
Από οικονομική άποψη, τα κύρια χαρακτηριστικά των τουριστικών προϊόντων

δείχνουν ότι:
• Οι αλλαγές στη ζήτηση για τουριστικά προϊόντα επηρεάζονται σημαντικά από τις
αλλαγές στις τιμές τους και τις αλλαγές στο εισόδημα των
καταναλωτών/τουριστών.
• Η εμφάνιση νέων και ειδικών μορφών τουρισμού οδήγησε σε τμηματοποίηση της

αγοράς προκειμένου να προσεγγίσει τον καταναλωτή/τουρίστα και να
ικανοποιήσει τις συγκεκριμένες ανάγκες και επιθυμίες του.
• Τα τουριστικά προϊόντα συμμορφώνονται με την τάση της οικονομικής

διεθνοποίησης και έχουν τα χαρακτηριστικά της παγκοσμιοποίησης. Ως
αποτέλεσμα, νέα προϊόντα και νέοι τουριστικοί προορισμοί που μόλις πρόσφατα
προσέλκυσαν το ενδιαφέρον του κοινού έχουν εισέλθει στην αγορά.
Δ.ΥΠ.Α.

• Στην περίπτωση των τουριστικών προϊόντων, ο καταναλωτής μετακινείται στο

μέρος όπου προσφέρεται το προϊόν, σε αντίθεση με άλλα προϊόντα που
μεταφέρονται όχι μακριά από το μέρος που διαμένει ο καταναλωτής.
• Οι καταναλωτές/επισκέπτες δεν γνωρίζουν εκ των προτέρων την ποιότητα της
υπηρεσίας που θα παρέχεται. Εξαρτάται από την ποιότητα όλων των υπηρεσιών
που του παρέχονται. Εάν η ποιότητα ενός σταδίου του πακέτου είναι χαμηλή,
μπορεί να επηρεαστεί η συνολική αξιολόγηση του πακέτου από τους τουρίστες.
Τα τουριστικά προϊόντα έχουν τα

χαρακτηριστικά των υπηρεσιών
επειδή οι μεμονωμένοι τουριστικοί
παραγωγοί με τη σειρά τους
επηρεάζουν τους τουρίστες ως
εξωτερικούς παράγοντες
παραγωγής. Έτσι το ταξίδι αποκτά
τα βιωματικά χαρακτηριστικά του
καταναλωτή τουρίστα.
2.1.6.2. Ορισμός του τουριστικού προϊόντος
Τα τουριστικά προϊόντα ορίζονται ως:

«Ο συνολικός συνδυασμός λειτουργικά συνδεδεμένων υλικών και άυλων στοιχείων
(συμπεριλαμβανομένων ορισμένων μεμονωμένων προϊόντων) που, αφενός,
επιτρέπει στους τουρίστες να πραγματοποιούν συγκεκριμένες δραστηριότητες σε
έναν συγκεκριμένο συνεχή προορισμό ή σειρά και, αφετέρου, επιτρέπει στους
τουρίστες να ταξιδέψουν σε μια μετάβαση προορισμού και την κοινωνική του
αναπαραγωγή κατά τη διάρκεια της παραμονής του».
Δ.ΥΠ.Α.

Ως πάροχος παροχών, καλύπτει τις ανάγκες των πρωτογενών και δευτερευόντων

τουριστών. Αυτά τα οφέλη εν μέρει προϋπάρχουν στις διάφορες συνιστώσες και εν
μέρει ενσωματώνονται συνειδητά στο τουριστικό προϊόν από τους τουριστικούς
παραγωγούς. Τα συστατικά στοιχεία του —συμπεριλαμβανομένων όλων των
προαναφερθέντων υλικών και άυλων στοιχείων— προσδιορίζονται ως:
Σε διάφορες γεωγραφικές περιοχές:

• Μόνιμη τοποθεσία εγκατάστασης;
• Προορισμός και
• Χώρος διέλευσης
Και σε διαφορετικούς χρόνους

• Πριν από το ταξίδι
• Περίοδος και
• Μετά το ταξίδι.
Ένα ταξιδιωτικό προϊόν είναι μια υπηρεσία - στην πραγματικότητα, στα μάτια του
ταξιδιώτη, ισοδυναμεί με τη συνολική ταξιδιωτική εμπειρία του ταξιδιώτη, την οποία
βιώνει και αξιολογεί με υποκειμενικό τρόπο και για την οποία πληρώνει το συνολικό
κόστος του ταξιδιού. Η κατανάλωση τουριστικών προϊόντων διασφαλίζει:
Πρώτον για την κάλυψη τουριστικών αναγκών (μέσω παροχών) και
Δεύτερον είναι η επίτευξη των οργανωτικών στόχων (μέσω της είσπραξης

αντιπαροχής) που έχουν τεθεί από την μεμονωμένη τουριστική επιχείρηση και τις
υπερ-επιχειρηματικές οντότητες του προορισμού
Οι έννοιες του προσδιορισμού τουριστικών προϊόντων και προορισμών δεν είναι ίδιες.
Ο προορισμός δεν είναι προϊόν, αλλά ο γεωγραφικός χώρος στον οποίο ο τουρίστας
Δ.ΥΠ.Α.

πραγματοποιεί την κύρια δραστηριότητα του ταξιδιού. Ένας προορισμός μπορεί να

έχει ακόμη και περισσότερα από ένα ταξιδιωτικά προϊόντα.
Άλλωστε, τα συστατικά του τουριστικού προϊόντος δεν υπάρχουν μόνο στον

προορισμό, αλλά και στους μόνιμους χώρους εγκατάστασης και διέλευσης του
τουρίστα.
Διευκρινίστηκε επίσης ότι η έννοια των ταξιδιωτικών πακέτων δεν συνάδει με τη

γενική έννοια των ταξιδιωτικών προϊόντων. Ένα ταξιδιωτικό πακέτο είναι ένα σύνθετο
προϊόν επειδή αποτελείται από μεμονωμένα ταξιδιωτικά προϊόντα που μπορούν να
πωληθούν ανεξάρτητα. Ωστόσο, δεν περιέχει «το συνολικό πακέτο λειτουργικά
αλληλένδετων υλικών και άυλων στοιχείων» όπως ορίζεται παραπάνω για τουριστικά
προϊόντα. Επομένως, ένα ταξιδιωτικό πακέτο είναι ένα ξεχωριστό ταξιδιωτικό προϊόν.
Επίσης, οι περισσότεροι τουρίστες δεν αγοράζουν πακέτα.
Δ.ΥΠ.Α.

2.1.6.3. Μερικά συμπεράσματα για το τουριστικό προϊόν
Επομένως, συνειδητοποιούμε ότι το ταξιδιωτικό προϊόν είναι ένα ιδιαίτερο προϊόν, το

οποίο διαφέρει πολύ από άλλα προϊόντα. Όπως τα περισσότερα προϊόντα,
αποτελείται από διάφορα υποπροϊόντα. Έτσι, όπως ένα παντελόνι αποτελείται από
υφάσματα, κλωστές, κουμπιά κ.λπ., τα τουριστικά προϊόντα αποτελούνται από
μεταφορές, ξενοδοχεία, διασκέδαση κ.λπ.
Σε αντίθεση με άλλα προϊόντα, τα μέρη που συνθέτουν ένα ταξιδιωτικό προϊόν

καταναλώνονται χωριστά σε διαφορετικά μέρη και σε διαφορετικές ώρες. Το
φαινόμενο αυτό εμφανίζεται και στα επιμέρους στοιχεία που αποτελούν μέρος του
τουριστικού προϊόντος.
Για παράδειγμα, ένα ξενοδοχείο προσφέρει

προϊόντα (π.χ. προϊόντα εστιατορίου,
προϊόντα μπαρ, προϊόντα δωματίου κ.λπ.)
που αποτελούν τις προσφορές του
ξενοδοχείου σε διαφορετικές ώρες και σε
διαφορετικές τοποθεσίες.
Η πολυπλοκότητα των τουριστικών προϊόντων εξηγεί επίσης μέρος της δυσκολίας

τυποποίησής τους. Διαφορετικά μέρη του καλύπτονται από υπηρεσίες που
παρέχονται από διαφορετικές εταιρείες, έχουν διαφορετικά αντικείμενα και συνήθως
βρίσκονται σε διαφορετικές χώρες. Ως εκ τούτου, καθίσταται πολύ δύσκολο να
εξασφαλιστεί ένα κοινό επίπεδο ποιότητας υπηρεσιών. Ωστόσο, τα ταξιδιωτικά
προϊόντα δεν καθορίζονται μόνο από την ποιότητα των υπηρεσιών που παρέχει η
ταξιδιωτική εταιρεία, αλλά και από άλλους παράγοντες όπως π.χ
• Τουριστικές υποδομές,
• Φιλοξενία ή ανεπιθύμητη συμπεριφορά από μόνιμους κατοίκους,
• Τρέχουσες κλιματολογικές συνθήκες κ.λπ.
Δ.ΥΠ.Α.

Η δυναμική των τουριστικών προϊόντων την καθιστά ακόμη πιο ευάλωτη. Τα

ταξιδιωτικά προϊόντα παίρνουν μορφή κατά τη διάρκεια των διακοπών και παίρνουν
την τελική τους μορφή στο τέλος των διακοπών. Κατά την ανάπτυξη ενός τουριστικού
προϊόντος μπορεί να συμβούν γεγονότα που αλλάζουν θετικά ή αρνητικά την εικόνα
του.
Τα τουριστικά προϊόντα δεν μεταφέρονται, αλλά καταναλώνονται όπου και όταν

παράγονται. Αυτό αναγκάζει τους καταναλωτές να αποστέλλονται στον χώρο
εφοδιασμού τους και περιορίζει τις δυνατότητες παραγωγής της εταιρείας.
Τα τουριστικά προϊόντα είναι ιδιαίτερα ευαίσθητα σε δυσάρεστα γεγονότα, όπως

τρομοκρατικές ενέργειες, πολεμικές καταστάσεις ή άλλου είδους καταστροφές. Μια
τρομοκρατική ενέργεια ή ένας σεισμός στην έναρξη της τουριστικής περιόδου μπορεί
να την αποδυναμώσει αποφασιστικά.
Κάθε καταναλωτής του τουριστικού προϊόντος αποτελεί ειδική περίπτωση. Κάθε

τουρίστας επιλέγει το συγκεκριμένο προϊόν και το πληρώνει πιστεύοντας ότι με την
επιλογή αυτή θα καλύψει ορισμένες ανάγκες και επιθυμίες του. Αν και αυτές
διαφέρουν από άτομο σε άτομο, παρουσιάζονται πολλά κοινά στα κίνητρα των
τουριστών. Η πλειονότητα των τουριστών, λοιπόν, κινείται με σκοπό να καλύψει
διάφορες ανάγκες και επιθυμίες, από τις οποίες άλλες είναι κοινές και άλλες
διαφορετικές. Το συμπέρασμα αυτό είναι σημαντικότατο και μπορεί να βοηθήσει την
τελική στρατηγική μάρκετινγκ που θα ακολουθήσει μια τουριστική επιχείρηση.
Το τουριστικό προϊόν δεν αποθηκεύεται. Το δωμάτιο του ξενοδοχείου που δεν

νοικιάστηκε τη μια μέρα, δεν μπορεί να νοικιαστεί την επόμενη, καλύπτοντας έτσι την
απώλεια εσόδου της προηγούμενης.
Οι επιχειρήσεις έχουν τέσσερις επιλογές:

1. Διατηρήστε τη γκάμα των προϊόντων που προσφέρει.
2. Αφαιρέστε ορισμένα προϊόντα από τις προσφορές του.
Δ.ΥΠ.Α.

3. Προσθέστε μερικά νέα προϊόντα.

4. Προσθέστε μερικά νέα προϊόντα και διαγράψτε κάποια άλλα προϊόντα.
2.1.6.4. Συστατικά Στοιχεία του Τουριστικού Προϊόντος
Το εύρος των στοιχείων που συνθέτουν το τουριστικό προϊόν προέρχεται από την
ακόλουθη δήλωση του Stephen Smith:
“Θυμηθείτε τις τελευταίες διακοπές σας. Πριν από αυτές είχατε αγοράσει ένα
ταξιδιωτικό βιβλίο από το βιβλιοπωλείο της γειτονιάς σας, στο οποίο διαβάσατε για
ένα νέο θέρετρο. Αυτό το θέρετρο σας κίνησε το ενδιαφέρον. Έτσι πήγατε σε ένα
τουριστικό γραφείο για να κάνετε κράτηση δωματίου και αεροπορικής θέσης. Στο
διάστημα που απέμεινε μέχρι την αναχώρηση αγοράσατε μια βαλίτσα και ρούχα
κατάλληλα για τις διακοπές. Όταν έφτασε η ημέρα της αναχώρησης καλέσατε
ραδιοταξί για τη μεταφορά στο αεροδρόμιο. Μόλις φτάσατε στον προορισμό
νοικιάσατε ένα αυτοκίνητο. Κατά τη διάρκεια της παραμονής σας στο θέρετρο φάγατε
σε εστιατόρια, διασκεδάσατε σε νυχτερινά κέντρα, αγοράσατε χειροτεχνήματα και
επισκεφτήκατε τα τοπικά αξιοθέατα. Αγοράσατε βενζίνη για το αυτοκίνητο καθώς και
κάποια ψιλικά από περίπτερο. Ενδεχομένως να πήγατε και σε κλινική λόγω ενός
εγκαύματος από την παρατεταμένη ηλιοθεραπεία. Τηλεφωνήσατε σε κάποιο δικό σας
για να του πείτε πόσο ωραία περνάτε. Στο επόμενο ταξίδι είναι πάντως πολύ πιθανό
να χρησιμοποιήσετε έναν εντελώς διαφορετικό συνδυασμό επιμέρους στοιχείων.”
(Πηγή: Δ. Κούτουλας, Πανεπιστήμιο Πατρών, Σημειώσεις μαθήματος Εισαγωγή στον

τουρισμό και την τουριστική οικονομία):
Δ.ΥΠ.Α.

Αυτά και άλλα στοιχεία συνθέτουν το

τουριστικό προϊόν. Στην πραγματικότητα,
πολλά είναι ανεξάρτητα προϊόντα, καθώς
και δωρεάν αγαθά όπως το κλίμα, ο
ωκεανός και το τοπίο.
Το ταξιδιωτικό προϊόν εκτελεί τις ακόλουθες δευτερεύουσες λειτουργίες:
• Οι κύριες δραστηριότητες που μπορούν να ταξιδέψουν

• Επιτρέψτε στον επισκέπτη να ασχοληθεί με σχετικές δραστηριότητες και να
βιώσει τη συνολική ταξιδιωτική εμπειρία όπως επιθυμεί
• Δώστε τη δυνατότητα στους επισκέπτες να ταξιδεύουν από και προς τους
προορισμούς τους
• Επιτρέπει την κοινωνική αναπαραγωγή των τουριστών εν κινήσει
• Επιτρέπει την προετοιμασία και την υλοποίηση του ταξιδιού
• Αφήστε τον επισκέπτη να αναπολήσει και να «ξαναζήσει» το ταξίδι και να
μοιραστεί την ταξιδιωτική του εμπειρία με γνώριμα πρόσωπα.
Δ.ΥΠ.Α.

Το τουριστικό προϊόν είναι ένα σύνθετο προϊόν που αποτελείται από ορισμένα
στοιχεία. Τα συστατικά των τουριστικών προϊόντων περιλαμβάνουν:
• Αυτόνομα προϊόντα,
• «Δωρεάν αγαθά» και,
• Συμπληρωματικές υπηρεσίες
Επιτελούν συγκεκριμένους λειτουργικούς ρόλους σε όλο το προϊόν και

περιλαμβάνονται στο προϊόν λόγω των λειτουργικών τους ιδιοτήτων.
Επομένως, αυτά τα εξαρτήματα είναι απαραίτητα ώστε ολόκληρο το προϊόν να

παρέχει στους καταναλωτές του τα επιδιωκόμενα οφέλη. Οι λειτουργικές τους
ιδιότητες ενσωματώνονται σε
Είτε από έναν μόνο παραγωγό (στην περίπτωση μεμονωμένων προϊόντων και
συμπληρωματικών υπηρεσιών) - στην περίπτωση αυτή μια συνειδητή επιχειρηματική
Δ.ΥΠ.Α.

απόφαση - είτε από τη φύση και την κουλτούρα του προορισμού (στην περίπτωση
«δωρεάν αγαθών»).
Τα αυτόνομα προϊόντα είναι στην πραγματικότητα τελικά προϊόντα, όχι ημιτελείς

εισροές στην παραγωγική διαδικασία, που παράγονται ή/και πωλούνται από
τουριστικές επιχειρήσεις και άλλους παραγωγούς που ικανοποιούν δύο
χαρακτηριστικά:
• Τα προϊόντα τους (αγαθά και

υπηρεσίες) ανταποκρίνονται άμεσα στις
ανάγκες των τουριστών
• Βρίσκονται σε άμεση επαφή με
τουρίστες κατά την πώληση του
προϊόντος.
Χαρακτηριστικά παραδείγματα αυτών των
δύο χαρακτηριστικών είναι οι ταβέρνες
στο νησί (βλ. φωτογραφία)
Τα συστατικά στοιχεία του τουριστικού προϊόντος αποτελούν εξάλλου προϊόντα
συμπληρωματικά είναι δηλαδή λειτουργικά αλληλένδετα.
Πρέπει να τονιστεί ότι η πολυπλοκότητα των τουριστικών προϊόντων δεν οφείλεται

στην προσφορά, καθώς κανένας τουριστικός παραγωγός δεν παρέχει ένα πλήρες
«πακέτο με το κλειδί στο χέρι λειτουργικά συναφών υλικών και άυλων στοιχείων» (βλ.
παραπάνω για τον ορισμό των τουριστικών προϊόντων).
Το συνολικό προϊόν δεν είναι το αποτέλεσμα/εκροή ενός ενιαίου συστήματος

παραγωγής, ούτε είναι όλες οι πτυχές σχεδιασμένες από ένα κέντρο αποφάσεων.
Μάλλον, η πολυπλοκότητά του περιορίζεται στην ανάγκη για ζήτηση, καθώς το
ταξιδιωτικό προϊόν από μόνο του έχει μικρή χρησιμότητα για τον ταξιδιώτη.
Δ.ΥΠ.Α.

Μόνο με την κατανάλωση των επιμέρους

προϊόντων μαζί μπορεί ο τουρίστας να
αποκτήσει τη συνολική χρησιμότητα που
αναζητά. Σε αυτή τη λογική βασίζεται η
εμφάνιση και η επιτυχία των τουριστικών
πακέτων που προσφέρουν οι tour operators.
Συμπερασματικά, μπορεί να σημειωθεί ότι τα
τουριστικά προϊόντα αποκτούν την ουσία των
επιμέρους στοιχείων όχι στην παραγωγική
διαδικασία αλλά στην καταναλωτική διαδικασία.
Τα τουριστικά προϊόντα αποτελούνται από πολλά συστατικά. Κρίνεται λοιπόν

απαραίτητη η κατάταξή τους και η καταχώρισή τους σε διαφορετικές ομάδες. Ως
ταξινόμηση, χρησιμοποιήστε τον λειτουργικό ρόλο που εκτελεί κάθε στοιχείο στο
ταξιδιωτικό προϊόν, δηλαδή τις επιμέρους ομάδες συστατικών. Πλήρης συμμόρφωση
με όλες τις μεμονωμένες λειτουργίες που εκτελούνται από ολόκληρο το ταξιδιωτικό
προϊόν.
Αυτό οδηγεί στην ακόλουθη ταξινόμηση των συστατικών των τουριστικών προϊόντων
Δ.ΥΠ.Α.

Δ.ΥΠ.Α.

Α. Η κύρια τουριστική προσφορά περιλαμβάνει όλες τις μορφές έλξης, δηλαδή εκείνα
τα στοιχεία του τουριστικού προϊόντος που
προσελκύουν τουρίστες στον προορισμό, ή με
άλλα λόγια, περιγράφουν τις προτιμήσεις που
δείχνουν οι τουρίστες για έναν δεδομένο
προορισμό και τα οφέλη που αποφέρει το
τουριστικό προϊόν προσέλκυση Η
κατανάλωση του παιδιού ικανοποιεί τις
πρωταρχικές ταξιδιωτικές ανάγκες, οι οποίες
ορίζονται ως ώθηση ενός ατόμου να πραγματοποιήσει ένα ταξίδι για να ικανοποιήσει
τις ανάγκες του. Το δόλωμα αποτελείται από δύο σετ στοιχείων:
Α1. Τον τρόπο και τις συνθήκες υπό τις οποίες διεξάγεται η κύρια δραστηριότητα του
ταξιδιού προς τον προορισμό (ή στο μεταφορικό μέσο, όπως σε ορισμένες
περιπτώσεις η κύρια δραστηριότητα ασκείται σε αυτό). Πιο συγκεκριμένα
περιλαμβάνουν:
• Φυσικές συνθήκες,
• Στοιχεία φυσικής και πολιτιστικής κληρονομιάς,
• Προσωπικός,
• Κοινωνικοοικονομικές συνθήκες του προορισμού,
• Καλλιτεχνική δημιουργία στον προορισμό,
• Εκδήλωση,
• Εγκαταστάσεις και εξοπλισμός,
• Αγαθά και υπηρεσίες που σχετίζονται με την αντίστοιχη δραστηριότητα.
Α2. Διάφορες ποιοτικές παράμετροι που καθορίζουν πώς θέλει ο τουρίστας να

πραγματοποιήσει τη δραστηριότητα και πώς θέλει να βιώσει τη συνολική ταξιδιωτική
εμπειρία, όπως:
Δ.ΥΠ.Α.

• την οικειότητα ή τον εξωτισμό του προορισμού,

• μικρές ή μεγάλες αποστάσεις μεταξύ της μόνιμης κατοικίας του τουρίστα και
του προορισμού,
• εύκολο ή δύσκολο να φτάσετε στον προορισμό,
• την ιδιαίτερη ατμόσφαιρα του προορισμού,
• Οι κάτοικοι είναι φιλόξενοι,
• καλό καιρό,
• καλό φυσικό περιβάλλον,
• ασφάλεια των ταξιδιωτών κ.λπ.).
Β. Όσα συστατικά του τουριστικού προϊόντος καταχωρούνται στις δευτερεύουσες

τουριστικές παραχωρήσεις, τα οποία αποτελούν το μέσο με το οποίο οι τουρίστες
επισκέπτονται τον προορισμό και
καταναλώνουν τα αξιοθέατα του,
αποτελούν τις κύριες τουριστικές
παραχωρήσεις. Οι δευτερεύουσες
προσφορές περιλαμβάνουν επίσης μια
ποικιλία αναμνηστικών και δώρων,
καθένα από τα οποία χρεώνεται για μια
συγκεκριμένη συναισθηματική και
συμβολική αξία. Μέσω της
κατανάλωσής του, καλύπτονται οι δευτερεύουσες ταξιδιωτικές ανάγκες και οι
δευτερεύουσες ταξιδιωτικές ανάγκες ορίζονται ως ανάγκες που προκύπτουν από την
απόφαση για ταξίδι. Οι ταξιδιωτικές προσφορές Tier 2 αποτελούνται από πέντε
ομάδες στοιχείων:
Β1. Άλλες παράμετροι οχημάτων και συστημάτων μεταφοράς που επιτρέπουν στους
επισκέπτες να ταξιδέψουν από και προς έναν ταξιδιωτικό προορισμό και να
επιστρέψουν στην τοποθεσία μιας μόνιμης εγκατάστασης και να μετακινηθούν εντός
του προορισμού. Πρόκειται για τα ακόλουθα συστήματα μεταφοράς:
• Σιδηρόδρομοι,
Δ.ΥΠ.Α.

• Οδική μεταφορά,
• Θαλάσσιες μεταφορές και
• Αεροπορικές μεταφορές
Β2. Μέσα που επιτρέπουν στον τουρίστα να πραγματοποιεί κοινωνική αναπαραγωγή

κατά τη διάρκεια του ταξιδιού, δηλαδή να επιτελεί τις λειτουργίες της οικογένειας και
να επιτρέπει δραστηριότητες αναψυχής, επικοινωνία, ενημέρωση και κοινωνική
αλληλεπίδραση με περιοχές εκτός του προορισμού. είναι περίπου:
• Διαμονή,
• Κέντρο εστίασης ή/και εμπορεύματα καταστημάτων τροφίμων,
• Διάφοροι χώροι προσωπικής υγιεινής έξω από το κατάλυμα,
• Υπηρεσίες που παρέχονται από στεγνοκαθαριστήρια και κομμωτήρια,
• Τηλεπικοινωνιακές εγκαταστάσεις,
• Υπηρεσία ταχυδρομείου,
• Αθλητικούς χώρους,
• Διάφορες εγκαταστάσεις και υπηρεσίες αναψυχής,
• Πολιτιστική δραστηριότητα,
• Επαγγελματικά καταστήματα που προσφέρουν ψώνια «αναψυχής» κ.λπ.
Β3. Διάφορες παράμετροι που σχετίζονται με πρακτικές πτυχές της προετοιμασίας

και υλοποίησης του ταξιδιού, π.χ. σχετίζονται με την παροχή πληροφοριών στους
τουρίστες, την οργάνωση και την επεξεργασία του ταξιδιού για να γίνει ευκολότερο,
ασφαλέστερο και πιο προσιτό, πρόληψη ή αποκατάσταση ασθενειών και
τραυματισμών, είσοδος σε ξένες χώρες, προετοιμασία για ταξίδι Παροχή κεφαλαίων
και να κανονίσει τις απαραίτητες πληρωμές κ.λπ. Αυτές οι παράμετροι
• Μέσα ταξιδιωτικών πληροφοριών,
• Τηλεπικοινωνίες,
• Υπηρεσίες tour operators και τουριστικά γραφεία,
• Υπηρεσίες συνοδών, διερμηνέων και αχθοφόρους,
• Υπηρεσίες υγείας και μέσα προστασίας της υγείας,
Δ.ΥΠ.Α.

• Διατυπώσεις συνόρων και διαβατήρια,

• Χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες,
• Ταξιδιωτική ασφάλιση
• Διάφορα αντικείμενα όπως βαλίτσες, ρούχα, κάμερες και φιλμ.
Β4. Διάφορες παράμετροι σχετίζονται με τις πρακτικές πτυχές της άσκησης της
κύριας δραστηριότητας στον προορισμό (ή στο μεταφορικό μέσο, καθώς σε
ορισμένες περιπτώσεις η κύρια δραστηριότητα λαμβάνει χώρα σε αυτόν). Αυτές οι
παράμετροι μπορούν ή απλά να
διευκολύνουν την ομαλή διεξαγωγή της
εκδήλωσης χωρίς να προσελκύουν τουρίστες.
Για κάθε δραστηριότητα καθορίζονται οι
αντίστοιχες παράμετροι, δηλαδή ο
απαραίτητος εξοπλισμός (ιδιόκτητος ή
μισθωμένος) και ορισμένα αγαθά και υπηρεσίες.
Β5. Αναμνηστικά και δώρα, κάθε επισκέπτης χρεώνεται για συναισθηματική και
συμβολική αξία. Χρησιμοποιούνται για να αναπολούν ένα ταξίδι και να ξαναζούν την
ταξιδιωτική εμπειρία, παρατείνοντας έτσι την ικανοποίηση που παίρνει ένας
ταξιδιώτης από το σχετικό ταξίδι. Επιτρέπουν
επίσης στον επισκέπτη να μοιραστεί την
εμπειρία με ένα οικείο πρόσωπο και να
ενισχύσει τους κοινωνικούς του δεσμούς. Τα
αναμνηστικά και τα δώρα περιλαμβάνουν ένα
ευρύ φάσμα αγαθών - όπως προϊόντα τυπικά
του αντίστοιχου προορισμού ή τόπου μόνιμης
κατοικίας, αναμνηστικά, αλλά και προϊόντα που δεν σχετίζονται άμεσα με τον
προορισμό ή τον τόπο μόνιμης κατοικίας - και διάφορα είδη που συλλέγονται,
δημιουργούνται ή λαμβάνονται δίνονται ως δώρα στους ίδιους τους τουρίστες.
Δ.ΥΠ.Α.

Τα παραπάνω στοιχεία του τουριστικού προϊόντος εντοπίζονται σε τρεις γεωγραφικές

περιοχές
• Την έδρα της μόνιμης εγκατάστασης,
• Προορισμός και
• Χώρος διέλευσης
Και η απόκτηση και η κατανάλωσή τους γίνεται σε τρία χρονικά στάδια:

Πριν, κατά τη διάρκεια και μετά το ταξίδι.
Διευκρινίστε ότι οι εισροές από τουριστικές επιχειρήσεις (όπως έπιπλα που

χρησιμοποιούνται σε ξενοδοχεία ή τρόφιμα που παρέχονται από εστιατόρια) δεν
περιλαμβάνονται ως συστατικά των τουριστικών προϊόντων, ούτε οι υπηρεσίες
παρέχονται από φορείς εκμετάλλευσης υποδομής.
Αυτά τα αγαθά, οι υπηρεσίες και οι εγκαταστάσεις δεν είναι τελικά προϊόντα των
τουριστών, ούτε αποτελούν αντικείμενο δικών τους αγοραστικών αποφάσεων, καθώς
αγοράζονται από τουριστικούς παραγωγούς. Κυρίως όμως, δεν επιτελούν μια από
τις επιμέρους λειτουργίες των τουριστικών προϊόντων με ολοκληρωμένο τρόπο.
Σε ό,τι αφορά ειδικότερα τις υποδομές,

θα πρέπει να αναφερθεί ότι αποτελεί
προϋπόθεση για την παραγωγή
τουριστικών προϊόντων και όχι συστατικό
τους. Ο λειτουργικός ρόλος των
διαφόρων μορφών υποδομής αναφέρεται
στην εύρυθμη λειτουργία των διαφόρων
στοιχείων τουριστικών προϊόντων και στη
δημιουργία αντίστοιχων συνθηκών ώστε οι παρεχόμενες υπηρεσίες να
ανταποκρίνονται στο βιοτικό επίπεδο και τις ποιοτικές προσδοκίες των τουριστών.
Δ.ΥΠ.Α.

2.1.6.5. Σύνοψη για το τουριστικό προϊόν και η οριοθέτηση του τουριστικού

προορισμού στην Ελλάδα
Ο τουρίστας προσπαθεί να ικανοποιήσει τις προσδοκίες του (ζήτηση) επιλέγοντας

μεταξύ διαφορετικών τουριστικών προϊόντων που προσφέρει ο προορισμός
(προσφορά). Παράλληλα, έχει επιλέξει και τρόπους οργάνωσης ταξιδιών, όπως η
αγορά ταξιδιωτικών πακέτων μέσω ταξιδιωτικών γραφείων, ταξιδιωτικών γραφείων
και πλατφορμών ή απευθείας από παραγωγούς. Αυτά τα προϊόντα μπορεί να είναι
απλά (δηλαδή να περιλαμβάνουν μόνο βασικές υπηρεσίες ύπνου, τραπεζαρίας και
αναψυχής) ή πιο σύνθετα, οπότε περιλαμβάνουν δραστηριότητες που
χρησιμοποιούν τοπικούς πόρους (π.χ. διαδρομές πεζοπορίας, οικολογικά μουσεία,
ξεναγήσεις, υπαίθριες δραστηριότητες, αναγνώριση ειδών χλωρίδας και πανίδα,
καταδύσεις, αναρρίχηση βράχου, ποδηλασία, μαγειρική ή μαθήματα μουσικής, κ.λπ.)
ή/και ειδική τουριστική υποδομή (π.χ. υπηρεσίες χαλάρωσης και αναζωογόνησης σε
κέντρα θαλάσσιας θεραπείας, αθλητικές υπηρεσίες που προσφέρουν υπηρεσίες
συνεδριακού τουρισμού, ειδικές περιοχές και αθλητικός τουρισμός) εξοπλισμός
κ.λπ. .), ή συνδυασμό των παραπάνω.
Τουριστικός προορισμός
Ως εκ τούτου, ένα τουριστικό προϊόν είναι ένας συνδυασμός υπηρεσιών και

δραστηριοτήτων σε διάφορες τιμές που «παράγει» και παρέχει μια περιοχή, η οποία
ενσωματώνει τα χαρακτηριστικά της περιοχής.
Δ.ΥΠ.Α.

Άρα ο "αγροτουρισμός" είναι μια μορφή

τουρισμού (γενική κατηγορία) που
λαμβάνει χώρα σε αγροτικές περιοχές και
το προϊόν "αγροτουρισμός στην Πρέσπες"
διαφέρει από "αγροτουρισμός στην
Αυστρία" ή "αγροτουρισμός στην Κόστα
Ρίκα" επειδή είναι μια υπηρεσία που προσαρμόζεται σε πιο ειδικές συνθήκες και
παρέχεται σε συγκεκριμένο χώρο.
Τα προϊόντα μπορούν να προσφέρουν συγκεκριμένο συνδυασμό υπηρεσιών σε μια

ενιαία τιμή γνωστή εκ των προτέρων (πακέτα εκδρομών - οργανωμένες εκδρομές), ή
ο καταναλωτής-τουρίστας μπορεί να συνδυάσει ελεύθερα τα προϊόντα που του
αρέσουν, επιλέγοντας μεταξύ των υπηρεσιών που προσφέρονται στον προορισμό
(ατομικά, όχι οργανωμένες εκδρομές ).
Όπως κάθε προϊόν, ένα ταξιδιωτικό προϊόν περιλαμβάνει τα στάδια παραγωγής και
διανομής του. Η διαφορά είναι ότι έχουμε ήδη αναφέρει ότι η παραγωγή που πρέπει
να βασίζεται σε τουριστικούς πόρους υλοποιείται από μια σειρά επιχειρήσεων. Η ίδια
εταιρεία συχνά προωθεί το προϊόν στην αγορά μόνη της ή σε συνεργασία με
αυτόνομους και κρατικούς φορείς. Αυτό καθιστά δύσκολη τη δημιουργία «καθαρών»
εικόνων των κατασκευασμένων προϊόντων.
Δ.ΥΠ.Α.

Η παραγωγική διαδικασία ενός τουριστικού προϊόντος
Ένας τουριστικός προορισμός είναι ένα φυσικό μέρος που διαθέτει τουριστικά
αξιοθέατα και υπηρεσίες υποστήριξης ώστε οι τουρίστες να μπορούν να
διανυκτερεύσουν. Τα όριά του δεν είναι απαραίτητα σαφή και μπορεί να συνδέεται
διοικητικά με μία ή περισσότερες διοικητικές μονάδες, γεγονός που περιπλέκει τη
μέτρηση, τη διαχείριση και τη διαχείρισή του.
Οι τουριστικοί προορισμοί μπορούν να προσφέρουν οτιδήποτε, από απλά προϊόντα

αναψυχής, όπως ηλιόλουστες θάλασσες έως πολλά σύνθετα προϊόντα ειδικού
ενδιαφέροντος, όπως ο αγροτουρισμός και ο ορειβατικός τουρισμός. Αυτό
συνδυάζεται με τους πλούσιους πόρους της περιοχής (τουριστικά αξιοθέατα) και τους
επιχειρηματίες και τους θεσμούς (πολιτεία και τοπικές κυβερνήσεις) για την ανάπτυξη
αυτών των πόρων, την ενσωμάτωση κεφαλαίου και επαγγελματικής εργασίας
(δημιουργία υψηλής προστιθέμενης αξίας) και την παροχή ποικίλων δραστηριοτήτων.
Δ.ΥΠ.Α.

Για παράδειγμα, η παρουσία του

Ευπαλίνιου Τάφρου και άλλων
σημαντικών μνημείων στη Σάμο δεν
οδήγησε απαραίτητα τα ιδρύματα να
τα αξιοποιήσουν με ενιαίο και
μοναδικό τρόπο. Τα μνημεία
μπορούν:
• Είτε είναι απρόσιτο,

• Για μία μόνο επίσκεψη,
• Χρησιμοποιείται στο πλαίσιο πολιτιστικής διαδρομής, με υλικό εκδήλωσης και
παρατήρησης, ώστε οι επισκέπτες να μάθουν για τη ζωή στην αρχαία Σάμο,
• Είτε γίνει αντικείμενο μελέτης της επιστημονικής και τεχνολογικής γνώσης της
εποχής, που επέτρεπε την κατασκευή τέτοιων πολύπλοκων έργων,
αξιοποιώντας την παγκοσμίου φήμης «παρουσία» του Πυθαγόρα.
Τα όρια προορισμού σπάνια συμπίπτουν με διοικητικά όρια, με μόνη εξαίρεση τα

νησιά, ιδιαίτερα τα μεγάλα. Κρήτη, Ρόδος, Κέρκυρα, Λέσβος, Σάμος, Θάσος και άλλα
νησιά. Είναι διαφορετικοί προορισμοί όπου οι τουρίστες μπορούν να περάσουν όλες
τις διακοπές τους χωρίς να μετακινηθούν.
Στα μικρότερα νησιά ή στην ηπειρωτική Ελλάδα, η οριοθέτηση των προορισμών είναι
δύσκολη και όχι σαφής. Η κατάσταση στην ηπειρωτική χώρα είναι προφανώς
διαφορετική, δεν υπάρχουν φραγμοί στη ροή μεταξύ διοικητικών μονάδων, είναι
δύσκολο να οριοθετηθούν οι προορισμοί και είναι δύσκολο να σχεδιαστεί και να
προωθηθεί ορθολογικά.
Εχω:
• Μικροί νησιωτικοί προορισμοί (σε Κυκλάδες, Δωδεκάνησα, Αργοσαρωνικός,
Σποράτζ), θεωρούνται επίσης ως μεμονωμένοι προορισμοί, τουρίστες με
διακοπές μιας εβδομάδας ή δεκαήμερου ταξιδεύουν σε δύο ή τρία νησιά.
Δ.ΥΠ.Α.

• Προορισμοί που παρουσιάζουν μνημεία ή φυσικούς χώρους, όπως Ολυμπία,

Δελφοί, Κερκίνη, Δασσοστάδια, αλλά δεν είναι απομονωμένοι από την ευρύτερη
περιοχή.
• Φυσικές τοποθεσίες που ανήκουν σε περισσότερες από μία διοικητικές

περιφέρειες, π.χ.: Όλυμπος, Πίνδος
• Πόλεις προορισμού όπως η Αθήνα, η Θεσσαλονίκη, η Πάτρα κ.λπ., που είναι

ισχυρότερες ή διαφορετικές από τις αντίστοιχες διοικητικές τους. Για παράδειγμα,
οι αναφορές στην Αθήνα δεν μένουν στα όρια του Δ.Αθηνών, αλλά γενικά
αναφέρονται σε πολεοδομικά συγκροτήματα, αν όχι σε ολόκληρη την Αττική.
• Γεωγραφικές (και ιστορικές) περιοχές όπως η Πελοπόννησος, η Μακεδονία,

γνωστές ως τουριστικοί προορισμοί για διάφορους ιστορικούς λόγους,
υπερβαίνουν τα τρέχοντα διοικητικά όρια και περιλαμβάνουν μεμονωμένους
προορισμούς. Ως εκ τούτου, είναι αδύνατον να μην συμπεριληφθεί η Ολυμπία ή
η Πάτρα σε ένα τουριστικό ταξίδι στην Πελοπόννησο, αφού βρίσκονται σε άλλη
διοικητική περιφέρεια.
Δ.ΥΠ.Α.

ΣΕΤΕ, 2009: «Ελληνικός Τουρισμός 2020: Πρόταση για το νέο αναπτυξιακό

μοντέλο».
Επεξηγηματική υποσημείωση: η προτεινόμενη περιφερειακή διαίρεση στο δεξί τμήμα
της εικόνας εκφράζει την κατά τον ΣΕΤΕ (2009) θέση για μια περιφερειακή διαίρεση
με περισσότερα τουριστικά κριτήρια. Πηγή: ΕΕΤΑ: Τουριστικός σχεδιασμός και
προβολή, Εγχειρίδιο για ΟΤΑ, 2020
Η τουριστική αγορά συνδέει τη ζήτηση

και την προσφορά: αφενός έχουμε
καταναλωτές - τουρίστες, με
συγκεκριμένα κίνητρα (π.χ. επιθυμία
για διακοπές στο αγρόκτημα),
αφετέρου πολλούς προορισμούς (σε
διαφορετικές χώρες και περιοχές) και
πολλούς παραγωγούς, προσφέρουν διαφορετικούς προϊόντα (αγροτουρισμός εν
προκειμένω) με διαφορετικά χαρακτηριστικά, που σχετίζονται με συγκεκριμένους
ελκυστήρες πόρων, αλλά και με την προσφορά κάθε προορισμού.
Δ.ΥΠ.Α.

Αυτά τα προϊόντα μοιράζονται κοινά

στοιχεία που τα κατατάσσουν στις
κατηγορίες προϊόντων
αγροτουρισμού (π.χ. αγροκτήματα
και δραστηριότητες), αλλά έχουν
διαφορετικά χαρακτηριστικά που
είναι αποτέλεσμα παραγωγής,
πολιτισμού, γεωγραφίας, ιστορίας
κ.λπ. Διαφορές μεταξύ αγροτικών περιοχών σε Ελλάδα, Γαλλία, Ισπανία, Αυστρία ή
ακόμα περισσότερες χώρες σε άλλη ήπειρο (π.χ. Βιετνάμ, Περού). Μεταξύ αυτών
των περισσότερο ή λιγότερο εναλλάξιμων προϊόντων, ο καταναλωτής καλείται να
επιλέξει αυτό που ανταποκρίνεται καλύτερα στις ανάγκες του (π.χ. εξοικείωση με τον
τόπο του ή άλλη κουλτούρα), λαμβάνοντας φυσικά υπόψη τις προσφορές τιμών τους.
Οι καταναλωτές τουρισμού μπορούν να επικοινωνήσουν απευθείας με τους

παρόχους τουριστικών υπηρεσιών, να συλλέξουν πληροφορίες και τελικά να
αγοράσουν προϊόντα που ανταποκρίνονται στις ανάγκες τους ή μπορούν να λάβουν
πληροφορίες και να κάνουν αγορές μέσω ενδιάμεσων παρόχων τουριστικών
υπηρεσιών, όπως τουριστικά γραφεία και tour operators.
Στην πρώτη περίπτωση αναφερόμαστε σε μια σύντομη αλυσίδα διανομής χωρίς

μεσάζοντες μεταξύ παραγωγών και αγοραστών, ενώ στη δεύτερη περίπτωση
παρεμβαίνουν ένας ή περισσότεροι μεσάζοντες (τουριστικά γραφεία, ταξιδιωτικά
γραφεία, ηλεκτρονικές πλατφόρμες), που σημαίνει ότι είτε η τελική τιμή του προϊόντος
αυξάνεται ή περιορίζεται στον κέδρο του παραγωγού ή και στα δύο.
Εάν ένας τουρίστας συμμετάσχει σε ένα προκαθορισμένο πακέτο, θα επωφεληθεί

από χαμηλότερες τιμές λόγω χαμηλότερων χρεώσεων από αεροπορικές εταιρείες
καθώς και καταλύματα και άλλους παρόχους υπηρεσιών. Ο ρόλος των
διαμεσολαβητών δεν είναι ουδέτερος στη δομή της τουριστικής αγοράς, καθώς
Δ.ΥΠ.Α.

τείνουν να ενισχύουν τον ρόλο τους, αλλάζοντας τη μορφή πλήρους ανταγωνισμού

από τη μια πλευρά και δημιουργώντας διάφορες μορφές εξάρτησης από την άλλη.
Επομένως, η οργάνωση της αγοράς είναι καθοριστική παράμετρος των τουριστικών
αποτελεσμάτων και πρέπει να αναλυθεί.
Πηγή: ΕΕΤΑ: Τουριστικός σχεδιασμός και προβολή, Εγχειρίδιο για ΟΤΑ, 2020.
Προσαρμογή από: MEI, Portugal, 2007: “National strategic plan for tourism”.
Σημ.: ΤΑs=Travel Agents, TOs=Tour Operators)
Δ.ΥΠ.Α.

2.1.7. Οι Συνέπειες του Τουρισμού – Γενικές Διαπιστώσεις
2.1.7.1. Οι κοινωνικές συνέπειες
Πολύ συχνά ο τουρισμός είναι πολύ

«επιτυχημένος» για να αποτελέσει
απειλή για την περιοχή. Ειδικότερα,
ενδέχεται να επηρεαστούν οι
οικονομικοί πόροι, η
κοινωνικοπολιτισμική ζωή της
κοινότητας και τα φυσικά αξιοθέατα.
Σε αυτή την περίπτωση, η ανάπτυξη του τουρισμού δεν είναι κοινωνικά αποδεκτή και
μπορεί να προκαλέσει αρνητικά συναισθήματα στην τοπική και τις γύρω περιοχές.
Ενδέχεται να υπάρχουν διαιρέσεις εντός της κοινότητας και αρνητικά συναισθήματα
μπορεί να μεταδοθούν στους τουρίστες.
Οι κοινωνικές συνέπειες αναφέρονται σε μια σειρά κοινωνικών αλλαγών που

προκαλούνται άμεσα ή έμμεσα από τον τουρισμό στη χώρα-περιοχή υποδοχής. Οι
περιοχές όπου εντοπίζονται οι συνέπειες του τουριστικού φαινομένου εντοπίζονται
σε αγροτικές περιοχές, που σταδιακά γίνονται «τουριστικοί προορισμοί». Ανάλογα με
το στάδιο της τουριστικής ανάπτυξης, θα αλλάξει και η κοινωνική δομή της περιοχής.
Στο πρώτο στάδιο ανάπτυξης, οι τουρίστες τουρίστες ταξιδεύουν μεμονωμένα ή σε

μικρές ομάδες και οι κάτοικοι της περιοχής ανταποκρίνονται θετικά στην παρουσία
τους. Εφόσον αυτοί οι ταξιδιώτες θεωρούνται διερχόμενοι αλλοδαποί, δεν υπάρχει
διαφορά στην κοινωνική και επαγγελματική δομή των κατοίκων.
Στο δεύτερο στάδιο ανάπτυξης, οι τουρίστες αρχίζουν να ταξιδεύουν οργανωμένα και

οι κάτοικοι της χώρας υποδοχής επενδύουν σε ξενοδοχεία, εστιατόρια, μεταφορές
κ.λπ., ενώ ασχολούνται με αγροτικά επαγγέλματα. Η σχέση των δύο πλευρών έγινε
πιο επίσημη και επαγγελματική. Πολλές φορές οι τουρίστες δεν έχουν ανθρώπινη
Δ.ΥΠ.Α.

αξία για έναν επιχειρηματία, αλλά αναγνωρίζονται από τα «χρήματα» που

καταναλώνει.
Στο τρίτο στάδιο της ανάπτυξης του μαζικού τουρισμού, ο αριθμός των τουριστών
υπερβαίνει αρκετές φορές εκείνον των κατοίκων της περιοχής. Οι παραδοσιακές
αγροτικές ασχολίες σταδιακά εγκαταλείπονται. Ταυτόχρονα, οι άνθρωποι βρίσκονται
χωρισμένοι μεταξύ «παραδοσιακών» και «μοντέρνων» προτύπων και οδηγούν σε
μια κοινωνική αναδιάταξη. Οι κάτοικοι της περιοχής γίνονται καχύποπτοι για τα μέρη
για να ταξιδέψουν κάθε φορά που χάνουν την ποιότητα ζωής τους χωρίς σαφή
οικονομική απόδοση.
Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στις ακόλουθες κοινωνικές συνέπειες της τουριστικής

ανάπτυξης:
α. Αλλαγή καριέρας. Η ταχεία ανάπτυξη του τουρισμού ώθησε τους κατοίκους των
χωρών υποδοχής να εγκαταλείψουν τη γεωργία για τουριστικές βιομηχανίες
υψηλότερου εισοδήματος. Επομένως, όσοι εργάζονται στον τουριστικό τομέα θα
πρέπει να είναι και φορείς κοινωνικής αλλαγής.
β. Συνάντηση τουριστών και «ντόπιων». Ο τουρισμός είναι μια οικονομική συναλλαγή.

Οι τουρίστες αγοράζουν τουριστικές υπηρεσίες, ενώ οι ντόπιοι παράγουν και πωλούν
υπηρεσίες. Για να εξυπηρετήσουν καλύτερα οι ντόπιοι τους τουρίστες, εργάζονται
σκληρά για να μάθουν τη γλώσσα και τα έθιμά τους. Ως αποτέλεσμα, καταλήγουν να
παρακινούνται πολλές φορές από επίδειξη ή μίμηση, ιδίως από νέους, να
ακολουθήσουν τα κοινωνικά πρότυπα των τουριστών. Σε πολλές τουριστικές
περιοχές, ο ντόπιος πληθυσμός έχει σαφώς αρνηθεί να ταξιδέψει λόγω τουριστικών
συνηθειών (ξενοφοβία).
Δ.ΥΠ.Α.

γ. Σύγκρουση ηθών, συνηθειών και βιοτικού επιπέδου. Ο τουρισμός φέρνει κοντά

ανθρώπους διαφορετικών ηθών και
εθίμων. Οι «μανιώδεις»
υποστηρικτές του τουρισμού
βλέπουν μόνο τα πλεονεκτήματα
που προσφέρει και αρνούνται να
αποδεχτούν τα αρνητικά του. Οι νέοι
επηρεάζονται από την κουλτούρα και
τα καταναλωτικά πρότυπα που φέρνουν οι τουρίστες και τους αντιλαμβάνονται ως
πιο «σοφιστικέ» επειδή είναι νεοφερμένοι. Οι αλλαγές που επιφέρει ο τουρισμός στην
κοινωνική δομή ενός τόπου είναι σημαντικές. Η αγροτική ζωή διαταράσσεται και η
κοινωνική συνοχή σπάει καθώς τα οικονομικά οφέλη του τουρισμού είναι τεράστια.
Παρατηρήστε τη «διάβρωση» της γλώσσας και την απομάκρυνση από την
παράδοση, είτε αλλάξτε τα είτε ξεχάστε τα. Η τοπική μουσική και άλλες μορφές
τέχνης διαφοροποιήθηκαν, το φαγητό συμμορφώθηκε με τα διεθνή πρότυπα και η
αρχιτεκτονική, η ένδυση και οι οικογενειακές σχέσεις άλλαξαν.
δ. Βρείτε νέα μοντέλα ανάπτυξης. Αρνητικές κοινωνικές συνέπειες της ανάπτυξης του
μαζικού τουρισμού μαστίζουν τις περιοχές τους
και αναζητούν τρόπους βελτίωσης της ζωής
τους. Εκτός από ήλιο, θάλασσα και διασκέδαση,
ο «σύγχρονος επισκέπτης» επιδιώκει να
κατανοήσει τα ήθη και έθιμα του ντόπιου
πληθυσμού και την πολιτιστική του κληρονομιά.
Τόσο οι σύγχρονες τουριστικές περιοχές όσο και
οι περιοχές υποδοχής συνεργάζονται για να
βρουν νέα πρότυπα βιωσιμότητας του
τουρισμού.
Δ.ΥΠ.Α.

2.1.7.2. Οι οικονομικές συνέπειες
Ο τουρισμός είναι μια από τις σημαντικότερες «βιομηχανίες», με ραγδαία οικονομική

ανάπτυξη σε εθνικό και περιφερειακό επίπεδο. Αυτό βασίζεται σε μια περιοχή
φυσικής ομορφιάς, ήπιου κλίματος και πλούσιας ιστορίας και πολιτισμού.
Ο οικονομικός αντίκτυπος του τουρισμού στην εθνική ανάπτυξη είναι σημαντικός γιατί
βοηθά:
Στο Ακαθάριστο Εθνικό Προϊόν (ΑΕΠ): Η συμβολή της πρωτογενούς και

δευτερογενούς βιομηχανίας στη διαμόρφωση του ΑΕΠ τείνει να συρρικνωθεί,
αντίθετα το μερίδιο του τουρισμού αυξάνεται.
Στην απασχόληση. Η αναπτυσσόμενη τουριστική «βιομηχανία» δημιουργεί νέες

θέσεις εργασίας, άμεσα και έμμεσα. Ειδικότερα:
• Αυξάνει άμεσα την απασχόληση σε επιχειρήσεις που παρέχουν τουριστικές

υπηρεσίες, όπως αεροπορικές εταιρείες, ξενοδοχεία, εταιρείες ενοικίασης
αυτοκινήτων, ενοικιαζόμενα δωμάτια-διαμερίσματα, κάμπινγκ, εστιατόρια, μπαρ
κ.λπ.
• Αυξάνει έμμεσα την απασχόληση σε κλάδους που υποστηρίζουν ή προμηθεύουν

τους παραπάνω τομείς, όπως η γεωργία, η μεταποίηση, οι εταιρείες παροχής
υπηρεσιών κοινής ωφέλειας, οι χρηματοοικονομικές εταιρείες κ.λπ.
• Επίσης, έμμεσα αυξάνει την απασχόληση στον δημόσιο τομέα σε τομείς

(υπουργούς, πολιτείες και δήμους) που παρέχουν τουριστικές υπηρεσίες. Η
διεθνής εμπειρία δείχνει ότι ο τουρισμός δημιουργεί περίπου το ίδιο ποσό άμεσης
και έμμεσης απασχόλησης, με ελαφρώς μεγαλύτερη έμμεση απασχόληση.
Δ.ΥΠ.Α.

• Το γεγονός ότι δημιουργεί θέσεις εργασίας για μέρος του εργατικού δυναμικού
(νέοι, γυναίκες, ανειδίκευτοι κ.λπ.) που αποτελούν τον «σκληρό πυρήνα» της
ανεργίας και το γεγονός ότι το 70% των ανέργων που απορροφάται από τον
τουρισμό είναι από μη τουριστικά επαγγέλματα. δείχνει τον ρόλο του τουρισμού
ως Η σημασία των τομέων που απορροφούν τους ανέργους.
• Αύξηση του μεριδίου της απασχόλησης στη συνολική απασχόληση της

οικονομίας. Λαμβάνοντας υπόψη την έμμεση επίδραση του τουρισμού σε άλλες
οικονομικές δραστηριότητες, η απασχόληση είναι πολύ υψηλή. Η σημασία του
τουρισμού ως δημιουργίας νέων θέσεων εργασίας είναι προφανής.
Ο αρνητικός αντίκτυπος στην απασχόληση είναι η έντονη εποχικότητα του ελληνικού

τουρισμού. Η προσέγγιση νέων τουριστικών κατηγοριών και η ανάπτυξη νέων
μορφών τουρισμού θα αμβλύνουν αυτό το πρόβλημα και θα αποφέρουν μεγαλύτερα
οφέλη για την οικονομία συνολικά. Με βάση τις ώρες λειτουργίας των διαφόρων
τύπων καταλυμάτων, καθώς και τα άλλα χαρακτηριστικά τους (μέγεθος, μέγεθος
κ.λπ.), υπολογίζεται ότι μόνο το 35% των απασχολουμένων εργάζεται ετησίως, το 40%
εργάζεται από έξι έως οκτώ το μήνα. , και το υπόλοιπο 25% απασχολήθηκε για τρεις
μήνες.
Προώθηση της περιφερειακής ανάπτυξης. Ο τουρισμός είναι ένας σημαντικός

παράγοντας περιφερειακής ανάπτυξης, κυρίως συγκεντρωμένος σε προβληματικές
περιοχές και άλλες περιοχές με καθυστερημένη παραγωγική ικανότητα αλλά
πλούσιους τουριστικούς πόρους. Στην περίπτωση της Ελλάδας (πολύ περισσότερο
από άλλες ευρωπαϊκές χώρες), ο τουρισμός έχει συμβάλει σημαντικά τα τελευταία 20
χρόνια στη βελτίωση της κατανομής των οικονομικών πόρων στα περιφερειακά
εισοδήματα, μειώνοντας έτσι τις περιφερειακές ανισότητες.
Δ.ΥΠ.Α.

Οι Έλληνες τουρίστες είναι οι νούμερο

ένα καταναλωτές των ελληνικών
τουριστικών προϊόντων, κάτι που δεν έχει
ακόμη πλήρως εκτιμηθεί, καθώς ο
εγχώριος τουρισμός αντιπροσωπεύει
περίπου το 27% της συνολικής ζήτησης
και έχει αυξηθεί κατά περίπου 5%
ετησίως τα τελευταία χρόνια.
Χαρακτηρίζεται από συνεχή μείωση του πληθυσμού στις κύριες τουριστικές περιοχές
της χώρας μας μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του 1970 και στη συνέχεια, με την
αύξηση του εισερχόμενου τουρισμού, καταγράφηκε αυτή η αναστροφή της
αποψίλωσης του πληθυσμού και παρατηρήθηκε ότι τόσο ο πληθυσμός όσο και το
κατά κεφαλήν εισόδημα αυξήθηκε ταυτόχρονα.αυξημένη κατάσταση.
Πραγματική οικονομική αναζωογόνηση έχει συμβεί σε περιοχές όπου το φαινόμενο

του τουρισμού είναι εμφανές και ο τουρισμός είναι ο θεμελιώδης κλάδος που συνιστά
άλλους κλάδους και τομείς οικονομικής δραστηριότητας. Οι τουρίστες κατευθύνονται
να αγοράσουν γεωργία, βιοτεχνία, βιομηχανία κ.λπ. μέσω των δαπανών τους για
τουριστικές επιχειρήσεις. προϊόντων, σε άλλους οικονομικούς τομείς, συμβάλλοντας
έτσι στην ανάπτυξη των τοπικών και περιφερειακών οικονομιών.
Τέλος, με την ανάπτυξη της ελληνικής νησιωτικής μινιατούρας και του ορεινού
τουρισμού δεν μπορούν να αναπτυχθούν ούτε η βιομηχανία ούτε η γεωργία,
επιτυγχάνονται όχι μόνο οικονομικοί στόχοι (συμβολή στην τοπική ανάπτυξη,
εξίσωση περιφερειακού εισοδήματος κ.λπ.) αλλά και κοινωνικοί στόχοι. (για την
καταπολέμηση της ερημοποίησης στις αγροτικές περιοχές, για τη διατήρηση των
κοινωνικών δομών) και το κράτος (για την προστασία των πληθυσμών σε άνυδρες
και νησιωτικές περιοχές).
Δ.ΥΠ.Α.

2.1.7.3. Οι πολιτιστικές συνέπειες
Η συμβολή του πολιτισμού στην ανάπτυξη και προώθηση των τουριστικών

φαινομένων είναι πολύ σημαντική, ιδιαίτερα σε χώρες υποδοχής με πλούσια
πολιτιστική ιστορία όπως η Ελλάδα.
Το Παγκόσμιο Συνέδριο Τουρισμού 1980) επεσήμανε πόσο σημαντικός είναι τελικά ο

πολιτισμός για την πρόοδο και την ανάπτυξη του τουρισμού και πόσο επείγον έχει
καταστεί η προστασία μεμονωμένων στοιχείων του πολιτισμού.
Μέσα από το τουριστικό φαινόμενο αναδεικνύονται οι ακόλουθες θετικές πολιτιστικές

συνέπειες:
Η διεύρυνση των προσωπικών και εθνικών γνωριμιών και κοινωνικών σχέσεων.

Ένα από τα κύρια χαρακτηριστικά της ανάπτυξης του τουρισμού είναι ότι φέρνει
κοντά ανθρώπους και λαούς με διαφορετικά ήθη και έθιμα. Βοηθά στην αύξηση της
αμοιβαίας κατανόησης και αλληλεγγύης, καθώς και στην προώθηση του οράματος
της παγκόσμιας ειρήνης και φιλίας. Οι ντόπιοι δείχνουν στους επισκέπτες
χαρακτηριστικά στοιχεία του τρόπου ζωής τους και τους ενθαρρύνουν να
συμμετέχουν σε διάφορες τοπικές πολιτιστικές εκδηλώσεις. Σημαντικό ρόλο ως
«ψυχοθεραπευτές» έχουν και οι επαγγελματίες που εξυπηρετούν άμεσα τους
τουρίστες.
Διατήρηση των παραδόσεων των κατοίκων της περιοχής. Οι συχνές επισκέψεις των
τουριστών βοηθούν τους ντόπιους να διατηρήσουν ζωντανή την ιστορία τους και να
συνεχίσουν τις παραδόσεις τους. Στο πλαίσιο που επιτρέπει στους επισκέπτες να
μάθουν και να συνδεθούν με την ιστορία, τον πολιτισμό και τις παραδόσεις και τους
τοπικούς τρόπους διασκέδασης ενός τόπου, διατηρείται η συνέχεια και οι ντόπιοι
εμπνέονται να εξωτερικεύσουν και να εκφράσουν όλα τα πολιτιστικά τους στοιχεία.
Δηλαδή, υπάρχει μια συνεχής σύνδεση με τις ρίζες και μια ισχυρή ώθηση για
διατήρηση της παράδοσης.
Δ.ΥΠ.Α.

Μάθετε και χρησιμοποιήστε ξένες γλώσσες. Η γνώση και η χρήση ξένων γλωσσών
είναι ένα στοιχείο που βοηθά τους ντόπιους να επικοινωνούν με τους τουρίστες.
Επομένως, οι άνθρωποι που ασχολούνται με τον τουρισμό μαθαίνουν για άλλους
πολιτισμούς και οι ντόπιοι μαθαίνουν την ξένη γλώσσα των τουριστών και έτσι
έρχονται κοντά σε άλλους πολιτισμούς.
Προώθηση της ελληνικής φιλοξενίας. Σύμφωνα με τον Όμηρο, ο Δίας Δίας ήταν ο
προστάτης των επισκεπτών και ο σεβασμός προς τον Μέγα Θεό δημιουργούσε
υποχρεώσεις για τους ανθρώπους, ακόμη πιο σεβαστές από τους νόμους του
ανθρώπου. Οι άνθρωποι παίρνουν την αγάπη για τους ξένους πολύ σοβαρά, και η
φιλοξενία είναι μια αρετή. Σήμερα οι Έλληνες θεωρούνται φιλόξενος λαός. Αυτό το
στοιχείο πρέπει να αξιοποιηθεί και να τοποθετηθεί στην άκρη του δόρατος
επικοινωνίας. Αυτό είναι το πιο ισχυρό πλεονέκτημα που μπορεί να διαφοροποιήσει
τους ταξιδιώτες υπέρ του ελληνικού τουρισμού.
Εκμετάλλευση του Δικτύου Φιλελλήνων. Η σύγχρονη Ελλάδα έχει πολλούς φίλους

στη διεθνή κοινότητα. Η δικτύωση όλων αυτών είναι απαραίτητη. Αυτοί είναι οι
πρωτοπόροι μας πρεσβευτές, που διαδίδουν την κληρονομιά μας με τον Απόδημο
Ελληνισμό. Υπάρχουν 303 πανεπιστήμια σε όλο τον κόσμο με Κέντρα Ελληνικών
Σπουδών, όπου φοιτούν εδώ νέοι αλλοδαποί που αγαπούν την ελληνική εκπαίδευση
και ιστορία. Όλα τα παραπάνω μπορούν να γίνουν ταξιδιωτικοί μας αγγελιοφόροι και
να συμβάλουν στην αναβάθμιση του τουρισμού.
Ταυτόχρονα, ο τουρισμός μπορεί να έχει αρνητικές πολιτιστικές συνέπειες, όπως:
Διαστρέβλωση της ιστορίας για οικονομικό όφελος. Ορισμένα δημόσια ή ιδιωτικά

ιδρύματα παραποιούν την ιστορία μας «παράγοντας» παραπλανητικά ταξιδιωτικά
σχέδια για να δελεάσουν τους ταξιδιώτες. Συγκεκριμένα, αναπτύχθηκε ένα τέτοιο
πρόγραμμα με το όνομα «Λιμάνι του Οδυσσέα», το οποίο δεν αντιστοιχούσε στον
περίπλου του Οδυσσέα. Ο Ελληνικός Οργανισμός Τουρισμού, σε συνεργασία με
Δ.ΥΠ.Α.

τέσσερα πανεπιστήμια στην Ελλάδα, την Ιταλία, την Τυνησία και τη Μάλτα, εξέδωσε
ένα ειδικό φυλλάδιο με τίτλο «Το ταξίδι του Οδυσσέα», το οποίο προσφέρει στους
ταξιδιώτες μια μοναδική διαδρομή μεσογειακής κουλτούρας.
Αλλαγές στις πολιτιστικές παραδόσεις. Διοργανώνονται διάφορες πολιτιστικές

εκδηλώσεις μόνο για τουρίστες με οικονομικά κίνητρα (ελληνικές βραδιές κ.λπ.). Η
έλλειψη τοπικής συμμετοχής σε παρόμοιες δραστηριότητες οδηγεί σε αλλαγές στις
πολιτιστικές παραδόσεις.
Αλλαγές στα τοπικά αρχιτεκτονικά στυλ. Ο τουρισμός έχει αρνητικό αντίκτυπο στον
τρόπο και τον τρόπο
κατασκευής των τοπικών
κτιρίων. Η επίδραση αυτή
οφείλεται εν μέρει στην
τουριστική ζήτηση και εν μέρει
στις διεθνείς εταιρείες που
αναζητούν «βολικά» κτίρια.
Μεγάλη ευθύνη όμως έχει και η
τοπική κοινωνία, η οποία βλέπει
την κατασκευή κτιρίων και
ξενοδοχείων «δυτικού τύπου»
ως ένα βήμα προς τον νεωτερισμό. Επιπλέον, υπάρχει αισθητική ρύπανση από
μόνιμα ή κινητά κτίρια που βοηθούν στην προώθηση των επιχειρήσεων (διαφήμιση,
επιγραφές, αντιαισθητικές βιτρίνες κ.λπ.).
Δ.ΥΠ.Α.

Πολιτισμός και κοινωνικό σοκ. Η συνάντηση μεταξύ τουριστών και ντόπιων

συγκεντρώνει δύο διακριτές κοινωνικοοικονομικές κατηγορίες, οι οποίες προέρχονται
από διαφορετικά συστήματα αξιών. Αυτή η
διαφορά μεταξύ των δύο χωρών είναι
επίσης πηγή έντασης μεταξύ τους, καθώς ο
τουρισμός έχει προκαλέσει πολιτιστική και
κοινωνική αναταραχή στον πληθυσμό της
περιοχής υποδοχής. Σε αυτούς τους τομείς,
το φαινόμενο της ηθικής χαλαρότητας
εκδηλώνεται έντονα με διάφορες μορφές.
Κακή εκπαιδευτική επίδοση. Ειδικά οι νέοι, δεδομένων των πολλών ευκαιριών

εργασίας που προσφέρονται και της μεγάλης ζήτησης -ακόμη και για μη
ειδικευμένους ανθρώπους- πιστεύουν ότι η αναστολή (την οποία θεωρούν ως χάσιμο
χρόνου) για να εργαστούν στον τουριστικό κλάδο είναι κατάλληλη. Εκ των υστέρων,
συνειδητοποίησαν τη σημασία της εκπαίδευσης σε απαιτητικούς επαγγελματικούς
τομείς όπως ο τουρισμός.
μιμούμαι. Η μίμηση συμβαίνει στους ντόπιους, ιδιαίτερα στους νέους που

συμπεριφέρονται με παρόμοιους τρόπους με ανθρώπους από διαφορετικές χώρες.
2.1.7.4. Οι περιβαλλοντικές συνέπειες
Ίσως πιο άμεσα από οποιαδήποτε άλλη ανθρώπινη δραστηριότητα, ο τουρισμός

εξαρτάται από την ποιότητα του περιβάλλοντος. Η υποβάθμιση και η καταστροφή
του περιβάλλοντος έχει οδηγήσει στην παρακμή του τουρισμού. Η ανάπτυξη του
τουρισμού έχει δύο πτυχές. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι σε ορισμένες περιπτώσεις
συμβάλλει θετικά στην οικονομική ανάπτυξη και την απασχόληση, αλλά σε ορισμένες
περιπτώσεις προκαλεί σοβαρά προβλήματα υποβάθμισης του φυσικού και
δομημένου περιβάλλοντος.
Δ.ΥΠ.Α.

Στις περισσότερες περιπτώσεις, οι

περιβαλλοντικές επιπτώσεις της
τουριστικής ανάπτυξης είναι
πολύπλοκες γιατί προκαλούνται όχι
μόνο από συγκεκριμένες
τουριστικές δραστηριότητες, αλλά
και από παράλληλες
δραστηριότητες που συνοδεύουν
τον τουρισμό (π.χ. μεταφορές,
εμπόριο κ.λπ.).
Οι τομείς που αντιμετώπισαν το μεγαλύτερο άγχος και εντόπισαν τα πιο σοβαρά

προβλήματα ήταν:
• Οι παράκτιες περιοχές, λόγω της ραγδαίας ανάπτυξης του τουρισμού, έχουν

επιφέρει σοβαρά προβλήματα περιβαλλοντικής υποβάθμισης.
• Οι αστικές περιοχές διαθέτουν σημαντικούς πολιτιστικούς πόρους για τουριστικά

αξιοθέατα, δέχονται μεγάλο αριθμό τουριστών και αντιμετωπίζουν λειτουργικά
(μεταφορικά, στάθμευση) και περιβαλλοντικά ζητήματα.
• Ορεινές περιοχές που διαθέτουν ήδη υποδομές χειμερινών σπορ ή διάφορα

οικοσυστήματα και δάση απειλούνται με υποβάθμιση λόγω των διαφόρων
αναπτυξιακών πιέσεων.
Τα είδη των συνεπειών, ανεξαρτήτως έντασης, σχετίζονται κυρίως με περιοχές

υποδομής, χωρητικότητες και συσχετισμούς με άλλες χρήσεις γης. Τονίζονται οι
ακόλουθες συνέπειες:
α. Ρύπανση εδάφους και νερού. Ένα πρόβλημα είναι η έλλειψη δικτύων και
εγκαταστάσεων αποχέτευσης, καθώς και η διάθεση υγρών απορριμμάτων σε
Δ.ΥΠ.Α.

τουριστικές περιοχές. Επιπλέον, τα απόβλητα κατά μήκος της διαδρομής και τα

λύματα που απορρίπτονται στη θάλασσα από κρουαζιερόπλοια αποτελούν
σημαντικό πρόβλημα για περιοχές με έντονη τουριστική κίνηση.
β. Σωματική εξάντληση. Η χωρητικότητα είναι ένα εργαλείο που χρησιμοποιείται για

τον προσδιορισμό της ικανότητας μιας περιοχής να δέχεται και να «αφομοιώνει»
μεγάλο αριθμό επισκεπτών χωρίς να επηρεάζεται αρνητικά, με πρωταρχικό στόχο
την ελαχιστοποίηση της υποβάθμισης ή της αναβάθμισης του φυσικού
περιβάλλοντος. Ως εκ τούτου, είναι ζωτικής σημασίας να προσδιοριστεί η
χωρητικότητα ανάλογα με το είδος της τουριστικής ανάπτυξης. Η ακατάστατη
κατασκευή οδηγεί σε σωματική εξάντληση σε ορισμένες περιοχές
• Υποβάθμιση του δομημένου

περιβάλλοντος
• Καταστροφή χλωρίδας και
πανίδας
• Υποβάθμιση των φυσικών
οικοσυστημάτων.
γ. Ηχορύπανση. Οι τουρίστες είναι συγκεντρωμένοι σε ένα μέρος, η κυκλοφορία έχει

αυξηθεί πολύ και η ύπαρξη κέντρων διασκέδασης έχει προκαλέσει μεγάλη
ηχορύπανση, η οποία έχει προκαλέσει δυσαρέσκεια στους τουρίστες που τους
αρέσει να κάνουν διακοπές σε ένα ήσυχο περιβάλλον.
δ. Θαλάσσια ρύπανση. Η επεξεργασία των λυμάτων των τουριστικών

εγκαταστάσεων δεν είναι πλήρης και τα τουριστικά πλοία (ιστιοπλοϊκά, ταχύπλοα),
επιβατηγά, πορθμεία κ.λπ. ρίχνουν σκουπίδια στη θάλασσα, μολύνοντας τη
θαλάσσια περιοχή.
Δ.ΥΠ.Α.

ε. Χλωρίδα – Πανίδα. Ο έντονος τουρισμός σε διάφορες περιοχές καταστρέφει τα

οικοσυστήματα τους.
στ. Κυκλοφορία. Η πρόσθετη κίνηση των τροχοφόρων οχημάτων οδηγεί σε

αυξημένους κυκλοφοριακούς κινδύνους και επιπτώσεις στο φυσικό περιβάλλον.
Οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις του τουρισμού μπορεί να είναι ακόμη και θετικές. Για
παράδειγμα, όταν ο τουρισμός συμβάλλει στην προβολή και προστασία του φυσικού
και δομημένου περιβάλλοντος μιας περιοχής, είτε άμεσα μέσω μνημείων, είτε έμμεσα,
όταν οι αντιλήψεις των ευαίσθητων τουριστών επηρεάζουν τις τοπικές κοινωνίες.
Η σχέση μεταξύ τουρισμού και περιβάλλοντος είναι σχέση αλληλεξάρτησης,

ανταγωνισμού και συμβίωσης. Ο τουρισμός εξαρτάται από την ποιότητα του
περιβάλλοντος, το οποίο συχνά έχει αρνητικό αντίκτυπο στο περιβάλλον, και τελικά
υποφέρει λόγω αυτής της υποβάθμισης.
Κυρίως η οικολογική ανασυγκρότηση των νησιών και των παράκτιων περιοχών και η
εξασφάλιση της απαιτούμενης ισορροπίας από τη σκοπιά της μακροπρόθεσμης
βιωσιμότητας αποτελούν προϋποθέσεις για τη διατήρηση της μοναδικότητας αυτού
του φυσικού πόρου και τη διάθεσή του στις μελλοντικές γενιές.
Βασική αρχή για την επίτευξη των παραπάνω είναι η αναγνώριση ότι η ακτή είναι ένα
ευαίσθητο οικοσύστημα και όχι απλώς μέρος των καλοκαιρινών διακοπών.
2.1.7.5. Τεχνικές για την κοινωνικά αποδεκτή τουριστική ανάπτυξη
Για να είναι κοινωνικά αποδεκτή η τουριστική ανάπτυξη, απαιτούνται μια σειρά από
διαδικασίες-τεχνολογίες, ως εξής:
Δ.ΥΠ.Α.

α. Προκαταρκτική αξιολόγηση. Θα πρέπει να πραγματοποιηθούν προκαταρκτικές

μελέτες αξιολόγησης των τοπικών κοινοτήτων για τον προσδιορισμό των τοπικών
χαρακτηριστικών. Δεύτερον, είναι απαραίτητο να αξιολογηθεί ο πιθανός αντίκτυπος
της τουριστικής ανάπτυξης στην κοινωνικοπολιτική δομή των τοπικών κοινωνιών.
β. κοινωνική δέσμευση. Οι τοπικές κοινωνίες πρέπει να συμμετέχουν στα στάδια της

«ιδέας» και του σχεδιασμού της τουριστικής ανάπτυξης.
γ. Ανοιχτή επικοινωνία. Πρέπει να δημιουργηθούν δίαυλοι επικοινωνίας μεταξύ της

τοπικής κοινότητας και του φορέα ανάπτυξης του τουριστικού έργου. Αυτό μπορεί να
επιτευχθεί μέσω επίσημων ή ανεπίσημων διαύλων.
δ. Αξιοποίηση υφιστάμενων ομάδων και δικτύων. Δουλεύοντας με κοινότητες που

εμπλέκονται και επηρεάζονται από την τουριστική ανάπτυξη, τα υπάρχοντα δίκτυα
και ομάδες θα πρέπει να χρησιμοποιούνται ως δίαυλοι δέσμευσης και επικοινωνίας.
ε. Κοινωνική αγωγή. Οι τοπικές κοινωνίες πρέπει να κατανοήσουν τον αντίκτυπο της

τουριστικής ανάπτυξης, ώστε να μπορούν να λάβουν αποφάσεις ασφάλειας που
επηρεάζουν το μέλλον τους. Οι κάτοικοι χρειάζονται επίσης κάποια καθοδήγηση
σχετικά με τις δυνατότητές τους να συμμετέχουν στην τουριστική ανάπτυξη και
βιωσιμότητα.
στ. Αναπτύξτε σταδιακά. Ο τουρισμός πρέπει να αναπτύσσεται με ρυθμό που

επιτρέπει στις τοπικές κοινωνίες να απορροφούν τον αντίκτυπο της ανάπτυξης.
Δ.ΥΠ.Α.

2.2. Κλαδική Ανάλυση Του Τουρισμού Και Του Προφίλ Του Τουρίστα Στην
Ελλάδα
2.2.1. Εισαγωγικά Στοιχεία: Οι σύγχρονες προκλήσεις για τον τουρισμό
«Αυτή η θεματική ενότητα επιχειρεί να παρουσιάσει τον ελληνικό τουρισμό, τις

στατιστικές, τα ελληνικά τουριστικά προϊόντα στο πλαίσιο του διεθνούς
ανταγωνισμού και να δώσει μια επισκόπηση των τουριστών που επισκέπτονται την
Ελλάδα..
2.2.1.1. Η ανάπτυξη του τουρισμού
Τις τελευταίες δεκαετίες, η τουριστική βιομηχανία

γνώρισε συνεχή ανάπτυξη και διαφοροποίηση
των προϊόντων που προσφέρει παγκοσμίως.
Είναι πλέον ένας από τους ταχύτερα
αναπτυσσόμενους οικονομικούς τομείς και
σημαντική πηγή εισοδήματος για πολλές
αναπτυσσόμενες χώρες. Λόγω της ευρείας
διάδοσής του, παρέχει οικονομικά οφέλη και οφέλη για την απασχόληση σε πολλούς
οικονομικούς τομείς (π.χ. κατασκευές, μεταφορές, εμπόριο τροφίμων και ποτών,
κ.λπ.) και επηρεάζει πολλά διαφορετικά μέρη της κοινωνικής και παραγωγικής δομής
μιας χώρας.
Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Τουρισμού (UNWTO Tourism Highlights,

2019), ο τουρισμός είναι ο τρίτος μεγαλύτερος εξαγωγικός τομέας μετά τα χημικά και
τα καύσιμα και τα προϊόντα αυτοκινήτου.
Σημαντικοί παράγοντες που οδηγούν την ανάπτυξη του παγκόσμιου τουρισμού τα

τελευταία χρόνια είναι
• Η ραγδαία ανάπτυξη της ψηφιακής τεχνολογίας,
Δ.ΥΠ.Α.

• την ευκολία εύρεσης πτήσεων χαμηλού κόστους (αεροπορικές εταιρείες

χαμηλού κόστους),
• Ανάπτυξη βραχυπρόθεσμων μισθώσεων κατοικιών (π.χ. Airbnb)
• Τα εξερχόμενα ταξίδια σε αγορές όπως η Κίνα, η Ινδία και η Ρωσία
συνέχισαν να αυξάνονται.
Ο τουρισμός είναι μια ιδιαίτερα ανταγωνιστική δραστηριότητα σε ένα διεθνές

οικονομικό περιβάλλον. Ως εκ τούτου, η ανάπτυξη του τουρισμού βασίζεται στη
δημιουργία τουριστικών προϊόντων που ανταποκρίνονται στις ανάγκες των διεθνών
πελατών. Αυτές οι απαιτήσεις εξελίσσονται διαρκώς και ταυτόχρονα, οι τεχνολογικές
εξελίξεις έχουν διαμορφώσει ένα ταραχώδες περιβάλλον στο οποίο η τουριστική
βιομηχανία καλείται συνεχώς να προσαρμοστεί και να εξελίσσεται.
2.2.1.2. Η Ελληνική πρόκληση
Ο τουρισμός είναι ένας εξαιρετικά εξωστρεφής οικονομικός τομέας που επενδύει σε

μεγάλο βαθμό σε όλο τον κόσμο, ενώ παρέχει σημαντικά πολλαπλασιαστικά οφέλη
Δ.ΥΠ.Α.

(μείωση ανεργίας, αυξημένο ΑΕΠ κ.λπ.) στις περιοχές που αναπτύσσει. Η υγιής
επιχειρηματικότητα είναι το ισχυρότερο θεμέλιο για την εξασφάλιση και την ανάπτυξη
απασχόλησης, παρέχοντας σαφή κατανόηση της ελληνικής τουριστικής βιομηχανίας
και του διεθνούς τουριστικού περιβάλλοντος, ιδιαίτερα των χωρών στις οποίες η
Ελλάδα προσελκύει πελάτες.
Ο παρακάτω πίνακας δείχνει τις συνολικές αφίξεις τουριστών της Ελλάδας ανά χώρα
την περίοδο 2014-2020. Οι κάτοικοι που επισκέπτονται τις μεγάλες χώρες μας
σημειώνονται με κόκκινο χρώμα.
Αφίξεις μη κατοίκων από το εξωτερικό ανά χώρα προέλευσης (σε χιλ.)

Χώρες προέλευσης 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020
Χώρες Ευρωζώνης 7.457 8.189 8.935 9.863 11.436 11.071 3.447
Αυστρία 285 327 359 396 521 583 161
Βέλγιο 409 483 467 527 587 588 136
Γαλλία 1.463 1.522 1.314 1.420 1.524 1.542 469
Γερμανία 2.459 2.810 3.139 3.706 4.381 4.026 1.526
Ισπανία 136 94 203 164 226 283 75
Ιταλία 1.118 1.355 1.387 1.441 1.667 1.553 373
Κύπρος 448 470 652 632 698 801 291
Ολλανδία 657 639 771 947 1.015 818 257
Λοιπές 480 489 644 631 818 878 159
Χώρες ΕΕ εκτός Ευρωζώνης 3.703 4.388 5.387 5.718 7.018 7.482 1.442
Δανία 240 238 242 279 385 308 88
Ρουμανία 543 540 1.026 1.149 1.389 1.378 205
Σουηδία 338 352 413 493 509 412 48
Τσεχία 348 437 280 339 368 402 103
Λοιπές 2.234 2.822 3.426 3.457 4.368 4.982 998
Λοιπές Χώρες 10.874 11.022 10.477 11.613 11.668 12.795 2.485
Αλβανία 488 491 722 829 987 944 266
Αυστραλία 183 183 169 324 322 339 29
Ελβετία 377 391 438 449 521 540 176
Ηνωμένο Βασίλειο 2.090 2.397 2.895 3.002 2.943 3.499 1.069
ΗΠΑ 592 750 779 865 1.097 1.179 107
Καναδάς 146 182 153 198 346 321 33
Ρωσία 1.250 513 595 589 520 583 26
Λοιπές 5.748 6.114 4.726 5.358 4.932 5.389 781
Σύνολο αφίξεων** 22.033 23.599 24.799 27.194 30.123 31.348 7.374
Πηγή: Έρευνα Συνόρων της Τράπεζας της Ελλάδας. *Τα στοιχεία για την Κρουαζιέρα
δεν περιλαμβάνονται
Δ.ΥΠ.Α.

Οφείλουμε να παραδεχτούμε ότι ο τουρισμός

έχει αποδειχθεί όχι μόνο η ραχοκοκαλιά της
ελληνικής οικονομίας, αλλά και κοινωνικός
αρωγός, ειδικά στα νησιά και τις περιφέρειες.
Η πανδημία COVID-19 έχει δημιουργήσει μια
νέα πραγματικότητα στο παγκόσμιο
ταξιδιωτικό τοπίο. Δεδομένου ότι η Ελλάδα τα πάει καλά σε γενικές γραμμές, σε αυτή
την περίπτωση πρέπει να κεφαλαιοποιήσει αυτή την επιτυχημένη διαδρομή, ειδικά
στον τουριστικό τομέα..
Παρά το αισιόδοξο σενάριο επιστροφής στην καθημερινότητα με εμβολιασμούς και

νέες θεραπείες, η τουριστική περίοδος του 2022 παραμένει απρόβλεπτη.
Ταυτόχρονα, η παγκόσμια ανάπτυξη και ο ανταγωνισμός έχουν δημιουργήσει νέες
συνθήκες που απαιτούν σχεδιασμό, στρατηγική και οργάνωση σε εθνικό,
περιφερειακό και τοπικό επίπεδο προορισμών και επιχειρήσεων.
Η εξειδίκευση, η ψηφιοποίηση και η καινοτομία είναι απαραίτητες προκειμένου όλοι οι
ενδιαφερόμενοι να δημιουργήσουν μαζί αξία. Τα κανάλια διανομής, η τεχνολογία και
οι στρατηγικές μάρκετινγκ αποτελούν την αιχμή του δόρατος και τη βάση για τη
δημιουργία συγκριτικού πλεονεκτήματος.
Ένα βασικό ζήτημα στον τουρισμό είναι η

εφαρμογή μιας στρατηγικής που θα μας
βοηθήσει να βελτιώσουμε την
ανταγωνιστικότητα και τη βιωσιμότητά μας. Για
να επιτευχθεί αυτό, θα πρέπει να καθιερωθεί
ένας σοβαρός επιστημονικός διάλογος, να
μελετηθεί η περιοχή και η περιστασιακή
καλύτερη άποψη, να ακουστούν οι απόψεις των τοπικών κοινοτήτων και να μαθευτεί
η καλύτερη εμπειρία στον κόσμο.
Δ.ΥΠ.Α.

Η συμμετοχή του κλάδου και η ενίσχυση των μικρών τουριστικών επιχειρήσεων,

καθώς και η διαβούλευση και η συνεργασία σε τοπικό και εθνικό επίπεδο είναι
απαραίτητη. Μόνο με αυτόν τον τρόπο μπορούμε να μεγιστοποιήσουμε τα οφέλη του
τουρισμού στη βάση της κεφαλαιοποίησης των προσπαθειών όλων των
εμπλεκομένων.
2.2.1.3. Ο Τουρισμός ως οριζόντια οικονομική δραστηριότητα
Σε αντίθεση με τις περισσότερες

δραστηριότητες πρωτογενούς και
δευτερογενούς τομέα, ο τουρισμός είναι μια
οριζόντια δραστηριότητα και όχι μια κάθετη.
Δηλαδή, ο τουρισμός είναι μια δραστηριότητα
που ορίζεται ως προς τη ζήτηση προϊόντων
και υπηρεσιών, ενώ οι δραστηριότητες στην
πρωτογενή και δευτερογενή βιομηχανία είναι δραστηριότητες παραγωγής και
προσφοράς προϊόντων.
Για παράδειγμα, ο μεταλλουργικός τομέας αποτελείται από εταιρείες που παράγουν

μεταλλικά προϊόντα και ο τομέας τροφίμων αποτελείται από αγροτοβιομηχανίες που
παράγουν τρόφιμα.
Αντίθετα, η τουριστική δραστηριότητα επηρεάζει πολλούς τομείς της οικονομίας,

όπως τις μεταφορές (π.χ. ταξίδια αεροπορικώς και μεταφορές με λεωφορείο), τη
διαμονή (σε ξενοδοχεία ή αλλού), το φαγητό (σε εστιατόρια ή μπαρ μέσα και γύρω
από το κατάλυμα), την ψυχαγωγία (συμπεριλαμβανομένων των περιηγήσεων στα
αξιοθέατα) και κατανάλωση καταστήματος.
Έτσι, σε κάθε περίπτωση, ο τουρισμός είναι μια δραστηριότητα που περιλαμβάνει

πολλά διαφορετικά μέρη της κοινωνικής και παραγωγικής δομής μιας χώρας.
Δ.ΥΠ.Α.

2.2.1.4. Ο Τουρισμός ως δραστηριότητα στην Ελλάδα
Η σημασία του τουρισμού στη διαμόρφωση

του εθνικού ΑΕΠ και της απασχόλησης
αναλύεται λεπτομερώς παρακάτω. Εν
ολίγοις, αναφέραμε ότι κατά τη διάρκεια της
κρίσης, ο τουρισμός ήταν ανάχωμα στην
ύφεση και την ανεργία και στη συνέχεια
οδήγησε τη χώρα σε θετική ανάπτυξη.
Επιπλέον, ο τουρισμός είναι ένας από τους κλάδους που εμφανίζουν σημαντικό
επενδυτικό ενδιαφέρον. Λόγω της μεγαλύτερης διασποράς των τουριστικών
προορισμών σε όλη τη χώρα, ο τουρισμός παίζει καταλυτικό ρόλο στη διαμόρφωση
εσόδων σε πολλές περιοχές της χώρας.
Αντίθετα, ο τουρισμός είναι άκρως εποχιακός καθώς οι διακοπές Ήλιο Θάλασσα, που
αποτελεί τη μεγαλύτερη αγορά προϊόντων της Ευρώπης, είναι το κύριο τουριστικό
προϊόν της χώρας.
COVID-19 και Τουρισμός
Την περίοδο που διανύουμε, ο τουριστικός κλάδος έχει

δεχθεί μεγάλο πλήγμα, αφενός λόγω χαμηλότερων
εισοδημάτων και αφετέρου ο κόσμος διστάζει να
ταξιδέψει για λόγους υγείας. Από ιατρικής άποψης, η
ανάκαμψη του τουρισμού βασίζεται στην αντιμετώπιση
του κορωνοϊού και στην ανάκαμψη της οικονομίας.
Ταυτόχρονα, οι τάσεις προς τη βιώσιμη ανάπτυξη και
τον ψηφιακό μετασχηματισμό εντείνονται και η ελληνική τουριστική βιομηχανία θα
πρέπει να είναι έτοιμη να αντιμετωπίσει και να αξιοποιήσει αυτές τις τάσεις.
Δ.ΥΠ.Α.

2.2.2. H Συμβολή του Τουρισμού στην Ελληνική Οικονομία - Στατιστικά

Στοιχεία
2.2.2.1. Η Πανδημία του Covid-19 και η επίδραση της στον τουρισμό
Χωρίς αμφιβολία, παγκοσμίως, ο κλάδος των

ταξιδιωτικών υπηρεσιών έχει πληγεί
περισσότερο από την έναρξη της πανδημίας.
Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό
Τουρισμού UNWTO, ο αριθμός των διεθνών
τουριστών στην παγκόσμια τουριστική
βιομηχανία μειώθηκε κατά 74% κατά την
περίοδο 2019-2020, κάτι που μεταφράζεται σε απώλεια περίπου 1,08
δισεκατομμυρίων δολαρίων. Διεθνείς αφίξεις λόγω της άνευ προηγουμένου πτώσης
της ζήτησης και των εκτεταμένων ταξιδιωτικών περιορισμών.
Η κατάρρευση της παγκόσμιας τουριστικής βιομηχανίας κόστισε τα κέρδη από τις

εξαγωγές κατά 1,3 τρισεκατομμύρια δολάρια, 11 φορές το ποσό που χάθηκε κατά τη
διάρκεια της οικονομικής κρίσης του 2009, ενώ η πανδημία έχει θέσει σε κίνδυνο 100
έως 120 εκατομμύρια θέσεις εργασίας στον άμεσο τουρισμό. ΜΜΕ.
Σε αυτό το δυσμενές τουριστικό περιβάλλον

δεν έμεινε ανοσία και η ελληνική τουριστική
βιομηχανία, διακόπτοντας την ανοδική
πορεία που καταγράφουν τα συνολικά
τουριστικά δεδομένα της χώρας μέχρι τον
Φεβρουάριο του 2020.
Συγκεκριμένα, οι αφίξεις ελληνικού τουρισμού μειώθηκαν κατά 76,5% το 2019-2020,

(από 31,348 εκατ. το 2019 σε 7,375 εκατ. το 2020 και τα έσοδα μειώθηκαν κατά 75,6%
Δ.ΥΠ.Α.

(από 17,680 δισ. ευρώ το 2019 σε 7,230 δισ. ευρώ το 2019 σε 7,375 εκατ. ευρώ το
2019). ) το 2020.
Παρά τη σημαντική μείωση των αφίξεων τουριστών στην Ελλάδα, η απασχόληση

στις δραστηριότητες διαμονής και εστίασης μειώθηκε σημαντικά κατά 10,0% από
381.900 το 2019 σε 343.600 το 2020, ως αποτέλεσμα κρατικών πρωτοβουλιών και
μέτρων για τη στήριξη της απασχόλησης και των επιχειρήσεων.
Παρατίθενται τα στοιχεία για το 2019 και το 2020 για να δείξουμε τη δυναμική του
τουρισμού στην Ελλάδα και τις επιπτώσεις της πανδημίας του 2020.
2.2.2.1.1. Πώς επηρεάζει η πανδημία COVID-19 την διάθεση και τη δυνατότητα

για διακοπές; (Αποτελέσματα διαδικτυακής έρευνας σε 12 χώρες, πηγή: ΙΝΣΕΤΕ.
2020)
Κύρια Συμπεράσματα της έρευνας

Η οικονομική κρίση που προκλήθηκε από την επιδημία θα επηρεάσει λίγο πολύ την
προσωπική και οικογενειακή εισοδηματική κατάσταση πάνω από το 59% του
πληθυσμού, ιδιαίτερα περισσότερο από το 90% του πληθυσμού στην Ινδία.
Αντίθετα, ανάλογα με τη χώρα, μεταξύ 4% και

34% του πληθυσμού παραμένει ανεπηρέαστο
από την οικονομική κρίση, ενώ ένα μικρότερο
ποσοστό (λιγότερο από 10%) δεν είναι σίγουρο
αν θα επηρεαστεί, εξαιρουμένης της Ισπανίας.
Αναφορικά με τις 5 κύριες αγορές του εισερχόμενου ελληνικού τουρισμού:
• Το 34% των Γερμανών εκτιμά ότι δεν υπάρχει κανένας αντίκτυπος, το 39%
αναμένει μικρό αντίκτυπο και το 19% αναμένει μεγάλο αντίκτυπο.
Δ.ΥΠ.Α.

• Στο Ηνωμένο Βασίλειο, τα αντίστοιχα ποσοστά είναι 28% καθόλου, 40%

κάπως, 23% πολύ ή δραματικά
• Στις ΗΠΑ, 27% καθόλου, 41% κάπως, 24% πολύ ή δραματικό
• Στη Γαλλία, 27% καθόλου, 41% κάπως, 25% πολύ ή δραματικά
• Στην Ιταλία, το 13% δεν το έκανε καθόλου, το 41% σπάνια και το 38% πολύ ή
πολύ σημαντικά.
Στις χώρες που αναλύθηκαν - όπως

ήταν αναμενόμενο - οι καταναλωτές
καθυστέρησαν τις δαπάνες για
διακοπές και ταξίδια σε σύγκριση με
άλλα καταναλωτικά αγαθά και
υπηρεσίες λόγω της πανδημίας. Αυτό
το ποσοστό κυμαίνεται από 35 τοις
εκατό στο Βέλγιο έως 56 τοις εκατό στην Κίνα και τη Ρουμανία.
Μεταξύ των πέντε κορυφαίων ελληνικών τουριστικών αγορών, το 40% είναι Γερμανοί,
49% Βρετανοί, 44% Αμερικανοί, 37% Γάλλοι και 49% Ιταλοί.
Ενώ οι δαπάνες για διακοπές είναι η σχετικά συχνότερη απάντηση που δίνεται
προτεραιότητα από τους καταναλωτές όταν το επιτρέπουν οι συνθήκες, η σχετική
ανταπόκριση είναι σχετικά χαμηλή, μεταξύ 15% και 31% του πληθυσμού. Αυτά τα
ποσοστά είναι χαμηλότερα από το ποσοστό των καταναλωτών που αναβάλλουν τις
σχετικές δαπάνες, γεγονός που συνάδει με τον αναμενόμενο αντίκτυπο της
οικονομικής τους κατάστασης και των ανησυχιών για την υγεία τους.
Αφιερωμένο στις πέντε σημαντικότερες τουριστικές αγορές της Ελλάδας:

• Γερμανία: Το 26% δίνει προτεραιότητα στις δαπάνες για διακοπές όταν το
επιτρέπουν οι συνθήκες, ενώ το 40% τις αναβάλλει,
• Ηνωμένο Βασίλειο: Τα αντίστοιχα ποσοστά είναι 31% έως 49%.
• Ηνωμένες Πολιτείες: 27% έως 44%.
Δ.ΥΠ.Α.

• Γαλλία: 22% έναντι 37%.

• Ιταλία: 25% έναντι 49%.
Το χαμηλό ποσοστό πτήσεων κατά προτεραιότητα

αγοράς ενισχύει την εικόνα που προκύπτει ότι η
πλειοψηφία των ερωτηθέντων θα είναι σε
διακοπές (διαμονή) στη χώρα ή την περιοχή τους.
Σημαντική μερίδα του πληθυσμού,

ανεξάρτητα από τη χώρα καταγωγής
του, εκτιμά ότι τους επόμενους 12
μήνες θα κάνει διακοπές στη χώρα
καταγωγής του (25% έως 56%) ή
στην περιοχή του (διανυκτέρευση)
(12% έως 43%), ενώ το ίδιο Ένα μεγάλο ποσοστό όσων δεν σχεδιάζουν να κάνουν
διακοπές (από 24% σε 36%).
Για την κύρια ευρωπαϊκή αγορά της Ελλάδας, το ποσοστό που επιλέγει να κάνει
διακοπές σε άλλους ευρωπαϊκούς προορισμούς δεν ξεπερνά το 22% στη Γερμανία,
29% στο Ηνωμένο Βασίλειο, 15% στη Γαλλία και 12% στην Ιταλία. Σε αυτές τις χώρες,
το 36% έως το 49% δήλωσε ότι θα έκανε διακοπές στη χώρα καταγωγής του, το 14%
έως το 23% δήλωσε ότι θα έκανε διακοπές στην περιοχή τους και το 24% έως το 35%
δεν σχεδίαζε να κάνει διακοπές.
Για αγορές μεγάλων αποστάσεων, μόνο το 7% των Αμερικανών, το 13% των

Αυστραλών, το 16% των Ινδών και το 6% των Κινέζων επιλέγουν να πάνε διακοπές
σε άλλη ήπειρο.
Δ.ΥΠ.Α.

Ο Covid-19 έχει επηρεάσει τη

συμπεριφορά των ανθρώπων ως
προς την πρόθεσή τους να
περιορίσουν το ανθρακικό τους
αποτύπωμα (carbon footprint),
ιδιαίτερα σε χώρες που πλήγηκαν
ιδιαιτέρως από τον κορωνοϊό, όπως
η Ιταλία, η Ισπανία και η Κίνα. Σε όλες τις χώρες της έρευνας, το ποσοστό αυτών που
δηλώνει ότι θεωρεί πιο σημαντικό (λίγο ή πολύ) το να περιορίσει το ανθρακικό του
αποτύπωμα είναι σημαντικά υψηλότερο από αυτούς που θεωρούν ότι είναι λιγότερο
σημαντικό (λίγο ή πολύ). Η διαφορά μεταξύ των δύο ποσοστών κυμαίνεται από 32%
στην Γερμανία έως 76% στην Κίνα και 77% στην Ινδία.
Ανεξαρτήτως χώρας προέλευσης πάνω από 1 στους 2 θα καθυστερήσει τις ακριβές

αγορές που προγραμμάτιζε και σε πολλές περιπτώσεις η αναλογία ανεβαίνει σε 3
στους 4 ή και περισσότερους. Στην απάντηση αυτή εμπίπτει και το κόστος των
διακοπών.
Τα υψηλότερα ποσοστά καταγράφονται στην Ινδία και την Κίνα με 96% και 85%
αντίστοιχα και τα χαμηλότερα στο Βέλγιο (56%) και τη Γερμανία και τη Γαλλία (61%).
Ακολουθούν ο περιορισμός των καθημερινών δαπανών και η αναμονή για εκπτώσεις
προσφορές και προωθητικά προϊόντα.
2.2.2.2. Ο Ελληνικός Τουρισμός το 2019
Εμφάνιση αύξησης +12,8% ή 2,308 δισ. ευρώ στα έσοδα από το εξωτερικό
(συμπεριλαμβανομένων των εξόδων διέλευσης και των εσόδων από
κρουαζιερόπλοια).
Υπήρξε σημαντική επενδυτική δραστηριότητα ύψους 3,2 δισ. ευρώ, εκ των οποίων
τα 1,2 δισ. ευρώ ήταν εγχώρια προστιθέμενη αξία.
Δ.ΥΠ.Α.

Η άμεση συνεισφορά του τουρισμού στην οικονομία της χώρας εκτιμάται ότι
αυξήθηκε κατά +1.961 εκατ. ευρώ (ή αύξηση 9,3% από την άμεση συνεισφορά στην
οικονομία των 21.143 εκατ. ευρώ το 2018 σε 23.104 εκατ. ευρώ το 2019, εκ των
οποίων το συνολικό ΑΕΠ Η ανάπτυξη ήταν το 2019 3,693 δισ. ευρώ (ή από 179,6
δισ. ευρώ το 2018 σε 183,3 δισ. ευρώ το 2019, σημειώνοντας αύξηση 2,1%.
Η οικονομική της συνεισφορά ισοδυναμεί με 12,6% του ΑΕΠ της χώρας ή 27,7% έως
33,4% αν συνυπολογιστεί η έμμεση συνεισφορά της.
Για κάθε 1,0 ευρώ τουριστικής δραστηριότητας, δημιουργείται 1,2 έως 1,65 ευρώ
επιπλέον οικονομική δραστηριότητα. Επομένως, για κάθε 1,0 ευρώ τουριστικά έσοδα,
το ΑΕΠ της χώρας αυξάνεται κατά 2,2 έως 2,65 ευρώ, δηλαδή ο τουρισμός είναι ένας
κλάδος με μεγάλα οφέλη στην οικονομία.
Η οικονομία των τριών νησιωτικών περιοχών (νότιο Αιγαίο, Ιόνια Νησιά και Κρήτη)
βασίζεται σε μεγάλο βαθμό στον τουρισμό.
Συνέβαλε άμεσα στο 17,1% της απασχόλησης το τρίτο τρίμηνο (3ο τρίμηνο του
τρέχοντος έτους) και στη συνολική (άμεση και έμμεση) κορύφωση μεταξύ 37,6% και
45,2% και ήταν και είναι ο κύριος μοχλός μείωσης της ανεργίας.
Το 79,6% της διαφοράς φορτίου καλύπτεται από ταξιδιωτικές αποδείξεις. Τα κέρδη

αυτά ισοδυναμούν με το 78,1% των εσόδων από εξαγωγές όλων των άλλων
εξαγωγικών προϊόντων της χώρας, εξαιρουμένων των κερδών από εξαγωγές πλοίων
και καυσίμων.
Εάν οι ταξιδιωτικές εισπράξεις περιλαμβάνουν εισπράξεις αεροπορικών και

θαλάσσιων μεταφορών για εισερχόμενο τουρισμό, οι συνολικές ταξιδιωτικές
εισπράξεις ισούνται με το 87,4% των εισπράξεων από εξαγωγές για όλα τα άλλα
προϊόντα εκτός από τα πλοία και τα καύσιμα.
Δ.ΥΠ.Α.

Από τα παραπάνω γίνεται φανερό ότι η

σημασία του τουρισμού για την ελληνική
οικονομία από τη μια και ο δυναμισμός του
από την άλλη. Καταλήξαμε στο
συμπέρασμα ότι η συνεισφορά του
τουρισμού το 2019 ήταν: 12,6% του ΑΕΠ
και 17,1% της απασχόλησης
2.2.2.2.1. Εισερχόμενος Τουρισμός
Το 2019 η Ελλάδα:
• Φιλοξένησε σχεδόν 31,3 εκατομμύρια μόνιμους κατοίκους («μη μόνιμους»)
επισκέπτες από άλλες χώρες,
• Συγκεντρώθηκαν σχεδόν 17,7 δις
• Οι αφίξεις αυξήθηκαν κατά +4,1%
• Αύξηση εσόδων +12,9%
• Αφίξεις κρουαζιέρας και έσοδα: 2,7 εκατομμύρια επισκέπτες και +15,3%
αύξηση δαπανών
Αφίξεις και Έσοδα Εισερχομένων Τουριστών 2019
Το 2019, η επιλογή του μεταφορικού μέσου για τους τουρίστες που επέλεξαν να
κάνουν διακοπές στην Ελλάδα ήταν σχεδόν ίδια με τα προηγούμενα χρόνια.
Συγκεκριμένα, οι αεροπορικές αφίξεις αντιπροσώπευαν το 66% του συνόλου των
αφίξεων, ακολουθούμενες από τις οδικές αφίξεις στο 31% και τις θαλάσσιες αφίξεις
στο 3%. Το ποσοστό των τουριστών που επιλέγουν τα τρένα ως μεταφορικό μέσο
προς την Ελλάδα είναι μηδαμινό.
Δ.ΥΠ.Α.

Η εποχικότητα του αριθμού των επισκεπτών

και του εισοδήματος δείχνει την εξάρτηση
της τουριστικής μας βιομηχανίας από το
κορυφαίο προϊόν «Ήλιος και Θάλασσα» σε
ευρωπαϊκό επίπεδο, από την αρχή έως το
τέλος του καλοκαιριού (Απρίλιο έως Σεπτέμβριο), το 79,8% του οι τουρίστες και το
84,8% του εισοδήματος των τουριστών .
Ειδικότερα, το 56,0%-59,3% των επισκέψεων εσόδων σημειώθηκε το τρίτο τρίμηνο

του τρέχοντος έτους και το 23,8%-25,5% των επισκέψεων εσόδων καταγράφηκε στο
δεύτερο τρίμηνο, που σηματοδότησε την έναρξη της τουριστικής περιόδου.
Τόσο ο αριθμός των επισκεπτών όσο και τα έσοδα μειώθηκαν σημαντικά το πρώτο
και το τέταρτο τρίμηνο του τρέχοντος έτους, αντιπροσωπεύοντας το 6,2% του
αριθμού των επισκεπτών και το 4,2% των εσόδων το πρώτο τρίμηνο, και το 14,0%
του αριθμού των επισκεπτών και 4,2 % των εσόδων στο τέταρτο τρίμηνο 11,1%.
Δ.ΥΠ.Α.

Το 2019, οι αφίξεις (+4,1%) και τα

έσοδα (+12,9%) από τον εισερχόμενο
τουρισμό αυξήθηκαν σε νέα υψηλά
31,3 εκατ. ευρώ και 17,7
δισεκατομμύρια ευρώ αντίστοιχα – τα
υψηλότερα επίπεδα από την έναρξη
της Έρευνας Συνόρων (2005).
Επιπλέον, η αύξηση των εσόδων το 2019 (+12,9%) ήταν η δεύτερη υψηλότερη
ποσοστιαία αύξηση που καταγράφηκε από την έναρξη της έρευνας στα σύνορα, μετά
το 2013 (+16,8%) και μετά την καταγεγραμμένη πτώση το 2016 (-6,8%) στη σειρά
τρίτη ανάπτυξη. Οι διανυκτερεύσεις έφθασαν επίσης σε νέο υψηλό (232,5 εκατ.),
αυξημένες κατά +2,4%.
Δ.ΥΠ.Α.

Η μέση κατά κεφαλήν δαπάνη (ACP) ήταν 564,0 €, σημειώνοντας αύξηση +8,5%
λόγω της αύξησης κατά +10,3% της δαπάνης ανά διανυκτέρευση (από 69,0 € σε
76,1 €). Αντίθετα, η μέση διάρκεια διαμονής μειώθηκε κατά -1,6% (από 7,5
διανυκτερεύσεις σε 7,4 διανυκτερεύσεις).
Ανάλογα με τη μέθοδο καταγραφής των εσόδων, αυτά δεν περιλαμβάνουν το μέρος

των τουριστικών δαπανών που απομένουν κυρίως στο εξωτερικό, όπως οι αμοιβές
και τα κέρδη των tour operators, αλλά μόνο το μέρος των δαπανών των τουριστών
στην Ελλάδα, όπως τα έσοδα από ξενοδοχεία ή τουριστικά. δαπάνες στα
καταστήματα.
Ομοίως, δεν περιλαμβάνουν έσοδα από αεροπορικές και θαλάσσιες μεταφορές για
εισερχόμενους τουρίστες στην Ελλάδα, τα οποία καταγράφονται χωριστά και
προστίθενται με όλα τα άλλα έξοδα μεταφοράς, όπως φορτίο, στοιχεία από επιβάτες
κρουαζιέρας. Αυτά τα πρόσθετα έσοδα, μαζί με τις εγχώριες τουριστικές δαπάνες,
αναλύονται λεπτομερώς παρακάτω.
Αφίξεις και Έσοδα από Κρουαζιέρα- 2019
Τέλος, τα στοιχεία της έρευνας συνόρων του

Υπουργείου Εξωτερικών που παραθέτουμε
επίσης δεν περιλαμβάνουν επιβάτες
κρουαζιερόπλοιων, εκτός από αυτούς που
Δ.ΥΠ.Α.

τελείωσαν την κρουαζιέρα τους στην Ελλάδα και αναχώρησαν από ελληνικό
αεροδρόμιο ή λιμάνι. Το ποσοστό αυτών των επιβατών είναι πολύ μικρό.
Ως εκ τούτου, για την καταγραφή των κινήσεων των επιβατών κρουαζιέρας και των
εισπράξεων τους, το Γραφείο Στατιστικής έχει εκπονήσει την Έρευνα Κρουαζιέρας.
Σύμφωνα με τα στοιχεία της μελέτης, η Ελλάδα δέχτηκε σχεδόν 2,7 εκατομμύρια
τουρίστες κρουαζιέρας το 2019, σημειώνοντας μείωση 9,9% σε σχέση με το 2018,
και έσοδα σχεδόν 499 εκατ. ευρώ, αύξηση 15,3%.
Η εποχικότητα των επιβατών κρουαζιέρας

ήταν επίσης υψηλή το 2019, αλλά σχετικά
χαμηλότερη από τον εισερχόμενο τουρισμό,
καθώς το τρίτο τρίμηνο είχαμε 40,9% των
αφίξεων και 42,6% των εσόδων και το
δεύτερο και το τέταρτο τρίμηνο είχαμε 27,1% %
- 30,7% των αφίξεων και 31,6% - 23,4% του
εισοδήματος αντίστοιχα. Τα ταξίδια με κρουαζιέρες ήταν ουσιαστικά ανύπαρκτα το
πρώτο τρίμηνο, με μόνο το 1,2% των αφίξεων και το 2,3% των εσόδων.
Συγκεκριμένα, ο αριθμός των επιβατών κρουαζιέρας το τέταρτο τρίμηνο του 2019

αυξήθηκε κατά 39,6% και τα έσοδα αυξήθηκαν κατά 77,1%, 9,1%, 10,4% και 31,5%
σε όλα τα τρίμηνα, αντίστοιχα.
Δ.ΥΠ.Α.

Επιπλέον, για τον υπολογισμό των συνολικών εσόδων από κρουαζιέρες θα πρέπει
να ληφθούν υπόψη και τα έξοδα των γραμμών κρουαζιέρας, τα οποία υπολογίστηκαν
σε 120 εκατ. ευρώ το 2018, άρα αντίστοιχη αύξηση των εσόδων όπως αποτυπώνεται
στην έρευνα κρουαζιέρας της Τράπεζας της Ελλάδος. , τα έσοδα αυτά Υπολογίζονται
σε 138 εκατ. ευρώ το 2019
2.2.2.2.2. Εγχώριος τουρισμός-2019
Σύμφωνα με την «Έρευνα Διακοπών» της

ΕΛΣΤΑΤ για το 2019, οι δαπάνες για ταξίδια
εσωτερικού για περισσότερες από μία
διανυκτερεύσεις ήταν 1,599 δισ. ευρώ, έναντι
1,715 δισ. ευρώ το 2018, μειωμένες κατά 6,8% σε
σχέση με το 2018. Αξίζει να σημειωθεί ότι η
αντίστοιχη δαπάνη το 2008 ήταν 3,868 δισ. ευρώ, δηλαδή οι εγχώριες τουριστικές
δαπάνες μειώθηκαν κατά 58,7% την περίοδο 2008-2019.
Δ.ΥΠ.Α.

Για ταξίδια με τουλάχιστον μία (1) διανυκτέρευση κατά την περίοδο 2018-2019, ως
εξής:
• Ο αριθμός των ταξιδιών μειώθηκε κατά 10,5% (από 5,5 εκατομμύρια το 2018
σε 4,9 εκατομμύρια το 2019)
• Οι συνολικές δαπάνες μειώθηκαν κατά 6,8% (από 1,7 δισ. ευρώ το 2018 σε
1,6 δισ. ευρώ το 2019)
• Μείωση 10,0% στις διανυκτερεύσεις (από 59,6 εκατομμύρια το 2018 σε 53,7
εκατομμύρια το 2019)
• Η μέση κατά κεφαλήν κεφαλαιουχική δαπάνη (ΑΚΕ) αυξήθηκε κατά 4,2%
(από 310 ευρώ το 2018 σε 324 ευρώ το 2019, λόγω:
• Η μέση δαπάνη ανά διανυκτέρευση αυξήθηκε κατά 3,6% (από 29 € το 2018
σε 30 € το 2019 και
• Η μέση διάρκεια διαμονής (ADR) αυξήθηκε κατά 0,6% (από 10,8
διανυκτερεύσεις το 2018 σε 10,9 διανυκτερεύσεις το 2019
Τουρισμός και Επενδύσεις
1: Επενδύσεις στον ξενοδοχειακό κλάδο

Δ.ΥΠ.Α.

Για την εκτίμηση των επενδύσεων που

πραγματοποιήθηκαν από τον ξενοδοχειακό
κλάδο στην Ελλάδα τα έτη 2018 και 2019
λήφθηκαν υπόψιν
• Για νέες κατασκευές, εκτιμώμενο κόστος κατασκευής με βάση τον αριθμό των νέων
δωματίων που κατασκευάστηκαν από το Ινστιτούτο Τουριστικής Έρευνας και
Πρόβλεψης (ITEP) και το μέσο εκτιμώμενο κόστος κατασκευής νέων δωματίων ανά
κατηγορία αστέρων με βάση δεδομένα της αγοράς
• Για ανακαινίσεις, ο αριθμός των δωματίων σε κάθε κατηγορία στο τέλος του
προηγούμενου έτους με βάση το MΗTE και το μέσο κόστος ανακαίνισης/επισκευής
για υπάρχοντα δωμάτια σε κάθε κατηγορία αστέρων (βάσει της μελέτης XEE «Basic
Size Developments in Greek Hotels 2019 ")
Συνολικά, η συνολική επένδυση στον

ξενοδοχειακό κλάδο το 2018 και το 2019 για
την κατασκευή και την ανακαίνιση/επισκευή
υφιστάμενων δωματίων ξενοδοχείου εκτιμάται
ότι είναι περίπου 1.735 εκατ. ευρώ και 1.469
εκατ. ευρώ, αντίστοιχα, σημειώνοντας μείωση
15 %. Μεταξύ αυτών, ορισμένα είναι εισαγόμενα αγαθά και υπηρεσίες και τα
υπόλοιπα είναι υπηρεσίες και αγαθά με εγχώρια προστιθέμενη αξία
Λαμβάνοντας υπόψη αυτή την κατανομή, οι επενδύσεις στον ξενοδοχειακό κλάδο

(καθαρά από εισαγωγές) αναμένεται να είναι περίπου 945 εκατ. ευρώ και 784 εκατ.
ευρώ το 2018 και το 2019, αντίστοιχα, μειωμένες κατά 17%.
Δ.ΥΠ.Α.

2: Επενδύσεις στους άλλους κλάδους του τουρισμού, πλην ξενοδοχείων

Σύμφωνα με το ΙΟΒΕ (2012), τα έσοδα από καταλύματα (συμπεριλαμβανομένων όχι
μόνο ξενοδοχείων, αλλά και ενοικιαζόμενων δωματίων, βίλες κ.λπ.)
αντιπροσωπεύουν το 45,3% της τουριστικής δραστηριότητας.
Δ.ΥΠ.Α.

Ελλείψει άλλων στοιχείων του κλάδου και λαμβάνοντας υπόψη ότι η ξενοδοχειακή
βιομηχανία παρέχει μόνο μερική διαμονή, η συνολική επένδυση σε άλλους κλάδους
μπορεί να εκτιμηθεί αναλογικά σε 2.095 εκατομμύρια ευρώ το 2018 και 1.774
εκατομμύρια ευρώ το 2019.
Αναγνωρίζοντας ότι ο ξενοδοχειακός κλάδος

είναι σχετικά έντασης κεφαλαίου σε σύγκριση
με άλλους κλάδους που εξυπηρετούν την
τουριστική βιομηχανία, για να είμαστε
συντηρητικοί στην πρόβλεψή μας, μειώσαμε αυτό το ποσό κατά 1/3 και υπολογίσαμε
τη συνολική δαπάνη άλλων βιομηχανιών σε ευρώ για το 2018 σε 1.397 εκατ. ευρώ ,
έναντι 1.183 εκατ. ευρώ το 2019 – μείωση -15%.
Άλλοι κλάδοι έχουν επίσης χαμηλότερους δείκτες εγχώριων δαπανών προς

επενδύσεις σε σύγκριση με τον κλάδο της φιλοξενίας, επειδή επενδύουν
περισσότερο σε μηχανήματα και λιγότερα σε κτίρια. Συντηρητικά, οι επενδυτικές
δαπάνες για εγχώρια προστιθέμενη αξία υπολογίζονται στο 1/3 της συνολικής
επένδυσης.
Ως αποτέλεσμα, οι επενδύσεις στην εγχώρια προστιθέμενη αξία από άλλους κλάδους

μειώθηκαν κατά -15% σε 466 εκατ. ευρώ και 394 εκατ. ευρώ το 2018 και το 2019
αντίστοιχα.
Επενδύσεις στον τουρισμό συνολικά
Συνοψίζοντας, η συνολική τουριστική επένδυση το 2018 ήταν 3,830 δισ. ευρώ, εκ

των οποίων τα 1,411 δισ. ευρώ ήταν εγχώριες δαπάνες προστιθέμενης αξίας. Τα
αντίστοιχα μεγέθη για το 2019 ήταν 3,244 δισ. ευρώ και 1,178 δισ. ευρώ,
σημειώνοντας μείωση -15% και -16%, αντίστοιχα.
Δ.ΥΠ.Α.

2.2.2.2.3. Τουρισμός και Απασχόληση για το 2019
Εκτός από την τεράστια συνεισφορά του στην

οικονομία της χώρας, ο τουρισμός συμβάλλει
σημαντικά και στην απασχόληση και, τα τελευταία
χρόνια, στη μείωση της ανεργίας.
Αυτή η τάση συνεχίστηκε και το 2019. Ειδικότερα, η απασχόληση στα τουριστικά

επαγγέλματα σε υπηρεσίες διαμονής και σίτισης αυξήθηκε κατά 6,7%,
αντιπροσωπεύοντας το 2,4% της συνολικής απασχόλησης το πρώτο τρίμηνο,
αυξήθηκε κατά 5,3% το δεύτερο τρίμηνο και 2,5% το δεύτερο τρίμηνο, σημειώνοντας
αύξηση 4,4%. Ήταν 2,0% το τρίτο τρίμηνο, 6,2% το τέταρτο τρίμηνο και 1,8% το
τέταρτο τρίμηνο.
Εδώ να αναφέρουμε ότι το πρώτο και το τέταρτο τρίμηνο του 2019 σημειώθηκαν οι
υψηλότερες ποσοστιαίες αυξήσεις, πιθανώς λόγω της σημαντικής αύξησης του
τουρισμού αναψυχής στην πόλη της Αθήνας, μειώνοντας την εποχικότητα.
Δ.ΥΠ.Α.

Η διαμονή και το φαγητό αντιστοιχούσαν στο

63,3% των τουριστικών δαπανών της Ελλάδας.
Υποθέτοντας ότι οι δύο τομείς συμβάλλουν
εξίσου στην απασχόληση σε δραστηριότητες
που σχετίζονται με τον τουρισμό, μπορούμε να
συμπεράνουμε ότι ο συνολικός αριθμός θέσεων
εργασίας που δημιουργήθηκαν από τον
τουρισμό κατά την περίοδο αιχμής το τρίτο τρίμηνο του 2019 υπολογίστηκε σε
678.000, ή 17,1% της συνολικής απασχόλησης απασχόλησης.
Αν τα συμπεριλάβετε και ο πολλαπλασιαστής αντιστοιχεί στο ΑΕΠ (2,2 ή 2,65), η

συνολική απασχόληση (άμεση και έμμεση) που δημιουργεί ο τουρισμός κυμαίνεται
από 37,6% έως 45,2% του συνόλου.
Δ.ΥΠ.Α.

2.2.2.3. Ο Ελληνικός Τουρισμός το 2020
Τα υπερπόντια έσοδα για τον τουρισμό το 2020 μειώθηκαν κατά 77,0% ή -15,662
δισεκατομμύρια ευρώ (συμπεριλαμβανομένων των εξόδων διέλευσης και των
εσόδων από κρουαζιερόπλοια).
Η μείωση της άμεσης συνεισφοράς του τουρισμού στην εθνική οικονομία εκτιμάται σε
15.885,1 εκατ. ευρώ (ή -72,3%, από 21.926 εκατ. ευρώ άμεσης συνεισφοράς στην
οικονομία το 2019 σε 6.075 εκατ. ευρώ το 2020, με συνολική μείωση του ΑΕΠ κατά
ευρώ 17,924 εκατ. ευρώ το 2020 (ή από 183,3 δισ. ευρώ το 2019 σε 165,3 δισ. ευρώ
το 2020, αύξηση 9,8%).
Παρά τη μείωση κατά 77% των εσόδων από τον εισερχόμενο τουρισμό σε σύγκριση
με μείωση 11,9% των εσόδων από τον εγχώριο τουρισμό, η τουριστική
δραστηριότητα εξακολουθεί να κυριαρχείται από τις εξαγωγές, με το 77% των
τουριστικών εσόδων να προέρχεται από τον εισερχόμενο τουρισμό (έναντι άνω του
90% τα προηγούμενα χρόνια).
Η οικονομική συνεισφορά της ισοδυναμεί με 3,7% του ΑΕΠ της χώρας ή 8,1% έως
9,7% αν συνυπολογιστεί η έμμεση συνεισφορά της.
Για κάθε 1,0 ευρώ τουριστικής δραστηριότητας, δημιουργείται 1,2 έως 1,65 ευρώ
επιπλέον οικονομική δραστηριότητα. Έτσι, για κάθε 1,0 ευρώ τουριστικά έσοδα, το
ΑΕΠ της χώρας αυξάνεται κατά 2,2 ευρώ στα 2,65 ευρώ, δηλαδή ο τουρισμός είναι
ένας κλάδος με μεγάλη διάχυση συμφερόντων στην οικονομία.
Η οικονομία των τριών νησιωτικών περιοχών (Αιγαίου, Ιονίων Νήσων και Κρήτης)
εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τον τουρισμό.
Συνέβαλε άμεσα στην κορύφωση του τρίτου τριμήνου (3ο τρίμηνο του τρέχοντος
έτους) στο 15,9% της απασχόλησης και συνολικά (άμεση και έμμεση) μεταξύ 35%
και 42,2%, και συνέβαλε σημαντικά στη μείωση της ανεργίας κινητήρια δύναμη.
Δ.ΥΠ.Α.

Τα έσοδα από ταξίδια αποτελούν το 22% της διαφοράς φορτίου. Αυτά τα κέρδη
ισοδυναμούν με το 18,1 τοις εκατό των εσόδων της χώρας από εξαγωγές από όλες
τις άλλες εξαγωγές, εξαιρουμένων των κερδών από εξαγωγές πλοίων και καυσίμων.
Εάν τα έσοδα από τις αεροπορικές και θαλάσσιες μεταφορές από τον εισερχόμενο
τουρισμό συμπεριληφθούν στα έσοδα από τον τουρισμό, τα συνολικά έσοδα από τον
τουρισμό είναι 20,6% των εσόδων από τις εξαγωγές όλων των άλλων προϊόντων
εκτός από τα πλοία και τα καύσιμα.
Η σημασία του τουρισμού για την ελληνική

οικονομία είναι εμφανής ακόμη και στην
περίοδο της πανδημίας. Έτσι, σε σχέση με
το 2019, ο τουρισμός το 2020 έφερε τα
ακόλουθα αποτελέσματα:
• 2019: 12,6% του ΑΕΠ, 17,1% της

απασχόλησης
• 2020: 3,7% του ΑΕΠ και 15,9% της απασχόλησης
2.2.2.3.1.Εισερχόμενος Τουρισμός
Το 2020 η Ελλάδα:
• Φιλοξένησε σχεδόν 7,4 εκατομμύρια μόνιμους κατοίκους («μη μόνιμους»)

επισκέπτες από άλλες χώρες,
• Συγκεντρώθηκαν σχεδόν 4,1 δισ. ευρώ
• Οι αφίξεις μειώθηκαν κατά 76,5%
• Τα έσοδα μειώθηκαν κατά 76,8%
Αφίξεις και Έσοδα Εισερχομένων Τουριστών 2020

Δ.ΥΠ.Α.

Όσον αφορά τις μεταφορές, σε σύγκριση με τα

προηγούμενα χρόνια, η κατάσταση που
επλήγη από την επιδημία είναι επίσης
διαφορετική, με το ποσοστό των αφίξεων με
αεροπλάνα να αυξάνεται στο 75%,
ακολουθούμενες από τις οδικές μεταφορές με
21% και τις θαλάσσιες μεταφορές στο 4%. Το
ποσοστό των τουριστών που επιλέγουν τα τρένα ως μεταφορικό μέσο προς την
Ελλάδα είναι μηδαμινό.
Δ.ΥΠ.Α.

Οι ταξιδιωτικοί περιορισμοί που επιβλήθηκαν λόγω της πανδημίας και της

γενικότερης αβεβαιότητας στον ταξιδιωτικό κλάδο διατάραξαν την εποχικότητα των
αφίξεων και των κερδών.
Συγκεκριμένα, το 58,6% των αφίξεων και

το 69,9% των εισπράξεων καταγράφηκε
από την αρχή έως το τέλος της τουριστικής
περιόδου (Απρίλιος έως Σεπτέμβριος), το
χαμηλότερο που έχει καταγραφεί από την
έναρξη της συνοριακής έρευνας. Αυτό
οφείλεται φυσικά στην αδύναμη συνεισφορά του δεύτερου τριμήνου λόγω των
ταξιδιωτικών περιορισμών και της επιβολής lockdown μετά από ένα πολύ «δυνατό»
ξεκίνημα Ιανουαρίου και Φεβρουαρίου.
Ειδικότερα, τα μερίδια των αφίξεων και των εσόδων ανά τρίμηνο έχουν ως εξής: Q1:
24,8% / 15,0% των αφίξεων / εσόδων ,
Q3: 53,8% / 67,8% των αφίξεων / εσόδων και
Q4: 16,6% / 15,1% των αφίξεων / εσόδων .
Στο 2ο τρίμηνο, (Q2) όπως αναφέρθηκε ανωτέρω, τόσο οι αφίξεις όσο και τα έσοδα
ήταν σημαντικά μικρότερα, καταγράφοντας το 4,7% των αφίξεων και το 2,1% των
εσόδων.
Δ.ΥΠ.Α.

Το 2020, τόσο οι αφίξεις (7,4 εκατομμύρια, -76,5% σε σύγκριση με το 2019) όσο και
τα έσοδα (4,1 δισεκατομμύρια ευρώ, -76,8%) για τον εισερχόμενο τουρισμό ήταν τα
χαμηλότερα νούμερα από την έναρξη της έρευνας συνόρων (2005). Ο αριθμός των
διανυκτερεύσεων (μη κάτοικοι) ήταν 64,1 εκατομμύρια, σημειώνοντας μείωση -72,4%
σε σύγκριση με το 2019.
Η μέση κατά κεφαλήν δαπάνη (ACP) ήταν 555,2 EUR, μείωση -1,6%, λόγω μείωσης
-16,0% ανά διανυκτέρευση (από 76,1 EUR σε 63,9 EUR), ενώ η διάρκεια διαμονής
αυξήθηκε κατά +17,1% (από 7,4 EUR) αυξήθηκε σε 8,7 διανυκτερεύσεις).
Δ.ΥΠ.Α.

Ανάλογα με τη μέθοδο καταγραφής των εσόδων, αυτά δεν περιλαμβάνουν το μέρος

των τουριστικών δαπανών που απομένουν κυρίως στο εξωτερικό, όπως οι αμοιβές
και τα κέρδη των tour operators, αλλά μόνο το μέρος των δαπανών των τουριστών
στην Ελλάδα, όπως τα έσοδα από ξενοδοχεία ή τουριστικά. δαπάνες στα
Ομοίως, δεν περιλαμβάνουν έσοδα από

αεροπορικές και θαλάσσιες μεταφορές
για εισερχόμενους τουρίστες προς την
Ελλάδα, τα οποία καταγράφονται
χωριστά και προστίθενται μαζί με όλα τα
άλλα έξοδα μεταφοράς, όπως φορτίο,
δεδομένα από επιβάτες κρουαζιέρας.
Αυτά τα πρόσθετα έσοδα, μαζί με τις εγχώριες τουριστικές δαπάνες, αναλύονται
λεπτομερώς παρακάτω.
Αφίξεις και Έσοδα από Κρουαζιέρα-2020
Τέλος, τα στοιχεία της Έρευνας Συνόρων

της ΤτΕ που παραθέσαμε δεν
περιλαμβάνουν ούτε τους επιβάτες
κρουαζιέρας, εκτός από αυτούς που
τελειώνουν την κρουαζιέρα τους στην Ελλάδα και αναχωρούν από κάποιο ελληνικό
Δ.ΥΠ.Α.

αεροδρόμιο ή λιμάνι. Το ποσοστό των επιβατών αυτών είναι πολύ μικρό.

Προκειμένου, συνεπώς, να καταγραφεί και η κίνηση των επιβατών κρουαζιέρας και οι
εισπράξεις από αυτούς, η ΤτΕ εκπονεί και την Έρευνα Κρουαζιέρας. Σύμφωνα με τα
στοιχεία της έρευνας αυτής, το 2020 η Ελλάδα υποδέχθηκε σχεδόν 31 χιλ. τουρίστες
κρουαζιέρας, μειωμένους σε σύγκριση με το 2019 κατά 98,8% και εισέπραξε σχεδόν
8,9 εκατ. μειωμένα κατά 98,2%
Λόγω της επιβολής των ταξιδιωτικών

περιορισμών και των lockdown, δεν
καταγράφηκε κίνηση επιβατών κρουαζιέρας
το δεύτερο τρίμηνο του 2020. Συγκεκριμένα,
οι αφίξεις το πρώτο τρίμηνο ήταν 63,9% και
τα έσοδα από κρουαζιέρες στο 28,2%, έναντι
10,4% και 26,0% το τρίτο τρίμηνο. ποσοστό εσόδων, ενώ η κάλυψη του τέταρτου
τριμήνου ήταν 25,7% και τα έσοδα 45,8%.
Επιπλέον, για τον υπολογισμό των συνολικών εσόδων από κρουαζιέρες θα πρέπει
να ληφθούν υπόψη και τα έξοδα των γραμμών κρουαζιέρας, τα οποία υπολογίστηκαν
σε 138 εκατομμύρια το 2019, επομένως, καθώς τα έσοδα αντικατοπτρίζονται σε
αντίστοιχη αναλογική μείωση των εκτιμήσεων εσόδων για το 2020 , σύμφωνα με την
Έρευνα Κρουαζιέρας της Τράπεζας της Ελλάδος σε 2 εκατ.
Δ.ΥΠ.Α.

2.2.2.3.2. Εγχώριος τουρισμός-2020
Σύμφωνα με την «Έρευνα Διακοπών 2020» της

ΕΛΣΤΑΤ, οι δαπάνες εσωτερικού τουρισμού για
τουλάχιστον μία διανυκτέρευση ήταν 1,409 δισ.
ευρώ, έναντι 1,599 δισ. ευρώ το 2019,
σημειώνοντας μείωση 11,9% σε σχέση με το
2019. Σημειώνεται ότι η αντίστοιχη δαπάνη το
2008 ήταν 3,868 δισ. γιουάν, δηλαδή οι
εγχώριες τουριστικές δαπάνες το 2008 και το 2020 μειώθηκαν κατά 63,6%. Για
ταξίδια με ελάχιστη διαμονή 1 διανυκτέρευσης το 2019-2020, τα αποτελέσματα έχουν
ως εξής:
• Ο αριθμός των ταξιδιών μειώθηκε κατά 12,3% (από 4,9 εκατομμύρια το 2019
σε 4,3 εκατομμύρια το 2020).
• Οι συνολικές δαπάνες μειώθηκαν κατά 11,9% (από 1,6 δισ. ευρώ το 2019 σε
1,4 δισ. ευρώ το 2020).
• Ο αριθμός των διανυκτερεύσεων μειώθηκε κατά 1,7% (από 53,7 εκατομμύρια
το 2019 σε 52,7 εκατομμύρια το 2020.
• Αν και το μέσο κόστος ανά διανυκτέρευση έχει μειωθεί (-10,3% (από 30 ευρώ
το 2019 σε 27 ευρώ το 2020).
Δ.ΥΠ.Α.

• Μέση κατά κεφαλήν δαπάνη (ελαφριά αύξηση 0,5% (από 324 € το 2019 σε
325 € το 2020)) λόγω αύξησης της μέσης διάρκειας διαμονής (+12,1% (από
10,9 διανυκτερεύσεις το 2019 σε 12,2 διανυκτερεύσεις το 2020) .
2.2.2.3.3. Τουρισμός και Απασχόληση για το 2020
Εκτός από την τεράστια συνεισφορά του στην

οικονομία της χώρας, ο τουρισμός συμβάλλει
σημαντικά και στην απασχόληση και, τα τελευταία
χρόνια, στη μείωση της ανεργίας. Ωστόσο, αυτή η
θετική διαδικασία έχει διακοπεί λόγω της πανδημίας του κορωνοϊού.
Συγκεκριμένα, η απασχόληση σε τουριστικά

επαγγέλματα όπως η διαμονή και η παροχή σίτισης
μειώθηκε κατά -20,4% το β' τρίμηνο έναντι -2,8% της
συνολικής απασχόλησης και κατά -7,7% το τρίτο
τρίμηνο έναντι -1,1%. -11,9% μειωμένη από - 0,6%
το τέταρτο τρίμηνο. Το πρώτο τρίμηνο του 2020, η
Δ.ΥΠ.Α.

απασχόληση στον κλάδο της διαμονής και της εστίασης αυξήθηκε (+2,1%), ενώ η
συνολική απασχόληση αυξήθηκε κατά 1,0%. Αυτό συνέβη επειδή το πρώτο τρίμηνο
του 2020 - πριν από την πανδημία - η τουριστική δραστηριότητα αυξήθηκε σημαντικά.
2.2.2.4. Τουρισμός και Τα Έμμεσα Οφέλη του Τουρισμού στο 2019-2020
Σύμφωνα με το ΙΟΒΕ (2012), για κάθε 1,0

ευρώ που δημιουργείται από τουριστικές
δραστηριότητες, υπάρχει μια έμμεση και
επαγόμενη πρόσθετη οικονομική
δραστηριότητα 1,2 ευρώ, με αποτέλεσμα συνολικό ΑΕΠ 2,2 ευρώ. Δηλαδή, ο
πολλαπλασιαστής της τουριστικής δραστηριότητας είναι 2,2.
Ο πίνακας δείχνει τους πολλαπλασιαστές για κάθε κλάδο της ελληνικής οικονομίας,
σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη του ΚΕΠΕ (2014), και την ποσοστιαία συμβολή κάθε
υποτομέα στην τουριστική δραστηριότητα στην Ελλάδα, σύμφωνα με μελέτη του
ΙΟΒΕ (2012).
Δ.ΥΠ.Α.

Σύμφωνα με τα στοιχεία του πίνακα, ο προκύπτων οικονομικός πολλαπλασιαστής

για τον τουρισμό στην Ελλάδα είναι 2,65, που σημαίνει ότι για κάθε 1,0 ευρώ που
δημιουργείται από τουριστικές δραστηριότητες, δημιουργούνται 1,65 ευρώ
πρόσθετες έμμεσες και επαγόμενες οικονομικές δραστηριότητες, άρα, συνολικά, το
ΑΕΠ αυξάνεται. 2,65 ευρώ. Επομένως, ο πολλαπλασιαστής της τουριστικής
δραστηριότητας κυμαίνεται μεταξύ 2,2 και 2,65.
Δ.ΥΠ.Α.

2.2.3. Η παγκόσμια τουριστική αγορά και η θέση της Ελλάδας στις τουριστικές
προτιμήσεις
2.2.3.1. Παγκόσμιος τουρισμός – Τουρισμός στην Ευρώπη – Τουρισμός στην

Νότια Ευρώπη, 2014 – 2018 (πηγή: ΙΝΣΕΤΕ)
Ο παγκόσμιος τουρισμός συνέχισε την ανοδική του

πορεία από το 2014 έως το 2018, φτάνοντας τα
1,407 δισεκατομμύρια το 2018, σημειώνοντας αύξηση
23,6% σε σύγκριση με το 2014 (+269 εκατομμύρια).
Καθ' όλη την περίοδο αναφοράς, οι ευρωπαϊκοί προορισμοί σημείωσαν τον
υψηλότερο αριθμό αφίξεων, ακολουθούμενοι από την Ασία-Ειρηνικό και την Αμερική.
Ένα μικρό μερίδιο στην Αφρική και τη Μέση Ανατολή δεν υπερβαίνει το 5,0% σε όλα
τα υπό εξέταση έτη
Το 2018 οι αφίξεις:
• Στην Ευρώπη, αντιπροσώπευαν το 50,9% των συνολικών επισκεπτών (716
εκατομμύρια, αύξηση 24,3% από 576 εκατομμύρια το 2014),
Δ.ΥΠ.Α.

• 24,7% στην Ασία-Ειρηνικό (348 εκατομμύρια, αύξηση 29,0% από 270

εκατομμύρια το 2014),
• Στις ΗΠΑ, 15,3% (216 εκατομμύρια, αύξηση 18,6% από το 2014, 182
εκατομμύρια),
• 4,9% στην Αφρική (68 εκατομμύρια, αύξηση 24,4% από 55 εκατομμύρια το
2014) και
• Μέση Ανατολή 4,2% (59 εκατ., αύξηση 6,3% από 56 εκατ. το 2014).
Συμπερασματικά, ενώ οι διεθνείς αφίξεις τουριστών αυξήθηκαν σε όλες τις ηπείρους,

η Ευρώπη, η Ασία και ο Ειρηνικός και η (ελαφρώς) Αφρική αύξησαν το μερίδιό τους
στον παγκόσμιο τουρισμό λόγω διαφορετικών ρυθμών μεταβολής μεταξύ 2014-2018,
ενώ η Μέση Ανατολή και η Αμερική μειώθηκαν.
Ο Τουρισμός στην Ευρώπη, 2014 – 2018
Ο υψηλότερος αριθμός αφίξεων σε ολόκληρη την

περίοδο αναφοράς ήταν για προορισμούς της
Νότιας Ευρώπης, ακολουθούμενοι από τη Δυτική
Ευρώπη, την Κεντρική/Ανατολική Ευρώπη και τη
Βόρεια Ευρώπη.
Το 2018 οι αφίξεις:
• Στη Δυτική Ευρώπη 28,0% (200 εκατομμύρια, αύξηση 14,2% από το 2014,
175 εκατομμύρια),
• Κεντρική/Ανατολική Ευρώπη 20,7% (149 εκατομμύρια, αύξηση 28,8% από
115 εκατομμύρια το 2014) και
• Βόρεια Ευρώπη 11,0% (79 εκατ., αύξηση 11,2% από 71 εκατ. το 2014).
• Στη Νότια Ευρώπη, αντιπροσώπευαν το 40,3% των συνολικών αφίξεων (289
εκατομμύρια, αύξηση 34,5% από 215 εκατομμύρια το 2014),

Δ.ΥΠ.Α.

Συγκεκριμένα, στη Νότια Ευρώπη οι αφίξεις το 2018:

• Στην Ισπανία, αντιπροσώπευαν το 28,7% των
συνολικών αφίξεων στη Νότια Ευρώπη (83
εκατομμύρια, αύξηση 27,6% από 65 εκατομμύρια το
2014),
• Ιταλία 21,3% (62 εκατομμύρια, αύξηση 26,2%
από 49 εκατομμύρια το 2014)
• Τουρκία 15,9% (46 εκατ., αύξηση 15,1% από
40 εκατ. το 2014)
• Ελλάδα 10,4% (30 εκατ., αύξηση 36,8% από
22 εκατ. το 2014),
• Πορτογαλία 7,9% (23 εκατομμύρια, αύξηση
145,2% από 9 εκατομμύρια το 2014) και
• 5,7% στην Κροατία (17 εκατομμύρια, αύξηση
43,1% από 12 εκατομμύρια το 2014)
Βλέπουμε πως όλοι προορισμοί στην Νότια
Ευρώπη σημείωσαν την περίοδο 2014 – 2018 αύξηση του εισερχόμενου τουρισμού
τους. Ο μεγαλύτερος αριθμός τουριστών σε όλη την περίοδο αναφοράς καταγράφεται
στην Ισπανία και ακολούθως στην Ιταλία, την Τουρκία, την Ελλάδα, την Πορτογαλία
και την Κροατία.
2.2.3.2. Τάσεις και προτιμήσεις των τουριστών παγκοσμίως και η θέση της
2.2.3.2.1. Η έρευνα Royal Elcano Institute και Turespaña
Ένα δείγμα 17.300 ατόμων σε έρευνα του Σεπτεμβρίου 2020 σε 29 χώρες και 33
αγορές εντός και εκτός Ευρώπης από το Ισπανικό Royal Elcano Institute και την
Turespaña επικεντρώθηκε σε ταξιδιώτες και πιθανούς ταξιδιώτες στην Ευρώπη4-
(Πηγή: INSETE), η Ελλάδα προέκυψε:
Δ.ΥΠ.Α.

Κατατάσσεται έβδομη στον κόσμο ως προς τον όγκο κίνησης, μετά τις μεγάλες και
οικονομικές δυνάμεις (Ισπανία, Γαλλία, Ιταλία, Γερμανία, Ηνωμένο Βασίλειο,
Ηνωμένες Πολιτείες). Στις ευρωπαϊκές αγορές - τουρίστες από ευρωπαϊκές χώρες - η
Ελλάδα κατατάσσεται 6η (πριν από τις ΗΠΑ), ενώ στις μη ευρωπαϊκές αγορές τη 10η,
μετά τις προαναφερθείσες χώρες και τους ασιατικούς προορισμούς (Ταϊλάνδη,
Ιαπωνία) και Μεξικό.
Όσον αφορά τη χώρα που θέλουν να επισκεφθούν στο επόμενο ταξίδι τους, η
Ελλάδα κατέχει την πρώτη θέση μεταξύ των ερωτηθέντων στην ευρωπαϊκή αγορά,
ελαφρώς διαφορετική από την Ιταλία και η Ισπανία την τρίτη. Στις μη ευρωπαϊκές
αγορές, η Ελλάδα κατέχει την πέμπτη θέση (μετά την Ισπανία, την Ιταλία, τη Γαλλία
και το Ηνωμένο Βασίλειο). Συνολικά, οι 4 κορυφαίοι προτιμώμενοι προορισμοί είναι η
Ιταλία, η Ισπανία, η Ελλάδα και η Γαλλία, με συνδυασμένη αναφορά άνω του 10% σε
κάθε αγορά (εκτός από τη Γαλλία στην ευρωπαϊκή αγορά).
Τα παραπάνω επιβεβαιώνουν ότι η Ελλάδα

είναι μια παγκόσμια τουριστική δύναμη και ο
τουρισμός είναι το στρατηγικά σημαντικό και
ανταγωνιστικό πλεονέκτημα της χώρας σε
παγκόσμια κλίμακα. Επιβεβαιώνουν επίσης το
γεγονός ότι οι κύριοι ανταγωνιστές της χώρας
μας είναι οι πιο ανεπτυγμένες αγορές της Μεσογειακής Ευρώπης από αυτές της
Ανατολικής και Νότιας Μεσογείου, όπως τονίστηκε σε προηγούμενες έρευνες του
INSETE.
Αναφορικά με τους τύπους των προτιμώμενων ταξιδιών και δραστηριοτήτων

ευρύτερα:
Δ.ΥΠ.Α.

• Τα βραχυπρόθεσμα ή μακροπρόθεσμα ταξίδια αναψυχής χωρίς

συγκεκριμένο σκοπό (πολιτιστικό ενδιαφέρον, υγεία, αθλητισμός) είναι η πιο
δημοφιλής μορφή ταξιδιού. Αυτά τα ταξίδια συνδέονται με:
• Ηλιος και θάλασσα,
• Εξερευνήστε πόλεις και φύση,
• Φαγητό και
• Αγορές, συνεισφορά στην εγχώρια οικονομία.
Το ενδιαφέρον για εξερεύνηση πόλεων καθώς και

φύση, φαγητό και ψώνια οδηγεί στη συμβολή του
τουρισμού στην εγχώρια οικονομία, ακόμα κι αν
είναι απαραίτητο να ταξιδέψεις σε χωριά ή στη
φύση.
Στις Ευρωπαϊκές αγορές:
Αν και υπάρχουν κάποιες διαφορές μεταξύ των χωρών, οι γενικές προτιμήσεις για
προϊόντα αναψυχής είναι παρόμοιες, ξεκινώντας από την επίσκεψη στην πόλη και τη
χαλάρωση στην ακτή - στην παραλία δίπλα στη θάλασσα.
Η υψηλή προτίμηση για επίσκεψη σε μικρές πόλεις/χωριά, ειδικά για ορισμένες από
τις κύριες αγορές, και η σημασία της γαστρονομίας για τη χώρα στο σύνολό της,
έχουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τις δυνατότητες τουριστικής ανάπτυξης στην
ηπειρωτική Ελλάδα.
Δ.ΥΠ.Α.

Αξίζει επίσης να σημειωθεί ότι ενώ τα ταξίδια με πολιτιστικό περιεχόμενο (είτε

σύντομα είτε μεγάλα) αποτελούν
μόνο ένα μικρό κλάσμα του
συνολικού ταξιδιού, η επίσκεψη σε
μουσεία και η μάθηση για άλλους
πολιτισμούς είναι σημαντικές
δραστηριότητες στα ταξίδια. Αυτό
δείχνει ότι οι ταξιδιώτες
ενδιαφέρονται για πολυδιάστατα
προϊόντα/πολυδιάστατες εμπειρίες,
ακόμα κι αν ο κύριος σκοπός του ταξιδιού τους είναι η αναψυχή «ήλιος και θάλασσα»
ή η αστική αναψυχή.
Στις Μη Ευρωπαϊκές αγορές:
Η πιο σημαντική διαφορά σε σύγκριση με την Ευρώπη είναι το αυξημένο ενδιαφέρον

για επίσκεψη σε φυσικά αξιοθέατα, ιδιαίτερα στις ασιατικές αγορές, καθώς και σε
μουσεία, μνημεία και άλλες πολιτιστικές εκδηλώσεις.
Δημογραφικές Παράμετροι:
Υπάρχουν σημαντικές διαφορές στις προτιμήσεις των ταξιδιωτών, ανάλογα με τα
δημογραφικά χαρακτηριστικά τους:
Όσον αφορά το φύλο, οι γυναίκες προτιμούν έντονα τα ταξίδια αναψυχής σε μικρές

αποστάσεις, συχνά σε συνδυασμό με υπηρεσίες ευεξίας. Επίσης, οι γυναίκες
ενδιαφέρονται περισσότερο για τα μουσεία και τα μνημεία.
Δ.ΥΠ.Α.

Αντίθετα, οι εκδρομές για σπουδές ή εργασία και σύντομα ταξίδια αναψυχής που
συνδυάζουν αθλήματα και δραστηριότητες φαίνεται να ευνοούνται περισσότερο από
τους άνδρες.
Σε όλα τα είδη ταξιδιών, η πιο κοινή ηλικιακή ομάδα ήταν 31-40 ετών, με εξαίρεση τα
μακροχρόνια ταξίδια με πολιτιστικό περιεχόμενο, όπου η ηλικιακή ομάδα 57-65 ήταν
πρώτη και ακολούθησε η ηλικιακή ομάδα 31-40.
Όσον αφορά το επίπεδο εκπαίδευσης, η πιο συχνή κατηγορία όλων των ταξιδιωτικών
τύπων ήταν οι πτυχιούχοι πανεπιστημίου, ενώ οι κάτοχοι μεταπτυχιακών σπουδών
και όσοι κατέχουν επαγγελματική κατάρτιση και απολυτήριο λυκείου ήταν σημαντικά
παρόντες ανά είδος ταξιδιού.
Από την άποψη του επαγγέλματος, τα κύρια άτομα που ταξιδεύουν για
επαγγελματικούς λόγους είναι οι εργαζόμενοι και η σημαντική ομάδα ατόμων που
ταξιδεύουν για επαγγελματικούς λόγους είναι επίσης συνταξιούχοι και το ποσοστό
των μακροπρόθεσμων επαγγελματικών ταξιδιών είναι αρκετά μεγάλο.
2.2.3.2.2. Η διαδικτυακή έρευνας της η Censuswide για λογαριασμό του ΙΝΣΕΤΕ
Παρακάτω είναι τα αποτελέσματα των ταξιδιωτικών προτιμήσεων από μια

διαδικτυακή έρευνα 17 ετών και άνω που πραγματοποιήθηκε από το Censuswide για
λογαριασμό του INSETE το δεύτερο εξάμηνο του Σεπτεμβρίου 2021.
Γενικές διαπιστώσεις
Ενώ η συντριπτική πλειοψηφία των ερωτηθέντων σκοπεύει να ταξιδέψει στο

εξωτερικό τους επόμενους 12 μήνες, ένα σημαντικό ποσοστό - από έναν στους επτά
Δ.ΥΠ.Α.

στην Αυστρία και την Ελβετία έως έναν στους τέσσερις στο Ηνωμένο Βασίλειο - θα
παραμείνει στο σπίτι.
Εξετάζοντας αυτούς που δηλώνουν πρόθεση να ταξιδέψουν στο εξωτερικό:
- Τα προϊόντα Sun and Sea είναι τα πιο δημοφιλή στις περισσότερες αγορές και
ακολουθεί το City Break. Στην Ιταλία και στις Ηνωμένες Πολιτείες συμβαίνει το
αντίθετο.
- Η Ισπανία κατατάσσεται πρώτη σε 5 από τις 8 χώρες που αναλύθηκαν (Ηνωμένο

Βασίλειο, Γερμανία, Γαλλία, Ιταλία και Ολλανδία).
- Η ισχυρή επωνυμία του ελληνικού τουρισμού επιβεβαιώνεται καθώς η Ελλάδα (και

οι μεγαλύτερες χώρες και οικονομίες Ισπανία, Ιταλία, Γαλλία, Γερμανία και Η.Β.)
βρίσκονται στο top 10 όλων των
εξεταζόμενων αγορών. Η καλύτερη
τοποθεσία για την Ελλάδα ως
προορισμός ήρθε δεύτερη στην
ιταλική αγορά, τρίτη στο Ηνωμένο
Βασίλειο, τη Γερμανία και τη Γαλλία
και πέμπτη στην Αυστρία.
- Για όλες τις αγορές, το υψηλότερο ποσοστό που συγκεντρώθηκε από τους πιο
δημοφιλείς προορισμούς είναι 12% (η Ισπανία στην ολλανδική αγορά) και το
χαμηλότερο είναι 7% (η Ισπανία στην αγορά του Ηνωμένου Βασιλείου). Τούτου
λεχθέντος, υπάρχουν σημαντικές διαφορές στον επιθυμητό προορισμό.
- Υπάρχουν σημαντικές διαφορές στον μήνα αναχώρησης του επόμενου ταξιδιού σε

όλες τις αγορές. Οι Γερμανοί, οι Γάλλοι, οι Ιταλοί, οι Αυστριακοί και οι Κάτω Χώρες
έδωσαν προτεραιότητα στις καλοκαιρινές διακοπές (οι τρεις πρώτοι κορυφώθηκαν
Δ.ΥΠ.Α.

τον Αύγουστο και οι άλλοι δύο τον Ιούλιο), ενώ οι Βρετανοί, οι Ελβετοί και οι
Αμερικανοί στα επόμενα. και οι Αμερικανοί τον Ιανουάριο και τον Μάρτιο.
- Για τις αγορές της Γαλλίας, της Γερμανίας, της Αυστρίας και της Ελβετίας, το κόστος
ταξιδιού είναι και πάλι ο κύριος παράγοντας που επηρεάζει τα ταξίδια. Αντίθετα, για
τις αγορές του Ηνωμένου Βασιλείου, της Ιταλίας, της Ολλανδίας και των ΗΠΑ,
παράγοντες που σχετίζονται άμεσα με την πανδημία (ταξιδιωτικοί
περιορισμοί/καραντίνα και επιδημιολογία του προορισμού) διαδραματίζουν
σημαντικό ρόλο. Το ποσοστό των ανθρώπων που δεν επηρεάζει τίποτα τα
ταξιδιωτικά τους σχέδια είναι μηδενικό ή το χαμηλότερο (<4%) σε όλες τις χώρες.
- Η μέση διάρκεια παραμονής ποικίλλει σημαντικά μεταξύ των αγορών. Αλλά το

ταξίδι περιορισμένου χρόνου (3 έως 7 διανυκτερεύσεις) είναι η πιο κοινή επιλογή. Η
Γερμανία, η Γαλλία και η Ολλανδία έχουν σχετικά την υψηλότερη συχνότητα ταξιδιών,
πάνω από 10 νύχτες.
Διαπιστώσεις αναφορικά με διεθνή ταξίδια για Ήλιο και Θάλασσα
Δείτε τις προτιμήσεις όσων λένε ότι σκοπεύουν να ταξιδέψουν στο εξωτερικό για ήλιο
και θάλασσα:
- Υπάρχουν σημαντικές διαφορές στον μήνα αναχώρησης του επόμενου ταξιδιού σε

όλες τις αγορές. Οι Γερμανοί, οι Γάλλοι, οι Ιταλοί, οι Αυστριακοί, οι Ελβετοί και οι
Ολλανδοί έχουν προτεραιότητα για διακοπές στον ήλιο και τη θάλασσα το καλοκαίρι
του 2022, ενώ οι Βρετανοί και οι Αμερικανοί έχουν προτεραιότητα τους επόμενους
μήνες έως τον Μάρτιο. Το μεγαλύτερο ποσοστό όσων δεν έχουν αποφασίσει πότε θα
ταξιδέψουν είναι στην Ολλανδία (9%) και το μικρότερο στις Ηνωμένες Πολιτείες (0%).
- Ο μήνας αιχμής για τους Γερμανούς, τους Αυστριακούς, τους Ελβετούς και τους
Ολλανδούς είναι ο Ιούλιος με προτίμηση 18%, 25%, 17% και 20% αντίστοιχα, ενώ ο
Δ.ΥΠ.Α.

μήνας αιχμής για τους Βρετανούς είναι ο Νοέμβριος με 13%, ΗΠΑ 19% των
ανθρώπων τον Οκτώβριο.
- Παρόλο που η μέση διάρκεια διαμονής ποικίλλει σημαντικά μεταξύ των αγορών, τα
ταξίδια 3 έως 7 διανυκτερεύσεων είναι η πιο κοινή επιλογή σε όλες τις αγορές. Η
Γερμανία, η Γαλλία και η Ολλανδία, από την άλλη, ταξιδεύουν με αρκετά υψηλή
συχνότητα άνω των 10 διανυκτερεύσεων (31%, 32% και 30% αντίστοιχα). Η Ελβετία,
η Αυστρία και η Ιταλία βρίσκονται κοντά με 22%, 21% και 14% αντίστοιχα. Όπως
είδαμε παραπάνω, και οι έξι χώρες λατρεύουν τις καλοκαιρινές διακοπές. Το 13%
των Βρετανών θα πάρει τουλάχιστον 10 ημέρες άδεια, σε σύγκριση με μόλις 3% των
Αμερικανών - και οι δύο αγορές επιλέγουν να κάνουν διακοπές τους επόμενους
μήνες έως τον Μάρτιο.
- Η κύρια επιλογή διαμονής είναι ξενοδοχεία 4 ή 5 αστέρων στη Γερμανία, τη Γαλλία,

την Ιταλία, την Αυστρία, την Ελβετία και την
Ολλανδία, ενώ το Ηνωμένο Βασίλειο και οι
ΗΠΑ είναι η πρώτη επιλογή για ξενοδοχεία
και ξενώνες 3 αστέρων / ξενοδοχεία 1 ή 2
αστέρων. Τα αποτελέσματα του Ηνωμένου
Βασιλείου και των ΗΠΑ έρχονται σε
αντίθεση με άλλα στοιχεία που δείχνουν ότι
ταξιδιώτες από την Ελλάδα, δύο χώρες, προτιμούν ξενοδοχεία 4 και 5 αστέρων,
υποδηλώνοντας ότι η Ελλάδα προσελκύει ακριβούς πελάτες από αυτές τις χώρες.
- Μια πολύ ισχυρή επιλογή σε όλες τις αγορές

είναι οι βραχυχρόνιες ενοικιάσεις, που
κυμαίνονται από 17% στην Ολλανδία έως 36%
στις ΗΠΑ, με το 13% (Ιταλία) έως το 20% (ΗΠΑ)
να δηλώνει ότι προτιμά να ζει με συγγενείς μαζί
( και) με φίλους.
Δ.ΥΠ.Α.

- Οι διακοπές στον ήλιο και τη θάλασσα δεν είναι μονοθέματες, αντίθετα, οι

ταξιδιώτες αναζητούν - σε ορισμένες περιπτώσεις μεγαλύτερη από 50% συχνότητα -
ποικίλες δραστηριότητες, που κυμαίνονται από επισκέψεις στην πόλη και
πολιτιστικές εκδηλώσεις μέχρι εκδρομές και συναυλίες ή θεατρικές παραστάσεις. Το
ενδιαφέρον για διάφορες εκδηλώσεις φαίνεται να είναι ιδιαίτερα υψηλό στη Γερμανία,
τη Γαλλία, την Ιταλία, την Αυστρία και την Ολλανδία, ενώ το ενδιαφέρον για την
Ελβετία, το Ηνωμένο Βασίλειο και τις ΗΠΑ φαίνεται να είναι χαμηλότερο. Τούτου
λεχθέντος, ένας επιτυχημένος προορισμός για τον ήλιο και τη θάλασσα πρέπει να
ικανοποιεί ένα ευρύ φάσμα επιθυμιών, που δεν περιορίζεται μόνο σε παραλίες και
θάλασσα.
Διαπιστώσεις αναφορικά με διεθνή ταξίδια για Τουρισμό Πόλης (City Break)
Δείτε τις προτιμήσεις όσων δήλωσαν ότι σκοπεύουν να ταξιδέψουν σε πόλεις του
εξωτερικού:
- Οι μεμονωμένες αγορές διαφέρουν σημαντικά ανά μήνα αναχώρησης, με τους

περισσότερους Βρετανούς, Γάλλους και
Αμερικανούς να σκοπεύουν να το κάνουν για
τους επόμενους έξι μήνες έως τον
Φεβρουάριο, ενώ οι περισσότεροι Γερμανοί,
Ιταλοί, Αυστριακοί και Ελβετοί και από τον
Μάρτιο, οι Ολλανδοί έχουν προτεραιότητα.
Το μεγαλύτερο ποσοστό των ανθρώπων
που δεν είναι σίγουροι πότε να ταξιδέψουν είναι στην Ολλανδία (16%) και το
μικρότερο στις Ηνωμένες Πολιτείες (0%).
Δ.ΥΠ.Α.

- Η μέση διάρκεια διαμονής ποικίλλει σημαντικά μεταξύ των αγορών, με ταξίδια 3 έως
7 διανυκτερεύσεων να είναι η πιο κοινή
επιλογή. Η Γαλλία και η Ιταλία έχουν σχετικά
την υψηλότερη συχνότητα ταξιδιών, πάνω
από 10 νύχτες, με 13% η καθεμία. Σε καμία
άλλη αγορά το ποσοστό αυτό δεν ξεπέρασε
το 7%.
- Σχετικά με την προτιμώμενη διαμονή για ταξίδια στην πόλη

• Τα ξενοδοχεία 4 ή 5 αστέρων αποτελούν την κύρια επιλογή διαμονής
διακοπών στο Ηνωμένο Βασίλειο, την Αυστρία και την Ολλανδία, ενώ...
• Για τη Γερμανία και την Ελβετία, τα ξενοδοχεία 3 αστέρων είναι εξίσου
δημοφιλή.
• Αντίθετα, στη Γαλλία και την Ιταλία, τα ξενοδοχεία 3 αστέρων είναι πιο
δημοφιλή.
• Για τις ΗΠΑ προτιμώνται ξενοδοχεία και ξενοδοχεία 1 ή 2 αστέρων. Θα
πρέπει να λάβουμε υπόψη ότι τα περισσότερα ταξίδια από τις ΗΠΑ είναι
σύντομα (53% έως και τέσσερις νύχτες), επομένως - πολύ πιθανό - ένα ταξίδι
σε μια κοντινή χώρα θα κοστίσει πολύ λιγότερο από ένα ταξίδι
υπερατλαντικών διακοπών στην Ελλάδα ή αλλού όπου συνήθως ζουν
Ευρωπαϊκοί προορισμοί για πιο ακριβά μέρη διαμονής.
• o Οι βραχυπρόθεσμες ενοικιάσεις είναι πολύ ισχυρές σε όλες τις αγορές –
από το ένα τέταρτο της Ολλανδίας έως τα δύο πέμπτα των ΗΠΑ.
• Αμελητέα ποσοστά ατόμων χωρίς προτίμηση - έως 3%
- Οι ταξιδιώτες συχνά αναζητούν μια ποικιλία δραστηριοτήτων εντός της πόλης (π.χ.
περπάτημα, φαγητό, ψώνια) ή εκτός πόλης
(π.χ. πεζοπορία, αθλήματα). Σε ορισμένες
περιπτώσεις, η επιθυμία ήταν πάνω από
50%, και για όλες τις αγορές και όλες τις
δραστηριότητες, το ποσοστό των ατόμων
Δ.ΥΠ.Α.

που ήθελαν να συμμετάσχουν ήταν πάνω από 10%. Με άλλα λόγια, ένας
επιτυχημένος αστικός προορισμός αναψυχής πρέπει να καλύπτει ένα ευρύ φάσμα
αναγκών.
- Οι αγορές της Γερμανίας, της Γαλλίας, της Αυστρίας και της Ολλανδίας
παρουσιάζουν παρόμοια συνολική εικόνα ως
προς την προτίμηση για τα προϊόντα
αναψυχής σε ταξίδι τουρισμού πόλης, και
ιδιαίτερα αυξημένο ενδιαφέρον για περίπατο
στην πόλη, επίσκεψη σε αξιοθέατα, ψώνια και
έξοδο σε εστιατόριο. Μικρότερο -αλλά όχι
μικρό- ενδιαφέρον για ποικιλία
δραστηριοτήτων και από τις αγορές του Ην.
Βασίλειο, της Ελβετίας και των ΗΠΑ.
2.2.3.3. Το προφίλ του Ημεδαπού τουρίστα
Διευκρινίζεται ότι:
- Πολίτης σημαίνει κάθε φυσικό πρόσωπο, ανεξαρτήτως ιθαγένειας, που κατοικεί ή
προτίθεται να διαμένει στην Ελλάδα για τουλάχιστον ένα έτος.
- Το ταξίδι ορίζεται ως επίσκεψη τουλάχιστον μίας διανυκτέρευσης, ξεκινώντας από
τον συνήθη τόπο διαμονής του ταξιδιώτη, σε σημαντικό προορισμό εκτός του
συνήθους περιβάλλοντος του, για περίοδο μικρότερη του ενός έτους, για
οποιονδήποτε σημαντικό σκοπό, συμπεριλαμβανομένων των επιχειρηματικών
δραστηριοτήτων, ανάπαυσης ή άλλους προσωπικούς λόγους, εκτός από την
απασχόληση σε φορέα εγκατεστημένο στον τόπο επίσκεψης. (Πηγή: Illustration 2019)
Δ.ΥΠ.Α.

Μερικά Συμπεράσματα
• Το 2019 πραγματοποιήθηκαν 4,9 εκατομμύρια προσωπικά ταξίδια

εσωτερικού, με 1,6 δισ. ευρώ να δαπανώνται για ταξίδια εσωτερικού.
• Η μέση δαπάνη ανά ταξίδι το 2019 ήταν 324 €
• Τα περισσότερα ταξίδια εσωτερικού το 2019 έγιναν με οδικές μεταφορές (3,6
εκατομμύρια). Ακολούθησαν θαλάσσια ταξίδια (1 εκατομμύριο), έναντι μόλις
272.000 με αεροπλάνο.
• Τα περισσότερα χερσαία ταξίδια γίνονται με ιδιωτικό αυτοκίνητο ή με
ενοικιαζόμενο αυτοκίνητο (88%).
• Το 2019, το 60% των εγχώριων ταξιδιών με καταλύματα πραγματοποιήθηκαν
σε μη ενοικιαζόμενα καταλύματα και το 39% σε ενοικιαζόμενα καταλύματα.
• Κατά την περίοδο 2017-2019, το μερίδιο των ενοικιαζόμενων δωματίων και
κατοικιών αυξήθηκε σημαντικά. Η αύξηση αυτή εκτιμάται ότι οφείλεται στην
ανάπτυξη της αγοράς βραχυπρόθεσμων ενοικίων.
• Τα περισσότερα ταξίδια γίνονται το καλοκαίρι. Το 2019, περισσότερο από το
60% των ταξιδιών πραγματοποιήθηκε τον Ιούλιο και τον Αύγουστο, και
συμπεριλαμβανομένου του Ιουνίου, ήταν κοντά στο 80%.
Δ.ΥΠ.Α.

• Το 2019 οι γυναίκες ξόδεψαν 848 εκατ. ευρώ (53% του συνόλου) και οι
άνδρες 751 εκατ. ευρώ (47%). Η ποσοστιαία κατανομή παρέμεινε σταθερή τα
τελευταία 5 χρόνια.
• 1,1 δισ. ευρώ. Ή το 70% των δαπανών προέρχεται από τις ηλικιακές ομάδες
25-44 και 45-64. Κατά την πενταετία 2015-2019, το μερίδιο των δαπανών
από άτομα άνω των 65 ετών αυξήθηκε κατά 19%, φτάνοντας στο μέσο
ανώτατο σημείο του 21% το 2018. Ως αποτέλεσμα, το μερίδιο της ηλικιακής
ομάδας 25-44 ετών μειώθηκε από 37% σε 35% % (έναντι 34% το 2018 και το
2017).
• 563 εκατ. ευρώ ή το 35% των δαπανών για ταξίδια 4-7 διανυκτερεύσεων και
20% ή 326 εκατ. ευρώ για ταξίδια 8-14 διανυκτερεύσεων.
• Τα τελευταία πέντε χρόνια, με εξαίρεση το 2017, η μέση δαπάνη ανά
διανυκτέρευση έχει αυξηθεί ανεξάρτητα από τη διάρκεια του ταξιδιού. Το
2019, τα ταξίδια από 1 έως 3 διανυκτερεύσεις κοστίζουν κατά μέσο όρο 75 €
ανά διανυκτέρευση, 59 € για 4 έως 7 διανυκτερεύσεις, 37 € για 8 έως 14
διανυκτερεύσεις, 21 € για 15 έως 28 διανυκτερεύσεις και 12 € για 29 ή
περισσότερες διανυκτερεύσεις . Τούτου λεχθέντος, όσο μεγαλύτερο είναι το
ταξίδι, τόσο χαμηλότερο είναι το μέσο κόστος ανά διανυκτέρευση.
• 51,8% ή 836 εκατ. ευρώ για ιδιωτικές εξοχικές κατοικίες (26,2% / 419 εκατ.
ευρώ) ή καταλύματα που παρέχονται δωρεάν από οικογένεια και φίλους
(25,6% / 410 εκατ. ευρώ). 417 εκατ. ευρώ/26,1% για ξενοδοχεία και
παρόμοια καταλύματα, 321 εκατ. ευρώ/20,1% για δωμάτια, σπίτια και άλλα
ενοικιαζόμενα καταλύματα. Μεταξύ 2017 και 2019, οι δαπάνες για διακοπές
επί του πλοίου και άλλων ενοικιαζόμενων καταλυμάτων αυξήθηκαν
σημαντικά, πιθανότατα λόγω της ανάπτυξης της αγοράς βραχυπρόθεσμων
ενοικίων.
• Τέλος, το 2019, το 49,2% των Ελλήνων δεν μπόρεσε να περάσει μια
εβδομάδα διακοπές στο σπίτι. Μετά την επιδείνωση το 2015-2016, το
ποσοστό ήταν παρόμοιο με το 2013.
• Ο κύριος λόγος για τον οποίο δεν μπορείτε να πάρετε άδεια είναι οικονομικός.
Δ.ΥΠ.Α.

2.2.4. Η Δομή του Ελληνικού Τουρισμού
Τα τουριστικά προϊόντα είναι μείγματα υλικών αγαθών (όπως τρόφιμα, ποτά) και
άυλων υπηρεσιών (όπως διαμονή σε ξενοδοχείο, διασκέδαση κ.λπ.) για τα οποία οι
άνθρωποι είναι οι κύριοι αποδέκτες. Τα κύρια χαρακτηριστικά του ελληνικού
τουριστικού προϊόντος που το καθιστούν ανταγωνιστικό είναι:
• Ο κύριος λόγος για να ταξιδέψετε στην Ελλάδα είναι για αναψυχή. Το μοντέλο
«ήλιος-θάλασσα» είναι «υπεύθυνο» για την εποχική ένταση που επιδεικνύει ο
ελληνικός τουρισμός.
• Εξάρτηση από τον οργανωμένο τουρισμό, που χαρακτηρίζεται από χαμηλές

τιμές πακέτων και χαμηλές συναλλαγματικές ισοτιμίες, καθώς η ζήτηση
συγκεντρώνεται με την πάροδο του χρόνου.
• Έλλειψη υποδομών και συγκοινωνιακές δυσκολίες της χώρας.

Δ.ΥΠ.Α.

Προκειμένου τα ελληνικά τουριστικά προϊόντα να

αναπτυχθούν περαιτέρω και να γίνουν πιο
ανταγωνιστικά, είναι απαραίτητο να κατανοήσουμε
πλήρως τα κύρια χαρακτηριστικά της ελληνικής
τουριστικής αγοράς. Αυτά έχουν παρατηρηθεί τα
τελευταία 20 χρόνια ως εξής:
• Όπως έχουμε ήδη αναφέρει, η εποχικότητα της ζήτησης παραμένει έντονη

την περίοδο Ιουνίου-Σεπτεμβρίου καθώς σχεδόν το 70% των τουριστών
έρχεται στη χώρα.
• Η συντριπτική πλειοψηφία των τουριστών έρχεται σε αυτή τη χώρα για να
απολαύσει τον ήλιο και τη θάλασσα. Άλλες μορφές τουρισμού δεν είναι
ιδιαίτερα ανεπτυγμένες.
• Περισσότερες αφίξεις αεροπορικώς (πάνω από 70%) και λιγότερες από ξηρά
και θαλάσσια.
• Η τουριστική αγορά είναι υπερβολικά συγκεντρωμένη σε συγκεκριμένες
περιοχές (Κρήτη, Δωδεκάνησα, Ιόνια Νησιά).
• Το επενδυτικό κλίμα δεν είναι ιδιαίτερα ευνοϊκό και η χώρα είναι γνωστό ότι
είναι ευάλωτη τα τελευταία χρόνια σε ένα αβέβαιο οικονομικό περιβάλλον.
• Η τεχνολογία που παρέχει η χώρα και οι εγκαταστάσεις της υστερεί σε
σύγκριση με ανταγωνιστικές χώρες και άλλες χώρες του εξωτερικού.
• Σχεδόν οι ίδιες χώρες έχουν προσφέρει τουρισμό στην Ελλάδα τα τελευταία
χρόνια (Ηνωμένο Βασίλειο, Γερμανία, Ιταλία, Γαλλία, Ολλανδία). Το μερίδιο
αγοράς των επισκεπτών στην Ελλάδα από άλλες χώρες εκτός Ευρώπης
παραμένει εξαιρετικά χαμηλό.
• Υψηλή εξάρτηση από τουριστικούς πράκτορες, με αποτέλεσμα η ανάπτυξη
του εισερχόμενου τουρισμού της χώρας μου να μην αντιστοιχεί σε παρόμοια
αύξηση εισοδήματος
Δ.ΥΠ.Α.

Γιατί να ταξιδέψει κάποιος στην Ελλάδα
Η Ελλάδα είναι ένας από τους πιο δημοφιλείς

προορισμούς διακοπών για τους ξένους για
πολλούς λόγους, χρειάζονται ώρες για να
φτάσουν στον τόπο μας και να απολαύσουν τη
χώρα μας. Κάποιοι από αυτούς είναι:
• Μια απέραντη ακτή με κρυστάλλινα νερά και απίστευτα χρώματα

• Ένα ευχάριστο κλίμα που επιτρέπει στους επισκέπτες να απολαμβάνουν τον
ήλιο το μεγαλύτερο μέρος του έτους και να δροσίζονται από τις αρχές της
άνοιξης
• Αυτός ο τόπος τους παρέχει άφθονα φυτά καθώς είναι μια χώρα που
συνδυάζει βουνά, θάλασσες, πράσινο και μπλε
• Νυχτερινή ζωή, ειδικά το καλοκαίρι, άνθρωποι από όλο τον κόσμο αφήνουν
τη δουλειά και έρχονται στη χώρα μας για να χαρούν την ψυχή τους
• Πολιτιστικής κληρονομιάς
• Ιστορικός πλούτος καθώς διαθέτει πολλά ιστορικά μνημεία
• αίσθηση φιλοξενίας
• Ελληνική κουζίνα, παραδοσιακά φαγητά, φρούτα και λαχανικά που
παράγουμε.
• Η θρησκευτική της παράδοση, σε όλα τα θρησκευτικά μνημεία, όπως στο
ιερό βουνό, την Τήνο, τον Όλυμπο, οι ξένοι έχουν μεγάλες ουρές.
2.2.4.1. Αδυναμίες και προβλήματα εμποδίζουν την πλήρη αξιοποίηση της

δυναμικής του κλάδου
Οι αφίξεις στα αεροδρόμια και τα καταλύματα της χώρας είναι άκρως εποχιακές,
κυρίως λόγω:
Δ.ΥΠ.Α.

• Κυριαρχία σε μονοθεματικές περιηγήσεις (Sun&Beach)

• Μεγάλη εξάρτηση από ταξιδιωτικούς πράκτορες για την επιλογή χώρας
• Έλλειψη συντονισμού μεταξύ των επιχειρήσεων σε τοπικό επίπεδο σε
πιλοτικές επιχειρήσεις κατά τους κανονικούς μήνες (μήνες εκατέρωθεν των
μηνών αιχμής)
Σχετικά με την εποχικότητα:

• Ο ελληνικός τουρισμός χαρακτηρίζεται από έντονη εποχικότητα, κυρίως λόγω
των προϊόντων ήλιου και παραλίας, που καλύπτουν περίπου το 60% του
εισερχόμενου τουρισμού. Για παράδειγμα, το 2014, το 78,3% των αφίξεων
καταλυμάτων έγινε τον Μάιο-Οκτώβριο και μόνο τον Ιούλιο-Αύγουστο το 35%
των αφίξεων
• Αυτή είναι μια τάση με την πάροδο του χρόνου. Ειδικότερα, το 75%-80% των
αφίξεων καταλυμάτων σημειώθηκε τον Μάιο-Οκτώβριο και το 33%-36% τον
Ιούλιο-Αύγουστο. Τέλος, το 17%-19% των αφίξεων σημειώθηκε τον
Αύγουστο.
• Ο εισερχόμενος τουρισμός είναι πιο εποχιακός. Ενδεικτικά, τον Αύγουστο
ήρθαν ξένοι για να μείνουν στα 2/3 του συνόλου
• Παρόμοιες εποχιακές τάσεις σε ανταγωνιστικές χώρες (Ισπανία, Τουρκία και
Κροατία)
Δυσμενές οικονομικό και κοινωνικό περιβάλλον σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο.

Συγκεκριμένα, η πανδημία του Covid-19, η οικονομική κρίση, η προσφυγική κρίση και
οι τρομοκρατικές ενέργειες στην Ευρώπη δημιουργούν αρνητικό κλίμα εσωστρέφειας
και πλήττουν τον τουρισμό γενικότερα.
Αδυναμίες στις υποδομές

• Θέματα χαμηλής ποιότητας και ασφάλειας του οδικού δικτύου,
• Ανεπαρκής υποδομή υποδοχής και αναμονής επιβατών σε αεροδρόμια και
λιμάνια,
• Έλλειψη τερματικών κ.λπ. και
Δ.ΥΠ.Α.

• Περιορισμένοι πόροι για την ανάπτυξη νέων υποδομών
Δυναμική ανάπτυξη ανταγωνιστικών προορισμών (Τουρκία, Κροατία, Μάλτα) και

συνεχής κυριαρχία παραδοσιακών προορισμών όπως η Ισπανία
Μη ανταγωνιστικό περιβάλλον και θεσμικό πλαίσιο

• Αθέμιτες συνθήκες παιχνιδιού λόγω του ασαφούς πλαισίου του συστήματος
ενοικίασης διακοπών
• Υψηλά τέλη αεροδρομίου Ελ. Βενιζέλος: Ο ΔΑΑ κοστίζει περίπου 40 ευρώ,
ενώ αντίστοιχα είναι μόνο γύρω στα 20 ευρώ στην Κωνσταντινούπολη και
γύρω στα 30 ευρώ σε άλλους ευρωπαϊκούς προορισμούς
• Μη ανταγωνιστικό αλλά ασταθές φορολογικό πλαίσιο
2.2.4.2. Το σύγχρονο ελληνικό τουριστικό προϊόν
Με πάνω από 16.000 km ακτογραμμής, περίπου 6.000 νησιά και βραχονησίδες και
μια καθιερωμένη θέση στην παγκόσμια τουριστική αγορά, η Ελλάδα προσφέρει
εξαιρετικές επενδυτικές ευκαιρίες σε αυτόν τον τομέα. Η Ελλάδα είναι ένας από τους
πιο δημοφιλείς προορισμούς για καλοκαιρινές διακοπές, αλλά προσφέρει και
ελκυστικές προτάσεις για θεματικά ταξίδια όλο το χρόνο.
Τα ανταγωνιστικά της πλεονεκτήματα, όπως η

πλούσια πολιτιστική κληρονομιά, η φυσική
ομορφιά και η γεωγραφική ποικιλότητα, έχουν
προσελκύσει σημαντικές τουριστικές επενδύσεις
τα τελευταία χρόνια, ενισχύοντας την εικόνα της
Ελλάδας ως τουριστικού προορισμού
παγκόσμιας κλάσης αφενός και ως τουριστική αγορά αφετέρου. επενδυτική ευκαιρία.
Ακόμη και κατά τη διάρκεια της οικονομικής κρίσης, ο τουρισμός στην Ελλάδα
υπήρξε ένας από τους βασικούς πυλώνες ανάπτυξης, συνεισφέροντας σημαντικά
Δ.ΥΠ.Α.

στην αγορά εργασίας, με συνεχή αύξηση του εισοδήματος και των αφίξεων
τουριστών, λόγω:
Η ελληνική κυβέρνηση και οι τουριστικές εταιρείες προσπαθούν συνεχώς να

αναβαθμίσουν τα τουριστικά προϊόντα που προσφέρουν
Ανάπτυξη νέων σημαντικών αγορών για την Ελλάδα, όπως η Ρωσία, το Ισραήλ, η
Τουρκία και η Κίνα.
Επί του παρόντος, η τουριστική βιομηχανία, ως μέρος μιας νέας στρατηγικής

πρωτοβουλίας αναβάθμισης, εστιάζει στα εξής:
• Παρατεταμένη τουριστική περίοδος και

• Προσέλκυση τουριστικών ομάδων υψηλότερης αξίας (τουρίστες υψηλού
εισοδήματος, τουρίστες υψηλής καθαρής αξίας),
• αύξηση των μέσων εσόδων ανά επισκέπτη και
• Η Ελλάδα ανοίγει σε νέες αγορές.
Τα επόμενα χρόνια, η Ελλάδα δεσμεύεται να πραγματοποιήσει σημαντικές

επενδύσεις στον τουρισμό, εστιάζοντας στην αναβάθμιση και εμπλουτισμό των
παραδοσιακών τουριστικών προϊόντων «ήλιο και θάλασσα», λανσάροντας έναν
μεγάλο αριθμό πιο εστιασμένων τουριστικών προϊόντων υψηλής αξίας, όπως:
Εμπλουτίστε το κλασικό προϊόν «Ήλιος και Θάλασσα», αναβαθμίστε και επεκτείνετε

τις κλασικές καλοκαιρινές διακοπές με έννοιες και υπηρεσίες όπως υγεία, πολυτέλεια
και αυθεντική κουζίνα
Ο ωκεάνιος τουρισμός αφενός προσπαθεί να προσελκύσει περισσότερα

κρουαζιερόπλοια, αφετέρου αναβαθμίζει και ενισχύει την προσφορά διακοπών
κρουαζιέρας/ιστιοπλοΐας
Περιηγήσεις πόλης, με επίκεντρο την Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη

Δ.ΥΠ.Α.

Πολιτιστικός και θρησκευτικός τουρισμός με στόχο την αναβάθμιση και αξιοποίηση

ορισμένων ιστορικών, πολιτιστικών και θρησκευτικών μνημείων και μουσείων στην
Ελλάδα
Συνεδριακός τουρισμός, με στόχο την ενίσχυση της θέσης της Ελλάδας και την
καθιέρωση της χώρας ως συνεδριακού τουριστικού κόμβου για διεθνείς οργανισμούς
και εταιρείες
Ο ιατρικός τουρισμός είναι μια πολύ ενδιαφέρουσα ευκαιρία ανάπτυξης, υπό την
προϋπόθεση ότι το καταρτισμένο ιατρικό προσωπικό συνδυάζεται με επενδύσεις σε
εγκαταστάσεις και υποδομές
Ο αθλητικός τουρισμός (π. Αυτή η συγκεκριμένη μορφή τουρισμού μπορεί επίσης να

αποδειχθεί χρήσιμη για την ανάπτυξη υφιστάμενων ή νέων τουριστικών προορισμών,
την προσέλκυση ομάδων υψηλού εισοδήματος και την επέκταση της τουριστικής
περιόδου.
Ανάπτυξη σύνθετων τουριστικών καταλυμάτων με εξοχικές κατοικίες σε

παραδοσιακούς και νέους προορισμούς με χρήση της σχετικής νομοθεσίας και
αδειών διαμονής για κατοίκους τρίτων χωρών για επενδύσεις σε ακίνητα
Δ.ΥΠ.Α.

Η αύξηση των εσόδων θα προέλθει κυρίως από τα προϊόντα Sunny Beach και τον
πολιτιστικό και θρησκευτικό τουρισμό, καθώς τα προϊόντα αυτά έχουν υψηλότερη
δαπάνη ανά ταξίδι και κατά κεφαλήν. Ειδικότερα, το 39,2% των πρόσθετων εσόδων
αναμένεται να προέλθει από πρόσθετους τουρίστες υψηλών προδιαγραφών (που
ξοδεύουν κατά μέσο όρο 2.033 € ανά ταξίδι), το 20% από πρόσθετους τουρίστες
Summer+ (που ξοδεύουν κατά μέσο όρο 936 € ανά ταξίδι) και το 13% από επιπλέον
πολιτισμός και θρησκεία Αριθμός τουριστών (μέση δαπάνη ανά ταξίδι 867 EUR).
Ωστόσο, ένας σημαντικός ανασταλτικός παράγοντας για την ανάπτυξη υψηλού
επιπέδου μπορεί να είναι η δυσκολία κατασκευής νέων μονάδων (επένδυση,
τετραγωνικά μέτρα, γη).
Για την επίτευξη των παραπάνω στρατηγικών στόχων θα πρέπει να διαμορφωθεί μια
ολοκληρωμένη στρατηγική, με τέσσερις βασικές στρατηγικές κατευθύνσεις:
βελτίωση της ανταγωνιστικότητας

• Ετοιμότητα της τοπικής αγοράς
• Ετοιμότητα και ευελιξία των δημόσιων υπηρεσιών
• Βελτίωση του πλαισίου/κατάργηση φραγμών
• Βελτίωση απόδοσης κόστους
αναβάθμιση προϊόντος
• Εμπλουτίστε τις προσφορές μέσω δραστηριοτήτων που ενδιαφέρουν τους
επισκέπτες
• Συνδυάστε με άλλα προϊόντα
• Αναπτύξτε μοναδικά σημεία πώλησης (SP Unique Selling Points)
• Βελτίωση της ποιότητας του ανθρώπινου δυναμικού
στοχευμένη προώθηση
• Σχεδιασμός στρατηγικής τοποθέτησης προϊόντος/μάρκας
• Στοχευμένη προώθηση στην αγορά-στόχο
Δ.ΥΠ.Α.

• Ενίσχυση σε περιφερειακό επίπεδο

• Συνεργασία με αεροπορικές εταιρείες
βελτίωση των υποδομών

• Βελτίωση της προσβασιμότητας
• Βελτίωση υποδομών και υπηρεσιών μεταφορών
• Βελτίωση τουριστικών υποδομών και υπηρεσιών
• Ολοκληρωμένες συμπληρωματικές υποδομές και υπηρεσίες
2.2.4.3. Η SWOT Ανάλυση του ελληνικού Τουρισμού
Όπως αναφέραμε στην Ενότητα 2 της

Ανάλυσης Μάρκετινγκ, η ανάλυση SWOT
είναι ένα εργαλείο στρατηγικού
σχεδιασμού που χρησιμοποιείται για την
ανάλυση του εσωτερικού και εξωτερικού
περιβάλλοντος μιας επιχείρησης ή
κλάδου για τη λήψη αποφάσεων που
σχετίζονται με τους στόχους και τους
στόχους που πρέπει να επιτευχθούν. Σε μια ανάλυση SWOT, μελετήστε τα δυνατά
και αδύνατα σημεία μιας επιχείρησης, οργανισμού ή περιοχής, καθώς και τις
ευκαιρίες και τις απειλές που υπάρχουν
Strengths –Δυνατά Σημεία
Με βάση τη χαρτογράφηση και τη διαβούλευση των τουριστικών προϊόντων, τα

ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα των διαφόρων περιοχών της χώρας έχουν
αναγνωριστεί και μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως βάση για τον καθορισμό των
κατάλληλων στρατηγικών επιλογών για την ανάπτυξή τους.
Δ.ΥΠ.Α.

• Ο «ήλιος και θάλασσα» της Ελλάδας είναι η μεγαλύτερη τουριστική αγορά στην
Ευρώπη
• Συναρπαστική εικόνα της χώρας στο πολύπλευρο «Αρχαίος Ελληνικός

Πολιτισμός, Φιλοξενία, Αλληλεγγύη, Ανθρωπισμός»
• Υψηλός αριθμός διεθνών αφίξεων και διανυκτερεύσεων, ειδικά στις 5

ανεπτυγμένες τουριστικές περιοχές (η Ελλάδα είναι μία από τις 10 κορυφαίες
αεροπορικές αγορές στην Ευρώπη)
• Υψηλότερα επίπεδα εισοδήματος στις 5 ανεπτυγμένες τουριστικές περιοχές,

αλλά μόνο στις περιοχές του Νοτίου Αιγαίου, της Κρήτης και των Ιονίων Νήσων
με υψηλότερη μέση δαπάνη (πάνω από 600 ευρώ), κυρίως λόγω των προϊόντων
ηλιοθεραπείας και παραλιακού τουρισμού
• Σχετικά υψηλή μέση πληρότητα (>60%) σε Κρήτη, Ιόνια Νησιά και Νότιο Αιγαίο,
κυρίως λόγω των τουριστικών προϊόντων Sun & Beach και Αττικής (>50%)
• Η Ελλάδα είναι ένα από τα 5 πιο ισχυρά ταξιδιωτικά brands στον κόσμο
• Η υψηλή ανταγωνιστικότητα της ελληνικής τουριστικής βιομηχανίας (25η στη

διεθνή κατάταξη) ενισχύει περαιτέρω την ανταγωνιστική θέση της Ελλάδας ως
τουριστικού προορισμού έναντι σημαντικών ανταγωνιστών κατά την πανδημία
COVID-19
• Βελτιωμένη υποδομή μεταφορών (ιδιαίτερα το κύριο οδικό δίκτυο της χώρας) και
προσβασιμότητα σε ολόκληρη σχεδόν την ήπειρο, πρόσφατα αναβαθμισμένες
υποδομές εναέριας προσβασιμότητας και ισχυρή επανέναρξη πτήσεων (14
αεροδρόμια που διαχειρίζεται ο Όμιλος Fraport και ορισμένες σημαντικές
βελτιώσεις στα αεροδρόμια) κρατικά αεροδρόμια όπως η Πάρος και Ιωάννινα),
Δ.ΥΠ.Α.

ισχυρή ανάκαμψη στις πτήσεις το 2021 και σχετικά υψηλά επίπεδα ακτοπλοϊκών
υπηρεσιών σε μερικά από τα πιο σύγχρονα τακτικά δρομολόγια στην Ευρώπη
• Επαρκείς και αναβαθμισμένες υποδομές διαμονής και ξενοδοχειακή ικανότητα

την τελευταία δεκαετία, με υψηλό Δείκτη Ικανοποίησης Επισκεπτών Ξενοδοχείου
(GRI) να παρουσιάζει σταθερή ανοδική τάση σε σύγκριση με τα προηγούμενα
έτη (2019: 87,1% και 2018: 86,3% σε εθνικό επίπεδο)
• Κατά την περίοδο 2010-2019, ο αριθμός των εργαζομένων στον τουρισμό και τα
επίπεδα εκπαίδευσης αυξήθηκαν σημαντικά σε όλες τις περιφέρειες της χώρας -
η περιφέρεια Αττικής είχε τους υψηλότερους δείκτες εκπαίδευσης, που ήταν την
ίδια περίοδο
• Υψηλό επίπεδο κουλτούρας φιλοξενίας, φιλικότητα και ασφάλεια στους τουρίστες
• Πολυάριθμα νησιά (πάνω από 6.000), η μεγαλύτερη ακτογραμμή στη Μεσόγειο

(περίπου 15.000 χλμ.) και υπέροχες παραλίες
• Γαστρονομικός πλούτος (μεσογειακή διατροφή, προϊόντα ΠΟΠ και ΠΓΕ),

μοναδική ιστορική και πολιτιστική κληρονομιά (18 μνημεία UNESCO) και
πλούσια θρησκευτικά και περιβαλλοντικά/φυσικά αποθέματα που μπορούν να
υποστηρίξουν την ανάπτυξη εναλλακτικών και θεματικών μορφών τουρισμού και
την ευρύτερη τουριστική ανάπτυξη
• Ύπαρξη συνεδριακής υποδομής που μπορεί να υποστηρίξει την ανάπτυξη

τουριστικών προϊόντων MICE (Αττική, Κεντρική Μακεδονία,
Πελοπόννησος/Μεσσηνία, Κρήτη, Στερεά Ελλάδα)• Ύπαρξη μαρίνων και
τουριστικών λιμανιών (Αττική, Νότιο Αιγαίο, Δυτική Ελλάδα, Ιόνια Νησιά) που
μπορούν να υποστηρίξουν τον τουρισμό θαλάσσιας κρουαζιέρας - αλλά
απαιτούνται περαιτέρω βελτιώσεις
Δ.ΥΠ.Α.

• Ορισμένες υποδομές και δραστηριότητες χειμερινού/αθλητικού τουρισμού

(πεζοπορικές διαδρομές, ορειβασία, ορειβασία, καταφύγια, χιονοδρομικά κέντρα
κ.λπ.) και φυσικούς πόρους για την ανάπτυξη του τουρισμού σπα/ευεξίας
• Σημαντικά αστικά κέντρα με υποδομές κατάλληλες για ανάπτυξη αστικής

αναψυχής (Αττική, Κεντρική Μακεδονία, Ήπειρος, Θεσσαλία, Δυτική Ελλάδα,
Ανατολική Μακεδονία και Θράκη, Κρήτη)
• Υψηλή ανάπτυξη και ισχυρή δυναμική στον κλάδο της κρουαζιέρας πριν από το
ξέσπασμα του COVID-19 και σημαντικές ευκαιρίες για περαιτέρω ενίσχυση (π.χ.
homeports, αναβαθμίσεις υποδομών κ.λπ.)
Weaknesses –Αδύνατα Σημεία
Από την άλλη πλευρά, υπάρχουν ορισμένες αδυναμίες και προβλήματα σε διάφορες
περιοχές της χώρας που είναι απαραίτητα για την επίτευξη βιώσιμης τουριστικής
ανάπτυξης και την αξιοποίηση των αναγνωρισμένων ευκαιριών.
• Υψηλή εποχικότητα και χρονική συγκέντρωση της τουριστικής δραστηριότητας το

τρίτο τρίμηνο κάθε έτους (περίπου το 60% των αφίξεων και των εισπράξεων
πραγματοποιούνται το 3ο τρίμηνο, μόνο το 6% των αφίξεων και το 3% των
εισπράξεων το 1ο τρίμηνο)
• Υπερβολική συγκέντρωση χώρου τουριστικής δραστηριότητας σε 5 από τις 13
περιφέρειες της Ελλάδας (τουριστικές ανεπτυγμένες περιοχές: Αττική, Ιόνια
Νησιά, Κεντρική Μακεδονία, Κρήτη, Νότιο Αιγαίο)
• Αδυναμία προσέλκυσης τουριστών στην ηπειρωτική χώρα/ορεινά, ιδιαίτερα το
καλοκαίρι, αλλά και το χειμώνα
• Μεγάλη εξάρτηση από πτήσεις τσάρτερ, που απαιτούν αναβάθμιση του βασικού
εξοπλισμού του αεροδρομίου και συνδέσεις με τον έξω κόσμο, κάτι που μπορεί
να έχει σημαντικές επιπτώσεις
Δ.ΥΠ.Α.

• Μη φιλικό αστικό περιβάλλον, άτακτη δόμηση, ζητήματα πολεοδομικού και

χωροταξικού σχεδιασμού, υποβάθμιση του περιβάλλοντος, ανεπαρκής
πρόσβαση και συνδεσιμότητα/προαγωγή πολιτιστικών, θρησκευτικών, φυσικών
και άλλων πόρων και χαμηλή ποιότητα ορισμένων τουριστικών υποδομών
• Προβλήματα και ελλείψεις δημοσίων υποδομών (ορισμένοι μεγάλοι οδικοί άξονες,
δευτερεύοντα οδικά δίκτυα, σιδηροδρομικά δίκτυα, συνοριακοί σταθμοί,
αποχέτευση, νερό, ενέργεια, διαχείριση απορριμμάτων και απορριμμάτων,
υποδομές για αρχαιολογικούς χώρους και μουσεία κ.λπ.) Η κυκλοφοριακή
επιβάρυνση δεν μπορεί να ανταπεξέλθει επαρκώς η αυξανόμενη ζήτηση και ο
κορεσμός δημοφιλών προορισμών, που οδηγεί σε υποβάθμιση της ποιότητας
ζωής των κατοίκων και των τουριστών και των τουριστικών προϊόντων
• Ανάγκη επικαιροποίησης του θεσμικού πλαισίου, βελτίωσης της διαχείρισης και
αναβάθμισης/ανάπτυξης υποδομών θαλάσσιου τουρισμού (σκάφη αναψυχής,
κρουαζιερόπλοια)
• Ανεπαρκής διείσδυση και χρήση σύγχρονων ψηφιακών τεχνολογιών στην
ελληνική τουριστική βιομηχανία (δημόσια, εταιρική)
• Δεν μπορούν να αναπτυχθούν σύνθετα τουριστικά προϊόντα χωρίς
περιφερειακούς οργανισμούς διαχείρισης προορισμών (DMOs) και τουριστικά
παρατηρητήρια που δραστηριοποιούνται σε όλες τις περιοχές
• Η έλλειψη ενιαίας τουριστικής επωνυμίας και ευαισθητοποίησης σε όλες σχεδόν
τις περιοχές της χώρας έχει οδηγήσει στην υποχρησιμοποίηση των συγκριτικών
πλεονεκτημάτων και της δυναμικής του τουριστικού τομέα.
• Έλλειψη ποικίλων (ψυχαγωγικών) δραστηριοτήτων για διαφορετικούς τουρίστες
• Εστίαση στην ανάδειξη και ανάδειξη του πολιτιστικού πλούτου και της
κληρονομιάς της αρχαίας Ελλάδας σε μία διάσταση, χωρίς ανάδειξη άλλων
ιστορικών περιόδων ή σύγχρονων πολιτισμών, χωρίς χρήση σύγχρονων
μεθόδων αλληλεπίδρασης με πολιτιστικούς πόρους και χωρίς να δοθεί πλήρης
σημασία στα συγκεκριμένα ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα της Ελλάδας. Χώρες
που εμπλουτίζουν και ενισχύουν τα τουριστικά προϊόντα
Δ.ΥΠ.Α.

• Ανάγκη αναβάθμισης και εκσυγχρονισμού των δομών τουριστικής εκπαίδευσης

και βελτίωση της επαγγελματικής κατάρτισης για επαγγελματίες και ΜΜΕ
Εκπαίδευση στελεχών δημόσιου τομέα που σχετίζονται με τον τουρισμό
• Ανάγκη καλύτερου συντονισμού και σαφούς καθορισμού των εντολών των
φορέων που σχετίζονται με τον τουρισμό (π.χ. θέματα προβολής και
υπεράσπισης, επίβλεψης, διαχείρισης πόρων και υποδομών, ρυθμιστικά πλαίσια
κ.λπ.):
• Υπουργεία και συναφείς φορείς (π.χ. Υπουργείο Τουρισμού, Υπουργείο
Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής, Υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών,
Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και
Τροφίμων, Υπουργείο Ανάπτυξης και Επενδύσεων, Υπουργείο Πολιτισμού, ΕΟΤ
κ.λπ. .)
• Φορείς Τοπικής Αυτοδιοίκησης (π.χ. περιφέρειες, δήμοι κ.λπ.)
• Ιδιωτικά Ιδρύματα: (π.χ. ΙΝΣΕΤΕ, Marketing Greek, ΞΕΕ κ.λπ.)
• Αδύναμη τουριστική επιχείρηση και συνεταιριστική κουλτούρα σε πολλές
περιοχές
Opportunities –Ευκαιρίες
Με βάση τις τάσεις της διεθνούς αγοράς και τα αποτελέσματα των διαβουλεύσεων,
εντοπίστηκαν ορισμένα χαρακτηριστικά, εξελίξεις και συνθήκες του εξωτερικού
περιβάλλοντος που θα μπορούσαν να προωθήσουν τη μελλοντική τουριστική
ανάπτυξη των περιοχών της χώρας.
• Επέκταση του ορεινού και μεσοορεινού τουρισμού, περαιτέρω ανάπτυξη του

χειμερινού και κοινωνικού τουρισμού
• Προώθηση νέων τεχνολογιών σε ευρύτερες υπηρεσίες στον τουριστικό τομέα

Δ.ΥΠ.Α.

• Τονίστε αξίες όπως η αλληλεγγύη, η εμπιστοσύνη, η αξιοπιστία και η καλύτερη

χρήση της τοπικής πολιτιστικής κληρονομιάς
• Διευκόλυνση της χρήσης 23 περιφερειακών αεροδρομίων με την παροχή

διαχείρισης σε ιδιώτες επενδυτές για την προώθηση των υποδομών, των
δυνατοτήτων και της συνδεσιμότητας τους με ξένους προορισμούς, τη διείσδυση
σε νέες αγορές και την προώθηση των προορισμών τους
• Ανάπτυξη ενός βιώσιμου δικτύου πλωτών οδών με την ενεργοποίηση ενός νέου
τρόπου μεταφοράς στην ελληνική περιφέρεια, που θα ενισχύσει κυρίως τη
συνδεσιμότητα μεταξύ της νησιωτικής περιοχής και της ηπειρωτικής Ελλάδας και
μεταξύ τους.
• Αυξανόμενη διεθνή ζήτηση για «εναλλακτικά» και αυθεντικά τουριστικά προϊόντα

και εμπειρίες που δεν εντάσσονται στο παραδοσιακό πλαίσιο του μαζικού
τουρισμού ήλιου και θάλασσας και προσφέρουν την ευκαιρία δημιουργίας
ειδικοτήτων που εκμεταλλεύονται τους φυσικούς πόρους της περιοχής και την
τοπική κουλτούρα και παραδόσεις Τουριστικά προϊόντα. π.χ. αγροτουρισμός και
οικοτουρισμός)
• Οι ταξιδιώτες στρέφονται σε πράσινους τουριστικούς προορισμούς, επιχειρήσεις

και καταλύματα που αξιοποιούν την κυκλική οικονομία
• Αυξανόμενη ζήτηση για τοπικά παραδοσιακά και αναγνωρισμένα αγροτικά

προϊόντα (π.χ. ελαιόλαδο, ελιές, τυροκομικά προϊόντα, κρασί) που φέρουν τα
σήματα πιστοποίησης ΠΓΕ και ΠΟΠ
• Αυξημένη ζήτηση των ταξιδιωτών για υγιεινά, θρεπτικά και τοπικά

παρασκευασμένα τρόφιμα που παράγονται μέσω βιώσιμων διαδικασιών, η
Δ.ΥΠ.Α.

οποία ωφελεί την ανάπτυξη της τοπικής παραγωγής και τη βιωσιμότητα των
μικρών επιχειρήσεων
• Οι ταξιδιώτες επιλέγουν όλο και περισσότερο ασφαλείς δευτερεύοντες

προορισμούς που δεν βλέπουν τον μαζικό τουρισμό και προσφέρουν αυθεντικές
και μοναδικές εμπειρίες
• Εκμεταλλευτείτε τις ευκαιρίες που προσφέρει η δυνατότητα της εξ αποστάσεως

εργασίας, με την εμφάνιση των ψηφιακών νομάδων, μιας ομάδας ανεξάρτητων
εργαζομένων που συνδυάζουν τα ταξίδια με την εργασία (εργασία),
συμβάλλοντας στην ανάπτυξη του τοπικού τουρισμού και της οικονομίας
• Η άνοδος της οικονομίας του αργύρου, η αύξηση του προσδόκιμου ζωής και η
βελτίωση της κατάστασης υγείας των ηλικιωμένων έχουν προωθήσει την
ανάπτυξη υποστηρικτικών τουριστικών προϊόντων (π.χ. τουρισμός ηλικιωμένων,
ιατρικός τουρισμός, τουρισμός ευεξίας), δημιουργώντας σημαντικές ευκαιρίες για
τουριστική επέκταση στην αναπτύσσονται εποχές και νέοι προορισμοί
• Ανάπτυξη ενός Οργανισμού Διαχείρισης Προορισμών (DMO) για τη διαχείριση

και προώθηση τουριστικών προϊόντων, αξιοποιώντας τις ψηφιακές τεχνολογίες
και τα Συστήματα Διαχείρισης Προορισμών (DMS) για τον εντοπισμό και την
προσέγγιση συγκεκριμένων ομάδων/αγορών πελατών (π.χ. Millenials-GenZ) για
την αύξηση του τουριστικού ενδιαφέροντος, την αποτελεσματικότερη προώθηση
και προώθηση τουριστικών προορισμών και προϊόντων στην περιοχή και
βελτίωση της τουριστικής εμπειρίας
• Δημιουργήστε ένα ολοκληρωμένο σύγχρονο ψηφιακό θεματικό κέντρο/ιστότοπο

για τη βελτίωση της ταξιδιωτικής εμπειρίας, αξιοποιώντας τις σύγχρονες
ψηφιακές τεχνολογίες και τα ψηφιακά κανάλια διανομής για να αυξήσετε την
προβολή και την προώθηση των περιφερειακών ταξιδιωτικών επιχειρήσεων
Δ.ΥΠ.Α.

• Σημαντικές και εμβληματικές (τουριστικές) επενδύσεις στη φάση σχεδιασμού

ή/και κατασκευής, που αναμένεται να βελτιώσουν περαιτέρω την εικόνα/ποιότητα
του ελληνικού προορισμού
• Μόχλευση διαθέσιμα ευρωπαϊκά/εθνικά χρηματοδοτικά μέσα/προγράμματα (π.χ.

ΕΣΠΑ, Ταμείο Ανάκαμψης)
• Εκμεταλλευτείτε τη θετική εικόνα της Ελλάδας και την αποτελεσματική διαχείριση

της κρίσης υγείας του νέου κοροναϊού (COVID-19), με στόχο τη δημιουργία
ασφαλούς ατμόσφαιρας για το ταξιδιωτικό κοινό και την αξιοποίηση των
ευκαιριών που προκύπτουν
Threats –Απειλές
Ωστόσο, έχουν εντοπιστεί πιθανές αρνητικές εξελίξεις, χαρακτηριστικά και συνθήκες

του εξωτερικού περιβάλλοντος που, υπό προϋποθέσεις, ενδέχεται να έχουν αρνητικό
αντίκτυπο στη μελλοντική ανάπτυξη του τουρισμού στην περιοχή της χώρας.
• Η ταχεία γεωγραφική εξάπλωση του νέου κοροναϊού (COVID-19) επηρεάζει τις

οικονομίες και τις κοινωνίες σε όλο τον κόσμο, με τον διαφαινόμενο αντίκτυπό
του και την απειλή μιας νέας οικονομικής ύφεσης που δημιουργεί ένα καθεστώς
αυξημένης αβεβαιότητας για τους κλάδους του τουρισμού και της φιλοξενίας,
όπως π.χ. :
• Μείωση αφίξεων και εισοδημάτων
• Κλείσιμο μικρών/υπερχρεωμένων ξενοδοχειακών λειτουργιών
• Καθυστερημένη ανάκαμψη σε ορισμένους κλάδους και τουριστικά προϊόντα,
όπως ο τουρισμός. Κρουαζιέρες και πτήσεις μεγάλων αποστάσεων
• Ισχυρή επιρροή και επιρροή στον κλάδο των επαγγελματικών ταξιδιών
• Συνδέστε την ανάκαμψη με παγκόσμια προγράμματα εμβολιασμού,
συνδυάζοντας την υγεία και τις οικονομικές κρίσεις με απρόβλεπτες επιπτώσεις
Δ.ΥΠ.Α.

στη συμπεριφορά των καταναλωτών (π.χ. αυξημένη ανασφάλεια, αυξημένη

εστίαση σε θέματα υγείας και ασφάλειας)
• Αυξημένο επίπεδο κρατικής υποστήριξης (σύνδεση της κινητικότητας με εθνικά
συμφέροντα και συμφέροντα και κεντρικός σχεδιασμός για τον έλεγχο της
τουριστικής κίνησης)
• Οικονομικά προβλήματα και αδυναμίες μεγάλων ταξιδιωτικών γραφείων, που

ενδέχεται να οδηγήσουν σε οικονομικές δυσκολίες για τις τουριστικές
επιχειρήσεις της περιοχής λόγω της μεγάλης εξάρτησής τους από τουριστικά
προϊόντα (κυρίως σε ανεπτυγμένες τουριστικές περιοχές).
• Αυξημένος διεθνής ανταγωνισμός από ανεπτυγμένες τουριστικές περιοχές για

μεσογειακούς προορισμούς που έχουν αναπτύξει υψηλά επίπεδα σημαντικών
τουριστικών προϊόντων (η άνοδος πολλών χωρών με παρόμοια τουριστικά
προϊόντα, π.χ. Τουρκία, Μάλτα, Κροατία)
• Έντονος εγχώριος ανταγωνισμός μεταξύ περιοχών με κοινά χαρακτηριστικά,

πόρους και υποδομές εστιασμένες σε κοινά τουριστικά προϊόντα
• Περιορισμένη εγχώρια ταξιδιωτική ζήτηση λόγω οικονομικής κρίσης
• Διαρθρωτικά προβλήματα στο ελληνικό τραπεζικό σύστημα, έλλειψη

ρευστότητας και χρηματοδότησης για τις εγχώριες τουριστικές επιχειρήσεις
• Το υφιστάμενο ευρωπαϊκό πλαίσιο διαχείρισης και αξιοποίησης πόρων, που

χαρακτηρίζεται από υπερβολική γραφειοκρατία που οδηγεί σε μεγάλες
καθυστερήσεις, σε συνδυασμό με ένα σύνθετο και πολυεπίπεδο νομοθετικό
πλαίσιο για την υποβολή προσφορών και την υλοποίηση έργων (Ν. 4412/2016),
Αυτό αυξάνει την απορρόφηση μη νέων ΠΠ 2021-2027 σημαντικοί πόροι
Δ.ΥΠ.Α.

• Υψηλή ανάπτυξη στην προσφορά ενοικιαζόμενων δωματίων μέσω πλατφορμών,

όπως: Airbnb, χωρίς πρωτόκολλα ασφαλείας και σε ορισμένες περιπτώσεις
χωρίς ειδικές πινακίδες λειτουργίας ή εγγραφή στο μητρώο ακινήτων
βραχυπρόθεσμων καταλυμάτων, που αποτελούν πιθανή απειλή για την εικόνα
του τουρισμού προϊόντα, ιδιαίτερα σε ανεπτυγμένες τουριστικές περιοχές
• Η κλιματική αλλαγή απαιτεί νέες στρατηγικές για τη βιώσιμη διαχείριση των

φυσικών πόρων σε ήδη επιβαρυμένες τουριστικές περιοχές, καθώς και αλλαγή
στρατηγικών για τουριστικές προσφορές, δημιουργία νέων και άγνωστων
προκλήσεων για τουριστικούς προορισμούς, και επιχείρηση
• Η ανάπτυξη θεματικών τουριστικών προϊόντων - ιδιαίτερα αυτών που σχετίζονται

με φυσικές δραστηριότητες - καθώς και ο εμπλουτισμός των προσφερόμενων
τουριστικών προϊόντων και της τουριστικής εμπειρίας των τουριστών είναι
απαραίτητη προϋπόθεση για τη βελτίωση του επιπέδου συνεργασίας μεταξύ των
τοπικών κοινωνικών και επιχειρηματικών δικτύων. απαιτείται σε πολλές
περιπτώσεις
• Οι κρατικές δραστηριότητες στον τουριστικό τομέα σε κεντρικό και τοπικό

επίπεδο εξακολουθούν να επηρεάζονται από αλληλεπικαλυπτόμενες
αρμοδιότητες και υποστελέχωση και μη επαγγελματισμό των τοπικών αρχών για
την κάλυψη της τουριστικής ζήτησης. ταξίδι
Δ.ΥΠ.Α.

2.3. Οι Εναλλακτικές και Βιώσιμες Τάσεις του Τουρισμού
2.3.1. Εισαγωγικά Στοιχεία Εναλλακτικού και Βιώσιμου Τουρισμού
Η τουριστική βιομηχανία τα τελευταία 40-50

χρόνια έχει σημειώσει αξιόλογα επιτεύγματα στη
χώρα μας γιατί η συμβολή της σε διάφορους
τομείς είναι πολύ μεγάλη. Προωθεί κυρίως την
τοπική οικονομική ανάπτυξη, η οποία με τη σειρά
της προάγει τη βελτίωση της ποιότητας ζωής των
ανθρώπων. Σήμερα, αποτελεί τη «βαριά
βιομηχανία» της Ελλάδας, δημιουργώντας άμεσα ή έμμεσα εισόδημα για
εκατομμύρια πολίτες, ωστόσο ο τουρισμός σπάνια επιφέρει περιβαλλοντική
υποβάθμιση.
Αυτό συνήθως περιλαμβάνει μαζικό τουρισμό, ο οποίος συχνά αφήνει ισχυρό

αποτύπωμα και έχει μεγαλύτερο αντίκτυπο. Τα τελευταία χρόνια, μια νέα αντίληψη
που διαμορφώθηκε στον τομέα του τουρισμού φέρνει νέες προοπτικές ανάπτυξης
στις τουριστικές χώρες.
Πρόκειται για εναλλακτικές μορφές τουρισμού καθώς και για τουρισμό ειδικού
ενδιαφέροντος. Είναι όλες ειδικές μορφές τουρισμού γιατί έχουν ιδιαίτερα
χαρακτηριστικά που τις ξεχωρίζουν από τον μαζικό τουρισμό αναψυχής και
ψυχαγωγίας.
Η μορφή του μαζικού τουρισμού είναι να καλύψει τις ανάγκες ψυχαγωγίας και
αναψυχής των ανθρώπων στην παραλία ή σε άλλα μέρη και είναι ένα ομαδικό
άθλημα που μένει για λίγες μέρες σε διάφορους τουριστικούς προορισμούς.
Δ.ΥΠ.Α.

Αλλά μερικοί από αυτούς τους τουρίστες έχουν ιδιαίτερα ενδιαφέροντα και είναι
πρόθυμοι να εκμεταλλευτούν την ευκαιρία που τους δίνεται να ικανοποιήσουν τις
διακοπές τους για να απολαύσουν τις διακοπές τους. Επομένως, δημιουργούνται
σχέδια διακοπών για ομάδες ταξιδιωτών που επιθυμούν έναν διαφορετικό τρόπο
διακοπών.
Ελλάδα, για τους περισσότερους τουρίστες, σημαίνει καλοκαίρι, θάλασσα, ήλιος,

νησιά και αρχαίοι πολιτισμοί. Ωστόσο, η χώρα μας έχει και περισσότερα φυσικά και
πολιτιστικά στοιχεία που θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν περισσότερο, όπως
υπέροχα βουνά, μοναδική χλωρίδα, εξαιρετική πανίδα και συναρπαστικούς
υγροτόπους. Ενώ σε συνδυασμό με τους υπέροχους παραδοσιακούς οικισμούς, τα
πλούσια τοπικά έθιμα, οι σπεσιαλιτέ και τα παραδοσιακά προϊόντα συνδυάζουν
τέλεια αυτό το παζλ.
Όλα αυτά τα τελευταία χρόνια ώθησαν μια διαφορετική αντίληψη του τουρισμού που
δεν περιορίζεται στη θάλασσα και το καλοκαίρι, αλλά επεκτείνεται σε κάθε εποχή και
σε πολλές περιοχές της χώρας. Αυτός είναι ο εναλλακτικός τουρισμός.
2.3.2. Ξεκαθαρίζοντας την Έννοια του Εναλλακτικού Τουρισμού
Η ομαδοποίηση των τουριστικών

μορφών μπορεί να γίνει σύμφωνα με το
κίνητρο του τουρίστα: εάν αυτό είναι
συγκεκριμένο και κυρίαρχο ώστε να τον
οδηγεί στην επιλογή του προορισμού
που του προσφέρει, αφού στόχος του
είναι να εστιάσει τις δραστηριότητές του
σε ενεργό και συμμετοχικό τρόπο. για να αποκτήσει γνώση, εμπειρία και τελικά να
καλύψει τις ανάγκες του, τότε μιλάμε για ενεργό τουρισμό ειδικού ενδιαφέροντος ή
ειδική μορφή τουρισμού.
Δ.ΥΠ.Α.

2.3.2.1. Ερωτήματα και απαντήσεις για το καλείται εναλλακτικός τουρισμός
Συχνά συναντάται ο όρος «φόρμα με θέμα τον τουρισμό», ο οποίος καλύπτει όλες τις
μορφές που υποκινούνται από ένα συγκεκριμένο ενδιαφέρον (που σχετίζονται με τη
φύση, τον πολιτισμό, τον αθλητισμό, την υγιεινή διαβίωση, την επικοινωνία, τους
σύγχρονους προορισμούς του τρόπου ζωής κ.λπ.) ή ακόμα και κάποιες ανάγκες
(όπως π.χ. επαγγελματικά ταξίδια, συμμετοχή σε συνέδρια, συνέδρια, εκθέσεις,
επαγγελματικά ταξίδια για λόγους υγείας κ.λπ.).
Ειδικές μορφές Τουρισμού. Πηγή: ΕΕΤΑ: Τουριστικός σχεδιασμός και προβολή,

Εγχειρίδιο για ΟΤΑ, 2020.
Δ.ΥΠ.Α.

Αν αντίθετα το κίνητρό του είναι να

ξεκουραστεί και να διασκεδάσει
στην παραλία ή/και στο μπαρ ή να
επισκεφτεί τοπικά αξιοθέατα, τότε
αναφερόμαστε στον παραδοσιακό
παθητικό τουρισμό αναψυχής (ή
τουρισμό αναψυχής). Αυτό δεν
«εμποδίζει» τους τουρίστες να
επισκέπτονται μουσεία (πολιτιστικές δραστηριότητες), να ασκούνται (αθλητικές
δραστηριότητες) ή να περπατούν στα βουνά (νατουραλιστικές δραστηριότητες).
Ωστόσο, αυτή η ενεργοποίηση δεν οδήγησε σε αλλαγή στα ταξιδιωτικά κίνητρα.
Απλώς εμπλουτίζει τα προϊόντα που καταλήγουν να καταναλώνουν οι τουρίστες.
Ειδικές μορφές τουρισμού (EMT ή ειδικές μορφές τουρισμού) είναι εκείνες στις
οποίες τα κίνητρα και η λήψη αποφάσεων για ταξίδι καθορίζονται κυρίως από
συγκεκριμένα και ειδικά ενδιαφέροντα, επικεντρώνονται σε δραστηριότητες ή/και
προορισμούς και χωρίς αυτές τις συνθήκες το ταξίδι δεν θα έπαιρνε τόπος (π.χ.
ιστιοπλοΐα, συνέδρια) , σπα, θρησκευτικός, εκπαιδευτικός τουρισμός).
Δ.ΥΠ.Α.

Θα θεωρούνταν ριζοσπαστικές ονομασίες που δηλώνουν χώρους (π.χ. βουνά,

πόλεις, ακτές, νησιά, ύπαιθρος) ή εποχές ή εποχές (χειμώνας, καλοκαίρι,
σαββατοκύριακα) ότι προσδιορίζουν συγκεκριμένες μορφές τουρισμού; Για να λάβετε
ένα ναι, θα πρέπει να καλύπτουν συγκεκριμένες ανάγκες και να συνδέονται με τα
κίνητρα των ταξιδιωτικών καταναλωτών σύμφωνα με τα προαναφερθέντα.
Π.χ. Κίνητρο για ορεινό τουρισμό μπορεί να είναι η ορειβασία ή η πεζοπορία

(αθλητικός τουρισμός) ή η ιδιαίτερη φύση των βουνών (φυσικός τουρισμός) ή η
εκμάθηση για ειδικούς πολιτισμούς (πολιτισμούς) που αναπτύσσονται σε δύσκολες
και δυσπρόσιτες περιοχές. Τότε, όταν κάνουμε αθλητικό τουρισμό ή πολιτιστικό ή
φυσικό τουρισμό σε ορεινές περιοχές, σίγουρα θα έχει διαφορετικά στοιχεία και
προϊόντα από παραθαλάσσιες και νησιωτικές περιοχές.
Δ.ΥΠ.Α.

Αλλά αν οι τουρίστες προτιμούν

απλώς τα βουνά για να
ξεκουραστούν σε παράκτιες ή
αστικές περιοχές, τότε δεν
έχουμε να κάνουμε με μια
συγκεκριμένη μορφή τουρισμού,
αλλά με τακτικό τουρισμό
αναψυχής σε διαφορετικές γεωγραφικές περιοχές. Επομένως, οι τουρίστες που
κάνουν ράφτινγκ τα Σαββατοκύριακα έχουν διαφορετικά κίνητρα από τους τουρίστες
που πηγαίνουν να χαλαρώσουν τα Σαββατοκύριακα, αλλά το ίδιο κίνητρο με τους
τουρίστες που κάνουν ράφτινγκ για μια εβδομάδα. Άρα, σε αυτή την περίπτωση,
βασική παράμετρος είναι και το τι κάνει ο τουρίστας (δηλαδή τι τον παρακινεί να
μετακινηθεί και με ποιες δραστηριότητες ασχολείται), όχι πού και πότε πηγαίνει.
Το όνομα «νέο» μπορεί να περιγράψει μια μορφή τουρισμού που εμφανίζεται για
πρώτη φορά στην αγορά, δημιουργώντας αρκετή ζήτηση ώστε να μπορέσει να
κινητοποιήσει την αντίστοιχη προσφορά και να δημιουργήσει νέα προϊόντα. Αυτή η
περιγραφή αναφέρεται στην κλασική λειτουργία της αγοράς, όπου η νέα ζήτηση που
δημιουργείται από τους καταναλωτές καλύπτεται από την προσφορά που παράγεται
από καινοτόμες εταιρείες ή ακόμα και εταιρείες που δημιουργούν νέα προϊόντα και τα
φέρνουν στην αγορά για να προσελκύσουν ένα τμήμα πελατών σε κάτι "νέο" .
Στην περίπτωση του

τουρισμού, η ανάγκη
«εκδημοκρατισμού» του
τουρισμού καλύφθηκε αρχικά
με τη «λαϊκή» της
τυποποιημένης παραγωγής,
μετατοπίζοντας πλέον την
Δ.ΥΠ.Α.

αγορά σε «νέα», πιο εξειδικευμένα προϊόντα. Ωστόσο, πόσο καιρό μπορεί να

διαρκέσει ο ορισμός του "νέου" για μια μορφή τουρισμού ή ένα προϊόν είναι ένα
ερώτημα, ειδικά στον σημερινό ταχέως μεταβαλλόμενο κόσμο των καταναλωτικών
προτιμήσεων και προϊόντων σε μια ολοένα πιο ανταγωνιστική, παγκοσμιοποιημένη
αγορά.
Η συζήτηση γύρω από τη χρήση της ριζοσπαστικής ονομασίας «εναλλακτική» κατά

την περιγραφή των μορφών τουρισμού είναι ακόμη πιο περίπλοκη. Το πρώτο
ερώτημα είναι: «εναλλακτική», περί τίνος πρόκειται; Ταξιδεύοντας με την παράδοση;
Πώς το ορίζει; Παθητικός τουρισμός αναψυχής ή μαζικός τουρισμός; Σχετίζεται με το
(παραδοσιακό) κίνητρο των τουριστών, τον (παραδοσιακό) τρόπο οργάνωσης, το
(παραδοσιακό) προσφερόμενο προϊόν ή τον (παραδοσιακό οικονομικό) αντίκτυπο
στον προορισμό; όλα ταυτόχρονα;).
Η βιβλιογραφία μέχρι σήμερα δεν έχει απαντήσει σε πολλά ερωτήματα με πειστικό

και ξεκάθαρο τρόπο. Ωστόσο, εάν ο εναλλακτικός τουρισμός θεωρείται «μια ειδική
μορφή τουρισμού, οργανωμένη σε μικρές ομάδες, με σεβασμό στις ιδιαιτερότητες της
περιοχής», τότε θα πρέπει να θεωρηθεί ως μια μορφή οργάνωσης αντίθετη από τον
μαζικό τουρισμό.
Δ.ΥΠ.Α.

2.3.2.2. Ο μαζικός τουρισμός
Ο μαζικός τουρισμός
αναφέρεται σε προϊόντα
μεσαίας και χαμηλής
ποιότητας με
ενοποιημένη, μεγάλης
κλίμακας παραγωγή,
σταθερή και ελεγχόμενη
ποιότητα, σχετικά χαμηλό
κόστος και η ρουτίνα «all
inclusive» αντικατοπτρίζεται έντονα. «Ο συλλογικός-ομαδικός χαρακτήρας του
μαζικού τουρισμού αναφέρεται επίσης στον τρόπο με τον οποίο οργανώνονται και
εκτελούνται οι τουριστικές κινήσεις, π.χ. ταξίδια, και η συγκέντρωση τουριστών στη
χώρα υποδοχής και στον τόπο διαμονής της χώρας υποδοχής. σε λίγο πολύ
παρόμοιες τουριστικές ανάγκες και επιθυμία να συμμορφωθούν με ορισμένα
πρότυπα συμπεριφοράς διασφαλίζοντας παράλληλα ένα ελάχιστο επίπεδο
ικανοποίησης, το οποίο αντιπροσωπεύει μια καλά οργανωμένη και εκτελεσμένη
προσφορά ταξιδιωτικών πρακτορείων».
Τόσο οι ταξιδιωτικοί επιχειρηματίες όσο και οι διαχειριστές προορισμών πρέπει να

γνωρίζουν ότι η αγορά αλλάζει γρήγορα, είτε επειδή οι καταναλωτές θέλουν να
ανταποκριθούν στις νέες ανάγκες με διαφορετικό τρόπο από ό,τι τα προηγούμενα
χρόνια, είτε επειδή οι επιχειρήσεις που λειτουργούν ως μεσάζοντες μεταξύ τουριστών
και τουρισμού Οι επιχειρηματίες αλλάζουν μορφή . Αυτό σημαίνει απαραίτητη
αναδιάρθρωση του προορισμού, τόσο στη διαμόρφωση του προϊόντος όσο και στην
προβολή του.
Δ.ΥΠ.Α.

Μαζικός τουρισμός και τουρισμός μεμονωμένων. Πηγή: ΕΕΤΑ: Τουριστικός

σχεδιασμός και προβολή, Εγχειρίδιο για ΟΤΑ, 2020.
Η νέα οικονομία της πληροφορίας και οι εφαρμογές της (π.χ. e-booking)

εκπληρώνουν ολοένα και περισσότερο την επιθυμία των έμπειρων ταξιδιωτών να
διαμορφώσουν τα δικά τους ταξίδια, οδηγώντας σε μια δραματική επιστροφή στον
«παραδοσιακό» και μονοδιάστατο τρόπο μεταφοράς τουριστών μέσω tour operators
και ταξιδιών πρακτορεία. Όσον αφορά την προώθηση, η συμμετοχή σε εκθέσεις,
δημόσιες ή επαγγελματικές, είναι λιγότερο σημαντική από ό,τι στο παρελθόν, και ο
μειωμένος ρόλος των tour operators μειώνει την ανάγκη για οργανωμένα ταξίδια σε
προορισμούς (transfers) υπέρ της εξατομίκευσης (σε δημόσια μέσα μεταφοράς, ταξί ,
ταξί/σκούτερ).
Σε μια προσπάθεια να εκφράσουμε τις διαφορές μεταξύ μαζικού τουρισμού και

εναλλακτικού τουρισμού με οργανωμένο και ταυτόχρονα ολοκληρωμένο τρόπο,
καταλήγουμε στον παρακάτω πίνακα ως μία προσέγγιση:
Δ.ΥΠ.Α.

ΜΑΖΙΚΟΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΟΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ

Ομαδικότητα συμμετοχής των Ταξίδι ατομικό, με φίλους ή οικογένεια
τουριστών
Μικρή ή καθόλου έρευνα για τον τόπο Προ-έρευνα για τον τόπο προορισμού.
Γρήγορα Μέσα Μεταφοράς Συνήθως ιδιωτικά Μέσα Μεταφοράς.
Προσχεδιασμένο δρομολόγιο. Απρόβλεπτο δρομολόγιο.
Προγραμματισμένη διάρκεια & κόστος Απρόβλεπτη διάρκεια & κόστος ταξιδιού
ταξιδιού.
Συγκέντρωση μεγάλων ομάδων Διασπορά μικρών ομάδων τουριστών.
τουριστών σε λίγες περιοχές.
Άνιση κατανομή του χρηματικού Ενίσχυση της τοπικής κοινότητας,
οφέλους , λιγότερη συμμετοχή της βοήθεια στην ανάπτυξή της.
τοπικής κοινότητας
Συχνή επιβάρυνση του περιβάλλοντος. Περιβαλλοντικά ευαίσθητος.
Αίσθηση ανωτερότητας. Θέληση για μάθηση ή προσφορά στην
κοινωνία.
Αδράνεια, παθητικότητα. Πληθώρα δραστηριοτήτων,
ενεργητικότητα.
Ειδικό ενδιαφέρον π.χ. προς την Γενικό ενδιαφέρον π.χ. προς την
χαλάρωση-ξεκούραση κουλτούρα, τον πολιτισμό, περιβάλλον.
Ασυντόνιστος, συνηθισμένος και Συνετός, συνειδητοποιημένος και
υπερβολικός τουρίστας. χαμηλών τόνων τουρίστας.
Δ.ΥΠ.Α.

2.3.2.3. Τι είναι ο πράσινος τουρισμός;
Το όνομα «πράσινο» χρησιμοποιείται συχνά

για να περιγράψει μια μορφή τουρισμού που
σχετίζεται με τη φύση. Ωστόσο, η χρήση της
έκφρασης «πράσινος τουρισμός» θεωρείται
πιο δοκιμαστική με την έννοια των φιλικών
προς το περιβάλλον προϊόντων, δηλαδή
βελτίωση της περιβαλλοντικής απόδοσης
των (τουριστικών) επιχειρήσεων και
παραγωγή (τουριστικών) προϊόντων.
Δηλαδή, ως προσπάθεια να γίνει μια επιχείρηση πιο φιλική προς το περιβάλλον,
όπως η υιοθέτηση μιας νέας παραγωγικής διαδικασίας που χρησιμοποιεί λιγότερες
πρώτες ύλες (εισροές, όπως νερό, ενέργεια, άλλοι φυσικοί πόροι) και παράγει
λιγότερα απόβλητα ανά μονάδα παραγόμενου προϊόντος ( παραγωγή - απόβλητα).
Σήμερα, οι καταναλωτές και

οι υποψήφιοι τουρίστες
τείνουν ολοένα και
περισσότερο να
καταναλώνουν πιο φιλικά
προς το περιβάλλον
προϊόντα και υπηρεσίες, και
αυτό εκδηλώνεται με
πολλούς τρόπους: από την επιλογή καταλυμάτων που χαρακτηρίζονται ως πράσινα
ή φιλικά προς το περιβάλλον (π.χ. ελληνικά κλειδιά) ή ακόμη και βάσει υπαρχόντων
σημάτων ( πράσινες ετικέτες) μηδενικών αποτυπωμάτων, ενώνουν κινήσεις όπως το
Flying Shame, ώστε να επιλέγουν προορισμούς με βάση συγκεκριμένους στόχους.
Σε αυτή την τάση, η απάντηση είναι:

Δ.ΥΠ.Α.

• Στην περίπτωση των επιχειρήσεων, να γίνουν φιλικές προς το περιβάλλον

μέσω μεμονωμένων ενεργειών ή επιδιώκοντας να αποκτήσουν κάποια
σχετική πιστοποίηση,
• Όσον αφορά τους προορισμούς, προκειμένου να προσαρμοστούν στις νέες
συνθήκες, είτε για τους κατοίκους τους είτε για τους τουρίστες τους, π.χ. σε
ορισμένες μεγάλες πόλεις (π.χ. Κοπεγχάγη)
Σε αυτή τη νέα πραγματικότητα, ο αυξανόμενος ρόλος των προορισμών στη

δημιουργία και διαχείριση τουριστικών προϊόντων υποστηρίζει την ικανότητα των
συχνά πολύ μικρών επιχειρήσεων να ανταποκρίνονται στις νέες απαιτήσεις των
καταναλωτών.
2.3.2.4. Λόγοι ανάπτυξης του εναλλακτικού τουρισμού και τα οφέλη του
Αν αναζητήσει κανείς την ιστορία του τουρισμού και τι έχει φέρει στην περιοχή όπου
αναπτύσσεται, θα παρατηρήσει ότι οι λόγοι για την ανάπτυξη εναλλακτικών μορφών
τουρισμού είναι μάλλον αναμενόμενοι.
Συνοψίζοντας, οι λόγοι που ευνοούν την ανάπτυξη του εναλλακτικού τουρισμού είναι
οι εξής:
• Ο μεταπολεμικός μαζικός τουρισμός (δεκαετία 1960) αξιολογήθηκε έντονα

αρνητικά λόγω της επιβάρυνσης που επέφερε στο φυσικό και ανθρωπογενές
περιβάλλον των τουριστικών περιοχών.
• Στα μέσα της δεκαετίας του 1970, οι διακοπές, η διασκέδαση και τα αξιοθέατα
ήταν τα κύρια κίνητρα για τους τουρίστες, αλλά μέχρι τα μέσα της δεκαετίας
του 1970 τα πράγματα είχαν αλλάξει. Οι τουρίστες έχουν πλέον πολλά
διαφορετικά κίνητρα.
Δ.ΥΠ.Α.

• Από το 1980, η άνοδος του βιοτικού επιπέδου στις χώρες τουριστικής πηγής
οδήγησε σε αύξηση της κατά κεφαλήν κατανάλωσης, επηρεάζοντας τη
ζήτηση για εναλλακτικό τουρισμό.
• Παρατηρήθηκε αύξηση της διάρκειας της ετήσιας άδειας, δημιουργώντας
ενδιαφέρον και νέα κίνητρα για εναλλακτικές μορφές μετακίνησης.
• Ένας από τους κύριους παράγοντες προώθησης τουριστικών προορισμών
σήμερα είναι το φυσικό κεφάλαιο μιας περιοχής. Ως εκ τούτου, η προστασία
του περιβάλλοντος και οι σχετικές εναλλακτικές μορφές τουρισμού βρίσκονται
στην πρώτη γραμμή της εθνικής στρατηγικής ανάπτυξης.
• Η σύγχρονη προτίμηση των καταναλωτών για άνεση και ποιότητα διαμονής
για τουρίστες υψηλών προδιαγραφών έχει οδηγήσει πολλούς να στραφούν
σε μικρές και τοπικές επιχειρήσεις.
• Οι τεχνολογικές εξελίξεις βοηθούν τον τουρίστα να βρει οποιαδήποτε

πληροφορία χρειάζεται για τις διακοπές του. Με αυτόν τον τρόπο έχει τη
δυνατότητα να οργανώνει μόνος του τα ταξίδια του χωρίς τη μεσολάβηση
μεσάζοντα.
Η ανάπτυξη του εναλλακτικού τουρισμού

είναι βέβαιο ότι θα έχει θετικά
αποτελέσματα που από πολλές απόψεις
κάνουν κάθε χώρα ευημερούσα. Το
βασικό θετικό είναι ότι βοηθά στην
επιμήκυνση της τουριστικής περιόδου και
δεν υποστηρίζει την έντονη εποχικότητα
της χώρας μας.Οικονομικά, οι τουρίστες
εναλλακτικών μορφών τουρισμού,
στηρίζουν μικρές, τοπικές κοινωνίες, δημιουργούν νέες θέσεις εργασίας και
συμβάλουν στην περιφερειακή ανάπτυξη. Επίσης, βοηθούν περιοχές κατά την
διάρκεια όλου του χρόνου και όχι μόνο τις θερινές σεζόν.
• Για το περιβάλλον, ενισχύεται η οικολογική συνείδηση, προστατεύεται η φύση

και δημιουργούνται υποδομές για ένα πιο υγιές περιβάλλον στο μέλλον.
Δ.ΥΠ.Α.

• Στις ανθρωπιστικές επιστήμες, οι επισκέπτες εκτίθενται στις παραδόσεις και

τις κουλτούρες κάθε πολιτισμού, μαθαίνουν από αυτές και μαθαίνουν για την
ιστορία τους.
2.3.3 Βιώσιμος και Αειφόρος Τουρισμός
2.3.3.1. Τι είναι βιώσιμος ή αειφόρος τουρισμός
Σύμφωνα με τον
Παγκόσμιο Οργανισμό
Τουρισμού (UNWTO), ο
αειφόρος τουρισμός είναι
«ο τουρισμός που
λαμβάνει πλήρως υπόψη
τις τρέχουσες και
μελλοντικές οικονομικές,
κοινωνικές και περιβαλλοντικές επιπτώσεις του και ανταποκρίνεται στις ανάγκες των
τουριστών, των βιομηχανιών και των κοινοτήτων για έναν προορισμό».
Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Τουρισμού των Ηνωμένων Εθνών, οι αρχές

και οι πρακτικές που πρέπει να εφαρμόζονται στο πλαίσιο του βιώσιμου και βιώσιμου
τουρισμού είναι:
• Βέλτιστη χρήση των περιβαλλοντικών πόρων

• Σεβαστείτε την κοινωνική και πολιτιστική αυθεντικότητα των τοπικών
κοινωνιών.
Δ.ΥΠ.Α.

• Διασφάλιση βιώσιμης οικονομικής δραστηριότητας για επιχειρήσεις που

παρέχουν δίκαια κατανεμημένα κοινωνικοοικονομικά οφέλη σε όλα τα
ενδιαφερόμενα μέρη, συμπεριλαμβανομένων σταθερών ευκαιριών
απασχόλησης και εισοδήματος και κοινωνικών υπηρεσιών στις κοινότητες
στις οποίες δραστηριοποιούνται, και συμβάλλουν στην εξάλειψη της
φτώχειας.
• Η βιώσιμη ανάπτυξη του τουρισμού απαιτεί τη συμμετοχή όλων των σχετικών
κοινωνικών εταίρων, καλά ενημερωμένη και ισχυρή πολιτική ηγεσία για να
διασφαλιστεί η ευρεία συμμετοχή των ενδιαφερομένων και η συναίνεση.
Με βάση τα παραπάνω, είναι σαφές ότι η βιωσιμότητα ή βιωσιμότητα του τουρισμού

δεν αφορά μόνο το περιβάλλον, όπως επικρατεί.
Αντιμετωπίζει επίσης κοινωνικά ζητήματα όπως ο υπερτουρισμός, η ασφάλεια και η

προστασία της δημόσιας υγείας.
Στην πρόσφατη μελέτη του για

την Έκθεση Αειφορίας
Τουρισμού, το Παγκόσμιο
Συμβούλιο Ταξιδιών και
Τουρισμού (WTTC) εντόπισε 43 σημαντικά ζητήματα που επηρεάζουν τον κλάδο,
καλύπτοντας τα ακόλουθα θέματα:
• Διατήρηση της βιωσιμότητας του προορισμού σε έναν κόσμο που αλλάζει

• Υπεύθυνη επιχειρηματική συμπεριφορά και ηγεσία
• Αλλαγές στους παράγοντες καινοτομίας
• Εξελισσόμενες πρακτικές αγοράς εργασίας και απασχόλησης
• Περιβαλλοντικές επιπτώσεις του τουρισμού
• Υγεία και ταξίδια
• Τουρισμός και Ανθρώπινα Δικαιώματα
• Ταξίδια και Ασφάλεια
Δ.ΥΠ.Α.

Τα τέσσερα πιο κρίσιμα ζητήματα σχετίζονται με τον άμεσο αντίκτυπο των

τουριστικών δραστηριοτήτων στο περιβάλλον, την κλιματική αλλαγή, τη δημόσια
υγεία και ασφάλεια.
Συγκεκριμένα, είναι:
• Οικοσυστήματα, βιοποικιλότητα και υποβάθμιση του τοπίου

• Η επίδραση της κλιματικής αλλαγής στην ελκυστικότητα και τη
μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα συγκεκριμένων προορισμών.
• Προορισμός και επιχειρηματική ετοιμότητα για την αντιμετώπιση θεμάτων
ασφάλειας και προστασίας
• Μείωση του αριθμού των τουριστών σε προορισμούς που μαστίζονται από
επιδημίες και κινδύνους για τη δημόσια υγεία.
Ο αειφόρος τουρισμός δεν είναι

μόνο μια τάση στον τουρισμό.
Γίνεται γρήγορα προτεραιότητα
για την παγκόσμια βιομηχανία
φιλοξενίας και φιλοξενίας. Ο
κλάδος πρέπει να εξελίσσεται, να
εξυπηρετεί όλο και
περισσότερους πελάτες και να
δημιουργεί όλο και περισσότερες εγκαταστάσεις διαμονής, μειώνοντας ταυτόχρονα
το αποτύπωμα άνθρακα.
2.3.3.2. Τρέχουσες τάσεις στη βιώσιμη φιλοξενία
Μειώστε τη σπατάλη τροφίμων, για παράδειγμα, καλλιεργώντας τρόφιμα σε τοπικό

επίπεδο, επιλέγοντας τρόφιμα τοπικής προέλευσης και αλλάζοντας τους κοινωνικούς
κανόνες για να διασφαλίσετε ότι η σπατάλη τροφίμων δεν θεωρείται πλέον αποδεκτή.
Δ.ΥΠ.Α.

Ελαχιστοποιήστε την κατανάλωση νερού έξω από τα δωμάτια του ξενοδοχείου.

Εκτός από την ενθάρρυνση των επισκεπτών να είναι φειδωλοί με τη χρήση νερού και
πετσετών, ορισμένα καταλύματα στρέφονται σε καινοτομίες, όπως ντους με
φιλτραρισμένο νερό.
Εξαλείψτε το πλαστικό. Πηγαίνοντας πέρα από την ανακύκλωση, η εξάλειψη των

πλαστικών προϊόντων μιας χρήσης μπορεί να συμβάλει στη μείωση της μεγάλης
ποσότητας απορριμμάτων που δημιουργείται από την κατασκευή και την απόρριψη
τέτοιων αντικειμένων. Μια καλή αρχή είναι να εξαλείψετε τα πλαστικά μπουκάλια και
τις σακούλες νερού.
Εξοικονόμησης ενέργειας. Αυτή η «οικονομικά βιώσιμη προσέγγιση» είναι

αποτελεσματική και εύκολη στην εφαρμογή, όπως με επανασχεδιασμό της εμπειρίας
του πελάτη για να ενθαρρύνει τους πελάτες να προσαρμόσουν τη συμπεριφορά
τους. Μια προσέγγιση είναι να αντικατασταθεί το μικρό ψυγείο και η καφετιέρα σε
κάθε δωμάτιο με μια κοινόχρηστη ζώνη άνεσης σε έναν ανοιχτό χώρο για χρήση από
τους πελάτες.
Δημιουργήστε ένα ξενοδοχείο χωρίς χαρτί. Αυτό επιτυγχάνεται μέσω της χρήσης
ενός σύγχρονου συστήματος διαχείρισης ακινήτων που θα απλοποιήσει τις
λειτουργίες και θα απλοποιήσει την εμπειρία του πελάτη με ταυτόχρονη μείωση των
εκπομπών άνθρακα.
Ενσωματώστε τη βιωσιμότητα στην αρχιτεκτονική των ξενοδοχείων. Στην κατασκευή

νέων καταλυμάτων, υπάρχει μια προσέγγιση «τρία μηδέν»: χρήση τοπικών δομικών
υλικών και δεξιοτήτων (μηδέν χιλιόμετρα), προτεραιότητα στη διαχείριση ενέργειας
και χαμηλές εκπομπές (μηδέν CO2) και εισαγωγή της διαχείρισης του κύκλου ζωής
κατά την κατασκευή (μηδενικά απόβλητα) .
Δ.ΥΠ.Α.

Στροφή στις Πράσινες Λύσεις: Θετικά για τον Πλανήτη, Θετικά για τους πελάτες του
ξενοδοχείου του σήμερα (και του αύριο)
Εκτός από τον υψηλό στόχο της απαλλαγής από τις ανθρακούχες εκπομπές,
υπάρχει μια σειρά από οικονομικούς παράγοντες και πτυχές που σχετίζονται με την
προώθηση που οδηγούν την τάση του κλάδου προς τη βιωσιμότητα.
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός
Τουρισμού των Ηνωμένων Εθνών
λέει ότι μέχρι το 2020 θα
πραγματοποιηθούν περίπου 1,6
δισεκατομμύρια οικολογικές
εκδρομές. Το Going Green
εξελίσσεται από δημοφιλής
ξενοδοχειακή τάση σε απαραίτητη
προτεραιότητα για όλο και
περισσότερους περιβαλλοντικά
και κοινωνικά συνειδητοποιημένους ταξιδιώτες.
Αυτό το βλέπουμε ιδιαίτερα στη νέα γενιά ταξιδιωτών και πελατών ξενοδοχείων. Μια
μελέτη της Nielsen για τη συμπεριφορά των καταναλωτών της χιλιετίας διαπίστωσε
ότι η βιωσιμότητα αποτελεί προτεραιότητα αγορών για αυτόν τον επιδραστικό και
συχνό ταξιδιώτη. Στην πραγματικότητα, το 66% των ερωτηθέντων παγκοσμίως
(αύξηση 11% από πέρυσι) θα «πλήρωνε περισσότερα για τα προϊόντα και τις
υπηρεσίες εταιρειών που έχουν δεσμευτεί να συνεισφέρουν θετικά στην κοινωνία και
το περιβάλλον» (Nielsen, 2015).
Ομοίως, μια παγκόσμια έρευνα της TUI διαπίστωσε ότι τα δύο τρίτα των
παραθεριστών είναι πρόθυμοι να «κάνουν συμβιβασμούς στον τρόπο ζωής τους
προς όφελος του περιβάλλοντος» (TUI, 2017).
Δ.ΥΠ.Α.

Έτσι, έχοντας οικολογική συνείδηση, τα ξενοδοχεία μπορούν όχι μόνο να

προσελκύσουν πιο εύκολα τους σημερινούς ταξιδιώτες που έχουν ευαισθησία στο
περιβάλλον, αλλά μπορούν επίσης να βοηθήσουν τους πελάτες τους να
επωφεληθούν από το περιβάλλον χωρίς να διακυβεύεται η ποιότητα του ταξιδιού.
Τι χρειάζεται για να αναγνωριστεί ένα κατάλυμα ως οικολογικό;
Επί του παρόντος, δεν υπάρχει ενιαίο καθολικό πρότυπο που να αναγνωρίζει
επίσημα τα καταλύματα ως φιλικά προς το περιβάλλον.
Ωστόσο, το Παγκόσμιο Συμβούλιο

Αειφόρου Τουρισμού (GSTC), το οποίο
διαχειρίζεται τα παγκόσμια πρότυπα για
αειφόρο ταξίδια και τουρισμό, ανέπτυξε τα
πρότυπα GSTC και τους δείκτες
συστάσεων ξενοδοχείων για να «χτίσει μια κοινή συμφωνία για τον αειφόρο
τουρισμό». Η ιδέα είναι να εναρμονιστούν όλα τα πρότυπα που περιέχονται στα
πολυάριθμα συστήματα πιστοποίησης οικολογικών ξενοδοχείων, όπως η
πιστοποίηση πράσινο κλειδί, η πιστοποίηση ξενοδοχείου με πράσινο αστέρι κ.λπ.
.
Ο οργανισμός περιγράφει τα Κριτήρια

GSTC ως «τις ελάχιστες προϋποθέσεις
που θα πρέπει να φιλοδοξεί να
καλύπτει μια ξενοδοχειακή επιχείρηση
(ή οποιοσδήποτε τύπος κτιστών
καταλυμάτων)». Τα ξενοδοχεία που
θέλουν να αναγνωριστούν επίσημα ως οικολογικά καταλύματα μπορούν να
στραφούν σε έναν από τους πολλούς φορείς πιστοποίησης που είναι διαπιστευμένοι
από το GSTC ανά τον κόσμο.
Δ.ΥΠ.Α.

2.3.3.3. Προϋποθέσεις Βιώσιμης Τουριστικής Ανάπτυξης και Εναλλακτικού

Τουρισμού
Η δύναμη του τουρισμού

προέρχεται από τους
εύθραυστους πόρους όπως το
περιβάλλον, η ιστορία και ο
πολιτισμός, και συχνά
περιγράφεται ως νόμισμα διπλής
όψης. Από τη μια συμβάλλει στην
οικονομική ευημερία μιας
περιοχής με τη δημιουργία
θέσεων εργασίας και εισροές
συναλλάγματος. Από την άλλη, αποτελεί παράγοντα περιβαλλοντικής και κοινωνικής
επιβάρυνσης που συχνά εμποδίζει την ομαλή λειτουργία της τοπικής κοινωνίας και
του τοπικού τουρισμού. Παραδείγματα από την παγκόσμια πραγματικότητα δείχνουν
ότι η ανεξέλεγκτη, μη προγραμματισμένη ή λανθασμένη τουριστική ανάπτυξη μπορεί
να οδηγήσει σε γρήγορα οικονομικά οφέλη βραχυπρόθεσμα, αλλά να οδηγήσει σε
χαμηλής ποιότητας τουριστική δραστηριότητα μακροπρόθεσμα.
Πολλοί τουριστικοί προορισμοί στην Ελλάδα και αλλού, με στόχο την αύξηση των
οικονομικών κερδών που επιφέρει ο τουρισμός, τείνουν να χρησιμοποιούν τον μαζικό
τουρισμό ως πρότυπο τουριστικής ανάπτυξης, με στόχο την αναζήτηση ολοένα και
περισσότερων τουριστών. Ωστόσο, οι μεγάλες συγκεντρώσεις πληθυσμού σε
περιοχές με συγκεκριμένο περιβαλλοντικό και κοινωνικό δυναμικό μπορεί να
διαταράξουν τις συνήθειες και τις δυσλειτουργίες των τοπικών κοινωνιών, όπως:
υπερπληθυσμός, ρύπανση του περιβάλλοντος, σπατάλη ή καταστροφή φυσικών και
πολιτιστικών πόρων και ανταγωνισμός μεταξύ των τοπικών πληθυσμών και του
τουρισμού Βασικές ανάγκες για η χρήση αγαθών (νερό, καύσιμα κ.λπ.), είδη
υποδομής (δρόμοι, νοσοκομεία κ.λπ.), ψυχαγωγία (μουσεία, πάρκα, παραλίες κ.λπ.).
Δ.ΥΠ.Α.

Αυτές οι αρνητικές επιπτώσεις εμποδίζουν τη συνέχιση και την ομαλή λειτουργία της
τουριστικής διαδικασίας, καθώς οι περισσότεροι τουρίστες σήμερα θέλουν να
επισκεφθούν περιοχές με υψηλή περιβαλλοντική ποιότητα και τοπικά πολιτιστικά
στοιχεία, σύμφωνα με έρευνα του Παγκόσμιου Οργανισμού Τουρισμού.
Αρκετοί διεθνείς οργανισμοί που σχετίζονται με τον τουρισμό, το περιβάλλον και τον
πολιτισμό (ΠΟΕ, UNEP, UNESCO κ.λπ.) έχουν προτείνει λύσεις στα παραπάνω
προβλήματα, δηλαδή σχεδιασμό, διαχείριση και ανάπτυξη κάθε είδους τουριστικής
δραστηριότητας με σκοπό:
α) είναι περιβαλλοντικά ανεκτά με την πάροδο του χρόνου,
β) να αποφέρει βιώσιμα οικονομικά οφέλη στους τομείς στους οποίους αναπτύσσεται,
γ) είναι ηθικά και κοινωνικά συμβατό με την τοπική κοινωνία, και
δ) διασφαλίζει την προστασία του φυσικού και πολιτιστικού κεφαλαίου για τις
μελλοντικές γενιές.
Σύμφωνα με τον ΠΟΕ, την ΕΕ και άλλους διεθνείς οργανισμούς, οι απαραίτητες

προϋποθέσεις για την επιτυχή εφαρμογή, λειτουργία και αποτελεσματικότητα των
παραπάνω χαρακτηριστικών είναι:
• τη συνεργασία όλων των μερών που εμπλέκονται στην τουριστική διαδικασία,

• τοπική συμμετοχή στο σχεδιασμό τουριστικής ανάπτυξης,
• εκπαίδευση επαγγελματιών, πολιτών και τουριστών, και
• παροχή τουριστικών υπηρεσιών και εγκαταστάσεων υψηλής ποιότητας.
Τι κάνει όμως καθεμία από τις παραπάνω συνθήκες;
Συνεργασία: Λαμβάνοντας υπόψη ότι ο τουρισμός είναι μια σύνθετη διαδικασία που
σχετίζεται με διαφορετικούς τομείς της κοινωνίας και της οικονομίας, είναι σαφές ότι
για τη βιώσιμη ανάπτυξη, τον αμοιβαίο σεβασμό, την αλληλεγγύη και τη μόνιμη
Δ.ΥΠ.Α.

συνεργασία όλων των ιδιωτικών και δημόσιων φορέων που επηρεάζονται από τον
τουρισμό, άμεσα ή έμμεσα στο τοπικό και Εθνικό επίπεδο.
Η συνεργασία μεταξύ δημόσιου και ιδιωτικού τομέα πρέπει να βασίζεται στην καλή
θέληση όλων των μερών για την επιτυχία ενός κοινού στόχου (βιώσιμη τουριστική
ανάπτυξη) και όχι στην ικανοποίηση ιδιοτελών συμφερόντων.
Μερικά από τα ζητήματα που πρέπει να αντιμετωπιστούν από την αρχή της
συνεργασίας στον τομέα του τουρισμού είναι:
• Έλεγχος της κατανάλωσης νερού και των μη ανανεώσιμων πηγών ενέργειας

για μείωση της παράλογης χρήσης τους.
• Μειώστε τα απόβλητα και εξασφαλίστε την ανακύκλωσή τους.
• Έλεγχος και μείωση της κυκλοφοριακής συμφόρησης και της ρύπανσης,
ειδικά σε περιοχές με φυσικό και πολιτιστικό κάλλος, και χρήση φιλικών προς
το περιβάλλον συγκοινωνιών.
• Οργάνωση και έλεγχος της τουριστικής πρόσβασης σε οικολογικά ευάλωτες
περιοχές.
• Συγχρηματοδότηση περιβαλλοντικών έργων.
• Παροχή κινήτρων και βοήθειας στις τουριστικές επιχειρήσεις ώστε να
υιοθετήσουν πολιτικές περιβαλλοντικής ανάπτυξης.
Τοπική Συμμετοχή: Με τη διασφάλιση της τοπικής συμμετοχής στον

προγραμματισμό τουριστικής ανάπτυξης, μπορούν να επιτευχθούν οι ακόλουθοι
στόχοι:
• Η ανάπτυξη τουριστικών δραστηριοτήτων είναι πρωτίστως κερδοφόρα για

την τοπική κοινωνία παρά για εξωτερικούς οικονομικούς παράγοντες (π.χ.
πολυεθνικές ξενοδοχειακές εταιρείες, τουριστικά γραφεία κ.λπ.),
• καλύτερη αποδοχή του τουρισμού από τους κατοίκους της περιοχής,
• Οι κάτοικοι συμμετέχουν ενεργά στη διατήρηση των τοπικών τουριστικών
πηγών.
Δ.ΥΠ.Α.

Εκπαίδευση: Ολοκληρωμένη επαγγελματική κατάρτιση για όλους τους επαγγελματίες

του τουριστικού κλάδου για να βοηθήσει στην παροχή των καλύτερων τουριστικών
υπηρεσιών και της ανταγωνιστικότητας των τουριστικών προϊόντων.
Ο εμπλουτισμός προγραμμάτων επαγγελματικής εκπαίδευσης ή κατάρτισης σε

θέματα που σχετίζονται με τον αειφόρο τουρισμό βοηθά όσους ασχολούνται με αυτόν
να αναλογιστούν παράγοντες που συμβάλλουν στη βιωσιμότητα των τουριστικών
προϊόντων. Μερικά γενικά θέματα για τέτοια εκπαίδευση/κατάρτιση θα μπορούσαν να
είναι:
• Έννοιες, αρχές και πρακτικές βιώσιμης τουριστικής ανάπτυξης.

• Είδη και χαρακτηριστικά εναλλακτικών μορφών τουριστικής ανάπτυξης.
• Θέματα προστασίας του περιβάλλοντος.
• Θέματα προστασίας της πολιτιστικής κληρονομιάς.
• Είδη υπό εξαφάνιση (Φυτά και Ζώα) και σχετική νομοθεσία.
• Θέματα διεθνούς περιβαλλοντικής νομοθεσίας.
• Πιστοποιητικά περιβαλλοντικής ποιότητας (π.χ. Γαλάζια Σημαία) και κριτήρια
απόκτησης πιστοποιητικών.
Επιπλέον, η εκπαίδευση και η ευαισθητοποίηση των πολιτών σχετικά με την

κοινωνική, πολιτιστική και περιβαλλοντική βιωσιμότητα είναι ένας άλλος σημαντικός
παράγοντας για τη βιώσιμη κοινωνική ανάπτυξη καθώς και την αειφόρο τουριστική
ανάπτυξη.
Τέλος, εκτός από

τουριστικούς
εργαζόμενους και πολίτες
τουριστικών περιοχών,
χρήσιμη είναι η
ενημέρωση και η
διαφήμιση στους τουρίστες.
Πληροφορίες για το
Δ.ΥΠ.Α.

περιβάλλον, τον πολιτισμό, τις τοπικές συνήθειες και τις ανάγκες κάθε τουριστικού
προορισμού θα τον βοηθήσουν να ενταχθεί πιο ομαλά στο κοινωνικό και φυσικό
περιβάλλον που θα επισκεφθεί. Οι πληροφορίες αυτές παρέχονται μέσω της
παροχής σχετικών πληροφοριών στη μόνιμη κατοικία του τουρίστα, συμφωνιών
μεταξύ τουριστικών προορισμών και ταξιδιωτικών πρακτόρων, περιοχών επιβατών
(αεροδρόμια, λιμάνια, σταθμοί λεωφορείων και τρένων) και τουριστικών
καταλυμάτων (ξενοδοχεία, ενοικιάσεις δωματίων, κάμπινγκ Wait).
Ποιότητα: Στο πλαίσιο του αυξανόμενου διεθνούς ανταγωνισμού, γίνεται όλο και πιο
δύσκολο να διατηρηθεί το κύρος των τουριστικών προϊόντων σε διάφορες περιοχές.
Η έννοια του ποιοτικού

τουρισμού δεν ταυτίζεται
απαραίτητα με την έννοια του
τουρισμού πολυτελείας.
Αναφέρεται στο είδος των
τουριστικών δραστηριοτήτων
που προστατεύουν τους
τουριστικούς πόρους, προσελκύουν τουρίστες που σέβονται την τοπική κοινωνία και
το περιβάλλον της και παρέχουν τουριστικά αξιοθέατα, εγκαταστάσεις και υπηρεσίες
ανάλογα με τα χρήματα που δαπανώνται.
Τουριστικές περιοχές που ελπίζουν να έχουν μακροπρόθεσμη σταθερή ζήτηση για τα

προϊόντα τους:
• Παίρνουν στα σοβαρά την ποιότητα αυτού που προσφέρουν.

• Πραγματοποιήστε τις ακόλουθες μελέτες:
α) να λύσουν καλύτερα τα προβλήματά τους,
β) τη δημιουργία νέων τουριστικών προϊόντων,
γ) Να αναπτύξει με ασφάλεια και αποτελεσματικότητα τους τουριστικούς πόρους της.

Δ.ΥΠ.Α.

• Προώθηση εναλλακτικών μορφών τουρισμού σύμφωνα με τις αρχές της

βιώσιμης ανάπτυξης.
• 4) Φέρτε την τουριστική καινοτομία.
• 5) Χρησιμοποιούν νέες φιλικές προς το περιβάλλον τεχνολογίες.
• Παρακολουθούν τακτικά την ανάπτυξη διεθνών προτύπων ποιότητας, ώστε
να κατανοούν τι συμβαίνει στον κόσμο.
• Εάν είναι απαραίτητο, προβείτε έγκαιρα στις απαραίτητες διορθωτικές
ενέργειες.
• Κατανοούν και μαθαίνουν από επιτυχημένες πρακτικές που εφαρμόζονται
από άλλους τουριστικούς προορισμούς.
2.3.3.4. Βιώσιμη ανάπτυξη και αειφορία- Ενδεικτικά επιτυχημένα

παραδείγματα
Οι προορισμοί υλοποιούν πρωτοβουλίες που προάγουν την περιβαλλοντική,

πολιτιστική και κοινωνικοοικονομική βιωσιμότητα και βιωσιμότητα, ενώ αναζητούν
διαπίστευση από διεθνώς αναγνωρισμένους φορείς και οργανισμούς για να
επιδείξουν τις ενέργειές τους και να εξασφαλίσουν την πρακτική δέσμευσή τους σε
αυτές τις αρχές για τους σύγχρονους ταξιδιώτες.
Ανάπτυξη έργων για την αναγνώριση και πιστοποίηση προορισμών που

εφαρμόζουν βέλτιστες πρακτικές στον τομέα της αειφορίας, για τη
διευκόλυνση της ανάπτυξης προορισμών και για την ανάπτυξη συνεργασίας
και ανταλλαγής εμπειριών
Δ.ΥΠ.Α.

Biosphere Tourism
Από τον Εκπαιδευτικό,

Επιστημονικό και Πολιτιστικό
Οργανισμό των Ηνωμένων Εθνών
(UNESCO), τον Παγκόσμιο
Οργανισμό Τουρισμού (UNWTO),
το Πρόγραμμα των Ηνωμένων
Εθνών για το Περιβάλλον (UNEP)
και την Ευρωπαϊκή Ένωση. Σκοπός του προγράμματος είναι η ανάπτυξη ενός
ιδιωτικού εθελοντικού και ανεξάρτητου συστήματος πιστοποίησης σύμφωνα με τις 17
Συμφωνίες Αειφορίας των Ηνωμένων Εθνών και η ευαισθητοποίηση του ταξιδιωτικού
κοινού και της τουριστικής βιομηχανίας σχετικά με τη βιώσιμη ανάπτυξη.
Η συγκεκριμένη πιστοποίηση
περιλαμβάνει τουριστικούς
προορισμούς, ξενοδοχειακές
μονάδες και καταλύματα,
ταξιδιωτικά γραφεία, εγκαταστάσεις
εστίασης, ιστορικούς χώρους και
μουσεία, θεματικά πάρκα,
συνεδριακά κέντρα κ.λπ. Έχουν πιστοποιηθεί συνολικά 34 προορισμοί παγκοσμίως
και οι πιστοποιημένοι προορισμοί της Μεσογείου είναι η Ισπανία και η Πορτογαλία .
Η πιστοποίηση παρέχει μια σειρά από οφέλη στον προορισμό, όπως αύξηση της
ανταγωνιστικότητας με την υιοθέτηση βιώσιμων πρακτικών (όπως η μείωση του
κόστους μέσω πρακτικών εξοικονόμησης νερού και ενέργειας), ιεράρχηση κατά την
προώθηση του προορισμού μέσω ταξιδιωτικών γραφείων και καναλιών πωλήσεων,
δημοσιότητα μέσω του επίσημου ιστότοπου της βιόσφαιρας και Ευαισθητοποίηση,
πώληση βιωματικών εμπειριών βιόσφαιρας και πρόσβαση σε πόρους και
εκπαίδευση για τη βελτίωση της βιωσιμότητας μέσω διαδικτυακών πλατφορμών.
Δ.ΥΠ.Α.

Green Destinations
Το μη κερδοσκοπικό ίδρυμα
Destination Sustainability, που
ηγείται μιας παγκόσμιας
συνεργασίας επαγγελματικών
οργανώσεων και ακαδημαϊκών
ιδρυμάτων, είναι υπεύθυνο για
την Πρότυπη Πιστοποίηση
Πράσινων Προορισμών, ένα
σύνολο προτύπων για τη μέτρηση, την παρακολούθηση και τη βελτίωση της
πολιτικής και διαχείρισης της βιωσιμότητας στους προορισμούς και την περιοχή. Η
πιστοποίηση αξιολογεί τις πρακτικές διαχείρισης προορισμών, το φυσικό περιβάλλον,
τα ζώα και τα τοπία, το περιβάλλον και το κλίμα, τις παραδόσεις και τον πολιτισμό,
την κοινωνική ευημερία και την επιχειρηματικότητα και τη φιλοξενία. Επιπλέον, έχει
εγκριθεί από το Παγκόσμιο Συμβούλιο Αειφόρου Τουρισμού (GSTC), έναν μη
κερδοσκοπικό οργανισμό που περιλαμβάνει εθνικές και τοπικές κυβερνήσεις, ΜΚΟ,
επιχειρήσεις τουρισμού και φιλοξενίας.
Επιπλέον, παρέχεται μια βάση δεδομένων με δράσεις και πολιτικές βιωσιμότητας για
1.970 προορισμούς σε 188 χώρες, παρέχοντας ποσοτικές αξιολογήσεις της
συμμόρφωσής τους με τα πρότυπα και μια πλατφόρμα αξιολόγησης και αναφοράς
που επιτρέπει στους προορισμούς να δουν τα κριτήρια συμμόρφωσής τους και την
αίτηση διαπίστευσης (στο πιλοτικό φάση). Παρέχει επίσης μια πλατφόρμα για την
εξεύρεση λύσεων σε προκλήσεις βιωσιμότητας και εκπαιδευτικό υλικό.
Η κοινότητα Green Destinations περιλαμβάνει δράση για την προβολή και την
προώθηση προορισμών μέσω του προγράμματος Green Destination Ambassador,
του Sustainable Top 100 Destinations Award από το 2015 στην ITB World Travel
Expo στο Βερολίνο και του Good Travel Guide, ενός διαδικτυακού ταξιδιωτικού
οδηγού.
Δ.ΥΠ.Α.

Εθνικές πρωτοβουλίες βιώσιμης ανάπτυξης για την προστασία του

περιβάλλοντος, της βιοποικιλότητας, της πολιτιστικής κληρονομιάς και την
προώθηση της κοινωνικοοικονομικής ανάπτυξης του προορισμού
Πρωτοβουλίες βιώσιμης ανάπτυξης- Ιταλία
Μια μελέτη για τον τουρισμό που δημοσιεύθηκε από την Ιταλική Κεντρική Τράπεζα το
2018 αναγνωρίζει τη σχέση μεταξύ της εξέλιξης του τουρισμού και του αυξανόμενου
ενδιαφέροντος για βιωσιμότητα και βιωσιμότητα και επαναλαμβάνει την κύρια
πολιτική του ΟΟΣΑ για τις πράσινες επενδύσεις στον κρατικό τουρισμό.
⁻ Βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης των τουριστικών εγκαταστάσεων
⁻ Βελτίωση των συστημάτων διαχείρισης νερού και συλλογής απορριμμάτων
⁻ Προώθηση της προστασίας του περιβάλλοντος, της βιοποικιλότητας και της

πολιτιστικής κληρονομιάς
Για την επίτευξη των στόχων της, η Ιταλία έχει προωθήσει μια σειρά από
πρωτοβουλίες, όπως:
⁻ "alberghi diffusi", μια νέα τουριστική επιχείρηση, που δεν βρίσκεται σε νέο κτίριο,
δεν απαιτεί πρόσθετη γη, αλλά προσφέρει διαμονή σε ανακαινισμένα κτίρια σε
ιστορικά ιταλικά χωριά, για παράδειγμα στα βουνά Barbagia στη Σαρδηνία.
⁻ Επαναχρησιμοποίηση κτιρίων για τουριστικούς σκοπούς, όπως το Porto Tolle, το

οποίο έχει μετατραπεί σε ένα νέο βιώσιμο υπαίθριο κέντρο τουρισμού,
προσφέροντας εγκαταστάσεις που επιτρέπουν στους επισκέπτες να συνδεθούν με τη
φύση.
⁻ Το 2018, ο Όμιλος Enel υπέγραψε μνημόνιο κατανόησης με το Υπουργείο

Πολιτισμού και Τουρισμού της Ιταλίας για την προώθηση των οικολογικών
μεταφορών σε πόλεις που προσελκύουν μεγάλο αριθμό τουριστών.
Δ.ΥΠ.Α.

Sustainable Travel Finland – Φινλανδία
Για να βοηθήσει την τουριστική βιομηχανία της Φινλανδίας να υιοθετήσει βιώσιμες

πρακτικές, η Tourism Finland έχει αναπτύξει το Φινλανδικό Πρόγραμμα Αειφόρου
Τουρισμού, το οποίο στοχεύει να παρέχει σε επιχειρήσεις και προορισμούς μια
συγκεκριμένη εργαλειοθήκη για την προώθηση της υιοθέτησης βιώσιμων πρακτικών.
Οι εταιρείες και οι προορισμοί που συμμετέχουν στο πρόγραμμα και πληρούν τα

κριτήρια θα αναγνωρίζονται με την ετικέτα "Sustainable Tourism in Finland" και θα
μπορούν να χρησιμοποιούν το μοντέλο βιώσιμης ανάπτυξης και να λαμβάνουν
συμβουλές για την αειφόρο τουριστική ανάπτυξη και την υποστήριξη/προώθηση
μάρκετινγκ στα κανάλια Tourism Finland. Τελευταία νέα.
Ενώ το πρόγραμμα είναι σύμφωνο με διεθνώς αναγνωρισμένα προγράμματα

αειφόρου τουρισμού και τους Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης των Ηνωμένων Εθνών,
έχει σχεδιαστεί για να ανταποκρίνεται στις περιφερειακές και εθνικές αναπτυξιακές
ανάγκες για να υποστηρίξει τις προσπάθειες της χώρας να εκπληρώσει τις εθνικές
και διεθνείς δεσμεύσεις.
Δ.ΥΠ.Α.

Sustainable destination Standard - Νορβηγία
Τα Επίσημα Πρότυπα Αειφόρων Προορισμών που αναπτύχθηκαν από την Tourism

Norway είναι εργαλεία για την υποστήριξη της βιώσιμης ανάπτυξης επιχειρήσεων και
προορισμών και περιλαμβάνουν 45 πρότυπα και 108 δείκτες για μέτρηση και
παρακολούθηση, καλύπτοντας το περιβάλλον, τις τοπικές κοινωνίες, την πολιτιστική
κληρονομιά, την οικονομία και τη φύση. Εξασφαλίστε μετρήσιμη και διαρκή ανάπτυξη
μέσω αναθεωρήσεων απόδοσης προορισμών κάθε τρία χρόνια. Μέχρι στιγμής,
υπάρχουν περίπου 30 πιστοποιημένοι προορισμοί.
2.3.4. Οι Εναλλακτικές και Βιώσιμες Μορφές και Τάσεις του Τουρισμού
Οι εναλλακτικές μορφές τουρισμού συνθέτουν ένα νέο πρότυπο τουριστικής

ανάπτυξης, οι σημαντικότερες μορφές του οποίου γενικά είναι ο οικοτουρισμός, ο
αγροτουρισμός, ο γαστρονομικός τουρισμός, ο πολιτιστικός τουρισμός, ο
θρησκευτικός τουρισμός, ο φυσιολατρικός και περιπατητικός τουρισμός, ο
ορειβατικός τουρισμός, ο χειμερινός τουρισμός, ο θαλάσσιος τουρισμός, ο αθλητικός
τουρισμός, ο εκπαιδευτικός τουρισμός, ο συνεδριακός τουρισμός, ο τουρισμός υγείας
κ.λπ.
Δ.ΥΠ.Α.

Άλλες μορφές τουρισμού διαφέρουν από τον μαζικό τουρισμό στο ότι είναι μικρές,
ελεγχόμενες και ρυθμιζόμενες, ενισχύουν τις τοπικές κοινότητες οικονομικά και
κοινωνικά, ελαχιστοποιούν τις αρνητικές επιπτώσεις στο φυσικό και πολιτιστικό
περιβάλλον και πραγματοποιούν ποικίλες δραστηριότητες σε ατομική βάση και
αναπτύσσουν μοντέλο βασισμένο στη βιώσιμη ανάπτυξη.
2.3.4.1. Το χαρτοφυλάκιο προϊόντων του Ελληνικού Τουρισμού
Οι μορφές ειδικού εναλλακτικού τουρισμού περιλαμβάνουν νέα και σύνθετα

τουριστικά προϊόντα, που χαρακτηρίζονται από δυναμικές ανάγκες και ανταποκρίσεις
σε ειδικά κίνητρα. Διαφέρουν ως προς τον τύπο και την ταξινόμηση στην παγκόσμια
βιβλιογραφία, επομένως η μορφή των ειδικών εναλλακτικών περιηγήσεων που
καταγράφονται είναι ενδεικτική και όχι περιοριστική:
Για να κατανοήσουμε καλύτερα τον ελληνικό τουρισμό και τα τουριστικά προϊόντα
(τουριστικές μορφές) που προσφέρει η Ελλάδα, εισάγουμε πρώτα το χαρτοφυλάκιο
τουριστικών προϊόντων της χώρας σύμφωνα με το Εθνικό Στρατηγικό Σχέδιο
Τουρισμού.
Δ.ΥΠ.Α.

Το χαρτοφυλάκιο περιλαμβάνει τα ακόλουθα 5 κύρια ταξιδιωτικά προϊόντα και 7

συμπληρωματικά προϊόντα που είτε συμπληρώνουν και ενισχύουν την εμπειρία του
ταξιδιώτη (enablers) είτε στοχεύουν συγκεκριμένα τμήματα της αγοράς (niches).
Τα 5 βασικά:
• Ήλιος και Παραλία
• Ιστιοπλοϊκή εκδρομή
• Πολιτιστικός και θρησκευτικός τουρισμός
• Αστική αναψυχή
• Ταξίδια σε συναντήσεις - MICE (Συναντήσεις, κίνητρα, συνέδρια και
εκδηλώσεις)
Τα 7 επιπλέον:
• Αγροτουρισμός
• Οικοτουρισμός
• μαγείρεμα
• Αθλητικός τουρισμός
• Τουρισμός Ευεξίας
• Επισκέπτομαι φίλους
• Ο τουρισμός στην τρίτη ηλικία
Δεδομένης της τυπολογίας του «μαζικού τουρισμού» που αναπτύξαμε στην

προηγούμενη υποενότητα, όταν ένα τουριστικό προϊόν περιγράφεται ως «μαζικό»,
συνειδητοποιούμε ότι στην Ελλάδα ο «ήλιος και θάλασσα» υποφέρει από αυτά τα
συμπτώματα. Εναλλακτικά, το City Break είναι φαινόμενο μαζικού τουρισμού σε
πόλεις που υποφέρουν από υπερτουρισμό όπως η Βαρκελώνη και το Παρίσι, ενώ η
Αθήνα δεν δείχνει σημάδια τόσο σοβαρής επιβάρυνσης. Τα υπόλοιπα μπορούν να
θεωρηθούν εναλλακτικές μορφές τουρισμού.
Δ.ΥΠ.Α.

2.3.4.2. Θαλάσσιος -Ναυτικός Τουρισμός
Ο όρος θαλάσσιος και ναυτικός τουρισμός περιλαμβάνει όλες τις τουριστικές

δραστηριότητες που πραγματοποιούνται στις ακτές της θάλασσας και τους χώρους
υποδοχής τουριστών με σκοπό την ψυχαγωγία και την πολιτιστική ανταλλαγή. Ο
θαλάσσιος τουρισμός στην Ελλάδα αποτελεί σημαντικό πυλώνα της εθνικής
οικονομίας, αντιπροσωπεύοντας περίπου το 1,5% του ΑΕΠ. Περισσότερες από
1.000 ΜΜΕ δραστηριοποιούνται στον κλάδο, κυρίως οικογενειακές επιχειρήσεις, που
απασχολούν περισσότερους από 25.000 εργαζομένους σε περισσότερους από 50
συναφείς κλάδους.
Στην τυπολογία του θαλάσσιου τουρισμού περιλαμβάνονται οι εξής

υποκατηγορίες εναλλακτικού τουρισμού:
(α). παραλιακός τουρισμός
(β). Παραλιακός τουρισμός (περπάτημα στην παραλία, ηλιοθεραπεία, παιχνίδι στην

παραλία/ψάρεμα στην ξηρά/παρατήρηση θαλάσσιων πτηνών/παρατήρηση
παλιρροϊκών φαινομένων/παρατήρηση θαλάσσιου περιβάλλοντος.
(γ.) Κόλπος τουρισμός (κολύμβηση, σέρφινγκ, ιστιοσανίδα, θαλάσσιο σκι, αλεξίπτωτο

πλαγιάς, κανό, μηχανοκίνητα οχήματα αναψυχής)
(δ.) Υποθαλάσσιος τουρισμός (καταδύσεις, υποβρύχιο ψάρεμα)

Δ.ΥΠ.Α.

(ε.) Θαλάσσιος φυσιοτουρισμός (ενυδρεία, παρατήρηση θαλάσσιων θηλαστικών,

προστατευόμενες περιοχές)
(στ.) Θαλάσσιος αλιευτικός τουρισμός (ψάρεμα)
(ζ). Θαλάσσιος Πολιτιστικός Τουρισμός (Ναυτικό Μουσείο, Μουσείο Πλοίων, Μουσείο

Λιμένος, Μουσείο Ναυτικής Τέχνης, Έκθεση Ναυτικών Δραστηριοτήτων, Ναυτική
Πολιτιστική Διαδρομή)
(η.) Θαλάσσιος αθλητικός τουρισμός (ιστιοπλοϊκός)
(θ.) Εκδρομές με σκάφος (σκάφη αναψυχής)
(ι.) Κρουαζιερόπλοια
Το Yachting βασίζεται στο θαλαμηγό

σκάφος που περιέχει υπηρεσίες
διανομής και εστίασης στον τουρίστα,
καθώς και τη δυνατότητα προσέγγισης
σε νησιωτικές και παράκτιες περιοχές.
Ακόμη, παρέχει στον ταξιδιώτη
μεγάλο εύρος επιλογών ως προς την
απόλαυση του θαλάσσιου
περιβάλλοντος. Το θαλαμηγό σκάφος,
εκτός από χώρος καταλύματος και εστίασης, είναι η βάση για την ανάπτυξη μιας
ποικιλίας δραστηριοτήτων αναψυχής όπως είναι η ηλιοθεραπεία πάνω στο σκάφος,
η ερασιτεχνική αλιεία, η προσέγγιση σε δυσπρόσιτες από την ξηρά ακτές, η
κατάδυση, η κολύμβηση σε απομονωμένους όρμους, το θαλάσσιο σκι, η περιήγηση
κ.λπ.
Σε μια χώρα όπως η Ελλάδα με τα κύρια χαρακτηριστικά της Πολυνησίας και τις
καλές καιρικές συνθήκες σχεδόν όλο το χρόνο, όλο και περισσότεροι τουρίστες -
τουρίστες προτιμούν να κάνουν μια περιήγηση με σκάφος ή να ναυλώσουν μια
περιήγηση με σκάφος. Το κύριο προϊόν της Ocean Private Tours είναι η παροχή
Δ.ΥΠ.Α.

υπηρεσιών αναψυχής, ακριβώς τη στιγμή που δημιουργήθηκε. Η ζήτηση

αντανακλάται στους ιδιώτες, τους λάτρεις της ναυτιλίας, κυρίως της μεσαίας και
ανώτερης εισοδηματικής τάξης. Πρόκειται για μια αγορά έντασης ενεργητικού με
υψηλές επενδύσεις κεφαλαίου, υψηλά εμπόδια εισόδου στον κλάδο
(χρηματοοικονομικά - θεσμικά) και υψηλή συνεισφορά στα συναλλαγματικά κέρδη.
Το 95% των πτήσεων τσάρτερ γίνονται από ξένους τουρίστες.
Η αγορά γιοτ προσφέρει διάφορους

τύπους σκαφών: (α) ιστιοπλοϊκά με ή
χωρίς πλήρωμα, (β) παραδοσιακά
σκάφη (μηχανοκίνητα ιστιοπλοϊκά), (γ)
σκάφη πολυτελείας, (δ) μηχανοκίνητα
γιοτ, (ε) γιοτ ή μέγα γιοτ, (στ) Μεγάλα
μηχανοκίνητα σκάφη. Μια δημοφιλής
δραστηριότητα σε διάφορα μέρη της
Μεσογείου, όπως το Αιγαίο και το Ιόνιο, είναι η πλεύση μικρών σκαφών σε
σχηματισμό.
Βασικά στοιχεία του Θαλάσσιου-Ναυτικού τουρισμού
Σε σύγκριση με άλλα σημαντικά τουριστικά προϊόντα τα τελευταία τέσσερα χρόνια, ο

θαλάσσιος τουρισμός έχει σημειώσει τη χαμηλότερη αύξηση της ζήτησης, με το
Μεξικό να είναι ο πιο δημοφιλής προορισμός.
Βασικά κανάλια διανομής στο yachting
• Άμεση κράτηση μέσω εταιρειών ναύλωσης, διαχείρισης και αγοραπωλησίας

• Επαγγελματίες OTA και πληρεξούσιοι (π.χ. Sailogy, Sunsail)
• Θεματικές πλατφόρμες (π.χ. Tourradar, Travelopia)
• Κοινή χρήση πλατφορμών οικονομίας (π.χ. Δανειστείτε ένα σκάφος και κάντε
κλικ και βάρκα)
Δ.ΥΠ.Α.

Βασικά κανάλια διανομής στην κρουαζιέρα
• Κάντε απευθείας κράτηση με τις γραμμές κρουαζιέρας

• Καθιερωμένοι μαζικοί ταξιδιωτικοί πράκτορες (π.χ. TUI Cruises)
• Επαγγελματικό OTA (π.χ. Planet Cruise)
Βασικές τάσεις
Αναβάθμιση και δημιουργία λιμενικών υποδομών και υπηρεσιών (π.χ. "μαρίνες

προορισμού", νέες και καινοτόμες υπηρεσίες, υποδομή superyacht, χρήση ψηφιακών
τεχνολογιών, βιώσιμος σχεδιασμός) για τη βελτίωση της εμπειρίας των πελατών και
την κάλυψη των αναγκών συγκεκριμένων ομάδων πελατών/σκαφών (όπως μεγάλα
κρουαζιερόπλοια )
Γενικά στοιχεία - Τάσεις/προτιμήσεις των τουριστών
Ο ιστιοπλοϊκός τουρισμός είναι ένα τουριστικό προϊόν που περιλαμβάνει διακοπές

στη θάλασσα και αποτελείται από τους τομείς του yachting (σκάφος αναψυχής), της
κρουαζιέρας και της ακτοπλοΐας.
Ένα τεράστιο δίκτυο ακτογραμμών, η ύπαρξη μεγάλου αριθμού νησιών, ένα

ανεπτυγμένο δίκτυο παράκτιων πόλεων, οι απαραίτητες λιμενικές υποδομές και οι
ευνοϊκές κλιματικές συνθήκες είναι οι βασικές προϋποθέσεις για την ανάπτυξη του
θαλάσσιου τουρισμού.
Δ.ΥΠ.Α.

Yachting (σκάφη αναψυχής)
Περιλαμβάνει την πραγματοποίηση

θαλάσσιου τουρισμού με χρήση
ιστιοπλοϊκών σκαφών ή γιοτ για την
παροχή υπηρεσιών διαμονής και
εστίασης σε τουρίστες, καθώς και τη
δυνατότητα πρόσβασης σε νησιά και
παράκτιες περιοχές. Αυτές οι εκδρομές
είναι για ψυχαγωγικούς σκοπούς,
χρησιμοποιώντας είτε ιδιόκτητα
(ιδιωτικά γιοτ) είτε ναυλωμένα πλοία όλων των τύπων και μεγεθών (επαγγελματικά
σκάφη ναύλωσης) με πλήρωμα ναύλωσης (πληρωμένα σκάφη) ή χωρίς πλήρωμα
(bareboat).
Οι βασικοί παράγοντες για την ανάπτυξη του yachting είναι η αναβάθμιση των
λιμενικών υποδομών (π. μαρίνες, αγκυροβόλια, υπόστεγα σκαφών) ).
Παραδοσιακές αγορές για τον μεσογειακό ιστιοπλοϊκό τουρισμό βρίσκονται στις

βόρειες και δυτικές ακτές (Ισπανία, Γαλλία και Ιταλία), ενώ η ζήτηση έχει αυξηθεί και
στη βορειοανατολική ακτή τα τελευταία χρόνια, ιδιαίτερα στην Κροατία, την Ελλάδα
και την Τουρκία.
Δ.ΥΠ.Α.

Κρουαζιέρα
Περιλαμβάνει ταξίδια αναψυχής επί πληρωμή, διάρκειας τουλάχιστον δύο ημερών

στο πλοίο, με κύριο σκοπό την παροχή διαμονής, γευμάτων και ψυχαγωγίας στους
επιβάτες του πλοίου και την επίσκεψή τους σε διάφορους προορισμούς
ενδιαφέροντος.
Βασικός παράγοντας για την άνοδο του

επιπέδου των κρουαζιερόπλοιων είναι η
κατάλληλη υποδομή των λιμανιών της
χώρας (κυρίως αγκυροβόλια και τερματικοί
σταθμοί κατάλληλοι για ελλιμενισμό
κρουαζιερόπλοιων όλων των μεγεθών),
τόσο σε λιμάνια επιβίβασης (home ports)
όσο και σε λιμάνια διέλευσης (ports of
call). , μέσω πρόσθετων εμπειριών (όπως επίσκεψη σε κοντινά νησιά) για τη
βελτίωση των προσφορών κρουαζιέρας, καθώς και τη δημιουργία νέων δρομολογίων
και την ενίσχυση/ενσωμάτωση υπαρχόντων τοπικών ή περιφερειακών δρομολογίων.
Ο Θαλάσσιος Τουρισμός και το μέλλον του στην Ελλάδα
Η ανάπτυξη των υποδομών που απαιτούνται για τη στήριξη του θαλάσσιου

τουρισμού είναι μια από τις μεγαλύτερες προκλήσεις που θα αντιμετωπίσει η Ελλάδα
τα επόμενα χρόνια.
Συγκεκριμένα, το ελληνικό κράτος προχωρά:
Σε ό,τι αφορά τις αναβαθμίσεις των λιμενικών εγκαταστάσεων, στόχος είναι να

αυξηθεί η χωρητικότητα των κρουαζιερόπλοιων, ώστε περισσότερες γραμμές
κρουαζιέρας να μπορούν να εδρεύουν στα ελληνικά λιμάνια κατά τη διάρκεια των
δρομολογίων τους στη Μεσόγειο.
Δ.ΥΠ.Α.

Σε ιδιωτικοποίηση και αναβάθμιση κρατικών μαρίνων, με στόχο την προσέλκυση

περισσότερων σκαφών αναψυχής
Αρκετοί διεθνείς επενδυτές έχουν δείξει ενδιαφέρον και έχουν επενδύσει στον
θαλάσσιο τουρισμό στην Ελλάδα, αναγνωρίζοντας τις απαράμιλλες ευκαιρίες που
παρουσιάζει αυτό το υψηλής αξίας τουριστικό προϊόν.
Η Ελλάδα βιώνει μια έκρηξη σε κρουαζιερόπλοια και τουρίστες, σε μεγάλο βαθμό

μετά την πρόσφατη ρυθμιστική αναθεώρηση της χώρας για την εξάλειψη των
ενδομεταφορών για κρουαζιερόπλοια. Η απόφαση ανοίγει την αγορά κρουαζιέρας
καθώς επιτρέπει σε μη ευρωπαϊκά κρουαζιερόπλοια να εγκαταλείψουν τα ελληνικά
λιμάνια και σε συνδυασμό με σχέδια βελτίωσης των υποδομών σε μεγάλα ελληνικά
λιμάνια, σημαντική αύξηση του αριθμού των κρουαζιερόπλοιων που χρησιμοποιούν
ελληνικά λιμάνια ως σημείο αναχώρησης, ή ως πιθανός προορισμός, αναμένεται.
Τα κύρια ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα της Ελλάδας είναι

• Μεγάλες ακτές,
• Πολλά διαθέσιμα λιμάνια - κυρίως σε παγκόσμιους προορισμούς και
• Οι αποστάσεις μεταξύ των τουριστικών προορισμών είναι μικρές, στην
καρδιά της άκρως τουριστικής περιοχής της Ανατολικής Μεσογείου.
Δ.ΥΠ.Α.

Βασικοί πάροχοι υπηρεσιών του θαλάσσιου τουρισμού:
Α. Yachting
• Εταιρεία διαχείρισης σκαφών
• Εταιρεία αγοραπωλησίας σκαφών
• Μεσίτης γιοτ
• Ιδιοκτήτες σκαφών (ιδιώτες ιδιοκτήτες και μεγάλες εταιρείες)
Β. Κρουαζιέρας:
• Εταιρείες Κρουαζιέρας(cruise lines)
Βασικές κατηγορίες πελατών για το Yachting :

• Πελάτες αναψυχής
• Οικογένειες με παιδιά
• Ζευγάρια
• Ενήλικες μόνο
• Μεμονωμένοι ταξιδιώτες
Βασικές κατηγορίες πελατών κρουαζιέρας:

• Πλήρως ανεξάρτητος ταξιδιώτης (Fully independent traveler/ FIT)
• Ομαδική περιήγηση (Group inclusive tour/ GIT)
• Millennials and Gen Z
• Τρίτη ηλικία (Ασημένια οικονομία/ silver Economy)
Δ.ΥΠ.Α.

2.3.4.3. Πολιτιστικός και Θρησκευτικός - Προσκυνηματικός τουρισμός
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Τουρισμού

ορίζει τον πολιτιστικό και θρησκευτικό
τουρισμό ως «τουριστικές
δραστηριότητες στις οποίες οι
τουρίστες παρακινούνται κυρίως να
μάθουν, να ανακαλύψουν, να βιώσουν
και να καταναλώσουν απτά και άυλα
πολιτιστικά αξιοθέατα/προϊόντα σε έναν τουριστικό προορισμό. Αυτά τα
αξιοθέατα/προϊόντα συνδέονται με το μοναδικό σύνολο μιας κοινωνίας που
σχετίζονται με υλικά, πνευματικά και συναισθηματικά χαρακτηριστικά, όπως η τέχνη
και η αρχιτεκτονική, η ιστορική και πολιτιστική κληρονομιά, η μαγειρική κληρονομιά, η
λογοτεχνία, η μουσική, οι δημιουργικές βιομηχανίες και οι ζωντανοί πολιτισμοί και οι
τρόποι ζωής τους, τα συστήματα αξιών, οι πεποιθήσεις και οι παραδόσεις τους».
Ο πολιτιστικός τουρισμός σχετίζεται με

τον πολιτισμό μιας χώρας ή περιοχής.
Είναι η προϋπόθεση των ανθρώπων
που μετακινούνται από τις
καθιερωμένες κατοικημένες περιοχές
τους σε πολιτιστικά αξιοθέατα, με την
προϋπόθεση να συλλέγουν νέες
πληροφορίες και εμπειρίες για να
καλύψουν τις πολιτιστικές τους ανάγκες. Μεταξύ αυτών των πολιτιστικών αναγκών
μπορεί να περιλαμβάνεται η σταθεροποίηση και η εδραίωση της πολιτιστικής του
ταυτότητας με την παρατήρηση «εξωτικών» άλλων/ξένων.
Θρησκευτικός τουρισμός και προσκυνήματα - ως μορφή πολιτιστικού τουρισμού. Δεν

πρόκειται μόνο για τον αγνό προσκυνητή, αλλά και για τον πιστό ταξιδιώτη, τον
φιλόσοφο τουρίστα και τον θαυμαστή της τέχνης. Πρόκειται για μια εξαιρετικά ταχέως
Δ.ΥΠ.Α.

αναπτυσσόμενη μορφή θεματικού τουρισμού που έχει ανθίσει ιδιαίτερα στην Ελλάδα
τα τελευταία χρόνια.
Ο θρησκευτικός τουρισμός είναι υποκατηγορία του πολιτιστικού τουρισμού γιατί:

• Η θρησκεία είναι στοιχείο πολιτισμού
• Τα θρησκευτικά μνημεία (εκκλησίες, μοναστήρια) είναι πολιτιστικά στοιχεία
• Οι θρησκευτικές εκδηλώσεις (γιορτές, τελετές) είναι πολιτιστικές εκδηλώσεις.
Είναι επίσης μια υποκατηγορία του πολιτιστικού τουρισμού για έναν άλλο λόγο,
καθώς οι συμμετέχοντες σε οργανωμένα προσκυνήματα έχουν συχνά μια επιπλέον
ημέρα για να επισκεφθούν επιλεγμένα τουριστικά αξιοθέατα
Ο θρησκευτικός τουρισμός δεν είναι

μια νέα έννοια, επινοήθηκε μόλις
πρόσφατα. Είναι η παλαιότερη και
πιο κοινή μορφή κίνησης στην
ανθρώπινη ιστορία καθώς τα μέλη
όλων των κοινωνιών προσπαθούν να
επικοινωνήσουν με τον Θεό. Έτσι, οι
απαρχές των θρησκευτικών ταξιδιών
μπορούν να εντοπιστούν στα πρώτα προσκυνήματα. Τα ταξίδια με θρησκευτικό
χαρακτήρα ήταν ένα ισχυρό κίνητρο από την αρχαιότητα, οδηγώντας Έλληνες και
ξένους να επισκέπτονται θρησκευτικά κέντρα σε όλη την Ελλάδα. Οι Έλληνες ήταν
πάντα συνηθισμένοι να εκφράζουν τα θρησκευτικά τους αισθήματα, τη βαθιά πίστη
και ευλάβεια προς τον Θεό, βασικό χαρακτηριστικό της Ορθόδοξης Εκκλησίας εδώ
και 2000 χρόνια.
Δ.ΥΠ.Α.

Χρησιμοποιώντας ως σημεία
αναφοράς θρησκευτικά μνημεία,
τόπους λατρείας, θρησκευτικές
τελετές και προσκυνήματα, αυτή η
μορφή τουρισμού μπορεί να είναι
μέρος ενός πολιτιστικού τουρισμού
ή μιας ανεξάρτητης μορφής
τουρισμού, ανάλογα με την
εθνικότητα του επισκέπτη.
Ο θρησκευτικός τουρισμός
περιλαμβάνει εκείνους που έχουν ως
κύριο σκοπό την επίσκεψη
θρησκευτικών χώρων για
προσκυνήματα, τελετές, παρατήρηση
μνημείων, εικόνων, ψηφιδωτών κ.λπ.
Με την πλούσια ιστορική κληρονομιά
και τα διάφορα θρησκευτικά μνημεία (π.χ. Άγιο Όρος, Μετέωρα), η χώρα μας
αποτελεί σημαντικό προορισμό για τους θρησκευτικούς τουρίστες. Τυπικά, τέτοια
ταξίδια είναι μικρής διάρκειας και δεν απαιτούν μεγάλες υποδομές.
Η Ελλάδα είναι μια από τις

πλουσιότερες χώρες της Ευρώπης
όσον αφορά τη σημασία και τον
αριθμό των ιστορικών μνημείων. Η
Ελλάδα φιλοξενεί 18 μνημεία
«Παγκόσμιας Κληρονομιάς», μεγάλο
αριθμό μουσείων, μνημείων και
αρχαιολογικών χώρων, καθώς και
Δ.ΥΠ.Α.

πολλές εκκλησίες και τόπους λατρείας, καθιστώντας την έναν από τους δέκα
κορυφαίους προορισμούς ιστορικής και πολιτιστικής σημασίας.
Προτείνονται πολλές επενδυτικές ευκαιρίες που μπορούν να αξιοποιήσουν αυτή τη

σπουδαία πολιτιστική κληρονομιά, όπως:
• Ψηφιοποίηση και ηλεκτρονική απεικόνιση στοιχείων του ελληνικού

πολιτισμού και παροχή υπηρεσιών όπως εικονικά μουσεία και τρισδιάστατες
ξεναγήσεις/ξεναγήσεις σε μνημεία και αρχαιολογικούς χώρους.
• Ενίσχυση των χώρων πολιτιστικής κληρονομιάς παρέχοντας ποιοτικές
υπηρεσίες και εγκαταστάσεις και βελτιώνοντας τις τοπικές υποδομές.
• Δημιουργία και ανάπτυξη θεματικών προϊόντων που σχετίζονται με
συγκεκριμένα στοιχεία, όπως η Ελληνική Ορθόδοξη Εκκλησία και η
ανασκαφή αρχαιολογικών χώρων.
Στο πλαίσιο αυτό, το Υπουργείο

Πολιτισμού εκφράζει την πρόθεσή του να
υιοθετήσει μια δυναμική στρατηγική για
την ουσιαστική ανάδειξη της πολιτιστικής
κληρονομιάς της Ελλάδας, με απώτερο
στόχο τον εμπλουτισμό των υφιστάμενων
πολιτιστικών τουριστικών προσφορών.
Προς αυτή την κατεύθυνση, το
Υπουργείο Πολιτισμού είναι πρόθυμο να συζητήσει επενδύσεις που θα συμβάλουν
στην υλοποίηση των παραπάνω στρατηγικών.
Δ.ΥΠ.Α.

Βασικά στοιχεία του Πολιτιστικού & Θρησκευτικού Τουρισμού
Ο πολιτιστικός και θρησκευτικός τουρισμός

είναι ένα από τα μοναδικά σημαντικά
τουριστικά προϊόντα που δεν έχει
αναπτυχθεί σταθερά τα τελευταία τέσσερα
χρόνια, με την Ιταλία να είναι ο πιο
δημοφιλής προορισμός. Οι επισκέπτες
χρειάζονται αυθεντικές και εξατομικευμένες
εμπειρίες για να βιώσουν τον τοπικό πολιτισμό και τις πολιτιστικές και θρησκευτικές
παραδόσεις.
Βασικά κανάλια διανομής

• Μεγάλοι και καθιερωμένοι φορείς μαζικού τουρισμού (κυρίως TUI),
• Επαγγελματικά ταξιδιωτικά γραφεία όπως το Grobbs
• Επαγγελματικές ΟΤΑ όπως πολιτιστικές περιηγήσεις
• Παρουσίαση και προώθηση πολιτιστικών πόρων σε αγορές-στόχους/πελάτες
μέσω σύγχρονων ψηφιακών μέσων
• Βελτίωση της υποδομής, των υπηρεσιών και της προσβασιμότητας του
προορισμού (π.χ. χρήση ψηφιακών τεχνολογιών, προσβασιμότητα για άτομα
με αναπηρία),
• Μια ολιστική προσέγγιση για την προώθηση των δεσμών με την τοπική
αγροδιατροφή, τη γαστρονομία, την αρχιτεκτονική και τον οικοτουρισμό
• Προώθηση του διασυνοριακού πολιτιστικού τουρισμού με στόχο την
ενίσχυση της τουριστικής εμπειρίας
• Υπεύθυνη και βιώσιμη χρήση της πολιτιστικής κληρονομιάς
Δ.ΥΠ.Α.

Γενικά στοιχεία - Τάσεις/προτιμήσεις των τουριστών
Οι τουρίστες που απολαμβάνουν τον πολιτιστικό και θρησκευτικό τουρισμό

αναζητούν μοναδικές, αυθεντικές και προσωπικές εμπειρίες και καταλύματα ("σαν
ντόπιος"), θέλουν να εξερευνήσουν φυσικά περιβάλλοντα και προστατευόμενες
περιοχές και επιδιώκουν να συμμετάσχουν σε δημιουργικές ή καλλιτεχνικές
δραστηριότητες
Ο πολιτιστικός και θρησκευτικός τουρισμός συνδέεται στενά με πολλά τουριστικά

προϊόντα, όπως κρουαζιερόπλοια, αστικός τουρισμός αναψυχής Sunny Beach,
τουρισμός ευεξίας, οικοτουρισμός και τουρισμός περιπέτειας, και οι ταξιδιώτες
αναζητούν ολοένα και περισσότερο εξατομικευμένες εμπειρίες και ευέλικτο
σχεδιασμό ταξιδιού.
Ως αποτέλεσμα, οι ταξιδιωτικοί πράκτορες και οι πάροχοι υπηρεσιών πρέπει να

προσφέρουν ευέλικτα ταξιδιωτικά πακέτα γύρω από προορισμούς πλούσιους σε
πολιτιστική κληρονομιά, με τυπικά και προαιρετικά στοιχεία, όπως εξατομικευμένες
επιλογές διαμονής και δραστηριότητας (ειδικά μουσική, χορός, εργαστήρια,
γαστρονομία και άλλες δημιουργικές και καλλιτεχνικές δραστηριότητες). τα οποία
μπορούν να συνδυαστούν για να επιτρέψουν στους πελάτες να δημιουργήσουν μια
μοναδική ταξιδιωτική εμπειρία και να απολαύσουν ένα ολοκληρωμένο ταξιδιωτικό
προϊόν.
Ο θρησκευτικός (προσκυνηματικός) τουρισμός είναι ένα από τα ταχύτερα

αναπτυσσόμενα τουριστικά υποπροϊόντα παγκοσμίως, δίνοντας τη δυνατότητα
στους ταξιδιώτες να ασχοληθούν εκ νέου με συγκεκριμένες πτυχές της θρησκείας
τους. Σε συνδυασμό με την τάση στον τουρισμό πολιτιστικής κληρονομιάς, η
τουριστική βιομηχανία έχει την ευκαιρία να προσφέρει λεπτομερείς επιμελημένες
θεματικές εκδηλώσεις που ενισχύουν περαιτέρω τις κύριες ταξιδιωτικές εμπειρίες και
Δ.ΥΠ.Α.

εικόνες πολιτιστικών και θρησκευτικών προορισμών (π.χ. προσκυνηματικές

διαδρομές, εκδρομές εβραϊκής κληρονομιάς)
Οι προορισμοί θα πρέπει να ενσωματώσουν τα στοιχεία της υλικής και άυλης

πολιτιστικής κληρονομιάς και ταυτότητας στις τουριστικές τους προσφορές και να
δημιουργήσουν μια ολοκληρωμένη προσφορά πολιτιστικού και θρησκευτικού
τουρισμού παρέχοντας επενδυτικά κίνητρα σε τοπικές επιχειρήσεις διατηρώντας
παράλληλα την αυθεντικότητά τους.
Δημόσιοι τουριστικοί οργανισμοί, ξενοδοχειακές εταιρείες και θέρετρα που θέλουν να

προσελκύσουν πελάτες θα πρέπει να συνεργάζονται με τοπικές εταιρείες ξεναγών
και θρησκευτικούς/μη κερδοσκοπικούς οργανισμούς για να προσφέρουν μοναδικές
και αυθεντικές πολιτιστικές εκδηλώσεις/εμπειρίες.
Βασικοί πάροχοι υπηρεσιών:

• Ιστορικοί και πολιτιστικοί χώροι (μουσεία, μνημεία κ.λπ.)
• τόποι λατρείας και μνημεία
• Εταιρεία Πολιτιστικού Τοπίου και Εκδηλώσεων
Βασικές κατηγορίες πελατών:

• Περιστασιακούς πελάτες
• Απόλυτα ανεξάρτητος ταξιδιώτης (Πλήρως ανεξάρτητος ταξιδιώτης/Ατομικός)
• Ομαδικές εκδρομές (Ομαδικές εκδρομές/GIT)
• Επίσκεψη σε συγγενείς και φίλους (Επίσκεψη συγγενών και φίλων/VFR)
• Millennials και Gen Z
• Τρίτη Εποχή (Ασημένια Οικονομία)
Δ.ΥΠ.Α.

2.3.4.4. Αστικός Τουρισμός (City break)
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Τουρισμού ορίζει το city break ως «ένα είδος τουριστικής

δραστηριότητας που πραγματοποιείται σε αστικές περιοχές των οποίων τα εγγενή
χαρακτηριστικά περιλαμβάνουν οικονομικές δραστηριότητες που δεν βασίζονται στη
γεωργία, αλλά οικονομικές δραστηριότητες σε διοικητικούς, μεταποιητικούς,
εμπορικούς και υπηρεσίες. δραστηριότητες. και τη σημασία τους ως μεταφορές
κόμβους.
Αστικός τουρισμός:
Όπως υποδηλώνει το όνομα, είναι
ουσιαστικά μια περιήγηση στην πόλη.
Μια ξενάγηση στην πόλη συνίσταται
κυρίως στην επίσκεψη στα αξιοθέατα
της πόλης. Περιλαμβάνει επίσης
περιήγηση στο αστικό περιβάλλον,
επίσκεψη σε καταστήματα, βιβλιοθήκες,
μουσεία, γκαλερί και άλλα. Στο πλαίσιο
αυτού του είδους τουρισμού μπορεί κανείς να επισκεφθεί μια πόλη και να λάβει
μέρος σε διάφορες πολιτιστικές εκδηλώσεις όπως συναυλίες, θέατρα κ.λπ. Επίσης,
πολλοί άνθρωποι τείνουν να πηγαίνουν σε μέρη μόνο για να ψωνίσουν ή να παίξουν
σε καζίνο.
City Break:
Ουσιαστικά πρόκειται για
εκδρομές που σκοπό έχουν να
γνωρίσουν μια πόλη. Αυτό
περιλαμβάνει επίσκεψη στα
αξιοθέατα, τα μουσεία, την
ομορφιά και τον ιδιαίτερο
Δ.ΥΠ.Α.

πολιτισμό της πόλης. Στόχος όσων επιλέγουν να ξεκουραστούν είναι να

κατανοήσουν καλύτερα τις πόλεις που επισκέπτονται. Αυτό το είδος περιήγησης
απευθύνεται κυρίως σε πιο ώριμους τουρίστες και θεωρείται καλό είδος περιήγησης.
Στην Ελλάδα έγινε γνωστό μόλις τα τελευταία χρόνια.
Βασικά στοιχεία
Η ζήτηση για διαλείμματα φωτοτυπιών
έχει αυξηθεί ραγδαία τα τελευταία
τέσσερα χρόνια, με τη Γερμανία να είναι ο
πιο δημοφιλής προορισμός. Ο
συνδυασμός ενός ευρέος φάσματος
πολιτιστικών δραστηριοτήτων και
δραστηριοτήτων/εμπειριών αναψυχής
αποτελεί βασικό παράγοντα για την επιλογή ενός αστικού προορισμού αναψυχής.
Οι City break προορισμοί έχουν:
i. Υψηλή παρουσία στις ταξιδιωτικές πλατφόρμες (Travel Portals)

• Η αυξανόμενη χρήση του Διαδικτύου, η πτώση του κόστους των
αεροπορικών εισιτηρίων στην Ευρώπη και η καταναλωτική συμπεριφορά των
millennials και του Gen Z έχουν συμβάλει σημαντικά στην αυτοοργανωμένη
ταξιδιωτική κίνηση, ειδικά στην ταξιδιωτική προσφορά City Break.
• Διαμεσολαβητές όπως η Booking.com και η Expedia αντιπροσωπεύουν 4

από τις 5 κρατήσεις που πραγματοποιήθηκαν στην Ευρώπη μέσω OTA, οι οποίες
αντιπροσωπεύουν το 80% του συνόλου των πωλήσεων ξενοδοχείων στην Ευρώπη.
• Τα προϊόντα City Break έχουν ισχυρή παρουσία στα διαδικτυακά κανάλια

διανομής. Τα πιο συνηθισμένα πακέτα που προσφέρουν οι πλατφόρμες ταξιδιών
περιλαμβάνουν αεροπορικά εισιτήρια και τρεις διανυκτερεύσεις στο ξενοδοχείο με
πρωινό.
Δ.ΥΠ.Α.

ii. Ισχυρή παρουσία στα φυλλάδια των Τour Οperators (TO)

• Το βασικό πακέτο City Break του ταξιδιωτικού γραφείου αποτελείται κυρίως από
αεροπορικά εισιτήρια, διαμονή δύο ή τριών διανυκτερεύσεων (με πρωινό) και μερικές
επιλογές όπως:
− Εισιτήρια για πολιτιστικές εκδηλώσεις (μιούζικαλ, θεατρικές παραστάσεις, όπερες,
συναυλίες)
− Κάρτα πόλης, όπου υπάρχει
− Δυνατότητα παράτασης της διαμονής σας (έως και μία εβδομάδα)
− Πακέτο Fly & Drive (πτήση και ενοικίαση αυτοκινήτου)
- Πακέτα πτήσεων και ξενοδοχείων (πτήσεις και καταλύματα, συμπεριλαμβανομένων
εκδρομών και ξεναγήσεων)

Τα κύρια κανάλια διανομής για τα ταξιδιωτικά προϊόντα City Break είναι οι άμεσες
κρατήσεις (ξενοδοχεία, πτήσεις, κ.λπ.), οι καθιερωμένοι φορείς μαζικών ταξιδιών
όπως: TUI και Jet2CityBreaks, διαδικτυακά ταξιδιωτικά πρακτορεία μαζικών ταξιδιών
(OTA) όπως η Booking και η Expedia και ειδικοί OTA όπως Tourradar και
Shortbreaks.com. Επιπλέον, οι πλατφόρμες οικονομίας κοινής χρήσης (π.χ. Airbnb,
Uber κ.λπ.) αποτελούν βασικά κανάλια για σχετικά προϊόντα στην αγορά.
Δ.ΥΠ.Α.


• Ξενοδοχείο City
• Ενοικιαζόμενα σπίτια και διαμερίσματα
• Χώροι ενδιαφέροντος (μουσεία, πολιτιστικά μνημεία κ.λπ.)
• θεματικό πάρκο
• Εταιρείες ψυχαγωγίας και εκδηλώσεων
• Οργανωμένη αγορά αγορών
• Τραπεζαρία
• χώρους διασκέδασης

• Επαγγελματικά ταξίδια / συμμετοχή σε συνέδρια
• Πλήρως ανεξάρτητος ταξιδιώτης (Fully independent traveler / FIT)
• Ομαδική περιήγηση (Group inclusive tour / GIT)
• Επίσκεψη φίλων και συγγενών (Visiting friends and relatives / VFR)
• Millennials και Gen Z
• Τρίτη ηλικία (Ασημένια οικονομία / Silver Economy
Γενικά στοιχεία
• Βασικό στοιχείο της επιτυχίας μιας πόλης ως αστικός προορισμός αναψυχής είναι η
διαθεσιμότητα ενός ευρέος φάσματος πολιτιστικών δραστηριοτήτων (π.χ. αξιοθέατα,
μουσεία, γκαλερί τέχνης, θεματικές περιηγήσεις και ξεναγήσεις, εκδηλώσεις και
φεστιβάλ) και δραστηριότητες αναψυχής (π.χ. γαστρονομία). καθώς και να
προσφέρει μοναδικές εμπειρίες στους ταξιδιώτες κρασί, ψώνια, νυχτερινή ζωή,
υπαίθριες αγορές και πάρκα).
Δ.ΥΠ.Α.

• Η άνετη μεταφορά, χωρίς απρόσκοπτη,

άνετη και γρήγορη υπηρεσία μεταφοράς για
τη μετάβαση σε αξιοθέατα είναι πρόσθετες
βασικές απαιτήσεις που προσελκύουν τους
ταξιδιώτες του City Break.
• Οι πιο ελκυστικοί προορισμοί City Break

είναι οι μεγάλες πόλεις της Δυτικής και
Κεντρικής Ευρώπης, των Ηνωμένων
Πολιτειών και της Ασίας, οι οποίες
προσφέρουν πληθώρα δημοφιλών
αξιοθέατων, ποικιλία δραστηριοτήτων και
εύκολη συνδεσιμότητα και
προσβασιμότητα. Το City Break είναι μια τουριστική προσφορά όλο το χρόνο, αλλά
οι μήνες αιχμής είναι ο Απρίλιος, ο Μάιος, ο Αύγουστος και ο Δεκέμβριος.
• Με τη μετάβαση από μια κοινωνία της πληροφορίας σε μια βιωματική κοινωνία και
οικονομία, η σημασία των άυλων περιουσιακών στοιχείων μιας πόλης όπως η
ατμόσφαιρα και ο χαρακτήρας, ο πολιτισμός, η τέχνη, οι πνευματικές και
γαστρονομικές παραδόσεις και κληρονομιά, η μόδα, οι τοπικές τάσεις, η φιλοξενία
των ντόπιων Το πνεύμα και η συμπεριφορά των καταναλωτών έχει αρχίσει να
μετατοπίζεται στο κέντρο της προτίμησης των καταναλωτών.
• Η ραγδαία ανάπτυξη του τουρισμού,

ιδιαίτερα προς όφελος της αστικής
αναψυχής όπου οι τουρίστες
συγκεντρώνονται σε ένα μικρό τμήμα των
περιθωρίων μιας χώρας, έχει προκαλέσει
προβλήματα και αντιδράσεις από την τοπική
Δ.ΥΠ.Α.

κοινωνία λόγω του παρατηρούμενου υπερτουρισμού και του συνωστισμού σε

δημοφιλείς πόλεις/προορισμούς. Ευρώπη (π.χ. Ρώμη, Βενετία, Βαρκελώνη).
Προς αυτή την κατεύθυνση, όλο και

περισσότερες πόλεις αναλαμβάνουν
πρωτοβουλίες που σχετίζονται με τη
βιωσιμότητα για την καλύτερη διαχείριση των
ροών επισκεπτών, την ενημέρωση των
επισκεπτών, τον περιορισμό των αρνητικών
επιπτώσεων του τουρισμού στις υποδομές,
τα αξιοθέατα και την ποιότητα ζωής των κατοίκων και τη βελτίωση της
Προσβασιμότητας για άτομα με αναπηρία.
2.3.4.5. Συνεδριακός Τουρισμός (MICE-Meetings, Incentives, Conferences,

Exhibitions / Events )
Συνέδριο: Χαρακτηρίζεται από τη

μετακίνηση πολλών ατόμων με κοινό
ενδιαφέρον σε έναν προορισμό με στόχο
την ανταλλαγή πληροφοριών και
πληροφοριών για κάποιο θέμα. Οι
συμμετέχοντες έχουν επαγγελματική
ιδιότητα για να μάθουν για καινοτόμες
μεθόδους εργασίας ή νέα προϊόντα κ.λπ. Και συνήθως περιορισμένης διάρκειας. Σε
γενικές γραμμές, οι τουριστικοί προορισμοί σχετίζονται άμεσα με τη διοργάνωση και
τη συμμετοχή σε συνέδρια, σεμινάρια και εκθέσεις. Τα τελευταία χρόνια, ο
συνεδριακός τουρισμός έχει αναπτυχθεί ραγδαία και αποτελεί σημαντικό μέρος της
διεθνούς τουριστικής αγοράς.
Δ.ΥΠ.Α.

Ταξίδια κινήτρων: Πρόκειται για μια μορφή ταξιδιού που χρησιμοποιείται από
βιομηχανίες και επιχειρήσεις για να παρακινήσουν πωλητές υψηλής απόδοσης, με τη
συμμετοχή τόσο των εργαζομένων όσο και των διευθυντών. Πιο συγκεκριμένα, ως
ταξίδι κινήτρων ορίζεται αυτό που κάνουν οι εργαζόμενοι όταν λαμβάνουν ένα
ταξιδιωτικό πακέτο ως δώρο που ενισχύει την παραγωγικότητα. Αυτή η φόρμα έχει
συνήθως περιορισμένη διάρκεια από 3 έως 5 ημέρες.
Εκθεσιακός τουρισμός: Η συνεχής ανάπτυξη του εμπορίου, η διεθνοποίηση των

συναλλαγών και ο έντονος ανταγωνισμός καθιστούν απαραίτητη την προώθηση
προϊόντων και υπηρεσιών και ο εκθεσιακός χώρος χρησιμοποιείται ως εργαλείο
μάρκετινγκ. Στη δεκαετία του 1980 και μετά, η εκθεσιακή δραστηριότητα
αναπτύχθηκε σημαντικά σε λιγότερο ενεργές χώρες όπως η Ελλάδα και η Ιρλανδία.
Η αγορά συνεδριακού τουρισμού είναι εξαιρετικής σημασίας για την ελληνική

οικονομία, τόσο λόγω της προστιθέμενης αξίας που δημιουργεί, όσο και λόγω της
εξαιρετικής συμβολής της σε άλλες μορφές τουρισμού, εισάγοντας μεγάλο αριθμό
εκπροσώπων επιχειρήσεων/κυβερνήσεων και επαγγελματιών σε ένα ευρύ φάσμα
νέους προορισμούς, μπορεί να επιλέξουν διακοπές αναψυχής στο μέλλον.
Μέχρι τα τελευταία χρόνια, η

Ελλάδα υστερούσε στην
ανάπτυξη συνεδριακών
υποδομών έτοιμη να
φιλοξενήσει μεγάλα συνέδρια.
Από τους Ολυμπιακούς Αγώνες
του 2004, η χώρα έχει υποστεί
σημαντικές αναβαθμίσεις στις
αντίστοιχες υποδομές, κυρίως
σε μεγάλα αστικά κέντρα και δημοφιλείς προορισμούς, έτσι η Ελλάδα μπορεί πλέον
να προσφέρει μεγάλο αριθμό συνεδριακών εγκαταστάσεων, από μεγάλες αίθουσες
και θέατρα μέχρι και τα πιο μικρά ξενοδοχεία και συνεδριακό κέντρο.
Δ.ΥΠ.Α.

Βασικά στοιχεία του MICE
Η ζήτηση MICE έχει αυξηθεί τα τελευταία τέσσερα χρόνια (7,4% CAGR), με τη

Γερμανία να είναι ο πιο δημοφιλής προορισμός. Ο αντίκτυπος του νέου κοροναϊού,
του COVID-19 και οι τεχνολογικές εξελίξεις αναμένεται να οδηγήσουν τις εταιρείες
του κλάδου στον επανασχεδιασμό των προϊόντων και των στρατηγικών τους.
Η πανδημία COVID-19 αναμένεται να επηρεάσει αρνητικά τη ζήτηση επαγγελματικών

ταξιδιών για εταιρείες που επικεντρώνονται σε μικρότερες συναντήσεις και κοντινούς
προορισμούς.

• Επαγγελματικά ταξιδιωτικά γραφεία όπως BCD Travel και CWT
• Επαγγελματικός Οργανωτής Συνεδρίων (PCO)
• Επαγγελματίες OTA όπως το Ctrip και ταξιδιωτικοί ηγέτες
• Αυξημένος αριθμός "μεικτών εκδηλώσεων"
• Υψηλή χρήση νέων και έξυπνων τεχνολογιών
• Συνδυάστε επαγγελματικά ταξίδια με ταξίδια κινήτρων και αναψυχής
• Καινοτόμες αίθουσες συσκέψεων με σύγχρονη τεχνολογική υποδομή
• Προβολή και προώθηση
Γενικά στοιχεία Τάσεις/προτιμήσεις των τουριστών
Το ταξιδιωτικό προϊόν MICE (Συναντήσεις, Κίνητρα, Συναντήσεις,

Εκθέσεις/Εκδηλώσεις) είναι ένας καθιερωμένος και εξειδικευμένος τομέας
επαγγελματικών ταξιδιών που συγκεντρώνει μεγάλες ομάδες ανθρώπων για
συγκεκριμένους σκοπούς, μπορεί επίσης να ενσωματώσει στοιχεία ταξιδιών
αναψυχής, όπως:
Δ.ΥΠ.Α.

− Συναντήσεις στον οργανισμό της εταιρείας όπου συναντώνται τουλάχιστον 10

άτομα στην ίδια τοποθεσία (π.
− Παρέχετε επαγγελματικά ταξίδια σε υπαλλήλους, αντιπροσώπους ή εταιρικούς
πελάτες για ανταμοιβές, δημιουργία εταιρικής ταυτότητας και κίνητρα, περισσότερο
για ψυχαγωγία παρά για καριέρα.
− Συναντήσεις όπου συγκεντρώνονται εκατοντάδες ή χιλιάδες άτομα με κοινό
ενδιαφέρον (π.χ. δουλειά ή βιομηχανία), που συνήθως οργανώνονται από
βιομηχανικούς/επαγγελματικούς συλλόγους
− Οι εκθέσεις είναι εκδηλώσεις που οργανώνονται επαγγελματικά για την προβολή
προϊόντων και υπηρεσιών, που συνήθως οργανώνονται από συλλόγους και
πραγματοποιούνται στον ίδιο χώρο κάθε χρόνο.
Τα κύρια κριτήρια για τους ευρωπαϊκούς οργανισμούς για να επιλέξουν προορισμούς

MICE είναι η πολιτική/οικονομική σταθερότητα (31%), η ασφάλεια (28%), η
συμμετοχή στο προτιμώμενο πρόγραμμα προμηθευτών της εταιρείας/οργανισμού
(24%), η ζήτηση για συγκεκριμένο τύπο τοποθεσίας p.x. Η εγγύτητα του αεροδρομίου
στο συνεδριακό κέντρο, η εγγύτητα με τους πελάτες (24%), η ευκολία πρόσβασης σε
τοποθεσίες με αεροπλάνο/μεταφορά για τους συνέδρους (18%) και η εμπειρία με
συναδέλφους (17%)
Οι «υβριδικές» εκδηλώσεις που

συνδυάζουν παραδοσιακά συνέδρια με
διαδικτυακή συμμετοχή και παρουσιάσεις
αναμένεται να γίνουν πιο κοινές καθώς
υποστηρίζουν οικονομικούς,
γεωγραφικούς, πολιτικούς περιορισμούς
και συμμετέχοντες με μειωμένη
συνδεσιμότητα ή σοβαρές αναπηρίες.
Επιπλέον, οι τεχνολογικές εξελίξεις, όπως κωδικοί QR, τηλεδιάσκεψη, αποκλειστικές
εφαρμογές συσκέψεων για smartphone, επαυξημένη πραγματικότητα και συνδέσεις
με πλατφόρμες μέσων κοινωνικής δικτύωσης αναμένεται να βελτιώσουν την εμπειρία
Δ.ΥΠ.Α.

των συμμετεχόντων και τον αντίκτυπο των εκδηλώσεων. Τέλος, η προσφορά

μοναδικών εμπειριών (όπως ευεξία), ο συνδυασμός ταξιδιών κινήτρων και
επαγγελματικών συναντήσεων και η χρήση καινοτόμων χώρων συναντήσεων
αποτελούν αναδυόμενες τάσεις.
Ακόμη και μετά την ανακάλυψη ενός εμβολίου και τον περιορισμό της πανδημίας, ο
νέος κορωνοϊός, COVID-19, και οι επιπτώσεις του αναμένεται να συνεχίσουν να
επηρεάζουν την καθημερινή ζωή, τις οικονομικές δραστηριότητες, την ψυχολογία και
τις καταναλωτικές συνήθειες του παγκόσμιου πληθυσμού. Τάσεις όπως η
τηλεδιάσκεψη, η τηλεδιάσκεψη και η τηλεδιάσκεψη και η ανάγκη διατήρησης
κοινωνικής απόστασης και αποφυγής περιττών συνωστισμών για τον περιορισμό της
εξάπλωσης του ιού αναμένεται να επηρεάσουν αρνητικά τη ζήτηση για
επαγγελματικά ταξίδια και ταξίδια MICE και να χτυπήσουν προορισμούς που έχουν
επενδύσει σε συγκεκριμένα προϊόντα. Οι προσπάθειες των εταιρειών για μείωση του
κόστους και η στροφή σε πιο κοντινούς προορισμούς και μικρότερα συνέδρια
αναμένεται να έχουν αρνητικό αντίκτυπο.
Τα κύρια κανάλια διανομής ταξιδιωτικών προϊόντων είναι κυρίως επαγγελματίες

ταξιδιωτικοί πράκτορες όπως το BCD travel και το CWT, επαγγελματίες διοργανωτές
συνεδρίων (PCOs) και επαγγελματίες OTA όπως το Ctrip και οι ταξιδιωτικοί ηγέτες.

• Αστικά ξενοδοχεία και καλοκαιρινά θέρετρα με συνεδριακές εγκαταστάσεις
• Συνεδριακό Κέντρο
• Εκθεσιακό Κέντρο
• Εταιρείες ψυχαγωγίας και εκδηλώσεων
• Εστιατόριο/Εστιατόριο
• Βοηθητικές υπηρεσίες (π.χ. μετάφραση)

• Εταιρία
Δ.ΥΠ.Α.

• Στελέχη επιχειρήσεων που ταξιδεύουν ανεξάρτητα ή/και σε ομάδες

• Πλήρως ανεξάρτητος ταξιδιώτης (εντελώς ανεξάρτητος ταξιδιώτης/άτομος)
Παράδειγμα διεθνούς βέλτιστης πρακτικής συνεδριακού τουρισμού:
Βαρκελώνη
Είναι μια από τις κορυφαίες πόλεις MICE στην Ευρώπη και παγκοσμίως λόγω της
εξαιρετικής τοποθεσίας, της αεροπορικής συνδεσιμότητας, των χαρακτηριστικών
ενός κορυφαίου προορισμού City Break και της υποδομής (χωρητικότητα
ξενοδοχείου και συνεδριακό κέντρο) κατάλληλη για τη φιλοξενία μεγάλων εμπορικών
εκθέσεων.
Βασικά στοιχεία του προϊόντος MICE

Η Βαρκελώνη είναι μία πόλη−ηγέτης στον τουριστικό προϊόν MICE παγκοσμίως,
καθώς σύμφωνα με το ICCA ήταν το 2019
• 4η ως προς των αριθμό των συνεδριών διεθνών ενώσεων (156)
• 1η ως προς τον αριθμό των συνέδρων φιλοξενώντας κατ’ εκτίμηση 156.754
συμμετέχοντες
Σύμφωνα με το Γραφείο Συνθηκών της Βαρκελώνης (BCB), η πόλη έχει πολλά

αξιοθέατα που την κάνουν προορισμό MICE / City Break
Ιδανικό μέγεθος και περιοχή που επιτρέπει την εξερεύνηση των αξιοθέατων του
χρησιμοποιώντας ένα σύγχρονο και ανεπτυγμένο δίκτυο μεταφορών (μετρό, τραμ,
λεωφορεία, τρένο), κοσμοπολίτικη, πολυπολιτισμική, φιλόξενη και ζωντανή
μεσογειακή ατμόσφαιρα και χαρακτήρα, πλούσια σε ιστορία, τέχνη, πολιτιστικές και
γαστρονομικές παραδόσεις και ψυχαγωγία επιλογές
Αεροπορικές συνδέσεις με τους πιο σημαντικούς προορισμούς, ξενοδοχεία και

υποδομές συνεδρίων στην Ισπανία, την Ευρώπη και τον κόσμο, παρέχοντας
ποιοτικές εγκαταστάσεις, υπηρεσίες και εξοπλισμό, πιστοποίηση βιωσιμότητας της
βιόσφαιρας και υποδομές προσβάσιμες σε άτομα με ειδικές ανάγκες
Δ.ΥΠ.Α.

Fira de Barcelona
Κοινοπραξία δημόσιων
ιδρυμάτων του δήμου της
Βαρκελώνης, της κυβέρνησης
της Καταλονίας και του
Δημοτικού Εμπορικού
Επιμελητηρίου, που ιδρύθηκε
το 1932, είναι ένας από τους
σημαντικότερους εκθεσιακούς
οργανισμούς στην Ευρώπη (πάνω από 150 εκδηλώσεις, 2,5 εκατομμύρια
επισκέπτες) και από το 2021 εξυπηρετεί τον Διαχειριστή της πόλης των δύο
σημαντικότερων συνεδριακών κέντρων, των Fira Gran Via και Fira Montjuïc και του
CCIB (Διεθνές Συνεδριακό Κέντρο της Βαρκελώνης)
Fira Gran Via

• 8 αίθουσες
• 240.000 τ.μ. έκταση
• 45 εστιατόρια
• 4.580 θέσεις στάθμευσης
• 26.000 φωτοβολταϊκά πάνελ
• Επέκταση κατά 60.000 τ.μ.
έως το 2024
Δ.ΥΠ.Α.

Fira Montjuïc
• 153.000 τ.μ. έκταση
• 15 εστιατόρια
• 1.900 θέσεις στάθμευσης
• Χτισμένο το 1929 για την
πρώτη Διεθνή Έκθεση της
πόλης
2.3.4.6. Αγροτουρισμός
Ο αγροτουρισμός είναι ένα είδος

διακοπών όπου οι τουρίστες μένουν
σε αγροτικά ξενοδοχεία και
συμμετέχουν ενεργά σε αγροτικές
δραστηριότητες εκτός από την
παρατήρηση του οικοσυστήματος.
Οι επισκέπτες έρχονται σε άμεση
επαφή με τη φύση, μαθαίνουν για τη χρήση εργαλείων, την τοπική κουζίνα και τις
παραδόσεις και πολλά άλλα.
Ο αγροτουρισμός χωρίζεται κυρίως σε δύο μορφές και συγκεκριμένα:
Α) Περιλαμβάνει αγροκτήματα που υποδέχονται και ψυχαγωγούν επισκέπτες, όπου

οι επισκέπτες συμμετέχουν στη ζωή των αγροτών και στις γενικές γεωργικές
δραστηριότητες. Αυτή η μορφή αγροτικού τουρισμού αναφέρεται συχνά ως διακοπές
σε αγρόκτημα.
Δ.ΥΠ.Α.

Β) Περιλαμβάνει τη δημιουργία τουριστικών καταλυμάτων και ενοικιαζόμενων

δωματίων σε προαστιακές μικροπεριοχές, όχι απαραίτητα αγροτικής φύσης,
συνήθως χρησιμοποιώντας ένα σύστημα «διαμονής και πρωινού» για την παροχή
διαμονής στους τουρίστες.
Σημείο αναφοράς των διακοπών σε ένα

αγρόκτημα - ξενώνα είναι η άμεση
επαφή του επισκέπτη με την αγροτική
ζωή, τις καλλιέργειες, με τη φύση, τη
χλωρίδα και την πανίδα, κάτι το ιδιαίτερο
για το μεγαλύτερο ποσοστό του
σύγχρονου Ευρωπαίου πολίτη, κατοίκου
αστικής περιοχής. Πέρα από την
υποδοχή και τη φιλοξενία του επισκέπτη σε ένα περιβάλλον λιτό με τοπικό
χαρακτήρα και όλες τις απαραίτητες ανέσεις, προβλέπεται και η ενεργή συμμετοχή
του τουρίστα σε ένα σύνολο δραστηριοτήτων. Μερικές από αυτές είναι:
• γεωργικές δραστηριότητες (συμμετοχή σε εργασίες),

• Παρατηρήσεις οικοσυστήματος (πτηνά, πανίδα, χλωρίδα, επισκέψεις σε
υγρότοπους κ.λπ.),
• Σπορ περιπέτειας (π.χ. rafting, πεζοπορία κ.λπ.),
• Πολιτιστικές περιηγήσεις (π.χ. επισκέψεις σε μοναστήρια, εκκλησίες,
λαογραφικά μουσεία κ.λπ., παραδοσιακούς οικισμούς, αρχαιολογικούς
χώρους),
• Διάφορα μαθήματα (π.χ. μαθήματα υφαντικής, ελληνικοί χοροί, τοπική
κουζίνα,
• Γευσιγνωσία κρασιών, τοπικά προϊόντα κ.λπ.).
• Ο αγροτουρισμός (αγροτικός τουρισμός) αναφέρεται σε τουριστικά προϊόντα
που επιτρέπουν στους τουρίστες να βιώσουν/συμμετέχουν στις
δραστηριότητες/εμπειρίες, τις παραδόσεις και τον τρόπο ζωής των τοπικών
αγροτικών κοινοτήτων.
Δ.ΥΠ.Α.

• Στενή σχέση με τον τουρισμό περιπέτειας, τον οικοτουρισμό και τον

πολιτιστικό και θρησκευτικό τουρισμό.
• Οι καταναλωτές έχουν συνήθως υψηλά μορφωτικά και κοινωνικοοικονομικά
επίπεδα και έχουν πολλές ταξιδιωτικές εμπειρίες.
Αποτελείται από τρία μέρη (κατά σειρά σπουδαιότητας):
50-70 ετών (συχνά συνταξιούχος), υψηλό διαθέσιμο εισόδημα και χρόνος,

αναζητώντας ένα ήσυχο περιβάλλον, αυθεντική/ποιοτική εμπειρία και πρόθυμοι να
πληρώσουν
Νέοι ταξιδιώτες:
1) 31-44 ετών με υψηλό εισόδημα αλλά λίγο χρόνο, συνήθως ζευγάρια
Αναζητούν ασυνήθιστες εμπειρίες και άνεση
Δ.ΥΠ.Α.

2) Backpackers 18-30 ετών, με μικρό ημερήσιο προϋπολογισμό αλλά πολύωρες

διακοπές, που αναζητούν φθηνή διαμονή και εθελοντικές δραστηριότητες για την
τοπική κοινωνία ή το φυσικό περιβάλλον
Οι οικογένειες χρειάζονται ποιοτικές, ασφαλείς και ανταγωνιστικές τιμές ψυχαγωγίας

και εκπαιδευτικές εμπειρίες.
Βασικοί παράγοντες για την ανάπτυξη του Αγροτουρισμού

• Ανάγκη ενσωμάτωσης τοπικών παραδόσεων και πολιτιστικών στοιχείων στα
ταξίδια
• Ανάγκη για μοναδικές, αυθεντικές εμπειρίες που σχετίζονται με τον τοπικό
τρόπο ζωής και τις τοπικές κοινωνίες
• Ανάγκη αποσύνδεσης από την τεχνολογία, ενασχόληση με την οικογένεια,
επανασύνδεση με τη φύση και την παράδοση
• Αυξημένο ενδιαφέρον και σεβασμός για τις πηγές τροφίμων και τις μεθόδους
παραγωγής
• Χρησιμοποιήστε εργαλεία τεχνολογίας για να αναζητήσετε πληροφορίες για
ταξιδιωτικά προϊόντα, εμπειρίες και ταξιδιωτικά σχέδια
Βέλτιστες πρακτικές
• Ειδικό γραφείο τουρισμού
Δ.ΥΠ.Α.

• Πιστοποίηση Αγροτουριστικού Καταλύματος

• Συνεργασίες/δίκτυα παραγωγών και παρόχων αγροτουρισμού
Δεν είναι τυχαίο ότι η πολιτική ανάπτυξης του αγροτουρισμού είναι η βασική
κατευθυντήρια πολιτική της ΕΕ σε θέματα όπως η πολυλειτουργική γεωργία, η
ενίσχυση του αγροτικού εισοδήματος, η περιφερειακή ανάπτυξη, η προστασία του
περιβάλλοντος και οι ανάγκες των σύγχρονων ανθρώπων για ποιότητα ζωής.
Αυτό το αναπτυξιακό
μοντέλο, που εφαρμόστηκε
από πολλούς εντός της ΕΕ
για δεκαετίες στη Γαλλία,
την Ιταλία και την Αυστρία,
ήταν η αιτία της ερήμωσης
της περιοχής και της
μείωσης των γεωργικών
εισοδημάτων. Σήμερα,
περίπου το 70 τοις εκατό των Αμερικανών, των Αυστραλών, των Αυστριακών και των
Γερμανών, καθώς και των κατοίκων του υπόλοιπου ΟΟΣΑ (Οργανισμός Οικονομικής
Συνεργασίας και Ανάπτυξης), ασχολούνται με τον αγροτουρισμό κάθε χρόνο.
2.3.4.7. Οικολογικός τουρισμός - Οικοτουρισμός
Ο οικοτουρισμός είναι μια βιώσιμη μορφή

τουρισμού που αναπτύσσεται σε μια
οικολογικά ειδική περιοχή, μέτριας φύσης, που
δεν υπερβαίνει τη φέρουσα ικανότητα της
περιοχής, προωθεί την προστασία και
διαχείριση του φυσικού και πολιτιστικού
περιβάλλοντος - με νόμο ή άλλα
Δ.ΥΠ.Α.

αποτελεσματικά μέτρα - διατηρώντας τη συνοχή του στα κοινωνικά δίκτυα, ενώ

εστιάζουν στην ενίσχυση της προσωπικής εμπειρίας των επισκεπτών και της
κατανόησης του φυσικού περιβάλλοντος
Ορίζεται ως μια περιβαλλοντικά υπεύθυνη

ταξιδιωτική δραστηριότητα που
πραγματοποιείται σε σχετικά ανέπαφες φυσικές
περιοχές με σκοπό την ψυχαγωγία και τη
μάθηση για το φυσικό περιβάλλον. Πρόκειται,
δηλαδή, για μια τουριστική δραστηριότητα με
περιορισμένες περιβαλλοντικές επιπτώσεις που
διατηρεί και ενισχύει την ευημερία των τοπικών
κοινωνιών που θεωρούνται αναπόσπαστο
μέρος του οικοτουρισμού.
Παγκόσμιος Οργανισμός Τουρισμού (ΠΟΕ) Διακήρυξη Διάσκεψης του Κεμπέκ για

τον Οικοτουρισμό: Ο οικοτουρισμός «αγκαλιάζει» τις αρχές του αειφόρου τουρισμού
και τις ακόλουθες αρχές, διακρίνοντάς τον από την ευρύτερη έννοια του αειφόρου
τουρισμού:
Συμβάλλουν ενεργά στην προστασία της φυσικής και πολιτιστικής κληρονομιάς,

εμπλέκοντας τοπικές και αυτόχθονες κοινότητες στο σχεδιασμό, την ανάπτυξη και τις
λειτουργίες που συμβάλλουν στην ευημερία τους, εξηγώντας στους επισκέπτες τη
φυσική και πολιτιστική κληρονομιά του προορισμού,
Καλύτερη εξυπηρέτηση για ανεξάρτητους ταξιδιώτες και οργανωμένες μικρές ομάδες.
Ένα από τα πιο θετικά στοιχεία του οικοτουρισμού είναι ότι είναι μια εκδρομή εκτός
εποχής που συμβάλλει στην προστασία του περιβάλλοντος όλο το χρόνο.
Δ.ΥΠ.Α.

Βασικά Χαρακτηριστικά του Οικοτουρισμού:
• Παρατηρήστε τη φύση
• Αποκτήστε γνώση για τη λειτουργία και τη σημασία της φύσης εν κινήσει
• Οι επισκέπτες ενδιαφέρονται να μάθουν για τη διατήρηση της φύσης στην
περιοχή (εάν είναι εθνικό πάρκο, φυσικό καταφύγιο κ.λπ.) και πώς γίνεται η
διαχείρισή της
• Ενδιαφέρεται να συνεισφέρει στις προσπάθειες διατήρησης
• Επιλέξτε καταλύματα που ανήκουν σε τοπικά και τοπικά προϊόντα για να
διατηρήσετε και να ενισχύσετε την τοπική απασχόληση
• Ακολουθήστε τους κανόνες για την είσοδο σε ευαίσθητες περιοχές
• Εξοικειωθείτε με τις προστατευόμενες περιοχές μέσω του ταξιδιού
Δραστηριότητες Οικοτουρισμού
• Περιηγήσεις στη φύση (π.χ. προστατευόμενα πάρκα, ηφαίστεια)
• Παρατήρηση χλωρίδας και πανίδας (π.χ. bird / whale-watching)
• Αλιεία / ψάρεμα
• Κυνήγι
• Ποδηλασία
Δ.ΥΠ.Α.

• Πεζοπορία
• Σπηλαιολογία
• Ιππασία
• Καταδύσεις και κολύμβηση με αναπνευστήρα
• Σαφάρι
• Παρατήρηση αστεριών
• Χειμερινά αθλήματα
• Εκδρομές σε αρχαιολογικούς χώρους / ιστορικά μνημεία και παρακολούθηση
τοπικών φεστιβάλ / εκθέσεων
• Κάμπινγκ
• Γνωριμία με ντόπιους
• Διαμονή σε παραδοσιακό / φυσικό κατάλυμα
Σε ορισμένες χώρες, όπως η Κόστα Ρίκα, όπου τα εθνικά πάρκα και οι

προστατευόμενες περιοχές καλύπτουν περίπου το 30% της έκτασής τους, έχουν
Δ.ΥΠ.Α.

αναπτυχθεί μορφές οικοτουρισμού, με μεγάλο αριθμό «οικοτουριστών» να φτάνει το

50% του συνόλου των τουριστών της χώρας! Με αυτόν τον τρόπο, η Κόστα Ρίκα
επιτυγχάνει τους περιβαλλοντικούς της στόχους, αποφέροντας παράλληλα
οικονομικά οφέλη στον τοπικό πληθυσμό.
Τμήματα πελατείας
Νεαροί Οικοτουρίστες
• Ηλικίες μεταξύ 25-50 ετών, με περιορισμένο χρόνο και εισόδημα, επαγγελματίες με
υψηλό μορφωτικό επίπεδο και ανεπτυγμένη περιβαλλοντική συνείδηση
Οικοτουρίστες μεγάλης ηλικίας

• Να είστε μεταξύ 50-70 ετών, να έχετε χρόνο και εισόδημα για ταξίδια και να έχετε
ανώτερη εκπαίδευση
• Αναζητήστε αυθεντικές, μοναδικές εμπειρίες, πολυτέλεια και άνεση και είστε
πρόθυμοι να πληρώσετε (π.χ. διαμονή σε πολυτελές οικολογικό ξενοδοχείο)
Η Ελλάδα έχει όλα τα πρότυπα και τις δυνατότητες για να αναπτύξει τον αειφόρο
τουρισμό και να επιτύχει βιώσιμη τουριστική ανάπτυξη. Ο οικοτουρισμός είναι ένα
από τα μέσα από αυτή την άποψη και με σωστό προγραμματισμό και
μακροπρόθεσμες στρατηγικές, είναι δυνατό να συνεισφέρουμε οικονομικούς πόρους
χωρίς εποχικότητα, διατηρώντας παράλληλα το παρθένο περιβάλλον της χώρας.
Καταναλωτικές προτιμήσεις
• Ο κύριος μοχλός ανάπτυξης του οικοτουρισμού είναι η στροφή των
ταξιδιωτών σε πιο βιώσιμα καταναλωτικά πρότυπα.

• Ταξιδιωτικά πρακτορεία Τουρισμού Τρίτης Ηλικίας και Περιπέτειας
• Ταξιδιωτικά πρακτορεία Οικοτουρισμού
• Διαδικτυακά ταξιδιωτικά πρακτορεία(OTAs)
• Εξειδικευμένα διαδικτυακά ταξιδιωτικά πρακτορεία
Δ.ΥΠ.Α.

• Άμεσες πωλήσεις (τοπικές επιχειρήσεις, DMCs)
• Εφαρμογή πρακτικών βιωσιμότητας
• Απόκτηση σχετικών πιστοποιήσεων από τους παρόχους του προϊόντος
• Ψηφιακές πλατφόρμες προβολής & προώθησης προϊόντων και εμπειριών
Οικοτουρισμού
Δ.ΥΠ.Α.

2.3.4.8. Γαστρονομικός Τουρισμός
Ο γαστρονομικός τουρισμός
αναφέρεται σε μια κατάσταση στην
οποία η τοπική κουζίνα μιας χώρας
παρακινεί τους τουρίστες να την
επισκεφτούν. Η επιθυμία να
γνωρίσουμε, να μάθουμε και να
γευτούμε τις συνταγές μιας χώρας
είναι ισχυρός μαγνήτης για τον τουρισμό. Για την Ελλάδα, γνωστή για τη μεσογειακή
διατροφή και τα άφθονα αγροτικά προϊόντα της, ο γαστρονομικός τουρισμός είναι
ένας από τους κύριους λόγους επίσκεψης. Σύμφωνα με τον ΣΕΤΕ, το φαγητό
επηρεάζει την ταξιδιωτική εμπειρία με διάφορους τρόπους. Για παράδειγμα, το καλό
φαγητό δημιουργεί θετικά συναισθήματα στους τουρίστες και συνδέει την εμπειρία με
την ταυτότητα του τόπου. Η επιθυμία να γνωρίσουμε την τοπική γεύση οδηγεί στην
καλύτερη κατανόηση της ίδιας της περιοχής.
Επιπλέον, άλλες μορφές εναλλακτικού τουρισμού, όπως ο τουρισμός υγείας και

ευεξίας, προάγουν τη γαστρονομία (διατροφή και υγιεινή διατροφή). Επομένως,
συμπεραίνουμε ότι όπως και να έχει, ο τουρισμός τροφίμων είναι ένα σημαντικό
κεφάλαιο στον τουρισμό.
Ο μοναδικός γαστρονομικός πλούτος

κάθε περιοχής προσφέρει
πολλαπλές δυνατότητες για να
ζήσετε μια τοπική γευστική εμπειρία.
Ο δήμος και η περιφέρεια, σε
συνεργασία με το Υπουργείο
Αγροτικής Ανάπτυξης, τοπικούς
παραγωγούς, σεφ, τοπικούς ξενοδόχους και εστιάτορες, μπορούν να προωθήσουν
τη γαστρονομική εικόνα του προορισμού μέσα από μια σειρά δραστηριοτήτων,
Δ.ΥΠ.Α.

όπως: ξεναγήσεις σε εργαστήρια παραγωγής παραδοσιακών προϊόντων και

Οινοποιείο, εργαστήρια τοπικών ποικιλιών και εργαστήρια τοπικής κουζίνας.
Ο τουρισμός τροφίμων είναι ένα συμπληρωματικό προϊόν που περιλαμβάνει

τη συμμετοχή σε εμπειρίες/δραστηριότητες μαγειρικής φύσης και αποτελεί
σημαντικό μέρος της ενίσχυσης των τουριστικών προϊόντων.
Περιγραφή του τουριστικού προϊόντος της γαστρονομίας
Πηγάζει από την ολιστική δραστηριότητα των τουριστών που συμμετέχουν στη
γαστρονομική εμπειρία – ως οριζόντιο στοιχείο που εμπλουτίζει και ενισχύει όλες τις
μορφές τουριστικών προσφορών.
Δ.ΥΠ.Α.

Ο οινοτουρισμός αναφέρεται στην

παροχή φιλοξενίας, ξεναγήσεων,
φιλοξενίας και εστίασης σε περιοχές
όπου η λειτουργία συνδυάζεται με
εγκαταστάσεις οινοποίησης ή/και
παραγωγής κρασιού (αμπελώνας). Οι
υπηρεσίες αυτές συνδυάζονται με δραστηριότητες που σχετίζονται με την
αμπελοκαλλιέργεια και την παραγωγή κρασιού.
Η παγκόσμια αγορά γαστρονομικού τουρισμού αξίζει 1,1 τρισεκατομμύρια δολάρια.

Το 2019, αναμένεται να φτάσει τα 1,3 τρισεκατομμύρια δολάρια το 2025, αφού
συρρικνώθηκε σε επίπεδο 607 δισεκατομμυρίων δολαρίων το 2020 λόγω των
επιπτώσεων της πανδημίας του κορωνοϊού (COVID-19).
Τάσεις ανάπτυξης
• Μετατόπιση των καταναλωτικών συνηθειών και των επιχειρηματικών

πρακτικών προς τη βιωσιμότητα και τη βιωσιμότητα
• Παροχή εξατομικευμένων υπηρεσιών και μετάβαση σε αυθεντικές βιωματικές
εμπειρίες, συμπεριλαμβανομένης της υγιεινής διατροφής και δημιουργικών
παραλλαγών στην τοπική κουζίνα
• Ενίσχυση της συνεργασίας αγροδιατροφικού τομέα και τουρισμού
• Συνδέστε την αυθεντικότητα με παραδοσιακά και μοντέρνα, τοπικά προϊόντα
και πιάτα, αναδεικνύοντας τους σεφ ως πρεσβευτές για τουριστικούς
προορισμούς
• Η κυριαρχία των πόλεων (και του street food) στις τουριστικές επιλογές
τροφίμων
• Τονίστε ότι το φαγητό είναι μια σημαντική πτυχή της ταξιδιωτικής εμπειρίας
για τις νεότερες γενιές ταξιδιωτών και τονίστε και προωθήστε προϊόντα και
πιάτα στο Instagram
Δ.ΥΠ.Α.

• Βελτιωμένη πρόσβαση στα τοπικά προϊόντα μέσω των αστικών

αγροκτημάτων και μεγαλύτερη ενσωμάτωση της τεχνολογίας στις
εγκαταστάσεις εστιατορίων
• Επεκτείνετε την εμπειρία του φαγητού στα σπίτια των κατοίκων μέσω της
πλατφόρμας sharing economy
• Οι εθνικοί τουριστικοί οργανισμοί αναπτύσσουν συγκεκριμένες στρατηγικές
ανάπτυξης γαστρονομικού τουρισμού και εφαρμόζουν ολοκληρωμένα
προγράμματα ανάπτυξης προϊόντων γαστρονομικού τουρισμού σε
συνεργασία με τον τουρισμό, τους φορείς αγροδιατροφής και τις επιχειρήσεις
Εμπειρίες Γαστρονομικού Τουρισμού

• Επισκεφτείτε και αγοράστε προϊόντα από
παντοπωλεία/παραγωγούς/υπαίθριες αγορές
• Επίσκεψη ζυθοποιιών, ζυθοποιείων και χώρων παραγωγής και τυποποίηση
βρώσιμων υλικών
• Δειπνήστε σε ένα φημισμένο εστιατόριο σεφ) τακτικά ή γευσιγνωσίας
• Συμμετοχή σε φεστιβάλ φαγητού
• Επισκεφθείτε το διαδραστικό μουσείο
• Παρακολούθηση σεμιναρίων, διαλέξεων και συνεδρίων με ειδικό περιεχόμενο
• Περιποιήσεις σπα με βρώσιμα προϊόντα
• Παρακολουθήστε ένα μάθημα/σεμινάριο μαγειρικής, γευσιγνωσίας ή
παρασκευής
Δ.ΥΠ.Α.

Παράδειγμα διεθνούς βέλτιστης πρακτικής γαστρονομικού τουρισμού:

Πορτογαλία (οινοτουρισμός)
Η Πορτογαλία έχει θέσει τη δημιουργία ενός

ολοκληρωμένου οινοτουριστικού προϊόντος
βασική προτεραιότητα στο Στρατηγικό Σχέδιο
Τουρισμού του 2027, το οποίο στοχεύει στη
διαφοροποίηση των τουριστικών προϊόντων,
στη μείωση της εποχικότητας της ζήτησης και
στη βελτίωση της κατανομής των τουριστικών
ροών, εστιάζοντας σε δράσεις για την προώθηση και ανάπτυξη προσφορών και
υποδομών.
Δ.ΥΠ.Α.

Βασικά στοιχεία
• Η Πορτογαλία είναι μια από τις παγκοσμίως αναγνωρισμένες χώρες αναφοράς για
την παραγωγή κρασιού και διαθέτει ένα οινοτουριστικό προϊόν, το οποίο είναι
διαθέσιμο σε όλη τη χώρα.
• Αναγνωρίζοντας ότι ο
οινοτουρισμός είναι βασικό στοιχείο
της ταυτότητας του προορισμού της
Πορτογαλίας και πρέπει να
προστατευθεί, να τονιστεί και να
ενισχυθεί προκειμένου να
καθιερωθεί η Πορτογαλία ως
κορυφαίος προορισμός, το Στρατηγικό Σχέδιο Τουρισμού 2027 της χώρας
προσδιορίζει την ανάπτυξη του συγκεκριμένου τουριστικού προϊόντος ως βασικές
στρατηγικές προτεραιότητες.
• Με βάση την πορτογαλική στρατηγική τουρισμού, ο οινοτουρισμός θεωρείται

προϊόν υψηλής προστιθέμενης αξίας, προσφέροντας ένα αυξανόμενο φάσμα
υπηρεσιών, εμπειριών και υποδομών, που συμβάλλουν στη διαφοροποίηση των
αγορών πρόσβασης, στη μείωση της εποχικότητας, στην επέκταση ολόκληρης της
χώρας (ιδίως αγροτικές περιοχές) και να ενισχύσουν το εμπορικό σήμα και την
ανταγωνιστικότητα της Πορτογαλίας ως τουριστικού προορισμού.
Δ.ΥΠ.Α.

• Το πορτογαλικό σχέδιο δράσης για τον οινοτουρισμό (Portugal Wine Tourism) είναι
ένα έργο στο Στρατηγικό Σχέδιο Τουρισμού 2027 και αποτελεί μέρος του
Στρατηγικού Πόρων Τροφίμων και Οίνου. Το σχέδιο περιλαμβάνει μια σειρά
στοχευμένων ανάπτυξης τουριστικών υποδομών και προωθήσεων για την ανάδειξη
και την καθιέρωση της Πορτογαλίας ως έναν από τους κύριους βιώσιμους
προορισμούς αναφοράς για τα προϊόντα οινοτουρισμού.
Δ.ΥΠ.Α.

2.3.4.9. Αθλητικός Τουρισμός
Ο Αθλητικός Τουρισμός αποτελεί ένα εξειδικευμένο τουριστικό προϊόν που

περιλαμβάνει:
• τον τουρισμό Περιπέτειας,
• τον τουρισμό Αθλητικών Διοργανώσεων και
• τον Προπονητικό τουρισμό.
Σύμφωνα με το ελληνικό Υπουργείο Τουρισμού: «Ο αθλητικός τουρισμός αναφέρεται

σε οποιαδήποτε ενεργητική ή παθητική συμμετοχή σε σωματική δραστηριότητα,
συμπεριλαμβανομένου του τουρισμού ως επιλογή, όπου κύριος στόχος είναι η
αναψυχή και η ήπια άσκηση, παρά η συμμετοχή ή η προετοιμασία για ένα αθλητικό
γεγονός. Οι σχετικές αθλητικές δραστηριότητες περιλαμβάνουν:
α. Τουρίστας - Ενεργή, ατομική ή ομαδική συμμετοχή τουρίστα σε αθλητικό ή

αθλητικό γεγονός,
β. Προσωπική ανάπτυξη ή βελτίωση της ατομικής ή ομαδικής αθλητικής
προπόνησης.
γ. Παρακολουθήστε ένα αθλητικό γεγονός ως θεατής ή υποστηρικτής μιας ομάδας,
αθλήματος ή αθλητικής εκδήλωσης.
δ. επισκεφθείτε μέρη και τοποθεσίες που σχετίζονται με την ιστορία, την κληρονομιά,
τον πολιτισμό ή τον αθλητικό θρύλο του αθλητισμού, και
ε. Βελτίωση της υγείας, της φυσικής κατάστασης και της ευεξίας μέσω της σωματικής
δραστηριότητας. "
Χαρακτηριστικά ταξιδιών
• Μέση διάρκεια διαμονής : 8 ημέρες
• Κόστος ανά ημέρα : $226−$381
• Βασικά κανάλια διανομής : Άμεσες πωλήσεις 55%, ταξιδιωτικά πρακτορεία
23%, Group / Partner Booking (22%)
• Προφίλ πελατών : Μέση ηλικία 49 έτη Ζευγάρια (42%), Οικογένειες (18%),
Group (21%), Solo (19%) Γυναίκες (53%)
Δ.ΥΠ.Α.

• Βασικές τάσεις: Εξατομικευμένος ταξιδιωτικός προγραμματισμός, ταξίδια μεγάλων

αποστάσεων, περιβαλλοντική βιωσιμότητα, οικογενειακά/πολλαπλών γενεών ταξίδια,
μεμονωμένα ταξίδια
Τουρισμός Περιπέτειας
Τύποι ταξιδιών που απομακρύνουν τους ανθρώπους από το κανονικό τους
περιβάλλον για περισσότερες από 24 ώρες (όχι περισσότερο από ένα χρόνο),
συμπεριλαμβανομένων τουλάχιστον δύο από τις ακόλουθες τρεις εμπειρίες:
σωματική δραστηριότητα, επισκέψεις σε φυσικά περιβάλλοντα και πολιτιστική
εξερεύνηση. Μπορεί να περιλαμβάνει υπαίθριες αθλητικές δραστηριότητες,
χειμερινές εκδρομές/σκι και αεροπορικές εκδρομές. Το μέγεθος της αγοράς ταξιδιών
περιπέτειας αποτιμήθηκε σε 678 εκατομμύρια δολάρια το 2019. σε δύο κατηγορίες
− τουρισμός ήπιας περιπέτειας (soft adventure tourism): απαιτεί στοιχειώδεις
δεξιότητες και εμπεριέχει μικρό ρίσκο
− Τουρισμό ακραίας περιπέτειας (hard adventure tourism): απαιτεί σημαντική
εμπειρία, εξοικείωση με τη φύση και καλή φυσική και πνευματική κατάσταση
Δραστηριότητες Τουρισμού περιπέτειας

Ήπια περιπέτεια: αρχαιολογικές αποστολές, συμμετοχή σε τοπικά
φεστιβάλ/εκθέματα, backpacking, παρατήρηση πουλιών, κάμπινγκ, οικοτουρισμός,
εκπαιδευτικά προγράμματα, δραστηριότητες διατήρησης, ψάρεμα, πεζοπορία,
Δ.ΥΠ.Α.

ιππασία, προσανατολισμός), ερευνητικές αποστολές, σαφάρι, ιστιοπλοΐα, κολύμβηση

με αναπνευστήρα , σκι , σέρφινγκ, εθελοντικά ταξίδια, καγιάκ κ.λπ.
Ακραία περιπέτεια: σπηλαιολογία, αναρρίχηση βράχου, bungee jumping,

μηχανοκίνητο άθλημα, αλεξίπτωτο πλαγιάς, καγιάκ, ράφτινγκ, ορεινή ποδηλασία,
καταδύσεις, αλεξίπτωτο, αλεξίπτωτο πλαγιάς και πολλά άλλα.
Άλλα: Κρουαζιέρες, πολιτιστικές δραστηριότητες, συναντήσεις με ντόπιους,
εκμάθηση νέων γλωσσών, επίσκεψη συγγενών και φίλων, επίσκεψη σε
αρχαιολογικούς χώρους, πεζοπορία κ.λπ.
Αναπτυξιακοί παράγοντες τουρισμού περιπέτειας

• Κυβερνητική πολιτική που στηρίζει τη βιώσιμη ανάπτυξη
• Ασφάλεια και προστασία
Δ.ΥΠ.Α.

• Υγεία
• Φυσικοί πόροι
• Πολιτιστικοί πόροι
• Πόροι τουρισμού περιπέτειας
• Επιχειρηματικότητα
• Ανάπτυξη των ανθρώπων
• Τουριστικές υποδομές
• Εικόνα της χώρας
Τουρισμός Αθλητικών Διοργανώσεων & Προπονητικός τουρισμός
Τουρισμός αθλητικών εκδηλώσεων: περιλαμβάνει τόσο τουρίστες που πηγαίνουν να

παρακολουθήσουν αθλητικές εκδηλώσεις ως θεατές, συνδυάζουν διακοπές με
αθλητικές εκδηλώσεις, καθώς και ομάδες αθλητών, μεμονωμένων αθλητών,
αποστολές, τεχνικούς και δημοσιογράφους που ταξιδεύουν για να συμμετάσχουν σε
αθλητικές εκδηλώσεις και παρατείνουν το χρόνο τους στον αθλητισμό εκδηλώσεις
Διάρκεια παραμονής στο χώρο.
Προπονητικός Τουρισμός: Αναφέρεται σε επίσκεψη επαγγελματία ή ερασιτεχνική

ομάδα/αθλητή σε μέρος του οποίου το κύριο κίνητρο είναι η συμμετοχή τους σε
Δ.ΥΠ.Α.

πρόγραμμα προετοιμασίας και αποθεραπείας, ειδικά σε κέντρο προπονητικού

αθλητικού τουρισμού.
Αναπτυξιακοί παράγοντες τουρισμού αθλητικών και προπονητικών δράσεων

• Επίπεδο του (επαγγελματικού) αθλητισμού στη χώρα
• Κλιματολογικές συνθήκες και φυσικό περιβάλλον
• Κορυφαίου επιπέδου αθλητικές εγκαταστάσεις, υποδομές και υποστηρικτικές
υπηρεσίες
• Εξειδικευμένα προπονητικά κέντρα αθλητικής προετοιμασίας με καταρτισμένο
προσωπικό & προγράμματα
• Προσέλκυση και φιλοξενία σημαντικών διεθνών αθλητικών διοργανώσεων
Παράδειγμα διεθνούς βέλτιστης πρακτικής αθλητικού τουρισμού:
Σλοβενία
Η Σλοβενία θεωρεί τον Αθλητικό και τον
Υπαίθριο τουρισμό ως βασικά τουριστικά
προϊόντα για την τουριστική ανάπτυξη της
χώρας, στοχεύοντας τόσο στην
προσέλκυση επαγγελματιών αθλητών και
ομάδων και στη διοργάνωση αθλητικών
διοργανώσεων υψηλού προφίλ και
επιπέδου όσο και στους τουρίστες που θέλουν να συμμετάσχουν σε υπαίθριες
αθλητικές δραστηριότητες
Βασικά στοιχεία στρατηγικής Αθλητικού Τουρισμού της Σλοβενίας

Δ.ΥΠ.Α.

• Το στρατηγικό πλάνο τουρισμού της

Σλοβενίας 2017−2021, καθόρισε τον
Αθλητικό Τουρισμό, ένα προϊόν
τουρισμού για όλο το χρόνο που
σχετίζεται με την προπόνηση-
προετοιμασία αθλητικών ομάδων και τη διοργάνωση αθλητικών εκδηλώσεων και
Ευρωπαϊκών και Παγκόσμιων πρωταθλημάτων, καθώς και τον Υπαίθριο τουρισμό,
υπαίθριες αθλητικές δραστηριότητες για όλο το χρόνο όπως ποδηλασία, πεζοπορία,
σκι, ως βασικά στοιχεία του τουριστικού προϊοντικού της χαρτοφυλακίου της Αλπικής
Σλοβενίας.
• Για την υλοποίηση της στρατηγικής, η χώρα , στον Υπαίθριο τουρισμό

− επενδύει δημόσιους πόρους στην αναβάθμιση των δημόσιων υπαίθριων
υποδομών (μονοπάτια ποδηλασίας και πεζοπορίας, ενοποιημένη σήμανση, σύστημα
συντήρησης και χρηματοδότησης) και προσαρμόζει τις υποδομές και τις μεταφορές
(σύστημα τελεφερίκ και συγκοινωνιακό δίκτυο κτλ.) στο προϊόν Υπαίθριου τουρισμού
− συνεργάζεται ενεργά με μικρομεσαίες επιχειρήσεις για την υλοποίηση επενδύσεων

σε εξειδικευμένα καταλύματα διαμονής και υποδομές για αθλητικές δραστηριότητες
(π.χ. extreme sports) και θεσμοθετεί νομοθετικό πλαίσιο με εστίαση στη βιωσιμότητα,
που είναι φιλικό προς τους παρόχους Αθλητικού Τουρισμού και την
επιχειρηματικότητα
− επιδιώκει να προσελκύσει επαγγελματικά και ελκυστικά υπαίθρια αθλητικά
δρώμενα / διοργανώσεις (καινοτόμες εκδηλώσεις σε πολλαπλούς προορισμούς με
δυνατότητα για co−branding και δημιουργία νέων προϊόντων με διεθνή brands) και
στον Αθλητικό Τουρισμό
− εστιάζει στη βελτίωση των εξειδικευμένων αθλητικών υποδομών (π.χ.
εξειδικευμένα αθλητικά κέντρα και θέρετρα φυσικής ευεξίας με ειδικές θεραπείες) και
των αθλητικών χώρων με σκοπό την προσέλκυση αθλητών ή αθλητικών ομάδων για
Δ.ΥΠ.Α.

προπόνηση / προετοιμασία, καθώς και για διεξαγωγή διεθνών αθλητικών

εκδηλώσεων
− στοχεύει στην επαγγελματική διοργάνωση και διαχείριση των αθλητικών
δρώμενων, την εμπορευματοποίηση, και την επαγγελματική προβολή & προώθηση
του προϊόντος αθλητικής προετοιμασίας.
Επιπρόσθετες πληροφορίες
• Η πεζοπορία και η ποδηλασία αποτελούν τα κεντρικά στοιχεία του Υπαίθριου
τουρισμού, επομένως ο οργανισμός τουρισμού είναι στρατηγικός συνεργάτης της
Ένωσης Ποδηλασίας και Πεζοπορίας της Σλοβενίας και πραγματοποιεί στοχευμένες
δράσεις προβολής και προώθησης
2.3.4.10. Τουρισμός Υγείας και ευεξίας
Ο τουρισμός υγείας και ευεξίας περιλαμβάνει δραστηριότητες με πρωταρχικό στόχο

την αποκατάσταση της νόσου του επισκέπτη, τη θεραπεία, τη χαλάρωση και την
πρόληψη ή αποκατάσταση. Η συμμετοχή σε προγράμματα υγειονομικής
περίθαλψης, προγράμματα χαλάρωσης και προγράμματα ιατρικής ενημέρωσης είναι
μερικές από τις δραστηριότητες.
Δ.ΥΠ.Α.

Ο Τουρισμός Υγείας και Ευεξίας χωρίζεται στις παρακάτω υποκατηγορίες:
Ιαματικός: Σε αυτήν την υποκατηγορία, τα άτομα που ενδιαφέρουν είναι κυρίως

ηλικιωμένοι πολίτες που επιλέγουν ιαματικά λουτρά/λουτρά για να αντιμετωπίσουν
τις διάφορες ανησυχίες για την υγεία τους. Μερικά παραδείγματα τουρισμού spa είναι
το υδρομασάζ, η υδροκινητική θεραπεία, οι πλύσεις με ζεστό νερό κ.λπ.
Ιατρικός: Τουρίστες που ταξιδεύουν για

ιατρικούς λόγους, χρειάζονται χειρουργική
επέμβαση ή χρειάζονται τη φροντίδα ενός
ειδικού που δεν βρίσκεται στον μόνιμο
τόπο διαμονής τους.
Ευεξία: Ο σύγχρονος τρόπος ζωής δημιουργεί την ανάγκη να απελευθερωθεί το

άγχος και η αναζήτηση για αναζωογόνηση και χαλάρωση έχει κάνει τον τουρισμό
ευεξίας μια ιδιαίτερα αναπτυσσόμενη βιομηχανία. Το Spa είναι ο κύριος εκπρόσωπος
του τουρισμού υγείας, συμπεριλαμβανομένων των θαλάσσιων κολυμβήσεων,
ομορφιάς, μασάζ και άλλων δραστηριοτήτων.
Χειμερινός τουρισμός: Λόγω των κακών

καιρικών συνθηκών που επικρατούν
στην περιοχή, οι άνθρωποι που
αποφασίζουν να κάνουν μικρές ή
μεγάλες διακοπές ασκούν τον χειμερινό
τουρισμό. Οι περισσότεροι από αυτούς
τους ανθρώπους είναι ηλικιωμένοι με
προβλήματα υγείας. Ως εκ τούτου, ο
χειμερινός τουρισμός κατατάσσεται στην κατηγορία «Τουρισμός και Ευεξία».
Δ.ΥΠ.Α.

Το πεδίο του Ιατρικού Τουρισμού στην Ελλάδα

Η ανάγκη παροχής ιατρικών υπηρεσιών υψηλής ποιότητας σε ανταγωνιστικές τιμές
σε ένα φιλικό περιβάλλον έχει οδηγήσει στην ανάπτυξη του ιατρικού τουρισμού, ο
οποίος αποτελεί σημαντική πηγή εισοδήματος για πολλές χώρες και συμβάλλει
θετικά στην οικονομική ανάπτυξη.
Η Ελλάδα διαθέτει ιατρικό προσωπικό υψηλής ποιότητας εκπαιδευμένο σε

ευρωπαϊκές και αμερικανικές χώρες, εύκολη πρόσβαση σε μεγάλες αγορές όπως η
Ευρώπη και η Μέση Ανατολή, και οι ευνοϊκές κλιματικές συνθήκες και το ήπιο κλίμα
της καθιστούν δυνατή την κυριαρχία σε όλους τους τομείς της ιατρικής περίθαλψης.
ταξίδι.
Επενδύσεις που θα στοχεύσουν στην ανάπτυξη

• Εξειδικευμένες ιατρικές κλινικές,
• Κέντρα φροντίδας ηλικιωμένων,
• κέντρα μακροχρόνιας αποκατάστασης και κέντρα υγείας,
Με τη βοήθεια μεγάλου αριθμού γιατρών και εργαζομένων στον τομέα της υγείας, η
υπόσχεση είναι να διασφαλιστούν υψηλές αποδόσεις.
Ο Τουρισμός Ευεξίας
Ο κλάδος έχει δείξει σταθερές τάσεις και διαδικασίες, στοιχεία των οποίων είναι
ενσωματωμένα στην πρόταση αξίας των περισσότερων ταξιδιωτικών προϊόντων. Η
Ευρώπη είναι η περιοχή με τα περισσότερα ταξίδια υγείας παγκοσμίως, ενώ η
Γαλλία, η Ιταλία και η Ισπανία είναι οι κορυφαίοι προορισμοί στη Μεσόγειο. Οι
τουρίστες ευεξίας χωρίζονται σε δύο μεγάλες κατηγορίες:
• Τουρίστες πρωτοβάθμιας υγείας που ταξιδεύουν κυρίως και αποκλειστικά με υγεία

και λόγους/κίνητρα επιλογής προορισμού
Δ.ΥΠ.Α.

• Τουρίστες δευτεροβάθμιας υγείας που θέλουν να παραμείνουν υγιείς ή να

συμμετέχουν σε υγιεινές δραστηριότητες ενώ ταξιδεύουν (89% των ταξιδιών και 86%
των δαπανών για τουρισμό υγείας).
Προτιμήσεις καταναλωτών και βασικές τάσεις

• Μια αυξανόμενη μεσαία τάξη
• Προθυμία για υιοθέτηση υγιεινού τρόπου ζωής
• Αυξανόμενο ενδιαφέρον για βιωματικά ταξίδια
• Ενσωματώστε στοιχεία και εμπειρίες ευεξίας σε προϊόντα και υπηρεσίες
ταξιδιωτικών παρόχων
• Διασύνδεση μεταξύ του ευρωπαϊκού τουρισμού ευεξίας και των σπα/λουτρών
• Ολοκληρωμένα και πιστοποιημένα προϊόντα υγείας
• Αλυσίδες ιαματικών πηγών/λουτρών
• Επαγγελματική μάρκα ξενοδοχείου
Τουρισμός Ευεξίας ανά περιοχή και κορυφαίοι Ευρωπαϊκοί προορισμοί,

αριθμός ταξιδιών και δαπάνη, 2017
Δ.ΥΠ.Α.

Έσοδα Τουρισμού Ευεξίας, 2017
• Διαμονή: Ξενοδοχεία, resort, camping, spa & health resorts$130,5 δισ.

• Φαγητό & Ποτό: Εστιατόρια, bar, καταστήματα snack, οργανική & βιολογική κουζίνα
$111,5 δισ.
• Ψώνια: Σουβενίρ, ρούχα, τέχνη, προϊόντα spa, αθλητική ένδυση και διατροφή,
συμπληρώματα $98,3 δισ.
• Δραστηριότητες: Μουσεία, εκδρομές, spa, λουτρά, άσκηση, διαλογισμός, life
coaching $99,7 δις
• Άλλες υπηρεσίες (τηλεφωνία, ασφάλιση, τουριστικά πρακτορεία, conscierge) $89,5
δισ.
• Μεταφορά στη χώρα (αεροπορικές, τρένο, ενοικίαση οχημάτων, ΜΜΜ, ταξί) $111,5
δισ.
Δ.ΥΠ.Α.

Δραστηριότητες
• Διαιτολογία
• Βελονισμός
• Χειροπρακτική & χειρομάλαξη
• Κινέζικη & εναλλακτική ιατρική
• Διαλογισμός & Yoga
• Υδροθεραπεία
• Σάουνα, χαμάμ
• Πιλάτες, σωματική άσκηση
• Life Coaching
• Διαχείριση άγχους & διακοπή καπνίσματος
Τάσεις και εξελίξεις
• Με βάση το Παγκόσμιο Ινστιτούτο Υγείας, ο τουρισμός ευεξίας είναι ταξίδι που

σχετίζεται με την επιδίωξη της διατήρησης ή της ενίσχυσης της αίσθησης ευεξίας. Οι
τουρίστες ευεξίας εμπίπτουν σε δύο μεγάλες κατηγορίες: τους κύριους τουρίστες
ευεξίας, οι οποίοι αναφέρουν την ευεξία ως τον κύριο και μοναδικό λόγο/κίνητρο για
το ταξίδι και την επιλογή του προορισμού τους και τους δευτερεύοντες τουρίστες
ευεξίας που θέλουν να παραμείνουν σε φόρμα ή να ασχοληθούν με δραστηριότητες
ευεξίας. Ταξίδια (89% ταξίδια υγείας και 86% δαπάνες για ταξίδια υγείας).
Δ.ΥΠ.Α.

• Η ταχεία ανάπτυξη του παγκόσμιου τουρισμού ευεξίας καθοδηγείται από την

αυξανόμενη μεσαία τάξη, την αυξανόμενη επιθυμία των καταναλωτών για υγιεινό
τρόπο ζωής και το αυξανόμενο ενδιαφέρον για βιωματικά ταξίδια. Καθώς
περισσότεροι καταναλωτές ενσωματώνουν την ευεξία στον τρόπο ζωής τους, οι
ευκαιρίες για τους παρόχους ταξιδιωτικών υπηρεσιών/προϊόντων να ενσωματώσουν
την ευεξία στις προτάσεις τους για την καταναλωτική αξία αυξάνονται για να
διαφοροποιήσουν τα προϊόντα/υπηρεσίες τους και να αυξήσουν τη μέση δαπάνη. Για
παράδειγμα, ορισμένες επωνυμίες ξενοδοχείων ενσωματώνουν χαρακτηριστικά
ευεξίας, όπως εξοπλισμό γυμναστικής στο δωμάτιο και ειδικά κρεβάτια και φωτισμό
που βελτιώνει τον ύπνο, ορισμένα αεροδρόμια προσφέρουν γυμναστήρια και σπα,
μουσεία φιλοξενούν μαθήματα γιόγκα και διαλογισμού στα εκθέματά τους και
καταστήματα δώρων πωλούν τοπικά προϊόντα ευεξίας.
• Ο τουρισμός ευεξίας στην Ευρώπη συνεχίζει να αναπτύσσει τους ιστορικούς

πόρους της ενώ αναβαθμίζει τις εγκαταστάσεις, τις υποδομές (λουτρά, ιαματικά
λουτρά, ξενοδοχεία υγείας, θέρετρα ευεξίας) και τις υπηρεσίες της, καθώς οι
κυβερνήσεις, οι προορισμοί και οι τουριστικές επιχειρήσεις στρέφονται σε αυτή τη
μορφή τουρισμού για να επιτρέψουν τη διαφοροποίηση των προϊόντων, τη μείωση
την εποχικότητα, τον περιορισμό του υπερτουρισμού και την ανάπτυξη των τοπικών
κοινωνιών.
• Ο τουρισμός ευεξίας στην

Κεντρική, Ανατολική και Νότια
Ευρώπη είναι στενά
συνδεδεμένος με ένα εκτεταμένο
δίκτυο ιαματικών λουτρών και
ιστορικών θέρετρων υγείας και
σανατόρια, όπου οι τουρίστες
παραμένουν υπό ιατρική επίβλεψη για να λάβουν ιατρικές θεραπείες με βάση το νερό
έναντι αμοιβής, μερικώς ή πλήρως ασφαλισμένο από το κράτος Το σύστημα παρέχει
χρηματοδότηση. Πολλές από αυτές τις εγκαταστάσεις ανακαινίζονται και
Δ.ΥΠ.Α.

αναβαθμίζονται από ιδιωτικά κεφάλαια για να προσελκύσουν νέους τουρίστες ευεξίας

που είναι πρόθυμοι να ξοδέψουν περισσότερα σε επιπλέον υπηρεσίες.
• Αυξάνονται επίσης οι εμπειρίες που ενσωματώνουν την ευεξία με τις τοπικές

παραδόσεις και έθιμα, την κοινότητα, την αναψυχή και την ψυχαγωγία σε
συγκεκριμένα πολιτιστικά πλαίσια, μαζί με μια αυξανόμενη αίσθηση σκανδιναβικών
εννοιών του τρόπου ζωής που μπορούν να ενσωματωθούν στο σχεδιασμό
εγκαταστάσεων, τις εμπειρίες ευεξίας/φιλοξενία και το ενδιαφέρον μάρκετινγκ.
Παράδειγμα διεθνούς βέλτιστης πρακτικής τουρισμού ευεξίας:
Ελβετία
Ο Switzerland Tourism, σε συνεργασία με ξενοδόχους, προορισμούς και ταξιδιωτικά
γραφεία, έχει αναπτύξει ένα ολοκληρωμένο προϊόν τουρισμού ευεξίας που
εκμεταλλεύεται πλήρως το φυσικό περιβάλλον της χώρας (π.χ. ιαματικές πηγές,
ποτάμια, λίμνες).
Το RelaisTermal είναι μια ιδιωτική αλυσίδα σπα και ξενοδοχείων στην Ισπανία, και
στην ιταλική αυτόνομη επαρχία του Μπολτσάνο, υπάρχουν δύο τοπικές
ενώσεις/εμπορικά σήματα ξενοδοχείων υγείας.
Δ.ΥΠ.Α.

Βασικά χαρακτηριστικά του προϊόντος
• Βασικό στοιχείο του ελβετικού τουρισμού ευεξίας είναι οι ιαματικές πηγές, η

υδροθεραπεία και οι σχετικές θεραπείες ζωτικότητας (π.χ. μασάζ, θαλασσοθεραπεία,
καυτές πέτρες), που επιτρέπουν στους επισκέπτες να χαλαρώσουν και να
φροντίσουν την υγεία τους ενώ βρίσκονται κοντά στη φύση.
• Επίσημη πιστοποίηση προορισμού ευεξίας και σήμανση 11 προορισμών που

προσφέρουν ολοκληρωμένες υπηρεσίες ευεξίας, σύμφωνα με τις στρατηγικές
ανάπτυξης των τοπικών τουριστικών οργανισμών και συγκεκριμένα πρότυπα για
πιστοποίηση ποιότητας, περιβάλλον, ποιότητα προσωπικού και υποδομές
αθλητισμού και ευεξίας. Οι επισκέπτες γνωρίζουν και κάνουν κράτηση για πλήρη
εμπειρία
• Ξενοδοχεία σπα και ευεξίας (66) με επιλογή εξειδικευμένου προσωπικού,

τουλάχιστον 4 διαφορετικούς τύπους περιποιήσεων, ξεχωριστές αίθουσες
περιποίησης με κατάλληλο εξοπλισμό, μενού τροφίμων και ποτών σύμφωνα με μια
ιδέα ευεξίας.
• Η ιστοσελίδα του τουριστικού οργανισμού επιτρέπει στους τουρίστες να κάνουν

απευθείας κράτηση για τη διαμονή τους σε ένα από τα επιλεγμένα ξενοδοχεία, ενώ
προσφέρει επίσης 56 επιλεγμένα οφέλη/εμπειρίες ευεξίας.
• Η κατάταξη των ξενοδοχείων στην επαγγελματική κατηγορία Wellness & Spa

πραγματοποιείται από την Ελβετική Ένωση Ξενοδόχων, υποδηλώνοντας την
παρουσία συγκεκριμένων ομάδων πελατών και συγκεκριμένων υποδομών.
Δ.ΥΠ.Α.

2.3.4.11. Τουρισμός Τρίτης Ηλικίας
Υπάρχουν περίπου 1 δισεκατομμύριο άνθρωποι άνω των 60 ετών στη γη σήμερα και
υπολογίζεται ότι μέχρι το 2050, θα φτάσει τα 2 δισεκατομμύρια. Τα παιδιά που
γεννήθηκαν τον 21ο αιώνα έχουν περισσότερες από 50% πιθανότητες να ζήσουν
μετά την ηλικία των 100 ετών. Καθώς ο αριθμός των ηλικιωμένων αυξάνεται,
αυξάνεται και ο τρόπος ζωής τους. Παραμένουν υγιείς περισσότερο, είναι πιο
πλούσιοι από τους νεότερους και, όπως έδειξαν οι τάσεις των τελευταίων δεκαετιών,
ταξιδεύουν περισσότερο.
Την ίδια στιγμή, τα άτομα με

προβλήματα υγείας επιλέγουν
όλο και περισσότερο να
αναζητήσουν ιατρική περίθαλψη
σε άλλες χώρες ή να
συνδυάσουν τη θεραπεία με
διακοπές σε δημοφιλείς
τουριστικούς προορισμούς. Αυτές οι τάσεις έχουν δημιουργήσει δύο πολύ μεγάλες
αγορές που δεν υπήρχαν στην πραγματικότητα στο όχι πολύ μακρινό παρελθόν:
ταξίδια για ηλικιωμένους και ταξίδια ευεξίας.
Όταν μιλάμε για τουρισμό ηλικιωμένων, αναφερόμαστε σε δύο κύριες υποκατηγορίες

τουριστών:
• Τουρίστες (μικρές διακοπές) και
• Όσοι έρχονται για μακροχρόνια διαμονή, είτε για ενοικίαση είτε για αγορά.
Δ.ΥΠ.Α.

Η πρώτη κατηγορία είναι προφανώς

σημαντική - και πολύ μεγάλη. Περίπου
το 18% των Ευρωπαίων τουριστών το
2014 ήταν άνω των 65 ετών. Σύμφωνα
με προβλέψεις, 26% το 2030 και 32% το
2050. Αποτελεί μεγάλο κομμάτι της
αγοράς και χωρίζεται επίσης σε δύο
υποκατηγορίες: υγιεινά και σε αυτά με
κάποια προβλήματα υγείας. Ένα σημαντικό μέρος αυτών των ηλικιωμένων
ταξιδιωτών χρειάζεται κάποια μορφή ιατρικής υποστήριξης. Επομένως, ακόμα κι αν
δεν πάσχουν από κάποια ασθένεια, θέλουν να μπορούν να λαμβάνουν ποιοτική
ιατρική περίθαλψη εύκολα και γρήγορα όπου κι αν επισκέπτονται. Ενώ πρόκειται για
μεγάλη κατηγορία, μόνο το 6,1% όλων των ταξιδιών στη χώρα μας το 2016 έγιναν
από τουρίστες μεγαλύτερης ηλικίας.
Η άλλη κατηγορία, οι μακροχρόνιοι

τουρίστες, εμπίπτουν επίσης σε δύο
κατηγορίες, ανάλογα με το αν ενοικιάζουν ή
αγοράζουν στον προορισμό. Αυτή η
κατηγορία, γνωστή και ως "τουρισμός
χιονοστιβάδων", αυξάνεται και
περιλαμβάνει κυρίως συνταξιούχους από
πλούσιες βόρειες χώρες που επιλέγουν να περνούν μέρος του έτους σε πιο νότια,
θερμότερα κλίματα (συνήθως τους χειμερινούς μήνες) .
Το 7,3% των ενηλίκων της Ευρώπης

δηλώνει ότι θέλει να ζήσει στη Νότια
Ευρώπη μετά τη συνταξιοδότηση. Στη
Γερμανία, το ποσοστό είναι 9%. Στην
Αγγλία ήταν 15,3%. Στην Ισπανία ζουν
σήμερα 120.000 Βρετανοί άνω των 65
Δ.ΥΠ.Α.

ετών - αριθμός που έχει διπλασιαστεί τα τελευταία 10 χρόνια. Πρόκειται για μια
μεγάλη αγορά και αναμένεται να αναπτυχθεί ακόμη πιο γρήγορα. Μέσα στα επόμενα
20 χρόνια, 120 εκατομμύρια Ευρωπαίοι θα συνταξιοδοτηθούν. Αυτό σημαίνει ότι τα
επόμενα 20 χρόνια, η Νότια Ευρώπη αναμένεται να χρειαστεί περίπου 2,7
εκατομμύρια εξοχικές κατοικίες.
Τα βασικότερα στοιχεία του Τουρισμού Τρίτης Ηλικίας είναι:

• Ποδηλασία, γκολφ, σκι, ιππασία, ψάρεμα, ιστιοπλοΐα, τουρισμός και άλλα
αθλήματα
• Τρόφιμα όπως γευσιγνωσία κρασιού / γευσιγνωσία τοπικών ποτών ή
τοπικών φαγητών
• Υγεία, π.χ. Γιόγκα, Σπα, Αρωματοθεραπεία, Σάουνα, Θεραπευτικό Μασάζ
• Διάφορες καλλιτεχνικές δραστηριότητες και επισκέψεις σε
πολιτιστικά/πολιτιστικά μνημεία/μουσεία, αρχαιολογικούς χώρους,
θρησκευτικούς ναούς και άλλα κτίρια πολιτιστικής κληρονομιάς
• Φυσιολατρικές αποδράσεις και αλληλεπιδράσεις με ντόπιους ανθρώπους και
έθιμα
• Δραστηριότητες ελεύθερου χρόνου όπως επιτραπέζια παιχνίδια με άλλους
συντρόφους, θέατρο
• Υπηρεσίες υγείας και καλές υπηρεσίες μεταφοράς.
Βασικοί παράγοντες ανάπτυξης

• Ένας γηράσκων παγκόσμιος πληθυσμός
Δ.ΥΠ.Α.

• Σημαντικό πόλο έλξης αποτελεί επίσης η ανάπτυξη της οικονομίας του

αργύρου
• Ιατρικές υπηρεσίες στον προορισμό (π.χ. ειδικά συστήματα φροντίδας
ηλικιωμένων και ασφάλισης υγείας)
• Ενθαρρύνετε τους ηλικιωμένους να κάνουν διακοπές σε τουριστικούς
προορισμούς σε περιόδους χαμηλής ζήτησης (ή/και πλήρους μετεγκατάστασης)
(π.χ. επιχορηγήσεις, φορολογικά κίνητρα)
• Σχεδιασμός και προώθηση ειδικών ταξιδιωτικών πακέτων για τουρίστες

μεγαλύτερης ηλικίας για την αύξηση της τουριστικής ζήτησης σε λιγότερο
ανεπτυγμένους προορισμούς
Τάσεις και εξελίξεις του Τουρισμού Τρίτης Ηλικίας
• Οι επιχειρήσεις του ξενοδοχειακού

κλάδου αρχίζουν να εντάσσουν στο
πλαίσιο των παροχών τους υπηρεσίες
ιατρικής περίθαλψης και εξειδικευμένης
γηριατρικής φροντίδας, ενώ επενδύουν
σε εξειδικευμένο προσωπικό για την
ολοκληρωμένη κάλυψη των αναγκών
των ηλικιωμένων (όπως
προσωποποιημένη και 24ωρη παροχή υπηρεσιών), σε άνετα και καλοδιατηρημένα
κρεβάτια και δωμάτια, υποδομές προσβασιμότητας για άτομα με μειωμένη
κινητικότητα, δομές για spa , ποικίλα και υγιεινά γεύματα και υπηρεσίες ευεξίας.
Δ.ΥΠ.Α.

• Προορισμοί όπως η Ισπανία επενδύουν σε ανεπτυγμένα συστήματα

ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης και στη βελτίωση των δομών και υπηρεσιών
φιλοξενίας για να μπορούν να καλύπτουν τις ανάγκες του Τουρισμού Τρίτης Ηλικίας.
• Τα ταξιδιωτικά πακέτα για τουρίστες τρίτης ηλικίας πρέπει να απαρτίζονται από μη

τυποποιημένες εμπειρίες, να χαρακτηρίζονται από αξιοπιστία, προσβασιμότητα,
εύκολη μεταφορά, διασφάλιση της ασφάλειας και της ποιότητας και να συνδυάζουν
τόσο εξωτερικές δραστηριότητες όσο και εσωτερικές δραστηριότητες με στοιχεία
γαστρονομίας, εικαστικών τεχνών και μουσικής, ενώ αρχίζουν και δημιουργούνται
εξατομικευμένα πακέτα για τουρίστες που απαιτούν φροντίδα και ιατρική βοήθεια
κατά τη διάρκεια των διακοπών τους.
• Επιπλέον, οι πάροχοι τουριστικών υπηρεσιών είναι αναγκαίο να διαθέτουν καλές

γνώσεις αγγλικών και σε ορισμένες περιπτώσεις και της γλώσσας της χώρας
προέλευσης των τουριστών τρίτης ηλικίας.
2.3.4.12. Άλλες μορφές εναλλακτικού τουρισμού
Συνολικά, καταλήγουμε στο συμπέρασμα ότι η ενοποίηση της ασάφειας γύρω από
την έννοια της τουριστικής βιωσιμότητας βασίζεται σε μια τάση σύνδεσης
πολλαπλών μορφών τουρισμού με βάση τη βιώσιμη ανάπτυξη. Οι περισσότερες από
αυτές είναι μορφές τουρισμού με «πράσινο» ή «εναλλακτικό» χαρακτήρα, καθώς δεν
αποτελούν μέρος του μαζικού ή παραδοσιακού τουρισμού. Οι εναλλακτικές μορφές
τουρισμού είναι κλασικά εργαλεία για την αντιμετώπιση της εποχικότητας.
Αφού περιγράψαμε την κύρια μορφή του, εδώ αναφέρουμε και κάποιες άλλες
μορφές, οι οποίες είτε σχετίζονται και υποτάσσονται στην προηγούμενη μορφή, είτε
μικρότερης εμβέλειας. Εξειδικευμένα, μπορούν να αποτελέσουν ισχυρούς
παράγοντες τουριστικής έλξης που μπορούν να αναπτυχθούν σε οποιονδήποτε
προορισμό και να συνδυαστούν με άλλα τουριστικά προϊόντα.
Δ.ΥΠ.Α.

Χειμερινός τουρισμός
Ο χειμερινός τουρισμός
αναπτύσσεται το
χειμώνα, με τους
τουρίστες να επιλέγουν
προορισμούς με βάση
την τοποθεσία και τις
εγκαταστάσεις των
χειμερινών σπορ. Οι
χαμηλές θερμοκρασίες,
τα πολλά χιόνια και οι ορεινές περιοχές θεωρούνται κατάλληλοι τουριστικοί
προορισμοί. Για αυτόν τον εναλλακτικό τουρισμό απαιτούνται ειδικές υποδομές
(χιονοδρόμιο, παγοδρόμιο, συγκοινωνίες κ.λπ.), εξειδικευμένο προσωπικό και
εξοπλισμός κατάλληλος για χειμερινούς τουρίστες. Όλα τα χειμερινά αθλήματα
παλαιότερα ονομάζονταν «χειμερινά σπορ» στον αθλητικό τουρισμό.
Θεματικός τουρισμός
Οι θεματικές περιηγήσεις είναι μια εναλλακτική λύση σε αυτήν τη μορφή
περιηγήσεων που πραγματοποιούνται σε τοποθεσίες που έχουν δημιουργηθεί ειδικά
για την προώθηση του θέματος. Χωρίζεται σε τρεις κατηγορίες:
• Πάρκα διασκέδασης
Τα λούνα παρκ είναι
ουσιαστικά λούνα παρκ και
αυξάνονται στην Ελλάδα
καθώς έχουν οικογενειακή
εικόνα και προσφέρουν
δραστηριότητες για μικρούς
και μεγάλους. Παραδείγματα
Δ.ΥΠ.Α.

ελληνικών λούνα παρκ είναι το Allou Fun Park στην Αθήνα, το Magic Park στη
Θεσσαλονίκη και το Water Park στη Ρόδο.
• Ιστορικά πάρκα
Το Ιστορικό Πάρκο «αφηγείται» ένα σημαντικό θέμα της ιστορίας της περιοχής και
βρίσκεται εκεί που αναπτύχθηκε αυτή η ιστορία. Ένα παράδειγμα ιστορικού πάρκου
είναι το Μεταλλευτικό Πάρκο Φωκίδας κοντά στην Άμφισσα, όπου οι επισκέπτες
μπορούν να δουν την ιστορία της εξόρυξης βωξίτη.
• Πάρκα για σαφάρι

Αν και δεν έχουν αναπτυχθεί στην Ελλάδα,
είναι ιδιαίτερα δημοφιλή στο εξωτερικό διότι
δημιουργείται στους επισκέπτες η εντύπωση
ότι βρίσκονται στην άγρια φύση,
περισσότερο από ότι με τους ζωολογικούς
κήπους. Τα Πάρκα για σαφάρι είναι χώροι
με άγρια ζώα όπου οι επισκέπτες μπορούν
με ιδιόκτητα ή ενοικιαζόμενα αυτοκίνητα, να
οδηγήσουν μέσα από το πάρκο
παρατηρώντας τα άγρια ζώα. Ένα από τα πρώτα Πάρκα για σαφάρι δημιουργήθηκε
το 1953 και ήταν το ‘Africa U.S.A. Park’ στη Φλόριδα.
Δ.ΥΠ.Α.

Περιηγητικός Τουρισμός
Αυτό το είδος τουρισμού
αναφέρεται στην πεζοπορία
στο φυσικό περιβάλλον για να
απολαύσουν οι τουρίστες την
ομορφιά της φύσης μέσω της
σωματικής άσκησης, η οποία
αποτελεί εγγύηση για την καλή
τους υγεία. Πεζοδρόμια και
μονοπάτια δίνουν την ευκαιρία
στους επισκέπτες να
γνωρίσουν από κοντά την
ομορφιά και τον χαρακτήρα της περιοχής μας και να εξασκηθούν στο υγιεινό
περπάτημα. Για παράδειγμα, στην περιοχή της πόλης Μαδωνίδος, μέσω της
ευρωπαϊκής διαδρομής Ε4, η οποία ξεκινά από την ισπανική πόλη La Linea και
καταλήγει στο Γύθειο, διασχίζοντας συνολικά έξι χώρες.
Ορεινός τουρισμός
Ο ορεινός τουρισμός περιλαμβάνει υπαίθριες δραστηριότητες αναψυχής και
τουρισμού καθ' όλη τη διάρκεια του έτους στα βουνά και σε εγκαταστάσεις που έχουν
κατασκευαστεί ειδικά για τουρίστες ορεινού τουρισμού. Αυτές οι εγκαταστάσεις είναι
συνήθως σχεδιασμένες για να κρατούν τους τουρίστες στη θέση τους και να τους
εξυπηρετούν στο μέγιστο.
Γεωτουρισμός – Φυσιολατρικός τουρισμός

Αυτή η σχετικά νέα και εναλλακτική μορφή τουρισμού περιλαμβάνει την ανάδειξη της
γεωλογικής κληρονομιάς και τη χρήση της με την προσέλκυση ενδιαφερομένων. Ένα
θετικό στοιχείο του γεωτουρισμού είναι η ανάδειξη λιγότερο δημοφιλών περιοχών και
η ανάπτυξή τους στη γεωγραφική κληρονομιά. Γεωλογικά λείψανα ή άλλα γεωλογικά
λείψανα είναι ηφαίστεια, σπηλιές, φαράγγια, απολιθώματα, γεωλογικά
χαρακτηριστικά κ.λπ. Μερικά παραδείγματα ελληνικών γεωλογικών μνημείων είναι τα
Δ.ΥΠ.Α.

απολιθωμένα δάση της Λέσβου, το ηφαίστειο της Σαντορίνης και τα φαράγγια της
Σαμαρείτισσας.
Κοινωνικός τουρισμός
Ο κοινωνικός τουρισμός απευθύνεται συχνά σε οικονομικά μειονεκτούσες ομάδες
(όπως συνταξιούχους, πολύτεκνους, φοιτητές, άτομα με αναπηρία κ.λπ.) που
μπορούν να πάνε διακοπές υπό άλλες συνθήκες με μικρή ή καθόλου οικονομική
επιβάρυνση και κατά τα άλλα είναι δύσκολο να επισκεφθούν. Ο κοινωνικός
τουρισμός μπορεί να συνδυαστεί με άλλες μορφές τουρισμού, όπως ο αγροτικός
τουρισμός, ο τουρισμός υγείας, ο θρησκευτικός τουρισμός κ.λπ.
Στην Ελλάδα, αυτή η μορφή εναλλακτικού τουρισμού ξεκίνησε με τον Ε.Ο.Τ και στη
συνέχεια ενισχύθηκε με φορείς όπως το Υπουργείο Κοινωνικών Υπηρεσιών. Στο
πρόγραμμα αυτό εμπλέκονται διάφορες ξενοδοχειακές μονάδες και καταλύματα,
Κ.Τ.Ε.Λ., ναυτιλιακές εταιρείες κ.λπ.
Μαθητικός – Εκπαιδευτικός - Μορφωτικός τουρισμός

Στον μαθητικό/εκπαιδευτικό τουρισμό, οι τουρίστες είναι συνήθως ομάδες μαθητών
από ένα σχολείο ή πανεπιστήμιο που κύριος στόχος τους είναι να διευρύνουν τις
γνώσεις τους, δηλαδή να μάθουν για θέματα άμεσου ενδιαφέροντος στην περιοχή
Δ.ΥΠ.Α.

που επισκέπτονται. Συγκεκριμένα, τα εκπαιδευτικά προγράμματα περιλαμβάνουν

επισκέψεις σε αρχαιολογικούς χώρους, μνημεία, παραστάσεις, οικολογικές περιοχές,
εργαστήρια και άλλα.
Εθελοντικός τουρισμός
Αυτή η μορφή τουρισμού απευθύνεται κυρίως σε
νέους που θέλουν να έρθουν σε επαφή με άλλες
χώρες, να αποκτήσουν εμπειρία και να συνδυάσουν
τις διακοπές με την επαγγελματική πρακτική.
Συγκεκριμένα, ο εθελοντής στοχεύει να βοηθήσει
τους συνανθρώπους του, τη φύση κ.λπ.,
«αποκτώντας» εμπειρία και δεξιότητες μακριά από
τη μόνιμη κατοικία του.
Δ.ΥΠ.Α.

Χρονομεριστικός τουρισμός
Τα ταξίδια με χρονομεριστική μίσθωση είναι μια από τις πιο σύγχρονες μορφές
ταξιδιού, κυρίως για πελάτες που ανήκουν στο μεσαίο και ανώτερο εισοδηματικό
κλιμάκιο. Συγκεκριμένα, βασίζεται στην αρχή της πώλησης του δικαιώματος χρήσης
ξενοδοχείου ή συγκροτήματος διαμερισμάτων για συγκεκριμένο αριθμό ημερών ή
εβδομάδων ταυτόχρονα κάθε χρόνο. Όπως και με άλλα ακίνητα, ο αγοραστής των
δικαιωμάτων έχει το δικαίωμα να το ανταλλάξει, να το πουλήσει, να το νοικιάσει ή να
το κληροδοτήσει.
2.3.5. Οι προϋποθέσεις και απαραίτητες υποδομές για την ανάπτυξη των

διαφόρων μορφών θεματικού τουρισμού.
Εάν η μορφή του τουρισμού καθορίζεται σύμφωνα με τις επιθυμίες και τα κίνητρα
των καταναλωτών-δυνητικών τουριστών, το συγκεκριμένο τουριστικό προϊόν
καθορίζεται ανάλογα με την προσφορά. Η προσφορά εξαρτάται από τους
τουριστικούς πόρους - αξιοθέατα, τον προορισμό κατέχει και εξαρτάται από το βαθμό
αξιοποίησής του (π.χ. μεταφορές), δηλαδή από την κτισμένη υποδομή και τις
δραστηριότητες που αναπτύσσονται με βάση τον συγκεκριμένο πόρο. Στον
παρακάτω πίνακα, για κάθε ειδική/θέμα μορφή, παρουσιάζονται σχηματικά οι
προϋποθέσεις και οι διευκολύνσεις που απαιτούνται για την ανάπτυξή του.
Θεματική Μορφή Τουριστικοί Πόροι - Εγκαταστάσεις ειδικής

Τουρισμού Προϋποθέσεις τουριστικής υποδομής ή
αναγκαίες οργανωτικές
δράσεις, που αντιστοιχούν
Συνεδριακός Πόλη ή μικρή απόσταση Συνεδριακά κέντρα ή συνεδριακές
Τουρισμός από πόλη με πλήρεις αίθουσες σε ξενοδοχεία,
αστικές εξυπηρετήσεις. πολιτιστικά κέντρα κ.λπ., με
πλήρη εξοπλισμό και υπηρεσίες
Δ.ΥΠ.Α.

Θαλάσσιος Νησιά, παραθαλάσσιες Τουριστικοί λιμένες: μαρίνες

τουρισμός περιοχές (κυρίως για μόνιμη αγκυροβολία-
(yachting- cruises) παραχείμαση), τουριστικά
αγκυροβόλια σε παραλιακούς
οικισμούς, ξενοδοχειακοί λιμένες
Οικοτουρισμός Προστατευόμενες Ελαφρές υποδομές
περιοχές με οικοπαρατήρησης Σύστημα
ενδιαφέρουσα χλωρίδα διαχείρισης επισκεπτών σε
και πανίδα πολυσύχναστες περιοχές
Τουρισμός Ποτάμια, φαράγγια, κ.λπ. Ελαφρές εγκαταστάσεις για
περιπέτειας αφετηρία-τερματισμό διαδρομών
(rafting, και φύλαξη εξοπλισμού
canyoning, κ.λπ.)
Ορειβατικός Ενδιαφέροντα, από τη Ορειβατικά καταφύγια
τουρισμός σκοπιά του φυσικού Ορειβατικά μονοπάτια
περιβάλλοντος, βουνά,
με διάφορα επίπεδα
δυσκολίας ανάβασης
Περιπατητικός Ενδιαφέροντες φυσικοί Μονοπάτια. Αξιοποίηση παλιών
τουρισμός και πολιτιστικοί πόροι μονοπατιών, που συνέδεαν τα
(trekking) χωριά μεταξύ τους
Αγροτουρισμός Περιοχές με αγροτική και Αγροτικές εκμεταλλεύσεις με
κτηνοτροφική παραγωγή δυνατότητα διαμονής ή και
εστίασης του τουρίστα και
οργάνωσης της συμμετοχής του
στη ζωή του αγροτικού οικισμού
και την αγροτική παραγωγή
Δ.ΥΠ.Α.

Οινοτουρισμός Οινοπαραγωγικές Οινοποιητικές ή και

περιοχές οινοπαραγωγικές εκμεταλλεύσεις
(οινοποιεία και αμπελώνες), που
προσφέρουν υπηρεσίες
γνωριμίας με την
αμπελοκαλλιέργεια και την οινική
παραγωγή
Αλιευτικός Παραθαλάσσιες περιοχές Θαλάσσιες εξορμήσεις με
τουρισμός με δυναμικό αλιευτικών αλιευτικά σκάφη για ψυχαγωγία
σκαφών και και βιωματικές εμπειρίες μέσω
επαγγελματιών αλιέων της αλιείας
Γεωτουρισμός Περιοχές γεωλογικού Οργάνωση των εμπειριών

ενδιαφέροντος με
γεωμορφολογικά μνημεία
και σχηματισμούς,
απολιθωμένα δάση,
ενεργά ηφαίστεια,
σπήλαια και φαράγγια,
γεωλογικά ρήγματα και
γεωπάρκα.
Πολιτιστικός Περιοχές με Οργάνωση των εμπειριών

Τουρισμός αρχαιολογικούς χώρους, Στα πιο πολυσύχναστα μνημεία ή
μνημεία, μουσεία, μουσεία, σύστημα διαχείρισης
παραδοσιακούς επισκεπτών
οικισμούς, σύγχρονη
πολιτιστική παραγωγή,
πολιτιστικές εκδηλώσεις
Δ.ΥΠ.Α.

Γαστρονομικός Περιοχές με Κέντρα εστίασης, που

τουρισμός ενδιαφέρουσα προσφέρουν πιάτα και μαθήματα
γαστρονομική παράδοση τοπικής ή ελληνικής
γαστρονομικής παράδοσης, με
τοπικές πρώτες ύλες, προϊόντα
ΠΟΠ ή ΠΓΕ κ.λπ. σε συνδυασμό
με τοπικά ή ελληνικά κρασιά και
άλλα ποτά
Θρησκευτικός- Γνωστά προσκυνήματα, Οργανωμένες δραστηριότητες
Προσκυνηματικός εκκλησίες και επίσκεψης και ερμηνείας
τουρισμός μοναστήρια
Αθλητικός- Ήπιες κλιματολογικές Κέντρα αθλητικού-προπονητικού

προπονητικός συνθήκες τουρισμού, όπου εκτελούνται
τουρισμός οργανωμένα προγράμματα
δραστηριοτήτων
Τουρισμός Γκολφ Γήπεδα γκολφ άνω των 18 οπών
Καταδυτικός Περιοχές με Καταδυτικά κέντρα και

Τουρισμός ενδιαφέρουσα θαλάσσια επισκέψιμα καταδυτικά πάρκα
χλωρίδα, επισκέψιμα
ναυάγια
Ιαματικός Περιοχές με Ιαματικές Κέντρα Ιαματικού τουρισμού-
Τουρισμός πηγές. Ιαματικοί πόροι Κέντρα ευεξίας με χρήση
με αναγνωρισμένες ιαματικού πόρου
φυσικοχημικές ιδιότητες
Θαλασσοθεραπεία Περιοχές με καθαρό Κέντρα Θαλασσοθεραπείας
θαλασσινό νερό
(διαπίστωση μετά από
μετρήσεις)
Τουρισμός Υγείας Δομές πρωτοβάθμιας και
δευτεροβάθμιας υγείας
Δ.ΥΠ.Α.

Κέντρα αποκατάστασης
Σύνοψη Εκπαιδευτικής ενότητας 2
Στην ενότητα αυτή παρουσιάστηκε ο τουρισμός ως ιστορικό και κοινωνικό φαινόμενο

και αναλύθηκαν τα χαρακτηριστικά στοιχεία του, που είναι ο τουρίστας και το
τουριστικό προϊόν. Υπογραμμίστηκε η σπουδαιότητα του τουρισμού στην κοινωνία
και την οικονομία, χωρίς όμως να παραλειφθούν και οι αρνητικές προεκτάσεις στον
πολιτισμό, την κοινωνία και στο περιβαλλοντικό αποτύπωμα.
Επίσης, παρουσιάστηκε η κλαδική ανάλυση του τουρισμού στην Ελλάδα και του
προφίλ του τουρίστα που επιλέγει τη χώρα μας ως προορισμό διακοπών.
Καταγράφηκαν οι σύγχρονες προκλήσεις για τον ελληνικό τουρισμό,
συμπεριλαμβανομένου και της πανδημίας του covid-19 και το πως αυτές επηρεάζουν
την τουριστική συμπεριφορά. Σκιαγραφείται η σημαντική συμβολή του τουρισμού
στο ΑΕΠ, την απασχόληση και την οικονομία γενικότερα. Περιγράφεται η δομή του
ελληνικού τουρισμού, και επιχειρείται η λεπτομερής ανάλυση SWOT καταγράφοντας
τα δυνατά και αδύνατα σημεία του τουρισμού μας, και τις ευκαιρίες και απειλές που
αποτελούν τις προκλήσεις στο μέλλον.
Τέλος, αναπτύχθηκαν οι εναλλακτικές και βιώσιμες μορφές τουρισμού. Δόθηκε

έμφαση στη διαφορά του μαζικού και εναλλακτικού τουρισμού και στα στοιχεία και
οφέλη που χαρακτηρίζουν τον δεύτερο. Παρουσιάστηκε το χαρτοφυλάκιο
τουριστικών προϊόντων της Ελλάδος βάσει του εθνικού στρατηγικού σχεδίου
τουρισμού, που το αποτελούν τους σημαντικούς άξονες πάνω στους οποίους η χώρα
βασίζει την προσέλκυση των τουριστών. Αναλύθηκαν οι εναλλακτικές μορφές
τουρισμού, όπως ο θαλάσσιος, ο πολιτιστικός & θρησκευτικός, ο αστικός, ο
Δ.ΥΠ.Α.

συνεδριακός, κ.ά., τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά τους, οι τάσεις τους, και τα προφίλ

των τουριστών που τα προτιμούν.
Ερωτήσεις αυτοαξιολόγησης Εκπαιδευτικής Ενότητας 2
1. Στα εννοιολογικά του πλαίσια ο τουρισμός βασίζεται στην αλλαγή τόπου, στην
παραμονή σε ξένο τόπο και στους λόγους του ταξιδιού.
2. Η έννοια του τουρισμού εμπεριέχει τη μετακίνηση για προσωπικούς λόγους

αναψυχής και όχι για επαγγελματικούς σκοπούς.
3. Όταν η μετακίνηση δεν συνοδεύεται με κατανάλωση, τότε δεν μιλάμε για τουρισμό.
4. Για να οριστεί ένα άτομο ως τουρίστας θα πρέπει η μετακίνηση να διαρκεί

τουλάχιστον 16 ώρες.
5. Η ανάπτυξη του τουριστικού φαινομένου οφείλεται στην: (βρείτε τη λάθος

απάντηση).
Α. αύξηση του εισοδήματος των νοικοκυριών.
Β. μείωση των ωρών εργασίας
Γ. πτώσης της τιμής του δολαρίου μεταπολεμικά
Δ. αύξηση του ελεύθερου χρόνου.
Ε. Η βελτίωση των μεταφορικών μέσων
6. Στην αρχαία Ελλάδα, το καπηλείο ήταν το σημερινό ξενοδοχείο πολυτελείας.
7. Στα χρόνια της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας τα ταξίδια για λόγους αναψυχής ήταν
απαγορευμένα.
Δ.ΥΠ.Α.

8. Η ταινία το “παιδί και το δελφίνι” με τη Σοφία Λόρεν πρακτικά δυσφήμισε άσχημα

την Ελλάδα.
9. Ποιος νοείται ως ταξιδιώτης;

Α. Ο τουρίστας
Β. Ο εκδρομέας
Γ. Και οι δύο
Δ. Κανένας από τους δύο
10. Ο καπετάνιος ενός κρουαζιερόπλοιου που διανυκτερεύει για 36 ώρες σε ένα

λιμάνι ταξιδιωτικού προορισμού νοείται ως:
Α. Τουρίστας
Β. Εκδρομέας
Γ. Τίποτα από τα δύο
Απαντήσεις Αυτοαξιολόγησης Εκπαιδευτικής Ενότητας 2.
1. Α. Σωστό
2. Β. Λάθος
3. Α. Σωστό
4. Β. Λάθος
5. Γ. πτώσης της τιμής του δολαρίου μεταπολεμικά
6. Β. Λάθος
7. Β. Λάθος
8. Β. Λάθος
9. Γ. Και οι δύο
10. Α. Τουρίστας
Δ.ΥΠ.Α.

Εκπαιδευτική ενότητα 3. ‘’Βασικές Αρχές Εναλλακτικού Τουρισμού’’
Σκοπός Εκπαιδευτικής ενότητας 3
Σκοπός της ενότητας είναι να παρουσιαστούν τα οφέλη του εναλλακτικού τουρισμού

και η συμβολή του στην οικονομία. Μέσα από μια πορεία βιβλιογραφικής
ανασκόπησης αναφέρονται αρχικά οι έννοιες του γενικού τουρισμού και της
τουριστικής ανάπτυξης, του τουρίστα, ταξιδιώτη και του επισκέπτη. Προσδιορίζονται
οι έννοιες του ενναλακτικού τουρισμού, του εναλλακτικού τουρίστα και της Βιώσιμη
τουριστικής ανάπτυξης. Περιγράφονται τα οφέλη του εναλλακτικού τουρισμού μέσα
Δ.ΥΠ.Α.

από τις διάφορες μορφές του, οι παράγοντες οι οποίοι επηρέασαν την εξέλιξη του
εναλλακτικού τουρισμού, το προφίλ και τα κίνητρα του εναλλακτικού τουρίστα, οι
παράγοντες ανάπτυξης του και πώς ο εναλλακτικός τουρισμός συμβάλει στην
οικονομική ανάπτυξη
Πρoσδοκώμενα αποτελέσματα Εκπαιδευτικής ενόττηας 3
Με την ολοκλήρωση της ενότητας οι καταρτιζόμενοι θα μπορούν να:
Σε επίπεδο γνώσεων
• Να γνωρίσουν την έννοια του γενικού τουρισμού
• Να αναφέρουν τις κατηγορίες στις οποίες διακρίνεται ο γενικός τουρισμός
• Να προσδιορίζουν τους λόγους οι οποίοι είχαν αλλά και συνεχίζουν να έχουν

σημαντικό ρόλο στην εξέλιξη του τουρισμού
• Να διακρίνουν τις κατηγορίες του τουρισμού ανάλογα τη μορφή του, τους σκοπούς
του καθώς και με τον χώρο και τον χρόνο που πραγματοποιείται
• Να ορίζουν την έννοια του «εναλλακτικού τουρισμού»
• Να αναφέρουν τις κυριότερες εναλλακτικές µορφές τουρισμού
• Να προσδιορίζουν την έννοια του αειφορικού ή βιώσιμου τουρισμού
• Να περιγράφουν τις κυριότερες μορφές τουρισμού
• Να προσδιορίσουν τα χαρακτηριστικά του συνεδριακού τουρισμού, του

αγροτουρισμού και του ιατρικού τουρισμού
• Να αναφέρουν τους τρόπους με τους οποίους ο Τουρισμός περιπέτειας ως

εναλλακτική μορφή τουρισμού συνδέεται με δραστηριότητες
Σε επίπεδο δεξιοτήτων
• Να απαριθμούν τα χαρακτηριστικά του εναλλακτικού τουρισμού

Δ.ΥΠ.Α.

• Να απαριθμούν τα χαρακτηριστικά του εναλλακτικού τουρίστα
• Να αναγνωρίσουν όλα τα στοιχεία και χαρακτηριστικά ενίσχυσης του τουριστικού-

εναλλακτικού προτύπου
• Να ανακαλύψουν την επίδραση του εναλλακτικού τουρισμού στην οικονομία της

εκάστοτε περιοχής
• Να σχεδιάζουν προτάσεις και αποδράσεις ενισχύοντας τις τοπικές οικονομίες
• Να εμπλακούν σε εναλλακτικές βιωματικές πρακτικές
• Να διαχωρίσουν ποιους αφορά ο πολιτιστικός και ποιούς ο εθελοντικός τουρισμός
• Να ιεραρχούν τις προκλήσεις που φέρει η ανάπτυξη του φαινομένου του
εναλλακτικού τουρισμού
• Να ανακαλύψουν τις εναλλακτικές μορφές αθλητικών εκδηλώσεων με τις οποίες
συνδέεται ο τουρισμός άθλησης
• Να ανακαλύψουν σε τι αναφέρεται ο οινοτουρισμός και οι δραστηριότητες γύρω από

αυτόν.
• Να ανακαλύψουν τον εναλλακτικό κοινωνικό τουρισμό και τις διαστάσεις του.
• Να ανακαλύψουν τη μαγεία του εναλλακτικού γαστρονομικού τουρισμού.
Σε επίπεδο στάσεων και συμπεριφορών
• Να υποστηρίζουν τη βιωματική τουριστική εμπειρία

• Να αποδέχονται την ανάπτυξη εναλλακτικών μορφών που τουρισμού που βασίζονται
σε περιβαλλοντικές μελέτες
• Να υποστηρίζουν τη συμμετοχή σε οινολογικές αποδράσεις (οινοποιία και
αμπελώνες).
• Να συμμετέχουν στον σχεδιασμό ιατρικού τύπου εκδρομικών αποδράσεων
• Να διαμορφώσουν θετική συμπεριφορά απέναντι στις αλλαγές των χαρακτηριστικών
του τουρισμού στη νέα δεκαετία
Έννοιες – Κλειδιά Εκπαιδευτικής ενότητας 3

Δ.ΥΠ.Α.

• Τουρισμός
• μορφές τουρισμού
• ειδικές μορφές τουρισμού
• εναλλακτικές μορφές τουρισμού
• τουριστικό προϊόν
• Αγροτουρισμό
• Οικοτουρισμό
• Επαγγελματικό τουρισμό
• Συνεδριακό τουρισμό
• Εκπαιδευτικό Τουρισμό
• Τουρισμό κινήτρων
• Εκθεσιακό τουρισμό
• Επιχειρηματικά ταξίδια
• Περιπατητικό Τουρισμό
• Ορεινό και ορειβατικό τουρισμό
• Ιατρικό (ιαματικό) τουρισμό
• Χιονοδρομικό τουρισμό και τουρισμό χειμερινών αθλημάτων
• Θαλάσσιο τουρισμό
• Ο θαλάσσιος τουρισμός φύσης
• Θαλάσσιος αλιευτικός τουρισμός
• Θαλάσσιος πολιτιστικός τουρισμός
• Τουρισμός γιώτινγκ και ιστιοπλοΐας

Δ.ΥΠ.Α.

• Τουρισμός κρουαζιέρας
• Τουρισμός θαλάσσιων σπορ
• ναυταθλητισμός
• Πολιτισμικό τουρισμό
• Θρησκευτικό Τουρισμό
• Κοινωνικό τουρισμό
• Εθελοντικό τουρισμό
• Γαστρονομικό Τουρισμό
• Οινοτουρισμό
• Αθλητικό τουρισμό:
• Γεωμορφολογία
• Βιώσιμη ανάπτυξη
• βιωματικός τουρισμός
• γαστρονομικός
3.1 ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΟΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ
3.1.1 Εναλλακτικός τουρισμός ή αειφόρος τουρισμός
Με τον όρο «εναλλακτικές µορφές τουρισµού», κάνουµε λόγο για έναν διαφορετικό
τουρισµό από αυτόν που έχει συνηθιστεί, µε εναλλακτικές µορφές σε οργανωτικό
επίπεδο αλλά και στις διαφορετικές δραστηριότητες των επισκεπτών. Οι αθλητικές
δραστηριότητες, τα ταξίδια περιπέτειας, το περιβάλλον, οι τοπικές πολιτιστικές
παραδόσεις, η κουλτούρα τα ήθη και τα έθιµα του τόπου είναι κίνητρα για του
επισκέπτες να ακολουθήσουν τον εναλλακτικό τουρισµό. Αυτές οι µορφές τουρισµού
θέλουν να «αισθάνεται σαν το σπίτι του» ο τουρίστας, διότι αποσκοπούν στο να
Δ.ΥΠ.Α.

νιώθει άνετα µε τα τοπία, τα φαγητά, τα τραγούδια, το χορό, την ζωγραφική, τον

αθλητισµό, κ.λ.π.
Ο εναλλακτικός τουρισμός πρωτοεμφανίστηκε τη δεκαετία του '80, σε αντίθεση με τον

παραδοσιακό τουρισμό, μια σύγχρονη μορφή ανάπτυξης που ακολουθεί τις αρχές
της αειφορίας. Οι ειδικοί στον τουρισμό, οι τοπικοί φορείς και οι κυβερνήσεις
αναζητούν εναλλακτικές λύσεις για στοχευμένη τουριστική ανάπτυξη από
μακροπρόθεσμη προοπτική. Επίσης, χάρη στα μέσα μαζικής ενημέρωσης, ειδικά το
διαδίκτυο, οι τουρίστες έχουν καλύτερη πληροφόρηση, καθώς ταξιδεύουν
περισσότερο, είναι πιο έμπειροι και πιο απαιτητικοί και αναζητούν ταξιδιωτικές
εμπειρίες «διαφορετικά πράγματα.
Με άλλα λόγια, η εισαγωγή ενός νέου «ιδανικού» τουριστικού μοντέλου, που

εντάσσεται στη λογική της βιώσιμης ανάπτυξης, έχει αντικαταστήσει εν μέρει τον
συνηθισμένο τουρισμό, ο οποίος έχει επικριθεί από πολλούς, κυρίως λόγω της
ωρίμανσης και της εκλαϊκεύσεώς του για τις δυσμενείς επιπτώσεις του στο
περιβάλλον. , την κοινωνία της χώρας υποδοχής του τουρισμού και τον πολιτισμό.
Στην περίπτωση αυτή, είναι επιτακτική η προώθηση της βιώσιμης τουριστικής
ανάπτυξης μέσω εναλλακτικών μορφών τουρισμού.
Ο εναλλακτικός τουρισμός είναι ένας γενικός όρος που χρησιμοποιείται ευρέως τα

τελευταία χρόνια για να αναφέρεται σε μορφές τουρισμού εκτός του μαζικού
τουρισμού που στοχεύουν στην αποφυγή αρνητικών επιπτώσεων και στη δημιουργία
θετικών κοινωνικών, πολιτιστικών και περιβαλλοντικών επιπτώσεων. Είναι μια
φιλοσοφία στον τομέα του τουρισμού που περιλαμβάνει πιο εξειδικευμένες και
ποιοτικότερες μορφές τουρισμού που προσελκύουν τουρίστες με ιδιαίτερα
ενδιαφέροντα. Ορισμένοι ερευνητές πιστεύουν ότι ο εναλλακτικός τουρισμός είναι ο
τουρισμός που διαφοροποιείται από τη συνήθη μορφή τουρισμού (μαζικός
τουρισμός) (Κοκκώσης και Χάρτας, 2001).
Τα τελευταία χρόνια, η έρευνα διαπίστωσε ότι ο εναλλακτικός τουρισμός ανθεί καθώς

Δ.ΥΠ.Α.

οι άνθρωποι (κυρίως στα αστικά κέντρα) τείνουν να μένουν κοντά στην ύπαιθρο για
να καλύψουν τις ανάγκες τους. Αυτές οι ανάγκες είναι ο αθλητισμός, οι θεατρικές
παραστάσεις, η συμμετοχή σε πολιτιστικές εκδηλώσεις, η επίσκεψη ιστορικών και
φυσικών μνημείων, μουσείων και η απόλαυση της χλωρίδας και πανίδας των
τουριστικών περιοχών. Αγροτουρισμός - μια ήπια μορφή αγροτικού εναλλακτικού
τουρισμού, η ιδέα του οποίου είναι ο συνδυασμός αγροτικών διακοπών με άλλες
επιδιώξεις όπως εκπαίδευση, υγιεινή διαβίωση, αθλητισμός, χειμερινά σπορ,
περιπέτεια, δραστηριότητες βουνού και θάλασσας, θρησκευτικές και κοινωνικές
δραστηριότητες, μελέτη του περιβάλλοντος ενός τόπου.
Οι εναλλακτικές μορφές ακολουθούν διαφορετικό τρόπο οργάνωσης από τον μαζικό

τουρισμό, που συνήθως βασίζεται στην εκμετάλλευση διαφορετικών πόρων από το
κυρίαρχο τουριστικό μοντέλο (ήλιος-θάλασσα) με μέτριο τρόπο. Συνήθως
περιλαμβάνουν μικρές ομάδες τουριστών που ταξιδεύουν για να γνωρίσουν και να
εξερευνήσουν μια περιοχή και σχετίζονται με μακροχρόνιες επαγγελματικές ή μη
εμπορικές δραστηριότητες τουριστικά οφέλη.
Η τουριστική προσφορά κάθε τόπου εξαρτάται από τη «φέρουσα ικανότητα» της

περιοχής, δηλαδή κάθε τουριστική περιοχή αξιοποιεί τους πόρους της, βουνά,
θάλασσες, ποτάμια, λίμνες, φυτά, ζώα κ.λπ., πάντα με στοιχεία αειφορίας,
προκειμένου να κάνει Διάφορες τουριστικές δραστηριότητες είναι δυνατές,
ανταγωνιστικές και διαχρονικές, (βλ. δράμα της Πόλης των Ονείρων).
Ακόμη και οι «υψηλής ποιότητας διαφοροποιημένες προσφορές προϊόντων»

επικεντρώνονται σε υπηρεσίες υψηλής ποιότητας, όπως καθαρό φυσικό περιβάλλον,
καθαρά και οικονομικά καταλύματα κ.λπ. Για να κατανοήσουμε τη «σημασία των
διαφοροποιημένων προϊόντων» εδώ, πρέπει να αναφέρουμε ότι αναφερόμαστε σε
ένα νέο είδος επιχειρηματικότητας, μια νέα μορφή αγροτικής επιχειρηματικότητας. Οι
επιχειρηματίες που ασχολούνται με εναλλακτικές μορφές τουρισμού πρέπει να
δώσουν ιδιαίτερη προσοχή στο φυσικό περιβάλλον και στη βιωσιμότητα του
τουρισμού. Υπεύθυνοι για την κατάλληλη εκπαίδευση σε εναλλακτικές μορφές
Δ.ΥΠ.Α.

τουρισμού είναι φορείς (Υπουργείο Γεωργίας, Ε.Ο.Τ., Ευρωπαϊκή Ένωση κ.λπ.) που
χρηματοδοτούν οργανωμένα εκπαιδευτικά κέντρα για την εκπαίδευση παραγωγών
τουριστικών προϊόντων.
Η επικοινωνία και η κατανόηση μεταξύ του οικοδεσπότη και του επισκέπτη και το
περιβάλλον καθορίζουν τον εναλλακτικό τουρισμό (Smith and Eadington, 1992).
Ακόμη και ο εναλλακτικός τουρισμός περιλαμβάνει μικρές επιχειρήσεις με μικρότερο
περιβαλλοντικό και κοινωνικό αντίκτυπο, προσθέτοντας στην τοπική οικονομία και
διατηρώντας την περιοχή κερδοφόρα.
Το 1991, ο Inskeep πρότεινε «Σε σύγκριση με τον παραδοσιακό τύπο μαζικού

τουρισμού των μεγάλων θέρετρων, ο εναλλακτικός τουρισμός είναι μικρής κλίμακας,
μη παραδοσιακός χαρακτήρας, μη μαζική εξειδίκευση και κοινωνικά και
περιβαλλοντικά ευαίσθητος και σεβαστός τρόπος τουρισμού». Ο εναλλακτικός
τουρισμός δημιουργεί καινοτόμα μοντέλα βιώσιμης τουριστικής ανάπτυξης, τα
σημαντικότερα από τα οποία μοντελοποιούνται. Οικοτουρισμός, αγροτικός
τουρισμός, τουρισμός τροφίμων, πολιτιστικός τουρισμός, θρησκευτικός τουρισμός,
ορεινός τουρισμός, χειμερινός τουρισμός, θαλάσσιος τουρισμός, αθλητικός
τουρισμός, εκπαιδευτικός τουρισμός, επαγγελματικός τουρισμός, τουρισμός υγείας
κ.λπ.
Είναι ένας νέος τρόπος τουριστικής εμπειρίας, συμπεριλαμβανομένων όλων των

μορφών τουρισμού που μπορούν να προσελκύσουν τουρίστες με ειδικά
ενδιαφέροντα. Οι εναλλακτικές μορφές τουρισμού δίνουν στις χώρες την ευκαιρία να
εξαλείψουν τις ξένες επιρροές και να αναπτύξουν τις δικές τους υποδομές ώστε να
συμμετέχουν και οι ίδιες στην ορθολογική ανάπτυξη, αντί να εκχωρούν όλα τα
σημαντικά ζητήματα σε ξένους θεσμικούς παράγοντες του τουριστικού χώρου.
Ο εναλλακτικός τουρισμός είναι μια διαδικασία που προωθεί μορφές ταξιδιού φιλικές
προς το περιβάλλον προωθώντας θετική κοινωνική αλληλεπίδραση και κοινές
εμπειρίες μεταξύ των μελών διαφορετικές κοινωνίες.
Δ.ΥΠ.Α.

Ο εναλλακτικός τουρισμός έχει τα ακόλουθα χαρακτηριστικά :

• Προστασία οικολογίας και φυσικού περιβάλλοντος
• Αποφύγετε τις κλασικές ταξιδιωτικές προσφορές
• Προστασία και διατήρηση των τοπικών οικοσυστημάτων
• Αλληλεπίδραση τουριστών με τοπικά πολιτιστικά μνημεία
• Υποστήριξη και ανάπτυξη τοπικών
• Μετριασμό των τοπικών εποχικών τουριστικών προβλημάτων
• Ελεγχόμενη και ρυθμιζόμενη σε μικρή κλίμακα.
• Χωρίς κλασικές ταξιδιωτικές προσφορές
• Δίνουν προτεραιότητα στην προστασία του περιβάλλοντος
• Οικονομική και κοινωνική στήριξη των τοπικών κοινωνιών
• Ελαχιστοποίηση των αρνητικών επιπτώσεων στο φυσικό και πολιτιστικό
περιβάλλον.
• Διάφορες δραστηριότητες
• Βασίζονται σε μοντέλα βιώσιμης ανάπτυξης αντιμετωπίζοντας τον εποχικό
τουρισμό
Ειδικότερα, πολλοί συγγραφείς, όπως ο Himmetoglu (1992), που προσπάθησαν να

αναλύσουν την έννοια του εναλλακτικού τουρισμού, του έδωσαν τις ακόλουθες
εκφράσεις: «μέτρια», «μικρής κλίμακας έλεγχος», «διαφορετικό», «αντιτουρισμός»,
«συμμετοχικό», «χαμηλό αντίκτυπο», «οικολογικό», «διαφορετικό» και «κατάλληλο».
Σύμφωνα με την Inskeep: «Σε σύγκριση με τον παραδοσιακό τύπο μαζικού

τουρισμού των μεγάλων θέρετρων, ο εναλλακτικός τουρισμός χαρακτηρίζεται από τη
μικρή του κλίμακα, τη μη παραδοσιακή φύση, τη μη μαζική εξειδίκευση και την
κοινωνική και περιβαλλοντική ευαισθησία και σεβασμό». Και σύμφωνα με τον Χάρτα:
«Η συγκεκριμένη μορφή τουρισμού καταγράφει την κυριαρχία συγκεκριμένων
κινήτρων που οδηγούν στην επιλογή του ταξιδιού, ενώ η εναλλακτική μορφή
καταγράφει την έμφαση στα κίνητρα που σχετίζονται με το περιβάλλον και την
αυτονομία του ταξιδιού. Με άλλα λόγια, η εναλλακτική μορφή είναι μέρος μιας ειδικής
μορφής Ωστόσο, η έννοια του εναλλακτικού τουρισμού διαφέρει από χώρα σε χώρα.
Δ.ΥΠ.Α.

Ορισμένοι ερευνητές υποστηρίζουν ότι οποιαδήποτε άλλη μορφή εκτός από τον
μαζικό τουρισμό αποτελεί εναλλακτικό τουρισμό, ο οποίος υπόσχεται διαφορετικά
πράγματα στους τουρίστες, ενώ άλλοι προσπαθούν να κατηγοριοποιήσουν άτομα και
καταστάσεις ξεχωρίζοντάς τα. Για το λόγο αυτό, έχουν οριστεί κάποιες κοινές
συστάσεις που είναι γενικά αποδεκτές και χαρακτηρίζουν τον εναλλακτικό τουρισμό.
Πρώτον, ισχύει για μορφές τουρισμού που δεν βλάπτουν το περιβάλλον ούτε
επηρεάζουν αρνητικά την ανεπτυγμένη περιοχή.
Δεύτερον, ο εναλλακτικός τουρισμός χαρακτηρίζεται από πολύ μικρή ανάπτυξη, μόνο

σε τοπικό επίπεδο του τοπικού πληθυσμού ή των τοπικών φορέων. Επίσης, με
αυτόν τον τρόπο περιορίζονται οι αρνητικές συνέπειες, κοινωνικές και πολιτιστικές,
ενώ από την άλλη είναι πιο πιθανό να γίνει αποδεκτό από τον τοπικό πληθυσμό.
Τρίτον, υπάρχουν διάφορες μορφές τουρισμού που θεωρούνται εναλλακτικές επειδή

αποφέρουν οικονομικά οφέλη στους τοπικούς πληθυσμούς, στους μόνιμους
κατοίκους της υπαίθρου και συχνά σε μειονεκτικές περιοχές, αντί του μαζικού
τουρισμού, που φέρνει μεγάλα αστικά κέντρα ή άλλες χώρες για οικονομικό όφελος.
Τέλος, ο τουρισμός που δεν διαταράσσει τον κοινωνικοπολιτισμισμό ονομάζεται

εναλλακτικός τουρισμός επειδή επιχειρεί ενεργά να ενθαρρύνει πολιτιστικές
πρωτοβουλίες με σεβασμό μέσω της εκπαίδευσης και της κατάρτισης.
3.1.2 Προφίλ εναλλακτικού τουρίστα
Ο εναλλακτικός τουρισμός δεν μπορεί να θεωρηθεί «πελάτης» ή «καταναλωτής»

γιατί διαφέρει από το καθιερωμένο πρότυπο του φθηνού μαζικού τουρισμού και είναι
γεγονός ότι ο εναλλακτικός τουρισμός προσφέρει μια αλλαγή σε έναν καθιερωμένο
τρόπο ζωής. Το κλασικό παράδειγμα είναι ο νεαρός ταξιδιώτης του παρελθόντος που
δεν δεχόταν τη λέξη τουρίστας, αλλά αναφέρονταν ως «ταξιδιώτες» και «ταξιδιώτες
Δ.ΥΠ.Α.

του κόσμου» που ταξίδεψαν αναζητώντας αυθεντικά μέρη.
Το πρώτο χαρακτηριστικό που διακρίνει τον εναλλακτικό τουρισμό αποδίδεται στον

τουρίστα ως άτομο και στα κύρια κίνητρα ή ομάδες κινήτρων που τον οδηγούν να
επιλέξει να ταξιδέψει. Ορισμένες ανάγκες είναι το κίνητρο για διακοπές. Το κίνητρο,
λοιπόν, είναι αυτό που ωθεί ένα άτομο να ικανοποιήσει αυτή την ανάγκη. Το κίνητρο
που οδηγεί στον εναλλακτικό τουρισμό σχετίζεται άμεσα με το μοντέλο τουριστικής
ανάπτυξης, το οποίο είναι πολύ διαφορετικό από αυτό που επιβάλλει ο οργανωμένος
μαζικός τουρισμός. Συγκεκριμένα, τα κίνητρα που ωθούν ένα άτομο να κάνει
«εναλλακτικά» ταξίδια είναι διαφορετικά από αυτά του μέσου μαζικού τουρίστα.
Οι εναλλακτικοί τουρίστες έχουν διαφορετικές μορφές κινήτρων, τα οποία μπορούν

να κατανοηθούν ως ο λεγόμενος ενεργός τουρισμός (περιπλάνηση, περπάτημα,
αναρρίχηση, τουρισμός περιπέτειας), εξερεύνηση και συνάντηση (ιστορικοί και
αρχαιολογικοί χώροι, αλληλεπίδραση με ντόπιους), ιθαγενείς πολιτισμοί και ηθική
τελωνείο ) και δεσμευτικά (εθελοντισμός στο εξωτερικό, παροχή βοήθειας και
υποστήριξη, συμμετοχή σε αρχαιολογικές ανασκαφές, στρατόπεδα εργασίας κ.λπ.)
Ο εναλλακτικός τουρίστας έχει τα παρακάτω χαρακτηριστικά :
• Προσπάθεια επίσκεψης σε μέρη με περιορισμένη ανάπτυξη

• Αίσθηση διεγέρσεως από την περιήγηση
• Προσπάθεια αποφυγής του πολιτισμού για κάποιο χρονικό διάστημα
• Προσπαθεί να δημιουργήσει κανάλια επικοινωνίας με τον πληθυσμό
• Δεν επιδιώκει πολύπλοκες τουριστικές υποδομές
• Συγκεντρώστε περισσότερες πληροφορίες πριν και κατά τη διάρκεια του
ταξιδιού
• Ταξιδεύοντας μόνοι ή σε μικρές ομάδες.
• Να έχουν υψηλό επίπεδο εκπαίδευσης.
• Τείνουν να μένουν σε μια χώρα περισσότερο από τους παραδοσιακούς
τουρίστες
Δ.ΥΠ.Α.

3.1.3 Τα κίνητρα του εναλλακτικού τουρίστα
Το πρώτο χαρακτηριστικό του εναλλακτικού τουρισμού αποδίδεται στον τουρίστα ως

άτομο και στα κίνητρα ή τις ομάδες κινήτρων που τον οδηγούν στο ταξίδι. Το κίνητρο
για διακοπές προέρχεται από την παρουσία ζήτησης. Το κίνητρο, λοιπόν, είναι αυτό
που ωθεί ένα άτομο να ικανοποιήσει αυτή την ανάγκη.
Το σύνολο κινήτρων που οδηγεί στον εναλλακτικό τουρισμό σχετίζεται άμεσα με ένα
μοντέλο τουριστικής ανάπτυξης που είναι πολύ διαφορετικό από αυτό που επιβάλλει
ο οργανωμένος μαζικός τουρισμός.
Συγκεκριμένα, τα κίνητρα που ωθούν τους ανθρώπους να επιλέξουν εναλλακτικά

ταξίδια είναι διαφορετικά από εκείνα του ευρύτερου κοινού. Οι εναλλακτικοί τουρίστες
έχουν διαφορετικά κίνητρα, τα οποία μπορούν να κατανοηθούν ως ο λεγόμενος
ενεργός τουρισμός (περπάτημα, αναρρίχηση, τουρισμός περιπέτειας), εξερεύνηση
και συνάντηση (ιστορικοί και αρχαιολογικοί χώροι, αλληλεπίδραση με ντόπιους,
ιθαγενείς πολιτισμούς και έθιμα και έθιμα) και περιορισμένος ( Εθελοντισμός στο
εξωτερικό, παροχή βοήθειας και υποστήριξη, συμμετοχή σε αρχαιολογικές
ανασκαφές, στρατόπεδα εργασίας) (Ανδριώτης, 2009)
3.1.4 Εναλλακτικές μορφές τουρισμού
Για να μπορέσουν να ξεπεράσουν τα σοβαρά προβλήματα που αντιμετωπίζει η

τουριστική οικονομία χωρών συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδας, η πολιτική τους
δύναμη αποφάσισε να αναπτύξει κάποιες δυναμικές εναλλακτικές μορφές τουρισμού,
οι οποίες εκτιμούν ότι θα δώσουν διέξοδο από το αδιέξοδο. τουριστική οικονομία, και
μάλιστα την τελική λύση στα μακροπρόθεσμα προβλήματα που αντιμετωπίζουν.
Γενικά, οι μορφές εναλλακτικού τουρισμού δεν μπορούν να αντικαταστήσουν τον

μαζικό τουρισμό με την έννοια του παράκτιου μαζικού τουρισμού. Ωστόσο,
διαδραματίζουν συμπληρωματικό ρόλο, συμβάλλοντας κυρίως στην οικονομική και
κοινωνική ανάπτυξη των διαφόρων περιοχών της περιοχής. Τα προηγούμενα χρόνια
Δ.ΥΠ.Α.

οι ειδικές μορφές τουρισμού δεν είχαν καλή απόδοση λόγω του μαζικού τουρισμού.
Όμως τα τελευταία χρόνια, λόγω του μαζικού τουρισμού και του εποχιακού
κορεσμού, διαμορφώνεται μια νέα πολιτική για την ανάπτυξη διαφόρων
εναλλακτικών μορφών τουρισμού. Οι τουρίστες συχνά επιλέγουν να επιλέξουν και να
περιηγηθούν μόνοι τους και σπάνια χρησιμοποιούν οργανωμένες ταξιδιωτικές
υπηρεσίες για να οργανώσουν και να πραγματοποιήσουν ταξίδια. Η διαφορά μεταξύ
αυτών των μορφών τουρισμού και του κλασικού τουρισμού έγκειται κυρίως στην
προστασία του περιβάλλοντος και στην τοπική οικονομική ανάπτυξη, ακολουθούμενη
από τη βελτίωση της ποιότητας των προϊόντων και των υπηρεσιών, ακόμη και στην
κατασκευή νέων υποδομών για την προσέλκυση περισσότερων τουριστών. Οι
τουρίστες αρχίζουν πλέον να ορίζουν τις διακοπές τους με βάση την ικανοποίηση
προσωπικών συμφερόντων και σταδιακά σχηματίζουν ομάδες τουριστών με κοινά
ενδιαφέροντα.
Αυτό είναι και ο λόγος που οι εκδρομές εξειδικεύονται σε ειδικές μορφές,

σχεδιασμένες να ανταποκρίνονται στις συγκεκριμένες προτιμήσεις των ομαδικών
τουριστών. Οι λόγοι δημιουργίας αυτών των μορφών τουρισμού σχετίζονται άμεσα με
το επάγγελμα του κάθε ατόμου, τη σωματική του δραστηριότητα, αλλά και
αναπτύσσονται σε σχέση με επαγγελματικούς λόγους (συνέδρια), λόγους υγείας
(ιαματικό τουρισμό) και κάθε ιδιαίτερη προτίμηση ή λόγο που αντιστοιχεί στην
ατομική μορφή. του τουρισμού Οι καθοριστικοί παράγοντες των ειδικών μορφών
τουρισμού είναι αποδεδειγμένα τοπικά χαρακτηριστικά χωρών ή περιοχών και δύο ή
τρεις ειδικές μορφές συχνά συνυπάρχουν σε ένα κοινό μοντέλο ανάπτυξης.
Η διαφορά μεταξύ αυτών των μορφών τουρισμού και του κλασικού τουρισμού
οφείλεται κυρίως στην προστασία του περιβάλλοντος και στην οικονομική τοπική
ανάπτυξη, το δεύτερο στάδιο είναι η βελτίωση της ποιότητας των προϊόντων και των
υπηρεσιών, ακόμη και η δημιουργία νέων υποδομών για την προσέλκυση
περισσότερων τουριστών. Επισκέπτες, (travelersgreece.com).
Οι κυριότερες εναλλακτικές µορφές τουρισµού είναι

Δ.ΥΠ.Α.

- Πολιτιστικός και εκπαιδευτικός τουρισμός

- Αγροτουρισμός
- αρχαιολογικός τουρισμός
- Ιαματικός τουρισμός και τουρισμός υγείας
- Οικοτουρισμός
- θρησκευτικός τουρισμός
- Ορεινός τουρισμός
- οινοτουρισμός
- Επισιτιστικός τουρισμός
- Αθλητικός τουρισμός
- Ταξίδια περιπέτειας
- Ταξίδια για ηλικιωμένους
- Χειμερινός αθλητικός τουρισμός
- χειμερινά ταξίδια
- Ωκεανός τουρισμός
- Δημοφιλείς περιηγήσεις
- Κοινωνικός τουρισμός
3.1.5 Παράγοντες ανάπτυξης του εναλλακτικού τουρισμού
Η ανάπτυξη εναλλακτικών μορφών τουρισμού είναι το αποτέλεσμα μιας

σειράς σημαντικών εξελίξεων και αλλαγών που έχουν σημειωθεί σε διεθνές επίπεδο
τα τελευταία χρόνια.
Αυτές οι εξελίξεις και αλλαγές είναι οι εξής:

• Αμφισβήτηση του μεταπολεμικού τουριστικού μοντέλου ανάπτυξης: Οι
αλλαγές στις τουριστικές προτιμήσεις οδήγησαν σε στροφή του ενδιαφέροντός τους
προς ειδικές και εναλλακτικές μορφές τουρισμού, γεγονός που αποτελεί ισχυρή
πρόκληση για το μοντέλο μαζικού τουρισμού που κυριαρχεί από το 1960, λόγω του
Αρνητικού επιπτώσεις στο φυσικό και ανθρωπογενές περιβάλλον, καθώς και στη
μείωση των αποδόσεων από τα τουριστικά προϊόντα σε πολλές χώρες.
Δ.ΥΠ.Α.

• Αλλαγές στα κίνητρα των σύγχρονων τουριστών: Η μεταπολεμική περίοδος

έως το 1970 χαρακτηρίστηκε από τον τουρισμό με κύρια κίνητρα την τουριστική
αναψυχή, την περιήγηση στα αξιοθέατα και την αναψυχή. Αυτή η κατάσταση άρχισε
να αλλάζει στα μέσα της δεκαετίας του 1970. Έτσι περνάμε από ένα κυρίαρχο
κίνητρο σε ένα σύνολο κινήτρων, όπου έχουμε τουρίστες με πολλά κίνητρα. Ο
τουρίστας τώρα είτε αναζητά μια σειρά από δραστηριότητες (π.χ. συνδυασμό
αναψυχής, λατρείας της φύσης, οικολογίας, αθλητισμού) σε κάθε ταξίδι που επιλέγει,
είτε διαφορετικά ταξίδια σε μια χρονική περίοδο, καθένα από τα οποία χαρακτηρίζεται
από την παρουσία ενός κυρίαρχου κινήτρου.
• Αυξημένη κατά κεφαλήν τουριστική δαπάνη: Αυτή είναι μια τάση που
παρατηρείται από το 1980 σε πολλές ανεπτυγμένες χώρες σε όλο τον κόσμο, οι
οποίες είναι και οι σημαντικότεροι αποστολείς τουριστών. Η αύξηση των κατά
κεφαλήν τουριστικών δαπανών είναι αποτέλεσμα της συνολικής βελτίωσης του
βιοτικού επιπέδου των κατοίκων των χωρών αποστολής τουριστών και έχει
επηρεάσει σημαντικά τη ζήτηση διακοπών για ειδικές και εναλλακτικές μορφές
τουρισμού.
• Στροφή προς το περιβάλλον και την υγιεινή διαβίωση: Πρόκειται για μια
σημαντική τάση που ξεκίνησε τη δεκαετία του 1970 και σχετίζεται με τη μετάβαση του
ανθρώπου σε ένα φυσικό και καθαρό περιβάλλον. Καθώς η εισβολή του μαζικού
τουρισμού οδηγεί σε απρογραμμάτιστη τουριστική ανάπτυξη, το οικολογικό και
περιβαλλοντικό κίνημα έχει συμβάλει σημαντικά στην κατεύθυνση αυτή
αναδεικνύοντας νέες διαστάσεις των προβλημάτων που αντιμετωπίζει το
• Αλλαγές στη χρήση των τουριστικών καταλυμάτων: Η προτίμηση των

σύγχρονων καταναλωτών για ευέλικτες, καλά οργανωμένες και υψηλών υπηρεσιών
τουριστικές επιχειρήσεις. Επιπλέον, οι ειδικές και εναλλακτικές μορφές τουρισμού
απαιτούν νέες και συχνά μεγάλες επενδύσεις σε γενικές και ειδικές τουριστικές
υποδομές (π.χ. μαρίνες, συνεδριακοί χώροι, λουτρά, πολιτιστικές διαδρομές) που
Δ.ΥΠ.Α.

συμβάλλουν στην ανάπτυξη του τουρισμού.• Αλλαγές στην τεχνολογία και στις
κρατήσεις διακοπών: Μια νέα τάση που αναμένεται να έχει σημαντικό αντίκτυπο στα
ταξιδιωτικά πακέτα που καθιερώθηκαν σήμερα είναι οι αλλαγές στον τρόπο και το
σύστημα κρατήσεων ταξιδιωτικών διακοπών όσον αφορά τα ταξιδιωτικά οχήματα και
τα ταξιδιωτικά καταλύματα. Η τεχνολογία του Διαδικτύου τροφοδοτείται από τη
διάταξη υπηρεσιών δικτύου σε παγκόσμια κλίμακα που αναπτύσσονται από
ανθρώπους και μπορούν να χρησιμοποιηθούν από τουρίστες και τουριστικές
επιχειρήσεις.
3.1.6 Εναλλακτικές μορφές τουρισμού και η συμβολή τους στη βιώσιμη

ανάπτυξη των τουριστικών προορισμών
Η μορφή του τουρισμού γνώρισε ανάπτυξη από τα πρώτα χρόνια. Αρκετοί

συγγραφείς χρησιμοποιούν εναλλακτικές μορφές τουρισμού ως νέο όρο. Ο όρος
αναφέρθηκε για πρώτη φορά το 1970 για να περιγράψει μια πραγματικά νέα
εναλλακτική μορφή τουρισμού.
Η πρώτη τουριστική περίοδος
Κατά την πρώτη τουριστική περίοδο, οι κύριες εναλλακτικές μορφές τουρισμού που
προήλθαν από την αρχαιότητα ήταν ο επαγγελματικός τουρισμός, ο τουρισμός
αναψυχής, ο πολιτιστικός, θρησκευτικός, αθλητικός και ιαματικός τουρισμός. Οι
παραπάνω μορφές πρωτοεμφανίστηκαν στην αρχαία Αίγυπτο, τη Μεσοποταμία, την
αρχαία Ελλάδα, την Περσία και τέλος στη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία. Οι Αιγύπτιοι
ταξιδεύουν για επαγγελματικά ταξίδια. Αξίζει να σημειωθεί ότι τα τελευταία χίλια
χρόνια προ Χριστού ο αθλητικός και θρησκευτικός τουρισμός αναπτύχθηκε κυρίως
στην αρχαία Ελλάδα. Ο θρησκευτικός τουρισμός στην αρχαία Ελλάδα ήταν το ταξίδι
των αρχαίων Ελλήνων σε μεγάλες θρησκευτικές γιορτές όπως η Ελευσίνα και ο
Διόνυσος. Ο Ηρόδοτος (480 π.Χ. – 421 π.Χ.) και ο Παυσανίας, ο περιηγητής του
δεύτερου αιώνα π.Χ., ήταν πρωτοπόροι του τουρισμού. Ωστόσο, ο θερμικός
τουρισμός γνώρισε την ανάπτυξή του στην αρχαία Ελλάδα κατά τα πρώτα χρόνια της
τουριστικής περιόδου και η ύπαρξή του, καθώς και η ύπαρξη αρκετών ιαματικών
Δ.ΥΠ.Α.

πηγών για θεραπευτικούς λόγους, αναφέρθηκε συχνά από πολλούς ιστορικούς και
φιλοσόφους της εποχής, όπως η Ασία. Ο Ριστοτέλης ανέφερε και ο Ηρόδοτος. Αξίζει
να τονιστεί ότι η Ασκληπιία ήταν ένα από τα πρώτα κέντρα ευεξίας που
δημιουργήθηκαν γύρω από θερμές μεταλλικές πηγές. Τελικά, το ταξίδι τους στα Επτά
Θαύματα του Κόσμου εκείνη την εποχή θεωρήθηκε μια μορφή πολιτιστικού
τουρισμού σε συνδυασμό με τουρισμό αναψυχής. (Σφακινάκης, 2000: 28-31)
Η δεύτερη τουριστική περίοδος
(Η περίοδος από τη γέννηση του Χριστού έως τα μέσα του 19ου αιώνα) Οι
περισσότεροι συγγραφείς θεωρούν ότι αυτή η περίοδος είναι ανενεργή γιατί δεν
εμφανίστηκαν νέες μορφές τουρισμού, αλλά οι τουριστικές δραστηριότητες δεν
έπαψαν να υπάρχουν. Δεν επιτρέπονται σοβαρές τουριστικές δραστηριότητες λόγω
σκληρών συνθηκών όπως πόλεμος, αναδιοργάνωση της χώρας κ.λπ. κατά την
περίοδο αυτή. Ωστόσο, χάρη στις παραπάνω συνθήκες υλοποιούνται έργα,
εκδηλώνονται δράσεις και θεσπίζονται διαδικασίες και πρακτικές που εξυπηρετούν
μη τουριστικούς σκοπούς, αλλά με την πάροδο του χρόνου γίνονται ο πρωταρχικός
ακρογωνιαίος λίθος των μελλοντικών τουριστικών υποδομών. Τέλος, αξίζει να
τονιστεί ότι στη δεύτερη τουριστική περίοδο έχει κατασκευαστεί και τεθεί σε χρήση το
πρώτο οργανωμένο οδικό δίκτυο. (Σφακινάκης, 2000: 30-31)
Η τρίτη τουριστική περίοδος ( 1850 – 1950 )

Στην τρίτη τουριστική περίοδο, νέες μορφές τουρισμού εμφανίστηκαν και
ενισχύθηκαν. Αν και η λεγόμενη grand tour ξεκίνησε νωρίς, καθιερώθηκε. Το Grand
Tour, δηλαδή ταξίδια παιδιών αριστοκρατικών και εύπορων οικογενειών στη Γαλλία,
την Αγγλία και αργότερα τις Ηνωμένες Πολιτείες προκειμένου να αποκτήσουν μια
εναλλακτική εκπαιδευτική και κοινωνική δομή. Τα μεταφορικά και οδικά δίκτυα έχουν
επίσης αναπτυχθεί σημαντικά. Τα αυτοκίνητα άρχισαν να μπαίνουν στη ζωή των
ανθρώπων. Το ξενοδοχείο έχει βελτιωθεί ως προς τα κατασκευαστικά πρότυπα, το
μέγεθος, τη χωρητικότητα και την εξυπηρέτηση πελατών. Εμφανίστηκε επίσης ο
πρώτος διοργανωτής διακοπών με πρωτοπόρο τον Thomas Cook. Ιδρύθηκαν
Δ.ΥΠ.Α.

οργανισμοί παραθαλάσσιων και ορεινών διακοπών, ορισμένοι από τους οποίους

έγιναν τουριστικοί προορισμοί. Έτσι προέκυψε ο παράκτιος και ορεινός τουρισμός.
Μια άλλη μορφή τουρισμού που έχει εμφανιστεί είναι ο εκθεσιακός τουρισμός, ο
οποίος προσελκύει σημαντικό αριθμό τουριστών με την παρουσία εκθέσεων σε
ευρωπαϊκές πόλεις και διεθνείς εκθέσεις. Τελικά, ο κόσμος συνειδητοποίησε τις
οικονομικές και κοινωνικές διαστάσεις του τουρισμού και δημιούργησε τη Δημόσια
Αρχή Τουρισμού. (Σφακινάκης, 2000: 23-33)
Η τέταρτη τουριστική περίοδος

(Ξεκίνησε με το τέλος του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, πιο συγκεκριμένα το 1950
για την Ελλάδα και το 1980 για άλλες χώρες) Το τουριστικό φαινόμενο έχει αυξηθεί τη
συγκεκριμένη τουριστική περίοδο. Υπήρξε μια ποσοτική αύξηση στον τουρισμό από
το 1950 έως το 1980. Κατά την προαναφερθείσα περίοδο έχουν αναβαθμιστεί και
αναπτυχθεί μέσα μεταφοράς και επικοινωνίας. Η χρήση αεροσκαφών ελαχιστοποιεί
την απόσταση. Αύξηση έχει σημειωθεί στις ημέρες αδείας και έχει τεθεί θέμα
υποχρέωσης χορήγησης χρόνου αδείας. Στις περισσότερες ανεπτυγμένες χώρες
δίνονται κατά μέσο όρο περίπου 5 εβδομάδες διακοπές ανά έτος. Το εισόδημα των
εργαζομένων αυξήθηκε και οι τιμές των τουριστικών προϊόντων μειώθηκαν. Ο
τουρισμός θεωρείται κοινωνικό αγαθό, επομένως οι κρατικοί φορείς αρχίζουν να τον
προωθούν για να προωθήσουν την ανάπτυξη και ως αποτέλεσμα ο τουρισμός
εμπορευματοποιείται από τις επιχειρήσεις για τη μεγιστοποίηση των κερδών.
Προέκυψαν επίσης οι ακόλουθες μορφές τουρισμού:
• Αγροτουρισμός: Αναπτύχθηκε στις ΗΠΑ το 1960 και καθιερώθηκε ως άλλη
μορφή τουρισμού.
• Ο ιαματικός τουρισμός γίνεται μέρος του ευρύτερου τουρισμού ευεξίας.
• Από τον τομέα των επαγγελματικών ταξιδιών, ο τομέας των ταξιδιών
κινήτρων αναπτύχθηκε στις ΗΠΑ τη δεκαετία του 1960 σε μια προσπάθεια αύξησης
των πωλήσεων.
• Ο τουρισμός Jet Set καθιερώθηκε την εποχή που εισήχθη το αεροσκάφος
τζετ, εξ ου και το όνομά του.
• Με την ανάπτυξη μηχανολογικών μέσων και εξοπλισμού, ο ορεινός
Δ.ΥΠ.Α.

αθλητικός τουρισμός έχει αναπτυχθεί αρκετά την τέταρτη περίοδο.

• Ως αποτέλεσμα της προαναφερθείσας πτώσης των τιμών και της αύξησης
των εισοδημάτων των ανθρώπων, ο ωκεάνιος τουρισμός έχει γίνει επίσης προσιτός
στους απλούς τουρίστες.
• Τέλος, ο κοινωνικός τουρισμός αύξησε το ενδιαφέρον τη δεκαετία του 1970
(Σφακιανάκης, 2000: 33-35)
Η πέμπτη τουριστική περίοδος ή Σύγχρονη τουριστική περίοδος

Σήμερα, ή με άλλα λόγια, στη σύγχρονη εποχή του τουρισμού, υπάρχει μια τάση
περιορισμού του μαζικού τουρισμού και ενθάρρυνσης του εναλλακτικού τουρισμού.
Καταβάλλονται προσπάθειες για να βοηθηθούν οι μη εποχικές μορφές τουρισμού
που έχουν τη δυνατότητα να αναπτυχθούν εκτός ταξιδιωτικών περιορισμών και εκτός
τουριστικών προορισμών. Αυτό συμβαίνει γιατί είναι σημαντικό να παρουσιάζεται
τουριστική δραστηριότητα και τον χειμώνα, αν όχι, υπάρχει πρόβλημα τουριστικής
εποχικότητας. Ο εποχικός τουρισμός έχει ως αποτέλεσμα να είναι ιδιαίτερα
συγκεντρωμένος, να υπερβαίνει τα εύλογα όρια ανάπτυξης ορισμένων τουριστικών
προορισμών, να καταστρέφει τους τουριστικούς πόρους και συχνά να εκμεταλλεύεται
τους τουρίστες από ντόπιους επιχειρηματίες. (Σφακινάκης, 2000: 35-36)
3.2 ΒΙΩΣΙΜΗ (ΑΕΙΦΟΡΙΚΗ) ΑΝΑΠΤΥΞΗ
3.2.1. Η έννοια του «βιώσιμου τουρισμού» και της «βιώσιμης (αειφορικής)

τουριστικής ανάπτυξης»
Ο όρος της «βιώσιμου - αειφόρου ανάπτυξης» σχετίζεται κυρίως µε την µελέτη των
κοινωνικών, οικονομικών και περιβαλλοντικών επιστημών. Η βιώσιμη ανάπτυξη έχει
σκοπό την άνοδο του βιοτικού επιπέδου αλλά και την περιβαλλοντική προστασία
µέσο-µακροπρόθεσµα. Σημαντικό είναι να τονιστεί ότι µέχρι και σήμερα δεν έχει
υπάρχει κάποιος κοινά αποδεκτός ορισμός που να ορίζει πλήρως την έννοια της
αειφορίας.
Δ.ΥΠ.Α.

Στη βιβλιογραφία υπάρχει ένας πλήθος ορισμών της έννοιας της αειφόρου (ή
βιώσιμης) ανάπτυξης. Ο επικρατέστερος ως τώρα ορισμός είναι της Παγκόσμιας
Επιτροπής για το Περιβάλλον και την Ανάπτυξη (World Commission on Environment
& Development) όπως διατυπώθηκε στην Αναφορά Brundtland, «Το Κοινό Μας
Μέλλον (Our Common Future)»:
«Βιώσιμη ανάπτυξη είναι η ανάπτυξη του καλύπτει τις ανάγκες της παρούσας γενιάς,
χωρίς να διακυβεύει την ικανότητα των μελλοντικών γενεών να καλύψουν τις δικές
τους ανάγκες» (WCED, 1987, σ. 43).
Ενώ, ο όρος της βιώσιμης (αειφορικής) τουριστικής ανάπτυξης ουσιαστικά

θεσπίστηκε στην Agenda 21 όπως διατυπώθηκε στην Παγκόσμια Συνδιάσκεψη για
το Περιβάλλον και την Ανάπτυξη στο Ρίο της Βραζιλίας το 1992: «Βιώσιμη τουριστική
ανάπτυξη ορίζεται το μοντέλο της τουριστικής ανάπτυξης το οποίο ικανοποιεί τις
ανάγκες των τουριστών και των περιοχών υποδοχής στο παρόν, ενώ προστατεύει και
αυξάνει τις ευκαιρίες για το μέλλον. Θεωρείται ότι οδηγεί στη διαχείριση όλων των
πόρων με ένα τέτοιο τρόπο, ώστε να μπορούν να επιτυγχάνονται οι οικονομικές,
κοινωνικές και αισθητικές ανάγκες, ενώ διατηρεί την πολιτιστική ακεραιότητα, τις
σημαντικές οικολογικές διαδικασίες, τη βιολογική ποικιλότητα και το σύστημα
υποστήριξης της ζωής» (WTO, 2001)
Ο Ανδριώτης το 2000, αναφέρει ότι απο την δεκαετία του 50’ µέχρι και σήµερα ο
τουρισµός αποτελεί πηγή οικονοµικής ανάπτυξης όλων εκείνων των περιοχών που
δραστηριοποιούνται µε βάση τον τουρισµό και τα προϊόντα του.
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός (WTO, 1993), ορίζει τον αειφορικό ή βιώσιμο

τουρισμό ως «η διαδικασία που οδηγεί στη διαχείριση όλων των πόρων για να είναι
σε θέση τόσο για την κάλυψη των σημερινών απαιτήσεων των τουριστών, ενώ
συγχρόνως διατηρώντας τα οφέλη για το μέλλον, ειδικά στην οικονομική, κοινωνική
και περιβαλλοντική διάσταση, να συμβάλλει στην ανάπτυξη της τοπικής τουριστικής
βιομηχανίας, βελτιώνοντας τις μελλοντικές ανάγκες των ανθρώπων, των σημερινών
τουριστών και των κοινοτήτων».
Δ.ΥΠ.Α.

Οι Οδηγίες για τις Πρακτικές Αειφόρου Ανάπτυξης και Διαχείρισης Τουρισμού

ισχύουν για όλες τις μορφές τουρισμού, συμπεριλαμβανομένου του μαζικού
τουρισμού και του επαγγελματικού/εναλλακτικού τουρισμού.
Ο αειφόρος τουρισμός έχει αντίκτυπο στο περιβάλλον, απορροφά ένα σημαντικό

μέρος της απασχόλησης και η ανάπτυξη του τουρισμού στο πλαίσιο του τουρισμού
επηρεάζει την κοινωνική συνοχή/κοινωνικοπολιτισμικές πτυχές της ανάπτυξης – αλλά
πάντα συνδέεται με τη συνέχιση των επιδόσεων και στα τρία Οι διαστάσεις της
βιωσιμότητας Η βελτίωση αφορά – γιατί, όπως το έθεσε ο Σπιλάνης (2017), «στον
αειφόρο τουρισμό δεν υπάρχουν περιορισμοί που δεν πρέπει να ξεπεραστούν από
την τουριστική ανάπτυξη, αλλά μια συνεχής προσπάθεια βελτίωσης της οικονομικής,
κοινωνικής και περιβαλλοντικής του απόδοσης».
Η λεγόμενη τουριστική δραστηριότητα, εκτός από όλους τους θετικούς παράγοντες

που επιφέρει στους κατοίκους και τους τουρίστες της τουριστικής περιοχής, επιφέρει
και αρνητικά αποτελέσματα, που απειλούν άμεσα τη βιωσιμότητα πολλών περιοχών.
Ως εκ τούτου, λαμβάνοντας υπόψη τα προβλήματα που προκύπτουν στη διαδικασία
της τουριστικής ανάπτυξης σε ορισμένες περιοχές, είναι απαραίτητο να προωθηθεί η
βιώσιμη οικονομική, κοινωνική και πολιτιστική ανάπτυξη στη βάση του σεβασμού του
φυσικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος.
Ο Fenell το 1999, ορίζει ότι ο βιώσιµος τουρισµός χρησιµοποιείται ώς όρος για να

γίνουν εύκολα αντιληπτές οι αρχές της βιώσιµης τουριστικής ανάπτυξης.
Δ.ΥΠ.Α.

Ακόµη, ο Παγκόσµιος Όργανισµός Τουρισµού (WTO), ορίζει ώς βιώσιµο τουρισµό:

«Ο τουρισµός που οδηγεί στη διαχείριση όλων των πόρων µε τέτοιο τρόπο ώστε να
µπορούν οι οικονοµικές , κοινωνικές και αισθητικές ανάγκες να καλυφθούν
διατηρώντας ταυτόχρονα την πολιτιστική ακεραιότητα, τις ουσιώδεις οικολογικές
µεθόδους,τη βιοποικιλότητα και τα µέσα διατήρησης της ζωής»
Ο αειφόρος τουρισµός θα πρέπει να είναι ωφέλιµος ώς προς το φυσικό περιβάλλον

προστατεύοντας την φυσική κληρονοµιά των περιοχών, ακόµη να σέβεται την
κοινωνική κληρονοµιά, για παράδειγµα τις παραδόσεις, τα ήθη και έθιµα των τόπων
και να αποδέχετα διαφορετικές κουλτούρες. Επιπλέον, να ενισχύει νέες οικονοµικές
δραστηριότητες που αποφέρουν εισόδηµα και απασχόληση στα άτοµα
συµβάλλοντας έτσι και στην καταστρατήγηση της ανεργίας των τοπικών κοινωνιών.
Οπωσδήποτε, για την επίτευξη της βιώσιµης τουριστικής ανάπτυξης κρίνεται
αναγκαία η συνειδητή συµµετοχή ολόκληρης τη τοπικής κοινωνίας. Συγκεκριµένα,
απαιτούνται πολιτικές αποφάσεις οι οποίες θα βοηθήσουν στην διατήρηση και
ανάπτυξη του αειφόρου τουρισµού
Ο Muller ο 1994, τονίζει ότι στον ορισµό της βιώσιµης τουριστικής ανάπτυξης
συμπεριλαμβάνεται και η έννοια της ποιοτικής ανάπτυξης
Η λέξη βιωσιµότητα, αποδίδεται µε ακρίβεια από την αγγλική λέξη ¨sustainability¨,

από το ρήµα sustain που σημαίνει συντηρώ. Αποτελεί κοινό ότι η αύξηση της
οικονομικής δραστηριότητας ταυτίζεται συνήθως και µε την περιβαλλοντική
καταστροφή, κάτι το οποίο εντοπίζεται µέχρι και σήμερα. Είναι ευρύτατα διαδεδομένη
η άποψη ότι για την έννοια της βιωσιµότητας έχουν προταθεί αρκετοί ορισµοί.
Παρακάτω θα αναφέρουμε τους πιο σημαντικούς και γνωστούς ορισμούς που

αποδίδονται στην αειφόρο ανάπτυξη,
"Ο όρος αειφορία αναφέρεται στην ικανότητα μιας κοινωνίας, οικοσυστήματος ή

οποιουδήποτε άλλου ενεργού συστήματος να συνεχίσει να λειτουργεί επ 'αόριστον
Δ.ΥΠ.Α.

στο μέλλον χωρίς να εξαναγκάζεται σε παρακμή λόγω της εξάντλησης των βασικών
πόρων".
Η "αειφορία" θεωρείται συχνά ως το δόγμα ότι η οικονομική ανάπτυξη και ανάπτυξη

πρέπει να ορίζονται εντός της οικολογίας και των ευρύτερων εννοιών - η
αλληλεξάρτηση της ανθρώπινης ύπαρξης και των δραστηριοτήτων της, η βιόσφαιρα
και οι νόμοι που τη διέπουν... Σημαίνει ότι η προστασία του περιβάλλοντος και Η
οικονομική ανάπτυξη είναι συμπληρωματικές και όχι ανταγωνιστικές διαδικασίες».
Επιπλέον, «η βιώσιμη ανάπτυξη ικανοποιεί τις ανάγκες του παρόντος χωρίς να

διακυβεύεται η ικανότητα των μελλοντικών γενεών να καλύψουν τις δικές τους
ανάγκες» (Πρώην πρωθυπουργός της Νορβηγίας Gro Harlem Brundtland, 1987).
Μερικές αντιπροσωπευτικές έννοιες της βιώσιμης ανάπτυξης: << στόχοι βιολογικού

συστήματος (γενετική ποικιλότητα, προσαρμογή, βιολογική παραγωγικότητα), στόχοι
οικονομικού συστήματος (κάλυψη βασικών αναγκών, βελτίωση νομικών εννοιών,
αύξηση χρήσιμων αγαθών και υπηρεσιών) και κοινωνικοί στόχοι (πολιτιστική
ποικιλομορφία, θεσμική βιωσιμότητα, Κοινωνική Δικαιοσύνη, Συμμετοχή» (Barbier,
1987).
Επιπλέον, «ενίσχυση της ποιότητας της ανθρώπινης ζωής ζώντας μέσα στη
φέρουσα ικανότητα υποστήριξης των οικοσυστημάτων» (UN Environment, 1991).
Ειδικότερα, «μια βιώσιμη κοινωνία μπορεί να είναι σταθερή από γενιά σε γενιά, μια
που φαίνεται αρκετά μακριά, αρκετά ευέλικτη και αρκετά έξυπνη ώστε να μην
διαταράσσει τα φυσικά ή κοινωνικά συστήματα που την υποστηρίζουν» (Meadows,
Meadows and Landers, 1992).
Σύμφωνα με τον Hawkes το 1993, «Η βιωσιμότητα είναι μια οικονομική συνθήκη

κατά την οποία οι ανάγκες των ανθρώπων και το εμπόριο για το περιβάλλον
μπορούν να καλυφθούν χωρίς να μειώνεται η ικανότητα του περιβάλλοντος να
Δ.ΥΠ.Α.

παρέχει στις μελλοντικές γενιές... Αυτό μπορεί επίσης να εκφραστεί ως... κόσμο
καλύτερο από ό,τι τον βρήκατε, μην υπερβαίνετε τις ανάγκες σας, προσπαθήστε να
μην βλάψετε τη ζωή ή το περιβάλλον και κάντε βελτιώσεις αν μπορείτε».
Πιο συγκεκριμένα, ο Viederman υποστήριξε το 1994 ότι «η βιωσιμότητα είναι μια

συμμετοχική διαδικασία που σχεδιάζει και αναζητά μια κοινότητα που σέβεται και
χρησιμοποιεί με σύνεση όλους τους πόρους της - φυσικούς, ανθρώπινους,
ανθρωπογενείς, κοινωνικούς, πολιτιστικούς, επιστημονικούς» Wait. Η βιωσιμότητα
επιδιώκει να εξασφαλίσει, στο μέτρο του δυνατού, υψηλό βαθμό οικονομικής
ασφάλειας για τις σύγχρονες γενιές και την ικανότητα να απολαμβάνουν τη
δημοκρατία και τη λαϊκή συμμετοχή στον έλεγχο των κοινοτήτων τους, Διατηρώντας
την ακεραιότητα των οικοσυστημάτων από τα οποία εξαρτάται όλη η ζωή και όλη η
παραγωγή, και υποχρεωμένοι να παρέχουν στις μελλοντικές γενιές αυτό που
απαιτούν τα δικά τους οράματα, ελπίζουμε ότι και αυτές θα έχουν τη σοφία και τη
σοφία να χρησιμοποιήσουν ό,τι τους παρέχεται με τον κατάλληλο τρόπο».
Η βιωσιμότητα είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με το περιβάλλον, το οποίο δεν είναι

άπειρο και ελεύθερο, την ισότητα των εθνών και την κοινωνική και οικονομική ισότητα
γενικότερα, και τέλος κάθε οντότητα θα πρέπει να περιλαμβάνει μακροπρόθεσμους
στόχους βελτίωσης και όχι βραχυπρόθεσμους στόχους. Η Επιτροπή Brundtland
ορίζει τη βιώσιμη ανάπτυξη ως την ικανοποίηση των αναγκών των ατόμων χωρίς να
διακυβεύονται οι ανάγκες των μελλοντικών γενεών. Επιπλέον, υπάρχουν δύο
βασικές έννοιες που χαρακτηρίζουν τη βιωσιμότητα, δηλαδή η έννοια της ζήτησης και
η έννοια των περιορισμών. Πιο συγκεκριμένα, όλες οι χώρες που πρέπει να
αναπτυχθούν ή έχουν αναπτυχθεί θα πρέπει να συμπεριληφθούν στο πλαίσιο
βιωσιμότητας.
«Οι βασικές αρχές της βιωσιμότητας επικεντρώνονται στην ισορροπία μεταξύ

οικονομίας, κοινωνίας, περιβάλλοντος και πολιτισμού, αλλά και στις διαδικασίες
ανατροφοδότησης και ελέγχου της τουριστικής ανάπτυξης για την επίτευξη
μεσοπρόθεσμης βιωσιμότητας» (Κοκκώσης, 1999). Συγκεκριμένα, ο τουρισμός και το
Δ.ΥΠ.Α.

περιβάλλον έχουν μια αλληλοεξαρτώμενη σχέση. Το περιβάλλον δεν θεωρείται

«υποδοχέας» τουριστικής ανάπτυξης, αντίθετα, ο τουρισμός αναπτύσσεται σύμφωνα
με τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του φυσικού περιβάλλοντος και τις
κοινωνικοοικονομικές συνθήκες της περιοχής
Η έννοια της βιώσιμης τουριστικής ανάπτυξης είναι παρόμοια με τη φέρουσα

ικανότητα.
Και οι δύο έννοιες εξηγούν τους περιορισμούς της εξισορρόπησης της τουριστικής
ανάπτυξης, ειδικότερα, η βιώσιμη τουριστική ικανότητα μιας περιοχής είναι ο αριθμός
των τουριστών που μπορεί να απορροφηθεί για να μπορέσει να υποστηρίξει τις
δραστηριότητες των τουριστών.
Είναι σημαντικό ότι αυτή η έννοια μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως μέτρο του κορεσμού
της αποδοχής των τουριστών, δηλαδή πόσους τουρίστες μπορεί να δεχθεί ένα μέρος
χωρίς να προκληθεί ζημιά στο φυσικό περιβάλλον και χωρίς να διακυβεύεται η
ποιότητα των υπηρεσιών προς τους τουρίστες.
Ο αειφόρος τουρισμός και η φέρουσα ικανότητα περιλαμβάνουν οικονομική,

κοινωνική και περιβαλλοντική διάσταση. Η διαφορά μεταξύ των παραπάνω εννοιών
είναι ότι η φέρουσα ικανότητα ορίζει τα άνω και κάτω όρια και στοχεύει στην αύξηση
του αριθμού των τουριστών σε μια περιοχή.
Από την άλλη πλευρά, ο βιώσιμος τουρισμός συμβάλλει στη βελτίωση των
τουριστικών δραστηριοτήτων και στην προστασία του περιβάλλοντος.
Συμπερασματικά, ο συνδυασμός και η εφαρμογή των παραπάνω εννοιών είναι
ευκολότερος σε νέες ανεπτυγμένες περιοχές όπου υιοθετούνται βιώσιμες μορφές
τουρισμού όπως ο οικοτουρισμός και ο αγροτουρισμός. (Rizoplu, 2010). Το 1999, η
Swarbrooke ξεχώρισε τη μεταφορική ικανότητα:
• Η φυσική φέρουσα ικανότητα είναι ο αριθμός των τουριστών που μπορεί να

Δ.ΥΠ.Α.

φιλοξενήσει μια περιοχή.

• Το περιβάλλον ή η οικολογική ικανότητα μεταφοράς είναι ο αριθμός των
τουριστών που μπορεί να φιλοξενήσει μια περιοχή πριν προκύψει πρόβλημα
με το οικοσύστημα
• Οικονομική φέρουσα ικανότητα είναι ο αριθμός των τουριστών που μπορεί να
δεχθεί μια περιοχή πριν αρχίσουν τα οικονομικά προβλήματα στην περιοχή.
• Η κοινωνική και πολιτιστική φέρουσα ικανότητα αναφέρεται στον αριθμό των
ανθρώπων που μεταφέρονται από μια περιοχή, εξαιρουμένης της κοινωνικής
παρακμής που φέρει.
• Η αντιληπτή φέρουσα ικανότητα είναι ο αριθμός των ανθρώπων που μπορεί
να μεταφέρει μια περιοχή πριν από αρνητικές επιπτώσεις στην ποιότητα του
τουρισμού.
• Η φέρουσα ικανότητα μιας υποδομής είναι ο μέγιστος αριθμός τουριστών
που μπορεί να χειριστεί η υποδομή μιας περιοχής
Επιπλέον, «οι κοινωνικοί και περιβαλλοντικοί στόχοι δεν πρέπει να θεωρούνται ως

κόστος για μια βιώσιμη επιχείρηση, αλλά πρέπει να αναζητά ευκαιρίες κέρδους για
την επιδίωξη αυτών των στόχων» (Σωτήριος Κ. Καρβούνης, 2003).
Η προέλευση της έννοιας της βιώσιμης ανάπτυξης εκδηλώθηκε στην ύπαρξή της
όταν τα Ηνωμένα Έθνη πρότειναν στη δεκαετία του 1960 μια μέθοδο για την επίτευξη
ενός συνδυασμού οικονομικής ανάπτυξης και προστασίας του περιβάλλοντος.
Είναι σημαντικό να τονιστεί ότι έχουν γίνει αρκετές προσπάθειες οικονομικής

ανάπτυξης, αλλά οι περισσότερες απέτυχαν. Συγκεκριμένα, τη δεύτερη δεκαετία η
κοινωνική δικαιοσύνη ήταν ένας από τους στόχους της οικονομικής ανάπτυξης και
την τρίτη δεκαετία, τη δεκαετία του 1980, διαπιστώθηκαν διαφορές στις διεθνείς
σχέσεις, οι οποίες επίσης απέτυχαν. Ως εκ τούτου, με αφορμή τα παραπάνω
γεγονότα, το 1990, προτάθηκε μια νέα αντίληψη, η «Νέα Διεθνής Οικονομική Τάξη»,
και προτάθηκε μια συγκεκριμένη στρατηγική, αλλά δυστυχώς απέτυχε.
Δ.ΥΠ.Α.

Εν τω μεταξύ, το 1982 τα Ηνωμένα Έθνη συγκάλεσε μια διάσκεψη στο Ναϊρόμπι για
να συζητήσουν τα όρια της ανάπτυξης. Πρέπει επίσης να σημειωθεί ότι η αειφόρος
ανάπτυξη πρωτοεμφανίστηκε ως στόχος πολιτικής στη Συνθήκη του Μάαστριχτ του
1992, η οποία αναφερόταν σε συγκεκριμένες υποχρεώσεις για την προστασία του
περιβάλλοντος. Επιπλέον, η Συνθήκη του Άμστερνταμ του 1997 προβλέπει
περιβαλλοντικές επιπτώσεις και τις ενσωματώνει στις εθνικές πολιτικές και δράσεις
που στοχεύουν στην επίτευξη βιώσιμης ανάπτυξης (Mitoula R., 2007). Θα ήταν
σοβαρή παράβλεψη να μην τονίσουμε τη Διάσκεψη του Γιοχάνεσμπουργκ το 2002,
τη διάσκεψη για τη βιώσιμη ανάπτυξη μια δεκαετία μετά το Ρίο. Με 194 χώρες που
συμμετέχουν, θεωρείται ένα από τα σημαντικότερα συνέδρια στον κόσμο για την
προώθηση πολιτικών για την επίτευξη βιώσιμης ανάπτυξης.
Αυτά ήταν τα αποτελέσματα μιας διάσκεψης των Ηνωμένων Εθνών που

πραγματοποιήθηκε στο Ρίο ντε Τζανέιρο της Βραζιλίας το 1992 (3-14 Ιουνίου) για το
περιβάλλον και την ανάπτυξή του. Τα αποτελέσματα της διάσκεψης είναι η
Διακήρυξη του Ρίο για το Περιβάλλον και την Ανάπτυξη, η Συνθήκη για την Κλιματική
Αλλαγή, η Συνθήκη για τη Βιοποικιλότητα, η Διατήρηση και η Αειφόρος Ανάπτυξη
όλων των τύπων Δασών και η Ατζέντα 21.
Σκοπός του Σχεδίου Δράσης Ατζέντα 21 είναι η προστασία των φυσικών και
πολιτιστικών πόρων των περιοχών υποδοχής και η διασφάλιση της βιώσιμης
ανάπτυξης της κοινωνίας και της χώρας για την τουριστική ανάπτυξη (WTTC, 1998).
Σύμφωνα με την Ατζέντα 21, οι ακόλουθες 12 αρχές πρέπει να τηρηθούν για την
επίτευξη βιώσιμης τουριστικής ανάπτυξης
• Τα ταξίδια και ο τουρισμός πρέπει να οδηγήσουν τους ανθρώπους να ζήσουν

υγιείς και παραγωγικές ζωές σε αρμονία με τη φύση.
• Τα ταξίδια και ο τουρισμός πρέπει να συμβάλλουν στη διατήρηση, προστασία
και αποκατάσταση των οικοσυστημάτων.
• Τα ταξίδια και ο τουρισμός πρέπει να βασίζονται σε βιώσιμα πρότυπα
Δ.ΥΠ.Α.

παραγωγής και κατανάλωσης.

• Οι χώρες πρέπει να συνεργαστούν για να προωθήσουν ένα ελεύθερο
οικονομικό σύστημα στο οποίο το διεθνές ταξίδι και το τουριστικό εμπόριο
μπορούν να αναπτυχθούν σε βιώσιμη βάση.
• Ο «προστατευτισμός» του εμπορίου και των τουριστικών υπηρεσιών πρέπει
να σταματήσει ή να αντιστραφεί.
• Ο τουρισμός, η ειρήνη, η ανάπτυξη και η προστασία του περιβάλλοντος
αλληλοεξαρτώνται.
• Για την επίτευξη βιώσιμης ανάπτυξης, η προστασία του περιβάλλοντος
πρέπει να αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της διαδικασίας τουριστικής
ανάπτυξης.
• Τα ζητήματα τουριστικής ανάπτυξης πρέπει να αντιμετωπιστούν μέσω της
συμμετοχής των ενδιαφερομένων πολιτών και των σχεδιαστικών αποφάσεων
που μπορούν να ληφθούν και να εφαρμοστούν σε τοπικό επίπεδο.
• Οι χώρες πρέπει να προειδοποιούν η μία την άλλη για φυσικές καταστροφές
που θα μπορούσαν να επηρεάσουν τους τουρίστες και τους προορισμούς.
• Δεδομένου ότι η πλήρης συμμετοχή των γυναικών είναι απαραίτητη για την
επίτευξη βιώσιμης ανάπτυξης, πρέπει να ληφθούν μέτρα για τη δημιουργία
ευκαιριών απασχόλησης για τις γυναίκες στον τουριστικό κλάδο.
• Η τουριστική ανάπτυξη πρέπει να αναγνωρίζει και να υποστηρίζει τις
ταυτότητες, τους πολιτισμούς και τα ενδιαφέροντα των Αβορίγινων.
• Ο παγκόσμιος τουρισμός πρέπει να συμμορφώνεται με τους διεθνείς νόμους
που προστατεύουν το περιβάλλον
Αξίζει να σημειωθεί ότι οι αρχές της Ατζέντας 21 έχουν ενσωματωθεί στην «Πράσινη
Βίβλο για τον τουρισμό» που συνέταξε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στις Βρυξέλλες το
1995. Τα ζητήματα στα οποία θα πρέπει να συνεργαστούν οι τουριστικοί προορισμοί
• Σωστή διαχείριση των πόρων (π.χ. χρήση νερού και χρήση μη ανανεώσιμης
ενέργειας)
• Μείωση και σωστή διαχείριση των απορριμμάτων.
Δ.ΥΠ.Α.

• Έλεγχος και μείωση της κυκλοφοριακής συμφόρησης και των προβλημάτων

ρύπανσης
• Προώθηση της χρήσης φιλικών προς το περιβάλλον μέσων μεταφοράς.
• Έλεγχος και οργάνωση της τουριστικής πρόσβασης σε οικολογικά ευάλωτες
περιοχές. Συγχρηματοδότηση έργων προστασίας του περιβάλλοντος
Μέσα από αυτές τις αρχές, τονίζεται η ανάγκη για θετική σχέση μεταξύ της
οικονομίας και του φυσικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος, με τη λογική ότι η
ελκυστικότητα της χώρας και της οικονομίας υποδοχής σχετίζεται άμεσα με τη
συντήρηση και τη σωστή διαχείριση. Περιφερειακά διαθέσιμοι πόροι. Ταυτόχρονα,
προστατεύει τα συμφέροντα των ντόπιων κατοίκων τουριστικών προορισμών και τον
ρόλο των γυναικών στην τουριστική βιομηχανία, επιδεικνύοντας το σεβασμό της
παγκόσμιας διεθνούς τουριστικής βιομηχανίας στη διεθνή νομοθεσία για την
προστασία του περιβάλλοντος.
Αξίζει να σημειωθεί ότι οι αρχές της Ατζέντας 21 έχουν ενσωματωθεί στην Πράσινη
Βίβλο για τον τουρισμό που συνέταξε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στις Βρυξέλλες το
1995.
3.2.2. Προϋποθέσεις βιώσιμης τουριστικής ανάπτυξης
Η αλληλεξάρτηση ανάπτυξης και περιβαλλοντικής ποιότητας που αναφέρουμε

βασίζεται σε έναν ολοκληρωμένο σχεδιασμό ανάπτυξης και διαχείρισης με στόχο την
υλοποίηση των οικονομικών οφελών της τουριστικής ανάπτυξης, υποστηρίζοντας
παράλληλα την προβολή και προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς, του φυσικού
και δομημένου περιβάλλοντος.
Οι προϋποθέσεις για την επιτυχή υλοποίηση της «βιώσιμης τουριστικής ανάπτυξης»

και τα αποτελέσματα είναι οι εξής:
α) Η συνεργασία όλων των εμπλεκομένων στην τουριστική διαδικασία.

Δ.ΥΠ.Α.

Ο τουρισμός θεωρείται μια πολύπλοκη διαδικασία λόγω της άμεσης σχέσης του με
άλλους οικονομικούς και κοινωνικούς τομείς που εμπλέκονται σε αυτή τη διαδικασία,
πράγμα που σημαίνει ότι για να επιτευχθεί η βιώσιμη ανάπτυξη, πρέπει να υπάρχει
αμοιβαίος σεβασμός, η αλληλεγγύη και η μακροπρόθεσμη συνεργασία είναι ιδιωτικές
σε τοπικό επίπεδο και εθνικά επίπεδα. Η συνεργασία μεταξύ του δημόσιου και του
ιδιωτικού τομέα πρέπει να βασίζεται στην καλή θέληση όλων των μερών προκειμένου
να επιτευχθεί η επιτυχία της βιώσιμης τουριστικής ανάπτυξης.
Τα ζητήματα στα οποία πρέπει να συνεργαστούν οι τουριστικοί προορισμοί

• Σωστή διαχείριση των πόρων (π.χ. χρήση νερού και χρήση μη ανανεώσιμης
ενέργειας)
• Μείωση και σωστή διαχείριση των απορριμμάτων.
• Έλεγχος και μείωση της κυκλοφοριακής συμφόρησης και της ρύπανσης και
προώθηση της χρήσης φιλικών προς το περιβάλλον μέσων μεταφοράς.
• Έλεγχος και οργάνωση της τουριστικής πρόσβασης σε οικολογικά ευάλωτες

περιοχές.
• Συγχρηματοδότηση περιβαλλοντικών έργων.
• Παροχή κινήτρων και βοήθειας στις τουριστικές επιχειρήσεις για την υιοθέτηση
πολιτικών περιβαλλοντικής ανάπτυξης.
β) Τοπική συμμετοχή στον προγραμματισμό τουριστικής ανάπτυξης.
Κάθε τουριστική περιοχή θα πρέπει να σχεδιάζει βιώσιμη τουριστική

ανάπτυξη σύμφωνα με τις ανάγκες, τις προσδοκίες, τα αναμενόμενα οφέλη και τα
ιδιαίτερα περιβαλλοντικά και κοινωνικά χαρακτηριστικά της. Μπορούν να
Δ.ΥΠ.Α.

αναπτυχθούν κατευθυντήριες γραμμές σε εθνικό επίπεδο, αλλά οι τοπικοί φορείς

(κυβερνήσεις, τουριστικές επιχειρήσεις, οργανισμοί, επιστημονικοί φορείς κ.λπ.) που
επικοινωνούν απευθείας με τους κατοίκους της περιοχής θα σχεδιάσουν και θα
αναπτύξουν με επιτυχία τα είδη τουρισμού που μπορούν και είναι πρόθυμοι να
προσφέρουν.
Τα πλεονεκτήματα της τοπικής συμμετοχής στον προγραμματισμό τουριστικής

ανάπτυξης είναι τα εξής:
• Καλύτερη αποδοχή του τουρισμού από τους μόνιμους κατοίκους
• Ενεργή συμμετοχή των κατοίκων για την προστασία των τοπικών
τουριστικών πόρων
γ) Εκπαίδευση τουριστικών επαγγελματιών, κατοίκων και τουριστών.
Η εκπαίδευση όλων όσων ασχολούνται με την παροχή τουριστικών προϊόντων

ενισχύει την ανταγωνιστικότητά τους και συμβάλλει στην παροχή τουριστικών
υπηρεσιών υψηλής ποιότητας.
Ενδεικτικά αναφέρουμε ορισμένα γενικά θέματα του εργαστηρίου:
- Έννοιες, αρχές και πρακτικές βιώσιμης τουριστικής ανάπτυξης.
- Είδη και χαρακτηριστικά εναλλακτικών μορφών τουριστικής ανάπτυξης.
- Περιβαλλοντική προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς.
- Θέματα διεθνούς περιβαλλοντικής νομοθεσίας.
- Πιστοποιητικά περιβαλλοντικής ποιότητας (π.χ. Γαλάζια Σημαία) και τα
κριτήρια απόκτησής τους.
Εξίσου σημαντική είναι η εκπαίδευση των κατοίκων σε θέματα κοινωνικής,

πολιτιστικής και περιβαλλοντικής βιωσιμότητας, με στόχο την εκπαίδευσή τους και
την ευαισθητοποίησή τους να υιοθετήσουν νέες συμπεριφορές και πρακτικές που
προάγουν την αειφορία στην περιοχή.
Δ.ΥΠ.Α.

Τέλος, οι επισκέπτες της περιοχής συμβάλλουν επίσης στην κατανόηση και την
ευαισθητοποίηση. Οι πληροφορίες τους μπορεί να περιλαμβάνουν πληροφορίες που
σχετίζονται με το τοπικό περιβάλλον, τον πολιτισμό και τον πολιτισμό και τα τοπικά
έθιμα, με στόχο να τους βοηθήσουν να ενσωματωθούν ευκολότερα στο περιβάλλον
που θα επισκεφτούν. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί με διάφορους τρόπους, για
παράδειγμα, παρέχοντας ενημερωτικά φυλλάδια σε σημεία επιβατών (λιμάνια,
αεροδρόμια, σταθμοί) και τουριστικά καταλύματα (ξενοδοχεία, ενοικιαζόμενα δωμάτια
κ.λπ.), με επίσκεψη σε διάφορα τουριστικά αξιοθέατα από το Διαδίκτυο ή από τον
επίσημο ιστότοπο του ιστότοπου προορισμού.
δ) Ποιότητα των παρεχόμενων τουριστικών υπηρεσιών.
Ο αυξανόμενος παγκόσμιος ανταγωνισμός καθιστά δύσκολη τη διατήρηση της

ποιότητας των τουριστικών προϊόντων στους τουριστικούς προορισμούς. Βάσει
αυτής της πραγματικότητας, όλοι οι φορείς που εμπλέκονται στην τουριστική
διαδικασία θα πρέπει να καθοδηγούνται από την αρχή της παροχής ποιοτικών
τουριστικών υπηρεσιών για τη διασφάλιση της προστασίας του φυσικού και
ανθρωπογενούς περιβάλλοντος και την κάλυψη των αναγκών των τουριστών και των
ντόπιων. Με στόχο την περιφερειακή βιώσιμη ανάπτυξη.
Με τον όρο ποιοτικός τουρισμός δεν εννοούμε τον ακριβό τουρισμό, αλλά τις
τουριστικές δραστηριότητες που διατηρούν τους τουριστικούς πόρους, προσελκύουν
τουρίστες που σέβονται το περιβάλλον και τις τοπικές κοινωνίες και προσφέρουν
αξιοθέατα, εγκαταστάσεις και υπηρεσίες που αξίζουν τα χρήματα που δαπανήθηκαν.
Για να υπάρχει μακροπρόθεσμη σταθερή ζήτηση τουριστικών προϊόντων, οι

τουριστικοί προορισμοί πρέπει:
Λαμβάνουν σοβαρά υπόψη την ποιότητα αυτού που προσφέρουν (πέρα από την
ιδιαιτερότητα του τόπου, τις τουριστικές υπηρεσίες και τις υποδομές που διαθέτουν)
και επενδύουν σε υποδομές, εκπαίδευση, υπηρεσίες, προωθητικές ενέργειες κ.λπ.
Δ.ΥΠ.Α.

βελτιώσουν τα προϊόντα τους

Η διεξαγωγή συνεχούς έρευνας και μελετών (οι μελέτες περιβαλλοντικών
επιπτώσεων και ο προσδιορισμός της ικανότητας μεταφοράς επισκεπτών θεωρείται
υποχρεωτική:
γ) αποτελεσματικότερη χρήση των τουριστικών πόρων της,
δ) Συνεχής ανατροφοδότηση σχετικά με τη διαδικασία ανάπτυξης, ώστε να
μπορούν να προβαίνουν έγκαιρα στις απαραίτητες διορθωτικές ενέργειες όταν
απαιτείται.
Εφαρμογή κατάλληλων μέτρων πολιτικής για τη σύνθεση ολοκληρωμένων

παρεμβάσεων, όπως η περιβαλλοντική διαχείριση, ο χωροταξικός σχεδιασμός, η
διαδικασία προσδιορισμού της χρήσης γης, η κατανομή του τουρισμού και άλλες
δραστηριότητες στην περιοχή κ.λπ. Προστασία των φυσικών και πολιτιστικών
πόρων.
Συνεχής παροχή καινοτόμων αναπτυξιακών πρωτοβουλιών για όλους τους
οικονομικούς τομείς.
Χρησιμοποιούν νέες φιλικές προς το περιβάλλον τεχνολογίες.
Τα χαρακτηριστικά της περιοχής ως τουριστικού προορισμού προωθούνται
συστηματικά μέσω ενός σχεδίου μάρκετινγκ.
Παρακολουθούν τακτικά την ανάπτυξη διεθνών προτύπων ποιότητας προκειμένου
να κατανοήσουν τι συμβαίνει στον κόσμο.
Κατανοούν και μαθαίνουν από επιτυχημένες πρακτικές που χρησιμοποιούνται από
άλλους τουριστικούς προορισμούς
Αν και η ανάπτυξη του εναλλακτικού τουρισμού σε μια περιοχή είναι συνεπής με την
υλοποίηση της βιώσιμης ανάπτυξης, μερικές φορές ο σχεδιασμός και η υλοποίηση
της ανάπτυξης εναλλακτικού τουρισμού σε μια περιοχή αποτυγχάνει, με αποτέλεσμα
δυσμενείς συνέπειες. Αυτή η αποτυχία μπορεί να προκληθεί από μια σειρά
ζητημάτων:
Δ.ΥΠ.Α.

• Συνηθέστερη περίπτωση ασυνέπειας σε κρατικούς φορείς.

• Έλλειψη θεσμικού πλαισίου σχεδιασμού και ελέγχου αυτής της μορφής
ανάπτυξης.
• Δεν υπάρχει πρόβλεψη δημιουργίας δικτύου ή πολλών εναλλακτικών
μορφών ομάδων δράσης για καλύτερη σύνδεση με άλλους τομείς της
οικονομίας.
• Έλλειψη δομημένων σχεδίων μάρκετινγκ για τη δυναμική διευκόλυνση αυτών
των προσπαθειών ανάπτυξης.
• Έλλειψη ειδικευμένου εργατικού δυναμικού. Απαιτούνται εναλλακτικές
μορφές τουρισμού για την αειφόρο τουριστική ανάπτυξη – Πλεονεκτήματα της
ανάπτυξης εναλλακτικών μορφών
3.2.3 Δείκτες βιώσιµης ανάπτυξης
Οι δείκτες αειφορίας παρέχουν σημαντικές πληροφορίες για τον προγραμματισμό και

τη λήψη αποφάσεων για την υποστήριξη της βιώσιμης ανάπτυξης, επομένως οι
δείκτες θα πρέπει «πάντα να αντιπροσωπεύουν βασικά στοιχεία των
οικοσυστημάτων», «απομονωμένοι στο περιβάλλον», να μετρώνται με ακρίβεια και
αναπαραγωγή, να συνάδουν με την υγεία του οικοσυστήματος. αποδεκτή από το
κοινό, ικανή να συνδεθεί με άλλους δείκτες βιωσιμότητας και να αντιπροσωπεύει και
να σχετίζεται με σημαντικές κοινωνικές αξίες
Ως εκ τούτου, οι μετρήσεις δείχνουν την πρόοδο, τους στόχους, τη θέση, την

αποτελεσματικότητα. Επιπλέον, οι δείκτες αυτοί συνδυάζουν διάφορες κατηγορίες
όπως οικονομία, περιβάλλον, κοινωνία, πολιτισμός, φυσικοί πόροι, εκπαίδευση,
υγεία, δημόσια ασφάλεια, αναψυχή, πληθυσμός, μεταφορές (Σωτήριος Κ.
Καρβούνης, 2003).
Το κύριο συστατικό της βιωσιμότητας που διαμορφώνει τον χαρακτήρα της. Είναι το
περιβάλλον, ο πολιτισμός, η κοινωνία, η οικονομία, η ενέργεια και η τεχνολογία. Το
περιβάλλον είναι ένας από τους σημαντικότερους παράγοντες για την αειφόρο
ανάπτυξη και η καταστροφή της φύσης είναι γεγονός που επηρεάζει σε μεγάλο
Δ.ΥΠ.Α.

βαθμό τη βιώσιμη ανάπτυξη, επομένως θα πρέπει να ληφθούν μέτρα για την

ορθολογική αξιοποίηση των φυσικών πόρων και τη μείωση του ποσοστού ρύπανσης.
Σύμφωνα με τον Κόττη το 1994, η πληθυσμιακή αύξηση, οι αυξημένες ανθρώπινες

ανάγκες, η αστικοποίηση, η βιομηχανική ανάπτυξη έχουν προκαλέσει κάθε μέρος του
πλανήτη να μεταμορφωθεί από περιβαλλοντικές καταστροφές.
Αυτό το πρόβλημα δεν είναι ούτε επίκαιρο ούτε ασήμαντο, αλλά αφορά όλη την
ανθρωπότητα (Κόττης Χ. Γ., 1994).
Το 2007, ο Μήτουλας έθεσε στόχους για την προστασία του περιβάλλοντος στους
οποίους η ΕΕ πρέπει να ενεργήσει έως το 2020 (Mitoulas R., 2007).
- Προστασία και ενίσχυση του φυσικού κεφαλαίου της συμμαχίας.
- Διαμόρφωση ανταγωνιστικής οικονομίας με χαμηλές εκπομπές άνθρακα.
- Προστασία της υγείας και της ευημερίας των πολιτών.
- Μεγιστοποίηση των οφελών της περιβαλλοντικής νομοθεσίας.
- Βελτίωση των γνώσεων για την προστασία του περιβάλλοντος.
- Διασφάλιση περιβαλλοντικών επενδύσεων και πολιτικής για το κλίμα
- Ενίσχυση της βιωσιμότητας των πόλεων της συμμαχίας.
- Βελτίωση της αποτελεσματικότητας της ΕΕ στην αντιμετώπιση των διεθνών
περιβαλλοντικών προκλήσεων.
Στην πραγματικότητα, ο πολιτισμός ενός έθνους συμβάλλει πολύ στην κατανόηση

των προσώπων και στην προστασία της φύσης. Σύμφωνα με τη Διεθνή Σύμβαση της
UNESCO του 1954, τα πολιτιστικά αγαθά αναφέρονται στην πολιτιστική κληρονομιά
ενός λαού, συμπεριλαμβανομένων αρχιτεκτονικών έργων, συγκροτημάτων και
χώρων (Μιτούλα Ρ., 2003).
Πιστεύεται ευρέως ότι η πολιτιστική κληρονομιά συμβάλλει στη βιωσιμότητα των

πόλεων. Δεδομένων των παραπάνω, δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι η
κοινωνική βιωσιμότητα προάγει την ευημερία και την αφύπνιση των πολιτών,
Δ.ΥΠ.Α.

δίνοντάς τους τη δυνατότητα να λαμβάνουν αποφάσεις για τις κοινωνικές ανάγκες

των πολιτών, βελτιώνοντας έτσι την ποιότητα ζωής.
Οι κοινωνικοί παράγοντες αποτελούν σημαντικό μέρος της βιώσιμης ανάπτυξης

καθώς αφορά την υγεία και την εκπαίδευση των πολιτών (Γαλανός Φ. - Αλμπάνης Κ.,
1999). Είναι επίσης χρήσιμο να τονίσουμε ότι μπορούμε να επιτύχουμε οικονομική
ανάπτυξη χωρίς να βλάψουμε το περιβάλλον. Οι περισσότερες επιχειρήσεις
λειτουργούν με στόχο την αύξηση των κερδών και τη μείωση του κόστους
παραγωγής ταυτόχρονα, αλλά αυτή η κίνηση δημιουργεί πολλά προβλήματα καθώς
οι επιχειρηματίες είναι πρόθυμοι να θυσιάσουν την προστασία και την προστασία του
περιβάλλοντος για να επιτύχουν τους στόχους τους. Εσωτερικά, θα λέγαμε ότι καθώς
η Ελλάδα συμπεριλήφθηκε στη νομισματική ζώνη, η οικονομία της υιοθέτησε τους
SDGs (Roberts T., 2008).
Επιπλέον, η ενέργεια (αναπόσπαστο μέρος της βιώσιμης ανάπτυξης) αποτελεί

σημαντικό παράγοντα για την προστασία του περιβάλλοντος. Οι ανανεώσιμες πηγές
ενέργειας (αιολική, ηλιακή κ.λπ.) συμβάλλουν στην περιβαλλοντική βιωσιμότητα και
φυσικά στη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας, επομένως θα πρέπει να ληφθεί
υπόψη ότι η χρήση μέτριων μορφών ενέργειας αναμφίβολα θα οδηγήσει σε βιώσιμη
ανάπτυξη.
Τελικά, η τεχνολογία μπορεί να αποτελέσει επιχείρημα για πολλούς υποστηρικτές

σχετικά με τον αντίκτυπο των περιβαλλοντικών καταστροφών όπως η όξινη βροχή,
το φαινόμενο του θερμοκηπίου και, αντιστρόφως, η σωστή χρήση της τεχνολογίας
για την κάλυψη των ανθρώπινων αναγκών και των υπηρεσιών που παρέχουν μέσω
νέων προϊόντων.
Όσον αφορά τις περιβαλλοντικές ανησυχίες, είναι βέβαιο ότι θα επιλυθούν σε μεγάλο
βαθμό καθώς ο κόσμος αγωνίζεται να αναπτύξει νέες φιλικές προς το περιβάλλον
τεχνολογίες.
Δ.ΥΠ.Α.

3.2.4 Παράγοντες μελέτης για βιώσιμη ανάπτυξη
Λαμβάνοντας υπόψη ότι ο τουρισμός είναι μια σύνθετη διαδικασία που σχετίζεται με
διαφορετικούς τομείς της κοινωνίας και της οικονομίας, είναι σαφές ότι για τη βιώσιμη
ανάπτυξη υπάρχει αμοιβαίος σεβασμός, αλληλεγγύη και μόνιμη συνεργασία μεταξύ
ιδιωτικών και δημόσιων φορέων των οποίων οι δραστηριότητες επηρεάζονται άμεσα
ή έμμεσα από τον τουρισμό, τοπικό και εθνικό. επίπεδο.
Μέσω αυτής της συνεργασίας, κάθε αναπτυξιακό σχέδιο που αφορά τουριστικές
υποδομές, επενδύσεις (δημόσιες ή ιδιωτικές) και κάθε άλλο παράγοντα που
συμβάλλει στην ανάπτυξη και διαχείριση του τουρισμού, γίνεται αποτέλεσμα κοινών
πολιτικών και στόχων. Η συνεργασία μεταξύ δημόσιου και ιδιωτικού τομέα πρέπει να
βασίζεται στην καλή θέληση όλων των μερών για την επιτυχία ενός κοινού στόχου
(βιώσιμη τουριστική ανάπτυξη) και όχι στην ικανοποίηση ιδιοτελών συμφερόντων.
Σύμφωνα με τον Hevre Barioulet (2001), ορισμένα από τα ζητήματα που πρέπει να
αντιμετωπιστούν βάσει της αρχής της συνεργασίας στις τουριστικές περιοχές είναι:
• Ελέγξτε την κατανάλωση νερού και μη ανανεώσιμης ενέργειας για να
μειώσετε την παράλογη χρήση τους
• Μειώστε τα απόβλητα και βεβαιωθείτε ότι ανακυκλώνονται.
• Έλεγχος και μείωση των προβλημάτων κυκλοφοριακής συμφόρησης και
ρύπανσης, ιδιαίτερα σε περιοχές φυσικού και πολιτιστικού κάλλους και στη
χρήση φιλικών προς το περιβάλλον μέσων μεταφοράς
• Οργάνωση και έλεγχος της εισόδου τουριστών σε οικολογικά ευάλωτες
περιοχές.
• Συγχρηματοδότηση έργων προστασίας του περιβάλλοντος.
• Παροχή κινήτρων και βοήθειας στις τουριστικές επιχειρήσεις ώστε να
υιοθετήσουν πολιτικές περιβαλλοντικής ανάπτυξης.
• Η ανάπτυξη τουριστικών δραστηριοτήτων, στη διαδικασία παραγωγής ή
κατανάλωσης, οδηγεί συχνά στην υποβάθμιση του περιβάλλοντος, των
φυσικών και πολιτιστικών πόρων (όπως νερό, ακτές, μνημεία, παραδοσιακοί
οικισμοί κ.λπ.).
Δ.ΥΠ.Α.

Συγκεκριμένα, στο φυσικό περιβάλλον, η ανάπτυξη τουριστικών δραστηριοτήτων έχει

μεγάλη ζήτηση για χρήση φυσικών πόρων, η οποία σχετίζεται με την επιβάρυνση
των πόρων, αναφέροντας σχηματικά:
α. Το νερό
Η κατανάλωσή του για τουριστικές δραστηριότητες - νερό τόσο για καθαρισμό όσο
και για πόσιμο, συντήρηση κήπων και σίτιση πισινών κ.λπ. - ξεπερνά κατά πολύ τη
συνηθισμένη κατανάλωση. Το πρόβλημα επιδεινώνεται σε νησιά και παράκτιες
περιοχές, σε περιόδους αιχμής που η ζήτηση νερού είναι υψηλή και τα αποθέματα
περιορισμένα. Η υπερβολική άντληση δεν είναι η λύση, καθώς μπορεί να
προκαλέσουν μη αναστρέψιμα προβλήματα όπως ο βρασμός 1. Ταυτόχρονα, η κακή
χρήση των υδάτινων πόρων περιορίζει τη χρήση του σε άλλους οικονομικούς τομείς
όπως η γεωργία και η κτηνοτροφία.
β. το έδαφος – γη
Τα απρογραμμάτιστα έργα παράκτιας υποδομής (π.χ. τουριστικές εγκαταστάσεις,

λιμάνια, μαρίνες κ.λπ.) προκαλούν προβλήματα λόγω της διάβρωσης των ακτών που
προκαλείται από την εκτεταμένη εξόρυξη άμμου.
Επιπλέον, η ανεξέλεγκτη κατασκευή εγκαταστάσεων ωθεί την τουριστική περιοχή

προς την έντονη αστικοποίηση, η οποία οδηγεί στην αισθητική υποβάθμιση του
περιβάλλοντος και τη γεωμορφική ισορροπία του τοπίου και των οικοσυστημάτων
του. Και η ανεξέλεγκτη διάθεση της παράνομης απόρριψης απορριμμάτων, η
απουσία χωματερών και τα σχέδια διαχείρισης μεγάλων ποσοτήτων απορριμμάτων
κατά τις πολυάσχολες τουριστικές περιόδους, μπορούν να μειώσουν την ομορφιά του
τοπίου και να δημιουργήσουν εστία ρύπανσης. Ως αποτέλεσμα, ο υπόγειος όγκος
των υδάτων κάτω από τη χωματερή μολύνεται. Εν τω μεταξύ, η καύση
απορριμμάτων σε παράνομους χώρους υγειονομικής ταφής παράγει επιβλαβείς
Δ.ΥΠ.Α.

χημικές ουσίες που καταλήγουν στην ατμόσφαιρα των γύρω περιοχών.
γ. τον αέρα
Η χρήση μηχανών ντίζελ για τη μεταφορά τουριστών σε ανεπτυγμένες τουριστικές

περιοχές έχει σοβαρές συνέπειες για την ατμόσφαιρα της περιοχής. Η αυξημένη
ζήτηση για μεταφορές και ενέργεια κατά την τουριστική περίοδο και η καύση ορυκτών
καυσίμων για παραγωγή ενέργειας είναι επίσης παράγοντες που συμβάλλουν.
δ. Φυσικοί πόροι για την παραγωγή ενέργεια
Για την κάλυψη της αυξημένης ενεργειακής ζήτησης κατά την τουριστική
περίοδο, χρησιμοποιούνται συχνότερα ορισμένοι μη ανανεώσιμοι φυσικοί πόροι,
όπως οι υδρογονάνθρακες. Ο αντίκτυπος της τουριστικής ανάπτυξης στα
οικοσυστήματα είναι επίσης σημαντικός. Συγκεκριμένα, οι επιπτώσεις αυτές
σχετίζονται με:
Μεγάλης κλίμακας διαταραχή της λειτουργίας του βιοσωματίου
Η δημιουργία και επέκταση τουριστικών εγκαταστάσεων και υποδομών (π.χ.

οδικά δίκτυα, αεροδρόμια, ξενοδοχεία κ.λπ.) απαιτεί την αποψίλωση μεγάλων
δασικών εκτάσεων, που οδηγεί σε διάβρωση και κλιματική αλλαγή στην περιοχή, με
αρνητικές συνέπειες όπως ηχορύπανση, εκπομπές καυσαερίων από χρήση του,
Απόβλητα, πυρκαγιά, πλημμύρα κ.λπ.
Η αύξηση των υγρών αποβλήτων οδηγεί άμεσα στην υποβάθμιση των

καταβόθρων υγρών και στη δημιουργία ευτροφισμού, που αποτελεί σημαντικό
ζήτημα για την αλλαγή της σύνθεσης των βιολογικών κοινοτήτων. Κατά τη διάρκεια
του ευτροφισμού, η υπερανάπτυξη του φυτοπλαγκτού θα έχει ως αποτέλεσμα τη
μειωμένη διαφάνεια του θαλασσινού νερού και τον θάνατο των ψαριών. Μειώστε τον
αριθμό των σπάνιων ειδών
Δ.ΥΠ.Α.

Η αλόγιστη ανάπτυξη του τουρισμού είχε επίσης σοβαρές αρνητικές

επιπτώσεις στο δομημένο περιβάλλον, που εκδηλώνονται κυρίως σε:
Λόγω του ενδιαφέροντος που δείχνουν οι τουρίστες για αυτούς τους

πολιτιστικούς πόρους, η τεράστια πίεση έχει οδηγήσει στην υποβάθμιση των
αρχαιολογικών και ιστορικών χώρων. Ο τεράστιος αριθμός τουριστών που
επισκέπτεται κάθε χρόνο αντιμετωπίζει την απειλή κατεστραμμένων μαρμάρων και
τοιχογραφιών, ηχορύπανσης και αισθητικής ρύπανσης. Οι κίνδυνοι αστικοποίησης
συγκεντρώνονται κυρίως στις παράκτιες περιοχές που δέχονται τους περισσότερους
τουρίστες, η αλλαγή παραδοσιακών οικισμών και η υποβάθμιση των αγροτικών
τοπίων για την κάλυψη των αναγκών των τουριστών για χρήση υποδομών όπως
διαμονή και διασκέδαση.
Η αυθαίρετη κατασκευή δραστηριοτήτων που σχετίζονται με τον τουρισμό
παρατηρείται κυρίως σε παράκτιες περιοχές λόγω έλλειψης πολιτικής χρήσης γης και
ελέγχου.
Αυτό που είναι σημαντικό είναι ο αντίκτυπος της τουριστικής ζήτησης στην
ποιότητα των πόρων και στην περιβαλλοντική ποιότητα των τουριστικών
προορισμών. Η υποβάθμιση του περιβάλλοντος μπορεί να είναι η αιτία της
μειωμένης ανταγωνιστικότητας, καθώς οι τουρίστες θα επιλέξουν εναλλακτικούς
προορισμούς με μέτριες μορφές τουριστικής ανάπτυξης και χωρίς τα προβλήματα
που σχετίζονται με τα μοντέλα μαζικού τουρισμού. Για όλους αυτούς τους λόγους,
είναι σημαντικό να χρησιμοποιούνται μορφές τουρισμού και εναλλακτικές μορφές
που σέβονται το περιβάλλον
3.2.5 Τρόποι συμμετοχής στο σχεδιασμό της τουριστικής ανάπτυξης
Οι ανάγκες, οι προσδοκίες, τα συγκεκριμένα περιβαλλοντικά και κοινωνικά

χαρακτηριστικά του τουρισμού και τα αναμενόμενα τουριστικά οφέλη ποικίλλουν ανά
περιοχή. Επομένως, κανένα ενιαίο σχέδιο βιώσιμης τουριστικής ανάπτυξης δεν είναι
κατάλληλο για περισσότερους από έναν τουριστικούς προορισμούς. Ενώ γενικές
κατευθυντήριες γραμμές μπορούν να αναπτυχθούν σε εθνικό επίπεδο, οι τοπικές
κοινότητες και οι ντόπιοι κάτοικοι θα σχεδιάσουν και θα αναπτύξουν το είδος της
Δ.ΥΠ.Α.

περιοδείας που θέλετε να προσφέρετε. Η δημιουργία και η εφαρμογή της τοπικής

Ατζέντας 21 έχει αποδειχθεί χρήσιμο εργαλείο για την πραγματοποίηση αυτής της
διαδικασίας.
Με τη διασφάλιση της τοπικής συμμετοχής στον προγραμματισμό τουριστικής

ανάπτυξης, μπορούν να επιτευχθούν οι ακόλουθοι στόχοι:
Η ανάπτυξη τουριστικών δραστηριοτήτων είναι κυρίως κερδοφόρα για την τοπική

κοινωνία και όχι για εξωτερικούς οικονομικούς παράγοντες (π.χ. πολυεθνικά
ξενοδοχεία, τουριστικά γραφεία κ.λπ.),
Καλύτερη αποδοχή του τουρισμού από τους κατοίκους της περιοχής,
Οι κάτοικοι συμμετέχουν ενεργά στη διατήρηση των τοπικών τουριστικών πηγών
Εκπαίδευση: Η ολοκληρωμένη επαγγελματική κατάρτιση όχι μόνο για τους
διευθυντές τουρισμού, αλλά και για όλο το απασχολούμενο προσωπικό, συμβάλλει
στην παροχή των καλύτερων τουριστικών υπηρεσιών και στην ανταγωνιστικότητα
των τουριστικών προϊόντων. Επιπλέον, ο εμπλουτισμός προγραμμάτων
επαγγελματικής εκπαίδευσης ή κατάρτισης σε θέματα που σχετίζονται με τις έννοιες,
τα κριτήρια, τα οφέλη και τις πρακτικές του αειφόρου τουρισμού μπορεί να βοηθήσει
όσους ασχολούνται με αυτόν να αναλογιστούν παράγοντες που συμβάλλουν στη
βιωσιμότητα των τουριστικών προϊόντων και να αποκτήσουν σε βάθος κατανόηση
του μαζικού τουρισμού Διαφορετικές πρακτικές με εναλλακτικούς τρόπους τουρισμού
(αγροτουρισμός, οικοτουρισμός, ιστορικός τουρισμός, πολιτιστικός τουρισμός,
θρησκευτικός τουρισμός κ.λπ.).
Μερικά γενικά θέματα για τέτοια εκπαίδευση/κατάρτιση θα μπορούσαν να είναι:
• Έννοιες, αρχές και πρακτικές βιώσιμης τουριστικής ανάπτυξης.
• Είδη και χαρακτηριστικά εναλλακτικών μορφών τουριστικής ανάπτυξης.
• Θέματα προστασίας του περιβάλλοντος.
• Θέματα προστασίας της πολιτιστικής κληρονομιάς.
• Είδη υπό εξαφάνιση (Φυτά και Ζώα) και σχετική νομοθεσία.
• Θέματα διεθνούς περιβαλλοντικής νομοθεσίας.
Η εκπαίδευση και η ευαισθητοποίηση των πολιτών σχετικά με την κοινωνική,
Δ.ΥΠ.Α.

πολιτιστική και περιβαλλοντική βιωσιμότητα είναι ένας άλλος σημαντικός παράγοντας

για τη βιώσιμη κοινωνική ανάπτυξη καθώς και την αειφόρο τουριστική ανάπτυξη. Σε
μια τέτοια εκπαιδευτική διαδικασία, όλα τυπικά και Μη τυπικά εκπαιδευτικά ιδρύματα
(εκπαιδευτικά ιδρύματα, ΜΚΟ, οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών, μέσα μαζικής
ενημέρωσης, ενώσεις καταναλωτών κ.λπ.) των οποίων οι κοινωνίες διαθέτουν
διάφορα μέσα επίσημης και μη τυπικής εκπαίδευσης (περιβαλλοντική εκπαίδευση,
εκπαίδευση των καταναλωτών, αγωγή υγείας, διαφήμιση, εκστρατείες , δημόσιος
διάλογος κ.λπ.). Στόχος τέτοιων εκπαιδευτικών προγραμμάτων και δραστηριοτήτων
γενικού ενδιαφέροντος πρέπει να είναι η ενημέρωση/ευαισθητοποίηση των πολιτών
για την προώθηση και υιοθέτηση νέων συμπεριφορών και πρακτικών που προάγουν
τη βιωσιμότητα.
Τέλος, εκτός από τουριστικούς εργαζόμενους και πολίτες τουριστικών περιοχών,

χρήσιμη είναι η ενημέρωση και η διαφήμιση στους τουρίστες. Πληροφορίες για το
περιβάλλον, τον πολιτισμό, τις τοπικές συνήθειες και τις ανάγκες κάθε τουριστικού
προορισμού θα τον βοηθήσουν να ενταχθεί πιο ομαλά στο κοινωνικό και φυσικό
περιβάλλον που θα επισκεφθεί. Οι πληροφορίες αυτές παρέχονται μέσω της
παροχής σχετικών πληροφοριών στη μόνιμη κατοικία του τουρίστα, συμφωνιών
μεταξύ τουριστικών προορισμών και ταξιδιωτικών γραφείων, περιοχών επιβατών
(αεροδρόμια, λιμάνια, σταθμοί λεωφορείων και τρένων) και τουριστικών
καταλυμάτων (ξενοδοχεία, ενοικιάσεις δωματίων, κάμπινγκ κ.λπ.).
Ποιότητα: Στο πλαίσιο του αυξανόμενου διεθνούς ανταγωνισμού, γίνεται όλο και πιο
δύσκολο να διατηρηθεί το κύρος των τουριστικών προϊόντων σε διάφορες περιοχές.
Η παροχή ποιοτικού τουρισμού για τη διασφάλιση της προστασίας των τουριστικών
πόρων και την ικανοποίηση των φιλοδοξιών των τουριστών και των μόνιμων
κατοίκων πρέπει να είναι το επίκεντρο όλων των φορέων (δημόσιων και ιδιωτικών)
που σχεδιάζουν και διαχειρίζονται την τουριστική ανάπτυξη σε μια περιοχή με
στόχους βιώσιμης ανάπτυξης. .
Η έννοια του ποιοτικού τουρισμού δεν ταυτίζεται απαραίτητα με την έννοια του
Δ.ΥΠ.Α.

τουρισμού πολυτελείας. Αναφέρεται στο είδος των τουριστικών δραστηριοτήτων που

προστατεύουν τους τουριστικούς πόρους, προσελκύουν τουρίστες που σέβονται την
τοπική κοινωνία και το περιβάλλον της και παρέχουν τουριστικά αξιοθέατα,
εγκαταστάσεις και υπηρεσίες ανάλογα με τα χρήματα που δαπανώνται.
Τουριστικές περιοχές που ελπίζουν να έχουν μακροπρόθεσμη σταθερή ζήτηση για τα
προϊόντα τους:
• Παίρνουν στα σοβαρά την ποιότητα αυτού που προσφέρουν.
• Πραγματοποιήστε τις ακόλουθες μελέτες:
γ) Να αναπτύξει με ασφάλεια και αποτελεσματικότητα τους τουριστικούς πόρους της.
• Προώθηση εναλλακτικών μορφών τουρισμού σύμφωνα με τις αρχές της βιώσιμης
ανάπτυξης.
• Εισαγωγή τουριστικής καινοτομίας.
• Χρησιμοποιούν νέες φιλικές προς το περιβάλλον τεχνολογίες.
• Παρακολουθούν τακτικά την ανάπτυξη διεθνών προτύπων ποιότητας, ώστε να
κατανοούν τι συμβαίνει στον κόσμο.
• Εάν είναι απαραίτητο, προβείτε έγκαιρα στις απαραίτητες διορθωτικές ενέργειες.
• Κατανοούν και μαθαίνουν από επιτυχημένες πρακτικές που εφαρμόζονται από
άλλους τουριστικούς προορισμούς.
Ωστόσο, εκτός από τις προϋποθέσεις που πρέπει να ακολουθεί μια κοινωνία για
επιτυχή βιώσιμη τουριστική ανάπτυξη, δεν πρέπει να παραβλέπεται ότι ανεξάρτητα
από τον τρόπο τουρισμού που υιοθετεί, η τουριστική διαδικασία είναι ασταθής και
εύθραυστη, ειδικά σε περίπτωση φυσικών καταστροφών, οικονομικής ύφεσης. , και
κοινωνικές εντάσεις, αίσθηση ασφάλειας. Για το λόγο αυτό, οι περιοχές τουριστικού
ενδιαφέροντος πρέπει να είναι δύσπιστες ως προς την υπερβολική εξάρτηση των
οικονομιών τους από τις τουριστικές δραστηριότητες. Η ισόρροπη ανάπτυξη του
τουρισμού και άλλων οικονομικών δραστηριοτήτων της κοινωνίας (γεωργία,
κτηνοτροφία, αλιεία, παραδοσιακές τέχνες, τοπικές βιοτεχνίες, παροχή κοινωνικών
υπηρεσιών κ.λπ.) είναι ένας από τους σημαντικότερους παράγοντες για την
Δ.ΥΠ.Α.

καθιέρωση συνολικής κοινωνικής, οικονομικής και περιβαλλοντικής βιωσιμότητας και

τη μακροπρόθεσμη ευημερία.
3.3 ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΟΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ
3.3.1 Πώς ο εναλλακτικός τουρισμός συμβάλει στην οικονομική ανάπτυξη
Τα βουνά, όπως και τα νησιά, είναι απομονωμένες περιοχές και ο τουρισμός μπορεί
να συμβάλει σημαντικά στην κοινωνικοοικονομική ανάπτυξη όταν υπακούει και
σέβεται τα τοπικά χαρακτηριστικά. Η ΕΕ υποστηρίζει τις προσπάθειες για την
ανάπτυξη δραστηριοτήτων ήπιου τουρισμού για τη συμπλήρωση του εισοδήματος
των μόνιμων κατοίκων.
Ωστόσο, με τον εναλλακτικό τουρισμό, ο ταξιδιώτης μπορεί να επιλέξει να επισκεφτεί

διάφορες περιοχές με πιο φιλικό προς το περιβάλλον τρόπο και να ξοδέψει λιγότερα
χρήματα στο ταξίδι του ανάλογα με τα ενδιαφέροντά του. Αυτό συμβαίνει επειδή ένας
τουρίστας που επισκέπτεται ένα μέρος με κάποιο κίνητρο (σε αυτή την περίπτωση
για κάποια μορφή εναλλακτικού τουρισμού) γνωρίζει εκ των προτέρων το ποσό που
πρέπει να καταθέσει για να μην κολλήσει. Επιπλέον, με την ειδική μορφή
εναλλακτικού τουρισμού, το κράτος επωφελείται οικονομικά, δημιουργούνται νέες
θέσεις εργασίας, μειώνεται σημαντικά το ποσοστό της ανεργίας και αυξάνεται η
ζήτηση για προϊόντα και υπηρεσίες.
Στις περιοχές αυτές, εκτός από τις συνήθεις αθλητικές δραστηριότητες, μπορούν να
πραγματοποιηθούν και διάφορες άλλες δραστηριότητες όπως πεζοπορία,
αγροτουρισμός κ.λπ. Στο πλαίσιο αυτό υποστηρίζεται η αποκατάσταση και
συντήρηση του ιστορικού κέντρου, η κατασκευή καταφυγίων, η αναγνώριση και
σήμανση μονοπατιών κ.λπ. Αυτό το είδος τουρισμού είναι ιδιαίτερα επωφελές τόσο
για την τοπική κοινωνία όσο και για τους ίδιους τους τουρίστες, οι οποίοι έχουν την
ευκαιρία να έρθουν σε επαφή με τη φύση και να μάθουν για τους διαφορετικούς
τρόπους ζωής των κατοίκων αυτών των περιοχών. Το Πήλιο αποτελεί
χαρακτηριστικό παράδειγμα ορεινού τουρισμού και οι οικισμοί του διακρίνονται για
Δ.ΥΠ.Α.

την αρχιτεκτονική τους αξία. Εκτός από τη μοναδική φυσική ομορφιά της, η περιοχή
μπορεί να θεωρηθεί πραγματικό μουσείο λαϊκής τέχνης (ξυλόγλυπτα, πίνακες,
λιθογραφίες). Η μοναδικότητα του φυσικού και δομημένου περιβάλλοντος της
περιοχής προσελκύει χιλιάδες τουρίστες, ιδιαίτερα τον χειμώνα. Αυτή η σημαντική
εναλλακτική δραστηριότητα συμβάλλει καθοριστικά στην οικονομική ανάπτυξη της
περιοχής, η οποία με τη σειρά της συμβάλλει στη συγκράτηση του πληθυσμού,
ιδιαίτερα ενεργού (νέοι).
Ο τουρισμός στην χώρα μας αποτελεί ένα παράγοντα δύναμης και ευημερίας και
συμβάλλει σημαντικά στην ανάπτυξη του βιοτικού επιπέδου καθώς δίνει την
δυνατότητα σε πολλά τμήματα του πληθυσμού να εργαστούν με την δημιουργία
θέσεων εργασίας, στις επενδύσεις που πραγματοποιούν οι τουριστικοί οργανισμοί
και σαφώς δίνει την δυνατότητα για ανάπτυξη νέων επιχειρήσεων στις αγροτικές
περιοχές, δίνει κίνητρο για βελτίωση των ήδη υφιστάμενων επιχειρηματικών
προσπαθειών .και συμβάλλει ενεργά στην ανάπτυξη βιοτεχνικών σχηματισμών με
αγαθά ή προϊόντα που απορροφώνται από τον όγκο των τουριστών. Αντίθετα, εκτός
από τα θετικά αποτελέσματα, ο τουρισμός επιδρά και αρνητικά στις επισκεπτόμενες
περιοχές δεδομένου πως αρκετές φορές ο τουρισμός ξεπερνά την φέρουσα
ικανότητα του τόπου,προκαλεί κατασπατάληση των πόρων και αλλοιώνει την μορφή
κάποιων περιοχών ή ακόμα και τις συνήθειες ή την κουλτούρα των ντόπιων
κατοίκων. Είναι γεγονός ότι λόγω των παραπάνω επιπτώσεων ο τουρισμός έχει
επικριθεί από πολλούς ως το ‘’εργαλείο καταστροφής’’ των πολιτισμών, διότι οι
περισσότεροι επιχειρηματίες επικεντρώνονται στα βραχυπρόθεσμά έσοδα και πολλές
φορές αδιαφορούν για τις οικολογικές, πολιτισμικές επιπτώσεις που µπορεία να
εµφανιστούν
Τα τουριστικά πρακτορεία με τους tour operator και τις αρνητικές συνέπειες των
µαζικών αφίξεων, δημιουργούν την ανάγκη για µία νέα µοροφή τουρισμού
χρησιμοποιώντας ένα καινοτόμο τουριστικό προϊόν η χώρα προσπαθεί να ξεπεράσει
το «μαζικό τουρισμό» αξιοποιώντας τις τεράστιες δυνατότητες που μπορεί να
προσφέρει ο φυσικός πλούτος της, τα πανέμορφα τοπία της ,τα καταγάλανα νερά της
Δ.ΥΠ.Α.

τον γαστρονομικό και πολιτιστικό της πλούτο με τα πανέμορφα μουσεία και

αξιοθέατα
Η σημαντική αυτή αλλαγή που πραγματοποιείται έχει να κάνει με την διαφοροποίηση

της υλικής και άυλης “περιουσίας” των νησιών και άλλων τουριστικών προορισμών
την πολιτιστική κληρονομιά και την προστασία της και δίνει τη δυνατότητα για
ανάδειξη της ξεχωριστής ταυτότητας ενός τόπου με τα τοπόσημά του τα μνημεία του
και τους χώρους λατρείας του .
Οπωσδήποτε, σύμφωνα µε το παραπάνω πλαίσιο θα πρέπει να δίνεται ιδιαίτερη

σημασία στην προστασία του περιβάλλοντος και στον πολιτισμό του τόπου, καθώς
και στην ικανοποίηση των αναγκών των ντόπιων αλλά και των επισκεπτών.
Ωστόσο, έχει ήδη ξεκινήσει µία ηπιότερη προσέγγιση ανάπτυξης τουριστικών

προορισμών, δημιουργώντας µία νέα φιλοσοφία η οποία θέλει τον τουρίστα να
εμπλέκεται περισσότερο στην τουριστική εμπειρία να είναι ενεργό μέλος και όχι απλά
να παρατηρεί.
Ο όρος «αειφόρος» τουρισμός περιλαμβάνεται στην έννοια της «εναλλακτικής»

ανάπτυξης, που θεωρείται τουρισμός που δεν βλάπτει, υποβαθμίζει, βλάπτει το
περιβάλλον, σπαταλά και εξαντλεί τους φυσικούς πόρους. Αντίθετα, βασικός στόχος
του οικοτουρισμού είναι η προστασία των φυσικών και πολιτιστικών αξιών, κάτι που
επιτυγχάνεται με τη σωστή ρύθμιση των ανθρώπινων δραστηριοτήτων.
Η ανάπτυξη μέτριων και φιλικών προς το περιβάλλον μορφών τουριστικής

δραστηριότητας μπορεί να είναι ιδιαίτερα προσοδοφόρα και να συμβάλει στην
οικονομική ανάπτυξη απομονωμένων ή μειονεκτικών προστατευόμενων περιοχών
όπου εμφανίζονται εναλλακτικές μορφές τουρισμού.
Δ.ΥΠ.Α.

3.3.2 Εναλλακτικές μορφές τουρισμού και η συμβολή τους στην ανάπτυξη της
τουριστικής οικονομίας
Ο εναλλακτικός τουρισμός περιλαμβάνει όλες τις τουριστικές υπηρεσίες,

διαφοροποιημένες ανάλογα με τις ειδικές ανάγκες του κοινού, τηρεί την αρχή της
βιώσιμης ανάπτυξης και συμβάλλει στην άμβλυνση της εποχικότητας της τουριστικής
ζήτησης.
Άλλες μορφές τουρισμού σέβονται το περιβάλλον και τις ανάγκες των κατοίκων του
προορισμού και απευθύνονται σε όσους αντιτίθενται στον οργανωμένο μαζικό
τουρισμό και αναζητούν εναλλακτικές προτάσεις διακοπών που να τις εκφράζουν
ιδεολογικά και λειτουργικά.
Συνολικά, έχει υποστηριχθεί ότι οι εναλλακτικές μορφές τουρισμού είναι πιο

αποδοτικές από άποψη κόστους, λιγότερο συνδεδεμένες με τις καλοκαιρινές
διακοπές και λιγότερο εξαρτημένες από tour operators, γι' αυτό και παρέχουν
ανταγωνιστικό πλεονέκτημα στις περιοχές όπου προωθούνται συστηματικά. (Λαγός,
2005, σσ. 68-76).
Προφανώς, αυτές οι μορφές δεν μπορούν να υποκαταστήσουν τον μαζικό τουρισμό

με την έννοια του παράκτιου μαζικού τουρισμού. Ωστόσο, λειτουργούν
συμπληρωματικά, συμβάλλοντας κυρίως στην οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη
των διαφόρων περιοχών της περιοχής. Με την προώθηση εναλλακτικών μορφών,
καταβάλλονται προσπάθειες για τη βελτίωση της τουριστικής ανταγωνιστικότητας και
της ποιοτικής αναβάθμισης, την ορθολογικότερη κατανομή του χρόνου και της
περιοχής τουριστικής ζήτησης, την προστασία του φυσικού και πολιτιστικού
περιβάλλοντος και τη δημιουργία νέων τουριστικών προορισμών.
Ο εναλλακτικός τουρισμός βοηθά την οικονομία του κράτους.

Αυξάνονται τα φορολογικά έσοδα της χώρας. Δημιουργούνται νέες θέσεις εργασίας,
Δ.ΥΠ.Α.

δημιουργείται εισόδημα για τους ανθρώπους και οι περισσότεροι άνεργοι, όπως νέοι
και γυναίκες, απασχολούνται ακόμη και εποχιακά. Προωθεί την ανάπτυξη πολλών
οικονομικών τομέων μέσω πολλαπλασιαστικής επίδρασης σε άλλους οικονομικούς
τομείς. Αναπτύχθηκε το επιχειρηματικό πνεύμα και ενισχύθηκε η αυτοαπασχόληση.
Η οικονομία της περιοχής ενισχύεται. Η ζήτηση για προϊόντα και υπηρεσίες
αυξάνεται.
Ο εναλλακτικός τουρισμός μπορεί να συμβάλει θετικά στην προβολή και προστασία

ορισμένων ιστορικών και αρχαιολογικών χώρων, δημιουργώντας έτσι πίεση σε
δημόσιους φορείς και ιδιώτες να δράσουν σε κεντρικό και τοπικό επίπεδο. Πολλές
φορές, το ενδιαφέρον για την ιστορία και την αξία των παραδοσιακών οικισμών έχει
ωθήσει τους κατοίκους να ανακαινίσουν κτίρια και στη συνέχεια να τα
χρησιμοποιήσουν ως κατοικίες ή ως τουριστικά ξενοδοχεία, καταστήματα κ.λπ.
Προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς ως μέρος των ανθρώπων και της ατομικής
ταυτότητας, με τη χρήση σύγχρονων τεχνολογιών (διάφορα οπτικοακουστικά μέσα,
εικονική πραγματικότητα κ.λπ.) για να αντικαταστήσει την άμεση επαφή και την
εμπειρία σε αυτούς τους χώρους.
Οι θεμελιώδεις αρχές της αειφορίας διασφαλίζουν μια ισορροπία μεταξύ της

οικονομίας, της κοινωνίας, του περιβάλλοντος και του πολιτισμού, καθώς και μια
διαδικασία ανατροφοδότησης και ελέγχου για την τουριστική ανάπτυξη για την
επίτευξη μεσοπρόθεσμης βιωσιμότητας.
Με τον όρο ποιοτικός τουρισμός δεν εννοούμε ακριβό τουρισμό, αλλά τουριστικές
δραστηριότητες που διατηρούν τους τουριστικούς πόρους, προσελκύουν τουρίστες
που σέβονται το περιβάλλον και τις τοπικές κοινωνίες και παρέχουν αξιοθέατα,
εγκαταστάσεις και υπηρεσίες που αξίζουν τα χρήματα που δαπανήθηκαν.
Για να υπάρξει μακροχρόνια σταθερή ζήτηση του τουριστικού προϊόντος πρέπει οι

τουριστικοί προορισμοί να:
Δ.ΥΠ.Α.

• Λαμβάνουν σοβαρά υπόψη την ποιότητα που προσφέρουν (πέρα από τα

ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του τόπου, τις τουριστικές υπηρεσίες και τις
υποδομές που διαθέτουν) και επενδύουν σε υποδομές, εκπαίδευση,
υπηρεσίες, προωθητικές ενέργειες κ.λπ. βελτιώσουν τα προϊόντα τους
• Διεξαγωγή συνεχών ερευνών και μελετών (η Μελέτη Περιβαλλοντικών
Επιπτώσεων 4 και ο προσδιορισμός της χωρητικότητας επισκεπτών
θεωρείται υποχρεωτική):
α) καλύτερη επίλυση των προβλημάτων τους,
β) δημιουργία νέων τουριστικών προϊόντων,
γ) αποτελεσματικότερη αξιοποίηση των τουριστικών πόρων τους,
δ) συνεχής ανατροφοδότηση των αναπτυξιακών διαδικασιών ώστε να
λαμβάνουν έγκαιρα απαραίτητα διορθωτικά μέτρα, όπου χρειάζονται.
• Εφαρμογή κατάλληλων μέτρων πολιτικής για τη σύνθεση ολοκληρωμένων

παρεμβάσεων, όπως η περιβαλλοντική διαχείριση, ο χωροταξικός
σχεδιασμός, η διαδικασία προσδιορισμού της χρήσης γης, η διανομή του
τουρισμού και άλλες δραστηριότητες στην περιοχή κ.λπ. Προστασία των
φυσικών και πολιτιστικών πόρων.
• Παροχή κινήτρων, κυρίως οικονομικών κινήτρων, σε τοπικές επιχειρήσεις
ώστε να λειτουργούν σύμφωνα με τις απαιτήσεις του εναλλακτικού
τουρισμού.
• Συνεχής παροχή καινοτόμων αναπτυξιακών πρωτοβουλιών για όλους τους
οικονομικούς τομείς.
• Χρησιμοποιούν νέες φιλικές προς το περιβάλλον τεχνολογίες.
• Συστηματική προβολή της ιδιαιτερότητας της περιοχής ως τουριστικού
προορισμού μέσα από ένα σχέδιο μάρκετινγκ.
• Να παρακολουθούν τακτικά την ανάπτυξη διεθνών προτύπων ποιότητας,
ώστε να κατανοούν τι συμβαίνει στον κόσμο.
• Κατανοούν και μαθαίνουν από επιτυχημένες πρακτικές σε άλλους
τουριστικούς προορισμούς
Ενώ η ανάπτυξη εναλλακτικού τουρισμού σε μια περιοχή είναι συνεπής με την
Δ.ΥΠ.Α.

επίτευξη βιώσιμης ανάπτυξης, μερικές φορές συμβαίνει ότι ο σχεδιασμός και η

εφαρμογή της ανάπτυξης εναλλακτικού τουρισμού σε μια περιοχή αποτυγχάνει, με
δυσμενή αποτελέσματα
Η ιδέα και η πρακτική του εναλλακτικού τουρισμού ξεκινά με τον αντίκτυπο στον
μαζικό, παραδοσιακό τουρισμό και την ανάγκη έκφρασης των ειδικών
ενδιαφερόντων, αναγκών και προτιμήσεων των τουριστών. Η χώρα μας υπήρξε και
υπήρξε πρωτοπόρος προορισμός για αυτή τη μορφή θεματικού τουρισμού καθώς
ανταποκρίνεται επαρκώς στα περισσότερα είδη εναλλακτικών διακοπών. Ο
εναλλακτικός τουρισμός έχει τα βασικά χαρακτηριστικά του ενεργού (δημιουργικού)
τουρισμού, αλλά προσφέρει ένα ευρύ φάσμα δραστηριοτήτων που καλύπτουν όλα τα
γούστα.
Οι τουρίστες αλληλεπιδρούν περισσότερο με τους ντόπιους παρά απλώς

επισκέπτονται ιστορικά μνημεία και αξιοθέατα μιας περιοχής· επιπλέον, βασικό
ζήτημα με αυτές τις τουριστικές υπηρεσίες είναι ο σεβασμός στη φύση και τους
ντόπιους κατοίκους του προορισμού, στοιχεία που αγκαλιάζονται πλήρως από τον
μαζικό/παραδοσιακό τουρισμό.
Η βιωσιμότητα υλοποιείται με τη βοήθεια της ανάπτυξης εναλλακτικών μορφών

τουρισμού. Οι κύριοι στόχοι του αναπτυξιακού πλαισίου είναι:
α) Παροχή περισσότερων επαγγελματικών υπηρεσιών για την κάλυψη των αναγκών
ειδικών τουριστικών ομάδων.
β) θέσπιση μοντέλου ανάπτυξης σε ισορροπία με την υπάρχουσα δομή, είτε
βελτιώνοντας την υπάρχουσα κατάσταση (σε περιοχές με οργανωμένο τουρισμό
Δ.ΥΠ.Α.

διακοπών), είτε δημιουργώντας μια νέα παραγωγική δομή στον τουριστικό τομέα, με
υποδομές και επαγγελματικές υπηρεσίες και εναλλακτική μορφή.
Τα κύρια χαρακτηριστικά του εναλλακτικού τουρισμού περιλαμβάνουν σχετικά

οικονομικά ταξίδια, συνύπαρξη με ντόπιους, χρήση παραδοσιακών, τοπικών
προϊόντων, πνευματική, σωματική και ψυχική ανάκαμψη και χαλάρωση. Συνήθως
αποτελείται από δημιουργική εργασία, είτε είναι κάποια εξωτερική δραστηριότητα είτε
κάποιο είδος χειροτεχνίας.
Ο εναλλακτικός τουρισμός:
1. Συμβολή στην προστασία των οικοσυστημάτων και των φυσικών τοπίων. Οι

επιπτώσεις του μαζικού τουρισμού μπορεί συχνά να είναι καταστροφικές για το τοπίο
και τους κατοίκους της περιοχής, ειδικά αν λάβετε υπόψη μόνο την ποσότητα των
απορριμμάτων και το μέγεθος των εγκαταστάσεων του ξενοδοχείου που
κατασκευάστηκαν για να ευχαριστήσουν όλους τους επισκέπτες. Αντίθετα, οι
τουριστικές υπηρεσίες του εναλλακτικού τουρισμού σέβονται απόλυτα το φυσικό
τοπίο, γιατί η σύνδεση με αυτό είναι αυτό που πραγματικά αναζητούν οι τουρίστες.
2. Υποστηρίξτε την τοπική κοινωνία, σεβαστείτε τις οικογένειες που ζουν σε αυτήν και
διατηρήστε τον προορισμό απλό.
3. Οι εναλλακτικές εκδρομές είναι μια προσωπική εμπειρία που μπορείτε να επιλέξετε
σύμφωνα με τις προτιμήσεις και τις ανάγκες σας, σε αντίθεση με τις παραδοσιακές
εκδρομές, όπου απλώς ακολουθείτε ένα προκαθορισμένο περιορισμένο πρόγραμμα.
4. Το εναλλακτικό ταξίδι προσφέρει υπηρεσίες προσαρμοσμένες στις δικές σας
ανάγκες και προσφέρει εξειδικευμένη θεραπεία σε σύγκριση με πακέτα διακοπών
από παραδοσιακά ταξίδια.
5. Οι εναλλακτικοί τουρίστες έρχονται σε επαφή με την τοπική κουλτούρα και
παραδόσεις και εκμεταλλεύονται πλήρως το όμορφο φυσικό τοπίο και τον καθαρό
αέρα. Επιπλέον, έχετε την ευκαιρία να απολαύσετε την υπέροχη ύπαιθρο αντί για
βαρετές και δαπανηρές περιηγήσεις στα αξιοθέατα που είναι στάνταρ και δεν
εξυπηρετούν τα προσωπικά σας ενδιαφέροντα.
Δ.ΥΠ.Α.

Μια νέα αντίληψη που διαμορφώθηκε στον τομέα του τουρισμού τα τελευταία χρόνια
φέρνει νέες προοπτικές ανάπτυξης στις τουριστικές χώρες. Πρόκειται για
εναλλακτικές μορφές τουρισμού, αλλά και για τουρισμό ειδικού ενδιαφέροντος. Είναι
όλες ειδικές μορφές τουρισμού γιατί έχουν ιδιαίτερα χαρακτηριστικά που τις
ξεχωρίζουν από τον μαζικό τουρισμό αναψυχής και ψυχαγωγίας. Ο κόσμος συρρέει
σε διάφορους τουριστικούς προορισμούς για να μείνει για λίγες μέρες με μοναδικό
σκοπό να ικανοποιήσει τις ψυχαγωγικές του ανάγκες δίπλα στη θάλασσα.
Αλλά μερικοί από αυτούς τους τουρίστες έχουν ιδιαίτερα ενδιαφέροντα και είναι
πρόθυμοι να εκμεταλλευτούν την ευκαιρία που τους δίνεται να ικανοποιήσουν τις
διακοπές τους για να απολαύσουν τις διακοπές τους. Επομένως, δημιουργούνται
σχέδια διακοπών για ομάδες ταξιδιωτών που μοιράζονται την κοινή επιθυμία να
κάνουν διακοπές με διαφορετικούς τρόπους.
Τα πιο συχνά είδη εναλλακτικού τουρισμού, που έχουν αναπτυχθεί και στη
χώρα μας, είναι:
o Περιπατητικός Τουρισμός
o Οικοτουρισμός- Περιβαλλοντικός Τουρισμός
o Αγροτουρισμός
o Πολιτιστικός – Αρχαιολογικός τουρισμός
o Θρησκευτικός Τουρισμός
o Θαλάσσιος Τουρισμός
o Συνεδριακός Τουρισμός
o Αθλητικός τουρισμός
Οι εναλλακτικές μορφές τουρισμού είναι μέρος ειδικών μορφών που χαρακτηρίζονται

Δ.ΥΠ.Α.

από την παρουσία κυρίαρχων κινήτρων ειδικών αναγκών, που περιλαμβάνουν

δραστηριότητες ή ομάδες δραστηριοτήτων που αναπτύσσονται στην περιοχή
σύμφωνα με τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά τους (π.χ. ορεινός τουρισμός, αγροτικές
δραστηριότητες ή δραστηριότητες περιπέτειας), θρησκευτικός τουρισμός, αγροτικός
τουρισμός κ.λπ.) (Κοκκώσης και Χάρτας, 1999). Ο εναλλακτικός τουρισμός
συμβάλλει στη μακροπρόθεσμη ανάπτυξη ενός τόπου, προωθώντας πιο δίκαιες
μορφές ταξιδιού, παρέχοντας απαντήσεις σε οικονομικά και κοινωνικά προβλήματα
στις αναπτυσσόμενες χώρες. Ωστόσο, είναι μια απάντηση στον σύγχρονο απαιτητικό
τουρίστα που αναζητά ένα ουσιαστικό ταξίδι γεμάτο με αυθεντικές εμπειρίες.
Ο εναλλακτικός τουρισμός αποφέρει πολλά οφέλη στη βιώσιμη ανάπτυξη των

τουριστικών προορισμών γιατί:
• Η απαραίτητη υποδομή δεν απαιτεί υψηλά επενδυτικά κεφάλαια,
• Με στόχο την προσέλκυση ποιοτικού τουρισμού,
• Συμβολή στην περιφερειακή και τοπική ανάπτυξη, καθώς δημιουργούνται
υποδομές και υπηρεσίες για τις ανάγκες του εναλλακτικού τουρισμού και
επίσης καλύπτουν τις ανάγκες του τοπικού πληθυσμού και βελτιώνουν το
βιοτικό του επίπεδο,
• Προσφέρει τη δυνατότητα να επωφεληθούν από την οικονομική ανάπτυξη της
περιοχής και άλλων τομέων, πρώτου και δεύτερου τομέα, όπως: γεωργία,
κτηνοτροφία και βιοτεχνία,
• Βοηθά στη μείωση των απωλειών συναλλάγματος στο εξωτερικό, καθώς οι
εναλλακτικοί τουρίστες προτιμούν να αγοράζουν παραδοσιακά και τοπικά
προϊόντα και η τοπική οικονομία συμβάλλει επίσης λόγω της μικρότερης
αγοράς εισαγόμενων προϊόντων, της ανεξαρτησίας από ξένα ταξιδιωτικά
γραφεία και της απασχόλησης των τοπικών οικονομιών. Οι κάτοικοι της
περιοχής συμμετέχουν σε τοπικές βιομηχανίες, αυξάνοντας έτσι το
πολλαπλασιαστικό αποτέλεσμα της τουριστικής κατανάλωσης,
• Προκαλεί εποχιακή μείωση, συνήθως τουρίστες εναλλακτικού τουρισμού
επισκέπτονται διάφορες περιοχές καθ' όλη τη διάρκεια του έτους, αφού οι
προσφερόμενες δραστηριότητες μπορούν να πραγματοποιηθούν και τους
Δ.ΥΠ.Α.

μήνες που δεν υπάρχει μεγάλη τουριστική κίνηση,

• Προώθηση της συμμετοχής των κατοίκων της περιοχής σε επενδύσεις μικρής
κλίμακας, διατηρώντας έτσι τον έλεγχο της τουριστικής ανάπτυξης και
διασφαλίζοντας αυξημένα οικονομικά οφέλη,
• Συμβολή στη διατήρηση των λαϊκών παραδόσεων μέσα από πολιτιστικές
δραστηριότητες, την αναβίωση των αρχαίων ασχολιών και την αναγέννηση
της λαϊκής τέχνης,
• Συμβάλλει στην προστασία του φυσικού και δομημένου περιβάλλοντος και
αποκαθιστά τις ζημιές, συμβάλλει στην προστασία του φυσικού και
πολιτιστικού περιβάλλοντος,
• οδηγεί στην εξάλειψη της υπερβολικής συγκέντρωσης τουριστών στο χώρο
και στο χρόνο (που δεν υπερβαίνει τη φέρουσα ικανότητα του προορισμού),
• Διασφάλιση της ορθολογικής χρήσης των φυσικών πόρων και της
προώθησης των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας (ηλιακή και αιολική) στο
πλαίσιο της αειφόρου ανάπτυξης.
Εκτός από τη φυσική ομορφιά, όπως πολιτιστικά και αρχιτεκτονικά μνημεία, ιδιαίτερα
παραγωγικές δραστηριότητες κ.λπ., άλλες μορφές τουρισμού αποτελούν ευκαιρία για
μη τουριστική ανάπτυξη και περιοχές με ιδιαίτερα χαρακτηριστικά. Αλλά και για
περιοχές που επηρεάζονται έντονα κοινωνικοοικονομικά, πολιτιστικά και
περιβαλλοντικά από την ανεξέλεγκτη και προγραμματισμένη ανάπτυξη του μαζικού
τουρισμού
Τέλος, η ανάπτυξη εναλλακτικών μορφών τουρισμού επέτρεψε στους προορισμούς

είτε να διαφοροποιήσουν σε μεγάλο βαθμό τις τουριστικές τους προσφορές είτε να
τις εμπλουτίσουν.
Πρέπει να τονιστεί ότι εάν η ανάπτυξη του εναλλακτικού τουρισμού δεν ακολουθεί τις
αρχές της βιώσιμης διαχείρισης, θα έχει αρνητικές επιπτώσεις στο φυσικό και
κοινωνικό περιβάλλον, όπως οι αρνητικές επιπτώσεις που επιφέρει ο μαζικός
τουρισμός.
Δ.ΥΠ.Α.

Όλες αυτές οι εναλλακτικές μορφές τουρισμού παρέχουν ισχυρές δυνατότητες για την
ανάπτυξη της τουριστικής οικονομίας της χώρας μου. Η Ελλάδα έχει όλες τις
απαραίτητες προϋποθέσεις, αλλά και αρκετά πλεονεκτήματα για να εκμεταλλευτεί
όλες αυτές τις ευκαιρίες. Ως εκ τούτου, μπορεί να διατηρήσει τουριστική ροή όχι μόνο
το καλοκαίρι, αλλά και άλλες εποχές του χρόνου. Ο εναλλακτικός τουρισμός είναι μια
νέα φιλοσοφία που διαφέρει από την κλασική λογική μαζικού τουρισμού που
γνωρίζουμε μέχρι τώρα. Δεν είναι απλώς μια νέα τάση, θα πάρει τον δρόμο της και
θα πεθάνει. Πρόκειται για μια φιλοσοφία του αειφόρου τουρισμού που παρέχει ένα
ιδιαίτερο τουριστικό προϊόν. Με άλλα λόγια, εισάγει μια καινοτόμο λογική στα
τουριστικά προϊόντα.
Σύμφωνα με έρευνα του Παγκόσμιου Οργανισμού Τουρισμού, η Ελλάδα βρίσκεται σε
σχετικά χαμηλή θέση όσον αφορά τον εναλλακτικό τουρισμό. Αυτό σημαίνει ότι έχει
πολλά περιθώρια ανάπτυξης σε συγκεκριμένους τομείς, εάν αξιοποιήσει κατάλληλα
τις υπάρχουσες ευκαιρίες. Το ενδιαφέρον για τον αειφόρο τουρισμό αυξάνεται καθώς
οι περισσότεροι άνθρωποι έχουν βαρεθεί τη συνηθισμένη τους ζωή και θέλουν να
ζήσουν κάτι διαφορετικό αλλά και υψηλής ποιότητας. Σε σύγκριση με άλλες
τουριστικές αγορές, η Ελλάδα έχει σημαντικά συγκριτικά πλεονεκτήματα. Ήλιος και
θάλασσα υπάρχουν σε πολλούς τουριστικούς προορισμούς και ο ανταγωνισμός
μεταξύ τους είναι μεγάλος.
Στην Ελλάδα, ωστόσο, υπάρχει σημαντική περιβαλλοντική υποδομή και γόνιμο

έδαφος για την ανάπτυξη αυτών των νέων βιώσιμων εναλλακτικών μορφών
τουρισμού.
Θα πρέπει να προσαρμοστούμε ανάλογα όταν το τουριστικό ενδιαφέρον στραφεί σε
ποιοτικές διακοπές. Όταν θέλουν να συνδυάσουν φυσικό περιβάλλον, ποιότητα ζωής
και αξέχαστες εμπειρίες που δεν βρίσκεις εύκολα αλλού, τότε εγκαταλείπουν τη
λογική του μαζικού τουρισμού που επικρατούσε μέχρι τώρα. Αναζητούν αυτές τις
νέες εναλλακτικές και η Ελλάδα έχει μεγάλη ποικιλία σε αυτό για να ταιριάζει σε κάθε
τομέα εκτός ενδιαφέροντος
.
Δ.ΥΠ.Α.

Από αγροτικό αγροτουρισμό, θρησκεία, συνέδρια, εκπαίδευση, ακόμα και ιατρικό

τουρισμό. Αναφερόμαστε πλέον σε ποιοτικό και βιώσιμο τουρισμό που δεν
περιορίζεται στο καλοκαίρι αλλά μπορεί να διαρκέσει όλο το χρόνο. Ως εκ τούτου,
φέρνει πρόσθετο εισόδημα και υψηλότερα επίπεδα ανάπτυξης στην οικονομία. Αυτό
που πρέπει να κάνει η ελληνική πλευρά είναι να οργανώσει ένα πρόγραμμα
εναλλακτικού τουρισμού που θα παρέχει και επενδυτικά κίνητρα σε συγκεκριμένους
τομείς. Επειδή υπάρχει μεγάλο περιθώριο κέρδους, θα πρέπει να ενισχυθεί η
επικοινωνία μεταξύ των χωρών. Παρόμοιες προσπάθειες μπορούν να γίνουν για τη
ρωσική αγορά για άλλες αγορές. Είναι ιδιαίτερα σημαντικό να προωθούνται τακτικά
εναλλακτικές τουριστικές επιλογές πέρα από τον ήλιο και τη θάλασσα στο εξωτερικό.
Έρευνα για τα ενδιαφέροντα και τις φιλοδοξίες που υπάρχουν σε κάθε ταξιδιωτική
αγορά και ακολουθεί μια εισαγωγή στις επιλογές που έχει να προσφέρει η χώρα μας.
Με αυτόν τον τρόπο θα προσπαθήσουμε να προσελκύσουμε επιπλέον τουριστική
κίνηση δημιουργώντας ποιοτικά τουριστικά προϊόντα.
Ο εναλλακτικός τουρισμός μόλις πρόσφατα μπήκε στη ζωή και στο λεξιλόγιό μας. Ο
εναλλακτικός τουρισμός περιλαμβάνει όλες τις τουριστικές υπηρεσίες, που
διαφοροποιούνται ανάλογα με τις ειδικές ανάγκες, προτιμήσεις και κίνητρα των
τουριστών, στοχεύουν σε επαγγελματικό κοινό, τηρούν τις αρχές της βιώσιμης
ανάπτυξης και συμβάλλουν στην άμβλυνση της εποχικότητας της τουριστικής
ζήτησης.
Τα κύρια χαρακτηριστικά του εναλλακτικού τουρισμού περιλαμβάνουν σχετικά

οικονομικά ταξίδια, συνύπαρξη με ντόπιους, χρήση παραδοσιακών, τοπικών
προϊόντων, πνευματική, σωματική και ψυχική ανάκαμψη και χαλάρωση. Συνήθως
αποτελείται από δημιουργική εργασία, είτε είναι κάποια εξωτερική δραστηριότητα είτε
κάποιο είδος χειροτεχνίας.
Άλλες μορφές τουρισμού σέβονται το περιβάλλον και τις ανάγκες των κατοίκων του
προορισμού και απευθύνονται σε όσους αντιτίθενται στον οργανωμένο μαζικό
τουρισμό και αναζητούν εναλλακτικές προτάσεις διακοπών που να τις εκφράζουν
Δ.ΥΠ.Α.

ιδεολογικά και λειτουργικά.
Συνολικά, έχει υποστηριχθεί ότι οι εναλλακτικές μορφές τουρισμού είναι πιο

αποδοτικές από άποψη κόστους, λιγότερο συνδεδεμένες με τις καλοκαιρινές
διακοπές και λιγότερο εξαρτημένες από tour operators, γι' αυτό και παρέχουν
ανταγωνιστικό πλεονέκτημα στις περιοχές όπου προωθούνται συστηματικά. (Λαγός,
2005, σσ. 68-76). Προφανώς, αυτές οι μορφές δεν μπορούν να υποκαταστήσουν τον
μαζικό τουρισμό με την έννοια του παράκτιου μαζικού τουρισμού.
Ωστόσο, λειτουργούν συμπληρωματικά, συμβάλλοντας κυρίως στην οικονομική και

κοινωνική ανάπτυξη των διαφόρων περιοχών της περιοχής. Με την προώθηση
εναλλακτικών μορφών, καταβάλλονται προσπάθειες για τη βελτίωση της τουριστικής
ανταγωνιστικότητας και της ποιοτικής αναβάθμισης, την ορθολογικότερη κατανομή
του χρόνου και της περιοχής τουριστικής ζήτησης, την προστασία του φυσικού και
πολιτιστικού περιβάλλοντος και τη δημιουργία νέων τουριστικών προορισμών.
Ο εναλλακτικός τουρισμός μπορεί να συμβάλει θετικά στην προβολή και προστασία

ορισμένων ιστορικών και αρχαιολογικών χώρων, δημιουργώντας έτσι πίεση σε
δημόσιους φορείς και ιδιώτες να δράσουν σε κεντρικό και τοπικό επίπεδο. Πολλές
φορές, το ενδιαφέρον για την ιστορία και την αξία των παραδοσιακών οικισμών έχει
ωθήσει τους κατοίκους να ανακαινίσουν κτίρια και στη συνέχεια να τα
χρησιμοποιήσουν ως κατοικίες ή ως τουριστικά ξενοδοχεία, καταστήματα κ.λπ.
Προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς ως μέρος των ανθρώπων και των ατομικών
ταυτοτήτων, μέσω της χρήσης σύγχρονων τεχνολογιών (διάφορα οπτικοακουστικά
μέσα, εικονική πραγματικότητα κ.λπ.) για την αντικατάσταση της άμεσης επαφής και
εμπειρίας σε αυτούς τους χώρους
Στο πλαίσιο της οικοτουριστικής ανάπτυξης, περιλαμβάνει την τουριστική ανάπτυξη

σε παραδοσιακούς οικισμούς, βιώματα, εθνικούς δρυμούς κ.λπ. (Ανδριώτης, 2003).
Τα χαρακτηριστικά του οικοτουρισμού είναι:
• Συμπεριλάβετε ταξίδια σε φυσικές περιοχές για να εκτιμήσετε, να μελετήσετε τοπία
Δ.ΥΠ.Α.

άγριας ζωής και να συμμετάσχετε σε τοπικές πολιτιστικές εκδηλώσεις. • Οι

οικοτουρίστες ενδιαφέρονται να διευρύνουν τις γνώσεις τους για την τοπική χλωρίδα
και πανίδα, ασχολούμενοι με τη φύση με φιλοσοφικό τρόπο.
• Ο περιβαλλοντικός αντίκτυπος ορισμένων μορφών τουρισμού είναι θετικός λόγω
των πεποιθήσεων και της στάσης των τουριστών απέναντι στη φύση. Πράγματι, οι
οικοτουρίστες σέβονται, προστατεύουν και αναδεικνύουν το περιβάλλον.
• Ο οικοτουρισμός οργανώνεται συνήθως από μικρές τοπικές κοινωνίες.
• Μειώστε την απομόνωση των κατοίκων της περιοχής, εμπνεύστε υπερηφάνεια για
τον τόπο και τις παραδόσεις τους και βοηθήστε στη διατήρηση των πληθυσμών στις
τοπικές κοινότητες
3.3.3 Τα οφέλη του εναλλακτικού τουρισμού
Η κύρια ιδέα πίσω από αυτή τη συγκεκριμένη μορφή τουρισμού είναι να επιτρέψει
στους επισκέπτες να βιώσουν μια αξέχαστη εμπειρία που θα τους εμπλουτίσει τόσο
πνευματικά όσο και πνευματικά αφού αναπτύξουν μια μοναδική και αυθεντική
σύνδεση με τη φύση, τον πολιτισμό και τους ανθρώπους του προορισμού. Πρόκειται
για εναλλακτικές μορφές τουρισμού, μερικές από τις οποίες είναι:
1/ Αγροτουρισμός
Σχετικές μορφές τουρισμού που δίνουν έμφαση στην περιβαλλοντική, κοινωνική και
βιωσιμότητα είναι ο οικοτουρισμός και ο αγροτουρισμός. Ο οικοτουρισμός και ο
αγροτουρισμός ταξινομούνται ως μορφές εναλλακτικού τουρισμού και μπορεί να
έχουν σύνθετες ταυτότητες, συμπεριλαμβανομένων άλλων ειδικών μορφών
τουρισμού όπως αθλητισμός, σπα, θρησκεία, εκπαίδευση, αρχαιολογία, περιπέτεια,
αναρρίχηση, γαστρονομία κ.λπ. Η οικονομική ευημερία, η ανάπτυξη των μέσων
μαζικής μεταφοράς και των μέσων ενημέρωσης, που ανήκουν σε όλο και
περισσότερους κατοίκους του πλανήτη, είναι μερικοί από τους παράγοντες που
έχουν κάνει τον τουρισμό έναν από τους ισχυρότερους και ταχύτερα
αναπτυσσόμενους οικονομικούς τομείς στην παγκόσμια κοινωνία του 21ου αιώνα.
αιώνας.
Δ.ΥΠ.Α.

Ο αγροτουρισμός αναπτύσσεται στο φυσικό περιβάλλον και αν δεν γίνει σωστή

διαχείριση, μπορεί να απαξιωθεί. Είναι μια από τις πιο φιλικές προς το περιβάλλον
εναλλακτικές μορφές τουρισμού και οι πελάτες της αποτελούνται κυρίως από άτομα
που γνωρίζουν πολύ για την προστασία του φυσικού περιβάλλοντος, ένα άλλο
χαρακτηριστικό των πελατών της είναι ο αγροτουρισμός υψηλού εισοδήματος για
όσους θέλουν να το κάνουν. αλλά και με υψηλό επίπεδο εκπαίδευσης. (Σφακιανάκης,
2000: 67)
Είναι μια ειδική μορφή αγροτικού τουρισμού που στοχεύει να συνδυάσει τον
τουρισμό και τον αγροτικό τομέα προς όφελος και των δύο τομέων. Στοχεύει στη
δημιουργία, υποστήριξη και τόνωση των τοπικών αγορών, αξιοποίηση του τοπικού
γεωργικού δυναμικού και ανάπτυξη τοπικών δομών σε κάθε περιοχή για να παρέχει
στα αγροτικά νοικοκυριά νέες ευκαιρίες απασχόλησης, να αυξήσει τα εισοδήματα και
να διατηρήσει τους πληθυσμούς σε αγροτικές περιοχές.
Στόχος του είναι να συνδυάσει τον τουρισμό και τον αγροτικό τομέα προς όφελος και
των δύο. Στοχεύει στη δημιουργία, υποστήριξη και τόνωση των τοπικών αγορών,
αξιοποίηση του τοπικού γεωργικού δυναμικού και ανάπτυξη τοπικών δομών σε κάθε
περιοχή για να παρέχει στα αγροτικά νοικοκυριά νέες ευκαιρίες απασχόλησης, να
αυξήσει τα εισοδήματα και να διατηρήσει τους πληθυσμούς σε αγροτικές περιοχές.
Στις περισσότερες, αν όχι όλες, τουριστικές περιοχές, οι εναλλακτικές μορφές θα
πρέπει να είναι λειτουργικά διασυνδεδεμένες, είτε παράλληλες είτε
συμπληρωματικές, για να διαμορφώσουν δυναμικά και ολοκληρωμένα τουριστικά
προϊόντα με βιώσιμα χαρακτηριστικά. Στις περισσότερες περιπτώσεις, η αντίληψη ότι
κάθε εναλλακτική μορφή είναι η ίδια βιώσιμη στον τουρισμό δεν ισχύει.
Η ανάπτυξη του αγροτουρισμού στις αγροτικές περιοχές περιλαμβάνει την

προώθηση των κοινωνικών, περιβαλλοντικών και πολιτιστικών αξιών κάθε περιοχής.
Απευθύνεται σε άτομα που τους αρέσει η εξοχική ζωή και ενδιαφέρονται να ζουν τις
διακοπές αγροτικός τρόπος ζωής. Τους ενδιέφερε να δουν από κοντά την
Δ.ΥΠ.Α.

καθημερινή ζωή και τη λειτουργία των αγροτών και των κτηνοτρόφων σε κάθε
περιοχή. Η δυνατότητα αυτή προσφέρεται μέσω πακέτων διακοπών
αγροτουριστικών καταλυμάτων. Η δυνατότητα χρηματοδότησης του νέου
προγράμματος LEADER αναμένεται να δώσει σημαντικές επενδυτικές ευκαιρίες στον
αγροτουρισμό, που θα τονώσει πολύ τον τουριστικό κλάδο.
Ο επισκέπτης βρίσκεται σε άμεση επαφή με την ύπαιθρο, συμμετέχοντας ενεργά στις

εργασίες του αγροκτήματος, γίνοντας μέρος της διαδικασίας και δοκιμάζοντας τους
καρπούς των προσπαθειών του. Αυτό περιλαμβάνει τη γεωργία, την κτηνοτροφία, τη
μαγειρική, τα ελαιουργεία, τη μελισσοκομία και άλλα. Ο αγροτουρισμός αναφέρεται
στα ταξίδια με τη διαμονή ως κύριο κίνητρο, συνήθως σε αγροκτήματα ή ξενώνες και
ξενοδοχεία σε αγροτικές περιοχές, και να μάθουν για τις γεωργικές παραδόσεις και
τις γεωργικές εργασίες (όπως δενδροκομία, συγκομιδή φρούτων και λαχανικών
κ.λπ.), είτε συμμετέχοντας σε ή παρακολούθηση αγροτών Το εκπαιδευτικό μου
σεμινάριο.
Οι τουρίστες που αποφασίζουν να ακολουθήσουν αυτή τη μορφή τουρισμού μένουν

σε καταλύματα σε ξενοδοχεία στις αγροτικές περιοχές που αποφασίζουν να
επισκεφτούν ή σε κάποια αγροτικά καταλύματα με ή εκτός από οικογένειες αγροτών.
Οι επισκέπτες παρατηρούν τις αγροτικές δραστηριότητες που λαμβάνουν χώρα,
τρώνε το ίδιο φαγητό και συμμετέχουν σε μία ή περισσότερες αγροτικές
δραστηριότητες εάν το επιθυμούν. (Kokkosis et al. 2011:136)
Η στροφή στη φύση προτείνεται κυρίως από τους κατοίκους των αστικών κέντρων
και θεωρείται ως αντίδραση στα σωματικά και ψυχολογικά βάρη που έχουν υποστεί
από τις σύγχρονες μεγαλουπόλεις και τον σύγχρονο τρόπο ζωής. Με λίγα λόγια, ο
αγροτουρισμός εξυπηρετεί τους κατοίκους των αστικών κέντρων, αλλά περισσότερο
τους αγρότες. (Σφακινάκης, 2000:67)
Η πρώτη οργανωμένη ανάπτυξη του αγροτουρισμού στη σημερινή του μορφή

προτάθηκε τον 19ο αιώνα, όταν οι αστικοί πληθυσμοί έκαναν αρχικά εκδρομές για να
Δ.ΥΠ.Α.

εξερευνήσουν την ύπαιθρο. Αλλά ως μια ολοκληρωμένη μορφή τουρισμού,

αναπτύχθηκε στις Ηνωμένες Πολιτείες το 1960. Αναπτύχθηκε ιδιαίτερα μέσω μιας
τουριστικής εκδήλωσης που ονομάζεται «Φάρμα και Ράντσο Φιλοξενία». (Kokkosis et
al. 2011:138)
Ο αγροτουρισμός γίνεται συνήθως από ηλικιωμένους, συνήθως 50-70 ετών, αλλά

υπάρχουν και ηλικιωμένοι. Ο αγροτουρισμός μπορεί να γίνει από κάποιον γιατί
μπορεί να θέλει να ξεκουραστεί σε ένα ήσυχο περιβάλλον, μακριά από τα
προβλήματα της καθημερινότητας, γιατί μπορεί να θέλει να έρθει σε επαφή με το
φυσικό περιβάλλον και να μάθει για τη ζωή του χωριού ή μπορεί να θέλει να
δοκιμάσει το προϊόντα του χωριού, αναζητώντας την αυθεντικότητα.
Σήμερα υπάρχουν οι εξής τύποι αγροτουρισμού:
Παραδοσιακό: Ο κύριος τύπος, όπου μένεις στο αγρόκτημα με αγρότες, αλλά δεν
προσφέρεις ευκαιρίες συμμετοχής σε αγροτικές δραστηριότητες.
Σύγχρονη: Διαμονή σε ξενώνες ή ξενοδοχεία εντός και εκτός αγροκτημάτων, ενώ η

παθητικότητα είναι συνηθισμένη ως προς την επαφή με αγροτικές δραστηριότητες.
Συνεταιρισμοί: Διαμονή σε συνεταιρισμούς, ενώ παράλληλα επιτρέπεται η έμμεση
επαφή με αγροτικές δραστηριότητες.
Ευγενείς: Οι αναθέσεις γίνονται σε καταλύματα υψηλής ποιότητας όπως ξενοδοχεία

πολλών αστέρων και υπάρχει η δυνατότητα άμεσης έκθεσης σε κατευθυνόμενες
αγροτικές δραστηριότητες. (Kokkosis et al. 2011:137)
Οι κύριοι φορείς του αγροτουρισμού στην Ελλάδα είναι μεμονωμένοι αγρότες,

αγροτουριστικοί συνεταιρισμοί, το Υπουργείο Γεωργίας, ο ΕΟΤ, άλλοι δημόσιοι
φορείς και οργανισμοί τοπικής αυτοδιοίκησης.
Το 1983, με την ίδρυση της Γενικής Γραμματείας Ισότητας, συνέβαλε στην ίδρυση
Δ.ΥΠ.Α.

του πρώτου γυναικείου αγροτουριστικού συνεταιρισμού της χώρας. Το κύριο

χαρακτηριστικό που μπορεί να βρεθεί στον αγροτουρισμό είναι η κοινωνικότητα.
Ο αγροτουρισμός είναι αρκετά διαδεδομένος στην Κρήτη. Στην Ελλάδα μπορεί κανείς
να έρθει σε επαφή με τους φυσικούς πόρους που διαθέτει η χώρα, να γευτεί τοπικά
προϊόντα και να λάβει μέρος σε εκδηλώσεις αγροτουρισμού που γίνονται όλο το
χρόνο, όπως γιορτές κρασιού. (Σφακινάκης, 2000:64)
Η υπαίθρια διαβίωση και οι αγροτικές δραστηριότητες είναι από καιρό σημαντικές

οικονομικές, κοινωνικές και πολιτιστικές αξίες στην Ελλάδα. Η Ελλάδα χαρακτηρίζεται
από κοινωνικότητα, που αποτελεί θετικό παράγοντα για την ανάπτυξη του
αγροτουρισμού. Μπορεί κανείς να συχνάζει σε ταβέρνες, παραδοσιακά καφενεία και
να δοκιμάσει τοπικούς μεζέδες ή ποτά όπως ρακή και παστίς. (Mira, 2005:32)
Στην Ελλάδα, η εφαρμογή αγροτουριστικών πολιτικών ποικίλλει ανάλογα με

τοπικούς, οικονομικούς, κοινωνικούς και γεωγραφικούς παράγοντες. Αυτοί οι
παράγοντες μπορεί να είναι η γεωγραφική θέση μιας αγροτικής περιοχής, πιο
συγκεκριμένα, εάν η περιοχή είναι ορεινή ή νησίδα, η ιστορία και ο πολιτισμός της
περιοχής, η οικονομική της ανάπτυξη και γενικότερα η ζήτηση για τουρίστες στην
περιοχή, δηλ. εάν υπάρξει αύξηση των τουριστικών μεταφορών.
Φυσικά, σημαντικός παράγοντας είναι η εκπαίδευση όσων ασχολούνται με τον

αγροτουρισμό, και η αποτελεσματικότητα των δημόσιων και ιδιωτικών φορέων που
ασχολούνται με την ανάπτυξη του αγροτουρισμού στην περιοχή τους. Στην ελληνική
χώρα, οι τάσεις και οι προοπτικές μπορούμε να πούμε ότι είναι θετικές. Αυτό
συμβαίνει γιατί οι άνθρωποι επιστρέφουν στη φύση και κρίνουν ότι αυτό είναι
αδύνατο. Αυτό οφείλεται και στο κύκλωμα αγροτουρισμού όπου οι αγρότες παίζουν
πολλούς ρόλους. Δηλαδή, ένας αγρότης μπορεί να ενεργεί ταυτόχρονα ως
ξενοδόχος, ξεναγός ή και χορηγός πολλών τουριστικών προϊόντων, κάτι που φυσικά
οδηγεί σε αντικρουόμενους ρόλους. (Σφακινάκης, 2000:59)
Δ.ΥΠ.Α.

Γενικότερα, στην Ελλάδα μπορούν να πραγματοποιηθούν οι ακόλουθες

αγροτουριστικές δραστηριότητες:
• Αν θέλει να συμμετάσχει σε αγροτικές δραστηριότητες, πήγαινε να δεις και να
συμμετέχεις.
• Μάθετε για την τοπική αγροτική και πολιτιστική κληρονομιά, δηλαδή τα έθιμα
των κατοίκων και συμμετέχετε σε τοπικές δραστηριότητες.
• Μάθετε και βιώστε το φυσικό περιβάλλον και τα τοπία που έχει να προσφέρει
η φύση.
• Δοκιμάστε τοπικά προϊόντα, όπως βιολογικά προϊόντα. Για την ανάπτυξη
καινοτόμων δράσεων που σχετίζονται με τον αγροτουρισμό, μπορεί να
βοηθήσει το Πρόγραμμα Leaders, το οποίο μπορεί να δημιουργήσει σχέδια
για τοπικές στρατηγικές ανάπτυξης αγροτουρισμού. Αυτός ο σχεδιασμός
μπορεί να περιλαμβάνει:
• Δημιουργία και επέκταση αγροτουριστικών καταλυμάτων.
• Δημιουργήστε χώρους για φαγητό και διασκέδαση, όπως μπιστρό και
καφετέριες.
• Κατασκευή και λειτουργία μουσείων.
• Προώθηση και ανάπτυξη εναλλακτικών μορφών τουρισμού με κέντρα
κατασκήνωσης.
• Ταξιδιωτικά πακέτα που διαφημίζουν αλλά περιλαμβάνουν ανοιχτά
εναλλακτικές μορφές ταξιδιού
2/ Οικοτουρισμός (οικολογικός τουρισμός)
Μέχρι σήμερα δεν υπάρχει ακριβής ορισμός του όρου οικοτουρισμός. Ως εκ τούτου,
ο όρος οικοτουρισμός εμφανίστηκε για πρώτη φορά στις αρχές της δεκαετίας του
1980 από τον Ceballos-Lascurain. Η σύγχρονη έρευνα υπογραμμίζει ότι υπάρχει μια
ισχυρή φήμη ότι αναφέρθηκε για πρώτη φορά από τον Hetzer το 1965 σε μια
προσπάθεια να εξηγήσει αυτή την περίεργη σχέση μεταξύ των τουριστών και του
περιβάλλοντος και των πολιτισμών με τους οποίους έρχονται σε επαφή. Σκοπός του
οικοτουρισμού είναι η πραγματοποίηση ενός ταξιδιού με στόχο την κατανόηση και τη
Δ.ΥΠ.Α.

μελέτη του φυσικού περιβάλλοντος του τόπου προέλευσης. (Κοκκώσης κ.ά., 2011:
139)
Ο οικοτουρισμός βασίζεται στην ανάδειξη και εκμετάλλευση των φυσικών πόρων

μιας χώρας. Ο οικοτουρισμός είναι γνωστός και με άλλες ονομασίες όπως
περιβαλλοντικός και φυσικός τουρισμός. Μπορεί να ειπωθεί ότι, γενικά, ο
οικοτουρισμός είναι μια μορφή τουρισμού που αναπτύσσεται σε οικολογικά
σημαντικές περιοχές και δεν υπερβαίνει το όριο των δυνατοτήτων αξιοποίησης της
περιοχής, μέσω της θέσπισης νόμων ή άλλων τύπων αποτελεσματικής προστασίας
και διαχείρισης φυσικών και πολιτιστικών. περιβάλλοντα. μετρήσει. Είναι ένα ταξίδι
στη φύση, που βασίζεται στην προστασία του περιβάλλοντος, με στόχο τη βιώσιμη
ανάπτυξη (αειφόρος ή αειφόρος ανάπτυξη αναφέρεται στην οικονομική ανάπτυξη
που λαμβάνει υπόψη την προστασία του περιβάλλοντος κατά τον σχεδιασμό και την
εφαρμογή). Είναι μια μορφή τουρισμού που περιλαμβάνει περιβαλλοντικούς πόρους:
βουνά, ποτάμια, λίμνες κ.λπ. Συνήθως, αναπτύσσεται σε προστατευόμενες περιοχές
σπάνιας ομορφιάς επιστημονικού ενδιαφέροντος, όπως η φύση. Στον οικοτουρισμό,
το κύριο κίνητρο για τους τουρίστες να ταξιδέψουν είναι να κατανοήσουν ή να
μελετήσουν το φυσικό περιβάλλον. Στόχος της ανάπτυξής του είναι η αξιοποίηση του
τουριστικού δυναμικού μιας περιοχής με πλούσιο φυσικό περιβάλλον για τη
διαμόρφωση ενός τουριστικού προϊόντος που ανταποκρίνεται στις ανάγκες και τα
ενδιαφέροντα που σχετίζονται άμεσα με την παρατήρηση, τον τουρισμό και την
παραμονή στην ύπαιθρο, με σεβασμό στην τοπική κοινωνία και παροχή υψηλής -
ποιοτική εμπειρία για τους τουρίστες.
Η φύση και το τοπίο λειτουργούν επίσης ως στοιχεία τουριστικών αξιοθέατων και

τουριστικών αξιοθέατων και ως εκ τούτου αποτελούν παράγοντες τουριστικών
προσφορών (Βενετσανοπούλου,2006).
Αναπτύξτε τον οικοτουρισμό, μην χρησιμοποιείτε βαριά κτίρια, τουριστικές διαδρομές

για τουρίστες και υπηρεσίες υποδοχής σεβαστείτε τη φύση.
Δ.ΥΠ.Α.

Η υπηρεσία εδώ είναι ενάντια στον εμπλουτισμό των ελληνικών τουριστικών

προϊόντων μέσω της επιχειρηματικής ανάπτυξης εναλλακτικών μορφών τουρισμού.
Στοχεύει επίσης στην προώθηση της τουριστικής αξιοποίησης των φυσικών και
πολιτιστικών αποθεμάτων. Παράλληλα, ενδιαφέρεται να αμβλυνθεί η εποχικότητα της
τουριστικής ζήτησης.
Γνωρίζοντας ότι ο οικοτουρισμός μπορεί να αναπτυχθεί σε οποιονδήποτε τομέα

ενδιαφέροντος όσον αφορά τη βιοποικιλότητα και την αισθητική του τοπίου, η
Ελλάδα έχει αναμφίβολα πολλούς εκμεταλλεύσιμους οικολογικούς πόρους σε
ολόκληρη σχεδόν την επικράτειά της και έχει τη δυνατότητα να αναπτύξει αυτήν την
εξειδικευμένη μορφή τουρισμού.
Ο οικοτουρισμός διεξάγεται σε μεγάλο βαθμό σε λιγότερο ανεπτυγμένες περιοχές με

πνεύμα εκτίμησης, συμμετοχής, ευαισθησίας και προστασίας. Ο στόχος του
οικοτουρισμού δεν είναι να επιτύχει την ανάπτυξή του με την εξάντληση των φυσικών
πόρων και της άγριας φύσης, αλλά να συμβάλει στη ζωή της περιοχής που
επισκέπτεται μέσω της προσωπικής του εργασίας ή με την παροχή οικονομικής
βοήθειας για την προστασία της οικονομικής ευημερίας της περιοχής και της κάτοικοι
Περιλαμβάνει επίσκεψη σχετικά παρθένων φυσικών περιοχών και έχει σχεδιαστεί για
να παρέχει μια εναλλακτική λύση χαμηλού αντίκτυπου και συχνά μικρής κλίμακας
στον παραδοσιακό εμπορικό και μαζικό τουρισμό.
Δ.ΥΠ.Α.

Οι φυσικοί πόροι που συνδέονται ήδη με τον οικοτουρισμό είναι:

• γεωγραφική θέση, δηλαδή τα χαρακτηριστικά της περιοχής
• κλίμα και Καιρός
• χαρακτηριστικά του εδάφους
• εδαφικά υλικά όπως πέτρες, άμμος κ.λπ.
• νερό
• βλάστηση
• πανίδα
Το φυσικό περιβάλλον της Ελλάδας είναι ποικίλο. Υπάρχουν πολλές σπηλιές,

φαράγγια, λίμνες, βουνά, ποτάμια και τοπία. Επίσης, έχει ήπιο και ευνοϊκό κλίμα, που
σε συνδυασμό με τους παραπάνω παράγοντες καθιστά την Ελλάδα ιδανικό
προορισμό για τουρίστες που θέλουν να απολαύσουν το φυσικό περιβάλλον και να
κάνουν οικοτουρισμό. Υπάρχουν πολλές οικοτουριστικές δραστηριότητες στην
Ελλάδα, όπως επίσκεψη σε αισθητικά δάση, ορεινή ποδηλασία (Ροδόπη), διάβαση
φαραγγιών (Σαμαριά).
Οι φορείς οικοτουρισμού στην Ελλάδα είναι δημόσιοι φορείς, δηλαδή το Υπουργείο

Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων, και ιδιωτικοί φορείς, δηλαδή η
Ελληνική Εταιρεία Προστασίας, η Οικολογία και Αναπτυξιακή Εταιρεία και η Ελληνική
Εταιρεία Προστασίας Περιβάλλοντος. πολιτιστικής κληρονομιάς.
Δ.ΥΠ.Α.

Συνοψίζοντας κάποιος που θα επισκεφθεί την Ελλάδα θα μπορεί να απολαύσει τις

παρακάτω δραστηριότητες :
• Περπατήστε στο δάσος και εξερευνήστε τα δάση της χώρας στα βουνά και
κοντά σε λίμνες και ποτάμια.
• Απολαύστε τα μνημεία που έχει να προσφέρει η φύση, όπως φαράγγια,
σπηλιές ή καταρράκτες.
• Δείτε και μάθετε για σπάνια ζώα, καθώς και για τα παράκτια οικοσυστήματα
και τους υγροτόπους.
• Το άτομο μπορεί ακόμα να μελετήσει τη χλωρίδα που υπάρχει στην ελληνική
ύπαιθρο.
• Συμμετέχετε σε extreme sports όπως το καγιάκ.
Η Ελλάδα όπως προ αναφέρθηκε διαθέτει μεγάλη ποικιλία στο φυσικό περιβάλλον
δίνοντας στην Ελλάδα τουριστικούς πόρους στους οποίους θα ήθελε να απολαύσει ο
τουρίστας που θα επιθυμήσει να κάνει οικοτουρισμό.
Καινοτόμες δράσεις για να υπάρξουν προοπτικές ανάπτυξης στον οικοτουρισμού θα
μπορούσαν να είναι :
Πρώτο και σημαντικότερο η προστασία του φυσικού περιβάλλοντος.
• Να προωθηθεί αύτη η εναλλακτική μορφή τουρισμού μέσω της ενίσχυσης
των δικτύων αλλά και των δικτύων διαμονής ταυτόχρονα όμως να ενισχυθεί
και το τουριστικό προφίλ της Ελλάδας μέσω της προβολής των περιοχών
που έχουν οικοτουριστικό ενδιαφέρον.
• Να δημιουργηθούν κατάλληλα προγράμματα περιήγησης προς τους
επισκέπτες με σκοπό να περιηγηθούν στο φυσικό περιβάλλον του τόπου
προορισμού τους.
• Να γίνει λεπτομερής ενημέρωση στους ντόπιους αλλά και γενικότερα στον
κόσμο για τα οφέλη τόσο σε θέμα υγείας η κοινωνικού περιεχομένου αλλά και
σε θέμα οικονομικής ανάπτυξης μπορεί να προσφέρει ο οικοτουρισμός.
• Να κατασκευαστούν ειδικά αγροτουριστικά οικήματα στα οποία ο επισκέπτης
θα μπορεί να απολαύσει τοπικά προϊόντα , να διαμείνει αλλά και να
απολαύσει τις αγροτικές ασχολίες.
Δ.ΥΠ.Α.

• Να υπάρξουν αρμόδιοι φορείς που θα έχουν ως υπευθυνότητα να

σχεδιάσουν αλλά και να διαφημίσουν προγράμματα οικοτουρισμού
• Επίσης να γίνει σωστή οργάνωση αλλά και διαχείριση στο τόπο που θα
εφαρμοστούν οικοτουριστικές δραστηριότητες μέσω κατάλληλου ανθρώπινου
δυναμικού.
Οι οικοτουρίστες ταξιδεύουν με υπευθυνότητα και προστατεύουν το φυσικό

περιβάλλον βελτιώνοντας παράλληλα τα μέσα διαβίωσης των κατοίκων της
περιοχής. Μπορεί να σχεδιαστεί για να εκπαιδεύει τους ταξιδιώτες, να παρέχει
πόρους για προγράμματα προστασίας του περιβάλλοντος ή ακόμη και να προωθεί
τον σεβασμό των διαφορετικών πολιτισμών και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Ο οικοτουρισμός ορίζεται ως μια μοναδική μορφή τουρισμού που πηγάζει

από μια οικολογική μετατόπιση της αγοράς προς πιο βιώσιμα και περιβαλλοντικά
ωφέλιμα εμπορεύματα, από την επίγνωση της περιβαλλοντικής ευθραυστότητας και
από στελέχη τουριστικών επιχειρήσεων και τουριστικών οργανισμών. Καλύτερη
ενημέρωση Γενικά, από την αναγνώριση ότι υπάρχει στενή σχέση μεταξύ μιας καλής
οικολογίας και μιας καλής οικονομίας.
Εκτός από τις αρχές της αειφορίας, μια πολύ σημαντική πτυχή του
Δ.ΥΠ.Α.

οικοτουρισμού είναι η συνεργασία. Πιο συγκεκριμένα, ο οικοτουρισμός πρέπει να

υλοποιηθεί και να λειτουργήσει μέσω της συνεργασίας τεσσάρων ομάδων: των ίδιων
των τουριστών, της τοπικής κοινωνικής ζωής, των tour operators και των
επιχειρήσεων τους και των αντίστοιχων τοπικών αρχών τους.
Από τη δεκαετία του 1980, ο οικοτουρισμός θεωρείται από τους

περιβαλλοντολόγους ως μια ουσιαστική δραστηριότητα, έτσι ώστε οι μελλοντικές
γενιές να μπορούν να βιώσουν προορισμούς σχετικά ανεπηρέαστους από την
ανθρώπινη παρέμβαση. Ορισμένα πανεπιστημιακά προγράμματα χρησιμοποιούν
αυτήν την περιγραφή ως «ορισμό εργασίας» του οικοτουρισμού.
Ο οικοτουρισμός στοχεύει να εμβαθύνει στις ανθρώπινες επιπτώσεις στο

περιβάλλον και να προωθήσει την καλύτερη κατανόηση των φυσικών πόρων. Ο
οικοτουρισμός βασίζεται στην ανάδειξη και εκμετάλλευση των φυσικών πόρων μιας
χώρας. Ο οικοτουρισμός δεν ξεπερνά τα όρια των αναπτυξιακών δυνατοτήτων της
περιοχής, προάγει την προστασία και διαχείριση του φυσικού και πολιτιστικού
περιβάλλοντος θεσπίζοντας νομικά και αποτελεσματικά μέτρα.
Η έννοια του πλανόδιου τουρισμού ορίζεται ως η πραγματοποίηση

τουριστικών δραστηριοτήτων που πραγματοποιούν περιηγήσεις με τα πόδια σε
περιοχές σημαντικής αισθητικής, περιβαλλοντικής και πολιτιστικής αξίας.
Ο οικοτουρισμός είναι μια περιήγηση στη φύση που πρέπει να προστατεύει

το περιβάλλον και στοχεύει στη βιώσιμη ανάπτυξη. Η φύση και το τοπίο λειτουργούν
επίσης ως στοιχεία τουριστικών αξιοθέατων και τουριστικών αξιοθέατων και
αποτελούν παράγοντες τουριστικών προσφορών
Ως εκ τούτου, εκτός από την εκτίμηση των περιβαλλοντικών και πολιτιστικών

παραγόντων, αυτό που ενσωματώνεται στον οικοτουρισμό είναι η προώθηση της
ανακύκλωσης, η εξοικονόμηση ενέργειας, ο περιορισμός της σπατάλης νερού και η
δημιουργία οικονομικών ευκαιριών για τις τοπικές κοινωνίες. Για αυτούς τους λόγους,
Δ.ΥΠ.Α.

ο οικοτουρισμός προσελκύει συχνά τους οπαδούς του Περιβαλλοντική και Κοινωνική

Ευθύνη.
Από την άλλη, πολλοί πιστεύουν ότι οι όροι «οικοτουρισμός» και «αειφόρος
τουρισμός» είναι αντιφατικοί. Όπως οι περισσότερες μορφές τουρισμού, ο
οικοτουρισμός γενικά παραμένει σε μεγάλο βαθμό εξαρτημένος από τα αεροπορικά
ταξίδια, γεγονός που συμβάλλει δυσανάλογα στην υπερθέρμανση του πλανήτη.
Επιπλέον, «ο συνολικός αντίκτυπος του βιώσιμου τουρισμού είναι αρνητικός επειδή
τα φιλανθρωπικά κίνητρα κρύβονται πίσω από σκληρά και άμεσα προσωπικά
συμφέροντα».
Απαιτούνται εναλλακτικές μορφές τουρισμού για την αειφόρο τουριστική
ανάπτυξη
3/ Επαγγελματικός τουρισμός
Τα επαγγελματικά ταξίδια ορίζονται ως ταξίδια για επαγγελματικούς σκοπούς. Πιο

συγκεκριμένα, είναι η μετακίνηση ενός ή περισσοτέρων ατόμων που ταξιδεύουν για
επαγγελματικούς λόγους αλλά έχουν και τουριστικά χαρακτηριστικά, καθώς
αναλαμβάνουν μια σειρά τουριστικών δραστηριοτήτων εκτός του μόνιμου τόπου
διαμονής τους για τουλάχιστον 24 ώρες. Συγκεκριμένα, επαγγελματικά ταξίδια είναι η
μετακίνηση ενός ή περισσοτέρων ατόμων για επαγγελματικούς σκοπούς, χωρίς
διαμονή και χωρίς σημαντική τουριστική δραστηριότητα.
Ο τουρισμός σταδιοδρομίας μπορεί να γίνει από κάποιον επειδή μπορεί να
αναζητήσει εκπαίδευση, δηλαδή να παρακολουθήσει συνέδρια ή σεμινάρια, ή μπορεί
να θέλει να προωθήσει ένα συγκεκριμένο προϊόν, δηλαδή να χειριστεί το μάρκετινγκ
και τις πωλήσεις, εάν είναι στέλεχος πωλήσεων, τελικά, ή επειδή αναζητά ταξίδι
αναψυχής, δηλαδή ταξίδι ανταμοιβής, εφόσον το ταξίδι είναι μια μορφή ανταμοιβής
για την επίτευξη κάποιου σημαντικού επιχειρηματικού στόχου.
Οι μορφές του επαγγελματικού τουρισμού είναι οι παρακάτω:
1. Συνεδριακός τουρισμός
Δ.ΥΠ.Α.

Μια συνάντηση είναι μια συνάντηση ατόμων με κοινές ικανότητες που έχει ως κύριο
σκοπό την ενημέρωση και τη συζήτηση κοινών και συγκεκριμένων θεμάτων και
μπορεί να οδηγήσει στη λήψη αποφάσεων. Οι συμμετέχοντες καθορίζουν τη
συμμετοχή τους με βάση την κοινή τους ταυτότητα. Σήμερα, τα ταξίδια συνεδρίων
είναι η πιο βασική υποκατηγορία των επαγγελματικών ταξιδιών και η ταξιδιωτική
αγορά αντιπροσωπεύει περίπου το 40% του συνόλου των επαγγελματικών ταξιδιών.
(Σφακιανάκης, 2000:106-107)
Περιλαμβάνει οργανωμένες ομάδες που συμμετέχουν σε συνέδρια, σεμινάρια και

εκθέσεις. Αποτελεί σημαντικό μέρος της διεθνούς τουριστικής αγοράς. Αυτή είναι μια
ευκαιρία να συνδυάσετε ευχάριστα σύντομες διακοπές με επαγγελματικές
υποχρεώσεις. Κάθε μέρος έχει το δικό του τουριστικό ενδιαφέρον και μπορεί να
αποτελέσει προορισμό για αυτόν τον σκοπό. Η ίδρυση οργανωμένων συνεδριακών
κέντρων σε μεγάλες ξενοδοχειακές μονάδες αποτελεί σημαντικό παράγοντα
προσέλκυσης συνεδριακού τουρισμού.
Στον συνεδριακό τουρισμό, το είδος της συνεδριακής εκδήλωσης συνδέεται με το

θέμα του συνεδρίου (π.χ. επιστημονικό, εθνικό, διεθνές κ.λπ.) και το συγκεκριμένο
θέμα που θα συζητηθεί. Οι συναντήσεις μπορούν να πραγματοποιηθούν σε
αυτόνομα συνεδριακά κέντρα, ξενοδοχεία με αίθουσες συσκέψεων, αίθουσες
τοπικών/δημόσιων φορέων (π.χ. εμπορικά επιμελητήρια, νομοί, πόλεις κ.λπ.). Κατά
την επιλογή ενός χώρου συνάντησης, θα πρέπει να ληφθούν υπόψη οι ακόλουθοι
παράγοντες (Βενετσανοπούλου, 2006, σ. 268): καλό φυσικό περιβάλλον, καλό
Δ.ΥΠ.Α.

ανθρωπογενές περιβάλλον (πολιτιστικό, ιστορικό, κοινωνικό), καλή τουριστική

υποδομή, κατάλληλη υποδομή συνεδρίων (logistics, εξοπλισμός, υποστήριξη),
κατάλληλο προσωπικό με δυνατότητες διαχείρισης συνεδρίων και ευκολία
2. Εκπαιδευτικός Τουρισμός
Μια μορφή τουρισμού ειδικού ενδιαφέροντος είναι ο εκπαιδευτικός τουρισμός, ο

οποίος εστιάζει σε νέους που ενδιαφέρονται να αποκτήσουν γνώσεις και εμπειρίες
στο πλαίσιο της επαγγελματικής κατάρτισης.
Μπορούν να δοθούν διάφορα κίνητρα για την ανάπτυξη του εκπαιδευτικού τουρισμού
μέσω της συνεργασίας σχολείων και εκπαιδευτικών ιδρυμάτων με τουριστικά
συμβούλια και ξενοδοχειακές μονάδες. Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό καθώς
προσελκύει νέους καθώς ξοδεύουν περισσότερα από τους ηλικιωμένους,
δημιουργώντας έτσι πρόσθετα έσοδα για τις τουριστικές επιχειρήσεις σε κάθε
περιοχή.
3. Τουρισμός κινήτρων
Οι πιο κοινές μορφές ταξιδιού κινήτρων είναι: Μια ηθική ανταμοιβή ως μορφή
λεκτικής αναγνώρισης, μέσω χρηματικών κινήτρων, μέσω συγκεκριμένων υλικών
αγοράς, μέσω της παροχής ταξιδιωτικών κινήτρων, μια παγκόσμια στρατηγική που
αποσκοπεί στην αναγνώριση των προσπαθειών και των επιτευγμάτων ενός ατόμου.
Δ.ΥΠ.Α.

(Κοκκώσης κ.ά., 2011:261) Το είδος του βραβείου ποικίλλει ανάλογα με το έτος και
την περίσταση. Χωρίζονται σε κίνητρα σταδιοδρομίας, όπως προαγωγές, χρηματικά
κίνητρα, δηλαδή μετοχές, υλικά κίνητρα, που θεωρούνται υλικά αγαθά που
παρέχονται στους ανθρώπους, κίνητρα που σχετίζονται με την επιβράβευση
ορισμένων ηθικών αγαθών όπως ο έπαινος και τέλος κίνητρα υπηρεσιών όπως τα
ταξίδια αναψυχής. (Σφακιανάκης, 2000:151)
4. Εκθεσιακός τουρισμός
Έχει να κάνει με τη συμμετοχή ενός οικονομικού τομέα ή κλάδου με τη μορφή

έκθεσης ή έκθεσης προϊόντων ή υπηρεσιών. Οι εκθέσεις μπορεί να είναι γενικές,
δηλαδή αφορούν αμιγώς οικονομικούς τομείς ή ειδικούς τομείς που σχετίζονται με
επιμέρους οικονομικούς τομείς. Ο σκοπός μιας εμπορικής ή μη εμπορικής έκθεσης
είναι να προσελκύσει το ενδιαφέρον των επισκεπτών για τα προϊόντα, τις υπηρεσίες
ή τα εκθέματα που εκτίθενται. Στην έκθεση συμμετέχουν αρχικά εκθέτες, επισκέπτες,
υπηρετικό προσωπικό, επίσημοι προσκεκλημένοι, δημοσιογράφοι και χορηγοί.
(Κοκκώσης κ.ά., 2011:257)
Ο τουρισμός MICE χαρακτηρίζεται από μεγάλο εισόδημα, υψηλό εισόδημα

συμμετεχόντων και υψηλό βαθμό τουριστικών δραστηριοτήτων, ένα άλλο
χαρακτηριστικό είναι η προώθηση χώρων, επομένως προωθεί χώρους, ένα άλλο
χαρακτηριστικό είναι η εποχικότητα και τέλος τα τοπικά ενδιαφέροντα. σημαντικός
τόπος απασχόλησης, με αποτέλεσμα πολλά άτομα να έχουν δουλειά
5. Επιχειρηματικά ταξίδια
Τα επαγγελματικά ταξίδια μπορεί να περιλαμβάνουν ραντεβού και συναντήσεις σε

πολλές διαφορετικές πόλεις και ακόμη και χώρες, επομένως οι επιχειρηματίες μπορεί
να χρειαστεί να κάνουν πολλά δρομολόγια και μπορεί να διαφέρουν. Στο παρελθόν,
οι κρατήσεις ή οι επικοινωνίες γίνονταν μέσω τηλεφώνου, τώρα κυρίως ηλεκτρονικά
μέσω ταχυδρομείου ή άλλων εφαρμογών. Τέλος, το κόστος του επαγγελματικού
ταξιδιού του επιχειρηματία το πληρώνει η επιχείρηση. Ο επαγγελματικός τουρισμός
Δ.ΥΠ.Α.

στην Ελλάδα αναπτύσσεται με ανοδικούς ρυθμούς τα τελευταία χρόνια.
Η Ελλάδα έχει κατάλληλες κλιματολογικές συνθήκες και γεωγραφική θέση και το

πολιτιστικό περιβάλλον μπορεί να αναπτύξει τον επαγγελματικό τουρισμό. Υπάρχουν
αρκετές προοπτικές ανάπτυξης του επαγγελματικού τουρισμού στην Ελλάδα, αλλά
για να επιτευχθεί ανάπτυξη, η Ελλάδα πρέπει να έχει ορισμένες προϋποθέσεις για
την ανάπτυξη του επαγγελματικού τουρισμού στη χώρα της Ελλάδας. Η χώρα πρέπει
να παρέχει ασφάλεια στους τουρίστες, η χώρα πρέπει να έχει επαρκείς υποδομές, να
έχει ξενοδοχεία και συνεδριακά κέντρα υψηλών προδιαγραφών, να έχει κατάλληλο
υλικό σχετικό με υποδομές ικανές να φιλοξενήσει εκδηλώσεις, να έχει ευνοϊκές
κλιματολογικές συνθήκες και τέλος να παρέχει ψυχαγωγία και εκπαίδευση. ευκαιρίες
για τους τουρίστες του προορισμού. (Μοίρα, 2005: 37)
Οι προτάσεις που μπορούν να γίνουν για την Ελλάδα για την ανάληψη
συγκεκριμένων μελλοντικών δράσεων στον επαγγελματικό τουρισμό στοχεύουν
αρχικά στη βελτίωση των γενικών συνθηκών στα σημεία εισόδου και εξόδου της
χώρας, καθώς αποτελούν ουσιαστικά την πρώτη και την τελευταία εικόνα. της
Ελλαδας. τουρίστες στη χώρα. Στη συνέχεια, μπορούν να προσκαλέσουν σημαντικές
προσωπικότητες ή σημαντικούς οργανισμούς για να παρουσιάσουν τις δυνατότητες
της χώρας. Είναι επίσης σημαντικό οι αίθουσες συσκέψεων ή οι χώροι εκδηλώσεων
να βελτιώνονται και να αναπτύσσονται με τρόπο που να καλύπτει τις ανάγκες των
συμμετεχόντων και να προσελκύει άλλους. Τέλος, η ελληνική κυβέρνηση μπορεί να
μελετήσει το επιστημονικό και επαγγελματικό δυναμικό στο οποίο διαπρέπει και το
έχει στην Ελλάδα ή και στο εξωτερικό για να βρει τρόπους προσέλκυσης
επαγγελματικών τουριστικών δραστηριοτήτων στη χώρα. Μερικά από τα πιο γνωστά
συνεδριακά κέντρα στην Ελλάδα είναι το Ζάππειο Μέγαρο, το Ίδρυμα Ευγενίδου, το
Μέγαρο Μουσικής κ.λπ.
4/ Περιπατητικός Τουρισμός
Το Trekking αναφέρεται στην πραγματοποίηση μέτριων τουριστικών

Δ.ΥΠ.Α.

δραστηριοτήτων, συνήθως στην ύπαιθρο, σε περιοχές σημαντικής αισθητικής,

περιβαλλοντικής και πολιτιστικής αξίας. Οι τουρίστες που επιλέγουν αυτή τη μορφή
τουρισμού κάνουν μια πεζοπορία σε ένα φυσικό περιβάλλον για να απολαύσουν τον
πλούτο και τη γοητεία της φύσης, «ανακαλύπτοντας» κρυμμένα αξιοθέατα στη
διαδρομή, όπως ξωκλήσια ή μοναστήρια, πέτρινες βρύσες και πηγές, αρχαίοι και
ακόμη νεότεροι οικισμοί Ερείπια σημείων, πύργων κ.λπ., ενώ ενδιαφέρονται να
μάθουν για την ιστορία και την εξέλιξη του τόπου.
Το κύριο κίνητρο για τους τουρίστες να ταξιδέψουν με τα πόδια είναι να κατανοήσουν

ή να μελετήσουν το φυσικό περιβάλλον. Η ανάπτυξή του στοχεύει στην αξιοποίηση
του τουριστικού δυναμικού μιας περιοχής με πλούσιο φυσικό περιβάλλον για τη
διαμόρφωση ενός τουριστικού προϊόντος που ανταποκρίνεται σε ανάγκες και
ενδιαφέροντα που σχετίζονται άμεσα με την παρατήρηση, τον τουρισμό και την
παραμονή στην ύπαιθρο, με σεβασμό στην τοπική κοινωνία. Παρέχει στους
επισκέπτες υψηλής ποιότητας εμπειρία οικοσυστήματος, ενώ παρέχει μέτρια
σωματική άσκηση (Σφακιανάκης, 2000). Οι εκδρομές μπορούν να οργανωθούν σε
ομάδες με οδηγό ή μεμονωμένα από τους ίδιους τους τουρίστες χρησιμοποιώντας
χάρτες και δείκτες διαδρομής
5/ Ορεινός και ορειβατικός τουρισμός
Ο ορεινός τουρισμός περιλαμβάνει επίσης ορειβατικό αθλητικό τουρισμό όπως απλή

ορειβασία, ορειβασία, εκδρομές με ορεινή ποδηλασία ή εκδρομές ορεινής
κατασκήνωσης. Το κύριο χαρακτηριστικό του ορεινού τουρισμού είναι ότι η ανάπτυξή
Δ.ΥΠ.Α.

του γίνεται αποκλειστικά στα βουνά. Η λοφώδης περιοχή τονίζεται ως ορεινή

περιοχή, δηλαδή η περιοχή που καλύπτεται από λόφους και είναι προσβάσιμη καθ'
όλη τη διάρκεια του έτους, καθώς και η μεσοορεινή ή ημιορεινή περιοχή με υψόμετρο
όχι μεγαλύτερο από 1500 μέτρα και κλίση που είναι όχι απότομο. Είναι βατά και
μπορούν να χρησιμοποιηθούν όλο το χρόνο εκτός από το χειμώνα. (Σφακιανάκης,
2000: 210-211) Ο ορειβατικός τουρισμός είναι μια μορφή τουρισμού κατά την οποία
οι τουρίστες μπορούν και πραγματοποιούν να πραγματοποιούν ή να
παρακολουθούν ορειβατικές δραστηριότητες.
Ο ορειβατικός τουρισμός περιλαμβάνεται στον αγροτικό τουρισμό, δηλαδή

τουριστικές δραστηριότητες που περιλαμβάνουν δύσκολες αναβάσεις σε σχετικά
ψηλά βουνά, που συχνά απαιτούν τη χρήση ειδικού εξοπλισμού. Από την σκοπιά του
τουρισμού, ο ορειβατικός τουρισμός είναι μια σχετικά μικρή μορφή τουρισμού που
προορίζεται για ορειβάτες. Ως ορειβασία ορίζεται η δραστηριότητα ενός ή
περισσότερων ατόμων που κινούνται σε ορεινό περιβάλλον, πιο συγκεκριμένα, στο
μονοπάτι τους ανεξαρτήτως καιρικών συνθηκών.
Η ανάβαση μπορεί να έχει εύκολη ανάβαση, αλλά μπορεί να είναι και δύσκολη,
ανάλογα με τη διάρκεια, το υψόμετρο και το πού αναπτύσσεται. Ακόμη και η
αναρρίχηση σε ένα βουνό απαιτεί καλή φυσική κατάσταση για να ολοκληρωθεί σε
σύντομο χρονικό διάστημα και να αποφευχθούν οι κίνδυνοι που μπορεί να
επιφέρουν οι ακραίες συνθήκες, αλλά απαιτεί και επαρκή προετοιμασία. Αξίζει να
τονιστεί ότι τα βουνά είναι ο δεύτερος μεγαλύτερος τουριστικός προορισμός στον
κόσμο μετά τις ακτές και τα νησιά. (Σφακινάκης, 2000:210-211)
Τα βουνά καλύπτουν περίπου το 80% της επιφάνειας της Ελλάδας και η ορειβασία
αναπτύχθηκε νωρίς στη χώρα. Το 1930 ιδρύθηκε ο πρώτος Ελληνικός Ορειβατικός
Σύλλογος (ΕΟΣ) και υπάρχουν ακόμη περισσότεροι από 50, συνήθως ένας ανά
κράτος. Τέλος, ο ορειβατικός τουρισμός είναι μια μορφή τουρισμού που απαιτεί
πολλά χρήματα για να αναληφθεί λόγω παραγόντων όπως ο ορειβατικός
εξοπλισμός, τα κατάλληλα ειδικά υλικά ένδυσης και η απαιτούμενη εκπαίδευση και
Δ.ΥΠ.Α.

αντοχή. Στην Ελλάδα, γνωστοί ορεινοί προορισμοί με διάφορες δραστηριότητες είναι

το Ζαγόρι, η Αρκαδία και τα Μετέωρα. Αυτοί οι προορισμοί, όπως και τα γύρω χωριά
όπου βρίσκεται το Ζαγόρι, έχουν βουνά, ποτάμια, καλοδιατηρημένα κτίρια και άλλους
φυσικούς πόρους. (Σφακινάκης, 2000:212)
Κινοτόμες δράσεις και ιδέες που θα μπορούσαν να εφαρμοστούν στον ορεινό και
ορειβατικό τουρισμό είναι οι παρακάτω :
• Κάτοικοι της περιοχής και τοπικοί φορείς ανάπτυξης ορεινού και ορειβατικού
τουρισμού, συμπεριλαμβανομένων ορειβατικών προγραμμάτων και
δραστηριοτήτων γύρω από ορεινά στοιχεία
• Οργανώστε αγώνες αναρρίχησης, αλπικού σκι, ποδηλασίας βουνού κ.λπ. για
να προσελκύσετε κόσμο ή να τους παρακολουθήσει.
• Δημιουργήστε κατάλληλες υποδομές και μονοπάτια ώστε να μπορούν να τα
χρησιμοποιούν περισσότεροι άνθρωποι.
• Προσλάβετε κατάλληλο προσωπικό που είναι εκπαιδευμένο να συμβουλεύει
και να καθοδηγεί επισκέπτες που θέλουν να εξερευνήσουν τα βουνά.
6/ Ιατρικός (ιαματικός) τουρισμός
Ο ιατρικός τουρισμός είναι μια νέα μορφή τουρισμού ειδικού ενδιαφέροντος που
στοχεύει να παρέχει στους τουρίστες ιατρικές υπηρεσίες που είναι πιο
ανταγωνιστικές με τις χώρες καταγωγής τους. Στην Ελλάδα έχουν γίνει πρόσφατες
προσπάθειες για την εφαρμογή θεσμικών και τεχνικών πλαισίων με στόχο την
ανάπτυξη προϊόντων ιατρικού τουρισμού σε εθνικό επίπεδο. Πρόκειται για μια
δραστηριότητα μεγάλης σημασίας στον τουρισμό και την εθνική οικονομία.
Οι τουρίστες που έρχονται στη χώρα για ιατρικούς λόγους μπορούν να το

συνδυάσουν με διακοπές αντί να επιλέξουν άλλους προορισμούς. Σε ορισμένες
περιπτώσεις διευκολύνει την ανάπτυξη της τουριστικής κίνησης ακόμη και το
χειμώνα. Ως εκ τούτου, αναμένεται να συμβάλει σημαντικά στην αύξηση των εσόδων
Δ.ΥΠ.Α.

από τον τουρισμό. Ιατρικός (ιαματικός) τουρισμός: αναφέρεται σε θεραπείες που

αξιοποιούν τους φυσικούς, θεραπευτικούς πόρους ενός τόπου και ωφελούν το μυαλό
και το σώμα του επισκέπτη. Η πιο διαδεδομένη μορφή του στην Ελλάδα είναι οι
ιαματικές πηγές· στη χώρα μας υπάρχουν σχεδόν 180 ιαματικές πηγές που
χρησιμοποιούνται για λουτροθεραπεία και ορθοπαιδική.
Σε αρκετά ιαματικά λουτρά στήνονται ειδικές σύγχρονες ζώνες spa, υδροθεραπείας

και αναζωογόνησης, με αντίστοιχες υποδομές.
Ο τουρισμός ευεξίας περιλαμβάνει μικρότερες εναλλακτικές μορφές τουρισμού, οι

οποίες είναι:
• Θεραπευτικός τουρισμός: Ο θεραπευτικός τουρισμός περιλαμβάνει
προγράμματα που στοχεύουν στην αντιμετώπιση των ατόμων με έναν
πλήρως σύγχρονο τρόπο.
• Εκδρομές φυσιοθεραπείας: Στις φυσικοθεραπευτικές ξεναγήσεις
εφαρμόζονται μέθοδοι φυσικοθεραπείας.
• Τουρισμός Healthy Living: Οι άνθρωποι ακολουθούν ένα πρόγραμμα υγιεινής
διατροφής αλλά και άσκηση για υγιεινή και σωματική διαβίωση.
• Τουρισμός ομορφιάς: Προγράμματα ομορφιάς όπως εφαρμοσμένα
προγράμματα ομορφιάς
Δ.ΥΠ.Α.

• Θερμότητα: Η θερμότητα αναφέρεται σε όλες τις δραστηριότητες που

συνδυάζονται με δραστηριότητες αναψυχής στον θερμικό τουρισμό
Ιαματικός τουρισμός
Ο όρος «ιατρικός τουρισμός» έχει μια προφανή αντίφαση, η οποία είναι όντως
εγγενής, αφού ο τουρισμός και η νοσηλευτική είναι έννοιες που δεν μπορούν να
συνυπάρξουν. Ο τουρισμός συνήθως περιλαμβάνει την παραμονή σε τουριστικά
καταλύματα, ενώ η θεραπεία (θεραπεία ή χειρουργική επέμβαση) παρέχεται
συνήθως σε μια μονάδα περίθαλψης.
Πρόκειται για δύο διαφορετικές δραστηριότητες της ανθρώπινης κοινωνικής ζωής,

που όχι μόνο είναι ασύμβατες, αλλά και συγκρούονται μεταξύ τους, γιατί ο τουρισμός
προϋποθέτει τη σωματική και ψυχική υγεία του ατόμου, η έλλειψη των οποίων
αναπόφευκτα θα οδηγήσει σε περίθαλψη σε νοσηλευτικά ιδρύματα. (Μυλωνόπουλος,
Μοίρα, Περιοδικό Electronic Technology: 4)
Ο τουρισμός θερμών πηγών είναι η πρώτη μορφή τουρισμού υγείας και είναι
γνωστός από την αρχαιότητα. Ο ιαματικός τουρισμός είναι ουσιαστικά το ταξίδι
τουριστών με ένα ή περισσότερα προβλήματα υγείας σε τουριστικούς προορισμούς
που περιλαμβάνουν ιαματικές πηγές για να χρησιμοποιήσουν τα νερά τους, τα οποία
είναι θερμά μεταλλικά, έχουν δηλαδή θεραπευτικές ιδιότητες.
Στις περισσότερες περιπτώσεις, ο ιαματικός τουρισμός ξεκινά στην ηλικία των τριών.
Σκοπός του είναι η βελτίωση της σωματικής και ψυχικής υγείας των ατόμων. Κατά τη
ρωμαϊκή και βυζαντινή εποχή αναπτύχθηκαν ιαματικές πηγές και γύρω τους
χτίστηκαν οι πρώτες λουτροπόλεις, όταν η θερμική υδροθεραπεία ήταν η κύρια
θεραπεία για πολλές παθήσεις. Στην Ελλάδα, το ζεστό νερό χρησιμοποιήθηκε για τη
θεραπεία διαφόρων παθήσεων από τα πρώτα χρόνια. Υπάρχουν πολλές ιαματικές
πηγές στην Ελλάδα που θεραπεύουν διάφορες παθήσεις. Η ύπαρξη θερμών πηγών
στη χώρα μας δεν έχει εντοπιστεί με ακρίβεια. Επίσης, λουτρικές πόλεις έχουν χτιστεί
Δ.ΥΠ.Α.

σε πολλά μέρη στην Ελλάδα και πολλοί επισκέπτονται αυτές τις πόλεις για θεραπεία
παθήσεων, χαλάρωση και άλλους λόγους. Παραδείγματα ιαματικών νερών στη χώρα
μας είναι η Αιδηψός, η Κυλλήνη και τα Καμένα Βούρλα. (Σφακινάκης, 2000: 71-73)
Υπάρχουν αρκετές προοπτικές για τουρισμό υγείας και σύγχρονο τρόπο ζωής, αλλά
με τη γρήγορη μετακίνηση του κόσμου πλέον με τρένα, πλοία, αεροπλάνα κ.λπ.,
μπορεί εύκολα να πάει στη χώρα που θέλει.
Για την ανάπτυξη του τουρισμού υγείας και των υποκατηγοριών του, μπορούν να
εφαρμοστούν οι ακόλουθες καινοτόμες ιδέες:
• Δημιουργία υποδομών που μπορούν να εξυπηρετήσουν τον κόσμο και τις
ανάγκες του, ιδιαίτερα τουριστικά κέντρα. Πιο συγκεκριμένα, για δόμηση σε
χώρους με ιαματικές πηγές.
• Ο τουρισμός ευεξίας και ο τουρισμός σπα θα πρέπει να προωθηθούν μέσω
της τηλεόρασης και του ραδιοφώνου.
• Σαφέστερη κατανόηση των πλεονεκτημάτων του ιαματικού τουρισμού
• Τα κέντρα υγείας θα πρέπει να περιλαμβάνουν ιατρούς που είναι αξιόπιστοι
στο εργατικό τους δυναμικό.
7/ Χιονοδρομικός τουρισμός και τουρισμός χειμερινών αθλημάτων
Ο χιονοδρομικός τουρισμός ορίζεται ως μια εναλλακτική μορφή τουρισμού όπου η

κύρια δραστηριότητα των τουριστών είναι το σκι. Θεωρείται ότι χρονολογείται πριν
από περίπου τέσσερις χιλιάδες χρόνια. Οι εκδρομές σκι του παρελθόντος δεν
έμοιαζαν καθόλου με τις σημερινές εκδρομές σκι γιατί ήταν ένα κίνητρο για τους
ανθρώπους να φύγουν από τη βόρεια χώρα με ασφάλεια και ευκολία. Συγκεκριμένα,
ο χιονοδρομικός τουρισμός περιλαμβάνει δραστηριότητες που πραγματοποιούνται
κυρίως το χειμώνα, όπως τα χειμερινά σπορ. (Σφακινάκης, 2000: 216)
Το σκι και το έλκηθρο έχουν αναπτυχθεί στις χώρες της Βόρειας Ευρώπης από την
αρχαιότητα, αλλά κυρίως στις Σκανδιναβικές χώρες λόγω της έντονης και συχνής
Δ.ΥΠ.Α.

χιονόπτωσης τους περισσότερους μήνες του χρόνου. Το μέγεθος της αγοράς

περιηγήσεων σκι τείνει να διαφέρει από χώρα σε χώρα, πράγμα που σημαίνει ότι οι
σκανδιναβικές ή οι βορειοαμερικανικές χώρες έχουν περισσότερα έσοδα και
δραστηριότητες από τις χώρες που δεν χιονίζουν πολύ. (Σφακινάκης, 2000: 216-217)
Ενώ ο τουρισμός χειμερινών σπορ είναι μια άλλη μορφή τουρισμού στην οποία η
κύρια δραστηριότητα των τουριστών είναι η συμμετοχή τους σε χειμερινά σπορ,
όπως αθλήματα σκι ή παγοδρόμιο. Κατά μία έννοια, ο τουρισμός χειμερινών σπορ
αποτελεί μέρος του τουρισμού σκι, επειδή έχει τα ίδια χαρακτηριστικά και την ίδια
τουριστική πελατεία. Ωστόσο, ο τουρισμός χειμερινών σπορ συχνά παρουσιάζεται ως
μια ειδική μορφή εναλλακτικού τουρισμού:
1. Η καθιέρωση των Χειμερινών Ολυμπιακών Αγώνων είναι ουσιαστικά ένας αγώνας
σκι. Οι Χειμερινοί Ολυμπιακοί Αγώνες ιδρύθηκαν το 1921 και διεξήχθησαν για πρώτη
φορά το 1924.
2. Εκτός από τους Χειμερινούς Ολυμπιακούς Αγώνες, διεξάγονται αρκετοί τοπικοί,
εθνικοί και περιφερειακοί αγώνες και τόσο οι θεατές όσο και οι συμμετέχοντες είναι οι
αποκλειστικοί ταξιδιωτικοί πελάτες αυτής της συγκεκριμένης μορφής ταξιδιού.
Τα κυριότερα αθλήματα σκι είναι:

• Σκι: Το αλπικό σκι αποτελείται από τέσσερα αγωνίσματα: αλπικό σκι,
σλάλομ, γιγαντιαίο σλάλομ και σούπερ γιγαντιαίο σλάλομ. Υπάρχει επίσης το
σύνθετο σκι, το οποίο είναι ουσιαστικά ένας συνδυασμός αλπικού σκι και
σλάλομ.
• Στίβος: διαπρέπει στο χόκεϊ επί πάγου, στο καλλιτεχνικό πατινάζ, στο
καλλιτεχνικό πατινάζ και στους αγώνες ταχύτητας σε αποστάσεις 400μ, 500μ
και ακόμη και 1000μ. (Σφακινάκης, 2000:220-221)
Στην Ελλάδα, το σκι πρωτοεμφανίστηκε στα τέλη της δεκαετίας του 1920 και λόγω
του καλού κλίματος και της ηλιοφάνειας, η χώρα εκτός ορισμένων βόρειων περιοχών,
κυρίως στα ορεινά, δεν είχε αρκετό χιόνι για μερικούς μήνες.
Δ.ΥΠ.Α.

Η Ελλάδα διαθέτει 18 περιφερειακά χιονοδρομικά κέντρα. Μερικά από αυτά είναι τα

3-5 Πηγάδια στον Νομό Ημαθίας, το κέντρο της Βασιλίτσας στη Βόρεια Πίνδο, το
Βέρμιο – Σέλι στον Νομό Ημαθίας, το Βέρνο – Βίτσι κοντά στην Καστοριά, το
Περτούλι στο Πήλιο, το Καρακόλι στο Μέτσοβο και το Μαίναλο στον Παρνασσό. Στα
ελληνικά χιονοδρομικά δεν συναντά κανείς τόσο κόσμο όσο στα ξένα χιονοδρομικά,
γιατί όπως προαναφέραμε ο χιονοδρομικός τουρισμός στη χώρα μας γενικότερα είναι
λίγο δύσκολο να αναπτυχθεί εκτός από τον χειμώνα.
Η ανάπτυξη του χιονοδρομικού τουρισμού απαιτεί την εφαρμογή των ακόλουθων

ιδεών δράσης:
• Δημιουργία επιπλέον χιονοδρομικών κέντρων σε πιο προσβάσιμες
τοποθεσίες.
• Προωθήστε τα χειμερινά σπορ για να προσελκύσετε θεατές και
αγωνιζόμενους.
• Κατανοήστε σωστά τις περιηγήσεις σκι και τι να κάνετε και ποια χειμερινά
σπορ μπορείτε να δείτε και να κάνετε.
8/ Θαλάσσιος τουρισμός
Η θάλασσα, αλλά γενικότερα το θαλάσσιο στοιχείο είναι ένα από τα πιο δημοφιλή
τουριστικά στοιχεία που ενδιαφέρουν τους τουρίστες. Ο θαλάσσιος τουρισμός δεν
είναι ένα πρόσφατο φαινόμενο, αλλά ένα φαινόμενο που υπάρχει από τα αρχαία
χρόνια, καθώς αρκετά πλοία χρησιμοποιούνται καθαρά για ψυχαγωγικούς σκοπούς.
Το πιο διάσημο είναι οι Συρακούσες, που δημιουργήθηκε για τους τυράννους των
Συρακουσών. Η σύγχρονη μορφή θαλάσσιου τουρισμού ξεκίνησε γύρω στα τέλη του
19ου αιώνα, όταν η ιστιοπλοΐα γινόταν ομαδικά από επιβατηγά πλοία για την κάλυψη
των μεταφορικών και πολιτιστικών αναγκών των ανθρώπων. Μπορεί να λάβει
οποιαδήποτε περίπλοκη μορφή, αλλά αντίθετα, η σημασία του περιλαμβάνει κάθε
ανθρώπινη δραστηριότητα της οποίας το πεδίο δράσης είναι ένας θαλάσσιος χώρος
που προορίζεται για αναψυχή ή πολιτιστική ανταλλαγή ή συνδυασμό και των δύο. Με
αυτόν τον τρόπο, είναι σαφές ότι ο θαλάσσιος τουρισμός περιλαμβάνει στοιχεία του
Δ.ΥΠ.Α.

ωκεανού, επομένως οι δραστηριότητες που θα πραγματοποιηθούν σε λίμνες ή

ποτάμια δεν περιλαμβάνονται στον θαλάσσιο τουρισμό. Στον θαλάσσιο τουρισμό,
μπορεί κανείς να μείνει ικανοποιημένος με το πλήθος των προσφερόμενων
δραστηριοτήτων, όπως η χρήση κρουαζιερόπλοιων, η κολύμβηση, η κρουαζιέρα, η
απόλαυση ή η συμμετοχή σε θαλάσσια σπορ, καταδύσεις, ψάρεμα και επίσκεψη σε
ναυτικά μουσεία και πολλές άλλες θαλάσσιες δραστηριότητες.
Ο θαλάσσιος τουρισμός απαιτεί όχι μόνο γνώση αλλά και προστασία του θαλάσσιου
περιβάλλοντος, καθώς αποτελεί ειδικό κλάδο του τουριστικού κλάδου. (Mylonopoulos
and Moira, 2005: 23-25) Οι περισσότερες χώρες που χρησιμοποιούν τον θαλάσσιο
χώρο ως τουριστικό στοιχείο καταβάλλουν προσπάθειες για την ανάπτυξη του
θαλάσσιου τουρισμού λόγω των οικονομικών οφελών, της μεγιστοποίησης της
απασχόλησης των ανθρώπων και της δημιουργίας αναπτυξιακών υποδομών.
(Mylonopoulos and Moira, 2005: 36) Ο ωκεάνιος τουρισμός καλύπτει πολλές
ανθρώπινες ανάγκες. Ο θαλάσσιος τουρισμός μπορεί να εκδηλωθεί με πολλές
μορφές ή κατηγορίες και συνδέεται με την εκτέλεση διαφόρων δραστηριοτήτων στη
θάλασσα ή ως ιδιαίτερο ενδιαφέρον, συχνά με αθλητική ή πολιτιστική διάσταση
(Διακομιχάλης, 2009).
Μπορούμε να διακρίνουμε τις εξής υποκατηγορίες:

• Θαλάσσιος φυσιοτουρισμός (π.χ. παρατήρηση θαλάσσιων θηλαστικών)
• Θαλάσσιος αλιευτικός τουρισμός (π.χ. παρακολούθηση της αλιευτικής
διαδικασίας)
• Θαλάσσιος πολιτιστικός τουρισμός (όπως ναυτικό μουσείο, μουσείο πλοίων)
• Τουρισμός θαλάσσιων σπορ/ιστιοπλοΐα (π.χ. κωπηλασία [ρεγκάτ], κανό
καγιάκ, καταδύσεις κ.λπ.)
• Εκδρομές με γιοτ (απλές, πολυτελείς) και ιστιοπλοϊκές
• Κρουαζιερόπλοια (θέμα, γενικού ενδιαφέροντος)
Στις παραπάνω υποκατηγορίες οι περισσότερο ενδιαφέρουσες είναι:
Θαλάσσιος φυσιοτουρισμός
Δ.ΥΠ.Α.

Πρόσφατα έγινε γνωστό ότι οι άνθρωποι θέλουν να είναι πιο κοντά στη φύση, μακριά
από πόλεις και πολυσύχναστες πόλεις, σε πιο απομακρυσμένα μέρη που διατηρούν
τους φυσικούς πόρους τους και γενικά δεν προσεγγίζουν τον άνθρωπο. Το
παραπάνω μπορεί να ονομαστεί φυσιοτουρισμός. Η προσοχή έχει στραφεί στη
θαλάσσια χλωρίδα και πανίδα. Πρέπει όμως να τονιστεί ότι η μελέτη της θαλάσσιας
χλωρίδας και πανίδας δεν γίνεται μόνο στο φυσικό τους περιβάλλον. Η παρατήρηση
είναι δυνατή και μέσω του ενυδρείου, χάρη στις τεχνολογικές εξελίξεις
Θαλάσσιος αλιευτικός τουρισμός
Οι εξηγήσεις για τον αλιευτικό τουρισμό εμφανίστηκαν μεταξύ 2000 και 2006. Το
ψάρεμα χρησιμοποιείται για ψυχαγωγικούς σκοπούς εκτός από επαγγελματικούς
λόγους. Ως εκ τούτου, η αλιεία θεωρείται τουριστική δραστηριότητα όταν γίνεται ως
ψυχαγωγική δραστηριότητα μακριά από τον τόπο διαμονής. Το κόστος αλιείας είναι
χαμηλό και οι άνθρωποι δεν χρειάζεται να κάνουν σωματική δραστηριότητα. Η
ανάπτυξη του αλιευτικού τουρισμού συμβαίνει όταν οργανώνονται αλιευτικές
δραστηριότητες για την αύξηση των κερδών (όπως η διαμονή), παρέχοντας
παράλληλα κέρδη στην τοπική κοινότητα υποδοχής. Οι εκδηλώσεις αλιείας μπορούν
να βοηθήσουν στην ανάδειξη της ταυτότητας μιας περιοχής φιλοξενώντας
πολιτιστικές εκδηλώσεις που σχετίζονται με την αλιεία. Ο αλιευτικός τουρισμός έχει
αρκετές θετικές πτυχές, καθώς μπορεί να προσφέρει νέα καταλύματα και νέες θέσεις
εργασίας. Ο αλιευτικός τουρισμός μπορεί να έχει δύο μορφές:
Ενεργή μορφή, πιο συγκεκριμένα, όταν ένα άτομο ασχολείται με το ψάρεμα

χρησιμοποιώντας δικό του σκάφος ή νοικιασμένο σκάφος.
Παθητική μορφή όταν οι τουρίστες επιβιβάζονται σε επαγγελματικό αλιευτικό σκάφος,

που είναι απαραίτητο για αυτή τη μορφή και παρατηρούν την αλιευτική
δραστηριότητα.
Συνοπτικά, η αλληλεπίδραση αλιείας και τουρισμού είναι μια κατάσταση που

Δ.ΥΠ.Α.

ποικίλλει ανά περιοχή, τύπο τουριστικής ανάπτυξης και είδος αλιείας.
Θαλάσσιος πολιτιστικός τουρισμός
Ο πολιτιστικός τουρισμός περιγράφεται ως η μετάβαση ενός ατόμου σε ένα μέρος

του οποίου ο κύριος σκοπός είναι να γνωρίσει και να απολαύσει την ιστορική και
καλλιτεχνική κληρονομιά του τόπου που θα επισκεφτεί και τις σύγχρονες πολιτιστικές
δραστηριότητες που μπορεί να απολαύσει.
Ο σκοπός του θαλάσσιου πολιτιστικού τουρισμού είναι η προστασία, η προώθηση

και η προώθηση της θαλάσσιας κληρονομιάς μέσω θαλάσσιων μουσείων (μπορεί να
περιλαμβάνει εκπαιδευτικές δραστηριότητες που σχετίζονται με την κατανόηση της
τοπικής θαλάσσιας ιστορίας, όπως τηλεχειρισμός αντίγραφων πλοίων, διαλέξεις,
κ.λπ.), θεματικά ναυτικά μουσεία , μουσεία πλοίων, Μουσείο Λιμένος, καθώς και
Μουσείο Ναυτικής Τέχνης και Μουσείο Ναυτικών Δραστηριοτήτων και Ναυτικών
Πολιτιστικών Διαδρομών (όπως το Ταξίδι του Οδυσσέα).
Αν δεν μιλάς για θαλάσσια κληρονομιά, δεν μπορείς να μιλάς για θαλάσσιο
πολιτιστικό τουρισμό. Έχουν εφαρμοστεί διάφορες προσεγγίσεις για τη διατήρηση
της θαλάσσιας κληρονομιάς. Επίτευξη και προώθηση της θαλάσσιας κληρονομιάς με:
• Σχεδόν κάθε χώρα που σχετίζεται με τη ναυτιλία διαθέτει ναυτικό μουσείο. Στο
Ναυτικό Μουσείο μπορεί κανείς να δει ιστορικά αντικείμενα που σχετίζονται
με την αναπαράσταση των κατοίκων της χώρας όπου βρίσκεται το μουσείο,
καθώς και ναυτικά έργα από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα. Στοχεύουν επίσης
να μελετήσουν και να πιστοποιήσουν τη ναυτική ιστορία και να προωθήσουν
τη ναυτική παράδοση και κληρονομιά.
• Τα μουσειακά πλοία είναι πλοία που παίζουν σημαντικό ρόλο σε μια
συγκεκριμένη ιστορική στιγμή ή είναι κατασκευασμένα με τέτοιο τρόπο ώστε
να αποτελούν ζωντανά μνημεία της ναυπηγικής παράδοσης.Ο Αβέρωφ και το
καλωδιακό ατμόπλοιο Θαλής ο Μιλήσιος υπάρχουν και λειτουργούν στην
ελληνική χώρα.
Δ.ΥΠ.Α.

• Το Μουσείο Λιμένος είναι ένας ανοιχτός χώρος όπου οι επισκέπτες μπορούν

να δουν διάφορες ναυτικές παραδόσεις και παραδοσιακά πλοία.
• Το Ναυπηγικό Μουσείο είναι μια εγκατάσταση που παρουσιάζει
παραδοσιακές ναυπηγικές πρακτικές στον κόσμο. Στην Ελλάδα λειτουργεί
μουσείο ναυπηγικής τέχνης που ιδρύθηκε από την πόλη του Περάματος.
• Αναπαράσταση ναυτικών γεγονότων που αναπαράγουν σημαντικά ναυτικά
γεγονότα, ναυμαχίες ή αγώνες.
• Θαλάσσιες Πολιτιστικές Διαδρομές που επιτρέπουν στους επισκέπτες να
μάθουν για την ιστορία και τον πολιτισμό μιας ιστορικής πόλης ή τοποθεσίας.
Τουρισμός θαλάσσιων σπορ/ιστιοπλοΐα
Το Yachting είναι μια θαλάσσια δραστηριότητα στην οποία οι άνθρωποι

χρησιμοποιούν γιοτ για ψυχαγωγικούς σκοπούς. Ένα γιοτ μπορεί να κρατήσει το
άτομο που μένει, αλλά μπορεί επίσης να κρατήσει το άτομο κοντά σε νησιά ή
παράκτιες περιοχές. Το Yachting δίνει τη δυνατότητα στους ταξιδιώτες να κάνουν
αρκετά για να απολαύσουν το θαλάσσιο περιβάλλον. Τα σκάφη για γιοτ μπορούν να
παρέχουν στους ανθρώπους ηλιοθεραπεία, ψάρεμα, καταδύσεις, πρόσβαση σε
ακτές που είναι δύσκολο να προσπελαστούν από την ακτή κ.λπ. Οι άνθρωποι είναι
απολύτως αυτοδύναμοι στις ψυχαγωγικές δραστηριότητες. Τα γιοτ υποστηρίζονται
από ποικίλες υπηρεσίες, δημιουργώντας έτσι θέσεις εργασίας. Η Ελλάδα είναι
ιδανικός προορισμός για σκάφη αναψυχής λόγω των κλιματολογικών συνθηκών,
αλλά προσφέρει και ελλιμενισμό σκαφών που θεωρείται ότι πρέπει για τα γιοτ.
(Μυλωνόπουλος και Μοίρα, 2005: 94-96)
Τουρισμός κρουαζιέρας
Ο τουρισμός κρουαζιέρας είναι μια δραστηριότητα κατά την οποία οι τουρίστες

στοχεύουν σε περιηγήσεις αναψυχής και περιήγησης στα αξιοθέατα σε
συγκεκριμένες διαδρομές και τουριστικούς χώρους. Ένα ταξίδι που συνδυάζει
μεταφορές, φαγητό, πολιτισμό, ταξίδια αναψυχής και διασκέδαση (Διακομιχάλης,
Δ.ΥΠ.Α.

2009, σελ. 62)
Οι εναλλακτικές μορφές τουρισμού είναι μέρος ειδικών μορφών που χαρακτηρίζονται

από την παρουσία κυρίαρχων κινήτρων ειδικών αναγκών, που περιλαμβάνουν
δραστηριότητες ή ομάδες δραστηριοτήτων που αναπτύσσονται στην περιοχή
σύμφωνα με τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά τους (π.χ. ορεινός τουρισμός, αγροτικές
δραστηριότητες ή δραστηριότητες περιπέτειας), θρησκευτικός τουρισμός, αγροτικός
τουρισμός κ.λπ.) (Κοκκώσης και Χάρτας, 1999). Ο εναλλακτικός τουρισμός
συμβάλλει στη μακροπρόθεσμη ανάπτυξη ενός τόπου, προάγοντας δικαιότερες
μορφές ταξιδιού παρέχοντας απαντήσεις σε οικονομικά και κοινωνικά προβλήματα
στις αναπτυσσόμενες χώρες
Τα κρουαζιερόπλοια παραδοσιακά ενδιαφέρονται περισσότερο για την απόλαυση του

ταξιδιού παρά για την εκμάθηση νέων τουριστικών προορισμών, αλλά εξακολουθούν
να επισκέπτονται ορισμένα σημαντικά αξιοθέατα, όπως αρχαιολογικούς χώρους και
μνημεία, παραδοσιακούς οικισμούς και σπάνια φυσικά αξιοθέατα. Κατά τη διάρκεια
του ταξιδιού, οι επιβάτες μπορούν να συμμετέχουν σε εκπαιδευτικά σεμινάρια,
συνέδρια και άλλες ειδικές εκδηλώσεις (εκπαιδευτικές και αθλητικές), καθώς και
αγορές.
Τα σύγχρονα κρουαζιερόπλοια δίνουν στους ανθρώπους την ευκαιρία να

απολαύσουν τον ήλιο, τη θάλασσα και τη διασκέδαση, αλλά και παρέχουν υπηρεσίες
που τους διαφοροποιούν από αυτές που παρέχουν τα επιβατηγά πλοία στις απλές
θαλάσσιες μεταφορές53. Το κύριο χαρακτηριστικό ενός κρουαζιερόπλοιου είναι ότι
λειτουργεί ως ξενοδοχείο. Πιο συγκεκριμένα, τα κρουαζιερόπλοια προσφέρουν
υπηρεσίες ξενοδοχειακού τύπου και το προσωπικό τους πρέπει και να διαθέτει την
κατάλληλη τεχνογνωσία σε σύγχρονες ξενοδοχειακές μονάδες
Σύμφωνα με κοινωνικοοικονομικά κριτήρια, η θαλάσσια ναυσιπλοΐα χωρίζεται σε:

• Τριήμερες κρουαζιέρες, κυρίως τα Σαββατοκύριακα, στα νερά της χώρας
κοντά σε λιμάνια, παράδειγμα είναι οι κρουαζιέρες σε ελληνικά νησιά.
Δ.ΥΠ.Α.

• Βραχυπρόθεσμες κρουαζιέρες: διάρκεια μιας εβδομάδας μεταξύ

παρακείμενων λιμανιών. Χωρίζεται σε πενθήμερη και επταήμερη περιήγηση.
• Κρουαζιέρες μεσαίας εμβέλειας: διάρκειας 8 έως 14 ημερών, στον Ειρηνικό ή
τον Ατλαντικό, μερικές φορές προσεγγίζοντας λιμάνια σε διαφορετικές
ηπείρους.
• Μακροχρόνιες κρουαζιέρες: Πρόκειται για κρουαζιέρες που διαρκούν
περισσότερες από 15 ημέρες και το κρουαζιερόπλοιο πηγαίνει σε λιμάνια
διαφορετικών ηπείρων. Η ζήτηση για κρουαζιέρες έχει αυξηθεί τα τελευταία
χρόνια. Αξίζει βέβαια να τονιστεί ότι η διάρκεια των κρουαζιερόπλοιων έχει
μειωθεί λόγω της ανάπτυξης της σημερινής κοινωνίας. Σήμερα, τα
κρουαζιερόπλοια είναι οι κατώτερες τάξεις, όχι μόνο οι ανώτερες,
κρουαζιερόπλοια που μπορούν να χρησιμοποιήσουν οι πλούσιοι. Αυτό
επιτυγχάνεται καθιστώντας τα κρουαζιερόπλοια μικρότερης διάρκειας και
αυξάνοντας τη μεταφορική ικανότητα που παρέχουν τα κρουαζιερόπλοια.
Για την ανάπτυξη του θαλάσσιου τουρισμού στην Ελλάδα, οι κλιματικές συνθήκες και
οι γεωγραφικοί παράγοντες έχουν θετικό αντίκτυπο σε αυτόν. Τα νησιά, η
ηλιοφάνεια, το κλίμα, οι υψηλές θερμοκρασίες και η Μεσόγειος συμβάλλουν στην
ανάπτυξη του θαλάσσιου τουρισμού. Επιπλέον, ο πολιτιστικός πλούτος των νησιών
και των παράκτιων περιοχών ευνοεί και τον θαλάσσιο τουρισμό. Σημαντικοί είναι και
οι κοινωνικοί παράγοντες, καθώς η Ελλάδα είναι γνωστή για τη φιλοξενία, τη
διασκέδαση και την παραδοσιακή της κουζίνα. Οι χώρες πρέπει να είναι ξεκάθαρες
σχετικά με τις αναπτυξιακές πολιτικές που θα εφαρμόσουν. Για την υλοποίηση και
εφαρμογή αυτής της πολιτικής, όλοι οι φορείς που σχετίζονται με τον θαλάσσιο
τουρισμό πρέπει να διαδραματίσουν ενεργό ρόλο.
Ως εκ τούτου, για την ανάπτυξη του θαλάσσιου τουρισμού, μπορούν να γίνουν

σημαντικές επενδύσεις για την κατασκευή υποδομών όπως αποβάθρες για την
ενημέρωση των πολιτών της χώρας ότι ο θαλάσσιος τουρισμός συμβάλλει στην
οικονομική ανάπτυξη της περιοχής και της χώρας συνολικά, για την προστασία του
θαλάσσιου περιβάλλοντος και να μην προκαλεί ρύπανση των υδάτων, καθώς
Δ.ΥΠ.Α.

συμβάλλει στην αρνητικά επηρεασμένη ανθρώπινη και εθνική ανάπτυξη, διεξάγει

συγκεκριμένες θαλάσσιες δραστηριότητες σύμφωνα με τις γεωγραφικές,
κοινωνικοοικονομικές και πολιτιστικές συνθήκες της περιοχής ή του νησιού.
Τουρισμός θαλάσσιων σπορ/ναυταθλητισμός
Τα θαλάσσια σπορ/ναυτικός τουρισμός περιλαμβάνει δύο βασικούς τύπους

εκδηλώσεων: (α) ειδικές εκδηλώσεις (πολιτιστικού ή αθλητικού χαρακτήρα) που
σχετίζονται με τη θάλασσα, τον αθλητισμό ή τη ναυτιλία (με τη μορφή αγώνων, όπως
το Ιόνιο Ράλλυ), που διεξάγονται ετησίως, Ατομικές ή ομαδικές δραστηριότητες που
προσελκύουν μεγάλο αριθμό τουριστών και (β) τουρίστες αθλητικής φύσης (π.χ.
θαλάσσιο κανό και καγιάκ, καταδύσεις, ιστιοσανίδα, θαλάσσιο σκι, τζετ σκι και
φουσκωτά σκάφη, υποθαλάσσια επιτήρηση κ.λπ.)
Ο πιο δημοφιλής θαλάσσιος αθλητικός τουρισμός είναι η κωπηλασία ή ρεγκάτα που

διεξάγεται από τον 14ο αιώνα. Στην Ελλάδα, η International Regatta ή Aegean
Regatta ξεκίνησε το 1999 στο κεντρικό και ανατολικό Αιγαίο.
9/ Πολιτισμικός τουρισμός
Ο πολιτιστικός τουρισμός είναι γνωστός ως η παλαιότερη μορφή τουρισμού. Μπορεί

να περιγραφεί ως τουρισμός που στοχεύει να μεταμορφώσει την ποιότητα και τη
βιωσιμότητα. Ο πολιτιστικός τουρισμός είναι μια άλλη μορφή τουρισμού και οι κύριες
τουριστικές του δραστηριότητες είναι η επαφή, η μάθηση, η κατανόηση και η
απόλαυση της πολιτιστικής κουλτούρας του τουριστικού προορισμού και η ενεργή ή
μη συμμετοχή σε τοπικές πολιτιστικές δραστηριότητες. (Σφακινάκης, 2000: 293)
Αυτή η μορφή τουρισμού απευθύνεται σε όσους επιθυμούν να ανακαλύψουν τους

ιστορικούς, αρχαιολογικούς και πολιτιστικούς θησαυρούς ενός τόπου, ωστόσο, αυτοί
οι θησαυροί δεν περιορίζονται στα πιο διάσημα και πολυδιαφημισμένα μνημεία του.
Δ.ΥΠ.Α.

Ασχολείται με τους ιστορικούς, αρχαιολογικούς και πολιτιστικούς θησαυρούς ενός

τόπου, ωστόσο, αυτοί οι θησαυροί δεν περιορίζονται στα πιο διάσημα και
πολυδιαφημισμένα μνημεία του. Ο πολιτιστικός τουρισμός έχει μακρά παράδοση.
Αναφέρεται σε ένα ταξίδι που έχει κυρίως κίνητρο την επαφή με τον πολιτισμό της
τουριστικής περιοχής. Περιλαμβάνει εκπαιδευτικά συνέδρια, θεατρικές παραστάσεις,
φεστιβάλ, προσκυνήματα, επισκέψεις κ.λπ.
Είναι ο εναλλακτικός τουρισμός που εστιάζει στον τρόπο ζωής των κατοίκων της
περιοχής που επισκέπτονται, την ιστορία, την τέχνη, την αρχιτεκτονική, τη θρησκεία
και άλλους παράγοντες που βοηθούν στη διαμόρφωση του τρόπου ζωής τους.
Ο πολιτιστικός τουρισμός δεν περιορίζεται σε αστικές περιοχές (μεγάλες πόλεις με

μακρά ιστορία και πολιτιστικές εγκαταστάσεις όπως μουσεία και θέατρα).
Μπορεί επίσης να περιλαμβάνει περιηγήσεις σε αγροτικές περιοχές, αποτυπώνοντας

τις παραδόσεις των αυτόχθονων πολιτιστικών κοινωνιών.
Γενικά, είναι πολύ κοντά στον παραδοσιακό τουρισμό!
Πραγματοποιείται σε αρχαιολογικούς χώρους, μνημεία και μουσεία, καθώς και στη

μελέτη του φυσικού περιβάλλοντος, του λαϊκού πολιτισμού και της τέχνης
(Βενετσανοπούλου, 2006, σελ. 136). Ο πολιτιστικός τουρισμός βοηθά στην
προώθηση και αξιοποίηση της πολιτιστικής κληρονομιάς και των αρχαιολογικών,
ιστορικών, αρχιτεκτονικών καταλοίπων, μαζί με την ανάπτυξη αυτής της πολύπλοκης
Δ.ΥΠ.Α.

μορφής τουρισμού στην περιοχή, καθώς και τη βασική κατανόηση του πολιτισμού,
των παραδόσεων και του τρόπου ζωής των τουριστών. ντόπιοι. (Κοκκώσης, Χάρτας
& Γρίμπα, 2011, σελ. 203).
Οι κύριες δραστηριότητες που περιλαμβάνονται σε αυτή τη μορφή είναι:

• Επισκεφθείτε μουσεία, αρχαιολογικούς χώρους, ιστορικά μνημεία,
παραδοσιακούς οικισμούς, μοναστήρια, ειδικά κτίρια κ.λπ.
• Συμμετοχή σε καλλιτεχνικές δραστηριότητες όπως συναυλίες, θεατρικές
παραστάσεις, και επιδείξεις παραδοσιακών χορών, εθίμων κ.λπ.
• Συμμετοχή σε πολιτιστικές εκδηλώσεις όπως πανηγύρια, φεστιβάλ,
κοινωνικές και πνευματικές εκδηλώσεις.
Τα χαρακτηριστικά του πολιτιστικού τουρισμού είναι τα παρακάτω :
1. Μπορεί να θεωρηθεί ως εκπαιδευτικός τουρισμός καθώς οι τουρίστες λαμβάνουν

εκπαίδευση μέσω του πολιτισμού της χώρας προορισμού ή μέσω διαφόρων
δραστηριοτήτων.
2. Ο πολιτιστικός τουρισμός συνδέεται με την πολιτιστική κληρονομιά (ο όρος
«πολιτιστική κληρονομιά» περιλαμβάνει όλες τις ανθρώπινες δημιουργίες όπως
πλοία, κτίρια και άλλες κοινωνικές εξελίξεις.)
3. Θεωρείται ως μια από τις πιο φιλικές προς το περιβάλλον μορφές τουρισμού γιατί
βασική προϋπόθεση για την ανάπτυξή του είναι η προστασία του να είναι η
προστασία του φυσικού και ανθρωπογενούς περιβάλλοντος.
4. Ο πολιτιστικός τουρισμός μπορεί να αναπτυχθεί ταυτόχρονα με άλλες μορφές
τουρισμού. (Σφακινάκης, 2000: 294)
Ο πολιτιστικός τουρισμός αναφέρεται σε τουριστικά ταξίδια με κύριο σκοπό την

πραγματοποίηση διαφόρων δραστηριοτήτων και την απόκτηση πολιτιστικών
εμπειριών, όπως παρακολούθηση φεστιβάλ ή επαφή και εκμάθηση για τοπικές και
εθνικές παραδόσεις, επίσκεψη σε διάφορες περιοχές με παραδοσιακά δομημένα
περιβάλλοντα, επίσκεψη πολιτιστικών μνημείων, εκμάθηση Τοπικά ήθη και έθιμα και
Δ.ΥΠ.Α.

τοπική κουζίνα (Κοκκώσης κ.ά., 2011: 196)
Ο πολιτιστικός τουρισμός, όπως περιγράφεται παραπάνω, συνδέεται επίσης με

άλλες μορφές τουρισμού. Ειδικότερα, ο πολιτιστικός τουρισμός μπορεί να συμβαδίσει
με τον αγροτουρισμό, δηλαδή σε ορισμένες αγροτικές περιοχές, και σε ορισμένες
περιπτώσεις, ορισμένα στοιχεία πολιτιστικής κληρονομιάς. Αυτά τα στοιχεία μπορεί
να είναι τοπικά έθιμα κ.λπ. Ο πολιτιστικός τουρισμός μπορεί επίσης να συνδεθεί με
τον θρησκευτικό τουρισμό και τα στοιχεία που συνδέουν τις δύο μορφές είναι
θρησκευτικά μνημεία όπως εκκλησίες και μοναστήρια και θρησκευτικές εκδηλώσεις
όπως φεστιβάλ.
Ο πολιτιστικός τουρισμός μπορεί επίσης να αναπτυχθεί ταυτόχρονα με τον

οικοτουρισμό και ο κοινός στόχος και των δύο μορφών τουρισμού, δηλαδή η
προστασία του περιβάλλοντος, καθιστά δυνατή αυτή τη σύνδεση.
Για την ανάπτυξη του πολιτιστικού τουρισμού μπορούν να εφαρμοστούν οι

ακόλουθες καινοτόμες δράσεις και προοπτικές:
• Προστασία μνημείων, μουσείων και γενικότερα αρχαιολογικών χώρων και του
φυσικού περιβάλλοντος.
• Διοργανώστε εκδηλώσεις όπου οι άνθρωποι εκτίθενται σε τοπικά ήθη και
έθιμα και τοπικά προϊόντα.
• Δημιουργήστε κατάλληλο κύρος και φήμη για τη χώρα μέσω της διαφήμισης
και της προβολής.
• Προσλάβετε έναν κατάλληλο ξεναγό που κατανοεί τον πολιτισμό της χώρας
και εξηγεί την ιστορία της χώρας.
• Οργανώστε έργα για να μάθετε για τον πολιτισμό της χώρας.
10/ Θρησκευτικός Τουρισμός
Ο θρησκευτικός ή άλλος προσκυνηματικός τουρισμός είναι ένας εναλλακτικός

τύπος τουρισμού που σχετίζεται με την επίσκεψη τόπων και τοποθεσιών
Δ.ΥΠ.Α.

θρησκευτικής σημασίας.
Ο θρησκευτικός τουρισμός θεωρείται υποκατηγορία του πολιτιστικού

τουρισμού. Ο θρησκευτικός τουρισμός χρησιμοποιεί θρησκευτικά στοιχεία τόπων ή
εκδηλώσεων ως πολιτιστική κληρονομιά με στόχο τη δημιουργία τουριστικών ροών
και εισοδήματος
Ο λόγος μπορεί να είναι η θρησκεία, ο πολιτισμός, η εκπαίδευση ή απλώς η

ενημέρωση.
Στην περίπτωση επισκέψεων στο πλαίσιο οργανωμένης ξενάγησης, μπορεί

να γίνει από άτομα ή ομάδες.
Μπορείτε να ταξιδέψετε σε ανατολικές χώρες για να μάθετε για τη

θρησκευτική τους κουλτούρα ή μπορείτε να ταξιδέψετε στην Ελλάδα.
Τόσο η ηπειρωτική Ελλάδα όσο και τα νησιά έχουν πολλά μοναστήρια,

εκκλησίες, παρεκκλήσια και ναούς θρησκευτικής και αρχιτεκτονικής σημασίας.
Αυτή είναι μια άλλη μορφή που συνδέεται με την επίσκεψη σε βυζαντινά
μνημεία, εκκλησίες και μοναστήρια σε κάθε μέρος. Πρόκειται για προγράμματα
τουριστικών πρακτορείων στα οποία συμμετέχουν οργανωμένες ομάδες τουριστών
με θρησκευτικά ενδιαφέροντα. Στη χώρα μας, η ρωσική τουριστική αγορά έχει
αναπτύξει έντονο ενδιαφέρον για αυτό, κυρίως επειδή είναι ένα έθνος της ίδιας
θρησκείας. Στον θρησκευτικό τουρισμό, το κύριο κίνητρο για τους τουρίστες είναι ένα
τελετουργικό ταξίδι σε ένα ιερό για σκοπούς συμμετοχής—για την ικανοποίηση
πνευματικών και υλικών αναγκών (Moira, 2009, σελ. 33). Εκδηλώνεται ως επίσκεψη
σε σημαντικά θρησκευτικά μνημεία με κίνητρο θρησκευτικού ή προσκυνηματικού
χαρακτήρα.
Δ.ΥΠ.Α.

Πολλοί θρησκευτικοί προορισμοί που συνδέονται με ιστορικά γεγονότα ή πολιτιστικά

επιτεύγματα ή ταξίδια διακοπών δεν υποκινούνται απαραίτητα από τη θρησκεία,
αλλά περισσότερο από την πολιτιστική ταυτότητα των μνημείων ή τοποθεσιών
(πολιτιστικός τουρισμός). Σε γενικές γραμμές, ο θρησκευτικός τουρισμός βοηθά στην
προβολή και προώθηση περιοχών ή αξιοθέατων θρησκευτικού χαρακτήρα.
Ως ενεργά θρησκευτικά κτίρια ορίζονται τα κτίρια που συνεχίζουν να διατηρούν τη

θρησκευτική τους λειτουργία με την πάροδο του χρόνου αλλά ταυτόχρονα
λειτουργούν ως μνημεία πολιτιστικής κληρονομιάς, ελκυστικά για τα άτομα.
• Τα θρησκευτικά ανενεργά κτίρια θεωρούνται τα κτίρια που έχουν χάσει τη
θρησκευτική τους λειτουργία αλλά χρησιμοποιούνται ως χώροι μουσείων,
όπως η Αγία Σοφία στην Κωνσταντινούπολη.
• Θρησκευτικά κειμήλια που αποτελούν μέρος του φυσικού τοπίου,
συμπεριλαμβάνοντας ουσιαστικά ενεργά ή ανενεργά λείψανα στο γενικότερο
φυσικό περιβάλλον του τόπου. Τα Μετέωρα ανήκουν σε αυτή την κατηγορία.
• Οι χώροι θρησκευτικής έρευνας είναι μέρη που επισκέπτονται οι επιστήμονες
για να πραγματοποιήσουν κάποια έρευνα, όπως μοναστήρια, θρησκευτικά
σχολεία και βιβλιοθήκες.
• Τα θρησκευτικά μουσεία είναι οργανωμένοι χώροι στους οποίους υπάρχουν
Δ.ΥΠ.Α.

θρησκευτικά αντικείμενα και είναι διαθέσιμα στους επισκέπτες να

απολαύσουν. Τα όργανα διοίκησης των θρησκευτικών μουσείων είναι εξ
ολοκλήρου εκκλησίες και συχνά ονομάζονται εκκλησιαστικά μουσεία.
Παράδειγμα αυτής της κατηγορίας είναι τα μουσεία
Η Εκκλησιαστική Τέχνη βρίσκεται στο Μητροπολιτικό Μουσείο Αρχιτεκτονικής και της
Εκκλησίας Ceres της Θεσσαλονίκης.
• Ο εκθεσιακός χώρος θρησκευτικών αντικειμένων είναι ένας χώρος έκθεσης
σημαντικών θρησκευτικών αντικειμένων που μεταφέρθηκαν από θρησκευτικά
κτίρια ή μουσεία. Ο προαναφερόμενος εκθεσιακός χώρος μπορεί, για
παράδειγμα, να βρίσκεται σε θεματικό μουσείο.
• Τα θρησκευτικά σύμβολα είναι αντικείμενα με έντονα θρησκευτικά
χαρακτηριστικά.
• Οι θρησκευτικοί και ιεροί θρησκευτικοί πόροι είναι στοιχεία της φύσης, όπως
οι λίμνες που θεωρούνται ιερές σε ορισμένες χώρες ή μέρη.
• Ο χώρος δραστηριοτήτων του αγίου είναι ένας χώρος όπου στο παρελθόν
πραγματοποιούνταν σημαντικές θρησκευτικές εκδηλώσεις.
• Δραστηριότητες με θρησκευτικές αναφορές και θρησκευτικούς χορούς. Είναι
γνωστό ότι σχεδόν όλες οι θρησκείες έχουν εκδηλώσεις που προσελκύουν
τουρίστες. Στην Ελλάδα είναι γνωστά τα θρησκευτικά πανηγύρια που γίνονται
σε διάφορες περιοχές της χώρας, με διάσημο παράδειγμα το θρησκευτικό
πανηγύρι των Πομάδων στα βουνά του Σανξί.
• Οι θρησκευτικές σύνοδοι έχουν κυρίως θρησκευτικό περιεχόμενο και ο
θεσμός που το επιβάλλει δεν είναι τόσο σημαντικός. Πρόσφατα, οι
θρησκευτικές δραστηριότητες έχουν αυξηθεί.
• Θρησκευτικές διαδρομές είναι αυτές που ταξιδεύουν με σκοπό τη διάδοση
θρησκευτικών πεποιθήσεων. Κατά μία έννοια, αναφέρεται σε ένα
θρησκευτικό ταξίδι.
Οι αρχαίοι Έλληνες πήγαιναν συχνά στους Δελφούς για να επισκεφθούν και να

παραλάβουν το μαντείο του Απόλλωνα, αλλά ταξίδευαν και στην Επίδαυρο στο Ναό
του Ασκληπιού για θεραπεία. Στην Ελλάδα, τα νησιά Τήνος και Πάτμος, καθώς και οι
Δ.ΥΠ.Α.

περιοχές των Μετεώρων και του Αγίου Όρους, αναγνωρίζονται νομικά ως ιεροί τόποι.
Έτσι αυτοί οι χώροι προστατεύονται και ο κύριος σκοπός του νόμου είναι να εγγυηθεί
τα θρησκευτικά στοιχεία των εν λόγω χώρων.
Στην ελληνική χώρα υπάρχουν αρκετά θρησκευτικά μνημεία που προσελκύουν

πολλούς τουρίστες. Ορισμένα από αυτά έχουν συμπεριληφθεί στον κατάλογο της
UNESCO, η οποία εξασφαλίζει τεχνική βοήθεια και τεχνογνωσία για τη διατήρηση
των μνημείων μετά την εγγραφή τους στον κατάλογό της. Η Ελλάδα έχει
συμπεριλάβει 17 θρησκευτικά μνημεία χωρών στον κατάλογο της UNESCO, όπως οι
αρχαιολογικοί χώροι Μυκηνών, Μετεώρων, Αγίου Όρους, Παλαιοχριστιανικά και
Βυζαντινά μνημεία στη Θεσσαλονίκη, Μιστρά Ο αρχαιολογικός χώρος του Αγίου
Ιωάννη του Θεολόγου, η Μονή Δάφνης, Ο Άγιος Λουκάς, και τέλος η Νέα Μονή Χίου,
η Μονή του Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου και το σπήλαιο της Αποκάλυψης στην
Πάτμο. (Μοίρα, 2009: 159-163) Η Ελλάδα έχει επίσης μεγάλο αριθμό θρησκευτικών
προσκυνημάτων, τα οποία αποτελούν προσκυνήματα παγκόσμιας ανησυχίας,
οδηγώντας έτσι τον θρησκευτικό τουρισμό. Θρησκευτικά προσκυνήματα στη χώρα
μας είναι η Παναγία στην Τήνο, η Παναγία στα Σουμελά, η Εκατονταπυλιανή στην
Πάρο, η Μονή Αγίας Λαύρας, το Μοναστήρι του Μεγάλου Σπηλαίου, η Παναγία στην
Αγιάσο Λέσβου, η Παναγία στη Ζάκυνθο ο Άγιος Διονύσιος, ο Άγιος Σπυρίδων Ο
τελευταίος γέρος.
Καινοτόμες ιδέες που μπορούν να εφαρμοστούν από φορείς που σχετίζονται με την
ανάπτυξη του θρησκευτικού τουρισμού στην Ελλάδα περιλαμβάνουν:
• Τεκμηρίωση θρησκευτικών και πολιτιστικών πόρων.
• Προώθηση ειδικών προγραμμάτων θρησκευτικής τουριστικής εκπαίδευσης.
• Απόσυρση επενδύσεων για κατασκευή, συντήρηση και αποκατάσταση
υποδομών, όπως μοναστήρια.
• Ενημερώστε τους ντόπιους και τον κόσμο της περιοχής για τους θετικούς
παράγοντες που μπορεί να επιφέρει η ανάπτυξη του θρησκευτικού
τουρισμού, για παράδειγμα σε οικονομικό επίπεδο της περιοχής και ιδιαίτερα
της χώρας.
Δ.ΥΠ.Α.

• Προστασία του θρησκευτικού περιβάλλοντος, υλικού και πολιτιστικού.

• Οι Εκκλησίες αποδέχονται την ανάπτυξη του θρησκευτικού τουρισμού και
συμμετέχουν ενεργά σε δραστηριότητες που πρέπει να αναπτυχθούν.Ο
θρησκευτικός τουρισμός είναι μια πολλά υποσχόμενη εναλλακτική μορφή
τουρισμού και εάν ληφθούν τα κατάλληλα μέτρα, μπορεί να θεωρηθεί ως μία
από τις σημαντικότερες εναλλακτικές μορφές τουρισμού που μπορεί να έχει
θετικό αντίκτυπο.
11/ Κοινωνικός τουρισμός
Μια άλλη ειδική μορφή τουρισμού είναι ο κοινωνικός τουρισμός, στον οποίο δεν
συμμετέχουν ξένοι τουρίστες αλλά κάτοικοι της χώρας. Οι συμμετέχοντες είναι
δικαιούχοι προγράμματος κοινωνικού τουρισμού που υλοποιεί το Υπουργείο
Εργασίας. Αφορά ανέργους εγγεγραμμένους στο Μητρώο Ανέργων του ΟΑΕΔ ή
εργαζόμενους που πληρούν τις προϋποθέσεις που αναφέρονται στις σχετικές
προκηρύξεις του σχήματος. Πρόκειται για τις επιδοτούμενες πενθήμερες διακοπές
τους σε διάφορα τουριστικά καταλύματα. Με τις εξελίξεις γύρω από το προσφυγικό
διπλασιάζεται η επιδότηση τουριστικών μονάδων σε Λέσβο, Χίο, Σάμο από πέντε
ημέρες σε δέκα ημέρες, σύμφωνα με απόφαση του Υφυπουργού Εργασίας σε
συνεργασία με τον Υφυπουργό Τουρισμού, Λέρου και Κω. επηρεάζονται από την
προσφυγική εισροή. Αυτή η απόφαση φέρνει επιπλέον πνοή στα νησιά, αλλά
συνολικά, ο κοινωνικός τουρισμός δημιουργεί επιπλέον οφέλη για τους τουριστικούς
επιχειρηματίες και τους δικαιούχους που έχουν την ευκαιρία να απολαύσουν λίγες
μέρες άδειας
Κατά μία έννοια, ο κοινωνικός τουρισμός είναι ένα είδος εσωτερικού τουρισμού, αν
και σε ορισμένες περιπτώσεις υπάρχουν διεθνή προγράμματα. Οι παράγοντες του
κοινωνικού τουρισμού είναι:
• Τα κράτη και άλλοι φορείς είναι παράγοντες που επιδοτούν τον κοινωνικό
τουρισμό και καθορίζουν το πλαίσιο ανάπτυξής του.
Δ.ΥΠ.Α.

• Το ύψος της επιδότησης που θα δοθεί είναι καθοριστικός παράγοντας καθώς

καθορίζει το είδος και τη διάρκεια του κοινωνικού τουρισμού.
• Τελευταίοι είναι όσοι έχουν δικαίωμα στον κοινωνικό τουρισμό. (Σφακινάκης,
2000: 229-230)
Οι ρίζες του κοινωνικού τουρισμού εμφανίστηκαν και αναγνωρίστηκαν για πρώτη

φορά στη δεκαετία του 1920, όταν αναγνωρίστηκε το δικαίωμα των εργαζομένων
στον χρόνο διακοπών. (Σφακινάκης, 2000: 228)
Το ταξίδι με σκοπό τον κοινωνικό τουρισμό μπορεί να διαρκέσει 5 έως 7 ημέρες και
σε ορισμένες συγκεκριμένες περιπτώσεις μπορεί να διαρκέσει περισσότερες από 3
έως 4 ημέρες. Ωστόσο, ο τουριστικός προορισμός και η εποχή ή άλλη χρονική
περίοδος για ένα συγκεκριμένο ταξίδι θα καθοριστούν εξ ολοκλήρου από τον φορέα
κοινωνικού τουρισμού. Ο κοινωνικός τουρισμός είναι ένα πλήρες ταξιδιωτικό πακέτο
όπου οι τουρίστες μπορούν να απολαύσουν δραστηριότητες όπως ο πολιτισμός, η
εκπαίδευση, η αναψυχή, η αναψυχή και άλλα. (Σφακινάκης, 2000: 231)
Πρέπει να δοθεί υψηλή προτεραιότητα στον κοινωνικό τουρισμό καθώς απευθύνεται

κυρίως σε όσους δεν έχουν τη δυνατότητα να ταξιδέψουν με δικά τους έξοδα. Με λίγα
λόγια, είναι βοήθημα. Ο κοινωνικός τουρισμός έχει ανθρωπιστικά, πολιτικά,
κοινωνικά και οικονομικά χαρακτηριστικά. (Σφακινάκης, 2000: 232)
Ένα τουριστικό πακέτο για τον κοινωνικό τουρισμό μπορεί να είναι:

1. Διανομή, πιο συγκεκριμένα, μπορούν να επιλέξουν από όλους τους τύπους
καταλυμάτων όπως ενοικιαζόμενα δωμάτια, κρουαζιερόπλοια, οργανωμένες
κατασκηνώσεις και άλλα.
2. Τις περισσότερες φορές περιλαμβάνει πρωινό ή μερική ή και πλήρη διατροφή.
3. Η μεταφορά μετά βίας περιλαμβάνεται στο πακέτο εκδρομής.
4. Υπάρχουν πολλές δραστηριότητες που προσφέρονται, όπως το θέατρο.
Τα άτομα που ασχολούνται κυρίως με τον κοινωνικό τουρισμό είναι κυρίως

Δ.ΥΠ.Α.

εργαζόμενοι με χαμηλό χρηματικό εισόδημα, άνεργοι, άτομα με ειδικές ανάγκες,

πολύτεκνοι που θεωρούν ότι το οικογενειακό εισόδημα δεν επαρκεί για διακοπές
λόγω του μεγάλου αριθμού οικογενειών, ασφαλισμένοι στο ΙΚΑ. Τα άτομα αυτά
περιγράφονται ως χαμηλού εισοδήματος ή συνταξιούχοι. Για την Ελλάδα, οι
προορισμοί επιλέγονται με βάση μια γεωγραφικά ομοιόμορφη κατανομή, θυμηθείτε
να επιλέξετε μέρη που δεν είναι κορεσμένα από τουρισμό, όπως νησιωτικές περιοχές
Οι κυριότεροι φορείς κοινωνικού τουρισμού στην Ελλάδα είναι :

• Ο Ελληνικός Οργανισμός Τουρισμού (ΕΟΤ) που είναι φορέας για όλο τον
πληθυσμό της χώρας.
• Η εργασιακή εστία που αφορά τους ασφαλισμένους στο ΙΚΑ.
• Η γενική γραμματεία νέας γενιάς που αφορά τη νεολαία της χώρας. Τόσο
στην Ελλάδα όσο και στις περισσότερες χώρες ο τουρισμός των ανθρώπων
με ειδικές ανάγκες συγκαταλέγονται στο κοινωνικό τουρισμό και λειτουργούν
αναλόγως.
Για την προοπτική ανάπτυξης του κοινωνικού τουρισμού θα μπορούσαν να
εφαρμοσθούν οι παρακάτω καινοτόμες δράσεις :
• Η πολιτεία να επιδοτείται παραπάνω ώστε να μπορεί να πραγματοποιεί τα
ταξίδια των ατόμων.
• Η πολιτεία αλλά και οι υπόλοιποι φορείς του κοινωνικού τουρισμού να
ενημερωθούν γενικότερα για τα κράτη ή τα μέρη που θα μπορούσε να πάει
το άτομο και να φτιάξει τα ανάλογα προγράμματα.
• Να γίνει σαφής ενημέρωση από τον δικαιούχο των διακοπών για ποιο λόγο
θα πραγματοποιήσει τις διακοπές ώστε οι φορείς να τον εντάξουν σε μέρος
που θα βρει αυτό που επιθυμεί.
Δ.ΥΠ.Α.

12/ Εθελοντικός τουρισμός:
Μια μορφή τουριστικής οικονομίας που επιλέγεται κυρίως από νέους. Οι τουρίστες
συμμετέχουν ενεργά σε ορισμένα έργα που σχετίζονται με τον προορισμό, κυρίως
για τη βελτίωση των τοπικών συνθηκών διαβίωσης και υποδομών.
Οι τουρίστες συμμετέχουν ενεργά σε ορισμένα έργα που σχετίζονται με τον

προορισμό, κυρίως για τη βελτίωση των τοπικών συνθηκών διαβίωσης και
υποδομών.
Ο εθελοντικός τουρισμός και η ανάπτυξη του αγροτικού οικοτουρισμού είναι

μια άλλη πτυχή των τουριστικών προϊόντων.Είναι μια ενδιαφέρουσα προσπάθεια
στον τομέα του «εθελοντικού τουρισμού» στην Κρήτη, με αξιόλογα πρακτικά
αποτελέσματα.
Δ.ΥΠ.Α.

Τα ευρήματα αποτελούν μέρος μιας έρευνας για τις δημιουργικές μορφές

τουρισμού που βοήθησαν το Νεπάλ να ανακάμψει από τον καταστροφικό σεισμό του
2015. Ο σεισμός των 8,1 Ρίχτερ σκότωσε σχεδόν 9.000 ανθρώπους, τραυμάτισε
22.000 και προκάλεσε σοβαρές ζημιές σε κτίρια και υποδομές. Τέσσερις μήνες μετά
το περιστατικό, ο διεθνής τουρισμός μειώθηκε κατά 50%. Οι ηγέτες του τουρισμού
PATA και Νεπάλ προωθούν τον εθελοντικό τουρισμό.
Το Νεπάλ έχει δημιουργήσει συνθήκες που επιτρέπουν στους διεθνείς

τουρίστες να προσφέρουν ένα ευρύ φάσμα δραστηριοτήτων. Παραδείγματα
περιλαμβάνουν την ανοικοδόμηση σπιτιών και σχολείων, την παροχή βοήθειας σε
νοσοκομεία, την υποστήριξη ΜΚΟ και την αποκατάσταση της βιώσιμης γεωργίας. Τα
αποτελέσματα ήταν ιδιαίτερα ενθαρρυντικά. Το έτος του σεισμού το 2015, λιγότεροι
από 600.000 διεθνείς τουρίστες επισκέφτηκαν το Νεπάλ. μετά την εφαρμογή
Η δύναμη του τουρισμού προέρχεται από τους εύθραυστους πόρους όπως το

περιβάλλον, η ιστορία και ο πολιτισμός, και συχνά περιγράφεται ως νόμισμα διπλής
όψης. Αφενός συμβάλλει στην οικονομική ευημερία μιας περιοχής μέσω της
δημιουργίας θέσεων εργασίας και των εισροών συναλλάγματος, αφετέρου αποτελεί
παράγοντα περιβαλλοντικής και κοινωνικής επιβάρυνσης που συχνά εμποδίζει την
ομαλή λειτουργία των τοπικών κοινωνιών και του τοπικού τουρισμού. παγκόσμια
πραγματικότητα Τα παραδείγματα δείχνουν ότι η ανεξέλεγκτη, μη προγραμματισμένη
ή λανθασμένη τουριστική ανάπτυξη μπορεί να αποφέρει γρήγορα οικονομικά οφέλη
βραχυπρόθεσμα, αλλά να οδηγήσει σε χαμηλής ποιότητας τουριστικές
δραστηριότητες μακροπρόθεσμα.
Για παράδειγμα, μια μεγάλη γαλλική εταιρεία που δραστηριοποιείται στον

τομέα του οικολογικού καθαρισμού προϊόντων στη Γαλλία και το Βέλγιο αναφέρεται
με την επωνυμία «H2O at home». Οι εργαζόμενοι συμμετείχαν σε δύο παράλληλες
οικοτουριστικές δραστηριότητες στο φυσικό περιβάλλον που περιβάλλει το χωριό
Μέρωνας του δήμου Αμαρίου. Αυτές οι πρωτότυπες δράσεις που υλοποιήθηκαν
Δ.ΥΠ.Α.

περιελάμβαναν τη φύτευση διαφόρων οπωροφόρων δέντρων, βοτάνων και

αμπελιών σε δύο χωράφια που παρέχονται από την Επιτροπή της Κοινότητας και
της Εκκλησίας του χωριού Merona, καθώς και τη σήμανση δεκάδων χιλιομέτρων
πεζοπορίας και μονοπατιών και εδαφών μεταξύ Merona και Amari. δρόμος. Οι
συμμετέχοντες Γάλλοι και Βέλγοι οικοτουρίστες χωρίστηκαν σε δύο κύριες ομάδες
των 130 ατόμων και σε μικρότερες ομάδες με διαφορετικούς στόχους, οι οποίοι
προσέφεραν εθελοντικά τις υπηρεσίες τους.Σύμφωνα με τον Γιώργο Τσακαλάκη,
διευθυντή της οικοτουριστικής επιχείρησης Wild Nature, «στόχος του έργου από την
αρχή ήταν» να αυξήσει τη σημασία του οικοτουρισμού στις αγροτικές περιοχές, τη
δύναμη της συλλογικής δράσης και του εθελοντισμού μεταξύ των τοπικών
πληθυσμών, αλλά το πιο σημαντικό είναι να διατηρηθούν οι νέοι. άνθρωποι στην
ύπαιθρο μέσα από μια εναλλακτική, βιώσιμη μορφή τουριστικής επιχείρησης», που
μπορεί να εξελιχθεί και να πολλαπλασιαστεί στο άμεσο μέλλον, με πολλαπλά οφέλη.
Με άλλα λόγια, το δυτικό όριο του Γεωπάρκου Ψηλορείτη Πώς οι αγροτικές περιοχές
έχουν τεράστιο ιστορικό και λαογραφικό ενδιαφέρον , καθώς και η βασική
υπάρχουσα υποδομή που υποδέχεται τους τουρίστες (μικρά καταλύματα
αγροτουρισμού, ορεινά κάμπινγκ - μοναδικά στην Κρήτη - και φιλόξενες
οικογενειακές ταβέρνες), μπορούν να δημιουργηθούν με τη δημιουργία συνθηκών
Sightseeing (πεζοπορικές και ποδηλατικές διαδρομές) και πρόσθετων ειδών
παρατήρησης (βοτανικά κήποι, σημεία ενημέρωσης, απόψεις και ερμηνείες τοπίων
κ.λπ.), γίνονται πόλος έλξης ειδικών ρεμάτων Ποιοτικός τουρισμός στο όνομα του
«οικοτουρισμού».
Η συγκεκριμένη μορφή τουρισμού είναι η δεύτερη πιο κοινή μορφή μαζικού

τουρισμού. Τα ταξίδια κινήτρων είναι ένα δώρο που δίνεται σε έναν εργαζόμενο ως
ανταμοιβή για τις προσπάθειές του που θεωρούνται επιτυχημένες γιατί θα ξεπεράσει
τους προκαθορισμένους επιχειρηματικούς στόχους. Αυτό το δώρο συνδυάζει ηθικές
και υλικές ανταμοιβές για τον εργαζόμενο, βοηθώντας τον να ξεφύγει από τους
περιορισμούς της καθημερινής ζωής και να εμπλουτίσει τις γνώσεις του, αυτή η
ιδιαίτερη εμπειρία του δημιουργεί ένα φλέγον πάθος, που βελτιώνει την απόδοση της
εργασίας του. Αφορά το είδος του ταξιδιού που ξεφεύγει από τα παραδοσιακά
Δ.ΥΠ.Α.

πανηγύρια. Είναι πιο ενεργός τουρισμός. Δεν αφορά μόνο την επίσκεψη σε
αξιοθέατα και ιστορικούς χώρους. Ποια είναι τα κύρια χαρακτηριστικά του;
• Σεβαστείτε τη φυσική και πολιτιστική κληρονομιά κάθε τόπου.

• Αλληλεπίδραση με τους ντόπιους και την καθημερινότητά τους.
• Καταναλώστε παραδοσιακά τοπικά προϊόντα και συχνά επιδίδεστε σε
σωματική και ψυχική ανάταση - ό,τι κι αν σημαίνει αυτό για κάθε ταξιδιώτη.
Συνοδεύεται από ποικίλες υπαίθριες δραστηριότητες και δημιουργικές

αναζητήσεις που όχι μόνο διασκεδάζουν αλλά και εκπαιδεύουν.
Γενικά, αν θέλετε να γνωρίσετε πραγματικά έναν τόπο και τους ανθρώπους

του, ίσως είναι καιρός να εστιάσετε στον εναλλακτικό τουρισμό και να επιτρέψετε
στον εαυτό σας να αποκτήσει εμπειρία και γνώση πέρα από την καθιερωμένη
εμπειρία και γνώση!
Πολλοί τουριστικοί προορισμοί στην Ελλάδα και αλλού, με στόχο την αύξηση
των οικονομικών κερδών από τον τουρισμό, τείνουν να αναζητούν όλο και
περισσότερους τουρίστες με το μαζικό τουρισμό ως πρότυπο τουριστικής ανάπτυξης.
Ωστόσο, οι μεγάλες συγκεντρώσεις πληθυσμού σε περιοχές με συγκεκριμένο

περιβαλλοντικό και κοινωνικό δυναμικό μπορεί να διαταράξουν τις συνήθειες και τις
δυσλειτουργίες των τοπικών κοινωνιών, όπως: υπερπληθυσμός, ρύπανση του
Δ.ΥΠ.Α.

περιβάλλοντος, σπατάλη ή καταστροφή φυσικών και πολιτιστικών πόρων και

ανταγωνισμός μεταξύ των τοπικών πληθυσμών και του τουρισμού Βασικές ανάγκες
για η χρήση αγαθών (νερό, καύσιμα κ.λπ.), είδη υποδομής (δρόμοι, νοσοκομεία
κ.λπ.), ψυχαγωγία (μουσεία, πάρκα, παραλίες κ.λπ.). Αυτές οι αρνητικές επιπτώσεις
εμποδίζουν τη συνέχιση και την ομαλή λειτουργία της τουριστικής διαδικασίας, καθώς
σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Τουρισμού (ΠΟΕ), οι περισσότεροι
τουρίστες σήμερα θέλουν να επισκεφθούν περιοχές με υψηλή περιβαλλοντική
ποιότητα και έντονα τοπικά πολιτιστικά στοιχεία.
13/ Γαστρονομικός Τουρισμός
Πρόκειται για ένα ιδιαίτερο είδος εναλλακτικού τουρισμού. Αν και βασίζεται στην
τοπική κουζίνα του κάθε τόπου, δεν περιορίζεται σε αυτό.
Η κουζίνα κάθε χώρας και τόπου είναι μια πολιτιστική κληρονομιά, μια αντανάκλαση
του τρόπου ζωής και των ηθικών εθίμων κάθε έθνους.
Ο γαστρονομικός τουρισμός δεν είναι μια ακριβή περιήγηση σε εστιατόρια, αλλά το

φαγητό ως μέσο σύνδεσης των ανθρώπων, των ιστοριών τους και των μοναδικών
στιγμών που τους συνδέουν.
Τι μπορεί να περιλαμβάνει;
• Φαγητό σε παραδοσιακά εστιατόρια.

Δ.ΥΠ.Α.

• Street Food Tour.

• Πάρτε ένα μάθημα μαγειρικής.
• Δειπνήστε με τους ντόπιους.
• Επισκεφθείτε τις τοπικές λαϊκές αγορές και πολλά άλλα.
Κύριος σκοπός του είναι να κατανοήσει την τοπική κουζίνα, τα τοπικά προϊόντα και
τα έθιμα που σχετίζονται με τις πρώτες ύλες μιας περιοχής. Η υπηρεσία εδώ είναι
αντίθετη από τις αλυσίδες γρήγορου φαγητού και τα ελαφριά μενού που
προσφέρονται συνήθως σε ομαδικά πακέτα διακοπών με την παραδοσιακή μορφή
τουρισμού. Διατροφικός τουρισμός: μάθετε για την τοπική κουζίνα, τα τοπικά
προϊόντα και τα έθιμα μιας περιοχής που σχετίζονται με τις πρώτες ύλες. Ο
εναλλακτικός τουρισμός στοχεύει στη διαφοροποίηση και τον εμπλουτισμό του
ελληνικού τουριστικού προϊόντος μέσω της εμπορικής ανάπτυξης εναλλακτικών
μορφών τουρισμού. Στοχεύει επίσης στην προώθηση της τουριστικής αξιοποίησης
των φυσικών και πολιτιστικών αποθεμάτων. Παράλληλα, ενδιαφέρεται να αμβλυνθεί
η εποχικότητα της τουριστικής ζήτησης.
14/ Οινοτουρισμός
Δ.ΥΠ.Α.

Περιλαμβάνει την άμεση επαφή του επισκέπτη με τους αμπελώνες όπου

καλλιεργούνται και συλλέγονται τα σταφύλια, συμμετοχή και παρατήρηση στη
διαδικασία και γευσιγνωσία. Ως μεσογειακή χώρα, η Ελλάδα είναι ένα εξαιρετικά
ελκυστικό μέρος για τους λάτρεις του κρασιού, ειδικά λόγω της ποικιλομορφίας της.
Είναι μια απάντηση στην αναζήτηση του σύγχρονου απαιτητικού ταξιδιώτη για
ουσιαστικά ταξίδια γεμάτα με αυθεντικές εμπειρίες
Ο στόχος είναι να δοθεί στους επισκέπτες άμεση πρόσβαση στο μέρος όπου
καλλιεργούνται και συλλέγονται τα σταφύλια, να συμμετέχουν και να παρακολουθούν
τη διαδικασία και τη δοκιμή. Ως μεσογειακή χώρα, η Ελλάδα είναι ένα εξαιρετικά
ελκυστικό μέρος για τους λάτρεις του κρασιού, ειδικά λόγω της ποικιλομορφίας της.
Δ.ΥΠ.Α.

15/ Αθλητικός τουρισμός: Αθλητικός τουρισμός (περιπέτειας)
Ο όρος αθλητικός τουρισμός περιλαμβάνει όλες τις τουριστικές δραστηριότητες

ατόμων με κύριο κίνητρο την τουριστική εμπειρία, είτε συμμετέχουν σε αθλητικό
γεγονός (ενεργητικός αθλητικός τουρισμός) είτε συμμετέχουν σε αθλητικό γεγονός
(παθητικός αθλητικός τουρισμός). Περιλαμβάνει τόσο την παθητική όσο και την
ενεργητική συμμετοχή ως σωματική δραστηριότητα, ωστόσο αυτό σχετίζεται άμεσα
με την ιδιαίτερη μορφολογία του φυσικού τοπίου και τόπου. Στη χώρα μας, έχουμε
αμέτρητες δραστηριότητες για να διαλέξετε, όπως βαρκάδα, σκι, ιππασία,
πεζοπορία, αναρρίχηση, καταδύσεις, ράφτινγκ και άλλα.
Καθοριστικός παράγοντας για τον αθλητικό τουρισμό είναι η συμμετοχή τουριστών σε

προγραμματισμένες αθλητικές εκδηλώσεις (π.χ. Ολυμπιακοί Αγώνες, Παγκόσμιο
Κύπελλο ποδοσφαίρου) ή η συμμετοχή σε αθλητικές εκδηλώσεις (π.χ. κολύμβηση,
ιστιοπλοΐα, πεζοπορία, ποδηλασία κ.λπ.). Ο ενεργός αθλητικός τουρισμός είναι μια
αναπτυξιακή δραστηριότητα στην Ελλάδα. Οι αθλητικές δραστηριότητες μπορούν να
χωριστούν σε 3 κατηγορίες: α) δραστηριότητες που σχετίζονται με τη θάλασσα, όπως
ιστιοπλοΐα, καταδύσεις, θαλάσσιο καγιάκ και ιστιοπλοΐα, που είναι επίσης θαλάσσιος
τουρισμός· β) υπαίθριες ορεινές δραστηριότητες όπως αναρρίχηση, πεζοπορία,
ορεινή ποδηλασία κ.λπ. γ) αθλητικές δραστηριότητες όπως τένις, γκολφ κ.λπ.
(Παϊτσίνης και Υφαντίδου, 2015).
Δ.ΥΠ.Α.

Ο αριθμός των εναλλακτικών μορφών είναι ατελείωτος, καθώς αυτές συνεχίζουν να

αυξάνονται και να συμβαδίζουν με τις αξίες, τις ανάγκες και τα κοινωνικά και
καταναλωτικά πρότυπα της σύγχρονης κοινωνίας (π. , με ιδιαίτερες επιθυμίες,
ιδιαίτερα ενδιαφέροντα και ειδικές ανάγκες τουριστών.
Περιλαμβάνει παθητική και ενεργητική συμμετοχή στη σωματική δραστηριότητα,

αλλά σχετίζεται άμεσα με τη συγκεκριμένη μορφολογία των φυσικών τοπίων και
τόπων. Στη χώρα μας, έχουμε αμέτρητες δραστηριότητες για να διαλέξετε, όπως
βαρκάδα, σκι, ιππασία, πεζοπορία, αναρρίχηση, καταδύσεις, ράφτινγκ και άλλα. Ο
όρος αθλητικός τουρισμός περιλαμβάνει όλες τις τουριστικές δραστηριότητες από
άτομα των οποίων το κύριο κίνητρο είναι η τουριστική εμπειρία, είτε συμμετέχουν σε
αθλητικές δραστηριότητες (ενεργός αθλητικός τουρισμός) είτε παρακολουθούν
αθλητικές εκδηλώσεις (παθητικός αθλητικός τουρισμός) (Gibson, 2006).
Μερικές από τις πιο βασικές μορφές αθλητικού τουρισμού είναι:

1. Ο τουρισμός αθλητικών εκδηλώσεων, συμπεριλαμβανομένων των τουριστών που
πηγαίνουν να παρακολουθήσουν ένα αθλητικό γεγονός ως θεατής, κανονίζει διαμονή
τουλάχιστον μίας διανυκτέρευσης στον χώρο της εκδήλωσης, ώστε να συνδυάσει το
αθλητικό γεγονός με διακοπές. Περιλαμβάνει επίσης αθλητικές ομάδες ή τεχνικούς ή
δημοσιογράφους που ταξιδεύουν σε αθλητικό γεγονός και μένουν τουλάχιστον ένα
βράδυ και απολαμβάνουν ταξιδιωτικές υπηρεσίες. Σημειωτέον, αυτή η μορφή
αθλητικού τουρισμού βρίσκεται σε άνοδο στην Ελλάδα.
Δ.ΥΠ.Α.

2. Ο αθλητικός τουρισμός και ο τουρισμός αναψυχής, κατά μία έννοια, είναι ένας
τρόπος για τους ανθρώπους να βελτιώσουν τη φυσική τους κατάσταση μέσω
ορισμένων υπαίθριων αθλημάτων, όπως ιππασία και ορειβασία, καθώς και αθλητικά
και ψυχαγωγικά έργα από προπονητές ή προπονητές ενώ απολαμβάνουν τις
διακοπές τους. στο ξενοδοχειο.
3. Οι προπονητικές εκδρομές περιλαμβάνουν επαγγελματικές ή ερασιτεχνικές ομάδες
ή ακόμα και αθλητές που ταξιδεύουν σε συγκεκριμένα προπονητικά κέντρα για
συγκεκριμένα προπονητικά προγράμματα και διαμένουν σε ξενοδοχεία με κατάλληλο
εξοπλισμό γυμναστικής. Αυτή η μορφή αθλητικού τουρισμού δεν έχει αναπτυχθεί
αρκετά στην Ελλάδα, αν και η Ελλάδα έχει την κατάλληλη υποδομή για να την
αναπτύξει. Ο αθλητικός τουρισμός περιγράφεται ως ένα σύγχρονο φαινόμενο που
έρχεται σε αντίθεση με τη σχέση που υπάρχει μεταξύ αθλητισμού και τουρισμού όλα
αυτά τα χρόνια. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι ο αθλητικός τουρισμός άρχισε
πρόσφατα να αντιμετωπίζεται σε ένα μοναδικό τμήμα της τουριστικής και αθλητικής
βιομηχανίας. Συνοψίζοντας, καταλήγουμε στο συμπέρασμα ότι ο αθλητικός
τουρισμός παρουσιάζει μια ταχεία αναπτυξιακή τάση, αλλά με πολλαπλές
δυνατότητες ανάπτυξης
Μέχρι τους Ολυμπιακούς Αγώνες, η Ελλάδα δεν είχε τις κατάλληλες συνθήκες και
συνθήκες, όπως σύγχρονες αθλητικές υποδομές και κρατική διαφήμιση στη γύρω
περιοχή. αθλητικός τουρισμός. Η επιτυχημένη διεξαγωγή των Ολυμπιακών Αγώνων
άνοιξε προοπτικές για την ανάπτυξη του αθλητικού τουρισμού στη χώρα μου. Η
Ελλάδα, χώρα προέλευσης και ίδρυσης των Ολυμπιακών Αγώνων, αποτελεί ιδανικό
προορισμό για αθλητικές εκδηλώσεις και διοργάνωση αθλητικών αγώνων. Τα
τελευταία χρόνια, η χώρα μου έχει πραγματοποιήσει μια σειρά από σημαντικές
αθλητικές εκδηλώσεις και αθλητικές εκδηλώσεις και πραγματοποιεί μια σειρά από
αθλητικές εκδηλώσεις όπως διεθνείς ή πανευρωπαϊκές διοργανώσεις.Το πιο
σημαντικό γεγονός είναι η πραγματοποίηση και διοργάνωση των Ολυμπιακών
Αγώνων της Αθήνας . έτος 2004.
Στην Ελλάδα, η ζήτηση για ορισμένα αθλήματα έχει αυξηθεί τα τελευταία

Δ.ΥΠ.Α.

χρόνια, μερικά από αυτά είναι:
Το γκολφ ξεκίνησε και απέκτησε τεράστιο κοινό στην Ελλάδα. Σήμερα

λειτουργούν περίπου 5 γήπεδα γκολφ στην Αθήνα στην Ελλάδα, πιο συγκεκριμένα
στη Γλυφάδα, την Κέρκυρα, τη Χαλκιδική, τη Ρόδο και τέλος στην Κρήτη. Με την
αύξηση του αριθμού των γηπέδων γκολφ παγκοσμίως, υπάρχει ενδιαφέρον για τη
δημιουργία γηπέδων γκολφ και στην Ελλάδα.
Η ιππασία πρωτοεμφανίστηκε στην Ελλάδα λίγο πριν τον Β' Παγκόσμιο

Πόλεμο. Η ιππασία γνώρισε μεγάλη άνθηση στην ελληνική χώρα με τα χρόνια.
Η κατασκευή γηπέδων τένις και τένις αποτελεί σημαντική αναπτυξιακή

προοπτική για τον αθλητικό τουρισμό και είναι γνωστό άθλημα εναλλακτικού
τουρισμού. Οι περιοχές όπου μπορούν να δημιουργηθούν γήπεδα τένις
περιλαμβάνουν την Κρήτη, το Αιγαίο και τα Ιόνια νησιά, καθώς και περιοχές που
γενικά βρέχονται από τη θάλασσα και παρέχουν υψηλές προδιαγραφές και
υπηρεσίες.
Για τους τουρίστες, χάρη στον αθλητικό τουρισμό, οι κύριοι προορισμοί που
μπορεί να επισκεφτεί είναι η Κρήτη, η Αττική, η Ολυμπία και τα νησιά που διαθέτει η
χώρα.
Για την ανάπτυξη του αθλητικού τουρισμού μπορούν να ληφθούν τα

ακόλουθα καινοτόμα μέτρα:
• Οι δήμοι και οι πιο δημοφιλείς τοπικοί προορισμοί θα πρέπει να διαθέτουν
ειδικές υποδομές και εγκαταστάσεις.
• Τα ξενοδοχεία θα πρέπει να παρέχουν ειδικά διαμορφωμένους χώρους
στους επισκέπτες για σωματική δραστηριότητα.
• Διοργανώστε συχνότερους διαγωνισμούς για να προσελκύσετε
περισσότερους επισκέπτες. Ένα οργανωμένο πρόγραμμα άσκησης μπορεί να
βοηθήσει.
Δ.ΥΠ.Α.

• Αύξηση του αριθμού των πιθανών Ελλήνων αθλητών.

• Κυρίως διαφημίζει σε μεγάλα διεθνή αθλητικά γεγονότα στο εξωτερικό,
αλλά και στο Διαδίκτυο καθώς είναι πλέον ένα αρκετά ευρύ μέσο. Για παράδειγμα,
μια διαφήμιση θα μπορούσε να επικεντρωθεί σε ένα άθλημα με ιστορική ελληνική
παράδοση, όπως ο μαραθώνιος.
• Να οριοθετούν σωστά και συστηματικά τις γεωγραφικές περιοχές και να
προσδιορίζουν την ικανότητα των χωρών και των κρατών να προσδιορίζουν
συγκεκριμένα προϊόντα που σχετίζονται με τον αθλητικό τουρισμό που θα
ενδιαφέρουν τους τουρίστες.
Συμπερασματικά, μπορούμε να πούμε ότι θα δημιουργηθεί ένας χάρτης που

θα περιλαμβάνει αθλητικό τουρισμό και θα είναι ένα χρήσιμο εργαλείο για κάθε
τουρίστα και επαγγελματία.
• Είναι ακόμα δυνατό να δημιουργηθούν πάρκα που εστιάζουν σε
εκπαιδευτικό και ψυχαγωγικό περιεχόμενο που θα επισκέπτονται μαθητές και
γενικότερα άτομα που στοχεύουν να μάθουν και να κατανοήσουν την ιστορία και τη
συμμετοχή του αθλητισμού. καθώς και κατανόηση των οφελών της σωματικής
δραστηριότητας στην προσωπική υγεία και τη φυσική κατάσταση Μπορεί επίσης να
βελτιώσει την ποιότητα ζωής ενός ατόμου γενικά.
Στις περισσότερες, αν όχι σε όλες, τουριστικές περιοχές, οι εναλλακτικές

μορφές θα πρέπει να είναι λειτουργικά διασυνδεδεμένες, ή παράλληλες ή
συμπληρωματικές, για να σχηματίσουν δυναμικά και ολοκληρωμένα τουριστικά
Δ.ΥΠ.Α.

προϊόντα με βιώσιμα χαρακτηριστικά. Στις περισσότερες περιπτώσεις, η αντίληψη ότι

κάθε εναλλακτική μορφή είναι η ίδια βιώσιμη στον τουρισμό δεν ισχύει.
3.3.4 Πλεονεκτήματα από την ανάπτυξη των εναλλακτικών μορφών
Η διαφοροποίηση των τουριστικών προϊόντων έχει γίνει πραγματικότητα και η χώρα

προσπαθεί να ξεπεράσει το απλό μοντέλο ήλιου και θάλασσας και το μοντέλο
«μαζικού τουρισμού» για να αξιοποιήσει τις τεράστιες δυνατότητες του φυσικού
πλούτου, του γαστρονομικού και πολιτιστικού και ακόμη και θρησκευτικού πλούτου.
προσφορά περιοχής.
Αυτή η σημαντική αλλαγή που συντελείται σχετίζεται με τη διάκριση μεταξύ φυσικής

και άυλης «περιουσίας» νησιών και άλλων τουριστικών προορισμών, την πολιτιστική
κληρονομιά και την προστασία της και έχει τη δυνατότητα να αναδείξει τη μοναδική
ταυτότητα ή ομάδα νησιών κάθε τόπου ή νησιού. , δημιουργία ορόσημων και τόπων
τοπικού χαρακτήρα και ανάπτυξη νέων μορφών τουρισμού ή μοναδικών
συνδυασμών ενημερωμένων τουριστικών προϊόντων, όπως: εμπειρίες λατρείας της
φύσης και οικοτουρισμός, θα μπορούσαμε να πούμε τουρισμός, πολιτιστικός-
καλλιτεχνικός και θρησκευτικός τουρισμός, αθλητικός ή συνεδριακός τουρισμός, Ο
φοιτητικός τουρισμός, ο Τουρισμός, καθώς και άλλες μορφές όπως ο θαλάσσιος ή
γαστρονομικός τουρισμός που αναφέρονται σε άλλους άξονες, ή ο μεσοπρόθεσμος
ιατρικός τουρισμός, ή ακόμα και ο ιατρικός ή ιαματικός τουρισμός, συνιστάται για
ορισμένες κατηγορίες πολιτών και ως βοήθημα στη θεραπεία και θεραπεία ασθενών
με ιούς, ή ακόμα και Απλή εμπειρία ή πρόληψη αυτών.
Όπως προαναφέραμε, η ανάπτυξη του τουρισμού σε μια περιοχή εξαρτάται άμεσα

από το πλούσιο φυσικό και πολιτιστικό περιβάλλον και τον τοπικό πολιτισμό. Ένας
τουριστικός προορισμός χωρίς περιβαλλοντική ποιότητα αντιμετωπίζει το
αποτέλεσμα της πτώσης της ποιότητας των προσφερόμενων προϊόντων, συνέπεια
της οποίας είναι η μείωση του αριθμού των τουριστών και η πτώση του. Για να
αποφευχθεί αυτό και να διασφαλιστεί ότι κάθε περιοχή έχει τη βιωσιμότητα της
Δ.ΥΠ.Α.

ανάπτυξής της, κάθε οικονομική και μη δραστηριότητα θα πρέπει να ακολουθεί τις

αρχές της αειφορίας. Ο καλύτερος τρόπος για την επίτευξη βιώσιμης τουριστικής
ανάπτυξης θεωρούνται οι ειδικές και ειδικές εναλλακτικές μορφές τουρισμού που
δίνουν ιδιαίτερη έμφαση στο φυσικό και κοινωνικό περιβάλλον και τη βιωσιμότητα.
Οι ειδικές μορφές τουρισμού χαρακτηρίζονται από την παρουσία ειδικών και

κυρίαρχων κινήτρων ζήτησης (π.χ. συνέδρια, πολιτισμός) και από την ανάπτυξη μιας
αντίστοιχης ειδικής υποδομής στις τουριστικές περιοχές, που αποσκοπεί στην
εξυπηρέτηση των τουριστών της κάθε ειδικής μορφής.
Στο παρόν κεφάλαιο, έγινε η θεωρητική προσέγγιση της έννοιας του Τουρισμού και
της Τουριστικής ανάπτυξης, των όρων ταξιδιώτης - επισκέπτης- τουρίστας.
Περιγράφεται η εξέλιξη του τουρισμού, οι παράγοντες οι οποίοι επηρέασαν την
εξέλιξη του. Διατυπώνεται ο ορισμός του εναλλακτικού ή αειφόρου τουρισμού,
περιγράφεται το προφίλ και τα κίνητρα του εναλλακτικού τουρίστα. Ακολούθως
περιγράφεται η αρχή της βιώσιμης τουριστικής ανάπτυξης, ως αποτέλεσμα του
εναλλακτικού τουρισμού που έχει σαν βασική αρχή ην διατήρηση της ισορροπίας
ανάμεσα στην οικονομία, την κοινωνία, το περιβάλλον και τον πολιτισμό. Για να
εφαρμοστεί με επιτυχία και να έχει αποδοτικότητα η «αειφορική τουριστική
ανάπτυξη», θα πρέπει να υπάρχει, α) συνεργασία όλων όσων εμπλέκονται στην
τουριστική διαδικασία, β) τοπική συμμετοχή στο σχεδιασμό της τουριστικής
ανάπτυξης, γ) εκπαίδευση των επαγγελματιών του τουρισμού, των κατοίκων και των
επισκεπτών, και δ) ποιότητα στις προσφερόμενες τουριστικές υπηρεσίες.
Ως μορφή που υιοθετεί τις αρχές της βιώσιμης ανάπτυξης, ο εναλλακτικός τουρισμός
επιφέρει μια σειρά ωφελειών, όπως:
❖ δεν απαιτούνται υψηλά επενδυτικά κεφάλαια για τις απαραίτητες υποδομές.
❖ προσέλκυση ποιοτικού τουρισμού, καθώς οι εναλλακτικοί τουρίστες χαρακτηρίζονται,

για την ευαισθητοποίηση τους απέναντι στο φυσικό και πολιτιστικό περιβάλλον, ενώ
Δ.ΥΠ.Α.

τείνουν να δαπανούν περισσότερο κατά τη διάρκεια του ταξιδιού τους, όπου

επιζητούν ποιοτικές ταξιδιωτικές εμπειρίες.
❖ βελτίωση του επίπεδο διαβίωσής του ντόπιου πληθυσμού.
❖ τοπική ανάπτυξη, επωφελούνται όλοι οι οικονομικοί κλάδοι της περιοχής από την
τουριστική ανάπτυξη, λόγω της προτίμησης των εναλλακτικών τουριστών για αγορά
παραδοσιακών και τοπικών προϊόντων ενώ ο έλεγχος της τουριστικής ανάπτυξης
γίνεται κυρίως από τους ντόπιους
• η μείωση της εποχικότητας
• η προστασία του φυσικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος,
• η διατήρηση της φέρουσας ικανότητας του προορισμού
• εμπλουτισμός του τουριστικού προϊόντος/διαφοροποίηση.
Ανεξάντλητος είναι ο αριθμός των εναλλακτικών μορφών μιας και αλλάζουν συνεχώς
οι αξίες των σύγχρονων κοινωνιών και οι εκάστοτε απαιτήσεις των τουριστών. Το
ποια μορφή θα υιοθετήσει μια περιοχή εξαρτάται από τις ανάγκες των τουριστών και
τι ένας τουριστικός προορισμός μπορεί να προσφέρει βάσει των πόρων που διαθέτει.
Σπάνια μια περιοχή αναπτύσσει μόνο μια μορφή τουρισμού, συνήθως υπάρχει ένα
πλέγμα εναλλακτικών μορφών, με ένα κυρίαρχο κίνητρο, όπως, περιηγητικός
τουρισμός, σε συνδυασμό με μορφές, όπως, πολιτισμικό, θρησκευτικό και θαλάσσιο
τουρισμό ή ακόμα και με το μαζικό τουρισμό των διακοπών.
Ερωτήσεις αυτοαξιολόγησης Εκπαιδευτικής ενότητας 3
1. Με τον όρο «εναλλακτικές µορφές τουρισµού», κάνουµε λόγο για έναν

διαφορετικό τουρισµό από αυτόν που έχει συνηθιστεί
2. Ο εναλλακτικός τουρίστας μπορεί να θεωρηθεί ως «πελάτης» ή «καταναλωτής»

Δ.ΥΠ.Α.

3. Ο εναλλακτικός τουρισμός προσπαθεί να επισκέπτεται πολύ ανεπτυγμένα μέρη
4. Σε γενικές γραµμές οι μορφές του εναλλακτικού τουρισμού δεν μπορούν να

αντικαταστήσουν το μαζικό τουρισμό
5. Οι εναλλακτικές μορφές τουρισμού έχουν τις ρίζες τους στην αρχαιότητα
6. Ο όρος της «βιώσιμου - αειφόρου ανάπτυξης» σχετίζεται κυρίως µε την µελέτη

ψυχολογικών επιστημών
7. ο τουρισμός είναι μια περίπλοκη διαδικασία η οποία σχετίζεται με διαφορετικούς

τομείς της κοινωνίας και της οικονομίας
8. Η έννοια ‘’ποιοτικός ουρισμός’’ ταυτίζεται με την έννοια ‘’καταναλωτικός

τουρισμός’’
9. Είναι γνωστό ότι οι εναλλακτικές μορφές τουρισμού είναι οικονομικά

αποδοτικότερες και λιγότερο συνδεδεμένες µε τις θερινές διακοπές
10. η τουριστική ανάπτυξη μιας περιοχής έχει άμεση εξάρτηση από το πλούσιο
φυσικό και πολιτιστικό περιβάλλον και την τοπική κουλτούρα
Απαντήσεις ερωτήσεων αυτοαξιολόγησης Εκπαιδευτικής ενότητας 3
1.Σ 2.Λ 3.Λ 4.Σ 5.Σ 6.Λ 7.Σ 8.Λ 9.Σ 10.Σ
Δ.ΥΠ.Α.

Εκπαιδευτική ενότητα 4. ‘’Δημιουργία Τουριστικών Εμπειριών’’
Η παρουσίαση της έννοιας των τουριστικών εμπειριών ως βιωματική διεργασία

ικανοποίησης και αυθεντικότητας, καθώς και ανάλυση της σπουδαιότητας της
εξυπηρέτησης στο συνολικό τουριστικό προϊόν
Προσδοκώμενα Αποτελέσματα Εκπαιδευτικής ενότητας 4
• Να κατανοεί τη βιωματική φύση της τουριστικής εμπειρίας

• Να γνωρίζει τα στοιχεία του τουριστικού προϊόντος που προσδίδουν αυθεντικό
βιωματικό χαρακτήρα
• Να αντιλαμβάνεται τη σπουδαιότητα της αυθεντικότητας του ταξιδιού για τον τουρίστα
• Να αναγνωρίζει τα στοιχεία κλειδιά στο τουριστικό προϊόν που απαρτίζουν την
ταξιδιωτική εμπειρία και ικανοποίηση
• Να αξιολογεί τη θέση της Ελλάδας στη συνολική εκτίμηση των τουριστών βάσει της
εμπειρίας τους
• Να αναγνωρίζει πως τα μεγαλύτερα πλεονεκτήματα της χώρας μας είναι το άυλο
στοιχείο της φιλοξενίας και της εξυπηρέτησης
• Να εντοπίζει τα μειονεκτήματα της Ελλάδας στα επιμέρους στοιχεία του τουριστικού
προϊόντος
• Να αξιολογεί τις βέλτιστες διεθνείς πρακτικές στον τομέα της φιλοξενίας και διαμονής
• Να κατανοεί τη σπουδαιότητα της υψηλής εξυπηρέτησης και ικανοποίησης του
τουρίστα ως κομμάτι ανταγωνιστικότητας και επιτυχίας
Δ.ΥΠ.Α.

• Βιωματικός Τουρισμός - Αυθεντικές Εμπειρίες

• Διασκέδαση, Αισθητική, Απόδραση
• Προσδοκίες, Τουριστική Εμπειρία
• Βασικοί Δείκτες Επίδοσης του Τουριστικού Προϊόντος
• Φιλικότητα, Γαστρονομία, Καθαριότητα
• Βέλτιστες και Καινοτόμες Πρακτικές Διαμονής και Φιλοξενίας
• Εξυπηρέτηση και Ικανοποίηση Πελάτη-Τουρίστα
Δ.ΥΠ.Α.

4.1. Εισαγωγικά Στοιχεία
Ένα ταξιδιωτικό προϊόν είναι μια υπηρεσία—στην πραγματικότητα, στα μάτια του
ταξιδιώτη, ισοδυναμεί με τη συνολική ταξιδιωτική εμπειρία του ταξιδιώτη, την οποία
βιώνει και αξιολογεί με υποκειμενικό τρόπο και για την οποία πληρώνει το συνολικό
κόστος του ταξιδιού.
4.2. Η Βιωματική Φύση της Τουριστικής Εμπειρίας
Ένα από τα κύρια αποτελέσματα της ταξιδιωτικής εμπειρίας είναι η ικανοποίηση, η

οποία είναι μια διαδικασία ψυχολογικής και ψυχολογικής μεταμόρφωσης που δεν θα
ήταν δυνατή χωρίς την ενεργό συμμετοχή των πελατών. Πνευματικά κέρδη όπως
χαρά, ξεκούραση, χαλάρωση, πνευματική και πνευματική αναγέννηση, ευεξία είναι ο
απώτερος στόχος της αναψυχής και της τουριστικής ενασχόλησης.
Διάφορες μελέτες έχουν δείξει ότι η

ικανοποίηση των πελατών από την
ποιότητα των τουριστικών προϊόντων
είναι ένας παράγοντας που σχετίζεται με
την ικανοποίηση και την εμπειρία. Αλλά
θα πρέπει να υπάρχει διαφορά μεταξύ
της εμπειρίας και της ικανοποίησης των
πελατών. Επιπλέον, η υψηλή τουριστική
εμπειρία επηρεάζει την προθυμία των τουριστών να επισκεφθούν ξανά έναν
τουριστικό προορισμό και εκείνοι που προτείνουν ενεργά ένα μέρος είναι εκείνοι που
έχουν βιώσει υψηλό επίπεδο τουριστικής εμπειρίας.
Δ.ΥΠ.Α.

Θα πρέπει να γνωρίζουμε ότι οι

ταξιδιώτες καταναλωτές αναζητούν
εμπειρίες που θαμπώνουν τις
αισθήσεις τους, θα εμπλέκονται
προσωπικά, θα αγγίζουν τις καρδιές
τους και θα διεγείρουν το μυαλό τους.
Αυτό που κάνουν οι επιτυχημένες
εταιρείες είναι να προσφέρουν στους πελάτες τους αξέχαστες και ικανοποιητικές
εμπειρίες και να προσφέρουν αξία στα προϊόντα τους. Κάθε καλά οργανωμένη
επιχείρηση θα πρέπει να προσπαθεί να έχει συνεπείς καταναλωτές. Αυτό μπορεί να
επιτευχθεί με τέσσερις τρόπους:
Εκπαίδευση - Μαθαίνοντας νέα πράγματα: Οι εκπαιδευτικές εμπειρίες απασχολούν

ενεργά το μυαλό των επισκεπτών, διεγείρουν το ενδιαφέρον τους και ικανοποιούν την
επιθυμία τους για μάθηση. Συχνά, οι πελάτες που συμμετέχουν σε εκπαιδευτικές
εμπειρίες αυξάνουν τις γνώσεις τους και βελτιώνουν τις δεξιότητές τους. Αυτό μπορεί
να επιτευχθεί προσθέτοντας μερικά μαθήματα μαγειρικής παραδοσιακού φαγητού,
μαθήματα παραδοσιακών χορών κ.λπ. στο πρόγραμμα της περιοδείας.
Διασκέδαση – διασκέδαση: Η διασκέδαση είναι μια από τις παλαιότερες μορφές

εμπειρίας, η παθητική συμμετοχή του ατόμου. πχ ζωντανές μεταδόσεις, συναυλίες
κ.λπ.
Αισθητική - επικοινωνία με το περιβάλλον: πόσο όμορφο είναι το περιβάλλον και αν

οι κτιριακές εγκαταστάσεις είναι σε αρμονία με την αρχιτεκτονική του τόπου. Εάν
υπάρχει αρκετή σήμανση για την παροχή των απαραίτητων πληροφοριών στους
τουρίστες, και περισσότερες πληροφορίες σχετικά με την οικολογία και την πράσινη
ανάπτυξη.
Απόδραση – Εύρεση νέου εαυτού: Μια απόδραση που μπορεί να περιγραφεί ως

επέκταση αυτού που κάνει κανείς σε μια δραστηριότητα. Χαρακτηριστικά
Δ.ΥΠ.Α.

παραδείγματα είναι τα θεματικά πάρκα, η Adventure Valley και προσομοιωμένοι

προορισμοί όπως η Disneyland.
4.2.1. Πόσο σημαντική είναι η εμπειρία ενός ταξιδιού;
Σύμφωνα με έρευνα της Booking.com σε 15.000 άτομα από 20 χώρες, πολλοί

ταξιδιώτες θεωρούν μια πρωτόγνωρη εμπειρία διακοπών πιο σημαντική από ένα
πρώτο ρομαντικό ραντεβού, μια πρώτη δουλειά, μια νέα φιλία ή ακόμα και ένα
πρώτο φιλί.
Τα ταξίδια, ειδικά η πρωτόγνωρη εμπειρία που προσφέρει, οδήγησαν έναν στους

δέκα ανθρώπους να αλλάξουν καριέρα, έναν στους δέκα να αλλάξει τη σχέση του και
έναν στους πέντε να αποφασίσει να μετακομίσει σε ένα εντελώς νέο μέρος.
Στην πραγματικότητα, για το 53% των ερωτηθέντων, η εμπειρία ήταν πιο

συναρπαστική από ένα πρώτο ρομαντικό ραντεβού, 51% πιο συναρπαστική από μια
πρώτη δουλειά, 62% πιο συναρπαστική από μια νέα φιλία και 36% πιο
συναρπαστική από ένα πρώτο φιλί Συναρπαστική.
Τα ευρήματα έδειξαν επίσης ότι ο ενθουσιασμός μιας άνευ προηγουμένου

ταξιδιωτικής εμπειρίας ενίσχυσε την αυτοπεποίθηση των ανθρώπων, διεύρυνε τους
ορίζοντές τους και τους έκανε πιο επιτυχημένους.
Τα τρία πέμπτα πιστεύουν ότι οι άνθρωποι που ταξιδεύουν πολύ είναι πιο
ενδιαφέροντες και το 45% πιστεύει ότι τα ταξίδια τους κάνουν πιο επιτυχημένους στις
επιχειρήσεις και στη ζωή.
Δ.ΥΠ.Α.

Είτε ταξιδεύουν στο εξωτερικό για

πρώτη φορά και ανακαλύπτουν έναν
νέο προορισμό είτε ταξιδεύουν μόνοι
τους, τα δύο τρίτα των ερωτηθέντων
συμφώνησαν ότι η συμμετοχή σε μια
άνευ προηγουμένου ταξιδιωτική
εμπειρία ενίσχυσε την αυτοπεποίθησή
τους. Αν και τα ταξίδια πρόκλησης
μπορεί να φαίνονται αγχωτικά, η πλειοψηφία (61%) είπε ότι το άγχος που ένιωθε
πριν από την πρόκληση ήταν περιττό.
Επιπλέον, οι πρωτόγνωρες ταξιδιωτικές εμπειρίες ανοίγουν ορίζοντες και σε άλλες

δυνατότητες στη ζωή των ανθρώπων, όπως οι συναντήσεις με άλλες εθνικότητες
(40%), η ετοιμασία και διατροφή με άλλα είδη φαγητού (43%), η εκμάθηση μιας νέας
γλώσσας (29%) και η μελέτη μιας νέας κουλτούρας (29%).
Δύο στους τρεις ανέφεραν ότι οι εμπειρίες από πρωτόγνωρα μέρη τους ενθαρρύνει
να επισκεφθούν και άλλα νέα μέρη, να αποκτήσουν νέες εμπειρίες και να μείνουν σε
νέα καταλύματα στο μέλλον. Οι μισοί σκοπεύουν να αναζητήσουν πιο πολύ την
περιπέτεια στα ταξίδια τους στο μέλλον και άλλοι τόσοι σκοπεύουν να ταξιδέψουν σε
ακόμα πιο μακρινούς προορισμούς από την περιοχή όπου κατοικούν.
Περισσότεροι από τους μισούς θα αναζητήσουν περισσότερες αποδράσεις του

Σαββατοκύριακου, ενώ το 47% προορισμούς που δεν έχουν εξερευνήσει οι φίλοι
τους.
Ακόμα, το είδος των

πρωτόγνωρων ταξιδίων που
θα προτιμήσουν το 2017 οι
ταξιδιώτες ποικίλει, με το 21%
να προτιμά τα ταξίδια που
Δ.ΥΠ.Α.

στηρίζονται στον εθελοντισμό, το 23% τα ταξίδια πνευματικών προκλήσεων, το 39%

τα οικολογικά ταξίδια και το 44% τα οδικά ταξίδια.
4.3. Τα Στοιχεία της Τουριστικής Εμπειρίας και Ταξιδιού
Για την ανάπτυξη ενός βέλτιστου πλαισίου εφαρμογής μιας νέας τουριστικής
στρατηγικής, θα πρέπει καταρχήν να γίνουν σαφή και να συνυπολογιστούν ορισμένα
κρίσιμα στοιχεία που σχετίζονται με το ίδιο το τουριστικό προϊόν (μαζικό ή
εναλλακτικό).
Ως προς τη φύση του τουριστικού

προϊόντος, θα πρέπει να γίνει ξεκάθαρα
αντιληπτό και κατανοητό ότι το
τουριστικό προϊόν διαφέρει
σημαντικότατα από όλα τα υπόλοιπα
προϊόντα. Οι περισσότεροι άνθρωποι
πιστεύουν -εσφαλμένα- ότι το τουριστικό
προϊόν εντάσσεται στις υπηρεσίες.
Όμως, η πραγματικότητα είναι διαφορετική: το τουριστικό προϊόν αποτελεί στην
ουσία ένα «υβρίδιο», καθώς περιλαμβάνει μια ποικιλία αλληλοεπηρεαζόμενων
συστατικών στοιχείων όπως:
• υλικά προϊόντα,
• υπηρεσίες,
• φυσικό περιβάλλον,
• ιδέες,
• πληροφορίες,
• δραστηριότητες,
• αλλά και ανθρώπους οι οποίοι περιλαμβάνουν:

Δ.ΥΠ.Α.

• τους φυσικούς παρόχους του τουριστικού προϊόντος,

• την τοπική κοινωνία και φορείς της,
• καθώς και τους άλλους επισκέπτες που παρευρίσκονται στον προορισμό.
Ταυτόχρονα, το τουριστικό προϊόν παρουσιάζει και όλες τις κλασικές ιδιαιτερότητες

των υπηρεσιών, όπως:
• η σύντομη απαξίωση (υπηρεσίες δεν μπορούν να αποθηκευτούν για

μελλοντική πώληση και κατανάλωση και συνεπώς, απούλητες υπηρεσίες
αποτελούν χαμένες πωλήσεις για πάντα),
• η άυλη φύση του (ο καταναλωτής δεν γνωρίζει και δεν μπορεί να

κρίνει/αξιολογήσει τι ακριβώς αγοράζει πριν καταναλώσει και βιώσει το
προϊόν),
• η εξάρτηση (ποιότητας, εξυπηρέτησης κ.λπ.) από τον ανθρώπινο παράγοντα,

και τέλος
• η συχνά ταυτόχρονη παραγωγή και κατανάλωσή του, η οποία απαιτεί την

ετοιμότητα και ικανότητα του παρόχου να προσφέρει ποιότητα και να
αφουγκράζεται και να ικανοποιεί τις απαιτήσεις του κάθε επισκέπτη σε
πραγματικό χρόνο, καθώς δεν είναι εφικτό ο πάροχος πρώτα να παράγει και
μετά να διαθέτει υπηρεσίες που έχουν ελεγχθεί/αξιολογηθεί ως ποιοτικές.
Όλες οι παραπάνω παράμετροι θα πρέπει να ληφθούν υπόψη για τη διαμόρφωση

μιας νέας στρατηγικής τουριστικής πολιτικής για μια αποτελεσματικότερη διαχείριση
και μάρκετινγκ του τουριστικού προϊόντος.
Δ.ΥΠ.Α.

Στην πραγματικότητα, οι
καταναλωτές τουριστικών
προϊόντων αγοράζουν όνειρα -
αγοράζουν τις ωφέλειες τις οποίες
προσδοκούν και φαντάζονται ότι
θα βιώσουν κατά την επίσκεψή
τους σε έναν τουριστικό
προορισμό ή κατά τη διαμονή τους σε ένα τουριστικό κατάλυμα. Κατά συνέπεια,
μπορούμε να συμπεράνουμε ότι οι άνθρωποι δεν αγοράζουν απλώς τουριστικά
προϊόντα αλλά αγοράζουν την προσδοκία μιας εμπειρίας.
Από την πλευρά της τουριστικής παραγωγής, είτε σε μακροοικονομικό επίπεδο

(φορείς και διοίκηση ενός τουριστικού προορισμού) είτε σε μικροοικονομικό επίπεδο
(τουριστικές επιχειρήσεις), το κρίσιμο ζήτημα είναι η διαμόρφωση της προσφοράς
μιας επιθυμητής από τον καταναλωτή εμπειρίας με χαρακτηριστικά υψηλής
ποιότητας και καλής εξυπηρέτησης. Ο στόχος είναι η προσφορά μιας
αξέχαστης και βεβαίως θετικής τουριστικής εμπειρίας που να μπορεί να
προσφέρει ποικίλες ωφέλειες στον επισκέπτη, όπως:
• λειτουργικές (ξεκούραση, ηρεμία),

• κοινωνικές (γνωριμία, διάδραση και ανάπτυξη σχέσεων με άλλους
ανθρώπους, ομάδες και πολιτισμούς),
• γνωστικές (μάθηση, ανάπτυξη ικανοτήτων) και
• ψυχολογικές (αυτοπραγμάτωση, προσωπική έκφραση και ανάπτυξη).
Κατά συνέπεια, η τουριστική πολιτική του μέλλοντος θα πρέπει να ενσωματώνει τη

λογική της «προσδοκώμενης εμπειρίας» πάνω στην οποία θα πρέπει να αναπτυχθεί
σαφής στρατηγική για το branding ενός τουριστικού προορισμού όπως η Ελλάδα.
(Σιγάλα , Χρήστου , 2014)
Δ.ΥΠ.Α.

4.3.1. Τα στοιχεία-δείκτες που συνιστούν και αξιολογούν μια ταξιδιωτική

εμπειρία
Έχοντας διευκρινίσει την ιδιαιτερότητα του τουριστικού προϊόντος και των

χαρακτηριστικών του, και προκειμένου να αξιολογηθεί μια τουριστική εμπειρία θα
πρέπει να λαμβάνεται υπόψη μια σειρά επιμέρους στοιχείων τα οποία ουσιαστικά
καθορίζουν και απαρτίζουν τη συνολική αίσθηση της εμπειρίας του τουρίστα. Με
βάση την Travelstat, αυτά τα στοιχεία είναι:
Συνολική εμπειρία (Βασικοί Δείκτες Επίδοσης)

• Συνολική εκπλήρωση προσδοκιών
• Πρόθεση σύστασης
• Πρόθεση επανάληψης επίσκεψης
• Πρόθεση επανάληψης επίσκεψης στην ίδια ή άλλη περιοχή
• Συνολική σχέση ποιότητας/τιμής της διαμονής
Πολιτιστικές και ψυχαγωγικές δραστηριότητες

• Ποικιλία / γκάμα πολιτιστικών και ψυχαγωγικών δραστηριοτήτων •
• Θέατρο, όπερα, πολιτιστικές εκδηλώσεις
• Διασκέδαση / θεματικά πάρκα
• Κόστος ψυχαγωγικών δραστηριοτήτων
• Ξεναγήσεις
• Νυχτερινή ζωή (μπαρ, κλαμπ...)
Περιβάλλον
• Ομορφιά τοπίων
• Καθαριότητα δημόσιων χώρων
• Καθαριότητα εκτός των πόλεων
• Αρχιτεκτονική και αστική ανάπτυξη
• Ποιότητα ατμόσφαιρας
Δ.ΥΠ.Α.

Εμπειρία διαμονής
• Συνολική ποιότητα
• Φιλοξενία από το προσωπικό
• Σχέση ποιότητας/τιμής
Αγορές
• Ποικιλία αγοραστικών δυνατοτήτων
• Φιλοξενία από το προσωπικό στα καταστήματα
• Ώρες / ημέρες λειτουργίας
• Ποιότητα χειροτεχνιών
Φιλοξενία από τους κατοίκους της περιοχής και αίσθημα ασφάλειας

• Φιλοξενία από τους κατοίκους της περιοχής
• Ευκολία επικοινωνίας με τους κατοίκους
• Ασφάλεια, αίσθημα ασφάλειας
Εμπειρία τοπικής κουζίνας

• Συνολική ποιότητα
• Ποικιλία / γκάμα επιλογών
• Φιλοξενία από το προσωπικό των εστιατορίων
Ιστορική κληρονομιά (μνημεία, μουσεία κ.λπ.)

• Ποικιλία και γκάμα ιστορικών χώρων και μουσείων
• Διαχείριση/συντήρηση ιστορικών χώρων και μουσείων
• Φιλοξενία στους ιστορικούς χώρους και τα μουσεία
• Εισιτήρια εισόδου σε ιστορικούς χώρους και μουσεία
• Ευκολία επίσκεψης σε πολυσύχναστα τουριστικά αξιοθέατα/κοινό
Ειδικά για επαγγελματικά ταξίδια/MICE

Δ.ΥΠ.Α.

• Ποιότητα συνεδριακών κέντρων

• Φιλοξενία στα συνεδριακά κέντρα
• Υποδομές επικοινωνιών
Παράπονα σχετικά με...

• Διατυπώσεις για την έκδοση θεωρήσεων εισόδου
• Διαμονή
• Μετακίνηση
• Φαγητό
• Δραστηριότητες
• Υγεία
• Ασφάλεια
• Άλλο
Εμπειρία μετακίνησης
• Κόστος μέσω μεταφοράς για την άφιξη στον προορισμό
• Προσβασιμότητα μέσων μαζικής μεταφοράς (λεωφορείο, μετρό...)
• Φιλοξενία από το προσωπικό στα μέσα μαζικής μεταφοράς
• Κόστος μέσων μαζικής μεταφοράς
• Φιλοξενία στο σημείο εισόδου
• Υπηρεσία ταξί
• Ευκολία στάθμευσης
• Υποδομές μεταφορών (δρόμοι...)
• Πρόσβαση από/προς το αεροδρόμιο
• Σηματοδότηση/ευκολία εύρεσης προσανατολισμού
Κέντρο Τουριστικών Πληροφοριών

• Αριθμός διαθέσιμων κέντρων πληροφοριών
• Επιδόσεις προσωπικού
• Ώρες / ημέρες λειτουργίας
Δ.ΥΠ.Α.

• Ποιότητα εφαρμογών για τουρίστες
Παραλίες / Θαλάσσιες δραστηριότητες

• Ομορφιά
• Ποικιλία / επιλογές παραλιών
• Καθαριότητα/ συντήρηση
• Ασφάλεια κολύμβησης
• Θαλάσσιες δραστηριότητες
Εγκάρσιοι δείκτες (μέσος όρος για όλα τα σχετικά κριτήρια)

• Βιωσιμότητα
• Ποικιλία από πράγματα για να δεις, να κάνεις, να αγοράσεις, να επισκεφθείς...
• Αλυσίδα ανθρώπινης φιλοξενίας
• Αλυσίδα τιμής και σχέση ποιότητας/τιμής
4.3.2. Η ταξιδιωτική εμπειρία και η περίπτωση της Ελλάδος
Η ικανοποίηση του επισκέπτη στον

προορισμό καθορίζεται περισσότερο από
ποτέ από μη εμπορικούς και άυλους
παράγοντες (φιλοξενία από τους
κατοίκους της περιοχής, αίσθηση
ασφάλειας, περιβάλλον). Επιπρόσθετα,
στους προορισμούς της Νότιας
Μεσογείου συγκεκριμένα, η διαμονή και η
ποιότητα φαγητού διαδραματίζουν καθοριστικό ρόλο στη διαμόρφωση της εμπειρίας
του επισκέπτη, αποτελώντας ισχυρό «επίκεντρο» της συνολικής ικανοποίησης.
Το ελληνικό τουριστικό προϊόν υπερτερεί στα κύρια κριτήρια ικανοποίησης των

τουριστών έναντι των ανταγωνιστικών προορισμών της Νότιας Ευρώπης.
Δ.ΥΠ.Α.

• Ο φιλόξενος χαρακτήρας και η φιλικότητα των κατοίκων,

• η διαμονή,
• η αίσθηση ασφάλειας,
• η γαστρονομία και
• η ομορφιά των τοπίων
αποτελούν τα top 5 κριτήρια ικανοποίησης των τουριστών στην Νότια Ευρώπη

(Ισπανία, Πορτογαλία, Ιταλία, Μάλτα, Τουρκία και Κροατία) Και στις 5 αυτές κρίσιμες
διαστάσεις της τουριστικής εμπειρίας, η Ελλάδα προσφέρει πολύ υψηλή ικανοποίηση
και υπερτερεί έναντι του ανταγωνισμού.
Η χώρα μας, ωστόσο, υστερεί σημαντικά έναντι των ανταγωνιστριών χωρών σε άλλα
υλικά και άυλα στοιχεία και διαστάσεις της εμπειρίας, όπως είναι
• η καθαριότητα των επιμέρους προορισμών,
• η πληροφόρηση,
• η άναρχη πολεοδομία,
• η ευκολία πρόσβασης στα αεροδρόμια ( οι οδικές υποδομές και
• η προσφερόμενη εμπειρία στους αρχαιολογικούς χώρους
Πλεονεκτήματα:
Αναφέρουμε τα κριτήρια και διαστάσεις της τουριστικής εμπειρίας που αποτελούν

κύρια ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα της Ελλάδας. Κοινό χαρακτηριστικό είναι ο
ανθρώπινος παράγοντας.
Δ.ΥΠ.Α.

Η φιλικότητα των κατοίκων και οι πολύ θετικές επιδόσεις στην εξυπηρέτηση

των επισκεπτών από το ανθρώπινο δυναμικό στα καταλύματα, στα καταστήματα
εστίασης, στα μουσεία, στις δημόσιες μεταφορές, αλλά και η αίσθηση ασφάλειας και
η καλή σχέση ποιότητας τιμής είναι οι βασικοί άυλοι παράγοντες που καθιστούν τη
χώρα μας εξαιρετικά ανταγωνιστική ως τουριστικό προορισμό.
Τα υψηλά επίπεδα ικανοποίησης σχετικά με τη διαμονή και την ποιότητα του

φαγητού επίσης, διαδραματίζουν καθοριστικό ρόλο στη διαμόρφωση της εμπειρίας
των επισκεπτών. Αξίζει να σημειωθεί ότι ανάμεσα στους τουρίστες που αποδίδουν
Δ.ΥΠ.Α.

ιδιαίτερη σημασία στη γαστρονομία, η Ελλάδα προσφέρει άκρως ανταγωνιστικές

εμπειρίες τόσο σε επίπεδο ποικιλίας και επιλογής φαγητού, όσο και στους
περισσότερους άλλους παράγοντες που ενδιαφέρουν τη συγκεκριμένη κατηγορία
επισκεπτών, όπως είναι η ψυχαγωγία, η μετακίνηση, η αίσθηση ασφάλειας κ α.
Εξαιρετική είναι επίσης και η εμπειρία στις παραλίες, με εξαίρεση την

καθαριότητα, όπου η χώρα μας υστερεί σημαντικά έναντι του ανταγωνισμού.
Σε επίπεδο μέσων μαζικής μεταφοράς, η Ελλάδα βρίσκεται σε αποδεκτά

επίπεδα, λίγο υψηλότερα από τον ανταγωνισμό και ιδιαίτερα ως προς τις τιμές.
Μειονεκτήματα: Τα στοιχεία στα οποία η Ελλάδα μειονεκτεί συνδέονται κυρίως

με τη λειτουργία προορισμών ( πληροφόρηση, άναρχη πολεοδομία, ποικιλία
δραστηριοτήτων).
Η Ελλάδα υστερεί σημαντικά έναντι των ανταγωνιστριών χωρών σε ζητήματα που

σχετίζονται με την καθαριότητα, την άναρχη πολεοδομία ευκολία περιήγησης, τις
οδικές υποδομές και τη σηματοδότηση στους τουριστικούς προορισμούς.
Δ.ΥΠ.Α.

Όσον αφορά στους πολιτιστικούς πόρους, η Ελλάδα βαθμολογείται θετικά στο

κλασσικό προϊόν (ιστορικά μνημεία, αξιοθέατα, κλπ, ωστόσο καταγράφεται η
αναγκαιότητα για ανάπτυξη μιας ευρύτερης ποικιλομορφίας (σε επίπεδο προϊόντος,
όχι πόρων) πχ. Βυζαντινός, νεότερος και σύγχρονος ελληνικός πολιτισμός, αλλά και
αναβάθμιση της παρουσίασης των πολιτιστικών πόρων με περισσότερο
ενδιαφέροντες τρόπους για τον επισκέπτη (story telling) πέρα από τη βασική
τεκμηρίωση που προσφέρεται. Αρνητική είναι και η εικόνα για άλλους παράγοντες
που είναι εξίσου σημαντικοί για τους τουρίστες με ενδιαφέρον στον πολιτισμό, όπως
είναι η κατάσταση και η καθαριότητα εντός και εκτός των αρχαιολογικών χώρων,
η εικόνα των πόλεων, αλλά και το φάσμα αγοραστικών επιλογών shopping, οι
επιλογές για ψυχαγωγικές δραστηριότητες κλπ.
Αντίστοιχα φαίνεται ότι η χώρα μειονεκτεί σημαντικά στην παροχή επαρκούς

πληροφόρησης, τόσο μέσω των κέντρων πληροφόρησης (info centers) όσο και
της ποιότητας των διαθέσιμων εφαρμογών κινητής τηλεφωνίας (mobile apps).
Οι περιορισμένες επιλογές και η χαμηλή σχέση ποιότητας τιμής ως προς το

shopping καταγράφεται επίσης ως παράγοντας που χρήζει βελτίωσης ειδικά στους
city break προορισμούς.
Τέλος, παρά την υψηλή βαθμολογία της χώρας ως προς την ικανοποίηση των
επισκεπτών και τη σχέση ποιότητας τιμής, η Ελλάδα μειονεκτεί έναντι των
ανταγωνιστριών χωρών ως προς τη διάθεση των επισκεπτών να επαναλάβουν
το ταξίδι τους. Η πρόθεση των τουριστών να επανέλθουν στη χώρα μας, μπορεί να
ενισχυθεί με την παροχή περισσότερων συνδυαστικών και καινοτόμων εμπειριών,
ισχυροποιώντας τα υπάρχοντα ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα που προαναφέρθηκαν.
(Καλαϊτζης , 2020)
4.4. Συμπεράσματα και προβληματισμοί για την ταξιδιωτική εμπειρία και τον
βιωματικό χαρακτήρα του τουρισμού
Δ.ΥΠ.Α.

Ο βιωματικός τουρισμός έχει

να κάνει με την αποκατάσταση
της ταξιδιωτικής εμπειρίας.
Προσεγγίστε τους ανθρώπους
της τοπικής κοινότητας και ως
τοπική ταυτότητα για τον
τουριστικό προορισμό. Μέσα
από μια πολιτιστική αναβίωση
παραδόσεων, φιλοσοφιών και
τοπικής κληρονομιάς, η
εμπειρία του επισκέπτη θα γίνει βιωματική ανάμνηση. Ο πολιτιστικός, οικολογικός,
εκπαιδευτικός και εναλλακτικός τουρισμός είναι οι βασικοί πυλώνες του βιωματικού
τουρισμού και κάθε εταιρεία καλείται να φτιάξει το δικό της μοναδικό πακέτο
περιήγησης.
Μέσα από μια μοναδική, αυθεντική, βιωματική εμπειρία ζωής, μέσα από την
ενασχόλησή του με την ιστορία, τον πολιτισμό, τις γεωμορφές, τη γαστρονομία και τη
λαογραφία, ο επισκέπτης επιδιώκει να βιώσει τη ζωή μέσα από ουσιαστική
ενασχόληση με όλες του τις αισθήσεις, αντί να παρατηρήσει από απόσταση έναν νέο
τόπο.
Αυτή η αναζήτηση, η επιδίωξη, η επιθυμία ορίζεται ως βιωματικός τουρισμός

είναι ένα ιδιαίτερα ευρύ και πολύ σύγχρονο πεδίο που περιλαμβάνει διάφορες
μορφές τουρισμού όπως: φυσικές δραστηριότητες, πολιτιστικός τουρισμός,
γαστρονομικός τουρισμός, οικοτουρισμός, εκπαιδευτικός τουρισμός, τουρισμός
πολιτιστικής κληρονομιάς, εξερευνητικός τουρισμός κ.λπ. Το κοινό τους σημείο είναι
ότι περιλαμβάνουν δραστηριότητες που δεν είναι συνηθισμένες, φιλικές προς το
περιβάλλον, ενώ χαρακτηρίζονται από σεβασμό στον πολιτισμό και τον πολιτισμό
ενός τόπου.
Δ.ΥΠ.Α.

Με Μετά τον θάνατό του, η

κατάχρηση και η κατάχρηση
του όρου «βιωματικός
τουρισμός» οδήγησε στην
πτώση του, καθώς ο όρος
«εμπειρία» έγινε πρόσφατα η
εμπορευματοποίηση της
τουριστικής αγοράς. Ίσως προορισμοί και ταξιδιωτικές επιχειρήσεις να έχουν
ανακαλύψει μια μοντέρνα αντίληψη που μπορεί να τους βοηθήσει να ξεχωρίσουν
από τον ανταγωνισμό. Μια ταξιδιωτική εμπειρία δεν μπορεί να θεωρηθεί αυθεντική
αν δεν είναι φρέσκια, θετική και ευχάριστη, αν δεν μπορεί να γίνει μια ανεξίτηλη
ανάμνηση.
Δυστυχώς, σήμερα, δεν υπάρχει προϊόν ή υπηρεσία που να μην προσπαθεί να

διατεθεί στην αγορά ως «μοναδική εμπειρία». Ανεξάρτητα από το πόσο σκληρά
προσπαθούμε να βάλουμε τη λέξη "εμπειρία" στα φυλλάδια και τον ιστότοπό μας, τα
πακέτα "bed and breakfast" του Σαββατοκύριακου και τα ρομαντικά δείπνα και οι
υπηρεσίες σπα δεν θα είναι αξέχαστη εμπειρία.
Άλλωστε, όλες οι τουριστικές δραστηριότητες μπορούν να είναι βιωματικές εάν

σχεδιαστούν με βάση την ανάλυση των συναισθημάτων που δημιουργούν στους
πελάτες. Ακόμη και το κορυφαίο προϊόν του ισπανικού τουρισμού, το Sea of the Sun,
θα πρέπει να επανασχεδιαστεί για να είναι μια αξέχαστη εμπειρία.
Πώς θα γίνει αυτό;

Προσπάθεια εντοπισμού νέων
αλληλεπιδράσεων για τους
επισκέπτες στον προορισμό:
συμπληρωματικές υπηρεσίες,
μουσική, περιβάλλον, θέματα, φώτα,
μυρωδιές κ.λπ. Ωστόσο, η
Δ.ΥΠ.Α.

δημιουργία αξέχαστων εμπειριών έξω από την καθημερινότητα δεν είναι εύκολη. Ο
συναισθηματικός τουρισμός θεωρείται το δεύτερο στάδιο του βιωματικού τουρισμού,
γιατί σε αυτό το στάδιο, χωρίς τον κατάλληλο συνοδό, ο ταξιδιώτης συγκινείται από
μια περιοχή, μια μαγική στιγμή ή μια δραστηριότητα που δύσκολα επαναλαμβάνεται.
4.4.1. Πως οι βιωματικές εμπειρίες βοηθούν στην ανάπτυξη μιας τουριστικής

περιοχής
Υπάρχει μεγαλύτερη ευθύνη για τους

τουρίστες και τις τουριστικές
επιχειρήσεις να διασφαλίσουν ότι ο
τουρισμός προωθείται ως
δραστηριότητα που όχι μόνο αυξάνει
την κατανόηση και την αλληλεπίδραση
μεταξύ ανθρώπων διαφορετικών
πολιτισμών και κοινωνιών σε όλο τον
κόσμο, αλλά επίσης προωθεί τον
διάλογο, τα ενδιαφέροντα και τις ευκαιρίες για τους τουρίστες, τους οικοδεσπότες και
περιβάλλον. Έτσι, σε ορισμένες περιπτώσεις, ο τουρισμός μπορεί να είναι ένας
τρόπος τόνωσης και προστασίας ειδών και περιβαλλόντων που απειλούνται με
εξαφάνιση, καθώς και ένας τρόπος παροχής οφελών πέρα από αυτά που συνήθως
παράγει ο τουρισμός.
Σημαντικό παράδειγμα εμπειρίας τουριστικής εμπειρίας μπορούν να θεωρηθούν

πρώτα από όλα τα πολιτιστικά εθνικά ή διακρατικά έργα που περιλαμβάνουν τη
διοργάνωση σημαντικών ή λιγότερο σημαντικών εκδηλώσεων από τις τοπικές αρχές
κατά την τουριστική περίοδο αιχμής σε κάθε περιοχή, με θέματα ιστορίας, τοπικών
παραδόσεων και λαογραφίας σε πολλές χώρες.πεδία (π.χ. χορός, τραγούδι, δράμα
κ.λπ.) που εκτείνονται στα ιστορικά και πολιτιστικά μονοπάτια κάθε περιοχής.
Αυτή η κατηγορία περιλαμβάνει σύγχρονα «φεστιβάλ» που έχουν θεματική

πολιτιστική ταυτότητα, έχουν έντονο τουριστικό σκοπό και επιχειρούν να αναβιώσουν
Δ.ΥΠ.Α.

και να «ζήσουν» τα ιστορικά λαογραφικά στοιχεία μιας χώρας. Ειδικά πολιτιστικά

έργα που εξακολουθούν να έχουν εθνικά ή κοινοτικά επιτεύγματα, για παράδειγμα
στην Ελλάδα, σχετίζονται συχνά με τον πολιτισμό, όπως η ανακαίνιση
παραδοσιακών οικισμών, η αποκατάσταση κτιρίων, η επαναλειτουργία αρχαίων
θεάτρων, εκπαιδευτικά σεμινάρια για όσους απασχολούνται σε πολιτιστικούς χώρους.
Δύο κύριοι παράγοντες ενισχύουν την ανάγκη να διασφαλιστεί ότι οι καταναλωτές

είναι ικανοποιημένοι με την εμπειρία επίσκεψής τους.
Πρώτον, η ικανοποίηση των επισκεπτών μπορεί να ενθαρρύνει τις τακτικές και

επαναλαμβανόμενες επισκέψεις, κάτι που είναι πιο οικονομικό από την εύρεση νέων
επισκεπτών.
Δεύτερον, η θετική διαφήμιση από στόμα σε στόμα είναι καλή για τα αξιοθέατα
επειδή προσελκύει νέους επισκέπτες με πολύ λίγη προσπάθεια. Η από στόμα σε
στόμα μπορεί φυσικά να είναι επίσης αρνητική, και η επικοινωνία μιας κακής
εμπειρίας σε φίλους και οικογένεια μπορεί επίσης να επηρεάσει τη λήψη αποφάσεων.
Δ.ΥΠ.Α.

4.4.2. Πως τα στοιχεία του τουριστικού προϊόντος δημιουργούν τουριστικές

εμπειρίες
Η διαχείριση της εμπειρίας του επισκέπτη είναι μια ζωτική και πολύπλοκη επιταγή
στη λειτουργία ενός τουριστικού αξιοθέατου και οι ιδιοκτήτες/διαχειριστές πρέπει να
αναγνωρίσουν τη σημασία της εμπειρίας του επισκέπτη για τη διατήρηση της
ικανοποίησης των επισκεπτών και, αναπόφευκτα, του αριθμού των επισκεπτών. Η
κατανόηση της εμπειρίας του επισκέπτη είναι καθοριστικός παράγοντας για την
επιτυχία ενός θεάτρου και έχει ευρύτερες επιπτώσεις στην αντίληψη του κοινού για
ένα συγκεκριμένο αξιοθέατο, όπως ένας ημερήσιος προορισμός.
Μετά την έλευση του τουρισμού σε μια περιοχή, η ευαισθητοποίηση του πολίτη, ως
συνειδητοποίηση της σημασίας ενός τόπου ή μνημείου από χιλιάδες χιλιόμετρα
μακριά, δημιουργεί νέα ψυχοκοινωνικά δεδομένα για τους κατοίκους της περιοχής.
Αυτή η επίγνωση των κατοίκων
μετατρέπεται σε αίσθηση ταυτότητας
και υπερηφάνειας, γιατί μέσα από
αυτά τα πολιτισμικά δεδομένα
αξιοποιείται και γίνεται παγκοσμίως
γνωστή η περιοχή τους. Αυτή η
πρακτική είναι διαδεδομένη σε χώρες
με μακρά ιστορία και πολιτισμό, ενώ σταδιακά εξαφανίζεται σε χώρες με πιο
πρόσφατες ιστορίες σύμφωνα με διεθνή έρευνα και έρευνα
Η διαμονή και τα αξιοθέατα θεωρούνται σημαντικός παράγοντας για την ανάπτυξη

του τουρισμού και στοιχείο της εμπειρίας.
Διαμονή
Η διαμονή (διαμονή) διαδραματίζει ζωτικό ρόλο στην τουριστική βιομηχανία καθώς
παρέχει βασική υποδομή διαμονής για τουρίστες ή επαγγελματίες ταξιδιώτες, καθώς
και υπηρεσίες για πάρτι, συνέδρια και ψυχαγωγία. Για πολλές τουριστικές περιοχές,
Δ.ΥΠ.Α.

η διαμονή είναι βασικός παράγοντας για την προσέλκυση επισκεπτών για διακοπές
μιας εβδομάδας ή περισσότερο. Η διαμονή είναι επίσης βασικό στοιχείο ενός
σύντομου διαλείμματος, συχνά μέρος ενός πακέτου για να γνωρίσετε ένα μέρος.
Τα καταλύματα κυμαίνονται από

πανάκριβες πολυτελείς μονάδες πέντε
αστέρων με εκατοντάδες κρεβάτια
(χρεώνοντας στους επισκέπτες μια
premium τιμή), έως μικρά B&B που
μπορεί να έχουν μόνο έξι κρεβάτια και
είναι ανοιχτά μόνο κατά την τουριστική
περίοδο. Αναγνωρίζουμε αυτόν τον ευρύ
τύπο καταλυμάτων ως τομέα τουριστικής έντασης κεφαλαίου.
Δεν είναι μόνο το μέγεθος και η κλίμακα της βιομηχανίας καταλυμάτων που έχει
σημασία. Τα ξενοδοχεία είναι επίσης σημαντικά για την ανάδυση τουριστικών
κέντρων, τα οποία μπορούν να σχεδιάσουν περιβάλλοντα αναψυχής και να
αποτελέσουν πλαίσιο χωρίς αποκλεισμούς για διακοπές.
Για παράδειγμα, στα νησιά του

Ειρηνικού, πολλές αλυσίδες
ξενοδοχείων και μεμονωμένες
εταιρείες έχουν ιδρύσει τουριστικά
θέρετρα με κύριο σημείο το στοιχείο
του ξενοδοχείου διαμονής, με
παραλίες, εγκαταστάσεις αναψυχής,
υπηρεσίες εστιατορίων/ξενοδοχείων, δραστηριότητες και εκδηλώσεις γύρω από αυτό.
Το αποτέλεσμα είναι οι ταξιδιώτες να επισκέπτονται το θέρετρο χωρίς να το
εγκαταλείπουν για να μάθουν ή να γνωρίσουν άλλες περιοχές του νησιού. Αυτές οι
εξελίξεις μπορούν να κυριαρχήσουν στον τουρισμό σε μικρά νησιά.
Δ.ΥΠ.Α.

Αντίθετα, τα αστικά καταλύματα αποτελούν βασικό τομέα του τουρισμού λόγω των
ευκαιριών απασχόλησης που παρέχει και της ικανότητάς τους να φιλοξενούν μεγάλο
αριθμό τουριστών.
Θέλγητρα
Σε κάθε επίσκεψη στον προορισμό,
οι τουρίστες συμμετέχουν σε
δραστηριότητες και εκδηλώσεις που
χρησιμεύουν ως σημεία αναφοράς
για την αξιοποίηση του ελεύθερου
χρόνου τους. Τα αξιοθέατα και οι
δραστηριότητες αποτελούν
ουσιαστικό στοιχείο της διαδρομής κάθε επισκέπτη και σε ορισμένες περιπτώσεις,
αξιοθέατα, εκδηλώσεις ή δραστηριότητες μπορεί να είναι ο κύριος λόγος για μια
επίσκεψη. Οι ερευνητές του τουρισμού χωρίζουν τα αξιοθέατα σε πολλές κατηγορίες
και προσπαθούν να κατανοήσουν πώς επηρεάζουν και διαμορφώνουν την
τουριστική δραστηριότητα. Οι συνήθεις τρόποι σκέψης για το δόλωμα είναι:
Φυσικοί πόροι, που υπάρχουν στη φύση και χρησιμοποιούνται από τους τουρίστες
για τουρισμό (παραλίες) ή ως πόροι
κατά τη διάρκεια επισκέψεων σε
προορισμούς (π.χ. γραφικά σημεία) Η
ιστορία του τουρισμού βασίζεται στην
ανακάλυψη, κατανόηση και ανάπτυξη
των φυσικών πόρων ως τουριστικά
αξιοθέατα, περισσότερα σωστό Ένα
παράδειγμα είναι η ανάπτυξη θερμών
πηγών. Ομοίως, η ανάπτυξη τον 19ο αιώνα βασίστηκε στη συνειδητοποίηση της
ελκυστικότητας των τοπίων και των πόρων (ωκεανοί και ακτές). Ακόμη και σε αυτές
Δ.ΥΠ.Α.

τις περιοχές, αυτοί οι πόροι είναι μάρτυρες της ανάπτυξης μιας άλλης κατηγορίας
τουρισμού - των ανθρωπογενών πόρων ως αξιοθέατα.
Οι ανθρωπογενείς (ανθρωπογενείς) πόροι αναπτύσσονται ως αξιοθέατα ως

απόκριση σε πιθανές ευκαιρίες στην αναπτυσσόμενη τουριστική αγορά ενός τόπου,
που συχνά βασίζεται σε φυσικούς πόρους. Ωστόσο, στη μεταπολεμική περίοδο, η
άνοδος του μαζικού τουρισμού και η αυξανόμενη ζήτηση για περιβάλλοντα αναψυχής
οδήγησαν στη δημιουργία πόρων προσαρμοσμένων για την εκμετάλλευση της
αυξανόμενης τουριστικής κατανάλωσης.
H ανάπτυξη περιβαλλόντων από επιχειρηματίες

(όπως ο Walt Disney δημιούργησε την
Disneyland) και η συνακόλουθη ανάπτυξη
θεματικών πάρκων υπογράμμισαν τις
δυνατότητες των τεχνητών περιβαλλόντων.
Ταυτόχρονα, οι τουρίστες χρησιμοποιούν ανθρωπογενείς πόρους που δεν είχαν

σχεδιαστεί για τουρίστες - για παράδειγμα, καθεδρικούς ναούς, εκκλησίες, κάστρα,
ιστορικούς κήπους και αρχαιολογικούς χώρους - και η ποικιλία των αξιοθέατων που
διατίθενται στους τουρίστες συνεχίζει να εξελίσσεται καθώς οι σχετικές βιομηχανίες
στοχεύουν να εκμεταλλευτούν Κίνητρα εκπαίδευσης και ψυχαγωγίας (η λεγόμενη
αγορά «edutainment»).
Δ.ΥΠ.Α.

Εκδηλώσεις
Εκτός από τα ίδια τα αξιοθέατα, οι τουρίστες προσελκύονται σε προορισμούς και
περιοχές που επιτρέπουν ειδικές εκδηλώσεις, όπως φεστιβάλ ή αθλητικές
εκδηλώσεις [π.χ. Παγκόσμιο
Πρωτάθλημα Ποδοσφαίρου, Κύπελλο
Αμερικής, Ολυμπιακοί Αγώνες. Σαφώς,
ο αθλητικός τουρισμός, που ορίζεται
ως η μετακίνηση των θεατών σε έναν
προορισμό για να παρακολουθήσουν
μια ομάδα να παίζει έναν αγώνα ή
αγώνα, έχει αρχίσει να θεωρείται πολύ
σημαντικός τομέας ανάπτυξης για την τουριστική βιομηχανία. Συμπληρωματικό
αθλητικό κοινό είναι μικρότερος αριθμός συμμετεχόντων σε αθλήματα, όπως
ερασιτέχνες και επαγγελματίες αθλητές (π.χ. παίκτες γκολφ) που ταξιδεύουν σε
προορισμούς για αθλητικές εκδηλώσεις όπως το Ryder Cup ή το Scottish Open.
Η επιτυχία ενός τουριστικού αξιοθέατου βρίσκεται σε τέσσερις βασικούς τομείς:

δυνατότητα πρόσβασης,
Κατά τις εργάσιμες ώρες,
Εγκαταστάσεις εντός του χώρου (π.χ. πάρκινγκ, κέντρο επισκεπτών, σήμανση και
σήμανση, καταστήματα, οδηγοί, αναψυκτικά, τουαλέτες, κουτιά απορριμμάτων,
καθίσματα και εγκαταστάσεις για άτομα με ειδικές ανάγκες)
και ανέσεις εκτός του χώρου (όπως σήμανση, τοπικά καταλύματα και τοπικές
υπηρεσίες)
Δ.ΥΠ.Α.

Εκτός από το βασικό προϊόν του

αξιοθέατου, μια σειρά στοιχείων
επηρεάζει επίσης την επιτόπια εμπειρία
για τους επισκέπτες. Αυτά τα στοιχεία
Υλικά χαρακτηριστικά αγαθών, όπως
καταστήματα, καφετέριες, τουαλέτες και
καθαριότητα των χώρων.
Στοιχεία παροχής υπηρεσιών,
συμπεριλαμβανομένης της εστίασης
των εργαζομένων, της συμπεριφοράς, της στάσης και της ικανότητας, των
προσδοκιών των επισκεπτών, της στάσης και της συμπεριφοράς.
Επιπλέον, ορισμένοι παράγοντες που συνήθως δεν ελέγχονται από δόλωμα ή

επισκέπτες, όπως:
κλιματολογικές συνθήκες και
Ένα μείγμα ανθρώπων που χρησιμοποιούν δόλωμα κάποια στιγμή.
Η εμπειρία του επισκέπτη είναι το προϊόν του συνδυασμού και της αλληλεπίδρασης
αυτών των παραγόντων και κάθε επισκέπτης θα έχει διαφορετική εμπειρία
Ζητήματα σχεδιασμού, όπως η

σήμανση ή η διαθεσιμότητα
θέσεων, αντιπροσωπεύουν μια
ελκυστική εικόνα για τους
επισκέπτες, η οποία μπορεί να
είναι θετική ή όχι. Η σύγχρονη
διαχείριση των αξιοθέατων μπορεί
να επηρεάσει την εμπειρία των
επισκεπτών μέσω του σχεδιασμού
και των πόρων. Εκτός από τη φυσική διαχείριση των τοποθεσιών, υπάρχει επίσης η
Δ.ΥΠ.Α.

σημασία της φροντίδας των καταναλωτών – αναγνωρίζοντας την κρίσιμη σχέση

μεταξύ του προσωπικού, των υπηρεσιών και των αναγκών των επισκεπτών. Κάθε
στοιχείο μετράει και η αποτυχία της προσοχής —είτε είναι η σήμανση, το πάρκινγκ, η
ποιότητα του φαγητού ή η καθαριότητα των εγκαταστάσεων υγιεινής— μπορεί να
χαλάσει τη συνολική εμπειρία του επισκέπτη.
4.5. Παραδείγματα Και Διεθνείς Βέλτιστες Πρακτικές Τουριστικών Εμπειριών
Παρακάτω παρουσιάζονται καινοτόμα τουριστικά έργα στον τομέα της διαμονής στην
Ευρώπη που απηχούν τις αναγνωρισμένες τάσεις στην αρχιτεκτονική και το
σχεδιασμό καταλυμάτων τα οικολογικά καταλύματα με βιοφιλικό σχεδιασμό, την εκ
νέου αξιοποίηση πολιτιστικών και ιστορικών κτιρίων, καθώς και τον προσανατολισμό
στη γενιά των Millennials και την Gen Z.
Οικολογικός προσανατολισμός βιο-φιλικός σχεδιασμός

• Κατασκευή με φιλικά προς το περιβάλλον υλικά
• Ειδικός σχεδιασμός με στόχο την ελαχιστοποίηση της απώλειας θερμικής
ενέργειας
• Χρήση εναλλακτικών μορφών ενέργειας & φόρτιση ηλεκτρικών οχημάτων
• Μέσα από το βιοφιλικό σχεδιασμό κτιρίων/ εσωτερικών χώρων, οι
αρχιτέκτονες προσπαθούν να μεταφέρουν τα οφέλη της φύσης μέσα στα
κτίρια.
ΜΟ.ΟΜ Boutique Hotel

Τοποθεσία: Μιλάνο, Ιταλία
Το πρώτο οικολογικό ξενοδοχείο της Λομβαρδίας, εξοπλισμένο με φιλικές προς το
περιβάλλον τεχνολογίες για τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου.
Δ.ΥΠ.Α.

Βρίσκεται σε ένα αστικό περιβάλλον που περιβάλλεται από φυτά για να απορροφά
τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα και είναι κατασκευασμένο από υλικά με
χαμηλές περιβαλλοντικές επιπτώσεις.
Σχεδιαστής του καταλύματος είναι ο Mario Grosso , διεθνώς αναγνωρισμένος
αρχιτέκτονας για τις οικολογικές πρακτικές του.
Le Moulin du Roc
Τοποθεσία: Champagnac de Belair, Γαλλία
Η είσοδος στο κατάλυμα μεταφέρει τον επισκέπτη σε ένα διαφορετικό κόσμο, σε ένα
καταφύγιο γαλήνης σε ένα φυσικό περιβάλλον, με τη ροή του ποταμού να το
περιβάλει.
Το ξενοδοχείο διαθέτει 2 σταθμούς φόρτισης για όλους τους τύπους ηλεκτρικών
οχημάτων.
Δ.ΥΠ.Α.

Αξιοποίηση πολιτιστικών ιστορικών κτιρίων

Μετατροπή παλαιών διατηρητέων ή και μη κτιρίων σε ξενοδοχεία
Εκμετάλλευση μη λειτουργικών εκκλησιών σε ξενοδοχειακές μονάδες
Αξιοποίηση κτισμάτων ιστορικής αξίας (πχ. κάστρα)
Het Arresthuis
Τοποθεσία: GC Roermond , Ολλανδία
Μέχρι το 2007, το κτίριο ήταν μια πραγματική φυλακή της Ολλανδίας, τη θέση της
οποίας πήρε το 2011 ένα πολυτελές ξενοδοχείο, του οποίου ωστόσο η διακόσμησή
παραμένει ακόμη επηρεασμένη από την προηγούμενη χρήση του κτιρίου.
Τα 105 κελιά για τους φυλακισμένους μετατράπηκαν σε 40 δωμάτια, από τα οποία 24
είναι κανονικά, 12 είναι υπερπολυτελή δωμάτια ενώ υπάρχουν και 4 θεματικές
σουίτες, που αντιπροσωπεύουν τα δωμάτια του διευθυντή, του αρχιφύλακα, του
δικηγόρου και του δικαστή.
Δ.ΥΠ.Α.

Martin's Dream Hotel

Τοποθεσία: Hainaut, Βέλγιο
Χτισμένο σε πρώην παρεκκλήσι με νεο γοτθικό στιλ του 19 ου αιώνα
Αρχικά, όπως ήταν συνηθισμένο εκείνη την εποχή, το κτίριο ήταν καταφύγιο για τις
Αδελφές του Bélian
Δύο αιώνες αργότερα, το ανακαινισμένο Martin's Dream βρίσκεται σε ιδανική
τοποθεσία στη νότια πλευρά του ιστορικού κέντρου της πόλης και συνδυάζει
εξαιρετικά την ευεξία, τη γαστρονομία, τη χαλάρωση και την ξενοδοχειακή
εξυπηρέτηση.
Δ.ΥΠ.Α.

Δ.ΥΠ.Α.

Προσανατολισμός προς τη γενιά των Millennials & Gen Z

Αυθεντικές εμπειρίες με τοπικού χαρακτήρα επιλογές φαγητού
Τοποθεσία που εντείνει την αλληλεπίδραση
Πλούσιο & ελκυστικό υλικό για το κατάλυμα στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης
Υιοθέτηση τεχνολογίας σε κάθε προσφερόμενη υπηρεσία
Χώροι που προσαρμόζονται ανάλογα με τις απαιτήσεις των ταξιδιωτών
CitizenM Paris La Défense

Τοποθεσία: Παρίσι, Γαλλία
Βασική ιδέα των CitizenM είναι η "προσιτή σε όλους πολυτέλεια" γι' αυτό όλα τα
ξενοδοχεία παρέχουν υπηρεσίες που αξιοποιούν την τελευταία λέξη της τεχνολογίας,
ενώ σε επίπεδο interior design είναι προσανατολισμένα σε ένα σύγχρονο / αστικό
ύφος που συνδυάζει χρώμα, ανάλαφρη διάθεση και design brands.
Tο CitizenM προσφέρει, μεταξύ άλλων, ηλεκτρονικό check in, εφαρμογή για
προσαρμογή του δωματίου στις ανάγκες κάθε επισκέπτη, 24ωρη κουζίνα και
αίθουσες συνεδριάσεων.
Δ.ΥΠ.Α.

City Hub
Τοποθεσία: Ολλανδία, Δανία
Απευθύνεται στη γενιά των millennials ταξιδιωτών, εναρμονισμένο με την ψηφιακή
τους πραγματικότητα, σε συνδυασμό με τη 24/7 συνδεσιμότητα, την άμεση
εξυπηρέτηση και την αίσθηση της κοινότητας την οποία επιζητούν.
Κατά τη διάρκεια της διαμονής τους στο κατάλυμα, οι επισκέπτες αποκτούν
αποκλειστική πρόσβαση στην εφαρμογή CityHub, ένα ψηφιακό διαδραστικό οδηγό
πόλης, με 24/7 υποστήριξη, που παρέχει τις απαραίτητες συμβουλές για τοπικές
δραστηριότητες και εκδηλώσεις.
Δ.ΥΠ.Α.

Επιπλέον, παρουσιάζονται καινοτόμα ευρωπαϊκά projects στον τομέα της διαμονής,

οπού κυριαρχεί η χρήση «έξυπνων» τεχνολογιών για την άμεση εξυπηρέτηση των
αναγκών του επισκέπτη, μέσα από τη χρήση smartphones, wearables και άλλων
έξυπνων συσκευών και η κατασκευή καταλυμάτων που βοηθούν τον επισκέπτη να
συνδεθεί ξανά με τη φύση και το περιβάλλον και να χαλαρώσει.
Χρήση «έξυπνης» τεχνολογίας

Ηλεκτρονική διαδικασία υποδοχής (e check in), πριν την άφιξη στο κατάλυμα
Ηλεκτρονική πρόσβαση σε υπηρεσίες concierge μέσω ειδικής πλατφόρμας
Μη απαραίτητη επαφή με το προσωπικό του ξενοδοχείου
Corso 281
Luxury Suites Roma
Δ.ΥΠ.Α.

Τοποθεσία: Ρώμη, Ιταλία

IPad για κάθε επισκέπτη κατά την είσοδο του στο κατάλυμα, με το οποίο έχει
πρόσβαση σε όλες τις υπηρεσίες
Δυνατότητα σύνδεσης της προσωπικής συσκευής του επισκέπτη με επιλογή
ρύθμισης για τα φώτα, τη μουσική, τη θερμοκρασία και τα blinds
Διαθέσιμη υπηρεσία e concierge μέσω της προσωπικής συσκευής ή του iPad
Eccleston Square Hotel

Τοποθεσία: Λονδίνο
Το ξενοδοχείο βρίσκεται πίσω από μια ιστορική πρόσοψη του 19ου αιώνα στο κέντρο
της πόλης.
Προσφέρει προσωποποιημένη εμπειρία στους επισκέπτες, με όλα τα δωμάτια να
διαθέτουν έξυπνες τεχνολογίες, όπως έλεγχος των βασικών λειτουργιών του
δωματίου μέσω του κινητού τηλεφώνου και καθρέπτες μπάνιου με ενσωματωμένες
τηλεοράσεις.
Δ.ΥΠ.Α.

Επίσης, οι επισκέπτες προμηθεύονται με ειδικά iPad που παρέχουν υπηρεσίες

concierge καθώς και smartphones που προσφέρουν δωρεάν τηλεφωνικές κλήσεις σε
διεθνείς χώρες.
KVi Hotel
Τοποθεσία: Βουδαπέστη, Ουγγαρία
Μέσω της εφαρμογής TMRW, ο επισκέπτης αποκτάει πρόσβαση σε όλες τις
υπηρεσίες του ξενοδοχείου
Με σκοπό να αποφευχθεί η αναμονή στην υποδοχή, δεν υπάρχει προσωπικό να
εξυπηρετήσει, με το το smartphone του επισκέπτη να είναι το κλειδί , ενώ για τις
περιπτώσεις που έχει εξαντληθεί η μπαταρία υπάρχουν συστήματα φόρτισης στο
lobby.
Δ.ΥΠ.Α.

επισκέπτης λαμβάνει ειδοποιήσεις μόλις το δωμάτιο καθαριστεί, παραγγέλνει πρωινό,

ρυθμίζει τη θερμοκρασία του δωματίου και καλεί ταξί ή την υποστήριξη του
ξενοδοχείου.
Εναρμόνιση με το φυσικό περιβάλλον

Ειδικές ελαφριές κατασκευές που δεν επιβαρύνουν το περιβάλλον
Καταλύματα που επιδεικνύουν την ομορφιά της φύσης
Καταλύματα που επιτρέπουν στους ταξιδιώτες να ηρεμήσουν και να ξεφύγουν από
τη φασαρία της πόλης
Les Echasses
Τοποθεσία: Saubion , Γαλλία
Δ.ΥΠ.Α.

Βρίσκεται σε ένα ασυνήθιστο μέρος, περιτριγυρισμένο από τη φύση και προσφέρει

εξαιρετική διαμονή που συνδυάζει την πολυτέλεια ενός ξενοδοχείου 4 αστέρων και
την απλότητα ενός αληθινού ecolodge
Ξεχωρίζει με τον αρχιτεκτονικό σχεδιασμό του καταλύματος, την πλήρη ενσωμάτωση
του στη φύση και το σεβασμό προς το περιβάλλον.
Συγκεκριμένα, χρησιμοποιούνται «πράσινες» πρώτες ύλες, ακατέργαστα υλικά,
ξύλινες κατασκευές, πισίνα από σκυρόδεμα κ.α.
Attrap’Rêves Bubble Hotel

Τοποθεσία: Allauch, Γαλλία
Το κατάλυμα σχεδιάστηκε από τον αρχιτέκτονα Pierre Stephane Dumas , ο οποίος
οραματίστηκε ένα δωμάτιο ξενοδοχείου μέσα από το οποίο οι επισκέπτες θα
μπορούν να απολαύσουν το ηλιοβασίλεμα, αλλά και τα αστέρια που λάμπουν στο
νυχτερινό ουρανό.
Τα δωμάτια φούσκες είναι φτιαγμένα από ανακυκλωμένο πλαστικό, έχουν διάμετρο
13 μέτρα, παραμένουν πάντα φουσκωμένα με τη βοήθεια ενός αθόρυβου φυσητήρα,
ενώ διαθέτουν επίσης ηλεκτρικό ρεύμα και μπάνιο με τρεχούμενο νερό.
Δ.ΥΠ.Α.

Quinta da Pacheca
Τοποθεσία: Πορτογαλία
Είναι μια από τις πιο γνωστές τουριστικές μονάδες της περιοχής με εθνικές και
διεθνείς βραβεύσεις
Με έμπνευση το περιβάλλον του αμπελώνα και του κρασιού, το κατάλυμα
προσανατολίζεται κυρίως στον γαστρονομικό και οινολογικό τουρισμό που συνδυάζει
τη μοντέρνα εικόνα με την ηρεμία.
Οι 15 σουίτες από βαρέλια κρασιού σε ένα αγροτικό τοπίο που περνά μέσα από τους
αμπελώνες, προσφέρουν μια μοναδική εμπειρία επαφής με τη φύση και στιγμές
ξεκούρασης.
Δ.ΥΠ.Α.

Παρακάτω παρουσιάζονται καινοτόμα τουριστικά έργα στον τομέα της διαμονής στην
Ισπανία, τα οποία είναι σε ευθυγράμμιση με τις τελευταίες τάσεις στην αρχιτεκτονική
και το σχεδιασμό καταλυμάτων (π.χ. βιωσιμότητα, οικολογικός προσανατολισμός /
βιοφιλικός σχεδιασμός, αξιοποίηση πολιτιστικών πόρων και μνημείων, εστίαση στην
κάλυψη των αναγκών Millennials & Gen Z
Οικολογικός προσανατολισμός/ βιοφιλικός σχεδιασμός
Mas Malagros
Τοποθεσία: Βαρκελώνη
Δ.ΥΠ.Α.

Το κατάλυμα συμβαδίζει με τα υψηλότερα πρότυπα βιωσιμότητας και όλους τους

ευρωπαϊκούς κανονισμούς σχετικά με οικολογικά ζητήματα στην προσπάθεια να
μειώσεις τις αρνητικές επιπτώσεις που επιφέρει στο περιβάλλον.
Από τα υφάσματα που χρησιμοποιούνται για την επίπλωση των υπνοδωματίων, τα
βιοκαύσιμα για τη θέρμανση μέχρι την υψηλής ποιότητας βιολογική μεσογειακή
κουζίνα, φτιαγμένη με εποχικά προϊόντα, όλα έχουν σχεδιαστεί οικολογικά.
Επίσης, διαθέτει κύκλωμα θερμικών λουτρών της εταιρείας AIRE Ancient Baths
Vallromanes.
Grand Hotel Central

Τοποθεσία: Βαρκελώνη
Το ξενοδοχείο ακολουθεί μια 100% πράσινη φιλοσοφία και διαθέτει συστήματα
μειωμένης ενεργειακής απόδοσης (φώτα LED, αισθητήρες πληρότητας, συσκευές
εξοικονόμησης νερού).
Επιπλέον, η θερμομόνωση αποτρέπει την απώλεια θέρμανσης και τα ηλιακά πάνελ
συμβάλλουν στην παραγωγή εναλλακτικής ενέργειας για το κτίριο, ενώ ο φωτισμός
της πρόσοψης τη νύχτα ρυθμίζεται από ένα σύστημα μαγνητικής απόδοσης.
Δ.ΥΠ.Α.

Ακόμα, το εστιατόριο του ξενοδοχείου έχει δεσμευτεί να μαγειρεύει με τοπικά

προϊόντα και να την προμήθεια πρώτων υλών από τοπικούς προμηθευτές.
Αξιοποίηση πολιτιστικών/ιστορικών κτιρίων
Parador de Santiago de Compostela

Τοποθεσία: Santiago de Compostela
Στεγάζεται σε ένα όμορφο κτίριο του 15ου αιώνα, δίπλα στο διάσημο καθεδρικό ναό
του Σαντιάγκο.
Το ξενοδοχείο χτίστηκε ως βασιλικό νοσοκομείο το 1499 για να φιλοξενήσει
προσκυνητές που ταξιδεύουν στο Σαντιάγο.
Μέσα σε αυτό το Μουσείο Parador, ο επισκέπτης ανακαλύπτει τέσσερα όμορφα
μοναστήρια, εντυπωσιακά δωμάτια και μια πολυτελή τραπεζαρία.
Δ.ΥΠ.Α.

Parador de Oropesa
Τοποθεσία: Oropesa
Το κατάλυμα είναι ένα όμορφο κτίριο που μεταδίδει την ιστορία και τους θρύλους του
μέσα από τις θεαματικές αίθουσες, τις στήλες και στοές, την επιβλητική αυλή και το
αινιγματικό καταφύγιο.
Ήταν κάποτε το σπίτι της οικογένειας Álvarez de Toledo , ενώ στο παρελθόν ήταν
καταφύγιο για στρατιώτες, προσκυνητές και ευγενείς.
Το 1930, μετατράπηκε στο πρώτο ιστορικό Parador της αλυσίδας που ανήκει στην
κυβέρνηση, και άνοιξε το δρόμο των καταλυμάτων Parador που βρίσκονται σε
κάστρα, παλάτια και μοναστήρια.
Δ.ΥΠ.Α.

Προσανατολισμός προς τη γενιά των Millennials & Gen Z
Makuto House
Τοποθεσία: Γρανάδα
Κατάλυμα που εστιάζει στους εργαζόμενους που συνδυάζουν τη δουλειά με την
εξερεύνηση, τους ψηφιακούς νομάδες που θέλουν να κοινωνικοποιηθούν, να
απολαύσουν την ατμόσφαιρα του ξενώνα και να έχουν τον ιδιωτικό τους χώρο και
χώρους εργασίας για να συγκεντρωθούν.
Προσφέρει πρωινό, κουζίνα για προετοιμασία φαγητού, υπολογιστές για όσους
θέλουν να εργαστούν, και χώρους για συγκέντρωση και χαλάρωση.
Ο επισκέπτης μπορεί επίσης να διαμορφώσει τη διαρρύθμιση του δωματίου όπως
επιθυμεί.
Δ.ΥΠ.Α.

Student Hotel
Τοποθεσία: Ισπανία, Ιταλία, Γαλλία, Ολλανδία,, Αυστρία, Γερμανία
Το concept αφορά ένα κατάλυμα που είναι κάτι περισσότερο από ένα ξενοδοχείο ή
ένα σπίτι.
Αποτελεί ένα μοναδικό υβριδικό μοντέλο φιλοξενίας, το οποίο με ιδιαίτερη ευελιξία,
καλωσορίζει επισκέπτες από όλα τα κοινωνικά στρώματα, με χρονική διάρκεια από
μία ημέρα έως 1 έτος.
Αποτελεί ιδανικό μέρος για διαμονή, εργασία και παιχνίδι, με ευέλικτους και
πρωτοποριακούς χώρους συνεργασίας, ένα πολυσύχναστο μπαρ και εστιατόριο και
χώρους συναντήσεων / εκδηλώσεων για μικρό ή μεγάλο γκρουπ ατόμων.
Δ.ΥΠ.Α.

Επιπλέον, παρουσιάζονται καινοτόμα projects στην Ισπανία, οπού κυριαρχεί η χρήση

«έξυπνων» τεχνολογιών για την άμεση και πλήρη εξυπηρέτηση των αναγκών του
επισκέπτη, καθώς και η εναρμόνιση με το φυσικό περιβάλλον.
Χρήση «έξυπνης» τεχνολογίας
Ushuaia Ibiza Beach Hotel

Τοποθεσία: Ibiza
Θεωρείται το πιο τεχνολογικά προηγμένα ξενοδοχείο του κόσμου.
Το πρώτο ξενοδοχείο που υιοθέτησε τη τεχνολογία ανάγνωσης δακτυλικών
αποτυπωμάτων , η οποία επιτρέπει σ τους επισκέπτες να έχουν πρόσβαση στα
δωμάτια τους χωρίς κλειδί, να ολοκληρώνουν πληρωμές, να μοιράζονται την
εμπειρία τους στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και να απολαμβάνουν μια
προσωποποιημένη εμπειρία, ενώ διασφαλίζεται η προστασία των προσωπικών τους
δεδομένων.
Δ.ΥΠ.Α.

Διαθέτει υπολογιστές Microsoft Surface και Xbox 360 σε επιλεγμένες σουίτες, ενώ με
τη χρήση του συστήματος ανίχνευσης υπέρυθρων Kinect, οι επισκέπτες μπορούν να
συνομιλήσουν μεταξύ τους από τα δωμάτια τους.
NH Collection Madrid Eurobuilding

Τοποθεσία: Μαδρίτη
Παρέχονται ειδικά tablet στον επισκέπτη, με τα οποία μπορεί να επικοινωνεί με την
υποδοχή, να ελέγχει τις ρυθμίσεις δωματίου, να καλέσει την υπηρεσία δωματίου και
να αναζητήσει πληροφορίες στο διαδίκτυο.
Η οθόνη LED 30 τ.μ., η οποία βρίσκεται πάνω από το lobby με 3 D φωτισμό,
προσφέρει μια εξαιρετική εμπειρία με εικόνα, φώτα και ήχο που προσαρμόζεται για
κάθε εκδήλωση.
Η εφαρμογή 3D Meeting Planner επιτρέπει στους επισκέπτες να δημιουργήσουν την
εικονική πραγματικότητα που επιθυμούν.
Αίθουσες συσκέψεων με το σύστημα SMART Room επιτρέπουν υψηλής ποιότητας
εικονική επικοινωνία μεταξύ των συμμετεχόντων σε συναντήσεις.
Δ.ΥΠ.Α.

Eurostars Madrid Tower

Τοποθεσία: Μαδρίτη
Όλα τα δωμάτια είναι εξοπλισμένα με έξυπνο αυτοματισμό που εξασφαλίζει τη
θερμομόνωση και ηχομόνωση του δωματίου και τα οποία ελέγχονται εύκολα μέσω
τηλεχειριστηρίων που βρίσκονται δίπλα στο κρεβάτι.
Τα δωμάτια διαθέτουν επίσης ένα ευρύ φάσμα τεχνολογικά προηγμένου
οπτικοακουστικού εξοπλισμού: πανοραμικές τηλεοράσεις LCD, δωρεάν συνδέσεις Wi
Fi και smartphones που μπορούν να εξατομικευτούν για να καλύψουν τις ανάγκες
κάθε επισκέπτη.
Δ.ΥΠ.Α.

Εναρμόνιση με το φυσικό περιβάλλον
Cabanes Als Arbres

Τοποθεσία: Sant Hilari Sacalm
Οι ξύλινες καμπίνες είναι ενσωματωμένες σε ένα τοπίο με βουνά και δάση, όπου ο
επισκέπτης μπορεί να αποσυνδεθεί από την καθημερινή ζωή και να επανασυνδεθεί
με τη μαγεία της φύσης.
Λίγα μέτρα από τις ξύλινες καμπίνες υπάρχει μία αγροικία με ντουζιέρες, βάσεις
επαναφόρτισης συσκευών καθώς και κοινόχρηστους χώρους: ένα σαλόνι με τζάκι,
ένας όμορφος κήπος, ιδιωτικά υπαίθρια ιαματικά λουτρά, μια αίθουσα μασάζ και
ανοιχτή πισίνα για τους καλοκαιρινούς μήνες.
Δ.ΥΠ.Α.

Pavilions Les Cols

Τοποθεσία: Girona
Βρίσκεται σε κοντινή απόσταση με το εστιατόριο «Les Cols», το οποίο έχει αντίστοιχη
αρχιτεκτονική με γυάλινους τοίχους που προσφέρουν ανεμπόδιστη θέα στη φύση.
Τα δωμάτια στο κατάλυμα δημιουργούνται από μερική κάλυψη, ανάμεσα στα ψηλά
τείχη που τα προστατεύουν, με ανεμπόδιστη θέα στον ουρανό.
Οι αδιαφανείς και γυάλινες αντανακλάσεις ανάμεσα στους γυάλινους τοίχους
αναμιγνύονται σε ένα παιχνίδι φωτός και νερού, ώστε να νιώθει ο επισκέπτης όλα τα
στοιχεία της φύσης που θεωρούνται ξεχασμένα.
Δ.ΥΠ.Α.

4.5.2. Καινοτόμες τάσεις, εξελίξεις & concepts στον τομέα της διαμονής στα
Hostels & καταλύματα μακράς διαμονής
Τα concepts που κερδίζουν το ενδιαφέρον των ταξιδιωτών συνδυάζουν την

ξενοδοχειακή εξυπηρέτηση με εναλλακτικά καταλύματα, όπως π.χ. τα hostels που
μπορούν να φιλοξενήσουν μεμονωμένους / business ταξιδιώτες ή/και μεγάλα groups
και τα καταλύματα εκτεταμένης διαμονής, τα οποία αναδιαμορφώνουν τους χώρους
τους, με σκοπό να εξυπηρετούν τις νέες ανάγκες των ταξιδιωτών.
Hostels νέας γενιάς:

Συνδυάζει τα concepts ξενώνων και ξενοδοχείων, τα παραδοσιακά καταλύματα και
τις κουκέτες με τα πολυτελή ιδιωτικά δωμάτια με τις premium ξενοδοχειακές
υπηρεσίες.
Δ.ΥΠ.Α.

Προσφέρει άνετους μοντέρνους δημόσιους χώρους που διατίθενται ως co working

χώροι ή ως χώροι για κοινωνική συνάθροιση και αλληλεπίδραση ή για χαλάρωση και
ηρεμία.
Selina
Τοποθεσία: Ευρώπη (Πορτογαλία, Αυστρία, Ελλάδα, Αγγλία), Νότια & Κεντρική
Αμερική, ΗΠΑ, Ισραήλ
Η ιδέα της αλυσίδας δημιουργήθηκε από τους Rudasevski & Museri , Ισραηλινούς
ταξιδιώτες που δραστηριοποιούνταν μέχρι τότε στο real estate, με όραμα να
δημιουργήσουν μία παγκόσμια κοινότητα boutique προορισμών για τους
περιπλανώμενους ταξιδιώτες.
Ξεκίνησαν από τον Παναμά και ακολούθησαν τα υπόλοιπα ξενοδοχεία σε αστικούς
και παραλιακούς προορισμούς, βουνά ή ακόμη και σε ζούγκλες.
Η αλυσίδα επιχειρεί να αναπτύξει ένα παγκόσμιο οικοσύστημα για τους ταξιδιώτες
που θέλουν να συνδυάσουν εργασία, ψυχαγωγία και χαλάρωση, προσφέροντας μια
ολιστική προσέγγιση στην εμπειρία του ταξιδιού με καταλύματα εξαιρετικού design,
με εργασιακούς χώρους, προτάσεις ψυχαγωγίας και εμπειρίες με βάση την
κουλτούρα κάθε τόπου.
Δ.ΥΠ.Α.

MEININGER Hotels
Τοποθεσία: Αυστρία, Βέλγιο, Δανία, Γαλλία, Γερμανία, Ουγγαρία, Ιταλία, Ολλανδία,
Αγγλία
Το MEININGER συνδυάζει τις καλύτερες δυνατότητες ξενώνων και ξενοδοχείων και
επιτρέπει στους ταξιδιώτες να εξερευνήσουν τις πιο ζωντανές και όμορφες πόλεις της
Ευρώπης, παραμένοντας σε οικονομικά, μοντέρνα ξενοδοχεία που προσφέρουν μια
διασκεδαστική ατμόσφαιρα.
Προσφέρει μονόκλινα και δίκλινα δωμάτια και χώρους πολλαπλών δωματίων για
οικογένειες, γκρουπ και σχολικές τάξεις, καθώς επίσης και κρεβάτια σε κοιτώνα για
backpackers (τουρίστες σακιδίου).
Η συνολική προσφορά απευθύνεται σε όσους κάνουν επαγγελματικά ταξίδια,
οικογενειακές διακοπές, ομαδικές και σχολικές εκδρομές.
Το συγκεκριμένο υβριδικό concept αναγνωρίστηκε από λάτρεις της περιπλάνησης
και backpackers, κερδίζοντας τα βραβεία HOSCAR για τα καταλύματα σε Δανία,
Βρυξέλλες και Φρανκφούρτη.
Δ.ΥΠ.Α.

Καταλύματα εκτεταμένης/μακράς διαμονής

Τα concepts για τα συγκεκριμένα καταλύματα επικεντρώνονται γύρω από έξυπνη
διάταξη χώρου, χρήση έξυπνης τεχνολογίας, μοντέρνο εσωτερικό σχεδιασμό και
κοινόχρηστους χώρους που ενισχύουν την αλληλεπίδραση , με εγκαταστάσεις όπως
co working hubs, χώρους καθιστικού και κοινόχρηστες κουζίνες.
Οι διαφορές μεταξύ του ξενοδοχειακού κλάδου, των hostels και των καταλυμάτων
εκτεταμένης διαμονής δεν είναι πλέον εμφανείς, καθώς τα νέα concepts
ενσωματώνουν στοιχεία και από τους 3 κλάδους.
Edyn Apartments by Locke Brand

Τοποθεσία: Δανία, Σκωτία, Αγγλία
Εμπνευσμένο από την άνοδο της οικονομίας διαμοιρασμού, το συγκεκριμένο
κατάλυμα είναι σχεδιασμένο έτσι ώστε να επιτρέπει στους επισκέπτες να είναι
αυτόνομοι σε πλήρως εξοπλισμένα στούντιο ή διαμερίσματα με δύο κρεβάτια.
Διαθέτουν κοινόχρηστους χώρους, οι οποίοι εστιάζουν στην κοινωνική
αλληλεπίδραση μεταξύ των επισκεπτών, μια ποικιλία επιλογών F&B, από καφέ έως
Δ.ΥΠ.Α.

κοκτέιλ μπαρ, κοινόχρηστους χώρους εργασίας, καθώς επίσης και γυμναστήρια/

αποδυτήρια.
Επίσης, εστιάζουν τακτικά σε πολιτιστικά θέματα, φιλοξενώντας καλλιτεχνικές
εκθέσεις και εκδηλώσεις εντός του ξενοδοχείου, ή διοργανώνοντας σεμινάρια ευεξίας
και υγιεινής διατροφής.
Εστιάζουν σε νέες τεχνολογίες, με πλατφόρμες διαχείρισης εσόδων, με σκοπό την
εξατομίκευση της προσφοράς καθώς και σε e-check in εφαρμογές.
ApartHotel Adagio By Accor

Τοποθεσία: Γαλλία, Ιταλία, Βέλγιο, Μαρόκο
Το Aparthotel Adagio διαθέτει μοντέρνα και ευρύχωρα διαμερίσματα, για
παρατεταμένη διαμονή, στα κέντρα μεγάλων πόλεων.
Διαθέτει περισσότερα από 110 διαμερίσματα σε 13 χώρες, με πλήρως εξοπλισμένη
κουζίνα, τα οποία προσφέρουν την άνεση ενός διαμερίσματος, ενώ οι επισκέπτες
μπορούν να απολαύσουν ταυτόχρονα την ξενοδοχειακή εξυπηρέτηση.
Ο χώρος υποδοχής έχει μετατραπεί σε ένα κομψά διακοσμημένο κοινόχρηστο χώρο,
ενώ οι επισκέπτες μπορούν να χρησιμοποιήσουν την κοινόχρηστη κουζίνα, να
παίξουν παιχνίδια (επιτραπέζιο ποδόσφαιρο, μπιλιάρδο, επιτραπέζια παιχνίδια) και
να δανειστούν αντικείμενα από τη βιβλιοθήκη.
Δ.ΥΠ.Α.

Επίσης, υπάρχουν ειδικά διαμορφωμένοι χώροι για παιδιά, στους οποίους μπορούν
να ασχοληθούν με διάφορες δραστηριότητες.
4.5.3. Καινοτόμες τάσεις, εξελίξεις & concepts στον τομέα της διαμονής -Pop
up concepts / glamping (glamorous camping)
Επιπλέον, αναδυόμενη τάση είναι η εμφάνιση pop up καταλυμάτων (π.χ. pop up

glamping), για εκείνους τους ταξιδιώτες που επιλέγουν μια εναλλακτική εμπειρία στη
φύση και διαμονή σε εναλλακτικού τύπου καταλύματα, όπως πχ. δεντρόσπιτα ή
ξύλινες καμπίνες, ενώ παράλληλα απολαμβάνουν εξυπηρέτηση υψηλών
προδιαγραφών (π.χ. υπηρεσίες spa , πρωινό και ιδιωτική ή κοινόχρηστη πισίνα).
Pop up Concepts / Glamping

Διαφορετικοί τύποι glamping , όπως μια σκηνή ή ένα δεντρόσπιτο, μια ξύλινη
καμπίνα ή ένα τροχόσπιτο, δωμάτια φούσκες ή ακόμη και θόλοι (domes),
προσφέρουν μια ξεχωριστή εμπειρία στους ταξιδιώτες που επιζητούν εναλλακτικές
Αυτά τα πρωτότυπα σημεία διαμονής, λειτουργούν ως εναλλακτικές λύσεις του

ξενοδοχείου, χωρίς να χάνουν τις ανέσεις που προσφέρει αυτό, για όσους επιζητούν
διακοπές πολυτελείας, ενώ βρίσκονται σε απόλυτη επαφή με τη φύση.
Δ.ΥΠ.Α.

Treehotel
Τοποθεσία: Harads , Σουηδία
Στο Treehotel, οι οικολογικές αξίες, η άνεση και ο μοντέρνος σχεδιασμός
συνδυάζονται για μια συναρπαστική περιπέτεια.
Απευθύνεται σε ταξιδιώτες που αναζητούν την περιπέτεια ή ένα χαλαρωτικό
διάλειμμα στη φύση, ενώ παράλληλα απολαμβάνουν τις υπηρεσίες που προσφέρει
το κατάλυμα, πχ. σάουνα ή εστιατόριο.
Υπάρχουν 5 διαφορετικοί τύποι δωματίων ( The Mirrorcube Bird’s nest , The Cabin,
The Ufo, Dragonfly, The Guesthouse, The 7 th Room, The Blue Cone) Cone),
βρίσκονται 4 10 μέτρα πάνω από το έδαφος και είναι προσβάσιμα με ράμπα, γέφυρα
ή ηλεκτρικές σκάλες.
Όλα τα δωμάτια διαθέτουν τουαλέτα, ηλεκτρικό ρεύμα, ενδοδαπέδια θέρμανση,
κλιματισμό, καφετιέρα/βραστήρα νερού, φρέσκο πόσιμο νερό, ψυγείο, Wi-Fi, βιώσιμο
σύστημα με 3 λίτρα νερού για το πλύσιμο των χεριών, ενώ κάποια δωμάτια
διαθέτουν και το δικό τους ντους.
Δ.ΥΠ.Α.

Bukubaki- Eco Surf Resort

Τοποθεσία: Ferrell, Πορτογαλία
Προσφέρει την καλύτερη εμπειρία surf σε μια οικογενειακή ατμόσφαιρα με μια
προσφορά καταλυμάτων που βασίζονται στις αρχές της αειφορίας χωρίς να
διακυβεύεται η άνεση των επισκεπτών.
Αποτελεί το ιδανικό σημείο διακοπών για δραστήριες οικογένειες, για ανθρώπους
που αναζητούν εναλλακτικές εμπειρίες και ηρεμία, καθώς και για όσους θέλουν να
ζήσουν το ταξίδι ως μια εμπειρία σύνδεσης με τον εαυτό τους και τη φύση.
Μεταξύ άλλων, το Eco Resort αποτελείται από 6 δεντρόσπιτα, 1 προσαρμοσμένο
μπανγκαλόου, 19 σκηνές, προσβάσιμα αποδυτήρια και εστιατόριο, πισίνα
θαλασσινού νερού, σάουνα, αίθουσες μασάζ, skate bowl , αίθουσες πολλαπλών
χρήσεων και σχολές surf, yoga και skate
Glamping Olimia-Adria Village

Τοποθεσία: Podčetrtek , Σλοβενία
Δ.ΥΠ.Α.

Το θέρετρο είναι περιτριγυρισμένο από δάση, προσφέρει ένα μαγευτικό τοπίο και
διαθέτει μια συλλογή από 20 πολυτελείς σκηνές σαφάρι.
Προσφέρει ξεχωριστές διακοπές για ένα ρομαντικό ταξίδι για δύο άτομα ή ακόμη και
για οικογένειες με παιδιά.
Οι επισκέπτες έχουν δωρεάν πρόσβαση στο κέντρο ευεξίας και στα ιαματικά λουτρά
Terme Olimia που αποτελούν από τα καλύτερα και βραβευμένα κέντρα ευεξίας και
σπα της Ευρώπης.
Whitepod Eco- Luxury Hotel

Τοποθεσία: Valais, Ελβετία
Από τη δημιουργία του το 2004, η Whitepod στοχεύει να αποδείξει ότι η φιλοξενία και
η προστασία του περιβάλλοντος μπορούν να συνυπάρξουν για να δημιουργήσουν
μια μοναδική εμπειρία.
Με έλεγχο της κατανάλωσης της ενέργειας και νερού, την ανακύκλωση των
αποβλήτων, και την προμήθεια τοπικών πρώτων υλών και προϊόντων, να αποτελούν
μέρος των πράσινων πρακτικών της επιχείρησης.
Το χρώμα των pods προσαρμόζεται σε κάθε εποχή: λευκό το χειμώνα, πράσινο το
καλοκαίρι
Δ.ΥΠ.Α.

4.5.4. Καινοτόμες τάσεις, εξελίξεις & concepts στον τομέα της διαμονής στα
Θεματικά ξενοδοχεία
Viking village Hotel- Ισλανδία

Η διακόσμηση και η επίπλωση στα 42 δωμάτια του Hotel Viking είναι εμπνευσμένα
από την ιστορία και τον πολιτισμό της Ισλανδίας. Αποτελεί το μοναδικό θεματικό
Βίκινγκ ξενοδοχείο στην Ισλανδία ενώ διαθέτει 2 εστιατόρια με βίκινγκ κουζίνα.
Δ.ΥΠ.Α.

Hotel Colosseo- Γερμανία

Το Hotel Colosseo είναι ένα 4* ξενοδοχείο σχεδιασμένο στο στιλ της αρχαίας
ρωμαϊκής αρχιτεκτονικής και αποτελεί πιστό αντίγραφο του Κολοσσαίου. Επίσης,
αποτελεί μέρος του Europa Park , του μεγαλύτερου θεματικού πάρκου της Γερμανίας
και το δεύτερο πιο δημοφιλές στην Ευρώπη.
Δ.ΥΠ.Α.

nHow Berlin- Γερμανία

Το πρώτο μουσικό ξενοδοχείο της Ευρώπης βρίσκεται στο Βερολίνο, σχεδιάστηκε
από τον Karim Rashid , ενώ διατίθενται μουσικά όργανα στα δωμάτια δωρεάν. Στον
τελευταίο όροφο του nHow Berlin έχει δημιουργηθεί ένα υπερσύγχρονο
επαγγελματικό στούντιο, όπου γίνονται ζωντανές ηχογραφήσεις.
MiTesoro- Ισπανία
Δ.ΥΠ.Α.

To Mi Tesoro είναι εμπνευσμένο από τα σπίτια των Hobbit της ομώνυμης ταινίας
Lord of the Rings και διαθέτει τρία ημι θαμμένα, διαμερίσματα. Τα δωμάτια
ενσωματώνονται στο φυσικό περιβάλλον.
Ένα άλλο ξενοδοχείο εμπνευσμένο από το ίδιο θέμα είναι το Hobbit Stockholm που
βρίσκεται στη Σουηδία.
Disney's Hotel New York- The Art of Marvel – Γαλλία

Το Disney's Hotel New York The Art of Marvel είναι ένα 4* ξενοδοχείο που βρίσκεται
στην Disneyland στο Παρίσι Το ξενοδοχείο σχεδιάστηκε ώστε να αποπνέει το
νεοϋορκέζικο στυλ.
Το 2017 ανακοινώθηκε ότι θα ανακαινιστεί με ένα θεματικό σχέδιο βασισμένο στο
Κινηματογραφικό Σύμπαν της Marvel . Η σημερινή διακόσμηση είναι ένας
συνδυασμός του Μανχάταν και της Marvel.
Δ.ΥΠ.Α.

Faralda Crane Hotel- Ολλανδία

Το Faralda Crane Hotel είναι ένα 5* ξενοδοχείο βρίσκεται στο λιμάνι του Άμστερνταμ.
Οι κατασκευαστές του ξενοδοχείου μετέτρεψαν τον γερανό 50 μ. κατασκευής το 1951
σε 3 πολυτελείς σουίτες, εντελώς διαφορετικές η μία από την άλλη και τους έδωσαν
ονομασίες: Mystique, Secret και Free Spirit . Οι ένοικοί του μπορούν να απολαύσουν
το υψηλότερο bungee jumping στην Ευρώπη.
Δ.ΥΠ.Α.

4.6. Η σπουδαιότητα της εξυπηρέτησης στην τουριστική εμπειρία
Η τουριστική εμπειρία και οι θετικές ή αρνητικές εντυπώσεις από ένα προορισμό

διακοπών δεν εξαρτώνται μόνο από τον χώρο διαμονής, τα μνημεία, ή τις παραλίες.
Κατά τη διάρκεια των διακοπών ο τουρίστας έρχεται σε καθημερινή συναναστροφή
και επικοινωνία με ένα σημαντικό αριθμό επαγγελματιών αλλά και απλών πολιτών,
από την συμπεριφορά και το ήθος η των οποίων θα διαμορφώσει άποψη για την
Ελλάδα, τον πολιτισμό και το επίπεδο φιλοξενίας. Η θετική αποτίμηση αυτής της
άποψης είναι ανεκτίμητης αξίας εργαλείο στην προβολή του ελληνικού τουρισμού και
μας αφορά όλους.
Ήδη στην υποενότητα 3.3.2. αναφέρθηκε και υπογραμμίστηκε πως με βάση τις
έρευνες της travelstat, για την ταξιδιωτική εμπειρία του τουρίστα στην Ελλάδα, ο
βαθμός φιλοξενίας και ο ανθρώπινος παράγοντας αποτελούν βασικά πλεονεκτήματα
του ελληνικού τουριστικού προϊόντος.
4.6.1. Τι σημαίνει ικανοποίηση του πελάτη; Σε τι διαφέρει από την

εξυπηρέτηση (service) των πελατών;
Κάθε τουριστική μονάδα στοχεύει στην

εξυπηρέτηση των πελατών της με σκοπό
να γίνουν πιστοί πελάτες, που είναι
ιδιαίτερα σημαντικοί για τα μικρά
ξενοδοχεία και λοιπά καταλύματα. Η
αφοσίωση των πελατών δεν είναι
δεδομένη και εξαρτάται από την εμπειρία
που έχουν από την ποιότητα της
εξυπηρέτησης που λαμβάνουν. Η ποιότητα εξυπηρέτησης έχει αντικειμενικά
χαρακτηριστικά π.χ. επώνυμα και καλής ποιότητας στρώματα που προσφέρουν
άνετο ύπνο, βαμβακερά καλοσιδερωμένα σεντόνια, κ.α. αλλά στη πράξη ο κάθε
Δ.ΥΠ.Α.

πελάτης αντιλαμβάνεται υποκειμενικά την ποιότητα στην εξυπηρέτηση, ονομάζοντας

ποιοτική την εξυπηρέτηση που καλύπτει τις προσδοκίες του.
Επιπρόσθετα, επιβάλλεται να ληφθούν υπόψη και τα ακόλουθα:
Η εξυπηρέτηση είναι η παροχή υπηρεσιών, δηλ. δραστηριότητες που παράγουν

προστιθέμενη αξία για τον πελάτη, σε θέματα που αφορούν στην άνεση, τη
διασκέδαση, τη βοήθεια του (π.χ. καλής ποιότητας πετσέτες μπάνιου, διάθεση
θαλασσίων ειδών αναψυχής, φροντίδα μικρών παιδιών, κ.ά.). Η εκτίμηση του
οφέλους είναι υποκειμενική για κάθε πελάτη γιατί καθένας έχει διαφορετικές
προσδοκίες. Η ποιότητα εξυπηρέτησης του πελάτη για το προϊόν που θα του
πουλήσουμε και η εκπλήρωση των προσδοκιών του, είναι το μέτρο της επιτυχίας της
επιχείρησης μας
Από την ποιότητα έχουν να κερδίσουν όλοι:
Η ποιότητα εξυπηρέτησης των πελατών

μας λοιπόν, εξαρτάται αποκλειστικά από τις
υποκειμενικές τους προσδοκίες και αν τις
καλύψουμε, τότε έχουμε καταφέρει να τους
εξυπηρετήσουμε πραγματικά. Αν με
κατάλληλο σχεδιασμό των δραστηριοτήτων
μας επιτύχουμε να υπερβούμε τις
προσδοκίες τους προσφέροντας κάτι που δεν περιμένουν (π.χ. ένα κέρασμα για το
καλωσόρισμα, ένα μικρό παιχνίδι στα παιδιά τους, ένα δώρο αποχαιρετισμού που θα
τους θυμίζει τη διαμονή τους, ένα ζεστό ειλικρινές χαμόγελο και ενδιαφέρον για τη
Δ.ΥΠ.Α.

διαμονή τους, κ.α.) τότε θα έχουμε επιτύχει να έχουμε ικανοποιημένους αλλά και
πιστούς πελάτες.
Ο στόχος των επιχειρηματιών του τουρισμού θα πρέπει να είναι η δημιουργία πιστών

πελατών. Οι πιστοί πελάτες δημιουργούνται από την ικανοποίηση, την υπέρβαση
των προσδοκιών τους, και όχι απλά από την κάλυψη των αναγκών τους, που είναι
υποχρέωση της επιχείρησης. Αυτό επιτυγχάνεται αν αντιμετωπίζουμε κάθε πελάτη
ως φιλοξενούμενο, αν μιλάμε συχνά μαζί του για τις εμπειρίες του στο νησί μας, αν
έχουμε πραγματικό ενδιαφέρον να κάνουμε τη διαμονή του μια μοναδική και
αξέχαστη εμπειρία. Κάθε πελάτης σας θα πρέπει να σκέφτεται «τι εμπειρία μπορώ
να βιώσω εκεί, που δεν μπορώ να έχω οπουδήποτε αλλού;». Η θετική διαχείριση και
η υπέρβαση των προσδοκιών των πελατών σας είναι το κλειδί για ικανοποιημένους
πελάτες.
Τέλος, για την επιτυχή εκπλήρωση των προσδοκιών πελάτη/ταξιδιώτη αποτελεί

αξίωμα η παροχή ποιοτικών υπηρεσιών σε όλη την αλυσίδα της εξυπηρέτησης του,
όπως παρουσιάζεται στο παρακάτω σχήμα: (ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟ ΚΥΚΛΑΔΩΝ , 2016)
Δ.ΥΠ.Α.

4.6.2. Τι χρειάζεται για ένα υψηλό επίπεδο εξυπηρέτησης;
Δεν αρκεί μόνο η προσφορά υψηλής ποιότητας υλικών αγαθών (εξαιρετικές

τουριστικές εγκαταστάσεις σε θαυμάσιες τοποθεσίες, με πολυτελή κτίρια και
επίπλωση, μοντέρνα σαλόνια και εστιατόρια και ωραίοι χώροι ψυχαγωγίας), ούτε το
υγιεινό κλίμα με τις φυσικές ομορφιές, τις καθαρές θάλασσες και την ηλιοφάνεια
στους πλείστους μήνες του χρόνου, ούτε ο αρχαιολογικός πλούτος και η
παραδοσιακή φιλοξενία για να ικανοποιήσουμε τον πελάτη-τουρίστα και να του
υποβάλουμε ότι η ξενοδοχειακή μας μονάδα είναι η ιδανικότερη για τις επόμενες
διακοπές.
Χρειαζόμαστε ποιοτική εξυπηρέτηση η οποία να βασίζεται στις προσδοκίες και

τις αντιλήψεις του πελάτη-τουρίστα και όχι στις προσδοκίες και τις αντιλήψεις του
επιχειρηματία, της διεύθυνσης ή του ξενοδοχειακού υπαλλήλου. H ικανοποίηση του
πελάτη-τουρίστα και η εκπλήρωση των προσδοκιών του προσθέτει αξία στα υλικά
αγαθά και αυξάνει τα κέρδη, μειώνει την ανταγωνιστικότητα, αφού ο πελάτης-
Δ.ΥΠ.Α.

τουρίστας μετατρέπεται πλέον σε πηγή προσέλκυσης πελατών, με αποτέλεσμα να

μειώνεται το κόστος διαφήμισης και γενικά να προσδίδει επιτυχία και πλεονεκτήματα
στην τουριστική μονάδα.
Πρέπει σε τακτά χρονικά διαστήματα να διεξάγεται από εξειδικευμένους

επιστήμονες έρευνα για την προσφερόμενη ποιότητα των υπηρεσιών, ώστε να
εντοπίζεται το χάσμα μεταξύ των προσδοκιών των παραθεριστών και των
προσφερόμενων υπηρεσιών. Με βάση τα συμπεράσματα της έρευνας να
διαμορφώνεται η νέα πολιτική της μονάδας και να μην αρκούμαστε στην
επικρατούσα σήμερα πολιτική και αντίληψη της εκάστοτε διεύθυνσης της μονάδας, η
οποία βασίζεται κυρίως στην υπάρχουσα θεωρητική και εμπειρική άποψη.
H τακτική επιμόρφωση του προσωπικού, στις αρχές της καλοκαιρινής

περιόδου, θεωρείται πλέον απαραίτητη, ώστε να αναθεωρούμε τις εκάστοτε
απόψεις μας, με βάση τα δεδομένα και τις έρευνες της προηγούμενης χρονιάς.
Παράλληλα, θα δίδεται η ευκαιρία στο νέο προσωπικό να επιμορφώνεται και να
αποδίδει εξαρχής το μάξιμουμ των προσδοκιών της τουριστικής μονάδας. Με
έμφαση τονίζεται ότι υπάρχει εισβολή ξένων υπαλλήλων, οι πλείστοι των οποίων δεν
είναι άρτια καταρτισμένοι, με αποτέλεσμα να δημιουργούνται σοβαρά προβλήματα
στην ποιοτική εξυπηρέτηση πελατών. (Κεφαλάς , 2019)
Δ.ΥΠ.Α.

Τα σημεία κλειδιά για υψηλή εξυπηρέτηση
1. Επενδύστε στους ανθρώπους
Σήμερα η τεχνολογία έχει δίνει πολλές δυνατότητες μέσω αυτοματοποιημένων

εφαρμογών για την εξυπηρέτηση των πελατών. Τα sites, το email, τα chatbots και η
τεχνητή νοημοσύνη (ΑΙ) μπορούν να καλύψουν βασικές ανάγκες. Όμως οι δυνητικοί
ταξιδιώτες / τουρίστες όταν επικοινωνούν με την επιχείρηση επιθυμούν να
επικοινωνήσουν με ένα εκπρόσωπο και όχι με ένα ρομπότ. Τόσο οι millennials όσο
και οι νεότεροι ταξιδιώτες επιθυμούν την ύπαρξη του ειδικού που θα βελτιώσει την
ταξιδιωτική τους εμπειρία.
Απλές τυπικές διαδικασίες όπως μια

κράτηση, μπορεί να γίνονται online,
όμως όταν κάτι δεν πάει καλά τότε
«απαιτείται» η ύπαρξη του ειδικού.
Όταν για παράδειγμα καθυστερήσει
ή αναβληθεί μια πτήση ή μια
κράτηση δεν επιβεβαιωθεί, τότε
μόνον ο ειδικός θα μπορέσει να καθησυχάσει τον πελάτη και να βελτιώσει την
εμπειρία.
2. Επενδύστε στη γνώση και την εξειδίκευση των ανθρώπων της επιχείρησης
Όταν ο πελάτης αισθανθεί ότι χρειάζεται να επικοινωνήσει με την εταιρεία και να

παρακάμψει τις αυτοματοποιημένες εναλλακτικές, τότε περιμένει ότι ο εκπρόσωπος
της επιχείρησης έχει υψηλό επίπεδο εξειδικευμένης γνώσης.
Οι πελάτες των τουριστικών υπηρεσιών γνωρίζουν τι θέλουν από ένα ξενοδοχείο ή

μια αεροπορική εταιρεία, που θέλουν να πάνε, το στυλ των διακοπών που θέλουν να
κάνουν και τα χρήματα που θέλουν να ξοδέψουν. Αυτό που χρειάζονται είναι ένας
Δ.ΥΠ.Α.

ειδικός που θα τους βοηθήσει να αποφασίσουν ποια εναλλακτική είναι καλύτερη και
οικονομικά εφικτή για αυτούς. Αναζητούν αποκλειστικά τη βοήθεια του ειδικού, όταν
μια πτήση καθυστερήσει ή μια κράτηση δεν επιβεβαιώθηκε και όχι τη συνομιλία με
ένα chatbot.
Με άλλα λόγια θέλουν να μιλήσουν με τον ειδικό που γνωρίζει τον προορισμό, τον
τύπο των διακοπών που επιθυμούν ή/και τις ιδιαιτερότητες της τουριστικής
υπηρεσίας για την οποία ενδιαφέρονται, τον άνθρωπο που θα προσφέρει
εναλλακτικές λύσεις. Ο ειδικός με τις γνώσεις του, την εμπειρία και την
αυτοπεποίθηση του είναι αυτός που θα συμβουλεύσει και θα οδηγήσει τον πελάτη
στην αίσθηση ότι η επιλογή που πρόκειται να κάνει είναι η σωστή για αυτόν.
Οι εκπρόσωποι των τουριστικών υπηρεσιών, οφείλουν να έχουν υψηλό επίπεδο

εξειδίκευσης. Η άριστη εξυπηρέτηση πελατών στον τουρισμό απαιτεί ειδίκευση που
καλύπτει τρεις τομείς:
Γνώση προορισμών, εναλλακτικών τρόπων μετακίνησης και ανθρώπων

Μπορούν να ταυτιστούν με τον πελάτη που θα ταξιδέψει είτε είναι για αναψυχή είτε
για δουλειά
Γνωρίζει να διαχειριστεί αποτελεσματική εναλλακτικά συστήματα κρατήσεων
3. Λειτουργήστε με ενσυναίσθηση
Συχνά η χρήση της ψηφιακής τεχνολογίας, οι πολλαπλές επιλογές, οι πολλαπλές

προσφορές, ακόμη και μια διαδικασία κράτησης μπορεί να δημιουργήσουν αρνητικά
και στρεσογόνα αισθήματα στον πελάτη.
Αντίστοιχα το ίδιο το ταξίδι μπορεί να προκαλέσει άγχος και ανασφάλεια (φόβος για
την προσωπική ασφάλεια, καιρικές συνθήκες, υπεράριθμες κρατήσεις κλπ). Οι
περισσότεροι πελάτες όταν αποφασίσουν ότι θέλουν να επικοινωνήσουν με την
εταιρεία ήδη αισθάνονται κάποιας μορφής ένταση.
Δ.ΥΠ.Α.

Είναι λοιπόν, πολύ σημαντικό οι εκπρόσωποι της εταιρείας να δείχνουν ενδιαφέρον,

να είναι ευγενικοί και συνάμα φιλικοί, να έχουν υπομονή, με μία λέξη να έχουν
ενσυναίσθηση. Ο ρόλος του εκπροσώπου είναι ιδιαίτερα σημαντικός για τα
συναισθήματα που θα βιώσει στη συνέχεια ο πελάτης για την επιχείρηση. Ο
συμβουλευτικός χαρακτήρας του ρόλου του εκπροσώπου της επιχείρησης θα
οδηγήσει σε αρνητική ή θετική εμπειρία του πελάτη.
4. Υποσχεθείτε μόνο ότι μπορείτε να προσφέρετε
Στον τουριστικό κλάδο και για την πλειοψηφία των τουριστικών υπηρεσιών, οι
πελάτες συνήθως προαγοράζουν, αυτό που πολύ συχνά θα «καταναλώσουν» ακόμη
και αρκετούς μήνες μετά. Οι προσδοκίες των πελατών διαμορφώνονται με βάση όσα
η επιχείρηση «υπόσχεται» ότι θα τους παρέχει. Η τήρηση αυτών των υποσχέσεων
είναι καθοριστικής σημασίας. Όλοι οι άνθρωποι και όλα τα μέσα επικοινωνίας και
προβολής της επιχείρησης, οφείλουν να μη δημιουργούν προσδοκίες που δεν
μπορούν να καλυφθούν.
Η τοποθεσία, οι χώροι όπου

παράγεται η υπηρεσία, οι
άνθρωποι και οι χρόνοι
ανταπόκρισης θα πρέπει να
στοχεύουν στην άριστη κάλυψη
των αναγκών και στην ουσιαστική
εξυπηρέτηση των πελατών.
Υποσχεθείτε λοιπόν μόνο ότι
μπορείτε να προσφέρετε και
φροντίστε η παροχή του να είναι άριστη.
Η ποιοτική εξυπηρέτηση των πελατών συμβάλλει στην βελτίωση της φήμης της
εταιρείας, αυξάνει την πιστότητα των πελατών, δημιουργεί θετικό word of mouth
Δ.ΥΠ.Α.

(διαφήμιση της επιχείρησης από στόμα σε στόμα), και τελικά αυξάνει την κερδοφορία
της επιχείρησης. Η εξυπηρέτηση πελατών πρέπει να είναι ένα ιδιαίτερα σημαντικό
στοίχημα για όλες τις επιχειρήσεις και ιδιαίτερα αυτών της τουριστικής βιομηχανίας.
Δ.ΥΠ.Α.

Σύνοψη Εκπαιδευτικής Ενότητας 4
Στην ενότητα αυτή, αναπτύχθηκε η έννοια της τουριστικής εμπειρίας ως βιωματική

διεργασία που προσφέρει στον τουρίστα την ικανοποίηση της αυθεντικότητας και την
κάλυψη των ταξιδιωτικών προσδοκιών του. Αναλύθηκαν τα στοιχεία της τουριστικής
εμπειρίας που αφορούν στα υλικά και άυλα κομμάτια του τουριστικού προϊόντος, και
παρουσιάστηκαν τα πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα της Ελλάδας στο φάσμα των
εμπειριών, όπως καταγράφηκαν από τους επισκέπτες της. Επίσης, επισημάνθηκε ο
τρόπος με τον οποίο το τουριστικό προϊόν δημιουργεί εμπειρίες, και παρουσιάστηκαν
παραδείγματα από βέλτιστες διεθνείς πρακτικές στον τομέα της διαμονής, με
καινοτόμες μορφές και προτάσεις φιλοξενίας που δημιουργούν ξεχωριστές αισθήσεις
και αυθεντικές διακοπές. Τέλος υπογραμμίστηκε η σπουδαιότητα του ανθρώπινου
παράγοντα στον τομέα της εξυπηρέτησης και της προστιθέμενης αξίας που
προσφέρει στον τουριστικό προϊόν.
Δ.ΥΠ.Α.

Ερωτήσεις Αυτοαξιολόγησης Εκπαιδευτικής Ενότητας 4
1. Η ταξιδιωτική εμπειρία για τον τουρίστα μπορεί να προκύψει στον στην ίδια ένταση,
τόσο με ενεργητική όσο και με παθητική συμμετοχή
2. Έχει παρατηρηθεί πως οι πρωτόγνωρες ταξιδιωτικές εμπειρίες, μπορούν να

επηρεάσουν τους ανθρώπους να αλλάξουν ακόμα και τόπο μόνιμης διαμονής
3. Στην ουσία, οι τουρίστες αγοράζουν:

Α. Ένα ταξιδιωτικό πακέτο
Β. Την προσδοκία μια εμπειρίας
4. Βάσει των στοιχείων της travelstat, η Ελλάδα προσφέρει υψηλή ικανοποίηση στους
τουρίστες:
Α. Στο επίπεδο φιλοξενίας
Β. Στο επίπεδο της καθαριότητας
5. Βάσει των στοιχείων της travelstat, η Ελλάδα προσφέρει υψηλές υπηρεσίες

πληροφόρησης στους τουρίστες
6. Βάσει των στοιχείων της travelstat, οι τουρίστες στην Ελλάδα μένουν ικανοποιημένοι
από τη διαμονή και το φαγητό
7. Ο βιωματικός τουρισμός αποκτά μεγαλύτερη ένταση και ερείσματα μέσω του:

Α. Εναλλακτικού τουρισμού
Β. Μαζικού τουρισμού
8. Μόνο τα φυσικά θέλγητρα και όχι τα τεχνητά μπορούν να προσφέρουν αυθεντικές

βιωματικές ταξιδιωτικές εμπειρίες
9. Ποιο από τα παρακάτω μπορεί να προσφέρει αυθεντική τουριστική εμπειρία

Δ.ΥΠ.Α.

Α. Τα φεστιβάλ και οι εκδηλώσεις

Β. Η διαμονή
Γ. Και τα δύο
10. Το ξενοδοχείο Quinta de Pacheca έφτιαξε στη φύση, σουίτες από ξύλινα βαρέλια.
Αυτό:
Α. Η διαμονή δεν αποτελεί δημιουργία τουριστικής εμπειρίας
Β. Αποτελεί δημιουργία τουριστικής εμπειρίας
11. Όταν ένα ξενοδοχείο προσφέρει υψηλή ποιότητα υλικών αγαθών, παρέχει και υψηλό
επίπεδο εξυπηρέτησης
12. Τι θεωρείτε σωστότερο για την αποτελεσματική εξυπηρέτηση:

Α. Δεν είμαστε υποχρεωμένοι να εκπληρώνουμε όλες τις προσδοκίες των τουριστών
Β. Προσπαθούμε να εκπληρώσουμε όλα όσα τους έχουμε υποσχεθεί
Γ. Εκπληρώνουμε όλα όσα τους έχουμε υποσχεθεί, και κάτι παραπάνω
Απαντήσεις ερωτήσεων αυτοαξιολόγησης Εκπαιδευτικής Ενότητας 4
1. Β. Λάθος
2. Α. Σωστό
3. Β. Την προσδοκία μια εμπειρίας
4. Α. Στο επίπεδο φιλοξενίας
5. Β. Λάθος
6. Α. Σωστό
7. Α. Εναλλακτικού τουρισμού
8. Β. Λάθος
9. Γ. Και τα δύο
10. Β. Αποτελεί δημιουργία τουριστικής εμπειρίας
11. Β. Λάθος
12. Γ. Εκπληρώνουμε όλα όσα τους έχουμε υποσχεθεί, και κάτι παραπάνω
Δ.ΥΠ.Α.

Εκπαιδευτική ενότητα 5. ‘’Νομικό Πλαίσιο και Δεοντολογία στον Τομέα του

Τουρισμού και των Ταξιδιών’’
Η παρουσίαση του νομικού πλαισίου που αφορούν στα δικαιώματα και τις
υποχρεώσεις των τουριστικών παρόχων και των τουριστών, καθώς και του κώδικα
δεοντολογίας και ηθικών αρχών για τον τουρισμό
• Να γνωρίζει τους κανόνες που διέπουν τα οργανωμένα ταξίδια

• Να εξοικειωθεί με τις υποχρεώσεις των παρόχων τουριστικών υπηρεσιών
• Να διακρίνει τα όρια των δικαιωμάτων και υποχρεώσεων των πελατών
• Να αντιλαμβάνεται το πλαίσιο στις σχέσεις ξενοδόχων -πελατών
• Να εκτιμά τους όρους και προϋποθέσεις της χρονομεριστικής μίσθωσης
• Να κατέχεις τις γνώσεις που απαιτούνται στα θέματα της τουριστικής άδειας
εισόδου και παραμονής (visa)
Δ.ΥΠ.Α.

• Να εξοικειωθεί με τις διάφορες νομικές διατάξεις για τις τουριστικές επιχειρήσεις

• Να αντιλαμβάνεται τη σημασία του κώδικα ηθικής και δεοντολογίας στον
τουρισμό
• Να αποκτήσει τις γνώσεις για το επιμέρους περιεχόμενο του κώδικα και των
σημαντικών σημείων του
• Νομικό Πλαίσιο Τουρισμού - Οργανωμένα Ταξίδια

• Υποχρεώσεις Παρόχων Τουρισμού, ΕΟΤ
• Δικαιώματα και Υποχρεώσεις Καταναλωτή
• Ξενοδόχος, Ξενοδοχειακά Καταλύματα
• Τουριστική Άδεια Εισόδου, Παραμονή, Visa
• Τουριστικά Καταστήματα, Τουριστικά Γραφεία- Πρακτορεία
• Κώδικας Ηθικής Και Δεοντολογίας Του Τουρισμού
• Παγκόσμιος Οργανισμός Τουρισμού
• Ηθικές Αρχές Τουρισμού
5.1. Εισαγωγικά Στοιχεία-Το Νομικό Πλαίσιο του Τουρισμού
Ο τουρισμός σχετίζεται με πολλούς τομείς του δικαίου και, ανάλογα με τις

περιστάσεις, αφορά τόσο τους επενδυτές όσο και τους καταναλωτές. Πιο
συγκεκριμένα, ο τουρισμός μπορεί να περιλαμβάνει δικαιώματα εργασίας, ακίνητης
περιουσίας (real estate), καταναλωτών, ιδιωτών διεθνών κ.λπ., καθώς οι διαφορές
που αφορούν τουριστικές επιχειρήσεις μπορεί να περιλαμβάνουν ξένους παράγοντες,
δίκαιο αλλοδαπών, εταιρικό δίκαιο (επιχειρηματικός μετασχηματισμός,
χρηματοδότηση, υγιεινή και ασφάλεια τροφίμων ) Η τουριστική συμμετοχή της
Ελλάδας στο ΑΕΠ είναι σταθερή στο 15%, μερικές φορές ξεπερνά το 18%. Αν και η
χώρα δεν έχει μια σταθερή πολιτική εκσυγχρονισμού και βελτίωσης των τουριστικών
Δ.ΥΠ.Α.

υπηρεσιών, η φυσική ομορφιά, το κλίμα και η ποικιλομορφία που χαρακτηρίζει τη

χώρα μας, καθιστώντας τον τουρισμό βασικό πυλώνα της οικονομίας, με δυνατότητα
περαιτέρω σημαντικής ανάπτυξης όσον αφορά τις υπηρεσίες που παρέχονται στους
καταναλωτές και τη δημιουργία σημαντικών επενδύσεων, επομένως, οι καταναλωτές
και οι υποψήφιοι επενδυτές γνωρίζουν το νομοθετικό πλαίσιο που διέπει τις βασικές
μορφές τουρισμού και τις επενδυτικές δυνατότητες.
5.1.1. Οργανωμένα ταξίδια
Τα οργανωμένα ταξίδια, οι οργανωμένες διακοπές και περιηγήσεις ("πακέτα

διακοπών") διέπονται από το ΠΔ.339/96 (εκδιδόμενο σε εφαρμογή της ευρωπαϊκής
οδηγίας 90/314/ΕΚ, επίσημη εφημερίδα της ευρωπαϊκής ένωσης αριθ. L158 της
23.06.1990, σελ.59) και σύμφωνα με αυτό πρόκειται για κάθε ταξίδι που
προσφέρεται από τουριστικά γραφεία που λειτουργούν νόμιμα (σήμα ΕΟΤ),
υπερβαίνει τις 24 ώρες ή περιλαμβάνει διανυκτέρευση και περιλαμβάνει δύο
τουλάχιστον από τις εξής υπηρεσίες: μεταφορά, διαμονή, άλλες υπηρεσίες μη
συμπληρωματικές της μεταφοράς ή της διαμονής, που σημαντικό τμήμα της τιμής
του οργανωμένου ταξιδιού.
Τα οργανωμένα ταξίδια μπορούν να πωληθούν σε ακαθάριστη βάση ή σε ατομική

τιμολόγηση για μεμονωμένες υπηρεσίες. Σε συμβόλαιο οργανωμένου ταξιδιού, τα
μέρη είναι
Α. ο καταναλωτής,
Β. Διοργανωτές που οργανώνουν και πωλούν ταξίδια επαγγελματικά, εάν οι ίδιοι οι
διοργανωτές δεν πωλούν ταξίδια,
Γ. ο πωλητής
Δ.ΥΠ.Α.

Πριν από τη σύναψη σύμβασης, ο

διοργανωτής ή/και ο πωλητής
υποχρεούται να κοινοποιήσει στον
καταναλωτή (όχι απαραίτητα μέσω
διαφημιστικών φυλλαδίων) μια πλήρη
και εμπεριστατωμένη περιγραφή του
ταξιδιού, χωρίς παραπλανητικές οδηγίες, συμπεριλαμβανομένων:
• Προορισμός,
• Ως προς τον τύπο καταλύματος,
• Γεύματα,
• Ενδιάμεσες στάσεις,
• Επισκέψεις και εκδρομές
• Και οποιοδήποτε άλλο σχετικό περιεχόμενο, συμπεριλαμβανομένων:
• Ως προς την τιμή,
• Θέση επιβάτη,
και σχετικές πληροφορίες:
• Ταξιδιωτικά έγγραφα,
• Το ποσό της προκαταβολής,
• Τη διεύθυνση και τον αριθμό του τοπικού αντιπροσώπου,
• Προϋποθέσεις Ασφάλισης
• Προθεσμία ακύρωσης εάν το ταξίδι απαιτεί ελάχιστο αριθμό ατόμων
• Τυχόν υγειονομικές διαδικασίες.
Η σύμβαση που συνάπτεται μεταξύ του καταναλωτή και του διοργανωτή ή/και του
πωλητή πρέπει να είναι γραπτή και, επιπλέον των ανωτέρω:
Στοιχεία διοργανωτή/πωλητή και ασφάλισης,
Τιμές για οργανωμένες εκδρομές με ενδεχόμενες τροποποιήσεις και χρεώσεις που
δεν περιλαμβάνονται στη συνολική τιμή,
χρονοδιάγραμμα πληρωμής τιμών και λεπτομέρειες,
Δ.ΥΠ.Α.

Συγκεκριμένες επιθυμίες και προθεσμίες ο καταναλωτής επικοινωνεί με τον

διοργανωτή κατά τη διάρκεια της περιόδου κράτησης, εντός των οποίων ο
καταναλωτής μπορεί να παραπονεθεί για μη εκτέλεση ή εσφαλμένη εκτέλεση της
σύμβασης.
Ο καταναλωτής οργανωμένων ταξιδιών επιβάλλεται να γνωρίζει ότι:
Απόδειξη της απρόσκοπτης εφαρμογής

της νομοθεσίας και εκτέλεσης των όρων
της σύμβασης είναι η ίδια η σύμβαση,
αντίγραφο της οποίας θα πρέπει να
ληφθεί σε κάθε περίπτωση. Σε εξαιρετικές
περιπτώσεις όπου απαιτούνται αλλαγές
τιμών λόγω μεταβολών τελών, φόρων και
συναλλαγματικών ισοτιμιών, οι
καταναλωτές πρέπει να ειδοποιούνται εντός 20 ημερών από την αναχώρηση. Εάν,
πριν από την αναχώρηση, ο διοργανωτής ή ο πωλητής αναγκαστεί να τροποποιήσει
σε μεγάλο βαθμό ένα από τα βασικά στοιχεία της σύμβασης, όπως η τιμή, η οποία
πρέπει να κοινοποιηθεί στον καταναλωτή το συντομότερο δυνατό, ο καταναλωτής
έχει δύο δυνατότητες:
Α) να καταγγείλει τη σύμβαση χωρίς ποινή, ή

Β) Αποδεχτείτε την τροποποίηση της σύμβασης, η οποία θα καθορίσει την
τροποποίηση και την επίδρασή της στην τιμή.
Εάν ο καταναλωτής επιλέξει να καταγγείλει τη σύμβαση, αλλά χωρίς δική του

υπαιτιότητα, (π.χ. ο διοργανωτής ακυρώσει το ταξίδι), ο καταναλωτής έχει το
δικαίωμα:
Α) Ζητήστε άλλο οργανωμένο ταξίδι ίδιας ή ανώτερης ποιότητας, ή

Β) Ζητήστε επιστροφή χρημάτων.
Δ.ΥΠ.Α.

Σε περίπτωση που οι περισσότερες από τις υπηρεσίες που προβλέπονται στη

σύμβαση δεν μπορούν να παρασχεθούν μετά την αναχώρηση, ο διοργανωτής θα
προβεί σε άλλες διευθετήσεις χωρίς επιπλέον κόστος για τον καταναλωτή για να
συνεχίσει το ταξίδι και να αποζημιώσει τον καταναλωτή εάν είναι απαραίτητο. Εάν ο
καταναλωτής δεν το αποδεχθεί, ο διοργανωτής υποχρεούται να παρέχει στον
καταναλωτή μεταφορικό μέσο για να επιστρέψει στον τόπο αναχώρησης ή στο
συμφωνημένο σημείο επιστροφής και να του παράσχει αποζημίωση κατά περίπτωση.
Μια σημαντική και νομικά απαιτούμενη προϋπόθεση μιας σύμβασης είναι να παρέχει
στους καταναλωτές διαβεβαιώσεις ότι η σύμβαση εκτελείται σωστά και ότι η
πληρωμή επιστρέφεται αμέσως σε περίπτωση πτώχευσης ή πτώχευσης.
Η εγγύηση αυτή είναι εγγυημένη με τη μορφή υποχρεωτικής ασφάλισης έναντι των

αντίστοιχων κινδύνων (έλλειψη επιβολής όρων, πτώχευση ή πτώχευση του
διοργανωτή ή/και του πωλητή).
Ωστόσο, οι παραπάνω προϋποθέσεις δεν παρέχουν ασφάλεια στους καταναλωτές

σε περίπτωση ατυχήματος ή κλοπής προσωπικών αντικειμένων. Οι καταναλωτές
μπορούν να μεταφέρουν την κράτησή τους σε άλλο άτομο έως και 5 εργάσιμες
ημέρες πριν την αναχώρηση. Τέλος, ο διοργανωτής ή/και ο πωλητής είναι επίσης
υπεύθυνος για ορισμένες από τις υπηρεσίες που παρέχονται όχι απευθείας από
αυτούς, αλλά από άλλες συνεργαζόμενες εταιρείες (π.χ. εστιατόρια, ξενοδοχεία κ.λπ.).
Το n κινείται στο ίδιο πνεύμα όπως παραπάνω. 393/1976 ισχύει για τα ταξιδιωτικά
γραφεία και η απόφαση 514170/64/95 ισχύει για την ενοικίαση αυτοκινήτου χωρίς
οδηγό.
Δ.ΥΠ.Α.

5.1.2. Σχέσεις ξενοδόχων - πελατών
Όσον αφορά στις σχέσεις ξενοδόχων — πελατών αυτές διέπονται από το

Ν.1652/1986 ο οποίος προβλέπει ότι:
Α) Οι ξενοδόχοι υποχρεούνται να νοικιάζουν κενά δωμάτια που διατίθενται στους

πελάτες και να παρέχουν τόσες ανέσεις όσες διαφημίζονται
Β) Ο ξενοδόχος υποχρεούται να απαντήσει εγγράφως με στοιχεία για την ενοικίαση

(τύπος δωματίου, ημέρες κράτησης, τιμή). Μια γραπτή απάντηση ενδυναμώνει τόσο
τον πελάτη όσο και τον ξενοδόχο.
Γ) Η προκαταβολή της κράτησης δεν μπορεί να υπερβαίνει το 25% του συνολικού

κόστους διαμονής, αλλά δεν μπορεί να είναι μικρότερη από το ενοίκιο μιας ημέρας,
Δ) Σε περίπτωση ακύρωσης από τον πελάτη - εάν συμβεί 21 ημέρες πριν από τη
συμφωνημένη ώρα άφιξης - ο ξενοδόχος υποχρεούται να επιστρέψει ολόκληρη την
προκαταβολή, ενώ εάν η ακύρωση γίνει λιγότερο από 21 ημέρες, ο πελάτης οφείλει
στον ξενοδόχο το ήμισυ του συνολικού ποσού κατάθεσης της ακυρωμένης
παραγγελίας σας
Ε) Εάν ο ξενοδόχος δεν είναι σε θέση να

παράσχει δωμάτιο που έχει συμφωνήσει να
παραχωρήσει στους πελάτες του, είναι
υποχρεωμένος να φροντίσει να φιλοξενηθούν
τουλάχιστον σε άλλο κατάλυμα της ίδιας
κατηγορίας στην ίδια πόλη, το οποίο προσφέρει
τις ίδιες ανέσεις και γενικά οφέλη όπως αυτά για
Like άτομα που διαφημίζουν τη διαμονή τους,
Δ.ΥΠ.Α.

ΣΤ) Ο ξενοδόχος είναι υπεύθυνος μόνο για τα πολύτιμα ή υψηλής αξίας αντικείμενα
και χρήματα που του παραδίδει ο πελάτης και παρέχει τις σχετικές αποδείξεις,
Ζ) Τα κατοικίδια οποιουδήποτε τύπου απαγορεύονται στις εγκαταστάσεις, εκτός εάν

το ξενοδοχείο παρέχει ειδικό χώρο.
Όμως και ο πελάτης υποχρεούται:

• Υπογράψτε το έντυπο που απαιτείται
από τις αρχές κατά την είσοδό σας στο
ξενοδοχείο,
• Δώστε το κλειδί του δωματίου σας στον
θυρωρό όταν φεύγετε από το ξενοδοχείο,
• Υποδοχή των καλεσμένων του σε
δωμάτιο ξενοδοχείου.
Επίσης οφείλει να γνωρίζει ότι απαγορεύεται:

Οι επισκέπτες που ετοιμάζουν φαγητό και ποτά στο δωμάτιο του ξενοδοχείου και
σερβίρουν γεύματα στο δωμάτιο, εκτός από ασθενείς ή επισκέπτες που ζητούν
υπηρεσία δωματίου,
Χρήση κινητήρων ντίζελ, τζακιών, ηλεκτρικών συσκευών κ.λπ.
χρήση ηλεκτρικής ενέργειας για σκοπούς άλλους από το φωτισμό, το ξύρισμα και το
φύσημα,
πλένετε λευκά ρούχα και άλλα είδη ρούχων στο δωμάτιο,
Τοποθετήστε κάθε είδους αποσκευές στους διαδρόμους του ξενοδοχείου,
Μετακινήστε έπιπλα στο δωμάτιο και ανοίξτε τρύπες στους τοίχους για να κρεμάσετε
φωτογραφίες ή άλλα αντικείμενα,
τζόγος,
Δ.ΥΠ.Α.

Μουσική, ψαλμωδίες και οποιεσδήποτε συγκεντρώσεις που προκαλούν θόρυβο ή

αναστάτωση σε άλλους θαμώνες. Οι γονείς ή οι κηδεμόνες είναι υπεύθυνοι για κάθε
θόρυβο ή αναστάτωση που προκαλείται από ανηλίκους.
Μεταφορά και χρήση λινών ποδιών και άλλων ειδών ένδυσης εκτός δωματίου.
Εάν ο πελάτης παραβιάσει τους παραπάνω κανόνες ή συμπεριφερθεί ανάρμοστα με

το προσωπικό του ξενοδοχείου, μπορεί να θεωρηθεί ανεπιθύμητο και η διεύθυνση
του ξενοδοχείου διατηρεί το δικαίωμα να ζητήσει από τον πελάτη να φύγει από το
ξενοδοχείο εντός 24 ωρών και να εκκενώσει το δωμάτιο όπου βρίσκονται οι
αποσκευές.
5.1.3. Χρονομεριστική μίσθωση
Μια άλλη δημοφιλής επιλογή διακοπών είναι η χρονομεριστική μίσθωση. Πρόκειται

για διακοπές σε καταλύματα διακοπών μια συγκεκριμένη εποχή του χρόνου και
αποτελεί μορφή ιδιοκτησίας ή άλλο δικαίωμα χρήσης του ακινήτου. Νομοθετικά, οι
μισθώσεις χρονομεριστικής μίσθωσης διέπονται από το Διάταγμα 182/1999, όπως
τροποποιήθηκε με το Διάταγμα 293/2001 (ενσωματώθηκε στην Οδηγία 94/47/ΕΚ),
αλλά η σχετική νομοθεσία είναι στη νέα Οδηγία 2008/122/ΕΚ με την Κ.Υ.Α. αργότερα
καταργήθηκε. Ζ1-130/2011. Επίσης, οι κανονισμοί της Α.Κ. είναι για ενοικίαση
πραγμάτων. Η χρονομεριστική μίσθωση δεν αφορά μόνο ακίνητα, αλλά κινητά
καταλύματα όπως κρουαζιερόπλοια, τροχόσπιτα και ποταμόπλοια. Ο
θεσμοθετημένος ορισμός της χρονομεριστικής μίσθωσης είναι ο εξής: "Σύμβαση
χρονομεριστικής μίσθωσης" είναι μια σύμβαση μεγαλύτερη του ενός έτους (έως 60
έτη κατ' ανώτατο όριο) μέσω της οποίας ο καταναλωτής αποκτά το δικαίωμα να
χρησιμοποιεί ένα ή περισσότερα καταλύματα διανυκτέρευσης έναντι αμοιβής.
Περίοδος χρήσης.
Τυχόν ρήτρες ανανέωσης ή σιωπηρής παράτασης λαμβάνονται υπόψη κατά τον

υπολογισμό της διάρκειας της σύμβασης χρονομεριστικής μίσθωσης. Τα προϊόντα
Δ.ΥΠ.Α.

χρονομεριστικής μίσθωσης και μακροχρόνιων διακοπών δεν επιτρέπεται να

διαφημίζονται ή να πωλούνται ως επενδύσεις.
Μια πλήρης περιγραφή όλων των χαρακτηριστικών και των κανόνων λειτουργίας της
χρονομεριστικής μίσθωσης πρέπει να παρέχεται στους καταναλωτές πριν από την
υπογραφή της σύμβασης και κατά τη διάρκεια της διαφήμισης προϊόντων, τα οποία
επίσης ενσωματώνονται στους όρους της σύμβασης. Διαφορετικά, η σύμβαση είναι
άκυρη για τον καταναλωτή.
Εκτός από τα μέσα προσφυγής που παρέχονται στον καταναλωτή σε περίπτωση

αθέτησης της σύμβασης, μπορεί να υπαναχωρήσει από τη σύμβαση
χρονομεριστικής μίσθωσης εντός 14 ημερολογιακών ημερών χωρίς να αιτιολογήσει.
Η περίοδος εξαίρεσης ξεκινά από την ημερομηνία υπογραφής της σύμβασης ή του
δεσμευτικού προσύμφωνου ή από την ημερομηνία που ο καταναλωτής λαμβάνει τη
σύμβαση ή οποιοδήποτε δεσμευτικό προσύμφωνο, εάν αυτή είναι μεταγενέστερη
από την ημερομηνία υπογραφής της σύμβασης.
Η ανταλλαγή και η μεταπώληση προϊόντων χρονομεριστικής μίσθωσης ρυθμίζονται

από την ίδια Κ.Υ.Α., με την επιφύλαξη ότι τα συμβόλαια χρονομεριστικής μίσθωσης
και τα συμβόλαια χρονομεριστικής μεταπώλησης πρέπει να συντάσσονται
συμβολαιογραφικά έγγραφα και να υποβάλλονται μεταγραφές.
Τέλος, το άρθρο 13α του Ν. 2251/94 προβλέπει τις κυρώσεις για παράβαση των
ανωτέρω υποχρεώσεων.
5.1.4. Τουριστική άδεια εισόδου και παραμονής (visa)
Η Ελλάδα είναι μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης και έχει επικυρώσει τη Συνθήκη
Σένγκεν. Οι πολίτες των κρατών μελών Σένγκεν δεν χρειάζονται βίζα. Ως εκ τούτου, η
Ελλάδα τηρεί τους όρους της συνθήκης, η οποία καταργεί τον έλεγχο στα κοινά
Δ.ΥΠ.Α.

εσωτερικά, εναέρια και θαλάσσια σύνορα και επιτρέπει στους πολίτες των κρατών
μελών να κάνουν σύντομη διαμονή έως τρεις (3) μήνες χωρίς βίζα. Για τους πολίτες
των περισσότερων χωρών που δεν είναι μέλη της Συνθήκης Σένγκεν, απαιτείται
θεώρηση εισόδου τόσο στην Ελλάδα όσο και στην ΕΕ.
Επιπλέον, οι κάτοχοι έγκυρων

διαβατηρίων από τις ακόλουθες χώρες
(εκτός ΕΕ) δεν χρειάζονται βίζα εάν
επιθυμούν να επισκεφθούν την Ελλάδα
εντός 6 μηνών και να μείνουν για
μέγιστο 3 μήνες (90 ημέρες) (Ανδόρα,
Αργεντινή, Αυστραλία, Βραζιλία) ,
Μπρουνέι , Καναδάς, Χιλή, Κόστα Ρίκα,
Κροατία, Ελ Σαλβαδόρ, Γουατεμάλα, Ονδούρα, Ισραήλ, Ιαπωνία, Μαλαισία, Μεξικό,
Μονακό, Νέα Ζηλανδία, Αγία Έδρα (Βατικανό), Νικαράγουα, Παναμάς, Παραγουάη,
Σαν Μαρίνο, Σιγκαπούρη, Νότια Κορέα, Ηνωμένες Πολιτείες, Ουρουγουάη,
Βενεζουέλα).
Για άλλες χώρες, οι θεωρήσεις διακρίνονται σε βίζες μακράς διάρκειας και
βραχυπρόθεσμες.
Για τους Έλληνες τουρίστες που θέλουν να ταξιδέψουν σε τρίτη χώρα (όπως
Ηνωμένες Πολιτείες, Κίνα, Χονγκ Κονγκ, Λευκορωσία κ.λπ.), διενεργείται αναλυτική
ανάλυση των προϋποθέσεων και των δικαιολογητικών για τη χορήγηση βίζας στην
αντίστοιχη πρεσβεία/ προξενείο.
Ειδικά για τις ΗΠΑ, τα ακόλουθα ισχύουν για τουριστικά και επαγγελματικά ταξίδια
διάρκειας έως 90 ημερών. Για να μπορέσουν να χρησιμοποιήσουν το Πρόγραμμα
Απαλλαγής από την Βίζα (vwp), οι ταξιδιώτες πρέπει να έχουν νέο τύπο διαβατηρίου
που να περιέχει ηλεκτρονικό τσιπ και να έχει εκδοθεί μετά τις 26 Αυγούστου 2006.
Πρέπει επίσης να κάνετε τα εξής:

Δ.ΥΠ.Α.

• Ηλεκτρονική αίτηση για το Ηλεκτρονικό Σύστημα Ταξιδιωτικής Άδειας (ESTA). Αυτό

το αίτημα πρέπει να υποβληθεί τουλάχιστον 72 ώρες πριν από την αναχώρηση.
• Οι ταξιδιώτες θα πρέπει να εκτυπώσουν την έγκριση στην αίτηση εξουσιοδότησης

ταξιδιού που λαμβάνουν και μεταφέρουν στο αεροδρόμιο, η εξουσιοδότηση θα
εμφανίζει τον αριθμό αίτησης άδειας ταξιδιού και την επιβεβαίωση της κατάστασής
τους ESTA.
Η διαδικασία της αίτησης αποτελείται από τα εξής βήματα:
1) συμπλήρωση της αίτησης στα αγγλικά

2) υποβολή της αίτησης
3) καταχώριση του αριθμού αίτησης
4) πραγματοποίηση πληρωμής
Το αντίτιμο που πρέπει να καταβληθεί αποτελείτε από δυο είδη χρεώσεων:

• Αντίτιμο επεξεργασίας αίτησης που ανέρχεται σε 4$
• Αντίτιμο έγκρισης αίτησης που ανέρχεται σε 10$
Εάν η αίτηση δεν εγκριθεί, μπορεί να υποβληθεί αίτηση βίζας στην πρεσβεία.
Ταξιδιωτική εξουσιοδότηση (εγκεκριμένη ESTA) με ισχύ για 2 χρόνια ή έως ότου

λήξει το διαβατήριό σας (όποιο συμβεί πρώτο)
Εάν ο ταξιδιώτης έχει ήδη βίζα για τις ΗΠΑ, δεν χρειάζεται να υποβάλει αίτηση στο
σύστημα ESTA.
Δ.ΥΠ.Α.

Για την Κίνα, η αίτηση πρέπει να υποβληθεί τουλάχιστον 4 ημέρες πριν από την
αναχώρηση, ισχύει για 3 μήνες και προβλέπει 30 ημέρες διαμονή. Το κόστος αυτής
της βίζας είναι 30 ευρώ, αν θέλετε να εκδοθεί 2-3 ημέρες πριν την αναχώρηση, το
τέλος έκδοσης είναι 53 ευρώ. Τέλος, διατίθεται και πρόγραμμα ταχείας έκδοσης μιας
ημέρας. Εάν ένας ταξιδιώτης θέλει να επισκεφθεί το Χονγκ Κονγκ ή το Μακάο
ενδιάμεσα, θα χρειαστεί βίζα πολλαπλής εισόδου.
5.1.5. Τουριστικές κατοικίες (Condo Hotels)
Όσον αφορά τις επενδύσεις

στη χώρα μας, σχετίζεται
άμεσα με το ειδικό
χωροταξικό πλαίσιο για τον
τουρισμό του Υπουργείου
Περιβάλλοντος, ν.
4002/2011 προβλέπει την
ανάπτυξη του Τουριστικού
Σώματος (ξενοδοχείο διαμερισμάτων). Η ιδέα πίσω από αυτή την επένδυση είναι η
κατασκευή τουριστικών κατοικιών στην ευρύτερη περιοχή του ξενοδοχείου. Αυτές οι
κατοικίες θα μπορούν να αγοραστούν ή/και να μισθωθούν από τους καταναλωτές. Το
«room service» αναλαμβάνει ο ξενοδόχος. Σύμφωνα με τη νομοθεσία, δεν
υπερβαίνουν το 50% του συντελεστή δόμησης και μπορούν να μισθωθούν για 6
μήνες έως 20 χρόνια. Η συνολική έκταση των ξενοδοχειακών εγκαταστάσεων δεν θα
είναι μικρότερη από 50.000 τετραγωνικά μέτρα. Συνολικός συντελεστής δόμησης
(εκτός σχεδίου - πλην Κρήτης, Κέρκυρας και Ρόδου), ενώ ο περιορισμός αυτός δεν
ισχύει σε σχέδιο. Το εν λόγω ξενοδοχείο θα πρέπει να είναι 4 ή 5 αστέρων.
Συγκεκριμένα, οι ενδιαφερόμενες εταιρείες δεν θα έχουν κίνητρα να αναπτύξουν
νομοθεσία.
Για τη χωροθέτησή τους, η ΠΕΚΑ και ο Υπουργός Πολιτισμού και Τουρισμού θα

εκδώσουν κοινή απόφαση που θα προσδιορίζει τις πιο συγκεκριμένες κατηγορίες
Δ.ΥΠ.Α.

έργων, δραστηριοτήτων και εγκαταστάσεων που μπορούν να κατασκευαστούν σε

ξενοδοχειακούς χώρους, τουριστικές κατοικίες και περιβαλλοντικές συνθήκες.
υπεύθυνος για την έκδοση αδειών και την παροχή των εγκρίσεων που απαιτούνται
για την έναρξη λειτουργίας της εγκατάστασης.
Τέλος, ο μισθωτής της τουριστικής κατοικίας θα δεσμεύεται από τις διατάξεις

συνιδιοκτησίας και λειτουργίας της εγκατάστασης.
5.1.6. Διάφορες Διατάξεις για τις Τουριστικές Επιχειρήσεις
Α. Τουριστικά Καταστήματα
Ορισμός Τουριστικού Καταστήματος

Το τουριστικό κατάστημα αποτελεί ένα σημείο πώλησης το οποίο πουλά σε άτομα
που προέρχονται από άλλες περιοχές, τοπικά αναμνηστικά προϊόντα. Προϊόντα τα
οποία έχουν σχέση με τα ήθη τα έθιμα και το πολιτισμό ενός τόπου. Το τουριστικό
κατάστημα προκειμένου να προωθήσει τα προϊόντα του βασίζεται σε μεγάλο βαθμό
στη παρουσίαση που κάνει στη βιτρίνα του, στη ποιότητα των προϊόντων αλλά και
στο πωλητή, ο οποίος πρέπει να είναι άριστα ενημερωμένος για τα προϊόντα τα
οποία πουλά.
Ο ρόλος και η λειτουργία των Τουριστικών Καταστημάτων

Τα τουριστικά καταστήματα για να λειτουργήσουν θα πρέπει να έχουν το ειδικό σήμα
του ΕΟΤ. Το συγκεκριμένο σήμα πιστοποιεί ότι η συγκεκριμένη επιχείρηση πληροί
όλες τις ειδικές προϋποθέσεις του νόμου και προσφέρει ικανοποιητικό επίπεδο
υπηρεσιών (Άρθρο 02).
Ο ΕΟΤ, σύμφωνα με το νόμο Ν1624/1950 αλλά και με το Ν.3270/2004 έχει την

αρμοδιότητα να χαράζει τουριστική πολιτική, να καθορίζει τη λειτουργία των
τουριστικών καταστημάτων αλλά και να ελέγχει αν πληρούν τις προϋποθέσεις ώστε
να λειτουργούν ως τουριστικοί φορείς πώλησης αγαθών σε συγκεκριμένες περιοχές
Δ.ΥΠ.Α.

της Ελλάδος. Ο ΕΟΤ, ερευνά την τουριστική αγορά, μελετά την ανταγωνιστικότητα
ενώ καταρτίζει και προγράμματα διαφήμισης, δημοσίων σχέσεων και τουριστικών
εκδηλώσεων (Ν1624/1950- Ν.3270/2004). Σύμφωνα με το άρθρο 2 του Ν. 2160/1193,
μπορεί να δίνει τις άδεις αλλά και να εποπτεύει και να ελέγχει τα τουριστικά
Ο ρόλος τους όπως προαναφέρθηκε είναι καθαρά εμπορικός δηλαδή η πώληση

τοπικών προϊόντων που είναι κυρίως αναμνηστικά του τόπου επίσκεψης, όπως θα
μελετηθεί και παρακάτω στο νομικό πλαίσιο, το ωράριο τους είναι πιο ανοιχτό και
ελεύθερο από τα άλλα καταστήματα, ειδικά τις θερινές περιόδους, προκειμένου να
έχουν το περιθώριο αύξηση των εσόδων τους.
Σε επίπεδο εργασιακών σχέσεων και σύμφωνα με το άρθρο 27 περί της Ρύθμισης

της Λειτουργίας Καταστημάτων και των Όρων Απασχόλησης των Υπαλλήλων τους
Νόμων του 2006 και 2011 (Ν.155(Ι) του 2006, Ν. 69(Ι) του2007 και Ν. 6(Ι) του 2011),
ισχύει ότι οι διατάξεις των Διαταγμάτων και η συνεπακόλουθη επέκταση του ωραρίου
λειτουργίας των καταστημάτων σε τουριστικές περιοχές/ζώνες, δεν επηρεάζει τους
όρους εργοδότησης των υπαλλήλων, όπως αυτοί ρυθμίζονται από το Νόμο, τις
οικείες συλλογικές συμβάσεις ή/και την πρακτική.
Σύμφωνα με το Νόμο, το ημερήσιο ωράριο των υπαλλήλων δεν πρέπει να

υπερβαίνει τις 8 ώρες και η εβδομαδιαία απασχόληση τις 38. Επίσης, η υπερωριακή
απασχόληση δεν πρέπει να υπερβαίνει τις 2 ώρες ημερησίως και τις 8, συνολικά,
εβδομαδιαίως. Η υπερωριακή αποζημίωση πρέπει να είναι κατ’ ελάχιστο στη βάση
1:2 για τα ελεύθερα πρωινά/απογεύματα, τις αργίες και τις Κυριακές και 1:1,5 για τις
υπόλοιπες ημέρες.
Β. Κύρια-Μη κύρια ξενοδοχειακά καταλύματα

Τα τουριστικά καταλύματα διέπονται από το Ν.2160/93 και διακρίνονται σε τέσσερις
μεγάλες κατηγορίες:
• Τα κύρια ξενοδοχειακά καταλύματα
Δ.ΥΠ.Α.

• Τα μη κύρια ξενοδοχειακά καταλύματα

• Τους χώρους οργανωμένης κατασκήνωσης
• Τους ξενώνες νεότητας
Κύρια ξενοδοχειακά καταλύματα

Τα κύρια ξενοδοχειακά καταλύματα διακρίνονται σε:
• Ξενοδοχείο κλασσικού τύπου
• Ξενοδοχείο τύπου Μοτέλ
• Ξενοδοχείο τύπου επιπλωμένων διαμερισμάτων
• Ξενοδοχείο κλασσικού τύπου και επιπλωμένων διαμερισμάτων.
Ξενοδοχείο κλασσικού τύπου: πρόκειται για μορφή ξενοδοχείου που περιλαμβάνει

κοινόχρηστους χώρους υποδοχής, παραμονής, εστίασης και αναψυχής πελατών,
υπνοδωμάτια και βοηθητικούς χώρους. Μπορεί να βρίσκεται σε περιοχές εντός
σχεδίου πόλης ή εκτός σχεδίου πόλης και να διατάσσεται είτε σε ένα κτίριο είτε σε
περισσότερα μικρά κτίρια, τα οποία όμως θα αποτελούν ένα ενιαίο σύνολο μέσα σε
ένα ενιαίο οικόπεδο. Τα ξενοδοχεία κλασσικού τύπου κατατάσσονται σε κατηγορίες
αστεριών δηλαδή 1*, 2*, 3*, 4*, 5*.
Ξενοδοχείο τύπου Μοτέλ: πρόκειται για ξενοδοχεία που βρίσκονται γενικά εκτός
κατοικημένων περιοχών, επί οδικών αρτηριών μεγάλης κυκλοφορίας κα αποβλέπουν
κατά κύριο λόγο στην εξυπηρέτηση όσων διακινούνται με αυτοκίνητο. Λόγω της
πελατείας που απευθύνονται, υποχρεωτικά διαθέτουν μεγάλο χώρο στάθμευσης και
επίσης είναι δυνατό να διαθέτουν και πρατήριο καυσίμων. Κατατάσσονται σε
κατηγορίες αστεριών, 3*, 4*.
Ξενοδοχείο τύπου επιπλωμένων διαμερισμάτων: πρόκειται για ξενοδοχείο που

διαθέτει κοινόχρηστους χώρους υποδοχής και παραμονής πελατών, βοηθητικούς
χώρους και διαμερίσματα ενός, δύο ή περισσότερων κύριων χώρων με πλήρες
λουτρό και μικρό μαγειρείο. Μπορεί να βρίσκεται σε περιοχές εντός σχεδίου πόλης ή
εκτός σχεδίου πόλης και να διατάσσεται είτε σε ένα κτίριο είτε σε περισσότερα μικρά
Δ.ΥΠ.Α.

κτίρια, τα οποία όμως θα αποτελούν ένα ενιαίο σύνολο μέσα σε ένα ενιαίο οικόπεδο.
Κατατάσσονται σε κατηγορίες πέντε αστεριών 1*, 2*, 3*, 4*, 5*.
Ξενοδοχείο κλασσικού τύπου και επιπλωμένων διαμερισμάτων (ή ξενοδοχείο

μικτής λειτουργικής μορφής ή τουριστικό χωριό): πρόκειται για ξενοδοχείο που
διαθέτει κοινόχρηστους χώρους υποδοχής, παραμονής, αναψυχής και εστίασης
πελατών, καταστήματα, βοηθητικούς χώρους και χώρους διανυκτέρευσης σε
δωμάτια με λουτρό και μαγειρείο. Πρόκειται δηλαδή για ξενοδοχείο που συνθέτει και
συνδυάζει τη μορφή ξενοδοχείο κλασσικού τύπου και ξενοδοχείο τύπου
επιπλωμένων διαμερισμάτων. Κύριο χαρακτηριστικό αυτής της μορφής είναι ότι δεν
μπορεί να είναι μικρότερο των 300 κλινών. Κατατάσσονται σε κατηγορίες αστεριών
4*, 5*.
Μη κύρια ξενοδοχειακά καταλύματα

Στα μη κύρια ξενοδοχειακά καταλύματα ανήκουν:
• Τα αυτοεξυπηρετούμενα καταλύματα
• Τα ενοικιαζόμενα επιπλωμένα δωμάτια
• Τα ενοικιαζόμενα επιπλωμένα διαμερίσματα
1. Τα αυτοεξυπηρετούμενα καταλύματα, είναι καταλύματα, που δεν διαθέτουν

υποδοχή και κοινόχρηστους χώρους πελατών, παρά μόνο αυτοτελείς ανεξάρτητους
χώρους διανυκτέρευσης και παραμονής πελατών, χωρίς υποχρεωτικές
εξυπηρετήσεις (service). Διακρίνονται σε τουριστικές επιπλωμένες επαύλεις (βίλες)
και τουριστικές επιπλωμένες κατοικίες.
2. Τα ενοικιαζόμενα επιπλωμένα δωμάτια αποτελούν μέρος της μόνιμης διαμονής
του ιδιοκτήτη ή του εκμισθωτή και παραχωρούνται, σε τουρίστες αντί μισθώματος, με
τα έπιπλα και τον λοιπό εξοπλισμό, καθώς και με δικαίωμα χρήσης των χώρων
υγιεινής για προσωρινή διαμονή. Ο ιδιοκτήτης ή ο εκμισθωτής αναλαμβάνει επίσης
την τακτοποίηση και καθαριότητα του δωματίου και προαιρετικά την παροχή
πρωινού γεύματος.
Δ.ΥΠ.Α.

3. Τα ενοικιαζόμενα επιπλωμένα διαμερίσματα, έχουν ως κύριο χαρακτηριστικό,

ότι για τη διαμονή των πελατών προσφέρουν διαμερίσματα αντί υπνοδωματίων, τα
οποία στερούνται κοινόχρηστους χώρους.
Γ. Τουριστικά Γραφεία/Ταξιδιωτικά Πρακτορεία
Ορισμός Ταξιδιωτικού πρακτορείου

Σύμφωνα με την ελληνική νομοθεσία, τα ταξιδιωτικά πρακτορεία είναι νόμιμες
οργανωμένες επιχειρήσεις που, με τα μέσα και τις γνώσεις που διαθέτουν,
αναλαμβάνουν τη μεταφορά, διακίνηση, ψυχαγωγία κλπ., μεμονωμένων ατόμων ή
ομάδων, μέσα και έξω από τη χώρα με τις νόμιμες διαδικασίες.
Ο ρόλος των ταξιδιωτικών πρακτορείων

Ο ρόλος των ταξιδιωτικών πρακτορείων υπεισέρχεται τόσο στο πεδίο της προβολής
ενός προορισμού και προώθησης των πωλήσεων όσο και στο πεδίο της
εξυπηρέτησης των τουριστών. Οι κυριότερες εργασίες, όπως τις καταγράφει η
κείμενη νομοθεσία, είναι:
• Κατάρτιση και εκτέλεση προγραμμάτων εκδρομών, περιηγήσεων, συνεδρίων

μέσα και έξω από τη χώρα, με ιδιόκτητα ή μισθωμένα μεταφορικά μέσα (χερσαία,
θαλάσσια, αεροπορικά).
• Μεσολάβηση για διασφάλιση και ενοικίαση καταλύματος διαμονής, σίτισης,
αναψυχής, ψυχαγωγίας και μέσων διακίνησης.
• Μεσολάβηση για την έκδοση διαβατηρίων και εισιτηρίων κάθε μεταφορικού
μέσου.
• Διαμεσολάβηση για την οργάνωση πάσης φύσεως συνεδρίων.
• Μέριμνα για την παραλαβή και μεταφορά αποσκευών των πελατών.
• Παροχή πάσης φύσεως υπηρεσίας που έχει άμεση ή έμμεση σχέση με τον
τουρισμό, όπως η προβολή τουριστικών μονάδων, η διάθεση εισιτηρίων
καλλιτεχνικών εκδηλώσεων που διενεργούνται από τον Ε.Ο.Τ. ή άλλους φορείς κλπ.
Δ.ΥΠ.Α.

• Παροχή κάθε άλλης υπηρεσίας, η οποία έχει άμεση ή έμμεση σχέση με τον
τουρισμό.
Τύποι Ταξιδιωτικών πρακτορείων

Σύμφωνα με την κείμενη νομοθεσία, τα ταξιδιωτικά πρακτορεία διακρίνονται σε:
Πρακτορεία εσωτερικού τουρισμού. Τα πρακτορεία εσωτερικού τουρισμού
βρίσκονται κυρίως σε περιοχές που δεν έχουν σημαντικά τουριστικά ρεύματα από το
εξωτερικό. Όπως υποδηλώνει και η ονομασία τους, πρόκειται για επιχειρήσεις των
οποίων οι δραστηριότητες είναι περιορισμένες αποκλειστικά στο εσωτερικό της
χώρας.
Πρακτορεία γενικού τουρισμού. Τα πρακτορεία γενικού τουρισμού βρίσκονται σε

τουριστικές περιοχές που υποδέχονται μεγάλο αριθμό ξένων και Ελλήνων τουριστών
και, ως εκ τούτου, έχουν διευρυμένο πεδίο δραστηριότητας. Τα πρακτορεία γενικού
τουρισμού, ανάλογα με την αγορά στην οποία δραστηριοποιούνται και απευθύνονται
και τις συνθήκες που επικρατούν στην αγορά, στρέφονται στον εισερχόμενο ή στον
εξερχόμενο τουρισμό. (Μυλωνόπουλος, Δ., 2011)
5.2. Κώδικας Ηθικής και Δεοντολογίας του Τουρισμού
5.2.1. Η σημασία της ηθικής και δεοντολογίας στον τουρισμό
O τουρισμός αποτελεί έναν ιδιόμορφο και

ταχύτατα αναπτυσσόμενο τομέα της
παγκόσμιας οικονομίας που συνδέεται με
αλλαγές τόσο στο φυσικό όσο και στο
ανθρωπογενές περιβάλλον. Οι επιπτώσεις
του στη φύση, την κοινωνία και τα
πολιτιστικά συστήματα είναι μοναδικού
εύρους και έντασης και κάθε προσπάθεια
Δ.ΥΠ.Α.

ανάλυσης του τουριστικού φαινομένου οφείλει να λαμβάνει υπόψη της τον ολιστικό
χαρακτήρα του, ως φορέα τόσο οικονομικών όσο και κοινωνικών-πολιτιστικών
αλλαγών στους τόπους υποδοχής.
H κυριαρχία του οργανωμένου μαζικού τουρισμού σε παγκόσμιο επίπεδο τα

τελευταία 30 χρόνια έχει προκαλέσει σωρεία αρνητικών επιδράσεων, οφειλόμενων,
σε μεγάλο βαθμό, στην υπέρβαση των ορίων της πληθυσμιακής αντοχής των
τουριστικών προορισμών. H καταστροφή του περιβάλλοντος και η αλλοίωση της
κοινωνικής και πολιτισμικής υφής των τόπων υποδοχής τουριστών, καθώς και η
εκμετάλλευση των εργαζομένων στην τουριστική βιομηχανία εκ μέρους των
εργοδοτών τους, ή η ανάπτυξη ειδών τουρισμού με αμφίβολη ηθική υπόσταση, όπως
είναι ο σεξο-τουρισμός, αποτελούν ορισμένα μόνο από τα προβλήματα που
καλούνται να αντιμετωπίσουν οι σημερινές κοινωνίες.
Είναι σαφής η ηθική διάσταση αυτών των ζητημάτων, δεδομένου ότι αποτελούν στην
ουσία παρεκκλίσεις από ότι θεωρείται ηθικό, παραδεκτό ή νόμιμο. Ωστόσο, εύλογα
μπορεί να θέσει κανείς το ερώτημα αν τελικά ο μαζικός τουρισμός και η ηθική
μπορούν να συνυπάρξουν , ή μήπως είναι ασύμβατες, αφού ο μαζικός τουρισμός
κυριαρχείται από τη λογική του κέρδους. Μπορεί, άραγε, η τουριστική βιομηχανία να
ανταποκριθεί στην πρόκληση του ηθικού τουρισμού; Μπορεί η ηθική να γίνει πράξη;
Εντούτοις, πληθαίνουν οι
φωνές υπέρ ενός πιο
υπεύθυνου τουρισμού που θα
σέβεται το περιβάλλον, τις
τοπικές κοινωνίες, τον τοπικό
πολιτισμό και θα αναγνωρίζει
την αξία της ανθρώπινης
ύπαρξης. Αναγνωρίζεται, άλλωστε, ότι η τουριστική ανάπτυξη, όταν γίνεται χωρίς
υπευθυνότητα, χωρίς προγραμματισμό και με αποκλειστικό γνώμονα το κέρδος,
καταστρέφει τελικά το ίδιο το μέλλον του τουρισμού, δεδομένου ότι αυτό που αρχικά
Δ.ΥΠ.Α.

αποτελούσε έλξης για τους τουρίστες (π.χ. το περιβάλλον, τα παραδοσιακά ήθη και
έθιμα ή τα μνημεία ενός τόπου), φθείρεται και καταστρέφεται και μαζί μειώνονται οι
τουριστικές ροές. Το κέρδος ή ηθική μπορεί να θεωρηθεί, επομένως, ψευτοδίλημμα.
Γιατί όπου δεν υπάρχει ηθική δεν μπορούν να υπάρξουν κέρδη, όχι μακροπρόθεσμα
τουλάχιστον. H ηθική μπορεί και πρέπει να γίνει πράξη στον τουρισμό, με την
προϋπόθεση βέβαια ότι όλοι οι συμμετέχοντες θα αναλάβουν τις ευθύνες τους.
5.2.2. Ηθική και Τουρισμός
Η εξέταση ζητημάτων ηθικής στο πλαίσιο του τουρισμού μάς φέρνει αναπόφευκτα
αντιμέτωπους με τις αρνητικές συνέπειες του τουρισμού και γενικότερα με ό,τι
θεωρείται ανήθικο, παράνομο ή βλαβερό. Αφορά θέματα καταστροφής του
περιβάλλοντος, αλλοίωσης της κοινωνικής και πολιτισμικής υφής των τόπων
υποδοχής τουριστών, μετακίνησης πληθυσμών, εκμετάλλευσης των εργαζομένων
στην τουριστική βιομηχανία εκ μέρους των εργοδοτών, ανάπτυξης ειδών τουρισμού
με αμφίβολη ηθική υπόσταση (π.χ. σεξο-τουρισμός, dark tourism) κ.ο.κ.
Τα μαζικά κύματα τουρισμού δημιουργούν

έντονες πιέσεις στην τοπική κοινωνική,
οικονομική, πολιτισμική και περιβαλλοντική
δομή των τουριστικών περιοχών,
διαμορφώνοντας συνθήκες τουριστικής
ανάπτυξης που δεν ανταποκρίνονται στην
φέρουσα ικανότητα της κάθε περιοχής. H
φέρουσα ικανότητα αποτελεί βασική του
βιώσιμου τουρισμού και αφορά τις δυνατότητες της κοινωνικοοικονομικής δομής και
του περιβάλλοντος μιας τουριστικής περιοχής να απορροφήσουν συγκεκριμένο όγκο
υποδομών και αριθμό τουριστών
Αν ξεπεραστούν τα όρια που ορίζει η φέρουσα ικανότητα, o τουρισμός μπορεί να

οδηγήσει σε αρνητικές συνέπειες. Ωστόσο, είναι δύσκολο, αν όχι αδύνατο, να
Δ.ΥΠ.Α.

υπολογισθεί η συνολική τουριστική φέρουσα ικανότητα μιας περιοχής, δεδομένου

μάλιστα ότι η αντοχή δεν αποτελεί σταθερό μέγεθος, αλλά μεταβάλλεται ανάλογα με
την εποχή, τα χαρακτηριστικά του χώρου και τις αλληλεπιδράσεις μεταξύ των
τουριστών, των κατοίκων και του περιβάλλοντος
Όταν λοιπόν, εξαιτίας των μαζικών διαστάσεων που έχει λάβει πλέον o τουρισμός, η
τουριστική ανάπτυξη υπερβαίνει τα όρια που ορίζονται από τη φέρουσα ικανότητα
των περιοχών υποδοχής, επόμενο είναι να δημιουργούνται οι συνθήκες που ευνοούν
την αλλοίωση της πολιτιστικής ταυτότητας των περιοχών αυτών, τη δημιουργία
κοινωνικών εντάσεων, τη μόλυνση των αξιών και των ηθών του ντόπιου πληθυσμού,
την εκμετάλλευση στις εργασιακές και στις ανθρώπινες σχέσεις γενικότερα, την
υποβάθμιση του περιβάλλοντος και την εξάντληση των φυσικών πόρων.
H ηθική αντιμετώπιση αυτών των δυσμενών επιπτώσεων της ανεξέλεγκτης και

ανεύθυνης τουριστικής ανάπτυξης έχει άμεση σχέση με τις πρακτικές και τη στάση
που θα υιοθετήσει τόσο η πολιτεία, όσο και οι επιχειρηματίες του τουρισμού, οι
ντόπιοι κάτοικοι, αλλά και οι ίδιοι οι τουρίστες. Για να τεθεί ένα είδος ελέγχου σε
τέτοιου είδους συμπεριφορές κρίθηκε αναγκαία η υιοθέτηση κωδίκων ηθικής και
δεοντολογίας, οι οποίοι θέτουν το πλαίσιο αποδεκτής συμπεριφοράς. Αναπτύχθηκαν
πολλοί κώδικες ηθικής, τόσο από διεθνείς οργανισμούς και ενώσεις όσο και από την
τουριστική βιομηχανία, και παρότι τα κείμενα αυτά δεν αποτελούν παρά
διακηρύξεις αρχών χωρίς δεσμευτική ισχύ, η αξία τους και η χρησιμότητά τους
είναι προφανής .
5.2.3. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Τουρισμού (UNWTO) και ο ρόλος του
O Παγκόσμιος Οργανισμός Τουρισμού (ΠΟΤ) «είναι ένας εξειδικευμένος οργανισμός

των Ηνωμένων Εθνών (Ο.Η.Ε.) που απαρτίζεται από 156 κράτη-μέλη και 400 μέλη
από τον ιδιωτικό τομέα, τον ακαδημαϊκό χώρο και την τοπική αυτοδιοίκηση.
Δ.ΥΠ.Α.

Ο Οργανισμός συνιστά ένα παγκόσμιο

φόρουμ συζήτησης ζητημάτων τουριστικής
πολιτικής και μία χρήσιμη πηγή
εξειδικευμένων γνώσεων και τεχνογνωσίας
σε αυτόν τον χώρο. Ο ΠΟΤ διαδραματίζει
έναν κεντρικό και αποφασιστικό ρόλο στην
προώθηση της ανάπτυξης ενός τουρισμού
υπεύθυνου, βιώσιμου και προσβάσιμου σε όλους, δίδοντας ιδιαίτερη προσοχή στα
συμφέροντα των αναπτυσσόμενων χωρών».
Στο πέρασμα των χρόνων και έπειτα από διαρκή και αμοιβαία συνεργασία με πλήθος
εμπλεκομένων φορέων του τουρισμού σε όλον τον κόσμο, καθώς και από
ψηφίσματα που προέκυπταν από συνέδρια και συνδιασκέψεις υπό την αιγίδα του
(Διακήρυξη Μανίλα 1980 και Σόφιας 1985), σχεδιάστηκε και προωθήθηκε ο
«Παγκόσμιος Κώδικας Ηθικών Αρχών για τον Τουρισμό» στη Γενική Συνέλευση
του Παγκόσμιου Οργανισμού Τουρισμού στο Σαντιάγο της Χιλής το 1999 και
ακολούθως υιοθετήθηκε επίσημα από τον Παγκόσμιο οργανισμό Τουρισμού 2
χρόνια αργότερα (2001). (Παπανικολάου , 2018)
Δ.ΥΠ.Α.

5.2.4. Ο Κώδικας Ηθικών Αρχών για τον Τουρισμό του Π.Ο.Τ.
Ο Κώδικας είναι «ένα σύνολο αρχών, οι

οποίες θέτουν τη βάση για τη βιώσιμη
ανάπτυξη του τουρισμού και απευθύνονται
σε όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη (τοπικές και
εθνικές αρχές, τοπική κοινωνία,
επαγγελματίες του τουριστικού κλάδου,
τουρίστες), τονίζοντας τα δικαιώματα και τις
υποχρεώσεις κάθε πλευράς». Το κείμενο
του κώδικα χωρίζεται σε δύο μέρη. Στο
πρώτο επαναεπιβεβαιώνονται στόχοι που
είχαν τεθεί σε παλαιότερες συναντήσεις
φορέων και αποσκοπούσαν στην
ανάπτυξη, την αλληλοκατανόηση, την ειρήνη και τον αλληλοσεβασμό, καθορίζεται η
σπουδαιότητα του τρίπτυχου οικονομική ανάπτυξη-προστασία περιβάλλοντος-
καταπολέμηση φτώχειας και τίθεται ο στόχος της προώθησης του «υπεύθυνου»,
βιώσιμου και παγκοσμίως προσιτού τουρισμού.
Επίσης, γίνεται αναφορά στην ύπαρξη φιλελεύθερου περιβάλλοντος ως όρο για την
τουριστική ανάπτυξη σε παγκόσμια κλίμακα, στο σύνολο των ευθυνών που
μοιράζονται οι εμπλεκόμενοι φορείς και στη δέσμευση για συνεργασία μεταξύ
δημόσιων και ιδιωτικών φορέων , καθώς και επέκτασή της με γνώμονα την
τουριστική ανάπτυξη (Παγκόσμιος Οργανισμός Τουρισμού, 1999).
Στο δεύτερο μέρος προσδιορίζονται οι κεντρικοί άξονες των αρχών του κώδικα μέσα
από ένα σύνολο δέκα (10) άρθρων: ( Παπανικολάου , 2018)
Οι ΑΡΧΕΣ του Κώδικα

Δ.ΥΠ.Α.

Η συμβολή του τουρισμού στην αμοιβαία κατανόηση και τον σεβασμό ανάμεσα
στους λαούς και τις κοινωνίες
1. Η κατανόηση και η προώθηση των κοινών ηθικών αξιών της ανθρωπότητας, υπό
το πρίσμα της ανεκτικότητας και του σεβασμού για τις διαφορές στις θρησκευτικές,
φιλοσοφικές και ηθικές πεποιθήσεις, αποτελούν ταυτόχρονα τις βάσεις και τις
συνέπειες του υπεύθυνου τουρισμού. Οι κύριοι φορείς της τουριστικής ανάπτυξης
αλλά και οι ίδιοι οι τουρίστες πρέπει να τηρούν τις κοινωνικές και πολιτιστικές
παραδόσεις και πρακτικές όλων των λαών, συμπεριλαμβανομένων των μειονοτήτων
και των γηγενών πληθυσμών, και να αναγνωρίζουν την αξία τους.
2. Οι τουριστικές δραστηριότητες πρέπει να βρίσκονται σε αρμονία με τα

χαρακτηριστικά και τις παραδόσεις των περιοχών και των χωρών υποδοχής και να
σέβονται τους νόμους, τις πρακτικές και τα έθιμά τους.
3. Οι κοινότητες υποδοχής από τη μία πλευρά και οι τοπικοί επιχειρηματίες από την
άλλη, πρέπει να εξοικειώνονται και να σέβονται τους τουρίστες που τους
επισκέπτονται αλλά και να πληροφορούνται για τον τρόπο ζωής, τις προτιμήσεις και
τις προσδοκίες τους. Η εκπαίδευση και η εξάσκηση που αποκτούν οι επαγγελματίες,
συμβάλλουν σε μία φιλόξενη υποδοχή.
4. Αποτελεί καθήκον των δημοσίων Αρχών να παρέχουν προστασία στους τουρίστες

και τους επισκέπτες καθώς επίσης και τα υπάρχοντά τους. Πρέπει να αποδίδουν
ιδιαίτερη προσοχή στην ασφάλεια των ξένων τουριστών εξαιτίας της ιδιαίτερα
ευάλωτης θέσης στην οποία μπορεί να βρίσκονται. Πρέπει να διευκολύνουν την
εγκατάσταση ειδικών μέσων στους τομείς της πληροφόρησης, της πρόληψης, της
ασφάλειας, της ασφαλιστικής κάλυψης και βοήθειας που να ανταποκρίνονται στις
ανάγκες τους. Ενδεχόμενες απόπειρες, επιθέσεις, απαγωγές ή απειλές εναντίον των
τουριστών ή των εργαζομένων στην τουριστική βιομηχανία, καθώς επίσης η
εσκεμμένη καταστροφή τουριστικών εγκαταστάσεων ή στοιχείων της πολιτιστικής ή
Δ.ΥΠ.Α.

φυσικής κληρονομιάς, θα πρέπει να καταδικάζονται και να τιμωρούνται αυστηρά

σύμφωνα με τους αντίστοιχους εθνικούς νόμους τους.
5. Όταν ταξιδεύουν, οι τουρίστες και οι επισκέπτες θα πρέπει να μην διαπράττουν

εγκληματικές πράξεις ή κάθε πράξη που θεωρείται εγκληματική από τους νόμους της
χώρας που επισκέπτονται και να απέχουν από κάθε συμπεριφορά που μπορεί να
θεωρηθεί ως προσβλητική ή τραυματική από τους τοπικούς πληθυσμούς ή πιθανόν
να προξενεί ζημίες στο τοπικό περιβάλλον. Πρέπει να απέχουν από κάθε διακίνηση
παράνομων ναρκωτικών, όπλων, αρχαιολογικών ευρημάτων, προστατευόμενων
ειδών και προϊόντων, όπως επίσης και ουσιών που είναι επικίνδυνες ή
απαγορευμένες από τους εθνικούς κανονισμούς.
6. Οι τουρίστες και οι επισκέπτες έχουν την ευθύνη να εξοικειώνονται, ακόμη και πριν
από την αναχώρησή τους, με τις ιδιαιτερότητες των χωρών που ετοιμάζονται να
επισκεφθούν. Θα πρέπει να είναι σε γνώση των κινδύνων για την υγεία και την
ασφάλεια που συνδέονται με κάθε ταξίδι εκτός του οικείου περιβάλλοντός τους και να
συμπεριφέρονται με τρόπο τέτοιο ώστε να ελαχιστοποιούν τους κινδύνους αυτούς.
Δ.ΥΠ.Α.

Ο τουρισμός ως ένα όχημα για την ατομική και τη συλλογική ολοκλήρωση
1. Ο τουρισμός, η δραστηριότητα που συνδέεται πιο συχνά με την ξεκούραση και τη

χαλάρωση, τον αθλητισμό και την πρόσβαση στον πολιτισμό και τη φύση, πρέπει να
προγραμματίζεται και να υλοποιείται ως ένα προνομιακό μέσο για την ατομική και
συλλογική ολοκλήρωση. Όταν εφαρμόζεται με ανοικτό πνεύμα αποτελεί ένα
αναντικατάστατο παράγοντα αυτομόρφωσης, αμοιβαίας ανεκτικότητας και
κατανόησης των θεμιτών διαφορών ανάμεσα στους λαούς και τους πολιτισμούς,
αλλά επίσης και της διαφορετικότητάς τους.
2. Οι τουριστικές δραστηριότητες θα πρέπει να σέβονται την ισότητα ανδρών και

γυναικών. Θα πρέπει να προωθούν τα ανθρώπινα δικαιώματα και ιδιαίτερα, τα
ατομικά δικαιώματα των πλέον ευπαθών ομάδων, όπως είναι τα παιδιά, οι
ηλικιωμένοι, τα άτομα με ειδικές ανάγκες, οι εθνικές μειονότητες και οι γηγενείς
πληθυσμοί.
3. Η εκμετάλλευση των ανθρώπων σε οποιαδήποτε μορφή, κυρίως σεξουαλική,

ειδικότερα όταν ασκείται στα παιδιά, συγκρούεται με τους θεμελιώδεις στόχους του
τουρισμού και αποτελεί την άρνηση της έννοιας του τουρισμού. Ως τέτοια, σύμφωνα
με το διεθνές δίκαιο, πρέπει ενεργητικά να καταπολεμηθεί με τη συνεργασία όλων
των εμπλεκομένων κρατών και να τιμωρηθεί, χωρίς παραχωρήσεις, από τις εθνικές
νομοθεσίες τόσο των χωρών υποδοχής όσο και των χωρών από τις οποίες
προέρχονται αυτοί που διαπράττουν τις πράξεις, ακόμα και αν αυτές έχουν
διαπραχθεί στο εξωτερικό.
4. Τα ταξίδια με σκοπό τις θρησκευτικές, θεραπευτικές, εκπαιδευτικές και πολιτιστικές

ή γλωσσικές ανταλλαγές, αποτελούν ιδιαίτερα επωφελείς μορφές τουρισμού, που
αξίζουν ενθάρρυνσης.
Δ.ΥΠ.Α.

5. Η ανάδειξη, στα εκπαιδευτικά προγράμματα, της αξίας των τουριστικών

ανταλλαγών, των οικονομικών, κοινωνικών και πολιτιστικών οφελών τους, αλλά
επίσης και των κινδύνων που ενυπάρχουν, θα πρέπει να ενθαρρύνεται.
Τουρισμός, ένας παράγοντας για βιώσιμη ανάπτυξη
1. Όλοι οι φορείς της τουριστικής ανάπτυξης πρέπει να προασπίζουν το φυσικό

περιβάλλον, με σκοπό την επίτευξη μίας υγιούς, συνεχούς και βιώσιμης οικονομικής
ανάπτυξης που θα αποβλέπει στην ικανοποίηση με δίκαιο τρόπο των αναγκών και
των φιλοδοξιών της παρούσας και των μελλοντικών γενεών.
2. Όλες οι μορφές τουριστικής ανάπτυξης που συντελούν στη διάσωση σπάνιων και
πολύτιμων πόρων και ειδικότερα του νερού και της ενέργειας και στην αποφυγή όσο
είναι δυνατόν άσκοπης σπατάλης, πρέπει να έχουν προτεραιότητα και να
ενθαρρύνονται από τις εθνικές, περιφερειακές και τοπικές δημόσιες αρχές.
3. Η διασπορά σε χρόνο και χώρο του ρεύματος των τουριστών και των επισκεπτών,
ειδικότερα εκείνου που προέρχεται από τις άδειες των μισθωτών και τις σχολικές
διακοπές, σε μία πιο ισορροπημένη κατανομή του χρόνου διακοπών πρέπει να
επιδιωχθεί, ούτως ώστε να μειωθεί η επιβάρυνση του περιβάλλοντος από την
τουριστική δραστηριότητα και να μεγιστοποιηθούν οι θετικές επιδράσεις της στην
τουριστική βιομηχανία και την τοπική οικονομία.
4. Η τουριστική υποδομή πρέπει να σχεδιαστεί και οι τουριστικές δραστηριότητες να

προγραμματισθούν με τέτοιο τρόπο ώστε να προστατεύεται η φυσική κληρονομιά,
που αποτελείται από οικοσυστήματα και βιοποικιλότητες και να προφυλάσσονται τα
είδη της άγριας ζωής που κινδυνεύουν. Οι φορείς της τουριστικής ανάπτυξης, κυρίως
οι επαγγελματίες, θα πρέπει να συμφωνήσουν στην καθιέρωση ορίων ή περιορισμών
Δ.ΥΠ.Α.

στις δραστηριότητές τους όταν αυτές πραγματοποιούνται σε ιδιαίτερα ευαίσθητες

περιοχές: έρημο, πολικές ή ορεινές περιφέρειες, παράκτιες περιοχές, τροπικά δάση ή
υγροτόπους που μπορούν να δημιουργήσουν φυσικά αποθέματα ή
προστατευόμενες περιοχές.
5. Ο τουρισμός στη φύση και ο οικοτουρισμός αναγνωρίζονται ως σημαντικοί

συντελεστές για τον εμπλουτισμό και την αναβάθμιση του επιπέδου του τουρισμού,
υπό τον όρο να σέβονται τη φυσική κληρονομιά και τους τοπικούς πληθυσμούς και
να βρίσκονται σε αρμονία με τη φέρουσα ικανότητα των τοπίων.
Τουρισμός, ένας χρήστης της πολιτιστικής κληρονομιάς της ανθρωπότητας και
ένας συντελεστής για την αναβάθμισή της
1. Οι τουριστικοί πόροι ανήκουν στην κοινή κληρονομιά της ανθρωπότητας. Οι

κοινότητες στων οποίων τις περιοχές αυτοί βρίσκονται, έχουν ειδικά δικαιώματα και
υποχρεώσεις απέναντί τους.
2. Οι τουριστικές πολιτικές και δραστηριότητες πρέπει να υλοποιούνται με σεβασμό

στην καλλιτεχνική, αρχαιολογική και πολιτιστική κληρονομιά, την οποία πρέπει να
προστατεύουν και να κληροδοτούν στις επόμενες γενιές. Ειδική φροντίδα πρέπει να
αφιερωθεί στην προστασία και αναβάθμιση των μνημείων, ιερών προσκυνημάτων
και μουσείων, καθώς επίσης και αρχαιολογικών και ιστορικών χώρων οι οποίοι
πρέπει να είναι απόλυτα ελεύθεροι σε τουριστικές επισκέψεις. Ενθάρρυνση πρέπει
να δοθεί στη δημόσια πρόσβαση σε ιδιωτικές πολιτιστικές ιδιοκτησίες και μνημεία, με
σεβασμό στα δικαιώματα των ιδιοκτητών τους, όπως επίσης και σε θρησκευτικά
κτίρια με την επιφύλαξη των συνήθων αναγκών λατρείας.
3. Οι οικονομικοί πόροι που προέρχονται από τις επισκέψεις σε πολιτιστικούς

χώρους και μνημεία πρέπει, τουλάχιστον εν μέρει, να χρησιμοποιούνται για τη
συντήρηση, προστασία, ανάπτυξη και τον εξωραϊσμό αυτής της κληρονομιάς.
Δ.ΥΠ.Α.

4. Η τουριστική δραστηριότητα πρέπει να είναι σχεδιασμένη με τρόπο τέτοιο ώστε να

επιτρέπει στα παραδοσιακά πολιτιστικά προϊόντα, χειροτεχνήματα και λαογραφικά
προϊόντα να επιβιώνουν και να ακμάζουν και όχι να εκφυλίζονται και να
τυποποιούνται.
Δ.ΥΠ.Α.

Τουρισμός, μια επωφελής δραστηριότητα για τις χώρες και τις κοινότητες
υποδοχής
1. Οι τοπικοί πληθυσμοί πρέπει να απασχολούνται στις τουριστικές δραστηριότητες

και να μετέχουν κατά τρόπο δίκαιο στα οικονομικά, κοινωνικά και πολιτιστικά οφέλη
που αυτές παράγουν και ειδικότερα στις άμεσες και έμμεσες θέσεις εργασίας που
προκύπτουν από αυτές.
2. Οι τουριστικές πολιτικές πρέπει να εφαρμόζονται με τέτοιο τρόπο ώστε να

συμβάλλουν στην άνοδο του βιοτικού επιπέδου των πληθυσμών στις περιοχές
τουριστικού προορισμού και να ικανοποιούν τις ανάγκες τους. Ο σχεδιασμός, η
αρχιτεκτονική προσέγγιση και η λειτουργία των τουριστικών εγκαταστάσεων και
καταλυμάτων πρέπει να στοχεύουν στην ενσωμάτωση τους, στο μεγαλύτερο δυνατό
βαθμό, στον τοπικό οικονομικό και κοινωνικό ιστό. Εκεί που τα προσόντα είναι ίσα,
προτεραιότητα πρέπει να δίνεται στο τοπικό ανθρώπινο δυναμικό.
3. Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δοθεί σε ειδικά προβλήματα των παραθαλάσσιων

περιοχών και των νησιών, καθώς επίσης σε ευαίσθητες αγροτικές περιοχές ή
ορεινούς όγκους, για τις οποίες ο τουρισμός συχνά αντιπροσωπεύει μία σπάνια
ευκαιρία για ανάπτυξη, δεδομένης της παρακμής των παραδοσιακών οικονομικών
δραστηριοτήτων.
4. Οι επαγγελματίες του τουριστικού τομέα και ειδικότερα οι επενδυτές, με βάση τις

ρυθμίσεις που έχουν τεθεί από τις δημόσιες αρχές, θα πρέπει να πραγματοποιούν
μελέτες για τις επιπτώσεις των αναπτυξιακών προγραμμάτων τους στο περιβάλλον
και τα φυσικά τοπία. Θα πρέπει, επίσης, να παρέχουν πληροφορίες με τη
μεγαλύτερη διαφάνεια και αντικειμενικότητα, για τα μελλοντικά τους σχέδια και τον
προβλεπόμενο αντίκτυπο τους και να βρίσκονται σε διάλογο για το περιεχόμενό τους,
με τούς ενδιαφερόμενους πληθυσμούς.
Δ.ΥΠ.Α.

Υποχρεώσεις των φορέων του τουρισμού στην τουριστική ανάπτυξη
1. Οι επαγγελματίες του τουριστικού τομέα έχουν την υποχρέωση να παρέχουν

στους τουρίστες αντικειμενικές και ειλικρινείς πληροφορίες για τους προορισμούς και
τις συνθήκες ταξιδιού, φιλοξενίας και παραμονής. Θα πρέπει να εξασφαλίζουν ότι, οι
συμβατικές ρήτρες που προτείνονται στους πελάτες τους γίνονται εύκολα κατανοητές
σε ότι αφορά στη φύση, στις τιμές και στην ποιότητα των υπηρεσιών που
δεσμεύονται να παράσχουν, όπως επίσης και τις οικονομικές αποζημιώσεις που θα
αποδίδονται στην περίπτωση μονομερούς καταστρατήγησης των όρων του
συμβολαίου από την πλευρά τους.
2. Οι επαγγελματίες του τουριστικού τομέα, σε ότι εξαρτάται από αυτούς, πρέπει να

δείχνουν ενδιαφέρον, σε συνεργασία με τις δημόσιες αρχές, για την προστασία και
την ασφάλεια, την πρόληψη ατυχημάτων, την προστασία της υγείας και την ασφάλεια
των τροφών αυτών που αναζητούν τις υπηρεσίες τους. Ομοίως, θα πρέπει να
εξασφαλίζουν την ύπαρξη κατάλληλων συστημάτων ασφάλισης και βοήθειας. Θα
πρέπει να αποδέχονται τις υποχρεώσεις τους για υποβολή δήλωσης στις
ασφαλιστικές εταιρείες, όπως περιγράφονται στους εθνικούς κανονισμούς και να
πληρώνουν δίκαιες αποζημιώσεις, στην περίπτωση αδυναμίας να τηρήσουν τις
συμβατικές υποχρεώσεις τους.
3. Οι επαγγελματίες του τουριστικού τομέα, όσο εξαρτάται από αυτούς, πρέπει να

συμβάλλουν στην πολιτιστική και πνευματική ολοκλήρωση των τουριστών και να
τους επιτρέπουν, κατά τη διάρκεια του ταξιδιού τους, να ασκούν τα θρησκευτικά τους
καθήκοντα.
Δ.ΥΠ.Α.

4. Οι δημόσιες αρχές από τα κράτη προέλευσης και τις χώρες προορισμού, σε

συνεργασία με τους ενδιαφερόμενους επαγγελματίες και τις ενώσεις τους, θα πρέπει
να εξασφαλίζουν ότι, υπάρχουν οι απαραίτητοι μηχανισμοί για τον επαναπατρισμό
των τουριστών στην περίπτωση χρεοκοπίας της επιχείρησης που οργάνωσε το ταξίδι
τους.
5. Οι κυβερνήσεις έχουν το δικαίωμα -και το καθήκον- ειδικότερα σε περιόδους

κρίσεων, να πληροφορούν τους πολίτες τους για τις δύσκολες συνθήκες ή ακόμα και
τους κινδύνους που μπορεί να αντιμετωπίσουν κατά τη διάρκεια των ταξιδιών τους
στο εξωτερικό. Παρόλα αυτά, αποτελεί ευθύνη τους να δημοσιοποιούν αυτές τις
πληροφορίες χωρίς να θίγουν, με άδικο ή υπερβολικό τρόπο, τη τουριστική
βιομηχανία των χωρών υποδοχής και τα συμφέροντα των επιχειρηματιών τους. Για
το λόγο αυτό, το περιεχόμενο των ταξιδιωτικών οδηγιών πρέπει να συζητείται
προηγουμένως με τις αρχές των χωρών υποδοχής και τους επαγγελματίες του
τουριστικού τομέα. Οι προτεινόμενες συστάσεις πρέπει να είναι απολύτως
αντίστοιχες της σοβαρότητας των καταστάσεων που συναντώνται και να ορίζουν
επακριβώς τις γεωγραφικές περιοχές όπου επικρατεί καθεστώς ανασφάλειας. Τέτοιες
οδηγίες πρέπει να μετριάζονται ή να ακυρώνονται μόλις η επιστροφή στην ομαλότητα
το επιτρέπει.
6. Ο Τύπος και ειδικότερα ο εξειδικευμένος τουριστικός Τύπος και τα άλλα Μ.Μ.Ε.,

συμπεριλαμβανομένων και των σύγχρονων μέσων ηλεκτρονικής επικοινωνίας, θα
πρέπει να δημοσιοποιούν ειλικρινείς και ισορροπημένες πληροφορίες για γεγονότα
και καταστάσεις που μπορούν να επηρεάσουν την τουριστική κίνηση. Θα πρέπει,
επίσης, να παρέχουν ακριβείς και αξιόπιστες πληροφορίες στους καταναλωτές των
τουριστικών υπηρεσιών. Οι νέες τεχνολογίες στην επικοινωνία και το ηλεκτρονικό
εμπόριο πρέπει να αναπτυχθούν και να χρησιμοποιηθούν για το σκοπό αυτό. Στην
περίπτωση των Μ.Μ.Ε. δεν θα πρέπει, με κανένα τρόπο, να προωθούν τον
σεξουαλικό τουρισμό.
Δικαίωμα στον τουρισμό

Δ.ΥΠ.Α.

1. Η προοπτική της άμεσης και της προσωπικής πρόσβασης στην ανακάλυψη και
την απόλαυση των τουριστικών πόρων του πλανήτη, συνιστά ένα δικαίωμα ισότιμα
ανοικτό για όλους τους κατοίκους του κόσμου. Η συνεχώς αυξανόμενη συμμετοχή
στον εθνικό και διεθνή τουρισμό, θα πρέπει να θεωρείται ως μία από τις καλύτερες
δυνατές εκφράσεις μίας σταθερής αύξησης του ελεύθερου χρόνου και δεν πρέπει να
μπαίνουν εμπόδια σε αυτό.
2. Το οικουμενικό δικαίωμα στον τουρισμό πρέπει να θεωρείται ως φυσική συνέπεια

του δικαιώματος για ξεκούραση και αναψυχή, συμπεριλαμβανομένου του εύλογου
περιορισμού των ωρών εργασίας και των αμειβομένων περιοδικών διακοπών, όπως
τις εγγυάται το άρθρο 24 της Οικουμενικής Διακήρυξης των Ανθρωπίνων
Δικαιωμάτων και το άρθρο 7.δ της Διεθνούς Συμφωνίας για τα Οικονομικά, Κοινωνικά
και Πολιτιστικά Δικαιώματα.
3. Ο κοινωνικός τουρισμός και ειδικότερα ο ομαδικός τουρισμός που διευκολύνει την

ευρύτατη πρόσβαση στην ξεκούραση, τα ταξίδια και τις διακοπές, πρέπει να
αναπτυχθεί με την υποστήριξη των δημοσίων αρχών.
4. Ο οικογενειακός, νεανικός, φοιτητικός τουρισμός, ο τουρισμός της 3ης ηλικίας,
όπως επίσης ο τουρισμός ατόμων με ειδικές ανάγκες, θα πρέπει να ενθαρρύνεται και
να διευκολύνεται.
Η ελευθερία της τουριστικής διακίνησης
1. Οι τουρίστες και οι επισκέπτες πρέπει να επωφελούνται, σύμφωνα με το διεθνές

δίκαιο και τις εθνικές νομοθεσίες, από την ελευθερία των μετακινήσεων εντός των
χωρών τους και από το ένα κράτος στο άλλο, σε συμφωνία με το άρθρο 13 της
Οικουμενικής Διακήρυξης των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων. Θα πρέπει να έχουν
πρόσβαση σε σημεία διαμετακόμισης (transit) και παραμονής, καθώς επίσης σε
τουριστικούς και πολιτιστικούς χώρους χωρίς να υπόκεινται σε υπερβολικές
διατυπώσεις ή διακρίσεις.
Δ.ΥΠ.Α.

2. Οι τουρίστες και οι επισκέπτες πρέπει να έχουν πρόσβαση σε όλες τις διαθέσιμες

μορφές επικοινωνίας, εσωτερικής ή εξωτερικής. Πρέπει να επωφελούνται από την
πρόθυμη και εύκολη πρόσβαση στις τοπικές διοικητικές, νομικές και υγειονομικές
υπηρεσίες. Θα πρέπει να είναι ελεύθεροι να επικοινωνούν με τις προξενικές αρχές
των χωρών προέλευσής τους, σύμφωνα με τις διπλωματικές συμφωνίες που ισχύουν.
3. Οι τουρίστες και οι επισκέπτες θα πρέπει να έχουν τα ίδια δικαιώματα με τους

πολίτες των χωρών που επισκέπτονται, σε ότι αφορά στο απόρρητο των
προσωπικών δεδομένων και των πληροφοριών που τους αφορούν, ειδικά όταν αυτά
είναι αποθηκευμένα σε ηλεκτρονική μορφή.
4. Οι διοικητικές διαδικασίες που συνδέονται με τη διέλευση συνόρων, είτε εμπίπτουν

στην αρμοδιότητα των κρατών, είτε προκύπτουν από διεθνείς συμφωνίες, όπως είναι
το θέμα της βίζας ή οι υγειονομικές και τελωνειακές διατυπώσεις, πρέπει να
προσαρμόζονται, όσο είναι δυνατόν, ώστε να διευκολύνουν στο μέγιστο βαθμό την
ελευθερία των ταξιδιών και την ευρύτατη πρόσβαση στον διεθνή τουρισμό.
Συμφωνίες ανάμεσα σε ομάδες χωρών για την εναρμόνιση και την απλοποίηση
αυτών των διαδικασιών θα πρέπει να ενθαρρύνονται. Ειδικοί δασμοί και φόροι που
επιβαρύνουν την τουριστική βιομηχανία και υπονομεύουν την ανταγωνιστικότητά της,
πρέπει σταδιακά να εξαλειφθούν ή να διορθωθούν.
5. Στο βαθμό που η οικονομική κατάσταση των χωρών από τις οποίες προέρχονται
το επιτρέπει, οι ταξιδιώτες πρέπει να έχουν πρόσβαση στη χορήγηση μετατρέψιμου
συναλλάγματος που απαιτείται για τα ταξίδια τους.
Δικαιώματα των εργαζομένων και των επιχειρηματιών στην τουριστική

βιομηχανία
1. Τα θεμελιώδη δικαιώματα των μισθωτών και των αυτοαπασχολουμένων

εργαζομένων στην τουριστική βιομηχανία και τις συναφείς δραστηριότητες, πρέπει να
Δ.ΥΠ.Α.

διασφαλίζονται υπό την εποπτεία των εθνικών και τοπικών διοικητικών αρχών, τόσο
των χωρών προέλευσης όσο και των χωρών υποδοχής με ειδική φροντίδα,
δεδομένων των ειδικών περιορισμών που συνδέονται, ειδικότερα, με την εποχικότητα
της δραστηριότητας τους, την παγκόσμια διάσταση της βιομηχανίας τους και την
ευελιξία που συχνά απαιτείται από αυτούς λόγω της φύσης της εργασίας τους.
2. Οι μισθωτοί και οι αυτοαπασχολούμενοι εργαζόμενοι στην τουριστική βιομηχανία

και τις συναφείς δραστηριότητες έχουν το δικαίωμα και το καθήκον να αποκτήσουν
κατάλληλη αρχική και συνεχή εκπαίδευση. Θα πρέπει να έχουν επαρκή κοινωνική
προστασία. Η εργασιακή ανασφάλεια θα πρέπει να περιορίζεται, όσο είναι δυνατόν.
Και ένα συγκεκριμένο καθεστώς, με ειδική αναφορά στην κοινωνική πρόνοια, θα
πρέπει να προσφέρεται στους εργαζομένους που απασχολούνται εποχικά στον
τομέα.
3. Κάθε φυσικό ή νομικό πρόσωπο, εφόσον διαθέτει τις ικανότητες και τα προσόντα,
πρέπει να έχει το δικαίωμα να αναπτύξει επαγγελματική δραστηριότητα στο χώρο
του τουρισμού, στο πλαίσιο των ισχυόντων εθνικών νόμων. Οι επιχειρηματίες και οι
επενδυτές -ειδικά στο χώρο των μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων- πρέπει να
δικαιούνται την ελεύθερη πρόσβαση στον τουριστικό τομέα με ελάχιστους νομικούς ή
διοικητικούς περιορισμούς.
4. Η ανταλλαγές εμπειριών που προσφέρονται στα στελέχη και τους εργαζόμενους,

είτε είναι μισθωτοί είτε όχι, από διαφορετικές χώρες, συμβάλλει στην εμπέδωση της
ανάπτυξης της παγκόσμιας τουριστικής βιομηχανίας. Αυτές οι κινήσεις πρέπει να
διευκολύνονται, όσο είναι δυνατόν, σύμφωνα με τους ισχύοντες εθνικούς νόμους και
τις διεθνείς συμβάσεις.
5. Ως ένας αναντικατάστατος παράγοντας αλληλεγγύης στην ανάπτυξη και τη

δυναμική διεύρυνση των διεθνών ανταλλαγών, οι πολυεθνικές επιχειρήσεις στον
τομέα της τουριστικής βιομηχανίας, δεν θα πρέπει να εκμεταλλεύονται τη
δεσπόζουσα θέση που, ορισμένες φορές, κατέχουν. Θα πρέπει να αποφεύγουν να
Δ.ΥΠ.Α.

εξελίσσονται σε οχήματα πολιτιστικών και κοινωνικών προτύπων που τεχνητά

επιβάλλονται στις κοινότητες υποδοχής. Με αντάλλαγμα την ελευθερία τους να
επενδύουν και να συναλλάσσονται, η οποία πρέπει να είναι πλήρως αναγνωρισμένη,
θα πρέπει να συμμετέχουν στην τοπική ανάπτυξη, αποφεύγοντας μέσω του
υπερβολικού επαναπατρισμού των κερδών τους ή των υποχρεωτικών εισαγωγών
τους, τη μείωση της συνεισφοράς τους στις οικονομίες, στις οποίες είναι
εγκατεστημένες.
6. Η συνεργασία και η εγκαθίδρυση ισορροπημένων σχέσεων μεταξύ επιχειρήσεων

από χώρες προέλευσης και χώρες υποδοχής, συμβάλλει στη βιώσιμη ανάπτυξη του
τουρισμού και στην δίκαιη κατανομή των οφελών από την ανάπτυξή του.
Εφαρμογή των αρχών του Παγκόσμιου Κώδικα Ηθικών Αρχών για τον
Τουρισμό
1. Οι δημόσιοι και ιδιωτικοί φορείς στην τουριστική ανάπτυξη θα πρέπει να

συνεργάζονται για την εφαρμογή αυτών των αρχών και να επιβλέπουν την
αποτελεσματική υλοποίησή τους.
2. Οι φορείς της τουριστικής ανάπτυξης πρέπει να αναγνωρίζουν το ρόλο των
διεθνών οργανισμών, ανάμεσα στους οποίους ο Παγκόσμιος Οργανισμός Τουρισμού
κατέχει την πρώτη θέση και των μη κυβερνητικών οργανώσεων με αρμοδιότητα στον
τομέα της προώθησης και ανάπτυξης του τουρισμού, της προστασίας των
ανθρωπίνων δικαιωμάτων, του περιβάλλοντος ή της υγείας, με τον οφειλόμενο
σεβασμό στις γενικές αρχές του διεθνούς δικαίου.
3. Οι ίδιοι φορείς οφείλουν να εκδηλώνουν την πρόθεσή τους να παραπέμπουν για

διακανονισμό οποιεσδήποτε διαφορές τους που αφορούν στην εφαρμογή ή την
ερμηνεία του Παγκόσμιου Κώδικα Ηθικών Αρχών για τον Τουρισμό, σε ένα
αμερόληπτο τρίτο φορέα, γνωστό ως Παγκόσμια Επιτροπή για τις Τουριστικές Ηθικές
Αρχές. (haradiatika lefkada ,2014)
Δ.ΥΠ.Α.

Η σημασία του Κώδικα
Αναλύοντας τη δομή και τις θέσεις του Κώδικα, μπορεί να διαπιστωθεί πως καλύπτει
το σύνολο των αρχών της τουριστικής βιωσιμότητας. Επιπλέον θέτει ως προϋπόθεση
τη συνεργασία με σκοπό την ισόρροπη ανάπτυξη προς όφελος όλων.
Τα σημαντικότερα επιμέρους χαρακτηριστικά του είναι τα εξής:
✓ Είναι ένα ολοκληρωμένο πόνημα που λειτουργεί ως οδηγός και χαράσσει τις
κατευθυντήριες γραμμές για τη βιώσιμη τουριστική ανάπτυξη μέσω τουριστικού
σχεδιασμού περιοχών κοινοτήτων και χωρών
✓ Προτάσσει την κοινωνική ευθύνη όλων των εμπλεκόμενων φορέων
✓ Θέτει προτάσεις που αφορούν την ανάπτυξη του τουρισμού και είναι εφαρμόσιμες,
ιδιαίτερα σε χώρες με ανεπαρκές θεσμικό πλαίσιο
✓ Μπορεί εν δυνάμει να προσδιορίσει το νομικό πλαίσιο πάνω στο οποίο μπορούν
να βασιστούν οι φορείς του τουρισμού σε ότι αφορά τον έλεγχο της τουριστικής
✓ Προσφέρει δυνατότητες και ιδέες για πλήθος ενεργειών κα δράσεων που μπορούν
να συμβάλλουν στην αειφόρο τουριστική ανάπτυξη
✓ Θέτει ευρέως γνωστή την αντίληψη για τη σπουδαιότητα ενός κοινού κώδικα
δεοντολογίας που θα αγγίζει το σύνολο της τουριστικής δραστηριότητας
✓ Αποτελεί την απαρχή της διαρκούς αναζήτησης νέων και της βελτίωσης των
υπαρχουσών λύσεων στα αναδυόμενα ζητήματα ηθικής που προκύπτουν συνεχώς.
Επιπλέον, ο Κώδικας παρουσιάζει ανεπάρκεια στα εξής σημεία:
• Δεν αποτελεί διεθνή συνθήκη, καθολικά αποδεκτή από το σύνολο των

εμπλεκόμενων φορέων
• Δεν εμπεριέχει κάποια σταθερή και αδιάτρητη νομική δέσμευση που να
ακολουθεί την αποδοχή μέρους ή του συνόλου των άρθρων του
Δ.ΥΠ.Α.

• Δεν υφίστανται προϋποθέσεις υποχρεωτικής τήρησης του Κώδικα, παρά

μόνο κάποιες προτάσεις για τη χρησιμότητα της εφαρμογής του
• Απουσιάσει η οποιαδήποτε αναφορά σε υποχρεωτική αποδοχή και
συμμόρφωση μέρους ή του συνόλου του Κώδικα, καθώς και κάποιου είδους
προαπαιτούμενα εφαρμογής, που αν δεν τηρηθούν θα επισύρουν νομικές κυρώσεις
που θα σχετίζονται με το Διεθνές Δίκαιο
• Σε ότι αφορά την 3η παράγραφο του Άρθρου 10, που αναφέρεται
διακανονισμός των όποιων διαφορών σχετικά με την εφαρμογή του από την
Παγκόσμια Επιτροπή για τις Τουριστικές Ηθικές Αρχές, δεν προσδιορίζεται αν και
εφόσον οι αποφάσεις της επιτροπής είναι δεσμευτικές για τα εμπλεκόμενα μέρη, ούτε
αν είναι αρκετά αποτελεσματικές κατά την υλοποίησή τους
Συμπερασματικά, Ο Κώδικάς είναι ένα ολοκληρωμένο πόνημα ηθικών αρχών πάνω

στο οποίο μπορούν να τεθούν οι βάσεις της βιώσιμής ανάπτυξης μίας περιοχής,
όμως υστερεί σε νομική ισχύ και μπορεί να χαρακτηριστεί ως ένα «νομικό έγγραφο
ήπιου δικαίου».
Επομένως, δεν αρκεί απλά η προσπάθεια εφαρμογής του, αλλά η δέσμευση από
πλευράς των συμμετεχόντων στην τουριστική ανάπτυξη ενός τόπου.
( Παπανικολάου , 2018)
Δ.ΥΠ.Α.

Στην ενότητα αυτή παρουσιάστηκε το νομικό πλαίσιο που αφορά στον τουρισμό.
Αναλύθηκαν τα δικαιώματα και οι υποχρεώσεις των τουριστών και των παρόχων των
τουριστικών υπηρεσιών και προϊόντων και οι σχέσεις/κανόνες που διέπουν μια
σύμβαση οργανωμένου τουριστικού ταξιδιού. Καταγράφηκαν οι πληροφορίες που
υποχρεούται να παρέχει ο διοργανωτής του ταξιδιού στον πελάτη, και οι
λεπτομέρειες και όροι που πρέπει να περιλαμβάνονται σε μια σύμβαση. Επίσης,
βάσει των νομικών διατάξεων, αναφέρθηκαν τα είδη και ο ρόλος των τουριστικών
καταστημάτων, καταλυμάτων και ταξιδιωτικών πρακτορείων. Τέλος παραθέτονται τα
ζητήματα ηθικής και δεοντολογίας στον τουρισμό και παρουσιάζεται ο Κώδικας
Αρχών του Τουρισμού, όπως αυτός διαμορφώθηκε από τον παγκόσμιο οργανισμό
τουρισμού, (ΠΟΤ) μετά από διεθνείς διαβουλεύσεις.
Δ.ΥΠ.Α.

1. Οργανωμένα ταξίδια (πακέτα διακοπών) μπορεί να προσφέρει και κάποιος

επαγγελματίας που δεν έχει την ειδική άδεια λειτουργίας (σήμα ΕΟΤ)
2. Πριν από τη σύναψη της σύμβασης ταξιδιού, o διοργανωτής οφείλει να παρέχει

πληροφορίες μόνο για τον προορισμό, την τιμή και τον αριθμό των διανυκτερεύσεων.
Οι υπόλοιπες πληροφορίες είναι προαιρετικές
3. Αν η τιμή του τουριστικού πακέτου ταξιδιού, αλλάξει (λόγω αλλαγής φόρων και
άλλων επιβαρύνσεων) λίγο πριν την αναχώρηση, ο καταναλωτής:
Α. Μπορεί να καταγγείλει τη σύμβαση, χωρίς να υποστεί κυρώσεις
Β. Είναι υποχρεωμένος να πληρώσει τη διαφορά
4. Όταν κλείνουμε και πληρώνουμε για ένα συγκεκριμένο τύπο δωματίου και ο
ξενοδόχος αδυνατεί να μας το παρέχει, (το ξενοδοχείο είναι γεμάτο), τότε ο
ξενοδόχος:
Α. Έχει το δικαίωμα να μας δώσει τα χρήματά μας πίσω
Β. Υποχρεούται να μας εξασφαλίσει τη διαμονή σε άλλο ξενοδοχείο σε παρόμοιο
δωμάτιο με αυτό που κλείσαμε
Γ. Υποχρεούται να μας εξασφαλίσει τη διαμονή μας οποιοδήποτε δωμάτιο ακόμα και
σε ξενοδοχείο κατώτερης κατηγορίας
5. Όταν ο πελάτης ακυρώσει την κράτηση σε ξενοδοχείο, πέντε μέρες πριν την
συμφωνημένη άφιξη, ο ξενοδόχος του επιστρέφει ολόκληρη την προκαταβολή
6. Ο πελάτης ενός ξενοδοχείου δεν μπορεί να δέχεται τους επισκέπτες του στο δωμάτιο
του
7. Ο πελάτης ενός ξενοδοχείου μπορεί να πλύνει τα ρούχα του στο δωμάτιο του
Δ.ΥΠ.Α.

8. Για τα κράτη-μέλη της ευρωπαϊκής ένωσης βάσει της συνθήκης Schengen:

Α. Δεν απαιτείται βίζα (visa) για τους πολίτες των κρατών-μελών της συνθήκης του
Schengen.
Β. Απαιτείται βίζα (visa) για τους πολίτες των κρατών-μελών της συνθήκης του
Schengen.
9. Ένας τουρίστας από το Μπρουνέι ή την Ιαπωνία, προκειμένου να επισκεφτεί για

ολιγοήμερες διακοπές τη χώρα μας, δεν χρειάζεται visa
10. Στα τουριστικά καταστήματα, λόγω περιόδου αιχμής, η υπερωριακή απασχόληση του
υπαλλήλου μπορεί να φτάνει καθημερινά και τις 3 ώρες
11. Στα τουριστικά καταστήματα, λόγω περιόδου αιχμής, η υπερωριακή απασχόληση του
υπαλλήλου δεν μπορεί να υπερβαίνει τις 8 ώρες την εβδομάδα
12. Ο κώδικας ηθικής και δεοντολογίας στον τουρισμό έχει δεσμευτικό χαρακτήρα για
όλες τις χώρες του κόσμου
13. Οι αρχές του κώδικα δεν συμπεριλαμβάνουν περιβαλλοντικά θέματα, παρά μόνο
ηθικά και πολιτιστικά
14. Ο κώδικας ηθικής και δεοντολογίας αναγνωρίζει το δικαίωμα όλων για διακοπές
15. Με βάση την ελευθερία της τουριστικής διακίνησης, οι τουρίστες και οι επισκέπτες
πρέπει να επωφελούνται από την πρόθυμη και εύκολη πρόσβαση στις τοπικές
διοικητικές, νομικές και υγειονομικές υπηρεσίες.
Δ.ΥΠ.Α.

1. Β. Λάθος
2. Β. Λάθος
3. Α. Μπορεί να καταγγείλει τη σύμβαση, χωρίς να υποστεί κυρώσεις
4. Β. Υποχρεούται να μας εξασφαλίσει τη διαμονή σε άλλο ξενοδοχείο σε παρόμοιο
δωμάτιο με αυτό που κλείσαμε
5. Β. Λάθος
6. Α. Σωστό
7. Β. Λάθος
8. Α. Δεν απαιτείται βίζα (visa) για τους πολίτες των κρατών-μελών της συνθήκης του
Schengen.
9. Α. Σωστό
10. Β. Λάθος
11. Α. Σωστό
12. Β. Λάθος
13. Β. Λάθος
14. Α. Σωστό
15. Α. Σωστό
Δ.ΥΠ.Α.

Εκπαιδευτική ενότητα 6. ‘’Ψυχολογία και Συμπεριφορά του Επισκέπτη’’
H ανάλυση της έννοιας και λειτουργίας της καταναλωτικής συμπεριφοράς στον

τουρισμό και η επίδραση της ψυχολογίας και συμπεριφοράς του επισκέπτη στη
δημιουργία του τουριστικού προϊόντος
Η καταγραφή και ανάλυση των ισχυρότερων παγκόσμιων τάσεων που θα
επηρεάσουν οικονομικά, κοινωνικά, δημογραφικά και περιβαλλοντικά το τουριστικό
ταξίδι και τον ελληνικό τουρισμό.
• Να γνωρίζει τον τρόπο με τον οποίο σκέπτονται και ενεργούν οι καταναλωτές

• Να αναλύει τους παράγοντες που επηρεάζουν τη συμπεριφορά του τουρίστα
• Να γνωρίζει και να περιγράφει τα στάδια της διαδικασίας λήψης απόφασης του
τουρίστα στην επιλογή και αγορά του τουριστικού προϊόντος
• Να κατανοεί τις πολιτιστικές διαφορές και νοοτροπίες των τουριστών
διαφορετικών εθνοτήτων
• Να κατανοεί τα megatrends που θα διαμορφώσουν τον παγκόσμιο τουρισμό στα
επόμενα χρόνια
• Να κατανοεί πως τα megatrends θα επηρεάσουν και θα διαμορφώσουν την
τουριστική συμπεριφορά και κατά συνέπεια, το τουριστικό ταξίδι
• Να αξιολογεί τις δημογραφικές συνιστώσες (τουρίστες) που θα καθορίσουν την
τουριστική συμπεριφορά των ταξιδιωτών
Δ.ΥΠ.Α.

• Ανθρώπινες Ανάγκες, Πυραμίδα Του Maslow, Υποκίνηση

• Αγοραστική Διαδικασία, Αγοραστική Απόφαση
• Τουριστική Συμπεριφορά, Ταξιδιωτικά Κίνητρα
• Παράγοντες «Έλξης» Τουριστικών Προορισμών
• Προϋποθέσεις Αγοράς Προϊόντων, Προσαρμογή Συμπεριφοράς Τουρίστα,
• Megatrends Στον Τουρισμό
• Ψηφιακός Μετασχηματισμός, Αειφορία, Κλιματολογικές Αλλαγές
• Silver, Millennials, Generation-Z Καταναλωτές
• Αναδυόμενοι Τουριστικοί Προορισμοί, Covid-19
• Υπερτουρισμός, Οικονομία Διαμοιρασμού
• Ασφάλεια Και Διαχείριση Κρίσεων Στον Τουρισμό
6.1. Αρχές Συμπεριφοράς Καταναλωτή και Τουρίστα - Ψυχολογία και

Συμπεριφορά του Επισκέπτη
6.1.1. Αρχές Συμπεριφοράς Καταναλωτή
6.1.1.1. Εισαγωγικά Στοιχεία και Ορισμοί
Αν το marketing είναι η πόρτα που οδηγεί την

επιχείρηση αποτελεσματικά στην επιτυχία
μέσω της ικανοποίησης του πελάτη, τότε, η
βαθιά γνώση και κατανόηση της
συμπεριφοράς του καταναλωτή, των
αναγκών και των προτιμήσεων του, είναι
αναμφισβήτητα το κλειδί που την ανοίγει.
Καταναλωτική Συμπεριφορά – Ορισμός

Δ.ΥΠ.Α.

Αφού το κέντρο του σύμπαντος για κάθε

επιχείρηση είναι ο Πελάτης-Καταναλωτής, το
ερώτημα είναι πως θα μπορέσουμε να τον
ικανοποιήσουμε καλύτερα από τους
ανταγωνιστές μας, ώστε να συνεχίζει να
αγοράζει τα προϊόντα μας. Και για να το πετύχουμε αυτό, πρέπει να γνωρίζουμε πως
συμπεριφέρεται, τις ανάγκες του, τα θέλω του, τις προσδοκίες του, τα πιστεύω του,
τα γούστα του. Κύριος στόχος; μέσα από αυτή τη διαδικασία κατανόησης του
καταναλωτή, η δημιουργία των κατάλληλων προϊόντων που θα ικανοποιήσουν
καλύτερα τις ανάγκες του.
Η επιτυχία μιας επιχείρησης στον τομέα του μάρκετινγκ αλλά και η βιωσιμότητά της
εξαρτάται από τη διερεύνηση της συμπεριφοράς των πελατών της. Για να γίνει
πρόβλεψη αυτής της συμπεριφοράς και να υπάρξει ανταπόκριση στις ανάγκες των
πελατών χρειάζεται μια ολοκληρωμένη κατανόηση της συμπεριφοράς τους πριν,
κατά και μετά την αγορά.
Υπάρχουν διάφοροι ορισμοί που προσδιορίζουν την έννοια της Συμπεριφοράς του
Καταναλωτή (Consumer Behavior). Μεταξύ αυτών αναφέρονται παρακάτω:
Ορισμός 1: Συμπεριφορά του Καταναλωτή είναι οι πράξεις των ατόμων που
εμπλέκονται άμεσα με την απόκτηση και χρήση οικονομικών αγαθών και υπηρεσιών,
εμπεριέχουν δε και την διαδικασία της απόφασης, που προηγείται και προσδιορίζει
αυτές τις πράξεις.
Ορισμός 2: Συμπεριφορά του καταναλωτή είναι ό,τι αφορά στις αποφάσεις και στις
σχετικές με αυτές δραστηριότητες των ατόμων που, που αναφέρονται ειδικά στην
αγορά και χρησιμοποίηση οικονομικών αγαθών και υπηρεσιών.
Δ.ΥΠ.Α.

Ορισμός 3: Συμπεριφορά Καταναλωτή είναι η συμπεριφορά των ατόμων στον τόπο

της αγοράς για την πραγματοποίηση προσωπικών τους αναγκών και την
αντιμετώπιση απαιτήσεων που δημιουργεί το περιβάλλον.
Σύμφωνα με τα παραπάνω, με τον όρο Συμπεριφορά Καταναλωτή νοείται η

συμπεριφορά που διαμορφώνει ένα άτομο ή μια ομάδα σε μια κατάσταση αγοράς η
οποία μπορεί να παρατηρηθεί ή να καταγραφεί. Αυτή η συμπεριφορά του ατόμου
αφορά στην αναζήτηση, την αξιολόγηση, την αγορά, τη χρήση προϊόντων ώστε να
ικανοποιήσει τις ανάγκες και τις επιθυμίες του
Το απλοποιημένο μοντέλο - “Μαύρο Κουτί” της αγοραστικής συμπεριφοράς
Στις μέρες μας, είναι όλο και πιο δύσκολο για

τους marketers, να προβλέψουν και να
εκτιμήσουν τις ανάγκες του σύγχρονου
ανθρώπου, και την γενικότερη καταναλωτική
συμπεριφορά του. Ο σύγχρονος τρόπος
ζωής, η μεγέθυνση των αγορών σε
παγκόσμιο επίπεδο, η ανάπτυξη της
τεχνολογίας και των επικοινωνιών, επιβάλλει στις επιχειρήσεις να ρίξουν μια πιο
προσεκτική ματιά στις διαφορετικές και συνεχώς εξειδικευμένες ανάγκες των
καταναλωτών.
Ερωτήματα όπως,
• Ποιος αγοράζει; • Που αγοράζει;

• Τι αγοράζει; • Γιατί αγοράζει;
• Πως αγοράζει; • Πόσο αγοράζει;
• Πότε αγοράζει; • Με τι συχνότητα αγοράζει;
Δ.ΥΠ.Α.

πρέπει να απαντώνται από τις επιχειρήσεις προκειμένου να παράγουν τα σωστά

προϊόντα, την κατάλληλη στιγμή, να τα διανέμουν στο κατάλληλο μέρος και να τα
προσφέρουν στον κατάλληλο αγοραστή.
Το απλοποιημένο μοντέλο της καταναλωτικής συμπεριφοράς.
Επομένως, η κατανόηση της καταναλωτικής συμπεριφοράς είναι και μια απαραίτητη

επιχειρησιακή πρακτική. Για να αποφασίζει ο καταναλωτής για την αγορά κάποιου
προϊόντος ή υπηρεσίας:
• λαμβάνει διάφορα εξωτερικά ερεθίσματα (επιδράσεις) από το μάρκετινγκ και

από το περιβάλλον του
• ακολουθεί μια διαδικασία λήψης αγοραστικών αποφάσεων
Δ.ΥΠ.Α.

• έχει μια συγκεκριμένη συμπεριφορά μετά την αγορά του, ανάλογα με το εάν
έμεινε ικανοποιημένος ή όχι από αυτή.
6.1.1.1.1. Ερεθίσματα από το Marketing και τους εξωτερικούς Παράγοντες
Το πρώτο στάδιο αποτελείται από όλα τα εξωτερικά ερεθίσματα τα οποία επιδρούν

στον αγοραστή. Αυτοί οι εξωτερικοί παράγοντες υποδιαιρούνται σε επιρροές
Marketing και σε επιρροές του εξωτερικού περιβάλλοντος.
Ειδικότερα, ως ερεθίσματα, αναφέρονται

εξωτερικά από το άτομο στοιχεία όπως
οι ενέργειες μάρκετινγκ (το προϊόν, η
τιμή, η διανομή, η προώθηση) αλλά και
το οικονομικό, πολιτιστικό, τεχνολογικό
κλπ. περιβάλλον. Ο αριθμός των
ερεθισμάτων που εντοπίζεται στο
περιβάλλον του καταναλωτή είναι ιδιαίτερα μεγάλος. Η εικόνα του καταστήματος, η
μουσική, οι πωλητές αλλά και οι άλλοι παρόντες πελάτες, σε συνδυασμό με τα
στοιχεία του μείγματος μάρκετινγκ, επηρεάζουν την αντίληψη του καταναλωτή και του
δημιουργούν συναισθήματα.
Έτσι οι δραστηριότητες του marketing που

εφαρμόζουν οι επιχειρήσεις οδηγούν στην
ενημέρωση του καταναλωτή για τα διαθέσιμα
προϊόντα και τις τιμές τους. Στην περίπτωση
των ερεθισμάτων από το εξωτερικό περιβάλλον,
οι οικονομικοί, τεχνολογικοί, πολιτικοί και
πολιτιστικοί παράγοντες είναι πολύ σημαντικοί αλλά σε μεγάλο βαθμό μη
διαχειρίσιμοι από την επιχείρηση
Δ.ΥΠ.Α.

Αυτά τα ερεθίσματα έχουν άμεση επίδραση στη συμπεριφορά του καταναλωτή. Δεν
μπορούμε να δούμε μέσα στο μυαλό του καταναλωτή ξεχωριστά πως επιδρούν κάθε
φορά αυτοί οι παράγοντες και τον οδηγούν σε διαφορετικές αντιδράσεις και κατ’
επέκταση σε συγκεκριμένη καταναλωτική συμπεριφορά και αποφάσεις. Μπορούμε
όμως να βγάλουμε συμπεράσματα για τις διαδικασίες που συντελούνται στο “μαύρο
κουτί” του καταναλωτή, εστιάζοντας στη σχέση μεταξύ του ερεθίσματος που δέχεται
και της απόκρισης που ¨στέλνει” ο καταναλωτής.
Στη συνέχεια δηλαδή, θα γίνει επεξεργασία όλων των ερεθισμάτων που έχει δεχτεί το
άτομο μέσα στο μαύρο του κουτί, με βάση τα χαρακτηριστικά του ατόμου και την
αγοραστική διαδικασία. Η επεξεργασία αυτή είναι μοναδική για κάθε άτομο και δεν
είναι εύκολα προβλέψιμη καθώς οι παράγοντες ποικίλλουν. Για αυτό και
περιγράφεται ως μαύρο κουτί, καθώς είναι πολύ δύσκολο να γίνει αντιληπτή η
διαδικασία μέσα στο μυαλό του κάθε μεμονωμένου καταναλωτή.
Σαν αποτέλεσμα αυτής της επεξεργασίας, το άτομο θα προβεί σε αγοραστικές

ενέργειες, με βασικότερη την απόφαση αγορά - μη αγορά. Αν τελικά προβεί σε
αγορά, θα αποφασίσει τη μάρκα, από πού θα την αγοράσει, ποτέ θα την αγοράσει,
σε τι ποσότητα και εάν θα μείνει πιστός στη συγκεκριμένη μάρκα.
Παράδειγμα: Μια οικογένεια που ενδιαφέρεται

για την αγορά μιας νέας μεγαλύτερης κατοικίας
με την γέννηση του τρίτου τους παιδιού,
ενδέχεται να την αναβάλλει λόγω των δυσμενών
οικονομικών συνθηκών που επικρατούν στη
χώρα (οικονομική κρίση). Έτσι ενώ διαθέτει τα
κεφάλαια για την πραγματοποίηση της αγοράς, το αίσθημα της ανασφάλειας τους
οδηγεί στην αναβολή της ενέργειας. Στη συγκεκριμένη περίπτωση το εξωτερικό
ερέθισμα (οικονομικές συνθήκες), επεξεργάστηκε με τέτοιο τρόπο στο μαύρο κουτί
του ενδιαφερόμενου (στο μυαλό του) που με βάση τα προσωπικά χαρακτηριστικά
Δ.ΥΠ.Α.

(χαρακτήρας, προσωπικότητα, φοβίες) αποφάσισε να μην προχωρήσει στην αγορά

νέου ακινήτου.
6.1.1.2. Τα χαρακτηριστικά του Αγοραστή - Παράγοντες που επηρεάζουν την

καταναλωτική συμπεριφορά
Οι αγορές των καταναλωτών επηρεάζονται από πολιτιστικά, κοινωνικά, προσωπικά

και ψυχολογικά χαρακτηριστικά.
Οι παράγοντες που επηρεάζουν την καταναλωτική συμπεριφορά

Δ.ΥΠ.Α.

Πολιτιστικοί
π αράγοντες
Κοινω νικοί
π αράγοντες
Κουλτούρα Προσωπικοί
παράγοντες
Ηλικία και Ψυχολογικοί
Ομάδες Στάδιο Κύκλου π αράγοντες
Ζωής
Υποκουλτούρα Αντίληψη
Επάγγελμα Καταναλωτής
Υποκίνηση
οικογένεια Οικονομικές
Συνθήκες Μάθηση
Ο Τρόπος Ζωής
Κοινωνική Ρόλοι και (life style) Στάσεις
Τάξη status
Προσωπικότητα
α) Η Κουλτούρα
Η κουλτούρα είναι η βασικότερη αιτία των «θέλω» και της συμπεριφοράς. Η

ανθρώπινη συμπεριφορά είναι σε μεγάλο βαθμό αποτέλεσμα μάθησης.
Μεγαλώνοντας σε μια δεδομένη κοινωνία, ένα παιδί μαθαίνει τις βασικές αξίες,
πρότυπα συμπεριφοράς, χρηστά ήθη, έθιμα, αντιλήψεις, πρώτα από την οικογένεια,
και μετέπειτα και ως τα βαθιά του γεράματα, από άλλους κοινωνικούς φορείς, όπως
σχολείο, παρέες, και κοινωνικές ομάδες.
Ορίζουμε την κουλτούρα ως περίπλοκη που συμπεριλαμβάνει γνώση, πίστη, τέχνη,

νόμους, ήθη και έθιμα, και όποιες άλλες δυνατότητες αποκτούνται από τους
ανθρώπους ως μέλη της κοινωνίας. Θα λέγαμε λοιπόν ότι η κουλτούρα
Δ.ΥΠ.Α.

συμπεριλαμβάνει σχεδόν όλα όσα επηρεάζουν τις διαδικασίες σκέψης και

συμπεριφοράς του ανθρώπου.
Το μάρκετινγκ πρέπει να αντιλαμβάνεται και να σέβεται

• τα σύμβολα,
• τα ταμπού και
• τη σιωπηρή γλώσσα που χρησιμοποιούν τα άτομα σε μία κοινωνία
Κάθε ομάδα ή κοινωνικό σύνολο έχει μια

κουλτούρα την οποία πρέπει να λαμβάνει
οπωσδήποτε υπόψη το μάρκετινγκ στο
σχεδιασμό του καθώς η συμπεριφορά
των καταναλωτών - μελών μιας κοινωνίας
κατευθύνεται από την κρατούσα σε αυτή
κουλτούρα. Άρα το μάρκετινγκ πρέπει να
αντιλαμβάνεται και να σέβεται τα σύμβολα,
τα ταμπού και τη σιωπηρή γλώσσα που
χρησιμοποιούν τα άτομα σε μία κοινωνία.
Παράδειγμα: η στάση της κουλτούρας

των δυτικών κοινωνιών απέναντι στο
θέμα της γυναικείας απασχόλησης
άλλαξε δραματικά τις τελευταίες τέσσερις
δεκαετίες. Αν συγκρίνουμε τη θέση της
γυναίκας στον εργασιακό τομέα θα δούμε
τεράστιες αλλαγές. Αυτή η αποδοχή της γυναίκας και των ικανοτήτων της και η
συμμετοχή όλων και περισσότερων γυναικών στην αγορά εργασίας οδήγησε στη
δημιουργία νοικοκυριών δύο μισθών. Η απασχόληση της γυναίκας έξω από το σπίτι
οδήγησε τις δυτικές κοινωνίες σε σημαντικές αλλαγές και εξελίξεις, Ενδεικτικά
αναφέρουμε τα παρακάτω:
• Ανάπτυξη του κλάδου του έτοιμου φαγητού
Δ.ΥΠ.Α.

• Δημιουργία παιδικών σταθμών για την απασχόληση των παιδιών

προσχολικής ηλικίας
• Η γυναικεία μόδα εξελίχθηκε καθώς προέκυψε η ανάγκη των γυναικών για
επαγγελματικό ντύσιμο
Η κουλτούρα είναι εξαιρετικά

σημαντική όταν πρόκειται να
λανσάρουμε τα προϊόντα μας σε άλλες
χώρες. Μια από τις μεγαλύτερες
προκλήσεις στο διεθνές marketing
είναι το να κατανοήσουμε τις
διαφορετικές κουλτούρες των άλλων
χωρών και να προσαρμόσουμε την στρατηγική μας αντίστοιχα. Ακόμα και μεγάλες
επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται παγκοσμίως έχουν κάνει λάθη που τα έχουν
πληρώσει ακριβά
Παράδειγμα: στο παρελθόν, η γνωστή γαλακτοβιομηχανία

Danone κατά την εισαγωγή του γιαουρτιού της στην Ιαπωνία
απέτυχε να προσεγγίσει το καταναλωτικό κοινό ενώ η
έρευνα αγοράς που είχε κάνει έδειχνε ότι οι Ιάπωνες είχαν
θετική στάση απέναντι στο γιαούρτι της εταιρίας. Αυτό που
επιχείρηση απέτυχε να δει και να εκτιμήσει κατά την έρευνα
που διεξήγαγε στην εν λόγω χώρα ήταν η έμφυτη τάση της
ευγένειας που χαρακτηρίζει την ιαπωνική κουλτούρα: όταν οι Ιάπωνες καταναλωτές
δοκίμαζαν και δέχονταν την ερώτηση αν τους αρέσει το προϊόν θεωρούσαν ότι ήταν
αγενές να πουν όχι, και έτσι απαντούσαν από ευγένεια, ναι. Επί της πράξης όμως,
όταν το προϊόν έφτασε στο ράφι, οι Ιάπωνες απλά δεν το αγόραζαν
Παράδειγμα: η Colgate στο παρελθόν απέτυχε στη διαφημιστική της καμπάνια στην
Ταϊλάνδη. Τα τελευταία δευτερόλεπτα της τηλεοπτικής διαφήμισης έδειχναν ένα
μικρό παιδί να δέχεται τρυφερά χτυπήματα στο κεφαλάκι του. Αυτή η κίνηση όμως
Δ.ΥΠ.Α.

είναι ταμπού στην εν λόγω χώρα καθώς το κεφάλι θεωρείται ιερό και οι καταναλωτές
σχημάτισαν αρνητική στάση.
β) Η Υποκουλτούρα
Κάθε κουλτούρα περικλείει μικρότερες

υποκουλτούρες, δηλαδή μικρότερες
ομάδες ανθρώπων που μοιράζονται ένα
σύστημα αξιών βασισμένο σε κοινές
εμπειρίες και καταστάσεις. Εθνικά groups,
όπως οι Έλληνες, οι Ιταλοί, οι
ισπανόφωνοι, σε μια ξένη χώρα
(μετανάστες) πχ στις ΗΠΑ, μοιράζονται
κοινές αξίες και έχουν διακριτές διαφορές στη συμπεριφορά τους. Το ίδιο συμβαίνει
και με τα φυλετικά groups (μαύρη και ασιατική φυλή), ή με τα θρησκευτικά,
γεωγραφικά, κτλ.
Πολλές υποκουλτούρες αποτελούν

σημαντικά τμήματα αγοράς, ειδικά των
νεαρότερων ηλικιών στα σχολικό ή στο
φοιτητικό περιβάλλον, και οι
επιχειρηματίες συχνά σχεδιάζουν
προϊόντα και προγράμματα μάρκετινγκ
προσαρμοσμένα στις ανάγκες τους.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα υποκουλτούρας και προϊόντων είναι τα συμπληρώματα
διατροφής, αθλητικών ειδών, περιοδικών, sites κλπ., που απευθύνονται στους
λάτρεις του bodybuilding με τεράστιους τζίρους παγκοσμίως.
Υποκουλτούρα (ή Επιμέρους Κουλτούρα)

• Ομάδες με το ίδιο κοινωνικοοικονομικό επίπεδο
• Ηλικιακές ομάδες
• Θρησκευτικές ομάδες
Δ.ΥΠ.Α.

• Εθνικότητες και φυλετικές ομάδες

• Γεωγραφικές περιοχές
• Ομάδες με την ίδια πολιτική ιδεολογία
Παραδείγματα ταξινόμησης target groups με βάση την υποκουλτούρα. Η

συμμετοχή σε τέτοια groups διαμορφώνει και συγκεκριμένη στάση ζωής και
καταναλωτική συμπεριφορά. Σημειώνεται δε, πως τα άτομα συμμετέχουν σε
περισσότερα από ένα groups που έχουν χαρακτηριστικά υποκουλτούρας
Οι vegetarians
Οι συνταξιούχοι (grey market)
Οι φίλαθλοι μιας ποδοσφαιρικής ομάδας
Οι λάτρεις της Vespa ή του οίνου και της οινογνωσίας

Δ.ΥΠ.Α.

Μια καταναλωτική ομάδα ή μια καταναλωτική υποκουλτούρα είναι μια διακριτή

υποομάδα της κοινωνίας που αυτοεπιλέγει στη βάση της μοιρασμένης
υποχρέωσης ένα συγκεκριμένο προϊόν, μάρκα ή καταναλωτική δραστηριότητα.
Αυτές οι υποκουλτούρες επίσης μπορούν να έχουν
(α) μια αναγνωρισμένη, ιεραρχική, κοινωνική δομή,
(β) ένα σετ από μοιρασμένη πίστη και αξίες, και
(γ) μοναδική διάλεκτο (πχ. η αργκό των μαύρων στην Αμερική, που πρόσφατα είναι
μόδα στη μουσική βιομηχανία), ιεροτελεστίες, και κώδικες συμβολικής έκφρασης.
Οι καταναλωτικές υποκουλτούρες είναι σημαντικές στους marketers επειδή:

• Μερικές φορές μια μάρκα (π.χ. Harley- Davidson) είναι η βάση για την
υποκουλτούρα,
• Οι υποκουλτούρες απαιτούν προϊόντα για να εκτελούν τις δραστηριότητες
στις οποίες βασίζονται και προϊόντα που είναι σημαντικά για τα μέλη και τη κοινωνική
θέση τους.
• Αυτά τα προϊόντα μερικές φορές γίνονται κατάλληλα για όλη την αγορά
• Και η κατανάλωση μερικών προϊόντων είναι ή μπορεί να γίνει μέρος της
ιεροτελεστίας για άλλα προϊόντα ή για συγκεκριμένες καταστάσεις.
γ) Η Κοινωνική Τάξη
Κάθε γνωστή ανθρώπινη κοινωνία άσχετα με το μέγεθός της, τη μορφή της, την
κατάστασή της, το επίπεδό της και τα χαρακτηριστικά της, είναι στρωματοποιημένη.
Γενικά θα μπορούσε να υποστηριχθεί ότι η συγκέντρωση των ατόμων είτε πρόσκαιρα,
είτε μόνιμα, είναι δυνατόν να οδηγήσει σε διακρίσεις που να οφείλονται σε διάφορους
και ποικίλους λόγους αρχίζοντας από την εμφάνιση, την αντίληψη, την συμπεριφορά
και φθάνοντας μέχρι την πολιτιστική στάση, την οικονομική κατάσταση ή την πολιτική
θέση.
Είναι ένας σημαντικότατος πολιτιστικός

παράγοντας γι’ αυτό και πολλά προϊόντα ή
Δ.ΥΠ.Α.

προωθητικά προγράμματα στοχεύουν σε καταναλωτές συγκεκριμένων κοινωνικών

τάξεων. Πολλοί καταναλωτές αγοράζουν προϊόντα ή υπηρεσίες όχι της κοινωνικής
τάξης στην οποία ανήκουν αλλά εκείνης που θα ήθελαν να ανήκουν, συχνά σε βάρος
της πραγματικής οικονομικής τους δυνατότητας.
Η κοινωνική τάξη συνήθως ταξινομείται βασισμένη σε μεταβλητές όπως:

• Το εισόδημα
• Η απασχόληση
• Το επίπεδο μόρφωσης
• Το κοινωνικό status
Το οικογενειακό παρελθόν
Με τον όρο Κοινωνική τάξη εννοούνται οι σχετικά διαρκείς και ομοιογενείς

διαιρέσεις της κοινωνίας μέσα στις οποίες τα άτομα ή οι οικογένειες μοιράζονται τις
ίδιες αξίες, τρόπους ζωής, ενδιαφέροντα και διαμορφώνουν ένα είδος συμπεριφοράς
που μπορεί να ταξινομηθεί.
Τα κύρια χαρακτηριστικά των κοινωνικών τάξεων είναι:

Δ.ΥΠ.Α.

• Είναι μεγάλες ομοιογενείς ομάδες μέσα σε μια κοινωνία που τα μέλη τους
τείνουν να διαμορφώσουν την ίδια συμπεριφορά.
• Βρίσκονται σε μια ιεραρχική τάξη. Τα μέλη των κοινωνικών τάξεων
συγκρίνονται με την ανώτερη ή κατώτερη βαθμίδα.
• Βασίζονται σε πολλές διαστάσεις, όπως π.χ. εξουσία, προνόμια, κύρος,
επιρροή, καλούς τρόπους κ.λπ.
• Δεν συνδέονται πάντοτε με το ύψος του εισοδήματος. Π.χ. ένας ηλεκτρολόγος
μπορεί να έχει μεγαλύτερο εισόδημα από έναν καθηγητή αλλά ο καθηγητής βρίσκεται
σε ανώτερη κοινωνική τάξη.
• Έχουν δυναμικό χαρακτήρα. Τα άτομα επιδιώκουν την άνοδό τους σε
ανώτερες βαθμίδες κοινωνικών τάξεων. (Κούρας , 2015)
Σύμφωνα με τις σχετικές κοινωνιολογικές θεωρίες οι προσδιοριστικοί παράγοντες της

κοινωνικής τάξης είναι:
• Το επάγγελμα.
• Το προσωπικό παρουσιαστικό.
• Οι σχέσεις με τα άλλα άτομα.
• Η κατάσταση ενός ατόμου.
• Οι πολιτιστικές αξίες.
• Ο βαθμός συνειδητοποίησης της τάξης.
Δ.ΥΠ.Α.

Πηγή:
ΕΛΣΤΑΤ, Εισόδημα και Συνθήκες Διαβίωσης των Νοικοκυριών (SILC). Ημερομηνία
δημοσίευσης: 23.9.2021
Δ.ΥΠ.Α.

Πίνακας κατανομής κοινωνικών στρωμάτων και status στη Μ. Βρετανία, πηγή, Kotler,
1999
Κοινωνικοί Παράγοντες
Η καταναλωτική συμπεριφορά καθορίζεται και από τους κοινωνικούς παράγοντες

όπως η οικογένεια, οι μικρές ομάδες, οι κοινωνικοί ρόλοι και το status. Οι marketers,
προκειμένου να αναπτύξουν αποτελεσματικές στρατηγικές, βασίζονται σε αυτές τις
μεταβλητές.
α) Η Ομάδα
Ο καταναλωτής δεν επηρεάζεται μόνο από άτομα (σύζυγος, παιδιά, φίλοι κ.λπ.),
αλλά και από ομάδες. Οι κοινωνιολόγοι δίνουν μεγάλη έμφαση στην ομαδική ζωή
όταν υποστηρίζουν ότι η ανθρώπινη ζωή είναι ζωή ομάδας.
Ομάδα είναι μια κοινωνική ολότητα που επιτρέπει στα άτομα το ένα να
αλληλοεπιδρά στο άλλο σε σχέση με ειδικά φαινόμενα. Σύμφωνα με έναν άλλο
Δ.ΥΠ.Α.

ορισμό, ομάδα είναι μια συλλογική ενότητα βασισμένη σε συλλογικές συμπεριφορές

συνεχούς και ενεργητικής δράσης για την επιτέλεση ενός κοινωνικού έργου. Η ομάδα
έχει δικά της χαρακτηριστικά γνωρίσματα και διαμορφώνει νοοτροπία που δεν είναι η
ίδια με των ατόμων που την απαρτίζουν. Έχει δικούς της κανόνες. ( Κούρας , 2015)
Ομάδες Αναφοράς: είναι ομάδες ατόμων στις οποίες δεν ανήκει ο καταναλωτής
αλλά που τις χρησιμοποιεί για σημεία αναφοράς όταν πρόκειται να πάρει μια
αγοραστική απόφαση. Οι ομάδες
αναφοράς εκθέτουν ένα άτομο σε
νέους τρόπους ζωής, επηρεάζουν
τις στάσεις και την αντίληψη που
έχει για τον εαυτό του και
δημιουργούν πιέσεις που
επηρεάζουν τις επιλογές
προϊόντων και μάρκας του ατόμου
καθώς λειτουργούν ως άμεσα (προσωπικά) ή έμμεσα σημεία σύγκρισης στη
διαμόρφωση της συμπεριφοράς του.
Για παράδειγμα, μια ομάδα Αναφοράς είναι μια ομάδα στην οποία το άτομο θα
επιθυμούσε να ανήκει, όπως όταν ένας έφηβος παίκτης του μπάσκετ ελπίζει ότι
κάποια μέρα θα παίξει στο ΝΒΑ και προσελκύεται σε προϊόντα, μάρκες και
συμπεριφορές που οι παίκτες προτιμούν.
Η σημαντικότητα των ομάδων Αναφοράς για το μάρκετινγκ είναι ιδιαίτερα μεγάλη. Οι

επιχειρήσεις προσπαθούν να προσδιορίσουν τις ομάδες αναφοράς της αγοράς-
στόχου τους και να εντάξουν τα προϊόντα τους σε αυτές, για παράδειγμα μέσω
χορηγιών δημοφιλών αθλητών, ώστε να επηρεάσουν δραστικά τις επιλογές των
ατόμων που «αναφέρονται» σε αυτές τις ομάδες.
Διαμορφωτές Γνώμης (Opinion Leaders): Το άτομο μέσα σε μια ομάδα αναφοράς

το οποίο, λόγω των ειδικών δεξιοτήτων, των γνώσεων, της προσωπικότητας ή άλλων
Δ.ΥΠ.Α.

χαρακτηριστικών του ασκεί επιρροή σε άλλους τις κουλτούρες, στις υποκουλτούρες

των καταναλωτών και στις ομάδες με τις οποίες συναναστρέφονται ή σε εκείνες τις
ομάδες που θα ήθελαν να ανήκουν, υπάρχουν κάποια άτομα των οποίων η γνώμη
έχει μεγάλη βαρύτητα και ως αποτέλεσμα επηρεάζουν καταλυτικά τους υπόλοιπους
καταναλωτές.
Ένα τέτοιο άτομο είναι διαμορφωτής γνώμης
(opinion leader) και ορίζεται ως το άτομο μέσα
σε μια ομάδα αναφοράς το οποίο, λόγω των
ειδικών δεξιοτήτων, των γνώσεων, της
προσωπικότητας η άλλων χαρακτηριστικών του
ασκεί επιρροή σε άλλους.
Opinion Leaders μπορεί να είναι:

• Ανεπίσημοι, δηλαδή γνωστοί & φίλοι του
καταναλωτή, οι οποίοι θεωρούνται γνώστες του
αντικειμένου που ενδιαφέρεται ο καταναλωτής να
αγοράσει και οι οποίοι έχουν δύναμη, δίνουν
συμβουλές και είναι πιο τολμηροί σε νέα προϊόντα.
• Δημοσιογράφοι που ο καταναλωτής
εμπιστεύεται
• Ειδικοί & Κριτικοί (π.χ. κινηματογράφου,
γευσιγνωσίας κλπ.)
• Προσωπικότητες των Media (Stars &
Celebrities), που για αυτό το λόγο
χρησιμοποιούνται ευρέως σε διαφημιστικές καμπάνιες.
(studyingeconomicsva.blogspot.com/2022/03/blog-post_24.html , 2022).
β) Η Οικογένεια
Ένας από τους κυριότερους κοινωνικούς παράγοντες είναι η οικογένεια. Η οικογένεια
επηρεάζει σε μεγάλο βαθμό την καταναλωτική συμπεριφορά. Ενδιαφέρουσα για το
Δ.ΥΠ.Α.

Μάρκετινγκ είναι η διάκριση που βασίζεται στη χρονική εξέλιξη της οικογένειας.
Σύμφωνα με αυτήν υπάρχουν οι εξής μορφές οικογένειας:
Οικογένεια πυρήνας. Είναι η οικογένεια του άμεσου οικογενειακού κύκλου που

αποτελείται από τον πατέρα, την μητέρα και τα παιδιά που ζουν μαζί.
Επεκταμένη οικογένεια. Είναι η οικογένεια πυρήνας μαζί με τους άλλους
συγγενείς.
Οικογένεια προσανατολισμού ή καταγωγής. Είναι η οικογένεια γέννησης ή
καταγωγής ενός ατόμου και στην οποία ένα άτομο έχει ανατραφεί.
 Οικογένεια αναπαραγωγής ή γάμου. Είναι η οικογένεια που δημιουργείται από
τον γάμο.
Κάθε μορφή από τις παραπάνω

οικογένειες έχει και διαφορετική
καταναλωτική συμπεριφορά. Η
οικογένεια γάμου π.χ., έχει
διαφορετική καταναλωτική
συμπεριφορά γιατί η ίδρυση ενός
νέου νοικοκυριού, δημιουργεί νέες
ανάγκες έναντι της οικογένειας πυρήνας που αντιμετωπίζει άλλου είδους ανάγκες.
Η καταναλωτική συμπεριφορά της οικογένειας εξαρτάται από τη φύση της, τη δομή

της, το βαθμό και το είδος απασχόλησης των μελών της, από τις πολιτιστικές αξίες
και τις φιλοδοξίες τους και άλλους παράγοντες. Η επίδραση της οικογένειας στα μέλη
της είναι αναμφισβήτητη. Οι παραδόσεις, οι στάσεις, τα ενδιαφέροντα, οι αξίες κ.λπ.,
επηρεάζουν τα πρώτα χρόνια τα παιδιά μιας οικογένειας που μπορεί να αποκτήσουν
καταναλωτικές συνήθειες για όλη τους τη ζωή. Επηρεάζει τον καταναλωτή σε δύο
κατευθύνσεις:
Δ.ΥΠ.Α.

• Διαμορφώνει τη βάση εμπειρίας που επηρεάζει άμεσα τα πιστεύω και

τα κριτήρια αξιολόγησης των ατόμων και έμμεσα την παρώθηση και την
προσωπικότητά τους και
• Επηρεάζει τη διαδικασία λήψης απόφασης των ατόμων στην αγορά

προϊόντων ή υπηρεσιών.
Πίνακας με τις διάφορες μορφές οικογένειας που μπορούν να προκύψουν κατά τη

διάρκεια της ζωής και να διαμορφώνουν διαφορετική καταναλωτική συμπεριφορά
Δ.ΥΠ.Α.

γ) Ρόλοι και κοινωνική Θέση (Status)
Κάθε άτομο ανήκει σε πολλές ομάδες -

οικογένεια, οργανισμούς, κλαμπ κτλ. Η θέση
που κατέχει σε κάθε μια από αυτές τις ομάδες
μπορεί να οριστεί ως ρόλος και status. Ο
ρόλος αποτελείται από μια σειρά
δραστηριότητες (ο ρόλος του επαγγελματία,
της μητέρας, του προέδρου ενός συλλόγου,
κτλ.) που ασκούν κάποια άτομα σε σχέση με
άλλα πρόσωπα που τα περιβάλλουν. Πάρα
Δ.ΥΠ.Α.

πολλές φορές συγκεκριμένοι ρόλοι, επιβάλλουν και συγκεκριμένη κοινωνική

και καταναλωτική συμπεριφορά, όπως ο τρόπος ντυσίματος, διασκέδασης, το
αυτοκίνητο που οδηγούμε, ο τόπος προορισμού διακοπών κτλ..
Κάθε ρόλος «κουβαλάει» ένα status το οποίο και αντικατοπτρίζει – απολαμβάνει μιας
γενικής εκτίμησης από το κοινωνικό σύνολο. Για παράδειγμα ο ρόλος ενός γιατρού
στην ελληνική κοινωνία απολαμβάνει μεγαλύτερο status από το ρόλο ενός οικοδόμου,
ακόμα και αν ο οικοδόμος έχει μεγαλύτερα εισοδήματα. Κάποιος που θα καταλάβει τη
θέση του διευθυντή μιας επιχείρησης, θα αγοράσει ρούχα που θα αντικατοπτρίζουν
τον ρόλο και το status αυτής της θέσης, (κουστούμια, γραβάτες κτλ.).
Προσωπικοί Παράγοντες
α) Ηλικία και Στάδιο Κύκλου Ζωής
Με την πάροδο του χρόνου πάνω στην ηλικία επέρχονται σωματικές και ψυχικές
μεταβολές που τροποποιούν ή αλλάζουν τις φυσιολογικές και ψυχογενετικές ανάγκες
του ατόμου και ανάλογα με αυτές διαμορφώνεται η καταναλωτική συμπεριφορά του.
Δ.ΥΠ.Α.

Για παράδειγμα, καταναλώνουμε παιδική τροφή στα πρώτα έτη της ζωής μας,
σχεδόν όλες τις τροφές στα χρόνια της ανάπτυξης και ωριμότητας και ακολουθούμε
συγκεκριμένη δίαιτα στις μεγαλύτερες ηλικίες. Τα γούστα και οι προτιμήσεις μας στα
ρούχα, έπιπλα και διασκέδαση, αλλάζουν επίσης κατά τη διάρκεια της ζωής μας.
Ένα προϊόν π.χ. το γάλα έχει μια διακύμανση της

ζήτησης του κατά ηλικία, υψηλή κατά τη νεανική ηλικία,
μειωμένη κατά τη μέση ηλικία και ενδεχομένως
ικανοποιητική κατά τη μεγάλη ηλικία, αν διαφοροποιηθεί
το προϊόν και περιορισθεί η περιεκτικότητά του σε
λιπαρά. Η συμπεριφορά των ατόμων, λοιπόν εξαρτάται
από την ηλικία τους ή από το στάδιο του βιολογικού
τους κύκλου.
Ολοένα και περισσότερος σημαντικός παράγοντας γίνεται η φάση κύκλου ζωής

του καταναλωτή, όπως ορίζεται
• από την ηλικία του,
• από το εάν είναι παντρεμένος ή ανύπαντρος και
• από το εάν έχει παιδιά και τι ηλικίας.
Δ.ΥΠ.Α.

Δ.ΥΠ.Α.

Πολλές εταιρίες όπως η IKEA, τα ταξιδιωτικά

γραφεία που οργανώνουν ταξίδια και
νεόνυμφους ή ομάδες συνταξιούχων αλλά και
η Disney στοχεύουν σε αγορές-στόχους
βασιζόμενες στη φάση ζωής τους. Η Disney
στοχεύει κυρίως στις οικογένειες με μικρά
παιδιά
β) Επάγγελμα
Το επάγγελμα είναι ένας κύριος τρόπος για την απόκτηση αγαθών που εξασφαλίζουν
τις ανάγκες ύπαρξης, εξέλιξης και ολοκλήρωσης των ατόμων. Εκτός από τον
οικονομικό χαρακτήρα του το επάγγελμα έχει και μια κοινωνική χρησιμότητα γιατί
πολλές φορές ικανοποιεί τις κοινωνικές ανάγκες των ατόμων.
Το είδος, η απόδοση, ο χρόνος και ο χώρος άσκησης επηρεάζουν την

αγοραστική συμπεριφορά.
Εκτός από το είδος του

επαγγέλματος και η απόδοσή του,
δηλαδή τα έσοδα, επηρεάζουν τη
συμπεριφορά του. Μέτρια
εισοδήματα μπορούν να καλύψουν
π.χ. τις φυσιολογικές ανάγκες του,
τις ανάγκες του αύριο και της
κοινωνικής συμμετοχής του. Δεν
μπορούν όμως π.χ. να καλύψουν τις ανάγκες εκτίμησης ή αισθητικής.
Επίσης και ο χρόνος και ο χώρος άσκησης του επαγγέλματος επηρεάζει την
αγοραστική συμπεριφορά. Ένας ελεύθερος επαγγελματίας π.χ. που είναι νέος στο
Δ.ΥΠ.Α.

επάγγελμα δεν έχει τα ίδια έσοδα με εκείνον που ασκεί το επάγγελμα για χρόνια και
έχει διαμορφώσει μια σημαντική πελατεία. Επίσης ένας ελεύθερος επαγγελματίας π.χ.
γιατρός που ασκεί το επάγγελμά του σε μια ¨περιοχή¨ ανώτερης κοινωνικής τάξης
συμπεριφέρεται και καταναλώνει διαφορετικά από εκείνον τον γιατρό της μεσαίας
κατώτερης κοινωνικής τάξης.
γ) Οι Οικονομικές Συνθήκες
Η οικονομική κατάσταση ενός ατόμου δηλαδή το προς το διάθεση εισόδημα του,

επηρεάζουν την καταναλωτική συμπεριφορά του ατόμου. Οι οικονομικές συνθήκες
μπορούν να διακριθούν σε γενικές και ειδικές.
• Γενικές είναι το οικονομικό σύστημα και κατάσταση που επικρατεί σε μια

αγορά - χώρα, η δημοσιονομική και χρηματοοικονομική πολιτική κ.λπ. Η πολιτική
που ασκεί ένα κράτος είναι ένας από τους κυριότερους παράγοντες της
διαμόρφωσης των τάσεων στην καταναλωτική αγορά.
• Ειδικές οικονομικές συνθήκες είναι οι οικονομικές συνθήκες ενός ατόμου,
δηλαδή τα οικονομικά δεδομένα που αποτελούνται από:
• Το προς διάθεση εισόδημα.
• Τις αποταμιεύσεις και τα διαθέσιμα.
• Τη δανειοληπτική ικανότητα και την στάση απέναντι στην κατανάλωση
σε σχέση με την αποταμίευση.
Η οικονομική προσέγγιση της μελέτης της καταναλωτικής συμπεριφοράς των

καταναλωτών βασίζεται σε διάφορες οικονομικές θεωρίες και παραδοχές όπως:
• Τα άτομα γνωρίζουν επακριβώς τις ανάγκες τους και όλους τους
εναλλακτικούς τρόπους ικανοποίησής τους. Γνωρίζουν, δηλαδή, τα πάντα για τα

Δ.ΥΠ.Α.

διαθέσιμα προϊόντα ή υπηρεσίες που προορίζονται για την ικανοποίηση των
αναγκών τους.
• Τα άτομα συμπεριφέρονται ορθολογικά, χρησιμοποιώντας τους
διαθέσιμους πόρους τους με τρόπο που μεγιστοποιεί την ωφέλεια που αποκομίζουν
από τα προϊόντα ή τις υπηρεσίες που επιλέγουν.
• Οι προτιμήσεις τους δεν εξαρτώνται από τις συνθήκες του
περιβάλλοντος μέσα στο οποίο ζουν.
Ωστόσο, σήμερα οι παραδοχές αυτές δεν ισχύουν στην πράξη. Οι καταναλωτές

συχνά δεν συμπεριφέρονται ορθολογικά αλλά συναισθηματικά, και δεν
παραμένουν ανεπηρέαστοι από τις συνθήκες του περιβάλλοντος, όπως π.χ. ο
κοινωνικός τους κύκλος. Συνεπώς, οι οικονομικές θεωρίες δεν μπορούν από μόνες
τους να ερμηνεύσουν τη συμπεριφορά του καταναλωτή.( eclass.ieknafpl.mysch)
Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ, Οικογενειακοί Προϋπολογισμοί (από 2008 και μετά). Ημερομηνία

δημοσίευσης: 5.10.2016
Δ.ΥΠ.Α.

δ) Ο Τρόπος Ζωής
Τρόπος ζωής (lifestyle) είναι το σύνολο των

δραστηριοτήτων, των ενδιαφερόντων και των
απόψεων ενός ατόμου που καθορίζει τη ζωή του. Ο
τρόπος ζωής ενός ατόμου έχει διάφορες επιρροές.
Ο τρόπος ζωής ενός ατόμου δείχνει την εικόνα του
στις σχέσεις του με το ευρύτερο περιβάλλον.
Έτσι ακόμα και όταν τα άτομα προέρχονται από την ίδια κοινωνική τάξη, ή ανήκουν
σε ίδιες υποκουλτούρες, ή έχουν την ίδια ηλικία ή επάγγελμα, μπορούν να διαφέρουν
στον τρόπο ζωής τους και κατά συνέπεια να διαμορφώνουν και να παρουσιάζουν
διαφορετική καταναλωτική συμπεριφορά. (eclass.ieknafpl.mysch)
Ως τρόπος ζωής (life style) ορίζεται το μοντέλο διαβίωσης ενός ατόμου όπως αυτό
εκφράζεται από
• Τις δραστηριότητες του (εργασία, χόμπι, αγορές, σπορ, κοινωνικές

εκδηλώσεις, κλπ.)
• Τα ενδιαφέροντα του (διατροφή, μόδα, οικογένεια, ψυχαγωγία, κλπ.)
• Τις γνώμες του (για τον εαυτό του, κοινωνικά θέματα, πολιτική, προϊόντα,
κλπ.)
Δ.ΥΠ.Α.

Έτσι το άτομο σκιαγραφεί πλήρως τον τρόπο με τον οποίο το δρα και αλληλοεπιδρά
μέσα στον κόσμο και επιλέγει εκείνα τα προϊόντα που ταιριάζουν με τον ιδεατό ή τον
επιθυμητό τρόπο ζωής του. Συχνότατα, οι καταναλωτές ζουν και καταναλώνουν όχι
με βάση την οικονομική τους κατάσταση αλλά με βάση τον τρόπο ζωής που θέλουν
να αποκτήσουν.
Για παράδειγμα, στον παρακάτω πίνακα παρουσιάζονται τα διαφορετικά

χαρακτηριστικά του τρόπου ζωής των αντρών βασισμένα σε κατηγορίες και την
ανάλογη τμηματοποίηση.
Δ.ΥΠ.Α.

Ονομασία Κατηγορίας Χαρακτηριστικά

Ο Φιλήσυχος Αυτάρκης, αυτόνομος, συνεσταλμένος, εστιάζει στην
Οικογενειάρχης οικογενειακή ζωή, αποφεύγει την έντονη κοινωνική
The quite family man ζωή και ανάμειξη, βλέπει αρκετές ώρες τηλεόραση,
αγοράζει με πρακτικά κριτήρια, προσεκτικός
καταναλωτής και χαμηλής έντασης κατανάλωση
Ο παραδοσιακός Νιώθει ασφαλής, υψηλή αυτοεκτίμηση, συμβατικός,
The traditionalist κλασικός, αξιοεκτίμητος, αλτρουιστής, του αρέσει να
φροντίζει, συντηρητικός στις καταναλωτικές επιλογές
του, διαλέγει γνωστά προϊόντα και φίρμες που νιώθει
ασφαλής
Ο Απογοητευμένος Δυσαρεστημένος με τη δουλειά του, νιώθει
Άντρας ξεπερασμένος, αδικημένος, ονειρεύεται ένα καλύτερο
The discontented man μέλλον, δύσπιστος, αμέτοχος
Ο Ηθικός Διανοούμενος Ευαίσθητος, νοιάζεται, σχετικά πουριτανός,
The ethical highbrow απολαμβάνει την οικογένεια, τους φίλους και την
εργασία, ενδιαφέρεται για τον πολιτισμό και την
κοινωνική πρόοδο και αλλαγή, προτιμά να αγοράζει
ποιοτικά προϊόντα και αποδέχεται να πληρώνει την
αξία τους
Ο Εστιασμένος στην Δίνει έμφαση στην αρρενωπότητα, ασχολείται πολύ με
Ευχαρίστηση Άντρας την προσωπική του εικόνα, εγωκεντρικός, αναζητά την
The pleasure oriented man άμεση ικανοποίηση των θέλω του και των αναγκών
του, είναι παρορμητικός καταναλωτής, του αρέσουν τα
προϊόντα με αρρενωπή εικόνα και σημασία
Ο Επιτυχημένος Άντρας Σκληρά εργαζόμενος, αφοσιωμένος στην επιτυχία,
The achiever κύρος, αίγλη, δύναμη και χρήμα, περιπετειώδη χόμπι,
δίνει έμφαση στο στυλ, το καλό φαγητό, αγοράζει
προϊόντα με status, εκλεκτικός και επιλεκτικός
καταναλωτής
Ο Αρρενωπός Άντρας Εξωστρεφής, του αρέσει η δράση και οι συγκινήσεις,
The He-man τύπος εργένη ακόμα και όταν είναι παντρεμένος,
αγοράζει προϊόντα που έχουν την αύρα του άντρα της
δράσης
Ο Σοφιστικέ Άντρας Διανοούμενος, ”κουλτουριάρης”, ενδιαφέρεται για τις
The sophisticated man κοινωνικές εξελίξεις, καλλιτεχνικές και πνευματικές
δραστηριότητες και επιτεύγματα, ευρύ πεδίο με
ενδιαφέροντα, του αρέσει να ηγείται, ελκύεται από
ξεχωριστά, μοναδικά και μοντέρνα προϊόντα
Δ.ΥΠ.Α.

ε) Η Προσωπικότητα
Η προσωπικότητα είναι ένας από τους σημαντικούς παράγοντες που επηρεάζουν τη

συμπεριφορά του καταναλωτή. Είναι το σύνολο των ψυχικών και σωματικών
χαρακτηριστικών καθώς και των λειτουργιών ενός ατόμου όπως αυτά
προκαθορίστηκαν με την κληρονομική καταβολή και εξελίχθηκαν και
τροποποιήθηκαν από το φυσικό και πολιτιστικό περιβάλλον.
Η προσωπικότητα είναι το μέσο με το οποίο ένα άτομο εκφράζει κατά μοναδικό

τρόπο τον εαυτό του, ενεργεί και αντιδρά κατά διάφορες καταστάσεις, αντιμετωπίζει
τη ζωή γενικά, εκπληρώνει τις ανάγκες του, επιτυγχάνει τις επιδιώξεις του και
αναπτύσσει τα ιδεώδη και τις αξίες του που κατευθύνουν τις ενέργειές του και την
δημιουργικότητά του.
Η προσωπικότητα συνδέεται άρρηκτα με την

αυτοεκτίμηση (self esteem και self-perception) - η
εικόνα που έχουμε για τον εαυτό μας-. Είναι ο τρόπος
με τον οποίο ένα άτομο αντιλαμβάνεται τον εαυτό του,
και κατά συνέπεια συμπεριφέρεται. Έτσι, άτομα με
ίδια χαρακτηριστικά, όπως κοινωνική τάξη, εισόδημα,
Δ.ΥΠ.Α.

ηλικία, κτλ., μπορούν να έχουν τελείως διαφορετική καταναλωτική συμπεριφορά,

λόγω της διαφορετικής προσωπικότητάς τους και της προσωπικής άποψης που
έχουν για τον ίδιο τους τον εαυτό.
Ψυχολογικοί Παράγοντες
α) Αντίληψη
Ένα υποκινούμενο άτομο ουσιαστικά είναι

έτοιμο για δράση, δηλαδή να προχωρήσει σε
κάποια αγορά προκειμένου να ικανοποιήσει τις
ανάγκες του. Το πώς θα ενεργήσει εξαρτάται
από την αντίληψη που έχει το άτομο για την
συγκεκριμένη κατάσταση. Δυο διαφορετικοί
καταναλωτές, με την ίδια υποκίνηση, βρισκόμενοι στην ίδια αγοραστική κατάσταση,
μπορεί να ενεργήσουν διαφορετικά, ακριβώς επειδή αντιλαμβάνονται με διαφορετικό
τρόπο την κατάσταση αυτή.
Ουσιαστικά ορίζουμε την αντίληψη ως: «η επιλογή, οργάνωση και κατανόηση

του ερεθίσματος», όπου το ερέθισμα είναι η δεδομένη κατάσταση στην οποία
βρίσκεται ο καταναλωτής, πριν, κατά τη διάρκεια, ή μετά την αγοραστική διαδικασία.
Οι υπεύθυνοι marketing πρέπει να κατανοήσουν τις αντιλήψεις που έχουν οι

καταναλωτές για τους εαυτούς τους, τον κοινωνικό τους κόσμο (περίγυρο) και τα
προϊόντα που απευθύνονται και είναι διαθέσιμα σε αυτούς
Αντίληψη είναι ο τρόπος με τον οποίο οι

άνθρωποι επιλέγουν, οργανώνουν και
ερμηνεύουν πληροφορίες και το περιβάλλον τους
και είναι διαφορετικός για κάθε άνθρωπο. Το πώς
Δ.ΥΠ.Α.

θα ενεργήσει το άτομο επηρεάζεται από την αντίληψη που έχει για την κατάστασή
του, το κάθε προϊόν κλπ. Η αντίληψη του περιβάλλοντος δεν πραγματοποιείται μόνο
με τις πέντε αισθήσεις αλλά και με τα πνευματικά ερεθίσματα που δέχονται οι
άνθρωποι.
Θεωρία προσωπικής αντίληψης: Η θεωρία της προσωπικής αντίληψης

υποστηρίζει την άποψη ότι κάθε άτομο αντιλαμβάνεται και ερμηνεύει τις καταστάσεις
με το δικό του μοναδικό τρόπο. Η προσωπική αντίληψη διαμορφώνεται όχι μόνο από
την προσωπικότητα και το πνευματικό επίπεδο του κάθε ατόμου, αλλά και από την
ικανότητα του να δέχεται επιλεκτικά πληροφορίες ανάλογα με τα ενδιαφέροντά του.
Πχ. μια μητέρα μπορεί να κοιμάται ήσυχη, παρά τον

εξωτερικό θόρυβο ενός πολυσύχναστου δρόμου, αλλά
να ξυπνήσει αμέσως από ένα ανεπαίσθητο θόρυβο,
που προέρχεται από το διπλανό δωμάτιο όπου
κοιμάται το παιδί της. Ο μέσος άνθρωπος μπορεί να
εκτεθεί σε περισσότερο από 1500 διαφημίσεις μέσα σε
μια και μόνο ημέρα. Από τα πολλαπλά διαφημιστικά
μηνύματα με τα οποία βομβαρδίζονται οι καταναλωτές
καθημερινά, συγκρατούν μόνο εκείνα για τα οποία έχουν ειδικό ενδιαφέρον και στη
συνέχεια διαμορφώνουν συμπεριφορά ανάλογη με το περιεχόμενο του μηνύματος.
Πχ. η μητέρα του προηγούμενου παραδείγματος συγκρατεί το διαφημιστικό μήνυμα
της καινούργιας πάνας μωρού που θα διατηρήσει το μωρό της ακόμα στεγνότερο.
Μια άλλη γυναίκα, που δεν είναι μητέρα, θα είναι εντελώς αδιάφορη για το μήνυμα
αυτό. Ωστόσο, επειδή ενδιαφέρεται για την ομορφιά της, από τα εκατοντάδες
διαφημιστικά μηνύματα που δέχεται καθημερινά, συγκρατεί το διαφημιστικό μήνυμα
για την «X», κρέμα που προσφέρει λείανση στο δέρμα και μειώνει τις ρυτίδες.
Επομένως, η επιλεκτική προσοχή είναι η τάση των ανθρώπων να απορρίπτουν

την πλειοψηφία των πληροφοριών στις οποίες εκτίθενται. Αυτό σημαίνει ότι οι
Δ.ΥΠ.Α.

επιχειρήσεις πρέπει να προσπαθήσουν πάρα πολύ για να τραβήξουν την προσοχή

του καταναλωτή.
Ακόμα και τα ερεθίσματα τα οποία προσέχουν οι καταναλωτές, δε γίνονται πάντα

δεκτά με τον επιθυμητό τρόπο. Κάθε άτομο προσαρμόζει τις εισερχόμενες
πληροφορίες στο δικό του τρόπο σκέψης. Αυτή η επιλεκτική παραμόρφωση
περιγράφει την τάση των ανθρώπων να ερμηνεύουν τις πληροφορίες με τρόπο που
θα υποστηρίξει αυτό που ήδη πιστεύουν. (eclass.ieknafpl.mysch)
Η αντίληψη επηρεάζεται από 4 παράγοντες:

• προσδοκίες
• υποκίνηση και συναισθήματα
• αξίες και στάσεις
• κουλτούρα
Η διαδικασία της αντίληψης

• αίσθηση- εντύπωση
• ερέθισμα
• προσοχή
• αντίληψη
• αντίδραση
• κατανόηση
• Νόημα
Δ.ΥΠ.Α.

Οργάνωση και Κατανόηση: τα ερεθίσματα σχετίζονται με γεγονότα, αισθήσεις, και

εικόνες – ένα «περίγραμμα», ένα σύνολο πιστεύω. Για
παράδειγμα:
• Αντικείμενο: το προϊόν (Marlboro)
• σήμα ή σύμβολο: η εικόνα (cowboy)
• κατανόηση–ερμηνεία: η έννοια-σημασία
(ανδροπρεπής - δυναμικός)
Τα σύμβολα έχουν την δυνατότητα να παρέχουν και να μεταδίδουν ισχυρά

νοήματα, με συνέπεια να μπορούν να αποδίδουν αποτελεσματικότερα τα
χαρακτηριστικά των προϊόντων
Επιλεκτική προσοχή: Τάση των ανθρώπων να απορρίπτουν την πλειοψηφία των

πληροφοριών στις οποίες εκτίθενται. Αυτό σημαίνει ότι οι επιχειρήσεις πρέπει να
προσπαθήσουν πάρα πολύ για να τραβήξουν την προσοχή του καταναλωτή.
Η Επιλεκτική παραμόρφωση περιγράφει την τάση των ανθρώπων να ερμηνεύουν

τις πληροφορίες με τρόπο που θα υποστηρίξει αυτό που ήδη πιστεύουν.
Επομένως, η επιλεκτική προσοχή είναι η τάση των ανθρώπων να απορρίπτουν την

πλειοψηφία των πληροφοριών στις οποίες εκτίθενται. Αυτό σημαίνει ότι οι
επιχειρήσεις πρέπει να προσπαθήσουν πάρα πολύ για να τραβήξουν την προσοχή
του καταναλωτή.
Ακόμα και τα ερεθίσματα τα οποία προσέχουν οι καταναλωτές, δε γίνονται πάντα

δεκτά με τον επιθυμητό τρόπο. Κάθε άτομο προσαρμόζει τις εισερχόμενες
πληροφορίες στο δικό του τρόπο σκέψης. Αυτή η επιλεκτική παραμόρφωση
Δ.ΥΠ.Α.

περιγράφει την τάση των ανθρώπων να ερμηνεύουν τις πληροφορίες με τρόπο που
θα υποστηρίξει αυτό που ήδη πιστεύουν.
Πιστεύω του Καταναλωτή: Μέσω της δράσης και της μάθησης, οι άνθρωποι
αποκτούν πιστεύω και στάσεις. Τα πιστεύω που έχουν οι καταναλωτές για
συγκεκριμένα προϊόντα και μάρκες διαμορφώνουν εικόνες για αυτά που επηρεάζουν
την αγοραστική τους συμπεριφορά (eclass.ieknafpl.mysch)
β) Υποκίνηση
«Γιατί οι καταναλωτές συμπεριφέρονται όπως συμπεριφέρονται;»
Η υποκίνηση αναφέρεται στην διαδικασία που προκαλεί τα άτομα να

συμπεριφέρονται όπως συμπεριφέρονται. δηλαδή εκδηλώνεται όταν γίνει αντιληπτή
μια ανάγκη και ο καταναλωτής επιθυμεί να την ικανοποιήσει.
Η διαδικασία της υποκίνησης: Το επιθυμητό τέλος της διαδικασίας είναι η τελική

επίτευξη του στόχου – η ικανοποίηση της ανάγκης.
• Κίνητρο: μία ανάγκη που είναι επαρκώς πιεστική ώστε να οδηγήσει το άτομο
να επιζητήσει την ικανοποίησή της
• Ανθρώπινη ανάγκη: στοιχείο, υλικό ή άυλο, που απαιτείται για την υγεία και
ευεξία του ατόμου και του οποίου η έλλειψη
• Ανθρώπινες ανάγκες: περιορισμένες σε αριθμό και παραμένουν διαχρονικά
σταθερές
• Επιθυμίες: αλλάζουν για συγκεκριμένα προϊόντα ή μάρκες

Δ.ΥΠ.Α.

Ως κίνητρο ορίζεται μία ανάγκη που είναι επαρκώς πιεστική ώστε να οδηγήσει το
άτομο να επιζητήσει την ικανοποίηση της ανάγκης αυτής. Η φύση των ανθρωπίνων
αναγκών είναι ίσως ο πλέον καθοριστικός παράγοντας της καταναλωτικής
συμπεριφοράς των ανθρώπων.
Ως ανθρώπινη ανάγκη ορίζεται οποιοδήποτε στοιχείο, υλικό ή άυλο, που απαιτείται

για την υγεία και ευεξία του ατόμου και του οποίου η έλλειψη προκαλεί μια εσωτερική
διαταραχή, που ωθεί το άτομο σε ενέργειες για την απόκτηση του.
Οι ανθρώπινες ανάγκες είναι διαφορετικές από τις ανάγκες των άλλων ζώντων
οργανισμών. Απορρέουν από την πολιτιστική εμπειρία των ατόμων και δεν
περιορίζονται στις οργανικές αναγκαιότητες της φυσικής ύπαρξης, αλλά εκτείνονται
σε περιοχές που συμβάλλουν στην ψυχική ισορροπία και ικανοποίηση του ατόμου.
Πολλοί πιστεύουν ότι οι ανθρώπινες ανάγκες αλλάζουν διαχρονικά και παράλληλα
δημιουργούνται νέες από τις συνεχώς μεταβαλλόμενες κοινωνικές συνθήκες ή με τη
χρήση μηχανισμών του Μάρκετινγκ. Πρόκειται περί πλάνης. Οι ανθρώπινες ανάγκες
είναι περιορισμένες σε αριθμό και παραμένουν διαχρονικά σταθερές. Αυτό που
αλλάζει είναι οι επιθυμίες των ανθρώπων για συγκεκριμένα προϊόντα ή μάρκες
Δ.ΥΠ.Α.

Οι Επιθυμίες των Καταναλωτών διαμορφώνονται από τα ερεθίσματα του

μάρκετινγκ και τις εκάστοτε κοινωνικές συνθήκες. Οι επιθυμίες εκφράζουν τον πόθο
του ατόμου για την επιλογή συγκεκριμένων μέσων ικανοποίησης των αναγκών τους.
Παράδειγμα: η ανάγκη για επικοινωνία υπήρχε πάντα στις ανθρώπινες κοινωνίες. Η

επιθυμία για συγκεκριμένο τύπο ή μάρκα τηλεφώνου διαμορφώνεται από τα
ερεθίσματα του μάρκετινγκ και την εκάστοτε κοινωνικές συνθήκες. Οι επιθυμίες
εκφράζουν τον πόθο του ατόμου για την επιλογή συγκεκριμένων μέσων
ικανοποίησης των αναγκών τους. Π.χ. ένα άτομο επιθυμεί να καλύψει τη φυσιολογική
ανάγκη της ένδυσης με ρούχα επώνυμων οίκων.
Οι επιθυμίες των ατόμων είναι ανεξάντλητες,

ενώ οι ανάγκες τους είναι πάντα
συγκεκριμένες και περιορισμένες σε αριθμό.
Βεβαίως, τα άτομα δεν μπορούν πάντα να
ικανοποιήσουν όλες τους τις επιθυμίες, γιατί τις
περισσότερες φορές δε διαθέτουν τα οικονομικά μέσα για την αγορά αγαθών ή
υπηρεσιών που ικανοποιούν τις επιθυμίες τους. Άρα αλλάζουν τα μέσα που
χρησιμοποιούνται για την ικανοποίηση των ανθρωπίνων επιθυμιών τις οποίες
συγχέουν οι περισσότεροι με τις ανάγκες. (eclass.ieknafpl.mysch)
Ο A. Maslow, απέδειξε πως η υποκίνηση πηγάζει από τις ανθρώπινες ανάγκες.

Υπάρχουν 5 διαφορετικά επίπεδα αναγκών:
• Φυσιολογικές ανάγκες: οι βασικές ανάγκες που έχει ο άνθρωπος όπως για

παράδειγμα την ανάγκη για νερό, τροφή, ύπνο, ξεκούραση, ζέστη κλπ.
• Ανάγκες ασφάλειας: οι ανάγκες που έχουμε για το σπίτι, για να

προστατεύουμε το σώμα μας από διάφορες επιθέσεις, να είμαστε υγιείς, να έχουμε
εργασία και ψυχολογική προστασία. Τα δυο αυτά είδη αναγκών ικανοποιούν τα ζωικά
ένστικτα.
Δ.ΥΠ.Α.

• Ανάγκες κοινωνικής αποδοχής: έχουν σχέση με την ανάγκη να έχουμε ένα

κύρος στην κοινωνία, έναν κύκλο που να μας αγαπά και να μας αποδέχεται, μέσα
στον οποίο αισθανόμαστε καλά (οικογένεια, φίλοι, ομάδες, σχέσεις).
• Ανάγκες αυτοεκτίμησης: ο άνθρωπος έχει ανάγκη να παίρνει

πρωταγωνιστικό ρόλο στη ζωή, να βασίζεται στα πόδια του και να έχει δικές του ιδέες
και πιστεύω (σεβασμός, ανεξαρτησία, δύναμη).
• Ανάγκες αυτοπραγμάτωσης: Οι ανάγκες αυτές περικλείουν την επιθυμία

για αυτό-βελτίωση, να εκπληρώσει ο άνθρωπος δυναμικά όλα αυτά που μπορεί να
γίνει και να νιώθει ολοκληρωμένος (fulfilled). Για να φτάσει κάποιος στην
αυτοπραγμάτωση χρειάζεται να έχει τις χαμηλότερες ανάγκες τακτοποιημένες.
Υπολόγισε ότι το μόνο το 2% του κόσμου είναι πραγματικά αυτό-πραγματωμένο.
Δ.ΥΠ.Α.

Η Πυραμίδα του Maslow
Παραδείγματα καταναλωτικής συμπεριφοράς στα διαφορετικά επίπεδα της

πυραμίδας των αναγκών.
Επίπεδο Ιεραρχίας
Αυτό-εκπλήρωση-καταξίωση χόμπι, ταξίδια-μόρφωση
εκτίμηση- ανάγκες του «εγώ» αυτοκίνητα-έπιπλα
κοινωνικές-κοινωνικής συμμετοχής ρούχα, κλαμπ, προϊόντα περιποίησης
ασφάλειας ασφάλειες, σύνταξη, συναγερμοί
φυσιολογικές ανάγκες φάρμακα, διατροφή
γ) Μάθηση
Μάθηση είναι η νοητική διεργασία που διατηρεί σταθερή ή μεταβάλλει τη

συμπεριφορά ενός ατόμου, όταν αυτό αντιμετωπίζει μια νέα κατάσταση. Προκαλεί
αλλαγές στη συμπεριφορά ενός ατόμου. Το μεγαλύτερο μέρος της ανθρώπινης
συμπεριφοράς μαθαίνεται
Η θεωρία της μάθησης, που έχει τις ρίζες της στα πειράματα του Ρώσου ψυχολόγου
Α. Ρavlov, υποστηρίζει ότι τα άτομα μαθαίνουν από τις εμπειρίες τους, είτε αυτές είναι
θετικές, είτε αρνητικές. Συνεπώς, η συμπεριφορά τους, γενικά, και η καταναλωτική,
ειδικότερα, εξαρτάται από τις εμπειρίες τους.
Η εφαρμογή αυτής της θεωρίας στο

μάρκετινγκ εκδηλώνεται με τις προσπάθειες
τόνωσης της ζήτησης προϊόντων ή
υπηρεσιών συσχετίζοντάς τα με ισχυρά
κίνητρα (π.χ. βελτίωσης εμφάνισης). Επίσης,
με την παρότρυνση των ατόμων για την
πραγματοποίηση επαναληπτικών αγορών μέσα από τη δημιουργία και προβολή
θετικών συνειρμών και εμπειριών που αποκτούν τα άτομα από τη χρήση των
Δ.ΥΠ.Α.

διαφόρων προϊόντων ή υπηρεσιών και παρέχοντας τους θετική ενίσχυση (π.χ. ορατά
αποτελέσματα). (eclass.ieknafpl.mysch)
Κάθε φορά που οι άνθρωποι ενεργούν μαθαίνουν. Η μάθηση περιγράφει τις αλλαγές
στην συμπεριφορά ενός ατόμου οι οποίες πηγάζουν από τις εμπειρίες της ζωής. Η
συμπεριφορά του καταναλωτή κατά την αγορά ενός προϊόντος εξαρτάται από την
μάθηση από την πρώτη του αγορά.
Υπάρχουν διάφοροι ορισμοί που προσδιορίζουν την έννοια της μάθησης:
• Μάθηση είναι κάθε σχετικά μόνιμη αλλαγή στη συμπεριφορά που συμβαίνει
σαν αποτέλεσμα της εμπειρίας ή της εξάσκησης.
• Μάθηση είναι μια περισσότερο ή λιγότερο μόνιμη αλλαγή στη συμπεριφορά
επακόλουθο της συμπεριφοράς.
• Μάθηση είναι η συνεχής απόκτηση νέων εμπειριών και με βάση αυτές η
τροποποίηση της συμπεριφοράς.
δ) Στάσεις
Στάση ονομάζουμε την διαρκή, γενική εκτίμηση ανθρώπων

(συμπεριλαμβανόμενου και του εαυτού μας), αντικειμένων και καταστάσεων.
Η στάση είναι μια

προδιάθεση να
αντιδράσουμε με ένα
συνεπή (λογικά
ακόλουθο) τρόπο, σε
ένα ερέθισμα: μια τάση
να ενεργήσουμε ή να
συμπεριφερθούμε με
ένα προβλέψιμο τρόπο.
Δ.ΥΠ.Α.

Αναφέρεται στις διαρκείς ευνοϊκές ή δυσμενείς αξιολογήσεις, τα συναισθήματα και τις

τάσεις ενός ατόμου προς κάποιο αντικείμενο ή κάποια ιδέα. Οι άνθρωποι τηρούν
κάποια στάση προς στη θρησκεία, την πολιτική, την ένδυση, τη μουσική, τη διατροφή
και πολλά άλλα. Οι στάσεις είναι δύσκολο να αλλάξουν. Έτσι, είναι προτιμότερο για
μια επιχείρηση να προσπαθήσει να προσαρμόσει τα προϊόντα της προς τις
υπάρχουσες στάσεις παρά να επιχειρήσει να τις αλλάξει.
Οι στάσεις είναι:
• Διαρκείς ευνοϊκές ή δυσμενείς αξιολογήσεις
• Τα συναισθήματα και τις τάσεις ενός ατόμου προς κάποιο αντικείμενο ή
κάποια ιδέα
• Οι στάσεις είναι δύσκολο να αλλάξουν: Προτιμότερο για μια επιχείρηση να
προσπαθήσει να προσαρμόσει τα προϊόντα της προς τις υπάρχουσες στάσεις παρά
να επιχειρήσει να τις αλλάξει (eclass.ieknafpl.mysch)
οι στάσεις «μαθαίνονται» από:

• προσωπικές εμπειρίες
• πληροφόρηση και επιχειρηματολογία
• μεταδιδόμενες εμπειρίες των άλλων
Δεν είναι έμφυτες και αποτελούνται από 3 στοιχεία.

• γνωστικό: τι πιστεύουμε για το αντικείμενο
• συναισθηματικό: συμπάθεια ή αντιπάθεια για το αντικείμενο
• βουλητικό: η τάση της συμπεριφοράς μας απέναντι στο αντικείμενο
6.1.1.3. Διαδικασία Λήψης Αποφάσεων Αγοράς του Καταναλωτή
Ο καταναλωτής καθημερινά βρίσκεται μπροστά από επιλογές προϊόντων και

υπηρεσιών, συνήθως έχει περιορισμένους πόρους και έτσι αναλογίζεται «...Να
αγοράσω ή να μην αγοράσω...». Η αγοραστική διαδικασία αρχίζει πολύ πριν την
Δ.ΥΠ.Α.

πραγματική αγορά και συνεχίζει για πολύ καιρό μετά την αγορά. Το μάρκετινγκ
οφείλει να κατανοήσει την διαδικασία λήψης αποφάσεων αγοράς ώστε να βρίσκεται
δίπλα στον καταναλωτή σε όλα τα στάδια της αγοραστικής διαδικασίας.
Η διαδικασία λήψης αποφάσεων για την αγορά καταναλωτικών προϊόντων χωρίζεται

σε πέντε στάδια. Τα πρώτα τρία στάδια αντιπροσωπεύουν τη διαδικασία λήψης της
απόφασης πριν την αγορά του προϊόντος ή της υπηρεσίας. Η αγορά
πραγματοποιείται κατά το τέταρτο στάδιο, ενώ στο πέμπτο στάδιο γίνεται η
αξιολόγηση των ωφελημάτων που αποκομίζει ο αγοραστής από τη χρήση του
προϊόντος ή της υπηρεσίας που αγόρασε.
Το μοντέλο της αγοραστικής διαδικασίας

(Buyer Decision Process)
1. Αναγνώριση του Προβλήματος
2. Αναζήτηση Πληροφοριών
3. Εκτίμηση των Εναλλακτικών Επιλογών
4. Απόφαση Αγοράς - Αγορά
5. Συμπεριφορά Μετά την Αγορά
Ικανοποίηση Δυσαρέσκεια
Πίστη στη Φίρμα Απόρριψη της φίρμας
Επανάληψη αγοράς
Δ.ΥΠ.Α.

Στάδιο 1. Αναγνώριση του Προβλήματος
Ο καταναλωτής αναγνωρίζει μια ανάγκη, ένα

πρόβλημα. Η αναγνώριση του προβλήματος
αναφέρεται στο ότι ο καταναλωτής
αντιλαμβάνεται μια διαφορά μεταξύ της
επιθυμητής κατάστασης (τι θα ήθελε ο
καταναλωτής) και της πραγματικής κατάστασης
(στο τι ο καταναλωτής λαμβάνει σαν ήδη υπάρχουσα). Και οι δυο οι καταστάσεις
επηρεάζονται από τον τρόπο ζωής του καταναλωτή και τη τωρινή κατάσταση. Εάν η
διαφορά μεταξύ στις δυο καταστάσεις είναι μεγάλη και σημαντική, ο καταναλωτής θα
αρχίσει να ψάχνει για λύση στο πρόβλημα του.
Έτσι, ο καταναλωτής αντιλαμβάνεται ότι έχει ανάγκη να αγοράσει ένα συγκεκριμένο

αγαθό ή υπηρεσία. Η ανάγκη αυτή μπορεί να είναι είτε αποτέλεσμα εσωτερικών
ερεθισμάτων (πχ. πείνα, δίψα, ανάγκη για στέγαση κλπ.), είτε εξωτερικών
ερεθισμάτων (πχ. διαφημιστικό μήνυμα, τάσεις της μόδας, προτροπή ενός οικείου
προσώπου κλπ.).
Η επιθυμητή κατάσταση επηρεάζεται από:

• προηγούμενες αποφάσεις
• προσωπική ανάπτυξη
• κίνητρα
• συναισθήματα
• παρούσα κατάσταση
• κοινωνική θέση
• ομάδες σύστασης
• χαρακτηριστικά του νοικοκυριού
• κουλτούρα / υποκουλτούρα
• οικονομική θέση / προσδοκίες
Δ.ΥΠ.Α.

Η πραγματική κατάσταση επηρεάζεται από:

• παρελθοντικές αποφάσεις
• παρουσίαση του προϊόντος ή της μάρκας
• προσωπική ανάπτυξη
• συναισθήματα
• κυβερνητικές / καταναλωτικές ομάδες
• διαθεσιμότητα των προϊόντων
• παρούσα κατάσταση
Στάδιο 2. Αναζήτηση Πληροφοριών
Ακολουθώντας την αναγνώριση του προβλήματος, οι καταναλωτές μπορεί να

εμπλακούν σε εκτεταμένη εσωτερική και εξωτερική έρευνα, σε περιορισμένη
εσωτερική και εξωτερική έρευνα ή μόνο εσωτερική έρευνα. Οι πληροφορίες μπορεί
να αναζητηθούν:
• σε κατάλληλα κριτήρια εκτίμησης για τη λύση του προβλήματος,
• στην ύπαρξη των ποικίλλων εναλλακτικών λύσεων,
• και στην εκπλήρωση της κάθε εναλλακτικής λύσης σε κάθε κριτήριο

εκτίμησης.
Οι περισσότεροι καταναλωτές, όταν αντιμετωπίζουν ένα πρόβλημα (ανάγκη),

μπορούν να θυμηθούν περιορισμένο αριθμό μαρκών που νομίζουν ότι μάλλον είναι
αποδεκτές λύσεις. Αυτές οι αποδεκτές μάρκες, το επικαλούμενο σετ (evoked set),
είναι το αρχικό σετ όπου ο καταναλωτής ψάχνει συμπληρωματικές πληροφορίες κατά
τη διάρκεια της υπολειπόμενης εσωτερικής και εξωτερικής διαδικασίας της έρευνας.
Δ.ΥΠ.Α.

Οι εσωτερικές πληροφορίες του καταναλωτή (οι πληροφορίες που βρίσκονται στη

μνήμη) μπορεί να έχουν αποκτηθεί ενεργά από προηγούμενες έρευνες και
προσωπικές εμπειρίες (αγορές), ή μπορεί να έχουν αποκτηθεί παθητικά από μικρή
εμπλοκή μάθησης (εμπειρίες άλλων καταναλωτών, φίλων κτλ.). Σύμφωνα με τη δική
τους μνήμη, οι καταναλωτές μπορούν να βρουν πληροφορίες από τέσσερις κύριους
τύπους των εξωτερικών πηγών:
• προσωπικές πηγές: φίλοι και οικογένεια, στρέφεται σε άτομα που

γνωρίζει ή/και εμπιστεύεται
• ανεξάρτητες πηγές: ομάδες καταναλωτών, διαβάζει τις απόψεις

προηγούμενων χρηστών σε forums
• μάρκετινγκ πηγές: το προσωπικό των πωλήσεων και διαφήμιση, ρωτάει

τη γνώμη των πωλητών, μπαίνει στις ιστοσελίδες των εταιριών
• πειραματικές πηγές: άμεσος έλεγχος ή δοκιμασία του προϊόντος.
Πιο απλά: Όταν μπαίνουμε στη διαδικασία

να αναζητήσουμε ένα προϊόν προκειμένου
να ικανοποιήσουμε μια ανάγκη μας (πχ.
δίψα), στο μυαλό μας θα φέρουμε
ασυνείδητα όλες τις γνωστές εναλλακτικές
επιλογές μας (νερό, αναψυκτικά, χυμούς,
δυναμωτικά ροφήματα κτλ.), που
γνωρίζουμε είτε από προσωπική εμπειρία
(παλαιότερη κατανάλωση), είτε από εμπειρίες τρίτων προσώπων που εμείς
θεωρούμε αξιόπιστους και εμπιστευόμαστε (φίλοι συγγενείς συναδέλφους, κτλ. – το
δοκίμασαν, τους άρεσε και μας το πρότειναν-), είτε από διαφημίσεις που έχουμε δει.
Δ.ΥΠ.Α.

Η τελική επιλογή μας για την

ικανοποίηση της δίψας θα είναι
κάποιος συγκεκριμένος τύπος υγρού
(νερό ή χυμός ή οτιδήποτε άλλο),
καθώς και μια συγκεκριμένη μάρκα
προϊόντος, που εμείς θεωρούμε
αρεστή και αξιόπιστη (πχ. νερό
«αύρα», χυμός «amita», αναψυκτικό
«coca cola», τονωτικό «lucozade» κτλ.).
Αν για την τελική επιλογή μας θεωρούμε ότι κανένα από τα προϊόντα που φέρνουμε
στο μυαλό μας δεν ικανοποιεί την ανάγκη μας – ακόμα και επειδή βαρεθήκαμε να
καταναλώνουμε τα ίδια και τα ίδια -, τότε προβαίνουμε σε μια νέα διαδικασία, την
εξωτερική αναζήτηση. Δηλαδή αναζητούμε εκ νέου καινούργιες πληροφορίες για
άλλα προϊόντα προκειμένου να τα προσθέσουμε στις εναλλακτικές επιλογές μας.
Υψηλή και Χαμηλή Ανάμειξη (high and low involvement)

Η διαδικασία που περιεγράφηκε παραπάνω ακολουθείται από όλους τους
καταναλωτές είτε συνειδητά είτε ασυνείδητα.
Εάν το υπό εξέταση προϊόν εμπεριέχει υψηλό κίνδυνο (ρίσκο), είναι ακριβό,
δυσεύρετο και άγνωστο για τον καταναλωτή, τότε ο τελευταίος θα προσπαθήσει να
συγκεντρώσει όσο το δυνατόν περισσότερες πληροφορίες προκειμένου να λάβει την
ορθή προς αυτόν αγοραστική απόφαση. Τέτοιου είδους πληροφορίες έχουν να
κάνουν με σύγκριση τιμών μεταξύ ομοειδών προϊόντων - μαρκών, εύρεση
διαθέσιμων καταστημάτων, τεχνικές πληροφορίες σχετικές με το αντικείμενο κλπ.
(eclass.ieknafpl.mysch)
Δ.ΥΠ.Α.

Έτσι η αγοραστική διαδικασία

γίνεται ακόμα πιο έντονη (υψηλή
ανάμειξη – high involvement),
ιδιαίτερα όταν πρόκειται να
αγοράσουμε προϊόντα μεγάλης
χρηματικής αξίας, διάρκειας (πχ.
αυτοκίνητο, οικιακές συσκευές, κοσμήματα), ή προϊόντα μεγάλης συναισθηματικής ή
προσωπικής αξίας (δώρο για αγαπημένο πρόσωπο). Λόγω της σημαντικότητας της
αγοράς που πρόκειται να κάνουμε, συνήθως δεν μας αρκούν οι εναλλακτικές
επιλογές που έχουμε στο μυαλό μας και αναζητούμε νέες πληροφορίες (έρευνα
αγοράς) προκειμένου να εξασφαλίσουμε την καλύτερη δυνατή τελική αγορά μας. Η
υψηλή και χαμηλή ανάμειξη (high and low involvement), έχει να κάνει με την τιμή
του προϊόντος (ακριβό –φτηνό), με τη σημασία που έχει το συγκεκριμένο προϊόν για
τον κάθε καταναλωτή, κτλ.
Στάδιο 3. Εκτίμηση των Εναλλακτικών Επιλογών

Σ’ αυτό το στάδιο ο καταναλωτής:
α) μαζεύει πληροφορίες για διάφορες εναλλακτικές λύσεις σ’ ένα
αναγνωρισμένο πρόβλημα,
β) εκτιμά τις εναλλακτικές και επιλέγει φυσικά αυτή τη λύση που μοιάζει
περισσότερο να δίνει λύση στο πρόβλημα.
Οι επιλογές του καταναλωτή μερικές φορές είναι βασισμένες σε απλούς κανόνες

όπως «αγόρασε τη φθηνότερη μάρκα που είναι διαθέσιμη». Σε άλλες περιπτώσεις, οι
επιλογές είναι περίπλοκες.
Κριτήρια εκτίμησης είναι τα στοιχεία ή οφέλη που ο καταναλωτής ψάχνει από ένα
προϊόν προκειμένου να λύσει το συγκεκριμένο πρόβλημα – ανάγκη. Κριτήρια
εκτίμησης όπως τιμή, μέγεθος και σχήμα μπορούν να κριθούν εύκολα και με ακρίβεια.
Άλλα κριτήρια όπως ποιότητα, διάρκεια και οφέλη υγείας είναι πολύ πιο δύσκολα να
Δ.ΥΠ.Α.

κριθούν. Σε τέτοιες περιπτώσεις οι καταναλωτές συχνά χρησιμοποιούν τη τιμή, και

πολύ συχνότερα το όνομα της μάρκας (brand image).
Στάδιο 4. Απόφαση Αγοράς - Αγορά

Μετά το στάδιο της εκτίμησης των εναλλακτικών επιλογών ο καταναλωτής είναι
έτοιμος να προβεί σε ενέργεια, δηλαδή να αγοράσει. Τρεις παράμετροι απομένουν να
επηρεάσουν την τελική του απόφαση.
• Ο τόπος της συναλλαγής,
• Οι όροι αυτής, και
• Η διαθεσιμότητα του προϊόντος.
Παρόλο που τα πιο πολλά προϊόντα αγοράζονται από

τα καταστήματα, μερικά αγοράζονται στο σχολείο, στη
δουλειά, ή από το σπίτι. Ο τόπος της αγοράς επιλέγεται
όπως ακριβώς τα ίδια τα προϊόντα. Τελικά επιλέγεται η
πιο κατάλληλη τοποθεσία. Οι όροι της συναλλαγής
αφορούν στην τιμή και τη μέθοδο πληρωμής (μετρητοίς,
με δόσεις –άτοκες –έντοκες) κτλ. Η διαθεσιμότητα
αναφέρεται στο χρονικό διάστημα που θα χρειαστεί
προκειμένου ο αγοραστής να αποκτήσει το προϊόν. Εξαρτάται από το στοκ που
υπάρχει ή / και τους χρόνους παράδοσης. Έτσι συμπεραίνουμε ότι πολλές φορές
επιλέγουμε τελικά κάποια άλλη μάρκα ακριβώς επειδή αυτή που προτιμούμε ή έχει
εξαντληθεί, ή έχει μεγάλη αναμονή παράδοσης.
Στάδιο 5. Συμπεριφορά Μετά την Αγορά

Μετά την αγορά και κατά τη διάρκεια της κατανάλωσης αρχίζει η διαδικασία της
αξιολόγησης και εκτίμησης της αγοράς μας. Αν οι προσδοκίες του καταναλωτή
επαληθευτούν, τότε έχουμε την ικανοποίηση της ανάγκης που τον οδήγησε στην
αγορά και θετική γνώμη για το προϊόν που σημαίνει ότι θα είναι ξανά υποψήφια
μελλοντική επιλογή.
Δ.ΥΠ.Α.

Τις περισσότερες φορές αυτό

οδηγεί σε επαναλαμβανόμενες
αγορές καθώς ο πελάτης
παραμένει πιστός στην μάρκα
(brand loyalty). Η μη
ικανοποίηση, οδηγεί σε
απόρριψη της μάρκας, αρνητική
στάση απέναντι σε αυτή (πολλές
φορές η αρνητική στάση
επεκτείνεται σε όλη την γκάμα των προϊόντων που παράγει η συγκεκριμένη εταιρία)
και τείνει να διαλέγει στο μέλλον άλλες ανταγωνιστικές μάρκες. (Αρνητική: μπαίνει
στη «μαύρη λίστα» της μνήμης μας). Επίσης, ο δυσαρεστημένος καταναλωτής
ενδέχεται να γίνει και αρνητικός διαφημιστής της φίρμας.
Τύποι Λήψης Αποφάσεων

Ανάλογα την περίπτωση αγοράς, ο καταναλωτής υιοθετεί κάποια από τις
συμπεριφορές:
• Συμπεριφορά Ρουτίνας,
• Περιορισμένη λήψη απόφασης ή
• Εκτεταμένη λήψη απόφασης
Συμπεριφορά ρουτίνας
Η συμπεριφορά ρουτίνας χαρακτηρίζεται από:

• Αγορές σε μάρκες που οι καταναλωτές είναι πιστοί, π.χ. στην ΙΟΝ αμυγδάλου
Δ.ΥΠ.Α.

• Επαναλαμβανόμενες αγορές, όπως η αγορά τσιγάρων από τους καπνιστές.

Αυτή συμπεριφορά λέγεται και αυτόματη λήψη απόφασης, ή αλλιώς τακτική λήψη
απόφασης και στην ουσία δεν περιλαμβάνει καμία απόφαση, δεν περιλαμβάνει ούτε
καν την επιλογή της «μη-αγοράς»
Περιορισμένη λήψη απόφασης
Η περιορισμένη λήψη απόφασης περιλαμβάνει περιορισμένη έρευνα, απλούς

κανόνες λήψης, περιορισμένη αξιολόγηση μετά την αγορά και χαρακτηρίζεται από:
• Καθιερωμένα κριτήρια αξιολόγησης
• Μικρές αλλαγές στη συμπεριφορά για προϊόντα που αγοράζονται σχετικά τακτικά
(π.χ. απορρυπαντικά) όταν παρουσιάζεται κάποια νέα μάρκα
Εκτεταμένη λήψη απόφασης
Η εκτεταμένη λήψη απόφασης εφαρμόζεται από τον καταναλωτή όταν:

Αξιολογεί διάφορες μάρκες του προϊόντος με λεπτομερή και διεξοδικό τρόπο (π.χ.
αγορά αυτοκινήτου), όταν απαιτούνται πολλές πληροφορίες, και όταν πρέπει να
καθιερωθούν συγκεκριμένα κριτήρια αξιολόγησης
Η εκτεταμένη λήψη απόφασης περιλαμβάνει ενεργή δράση για τη συγκέντρωση των
απαιτούμενων πληροφοριών, αναλυτική έρευνα και σύνθετη αξιολόγηση πολλών
εναλλακτικών. Αφορά προϊόντα
• ακριβά προϊόντα
• με μεγάλο κύκλο ζωής
• προϊόντα υψηλού κινδύνου
• με σημαντικό βαθμό ρίσκου
• που απαιτείται μεγάλη προσπάθεια για την απόφαση
Δ.ΥΠ.Α.

6.1.1.4. Ποιος Αγοράζει; Λήπτης της Απόφασης της Αγοράς – Αγοραστικοί

Ρόλοι (Decision-Making Unit)
Αυτό που πρέπει να γνωρίζουμε για τους αγοραστικούς ρόλους είναι πως ο
καταναλωτής στα πλαίσια της διαδικασίας λήψης μιας απόφασης μπορεί να αναλάβει
περισσότερους από έναν ρόλους. Για παράδειγμα, το γεγονός πως προβαίνει σε μια
αγορά δεν σημαίνει απαραίτητα πως την έχει αποφασίσει ο ίδιος, και αυτό διότι
μπορεί να έχει επηρεαστεί από τρίτους
Οι αγοραστικοί ρόλοι είναι:
• O Εκκινητής (initiator). Είναι αυτός που αναγνωρίζει το πρόβλημα που πρέπει να

λυθεί ή/και προτείνει την ιδέα να αγοραστεί ένα συγκεκριμένο προϊόν.
• Ο Επηρεάζων (influencer). Δεν είναι ευθέως υπεύθυνος για την απόφαση αλλά έχει
σημαντική επιρροή σε αυτή. Μπορεί να υποκινήσει, πληροφορήσει να επηρεάσει ή
να πείσει τον αγοραστή σε κάθε στάδιο της αγοραστικής διαδικασίας. Μπορεί να είναι
κάποιος διάσημος σε μια διαφήμιση, κάποιος γείτονας, ένας πωλητής, ή ένας
συγγενής/φίλος. Δηλαδή μπορεί να είναι οποιοδήποτε πρόσωπο που η άποψή του
φέρει σημαντική βαρύτητα για την τελική μας απόφαση.
• Ο Αποφασίζων (decider). Το άτομο που παίρνει την τελική απόφαση του ποιο
προϊόν θα αγοραστεί. Αυτά τα άτομα είναι ξεκάθαρο πως αποτελούν τον στόχο για
τις καμπάνιες επικοινωνίας και διαφήμισης. Είναι υπεύθυνος για το τι θα αγοραστεί,
πότε, που και σε τι ποσότητες. Μπορεί να είναι αυτός που έχει την οικονομική
δύναμη, ή την άμεση ευθύνη για τη χρήση και χρησιμότητα του προϊόντος. Στα
καταναλωτικά κοινά μπορεί να είναι πχ η σύζυγος που αποφασίζει ποιο
απορρυπαντικό ρούχων θα αγοραστεί. Στις βιομηχανικές αγορές, μπορεί να είναι η
επιτροπή προμηθειών ενός εργοστασίου, η ο διευθύνων σύμβουλος.
Δ.ΥΠ.Α.

• Ο Αγοραστής (buyer). Το πρόσωπο που πραγματοποιεί την αγορά (αυτός ο ρόλος

περιλαμβάνει συνήθως και τις διαπραγματεύσεις κατά την αγορά). Μπορεί απλά να
εκτελεί την απόφαση κάποιου άλλου: ο σύζυγος με την λίστα με τα ψώνια του super
market την οποία έφτιαξε η σύζυγος, ο υπεύθυνος αγορών που εκτελεί εντολές του
διευθυντή προμηθειών. Όταν ο ρόλος του αποφασίζοντος με του αγοραστή είναι
διακριτά διαφορετικός, τότε οι επικοινωνιακές προσπάθειες επηρεασμού του
αγοραστή τείνουν να είναι αναποτελεσματικές, αφού ο αγοραστής απλά εκτελεί
εντολές. Όταν οι ρόλοι δεν είναι διακριτοί και αναμειγνύονται, τότε οι προσπάθειες
επηρεασμού έχουν αποτέλεσμα.
• Ο Χρήστης (user). Αυτός που χρησιμοποιεί το προϊόν/υπηρεσία. Ακόμα και στην

περίπτωση που ο χρήστης δεν είναι αυτός που αποφάσισε την αγορά, η γνώμη του
έχει σημαντική βαρύτητα για μελλοντικές αγορές, αφού είναι αυτός που θα
ενημερώσει τους υπόλοιπους σχετικά με την αποτελεσματικότητα και την
ικανοποίηση που προέκυψε από τη χρήση του προϊόντος.
Παράδειγμα κατανόησης των αγοραστικών ρόλων: Περίπτωση βρεφικών

πανών και λοιπών προϊόντων για βρέφη:
• Ο Εκκινητής η μητέρα που έχει την μεγαλύτερη
ευθύνη της φροντίδας του μωρού.
• Ο Επηρεάζων, μπορεί να είναι κάποια φίλη της -
μητέρα επίσης, που είχε προηγούμενη εμπειρία, ή ο
παιδίατρος ή κάποιες έρευνες και άρθρα για τα
βρεφικά είδη ή οι διαφημίσεις και οι προσφορές.
• Ο Αποφασίζων είναι η ίδια η μητέρα του μωρού που
αποφασίζει και υποδεικνύει το ποια προϊόντα θα
αγοραστούν, ποιες μάρκες, πότε, και σε ποιες
ποσότητες.
• Ο αγοραστής μπορεί να είναι πάλι η ίδια, αλλά και ο
σύζυγος που έχει λάβει τις εντολές να προβεί στην
Δ.ΥΠ.Α.

αγορά τους, και μπορεί να κάνει και τις διαπραγματεύσεις στην τιμή. (πχ να επιλέξει
super market με προσφορές στα βρεφικά είδη).
• Ο χρήστης είναι το μωρό το ίδιο, το οποίο με τη συμπεριφορά του θα επικοινωνήσει
στη μητέρα αν είναι ικανοποιημένο η όχι.
Κατανοούμε πως ανάλογα με τα προϊόντα που πρόκειται να αγοραστούν, οι

αγοραστικοί ρόλοι μεταξύ των μελών μιας οικογενείας μεταβάλλονται ανάλογα τη
σημαντικότητα της αγοράς, το πόστο ευθύνης, την οικονομική δυνατότητα τη γνώση
και εμπειρία πάνω σε συγκεκριμένα ζητήματα, κ.α.
Έτσι αποφάσεις που είναι μείζονος σημασίας όπως η αγορά κατοικίας, η εκπαίδευση
των παιδιών, οι διακοπές, κτλ. αποφασίζονται από κοινού. Οι αγορές τροφίμων,
ειδών καθαρισμού, ρούχων κυριαρχούνται από τις επιλογές της συζύγου. Οι αγορές
που έχουν σχέση με το αυτοκίνητο, τα ηλεκτρονικά είδη, κτλ., κυριαρχούνται από τις
επιλογές του συζύγου.
6.1.1.4.1. Κατηγορίες των Καταναλωτών
Καθώς υπάρχουν σημαντικές διαφορές από άτομο σε άτομο όσον αφορά την
ετοιμότητά τους δοκιμάσουν νέα προϊόντα, οι ειδικοί του μάρκετινγκ διακρίνουν τους
καταναλωτές σε κατηγορίες, ανάλογα με την ταχύτητα που αποδέχονται τα νέα
προϊόντα ή υπηρεσίες. Με βάση το κριτήριο της ταχύτητας αποδοχής των νέων
προϊόντων ή υπηρεσιών, οι καταναλωτές διακρίνονται σε πέντε κατηγορίες.
Σύμφωνα με την Ετοιμότητά τους να Δοκιμάσουν Νέα Προϊόντα:
• Καινοτόμοι (Innovators)
• Πρώιμα υιοθετούντες (Early adopters)
• Πρώιμη πλειοψηφία (Early majority)

Δ.ΥΠ.Α.

• Όψιμη πλειοψηφία (Late majority)
• Οι υιοθετούντες αργά μια νέα ιδέα - βραδυκίνητοι (Laggards)
Το παρακάτω διάγραμμα μας δείχνει τις αντιδράσεις των καταναλωτών απέναντι στα
νέα προϊόντα και την κατηγοριοποίηση τους με βάση το χρόνο που χρειάζονται για
να τα αγοράσουν από τη στιγμή που τα προϊόντα αυτά θα λανσαριστούν (καμπύλη
υιοθέτησης προϊόντος).
• Οι καινοτόμοι (innovators): είναι οι ενθουσιώδεις με την τεχνολογία καταναλωτές,

οι οποίοι υιοθετούν τάχιστα το νέο προϊόν και αποτελούν το 3,4% του
καταναλωτικού πληθυσμού.
Οι καινοτόμοι είναι τολμηροί και δοκιμάζουν νέες

ιδέες με κάποιο ρίσκο. Είναι συνήθως άτομα με
υψηλή κοινωνική θέση, μεγάλα εισοδήματα και
ανήκουν στην ανώτερη τάξη. Συνήθως έχουν καλή
Δ.ΥΠ.Α.

μόρφωση, ταξιδεύουν συχνά και διακρίνονται για την κοινωνικότητα και την
αυτοπεποίθηση τους. Ακολουθούν τη μόδα και σπεύδουν να αγοράσουν κάθε νέο
προϊόν ή υπηρεσία που τους μοιάζει ενδιαφέρον, συχνά χωρίς προηγουμένως να
διερευνήσουν επαρκώς την αγορά. Όταν τα προϊόντα ή οι υπηρεσίες, που
αγοράζουν, αρχίζουν να αγοράζονται από τη μεγάλη μάζα των καταναλωτών, τότε τα
εγκαταλείπουν, για να αγοράσουν τα νεότερα προϊόντα και υπηρεσίες που μόλις
εμφανίστηκαν στην αγορά. Αν ένα νέο προϊόν ή υπηρεσία δεν αγοραστεί πρώτα από
τα άτομα που χαρακτηρίζονται καινοτόμοι, τότε είναι μάλλον απίθανο να αγοραστεί
από τις άλλες κατηγορίες καταναλωτών και επομένως αρκετά πιθανό να αποτύχει.
• Αυτοί που υιοθετούν πρώιμα το προϊόν (early adopters): τους ονομάζουμε και
οραματιστές/διορατικούς και αποτελούν το 13,5% του πληθυσμού.
Οι πρώιμα υιοθετούντες υιοθετούν νέες ιδέες νωρίς μεν, αλλά με προσοχή. Είναι
άτομα με καλή μόρφωση, επιτυχημένα, συνήθως αυτοδημιούργητα και ανήκουν στη
μέσο-ανώτερη κοινωνική τάξη. Στην αγοραστική τους συμπεριφορά, όταν πρόκειται
για νέα προϊόντα ή υπηρεσίες, υπάρχει μια διστακτικότητα να αγοράσουν ένα προϊόν
ή μια υπηρεσία, αν προηγουμένως δεν το έχει αγοράσει κάποιος άλλος (καινοτόμος).
Όταν διαπιστώσουν ότι οι καινοτόμοι αγοράζουν κάποιο νέο προϊόν, ακολουθούν
αμέσως και είναι καθοδηγητές γνώμης(opinion leaders) για τους υπόλοιπους
• Η πρώιμη πλειοψηφία (early majority): είναι οι πραγματιστές (34% του

πληθυσμού).
Είναι άτομα προσεκτικά αλλά υιοθετούν νέες ιδέες πριν από το μέσο καταναλωτή.
Πρόκειται για άτομα με μικρότερα εισοδήματα και μόρφωση από τις προηγούμενες
κατηγορίες. Τα άτομα αυτά ανήκουν στη μεσαία τάξη και είναι συνήθως μικρομεσαίοι
επιχειρηματίες ή μεσαία στελέχη. Η αγοραστική τους συμπεριφορά επηρεάζεται από
τους πρώιμα υιοθετούντες.
Δ.ΥΠ.Α.

• Η καθυστερημένη (όψιμη) πλειοψηφία (late majority): συντηρητικοί καταναλωτές,

υιοθετούν σχετικά αργά το νέο προϊόν (34% του πληθυσμού).
Είναι άτομα δύσπιστα που υιοθετούν μια καινοτομία μόνο αφού την έχει δοκιμάσει
μια πλειοψηφία ανθρώπων. Πρόκειται για άτομα με περιορισμένη μόρφωση και
εισοδήματα, που ανήκουν στην κατώτερη τάξη (εργάτες, υπάλληλοι κλπ.). Λόγω των
περιορισμένων εισοδημάτων τους η αγοραστική τους συμπεριφορά είναι συντηρητική.
Αγοράζουν προϊόντα και υπηρεσίες που βρίσκουν σε χαμηλές τιμές και μόνο όταν τα
έχει αγοράσει προηγουμένως μεγάλος αριθμός ατόμων.
• Οι βραδυκίνητοι (laggards): κατά βάση σκεπτικιστές, υιοθετούν το νέο προϊόν όταν

αυτό φτάνει στο ώριμο στάδιο της ζωής του, και αυτό γιατί αρκετές φορές τα παλιά
προϊόντα που χρησιμοποιούσαν έχουν αποσυρθεί από την αγορά. (16% του
Λέγονται και τελευταίοι αποδέκτες ή ουραγοί επειδή

ακολουθούν όλους τους παραπάνω. Είναι άτομα με
πολύ περιορισμένη μόρφωση και εισόδημα.
Αγωνίζονται καθημερινά για την επιβίωση τους.
Αγοράζουν μόνο προϊόντα και υπηρεσίες που
καλύπτουν τις άμεσες καθημερινές τους ανάγκες
(τρόφιμα, ενδύματα, εισιτήρια μέσων μαζικής μεταφοράς κ.λπ.).
6.1.1.4.2. Κατηγορίες Πελατών - Συχνότητα των Αγορών τους
Οι πελάτες μιας επιχείρησης ανάλογα με τη συχνότητα των αγορών που

πραγματοποιούν από μια συγκεκριμένη επιχείρηση, μπορούν να χωριστούν στις εξής
Δ.ΥΠ.Α.

Νέοι πελάτες Ευκαιριακοί πελάτες Πιστοί πελάτες

Τακτικοί πελάτες Χαμένοι πελάτες Ανακτηθέντες πελάτες
Νέοι πελάτες. Είναι αυτοί που πραγματοποιούν αγορές από την επιχείρηση για
πρώτη φορά.
Ευκαιριακοί πελάτες. Πρόκειται για πελάτες που πραγματοποιούν κατά καιρούς

αγορές από την επιχείρηση χωρίς οι συναλλαγές τους να έχουν συγκεκριμένη
περιοδικότητα.
Τακτικοί πελάτες. Είναι οι πελάτες που πραγματοποιούν αγορές συνήθως σε τακτά

χρονικά διαστήματα (εβδομάδα, μήνα κ.λπ.).
Πιστοί πελάτες. Είναι οι πελάτες που συνηθίζουν να πραγματοποιούν τις αγορές

τους από μια επιχείρηση για πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα.
Χαμένοι πελάτες. Είναι οι πελάτες που έπαψαν να πραγματοποιούν αγορές από

την επιχείρηση, είτε μετά την πρώτη αγορά τους, είτε μετά από μια μακρά περίοδο
συναλλαγών με την επιχείρηση.
Ανακτηθέντες πελάτες. Είναι οι πελάτες που διέκοψαν τις συναλλαγές τους με μια
επιχείρηση και μετά από ένα ορισμένο διάστημα επανήλθαν, είτε με δική τους
πρωτοβουλία (γιατί π.χ. δεν τους ικανοποίησε ο νέος προμηθευτής τους), είτε με
πρωτοβουλία της επιχείρησης (π.χ. προσπάθειες του τμήματος πωλήσεων για την
ανάκτηση του πελάτη).
6.1.1.4.3. Κατηγορίες Αγοραστών (Shoppers)
Οι αγοραστές καταναλωτικών προϊόντων και υπηρεσιών, ανάλογα με τις συνήθειες

τους και τη συμπεριφορά που εκδηλώνουν στη διάρκεια των αγορών τους,
διακρίνονται στις εξής κατηγορίες:
Δ.ΥΠ.Α.

Βολικοί αγοραστές Πρακτικοί αγοραστές

(Agreeable Shoppers) (Practical Shoppers)
Μοντέρνοι αγοραστές Αγοραστές αξίας
(Modern Shoppers) (Value Shoppers)
Αγοραστές ποιότητας Ασφαλείς αγοραστές
(Top-of-the line shoppers) (Safe Shoppers)
Αγοραστές κύρους
(Status Shoppers)
Βολικοί αγοραστές (Agreeable Shoppers). Είναι άτομα ευάλωτα στη διαφήμιση και
συνηθίζουν να πραγματοποιούν τις αγορές τους σε εκπτωτικά καταστήματα
(Discount stores).
Πρακτικοί αγοραστές (Practical Shoppers) Πρόκειται για αγοραστές που ερευνούν

σχολαστικά την αγορά, όταν πρόκειται να αγοράσουν κάποιο προϊόν ή υπηρεσία.
Συνήθως αγοράζουν από καταστήματα που κάνουν εκπτώσεις σε επώνυμα προϊόντα.
Μοντέρνοι αγοραστές (Modern Shoppers). Πραγματοποιούν αυθόρμητες αγορές.

Ακολουθούν πιστά τη μόδα. Αγοράζουν συνήθως από μεμονωμένα καταστήματα και
όχι από πολυκαταστήματα.
Αγοραστές αξίας (Value Shoppers). Δίνουν σημασία στις τιμές των προϊόντων.
Πιστεύουν ότι τα καλά προϊόντα είναι αυτά που αντέχουν στο χρόνο. Συνήθως
αγοράζουν από πολυκαταστήματα που έχουν μέσο επίπεδο τιμών.
Αγοραστές ποιότητας (Top-of-the Line shoppers). Αναζητούν, πρώτα απ’ όλα,

την ποιότητα και είναι διατεθειμένοι να πληρώσουν περισσότερα χρήματα για να
αγοράσουν ποιοτικά προϊόντα. Αγοράζουν οπό πολυκαταστήματα που διακρίνονται
για την ποιότητα των προϊόντων τους.
Δ.ΥΠ.Α.

Ασφαλείς αγοραστές (Safe shoppers). Αγοράζουν προϊόντα και υπηρεσίες που

τους κάνουν να αισθάνονται άνετα με τις αγορές τους. Συνήθως αγοράζουν από
γνωστά διεθνή καταστήματα που κάνουν μαζικές πωλήσεις.(π.χ. H&M)
Αγοραστές κύρους (Status Shoppers). Αγοράζουν πάντα επώνυμα προϊόντα από

επώνυμα καταστήματα. (eclass.ieknafpl.mysch)
6.1.1.5. Βασικές Θεωρίες και Αρχές Συμπεριφοράς Καταναλωτή
• Η Αρχή της Συνέπειας (the Consistency Principle)
Έχετε ακούσει ποτέ κάποιον να λέει «το αγαπημένο μου αναψυκτικό είναι η κόλα.
Έχει απαίσια γεύση»;. Το πιθανότερο είναι να μην το έχετε ακούσει ποτέ, και αυτό
γιατί οι δύο αυτές προτάσεις είναι λογικά ασυνεπείς η μια με την άλλη.
Σύμφωνα με την αρχή της γνωστικής συνέπειας, οι καταναλωτές εκτιμούν την
«αρμονία» στις σκέψεις τους, τα αισθήματα τους και την συμπεριφορά τους.
Προσπαθούν πάντα να υπάρχει ομοιομορφία ανάμεσα σε αυτά.
Αυτή η επιθυμία και προσπάθεια από μέρους των ανθρώπων (καταναλωτών) να
διατηρούν την αρμονία και συνέπεια στις σκέψεις τους, τους κάνει – όταν κρίνεται
αναγκαίο – να αλλάζουν τα πιστεύω τους, τα αισθήματά τους, και την
συμπεριφορά τους προκειμένου να είναι «γνωστικά συνεπείς» και να αποφεύγονται
οι εσωτερικές συγκρούσεις στο μυαλό τους. Αυτό μεταφράζεται σε “εσωτερική πειθώ”
που μπορεί να επιβάλλουν στο μυαλό τους όταν δοκιμάζουν το προϊόν που
αγόρασαν.
• Η Θεωρία της Γνωστικής Ασυμφωνίας (The Cognitive Dissonance Theory)
Η θεωρία της γνωστικής ασυμφωνίας επηρεάζει σε μεγάλο βαθμό την αρχή της
συνέπειας. Οι καταναλωτές –πολλές φορές ασυνείδητα- και προκείμενου να
διατηρήσουν την αρχή της συνέπειας, προσπαθούν να μειώσουν τα αρνητικά
στοιχεία μια καταναλωτικής τους πράξης, φτιάχνοντας τα να ταιριάζουν το ένα με το
άλλο.
Δ.ΥΠ.Α.

Παράδειγμα: Στην περίπτωση του

καπνίσματος, τα δυο γνωστικά
στοιχεία είναι «εγώ καπνίζω» και
«το κάπνισμα προκαλεί σοβαρές
βλάβες στην υγεία». Η λογική
αυτή ασυνέπεια, δημιουργεί ένα
«άβολο» συναίσθημα. Το μέγεθος
αυτής της ασυνέπειας, εξαρτάται από την σημασία και τον αριθμό των ασυνεπών και
άβολων στοιχείων και συναισθημάτων για το άτομο.
Συνέπεια:
1. Το κάπνισμα μειώνεται η κόβεται
2. Θυμόμαστε τον «τον παππού» που πέθανε στα ενενήντα με ένα τσιγάρο στο στόμα
3. Αμφιβάλουμε για την επιστημονική απόδειξη ότι το κάπνισμα σκοτώνει.
Δ.ΥΠ.Α.

• Ασυνέπεια Μετά την Αγορά (Post-purchase Dissonance)
Μια ουσιαστική εφαρμογή της

θεωρίας της ασυμφωνίας είναι «η
ασυνέπεια μετά την αγορά». Οι
εκτιμήσεις της επιλογής μας ενός
προϊόντος μετά την αγορά, τείνουν
να γίνονται όλο και περισσότερες.
Αυτό συμβαίνει, προκειμένου να
αξιολογήσουμε θετικά την αγορά μας, ιδίως όταν δεν είμαστε σίγουροι ότι το προϊόν
αυτό μας ικανοποιεί και αν κάναμε καλά που το αγοράσαμε.
Το γνωστικό στοιχείο «έκανα μια χαζή αγορά», έρχεται σε ασυνέπεια-σύγκρουση με

την άποψη μας «δεν είμαι χαζός». Συνεπώς οι καταναλωτές προσπαθούν να βρουν
ακόμα περισσότερους λόγους για να τους αρέσει αυτό που ήδη αγόρασαν (βρίσκουν
ελκυστικά στοιχεία στο προϊόν που αγόρασαν σε σύγκριση με αυτά που απέρριψαν).
Αλλαγή των στάσεων μετά την διαδικασία της αγοράς με βάση την Θεωρία της
Ασυμφωνίας» (dissonance theory:
Προκειμένου να ενισχυθεί η εικόνα ενός προϊόντος ώστε να μην απορριφθεί από
κάποιον καταναλωτή που το αγόρασε και δεν είναι σίγουρος αν τον ικανοποιεί,
προτείνονται οι παρακάτω στρατηγικές:
• παροχή επιπλέον πληροφοριών και προτάσεις για το προϊόν

• διασφάλιση καλού σέρβις και υπηρεσίες μετά την πώληση – διαχείριση παράπονων
κτλ.
• διαφήμιση της αξιόπιστης ποιότητας του προϊόντος για τον καθησυχασμό των
πρόσφατων αγοραστών
• κοντά στον πελάτη για την επιβεβαίωση ότι είναι ευχαριστημένοι και χρησιμοποιούν
σωστά το προϊόν.
Δ.ΥΠ.Α.

Οι στρατηγικές αυτές είναι σχεδιασμένες για να ενισχύουν την θετική στάση του
καταναλωτή μετά την αγορά και να διορθώνουν τις αρνητικές «ασυμφωνίες» και
στάσεις.
• Η Θεωρία της Ισορροπίας (The Balance Theory)
Είναι η τάση του καταναλωτή να πιστεύει ότι υπάρχουν σχέσεις ανάμεσα σε

διαφορετικά στοιχεία σαν να υπάρχουν μαζί. – Και η τάση του να αλλάζει αυτές τις
σχέσεις στο μυαλό του, ώστε τα στοιχεία αυτά να είναι ισορροπημένα και «συνεπή».
Η θεωρία της ισορροπίας μας

υπενθυμίζει ότι όταν οι
αντιλήψεις μας είναι σταθερές
και ισορροπημένες τότε οι
στάσεις και απόψεις μας
παραμένουν σταθερές.
Αντίθετα όπου η ανισορροπία
συνεχίζει να ισχύει τότε οι
στάσεις μας αλλάζουν. Η
θεωρία της ισορροπίας
εφαρμόζεται στις στρατηγικές
του μάρκετινγκ, με την χρησιμοποίηση επιφανών προσώπων (ηθοποιούς,
τραγουδιστές, αθλητές, κτλ.), ειδικά όταν προϊόν δεν είναι διαδεδομένο, ή οι
καταναλωτές έχουν αδύνατη στάση απέναντι σε αυτό.
• Η Θεωρία της Συμφωνίας – καταλληλότητας (The Congruity Theory)

Δ.ΥΠ.Α.

Όμοια με τη θεωρία της ισορροπίας, η θεωρία αυτή ισχυρίζεται ότι οι στάσεις μας
για ένα αντικείμενο (ή προϊόν) αλλάζουν όταν συνδέεται με ένα πρόσωπο ή
γεγονός.
Συνεπώς, οι αρνητικές στάσεις ενός καταναλωτή για ένα προϊόν είναι δυνατόν
να αλλάξουν όταν το προϊόν αυτό συνδεθεί με μια αξιόπιστη και συμπαθή
προσωπικότητα - και το αντίθετο. Από στρατηγικής άποψης εμπεριέχει ρίσκο για
την επιτυχία του εγχειρήματος. Στη θεωρία της Συμφωνίας – καταλληλότητας
εμφανίζεται και το φαινόμενο της πολικότητας.
Αυτό συμβαίνει και στις πιο απλές περιπτώσεις. Για παράδειγμα, αν σε ένα
κατάστημα ρούχων το οποίο θεωρούμε χαμηλού πρεστίζ, δούμε κάποια στιγμή στην
βιτρίνα του μια αγαπημένη μας ακριβή φίρμα, τότε η άποψη που είχαμε για το
κατάστημα, πιθανότατα θα αλλάξει προς το καλύτερο.
• Θεωρία της Κοινωνικής Κριτικής
Αν οι αλλαγές στα πιστεύω και τις αξίες των καταναλωτών που προτείνεται από ένα
διαφημιστικό μήνυμα είναι ακραίες, τότε το μήνυμα θα απορριφθεί. (φαινόμενο της
αντίθεσης). Αν το μήνυμα προτείνει μετριοπαθείς αλλαγές τότε θα γίνει αποδεκτό.
Εδώ σημαντικό στοιχείο είναι το επίπεδο της προσωπικής ανάμειξης (high–low

involvement) που έχει ο καταναλωτής για το συγκεκριμένο διαφημιστικό μήνυμα και
το διαφημιζόμενο προϊόν. Όσο χαμηλότερη η ανάμειξη τόσο ευκολότερα αλλάζει η
στάση.
6.1.1.6. Ο Βιομηχανικός Αγοραστής και η Συμπεριφορά του (Organizational

Buying Behavior)
Δ.ΥΠ.Α.

Εδώ εξετάζουμε τις διαφορές μεταξύ του καταναλωτή αγοραστή και του βιομηχανικού
αγοραστή και τη σημασία του το οποίο λαμβάνει τις αγοραστικές αποφάσεις
επιχειρήσεων ή οργανισμών. Θα περιγράψουμε αναλυτικά τα οκτώ στάδια της
διαδικασίας λήψης αποφάσεων αγοράς βιομηχανικών προϊόντων ή επαγγελματικών
υπηρεσιών. Τέλος, θα συζητήσουμε τους βασικούς τρόπους ταξινόμησης των
βιομηχανικών πελατών.
H γνώση της συμπεριφοράς των

βιομηχανικών αγοραστών αποτελεί
σπουδαίο στοιχείο για την επιτυχή
πραγματοποίηση της πώλησης αγαθών
και υπηρεσιών σε αυτούς. O
ανταγωνισμός στη βιομηχανική αγορά
είναι οξύς και γι' αυτό θα πρέπει να
γνωρίζουμε καλά πως και γιατί αγοράζει ο βιομηχανικός πελάτης. Ακόμη και
φαινομενικά ασήμαντα στοιχεία επηρεάζουν την επιτυχία ενός συγκεκριμένου
βιομηχανικού μίγματος μάρκετινγκ.
Οι βιομηχανικοί πωλητές (industrial marketers) θα πρέπει να κάνουν το παν για να

κατανοήσουν τις ανάγκες των οργανισμών που αγοράζουν, τους διαθέσιμους
πόρους, την πολιτική του οργανισμού και τις διαδικασίες για τη λήψη της απόφασης
αγοράς που υφίστανται μέσα στον οργανισμό. Θα πρέπει εξάλλου να λάβουν υπόψη
τους πολλούς παράγοντες που δεν υπάρχουν στο μάρκετινγκ των καταναλωτικών.
Το marketing βιομηχανικών και επιχειρησιακών προϊόντων, απαιτεί τη γνώση και

κατανόηση του τρόπου με τον οποίο οι επιχειρήσεις (βιομηχανικοί πελάτες, έμποροι,
κτλ.), λαμβάνουν αγοραστικές αποφάσεις. Η μελέτη της οργανωσιακής θεωρίας
στηρίζεται στην υπόθεση πως οι επιχειρήσεις παίρνουν τις αγοραστικές
αποφάσεις τους βασιζόμενοι μόνο σε ορθολογικά και όχι σε συναισθηματικά
κριτήρια και κίνητρα.
Δ.ΥΠ.Α.

O βιομηχανικός αγοραστής
αγοράζει προϊόντα και υπηρεσίες
χρησιμοποιώντας ορθολογικά
κριτήρια επιδιώκοντας: την
αύξηση των πωλήσεων του, τη
μείωση του κόστους, την κάλυψη
απαιτήσεων της κοινωνίας και της
νομοθεσίας. Δεδομένου ότι οι
οργανισμοί (συμπεριλαμβάνονται και οι επιχειρήσεις) αγοράζουν αγαθά και
υπηρεσίες ως εισροές δηλαδή. προκειμένου να επιτύχουν κάποιους οργανωσιακούς
στόχους, ιδιαίτερη σημασία αποδίδουν στη λειτουργικότητα και την οικονομικότητα.
Αυτό υποδεικνύει πως οι επιχειρήσεις εστιάζουν στους κυρίαρχους παράγοντες, που

είναι:
• Κόστος,
• Ποιότητα,
• Αξιοπιστία, και
• Εξυπηρέτηση - Υποστήριξη (Servicing).
Πρακτικά όμως, στη βιομηχανική αγοραστική διαδικασία θα πρέπει να δίνεται

προσοχή τόσο στους ορθολογικούς παράγοντες όσο και στους συναισθηματικούς,
παρόλο που η πλάστιγγα γέρνει κυρίως στα ρεαλιστικά δεδομένα
Οι βασικοί τύποι βιομηχανικών αγορών / προμηθειών είναι:

1. Αγορές / προμήθειες ρουτίνας (απ’ ευθείας επαναγορά)
2. Τροποποιημένη επαναγορά
3. Νέες αγορές / προμήθειες
Δ.ΥΠ.Α.

6.1.1.6.1. Βασικοί παράγοντες που επηρεάζουν την αγοραστική συμπεριφορά

βιομηχανικών αγοραστών
Η επίδραση των συναισθηματικών και ψυχολογικών παραγόντων μπορούν να

παίξουν σημαντικό ρόλο στην περίπτωση που υπάρχει σημαντική ομοιότητα στις
προσφορές των διαφόρων προμηθευτών της επιχείρησης (ίδια ή όμοια προϊόντα,
τιμές, επίπεδο υποστήριξης, κτλ.). Στην περίπτωση αυτή ο αγοραστής μπορεί να
επηρεαστεί στην τελική του απόφαση από προσωπικά κίνητρα και να επιλέξει ένα
συγκεκριμένο προμηθευτή λόγω συμπάθειας, προσωπικής εμπιστοσύνης, καλύτερης
χημείας στη συνεργασία και επικοινωνία, κτλ.)
6.1.1.6.2. Χαρακτηριστικά Γνωρίσματα των Βιομηχανικών ή Επιχειρησιακών

Αγορών
Δ.ΥΠ.Α.

Οι ίδιες αρχές που διέπουν την καταναλωτική συμπεριφορά, διέπουν και τις
βιομηχανικές αγορές (business to business behavior). Όμως οι βιομηχανικές αγορές
έχουν ορισμένα συγκεκριμένα χαρακτηριστικά:
• Δυσκολία αναγνώρισης των πραγματικών και "δυνητικών" αγοραστών-

πελατών, η οποία εξαρτάται από το είδος του βιομηχανικού προϊόντος. Έτσι, αν
πρόκειται για χαρτί τσιγάρου, λίγο-πολύ είναι γνωστές οι καπνοβιομηχανίες όπου
πρέπει να απευθυνθεί ο παραγωγός. Κατά συνέπεια ο πελάτης είναι εύκολα
αναγνωρίσιμος. Αν όμως μιλάμε για Η/Υ που έχουν ένα ευρύ φάσμα χρήσης
(σχολεία, νοσοκομεία, κυβερνητικές υπηρεσίες μέχρι εργοστάσια, επιχειρήσεις
παροχής υπηρεσιών), τότε είναι πολύ δύσκολο να αναγνωρισθούν και να στοχευτούν
οι πελάτες.
1. Μέσα στην επιχείρηση υπάρχουν συνήθως περισσότεροι από έναν αγοραστή
2. Περισσότερο τυποποιημένη διαδικασία λήψης αποφάσεων
3. Λιγότεροι αγοραστές. Ο αριθμός των αγοραστών βιομηχανικών προϊόντων είναι

συνήθως περιορισμένος, γιατί πρόκειται για συγκεκριμένες επιχειρήσεις ή
οργανισμούς που έχουν ανάγκη τα συγκεκριμένα προϊόντα (π.χ. αγοραστές
εξοπλισμού λιγνιτωρυχείων).
4. Μεγαλύτεροι αγοραστές στη βιομηχανία οι οποίοι συγκεντρώνουν μεγάλη

αγοραστική δύναμη
5. Στενές σχέσεις και αλληλεξάρτηση μεταξύ προμηθευτή – πελάτη. Ο αγοραστής

είναι εξαρτημένος από τον προμηθευτή, γιατί χρειάζεται τεχνική υποστήριξη και
εκπαίδευση και ο προμηθευτής είναι εξαρτημένος από τον αγοραστή, γιατί οι αγορές
του είναι μεγάλης κλίμακας και συχνά εξατομικευμένες.\
Δ.ΥΠ.Α.

6. Γεωγραφική συγκέντρωση αγοραστών, π.χ. σε περιοχές συγκέντρωσης

βιομηχανικών κλάδων και γενικότερα βιομηχανικής δραστηριότητας.
7. Παράγωγος ζήτηση. Η ζήτηση για προϊόντα των βιομηχανικών αγορών εξαρτάται

από τη ζήτηση των τελικών προϊόντων στα οποία ενσωματώνονται. Π.χ., η ζήτηση
διαφόρων εξαρτημάτων αυτοκινήτων εξαρτάται από τη ζήτηση αυτοκινήτων
8. Ανελαστική ζήτηση ως προς τις τιμές. Αυτό σημαίνει ότι η ζήτησή τους δεν
επηρεάζεται σε μεγάλο βαθμό από τις αλλαγές των τιμών. Π.χ., η αλλαγή στις τιμές
των μηχανολογικών εξαρτημάτων που χρησιμοποιεί ένα εργοστάσιο δεν θα
επηρεάσει τη ζήτησή τους, γιατί η χρήση τους είναι απαραίτητη για τη λειτουργία του
εργοστασίου.
9. Προώθηση κυρίως μέσω προσωπικής πώλησης καθώς συνήθως πρόκειται για

προϊόντα τεχνολογίας που προορίζονται για ειδικές χρήσεις. Στις περιπτώσεις αυτές
είναι σημαντικός ο ρόλος του πωλητή, γιατί ενεργεί ως σύμβουλος του πελάτη. Κατά
συνέπεια, ο ρόλος της διαφήμισης και των άλλων ενεργειών προώθησης
αποδυναμώνεται.
10. Πολύπλοκη διαδικασία αγοράς και αποφάσεις. Ακολουθείται επαγγελματική

αγοραστική πρακτική όπου ειδικά καταρτισμένοι επαγγελματίες ή εξειδικευμένες
αγοραστικές επιτροπές ακολουθούν περιορισμούς και απαιτήσεις προκειμένου να
προβούν σε αγορές (π.χ. διακήρυξη μειοδοτικών διαγωνισμών, διαδικασίες
αξιολόγησης, συμβάσεις).
11. Ο κύκλος πώλησης (ή η αντίστοιχη διεργασία αγοράς) έχει συνήθως

μεγαλύτερη διάρκεια
12. Άμεση προμήθεια από τον κατασκευαστή (χωρίς ενδιαμέσους ή μεσάζοντες)

ειδικά για αγορές τεχνικά σύνθετων και ακριβών προϊόντων
Δ.ΥΠ.Α.

13. Αμοιβαιότητα. Πολλές φορές, οι αγοραστές επιλέγουν προμηθευτές οι οποίοι και

αυτοί αγοράζουν προϊόντα από αυτούς.
6.1.1.6.3. Το Κέντρο Αγοραστικών Αποφάσεων (Κ.Α.Α.)
Στις βιομηχανικές αγορές η αγοραστική διαδικασία εμπεριέχει επαγγελματισμό και

οργανωμένη διαδικασία απόφασης η οποία λαμβάνεται από το Κέντρο Αγοραστικών
Αποφάσεων (Κ.Α.Α.). Αυτό περιλαμβάνει όλα τα μέλη του οργανισμού που
συμμετέχουν στην αγοραστική απόφαση, από όλες τις λειτουργίες του οργανισμού
και έχει ως βασικό σκοπό τη συγκέντρωση και την επεξεργασία των πληροφοριών
που σχετίζονται με την αγορά προϊόντων ή υπηρεσιών για την επιχείρηση.
Ρόλοι των συμμετεχόντων στο Κέντρο Αγοραστικών Αποφάσεων (Κ.Α.Α.) μίας

επιχείρησης ή ενός οργανισμού
• Οι Χρήστες (Users): Τα άτομα που θα χρησιμοποιήσουν το προϊόν ή την

υπηρεσία που θα αγοράσει ο οργανισμός
Δ.ΥΠ.Α.

• Οι Φύλακες ή Ελεγκτές ροής πληροφοριών στο Κ.Α.Α.(Gatekeepers): Τα

άτομα αυτά ελέγχουν την πληροφόρηση που δέχονται τα άλλα μέλη του Κ.Α.Α.. Ο
έλεγχος αυτός μπορεί να πάρει τη μορφή είτε της διανομής πληροφοριακού υλικού
και διαφημιστικών μηνυμάτων είτε της ρύθμισης ποιος πωλητής θα πλησιάσει το
Κ.Α.Α.
• Οι Επηρεάζοντας (Influencers): Τα άτομα αυτά επηρεάζουν την αγοραστική

απόφαση προσφέροντας πληροφορίες για την αξιολόγηση εναλλακτικών προϊόντων
και προμηθευτών ή θέτοντας τις αγοραστικές προδιαγραφές.
• Οι Αποφασίζοντες (Deciders ή Decision Makers): Τα άτομα του οργανισμού

που έχουν την επίσημη ή ανεπίσημη εξουσία να επιλέξουν ή να εγκρίνουν τους
τελικούς προμηθευτές. Είναι αυτονόητο ότι αυτά τα άτομα είναι εξέχουσας σημασίας
για την τελική απόφαση αγοράς και καλούνται να λαμβάνουν τις καλύτερες δυνατές
αποφάσεις για τα συμφέροντα της επιχείρησης. Κάθε καλός πωλητής φροντίζει να
γνωρίζει ποια από μέλη του Κ.Α.Α. αποτελούν τους αποφασίζοντες ώστε να καλύψει
όλα τα ερωτήματα τους και να καθησυχάσει τυχόν σημεία ανησυχίας ή αμφιβολίας
τους για την αγορά του προϊόντος που ο πωλητής προτείνει.
• Οι Αγοραστές (Buyers): Τα άτομα που έχουν την επίσημη αρμοδιότητα της

επιλογής του προμηθευτή και του καθορισμού των όρων της αγοράς (π.χ.
Υπεύθυνος Αγορών).
Όλοι οι παραπάνω μέλη δέχονται μεγάλο εύρος εσωτερικών και εξωτερικών
επιρροών που τελικά διαμορφώνουν τη συνεισφορά τους στο Κ.Α.Α.
6.1.1.6.4. Στάδια Αγοραστικής Διαδικασίας

Δ.ΥΠ.Α.

Η διαδικασία λήψης αποφάσεων αγοράς βιομηχανικών προϊόντων ή επαγγελματικών

υπηρεσιών είναι περισσότερο πολύπλοκη από αυτή της αγοράς καταναλωτικών
προϊόντων, σε κάθε στάδιο απαιτείται κάποιου είδους απόφαση και περιλαμβάνει
οκτώ στάδια. Τα οκτώ στάδια της διαδικασίας λήψης αποφάσεων αγοράς
βιομηχανικών προϊόντων ή επαγγελματικών υπηρεσιών
▬ Αναγνώριση του προβλήματος

Κατά το πρώτο στάδιο της διαδικασίας γίνεται αναγνώριση του προβλήματος ή μίας
δυνητικής ευκαιρίας και αποτελεί την αφετηρία της αγοραστικής διαδικασίας μέσα
στον οργανισμό. Η αναγνώριση του προβλημάτων μπορεί να είναι αποτέλεσμα
εσωτερικών ή εξωτερικών ερεθισμάτων ή μιας διαδικασίας ρουτίνας, όπως είναι:
1. η μείωση των αποθεμάτων πρώτων υλών και η απαιτούμενη αναπλήρωση τους

Δ.ΥΠ.Α.

2. μια νέα θεώρηση των πραγμάτων που επιβάλλει π.χ. μείωση κόστους ή βελτίωση
της ποιότητας των προϊόντων
3. ένα τυχαίο γεγονός, όπως η βλάβη ενός μηχανήματος
▬ Καθορισμός των προδιαγραφών και της απαιτούμενης ποσότητας

Αυτό το στάδιο αποτελεί τη γενική περιγραφή της ανάγκης και τον προσδιορισμό του
τρόπου με τον οποίο θα καλυφθεί η ανάγκη. Π.χ. ανάλογα με την έκταση της βλάβης
ενός μηχανήματος απαιτείται συνεργασία με τον προμηθευτή για την επισκευή του ή
αντικατάσταση του με άλλο νεότερο και πιο εξελιγμένο μοντέλο.
▬ Περιγραφή των προδιαγραφών και της απαιτούμενης ποσότητας

Στο στάδιο αυτό γίνεται επακριβής και λεπτομερής καταγραφή των τεχνικών
προδιαγραφών των μέσων που απαιτούνται για την ικανοποίηση της ανάγκης ή τη
λύση του προβλήματος, έτσι ώστε να είναι εύκολα αντιληπτό από τους
ενδιαφερόμενους το τι ακριβώς ζητάει η επιχείρηση. Π.χ. αν η ανάγκη αφορά στη
βελτίωση του πληροφοριακού συστήματος μιας επιχείρησης, ορίζονται οι τεχνικές
προδιαγραφές των υπολογιστών (hardware) και του απαιτούμενου λογισμικού
(software)
▬ Ανεύρεση και αξιολόγηση πιθανών προμηθευτών

Εντοπίζονται οι υποψήφιοι προμηθευτές (συχνά ονομάζεται short list), οι οποίοι
μπορούν να προσφέρουν προϊόντα ή υπηρεσίες που ανταποκρίνονται στις
προκαθορισμένες προδιαγραφές και κρίνονται κατάλληλοι για την κάλυψη της
συγκεκριμένης ανάγκης.
▬ Συγκέντρωση και ανάλυση προσφορών

Οι προμηθευτές καλούνται να εκδηλώσουν το ενδιαφέρον τους και να υποβάλουν τις
προτάσεις τους και τις οικονομικές προσφορές τους για την προμήθεια των
συγκεκριμένων προϊόντων ή υπηρεσιών. Απαιτούνται άρτιες γραμμένες προσφορές ,
Δ.ΥΠ.Α.

που να καλύπτουν τις προκαθορισμένες προδιαγραφές, και σειρά παρουσιάσεων /

συναντήσεων. Το θέμα των προσφορών θα καλυφθεί εκτενώς σε επόμενη ενότητα.
▬ Αξιολόγηση προσφορών και επιλογή προμηθευτών

Οι προσφορές των υποψήφιων προμηθευτών αξιολογούνται από το «Κέντρο
Αγοραστικών Αποφάσεων», με βάση τα συγκεκριμένα κριτήρια και προδιαγραφές.
Αυτό το στάδιο συχνά περιλαμβάνει και διαπραγματεύσεις με τους επιλεγμένους
προμηθευτές σχετικά με τους όρους της συναλλαγής (π.χ. τρόπος πληρωμής,
παράδοση, after sales service) κατόπιν των οποίων γίνεται η τελική επιλογή.
▬ Κλείσιμο συμφωνίας - Υπογραφή συμβολαίου προμήθειας και καθορισμός της

παραγγελίας
Οριστικοποιείται η συμφωνία μεταξύ αγοραστή και προμηθευτή. Περιλαμβάνει το
αντικείμενο της παραγγελίας, την ποσότητα, τιμή ανά μονάδα και το χρόνο
παράδοσης των προϊόντων ή του έργου.
▬ Αξιολόγηση αποτελεσμάτων
Στο τελικό αυτό στάδιο οι αγοραστές αξιολογούν τα αποτελέσματα της συνεργασίας
τους με τον προμηθευτή που επέλεξαν και εάν ανταποκρίνεται στις προδιαγραφές
της παραγγελίας και τις ανάγκες του οργανισμού και παίρνουν αποφάσεις για τη
μελλοντική συνεργασία τους με το συγκεκριμένο προμηθευτή.
6.1.1.6.5. Ταξινόμηση Βιομηχανικών Πελατών Ανάλογα με τη Μορφή του

Οργανισμού
Μια βιομηχανική αγορά αποτελείται από οργανισμούς (δηλ. από επιχειρήσεις,

κρατικούς φορείς, μη κερδοσκοπικούς οργανισμούς, άτομα-επαγγελματίες) που
αγοράζουν αγαθά και υπηρεσίες με σκοπό την περαιτέρω παραγωγική επεξεργασία,
τη μεταπώληση ή την επαναδιανομή. Οι βιομηχανικοί πελάτες, ανάλογα, με τη μορφή
του οργανισμού ταξινομούνται σε:
Δ.ΥΠ.Α.

Βιομηχανικές επιχειρήσεις
Εδώ περιλαμβάνονται οι βιομηχανικές και

βιοτεχνικές επιχειρήσεις, οι επιχειρήσεις
κατασκευών, οι εμπορικές επιχειρήσεις
(χονδρέμποροι, λιανέμποροι), οι επιχειρήσεις
μεταφορών, όπως και οι επιχειρήσεις υπηρεσιών
(ξενοδοχεία, τράπεζες κλπ.). Στην κατηγορία αυτή
ο σημαντικότερος «βιομηχανικός πελάτης» από
την άποψη του όγκου προμηθειών και αγορών είναι οι εμποροβιομηχανικές
επιχειρήσεις που θα συζητηθούν αναλυτικότερα παρακάτω.
Δημόσιες Υπηρεσίες και Δημόσιοι Οργανισμοί
Στην κατηγορία αυτή περιλαμβάνονται οι Κυβερνητικές Υπηρεσίες, οι Οργανισμοί

Τοπικής Αυτοδιοίκησης, οι διάφορες Δημόσιες Επιχειρήσεις και Οργανισμοί (ΔΕΚΟ),
όπως ΔΕΗ, ΟΤΕ κ.λπ. Οι Δημόσιες Υπηρεσίες και Οργανισμοί αγοράζουν μια
τεράστια γκάμα προϊόντων, όπως π.χ. γραφεία, υπολογιστές, καύσιμα, λέβητες,
αμυντικό εξοπλισμό κ.λπ. και αντιπροσωπεύουν μια πραγματικά μεγάλη αγορά.
Οι διαδικασίες προμήθειας (procurement procedures) που ακολουθούν οι Δημόσιες

Υπηρεσίες και Οργανισμοί είναι αρκετά εξειδικευμένες (καθόσον διαφέρουν από
υπηρεσία σε υπηρεσία) και μερικές φορές πολύπλοκες. Συνήθως οι υπηρεσίες αυτές
θέτουν λεπτομερείς προδιαγραφές για τα προϊόντα που θέλουν να προμηθευτούν και
στη συνέχεια προκηρύσσουν δημόσιους μειοδοτικούς διαγωνισμούς. Οι προκηρύξεις
Δ.ΥΠ.Α.

μειοδοτικών διαγωνισμών από μέρους των Δημοσίων Υπηρεσιών και Οργανισμών

διέπονται από ορισμένους κανόνες και γενικούς όρους. Οι όροι αυτοί περιλαμβάνουν
μια σειρά άρθρων και δημοσιεύονται στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως.
Στους δημόσιους μειοδοτικούς διαγωνισμούς οι προμηθευτές, που έχουν τα

απαραίτητα προσόντα και είναι σε θέση να ανταποκριθούν στις οικονομικές, τεχνικές
και νομικές απαιτήσεις της προκήρυξης, υποβάλλουν έγγραφες σφραγισμένες
προσφορές. Παρά το γεγονός ότι ο μειοδότης (low bidder) έχει πολλές πιθανότητες
να κερδίσει την παραγγελία και να συνάψει τη σχετική σύμβαση, η τιμή δεν είναι
πάντα το μόνο στοιχείο αξιολόγησης των προσφορών.
Η ποιότητα του προσφερόμενου προϊόντος, η τυχόν συμβατότητά του με τα ήδη

χρησιμοποιούμενα, ο χρόνος παράδοσης και η συμμόρφωση του προμηθευτή με
τους όρους της προκήρυξης είναι ουσιώδη στοιχεία και λαμβάνονται επίσης υπόψη
στην αξιολόγηση των προσφορών.
Οι διαδικασίες προμήθειας βιομηχανικών προϊόντων και υπηρεσιών που

ακολουθούνται από τις Δημόσιες Υπηρεσίες και Οργανισμούς καθορίζονται από
συγκεκριμένο Νομοθετικό Πλαίσιο.
Ιδρύματα
Τα ιδρύματα αποτελούν άλλη μία κατηγορία βιομηχανικών πελατών και το μέγεθος

της αγοράς που αντιπροσωπεύουν είναι αρκετά υπολογίσιμο. Τα σχολεία και τα
διάφορα ιδρύματα υγείας και πρόνοιας είναι οι σημαντικότεροι πελάτες στην αγορά
των ιδρυμάτων (institutional Market), που περιλαμβάνει επίσης κολέγια,
πανεπιστήμια, βιβλιοθήκες, πινακοθήκες, κοινωφελείς οργανισμούς, φυλακές κλπ.
Όλα αυτά τα ιδρύματα αγοράζουν μια

σειρά προϊόντων και υπηρεσιών που
είναι απαραίτητα για την προσφορά
Δ.ΥΠ.Α.

των δικών τους υπηρεσιών. Για παράδειγμα, οι αγοραστικές ανάγκες των

Νοσοκομείων και των Φυλακών κυμαίνονται από γραφική ύλη μέχρι μεγάλες
εγκαταστάσεις βιομηχανικών πλυντηρίων και σιδερωτηρίων.
Όσον αφορά τα δημόσια ιδρύματα, σε αντίθεση με τα ιδιωτικά, οι αγοραστικές

διαδικασίες είναι προκαθορισμένες και τυποποιημένες και συνήθως ακολουθούνται
διαδικασίες προμηθειών όμοιες με εκείνες που ακολουθούν οι δημόσιες υπηρεσίες
και οι δημόσιοι οργανισμοί.
6.1.1.6.6. Ταξινόμηση Εμποροβιομηχανικών Επιχειρήσεων
Οι επιχειρήσεις ταξινομούνται σε τρεις κατηγορίες:
• Χρήστες (end-users)
• Κατασκευαστές Τελικών Βιομηχανικών–OEMS (Original Equipment
Manufacturers)
• Διανομείς και Χονδρέμποροι Βιομηχανικών Προϊόντων (Dealers - Industrial
Distributors
Οι Χρήστες αγοράζουν το προϊόν και το χρησιμοποιούν είτε για την παραγωγή ενός
τελικού προϊόντος είτε για την κατασκευαστική διαδικασία είτε για τη διευκόλυνση της
λειτουργίας της επιχείρησης. Π.χ. οι πρέσες, τα τρυπάνια, οι τόρνοι, συμβάλλουν
στην παραγωγή του τελικού προϊόντος ενώ οι Η/Υ, οι αριθμομηχανές, διευκολύνουν
τη λειτουργία της επιχείρησης.
Οι Κατασκευαστές Τελικών Βιομηχανικών- OEMS έχουν σκοπό την αύξηση της

τιμής του προϊόντος με πρόσθετη αξία (π.χ. με μεταποίηση). Η κατηγορία αυτή
περιλαμβάνει τις επιχειρήσεις εκείνες που προμηθεύονται βιομηχανικά προϊόντα για
να τα ενσωματώσουν στα δικά τους, που στη συνέχεια θα πουληθούν σε
βιομηχανικές ή καταναλωτικές αγορές.
Δ.ΥΠ.Α.

Για παράδειγμα, η Intel Corporation παράγει τους μικροεπεξεργαστές

(microprocessors) που αποτελούν την καρδιά των φορητών ηλεκτρονικών
υπολογιστών (laptops) της Hewlett Packard. Αγοράζοντας αυτούς τους
μικροεπεξεργαστές, η Hewlett Packard μπορεί να ταξινομηθεί ως κατασκευαστής
τελικών βιομηχανικών ή καταναλωτικών προϊόντων (Ο.Ε.Μ.). Αλλά και μια
επιχείρηση κατασκευής αυτοκινήτων μπορεί να ταξινομηθεί στην κατηγορία αυτή
όταν αγοράζει μπαταρίες, λάστιχα, cd players ή άλλα εξαρτήματα για να τα
ενσωματώσει στα αυτοκίνητα που παράγει. Π.χ. η Ford Motor Co. είναι πελάτης
πρωτογενών προϊόντων της Good Year για τα λάστιχα των αυτοκινήτων της.
Οι Διανομείς και χονδρέμποροι βιομηχανικών προϊόντων έχουν σκοπό την

αγορά του προϊόντος από τους κατασκευαστές και τη μεταπώλησή του χωρίς καμία
μεταβολή στους χρήστες ή τους OEMS. Η κατηγορία αυτή περιλαμβάνει τις
εμπορικές επιχειρήσεις που αγοράζουν βιομηχανικά προϊόντα για να τα
μεταπουλήσουν στις δύο προηγούμενες κατηγορίες.
Ο χονδρέμπορος βιομηχανικών προϊόντων (Industrial distributor) συγκεντρώνει,

αποθηκεύει και διαθέτει μια μεγάλη ποικιλία προϊόντων. Μπορεί να περιορισθεί μόνο
σε είδη συντήρησης, επιδιόρθωσης κ.λπ. ή σε βιομηχανικά εργαλεία και είδη
βιομηχανικού εξοπλισμού που προσφέρει και διανέμει στους βιομηχανικούς του
πελάτες, δηλαδή στους Χρήστες και στους Ο.Ε.Μs.
Στο παρακάτω σχήμα διακρίνονται οι τρεις διαφορετικοί τύποι εμποροβιομηχανικών

πελατών για ένα βιομηχανικό προϊόν, το χρονοδιακόπτη. Πηγή: M.D. Hutt and
Thomas W. Speh Industrial Marketing Management, σ. 14
Δ.ΥΠ.Α.

Επειδή ο κάθε τύπος πελάτη αγοράζει το

συγκεκριμένο προϊόν για διαφορετικό λόγο, είναι
διαφορετικά και τα κριτήρια που χρησιμοποιεί για
την αξιολόγηση του προϊόντος αυτού.
Συγκεκριμένα, η επιχείρηση παραγωγής
τροφίμων (Χρήστης) που χρησιμοποιεί το
χρονοδιακόπτη στην παραγωγική της διαδικασία,
ενδιαφέρεται άμεσα για την αξιοπιστία, την
ποιότητα και το χρόνο παράδοσης του προϊόντος.
Από την άλλη πλευρά, η επιχείρηση παραγωγής ηλεκτρικών συσκευών (Ο.Ε.Μ.) που
ενσωματώνει το χρονοδιακόπτη στα πλυντήρια που κατασκευάζει, ενδιαφέρεται για
την επίδραση που θα έχει το συγκεκριμένο προϊόν στην ποιότητα και την αξιοπιστία
του δικού της προϊόντος. Επίσης, και επειδή οι χρονοδιακόπτες χρειάζονται σε
Δ.ΥΠ.Α.

μεγάλες παρτίδες, η επιχείρηση θα λάβει σοβαρά υπόψη της την παραγωγική

δυναμικότητα του προμηθευτή, όπως και στην αξιοπιστία του σχετικά με τον
υποσχόμενο χρόνο παράδοσης.
Η κατάλληλη ταξινόμηση των εμποροβιομηχανικών επιχειρήσεων είναι απολύτως

απαραίτητη για τον υπεύθυνο του βιομηχανικού μάρκετινγκ, γιατί μόνο έτσι θα
μπορεί να είναι σε θέση να κατανοήσει τα αγοραστικά κριτήρια (Buying Criteria) που
ένας συγκεκριμένος εμποροβιομηχανικός πελάτης χρησιμοποιεί για την αξιολόγηση
ενός βιομηχανικού προϊόντος (eclass.ieknafpl.mysch)
6.1.2. Αρχές Καταναλωτικής Συμπεριφοράς του Τουρίστα - Ψυχολογία και

Συμπεριφορά του Επισκέπτη
6.1.2.1. Εισαγωγικά Στοιχεία Συμπεριφοράς του Τουρίστα και Ορισμοί
Η προσφορά τουριστικών προϊόντων και υπηρεσιών πρέπει να αντιστοιχεί στις

ανάγκες, επιθυμίες και κίνητρα ταξιδιών του υποψήφιου τουρίστα. Είναι αναγκαίο να
μελετήσουμε τη συμπεριφορά του ταξιδιώτη-καταναλωτή, από τη μία πλευρά, για να
καταλάβουμε τη μέθοδο και τα στοιχεία από τα οποία διαμορφώνονται οι ανάγκες του
και με τα οποία ικανοποιούνται, και από την άλλη πλευρά, για να γίνουμε γνώστες
των κινήτρων που δημιουργούν τις ανάγκες αυτές και που επιδρούν στη διαδικασία
λήψης της τουριστικής απόφασης.
Με τον όρο «συμπεριφορά του ταξιδιώτη-καταναλωτή» εννοούμε όλες εκείνες τις

πράξεις του ατόμου που εμπλέκονται στην απόκτηση ή χρήση των τουριστικών
προϊόντων και υπηρεσιών, και στον ορισμό αυτό περιλαμβάνεται και n διαδικασία
που προηγείται στην αγοραστική απόφαση, για να καταλήξει στην επιλογή του ο
καταναλωτής.
Η μελέτη της συμπεριφοράς του ταξιδιώτη που πραγματοποιεί τουριστικό ταξίδι είναι
αντικείμενο του τουριστικού Μάρκετινγκ.
Δ.ΥΠ.Α.

Προϋπόθεση της εκτέλεσης τουριστικού ταξιδιού είναι να υπάρχει η διάθεση γι' αυτό.
Η διάθεση για το ταξίδι γενικά και το τουριστικό ταξίδι ειδικότερα δημιουργείται κάτω
από την επίδραση αντίστοιχων κινήτρων.
Μπορούμε να κατανείμουμε τα κίνητρα που ωθούν ένα άτομο να αποφασίσει κάποιο

ταξίδι σε δύο ομάδες,
• μία γενική ομάδα κινήτρων που επηρεάζει και βοηθάει στη λήψη της γενικής
απόφασης για (ταξιδιωτική-τουριστική) διακίνηση και
• μία ειδική ομάδα κινήτρων που επηρεάζουν τον προσδιορισμό των

συγκεκριμένων παραγόντων και χαρακτηριστικών για την ενεργοποίηση της
συγκεκριμένης απόφασης (ταξιδιωτικής) διακίνησης (δηλαδή για την επιλογή του
συγκεκριμένου τουριστικού ταξιδιού).
Σχηματικά μπορούμε να παραστήσουμε την επίδραση των κινήτρων στο παρακάτω

Σχεδιάγραμμα:
Κίνητρα που επηρεάζουν Τουριστική Απόφαση

Δ.ΥΠ.Α.

Από τα κίνητρα αυτά δημιουργείται η διάθεση για ταξίδι. Τα κίνητρα μετατρέπονται

και εκφράζονται ως μία ανάγκη που ζητάει ικανοποίηση και προκαλούν τον ερεθισμό
που πιέζει το άτομο να αναζητεί την ικανοποίηση.
Αφού ληφθεί η απόφαση για την ταξιδιωτική μετακίνηση αρχίζουν να παρουσιάζονται

παράγωγες ανάγκες - κίνητρα κατανάλωσης όπως π.χ. μέσο μεταφοράς, διαμονή,
διατροφή, ανάλογη ψυχαγωγία, και ειδικότερες, ρουχισμός για το συγκεκριμένο ταξίδι,
βαλίτσες, ταξιδιωτικό σίδερο και άλλα είδη, από τον συνδυασμό του τουριστικού
ταξιδιού με ατομικά χόμπι ή συνήθειες, όπως, φωτογράφηση, κινηματογράφηση κλπ.
Βλέπουμε ότι υπάρχουν πολλοί λόγοι-κίνητρα ταξιδιών και παραπάνω αναφέραμε τα

πιο συνηθισμένα. Τα κυριότερα κίνητρα ταξιδιού παρουσιάζονται στον παρακάτω
Πίνακα και περιγράφονται στη συνέχεια.
Τα πιο συνηθισμένα Κίνητρα Τουριστικών Ταξιδιών

Επαγγελματικοί λόγοι
Ταξίδια για ευχαρίστηση-ψυχαγωγία
Δ.ΥΠ.Α.

Η ανάγκη για "αλλαγή"

Η αναζήτηση για "περιπέτεια"
Ταξίδια για εκπαιδευτικούς λόγους
Ταξίδια για λόγους υγείας
Ταξίδια για άθληση/σπορ
Η τάση για "ψώνια"
Ικανοποίηση του “εγωισμού” και των αισθήσεων
Το ταξίδι για το "ταξίδι"
Η ευχαρίστηση/ικανοποίηση "πριν" και "μετά” το ταξίδι
Το δεύτερο σπίτι – “εξοχικό”
Ταξίδια για “χαρτοπαιξία” – Καζίνο
Το ταξίδι ως μέσο “κοινωνικής προβολής”
Οι διακοπές ως πολιτιστική συνήθεια
Ταξίδια για επαγγελματικούς λόγους
Η επαγγελματική απασχόληση ήταν ίσως και το

πρώτο, ιστορικά, κίνητρο ταξιδιού. Στην εποχή
μας όμως, το επαγγελματικό ταξίδι συχνά είναι
συνδυασμένο με ευχαρίστηση και ψυχαγωγία και
αποτελεί σημαντικό αντικείμενο πελατείας των
τουριστικών επιχειρήσεων.
Ταξίδια για ευχαρίστηση-ψυχαγωγία
Το πιο διαδεδομένο κίνητρο για ταξίδια είναι "οι διακοπές". Σ' αυτές ο ταξιδιώτης
αποζητά να αισθανθεί την ψυχική διάθεση της ευχαρίστησης, της ξεκούρασης, της
Δ.ΥΠ.Α.

διασκέδασης. Η νοοτροπία της 'διασκέδασης της ζωής" που είναι σύντομη, που έχει
προβλήματα, είναι από τα πιο σημαντικά κίνητρα ταξιδιού.
Η διασκέδαση αλλάζει με την ηλικία, με την κοινωνική θέση, με την οικογενειακή
κατάσταση, ακόμα και με την ταξιδιωτική εμπειρία του τουρίστα. Η μεταβολή αυτή
δημιουργεί νέα κίνητρα και διατηρεί το ενδιαφέρον του ατόμου για ταξίδια συνεχώς.
Η ανάγκη για "αλλαγή"
Το ταξίδι και οι διακοπές συνδυάζονται στη σκέψη του ταξιδιώτη με την αλλαγή από
τις συνήθειες και το περιβάλλον της καθημερινής του ζωής. Η "απόδραση από τις
συνήθειες αυτές, ιδίως σε άτομα που η επαγγελματική τους απασχόληση δεν δίνει
ευκαιρίες αλλαγών, είναι καθοριστικός παράγοντας και κάνει το ταξίδι απαραίτητο
συμπλήρωμα του κύκλου ζωής τους.
Η αναζήτηση για "περιπέτεια”
Στην ζωή υπάρχουν οι ανήσυχοι

χαρακτήρες. Μερικοί εκφράζουν τις
ανησυχίες τους στην επιστημονική
έρευνα και ανακάλυψη ή στην
καλλιτεχνική δημιουργία. Οι πιο
πολλοί όμως ικανοποιούν την
ανησυχία τους αναζητώντας κάτι το
ασυνήθιστο, κάτι το περιπετειώδες.
Το περιπετειώδες και ασυνήθιστο
ταξίδι, σήμερα πια οργανωμένο με αυτά τα χαρακτηριστικά, προσφέρεται ιδιαίτερα
στις λιγότερο ανεπτυγμένες χώρες, αλλά και στις ανεπτυγμένες, συνδυασμένο με
"περιπετειώδεις δραστηριότητες".
Δ.ΥΠ.Α.

Ακόμη και οι "δυσκολίες" που παρουσιάζονται στη διάρκεια των ταξιδιών αποτελούν
για μερικούς ταξιδιώτες επαρκές κίνητρο, γιατί το συνδυάζουν με μία "πρόκληση”
στην προσωπικότητα τους και τις ικανότητές τους.
Δ.ΥΠ.Α.

Η τάση για εκπαίδευση και

επιμόρφωση είναι έμφυτη
στον άνθρωπο και
πραγματοποιείται με
διάφορους τρόπους, από
τον πιο απλό, όπως η
ανάγνωση ενός βιβλίου ή η
επίσκεψη μιας τοπικής
εκθέσεως η μουσείου, μέχρι τον πιο πολύπλοκο, όπως είναι η συμμετοχή σε
οργανωμένα εκπαιδευτικά ταξίδια, συμμετοχή σε "πλωτό πανεπιστήμιο", και άλλα.
Εκτός από τα ιστορικά και αρχαιολογικά ενδιαφέροντα το εκπαιδευτικό η
επιμορφωτικό ταξίδι μπορεί να έχει κίνητρο τη γνωριμία με τις λαϊκές παραδόσεις και
τοπικές συνήθειες του προορισμού.
Το ταξίδι για λόγους υγείας δεν πρέπει να

αντιμετωπίζεται απαραίτητα ως κάτι
δυσάρεστο. Καταρχάς επισημαίνουμε ότι
άτομα τρίτης ηλικίας ή συνταξιούχοι και
νεότερης ηλικίας μπορεί να επιζητήσουν
διαμονή σε ηπιότερα κλίματα κατά την
περίοδο του χειμώνα, ή να επιλέξουν να
παραμείνουν για σχετικά μεγάλα χρονικά
διαστήματα σε περιοχές με καθαρή
ατμόσφαιρα, χωρίς υγρασία, κλπ. Εκτός
από αυτές τις γενικές περιπτώσεις γίνονται
και ταξίδια που σχετίζονται με τη διατήρηση
της υγείας, όπως σε γνωστές για τις θεραπευτικές τους ιδιότητες, λουτροπόλεις.
Δ.ΥΠ.Α.

Ταξίδια για άθληση-σπορ
Στην εποχή μας ο αθλητισμός, τόσο

ως θέαμα όσο και ως συμμετοχή,
έχει αποκτήσει ιδιαίτερη σημασία
στις δραστηριότητες της ζωής μας
αλλά και στις ταξιδιωτικές μας
δραστηριότητες. Σε πολλές
τουριστικές περιοχές έχουμε
τουριστική κίνηση για συμμετοχή σε σπορ. Τέτοια δραστηριότητα που αναπτύσσεται
αρκετά και στη χώρα μας είναι το χιονοδρομικό σκι.
Επίσης στο «ταξίδι με κίνητρο την άθληση» πρέπει να συμπεριλάβουμε και την
μετακίνηση των φιλάθλων μιας αθλητικής ομάδας, για να παρακολουθήσουν ως
θεατές κάποιου αγώνα (μας είναι γνωστή εμπειρία από τους οπαδούς των μεγάλων
ελληνικών ποδοσφαιρικών ομάδων). Αλλά και η μετακίνηση των ίδιων των αθλητών
και των συνοδών τους αποτελεί αντικείμενο ταξιδιωτικής δραστηριότητας.
Η τάση για 'ψώνια"
Όλοι γνωρίζουμε και έχουμε σε ταξιδιωτική

μας εμπειρία πραγματοποιήσει αγορές σε
καταστήματα "αφορολογήτων". Αυτά δεν
είναι τίποτε άλλο από υπηρεσίες που
καλύπτουν την "ανάγκη" που αισθάνεται ο
Δ.ΥΠ.Α.

καταναλωτής να αγοράσει. Όμως η τάση για "ψώνια" είναι μια συνήθεια που πολλές
φορές συνδυάζεται στο πλαίσιο ενός ταξιδιού, επειδή θεωρούμε (άσχετα αν είναι ή
όχι πραγματικό γεγονός) ότι σε μία περιοχή υπάρχουν "συμφέροντα" προϊόντα για να
αποκτήσουμε (π.χ. αντίκες στην Αγγλία, δερμάτινα στην Τουρκία, κρύσταλλα στην
Τσεχία, κλπ.).
Ικανοποίηση του "εγωισμού" και των αισθήσεων
Το ταξίδι προσφέρει τη δυνατότητα να αισθανθεί ο ταξιδιώτης απελευθέρωση από

τους περιορισμούς της καθημερινής του ζωής, από τις οικογενειακές και κοινωνικές
του υποχρεώσεις και (μέχρι ένα σημείο) από τις ευθύνες του
.
Οι φυσικές αλλά και οι τεχνητές
ομορφιές ικανοποιούν την αίσθηση του
ωραίου. Η επαφή με τη φύση, που
συνδυάζεται σε πολλά ταξίδια, δίνει την
ευκαιρία να αντιμετωπίσει ο ταξιδιώτης
καταστάσεις που επιτρέπουν να
φιλοσοφήσει τη ζωή.
Το ταξίδι σε μια χώρα ή περιοχή λιγότερο ανεπτυγμένη από την οικεία του ταξιδιώτη,
υποθάλπει την αίσθηση του μεγαλείου των ανέσεων και επιλογών που έχει στη
διάθεση του. Η προσφορά της ξενοδοχειακής και γενικότερα τουριστικής υπηρεσίας,
που δεν είναι συνηθισμένος στην καθημερινή του ζωή, τρέφει τον εγωισμό του και
του παρέχει αίσθηση μεγαλοπρέπειας.
Δ.ΥΠ.Α.

Το ταξίδι για το "ταξίδι"
Οι εμπειρίες του ταξιδιού αποτελούν μερικές φορές οι ίδιες το κίνητρο. Αυτή την
αίσθηση βρίσκουμε στους ταξιδιώτες που διακινούνται με ιδιωτικό αυτοκίνητο ("πάμε
μια βόλτα"), ή αυτούς που διαλέγουν μια κρουαζιέρα, για να δοκιμάσουν το
περιβάλλον και την ατμόσφαιρα που τους διαφημίζουν οι παραγωγοί της.
Οι δυνατότητες που προσφέρονται για ψυχαγωγία στη διαδρομή, σε αντίθεση με τη

διακίνηση που γίνεται για να φθάσει ο ταξιδιώτης στο συγκεκριμένο προορισμό, είναι
το κίνητρο για το ταξίδι.
Η ευχαρίστησή και ικανοποίηση "πριν" και "μετά" το ταξίδι.
Οι διαδικασίες προετοιμασίας, και περισσότερο η ικανοποίηση μετά την περάτωση

του ταξιδιού, αποτελούν κίνητρο για ορισμένα άτομα να πραγματοποιούν ταξίδια.
Ιδίως για τους ταξιδιώτες της "τρίτης” ηλικίας, για τους οποίους τα ταξίδια μπορεί να
αποτελούν σημαντική απασχόληση του χρόνου τους, η μελέτη των εναλλακτικών
προορισμών, η συνάντηση, η πληροφόρηση και η τακτοποίηση των δραστηριοτήτων
που θα κάνουν στο ταξίδι, γίνεται βίωμα και καθημερινό αντικείμενο.
Κατά κανόνα, όσο πιο πολύ ένα άτομο ταξιδεύει, τόσο πιο πολύ γίνεται οπαδός του
ταξιδιού και το αποζητά. Έτσι, μόλις τελειώσει ένα ταξίδι, αρχίζει να προετοιμάζεται
για το επόμενο.
Το δεύτερο σπίτι - "εξοχικό"
Άσχετα από τις αιτίες απόκτησης του "εξοχικού", η ύπαρξή του δημιουργεί
ταξιδιωτική κίνηση. Ανεξάρτητα αν το συγκεκριμένο εξοχικό χρησιμοποιείται από τον
ίδιο τον ιδιοκτήτη, ή νοικιάζεται σε τρίτους, διατίθεται σε συγγενείς και φίλους, όλοι
αυτοί οι χρήστες, διακινούνται προς και από το εξοχικό.
Δ.ΥΠ.Α.

Αντίστοιχα διακινούνται και οι παραγωγοί τουριστικών προϊόντων και υπηρεσιών για

τους επισκέπτες, στις τοποθεσίες που αναπτύσσονται εξοχικές κατοικίες.
Ταξίδια για "χαρτοπαιξία" - Καζίνο
Είναι διεθνώς γνωστά τα μεγάλα κέντρα

χαρτοπαιξίας και καζίνο. Το Las Vegas, στις
Ηνωμένες Πολιτείες μπορεί να καυχάται για
τουριστική κίνηση 15 εκατομμυρίων
τουριστών που το επισκέπτονται με κίνητρο
τη χαρτοπαιξία και την αναζήτηση της τύχης.
Με δεδομένο το κίνητρο αυτό και στην
Ελλάδα τα τελευταία χρόνια έχουν αναπτυχθεί επιχειρήσεις "καζίνο" για την
προσέλκυση τουριστών ή για να προσφέρονται ως μία από τις εναλλακτικές
δραστηριότητες στον τουριστικό προορισμό.
Δ.ΥΠ.Α.

Το ταξίδι ως μέσο κοινωνική προβολής
Η πραγματοποίηση ταξιδιών είναι

αναπόσπαστο τμήμα των κοινωνικών
δραστηριοτήτων ορισμένων εισοδηματικών
και κοινωνικών κατηγοριών και θεωρείται
αναγκαίο χαρακτηριστικό στα ανώτερα
στελέχη επιχειρήσεων διεθνούς
δραστηριότητας. Η επιλογή ταξιδιών συχνά
βασίζεται στις επιλογές που αντιλαμβάνεται
ο ταξιδιώτης ότι θα κάνουν οι "κοινωνικά" όμοιοι του. Η πραγματοποίηση σχετίζεται
με την πρόβλεψη κοινωνικών επαφών και την ταύτισή του με τις ομάδες ταξιδιωτών
που συνηθίζουν να έχουν τις ίδιες επιλογές με τις δικές του. Οι ταξιδιωτικές εμπειρίες
χρησιμοποιούνται ως το μέσο απόδειξης της συμμετοχής σε μια ομάδα και προβολής
της επαγγελματικής ή οικονομικής επιτυχίας του ταξιδιώτη.
Η αύξηση του μέσου βιοτικού επιπέδου,

ιδίως στις βιομηχανικά ανεπτυγμένες χώρες,
έχει δημιουργήσει χρόνο για ετήσιες
διακοπές ως μέρος της επαγγελματικής
απασχόλησης του εργατικού δυναμικού.
Τόσο "κατεστημένο” έχει γίνει αυτό ώστε
εκτός από την υποχρέωση του εργοδότη να
διαθέσει το χρόνο, και του εργαζομένου να τον δεχθεί και μάλιστα με αμοιβή, σε
ορισμένες χώρες το ταξίδι είναι πια τόσο κοινό, ανάμεσα στις ψυχαγωγικές
δραστηριότητες, όσο και η παρακολούθηση ενός κινηματογραφικού έργου.
Δ.ΥΠ.Α.

6.1.2.2. Η χρησιμότητα της γνώσης της Συμπεριφοράς του Τουρίστα
Η υλοποίηση της επιστημονικής θεωρίας του Μάρκετινγκ βασίζεται:
α) στην επιλογή της κατάλληλης αγοράς - στόχου και

β) στην ανάπτυξη ενός προγράμματος Μάρκετινγκ που θα ικανοποιήσει τις ανάγκες
της αγοράς αυτής
Για να συμβούν όμως τα παραπάνω πρέπει πρώτα να έχουμε γνώση για τους
υποψήφιους πελάτες, που σημαίνει μελέτη για προσδιορισμό των
ατόμων/καταναλωτών που έχουν διάθεση (συνειδητή ή υποσυνείδητη) να δεχτούν να
καταναλώσουν το προϊόν που τους προσφέρει η τουριστική περιοχή ή η τουριστική
Η ανάλυση της συμπεριφοράς του καταναλωτή περιλαμβάνει την κατανόηση

του τρόπου με τον οποίο οι υποψήφιοι καταναλωτές φθάνουν στην
αγοραστική απόφαση. Τη λήψη της απόφασης επηρεάζουν τα κίνητρα που
ωθούν τον υποψήφιο ταξιδιώτη - τουρίστα να ταξιδέψει.
Η γνώση της συμπεριφοράς του καταναλωτή που άρχισε να μελετάται από τη

δεκαετία του '50 και του '60, ήταν η πρώτη προσπάθεια της επιστήμης του
Μάρκετινγκ, για να κατανοήσει πώς επιλέγουν και γιατί αγοράζουν οι καταναλωτές
κάποιο προϊόν.
Η προσπάθεια αυτή είχε ως στόχο είτε να επηρεάσουν με τις ενέργειες Μάρκετινγκ

την διαδικασία επιλογής, είτε (όπως φάνηκε αργότερα και συνεχίζεται μέχρι και
σήμερα), να προσπαθήσουν να παραγάγουν προϊόντα και υπηρεσίες που να θέλει
να αγοράσει ο καταναλωτής.
Ήδη, από τις αρχές της δεκαετίας του '50, οι πρώτες προσεγγίσεις για την ανάλυση
της αγοραστικής συμπεριφοράς είχαν επισημάνει πέντε προϋποθέσεις (που ο ρόλος
Δ.ΥΠ.Α.

τους είναι σημαντικός στις επιλογές μας όσον αφορά την αγορά προϊόντων). Αυτές
παρουσιάζονται στον παρακάτω Πίνακα.
Προϋποθέσεις Αγοράς Τουριστικών Προϊόντων
Βασική προϋπόθεση είναι η οικονομική δυνατότητα και

Προϋποθέσεις ικανότητας π κάλυψη των αναγκών που προηγούνται σε
αγοραστικής προτεραιότητα (π.χ. δεν αγοράζουμε «διακοπές»
συμπεριφοράς προτού καλύψουμε τις ανάγκες υγείας).
Η εξέλιξη των συνθηκών διαβίωσης πολλές φορές

επιδρά χρονικά στην επιτάχυνση ή στην
Προϋποθέσεις επίσπευσης επιβράδυνση της υλοποίησης μίας αγοραστικής
αγοραστικής απόφασης (π.χ. όταν μία οικογένεια αποκτά ένα νέο
συμπεριφοράς παιδί, οι ταξιδιωτικές επιλογές αλλάζουν).
Ο άνθρωπος ενεργεί πολλές φορές με βάση την

Προϋποθέσεις συνήθειας προηγούμενη γνώριμη κατάσταση και από φεύγει
(επαναλαμβανόμενης «νέες» εμπειρίες (π.χ. ο τουρίστας επιλέγει το
αγοραστικής κατάλυμα που έχει ξαναπάει που ξέρει τι του
συμπεριφοράς) προσφέρει, έστω και αν ένα νέο κατάλυμα, που όμως
του είναι άγνωστο, θα μπορούσε να του προσφέρει
περισσότερα).
Η χρήση του διαθέσιμου εισοδήματος

επηρεάζεται .από τις «τακτικές» ανάγκες όπως η
Προϋποθέσεις κάλυψη στέγης (π.χ. πληρωμή ενοικίου), η μετακίνηση
συμβατικών, κοινωνικών, (π.χ. επισκευή αυτοκινήτου}, προτού αποφασίσει ο
οικογενειακών καταναλωτής να διαθέσει οικονομικούς πόρους για
Δ.ΥΠ.Α.

υποχρεώσεων λιγότερο απαραίτητα προϊόντα και υπηρεσίες, όπως οι

διακοπές.
Η προσωπική διάθεση, και το συναίσθημα επηρεάζουν

Προϋποθέσεις την καταναλωτική συμπεριφορά, (π.χ. επιλογή
ψυχολογικής κατάστασης διακοπών για να ξεφύγει ή να ξεχάσει κανείς μία
καταναλωτή δυσάρεστη εμπειρία).
Όπως άλλωστε θα περιγράψουμε αναλυτικότερα, στο Κεφάλαιο 8 παρακάτω, η

ανάπτυξη τουριστικών προϊόντων και υπηρεσιών πρέπει να ξεκινάει από τη γνώση
αυτών των παραγόντων που καθορίζουν την «τουριστική συμπεριφορά» του πελάτη
της τουριστικής επιχείρησης.
Βεβαίως, πρέπει να επισημάνουμε

ότι η ανάλυση της συμπεριφοράς του
καταναλωτή είναι ένα σύνθετο έργο,
που και οι επιστήμονες δε
συμφωνούν μεταξύ τους για το
σωστότερο τρόπο, για να εξηγηθεί η
συμπεριφορά, και έχουν προτείνει
διάφορες μεθόδους.
Η ανάλυση της συμπεριφοράς του τουρίστα περιλαμβάνει και τις τουριστικές

δραστηριότητες που θα επιλέξει να κάνει στον τόπο του προορισμού του, όπως που
και τι θα φάει, ποια αξιοθέατα θα επισκεφθεί, ποιες ψυχαγωγικές δραστηριότητες θα
επιλέξει, τυχόν συμμετοχή σε σπορ, παρακολούθηση εκδηλώσεων κλπ.
Αυτά τα στοιχεία υποβοηθούν τους τουριστικούς παραγωγούς και τους φορείς

διαχείρισης σε ένα τουριστικό προορισμό να προσαρμόσουν και τα προβαλλόμενα
θέλγητρα του προορισμού και την ανάπτυξη των τοπικών δραστηριοτήτων, ώστε να
ταιριάζουν με αυτά που εκδηλώνει προτίμηση με τη συμπεριφορά του ο τουρίστας.
Δ.ΥΠ.Α.

Στον τουρισμό λοιπόν η γνώση της συμπεριφοράς του τουρίστα χρειάζεται, για να
υποβοηθήσει το τουριστικό Μάρκετινγκ, να προσαρμόσει:
• τον τρόπο προσέγγισης των υποψήφιων ταξιδιωτών, για να τους

παρουσιάσει τα προϊόντα και υπηρεσίες που προσφέρει
• τα στοιχεία και χαρακτηριστικά των τουριστικών προϊόντων και

υπηρεσιών σε αυτά που συνδυάζονται με την συμπεριφορά του τουρίστα και
• το σχεδιασμό νέων προϊόντων και υπηρεσιών έτσι ώστε να
ανταποκρίνονται σε αυτά που προτιμάει ο υποψήφιος τουρίστας.
Η γνώση λοιπόν της συμπεριφοράς του τουρίστα βοηθάει το τουριστικό Μάρκετινγκ

στη συνολική διαδικασία υλοποίησης του, όπως αναφέρεται στο παρακάτω
Σχεδιάγραμμα
Διαδικασία Προσαρμογής Συμπεριφοράς Τουρίστα

Δ.ΥΠ.Α.

Δ.ΥΠ.Α.

6.1.2.3. Κίνητρα που επηρεάζουν τις Αποφάσεις των Τουριστών
Ένα ευρύ φάσμα παραγόντων παρακινεί τους καταναλωτές να αγοράσουν

τουριστικά προϊόντα. Αναφερόμαστε στα κίνητρα που επηρεάζουν και ενθαρρύνουν
τους τουρίστες να λάβουν συγκεκριμένες αποφάσεις αγοράς μεταξύ διαφορετικών
τύπων τουριστικών προϊόντων .
6.1.2.3.1. Ο αριθμός και το εύρος των κινήτρων
Οι παράγοντες παρακίνησης στον τουρισμό μπορούν να χωριστούν σε δύο ομάδες:

• αυτούς που παρακινούν ένα άτομο να κάνει διακοπές
• αυτούς που παρακινούν ένα άτομο να κάνει συγκεκριμένες διακοπές σε έναν
συγκεκριμένο προορισμό σε μια συγκεκριμένη στιγμή.
Υπάρχουν πολλά πιθανά κίνητρα που θα μπορούσαν να σχετίζονται με έναν από

αυτούς τους παράγοντες ή και με τους δύο. Επιπλέον, υπάρχει ένας αριθμός
πιθανών «παραλλαγών σε ένα θέμα» για κάθε μεμονωμένο κίνητρο και μυριάδες
τρόποι με τους οποίους μπορούν να συνδυαστούν.
Δεν υπάρχει ευρέως αναγνωρισμένος τρόπος κατηγοριοποίησης των κύριων

παραγόντων κινήτρων στον τουρισμό. Ωστόσο, μερικές από τις σημαντικότερες
περιγράφονται παρακάτω
Φυσικοί -Σωματικοί παράγοντες:

• χαλάρωση
• ηλιοθεραπεία
• Άσκηση, υγεία, ευεξία
• σεξ
• περιήγηση στα αξιοθέατα
Δ.ΥΠ.Α.

• βιώνοντας νέους πολιτισμούς
Συναισθηματικοί παράγοντες
• νοσταλγία
• ρομαντισμός
• περιπέτεια
• διασκέδαση
• απόδραση
• φαντασία
• πνευματική εκπλήρωση
Κοινωνικό πρεστίζ (status)

• αποκλειστικότητα
• μόδα
• επίδειξη πλούτου
Προσωπική ανάπτυξη
• διεύρυνση των γνώσεων και των εμπειριών
• μάθηση μιας δεξιότητας
Προσωπικοί παράγοντες
• ταξίδι για να επισκεφθούν φίλους και συγγενείς ή τη χώρα καταγωγής τους
• ανάγκη να ικανοποιήσει τους άλλους
• αναζήτηση οικονομικών διακοπών σε περίπτωση περιορισμένου εισοδήματος
Ωστόσο, υπάρχουν και άλλοι τρόποι ταξινόμησης των κινήτρων στον τουρισμό και
στο ευρύτερο πεδίο της αναψυχής. Προχωράμε τώρα στην περιγραφή ορισμένων
από αυτά.
Δ.ΥΠ.Α.

6.1.2.3.2. Η Κλίμακα Κινήτρου για Αναψυχή-Ελεύθερο Χρόνο
Το 1983, οι Beard και Raghob ανέπτυξαν ένα μοντέλο που ονομάζεται Κλίμακα
κινήτρων αναψυχής - ελεύθερου χρόνου, το οποίο προσπάθησε να αποσαφηνίσει τα
κίνητρα σε τέσσερις τύπους, με βάση το έργο του Maslow. Οι τέσσερις τύποι ήταν:
(α) Το διανοητικό στοιχείο, το οποίο αξιολογεί τον βαθμό στον οποίο τα άτομα
παρακινούνται να συμμετάσχουν σε δραστηριότητες αναψυχής που περιλαμβάνουν
νοητικές δραστηριότητες όπως η μάθηση, η εξερεύνηση, η ανακάλυψη, η σκέψη ή η
απεικόνιση.
(β) Η κοινωνική συνιστώσα που αξιολογεί τον βαθμό στον οποίο τα άτομα
εμπλέκονται σε δραστηριότητες ελεύθερου χρόνου για κοινωνικούς λόγους. Αυτό το
στοιχείο περιλαμβάνει δύο βασικές ανάγκες, η ανάγκη για φιλία και διαπροσωπικές
σχέσεις, ενώ το δεύτερο είναι η ανάγκη για εκτίμηση από τους άλλους.
(γ) Η συνιστώσα ικανότητας-κατοχής που αξιολογεί τον βαθμό στον οποίο τα

άτομα εμπλέκονται σε δραστηριότητες αναψυχής προκειμένου να επιτύχουν, να
κυριαρχήσουν, να προκαλέσουν και να ανταγωνιστούν. Οι δραστηριότητες είναι
συνήθως σωματικής φύσης.
(δ) Η συνιστώσα ερεθίσματος-αποφυγής που αξιολογεί την επιθυμία απόδρασης

και απόδρασης από υπερβολικά επιβαρυντικές - αγχωτικές καταστάσεις ζωής. Είναι
η ανάγκη για ορισμένα άτομα να αποφεύγουν την κοινωνική επαφή, να αναζητούν τη
μοναξιά και τις συνθήκες ηρεμίας. και για κάποια άλλα είναι να επιδιώκουν να
ξεκουραστούν και να χαλαρώσουν.
Πρέπει να αναγνωρίσουμε, πρώτον, ότι τα κίνητρα που κάνουν τους ανθρώπους

Δ.ΥΠ.Α.

να επιθυμούν να κάνουν διακοπές δεν επηρεάζουν όλα τα άτομα. Μερικοί άνθρωποι

φαίνεται να έχουν ελάχιστη ή καθόλου επιθυμία να κάνουν διακοπές, για
οποιονδήποτε λόγο.
6.1.2.3.3. Τα Κίνητρα και ο μεμονωμένος τουρίστας
Κάθε τουρίστας είναι διαφορετικός, όπως και οι παράγοντες που τον παρακινούν.
Οι κύριοι παράγοντες που καθορίζουν τα κίνητρα των μεμονωμένων τουριστών είναι
πιθανώς:
Η προσωπικότητά τους, με άλλα λόγια, είναι:

(α) κοινωνικοί ή μοναχικοί;
(β) περιπετειώδης ή προσεκτικός;
(γ) Με αυτοπεποίθηση ή συνεσταλμένος;
Ο τρόπος ζωής τους που παρέχει το πλαίσιο για την απόφαση αγοράς τους. Τα
κίνητρα είναι πιθανό να είναι διαφορετικά για άτομα που ενδιαφέρονται πολύ να είναι
μοντέρνα, ή ασχολούνται με την υγεία τους, ή ζουν μόνοι και θέλουν να κάνουν νέους
φίλους ή να απολαμβάνουν τα πάρτι.
Η προηγούμενη εμπειρία τους ως τουρίστας και ιδιαίτεροι τύποι διακοπών, θετικές

και αρνητικές.
Η προηγούμενη ζωή τους, για κίνητρα όπως κυρίως η νοσταλγία, είναι άμεσο
αποτέλεσμα της μέχρι σήμερα ζωής των ανθρώπων. Αυτό μπορεί να περιλαμβάνει
το πού πήγαν μήνα του μέλιτος ή τις στρατιωτικές μάχες στις οποίες συμμετείχαν και
γενικώς παλιές εμπειρίες.
Δ.ΥΠ.Α.

Πώς θέλουν να τους βλέπουν οι άλλοι άνθρωποι.

Πρέπει επίσης να αναγνωρίσουμε ότι τα κίνητρα αλλάζουν με την πάροδο του
χρόνου για κάθε άτομο ως απάντηση στις αλλαγές στις προσωπικές του συνθήκες.
Αυτές οι περιστάσεις μπορεί να περιλαμβάνουν:
• απόκτηση παιδιού ή ξεκίνημα μιας
νέας σχέσης
• αύξηση ή μείωση του εισοδήματος
• επιδείνωση της υγείας
• αλλαγή προσδοκιών ή εμπειριών
ως τουρίστας.
6.1.2.3.4. Πολλαπλά κίνητρα
Κανένας τουρίστας δεν είναι πιθανό

να επηρεαστεί από ένα μόνο κίνητρο.
Είναι πιο πιθανό να επηρεαστούν
από διάφορα κίνητρα ανά πάσα
στιγμή. Οι υπάλληλοι γραφείων που
κοιτάζουν έξω από τα παράθυρα του
γραφείου τους σε μία μεγαλούπολη
σήμερα, μπορεί να παρακινούνται από την επιθυμία να κάνουν διακοπές,
οπουδήποτε για να ξεφύγουν από τη μονοτονία της καθημερινής τους
επαγγελματικής ζωής.
Ωστόσο, μπορεί να έχουν μια σειρά από άλλα κίνητρα που θα επηρεάσουν τον τύπο
των διακοπών που θα ήθελαν να κάνουν. Μπορεί, για παράδειγμα:
Δ.ΥΠ.Α.

• να θέλουν να ξεφύγουν από τη ρουτίνα του σπιτιού τους, να απολαύσουν τον ήλιο
και να μαυρίσουν
• να επιθυμούν την ευκαιρία να κάνουν κάποια σωματική άσκηση σε αντίθεση με την
καθιστική ζωή τους και να βελτιώσουν την υγεία τους
• να επιθυμούν να κάνουν χόμπι, είτε είναι σερφινγκ είτε τρώγοντας ιταλικό φαγητό
• να θέλουν να διευρύνουν τον κύκλο των φίλων τους ή να βρουν έναν νέο σύντροφο
• να επιθυμούν να δουν μια συγκεκριμένη εκκλησία ή μουσείο
• να θέλουν να χαλαρώσουν.
Οι διακοπές των περισσότερων ανθρώπων αντιπροσωπεύουν έναν συμβιβασμό

μεταξύ των πολλαπλών κινήτρων τους. Είτε ένα κίνητρο γίνεται κυρίαρχο είτε
αγοράζεται διακοπές, κάτι που διασφαλίζει ότι όλα τα κίνητρα μπορούν τουλάχιστον
εν μέρει να ικανοποιηθούν.
6.1.2.3.5. Κοινά κίνητρα
Σπάνια κάνουμε διακοπές μόνοι μας, αλλά με το ποιος τους πάμε επηρεάζει τους
παράγοντες που επηρεάζουν τις αποφάσεις μας. Φανταστείτε μια γυναίκα που είναι
παντρεμένη και μητέρα με δύο μικρά παιδιά, μέλος μιας γυναικείας ομάδας
ποδοσφαίρου και εκκλησιάζεται συχνά. Τα κίνητρά της μπορεί να είναι διαφορετικά
ανάλογα με την ομάδα με την οποία σκοπεύει να κάνει διακοπές. Αν κάνει ένα ταξίδι
με τα παιδιά της, τότε η ικανοποίηση των αναγκών τους και η ικανοποίηση τους
μπορεί να είναι το κύριο κίνητρό της.
Από την άλλη, αυτή και ο σύζυγός

της μπορεί να κάνουν ένα ταξίδι
μόνοι τους, για να γιορτάσουν την
Δ.ΥΠ.Α.

επέτειο του γάμου τους, οπότε ο ρομαντισμός μπορεί να είναι το κύριο κίνητρο. Όταν
κάνει ένα ταξίδι για να παίξει ποδόσφαιρο με την ομάδα της, μπορεί να θεωρηθεί ως
απόδραση ή μια ευκαιρία να απολαύσει το πάθος της για το ποδόσφαιρο. Τέλος, με
τους άλλους ενορίτες που πηγαίνουν στην εκκλησία, μπορεί να αναζητούν
πνευματική ολοκλήρωση από ένα ταξίδι.
Είναι σπάνιο για κάθε μέλος ενός γκρουπ διακοπών να μοιράζεται ακριβώς τα ίδια
κίνητρα. Από αυτή την άποψη οι διαφορές αναμφίβολα ευθύνονται για μεγάλο μέρος
της αγχωτικής πλευράς των διακοπών. Πολλά ταξίδια αντιπροσωπεύουν έναν
συμβιβασμό μεταξύ εκείνων σε μια ομάδα που ταξιδεύει μαζί, όπου:
• οι απόψεις ενός κυρίαρχου μέλους μπορεί να υπερισχύουν
• κάθε μέλος θα ακολουθήσει το δικό του δρόμο για τουλάχιστον ένα μέρος του
χρόνου
• η ομάδα θα μείνει μαζί αλλά κάθε μέλος θα τους επιτραπεί να επιλέξουν τι θα
κάνουν όλοι σε μία ή δύο ημέρες.
6.1.2.3.6. Εκφρασμένα και πραγματικά κίνητρα
Δεν εκφράζουμε πάντα τα αληθινά μας κίνητρα επειδή:
• δεν πιστεύουμε ότι θα θεωρηθούν από τους άλλους ως αποδεκτά. Μπορεί να
είναι δύσκολο να παραδεχτείτε ότι πηγαίνετε διακοπές μόνο για πάρτι και για να
απολαύσετε περιστασιακές γνωριμίες και περιπέτειες. Είναι πολύ πιο εύκολο να
μιλήσουμε για μια γενικότερη επιθυμία να χαλαρώσουμε, και να «περάσουμε καλά»
• μπορεί να μην αναγνωρίζουμε πάντα τα κίνητρά μας γιατί μπορεί να είναι
υποσυνείδητα ή ασυνείδητα
Δ.ΥΠ.Α.

• μπορεί να αναγνωρίζουμε ότι είναι φαινομενικά αντικρουόμενα. Για
παράδειγμα, μπορεί να θέλουμε να χαλαρώσουμε χορεύοντας και γλεντώντας όλο το
βράδυ!
6.1.2.3.7. Κίνητρα και διαφορετικά τμήματα αγοράς
Όχι μόνο τα κίνητρα είναι διαφορετικά για κάθε μεμονωμένο τουρίστα, αλλά ίσως
διαφέρουν και μεταξύ διαφορετικών τμημάτων της αγοράς. Για παράδειγμα, η
τουριστική βιομηχανία φαίνεται πεπεισμένη ότι τα τμήματα βασίζονται σε
δημογραφικά κριτήρια. Φαίνεται να υποθέτουν ότι:
• οι νέοι θέλουν να κάνουν πάρτι, να χαλαρώσουν, να πίνουν πολύ, να κάνουν

σεξ, να χορέψουν και να κάνουν πολλούς νέους φίλους
• οι ηλικιωμένοι προτιμούν τις χαλαρωτικές δραστηριότητες και να έχουν
σχεδόν εμμονή με τη νοσταλγία
• Οι γονείς είναι απασχολημένοι με την ανάγκη να κρατούν τα παιδιά τους
ευτυχισμένα. Θεωρείται επίσης ότι θέλουν να ξεφύγουν από τις γονικές τους ευθύνες
από καιρό σε καιρό για να περνούν χρόνο μαζί.
Έχει γίνει κάποια έρευνα για τον έλεγχο των

παραγόντων κινήτρων για διαφορετικές
δημογραφικές ομάδες. Το 1996, μια μελέτη για τις
αντιλήψεις των Ιρλανδών ταξιδιωτών για τα κύρια
χαρακτηριστικά που οδήγησαν στις ταξιδιωτικές
προτιμήσεις τους για σημαντικούς ξένους
προορισμούς διακοπών βρήκε σημαντικές
διαφορές μεταξύ τουριστών διαφορετικών ηλικιών,
φύλων, μορφωτικού επιπέδου, εισοδήματος και
οικογενειακής κατάστασης.
Δ.ΥΠ.Α.

Οι νέοι προτιμούσαν τις διακοπές που έδιναν ευκαιρίες για διακοπές με βάση τη
Οι μεγαλύτεροι ταξιδιώτες αναζητούσαν χαλαρωτικούς προορισμούς με ευκαιρίες

περιήγησης στα αξιοθέατα.
Οι πιο μορφωμένοι ερωτηθέντες έδειξαν προτίμηση σε προορισμούς που προσφέρουν

ευκαιρίες για φυσικές ή πολιτιστικές δραστηριότητες.
Από την άλλη πλευρά, τα άτομα με χαμηλότερο μορφωτικό επίπεδο τόνισαν τη σημασία
των διακοπών όπου θα μπορούσαν να δοκιμάσουν νέες και άγνωστες
δραστηριότητες που ήταν πολύ διαφορετικές από την καθημερινή τους ζωή.
Όσοι είχαν χαμηλότερα εισοδήματα είδαν τις διακοπές τους ως μια ευκαιρία να ξεφύγουν
από τη μονοτονία της καθημερινότητας και να επιδοθούν σε δραστηριότητες που
ενίσχυσαν την αυτοπεποίθησή τους.
Τα άτομα με υψηλότερο εισόδημα ήθελαν διανοητικά διεγερτικές διακοπές με

ενθουσιασμό και την ευκαιρία να αυξήσουν τις γνώσεις τους για την περιοχή
6.1.2.3.8. Κίνητρα και φύλο
Μια πτυχή των δημογραφικών στοιχείων που η τουριστική βιομηχανία φαίνεται να

πιστεύει ότι καθορίζει προσωπικά κίνητρα, είναι το φύλο. Διαφορετικά προϊόντα
όπως εκδρομές για γκολφ - ψάρεμα, ή ταξίδια για ψώνια φαίνεται να βασίζονται
αποκλειστικά στην επιθυμία να ταιριάζουν με τα αντιληπτά κίνητρα των ανδρών και
των γυναικών αντίστοιχα. Ωστόσο, όταν κάποιος εξετάζει μια σειρά από προσωπικά
Δ.ΥΠ.Α.

κίνητρα, υπάρχουν ορισμένα στοιχεία που υποδηλώνουν ότι υπάρχει, στην

πραγματικότητα, σχετικά μικρή διαφορά μεταξύ των φύλων.
Μια άλλη έρευνα σημείωσε ότι ανάμεσα σε

δεκατέσσερα κίνητρα διακοπών, υπήρχαν
σημαντικές διαφορές στη στάθμιση που τους
δόθηκε από άνδρες και γυναίκες σε τρεις
περιπτώσεις. Οι γυναίκες αποδίδουν μάλλον
μεγαλύτερη αξία στην προσπάθειά τους να
χρησιμοποιήσουν τις διακοπές για να:
• αποφύγουν την καθημερινή φασαρία

• να χαλαρώσουν σωματικά
• να χαλαρώσουν συναισθηματικά.
6.1.2.3.9. Εθνικές και πολιτισμικές διαφορές
Μέχρι στιγμής, φαίνεται να έχει γίνει σχετικά μικρή έρευνα σχετικά με τις εθνικές και
πολιτισμικές διαφορές σε σχέση με τα κίνητρα. Αυτό είναι μάλλον περίεργο σε μια
εποχή που όλο και περισσότεροι τουριστικοί οργανισμοί επιδιώκουν να πουλήσουν
τα προϊόντα τους σε ανθρώπους σε άλλες χώρες.
Γνωρίζουμε ότι σε ορισμένες περιπτώσεις υπάρχουν μεγάλες ομοιότητες μεταξύ

γκρουπ χωρών όσον αφορά τα κίνητρα. Οι άνθρωποι στις βόρειες ευρωπαϊκές
χώρες και στις βόρειες πολιτείες των ΗΠΑ παρακινούνται συχνά από την επιθυμία
για τον ήλιο και το μαύρισμα. Ωστόσο, σε θερμές χώρες όπως η Ινδία και η Σαουδική
Αραβία, η πρόθεση είναι να κάνουν ταξίδια στις πιο δροσερές λοφώδεις περιοχές για
να ξεφύγουν από την έντονη ζέστη σε χαμηλότερα υψόμετρα.
Δ.ΥΠ.Α.

Ορισμένα κίνητρα είναι καθολικά, όπως η νοσταλγία και ο ρομαντισμός, και η

επιθυμία να δεις αξιοθέατα, αν και η πραγματική συμπεριφορά θα επηρεαστεί από
την εθνικότητα και τον πολιτισμό του τουρίστα. Πολλοί άνθρωποι σε όλο τον κόσμο
αναζητούν κάποια μορφή πνευματικής ολοκλήρωσης. Ωστόσο, η επιθυμία για μια
τέτοια εκπλήρωση και η επιθυμία να ξεκινήσουν ένα προσκύνημα για να το
κερδίσουν είναι πιο κοινή γενικά μεταξύ των μουσουλμάνων παρά των χριστιανών.
6.1.2.3.10. Κίνητρα και διαφορετικοί τύποι τουριστικών προϊόντων
Οι marketers προσπαθούν
ξεκάθαρα να συνδέσουν τα
προϊόντα που αναπτύσσουν με
τους παράγοντες που παρακινούν
τις αγορές-στόχους τους. Φαίνεται
σίγουρα η πεποίθηση ότι
ορισμένα κίνητρα συνδέονται
στενά με διαφορετικούς τύπους
τουριστικών προϊόντων. Αυτό
φαίνεται ίσως καλύτερα στον τομέα των έλξης επισκεπτών. Ο πίνακας παρακάτω
προτείνει ορισμένους πιθανούς δεσμούς μεταξύ παραγόντων κινήτρων και
διαφορετικών τύπων έλξης επισκεπτών.
Μπορούμε να δούμε ότι υπάρχουν μερικά διαφορετικά κίνητρα για διαφορετικούς

τύπους προϊόντων, αλλά υπάρχουν και κοινά, όπως το status. Οι περισσότεροι από
εμάς ενδιαφέρονται για το status, αλλά το νόημά του ποικίλλει από το ένα είδος έλξης
στο άλλο.
Δ.ΥΠ.Α.

6.1.2.3.11. Κίνητρα και ο χρόνος των αποφάσεων αγοράς
Τα κίνητρα μπορεί επίσης να διαφέρουν ανάλογα με το πότε λαμβάνεται η απόφαση

για αγορά διακοπών.
Μια κράτηση της τελευταίας στιγμής μπορεί να

αντανακλά την επιθυμία να αποκτήσετε μια προσφορά
με έκπτωση ή μια επιθυμία να κάνετε μια έκπληξη
στον σύντροφό σας, ή να είναι μια απάντηση στο
άγχος στη δουλειά.
Εναλλακτικά, οι διακοπές που έχουν κλείσει πολλούς μήνες νωρίτερα μπορεί να είναι
αποτέλεσμα της επιθυμίας:
• να επισκεφθείτε μια διάσημη ετήσια εκδήλωση όπου η έγκαιρη κράτηση είναι
απαραίτητη για την εξασφάλιση διαμονής και πτήσεων
• να απολαύσετε τη χαρά της ανυπομονησίας ενόψει των διακοπών.
Συμπεράσματα
Φαίνεται ότι το ζήτημα των κινήτρων είναι πολύ περίπλοκο και εξαρτάται από μια
σειρά παραγόντων, όπως:
• Η προσωπικότητα και ο τρόπος ζωής των πιθανών τουριστών

• Οι προηγούμενες εμπειρίες τους
• Με ποιους σχεδιάζουν να κάνουν διακοπές
• Τα δημογραφικά χαρακτηριστικά τους
• Πώς κάνουν κράτηση για το ταξίδι τους.
Είναι σαφές ότι υπάρχουν μεγάλες ομοιότητες μεταξύ παραγόντων και καθοριστικών
παραγόντων. Υπάρχει μια λεπτή γραμμή, μια γκρίζα περιοχή, μεταξύ των επιθυμιών
μας και των παραγόντων που καθορίζουν την πραγματική μας συμπεριφορά.
Δ.ΥΠ.Α.

6.1.2.4. Παράγοντες Που Επηρεάζουν Τη Συμπεριφορά Του Τουρίστα
Ο τύπος του ταξιδιού που θα πραγματοποιηθεί μπορεί να περιλαμβάνει μια τεράστια

γκάμα μεταβλητών, όπως:
• ο προορισμός του ταξιδιού

• πότε θα πραγματοποιηθεί το ταξίδι
• το μεταφορικό μέσο που θα χρησιμοποιηθεί
• η διάρκεια του ταξιδιού
• ποιους θα περιλαμβάνει το ταξίδι
• το είδος του καταλύματος
• οι δραστηριότητες που θα κάνει ο τουρίστας κατά τη διάρκεια των διακοπών
• ποσό που θα δαπανηθεί για το ταξίδι.
Μπορούμε περαιτέρω να υποδιαιρέσουμε τους παράγοντες σε:
• σε αυτούς που είναι προσωπικοί για τον τουρίστα

• σε αυτούς που είναι εξωτερικοί του τουρίστα.
Αυτοί οι δύο τύποι παραγόντων απεικονίζονται στους πίνακες 1 και 2 παρακάτω. Και
οι δύο είναι γενικευμένες εικόνες, αλλά χρησιμεύουν για να απεικονίσουν την ποικιλία
των καθοριστικών παραγόντων που υπάρχουν.
Δ.ΥΠ.Α.

Πίνακας 1.
Προσωπικοί Παράγοντες της Συμπεριφοράς του Τουρίστα
Υγεία
Διαθέσιμο εισόδημα
Περιστάσεις Ελεύθερος χρόνος
Εργασιακές υποχρεώσεις
Οικογενειακές υποχρεώσεις
Ιδιοκτησία αυτοκινήτου
Των προορισμών
Της διαθεσιμότητας των διαφορετικών τουριστικών
Γνώση προϊόντων
Των διαφορών των τιμών μεταξύ ανταγωνιστικών
οργανισμών
Αντιλήψεις για προορισμούς και τουριστικούς
οργανισμούς
Πολιτικές απόψεις
Προτιμήσεις για συγκεκριμένες χώρες και πολιτισμούς
Φόβος για συγκεκριμένους τρόπους και μέσα του
ταξιδιού
Στάσεις και αντιλήψεις Πόσο νωρίτερα τους αρέσει να προγραμματίζουν και να
κάνουν κράτηση για ένα ταξίδι
Αντίληψη για το τι συνιστά η σχέση τιμής/ποιότητα
(value for money)
Η στάση τους απέναντι στα πρότυπα συμπεριφοράς ως
τουρίστα
Τύπους διακοπών
Διαφορετικούς προορισμούς
Τα προϊόντα / υπηρεσίες που προσφέρονται από
Εμπειρία από: διαφορετικούς τουριστικούς οργανισμούς
Τα ταξίδια με συγκεκριμένα άτομα ή γκρουπ
Προσπάθεια να βρουν μειωμένες τιμές
Δ.ΥΠ.Α.

Μερικοί από αυτούς τους καθοριστικούς παράγοντες που αναφέρονται στους πίνακες
μπορούν να αποκλείσουν το άτομο από το να πραγματοποιήσει οποιοδήποτε ταξίδι.
Τα προβλήματα υγείας θα μπορούσαν να είναι το καλύτερο παράδειγμα αυτού του
φαινομένου. Άλλα απλά θα επηρεάσουν τον τύπο του ταξιδιού που θα
πραγματοποιηθεί.
Είναι σαφές ότι οι καθοριστικοί παράγοντες που παρατίθενται στον πρώτο πίνακα
δεν θα έχουν το ίδιο βάρος με όλους τους τουρίστες ανά πάσα στιγμή. Διαφορετικά
άτομα θα αντιληφθούν ορισμένους καθοριστικούς παράγοντες ως πιο σημαντικούς
από άλλους, με βάση τις στάσεις, τις προσωπικότητες, τις αρχές, τους φόβους και τις
προηγούμενες εμπειρίες τους. Ακόμη και για το ίδιο άτομο, η στάθμιση που δίνεται σε
κάθε καθοριστικό παράγοντα θα ποικίλλει με την πάροδο του χρόνου ανάλογα με τις
αλλαγές στην ηλικία, την οικογενειακή κατάσταση και την εμπειρία ως τουρίστας.
Παράδειγμα 1: Οι διευθυντές αισθάνονται ότι πρέπει να είναι στη δουλειά όσο το

δυνατόν περισσότερο. Αυτός ήταν ένας από τους λόγους για την ανάπτυξη έντονων
μορφών διακοπών μικρής διάρκειας, όπως θεματικά διαλείμματα Σαββατοκύριακου.
Αυτά ανταποκρίνονται στις ανάγκες των τουριστών που αναζητούν ένα σύντομο
διάλειμμα από την εργασία τους, το οποίο θα τους τονώσει.
Παράδειγμα 2: Ταυτόχρονα, πολλές αεροπορικές

εταιρείες έχουν εκμεταλλευτεί τον καθοριστικό
παράγοντα που μπορεί να σταματήσει ορισμένους
ανθρώπους να κάνουν οποιασδήποτε μορφής
διακοπές στο εξωτερικό, δηλαδή τον φόβο της
πτήσης. Αυτός ο καθοριστικός παράγοντας μειώνει
σαφώς τη δυνητική αγορά τους. Ως εκ τούτου, έχουν αρχίσει να προσφέρουν
Δ.ΥΠ.Α.

μαθήματα για να βοηθήσουν τους ανθρώπους να ξεπεράσουν τον φόβο τους να

πετάξουν.
Είναι σαφές από αυτά τα δύο σύντομα παραδείγματα, επομένως, ότι η τουριστική
βιομηχανία μπορεί να εκμεταλλευτεί ορισμένους καθοριστικούς παράγοντες προς
δικό της όφελος ή να επιδιώξει να τους επηρεάσει, πάλι προς δικό της όφελος.
Ίσως το καλύτερο παράδειγμα του κλάδου που επηρεάζει και εκμεταλλεύεται έναν
καθοριστικό παράγοντα είναι το ζήτημα της τιμής. Σε πολλούς τουρίστες αρέσει να
αισθάνονται ότι έχουν βρει διακοπές σε μειωμένη τιμή. Υπάρχει δυνητικά σημαντική
αξία για κάποιον, όταν θεωρεί ότι έχει «διαπραγματευτεί» μια καλή συμφωνία για ένα
τουριστικό προϊόν. Ως εκ τούτου, ο κλάδος δίνει έμφαση στη διάσταση της ευκαιρίας
στις πωλήσεις του, με τίτλους banner σε ταξιδιωτικά γραφεία και προσφορές όπως
«δωρεάν παιδικές θέσεις», «20% έκπτωση» και «δωρεάν ασφάλιση».
Δ.ΥΠ.Α.

Πίνακας 2. Εξωτερικοί παράγοντες επηρεασμού της συμπεριφοράς του

τουρίστα
Οι παράγοντες στον πίνακα 2 μπορούν σαφώς να αναλυθούν σε υποπαράγοντες»

όπως δείχνουν τα ακόλουθα παραδείγματα.
Πολιτικοί παράγοντες:
– κυβερνητική νομοθεσία και πολιτική
– περιορισμοί στη μετανάστευση και απαιτήσεις θεώρησης εισόδου
– πολιτική αναταραχή και τρομοκρατία
– φύση του πολιτικού συστήματος
– φορολογική πολιτική, π.χ. φόροι αεροδρομίων
– τουριστικοί φόροι.
Δ.ΥΠ.Α.

Τα μέσα μαζικής ενημέρωσης και social media:

– ταξιδιωτικά μέσα, π.χ. εκδηλώσεις διακοπών στην τηλεόραση, internet, εφημερίδες
και οδηγούς
– μη ταξιδιωτικά μέσα, π.χ. ειδησεογραφικά προγράμματα και προγράμματα άγριας
ζωής στην τηλεόραση
Μάρκετινγκ τουριστικών οργανισμών:

– διαφημιστικές εκστρατείες ξένων προορισμών
– μπροσούρες ταξιδιωτικού πράκτορα – ειδικές προσφορές και promotions.
Ο βαθμός στον οποίο η συμπεριφορά των τουριστών καθορίζεται από τους δικούς
τους προσωπικούς ή εξωτερικούς καθοριστικούς παράγοντες ποικίλλει ανάλογα με
την προσωπικότητα και τον τρόπο ζωής τους.
Τα εξωστρεφή άτομα μπορεί να είναι πιο διατεθειμένα να λαμβάνουν υπόψη

εξωτερικούς καθοριστικούς παράγοντες, όπως τις απόψεις των πολλών φίλων και
συγγενών τους. Ενώ οι εσωστρεφείς μπορεί να βασίζονται περισσότερο στις δικές
τους εμπειρίες.
Τα καλά μορφωμένα άτομα που παρακολουθούν τακτικά ειδησεογραφικά

προγράμματα και ενδιαφέρονται για παγκόσμια κοινωνικά ή περιβαλλοντικά
ζητήματα ενδέχεται να επηρεαστούν από εξωτερικούς παράγοντες όπως το ιστορικό
των ανθρωπίνων δικαιωμάτων της κυβέρνησης μιας συγκεκριμένης χώρας. Εκείνοι
που είτε δεν ανησυχούν για τέτοια πράγματα, είτε δεν γνωρίζουν καν την κατάσταση
σε αυτή τη χώρα, μπορεί να μην αναλογιστούν καν αυτόν τον παράγοντα.
Είναι επίσης σημαντικό να σημειωθεί ότι οι περισσότεροι καθοριστικοί παράγοντες

μπορεί να είναι είτε διευκολυντές είτε περιοριστικοί για τους τουρίστες που επιθυμούν
να μετατρέψουν τα κίνητρα και τις επιθυμίες τους σε πραγματικότητα.
Δ.ΥΠ.Α.

Για παράδειγμα, το υψηλό διαθέσιμο εισόδημα θα είναι ένας διευκολυντής, ενώ το

περιορισμένο και χαμηλό διαθέσιμο εισόδημα θα ήταν ένας περιορισμός.
Ομοίως, ένας ταξιδιωτικός οδηγός που δείχνει μια ρόδινη εικόνα ενός θέρετρου θα
ήταν πιθανό να πείσει έναν πιθανό τουρίστα να το επισκεφτεί, σε αντίθεση με μια
αρνητική απεικόνιση που κανονικά θα είχε το αντίθετο αποτέλεσμα.
Οι καθοριστικοί παράγοντες των ομαδικών ταξιδιών (group travel)

Στην περίπτωση των ομαδικών
ταξιδιών, είτε πρόκειται για
οικογένεια είτε για παρέα φίλων, το
ζήτημα των καθοριστικών
παραγόντων είναι ιδιαίτερα
περίπλοκο. Κάθε άτομο έχει τους
δικούς του καθοριστικούς παράγοντες, αλλά η ομάδα έχει ένα σύνολο από δικούς της
καθοριστικούς παράγοντες. Οι καθοριστικοί παράγοντες κάθε ατόμου πρέπει να
ικανοποιούνται με τρόπο που να κρατούν την ομάδα ως σύνολο. Αυτό σημαίνει
συμβιβασμό για λογαριασμό κάθε μέλους της ομάδας.
Εναλλακτικά, ένα ισχυρό μέλος της ομάδας μπορεί να επιβάλλει τους δικούς του
καθοριστικούς παράγοντες, όπως ο φόβος της πτήσης, σε κάθε άλλο μέλος της
ομάδας. Οι άλλοι θα προτιμούσαν να πετάξουν προς τον προορισμό των διακοπών
τους, αλλά βρέθηκαν να παίρνουν ένα πλοίο για να καλύψουν τις ανάγκες του
κυρίαρχου μέλους της ομάδας.
Ο μύθος της ορθολογικής λήψης αποφάσεων

Οι τουρίστες δεν παίρνουν εντελώς ορθολογικές αποφάσεις βασισμένες σε τέλειες
πληροφορίες. Μπορεί να αγνοούν πολλούς από τους καθοριστικούς παράγοντες που
παρατίθενται στους πίνακες 1 και .2. Εναλλακτικά, μπορεί να γνωρίζουν καλά τους
καθοριστικούς παράγοντες, αλλά να επιλέξουν να τους αγνοήσουν.
Δ.ΥΠ.Α.

Για παράδειγμα, ένα νεαρό ζευγάρι με δύο μικρά παιδιά και αγχωτικές δουλειές
μπορεί να γνωρίζει ότι δεν μπορούν να αντέξουν οικονομικά τις διακοπές, αλλά
νιώθουν τόσο απελπισμένοι για ένα διάλειμμα από την καθημερινή ρουτίνα που
αποφασίζουν να κάνουν ένα ταξίδι ούτως ή άλλως. Αυτό δεν είναι ορθολογική
συμπεριφορά, αν και για οποιονδήποτε βρίσκεται στην κατάστασή του είναι
απολύτως κατανοητό!
Όπως και σε άλλες πτυχές της ζωής, η πίεση και το συναίσθημα συχνά κατακλύζουν
τη λογική.
Ο ρόλος των απρόβλεπτων περιστάσεων και του οπορτουνισμού
Σε συνέχεια του ζητήματος της ορθολογικής λήψης αποφάσεων, είναι τα ζητήματα

των απρόβλεπτων περιστάσεων και του οπορτουνισμού. Τα σχέδια που βασίζονται
στην τρέχουσα κατάσταση ενός τουρίστα μπορεί να καταστούν παρωχημένα
κυριολεκτικά σε μια νύχτα λόγω απρόβλεπτων αλλαγών στις προσωπικές του
συνθήκες.
Ένα προφανές παράδειγμα σχετίζεται με την υγεία του τουρίστα, όπου μια απόφαση
να κάνει διακοπές για σκι με βάση καλές προηγούμενες εμπειρίες τέτοιων διακοπών
θα πρέπει να επανεξεταστεί εάν ο υποψήφιος τουρίστας έσπασε ένα πόδι!
Απρόβλεπτες περιστάσεις μπορεί να έχουν θετική επίδραση στη συμπεριφορά των
τουριστών.
Μια οικογένεια μπορεί να αποφάσισε ότι δεν έχει την οικονομική δυνατότητα να κάνει
ένα ταξίδι από το Ηνωμένο Βασίλειο στη Γαλλία φέτος. Τότε η αξία της λίρας έναντι
του ευρώ αυξάνεται δραματικά και οι εφημερίδες αρχίζουν να προσφέρουν φθηνά
ακτοπλοϊκά εισιτήρια. Αυτό πείθει την οικογένεια να αλλάξει γνώμη και να κάνει ένα
σύντομο ταξίδι στη βόρεια Γαλλία.
Το φαινόμενο των εκπτωτικών αγορών της τελευταίας στιγμής

Δ.ΥΠ.Α.

Η έννοια των καθοριστικών παραγόντων προσανατολίζεται στην ιδέα μιας σχετικά

μεγάλης περιόδου που αφιερώνει ο τουρίστας προγραμματίζοντας τις διακοπές,
συλλέγοντας πληροφορίες και αξιολογώντας εναλλακτικές λύσεις. Ωστόσο, ένα από
τα αυξανόμενα φαινόμενα της τουριστικής βιομηχανίας είναι η απόφαση «αγοράς
της τελευταίας στιγμής».
Εδώ ο καθοριστικός παράγοντας είναι η επιθυμία απόδρασης σε σύντομο χρονικό

διάστημα και η προθυμία αποδοχής ενός λιγότερο από το ιδανικό προϊόν εάν η τιμή
είναι αρκετά χαμηλή.
Ο ρόλος της τουριστικής βιομηχανίας
Η τουριστική βιομηχανία παίζει σημαντικό ρόλο στην επίδραση των καθοριστικών

παραγόντων της τουριστικής συμπεριφοράς. Για παράδειγμα
αναπτύσσει προϊόντα ειδικά για να ταιριάζουν με τους καθοριστικούς παράγοντες
κάποιας τουριστικής συμπεριφοράς. Για παράδειγμα, μπορεί να προσφέρει πακέτα
σχεδιασμένα για τουρίστες με θέματα υγείας και ιδιαιτερότητες, όπως κινητικές
δυσκολίες.
Παρέχει τεράστια πληθώρα από πληροφορίες στους δυνητικούς τουρίστες -

ταξιδιώτες, από θέματα υγείας και απαιτήσεις έκδοσης βίζα, μέχρι κλιματολογικές
συνθήκες στον προορισμό και τα πολιτιστικά αξιοθέατα και δρώμενα.
Σχεδιάζει τις προωθητικές καμπάνιες έτσι ώστε να ταιριάζουν στους βασικούς

καθοριστικούς παράγοντες της τουριστικής συμπεριφοράς. Αυτό μπορεί να
περιλαμβάνει έμφαση σε εκπτωτικές προσφορές για άτομα με περιορισμένα
εισοδήματα ή όσους τους αρέσει να αναζητούν ευκαιρίες, διαβεβαίωση για την
ασφάλεια ενός προορισμού, ή διαφήμιση του θέρετρου ως προορισμού με καλές
εγκαταστάσεις για παιδιά.
Δ.ΥΠ.Α.

Επηρεάζει τους καθοριστικούς παράγοντες όπως η προσφορά ατόμων με

περιορισμένους προϋπολογισμούς τη δυνατότητα αγοράς τουριστικών προϊόντων με
πίστωση με αποπληρωμή σε μια χρονική περίοδο.
Βασικό ρόλο παίζει από αυτή την άποψη ο

ταξιδιωτικός πράκτορας που είναι ο
ενδιάμεσος μεταξύ των παραγωγών της
τουριστικής βιομηχανίας και των πελατών τους.
Οι πληροφορίες που παρέχονται γίνονται μέρος
των πληροφοριών που καθορίζουν τις
προσδοκίες ενός παραθεριστή. Ο ταξιδιωτικός
πράκτορας διαθέτει τα μέσα για να δημιουργήσει τα στοιχεία της επιτυχίας ή της
αποτυχίας των διακοπών.
Οι κακές ή ακατάλληλες συμβουλές από έναν πράκτορα / συμβούλου ταξιδίων που

οδηγούν τον τουρίστα σε μη ικανοποιητικές διακοπές μπορεί κάλλιστα να καθορίσει
τη μελλοντική του συμπεριφορά.
Μπορεί να τους κάνει:

να αποφύγουν τη χρήση του ίδιου πράκτορα στο μέλλον
Να μην προτιμήσουν ξανά τα προϊόντα του ίδιου τουριστικού οργανισμού
να δώσουν αρνητική άποψη για τον προορισμό των διακοπών τους σε φίλους και
συγγενείς.
Χρονικά λάθη και καθοριστικοί παράγοντες
Πολλοί τουρίστες πιθανότατα λαμβάνουν αποφάσεις αγοράς υπό την επίδραση

καθοριστικών παραγόντων ή αντιλήψεων για καθοριστικούς παράγοντες, οι οποίοι
είναι ξεπερασμένοι. Μπορεί να έχουν αντιλήψεις για προορισμούς και τουριστικούς
οργανισμούς που δεν είναι πλέον ακριβείς.
Δ.ΥΠ.Α.

Για παράδειγμα, κάποιος

μπορεί να έχει ακόμα μια
εικόνα ενός ήσυχου
παρθένου ελληνικού νησιού
όπως ήταν πριν από είκοσι
χρόνια, όταν το επισκέφτηκε
για τελευταία φορά. Αυτό
μπορεί να τους πείσει να
κάνουν ένα ταξίδι
επιστροφής στο νησί, το οποίο είναι πλέον πολύ ανεπτυγμένο και γεμάτο.
Ή ένας επαγγελματίας ταξιδιώτης μπορεί να αποφύγει να κάνει κράτηση με μια

αεροπορική εταιρεία λόγω της φήμης που απέκτησε πριν από μερικά χρόνια ότι είναι
αναξιόπιστη και ότι έχει παλιά αεροσκάφη. Ωστόσο, στο ενδιάμεσο διάστημα αυτό το
πρόβλημα θα μπορούσε να είχε εξαλειφθεί με την αγορά νέων αεροσκαφών.
Οι τουριστικοί οργανισμοί πρέπει να γνωρίζουν αυτά τα χρονικά κενά και τους

ξεπερασμένους καθοριστικούς παράγοντες της τουριστικής συμπεριφοράς όταν
σχεδιάζουν τις δραστηριότητες μάρκετινγκ.
Εφάπαξ εμπειρίες καθοριστικών παραγόντων της τουριστικής συμπεριφοράς
Ο κλάδος δεν πρέπει να υποτιμά τον αντίκτυπο των μεμονωμένων κακών εμπειριών
ως καθοριστικών παραγόντων της μελλοντικής τουριστικής συμπεριφοράς. Μια
καθυστέρηση πτήσης ή η αποτυχία της αεροπορικής εταιρείας να παραδώσει ένα
προπαραγγελθέν γεύμα ειδικής διατροφής σε μία πτήση μπορεί να έχει ως
αποτέλεσμα οι τουρίστες:
Δ.ΥΠ.Α.

• να μποϊκοτάρουν την αεροπορική εταιρεία στο μέλλον

• να δίνουν αρνητικές απόψεις για την αεροπορική εταιρεία σε φίλους και συγγενείς.
Πρέπει να λάβουμε υπόψη μας ότι ο τουρισμός είναι φαινόμενο κοινωνικό, και ως
τέτοιο η συμπεριφορά του τουρίστα είναι άμεσα συνδεδεμένη με την διαμόρφωση
των κοινωνικών και καταναλωτικών προτύπων των σύγχρονων μέσο-αστικών
στρωμάτων στις ανεπτυγμένες χώρες.
Ο σημερινός τουρίστας λοιπόν γίνεται ένα άτομο που χαρακτηρίζεται από ένα
σύνολο κοινωνικών και οικονομικών χαρακτηριστικών και μπορεί σε διαφορετικά
ταξίδια να παρουσιάζει διαφορετικές όψεις ή τύπους συμπεριφοράς.
Ορίζουμε αφενός τους παράγοντες που επηρεάζουν τη συμπεριφορά σε σχέση με τη

λήψη της τουριστικής απόφασης που περιγράψαμε προηγούμενα, και αυτούς που
επηρεάζουν τα χαρακτηριστικά της συμπεριφοράς του σύγχρονου τουρίστα. Έχουμε
τέσσερις ομάδες παραγόντων που αναφέρονται στον παρακάτω Πίνακα και στη
συνέχεια περιγράφεται η επίδρασή τους.
Δ.ΥΠ.Α.

Κοινωνικοί και ψυχολογικοί παράγοντες της συμπεριφοράς του ταξιδιώτη.
Σ’ αυτούς εντάσσονται τα κοινωνικά και τα καταναλωτικά πρότυπα, ο κύκλος ζωής, ο

τρόπος ζωής, η προσωπικότητα του ατόμου, οι αξίες, οι συμπεριφορές, η διαφήμιση,
τα Μ.Μ.Ε., η θρησκεία, ο πολιτισμός.
Αυτοί εξαρτώνται από:

Δ.ΥΠ.Α.

• την κοινωνική θέση του ταξιδιώτη

• τις κοινωνικές επιρροές (καταναλωτικά πρότυπα, καταναλωτικά πρότυπα,
τρόπος ζωής), που δέχεται στον κύκλο του (οικογενειακό, επαγγελματικό, φιλικό).
Σ' αυτά προστίθεται η επίδραση της προσωπικότητας του ταξιδιώτη και οι αξίες που
υποσυνείδητα ρυθμίζουν τη συμπεριφορά του.
Στις ανεπτυγμένες «δυτικές» κοινωνίες το τουριστικό ταξίδι έχει και μία συμβολική
σημασία και τονίζει την κοινωνική ανάδειξη του ατόμου.
Τα κοινωνικά και καταναλωτικά πρότυπα που επικράτησαν στις αναπτυγμένες

κοινωνίες της Ευρώπης και της Αμερικής, ιδίως μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο,
έχουν διαμορφώσει μια κοινωνία «καταναλωτική», στην οποία η αγορά και η χρήση
κάποιων συγκεκριμένων αγαθών (π.χ. κατοικίας, αυτοκινήτου, εξοχικής κατοικίας,
ρούχων κ.τ.λ.) έχει αποκτήσει συμβολική σημασία και αποδεικνύει την κοινωνική
θέση του ατόμου. Το τουριστικό ταξίδι είναι ένα από τα αγαθά αυτά. Ο τουρίστας έχει
μετατραπεί σε σύμβολο των νέων αυτών αξιών που κυριαρχούν στις σύγχρονες
«δυτικές» κοινωνίες.
Η αντίληψη αυτή ενισχύεται και από τη διαφήμιση, αλλά και από τα Μ.Μ.Ε., τα οποία
επιβάλλουν τα νέα πρότυπα ζωής και αναψυχής ως στοιχεία του σύγχρονου,
«μοντέρνου» τρόπου ζωής. Έτσι, ο κάτοικος των μεγάλων αστικών κέντρων ταξιδεύει
τόσο γιατί επιβάλλεται από τα νέα κοινωνικά πρότυπα όσο και γιατί καταπιέζεται και
ασφυκτιεί μέσα στο σύγχρονο τρόπο ζωής με την ένταση, το άγχος, το στρες, την
αλλοτρίωση, τη μονοτονία, τη ρύπανση και, γενικότερα, την υποβάθμιση της
ποιότητας του φυσικού περιβάλλοντος.
Δημογραφικοί παράγοντες της συμπεριφοράς του ταξιδιώτη
Οι βασικοί δημογραφικοί παράγοντες είναι:

• το φύλο
• η ηλικία,
Δ.ΥΠ.Α.

• η οικογενειακή κατάσταση,
• η εκπαίδευση και
• ο τόπος κατοικίας.
Η τουριστική συμπεριφορά διαφοροποιείται ιδιαίτερα σε σχέση με την ηλικία του

τουρίστα και την οικογενειακή και επαγγελματική του κατάσταση. Οι ερευνητές δίνουν
ιδιαίτερη έμφαση στην οικογένεια και στον κύκλο ζωής, καθώς και στην επίδρασή
τους στις τουριστικές επιλογές.
Η ανάγκη για γνωριμία νέων τόπων και η απόκτηση εμπειριών χαρακτηρίζουν

περισσότερο τους νέους ανθρώπους, οι οποίοι συχνά ανακαλύπτουν και νέες
τουριστικές περιοχές ή δημιουργούν «μόδα» για κάποιο νέο είδος τουρισμού (π.χ.
οικολογικός τουρισμός).
Έτσι, είναι διαφορετική η επιλογή τουριστικής συμπεριφοράς για νέους (που μπορεί
να ενδιαφέρονται λιγότερο για ανεπτυγμένη τουριστική υποδομή και να
προσελκύονται από την γνωριμία με άλλα ήθη και έθιμα}, για οικογένειες με μικρά
παιδιά (που μπορεί να αποφύγουν μακρινά ή περιπετειώδη τουριστικά ταξίδια}, και
για ηλικιωμένους συνταξιούχους (που μπορεί να επιλέξουν βασικές ανέσεις).
Οικονομικοί παράγοντες της συμπεριφοράς του ταξιδιώτη
Αυτοί περιλαμβάνουν:
• το εισόδημα,
• το επάγγελμα,
• το κόστος ταξιδιών και δραστηριοτήτων στον προορισμό,
• τη χώρα προέλευσης και
• την προηγούμενη ταξιδιωτική εμπειρία σε σχέση με τις οικονομικές επιλογές των
επιλογών του ταξιδιώτη για προϊόντα και υπηρεσίες.
Δ.ΥΠ.Α.

Το ύψος των εισοδημάτων και ιδιαίτερα το

ύψος του διαθέσιμου για τουριστικό ταξίδι
εισοδήματος είναι αναμφίβολα παράγοντας
που επιδρά στην τουριστική συμπεριφορά και
στις επιλογές του τουρίστα. Φυσικά, στην
περίπτωση αυτή, το γενικότερο επίπεδο
ανάπτυξης της χώρας προορισμού, τόσο
στον οικονομικό όσο και στον κοινωνικό και
πολιτιστικό τομέα, επηρεάζει τις τουριστικές επιλογές.
Στις ανεπτυγμένες χώρες έχει δημιουργηθεί μια τέτοια κατάσταση που μεγάλα
ποσοστά του πληθυσμού έχουν την οικονομική δυνατότητα για την πραγματοποίηση
τουριστικού ταξιδιού, σε αντίθεση με πολλές χώρες της Αφρικής και της Ασίας όπου
το εισόδημα δεν επαρκεί ούτε για την καθημερινή επιβίωση (και άρα το τουριστικό
ταξίδι είναι ένα άπιαστο αγαθό).
Θεσμικοί - οργανωτικοί παράγοντες της συμπεριφοράς του ταξιδιώτη
Οι παράγοντες αυτοί περιλαμβάνουν:

• τη σχετική ανάπτυξη της τουριστικής δραστηριότητας στη χώρα προέλευσης,
• το θεσμικό πλαίσιο της εργασίας (άδειες, περίοδος διακοπών ή επαγγελματικών
ταξιδιών)
• το θεσμικό πλαίσιο που καθορίζει τις σχέσεις μεταξύ χώρας προέλευσης και
χώρας προορισμού.
Η ανάπτυξη του τουριστικού ανταγωνισμού επίσης, έχει δώσει τη δυνατότητα στον

υποψήφιο τουρίστα να αγοράζει το ταξίδι όπως αγοράζει ένα κοινό καταναλωτικό
αγαθό.
Η δημιουργία δικτύου εκτεταμένης τουριστικής πληροφόρησης και διάθεσης

τουριστικών προϊόντων, η θεσμοθέτηση κανόνων για την προστασία του ταξιδιώτη -
Δ.ΥΠ.Α.

τουρίστα και οι γενικότερες σχέσεις μεταξύ των χωρών προέλευσης και υποδοχής
τουριστών, έχει διευκολύνει τον καταναλωτή.
Πρέπει επίσης, να επισημάνουμε ότι τη γενικότερη συμπεριφορά του τουρίστα

επηρεάζουν και άλλες τρεις ομάδες παραγόντων που σχετίζονται με τον τουριστικό
προορισμό και την επιτόπια συμπεριφορά και δραστηριότητες. Αυτοί οι παράγοντες
αναφέρονται στον παρακάτω Πίνακα και στη συνέχεια περιγράφεται η επίδρασή τους.
Παράγοντες Που Σχετίζονται Με Τον Τουριστικό Προορισμό Και Επηρεάζουν
Την Επιτόπια Συμπεριφορά Του Συγχρόνου Τουρίστα
Χαρακτηριστικά του προορισμού (τοποθεσίας η περιοχής)
Αποτέλεσμα των ενεργειών της προώθησης τουριστικών προϊόντων
Άλλες επιρροές - παράγοντες
Χαρακτηριστικά του προορισμού (τοποθεσίας η περιοχής).
Οι παράγοντες αυτοί βασίζονται στην υποκειμενική αξιολόγηση των χαρακτηριστικών,

εγκαταστάσεων και θέλγητρων, των προορισμών που εξετάζει και συγκρίνει μεταξύ
τους ο ταξιδιώτης. Στα χαρακτηριστικά περιλαμβάνονται είδος, ευκαιρίες και μέθοδοι
ταξιδιωτικής μετακίνησης που προσφέρονται για κάθε προορισμό, όπως και το
κόστος, είτε συνολικό, είτε των επί μέρους τουριστικών προϊόντων που προβλέπει
ή επιθυμεί να καταναλώσει ο ταξιδιώτης.
Το πως αντιλαμβάνεται ο ταξιδιώτης τα χαρακτηριστικά κάθε προορισμού είναι

αποτέλεσμα της ποιότητας και ποσότητας των παρεχόμενων σ' αυτόν πληροφοριών.
Η παροχή των πληροφοριών για τον προορισμό στις οποίες βασίζεται και αξιολογεί ο
ταξιδιώτης, είναι αποτέλεσμα των ενεργειών τουριστικού Μάρκετινγκ που
περιγράφονται παρακάτω.
Αποτέλεσμα των ενεργειών της προώθησης τουριστικών προϊόντων.

Δ.ΥΠ.Α.

Αυτοί οι παράγοντες είναι καθαρά συνδεδεμένοι με την επιτυχία ενός οργανωμένου

και σωστά πραγματοποιημένου προγράμματος Μάρκετινγκ (και περιλαμβάνουν την
πληροφόρηση που παρέχεται για τον προορισμό).
Οι ενέργειες αυτές έχουν εφαρμοστεί με διάφορα μέσα. Τα πιο σημαντικά είναι

αφενός η διαφήμιση και το παρεχόμενο έντυπο υλικό, και αφετέρου η επιτυχής
προώθηση "τουριστικών συστάσεων" στο περιβάλλον του ταξιδιώτη. Πηγές των
συστάσεων είναι οι φίλοι, οι συγγενείς και οι επαγγελματίες της τουριστικής
βιομηχανίας με τους οποίους έρχεται σε επαφή ο ταξιδιώτης (πράκτορες, μεταφορική
εταιρεία, κλπ.).
Άλλες επιρροές - παράγοντες.
Ρόλο παίζουν επίσης και διάφοροι παράγοντες, που σχετίζονται με την γενικότερη
ταξιδιωτική-τουριστική "αγωγή" του υποψήφιου τουρίστα και με συγκεκριμένους
περιορισμούς από το άμεσο περιβάλλον του. Η γενικότερη τουριστική "αγωγή" του
επηρεάζεται από την εμπιστοσύνη του στις επαφές με την "πιάτσα ταξιδιών" και με
τους τουριστικούς επαγγελματίες και από την τυχόν προηγούμενη εμπειρία ταξιδιών
που έχει. Το άμεσο προσωπικό περιβάλλον του υποψήφιου ταξιδιώτη επηρεάζει με
τους οικονομικούς ή χρονικούς περιορισμούς που επιβάλλονται στο ταξίδι του και με
την υποκειμενική αξιολόγηση ρίσκου (υγείας, πολιτικών συνθηκών, ταξιδιωτικού
μέσου) και κινδύνων του ταξιδιού.
Η σχέση των παραγόντων μεταξύ τους είναι «Ποιοτική» περισσότερο και όχι
«Ποσοτική». Οι έρευνες που έχουν γίνει μέχρι τώρα δεν είναι επαρκείς, για να
καθορίσουν συντελεστές σχετικής βαρύτητας των διαφόρων παραγόντων. Ως
σύνολο, οι παράγοντες αυτοί ενεργούν σ' όλη τη διάρκεια της ταξιδιωτικής εμπειρίας.
Δ.ΥΠ.Α.

6.1.2.5. Περιβαλλοντικοί Παράγοντες Που Επηρεάζουν Τη Συμπεριφορά Του

Τουρίστα
Όταν το 1987 έγινε τουριστική έρευνα σε όλη την Ευρώπη, μεταξύ άλλων ερωτήσεων,
διερευνήθηκαν οι παράγοντες έλξης στην επιλογή του τουριστικού προορισμού,
προκειμένου για τουριστικά ταξίδια εκτός εθνικών συνόρων. Τα αποτελέσματα της
έρευνας παρουσιάζονται στον παρακάτω Πίνακα.
Παράγοντες Ελκυστικότητας
που επηρεάζουν την επιλογή τουριστικού προορισμού
Παράγοντες Ως προς όλη την Ως προς την
ΕΕ Ελλάδα
Τοπίο Και Φυσικά Αξιοθέατα 56 % 39 %
Η Φύση Στο «Φυσικό» Της 37 % 16 %
Χαμηλό Κόστος Διαβίωσης 34 % 36 %
Μνημεία, Μουσεία, Πινακοθήκες 28 % 25 %
Αίσθηση Αλλαγής Περιβάλλοντος 26 % 16 %
Άνεση Ξενοδοχείων 26 % 14 %
Ψυχαγωγία 23 % 25 %
Ευκαιρία Ενασχόλησης Με Σπορ 14 % 7%
Το φυσικό περιβάλλον λοιπόν, με βάση τις έρευνες της τουριστικής συμπεριφοράς

στους Ευρωπαίους τουρίστες), αποτελεί τον σημαντικότερο παράγοντα έλξης
τουριστικού προορισμού και μάλιστα με σχετικά μεγάλο ποσοστό, αφού τα "φυσικά"
αξιοθέατα καλύπτουν τα δύο πρώτα αντικείμενα έλξης.
Ειδικά για την Ελλάδα, παρατηρούμε ότι ισχύει ως αντικείμενο έλξης ο παράγων
"φύση - τοπίο", όμως ο παράγων "φύση στο φυσικό της" (δηλαδή φύση όπου δεν
Δ.ΥΠ.Α.

υπήρχαν ανθρώπινες παρεμβάσεις) είναι σημαντικά χαμηλότερος (39% προς 16%).

Και οι δύο παράγοντες είναι σε χαμηλότερα ποσοστά ως προς το μέσο όρο ΕΕ. Θα
μπορούσαμε από τα στοιχεία αυτά, να συμπεράνουμε είτε ότι η Ελλάδα δεν είχε
"φυσικό" περιβάλλον, είτε ότι οι τουριστικές αγορές δεν γνώριζαν για το ελληνικό
φυσικό περιβάλλον, είτε ότι δεν ήταν ικανοποιημένες από αυτό που προσφέρεται
στην Ελλάδα σε σύγκριση με αυτό που πρόσφεραν τότε οι άλλες χώρες της
Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Μάλλον τότε συνέβαιναν και τα τρία, γιατί ενώ

στις τουριστικές διαφημίσεις προ βάλαμε το
περιβάλλον (αν κοιτάξουμε τα διάφορα
τουριστικά έντυπα και της τότε περιόδου αλλά
και τα σημερινά, θα δούμε ότι δείχνουν
παραλίες, κολπάκια, νησάκια, κλπ.), όμως, σε
πολλά μέρη της χώρας, σε επαρχιακούς
δρόμους που περιοδεύουν οι τουρίστες,
βλέπουμε ακόμα και σήμερα, δίπλα στο δρόμο
δεδομένα περιβαλλοντικής υποβάθμισης (π.χ.
σκουπιδότοπους, αποχετεύσεις, καμένα δάση, βρώμικες παραλίες, κ.α.). Χωρίς να
υπολογίσουμε την μόλυνση, η εντύπωση και μόνο που αποκομίζει ο τουρίστας από
την εικόνα αυτή, προφανώς κάθε άλλο παρά ελκυστική είναι.
Σήμερα ο «μέσος τουρίστας» βομβαρδίζεται από τις αρνητικές επιπτώσεις του ήλιου,
από τη μόλυνση της ατμόσφαιρας και της θάλασσας, και βρίσκεται στο σταυροδρόμι
της «επανατοποθέτησης» των τουριστικών αναγκών, επιθυμιών και προσδοκιών του:
• οι απαιτήσεις του τουρίστα έχουν γίνει περισσότερες και δυσκολότερες στην
ικανοποίηση τους,
• ο ανταγωνισμός έχει αυξηθεί μεταξύ των προορισμών με παραδοσιακά
περιβαλλοντικά τουριστικά προϊόντα - ήλιος, παραλία, θάλασσα.
Δ.ΥΠ.Α.

Από την άλλη πλευρά, ο τουρισμός, όπως και άλλοι οικονομικοί κλάδοι, προσπαθεί
να εκμεταλλευτεί τις «οικονομίες κλίμακας» στη μείωση του κόστους, μέσα στα
πλαίσια του διαρκώς αυξανόμενου ανταγωνισμού. Οι εφαρμοζόμενες πρακτικές από
τις τουριστικές επιχειρήσεις δεν είναι πάντα οι πιο αποδεκτές σε σχέση με το
περιβάλλον (και μερικές φορές ούτε σε σχέση με τις κοινωνικές ομάδες που
κατοικούν στην τουριστική περιοχή). Αυτό γίνεται γιατί οι τουριστικές επιχειρήσεις
καθοδηγούνται από τον στόχο της επίτευξης υψηλών κερδών και δίνουν μικρότερη
σημασία στις περιβαλλοντικές επιπτώσεις της λειτουργίας τους.
Τα τελευταία χρόνια έχουν γίνει πρόοδοι σε σχέση με την

ευαισθητοποίηση τόσο των πολιτών όσο και των φορέων
της τοπικής αυτοδιοίκησης. Μεταξύ άλλων αναφέρουμε
και την πρωτοβουλία του World Travel and Tourism
Council (WTTC) με τη δημιουργία το 1994 της Green
Globe, που είναι ένα παγκόσμιο πρόγραμμα για
περιβαλλοντική διαχείριση και δημόσια ευαισθητοποίηση ,
όπου συμμετέχουν πολλά Ελληνικά ξενοδοχεία.
Μία άλλη θετική ενέργεια είναι η καθιέρωση της πολιτικής του «Ο ρυπαίνων
πληρώνει» που έχει καταρχάς εφαρμοστεί ιδιαίτερα στις περιπτώσεις θαλάσσιων
μολύνσεων, αλλά σιγά-σιγά εφαρμόζεται σε όλες τις περιπτώσεις επιβάρυνσης του
περιβάλλοντος. Η εφαρμογή αυτής της πολιτικής και στον τουρισμό θα αλλάξει και τη
δομή και το κόστος, αφού θα συμπεριληφθεί στην κοστολόγηση του τουριστικού
προϊόντος χρέωση για την αποκατάσταση της περιβαλλοντικής επίπτωσης.
Συμπεράσματα για τους παράγοντες καθορισμού της τουριστικής

συμπεριφοράς
Οι καθοριστικοί παράγοντες της τουριστικής συμπεριφοράς είναι περίπλοκοι και

διαφορετικοί. Περιλαμβάνουν προσωπικούς καθοριστικούς παράγοντες που είναι
Δ.ΥΠ.Α.

διαφορετικοί για κάθε τουρίστα. Υπάρχουν επίσης εξωτερικοί καθοριστικοί

παράγοντες, οι οποίοι θα ερμηνεύονται με διαφορετικούς τρόπους από
μεμονωμένους τουρίστες. Τέλος, είδαμε επίσης ότι το θέμα των καθοριστικών
παραγόντων συνδέεται με άλλα θέματα, όπως οι ενέργειες της τουριστικής
βιομηχανίας, η ιδέα της ορθολογικής λήψης αποφάσεων, οι αγορές της τελευταίας
στιγμής και η σύνθεση των γιορτών.
Δ.ΥΠ.Α.

6.1.2.6. Η Διαδικασία Λήψης Απόφασης Του Τουρίστα
Έχοντας εξετάσει τα κίνητρα και τους καθοριστικούς παράγοντες της τουριστικής

συμπεριφοράς τώρα εξετάζουμε τη διαδικασία λήψης απόφασης αγοράς συνολικά.
Πριν από αυτό, αναλύουμε τα χαρακτηριστικά του προϊόντος που αγοράζουν οι
τουρίστες.
Τα τουριστικά προϊόντα είναι πολύπλοκα επειδή υπάρχουν σε δύο διαφορετικά

επίπεδα:
το πακέτο διακοπών που είναι ένας συνδυασμός προϊόντων μεμονωμένων τομέων
όπως διαμονή, μεταφορές, προορισμοί και αξιοθέατα επισκεπτών
τα προϊόντα αυτών των επιμέρους τομέων που μπορούν να πωληθούν μεμονωμένα,
όπως αεροπορικό εισιτήριο ή επίσκεψη σε θεματικό πάρκο ως μέρος μιας ημερήσιας
εκδρομής.
Εδώ, εστιάζουμε στο πρώτο, καθώς είναι το προϊόν που διακρίνει την τουριστική
βιομηχανία από άλλες βιομηχανίες όπως οι μεταφορές και η ξενοδοχειακή
βιομηχανία.
6.1.2.6.1. Η περιπλοκότητα της τουριστικής καταναλωτικής συμπεριφοράς

Δ.ΥΠ.Α.

Πίνακας με τις μεταβλητές επηρεασμού της συμπεριφοράς τους τουρίστα

Τουριστικά προϊόντα και υπηρεσίες
Τα τουριστικά προϊόντα είναι σε μεγάλο βαθμό υπηρεσίες. Οι θεωρητικοί του

μάρκετινγκ προσπάθησαν να ορίσουν τις υπηρεσίες σε σχέση με το άυλο της φύσης
τους και το γεγονός ότι η αγορά μιας υπηρεσίας δεν οδηγεί ποτέ στην ιδιοκτησία της.
Έχουμε αναφέρει τις διαφορές μεταξύ προϊόντων και υπηρεσιών δηλώνοντας τα
χαρακτηριστικά των υπηρεσιών:
Η Άυλη φύση
Οι υπηρεσίες έχουν τα
χαρακτηριστικά του να είναι
άυλες καθώς οι πελάτες δεν
μπορούν να δουν, να
γευτούν ή να μυρίσουν το
“προϊόν” (υπηρεσία) πριν
από την αγορά. Οι
τουριστικές εταιρείες
Δ.ΥΠ.Α.

προσπάθησαν να ξεπεράσουν αυτό το πρόβλημα προσφέροντας στους

καταναλωτές βίντεο από τις τοποθεσίες διακοπών για να κάνουν την εμπειρία να
φαίνεται πιο «πραγματική». Η χρήση προηγμένης τεχνολογίας όπως η εικονική
πραγματικότητα προβλέπεται επίσης να ξεπεράσει το πρόβλημα. Παρά τις προόδους
αυτές, ο καταναλωτής εξακολουθεί να πρέπει να αναλάβει σημαντικό ρίσκο όταν
επιλέγει το τουριστικό του προϊόν λόγω της άυλης φύσης του.
Το Αδιαχώριστο της υπηρεσίας

Οι υπηρεσίες έχουν το χαρακτηριστικό της
επικάλυψης μεταξύ της παραγωγής και της
απόδοσης της υπηρεσίας και της
κατανάλωσης της. Μια υπηρεσία με την
καθαρή της έννοια έχει τον πάροχο και τον
πελάτη πρόσωπο με πρόσωπο. Αυτό θα
επηρεάσει την αγοραστική συμπεριφορά
των καταναλωτών και σημαίνει ότι οι καταναλωτές ενδέχεται να αλλάξουν τα
πρότυπα συμπεριφοράς τους, σύμφωνα με τις εμπειρίες τους.
Ετερογένεια
Είναι πολύ δύσκολο για τον πάροχο
τουρισμού να παρέχει το ίδιο επίπεδο
υπηρεσιών σε κάθε χρόνο
κατανάλωσης. Η διάθεση που έχει ο
καταναλωτής θα επηρεάσει επίσης την
εκτίμησή του για την υπηρεσία. Δεν θα
είναι ποτέ το ίδιο δύο φορές. Αυτό
σημαίνει ότι είναι πολύ δύσκολο για τον
καταναλωτή να κρίνει την πιθανή ποιότητα εμπειρίας που θα αποκτήσει όταν
αγοράσει το τουριστικό προϊόν. Σημαίνει επίσης ότι είναι επικίνδυνο για αυτούς, όταν
σκέφτονται μια επαναλαμβανόμενη αγορά, να βασίζονται σε προηγούμενες εμπειρίες.
Αυτό που ήταν μια χαρούμενη εμπειρία στο παρελθόν μπορεί να αποδειχθεί το
εντελώς αντίθετο αυτή τη φορά. Ο καταναλωτής μπορεί να έχει αλλάξει και να έχει
Δ.ΥΠ.Α.

διαφορετικές αντιλήψεις και προσδοκίες. Ομοίως, η υπηρεσία μπορεί να έχει αλλάξει

με την πάροδο του χρόνου.
Έλλειψη ιδιοκτησίας
Ο καταναλωτής έχει πρόσβαση στη δραστηριότητα ή την εγκατάσταση μόνο όταν
αγοράζει την υπηρεσία. Ο καταναλωτής δεν κατέχει ποτέ τίποτα στο τέλος της
συναλλαγής. Η εξυπηρέτηση συχνά οδηγεί σε συναισθήματα ικανοποίησης παρά
στην ιδιοκτησία ενός απτού αντικειμένου. Αυτό σημαίνει ότι η αγορά μιας υπηρεσίας
θα έχει σημαντική συναισθηματική σημασία για τον καταναλωτή.
Υψηλή Ανάμειξη -συμμετοχή στην απόφαση αγοράς και υψηλή δέσμευση (level
of involvement and commitment)
Η συμπεριφορά των καταναλωτών όταν αγοράζουν τουριστικά προϊόντα και

υπηρεσίες καταδεικνύει υψηλή συμμετοχή στη διαδικασία και υψηλά επίπεδα
δέσμευσης λόγω της φύσης των προϊόντων και των υπηρεσιών. Αυτό σημαίνει ότι τα
μοτίβα συμπεριφοράς κατά την αγορά δεν είναι συμπεριφορά ρουτίνας και κάθε
περίσταση αγοράς θα παρουσιάζει διαφορετικές προσεγγίσεις. Ο καταναλωτής θα
συμμετάσχει ενεργά στη διαδικασία αγοράς και θα κάνει έρευνα αγοράς πριν
λάβει μια απόφαση.
Επομένως, η διαδικασία λήψης αποφάσεων θα διαρκέσει περισσότερο. Οι

καταναλωτές θα αλλάξουν επίσης τα πρότυπα συμπεριφοράς τους ανάλογα με τον
τύπο των διακοπών που θα κάνουν, τα κίνητρά τους για τη συγκεκριμένη περίσταση
αγοράς και τη θέση τους στον κύκλο ζωής της οικογένειας.
Υψηλά επίπεδα ανασφάλειας που συνδέονται με το άυλο της υπηρεσίας

Δ.ΥΠ.Α.

Η άυλη φύση των τουριστικών προϊόντων και υπηρεσιών σημαίνει ότι ο καταναλωτής
μπορεί συχνά να έχει υψηλά επίπεδα ανασφάλειας κατά την αγορά. Δεν μπορούν να
δοκιμάσουν το προϊόν ή την υπηρεσία πριν από την αγορά και ως εκ τούτου θα
αναζητήσουν σιγουριά για τις επιλογές τους. Αυτό θα σημαίνει ότι τα πρότυπα
συμπεριφοράς τους θα είναι πολύπλοκα και πιθανότατα θα εμπλέκουν πολλά άτομα
και φορείς.
Το άτομο για παράδειγμα, μπορεί να λάβει συμβουλές από φίλους, οικογένεια,

ταξιδιωτικούς πράκτορες internet και τηλεοπτικά προγράμματα διακοπών, πριν
επιλέξει τις ετήσιες διακοπές.
Σημαντική συναισθηματική σημασία
Η αγορά διακοπών θα είναι

ένα σημαντικό γεγονός στη
ζωή ενός ατόμου. Είναι οι
διακοπές που θα κάνουν το
άτομο να δραπετεύσει από
το εργασιακό περιβάλλον
και την καθημερινότητα για
να ανανεωθεί και να
ξεκουραστεί. Η επιλογή των διακοπών μπορεί επίσης να επηρεάσει άλλα στενά μέλη
της οικογένειας και μπορεί να χρειαστεί να γίνουν συμβιβασμοί κατά τη διαδικασία
λήψης αποφάσεων. Ο καταναλωτής μπορεί επίσης να σκέφτεται άλλα υποκατάστατα
προϊόντα και υπηρεσίες αντί για διακοπές. Μπορεί, για παράδειγμα, να σκέφτονται
την αγορά άλλων σημαντικών αντικειμένων, όπως ένα αυτοκίνητο ή ένα σπίτι, αντί να
ξοδεύουν χρήματα για διακοπές. Αυτός ο τύπος απόφασης έχει ιδιαίτερη
συναισθηματική σημασία για τα άτομα και τους οικείους του.
Έντονος Επηρεασμός από άλλα άτομα

Δ.ΥΠ.Α.

Τα άτομα είναι πιθανό να επηρεάζονται έντονα από άλλα άτομα κατά τη διαδικασία
λήψης αποφάσεων για τουριστικά προϊόντα. Αν πάρουμε ένα παράδειγμα ατόμων
που επιλέγουν ένα προϊόν διακοπών, είναι πιθανό να επηρεαστούν από άλλα μέλη
της οικογένειάς τους και μέλη άλλων ομάδων αναφοράς. Αυτό καθιστά τα πρότυπα
συμπεριφοράς τους πολύ περίπλοκα και δύσκολο να μελετηθούν. Τα άτομα που
επηρεάζουν την απόφασή τους θα αλλάξουν επίσης τις απόψεις τους με την πάροδο
του χρόνου.
Μακροπρόθεσμες αποφάσεις
Παρά την ανάπτυξη των πακέτων διακοπών

της τελευταίας στιγμής (last-minute deals), οι
περισσότερες αποφάσεις που λαμβάνουν τα
άτομα σχετικά με τα τουριστικά προϊόντα
λαμβάνονται πολύ νωρίτερα. Αυτό σημαίνει ότι
τα άτομα μπορεί να έχουν τελείως διαφορετική
άποψη όταν παίρνουν την απόφαση αγοράς
από ό,τι όταν πηγαίνουν πραγματικά διακοπές.
Σημαίνει επίσης ότι τα άτομα θα προσπαθήσουν να προβλέψουν τι θέλουν να

κάνουν στο μέλλον. Αυτό σημαίνει ότι η ίδια η απόφαση μπορεί να έχει άμεση
επίδραση σε αυτούς. Όλοι γνωρίζουμε την ελπίδα και την προσμονή όταν, στα βάθη
του χειμώνα, κάνουμε κράτηση για διακοπές σε ηλιόλουστα κλίματα!
Υψηλό επίπεδο αναζήτησης πληροφοριών

Δ.ΥΠ.Α.

Έχουμε ήδη δει ότι η επιλογή τουριστικών

προϊόντων έχει συνήθως σημαντική
συναισθηματική σημασία για το άτομο. Αυτό
σημαίνει ότι τα άτομα θα πραγματοποιούν
συνήθως μια εκτενή αναζήτηση
πληροφοριών πριν κάνουν την τελική τους
επιλογή. Αυτό θα περιλαμβάνει
διαβουλεύσεις με άτομα, ομάδες, οργανισμούς και αναφορές μέσων ενημέρωσης
πριν ληφθεί μια απόφαση . Αυτή η διαδικασία έρευνας και προβληματισμού σημαίνει
ότι τα πρότυπα συμπεριφοράς είναι πολύ περίπλοκα. Από τα παραπάνω, μπορούμε
να δούμε ότι η αγορά τουριστικών προϊόντων και υπηρεσιών δεν εμπλέκει τον
καταναλωτή σε πρότυπα συμπεριφοράς ρουτίνας. Αυτό είναι εντελώς διαφορετικό
από τα πρότυπα συμπεριφοράς τους όταν αγοράζουν προϊόντα από το super market,
το οποίο είναι πιο μηχανικό και προβλέψιμο.
6.1.3.6.2. Η διαδικασία λήψης τουριστικών αποφάσεων
Η Απόφαση Για Τουρισμό - Βασισμένη στο μοντέλο της αγοραστικής

διαδικασίας (Buyer Decision Process)
Στην αγορά ενός καταναλωτικού αγαθού οδηγεί η

επιθυμία για την ικανοποίηση μιας ανάγκης. Αυτή η
ανάγκη λειτουργεί πιεστικά προς τον άνθρωπο και
ζητά ικανοποίηση. Ο άνθρωπος όταν
συνειδητοποιεί την ύπαρξη της ανάγκης κινείται για
τη ικανοποίησή της. Έτσι, όταν πρόκειται να ληφθεί
η απόφαση για την πραγματοποίηση διακοπών,
απαιτείται μια σειρά σκέψεων και ενεργειών αφού η
διαδικασία για τη λήψη της απόφασης είναι
πολυσύνθετη. Η διαδικασία αυτή συνήθως διέρχεται
τα ακόλουθα στάδια:
Δ.ΥΠ.Α.

α) Αναγνώριση του προβλήματος, π.χ. η οικογένεια διαπιστώνει ότι το καλοκαίρι

έχει ανάγκη από διακοπές.
β) Συλλογή πληροφοριών. Σε πρώτο στάδιο, η οικογένεια ή το άτομο, έχοντας

διαπιστώσει την ανάγκη για διακοπές, θέτει την ικανοποίηση αυτής της ανάγκης σε
άμεση προτεραιότητα. Γίνονται συζητήσεις με γνωστούς και φίλους για πιθανούς
προορισμούς, αναζητήσεις στο internet και τα social media, συγκεντρώνονται
πληροφορίες και διαφημιστικά έντυπα από τουριστικά γραφεία, από ένθετα
αφιερώματα σε εφημερίδες και περιοδικά κ.τ.λ.
γ) Εκτίμηση εναλλακτικών λύσεων. Αφού έχουν συγκεντρωθεί τα απαραίτητα

στοιχεία, γίνεται σύγκριση των διαφόρων προορισμών και αξιολόγηση των
πληροφοριών με την εκτίμηση των θετικών και αρνητικών στοιχείων κάθε
προορισμού (απόσταση, μέσο μεταφοράς, κόστος κ.τ.λ.).
δ) Επιλογή του προϊόντος. Στο στάδιο αυτό επιλέγεται ο επιθυμητός προορισμός,

αφού έχει εκτιμηθεί ότι ανταποκρίνεται στις ανάγκες και τις δυνατότητες της
οικογένειας ή του ατόμου.
ε) Αγορά του προϊόντος. Στο τέλος πραγματοποιείται η απόφαση για διακοπές.

Δηλώνεται συμμετοχή στο τουριστικό γραφείο, ή κλείνει μόνος του το τουριστικό
πακέτο μέσω internet, γίνεται η κράτηση για το μεταφορικό μέσο και για το κατάλυμα,
δίνεται κάποια προκαταβολή κ.τ.λ. ( Σιρακούλη , 2017)
Δ.ΥΠ.Α.

Σημαντικά στοιχεία που λαμβάνονται υπόψη κατά την διαδικασία απόφασης

αγοράς
Η απόφαση για την αγορά ενός

τουριστικού προϊόντος είναι το
αποτέλεσμα μιας πολύπλοκης διαδικασίας.
Αυτό είναι το αποτέλεσμα ορισμένων
παραγόντων, οι οποίοι σχετίζονται με τον
καταναλωτή και με τις εξωτερικές
επιρροές που ασκούν πάνω του. Ωστόσο,
είναι επίσης αλήθεια ότι τα διαφορετικά και αλληλεξαρτώμενα χαρακτηριστικά
πολλών τουριστικών προϊόντων καθιστούν την απόφαση αγοράς στον τουρισμό ένα
σύνθετο φαινόμενο από μόνο του. Αυτό το γεγονός μπορεί να επεξηγηθεί
λαμβάνοντας υπόψη το φάσμα των αποφάσεων που πρέπει να λάβει ένας τουρίστας
όταν επιλέγει διακοπές.
Αυτά φαίνονται παρακάτω:
• Ποιος προορισμός (χώρα, περιοχή, θέρετρο);
• Ποιος τρόπος ταξιδιού-μεταφορικά μέσα (προγραμματισμένα αεροπορικά,
αεροπορικά τσάρτερ, πλοίο, τρένο, πούλμαν, αυτοκίνητο, λεωφορείο);
• Τι είδους κατάλυμα (με service ή χωρίς) ;
• Πόσο θα διαρκούν οι διακοπές (ημέρες / εβδομάδες);
• Ποια εποχή του χρόνου θα γίνονται οι διακοπές (εποχή, μήνας, συγκεκριμένη
ημερομηνία);
• Πακέτο διακοπών ή ανεξάρτητο ταξίδι;
• Ποιος ταξιδιωτικός πράκτορας και οργανισμός (εάν πρόκειται για πακέτο
διακοπών) ;
Δ.ΥΠ.Α.

Υπάρχουν πολλοί παράγοντες που επηρεάζουν την απόφαση αγοράς για διακοπές,
μερικοί από τους οποίους παρουσιάζονται στον παρακάτω πίνακα. Σαφώς αυτά
σχετίζονται έντονα με τα κίνητρα και τους καθοριστικούς παράγοντες που έχουμε ήδη
περιγράψει.
Δ.ΥΠ.Α.

Παράγοντες Επηρεασμού Των Αποφάσεων Για Επιλογή Διακοπών
Εσωτερικοί παράγοντες Εξωτερικοί παράγοντες

του τουρίστα του τουρίστα
Προσωπικά κίνητρα Διαθεσιμότητα των κατάλληλων και
Προσωπικότητα επιθυμητών τουριστικών προϊόντων και
Διαθέσιμο εισόδημα υπηρεσιών
Υγεία Συμβουλές ταξιδιωτικών πρακτόρων
Οικογενειακές Δεσμεύσεις Πληροφορίες που λαμβάνονται από
Εργασιακές Δεσμεύσεις προορισμούς, Τουριστικούς
Παρελθοντικές Εμπειρίες οργανισμούς, και ταξιδιωτικά μέσα
Διακοπών Πληροφόρηση και προτάσεις από “στόμα
Χόμπι και ενδιαφέροντα σε στόμα”, φίλους και οικογένεια
Υπάρχουσα γνώση για διάφορους Πολιτικοί περιορισμοί στα ταξίδια π.χ.
εναλλακτικούς προορισμούς Απαιτήσεις θεώρησης βίζας, αναταραχές
διακοπών πόλεμοι και διαμάχες
Στάσεις, απόψεις, αντιλήψεις Προβλήματα υγείας και απαιτήσεις
Τρόπος ζωής (lifestyle) εμβολιασμού σε διάφορους προορισμούς
Ειδικές προσφορές και προσφορές από
Τουριστικούς οργανισμούς
Το κλίμα και η απόσταση των
προορισμών
Είναι επίσης σημαντικό να αναγνωρίσουμε ότι η πολυπλοκότητα της τουριστικής

λήψης αποφάσεων ενισχύεται από το γεγονός ότι ακόμα και όταν έχουν κάνει την
επιλογή των διακοπών τους, αυτή δεν είναι η τελευταία απόφαση που πρέπει να
λάβουν οι τουρίστες.
Μόλις φτάσει η ώρα των διακοπών, πρέπει να λάβουν ένα επιπλέον σύνολο
αποφάσεων σχετικά με το τι θα κάνουν όταν φτάσουν στον προορισμό τους. Πρέπει
Δ.ΥΠ.Α.

να αποφασίσουν πώς θα περάσουν κάθε μέρα όσον αφορά τις εκδρομές και τις
δραστηριότητες αναψυχής, καθώς και πού να φάνε και να πιούν, και ούτω καθεξής.
Κάθε μία από αυτές τις φαινομενικά απλές αποφάσεις είναι το αποτέλεσμα μιας
περίπλοκης διαδικασίας λήψης αποφάσεων.
6.1.2.6.3. Οι Φάσεις Διαδικασίας Λήψης Τουριστικής Απόφασης
Κάθε χρόνο εκατομμύρια ανθρώπων ταξιδεύουν με σκοπό τον τουρισμό και

εκατομμύρια άλλα αποκτούν για πρώτη φορά την ιδιότητα του τουρίστα. Όλα αυτά τα
άτομα, που αποτελούν τους ενεργούς τουρίστες του χρόνου, συνειδητά η
υποσυνείδητα, περνάνε από ορισμένα στάδια/φάσεις μέσω των οποίων
πραγματοποιούν το τουριστικό τους ταξίδι
Η διαδικασία που ακολουθούν όλοι

αυτοί οι αρχικά, υποψήφιοι και
μετέπειτα ενεργοί τουρίστες,
επηρεάζεται ανάλογα από τις
συγκεκριμένες η τυχαίες ενέργειες
των τουριστικών παραγωγών. Στη
διαδικασία λήψης της απόφασης
επιδρούν τα κριτήρια με τα οποία οι υποψήφιοι καταναλωτές εκτιμούν το βαθμό
ικανοποίησης των αναγκών τους.
Κατά το ποσοστό που οι ενέργειες που γίνονται από τους παραγωγούς είναι
αποτέλεσμα προδιαγεγραμμένου προγράμματος τουριστικού Μάρκετινγκ, οι
αποφάσεις στις οποίες καταλήγουν οι υποψήφιοι τουρίστες σχετίζονται με την
επιτυχία της προσφοράς τουριστικού προϊόντος από τους παραγωγούς αυτούς.
Το να αντιληφθούν και να επεξεργαστούν τις φάσεις που εμπλέκονται στη διαδικασία

της τουριστικής απόφασης είναι βασικό για την ανάπτυξη του αντίστοιχου
προγράμματος ενεργειών Μάρκετινγκ, τόσο για τις μεγάλες όσο και για τις μικρότερες
Δ.ΥΠ.Α.

τουριστικές επιχειρήσεις και τους φορείς που διαχειρίζονται τουριστικούς

προορισμούς και προσπαθούν να προσελκύσουν επισκέπτες.
Οι φάσεις αυτές αναφέρονται στον παρακάτω Πίνακα και περιγράφονται αναλυτικά
στη συνέχεια.
Φάσεις Διαδικασίας Λήψης Τουριστικής Απόφασης
Επιθυμία για ταξίδι
Προοπτική, παρακίνηση για ταξίδι
Κατάρτιση σχεδίου για ταξίδι
Απόφαση ταξιδιού
Επιθυμία για ταξίδι
Η επιθυμία για ταξίδι αποτελεί το θεμέλιο στη

διαδικασία της τουριστικής απόφασης. Πρέπει
να θεωρείται ως τμήμα των ανθρωπίνων
ενστίκτων, είτε εκφράζεται με τη διάθεση του
υποψήφιου τουρίστα "να ξεφύγει από τα
καθημερινά", ως μία πρακτική μέθοδος για
ξεκούραση και απόσταση από το "στρες" της
βιοπάλης, είτε εκφράζεται ως ψυχαγωγική ή εκπαιδευτική δραστηριότητα, είτε τέλος
απλώς ως εκδήλωση προσαρμογής στα κοινωνικά πρότυπα.
Δ.ΥΠ.Α.

Η επιθυμία αυτή δημιουργείται από τα κίνητρα για ταξίδι, σιγά σιγά, στην διάρκεια της
καθημερινής ζωής, και αναπτύσσεται στην επόμενη φάση της ταξιδιωτικής
απόφασης.
Προοπτική, παρακίνηση για ταξίδι
Στη διάρκεια της ημέρας συχνά δεχόμαστε μηνύματα με

κάποια συνειδητή ή υποσυνείδητη, άμεση ή έμμεση
προτροπή, για να ταξιδεύουμε. Όλα τα μέσα μαζικής
ενημέρωσης, τύπος, τηλεόραση, εφημερίδες, κλπ. μας
φορτώνουν το μυαλό με κάποιο στοιχείο που παρακινεί
να κάνουμε κάποια μετακίνηση.
Είτε απλώς ο μετεωρολόγος μας λέει στο δελτίο καιρού, ποια η κατάσταση στις
πίστες του σκι, είτε η εφημερίδα μας αναφέρει το ταξίδι κάποιου σημαίνοντα
πολιτικού ή οικονομικού παράγοντα, είτε η τηλεόραση μας δείχνει εικόνες και
περιγράφει συνθήκες και διάφορα περιστατικά σε άλλα μέρη, άλλους ανθρώπους,
άλλες εμπειρίες, στη σκέψη μας συνεχώς έρχονται ιδέες σχετικές με το ταξίδι.
Πρόσθετα σε όλα αυτά είναι και η προτροπή που μας κάνει η ίδια η τουριστική
βιομηχανία με τις κάθε είδους διαφημίσεις της ή άλλες τεχνικές προώθησης των
προϊόντων της.
Κατάρτιση σχεδίου για ταξίδι
Η επιθυμία από τη μία και η

προτροπή από την άλλη μας
δημιουργούν ένα πλαίσιο σκέψης με
το οποίο το θέμα "ταξίδι"
αγκυροβολεί ·στο μυαλό μας.
Γινόμαστε δεκτικοί στο να
Δ.ΥΠ.Α.

ακούσουμε ή ακόμα επιζητούμε στοιχεία από άλλους που έχουν ταξιδέψει,

διαβάζουμε με πιο πολλή προσοχή περιγραφές ταξιδιών ή διερευνούμε τις
πιθανότητες και περιπτώσεις ταξιδιών με συγγενείς, φίλους και ακόμα και με τους
ειδικούς - πράκτορες, οργανωτές tour, κλπ.- και συγχρόνως μαζεύουμε υλικό σχετικό
με την δραστηριότητα του ταξιδιού.
Κατά την ίδια περίοδο ενσυνείδητα η υποσυνείδητα αρχίζουμε να προσδιορίζουμε τα

πλαίσια μέσα στα οποία η πιθανότητα του ταξιδιού θα μπορούσε να
πραγματοποιηθεί - πλαίσια χρονικά, οικονομικά και γεωγραφικά.
Απόφαση ταξιδιού
Η φάση αυτή είναι γεμάτη από δισταγμούς και αμφιβολίες όσον αφορά στην
ορθότητα της τελικής απόφασης. Δημιουργούνται στον υποψήφιο τουρίστα πληθώρα
ερωτήσεων και αποριών και θεωρεί ότι του παρέχονται παράδοξες και ίσως και
αντιφατικές συμβουλές. Συνήθως όμως, μόνο κάποιο σημαντικά αρνητικό γεγονός
μπορεί να εμποδίσει τον υποψήφιο νέο τουρίστα από το να πραγματοποιήσει το
σχέδιό του.
Η ολοκλήρωση της φάσης

αυτής είναι όταν ο υποψήφιος
τουρίστας καταλήγει στην
επιλογή του. Τότε ο
υποψήφιος τουρίστας τελικά
κάνει κάποια αποφασιστική
ενέργεια «Οριστικοποίησης» όπως π.χ. απευθύνεται σε κάποιο ταξιδιωτικό
πράκτορα ή απ' ευθείας σε μεταφορική εταιρεία (αεροπορική, σιδηροδρομική, κλπ.),
για να κάνει κρατήσεις για το ταξίδι του (μεταφορικές η ξενοδοχειακές), ή
συνεννοείται με την εργασία του για τις μέρες που θα λείψει, ή κανονίζει ποιος θα
προσέχει το σπίτι του, το σκύλο, κλπ..
Δ.ΥΠ.Α.

Μετά τη φάση αυτή ακολουθεί η

πραγματοποίηση του επιλεγμένου
τουριστικού ταξιδιού. Παρά το γεγονός ότι
είναι εκτός της διαδικασίας της τουριστικής
απόφασης, οφείλουμε να επισημάνουμε και
τις φάσεις που ακολουθούν για την
ολοκλήρωση της πραγματοποίησης της
απόφασης και που επισημαίνονται και
επεξηγούνται στον παρακάτω Πίνακα.
Η διαδικασία που περιγράφεται στον παρακάτω πίνακα, σε μικρό ή μεγάλο βαθμό,

συνειδητά ή υποσυνείδητα, λειτουργεί σε όλους τους ταξιδιώτες και γίνεται
περισσότερο συνήθεια όσο πιο πολλά ταξίδια προσθέτει στην εμπειρία του ο κάθε
ταξιδιώτης.
Οι επί μέρους φάσεις διακρίνονται πιο εύκολα όταν πρόκειται για τουρισμό διακοπών,
επειδή οι αποφάσεις για τουρισμό διακοπών λαμβάνονται από τον κάθε τουρίστα με
βάση τις δικές του ανάγκες και κίνητρα.
Δ.ΥΠ.Α.

Φάσεις Ολοκλήρωσης Της Πραγματοποίησης Της Τουριστικής Απόφασης
Η φάση αυτή είναι ιδιαίτερα ενεργητική γιατί κάτω από

την αίσθηση του "πυρετού" του ταξιδιού και της
Προετοιμασία για το προσδοκίας, ο υποψήφιος τουρίστας ενημερώνεται,
ταξίδι προετοιμάζεται και διαμορφώνει πιο συγκεκριμένες
προσδοκίες
Αυτή η φάση είναι σημαντική για τον ταξιδιώτη και
Άφιξη και εμπειρίες ιδιαίτερα γι' αυτόν που κάνει το πρώτο ταξίδι ή την πρώτη
στον τόπο του επίσκεψη σε ένα τουριστικό προορισμό. Είναι
προορισμού γεμάτη "πρώτες" εντυπώσεις που δεν ξεχνιούνται
εύκολα, ιδίως όταν είναι αρνητικές.
Στη διάρκεια της διακίνησης επιστροφής ο ταξιδιώτης
αναπολεί στιγμές από το ταξίδι, αν είναι έμπειρος
Επιστροφή στην ταξιδιώτης (έχει κάνει και άλλα ταξίδια) κάνει συγκρίσεις
περιοχή συνήθους με προηγούμενες εμπειρίες του, και θέτει βάσεις για την
διαμονής τελική δια μόρφωση της εντύπωσης που θα του μείνει
από το συγκεκριμένο τουριστικό ταξίδι.
Η επιστροφή στη βάση του είναι ιδιαίτερα συνυφασμένη
με την τάση να βρει αμέσως ακροατήριο για να διηγηθεί
Διήγηση του ταξιδιού πως πέρασε, τι είδε, τι έκανε.
Η φάση αυτή επιτείνει την αίσθηση των εμπειριών και
μπορεί και να υποβοηθείται και από αναμνηστικά,
φωτογραφίες, τουριστικούς οδηγούς που απέκτησε ο
ταξιδιώτης στο ταξίδι του.
Επισημαίνουμε, τελειώνοντας ότι η διαδικασία λήψης της τουριστικής απόφασης

ουσιαστικά είναι συνεχής και επαναλαμβάνεται, γιατί ο τουρίστας, αφού τελειώσει το
ένα ταξίδι του, αρχίζει να προετοιμάζεται ψυχολογικά για το επόμενο.
Δ.ΥΠ.Α.

Με βάση τις φάσεις ολοκλήρωσης που περιγράψαμε στον πίνακα, παραθέτουμε

αναλυτικά το τουριστικό ταξίδι, προκειμένου να εξηγήσουμε τις λεπτομέρειες του και
τον τρόπο με τον οποίο λαμβάνονται οι αποφάσεις:
6.1.2.6.4. Το Τουριστικό Ταξίδι: Συνολική περιγραφή της συμπεριφοράς του

τουρίστα (Πριν, Κατά Και Μετά Το Ταξίδι)
Το ταξίδι αποτελεί τη διέξοδο και κατ’ επέκταση μια

«προγραμματισμένη» φυγή για ξεκούραση (ψυχική
και σωματική), ηρεμία, για το διαφορετικό, για το
εξωτικό κ.τ.λ., που αποτελούν τα κυρίαρχα στοιχεία
του σύγχρονου τουρισμού. Αυτά είναι και τα
χαρακτηριστικά των ταξιδιών που προβάλλονται
ιδιαίτερα από τις διαφημίσεις των μεγάλων
ταξιδιωτικών γραφείων και των τουρ-οπερέιτορ. Θα
πρέπει μάλιστα να σημειωθεί ότι η ανάγκη για
ξεκούραση, φυγή (και αλλαγή παραστάσεων είναι πιο
έντονη στους κατοίκους των μεγάλων αστικών
κέντρων, τους οποίους ο τρόπος ζωής επηρεάζει και ωθεί στην αναζήτηση μέσω του
τουριστικού ταξιδιού, της χαμένης τους ισορροπίας. Παράλληλα, το ταξίδι τους
επιτρέπει να ανακτήσουν τις δυνάμεις τους, να ανανεώσουν τη διάθεσή τους και να
αποβάλλουν το άγχος και το στρες της καθημερινότητας.
Ο τουρίστας, ανάλογα με το ρόλο που έχει αναλάβει μέσα στην οικογένεια, επιζητεί
να απαλλάσσεται από το άγχος των καθημερινών ενασχολήσεων του. Για
παράδειγμα, η σύζυγος, κατά τη διάρκεια του ταξιδιού, επιθυμεί να απαλλαγεί από τις
δραστηριότητες της καθημερινότητάς της, που αποτελούν πάντα πηγή άγχους, τόσο
στον εργασιακό τομέα, όσο και στη φροντίδα του σπιτιού και των λοιπών μελών της
οικογένειας. Γι’ αυτό, συχνά, ένα ζευγάρι αποφασίζει να κάνει διακοπές μόνο του,
απαλλαγμένο για λίγο από την καθημερινή φροντίδα των παιδιών.
Δ.ΥΠ.Α.

Το τουριστικό ταξίδι είναι δυνατόν να αναλυθεί σε μια σύνθεση τριών διαφορετικών

χρονικών, κοινωνικών και ψυχολογικών καταστάσεων, που αντιπροσωπεύουν και
τρεις διαφορετικές χρονικές περιόδους του «κύκλου» του ταξιδιού. Έτσι διακρίνουμε
τη συμπεριφορά του τουρίστα πριν το ταξίδι, τη συμπεριφορά του κατά τη διάρκεια
του ταξιδιού και τη συμπεριφορά του μετά το ταξίδι.
1η Φάση: Πριν από το ταξίδι

Στη φάση αυτή, το άτομο διαπιστώνει αρχικά την ανάγκη για να πραγματοποιήσει
διακοπές. Για τη διαμόρφωση όμως της τελικής απόφασης και της επιλογής του
προορισμού, του χρόνου πραγματοποίησης του ταξιδιού και του τύπου του ταξιδιού,
επηρεάζεται από πολλούς παράγοντες. Ένας σημαντικός παράγων είναι ο
οικονομικός, άλλοι παράγοντες είναι οι κοινωνικοί και ψυχολογικοί. Έτσι, η τελική
απόφαση επηρεάζεται:
• Από τη μορφή της οικογένειας. Συνήθως οι ανάγκες των παιδιών παίζουν

σημαντικό ρόλο στη διαδικασία λήψης της τελικής απόφασης για το ταξίδι.
• Από την κοινωνική θέση της οικογένειας, καθώς το ταξίδι έχει συμβολική
κοινωνική σημασία.
• Από την προσωπικότητα του ατόμου, η οποία επηρεάζει τη μορφή του τα- ξιδιού,
τον προορισμό, τον τύπο του ταξιδιού κ.τ.λ.
• Από την πληροφόρηση που υπάρχει για τον προορισμό και ιδιαίτερα από τη
διαφήμιση.
• Από την ασφάλεια που παρέχει κάποιος προορισμός. Ο άνθρωπος τείνει να
απορρίπτει προορισμούς οι οποίοι θεωρούνται ανασφαλείς, π.χ. έχουν εκδηλωθεί
τρομοκρατικές ενέργειες, υπάρχει ο φόβος κοινωνικών ή πολιτικών συγκρούσεων,
σημειώνονται πολλές εγκληματικές ενέργειες, έχουν εκδηλωθεί πρόσφατα δυσμενή
καιρικά φαινόμενα (πλημμύρες, τυφώνες κ.τ.λ.), ή φυσικές καταστροφές (σεισμοί,
ηφαιστειακές εκρήξεις κ.τ.λ.), ή έχει εκδηλωθεί κάποια επιδημία (π.χ. χολέρα,
τυφοειδής πυρετός κ.τ.λ.).
Δ.ΥΠ.Α.

Η φάση που προηγείται του ταξιδιού βρίσκει τον άνθρωπο με αλληλοσυγκρουόμενα

συναισθήματα. Αυτό συμβαίνει διότι:
• έχει αγοράσει ένα «προϊόν», το τουριστικό ταξίδι, χωρίς να έχει τη δυνατότητα να

το «δει» με κάποιο τρόπο, να το ελέγξει. Έτσι, ξεκινά για κάποιο προορισμό άγνωστο,
χωρίς να έχει πραγματική εικόνα για την επιλογή του.
• συνήθως έχει αγοράσει το τουριστικό «πακέτο» αρκετό καιρό πριν από την
κατανάλωσή του / πριν την πραγματοποίηση του ταξιδιού, με αποτέλεσμα να νοιώθει
ανασφάλεια και αβεβαιότητα.
• αν ο προορισμός που έχει επιλέξει του είναι εντελώς άγνωστος, αισθάνεται
αμφιβολία για την επιλογή του και συχνά διερωτάται για την ορθότητά της.
• συχνά υπάρχει η πιθανότητα ακύρωσης του ταξιδιού, ανατροπής των
προσδοκιών και τελικά αναβολής των διακοπών.
2η Φάση: Κατά τη διάρκεια του ταξιδιού

Με την έναρξη του τουριστικού ταξιδιού, ο τουρίστας περνά μια σειρά από
διαφορετικές φάσεις που συνδέονται άμεσα με τις φάσεις του ταξιδιού. Αρχικά
νοιώθει ενθουσιασμό με την προοπτική της πραγματοποίησης του ταξιδιού και της
γνωριμίας με έναν άγνωστο τόπο. Η εξέλιξη όμως της μετακίνησης, η παραμονή και
οι εμπειρίες που θα αποκομίσει κατά τη διάρκεια του ταξιδιού μπορεί να ανατρέψουν
πλήρως την ψυχολογική του κατάσταση και κατ’ επέκταση τις αντιλήψεις του για τον
προορισμό που επισκέφθηκε. Οι λόγοι μπορεί να είναι πολλοί:
Η διάσταση, που συχνά παρατηρείται, ανάμεσα στις ήδη υπάρχουσες πληροφορίες

για τα δεδομένα του τουριστικού
προορισμού και τα πραγματικά
δεδομένα που αντιμετωπίζει ο
τουρίστας όταν βρεθεί εκεί. Είναι
γεγονός ότι κάθε άτομο ξεκινώντας
κάποιο ταξίδι λίγο πολύ συνειδητά ή
Δ.ΥΠ.Α.

ασυνείδητα, μέσω των επιρροών των Μ.Μ.Ε., των Εθνικών Οργανισμών Τουρισμού
κ.τ.λ., των πληροφοριών που άντλησε από φίλους, συνεργάτες, συγγενείς κ.τ.λ. έχει
δημιουργήσει κάποιες «εικόνες» για τον τόπο προορισμού, όσον αφορά τα φυσικά
χαρακτηριστικά του (π.χ. τα νησιά της Καραϊβικής έχουν ταυτισθεί με την εικόνα
απέραντης γαλάζιας θάλασσας, φοινικόδεντρων, πλούσιας τροπικής βλάστησης) και
τους ανθρώπους (φιλόξενοι, γελαστοί κ.τ.λ.).
Οι εικόνες όμως αυτές είναι πιθανό να μην έχουν καμία σχέση με την πραγματικότητα,
π.χ. ενώ κάποιος ζητά το «αμόλυντο» φυσικό περιβάλλον και το «αυθεντικό»
διαπιστώνει ότι στην πραγματικότητα τόσο το περιβάλλον, όσο και η «παραδοσιακή
ζωή», η τέχνη των ντόπιων και η «φιλοξενία» έχουν εμπορευματοποιηθεί. Στην
περίπτωση αυτή, διαπιστώνει τη διάσταση μεταξύ της «εικόνας» και της
πραγματικότητας, συχνά απογοητεύεται, νοιώθει «εξαπατημένος» και η ψυχολογική
του διάθεση αλλάζει. Αποτέλεσμα είναι να μην αποκομίζει από το ταξίδι την
απόλαυση που ανέμενε και το ταξίδι να αποτελέσει πηγή ψυχολογικής δυσαρέσκειας.
Η διαπίστωση του τεράστιου οικονομικού και κοινωνικού χάσματος που χωρίζει τον
επισκέπτη από τον ντόπιο. Συχνά, ο
επισκέπτης διαπιστώνει ότι ο προορισμός που
προβάλλεται ως «παράδεισος» για τους
επισκέπτες, κρύβει πολύ δύσκολες και
απάνθρωπες συνθήκες διαβίωσης των
ντόπιων, π.χ. η Κούβα που προβάλλεται ως
ιδανικός τουριστικός προορισμός προκαλεί
έντονα συναισθήματα στον επισκέπτη που
διαπιστώνει τη φτώχεια και τις ελλείψεις σε
στοιχειώδη είδη (ρουχισμό, φάρμακα, σαπούνι
κ.τ.λ.) απαραίτητα για τη διαβίωση του πληθυσμού. Επίσης, διαπιστώνει τις
στερήσεις ιδίως των μικρών παιδιών, σε αντίθεση με την πολυτέλεια που
απολαμβάνει ο ίδιος. Ανάλογα συναισθήματα προκαλούνται και μετά το ταξίδι σε
αρκετούς αφρικανικούς ή ασιατικούς προορισμούς, όπου ο τουρίστας βιώνει από
Δ.ΥΠ.Α.

κοντά το τεράστιο χάσμα που τον χωρίζει από τους ντόπιους. Το γεγονός αυτό
συχνά του προκαλεί τεράστιο σοκ.
Η πιθανή ανασφάλεια που μπορεί να νοιώσει ο τουρίστας σε ορισμένους

προορισμούς λόγω των κακών ή ανύπαρκτων συνθηκών υγιεινής, των κινδύνων
«φυσικής προέλευσης» π.χ. από πιθανές ασθένειες (ελονοσία, τσιμπήματα ερπετών,
εντόμων κ.τ.λ.), λόγω της μεγάλης εγκληματικότητας, της διαφοράς ηθών και εθίμων
κ.τ.λ. Η ύπαρξη των κινδύνων αυτών και οι προφυλάξεις που πρέπει να λαμβάνονται,
περιορίζουν το βαθμό ικανοποίησης ή απόλαυσης του τουριστικού προϊόντος. Οι
ψυχολογικές παρενέργειες που προκαλούνται τόσο στους τουρίστες όσο και στους
κατοίκους των χωρών υποδοχής, λόγω των διαφορετικών ηθών των τουριστών (π.χ.
στις μουσουλμανικές χώρες οι γυναίκες οφείλουν να είναι σεμνά ντυμένες, να
καλύπτουν τα μαλλιά τους με μαντήλι και να είναι πολύ προσεκτικές ώστε να μην
προσβάλλουν με τη συμπεριφορά τους, τους κατοίκους της χώρας υποδοχής). Οι
περιορισμοί αυτοί μειώνουν επίσης την απόλαυση του ταξιδιού. (Σιρακούδη , 2017)
Οι Κίνδυνοι Του Ταξιδιού

Χαρακτηριστικό παράδειγμα των κινδύνων που αντιμετωπίζει ο ταξιδιώτης αποτελεί
ο οδηγός που δίνεται από την ελληνική πρεσβεία στο Δελχί (Ινδία) και αφορά τους
κανόνες υγιεινής που πρέπει να ακολουθούνται:
• πίνετε μόνο εμφιαλωμένο νερό (και σφραγισμένο). Αποφεύγετε τα παγάκια στο
στόμα σας.
• συνιστάται το πλύσιμο των δοντιών να γίνεται μόνο με εμφιαλωμένο νερό.
• θα πρέπει κανείς να γευματίζει μόνο σε καλά ξενοδοχεία και όχι σε οποιαδήποτε
άλλα εστιατόρια μέτριας εμφάνισης ή σε πλανόδιους μικροπωλητές.
• να αποφεύγεται η κατανάλωση ωμών ή μισοψημένων τροφών, όπως π.χ.
σαλάτες, οστρακοειδή, ψητά κ.τ.λ.
• όχι στην κατανάλωση μη αποφλοιωμένων φρούτων.
• συνιστάται η κατανάλωση μόνο εμφιαλωμένων αναψυκτικών και όχι ήδη
παρασκευασμένων χυμών (φρέσκων).
Δ.ΥΠ.Α.

• να αποφεύγεται η κατανάλωση παγωτών.

• να αποφεύγεται, επίσης, η κατανάλωση γάλακτος και γαλακτοκομικών προϊόντων.
• λόγω ύπαρξης μικροβίων διαφορετικών από αυτά της Δύσης, να κρατάτε τα χέρια
μακριά από το στόμα και τη μύτη.
• είναι καλό να φέρνει ο επισκέπτης μαζί του χάπια για στομαχικές και κοιλιακές
παθήσεις (δυσεντερία), οι οποίες είναι συνήθεις για τους Δυτικούς στην Ινδία.
Δ.ΥΠ.Α.

3η Φάση: Μετά το ταξίδι

Η επιστροφή του ταξιδιώτη στο γνώριμο
χώρο κατοικίας και εργασίας δεν είναι
απλή υπόθεση και δεν επιτυγχάνεται
αυτόματα. Υπάρχει μια φάση
επανένταξης στους παλαιούς ρυθμούς
ζωής και απασχόλησης, που συχνά
διαρκεί αρκετό καιρό. Η επανένταξη
συναρτάται από τη διάρκεια του ταξιδιού,
τις εμπειρίες που αποκόμισε το άτομο τόσο όσον αφορά τον τρόπο ζωής, όσο και
τους ανθρώπους που γνώρισε, τη διαφορά ανάμεσα στον τρόπο ζωής του τόπου
προορισμού και του τόπου κατοικίας και εργασίας του κ.τ.λ. Έτσι μπορούμε να
πούμε ότι:
Εάν το ταξίδι ικανοποίησε τις ανάγκες και τις επιθυμίες του ταξιδιώτη, οι ευχάριστες
αναμνήσεις θα τον συνοδεύουν και μετά τις διακοπές.
Εάν το άτομο κατά τη διάρκεια του ταξιδιού βίωσε ένα διαφορετικό τρόπο ζωής (π.χ.
κοντά στη φύση) και διαπιστώνει ότι το εκφράζει, συχνά αυτό δρα καταλυτικά στις
απόψεις και στον τρόπο ζωής του στο μέλλον και οδηγεί σε επιλογές και αποφάσεις
που επιφέρουν αλλαγές του μέχρι τότε τρόπου ζωής του (π.χ. μετακίνηση στον τόπο
καταγωγής, αναζήτηση πιο ανθρώπινου και ποιοτικού περιβάλλοντος ζωής).
Εάν το άτομο κατά τη διάρκεια των διακοπών διαπιστώσει ότι ο τρόπος ζωής του δεν
ανταποκρίνεται στις ανάγκες του, ότι ο ρόλος ή οι ρόλοι του δεν του ταιριάζουν ή ότι
η εργασία του δεν του προσφέρει ευχαρίστηση, αλλά είναι δύσκολο έως αδύνατο να
αλλάξει κάτι από αυτά, η επανένταξή του στην καθημερινότητα είναι εξαιρετικά
δύσκολη και οι ψυχολογικές συγκρούσεις είναι έντονες.
Δ.ΥΠ.Α.

Τελικά, στον «απολογισμό» που ακολουθεί το ταξίδι, υπεισέρχονται πολλοί

παράγοντες που είτε ανατρέπουν, είτε ενισχύουν τις απόψεις, τις εικόνες και τις
εκτιμήσεις που είχαν διαμορφωθεί πριν το ταξίδι. Αποτέλεσμα του «απολογισμού»
μπορεί να είναι:
• η απόφαση για επανάληψη του ίδιου τουριστικού ταξιδιού,
• η απόφαση για εκ νέου επίσκεψη στη χώρα,
• η επιλογή του ίδιου τύπου ταξιδιού,
• η επιλογή διαφορετικού τύπου ταξιδιού κ.τ.λ.
6.1.2.6.5. Ατομική συμπεριφορά και συμπεριφορά της ομάδας στο ταξίδι
Ατομική συμπεριφορά
Ο τουρίστας είτε ταξιδεύει μεμονωμένα είτε ταξιδεύει ως μέλος μιας ομάδας

αναπτύσσει κατά τη διάρκεια του ταξιδιού ιδιαίτερη συμπεριφορά, η οποία είναι
διαφορετική απ’ αυτή που τον διακρίνει στην καθημερινότητά του. Η ατομική
συμπεριφορά διαμορφώνεται από την επίδραση όλων εκείνων των παραγόντων που
συνθέτουν το ταξίδι. Δηλαδή, τον τουριστικό προορισμό (εξωτικό μέρος,
αναπτυγμένη χώρα της Δύσης), τη φύση του ταξιδιού (περιπέτειας, θρησκευτικό
κ.τ.λ.), τους συνταξιδιώτες, το μέσο μεταφοράς, τη διάρκεια μεταφοράς, τις
κλιματολογικές συνθήκες κ.τ.λ.
Το ταξίδι, όποια μορφή και αν έχει, είναι πάντοτε για τον τουρίστα μια φυγή από την
πραγματικότητα. Σε ατομικό επίπεδο, είναι μια ευκαιρία για προσωρινή έστω
υιοθέτηση νέων ρόλων. Ο άνθρωπος απαλλάσσεται από τους καθημερινούς του
ρόλους, προσπαθεί να αποφύγει καθετί που τον καταπιέζει και, στο μικρό χρονικό
Δ.ΥΠ.Α.

διάστημα των διακοπών του, αναπτύσσει μια συμπεριφορά πρωταγωνιστή και

κυρίαρχου των καταστάσεων.
Ελεύθερος από κοινωνικές προκαταλήψεις,

κοινωνικούς καταναγκασμούς και
καθωσπρεπισμούς, προβαίνει συχνά σε
εκδηλώσεις και ενέργειες που διαφοροποιούνται
σε μεγάλο βαθμό απ’ αυτές της καθημερινής του
ζωής. Έτσι, δεν δίνει ιδιαίτερη σημασία στην
εμφάνιση και στο ντύσιμο, π.χ. ενώ ως
υπάλληλος τράπεζας φοράει κοστούμι και είναι καθημερινά ξυρισμένος, στη διάρκεια
των διακοπών δεν ενδιαφέρεται ιδιαίτερα για την εξωτερική του εμφάνιση. Άγνωστος
μεταξύ αγνώστων και σε απομακρυσμένο μέρος, έχει την αίσθηση ότι κανένας δεν
τον αναγνωρίζει και ότι κανένας δεν τον βλέπει. Έτσι, καλυμμένος από την ανωνυμία,
δεν αυτοελέγχεται και αφήνει ελεύθερο τον εαυτό του να αντιδρά αβίαστα στα
ερεθίσματα που δέχεται. Σχολιάζει οτιδήποτε του προκαλεί την περιέργεια, και
μάλιστα μεγαλόφωνα, συχνά χλευάζοντας, καθώς αποτελεί γι’ αυτόν οχυρό το ότι η
μητρική του γλώσσα δεν είναι κατανοητή στον τόπο προορισμού. Γελάει ανοιχτά,
αυθόρμητα, θυμάται την παιδική του ηλικία δοκιμάζοντας κάθε λιχουδιά που πουλάνε
οι μικροπωλητές στο δρόμο, επιδίδεται σε αγορές από τους πλανόδιους εμπόρους
για να απολαύσει τη χαρά της διαπραγμάτευσης (παζάρια)...
Μέσα στο γενικό κλίμα ευφορίας και

χαλάρωσης, επιδίδεται σε μια
γευστική εξερεύνηση δοκιμάζοντας
κάθε περίεργη γεύση και ξεχνώντας
δίαιτες, διατροφικούς κανόνες και
πιθανές ιατρικές συστάσεις. Έτσι,
δοκιμάζει φαγητά που σε κανονικές
συνθήκες και μόνο η αναφορά τους θα του προκαλούσε αποστροφή (π.χ. φίδι) και
συνδυάζει πρωτόγνωρες γεύσεις με μαγικά χρώματα και μεθυστικά αρώματα.
Δ.ΥΠ.Α.

Απαλλαγμένος ο τουρίστας από τα άγχη που του επιβάλλει η καθημερινή του ζωή και
οι ρόλοι που έχει αναλάβει ως μέλος μιας συγκεκριμένης κοινωνικής ομάδας, όταν
βρεθεί σε διαφορετικό πολιτισμικό περιβάλλον αναπτύσσει συμπεριφορά που
προσδιορίζεται από τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του τόπου προορισμού και η οποία
διαρκεί όσο και οι διακοπές του.
Η συμπεριφορά της ομάδας
Ταξιδεύοντας ομαδικά, ο άνθρωπος βρίσκεται ξαφνικά σε ένα σύνολο ανθρώπων

που για πρώτη φορά συναντά. Είναι, επομένως, αναγκασμένος να συμβιώσει με
έναν αριθμό άγνωστων ανθρώπων, με ανάγκες, κίνητρα και συμπεριφορές που
πιθανότατα διαφοροποιούνται από τις δικές του. Σε πρώτη προσέγγιση, δίνεται η
εντύπωση ότι όλοι αυτοί που ταξιδεύουν ομαδικά και οργανωμένα αποτελούν μια
ομάδα και ότι η συμπεριφορά τους ανταποκρίνεται στις ανάγκες της ομάδας όπως
καθορίζεται στις κοινωνικές επιστήμες. Στην πραγματικότητα όμως, αυτή η εντύπωση
δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα. Τα άτομα που ταξιδεύουν μαζί στα πλαίσια
ενός οργανωμένου ταξιδιού, αν και σχηματίζουν ομάδα για τις ανάγκες του ταξιδιού,
στην πραγματικότητα δεν αποτελούν ομάδα με την έννοια της Ψυχολογίας ή της
Κοινωνιολογίας. Και τούτο διότι δε διαθέτουν τα στοιχεία που χαρακτηρίζουν μια
ομάδα, δηλ. τη διάρκεια (η ομάδα δεν διαθέτει επαρκή χρόνο ώστε να συγκροτηθεί),
τους κοινούς στόχους, το σαφή καθορισμό δικαιωμάτων και υποχρεώσεων,
καθηκόντων, ρόλων και θέσεων κάθε μέλους, τις καθορισμένες σχέσεις κ.τ.λ.
Στην πρώτη φάση της συγκέντρωσης

των ταξιδιωτών σε κάποιο χώρο
(τουριστικό γραφείο, αεροδρόμιο,
ξενοδοχείο), κυριαρχεί επιφυλακτικότητα
και πιθανόν καχυποψία. Κανένας δεν
μπορεί να γνωρίζει και να προβλέψει τη
Δ.ΥΠ.Α.

συμπεριφορά των άλλων ταξιδιωτών. Στο σημείο αυτό σημαντικός είναι ο ρόλος του
«αρχηγού» των τουριστών, ο οποίος πρέπει με τις ενέργειες και τη συμπεριφορά του
να διευκολύνει την προσέγγιση των συνταξιδιωτών.
Στη φάση αυτή οι ταξιδιώτες προσπαθούν να διασφαλισθούν πλησιάζοντας τους

άλλους πίσω από ρόλους - ετικέτες, μέσα από στερεοτυπικές εικόνες που έχουν
αποκτήσει στην καθημερινή τους ζωή. Με την πάροδο των ημερών, αρχίζουν να
γνωρίζονται και, μέσω των κοινών εμπειριών που μοιράζονται κατά τη διάρκεια του
ταξιδιού, αρχίζουν να μιλούν περισσότερο για τους εαυτούς τους και να διασκεδάζουν
μαζί.
Παράλληλα, είναι πολύ πιθανόν να δημιουργηθούν μικρές ή μεγάλες συγκρούσεις και

αυτό συναρτάται με τα κίνητρα του κάθε ταξιδιώτη, τις ανάγκες που προσπαθεί να
ικανοποιήσει, την προσωπικότητά του κ.τ.λ. Η πιο συνηθισμένη σύγκρουση που
παρατηρείται συμβαίνει όταν, μέσα στον περιορισμένο χρόνο του ταξιδιού, η ομάδα
θα πρέπει να κάνει κάποιες επιλογές για εκδρομές, οι οποίες δεν είναι
προκαθορισμένες από την αρχή του ταξιδιού, αλλά θα πρέπει να συμφωνηθούν από
την πλειοψηφία.
Παράδειγμα
Σε ένα ταξίδι στις Σκανδιναβικές χώρες, τα κίνητρα της επιλογής τους ως
προορισμού μπορεί να είναι διαφορετικά για κάθε ταξιδιώτη. Έτσι, κάποιος μπορεί να
επέλεξε τον προορισμό αυτό γιατί επιθυμούσε να γνωρίσει ένα διαφορετικό
περιβάλλον (φιόρδ / Νορβηγία, ήλιος του μεσονυκτίου / Βόρειο Ακρωτήριο), κάποιος
άλλος γιατί είναι προορισμός «της μόδας» και απλώς αρκείται στο γεγονός ότι
βρίσκεται εκεί και θα διηγηθεί τις εμπειρίες του στους φίλους και τους γνωστούς του,
ενώ κάποιος άλλος και για επιστημονικούς λόγους και, κατά συνέπεια, επιθυμεί να
επισκεφθεί το Σεισμολογικό Ινστιτούτο της Ουψάλα (Σουηδία). Η άρνηση κάποιων να
συμμετάσχουν στις προαιρετικές αυτές εκδρομές, γεγονός που οδηγεί στη μη
πραγματοποίηση μιας εκδρομής, όταν δεν συγκεντρώνεται ο απαραίτητος αριθμός
Δ.ΥΠ.Α.

συμμετοχών που απαιτεί το ταξιδιωτικό γραφείο, μπορεί να αποτελέσει πηγή

δυσαρέσκειας για αυτούς των οποίων η επιθυμία δεν ικανοποιείται.
Είναι λοιπόν σημαντική η ύπαρξη ενός ικανού «αρχηγού», ο οποίος θα έχει την
εμπειρία, τις γνώσεις και την ικανότητα να προλαμβάνει τις εντάσεις ή να καταστείλει
τις συγκρούσεις και να εξασφαλίζει ένα ευχάριστο επικοινωνιακό κλίμα μεταξύ των
συνταξιδιωτών.
Στο τέλος του ταξιδιού, πιθανότατα έχουν δημιουργηθεί μια ή περισσότερες παρέες.
Κάποιοι από τους συνταξιδιώτες που έχουν ανακαλύψει κοινά ενδιαφέροντα και
στόχους πιθανόν θα επιδιώξουν να ξανασυναντηθούν, ενώ οι περισσότεροι
πιθανότατα δεν θα ξαναβρεθούν ποτέ. Η ομάδα, που ουσιαστικά δεν υπήρξε,
διαλύεται και παύει να υφίσταται
Η Καταναλωτική Συμπεριφορά
Η καταναλωτική συμπεριφορά του ατόμου τόσο πριν το ταξίδι / διακοπές, όσο και
κατά τη διάρκεια του ταξιδιού συναρτάται και με την κουλτούρα / πολιτισμό. Ο
πολιτισμός είναι το «πρίσμα» μέσω του οποίου οι άνθρωποι βλέπουν το
καταναλωτικό προϊόν. Η επιλογή ενός προορισμού δείχνει την επιθυμία του
ανθρώπου να συνδεθεί με ορισμένη «μόδα» και κοινωνική συμπεριφορά.
Αναφερθήκαμε πιο πάνω στους λόγους που επηρεάζουν την αγορά / κατανάλωση
ενός ταξιδιού ως τουριστικού προϊόντος. Ποια είναι όμως η καταναλωτική
συμπεριφορά των ταξιδιωτών; Είναι η ίδια με αυτή της καθημερινής ζωής ή
διαφοροποιείται; Οι ερευνητές έχουν διαπιστώσει ότι η καταναλωτική συμπεριφορά
κατά τη διάρκεια των διακοπών διαφέρει σημαντικά από αυτή της καθημερινής μας
ζωής.
Για να κατανοήσουμε τους λόγους αυτής της αλλαγής θα πρέπει να αναφερθούμε

στο ρόλο των τελετουργιών στη ζωή μας. Τελετουργικές ονομάζουμε διάφορες
Δ.ΥΠ.Α.

συμπεριφορές που επαναλαμβάνονται περιοδικά. Οι τελετουργίες συχνά αφορούν

σημαντικές στιγμές της ζωής μας (π.χ. γέννηση, γάμος, βαφτίσια) και ακολουθούν
ένα ορισμένο «τυπικό / διαδικασία».
Αν και η λέξη τελετουργία φέρνει συνήθως στο μυαλό μας θρησκευτικές τελετές ή
τελετές που περιλαμβάνουν και θυσίες ζώων, όπως γίνονταν σε πρωτόγονους λαούς,
στην πραγματικότητα και πολλές σύγχρονες καταναλωτικές μας δραστηριότητες είναι
τελετουργικές, όπως το πρωινό, το μεσημεριανό φαγητό, τα γενέθλια κ.τ.λ.
Τις τελετουργίες οι διάφοροι διαφημιστές και πωλητές καταναλωτικών αγαθών τις

εκμεταλλεύονται και τις υπερτονίζουν προκειμένου να προωθήσουν τα προϊόντα τους,
π.χ. κεριά και τούρτες γενεθλίων, δώρα και λουλούδια του Αγίου Βαλεντίνου κ.τ.λ.
Μια σημαντική τελετουργία, όπως φαίνεται και από τον πίνακα παρακάτω, είναι και οι
διακοπές:
Το να πηγαίνει κάποιος διακοπές είναι μια από τις πλέον διαδεδομένες τελετουργίες
στον κόσμο και ο τουρισμός αποτελεί μια από τις μεγαλύτερες βιομηχανίες στα τέλη
του 20ού αιώνα. Κατά τη διάρκεια των διακοπών, η καταναλωτική συμπεριφορά των
Δ.ΥΠ.Α.

ανθρώπων μεταβάλλεται σημαντικά. Οι άνθρωποι «απομακρύνονται» από την

καθημερινότητα και υιοθετούν ασυνήθιστες «τελετουργικές» συμπεριφορές.
Έτσι, κατά τη διάρκεια των διακοπών, αγοράζουν

αντικείμενα (αναμνηστικά της περιοχής των διακοπών,
μπλουζάκια κ.τ.λ.) που κατά κανόνα δεν έχουν ανάγκη,
βιβλία για να «περάσει η ώρα» (που διαφημίζονται πιεστικά
από τους ειδικούς), δώρα για να τα προσφέρουν σε
συγγενείς και φίλους, ή ρούχα για τον εαυτό τους που δεν
θα αγόραζαν στην καθημερινότητά τους. Επίσης, κατά τη
διάρκεια των διακοπών, οι άνθρωποι «καταναλώνουν»
υπηρεσίες ασυνήθιστες και σε μεγαλύτερες ποσότητες από
ό,τι στην καθημερινή ζωή, π.χ. διαμένουν σε ακριβό
ξενοδοχείο, χρησιμοποιούν τις υπηρεσίες ταξιδιωτικού γραφείου, τρώνε σε ακριβό
εστιατόριο, δοκιμάζουν άγνωστα φαγητά και σπεσιαλιτέ, τρώνε μεγαλύτερες
ποσότητες, αφήνουν μεγαλύτερο φιλοδώρημα κ.τ.λ.
Οι διαφημιστές εκμεταλλεύονται τις τελετουργίες, τις υπερτονίζουν ή τις ενισχύουν

προκειμένου να προωθήσουν τα προϊόντα τους.
Δ.ΥΠ.Α.

Η Λήψη Πολλών Αποφάσεων και η Λύση Πολλών Προβλημάτων για τον

Τουρίστα
Αποφάσεις: Η φάση πριν από το ταξίδι κυριαρχείται από αυξημένο στρες και άγχος.
Και τούτο γιατί στη φάση αυτή πρέπει να ληφθούν μια σειρά από αποφάσεις και να
γίνουν κάποιες ενέργειες, π.χ.:
Πρέπει να αποφασισθεί το είδος του ρουχισμού που θα χρειασθεί στο ταξίδι. Παρά
τις πληροφορίες που μπορεί να υπάρχουν για τις
κλιματολογικές συνθήκες του τόπου προορισμού από
τον ταξιδιωτικό πράκτορα, τους φίλους ή τη διαφήμιση,
ο προορισμός είναι άγνωστος και προκαλεί στον
τουρίστα αισθήματα ανασφάλειας γνωρίζοντας ότι αν
δεν πάρει τις σωστές αποφάσεις (επιλογή
κατάλληλων ενδυμάτων, υποδημάτων κ.τ.λ.) θα πρέπει να δαπανήσει επιπλέον
χρήματα και χρόνο για προσαρμογή στις κλιματολογικές συνθήκες του τουριστικού
Αν ο προορισμός είναι το εξωτερικό, θα πρέπει να ολοκληρωθεί μια σειρά από

γραφειοκρατικές διατυπώσεις (έκδοση ή ανανέωση
διαβατηρίου, έκδοση εντύπου για ιατροφαρμακευτική
περίθαλψη, άδεια από την υπηρεσία μας κ.τ.λ.) που
κάτω από την πίεση του χρόνου, προκαλούν άγχος.
Πρέπει να ληφθούν μια σειρά από αποφάσεις για την
ασφάλεια της κατοικίας, ίσως τη φροντίδα κάποιων
κατοικίδιων, τη φροντίδα του κήπου ή των φυτών.
Πρέπει να εξασφαλισθεί η ακώλυτη επικοινωνία με άλλα μέλη της οικογένειας που

δεν συνοδεύουν το άτομο στο ταξίδι (μικρά παιδιά, ηλικιωμένους γονείς κ.τ.λ.).
Όταν τελικά επιλυθούν τα προβλήματα αυτά ο άνθρωπος είναι έτοιμος να απολαύσει

το ταξίδι και τις εμπειρίες που το συνοδεύουν
Δ.ΥΠ.Α.

Προβλήματα: Ο άνθρωπος ξεκινώντας για διακοπές έχει σκοπό να ξεκουραστεί,

ψυχικά και σωματικά, και να απαλλαγεί από το άγχος και το στρες που τον
καταπόνησαν σ’ όλη τη διάρκεια του έτους. Παράλληλα επιθυμεί να αλλάξει
παραστάσεις, να γνωρίσει νέους τόπους, νέες εμπειρίες διαφορετικές απ’ αυτές που
βιώνει καθημερινά.
Με την έναρξη του τουριστικού ταξιδιού,

ο άνθρωπος περνά μια σειρά από
διαφορετικές φάσεις που συνδέονται
άμεσα με τις φάσεις του ταξιδιού.
Νοιώθει ενθουσιασμό με την προοπτική
της πραγματοποίησης του ταξιδιού και
της γνωριμίας με έναν άγνωστο τόπο.
Παράλληλα όμως, αισθάνεται και κάποια
ανασφάλεια καθώς ανακύπτουν μικρά ή μεγάλα προβλήματα όπως:
• η έγκαιρη συγκέντρωση στο χώρο του ταξιδιωτικού γραφείου ή του αεροδρομίου,

• η αναζήτηση του, άγνωστου συνήθως, «αρχηγού» της ομάδας,
• η πρώτη επικοινωνία με ανθρώπους αγνώστους, με τους οποίους θα πρέπει να
συνταξιδέψει και να συμβιώσει σε όλη τη διάρκεια του ταξιδιού,
• η πρώτη επαφή με τον άγνωστο προορισμό (άφιξη στο αεροδρόμιο, αποβίβαση,
μεταφορά στο κατάλυμα),
• η εγκατάσταση σε κάποιο κατάλυμα (ξενοδοχείο, ξενώνα, bungalow κ.τ.λ.), συχνά
χωρίς να υπάρχει χρόνος για εξοικείωση και προσαρμογή στους χώρους και στο
περιβάλλον,
• η πρώτη επικοινωνία με τους ντόπιους, ιδιαίτερα αν ο τουρίστας δε γνωρίζει τη
γλώσσα του τόπου προορισμού ή κάποια διεθνή γλώσσα που θα του επιτρέψει την
επικοινωνία,
Δ.ΥΠ.Α.

• η ανασφάλεια για πιθανή απώλεια πολύτιμων αντικειμένων, διαβατηρίων,

χρημάτων κ.τ.λ.
Όλα αυτά και πολλά άλλα μικρά και μεγάλα προβλήματα κατά τη διάρκεια του
ταξιδιού αντιμετωπίζονται με τη βοήθεια του αρχηγού του ταξιδιού, ο οποίος μεριμνά
για την ομαλή πραγματοποίησή του και την επιστροφή όλων με τις καλύτερες
εντυπώσεις και αισθήματα. (Σιρακούδη , 2017)
6.1.2.7. Τμηματοποίηση της αγοράς βάσει της συμπεριφοράς του τουρίστα -

Κλασικά κριτήρια τμηματοποίησης
Υπάρχουν πέντε κλασικοί τρόποι τμηματοποίησης των αγορών, με άλλα λόγια, ο

καταναλωτικός πληθυσμός μπορεί να υποδιαιρεθεί με βάση πέντε διαφορετικά
κριτήρια, σε ομάδες που έχουν παρόμοια χαρακτηριστικά με τους αγοραστές. Θα
συζητήσουμε τώρα καθένα από αυτά με τη σειρά του, όσον αφορά τη χρήση τους
στην τουριστική βιομηχανία.
6.1.2.7.1. Γεωγραφική τμηματοποίηση
Αυτή η μέθοδος κατηγοριοποιεί τις ομάδες αγορών με βάση γεωγραφικούς

παράγοντες και χρησιμοποιείται ευρέως στον τουρισμό, όπως δείχνουν τα ακόλουθα
παραδείγματα:
Οι αγορές θεματικών πάρκων περιγράφονται συχνά με όρους λεκάνης απορροής,

εκφραζόμενες με γεωγραφικούς όρους. Με άλλα λόγια, η Disneyland του Παρισιού
απευθύνεται στη διεθνή αγορά και προσελκύει τουρίστες από πολλές χώρες, ενώ το
Alton Towers στην κεντρική Αγγλία, απευθύνεται στην εθνική αγορά του Ηνωμένου
Βασιλείου.
Δ.ΥΠ.Α.

Οι τουριστικοί πράκτορες εξετάζουν πού μένουν οι πελάτες τους όταν αποφασίζουν

από ποια αεροδρόμια αναχώρησης θα προσφέρουν πτήσεις.
Οι αεροπορικές εταιρείες αναπτύσσουν τα δρομολόγια τους με βάση τα γεωγραφικά

πρότυπα ζήτησης.
Γίνεται η υπόθεση ότι οι άνθρωποι από ψυχρά βόρεια κλίματα θα δείχνουν συχνά μια
προτίμηση στα θερμότερα νότια κλίματα όταν επιλέγουν τους προορισμούς
διακοπών τους.
Η επιθυμία των κατοίκων των πόλεων να επισκέπτονται αγροτικές τοποθεσίες για

αναψυχή, σε αντίθεση με το καθημερινό τους περιβάλλον.
6.1.2.7.2. Κοινωνικοοικονομική τμηματοποίηση
Αυτή η τεχνική επιδιώκει να υποδιαιρέσει τις αγορές με βάση τις

κοινωνικοοικονομικές μεταβλητές. Σε χώρες του Δυτικού Ημισφαιρίου, όπως πχ στο
Ηνωμένο Βασίλειο, αυτός είναι ένας τρόπος για την στατιστική κατανομή της
κοινωνικοοικονομικής τάξης, καθώς η βρετανική προσέγγιση για την
κοινωνικοοικονομική διαστρωμάτωση βασίζεται σε μεγάλο βαθμό στην ταξινόμηση
του JICNAR. Αυτό χωρίζει την κοινωνία σε έξι ομάδες, με βάση το επάγγελμα, που
αντιπροσωπεύονται από τα γράμματα A, B, C¹, C², D και E.
Δ.ΥΠ.Α.

Αν και αυτή είναι μια φαινομενικά ψυχρή προσέγγιση για την ταξινόμηση των
κοινωνικών ομάδων, χρησιμοποιείται ευρέως από τους τουριστικούς οργανισμούς να
περιγράφουν τις αγορές τους με όρους τάξης Α, Β, ή C2-D. Για παράδειγμα, η
περίπτωση του θεματικού πάρκου Alton Towers του Ηνωμένου Βασιλείου
απευθύνεται κυρίως στην τουριστική κατηγορία C2D, ενώ τα μουσεία και οι όπερες
συνήθως προσελκύουν άτομα από την κατηγορία Α και Β.
6.1.2.7.3. Δημογραφική τμηματοποίηση
Αυτή η μορφή τμηματοποίησης, που βασίζεται στην υποδιαίρεση του πληθυσμού με

βάση δημογραφικούς παράγοντες, έχει αποδειχθεί ιδιαίτερα δημοφιλής στον
τουρισμό, όπως δείχνουν τα ακόλουθα παραδείγματα:
Ηλικία: ορισμένοι τουριστικοί πράκτορες, ιδίως οι SAGA και Club 18–30 στο
Ηνωμένο Βασίλειο, τμηματοποιούν τη δυνητική τους αγορά, καθαρά ως προς την
ηλικία.
Δ.ΥΠ.Α.

Φύλο: πολλά πακέτα Σαββατοκύριακου και προγράμματα συνεργατών συνεδρίων

βασίζουν την αγορά τους σε στερεότυπα με βάση το φύλο. Για παράδειγμα, το γκολφ
θεωρείται συνήθως ως μια ανδρική δραστηριότητα, ενώ υποστηρίζεται ότι οι γυναίκες
προτιμούν τα ψώνια.
Θρησκεία: αυτό βρίσκεται ξεκάθαρα στην καρδιά της αγοράς του Προσκυνηματικού
τουρισμού.
Ένας δημογραφικός παράγοντας που χρησιμοποιήθηκε πάντα σε μεγάλο βαθμό

στον τουρισμό είναι η οικογενειακή κατάσταση. Η υπόθεση είναι ότι η
συμπεριφορά ενός καταναλωτή καθορίζεται από το πού βρίσκεται στον κύκλο ζωής
της οικογένειας. Ο παρακάτω πίνακας απεικονίζει τον τρόπο με τον οποίο μπορεί
να χρησιμοποιηθεί αυτό το μοντέλο σε σχέση με το ποιους επισκέπτες προσελκύει.
Στάδιο στον κύκλο Πιθανές προτιμήσεις και ανάγκες των

της οικογενειακής ζωής καταναλωτών
Παιδιά Παιδικά ερεθίσματα.
Άλλα παιδιά για να παίξουν.
Γονική καθοδήγηση και υποστήριξη.
Έφηβοι Νέες εμπειρίες. Ενθουσιασμός. Περισσότερη
ανεξαρτησία από τους γονείς.
Ευκαιρίες για ενεργό συμμετοχή. Κοινωνική
Δ.ΥΠ.Α.

αλληλεπίδραση με άλλους εφήβους

Νέοι ενήλικες Νέες εμπειρίες. Ελευθερία δράσης.
Ευκαιρίες για ενεργό συμμετοχή.
Κοινωνική αλληλεπίδραση με άλλους νέους
ενήλικες.
Νεαρό ζευγάρι Νέες εμπειρίες. Ειδύλλιο.
Νεαρό ζευγάρι με μωρό Εγκαταστάσεις και ανέσεις για μωρά. Οικονομία.
Ευκολία πρόσβασης για καροτσάκια
Αναπτυσσόμενες οικογένειες Οικονομία, π.χ. οικογενειακά πακέτα.
Δραστηριότητες που θα μπορεί να συμμετάσχει
όλη η οικογένεια
Ζευγάρια “Άδειας Φωλιάς” “Ευκαιρία να μάθετε ή να δείτε κάτι νέο”. Παθητική
παρά ενεργή συμμετοχή τις περισσότερες φορές.
Ηλικιωμένοι Παρακολουθούν αντί να κάνουν. Οικονομία.
Παρέα άλλων ηλικιωμένων. Εύκολη
προσβασιμότητα για άτομα με κινητικά
προβλήματα.
Ο κύκλος ζωής της οικογένειας και τα αξιοθέατα των επισκεπτών
Πηγή: προσαρμογή από το Swarbrooke (1994).
Δ.ΥΠ.Α.

Από τις έρευνες που έχουν γίνει, έχει αποδειχθεί ότι η οικογένεια αποτελεί βασικό
παράγοντα που επηρεάζει το άτομο τόσο στις κύριες επιλογές του, όσο και στις
επιμέρους συμπεριφορές του. Ανάμεσα σ’ αυτές τις συμπεριφορές είναι και η
καταναλωτική συμπεριφορά, μέρος της οποίας είναι και η τουριστική καταναλωτική
συμπεριφορά. Πώς όμως λαμβάνονται οι αποφάσεις στα πλαίσια της οικογένειας;
Βέβαια, η καταναλωτική συμπεριφορά κάθε οικογένειας είναι συνάρτηση πολλών και
διαφορετικών παραγόντων, π.χ. της μορφής της (πυρηνική ή εκτεταμένη οικογένεια),
του αριθμού των απασχολουμένων μελών, της απασχόλησης ή μη της συζύγου στην
αγορά εργασίας, αλλά και του κύκλου ζωής της οικογένειας ή του βιολογικού κύκλου
των μελών της οικογένειας.
Το τι αγοράζει ή καταναλώνει ένα άτομο εξαρτάται από την ηλικία του ή το

συγκεκριμένο στάδιο του βιολογικού κύκλου (ή κύκλου ζωής) που βρίσκεται. Είναι
φανερό ότι ένα παιδί 6 ετών δεν καταναλώνει τα ίδια πράγματα που καταναλώνει
ένας ενήλικος 30 ετών. Η σκέψη αυτή οδήγησε τους ερευνητές στην μελέτη των
καταναλωτικών προτύπων με πρώτη βάση την ηλικία των ατόμων αλλά και -έμμεσα-
τον κύκλο ζωής της οικογένειας, όπου ανήκουν. Έτσι, με βάση τον παραπάνω
πίνακα, η διαίρεση του βιολογικού κύκλου σε στάδια, τα οποία σχετίζονται και με τη
μορφή της οικογένειας, μπορεί να γίνει με διάφορους τρόπους και τους αναλύουμε
παρακάτω:
α) Τα πρώιμα έτη
Στο στάδιο αυτό ανήκουν τα παιδιά μέχρι και 14
ετών, τα οποία ζουν και εξαρτώνται από την
οικογένειά τους. Τις περισσότερες φορές, τα
παιδιά δεν είναι αγοραστές αλλά καταναλωτές
προϊόντων και επηρεάζουν σε σημαντικό βαθμό
τις αποφάσεις αυτών που αγοράζουν για αυτά
(γονέων, παππούδων). Τα παιδιά σ’ αυτές τις
ηλικίες δεν έχουν την οικονομική δυνατότητα να
αγοράσουν το τουριστικό προϊόν, έχουν όμως τη
Δ.ΥΠ.Α.

δυνατότητα να επηρεάσουν την επιλογή του (π.χ. ολοένα και περισσότερα παιδιά
ζητούν από τους γονείς τους να επισκεφθούν την Eurodisney, ή κάποιο άλλο
θεαματικό πάρκο παιχνιδιών επηρεασμένα είτε από τα Μ.Μ.Ε. είτε από
συνομηλίκους τους).
β) Οι νέοι καταναλωτές.
Στο στάδιο αυτό εντάσσονται οι έφηβοι ηλικίας από
15 - 17 ετών, οι οποίοι ζουν μαζί με την οικογένεια. Οι
νέοι αυτής της ηλικίας αρχίζουν να ζητούν και να
κάνουν μόνοι διακοπές παρέα με τους φίλους τους,
μακριά από τους γονείς τους. Βέβαια οι επιλογές τους
περιορίζονται από τις οικονομικές δυνατότητες της
οικογένειας, αλλά και από τα μαθήματά τους (έλλειψη
επαρκούς χρόνου) και τις ανάγκες της οικογένειας γενικότερα.
γ) Οι νέοι ενήλικοι.
Είναι τα άτομα ηλικίας από 18 έως και 34 ετών. Στο στάδιο αυτό, διακρίνονται τρεις
ειδικότερες κατηγορίες ατόμων:
γ1) οι ανύπαντροι νέοι.

Ο κύριος στόχος τους είναι η επαγγελματική
αποκατάστασή τους και η αναζήτηση συντρόφου.
Ανάμεσα στις βασικές τους επιλογές ανήκουν η
εκπαίδευση / επιμόρφωση, η μεγάλη φροντίδα για
την προσωπική τους εμφάνιση, ο καλλωπισμός, το
ντύσιμο, η διασκέδαση, οι διακοπές, η αναψυχή
κ.τ.λ. Τα άτομα αυτά συνηθίζουν να διαθέτουν το
μεγαλύτερο μέρος του εισοδήματός τους στις παραπάνω καταναλωτικές επιλογές,
εφόσον συνήθως δεν έχουν οικογενειακές υποχρεώσεις.
Δ.ΥΠ.Α.

γ2) οι νιόπαντροι, χωρίς παιδιά.

Τα άτομα αυτής της κατηγορίας προτιμούν
κυρίως να αγοράζουν διαρκή καταναλωτικά
αγαθά για τον εξοπλισμό του σπιτιού,
αυτοκίνητα, να διασκεδάζουν και να ταξιδεύουν.
Συχνά μάλιστα επιλέγουν μακρινούς και
ασυνήθιστους τουριστικούς προορισμούς.
γ3) οι νέοι γονείς.

Στην περίπτωση αυτή, οι επιλογές του
ζευγαριού όσον αφορά το τουριστικό
προϊόν μεταβάλλονται, π.χ. αλλάζει ο
χρόνος, ο τόπος και η περίοδος των
διακοπών (επιλογή θερμών μηνών,
θάλασσα, κοντινές αποστάσεις κ.τ.λ.).
Επίσης συνήθως αναζητούν αυτόνομο
κατάλυμα (ενοικιαζόμενο δωμάτιο/
διαμέρισμα/ εξοχικό) κοντά στη θάλασσα, χωρίς θόρυβο, για «οικογενειακές
διακοπές» και η παρέα με ζευγάρια ανάλογης ηλικίας και κατάστασης (έγγαμοι με
μικρά παιδιά). Μάλιστα, οι σύγχρονες ξενοδοχειακές μονάδες, έχοντας αντιληφθεί τις
ιδιαίτερες απαιτήσεις των ζευγαριών με μικρά παιδιά και προκειμένου να τους
προσελκύσουν, οργανώνουν υπηρεσίες συνεχούς φροντίδας των παιδιών, ώστε οι
γονείς να μπορούν ελεύθερα και χωρίς άγχος να απολαύσουν τις διακοπές τους.
δ) Τα μεσαία έτη
Αναφέρονται σε άτομα με ηλικία από 35 ως και 54 ετών. Στο στάδιο αυτό, υπάρχουν
δύο ειδικότερες κατηγορίες ατόμων:
δ1) η «γεμάτη φωλιά». Είναι οικογένειες με γονείς και παιδιά που μένουν ακόμα
μαζί. Ο πατέρας ασχολείται σχεδόν αποκλειστικά με τη δουλειά του ενώ η μητέρα με
Δ.ΥΠ.Α.

το σπίτι και, σε αρκετές περιπτώσεις, ξαναπιάνει δουλειά ή δραστηριοποιείται σε

κοινωνικές οργανώσεις. Τα παιδιά και η αποκατάστασή τους είναι η κύρια μέριμνα
της οικογένειας που επηρεάζει και την κατανάλωσή της.
δ2) η «άδεια φωλιά»:. Στην οικογένεια αυτή τα παιδιά έχουν μεγαλώσει και έχουν
φύγει από το σπίτι. Οι γονείς τώρα έχουν πολύ χρόνο ελεύθερο στη διάθεσή τους και
περισσότερα χρήματα για να τα ξοδέψουν όπου και όπως αυτοί επιθυμούν. Όμως,
λόγω της ηλικίας τους, αρχίζουν τα πρώτα προβλήματα υγείας, που περιορίζουν τις
επιλογές τους. Στο στάδιο αυτό, προτιμώνται προϊόντα που προσδίδουν κύρος, π.χ.
είδη πολυτελείας, υπηρεσίες για την προστασία της υγείας, διαρκή καταναλωτικά
αγαθά και ταξίδια που προσδίδουν κύρος.
ε) Οι πιο ηλικιωμένοι καταναλωτές που έχουν ηλικία από 55 και πάνω.

Στις ηλικίες αυτές, πολλοί έχουν τη δυνατότητα
συνταξιοδότησης και επομένως έχουν διαθέσιμο
ελεύθερο χρόνο. Οι καταναλώσεις τους στρέφονται
στην υγιεινή διατροφή, στα φάρμακα, στις ιατρικές
και νοσοκομειακές υπηρεσίες, στη διασκέδαση και
στα χόμπι μέσα στο σπίτι. Επίσης αυξάνεται και το
ενδιαφέρον τους για οτιδήποτε έχει σχέση με τη
θρησκεία.
Έτσι, οι τουριστικές επιλογές προσδιορίζονται από τις αυξημένες θρησκευτικές

ανάγκες ή τις ανάγκες ιατρικής περίθαλψης. Είναι λοιπόν συχνότερη η επιλογή
τόπων για τα ιαματικά λουτρά (ιαματικός τουρισμός) ή και για το θρησκευτικό τους
ενδιαφέρον (Προσκυνηματικός- θρησκευτικός τουρισμός). (Σιρακούδη , 2017)
Δ.ΥΠ.Α.

Με όσα είπαμε λοιπόν, αυτή η προσέγγιση χρησιμοποιείται από τους τουριστικούς

πράκτορες, όπως:
Διακοπές για εφήβους που κάνουν διακοπές

χωριστά από τους γονείς τους και θέλουν
ανεξαρτησία και ενεργές διακοπές
Τα πακέτα οικογενειακών διακοπών όπου

προσφέρουν δωρεάν τη διαμονή και διατροφή των
παιδιών κάτω από μια ηλικία και κάνουν τις
διακοπές πιο προσιτές για τις νεαρές οικογένειες
Προϊόντα που παραδοσιακά στοχεύουν σε

οικογένειες όπου τα παιδιά τους έχουν μεγαλώσει
και δεν ακολουθούν τους γονείς τους (empty nest
families) για να επωφεληθούν από το διαθέσιμο
εισόδημα και τον ελεύθερο χρόνο τους, όπως
κρουαζιέρες
Δ.ΥΠ.Α.

6.1.2.7.4. Ψυχογραφική τμηματοποίηση
Αυτή η τεχνική βασίζεται στην ιδέα ότι ο τρόπος

ζωής, οι στάσεις, οι απόψεις και οι
προσωπικότητες των ανθρώπων καθορίζουν τη
συμπεριφορά τους ως καταναλωτές. Αυτή είναι
μια πιο σύγχρονη προσέγγιση από τις άλλες τρεις
που εξετάσαμε, και έχει ήδη αρχίσει να επηρεάζει
ένα ευρύ φάσμα βιομηχανιών, συμπεριλαμβανομένων των ειδών ένδυσης, τροφίμων,
ποτών, αρωμάτων και αυτοκινήτων. Στον τουρισμό έχουμε τα ακόλουθα
παραδείγματα:
οι φάρμες υγείας και τα ιαματικά λουτρά

στοχεύουν το μάρκετινγκ τους σε καταναλωτές
που φιλοδοξούν να ακολουθήσουν έναν υγιεινό
τρόπο ζωής
άτομα που έχουν περιβαλλοντική επίγνωση και

των οποίων ο τρόπος ζωής επηρεάζεται από
περιβαλλοντικές ανησυχίες
οι ηδονιστικές διακοπές με ήλιο, άμμο, θάλασσα

και ερωτισμό στοχεύουν συνήθως σε
εξωστρεφείς ανθρώπους
Δ.ΥΠ.Α.

άτομα που αναζητούν συγκινήσεις είναι η

αγορά-στόχος για bungee-jumping ή αθλητικές
δραστηριότητες και θεματικά πάρκα.
Αυτή η μέθοδος τμηματοποίησης είναι η πιο σύγχρονη για τον τουρισμό.
6.1.2.7.5. Συμπεριφοριστική τμηματοποίηση
Αυτή η τεχνική ομαδοποιεί τους καταναλωτές ανάλογα με τη σχέση τους με ένα

συγκεκριμένο προϊόν. Το εύρος των παραλλαγών αυτής της προσέγγισης
απεικονίζεται στον παρακάτω πίνακα. Τα στοιχεία του είναι ενδεικτικά, αλλά δείχνει
τόσο τον αριθμό των προσεγγίσεων όσο και τους δεσμούς μεταξύ τους.
Δ.ΥΠ.Α.

Μορφές Συμπεριφοριστικής Τμηματοποίησης

Περίσταση Αγοράς Τακτικός Αγοραστής
(Purchase Occasions) Περιστασιακός Αγοραστής
Σπάνια
Μία Φορά Μόνο
Κατάσταση Χρήστη Απέναντι Στο Δεν Χρησιμοποιήθηκε Ποτέ
Προϊόν Πρώην Χρήστης
(User Status) Πρώτη Φορά Χρήστης
Τακτικός Χρήστης
Πίστη Στο Προϊόν Πολύ Πιστός
(Loyalty To The Product) Μερικώς Πιστός
Καμία Πίστη Στο Προϊόν
Ζητούμενα Οφέλη Κύρος - Status
(Benefits Sought) Οικονομία
Νέες Εμπειρίες
Καλή Εξυπηρέτηση
Ενθουσιασμός
Δημιουργία Φίλων
Στάδιο Ετοιμότητας Του Τουρίστα Σε Άγνοια
(Readiness Stage) Ενήμερος Και Ενδιαφερόμενος
Σε Επιθυμία Να Το Αγοράσει
Πρόθεση Για Αγορά
Σχεδιάζει Να Το Αγοράσει Άμεσα
Στάση Απέναντι Στο Προϊόν Ενθουσιώδης
(Attitude To Product) Αδιάφορος
Εχθρικός
Η συμπεριφοριστική τμηματοποίηση χρησιμοποιείται ευρέως στον τουρισμό, όπως

μπορούμε να δούμε από τα ακόλουθα παραδείγματα:
Δ.ΥΠ.Α.

Τα προγράμματα συχνών επιβατών αεροπορικών εταιρειών στοχεύουν σε τακτικούς

χρήστες για να αυξήσουν την αφοσίωση στο προϊόν και να κάνουν τους ανθρώπους
πιο ενθουσιώδεις αγοραστές του προϊόντος.
Τα ξενοδοχεία και οι αεροπορικές εταιρείες δίνουν έμφαση στην ποιότητα των

υπηρεσιών τους.
Οι “χαμηλού κόστους” τουριστικοί πράκτορες, αεροπορικές εταιρείες και αλυσίδες

ξενοδοχείων προωθούν υπηρεσίες σε καταναλωτές των οποίων το κύριο
«επιδιωκόμενο όφελος» είναι η οικονομία.
6.1.2.7.6. Κριτική των κλασικών μεθόδων τμηματοποίησης
Υπάρχουν τρεις σημαντικές επικρίσεις για την εφαρμογή των κλασικών τεχνικών
τμηματοποίησης στον τουρισμό, ως εξής:
Ορισμένες από τις τεχνικές είναι σχετικά αναχρονιστικές και δεν συμβαδίζουν με τις
αλλαγές στην κοινωνία. για παράδειγμα, ο παραδοσιακός κύκλος ζωής της
οικογένειας φαίνεται όλο και πιο ακατάλληλος, με την αύξηση των διαζυγίων και
των μονογονεϊκών οικογενειών, των μη συνδεδεμένων ομαδικών νοικοκυριών και
των ζευγαριών που επιλέγουν να μην κάνουν παιδιά.
Μπορεί επίσης να υποστηριχθεί ότι ορισμένες τεχνικές αποτυγχάνουν να

αναγνωρίσουν ότι η συμπεριφορά των τουριστών αλλάζει με την πάροδο του
χρόνου ως απάντηση στις αλλαγές στις συνθήκες κάθε τουρίστα. Ως εκ τούτου, θα
μετακινούνται μεταξύ των τμημάτων από καιρό σε καιρό, καθώς το εισόδημά τους
μεταβάλλεται, ή η υγεία τους επιδεινώνεται ή αρχίζουν να χρησιμοποιούν το
Διαδίκτυο για να αποκτήσουν τουριστικές πληροφορίες.
Δ.ΥΠ.Α.

Μεγάλο μέρος της έρευνας αγοράς στον τουρισμό είναι σχετικά φτωχή και
αναξιόπιστη για να μας επιτρέψει να εφαρμόσουμε με ακρίβεια οποιαδήποτε από
αυτές τις μεθόδους.
Σε γενικές γραμμές, επομένως, το μόνο που μπορούμε να κάνουμε, ίσως, είναι να

τμηματοποιήσουμε τη γενική συμπεριφορά ή τα κίνητρα, παρά μεμονωμένους
ανθρώπους. Οι επαγγελματίες του τουρισμού, πρέπει στη συνέχεια να
προσπαθήσουν να εντοπίσουν και να στοχεύσουν ποιος βρίσκεται στο συγκεκριμένο
τμήμα τους σε μια συγκεκριμένη στιγμή που επιδιώκουν να πουλήσουν ένα
συγκεκριμένο προϊόν.
6.1.2.7.7. Μέθοδοι τμηματοποίησης ειδικές για τον τουρισμό

Ενώ οι πέντε κλασικές μέθοδοι προέρχονται από το γενικό μάρκετινγκ, ορισμένοι
ακαδημαϊκοί και επαγγελματίες του τουρισμού προσπάθησαν να προτείνουν άλλες
τεχνικές που σχετίζονται ιδιαίτερα με τον τουρισμό. Για παράδειγμα, οι Middleton και
Clarke (2001) πρότειναν ότι υπάρχουν έξι τρόποι τμηματοποίησης των αγορών στα
ταξίδια και τον τουρισμό:
• Σκοπός του ταξιδιού.
• Αναζητούνται ανάγκες, κίνητρα και οφέλη αγοραστών.
• Χαρακτηριστικά αγοραστή και χρήστη.
• Δημογραφικά, οικονομικά και γεωγραφικά χαρακτηριστικά.
• Ψυχογραφικά χαρακτηριστικά.
• Τιμή.
Ενώ τέσσερις από αυτές είναι παρόμοιες με τις κλασικές μεθόδους, διατυπώνονται
διαφορετικά. Πιο θεμελιωδώς, ο Middleton και ο Clarke προσθέτουν άλλα δύο - τον
σκοπό του ταξιδιού και την τιμή.
Δ.ΥΠ.Α.

Άλλοι συγγραφείς έχουν προτείνει διαφορετικές μεθόδους τμηματοποίησης για

μεμονωμένους τομείς εντός του τουρισμού. Ο Swarbrooke (1999) έχει προτείνει τρία
επιπλέον κριτήρια σε σχέση με την αγορά επισκεπτών:
Η σύνθεση της ομάδας των επισκεπτών, συμπεριλαμβανομένων ατόμων,

οικογενειακής ομάδας ή ομάδων φίλων
Τύπος και σκοπός επίσκεψης, όπως εκπαιδευτικά ταξίδια και εταιρική φιλοξενία
Τρόπος ταξιδιού στον προορισμό, για παράδειγμα, ιδιωτικό αυτοκίνητο ή δημόσια
συγκοινωνία.
Ομοίως, ο Shaw (1999) πρόσφερε μια σειρά κατάλληλων τρόπων τμηματοποίησης

της αγοράς αεροπορικών εταιρειών, όπως:
σκοπός ταξιδιού: επιχείρηση, διακοπές, επίσκεψη φίλων ή συγγενών

διάρκεια ταξιδιού: ταξιδιώτης μικρών ή μεγάλων αποστάσεων.
Ο Shaw πίστευε ότι αυτά ήταν σημαντικά κριτήρια για τον καθορισμό των ειδών
προϊόντων που θα ήθελε να αγοράσει ένας καταναλωτής.
6.1.2.7.8. Η ειδική περίπτωση του επιχειρηματικού τουρισμού
Ο επιχειρηματικός τουρισμός είναι ασυνήθιστος από την άποψη της τμηματοποίησης,

καθώς η αγορά μπορεί να τμηματοποιηθεί σε δύο τύπους αγοραστών ή χρηστών:
τον επαγγελματία ταξιδιώτη, ο οποίος είναι ο καταναλωτής του προϊόντος, ο χρήστης

της υπηρεσίας αλλά συνήθως δεν πληρώνει το λογαριασμό
ο εργοδότης τους, που είναι ο πελάτης, ο αγοραστής που πληρώνει τον λογαριασμό.
Δ.ΥΠ.Α.

Η απάντηση των τουριστών σε αντιληπτές και πραγματικές απειλές: μια νέα

προσέγγιση στις τυπολογίες και την τμηματοποίηση: Στα πρώτα χρόνια του εικοστού
πρώτου αιώνα, η παγκόσμια τουριστική βιομηχανία συγκλονίστηκε από μια σειρά
σημαντικών απειλών που έχουν επηρεάσει θεμελιωδώς την τουριστική συμπεριφορά,
όπως:
γεγονότα της 11ης Σεπτεμβρίου

2001 (9/11) στις ΗΠΑ, και οι
τρομοκρατικές επιθέσεις που
στοχεύουν ειδικά τουρίστες από το
2002 σε χώρες όπως η Αίγυπτος, η
Κένυα και η Ινδονησία
φόβοι για την υγεία,

συμπεριλαμβανομένου του covid-19,
SARS και της ασιατικής γρίπης
φυσικές καταστροφές όπως το

τσουνάμι στη Νοτιοανατολική Ασία
και τυφώνες στην Καραϊβική και στις
ΗΠΑ.
Δ.ΥΠ.Α.

Μέχρι στιγμής, λίγη έρευνα έχει γίνει για αυτό το θέμα, αλλά εάν τέτοια φαινόμενα
πρόκειται να αποτελέσουν μείζον ζήτημα για τον τουρισμό στο μέλλον, πρέπει να
καταλάβουμε περισσότερα για το πώς αντιδρούν διαφορετικοί τύποι τουριστών σε
αυτές τις απειλές, κάτι που πρέπει να κάνουμε. με τις στάσεις τους, όπως έχει να
κάνει με την πραγματικότητα της απειλής.
Λαμβάνοντας ως παράδειγμα την τρομοκρατία, μπορούμε ήδη να δούμε πιθανές

τυπολογίες/μεθόδους συσχέτισης, καθώς κάθε τρομοκρατική επίθεση ή απειλή
φαίνεται να προκαλεί τις ακόλουθες απαντήσεις από διαφορετικούς τύπους
ανθρώπων:
• Σταματούν να ταξιδεύουν οπουδήποτε.
• Εξακολουθούν να ταξιδεύουν αλλά αποφύγουν ορισμένα είδη μεταφοράς.
• Εξακολουθούν να ταξιδεύουν αλλά αποφεύγουν ορισμένους τύπους προορισμών.
• Συνεχίζουν τα σχέδιά τους να επισκέπτονται προορισμούς ακόμα και αν υπάρχει
αντιληπτή τρομοκρατική απειλή, αλλά αποφεύγουν μέρη που θεωρούνται υψηλού
κινδύνου όπως αλυσίδες ξενοδοχείων δυτικής ιδιοκτησίας ή τουριστικά μπαρ.
• Ταξιδεύουν και σχεδιάζουν να επισκεφθούν μέρη με αντιληπτή απειλή και να μην
κάνουν παραχωρήσεις στον φόβο της τρομοκρατίας.
• Μετά από τρομοκρατική επίθεση, αποφασίζουν να επισκεφτούν το μέρος που
έχει δεχθεί επίθεση ως ένδειξη «αλληλεγγύης» στους κατοίκους του.
• Μετά από τρομοκρατική επίθεση, αποφασίζουν να επισκεφθούν προορισμούς
που δέχονται επίθεση λόγω της πεποίθησης ότι οι «τρομοκράτες» δεν χτυπούν ποτέ
δύο φορές στο ίδιο μέρος.
• Μετά από μια τρομοκρατική επίθεση, αποφασίζουν να επισκεφτούν τον
προορισμό γιατί αμέσως μετά την επίθεση οι τιμές θα είναι πολύ χαμηλές.
Δ.ΥΠ.Α.

Ίσως θα έπρεπε να γίνει περισσότερη έρευνα σχετικά με αυτήν την προσέγγιση

τυπολογιών/ τμηματοποίησης στο μέλλον. Αυτή η διάκριση γίνεται σημαντική, για
παράδειγμα, όταν λαμβάνει κανείς υπόψη τα προγράμματα επιβράβευσης συχνής
χρήσης, FFP (Frequently Flying Programs) των αεροπορικών εταιρειών.
Παραδοσιακά ο εργοδότης (πελάτης) έχει πληρώσει τον λογαριασμό, αλλά ο

επαγγελματίας ταξιδιώτης (καταναλωτής) απολάμβανε τα οφέλη του FFP, όπως
δωρεάν πτήσεις για συνεργάτες. Τώρα οι αεροπορικές εταιρείες συνειδητοποιούν ότι
οι πελάτες είναι αυτοί που πραγματικά πρέπει να ενθουσιαστούν και δεσμεύονται να
τους προσελκύσουν με μειωμένους ναύλους.
Δ.ΥΠ.Α.

6.1.2.8. Εφαρμογές της συμπεριφοράς του τουρίστα στη διαμόρφωση

στρατηγικών Μάρκετινγκ
Η κλασική θεωρία του Μάρκετινγκ, όπως αναφέραμε έχει ως θεμέλιο λίθο την έννοια
ότι η διαδικασία του Μάρκετινγκ επικεντρώνεται στην ικανοποίηση των αναγκών (ή
επιθυμιών) του τουρίστα. Όμως, στο τουριστικό Μάρκετινγκ, και με Βάση αυτά που
έχουμε περιγράψει παραπάνω σε σχέση «επιμόρφωση» κατά κάποιο τρόπο, των
τουριστών, δεδομένου ότι τους ενημερώνουμε για τα χαρακτηριστικά των
τουριστικών προορισμών και τις δυνατότητες των δραστηριοτήτων που μπορούν να
κάνουν.
Έτσι μπορούμε να θεωρήσουμε τη

διαδικασία του τουριστικού Μάρκετινγκ
ως μία αμφίδρομη επικοινωνία, επειδή,
εκτός από την προβολή των
χαρακτηριστικών των τουριστικών
προϊόντων και υπηρεσιών,
δημιουργούμε και ερεθίσματα στον
υποψήφιο τουρίστα για ενδιαφέροντα και
απολαύσεις, που ελπίζουμε ή στοχεύουμε να εξελιχθούν σε τουριστικές ανάγκες και
επιθυμίες.
Βέβαια, δεν πρέπει να έχουμε την αντίληψη ότι απλά και μόνο οι ενέργειες που θα
πραγματοποιηθούν με την υλοποίηση της στρατηγικής Μάρκετινγκ θα αλλάξουν τη
συμπεριφορά της αγοράς. Όμως, ερευνητικά αποτελέσματα δείχνουν ότι οι ενέργειες
του Μάρκετινγκ συμμετέχουν και συνεισφέρουν σιγά-σιγά σε μία αναδιάταξη στις
προτεραιότητες των επιθυμιών του υποψήφιου τουρίστα.
Α. Διαμόρφωση προγράμματος Μάρκετινγκ
Το πρόγραμμα του τουριστικού Μάρκετινγκ περιλαμβάνει συστηματικές και

συντονισμένες ενέργειες που απορρέουν από την εκτέλεση ενός προγράμματος
Δ.ΥΠ.Α.

επιχειρησιακής πολιτικής στην τουριστική επιχειρηματική μονάδα, είτε αυτή είναι μία
τουριστική επιχειρησιακή μονάδα ιδιωτικού, δημόσιου, εθνικού ή περιφερειακού
ενδιαφέροντος ή διεθνούς αντικειμένου, ή ακόμα και τουριστικός- αναπτυξιακός
φορέας.
Έχουμε περιγράψει προηγούμενα τι αφορά η

εφαρμογή του Μάρκετινγκ στο τουριστικό
περιβάλλον και δώσαμε και αντίστοιχα ορισμό για το
τουριστικό Μάρκετινγκ. Υπενθυμίζουμε πρώτο, ότι ο
ορισμός αυτός του Μάρκετινγκ αναφέρεται σε μια
λειτουργία που «συντονίζει» διάφορες
δραστηριότητες της περιοχής/επιχείρησης/φορέα και
όχι σε μια «μεμονωμένη» λειτουργία ενός τμήματος.
Το Μάρκετινγκ δηλαδή αποτελεί ένα είδος

νοοτροπίας- και δεύτερο, ότι ο ρόλος του Μάρκετινγκ δεν είναι μόνο ρόλος
«ικανοποίησης» της ζήτησης αλλά καταρχάς είναι ρόλος «εκτίμησης» των αναγκών
και επιθυμιών του καταναλωτή.
Οι συστηματικές και συντονισμένες αυτές ενέργειες του τουριστικού Μάρκετινγκ

γίνονται με το σκοπό να επιτύχουν τη «μεγιστοποίηση της ικανοποίησης» των
αναγκών διαφόρων προσδιορισμένων ομάδων καταναλωτών και κατά τέτοιο τρόπο
ώστε να απολαμβάνει η τουριστική περιοχή, ή η τουριστική επιχείρηση, αντίστοιχη
ωφέλεια ή οικονομικό κέρδος.
Η υλοποίηση της θεωρίας του Μάρκετινγκ βασίζεται αντίστοιχα:
• στην επιλογή της κατάλληλης αγοράς -στόχου και στην εκτίμηση των
αναγκών/ επιθυμιών και κινήτρων της
Δ.ΥΠ.Α.

• στην πραγματοποίηση ενεργειών που θα είναι απόρροια ενός προγράμματος

Μάρκετινγκ που θα ικανοποιήσει τις ανάγκες της αγοράς αυτής.
Ένα από τα πρώτα βήματα για την επιλογή της κατάλληλης αγοράς - στόχου είναι η
μελέτη και η ανάλυση των ευκαιριών που προσφέρονται στην τουριστική επιχείρηση
ή περιοχή. Παραθέτουμε τις προϋποθέσεις και τα χαρακτηριστικά που επηρεάζουν
τη διαμόρφωση του προγράμματος Μάρκετινγκ και την επιλογή των τεχνικών που θα
χρησιμοποιηθούν.
Πώς μπορεί λοιπόν η τουριστική επιχείρηση να ελκύσει τον ταξιδιώτη, έτσι

ώστε αυτός να την επιλέξει και να γίνει καταναλωτής των υπηρεσιών της;
Πρέπει να εξετάσουμε που βασίζεται η εφαρμογή των τεχνικών του Μάρκετινγκ.
Οι τεχνικές του τουριστικού Μάρκετινγκ βασίζονται βέβαια στις γενικές αρχές της
επιστήμης του Μάρκετινγκ. Στο τουριστικό περιβάλλον, όμως έχουμε μερικά
διαφορετικά χαρακτηριστικά που τα κυριότερα περιγράφονται στον παρακάτω
Πίνακα.
Διαφορετικά Χαρακτηριστικά Τουριστικού Περιβάλλοντος που επηρεάζουν
Επιλογή Τεχνικών Μάρκετινγκ
Ο πελάτης αποφασίζει την αγορά του προϊόντος βασιζόμενος σε πληροφόρηση που
δεσμεύεται (αγοράζει) χωρίς ούτε να δει ούτε να δοκιμάσει.
Ο τουριστικός παραγωγός εξαρτάται από την ικανοποίηση του πελάτη από άλλους
παραγωγούς που προσφέρουν τα συμπληρωματικά προϊόντα.
Υπάρχει μεγάλος συναγωνισμός εναλλακτικών προϊόντων, όχι μόνο τουριστικών,
από τα οποία πρέπει ο τουριστικός παραγωγός να αποσπάσει τον πελάτη.
Η επιτυχία της προσφοράς του τουριστικού παραγωγού εξαρτάται και από εξωγενείς
παράγοντες πάνω στους οποίους δεν μπορεί να ασκήσει επιρροή.

Δ.ΥΠ.Α.

Η διατήρηση της ποιότητας και η επιτυχής διάθεση του τουριστικού προϊόντος
βασίζεται σε όλους τους ασχολούμενους στις τουριστικές επιχειρήσεις.
Όταν λοιπόν διαμορφώνεται η στρατηγική Μάρκετινγκ, πρέπει να προσαρμόζονται οι

επιλεγόμενες τεχνικές και αντίστοιχες ενέργειες ώστε εκτός από το να ταιριάζουν στις
συνήθειες και στις επιλογές του υποψήφιου τουρίστα-πελάτη, να καλύπτουν και τα
παραπάνω διαφορετικά χαρακτηριστικά.
Για παράδειγμα, στην προβολή του τουριστικού

προϊόντος στην πελατεία του εναλλακτικού
τουρισμού, γίνεται προβολή των φυσικών πόρων της
περιοχής, γιατί αυτό αποτελεί την ικανοποίηση μιας
επιθυμίας των υποψήφιων τουριστών. Στην
υλοποίηση των ενεργειών Μάρκετινγκ (π.χ. χρήση
διαφημιστικών εντύπων) πρέπει να
χρησιμοποιούνται αυτά τα στοιχεία. Οι υπεύθυνοι
του Μάρκετινγκ έχουν ευθύνη και αρμοδιότητα ως
προς το περιβάλλον και πρέπει να το λαμβάνουν
υπόψη τους, όταν εκπονούν σχέδια τουριστικής
ανάπτυξης και όταν προγραμματίζουν τη διαχείριση των φυσικών πόρων με σκοπό
την τουριστική εκμετάλλευση.
Όσον αφορά στη στρατηγική Μάρκετινγκ του τουριστικού προϊόντος πρέπει να

λαμβάνεται υπόψη και να εφαρμόζεται και η χρησιμοποίηση των περιβαλλοντικών
χαρακτηριστικών ως μέσο τουριστικής προβολής που προϋποθέτει συνειδητή και
μακροπρόθεσμη στρατηγική, κυρίως σε περίοδο που το περιβάλλον είναι ένα από τα
θέματα που απασχολούν σημαντικά το μέσο πολίτη, ο οποίος ερεθίζεται από τις
διαφημιστικές καμπάνιες άλλων προϊόντων «Που δε βλάπτουν το περιβάλλον».
Έτσι, μπορούμε να αναφέρουμε τέσσερις προϋποθέσεις, για να πετύχουμε την

τουριστική «εκμετάλλευση» του περιβάλλοντος:
Δ.ΥΠ.Α.

Συνειδητοποίηση ότι το ελληνικό τουριστικό περιβάλλον είναι υποβαθμισμένο και ότι

η σημερινή αντίληψη για την ελληνική τουριστική φυσιογνωμία διαφέρει από αυτήν
που εκφράζεται στην τουριστική διαφήμιση.
Αξιοποίηση των δυνατοτήτων εκμετάλλευσης και του υπόλοιπου φυσικού πλούτου
της Ελλάδας, όπως είναι τα βουνά, τα ποτάμια, οι χαράδρες, τα γεωλογικά
φαινόμενα, σε συσχετισμό και με ειδικευμένες μορφές τουριστικών δραστηριοτήτων
που αντλούν ή έλκονται από το φυσικό περιβάλλον και τα χαρακτηριστικά του.
Άμεση αντιμετώπιση της ήδη υπάρχουσας- επιβάρυνσης του τουριστικού
περιβάλλοντος με στόχο την ελάφρυνση του αλλά και την επαναφορά του στη
«φυσική» του κατάσταση.
‘Ένταξη στην στρατηγική Μάρκετινγκ στοιχείων περιβαλλοντικής ευαισθησίας,
προστασίας και ανάδειξης περιοχών φυσικού κάλλους, διαθέσιμων για την
απόλαυση των τουριστών.
Β. Εντοπισμός ευκαιριών Μάρκετινγκ
Τα τελευταία χρόνια τέσσερις είναι οι σημαντικότερες περιοχές ενδιαφέροντος

τουριστικής ανάπτυξης και κατ' επέκταση και ενδιαφέροντος του τουριστικού
Μάρκετινγκ, για υλοποίηση ενεργειών του προγράμματος Μάρκετινγκ. Αυτές
παρουσιάζονται στον παρακάτω Πίνακα.
Περιοχές Ενδιαφέροντος Τουριστικής Ανάπτυξης
1. Ανάπτυξη νέων και ειδικών Παράδειγμα οι μορφές «τουρισμού περιπέτειας»

μορφών τουρισμού σε που αναπτύσσονται τα τελευταία χρόνια σε ορεινές
υφιστάμενες ή υπό ανάπτυξη περιοχές της χώρας, καθώς και η προσπάθεια για
περιοχές την ανάπτυξη συνεδριακού - επαγγελματικού
τουρισμού
2. Προσέλκυση νέων Παράδειγμα η αγορά της Ρωσίας και της Κίνας
αναδυόμενων αγορών
Δ.ΥΠ.Α.

3. Επανατοποθέτηση Παράδειγμα η προσπάθεια επιμήκυνσης της

υφιστάμενων τουριστικών τουριστικής σεζόν σε ορισμένες περιοχές με την
περιοχών/προορισμών με νέα προβολή επίσκεψης θρησκευτικών μνημείων και
χαρακτηριστικά ή προϊόντα πολιτιστικών δραστηριοτήτων
4. Εκμετάλλευση ειδικών Παράδειγμα η πριν από μερικά χρόνια, εκδήλωση
γεγονότων/εκδηλώσεων της παρουσίασης της όπερας Κάρμεν στο Luxor της
Αιγύπτου, ή η διοργάνωση των Ολυμπιακών
Αγώνων από τη χώρα μας το 2004.
Έχει ήδη αναφερθεί στο η ανάλυση SWOT

(Strengths – Weaknesses – Opportunities -
Threats) κατά την οποία εντοπίζονται οι
ευκαιρίες στο περιβάλλον της τουριστικής
επιχείρησης ή της τουριστικής περιοχής. Το
τουριστικό Μάρκετινγκ στα πλαίσια του
σχεδιασμού του προγράμματος διαμορφώνει
κατάλληλες στρατηγικές και αντίστοιχα
προγραμματίζει ενέργειες, για να γίνει η σωστή
αξιοποίηση των ευκαιριών, με τα δεδομένα των
«συγκριτικών πλεονεκτημάτων» που έχουν επιλεγεί, διαμορφωθεί ή αναπτυχθεί.
Με βάση, επίσης, τις τουριστικές έρευνες συμπεριφοράς των υποψήφιων και των
ενεργών τουριστών, οι αρμόδιοι του Μάρκετινγκ στις τουριστικές επιχειρήσεις και τις
τουριστικές περιοχές πρέπει να προσαρμόζουν τις ενέργειες του προγράμματος
τουριστικού Μάρκετινγκ για να πετύχουν διάχυση αποτελεσματικών μηνυμάτων. Τα
περί ερευνών τουριστικού Μάρκετινγκ έχουν ήδη αναπτυχθεί.
Για τον προσδιορισμό των ευκαιριών οι αρμόδιοι του τουριστικού Μάρκετινγκ

μπορούν ακόμη να αναφερθούν στα εξειδικευμένα χαρακτηριστικά των ομάδων
τουριστών πελατών - των «τμημάτων» της αγοράς - για τα οποία γίνεται εκτενέστερη
περιγραφή στο επόμενο Κεφάλαιο.
Δ.ΥΠ.Α.

Συνοπτικά μπορούμε να σχηματοποιήσουμε την διαδικασία ανάλυσης για να

προσδιορίσουμε τις ευκαιρίες που διαμορφώνονται για εφαρμογή της στρατηγικής
Μάρκετινγκ, στο ακόλουθο Σχεδιάγραμμα.
Δ.ΥΠ.Α.

Ανάλυση Για Τη Διαμόρφωση Στρατηγικής Μάρκετινγκ
Όπως βλέπουμε στο παραπάνω Σχεδιάγραμμα για τον προσδιορισμό των ευκαιριών,
μία απλή (αλλά όχι απαραίτητα εύκολη) μέθοδος, είναι να αναλύσουμε χωριστά τον
ανταγωνισμό της τουριστικής επιχείρησης ή περιοχής, ώστε να δούμε που έχουμε
συγκριτικά πλεονεκτήματα.
Μετά, προχωρούμε να αναλύσουμε τους

διαθέσιμους τουριστικούς πόρους,
προκειμένου να εντοπίσουμε πώς
μπορούμε να εκμεταλλευτούμε τις
ευκαιρίες που προσδιορίζονται από την
ανάλυση του ανταγωνισμού, δηλαδή που
υστερεί ο ανταγωνισμός και μπορούμε να
υπερτερούμε εμείς. Και, συγχρόνως,
κοιτάζουμε να αναλύσουμε τα χαρακτηριστικά της τουριστικής αγοράς - της δικής μας,
Δ.ΥΠ.Α.

του ανταγωνισμού και τις πιθανές νέες αγορές - προκειμένου να επισημάνουμε για
ποιες ανάγκες και επιθυμίες έχουμε τις δυνατότητες και τα συγκριτικά πλεονεκτήματα,
έτσι ώστε να επικεντρώσουμε τις ενέργειες Μάρκετινγκ σε αυτές.
Οφείλουμε να επισημάνουμε ότι τα τελευταία χρόνια έχει δοθεί έμφαση στην

αναζήτηση ευκαιριών για την προσέλκυση του «τουρισμού ποιότητας» ("quality
tourism") όπου στην περίπτωση αυτή η διαμόρφωση του προγράμματος Μάρκετινγκ
πρέπει να δώσει σημασία σε δύο στόχους:
Ως προς την προσφορά, στα χαρακτηριστικά των τουριστικών εγκαταστάσεων που

είναι ορθολογικά ενταγμένες στο περιβάλλον (και συνήθως αναφερόμαστε σε
συγκροτήματα ή περιοχές χαμηλής πυκνότητας τουριστικής δραστηριότητες)
Ως προς τη ζήτηση, στην προσέλκυση μικρότερου αριθμού τουριστών, αλλά με

χαρακτηριστικά που σέβονται το τοπικό φυσικό και πολιτιστικό περιβάλλον και έχουν
δυνατότητες να κάνουν μεγαλύτερες δαπάνες και να διαμένουν περισσότερο χρόνο.
Επίσης πρέπει να κάνουμε και μία σύντομη αναφορά στις ευκαιρίες που
δημιουργούνται από την παγκοσμιοποίηση της αγοράς, κυρίως σε τουριστικές
επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται διεθνικά (σε περισσότερες από μία εθνικές
περιοχές).
Η παγκοσμιοποίηση χαρακτηρίζεται από τις «δυνάμεις» του επιχειρησιακού

περιβάλλοντος που επηρεάζουν και την διαμόρφωση της στρατηγικής Μάρκετινγκ
Ο τουρισμός είναι από τη φύση του διεθνής επιχειρηματική δραστηριότητα, αφού

(ανεξάρτητα από το τμήμα του «εσωτερικού» τουρισμού) αφορά την μετακίνηση
τουριστών - πελατών σε άλλη χώρα, από αυτή της συνήθους διαμονής τους
(«αλλοδαποί τουρίστες»). Παρά το γεγονός ότι λίγες τουριστικές επιχειρήσεις είναι
Δ.ΥΠ.Α.

«Παγκοσμιοποιημένες», η τουριστική δραστηριότητα είναι μία παγκόσμια

Δ.ΥΠ.Α.

Δύο είναι τα κυριότερα χαρακτηριστικά της παγκοσμιοποίησης που έχουν

επίδραση στο τουριστικό Μάρκετινγκ:
• η δυνατότητα προσέγγισης με πολύ ευκολότερο τρόπο μιας πολύ

μεγαλύτερης αγοράς, που υποβοηθείται και από την ανάπτυξη των νέων
τεχνολογιών
• η μεγαλύτερη ευκολία διακίνησης ατόμων ακόμη και από απομακρυσμένες
περιοχές, που πριν από μία δεκαετία πιθανόν δεν θα σκέπτονταν να τολμήσουν ένα
μακρινό τουριστικό ταξίδι.
Έτσι, οι αρμόδιοι του Μάρκετινγκ, στην εφαρμογή των ενεργειών της στρατηγικής του
Μάρκετινγκ, πρέπει να φροντίζουν να εκμεταλλεύονται τις δυνατότητες των διεθνικών
καναλιών διανομής, και διεθνούς επικοινωνίας, καθώς και την εναλλακτικότητα των
διεθνών αγορών για την κάλυψη των διακυμάνσεων της ζήτησης.
Δ.ΥΠ.Α.

6.1.3. Νοοτροπίες και συμπεριφορές τουριστών ανάλογα με την εθνικότητα
6.1.3.1. Η Νοοτροπία Των Ελλήνων Και Των Αλλοδαπών
Νοοτροπία είναι ο τρόπος με τον οποίο σκέφτεται και συμπεριφέρεται κάποιος. Οι

νοοτροπίες, δηλαδή οι τρόποι σκέψης των ανθρώπων, των διαφόρων κοινωνικών
ομάδων και κατ’ επέκταση των αντίστοιχων πολιτισμών, δεν είναι μια στατική
κατάσταση, που παραμένει αναλλοίωτη στο χώρο και στο χρόνο. Είναι μια δυναμική
κατάσταση, που αλλάζει και διαμορφώνεται συνεχώς. Το κοινωνικό γίγνεσθαι, αυτή η
συνεχής κοινωνική αλλαγή, πλάθει αδιάκοπα νέες νοοτροπίες από γενιά σε γενιά.
Εξετάζοντας λοιπόν κάποιος την τουριστική

νοοτροπία των Ελλήνων τα τελευταία χρόνια,
θα διαπιστώσει ότι η διεθνοποιημένη πλέον
αντίληψη ζωής άλλαξε ριζικά τον τρόπο
σκέψης τους. Και επομένως, και της
παραδοσιακής ελληνικής κοινωνίας ο τρόπος
ζωής έχει υποστεί αξιοσημείωτες αλλαγές. Οι Νεοέλληνες τουρίστες επηρεάστηκαν
αρκετά από την οικονομική ευημερία, τις τεχνολογικές αλλαγές, τις ετήσιες άδειες, τις
λιγότερες ώρες εργασίας ανά εβδομάδα, το καλό σύστημα μεταφορών, τις
δημογραφικές αλλαγές, την άνοδο του μορφωτικού επιπέδου, τις πληρωμένες
διακοπές κ.λπ.
Γι’ αυτό το λόγο, αφιερώνεται αρκετός ελεύθερος χρόνος για εκδρομές και διακοπές
και δαπανώνται αρκετά χρήματα για τουριστικά αγαθά. Πολλοί αρχίζουν να
προγραμματίζουν τα ταξίδια και τις διακοπές αρκετό χρόνο πριν την
πραγματοποίησή τους.
Δ.ΥΠ.Α.

Επιπλέον, η φιλοξενία των αλλοδαπών

τουριστών από τους Έλληνες προκαλεί
σημαντικές αλλαγές στη νοοτροπία των
τελευταίων. Αυτή η επιρροή αγγίζει τόσο τους
ασχολούμενους, όσο και τους μη
ασχολούμενους με τον τουρισμό. Γενικά, η
ελληνική κοινωνία στην πλειοψηφία της δεν βλέπει τους αλλοδαπούς με καχυποψία.
Ο ξένος προσεγγίζεται θετικά καταρχήν χωρίς εθνοκεντρική αντίληψη και αρνητισμό.
Οι ασχολούμενοι με τον τουρισμό προσαρμόζονται στις αυξημένες απαιτήσεις των
αλλοδαπών τουριστών τόσο στο κοινωνικό επίπεδο όσο και στο επίπεδο της
προσφοράς ποιοτικών υπηρεσιών. Εκπαιδεύονται, μαθαίνουν ξένες γλώσσες και
γίνονται ανταγωνιστικοί στις νέες εξελίξεις.
Η νοοτροπία των αλλοδαπών τουριστών ποικίλλει

σε σχέση με τη χώρα καταγωγής τους. Οι
τουρίστες της δυτικής Ευρώπης, της Αμερικής και
κάποιων Ασιατικών χωρών (π.χ. Ιάπωνες, Κινέζοι)
λειτουργούν οργανωμένα και προγραμματίζουν
έγκαιρα τις διακοπές του καλοκαιριού. Απαιτούν
αρκετά υψηλές υπηρεσίες και καλύτερη υποδομή
στις υπάρχουσες εναλλακτικές μορφές τουρισμού, λόγου χάρη στο μορφωτικό,
ορεινό, οικολογικό, θαλάσσιο τουρισμό κ.ά.
Σήμερα οι Έλληνες και οι αλλοδαποί τουρίστες

προέρχονται από κάθε κοινωνική και
επαγγελματική ομάδα. Είναι σχετικά
πληροφορημένοι και επιμένουν να τους
συμπεριφέρονται σαν κάτι το ξεχωριστό.
Αναζητούν καταλύματα που προσφέρουν
ποιότητα και ανέσεις και δείχνουν ενδιαφέρον όχι μόνο για το τι μπορούν να δουν,
αλλά και για το τι μπορούν να κάνουν, όπως αθλητισμό, δραστηριότητες αναψυχής,
Δ.ΥΠ.Α.

συμμετοχή σε πολιτιστικές εκδηλώσεις κ.ά. Ενδιαφέρονται για νέες μορφές

τουρισμού, όπως ο αγροτοτουρισμός, ο χρονομεριστικός τουρισμός, ο τουρισμός της
περιπέτειας κ.ά. Επιπλέον, αυξάνεται ο τουρισμός της τρίτης ηλικίας και των
πληθυσμιακών ομάδων κατώτερης εισοδηματικής στάθμης.
Αν και παρατηρείται ακόμη διαφορά στη νοοτροπία των Ελλήνων και των
αλλοδαπών, διαφαίνεται ωστόσο μια προοδευτική αποδοχή της διαφορετικότητάς
τους, χάρη και στην ύπαρξη του τουρισμού. Ο τρόπος σκέψης τους στη νέα
διεθνοποιημένη κοινωνία πλησιάζει στην ταύτιση και αρκετά πολιτισμικά
χαρακτηριστικά που φαίνονταν ξένα, σήμερα γίνονται αποδεκτά και δε θεωρούνται
ιδιόμορφα. Έτσι, η πολυπολιτισμική κοινωνία δημιουργεί τις προϋποθέσεις για
μεγαλύτερη ανεκτικότητα του ξένου.
6.1.3.2. Τα Στερεότυπα Και Οι Στάσεις
Στερεότυπος θεωρείται ο τρόπος

σκέψης όταν, ενώ κάποιος έχει
μεμονωμένες εμπειρίες και
πληροφορίες για ένα άτομο μιας
κοινωνικής ομάδας, γενικεύει τα
συμπεράσματά του και σκέπτεται ή
συμπεριφέρεται σε όλα τα μέλη αυτής
της ομάδας σαν να έχουν τα ίδια γνωρίσματα. Έτσι, παραδείγματος χάρη, αν ειπωθεί
ότι όλοι οι «Έλληνες είναι φιλόξενοι», οι «Γάλλοι είναι εθνικιστές», οι «Βόρειοι λαοί
είναι ψυχροί», οι «Μεσογειακοί λαοί είναι ζεστοί» τότε υποτίθεται ότι κάθε «Έλληνας
είναι φιλόξενος», κάθε «Βόρειος είναι ψυχρός» και κάθε «κάτοικος της Μεσογείου
είναι ζεστός».
Η στερεοτυπία οδηγεί σε θετική και αρνητική στάση.

Πρόκειται για την προκατασκευασμένη θετική ή
αρνητική στάση προς τον άλλο με απλουστευτικό
Δ.ΥΠ.Α.

τρόπο. Οι κοινωνικές ομάδες, στις οποίες αναφέρονται τα στερεότυπα, μπορεί να

είναι σε επίπεδο ηπείρου. Παραδείγματος χάρη «οι Αφρικανοί είναι ευγενικοί», «οι
Ασιάτες είναι συντηρητικοί». Μπορεί ακόμα να απευθύνονται σ’ ένα κράτος, λόγου
χάρη «οι Ρώσοι πίνουν πολύ», «οι Γερμανοί είναι σκληροί». Το κριτήριο
κατηγοριοποίησης των κοινωνικών ομάδων μπορεί να είναι και το φύλο: «οι άντρες
είναι πιο ντόμπροι», «οι γυναίκες είναι περισσότερο οργανωτικές».
Επομένως, οι κατηγοριοποιήσεις των ανθρώπων είναι δυνατόν να σχηματίζονται με

κριτήριο τη φυλή, την κοινωνική ομάδα, το χρώμα, αλλά και το επάγγελμα, τη
μόρφωση, την οικονομική επιφάνεια κ.ά., όπως για παράδειγμα «οι λευκοί είναι πιο
πολιτισμένοι», «οι μορφωμένοι είναι πιο εκλεπτυσμένοι» κ.λ.π. Κάθε ομάδα
κατασκευάζει μια θετική εικόνα για τον εαυτό της. Δεν σχηματίζει όμως πάντοτε
θετική εικόνα για τις άλλες κοινωνικές ομάδες, με τις οποίες επικοινωνεί ή που δεν
γνωρίζει, αλλά απλά έχει ακούσει γι’ αυτές μέσα από φήμες ή μέσω της κοινής
γνώμης. Έτσι, αν κάποιος επικοινωνεί με μεμονωμένα άτομα ενός λαού για ελάχιστο
χρονικό διάστημα, χωρίς να τα γνωρίζει καλά, τα αξιολογεί θετικά ή αρνητικά μη
λαμβάνοντας υπόψη τις ατομικές διαφορές τους και τη μοναδικότητα της
προσωπικότητάς τους. Έτσι, έχει μια προσχηματισμένη εικόνα για τον «άλλο», η
οποία δεν ανταποκρίνεται κατ’ ανάγκη στην πραγματικότητα.
Τα αρνητικά στερεότυπα εγκυμονούν κινδύνους για όλη την κοινωνική ζωή, αφού
ενισχύουν την καχυποψία και την αντιπάθεια μεταξύ των ομάδων και των εθνοτήτων.
Καθώς χρησιμοποιούνται χωρίς να ενεργοποιείται η κρίση του ατόμου, πολύ συχνά
υποτιμώνται ή υπερτιμώνται συγκεκριμένες κοινωνικές ομάδες ή κοινωνίες.
Έτσι, οι άνθρωποι που τα χρησιμοποιούν καταλήγουν σε λανθασμένα

συμπεράσματα και τελείως παραποιημένη εικόνα του «άλλου». Αν τα στερεότυπα
χρησιμοποιηθούν προπαγανδιστικά, μπορεί να οδηγήσουν σε εσφαλμένη εκτίμηση
της πραγματικότητας και να αποτρέψουν την τουριστική ανάπτυξη μιας χώρας.
Μπορεί επίσης να δημιουργήσουν τουριστικές διακρίσεις, που δεν ανταποκρίνονται
στην πραγματικότητα.
Δ.ΥΠ.Α.

Οι σύγχρονες κοινωνίες, οι οποίες

γίνονται πολυπολιτισμικές έχουν ανάγκη
από θεσμούς οι οποίοι θα καλλιεργούν
την ισότιμη αντιμετώπιση των μελών
κάθε πολιτισμικής ομάδας. Ο τουρισμός,
το κοινωνικό φαινόμενο που καλλιεργεί
το πλησίασμα του «άλλου», την
αλληλογνωριμία και τη συνύπαρξη, είναι
ένας από τους θεσμούς, που θα βοηθήσει να αρθεί η παραμορφωμένη και
διαστρεβλωμένη εικόνα του «άλλου». Η συμβίωση θα εξαλείψει την υποτιθέμενη
εικόνα του και τα φυλετικά (ρατσιστικά), σεξιστικά, εθνικά, ταξικά και άλλα
στερεότυπα που ανθούν σε πολλούς πολιτισμούς. Έτσι, η τουριστική κινητικότητα θα
διαψεύσει τις στερεότυπες εικόνες που δημιουργούνται για τους άλλους πολιτισμούς.
6.1.3.3. Τα Ήθη Και Τα Έθιμα
Οι λέξεις ήθη και έθιμα συμπληρώνουν η μία την άλλη.

Τα ήθη είναι οι νοοτροπίες, οι αντιλήψεις και οι στάσεις
ζωής, που υπερισχύουν σε ένα συγκεκριμένο τόπο και
χρόνο. Παραδείγματος χάρη, τα ήθη ενός σύγχρονου
αστού τα χαρακτηρίζει η τάση για ανεξαρτησία ή το να
είναι οι διακοπές το κέντρο του ενδιαφέροντος της
Δ.ΥΠ.Α.

νεοελληνικής οικογένειας κάποιες εποχές του έτους. Τα έθιμα είναι οι σταθερές

συνήθειες της κοινωνικής ζωής, που διαμορφώθηκαν από την παράδοση και που
επαναλαμβάνονται από γενιά σε γενιά, όπως και τα έθιμα του γάμου, τα εορταστικά
έθιμα κ.ά. Τα έθιμα αποσκοπούν στη διατήρηση των τρόπων έκφρασης των
προγόνων με σκοπό να διατηρηθούν οι ρίζες και να σωθούν εκείνα τα στοιχεία της
παράδοσης που θα στηρίξουν και τις νέες γενιές.
Τα ήθη και τα έθιμα διασώζουν κοινωνικές αξίες και νοοτροπίες των προγόνων,
παίρνουν τη μορφή τόσο άτυπων κανόνων όσο και τυπικών (νόμων) και ρυθμίζουν
ένα μεγάλο μέρος της κοινωνικής μας ζωής. Για παράδειγμα, καθώς μια εθνική
επέτειος διασώζει τις αξίες της ελευθερίας, της θυσίας, της αγάπης προς την πατρίδα,
πρέπει να διατηρηθεί αυτή η απόδοση τιμής τις καθορισμένες ημέρες εορτασμού με
συγκεκριμένες εκδηλώσεις, όπως είναι οι παρελάσεις, η κατάθεση στεφανιών, οι
σχολικές εορτές και οι ομιλίες.
Με την αλλαγή του τρόπου ζωής, την ανάπτυξη της τεχνολογίας και των
επικοινωνιών, τη μεταβολή της κοινωνίας από αγροτική σε αστική, τη σημαντική
αύξηση των τουριστών και την πολυπολιτισμική συμβίωση, τα ήθη και έθιμα
τροποποιούνται και αλλάζουν μορφή. Παράλληλα συμβαίνουν οι κοινωνικές αλλαγές
σε σχέση με τον τουρισμό οι οποίες είναι:
α. Κοινωνικές αλλαγές στον τρόπο ζωής των τουριστών, κατά τη διάρκεια ή μετά το
ταξίδι τους.
β. Κοινωνικές αλλαγές στον τρόπο ζωής των ντόπιων κατοίκων των χωρών
υποδοχής.
Όταν γίνεται η συνάντηση του τουρίστα και του ντόπιου, επικοινωνούν άτομα με
διαφορετικά κοινωνικά, οικονομικά και πολιτισμικά χαρακτηριστικά. Ο τύπος των
σχέσεων, που αναπτύσσεται, εξαρτάται:
Δ.ΥΠ.Α.

από τη μορφή του τουρισμού -π.χ. μαζικός, οικογενειακός, πολιτιστικός τουρισμός

κ.ά.-,
από την χρονική διάρκεια της γνωριμίας, τις πολιτισμικές διαφορές τους, τις
προκατασκευασμένες εικόνες και τα στερεότυπα των τουριστών και των ντόπιων.
Ο τουρισμός γίνεται μια καταλυτική δύναμη, στην οποία δεν μπορεί να αντισταθεί η
τοπική κοινωνία. Παρατηρείται πολιτισμική πρόσμειξη η οποία καταλήγει σε
αφομοίωση των πολιτιστικών χαρακτηριστικών των τουριστών.
Ο τουρισμός οδηγεί σε αλλοτρίωση τον τοπικό

πληθυσμό και σε εμπορευματοποίηση τον τοπικό
πολιτισμό. Οι ντόπιοι εκτίθενται στον ξένο ως
αντικείμενο για παρατήρηση. Ο ντόπιος προσπαθεί να
προσεγγίσει την εικόνα που έχουν γι’ αυτόν καθώς
ξέρει ότι ο ξένος ψάχνει το παραδοσιακό, και
προσπαθεί να του το δώσει. Υπάρχει, επομένως, μια
καλλιέργεια ψευδαίσθησης του παραδοσιακού. Ο
τουρίστας είναι ο θεατής και ο ντόπιος ο ηθοποιός.
Μεταξύ τους διαμεσολαβεί ο τοπικός υπεύθυνος για τον τουρισμό που σκηνοθετεί τις
πολιτιστικές εικόνες. Αναπαράγονται λοιπόν εθιμικές εκδηλώσεις, ως φολκλορικό
θέαμα. Ήθη και έθιμα αναπαριστώνται από την άνοιξη ως το τέλος του καλοκαιριού
σε πολλά μέρη της υπαίθρου.
Υπάρχει και ειδική μορφή τουρισμού: Τουρισμός επιστροφής στις ρίζες

τουρισμός επιστροφής στο παρελθόν. Φτιάχνονται παραδοσιακά χωριά, όμοια με
τα χωριά των περασμένων εποχών (π.χ. το Χωριό των Αναμνήσεων στην Κέρκυρα,
το Χωριό Καρουζανό στην Κρήτη κ.λπ.) ή αναβιώνουν και αναπαριστούν ήθη και
έθιμα, τρόπους καλλιέργειας, και επαναχρησιμοποιούν παλιά μέσα συγκοινωνιών,
π.χ. το τραινάκι του Πηλίου κ.ά.
Δ.ΥΠ.Α.

Η προσωπικότητα των ντόπιων

αλλάζει, όπως και οι
ενδοοικογενειακές σχέσεις.
Εργάζεται όλη η οικογένεια
πολλές ώρες την ημέρα και
αλλάζει τελείως ο τρόπος
επικοινωνίας τους. Η γνωριμία με
έναν αλλιώτικο τρόπο ζωής
διαφοροποιεί τις σχέσεις τους. Αλλάζουν οι σεξουαλικές συμπεριφορές την περίοδο
των διακοπών από μια μερίδα ανθρώπων (π.χ. η νοοτροπία του «καμακιού»). Ο
γυμνιστικός τουρισμός, σε διάφορες περιοχές της χώρας, δημιουργεί ρωγμές στα
κρατούντα ήθη και έθιμα.
Συμπερασματικά, μπορεί να ειπωθεί ότι η κοινωνία, τα ήθη και έθιμά της

επηρεάζονται σημαντικά από το τουριστικό φαινόμενο, που δημιουργεί νέες
συνθήκες ζωής και νέο πλαίσιο κοινωνικών σχέσεων.
6.1.3.4. Οι Αξίες
Κοινωνικές αξίες είναι οι

εξιδανικευμένες ιδέες που
γίνονται πρότυπα. Πρόκειται
για αποκρυσταλλωμένες ιδέες
που δημιουργεί η κοινωνία,
για να συμβάλει στη συνοχή
των μελών της. Οι κοινωνικές
αξίες είναι η πυξίδα των
μελών μιας κοινωνίας, που οδηγεί την ατομική και ομαδική συμπεριφορά τους και
δίνει σκοπό στη ζωή τους.
Δ.ΥΠ.Α.

Αξίες είναι η ελευθερία, η δημοκρατία, η αυτοθυσία, ο σεβασμός, η αγάπη η εργασία,

η δικαιοσύνη, η οικογένεια, η μόρφωση, το χρέος στην πατρίδα, η ατομική επιτυχία
κ.ά. Οι αξίες μαθαίνονται και γίνονται κτήμα των ανθρώπων, από τους
θεσμοποιημένους φορείς κοινωνικοποίησης, όπως είναι η οικογένεια, η εκκλησία, το
σχολείο, το κράτος, η τηλεόραση και από τους μη θεσμοποιημένους φορείς
κοινωνικοποίησης, όπως η «κοινή γνώμη», οι φιλικές παρέες, οι συνομήλικοι. Οι
αξίες επηρεάζουν τη σκέψη και τη συμπεριφορά των ατόμων από τα πρώτα χρόνια
της ζωής τους.
Η συνειδητοποίηση των αξιών, η αποδοχή και η υιοθέτησή τους είναι πολύπλευρη

και μακρόχρονη διαδικασία. Πραγματοποιείται σε όλη τη διάρκεια του βίου των
ανθρώπων. Οι παραπάνω φορείς κοινωνικοποίησης που μεταβιβάζουν στα άτομα τα
κοινά πολιτισμικά στοιχεία τους, τα πρότυπα συμπεριφοράς, τους κοινωνικούς
κανόνες και τους κοινωνικούς ρόλους, ενσταλάζουν συν τοις άλλοις και τις αποδεκτές
κοινωνικές αξίες, που θα τους διαμορφώσουν ως ολοκληρωμένες και ωφέλιμες
προσωπικότητες στην κοινωνία.
Οι αξίες μεταβιβάζονται από γενιά σε

γενιά, κάποιες αξίες συνήθως
διαφοροποιούνται διαχρονικά και
διατοπικά λόγω διαφορετικών
απαιτήσεων και αναγκών. Το σύνολό
τους δημιουργεί ένα κοινό σύστημα αξιών,
ένα πλαίσιο ιδανικών, επιθυμητών και
αποδεκτών τρόπων συμπεριφοράς στα
μέλη της συγκεκριμένης κοινωνίας. Ένα σύστημα αξιών στο οποίο οι αξίες
ιεραρχούνται ανάλογα με τη βαρύτητα που τους αποδίδεται, δεν παραμένει στατικό
στο χρόνο, αλλάζει συνεχώς.
Δ.ΥΠ.Α.

Μπορεί να αλλάξει στη διάρκεια της ζωής ενός ατόμου, αρκετές φορές, αλλά και τα
άτομα της κοινωνίας ανάλογα με την κοινωνικοποίηση, που έχουν λάβει,
αντιμετωπίζουν διαφορετικά τις αξίες, οι οποίες διαφέρουν από κοινωνία σε κοινωνία,
από εποχή σε εποχή και από κοινωνική ομάδα σε άλλη. Επίσης οι αξίες ιεραρχούνται
διαφορετικά στην κάθε κοινωνία. Παραδείγματος χάρη η αξία της ισότητας των δύο
φύλων έχει διαφορετική σπουδαιότητα στην ελληνική κοινωνία απ’ ό,τι στην κοινωνία
μιας αραβικής χώρας.
Αλλά διαφορές παρατηρούνται και στο εσωτερικό της ίδιας κοινωνίας. Για
παράδειγμα άλλη ήταν η στάση της ελληνικής κοινωνίας πριν πενήντα χρόνια
απέναντι στις σχέσεις των δύο φύλων και άλλη είναι σήμερα. Γενικά, αξίζει να
σημειωθεί ότι διαφορετικά συναισθήματα, πεποίθηση και συμπεριφορά έχουν τα
μέλη μιας κοινωνίας για την αξία της ισότητας. Όμως, δε νοείται οργανωμένη
κοινωνία, αν τα μέλη της δεν αποδέχονται ορισμένες θεμελιώδεις αξίες. Μέσω του
τουρισμού άνθρωποι από κάθε γωνιά του κόσμου με διαφορετικές κοινωνικές αξίες
ταξιδεύουν και επικοινωνούν πολιτισμικά, γεγονός που επιβεβαιώνει τον άμεσο
αντίκτυπο που έχουν οι κοινωνικές αξίες στον τουρισμό.
Ο τουρισμός στην Ελλάδα, μετά το 1950, επηρέασε σημαντικά την ελληνική κοινωνία
σε κάθε επίπεδο της κοινωνικής ζωής. Αξιοσημείωτη όμως είναι η επίδραση στις
κοινωνικές αξίες των Ελλήνων. Αναφέρονται στη συνέχεια μερικές από τις αξίες, στις
οποίες δόθηκε έμφαση, χάρη στην επαφή με άλλους πολιτισμούς. Έτσι σήμερα π.χ.
προβάλλονται:
Οι αξίες της συνεργασίας, της φιλίας και του σεβασμού

των άλλων πολιτισμών, η αξία της ισότητας ανάμεσα
στα δύο φύλα, αλλά και μεταξύ διαφορετικών
πολιτισμών.
Οι αξίες της παιδείας και της πνευματικής καλλιέργειας,
χάρη στην επικοινωνία με τουρίστες αναπτυγμένων
Δ.ΥΠ.Α.

χωρών, που κάνουν πολιτιστικό και μορφωτικό τουρισμό.

Η αξία της προστασίας του φυσικού περιβάλλοντος, χάρη στον οικολογικό τουρισμό,
που ευαισθητοποίησε σχετικά αρκετούς ντόπιους.
Η αξία της εργασίας, ως μέσο ανάπτυξης και ολοκλήρωσης του ανθρώπου.
Η ανάπτυξη, όμως, του τουρισμού στη χώρα μας, όλα αυτά τα χρόνια, πέρα από τις
θετικές επιδράσεις στις κοινωνικές αξίες των Ελλήνων, παρουσίασε και αρκετές
αρνητικές, με αποτέλεσμα να επηρεαστούν σημαντικά ορισμένοι τομείς της
κοινωνικής μας ζωής.
Για παράδειγμα, η αξία της οικογένειας έχει

δεχτεί σημαντικές αρνητικές επιρροές.
Χαλάρωσαν οι δεσμοί μεταξύ των μελών της,
μεταβλήθηκαν οι διαπροσωπικές σχέσεις στο
εσωτερικό της και διαταράχθηκε η συνοχή της.
Άλλο χαρακτηριστικό παράδειγμα αρνητικής
επίδρασης του τουρισμού αποτελούν τα ελευθεριάζοντα ήθη και ο τρόπος
διασκέδασης κάποιων τουριστών σε συγκεκριμένα τουριστικά σημεία της χώρας και
των νησιών, στα όρια της παραβατικότητας.
Επίσης υπήρξε αξιοσημείωτη αλλοίωση στα τοπικά ήθη, εξαιτίας της τάσης των
Ελλήνων να εισάγουν άκριτα τρόπους ζωής των ξένων. Τέλος, η μαζική παρουσία
τουριστών σε συγκεκριμένους, ελκυστικούς, τουριστικούς προορισμούς κατέστησε
τον εύκολο πλουτισμό στάση ζωής, με αποτέλεσμα να αλλοιωθούν σημαντικά τα ήθη
και οι συμπεριφορές των κατοίκων των συγκεκριμένων περιοχών.
6.1.3.5. Η Αναγνώριση Και Ο Σεβασμός Του Άλλου/ Διαφορετικού
Η πολυπολιτισμικότητα είναι το βασικό χαρακτηριστικό που διέπει σήμερα τις

σημερινές κοινωνίες τόσο σε ευρωπαϊκό όσο και σε διεθνές επίπεδο. Η τάση για
Δ.ΥΠ.Α.

διεύρυνση της Ευρωπαϊκής Ένωσης με νέα κράτη-μέλη, οι μετακινήσεις πληθυσμών

τόσο μεταξύ των ευρωπαϊκών χωρών όσο και από τρίτες χώρες προς την Ευρώπη, ο
τουρισμός, η διεθνοποίηση της οικονομίας, η δημιουργία διεθνών δικτύων
επικοινωνίας και η αλλαγή των παραγωγικών σχέσεων χάρη στις νέες τεχνολογίες
διαμόρφωσαν τις νέες πολυπολιτισμικές συνθήκες.
Οι πολιτισμικές ομάδες, που συμβιώνουν σ’ έναν τόπο, είτε μόνιμα, λόγω εργασίας,
είτε προσωρινά, λόγω τουρισμού, φέρουν μαζί τους τα πολιτισμικά πρότυπα των
χωρών προέλευσής τους και έχουν ανάγκη να εκφράσουν και να διατηρήσουν την
πολιτισμική τους ιδιαιτερότητα, τα δικά τους πολιτισμικά χαρακτηριστικά, τα ήθη και
τα έθιμά τους, τη νοοτροπία τους, τα πιστεύω τους, τη συμπεριφορά τους, τις αξίες
και τις πεποιθήσεις τους. Η πολιτισμική ποικιλία που διαμορφώνεται για να ανθίσει
και να αποφέρει καρπούς, πρέπει να βρει το γόνιμο έδαφος αρμονικής συνύπαρξης,
ώστε να απελευθερωθούν οι δημιουργικές δυνάμεις κάθε πολιτισμού. Τότε, οι καρποί
από την ποικιλία των πολιτισμικών εκφράσεων θα δώσουν ζωή στο νέο κοινωνικό
χώρο που δημιουργείται.
Το ζητούμενο στη νέα κουλτούρα

είναι η καλλιέργεια της αξίας της
διαπολιτισμικής ιδέας, που δε
σημαίνει ότι η χώρα υποδοχής
ανέχεται απλά τον πολιτισμικό
πλουραλισμό αλλά επιπλέον ότι
αγωνίζεται για την ισότιμη
αντιμετώπιση και την παροχή ίσων ευκαιριών για την αναγνώριση και το σεβασμό
του άλλου / διαφορετικού. Επιδίωξή της είναι να κυριαρχήσει στους «ντόπιους» και
στους «ξένους» η αμοιβαία κατανόηση και η αποδοχή. Μέσω της δραστηριότητας
του τουρισμού η χώρα ή ο πολιτισμός υποδοχής επικοινωνεί με τους πολιτισμούς
προέλευσης,
Δ.ΥΠ.Α.

Η καλλιεργημένη τουριστική συνείδηση είναι λοιπόν

το κλειδί του ουσιαστικού πολιτισμικού διαλόγου με
τον «άλλο». Προς αυτήν την κατεύθυνση η
τουριστική πολιτική θα μπορούσε να
προσανατολιστεί στην παροχή ανάλογης παιδείας
για να διαμορφωθεί διαπολιτισμική τουριστική
συνείδηση στους πολίτες. Μ’ αυτόν τον τρόπο θα
αποτραπεί ο κοινωνικός ρατσισμός και η πολιτισμική
πολλαπλότητα θα οδηγήσει σε πολιτισμικό
εμπλουτισμό της κοινωνίας υποδοχής και
προέλευσης. Ως άνθρωποι και ως Έλληνες με ένα
διαχρονικό πολιτισμό αλληλεγγύης έχουμε υποχρέωση να ενσαρκώσουμε τις αξίες
της συλλογικότητας και της κατανόησης και να απαλλαγούμε από τη σκιά της
ξενοφοβίας και του ρατσισμού. Εξάλλου, όταν αγαπάς τον εαυτό σου, τότε μπορείς
να αγαπάς τον «άλλο» και την άλλη χώρα. Άλλωστε ο «άλλος» πολιτισμός είναι ένας
τρόπος ζωής που διαμορφώνεται κάτω από συγκεκριμένες ιστορικές, κοινωνικές,
οικονομικές και πολιτικές συνθήκες, η δε πολιτισμική ταυτότητα του ατόμου και της
ομάδας είναι το αποτέλεσμα της διαδικασίας πολιτισμοποίησης, που
πραγματοποιείται κάτω απ’ τις παραπάνω συγκεκριμένες συνθήκες.
Για παράδειγμα, ένας Έλληνας και ένας Γερμανός διαμορφώνονται ως

προσωπικότητες κάτω από διαφορετικές συνθήκες, γεγονός που δικαιολογεί τη
διαφοροποίηση της πολιτισμικής τους ταυτότητας. Επομένως, η πολιτισμική
διαφορετικότητα είναι φυσιολογική και προσδοκώμενη, αφού κάθε λαός
κοινωνικοποιείται σε διαφορετικό περιβάλλον.
Στη συνέχεια, θα παρουσιαστούν τα βασικά πολιτισμικά χαρακτηριστικά ορισμένων

λαών, για να κατανοηθούν τόσο η διαφορετικότητα του άλλου/ διαφορετικού όσο και
ο σεβασμός, που απαιτείται στην ξεχωριστή πολιτισμική έκφραση του τουρισμού.
Δ.ΥΠ.Α.

6.1.3.6. Τα Βασικά Πολιτισμικά Χαρακτηριστικά Των Λαών
Παρουσιάζονται τα βασικά πολιτισμικά χαρακτηριστικά οκτώ λαών που αποτελούν

τον κύριο όγκο ως τουρίστες, στη χώρα μας.
Οι Γερμανοί
Βασικό χαρακτηριστικό της χώρας των Γερμανών είναι ότι σε αυτό το κράτος όλα
λειτουργούν ορθολογικά. Η ασφάλεια, οι παροχές, η ιατρική περίθαλψη, η παιδεία,
που προσφέρονται στους πολίτες είναι πραγματικά αξιόλογες και ποιοτικές. Το
ιδιαίτερο χαρακτηριστικό που διακρίνει τους Γερμανούς είναι ότι όλοι μαζί δουλεύουν
για το σύνολο. Όποια θέση κι αν κατέχει κάποιος στην ιεραρχία της εργασίας, ακόμη
και ο ανώτερος του τον θεωρεί και τον αποκαλεί συνεργάτη.
Η παιδεία του Γερμανικού κράτους λειτουργεί

ικανοποιητικά και η μόρφωση είναι υψηλού επιπέδου.
Διαβάζουν πολύ και στη διάρκεια των διακοπών τους
επισκέπτονται μουσεία και αρχαιολογικά αξιοθέατα και
απολαμβάνουν τις πολιτιστικές εκδηλώσεις. Στις αργίες
και στις λαϊκές γιορτές συμμετέχουν σε ομαδικές
εκδηλώσεις. Ταυτόχρονα, είναι από τους πιο
ενθουσιώδεις ταξιδιώτες της Ευρώπης και κάθε χρόνο
ξοδεύουν αρκετά χρήματα για διακοπές στο εξωτερικό.
Αγαπούν τη διασκέδαση και δε χάνουν ευκαιρία να την
απολαύσουν μέσα από εκδηλώσεις και γιορτές, που
πραγματοποιούνται όλο το χρόνο σε όλες σχεδόν τις πόλεις και που είναι
συνδεδεμένες με τοπικές παραδόσεις, τις οποίες οι Γερμανοί συνηθίζουν να τιμούν
ιδιαίτερα.
Στον τομέα της βιομηχανίας, οι

Γερμανοί αποτελούν μια
υπερδύναμη. Αισθάνονται
Δ.ΥΠ.Α.

κυρίαρχο έθνος, γεγονός που τους καλλιεργεί μια έμφυτη ανωτερότητα. Είναι γενικά
κλειστοί ως χαρακτήρες αλλά μπορούν να γίνουν πολύ καταδεκτικοί, αρκεί κάποιος
να τους ανοιχτεί. Δίνουν μεγάλη σημασία στους τύπους και στην ευγένεια και κυρίως
οι μεγαλύτεροι σε ηλικία. Οι νεαροί Γερμανοί επιδεικνύουν περισσότερη χαλαρότητα,
ως προς την παραδοσιακή άποψη περί ευγένειας. Είναι πολύ συνεπείς και θεωρούν
μεγάλη αγένεια ακόμη και μια μικρή καθυστέρηση σε κάποια συνάντηση. Οι θεσμοί
του κράτους είναι αυστηροί και υπάρχει έντονη αστυνομική επιτήρηση.
Σχετικά με τη διατροφή τους, αξίζει να σημειωθεί ότι

παίρνουν πλούσιο πρωινό, γευματίζουν στις 12 το
μεσημέρι και δειπνούν στις 7 το βράδυ. Εθνικό τους ποτό
αποτελεί η μπύρα, την οποία πίνουν όλες τις ώρες και σε
μεγάλες ποσότητες. Όσον αφορά στη θρησκεία τους, ένα
42% είναι καθολικοί και ένα άλλο 42% διαμαρτυρόμενοι. Ο
20ός αιώνας όμως έφερε στη χώρα τους ανθρώπους
διαφορετικών θρησκειών. Η Γερμανία αποτελεί πλέον μια
πολυπολιτισμική κοινωνία.
Οι Βρετανοί
Τέσσερα διαφορετικά έθνη, που συχνά χαρακτηρίζονται για

την αντιπαλότητα μεταξύ τους, απαρτίζουν το Ηνωμένο
Βασίλειο: οι Σκωτσέζοι, οι Ουαλοί, οι Βορειοϊρλανδοί και οι
Άγγλοι. Οι τρεις πρώτοι λαοί έχουν κελτική καταγωγή, ενώ οι
Άγγλοι αγγλοσαξονική. Ανάμεσά τους υπάρχουν διαφορές.
Δ.ΥΠ.Α.

Οι Ουαλοί έχουν συναίσθηση της διαφορετικότητάς τους από τους Άγγλους. Η

εθνική και πολιτισμική τους ταυτότητα βασίζεται στην ιστορία τους, στη λογοτεχνία
τους, στην ουαλική γλώσσα, στα σπορ, στα φεστιβάλ τέχνης.
Οι Σκωτσέζοι, που αντιτίθενται στη συγκέντρωση της πολιτικής εξουσίας στο

Λονδίνο, έχουν συναίσθηση της δικής τους παράδοσης, η οποία αντανακλάται στους
διαφορετικούς νόμους, στη θρησκεία και στο εκπαιδευτικό τους σύστημα.
Οι Βορειοϊρλανδοί χωρίζονται σε ρωμαιοκαθολικούς και προτεστάντες, οι οποίοι

έχουν μεταξύ τους πολιτικές, κοινωνικές και πολιτισμικές διαφορές.
Αυτοί οι τέσσερις λαοί έχουν τα εθνικά τους στερεότυπα. Οι Άγγλοι θεωρούν τους
εαυτούς τους ήρεμους, ορθολογιστές και υπομονετικούς, χαρακτηριστικά που τους
διακρίνουν από τους ευερέθιστους, ρομαντικούς και αυθόρμητους Κέλτες. Οι
τελευταίοι πιστεύουν πως έχουν όλες τις αρετές και θεωρούν τους Άγγλους αλαζόνες,
προστατευτικούς και ψυχρούς.
Οι Βρετανοί διασκεδάζουν πολύ χορεύοντας σε κλαμπ και

πηγαίνοντας σε παμπ, όπου εκτός από ποτά
προσφέρονται και διάφοροι άλλοι τρόποι ψυχαγωγίας.
Όμως ενδιαφέρονται για τις πολιτιστικές εκδηλώσεις. Σε
πολλές πόλεις και ιδιαίτερα στο Λονδίνο, υπάρχει
εκπληκτική θεατρική δραστηριότητα, καθώς είναι
παθιασμένοι μ’ αυτή τη μορφή τέχνης. Ακόμα η ποικιλία
των προσφερόμενων σπορ είναι κάτι το μοναδικό. Μπορεί
κανείς να απολαύσει μεγάλα αθλητικά γεγονότα ή να
αθληθεί σε άριστα εξοπλισμένες εγκαταστάσεις.
Δ.ΥΠ.Α.

Ως προς τις τουριστικές τους συνήθειες, οι Βρετανοί

συνηθίζουν να προγραμματίζουν τις διακοπές τους μήνες
πριν και προτιμούν συνήθως τον ομαδικό τουρισμό, λόγω
χαμηλού κόστους. Όσον αφορά στο βρετανικό φαγητό,
αξίζει να σημειωθεί ότι γενικά δεν χαίρει ιδιαίτερης
εκτίμησης και σταδιακά το καθημερινό διαιτολόγιο των
Βρετανών δέχεται επιρροές από τη διεθνή κουζίνα. Το
θρυλικό αγγλικό πρόγευμα, ίσως λιγότερο εντυπωσιακό
πλέον από αυτό των βικτοριανών χρόνων, αποτελεί
βασικό γεύμα και είναι σίγουρα ένας καλός τρόπος να ξεκινήσει κάποιος την ημέρα
του. Το απογευματινό τσάι (πίνεται συνήθως γύρω στις 4 μ.μ.) είναι μία ακόμη
παραδοσιακή βρετανική συνήθεια και συνοδεύεται ως επί το πλείστον από γλυκά.
Δ.ΥΠ.Α.

Οι Ιταλοί
Οι Ιταλοί είναι ένας μεσογειακός λαός με αρκετά κοινά με

τους Έλληνες. Οι Ιταλοί του βόρειου τμήματος της χώρας
αισθάνονται μια υπεροχή και πλησιάζουν περισσότερο στη
νοοτροπία των λαών της Βόρειας Ευρώπης. Αντίθετα, οι
κάτοικοι της Νότιας Ιταλίας ανήκουν στους μεσογειακούς
λαούς και είναι άνθρωποι ανοιχτόκαρδοι, ζεστοί και φιλόξενοι.
Οι Ιταλοί αγαπούν πολύ τη μουσική, που διαφέρει από

περιοχή σε περιοχή, και σέβονται τις τοπικές τους
παραδόσεις και το παρελθόν τους, το οποίο επιλέγουν
να ζουν παράλληλα με το παρόν. Σημειωτέο ότι σε κάθε
ιταλική πόλη υπάρχει το ιστορικό «κέντρο». Η
Αρχαιότητα, ο Μεσαίωνας και η Αναγέννηση έχουν
περάσει στη ζωή και στα κύτταρα των Ιταλών. Αυτό
εξηγεί το μεγάλο τους ενδιαφέρον για την ιστορία,
γεγονός που το εκδηλώνουν και στα ταξίδια τους, όπου τα ήθη και έθιμα των λαών
δεν τους αγγίζουν ιδιαίτερα.
Η Ιταλία αποτελεί πηγή αρχαιολογικών θησαυρών και καταβάλλει συνεχείς

προσπάθειες για να διαφυλάξει το παρελθόν της. Οι Ιταλοί καυχώνται ότι ολόκληρη η
χώρα τους είναι ένα μουσείο. Την περηφάνια αυτή την καλλιεργούν και τη μεταδίδουν
και στους νεότερους. Η Εκκλησία έχει μια δυναμική παρουσία στην Ιταλία. Ενώ το
κράτος δίνει ιδιαίτερη βαρύτητα στην εκπαίδευση των νέων.
Οι Ιταλοί λατρεύουν την ιταλική κουζίνα και την αναζητούν ακόμη και όταν βρίσκονται
εκτός της χώρας τους. Γι’ αυτούς το φαγητό είναι «ιερή» υπόθεση. Σέβονται και
τηρούν κατά γράμμα τις ώρες των γευμάτων τους. Έχουν φινέτσα και θεωρούνται
από τους πιο καλοντυμένους Ευρωπαίους. Η μόδα κατέχει πρωταρχική θέση στη
ζωή τους, γι’ αυτό και όταν ταξιδεύουν εκτός Ιταλίας προτιμούν να ψωνίζουν
Δ.ΥΠ.Α.

souvenirs παρά ρούχα. Τις διακοπές τους τις πραγματοποιούν δύο φορές το χρόνο.
Επιλέγουν και το χειμερινό τουρισμό, το Γενάρη και το Φλεβάρη. Οι χειμερινές τους
διακοπές διαρκούν μια εβδομάδα.
Οι Γάλλοι
Η Γαλλία είναι η μόνη χώρα στην Ευρώπη που εκτείνεται

από τη βόρεια μέχρι τη νότια ζώνη της ηπείρου. Έτσι
είναι έντονες οι πολιτισμικές διαφορές από το ένα άκρο
στο άλλο. Όπως στο γαλλικό τοπίο, έτσι και στους
ανθρώπους, το κύριο χαρακτηριστικό είναι η
διαφορετικότητα ανά περιοχή. Οι Γάλλοι φημίζονται για
τον πατριωτισμό τους. Είναι απίστευτο πόσο λίγο
γνωρίζουν οι Γάλλοι τις άλλες περιοχές εκτός της δικής
τους. Σε μεμονωμένες μάλιστα περιπτώσεις αυτός ο
τοπικισμός έχει οδηγήσει σε αυτονομιστικές τάσεις. Επίσης, η γλώσσα είναι σύμβολο
της διαφορετικότητας και της τοπικής ανεξαρτησίας.
Οι Παριζιάνοι από τη μία θεωρούν τους εαυτούς τους πρωτευουσιάνους και

καλλιεργημένους ενώ οι εκτός πρωτεύουσας τους θεωρούν υπερόπτες και
ακατάδεκτους. Επίσης, δεδομένου του αποικιακού τους παρελθόντος (Αλγερία,
Μαρόκο, Ινδοκίνα κ.λ.π.) δεν είναι περίεργο ότι συναντάμε σήμερα στη Γαλλία
κοινότητες διαφορετικών εθνοτήτων.
Δ.ΥΠ.Α.

Η Γαλλία παραμένει μια χώρα που δίνει ιδιαίτερη σημασία

στον πολιτισμό. Γεγονός είναι ότι ο ρόλος που παίζουν οι
Γάλλοι στην καθημερινή ζωή η ευγένεια, η κοσμιότητα και
οι καλοί τρόποι (εκτός δυστυχώς από την οδήγηση) είναι
εμφανής παντού. Η χειραψία και το φιλί στο μάγουλο –
δύο, τρεις ή ακόμη και τέσσερις φορές, ανάλογα με την
περιοχή και με το πόσο καλά γνωρίζονται μεταξύ τους–
είναι αναπόσπαστο μέρος της κοινωνικής συμπεριφοράς
των Γάλλων.
Η εμφάνιση μετράει πολύ και μάλιστα όχι μόνο στο Παρίσι. Στη Γαλλία, όπου ο λαός
ξοδεύει το μεγαλύτερο μέρος του εισοδήματός του στις χαρές του τραπεζιού, το
φαγητό σημαίνει τρόπος ζωής. Η σχέση των Γάλλων με το φαγητό είναι φανερή
κυρίως στις υπαίθριες αγορές. Για τον επισκέπτη, η βόλτα σε μια γαλλική αγορά
ισοδυναμεί με μύηση στα μυστικά της γαλατικής κοινωνίας.
Οι Γάλλοι είναι εξαιρετικά περήφανοι για την πλούσια πολιτιστική τους κληρονομιά.
Οι άνθρωποι του πνεύματος και οι καλλιτέχνες χαίρουν βαθιάς εκτίμησης. Η Γαλλία
έχει πάρα πολλές εθνικές αργίες, οι οποίες τηρούνται από όλον τον πληθυσμό.
Στη σημερινή εποχή της παγκοσμιοποίησης, οι Γάλλοι

αισθάνονται ότι ο «γαλλισμός» τους απειλείται από τους
διεθνείς οργανισμούς και από τους όρους της
Ευρωπαϊκής Νομισματικής Ένωσης και είναι ικανοί
ακόμα και να βγουν στους δρόμους για να τον
υπερασπιστούν. Ένας απ’ τους φόβους των Γάλλων
είναι ότι η κουλτούρα τους – η κουζίνα, η μόδα, ο
κινηματογράφος, ακόμα και η ίδια γλώσσα τους –
απειλείται από την αγγλοσαξονική εισβολή.
Δ.ΥΠ.Α.

Οι Ρώσοι
Η Ρωσία χαρακτηρίζεται από την ποικιλία κλίματος και

κουλτούρας από περιοχή σε περιοχή. Αξίζει να σημειωθεί ότι
κατά τον ίδιο τρόπο ποικίλλει και η ρωσική κουζίνα. Γενικά, οι
Ρώσοι έχουν αδυναμία στο βραστό μοσχάρι με λαχανικά. Η
σούπα δεν λείπει από τα γεύματά τους. Αυτές οι διατροφικές
συνήθειες ίσως βρίσκουν την εξήγησή τους στις χαμηλές
θερμοκρασίες.
Η Ρωσία είναι ένα κράτος, για το οποίο

αλλιώς θα μιλούσε κανείς πριν από μια
δεκαετία και αλλιώς μιλάει σήμερα. Βέβαια,
αν και κάποια πολιτισμικά χαρακτηριστικά
του λαού παραμένουν σταθερά, ωστόσο, οι
ρωσικοί τρόποι και η συμπεριφορά
σταδιακά εξευρωπαΐζονται. Οι Ρώσοι αγαπούν τη διασκέδαση και αξιοποιούν
δημιουργικά τις επίσημες αργίες. Διασκεδάζουν τόσο λιτά, όσο και οργανώνοντας
μεγάλα γλέντια, ενίοτε και χωρίς αφορμή. Το ποτό και το κάπνισμα είναι δημοφιλείς
συνήθειες.. Οι περισσότερες γυναίκες εργάζονται και η μητρότητα προστατεύεται
ιδιαίτερα μέσω της μεγάλης διάρκειας αδειών, που παρέχονται στη μητέρα, αλλά και
των κρατικών, παιδικών σταθμών.
Οι Ρώσοι διακρίνονται για την

ντομπροσύνη και την ευγένειά τους,
την οποία προβάλλουν εντονότερα
στη γυναίκα, που τη σέβονται,
προσφέροντάς της, για
παράδειγμα, μια θέση σ’ ένα
λεωφορείο. Οι νέοι αποφασίζουν να παντρευτούν σε σχετικά μικρή ηλικία, αλλά
εύκολα χωρίζουν όταν διαπιστώσουν ότι δεν ταιριάζουν.
Δ.ΥΠ.Α.

Άλλα σημαντικά χαρακτηριστικά των Ρώσων είναι η μόρφωσή τους, η παιδεία τους
γενικότερα, η ανθρωπιά τους, η φιλοξενία τους, η αλληλεγγύη του ενός προς τον
άλλο και η έντονη διάθεσή τους να προσφέρουν ανθρωπιστικό έργο και να
συνεισφέρουν σε κοινωφελή έργα. Όλα αυτά τα στοιχεία είναι ακόμη εντονότερα στην
ύπαιθρο. Οι Ρώσοι λατρεύουν τη μόρφωση κι αυτό είναι που τους κάνει ξεχωριστούς.
Διαβάζουν πάρα πολύ και δεν αφήνουν ανεκμετάλλευτο ακόμη και το χρονικό
διάστημα κατά το οποίο βρίσκονται στα μέσα συγκοινωνίας, καθώς στη Ρωσία οι
αποστάσεις είναι αξιοσημείωτα μεγάλες.
Οι Ρώσοι λατρεύουν τα ταξίδια και είναι ικανοί να στερηθούν όλη τη χρονιά,

προκειμένου να πάνε διακοπές έστω και 15 ημέρες. Αγαπούν πολύ την Ελλάδα για
τον ήλιο, τη θάλασσα και τα νησιά της.
Αναγνωρίζουν ότι η Ορθοδοξία ξεκίνησε απ’ την Ελλάδα, και οι ίδιοι είναι θερμοί
υποστηρικτές της θρησκείας. Ουσιαστικά πιστοί, οι Ρώσοι συρρέουν στις Εκκλησίες
για γάμους, βαπτίσεις και θρησκευτικές γιορτές. Ωστόσο πολλοί είναι προληπτικοί.
Για παράδειγμα, οι περισσότεροι προτιμούν να μη δίνουν το χέρι στο κατώφλι της
πόρτας. Τέλος, η γνώση έστω μιας ή δυο ρωσικών λέξεων εκ μέρους του επισκέπτη
εκλαμβάνεται ως ένδειξη σεβασμού και εκτιμάται ιδιαιτέρως
Οι Αμερικανοί (Η.ΠΑ.)
Ορισμένοι κοινωνικοί επιστήμονες και ανθρωπολόγοι στη

Δύση πιστεύουν ότι θα προκύψει ένα είδος πολιτισμικής
κλωνοποίησης από την «πολιτισμική εισβολή» που
εξαπολύουν οι εταιρείες McDonald’s, Coca-Cola, Nike, MTV,
αλλά και η ίδια η αγγλική γλώσσα. Είναι σχεδόν βέβαιο ότι η
δυτική επιρροή – που συχνά ταυτίζεται με την αμερικάνικη –
θα ισοπεδώσει κάθε πολιτισμική ιδιαιτερότητα
Δ.ΥΠ.Α.

Οι Αμερικανοί ως λαός έχουν τη

νοοτροπία του κυρίαρχου, του
επικρατέστερου πάνω στον πλανήτη. Η
εργασία τους καθημερινά διαρκεί από
νωρίς το πρωί έως αργά το απόγευμα.
Περιμένουν το Σαββατοκύριακο για να
αθληθούν και να διασκεδάσουν,
πηγαίνοντας σε μπαρ ή εστιατόρια,
όπου μπορεί κανείς να δοκιμάσει γεύματα απ’ όλο τον κόσμο. Γεύονται την ξένη
κουζίνα, αλλά δεν την εισάγουν σπίτι τους. Προτιμούν τα hotdogs, τα hamburgers και
τη διατροφή του τύπου fast food. Τηρούν τις παραδόσεις και παράλληλα μεγαλώνουν
με μια αξιοσημείωτη τυπικότητα. Ντόπιοι Αμερικανοί αισθάνονται αυτοί που έλκουν
την καταγωγή τους από Αγγλοσάξονες, οι οποίοι πρώτοι αποίκησαν την Αμερική.
Στο Los Angeles, υπάρχει περισσότερη ποικιλία εθνοτήτων απ’ όσο μπορεί κανείς να
φανταστεί. Για παράδειγμα, το μαθητικό δυναμικό στο Γυμνάσιο του Χόλυγουντ
αντιπροσωπεύει 32 διαφορετικές γλώσσες.
Ο Pascal Giacomini, Γάλλος καλλιτέχνης, που ζει στο Δυτικό Χόλυγουντ, σχολιάζει:
«Στην Αμερική, ο κόσμος αγοράζει ό,τι του πασάρεις». Αθεράπευτα περίεργοι, και
άπληστοι για καινοτομίες, οι Αμερικανοί τρελαίνονται για πειραματισμούς με εξωτικά
φαγητά, ρούχα και λέξεις. Ό,τι γίνεται μόδα γίνεται και εμπορικό. Η πλειοψηφία των
νέων, που έχουν χρόνο και χρήμα στη διάθεσή τους είναι μία από τις κινητήριες
δυνάμεις για την ανάδυση μορφών παγκόσμιας κουλτούρας. Τα παιδιά ταξιδεύουν,
διασκεδάζουν και, πάνω απ’ όλα, αγοράζουν.
Δ.ΥΠ.Α.

Οι Ιάπωνες
Η Ιαπωνία είναι ένας γρίφος για όλους.

Όταν κοιτάτε τους Γιαπωνέζους, αυτοί δεν
σας κοιτούν. Όταν όμως δεν τους
παρατηρείτε, τότε, με τη σειρά τους, σας
παρατηρούν προσεκτικά. Οι Γιαπωνέζικες
πόλεις είναι παράδεισοι διασκέδασης, κι ας
μην το αναφέρει κανένας τουριστικός
οδηγός. Τα τοπία και οι εξοχές τους είναι μαγικές και βοηθούν τον επισκέπτη να
κοιτάξει βαθιά μέσα του. Η φύση διαδραματίζει ένα ρόλο - κλειδί στην εθνική
συνείδηση των Γιαπωνέζων και συχνά λαμβάνει τελετουργικό χαρακτήρα στον ετήσιο
κύκλο των φεστιβάλ. Η κερασιά αποτελεί γι’ αυτούς σύμβολο ευτυχίας, αλλά
παράλληλα θυμίζει την εφήμερη ομορφιά του ευμετάβολου κόσμου.
Οι τρόποι και οι συνήθειες τους είναι πολύ διαφορετικές από των ανθρώπων της
Δύσης. Ένας αυστηρός κώδικας συμπεριφοράς και ευγένειας ακολουθείται από
όλους τους Ιάπωνες. Για παράδειγμα, σοβαρό λάθος θεωρείται να πιάνει κάποιος
φαγητό απ’ την πιατέλα με τα ξυλάκια του, αλλά να μην το παίρνει μέσα στο πιάτο
του.
Η υπόκλιση είναι ο παραδοσιακός χαιρετισμός, ενώ η

χειραψία συνηθίζεται περισσότερο σε επαγγελματικές
συναντήσεις με ανθρώπους της Δύσης.. Γενικά, για
τους Ιάπωνες η ακρίβεια είναι σημαντική, ιδιαίτερα
στον επαγγελματικό χώρο. Οι επαγγελματικές
συζητήσεις τους συνοδεύονται συχνά από τσάι και
είναι πολύ τυπικές. Η ανταλλαγή δώρων είναι επίσης
Δ.ΥΠ.Α.

μια συνηθισμένη επαγγελματική πρακτική και μπορεί να πάρει τη μορφή των

αναμνηστικών αντικειμένων, όπως στυλό της επιχείρησης, γραβάτες ή πολύ καλής
ποιότητας ποτά.
Στην ιαπωνική κοινωνία βασικό στοιχείο καλής συμπεριφοράς αποτελεί ο σεβασμός

στους μεγαλύτερους. Οι οικογενειακές αξίες και η αφοσίωση στη σκληρή δουλειά,
συνδυασμένες με την υποταγή στην ομάδα περισσότερο παρά στο άτομο, υπήρξαν
ανέκαθεν τα βασικότερα συνδετικά στοιχεία της ιαπωνικής κοινωνίας.
Οι περισσότερες γυναίκες θεωρούν την

ανατροφή των παιδιών τους ως κύριο σκοπό
τους, ενώ οι άνδρες προσπαθούν να ανέβουν
τη σκάλα της ιεραρχίας στην εργασία τους,
που τη θεωρούν αναπόσπαστο κομμάτι της
ταυτότητάς τους. Πολλοί μάλιστα έχουν
κοινωνικές επαφές αποκλειστικά με συναδέλφους. Όμως οι νεότερες γενιές
αμφισβητούν τα έντονα οφέλη και την αξία αυτής της αυτοθυσίας. Η ζωή έξω από την
ομάδα ή σε μικρότερες, πιο οικείες ομάδες φαίνεται ελκυστικότερη.
Οι Άραβες
Στις αραβικές χώρες, έχει κανείς την αίσθηση της

κοινωνικότητας και της φιλοξενίας, που οφείλονται
στην ιδιοσυγκρασία του λαού, στον
κοσμοπολιτισμό και την ανεκτικότητά του. Αυτά τα
χαρακτηριστικά είναι συνδεδεμένα με την έμφαση,
που δίνει το Ισλάμ στις αξίες της καλής
συμπεριφοράς, της αλληλεγγύης και της
Δ.ΥΠ.Α.

αλληλοβοήθειας.
Στην ιεραρχική παραδοσιακή κοινωνία του αραβικού κόσμου, τα ρούχα

υποδηλώνουν την κοινωνική τάξη, το διαχωρισμό μεταξύ χωρικών και αστών, τις
τοπικές ιδιαιτερότητες και τη θρησκευτική ταυτότητα. Αυτή η ποικιλία, που τείνει να
χαθεί από τη γενικευμένη χρήση του δυτικού ενδύματος, ξαναζεί στις σημαντικές
στιγμές της ζωής των κατοίκων, όπως στους γάμους, στις τελετές κ.λπ. Η πολυτέλεια
των εορταστικών ενδυμάτων, που διαφέρουν από περιοχή σε περιοχή ή από φυλή
σε φυλή έχει καταπλήξει πολλές γενιές ταξιδιωτών.
Οι επιδράσεις που δέχτηκε ο Ισλαμικός πολιτισμός από την Ανατολή οδήγησαν στην
παραγωγή εκλεκτών χαλιών με ζωηρά χρώματα. Το κέντημα πάνω σε ενδύματα και
υφάσματα οικιακής χρήσης αποτελούσε για μεγάλο χρονικό διάστημα την κύρια
ψυχαγωγία των εύπορων γυναικών.
Η θέση της γυναίκας είναι υποδεέστερη σε σχέση με τη θέση του άνδρα. Οι γυναίκες
δεν έχουν τις ίδιες ευκαιρίες στην εκπαίδευση, στη διασκέδαση, αλλά και σε άλλους
χώρους της κοινωνικής ζωής.
Η καλλιγραφία ως παραδοσιακή τέχνη κατέχει

πολύ σημαντική θέση στην αραβική κοινωνία. Το
τατουάζ, που άλλοτε θεωρούνταν φυλαχτό, που
ξόρκιζε την κακοτυχία, σήμερα έχει κυρίως
καλλωπιστικό χαρακτήρα. Το κόσμημα,
απαραίτητο συμπλήρωμα της ενδυμασίας, παίζει
ουσιαστικό ρόλο στην κοινωνική ζωή της γυναίκας. Επιπλέον, στα κοσμήματα
ανάλογα με το σχήμα, το σύμβολο και το υλικό τους, αποδίδονται μαγικές δυνάμεις
και θεωρούνται φυλαχτά.
Δ.ΥΠ.Α.

Η μουσική παίζει κυρίαρχο ρόλο στις Αραβικές Χώρες. Δίνει ρυθμό στην καθημερινή
ζωή και είναι παρούσα σε κάθε εκδήλωση. Η μουσική τους είναι συνδυασμός του
αρχέγονου ρυθμού, του αισθησιασμού και της ιερότητας. (iek-tripol.ark.sch.gr)
6.2. Οι Παγκόσμιες Τάσεις που θα Επηρεάσουν την Καταναλωτική

Συμπεριφορά και οι Προκλήσεις για τον Ελληνικό Τουρισμό
6.2.1. Εισαγωγικά στοιχεία
Η παρούσα θεματική ενότητα επιχειρεί να παρουσιάσει τις ισχυρότερες παγκόσμιες

τάσεις που θα επηρεάσουν οικονομικά, κοινωνικά, δημογραφικά και περιβαλλοντικά
τόσο την καθημερινή ζωή των ανθρώπων όσο και την τουριστική συμπεριφορά τους.
Κατά συνέπεια ο ελληνικός τουρισμός καλείται να ανταπεξέλθει σε αυτές τις γιγάντιες
προκλήσεις και να αποτελέσει ένα τουριστικό πόλο έλξης βασισμένο στην
αποτελεσματικότητα και την αειφορία.
Η πορεία του ελληνικού τουρισμού προς το 2030 προϋποθέτει τη μετάβαση από την
αυθόρμητη στη στοχευμένη ανάπτυξη μέσα από ένα μεθοδικό, ουσιαστικό και
ολοκληρωμένο σχεδιασμό σε ένα πλαίσιο βιωσιμότητας λαμβάνοντας υπόψη
διαθέσιμους πόρους, στόχους και αναδυόμενες τάσεις
Τα megatrends, ήδη διαμορφώνουν τις εξελίξεις στο παγκόσμιο και -κατά συνέπεια-
στον ελληνικό τουρισμό. Αυτά είναι ο ψηφιακός μετασχηματισμός, η βιώσιμη
ανάπτυξη και η αειφορία, ο υπερτουρισμός, η οικονομία διαμοιρασμού, οι
κοινωνικές και δημογραφικές αλλαγές, οι αναδυόμενοι προορισμοί, η ασφάλεια
και η διαχείριση κρίσεων και η πανδημία Covid.
Δ.ΥΠ.Α.

Δ.ΥΠ.Α.

6.2.2. Σύγχρονες Τάσεις Και Προκλήσεις Της Παγκόσμιας Τουριστικής

Βιομηχανίας
Παρακάτω παρουσιάζονται οι βασικές τάσεις και προκλήσεις που επηρεάζουν άμεσα

την παγκόσμια τουριστική βιομηχανία και κατά συνέπεια και τον ελληνικό τουριστικό
και ταξιδιωτικό κλάδο.
6.2.2.1. Ψηφιακός μετασχηματισμός
Η ψηφιακή τεχνολογία αποτελεί πλέον

αναπόσπαστο μέρος του κλάδου του
τουρισμού, με την πλειοψηφία των
τουριστικών επιχειρήσεων να ακολουθεί τις
σύγχρονες τάσεις της τεχνολογίας, με στόχο
την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας τους.
Επισκόπηση ψηφιακού μετασχηματισμού για την Ελλάδα
Η Ελλάδα χαρακτηρίζεται από χαμηλή ψηφιακή ωριμότητα στο επίπεδο της

οικονομίας και της κοινωνίας με βάση την κατάταξη της χώρας μας στην 26 η θέση
από 28 χώρες στο δείκτη Digital Economy & Society Index της Ευρωπαϊκής
Επιτροπής (DESI 2019).
Ο ελληνικός τουριστικός κλάδος οφείλει να ανταποκριθεί στις διεθνείς τάσεις

επενδύοντας στον ψηφιακό μετασχηματισμό του, διαφορετικά οι ανταγωνίστριες
χώρες θα ανακτήσουν μερίδιο της τουριστικής αγοράς σε βάρος της Ελλάδας.
Με στόχο την αναβάθμιση του προσφερόμενου προϊόντος και κατά συνέπεια της
συνολικής εμπειρίας του επισκέπτη, είναι σκόπιμο να αξιοποιηθούν οι νέες
τεχνολογίες και να εφαρμοστούν τόσο στο σύνολο των υπηρεσιών που
προσφέρονται όσο και στην οργάνωση, τη λειτουργία και τις διαδικασίες των
επιχειρήσεων του κλάδου.
Δ.ΥΠ.Α.

Ο κλάδος του τουρισμού έχει διαταραχθεί από την αυξανόμενη αξιοποίηση ψηφιακών
τεχνολογιών και συστημάτων έξυπνου αυτοματισμού. Τα robotics, η τεχνητή
νοημοσύνη και το Διαδίκτυο των Πραγμάτων Internet of Things−ΙοΤ) βελτιώνουν την
ποιότητα των προσφερόμενων υπηρεσιών δημιουργούν ένα χαμηλότερο
περιβαλλοντικό αποτύπωμα και συμβάλλουν στη μείωση του κόστος για τις
επιχειρήσεις του κλάδου.
Αντίστοιχα, τα συστήματα έξυπνου αυτοματισμού προσφέρουν την ευκαιρία στις

επιχειρήσεις να λειτουργούν περισσότερο αποδοτικά και αποτελεσματικά μειώνοντας
το λειτουργικό τους κόστος.
Ενδεικτικές τεχνολογίες / πλατφόρμες

• Διαδίκτυο των Πραγμάτων (ΙοΤ- internet of things)
• Τεχνητή Νοημοσύνη (ΑΙ)
• Φωνητική τεχνολογία (voice technology)
• Επαυξημένη και Εικονική Πραγματικότητα (AR−VR)
• Αυτοματοποίηση μέσω robotics
• Συστήματα Blockchain
• Υπολογιστικό νέφος ( Cloud computing)
• Ανάλυση Δεδομένων ( Analytics)
• Mobile Apps
• Social Media
To 85% των ερωτηθέντων (σε μια έρευνα της Deloitte σε 6.600 πελάτες από 25
αλυσίδες ξενοδοχείων), χρησιμοποιεί ψηφιακές συσκευές κατά τη διαμονή σε
ξενοδοχείο και το 41% χρησιμοποιεί τις συσκευές αυτές για να κοινοποιήσει την
εμπειρία του.
Δ.ΥΠ.Α.

Άξονες εστίασης των επιχειρήσεων αναφορικά

με τον ψηφιακό μετασχηματισμό
Οι ταξιδιώτες επιλέγουν εκείνες τις εμπειρίες που ανταποκρίνονται
πλήρως στις προτιμήσεις / συνήθειες τους.
Οι επιχειρήσεις μπορούν να βελτιστοποιήσουν την προσφερόμενη
Ταξιδιωτική τουριστική εμπειρία, μέσω της συνεχούς άντλησης πληροφοριών
εμπειρία από τους πελάτες τους με σκοπό να εξάγουν κρίσιμα συμπεράσματα
για αυτούς.
Οι ρόλοι του οικοσυστήματος συγχέονται, καθώς οι επιχειρήσεις

μάχονται για να εδραιώσουν τη σχέση τους με τον πελάτη καθ’ όλη
Αξιοποίηση των τη διάρκεια του αγοραστικού ταξιδιού. Πλέον, η εμφάνιση ψηφιακών
ψηφιακών πλατφορμών επιτρέπει συμμαχίες οικοσυστημάτων και συμβάλλει
οικοσυστημάτων στην μεταξύ τους ανταλλαγή στοιχείων / πληροφοριών (B2B
συνεργασίες).
Οι ψηφιακές τεχνολογίες εξέλιξαν τη διαδικασία παραγωγής και

βελτιστοποίησαν τη χρήση στοιχείων σε πραγματικό χρόνο, ενώ η
αποτελεσματική χρήση των επιχειρησιακών δεδομένων μπορεί να
ενισχύσει την αποδοτικότητα των περιουσιακών στοιχείων των
Ψηφιοποίηση επιχειρήσεων.
επιχειρήσεων Αναμένεται ότι, αν και τα επόμενα χρόνια ορισμένες εργασίες θα
αναληφθούν από αυτοματοποιημένα συστήματα, η ικανότητα των
ανθρώπων και των μηχανών να συνεργάζονται αποτελεσματικά θα
είναι το καθοριστικό χαρακτηριστικό του εργατικού δυναμικού της
επόμενης γενιάς.
Με τη διαχείριση ταυτότητας να γίνεται ολοένα και πιο ψηφιακή, η

προσπάθεια ενίσχυσης της ασφάλειας στον κυβερνοχώρο και η
προστασία των δεδομένων των ταξιδιωτών αποτελούν θέματα
Προστασία & ζωτικής σημασίας για τη διατήρηση της εμπιστοσύνης των πελατών
Δ.ΥΠ.Α.

ασφάλεια και της δημόσιας ασφάλειας.

Η χρήση ψηφιακών τεχνολογιών εξασφαλίζει τη δημιουργία ενός
ασφαλούς περιβάλλοντος και προσθέτει αξία στο προσφερόμενο
6.2.2.2. Βιώσιμη ανάπτυξη και αειφορία
Ο όρος βιώσιμη ανάπτυξη και αειφορία περιλαμβάνει πέρα από την υπεύθυνη
διαχείριση του περιβάλλοντος και των φυσικών πόρων, και έννοιες όπως η
οικονομική πρόοδος, η κοινωνική ανάπτυξη και η διασφάλιση της πολιτιστικής
κληρονομιάς.
Η βιώσιμη ανάπτυξη και η αειφορία είναι αρκετά ευρεία σαν έννοια και πέρα από την
περιβαλλοντική διαχείριση αφορά επίσης έννοιες όπως π.χ. η οικονομική πρόοδος
και η κοινωνική ανάπτυξη και συνοχή. Κοινωνικά θέματα / ζητήματα όπως π.χ. η
άρση των αποκλεισμών, η προώθηση της ισορροπίας μεταξύ της εργασιακής και
οικογενειακής ζωής, η προώθηση της υγείας και της ευεξίας των εργαζομένων, η
προμήθεια πρώτων υλών / προϊόντων / αναλωσίμων από την τοπική κοινότητα και η
τόνωση της επιχειρηματικότητας αποτελούν κομμάτι της ατζέντας της βιώσιμης
ανάπτυξης και της αειφορίας.
Επιπλέον, η βιωσιμότητα και η αειφορία σε όλες τους τις διαστάσεις (περιβάλλον,

οικονομία, κοινωνία, πολιτισμός), έρχονται στο προσκήνιο των εθνικών
τουριστικών πολιτικών και πρακτικών και ολοένα και περισσότερο αποτελούν βασικό
πυλώνα των επιχειρηματικών πρακτικών των επιχειρήσεων του κλάδου.
Δ.ΥΠ.Α.

Η βιώσιμη ανάπτυξη και η αειφορία στον τουρισμό δεν περιορίζεται μόνο στην
περιβαλλοντική βιωσιμότητα, αλλά περιλαμβάνει και σχετίζεται και με την
κοινωνικοοικονομική βιωσιμότητα, όπως αναδεικνύουν και οι Στόχοι της Αειφόρου
Ανάπτυξης των Ηνωμένων Εθνών για το 2030.
Ο τουρισμός εκτιμάται ότι μπορεί να συμβάλει

άμεσα και έμμεσα στην επίτευξη και των 17
στόχων της Αειφόρου Ανάπτυξης των
Ηνωμένων Εθνών για το 2030, ιδιαίτερα όσον
αφορά τους στόχους «αξιοπρεπής εργασία και
οικονομική ανάπτυξη», «υπεύθυνη
κατανάλωση και παραγωγή» και «συνεργασία για τους στόχους», καθώς 41 χώρες
από τις 64 (64% του συνόλου) που πραγματοποίησαν αξιολόγηση των εθνικών
στρατηγικών και των θεσμών τους με βάση τους στόχους αειφόρου ανάπτυξη των
Ηνωμένων Εθνών έκαναν μία τουλάχιστον άμεση αναφορά στον τουρισμό.
Αξιοπρεπής εργασία και οικονομική ανάπτυξη: Για τη Γαλλία, ο βιώσιμος

τουρισμός μαζί με την δημιουργία επιχειρήσεων και την κυκλική οικονομία είναι ένας
Δ.ΥΠ.Α.

από τους βασικούς πυλώνες για την ανάπτυξη της χώρας, ενώ στο Μαυροβούνιο, ο
αριθμός των εργαζομένων στον τουρισμό αναμενόταν να αυξηθεί με υψηλότερο
ρυθμό ανάπτυξης σε σχέση με την υπόλοιπη οικονομία, φτάνοντας το 15% της
απασχόλησης το 2016/17 σε σχέση με το 10,3% που είχε το 2013.
Συνεργασία για τους στόχους: Η Σλοβενία χρηματοδοτεί έργα περιβαλλοντικών

υποδομών σε συνεργαζόμενες χώρες των Δυτικών Βαλκανίων και της Ανατολικής
Ευρώπης για την ανάπτυξη τουριστικών υποδομών σε ορεινές περιοχές.
Υπεύθυνη κατανάλωση και παραγωγή: Στην Κύπρο, ο τουρισμός θεωρείται μία

από τις βασικές περιοχές προτεραιότητας στο Εθνικό Σχέδιο για την Πράσινη
Οικονομία, που έχει ως στόχο να προωθήσει την υπεύθυνη παραγωγή και
κατανάλωση, την αποδοτικότητα των πόρων και την βιώσιμη ανάπτυξη.
Παγκόσμια Συνεργασία για τον Τουρισμό
Η Παγκόσμια Συνεργασία για τον Τουρισμό αποτελεί μία πλατφόρμα για τους ηγέτες
της ξενοδοχειακής βιομηχανίας με σκοπό την ανταλλαγή ιδεών, τη δημιουργία
σχέσεων και τη συνεργασία ώστε να προωθήσουν τις αρχές της βιωσιμότητας και
της αειφορίας στον κλάδο.
Οι στόχοι του οργανισμού είναι εναρμονισμένοι με αυτούς της Αειφόρου Ανάπτυξης
των Ηνωμένων Εθνών για το 2030.
Τα βασικότερα θέματα που απασχολούν τον οργανισμό είναι τα παρακάτω :
− Ανθρώπινα δικαιώματα
− Βιώσιμες αλυσίδες αξίας
− Διαχείριση υδάτων
− Εκπομπές άνθρακα
− Νεανική ανεργία
− Πρωτοβουλία επαγγελματικής σταδιοδρομίας των νέων
Βασικές πρωτοβουλίες
Δ.ΥΠ.Α.

Πρόγραμμα που στοχεύει σε νέους 18−24 ετών προσφέροντας εκπαίδευση στα

αγγλικά & σε βασικές δεξιότητες φιλοξενίας και πρακτική άσκηση σε κορυφαίες
εταιρίες
Διαδικτυακό περιοδικό που παρουσιάζει τις πράσινες δραστηριότητες και τις
δραστηριότητες εταιρικής κοινωνικής ευθύνης των εταιρειών του ξενοδοχειακού
κλάδου
Συστήματα μέτρησης χρήσης νερού και εκπομπών άνθρακα για τα ξενοδοχεία
Με βάση τις προβλέψεις για ισχυρή ανάπτυξη στον παγκόσμιο τουρισμό σε

μακροπρόθεσμο ορίζοντα, εκτιμάται ότι απαιτούνται σημαντικές επενδύσεις για την
παροχή τουριστικών υπηρεσιών και υποδομών απαραίτητων για την κάλυψη της
επερχόμενης ζήτησης, ενισχύοντας παράλληλα τα οικονομικά, κοινωνικά και
περιβαλλοντικά αποτελέσματα.
6.2.2.2.1. Βιώσιμη συμπεριφορά στον ταξιδιωτικό / τουριστικό κλάδο
• Η παγκοσμιοποίηση και η τεχνολογική πρόοδος έχουν προωθήσει τη σημαντική

ανάπτυξη του παγκόσμιου τουρισμού. Ωστόσο, η ανάπτυξη αυτή ασκεί πίεση στις
υποδομές, στο περιβάλλον, στις τοπικές κοινότητες και σε άλλους οικονομικούς
τομείς.
• Η επιτυχία του τουρισμού δεν πρέπει

να μετράται μόνο με βάση τον αριθμό
των επισκεπτών, αλλά περισσότερο με
βάση την ικανότητά του να συνεισφέρει
Δ.ΥΠ.Α.

στις τοπικές οικονομίες και τα καθαρά οφέλη που παρέχει στους προορισμούς.
Επιπλέον, ο αειφόρος τουρισμός δεν πρέπει να θεωρείται ειδική μορφή τουρισμού,
αλλά όλες οι μορφές τουρισμού θα πρέπει να υιοθετήσουν βιώσιμη συμπεριφορά.
Οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής εκτιμάται ότι θα πρέπει να διασφαλίσουν τα

παρακάτω:
Βέλτιστη χρήση των περιβαλλοντικών πόρων, οι οποίοι αποτελούν βασικό

στοιχείο στην τουριστική ανάπτυξη, υιοθετώντας φιλικές προς το περιβάλλον
διαδικασίες και βοηθώντας στη διατήρηση της φυσικής κληρονομιάς και της
βιοποικιλότητας.
Σεβασμό στην κοινωνικοπολιτισμική αυθεντικότητα των κοινοτήτων υποδοχής,

συμβάλλοντας στη διατήρηση της πολιτιστικής κληρονομιάς και των παραδοσιακών
αξιών του τόπου.
Εξασφάλιση βιώσιμων, μακροπρόθεσμων οικονομικών αποτελεσμάτων,

παρέχοντας κοινωνικοοικονομικά οφέλη σε όλους τους ενδιαφερόμενους,
συμπεριλαμβανομένων σταθερών ευκαιριών απασχόλησης και εισοδήματος και
κοινωνικών υπηρεσιών προς τις κοινότητες υποδοχής και συμβάλλοντας στην
αντιμετώπιση της φτώχειας.
Δ.ΥΠ.Α.

6.2.2.2.2 Η ελληνική πραγματικότητα
Η επίδραση της εξελισσόμενης

ανθρωπογενούς κλιματικής
αλλαγής στον τουρισμό της
Ελλάδας καθιστά αναγκαίο το
μακροπρόθεσμο στρατηγικό
σχεδιασμό με στόχο την
αναβάθμιση του τουριστικό
προϊόντος υπό το πρίσμα της βιώσιμης ανάπτυξης και της αειφορίας.
Επισκόπηση περιβαλλοντικών συνεπειών της κλιματικής αλλαγής
Σημαντικό τμήμα της συνολικής ακτογραμμής της Ελλάδας (1.000 από τα 16.300 χλμ.)
χαρακτηρίζεται ως περιοχή υψηλής ευπάθειας στην κλιματική αλλαγή λόγω του
κινδύνου ανόδου της μέσης στάθμης της θάλασσας και των ιδιαίτερων τεκτονικών και
γεωμορφολογικών χαρακτηριστικών της. Η άνοδος της στάθμης της θάλασσας
εκτιμάται ότι θα κυμανθεί, μέχρι το 2100, μεταξύ 0,2 και 2 μέτρων.
Από το σύνολο της ελληνικής ακτογραμμής περίπου το 20% αποτελεί ακτές με μέτρια
έως υψηλή ευπάθεια στις προβλεπόμενες περιβαλλοντικές μεταβολές λόγω της
ανθρωπογενούς παρέμβασης στη φύση.
Με βάση τα σενάρια στην έκθεση της ΕΜΕΚΑ (Επιτροπή Μελέτης Επιπτώσεων

Κλιματικής Αλλαγής) που εξέδωσε η Τράπεζα της Ελλάδος το 2011, αναμένεται ότι
μέχρι το τέλος του 21 ου αιώνα θα πραγματοποιηθούν σημαντικές μεταβολές
πολλών κλιματικών παραμέτρων, όπως:
− Μείωση των βροχοπτώσεων μεταξύ 5% και 19% στο σύνολο της

επικράτειας
Δ.ΥΠ.Α.

− Αύξηση της μέσης θερμοκρασίας του αέρα μεταξύ 3,0 C και 4,5 C
Ο αριθμός των ημερών με ελάχιστη θερμοκρασία άνω των 20 C (τροπικές νύκτες)
αναμένεται να αυξηθεί κατά 50 ημέρες το χρόνο
Ο αριθμός των ημερών με νυκτερινό παγετό αναμένεται να μειωθεί σημαντικά, ιδίως
στη Βόρεια Ελλάδα (μείωση έως και κατά 40 ημέρες το χρόνο)
− Αύξηση της μέσης προσπίπτουσας ηλιακής ακτινοβολίας (μεταξύ 2,3

W/τ.μ. και 4,5 W/τ.μ.) στο σύνολο της επικράτειας
− Αύξηση της έντασης των ετησίων ανέμων κατά 10% προς το τέλος του
21ου αιώνα
− Αύξηση της μέγιστης ποσότητα νερού που κατακρημνίζεται σε διάστημα 3

ημερών μέχρι 30% στην Ανατολική Στερεά Ελλάδα και τη Βορειοδυτική
Μακεδονία και μείωση στη Δυτική Ελλάδα έως 20%
− Εμφάνιση 20 επιπλέον ημερών ξηρασίας ανά έτος την περίοδο 2021−2050

και μέχρι 40 ημερών επιπλέον την περίοδο 2071−2100 στην ανατολική
ηπειρωτική χώρα και τη Βόρεια Κρήτη και αύξηση του αριθμού των ημερών με
εξαιρετικά αυξημένο κίνδυνο πυρκαγιάς κατά 40 ημέρες το χρόνο την περίοδο
2071−2100 σε όλη την Ανατολική Ελλάδα, από τη Θράκη
Επισκόπηση των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής
Οι κλιματικές μεταβολές αυτές θα καταστήσουν αναγκαία τη βελτίωση των

τουριστικών υποδομών (π.χ. ξενοδοχείων και ενοικιαζόμενων κατοικιών, χώρων
εστίασης και ψυχαγωγίας) όσον αφορά τα συστήματα κλιματισμού , ιδίως το
καλοκαίρι.
Δ.ΥΠ.Α.

− Ειδικότερα, για την περίοδο 2071−2100, προβλέπεται ότι στα πεδινά ηπειρωτικά
της Ελλάδος θα υπάρξει αυξημένη ανάγκη ψύξης έως και 40 επιπλέον ημέρες το
χρόνο.
− Η αυξημένη ζήτηση θα είναι σημαντικά μικρότερη στις ορεινές και στις νησιωτικές
περιοχές.
Η άνοδος της θερμοκρασίας θα έχει και θετικές πτυχές λόγω της μείωσης των
ενεργειακών απαιτήσεων για θέρμανση κατά την ψυχρή περίοδο του έτους.
Λόγω των κλιματικών μεταβολών που αναμένεται να επιδράσουν στην εξέλιξη του δείκτη
“τουριστικής ευφορίας” προβλέπεται η ανακατανομή της ζήτησης του
τουριστικού προϊόντος μέσα στους μήνες του έτους, δηλαδή η χρονική και
περιφερειακή ανακατανομή των αφίξεων τουριστών στη χώρα μας, επομένως και
των τουριστικών εισπράξεων.
6.2.2.3. Υπερτουρισμός
H προβλεπόμενη «έκρηξη» στις

μετακινήσεις / ταξίδια σε
μακροπρόθεσμο ορίζοντα
αναμένεται να δημιουργήσει
τουριστική συμφόρηση σε αρκετούς
δημοφιλείς προορισμούς τα
επόμενα έτη, με σοβαρές
επιπτώσεις στο περιβάλλον, την κοινωνία και τον πολιτισμό.
6.2.2.3.1. Παράγοντες που οδηγούν στην αύξηση του παγκόσμιου τουρισμού &
του υπερτουρισμού
Οικονομική ευμάρεια
Δ.ΥΠ.Α.

• Η αύξηση της μεσαίας τάξης σε πολλές χώρες επιτρέπει σε περισσότερους

ανθρώπους να ταξιδέψουν.
• Η Ινδία και η Κίνα εκτιμάται, ότι θα δημιουργήσουν περισσότερα από 900 εκατ. νέα
μέλη των παγκόσμιων μεσαίων και υψηλών τάξεων μεταξύ 2015 και 2025.
Δημογραφικές Αλλαγές
• Οι Millennials ταξιδιώτες αποτελούν σημαντικό ποσοστό των ταξιδιωτών και

αναμένεται να αυξηθούν ακόμη περισσότερο μέσα στα επόμενα χρόνια.
• Οι Millennials χρησιμοποιούν πολύ περισσότερο τα κοινωνικά μέσα και την

τεχνολογία σε σχέση με τις προηγούμενες γενιές. Αυτό τους οδηγεί στο να επιλέξουν
είτε εναλλακτικές ταξιδιωτικές εμπειρίες (τις οποίες επιθυμούν αρκετά συχνά
οδηγώντας τους μακριά από δημοφιλείς τουριστικούς προορισμούς) είτε αρκετά
δημοφιλείς προορισμούς με έντονη συμφόρηση.
• Επιπλέον, δεδομένου του αυξημένου προσδόκιμου ζωής, περισσότεροι άνθρωποι

θα μπορούν να ταξιδεύουν για περισσότερα χρόνια.
• Σύμφωνα με έρευνα της Visa, ο αριθμός των ταξιδιών που πραγματοποιούνται από
ταξιδιώτες ηλικίας 65 ετών και άνω θα διπλασιαστεί μεταξύ του 2015 και του 2025
φτάνοντας τα 180 εκατομμύρια.
Ευκολία διοργάνωσης ταξιδιού
• Η χρήση διαδικτυακών εργαλείων έρευνας αγοράς, σε συνδυασμό με τη συνεχή

αύξηση της προσφοράς, όπως π.χ. οι υπηρεσίες / πλατφόρμες της οικονομίας
διαμοιρασμού ( Airbnb), δημιουργεί νέες ευκαιρίες και νέους προορισμούς.
Δ.ΥΠ.Α.

• Περίπου τα 2/3 των ταξιδιωτών αναψυχής χρησιμοποιούν το Διαδίκτυο για τη

διοργάνωση των διακοπών τους.
• Επιπλέον, τα ταξίδια γίνονται ολοένα και πιο προσιτά. Συγκεκριμένα, στις ΗΠΑ, οι
εγχώριοι αεροπορικοί ναύλοι μειώθηκαν ~44% την περίοδο από το 1980 έως το 2016
(με προσαρμογή για τον πληθωρισμό)
.
• Σε παγκόσμιο επίπεδο, ο αριθμός των ετήσιων επιβατών μέσω αεροπορικών
ταξιδιών αναμένεται να αυξηθεί 3,7% ετησίως έως το 2035.
Ενημερωμένοι καταναλωτές
• Οι ιστότοποι αξιολόγησης, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και άλλα διαδικτυακά

κανάλια αξιολόγησης προορισμών, δημιουργούν και ενισχύουν το ενδιαφέρον για
ταξίδια, ιδιαίτερα για τους δημοφιλής προορισμούς.
• Οι διαδικτυακές κριτικές τείνουν να επικεντρώνονται στα πιο διάσημα αξιοθέατα,

όπως για παράδειγμα στη Στοκχόλμη, όπου τα πέντε κορυφαία αξιοθέατα
αντιπροσωπεύουν περίπου το 42% των κριτικών στο TripAdvisor.
• Επιπλέον, για ορισμένους προορισμούς, όπως το Great Barrier Reef στην

Αυστραλία, η συνειδητοποίηση του κινδύνου μπορεί να προκαλέσει την επιθυμία σε
περισσότερους ανθρώπους να την επισκεφθούν «όσο μπορούν ακόμα», κάτι που
επιδεινώσει το πρόβλημα.
6.2.2.3.2. Επιπτώσεις φαινομένου υπερτουρισμού στους προορισμούς
Αποξένωση μόνιμου Πληθυσμού

Δ.ΥΠ.Α.

• Αυξανόμενα ενοίκια, ηχορύπανση & μετατόπιση τοπικών αγορών.
• Οι τοπικές οικονομίες ενδέχεται επίσης να μην απορροφούν το 100% των

τουριστικών δαπανών, κάτι που ενισχύσει την απογοήτευση των κατοίκων.
Υποβάθμιση Τουριστικής εμπειρίας
• Σε πολλές περιπτώσεις, η τουριστική εμπειρία επιδεινώνεται λόγω συνωστισμού,

όπως για παράδειγμα στον Πύργο του Άιφελ που φημίζεται για τη μακρά αναμονή
του.
• Με βάση την IPK, 29% των διεθνών τουριστών θεώρησαν ότι ο προορισμός που
επισκέφτηκαν έπασχε από υπερτουρισμό και 13% αυτών επηρεάστηκαν από αυτό το
φαινόμενο.
Υπερφόρτωση υποδομών
• Δεδομένου ότι οι υποδομές

μοιράζονται μεταξύ τουριστικών και
μη δραστηριοτήτων (όπως π.χ. οι
μετακινήσεις), οι επισκέπτες
αυξάνουν τη φθορά και δημιουργούν
προκλήσεις όσον αφορά την
κατανάλωση ενέργειας και τη
διαχείριση αποβλήτων.
Υποβάθμιση περιβάλλοντος
Δ.ΥΠ.Α.

• Οι επισκέπτες προσθέτουν φθορά στο φυσικό περιβάλλον ενός προορισμού με τη

μορφή ρύπανσης, υπερβολικής χρήσης φυσικών πόρων (π.χ. νερό) ή / και μη ορθής
διαχείρισης των αποβλήτων.
Απειλή απώλειας πολιτιστικής κληρονομιάς
• Ο υπερτουρισμός απειλεί επιπλέον την πολιτιστική ταυτότητα ενός προορισμού.

Παρόλο που η πλειοψηφία των επισκεπτών ενεργεί με σεβασμό απέναντι στο τόπο
επίσκεψης και μόνο η συγκέντρωση πλήθους σε κάποιο ιστορικό μνημείο
διακινδυνεύει την ασφάλεια του.
6.2.2.4. Οικονομία διαμοιρασμού
Η οικονομία διαμοιρασμού έχει σημαντικό αντίκτυπο σε πολλούς κλάδους της

οικονομίας και ιδιαίτερα στον τουρισμό, επιφέροντας τόσο θετικές όσο και αρνητικές
επιπτώσεις. Το πλέον γνωστό επιχειρηματικό μοντέλο του κλάδου είναι το «peer to
peer» στο οποίο οι ενδιαφερόμενοι προσφέρουν ή / και ζητούν αγαθά και υπηρεσίες
και η διαδικτυακή πλατφόρμα αναλαμβάνει ρόλο διαμεσολαβητή.
Δ.ΥΠ.Α.

6.2.2.4.1. Επιπτώσεις της οικονομίας διαμοιρασμού στον τουρισμό
Θετικές Επιπτώσεις
• Νέες επιλογές διαμονής, μετακίνησής & δραστηριοτήτων.
• Επιχειρηματική ευκαιρία / πρόσβαση σε ευρύ φάσμα υπηρεσιών υψηλής ποιότητας

σε προσιτές τιμές.
• Οι υφιστάμενες επιχειρήσεις πιέζονται να ανταποκριθούν στον αυξημένο

ανταγωνισμό και να προσαρμοστούν, μειώνοντας τις τιμές ή βελτιώνοντας την
ποιότητα των υπηρεσιών που προσφέρουν.
• Εστίαση στην εξατομικευμένη προσέγγιση, την αυθεντικότητα και την επαφή με την
τοπική κοινότητα.
• Σύμφωνα με εκτιμήσεις της Airbnb, παρατηρείται σημαντική μείωση της χρήσης

ενέργειας / νερού, των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου και των αποβλήτων,
ενθαρρύνοντας πιο βιώσιμες πρακτικές τόσο στους οικοδεσπότες όσο και στους
επισκέπτες.
• Μέσω της οικονομίας διαμοιρασμού, ορισμένοι προορισμοί γίνονται περισσότερο

προσιτοί και δημοφιλείς, όπως π.χ. η Ελβετία όπου διαπιστώθηκε ότι η Airbnb έχει
Δ.ΥΠ.Α.

επεκτείνει την αγορά City Break σε ορισμένες πόλεις, όπου το υψηλό κόστος του
ξενοδοχείου απέτρεπε τους τουρίστες από το να μείνουν εκεί.
Αρνητικές Επιπτώσεις
• Αύξηση εργασίας μερικής απασχόλησης στον τομέα του τουρισμού, κάτι που
εντείνει το αίσθημα ανασφάλειας στους εργαζομένους.
• Μη συμμόρφωση σε πρότυπα ασφάλειας, υγείας και προσβασιμότητας και

εντοπισμός περιπτώσεων φοροδιαφυγής και αθέμιτου ανταγωνισμού.
• Ενώ οι ξενοδόχοι συμμορφώνονται με τους κανόνες και νόμους για την προστασία
του περιβάλλοντος, το εργατικό δίκαιο, τα τουριστικά τέλη, την προστασία των
καταναλωτών κτλ., οι οικοδεσπότες των διαδικτυακών πλατφορμών δε φαίνεται να
τους ακολουθούν.
• Αυξημένες τιμές στέγασης για το μόνιμο πληθυσμό σε τουριστικές περιοχές, με

αποτέλεσμα την απομάκρυνση του από αυτές.
• Σημαντική μείωση των εσόδων των ξενοδοχειακών επιχειρήσεων, λόγω της

ενίσχυσης της οικονομίας διαμοιρασμού.
6.2.2.4.2. Μελέτη περίπτωσης Airbnb
• Η πλατφόρμα Airbnb φέρνει σε επαφή εκείνους που παρέχουν βραχυπρόθεσμες

ενοικιάσεις με εκείνους που επιθυμούν χώρους προς ενοικίαση.
Δ.ΥΠ.Α.

• Η ταχύτητα του επιχειρηματικού μοντέλου «peer to peer» συνδυαστικά με την

ανάπτυξη διαδικτύου υψηλής ταχύτητας έχουν μετατρέψει τη βραχυπρόθεσμη
ενοικίαση κατοικίας σε απλή πρακτική.
• Η Airbnb δεν κατέχει τα ακίνητα, απλά ενοικιάζει, διαχειρίζεται ή ελέγχει όσα

ενοικιάζονται στον ιστότοπο της, με τα καθήκοντά της να περιορίζονται στην
καταχώριση και διεκπεραίωση πληρωμών, ενεργώντας παράλληλα ως εγγυητής,
προσφέροντας ασφάλιση ζημιών σε οικοδεσπότες.
• Οι οικοδεσπότες της Airbnb διαθέτουν διαφορετικούς τύπους χώρων (κοινόχρηστο

ή ιδιωτικό δωμάτιο ή ολόκληρος χώρος) για περιόδους από μία ημέρα έως και
αρκετούς μήνες. Επίσης, οι οικοδεσπότες καθορίζουν την τιμή και είναι υπεύθυνοι για
τη συμμόρφωση με τυχόν νόμους και κανονισμούς, σύμφωνα με τους όρους της
Airbnb.
• Οι επισκέπτες μπορούν να αξιολογήσουν

τη διαμονή τους. Ωστόσο, έχουν
διαπιστωθεί προβλήματα στο σύστημα
αξιολόγησης, ιδίως η τάση να
υπερεκτιμούν τις θετικές εμπειρίες και να
υποτιμούν τις αρνητικές. Επιπλέον, είναι
δύσκολο να προσδιοριστεί το ποινικό μητρώο του οικοδεσπότη και του επισκέπτη.
• Πρόσφατα, η Airbnb πρόσθεσε στην πλατφόρμα της τη δυνατότητα κράτησης για

ταξιδιωτικές εμπειρίες, όπως μαθήματα χορού, μαγειρικής, κηπουρικής και
αθλητισμού.
6.2.2.5. Κοινωνικές & δημογραφικές αλλαγές
Οι θεμελιώδεις κοινωνικές & δημογραφικές αλλαγές που σχετίζονται με την αύξηση

και την ηλικιακή σύσταση του πληθυσμού καθώς και με οικονομικές μεταβολές και
Δ.ΥΠ.Α.

κοινωνικά θέματα/ζητήματα αναμένεται να επηρεάσουν την παγκόσμια τουριστική

ζήτηση.
Αύξηση πληθυσμού
• Ο παγκόσμιος πληθυσμός αναμένεται να αυξηθεί αλλά με φθίνοντα ρυθμό τα

επόμενα 30 χρόνια.
• Το μεγαλύτερο τμήμα της παγκόσμιας αύξησης του πληθυσμού θα προέλθει από

υποανάπτυκτες / αναπτυσσόμενες χώρες όπως π.χ. η Αφρική.
Μεταβολές στην ηλικιακή σύσταση του πληθυσμού & νέα τμήματα πελατείας
• Οι αλλαγές στη σύσταση του παγκόσμιου

πληθυσμού λόγω της αύξησης του προσδόκιμου
ζωής και η είσοδος νέων γενιών καταναλωτών
(Millennials και Gen.Ζ) στην αγορά εργασίας
αναμένεται να οδηγήσουν σε μεταβολή των
καταναλωτικών προτιμήσεων και αναγκών που
σχετίζονται με τουριστικά προϊόντα / υπηρεσίες.
Οικονομικές μεταβολές
• Παγκοσμίως, ο αριθμός των ανθρώπων που ανήκουν στη μεσαία τάξη αναμένεται
να μεγαλώσει οδηγώντας σε αυξημένη ταξιδιωτική κίνηση και τουριστική ζήτηση.
• Η σημασία των χωρών της Ασίας για τον παγκόσμιο τουρισμό αναμένεται να
αυξηθεί, καθώς ολοένα και μεγαλύτερος αριθμός ανθρώπων εισέρχονται στη μεσαία
τάξη.
Μεταβολές στις καταναλωτικές προτιμήσεις / απαιτήσεις

Δ.ΥΠ.Α.

• Οι ταξιδιώτες αναζητούν αυθεντικές εμπειρίες και τη σύνδεση με το φυσικό

περιβάλλον, την κουλτούρα, τον πολιτισμό και τον τρόπο ζωής του προορισμού που
επισκέπτονται.
• Οι τουρίστες όλων των κατηγοριών επιθυμούν προσωποποιημένες και καλά

σχεδιασμένες ταξιδιωτικές εμπειρίες.
6.2.2.5.1. Κοινωνικές & δημογραφικές αλλαγές-Κύριες τάσεις/αλλαγές στο

παγκόσμιο περιβάλλον
Η αυξανόμενη τάση του πληθυσμού, σε συνδυασμό με τη πληθυσμιακή γήρανση και

την ανάδειξη διαφορετικών προτιμήσεων και τάσεων ανά ηλικιακή ομάδα, έχουν
σημαντική επίδραση στη διαμόρφωση του παγκόσμιου τουρισμού.
Αύξηση πληθυσμού
Σύμφωνα με την πιο πρόσφατη έκθεση του ΟΗΕ για τον παγκόσμιο πληθυσμό, τα
τελευταία 50 χρόνια ο παγκόσμιος πληθυσμός έχει υπερδιπλασιαστεί, ενώ
προβλέπεται να φτάσει τα επίπεδα των 9,7 δισ. το 2050 και 10,9 δισ. το 2100, έναντι
των 7,7 δισ. σήμερα. Πιο συγκεκριμένα:
Οι ώριμες μεταβιομηχανικές οικονομίες θα χαρακτηρίζονται κατά κύριο λόγο από

σταθερούς ή φθίνοντες πληθυσμούς.
Οι σε τελευταίο στάδιο αναπτυσσόμενες οικονομίες, οι οποίες χαρακτηρίζονται τώρα

από υψηλά επίπεδα εκβιομηχάνισης, θα εμφανίσουν επιβράδυνση στην αύξηση του
πληθυσμού καθώς θα αυξάνεται η εσωτερική ευημερία. Για παράδειγμα, οι περιοχές
τις Κεντρικής και Νότιας Ασίας και της Ανατολικής και Νοτιοανατολικής Ασίας, που
συγκεντρώνουν το 30% και 26% του παγκόσμιου πληθυσμού και εμφάνισαν
Δ.ΥΠ.Α.

ραγδαίους ρυθμούς πληθυσμιακής ανάπτυξης από τα μέσα του 20 ου αιώνα,

αναμένεται να φτάσουν στο μέγιστο μέγεθος πληθυσμού τις επόμενες δεκαετίες.
Τέλος, από τις προσφάτως αναπτυσσόμενες ή υποανάπτυκτες οικονομίες, όπως π.χ.

η Αφρική, αναμένεται επιταχυνόμενη πληθυσμιακή ανάπτυξη, αντιπροσωπεύοντας
το μεγαλύτερο μέρος της παγκόσμιας αύξησης μέχρι το 2100.
Μεταβολές στην ηλικιακή σύσταση του πληθυσμού & νέα τμήματα πελατείας
• Η επιμήκυνση του ορίου ζωής και το βελτιωμένο οικονομικό επίπεδο της τρίτης
ηλικίας έχουν συμβάλει σημαντικά στην αύξηση του Τουρισμού Τρίτης Ηλικίας και
την άνοδο της «ασημένιας οικονομίας» ( silver economy
• Νέες δημογραφικές ομάδες, όπως οι Millenials και η Generation Z, έχουν ήδη

εισέλθει ή αρχίζουν σταδιακά να εισέρχονται στην αγορά εργασίας και είτε βρίσκονται
στην ηλικία στην οποία κορυφώνονται οι καταναλωτικές τους δαπάνες είτε αρχίζουν
να αποκτούν οικονομική ανεξαρτησία. Οι δημογραφικές αυτές ομάδες έχουν τις δικές
τους καταναλωτικές τάσεις, προτιμήσεις και συνήθειες και αλληλοεπιδρούν με brands,
κανάλια διανομής, υπηρεσίες και προϊόντα τόσο με ψηφιακά όσο και φυσικά μέσα.
• Η δημογραφική ομάδα των Millennials έχει μεγάλη βαρύτητα για την παγκόσμια
τουριστική βιομηχανία όχι μόνο λόγω της εκτίμησης πως το 2025 θα αντιπροσωπεύει
το 50% των ταξιδιωτών 1 , αλλά και λόγω και των ποιοτικών και ψυχογραφικών τους
χαρακτηριστικών.
Δ.ΥΠ.Α.

• Σύμφωνα με έρευνα του Expedia Group Media Solutions , οι πιο νεαρές ηλικίες
επιδιώκουν ιδιαίτερες εμπειρίες και το αίσθημα της περιπέτειας. Η νέα αυτή γενιά
(Generation Alpha) έχει ανατραφεί από τους Millennials και ενδέχεται να επηρεάσει
και να προτείνει εναλλακτικές ιδέες όσον αφορά την επιλογή οικογενειακών ταξιδιών.
Αντίστοιχα, οι αλλαγές που προκύπτουν στις προτιμήσεις των ταξιδιωτών, καθώς και
στο διαθέσιμο εισόδημα και την ανερχόμενη μεσαία τάξη, παίζουν επίσης σημαντικό
ρόλο στη διαμόρφωση της τουριστικής βιομηχανίας.
Οικονομικές μεταβολές
• Η ανερχόμενη μεσαία τάξη παγκοσμίως, και ιδιαίτερα σε περιοχές όπως π.χ. η

Αφρική, αναμένεται να έχει πρόσβαση σε καλύτερους μισθούς, με αποτέλεσμα την
αύξηση τόσο της τουριστικής κίνησης όσο και της κατανάλωσης.
• Οι αγορές της Κίνας και της Ινδίας εμφανίζουν σημαντικά περιθώρια ανάπτυξης
τόσο για τον ευρωπαϊκό όσο και για τον ελληνικό τουρισμό και μπορούν να
συμβάλλουν όχι μόνο στην αύξηση των επισκεπτών, αλλά και στην επιμήκυνση της
τουριστικής περιόδου.
• Σύμφωνα με μελέτη ευρωπαϊκών τουριστικών φορέων:

Στην Κίνα, ο δείκτης επιθυμίας για ταξίδια στην Ευρώπη κατά το τρίτο τετράμηνο του
2019, έφτασε στην υψηλότερη τιμή του από το 2015. Σε αυτό συνέβαλαν σημαντικά,
η αύξηση του διαθέσιμου εισοδήματος, η συνδεσιμότητα των αεροπορικών πτήσεων
καθώς και οι πολιτικές χαλάρωσης των θεωρήσεων εισόδου ( visa)
Ελκυστικοί προορισμοί για τους Κινέζους αποτελούν η Γαλλία, η Γερμανία και η

Ιταλία.
Αναφορικά με την Ινδία, ο αριθμός των Ινδών ταξιδιωτών αυξάνεται συνεχώς τα

τελευταία χρόνια λόγω του αυξανόμενου νεαρού πληθυσμού, της αύξησης των
Δ.ΥΠ.Α.

διαθέσιμων εισοδημάτων και της βελτιωμένης σύνδεσης με άλλες περιοχές του

κόσμου − η Δυτική Ευρώπη (Γαλλία, Γερμανία, Αυστρία, Ελβετία) και το Ηνωμένο
Βασίλειο βρίσκονται στην κορυφή του καταλόγου προορισμών.
• Το 2018 για πρώτη φορά περισσότερο από 50% του παγκόσμιου πληθυσμού (~3,8
δισ. άνθρωποι) ζουν σε νοικοκυριά με αρκετές διακριτικές δαπάνες ώστε να
θεωρούνται «μεσαία τάξη». Μέχρι το 2030 η μεσαία τάξη αναμένεται να αριθμεί 5,3
δισ. άτομα, το 88% των οποίων θα κατοικούν στην Ασία, ενώ μόνο σε Κίνα και Ινδία
εκτιμάται ότι θα συγκεντρώνεται το 43,2% της παγκόσμιας μεσαίας τάξης, με
τουλάχιστον 7 στους 10 κατοίκους της Κίνας να ανήκουν στα μεσαία εισοδήματα.
Μεταβολές στις καταναλωτικές προτιμήσεις / απαιτήσεις
• Σε μια εποχή μετάβασης από την κοινωνία των τεχνολογιών στην κοινωνία των
συναισθημάτων, κυριαρχούν η περιπέτεια και η ανάδειξη της αυθεντικής ταξιδιωτικής
εμπειρίας μέσα από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
• Η προσφορά μοναδικών και εξατομικευμένων εμπειριών δεν προορίζεται πλέον

μόνο για την αγορά «πολυτελείας», με τους ταξιδιώτες της «μαζικής αγοράς» να
απαιτούν όλο και περισσότερο τον προσεκτικό σχεδιασμό της ταξιδιωτικής τους
εμπειρίας, η οποία θα προσαρμόζεται στον καθένα ξεχωριστά.
• Αυξανόμενη ζήτηση για εμπειρίες που δίνουν τη δυνατότητα στους ταξιδιώτες να

αποσυνδεθούν από το ψηφιακό περιβάλλον, να συνδεθούν με την πραγματική ζωή,
να απολαύσουν την εμπειρία, να βιώσουν νέους πολιτισμούς και να συνδεθούν με
αυθεντικό τρόπο με τις κοινότητες στους προορισμούς που ταξιδεύουν.
• Οι ταξιδιώτες επιθυμούν να ξεφύγουν από τη ρουτίνα τους, να αγκαλιάσουν νέους

τρόπους ζωής, να μάθουν νέες κουζίνες και να εντάξουν την ευεξία στο ταξίδι τους
Κοινωνικές & δημογραφικές αλλαγές | Δημογραφικές ομάδες
Δ.ΥΠ.Α.

Η αναγνώριση των ιδιαίτερων αναγκών και προτιμήσεων της δημογραφικής ομάδας

των Millennials και των Gen-Z όσο και της «ασημένιας οικονομίας», κρίνεται
απαραίτητη με σκοπό την καλύτερη προσαρμογή του προσφερόμενου τουριστικού
προϊόντος.
5Α. “Silver Economy”
• Η επιμήκυνση του προσδόκιμου ζωής, η βελτίωση της υγείας όλων των ηλικιακών
ομάδων και η άνοδος της «ασημένιας οικονομίας» (Silver Economy”) που αναφέρεται
στις παραγωγικές διαδικασίες της οικονομίας που αφορούν στα άτομα τρίτης ηλικίας,
αποτελούν τους κυριότερους παράγοντες ανάπτυξης του Τουρισμού Τρίτης Ηλικίας,
ο οποίος αποτελεί πλέον σημαντικό μέρος της παγκόσμιας τουριστικής βιομηχανίας.
• Με βάση πρόσφατα στοιχεία του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών, ο πληθυσμός της

τρίτης ηλικίας (60+) αναμένεται να αυξηθεί σε ~2,1 δισ. άτομα το 2050.
• Σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη του Οργανισμού διαΝΕΟσις, στην Ευρώπη το

ποσοστό των ταξιδιών που θα αντιστοιχεί σε ηλικιωμένους αναμένεται να αυξηθεί
από 15% το 2010 σε 32% το 2050. Επιπλέον, μέχρι το 2050 το ένα τρίτο της
συνολικής τουριστικής δαπάνης στην Ευρώπη θα προέρχεται από άτομα που θα
έχουν υπερβεί το 65 ο έτος της ηλικίας τους.
• Στα ταξιδιωτικά κίνητρα των ηλικιωμένων περιλαμβάνονται η ξεκούραση/

χαλάρωση, η κοινωνική αλληλεπίδραση, η σωματική ευεξία, η μάθηση και η επιθυμία
για νέες ποιοτικές εμπειρίες.
• Τα άτομα από 50 ετών και άνω ενδιαφέρονται ολοένα και λιγότερο για
πραγματοποίηση διακοπών με σκοπό τον Ήλιο και τη Θάλασσα (Sun & Beach ) και
περισσότερο για πολιτιστικούς / θρησκευτικούς λόγους (18% έναντι 11−13%).
Δ.ΥΠ.Α.

5Β. Millennials
• Γεννημένοι μεταξύ του 1981 και του 1996 , οι

Millennials αποτελούν το μεγαλύτερο μέρος
των ταξιδιωτών, σύμφωνα με έρευνα της
Expedia.
• Έχουν εκλεπτυσμένο γούστο και αναζητούν

την ποιότητα παρά την ποσότητα.
• Αναζητούν ξεχωριστές εμπειρίες στα ταξίδια τους επιδεικνύοντας κοινωνικότητα και

ενεργητικότητα.
• Αναζητούν και απολαμβάνουν αυθεντικές εμπειρίες για τις οποίες μπορούν να

διηγούνται ενδιαφέρουσες ιστορίες.
Δ.ΥΠ.Α.

• Οι εμπειρίες που αναζητούν στρέφονται κυρίως γύρω από τις έννοιες της
χαλάρωσης, της ευεξίας, της αυτοβελτίωσης (πνευματικής και σωματικής) και της
απόλαυσης.
• O προορισμός είναι δευτερευούσης σημασίας σε σχέση με την ποιότητα και κυρίως

τη μοναδικότητα των εμπειριών.
• Διαθέτουν εμπειρία σε διεθνή ταξίδια και κατά συνέπεια ικανότητα κριτικής

αξιολόγησης των υπηρεσιών που λαμβάνουν.
• Εκτιμάται ότι το ταξίδι που επιλέγουν οι Millennials και προσανατολίζεται στη

συνολική εμπειρία, μετατρέπεται σταδιακά σε εκείνο το ταξίδι που επιλέγει η Gen-Z
και εστιάζει στην εναρμόνιση με την κοινότητα κάθε προορισμού και στη
συμμόρφωση με ηθικά και περιβαλλοντικά πρότυπα.
5Γ. Generation Z
• H Gen Z αποτελείται από νέους, γεννημένους

μεταξύ 1997−2012, οι οποίοι κάνουν τα πρώτα
τους ταξίδια για να ανακαλύψουν τον κόσμο.
• Σύμφωνα με έρευνα της Expedia, σε δείγμα

~5456 ερωτηθέντων σε 29 αγορές στον κόσμο, τα
χαρακτηριστικά της Gen Z αναφορικά με τα
ταξίδια είναι τα παρακάτω:
Γνωρίζουν τι θέλουν και έχουν φιλόδοξα ταξιδιωτικά σχέδια. Επιλέγουν τα ατομικά

ταξίδια, με το 34% αυτών να έχουν ήδη σχεδιάσει ένα ατομικό ταξίδι μέσα στην
επόμενη δεκαετία.
Δ.ΥΠ.Α.

Επιλέγουν το ταξίδι έναντι των υλικών αγαθών, με το 65% να δίνουν προτεραιότητα

στη διοργάνωση ταξιδιού και τη γνωριμία νέων τόπων. Έχουν ήδη λίστα με
μελλοντικούς προορισμούς, με το 32% να έχουν προσθέσει τουλάχιστον 5
αγαπημένους προορισμούς για τα επόμενα 10 χρόνια.
Ενδιαφέρονται για το αντίκτυπο του ταξιδιού τους, με το 56% να επιθυμεί να διαμείνει

σε ένα πράσινο ξενοδοχείο και το 52% να δηλώνει ότι θα επέλεγε λιγότερο
δημοφιλής προορισμούς, εάν ωφελούσε το περιβάλλον.
Χαρακτηρίζονται ως «social snappers», οι οποίοι επηρεάζονται από τα κοινωνικά

δίκτυα, ιδιαίτερα το Instagram για την επιλογή του προορισμού, ανεβάζουν
φωτογραφίες, αλλά παράλληλα θεωρούν ότι δίνεται υπερβολική έμφαση σε αυτά
κατά τη διάρκεια του ταξιδιού.
Βασικά σημεία προσέγγισης νέων ταξιδιωτών (Expedia, 2018)
• Οι νεότεροι ταξιδιώτες δίνουν προτεραιότητα σε δραστηριότητες και εμπειρίες σε

σχέση με την τιμή, αλλά πάντα εξετάζουν τον προϋπολογισμό τους.
• Περίπου τα 2/3 των νεότερων ταξιδιωτών επιλέγουν μεταξύ διαφορετικών

προορισμών όταν αποφασίζουν να κάνουν ένα ταξίδι , κάτι που δημιουργεί ευκαιρία
για να επηρεαστούν μέσω σχετικού περιεχομένου και διαφήμισης.
• Η Gen Z και οι Millennials ενδιαφέρονται για δημοφιλείς τύπους ταξιδιού −όπως

χαλαρωτικές διακοπές και επίσκεψη στην οικογένεια − αλλά όπου κι αν πάνε,
λαχταρούν δραστηριότητες, εκδηλώσεις και περιπέτειες.
• Πάνω από το 70% των νεότερων ταξιδιωτών είναι ανοιχτοί για βοήθεια και
έμπνευση όταν σχεδιάζουν ένα ταξίδι. Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και η
διαφήμιση μπορούν να επηρεάσουν τις αποφάσεις τους, μέσω προσφορών ή
φωτογραφιών/ βίντεο.
Δ.ΥΠ.Α.

• Οι νεότερες γενιές εξοικονομούν χρήματα για ταξίδια αναψυχής και αξιοποιούν

ευκαιρίες για επέκταση των επαγγελματικών ταξιδιών για αναψυχή bleisure travelers)
6.2.2.6. Αναδυόμενοι και «δευτερεύοντες» προορισμοί
Αναδυόμενοι προορισμοί, μη παραδοσιακά

τουριστικά « hotspots », έχουν αρχίσει και
αναμένεται να συνεχίσουν να συγκεντρώνουν το
ταξιδιωτικό ενδιαφέρον παρουσιάζοντας αύξηση
της τουριστικής ζήτησης και των αφίξεων, καθώς
οι ταξιδιώτες ολοένα και περισσότερο επιδιώκουν
να αποφύγουν το μαζικό τουρισμό και να
εξερευνήσουν σε βάθος λιγότερο δημοφιλή σημεία.
Αναδυόμενοι προορισμοί
Δ.ΥΠ.Α.

• Τα τελευταία χρόνια ένας σημαντικός αριθμός αναδυόμενων προορισμών της Ασίας,

της Λατινικής Αμερικής, της Ανατολικής Μεσογείου, της Κεντρικής και Ανατολικής
Ευρώπης, της Μέσης Ανατολής, αλλά και της Αφρικής, έχουν καταφέρει να
αναπτύξουν και να αξιοποιήσουν τις τουριστικές τους δυνατότητες, προσελκύοντας
επισκέπτες με διαφορετικά ενδιαφέροντα.
• Με βάση στοιχεία του Skyscanner , από τους 50 κορυφαίους

προορισμούς την μεγαλύτερη αύξηση στη ζήτηση
παρουσιάζουν
5 προορισμοί στην Κεντρική και Λατινική Αμερική (Αργεντινή
+39%, Βραζιλία +27%, Περού +21%, Κολομβία + 17%, Μεξικό
+12%)
2 στην Κεντρική Ευρώπη (Αυστρία +39%, Ουγγαρία +19%)
1 στη Μεσόγειο (Τουρκία +17%)
2 στην Ασία (Πακιστάν 26 %, Κορέα:+ 24%)
Η άνοδος του ταξιδιώτη των «δευτερευουσών πόλεων»
• O όρος «δευτερεύουσα πόλη» μπορεί να αναφέρεται σε λιγότερο γνωστούς

προορισμούς που δεν αποτελούν την πρώτη ή την πιο προφανή επιλογή για ξένους
τουρίστες αλλά προσφέρει παρόμοιες εμπειρίες όσον αφορά την κουλτούρα, τα
αξιοθέατα, τις δραστηριότητες και το φαγητό σε σχέση με τους πιο εδραιωμένους
• Η τάση αυτή, που αφορά την εξερεύνηση λιγότερο γνωστών προορισμών,

εντάσσεται στην προσπάθεια των ταξιδιωτών να μειώσουν τον υπερτουρισμό, να
αποφύγουν τη μαζικότητα, να προστατεύσουν το φυσικό περιβάλλον να
ανακαλύψουν εις βάθος την πόλη που επισκέπτονται.
Δ.ΥΠ.Α.

• Επίσης, η γενιά των Millenials, αποτελεί βασικό παράγοντα επιτάχυνσης αυτής της
τάσης, καθώς αναζητούν εναλλακτικές και πιο αυθεντικές ταξιδιωτικές εμπειρίες.
• Με βάση στοιχεία της Expedia, κάποιοι από τους πιο δημοφιλείς προορισμούς (με
τη μεγαλύτερη ποσοστιαία αύξηση της ζήτησης) για τους ταξιδιώτες με χώρα
προέλευσης τις ΗΠΑ το 2019 (1/1/19-15/9/19) στην Ιαπωνία, στην Ιταλία, στην
Πορτογαλία και στη Βραζιλία ήταν «δευτερεύουσες πόλεις / προορισμοί» όπως η
Οκινάουα (+45%), το Κάλιαρι (+40%), το Πόρτο (+55%) και η Φορταλέζα (+35%).
6.2.2.7. Ασφάλεια & διαχείριση κρίσεων
Αρνητικά γεγονότα / κρίσεις όπως φυσικές

καταστροφές, τρομοκρατικές επιθέσεις,
επιδημίες, πολιτική και κοινωνική αστάθεια
έχουν καθοριστικές συνέπειες στην τουριστική
ζήτηση και την ταξιδιωτική συμπεριφορά των
τουριστών , καθώς το 36% των διεθνών
ταξιδιωτών δήλωσε σε έρευνα της IPK ότι η
αστάθεια και οι τρομοκρατικές απειλές θα
επηρεάσουν τα σχέδια τους το επόμενο 12μηνο.
Κύριοι παράγοντες κρίσεων στον τομέα των ταξιδιών & του τουρισμού
Τρομοκρατικές επιθέσεις
• Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα που πραγματοποιήθηκε από την Global Rescue, το

22% των ερωτηθέντων χαρακτήρισε την τρομοκρατία ως τη μεγαλύτερη απειλή κατά
τη διάρκεια του ταξιδιού τους για το 2019.
• Μολονότι οι τουρίστες δεν είναι ο πρωταρχικός στόχος των τρομοκρατικών

επιθέσεων, η τρομοκρατία επηρεάζει άμεσα την αντίληψη του κινδύνου σε έναν
Δ.ΥΠ.Α.

προορισμό, κάτι που αποδίδεται κυρίως σε πρόσφατες τρομοκρατικές επιθέσεις σε

ιδιαίτερα δημοφιλείς τουριστικές περιοχές.
Φυσικές καταστροφές
• Περιπτώσεις όπως οι τυφώνες, η άνοδος της στάθμης της θάλασσας, η ένταση

τροπικών κυκλώνων, τα ηφαίστεια κτλ. έχουν σημαντικό αντίκτυπο στις πληγείσες
περιοχές, με τη συνολική οικονομική ζημιά να εκτιμάται ότι αυξήθηκε κατά 684%
μεταξύ 1970 και 2016.
• Η εντατικοποίηση ορισμένων φυσικών καταστροφών μπορεί να αποδοθεί στην

κλιματική αλλαγή, ενώ η αύξηση των επιπτώσεων σχετίζεται με την αύξηση της
πυκνότητας του πληθυσμού, η οποία επιδεινώνει τον αντίκτυπό τους. Το 2017,
σχεδόν το 55% του παγκόσμιου πληθυσμού ζούσε σε αστικό περιβάλλον, σε
σύγκριση με το 34% το 1960.
Εξάρσεις επιδημιών
• Η αύξηση της πυκνότητας του πληθυσμού σε μεγάλα αστικά κέντρα, η αυξημένη

διεθνής κινητικότητα και τα ταξίδια, οδήγησαν τόσο σε υψηλότερη έκθεση του
πληθυσμού σε νέες ασθένειες όσο και σε ταχύτερη μετάδοση.
• Πρόσφατο παράδειγμα αποτελεί ο Νέος Κορωνοϊός Covid−19, με σοβαρό πλήγμα

στο κλάδο των ταξιδιών και του τουρισμού και άμεσες επιπτώσεις στη προσφοράς
και τη ζήτηση τουριστικών υπηρεσιών, επιπτώσεις στο συναίσθημα (π.χ. φόβος
ταξιδιού) και στο διαθέσιμο εισόδημα των καταναλωτών, μείωση επαγγελματικών
ταξιδιών και των ταξιδιών αναψυχής κτλ.
Πολιτική & κοινωνική αστάθεια

Δ.ΥΠ.Α.

• Η αβεβαιότητα που συνδέεται με την πολιτική αναταραχή ή την πολιτική αστάθεια

(πχ. πραξικοπήματα, Brexit κτλ.) επηρεάζει τον κλάδο του τουρισμού, με τους
ταξιδιώτες να αναβάλουν ή να ακυρώνουν τα προγραμματισμένα ταξίδια τους.
• Για παράδειγμα, το πραξικόπημα

και η επακόλουθη απαγόρευση της
κυκλοφορίας στην Ταϊλάνδη το 2014
διήρκεσε πάνω από τρεις εβδομάδες,
και είχε ως αποτέλεσμα απώλεια
περισσότερων από 790 χιλ.
επισκεπτών και $1,2 δισ.
Ψηφιακές απειλές
• Οι κυβερνήσεις, οι μεγάλες εταιρείες και

οι ταξιδιώτες έχουν πέσει θύματα
επιθέσεων στον κυβερνοχώρο,
παραβίασης δεδομένων και hacking , με
την ηλεκτρονική παραβίαση δεδομένων
να κοστίζει στην παγκόσμια οικονομία
σχεδόν $600 δισ. με περίπου τα 2/3 των
ανθρώπων που χρησιμοποιούν
διαδικτυακές υπηρεσίες να έχουν πέσει θύματα υποκλοπής προσωπικών δεδομένων.
Κλιματική αλλαγή
• Με τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής και των δημογραφικών αλλαγών,

ορισμένοι προορισμοί ενδέχεται να αντιμετωπίσουν ελλείψεις κρίσιμων φυσικών
πόρων. Για παράδειγμα, το Cape Town στη Νότια Αφρική αντιμετώπισε τρομερή
Δ.ΥΠ.Α.

έλλειψη νερού το 2017, με προβλέψεις ότι στην πόλη ενδέχεται να εξαντληθεί το νερό
μέσα στα επόμενα χρόνια.
6.2.2.8. Νέος Κορωνοϊός (COVID−19). Επιπτώσεις στον παγκόσμιο τουριστικό

κλάδο
Λόγω της έξαρσης του νέου Κορονοϊού

COVID−19) 19), οι ταξιδιωτικές μετακινήσεις
ανά την υφήλιο έχουν παύσει σχεδόν εξ
ολοκλήρου κατά τη διάρκεια των τελευταίων
μηνών, με αποτέλεσμα ο ταξιδιωτικός τομέας
να είναι μεταξύ αυτών που έχον πληγεί
περισσότερο με τις επιπτώσεις να γίνονται
εμφανείς στην αλυσίδα αξίας καθώς και στην ταξιδιωτική προσφορά−ζήτηση.
6.2.2.8.1. Τρέχουσες επιπτώσεις του COVID−19 στους κλάδους του Τουρισμού

& Φιλοξενίας
Ταξίδια
Δ.ΥΠ.Α.

• Ταξιδιωτικοί περιορισμοί, κλείσιμο συνόρων και μείωση του αριθμού πτήσεων

έχουν άμεσες και δριμείς επιπτώσεις στις παγκόσμιες ταξιδιωτικές μετακινήσεις του
2020.
• Οι πιθανοί περιορισμοί εφοδιασμού π.χ. χρεοκοπία αεροπορικών εταιρειών ,

χαμηλότερη συχνότητα πτήσεων) πτήσεων), οι επιπτώσεις στο συναίσθημα
βεβαιότητας / ασφάλειας των πελατών (π.χ. φόβος για ταξίδια ) και το χαμηλότερο
διαθέσιμο εισόδημα πιθανόν να προκαλέσουν περαιτέρω διαταραχή στις παγκόσμιες
ταξιδιωτικές μετακινήσεις και να έχουν μακροπρόθεσμες επιπτώσεις στον τομέα
αυτόν.
• Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Τουρισμού υπολογίζει ότι οι παγκόσμιες αφίξεις

τουριστών και τα αντίστοιχα τουριστικά έσοδα, πιθανώς να μειωθούν κατά 58−78%
μέσα στο 2020.
Φιλοξενία
• Η απότομη μείωση των επαγγελματικών ταξιδιών και των ταξιδιών αναψυχής

οδηγεί σε σημαντική μείωση της πληρότητας και των ADR, αλλά και σε οικονομικές
πιέσεις (π.χ. μείωση των τιμών των μετοχών, περιορισμοί ρευστότητας).
• Οι απαγορεύσεις κυκλοφορίας , οι ακυρώσεις κρατήσεων και η περιορισμένη

ζήτηση υποχρέωσαν τις μεγάλες αλυσίδες ξενοδοχείων να κλείσουν προσωρινά τα
ακίνητα τους και να ανακαλέσουν τα τέλη ακύρωσης κρατήσεων για υπάρχουσες
αλλά και για νέες κρατήσεις σε όλα τα ξενοδοχεία τους.
Ταξιδιωτικοί Πράκτορες
• Όλοι οι μεγάλοι ταξιδιωτικοί πράκτορες αντιμετωπίζουν έντονες προκλήσεις και

σημαντική πίεση στις πωλήσεις και τη ρευστότητα τους
Δ.ΥΠ.Α.

• Σε ένα τομέα που ήδη αντιμετωπίζει προϋπάρχουσες δυσκολίες (π.χ. χρεοκοπία

Thomas Cook το 2019), οι αρχικές εκτιμήσεις δείχνουν μείωση κατά 50% στα έσοδα
του 2020.
• Η κρατική ενίσχυση (όπως το δάνειο 1,8 δισ. που χορηγήθηκε στην Γερμανική TUI
από την Ομοσπονδιακή Κυβέρνηση της Γερμανίας) φαίνεται να είναι αναγκαία και
απαραίτητη για την επιβίωση σημαντικών εταιρειών του κλάδου.
MICE
• Πολλές μεγάλες διοργανώσεις του 2020 (πχ. Ολυμπιακοί Αγώνες, Ευρωπαϊκό

Πρωτάθλημα Ποδοσφαίρου, ITB στο Βερολίνο) και πολλά συνέδρια έχουν ακυρωθεί
ή αναβληθεί .
• Η οικονομική απώλεια στον παγκόσμιο κλάδο MICE υπολογίζεται μέχρι τώρα σε

περίπου $2,5 τρισ. και οι επιπτώσεις στον τομέα αναμένεται να είναι εξαιρετικά
δριμείς.
6.2.2.8.2. Νέος Κορωνοϊός (COVID−19)- Καταναλωτικές προτιμήσεις
Η πρόθεση για πραγματοποίηση ταξιδιωτικών δαπανών των καταναλωτών σε 5

μεγάλες αγορές για τον ελληνικό τουρισμό παραμένει αρνητική, ενώ εμφάνισε
επιδείνωση κατά το δεύτερο μισό του Αυγούστου. Επιπλέον, το αίσθημα ασφάλειας
των καταναλωτών για δραστηριότητες τουρισμού και αναψυχής παραμένει χαμηλό.
Καταναλωτικές ανησυχίες: Αισθάνομαι ασφαλής για να…

Δ.ΥΠ.Α.

Αφορά την περίοδο 18/8/2020-22/8/2020. Πηγές: Deloitte State of the Consumer

Tracker - Δεκαπενθήμερη έρευνα καταναλωτών της Deloitte
6.2.2.8.3. Νέος Κορωνοϊός (COVID−19)- Επίδραση σε βασικές τάσεις του

τουριστικού τομέα
Η πανδημία του νέου Κορωνοϊού COVID−19, αναμένεται ότι θα επηρεάσει τον

τουριστικό κλάδο, καθώς ενδυναμώνει την ανάγκη των ταξιδιωτών για ασφάλεια,
προστασία, αξιοπιστία και προσωποποιημένες εμπειρίες, αυξάνοντας την πίεση σε
Δ.ΥΠ.Α.

ορισμένους τομείς, επιταχύνοντας τον ψηφιακό μετασχηματισμό, την υιοθέτηση

πρακτικών βιωσιμότητας και οδηγώντας στην εμφάνιση νέων προορισμών.
Υγεία, ασφάλεια, προστασία & αξιοπιστία
• Μετά το τέλος της πανδημίας, η ανάγκη των καταναλωτών για κοινωνική

αποστασιοποίηση και καλές υγειονομικές πρακτικές θα υφίσταται τουλάχιστον
βραχυπρόθεσμα.
• Η ανάγκη των καταναλωτών για υγειονομική

ασφάλεια, προστασία και υγιεινή αρχίζει να αποτελεί
ένα από τα βασικά κριτήρια επιλογής τουριστικών
προορισμών και αναμένεται να οδηγήσει σε αύξηση
των δραστηριοτήτων με περιορισμένη / χωρίς αφή
(π.χ. μικρότερη συχνότητα καθαρισμού σεντονιών,
ανέπαφες πληρωμές) και αυξημένες επενδύσεις σε
τεχνολογίες και υποδομές για τη διασφάλιση της
υγείας και της ασφάλειας (π.χ. υγειονομικές εξετάσεις, βαθύς καθαρισμός χώρων,
αποστάσεις, θερμική απεικόνιση) και συνεργασίες μεταξύ τουριστικών επιχειρήσεων
και διεθνώς αναγνωρισμένων παροχών υγείας.
• Επιπλέον, εκτιμάται ότι ορισμένοι ταξιδιώτες επιζητώντας την ασφάλεια στρέφονται

σε γνωστά, εδραιωμένα και οικεία ταξιδιωτικά brands, καθώς αυτά συνιστούν ένδειξη
ασφάλειας, αξιοπιστίας και πιστής εφαρμογής των προτύπων της νέας
κανονικότητας.
Προσωποποιημένες εμπειρίες
Δ.ΥΠ.Α.

• Η ανάκαμψη από την πανδημία θα απαιτήσει εξατομικευμένες εμπειρίες και

προϊόντα και βελτίωση της πελατειακή εμπειρίας σε όλα τα σημεία επαφής, φυσικά ή
ψηφιακά.
• Στη νέα κανονικότητα, ο σύγχρονος ταξιδιώτης πραγματοποιεί προσεκτικό

προγραμματισμό του ταξιδιού του και απαιτεί ολοένα και περισσότερες επιλογές (π.χ.
επιλογή προγράμματος για τον καθαρισμό του δωματίου), έλεγχο και ευελιξία (π.χ.
εύκολη ακύρωση κρατήσεων) κατά το σχεδιασμό και την πραγματοποίηση των
ταξιδιωτικών του εμπειριών.
• Για το σκοπό αυτό, είναι αναγκαία η εστιασμένη κατάτμηση της αγοράς με βάση
συγκεκριμένα χαρακτηριστικά των τμημάτων πελατείας για την δημιουργία
προσωποποιημένων προτάσεων αξίας προσαρμοσμένων στις ανάγκες, στις
επιθυμίες, στα χαρακτηριστικά και στις δυνατότητες κάθε στοχευόμενου τμήματος
πελατείας, καθώς και την αποτελεσματικότερη προβολή & προώθηση των
προϊόντων / εμπειριών μέσα από πολλαπλά ψηφιακά κανάλια.
Αυξημένη πίεση σε ορισμένους τομείς του κλάδου
• Ο κλάδος του business traveling και ιδιαίτερα ο τομέας του MICE εκτιμάται ότι θα
αντιμετωπίσει μία περίοδο έντονου μετασχηματισμού . Πιο συγκεκριμένα, οι
επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στον τομέα του MICE θα πρέπει να παρέχουν
μία νέα πρόταση αξίας για την βέλτιστη αξιοποίηση των χώρων, τον αποτελεσματικό
σχεδιασμό και τη διοργάνωση «υβριδικών» εκδηλώσεων που θα μπορούν να
προσφέρουν συναρπαστικές εμπειρίες και να συνδυάζουν το ψηφιακό με το φυσικό
στοιχείο (π.χ. συμμετοχή με τηλεδιάσκεψη) ώστε ο κλάδος να αποκτήσει πρόσβαση
σε νέα κοινά / τμήματα πελατών.
• Επιπλέον, θα αναζητηθούν νέοι τρόποι αξιοποίησης των συνεδριακών χώρων για

να είναι βιώσιμοι σε συνθήκες χαμηλής πληρότητας και αριθμού συνεδρίων.
Δ.ΥΠ.Α.

• Η πίεση στα μεσαίας κατηγορίας ξενοδοχεία αναμένεται να ενταθεί, καθώς οι

υψηλού επιπέδου ταξιδιώτες καταφεύγουν σε ξενοδοχεία που προσφέρουν εμπειρίες
υψηλής ποιότητας , ενώ οι ταξιδιώτες χαμηλότερου εισοδήματος καταφεύγουν σε
καταλύματα που προσφέρουν ανταγωνιστικές τιμές και υψηλή αξία
Επιτάχυνση του ψηφιακού μετασχηματισμού
• Η αυξανόμενη διείσδυση των ψηφιακών τεχνολογιών (π.χ. τηλεργασία, ψηφιακές

συναντήσεις, ηλεκτρονικό εμπόριο) στην καθημερινότητα και η εξοικείωση των
καταναλωτών με αυτές ως αποτέλεσμα της εμπειρίας / συνθηκών κατά τη διάρκεια
των lockdowns οδηγεί σε αυξημένη χρήση ψηφιακών πλατφορμών για την έμπνευση,
τον προγραμματισμό και την κράτηση ταξιδιωτικών εμπειριών.
• Επιπλέον, η ανάγκη για κοινωνική αποστασιοποίηση και περιορισμό της φυσικής

επαφής οδηγεί σε υιοθέτηση τεχνολογιών που ελαχιστοποιούν την άμεση φυσική
επαφή σε όλα τα σημεία επαφής του καταναλωτικού ταξιδιού (π.χ. ψηφιακοί
κατάλογοι, εφαρμογές κρατήσεων, ανέπαφες πληρωμές, βιομετρικός έλεγχος).
• Επομένως, επιχειρήσεις και

οργανισμοί του τουριστικού
κλάδου αναμένεται να
επιταχύνουν τις επενδύσεις σε
ολοκληρωμένες ψηφιακές λύσεις,
τεχνολογίες τεχνητής
νοημοσύνης και αυτοματισμού
που επιτρέπουν ασφαλή και απρόσκοπτα ταξίδια και την υποκατάσταση της
χειρωνακτικής εργασίας και της προσωπικής επαφής.
Δ.ΥΠ.Α.

• Επιπλέον, αναμένεται να αυξηθούν οι επενδύσεις στην κυβερνασφάλεια και στην

ανάλυση μεγάλων δεδομένων για την παροχή υψηλής ποιότητας πολυκαναλικών
εμπειριών σε όλα τα σημεία επαφής / κανάλια πωλήσεων.
Εμφάνιση νέων προορισμών
• Αναμένεται ότι καθώς ο κλάδος θα ανακάμπτει, θα αυξηθεί η σημασία τοπικών και

περιφερειακών προορισμών , καθώς οι ταξιδιώτες θέλουν να μείνουν κοντά στο σπίτι
τους, φοβούνται μήπως μολυνθούν και αναγκαστούν να μπουν σε καραντίνα σε
μακρινούς προορισμούς οδηγώντας τις χώρες και τους οργανισμούς τουρισμού να
στραφούν στην εγχώρια ζήτηση.
• Αντίθετα, τα μακρινά ταξίδια θα χρειαστούν περισσότερο χρόνο για να ανακάμψουν,

λόγω των αρνητικών επιδράσεων της αβεβαιότητας και της πανδημίας στο διαθέσιμο
εισόδημα και στις ταξιδιωτικές δαπάνες.
• Για την αποφυγή συνωστισμού, οι ταξιδιώτες θα επιλέγουν λιγότερο

δημοφιλείς/διαδεδομένους προορισμούς, κυρίως στην ύπαιθρο, απαιτώντας
αυθεντικές και συναρπαστικές εμπειρίες μακριά από τον μαζικό τουρισμό.
Βιωσιμότητα
• Η αυξημένη εστίαση των ΜΜΕ στη σύνδεση μεταξύ του εμπορίου άγριας ζωής, της
καταστροφής των βιοτόπων και της εξάπλωσης των παθογόνων είχε ως αποτέλεσμα
την περαιτέρω ευαισθητοποίηση των ταξιδιωτών σχετικά με τη σημασία της φύσης
και της άγριας πανίδας και της διαφύλαξης αυτών των πόρων, κάτι που αναμένεται
να οδηγήσει σε αύξηση της ζήτησης για εμπειρίες που σχετίζονται με επαφή με τη
φύση
Δ.ΥΠ.Α.

• Με τον δυσανάλογο αντίκτυπο της πανδημίας στις μειονότητες και την άνοδο των
αντιρατσιστικών διαδηλώσεων παγκοσμίως, η συνειδητοποίηση της ανάγκης για
κοινωνική δικαιοσύνη αυξάνεται.
• Επομένως, αναμένεται ότι η πίεση στον τουριστικό κλάδο για την προώθηση της
βιωσιμότητας και της κοινωνικής ατζέντας θα ενταθεί, ενώ προϊόντα / εμπειρίες που
έχουν την αειφορία και την βιωσιμότητα στον πυρήνα τους αναμένεται να
προσελκύσουν υψηλότερη χρηματοδότηση από κυβερνήσεις / επενδυτές.
6.2.2.8.4. Νέος Κορωνοϊός (COVID−19) - Η ανάκαμψη του τουριστικού τομέα
Το χρονοδιάγραμμα της ανάκαμψης των τουριστικών επιχειρήσεων αναμένεται να

διαφέρει ανάλογα με τον κλάδο δραστηριοποίησής τους, ενώ με βάση το μεγαλύτερο
μέρος των εκτιμήσεων / προβλέψεων η επάνοδος του παγκόσμιου τουρισμού θα
ξεκινήσει μέσα στην περίοδο 2021−2022, με την πλήρη επιστροφή στα επίπεδα του
2019 να αναμένεται το 2024.
Ο δρόμος προς την ανάκαμψη του τουριστικού κλάδου
Άμεση ανάκαμψη: Ψηφιακά / υποκατάστατα προϊόντα & εμπειρίες

Ψηφιακές πλατφόρμες εμπειριών και εκδηλώσεων μέσω επαυξημένης και εικονικής
πραγματικότητας (AR, VR) και τηλεδιασκέψεων
Ταξιδιωτική ασφάλιση
Μακροχρόνια μίσθωση τουριστικών καταλυμάτων
Ταχεία ανάκαμψη: Προϊόντα & εμπειρίες με δυνατότητα γρήγορης προσαρμογής

στα υγειονομικά πρωτόκολλα
Σιδηροδρομικές & χερσαίες μεταφορές
Προορισμοί και τουριστικά καταλύματα οικογενειακών διακοπών
Ξενοδοχεία που εστιάζουν σε ταξίδια αναψυχής (εγχώριος τουρισμός)
Δ.ΥΠ.Α.

Ενοικιάσεις αυτοκινήτων για λόγους αναψυχής

Υπαίθριες εμπειρίες / δραστηριότητες
Μεσοπρόθεσμη ανάκαμψη: Προϊόντα & εμπειρίες που απαιτούν προσαρμογή του

επιχειρηματικού & επιχειρησιακού μοντέλου
Κρουαζιέρες σε ποταμούς
Θεματικά πάρκα
Αεροδρόμια
Καζίνο
Ξενοδοχεία που εστιάζουν σε επαγγελματικά ταξίδια
Αεροπορικά ταξίδια μικρών αποστάσεων
Μακροπρόθεσμη ανάκαμψη: Προϊόντα & εμπειρίες που θα ανακάμψουν με το

εμβόλιο/θεραπείες
Κρουαζιέρες
Αεροπορικά ταξίδια μεγάλων αποστάσεων
Ταξιδιωτικά πρακτορεία
Ξενοδοχεία σε αεροδρόμια
Σπα
Επιχειρήσεις του κλάδου του MICE
Ξενοδοχεία που εστιάζουν σε συνέδρια
Εμπειρίες / δραστηριότητες εσωτερικού χώρου
Προβλέψεις & εκτιμήσεις
Οι προβλέψεις / εκτιμήσεις ενός

σημαντικού αριθμού διεθνών
οργανισμών και πολυεθνικών
αναφορικά με την πιθανή ανάκαμψη του
τουριστικού κλάδου συγκλίνουν στο ότι
ο τουρισμός θα αρχίσει να επανέρχεται
μέσα στην περίοδο 2021−2022, με την
Δ.ΥΠ.Α.

πλήρη επιστροφή στα επίπεδα του 2019 να αναμένεται το 2024. Πιο συγκεκριμένα
• Με βάση μελέτη της Deloitte Access Economics, ο τουριστικός τομέας θα αρχίσει να

ανακάμπτει το 2021 στο βασικό σενάριο. Στο ήπιο και δριμύ σενάριο η επάνοδος του
κλάδου θα ξεκινήσει στο τέλος του 2020 και στην αρχή του 2022, αντίστοιχα.
• Το ανανεωμένο βασικό σενάριο της IATA εκτιμά ότι το 2021 ο παγκόσμιος αριθμός
των αεροπορικών επιβατών θα αυξηθεί κατά 50,4% σε σχέση με το 2020. Η πλήρης
ανάκαμψη στα επίπεδα του 2019 δεν αναμένεται πριν το 2024, ένα έτος αργότερα σε
σχέση με παλαιότερες εκτιμήσεις.
• Ο οργανισμός Economist Intelligence Unit (EIU) αναμένει ότι η ανάκαμψη του

διεθνούς τουρισμού θα ξεκινήσει ανεμικά προς το τέλος του 2020 και θα αρχίσει να
επιταχύνεται το 2022 μετά την ανακάλυψη του εμβολίου για τον νέο Κορωναϊό
(COVID−19) το 2022, με τις διεθνείς αφίξεις να επανακάμπτουν πλήρως στα επίπεδα
του 2019 το 2023.
• Το διεθνές ταξιδιωτικό πρακτορείο TUI Group , ανακοίνωσε ότι στα μέσα

Αυγούστου του 2020 οι κρατήσεις για το 2021 είναι πολλά υποσχόμενες, καθώς είναι
αυξημένες κατά 145% σε σχέση με τις αντίστοιχες κρατήσεις για το καλοκαίρι του
2020.
6.2.3. Στρατηγικός σχεδιασμός ανάπτυξης τουρισμού ανταγωνιστικών

προορισμών - Ιταλία- Ισπανία-Πορτογαλία
6.2.3.1. Στρατηγικό πλάνο τουρισμού της Ιταλίας 2017-2022. Όραμα, άξονες και
πυλώνες
Το στρατηγικό πλάνο της Ιταλίας για τον τουρισμό θέτει

την χώρα & την κληρονομιά, την ανταγωνιστικότητα &
την απασχόληση, την εστίαση στον ταξιδιώτη, την
ενσωμάτωση & τη διαλειτουργικότητα ως βασικούς
Δ.ΥΠ.Α.

στρατηγικούς άξονες και διέπεται από τις αρχές της αειφορίας, της καινοτομίας και
της προσβασιμότητας.
Όραμα: “Να αναβιώσει την ηγεσία της Ιταλίας στην τουριστική αγορά και να ενισχύσει
τη συμβολή του τουρισμού στην οικονομική, κοινωνική και αειφόρος ανάπτυξη των
τοπικών κοινοτήτων / περιφερειών.”
Στρατηγικοί άξονες
Η πολιτιστική και εδαφική κληρονομιά της Ιταλίας
αξιοποιείται πλήρως, ενώ διασφαλίζεται η αειφόρος,
Χώρα & κληρονομιά βιώσιμη, μακροχρόνια και καινοτόμος χρήση και
διαχείριση αυτών.
Το εθνικό σύστημα τουρισμού ενισχύει την
Ανταγωνιστικότητα & ανταγωνιστικότητά του, δημιουργεί περαιτέρω
απασχόληση προστιθέμενη αξία και αυξάνει τον αριθμό και την
ποιότητα των θέσεων εργασίας στον κλάδο.
Βάζοντας τον τουρίστα Η ιταλική ταξιδιωτική εμπειρία ανταποκρίνεται πλήρως
στο επίκεντρο στις απαιτήσεις, τις επιθυμίες και τις προσδοκίες των
επισκεπτών
Το σύστημα των τουριστικών ενώσεων και φορέων είναι
Ενσωμάτωση & πλήρως ενσωματωμένο. Προωθείται η
διαλειτουργικότητα διαλειτουργικότητα και οι κοινές επιλογές και ευθύνες
μέσω της συμμετοχικής διακυβέρνησης.
Στρατηγικοί πυλώνες
Aειφορία και βιωσιμότητα

• Η αειφορία και η βιωσιμότητα αφορά όχι μόνο το
περιβάλλον, αλλά και την οικονομική ανάπτυξη, την
ήπια κινητικότητα, την εδαφική αειφορία, τη
Δ.ΥΠ.Α.

δημιουργία και την καινοτομία των τουριστικών προϊόντων, την αξιοποίηση και τη
διατήρηση της αυθεντικότητας, της πολιτιστικής κληρονομιάς και ταυτότητας.
• Ο βιώσιμος τουρισμός συμβάλλει στη διατήρηση των φυσικών πόρων και την ίση
κατανομή των ωφελειών του μεταξύ των κέντρων και της περιφέρειας.
Καινοτομία
• Η καινοτομία επηρεάζει μεγάλο αριθμό
παραγόντων, από τους ίδιους τους
τουριστικούς προορισμούς έως τα προϊόντα,
τις τεχνολογίες, τις διαδικασίες, τα
επιχειρηματικά και οργανωτικά μοντέλα, τα
επαγγελματικά προφίλ, τα εργαλεία και τις
πρακτικές διοίκησης, την προβολή & την προώθηση, την επικοινωνία, τις διαδικασίες
λειτουργίας, την τιμολόγηση και την ποιότητα των υπηρεσιών και των προϊόντων.
• Η καινοτομία είναι μια βασική αξία του σχεδίου, η οποία αφορά όλους τους στόχους
και τις παρεμβάσεις του, που θα επικεντρωθούν στη χρήση των μεγάλων δεδομένων
( Big Data) στον τουρισμό.
Προσβασιμότητα
• Διασφάλιση της πρόσβασης στα φυσικά τοπία, το έδαφος καθώς και την πολιτιστική
κληρονομιά της χώρας.
• Διαμόρφωση των συνθηκών που προωθούν την / τον:

− Τουριστική προσβασιμότητα, η οποία συμβάλλει στον περιορισμό της
απομόνωσης των περιφερειών ·
Δ.ΥΠ.Α.

− Προνομιακό τουρισμό για όλους, ανεξαρτήτως ηλικίας, υγείας ή οποιωνδήποτε

άλλων διακρίσεων
− Δυνατότητα των επισκεπτών να κατανοήσουν την ιστορία, την πολυπλοκότητα και
την ποικιλία των τόπων που επισκέπτονται (πολιτιστική διαπερατότητα),
επισημαίνοντας τη μοναδικότητά τους και ενισχύοντας την ταυτότητα τους.
Στρατηγικοί στόχοι και δράσεις
1: Καινοτομία, εξειδίκευση και ενοποίηση των υποδομών της χώρας
• Συνεχής χαρτογράφηση των περιφερειακών τουριστικών προορισμών και των
προϊόντων τους
• Υποστήριξη της αναβάθμισης των υποδομών των κύριων τουριστικών
αξιοθέατων και των ανεπτυγμένων τουριστικών προορισμών για την ενίσχυση της
αειφορίας και της βιωσιμότητας
• Υποστήριξη της τουριστικής ανάπτυξης σε αναδυόμενους προορισμούς, όπως σε
πόλεις και χωριά τέχνης
• Ενίσχυση της εθνικής στρατηγικής πάρκων, αγροτικών και προστατευμένων
περιοχών και της ενδοχώρας
• Αναβάθμιση του Αειφόρου Τουρισμού σε Προστατευόμενες Περιοχές
συμπεριλαμβανομένης της τουριστικής−πολιτιστικής προσφοράς
• Δημιουργία διαπεριφερειακών τουριστικών δρομολογίων
• Αναβίωση και επαναχρησιμοποίηση εθνικής/κρατικής ιδιοκτησίας για
τουριστικούς σκοπούς
2: Ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας του τουρισμού

Δ.ΥΠ.Α.

• Ψηφιοποίηση του ιταλικού τουριστικού συστήματος
• Δημιουργία ενός Ψηφιακού Οικοσυστήματος Πολιτισμού, Τουρισμού, Διαχείρισης
Προορισμών
• Ενίσχυσης των υποδομών «εν κινήσει» (ευρυζωνική σύνδεση, Wi−Fi)
• Στρατηγικά σχέδια τουριστικής κινητικότητας (εθνικές διαδρομές, μονοπάτια,
τουριστικές σιδηροδρομικές υπηρεσίες, κινητικότητα χαμηλής ταχύτητας)
• Βελτίωση των δεξιοτήτων φιλοξενίας και ανάπτυξη τεχνογνωσίας εναρμονισμένης
με τις εξελίξεις της αγοράς
• Ενσωμάτωση δεξιοτήτων και γνώσεων απαραίτητων για την ολοκληρωμένη
προβολή κάθε περιοχής
• Θέσπιση εργαλείων που στοχεύουν στην αντιμετώπιση της παράνομης και
αδήλωτης εργασίας και στην αντιμετώπιση της αποφυγής πληρωμής των
απαιτήσεων κοινωνικής ασφάλισης
• Διευκόλυνση τουριστικής βίζας
• Δημιουργία ενός εθνικού συστήματος ταξινόμησης των καταλυμάτων
3: Δημιουργία αποτελεσματικού και καινοτόμου μηχανισμού προβολής και

Προώθησης
• Ένα ιταλικό τουριστικό brand με τυποποιημένη και εναρμονισμένη προβολή &
προώθηση της εικόνας και προώθηση της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς
• Ολοκληρωμένη προώθηση της ιταλικής χειροτεχνίας και των τομέων αριστείας
της
Δ.ΥΠ.Α.

• Τριετές πρόγραμμα προβολής και προώθησης του Εθνικού Οργανισμού
Τουρισμού
• Προώθηση του τομέα MICE (συνεδριακό τουρισμό)
• Ψηφιακή προβολή & προώθηση των προορισμών
• Συντονισμός τοπικών στρατηγικών προβολής και προώθησης μέσω των μέσων
κοινωνικής δικτύωσης
• Ψηφιακές υποδομές και εργαλεία με σκοπό την προώθηση της προσφοράς
4: Επίτευξη αποτελεσματικής και συμμετοχικής διακυβέρνησης στη διαδικασία

σύνταξης και θέσπισης του στρατηγικού πλάνου και των τουριστικών
πολιτικών
• Ψηφιακά συστήματα επικοινωνίας και ανταλλαγής στοιχείων που παρέχουν
καθοδήγηση και πληροφορίες στους χρήστες
• Επέκταση και ανάπτυξη συστημάτων για την παραγωγή και διάχυση δεδομένων
που σχετίζονται με τον τουρισμό
• Παρακολούθηση πολιτικών και τουριστικών προγραμμάτων ανάπτυξης και
βελτίωσης
• Δημιουργία συστήματος παρακολούθησης της απόδοσης των αποτελεσμάτων
και των επιπτώσεων του στρατηγικού πλάνου
6.2.3.2. Στρατηγικό πλάνο αειφόρου τουρισμού της Ισπανίας 2030

Δ.ΥΠ.Α.

Η Κυβέρνησης της Ισπανίας βρίσκεται στη διαδικασία διαμόρφωσης του στρατηγικού

πλάνου αειφόρου τουρισμού 2030, το οποίο βασίζεται σε τρεις πυλώνες αειφορίας
(κοινωνικοοικονομική, περιβαλλοντική και εδαφική / χωρική).
Στόχος: “Να θέσει τα θεμέλια για το μετασχηματισμό του ισπανικού τουρισμού προς
ένα μοντέλο αειφορίας και βιώσιμης ανάπτυξης που θα επιτρέψει τη διατήρηση της
ηγεσίας της χώρας στον παγκόσμιο τουρισμό. Το νέο μοντέλο θα βασίζεται στην
βελτίωση της ανταγωνιστικότητας και της κερδοφορίας, στην αξιοποίηση των
στοιχείων διαφοροποίησης του φυσικού περιβάλλοντος και του πολιτισμού, καθώς και
στην δίκαιη κατανομή των οφελών και των βαρών του τουρισμού.”
Στρατηγικοί άξονες
• Ενίσχυση εργαλείων διακυβέρνησης
Συνεργατική • Ανάπτυξη εδαφικής πολιτικής
Διακυβέρνηση • Αύξηση της διεθνούς τουριστικής επιρροής της Ισπανίας
• Προώθηση της ισορροπημένης ανάπτυξης του τουρισμού σε
όλες τις περιφέρειες
• Προώθηση της αειφορίας ως βασικής αξίας του brand name
Βιώσιμη ανάπτυξη της Ισπανίας
•Βιωσιμότητα της ζήτησης
•Μείωση των αρνητικών εξωτερικοτήτων του τουρισμού (π.χ.
περιβαλλοντική υποβάθμιση και ρύπανση)
•Ενίσχυση του δημόσιου / ιδιωτικού οικοσυστήματος για την
προώθηση της ανταγωνιστικότητας
Ανταγωνιστικός •Ανάπτυξη ψηφιακής στρατηγικής
μετασχηματισμός •Ανάπτυξη δημόσιων προτύπων για τον ψηφιακό
μετασχηματισμό
•Προσαρμογή υφιστάμενης νομοθεσίας
Τουριστικός χώρος •Παροχή νέων δυνατοτήτων, υποδομών και διαχείρισης των
επιχειρήσεις & πόρων στους προορισμούς
εργαζόμενοι •Ενίσχυση της ποιότητας του τουρισμού
Δ.ΥΠ.Α.

•Προώθηση υψηλότερης ποιότητας απασχόλησης

•Διαφοροποιημένες στρατηγικές προβολής & προώθησης
Προϊόντα, προβολή ανάλογα με την αγορά εισερχόμενου τουρισμού
& προώθηση και •Ανάπτυξη μοναδικής, δυναμικής και ανταγωνιστικής
τουριστική πρότασης αξίας
πληροφόρηση •Ανάπτυξη μοντέλου «τουριστικής νοημοσύνης»
•Ενίσχυση της ψηφιακής στρατηγικής προβολής & προώθησης
6.2.3.2.1. Πλάνο προβολής & προώθησης τουρισμού της Ισπανίας 2018-2020
Προσέλκυση του κοσμοπολίτη τουρίστα από την Ευρώπη και τις ΗΠΑ
Τμηματοποιημένη προβολή & προώθηση: Ανάπτυξη διαδικτυακής καμπάνιας

προβολής και προώθησης (π.χ. email, παραδοσιακές και προγραμματικές
διαφημίσεις, μέσα κοινωνικής δικτύωσης) που στοχεύει στην:
προσέλκυση του κοσμοπολίτη τουρίστα από 6 ανεπτυγμένες αγορές

ανανέωση της αντίληψης για το τουριστικό brand της Ισπανίας εντός των στρωμάτων
υψηλότερου κοινωνικοοικονομικού επιπέδου, συνδέοντάς την με τον νεωτερισμό και
την ποιότητα , που καθιστά την Ισπανία έναν προορισμό υψηλού επιπέδου.
Ισπανία reloaded: Επαγγελματικές συναντήσεις (συνέδριο, ημερίδες, επιμορφωτικά

ταξίδια) μεταξύ επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται στον τουρισμό και διεθνών
ταξιδιωτικών πρακτορείων που ειδικεύονται στα στοχευόμενα τμήματα πελατείας,
τους καταναλωτές υψηλής αξίας.
Δημιουργία προγράμματος «Ειδικός στην Ισπανία»: Κεντρικό διαδικτυακό

πρόγραμμα επιμόρφωσης για ταξιδιωτικά πρακτορεία που ειδικεύονται στους
κοσμοπολίτες καταναλωτές υψηλής αξίας.
Δ.ΥΠ.Α.

Εμβάθυνση της γνώσης για το τμήμα πελατείας κοσμοπολίτης: Προσδιορισμός

του προφίλ του κοσμοπολίτη καταναλωτή σε κάθε αγορά μέσω μίας σειράς από
εξειδικευμένες μελέτες αρχικά για τις κύριες
ευρωπαϊκές αγορές (Γερμανία, Ηνωμένο Βασίλειο,
Γαλλία, Ολλανδία, Ιταλία και Σουηδία) και τις
Ηνωμένες Πολιτείες και αργότερα για άλλες ώριμες
αγορές (Ελβετία, Αυστρία, Νορβηγία, Δανία, Φινλανδία,
Βέλγιο ...).
Προσαρμογή της τουριστικής προσφοράς στο νέο τμήμα πελατείας−στόχο:

Διενέργεια ημερίδων ενημέρωσης και εκπαίδευσης του τουριστικού κλάδου, των
εταιρειών και των δημόσιων διαφημιστικών οντοτήτων με αντικείμενο τον
κοσμοπολίτη τουρίστα υψηλού κοινωνικοοικονομικού επιπέδου ώστε να
επιμορφωθούν σχετικά με τα χαρακτηριστικά του συγκεκριμένου τμήματος πελατείας
και την προσαρμογή της τουριστικής προσφοράς και της στρατηγικής προβολής και
προώθησης στις ανάγκες αυτού του τμήματος πελατείας.
Προσέλκυση του τουρίστα από μακρινές και αναδυόμενες αγορές
Βελτίωση της άμεσης αεροπορικής συνδεσιμότητας με

μακρινές και αναδυόμενες αγορές μέσω της δημιουργίας νέων
συνδέσεων και την αύξηση της συχνότητας των υφιστάμενων
Δ.ΥΠ.Α.

δρομολογίων. Για το σκοπό αυτό θα εφαρμοστούν τα παρακάτω μέτρα:
• Ενίσχυση της παρουσίας του Ισπανικού οργανισμού τουρισμού, Τurespaña,

σε εγχώριες επιτροπές και φορείς αλλά και διεθνή forumμε σκοπό την διαμόρφωση
στρατηγικών αποφάσεων προς έγκριση.
• Προώθηση της συνεργασίας με τις Αυτόνομες Κοινότητες της χώρας και

λοιπές τοπικές οντότητες και της συμμετοχής σε δράσης για την ενίσχυση της
συνδεσιμότητας.
• Διενέργεια προτάσεων για συγκεκριμένες ενέργειες προβολής και προώθησης σε

συνεργασία με αεροπορικές εταιρείες για την ενίσχυση της συνδεσιμότητας με τη
δημιουργία νέων δρομολογίων ή την ενίσχυση των υπαρχόντων.
•Συνεργασία με το Υπουργείο Εξωτερικών και Συνεργασίας της Ισπανίας για τη

χορήγηση/θεώρηση βίζας για όποιες αγορές κρίνεται απαραίτητο.
Στρατηγικές δράσεις
• Συντονισμένη ανάπτυξη του τουριστικού brand της Ισπανίας
• Προώθηση και εφαρμογή του στρατηγικού σχεδίου προβολής & προώθησης
• Ανάπτυξη του καταλόγου υπηρεσιών Turespaña
• Βελτιστοποίηση συστήματος έκδοσης τουριστικής βίζας
• Πρόγραμμα πιστότητας ταξιδιωτών «Ισπανία»
• Πρόγραμμα καινοτόμων επιχειρήσεων
• Υποστήριξη τουριστικών Δήμων
• Δίκτυο πρακτορείων για τη διαχείριση των τουριστικών εμπειριών στους
προορισμούς
• Τροποποίηση τουριστικής νομοθεσίας

Δ.ΥΠ.Α.

• Αναδιοργάνωση & εκσυγχρονισμός των ισπανικών γραφείων τουρισμού στο
εξωτερικό
• Μόνιμη εκπροσώπηση των ισπανικών τουριστικών συμφερόντων στην ΕΕ
• Εκστρατεία προώθησης της εγχώριας ζήτησης
• Εφαρμογή συστήματος πιστοποίησης «έξυπνων προορισμών» για την
καινοτομίας στις τουριστικές υπηρεσίες
• Μετασχηματισμός των πιο ώριμων τουριστικών προορισμών
• Επαναδιαμόρφωση χρεώσεων αεροδρομίου
• Τυποποίηση συστήματος κατηγοριοποίησης ξενοδοχείων, ξενώνων & κάμπινγκ
• Ανάδειξη πολιτιστικής & φυσικής κληρονομιάς, οίνου & γαστρονομίας
• Προώθηση του Βιώσιμου περιβαλλοντικού τουρισμού
6.2.3.3. Στρατηγικό πλάνο τουρισμού της Πορτογαλίας 2027. Όραμα &

προκλήσεις
Το στρατηγικό πλάνο τουρισμού της Πορτογαλίας

2027 αποτελεί ένα δεκαετές πλαίσιο αναφοράς για
την τουριστική ανάπτυξη και έχε ως όραμα την
καθιέρωση της χώρας ως ενός από τους πιο
ανταγωνιστικούς και βιώσιμους προορισμούς και
την εδραίωση του τουρισμού ως κλάδου
συνεισφοράς στην οικονομική, κοινωνική και περιβαλλοντική ανάπτυξη σε όλη την
επικράτεια.
Όραμα: “Εδραίωση του τουρισμού ως πόλου οικονομικής, κοινωνικής και

περιβαλλοντικής ανάπτυξης σε όλη την επικράτεια και εδραίωση της Πορτογαλία ως
Δ.ΥΠ.Α.

ενός από τους πιο ανταγωνιστικούς και βιώσιμους τουριστικούς προορισμούς στον
κόσμο”.
Στρατηγικοί άξονες δράσεις
Αξιοποίηση του εδάφους και των κοινοτήτων
• Διατήρηση, εκτίμηση και αξιοποίηση της ιστορικής & πολιτιστικής ταυτότητας και
κληρονομιάς
• Αξιοποίηση και διατήρηση της αυθεντικότητας της χώρας και της εμπειρίας των
τοπικών κοινοτήτων
• Αξιοποίηση του θαλάσσιου τουρισμού
• Οικονομική ενίσχυση της φυσικής και αγροτικής κληρονομιάς και διασφάλιση της
προστασίας τους
• Προώθηση της αστικής ανάπλασης των πόλεων, των περιοχών και της αειφόρου
τουριστικής ανάπτυξης των εδαφών / προορισμών
• Δημιουργία και προώθηση προϊόντων που ανταποκρίνονται στην τουριστική ζήτηση
Ώθηση στην οικονομία

Δ.ΥΠ.Α.

• Διασφάλιση της ανταγωνιστικότητας των τουριστικών εταιρειών σε βραχυπρόθεσμο,
μεσοπρόθεσμο και μακροπρόθεσμο ορίζοντα
• Απλοποίηση, μείωση του κόστους και σταθεροποίηση του νομοθετικού πλαισίου –
μείωση της γραφειοκρατίας
• Προσέλκυση επενδύσεων για τη βελτίωση της τουριστικής προσφοράς
• Τόνωση της κυκλικής τουριστικής οικονομίας
• Εδραίωση της Πορτογαλίας ως διεθνούς κόμβου καινοτομίας, επιχειρηματικότητας
και παραγωγής τουριστικών προϊόντων και υπηρεσιών
Δύναμη στη γνώση
• Προώθηση τουριστικών επαγγελμάτων και δημιουργία μίας κρίσιμης μάζας
εργαζομένων προσαρμοσμένων στις ανάγκες της αγοράς και προώθηση της
ισότητας και των ευκαιριών για τα δύο φύλα
• Διασφάλιση της μεταφοράς γνώσεων από εκπαιδευτικά ιδρύματα και ερευνητικά
κέντρα προς τις εταιρείες
• Διάδοση στατιστικών γνώσεων και πληροφοριών

Δ.ΥΠ.Α.

• Συνεχής εκπαίδευση επιχειρηματιών / διευθυντικών στελεχών για να οδηγήσουν τον
κλάδο στον τουρισμό του μέλλοντος –βασισμένο στην τεχνολογία, την αειφορία και
χωρίς αποκλεισμούς
• Εδραίωση της Πορτογαλίας ως έξυπνου προορισμού
Προσβασιμότητα και συνδεσιμότητα
• Προώθηση και ενίσχυση των αεροπορικών δρομολογίων σε όλη τη διάρκεια του
έτους και ενίσχυση των δραστηριοτήτων κρουαζιέρας
• Βελτίωση των οδικών / σιδηροδρομικών και λοιπών συγκοινωνιακών δικτύων
• Προώθηση του «τουρισμού για όλους» που περιλαμβάνει τις διάφορες τουριστικές
αγορές / τμήματα πελατείας
• Ενεργή εμπλοκή της κοινωνίας στη διαδικασία τουριστικής ανάπτυξης της χώρας
και των περιφερειών της
• Κινητοποίηση και συνεργασία όλων των τομέων της οικονομίας για την προώθηση
του τουρισμού
Προβολή της Πορτογαλίας
• Διεθνοποίησης της Πορτογαλίας ως τουριστικού προορισμού για επίσκεψη,
επένδυση, ζωή και σπουδές
• Τοποθέτηση του εγχώριου τουρισμού ως παράγοντα ανταγωνιστικότητα και μοχλού
ανάπτυξης της εθνικής οικονομίας

Δ.ΥΠ.Α.

• Αξιοποίηση της πορτογαλικής απόδημης κοινότητας ως στρατηγικό πλεονέκτημα
για την προώθηση της Πορτογαλίας και την προσέλκυση επενδύσεων
• Προώθηση της Πορτογαλίας ως προορισμού για διεθνή πολιτιστικά και αθλητικά
συνέδρια και εκδηλώσεις
• Εδραίωση της Πορτογαλίας σε παγκόσμιους οργανισμούς και σε θεσμούς που
προωθούν την παγκόσμια συνεργασία
6.2.4. Πως τα Κύρια Megatrends επηρεάζουν το τουριστικό ταξίδι και τον

Ελληνικό τουρισμό
Σε αυτήν την ενότητα χαρτογραφούνται τα κύρια Megatrends -και τα trends που

υπάγονται σε αυτά- τα οποία αναμένεται να διαδραματίσουν καθοριστικό ρόλο στη
διαμόρφωση του τουρισμού στο μέλλον. Αποτυπώνονται οι επιπτώσεις που
ενδέχεται να έχει κάθε Megatrend, στην προσφορά και στη ζήτηση. Επιπρόσθετα,
αναλύονται οι επιπτώσεις που θα έχουν τα trends στα τέσσερα βασικά στάδια του
ταξιδιού:
• την οργάνωση του ταξιδιού

• το ταξίδι προς τον προορισμό,
• την ίδια την τουριστική εμπειρία και τέλος,
• Την επιστροφή
Η οργάνωση του ταξιδιού, σχετίζεται με την έρευνα του ταξιδιώτη, το marketing του
προορισμού ή/και της τουριστικής επιχείρησης, το «word of mouth» αλλά και τη
Δ.ΥΠ.Α.

διαφήμιση που έχουν συμβάλλει στην επιλογή του προορισμού και εν συνεχεία στην
κράτηση των αεροπορικών ή ακτοπλοϊκών εισιτηρίων και του καταλύματος. Ακόμη, οι
δραστηριότητες ή εναλλακτικά η «must do list» επίσης αφορούν στην οργάνωση του
ταξιδιού.
To ταξίδι προς τον προορισμό περιλαμβάνει την πτήση ή τον πλου, την άφιξη, τη
μεταφορά στο κατάλυμα και το check in.
Η τουριστική εμπειρία είναι συνυφασμένη με τη διαμονή, την εστίαση και τη

γαστρονομία, την απόλαυση των φυσικών και ανθρωπογενών χαρακτηριστικών του
προορισμού, τις μετακινήσεις, τα ψώνια, τα αξιοθέατα, τις δραστηριότητες κλπ.
Η επιστροφή περιλαμβάνει το check out, τη μεταφορά προς το αεροδρόμιο ή το

λιμάνι, το ταξίδι της επιστροφής αλλά και τις τελικές εντυπώσεις που μοιράζεται ο
ταξιδιώτης στα κοινωνικά δίκτυα (social media) είτε υπό τη μορφή feedback είτε ως
experience sharing.
Τα κυριότερα Megatrends που εκτιμάται ότι θα επηρεάσουν σε μεγάλο βαθμό τον

ελληνικό τουρισμό είναι:
• Η Τεχνολογική Ανάπτυξη Και Ψηφιοποίηση
• Οι Δημογραφικές Εξελίξεις
• Η Βιωσιμότητα
6.2.4.1. Η Τεχνολογική Ανάπτυξη Και Ψηφιοποίηση
Αξιοποιώντας τις νέες ψηφιακές τεχνολογίες:

οι προορισμοί μπορούν να ενισχύσουν τη βιωσιμότητά τους και τη συνολική
ελκυστικότητά τους
οι τουριστικές επιχειρήσεις μπορούν να κάνουν το άλμα από τη βασική ψηφιοποίηση,
στην ευφυή χρήση των δεδομένων, για τη δημιουργία νέων προϊόντων και
υπηρεσιών
Δ.ΥΠ.Α.

Ο ανθρώπινος παράγοντας θα προσδίδει σημαντική προστιθέμενη αξία στη συνολική

τουριστική εμπειρία
Ο τουρισμός είναι ένας τομέας όπου οι ψηφιακές τεχνολογίες είχαν από χρόνια
πολύ μεγάλη διείσδυση, ειδικά σε θέματα προώθησης και προβολής, καθώς και
διευκόλυνσης των τουριστών κατά τη διάρκεια της παραμονής τους στον προορισμό.
Με την πανδημία του Covid-19 επιταχύνθηκε η ενσωμάτωση της ψηφιακής
τεχνολογίας και σε θέματα λειτουργίας προκειμένου να διασφαλιστεί η κοινωνική
αποστασιοποίηση. Η πρόκληση που αντιμετωπίζει ο ελληνικός τουρισμός είναι η
περαιτέρω ενσωμάτωση των τεχνολογιών στους εξής άξονες:
α) στη δημιουργία μιας ολοκληρωμένης ψηφιακής ταξιδιωτικής εμπειρίας,

β) σε ένα ενοποιημένο οικοσύστημα ταξιδιού,
γ) στο μετασχηματισμό των επιχειρήσεων σε ψηφιακές εταιρείες, και
δ) σε θέματα ψηφιακής ασφάλειας.
Μια ολοκληρωμένη ψηφιακή ταξιδιωτική εμπειρία

συνεπάγεται μια πλατφόρμα που συνδέει σε ένα
σημείο επαφής τουρίστες με προμηθευτές, σε όλη την
ταξιδιωτική αλυσίδα προϊόντων και υπηρεσιών που
αφορούν τον προορισμό, ικανοποιώντας τις
προσδοκίες των πελατών για εξατομικευμένο και σχετικό περιεχόμενο. Αντίστοιχα, οι
προορισμοί μετασχηματίζονται σε έξυπνους προορισμούς, με έξυπνη και βιώσιμη
συνολική διαχείριση (ευφυείς μετακινήσεις, διαχείριση φυσικών πόρων, έξυπνα
αξιοθέατα και εμπλουτισμένες εμπειρίες).
Φυσικά ένας προορισμός μπορεί να αναδειχθεί και μέσω της ψηφιακής

τεχνολογίας των εταιρειών που την απαρτίζουν και οι οποίες κάνουν εκτεταμένη
χρήση ψηφιακών λειτουργιών, ψηφιακού μάρκετινγκ και ψηφιακών βοηθών, με
θετικές επιδράσεις στην παροχή εμπειριών και στην εσωτερική λειτουργία
(operational efficiency). Σημαντικοί παράμετροι στο σύνολο του ψηφιακού
Δ.ΥΠ.Α.

μετασχηματισμού αποτελούν η ψηφιακή ασφάλεια και η ανάπτυξη των ψηφιακών

δεξιοτήτων του ανθρώπινου δυναμικού.
H αυξημένη χρήση τεχνητής νοημοσύνης (ΑΙ–

Artificial Intelligence), εικονικής πραγματικότητας
(VR–Virtual Reality) και επαυξημένων δυνατοτήτων/
επαυξημένης πραγματικότητας (AR–Augmented
Reality) αναμένεται να καθορίσει εκ νέου την
προσφορά και τη ζήτηση στην αγορά.
Η τεχνολογική ανάπτυξη και η ψηφιοποίηση

επέτρεψαν την αξιοποίηση περιουσιακών στοιχείων
ιδιωτών μέσω της απευθείας μίσθωσης σε
άλλους ιδιώτες, μέσα από συγκεκριμένες ψηφιακές
πλατφόρμες (People to People (P2P) platforms). Οι
πλατφόρμες αυτές, που συλλογικά αποκαλούνται οικονομία διαμοιρασμού (sharing
economy), συχνά λειτουργούν με διαφορετικό –ή και χωρίς κανένα- θεσμικό πλαίσιο
από αυτό εντός του οποίου λειτουργούν οι παραδοσιακές επιχειρήσεις-πάροχοι
αντίστοιχων υπηρεσιών, διαρρηγνύοντας (disrupting) τον τρόπο που λειτουργούν οι
αγορές και συχνά δημιουργώντας συνθήκες αθέμιτου ανταγωνισμού. Η διείσδυση
των πλατφορμών Ρ2Ρ, ειδικά στον χώρο των καταλυμάτων( όπως η AirBnB),
είναι ιδιαίτερα μεγάλη.
Δ.ΥΠ.Α.

Το ταξίδι με βάση το Megatrend της τεχνολογικής ανάπτυξης και της

ψηφιοποίησης:
Στην οργάνωση και στον σχεδιασμό του ταξιδιού, τα νέα

μοτίβα κατανάλωσης παίζουν κυρίαρχο ρόλο.
Με πρόσβαση στα δεδομένα του χρήστη, περίπλοκοι αλγόριθμοι θα επιλέγουν το

περιεχόμενο που θα προβάλλεται σε κάθε χρήστη, ώστε οι προσφορές που θα
λαμβάνει να είναι πιο στοχευμένες και εξατομικευμένες στις ανάγκες και επιθυμίες
του.
Μια ολοκληρωμένη ψηφιακή ταξιδιωτική εμπειρία συνεπάγεται μια πλατφόρμα που

θα συνδέει σε ένα σημείο επαφής τουρίστες με προμηθευτές από όλη την ταξιδιωτική
αλυσίδα προϊόντων και υπηρεσιών που αφορούν τον προορισμό, ικανοποιώντας τις
προσδοκίες των πελατών για εξατομικευμένο και σχετικό περιεχόμενο.
Η ευκολία στη χρήση που προσφέρουν οι πλατφόρμες βραχυχρόνιας μίσθωσης, σε

συνδυασμό με την επαφή με ντόπιο οικοδεσπότη, που θα μυήσει τον ταξιδιώτη στα
μυστικά της περιοχής, ενδέχεται να ενισχύσει την επιλογή κατοικίας έναντι
ξενοδοχείου.
Θα υπάρχει υπερανταγωνισμός εξαιτίας της ψηφιοποίησης. Συνεπώς μια εταιρεία ή

ακόμα και μια χώρα πρέπει να είναι σε θέση να χειριστεί μεγάλες αλλαγές στη ζήτηση.
Είναι δηλαδή πιθανό η ανικανότητα μιας εταιρείας ή μιας χώρας να χειριστεί τη
ζήτηση να οδηγήσει στην απομόνωσή της και την έξοδό της από την αντίστοιχη
αγορά.
Δ.ΥΠ.Α.

Κατά τη διάρκεια του ταξιδιού ή της μεταφοράς στον

προορισμό, η πληθώρα τεχνολογικών επιτευγμάτων και
ψηφιακών ευκολιών δίνει νέα χαρακτηριστικά στο ταξίδι.
Η υιοθέτηση νέων τεχνολογιών τεχνητής

νοημοσύνης, επαυξημένης πραγματικότητας
(Augmented Reality - AR) και εικονικής
πραγματικότητας (Virtual Reality - VR) θα
συμβάλλει στην αυτοματοποίηση και στη βελτίωση της ταξιδιωτικής εμπειρίας,
παρέχοντας ασφάλεια μέσω υγειονομικών ελέγχων, ελαχιστοποιώντας παράλληλα
τις προσωπικές επαφές.
Οι αυξημένες τεχνολογικές εφευρέσεις αφενός συμβάλλουν σε πιο ταχύ check-in και

αφετέρου καθιστούν πλέον δυνατή τη γρήγορη μετακίνηση ανάμεσα σε προορισμούς,
καθώς τα μεταφορικά μέσα θα είναι ικανά να επιτύχουν υψηλότερες ταχύτητες. Έτσι
σημειώνεται μείωση της συνολικής διάρκειας του ταξιδιού.
Το τουριστικό προϊόν, θα πάρει νέα μορφή καθώς η

τεχνολογική ανάπτυξη θα οδηγήσει σε ανακατάταξη των
προτιμήσεων των ταξιδιωτών.
Θα υπάρχει αυξημένη χρήση και ανάπτυξη

τεχνολογιών όπως η εικονική πραγματικότητα (virtual
reality) για περιήγηση στο ξενοδοχείο, στην πόλη, σε
μουσεία κ.α.
Δ.ΥΠ.Α.

Οι προορισμοί θα είναι «έξυπνοι». Θα προσφέρουν ευφυείς μετακινήσεις, διαχείριση

φυσικών πόρων, έξυπνα αξιοθέατα και εμπλουτισμένες εμπειρίες.
Το ανθρώπινο δυναμικό θα έχει ανεπτυγμένες ψηφιακές δεξιότητες.
Η χρήση ψηφιακών βοηθών θα έχει θετικές επιδράσεις στην παροχή υπηρεσιών,

εμπειριών και στην εσωτερική λειτουργία των ξενοδοχείων.
Αναφορικά με το φαγητό, θα παρακολουθείται με έξυπνες εφαρμογές (apps) η

διατροφή που παρέχεται στο ξενοδοχείο, και στη συνέχεια θα γίνονται προτάσεις για
γεύματα στα εστιατόρια του ξενοδοχείου με ιδιαίτερη έμφαση σε τρόφιμα που
περιέχουν θρεπτικά συστατικά τα οποία απουσιάζουν από τη διατροφή που έχει
ακολουθηθεί.
Θα γίνεται χρήση τεχνολογιών βιομετρίας (biometrics) ή

αναγνώρισης προσώπου (facial recognition) για την
είσοδο στο δωμάτιο, και αυτόματα θα γίνεται
προσαρμογή του δωματίου στις προτιμήσεις του πελάτη,
που θα είναι ήδη καταγεγραμμένες. Θα αλλάζει ο
φωτισμός, η μουσική ή ακόμα και το χρώμα στους τοίχους.
Η διάδραση με «superhosts» στα καταλύματα βραχυχρόνιας μίσθωσης θα αποδίδει

προστιθέμενη αξία στο προϊόν.
Θα ενισχύονται τοπικές επιχειρήσεις, όπως εστιατόρια, μπαρ, στούντιο γιόγκα ή

χορού, που βρίσκονται σε μικρή ακτίνα από το κατάλυμα βραχυχρόνιας μίσθωσης.
Πολλοί προορισμοί μπορεί να γίνουν γνωστοί εν μια νυκτί από φωτογραφίες που
ανέβασαν χρήστες στα κοινωνικά δίκτυα (instagrammable spots).
Δ.ΥΠ.Α.

Στην επιστροφή: η προώθηση της εμπειρίας σε παντός είδους κοινωνικά

δίκτυα είναι δεδομένη, ιδιαίτερα από όσους ανήκουν στη Γενιά Ζ (Gen Z) και στη
Γενιά της Χιλιετίας (τους Millenials). Επιπρόσθετα, αυτό θα λειτουργήσει και ως
διαφήμιση των επιχειρήσεων που έχουν προβεί σε υιοθέτηση καθαρών τεχνολογιών,
που συμβάλλουν στον περιορισμό του περιβαλλοντικού αποτυπώματος.
6.2.4.2. Δημογραφικές Εξελίξεις
Γήρανση του πληθυσμού

ανάδειξη νέων καταναλωτικών φυλών (tribes),
Μετανάστευση και ψηφιακοί νομάδες
Προορισμοί και επιχειρήσεις καλούνται να επιλέξουν σε ποιο τμήμα (segment) της
αγοράς θα στοχεύσουν, προσφέροντας μια αντίστοιχα προσαρμοσμένη,
ολοκληρωμένη κι αυθεντική εμπειρία.
Οι δημογραφικές εξελίξεις θα έχουν σημαντικές επιπτώσεις στον τομέα του

τουρισμού την προσεχή εικοσαετία, αλλά θα προσφέρουν και σημαντικές ευκαιρίες.
Καθώς οι δημογραφικές εξελίξεις συμβάλλουν και σε αλλαγές στην καταναλωτική
συμπεριφορά, έχουν συμπεριληφθεί στην παρούσα ενότητα και νέα καταναλωτικά
πρότυπα, ως απόρροια των δημογραφικών αλλαγών.
Γήρανση του πληθυσμού: το ποσοστό των

ανθρώπων άνω των 60 ετών στον παγκόσμιο
πληθυσμό αναμένεται να διπλασιαστεί τα επόμενα 35
χρόνια, καθώς ο ρυθμός των γεννήσεων μειώνεται και
η διάρκεια της ζωής επιμηκύνεται. Συνεπώς πολλοί
ταξιδιώτες μεγαλύτερης ηλικίας (γνωστοί και ως
«seniors» ή «silver generation») θα έχουν καλή υγεία, υψηλό διαθέσιμο εισόδημα
και διάθεση να ταξιδέψουν – ειδικά εκτός σεζόν. Ως εκ τούτου, το εύρος και ο όγκος
των αγαθών και των υπηρεσιών που απευθύνονται σε αυτό το τμήμα της αγοράς θα
πρέπει να αυξηθεί. Παράλληλα, θα πρέπει να δοθεί έμφαση σε υπηρεσίες υγείας και
Δ.ΥΠ.Α.

στην προσαρμογή των υποδομών, σε επιχειρήσεις και προορισμούς, με στόχο τη

βελτίωση της προσβασιμότητας.
Oι νεότερες ηλικίες (Millennials, GenZ, GenY)

αναζητούν προσωποποιημένες εμπειρίες,
αυθεντικότητα και έχουν υψηλά στην κλίμακα αξιών
τους τα θέματα προστασίας του περιβάλλοντος,
βιωσιμότητας και αειφορίας. Για τους λόγους αυτούς
συχνά στρέφονται σε εναλλακτικούς προορισμούς. Σε
αυτό το πλαίσιο, θα πρέπει να αυξήσουν την τουριστική τους ετοιμότητα λιγότερο
γνωστοί προορισμοί και να αναπτυχθούν στοχευμένες στρατηγικές μάρκετινγκ.
Ο ευρωπαϊκός πληθυσμός ως μερίδιο του παγκόσμιου πληθυσμού μειώνεται

και το 2070 θα αντιπροσωπεύει κάτι λιγότερο από το 4% του παγκόσμιου
πληθυσμού. Η εξέλιξη αυτή θα οδηγήσει σε ανακατανομή των μεριδίων αγοράς των
χωρών προέλευσης αλλά και των χαρακτηριστικών διαφόρων επιμέρους αγορών.
Τα τελευταία χρόνια αυξάνεται ολοένα και

περισσότερο η παγκόσμια προβολή της κοινότητας
LGTBQ+, ενώ, σύμφωνα με εκτιμήσεις του UNWTO12,
ο παγκόσμιος ετήσιος οικονομικός αντίκτυπος της
κοινότητας LGTBQ+ εκτιμάται σε περισσότερο από
140 δισ. δολάρια ΗΠΑ. Εξίσου σημαντικές είναι οι
κοινωνικές επιδράσεις από την υποστήριξη και την προσέγγιση LGTBQ+ ταξιδιωτών,
μέσω φιλόξενων τουριστικών υποδομών, κάτι που θα συμβάλλει στην καταπολέμηση
της ομοφοβίας.
Για πολλές οικογένειες οι διακοπές αποτελούν μια μοναδική ευκαιρία να βρεθούν όλα
τα μέλη τους μαζί, συχνά και οι τρεις γενιές ή οι παππούδες με τα εγγόνια τους. Μια
μοναδική πρόκληση που θέτει η τάση αυτή σε προορισμούς και επιχειρήσεις είναι η
ανάπτυξη εμπειριών που θα ικανοποιούν ταυτόχρονα όλες τις ηλικιακές ομάδες.
Δ.ΥΠ.Α.

Οι αλλαγές στην καταναλωτική συμπεριφορά θα

έχουν ως αποτέλεσμα την εμφάνιση διαφόρων
«φυλών» (tribes) καταναλωτών, όπως, για
παράδειγμα, οι vegan, οι χορτοφάγοι ή οι
καταναλωτές που επιζητούν την προσιτή
πολυτέλεια ή στρέφονται μόνο προς «πράσινες»
επιλογές που προάγουν την αειφορία. Οι νέες αυτές «φυλές» καταναλωτών δεν θα
απασχολήσουν μόνο τις επιχειρήσεις του τουρισμού, αλλά και ευρύτερα την
παγκόσμια οικονομία.
Τα όρια που προσδιορίζουν τη ζωή μας

μετατοπίζονται διαρκώς. Η μετάβαση στην
τηλεργασία πραγματοποιήθηκε με ταχύτητα
και, όπως φαίνεται, με επιτυχία, και δεν είναι
καθόλου απίθανο να δημιουργηθεί μία
ακόμη «φυλή», εκείνη των ψηφιακών νομάδων (digital nomads), που
εργάζονται από οπουδήποτε στον πλανήτη κάνοντας παράλληλα και διακοπές.
Πολλές επιχειρήσεις αλλάζουν ήδη το επιχειρηματικό τους

μοντέλο για να ικανοποιήσουν αυτό το επιμέρους τμήμα
(microsegment) της αγοράς και παράλληλα κυβερνήσεις
σχεδιάζουν το κατάλληλο ρυθμιστικό πλαίσιο για την
υποδοχή του. Οι ψηφιακοί νομάδες μπορούν, μεταξύ
άλλων, να συμβάλλουν σημαντικά στην άρση της
εποχικότητας και στην ενίσχυση της οικονομικής
δραστηριότητας προορισμών που εξαρτώνται σε μεγάλο
βαθμό από τον τουρισμό, αλλά και στην ευρύτερη
ανάπτυξη μικρότερων πόλεων που έχουν εύκολη
πρόσβαση σε αεροδρόμια. Επίσης, ενδέχεται να αποτελέσουν και μόνιμο τμήμα
Δ.ΥΠ.Α.

του πληθυσμού των τοπικών κοινωνιών, επηρεάζοντας τους κατά τόπους

κοινωνικοοικονομικούς μετασχηματισμούς.
Ο τουρισμός έχει προσφέρει σε πολλές κοινωνίες που δεν έχουν εναλλακτικές

διεξόδους στον παγκόσμιο καταμερισμό εργασίας τη δυνατότητα να βελτιώσουν το
βιοτικό τους επίπεδο. Ως εκ τούτου, τα τελευταία χρόνια ο παγκόσμιος ανταγωνισμός
στον τουρισμό έχει ενταθεί με την ανάδειξη πληθώρας νέων προορισμών.
Τα τελευταία χρόνια ένας σημαντικός αριθμός αναδυόμενων προορισμών της Ασίας,

της Λατινικής Αμερικής, της Ανατολικής Μεσογείου, της Κεντρικής και Ανατολικής
Ευρώπης, της Μέσης Ανατολής, αλλά και της Αφρικής έχουν καταφέρει να
αναπτύξουν και να αξιοποιήσουν τις τουριστικές τους δυνατότητες, προσελκύοντας
επισκέπτες με διαφορετικά ενδιαφέροντα. Λιγότερο γνωστοί προορισμοί
προσφέρουν παρόμοιες εμπειρίες, αξιοθέατα, γαστρονομικές περιπλανήσεις και
δραστηριότητες σε σχέση με πιο εδραιωμένους (ή και ακριβούς) προορισμούς.
Παράλληλα με την εξερεύνηση νέων, λιγότερο γνωστών προορισμών, ενισχύεται και
η προσπάθεια για μείωση του υπερτουρισμού και της μαζικότητας, κάτι που, ιδίως
μετά την πανδημία του Covid-19, φαίνεται να είναι ιδιαίτερα σημαντικό.
Το ταξίδι με βάση το Megatrend των δημογραφικών αλλαγών:

Δ.ΥΠ.Α.

Η αυξημένη περιβαλλοντική και κοινωνική ευαισθησία, ιδιαίτερα από τους Gen Z,

οδηγεί σε επιλογές καταλυμάτων που έχουν υιοθετήσει πράσινες πρακτικές, ενώ,
αναφορικά με την επιλογή τρόπου μεταφοράς, το περιορισμένο περιβαλλοντικό
αποτύπωμα είναι μείζονος σημασίας. Το flight shaming, η προτίμηση στο τρένο, η
επιλογή κοντινών εγχώριων προορισμών είναι μερικές από τις τάσεις που έχουν
εμφανιστεί προσφάτως.
Πέρα από την περιβαλλοντική ευαισθησία, σημειώνει θεαματική άνοδο ο

τουρισμός εμπειρίας (experiences). O καταναλωτής είναι διατεθειμένος να
πληρώσει περισσότερο για ξεχωριστές εμπειρίες, οι οποίες θα προσφέρουν ειδική
πρόσβαση σε premium προϊόντα και εμπειρίες, που ενδεχομένως να μην έχει
δυνατότητα να επαναλάβει κατά τη διάρκεια της ζωής του (once in a lifetime
experiences).
Αναφορικά με τους προορισμούς, εμφανίζεται η επιθυμία για επιλογή άλλων μορφών

τουρισμού ή άλλων χωρών για διακοπές, υπό την έννοια της εξερεύνησης νέων
προορισμών, μακριά από μαζικές μορφές τουρισμού.
Αξίζει ωστόσο να επισημανθεί ότι μέσα στην αβεβαιότητα των τελευταίων ετών,
αφενός λόγω της πανδημίας και αφετέρου λόγω των τεταμένων κοινωνικοπολιτικών
καταστάσεων έξω από την Ευρώπη, σημειώνουν ξανά αύξηση στη ζήτηση οι
ευρωπαϊκοί προορισμοί.
Η αυθεντικότητα του προορισμού είναι έννοια

κλειδί, καθώς τα νέα πρότυπα καταναλωτών
αναζητούν προορισμούς και καταλύματα που
προσφέρουν αυθεντικότητα, μακριά από τον
μαζικό τουρισμό. Η αυθεντικότητα συμβάλλει στην
προστιθέμενη αξία του καταλύματος ή του προορισμού, διαχωρίζοντάς τα από την
ομοιομορφία της μαζικότητας. Ο καταναλωτής περιμένει από τα brands να
Δ.ΥΠ.Α.

ξεχωρίσουν από τα υπόλοιπα χάρη σε ιδιαίτερες εμπειρίες που θα προσφέρουν

(individualization).
Τα multi-purpose ταξίδια, όπου η δουλειά συνδυάζεται με την αναψυχή,

αποτελούν επίσης ανερχόμενη τάση.
Η αυξανόμενη σημασία του obstacle free travel, όπου τα εμπόδια

ελαχιστοποιούνται, προσφέροντας ένα ανέμελο και ξεκούραστο ταξίδι, επίσης
κερδίζει έδαφος στις προτιμήσεις των καταναλωτών.
Ίσως περιοριστεί το πλήθος των ταξιδιών ανά έτος, με την επιλογή, αντί για πολλά
σύντομα ταξίδια, να γίνονται λιγότερα ταξίδια μεγαλύτερης διάρκειας.
Επιπρόσθετα, καταγράφεται άνοδος του τουρισμού ευεξίας (wellness) και υγείας.
Κατά τη διάρκεια του ταξιδιού ή της μεταφοράς στον

προορισμό, η αυξημένη περιβαλλοντική και κοινωνική
ευαισθησία είναι έκδηλη.
Το τουριστικό προϊόν θα πάρει νέα μορφή καθώς οι

δημογραφικές εξελίξεις, θα οδηγήσουν σε ανακατάταξη των
προτιμήσεων των ταξιδιωτών.
Οι επιχειρήσεις και οι προορισμοί θα επιλέγουν σε

ποια τάση θα προσαρμόσουν το προϊόν τους. Για
παράδειγμα, αν υιοθετηθεί το προϊόν «silver»,
(τουρίστες μεγάλης ηλικίας), θα πρέπει να
προστεθούν σε όλο το μήκος της αλυσίδας του
Δ.ΥΠ.Α.

τουρισμού ανάλογα χαρακτηριστικά (features), όπως παροχές ευεξίας και υγείας,

αλλά και να γίνουν επενδύσεις για τη βελτίωση της προσβασιμότητας. Αντίθετα, αν οι
επιχειρήσεις και οι προορισμοί επιλέξουν να προσαρμόσουν το προϊόν τους σε Gen
Z ή Millenials, θα πρέπει να δοθεί έμφαση στην αυξημένη περιβαλλοντική και
κοινωνική ευαισθησία, στον σεβασμό στο περιβάλλον και στην υιοθέτηση πράσινων,
αειφόρων πρακτικών.
Ένα ξενοδοχείο μπορεί να καταβάλλει στοχευμένες προσπάθειες είτε διαφήμισης είτε

επένδυσης σε κατάλληλο τεχνολογικό εξοπλισμό για την προσέλκυση ψηφιακών
νομάδων και έτσι να αυξήσει την πληρότητά του, ιδιαίτερα σε περιόδους off season.
Τα νέα μοτίβα κατανάλωσης, δίνοντας έμφαση στην

αναζήτηση της εμπειρίας, οδηγούν στην αναζήτηση και
ανάδειξη εναλλακτικών μορφών τουρισμού.
Δραστηριότητες που εστιάζουν στην εμπειρία της
κατασκευής και της δημιουργίας και όχι στο προϊόν
καθαυτό γίνονται ολοένα και πιο περιζήτητες. Έτσι, η κατασκευή παραδοσιακών
πήλινων δοχείων, η παρασκευή τυριού ή παστελιού ή η συμμετοχή σε παράσταση σε
κάποιο αρχαίο θέατρο είναι μερικά μόνο από το νέα προϊόντα/δραστηριότητες που
ένας επισκέπτης θα θελήσει να δοκιμάσει.
Θα σημειωθεί αύξηση στις εξατομικευμένες δραστηριότητες, οι οποίες

προσαρμοσμένες σε κάθε πελάτη ξεχωριστά θα συμβάλλουν στη μεγιστοποίηση της
απόλαυσης της εμπειρίας (tailor made experiences).
Θα επαναπροσδιοριστεί ο τουρισμός πολυτελείας, εξαιτίας της αυξημένης

προτίμησης σε λιτές λύσεις (simplicity). Ενδεχομένως θα μειωθεί συνειδητά η
κατανάλωση.
Η προστιθέμενη αξία της

αυθεντικότητας, είτε στη
Δ.ΥΠ.Α.

γαστρονομία, είτε στις τοπικές εκδηλώσεις, κάνουν το τουριστικό προϊόν όχι μόνο να
ξεχωρίζει, αλλά να έχει και αυξημένη ζήτηση. Αυτό συμβάλλει και στην ενίσχυση των
τοπικών κοινοτήτων. Δραστηριότητες που δίνουν την ευκαιρία στον ταξιδιώτη να
ζήσει, όπως ένας ντόπιος, αυθεντικές γεύσεις και εμπειρίες προσδίδουν μια
ανεκτίμητη διάσταση στο τουριστικό προϊόν και στην εμπειρία γενικότερα (off the
tourist track / live like a local).
Ο συνδυασμός διαφορετικών ταξιδιών ή υπηρεσιών / εμπειριών, όπου ενδεχομένως

το ένα σκέλος να είναι αρκετά ακριβότερο (luxury), αναμένεται να σημειώσει αύξηση
στις προτιμήσεις. Για παράδειγμα, μπορεί κανείς να διαθέσει λίγες μέρες από το
ταξίδι του για να προσφέρει στον εαυτό του μια περισσότερο premium και
αξιομνημόνευτη εμπειρία, για την οποία δεν αναμένει να ξαναπαρουσιαστεί εύκολα η
ευκαιρία, όπως κάποια δραστηριότητα ή περιποίηση για ευεξία (wellness), μέχρι και
κάποιο σύντομο ταξίδι σε δευτερεύοντα κοντινό, πιο ακριβό προορισμό. Η
πραγματοποίηση του δευτερεύοντος ταξιδιού ή της επιπλέον δραστηριότητας με
μικρότερη ημερήσια δαπάνη θα γίνει χωρίς να μεταβληθούν τα σχέδια του
υπόλοιπου κύριου ταξιδιού (premiumization / pampering)
Στην επιστροφή, ιδιαίτερα από τους Gen Z και τους

Millenials, η προώθηση της εμπειρίας σε παντός είδους
κοινωνικά δίκτυα είναι δεδομένη. Επιπρόσθετα, αυτό λειτουργεί
και ως διαφήμιση των επιχειρήσεων που έχουν άρτια εξειδικευμένο, καταρτισμένο και
ευγενικό ανθρώπινο προσωπικό, αλλά και έχουν προβεί σε υιοθέτηση καθαρών
τεχνολογιών, πράσινων πρακτικών και περιορισμό περιβαλλοντικού αποτυπώματος.
6.2.4.3. Βιωσιμότητα
Δ.ΥΠ.Α.

Οι κατευθυντήριες γραμμές της αειφόρου τουριστικής ανάπτυξης και οι πρακτικές

διαχείρισης αφορούν το σύνολο των προορισμών και των επιχειρήσεων.
Οι αρχές της βιωσιμότητας αναφέρονται στις περιβαλλοντικές, οικονομικές και
κοινωνικο-πολιτιστικές πτυχές της τουριστικής ανάπτυξης. Αναζητείται η κατάλληλη
ισορροπία μεταξύ αυτών για να διασφαλιστεί η μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα.
H κλιματική αλλαγή και οι στρατηγικές αναχαίτισής της αναμένεται να
μετασχηματίσουν σημαντικές πτυχές της οικονομίας και κατ’ επέκταση και του
τουρισμού. Τεχνολογία και «πράσινες δεξιότητες» είναι σημαντικοί επιταχυντές της
βιώσιμης ανάπτυξης.
Η κλιματική αλλαγή και η προστασία του

περιβάλλοντος παραμένει η μεγαλύτερη ανησυχία
τόσο για τους Gen Z, όσο και για τους Millennials,
και είναι γενικά αποδεκτό ότι οι ταξιδιώτες απαιτούν
ολοένα και περισσότερο τη βιώσιμη ανάπτυξη του
τουρισμού και την ευθυγράμμισή του με τις αξίες
τους. Η τάση αυτή είχε ξεκινήσει πριν από την κρίση
της πανδημίας και έχει ενισχυθεί, αφού ο δρόμος της ανάκαμψης θα πρέπει να
ενσωματώνει βιώσιμες στρατηγικές. Προορισμοί και επιχειρήσεις θα πρέπει να
προσαρμόσουν τη λειτουργία τους και να συνεργάζονται ώστε να προσφέρουν
ολοκληρωμένες βιώσιμες εμπειρίες στους ταξιδιώτες, να προστατεύουν το μέλλον
των προορισμών και φυσικά να κινούνται μέσα σε ένα πιο αυστηρό κανονιστικό
πλαίσιο. Μείωση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος, καθαρές τεχνολογίες,
βιώσιμες πρακτικές, ενίσχυση των τοπικών κοινοτήτων, προστασία του
περιβάλλοντος, ανάπτυξη εναλλακτικών προορισμών, διαχείριση ροών
συγκαταλέγονται στις προτεραιότητες όλων των εμπλεκομένων. Σε αυτό το νέο
πλαίσιο, οι κυβερνήσεις ωθούνται να δράσουν και να εφαρμόσουν πολιτικές για την
προώθηση της αλλαγής.
Δ.ΥΠ.Α.

Οι επιχειρήσεις θα πρέπει να
επικεντρωθούν στο πλήρες φάσμα του
Environmental Social Governance (ESG),
αντιμετωπίζοντας όχι μόνο
περιβαλλοντικές ανησυχίες, αλλά και τις
ανάγκες για εταιρική διακυβέρνηση και
επίτευξη θετικού κοινωνικού αντίκτυπου. Η τεχνολογία μπορεί οριζόντια να
διευκολύνει την παροχή αποτελεσματικών και πιο βιώσιμων τουριστικών λύσεων.
Συγχρόνως, το ανθρώπινο δυναμικό θα πρέπει να καταρτίζεται σχετικά και να
αναπτύσσει «πράσινες» δεξιότητες. (ΙΝΣΕΤΕ , 2020)
Η κλιματική αλλαγή αναμένεται να οδηγήσει σε γενικευμένη αύξηση αλλά και

μεγαλύτερες διακυμάνσεις της θερμοκρασίας, αύξηση της στάθμης της θάλασσας και
της θερμοκρασίας της, μεγαλύτερη συχνότητα ακραίων καιρικών φαινομένων (ζεστές
μέρες αλλά και έντονη βροχόπτωση), λιώσιμο των πάγων και μείωση των
παγετώνων. Οι επιπτώσεις των εξελίξεων αυτών θα είναι ποικίλες ανάλογα με τον
τόπο και την εποχή.
Ο ελληνικός τουρισμός αναμένεται να επηρεαστεί τόσο από την πλευρά της

προσφοράς όσο και από την πλευρά της ζήτησης.
Από την πλευρά της προσφοράς, η μεν αύξηση της θερμοκρασίας το καλοκαίρι
και ιδιαίτερα τα συχνότερα κύματα καύσωνα μπορεί να καταστήσουν τα καλοκαίρια
πολύ ζεστά. Εντός του πλαισίου αυτού, πάντως, αναμένεται ότι η επιβάρυνση του
κλίματος τα καλοκαίρια στο Αιγαίο θα είναι αισθητά μικρότερη απ’ ό,τι στην υπόλοιπη
Μεσόγειο, ενώ αντίθετα το κλίμα θα γίνει ιδιαίτερα ευχάριστο στα νησιά του Ιονίου
τους μήνες που σήμερα είναι εκτός αιχμής σεζόν. Επίσης, αναμένεται σημαντική
βελτίωση του κλίματος στις ορεινές περιοχές της Ελλάδας, ιδιαίτερα τους χειμερινούς
μήνες. Από την άλλη πλευρά, λόγω των ακραίων καιρικών φαινομένων, που ήδη
έχουν κάνει την εμφάνισή τους στον ελλαδικό χώρο, θα υπάρξει καταπόνηση των
Δ.ΥΠ.Α.

υποδομών, που δεν έχουν σχεδιαστεί για τέτοιες συνθήκες. Τέλος, η αύξηση της
στάθμης της θάλασσας μπορεί να οδηγήσει σε σμίκρυνση ή εξαφάνιση παραλιών.
Από την πλευρά της ζήτησης, η εμφάνιση θερμών καλοκαιριών στις χώρες που
αποτελούν τις βασικές αγορές μας, μαζί με την υπερθέρμανση των ελληνικών
προορισμών και τη μεγαλύτερη συχνότητα ακραίων καιρικών φαινομένων, ενδέχεται
να οδηγήσει σε μειωμένο ενδιαφέρον για θερινές διακοπές της κατηγορίας «Ήλιος &
Θάλασσα». Ευρύτερα, η αυξημένη ευαισθησία του κόσμου σε θέματα αειφορίας
(sustainability) αναμένεται να επηρεάσει τις αποφάσεις του για το είδος και τον τόπο
των διακοπών του, ευνοώντας μέρη που έχουν ενσωματώσει τις αρχές της αειφορίας
στο τουριστικό προϊόν που προσφέρουν. (Submitted to University of Piraeus)
Το φαινόμενο του υπερτουρισμού

(overtourism) παγκοσμίως, αν και χωρικά και
χρονικά περιορισμένο, είχε οδηγήσει (την
περίοδο προ της πανδημίας) ορισμένους
τουριστικούς προορισμούς σε καταπόνηση
των υποδομών τους, υποβάθμιση του
προσφερόμενου προϊόντος και έντονες αντιδράσεις κατά του τουρισμού από μέρος
του πληθυσμού. Παράλληλα, σημαντικό ποσοστό τουριστών εκφράζει τη δυσφορία
του για συνθήκες υπερτουρισμού κατά τη διάρκεια του ταξιδιού του, ειδικά σε
προορισμούς παγκόσμιας εμβέλειας.
Περαιτέρω, μετά την εμπειρία της πανδημίας Covid-19 ο κόσμος είναι περισσότερο
ευαισθητοποιημένος για την αποφυγή συνθηκών συνωστισμού αλλά και ως προς
θέματα αειφορίας, έννοιας που αντίκειται στην εξαντλητική χρήση των πόρων, όπως
συμβαίνει στους προορισμούς με υπερτουρισμό. Στην Ελλάδα το φαινόμενο ήταν
αρκετά περιορισμένο, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι επιτρέπεται να υπάρχει
εφησυχασμός, ειδικά δεδομένης της σημασίας του τουρισμού για το εισόδημα των
κατοίκων πολλών περιοχών, ιδιαίτερα σε νησιωτικές και άλλες απομονωμένες
περιοχές. Επίσης, οι έντονες αντιδράσεις κατοίκων σε κάποιον προορισμό ενδέχεται
Δ.ΥΠ.Α.

να επηρεάσουν τη συνολική εικόνα της χώρας. Συχνά ο υπερτουρισμός αποτελεί

έκφραση αποτυχίας διαχείρισης ενός προορισμού. Στις περιπτώσεις αυτές, η
αντιμετώπιση του φαινομένου απαιτεί επενδύσεις για διαχείριση των πόρων,
πιθανώς για αύξηση της δυναμικότητας του προορισμού αλλά και για την καλύτερη
διαχείριση των ροών των τουριστών μέσω του ετεροχρονισμού τους αλλά και μέσω
της ανάπτυξης προϊόντων σε διαφορετικά σημεία από τα πιο πολυσύχναστα.
Η πανδημία Covid-19 έχει ήδη επηρεάσει

σοβαρά την τουριστική βιομηχανία και οι
ταξιδιωτικοί περιορισμοί, το κλείσιμο των
συνόρων, οι ταξιδιωτικοί φόβοι και το
χαμηλότερο διαθέσιμο εισόδημα θα
μπορούσαν να έχουν μακροπρόθεσμο
αντίκτυπο στον κλάδο. Η επιθυμία για ταξίδια υπάρχει πάντα, αλλά οι ταξιδιωτικές
επιχειρήσεις θα πρέπει να ενσταλάξουν μια αίσθηση ασφάλειας και αξιοπιστίας
στους πιθανούς ταξιδιώτες. Από την πλευρά της ζήτησης, οι ταξιδιώτες θα αναζητούν
μεγαλύτερη ασφάλεια, ελάχιστη προσωπική επαφή και ευελιξία στις ακυρώσεις. Οι
εξατομικευμένες εμπειρίες/προϊόντα θα διαδραματίσουν βασικό ρόλο στην
προσέλκυση πελατών, καθώς οι ίδιοι οι πελάτες θα μπορούν να επιλέξουν τα
προϊόντα που ταιριάζουν καλύτερα στις ανάγκες τους και να τους παρέχουν
μεγαλύτερο έλεγχο και ασφάλεια.
Επιπρόσθετα, αναμένεται να υπάρξει

μείωση του αριθμού των ατόμων που
ταξιδεύουν για επαγγελματικούς λόγους
(business travelers), που κατά τη
διάρκεια της επιδημίας προσαρμόστηκαν
σε ένα νέο μοντέλο τηλεργασίας χωρίς
ταξίδια. Ως προς την προσφορά, οι
επιχειρήσεις θα πρέπει να εφαρμόσουν
Δ.ΥΠ.Α.

εξελιγμένες πρακτικές υγιεινής, με αυξημένο ενδεχομένως κόστος. Η υιοθέτηση νέων

τεχνολογιών τεχνητής νοημοσύνης, επαυξημένης πραγματικότητας (ΑR) και εικονικής
πραγματικότητας (VR) θα συμβάλλει στην αυτοματοποίηση και στη βελτίωση της
ταξιδιωτικής εμπειρίας, παρέχοντας ασφάλεια μέσω υγειονομικών ελέγχων,
ελαχιστοποιώντας παράλληλα τις προσωπικές επαφές (π.χ. self-service check-in,
ανέπαφες πληρωμές). Σημαντική πρόκληση θα είναι και η προσέλκυση business
travellers και ΜΙCE.
Συνολικά, ανάμεσα στις τάσεις που θα

εμφανιστούν, είναι ο περιβαλλοντικός
ακτιβισμός, οι διεθνείς περιβαλλοντικές πολιτικές
και ο περιορισμός των ρύπων (Green Deal
policies). Η αυξανόμενη περιβαλλοντική
συνείδηση, που θέτει ως στόχο την
ελαχιστοποίηση του περιβαλλοντικού
αποτυπώματος, θα επιφέρει αύξηση των vegan
και των χορτοφάγων και της υγιεινής διατροφής (Wellness-Healthy living). Η
επιχειρηματικότητα πλέον δεν χωρίζεται μόνο σε παραγωγική και μη παραγωγική,
αλλά σε ηθική και μη ηθική. Η βιωσιμότητα είναι η πιο σημαντική
συνιστώσα.( dione.lib.unipi.gr)
Το ταξίδι με βάση το Megatrend της βιωσιμότητας:

Δ.ΥΠ.Α.

Η αυξημένη περιβαλλοντική συνείδηση οδηγεί σε ένα νέο πρότυπο καταναλωτικής

συμπεριφοράς, το Ecotravel και την αναζήτηση Ecofriendly καταλυμάτων.
Μετά την πανδημία του Covid-19, οι προορισμοί δεν θα έχουν στόχο μόνο να
ελαχιστοποιούν τις αρνητικές επιπτώσεις του τουρισμού στο περιβάλλον, την
κοινωνία και την οικονομία. Αντίθετα, θα στοχεύουν στη μεγιστοποίηση των θετικών
επιπτώσεων και κύριος στόχος θα γίνεται ολοένα και περισσότερο η αναγέννηση, η
αναζωογόνηση και η επίτευξη πολυάριθμων καθαρών οφελών για το περιβάλλον και
τις τοπικές κοινότητες. Ο βιώσιμος τουρισμός, έχοντας βασικό στόχο τη μείωση της
πίεσης που ασκείται στα οικοσυστήματα των προορισμών, μετεξελίσσεται με την
πάροδο του χρόνου σε αναγεννητικό τουρισμό (regenerative tourism).
Ο αναγεννητικός τουρισμός
στοχεύει κυρίως στην εμβάθυνση
του τρόπου με τον οποίο
εξασφαλίζεται η βιωσιμότητα ενός
προορισμού, βελτιστοποιώντας έτσι
την ταξιδιωτική εμπειρία.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι ο
έλεγχος του αριθμού των επισκεπτών κάποιου συγκεκριμένου προορισμού. Συνεπώς,
η οργάνωση του ταξιδιού και η επιλογή του προορισμού θα εξαρτώνται από την
ενδεχόμενη εφαρμογή τέτοιων περιορισμών. • Ο σχεδιασμός του ταξιδιού γίνεται με
γνώμονα τη μείωση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος ή/και την περιβαλλοντική
βελτίωση του προορισμού.
Η αυξημένη περιβαλλοντική συνείδηση οδηγεί στην επιλογή προορισμών και

μέσων μεταφοράς που λειτουργούν με εναλλακτικές πηγές ενέργειας και που έχουν
προσαρμοστεί σε νέες τεχνολογίες. Γίνεται συνειδητή επιλογή μέσων μεταφοράς με
Δ.ΥΠ.Α.

μικρό περιβαλλοντικό αποτύπωμα, με αποτέλεσμα να εκδηλώνεται αυξημένη

προτίμηση για ταξίδια με κύριο μεταφορικό μέσο το τρένο.
Η αύξηση της θερμοκρασίας στον πλανήτη, λόγω της κλιματικής αλλαγής,

αναμένεται να οδηγήσει τους υποψήφιους ταξιδιώτες σε αναζήτηση προορισμών με
πιο ήπιο κλίμα. Αυτό θα συμβάλλει αφενός στην ανάπτυξη νέων προορισμών που θα
προτιμούν οι ταξιδιώτες, αλλά αφετέρου και του εσωτερικού τουρισμού. (Submitted to
University of Piraeus)
Είναι βέβαιο ότι θα αυξηθεί ο εσωτερικός τουρισμός σε χώρες της βόρειας

Ευρώπης, καθώς, πέρα από την αύξηση της θερμοκρασίας σε αυτές τις χώρες,
εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής, το μικρό περιβαλλοντικό αποτύπωμα θα ενισχύει
την επιλογή αυτή. Επιπρόσθετα, καταφεύγοντας στον εσωτερικό τουρισμό, είναι
εφικτή η ελαχιστοποίηση του κόστους του ταξιδιού, καθιστώντας το ακόμη πιο
ελκυστικό.
Σταδιακά, θα γίνεται επιλογή πιο ασφαλών, δυτικών ταξιδιωτικών προορισμών,

με λιγότερη περιβαλλοντική μόλυνση και μεγαλύτερη ασφάλεια νερού και τροφίμων.
Η επιλογή ξενοδοχείου θα γίνεται με πρότυπα που συνάδουν με τις εκάστοτε

περιβαλλοντικές πολιτικές και που θα διαφημίζονται έντονα στα κοινωνικά δίκτυα.
Θα αυξάνεται η προτίμηση για εναλλακτικούς προορισμούς αντί των προορισμών

που πλήττονται από τον υπερτουρισμό, καθώς, πέρα από την καθαριότητα και τη
χαλάρωση, προσφέρουν και αυξημένη προστασία σε περιόδους πανδημίας, εξαιτίας
της δυνατότητας κοινωνικής αποστασιοποίησης. (dione.lib.unipi.gr)
Η πανδημία του Covid-19 οδήγησε τους ταξιδιώτες να καταφεύγουν σε πλάνα της

τελευταίας στιγμής, με αποτέλεσμα να δίνουν έμφαση στην ευελιξία των μεθόδων
κράτησης.
Δ.ΥΠ.Α.

Κατά τη διάρκεια του ταξιδιού ή της μεταφοράς στον προορισμό, η αυξημένη

περιβαλλοντική και κοινωνική ευαισθησία είναι έκδηλη.
Η συνειδητή επιλογή μέσων μεταφοράς με μικρό περιβαλλοντικό αποτύπωμα (π.χ.

τρένο) εξαιτίας της αυξημένης περιβαλλοντικής συνείδησης οδηγεί σε ένα νέο
πρότυπο καταναλωτικής συμπεριφοράς, το Ecotravel.
Η ανάγκη για προστασία και η επιθυμία για έλεγχο της πληροφορίας θα οδηγήσει
στην ενίσχυση του Contactless integrated travel.
Η πίεση για ανάπτυξη νέων, «καθαρών» τεχνολογιών στα μέσα μεταφοράς θα

οδηγήσει σε ταξίδια μικρότερης διάρκειας, σε πιο μακρινούς προορισμούς με
περιορισμένο περιβαλλοντικό αποτύπωμα
Το τουριστικό προϊόν θα πάρει νέα μορφή καθώς η

ενίσχυση της βιωσιμότητας, η κλιματική αλλαγή, ο
υπερτουρισμός και η πανδημία του Covid-19 θα οδηγήσουν
σε ανακατάταξη των προτιμήσεων των ταξιδιωτών.
Εξαιτίας της πανδημίας έχει αλλάξει το πλαίσιο των ακυρώσεων και προσφέρεται
ευελιξία στον ταξιδιώτη.
Η χρηματοδότηση επενδύσεων βάσει περιβαλλοντικών κριτηρίων θα

αναδιαμορφώσει το τουριστικό τοπίο και τους προορισμούς.
Η ανάπτυξη βιώσιμων πρακτικών από τις τοπικές επιχειρήσεις, με γνώμονα την

προστασία του περιβάλλοντος και την υιοθέτηση πρακτικών κυκλικής οικονομίας, θα
επιβραβεύεται με την παροχή πόρων σε περιοχές και επιχειρήσεις που το έχουν
ανάγκη.
Δ.ΥΠ.Α.

Για την αποφυγή του υπερτουρισμού και την προστασία του περιβάλλοντος, θα
ενισχυθεί η ανάπτυξη εναλλακτικών προορισμών με στόχο τη διοχέτευση των ροών
σε ευρύτερες περιοχές.
Ο αρχιτεκτονικός και ο ηλεκτρομηχανολογικός

σχεδιασμός των κτιρίων και η επιλογή των υλικών
που θα χρησιμοποιούνται στην κατασκευή θα
γίνονται με βάση τη βιωσιμότητα και την
εξοικονόμηση ενέργειας (Sustainable
architecture). Στα καταλύματα θα ελαχιστοποιείται η ζέστη το καλοκαίρι και το κρύο
τον χειμώνα. Θα γίνεται οικονομία νερού, ρεύματος, χώρου, και θα περιορίζεται η
μάζα των απορριμμάτων.
Εξαιτίας της αυξημένης περιβαλλοντικής συνείδησης, σημειώνεται στροφή προς την

υγιεινή διατροφή (wellness-healthy living) και τη χορτοφαγία (vegetarianism &
veganism). Στα πλαίσια της παρακολούθησης της υγιεινής και ισορροπημένης
διατροφής στο ξενοδοχείο με έξυπνες εφαρμογές (apps), θα εμφανίζονται προτάσεις
για γεύματα με ιδιαίτερη έμφαση σε τρόφιμα που περιέχουν θρεπτικά συστατικά και
που έχουν παραχθεί με βιώσιμο και ηθικό τρόπο από τοπικούς παραγωγούς.
Η κλιματική αλλαγή μπορεί να προκαλέσει

απρόβλεπτα καιρικά φαινόμενα και
συνεπακόλουθες δυσάρεστες ταξιδιωτικές
εμπειρίες σε καθιερωμένους τουριστικούς
προορισμούς, που στο παρελθόν
χαρακτηρίζονταν από σταθερό, ευχάριστο
κλίμα. Ξαφνικές καταιγίδες και κρύο τον Ιούλιο,
πλημμύρες την άνοιξη, ακραίος καύσωνας το
καλοκαίρι είναι κάποια από τα καιρικά φαινόμενα που μπορεί να προκαλέσουν
δυσφορία στον ταξιδιώτη.
Δ.ΥΠ.Α.

Η κλιματική αλλαγή θα οδηγήσει σε αλλαγή της εποχικότητας του τουρισμού.
Ο έλεγχος του αριθμού των επισκεπτών ενός προορισμού θα περιορίσει τον

υπερτουρισμό και θα ενισχύσει την αειφορία του προορισμού, βελτιστοποιώντας
παράλληλα την ταξιδιωτική εμπειρία. (Submitted to University of Piraeus)
Η απομάκρυνση από τη μαζικότητα θα συμβάλλει στην ενίσχυση του premium

τουρισμού, που, σε συνδυασμό με την αυξημένη περιβαλλοντική συνείδηση και τον
σεβασμό προς τον προορισμό, θα ενισχύσει οικονομικά και περιβαλλοντικά τους
Η πίεση για πιο οικολογικά ταξίδια οδηγεί σε μείωση της μετάβασης από έναν
προορισμό σε άλλον κατά τη διάρκεια ενός ταξιδιού, με επακόλουθο την αύξηση της
διάρκειας παραμονής στον επιλεγμένο προορισμό και την πίεση για αύξηση του
εύρους των δραστηριοτήτων εντός του προορισμού.
Στην επιστροφή, η προώθηση της εμπειρίας σε παντός

είδους κοινωνικά δίκτυα είναι δεδομένη, ιδιαίτερα από
όσους ανήκουν στη Γενιά Z και τους Millenials.
Επιπρόσθετα, αυτό λειτουργεί και ως διαφήμιση των επιχειρήσεων που έχουν

προβεί σε υιοθέτηση καθαρών τεχνολογιών, πράσινων πρακτικών και
περιορισμό του περιβαλλοντικού αποτυπώματος. Με τη θετική αυτή διαφήμιση
και το «Word of mouth» επιβραβεύονται οι ηθικές επιχειρήσεις, καθώς έτσι
εδραιώνονται στη συνείδηση του καταναλωτή, που θα τις προτιμήσει ξανά και θα
συστήσει και στον κοινωνικό του περίγυρο να πράξει το ίδιο.
6.2.5. Κατευθύνσεις για την αύξηση βιωσιμότητας, της ανταγωνιστικότητας και

ανθεκτικότητας του ελληνικού τουρισμού
Σημ: Στην υποενότητα αυτή, παρουσιάζονται οι κατευθυντήριες προτάσεις του

Ινστιτούτου του Συνδέσμου Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων -ΙΝΣΕΤΕ,
Δ.ΥΠ.Α.

(insete.gr), που αφορούν στον ελληνικό τουρισμό από τη μελέτη “Ο τουρισμός το

2040: Οι κύριες τάσεις που θα διαμορφώσουν το μονοπάτι του ταξιδιού στον
τουρισμό”.
Η δημογραφική αλλαγή, η οικολογική και η ψηφιακή μετάβαση συχνά

αλληλοεπηρεάζονται, αλληλοστηρίζονται ή αλληλοεπιταχύνονται. Η κατανόηση αυτής
της αλληλεπίδρασης είναι κρίσιμο στοιχείο της προετοιμασίας για το μέλλον.
Η ανταγωνιστικότητα και η ανθεκτικότητα είναι στενά συνδεδεμένες έννοιες και

βασικοί πυλώνες της βιωσιμότητας του ελληνικού τουρισμού. Η ενίσχυσή τους είναι
εξαιρετικά σημαντική για την παραγωγικότητα και τη φήμη του ελληνικού τουρισμού.
Η οικοδόμηση και η ενίσχυση της ανθεκτικότητας (resilience) είναι μια συνεχής,

εξελικτική διαδικασία που πραγματοποιείται μέσω της προσαρμογής, της
ενσωμάτωσης και της ανοικοδόμησης. Ακολουθούν κάποιες ενδεικτικές
κατευθύνσεις, η υιοθέτηση των οποίων αναμένεται να αυξήσει την ανθεκτικότητα του
ελληνικού τουρισμού.
Να υπάρξει κατανόηση της πολυπλοκότητας της ανθεκτικότητας του ελληνικού

τουρισμού και του πώς αυτή εξαρτάται και δυνητικά διαμορφώνεται από κοινωνικούς,
πολιτικούς και οικονομικούς παράγοντες.
Η δημογραφική αλλαγή, η οικολογική και ψηφιακή μετάβαση συχνά

αλληλοεπηρεάζονται, αλληλοστηρίζονται ή αλληλοεπιταχύνονται. Η κατανόηση αυτής
της αλληλεπίδρασης είναι κρίσιμο στοιχείο της προετοιμασίας για το μέλλον.
Να γίνει χαρτογράφηση και ανάλυση των κινδύνων που ελλοχεύουν από την
κλιματική αλλαγή και τις διάφορες οικολογικές καταστροφές, καθώς και των
επιπτώσεών τους σε προορισμούς και επιχειρήσεις.
Δ.ΥΠ.Α.

Ο σχεδιασμός και ο συντονισμός δράσεων με στόχο την ενημέρωση και την

ευαισθητοποίηση αναφορικά με την κλιματική αλλαγή, τις επακόλουθες οικολογικές
επιπτώσεις και την αντιμετώπισή τους θα ενισχύσει τη μακροπρόθεσμη
ανταγωνιστικότητα του ελληνικού τουρισμού.
Θέσπιση μέτρων ανθεκτικότητας, που θα συμβάλλουν στον περιορισμό των

αρνητικών επιπτώσεων εκ των προτέρων και θα εξομαλύνουν τις ήδη υπάρχουσες,
μακροχρόνιες περιβαλλοντικές επιπτώσεις.
Να υπάρξει η μέγιστη δυνατή διαφοροποίηση της αγοράς, ώστε να μην εξαρτάται ο

ελληνικός τουρισμός, και ιδιαίτερα οι επιμέρους προορισμοί, από λίγες συγκεκριμένες
αγορές.
Τα προϊόντα και οι υπηρεσίες του τουρισμού να προσαρμοστούν στα νέα

καταναλωτικά πρότυπα που προκύπτουν από τις δημογραφικές εξελίξεις είτε αυτές
αφορούν τους Silver tourists είτε τους Millennials, Gen Z κλπ.
Τα Megatrends συχνά επιδρούν με διαφορετικό βαθμό στις διάφορες περιοχές της

ίδιας χώρας. Η εξεύρεση διαφοροποιημένων λύσεων και η καινοτομία για τη στήριξη
επιχειρήσεων και προορισμών κατά την περίοδο των αλλαγών θα είναι ουσιαστικής
σημασίας.
Αξιοποιώντας την ψηφιοποίηση και την ψηφιακή ανάπτυξη, ο ελληνικός τουρισμός

μπορεί να μεγιστοποιήσει τις δυνατότητές του.
Να γίνει σχεδιασμός επενδύσεων που θα συμβάλλουν στην ενίσχυση της

ανθεκτικότητας του ελληνικού τουρισμού και στην αποκατάσταση και τον μετριασμό
των υφιστάμενων αρνητικών επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής.
Δ.ΥΠ.Α.

Να ενισχυθεί η επικοινωνία ανάμεσα στους κρατικούς φορείς και τους προορισμούς ή

τις επιχειρήσεις. Η από κοινού ιεράρχηση στρατηγικών και προτεραιοτήτων θα
ενισχύσει την ετοιμότητα και την προσαρμογή σε κοινωνικές, πολιτικές και
οικονομικές αλλαγές.
Η κρατική χρηματοδότηση μακροπρόθεσμων δράσεων θα αυξήσει τη φήμη των

προορισμών και θα δώσει κίνητρα για περαιτέρω ιδιωτικές επενδύσεις. Η παροχή
κινήτρων και οικονομικής ενίσχυσης από το κράτος θα συμβάλλει στην ενθάρρυνση
και υποστήριξη των τουριστικών επιχειρήσεων, αναφορικά με την υιοθέτηση
πράσινων τακτικών και ορθής περιβαλλοντικής διαχείρισης.
Να στηριχτεί και να προωθηθεί ο τουρισμός που χαρακτηρίζεται από περιορισμένο

περιβαλλοντικό αποτύπωμα και να ενισχυθεί με κατάλληλες υποδομές. Ο
περιορισμός της χρήσης του πλαστικού και η μετάβαση σε χαμηλές εκπομπές
διοξειδίου του άνθρακα, προωθώντας τον πράσινο μετασχηματισμό, θα οδηγήσουν
σε ισχυρότερη και βιωσιμότερη τουριστική οικονομία.
Να δοθεί ώθηση στη δημιουργία μιας κυκλικής οικονομίας, όπου θα προωθείται η

ανακύκλωση, ο περιορισμός των απορριμμάτων, η μείωση της σπατάλης νερού και
τροφίμων, αλλά και η χρήση ανανεώσιμων πόρων.
Η ανάπτυξη γνώσεων και η συνεργασία με ειδικούς που μπορούν με επιστημονικά

δεδομένα να τεκμηριώσουν τους λόγους για τους οποίους ο ελληνικός τουρισμός
είναι ευάλωτος στην κλιματική αλλαγή θα ενισχύσουν την ευαισθητοποίηση και θα
οριοθετήσουν τις προτεραιότητες. Επιπρόσθετα, καθώς η γνώση, η τεχνολογία και η
καινοτομία συνδέονται στενά μεταξύ τους, θα τεθούν τα θεμέλια για ένα ανθεκτικό
πλαίσιο για τον ελληνικό τουρισμό.
Μέσω του αναγεννητικού τουρισμού (regenerative tourism), που πρεσβεύει ότι ο

τουρισμός ως δραστηριότητα θα πρέπει να συμβάλλει στη βιωσιμότητα και την
πρόοδο, δίνεται η ευκαιρία να αντιμετωπιστούν οι κοινωνικές και οικολογικές
Δ.ΥΠ.Α.

προκλήσεις, μέσα από την ίδια τη δυναμική των ταξιδιωτών. Η κλιματική αλλαγή, η
ρύπανση, ο υπερτουρισμός και πολλές ακόμη αρνητικές επιπτώσεις σε επίπεδο
προορισμού ή ακόμη και επιχείρησης είναι δυνατόν να ελαχιστοποιηθούν με την
προώθηση και ενίσχυση του αναγεννητικού τουρισμού που έχει τη δυνατότητα να
γίνει κινητήρια δύναμη αλλαγής, τονώνοντας την οικονομία.
Οι παράγοντες που επηρεάζουν την ανταγωνιστικότητα (competitiveness) δεν είναι

μόνο η τοποθεσία, το κλίμα, τα αξιοθέατα ή η ασφάλεια. Θεσμικοί παράγοντες
όπως το πλαίσιο λειτουργίας των επιχειρήσεων, η πολιτική σταθερότητα και η
οικονομική διακυβέρνηση, περιλαμβανομένης της φορολογικής πολιτικής, η
αντιμετώπιση μιας υγειονομικής ή περιβαλλοντικής κρίσης επίσης
διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση της ανταγωνιστικότητας ενός
προορισμού ή μιας χώρας. Η διατήρηση και η ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας είναι
απαραίτητες για ένα θετικό αναπτυξιακό αποτέλεσμα με μακροπρόθεσμη διάρκεια.
Ακολουθούν κάποιες ενδεικτικές κατευθύνσεις, η υιοθέτηση των οποίων αναμένεται
να ενισχύσει των ανταγωνιστικότητα του ελληνικού τουρισμού.
Η λεπτομερής ανάλυση των δεδομένων και η εξαγωγή βασικών δεικτών αναφορικά

με τις τάσεις, τα προϊόντα και την τμηματοποίηση της αγοράς θα συμβάλλουν στον
εντοπισμό μη κορεσμένων τμημάτων της αγοράς και στη χάραξη κατάλληλων
στρατηγικών κατευθύνσεων.
Η συμπεριφορά των ταξιδιωτών επηρεάστηκε βαθύτατα από την πανδημία του

Covid-19. Καθώς αναδιαμορφώνονται οι καταναλωτικές και ταξιδιωτικές τάσεις,
εμφανίζονται νέες τμηματοποιήσεις της αγοράς, με μεγαλύτερη έμφαση στα
πρωτόκολλα ασφαλείας και τις ανέπαφες τουριστικές εμπειρίες. Η επιτάχυνση της
ψηφιοποίησης των τουριστικών υπηρεσιών είναι αναπόφευκτη και αναμένεται να
συνεχιστεί, οδηγώντας σε περαιτέρω αυτοματοποίηση των διαδικασιών, όπως οι
πληρωμές, το AR / VR, το contactless travel. Ένας προορισμός πρέπει να μπορεί να
ανταπεξέλθει στη ραγδαία αύξηση της ψηφιοποίησης με χρήση κατάλληλων
τεχνολογιών και άρτια εξειδικευμένο προσωπικό.
Δ.ΥΠ.Α.

Οι καταναλωτές υιοθετούν ολοένα και περισσότερο έναν οικολογικό τρόπο

συμπεριφοράς που σύντομα θα αποτελεί τη νέα κανονικότητα. Η θέσπιση πράσινων
πιστοποιητικών θα καθιστά πιο ανταγωνιστικές τις επιχειρήσεις που έχουν εφαρμόσει
βιώσιμες πρακτικές και έχουν προβεί σε εκπαίδευση ή περαιτέρω κατάρτιση του
προσωπικού τους ως προς αυτές. Στη νέα αυτή κανονικότητα, η απουσία πράσινων
ετικετών και πιστοποιητικών θα είναι πλέον πιο ηχηρή από την παρουσία τους.
Η προσωπική επαφή θα αποκτήσει μεγαλύτερη σημασία στην εξυπηρέτηση του

τμήματος της αγοράς που αποβλέπει σε πιο ποιοτικές υπηρεσίες και δαπανά
περισσότερα κατά τη διάρκεια των διακοπών του.
Η καινοτομία και η διαφοροποίηση των τουριστικών προϊόντων, προς την

κατεύθυνση των εξατομικευμένων και προσωποποιημένων παροχών, μπορούν να
συμβάλλουν στην ανθεκτικότητα και ανταγωνιστικότητα του τουρισμού.
Το τουριστικό προϊόν συνδυάζει υλικά και άυλα στοιχεία, από εγκαταστάσεις

διαμονής και εστίασης μέχρι δραστηριότητες, εμπειρίες και τον μοναδικό πολιτιστικό
χαρακτήρα του κάθε προορισμού. Η υποστήριξη των τουριστικών προορισμών και η
ανάπτυξη νέων προϊόντων θα συμβάλλει στην ενδυνάμωση των τοπικών κοινωνιών,
αυξάνοντας παράλληλα και την ανταγωνιστικότητα των προορισμών.
Να πραγματοποιηθούν δημόσιες επενδύσεις για τον εκσυγχρονισμό των

αεροδρομίων, των λιμανιών και των εθνικών οδικών αξόνων. Επιπρόσθετα, να
γίνουν δημόσιες επενδύσεις για την ανάδειξη χώρων πολιτισμού, με ιδιαίτερη
προσοχή στην ευπρέπεια και την προστασία τους.
Η ενίσχυση της συνεργασίας και της συντονισμένης δράσης ανάμεσα στο κράτος και
τον ιδιωτικό τομέα, προωθώντας διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις εκσυγχρονισμού, θα
αυξήσει την ανταγωνιστικότητα των προορισμών.
Δ.ΥΠ.Α.

Η βελτιστοποίηση της ποιότητας των παρεχόμενων τουριστικών υπηρεσιών καθώς

και των τουριστικών υποδομών και εγκαταστάσεων, αλλά και η διαρκής εκπαίδευση
του προσωπικού, ώστε να είναι πλήρως καταρτισμένο και να έχει γνώση όλων των
απαραίτητων ψηφιακών δεξιοτήτων, θα αναδείξουν στο έπακρο έναν προορισμό.
Προκειμένου να διατηρηθεί η ποιότητα της τουριστικής προσφοράς και να προωθηθεί

η βιώσιμη ανάκαμψη, είναι απαραίτητο να υπάρξει κατάλληλη παροχή κινήτρων
αναφορικά με τις επενδύσεις στον τουριστικό τομέα.
Η ανταλλαγή γνώσεων ανάμεσα σε όλους τους εμπλεκόμενους παράγοντες

αναφορικά με την αποτελεσματική διαχείριση πόρων θα συμβάλλει στη θεμελίωση
μιας ισχυρότερης, πιο βιώσιμης και ανταγωνιστικής τουριστικής οικονομίας.
Η διαχείριση κρίσεων, ιδιαίτερα μετά την πανδημία του Covid-19, έχει αναδειχθεί σε
ιδιαίτερα σημαντική δραστηριότητα. Η εφαρμογή των απαραίτητων μέτρων στην
εστίαση και τη φιλοξενία είναι αναπόφευκτη.
Να βελτιωθεί η διαχείριση των προορισμών μέσω αποτελεσματικών πολιτικών και

σωστής διακυβέρνησης, με την αξιοποίηση των δυνατοτήτων της ψηφιοποίησης και
με σεβασμό στη βιοποικιλότητα και την προστασία της φύσης. Είναι απαραίτητο να
ευαισθητοποιηθεί το κοινό και οι stakeholders αναφορικά με τον υπερτουρισμό,
φαινόμενο που έχει κάνει την εμφάνισή του τα τελευταία χρόνια, υποβιβάζοντας την
ποιότητα της τουριστικής εμπειρίας, αλλά και τον ίδιο τον προορισμό. Η συνειδητή
επιδίωξη μεγαλύτερης κερδοφορίας με μικρότερο αριθμό επισκεπτών και η
διαχείριση της κυκλοφορίας των τουριστικών ροών θα διασφαλίσουν τον περιορισμό
του υπερτουρισμού.
Δ.ΥΠ.Α.

Στην ενότητα αυτή, αναλύθηκαν η έννοια και η λειτουργία της καταναλωτικής

συμπεριφοράς και η ψυχολογία του τουρίστα-επισκέπτη. Το μοντέλο της
αγοραστικής διαδικασίας μας και οι αγοραστικοί ρόλοι, μας δίνουν το πλαίσιο για την
ανάλυση και κατανόηση του πως ενεργούμε όταν αγοράζουμε και καταναλώνουμε.,
είτε πρόκειται για καταναλωτικά, είτε για τουριστικά προϊόντα. Επιπρόσθετα,
παρουσιάστηκαν οι ιδιαιτερότητες και τα σημαντικότερα στοιχεία που καθορίζουν την
αγοραστική συμπεριφορά απέναντι στο τουριστικό προϊόν και αναλύθηκαν οι
παράμετροι που πρέπει να λαμβάνονται υπόψη από τους επαγγελματίες στην
στόχευση και προσέλκυση των τουριστών, καλύπτοντας τις ανάγκες και επιθυμίες
τους.
Επίσης, καταγράφηκαν οι ισχυρότερες τάσεις (megatrends) που θα επηρεάσουν

οικονομικά, κοινωνικά, δημογραφικά και περιβαλλοντικά την καθημερινή ζωή των
ανθρώπων και κατ’ επέκταση των τουριστών. Αυτές οι τάσεις θα διαμορφώσουν τις
ανάγκες και απαιτήσεις του τουρίστα για το ταξίδι του, και θα επηρεάσουν στρατηγικά
όλους τους ταξιδιωτικούς προορισμούς, οι οποίοι είναι υποχρεωμένοι να
ακολουθήσουν τις εξελίξεις.
Δ.ΥΠ.Α.

1. Η κουλτούρα ως παράγοντας επηρεασμού της συμπεριφοράς είναι ένα σύνολο

‘πιστεύω’, αξιών, αντιλήψεων κτλ., που το άτομο τα μαθαίνει από παιδί μέσα στην
οικογένεια, και παραμένει αναλλοίωτη μέχρι τα βαθιά γεράματα.
Α. Σωστό
Β. Λάθος
2. Προσδιορίστε ποια από τα παρακάτω αποτελούν ερεθίσματα που επηρεάζουν τη

συμπεριφορά των καταναλωτών
Α. Η διαφήμιση ενός προϊόντος
Β. Το οικονομικό περιβάλλον
Γ. Τα χαρακτηριστικά ενός προϊόντος
Δ. Το κοινωνικό περιβάλλον
Ε. Όλα τα παραπάνω
3. Πολλές φορές τα προϊόντα που καταναλώνει μια κοινωνική ομάδα που μοιράζεται
την ίδια υποκουλτούρα, μπορούν να γίνουν μόδα και για το ευρύ καταναλωτικό κοινό.
Α. Σωστό
Β. Λάθος
4. Ως παράγοντας επηρεασμού της καταναλωτικής συμπεριφοράς, η κοινωνική τάξη

δεν προσδιορίζεται από:
α. το επάγγελμα
γ. τις πολιτιστικές άξιες
δ. το εισόδημα
Δ.ΥΠ.Α.

ε. το βαθμό συνειδητοποίησης της τάξης
5. Όσον αφορά στο επάγγελμα, τα έσοδα μόνο, και όχι το είδος του επαγγέλματος,
επηρεάζουν την καταναλωτική συμπεριφορά.
Α. Σωστό
Β. Λάθος
6. Άτομα με το ίδιο επάγγελμα και εισόδημα αλλά από διαφορετικές περιοχές τείνουν
να έχουν την ίδια καταναλωτική συμπεριφορά.
Α. Σωστό
Β. Λάθος
7. Αν και ως άτομα – καταναλωτές συμμετέχουμε σε διαφόρων ειδών κοινωνικές

ομάδες, δεν επηρεάζεται η καταναλωτική μας συμπεριφορά από αυτές.
Α. Σωστό
Β. Λάθος
8. Ανάλογα με τον τύπο και την μορφή της οικογένειας στον οποίο ανήκουμε,
διαμορφώνεται και η καταναλωτική μας συμπεριφορά, καθώς οι ανάγκες μας
διαφοροποιούνται.
Α. Σωστό
Β. Λάθος
9. Οι ρόλοι και το status που έχει το κάθε άτομο – καταναλωτής μέσα σε ένα
κοινωνικό σύνολο, επιβάλλουν και συγκεκριμένα πρότυπα καταναλωτικής
συμπεριφοράς.
Α. Σωστό
Β. Λάθος
10. Η υποκίνηση δεν είναι βασικός παράγοντας καθορισμού της συμπεριφοράς.

Α. Σωστό
Δ.ΥΠ.Α.

Β. Λάθος
11. Ένα άτομο – καταναλωτής μπορεί εύκολα να παρακάμψει ιεραρχικά κατώτερες

ανάγκες (πχ. τις ανάγκες ασφαλείας), προκειμένου να ικανοποιήσει καταναλωτικά
ανώτερες ανάγκες όπως πχ. τις ανάγκες εκτίμησης.
Α. Σωστό
Β. Λάθος
12. Οι στάσεις είναι η προδιάθεσή μας να αντιδράσουμε και να συμπεριφερθούμε

καταναλωτικά, με ένα – κατά την κρίση μας- συνεπή και λογικά ακόλουθο τρόπο.
Α. Σωστό
Β. Λάθος
13. Οι στάσεις μας για τη ζωή, οι απόψεις μας για άτομα, αντικείμενα, γεγονότα και
καταναλωτικά πρότυπα, είναι έμφυτες και δεν αλλάζουν κατά τη διάρκεια της ζωής
μας
Α. Σωστό
Β. Λάθος
14. Η θεωρία της γνωστικής ασυμφωνίας ισχυρίζεται ότι όταν υπάρχουν αρνητικά
στοιχεία σε μια καταναλωτική πράξη (πχ κάπνισμα), ο καταναλωτής προσπαθεί να
τα υποβαθμίσει στο μυαλό του προκειμένου να μειώσει το «άβολο» συναίσθημα.
Α. Σωστό
Β. Λάθος
15. Ούτε οι ανάγκες, ούτε οι στάσεις αλλάζουν.

Α. Σωστό
Β. Λάθος
16. Αναφορικά στη διαδικασία αγοραστικής απόφασης, βάλτε σε λογική σειρά τα

παρακάτω:
Δ.ΥΠ.Α.

Α. Αναζήτηση και συλλογή πληροφοριών

Β. Αξιολόγηση εναλλακτικών λύσεων
Γ. Αναγνώριση ανάγκης
Δ. Απόφαση αγοράς
Ε. Πίστη στο προϊόν
Στ. Επαναγορά Α: 2ο - β: 3ο, γ: 1ο, δ: 4ο, ε: 6ο, στ: 5ο
17. Κατά τη διάρκεια της αναζήτησης πληροφοριών για προϊόντα που θα

ικανοποιήσουν μια ανάγκη μας, το λεγόμενο «επικαλούμενο σετ» (evoked set) είναι
το σύνολο των προϊόντων και μαρκών που υπάρχει στη μνήμη μας από
προηγούμενες αγορές μας, από εμπειρίες τρίτων (συγγενείς, φίλοι κτλ.) και από
διαφημίσεις.
Α. Σωστό
Β. Λάθος
18. Μετά την εκτίμηση των εναλλακτικών επιλογών και όταν αποφασίσουμε να
προβούμε σε αγορά, οι παράμετροι που εξετάζουμε είναι: η διαθεσιμότητα του
προϊόντος, οι όροι της αγοράς( τιμή και τρόπος πληρωμής) και ο τόπος της
συναλλαγής.
Α. Σωστό
Β. Λάθος
19. Η ικανοποίηση μιας ανάγκης μέσω της κατανάλωσης ενός προϊόντος που
αγοράσαμε, μπορεί τις περισσότερες φορές να οδηγήσει σε επαναλαμβανόμενες
αγορές και πίστη στην μάρκα (brand loyalty).
Α. Σωστό
Β. Λάθος
20. Συμπληρώστε τη φράση. Ο διαμορφωτής γνώμης (opinion leader)….."

Δ.ΥΠ.Α.

Α. Είναι αυτός που αποφασίζει για την αγορά ενός προϊόντος

Β. Είναι πολύ καλός γνώστης μιας κατηγορίας προϊόντων
Γ. Μπορεί να είναι δημοσιογράφος, καλλιτέχνης, παρουσιαστής, αθλητής
Δ. Μπορεί να είναι φίλος του καταναλωτή που αγόρασε το προϊόν
Ε. Επιβάλλει τη γνώμη του στον καταναλωτή
21. Οι πρώιμα υιοθετούντες είναι από τους πρώτους καταναλωτές που αγοράζουν
ένα νέο προϊόν, ακολουθούν τη μόδα και ενδέχεται να επηρεάσουν και τους
υπόλοιπους καταναλωτές
Α. Σωστό
Β. Λάθος
22. Προσδιορίστε ποιοι από τους παρακάτω δεν αποτελούν επίσημο ρόλο στο ΚΑΑ
μιας επιχείρησης
Α. Οι ελεγκτές ροής πληροφοριών
Β. Οι ιδιοκτήτες της επιχείρησης
Γ. Οι αγοραστές
Δ. Οι τελικοί χρήστες
Ε. Οι εξωτερικοί συνεργάτες - σύμβουλοι που θέτουν τις αγοραστικές
προδιαγραφές.
23. Μια κοινωνική ομάδα μπορεί να έχει μία ή περισσότερες υποκουλτούρες.

Α. Σωστό
Β. Λάθος
24. Πολλές φορές η καταναλωτική συμπεριφορά ενός ατόμου επηρεάζεται όχι μόνο
από την οικονομική του κατάσταση αλλά και από τον τρόπο ζωής που θα ήθελε να
αποκτήσει (επιθυμητό life style)
Α. Σωστό
Β. Λάθος
Δ.ΥΠ.Α.

25. Οι βιομηχανικοί πελάτες, ανάλογα με τη μορφή του οργανισμού ταξινομούνται σε:

(η ερώτηση έχει περισσότερες από μια σωστές απαντήσεις)
Α. Βιομηχανικές επιχειρήσεις
Β. Μικρομεσαίες επιχειρήσεις λιανικού εμπορίου
Γ. Δημόσιες υπηρεσίες και δημόσιοι οργανισμοί
Δ. Ιδρύματα Α, γ, δ
26. Ποιο από τα παρακάτω ταξιδιωτικά κίνητρα δεν αποτελούν τουριστική

συμπεριφορά και δεν λογίζεται ως τουρισμός
Α. Ταξίδια για εκπαιδευτικούς λόγους
Β. Ταξίδια για λόγους υγείας
Γ. Ταξίδια για άθληση/σπορ
Δ. Ταξίδι σε άλλη πόλη αυθημερόν για παρακολούθηση αγώνα ποδοσφαίρου
Ε. Διήμερο ταξίδι για επαγγελματικούς λόγους
Η προσωπική διάθεση, και το συναίσθημα επηρεάζουν την καταναλωτική συμπεριφορά,
στην επιλογή συγκεκριμένου τύπου διακοπών
Α. Σωστό
Β. Λάθος
27. Ποιος από τους παρακάτω παράγοντες-κίνητρα του τουρίστα δεν ανήκει στους
παράγοντες κοινωνικού πρεστίζ
Α. Αποκλειστικότητα (exclusivity)
Β. Απόδραση και περιπέτεια
Γ. Μόδα
Δ. Επίδειξη πλούτου
28. Τα τουριστικά πακέτα διακοπών βασίζουν το σχεδιασμό του κυρίως στο

εισόδημα που διαθέτουν οι υποψήφιοι πελάτες και στο κόστος της εκδρομής.
Α. Σωστό
Β. Λάθος Σχεδιάζουν τουριστικά προϊόντα και με βάση ηλικία, τρόπο ζωής,
τουριστικών δραστηριοτήτων στον τόπο προορισμού, κτλ.
Δ.ΥΠ.Α.

29. Τα κίνητρα που καθορίζουν την απόφαση του ατόμου για ένα τουριστικό ταξίδι
είναι:
Α. Οι προηγούμενες εμπειρίες τους
Β. Με ποιους σχεδιάζουν να κάνουν διακοπές
Γ. Τα δημογραφικά χαρακτηριστικά τους
Δ. Πώς κάνουν κράτηση για το ταξίδι τους
Ε. Όλα τα παραπάνω
30. Ως εξωτερικό παράγοντα επηρεασμού της συμπεριφοράς του τουρίστα εννοούμε

και την προσωπικότητα και τον τρόπος ζωής του
Α. Σωστό
Β. Λάθος
31. Στο σχεδιασμό τουριστικών ταξιδίων σε μορφή group, είμαστε υποχρεωμένοι να

προσέχουμε να ικανοποιούμε όλες τις ατομικές προτιμήσεις χωρίς συμβιβασμούς
Α. Σωστό
Β. Λάθος
32. Η λήψη αποφάσεων των ατόμων στα τουριστικά προϊόντα βασίζονται πάντα σε
ορθολογικά κριτήρια.
Α. Σωστό
Β. Λάθος
33. Οι οικονομικοί παράγοντες της συμπεριφοράς του ταξιδιώτη είναι: (εντοπίστε το

λάθος)
Α. το εισόδημα,
Β. το επάγγελμα,
Γ. Το κλίμα στον τόπο προορισμού
Δ.ΥΠ.Α.

Δ. το κόστος ταξιδιών και δραστηριοτήτων στον προορισμό,

Ε. η χώρα προέλευσης του υποψήφιου τουρίστα
34. Η διαδικασία λήψης απόφασης του καταναλωτή για την επιλογή του τουριστικού
ταξιδιού, είναι διαδικασία υψηλής ανάμειξης και δέσμευσης και δεν παρομοιάζεται με
συμπεριφορά ρουτίνας
Α. Σωστό
Β. Λάθος
35. Το “άυλο” στοιχείο της υπηρεσίας στο τουριστικό προϊόν παρέχει υψηλό αίσθημα
ασφάλειας στον υποψήφιο τουρίστα κατά τη διαδικασία επιλογής του ταξιδιού του
Α. Σωστό
Β. Λάθος
36. Ποιος δεν είναι εσωτερικός παράγοντας επηρεασμού των αποφάσεων για
επιλογή διακοπών
Α. Προσωπικότητα
Β. Διαθέσιμο εισόδημα
Γ. Συμβουλές ταξιδιωτικών πρακτόρων
Δ. Υγεία
Ε. Οικογενειακές Δεσμεύσεις
37. Ως “κύκλο” του τουριστικού ταξιδιού στη συμπεριφορά του τουρίστα εννοούμε τη
συμπεριφορά του πριν, κατά και μετά το ταξίδι
Α. Σωστό
Β. Λάθος
38. Στο ατομικό τουριστικό ταξίδι, η συμπεριφορά του τουρίστα διαφέρει από αυτή
στα ομαδικά πακέτα διακοπών.
Α. Σωστό
Β. Λάθος
Δ.ΥΠ.Α.

39. Με τη λέξη “Τελετουργίες” στην τουριστική συμπεριφορά, εννοούμε μόνο το ότι ο

τουρίστας ταξιδεύει για να παρακολουθήσει θρησκευτικές λειτουργίες και να
προσκυνήσει σε κάποια εκκλησία ή ιερό τόπο.
Α. Σωστό
Β. Λάθος
40. Ως παράδειγμα γεωγραφικής τμηματοποίησης, τα θεματικά πάρκα της Euro

Disney στο Παρίσι και του Alton Towers στην Αγγλία, απευθύνονται στο ίδιο κοινό-
στόχο τουριστών.
Α. Σωστό
Β. Λάθος
41. Στη δημογραφική τμηματοποίηση, διαφορετικοί tour operators εξειδικεύονται και

προσφέρουν διακοπές σε διαφορετικά κοινά όπως οι ηλικιακές ομάδες.
Α. Σωστό
Β. Λάθος
42. Τα πακέτα διακοπών ιαματικού τουρισμού απευθύνονται και σχεδιάζονται μόνο

για την ηλικιακή ομάδα των ηλικιωμένων
Α. Σωστό
Β. Λάθος
43. Στον τύπο των ηδονιστικών διακοπών, τα τουριστικά αυτά προϊόντα στοχεύουν
κυρίως σε εξωστρεφείς ανθρώπους/
Α. Σωστό
Β. Λάθος
44. Στην συμπεριφοριστική τμηματοποίηση της τουριστικής αγοράς, σε αντίθεση με

τα καταναλωτικά προϊόντα, δεν υπάρχει η λεγόμενη πίστη στο προϊόν.
Α. Σωστό
Β. Λάθος
Δ.ΥΠ.Α.

45. Από τις παρακάτω μεθόδους τμηματοποίησης, ποιες είναι εντελώς εξειδικευμένες
για τον κλάδο του τουρισμού; (Δύο είναι οι σωστές)
Α. Σκοπός του ταξιδιού.
Β. Αναζητούνται ανάγκες, κίνητρα και οφέλη αγοραστών.
Γ. Χαρακτηριστικά αγοραστή και χρήστη.
Δ. Δημογραφικά, οικονομικά και γεωγραφικά χαρακτηριστικά.
Ε. Ψυχογραφικά χαρακτηριστικά.
Στ. Τιμή.
46. Μετά τα τρομοκρατικά χτυπήματα στη Νέα Υόρκη συμπεράναμε ότι ο τουρισμός
σε μια χτυπημένη από τρομοκρατία περιοχή, μηδενίζεται.
Α. Σωστό
Β. Λάθος
47. Όσον αφορά στις διαφορετικές εθνικότητες των τουριστών, δεν εντοπίζουμε
διαφορές στις συμπεριφορές των ατόμων από διαφορετικές χώρες εντός της
ευρωπαϊκής ένωσης.
Α. Σωστό
Β. Λάθος
48. Η προσωπικότητα, οι στάσεις και οι αξίες του ντόπιου πληθυσμού του

τουριστικού προορισμού δεν αλλάζουν, αφού ο τουρισμός είναι εποχιακό φαινόμενο
Α. Σωστό
Β. Λάθος
49. Ποια από τις παρακάτω εθνικότητες τουριστών χαρακτηρίζεται κατά τη γνώμη
σας περισσότερο εσωστρεφής
Α. Οι Άραβες
Β. Οι Γερμανοί
Γ. Οι Ιάπωνες
Δ. Οι Γάλλοι
Δ.ΥΠ.Α.

50. Ένα από τα σημαντικότερα στοιχεία του ψηφιακού μετασχηματισμού είναι ότι
ορισμένες εργασίες στον τουριστικό τομέα που τώρα επιτελούνται από ανθρώπους,
θα αναληφθούν από αυτοματοποιημένα συστήματα
Α. Σωστό
Β. Λάθος
51. Η βιώσιμη ανάπτυξη και η αειφορία στον τουρισμό αφορά μόνο στην
περιβαλλοντική βιωσιμότητα, και όχι στην κοινωνικοοικονομική βιωσιμότητα
Α. Σωστό
Β. Λάθος
52. Η Ελλάδα, βάσει περιβαλλοντικών επιπτώσεων και της κλιματικής αλλαγής

παγκοσμίως θα:
Α. Ευνοηθεί τουριστικά βάσει των κλιματολογικών συνθηκών που θα δημιουργηθούν
Β. Θα αντιμετωπίσει κλιματολογικά προβλήματα
53. Οι κλιματολογικές συνθήκες που αναμένονται να αλλάξουν στο μέλλον, δεν θα

επηρεάσουν την εποχικότητα του τουρισμού στην Ελλάδα
Α. Σωστό
Β. Λάθος
54. Οι παράγοντες αύξησης του υπερτουρισμού είναι: (βρείτε το λάθος)

Α. Η αύξηση των εισοδημάτων της ανώτερης τάξης σε πολλές χώρες
Β. Το αυξημένο προσδόκιμο ζωής, διότι περισσότεροι άνθρωποι θα μπορούν να
ταξιδεύουν για περισσότερα χρόνια.
Γ. Η ευκολία διοργάνωσης του ταξιδιού
55. Τo θετικό στοιχείο του υπερτουρισμού είναι ότι στην επιβαρυμένη τουριστικά
περιοχή, ανεβαίνει ανεξαιρέτως, το εισόδημα όλων των κατοίκων
Α. Σωστό
Δ.ΥΠ.Α.

Β. Λάθος
56. Στην οικονομία διαμοιρασμού, το φαινόμενο Airbnb, συμβάλλει στην μείωση των
τιμών διαμονής για τους τουρίστες, αλλά και στην αύξηση των ενοικίων των
κατοικιών για τους ντόπιους
Α. Σωστό
Β. Λάθος
57. Στην οικονομία διαμοιρασμού, αυξάνεται η εργασιακή ασφάλεια των

εργαζομένων στον τομέα του τουρισμού, αφού αυξάνονται οι θέσεις εργασίας,
κυρίως αυτές της μερικές απασχόλησης
Α. Σωστό
Β. Λάθος
58. Δημογραφικά, με την αύξηση του πληθυσμού και του τουρισμού, οι καταναλωτές-
τουρίστες επιθυμούν και επιλέγουν τυποποιημένα τουριστικά πακέτα
Α. Σωστό
Β. Λάθος
59. Έχοντας υπόψη την άνοδο του προσδόκιμου ζωής, οι συνταξιούχοι:

Α. Παλιότερα ταξίδευαν περισσότερο
Β. Στο μέλλον θα ταξιδεύουν περισσότερο
Γ. Δεν θα παρατηρηθεί σημαντική διαφορά
60. Το ηλικιακό group των Millenials:

Α. Δεν ενδιαφέρεται για ανέσεις και υψηλή ποιότητα στην υπηρεσία
Β. Έχουν εκλεπτυσμένο γούστο και αναζητούν την ποιότητα παρά την ποσότητα.
61. Το ηλικιακό group των Generation Ζ:

Α. Προτιμούν κυρίως τα ομαδικά ταξίδια σε groups
Β. Δεν τους ενδιαφέρει η περιβαλλοντική ευαισθησία
Δ.ΥΠ.Α.

Γ. Προτιμούν το ταξίδι έναντι των υλικών αγαθών
62. Τόσο οι Millenials όσο και οι Generation Ζ, ενδιαφέρονται κυρίως για δημοφιλείς
τουριστικούς προορισμούς
Α. Σωστό
Β. Λάθος
63. Η άνοδος του ταξιδιώτη των «δευτερευουσών πόλεων» οφείλεται στην επιθυμία
αποφυγής του μαζικού τουρισμού
Α. Σωστό
Β. Λάθος
64. Κύριοι παράγοντες κρίσεων στον τομέα των ταξιδιών & του τουρισμού είναι:
(Βρείτε το λάθος)
Α. Τρομοκρατικές επιθέσεις
Β. Φυσικές καταστροφές
Γ. Οικονομική πτώχευση της χώρας του τουριστικού προορισμού
Δ. Εξάρσεις επιδημιών
Ε. Ψηφιακές απειλές
65. Με βάση την πανδημία covid-19, και τις επιπτώσεις των πανδημιών γενικά στις
μελλοντικές τάσεις, ποιος τουριστικός κλάδος θα χρειαστεί να μετασχηματιστεί
περισσότερο;
Οι διακοπές “ήλιος και θάλασσα”
Ο θρησκευτικός και περιηγητικός τουρισμός
Ο MICE (συνεδριακός τουρισμός)
Ο οικολογικός τουρισμός
66. Μια από τις προκλήσεις του ελληνικού τουρισμού στο δημογραφικό ζήτημα είναι
ότι ο ευρωπαϊκός πληθυσμός ως μερίδιο του παγκόσμιου πληθυσμού αυξάνεται
Δ.ΥΠ.Α.

Α. Σωστό
Β. Λάθος
67. “Ψηφιακοί νομάδες” καλούνται οι:

Α. Τουρίστες που κλείνουν μόνοι τους το τουριστικό πακέτο μέσω internet
Β. Τουρίστες που κλείνουν μόνοι τους το τουριστικό πακέτο μέσω internet και το
ταξίδι τους περιέχει περισσότερους από τρεις προορισμούς
Γ. Αυτοί που εργάζονται από οπουδήποτε στον πλανήτη κάνοντας παράλληλα και
διακοπές.
68. Στο ελληνικό καλοκαίρι, βάσει της υπερθέρμανσης του πλανήτη θα επηρεαστεί το
προϊόν “ήλιος και θάλασσα”:
Α. Θετικά
Β. Αρνητικά
69. Βάσει της υπερθέρμανσης του πλανήτη, ο εσωτερικός τουρισμός στις χώρες της
βόρειας Ευρώπης:
Α. Θα αυξηθεί
Β. Θα μειωθεί
Δ.ΥΠ.Α.

1. Α. Λάθος: Η κουλτούρα μαθαίνεται από παιδί μέσα στην οικογένεια, αλλά και
μετέπειτα και ως τα γεράματα, από κοινωνικούς φορείς, (σχολείο, παρέες, και
κοινωνικές ομάδες).
2. Ε. Όλα τα παραπάνω
3. Α. Σωστό
4. δ. το εισόδημα
5. Β. Λάθος: και το είδος του επαγγέλματος επηρεάζει την καταναλωτική συμπεριφορά
6. Β. Λάθος
7. Β. Λάθος: Μέσα σε διαφορετικές ομάδες συμπεριφερόμαστε διαφορετικά.
8. Α. Σωστό
9. Α. Σωστό
10. Β. Λάθος
11. Β. Λάθος
12. Α. Σωστό
13. Β. Λάθος: Οι στάσεις δεν είναι έμφυτες και «μαθαίνονται» από: προσωπικές
εμπειρίες, πληροφόρηση και επιχειρηματολογία, και από μεταδιδόμενες εμπειρίες
των άλλων
14. Α. Σωστό
15. Β. Λάθος: Και οι δύο αλλάζουν. Οι ανάγκες, δυσκολότερα από τις στάσεις
16. α: 2ο - β: 3ο, γ: 1ο, δ: 4ο, ε: 6ο, στ: 5ο
17. Α. Σωστό
18. Α. Σωστό
19. Α. Σωστό
20. Γ. Μπορεί να είναι δημοσιογράφος, καλλιτέχνης, παρουσιαστής, αθλητής
21. Α. Σωστό
22. Δ. Οι τελικοί χρήστες
23. Α. Σωστό
24. Α. Σωστό
25. τα α, γ, δ
Δ.ΥΠ.Α.

26. Δ. Ταξίδι σε άλλη πόλη αυθημερόν για παρακολούθηση αγώνα ποδοσφαίρου

27. Α. Σωστό
28. Β. Απόδραση και περιπέτεια
29. Β. Λάθος. Σχεδιάζουν τουριστικά προϊόντα και με βάση ηλικία, τρόπο ζωής,
τουριστικών δραστηριοτήτων στον τόπο προορισμού, κτλ.
30. Ε. Όλα τα παραπάνω
31. Β. Λάθος
32. Β. Λάθος
33. Β. Λάθος
34. Γ. Το κλίμα στον τόπο προορισμού
35. Α. Σωστό
36. Β. Λάθος
37. Γ. Συμβουλές ταξιδιωτικών πρακτόρων
38. Α. Σωστό
39. Α. Σωστό
40. Β. Λάθος
41. Β. Λάθος
42. Α. Σωστό
43. Β. Λάθος
44. Α. Σωστό
45. Β. Λάθος
46. Α. Σκοπός του ταξιδιού.- Στ. Τιμή.
47. Β. Λάθος
48. Β. Λάθος
49. Β. Λάθος
50. Γ. Οι Ιάπωνες
51. Α. Σωστό
52. Β. Λάθος
53. Β. Θα αντιμετωπίσει κλιματολογικά προβλήματα
54. Β. Λάθος
55. Α. Η αύξηση των εισοδημάτων της ανώτερης τάξης σε πολλές χώρες
Δ.ΥΠ.Α.

56. Β. Λάθος
57. Α. Σωστό
58. Β. Λάθος
59. Β. Λάθος
60. Β. Στο μέλλον θα ταξιδεύουν περισσότερο
61. Β. Έχουν εκλεπτυσμένο γούστο και αναζητούν την ποιότητα παρά την ποσότητα.
62. Γ. Προτιμούν το ταξίδι έναντι των υλικών αγαθών
63. Α. Σωστό
64. Α. Σωστό
65. Γ. Οικονομική πτώχευση της χώρας του τουριστικού προορισμού
66. Ο MICE (συνεδριακός τουρισμός)
67. Β. Λάθος
68. Γ. Αυτοί που εργάζονται από οπουδήποτε στον πλανήτη κάνοντας παράλληλα και
διακοπές.
69. Β. Αρνητικά
70. Α. Θα αυξηθεί
Δ.ΥΠ.Α.

Εκπαιδευτική ενότητα 7. ‘’Δραστηριότητες σε υγρό περιβάλλον/ αλμυρό ή

γλυκό νερό: ποτάμια, καταρράκτες, λίμνες, θάλασσα’’

Στη ενότητα παρουσιάζονται παραδείγματα διαμόρφωσης σύγχρονων τοπίων
εναλλακτικού τουρισμού και προτείνονται εναλλακτικές δραστηριότητες τουρισμού
στην Ελληνική, Ευρωπαϊκή και διεθνή πραγματικότητα.

Τα αποτελέσματα που προσδοκά η παρούσα ανάλυση και παρουσίαση είναι να
μπορούν οι αναγνώστες να:
➢ Έρθουν σε «γνωστική επαφή» και να γνωρίσουν δραστηριότητες εναλλακτικού

τουρισμού σε όλο τον κόσμο
➢ Αποσαφηνίσουν τις θετικές και αρνητικές επιδράσεις του εναλλακτικού τουρισμού
στα διάφορα επίπεδα του χώρου υποδοχής
Δ.ΥΠ.Α.

➢ Αναφέρουν πώς ο εναλλακτικός τουρισμός βοηθά τους προορισμούς να ανακάμψουν

➢ Προσδιορίζουν τις διαδικασίες που συμβάλλουν στην ολοκληρωμένη τουριστική
ανάπτυξη μιας περιοχής
Σε επίπεδο ικανοτήτων
➢ Ανακαλύψουν τις σύγχρονες τάσεις εναλλακτικού τουρισμού

➢ Εμπλακούν στη διαμόρφωση εναλλακτικών δραστηριοτήτων
Σε επίπεδο συμπεριφορών
➢ Ευαισθητοποιηθούν για τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των εναλλακτικών μορφών

τουρισμού
➢ Υποστηρίζουν την ανάπτυξη εναλλακτικών δραστηριοτήτων
➢ Υιοθετούν την εναλλακτική κουλτούρα, μέσω των αξιών του εναλλακτικού τουρισμού
➢ Στοχεύουν έμμεσα στη προστασία της τοπικής κουλτούρας, τη προστασία του
περιβάλλοντος και στην αναζήτηση νέων αξιών και τρόπων ζωής
Έννοιες- κλειδιά Εκπαιδευτικής ενότητας 7
μαζικός τουρισμός, εναλλακτικός τουρισμός, τουριστική ανάπτυξη
Οικοτουρισμός (οικολογικός τουρισμός), Αγροτουρισμός,Αθλητικός τουρισμός

(περιπέτειας), Πολιτισμικός τουρισμός, Ιατρικός (ιαματικός) τουρισμός,
Οινοτουρισμός Εθελοντικός τουρισμός, Γαστρονομικός τουρισμός,
σκι, αναρρίχηση, ποδηλασία, Αλεξίπτωτο πλαγιάς, Καταδύσεις, Θαλάσσιο σκι,Τζετ

σκι, Καγιάκ, Σέρφινγκ /Γουίντσερφ/ Κάιτσερφ, Ιστιοπλοΐα (sailing),Σερφ
(surfing),Δραστηριότητες στον αέρα (air-activities & sports) ,Ράφτινγκ (Rafting),
Πεζοπορία (Hiking) Χιονοδρομικά (Skiing) , Αναρρίχηση (Rock climbing),
Δ.ΥΠ.Α.

Ποδηλασία βουνού στην Ελλάδα, Canyoning και Ράφτινγκ στην Ελλάδα,

Παρατήρηση πουλιών (Bird watching)
Cape Floral Region, Νότιος Αφρική, Τροπικό Δάσος Great Bear, Καναδάς,
Μπαριλότσε, Αργεντινή,Εναλλακτική εμπλοκή τουριστών σε φυτείες, Εθνικό πάρκο ,
Yellowstone, ΗΠΑ, Εθνικό Πάρκο Broads, Ηνωμένο Βασίλειο, Το Ομοσπονδιακό
Σωφρονιστήριο Αλκατράζ, Εθνικό Πάρκο Mount Sanqing, Κίνα, Κόλπος Suncheon,
Νότια Κορέα
Εισαγωγή Εκπαιδευτικής ενότητας 7
Ο σύγχρονος άνθρωπος θεωρεί ανάγκη την πρόσκαιρη μετακίνηση του από τον
τόπο διαμονής του, σε άλλες περιοχές της χώρας του ή άλλων χωρών, προκειμένου
να ξεκουραστεί και να χαλαρώσει. Η αφθονία των σύγχρονων απολαύσεων οδηγεί
τον πολιτισμένο άνθρωπο σε φυγή, ενώ παραλλήλως ο άνθρωπος της υπαίθρου
μαγεύεται και έλκεται από την σύγχρονη ζωή των μεγαλουπόλεων. Παρατηρήθηκε
ότι η αύξηση της τουριστικής κίνησης υπήρξε μετά το Β' παγκόσμιο πόλεμο, διπλάσια
Δ.ΥΠ.Α.

από την αύξηση του κοινωνικού εισοδήματος, αν και η βελτίωση του κοινωνικού
εισοδήματος διαδραματίζει σημαντικό ρόλο, στην τουριστική κίνηση
Η Ιταλία εδώ και δεκαετίες και η Ισπανία πιο πρόσφατα, κυρίως λόγω οικονομικής και
τουριστικής ωριμότητας, είναι οι μεσογειακές ανταγωνίστριες χώρες της Ελλάδας,
που έχουν αντιληφθεί αυτό το διαφαινόμενο κίνδυνο και προσπαθούν να επιτύχουν
και εν πολλοίς τα καταφέρνουν, ισοκατανομή τουριστικών δραστηριοτήτων. Σε
αντίθεση, στη χώρα μας, η τουριστική βιομηχανία παρουσιάζει πολλές εγγενείς
αδυναμίες, με κυριότερη την εξαιρετικά υψηλή εποχικότητα, αφού έξι (6) στους δέκα
(10) επισκέπτες από το εξωτερικό ταξιδεύουν στην Ελλάδα το τρίμηνο Ιουλίου -
Σεπτεμβρίου.
Ανάλογα με την ψυχοσύνθεση και τις συγκεκριμένες κοινωνικές συνθήκες είναι

δυνατό η ανάγκη της μετακίνησης να ικανοποιείται με περιορισμό της ικανοποίησης
άλλων βασικών αναγκών, όταν το διατιθέμενο ατομικό εισόδημα δεν επαρκεί. Δεν
είναι λίγοι αυτοί που, ειδικά στις ημέρες μας, χωρίς οικονομικά μέσα, στερούνται και
τα πιο στοιχειώδη μέσα άνεσης κατά τη μετακίνηση τους στη χώρα προορισμού,
στην οποία πολλές φορές αναζητώντας οικονομικούς πόρους, προσφέρουν εργασία.
Στην αύξηση της τουριστικής κίνησης συντελούν:
• το επικρατούν κοινωνικό στερεότυπο, η μόδα και η προσπάθεια να μην

θεωρείται το άτομο οπισθοδρομικό και εκτός εποχής
• η κοινωνική προβολή που επιτυγχάνεται με εντυπωσιακό τρόπο μέσα από

ένα πολυδάπανο ταξίδι αναψυχής
• η επιθυμία απασχόλησης με θέματα εκτός καθημερινής ρουτίνας για

αποτοξίνωση από την καθημερινότητα και η αναζήτηση καινούργιων ευκαιριών
προσωπικής δραστηριότητας
• η μείωση του ενδιαφέροντος για αποταμίευση, λόγω της τηρούμενης

οικονομικής πολιτικής, που απομακρύνει τον άνθρωπο από τη σκέψη για
εξασφάλιση του αύριο και τον προσελκύει περισσότερο στην απόλαυση της ζωής
σήμερα
Δ.ΥΠ.Α.

Τα βασικά, διαφοροποιητικά στοιχεία διαμόρφωσης της τουριστικής συμπεριφοράς

κάθε περιηγητή είναι (Ακογλάνης, 2011):
(α) η μοναδική προσωπικότητα του
(β) τα ιδιαίτερα οικονομικά, κοινωνικά, πολιτικά, σωματικά και ψυχικά χαρακτηριστικά

του
(γ) ο τρόπος ζωής του και
(δ) οι εμπειρίες που έχει βιώσει Γενεσιουργό αίτιο πολλών μορφών τουρισμού είναι
η επαναλαμβανόμενη στο χρόνο εκδήλωση μιας ιδιαίτερης τουριστικής
δραστηριότητας, από πολλούς τουρίστες με κοινά, πολλά από τα προαναφερόμενα,
προσωπικά στοιχεία.
Έτσι ο τουρισμός μπορεί να πάρει π.χ. τη μορφή του τουρισμού τρίτης ηλικίας, όταν
η ηλικία των συμμετεχόντων σε αυτόν υπερβαίνει τα εξήντα χρόνια, του μαθητικού ή
σπουδαστικού τουρισμού, του τουρισμού γυναικών και του τουρισμού ατόμων με
ειδικές δεξιότητες, όταν οι τουρίστες, αντίστοιχα, έχουν τα συγκεκριμένα
χαρακτηριστικά, της ηλικίας, του φύλου και της αρτιμέλειας. Η μορφή του τουρισμού
μπορεί να αποτελεί μέρος μιας ευρείας μορφής ή να προσδιορίζεται από
περισσότερους από έναν παράγοντες. Τις τελευταίες δεκαετίες, η εξέλιξη της
επιστήμης του μάρκετινγκ τουρισμού έχει συντελέσει στο διαχωρισμό ενός
συστατικού στοιχείου της τουριστικής αγοράς, της ονομαζόμενης τουριστικής
πελατείας, με βάση τα συγκεκριμένα προσωπικά δεδομένα κάθε ταξιδιώτη.
Ο τρόπος μετάβασης των τουριστών στον τουριστικό προορισμό, καθορίζεται από το

είδος των μεταφορών που χρησιμοποιούνται, την οργάνωση της μετακίνησης και το
μέγεθος της μετακινούμενης τουριστικής ομάδας. Με βάση το χρησιμοποιούμενο
μεταφορικό είδος, ο τουρισμός περιλαμβάνει το θαλάσσιο, τον οδικό, τον
αεροπορικό, το σιδηροδρομικό, τον ποτάμιο και το μεικτό τουρισμό.
Όσον αφορά την οργάνωση της τουριστικής μετακίνησης, ο τουρισμός διακρίνεται

σε: (α) τουρισμό με οργανωμένη μετακίνηση, από τους οργανωτές ταξιδιών και από
τα ταξιδιωτικά γραφεία, εντός του πλαισίου οργάνωσης ολόκληρου τουριστικού
Δ.ΥΠ.Α.

πακέτου, που αποτελεί τη χαρακτηριστική περίπτωση μαζικού τουρισμού, μέσω

ναυλωμένων πτήσεων για μεγάλες αποστάσεις ή με ενοικιαζόμενα τουριστικά
λεωφορεία για μικρές αποστάσεις, χωρίς να αποκλείεται η μετακίνηση των τουριστών
και με άλλα μέσα μεταφοράς και
(β) τουρισμό με μη οργανωμένη μετακίνηση, όπου ένας τουρίστας μόνος επιλέγει τον
τρόπο μετακίνησης του, χωροχρονικά.
Τέλος, εάν ως κριτήριο κατηγοριοποίησης ληφθεί το μέγεθος της μετακινούμενης

ομάδας, ο τουρισμός μπορεί να χαρακτηριστεί ατομικός (μετακίνηση μόνο ενός
ατόμου), οικογενειακός (μετακίνηση μιας οικογένειας) και ομαδικός (μετακίνηση
ομάδας ατόμων). Ατομικός, θεωρείται, το τουριστικό είδος που ακολουθεί ένα άτομο
ή περισσότερα τα οποία συνδέονται φιλικά και πραγματοποιείται κατόπιν δικής τους
πρωτοβουλίας και οργάνωσης. Σε αντιδιαστολή, ο συλλογικός ή ομαδικός τουρισμός
είναι η οργανωμένη συλλογική μετακίνηση ατόμων, τα οποία χωρίς να έχουν καμία
προηγούμενη σχέση μεταξύ τους, συνέβη να συμμετέχουν στο ίδιο ταξίδι που
οργανώθηκε και εκτελέστηκε από κάποιο τουριστικό γραφείο, επιχείρηση μεταφορών
ή άλλη ιδιωτική ή δημόσια οργάνωση (Ηγουμενάκης, 1998). Οι προαναφερόμενοι
παράγοντες τουριστικής μετακίνησης, σε πλείστες όσες περιπτώσεις, αποτελούν και
βασικά χαρακτηριστικά γνωρίσματα των διαφόρων μορφών εναλλακτικού τουρισμού
Για τον ατομικό τουρισμό, σαν παράδειγμα υπάρχει η μεμονωμένη μετακίνηση με

μεταφορικό μέσο που ουσιαστικά αντιστοιχεί στην οικονομική δυνατότητα του
μεμονωμένου τουρίστα, ενώ αντίθετα, ένας από τους πιο ακριβούς τουρισμούς είναι
ο κοσμοπολίτικος τουρισμός ή τουρισμός του διεθνούς jet set, όπου η μετακίνηση
γίνεται με ιδιωτικά αεροπλάνα, πολυτελή ιδιωτικά κρουαζιερόπλοια, γιότ ή
ελικόπτερα. Η μετακίνηση των τουριστών κατά τη διάρκεια των διακοπών τους, εντός
ή πέριξ του τουριστικού προορισμού τους, γίνεται με όλους τους δυνατούς τρόπους,
ανάλογα με τη μορφή του τουρισμού (με δημόσια ή με ενοικιαζόμενα μέσα
μεταφοράς ή ακόμα και με ειδικά οχήματα). Πλέον με τα σύγχρονα αεροπλάνα, οι
αυτόνομες πτήσεις μεγάλων αποστάσεων, έχουν μειώσει δραματικά τη χρονική
διάρκεια των ταξιδιών και συνεπώς τις δαπάνες τους, με αποτέλεσμα να
Δ.ΥΠ.Α.

οδηγούμαστε στην παγκοσμιοποίηση της τουριστικής αγοράς και στην

καταπολέμηση της τουριστικής εποχικότητας.
τουριστική διαμονή περιλαμβάνει
(α) τη διάρκεια διαμονής των τουριστών στον τουριστικό προορισμό, που ταυτίζεται
με τη διάρκεια των διακοπών και εμπεριέχει:
• τις κύριες διακοπές, με διάρκεια δεκαπέντε έως τριάντα ημέρες
• τις δευτερεύουσες διακοπές, με διάρκεια δέκα έως δεκαπέντε ημέρες
τις λεγάμενες μικρές διακοπές, με διάρκεια από μία έως τέσσερις μέρες, όπως τα
γνωστά εορταστικά τριήμερα και τετραήμερα (long weekends)
(β) το είδος του καταλύματος, στο οποίο εμπεριέχονται ξενοδοχεία, μοτέλ,

πανδοχεία, ξενώνες, πλωτά καταλύματα, οικοτροφεία, ενοικιαζόμενα δωμάτια,
διαμερίσματα τροχόσπιτα, σκηνές, σπίτια φίλων ή συγγενών, που ανήκουν στα κύρια
ή στα συμπληρωματικά τουριστικά καταλύματα και
(γ) τη δαπάνη διαμονής Ο παράγοντας «μετακίνηση» και ο παράγοντας «διαμονή»

σε πολλές περιπτώσεις γίνονται βασικό γνώρισμα των εναλλακτικών μορφών
τουρισμού.
Για παράδειγμα, ενώ στο λεγόμενο «λαϊκό» τουρισμό, οι ταξιδιώτες διαμένουν σε

φθηνότερα καταλύματα, στον τουρισμό πολυτελείας επιλέγονται τα ξενοδοχεία
πολυτελείας για διαμονή.
Η εννοιολογική προσέγγιση του εποχικού τουρισμού (tourism of season)

περιλαμβάνει τη συσσώρευση του συνόλου των τουριστικών δραστηριοτήτων ενός
τόπου, σε μια συγκεκριμένη χρονική περίοδο, δίνοντας έτσι μέρος ή το σύνολο της
κίνησης ενός θερέτρου και κατ’ ουσία περιλαμβάνει την πλειονότητα των κύριων
διακοπών και των ταξιδιών της κύριας θερινής περιόδου, η οποία εκτείνεται το δίμηνο
Ιουλίου και Αυγούστου για το βόρειο ημισφαίριο και Ιανουαρίου και Φεβρουαρίου για
το νότιο ημισφαίριο. Ο εποχιακός τουρισμός αφορά το θερινό αλλά και το χειμερινό
τουρισμό και προφανώς, ενδιαφέρει τους τουρίστες και των δύο μορφών. Το
φαινόμενο της τουριστικής εποχικότητας συγκροτείται από:
Δ.ΥΠ.Α.

(α) την εποχή των διακοπών, δηλαδή την εποχή της κύριας τουριστικής
(β) τις αιτίες της εκδήλωσης, αυτής της δραστηριότητας σε συγκεκριμένη

εποχή του έτους
(γ) τα προβλήματα που δημιουργεί χωροχρονικά η πραγματοποίηση αυτού

του μεγάλου αριθμού τουριστικών ταξιδιών
Η τουριστική εποχικότητα επιδρά δυσμενώς στη λειτουργία ολόκληρου του

τουριστικού κυκλώματος και στην ποιότητα των προσφερομένων τουριστικών
υπηρεσιών.
Η τουριστική κίνηση σε έναν τόπο μπορεί να είναι συνεχής σε όλη τη διάρκεια του
χρόνου, με μικρές μόνο παραλλαγές κάθε εποχή. Αυτό συμβαίνει κυρίως στις
μεγάλες πόλεις που διαθέτουν πολλά και ποικίλα ενδιαφέροντα για τον τουρίστα,
οπότε η κίνηση σε αυτές διατηρείται σχεδόν αδιάκοπη και αμείωτη. Υπάρχουν, όμως,
και τόποι που έχουν μόνο εποχικό τουρισμό
Η τουριστική εποχικότητα περιλαμβάνει τρεις τουριστικές περιόδους:
(α) την περίοδο αιχμής: Ιούλιο και Αύγουστο ή Ιανουάριο και Φεβρουάριο, αντίστοιχα
για
(β) την ενδιάμεση περίοδο: Μάιο, Ιούνιο, Σεπτέμβριο, Οκτώβριο ή Νοέμβριο,

Δεκέμβριο, Μάρτιο, Απρίλιο, αντίστοιχα για τα δύο
(γ) τη νεκρή περίοδο, που καλύπτει τους μήνες Νοέμβριο, Δεκέμβριο, Ιανουάριο,
Φεβρουάριο, Μάρτιο και Απρίλιο ή Μάιο, Ιούνιο, Ιούλιο, Αύγουστο, Σεπτέμβριο και
Οκτώβριο, αντίστοιχα για τα δύο ημισφαίρια τα δύο ημισφαίρια
Σε τοπική κλίμακα η εποχή των διακοπών διαδραματίζει πρωταγωνιστικό ρόλο στη

δημιουργία των μορφών τουρισμού. Οι περισσότερες μορφές εναλλακτικού
τουρισμού έχουν έντονο εποχιακό χαρακτήρα και πολλές από αυτές υπάρχουν γιατί
υφίστανται οι κατάλληλες εποχές. Έτσι ο θερινός τουρισμός, ο παραθεριστικός
τουρισμός και ο παράκτιος τουρισμός υπάρχουν το καλοκαίρι, ενώ αντίθετα, ο
χειμερινός τουρισμός, ο τουρισμός παραχείμασης και ο χιονοδρομικός τουρισμός
Δ.ΥΠ.Α.

υπάρχουν το χειμώνα, ο αγροτουρισμός κυρίως την άνοιξη και το καλοκαίρι, όταν

γίνονται οι περισσότερες γεωργικές εργασίες, ο περιπατητικός, ο οικολογικός και ο
φυσιογνωστικός τουρισμός κυρίως το καλοκαίρι, την άνοιξη και το φθινόπωρο, για να
αποφεύγεται ο δυσμενής χειμώνας και ο μαζικός τουρισμός το καλοκαίρι
Άλλες μορφές τουρισμού, όπως ο επαγγελματικός, ο αθλητικός τουρισμός, ο αστικός

και τουρισμός υγείας συνήθως εμφανίζονται καλοκαίρι. Ο μόνος τουρισμός που δεν
ακολουθεί τις εποχές του έτους είναι ο θρησκευτικός, γιατί ακολουθεί το εορτολόγιο
της κάθε θρησκείας (Πενθερουδακη , Γαλανη , 2014)
7.1 Εναλλακτικός τουρισμός
Η ιδέα και η πρακτική του εναλλακτικού τουρισμού ξεκίνησαν ως απάντηση στις

επιδράσεις του μαζικού, συμβατικού τουρισμού και ως μια ανάγκη έκφρασης των
ειδικών ενδιαφερόντων, αναγκών και προτιμήσεων των επισκεπτών. Η χώρα μας
ήταν και είναι ήδη πρωτοπόρος προορισμός σε αυτόν τον θεματικής μορφής
τουρισμό, καθώς ανταποκρίνεται επαρκώς στα περισσότερα είδη εναλλακτικών
διακοπών. Ο εναλλακτικός τουρισμός έχει το βασικό χαρακτηριστικό του ενεργητικού
(δημιουργικού) τουρισμού, αλλά οι υπηρεσίες που προσφέρονται αφορούν σε μια
μεγάλη γκάμα δραστηριοτήτων και καλύπτουν κάθε γούστο.
Οι επισκέπτες αλληλεπιδρούν περισσότερο με τους ντόπιους, αντί απλά να

επισκέπτονται τα ιστορικά μνημεία και τα αξιοθέατα μιας περιοχής· εξάλλου, βασικό
μέλημα των τουριστικών αυτών υπηρεσιών είναι ο σεβασμός της φύσης και των
ντόπιων κατοίκων του τόπου προορισμού, στοιχεία που παραγκωνίζονται πλήρως
στον μαζικό/ συμβατικό τουρισμό.
Δ.ΥΠ.Α.

Το τουριστικό φαινόμενο, με κριτήριο το κίνητρο του επισκέπτη, ιεραρχείται,

σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Τουρισμού (ΠΟΤ, 2015) σε:
(α) ατομικό τουρισμό, κυρίως για άτομα με μεγάλη οικονομική δυνατότητα, που
αναζητούν συνήθως την περιήγηση και οργανώνεται και πραγματοποιείται από τους
ίδιους
(β) μαζικό τουρισμό, για πολυάριθμα άτομα, που χρησιμοποιώντας το ίδιο

μεταφορικό μέσο, σε συγκεκριμένη χρονική περίοδο, κινούνται, διαμένουν και δρουν
συλλογικά και ταυτόχρονα
(γ) εσωτερικό τουρισμό, για κατοίκους μιας χώρας που ταξιδεύουν εντός της
επικράτειάς της (δ) εξωτερικό τουρισμό, για κατοίκους μιας χώρας που ταξιδεύουν
στο εξωτερικό
(ε) εποχιακό τουρισμό, για επισκέπτες συγκεκριμένου χρονικού διαστήματος, κυρίως

λόγω καιρικών αλλαγών
(στ) συνεχή τουρισμό, για τουρίστες μιας περιοχής ανεξαρτήτου εποχής
(ζ) εναλλακτικό τουρισμό, για επισκέπτες που αναζητούν αντίβαρο στη συνολική
δράση του μαζικού τουρισμού
Με βάση την ιστορική εξέλιξη του τουριστικού φαινομένου από τη σχετική

βιβλιογραφία, εξάγεται το συμπέρασμα ότι κάποιες εναλλακτικές μορφές τουρισμού
ξεκίνησαν να αναπτύσσονται πολύ νωρίτερα από τις υπόλοιπες, αποτελώντας
μάλιστα εκείνη την εποχή, τη μοναδική τουριστική δραστηριότητα
Ο όρος «νέες εναλλακτικές μορφές τουρισμού» πρωτοχρησιμοποιήθηκε τη δεκαετία

του 1970 για να περιγράψει το σύνολο των δραστηριοτήτων του ήπιου έναντι του
«σκληρού», μαζικού, τουρισμού, αφού σε αντίθεση με την κρατούσα άποψη, όλες οι
εναλλακτικές μορφές τουρισμού δεν είναι νέες. Κάποιες από αυτές, έχουν ρίζες στην
αρχαιότητα, ενώ άλλες δημιουργήθηκαν τις τελευταίες δεκαετίες. Με βάση της αρχής
της εναλλακτικότητας και των γενικών τουριστικών χαρακτηριστικών τους μπορούν
να αλληλοαντικαθίστανται ανάλογα με το τοπικό περιβάλλον και το μέγεθος τους
Δ.ΥΠ.Α.

Παράλληλα με το συνολικό τουριστικό φαινόμενο, η εμφάνιση των κύριων

εναλλακτικών μορφών τουρισμού, ανάγεται στους προχριστιανικούς αιώνες,
όπως ο τουρισμός αναψυχής, ο επαγγελματικός τουρισμός, ο πολιτιστικός, ο
θρησκευτικός, ο αθλητικός και ο ιαματικός τουρισμός, που πρωτοεμφανίστηκαν στην
ευρύτερη περιοχή της νοτιοανατολικής Μεσογείου (στην αρχαία Αίγυπτο, στην
Αρχαία Ελλάδα, αλλά και στη Μεσοποταμία, στην Περσία και στη Ρωμαϊκή
Αυτοκρατορία).
Οι Αιγύπτιοι και οι Ασσύριοι δημόσιοι υπάλληλοι μετακινούνταν για κρατικές

υποθέσεις, κάνοντας επαγγελματικά ταξίδια, ενώ οι Αιγύπτιοι διοργάνωναν
ημερήσιες εκδρομές στις όχθες του Νείλου, ασκώντας μια πρωτογενή μορφή
παραποτάμιου τουρισμού. Ο θεσμός των Αμφικτιονιών στην Αρχαία Ελλάδα, που
ουσιαστικά ήταν συσκέψεις αντιπροσώπων γειτονικών πόλεων-κρατών για επίλυση
τοπικών προβλημάτων, συνήθως γύρω από ένα μαντείο, αποτέλεσε την πρώτη
μορφή συνεδριακού τουρισμού.
Ο αθλητικός και ο θρησκευτικός τουρισμός αναπτύχθηκε κυρίως στην Αρχαία

Ελλάδα τους τελευταίους προχριστιανικούς αιώνες, με τον αθλητικό τουρισμό να
περιλαμβάνει την μετάβαση αθλητών στους τόπους μεγάλων πανελλήνιων αγώνων,
που διεξάγονταν προς τιμή ολύμπιων θεών (οι Ολυμπιακοί Αγώνες στην Ολυμπία
προς τιμή του Δία, τα Πύθια στους Δελφούς προς τιμή του Απόλλωνα, τα Ίσθμια
στον Ισθμό της Κορίνθου προς τιμή του Ποσειδώνα και τα Νεμέα, στη Νεμέα προς
τιμή της Δήμητρας)
Τα Ασκληπιεία, τα πρώτα κέντρα υγείας που δημιουργήθηκαν γύρω από

θερμομεταλλικές πηγές και η λουτροθεραπεία που αναπτύχθηκε ιδιαίτερα κατά τους
ρωμαϊκούς χρόνους αποτελούν τα πρώτα βήματα του ιαματικού τουρισμού. Τέλος,
σαν αρχαία συνδυαστικά δείγματα πολιτιστικού και τουρισμού αναψυχής, μπορούν
να θεωρηθούν οι πολυάριθμες επισκέψεις των ταξιδιωτών της εποχής, στα επτά
θαύματα του τότε γνωστού κόσμου και κυρίως στον Ναό της Αρτέμιδος Έφεσο. 2.2.
Η δεύτερη τουριστική περίοδος Εκτείνεται χρονικά από τη γέννηση του Χριστού έως
και το 1850 και περιλαμβάνει τρεις ιστορικές υποπεριόδους:
Δ.ΥΠ.Α.

(α) τη μεταχριστιανική ρωμαϊκή και τη βυζαντινή περίοδο, έως και την πτώση της
Κων/πολης, το 1453, (
β) την περίοδο του Μεσαίωνα στη Δυτική Ευρώπη και της Αναγέννησης (μέχρι το
1618) και τέλος
γ) την ευρύτερη περίοδο της Γαλλικής Επανάστασης και των Ναπολεόντειων

πολέμων. Με δεδομένες τις τότε επικρατούσες συνθήκες (εθνικές ανακατατάξεις,
κοινωνική αναταραχή, ανασφάλεια ταξιδιών, φεουδαρχία, θεοκρατισμός, έλλειψη
συγκοινωνιακών μέσων και υποδομών, μειωμένο διαθέσιμο εισόδημα), η δεύτερη
αυτή χρονική περίοδος, θεωρείται τουριστικά ανενεργή, αφού καταγράφηκε απουσία
νέων μορφών τουρισμού, χωρίς αυτό να σημαίνει, βέβαια, ότι δεν υπήρχε καμία
τουριστική δραστηριότητα.
Η κατασκευή μεταφορικών υποδομών, ουσιαστικά, βοήθησε και υπηρέτησε, χωρίς

να ήταν προτεραιότητα, τουριστικούς σκοπούς, αφού κατά την πρώτη
μεταχριστιανική περίοδο, ολοκληρώνεται από τη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, η «Via
Egnatia», η πρώτη και σημαντικότερη, οργανωμένη και εποπτευόμενη οδός, με
θέσεις ανάπαυσης σε τακτές αποστάσεις και με πανδοχεία κατά μήκος της, για
διαμονή των ταξιδιωτών. (Πενθερουδακη , Γαλανη , 2014)
Τα βασικά χαρακτηριστικά του εναλλακτικού τουρισμού περιλαμβάνουν ένα

οικονομικό σχετικά ταξίδι, τη συνύπαρξη με τους ντόπιους, τη χρήση παραδοσιακών,
τοπικών προϊόντων, την πνευματική, σωματική και ψυχική αναζωογόνηση και
χαλάρωση. Συχνά αποτελείται από ένα δημιουργικό κομμάτι, είτε αυτό είναι κάποια
εξωτερική δραστηριότητα, είτε κάποιο είδους χειροτεχνίας.
Οι εναλλακτικές μορφές τουρισμού καταγράφουν την έμφαση που δίνεται στα κίνητρα
που σχετίζονται με το περιβάλλον και την αυτονομία στο ταξίδι (Τσάρτας, 1996). Ενώ
το κύριο χαρακτηριστικό των εναλλακτικών μορφών τουρισμού είναι «η αντίθεσή τους
προς τον κλασικό τουρισμό και ο κύριος στόχος τους είναι η διαφύλαξη του
περιβάλλοντος και της πολιτιστικής κληρονομιάς, καθώς και η ανάπτυξη νέων
θεματικών τρόπων προσέλκυσης τουριστών με τη δημιουργία καινούργιων
τουριστικών πόλων και αντίστοιχων τουριστικών ρευμάτων» (Σιταράς, Τζένος, 2007).
Δ.ΥΠ.Α.

Σύμφωνα με τον ΠΟΤ ο ορισμός για το εναλλακτικό τουριστικό προϊόν δόθηκε το

1980 και περιλαμβάνει επτά τύπους στοιχείων:
➢ Τη φυσική κληρονομιά.
➢ Την ενεργητική κληρονομιά.
➢ Την ανθρώπινη κληρονομιά δηλαδή, τα δημογραφικά στοιχεία και πολιτιστικά

δεδομένα, διάφορες απόψεις του πληθυσμού σχετικά με το τουριστικό φαινόμενο και
τις συνθήκες διαβίωσης σε εναλλακτική βάση.
➢ Τις θεσμικές, πολιτικές, νομικές και διοικητικές δομές στον εναλλακτικό τουρισμό.
➢ Τις κοινωνικές δομές της χώρας όπως είναι η συμμετοχή των ατόμων στο
δημοκρατικό σύστημα της χώρας.
➢ Τα αγαθά και τις υπηρεσίες, τα μεταφορικά μέσα και τους εξοπλισμούς, την ειδική
υποδομή των διακοπών.
➢ Τις οικονομικές και χρηματοδοτικές δραστηριότητες στον εναλλακτικό τουρισμό.
Τα πιο συχνά είδη εναλλακτικού τουρισμού, που έχουν αναπτυχθεί και στη χώρα
μας, είναι:
Οικοτουρισμός (οικολογικός τουρισμός)
Αποτελεί μια μορφή τουρισμού που περιλαμβάνει τους πόρους του περιβάλλοντος:
βουνά, ποτάμια, λίμνες κλπ. Συνήθως, αναπτύσσεται σε προστατευμένες περιοχές
σπάνιας ομορφιάς (π.χ. Natura), που έχουν και επιστημονικό ενδιαφέρον.
Δ.ΥΠ.Α.

Αγροτουρισμός
Ο επισκέπτης έρχεται σε άμεση επαφή με την ύπαιθρο και συμμετέχει ενεργά στις
εργασίες ενός αγροκτήματος, γίνεται μέρος της διαδικασίας και γεύεται τους καρπούς
των προσπάθειών του. Εδώ περιλαμβάνονται γεωργικές, κτηνοτροφικές ασχολίες,
μαγειρική, ελαιοτριβείο, μελισσοκομία και πολλά άλλα.
Αθλητικός τουρισμός (περιπέτειας)
Περιλαμβάνει τόσο την παθητική, όσο και την ενεργητική συμμετοχή σε αθλητικές
δραστηριότητες, που όμως αφορούν άμεσα στο φυσικό τοπίο και στην ιδιαίτερη
μορφολογία του τόπου. Στη χώρα μας έχουμε να επιλέξουμε ανάμεσα σε αμέτρητες
δραστηριότητες, όπως κωπηλασία, σκι, ιππασία, πεζοπορία, ορειβασία, κατάδυση,
ράφτινγκ κλπ.
Δ.ΥΠ.Α.

Πολιτισμικός τουρισμός
Αυτή η μορφή τουρισμού ανταποκρίνεται σε όσους επιθυμούν να ανακαλύψουν τους

ιστορικούς, αρχαιολογικούς και πολιτισμικούς θησαυρούς ενός τόπου, που όμως δεν
περιορίζονται στα γνωστότερα και πολυδιαφημισμένα μνημεία του.
Ιατρικός (ιαματικός) τουρισμός:
Αποτελεί μέρος μιας (ιατρικής) θεραπείας, που χρησιμοποιεί τους φυσικούς,

ιαματικούς πόρους ενός τόπου και ωφελεί τον επισκέπτη τόσο σε σωματικό, όσο και
σε συναισθηματικό βαθμό. Η πιο διαδεδομένη μορφή του στην Ελλάδα είναι οι
ιαματικές πηγές· σχεδόν 180 πηγές χρησιμοποιούνται στη χώρα μας για
λουτροθεραπεία και ποσιθεραπεία. Σε αρκετές ιαματικές πηγές έχουν διαμορφωθεί
ειδικοί σύγχρονοι χώροι υδροθεραπείας, spa και αναζωογόνησης, που διαθέτουν την
κατάλληλη υποδομή, σεβόμενοι παράλληλα τον φυσικό πλούτο της κάθε περιοχής.
Οινοτουρισμός
Δ.ΥΠ.Α.

Σκοπός του είναι η άμεση επαφή του επισκέπτη με τον τόπο καλλιέργειας και
συλλογής του σταφυλιού, τη συμμετοχή και παρατήρηση στη διαδικασία και τη
γευσιγνωσία. Η Ελλάδα, ως μεσογειακή χώρα, αποτελεί πόλο έλξης για τους λάτρεις
του κρασιού, ειδικά αν λάβουμε υπόψη και την τεράστια ποικιλία που διαθέτει.
Εθελοντικός τουρισμός
Οικονομική μορφή τουρισμού, την οποία επιλέγουν κυρίως νέοι άνθρωποι. Οι

επισκέπτες συμμετέχουν ενεργά σε κάποια project που αφορούν στον τόπο
προορισμού, βελτιώνοντας κυρίως τις συνθήκες ζωής και τις υποδομές της περιοχής
Γαστρονομικός τουρισμός
Βασικός στόχος του είναι η γνωριμία με την τοπική κουζίνα, τα τοπικά προϊόντα και
τα έθιμα που σχετίζονται με τις πρώτες ύλες μιας περιοχής. Οι υπηρεσίες εδώ
αντιτίθενται στις αλυσίδες έτοιμου φαγητού και στα αδιάφορα μενού που συνήθως
προσφέρονται στα ομαδικά πακέτα διακοπών της συμβατικής μορφής τουρισμού.
Δ.ΥΠ.Α.

Η ονοματοδοσία των περισσότερων εναλλακτικών μορφών τουρισμού βασίστηκε στο

όνομα του τουριστικού προορισμού, που φιλοξενεί τους κάθε είδους τουρίστες (ο
θαλάσσιος τουρισμός στη θάλασσα, ο παράκτιος στις ακτές, ο υπαίθριος στην
ύπαιθρο κ.ο.κ.). Ένας προορισμός χαρακτηρίζεται τουριστικός όταν δέχεται και
φιλοξενεί τουρίστες κατά τη διάρκεια των διακοπών τους και για το σκοπό αυτό, θα
πρέπει να διαθέτει: (α) ορισμένα στοιχεία έλξης και ικανοποίησης τους, τα
αποκαλούμενα τουριστικά θέλγητρα, που μπορεί να είναι φυσικά, κλιματολογικά,
γεωγραφικά, πολιτικά, πολιτιστικά, αλλά και ανθρωπογενή (β) την κατάλληλη
τουριστική υποδομή, για την εξυπηρέτηση της συνολικής τουριστικής διαδικασίας
Η κατηγοριοποίηση των τουριστικών προορισμών στηρίζεται κυρίως στο κριτήριο της

γεωγραφικής θέσης και συνεπώς, είναι δυνατόν να προσδιοριστούν τουριστικοί
προορισμοί, που βρίσκονται σε παράκτιες και ορεινές, σε αστικές περιοχές, σε
προστατευόμενες, άμεσα ή έμμεσα, φυσικές περιοχές (εθνικοί δρυμοί, πάρκα
αναψυχής κ.α.). Ιδιαίτερα σημαντικό είναι ότι οι τουριστικοί προορισμοί παράγουν
τουριστικά προϊόντα, τα οποία, όμως, καταναλώνονται επί τόπου για να τα
απολαύσουν οι τουρίστες, αφού δεν υπάρχει η δυνατότητα ούτε της μεταφοράς, ούτε
της αποθήκευσης τους. Στις χρονικές περιόδους, μάλιστα, που δεν παράγονται, οι
προορισμοί παύουν να χαρακτηρίζονται ως τουριστικοί
Όταν η τουριστική ανάπτυξη χαρακτηρίζεται από αναποτελεσματικότητα και

σχεδιάζεται χωρίς προγραμματισμό, λόγω σημαντικής χωροχρονικής τουριστικής
επιβάρυνσης και συνεπώς εμφάνισης μεγάλης τουριστικής εποχικότητας,
προκύπτουν ουσιαστικά περιβαλλοντικά ζητήματα, όπως η αλλοίωση και η
υπερεκμετάλλευση του φυσικού τοπίου, που οδηγούν έναν τουριστικό προορισμό
στην απώλεια της τουριστικής παραγωγικότητας του. Για να καταπολεμηθεί ο
κίνδυνος της απαξίωσης του τουριστικού προϊόντος, υπεισέρχεται ο όρος
«αειφορικός τουρισμός», που αντιπροσωπεύει την αειφορική τουριστική ανάπτυξη
και εξασφαλίζει την μακροχρόνια παραγωγή τουριστικών προϊόντων από τον
τουριστικό προορισμό (https://healthylifefestival.com/enallaktikos-tourismos)
Δ.ΥΠ.Α.

7.2 Τα οφέλη του εναλλακτικού τουρισμού
Τις τελευταίες δεκαετίες έχει υπάρχει μεταστροφή της ζήτησης ολοκληρωμένων

τουριστικών πακέτων, καθώς και γενικότερα τουριστικών προϊόντων ως προς τις
εναλλακτικές –ή ειδικές - μορφές τουρισμού. Σε αυτήν μπορεί κανείς να προσθέσει
και την αλλαγή των διεθνών προτύπων τουριστικής ζήτησης, που επικεντρώνονται
όλο και περισσότερο στο συνδυασμός προσφέρουμε με περιβαλλοντικές και
κοινωνικές δράσεις καθώς και με την αυξημένη επαγρύπνιση και αλλαγή συνείδησης
στα παραπάνω ζητήματα.
Η κύρια ιδέα πίσω από αυτή την ιδιαίτερη μορφή τουρισμού είναι οι επισκέπτες να
ζήσουν μια αξέχαστη εμπειρία, που να τους γεμίσει πνευματικά και ψυχικά, αφού
τους χαρίσει μια μοναδική, αυθεντική σύνδεση με τη φύση, τον πολιτισμό και τους
ανθρώπους στον τόπο προορισμού τους. Τα παρακάτω βασικά οφέλη θα σας
βάλουν σίγουρα σε σκέψη για το επόμενο ταξίδι σας!
Ο στόχος σήμερα της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι η ανάπτυξη μειονεκτικών

περιοχών, ή η ανάδειξη άλλων πιο αποκεντρωμένων περιοχών η προστασία στο
περιβάλλον και η ενίσχυση των υποδομών με την ανάπτυξή του με γνώμονα όμως
και προτεραιότητα στην εξυπηρέτηση του κοινού με την προστασία της τοπικής
ταυτότητας. Υπάρχουν περιοχές που σήμερα δημιουργούν την τουριστική εμπειρία
συγκλονίζοντας τον πολίτη μέσω της ξενάγησης από θεματικές πηγές
βιομηχανοποιημένων περιοχών από την εποχή του 20ου αιώνα. Ένα τέτοιο
παράδειγμα είναι οι ξεναγήσεις που πραγματοποιούνται σε απίστευτα για τον κοινό
νου μέρη προσφέροντας μια διαφορετική τουριστική εμπειρία όπως ξεναγήσεις
στους υπονόμους, στο νεκροτομείο, σε ένα σφαγείο, σε ένα εργοστάσιο στο
τυπογραφείο της κυβέρνησης, σε ένα εργοστάσιο καπνών, στο εργοστάσιο ταπήτων,
στο νομισματοκοπείο, στο χρηματιστήριο και στο Ανώτατο Δικαστήριο όταν αυτό
βρισκόταν ήδη σε συνεδρίαση.
Με την μετάβαση από τον 20ο αιώνα γίνεται πιο έντονη η ανάγκη για την μελέτη
οργανισμών δημιούργησε μια επιστήμη την κοινωνιολογία. Το χαρακτηριστικό είναι
Δ.ΥΠ.Α.

πως οι οργανισμοί αυτοί αποτελούν τελικά προϊόν ψυχαγωγίας για όλους εμάς
τουρίστες ή όχι καθώς εισάγονταν επισκέπτη στο ύφος και το σκεπτικό της εποχής
εκείνης δημιουργώντας σε αυτόν μια απίστευτη και συγκλονιστική εμπειρία. Η
συμμετοχή των περιηγητών με τα εκθέματα επαγγελμάτων ως τουριστικά αξιοθέατα
είναι η σύγχρονη τάση που έχει τις ιδιότητες μιας από τις «επιστήμες της υλικής
υπόστασης» του LéviStrauss «sciences of the concrete»
Ένας θεωρητικός της κουλτούρας και του σύγχρονου ελεύθερου χρόνου, ο Ντάνιελ J.
Boorstin, κάνει μία επιδοκιμαστική κριτική και αναφορά επί μακρόν σε ένα συγγραφέα
του δέκατου-ένατου-αιώνα. Λέει πολύ συγκεκριμένα ότι :Οι πόλεις της Ιταλίας
κατακλύζονται τώρα από τις αγέλες αυτών των πλασμάτων, γιατί ποτέ δεν χωρίζουν
μεταξύ τους, και τους βλέπεις να αριθμούν μέχρι και σαράντα άτομα μαζί και να
ξεχύνονται κατά μήκος ενός δρόμου με τον οδηγό τους τη μία στιγμή να είναι μπροστά
τους και την άλλη στιγμή πίσω τους και κάνει κύκλους γύρω τους σαν ένα σκυλί που
φυλάει τα πρόβατα -και πραγματικά η διαδικασία μοιάζει όσο δεν γίνεται με βοσκή.
Έχω συναντήσει ήδη τρία κοπάδια, και δεν έχω ξαναδεί τίποτα τόσο αγροίκο, οι
άνδρες, συνήθως ηλικιωμένοι, ζοφεροί, λυπημένοι στην όψη, οι γυναίκες, κάπως
νεότερες, που παίρνουν μέρος σε ένα σύντομο ταξίδι, αλλά έντονα ζωηρές,
τετραπέρατες και αστείες»
Αυτό είναι μόνο ένα μικρό απόσπασμα που φανερώνει την άποψη του
συγκεκριμένου ανθρώπου για τους τουρίστες και δεν είναι άλλη από αυτή. «Το ταξίδι
και οι ταξιδιώτες είναι δύο πράγματα που απεχθάνομαι-και παρόλα αυτά εδώ είμαι,
όλοι είναι έτοιμοι για να τους πω την ιστορία των αποστολών μου» Claude Lévi-
Strauss: Η αποτύπωση της παραπάνω θέσης είναι μια διατύπωση πάγια που όμως
έχει πάρα πολλούς υποστηρικτές. Πολλοί δηλαδή δεν εκτιμούν τον τουρίστα
εναρμονίζονται με αυτή την θέση και σε αυτήν την εικόνα αγωνίζονται να
απομακρυνθούν από αυτό το ηθικά-αποδεκτό το στερεότυπο του τουρίστα. Οι
τουρίστες δεν επικρίνονται από τον Boorstin και τους άλλους θεωρητικούς επειδή
φεύγουν από τον τόπο και τον πολιτισμό τους για να δουν τα αξιοθέατα αλλά
κατακρίνονται που είναι ικανοποιημένοι με το να έχουν μία πολύ επιφανειακή
Δ.ΥΠ.Α.

εμπειρία που δεν εμβαθύνει στην ουσία στην εμπειρία και γνώση άλλων λαών και
άλλων τοποθεσιών. Πολλοί από τους τουρίστες ντρέπονται να μιλήσουν για την
εμπειρία τους καθώς θεωρούν πως δεν εμβαθύνουν με άλλα λόγια, η τουριστική
ντροπή δεν είναι βασισμένη στο να είσαι τουρίστας αλλά στον τρόπο που δεν σε
αφήνει να είσαι αρκετά τουρίστας δηλαδή στην αποτυχία να τα δεις όλα με τον τρόπο
που «πρέπει» να τα δεις και να τα βιώσεις. Στην πιο πάνω αποδοχή βασίζεται και η
νέα τάση στις βιωματικές εμπειρίες ταξιδιωτικών προορισμών.
Η τουριστική κριτική του τουρισμού είναι όχι μόνο η αποτύπωση της κριτικής αλλά η
προσπάθεια για ενδυνάμωση του τομέα του τουρισμού βασισμένη σε μια επιθυμία να
υπερβεί τους άλλους απλούς τουρίστες σε μια βαθύτερη εκτίμηση της κοινωνίας και
του πολιτισμού. Όλοι οι τουρίστες προσπαθούν να έχουν μια πιο εμπεριστατωμένη
εκτίμηση σε βάθος της κοινωνίας και του πολιτισμού μέχρι όμως ενός σημείου του
σημείου εκείνου που τους δίνει το κίνητρο για την εκκίνηση του ταξιδιού τους
,αποτελεί συνεπώς το συστατικό ή ένα από τα βασικά συστατικά του κινήτρου του
ταξιδιού. Οι διαφοροποιήσεις του μοντέρνου κόσμου έχουν την ίδια δομή με τα
τουριστικά αξιοθέατα καθώς παρέχουν όλα τα στοιχεία εκείνα που είναι
αποσπασμένα από το αρχικό φυσικό τους στοιχείο, τα στοιχεία ιστορικά και
πολιτιστικά πλαίσιά τους ταιριάζουν μαζί με άλλα τέτοια που μετατοπίστηκαν ή που
εκσυγχρονίστηκαν είτε είναι πράγματα, είτε άνθρωποι.
Οι διαφοροποιήσεις σήμερα είναι τα αξιοθέατα. Που παρουσιάζουν μια

πραγματικότητα του σήμερα συνδεδεμένη όμως με τα έντονα κοινωνικά στοιχεία του
παρελθόντος. Τα σύγχρονα πολεμικά θωρηκτά του σήμερα προσορμίζονται κοντά
στα παλαιά ξύλινα πολεμικά πλοία όπως το Old Ironsides (USS Constitution)του
λιμανιού της Βοστόνης. Μόνο και μόνο αυτή η ομοιότητα προσδίδει άλλη αξία και
΄΄άλλη εμπειρία στο τουρίστα καθώς νιώθει εκείνη την στιγμή κομμάτι του σήμερα και
του χθες την ίδια όμως ταυτόχρονα χρονική στιγμή.
Άλλο παράδειγμα είναι οι τουρίστες όταν παρατηρούν πως οι ουρανοξύστες

στέκονται δίπλα στα αναπαλαιωμένα σπίτια του δέκατου-όγδοου αιώνα Υόρκης.
Δ.ΥΠ.Α.

Επίσης όλες οι μεγάλες πόλεις έχουν συλλογές από φυτά της άγριας φύσης, ή ότι Οι
Αιγυπτιακοί οβελίσκοι στέκονται στις πολυάσχολες διασταυρώσεις του Λονδίνου, στο
Παρίσι, στη Νέα Υόρκη στο σημείο που βρίσκεται το πάρκο Σέντραλ Παρκ
Ο εκσυγχρονισμός χωρίζει ταυτόχρονα αυτά τα πράγματα από τους ανθρώπους και

τα μέρη που τα δημιούργησαν. Ο σύγχρονος τουρίστας απελευθερωμένος είναι πια
από τις παραδοσιακές συνδέσεις στο σύγχρονο κόσμο όπου, ως τουρίστες, μπορούν
να προσπαθήσουν να τουρίστες, μπορούν να προσπαθήσουν να ανακαλύψουν, να
αναδημιουργήσουν μια πολιτισμική κληρονομιά ή μια νέα κοινωνική ταυτότητα,.
Οι ρητορικοί του τουρισμού μέχρι στιγμής μιλούν για την αυθεντικότητας και την
σοβαρότητα των τουριστών σε σχέση με το τι βλέπουν ή τι στην πραγματικότητα
είναι αυτό που πρέπει να δουν κ να αντιληφθούν ως ταξιδιωτική εμπειρία. Για
παράδειγμα να μπορούν να προσδώσουν την πραγματική αξία σε αυτό που βλέπουν
πχ, αυτή είναι η πραγματική πένα που χρησιμοποιήθηκε για να υπογραφεί ό νόμος.
Η αυτό είναι ένα αυθεντικό κομμάτι των Ινδιάνων της φυλής Tlingit
Στην περιοχή του Φοενίξ, Αριζόνα, 17 Απριλίου 1962 (Reuters), η γέφυρα του
Λονδίνου θα σταλεί στις Ηνωμένες Πολιτείες και θα ξανα-συναρμολογηθεί σε μια
παραθεριστική πόλη στη νότια Αριζόνα. Η γέφυρα, κατά μήκος του ποταμού Τάμεση,
που εγκαινιάστηκε από το βασιλιά William το IV το 1831, προορίζεται να πάει στην
πόλη (Lake Havasu City), μια κοινότητα που δεν υπάρχει στους περισσότερους
χάρτες. Εκατομμύρια δολαρίων ξοδεύτηκαν για την δημιουργία μιας παραθεριστικής
πόλης επί της όχθης του ποταμού του Κολοράντο πόλης που θα πρόσφερε την
εμπειρία της ερήμου έξω από την παρθένα έρημο και κατά μήκος του ποταμού
Κολοράντο κοντά στην Γιούμα της Αριζόνα θα προσέφερε απίστευτη ταξιδιωτική
εμπειρία..
‘Ένα άλλο παράδειγμα αυτό του Ο Frederick Schumacher, ο διευθυντής για την
ανάπτυξη της πόλης Lake Havasu σίτυ είπε πως η γέφυρα αποτελεί το τέλειο
κορυφαίο τουριστικό αξιοθέατο… Η γέφυρα αυτή θα αντικατασταθεί στην πόλη του
Δ.ΥΠ.Α.

Λονδίνου από μία πιο σύγχρονη, και με μεγαλύτερη κατασκευή. Μια υποκατηγορία
της εμπειρίας είναι η πολιτιστική εμπειρία. Τα στοιχεία της πολιτιστικής εμπειρίας
είναι κάπως, μυθοποιημένα, πιο εξιδανικευμένα ή παρουσιάζονται υπερβολικά ως
πρότυπα της κοινωνικής ζωής και που παρουσιάζονται στο δημόσιο πεδίο, στις
ταινίες, στα συγγραφικά δεδομένα ,στην μυθοπλασία σε ιστορίες σκίτσα στις
εκθέσεις, στην εθιμοτυπία και στα θεάματα.
Όλες οι τουριστικές έλξεις αποτελούν τουριστικές εμπειρίες .οι πολιτιστικές αυτές

εμπειρίες είναι ισχυροί παράγοντες στον καθορισμό των ευκαιριών, της δύναμης και
της κατεύθυνσης της γνώσης και της οργάνωσης ενός πολιτισμού. Ενός πολιτισμού
που Μέσω της πολιτιστικής εμπειρίας τα στοιχεία που παράγονται, οργανώνονται,
ταξινομούνται και απευθύνονται στον επισκέπτη για να παράξουν συγκεκριμένα
συναισθήματα και πεποιθήσεις.
Μέρος της σύγχρονης εμπειρίας είναι η τελετουργία. Ο Goffman έχει ορίσει και
καθορίσει την τελετουργία ως «μηχανική, τυποποιημένη πράξη μέσω της οποίας το
άτομο φανερώνει την στάση του και υποδεικνύει το σεβασμό του για κάποιο πολύ
πολύτιμο εργαλείο και πολύ ξεχωριστό που προσδίδει δηλαδή σε αυτόν μια πολύ
ξεχωριστή και ιδιάζουσα σημασία. Η τελετουργία στην σκέψη του κάθε τουρίστα έχει
μεταφραστεί ως μια αίσθηση καθήκοντος προς τον προορισμό ή το αντικείμενο που
θαυμάζει είναι ένα καθήκον που συχνά εκτελείται με πολύ στοργικό τρόπο. Ή
σύγχρονη περιήγηση δημιουργεί την σιγουριά και την αίσθηση πως ορισμένα
αξιοθέατα πρέπει να τα δούμε συλλογικά ή ατομικά δηλαδή αποτελεί ηθική
υποχρέωση η περιήγηση και ο θαυμασμός σε αυτά τα αξιοθέατα.. Οι σύγχρονες
οργανωμένες περιηγήσεις, με τους όρους του Goffman, είναι «εκτενείς αρκετά
εθιμοτυπικές ημερήσιες διατάξεις που περιλαμβάνουν τις μεγάλες ουρές των
υποχρεωτικών ιεροτελεστιών.»
Για παράδειγμα αυτός που θα πάει στην Ευρώπη πρέπει οπωσδήποτε να

επισκεφθεί το Παρίσι. Όταν φθάσει εκεί αυτό που πρέπει να δει σε εισαγωγικά είναι
το Λούβρο, ο Πύργος του Άιφελ και η Εκκλησία των Παρισίων πριν βέβαια αυτή
καταστραφεί από πυρκαγιά, Ακόμα όμως και τώρα η εκκλησία αυτή αποτελεί
Δ.ΥΠ.Α.

τοπόσημο και ο κόσμος συρρέει να δει που βρισκόταν και πως αποκαθίσταται αυτή.
Εάν κάποιος πάει στο Λούβρο αυτό που «πρέπει να δει» είναι η Αφροδίτη της
Μήλου, και φυσικά το πορτραίτο της ΜONA LISA.Υπάρχουν δισεκατομμύρια
τουριστών που έχουν ξοδέψει τις οικονομίες μιας ζωής για να φθάσουν εκεί και να
μπορέσουν να κάνουν το προσκύνημα αυτό, να καμαρώσουν και να δουν αυτά τα
αξιοθέατα αυτά και να κάνουν το όνειρό τους πραγματικότητα. Πάρα πολύ μεγάλος
αριθμός τουριστών που επισκέπτονται τέτοια μέρη νιώθουν την ανάγκη να δείξουν
τόσο μεγάλη σημασία για το αξιοθέατο που επισκέπτονται, ώστε επιθυμούν να είναι
μόνοι τους όταν θα το δουν, και φαίνονται πολύ ενοχλημένοι από τους άλλους
τουρίστες και επισκέπτες που βεβηλώνουν το χώρο και συνωστίζονται τριγύρω σαν
να είναι «αγέλη από πρόβατα»
Μερικά από τα αναφερόμενα αξιοθέατα είναι πολύ σημαντικά και χρήζουν τεράστιας
προσοχής και σημασίας καθώς η προστασία τους παίζει καθοριστικό ρόλο – Η
προστασία φαίνεται να είναι το κίνητρο για την πρόσφατη ληφθείσα απόφαση στο
μουσείο του Λούβρο που ανακοίνωσε ότι μόνο η mona Liza και κανένα άλλο από τα
εκθέματα του μουσείου δεν έχει την ίδια αξία ,δεν δημιουργεί την ίδια εμπειρία και
έκπληξη στον επισκέπτη όπως αυτή γιαυτό και κρίνεται σκόπιμη η προστασία τη
πίσω από γυαλί. Όταν το γυαλί τοποθετείται σε ένα κτήριο ή σε ένα πίνακα
ζωγραφικής, αυτό εξυμνείται. Το ίδιο συμβαίνει και όταν μπροστά από κάθε έκθεμα ή
μνημείο τοποθετείται προβολέας..
Τα τουριστικά αξιοθέατά δεν είναι μόνο μια απλή συλλογή κάποιων

αντιπροσωπευτικών αντικειμένων. Όταν παρουσιάζονται κατά τη διάρκεια των
τουριστικών ξεναγήσεων και περιπλανήσεων, έχουν μια ηθική αξίωση πάνω σε κάθε
τουρίστα δημιουργούν την παγκοσμιότητα, την ενσωμάτωση φυσικών, τείνουν να
ενσωματώσουν τους κοινωνικούς, ιστορικούς πολιτιστικούς τομείς σε μια δια
δραστική κατάσταση και μοναδική αντιπροσώπευση που γίνεται πράξη μέσω της
ξενάγησης. Τα αξιοθέατα και όλη η ιστορία πίσω από αυτά είναι από τους πιο
σύγχρονους κώδικες τακτικούς σύνθετους και παγκόσμιους είναι τόσο σημαντικοί και
σύγχρονοι κώδικες όχι όμως στο βαθμό του σύνθετου και τακτικού βέβαια όπως αυτό
Δ.ΥΠ.Α.

της γλώσσας. Στην σύγχρονη κοινωνία το κυριότερο αξιοθέατο είναι η ίδια η κοινωνία
και όλα τα άλλα συστατικά ενσωματώνονται μέσα σε αυτή. Ο Baedeker έγραψε για το
Παρίσι: «Το Παρίσι δεν είναι μόνο η πολιτική μητρόπολη της Γαλλίας, αλλά και το
κέντρο της καλλιτεχνικής, δημιουργικής, κοινωνικής, ιστορικής, επιστημονικής και
βιομηχανικής ζωής του τόπου. Τα κεντρικά σημεία της πόλης είναι πολύ
εντυπωσιακά, πολύ δραστήρια και ζωντανά και ακούγονται συχνά οι φωνές των
πλανόδιων πωλητών, καλλιτεχνών, παλιατζήδων, εφημεριδοπωλών, κτλ.».
Στην Αγγλία επίσης σε εθνικό επίπεδο η οικονομική ανάπτυξη συνδέεται με την

πώληση και εξαγωγή των πολιτιστικών της προϊόντων σε άλλες χώρες. Οι Beatles
έλαβαν τη διάκριση O.B.E. (Order of the British Empire: είναι τιμητική διάκριση του
Τάγματος της Βρετανικής Αυτοκρατορίας.)όλο αυτό γιατί οι πωλήσεις σταμάτησαν το
καταστροφικό έλλειμμα σε εμπορικό επίπεδο στην Μεγάλη Βρετανία. Οι πολιτιστικές
παραγωγές είναι δείγματα πολιτισμού και παράγοντες ισχυρής δύναμης ευκαιρίας και
κατεύθυνσης ενός πολιτισμού. Μέσω της πολιτιστικής εμπειρίας τα στοιχεία
ενώνονται οργανώνονται και παράγουν συγκεκριμένα συναισθήματα ,πεποιθήσεις
και εντέλει αποτελούν τουριστικό προϊόν που εκπέμπει τόσο στον ντόπιο όσο και
στον επισκέπτη συναισθήματα και μοναδικές τουριστικές εμπειρίες.
7.3 Εναλλακτικές δραστηριότητες στην Ευρώπη
7.3.1 Σκωτία
Εδώ και αρκετά χρόνια, η Σκωτία αναπτύσσει ένα σχέδιο για τον υποστήριξης
εναλλακτικών τουριστικών εμπειριών και ενθαρρύνονται οι επισκέπτες να είναι πιο
φιλικοί προς το περιβάλλον. Προτείνονται δραστηριότητες όπως εναλλακτικές
διαδρομές και δραστηριότητες (περπάτημα, ποδηλατάδα, αναρρίχηση, κλπ) στα
τοπικά δάση και τα άλση.
Το Forest Park Galloway, για παράδειγμα,

Δ.ΥΠ.Α.

είναι το μεγαλύτερο δάσος σε ολόκληρη τη χώρα και είναι πολύ δημοφιλές μεταξύ
των πεζοπόρων και των αναρριχητών πάγου. Το Pitlochry είναι ένας ιδανικός
προορισμός για πεζοπορία σε λόφους και το Hnapdale Forest προσφέρει τη
μοναδική ευκαιρία να δει κανείς κάστορες από κοντά. Οι επισκέπτες μπορούν επίσης
να εξερευνήσουν ευρείς κοιλάδες και λίμνες της Σκωτίας, να πάνε για ορειβασία στα
βουνά, να προσπαθήσουν να αναρριχηθούν σε έναν από τους λόφους ή να
απολαύσουν μία ωραία μεγάλη βόλτα κατά το μήκος της ερήμου
7.3.2 Ισπανία
Siam Park, το waterpark της Ισπανίας που κόβει την ανάσα. Το πάρκο Siam
αποτελεί μέρος του ομίλου Loro Parque. Η όμορφη ταϊλανδέζικη αρχιτεκτονική
δημιουργήθηκε από τον καθηγητή Ruetai. Ο καθηγητής ήρθε ειδικά από το
Πανεπιστήμιο της Μπανγκόκ για να σχεδιάσει όλα τα κτήρια και τα γλυπτά.Το Siam
Park έχει έκταση 185.000τ.μ. και είναι τεχνολογικά το πιο εξελιγμένο waterpark του
κόσμου. Η πριγκίπισσα Maha Chakri Sirindhorn της Ταϊλάνδης εγκαινίασε το Siam
Park, το 2008. Σε αυτό το χρονικό διάστημα το Siam Park έχει καθιερωθεί ως η
καλύτερη δραστηριότητα αναψυχής στο νότο της Τενερίφης. Με περισσότερους από
πέντε εκατομμύρια επισκέπτες από όλο τον κόσμο, το Siam Park έχει κάθε λόγο να
θεωρείται ως ένα από τα καλύτερα παγκοσμίως. Τα παιχνίδια στο waterpark είναι
ειδικά σχεδιασμένα και πραγματοποιούν ότι υπόσχονται. Ξεχωρίζουν τα : Tower of
Power για πραγματική αίσθηση αδρεναλίνης γλιστρώντας μέσα από το διαφανές
ακρυλικό σωλήνα, με καρχαρίες, ακτίνες και άλλες εκπλήξεις να συνοδεύουν τους
Δ.ΥΠ.Α.

επισκέπτες σε απόσταση 5 εκατοστών από αυτούς, πριν τελειώσει η διαδρομή των

28 μέτρων σχεδόν κάθετης πτώσης.
Το Siam Park, το waterpark της Ισπανίας που κόβει την ανάσα περιβάλλεται από
πλούσια βλάστηση σε συνδυασμό με το υδάτινο στοιχείο αλλά και τη μαγεία του
πρώην βασιλείου του Σιάμ.
Wave Palace, ένα ασύγκριτο μέρος όπου οι επισκέπτες μπορούν να απολαύσουν

διαφορετικά είδη κυμάτων, από μικρού μεγέθους μέχρι κύματα μεγαλύτερα των 3m
(τα υψηλότερα στον κόσμο), μέχρι 42 συνολικά διαφορετικούς τύπους, μεγέθη και
σχήματα.
Naga Racer για τους λάτρεις της ταχύτητας. Είναι η καλύτερη ευκαιρία για αγώνες
ταχύτητας ή για να νοιώσετε σαν τον Ιντιάνα Τζόουνς σε μια περιπέτεια με σκάφη
στα Mekong Rapids.
Δ.ΥΠ.Α.

he Jungle Snake, μια πραγματική ζούγκλα που αποτελείται από ποικίλες

νεροτσουλήθρες διαφορετικών ταχυτήτων, άλλες σκοτεινά τούνελ και άλλες ανοιχτές
για να απολαμβάνετε τη θέα
Lost City, ένας χώρος ειδικά διαμορφωμένος για μικρά παιδιά. Μια περιοχή που
αποτελείται από διάφορους πύργους που συνδέονται με γέφυρες και δίχτυα, έντεκα
νεροτσουλήθρες και παιχνίδια νερού που συνθέτουν μια πραγματική παιδική πόλη.
Επιπλέον, υπάρχει ένα αποκλειστικό μέρος για τα μωρά ώστε να μπορούν να
απολαμβάνουν το παιχνίδι με τους γονείς και τα αδέλφια τους με απόλυτη ασφάλεια.
Δ.ΥΠ.Α.

7.3.3 Ιρλανδία
Η Ιρλανδία είναι ένας από τους πιο περιπετειώδης καθώς και τους πιο πράσινους
ευρωπαϊκούς προορισμούς. Οι Cliffs of Moher
είναι ιδιαίτερα δημοφιλείς μεταξύ των επισκεπτών που έρχονται να περιηγηθούν και
να κάνουν πεζοπορία, αναρρίχηση και να θαυμάσουν την ομορφιά των βράχων που
ενώνουν το νησί με τον Ατλαντικό Ωκεανό. Τα βράχια που εκτείνονται πάνω από 8
χιλιόμετρα και ανέρχονται στα 14 μέτρα είναι ένα εξαιρετικό παράδειγμα αυτής της
υπέροχης φύσης.
Αξιοσημείωτα τοπία, ωστόσο, μπορούν να βρεθούν σε ολόκληρη την Ιρλανδία. Οι

πεζοπόροι θα λατρέψουν τη μεγάλη κυκλική τουριστική διαδρομή των 179
Δ.ΥΠ.Α.

χιλιομέτρων που είναι γνωστή ως το Δαχτυλίδι του Herry, η οποία πηγαίνει τους
ταξιδιώτες σε όλη την χερσόνησο Iveragh, γύρω από τις λίμνες του Hillarney, μέσα
από μοναδικά μέρη, συμπεριλαμβανομένης της θερινής κατοικίας του Charles
Chaplin.
7.3.4 Νορβηγία
Όμορφοι στενοί βραχώδεις κόλποι και μαγευτικά φώτα ͘ η Νορβηγία γοητεύει όλους
τους επισκέπτες με την αξιοσημείωτη φύση της. Ως εκ τούτου, η χώρα είναι ένας από
τους ηγέτες σε πρωτοβουλίες εναλλακτικών δραστηριοτήτων
Οι Νορβηγοί έχουν ενθαρρυνθεί από τους πολιτικούς ηγέτες να σεβαστούν και να

διατηρήσουν τη φύση τους. Ένα από τα μεγαλύτερα αξιοθέατα της χώρας είναι μία
επίσκεψη στο Geiranger Fjord.
Οι τουρίστες μπορούν να απολαύσουν την ομορφιά του διάσημου Fjord από μία
βάρκα, να πάνε για ορειβασία ή ακόμη και να επιλέξουν μία περιήγηση με ποδήλατο
γύρω από το Fjord.
7.3.5 Σουηδία
Η Σουηδία είναι από τους πρωτεργάτες στον εναλλακτικό τουρισμό και σε
δραστηριότητες στη φύση. Όλοι οι πολίτες έχουν μία ισχυρή σχέση με τη φύση και
αφιερώνουν πολλές προσπάθειες για να τη διατηρήσουν.
Δ.ΥΠ.Α.

Κατά τη διάρκεια της χειμερινής περιόδου, οι επισκέπτες μπορούν να

απολαύσουν το σκι διαμέσου των εκπληκτικών βουνών, να πάνε για πατινάζ
στον πάγο ή να δοκιμάσουν τη βόλτα με το έλκηθρο που το έλκουν σκυλιά.
Η Σουηδία ταυτόχρονα είναι ένας από τους ευρωπαϊκούς προορισμούς που

προσφέρουν ένα ευρύ φάσμα δραστηριοτήτων, όπου όλες σχετίζονται με τη φύση,
ακόμη και κατά τη διάρκεια της θερινής περιόδου. Για παράδειγμα, οι επισκέπτες
έχουν την ευκαιρία να ανακαλύψουν τη δυτική ακτή με έναν γύρο καγιάκ, να
απολαύσουν πεζοπορία στο Εθνικό Πάρκο Abisko η να δοκιμάσουν κατάβαση
ποταμού (κοινώς rafting) με μία σχεδία.
7.3.6 Ελβετία
Γεμάτη με λίμνες, παγόβουνα και πανύψηλες Άλπεις, η Ελβετία είναι ένα ειδυλλιακό
σκηνικό για να αναπτυχθούν εναλλακτικές δράσεις στα χωριά και στα δάση της χώρς
Το σκι, η ορεινή πεζοπορία και η ορειβασία είναι εύκολα προσβάσιμα. Οι
Δ.ΥΠ.Α.

περισσότερες εκδρομές πεζοπορίας οδηγούν τους ταξιδιώτες διαμέσου μαγευτικών

δασών οξυάς και βελανιδιάς μέχρι και τα βουνά, όπου η κορυφή είναι το μόνο όριο
7.3.7 Ιταλία
Ο τουρισμός αποτελεί έναν από τους οικονομικούς τομείς της Ιταλίας. Το 2013, η
Ιταλία ήταν στην πέμπτη θέση των χωρών με τους περισσότερους επισκέπτες στον
κόσμο, με εισροή 57,7 εκατομμυρίων διεθνών τουριστών. Ο αριθμός αυτός αυξήθηκε
σε σχέση με τα δύο προηγούμενα χρόνια. Σύμφωνα με εκτιμήσεις του Παγκόσμιου
Συμβουλίου Ταξιδίων και Τουρισμού (World Travel and Tourism Council), η
βιομηχανία τουτουρισμού στο σύνολό της (τουρισμός εντός και εκτός της χώρας) έχει
συμβάλλει, με 147 δισεκατομμύρια ευρώ, σε ποσοστό 9,4%στηδιαμόρφωση του ΑΕΠ
της χώρας, απασχολώντας 2,5 εκατομμύρια εργαζόμενους, δηλαδή το 10,9% της
εθνικής απασχόλησης.
Δ.ΥΠ.Α.

Η Ιταλία έχει αναπτύξει εναλλακτικές δραστηριότητες τουρισμού βασιζόμενη στην

στρατηγική της τοποθεσία και την ποικολομορφία των τοπίων της. Οι ακτές της
ιταλικής χερσονήσου εκτείνονται σε μήκος τουλάχιστον 7.458 χλμ,
συμπεριλαμβανομένων και των πολυάριθμων νησιών. Στις παραλίες και τα βράχια
είναι διασκορπισμένες διάφορα καταλύματα, όπως λουτρά, ξενοδοχεία και
εστιατόρια, παραθαλάσσια θέρετρα, κέντρα διασκέδασης για κάθε ώρα της ημέρας,
πάρκα, προβλήτες και μαρίνες, καθώς και πολλά ιστορικά και καλλιτεχνικά κέντρα
που συνδυάζουν το ενδιαφέρον για την θαλάσσιες δραστηριότητες με την αναψυχή,
τη φύση και την τέχνη. Πολλές από τις ακτές της είναι διάσημες και στο εξωτερικό.
7.3.8 Εναλλακτικός τουρισμός στο Πάρκο Abruzzo της Ιταλίας
Το Εθνικό Πάρκο Abruzzo, που βρίσκεται στα Ιταλικά Απέννινα Όρη, είναι ένα
από τα πιο επιτυχημένα παραδείγματα ολοκληρωμένης διαχείρισης φυσικών
περιοχών και ανάπτυξης οικοτουρισμού στην Ευρώπη. Αρχικά, στις αρχές της
δεκαετίας του 1920, η ορεινή κοινότητα Opi στα Απέννινα παραχώρησε 500 εκτάρια
γης ως προστατευόμενη περιοχή στον σύλλογο «Pro Montibus et silvis», που
ασχολείται με την προστασία των βουνών και των δασών. Έτσι δημιουργήθηκε ο
πρώτος πυρήνας του Εθνικού Πάρκου Abruzzo. Αργότερα, ιδρύθηκε στην περιοχή η
Αυτόνομη Ένωση Εθνικού Πάρκου Abruzzo για τον έλεγχο και τη διαχείριση της
περιοχής. Ο σύλλογος χρησιμοποίησε με επιτυχία το πάρκο και ως αποτέλεσμα
άλλες κοινότητες έδωσαν γη στο πάρκο και το ενσωμάτωσαν. Το 1923, η ιταλική
Δ.ΥΠ.Α.

κυβέρνηση ίδρυσε νόμιμα ένα εθνικό πάρκο όπου η έκταση αυξήθηκε σε 30.000
εκτάρια. Στις αρχές της δεκαετίας του 1960, το εθνικό πάρκο γνώρισε ταχεία
τουριστική ανάπτυξη και υπέστη σοβαρή περιβαλλοντική υποβάθμιση μέχρι έξι
χρόνια αργότερα, όταν η ένωση αποφάσισε το 1969 να αντιστρέψει αυτή τη
συγκεκριμένη τάση υποβάθμισης. Το 1984, όταν το πάρκο έφτασε τα 40.000
στρέμματα, ο σύλλογος άρχισε να χωρίζει, χωρίζοντάς το σε 4 εδαφικές
προστατευόμενες περιοχές και επιτρέποντας συγκεκριμένες δραστηριότητες και
παρεμβάσεις σε κάθε προστατευόμενη περιοχή. Το 1988, μετά από πλήθος
διαγωνισμών, ο σύλλογος απαγόρευσε το κυνήγι και σε προστατευόμενες περιοχές
έξω από το πάρκο. Μετά από αυτά και πολλά άλλα, το εθνικό πάρκο έχει υποστεί μια
μεγάλης κλίμακας και ελεγχόμενη ανάπτυξη οικοτουρισμού, που σήμερα ανέρχεται
σε 110.000 εκτάρια (Σταύρου, 2006).
Αξίζει να σημειωθεί ότι ο ρόλος της ένωσης ενισχύθηκε με την πάροδο του χρόνου
από τις κεντρικές και περιφερειακές στρατηγικές πολιτικές του Ιταλικού Κράτους, της
Επιτροπής Εθνικών Πάρκων, του WWF Ιταλίας και μικρότερων τοπικών οργανισμών
(EOT, 2004). Σήμερα, περίπου 20.000 κάτοικοι ζουν σε 21 οικισμούς εντός των
ορίων του εθνικού πάρκου (Ορνιθολογία, 2013). Αποτελείται κυρίως από βουνά, το
ύψος των οποίων κυμαίνεται από 900 έως 2300μ. Τα βουνά που περιλαμβάνει είναι
το Monte Petsoso, το Monte Marsicano, το Monta Greco και το Monta Meta.
Επιπλέον, το πάρκο περιλαμβάνει έναν μεγάλο ποταμό Sangro και μικρότερους
ποταμούς όπως Melta, Giovenco και Voltourno, φυσικές λίμνες Vivi, Pantianello και
Scano και τεχνητές λίμνες Barrea, Montagna και Spectata. Διαθέτει 1870 είδη
χλωρίδας και μεγάλη ποικιλία πανίδας. Από την πανίδα, τα πιο γνωστά είναι η καφέ
αρκούδα Masika, το αγριοκάτσικο των Απεννίνων, ο λύκος των Απεννίνων, ο λύγκας
(lyxz) και τα ελάφια, που εδώ και καιρό βρίσκονται στο χείλος της εξαφάνισης. Τα
Δ.ΥΠ.Α.

εθνικά πάρκα έχουν επίσης πολύ ενδιαφέρουσα ορνιθοπανίδα, ενώ τα ερπετά, τα

ψάρια και τα έντομα έχουν επίσης ιδιαίτερη θέση στο οικοσύστημά τους. Το
μεγαλύτερο μέρος της έκτασης που καταλαμβάνει το πάρκο αποτελείται από δάσος,
με οξιές και έλατα στο υψηλότερο και πεύκα στο χαμηλότερο. Το υπόλοιπο (περίπου
το 30% της έκτασής του) καλύπτεται κυρίως από γρασίδι και χωράφια. Υπάρχουν
επίσης μερικά σπάνια φυτά στο πάρκο, όπως ο κρίνος Jris marsica, το λουλούδι
cypripedium calceolus και η μαύρη πεύκη (Pinus nigra) που ζουν μόνο εκεί.
Το πάρκο επίσης φιλοξενεί από το 1977, την Επιτροπή των Εθνικών Πάρκων και
ανάλογων φυλασσόμενων Βιοτόπων προσφέροντας αξιόλογο έργο στην προστασία
περιοχών στην Ιταλία, ενώ το 1993 προώθησε και το Σχέδιο Βιοδιαφορά για την
γνώση και προστασία του ζωικού και φυτικού πλούτου που υπάρχει γύρω μας
(Giovanni Netto, 2005). Ένα άλλο μέτρο που εφαρμόστηκε στην περιοχή αυτή και το
οποίο σχετίζεται άμεσα με τον εναλλακτικό τουρισμό (οικοτουρισμό) ήταν o έλεγχος
του αριθμού των εισερχομένων τουριστών ώστε να μην ξεπερνάει το όριο της
φέρουσας ικανότητας του οικοσυστήματος (ΕΟΤ, 2004). Επίσης για τον ίδιο λόγω η
διεύθυνση του πάρκου στα διαφημιστικά έντυπα που εκδίδει προσπαθεί να
αποτρέψει την επίσκεψη τουριστών σε περιόδους αιχμής (Σταύρου, 2006). Τέλος o
φορέας του Πάρκου συμμετείχε και σε ορισμένα προγράμματα όπως: (α)
προγράμματα επιμόρφωσης του ντόπιου πληθυσμού σε θέματα τουρισμού, (β) στο
Πρόγραμμα «Ευρωπαϊκό Κεφάλαιο για τον Αειφορικό Τουρισμό στις
Προστατευόμενες Περιοχές» που εμπλέκει όλους τους ενδιαφερόμενους φορείς για
την ανάπτυξη ενός κοινού σχεδίου (γ) σε ερευνητικό πρόγραμμα στο πλαίσιο του
INTERREG με στόχο να συμβάλει αποτελεσματικά στην λειτουργία και προβολή του
πάρκου με σύγχρονες δράσεις (Ευρωπαϊκή Ένωση, 2006)
Αναφορικά με τις δραστηριότητες περιβαλλοντικής εκπαίδευσης που διοργανώνονται

στο Εθνικό Πάρκο, φαίνεται να αφορούν όλες τις ηλικίες, με ειδικά προγράμματα για
παιδιά, με αθλητικές δραστηριότητες (π.χ. σκι, ποδηλασία, πεζοπορία, ιππασία
κ.τ.λ.), με δραστηριότητες για άτομα με αναπηρία και ηλικιωμένους (Netto, 2005). Οι
τουρίστες ακόμα μπορούν να έρθουν σε επαφή με ιστορικά και πολιτισμικά μνημεία
και πλήθος μουσείων χλωρίδας και πανίδας (Σταύρου, 2006). Σε κάθε περιοχή-ζώνη
υφίστανται Κέντρα Πληροφόρησης επισκεπτών που το καθένα παρέχει πληροφορίες
Δ.ΥΠ.Α.

για διαφορετικά θέματα (π.χ. εκπαιδευτικά παιχνίδια), ενώ γίνονται παντού

ξεναγήσεις από άριστα καταρτισμένο προσωπικό (ΕΟΤ, 2004) η διαχείριση του
Εθνικού Πάρκου Abruzzo επέφερε πολύ θετικά αποτελέσματα στο περιβάλλον, τον
τουρισμό αλλά και την τοπική κοινωνία, γεγονός που το καθιστά και επιτυχές
παράδειγμα εναλλακτικού τουρισμού και ειδικότερα οικοτουρισμού. Συγκεκριμένα το
Εθνικό Πάρκο ελκύει κάθε χρόνο δύο εκατομμύρια τουρίστες και το ετήσιο εισόδημα
από τους επισκέπτες στο πάρκο υπολογίζεται περίπου στα 150 εκ. ευρώ
(Ορνιθολογική, 2013). Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα αφενός την οικονομική ανάπτυξη
των ορεινών χωριών της περιοχής και αφετέρου την συγκράτηση του πληθυσμού
τους
7.3.9 Λίμνη Κόμο
Ο παραλίμνιος τουρισμός έχει, επίσης, καθιερωθεί τα τελευταία χρόνια, κυρίως χάρη

στην απήχηση που δημιουργήθηκε από αρκετές πασίγνωστες διασημότητες του
διεθνούς τζετ σετ. Αίσθηση προκάλεσε το 2001 η αγορά μιας παραθεριστικής
κατοικίας κατά μήκος της Λίμνης Κόμο από τον ηθοποιό Τζορτζ Κλούνεϊ,
καθώς και ο γάμος των Τομ Κρουζ και την Κέιτι Χολμς το 2006 στο Κάστρο Orsini-
Odescalchi κατά μήκος της Λίμνης Μπρατσάνο.
Κάστρο Orsini-Odescalchi
Δ.ΥΠ.Α.

7.3.10 Βρετάνη, Γαλλία

Με 2.700 χιλιόμετρα προστατευμένης ακτογραμμής, η Βρετάνη είναι η μόνη περιοχή
στη Γαλλία, όπου ο οικοτουρισμός έχει αναγνωριστεί στην κατάταξη της Ένωσης των
Πράσινων Προορισμών.
Πάρα πολύ δημοφιλής για τους τουρίστες όλο τον χρόνο, η Βρετάνη έχει καταβάλει
προσπάθειες να ακολουθήσει μια πορεία βιώσιμης ανάπτυξης κατά τη διάρκεια των
τελευταίων δέκα ετών. Για τον σκοπό αυτό, έχουν δημιουργηθεί 1.000 χλμν πρασίνου
και ποδηλασίας.
Δ.ΥΠ.Α.

7.3.11 Uckermark, Γερμανία
Ο σεβασμός για το περιβάλλον έχει γίνει σημαντικό κριτήριο για τους Γερμανούς,
όταν επιλέγουν τον προορισμό των διακοπών τους. Το Uckermark είναι ένα καλό
παράδειγμα αξιοποιώντας τα πάντα που ο οικοτουρισμός έχει να προσφέρει.
Βρισκόμενο στα βορειοανατολικά του Βερολίνου, η ζώνη αυτή χαρακτηρίζεται από
τεράστια λιβάδια, μέσω των οποίων οι επισκέπτες μπορούν να περιηγηθούν με τα
πόδια ή με γαϊδουράκι, μία ειδικότητα της περιοχής. Περιφερειακοί παραγωγοί,
πάροχοι ενέργειας, καθώς και μικρές οικογενειακές φάρμες είναι οι κύριοι «παίκτες»
στη βιώσιμη ανάπτυξη αυτής της «πράσινης» τουριστικής περιοχής, η οποία είναι η
πιο μεγάλη και αραιοκατοικημένη περιοχή στη χώρα.
7.3.12 Wadden Sea, Ολλανδία

Στη βόρεια περιοχή της Ολλανδίας, οκτώ νησιά σχηματίζουν ένα φυσικό ασφαλές
καταφύγιο. Αυτά τα κομμάτια γης, βρέχονται από τη θάλασσα Wadden και είναι
προσβάσιμα μόνο με πλοίο.
Δ.ΥΠ.Α.

Η περιοχή θεωρείται ότι έχει το μεγαλύτερο αδιάκοπο σύστημα στον κόσμο με

παράκτιους υγρότοπους και ύφαλους, που βοηθά πολλά είδη φυτών και ζώων ως
καταφύγιο. Δεδομένου ότι οι περιοχές γύρω από αυτήν είναι πυκνοκατοικημένες,
επωφελείται από μια πλήρη προστασία. Πολλοί ανθρώπινοι και οικονομικοί πόροι
είναι αφιερωμένοι στην ορθή διαχείρισή της. Η Ολλανδία είχε ήδη τη φήμη ότι είναι
μια «πράσινη χώρα», αλλά το 2015, εμπνευσμένο από μια δημόσια πρωτοβουλία,
ένα ολλανδικό δικαστήριο αποφάνθηκε υπέρ της πρότασης να δώσει εντολή το
κράτος για μείωση κατά 25% των εκπομπών αερίων μέχρι το έτος 2020
7.4 Δραστηριότητες εναλλακτικού τουρισμού σε διηπειρωτικές περιοχές
7.4.1 Cape Floral Region, Νότιος Αφρική

Η Νότια Αφρική ικανοποιεί το 90% των ενεργειακών της αναγκών με την καύση
κακής ποιότητας άνθρακα, το οποίο είναι μια πηγή μόλυνσης του αέρα και των
υδάτων. Παρά αυτή την οικολογική καταστροφή, οι αρχές της Νοτίου Αφρικής
προσπαθούν να διατηρήσουν την περιοχή Cape Floral,
Δ.ΥΠ.Α.

το σπίτι εθνικών πάρκων και προστατευμένης φύσης, την οποία επισκέπτονται

χιλιάδες τουρίστες κάθε χρόνο. Είναι μία από τις πιο εκπληκτικές περιοχές του
κόσμου όσον αφορά την ποικιλομορφία των φυτών και ένας από τους προορισμούς
– όνειρο πολλών που λατρεύουν τη φύση. Από το 2004, η έκταση των
προστατευόμενων χώρων έχει αυξηθεί κατά 10%. Τώρα θεωρείται ως ένας
παράγοντας για την οικονομική ανάπτυξη της περιοχής, τον οικοτουρισμό, που
οδήγησε στη δημιουργία κατά 4,5 φορές περισσότερες θέσεις εργασίας στον τομέα
της γεωργίας.
7.4.2 Τροπικό Δάσος Great Bear, Καναδάς

Το τροπικό δάσος Great Bear στη Βρετανική Κολούμπια, είναι ένα φυσικό θαύμα και
είναι το «σπίτι» της αρκούδας Kermode (σπάνιο υποείδος της μαύρης αρκούδας).
Δ.ΥΠ.Α.

Κατά τη διάρκεια μιας περιόδου 25 ετών, το τμήμα των προστατευόμενων δασών

έχει αυξηθεί από 5% έως 85%. «Τρέχοντας» κατά μήκος της ακτής του Ειρηνικού του
Καναδά, το δάσος αυτό είναι ένα από τα τελευταία εναπομείναντα, με μεγάλες
εκτάσεις εύκρατου τροπικού δάσους. Η διατήρησή του, σε μεγάλο βαθμό, οφείλεται
στις τεράστιες προσπάθειες που καταβάλλει η μη κυβερνητική οργάνωση
Greenpeace. Το δάσος, που απειλούνταν από τις δασοκομικές και τις βιομηχανίες
εξόρυξης στη δεκαετία του 1990, τώρα είναι ένας υδροβιότοπος που προσελκύει
πολλούς οικο-τουρίστες
7.4.3 Μπαριλότσε, Αργεντινή

Το Μπαριλότσε είναι ένας από τους προορισμούς – όνειρο για πολλούς ταξιδιώτες.
Είναι μια πόλη που περιβάλλεται από δάση, βουνά και λίμνες, στους πρόποδες της
οροσειράς των Άνδεων, στην επαρχία του Rio Negro, 1.650 χιλιόμετρα νοτιοδυτικά
του Μπουένος Άιρες. Είναι πάνω απ’ όλα ,δημοφιλής προορισμός μεταξύ των
φοιτητών της Αργεντινής που γιορτάζουν τη λήξη της σχολικής χρονιάς. Ωστόσο, οι
οικολογικές ανησυχίες δεν έχουν αγνοηθεί στο Μπαριλότσε. Οι εκλεγμένοι
αξιωματούχοι κάνουν κάθε δυνατή προσπάθεια για την προστασία του
περιβάλλοντος της πόλης, καθώς και των γύρω περιοχών, για την προσέλκυση
τουριστών που αρέσκονται σε δραστηριότητες και την προώθηση δραστηριοτήτων,
όπως το καγιάκ, η ιππασία, το αλεξίπτωτο, η ορεινή ποδηλασία, το σκι, η πεζοπορία,
οι καταδύσεις
Δ.ΥΠ.Α.

7.5 Εναλλακτική εμπλοκή τουριστών σε φυτείες
Σε ένα αδημοσίευτο έγγραφο, η Ruth C. Young καλεί αυτό το σχέδιο «τουρισμός

φυτειών»
και καταδεικνύει εμπειρικά ότι αυτό το είδος τουρισμού βρίσκεται σε πολύ άκαμπτες
κοινωνίες, με δυαδικό σύστημα τάξεων και με ήδη εκμεταλλεύσιμες από το κοινωνικό
σύστημα μάζες ντόπιων κατοίκων των περιοχών αυτών
7.5.1 Εθνικό πάρκο Yellowstone, ΗΠΑ

Το εμβληματικό εθνικό πάρκο Yellowstone είναι μία από τις τελευταίες περιοχές των
Ηνωμένων Πολιτειών που έχει τη δυνατότητα να διατηρήσει το μοναδικό
οικοσύστημά του.
Δ.ΥΠ.Α.

Ως εκ τούτου, είναι ένας ονειρικός προορισμός για πολλούς τουρίστες που

ενδιαφέρονται για εναλλακτικές δραστηριότητες Μεταξύ των υπέροχων φυσικών
θησαυρών του, το Yellowstone, είναι το «σπίτι» για τη μεγαλύτερη συγκέντρωση
θερμοπιδάκων στον κόσμο. Οι επισκέπτες έρχονται για να θαυμάσουν το Grand
Canyon, τους πολλούς καταρράκτες καθώς και τα σπάνια και απειλούμενα είδη της
άγριας ζωής. Προστατευμένη από παρεμβολές, η χλωρίδα διατηρείται από φυσικές
διαδικασίες. Οι τουρίστες που αναζητούν μεγάλες εκτάσεις άγριας φύσης αγαπούν
αυτό τον προορισμό, αφού ασχολούνται με το σαφάρι και το κυνήγι άγριων ζώων
αφού πάνω από 2 εκατομμύρια άνθρωποι τον επισκέπτονται κάθε χρόνο.
7.5.2 Εθνικό Πάρκο Broads, Ηνωμένο Βασίλειο

Το πάρκο είναι το «σπίτι» 30 χλμ. πλωτών οδών και διασχίζεται από δεκατέσσερις
λίμνες, που «γεννήθηκαν» από την αποξήρανση ελών στα ανατολικά της Αγγλίας,
κατά τη διάρκεια των μεσαιωνικών χρόνων.
Βόλτες με βάρκα επιτρέπουν στους επισκέπτες και οικο-τουρίστες να ανακαλύψουν

αυτή τη διατηρημένη ζώνη της φύσης στην ακτή της Βόρειας Θάλασσας. Ένα μεγάλο
μέρος προστατεύεται σύμφωνα με τους διεθνείς κανονισμούς και οι κάτοικοι
εργάζονται ενεργά για τη διατήρηση των φυσικών και πολιτιστικών πόρων της
περιοχής. (https://money-tourism.gr/to-top-10-ton-proorismon-gia-ikotouristes , 2017)
7.5.3 Επίσκεψη στο Αλκατράζ Το Ομοσπονδιακό Σωφρονιστήριο Αλκατράζ

Δ.ΥΠ.Α.

(United States Penitentiary Alcatraz) (συχνά αναφέρεται και ως «ο Βράχος»
Οι άνθρωποι που το επισκέπτονται δεν το βλέπουν απλώς ως μνημείο αλλά βιώνουν

με την βοήθεια των ξεναγών την τουριστική εμπειρία και μπαίνουν στην
συναισθηματική κατάσταση των ατόμων που ζούσαν εκεί τότε.
7.5.4 Συμμετοχή σε πανηγύρια σε πόλεις του Μεξικό
Ένα παράδειγμα εμπλοκής των τουριστών με την ντόπια ζωή είναι αυτό λίγο πιο
μακριά από Ηνωμένες Πολιτείες, είναι από την Πόλη του Μεξικού σε 215 μίλια
απόσταση από τις Η.Π.Α., η πόλις του Ταμπίκο (Tampico) όπου παρουσιάζει τα
περισσότερα ίχνη αμερικανικής επιρροής από ότι μερικές άλλες συνοριακές πόλεις
Δ.ΥΠ.Α.

Ο Αμερικάνικος ήχος «gogo» έχει ήδη αντικαταστήσει σε μεγάλο βαθμό τη

Μεξικάνικη μουσική «mariachi» και παρουσιάζεται σε μια από τις πολλές εκδηλώσεις
της πολιτιστικής «Αμερικανοποίησης» αυτής της δραστήριας μητρόπολης στις ακτές
του Κόλπου του Μεξικού. Αυτό που κάνει, το Ταμπίκο να φαίνεται ότι είναι μία
αληθινή Μεξικάνικη πόλη και θυμίζει την παλιά μεξικάνικη είναι η ακούραστη
προσήλωσή του για τα πανηγύρια της περιοχής και ο ενθουσιασμός του για το
εμπορικό κέντρο
7.5.5 Εθνικό Πάρκο Mount Sanqing, Κίνα
Ενώ η Κίνα είναι ο μεγαλύτερος εκπομπός του κόσμου σε CO2, είναι επίσης το
«σπίτι» για το εθνικό πάρκο Mount Sanqing, το οποίο έχει χαρακτηριστεί ως μνημείο
παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς από την UNESCO το 2008.
Το πάρκο προσφέρει μια μοναδική ποικιλομορφία από φανταστικούς σχηματισμούς

πυλώνων γρανίτη και κορυφές, που καλύπτονται από πλούσια δάση. Αυτός ο όλο
και πιο δημοφιλής ονειρικός προορισμός, εργάζεται ενεργά προς την κατεύθυνση της
διατήρησης των εξαιρετικών τοπίων με την προσπάθεια για βιώσιμη ανάπτυξη. Ενώ
μόνο το 5% των Κινέζων τουριστών αναζητούν σήμερα «πράσινες διακοπές», ο
οικοτουρισμός είναι έτοιμος να γίνει η κύρια πηγή εσόδων κατά τα επόμενα χρόνια.
7.5.6 Κόλπος Suncheon, Νότια Κορέα

Δ.ΥΠ.Α.

Ένας φυσικός υγρότοπος, με έλη γεμάτα καλαμιές, ο κόλπος Suncheon, στα

νοτιοδυτικά της Νότιας Κορέας, αλλάζει την εμφάνισή του με την άνοδο και την
πτώση των παλιρροιών. Οι εκτάσεις των καλαμιών απλώνονται για όσο το μάτι
μπορεί να δει και βοηθούν να καθαρίσει το νερό, το οποίο επιτρέπει την χλωρίδα και
την πανίδα να πολλαπλασιάζονται στις ελώδεις περιοχές. Η περιοχή προστατεύεται
απόλυτα από το 2006 και προωθείται μεταξύ των οικοτουριστών. (https://money-
tourism.gr/to-top-10-ton-proorismon-gia-ikotouristes , 2017)
7.6 Δραστηριότητες εναλλακτικού τουρισμού στην Ελλάδα
Οι εθνικοί χώροι ταξινομούνται σύμφωνα με ειδικό πλαίσιο τουριστικού χωροταξικού

σχεδιασμού και αειφόρου ανάπτυξης.
Το Ειδικό Πλαίσιο Τουριστικού Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης

αποτελεί το βασικό πλαίσιο για ολοκληρωμένες κατευθυντήριες γραμμές σχεδιασμού
για τον τουριστικό τομέα. Το ισχύον ειδικό πλαίσιο θεσπίζεται με την Κ.Υ.Α.
67659/2013 (ΦΕΚ 3155 Β), αποτελεί αναθεώρηση του προηγούμενου ΚΥΑ
24208/2009 (ΦΕΚ 1138 Β) Ειδικού Πλαισίου Τουρισμού.
Δ.ΥΠ.Α.

Αρχικά, η ΕΦΧΣΑΑ για τον Τουρισμό έθεσε ορισμένους στόχους για την
προσαρμογή και τη διαμόρφωση του τουρισμού προκειμένου να επιτευχθεί βιώσιμη
και ισόρροπη ανάπτυξη. αυτά είναι:
• Προώθηση της βιώσιμης τουριστικής ανάπτυξης με έμφαση στην προστασία και τη

βελτίωση του περιβάλλοντος.
• Μετατροπή σε ποιοτικότερο, διαφοροποιημένο και πολυθεματικό τουρισμό.
• Διευκόλυνση της τουριστικής εποχικότητας και αύξηση της κατά κεφαλήν

κατανάλωσης.
• Διάχυση ευκαιριών τουριστικής ανάπτυξης σε συνδυασμό με αξιοποίηση άλλων

μορφών τουρισμού.
• Περιορισμός της διάσπαρτης κατασκευής τουριστικών εγκαταστάσεων σε εκτός

σχεδίου περιοχές.
• Δημιουργία δικτύου φυσικών και πολιτιστικών περιβαλλόντων.
• Τουριστική αξιοποίηση εθνικής ακίνητης περιουσίας. Το ειδικό πλαίσιο χωρίζει τις

περιφέρειες των χωρών σε μεγάλες κατηγορίες με βάση τα ακόλουθα συγκεκριμένα
κριτήρια:
• α) Ένταση και είδος τουριστικής ανάπτυξης
• β) Γεωμορφικά χαρακτηριστικά
• γ) Ευαισθησία πόρων
Σύμφωνα με τη συγκεκριμένη διαίρεση, η ελληνική περιφέρεια χωρίζεται σε 10

ομάδες τουριστικής ανάπτυξης
• Ανεπτυγμένη τουριστική περιοχή. Αυτές οι περιοχές χαρακτηρίζονται από

αναγνωρίσιμα τουριστικά χαρακτηριστικά, υψηλή συγκέντρωση μαζικού τουρισμού,
υψηλή εξάρτηση των τοπικών και περιφερειακών οικονομιών από τον τουρισμό,
υπερφόρτωση φυσικών και ανθρωπογενών πόρων και συγκρούσεις χρήσης γης.
Δ.ΥΠ.Α.

• Ανάπτυξη τουριστικών περιοχών. Οι περιοχές αυτές συνδυάζουν ένα ιδιαίτερο

φυσικό και πολιτιστικό περιβάλλον, μια σημαντική ανάπτυξη τουριστικών
δραστηριοτήτων, τη δυνατότητα διαφοροποίησης και τα χαρακτηριστικά ενός
αποδεκτού επιπέδου ανάπτυξης υποδομών και εγκαταστάσεων.
• Περιοχές κατάλληλες για την ανάπτυξη ειδικών εναλλακτικών μορφών τουρισμού.

Αυτή η κατηγορία χωρίζεται σε δύο υποκατηγορίες:
• Περιοχές με περιθώρια ανάπτυξης ειδικών και εναλλακτικών μορφών τουρισμού.
• Δύο πόλοι εντατικής ανάπτυξης ειδικών μορφών τουρισμού. Αυτή η υποκατηγορία

περιλαμβάνει τις εγκαταστάσεις των χιονοδρομικών κέντρων και τους γύρω
οικισμούς τους, καθώς και τις λουτροπόλεις.
• Μεγάλες μητροπολιτικές περιοχές. Περιλαμβάνει τα πολεοδομικά συγκροτήματα της

Αθήνας και της Θεσσαλονίκης.
• Νησιά και παράκτιες περιοχές.
• Παραλιακή περιοχή.
• Βουνά.
• Πεδιάδες και μεσοβουνά.
• Περιοχές του Εθνικού Συστήματος Προστατευόμενων Περιοχών.
• Προστατευμένοι και εγκαταλειμμένοι οικισμοί.• Αρχαιολογικοί χώροι, μνημεία και

ιστορικοί χώροι.
• Περιοχή ειδικών χαρακτήρων. Περιλαμβάνει περιοχές με σημαντικό τοπίο, ιδιαίτερα

τοπογραφικά, αρχιτεκτονικά, ιστορικά και πολιτιστικά χαρακτηριστικά.
Επίσης, για την πρωτεύουσα της Θεσσαλονίκης και την ευρύτερη περιοχή
προτείνεται η δημιουργία εναλλακτικών χώρων δραστηριότητας καθώς και υπαίθριων
πάρκων αναψυχής και άθλησης.
Δ.ΥΠ.Α.

νησιά. Σε σημεία του νησιού όπου έχει αναπτυχθεί ή αναπτύσσεται ο τουρισμός,

προβλέπονται προτάσεις της κατηγορίας Α και της κατηγορίας Β. Επιπλέον,
προτείνεται η ανάπτυξη μορφών εναλλακτικού τουρισμού και η δημιουργία
οργανωμένων υποδοχέων για ελαφρά ανεπτυγμένες τουριστικές δραστηριότητες και
ελαφρά ανεπτυγμένων σύνθετων τουριστικών καταλυμάτων.
Για υπανάπτυκτα νησιά με περιορισμένους τουριστικούς πόρους, συνιστάται η

προστασία των υφιστάμενων φυσικών, ιστορικών, αρχιτεκτονικών και άλλων πόρων
και η ανάπτυξη εναλλακτικών μορφών τουρισμού. Για απομονωμένα νησιά με έκταση
μεγαλύτερη από 300 m, προβλέπεται μόνο η δημιουργία και η προώθηση
εγκαταστάσεων επίδειξης και δραστηριοτήτων οικολογικής και πολιτιστικής φύσης
που ενσωματώνουν καινοτόμες τεχνολογίες.
Παραλιακή περιοχή. Μέρος των παράκτιων περιοχών που εμπίπτουν στις κατηγορίες
Α, Β, και Γ, ισχύουν οι κατευθύνσεις αυτών των κατηγοριών.
βουνά. Για τις ορεινές περιοχές, αναμένεται να αξιοποιήσει τους τοπικούς

τουριστικούς πόρους, να αναπτύξει εναλλακτικές μορφές τουρισμού και να
δημιουργήσει οργανωμένους υποδοχείς για ελαφριές τουριστικές δραστηριότητες και
σύνθετα καταλύματα ανάλαφρου τουρισμού. Προτείνεται επίσης η δημιουργία ενός
δικτύου πεζοπορικών διαδρομών και μονοπατιών -τοπικού, εθνικού και ευρωπαϊκού
χαρακτήρα- καθώς και διαδρομών και περιοχών περιβαλλοντικής εκπαίδευσης και
ευαισθητοποίησης.
Πεδιάδες και μεσοβουνά. Για ορισμένες πεδινές και μεσοορεινές περιοχές των
κατηγοριών Α και Β ισχύουν οι οδηγίες αυτών των κατηγοριών.
Περιοχές του Εθνικού Συστήματος Προστατευόμενων Περιοχών. Στις περιοχές αυτές,

εφόσον τηρείται το ειδικό σύστημα νομικής προστασίας των περιοχών αυτών,
προωθείται η ανάπτυξη εναλλακτικού τουρισμού σε περιορισμένους χώρους και
εντάσσεται σε ολοκληρωμένα σχέδια τουριστικής ανάπτυξης μέσω οργανωμένων
υποδοχέων τουριστικής δραστηριότητας και σύνθετων τουριστικών καταλυμάτων.
Προτείνεται επίσης η δημιουργία δικτύων περιβαλλοντικά ευαίσθητων και
Δ.ΥΠ.Α.

εκπαιδευτικών μονοπατιών (εθνικών, ευρωπαϊκών) και μονοπατιών («δρόμοι» όπως

καπνός, αμπέλια, ελιές κ.λπ.).
Προστατευμένος και εγκαταλελειμμένος οικισμός. Κύριος σκοπός του είναι η

προστασία και διατήρηση των παραδοσιακών κτιρίων και της αρχιτεκτονικής τους,
μετατρέποντάς τα παράλληλα σε καταλύματα για τουριστική χρήση. 1. Αρχαιολογικοί
χώροι, μνημεία και μνημεία.
Για τις περιοχές αυτές, οι κατευθύνσεις αυτές περιλαμβάνουν τη βέλτιστη

προσβασιμότητα και ανάδειξή τους, τη διαμόρφωση πολυθεματικών δικτύων και τη
συνολική διαχείριση του τοπίου για την ανάδειξη της άρρηκτης σχέσης
αρχαιολογικών χώρων και μνημείων με το ευρύτερο περιβάλλον τους.
ειδική περιοχή. Σχεδιάστε την οργάνωσή τους σε δίκτυα φυσικών και πολιτιστικών
περιβαλλόντων, αναδεικνύοντας τον φυσικό, πολιτιστικό και πολιτιστικό τους πλούτο
και την τοπική οικονομική δραστηριότητα
Η Ε.Π.Η.Σ.Α.Α δίνει και συγκεκριμένες κατευθύνσεις για την ανάπτυξη άλλων

μορφών τουρισμού. Στη συνέχεια, περιγράφονται οι συγκεκριμένες μορφές
τουρισμού που προτείνει η ΕΦΣΑΑ για τον τουρισμό, οι οποίες εντάσσονται στη
γενική κατηγορία του εναλλακτικού τουρισμού, όπως περιγράφεται στους ορισμούς
που δίνονται στο Κεφάλαιο 1.
Α. Ξεναγήσεις συνεδρίων-εκθέσεων. Αυτή η μορφή συνιστάται να αναπτυχθεί κυρίως

σε μεγάλα αστικά κέντρα με επαρκή προσβασιμότητα, αλλά μπορεί επίσης να
αναπτυχθεί σε μικρότερα αστικά κέντρα που πληρούν συγκεκριμένες προδιαγραφές.
Συνιστάται επίσης η κατασκευή τουριστικών εγκαταστάσεων MICE, η αναβάθμιση
των υφιστάμενων εγκαταστάσεων, η ενσωμάτωση νέων τεχνολογιών στο πεδίο και η
σύνδεση με άλλες μορφές ταξίδι.
Ο τουρισμός MICE θεωρείται εναλλακτικός τουρισμός επειδή στοχεύει μόνο

περιορισμένο αριθμό τουριστών, είναι μια ενεργή δραστηριότητα και συνδέεται με
άλλες εναλλακτικές μορφές τουρισμού όπως περιγράφεται παραπάνω.
Δ.ΥΠ.Α.

Β. Αστικός τουρισμός. Προβλέπεται η ενίσχυση του ρόλου της πόλης ως ταξιδιωτικού

προορισμού μικρών αποστάσεων, ενσωματώνοντας παράλληλα την πόλη σε ένα
εθνικό και διεθνές δίκτυο τουρισμού πόλεων που βασίζεται σε θεματικές ενότητες.
Επίσης, κρίνεται απαραίτητη η επέκταση και αναβάθμιση των υφιστάμενων
τουριστικών υπηρεσιών, με έμφαση στην προώθηση του φυσικού και πολιτιστικού
περιβάλλοντος και της προσβασιμότητας και κινητικότητας των τουριστών.
Στη συγκεκριμένη περίπτωση, ο αστικός τουρισμός είναι μια άλλη επιλογή, καθώς
περιλαμβάνει την αξιοποίηση των φυσικών και πολιτιστικών πόρων της πόλης.
Γ. Θαλάσσιο ταξίδι
Γ1. Ψαροτουρισμός. Σύμφωνα με την Ε.Π.Χ.Σ.Α.Α., το είδος αυτό θα αξιοποιείται

μόνο για την καλλιέργεια υδρόβιων οργανισμών σε νερά όπου επιτρέπεται η αλιεία
σύμφωνα με τους αντίστοιχους κανονισμούς και σε μισθωμένες περιοχές των
υδάτων.
Καταδυτικός τουρισμός αναψυχής Για την κατηγορία αυτή προτείνεται η δημιουργία

και προστασία θαλάσσιων καταδυτικών πάρκων και υποθαλάσσιων μουσείων.
Όπως φαίνεται από τα δύο τελευταία παραδείγματα, ο θαλάσσιος τουρισμός
συνδέεται με ενεργές δραστηριότητες (θαλάσσια σπορ και ψάρεμα) ενώ παράλληλα
παρέχει προστασία του περιβάλλοντος.
Δ. Πολιτιστικός Τουρισμός Οι συστάσεις για την ανάπτυξη του πολιτιστικού

τουρισμού περιλαμβάνουν την αναβάθμιση και ανάδειξη των τουριστικών πόρων της
χώρας, τη βελτίωση της προσβασιμότητας τους και την ενσωμάτωσή τους στο
τουριστικό δίκτυο. Δημιουργεί επίσης μουσεία, θεματικά πάρκα και πολυχωρικές
ψηφιακές αναπαραστάσεις ιστορικών, μυθολογικών και άλλων πολιτιστικών σκηνών
και την ανάπτυξη του γαστρονομικού τουρισμού.
Δ1. Θρησκευτικός Τουρισμός Σε αυτή την κατηγορία προτείνεται η αναβάθμιση, η

ανάδειξη και η δημιουργία νέων πόλων προσκυνήματος και θρησκευτικών μνημείων
και χώρων, βελτιώνοντας την προσβασιμότητα και οργάνωσή τους σε δίκτυο με
επαρκή συνδεσιμότητα. Όταν έγινε η επέκταση, το επίκεντρο παρέμεινε στη
διατήρηση του αρχιτεκτονικού χαρακτήρα της μονής.
Δ.ΥΠ.Α.

Ε. Αθλητικός Τουρισμός Προβλέπεται εκσυγχρονισμός και ανάπτυξη νέων

αθλητικών κέντρων σε ορεινές και ημιορεινές περιοχές με άνετη συγκοινωνία και
πλήρεις ξενοδοχειακές εγκαταστάσεις, καθώς και παραθαλάσσιες και παραλίμνιες
περιοχές σε αρμονία με τα χαρακτηριστικά κάθε περιοχής. Σημαντικές είναι επίσης οι
αθλητικές εγκαταστάσεις που εξυπηρετούν άτομα με ειδικές ανάγκες.
Ε1. Περιήγηση με σκι - αναψυχή στα βουνά. Για την κατηγορία αυτή προβλέπονται
αναβαθμίσεις των προσφερόμενων τουριστικών προϊόντων, προσβασιμότητα,
ασφάλεια κινητικότητας και προστασία του περιβάλλοντος και του τοπίου.
Προτείνεται επίσης η δημιουργία δικτύου ορειβατικών χιονοδρομικών διαδρομών και

προσέλκυση διαφόρων τουριστικών δραστηριοτήτων σε χιονοδρομικά κέντρα,
εγκαταστάσεις Α.Π.Ε. Κυρίως αθλητικές δραστηριότητες. Ο αθλητικός τουρισμός είναι
μια άλλη μορφή, αφού στη συγκεκριμένη περίπτωση σχεδιάζεται να αναπτυχθεί σε
περιοχές πλούσιες σε φυσικό περιβάλλον, ιδιαίτερα σε ορεινές και ημιορεινές
περιοχές, που θα φέρει θετικά οικονομικά αποτελέσματα στην τοπική κοινωνία.
ΣΤ. Ιαματικός και θεραπευτικός τουρισμός. Σε περιοχές με κατάλληλους θερμικούς

πόρους, ποιότητα περιβάλλοντος, τουριστικά αξιοθέατα, βολικές συγκοινωνίες,
ξενοδοχεία και συναφείς εγκαταστάσεις, θα δημιουργηθούν θερμικές ζώνες και θα
δοθεί προσοχή στην προστασία του περιβάλλοντος. Η δημιουργία κέντρου
θεραπευτικού τουρισμού περιλαμβάνει χώρο με κατάλληλους πόρους που
αντιστοιχούν σε «θεραπευτικά» αντικείμενα
Ζ. Αγροτουρισμός. Προτείνεται η ανάδειξη προστατευόμενων περιοχών ως

σημαντικών πόλων για την ανάπτυξη του φυσικού τουρισμού.
Για τον αγροτικό τουρισμό, προτείνετε επίσης τη δημιουργία τοπικών δικτύων και
μονοπατιών διαδρομών, διατηρώντας και αναδεικνύοντας στοιχεία παραδοσιακού
τρόπου ζωής.
Ειδικότερα, για την προώθηση του οινοτουρισμού αγροικίας, αναμένεται να

δημιουργηθούν ολοκληρωμένα τουριστικά προϊόντα αγροικίας, να μεταμορφωθούν
παραδοσιακά ή εγκαταλελειμμένα κτίρια και οικισμοί και να συνδεθεί η τοπική
παραγωγή με την κατανάλωση αγροικίας.
Δ.ΥΠ.Α.

Η. Γεωτουρισμός. Σύμφωνα με την Ε.Π.Χ.Σ.Α.Α., αναμένεται να αναδείξει και να

προωθήσει τον γεωτουρισμό, να δημιουργήσει νέες γεωλογικές αποστολές, να τις
ενσωματώσει στα τουριστικά δίκτυα, να εξασφαλίσει ικανοποιητική προσβασιμότητα
και να προστατεύσει τα οικοσυστήματα στις σφαίρες επιρροής τους.
7.7 Περιγραφή δραστηριοτήτων εναλλακτικού τουρισμού

Οι διακοπές στην Ελλάδα δεν σημαίνουν μόνο χαλάρωση στην παραλία. Με το ήπιο
κλίμα και τα αμέτρητα ποτάμια και βουνά, υπάρχουν πολλές υπαίθριες περιπέτειες
για να συμμετάσχετε όταν επισκέπτεστε τη χώρα. Από ποδηλασία στα Κουφονήσια
έως αναρρίχηση στα Μετέωρα, δείτε εδώ κάποιες από τις καλύτερες υπαίθριες
δραστηριότητες που μπορείτε να κάνετε στη χώρα μας.
7.7.1 Ιστιοπλοΐα (sailing)

Στην Ελλάδα υπάρχουν πολλές διασκεδαστικές δραστηριότητες μέσα στο νερό που
μπορείτε να κάνετε σε ένα σκάφος, όπως είναι η ιστιοπλοΐα. Δοκιμάστε να νιώστε τον
άνεμο στο πρόσωπό σας καθώς ταξιδεύετε στα γαλαζοπράσινα νερά του Ιονίου και
του Αιγαίου, ανακαλύπτοντας ξεχασμένους όρμους και κρυμμένα νησάκια. Είτε
επιλέγετε ένα μάθημα ιστιοπλοΐας είτε απλώς θέλετε να περάσετε μια μέρα στη
θάλασσα, υπάρχουν εταιρείες ναυλωμένων σκαφών σε ολόκληρη τη χώρα που
προσφέρουν σκάφη προς ενοικίαση, ακόμη και μαθήματα.
Δ.ΥΠ.Α.

7.7.2 Σερφ (surfing)

Όταν οι τουρίστες σκέφτονται την Ελλάδα, συνήθως σκέφτονται τις τέλειες παραλίες,
τα αρχαία μνημεία, την υπέροχη κουζίνα και τα γραφικά τοπία. Λίγοι όμως
σκέφτονται το σερφινγκ και καιρός να το προσθέσετε στη λίστα με τα πράγματα που
μπορείτε να κάνετε στη χώρα μας. Αν και βρίσκεται στην προστατευμένη Μεσόγειο, η
Ελλάδα απολαμβάνει μερικούς δυνατούς ανέμους, δημιουργώντας κύματα ιδανικά
για σερφινγκ (και όποιο άλλο αιολικό άθλημα που μπορείτε να σκεφτείτε). Ως εκ
τούτου, το σερφινγκ γίνεται όλο και πιο δημοφιλές, όπως και η ιστιοσανίδα. Από τις
μαγευτικές ακτές της Ικαρίας έως τα τραχιά τοπία της Καρπάθου, υπάρχουν πολλά
σημεία για σερφ στην Ελλάδα.
7.7.3 Δραστηριότητες στον αέρα (air-activities & sports)
Νιώστε σαν τον Ίκαρο και πετάξτε πάνω από τα σύννεφα με ένα skydive κοντά στην
Αθήνα, ή πηδήξτε από τη γέφυρα της Κορίνθου για να πάρετε μια δόση αδρεναλίνης.
Αλεξίπτωτο πλαγιάς στη Λευκάδα ή και σε άλλα σημεία της ηπειρωτικής χώρας για
να θαυμάστε τη φυσική ομορφιά της Ελλάδας από ψηλά. Όλα αυτά τα εναλλακτικά
αθλήματα είναι διαθέσιμα στη χώρα μας και θα πρέπει να τα δοκιμάσετε αν θέλετε να
νιώσετε την καρδιά σας να ανεβάζει παλμούς
7.7.4 Ράφτινγκ (Rafting)

Ετοιμαστείτε να δοκιμάσετε μια περιπέτεια ράφτινγκ στην Ελλάδα. Μια μεγάλη
δραστηριότητα για τους λάτρεις της φύσης και τους λάτρεις της περιπέτειας, το
ράφτινγκ στις πλωτές οδούς της Ελλάδας επιτρέπει στους επισκέπτες να
εξερευνήσουν απομονωμένα μονοπάτια και να θαυμάσουν τα μαγευτικά φαράγγια
και τις πλαγιές των βουνών. Μια διασκέδαση για όλο το χρόνο, το ράφτινγκ κατά
μήκος των ελληνικών ποταμών Ευρυτανίας, Ηπείρου ή Αρκαδίας είναι μια τέλεια
υπαίθρια δραστηριότητα που συνδυάζει αξιοθέατα, αδρεναλίνη και φύση.
Μοναδικές στιγμές κάνοντας ράφτινγκ στον Λούσιο, τον Αλφειό, τον Αχελώο, τον
Ταυρωπό, το Βοϊδομάτη, τον Εύηνο, κυρίως το φθινόπωρο μετά τα πρωτοβρόχια
και, φυσικά, την άνοιξη που τα ποτάμια κατεβάζουν πολύ νερό, καθώς τα χιόνια
Δ.ΥΠ.Α.

λιώνουν. Σας περιμένουν τοπία απαράμιλλου κάλλους και αριστουργηματικά τοξωτά

γεφύρια (www.discovergreece.com , 2021)
7.7.5 Πεζοπορία (Hiking)

Για να γνωρίσει κανείς την ψυχή της Ελλάδας, θα πρέπει οπωσδήποτε να κάνει
πεζοπορία μέσα στη φύση. Είτε για να δει τη μοναδική θέα από ένα μοναστήρι
κρεμασμένο στον βράχο, είτε για να κολυμπήσει στην κρυφή απίθανη παραλία, είτε
για να ανακαλύψει άγνωστους στο ευρύ κοινό αρχαιολογικούς χώρους, μοναστήρια,
μικρούς ορεινούς οικισμούς. Οι εναλλαγές του τοπίου μέσα στην ίδια διαδρομή
μερικών χιλιομέτρων είναι εκείνες που ενθουσιάζουν τους πεζοπόρους και
μετατρέπουν την πεζοπορία στην Ελλάδα σε αξέχαστη εμπειρία.
Και μην ξεχνάτε πως την Ελλάδα διασχίζουν τα διεθνή μονοπάτια Ε4 και Ε6. Το Ε4
ξεκινάει από το Γιβραλτάρ και μπαίνει στην Ελλάδα μέσω Βουλγαρίας. Διασχίζοντάς
την κάθετα μέχρι το Γύθειο, συνεχίζει στην Κρήτη, την οποία διατρέχει από την μία
άκρη στην άλλη, τερματίζοντας στη Ζάκρο. Το Ε6 ξεκινάει από τη Φινλανδία και
μπαίνει στην Ελλάδα μέσω Ηγουμενίτσας. Διασχίζει οριζόντια την Ελλάδα μέχρι τη
Σαμοθράκη, όπου τελειώνει στην κορυφή του όρους Φεγγάρι. Θα βρείτε, όμως, και
αμέτρητα άλλα μονοπάτια, παλιά καλντερίμια, δασικούς δρόμους στην ενδοχώρα και
τα νησιά κατάλληλα για πεζοπορία στην υπέροχη ελληνική φύση.
(www.discovergreece.com , 2021)
Περπατήστε στα βουνά, τις κοιλάδες και σε πολλά άλλα συναρπαστικά σημεία. Είτε
θέλετε να κάνετε μια εξερεύνηση δύο ωρών είτε μια τετραήμερη εκδρομή, η Ελλάδα
φιλοξενεί πολλά μονοπάτια πεζοπορίας, κατάλληλα για όλα τα επίπεδα και τις
ηλικίες. Και μην νομίζετε ότι πρέπει να κολλήσετε στην ηπειρωτική χώρα, νησιά
όπως η Αμοργός, η Λήμνος, η Ικαρία ή η Κέρκυρα είναι ιδανικά για πεζοπορία.
Αναρρίχηση, ορειβασία, πεζοπορία, ποδηλασία βουνού, σκι, ράφτινγκ... Όποιο σπορ

κι αν αγαπάτε, στην Ελλάδα θα το απολαύσετε ιδιαίτερα.
Δεν είναι μόνο η παρθένα φύση και τα ανέγγιχτα τοπία της Ελλάδας, οι Εθνικοί
Δρυμοί, τα υποβλητικά φαράγγια, οι λίμνες, τα ορμητικά ποτάμια, οι απάτητες
Δ.ΥΠ.Α.

κορυφές, τα αλπικά λιβάδια, τα δάση, οι δρακόλιμνες και οι τεράστιοι κάθετοι βράχοι,

που μοιάζουν με γλυπτά. Είναι και το μοναδικό κλίμα που κάνει την Ελλάδα ιδανικό
προορισμό για σπορ βουνού.
Κάθε εποχή έχει τη δική της γοητεία. Από την άνοιξη μέχρι τον χειμώνα τα τοπία
κυριολεκτικά μεταμορφώνονται, προσφέροντας αξέχαστες εικόνες, όσες φορές και αν
τα επισκεφθείτε. Τόποι ασύλληπτης φυσικής ομορφιάς θα φιλοξενήσουν όποια
δραστηριότητα αγαπάτε να κάνετε στο βουνό: αναρρίχηση, πεζοπορία, ποδηλασία
βουνού, σκι, ορειβασία… (www.discovergreece.com , 2021)
Κύριες δραστηριότητες αναψυχής εσωτερικών υδάτων που πραγματοποιούνται στην

Ελλάδα είναι:
• το Rafting,
• το Θαλάσσιο Σκι (σε λίμνη),
• το Κανόε - Καγιάκ (ποταμού και λίμνης),
• το Ψάρεμα σε λίμνη ή ποτάμι,
• η Πεζοπορία σε ποτάμι (river trekking) και
• η Διάσχιση φαραγγιών (Canyoning
7.7.6 Χιονοδρομικά (Skiing)

Χάρη στα τεράστια και εντυπωσιακά βουνά του, οι χειμώνες στην Ελλάδα σημαίνουν
χιόνι και σκι. Η χώρα φιλοξενεί μερικά χιονοδρομικά κέντρα όπου οι λάτρεις του
χιονιού μπορούν να εξασκήσουν τις αγαπημένες τους δραστηριότητες, όπως σκι και
σνόουμπορντ. Μπορείτε ακόμη και να κάνετε κάποια εξερεύνηση κοντά, όπως να
γυρίσετε τα μικρά παραδοσιακά χωριά και να δοκιμάσετε την τοπική κουζίνα. Η
Ελλάδα μπορεί γρήγορα να αποδειχθεί ο επόμενος αγαπημένος χειμερινός
προορισμός σας.
Τα χιονοδρομικά κέντρα της Ελλάδας προσφέρουν μαγευτικά τοπία, πίστες υψηλών

προδιαγραφών και μοναδικές στιγμές φιλοξενίας. Απολαύστε το χιόνι και επιδοθείτε
σε όλων των ειδών τις δραστηριότητες και τα σπορ που προσφέρονται σε αυτά. Στα
Δ.ΥΠ.Α.

πιο γνωστά κέντρα υπάρχουν πίστες πιστοποιημένες από τη Διεθνή Ομοσπονδία

Χιονοδρομίας, πίστες δρόμων αντοχής και μεγάλης δυσκολίας.
Κάποια από αυτά διαθέτουν και ξεχωριστό πάρκο σνόουμπορντ για τους φαν του
αθλήματος. Και δίπλα στα χιονοδρομικά κέντρα θα βρείτε όμορφα τοπία και
παραδοσιακούς οικισμούς με πετρόχτιστους ξενώνες, καφέ, μπαρ κι εστιατόρια με
παραδοσιακή ελληνική κουζίνα. Ανεβείτε στο λιφτ κι ετοιμαστείτε για την καλύτερη
κατάβασή σας. Γνωρίστε τα χιονοδρομικά κέντρα της Ελλάδας και τα σαλέ τους: στον
Παρνασσό, στο Καρπενήσι, στα Καλάβρυτα, στο Πήλιο, στη Βασιλίτσα, στο
Ελατοχώρι, στη Βίγλα Πισοδερίου, στο Φαλακρό Δράμας θα ζήσετε εμπειρίες
αξέχαστες. (www.discovergreece.com , 2021)
7.7.7 Αναρρίχηση (Rock climbing)

Σε αντίθεση με διάφορες πεποιθήσεις, η Ελλάδα είναι μια ορεινή χώρα με πάνω από
το 70% της μάζας της γης να είναι βουνά. Ως εκ τούτου, είναι ένας τέλειος
προορισμός για να γίνεις ένα με τη φύση. Ωθήστε τον εαυτό σας να ανεβείτε μερικές
από τις πιο επιβλητικές κορυφές της χώρας. Δοκιμάστε το στην Κάλυμνο ή ανεβείτε
σε μερικές από τις ορεινές περιοχές της ηπειρωτικής χώρας, όπως ο Όλυμπος, το
Πήλιο ή ακόμα και τα Μετέωρα.
Στα αναρριχητικά πεδία της Ελλάδας θα γίνετε ένα με τη φύση, τον πολιτισμό, το
τοπίο. Τι χρειάζεστε; Θέληση, καλό εξοπλισμό και φυσική κατάσταση. Τώρα είστε
έτοιμοι να κατακτήσετε την κορυφή. Τα πεδία είναι πολλά και αξιοσημείωτα. Στους
επιβλητικούς βράχους των Μετεώρων, της Καλύμνου ή της Γκιώνας, θα ζήσετε
αναρριχητικές εμπειρίες που θα σας πάνε στα ουράνια.
Αντίστοιχες εμπειρίες θα σάς προσφέρουν τα πεδία στην περιοχή των Τρικάλων, στα
Τέμπη, στην Ηρακλείτσα της Καβάλας, κοντά στην Πάτρα (Καλόγρια, Αλεποχώρι),
στο Ναύπλιο, στη Χιλιαδού στην Εύβοια, στη Λαγκάδα στη Λακωνία της
Πελοποννήσου, στην Γκαμήλα (όρος Τύμφη), στα Ζαγόρια, στον Όλυμπο. Στην
Αττική, σημαντικότερα πεδία κατάλληλα για αναρρίχηση είναι η Πέτρα Βαρυμπόμπης,
η Σπηλιά Νταβέλη στην Πεντέλη, η περιοχή της Φυλής, και το Ποικίλο Όρος κοντά
Δ.ΥΠ.Α.

στην Αθήνα. Επιβλητικοί είναι και οι κάθετοι βράχοι της Βαράσοβας στην
Αιτωλοακαρνανία και στην παραλία Κάθισμα της Λευκάδας.
7.7.8 Ποδηλασία βουνού στην Ελλάδα

Χωματόδρομοι, λόφοι, μονοπάτια ανάμεσα σε δέντρα, ορεινά δάση ανοιχτά για τις
ρόδες σας... Η ποδηλασία βουνού στην Ελλάδα είναι μια μοναδική περιπέτεια.
Γυμναστική και φύση στον καθαρό αέρα. Ένα πυκνό δίκτυο δρόμων, λόφων και
δασών δίπλα στην πόλη, αλλά και ορεινών συμπλεγμάτων -που είναι ανοιχτά για
δραστηριότητες, σε αντίθεση με την υπόλοιπη Ευρώπη- δημιουργούν την καλύτερη
«πίστα» για ποδηλασία βουνού.
Βάλτε το κράνος σας και φύγαμε για τις καλύτερες περιοχές ποδηλασίας βουνού της
Ελλάδας: από την Πάρνηθα και το δάσος Τατοΐου κοντά στην Αθήνα μέχρι την
Ορεινή Αρκαδία, τα Ζαγοροχώρια, την Εύβοια, τον Κίσσαβο, τη λίμνη Πλαστήρα και
την Ευρυτανία. Η Ελλάδα θα φιλοξενήσει τις αθλητικές σας περιπέτειες και θα σας
γοητεύσει! (www.discovergreece.com , 2021)
7.7.9 Canyoning και Ράφτινγκ στην Ελλάδα
Rafting
Το rafting είναι η κατάβαση ποταµού µε φουσκωτή βάρκα που κινείται µε κουπιά,
ωστόσο σε αντίθεση µε την κωπηλασία, το ρεύµα του ποταµού είναι αυτό που
καθορίζει την ταχύτητα, ενώ τα κουπιά χρησιµοποιούνται για να κατευθύνουν, για την
αποφυγή των εµποδίων που βρίσκονται στον δρόµο της βάρκας ή σε κάθε άλλη
περίπτωση ανάγκης. Ανάλογα µε τη ροή του νερού, η πλεύση είναι άλλοτε αργή και
άλλοτε πολύ γρήγορη και µε έντονους κραδασµούς δύσκολα σηµεία ή στενά
περάσµατα, όπου το νερό αυξάνει τη ροή του, δηµιουργούνται µικρές ή µεγαλύτερες
δίνες, οι οποίες επηρεάζουν την πορεία της βάρκας και είναι απαραίτητη η χρήση
κουπιών για τη διατήρηση της πορείας. Το rafting είναι ιδιαίτερα οµαδικό άθληµα και
Δ.ΥΠ.Α.

απαραίτητο στοιχείο είναι η συνεργασία όλων µέσα στη βάρκα και η σαφής τήρηση
των οδηγιών του οδηγού. Κάθε ποτάµι, εκτός από τη µορφολογία της κοίτης του, έχει
και κάποια ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, όπως η παροχή, δηλαδή τα κυβικά µέτρα νερού
που περνούν από µία κάθετη τοµή του ποταµού ανά ώρα, και η κλίση. Από τα
στοιχεία αυτά προκύπτει ο βαθµός δυσκολίας του ποταµού και των περασµάτων,
που συστηµατοποιούνται σε µια απλή κλίµακα από I- VI. Με το βαθµό I
χαρακτηρίζεται η απλή εύκολη διαδροµή και µε βαθµό VI το πέρασµα που θεωρείται
εξαιρετικά δύσκολο και επικίνδυνο. Έχει πάρει την ονομασία του από την αγγλική
λέξη raft (σχεδία). Ο Τρικελιώτης και το Ταυρωπός στην Ευρυτανία, ο Βοιδομάτης και
ο Αωός στην Κόνιτσα ο Εύηνος και ο Αχέροντας είναι μερικά από τα ποτάμια που
φιλοξενούν το rafting.
Monoraft
Στην κατηγορία του rafting βρίσκουµε και το monoraft.. Τι είναι monoraft, είναι η
κατάβαση ποταµών µε µονοθέσια ή διθέσια φουσκωτή βάρκα, σε αντίθεση µε το
rafting όπου η χωρητικότητα της βάρκας είναι µεγαλύτερη (6-10 άτοµα), η οποία έχει
εξαιρετική ευστάθεια και δεν προϋποθέτει ιδιαίτερη εκπαίδευση. Η δυσκολία του
monoraft, µετρείται όπως και του rafting, µε εξαβάθµια κλίµακα (Ι έως VI) και είναι
συνάρτηση της µορφής και της ροής του ποταµού και το monoraft είναι ιδανικό για
κατάβαση διαδροµών µέτριας δυσκολίας. (Σταματακης Αντώνης , 2011)
Δεν είναι τα ορμητικά νερά, ούτε τα δύσκολα περάσματα. Είναι η φύση γύρω σας
που συνδυάζεται με τη δράση και σας χαρίζει απίθανες εμπειρίες. Ηπειρωτικά ή
νησιωτικά, με κάθετα τοιχώματα, ξερά ή με καταρράκτες, τα φαράγγια της Ελλάδας
σάς υποδέχονται για μία μοναδική εμπειρία. Στην Ελλάδα η εμπειρία της κατάβασης
ποταμού σάς αποκαλύπτει απίστευτες εικόνες φύσης, γάργαρα νερά, τη
βιοποικιλότητα των παρόχθιων περιοχών, αλλά και στολίδια πολιτισμού, όπως τα
πέτρινα τοξωτά γεφύρια. (www.discovergreece.com , 2021)
canyoning
Δ.ΥΠ.Α.

Φύση άγρια, που χρειάζεται όμως ιδιαίτερη προσοχή καθώς λίγα από τα φαράγγια
ενδείκνυνται για πρωτάρηδες.
Το canyoning είναι αθλητισμός, χόμπι, περιπέτεια, παιχνίδι, διακοπές. Μια

δραστηριότητα που συνδυάζει πεζοπορία, κολύμβηση, καταβάσεις καταρρακτών,
βουτιές, τσουλήθρες, παιχνίδια στο νερό. Ένα σπορ με διαδρομές πολλών
επιπέδων. Από πολύ απλές κι εύκολες, μέχρι τις πιο ακραίες! Οι μυημένοι στο
canyoning θα σας πουν ιστορίες για απίστευτες «κατεβασιές» (rappel) των 50, 80 και
100 μέτρων. Ευτυχώς, οι προδιαγραφές ασφαλείας, η οργάνωση και τα γέλια της
παρέας κάνουν την κατάβαση παιχνιδάκι και το κρύο αμελητέο παράγοντα.
Κανόε – καγιάκ
Το κανόε καγιάκ είναι ναυτικό άθλημα που διεξάγεται σε λίμνη, ποτάμι ή

κωπηλατοδρόμιο με δύο τύπους σκαφών: κανόε (canoe) και καγιάκ (kayak), στα
οποία αγωνίζονται ένας, δύο ή τέσσερις αθλητές. Κατά καιρούς έχουν γίνει
αγωνίσματα με διάφορα μεγέθη σκαφών και σε ποικίλες αποστάσεις για άνδρες και
γυναίκες. Τα ισχύοντα σήμερα είναι:
Τύποι σκαφών
Κανόε (σύμβολο: C): ο αθλητής κωπηλατεί γονατιστός με μονό κουπί στη μια μεριά
της λέμβου.
Καγιάκ (σύμβολο: K): ο αθλητής κωπηλατεί καθιστός με διπλό κουπί.
Μέγεθος σκάφους
Μονοθέσιο: κανόε (C1) και καγιάκ (Κ1)
Διθέσιο: κανόε (C2) και καγιάκ (Κ2)
Τετραθέσιο: καγιάκ (Κ4)

Δ.ΥΠ.Α.

Κατάλληλα ποτάμια για το κανόε καγιάκ είναι ο Αλιάκμονας, ο Μυλοπόταμος, ο

Πηνειός ο Λούσιος-Αλφειός, ο Αχελώος, ο Ταυρωπός και πολλοί άλλοι.
Κωπηλασία
Kωπηλασία ή ερεσία(¹), ονομάζεται ο τρόπος κίνησης των κωπήλατων λέμβων σε

υδάτινη επιφάνεια (θάλασσα λίμνη ποταμό). Ανάλογα με τον τύπο των σκαφών,
διαιρείται σε 4 βασικά είδη: κλασική, λαϊκή, με κανό και με μονόξυλο.
Η κλασική κωπηλασία, ως άθλημα, γίνεται με ειδικά σκάφη, που έχουν ολκωτά

σέλματα (κινητούς πάγκους) και φορητούς σκαρμούς που στερεώνονται στα πλευρά.
Η λαϊκή κωπηλασία εκτελείται με σκάφη που έχουν ακίνητα σέλματα (σταθερούς
πάγκους) και σταθερούς σκαρμούς στερεωμένους στα πλευρά. Η κωπηλασία με
κανό γίνεται με σκάφη ειδικού τύπου (κανό), όπου ο κωπηλάτης χειρίζεται δίπλατο,
αστερέωτο κουπί. Στην κωπηλασία με μονόξυλο, κωπηλατούν με μονόπλατο κουπί
και στέκονται γονατιστοί στο ένα πόδι. Η συστηματική άσκηση στην κωπηλασία
αναπτύσσει το μυϊκό σύστημα, δυναμώνει την καρδιά, τους πνεύμονες και το νευρικό
σύστημα. (Σταματακης Αντώνης , 2011)
7.7.10 Παρατήρηση πουλιών (Bird watching)

Δεν χρειάζεται όλες οι υπαίθριες δραστηριότητες να περιλαμβάνουν κάποια
αδρεναλίνη. Η Ελλάδα φιλοξενεί μια σειρά από μαγευτικές λίμνες και λιμνοθάλασσες,
όπου οι παρατηρητές πουλιών θα έχουν την ευκαιρία να απολαύσουν το αγαπημένο
τους χόμπι. Μια γρήγορη ματιά στον χάρτη της Ελλάδας σας δείχνει την τεράστια
ποικιλία της τοπικής πανίδας και χλωρίδας, και με λίγο πάνω από 190
Προστατευόμενες Περιοχές για τα Πουλιά, η Ελλάδα είναι ο προτιμώμενος βιότοπος
για την πλειονότητα των μεταναστευτικών πουλιών, συμπεριλαμβανομένων
πελεκάνων, κορμοράνων, πάπιες, γλάροι, χήνες και αετοί.
Δ.ΥΠ.Α.

7.8 Τοπία και ανάπτυξη δραστηριοτήτων εναλλακτικού τουρισμού
7.8.1 Ορεινή Αρκαδία
Η αγαπημένη των χειμερινών εκδρομέων του σαββατοκύριακου ορεινή Αρκαδία

είναι ιδιαίτερα δημοφιλής καθ’ όλη τη διάρκεια του καλοκαιριού στους λάτρεις της
φύσης και της ορεινής δροσιάς. Η δε καλοκαιρινή εκδρομή περιλαμβάνει τη διάσχιση
του φαραγγιού του Λούσιου, του διάσημου παραπόταμου του Αλφειού ποταμού,
μήκους 5 χλμ., που προσφέρεται για όλη την οικογένεια, αλλά και ράφτινγκ στα
ορμητικά νερά με την έμπειρη καθοδήγηση της τοπικής Trekking Hellas. Στα χέρια
της τελευταίας μπορείτε να αφεθείτε για να κάνετε επίσης river trekking,
κατασκήνωση στο ποτάμι, rappel και τοξοβολία. Με παιδιά άνω των 11 ετών στην
παρέα, μια πιο μακρινή και μέτριας δυσκολίας διάσχιση που αξίζει να τολμήσετε είναι
αυτή του φαραγγιού της Νέδας.
Tip: Βυτίνα, Δημητσάνα και λοιπά πετρόχτιστα χωριά της Γορτυνίας παραμένουν στη
διάθεσή σας για απογευματινές βόλτες, φαγητό και αγορές, ενώ ο παραδοσιακός
ξενώνας «Μπελλαίικο» στη Στεμνίτσα συνιστά διαχρονικά αγαπημένη επιλογή
διαμονής
Δ.ΥΠ.Α.

Όλυμπος: βουτιές στις βάθρες του Ορλιά
Μπορεί η άνοδος στην κορυφή του μυθικού βουνού να μην είναι για όλους, η
γνωριμία με τους πρόποδές του ωστόσο, από όποια πλευρά κι αν επιλέξετε να πάτε,
είναι προσιτή κι ενίοτε πολύ διασκεδαστική. Φτάνοντας στο Δίον Πιερίας, κοντά στο
Λιτόχωρο, μια εύκολη πεζοπορία που μπορείτε να κάνετε είναι από το τοπικό
εκκλησάκι του Αγίου Κωνσταντίνου μέχρι τον εντυπωσιακό καταρράκτη του Κόκκινου
Βράχου.
Η διάρκειά της είναι κάτι λιγότερο από μία ώρα, το κατάφυτο μονοπάτι είναι καλά
συντηρημένο, με κατατοπιστική σήμανση και κινείται παράλληλα με το ρέμα του
Ορλιά. Τόσο κατά τη διάρκεια της διαδρομής όσο και στον καταρράκτη, δεν θα σας
λείψουν οι βουτιές, γι’ αυτό και το μαγιό είναι απαραίτητο. Έχετε υπόψη όμως ότι το
νερό είναι παγωμένο. Στο μεταξύ, υπάρχει και η εύκολη οδός, που περιλαμβάνει
περισσότερο αυτοκίνητο (θα συνεχίσετε μετά τον Άγιο Κωνσταντίνο προς το
καταφύγιο της Κορομηλιάς, θα μπείτε για λίγο σε χωματόδρομο και θα ακολουθήσετε
τη σχετική σήμανση) και λιγότερο περπάτημα – μόλις 5-10 λεπτά από το σημείο
στάθμευσης μέχρι τον καταρράκτη.
Tip: Στην ευρύτερη περιοχή, και συγκεκριμένα στον Άγιο Δημήτριο Πιερίας –
απόσταση 50 λεπτών με το αυτοκίνητο από το Δίον–, μια πολύ ενδιαφέρουσα
επιλογή διαμονής είναι το «Κτήμα Μπέλλου». Πρόκειται για οικογενειακό ξενώνα που
αγαπάει τη φύση και προωθεί την οικολογία σε όλα τα επίπεδα (www.athinorama.gr ,
2020)
7.8.2 Στην Παύλιανη των τεσσάρων εποχών

Δ.ΥΠ.Α.

Η Οίτη είναι δίχως άλλο ένα από τα «φιλικότερα» βουνά της Ελλάδας και η Παύλιανη,
στα όρια της Φθιώτιδας και της Φωκίδας (ανήκει στην πρώτη), ιδανικό ορμητήριο για
ορεινές διακοπές σε κοντινή απόσταση από το κλεινόν άστυ (238 χλμ. από την
Αθήνα). Με κατοίκους που αγαπούν τον τόπο τους και τα... χρώματα, η Παύλιανη,
χωρισμένη σε Άνω και Κάτω, προσφέρεται για περπάτημα μόνο και μόνο για να
ανακαλύψετε τα ενδιαφέροντα σημεία του χωριού ακολουθώντας τις ευφάνταστες
πινακίδες, ενώ δεν πρέπει να παραλείψετε τη βόλτα στο υπέροχο αισθητικό δάσος
και το πάρκο αναψυχής. Περνώντας τη μουσική γέφυρα η περιήγηση αρχίζει με το
Μουσείο Υδροκίνησης, το οποίο στεγάζει το νεροπρίονο, το νερόμυλο, τα μαντάμια
και τη νεροτριβή και συνεχίζει ακολουθώντας τους μαιάνδρους του Ασωπού
ποταμού, κάτω από πλατάνια, σφενδάμια, καρυδιές και καστανιές. Έπειτα από 20
λεπτά περίπου θα αποκαλυφθεί μπροστά σας το Πάρκο Περιπέτειας με ένα σωρό
εκπλήξεις για όλες τις ηλικίες και μεταξύ άλλων πάγκους για πικ νικ, ψησταριά κι
εγκατάσταση για river volley.
Tip: Σε κοντινή απόσταση από την Παύλιανη, το «Καταφύγιο Οίτη» βρίσκεται σε ένα
καταπράσινο διάσελο (υψόμετρο 1.240 μ.) και αποτελεί ιδανικό προορισμό για καφέ
και παιχνίδι στο Πάρκο Περιπέτειας με τα ξύλινα παιχνίδια. (www.athinorama.gr ,
2020)
7.8.3 Νέστος: παιχνίδια μέσα κι έξω από το ποτάμι

Δ.ΥΠ.Α.

Η ενδοχώρα του Νομού Ξάνθης κρύβει ένα από τα μεγαλύτερα –και πιο
ενδιαφέροντα θα συμπληρώσουμε εμείς– ποτάμια της χώρας. Πρόκειται για τον
Νέστο, στις όχθες του οποίου έμπειροι ντόπιοι οργανώνουν δραστηριότητες για όλη
την παρέα. Επικοινωνήστε με το Vistonis Outdoor Activities ή το Forestis και κλείστε
θέση πρώτα απ’ όλα για κατάβαση με canoe kayak, επιλέγοντας τη διαδρομή από τη
Σταυρούπολη στους Τοξότες, ώστε να απολαύσετε τους συγκλονιστικούς
μαιάνδρους που σχηματίζει το ποτάμι, κι έπειτα όποια άλλη δραστηριότητα τραβάει η
όρεξή σας
Το μενού περιλαμβάνει πεζοπορίες όλων των βαθμών δυσκολίας, ποδηλασία

βουνού, παρατήρηση πουλιών αλλά και ομαδικά παιχνίδια για μικρούς και μεγάλους.
Αυτό που είναι must ωστόσο σε τούτα τα μέρη, εκτός από την εμπειρία του Νέστου,
είναι η εξερεύνηση της περιοχής της Ροδόπης με 4x4. Διαδρομές μέσα στο δάσος,
κάτω από πανύψηλα δέντρα –η Ροδόπη αποτελεί, άλλωστε, το νοτιότερο άκρο
εξάπλωσης της σημύδας στην Ευρώπη–, εκεί όπου το καλοκαίρι αργεί να φανεί και
το φθινόπωρο έρχεται πρώτο, σε δρόμους δασικούς που μόνο οι ντόπιοι ξέρουν και
μπορούν να σας οδηγήσουν με ασφάλεια.
Tip: Το «Κλαδί Ελιάς Suites, Winery, Restaurant» του Βύρωνα Μπαρμπασάκη είναι
ένας καλαίσθητος ξενώνας 6 δωματίων στο άγνωστο χωριό της στη Μεσοροπής, το
οποίο είναι γεμάτο ιστορικά αρχοντικά κι εντυπωσιακά καπνομάγαζα. Δίνοντας
προσοχή στη λεπτομέρεια, η ανακαίνιση διατήρησε και ανέδειξε τις αρχιτεκτονικές
ιδιαιτερότητες του παλιού πέτρινου σπιτιού, ενώ στο εστιατόριο του ισογείου θα
Δ.ΥΠ.Α.

δοκιμάσετε ιδιαίτερες μεσογειακές γεύσεις κι επιλεγμένα κρασιά από τον αμπελώνα

της περιοχής. (www.athinorama.gr , 2020)
7.8.4 Birdwatcing (και όχι μόνο) στην Κερκίνη
Στο βορειοδυτικό τμήμα του Νομού Σερρών, η τεχνητή λίμνη Κερκίνη, που
δημιουργήθηκε το 1932 με την κατασκευή εvός φράγματoς στον πoταμό Στρυμόvα,
είναι από τoυς δέκα Υγρότoπoυς Διεθvoύς Σημασίας της Ελλάδας και συγχρόνως μία
από τις σημαντικότερες περιοχές πτηνών, καθώς έχουν παρατηρηθεί τoυλάχιστov
300 διαφορετικά είδη πoυλιώv στη λίμvη και στα γύρω βoυvά, μεταξύ αυτών
εντυπωσιάζουν οι ροδοπελεκάνοι, οι ψαραετοί, οι κορμοράνοι και οι ερωδιοί. Στηv
περιoχή υπάρχει επίσης o μεγαλύτερoς αριθμός βoυβαλιώv στηv Ελλάδα, τα οποία
είvαι ζώα μαθημένα vα ζoυv σε υγρότoπoυς. Αυτά και άλλα πολλά θα μάθετε όσοι
επισκεφθείτε το οικολογικό κέντρο Οικοπεριηγητής, όπου οι έμπειροι
οδηγοί/εκπαιδευτές οργανώνουν υδάτινες περιηγήσεις με κανό ή βάρκα,
παρατήρηση πουλιών, παραλίμνια ποδηλασία αλλά και τοξοβολία, καταρρίχηση από
βράχο και άλλα διασκεδαστικά για παρέες και οικογένειες.
Tip: Ο «Οικοπεριηγητής» λειτουργεί και ως ξενώνας κι εστιατόριο, ενώ μια επίσης

ενδιαφέρουσα επιλογή διαμονής στην περιοχή είναι το ξενοδοχείο «Ερωδιός», το
οποίο διαθέτει και πισίνα για τους επισκέπτες του καλοκαιριού. (www.athinorama.gr ,
2020)
Δ.ΥΠ.Α.

7.8.5 Το φαράγγι του Βίκου

Ένα από τα φαράγγια του Ζαγορίου ξεχωρίζει από όλα τα άλλα λόγω του μεγέθους
του και της αισθητικής θέας που προσφέρει. Είναι το φαράγγι του Βίκου, που μαζεύει
τα νερά διαφόρων μικρών ποταμών της περιοχής (Μαγιώτικο, Φραγκαδιώτικο,
Τσεπελοβίτικο) και τα οδηγεί στον Βοϊδομάτη που έχει και την πηγή του. Ο Βίκος έχει
μήκος πάνω από 16 χιλιόμετρα και σε ορισμένα σημεία πάνω από 700 μέτρα βάθος.
Τα ανοίγματά του ποικίλλουν από λίγα μέτρα στο χαμηλό σημείο έως περίπου 250
μέτρα στην κορυφή.
Όσο για το θέαμα που προσφέρει, είναι μαγευτικό. Πέρα από την αισθητική και το
μεγαλείο του, ωστόσο, το Vicos Canyon παρουσιάζει και επιστημονικό ενδιαφέρον,
καθώς η φυσική του κατάσταση είναι σχεδόν παρθένα και το οικοσύστημά του
ποικίλο και περίπλοκο. Γι' αυτό είναι και η καρδιά του Εθνικού Πάρκου Βίκου Αώου,
όπου καταφεύγουν εδώ όλα τα απειλούμενα είδη ζώων της περιοχής.
Δ.ΥΠ.Α.

Όπως όλοι γνωρίζουμε, η περιοχή της Ηπείρου ήταν ένας τόπος όπου
αναπτύχθηκαν το εμπόριο, η λογοτεχνία και η τέχνη και συνέβαλαν σημαντικά στην
ίδρυση του ελληνικού έθνους. Όπως προαναφέρθηκε, η κουλτούρα και οι
πολιτιστικές παραδόσεις καθώς και οι πολλές φυσικές ομορφιές και γεωμορφές της
περιοχής την καθιστούν ιδανικό μέρος για τη δημιουργία μιας επιχείρησης
οικοτουρισμού και εναλλακτικών μορφών τουρισμού. Είναι κατάλληλο για πολλά είδη
εναλλακτικού τουρισμού, όπως πεζοπορία, αναρρίχηση, μουσεία, συνέδρια
(επιστημονικά συνέδρια που σχετίζονται με τη φύση), και extreme sports (καγιάκ,
ράφτινγκ, αλεξίπτωτο πλαγιάς κ.λπ.). Αν και η περιοχή δεν έχει θάλασσα και
ολόκληρη η τουριστική δομή της Ελλάδας βασίζεται στον «ηλιοθάλασσα», είναι
σήμερα πρωτοπόρος στην ανάπτυξη εναλλακτικών μορφών τουρισμού,
καταλαμβάνοντας την πρώτη θέση μεταξύ των παραδοσιακών ελληνικών
ξενοδοχείων.
7.8.6 Εναλλακτικές διαδρομές στα Ζαγοροχώρια: από τον Βοϊδομάτη στη

Δρακόλιμνη
Τα Ζαγοροχώρια είναι μια περιοχή στην οροσειρά της Πίνδου της Ηπείρου στη
βορειοδυτική Ελλάδα. Είναι μια έκταση 1000 τετραγωνικών χιλιομέτρων που
περιλαμβάνει 45 χωριά, γνωστά ως Ζαγόρια ή Ζαγοροχώρια, η περιοχή μοιάζει με
ανάποδο ισοσκελές τρίγωνο. Στο νότιο άκρο του τριγώνου βρίσκεται η πρωτεύουσα
του κράτους, τα Ιωάννινα. Το όρος Μιτσικέλι (1710μ) σχηματίζει τη βόρεια-
βορειοδυτική πλευρά, ενώ ο ποταμός Αώος και το όρος Τύμφη σχηματίζουν τη
Δ.ΥΠ.Α.

βόρεια πλευρά. Η ανατολική-νοτιοανατολική πλευρά εκτείνεται από τον ποταμό

Βάρδα έως τα βουνά Μαυροβόνι κοντά στο Μέζοβο (2100 μ.)
Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία, η περιοχή έχει πληθυσμό περίπου 5.000

κατοίκους, με πληθυσμιακή πυκνότητα 5 άτομα ανά τετραγωνικό χιλιόμετρο. Σε
αντίθεση με τον μέσο όρο των 73,8 κατοίκων σε όλη την Ελλάδα. Πριν από λίγο
καιρό, η περιοχή ήταν ορεινή και κακοτράχαλη, κάτι που ήταν όχι μόνο μειονέκτημα
αλλά και καθοριστικός παράγοντας για την ασφάλεια και τη σταθερότητα της
περιοχής. Σε αντίθεση με την υπόλοιπη Ελλάδα, που κατακτούνταν διαδοχικά, το
Ζαγόρι άκουγε μόνο τον απόηχο της ανόδου και της πτώσης μικρών, μακρινών
βασιλείων.
Επομένως, σύμφωνα με τους αρχαιολόγους, οι Σαρακατσαναίοι που κατοικούσαν σε

ένα μέρος της περιοχής ήταν άμεσοι απόγονοι των αυτόχθονων κατοίκων της
περιοχής του Ζαγορίου κατά τη νεολιθική περίοδο, πριν από την παρακμή των
Δωριέων.
Οι Ζαγόρι ήταν μέρος του αρχαίου βασιλείου της Μολοσσίας, μιας βορειοηπειρωτικής
φυλής που έλεγχε με επιτυχία ολόκληρη την περιοχή της Ηπείρου στο τέλος της
Κλασικής εποχής. Ήταν γνωστοί για τη ράτσα τους γιγάντια πολεμικά σκυλιά και
χρησιμοποιούσαν τους Μορόσιανς σε πολεμικές επιχειρήσεις.
Δ.ΥΠ.Α.

Σύμφωνα με τη μυθολογία, ο συνονόματος πρόγονός τους λέγεται ότι γεννήθηκε από

την ένωση του Νεοπτολεμαίου (γιος του Αχιλλέα της Τροίας) και της Ανδρομάχης
(σύζυγος του Έκτορα της Τροίας). Η μητέρα του Μεγάλου Αλεξάνδρου, η
Ολυμπιάδα, καταγόταν από την αρχαία πόλη Μολοσσίδα κοντά στην Κόνικα, όπου
συναντώνται οι ποταμοί Βοϊδομάτης, Οος και Σαραντάπορος. Στο σημείο αυτό ο
βασιλιάς Πύλος έχτισε το κάστρο του. Αργότερα από την περιοχή αυτή πέρασε η
Εγνατία Οδός που κατασκεύασαν οι Ρωμαίοι. Κοντά στο χωριό Βίτσα βρίσκονται τα
ερείπια ενός νεολιθικού οικισμού των Μοροσίων, που χρονολογείται μεταξύ 9ου και
4ου αιώνα π.Χ. Κατά τη διάρκεια της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, η ασφάλεια που
παρείχε η περιοχή προσέλκυε περιστασιακά ορδές στρατιωτών που έμεναν στη θέση
τους και έχτιζαν χωριά. Το ίδιο ίσχυε και επί τουρκοκρατίας: την περιοχή δεν την
άγγιξαν οι κατακτητές, αλλά ένα καταφύγιο για τους Έλληνες. Τελικά οι πρόσφυγες
της Μικρασιατικής καταστροφής δεν έφτασαν ποτέ στο Ζαγόρι.
Το τελευταίο σίγουρα δεν ωφέλησε την περιοχή. Εντούτοις - αν και οι Σλάβοι

μαρτυρούνται αναμφίβολα από πολλά τοπωνύμια - οι αλλαγές που υπέστη το
ανθρώπινο στοιχείο του Zagory είναι τόσο αργές που μπορούμε να μιλήσουμε για
πληθυσμιακές συνέχειες.
Η αργή αλλαγή αφορά όχι μόνο ανθρώπινους παράγοντες αλλά και χλωρίδα και
πανίδα, η απομονωμένη θέση της περιοχής τους προστατεύει από διάφορους
κινδύνους με την πάροδο του χρόνου. Το γεγονός αυτό είναι σημαντικό γιατί η
περιοχή του Ζαγορίου βρίσκεται στη διασταύρωση του ξηρού κλίματος της νότιας
λεκάνης της Μεσογείου και του υγρού κλίματος της βόρειας Κεντρικής Ευρώπης,
πράγμα που σημαίνει ότι η ψυχρή χλωρίδα και πανίδα της Κεντρικής Ευρώπης
Δ.ΥΠ.Α.

συναντήθηκε και διασταυρώθηκε με τη μεσογειακή τροπική φυτικά και ζωικά είδη. Το

νέο είδος που αναδύθηκε βρήκε και τις απαραίτητες προϋποθέσεις διατήρησης. Η
περιοχή έχει λοιπόν μεγάλο επιστημονικό ενδιαφέρον για τους φυσιοδίφες: βρίσκουν
και μελετούν μια ποικιλία από σπάνια έντομα και ερπετά, ένα μοναδικό είδος
σκαθαριού, το δυσεύρετο είδος ορχιδέας και όλο και πιο σπάνια φαρμακευτικά φυτά.
Για τον ίδιο λόγο, το Ζαγόρι έχει ακόμα πολλά μεγάλα ζώα που προστατεύονται
καθώς έχουν εξαφανιστεί αλλού: αγριοκάτσικα, ενυδρίδες, αρκούδες, αγριόγατες και
αρκετά είδη αρπακτικών.
Το Ζαγόρι δεν αποτελείται μόνο από βουνά. Η τοπογραφία του χαρακτηρίζεται

επίσης από την παρουσία μεγάλου αριθμού πόλεων: μικρές λεκάνες που
περιβάλλονται από βραχώδη βουνά, υγρές, εύφορες και ήπιες. Επομένως, η περιοχή
προσφέρεται όχι μόνο για κτηνοτροφία, αλλά και για εδαφοκαλλιέργεια. Την περίοδο
της ακμής φύτεψαν εκεί σιτηρά, πατάτες, αμπέλια και φασόλια (οι γίγαντες του
Ζαγορίου είναι ακόμα φημισμένοι. Δύο είναι τα πράγματα που εντυπωσιάζουν το
τοπίο του Ζαγορίου. Το ένα είναι ότι τα ποτάμια του είναι πεντακάθαρα: Αώος,
Βοϊδομάτης, Βάρδας, Ζαγορίτικος. Ο ποταμός Βοϊδομάτης είναι ένας από τους
καθαρότερους ποταμούς της Ευρώπης. Ένα άλλο εντυπωσιακό χαρακτηριστικό είναι
ο ασβεστώδης σχιστόλιθος -πολύ ανοιχτό γκρι, σχεδόν λευκός- και ο σχιστόλιθος,
γκρίζος αμμώδης σχιστόλιθος. Άλλο Από τη μια πλευρά, οι πυκνές αυλακώσεις στο
έδαφος κάνουν όλες τις πτυχές ευδιάκριτες στον βράχο, που σχηματίστηκε από την
αναδίπλωση του φλοιού της γης όταν σχηματίστηκαν οι Διναρικές Άλπεις και τα
βουνά της Πίνδου.Τα βουνά μέσα και έξω από τις χαράδρες καλύπτονται με
Δ.ΥΠ.Α.

δάση.Ανάλογα με το υψόμετρο, άνθρωποι Θα συναντήσετε ιτιές, πλατάνια,

κωνοφόρα , κεράτων, βελανιδιές, πουρνάρι, καρυδιές, οξιές και τέλος καθαρή αλπική
βλάστηση, πάνω από 2000 μέτρα πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας.
Όσοι δεν έχουν ταξιδέψει καλοκαίρι σε αυτήν τη γωνιά της Ηπείρου δεν ξέρουν τι
χάνουν», είχε πει κάποτε μια φίλη, λάτρης των αγαπημένων πετρόκτιστων χωριών
του Ζαγορίου, και όχι άδικα. Το καλοκαίρι η πυκνή βλάστηση της περιοχής οργιάζει,
μονοπάτια και γεφύρια υποδέχονται κάθε είδους πεζοπόρο· από αυτούς που
περπατάνε για πρώτη φορά στη ζωή τους μέχρι τους πλέον δεινούς και
αποφασισμένους, ο Βοϊδομάτης προσφέρει ατελείωτες ώρες χαράς και... δροσιάς σε
όσους τσαλαβουτούν στα κρυστάλλινα νερά του αλλά και σε όσους αγαπάνε το
ράφτινγκ, ενώ η φιλοξενία και το φαγητό συγκλονίζουν (όπως και όλες τις υπόλοιπες
εποχές του χρόνου). Η λίστα με τις δραστηριότητες –οργανωμένες και μη– στην
περιοχή είναι μεγάλη. Εδώ θα κάνετε την πλέον απροσδόκητη βουτιά στις Οβίρες,
ανάμεσα στο Μικρό και το Μεγάλο Πάπιγκο. Πρόκειται για μεγάλες βάθρες, οι οποίες
συγκεντρώνουν τα νερά του ρέματος Ρογκοβού που κατεβαίνουν μόλις λιώσουν τα
χιόνια της Γκαμήλας ακριβώς από πάνω. Από το Μικρό Πάπιγκο ξεκινά και η πιο
διάσημη πεζοπορική διαδρομή της περιοχής: Δρακόλιμνη, καταφύγιο Αστράκας,
κορυφή Γκαμήλας. Μέχρι την αλπική Δρακόλιμνη μπορείτε να πάτε με τα παιδιά και,
αν είστε καλά εξοπλισμένοι, να διανυκτερεύσετε. Μικροί και μεγάλοι θα το
ευχαριστηθείτε! (www.athinorama.gr , 2020)
Δραστηριότητες;
➢ Τοξοβολία
Γέφυρα Κλειδωνιάς Για όσους θέλουν μια πιο ήπια δραστηριότητα η τοξοβολία είναι
ασχολία που σε κάνει να "κολλήσεις" μέχρι το βέλος να βρίσκει το στόχο
Στη βάση στα Ζαγοροχώρια στον Βοϊδομάτη ποταμό μπορείτε να βάλετε το μήλο και
να εξασκηθείτε στη σκοποβολή με τα τόξα μας από την απόσταση που εσείς
επιθυμείτε
Σαν ο Γουλιέλμος Τέλλος ή ο Ρομπέν των Δασών, οι προσπάθειες θα διαδέχονται η

μία την άλλη και τα πειράγματα για την ευστοχία, άλλοτε ..εύστοχα και άλλοτε όχι.
Δ.ΥΠ.Α.

➢ Πεζοπορία
Πεζοπορικές διαδρομές σε καλντερίμια και σκάλες προηγούμενων αιώνων, πάνω
από πέτρινα τοξωτά γεφύρια σπάνιας αρχιτεκτονικής, κατά μήκος των μεγαλύτερων
και βαθύτερων φαραγγιών, με σπάνια χλωρίδα και πανίδα, παρέα με τους έμπειρους
συνοδούς μας, θα γνωρίσουμε τους μύθους και την ιστορία της περιοχής
απολαμβάνοντας τη μοναδική ομορφιά της Ηπειρώτικης φύσης.
Διαδρομή: Χαράδρα Βίκου Διάρκεια: 6-7 ώρες (για την επιστροφή απαιτείται transfer)
Βαθμός δυσκολίας: δύσκολο μονοπάτι
Από το Μονοδένδρι και το Μοναστήρι της Αγίας Παρασκευής, χτισμένο τον 15ο
αιώνα σε φυσικό μπαλκόνι, στο χείλος της χαράδρας του Βίκου, θα ξεκινήσουμε την
πεζοπορία μας κατά μήκος της βαθύτερης χαράδρας του κόσμου με προορισμό το
χωριό Βίκος πάνω από τις πηγές του ποταμού Βοϊδομάτη. Στον πυρήνα του εθνικού
δρυμού Βίκου-Αώου, βρίσκει καταφύγιο μεγάλη ποικιλία σπάνιων ειδών χλωρίδας και
πανίδας.
Διαδρομή: Δρακόλιμνη Γκαμήλας Διάρκεια: 8-9 ώρες
Βαθμός δυσκολίας: δύσκολο μονοπάτι Το γραφικό Πάπιγκο με τα πέτρινα σπίτια θα

γίνει η αφετηρία της πεζοπορίας μας. Οι πηγές που θα συναντήσουμε στο
ανηφορικό, αλλά καλά σημαδεμένο μονοπάτι, της πιο πολυσύχναστης διαδρομής, θα
μας ξεδιψάσουν μέχρι το καταφύγιο της Αστράκας . Συνεχίζουμε για την Δρακόλιμνη
με τους τρίτωνες, στη κορυφή της Τύμφης σε υψόμετρο 2070 μέτρων με θέα την
χαράδρα του Αώου και το δεύτερο ψηλότερο βουνό της Ελλάδος, τον Σμόλικα. Μετά
από 8-9 ώρες πορείας θα επιστρέψουμε στο Πάπιγκο και στις “κολυμπήθρες’’,
φυσικές νεροτσουλήθρες, για ξεκούραση και κολύμπι.
Διαδρομή: Βραδέτο- Μπελόη Διάρκεια: 4 ώρες με επιστροφή
Βαθμός δυσκολίας: μέτριο μονοπάτι Το μονοπάτι που θα ακολουθήσουμε είναι η πιο

παλιά ‘σκάλα’ της περιοχής και χρονολογείται από τον 13ο αιώνα, με πολύ καλό
Δ.ΥΠ.Α.

καλντερίμι και ενώνει το Καπέσοβο με το Βραδέτο. Εμείς θα συνεχίσουμε μέχρι τη

θέση ¨Μπελόη¨, φυσικό μπαλκόνι στη κορυφή της χαράδρας από όπου θα έχουμε
την ευκαιρία να απολαύσουμε ολόκληρη τη χαράδρα του Βίκου.
Διαδρομή: Φαράγγι Βοϊδομάτη Διάρκεια: 2 ώρες Βαθμός δυσκολίας: εύκολο

μονοπάτι
Με αφετηρία τη γέφυρα της Αρίστης περπατάμε δίπλα στον Βοϊδομάτη ποταμό, σε

μονοπάτι φιλικό στα πόδια και στα μάτια. Διαδρομή για όλη την οικογένεια χωρίς
υψομετρικές διαδρομές που μας οδηγεί μετά από περίπου μια ώρα στο μοναστήρι
των Αγίων Αναργύρων. Συνεχίζουμε μέχρι τη πέτρινη γέφυρα της Κλειδωνιάς για λίγη
ξεκούραση και μικρό σνακ στο παρκάκι του πλατανόδασους δίπλα στο ποτάμι.
Διαδρομή: Κόνιτσα – Στόμιο Διάρκεια: 4 ώρες Βαθμός δυσκολίας: μέτριο –δύσκολο

μονοπάτι Αφετηρία μας το πέτρινο γεφύρι της Κόνιτσας και αφού περπατήσουμε
δίπλα στις όχθες του Αώου συνεχίζουμε το ανηφορικό μονοπάτι κάτω από τις
ορθοπλαγιές της Γκαμήλας. Φθάνουμε στην ιερά μονή Στομίου χτισμένη σε μπαλκόνι
με θέα την Τραπεζίτσα και το Φαράγγι του Αώου
➢ Ιππασία στο Βοιδομάτη

Στην οροσειρά της Πίνδου, στα δύσβατα και κακοτράχαλα βουνά της Ηπείρου, «τα
άλογα της Πίνδου», αυτή η σπάνια φυλή των αλόγων, ήταν πάντοτε ο φίλος και ο
σύντροφος αλλά και το εργαλείο των ανθρώπων, στις μετακινήσεις και τις μεταφορές.
Τα κοντόσωμα άλογα της Πίνδου, συνηθισμένα στις δύσκολες καιρικές συνθήκες της
περιοχής αλλά και στο έντονο ανάγλυφο των βουνών, μετέφεραν το βιος και το
μόχθο των κατοίκων, δημιουργώντας εμπόριο αξιοζήλευτο όχι μόνο στον Ελλαδικό
χώρο αλλά και στα Βαλκάνια και την Ευρώπη.
Η τουριστική ιππασία, μια δραστηριότητα που απευθύνεται σε όλους, είναι ο

φυσικότερος τρόπος να φέρουμε τον επισκέπτη κοντά στη φύση και να συμπληρώσει
τις εμπειρίες του απ’ το Ζαγόρι και τον Βοϊδομάτη ποταμό, στα όρια του εθνικού
Δ.ΥΠ.Α.

Δρυμού Βίκου Αώου, όσο και απ’ τα Τζουμέρκα, και τον Άραχθο ποταμό, στο εθνικό
πάρκο Τζουμέρκων και Αράχθου.
Τα άλογά μας φιλικά, όπως και οι συνεργάτες μας, θα σας δώσουν τις πρώτες και
βασικές αρχές ιππασίας και θα σας συνοδεύουν στη βόλτα σας, όχι μόνο για τις
αναμνηστικές σας φωτογραφίες, αλλά και για την ενημέρωση και πληροφορία που
σας είναι χρήσιμη.
Ζαγόρι - βοϊδομάτης (μικρή διαδρομή) Διάρκεια: 50 λεπτά
Η «μικρή» μας βόλτα, ιδανική για την οικογένεια και τους μικρούς μας φίλους, στο
μαγευτικό πλατανόδασος δίπλα στον Βοϊδομάτη ποταμό, μέχρι την Γέφυρα της
Κλειδωνιάς, στα όρια του εθνικού πάρκου Βίκου Αώου. Αναμνηστικές φωτογραφίες,
λίγο νερό για τα άλογα και επιστροφή.
Ζαγόρι - βοϊδομάτης (μεγάλη διαδρομή) Διάρκεια: 1 ώρα και 10 λεπτά
Η «μεγάλη» μας βόλτα μας ταξιδεύει μέσα στο πλατανόδασος σε μια διαδρομή που
θα διασχίσετε με τα άλογα μας τον Βοϊδομάτη ποταμό ως την απέναντι όχθη και θα
επιστρέψετε πάλι πίσω. Για αυτή τη διαδρομή καλό θα ήταν να έχετε δεύτερο ζευγάρι
παπούτσια αφού δύσκολα θα αποφύγετε το βρέξιμο. Βεβαίως πάντα ανάλογα τις
συνθήκες του ποταμού. (https://vianatura.gr , 2022)
Flying fox στον Βοιδομάτη
Χρησιμοποιώντας αναρριχητικό εξοπλισμό, αιωρούμαστε από την τροχαλία που

γλιστράει πάνω σε κεκλιμένο συρματόσχοινο από την μία όχθη του ποταμού στην
άλλη. Εντυπωσιακή δραστηριότητα!
Η ταχύτητα αυξάνεται συνεχώς μέχρι να λειτουργήσουν τα φρένα λίγο πριν από τα

δέντρα
Δ.ΥΠ.Α.

7.8.7 Rafting στον Βοϊδομάτη
Διαδρομή: Γέφυρα Αρίστης –Γέφυρα Κλειδωνιάς Χρονική περίοδος: Όλο τον

χρόνο. Απόσταση: 7 χλμ Βαθμός δυσκολίας: 1ου
Καθαρά κρυστάλλινα νερά, πλούσια βλάστηση, πέτρινα γεφύρια, μοναστήρια.

Ιδανική διαδρομή για οικογένειες και σχολεία.
7.8.8 Ποδηλατάδα στη Βέροια και τις ροδακινιές του Αλιάκμονα

Δ.ΥΠ.Α.

Για αρκετούς κατοίκους της κοντινής Βέροιας αυτή η βόλτα αποτελεί καθημερινή
άσκηση. Για τους επισκέπτες της περιοχής όμως, και κυρίως για τους φίλους του
ποδηλάτου, συνιστά μια πρωτόγνωρη ποδηλατική εμπειρία, καθώς η διαδρομή είναι
πανέμορφη και μάλιστα μεγαλώνει και μικραίνει ανάλογα με το χρόνο και τη διάθεση.
Εκκινώντας από τη Βέροια –και ανάλογα με την εμπειρία σας–, μπορείτε είτε να
κινηθείτε απευθείας με τα αγαπημένα σας δίτροχα από την πόλη είτε να τα
φορτώσετε στο αμάξι και να σταθμεύσετε αμέσως μόλις περάσετε τη γέφυρα, στο
πλάτωμα που θα συναντήσετε στα δεξιά. Από εκεί μπορείτε να κάνετε πετάλι σε ήπιο
χωματόδρομο παράλληλα με το ποτάμι ή να απολαύσετε το γύρο της τεχνητής
λίμνης. Επίσης, αν και η περίοδος των ανθισμένων ροδακινιών έχει παρέλθει για
φέτος, μπορείτε να έρθετε σε επικοινωνία με τον δραστήριο Τουριστικό Οργανισμό
Βέροιας (toverias@gmail.com) και να ζητήσετε να σας υποδείξει διαδρομές που
περνούν ανάμεσα στα χωριά και τα χωράφια του πολυφωτογραφημένου κάμπου.
Αξίζει κάθε εποχή.
Tip: Μέσα στη Βέροια περπατήστε στην καλοδιατηρημένη εβραϊκή συνοικία, ονόματι
Μπαρμπούτα, κι επιλέξτε για τη διαμονή σας το boutique hotel «Κόκκινο Σπίτι», ένα
διατηρητέο οίκημα του 19ου αιώνα πάνω στην κατάφυτη όχθη του ποταμού
Τριποτάμου. Εναλλακτικά μπορείτε να μείνετε στο πολύ περιποιημένο «Κτήμα
Καλαϊτζή» (2331092092) κοντά στο φράγμα και στον Αρχαιολογικό Χώρο Βεργίνας.
Lake hopping στον Νομό Φλώρινας

Δ.ΥΠ.Α.

Στον ακριτικό Νομό Φλώρινας υπάρχει μια διαδρομή που περιλαμβάνει όλα τα καλά
του ταξιδιού: υπέροχα τοπία, δραστηριότητες, εξαιρετικό φαγητό κι εξίσου καλό
κρασί. Επίσης λίμνες. Πολλές λίμνες. Και δεν αναφερόμαστε στις Πρέσπες, οι οποίες
είναι και αυτές προσβάσιμες από εκεί. Εκκινώντας από το κουκλίστικο Νυμφαίο, η
περιήγηση στο χωριό συνδυάζεται με μια επίσκεψη στο Περιβαλλοντικό Κέντρο
Αρκτούρος και το καταφύγιο της καφέ αρκούδας, ενώ κατηφορίζοντας οι πρώτες
λίμνες που θα συναντήσετε είναι η Ζάζαρη και η Χειμαδίτιδα, ό,τι πρέπει για βαρκάδα
προτού έρθει η ώρα για φαγητό, οπότε και θα αναζητήσετε το βραβευμένο εστιατόριο
«Θωμάς» στο Σκλήθρο. Η συνέχεια περιλαμβάνει ένα πέρασμα από την περιοχή των
οινοποιείων του Αμύνταιου με το ΠΟΠ Ξινόμαυρο, αλλά κι ένα άλλο αγαπημένο και
βραβευμένο εστιατόριο, τον «Κοντοσώρο» στο Ξινό Νερό. Συνεχίζοντας το lake
hopping, η μικρότερη λίμνη των Πετρών και η Βεγορίτιδα, η τρίτη μεγαλύτερη σε
έκταση φυσική λίμνη της χώρας, κερδίζουν τις εντυπώσεις. Στη Βεγορίτιδα θα κάνετε
βουτιές και βαρκάδες, θα παρατηρήσετε πουλιά και θα ψαρέψετε, ενώ μην
παραλείψετε τη μαγική παραλίμνια αυτοκινητάδα και την επίσκεψη στο επίσης
βραβευμένο εστιατόριο «Ναουμίδης» (https://www.athinorama.gr , 2020)
Δ.ΥΠ.Α.

7.8.9 Καταρράκτης της Νεράιδας, Κύθηρα
Σίγουρα τα Κύθηρα δεν υστερούν από παραλίες, αλλά δεν γίνεται να φτάσετε ως εκεί
και να μην επισκεφτείτε τους καταρράκτες τους. Για να φτάσετε, θα ξεκινήσετε μια
μέρα που θα έχετε όρεξη για περπάτημα, θα περάσετε από τον γραφικό
Μυλοπόταμο στη δυτική πλευρά του νησιού και θα προχωρήσετε ως τον καταρράκτη
της Νεράιδας και πιο πέρα για να βρείτε τους νερόμυλους, τους επόμενους πιο
απόμερους καταρράκτες και να δροσιστείτε στα παγωμένα νερά που κυλούν
ανάμεσα στα πλατάνια. Το τοπίο είναι μαγικό και υπόσχεται να σας δροσίσει για τα
καλά μετά τη μικρή πεζοπορία σας. (Πίππα , 2018)
7.8.10 Κλείδωση, Σαμοθράκη

Δ.ΥΠ.Α.

Αν ψάχνετε ένα νησί που η φύση να «οργιάζει» και οι βάθρες και καταρράκτες να
δίνουν πολλές επιλογές, τότε η μακρινή Σαμοθράκη είναι το μέρος σας. Φουλ
βλάστηση, ρυάκια, ποταμάκια, καταρράκτες, βάθρες και πηγές είναι όλα μαζί σήμα
κατατεθέν του νησιού, το οποίο προσελκύει πάσης φύσεως φυσιολάτρες και
εναλλακτικούς. Οι βάθρες, κάτι σαν μικρές φυσικές πισίνες μέσα στα βράχια, θα
φιλοξενήσουν τα μπάνια σας, με πιο ξακουστές τις βάθρες του ποταμού
Τσιβδογιάννη, ενώ μπορείτε να κατευθυνθείτε και σε μικρούς και μεγάλους
καταρράκτες, όπως αυτόν της Κακιάς Πλάκας, της Καρυάς κ.ο.κ. Οι καταρράκτες του
Φονιά είναι από τους πιο διάσημους, με πρώτο καταρράκτη την Κλείδωση, ο οποίος
σχηματίζει μια γραφική λίμνη με κρυστάλλινα νερά, ό,τι πρέπει για καλοκαιρινές
βουτιές (Πίππα , 2018)
Δραστηριότητες βουνού με παιδιά
Πικνικ. Κάντε πικνικ στις πλαγιές του βουνού και στο γρασίδι. Τα παιδιά θα
ξετρελαθούν και θα περάσουν υπέροχα και θα απολαμβάνουν την θέα.
Δ.ΥΠ.Α.

Ζωγραφιές. Δώστε τους χαρτί και μαρκαδόρους και πείτε τους να ζωγραφίσουν το
τοπίο που βλέπουν. Θα το διασκεδάσουν και θα κρατήσουν τις ζωγραφιές ως
ανάμνηση!
7.8.11 Ορειβασία
Πάρτε το σακίδιο σας και με τα παιδιά ανακαλύψτε τη φύση ορειβατώντας στο βουνό.
Θα μαζέψετε πολλές εμπειρίες!
Δ.ΥΠ.Α.

7.8.12 Μπουγέλο.
Η αγαπημένη δραστηριότητα των παιδιών. Κατάλληλη για τις καυτές μέρες του
καλοκαιριού έτσι ώστε να δροσιστείτε!
Ταΐστε τα ζώα της φύσης. Προμηθευτείτε κατάλληλο φαγητό και πηγαίνετε στις
περιοχές που υπάρχουν ζωάκια και ταΐστε τα. Τα παιδιά έτσι θα μάθουν πως πρέπει
να φροντίζουμε τα ζώα και ταυτόχρονα θα διασκεδάζουν και θα περάσει ευχάριστα η
μέρα τους. (https://donnasito.gr , 2020)
7.9 Δραστηριότητες βουνού στην Κρήτη (στο Ψηλορείτη)
Το κλίμα και η γεωμορφία της Κρήτης έχουν συμβάλει στη διαμόρφωση μιας πολύ
πλούσιας χλωρίδας. Η Επαρχία Σητείας αποτελεί την πλέον τυπική «νησιώτικη»
περιοχή της Κρήτης. Το ξηροθερμικό της κλίμα επιδρά στο φυσικό τοπίο που
απογυμνωμένο στη μεγαλύτερη του επιφάνεια από το πράσινο, αποκτά μια άγρια
Δ.ΥΠ.Α.

ερημική ομορφιά, μέσα στην οποία ξεπροβάλλουν εκπληκτικού ενδιαφέροντος

οικοσυστήματα όπως το Φοινικόδασος του Βάι, το Φαράγγι της Ζάκρου, τα
πευκοδάση των ορεινών και νότιων περιοχών, ενώ καθένα σχεδόν από τα μικρά
ακατοίκητα νησιά που την περιβάλλουν αποτελεί σημαντικό βιότοπο ή οικοσύστημα
όπως οι Διονυσάδες για το γεράκι της Ελεονόρας (κοινώς βαρβάκι), η Ψείρα για τα
θαλάσσια ζωικά και φυτικά είδη, (σπόγγους, κοράλλια, ψάρια, σχινόδερμα), το
Κουφονήσι για την αφρικάνικη χλωρίδα Εκπληκτική είναι η ποικιλία των φυτικών
ειδών και η πολυμορφία των φυσικών σχηματισμών που διαθέτει η Κρήτη. Σε καμιά
άλλη περιοχή του κόσμου ίσης έκτασης δεν συναντά κανείς τέτοια ποικιλία φυτικού
πλούτου. Υπάρχουν 2.300 είδη αυτοφυών φυτών από τα οποία 302 είναι ενδημικά.
Όλα σχεδόν τα παραπάνω φύονται στην Επαρχία Σητείας και μερικά μόνο σ' αυτήν
(Γεωργίτση , 2009)
7.9.1 Ποδήλατο βουνού
Μπορείτε να πάτε μία χαλαρωτική βόλτα στο οροπέδιο ή να ανακαλύψετε και να

απολαύσετε μία περιπετειώδη διαδρομή στο άγριο τοπίο των βουνών.Ποδήλατα
μπορείτε να δανειστείτε και από εμάς. Για ομάδες ατόμων, μπορούμε να
οργανώσουμε μεγάλες πορείες και διασχίσεις και διαθέτουμε όχημα για την
μεταφορά των ποδηλάτων και των ατόμων. Μία πρόταση είναι η πορεία προς τον
Κρουσώνα, από το φαράγγι του Χαλασιά (https://www.arodamoslivadi.gr , 2019)
7.9.2 Λιβάδι Ορειβασία-πεζοπορία.
Στην περιοχή προσφέρεται μία πληθώρα επιλογών, καθώς το οροπέδιο είναι

περιτριγυρισμένο από κορυφές, όπου μπορείτε να απολαύσετε την ηρεμία και να
αναπνεύσετε καθαρό βουνίσιο αέρα.Η ορειβασία – πεζοπορία στην περιοχή του
οροπεδίου, η οποία έχει χαρακτηριστεί ως προστατευόμενη από το πρόγραμμα
Natura, προσφέρει μία μοναδική ευκαιρία για να γνωρίσετε τα ιδιαίτερα κρητικά
βουνά, με τη μεγάλη βιοποικιλότητα και τους εντυπωσιακούς γεωλογικούς
σχηματισμούς. (https://www.arodamoslivadi.gr , 2019)
Δ.ΥΠ.Α.

7.9.3 Αγροτικές εργασίες
Ο φιλοξενούμενός μας μπορεί να απολαύσει και να μάθει την αγροτική ζωή, καθώς
και να γευτεί τα αγαθά του τόπου μας.Το βιολογικό μας μποστάνι και τα οπωροφόρα
δέντρα είναι στη διάθεση των φιλοξενουμένων. Μπορείτε να παρακολουθήσετε τους
αγρότες ή να συμμετέχετε στις αγροτικές εργασίες. Στον Αροδαμό, επίσης,
αναβιώνουμε το παραδοσιακό αλώνισμα πολλές φορές το καλοκαίρι.
(https://www.arodamoslivadi.gr , 2019)
7.9.4 Οικιακή τεχνολογία
Μπορείτε να παρακολουθήσετε και να συμμετέχετε σε μία σειρά από διεργασίες,

όπως την παραδοσιακή μαγειρική, τους οικιακούς τρόπους συντήρησης τροφίμων
και το πώς ψήνεται το ψωμί και φτιάχνεται το τυρί ή το σπιτικό σαπούνι.
7.9.5 Κεραμική
Στις εγκαταστάσεις του Αροδαμού λειτουργεί εργαστήριο κεραμικής. Ο επισκέπτης

μας μπορεί να παρακολουθήσει ή να εξασκηθεί σε ένα ή περισσότερα στάδια της
διαδικασίας κατασκευής κεραμικών, όπως τη μορφοποίηση του πηλού στον τροχό ή
στο χέρι, τη ζωγραφική του κομματιού ή το ψήσιμο. (https://www.arodamoslivadi.gr ,
2019)
7.9.6 Αναρρίχηση
Η περιοχή προσφέρεται για συναρπαστική αναρρίχηση τόσο για έμπειρους

αναρριχητές όσο και για αρχάριους. Ομάδες από παιδιά και μεγάλους άνω των 5
ατόμων και κατόπιν συνεννοήσεως μπορούν να δοκιμάσουν τη δράση και την
Δ.ΥΠ.Α.

ομορφιά της αναρρίχησης, υπό την επίβλεψη πεπειραμένου εκπαιδευτή.

7.9.7 Παρατήρηση πουλιών
Η περιοχή του Λιβαδιού είναι μία από τις προστατευόμενες περιοχές του
προγράμματος ’Natura 2000’ κι ένας από τους σημαντικότερους λόγους είναι
παρουσία της άγριας ζωής και των μεγάλων αρπακτικών και πτωματοφάγων
πουλιών στην περιοχή. (https://www.arodamoslivadi.gr , 2019)
7.10 Εναλλακτικές διαδρομές στο Φυσικό Πάρκο-Γεωπάρκο του Ψηλορείτη
Στη Κρήτη με τους ορεινούς όγκους, την βιοποικιλότητα που διαθέτουν, τα

μονοπάτια, οικισμούς όπως τα Ανώγεια, και περιοχές όπως ο Γιούχτας θα
μπορούσαν να αποτελέσουν ιδανικές περιοχές ορεινού τουρισμού,
Και μόνο η συνειδητοποίηση της φυσικής ομορφιάς, η επιθυμία για επαφή με τη

φύση, η αναζήτηση ενός διαφορετικού τρόπου ζωής, δημιουργούν την απαίτηση για
προστασία και ένα νέο ρεύμα τουριστών. Το αυξημένο αυτό ενδιαφέρον συμβάλει
ταυτόχρονα στη συνειδητοποίηση της αξίας της περιοχής τόσο από τους μόνιμους
κατοίκους όσο και από τους κρατικούς φορείς, επιταχύνοντας έτσι ή απλά
ενισχύοντας τα μέτρα διαχείρισης και προστασίας της περιοχής. Η απουσία βέβαια
σωστού ελέγχου της ροής των επισκεπτών ή η άσκηση δραστηριοτήτων μη
συμβατών με την ευαισθησία του χώρου μπορούν να τραυματίσουν ανεπανόρθωτα
ορισμένες φορές το οικοσύστημα.
Το Φυσικό πάρκο του Ψηλορείτη βρίσκεται στην κεντρική Κρήτη και περιλαμβάνει
την οροσειρά του Ψηλορείτη ή της Ίδης, τους πρόποδες της και τη βόρεια απόληξη
της στο Κρητικό πέλαγος, το όρος Κουλούκωνας ή Ταλαία Όρη. Το πάρκο
δημιουργήθηκε από το διαδημοτικό φορέα ανάπτυξης της περιοχής το ΑΚΟΜΜ -
"Ψηλορείτης" ο οποίος είναι υπεύθυνος για την ανάπτυξη και διαχείριση του
Δ.ΥΠ.Α.

Το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας του Πανεπιστημίου Κρήτης, ο μοναδικός

επιστημονικός φορέας στην Κρήτη που μπορεί να καλύψει ερευνητικά και
επιστημονικά το σύνολο του Φυσικού περι-βάλλοντος, στηρίζει επιστημονικά το
πάρκο. Βασικά συστατικά στοιχεία του πάρκου είναι το Γεωπάρκο, το σύνολο δηλαδή
των γεωλογικών μνημείων της περιοχής, το μοναδικό Φυσικό του περιβάλλον με τον
πλούτο και το μεγάλο ενδημισμό των ειδών και το Πολιτισμικό του περιβάλλον,
δηλαδή η κουλτούρα, η ιστορία, τα ήθη και τα έθιμα, που φανερώνουν τη 135
διαχρονική και αρμονική συνύπαρξη ανθρώπου και φύσης στον Ψηλορείτη. Το
Γεωπάρκο του Ψηλορείτη, για το οποίο το Φυσικό Πάρκο εντάχθηκε στο δίκτυο των
Ευρωπαϊκών Γεωπάρκων, στηρίζεται στη μοναδική γεωλογία, το ανάγλυφο και την
ποικιλία των πετρωμάτων που εμφανίζονται στην περιοχή.
Για το σκοπό αυτό και για μεγαλύτερη ευελιξία κινήσεων το Γεωπάρκο χωρίστηκε σε
επιμέρους περιοχές - υποπάρκα, με κοινά χαρακτηριστικά και θεματικά αντικείμενα.
Οι περιοχές αυτές είναι: "Η δομή των Ταλαιών Ορέων" στην ομώνυμη περιοχή που
αποτελεί ένα ταξίδι 250 εκατομμυρίων χρόνων στη γεωλογική εξέλιξη της Κρήτης,
"Το πάρκο του Βουνού και του Κάμπου" που βρίσκεται στους ανατολικούς και
νότιους πρόποδες του Ψηλορείτη και παρουσιάζει τη μετάβαση από το βουνό στον
κάμπο, "Τα Τοπία του Ψηλορείτη" στο κέντρο της οροσειράς με το χαρακτηριστικό
ανάγλυφο από τη διάβρωση των ασβεστόλιθων. "Το Σπηλαιοπάρκο" που
περιλαμβάνει τα σημαντικότερα σπήλαια της περιοχής συνδυάζοντας τον αθλητισμό,
την επιστήμη, την ιστορία και τον πολιτισμό. (Γεωργίτση , 2009)
Δ.ΥΠ.Α.

7.11 Εναλλακτικές διαδρομές στα Χανιά
Ιστορική συνοικία της Χαλεπάς με τα αρχοντικά 19ου και 20ου αι. Αφετηρία η
δημοτική αγορά των Χανίων και κινούμαστε ανατολικά προς την αρχοντική συνοικία
της Χαλεπά. Ηταν χτισμένη το 1913 πάνω στην ισοπεδωμένη πλέον περιοχή στην
βενετσιάνικη αποικία piatta Forma Με αφετηρία τη πόλης των Χανίων και ανατολικά
κινούμενοι προς την περιοχή του ακρωτηρίου βλέπουμε τους τάφους των Βενιζέλων
στο λόφο του Προφήτη Ηλεία.
;Μονή Γουρβενέτου είναι χτισμένη στη άκρη του ακρωτηρίου του Μελεχά 20
χιλιόμετρα ανατολικά των ΧανίωνΗ επιγραφή στη είσοδο λέει πως χτίστηκε το 1537
οφείλει την ίδρυσή της στον Αγ. Γιάννη τον Ερημίτη Με απόφαση της Ιεράς συνόδου
έχει κριθεί διατηρητέα από το 1900Στην είσοδο της μονής είναι ο ναός Εσοδών της
Θεοτόκου που είναι σταυροειδής με τρούλο.Λέγεται αλλιώς Κυρία των Αγγέλων και
έχει σπάνια μοναστηριακή αρχιτεκτονική.
Δ.ΥΠ.Α.

Στον κόμβο της Σούδας έχει 17 καλλιτεχνικά εργαστήρια /Συνολικά είναι 35 ενώ
περίπου 10 είναι άδεια και οι κάτοικοι που ζουν από αυτό αναζητούν νέους
χειροτέχνες για να διδάξουν μεταλλουργεία, κεραμική, υφαντική και υαλουργεία
..παραδοσιακών οργάνων ,αγιογραφία, ζωγραφικής, ειδών γάμου, κρητικών
μαχαιριών , θεωρείτε το χωριό κοιτίδα του πολιτισμού και διενεργείτε κάθε χρόνο
φεστιβάλ βερέκυνθου με εργαστήρια ψωμιού, μαντούρας ,υπαίθρια καμίνια
κεραμικής ,παραστάσεις χορού, μαριονέτας και εικαστικές δραστηριότητες..
7.12 Εναλλακτικές διαδρομές σε μοναστήρια στην Κρήτη

Δ.ΥΠ.Α.

Ένα άλλο παράδειγμα διαδρομής αποτελούν οι πολιτιστικές διαδρομές μοναστηρίων

στην κρήτη μονή Αγ.Τριάδας, μονή Γουρβενετού και μονή Αγ Ιωάννη .
Το μετόχι του Αγίου Ιωάννη του Ελεήμονα, ένα από τα δέκα μετόχια της μονής
Γουβερνέτου που αναφέρονται σε κώδικα του 1832, βρίσκεται στο Ακρωτήρι Χανίων,
νότια του οικισμού Παζινό. Πρόκειται για ένα ιδιόρρυθμο αρχιτεκτονικά μοναστήρι στο
οποίο το ελαιοτριβείο καταλαμβάνει τη βόρεια πλευρά μιας μικρής αυλής, που
περικλείει μερικώς το Καθολικό.
Σημαντική είναι και η διαδρομή στο μοναστήρι Αγ Τριάδας Τα τελευταία χρόνια η

Μονή Αγίας τριάδας Τζαγκαρόλων πραγματοποιεί συστηματικές βιολογικές
καλλιέργειες ελιάς και αμπελιού και παράγει εκλεκτό κρασί, τσικουδιά (ρακή), λάδι,
μέλι, ξύδι και σαπούνι από ελαιόλαδο.
Η μονή παράγει 20 τόνους βιολογικό παρθένο ελαιόλαδο, που έχει βραβευτεί σε

διεθνείς διαγωνισμούς και πωλείται κυρίως στο εξωτερικό. Κρασιά από την μονή είναι
τα: ερυθρό ξηρό Cabernet, ερυθρό ξηρό Φωκιανό Ρωμαίικο, ερυθρό ξηρό Merlot,
λευκό ξηρό Trebiano.
Την πόλη των Χανίων χτίστηκε την εποχή της ενετοκρατίας και κρατά μέχρι σήμερα
την αγέρωχη ομορφιά του Διαθέτει πλακόστρωτη αυλή και μουσείο με εκκλησιαστικά
κειμήλια που επέζησαν από άλλες εποχές. Φημίζεται για την παραγωγή κρασιού
Δ.ΥΠ.Α.

διότι διαθέτει ένα σπάνιο οινοποιείο που λειτουργεί 400 χρόνια τώρα και παράγουν
το γνωστό σε όλους Μοναστηριακό. Επίσης παράγουν ελαιόλαδο μέλι, σαπούνι κ
άλλα. Ασχολούνται με την διάσωση βιβλίων , έκδοση βιβλίων κτλ.
Μονή Χρυσοπηγής
Την περίοδο της Βενετοκρατίας υπήρξε πνευματικό κέντρο για την Κρήτη με πολλούς
μοναχούς και σπάνια βιβλιοθήκη Υπέφερε πολλά δεινά από τους Τούρκους και
καταστράφηκε το 1821 Το 1976 εγκαταστάθηκαν στην ερειπωμένη οι πρώτες τρείς
μοναχές με πιο γνωστή την γερόντισα Θεοσέμνη. Διαθέτει πολλά κειμήλια και
λαογραφικό μουσείο Σήμερα ασχολούνται με την μελισσοκομία, παραγωγή
σαπουνιού, λιβανιού αγγείων, αγιογραφία , μοναστηριακό κέντηΗ αδελφότητα της
Ιεράς Μονής Χρυσοπηγής, τα έτη 1993-1996, αναστήλωσε το παλαιό μετόχι της
Αγίας Κυριακής, στο Βαρύπετρο Κυδωνιάς, σε απόσταση 12 χλμ. από τα Χανιά.
To μετόχι, μνημείο του 17ου αιώνα, βρίσκεται σε θαυμάσια περιοχή, η οποία

περιλαμβάνει αισθητικό δάσος, μικρό φαράγγι, που το χειμώνα διασχίζεται από
ποτάμι, και πολλά σπηλαιώδη παρεκκλήσια, στα οποία οδηγούν λιθόστρωτα
μονοπάτιαΣτη Χρυσοπηγή λειτουργούν εκκλησιαστικό και λαογραφικό μουσείο, τα
οποία είναι επισκέψιμα τις ώρες που είναι ανοιχτή η μονή (8:00 -12:00 και 15:30 –
18:00). Στο εκκλησιαστικό μουσείο φυλάσσονται παλιές εικόνες, ιερά σκεύη, δείγματα
εκκλησιαστικής χρυσοκεντητής του 18ου 19ου αιώνα, σταυροί ευλογίας, βιβλία,
επίσημα, έγγραφα και ξυλόγλυπτα που διασώθηκαν από τις λεηλασίες και
καταστροφές. Από τις φορητές εικόνες, ξεχωρίζει ο Ένθρονος Χριστός (15ος αιώνας)
και η Κοίμηση της Θεοτόκου (18-19ος αιώνας). Στο λαογραφικό μουσείο εκτίθενται
έργα λαϊκής κεντητικής, παραδοσιακές στολές, δείγματα κοσμικής και εκκλησιαστικής
ξυλογλυπτικής, φωτογραφίες, πίνακες, παραδοσιακά εργαλεία γεωργικής χρήσης
κ.ά.
Δ.ΥΠ.Α.

Μοναδικό δείγμα αποτελεί η μονή Χρυσοπηγής οιμοναχές ασχολούνται με την

αγιογραφία, τη συντήρηση παλιών βιβλίων και εικόνων, τη βιβλιοδεσία και το
εκκλησιαστικό κέντημα. Η μονή είναι ευρέως γνωστή και για την οικολογική και
περιβαλλοντική της δράση. Στα μετόχια του μοναστηριού καλλιεργούνται με
βιολογικό τρόπο περίπου 130 στρέμματα γης με ελιές, μανταρινιές, πορτοκαλιές,
αβοκάντο, συκιές, βερικοκιές και λαχανόκηπους. Από τα παραγόμενα προϊόντα
πωλείται κυρίως ελαιόλαδο με σκοπό την προώθηση της βιολογικής καλλιέργειας. Τα
οργανικά απορρίμματα της μονής μετατρέπονται σε κομπόστ για τις καλλιέργειες,
ενώ τα υπόλοιπα ανακυκλώνονται. Επίσης, οι μοναχές πραγματοποιούν
προγράμματα περιβαλλοντικής εκπαίδευσης για μαθητές σχολείων από όλη την
Ευρώπη.
Ανεβαίνοντας ψηλά στο ψειλορίτη, θα βρούμε την Κράνα, κοντά στα Ζωνιανά εκεί
βρίσκονται πολλές αγροτουριστικές μονάδες με πιο γνωστή το σπίτι του βοσκού ,στο
γνωστό κρανιώτικο αόρι όπου ο επισκέπτης μπορεί να εξασκηθεί:
❖ στο άρμεγμα
❖ την τυροκομία
❖ την αρτοποιία η απλώς να περπατά στα κτήματα και να απολαμβάνει την φύση
❖ το άκουσμα των νερών που κυλούν και τα Πουλιά να τραγουδούν, ανεβαίνοντας, το
βατό μονοπάτι που οδηγεί στα υψηλότερα επίπεδα του Ψηλορείτη.
Δ.ΥΠ.Α.

εδώ οι επισκέπτες μπορούν να παρατηρήσουν την παραδοσιακή τεχνική για την

δημιουργία ρακής μέσα από μηχανήματα που έχουν αποκατασταθεί ή συντηρηθεί
από το παρελθόν.
Επίσης μπορεί να εμπλακεί στο δρόμο προς την δημιουργία τυριού με την
πολιτιστική διαδρομή του ψηλορέιτη. στην παρούσα φωτογραφία παρατηρούνται
ειδικά καζάνια παραδοσιακά όπου ο επισκέπτης εμπλέκεται τοποθετεί σταφύλια
,νερό σύκα και άλλα μυρωδικά που χρησιμοποιούνται για την δημιουργία ρακής
Δ.ΥΠ.Α.

7.13 Εναλλακτικές πολιτιστικές διαδρομές και δραστηριότητες-Επισκέψεις σε

διατηρητέα μνημεία
Πολλά μνημεία έχουν σημαντική σημασία για την χώρα μας Το νεκροταφείο της
Σκιάθου ένα από τα σημαντικότερα της Ελλάδας με τουριστικό ενδιαφέρον.
Βλέπουμε εδώ ένα νέο είδος τουρισμού που παρουσιάζεται καθώς το κοιμητήριο
της Σκιάθου
περιλαμβάνεται στον κατάλογο και αποτελεί πλέον σημαντική θέση με τα

σημαντικότερα κοιμητήρια της Ελλάδας που παρουσιάζουν τεράστιο τουριστικό
ενδιαφέρον και είναι ενταγμένο στην Ένωση Σημαντικών Κοιμητηρίων της Ευρώπης.
Ένα νέο είδος τουρισμού αναπτύσσεται δυναμικά και πολύ προοδευτικά στην
Ευρώπη αλλά και η Ελλάδα διεκδικεί μεγάλη μερίδα τη δική της θέση σε αυτόν τον
τομέα ο τουρισμός δηλαδή των κοιμητηρίων.
Το σημαντικό σε αυτή την προσπάθεια δεν αποτελεί το γεγονός του κοιμητηρίου

απλά και η διαφύλαξή του αλλά η προσπάθεια του δημάρχου της πόλης που σιγά
σιγά ξεκίνησε την διαδικασία της προστασίας του μνημείου και της ανακάλυψης με
την βοήθεια πολλών εμπλεκόμενων ατόμων όπως φοιτητών ή άλλων ατόμων εκτός
του τομέα της αρχαιολογίας που βοηθούσαν και που ζούσαν για πολύ μεγάλα
διαστήματα στο νησί και αποτελούσαν μέρος της όλης αυτής εμπειρίας. Δέκα δήμοι
Δ.ΥΠ.Α.

της χώρας, με πολλά από τα νεκροταφεία των οποίων έχουν χαρακτηριστεί -

ολόκληρα ή τμηματικά- διατηρητέα μνημεία, ετοιμάζονται να ενταχθούν στον
Οργανισμό Σημαντικών Κοιμητηρίων της Ευρώπης (ASCE) και να ωφεληθούν από
έναν αναδυόμενο κλάδο της τουριστικής βιομηχανίας με μεγάλο τζίρο.
Ο τουρισμός των κοιμητηρίων αναπτύχθηκε πολύ τα τελευταία χρόνια και βρίσκει μια
θέση πλέον στο τουριστικό πεδίο. Μέχρι τώρα δεν ήταν αρκετά γνωστό πως η
Ελλάδα συμμετείχε σε διάφορες διαδρομές όπως είναι η πολιτιστική Διαδρομή με ένα
μόνο κοιμητήριο που μέχρι τότε ήταν γνωστό, όπως είναι το Α’ Νεκροταφείο της
Αθήνας»
Ο δήμαρχος της Σκιάθου κ. Θοδωρής Τζούμας, και πρόεδρος του πολιτιστικού

συλλόγου «Σκιάθος», ο οποίος διακρίνεται για την ενεργή παρουσία του στα
δρώμενα του νησιού ανέφερε το γεγονός αυτό για το Α νεκροταφείο Αθήνας
και του δημιουργήθηκε η ανάγκη για μια ανάλογη παρέμβαση στο νησί με την
αξιοποίηση των μνημείων του νεκροταφείου της Σκιάθου. «Συμπωματικά την εποχή
εκείνη είχαν ληφθεί πρωτοβουλίες από τους ντόπιους φορείς έπειτα από εισήγηση
της ιστορικού κ. Μαρίας Κορωνιού- ώστε το κοιμητήριό αυτό να χαρακτηριστεί
ιστορικός και προστατευόμενος βέβαια τόπος από το υπουργείο Πολιτισμού. Με
αφορμή διαφόρων δημοσιευμάτων απευθύνθηκαν στον Ευρωπαϊκό Δρόμο των
Κοιμητηρίων και μετά από μια μεγάλη διαδικασία σχεδόν ενός ολόκληρου έτους
εντάχθηκε στη διαδρομή και το κοιμητήριο της Σκιάθου». Πρόσφατα ο Οργανισμός
Σημαντικών Κοιμητηρίων της Ευρώπης που αυτή την στιγμή αποτελεί τον πιο
Δ.ΥΠ.Α.

σημαντικό οργανισμό σε τέτοιου είδους διαδικασίες επέλεξε την Ελλάδα ως τόπο

διεξαγωγής του συνεδρίου του το 2017 με διοργανωτή το Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο
και θέμα το πώς η αρχαία ελληνική κοιμητηριακή τέχνη επηρέασε τη νεοκλασική
κοιμητηριακή.
Η κοιμητηριακή τέχνη και μορφή δημιουργεί μια νέα τουριστική εμπειρία με την
οργάνωση μιας πολιτιστικής διαδρομής που δίνει στον επισκέπτη μια γνώση και
εμπειρία αρκετά διαφορετική πιο σύγχρονη και ευφάνταστη καθώς όχι μόνο τον
εμπλέκει στην γνώση αλλά δεν του στερεί και το δικαίωμα της εμπειρίας με την
συμμετοχικότητά του αν αυτός συμφωνεί στην διοργάνωση, της τουριστικής
εμπειρίας στην διαμονή κατά μεγάλα χρονικά διαστήματα και την εμπλοκή τους στην
διαδικασία ανασκαφών η άλλων βοηθητικών ενεργειών.
Άλλες υποψηφιότητες ήταν το Ινσμπρουκ, η Ρώμη, το Πόρτο και το Βερολίνο. «Τα
κοιμητήρια που συμμετέχουν στο νέο αυτό τουριστικό γεγονός προβάλλονται πλέον
από ιστοσελίδες γίνονται πιο γνωστά και , είναι κομμάτι ενός ζωντανού οργανισμού.
Γίνονται γνωστά, σύμφωνα με τον κ. Τζούμα.
Θεωρείται ότι η συμμετοχή της χώρας μας θα είναι μια σημαντική αιχμή για τον
τουρισμό. Γιατί όχι άλλωστε; Τουριστικά τέτοιου τύπου αξιοθέατα υπάρχουν παντού
σήμερα και είναι ακόμη ενεργά και γνωστά όπως είναι και τα αρχαία νεκροταφεία των
Μαμελούκων στο Κάιρο, τα οποία στεγάζουν χιλιάδες φτωχούς που δεν έχουν άλλο
μέρος να ζήσουν..
Ο κοιμητηριακός τουρισμός είναι ένα σχετικά νέο είδος τουρισμού στην χώρα μας
αλλά ήταν πολύ πιο γνωστή στην Ευρώπη. Ή Ευρώπη της κοιμητηριακής τέχνης
είναι μια μορφή τουριστικής εμπειρίας που αναδεικνύει κάθε εποχή με τους δικούς
της τεχνίτες και εργάτες που τολμούν και μπορούν να αποτυπώσουν συναισθήματα
και τουριστικές εμπειρίες μέσα από την οργάνωση, χρήση και εφαρμογή τεχνών και
διαφορετικών τεχνικών. Κύριος στόχος τους είναι πάντα να μπορέσουν μέσω της
διαδρομής να διηγηθούν μια ιστορία, μια ιστορία που θα τους βοηθήσει να να
Δ.ΥΠ.Α.

περιγράψουν μια ανθρώπινη εμπειρία, που θα την αποτυπώσουν και θα μπορέσουν

να την μεταφέρουν στον επισκέπτη καθολικά και διαχρονικά.
Αποτελέσματα αυτού του τολμήματος βρίσκουμε πολλές φορές σε διάφορα

κοιμητήρια, τα οποία αναδεικνύουν ομορφιά και μαγεύουν τον επισκέπτη με την
τουριστική εμπειρία που του προσφέρουν.
η τουριστική
εμπειρία μέσω του κοιμητηριακού τουρισμού είναι πλέον γεγονός στην χώρα μας και
μερικά άλλα εξίσου σημαντικά κοιμητήρια ου παρουσιάζουν τουριστική εμπειρία
μέσω της πολιτιστικής τους διαδρομής εκτός του κοιμητηρίου του νησιού της Σκιάθου
είναι το πρώτο Ελληνικό κοιμητήριο από τα οποία δημιουργήθηκαν και που έχουν
συμπεριληφθεί στην Ένωση Σημαντικών Κοιμητηρίων της Ευρώπης, είναι, το Α’
Νεκροταφείο της Αθήνας.
Είναι το πλέον γνωστό και το οποίο συνιστά τη σπουδαιότερη υπαίθρια γλυπτοθήκη

της χώρας. Αποτελεί μια μοναδική τουριστική διαδρομή καθώς δίνει στον επισκέπτη
γνώση και απίστευτη εμπειρία καθώς και απόλυτο δέος από τα γλυπτά που
φιλοξενεί. Η Κοιμωμένη του Χαλεπά είναι ένα από τα διασημότερα έργα τέχνης που
φιλοξενεί. Ένα άλλο πολύ γνωστό είναι το Κοιμητήριο του Αγίου Ιωάννη. Το παλιό
Νεκροταφείο της Χαλκίδας το οποίο είναι χαρακτηρισμένο πλέον ως ιστορικός
τόπος λειτουργεί και βιώνει τον επισκέπτη εμπειρίες και σύμφωνα με το υπουργείο
Δ.ΥΠ.Α.

Πολιτισμού, περιλαμβάνει πολλά και σύνθετα έργα του ανθρώπου ,του

οικοσυστήματος και της φύσης και η προστασία των οποίων είναι υψίστης σημασίας
και είναι σημαντική για κοινωνικούς, ιστορικούς, καλλιτεχνικούς και διαφωτιστικούς
λόγους.
Ένα εξίσου σημαντικό έργο που δημιουργεί τουριστική εμπειρία είναι το Κοιμητήριο
του Αγίου Παντελεήμονα. Αυτό είναι ιδιότητος και αποτελεί ιδιοκτησία των
φιλανθρωπικών καταστημάτων Μυτιλήνης.
Είναι πάρα πολύ ωραίο και χαρακτηρισμένο σήμερα πλέον ως ιστορικός τόπος και
προστατεύεται πλήρως. Σε αυτό ο επισκέπτης θα έρθει σε επαφή με την ιστορία του
ανθρώπου που ετάφη εκεί. Παραδείγματα των ανθρώπων που ετάφη εκεί το 1936
είναι και ο λαϊκός ζωγράφος Θεόφιλος. Αποτελεί τεράστιο προνόμιο η ταφή του
συγκεκριμένου καλλιτέχνη εκεί καθώς η καλλιτεχνική αξία του συγκεκριμένου ατόμου
έγινε αφότου αυτός απεβίωσε και του οποίου η αξία του και η καλλιτεχνική του
υπόσταση αναγνωρίστηκε διεθνώς μετά τον θάνατό του.
‘Ένα άλλο δείγμα της πολιτιστικής εμπειρίας του σύγχρονου τουρίστα αποτελούν τα
δύο τμήματα του νεκροταφείου της Ερμούπολης
Δ.ΥΠ.Α.

Αυτά είναι χαρακτηρισμένα σήμερα ως διατηρητέα μνημεία, όχι μόνο γιατί

αναφέρονται σε ιστορικές μορφές και αρχιτεκτονικές πηγές γνώσης αλλά και διότι
αποτελούν αξιόλογα γλυπτικά έργα ,μοναδικά πανέμορφα ιστορικής σημασίας
δείγματα αλλά και μοναδικά δείγματα ταφικής αρχιτεκτονικής του 19ου αιώνα στον
ελλαδικό χώρο. Έχουν αναφορά στις ιστορικές και οικοδομικές δομές της
Ερμούπολης της εποχής.
Μερικά αξιοθέατα αναπτύσσονται και διατηρούνται με πολύ υψηλό κόστος, αν και

δεν υπάρχει στην ουσία καμία οικονομική απολαβή. Αυτό ήταν ένα από τα
προβλήματα που υπέστησαν οι άνθρωποι στην Σκιάθο καθώς στο κοιμητηριακό
τουρισμό τα μνημεία και τα επιτόπια αξιοθέατα πολλές φορές ήθελαν ένα πάρα πολύ
μεγάλο κόστος για να αξιοποιηθούν και κυρίως να αναδειχθούν και να διατηρηθούν.
Ένας σημαντικός στόχος είναι να διευκρινιστούν οι πτυχές της δομής που κρύβονται
κάτω από τις πολλές κινήσεις που γίνονται για την ανάπτυξη των τοπικών
αξιοθέατων έτσι ώστε τελικά αυτή η ενδιαφέρουσα μορφή κοινωνικής παρέμβασης
να μπορέσει τελικά να τεθεί σε μια επιστημονική βάση
Δ.ΥΠ.Α.

7.14 Δραστηριότητες πεζοπορίας σε θρησκευτικά μνημεία
7.14.1 Χώρα της Πάτμου: Το νησί της Αποκάλυψης του Ιωάννη
Κατοικούμενη αδιάλειπτα από τον Μεσαίωνα, η Χώρα της Πάτμου με τη Μονή του
Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου και το Σπήλαιο της Αποκάλυψης στον δρόμο προς τη
Σκάλα είναι ακόμη μία καταχώρηση στη λίστα της UNESCO. Όπως αναφέρεται στη
σχετική απόφαση, η ένταξη έγινε καθώς αναγνωρίζεται η σημαντικότητα της μονής
και του Σπηλαίου όπου ο Άγιος Ιωάννης «συνέγραψε δύο από τα ιερότερα
χριστιανικά κείμενα, το Ευαγγέλιό του και την Αποκάλυψη». Ακόμη, διαπιστώνεται η
αδιάκοπη εξέλιξη του οικισμού της Χώρας από τον 12ο αιώνα μέχρι σήμερα, ενώ,
βέβαια, όλη η περιοχή είναι ένα «εξαιρετικό παράδειγμα παραδοσιακού
ελληνορθόδοξου θρησκευτικού κέντρου προσκυνήματος εξαιρετικού αρχιτεκτονικού
ενδιαφέροντος».
Δ.ΥΠ.Α.

Από τόπος εξορίας κατά τη ρωμαϊκή εποχή (έτσι έφθασε στο νησί ο Ευαγγελιστής), η
Πάτμος πέρασε στην αφάνεια επί Βυζαντίου μέχρι την ανοικοδόμηση της μονής από
τον Όσιο Χριστόδουλο το 1088. Το 1208 το νησί καταλήφθηκε από τους Βενετούς
(στον «απόηχο» της 4ης Σταυροφορίας) και άρχισε η δημιουργία της Χώρας στην
περιοχή γύρω από το μοναστήρι. Στις αρχές του 16ου αιώνα ξεκίνησε μια περίοδος
ακμής (επί τουρκοκρατίας), καθώς οι κάτοικοι ασχολήθηκαν με το εμπόριο και τη
ναυτιλία.
Σήμερα, η μονή βαδίζει προς τη συμπλήρωση μιας χιλιετίας συνεχούς λειτουργίας και
έχει εξελιχθεί σε ένα εντυπωσιακό συγκρότημα, με μουσείο, βιβλιοθήκη και
εργαστήρια συντήρησης εικόνων και χειρογράφων. Συνολικά, μαζί με τη Χώρα και το
Ιερό Σπήλαιο συγκροτούν έναν παγκόσμιας σημασίας ιστορικό τόπο της
Χριστιανοσύνης και δικαιώνουν τον χαρακτηρισμό της Πάτμου ως «ιερού νησιού
(Κτενά , 2015)
7.14.2 Μυστράς: Η εμβληματική βυζαντινή καστροπολιτεία
Χτισμένη το 1249 από τον Φράγκο πρίγκιπα της Αχαΐας, Γουλιέλμο Β’

Βιλλεαρδουίνο, λίγο έξω από την Σπάρτη, πέρασε στα χέρια των Βυζαντινών και του
Μιχαήλ Η’ Παλαιολόγου το 1259, για να φθάσει στο σήμερα (μετά από βενετική και
οθωμανική κατοχή) διατηρώντας την εκπληκτική ομορφιά της.
Δ.ΥΠ.Α.

Πρωτεύουσα του Δεσποτάτου του Μορέως, αποτέλεσε το τελευταίο ακμάζον

περιφερειακό κέντρο της καταρρέουσας βυζαντινής αυτοκρατορίας και ταύτισε τη
διαδρομή του κατά τον 14ο και 15ο αιώνα με τους Παλαιολόγους. Υπήρξε κέντρο
πολιτισμού στην ακμή του (εκεί δίδαξε ο Γεώργιος Πλήθων Γεμιστός) και βέβαια
επισκοπική έδρα, ενώ είναι γεμάτο με εκκλησίες και μοναστήρια.
Εμβληματικός είναι ο Ναός του Αγίου Δημητρίου, που ήταν και μητροπολιτικός, αλλά
και η Ευαγγελίστρια, οι Άγιοι Θεόδωροι, με τον οκτάγωνο τρούλο, η Οδηγήτρια
(«Αφεντικό») με τα δύο παρεκκλήσια, η Αγία Σοφία, το καθολικό της Μονής της
Παναγίας της Περιβλέπτου, αλλά και εκείνο της Μονής της Παντάνασσας, όπως και
πολλά ιδιωτικά παρεκκλήσια. Οι βυζαντινοί αυτοί ναοί διατηρούν ακόμη και σήμερα
εντυπωσιακές τοιχογραφίες, ενώ σε αυτούς καταγράφεται ο μικτός τύπος
αρχιτεκτονικής (συνδυάζοντας αυτόν της τρίκλιτης βασιλικής με εκείνον του
σταυροειδούς εγγεγραμμένου) σε μία από τις πιο εντυπωσιακές «συλλογές» ναών
Δ.ΥΠ.Α.

στον ελλαδικό χώρο. Εκεί που αναδεικνύεται η σχέση πίστης, Ορθοδοξίας,

καθημερινής ζωής και βυζαντινής παράδοσης, αντιληπτή και στο σήμερα στον
περιηγητή της σιωπηλής πια καστροπολιτείας με τα μεσαιωνικά σοκάκια. (Κτενά ,
2015)
7.14.3 Μονή Δαφνίου, Νέα Μονή Χίου, Όσιος Λουκάς: Κλασικά δείγματα
βυζαντινής ναοδομίας
Τρεις μονές σε διαφορετικά σημεία της χώρας, που όμως εντάχθηκαν όλες μαζί στον
κατάλογο της UNESCO, καθώς σχετίζονται αισθητικά και τα καθολικά τους
αποτελούν κλασικά δείγματα βυζαντινής ναοδομίας, σε ρυθμό εγγεγραμμένου
σταυροειδούς με τρούλο, ενώ η περίοδος ανέγερσής τους είναι κοντινή, κατά το
διάστημα του 10ου-11ου αιώνα.
Μονή Δαφνίου-περίβολος
Δ.ΥΠ.Α.

Μονή Δαφνίου
Στην Αθήνα αρχικά, πάνω στη διαδρομή της αρχαίας Ιεράς Οδού, η Μονή Δαφνίου
εντυπωσιάζει με την οχυρωματική δομή της, ενώ οι ανασκαφές και οι μελέτες
δείχνουν πως έχει περάσει πολλαπλά στάδια εξέλιξης αλλά και επισκευών, λόγω
ζημιών από σεισμούς (πιθανολογείται πως χτίστηκε πάνω σε αρχαίο ναό του
Απόλλωνα). Το οκτάγωνο καθολικό (χτισμένο γύρω στο 1100) φιλοξενεί
παραστάσεις του Ευαγγελισμού, της Γέννησης και της Βάπτισης, ενώ ο μεγάλος
τρούλος απεικονίζει έναν αυστηρό και εντυπωσιακό Παντοκράτορα. Χαρακτηριστικό
(και των τριών ναών) είναι το χρυσό βάθος στις αγιογραφίες
Φεύγοντας από το αττικό τοπίο, στις πλαγιές του Ελικώνα, στη Βοιωτία, βρίσκουμε
τη Μονή του Οσίου Λουκά του Στειριώτη,
που ασκήτευσε εκεί από το 946 έως το 953. Ο Βυζαντινός στρατηγός του Θέματος
Ελλάδος, Κρηνίτης, χρηματοδότησε την οικοδόμηση ενός ναού όσο ζούσε ο όσιος, το
Δ.ΥΠ.Α.

946. Αργότερα, γύρω στο 1000, χτίστηκε νέα εκκλησία, για να τιμήσει το λείψανο του
αγίου, με την ανοικοδόμηση να απολαμβάνει αυτοκρατορική στήριξη, κάτι που έδωσε
στη μονή τον χαρακτηρισμό «βασιλομονάστηρο».
Στο συγκρότημα της μονής, εκτός από τον Ναό της Παναγίας, εντυπωσιάζει το
καθολικό, που είναι οκταγωνικού τύπου με μεγάλο τρούλο (διάμετρος 9 μέτρων) και
στεγάζει τη λειψανοθήκη του οσίου, ενώ στην κρύπτη βρίσκεται ο αρχικός τάφος του.
Τα ψηφιδωτά του ναού θεωρούνται από τα ωραιότερα της μεσοβυζαντινής τέχνης.
Στη Χίο, η Νέα Μονή

Δ.ΥΠ.Α.

σε περιοχή όπου -σύμφωνα με την παράδοση- είχε βρεθεί από τρεις ασκητές εικόνα
της Παναγίας, κρεμασμένη σε κλαδί μυρσίνης. Οι ασκητές είχαν προφητεύσει την
άνοδο του Κωνσταντίνου Θ’ του Μονομάχου (1000-1055) στον θρόνο, οπότε, όταν η
προφητεία επαληθεύτηκε, ο αυτοκράτορας, πλέον, χρηματοδότησε τη μονή, αλλά και
την προίκισε με μεγάλα προνόμια. Αυτά πολλαπλασιάστηκαν από τους επόμενους
αυτοκράτορες, με αποτέλεσμα η Νέα Μονή να είναι ένα από τα πιο ονομαστά και
πλούσια μοναστήρια του Αιγαίου μέχρι τα χρόνια της Ελληνικής Επανάστασης,
οπότε και ξεκίνησε η παρακμή του.
Η μονή είναι χτισμένη κατά το βυζαντινό πρότυπο, με αμυντικό περίβολο, ενώ από το
αρχικό συγκρότημα του 11ου αιώνα διατηρούνται το καθολικό, η δεξαμενή, ο
πύργος, τμήμα της Τράπεζας και ο Ναός του Αγίου Λουκά, στο κοιμητήριο της μονής,
εκτός του τείχους.
Δ.ΥΠ.Α.

Το καθολικό είναι αφιερωμένο στην Παναγία και εορτάζει στις 23 Αυγούστου. Η

μορφή του έχει αλλάξει, καθώς πυρπολήθηκε το 1822 (κατά τη σφαγή της Χίου) και
καταστράφηκε από σεισμό το 1881, αλλά εντός του σώζονται εντυπωσιακά
ψηφιδωτά. (Κτενά , 2015)
7.14.4 Παλαιά πόλη της Κέρκυρας: Δείγμα έντονης ώσμωσης με τη Δύση
Παλιά πόλη της Κέρκυρας
Οι πρώτες αναφορές για ανθρώπινη εγκατάσταση στην πόλη της Κέρκυρας κάνουν
λόγο για τον 8ο π.Χ. αιώνα. Στη συνέχεια σημειώθηκε άνθηση κατά τα
αρχαιοελληνικά και ρωμαϊκά χρόνια, αλλά ήταν η βυζαντινή και η ενετική περίοδος
που ανέδειξαν την περιοχή η οποία σήμερα ορίζεται ως «Παλαιά πόλη». Με
σημαντικές οχυρώσεις και δύο μεγάλα φρούρια, η ενετική πόλη (από το 1386 έως τα
Δ.ΥΠ.Α.

τέλη του 18ου αιώνα) άντεξε για περίπου τρεις αιώνες τις οθωμανικές πολιορκίες, ως
προπύργιο της Δύσης μπροστά στη διαρκώς επεκτεινόμενη οθωμανική
αυτοκρατορία.
Πυκνά έως ασφυκτικά δομημένη, με δαιδαλώδη σοκάκια, αλλά και με μια

εντυπωσιακή σε μέγεθος πλατεία, τη Σπιανάδα, η παλιά πόλη μετασχηματίστηκε σε
έναν βαθμό με νεοκλασικά κτίρια τον 19ο αιώνα, με αποτέλεσμα να δημιουργηθεί μια
πολύμορφη αρχιτεκτονικά εικόνα, ιδιαίτερης αξίας.
Στο εσωτερικό των τειχών, όπως είναι αναμενόμενο, παρατηρείται εκτεταμένη

ναοδομία, που, αν και δυτικότροπη (αναγεννησιακή και μπαρόκ), ήταν τόπος
λατρείας των ορθόδοξων κατοίκων. Βρίσκουμε κυρίως τον τύπο της μονόκλιτης
βασιλικής, με πλούσιο εσωτερικό διάκοσμο και ψηλά καμπαναριά, πυργοειδή ή με
πτερύγια. Ξεχωρίζουν, φυσικά, ο Ναός του Αγίου Σπυρίδωνα, που φιλοξενεί το
Δ.ΥΠ.Α.

λείψανο του πολιούχου του νησιού, αλλά και η τρίκλιτη Παναγία των Ξένων, ο Άγιος
Νικόλαος των Γερόντων, ο Άγιος Ιωάννης ο Πρόδρομος, με τις θαυμάσιες
αγιογραφίες της κερκυραϊκής σχολής, η Θεοτόκος η Σπηλαιώτισσα και ο Ναός των
Αγίων Πάντων (που, όπως πολλοί ναοί στην πόλη, σχετιζόταν με μια επαγγελματική
συντεχνία -αδελφότητα-, στη συγκεκριμένη περίπτωση εκείνη των κρεοπωλών).
Ακόμη, ο Ναός του Αγίου Ιακώβου, μητρόπολη των καθολικών, και ο, αρχικά
αγγλικανικός, του Αγίου Γεωργίου, στο παλαιό φρούριο.
Οι πολλοί ναοί, ενταγμένοι ομαλά στον αστικό περίγυρο, αναδεικνύουν ένα σπάνιας
ομορφιάς, οχυρωμένο μεσογειακό λιμένα, ελληνικό, στον οποίο όμως είναι εμφανής
η έντονη ώσμωση με τη Δύση και ο οποίος δίκαια καταλαμβάνει τη δική του θέση στα
παγκόσμια λάμψης μνημεία. (Κτενά , 2015)
7.15 Δραστηριότητες στη θάλασσα

7.15.1 Σέρφινγκ/Γουίντσερφ/Κάιτσερφ
Αν σου αρέσει να ακολουθείς τα κύματα, τότε το σέρφινγκ είναι ιδανικό για εσένα,
καθώς έτσι θα μάθεις να τα τιθασεύεις και να έχεις άψογη ισορροπία.
Δ.ΥΠ.Α.

Αν προτιμάς την ιστιοσανίδα, τότε το γουίντσερφ είναι τέλειο για εσένα, καθώς
αποτελεί ολυμπιακό άθλημα και γυμνάζει άψογα όλο το σώμα.
Το κανό είναι τέλειο για εξορμήσεις με παρέα και με παιδιά. Μπορείς να

χρησιμοποιείς κουπί αλλά υπάρχουν και άλλα μοντέλα που δεν χρειάζεται να
κοπιάσετε για να προχωρήσετε μπροστά. Ιδανικό για όλη την οικογένεια.
Δ.ΥΠ.Α.

Η κλασική κωπηλασία περιλαμβάνει μια λέμβο με κουπιά και είναι ένα άθλημα για
γερό στομάχι, καθώς απαιτεί πειθαρχία και δύναμη (Theman , 2020)
7.15.2 Αλεξίπτωτο πλαγιάς
Ένα ιδιαίτερο σπορ, για εσένα που δεν φοβάσαι τα ύψη και την ταχύτητα. Άκρως
συναρπαστικό, από τις καλύτερες εξορμήσεις για εσένα που θέλεις να δοκιμάζεις
νέες δραστηριότητες. (Theman , 2020)
7.15.3 Καταδύσεις
Δ.ΥΠ.Α.

Για εσένα που λατρεύεις να εξερευνείς το βυθό, οι καταδύσεις είναι η τέλεια

ενασχόληση. Πάντα με τον απαραίτητο εξοπλισμό και τους κατάλληλους ανθρώπους
να σε οδηγούν, είναι μια από τις πιο απολαυστικές θαλάσσιες εξορμήσεις που θα
κάνεις. (Theman , 2020)
7.15.4 Θαλάσσιο σκι
Από τα πιο διαδεδομένα θαλάσσια σπορ της χώρας μας, το θαλάσσιο σκι χαρίζει
απόλαυση, αδρεναλίνη και ταχύτητα. (Theman , 2020)
Δ.ΥΠ.Α.

7.15.5 Τζετ σκι
Το τζετ σκι, μπορείς να το βρεις στις περισσότερες παραλίες που έχουν θαλάσσια
σπορ και σίγουρα θα σε εντυπωσιάσει με την ταχύτητά του. (Theman , 2020)
7.15.6 Καγιάκ
Όσοι θέλουν η βόλτα τους στα ανοιχτά της θάλασσα να γίνει πιο challenging, το
καγιάκ είναι αυτό που ψάχνουν. Το καγιάκ είναι ιδανικό για να επισκεφθούμε
διπλανές παραλίες ή παραλίες που δεν είναι προσβάσιμες από τη στεριά.
Παράλληλα, το καγιάκ είναι εξαιρετική γυμναστική για όλο το σώμα, καθώς κατά τη
διάρκεια της κωπηλασίας πέρα από τα χέρια ενεργοποιούνται πολλοί μύες του
σώματος, όπως το στήθος, οι ώμοι, οι κοιλιακοί και τα πόδια.
Δ.ΥΠ.Α.

7.16 Εναλλακτικές διαδρομές σε σπήλαια
Μια τουριστική εναλλακτική εμπειρία της υπαίθρου είναι η φυσική περιοχή των
σπηλαίων. Οι Cigna & Burri (2000) μελέτησαν 200 τουριστικά σπήλαια σε 28 χώρες
του κόσμου και βρήκαν ότι δέχονται 25 εκατομμύρια επισκέπτες τον χρόνο, οι οποίοι
ξοδεύουν 2,3 δισεκατομμύρια δολάρια. υπολογίζεται ότι τα 800 τουριστικά
διευθετημένα σπήλαια που υπάρχουν στον κόσμο τα επισκέπτονται περίπου
150.000.000 άνθρωποι κάθε χρόνο. Από τα τέλη δεκαετίας του ’80, με την αύξηση
των ανεξάρτητων ταξιδιωτών στη Νέα Ζηλανδία, δημιουργήθηκε μια νέα ευκαιρία για
ανάπτυξη του τουρισμού περιπέτειας στο Waitomo και άρχισαν να προκύπτουν
μικρές εταιρείες που παρείχαν αυτή τη δυνατότητα. Το 1990, το 75% της γης,
περιλαμβανομένου και του σπηλαίου, επιστράφηκε στους ιθαγενείς Maori και
δόθηκαν μεγαλύτερες αρμοδιότητες στις τοπικές κοινότητες. Αυτή η μορφή
συνιδιοκτησίας οδήγησε στη ανάπτυξη της περιοχής, τόσο ως παραδοσιακή αγορά
όσο και ως αγορά περιπέτειας, με δευτεροβάθμιες δραστηριότητες, διανυκτέρευση
και συμπληρωματικά προϊόντα (Pavlovich, 2001).
Δ.ΥΠ.Α.

Όσον αφορά την Ευρώπη, ένα από τα σημαντικότερα τουριστικά σπήλαια της
Ισπανίας είναι αυτό της Altamira, το οποίο από την ανακάλυψή του το 1879
προσελκύει μεγάλο αριθμό επισκεπτών κάθε χρόνο. Το 1993 δημιουργήθηκε το νέο
Μουσείο της Altamira που έως το 2001 είχε δεχτεί πάνω από 1.000.000 τουρίστες.
Εκτιμάται ότι οι επισκέπτες στο μέλλον θα είναι περίπου 200.000 τον χρόνο με
τεράστια οφέλη για τον τοπική οικονομία. Το μουσείο παρέχει τη δυνατότητα στους
επισκέπτες να έρθουν σε επαφή με αυτή την κληρονομιά μέσω αναπαραστάσεων
των βραχογραφιών, χωρίς έτσι το σπήλαιο να κινδυνεύει (Corruchaga & Monforte,
2003). Στη Γαλλία, ο συνδυασμός διάφορων παραγόντων, όπως προσβασιμότητα,
ανάπτυξη θαλάσσιων αθλημάτων κ.λπ., οδήγησε στη ραγδαία τουριστική ανάπτυξη
της περιοχής Ardeche. Σύμφωνα με τους Vourc’h & Natali (2000), τα κέρδη από τον
τουρισμό στην περιοχή υπολογίζονται σε 20.000.000 φράγκα (3.000.000 δολάρια).
Με σκοπό να γίνεται σωστή διαχείριση της ροής των τουριστών σχεδιάστηκαν ειδικοί
κανόνες προστασίας της περιοχής. Στην Ελλάδα υπάρχουν επίσης πολλά σπήλαια
με ξεχωριστή ομορφιά και ιδιάζουσα σημασία (Κώστα , Υφαντίδου ,2015)
7.16.1 Σπήλαιο του Περάματος
Βρίσκεται μόλις 5 χλμ. από το κέντρο της πόλης των Ιωαννίνων, στο δρόμο για
Μέτσοβο, στο ομώνυμο προάστιο Πέραμα, επάνω στο λόφο Γορίτσα. Τα πόδια του
λούζει η λίμνη Παμβώτιδα Ιωαννίνων, που έγινε ξακουστή με το θρύλο της Κυρά-
Φροσύνης και του Αλή Πασά, και είναι το πιο μεγάλο σε έκταση σπήλαιο στην
Ελλάδα με 4,8 στρέμματα και το 6ο σε μήκος διαδρόμων με 1.700 μέτρα
Το Σπήλαιο Περάματος είναι γεωλογικά συνδεδεμένο με την παρουσία και την
εξέλιξη τής λίμνης Παμβώτιδας. Χρονολογείται περίπου στα 1.500.000 χρόνια και
είναι τμήμα κοίτης ποταμού, όταν τα νερά της λίμνης Παμβώτιδας κάλυπταν όλο το
λεκανοπέδιο τής πόλης των Ιωαννίνων και ο λόφος Γκορίτσα ήταν μια νησίδα. Οι
Δ.ΥΠ.Α.

πρώτες σύγχρονες αναφορές για την ύπαρξη του Σπηλαίου χρονολογούνται από το
Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, και μετά το τέλος του,
φωτογραφήθηκε για πρώτη φορά από τον Κωνσταντίνο Κασβίκη, γυμναστή και
ερασιτέχνη σπηλαιολόγο. Η συστηματική εξερεύνηση και χαρτογράφησή του
ξεκίνησε από τον Ιωάννη και την Άννα Πετροχείλου (ιδρυτές της Ελληνικής
Σπηλαιολογικής Εταιρείας) (https://www.zimzamphysics.gr , 2019)
7.16.2 Το Σπήλαιο των Λιμνών
Το «Σπήλαιο των Λιμνών» βρίσκεται κοντά στο χωριό Καστριά του Δήμου
Λευκασίου Αχαΐας, επί του επαρχιακού δρόμου Πατρών–Καλαβρύτων–Κλειτορίας–
Τριπόλεως. Απέχει μόλις 17 χλμ. από τα Καλάβρυτα και 9 χλμ. από την Κλειτορία.Το
σπήλαιο είναι ένα σπάνιο δημιούργημα της φύσης. Εκτός από τους λαβυρινθώδεις
διαδρόμους, τις μυστηριώδεις στοές και τους παράξενους σταλακτιτικούς
σχηματισμούς του, έχει κάτι αποκλειστικά δικό του: τις αλλεπάλληλες κλιμακωτές
λίμνες (εκτείνονται σε τρεις ορόφους), που το καθιστούν μοναδικό στο είδος του στον
κόσμο! Το αξιοποιημένο μήκος του σπηλαίου
3. Σπήλαιο Πηγών Αγγίτη Το σπήλαιο βρίσκεται στο νομό Δράμας στο δήμο
Προσοτσάνης, κοντά στο χωριό Κοκκινόγεια, σε τοποθεσία κατάφυτη από πλατάνια.
Είναι ένα από τα ελάχιστα στην Ελλάδα που διασχίζεται από ποτάμι (Αγγίτη).
Πρόκειται για το δεύτερο μεγαλύτερο σε μήκος σπήλαιο της χώρας, μετά το σπήλαιο
Δυρού, με μήκος 13 χλμ. και υψομετρική διαφορά 400 μέτρα. Έχει εξερευνηθεί σε
βάθος 8,5 χλμ. από ομάδα Γάλλων σπηλαιολόγων (https://www.zimzamphysics.gr ,
2019)
7.16.3 Σπήλαιο Αλιστράτης
Εκεί βρίσκεται και το σπήλαιο της Αλιστράτης, και είναι ένα από τα μεγαλύτερα
σπήλαια της Ευρώπης.5.Το Σπήλαιο του Αγίου Γάλακτος -ΧίοςΤο Σπήλαιο του Αγίου
Γάλακτος είναι ένα από τα δύο επισκέψιμα σπήλαια της Χίου (το άλλο είναι αυτό των
Δ.ΥΠ.Α.

Ολύμπων). Πρόκειται ουσιαστικά για δύο σπήλαια, το ένα πάνω από το άλλο. Το
κατώτερο εκτείνεται σε μεγάλη έκταση και έχει σημαντικό λιθωματικό διάκοσμο. Το
από πάνω είναι αβαθές και στο στόμιό του είναι κτισμένο το εκκλησάκι της
Αγιογαλούσαινας.Ο επισκέπτης, στη διαδρομή του σπηλαίου θα συναντήσει
θαλάμους και διαμερίσματα(https://www.zimzamphysics.gr , 2019)
7.16.4 Το Λιμνοσπήλαιο της Μελισσάνης στην Κεφαλονιά
Πρόκειται για ένα μοναδικό γεωλογικό φαινόμενο. Το Λιμνοσπήλαιο της Μελισσάνης

βρίσκεται σε απόσταση 2 χιλ. βορειοδυτικά της Σάμης. Η φυσική είσοδος του
σπηλαίου είναι κατακόρυφη (διαστάσεων 40×50 μ.) και δημιουργήθηκε από την
πτώση ενός τμήματος της οροφής. Παρόλα αυτά υπάρχει και τεχνητή είσοδος με
σκαλοπάτια που επιτρέπει την επίσκεψη στο σπήλαιο. Το σπήλαιο ανακαλύφθηκε
από τον Γιάννη Πετρόχελο το 1951. (https://www.zimzamphysics.gr , 2019)
7.16.5 Το Σπήλαιο Κουτούκι στην Παιανία
Το Σπήλαιο εντάσσεται στο υπόγειο Καρστικό σύστημα του Υμηττού. Η δημιουργία

του οφείλεται στην υψηλή διαλυτότητα των ασβεστόλιθων στο νερό της βροχής. Αυτό
είναι και η πρωταρχική αιτία γενέσεως των Σπηλαίων. Έτσι έχει δημιουργηθεί και το
μεγαλύτερο μέρος του Σπηλαίου της Παιανίας, με πλούσιο λιθωματικό διάκοσμο, με
ποικιλίες σταλακτικών σχηματισμών. (https://www.zimzamphysics.gr , 2019)
7.16.6 Το Σπήλαιο του Δράκου στην Καστοριά
Βρίσκεται στην Καστοριά και είναι ένα από τα πιο σύγχρονα σπήλαια στα Βαλκάνια,
εξοπλισμένο με τα πιο σύγχρονα συστήματα ανακύκλωσης του αέρα και διατήρησης
της ισορροπίας του κλίματος. Μεταξύ των άλλων, στο σπήλαιο έχει εγκατασταθεί
ηλεκτρονικό σύστημα που ελέγχει τη μετακίνηση των βράχων στο εσωτερικό της
ώστε να υπάρχει ανά πάσα στιγμή ενημέρωση για τις γεωλογικές συνθήκες που
επικρατούν εκεί (https://www.zimzamphysics.gr , 2019)
Δ.ΥΠ.Α.

7.16.7 Το Σπήλαιο Κάψα στην Αρκαδία
Το σπήλαιο «Καταβόθρες του Κάψια». Βρίσκεται κάτω από το Χιονοδρομικό Κέντρο

του Μαίναλου, 1500 μέτρα απ’ το χωριό Κάψια, μόλις 15 χλμ. απ’ την Τρίπολη.
Ανακαλύφθηκε το 1887 από το Γάλλο αρχαιολόγο Γουσταύο Φουζέρ, στα πλαίσια
των ανασκαφών του στη Μαντινεία και εξερευνήθηκε το 1892.Σύμφωνα με τους
επιστήμονες το σπήλαιο του Κάψια είναι παγκοσμίου σπηλαιολογικού ενδιαφέροντος
και έχει όλες τις προϋποθέσεις να γίνει ένα αξιοθέατο μεγάλου τουριστικού
ενδιαφέροντος (https://www.zimzamphysics.gr , 2019)
7.17 Τρόποι προσέγγισης, τεχνικές οργάνωσης εναλλακτικών ταξιδιών
Η ζήτηση για εναλλακτικό τουρισμό μπορεί να χωριστεί στις εξής δύο κατηγορίες:
• Ζήτηση από επισκέπτες γενικού ενδιαφέροντος ή ειδικής κατηγορίας

• Ζήτηση από επισκέπτες που έχουν ως κύριο κριτήριο επιλογής της χώρας μας την
επίσκεψη σε χώρους εναλλακτικού προορισμού
•
Στόχος της τουριστικής πολιτικής θα πρέπει να είναι τόσο η ποιοτική βελτίωση του
προσφερόμενου προϊόντος ώστε να αυξηθεί η ελκυστικότητα των τουριστικών
προϊόντων γενικά όσο και η σημαντική αύξηση των επισκεπτών που έρχονται κατά
κύριο λόγο για εναλλακτικό Τουρισμό και όπου τα περιθώρια αύξησης είναι πολύ
μεγάλα.
Η δημιουργία ενός νέου“ προϊόντος” ενδιαφέρει επιχειρήσεις και επαγγελματίες

όπως:
• Τουριστικά γραφεία εσωτερικού και εξωτερικού με εξειδίκευση στον ΠΤ και στα

συνέδρια
• Μεγάλοι Τουριστικοί Οργανισμοί
• Εταιρείες Κρουαζιέρας
Δ.ΥΠ.Α.

• Οργανισμοί Λιμένων και Λιμενικά Ταμεία
• Ξενοδοχειακές μονάδες και άλλα καταλύματα κοντά σε προορισμούς ΠΤ
• Εταιρείες διαχείρισης αερολιμένων (ΑΙΑ και Fraport) και η Aegean Airlines και άλλες
μικρότερες αεροπορικές εταιρείες
• Διάφορες επαγγελματικές δραστηριότητες που σχετίζονται με τον τουρισμό:

Ξεναγοί, εστιάτορες, ιδιοκτήτες ταξί, εταιρείες ψηφιακών εφαρμογών, βιοτεχνίες
κατασκευής ενθυμημάτων (σουβενίρ), προϊόντων τοπικού πολιτισμού (τρόφιμα,
ενδύματα, κοσμήματα, κεραμικά, ενθυμήματα [souδς; venirs]), κ.λπ
Τα ταξιδιωτικά γραφεία και οι tour operators που διακινούν επισκέπτες της κύριας
τουριστικής αγοράς (mainstream market) με την μορφή οργανωμένων γκρουπ και
κινούνται κυρίως στην κατηγορία Ήλιος και Θάλασσα (Η&Θ), έχουν ένα
χαρακτηριστικό που ενδιαφέρει τον ΠΤ:
Παρουσιάζουν εκδρομές στους επισκέπτες που (κατά κανόνα) δεν περιλαμβάνονται

στο “αρχικό πακέτο” και από τις οποίες προσδοκούν να αντλήσουν πρόσθετα έσοδα
που θα αυξήσουν το περιθώριο κέρδους ανά επισκέπτη. Έχουν δηλαδή άμεσο
ενδιαφέρον να προσφέρουν στους επισκέπτες10, ελκυστικές εκδρομές (κατά κανόνα
ημερήσιες) και με το μεγαλύτερο δυνατό κόστος και να πετύχουν την πώλησή τους.
Οι εκδρομές αυτές αφορούν μια ευρύτερη ποικιλία, οι πλέον δημοφιλείς από τις
οποίες είναι
• Επίσκεψη στην τοπική αγορά (shopping)
• Τοπική κουζίνα
Καθότι τα γραφεία αυτά οργανώνουν και εκδρομές city break επισημαίνουν την
ελλιπή πληροφόρηση που υπάρχει για το τι μπορεί να προσφέρει η Αθήνα πέρα από
την Ακρόπολη και το μουσείο της (σε αντίθεση με την Θεσσαλονίκη που κάνει πιο
επιθετική πολιτική στο θέμα). Αντίστοιχα με τα ξένα γραφεία υπάρχουν και
καθιερωμένα παλαιότερα ελληνικά γραφεία που οργανώνουν τυποποιημένες
εκδρομές δημιουργώντας γκρουπ από πελάτες διαφόρων ξενοδοχείων, είτε
αυτοτελώς. Υπάρχουν όμως και νέα, μικρά ελληνικά εξειδικευμένα γραφεία που
Δ.ΥΠ.Α.

ασχολούνται με exclusive εκδρομές κατά παραγγελία για μεγαλύτερα ή και μικρότερα

γκρουπ.
Μερικά από τα γραφεία αυτά προσφέρουν καινοτόμα προϊόντα σε πελάτες που

αποζητούν την αυθεντικότητα και τις ιδιαιτερότητες του κάθε προορισμού και
εναπόκειται στο κάθε γραφείο να σχεδιάσει θα το διαφοροποιήσουν από τα
υπόλοιπα και θα του δώσουν πρόσβαση στην νέα αυτή αγορά. Η τάση αυτή έχει
ενισχυθεί τελευταία με τις ευκολίες αναζήτησης που προσφέρει το διαδίκτυο (με
κυρίαρχο το Trip Advisor) και οι κρατήσεις γίνονται συνήθως απευθείας μέσω του
διαδικτύου.
Συμπεράσματα
Το τουριστικό φαινόμενο αποτελεί μια από τις σημαντικότερες μεταπολεμικές

οικονομικές και κοινωνικές δραστηριότητες, παγκόσμιας εμβέλειας, με πολυεπίπεδο
χαρακτήρα, που μπορεί να επιφέρει πολυάριθμες και σημαντικές θετικές και
αρνητικές επιδράσεις στον τόπο υποδοχής. Τα οφέλη για κάθε χώρα εξαρτώνται από
την ποιότητα και την ποσότητα των τουριστικών υπηρεσιών, την προτίμηση του
τουρίστα και την ένταση μεταξύ των ανταγωνιστικών χωρών.
Η άνοδος του βιοτικού επιπέδου, η αύξηση του διαθέσιμου χρόνου, η τεχνολογική

πρόοδος, τα μέσα μαζικής ενημέρωσης και η πολιτική και κοινωνική σταθερότητα
αποτελούν σημαντικούς παράγοντες τουριστικής ανάπτυξης, ενισχύοντας
ανισομερώς τη μαζική μορφή τουρισμού. (Μαντρατζή , 2016)
Ο αντίλογος στο πρόβλημα του μαζικού τουρισμού είναι o εναλλακτικός τουρισμός,

δηλαδή ο τουρισμός μικρής κλίμακας, ενεργητικής μορφής, φιλικός προς το
περιβάλλον, τις κοινωνίες και τις πολιτιστικές αξίες, που φέρνει σε επαφή τους
τουρίστες με τις κοινωνίες υποδοχής τους και αναπτύσσεται με την συμμετοχή του
ντόπιου κοινωνικού συνόλου. Μπορεί να αφορά οποιαδήποτε δραστηριότητα όπως
την επαφή με το φυσικό περιβάλλον και τον πολιτισμό, τον αθλητισμό, το θαλάσσιο
στοιχείο, την υγεία-ευεξία, την εκπαίδευση επάγγελμα κ.τλ.
Δ.ΥΠ.Α.

Φαίνεται λοιπόν ότι ο εναλλακτικός τουρισμός είναι πιο φιλικός με το περιβάλλον και
τις τοπικές κοινωνίες, για αυτό και αποτελεί την πλέον πιο κατάλληλη μορφή για την
ανάπτυξη και τον σχεδιασμό του τουρισμού. Επίσης πολύ σημαντική έννοια στον
σχεδιασμό οποιασδήποτε τουριστικής δραστηριότητας είναι η έννοια της αειφορίας
δηλαδή η ανάπτυξη που λαμβάνει πλήρως υπόψη της τις τωρινές και μελλοντικές
οικονομικές, κοινωνικές και περιβαλλοντικές της επιπτώσεις, ικανοποιώντας τις
ανάγκες των επισκεπτών, της βιομηχανίας, του περιβάλλοντος και των κοινοτήτων
υποδοχής του τουρισμού.
Ο εναλλακτικός τουρίστας αναζητεί την επαφή με τη φύση και τον πολιτισμό, αρνείται
τα απρόσωπα τουριστικά πακέτα και αποφεύγει τις κοσμικές και πολυσύχναστες
περιοχές. Η χώρα μας, λόγω γεωπολιτικής θέσης και κλίματος, παρουσιάζει
εξαιρετικές προϋποθέσεις ανάπτυξης του εναλλακτικού τουρισμού (χιλιάδες
χιλιόμετρα ακτών, πολυάριθμοι και ποικιλόμορφοι σχηματισμοί τόσο στον οριζόντιο
όσο και στον κατακόρυφο διαμελισμό της, μοναδική και πλουσιότατη χλωρίδα και
πανίδα, πλήθος ιαματικών πηγών, αρχαιοτήτων και θρησκευτικών μνημείων
βαρύνουσας σημασίας), ο οποίος θα αποτελέσει το ανάχωμα στις προβληματικές
καταστάσεις του μαζικού.
Προϋποθέσεις για βιώσιμη τουριστική ανάπτυξη στη χώρα, μέσω του εναλλακτικού
τουρισμού, θεωρούνται:
(α) η άμεση κατάργηση της «μονοκαλλιέργειας» του μαζικού τουρισμού και της
μονοσήμαντης και αποκλειστικής εξάρτησης της οικονομίας από τη μαζική ζήτηση
υποδομών και υπηρεσιών σε περιορισμένη χρονική περίοδο,
(β) η συγκρότηση ενός εθνικού, πλήρους, διαφοροποιημένου και ποιοτικού

τουριστικού πακέτου προϊόντων και υπηρεσιών υπό τον ακριβή κρατικό συντονισμό
και ακολουθώντας τις προσταγές του σύγχρονου μάρκετινγκ,
(γ) ο κατακερματισμός της παρατηρούμενης τουριστικής χωρικής υπερσυγκέντρωσης

σε όλη την επικράτεια, ώστε να περιοριστούν οικονομικά, κοινωνικά και
περιβαλλοντικά προβλήματα
Δ.ΥΠ.Α.

(δ) η ακριβής εφαρμογή του θεσμικού στρατηγικού σχεδιασμού, από όλα τα επίπεδα
τουριστικής πολιτικής
(ε) η προσφορά γενναίων κινήτρων για ποιοτική αναβάθμιση των προσφερόμενων

αγαθών και υπηρεσιών
(στ) η εξεύρεση νέων τουριστικών αγορών, βάσει επανασχεδιασμού στόχων και

σκοπών
(ζ) ο συστηματικός, εμπεριστατωμένος και επιστημονικός τουριστικός σχεδιασμός, με

δύο κεντρικούς πυλώνες, τον κρατικό (στενό ή ευρύ) και τον ιδιωτικό (επαγγελματικοί
και επιστημονικοί φορείς και τοπική κοινωνία) (Μαντρατζή , 2016)
Ένα ακόμη σημαντικό κομμάτι για τον σχεδιασμό του εναλλακτικού τουρισμού είναι η
εναρμόνιση με τα υπερκείμενα πλαίσια που δίνουν τις απαραίτητες κατευθύνσεις για
την προστασία και ανάδειξη των φυσικών και πολιτιστικών πόρων της χώρας.
Επίσης προτείνουν τη δημιουργία υποδομών στήριξης του εναλλακτικού τουρισμού
και προγραμμάτων εκπαίδευσης των απασχολούμενων, τη συγκρότηση των
τουριστικών περιοχών σε ευρύτερα εθνικά και ευρωπαϊκά δίκτυα, τη δημιουργία
συμφώνων ποιότητας, τη στήριξη των παραδοσιακών δραστηριοτήτων και τη
δημιουργία οργανωμένων υποδοχέων τουριστικών δραστηριοτήτων ήπιας
ανάπτυξης.
Υπάρχουν πολλά παραδείγματα επιτυχημένου εναλλακτικού τουρισμού όπως ο

οικοτουρισμός στο Πάρκο Abruzzo της Ιταλίας ή ο αγροτουρισμός στ στο νησί της
Κρήτης. Οι βασικές στρατηγικές σχεδιασμού του εναλλακτικού τουρισμού είναι η
ίδρυση φορέα διαχείρισης και ενίσχυση αυτού από την κεντρική και περιφερειακή
στρατηγική πολιτική, η ουσιαστική προστασία και ανάδειξη του φυσικού
περιβάλλοντος με την δημιουργία κέντρων έρευνας και πληροφόρησης για τις
προστατευόμενες περιοχές, η επιβολή ποικίλων καθεστώτων και νομοθετικών
μέτρων προστασίας της χλωρίδας και πανίδας και η δημιουργία τεχνικών έργων
βελτίωσης των περιοχών, η ζωνοποίηση των περιοχών με ειδικά μέτρα προστασίας
για κάθε ζώνη, ο έλεγχος του αριθμού των εισερχόμενων τουριστών ώστε να μην
ξεπερνάει το όριο της φέρουσας ικανότητας του οικοσυστήματος, η συμμετοχή σε
Δ.ΥΠ.Α.

ευρωπαϊκά προγράμματα που σχετίζονται με την προώθηση της ανάπτυξης του

εναλλακτικού τουρισμού και η προσφορά πλήθους δραστηριοτήτων για τους
επισκέπτες όπως αθλητισμός, εκπαίδευση, ξενάγηση κ.τ.λ.
Τέλος, για μειονεκτικούς αγροτικούς οικισμούς με αξιόλογο φυσικό και πολιτιστικό

περιβάλλον οι στρατηγικές που θα μπορούσαν να υλοποιηθούν προς την
κατεύθυνση του αγροτικού τουρισμού είναι η αξιοποίηση των ευρωπαϊκών
προγραμμάτων για την δημιουργία των τουριστικών εγκαταστάσεων, η ανάπλαση
των οικισμών διατηρώντας την παραδοσιακή εικόνα τους και τη ποιότητα του
περιβάλλοντος, υλοποίηση δράσεων προστασίας και αύξησης της χλωρίδας και
πανίδας, η προστασία και βελτίωση της γεωργίας και κτηνοτροφίας των οικισμών,
υλοποίηση δράσεων ανακύκλωσης και χρησιμοποίηση ανανεώσιμων πηγών
ενέργειας και η προσφορά πλήθους δραστηριοτήτων για τους επισκέπτες.
Ο ελληνικός τουρισμός, πιο συγκεκριμένα, αποτελεί βασικό πυλώνα στήριξης της

εθνικής οικονομίας και της αναπτυξιακής προοπτικής της χώρας, συμβάλλοντας στην
αύξηση του εισρέοντος συναλλάγματος, των κρατικών εσόδων και της απασχόλησης,
αλλά και δημιουργώντας εισόδημα για τον ενεργό τοπικό πληθυσμό. Απότοκο αυτού,
είναι η μεταμόρφωση του μεγαλύτερου τμήματος του τουριστικού φαινομένου, στην
κυρίαρχη μορφή του, το μαζικό τουρισμό που παρουσιάζει πολυάριθμα και
δυσεπίλυτα προβλήματα για την τουριστική περιοχή και τον πληθυσμό του.
Αυτές τις δυσλειτουργίες καλείται να περιορίσει η εκ διαμέτρου αντίθετη τουριστική

μορφή, ο εναλλακτικός τουρισμός, που θέτοντας το σύνολο των παραγωγικών
δραστηριοτήτων στο πλαίσιο της αειφόρου ανάπτυξης, της περιβαλλοντικής
προστασίας και της λογισμένης διαχείρισης φυσικών πόρων, οδηγεί σε
ολοκληρωμένη τουριστική ανάπτυξη(Μαντρατζή , 2016)

Μέσα από διαδικασίες ανασκόπησης, έρευνας και βιβλιογραφικής αποτύπωσης
παρατίθενται παραδείγματα εναλλακτικών διαδρομών σε ευρωπαϊκό, ελληνικό και
διεθνές επίπεδο που εμπίπτουν σε πολλές κατηγορίες και πολλά παραδείγματα. Με
Δ.ΥΠ.Α.

τα παρατιθέμενα παραδείγματα γίνεται αντιληπτό ότι με την κατάλληλες μεθόδους ο

εναλλακτικός τουρισμός μπορεί να αποτελέσει μορφή βιώσιμης ανάπτυξης και
αρκετά παραγωγική με σεβασμό στο περιβάλλον και τις τοπικές συνήθειες,
βασιζόμενος στη σύγχρονη δημιουργικότητα, την καινοτομία και την άυλη
κληρονομιά ενός τόπου
Μέσα από την παρουσίαση προκύπτουν συμπεράσματα που μας δείχνουν πως ο
εναλλακτικός τουρισμός μπορεί να είναι δημιουργικός και ο άμεσα εμπλεκόμενος σε
εναλλακτικές δραστηριότητες έχει την ευκαιρία να αναπτύξει τις δημιουργικές του
δεξιότητες
Ο εναλλακτικός τουρισμός απευθύνεται σε όλες τις ομάδες ανθρώπων τους παρέχει

τη δυνατότητα ικανοποίησης της ανάγκης τους για δημιουργικότητα - προωθεί την
οικονομική και κοινωνική συνοχή, την ανάπτυξη του τουρισμού και δίνει τη
δυνατότητα ανάπτυξης του κάθε προορισμού

Δ.ΥΠ.Α.

1. Η ιδέα και η πρακτική του εναλλακτικού τουρισμού ξεκίνησαν ως απάντηση στις

επιδράσεις του μαζικού, συμβατικού τουρισμού
2. Το εμβληματικό εθνικό πάρκο Yellowstone δεν έχει καταφέρει να διατηρήσει το

οικοσύστημά του
3. Τις τελευταίες δεκαετίες δεν έχει υπάρξει μεταστροφή της ζήτησης

ολοκληρωμένων τουριστικών πακέτων
4. Ο στόχος σήμερα της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι η ανάπτυξη μειονεκτικών

περιοχών, ή η ανάδειξη άλλων πιο αποκεντρωμένων περιοχών
5. Με την μετάβαση από τον 19ο αιώνα γίνεται πιο έντονη η ανάγκη για την μελέτη
οργανισμών δημιούργησε μια επιστήμη την κοινωνιολογία.
6. Οι διαφοροποιήσεις σήμερα είναι τα αξιοθέατα.
7. Τα τουριστικά αξιοθέατά είναι μόνο μια απλή συλλογή κάποιων

αντιπροσωπευτικών αντικειμένων.
8. Ο Goffman έχει ορίσει και καθορίσει την τελετουργία ως «μηχανική,

τυποποιημένη πράξη μέσω της οποίας το άτομο φανερώνει την στάση του και
υποδεικνύει το σεβασμό του για κάποιο πολύ πολύτιμο εργαλείο και πολύ
ξεχωριστό
9. Η Ιταλία έχει αναπτύξει κοινότυπες δραστηριότητες τουρισμού βασιζόμενη στην

στρατηγική της τοποθεσία και την ποικολομορφία των τοπίων της
10. Η τουριστική κριτική του τουρισμού είναι μόνο η αποτύπωση της κριτικής
Δ.ΥΠ.Α.

1.Σ 2.Λ 3.Λ 4.Σ 5.Λ 6.Σ 7.Λ 8.Σ 9.Λ 10.Λ
Εκπαιδευτική ενότητα 8. ‘’Εισαγωγή στο Μάρκετινγκ Εναλλακτικού

Τουρισμού’’
Ο σκοπός της παρούσας εργασίας είναι να παρουσιαστούν και να επεξεργασθούν οι

έννοιες του μάρκετινγκ, των ιδιαιτεροτήτων του μάρκετινγκ υπηρεσιών και του
τουριστικού μάρκετινγκ, της αγοραπωλησίας και του τομέα που ασχολείται με την
προβολή, διαφήμιση και ανάδειξη προϊόντων και υπηρεσιών. Παρουσιάζονται οι
περιβαλλοντικές πιέσεις από τις δραστηριότητες που συνδέονται άμεσα με τον
τουρισμό και πώς επιδρούν σε κάθε περιοχή, o ρόλοw των εμπλεκομένων στο
τουριστικό κύκλωμα, στην παραγωγή και κυρίως στη διάθεση του τουριστικού
προϊόντος, ο τρόπος που οι επιχειρήσεις χειρίζονται τον ανταγωνισμό και τις
διάφορες στρατηγικές που υλοποιούν ως προς τους ανταγωνιστές και ο τρόπος που
η εξέλιξη της τεχνολογίας επηρέασε δραστικά στις µεθόδους και τις στρατηγικές
Μάρκετινγκ.
Τα αποτελέσματα που προσδοκά η παρούσα ανάλυση και παρουσίαση είναι να

μπορούν οι αναγνώστες να:
Δ.ΥΠ.Α.

➢ Γνωρίζουν και να κατανοούν τις έννοιες του μάρκετινγκ και του Τουριστικού Marketing
➢ Παρουσιάζουν την παρεχόμενη υπηρεσία των τμημάτων Μάρκετινγκ &

Επικοινωνίας, και της Διαχείρισης Ανθρωπίνου Δυναμικού
➢ Να περιγράψουν τα διάφορα πεδία εφαρμογής του Μάρκετινγκ
➢ Να συγκρίνουν την εφαρμογή του Μάρκετινγκ σε διαφορετικού κλάδου επιχειρήσεις.
➢ Να γνωρίζουν ποια είναι η διαφορά μεταξύ μάρκετινγκ και πώλησης
➢ Αναγνωρίζουν τις μειονοτικές περιοχές και τον ρόλο του θρησκευτικού τουρισμού
στην ανάπτυξή τους.
➢ Να προσδιορίζουν τι είναι το καταναλωτικό μάρκετινγκ
➢ Να ορίζουν τι είναι το μάρκετινγκ τουριστικού προορισμού
➢ Να προσδιορίζουν την αξία της μορφής του θρησκευτικού τουρισμού στην οικονομία
σε περίοδο οικονομικής κρίσης καθώς στηρίζει την οικονομία όταν άλλες μορφές
αδυνατούν
➢ Να αναδείξουν τα πλεονεκτήματα από την τμηματοποίηση της τουριστικής αγοράς
➢ Να αναγνωρίζουν την φιλοδοξία της χώρας ώστε να ανταποκριθεί στο θεολογικό

πνευματικό ενδιαφέρον του κοινού σε συνδυασμό με το πολιτισμικό θρησκευτικό
ενδιαφέρον του για την επίσκεψη θρησκευτικών τόπων»
➢ Ορίσουν τις θεµελιώδεις ικανότητες µιας επιχείρησης
➢ Περιγράψουν την έννοια του ανταγωνισµού και τις στρατηγικές που

χρησιμοποιούνται για την αντιµετώπιση του.
➢ Κατανοήσουν τις αλλαγές που επέφερε η τεχνολογία στη λήψη αποφάσεων των
Marketeers
➢ Γνωρίσουν τα νέα εργαλεία τα οποία είναι διαθέσιµα για την υλοποίηση των
στρατηγικών Μάρκετινγκ
Δ.ΥΠ.Α.

Σε επίπεδο δεξιοτήτων
➢ Αναδείξουν τον τομέα του μάρκετινγκ
➢ Να προβάλλουν ιντερνετικά το βιομηχανικό μάρκετινγκ
➢ Να απαριθμούν τα συστατικά στοιχεία της τουριστικής αγοράς
➢ Αξιολογούν τις συνθήκες για την ανάπτυξη αθλητικού τουρισμού και τα δίκτυα
συνεργασίας μεταξύ ιδιωτών, αλλά και ιδιωτών – δημοσίου
➢ Αναδεικνύουν τον μεγάλο αριθμού θρησκευτικών μνημείων, την πολιτιστική, ιστορική

και καλλιτεχνική αξία αυτών
➢ Αναδείξουν την αξία του θρησκευτικού τουρισμού και τη ζωτική σημασία του, για την
ισόρροπη περιφερειακή ανάπτυξη της χώρας
➢ Σχεδιάζουν μια τουριστική περίοδο και την εικόνα ενός αθλητικού τουριστικού
προορισμού καθιερώνοντας ένα «brand name» σε αυτόν.
➢ Συζητήσουν τρόπους διείσδυσης νέων προϊόντων στην αγορά και τα προβλήµατα

που αντιµετωπίζουν
➢ Συζητήσουν την επίδραση της τεχνολογίας στην εφαρµογή του Μίγµατος Μαρκετινγκ
Σε επίπεδο στάσεων και συμπεριφορών
➢ Διαχειριστούν « τις ίδιες» υπηρεσίες (ώστε να είναι συμβατές με τις επιθυμίες και
προσδοκίες των καταναλωτών
➢ Προβάλουν την επικοινωνία των τουριστικών προϊόντων και υπηρεσιών στους

δυνητικούς καταναλωτές, μέσω διαφήμισης, δημοσιότητας, δημόσιων σχέσεων,
τεχνικών προώθησης πωλήσεων και προσωποποιημένων πωλήσεων
➢ Να είναι ευνοϊκά διακείμενοι στο κρατικό marketing
➢ Να συζητήσουν τους διάφορους τύπους ανταγωνιστών

Δ.ΥΠ.Α.

• Μάρκετινγκ,
• Επιχείρηση,
• Διαφήμιση,
• Μείγμα μάρκετινγκ,
• Προβολή, Επικοινωνία,
• Μουσειακό μάρκετινγκ,
• Πολιτιστικός τουρισμός,
• Θρησκευτικές διαδρομές.
• έρευνα αγοράς
• κρατικό μάρκετινγκ,
• Τουριστικό Μάρκετινγκ ,
• Πολιτιστικό Μάρκετινγκ,
• Πολιτικό Μάρκετινγκ,
• Μάρκετινγκ Υπηρεσιών,
• Εθνικό Μάρκετινγκ,
• Ανταγωνιστές µάρκας,
• Ανταγωνιστές προϊόντων / υπηρεσιών,
• Ανταγωνιστές κατηγορίας αναγκών,
• Άµεσοι ανταγωνιστές,
• Έµµεσοι ανταγωνιστές,
• Θεµελιώδεις ικανότητες,
• Ισχυροί ανταγωνιστές,
• Αδύναµοι ανταγωνιστές,
• Email marketing (marketing ηλεκτρονικής αλληλογραφίας) ,
• Interactive marketing (διαδραστικό marketing) ,
Δ.ΥΠ.Α.

• Online marketing: One-to-one marketing (πρόσωπο µε πρόσωπο marketing) ,

∆ιαδίκτυο,
• τουριστικό μάρκετινγκ,
• μάρκετινγκ υπηρεσιών,
• κανάλια διανομής,
• προώθηση τουριστικών προϊόντων,
• τιμολόγηση τουριστικών προϊόντων
8.1. Βασικές Αρχές Marketing
8.1.1. Εισαγωγικά στοιχεία - Η σημασία του σύγχρονου Marketing
Στο σύγχρονο επιχειρηματικό περιβάλλον, η παγκοσμιοποίηση, η ενοποίηση των

αγορών, η διεθνοποίηση του ανταγωνισμού, η ανάπτυξη της τεχνολογίας και ο
πολυσύνθετος τρόπος ζωής των ανθρώπων μεταφέρει τις επιχειρήσεις σε ένα νέο
πεδίο δράσης όπου κυρίαρχο στοιχείο είναι η ικανοποίηση του πελάτη-καταναλωτή.
Μόνο μέσω αυτής εξασφαλίζεται η βιωσιμότητα κάθε οικονομικού οργανισμού,
μικρού ή μεγάλου. Ο Πελατοκεντρισμός και η ικανοποίηση του πελάτη είναι η
βασικότερη έννοια του σύγχρονου μάρκετινγκ.
8.1.1.1. Ορισμοί, Σκοποί Και Προεκτάσεις-Εφαρμογές Του Marketing
Ο βασικός ρόλος του μάρκετινγκ, είναι πελατοκεντρικός, δηλαδή η δημιουργία,

διατήρηση και ενδυνάμωση μακροπρόθεσμων και κερδοφόρων σχέσεων με τους
πελάτες, με τρόπο που να ικανοποιούνται οι αντικειμενικοί σκοποί των
συναλλασσομένων (επιχείρησης και πελατών).
Δ.ΥΠ.Α.

Αυτό επιτυγχάνεται με αμοιβαία ανταλλαγή

και ικανοποίηση των υποσχέσεων.
Επομένως, το μάρκετινγκ αποσκοπεί στην
πλήρη ικανοποίηση των αναγκών,
επιθυμιών, προσδοκιών και απαιτήσεων του
πελάτη μέσα από τα προϊόντα ή τις
υπηρεσίες της επιχείρησης. Αυτό
συνεπάγεται και τη σωστή εξυπηρέτηση που του προσφέρεται και όχι απλά την
πώληση προϊόντων και υπηρεσιών.
Το marketing αποτελεί αναμφισβήτητα αναπόσπαστο κομμάτι του καθημερινού
σύγχρονου τρόπου ζωής. Καταναλώνουμε συγκεκριμένα δημητριακά για πρωινό,
προτιμούμε κάποιον τύπο ή μάρκα καφέ, φοράμε αγαπημένες φίρμες ρούχων,
επιθυμούμε να αγοράσουμε κάποια στιγμή το αυτοκίνητο που μας αρέσει, ή έχουμε
ανάγκη.
Το ερώτημα είναι, «πόσο πραγματικές και

γνήσιες είναι οι ανάγκες μας και σε ποιο
βαθμό το marketing τις επηρεάζει;» Για να
είμαστε ειλικρινείς, όταν πεινάμε δεν
χρειάζεται να μας υπενθυμίσει κανείς την
ανάγκη μας για φαγητό. Απλώς, θα πάμε
στο super market της προτίμησής μας (ή
όποιο βρούμε μπροστά μας), ή σε κάποιο αγαπημένο εστιατόριο (ή fast food) και θα
αγοράσουμε τα προϊόντα που πιστεύουμε ότι θα ικανοποιήσουν την ανάγκη μας και
θα μας ευχαριστήσουν.
Όμως, αν ρίξουμε μια ματιά στο τμήμα τροφίμων ενός super market, θα
ανακαλύψουμε ότι υπάρχουν χιλιάδες ομοειδή και διαφορετικά προϊόντα που
«φωνάζουν» και «ζητούν» την προτίμησή μας. Ποια από όλα θα διαλέξουμε; Σε αυτό
το σημείο εισέρχεται αναμφισβήτητα η επιρροή του marketing. Υπάρχει μια στενή
σχέση και αλληλεπίδραση μεταξύ των ανθρώπινων αναγκών-επιθυμιών, και του
marketing.
Δ.ΥΠ.Α.

8.1.1.2. Ορισμός του Marketing
Πρέπει να επισημάνουμε την εσφαλμένη εντύπωση που έχει η μεγαλύτερη

πλειοψηφία των ανθρώπων για το τι πραγματικά είναι το marketing. Οι περισσότεροι
θεωρούν ότι το marketing είναι οι πωλήσεις και η προώθηση – διαφήμιση. Και όχι
αδικαιολόγητα βέβαια, αφού κάθε μέρα, βομβαρδιζόμαστε από διαφημίσεις, και όλοι
σχεδόν προσπαθούν να μας πουλήσουν κάτι. Όμως στην πραγματικότητα οι
πωλήσεις είναι μόνο η κορυφή του παγόβουνου – ένα μικρό (πλην σημαντικό βέβαια)
μόνο κομμάτι του marketing.
Έχουν διατυπωθεί πολλαπλοί ορισμοί για την η έννοια του marketing καθώς σαν
λειτουργία περιλαμβάνει ένα μεγάλο εύρος των δραστηριοτήτων μιας επιχείρησης. Η
ακριβής απόδοση του όρου marketing στα Ελληνικά δεν είναι, μέχρι σήμερα, δυνατή
και για αυτό ο όρος πλέον έχει ενταχθεί ως έχει στο ελληνικό λεξιλόγιο και
χρησιμοποιείται ευρέως σε κάθε επαγγελματική συζήτηση. Καθώς το marketing
αποσκοπεί τελικά στις Πωλήσεις στους Πελάτες κατόπιν διερεύνησης της αγοράς,
κατά καιρούς έχουν χρησιμοποιηθεί οι όροι πωλησιολογία, αγοραλογία,
αγοραγνωσία, που και αυτοί δεν έχουν τελικά επικρατήσει του «εισαγόμενου» όρου
marketing καθώς δεν εμπεριέχουν πλήρως τις λειτουργίες του όρου. Δεν πρέπει να
συγχέεται με την έννοια της «πώλησης», ούτε με την έννοια «διαφήμιση» οι οποίες
αποτελούν υπο-δραστηριότητα του marketing.
Μερικοί ορισμοί:
«Marketing είναι η διαδικασία σχεδιασμού και υλοποίησης της

παραγωγής, τιμολόγησης, προώθησης και διανομής ιδεών,
αγαθών και υπηρεσιών, με σκοπό την πρόκληση συναλλαγών
που να ικανοποιούν τους αντικειμενικούς σκοπούς ατόμων και
οργανώσεων». Αμερικανική Ένωση
Δ.ΥΠ.Α.

«Το marketing είναι η διαχειριστική διαδικασία με την

οποία εντοπίζονται, προβλέπονται και ικανοποιούνται
οι απαιτήσεις των πελατών μιας επιχείρησης και των
καταναλωτών ή χρηστών προϊόντων ή υπηρεσιών με
τρόπο επικερδή για την επιχείρηση». Βρετανικό Ινστιτούτο marketing
«το marketing είναι μια κοινωνική διαδικασία που επιτρέπει σε

άτομα και ομάδες να αποκτούν ό,τι χρειάζονται και επιθυμούν
μέσω της παραγωγής, της προσφορά και της ανταλλαγής
προϊόντων αξίας με άλλα. Philip Kotler.
Ο Kotler χαρακτηρίζει το μάρκετινγκ ως κοινωνική διαδικασία
καθώς ο ίδιος πιστεύει ότι η διαδικασία του μάρκετινγκ
συνδέεται άμεσα με την ευημερία, την οικονομική ανάπτυξη και
την πρόοδο της κοινωνίας και τη θεωρεί καταλύτη για κάθε οικονομική ανάπτυξη.
«Marketing είναι η επίτευξη των επιχειρηματικών στόχων μιας

επιχείρησης μέσα από την ικανοποίηση των αναγκών του
πελάτη, σε βαθμό καλύτερο από τους ανταγωνιστές τους» (D.
Jobber)
Ο ορισμός αυτός ενσωματώνει όλη τη φιλοσοφία και λειτουργίες

του marketing. Λαμβάνει υπόψη την επιχειρηματικότητα (ζωτικό στοιχείο για κάθε
επιχείρηση που θέλει να βγάλει κέρδη και να επιβιώσει), τον ανταγωνισμό (σε μια
αγορά υπάρχει σχεδόν πάντα πληθώρα ομοειδών αγαθών, διαφορετικών μαρκών
που μπορούμε να διαλέξουμε), και τέλος και πιο σημαντικό, τις ανθρώπινες
ανάγκες του καταναλωτή – πελάτη. Ο πελάτης, ο καταναλωτής είναι το πιο
σημαντικό στοιχείο – κλειδί, το επίκεντρο κάθε επιχειρηματικής δραστηριότητας.
Χωρίς την ύπαρξή του, χωρίς την ικανοποίησή του, καμία επιχείρηση στον κόσμο δεν
μπορεί να επιβιώσει.
Δ.ΥΠ.Α.

8.1.1.3. Προεκτάσεις των ορισμών του marketing
Το marketing ως επιχειρηματική κουλτούρα (business philosophy)
Όλοι οι παραπάνω ορισμοί υπογραμμίζουν τη σημασία του πελάτη ως ζωτικό σημείο,

και τη σημαντικότητα να εξυπηρετηθούν οι ανάγκες του. Ο πελάτης είναι το επίκεντρο,
και κατανόηση και η ικανοποίηση των αναγκών του και των επιθυμιών του, είναι ο
ύψιστος στόχος της κάθε επιχείρησης.
Δ.ΥΠ.Α.

Η σημασία του να είναι ο πελάτης το επίκεντρο:

Είναι πολύ πιο δαπανηρό να προσελκύσεις νέους πελάτες, από το διατηρείς του
υπάρχοντες (6 φορές δαπανηρότερο).
Ένας ικανοποιημένος πελάτης αγοράζει το ίδιο προϊόν ξανά και ξανά.
Ένας ικανοποιημένος πελάτης είναι λιγότερο «ανοιχτός» σε ανταγωνιστικά προϊόντα

άλλων επιχειρήσεων.
Ένας ικανοποιημένος πελάτης τείνει να αγοράζει και άλλα προϊόντα από την ίδια
Ένας ικανοποιημένος πελάτης μιλάει κολακευτικά για την εταιρία και τα προϊόντα της
ενεργώντας ουσιαστικά ως «άτυπος» πωλητής, μέσα από μια «από στόμα σε
στόμα» επικοινωνία.
Ένας δυσαρεστημένος πελάτης, όχι μόνο δεν αγοράζει τα προϊόντα σας, αλλά και
δυσφημίζει τη φίρμα σε γνωστούς και φίλους. Έρευνες έδειξαν ότι ένας
δυσαρεστημένος καταναλωτής, κατά μέσο όρο, θα δυσφημίσει τη φίρμα σε εννέα
ανθρώπους, σε αντίθεση με τον ικανοποιημένο καταναλωτή που θα διαφημίσει τη
φίρμα μόνο σε τέσσερις ή πέντε.
Το marketing ως στρατηγική διαδικασία (strategic process)
Είναι μια διοικητική διαδικασία που εξερευνά και καταστρώνει στρατηγικές, και
σχεδιάζει δραστηριότητες με σκοπό να επισημάνει τις καταναλωτικές ανάγκες και να
δημιουργήσει τα κατάλληλα προϊόντα για να τις ικανοποιήσει. Η στρατηγική αυτή
διαδικασία αποτελεί και το marketing plan μιας επιχείρησης, μικρής ή μεγάλης. Είναι
μέρος μιας ευρύτερης έννοιας γνωστής ως στρατηγικός σχεδιασμός (strategic
planning) που εμπεριέχει λειτουργίες όπως παραγωγή, χρηματοοικονομικά,
περιβάλλον αγοράς.
Δ.ΥΠ.Α.

Σχεδιασμός Marketing (marketing planning) είναι η λειτουργία ή οι διαδικασίες

που υιοθετεί η επιχείρηση με σκοπό να ελέγχει και να εξασφαλίζει πως τα προϊόντα
της ταιριάζουν ή προσαρμόζονται στις ανάγκες και επιθυμίες του καταναλωτή /
πελάτη. Η διαδικασία του marketing planning:
Στάδιο Στόχος Δραστηριότητες
Ανάλυση του περιβάλλοντος,
έρευνα αγοράς,
Ανάλυση Που είμαστε τώρα; ανάλυση καταναλωτικής
συμπεριφοράς
Στρατηγική Marketing
Στρατηγική Που πάμε; &
Ανταγωνιστικό Ππλεονέκτημα
Σχεδιασμός Πως θα πάμε εκεί; Τμηματοποίηση αγοράς,

Marketing mix
Εφαρμογή και έλεγχος Είμαστε στην πορεία μας; Εφαρμογή και έλεγχος
Το marketing ως μια σειρά από τακτικές λειτουργίες (tactical functions)
Αυτές οι διαδικασίες–λειτουργίες περιλαμβάνουν την έρευνα αγοράς, την ανάπτυξη

προϊόντος, την τιμολόγηση, την πώληση, τη διαφήμιση, και τη διανομή. Πολύ
συχνά αναφέρεται ως το μείγμα marketing (marketing mix), δηλαδή τα 4P, (product -
προϊόν, price - τιμή, place – τοποθεσία, promotion - προώθηση), ή τα 7P, αν
αναφερόμαστε σε κλάδους υπηρεσιών -4P συν τα people (άνθρωποι), processes
(διαδικασίες), και physical evidence (φυσική μαρτυρία). Οι τακτικές λειτουργίες θα
αναλυθούν σε επόμενες ενότητες.
Δ.ΥΠ.Α.

Marketing Mix (Μείγμα Marketing)
Προϊόν Τοποθεσία Τιμή Προώθηση
Ποικιλία Κανάλια Διανομής Τιμή Καταλόγου Διαφήμιση

Ποιότητα Γεωγραφική Κάλυψη Εκπτώσεις Προώθηση
Σχεδιασμός Τοποθεσίες Επιδότηση Τιμής Προϊόντος Δημοσιότητα
Χαρακτηριστικά Μεταφορές Διάρκεια Πληρωμής Προσωπική Πώληση
Brand Name Αποθήκες - Αποθέματα Όροι Πιστώσεων
Service
Εγγυήσεις
Αγορά Στόχος (Target Market)
Ο πελάτης ως καταναλωτής με ανάγκες, επιθυμίες και απαιτήσεις
Ο προσανατολισμός στον πελάτη: χαρακτηρίζεται:

από την πεποίθηση και αφοσίωση της ανώτατης διοίκησης ότι ο πελάτης είναι το
κέντρο κάθε δραστηριότητας και θα πρέπει να διατηρείται
αναγνωρίζει ότι οι πελάτες είναι ετερογενείς αναφορικά με τις ανάγκες τους και την
αξία τους για την εταιρεία και αντανακλά μία ετοιμότητα για να μεταχειριστεί
διαφορετικούς πελάτες με διαφορετικό τρόπο
θεωρεί ότι θα πρέπει να υιοθετηθεί μία μακροχρόνια οπτική των εσόδων από τους
πελάτες (Αρκουλή , 2015)
Δ.ΥΠ.Α.

Ανάγκες, Επιθυμίες και απαιτήσεις Πελάτη

Αν και θα αναφερθούμε εκτενώς για αυτές στην ενότητα της καταναλωτικής
συμπεριφοράς αναφέρουμε ενδεικτικά τα εξής:
Οι ανάγκες είναι καταστάσεις αισθητής έλλειψης. Περιλαμβάνουν

βασικές φυσικές ανάγκες για τροφή, ρουχισμό και ασφάλεια κοινωνικές ανάγκες για
αποδοχή, κοινωνικότητα και αγάπη
προσωπικές ανάγκες για γνώση, αυτό-βελτίωση και έκφραση της ατομικότητας
Τις ανάγκες ή τις έχει ένα άτομο, ή δεν τις έχει. Οι ανάγκες είναι ατομική και
εσωτερική διαδικασία του κάθε πελάτη και δεν είναι δυνατή η υπόδειξη ή η επιβολή
αναγκών από τρίτους ή από το μάρκετινγκ. Επίσης, οι ανάγκες μεταβάλλονται
συνεχώς λόγω των αλλαγών στη προσωπική ζωή των πελατών (ηλικία, δημιουργία
οικογένειας, επαγγελματική πορεία κλπ.) και στο ευρύτερο περιβάλλον (ανάπτυξη
τεχνολογίας, οικονομική ύφεση, πολιτική κατάσταση κλπ.).
Οι επιθυμίες είναι εξέλιξη των

αναγκών. Αποτελούν τη μορφή που
προσλαμβάνουν οι ανθρώπινες
ανάγκες καθώς διαμορφώνονται από
την κουλτούρα & τη προσωπικότητα
του ατόμου. Οι επιθυμίες
διαμορφώνονται από την κοινωνία και
το περιβάλλον που ο καθένας ζει: Ένας Αμερικανός ενδεχομένως θα ικανοποιήσει
Δ.ΥΠ.Α.

την ανάγκη του για άθληση παίζοντας baseball ενώ αντίστοιχα ένας Άγγλος θα παίξει
ποδόσφαιρο.
Είναι εμφανές ότι το μάρκετινγκ παίζει πολύ σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση των
επιθυμιών των πελατών. Άλλωστε ένας ρόλος του μάρκετινγκ είναι να δημιουργήσει
επιθυμία στους πελάτες για τα προϊόντα της κάθε επιχείρησης, έναντι των
ανταγωνιστικών, ώστε να τα προτιμήσουν και να αγοράσουν συγκεκριμένη μάρκα
π.χ. αυτοκινήτου.
Για να μπορέσει όμως το μάρκετινγκ να διαμορφώσει αυτή την επιθυμία, θα πρέπει

να έχει πολύ καλή γνώση των πραγματικών αναγκών του ατόμου που κρύβονται
πίσω από την επιθυμία.
Για παράδειγμα, στην αγορά του αυτοκινήτου, η ανάγκη κάποιων ατόμων είναι η
οικονομία και κάποιων άλλων είναι η επίδειξη status. Ουσιαστικά το μάρκετινγκ της
κάθε επιχείρησης προσφέρει εναλλακτικά μέσα, τα προϊόντα και τις υπηρεσίες της
επιχείρησης, για την κάλυψη των αναγκών και των επιθυμιών των πελατών.
Απαιτήσεις Πελάτη
Οι απαιτήσεις είναι επιθυμίες οι οποίες υποστηρίζονται από την ικανότητα κάποιου
να πληρώσει. Οι άνθρωποι έχουν σχεδόν απεριόριστες ανάγκες και επιθυμίες αλλά
περιορισμένους πόρους, βλέπουν τα προϊόντα ως δέσμες προνομίων και επιλέγουν
τα προϊόντα που τους παρέχουν την καλύτερη δέσμη προνομίων για τα χρήματά
τους. Κατά συνέπεια, θέλουν να επιλέγουν προϊόντα που προσφέρουν τη μέγιστη
αξία και ικανοποίηση για τα χρήματα τους.
Συμπέρασμα: Το Μάρκετινγκ δεν δημιουργεί ανάγκες στους καταναλωτές αλλά,

παράλληλα με άλλους παράγοντες, επηρεάζει τις
επιθυμίες τους. Π.χ. η ανάγκη για επικοινωνία δεν έχει
δημιουργηθεί από το μάρκετινγκ αλλά υπήρχε πάντα
στους ανθρώπους οι οποίοι ανάλογα με την εποχή
χρησιμοποιούσαν καπνό φωτιάς, σήματα μορς,
Δ.ΥΠ.Α.

τηλεγραφήματα, γράμματα, το τηλέφωνο κλπ. για να την καλύψουν. Όμως, η

επιθυμία για απόκτηση ενός i-iPhone είναι σε μεγάλο βαθμό αποτέλεσμα του πολύ
καλού μάρκετινγκ της Apple.
8.1.1.4. Τομείς και Κλάδοι Εφαρμογής του Marketing
Το μάρκετινγκ είναι μια απαραίτητη επιχειρηματική δραστηριότητα για κάθε

επιχείρηση ή οργανισμό και μπορεί να εφαρμοστεί
• Προώθηση καταναλωτικών ή βιομηχανικών προϊόντων
• Επιχειρήσεις παροχής υπηρεσιών
• Κράτος ή μη κερδοσκοπικοί οργανισμοί
• Προώθηση κοινωνικών ιδεών
• Αθλητικές ομάδες
• Πολιτικά κόμματα
• Χώρες ή συγκεκριμένες περιοχές για την προώθηση του τουρισμού τους και την
προβολή της πολιτιστικής τους κληρονομιάς
Marketing Καταναλωτικών Προϊόντων (consumer markets - Business to

consumer -B2C markets): στοχεύει στους αγοραστές καταναλωτικών υλικών
αγαθών, είτε πρόκειται για προϊόντα
ευρείας κατανάλωσης (π.χ. τρόφιμα και
λοιπά τα πρώιμα του σούπερ μάρκετ),
είτε πρόκειται για διαρκή προϊόντα (π.χ.
αυτοκίνητα, μεγάλες ηλεκτρικές
συσκευές)
Marketing Βιομηχανικών Προϊόντων (industrial markets - Βbusiness to

business- B2B markets): στοχεύει στην ικανοποίηση των αγοραστικών απαιτήσεων
και αναγκών των επιχειρήσεων και των
Δ.ΥΠ.Α.

οργανισμών, αφού προμηθεύονται πρώτες ύλες, βιομηχανικά υλικά, έτοιμα και

ημιτελή προϊόντα, εργαλεία, μηχανήματα κτλ. Στην περίπτωση του βιομηχανικού
μάρκετινγκ, ο πωλητής προμηθευτής, πέραν της πώλησης, έχει ευρύτερο ρόλο
συνεργάτη και συμβούλου.
Marketing Υπηρεσιών (marketing of services): υπηρεσίες, όπως οι τραπεζικές ή

οι τουριστικές υπηρεσίες, οι υπηρεσίες
εστίασης, οι ασφάλειες ζωής κλπ.
διέπεται από τις ίδιες αρχές που διέπεται
και το Μάρκετινγκ των προϊόντων. Όμως,
παρουσιάζει και ορισμένες διακριτές
ιδιαιτερότητες που οφείλονται στα
ιδιαίτερα χαρακτηριστικά που έχουν οι
υπηρεσίες (άυλες και μη δυνατότητα
αποθήκευσης) και τα οποία θα
αναλυθούν σε επόμενη ενότητα.
Εξαγωγικό και Διεθνές Marketing (export and international marketing): Με βάση

τη γεωγραφική του διάσταση το μάρκετινγκ
εφαρμόζεται στο εθνικό περιβάλλον της
χώρας (εγχώριο μάρκετινγκ) ή στο διεθνές
περιβάλλον (διεθνές Marketing) όπου
πιθανά να χρειαστεί η προσαρμογή των
στρατηγικών Marketing στις χώρες όπου η
επιχείρηση θα δραστηριοποιηθεί στον τομέα των εξαγωγών της (Εξαγωγικό
marketing).
•Το Εξαγωγικό Marketing έχει ως αντικείμενο τη διεύρυνση των ξένων αγορών, την
προώθηση προϊόντων ή υπηρεσιών στις αγορές αυτές και τις εξαγωγικές
διαδικασίες. Δηλαδή με το εξαγωγικό μάρκετινγκ προωθούνται εγχώρια
παραγόμενα προϊόντα στις αγορές του εξωτερικού.
Δ.ΥΠ.Α.

• Το Διεθνές Marketing έχει ευρύτερη διάσταση, γιατί δεν περιορίζεται στην

εξαγωγική δραστηριότητα, αλλά περιλαμβάνει ένα ευρύτερο μείγμα επιχειρησιακών
λειτουργιών, όπως την παραγωγή προϊόντων, την ανάπτυξη δικτύων πωλήσεων
κ.λπ., ή ακόμα και τη δημιουργία μικτών επιχειρήσεων σε στις χώρες εμπορικού
Πολιτικό Marketing (political marketing): Η επικοινωνιακή δραστηριότητα των

κομμάτων και οι καμπάνιες τους που
στοχεύουν στην προσέλκυση
ψηφοφόρων κομμάτων εντάσσονται στις
δραστηριότητες του πολιτικού μάρκετινγκ
Πολιτιστικό Marketing (culture marketing): Το πολιτιστικό μάρκετινγκ έχει ως

αντικείμενο την εφαρμογή των γενικών αρχών και τεχνικών του Μάρκετινγκ με σκοπό
την προβολή πολιτιστικών γεγονότων. Η
προβολή του «Φεστιβάλ Αθηνών» ή
άλλων περιφερειακών πολιτιστικών
εκδηλώσεων, η προβολή εκθέσεων
ζωγραφικής, όπως αυτή των έργων του
Δομίνικου Θεοτοκόπουλου στην Εθνική
Πινακοθήκη, αποτελούν χαρακτηριστικά
παραδείγματα πολιτιστικού μάρκετινγκ.
Έχει επίσης ως αντικείμενο την προβολή διαφόρων τεχνοτροπιών, την προσέλκυση

επισκεπτών σε μουσεία, πινακοθήκες ή άλλους πολιτιστικούς χώρους, καθώς και την
προώθηση πολιτιστικών προϊόντων (έργων ζωγραφικής, γλυπτικής κ.λπ.) (Δημολά ,
2015)
Δ.ΥΠ.Α.

Αθλητικό Marketing (sports marketing): Το αθλητικό μάρκετινγκ περιλαμβάνει ένα

μεγάλο εύρος δραστηριοτήτων που σχετίζονται
με τον αθλητισμό, όπως προβολή
συγκεκριμένων αθλητικών συλλόγων, ενέργειες
για τη διάδοση και την ανάπτυξη αθλημάτων,
όπως της ποδηλασίας ή του τένις, αλλά και
ενέργειες για την προβολή προϊόντων μέσα από
τον αθλητισμό μέσω των χορηγιών.
Τουριστικό Marketing (tourist marketing): Το τουριστικό μάρκετινγκ έχει ως σκοπό

την τουριστική προβολή μιας χώρας
ή συγκεκριμένων περιοχών της,
καθώς και την προβολή ορισμένων
εναλλακτικών μορφών τουρισμού,
όπως ο αγροτουρισμός και ο
συνεδριακός τουρισμός που
παρουσιάζουν σημαντική ανάπτυξη
τα τελευταία χρόνια στην Ελλάδα
Marketing Μη Κερδοσκοπικών Οργανισμών -ΜΚΟ (Non-profit organizations

marketing): Κάποια παραδείγματα του μάρκετινγκ των Μη Κερδοσκοπικών
Οργανισμών (ΜΚΟ) αποτελούν οι καμπάνιες της Greenpeace και της WWF που
αποσκοπούν στην εξασφάλιση πόρων για αυτούς τους οργανισμούς, ή άλλων
οργανισμών, όπως του Ο.ΚΑ.ΝΑ για την καταπολέμηση των ναρκωτικών, αλλά και
τα προγράμματα επικοινωνίας των διαφόρων υπουργείων για την πρόληψη των
τροχαίων ατυχημάτων, την προστασία των δασών από τις πυρκαγιές κ.λπ.
Δ.ΥΠ.Α.

Δ.ΥΠ.Α.

8.1.2. Το Περιβάλλον του Marketing
Το περιβάλλον του marketing αποτελεί την αρένα στην οποία οι επιχειρήσεις δίνουν
τη καθημερινή τους μάχη για επιβίωση, ανάπτυξη, πωλήσεις και κέρδη, ανάμεσα σε
ένα πλήθος αστάθμητων παραγόντων που επηρεάζουν τις δραστηριότητες τους.
Παρέχει ευκαιρίες στους οργανισμούς να δημιουργήσουν προϊόντα και υπηρεσίες,
όσο δημιουργούνται νέες καταναλωτικές ανάγκες.
Από την άλλη, είναι γεμάτο από ανταγωνιστές και περιορισμούς (νομικούς, φυσικό
περιβάλλον, διαθεσιμότητα και κόστη φυσικών πόρων). Επίσης επιφυλάσσει απειλές
από τις τεχνολογικές αλλαγές, τις μετακινήσεις και διαφοροποιήσεις πληθυσμών, και
αλλαγές στις καταναλωτικές προτιμήσεις.
Συνοπτικά, το περιβάλλον του marketing αποτελείται από παράγοντες και δυνάμεις

που επηρεάζουν την ικανότητα της επιχείρησης να λειτουργήσει αποτελεσματικά
στην παροχή αγαθών και υπηρεσιών στους καταναλωτές και πελάτες της.
Δ.ΥΠ.Α.

•Μακροπεριβάλλον: αποτελείται από τους παράγοντες μακριά από την επιχείρηση,

οι οποίοι δεν μπορούν να ελεγχτούν, ούτε να επηρεαστούν. Είναι οι μεγάλες
δυνάμεις (δημογραφικές, οικονομικές, πολιτικές, τεχνολογικές, φυσικές, νομικές,
κοινωνικές δυνάμεις), οι οποίες επηρεάζουν άμεσα το μικροπεριβάλλον.
•Μικροπεριβάλλον: αποτελείται από τους παράγοντες κοντά στην επιχείρηση, οι

οποίοι παρόλο που δεν μπορούν άμεσα να ελεγχτούν, είναι δυνατόν να επηρεαστούν
έμμεσα, μέσα από διαδικασίες και στρατηγικές marketing. Είναι οι δυνάμεις που
επηρεάζουν άμεσα την ικανότητα της επιχείρησης να λειτουργεί και να εξυπηρετήσει
τους πελάτες της (ανταγωνιστές, προμηθευτές, πελάτες, μεσάζοντες, κοινωνικές
ομάδες, και η ίδια η επιχείρηση).
Σε αυτή την ενότητα παραθέτουμε τους παράγοντες οι οποίοι θα αναλυθούν και

εκτενέστερα στην PESTEL ανάλυση και SWOT ανάλυση.
8.1.2.1. Το Μακροπεριβάλλον
Δημογραφικοί παράγοντες: Για τις επιχειρήσεις, τα δημογραφικά στοιχεία αποτελούν

πηγές πληροφόρησης, για το μέγεθος των διαφόρων ηλικιακών γκρουπ, ποια από
Δ.ΥΠ.Α.

αυτά μειώνονται και ποια αυξάνονται. Μια από τα σημαντικότερες τάσεις του
σύγχρονου δυτικού (κυρίως) κόσμου είναι η ποσοστιαία μείωση του νεανικού
πληθυσμού (youth market 10-19 χρονών), και η αντίστοιχη αύξηση του πληθυσμού
από 55 χρονών και πάνω (mature – grey market), κυρίως λόγω της
υπογεννητικότητας και της αύξησης του μέσου όρου ζωής.
Επιχειρηματικά, οι δημογραφικές εξελίξεις έχουν τεράστιες επιπτώσεις στη

στρατηγική των επιχειρήσεων: πχ, ένας μεγάλος αριθμός αγορών και κλάδων, όπως
τα CDs, αθλητικά παπούτσια, αναψυκτικά, απευθύνονταν κυρίως στις νεανικές
ομάδες. Αυτές οι επιχειρήσεις, θα πρέπει να επαναπροσδιορίζουν τα προϊόντα που
παράγουν προκειμένου να προσελκύσουν και μεγαλύτερες ηλικίες.
Κάτι αντίστοιχο συμβαίνει και στην
τουριστική αγορά, όπου λόγω της
αύξησης των ηλικιωμένων τουριστών
(συνταξιούχων), οι τουριστικοί
οργανισμοί δημιουργούν πακέτα
διακοπών, «κομμένα και ραμμένα» στα
μέτρα τους. Έρευνες στην Μ. Βρετανία
έδειξαν ότι οι καταναλωτική δαπάνη για
διακοπές από άτομα άνω των 50, το 2011 ξεπέρασε τις 17,5 δις Λίρες και αναμένεται
να αυξηθεί στα επόμενα χρόνια. Σημαντική διευκρίνιση είναι ότι οι 50+ καταναλωτές
ξοδεύουν κατά μέσο όρο 883 λίρες έναντι 528 λιρών των νεαρότερων ηλικιών.
Δ.ΥΠ.Α.

Επίσης, σημαντικές δημογραφικές τάσεις στην Ελλάδα είναι η εδώ και χρόνια
μετακίνηση του πληθυσμού στις αστικές περιοχές, και η μείωση των αγροτικών και
ημιαστικών πληθυσμών. Παράδειγμα δημογραφικής αλλαγής είναι και η αύξηση τον
εργένικου πληθυσμού (one person household).
Δ.ΥΠ.Α.

Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ, 2011
Οι
Δ.ΥΠ.Α.

Οικονομικοί παράγοντες: Η
γενικότερη οικονομική κατάσταση
επηρεάζει σε μέγιστο βαθμό την
αγορά, τόσο στα καταναλωτικά,
όσο και στα βιομηχανικά αγαθά
(consumer and Industrial markets).
Το εισόδημα των καταναλωτών και
κυρίως αυτό που ξοδεύεται στην
κατανάλωση (disposable income),
είναι άμεσα συνυφασμένο με την
γενικότερη οικονομική κατάσταση.
ο Πίνακας δείχνει τη μείωση του

ΑΕΠ και το εισόδημα την περίοδο
2008-2013. Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ.
Δ.ΥΠ.Α.

Παράγοντες που επιδρούν άμεσα

είναι:
η ανεργία,
το ύψος της φορολογίας,
τα χρήματα που οδηγούνται στην

αγορά κατοικίας,
το ύψος των επιτοκίων

(επηρεάζει τους καταναλωτές να
δανείζονται για καταναλωτικές
δαπάνες).
Επίσης, η άνοδος του τομέα των υπηρεσιών, προκάλεσαν μεγάλες αλλαγές, με

κυριότερη, την τεράστια αύξηση του ποσοστού των εργαζόμενων γυναικών (και του
εισοδήματος τους), και των part-time θέσεων (μερική απασχόληση). Κατά συνέπεια,
επηρεάστηκαν κλάδοι όπως αυτός της ένδυση (επαγγελματικό γυναικείο ντύσιμο),
αυτοκίνητα (θηλυκό design). Αυτό είχε επίδραση ακόμα και στις ώρες λειτουργίας
καταστημάτων, λόγω του νέου –«μοντέρνου»- τρόπου ζωής.
Δ.ΥΠ.Α.

Κοινωνικοί-πολιτιστικοί παράγοντες: αποτελούν μια από τις πιο σημαντικές ομάδες

παραγόντων καθώς καθορίζουν τον τρόπο ζωής (lifestyle), τους θεσμούς, και τις
αξίες που διέπουν μια κοινωνία σε μια συγκεκριμένη περίοδο. Κατά συνέπεια
επηρεάζουν σε μέγιστο βαθμό τις ανάγκες και «θέλω» των καταναλωτών. Μερικές
από τις τάσεις-κλειδιά στο κοινωνικό-πολιτιστικό περιβάλλον την τελευταίας 20ετία
και τα προϊόντα που δημιουργήθηκαν είναι τα παρακάτω:
η πτώση της οικογένειας-πυρήνας λόγω του μοντέρνου τρόπου ζωής, με

αποτέλεσμα την ταχύτατη ανάπτυξη κλάδων όπως του γρήγορου φαγητού (fast food,
pizza, delivery κτλ.).
άνοδος του ενδιαφέροντος για υγιεινή ζωή και φυσική άσκηση (μόδα και
ανάγκη), και με συνέπεια την άνοδο των
γυμναστηρίων, ινστιτούτων αδυνατίσματος και
ομορφιάς –spa, καταστήματα με οικολογικές
τροφές και βιολογικά προϊόντα, πληθώρα
φαγητών και ποτών διαίτης (diet meals, coca
cola light-zero), ενεργειακών ροφημάτων
(lucozade, red bull, κτλ.), και αθλητικών ειδών
(είτε για γύμναση, είτε ως street fashion).
Δ.ΥΠ.Α.

ανάγκη για ταχύτητα και ευελιξία στην επικοινωνία, με συναφή προϊόντα τα

smart phones (5G generation), tablets και υπολογιστές με υπηρεσίες φωνής και
εικόνας και social media, το internet με τα emails, chat rooms, skype, instant
messaging servers, κτλ. Χαρακτηριστικά παραδείγματα η κυριαρχία του facebook,
και του Twitter, instagram, tik tok κτλ. Η εξελίξεις στην τεχνολογία είναι θεαματικές και
το “internet of things” ή αλλιώς 4η βιομηχανική επανάσταση, είναι προ των πυλών.
Στην Ελλάδα η χρήση των νέων τεχνολογιών έχει αυξηθεί πολύ τα τελευταία χρόνια
και οι Έλληνες σε ποσοστό 85% έχουν πρόσβαση στο internet. Βλ. Πίνακα της
ΕΛΣΤΑΤ, 12ος 2021.
Δ.ΥΠ.Α.

Πολιτικοί- νομικοί παράγοντες: οι διάφορες αλλαγές στο νομικό και πολιτικό

περιβάλλον, μπορούν να αποτελούν ευκαιρία ή απειλή για μια επιχείρηση για την
δραστηριότητα της και τα προϊόντα της. Πολιτικές και νομικές δυνάμεις, όπως
μονοπώλια, νόμοι προστασίας καταναλωτών, νόμοι προστασίας αγοράς, νόμοι
προστασίας της δημόσιας υγείας, έχουν κατά καιρούς επηρεάσει
Χαρακτηριστικά παραδείγματα, οι καπνοβιομηχανίες (με την απαγόρευση του

καπνίσματος στους δημόσιους χώρους και τα μέσα μεταφοράς) και οι
Δ.ΥΠ.Α.

αυτοκινητοβιομηχανίες με τους νέους κανονισμούς της Ε.Ε. περί χαμηλών ρύπων,

και συνεπώς τη δημιουργία νέων αντιρρυπαντικών, υβριδικών κινητήρων και
ηλεκτροκινητήρων. Ειδικότερα οι ηλεκτροκινητήρες είναι στην αιχμή της έρευνας και
εξέλιξης και το μέλλον θα είναι πιθανότατα ηλεκτρικό στα μέσα μαζικής μεταφοράς,
αυτοκίνητα, σκούτερς, πατίνια και ποδήλατα.
Φυσικοί παράγοντες: αφορούν στο φυσικό περιβάλλον και πλουτοπαραγωγικές πηγές

οι οποίοι με τον δικό τους τρόπο επηρεάζουν τις επιχειρήσεις. Οι γεωργικές
καλλιέργειες εξαρτώνται άμεσα από τις καιρικές συνθήκες: τη δεκαετία του ’80, οι
μεσογειακές σοδιές της ελιάς καταστράφηκαν από σειρά παγετών με συνέπεια την
έλλειψη ελαιόλαδου σε όλη την Ευρώπη.
Το ίδιο συμβαίνει σε πλειάδα γεωργικών προϊόντων

και φρούτων, με συνέπειες στις ζητούμενες
ποσότητες, την άνοδο της τιμής της πρώτης ύλης,
που επηρεάζει πολλά καταναλωτικά μεταποιημένα
προϊόντα, όπως για παράδειγμα εμφιαλωμένοι
φυσικοί χυμοί, μαρμελάδες, κτλ.
Επιπλέον, η παγκόσμια υπερθέρμανση του πλανήτη, οι δραματικές αλλαγές στις

καιρικές συνθήκες, αλλάζουν τη δομή των αγορών των καταναλωτικών προϊόντων.
Παράδειγμα, η επιμήκυνση του καλοκαιρίας έχει ως αποτέλεσμα τη μεγαλύτερη
διάρκεια της σεζόν καλοκαιρινών προϊόντων, (αντηλιακές κρέμες, παγωτά, air
conditioning), και την συρρίκνωση κάποιων άλλων (χειμερινά ρούχα, παπλώματα,
θερμαντικά σώματα, κτλ.).
Δ.ΥΠ.Α.

Τα κύρια σημεία και σύγχρονες τάσεις στους φυσικούς παράγοντες που επηρεάζουν
και θα επηρεάσουν στο μέλλον τις επιχειρήσεις είναι:
Η μείωση των πλουτοπαραγωγικών πηγών και πρώτων υλών
Το αυξημένο κόστος ενέργειας (κυρίως λόγω των αποθεμάτων πετρελαίου και

έλλειψης εναλλακτικών μορφών ενέργειας)
Αυξημένη περιβαλλοντολογική μόλυνση (όζον, μόλυνση υδροφόρων οριζόντων,

φαινόμενο θερμοκηπίου)
Προσπάθειες για αυξημένη οικολογική συνείδηση (ανακύκλωση, προστασία του

περιβάλλοντος και των ζώων)
Πολλές επιχειρήσεις απέκτησαν ανταγωνιστικό πλεονέκτημα έναντι άλλων,

προβάλλοντας τον οικολογικό χαρακτήρα και φιλοσοφία των προϊόντων τους, (body
shop, και Lush) – “against animal testing”, εταιρίες που πουλάνε ανακυκλωμένα
χαρτικά και είδη γραφείου, κτλ.).
Τεχνολογικοί παράγοντες: Ο τρόπος που επιδρούν οι συγκεκριμένοι παράγοντες είναι

δραματικά γρήγορος και οι επιχειρήσεις που δεν ακολουθούν τις τρέχουσες εξελίξεις
στην τεχνολογία, κινδυνεύουν να βρεθούν «εκτός αγοράς» μέσα σε σύντομο χρονικό
διάστημα.
Δ.ΥΠ.Α.

Η τεχνολογία είναι παντού τριγύρω μας και κάνει αισθητή την παρουσία της μέσα
από χιλιάδες προϊόντα που χρησιμοποιούμε καθημερινά. Ηλεκτρικές συσκευές, Η/Υ
και laptops, dvd’s, κινητά τηλέφωνα κτλ. Η τεχνολογία έχει την τάση να καταργεί
κάποια επαγγέλματα, και να δημιουργεί κάποια άλλα.
Επιπλέον η είσοδος του 5g

στην τεχνολογία οδηγεί τις
αυτοκινητοβιομηχανίες και
στην έρευνα και ανάπτυξη
λογισμικού για αυτόματη
οδήγηση των μεταφορικών
μέσων, μέσω δορυφόρου
Το αυτοκίνητο εξαφάνισε
το επάγγελμα του αμαξά, αλλά δημιούργησε αυτό του μηχανικού αυτοκινήτων. Με
την δημιουργία του video, οι κινηματογράφοι γνώρισαν μια τραγική πτώση στα
εισιτήρια τους, αλλά δημιουργήθηκαν χιλιάδες video clubs. Η δημιουργία του
χαμηλού σε κόστος silicon chip, έδωσε την ευκαιρία σε εκατομμύρια ανθρώπους σε
όλο τον κόσμο να χρησιμοποιούν ηλεκτρονικούς υπολογιστές. Το ιντερνέτ, και η
κινητή τηλεφωνία άλλαξε δραματικά τη δομή των τηλεπικοινωνιών.
Η τεχνολογία κρύβει και πολλές απειλές για τις επιχειρήσεις. Η τεχνολογική εξέλιξη
στη ρομποτική έδωσε μεγάλο πλεονέκτημα στις τεχνολογικά αναπτυγμένες
ιαπωνικές βιομηχανίες (Toyota, Honda, Nissan) να εισβάλουν στην ευρωπαϊκή
αγορά με φθηνότερα και πιο εξελιγμένα αυτοκίνητα, έναντι των παραδοσιακών
αγγλικών και αυτοκινήτων.
Παραδείγματα επιχειρήσεων κολοσσών που ενώ μεσουρανούσαν, χάθηκαν αφού
δεν μπόρεσαν να ακολουθήσουν τις τεχνολογικές εξελίξεις:
Δ.ΥΠ.Α.

Nokia-Blackberry-Erickson (κινητή τηλεφωνία)

η παλιά κυρίαρχη Nokia και η πρωτοπόρα Blackberry, όπως και η Erickson, δεν
αντέδρασαν γρήγορα στη νέα τεχνολογία που λάνσαρε η Apple με το IOS λογισμικό,
και η Google με το android. Το αποτέλεσμα ήταν να χάσουν την κυριαρχία τους στην
αγορά των κινητών τηλεφώνων. Η Samsung αντέδρασε άμεσα με την τεχνολογία
android και ανταγωνίζεται επάξια την Apple, όπως επίσης και η ασιατική βιομηχανία
τεχνολογίας (Κίνα και νότιος Κορέα) με τις Xiaomi και Huawei.
Blockbuster- η αλυσίδα video-club που έκλεισε την πόρτα στο Netflix και
πτώχευσε:
Το 2000, μια αλυσίδα βιντεοκλάμπ στις ΗΠΑ πήρε μια απόφαση που καθόρισε το
μέλλον της. Καθόρισε, όμως, παράλληλα, και το μέλλον - και την επιτυχία - μιας
άλλης εταιρείας του χώρου: της Netflix. Η Blockbuster η μεγαλύτερη αλυσίδα
καταστημάτων είχε μια αξία που έφτανε το 1 δισεκατομμύριο δολάρια, με δεκάδες
χιλιάδες εργαζομένους.
Δ.ΥΠ.Α.

Ήταν τόσο δημοφιλής που υπολογίζεται πως το 1999 άνοιγε ένα νέο Blockbuster
κάθε 17 ώρες. Αρνήθηκε την πρόταση της Netflix να την εξαγοράσει για 50
εκατομμύρια δολάρια. Το αποτέλεσμα το ξέρουμε όλοι: τα video clubs έχουν κλείσει
σχεδόν σε ολόκληρο τον κόσμο και οι συνδρομητικές υπηρεσίες λόγω της ραγδαίας
εξάπλωσης του internet ανθίζουν.
Ένα επίσης παράδειγμα, είναι η απειλή που δέχονται στις μέρες μας οι ταξιδιωτικοί
πράκτορες, από τις online κρατήσεις μέσω internet σε επιχειρήσεις όπως η booking,
η ryanair, η airbnb, κτλ.: ένας απλός χρήστης του internet, μπορεί πια χωρίς
μεσάζοντες, να κλείσει αεροπορικά εισιτήρια, και ξενοδοχεία, μειώνοντας το κόστος
και παρακάμπτοντας τον πράκτορα.
Δ.ΥΠ.Α.

8.1.2.2. Το Μικροπεριβάλλον
Το μικροπεριβάλλον περιλαμβάνει τα παρακάτω:

• Τους Πελάτες (customers)
• Τον Ανταγωνισμό (competition)
• Τους προμηθευτές (suppliers)
• Τους Ενδιάμεσους – Μεσάζοντες (intermediaries)
• Τα διάφορα Κοινά, οι διάφορες κοινωνικές ομάδες και groups (publics)
• Τον ίδιο τον Οργανισμό (επιχείρηση) (organization)
Επιχείρηση
Ενδιάμεσοι
Προμηθευτές Μεσάζοντες Πελάτες
Καταναλωτές
Ανταγωνιστές
Διάφορα Κοινά
Οι πελάτες
Οι πελάτες αποτελούν για την οποιαδήποτε επιχείρηση, μικρή ή μεγάλη, το στοιχείο-

κλειδί του μικροπεριβάλλοντος. Τα είδη των πελατών (types of customer markets)
είναι:
Δ.ΥΠ.Α.

Οι καταναλωτικές αγορές (consumer markets): προϊόντα που απευθύνονται

στους καταναλωτές. Πχ. Τα ρούχα που πωλούν τα εμπορικά καταστήματα στους
Οι μεταπωλητικές αγορές (reseller markets): όπου μια επιχείρηση αγοράζει

προϊόντα από μια άλλη, (είτε παραγωγό, είτε άλλη εμπορική επιχείρηση) και τα
πουλάει με κέρδος σε άλλους (είτε τελικούς καταναλωτές είτε άλλες επιχειρήσεις) Πχ,
τα εμπορικά καταστήματα αγοράζουν εμπορεύματα (πχ ρούχα) και τα μεταπωλούν
με κέρδος.
Οι «από επιχείρηση σε επιχείρηση» αγορές (business to business markets -

B2B): είναι οι αγορές όπου μια επιχείρηση αγοράζει προϊόντα για να τα
χρησιμοποιήσει σε περαιτέρω παραγωγική διαδικασία και επεξεργασία, προκειμένου
να φτιάξει τα δικά της προϊόντα. Στο παράδειγμά μας με την αγορά ενδυμάτων, ο
παραγωγός νήματος πουλάει το νήμα στον παραγωγό ενδυμάτων. Αυτός, έπειτα
από επεξεργασία (παραγωγική διαδικασία, βαφείο, κλωστήριο, σχεδιαστήριο,
αργαλειούς) παράγει το τελικό προϊόν (ρούχα).
Οι αγορές που αποτελούνται από οργανισμούς και φορείς (institutional

markets): Τέτοιοι οργανισμοί είναι τα σχολεία - πανεπιστήμια, νοσοκομεία – κλινικές,
φυλακές, και άλλοι οργανισμοί οι οποίοι παρέχουν υπηρεσίες στο κοινό που έχουν
υπό την φροντίδα τους. Στο παράδειγμά μας, ο παραγωγός παράγει ρουχισμό ειδικά
σχεδιασμένο για τις ανάγκες του κάθε οργανισμού, όπως ιατρικές ποδιές, φόρμες
εργασίας, κτλ. Συνήθως, οι πωλήσεις τέτοιων ειδών και σε τέτοιους οργανισμούς,
πραγματοποιούνται έπειτα από μειοδοτικό διαγωνισμό, ή σπανιότερα με απευθείας
ανάθεση.
Οι κυβερνητικές αγορές -δημόσιο (government markets): Είναι οι διάφοροι

κυβερνητικοί οργανισμοί, δηλαδή πελάτης της επιχείρησης είναι το δημόσιο το οποίο
και αγοράζει αγαθά για να καλύψει ανάγκες του, ή να εξυπηρετήσει το κοινωνικό
Δ.ΥΠ.Α.

σύνολο. Παράδειγμα, ένας εργολάβος δημοσίων έργων, αναλαμβάνει την κατασκευή

μιας γέφυρας.
Οι διεθνείς αγορές (international markets): αποτελούνται από όλους τους

παραπάνω τύπους αγορών που αναφέρθηκαν, με τη διαφορά ότι η επιχείρηση
απευθύνεται σε πελάτη σε άλλη χώρα, η οποία είναι φυσικό να έχει τα δικά της -
ενδεχομένως μοναδικά- χαρακτηριστικά, και κατά συνέπεια θα πρέπει να
αντιμετωπιστεί με διαφορετική προσέγγιση και στρατηγική. Για παράδειγμα, μια
φίρμα ρούχων, ενδεχομένως να αναγκαστεί να λανσάρει διαφορετική διαφημιστική
καμπάνια στην Κίνα, και διαφορετική στην Ευρώπη, αφού οι Κινέζοι έχουν
διαφορετικές αξίες και κουλτούρα.
Ερωτήματα που πρέπει να θέτει και καλείται να απαντήσει η επιχείρηση για

την ανάλυση της πελατείας και του ανταγωνισμού
• Ποιοι είναι οι πελάτες μας; (σε ποιους απευθυνόμαστε)

• Πόσοι είναι;
• Ο αριθμός τους, μειώνεται ή αυξάνεται;
• Η πελατειακή μας βάση, είναι στατική ή μεταβάλλεται;
• Τι θέλουν οι πελάτες μας;
• Εκτός από μας, ποιοι άλλοι τους πουλάνε ή θέλουν να τους πουλήσουν προϊόντα;
Ο ανταγωνισμός
Το σημαντικότερο στοιχείο στην επιχειρηματικότητα είναι το να εντοπίζεις και να

διακρίνεις ποιοι είναι οι ανταγωνιστές σου. Φυσικά, αυτό δεν είναι πάντα εύκολο.
Πρέπει να αναγνωρίζουμε ποιοι ανταγωνίζονται να τραβήξουν το ενδιαφέρον των
καταναλωτών, άμεσα ή έμμεσα. Για παράδειγμα, στην αγορά fast-food, τα Goody’s
ανταγωνίζονται τα McDonalds, τα KFC, και άλλες φίρμες. Όμως ανταγωνίζονται και
έμμεσα, άλλα υποκατάστατα προϊόντα αναψυχής όπως τα cinema. Δηλαδή, ο
Δ.ΥΠ.Α.

καταναλωτής επιλέγει να ξοδέψει αλλού τα χρήματα του, ως εναλλακτική επιλογή, και

αντί να φάει στα συγκεκριμένα εστιατόρια, να επιλέξει το cinema και τα ποπ-κορν
που πωλούνται εκεί.
Το πρώτο group καλείται κύριος ή πραγματικός ανταγωνισμός (primary or real

competition), και τα δεύτερο group, δευτερεύων ή περιφερειακός ανταγωνισμός
(secondary or peripheral competition).
Ο Michael Porter αναγνώρισε τέσσερα στοιχεία στην ανάλυση των ανταγωνιστών

Μελλοντικοί στόχοι (future goals): εφόσον η στρατηγική ανάλυση έχει να κάνει με
το μέλλον, θα πρέπει να κοιτάμε που πάνε οι ανταγωνιστές μας. Που στοχεύουν
(γεωγραφικά και προϊοντικά); Τέτοιες πληροφορίες μπορούμε να τις πάρουμε από
τον τύπο, δημοσιεύσεις, ρεπορτάζ, διαφημίσεις, οικονομικές εκθέσεις, ή ακόμα και
από «κατασκοπεία».
Υποθέσεις (assumptions): οι υποθέσεις που κάνουμε για τις κινήσεις των

ανταγωνιστών μας, το τι σκέφτονται, τι πιστεύουν για τον ανταγωνισμό που
αντιμετωπίζουν οι ίδιοι, πώς βλέπουν την αγορά. Αυτά μπορούμε να τα εντοπίσουμε
σε δημοσιεύσεις, λόγους, συνέδρια, δηλώσεις τους, ενέργειες τους (επενδύσεις,
αποσύρσεις, κτλ.).
Τρέχουσα στρατηγική (current strategy): τουλάχιστον, η τρέχουσα στρατηγική των

ανταγωνιστών, θα πρέπει να είναι εμφανής. Αν και συνήθως πολλές επιχειρήσεις
(είτε μικρές είτε μεγάλες) δεν σκέφτονται τι κάνουν και με ποιο σκοπό το κάνουν,
επειδή παρασύρονται από την καθημερινότητα και απλά αντιδρούν στα καθημερινά
ερεθίσματα και γεγονότα. Όταν συνειδητοποιούμε ότι οι ανταγωνιστές μας έχουν
εγκλωβιστεί στη «στρατηγική της καθημερινότητας», αυτό μας δίνει την ευκαιρία να
διακρίνουμε ευκολότερα τις αντιδράσεις και τα πλάνα τους (αφού είναι πάντα
βραχυπρόθεσμα). Συνεπώς, έχουμε την ευελιξία να καταστρώσουμε καλύτερα τα
πλάνα μας, ακόμα και αν είναι επιθετικά.
Δ.ΥΠ.Α.

Ικανότητες- δυνατότητες (capabilities): ενδεχομένως να έχουμε στο μυαλό μας μια

καλή εικόνα των δυνατοτήτων των ανταγωνιστών μας, αλλά η κατάστρωση μιας
φόρμας βοηθάει περισσότερο. Η SWOT analysis, η KSF analysis (key success
factors), (θα αναλυθούν στις επόμενες ενότητες,) μας παρέχουν ένα χρήσιμο οδηγό
στην ανάλυση του ανταγωνισμού.
Προμηθευτές
Χωρίς την ύπαρξη των προμηθευτών, καμία επιχείρηση δεν θα μπορούσε να

επιβιώσει, αφού θα ήταν αδύνατη η ομαλή ροή και προμήθεια πρώτων υλών,
ακατέργαστων και ημι-ακατέργαστων υλικών, και τελικών προϊόντων. Η σημασία των
προμηθευτών είναι ζωτική λοιπόν, καθώς είναι υπεύθυνοι για την σωστή, γρήγορη,
αξιόπιστη ροή των αγαθών, από αυτούς στις επιχειρήσεις, και στη συνέχεια στον
τελικό καταναλωτή. Στην περίπτωση των προμηθευτών, καταλαβαίνουμε ότι τα
ζωτικά στοιχεία είναι η αξιοπιστία του προμηθευτή, η ποιότητα των αγαθών, η τιμή,
και τέλος οι ημερομηνίες παράδοσης.
Τα τελευταία χρόνια, η αντίληψη ότι οι επιχειρήσεις πρέπει να βλέπουν τον

προμηθευτή ως αντίπαλο με τον οποίο πρέπει να «δώσεις μάχη» για να
διαπραγματευτείς την δυνατότερη χαμηλή τιμή, έχει αντικατασταθεί από την μοντέρνα
φιλοσοφία του να βλέπεις τον προμηθευτή ως συνεργάτη, που και οι δύο εργάζεστε
για τα αμοιβαία συμφέροντά σας.
Μεσάζοντες
Οι μεσάζοντες είναι οι συνδετικοί κρίκοι στην αλυσίδα που μεταφέρει ένα προϊόν από
τον αρχικό παραγωγό στον τελικό καταναλωτή. Αυτοί μπορεί να είναι κατά
περίπτωση:
Χονδρέμποροι
αντιπρόσωποι
εταιρίες διανομής
Δ.ΥΠ.Α.

μεσίτες
Τα περισσότερα καταναλωτικά και βιομηχανικά αγαθά φτάνουν στον τελικό

καταναλωτή μέσω, τουλάχιστον ενός (αν όχι πολύ περισσότερων) μεσαζόντων.
Τα κοινά, οι διάφορες κοινωνικές ομάδες και groups (publics)
Η χρηματοοικονομική κοινότητα: είναι οι διάφοροι χρηματοοικονομικοί και

πιστωτικοί οργανισμοί (τράπεζες και επενδυτικοί οίκοι), οι οποίοι επηρεάζουν την
ικανότητα της επιχείρησης να δανειστεί ή να εξασφαλίσει κεφάλαια.
τα media: οι εφημερίδες, περιοδικά, ραδιόφωνο και τηλεόραση τα οποία και

μεταφέρουν τις ειδήσεις, άρθρα, ρεπορτάζ, διαφημίσεις, και γνώμες για την
επιχείρηση. Είναι σημαντικό για έναν οργανισμό να διατηρεί καλές σχέσεις με τα
media, αφού αποτελούν σημαντικό κομμάτι της επικοινωνιακής τους δραστηριότητας.
Δ.ΥΠ.Α.

η κυβέρνηση (κεντρική και τοπική): οι επιχειρήσεις θα πρέπει να ενημερώνονται για

την κυβερνητική πολιτική προκειμένου να καταστρώσουν τα μελλοντικά πλάνα τους.
Οι επιχειρήσεις μέσω των νομικών τους συμβούλων θα πρέπει να είναι ενήμερες για
τους ισχύοντες νόμους και τις μελλοντικές τροποποιήσεις τους.
οι τοπικές κοινωνίες: κάθε επιχείρηση μικρή ή μεγάλη είναι εγκατεστημένη σε

συγκεκριμένη γεωγραφική τοποθεσία ή/και πουλάει τα προϊόντος μέσα σε αυτή. Έτσι,
περιβάλλεται από γείτονες, τους γύρω κάτοικους και τις κοινοτικές αρχές. Πολλές
επιχειρήσεις διατηρούν ή/και συνεισφέρουν στην κοινωνία μέσα στην οποία
δραστηριοποιούνται .
τα εσωτερικά κοινά: τα οποία περιλαμβάνουν τους ίδιους τους εργαζόμενους, τους

managers, τους ιδιοκτήτες. Σε πολλές επιχειρήσεις είτε μικρές είτε μεγάλες
καταβάλλονται πολλές προσπάθειες, προκειμένου να υποκινούνται οι εργαζόμενοι
και να διατηρείται η ικανοποίησή τους σε υψηλά επίπεδα.
τα κοινά ενεργών πολιτών: φορείς και οργανώσεις πολιτών, με διάφορους

προσανατολισμούς και σκοπούς (πολιτικού, πολιτιστικού, κοινωνικού, οικολογικού
χαρακτήρα.).
το γενικό κοινό: που ουσιαστικά αναφέρεται στο γενικότερο καταναλωτικό κοινό και
την κοινή γνώμη (consumer groups). Είναι σημαντικό για μια επιχείρηση να γνωρίζει
τις στάσεις και απόψεις που έχει το καταναλωτικό κοινό για αυτή και την δημόσια
εικόνα της. Το “image” του οργανισμού μπορεί να επηρεάζει θετικά ή αρνητικά τους
καταναλωτές όσον αφορά στα προϊόντα της.
Για παράδειγμα, μερικά από τα καταναλωτικά κοινά τα οποία επηρεάζουν τις

επιχειρήσεις και τις ενέργειες τους, είναι οι οικολόγοι, περιβαλλοντολογικές
οργανώσεις, οι σύλλογοι προστασίας των ζώων, της φύσης και των δασών.
Δ.ΥΠ.Α.

Μερικές από τις περιβαλλοντικές οργανώσεις στην Ελλάδα
Ο ίδιος ο οργανισμός
Ο ίδιος ο οργανισμός έχει την δική του επιρροή στον τρόπο με τον οποίο η ίδια η
επιχείρηση κινείται στην αγορά. Η δομή του, τα τμήματα του, οι λειτουργίες του, η
οργανωτική και επιχειρηματική του κουλτούρα, η φιλοσοφία του, οι στόχοι του, και
τέλος, το ίδιο του το ανθρώπινο δυναμικό επηρεάζουν την επιχειρησιακή του
δραστηριότητα. Μέσα στον οργανισμό τα τμήματα που διακρίνουμε είναι η διοίκηση,
το οικονομικό, η παραγωγή, το λογιστήριο, οι πωλήσεις, το marketing, το τμήμα
έρευνας και ανάπτυξης, η αποθήκη κτλ.
Δ.ΥΠ.Α.

8.1.3. Τμηματοποίηση, Στόχευση και Τοποθέτηση
Η σύγχρονη αντίληψη του μάρκετινγκ στηρίζεται κατά κύριο λόγο στην ικανοποίηση
των αναγκών των πελατών χρηστών κι όχι απλά στην παραγωγή και πώληση
προϊόντων. Οι επιχειρήσεις στα πλαίσια ενός σωστού σχεδιασμού μάρκετινγκ
οφείλουν να προβούν σε τμηματοποίηση της αγοράς καθώς δεν λειτουργεί η έννοια
του μαζικού Marketing (mass marketing), δηλαδή τα προϊόντα ή οι υπηρεσίες που
παράγει ή εμπορεύεται μια επιχείρηση δεν είναι δυνατόν να ικανοποιούν τις ανάγκες
του συνόλου της αγοράς αλλά μόνο ορισμένων τμημάτων της (targeted marketing).
(Σπηλιοπούλου , 2018)
Τι είναι: είναι η στρατηγική διαδικασία της τμηματοποίησης, στόχευσης και

τοποθέτησης (Segmentation, Targeting and
Positioning) και ασχολείται με την
κατάτμηση της αγοράς σε τμήματα
αγοραστών - καταναλωτών με όμοιες
ανάγκες και χαρακτηριστικά. Αυτά τα
υποτμήματα της αγοράς είναι δυνητικοί
στόχοι για την επιχείρηση, η οποία θα
πρέπει να αποφασίσει σε ποια κοινά να
στοχεύσει και ποια θα ήθελε να είναι η άποψη των καταναλωτών για τα προϊόντα της
(τοποθέτηση).
Δ.ΥΠ.Α.

8.1.3.1. Η διαδικασία της τμηματοποίησης, στόχευσης και τοποθέτησης
Η διαδικασία STP αναφέρεται στην απάντηση τριών κρίσιμων ερωτήσεων.
Πως μπορούν οι καταναλωτές να κατηγοριοποιηθούν - ομαδοποιηθούν (grouped), με

βάση κοινές τους ανάγκες, τα χαρακτηριστικά τους, και τις αγοραστικές τους
συνήθειες; Η απάντηση είναι να προσδιορίσουμε την αγορά τμηματοποιώντας τη
σε καταναλωτικά κοινά (customer/consumer groups).
Ποια από αυτά τα τμήματα έχει ανάγκες και επιθυμίες τις οποίες εμείς μπορούμε να
ικανοποιήσουμε με τα προϊόντα και τις υπηρεσίες μας; Κατά συνέπεια θα
στοχεύσουμε (με βάση τις δυνατότητές μας ως επιχείρηση) συγκεκριμένες
καταναλωτικές ομάδες.
Δ.ΥΠ.Α.

Πως μπορούμε να προσφέρουμε στο κοινό-στόχο μας τα προϊόντα μας με ένα

ξεχωριστό τρόπο στους καταναλωτές, ώστε να μας προτιμήσουν από τους
ανταγωνιστές μας; Η απάντηση είναι να τοποθετηθούμε και να προσελκύσουμε το
κοινό-στόχο επιλέγοντας μια ανταγωνιστική θέση στην αγορά (competitive market
position).
Δ.ΥΠ.Α.

Τμηματοποίηση Αγοράς
Ορισμός:
Τμηματοποίηση της αγοράς είναι η αναγνώριση ομάδων καταναλωτών με κοινά
χαρακτηριστικά τα οποία επηρεάζουν και καθοδηγούν την στρατηγική του Marketing.
Ως τμηματοποίηση ορίζεται ο «τεμαχισμός», η
διαίρεση της αγοράς σε διακριτά υποσύνολα
αγοραστών με ομοιογενείς ανάγκες, χαρακτηριστικά
& συμπεριφορές, βάσει συγκεκριμένων κριτηρίων.
Κάθε αγορά έχει διακριτά υποσύνολα (τμήματα) και
κάθε επιχείρηση πρέπει να διερευνήσει τα
χαρακτηριστικά και τις ανάγκες των δυνητικών πελατών της και να τους
ομαδοποιήσει με βάση συγκεκριμένα κριτήρια. (Σπηλιοπούλου , 2018)
Μέθοδοι τμηματοποίησης αγοράς
Οι μεταβλητές τμηματοποίησης είναι τα κριτήρια

που χρησιμοποιούνται για να διαιρέσουμε μια
αγορά σε μικρότερα τμήματα. Η τμηματοποίηση
της αγοράς καταναλωτικών προϊόντων γίνεται με
κριτήρια που έχουν σχέση με τα χαρακτηριστικά και
τις συνήθειες των τελικών καταναλωτών ή με τα
χαρακτηριστικά των προϊόντων και των ωφελειών
που αυτά προσφέρουν, ώστε να προκύψουν
ομάδες καταναλωτών με ομοιογενείς ανάγκες,
χαρακτηριστικά & συμπεριφορές. Χρησιμοποιούνται γεωγραφικά, δημογραφικά,
ψυχογραφικά και προϊοντικά κριτήρια
Η τμηματοποίηση της αγοράς με δημογραφικά κριτήρια χρησιμοποιείται ευρέως από

τις επιχειρήσεις, καθώς τα δημογραφικά στοιχεία είναι εύκολα προσβάσιμα.
Καταγράφονται σε διάφορες στατιστικές (π.χ. απογραφή πληθυσμού) και άρα
μπορούν εύκολα να αναζητηθούν. (Σπηλιοπούλου , 2018)
Δ.ΥΠ.Α.

ΜΕΤΑΒΛΗΤΕΣ ΤΜΗΜΑΤΟΠΟΙΗΣΗΣ
1. Συμπεριφοράς
Περίσταση Αγοράς Ατομική Κατανάλωση, Δώρο, Ειδική Περίσταση
Στάση Απέναντι Στο Προϊόν Ενθουσιώδης, Θετικός, Αδιάφορος, Αρνητικός
Χρήση Πολύ Συχνή, Κανονική ή Περιστασιακή Χρήση
Επιδιωκόμενα Οφέλη Ευκολία, Κύρος, Απόδοση, Οικονομικό
Μέθοδοι Αγοράς Αγορές Από Διαδίκτυο, Χρήση Καρτών Κτλ.
Πίστη Στη Φίρμα Καμία, Μικρή, Μεγάλη Κτλ.
2. Ψυχογραφικές
Life – Style Μοντέρνοι, Συντηρητικοί, Σοφιστικέ
Προσωπικότητα Επιθετική, Εσωστρεφής, Εξωστρεφής, Ευσυνείδητη
3. Προφίλ
Ηλικία 12, 12-18, 19-25, 26-35, 36-49, 50 -64, 65+
Φύλο Άντρας, Γυναίκα
Φυλή Λευκή, Μαύρη, Ασιάτες, Κτλ.
Εθνικότητα Βορειο-Νότιοαμερικανοί, Ευρωπαϊκές Εθνικότητες,

Κινέζοι, Ινδοί Κτλ.
Κοινωνική Τάξη Μεσαία Τάξη, Εργατική, Αστική, Μεγαλοαστική
Εισόδημα Ανάλυση Εισοδήματος Και Αγοραστικής Δύναμης Με

Αντικειμενικά Εισοδηματικά Κριτήρια
Επάγγελμα Επιστήμονας, Εργάτης, Αγρότης, Υπάλληλος, Ελεύθερος

Επαγγελματίας, Κτλ.
Γεωγραφικά Δεδομένα Νότια, Κεντρική, Βόρεια Ελλάδα, Νησιά Κτλ.
Τύπος Περιοχής Αστική, Ημιαστική, Αγροτική Ορεινή, Χωριά
Θρησκεία Χριστιανισμός, Μωαμεθανισμός, Βουδισμός, Κτλ.

Δ.ΥΠ.Α.

Επίπεδο Μόρφωσης Βασική, Μέση, Ανώτερη, Ανώτατη Εκπαίδευση
Κύκλος Ζωής Ανύπαντροι, Νεαρά Ζευγάρια, Νέοι Γονείς, Μεσήλικα

Ζευγάρια, Συνταξιούχοι
Δ.ΥΠ.Α.

Δημογραφική Τμηματοποίηση: Ο προσδιορισμός των διαφόρων τμημάτων της

αγοράς γίνεται σύμφωνα με τα δημογραφικά χαρακτηριστικά των καταναλωτών,
όπως:
• Ηλικία
• Φύλο
• Εισόδημα
• Επάγγελμα (απασχόληση)
• Επίπεδο μόρφωσης (σε χρόνια σπουδών)
• Καταγωγή (ή εθνικότητα, ή φυλή)
• Θρήσκευμα
• Οικογενειακή κατάσταση (έγγαμος, άγαμος, αριθμός παιδιών)
• Τόπος κύριας κατοικίας
• Κοινωνική ομάδα
Η τμηματοποίηση της αγοράς με δημογραφικά κριτήρια χρησιμοποιείται ευρέως από

τις επιχειρήσεις, καθώς τα δημογραφικά στοιχεία είναι εύκολα προσβάσιμα.
Καταγράφονται σε διάφορες στατιστικές (π.χ. απογραφή πληθυσμού) και άρα
μπορούν εύκολα να αναζητηθούν.
Γεωγραφική Τμηματοποίηση: Ο προσδιορισμός των διαφόρων τμημάτων της

αγοράς γίνεται με βάση τη γεωγραφική κατανομή των καταναλωτών, τον τόπο
διαμονής τους ή τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της περιοχής, όπως:
Ευρύτερη περιοχή (π.χ. αστική, ημιαστική, αγροτική)
Μέγεθος πόλης (π.χ. μεγαλούπολη, κωμόπολη, χωριό)
Πυκνότητα πληθυσμού (π.χ. υψηλή, μέτρια, αραιή)
Κλίμα (π.χ. θερμό, ήπιο, ψυχρό)
Διαμόρφωση εδάφους (π.χ. νησί, πεδινό, ημιορεινό, ορεινό)

Δ.ΥΠ.Α.

Ψυχογραφική Τμηματοποίηση: Ο προσδιορισμός των διαφόρων τμημάτων της

αγοράς γίνεται σύμφωνα με τα ψυχογραφικά χαρακτηριστικά των καταναλωτών,
όπως:
• Προσωπικότητα
• Δραστήριοι ή ήπιοι χαρακτήρες
• Ανεξάρτητοι
• Εσωστρεφείς ή εξωστρεφείς
• Ανήσυχοι
• Κοινωνικοί
• Συντηρητικοί
• Προσαρμοστικοί
• Εκδηλωτικοί
• Μοναχικοί ή της παρέας, κλπ.
Τρόπος Ζωής (Lifestyle) όπως αυτός διαμορφώνεται από:

τις δραστηριότητες τους (εργασία, χόμπι, σπορ,
ψυχαγωγία κλπ.),
τα ενδιαφέροντα τους (οικογένεια, ελεύθερος

χρόνος, τέχνες και επιστήμες, πολιτική, αθλητισμός,
οικολογία κλπ.)
τη γνώμη που έχουν για τον εαυτό τους, τα

κοινωνικά ή πολιτικά θέματα κλπ. (iek-
artas.art.sch.gr , 2020)
Έρευνα που αφορά τις συνήθειες των καταναλωτών ουίσκι αποκαλύπτει ότι η
πλειοψηφία τους παρουσιάζει τα εξής χαρακτηριστικά γνωρίσματα τρόπου ζωής:
Δ.ΥΠ.Α.

• ταξιδεύει συχνά
• πηγαίνει εκδρομές τα Σαββατοκύριακα
• περνάει τις περισσότερες ώρες τους εκτός σπιτιού
• πηγαίνει τα βράδια σε μπαράκια
• παρακολουθεί αθλητικές εκδηλώσεις εκτός σπιτιού
• πηγαίνει με φίλους σε ακριβά εστιατόρια
• θέλει ζωή με έντονες συγκινήσεις.
Σαν αποτέλεσμα μιας τμηματοποίησης βασισμένης στον τρόπο ζωής, μια επιχείρηση
μπορεί να στοχεύσει σε αυτό το τμήμα της αγοράς και να επικοινωνήσει έναν
ανεξάρτητο & ελεύθερο τρόπο ζωής ώστε οι δυνητικοί πελάτες αυτοί να συσχετίσουν
τα προϊόντα της με τη δική του ικανοποίηση αναγκών και επιθυμιών.
Τμηματοποίηση Με Βάση τη Συμπεριφορά των Καταναλωτών
Ποσοτική τμηματοποίηση - Ανάλογα με την ποσότητα και τη συχνότητα

κατανάλωσης: Το σύνολο των καταναλωτών διακρίνεται σε δυο μεγάλες κατηγορίες,
τους χρήστες και τους μη χρήστες συγκεκριμένων κατηγοριών προϊόντων (π.χ.
καπνιστές και μη καπνιστές ή καταναλωτές αναψυκτικών και μη καταναλωτές
αναψυκτικών).
Ομοίως, γίνεται διάκριση ανάμεσα στους χρήστες και μη χρήστες συγκεκριμένων

μαρκών π.χ. καταναλωτές που καταναλώνουν Coca Cola και καταναλωτές που δεν
καταναλώνουν Coca Cola επειδή τη θεωρούν ένα παχυντικό προϊόν. Για αυτούς τους
τελευταίους, η Coca Cola λάνσαρε την Coca Cola light και Zero ώστε από μη
χρήστες να τους μετατρέψει σε χρήστες των αναψυκτικών της.
Δ.ΥΠ.Α.

Επίσης, σύμφωνα με την ποσοτική τμηματοποίηση, οι καταναλωτές ενός προϊόντος

χωρίζονται σε τρεις κατηγορίες με βάση τις ποσότητες που καταναλώνουν. Οι
κατηγορίες αυτές είναι οι:
• οι υψηλοί καταναλωτές (heavy users)
• οι μέτριοι καταναλωτές (medium users)
• οι χαμηλοί καταναλωτές (light users)
Π.χ. οι καταναλωτές του ουίσκι χωρίζονται στις κατηγορίες, υψηλοί, μέτριοι και
χαμηλοί ως εξής:
• οι υψηλοί καταναλωτές πίνουν πάνω από 4 ποτήρια την εβδομάδα
• οι μέτριοι καταναλωτές πίνουν 2-4 ποτήρια την εβδομάδα
• οι χαμηλοί καταναλωτές λιγότερα από 2 ποτήρια την εβδομάδα
Γνωρίζοντας τα παραπάνω, μία εταιρεία ουίσκι μπορεί να στοχεύσει μέσω

διαφορετικών προωθητικών ενεργειών στις διαφορετικές κατηγορίες καταναλωτών
ουίσκι. (Σπηλιοπούλου , 2018)
Τμηματοποίηση σύμφωνα με το προσδοκώμενο όφελος: Σύμφωνα με τη μέθοδο

αυτή, οι τελικοί καταναλωτές διακρίνονται σε κατηγορίες, ανάλογα με τα οφέλη που
προσδοκούν από τη χρήση του προϊόντος.
Οι αγοραστές laptop για παράδειγμα, μπορούν να χωριστούν σε τρεις κατηγορίες:
• αυτούς που θέλουν ένα απλό laptop,
• αυτούς που θέλουν ένα ειδικό laptop ρολόι (π.χ. με γραφικά για παιχνίδια)
• αυτούς που θέλουν ένα laptop για επαγγελματική χρήση
Κάθε μια από αυτές τις κατηγορίες αγοραστών έχει τα δικά της χαρακτηριστικά
γνωρίσματα και φυσικά εκδηλώνει διαφορετικές προτιμήσεις σε ό,τι αφορά την αγορά
laptop.
Τμηματοποίηση σύμφωνα με τα χαρακτηριστικά του προϊόντος: Η
τμηματοποίηση της αγοράς, σύμφωνα με τη μέθοδο αυτή, γίνεται με βάση
Δ.ΥΠ.Α.

συγκεκριμένα χαρακτηριστικά ενός προϊόντος, όπως τον τρόπο και την περίσταση
χρήσης του προϊόντος, την ευαισθησία των καταναλωτών στη τιμή του, τη πιστότητα
σε μια μάρκα, τη διανομή του προϊόντος, κ.ά.
Η αγορά χωρίζεται σε τμήματα, σύμφωνα με τις προτιμήσεις των καταναλωτών οι

οποίες διαμορφώνονται με κριτήρια, όπως:
• τη μορφή του προϊόντος (π.χ. απορρυπαντικό πλυντηρίου σε σκόνη, ταμπλέτες ή
υγρό, αυτοκίνητο με δύο, τέσσερις ή πέντε πόρτες)
• τη συσκευασία (π.χ. αναψυκτικό σε κουτάκι, μπουκάλι ή χάρτινη συσκευασία)
• τη γεύση, το άρωμα ή τα χρώματα του προϊόντος
• την τιμή (φτηνά η ακριβά προϊόντα)
• τη διανομή (επιλεκτική ή ευρεία διανομή) κλπ. (Σπηλιοπούλου , 2018)
Προϋποθέσεις επιτυχούς τμηματοποίησης
Ανεξάρτητα από το κριτήριο τμηματοποίησης, οι προϋποθέσεις μιας επιτυχούς

τμηματοποίησης, που θα επιτρέψει στην εταιρεία να σχεδιάσει τη στρατηγική
μάρκετινγκ της είναι:
Ομοιογένεια αγοραστών κάθε τμήματος (πρέπει να αντιδρούν με τον ίδιο τρόπο στα
ερεθίσματα μάρκετινγκ)
Οι αγοραστές κάθε τμήματος να διαφέρουν από τους αγοραστές των υπόλοιπων

τμημάτων
Τα τμήματα να έχουν το κατάλληλο μέγεθος για να υπάρχει οικονομικό ενδιαφέρον

από την στόχευσή τους
Δ.ΥΠ.Α.

Τα τμήματα να μπορούν να προσεγγιστούν μέσω του κατάλληλου μείγματος

μάρκετινγκ (Σπηλιοπούλου , 2018)
8.1.3.2. Στόχευση Αγοράς
Αγορά Στόχος
Έχοντας αναγνωρίσει τα τμήματα της αγοράς η επιχείρηση ή οι ειδικοί του μάρκετινγκ
πρέπει να αποφασίσουν σε ποιο / ποια από αυτά θα εισχωρήσουν.
Στόχευση target group: Είναι η στόχευση συγκεκριμένου τμήματος της αγοράς,

δηλαδή ο προσδιορισμός με ακρίβεια του τμήματος της αγοράς στο οποίο η
επιχείρηση θα επικεντρώσει τη δράση της και που αποτελεί την αγορά-στόχος
(target group) της επιχείρησης
Εφόσον τα προϊόντα που προσφέρει μια

επιχείρηση δεν μπορούν να ικανοποιήσουν
πλήρως τις ανάγκες όλων των ατόμων ή
επιχειρήσεων, καθώς αυτές διαφέρουν, η
επιχείρηση πρέπει να επιλέξει σε ποιο από τα
τμήματα της αγοράς, που έχουν
προσδιοριστεί στο προηγούμενο στάδιο της
τμηματοποίησης, σκοπεύει να στοχεύσει. Επομένως, ως αγορά – στόχος (target
group) ορίζεται μία ομάδα καταναλωτών ή πελατών με ομοιογενείς ανάγκες /
επιθυμίες τις οποίες η επιχείρηση αποφασίζει να ικανοποιήσει .
Η στόχευση τμήματος της συνολικής αγοράς προϋποθέτει

την αξιολόγηση της ελκυστικότητας κάθε τμήματος της αγοράς
των συγκεκριμένων χαρακτηριστικών και αναγκών του (profiling).
Για να αποτελέσει ένα τμήμα της αγοράς ελκυστική ευκαιρία για την εκάστοτε
επιχείρηση, πρέπει να συγκεντρώνει τουλάχιστον τέσσερα βασικά χαρακτηριστικά:
Δ.ΥΠ.Α.

να έχει ικανοποιητικό μέγεθος
να έχει μεγάλες δυνατότητες ανάπτυξης στο μέλλον
να μην ελέγχεται ολόκληρο από τον ανταγωνισμό, ώστε να είναι εύκολη η πρόσβαση
σ’ αυτό
να υπάρχουν σε αυτό ανικανοποίητες ανάγκες καταναλωτών, τις οποίες η επιχείρηση

έχει τη δυνατότητα να ικανοποιήσει με τα προϊόντα που προσφέρει. (Σπηλιοπούλου ,
2018)
Στρατηγικές Στόχευσης
Μη-διαφοροποιημένο marketing (undifferentiated marketing): Προσφέρουν ένα

προϊόν / μάρκα σε μεγαλύτερο αριθμό τμημάτων. Η coca-cola, λανσάρει την
coca-cola classic αδιαφοροποίητη σε πολλά τμήματα ταυτόχρονα. Η Heineken
επίσης, τοποθετεί τη μπύρα της αδιαφοροποίητα.
Διαφοροποιημένο marketing (differentiated marketing): Προσφέρουν ένα

προϊόν σε κάθε ένα τμήμα ξεχωριστά. Παράδειγμα: η Phillip Morris/Marlboro,
λανσάρει διαφορετικούς τύπους τσιγάρων (silver, lights, medium, classic) για
διαφορετικούς τύπους καπνιστών. Η Καρέλιας, λανσάρει βαριά τσιγάρα για άντρες,
αλλά και τα Καρέλια slim lights για τις γυναίκες.
Επικεντρωμένο – Συγκεντρωμένο marketing (concentrated marketing):

Συγκεντρώνονται σε ένα τμήμα με ένα προϊόν / μάρκα. Αυτή η στρατηγική
χρησιμοποιείται από επιχειρήσεις που έχουν συνήθως περιορισμένες δυνατότητες
και μεγέθη. Δηλαδή, η επιχείρηση αντί να αγωνιστεί να πάρει ένα μικρό μερίδιο μιας
μεγάλης αγοράς, προτιμά να κερδίσει ένα μεγαλύτερο μερίδιο μιας υπο-αγοράς
(submarket).
Δ.ΥΠ.Α.

8.1.3.3. Τοποθέτηση Προϊόντος
τοποθετούμε» το προϊόν στο μυαλό και τις αντιλήψεις του καταναλωτή, έτσι
ώστε να έχει μια ξεχωριστή εικόνα, να σημαίνει κάτι γι’ αυτούς.
Μόλις η επιχείρηση αποφασίσει ποια/ποιες

είναι οι αγορές στόχοι και ποια η στρατηγική
στόχευσης, το επόμενο βήμα είναι να
αποφασίσει ποια θέση (position) θέλει να
κατέχει στην αγορά. Η θέση ενός προϊόντος
(product’s position), ή επιχείρησης
(company’s position), είναι αυτή που κατέχει
στο μυαλό του καταναλωτή, σε σχέση με άλλα
ομοειδή προϊόντα. Όλοι οι καταναλωτές
έχουμε μια συγκεκριμένη άποψη για τα διάφορα προϊόντα και επιχειρήσεις.
Αυτή η αντίληψη, μπορεί να είναι αποτέλεσμα γνώσης ή μια υπεραπλουστευμένη

άποψη (λόγω διαφήμισης, ή φημών) για το προϊόν χωρίς καν να το έχουμε δοκιμάσει
Δ.ΥΠ.Α.

ποτέ: κάποιες φίρμες και προϊόντα θεωρούνται ακριβά, (Rolex, Porsche), και κάποια
άλλα φτηνά (Casio, Skoda). Κάποιες εταιρίες θεωρούνται τεχνολογικοί ηγέτες, (η
Philips και Sony στις τηλεοράσεις), και κάποιες άλλες σύμβολα status, και ύψιστης
αισθητικής (Bang & Olufsen). Η Volvo θεωρείται ένα ασφαλές οικογενειακό
αυτοκίνητο, ενώ οι Alfa Romeo γρήγορες και νεανικές.
Στη σημερινή εποχή υπάρχει τόσο μεγάλη πληροφοριακή υπερφόρτωση που το

μυαλό μας αναγκάζεται να φιλτράρει τις πληροφορίες και να απλοποιεί τη λήψη
απόφασης του ποιο προϊόν θα αγοράσει. Διαφορετικά, θα χρειαζόμασταν μέρες να
αγοράσουμε τα απαραίτητα προϊόντα περιποίησης προσώπου. Έτσι ουσιαστικά,
αυτό που πιστεύουμε για ένα προϊόν ή επιχείρηση, είναι και η θέση (position) που
καταλαμβάνει στο μυαλό μας.
Αντιληπτικός Χάρτης (Perceptual Map)
Ο πίνακας (χάρτης) αντίληψης είναι μια διαγραμματική τεχνική που χρησιμοποιείται

για να οπτικοποιήσουμε –χαρτογραφήσουμε τις αντιλήψεις και τις απόψεις των
καταναλωτών/πελατών για ένα συγκεκριμένο προϊόν, σειρά προϊόντων, μία φίρμα, ή
επιχείρηση, σε συνάρτηση με τους ανταγωνιστές τους.
Αυτός ο χάρτης, που χαρακτηρίζεται από τον σχεδιασμό με άξονες (αρχή τον
αξόνων), μπορεί να έχει αρκετές διαστάσεις (πολλαπλούς άξονες), αν και η συνήθης
πρακτική είναι να επιλέγουμε δύο μόνο άξονες με τις μεταβλητές που θεωρούμε
Δ.ΥΠ.Α.

σημαντικότερες για το προϊόν ή φίρμα που μελετούμε. (πχ μεταβλητή τιμής και
ποιότητας). Στον συγκεκριμένο πίνακα τοποθετούμε τα δεδομένα όπως οι
καταναλωτές τα αντιλαμβάνονται και έτσι ουσιαστικά «χαρτογραφούμε» τον
ανταγωνισμό μεταξύ των διάφορων προϊόντων ή εταιριών, και το τι θέση
καταλαμβάνουν στο μυαλό του καταναλωτή.
Παράδειγμα 1: αντιληπτικός χάρτης που αναλύει τον ανταγωνισμό στην αγορά

των αθλητικών ειδών με άξονες μελέτης την τιμή και την απόδοση, βασισμένος
στις απόψεις των καταναλωτών
Παράδειγμα 2: αντιληπτικός χάρτης που αναλύει τον ανταγωνισμό στην

τουριστική αγορά με άξονες μελέτης την σχέση τιμής/αξία και τον φήμη της
κάθε χώρας.
Δ.ΥΠ.Α.

Στρατηγικές Τοποθέτησης
Τα 3 βήματα για τη Στρατηγική Τοποθέτησης (Positioning strategy)

Εκτίμησε τη θέση και εικόνα του προϊόντος σου στο μυαλό των καταναλωτών σε
σχέση με άλλα ανταγωνιστικά προϊόντα.
Διάλεξε που θα ανήκει το προϊόν σου, ποια τα ξεχωριστά του πλεονεκτήματα, και
που θα τοποθετηθεί.
Επικοινώνησε τη θέση σου στους καταναλωτές και ανέπτυξε το marketing mix.
Ο σχεδιασμός αποτελεσματικής τοποθέτησης περιλαμβάνει τα εξής στάδια:

Εντοπισμός θέσεων στην αγορά που έχουν τη μεγαλύτερη αξία για τους
στοχευόμενους καταναλωτές
Εντοπισμός θέσεων που έχουν ήδη καταληφθεί

Δ.ΥΠ.Α.

Αξιολόγηση διαθέσιμων θέσεων για τον εντοπισμό εκείνων που ταιριάζουν καλύτερα
με τους στόχους και τις δυνατότητες της επιχείρησης
Τοποθέτηση του προϊόντος με συνέπεια
Υποστήριξη της τοποθέτησης με βάση τα χαρακτηριστικά του προϊόντος και την

ανάπτυξη του μείγματος μάρκετινγκ.
Η διαφοροποίηση ενός προϊόντος μπορεί να προκύψει από οποιοδήποτε

χαρακτηριστικό του. Οι βασικές στρατηγικές διαφοροποίησης είναι:
α) Χαρακτηριστικού ή ιδιότητας του προϊόντος: σημείο διαφοροποίησης κάποια

προϊοντικά χαρακτηριστικά.
β) Σχέσης τιμής–ποιότητας: σημείο διαφοροποίησης ο συνδυασμός

προσφερόμενης τιμής και αντιληπτής από πλευράς καταναλωτή ποιότητας του
προϊόντος
γ) Χρήσης ή εφαρμογής του προϊόντος: σημείο διαφοροποίησης μια ιδιαίτερη
χρήση του προϊόντος ή κάποια ιδιαίτερη ανάγκη που ικανοποιεί
δ) Χρήστη του προϊόντος: σημείο διαφοροποίησης η ομάδα καταναλωτών που
χρησιμοποιεί το προϊόν
Δ.ΥΠ.Α.

ε) Κατηγορίας προϊόντος: σημείο διαφοροποίησης η δημιουργία μιας νέας κλάσης

ή τάξης προϊόντος (π.χ. Premium whiskey)
στ) Ανταγωνισμού: σημείο διαφοροποίησης η ξεχωριστή φύση του προϊόντος σε
σχέση με τους βασικούς ανταγωνιστές (Σπηλιοπούλου , 2018)
Αναλυτικότερα
Τοποθέτηση με βάση τα συγκεκριμένα στοιχεία και χαρακτηριστικά του
προϊόντος (price/quality): είναι η πιο κοινή στρατηγική ειδικά σε βιομηχανικά αγαθά.
Κύρια στοιχεία που τονίζονται, είναι η τιμή ή/και τα χαρακτηριστικά του προϊόντος.
Τοποθέτηση με βάση τα οφέλη, προβλήματα/λύσεις, ή ανάγκες. Δίνεται έμφαση

στα οφέλη που θα έχει ο καταναλωτής από την αγορά / κατανάλωση του προϊόντος.
Παραδείγματα, είναι οι διαφημίσεις οδοντόκρεμων (ενάντια της τερηδόνας, λευκότερα
δόντια, κατά της πέτρας), η διαφημίσεις των υγιεινών τροφών (πχ becel, γάλατα με
Ω-3 λιπαρά), η ασφάλεια στα αυτοκίνητα,
Δ.ΥΠ.Α.

Τοποθέτηση με βάση συγκεκριμένη περίσταση χρήσης. Σχετίζεται με την

προηγουμένη στρατηγική, αλλά χρησιμοποιεί την περίσταση χρήσης, ως κύριο
χαρακτηριστικό της τοποθέτησης. Παράδειγμα το Johnson’s baby shampoo,
πλασάρεται ως προϊόν για καθημερινή χρήση. Στην παρακάτω φωτογραφία του
διαφημιστικού της Aegean για την Ελλάδα, το τουριστικό προϊόν εστιάζει στο
συναίσθημα της χαλάρωσης.
Τοποθέτηση με βάση το χρήστη. Απευθύνεται σε συγκεκριμένο προφίλ χρήστη ή

κατηγορία χρηστών. Έτσι, τα προϊόντα μπορεί να απευθύνονται σε χρήστες, με βάση
την ηλικία (mad TV) , το εισόδημα (Mercedes), το status (Luis Vuitton), το life style
(Moet&Chandon), το επάγγελμα (κινητά-υπολογιστές). Πολλές φορές, στις
διαφημιστικές καμπάνιες χρησιμοποιούνται διασημότητες, προκειμένου η διαφήμιση
να κεντρίσει την προσοχή του καταναλωτή, ή να τον κάνει να ταυτιστεί κατά κάποιον
τρόπο με αυτόν (παράδειγμα προς μίμηση).
Η καμπάνιες τοποθέτησης με βάση το χρήστη, της Ultrex και της Nike με τον Cristiano
Ronaldo και τον Γιάννη Αντετοκούμπο
Τοποθέτηση με βάση την κατηγορία προϊόντος. Αντί μια φίρμα να τοποθετήσει τα

προϊόντα της απέναντι σε μια άλλη ανταγωνιστική φίρμα, πλασάρει τα προϊόντα της
σε σχέση με κατηγορία προϊόντος. Δεν είναι συνήθης στρατηγική, αλλά μπορεί να
Δ.ΥΠ.Α.

γίνει πολύ αποτελεσματικό, όταν το προϊόν είναι νέο και διαθέτει κάποιο δυνατό
χαρακτηριστικό. Για παράδειγμα, βούτυρο, αντί μαργαρίνης, ή βιτάμ αντί βουτύρου,
Ηλιέλαιο αντί ελαιόλαδου, κτλ.
Τοποθέτηση με βάση τον ανταγωνιστή. Τοποθετούμαστε με βάση τον

ανταγωνισμό, και επικοινωνούμε τα ανταγωνιστικά μας πλεονεκτήματα.
Τοποθέτηση σε υβριδική βάση: πολλές φορές η στρατηγική τοποθέτησης, γίνεται

με περισσότερες από μια από τις ποιο πάνω εναλλακτικές στρατηγικές. Για
παράδειγμα η Πόρσε, βασίζεται τόσο στα χαρακτηριστικά του προϊόντος, όσο και στο
χρήστη.
8.1.4. Το Μείγμα του Marketing (Marketing Mix)
Η χάραξη της στρατηγικής του μάρκετινγκ βασίζεται

στη διαχείριση του Μείγματος μάρκετινγκ (Marketing
Mix), των αποκαλούμενων 4P. Ο όρος μείγμα είναι
σημαντικός καθώς και τα τέσσερα εργαλεία του
μείγματος θα πρέπει να χρησιμοποιηθούν με τέτοιο
τρόπο, ώστε να υπάρξει ένα συνολικά αρμονικό
αποτέλεσμα. Αυτά τα διαφορετικά εργαλεία θα πρέπει
να αλληλοϋποστηρίζονται και δεν πρέπει να
συγκρουστούν μεταξύ τους. Σε διαφορετική περίπτωση δεν θα υπάρξει μία ξεκάθαρη
εικόνα για το προϊόν στο μυαλό των καταναλωτών και αυτή η σύγχυση θα οδηγήσει
σε αρνητικά αποτελέσματα για το προϊόν.
Δ.ΥΠ.Α.

Αναπτύσσοντας ένα αποτελεσματικό μείγμα marketing

Με βάση την κατανόηση της αγοράς και των καταναλωτών κάθε εταιρία πρέπει να
δημιουργεί και να αναπτύσσει το δικό της marketing mix
• Product – προϊόν
• Price – τιμή
• Place - τοποθεσία / κανάλια διανομής
• Promotion - προώθηση
Η συσχέτιση του marketing mix με τους πελάτες-καταναλωτές:
Πολύ σημαντικός παράγοντας επιτυχίας του μείγματος μάρκετινγκ είναι ο

συσχετισμός του με τις ανάγκες της επιλεγμένης αγοράς-στόχος. Γνωρίζοντας τα
χαρακτηριστικά των συγκεκριμένων καταναλωτών προς στόχευση αλλά και τις
συνθήκες της αγοράς, τα τέσσερα αυτά εργαλεία θα πρέπει να σχεδιαστούν με τέτοιο
τρόπο ώστε να προσφέρουν στην αγορά-στόχος μια συνολική πρόταση καλύτερη
από εκείνη του ανταγωνισμού, ώστε να εξασφαλιστεί η προτίμηση των καταναλωτών.
Δ.ΥΠ.Α.

8.1.4.1. Προϊόν (Product)
Περιλαμβάνει όλα τα τεχνικά και συμβολικά χαρακτηριστικά του προϊόντος (π.χ.

λειτουργία, συστατικά, μάρκα, design, συσκευασία, ετικέτα, εγγύηση, εξυπηρέτηση
μετά την πώληση)
8.1.4.1.1. Οι 3 διαστάσεις του προϊόντος. (Levitt 1974).
Το προϊόν, έχει τρεις «ουσίες», τρία επίπεδα:
ο πυρήνας του προϊόντος (core product), ο λόγος για τον οποίο ο καταναλωτής
αγοράζει το προϊόν, από το οποίο θα λάβει το όφελος, την ικανοποίηση από την
κατανάλωσή του, τη χρήση του.
Το τυπικό προϊόν (formal – actual product), περιλαμβάνει όλα τα «υλικά», «απτά»,

στοιχεία του προϊόντος. Είναι το δεύτερο επίπεδο, και περικλείει τη φίρμα, τα
συστατικά, τα στοιχεία, τα χαρακτηριστικά, την ποιότητα, το στυλ, τα περιεχόμενα, τη
συσκευασία.
Το «επαυξημένο» προϊόν (augmented product), είναι το τρίτο επίπεδο του

προϊόντος, και περιλαμβάνει όλα τα στοιχεία κυρίως «άυλα» χαρακτηριστικά, τα
οποία προσδίδουν στο προϊόν κάποια έξτρα πλεονεκτήματα, απαραίτητα για τις
Δ.ΥΠ.Α.

απαιτήσεις του καταναλωτή. Αυτά είναι η εγγύηση, η εγκατάσταση, η διανομή, και το

σέρβις.
Για παράδειγμα, ένας Η/Υ, έχει ως πυρήνα (core product), τη

λειτουργία του (τη χρήση του από τον χρήστη, στο να υπολογίζει,
να γράφει, να σχεδιάζει, κτλ.). Ως τυπικό προϊόν (formal -
actual product), έχει όλα τα στοιχεία που το απαρτίζουν (σκληρό
δίσκο, μνήμη, οθόνη, πληκτρολόγιο, κτλ.). Το επαυξημένο
προϊόν (augmented product), είναι η εγγύηση του κατασκευαστή, το σέρβις, η
παράδοση στο σπίτι, η εγκατάσταση του, και η εκπαίδευση του χρήστη.
Τι είναι το νέο προϊόν;

Ένα νέο προϊόν είναι:
Αυτό που ανοίγει μια εντελώς καινούργια αγορά
Αυτό που αντικαθιστά ένα ήδη υπάρχον
Αυτό που επεκτείνει σημαντικά την αγορά για ένα υπάρχον προϊόν
Ένα παλιό προϊόν μπορεί να γίνει νέο αν:

Εισαχθεί σε μια νέα αγορά
Αν συσκευασθεί με ένα διαφορετικό τρόπο
Αν χρησιμοποιηθεί με ένα διαφορετικό τρόπο (νέα διαφορετική χρήση)
8.1.4.1.2. Πως γίνονται αποδεκτά τα νέα προϊόντα;
Πρέπει να επισημάνουμε πως δεν γίνονται αποδεκτά από τους καταναλωτές όλα τα
νέα προϊόντα. Οι καταναλωτές και οι αντιδράσεις τους στα νέα προϊόντα (τεχνολογικά
καινοτόμα) και ο βαθμός υιοθέτησής τους, ποικίλουν όσον αφορά στην επιθυμία τους
να τα αγοράσουν. Το παρακάτω διάγραμμα μας δείχνει τις αντιδράσεις των
καταναλωτών απέναντι στα νέα προϊόντα και την κατηγοριοποίηση τους με βάση το
Δ.ΥΠ.Α.

χρόνο που χρειάζονται για να τα αγοράσουν από τη στιγμή που τα προϊόντα αυτά θα
λανσαριστούν (καμπύλη υιοθέτησης προϊόντος).
Διακρίνουμε 5 κατηγορίες καταναλωτών

Οι καινοτόμοι (innovators): είναι οι ενθουσιώδεις με την τεχνολογία καταναλωτές,
οι οποίοι υιοθετούν τάχιστα το νέο προϊόν και αποτελούν το 3,4% του
καταναλωτικού πληθυσμού.
Αυτοί που υιοθετούν πρώιμα το προϊόν (early adopters): τους ονομάζουμε και
οραματιστές/διορατικούς και αποτελούν το 13,5% του πληθυσμού.
Η πρώιμη πλειοψηφία (early majority): είναι οι πραγματιστές (34% του

πληθυσμού)
Η καθυστερημένη (όψιμη) πλειοψηφία (late majority): συντηρητικοί καταναλωτές,

υιοθετούν σχετικά αργά το νέο προϊόν (34% του πληθυσμού)
Οι βραδυκίνητοι (laggards): κατά βάση σκεπτικιστές, υιοθετούν το νέο προϊόν όταν

αυτό φτάνει στο ώριμο στάδιο της ζωής του, και αυτό γιατί αρκετές φορές τα παλιά
προϊόντα που χρησιμοποιούσαν έχουν αποσυρθεί από την αγορά. (16% του
Δ.ΥΠ.Α.

Δ.ΥΠ.Α.

8.1.4.1.3. Κύκλος ζωής προϊόντος
Ο κύκλος ζωής ενός προϊόντος περιλαμβάνει τέσσερα στάδια. Το στάδιο της

Εισαγωγής, Ανάπτυξης, Ωριμότητας και της Παρακμής.
Δ.ΥΠ.Α.

Οπτικός Συνδιασμός του κύκλου ζωής προϊόντος και των κατηγοριών των καταναλωτών
Συνδυασμός του κύκλου ζωής προϊόντος και των κατηγοριών των καταναλωτών
8.1.4.1.4. Η συσκευασία του προϊόντος
Η συμβολή της συσκευασίας στο marketing
Καθότι η συσκευασία αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι του marketing τόσο σε

επίπεδο προϊόντος (το περιβάλλει), όσο και επικοινωνίας (αποτελεί οπτικό ερέθισμα
προς τον αγοραστή) παραθέτουμε συνοπτικά κάποια στοιχεία για το ρόλο της.
Δημιουργία: Ανάλογα με τους στόχους που θέτει η επιχείρηση, η συσκευασία

συμβάλλει σε δύο πολύ σημαντικές έννοιες του Μάρκετινγκ:
α) στην υλοποίηση της «τμηματοποίησης» της αγοράς, σχεδιάζοντας
συσκευασίες για συγκεκριμένα κοινά, και
Δ.ΥΠ.Α.

β) στη διαφοροποίηση π.χ. προσφέροντας συσκευασίες με ανακυκλώσιμα υλικά.

Εκτός από αυτές τις δύο έννοιες, στο πλαίσιο της δημιουργίας έχουμε και την
«έξυπνη συσκευασία», που παρέχει πληροφορίες στον καταναλωτή.
Επικοινωνία: Το σχήμα, το μέγεθος, το υλικό, τα χρώματα, ο τύπος των γραμμάτων

- στοιχείων των διαφόρων μηνυμάτων και τα άλλα εικαστικά χαρακτηριστικά μιας
συσκευασίας δρουν ως εργαλεία επικοινωνίας με τον αγοραστή. Η συσκευασία έχει
σπουδαίο ρόλο στην αναγνώριση της μάρκας του προϊόντος, όπως και το σήμα ή
οποιοδήποτε άλλο ειδικό σύμβολο. Η «έξυπνη» συσκευασία έχει καταλυτικό ρόλο,
καθώς προσφέρει αναβαθμισμένη αισθητική, βελτιωμένη λειτουργικότητα, ασφάλεια,
ευκολία και value for money στους καταναλωτές.
Μεταφορά: Η συσκευασία είναι άμεσα συνδεδεμένη με την αποθήκευση, μεταφορά

και κατανάλωση των προϊόντων. Προσφέρει την απαραίτητη προστασία έναντι των
περιβαλλοντικών συνθηκών, αλλά και των φυσικών κινδύνων τους οποίους είναι
πιθανό να αντιμετωπίσει ένα προϊόν. Μια επιπλέον διάσταση της «έξυπνης
συσκευασίας» αφορά τη διακίνηση (Logistics), καθώς περιλαμβάνει την ενσωμάτωση
μικροτσίπ τεχνολογίας RFID.
Αξία: Η καλή ποιότητα ενός προϊόντος δεν επαρκεί πλέον ως μοναδικό κριτήριο
επιλογής του. Η συσκευασία είναι αυτή που συμπληρώνει και αναδεικνύει την
ποιότητα ενός προϊόντος, δίνοντας προστιθέμενη αξία, καθώς μια ασφαλής και
αξιόλογη αισθητικά συσκευασία προβάλλει και επιβάλλει ένα συγκεκριμένο προϊόν
από το πλήθος των ανταγωνιστών (Αυλωνίτης , 2019)
Ο σχεδιασμός της συσκευασίας ενός προϊόντος διακρίνεται

Στη σχεδίαση «δομικής σχεδίασης» (αναφορά στα τεχνικά στοιχεία και τις
προδιαγραφές αντοχής της συσκευασίας) και
Αισθητικός σχεδιασμός σε «γραφικό ή οπτικό σχέδιο» (αναφέρεται στην εμφάνιση
του πακέτου και τις προωθητικές δυνατότητες που του δίνει).
Δ.ΥΠ.Α.

Ο δομικός σχεδιασμός και ο αισθητικός

σχεδιασμός της συσκευασίας πρέπει να είναι
απόλυτα συντονισμένοι. Για παράδειγμα, εάν
μια συσκευασία με σχεδιασμό υψηλής
αισθητικής φτάσει στο σημείο πώλησης σε
κακή κατάσταση επειδή απέτυχε ο σχεδιασμός
κατασκευής, αυτό θεωρείται αποτυχία. Σε άλλη
περίπτωση, το δέμα έφτασε με ασφάλεια και σε καλή κατάσταση στο σημείο
πώλησης, αλλά απέτυχε λόγω κακής αισθητικής σχεδίασης.
Στις περισσότερες περιπτώσεις, η

συσκευασία ενσωματώνεται με το προϊόν και,
σε συνδυασμό με την τιμή πώλησής του,
καθορίζει το προϊόν και το τοποθετεί σε μια
συγκεκριμένη θέση στον ανταγωνιστικό χώρο
του προϊόντος. Παράγοντες όπως η ποιότητα
του υλικού συσκευασίας, η πολυπλοκότητα
των εικόνων, ο αριθμός των χρωμάτων και η
σαφήνεια της εκτύπωσης διαμορφώνουν την εικόνα του προϊόντος για τους
υποψήφιους αγοραστές.
Η συσκευασία επιτελεί πέντε (5) βασικές λειτουργίες:
• Προστατεύει το προϊόν
• Διευκολύνει να αγοραστούν μεγάλες ποσότητες προϊόντος και να καταναλώνεται
τμηματικά, όπως σαμπουάν, απορρυπαντικά, έλαια, κτλ.
• Ενισχύει την πώληση του προϊόντος. Οι πληροφορίες που αναγράφονται σε αυτή
καθιστά τους καταναλωτές ικανούς να αγοράζουν, χωρίς τη βοήθεια πωλητών
• Διαφοροποιεί το προϊόν από τα ομοειδή προϊόντα της αγοράς, είτε σε όρους
σχήματος της συσκευασίας, χρώματος, κτλ. και δημιουργεί την ξεχωριστή του εικόνα.
Δ.ΥΠ.Α.

• Προσφέρει προστασία στο καταναλωτικό κοινό από την κακή, λανθασμένη, ή μη
προσεκτική χρήση του προϊόντος, πχ, βαλβίδα ασφαλείας στα μπουκαλάκια που
περιέχουν φάρμακα, ειδικό “stop” σε αναπτήρες κτλ.
Επιπλέον η συσκευασία ενός προϊόντος αναλαμβάνει το ρόλο:
• Κάντε το άνετο και ασφαλές στη μεταφορά.
• Προστατέψτε το προϊόν από μόλυνση,
απώλεια και διάφορες ζημιές και αλλοιώσεις.
• Παρέχει ευκολία στη χρήση.
• Παρουσιάζει καλή εμφάνιση.
• Ενημερώστε τους καταναλωτές για
λεπτομέρειες σχετικά με τους παραγωγούς και τα
χαρακτηριστικά των προϊόντων που περιέχουν.
• κόβω το κόστος.
Η επίδραση της συσκευασίας στην αγορασιμότητα (shopability) του προϊόντος
Οι επιτυχημένες συσκευασίες πωλούν. Κάθε εταιρεία που επενδύει εκατομμύρια

δολάρια στην ανάπτυξη προϊόντων, στην έρευνα καταναλωτών και στο μάρκετινγκ
αναμένει απόδοση αυτής της επένδυσης. Το ράφι είναι εκεί που συμβαίνει. Η
συσκευασία προϊόντων αποτελεί αναπόσπαστο στοιχείο της αγοραστικής εμπειρίας.
Για πολλούς ανθρώπους τα ψώνια-αγορές είναι εξίσου συναισθηματική εμπειρία,
όπως είναι η συνάρτηση της παραλαβής όσων χρειάζονται. Με το 80% των
Δ.ΥΠ.Α.

αποφάσεων αγοράς να λαμβάνονται στο ράφι, η παρουσίαση του προϊόντος είναι η

μόνη μορφή μάρκετινγκ που τη βλέπει το 100% των ανθρώπων τη στιγμή που έχουν
το προϊόν μπροστά τους και το βάζουν στο καλάθι τους.
O σχεδιασμός της συσκευασίας καθορίζει εάν το

προϊόν σας θα μπει στο καλάθι ή όχι. Σε κάθε
κατηγορία προϊόντων, από ένα κομψό κρασί και
οινοπνευματώδη ποτά, αρώματα και ενδύματα έως
σαπούνι και χαρτί υγείας, ο επιτυχημένος σχεδιασμός
συσκευασίας αφορά τη συναισθηματική σύνδεση. Εάν
η συσκευασία του προϊόντος δεν συνδεθεί αμέσως με
τον καταναλωτή, η αγορά είναι αμφίβολη Η
συσκευασία που πουλάει είναι φιλική προς το μυαλό
και συνδέεται με την καρδιά του αγοραστή. Με άλλα λόγια, η συσκευασία πρέπει να
έχει σχεδιαστεί έτσι ώστε να είναι ”αγοράσιμη”
Ευαισθητοποίηση και συναίσθημα σε ένα δευτερόλεπτο
Το μυαλό φιλτράρει τα πράγματα με εκπληκτική ταχύτητα και αποτελεσματικότητα.

Σκεφτείτε τις στιγμές που ψωνίζατε ψάχνοντας για κάτι συγκεκριμένο ή φορές που
κάτι τραβούσε την πιο σύντομη προσοχή σας. Το μυαλό μας φιλτράρει συνεχώς
πράγματα κάτω από τη υποσυνείδητα ενώ αναζητάμε συνειδητά κάτι άλλο. Ωστόσο,
όταν κάτι μας τραβά την προσοχή, για να εγγραφεί στον εγκέφαλό μας, πρέπει να
συνδεθεί με την καρδιά μας. Πρέπει να βιώσουμε ένα συναίσθημα για να
συνεχίσουμε να κρατάμε την προσοχή περισσότερο από ένα δευτερόλεπτο.
Οι δύο μάχες στο ράφι
Για να πραγματοποιηθεί μια πώληση, υπάρχουν δύο μάχες στο ράφι που πρέπει να
κερδηθούν. Πρώτον, οι χρήστες να έχουν προσέξει το προϊόν και το παρατηρούν (σε
Δ.ΥΠ.Α.

αντίθεση με ένα άλλο). Δεύτερον, πρέπει να το ρίξουν στο καλάθι. Πρέπει να

κερδηθούν και τις δύο μάχες. Η συσκευασία του προϊόντος θα κάνει τη διαφορά.
Σχεδιάζοντας την “αγορασιμότητα” στη συσκευασία
Η αγορασιμότητα είναι το πόσο καλά η συσκευασία θα τραβήξει την προσοχή και θα

συνδεθεί με τα συναισθήματα του καταναλωτή-στόχου. Σε αντίθεση με τόσες άλλες
τακτικές μάρκετινγκ όπου έχουμε πολύ λιγότερο έλεγχο, μπορούμε να ελέγξουμε τον
παράγοντα αγορασιμότητας στη συσκευασία μέσω του σχεδιασμού. Η
αγορασιμότητα της συσκευασίας βασίζεται σε τεράστιο βαθμό στο σχεδιασμό:
Η ιεραρχία της εντύπωσης
Το μυαλό βλέπει, αποτυπώνει και

θυμάται με συστηματικό τρόπο. Για να
κάνει εντύπωση στο μυαλό, η
συσκευασία πρέπει να υποστηρίζει τον
τρόπο με τον οποίο οι άνθρωποι
αντιλαμβάνονται τα επίπεδα
πληροφοριών όταν ψωνίζουν. Η
επεξεργασία των πληροφοριών γίνεται
σταδιακά με διαδοχικό τρόπο.
Προκειμένου να γίνει αντιληπτή η
σημασία του νου, ο σχεδιασμός των συσκευασιών πρέπει να υποστηρίζει αυτές τις
εντυπώσεις:
1. χρώμα - επικαλείται μια φυσική απόκριση
2. σχήμα - δημιουργεί και υποστηρίζει την αναγνώριση
3. εικόνα - ανακατεύει συναισθήματα και ικανοποιεί τις ανάγκες
4. λέξεις - ενημερώνουν
Δ.ΥΠ.Α.

Όταν μελετούμε τη δημιουργία και τον σχεδιασμό νέων συσκευασιών, είναι σημαντικό
να εξετάσουμε πώς αντιμετωπίζει το μυαλό του καταναλωτή τη διαχείριση της
έντονης υπερφόρτωσης των αισθητηριακών πληροφοριών που τους έρχονται από
κάθε κατεύθυνση όταν αναζητούν προϊόντα. Ο τρόπος με τον οποίο βλέπουν,
συνδέονται και ανακαλούν τα πράγματα έχουν σημαντικές συνέπειες για το πόσο
μπορούν να αγοραστούν τα προϊόντα που βρίσκονται στο ράφι. Η συσκευασία “που
πουλάει” είναι πάντα “αγοράσιμη”
Επιλογή κατάλληλης συσκευασίας
Για την επιλογή μιας συσκευασίας λαμβάνονται υπόψη τα παρακάτω:
Το προϊόν.
Όταν επιλέγουμε συσκευασία, πρέπει να κατανοούμε τις φυσικές, χημικές και

μηχανικές ιδιότητες του συσκευασμένου προϊόντος. Αυτό συμβαίνει επειδή η
συσκευασία πρέπει να παρέχει προστασία από ζημιά ή θραύση του προϊόντος.
Επιπλέον, πρέπει να ελέγχεται η συμπεριφορά του προϊόντος υπό μεταβαλλόμενες
συνθήκες θερμοκρασίας και υγρασίας και η αντίδρασή του με τον αέρα και το
οξυγόνο.
Η παραγωγή του προϊόντος.
Λαμβάνονται υπόψη δεδομένα για την ταχύτητα, την απόδοση και τον τρόπο
παραγωγής και συσκευασίας του προϊόντος.
Οι λειτουργίες της συσκευασίας.
Τα κατάλληλα υλικά συσκευασίας επιλέγονται ώστε να διασφαλίζεται η ακεραιότητα

του προϊόντος επιτυγχάνοντας παράλληλα τον μέγιστο δυνατό ρυθμό παραγωγής
του προϊόντος.
Δ.ΥΠ.Α.

Υλικά συσκευασίας.
Η επιλογή των κατάλληλων υλικών συσκευασίας εξαρτάται από την καταλληλότητα

της συσκευασίας του προϊόντος και τη λειτουργία του.
Αλυσίδα μεταφοράς και διανομής.
Για κάθε είδους μεταφορά και διανομή προϊόντων, η συσκευασία πρέπει να

διασφαλίζει την ακεραιότητα του προϊόντος που περιέχει από άποψη αντοχής και
προστασίας.
Νομικό πλαίσιο.
Ο σχεδιασμός της συσκευασίας απαιτεί πληροφορίες για το νομικό πλαίσιο που

διέπει τα υλικά συσκευασίας, τις επιπτώσεις τους στο περιβάλλον, τις διαστάσεις και
τις πληροφορίες στη συσκευασία. Αυτοί οι αριθμοί διαφέρουν ανάλογα με την αγορά
και μπορεί να είναι περίπλοκοι.
Προτιμήσεις του καταναλωτή στην αγορά στόχο.
Οι καταναλωτές έχουν διαφορετικές προτιμήσεις σε σχήματα, ποσότητες, χρώματα

και σύμβολα, ανάλογα με τη χώρα και την εθνότητα στην οποία ανήκουν.
Συσκευασία και περιβάλλον.
Η χρησιμοποιημένη συσκευασία ήταν άχρηστη και κατέληξε στα σκουπίδια. Για το

λόγο αυτό, η ευκολία επαναχρησιμοποίησης, ανακύκλωσης ή απόρριψης πρέπει να
επανεξεταστεί.
Η συσκευασία ενός προϊόντος εξυπηρετεί πολλούς σκοπούς.

Δ.ΥΠ.Α.

• Διευκολύνετε τη μεταφορά του και περιορίστε τις δυσμενείς επιπτώσεις των

ατμοσφαιρικών συνθηκών
• Προστασία από τη φθορά κατά τη μεταφορά
• Περιορίστε τις πιθανές αρνητικές επιπτώσεις του σε άλλα προϊόντα που

μεταφέρονται με το ίδιο μεταφορικό μέσο
• αποτρέψτε την παραχάραξή του
• Περιορίστε την πιθανότητα κλοπής του εαυτού του ή των εξαρτημάτων του
• Δίνει στο προϊόν ελκυστική εμφάνιση, προσελκύει την προσοχή και το ενδιαφέρον
του καταναλωτή και τον παρακινεί να αγοράσει
• Επικοινωνήστε διαφημιστικά μηνύματα, συμπεριλαμβανομένων δώρων και

προσφορών
• Συμπεριλάβετε οδηγίες στη γλώσσα του καταναλωτή
• Δώστε πληροφορίες δοσολογίας, προτείνετε νέες χρήσεις, παρέχετε συνταγές
• .Να πληρούν τις απαιτήσεις της νομοθεσίας της χώρας εξαγωγής σχετικά με το
περιεχόμενο, τη σύνθεση, την επισήμανση της χώρας προέλευσης και τη γλώσσα
των οδηγιών χρήσης
• Διαφοροποιήστε ένα προϊόν καθιστώντας το διαθέσιμο στο κοινό σε πολλαπλές

μορφές συσκευασίας ή με άλλα συμπληρωματικά προϊόντα που εξυπηρετούν τους
καταναλωτές
• Δώστε έμφαση στην ποιότητα του προϊόντος χρησιμοποιώντας ακριβά υλικά

συσκευασίας (κομψά κουτιά δώρου, γυάλινες συσκευασίες υγρών προϊόντων κ.λπ.).
• Επιδεικνύετε φιλικότητα προς το περιβάλλον χρησιμοποιώντας ανακυκλώσιμα

υλικά και αποκλείοντας ορισμένα συστατικά που είναι επιβαρυντικά για το
Κατηγορίες Συσκευασίας
Δ.ΥΠ.Α.

Οι παραγωγοί, οι κατασκευαστές, οι εξαγωγείς

πρέπει να γνωρίζουν τους τοπικούς
κανονισμούς που ισχύουν για τη συσκευασία,
για παράδειγμα: ορισμένες μορφές των οποίων
απαγορεύονται, αποθαρρύνονται ή
φορολογούνται. Εάν επιτρέπεται η συσκευασία
μιας χρήσης ή προωθείται η
επαναχρησιμοποιήσιμη συσκευασία.
Η διάρκεια ζωής, τα συστατικά και οι θερμίδες αναγράφονται συχνά στη συσκευασία

των τροφίμων. Ο ηλεκτρικός εξοπλισμός συνήθως συνοδεύεται από οδηγίες χρήσης,
οδηγίες αποφυγής ηλεκτρολογικών κινδύνων, οδηγίες ρύθμισης της τάσης του
τοπικού δικτύου κ.λπ. Τα καλλυντικά επισημαίνονται με συστατικά, ειδικές οδηγίες
προστασίας του καταναλωτή και ημερομηνίες λήξης.
Πρέπει να ληφθεί συγκεκριμένη απόφαση εάν θα μεταφραστεί η εμπορική ονομασία

στα αγγλικά ή εάν θα χρησιμοποιηθεί το ελληνικό σύμβολο. Εάν υπάρχουν ετικέτες
στη συσκευασία, πρέπει να είναι ευδιάκριτες και ευανάγνωστες και κατανοητές.
Σύμφωνα με τους τοπικούς κανονισμούς, πρέπει να περιέχουν πληροφορίες μόνο
για το θέμα της συσκευασίας προκειμένου να συγκριθούν με τις ετικέτες των
ανταγωνιστικών προϊόντων. Πρέπει να είναι πρακτικά στην κατασκευή, προσαρμογή,
ευθυγράμμιση και τοποθέτηση έτσι ώστε να μπορούν να χρησιμοποιηθούν εύκολα
από τους τοπικούς εμπόρους. Η συσκευασία χωρίζεται σε:
Κορυφαία συσκευασία. Αυτή είναι η βασική συσκευασία που παραμένει μέχρι το

τέλος της κατανάλωσης του προϊόντος. Όπως μπουκάλια μουστάρδας, φυσίγγια,
μπουκάλια νερού κ.λπ.
Δ.ΥΠ.Α.

Δευτερεύουσα συσκευασία. Αυτή είναι η συσκευασία που προστατεύει την κύρια

συσκευασία, όπως ένα κουτί από χαρτόνι που περικλείει ένα σωληνάριο με
φαρμακευτικό υλικό. Οι καταναλωτές ελέγχουν την κατάσταση της δευτερεύουσας
συσκευασίας πριν αγοράσουν το προϊόν για να διαπιστώσουν εάν κάποιος το έχει
ανοίξει.
Προστατευτική συσκευασία μεταφοράς. Αυτή η συσκευασία εγκλωβίζει και

προστατεύει μεγάλο αριθμό προϊόντων σε πρωτογενή και δευτερεύουσα συσκευασία.
Παρέχει προστασία κατά τη μεταφορά και μειώνει το κόστος χειρισμού και
αποθήκευσης.
Για τη διευκόλυνση των σκοπών μάρκετινγκ, διατίθενται πακέτα σε διάφορα μεγέθη

για κατανάλωση, όπως π.χ
Απλή μονοκόμματη συσκευασία.
Για πολλαπλές συσκευασίες του ίδιου προϊόντος, η τιμή μονάδας είναι ελαφρώς
μειωμένη.
Ειδικά για οικογενειακές συσκευασίες ή μεγάλες συσκευασίες, σχεδιασμένα να

καταναλώνουν μεγαλύτερη ποσότητα από το συνηθισμένο, προκειμένου να
ελαφρύνουν το φορτίο στη συσκευασία.
Ετικέτα
Η ετικέτα είναι φορέας πληροφοριών για το προϊόν. Η επισυναπτόμενη ετικέτα

παρέχει στους πελάτες πληροφορίες για να βοηθήσουν στην απόφαση αγοράς τους
ή να βελτιώσουν την εμπειρία χρήσης του προϊόντος. Οι ετικέτες μπορούν να
• Φροντίδα και χρήση του προϊόντος
• Συνταγές ή προτάσεις
• Συστατικά ή διατροφικές πληροφορίες
• Εγγυήσεις προϊόντος
Δ.ΥΠ.Α.

• Όνομα και διεύθυνση κατασκευαστή

• Δηλώσεις βάρους
• Πώληση κατά ημερομηνία και ημερομηνία λήξης
• Προειδοποιήσεις
Οι κανονισμοί σήμανσης (σήμανσης) ισχύουν συχνότερα για τις συσκευασίες

λιανικής. Έχουν σχεδιαστεί για να προστατεύουν τους καταναλωτές παρέχοντας
βασικές πληροφορίες για το προϊόν και είναι ιδιαίτερα αυστηροί με τα τρόφιμα.
Ανάλογα με το προϊόν, μπορεί να χρειαστεί να εμφανίσετε πληροφορίες συσκευασίας.
Για παράδειγμα, για φαγητό, μπορεί να χρειαστούν: • Όνομα προϊόντος
• Φόρμα (καπνιστή, κατεψυγμένη κ.λπ.)
• Κωδικοποίηση προσθέτων, χρωμάτων, γεύσεων
• Όνομα και διεύθυνση εισαγωγέα
• Χώρα προέλευσης, όνομα και διεύθυνση του κατασκευαστή
• Ημερομηνία κατασκευής ή ημερομηνία λήξης

Δ.ΥΠ.Α.

• Προδιαγραφές αποθήκευσης
• Υλικά κατά σειρά σχετικής σημασίας (συνήθως κατά βάρος)
• Οδηγίες προετοιμασίας ή χρήσης, ιδιαίτερα απαιτούμενες προφυλάξεις
• Καθαρό βάρος (μέτρηση που χρησιμοποιείται στις χώρες εισαγωγής)
• Μεταφράστε τις πληροφορίες στην απαραίτητη γλώσσα της χώρας εισαγωγής.
Αυτές οι πληροφορίες πρέπει να είναι εξακριβωμένες και σύμφωνες με τους
τρέχοντες κανονισμούς της χώρας εισαγωγής.
Η σημασία της συσκευασίας είναι τόσο σημαντική που οι κυβερνήσεις στις

περισσότερες χώρες έχουν εφαρμόσει ειδική νομοθεσία που ορίζει τα
ελάχιστα απαραίτητα χαρακτηριστικά της συσκευασίας που απαιτούνται για
την κυκλοφορία κάθε προϊόντος
8.1.4.2. Τιμή (Price)
Τιμή ορίζεται ως το χρηματικό ποσό που χρεώνεται για

ένα προϊόν ή το άθροισμα των αξιών που ανταλλάσσουν
οι καταναλωτές για να μπορούν να κατέχουν ή να
χρησιμοποιούν το προϊόν. Περιλαμβάνει την αρχική τιμή
του προϊόντος αλλά και τις δυνατότητες διαφοροποίησης
της αρχικής τιμής ανά είδος πελάτη, την πολιτική
εκπτώσεων και τους όρους πληρωμής
Η διαμόρφωση της τιμής του προϊόντος και της ευρύτερης τιμολογιακής πολιτικής,
στο πλαίσιο του μείγματος μάρκετινγκ, είναι μια από τις πιο σημαντικές και δύσκολες
αποφάσεις μιας επιχείρησης. Η σημαντικότητα και η δυσκολία οφείλονται αφενός μεν
στην αλληλεπίδραση των παραγόντων της αγοράς - καταναλωτές, εμπόριο,
Δ.ΥΠ.Α.

ανταγωνισμός, που επηρεάζουν τη λήψη των αποφάσεων, και αφετέρου στην

ταχύτητα με την οποία πρέπει να λαμβάνονται αυτές οι αποφάσεις, καθώς και στην
άμεση επίδραση που έχουν στα οικονομικά αποτελέσματα μιας επιχείρησης.
Για τη διαμόρφωση της τιμολογιακής πολιτικής, η επιχείρηση πρέπει να:

• προσδιορίσει σαφώς τους στόχους της τιμολόγησης
• αναλύσει τους προσδιοριστικούς παράγοντες της ζήτησης για το προϊόν
• εκτιμήσει επακριβώς το κόστος του προϊόντος
• αναλύσει τις συνθήκες του ανταγωνισμού σε επίπεδο τιμών και προσφορών
• επιλέξει τη μέθοδο τιμολόγησης
• ορίσει την τελική τιμή του προϊόντος
Παράγοντες που επηρεάζουν την τιμή:

επιρροές από το μίκρο και μάκρο περιβάλλον όπως
• Οικονομικό κλίμα
• Κυβερνητικές οικονομικές πολιτικές, οι οποίες προσδιορίζουν το διαθέσιμο
εισόδημα των πελατών
• Οικονομικές συνθήκες, οι οποίες επηρεάζουν την τάση για κατανάλωση και
αποταμίευση
• Νομοθεσία, Ύπαρξη νόμων καθορισμού συγκεκριμένων τιμών (διατίμηση)
• οι πελάτες/καταναλωτές των οποίων οι προτιμήσεις επηρεάζουν την
ελαστικότητα της ζήτησης.
• τα κόστη, σταθερά και μεταβλητά, ή/και πιθανές μειώσεις από οικονομίες
κλίμακας και εμπειρία.
• οι ανταγωνιστές, των οποίων οι τιμές παρέχουν ένα σημείο αναφοράς στην
αγορά.
Δ.ΥΠ.Α.

Ο καθορισμός του νεκρού σημείου (break-even

point) είναι πολύ σημαντικός για την επιχείρηση και
αποτελεί την κύρια μέθοδο που χρησιμοποιείται στην
μελέτη και τον προγραμματισμό των πωλήσεων της.
Ο υπολογισμός του δείχνει τον ελάχιστο όγκο
παραγωγής που πρέπει να επιτευχθεί, προκειμένου η επιχείρηση να καλύπτει τόσο
το σταθερό όσο και το μεταβλητό κόστος της. Δηλαδή, ουσιαστικά το νεκρό σημείο
υποδεικνύει πόσο μπορεί να μειωθούν οι πωλήσεις μιας επιχείρησης, χωρίς αυτή να
είναι ζημιογόνα.
Παράγοντες Τιμολόγησης - Ενδοεπιχειρησιακοί παράγοντες
Στόχοι τιμολόγησης
• Επιβίωση
• Μεγιστοποίηση των εσόδων
• Μεγιστοποίηση των κερδών
Τα υπόλοιπα στοιχεία του μείγματος μάρκετινγκ
Προϊόν: λαμβάνεται υπόψη το στάδιο του κύκλου ζωής του προϊόντος
Διανομή: τελική τιμή= τιμή παραγωγού+ κόστος λειτουργίας μεσαζόντων +

επιθυμητό ποσοστό μεσαζόντων
Προβολή: λαμβάνεται υπόψη η στρατηγική και οι ενέργειες προβολής
Το κόστος του προϊόντος
Συνολικό Έσοδο = Τιμή x Ποσότητα

Δ.ΥΠ.Α.

Μικτό Κέρδος = Τιμή – Μεταβλητό κόστος
Καθαρό Κέρδος = Συνολικό Έσοδο – Συνολικό Κόστος
Συνολικό Κόστος = Σταθερό Κόστος + (Μεταβλητό Κόστος X Ποσότητα)
8.1.4.3. Τοποθεσία (Place)- Διανομή προϊόντος -Logistics
Περιλαμβάνει τα κανάλια διανομής και τους μεσάζοντες που χρειάζονται ώστε να

φτάσει το προϊόν στους πελάτες, τη φυσική διανομή (μεταφορά), την αποθήκευση και
τα logistics του προϊόντος. Αφορά αποφάσεις για τα κανάλια διανομής που θα
χρησιμοποιηθούν προκειμένου να διανεμηθεί το προϊόν, όπως
• Τοποθεσίες καταστημάτων
• Μέθοδοι μεταφοράς
• Γεωγραφική κάλυψη
• Επίπεδο εξυπηρέτησης πελατείας, π.χ. Είδος διαύλων είναι οι χονδρέμποροι και
οι λιανέμποροι.
Δ.ΥΠ.Α.

Ερωτήματα που θέτουμε για να καθορίσουμε τη στρατηγική της διανομής

Από πού μπορούν να προμηθευτούν οι καταναλωτές το προϊόν; Από κάποιο ειδικό
κατάστημα; Διαδικτυακά; Μέσω καταλόγου;
Ποιες είναι οι τακτικές που ακολουθούν οι ανταγωνιστές και πώς μπορεί η επιχείρηση
να διαφοροποιηθεί από αυτές.
Ποια είναι τα σωστά κανάλια διανομής;
Πώς θα μεταφέρονται τα προϊόντα στα σημεία πώλησης;
Που θα αποθηκεύονται τα προϊόντα;
Πως θα γίνεται η διαχείριση των αποθεμάτων;
Τα προϊόντα και οι υπηρεσίες είναι απαραίτητο να φθάνουν στους καταναλωτές τη

στιγμή και σύμφωνα με τα χαρακτηριστικά που επιθυμούν, καθώς και στις
απαραίτητες ποσότητες και ποιότητες. Επομένως, θεωρείται κρίσιμο στοιχείο για την
επιχείρηση και για τον καταναλωτή να διατηρούνται στην αποθήκη αποθέματα σε
ορισμένες ποσότητες. Η διανομή συνίσταται στην τοποθέτηση του προϊόντος εκεί
όπου θα είναι διαθέσιμο αποτελεσματικά στους πελάτες.
Περιλαμβάνει τις δραστηριότητες που είναι

απαραίτητες ώστε να μεταφερθεί το προϊόν από
τον παραγωγό (π.χ. την βιομηχανία) στον τελικό
καταναλωτή. Η διανομή και τα διάφορα κανάλια
διανομής περιλαμβάνουν τη μεταφορά και την
αλλαγή του ιδιοκτήτη, τα γραφεία, τα πρακτορεία
και τους μεσάζοντες που διαχειρίζονται τη διανομή, καθώς και την αποθήκευση του
προϊόντος. Η επιλογή των κατάλληλων καναλιών διανομής μπορεί να επιβάλει ένα
προϊόν στην αγορά ή να προκαλέσει την αποτυχία του. (Σπυριδώνης , 2018)
Δ.ΥΠ.Α.

Τα κανάλια διανομής μπορούν ναστιςπαρουσιαστούν με το παρακάτω
ψηφιακές και πράσινες σχεδιάγραμμα:
δεξιότητες
ΕΠΙΠΕΔΟ
1 Παραγωγός
Καταναλωτής
2 Παραγωγός λιανέμπορος
3 Παραγωγός χονδρέμπορος λιανέμπορος
4 Παραγωγός εισαγωγέας χονδρέμπορος λιανέμπορος
διανομέας Καταναλωτής
Τα κανάλια διανομής συμβάλλουν στην

(α) αποτελεσματική διάθεση προϊόντος,
(β) αποτελεσματική οικονομική διαχείριση
(γ) αποτελεσματική χρήση της τεχνολογίας της πληροφορικής

Η φύση των δικτύων διανομής
Η επιχείρηση έχει έλλειψη κεφαλαίου για στήσιμο ίδιου δικτύου διανομής προϊόντων
Ακόμη και όταν υπάρχει το κεφάλαιο η επένδυση του σε άλλους τομείς της
επιχείρησης είναι πιο συμφέρουσα
Δ.ΥΠ.Α.

Οι ενδιάμεσοι λόγω τεχνογνωσίας και καλύτερη γνώση του κλάδου διανομής

επιφέρουν μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα στην διακίνηση και διάθεση των
προϊόντων
Είδος προϊόντος (απλό-πολύπλοκο)
Αργή ανάπτυξη της αγοράς, υψηλός ανταγωνισμός & απλά προϊόντα απαιτούν την
χρήση ενδιαμέσων
Η χρήση ενδιαμέσων επιφέρει οικονομίες χρόνου και κόστους
Τα πλεονεκτήματα της ύπαρξης των ενδιάμεσων

Όπως βλέπουμε στην παρακάτω φωτογραφία, ο αριθμός επαφών χωρίς
ενδιάμεσους (distributors) είναι 9, ενώ με έναν ενδιάμεσο διανομέα, αμέσως ο
αριθμός μειώνεται σε 6. Αν κάνουμε αναγωγή σε πολλά προϊόντα και πολλούς
πελάτες, αντιλαμβανόμαστε πως ο αναγκαίος αριθμός των επαφών αυξάνεται
εκθετικά.
Δ.ΥΠ.Α.

Οι λειτουργίες που επιτελούν τα δίκτυα διανομής

Πληροφόρηση
Προώθηση
Διαπραγμάτευση
Παραγγελία
Χρηματοδότηση
Ανάληψη κινδύνου
Φυσική κυριότητα
Πληρωμή
Τίτλος κυριότητας
Τα οφέλη χρήσης διαφορετικών καναλιών διανομής ανά περίπτωση

Χρήση Άμεσου καναλιού
• οι παραγωγοί μπορούν να εξυπηρετούν τους καταναλωτές καλύτερα.
• χαμηλότερες τιμές.
• έλεγχος τιμολόγησης εξυπηρέτησης και διανομής.
Χρήση έμμεσου καναλιού

• οι καταναλωτές γνωρίζουν και εμπιστεύονται το κατάστημα λιανικής που
ψωνίζουν.
• οι ενδιάμεσοι δημιουργούν χρησιμότητα και είναι πιο αποδοτικοί
Οι Λειτουργίες της Διανομής

• Έλεγχος Αποθήκης Παραγγελίες Χρόνος Και Τόπος
• Διαδικασία Παραγγελίας, Υποδοχή, Διεκπεραίωση, Αποστολή
• Αποθήκευση, Τόπος Και Τύπος
• Υλικά Και Μηχανήματα Για Τη Μεταφορά Προϊόντων Στις Αποθήκες
• Μεταφορές Σιδηρόδρομος, Πλοίο, Οδικές, Αεροπορικές, Αγωγοί, Internet
Δ.ΥΠ.Α.

Η διανομή του προϊόντος για κάθε επιχείρηση είναι το ίδιο σημαντική με τα υπόλοιπα
τρία συστατικά του μίγματος marketing και αλληλοεπηρεάζονται σε μεγάλο βαθμό.
8.1.4.4. Προώθηση (Promotion):
Ως προώθηση προϊόντος ορίζεται η διαδικασία διαμόρφωσης και μετάδοσης

μηνυμάτων ώστε μια επιχείρηση ή οργανισμός να επικοινωνεί με την αγορά-στόχος
στην οποία απευθύνεται, με στόχο την επιρροή και τη διαμόρφωση θετικής εικόνας
για το προϊόν και τη μάρκα και με απώτερο σκοπό την αγορά και την πιστότητα.
Η προώθηση του marketing, σύμφωνα με αρκετές εκτιμήσεις, είναι η πιο δυναμική

μεταβλητή του marketing, γιατί φέρνει σε επαφή πωλητές και αγοραστές. Είναι η
ανταλλαγή πληροφοριών μεταξύ τους με στόχο την διαμόρφωση κατάλληλης
νοοτροπίας και καταναλωτικής συμπεριφοράς από τη πλευρά του καταναλωτή.
Δ.ΥΠ.Α.

Με τα εργαλεία που διαθέτει η προώθηση, ενημερώνει τους καταναλωτές για το

σύνολο των χρησιμοτήτων του προσφερόμενου προϊόντος ή της προσφερόμενης
υπηρεσίας. Εκείνοι ανάλογα με τις ανάγκες αποφασίζουν αν θα αγοράσουν αυτό ή
κάποιο άλλο. Αν το προϊόν δεν τους ήταν γνωστό δεν θα μπορούσαν να το
συγκρίνουν με άλλα, ανεξάρτητα με το πόσο καλό είναι και σε ποιο βαθμό ικανοποιεί
τις ανάγκες τους. Επομένως δεν θα ήταν «βιώσιμο» ως εμπορικό είδος και σύντομα
θα το απέσυραν από την αγορά. Στο σημείο αυτό παρεμβαίνει η προώθηση, με τον
ενημερωτικό χαρακτήρα. (Σπυριδώνης , 2018)
Περιλαμβάνει όλα τα μέσα που χρησιμοποιούνται για την προώθηση, επικοινωνία και
προβολή του προϊόντος, δηλαδή
Διαφήμιση-προβολή στα Μέσα Μαζικής Επικοινωνίας
Δημόσιες Σχέσεις -συμμετοχή σε Εκθέσεις, Δημοσιότητα
Προώθηση Πωλήσεων-προσφορές και
Προσωπική Πώληση.
8.1.4.4.1. Η διαδικασία της επικοινωνίας εμπεριέχει:
• την πηγή, τον αποστολέα

• το μήνυμα
• το κανάλι
• τον επιθυμητό παραλήπτη του μηνύματος.
Δ.ΥΠ.Α.

Πηγή: Τα Νέα
Οι παραλήπτες των μηνυμάτων επεξεργάζονται διαφορετικά ο καθένας το μήνυμα
βασισμένοι στις δικές τους αντιλήψεις, και δεδομένα. Η πηγή του μηνύματος πρέπει
να είναι:
• αξιόπιστη
• ελκυστική
• δυνατή
Οι στόχοι των επικοινωνιών marketing (marketing Communications), και της

προώθησης των πωλήσεων είναι:
Να εγείρουν την προσοχή των καταναλωτών για ένα νέο προϊόν.
Να προσελκύσουν νέους αγοραστές για το προϊόν

Δ.ΥΠ.Α.

Να ωθήσουν τους καταναλωτές σε δοκιμή νέων προϊόντων ή υπηρεσιών
Να υπενθυμίσουν στους καταναλωτές την ύπαρξη ενός προϊόντος.
Να διατηρήσουν τους ήδη υπάρχοντες αγοραστές, για να μη στρέψουν το
ενδιαφέρον τους προς ανταγωνιστικά προϊόντα
Να εξουδετερώσουν προωθητικές ενέργειες του ανταγωνισμού
Να ενισχύσουν με παράλληλες ενέργειες μια διαφημιστική καμπάνια
Να ενθαρρύνουν την επανάληψη μιας αγοράς.
Να πληροφορήσουν τους καταναλωτές για κάποιες προσφορές.
Να αναπτύξουν μια φίρμα (brand name)ή επιχειρησιακή εικόνα
Να διορθώσουν κάποια προβλήματα ή διαστρεβλώσεις για προϊόντα, τη φίρμα
(brand), ή την ίδια την επιχείρηση
Να αλλάξουν τις στάσεις των καταναλωτών σε ορισμένα ζητήματα ή προϊόντα
Να δώσουν συμβουλές
8.1.4.4.2. Το “ marketing Communications mix”
Τα εργαλεία που έχει ένας marketer για την προώθηση των προϊόντων του ή της
επιχείρησής του είναι το λεγόμενο marketing Communication (promotional) mix.
• Διαφήμιση (media / non-media)

• Προσωπική πώληση
• Προώθηση πωλήσεων
• Δημόσιες σχέσεις
Δ.ΥΠ.Α.

• Χορηγίες
• Προώθηση στο σημείο αγοράς
• Εκθέσεις
• Direct marketing
• Δημοσιότητα -Από στόμα σε στόμα προώθηση(word of mouth)
Ουσιαστικά, το μείγμα προβολής (promotional mix) καθορίζει τις επικοινωνίες

μάρκετινγκ μιας επιχείρησης και περιλαμβάνει κάποιο συνδυασμό των παρακάτω
ειδών προβολής για την επίτευξη συγκεκριμένων αποτελεσμάτων: διαφήμιση,
πωλήσεις μέσω προσωπικών επαφών (personal selling), απευθείας μάρκετινγκ
(direct marketing), προσφορές (sales promotions) και δωρεάν προβολή (publicity). (
www.bluewavemag.com , 2005)
Διαφήμιση
Δ.ΥΠ.Α.

Είναι ιδιαίτερα κατάλληλη για καταναλωτικά προϊόντα και η σημασία της είναι
τεράστια. Η διαδικασία της διαφήμισης απαιτεί προσεκτικό σχεδιασμό και εκτέλεση
στην επιλογή του κατάλληλου κοινού-στόχου, στην διαμόρφωση του μηνύματος σε
σχέση με την αγορά και τον καταναλωτή, στην επιλογή μέσων, και στη μέτρηση των
αποτελεσμάτων της. (www.bluewavemag.com , 2005)
Πωλήσεις μέσω προσωπικών επαφών (personal selling)
Πολύ συνηθισμένες σε επιχειρήσεις που οι

πελάτες τους είναι άλλες επιχειρήσεις αλλά και
στην καταναλωτική αγορά όπως πχ στο
λιανεμπόριο. Σχετίζεται συνήθως με πολύπλοκα
και ακριβά προϊόντα και περιλαμβάνει
δραστηριότητες όπως την αναγνώριση πιθανών
πελατών, την προετοιμασία κάποιας παρουσίασης, την παρουσίαση κάποιου
μηνύματος, την επίδειξη του προϊόντος καθώς και οποιεσδήποτε διαπραγματεύσεις.
(www.bluewavemag.com , 2005)
Προσφορές ή προώθηση πωλήσεων (sales promotions)
Η κατηγορία αυτή περιλαμβάνει κάποιο συνδυασμό μαζικής διαφήμισης και

μειωμένων τιμών, όπως εκπτώσεις, δωρεάν δείγματα, κουπόνια, διαγωνισμούς κλπ.
Δ.ΥΠ.Α.

Στην περίπτωση μάρκετινγκ προς επιχειρήσεις η προβολή αυτή παίρνει τη μορφή

συμμετοχής σε εκθέσεις, ειδικά οργανωμένες επιδείξεις και προσφορές προς
μεσάζοντες κλπ. Η κατηγορία αυτή περιλαμβάνει οποιαδήποτε δραστηριότητα
προβολής που δεν εμπίπτει στις άλλες κατηγορίες. Ας σημειωθεί ότι η κατά κόρο
προβολή αυτή έχει το ρίσκο να εθιστεί ο πιθανός πελάτης σε χαμηλές τιμές με
αποτέλεσμα η επιχείρηση να μην μπορεί να προσελκύσει πελάτες χωρίς την χρήση
της. (www.bluewavemag.com , 2005)
Απευθείας μάρκετινγκ (direct marketing)
Είναι ένα σύστημα μάρκετινγκ που χρησιμοποιεί ένα ή περισσότερα διαφημιστικά

μέσα για να προκαλέσει κάποια άμεση, συγκεκριμένη αντίδραση και συναλλαγή με
τον πελάτη οπουδήποτε. Η διαφορά με την κανονική διαφήμιση είναι ότι η τελευταία
δεν αποσκοπεί στην άμεση αντίδραση του αγοραστικού κοινού. Το "οπουδήποτε"
σημαίνει ότι ο πελάτης μπορεί να βρίσκεται οπουδήποτε για την διεκπεραίωση της
συναλλαγής, αρκεί να μπορεί να έλθει σε επικοινωνία με την επιχείρηση.
Δ.ΥΠ.Α.

Το απευθείας μάρκετινγκ έχει γνωρίσει εκρηκτικούς ρυθμούς ανάπτυξης τα τελευταία

χρόνια ιδιαίτερα με την εξάπλωση των επικοινωνιών του διαδικτύου και την ευκολία
στις μεταφορές, και για πολλές επιχειρήσεις είναι ο μόνος τρόπος προβολής και
συναλλαγών. Ένα μεγάλο πλεονέκτημα του απευθείας μάρκετινγκ είναι ότι το
αποτέλεσμα οποιασδήποτε προσπάθειας είναι πολύ εύκολο να μετρηθεί. Όταν πχ
μια επιχείρηση στέλνει ταχυδρομικά ένα αριθμό καταλόγων με τα προϊόντα της σε
καταναλωτές και τους ζητά να παραγγείλουν τηλεφωνικά ή αποστέλλει ένα email σε
συγκεκριμένο αριθμό παραληπτών είναι πολύ εύκολο να δει τι επίδραση έχει στις
πωλήσεις της. (www.bluewavemag.com , 2005)
Δωρεάν προβολή (publicity)
Στην κατηγορία αυτή ανήκουν οποιεσδήποτε

πληροφορίες σχετικά μια επιχείρηση και τα
προϊόντα της που καταλήγουν στο κοινό χωρίς
κανένα κόστος για την επιχείρηση. Συνηθισμένα
στη περίπτωση αυτή είναι τα διάφορα δελτία
τύπου σχετικά με νέα προϊόντα, πρωτοβουλίες
κλπ. Συχνά πολλές επιχειρήσεις κάνουν
οργανωμένες καμπάνιες για δημοσιότητα αλλά σημειώνεται ότι σε αντίθεση με τους
Δ.ΥΠ.Α.

άλλους τρόπους προβολής ο τρόπος αυτός δεν επιτρέπει μεγάλο έλεγχο εκ μέρους
της επιχείρησης και μπορεί να καταλήξει σε αρνητική προβολή της. Ένας άλλος
τρόπος δημοσιότητας είναι η διάδοση ενός προϊόντος ή μιας υπηρεσίας από "στόμα
σε στόμα" (Word of mouth) που έχει παίξει μεγάλο ρόλο στην επιτυχία πολλών
επιχειρήσεων ιδιαίτερα με την εξάπλωση του διαδικτύου. (www.bluewavemag.com ,
2005)
8.1.4.4.3. Το μοντέλο “AIDA” στις επικοινωνίες marketing
Κάθε διαδικασία επικοινωνίας, ανεξάρτητα από ποιο στοιχείο του promotional mix θα
χρησιμοποιήσουμε, πρέπει να εμπεριέχει τα ακόλουθα χαρακτηριστικά προκειμένου
το μήνυμα να κεντρίσει το ενδιαφέρον και την προσοχή του καταναλωτή:
Δ.ΥΠ.Α.

Attention (προσοχή)
Interest (ενδιαφέρον)
Desire (επιθυμία)
Action (ενέργεια)
Η διαδικασία του μοντέλου AIDA
Προσοχή: σε αυτό το βήμα, πρέπει να σκεφτείτε πώς να προσελκύσετε την

προσοχή του καταναλωτή και να δημιουργήσετε την αναγνωρισιμότητα της μάρκας.
Για να το κάνετε αυτό, πρέπει πρώτα να μάθετε για το κοινό-στόχο σας, τις ανάγκες
τους, τους στόχους τους, τα ενδιαφέροντά τους. Με τη βοήθεια αυτής της γνώσης,
μπορείτε να δημιουργήσετε μήνυμα με περιεχόμενο σχετικό με αυτούς και συνεπώς,
Δ.ΥΠ.Α.

να τραβήξετε την προσοχή τους και να προκαλέσετε το ενδιαφέρον τους για να

μάθουν περισσότερα για το προϊόν ή την υπηρεσία σας.
Ενδιαφέρον: Κινήστε το ενδιαφέρον τους ώστε να θέλουν να μάθουν περισσότερα

για το προϊόν / την υπηρεσία σας, το πώς μπορείτε να τους βοηθήσετε και ποιες
επιλογές είναι διαθέσιμες σε αυτούς. Επομένως, σε αυτό το στάδιο, εστιάστε στην
διοχέτευση του μηνύματος για το προϊόν με έναν ελκυστικό τρόπο, επισημαίνοντας
τα οφέλη του προϊόντος. Να είστε προσεκτικοί σχετικά με τον τρόπο παρουσίασης
των πληροφοριών ώστε να δημιουργήσετε πιο ελκυστικό περιεχόμενο.
Επιθυμία: Μάθετε πώς να κάνετε τους καταναλωτές να επιθυμούν το προϊόν ή την

υπηρεσία σας. Τώρα που τραβήξατε το ενδιαφέρον του καταναλωτή, πρέπει να
προχωρήσουν από το “μου αρέσει” στο “το θέλω”. Για να γίνει αυτό με επιτυχία,
κάντε τους να καταλάβουν πώς η λύση σας μπορεί να ικανοποιήσει πραγματικά τις
ανάγκες τους, να μοιραστούν συμβουλές για τα προβλήματά τους, να ωφεληθούν τις
δυνατότητες των προϊόντων σας,
Δράση: σε αυτό το στάδιο, πρέπει να εστιάσετε στην ανάληψη δράσης από τον
καταναλωτή, δηλαδή να κάνουν έρευνα να δούνε τις επιλογές τους, να
πραγματοποιήσουν αγορά.
Δ.ΥΠ.Α.

8.1.5. Το Marketing Mix των Υπηρεσιών - Τα 7P’s
Επειδή οι υπηρεσίες είναι άυλες, για τους καταναλωτές υπάρχει μεγαλύτερη

αβεβαιότητα κατά την αγοραστική διαδικασία. Αφού δεν μπορούν να δουν, να
νιώσουν, να γευτούν, να ακούσουν το προϊόν, πως θα ξέρουν τι αγοράζουν;
Προκειμένου να μειώσουν αυτή την αβεβαιότητα στους καταναλωτές, οι marketing

managers, προσπαθούν να προσθέσουν «ύλη» στο προϊόν (υπηρεσία). Για
παράδειγμα, μια τράπεζα, που θέλει να εμφανίζεται, γρήγορη και αποτελεσματική, θα
σχεδιάσει τα υποκαταστήματα έτσι ώστε να «επικοινωνούν» αυτή την ταχύτητα στην
εξυπηρέτηση. Θα προσπαθήσουν να έχουν μειωμένες ουρές αναμονής, τα έγγραφα
να παραδίδονται γρήγορα, τα statements και τα ενημερωτικά δελτία των πελατών να
εκδίδονται άμεσα, κτλ.
• Product - Προϊόν
• Price - Τιμή
• Place- Τοποθεσία /Κανάλια
Διανομής
• Promotion - Προώθηση
• People– Άνθρωποι (ανθρώπινο
δυναμικό)
• Processes – Διαδικασίες
• Physical Evidence- Φυσική
Μαρτυρία- Περιβάλλον της
επιχείρησης
Δ.ΥΠ.Α.

8.1.5.1. Οι Άνθρωποι (People)
Στις υπηρεσίες, οι άνθρωποι, δηλαδή οι εργαζόμενοι, αποτελούν σημαντικό μέρος

του μείγματος μάρκετινγκ επειδή αποτελούν αναπόσπαστο μέρος της παροχής
υπηρεσιών. Οι άνθρωποι είναι ουσιαστικά η πρώτη επαφή που έχει ένας πελάτης με
μια επιχείρηση. Αυτό καθιστά πολύ σημαντικό τον τρόπο με τον οποίο εκπαιδεύονται,
τις γνώσεις τους και τις δεξιότητες που διαθέτουν προκειμένου να επιτύχουν την
καλύτερη προσέγγιση και εξυπηρέτηση των πελατών, επομένως
• ικανοποιεί,
• πιο συχνές επαναλαμβανόμενες αγορές
•γίνετε αγοραστής πρόσθετων υπηρεσιών ή προϊόντων
• να διαδώσουν την εμπειρία τους στο ευρύτερο δυνατό κοινό
Π.χ. Η ποιότητα της υπηρεσίας που

παρέχεται από ένα ξενοδοχείο, τράπεζα,
νοσοκομείο ή αεροπορική εταιρεία
σχετίζεται άμεσα με την υπηρεσία που
παρέχεται από το προσωπικό του
ξενοδοχείου, τα ταμεία τραπεζών, τους
γιατρούς, τους αεροσυνοδούς ή
οποιαδήποτε άλλη έμμεση ή άμεση
επιχειρηματική επαφή με πελάτες.
8.1.5.2. Η Διαδικασία (Process)
Στις υπηρεσίες, η διαδικασία παροχής

κάθε υπηρεσίας αποτελεί βασικό στοιχείο
του μείγματος μάρκετινγκ. Για παράδειγμα,
η εκτέλεση, η πολυπλοκότητα και ο
χρόνος που απαιτείται για την
ολοκλήρωση διαφόρων διαδικασιών
μπορεί να είναι βασικά στοιχεία της
Δ.ΥΠ.Α.

στρατηγικής μάρκετινγκ μιας εταιρείας.
Αυτό μπορεί μερικές φορές να είναι πρόβλημα εάν η εσωτερική ή η εξωτερική

διαδικασία είναι πολύ περίπλοκη, το άμεσο αποτέλεσμα της οποίας είναι ότι πρέπει
να σχεδιαστεί σωστά για την εξυπηρέτηση του πελάτη. Φανταστείτε ένα ΑΤΜ
τράπεζας με ακατανόητες οδηγίες
Για παράδειγμα, τα χρήματα μπορούν να μεταφερθούν από έναν τραπεζικό

λογαριασμό σε έναν άλλο με επίσκεψη σε υποκατάστημα τράπεζας ή μέσω ΑΤΜ
κατά τις εργάσιμες ώρες ή μέσω τηλεφώνου ή υπολογιστή από το γραφείο ή το σπίτι
ενός πελάτη, χωρίς να απαιτείται από τον πελάτη να επισκεφθεί την τράπεζα. Είναι
σαφές ότι οι τράπεζες είναι σε θέση να διενεργούν τέτοιες τραπεζικές συναλλαγές με
σωστά οργανωμένες διαδικασίες για να διασφαλίζουν την ασφάλεια και την ταχύτητα
των συναλλαγών των πελατών, παρέχοντας στους πελάτες καλύτερες υπηρεσίες
από τις ανταγωνιστικές τράπεζες.
8.1.5.3. Φυσική Μαρτυρία- Το Περιβάλλον της Επιχείρησης (Physical Evidence)
Το περιβάλλον περιλαμβάνει παράγοντες που καθορίζουν την ποιότητα, συνήθως

αναφερόμενοι σε προϊόντα χωρίς καλά καθορισμένες ιδιότητες υλικού. Κρίνεται με
βάση παράγοντες όπως η σωστή δομή και η εσωτερική λειτουργία του εσωτερικού
περιβάλλοντος της εταιρείας.
Οι επιχειρηματικές τοποθεσίες των

επιχειρήσεων παροχής υπηρεσιών,
όπως ξενοδοχεία, εστιατόρια,
πολυκαταστήματα κ.λπ., είναι επίσης
αδιαχώριστες από την ποιότητα των
υπηρεσιών τους λόγω της εξωτερικής
και εσωτερικής τους διακόσμησης, της
λειτουργικότητας των χώρων τους και
της ασφάλειας και υγιεινής. παρεχόμενη υπηρεσία.
Δ.ΥΠ.Α.

8.1.5.4. Ορισμός Υπηρεσίας
Ως Υπηρεσία ορίζεται οποιαδήποτε

δραστηριότητα ή πλεονέκτημα που
μπορεί να προσφέρει μια επιχείρηση
στους πελάτες της, η οποία είναι άυλη
και δεν οδηγεί στην εξασφάλιση
ιδιοκτησίας πάνω σε κάτι. Οι υπηρεσίες,
όπως ξενοδοχειακές επιχειρήσεις,
τράπεζες, μονάδες εστίασης
(εστιατόρια κ.λπ.), υπηρεσίες ομορφιάς, συμβουλευτικές υπηρεσίες (ασφαλιστές,
λογιστές, δικηγόροι κ.λπ.) είναι πολύ σημαντικές για την Ελληνική Οικονομία και
απασχολούν ένα μεγάλο μέρος των εργαζομένων στη χώρα.
Το μάρκετινγκ υπηρεσιών ακολουθεί όλες τις βασικές αρχές του μάρκετινγκ φυσικών
προϊόντων. (Σπηλιοπούλου , 2018)
8.1.5.5. Οι Ιδιαιτερότητες και τα Χαρακτηριστικά των Υπηρεσιών

• Η άυλη φύση
• Το αδιαχώριστο
• Η μεταβλητότητα ή Ετερογένεια
• Η άμεση κατανάλωση ή Φθαρτότητα
• Η απουσία ιδιοκτησίας
Η άυλη φύση: Οι υπηρεσίες δεν γίνονται αντιληπτές με την αφή ή τις υπόλοιπες
ανθρώπινες αισθήσεις με τον τρόπο που γίνονται τα υλικά αγαθά. Δεν μπορεί κανείς
να δει, να πιάσει, να εξετάσει μια υπηρεσία. Δεν είναι πράγματα, είναι διαδικασίες.
Αυτή είναι και η μεγαλύτερη διαφορά τους από τα προϊόντα.
Το αδιαχώριστο: Η αδυναμία διαχωρισμού της παραγωγής της υπηρεσίας από τον

τόπο κατανάλωσης της, από τη συμμετοχή του ίδιου του καταναλωτή στην
Δ.ΥΠ.Α.

παραγωγή (π.χ. ο φοιτητής που πρέπει να διαβάσει και ό ίδιος ώστε να λάβει την
υπηρεσία της εκπαίδευσης), από τις συμπεριφορές και τη συμμετοχή των υπολοίπων
καταναλωτών που παρευρίσκονται στη διαδικασία παραγωγής (π.χ. μια θορυβώδης
παρέα σε ένα εστιατόριο). Οι υπηρεσίες παράγονται και καταναλώνονται ταυτόχρονα.
Αυτό σημαίνει ότι στο μάρκετινγκ υπηρεσιών έχει ιδιαίτερη σημασία ο σχεδιασμός
των υπηρεσιών, η συμπεριφορά των εργαζόμενων απέναντι στους πελάτες και, κατ’
επέκταση η σωστή στελέχωση της επιχείρησης με το κατάλληλο προσωπικό.
Η μεταβλητότητα ή Ετερογένεια: Δηλαδή, η αδυναμία τυποποίησης της ποιότητας.

Η ποιότητα των υπηρεσιών εξαρτάται από το ποιος τις παρέχει, πότε και που. Αυτό
σημαίνει ότι η ίδια υπηρεσία δεν παρέχεται σχεδόν ποτέ με τον ίδιο τρόπο στον
επόμενο ή ακόμη και στον ίδιο πελάτη.
Το εκάστοτε αποτέλεσμα εξαρτάται από τον

εκάστοτε εργαζόμενο και από τον εκάστοτε
πελάτη: Κατά συνέπεια o ανθρώπινος
παράγοντας είναι καθοριστικός, η
συμπεριφορά των εργαζόμενων είναι
κρίσιμος παράγοντας για τη δημιουργία
ικανοποίησης στον πελάτη και το τελικό αποτέλεσμα επηρεάζεται από παράγοντες
όπως κόπωση, χαρακτήρας ή άλλες προσωπικές αιτίες.
Η άμεση κατανάλωση ή Φθαρτότητα: Καθώς οι υπηρεσίες είναι άυλες, δεν

μπορούν να αποθηκευτούν, οι υπηρεσίες αναπτύσσονται και καταναλώνονται
σχεδόν ταυτόχρονα. Δεν στοκάρονται όπως τα προϊόντα. Επομένως και οι
δυναμικότητα που δεν αξιοποιείται πρακτικά χάνεται για την επιχείρηση.
Δ.ΥΠ.Α.

Για παράδειγμα, το αεροπλάνο που πετάει

με είκοσι θέσεις κενές δεν μπορεί να βάλει
στο στοκ αυτές τις θέσεις για να
χρησιμοποιηθούν για μελλοντική χρήση.
Τα άδεια καθίσματα ενός κινηματογράφου
ή τα άδεια τραπέζια ενός εστιατορίου, τα
άδεια δωμάτια ενός ξενοδοχείου, αποτελούν χαμένα έσοδα.
Μπορούμε να πούμε ότι το «στοκ» στις υπηρεσίες είναι οι πελάτες και οι ουρές που
σχηματίζουν έξω από, π.χ., έναν κινηματογράφο, αλλά οι άνθρωποι δεν είναι σαν τα
απορρυπαντικά – δεν τους αρέσει να στοιβάζονται!
Το μάρκετινγκ, ανάλογα με τη φύση της υπηρεσίας, πρέπει να σχεδιάζει τις ανάλογες

τεχνικές διαχείρισης της ζήτησης ώστε να εξισορροπεί την προσφορά με τη ζήτηση,
όπως:
Συστήματα κρατήσεων
Την διαφοροποιημένη τιμολόγηση ώστε να μετακυλήσει χρονικά τη ζήτηση) (π.χ.

χαμηλότερες τιμές ξενοδοχείων στις low season περιόδους ή τα happy hours των
σημείων εστίασης)
Part time υπάλληλοι όταν η ζήτηση είναι μεγάλη
Υπηρεσίες self-service
Η απουσία ιδιοκτησίας: Οι υπηρεσίες δεν «ανήκουν» στον πελάτη με την έννοια

που του ανήκουν τα προϊόντα που αγοράζει. Οι υπηρεσίες «χρησιμοποιούνται»,
«ενοικιάζονται» για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα, για παράδειγμα ένα εισιτήριο
αεροπλάνου, για π.χ. 9 ώρες, ένα δωμάτιο ξενοδοχείου, για π.χ. 3 μέρες.
(Σπηλιοπούλου , 2018)
Δ.ΥΠ.Α.

8.1.6. Η Εναλλακτική Προσέγγιση του Marketing Mix- Τα Τέσσερα “C”
Ο Robert F. Lauterborn το 1990 πρότεινε μια ταξινόμηση τεσσάρων Cs , η οποία

είναι πιο προσανατολισμένη προς τον καταναλωτή και είναι η εκδοχή των τεσσάρων
Ps, η οποία επιχειρεί να ταιριάζει καλύτερα στο κίνημα από το μαζικό μάρκετινγκ στο
μάρκετινγκ θέσεων:
Φυσικά, δεν αποτελεί μια ανατρεπτική θεώρηση του μείγματος, αλλά μια διαφορετική
εστίαση: Έτσι τα 4P αντιστοιχούν στα 4C από την οπτική των επιθυμιών και των
αναγκών του καταναλωτή
4P: Product (προϊόν) - 4C: Customer value (οι ανάγκες και τα θέλω του πελάτη)
Είναι η μελέτη των αναγκών και των επιθυμιών του πελάτη. Μια εταιρεία θα πωλεί
μόνο ό,τι ο καταναλωτής θέλει να αγοράσει. Έτσι οι επιχειρήσεις πρέπει να
Δ.ΥΠ.Α.

μελετήσουν τα θέλω και τις ανάγκες των καταναλωτών προκειμένου να τους

προσελκύσουν έναν-έναν με κάτι που αυτοί θέλουν να αγοράσουν.
4P: Product (τιμή του προϊόντος) - 4C: Cost (κόστος για τον πελάτη)
Η τιμή είναι μόνο ένα μέρος του συνολικού κόστους για να ικανοποιήσουν μια ανάγκη.
Το Cost αντανακλά το συνολικό κόστος ιδιοκτησίας. και αφορά στην κατανόηση
του κόστους ή/και θυσίας που απαιτεί από τον πελάτη η ικανοποίηση μιας
συγκεκριμένης ανάγκης και μπορεί να περιλαμβάνει τα:
χρηματικό κόστος
κόστος του χρόνου για την απόκτηση ενός αγαθού ή μιας υπηρεσίας,
το κόστος της συνείδησης με την κατανάλωση ή ακόμα και
ένα κόστος ενοχής.
4P: Promotion (Προώθηση) - 4C: Communication (Επικοινωνία)

Είναι η επικοινωνία συνολικής δέσμης μηνυμάτων που εκπέμπονται από ποικίλα
ερεθίσματα μάρκετινγκ. Η επικοινωνία είναι αμφίδρομη με στόχο να δημιουργήσει
Δ.ΥΠ.Α.

ένα διάλογο με τους δυνητικούς πελάτες με βάση τις ανάγκες και τον τρόπο ζωής
τους. Αντιπροσωπεύει ένα ευρύτερο πεδίο. Οι επικοινωνίες μπορεί να
περιλαμβάνουν τη διαφήμιση, τις δημόσιες σχέσεις, την προσωπική πώληση, καθώς
και κάθε μορφή επικοινωνίας μεταξύ του οργανισμού και του καταναλωτή ιδίως μέσω
των social media
4P: Place (Τοποθεσία) - 4C: Convenience (Ευκολία)

Είναι η προσφορά ευκολίας ώστε ο πελάτης να αγοράσει. Στην εποχή του Internet,
των καταλόγων, των πιστωτικών καρτών και των τηλεφώνων οι άνθρωποι ούτε
χρειάζεται να πάνε οπουδήποτε για να ικανοποιήσουν μια ανάγκη, ούτε
περιορίζονται σε μερικές περιοχές. Οι επιχειρήσεις πρέπει να γνωρίζουν τον τρόπο
με τον οποίο η αγορά-στόχος προτιμά να αγοράζει, και να διασφαλίζουν την άνεση
του πελάτη στις αγορές του. Με την άνοδο του διαδικτύου και τα υβριδικά μοντέλα
της αγοράς, η αγορά αποκτά όλο και μικρότερη σημασία. Εύκολα ο καταναλωτής
λαμβάνει υπόψη την ευκολία για την αγορά του προϊόντος, την εύρεσή του, την
εύρεση πληροφοριών σχετικά με το προϊόν αλλά και διάφορους άλλους παράγοντες.
Δ.ΥΠ.Α.

8.1.7. Στρατηγικό Marketing Management
Το στρατηγικό management αποτελεί ένα από τα πιο σημαντικά κομμάτια της

επιχειρηματικότητας καθώς συνεισφέρει στην ανάλυση της αγοράς και του
ανταγωνισμού, παρέχει το πλαίσιο της ανάλυσης και εκτίμησης των δυνατοτήτων της
επιχείρησης, και δίνει τη δυνατότητα στη διοίκηση να χαραχθεί η κατάλληλη
στρατηγική.
8.1.7.1. Η Swot analysis και η χρήση της
Η swot analysis, σκιαγραφεί τις κρίσιμες για την επιχείρηση δυνάμεις και δυνατότητες
της, τις αδυναμίες της, τις ευκαιρίες που μπορεί να υπάρχουν στην αγορά, όπως και
τις απειλές. Η λέξη swot βγαίνει από τα αρχικά των λέξεων strengths (δυνάμεις)
weaknesses (αδυναμίες), opportunities (ευκαιρίες) και threats (απειλές).
Η swot analysis είναι μια δομημένη προσέγγιση με

σκοπό να αξιολογήσουμε τη στρατηγική θέση που
κατέχει η επιχείρηση στην αγορά, αναλύοντας τα δυνατά
της στοιχεία και πλεονεκτήματα, τις αδυναμίες της, τις
ευκαιρίες που παρουσιάζονται και δημιουργούνται στην
αγορά (υπάρχουσες ή νέες) και τις απειλές που
μπορούν να προκύψουν από διάφορους ανταγωνιστές
ή από αλλαγές στις υπάρχουσες κοινωνικές πολιτικές, οικονομικές και άλλες δομές.
Οι δυνάμεις και οι αδυναμίες αποτελούν «εσωτερικά» στοιχεία-παράγοντες

(Internal factors) οι όποιοι δύνανται να είναι ελεγχόμενοι από την επιχείρηση, ενώ
οι ευκαιρίες και οι απειλές εξωτερικούς (external factors) οι οποίοι είναι εκτός

περιθωρίων ελέγχου.
Δυνάμεις-Αδυναμίες:
Δ.ΥΠ.Α.

Οι δυνάμεις και οι αδυναμίες είναι σχετικές, και όχι απόλυτες. Είναι ωραίο να είσαι
καλός σε κάτι, αλλά αυτό μπορεί να είναι αδυναμία αν ο ανταγωνιστής σου είναι
καλύτερος. Τελικά το που και πόσο είσαι δυνατός κρίνεται στη δράση. Μια αποτυχία
στο να κατανοήσουμε το πού είμαστε δυνατοί (και άρα ανταγωνιστικοί), μπορεί να
είναι πολύ επικίνδυνο.
Διαφήμιση της Land Rover,
που τονίζει το δυνατό
σημείο της φίρμας, ότι «σε
πάει παντού»
Το να νομίζεις ότι είσαι

δυνατός σε ένα σημείο (πχ
ποιότητα) θα σημαίνει ότι θα το υπογραμμίζεις και θα το επικοινωνείς (Positioning.
Τοποθετούμαστε στην αγορά ως “είμαστε οι καλύτεροι-ποιοτικότεροι”. Αν όμως στην
πραγματικότητα δεν είσαι (ή κάποιοι ανταγωνιστές σου είναι καλύτεροι), τότε και οι
καταναλωτές/πελάτες δεν θα σε προτιμήσουν. Επιπλέον, θα έχεις χάσει την ευκαιρία
να είχες «επικοινωνήσει ένα άλλο δυνατό σου σημείο, το όποιο θα σου είχε δώσει
ένα δυνατότερο ανταγωνιστικό πλεονέκτημα (πχ τιμή – έχουμε τον καλύτερο δείκτη
τιμής/αξίας, value for money).
Ευκαιρίες – Απειλές:
Οι επιχειρήσεις θα πρέπει να διακρίνουν τις ευκαιρίες και τις απειλές από το

εξωτερικό περιβάλλον. Οι εξωτερικές δυνάμεις θα επηρεάσουν ούτως ή άλλως την
αγορά, και κατά συνέπεια και τη στρατηγική μας. Άρα, θα πρέπει να σχεδιάζουμε τις
κινήσεις μας προκειμένου να εκμεταλλευτούμε ευκαιρίες και να αποφύγουμε τους
κινδύνους από τις απειλές.
Δ.ΥΠ.Α.

SWOT Παράγοντες Παράγοντες

ANALYSIS που βοηθούν την επιχείρηση που εμποδίσουν την
να πετύχει τους στόχους της επιχείρηση
να πετύχει τους στόχους της
Δυνάμεις Αδυναμίες
Τι σε κάνει καλύτερο από τους Σε τι είναι οι ανταγωνιστές σου
Εσωτερικοί ανταγωνιστές σου; καλύτεροι από σένα;
παράγοντες
(ελεγχόμενοι) Ποιες είναι οι δυνατές σου Ποιες είναι οι δυνατές τους
λειτουργίες-δραστηριότητες; λειτουργίες-δραστηριότητες;
Γιατί σε προτιμούν οι πελάτες Γιατί τους προτιμούν οι πελάτες
σου; τους;
Ποια είναι τα ανταγωνιστικά σου Ποια είναι τα ανταγωνιστικά
πλεονεκτήματα; τους πλεονεκτήματα;
Ευκαιρίες Απειλές
Ποιες πολιτικές, κοινωνικές, Ποιες πολιτικές, κοινωνικές,
Εξωτερικοί τεχνολογικές και οικονομικές τεχνολογικές και οικονομικές
παράγοντες αλλαγές δημιουργούν ευκαιρίες αλλαγές δημιουργούν απειλές
(μη στην επιχείρησή σου; για την επιχείρησή σου;
ελεγχόμενοι)
Υπάρχουν κερδοφόρα κενά στην Τι κινήσεις έχει ή μπορεί να
αγορά που θα μπορούσες εσύ κάνει ο ανταγωνισμός και να
να καλύψεις; απειληθείς;
Ποιες νέες καινοτομίες μπορείς
να εισάγεις;
8.1.7.1.1. Στρατηγική εφαρμογή της swot analysis στην επιχείρηση
Δράση
Επωφεληθείτε από τις ευκαιρίες που σας δίνουν τα δυνατά σημεία σας. Οι
ευκαιρίες που προκύπτουν από τα δυνατά σημεία σας μπορεί να σας ωθούν στην
επιδίωξη μιας στρατηγικά επιθετικής επέκτασης. Η ανάλυση S.W.O.T. μπορεί επίσης
να προσφέρει άλλες στρατηγικές επιλογές. Για παράδειγμα:
Τη διαφοροποίηση των σημαντικών απειλών από τις ευοίωνες ευκαιρίες.

Δ.ΥΠ.Α.

Την εστίαση στη μετατροπή των αδυναμιών σε τομείς σημαντικών ευκαιριών.
Τη λήψη προστατευτικών μέτρων σε τομείς απειλών όπου παρουσιάζετε αδυναμίες .
Αντιμετωπίστε τις αδυναμίες σας
Αποφασίστε ποιες αδυναμίες πρέπει να αντιμετωπιστούν ως προτεραιότητα. Ωστόσο,

θα πρέπει να συνειδητοποιείτε και να μην υποτιμάτε και τις υπόλοιπες αδυναμίες σας,
μέχρι ο χρόνος και οι πόροι να σας επιτρέψουν την εύρεση μιας λύσης.
Ορισμένες αδυναμίες μπορεί να μετατραπούν σε δυνατά σημεία ή ευκαιρίες. Για

παράδειγμα, ίσως να είναι δυνατό να μετατρέψετε μία έλλειψη στην παραγωγική
διαδικασία σε αυξημένη αξία των προϊόντων σας λόγω σπανιότητας. (π.χ.
χειροποίητη κατασκευή έναντι μιας βιομηχανοποιημένης)
Ορισμένες αδυναμίες έχουν σαφή λύση. Για παράδειγμα, τα οικονομικά προβλήματα

μπορούν να λυθούν με την συγκέντρωση περισσότερων πόρων χρηματοδότησης,
και η ανεπάρκεια στην παραγωγή μπορεί να καλυφθεί με την πρόσληψη νέων
υπαλλήλων.
Ορισμένες αδυναμίες απαιτούν χρόνο και χρήματα για να αντιμετωπιστούν. Για

παράδειγμα, ίσως να χρειαστεί να ξεκινήσετε ένα πρόγραμμα βελτιώσεων μέσω της
εκπαίδευσης ή της διαχείρισης ποιότητας.
Προστατευτείτε από τις απειλές
Δημιουργήστε δυνατές σχέσεις με προμηθευτές και πελάτες.
Ενθαρρύνετε τις καλές σχέσεις μεταξύ των υπαλλήλων.
Εξασφαλίστε ότι έχετε ξεκάθαρες και λογικές συμβάσεις με τους προμηθευτές, τους
πελάτες και τους υπαλλήλους.
Προβλέψτε ασφαλιστική κάλυψη κατά ευνόητων κινδύνων.

Δ.ΥΠ.Α.

Καταρτίστε ρεαλιστικά σχέδια για απρόοπτες εξελίξεις για την αντιμετώπιση πιθανών
κρίσεων.
Υιοθετήστε τα σωστά είδη συμβάσεων υπηρεσιών για τα βασικά στελέχη.
Οι επιτυχημένες επιχειρήσεις εστιάζουν στην κατάκτηση αγορών niche και στη

δημιουργία "φραγμών" για να αποτρέψουν την είσοδο πιθανών ανταγωνιστών σε
αυτές τις αγορές.
Φωτ. Η ελληνική καμπάνια τουρισμού επικοινωνεί στο κοινό τα δυνατά στοιχεία της
χώρας σε επίπεδο αισθήσεων που θα αποκομίσει ο πελάτης από το τουριστικό
προϊόν.( https://marketing--research.blogspot.com , 2008 )
8.1.7.1.2. Εμβάθυνση στους παράγοντες που ελέγχουμε στην SWOT Ανάλυση
Η πρακτική στα πλαίσια της swot analysis εξετάζει εις βάθος μια σειρά παραγόντων:
Δυνατά σημεία: Τα δυνατά σημεία σας είναι συνήθως εύκολο να εντοπιστούν, μέσα
από το διαρκή διάλογο με τους πελάτες και τους προμηθευτές σας. Τα αρχεία σας
Δ.ΥΠ.Α.

(π.χ. πωλήσεων) θα σας βοηθήσουν επίσης να καθορίσετε τους τομείς στους

οποίους είστε ιδιαίτερα δυνατοί (π.χ. τις αυξανόμενες πωλήσεις ενός συγκεκριμένου
προϊόντος).
Για τις περισσότερες επιχειρήσεις, τα δυνατά σημεία διακρίνονται σε τέσσερις

κατηγορίες που αναλύονται παρακάτω και είναι:
Η υγιής οικονομική κατάσταση, η οποία ενδέχεται να σας δίνει το προβάδισμα

έναντι των ανταγωνιστών σας. Μεταξύ των σημαντικών παραγόντων
περιλαμβάνονται οι εξής:
• Ταμειακή ροή.
• Αυξανόμενος κύκλος εργασιών και κερδοφορία.
• Σωστή οικονομική διαχείριση, καλός πιστωτικός έλεγχος και ελάχιστες επισφαλείς
απαιτήσεις.
• Δυνατός ισολογισμός.
• Πρόσβαση σε μεγάλες πιστώσεις, ισχυρή πιστοληπτική ικανότητα και καλή σχέση
με την τράπεζα και άλλες πηγές χρηματοδότησης.
Το μάρκετινγκ, το οποίο ίσως να αποτελεί το κλειδί για την επιτυχία σας. Για
παράδειγμα, η επιχείρησή σας μπορεί να επωφελείται από τα εξής:
• Προβάδισμα σε μια κερδοφόρο αγορά niche (επιλεγμένο τμήμα της αγοράς με

συγκεκριμένα χαρακτηριστικά)
• Καλή φήμη και δυνατό όνομα.
Δ.ΥΠ.Α.

• Σίγουρη πελατειακή βάση.

• Ευρύ φάσμα προϊόντων.
• Αποτελεσματική έρευνα και ανάπτυξη, χρήση σχεδιασμού και καινοτομιών.
• Εκπαιδευμένο προσωπικό πωλήσεων.
• Ολοκληρωμένη υποστήριξη μετά την αγορά (after sales).
• Προστατευμένη πνευματική ιδιοκτησία (π.χ. καταχωρημένα σχέδια,
πατενταρισμένα προϊόντα).
Οι ικανότητες των στελεχών διοίκησης και του προσωπικού, καθώς και τα

διάφορα συστήματα μπορεί να αποτελούν εξίσου σημαντικές ισχυρές βάσεις για
επιτυχία. Περιλαμβάνουν παράγοντες, όπως:
• Ισχυρή διαχείριση σε βάθος.

• Ικανότητα για γρήγορη λήψη αποφάσεων.
• Υπαλλήλους με προσόντα, επιτυχή διαδικασία προσλήψεων και αποτελεσματική
εκπαίδευση και ανάπτυξη.
• Δυνατά κίνητρα και υψηλό ηθικό.
• Αποδοτική διοίκηση.
Τα δυνατά σημεία της παραγωγής περιλαμβάνουν μεταξύ άλλων κατάλληλους

χώρους γραφείων και παραγωγής, και καλές πηγές υλικών ή υποσυστημάτων.
• Σύγχρονες, χαμηλού κόστους εγκαταστάσεις παραγωγής.

• Πρόσθετη παραγωγική ικανότητα.
• Μια καλή τοποθεσία.
• Αποτελεσματικές προμήθειες και καλή σχέση με τους προμηθευτές.
Να γνωρίζετε ότι τα δυνατά σημεία δεν είναι πάντα αυτά που φαίνονται. Τα δυνατά
σημεία ενδέχεται να συνεπάγονται αδυναμίες (για παράδειγμα, οι κορυφαίες
Δ.ΥΠ.Α.

επιχειρήσεις της αγοράς χαρακτηρίζονται συχνά από εφησυχασμό και μεγάλη

γραφειοκρατία) και συχνά συνεπάγονται απειλές (για παράδειγμα, ο καλύτερος
πωλητής σας μπορεί να είναι δυνατό σημείο - μέχρι να παραιτηθεί).
Αδύνατα σημεία: Τις αδυναμίες συχνά τις γνωρίζουμε, αλλά προσπαθούμε να τις
αγνοούμε.
Η κακή οικονομική διαχείριση μπορεί να οδηγήσει στις εξής καταστάσεις:
Να μην υπάρχουν αρκετοί διαθέσιμοι πόροι για επένδυση σε ένα νέο εργοστάσιο ή
στην ανάπτυξη προϊόντων.
Όλες οι διαθέσιμες ασφαλιστικές δικλείδες, συμπεριλαμβανομένων των προσωπικών

περιουσιακών στοιχείων και εγγυήσεων έχουν ήδη δεσμευτεί για υπάρχοντα δάνεια.
Ο κακός πιστωτικός έλεγχος οδηγεί σε μη προβλέψιμη ταμειακή ροή.
Εάν το μάρκετινγκ δεν έχει σαφή προσανατολισμό μπορεί να οδηγήσει στα

εξής:
Ψυχρή αντιμετώπιση των απαιτήσεων των πελατών.
Περιορισμένο ή απαρχαιωμένο φάσμα προϊόντων.
Εφησυχασμό και έλλειψη καινοτομίας.
Οι αδυναμίες των στελεχών διοίκησης και του προσωπικού είναι συχνά

δύσκολο να εντοπιστούν, εκτός αν τις εξετάσει κανείς εκ των υστέρων. Συνήθη
παραδείγματα είναι:
Η αδυναμία ανάδειξης και εκπαίδευσης διαδόχων.
Η αποκλειστική συγκέντρωση της εξειδικευμένης γνώσης και του ελέγχου στα χέρια
λίγων βασικών στελεχών.
Η αδυναμία λήψης εξωτερικής συμβουλής.

Δ.ΥΠ.Α.

Μεγάλη συχνότητα αλλαγής προσωπικού.
Η αναποτελεσματική παραγωγή και οι ακατάλληλοι χώροι γραφείων και

παραγωγής μπορούν να υπονομεύσουν οποιαδήποτε επιχείρηση, όσο σκληρά κι αν
δουλεύουν οι εργαζόμενοι. Τα πιο συνηθισμένα προβλήματα περιλαμβάνουν τα εξής:
Κακή τοποθεσία και απεριποίητοι χώροι εργασίας.
Απαρχαιωμένος εξοπλισμός, υψηλό κόστος παραγωγής και χαμηλή παραγωγικότητα.
Μακρόχρονες μισθώσεις που καθηλώνουν την επιχείρηση σε ακατάλληλα γραφεία ή

στη χρήση ακατάλληλου εξοπλισμού.
Ευκαιρίες: Οι εξωτερικές αλλαγές παρέχουν ευκαιρίες, τις οποίες οι επιχειρήσεις

που χαρακτηρίζονται από σωστή διαχείριση μπορούν να εκμεταλλευτούν προς
όφελος τους.
Οι αλλαγές που εμπλέκουν οργανισμούς και άτομα που επηρεάζουν άμεσα

την επιχείρησή σας, μπορεί να σας αποκαλύψουν εντελώς νέες δυνατότητες.
Για παράδειγμα:
Η χρεοκοπία ενός ανταγωνιστή
Η καλύτερη πρόσβαση σε πιθανούς νέους πελάτες και αγορές (π.χ. αγορές του
εξωτερικού).
Οι αυξημένες πωλήσεις σε υπάρχοντες πελάτες, ή νέες επαφές που αποκτήθηκαν

μέσω αυτών.
Η ανάπτυξη νέων καναλιών διανομής (π.χ. του Διαδικτύου).
Η βελτίωση των διακανονισμών προμήθειας, όπως π.χ. προμήθεια ανάλογα με τις

ανάγκες που προκύπτουν.
Η ευκαιρία πρόσληψης ενός βασικού στελέχους από έναν ανταγωνιστή.

Δ.ΥΠ.Α.

Η παρουσία χρηματοδοτών που ενδιαφέρονται για τη χρηματοδότηση τυχόν

δραστηριοτήτων της επιχείρησής σας.
Το ευρύτερο επιχειρηματικό περιβάλλον μπορεί να αλλάξει προς όφελός σας.

Οι αλλαγές ενδέχεται να είναι οι εξής:
Πολιτικές ή νομοθετικές αλλαγές. Για παράδειγμα, μια αλλαγή στη νομοθεσία που
απαιτεί οι πελάτες να αγοράζουν ένα προϊόν.
Οικονομικές τάσεις. Για παράδειγμα, πτωτικά επιτόκια με αποτέλεσμα να μειώνεται

το κόστος του κεφαλαίου.
Κοινωνικές εξελίξεις. Για παράδειγμα, δημογραφικές αλλαγές ή μεταβαλλόμενες

καταναλωτικές απαιτήσεις που οδηγούν σε αύξηση της ζήτησης για τα προϊόντα σας.
Νέες τεχνολογίες. Για παράδειγμα, νέα υλικά, νέες διαδικασίες και συστήματα
πληροφορικής.
Απειλές: Οι απειλές μπορεί να είναι ασήμαντες μέχρι και ικανές να καταστρέψουν

την επιχείρηση.
Οι αλλαγές στις οποίες εμπλέκονται οργανισμοί και άτομα που επηρεάζουν

άμεσα την επιχείρησή σας μπορεί να έχουν εκτεταμένες επιπτώσεις. Για
παράδειγμα:
Τα βελτιωμένα ανταγωνιστικά προϊόντα ή η εμφάνιση νέων ανταγωνιστών.
Η απώλεια ενός σημαντικού πελάτη.
Η υπερβολική εξάρτηση από ένα διανομέα ή μια ομάδα διανομέων.

Δ.ΥΠ.Α.

Η αδυναμία των προμηθευτών να τηρούν τις προδιαγραφές ποιότητας.
Οι αυξήσεις των τιμών εκ μέρους των προμηθευτών.
Μια πιο κλειστή αγορά εργασίας, με αποτέλεσμα μεγαλύτερη δυσκολία στις

προσλήψεις.
Η αποχώρηση βασικών στελεχών που ενδεχομένως γνωρίζουν επαγγελματικά

μυστικά.
Η μείωση των πιστωτικών ορίων εκ μέρους των δανειστών ή αύξηση των δαπανών.
Μια αναπροσαρμογή του μισθώματος που απειλεί να αυξήσει τα πάγια έξοδα ή η

λήξη της μίσθωσης.
Δικαστικές διαδικασίες (π.χ. η μήνυση από έναν πελάτη).
Το ευρύτερο επιχειρηματικό περιβάλλον μπορεί να αλλάξει εις βάρος σας.

Αυτό μπορεί να είναι αποτέλεσμα:
Πολιτικών ή νομοθετικών αλλαγών. Για παράδειγμα, νέα νομοθεσία που αυξάνει τα

έξοδά σας ή που απαιτεί επανασχεδιασμό των προϊόντων.
Οικονομικών τάσεων Για παράδειγμα, χαμηλότερες τιμές συναλλάγματος με

αποτέλεσμα χαμηλότερο εισόδημα από δραστηριότητες στο εξωτερικό.
Κοινωνικών εξελίξεων. Για παράδειγμα, απαιτήσεις των καταναλωτών για προϊόντα

'φιλικά προς το περιβάλλον'.
Νέων τεχνολογιών Για παράδειγμα, τεχνολογία που καθιστά τα προϊόντα σας

απαρχαιωμένα ή δίνει το πλεονέκτημα στους ανταγωνιστές. Οι πληροφορίες σχετικά
με τις ευκαιρίες και τις απειλές θα πρέπει να συλλεχθούν από εσάς ως μέρος της
έρευνας αγοράς σας (π.χ. από επαγγελματικούς φορείς και ειδικές εκδόσεις)
( https://marketing--research.blogspot.com , 2008 )
8.1.7.2. Η PESTEL Ανάλυση

Δ.ΥΠ.Α.

Το PESTEL είναι επίσης ένα στρατηγικό εργαλείο μάρκετινγκ για την ανάλυση του
μακροπεριβάλλοντος μιας επιχείρησης, δηλαδή των συστημάτων και δομών που την
περιβάλλουν. Έρευνα ανάλυσης PESTEL:
• Το Πολιτικό περιβάλλον (Political):

Το πολιτικό περιβάλλον περιλαμβάνει πολιτική σταθερότητα, νόμους, πολιτικούς
θεσμούς και μορφές διακυβέρνησης. Αυτοί και άλλοι παράγοντες αυτού του
περιβάλλοντος μπορούν να επιτρέψουν ή να απαγορεύσουν τη λειτουργία μιας
επιχείρησης.
Σταθερό πολιτικό σύστημα

Ρυθμιστικό πλαίσιο, ελευθερίες, περιορισμοί ή απαγορεύσεις, μηχανισμοί ελέγχου σε
τομείς λειτουργίας
Εργατικό Δίκαιο και Εργασιακές Σχέσεις
Φορολογικό σύστημα
Κυβερνητική πολιτική για την προώθηση του εμπορίου και τον εμπορικό
ανταγωνισμό
Εθνική Συμμετοχή σε Διεθνείς Εμπορικές Συμφωνίες
Κυβερνητικές επιλογές σε θέματα υγείας, παιδείας, άμυνας, κρατικής δομής κ.λπ.
επηρεάζουν την επιχειρηματικότητα.
• Το Οικονομικό περιβάλλον (Economical)

Το οικονομικό περιβάλλον αναφέρεται στην οικονομική ζωή μιας χώρας ή μιας
κοινωνίας.
Δ.ΥΠ.Α.

Επιτόκιο δανεισμού
Υψηλό πληθωρισμό
Συναλλαγματική ισοτιμία
Επίπεδα απασχόλησης και ανεργία
Προοπτικές ανάπτυξης του ΑΕΠ
• Το Κοινωνικό περιβάλλον (Social):

Η κοινωνική δομή, οι αντιλήψεις, τα δημογραφικά, η ψυχολογία και άλλα κριτήρια των
κατοίκων μιας συγκεκριμένης κοινότητας επηρεάζουν σαφώς τις επιχειρηματικές
δραστηριότητες σε αυτήν την κοινωνία, γι' αυτό και μελετάται στην ανάλυση PESTEL.
κύριες θρησκείες και γλώσσες
Η επίδραση του πολιτισμού στον τρόπο ζωής και την κατανάλωση
Ευαισθησία σε θέματα υγείας, ασφάλειας, κοινωνικής πρόνοιας
Απόψεις για τοπικά και εισαγόμενα προϊόντα
Ο διαχωρισμός των κοινωνικών ρόλων ανδρών και γυναικών
μέσος χρόνος αδράνειας
Μεσος ορος ζωης
Ηλικιακή διαστρωμάτωση της αγοραστικής δύναμης
Ενδιαφέρον του κοινού για περιβαλλοντικά θέματα
• Το Τεχνολογικό περιβάλλον (Technological):

Το τεχνολογικό περιβάλλον παίζει επίσης καθοριστικό ρόλο στη διαμόρφωση του
μακροπεριβάλλοντος. Η καινοτομία, τα εμπόδια εισόδου που σχετίζονται με
τεχνολογικά επιτεύγματα και η μεταφορά τεχνολογίας είναι βασικά ζητήματα που
έχουν εντοπιστεί αυτή τη στιγμή.
Επενδύστε σε υποδομές και δραστηριότητες Ε&Α, τεχνολογικές αλλαγές,
αυτοματισμούς.
Τεχνολογίες που μπορούν να μειώσουν το κόστος και να βελτιώσουν την ποιότητα
των προϊόντων
Τεχνολογία για τη διασφάλιση πιο καινοτόμων προϊόντων και υπηρεσιών
Δ.ΥΠ.Α.

Τεχνολογία για «Άνοιγμα» νέων καναλιών διανομής

Τεχνολογία που επιτρέπει νέους τρόπους προβολής και επικοινωνίας με τους
πελάτες
Οι τεχνολογικοί παράγοντες μπορούν να οδηγήσουν και να καθορίσουν νέες
συνθήκες υπό τις οποίες διατίθενται νέα προϊόντα στην αγορά, να καθορίσουν το
αποδοτικό επίπεδο και το κόστος παραγωγής και να οδηγήσουν σε αποφάσεις
εξωτερικής ανάθεσης.
• Τα Περιβαλλοντικά θέματα (Environmental):
Ερευνώνται θέματα οικολογικά και περιβάλλοντος όπως ο καιρός, το κλίμα και οι

αλλαγές του που επηρεάζουν τον κλάδο του τουρισμού, τις καλλιέργειες, τις
ασφάλειες. Επιπλέον, η αυξανόμενη ενημέρωση του πληθυσμού στις πιθανές
επιπτώσεις από τις κλιματολογικές συνθήκες έχουν αντίκτυπο στο τρόπο που
επιχειρήσεις λειτουργούν, στα προϊόντα που προσφέρουν και στην δημιουργία νέων
αγορών ή υποβαθμίζοντας και καταργώντας ήδη υπάρχουσες.
Δ.ΥΠ.Α.

• Το Νομικό-Νομοθετικό πλαίσιο (Legal):

Εδώ, θα εξετάσουμε ζητήματα που
σχετίζονται με το επιχειρηματικό δίκαιο,
την προστασία των καταναλωτών, τους
αντιμονοπωλιακούς κανονισμούς, την
Επιτροπή Ανταγωνισμού, τη νομοθεσία
για την υγεία και την ασφάλεια, το
εργατικό δίκαιο, τη νομοθεσία για τη
μετανάστευση ή τον κοινωνικό
αποκλεισμό.
8.1.7.3. Το μοντέλο ανάλυσης του χαρτοφυλακίου προϊόντων (BCG matrix) και

η χρησιμότητα του στις επιχειρήσεις
Το BCG growth/share matrix (από τα αρχικά Boston Consulting Group) αφορά:

-το μερίδιο της αγοράς (Market share)
-το ρυθμό ανάπτυξης της αγοράς (Market growth)
Ο ρυθμός ανάπτυξης της αγοράς, αναφέρεται στο βαθμό ελκυστικότητας της

αγοράς. Μια αγορά που μεγαλώνει και αυξάνεται, είναι λογικό να είναι ελκυστική για
τους επιχειρηματίες, αφού περισσότεροι καταναλωτές θα αγοράζουν τα προϊόντα, (ή
θα αγοράζουν περισσότερο). Η ελκυστικότητα παύει να είναι μεγάλη όταν οι ρυθμοί
ανάπτυξης επιβραδύνονται, ή η αγορά συρρικνώνεται. Το μερίδιο αγοράς έχει να
κάνει με το μερίδιο αγοράς που κατέχει η επιχείρηση μας με τα προϊόντα της.
Πρεσβεύει την ικανότητα της επιχείρησης να κάνει πωλήσεις και να εισρεύσουν
χρήματα στα ταμεία της. Τα προϊόντα τα χαρακτηρίζουμε ανάλογα με τη θέση τους,
σε αγελάδες, αστέρια, ερωτηματικά και σκυλιά.
Δ.ΥΠ.Α.

Αγελάδες (cash cows): είναι προϊόντα που κατέχουν δεσπόζουσα θέση σε μια
χαμηλής ανάπτυξης αγορά η οποία βρίσκεται στην ώριμη φάση (mature Market).
Είναι κερδοφόρα και φέρνουν ρευστό στην επιχείρηση. Χρειάζονται κάποιο ύψος
επένδυσης για να διατηρούν τη θέση τους στην αγορά. Παρέχουν την απαραίτητη
ρευστότητα στην εταιρία για να πληρωθούν δάνεια και τόκοι, να γίνουν επενδύσεις,
να πληρωθούν μερίσματα, χρηματοδοτούν την έρευνα και ανάπτυξη νέων προϊόντων.
Αστέρια (stars): τα αστέρια έχουν την τάση να είναι κερδοφόρα επειδή βρίσκονται
σε αγορά που αναπτύσσεται και κατέχουν υψηλό μερίδιο της. Φέρνουν πολύτιμη
ρευστότητα (όχι όσο οι αγελάδες), αλλά χρειάζονται και υψηλές επενδύσεις για να
μπορέσουν να κρατηθούν σε μια αγορά που αναπτύσσεται ταχύτατα, και απαιτεί
καινοτόμα προϊόντα. Όταν η αγορά αυτή αρχίσει να μεταμορφώνεται σε ώριμη, τότε
τα αστέρια μετατρέπονται σε αγελάδες.
Ερωτηματικά (questionmarks): έχουν χαμηλό μερίδιο σε μια αναπτυσσόμενη

αγοράς. Χρειάζονται επενδύσεις για να γίνει το προϊόν ανταγωνιστικό και να
μεταμορφωθεί σε αστέρι, να πάρει μεγαλύτερο μερίδιο αγοράς και να φέρει
ρευστότητα στην επιχείρηση.
Δ.ΥΠ.Α.

Σκυλιά (dogs): προϊόντα σε ώριμη αγορά και με μικρό μερίδιο. Καλούνται και
παγίδες ρευστότητας. Επειδή σε μια ώριμη αγορά υπάρχουν ελάχιστοι ηγέτες, όσο
μεγαλύτερος ο αριθμός των προϊόντων, τόσο πιο πιθανό να αποτύχουν.
Στρατηγικές προεκτάσεις: διαχρονικά, τα προϊόντα μετακινούνται στο διάγραμμα
αφού η αγορές είναι δυναμικές. Το να μετακινηθούν τα προϊόντα κάθετα στον πίνακα
είναι πολλές φορές έξω από τον έλεγχο της εταιρίας, αφού η αγορά κινείται μόνη της
(αναπτύσσεται ή πέφτει και ωριμάζει). Έτσι τα αστέρια μπορεί να γίνουν αγελάδες ή
ερωτηματικά, και αυτά να γίνουν σκυλιά. Πολλές επιχειρήσεις, μέσα στα πλαίσια
του συντηρητικότητας και ασφάλειας, επενδύουν περισσότερο στις αγελάδες
και τα σκυλιά (ώριμη και γνωστή/οικεία αγορά), παρά στα αστέρια και τα
ερωτηματικά.
Οι εναλλακτικές στρατηγικές μπορεί να είναι οι εξής:
Cash cows: χρησιμοποίηση των κερδών στη διατήρηση της θέσης στην αγορά.
Χρηματοδότησε με αυτά, τα αστέρια και τα ερωτηματικά
Αστέρια: διατήρησε / αύξησε το μερίδιο αγοράς
Ερωτηματικά: ή δυνάμωσε τις προσπάθειες ή κράτα την τρέχουσα στρατηγική, ή

απέσυρε το προϊόν από την αγορά.
Σκυλιά: μείωσε τις προσπάθειες, ή διατήρησε, ή απέσυρε.
Αυτό το μοντέλο μπορεί να χρησιμοποιηθεί από τις τουριστικές επιχειρήσεις

προκειμένου να αναλύσει και να αξιολογήσει το χαρτοφυλάκιο προϊόντων
τους. Συγκεκριμένα, με την μελέτη του χαρτοφυλακίου θα βγουν
συμπεράσματα για:
• το ύψος των πωλήσεων των κύριων προϊόντων και υπηρεσιών

• τα μερίδια αγοράς του κάθε προϊόντος
Δ.ΥΠ.Α.

• το περιθώριο κέρδους και τον παγκόσμιο ανταγωνισμό των τουριστικών

προσφερόμενων πακέτων
• το στάδιο του κύκλου των προϊόντων
• Οι προοπτικές ανάπτυξης νέων προϊόντων και υπηρεσιών και οι δυνατότητες

χρηματοδότησής τους από τα έσοδα των υπαρχόντων λοιπών προϊόντων του
χαρτοφυλακίου
• Αποφάσεις για την απόσυρση προϊόντων και υπηρεσιών που είναι παρωχημένα
• Δημιουργία προϊόντων σύμφωνα με τις σύγχρονες απαιτήσεις των τουριστών
πελατών όπως τις τάσεις για νέα είδη τουρισμού
8.1.7.4. Εμπόδια εισόδου στις ξένες αγορές: Το μοντέλο του Porter (five forces
model
Το μοντέλο του Porter, ουσιαστικά αναλύει την αγορά και τις ανταγωνιστικές δυνάμεις
που τη διέπουν. Οι πέντε αυτές δυνάμεις είναι:
-η απειλή εισόδου νέων

ανταγωνιστών
-η διαπραγματευτική δύναμη των
προμηθευτών
-η διαπραγματευτική δύναμη των
αγοραστών
-η απειλή από τα υποκατάστατα
προϊόντα ή υπηρεσίες
-ο βαθμός έντασης του
ανταγωνισμού μεταξύ των
υφιστάμενων επιχειρήσεων
1. Η απειλή εισόδου νέων ανταγωνιστών. Οι παράγοντες οι οποίοι προσδιορίζουν

τα εμπόδια εισόδου είναι:
Δ.ΥΠ.Α.

• Οικονομίες κλίμακας
• Απαιτήσεις για υψηλά κεφάλαια για την είσοδο
• Διαφοροποίηση προϊόντος
• Ισχυρό Brand name
• Πρόσβαση σε κανάλια διανομής
• Κυβερνητική πολιτική
• Πρόσβαση σε απαραίτητους πόρους
Στον κλάδο του τουρισμού καθότι

δραστηριοποιούνται παγκοσμίως
δυνάμεις από πολλές χώρες του
κόσμου - και από χώρες με χαμηλές
τιμές κυρίως από τον
αναπτυσσόμενο- ο κίνδυνος
προέρχεται από τις χώρες που έχουν
καταφέρει μεγάλες οικονομίες κλίμακας. Εδώ η Ελλάδα χρειάζεται να αναβαθμίζει
συνεχώς το brand name της και βελτιώνοντας τις υπηρεσίες της να στοχεύει σε όλο
και περισσότερο πιο αναβαθμισμένες αγορές στόχους, δηλαδή σε τουρίστες με την
οικονομική άνεση να ξοδεύουν περισσότερα.
2. Η διαπραγματευτική δύναμη των προμηθευτών. Οι προμηθευτές έχουν μεγάλη

διαπραγματευτική δύναμη και να αυξάνουν την τιμή των υλών ή να μειώνουν την
ποσότητα:
• Βαθμός συγκέντρωσης των προμηθευτών
• Εναλλακτικές πηγές πόρων / Διαφοροποίηση πόρων
• Κόστος μετακίνησης της επιχείρησης σε άλλο προμηθευτή
• Κίνδυνος να επεκταθεί ο προμηθευτής προς τα «εμπρός» δηλαδή να
επεκταθεί σε δραστηριότητες όμοιες με αυτές της επιχείρησης.
• Βαθμός σπουδαιότητας της επιχείρησης για τον προμηθευτή
3. Η διαπραγματευτική δύναμη των αγοραστών.

Δ.ΥΠ.Α.

• Βαθμός συγκέντρωσης των αγοραστών

• Εναλλακτικές πηγές εφοδιασμού / Διαφοροποίηση προϊόντος
• Κίνδυνος να επεκταθεί ο αγοραστής προς τα «πίσω» δηλαδή να επεκταθεί σε
δραστηριότητες όμοιες με αυτές της επιχείρησης
• Κόστος μετακίνησης του αγοραστή σε άλλη ανταγωνιστική επιχείρηση
• Βαθμός σπουδαιότητας του αγοραστή για την επιχείρηση
• Δυνατότητα επιλογής υποκατάστατων προϊόντων
• Ατελής ή πλήρης πληροφόρηση των αγοραστών. Με πλήρη γνώση της
αγοράς (τιμές, κόστη, διαθεσιμότητα, αριθμός προμηθευτών), οι αγοραστές ασκούν
περισσότερη πίεση στην επιχείρηση
• Ισχυρό brand name
• Ύψος κερδών των αγοραστών
4. η απειλή από τα υποκατάστατα προϊόντα ή υπηρεσίες. Η ύπαρξη

υποκατάστατων προϊόντων περιορίζει τη δυνατότητα επίτευξης υψηλών κερδών.
▪ Σχετική τιμή των υποκατάστατων
▪ Κόστος μετακίνησης του αγοραστή στα υποκατάστατα
▪ Τάση του αγοραστή να στραφεί στα υποκατάστατα
5. Ο βαθμός έντασης του ανταγωνισμού μεταξύ των υφιστάμενων

επιχειρήσεων. Οι κυριότεροι παράγοντες που επηρεάζουν τον ανταγωνισμό.
• Ρυθμός ανάπτυξης του κλάδου
• Αριθμός ανταγωνιστών
• -Βαθμός διαφοροποίησης προϊόντος
• -Ποσοστό συμμετοχής του σταθερού κόστους ή κόστους αποθήκευσης στο ολικό
κόστος
• Εγκατάσταση πρόσθετης παραγωγικής δυναμικότητας σε μεγάλα μεγέθη.
• Ισχυρό brand name
6. Εμπόδια / φραγμοί εισόδου και εξόδου:

Δ.ΥΠ.Α.

Φραγμοί Εξόδου
Χαμηλοί Υψηλοί
Χαμηλοί Χαμηλά, Σταθερά Έσοδα Χαμηλά, Αμφίβολα Έσοδα

Φραγμοί Εισόδου
Υψηλοί Υψηλά, Σταθερά Έσοδα Υψηλά, Αμφίβολα Έσοδα
Εμπόδιο εισόδου είναι οποιοσδήποτε τύπος παράγοντα που εμποδίζει τους

συμμετέχοντες να ανταγωνιστούν σε μια βιομηχανία. Τα εμπόδια εξόδου είναι
οποιοσδήποτε τύπος παράγοντα που κρατά τις εταιρείες να ανταγωνίζονται σε μια
επιχείρηση, παρόλο που μπορεί να χαμηλά κέρδη ή ζημίες. Η κατανόηση των
εμποδίων εισόδου και εξόδου μπορεί να βοηθήσει στην κατανόηση της
ελκυστικότητας του κλάδου (κερδοφορία και δομή τιμών), καθώς και στην ανάπτυξη
δράσεων για την αύξηση ή μείωση των εμποδίων, σε σχέση με τα συμφέροντα της
εταιρείας.
Εμπόδια εισόδου
Διαρθρωτικά εμπόδια. Διαρθρωτικά εμπόδια υπάρχουν ως αποτέλεσμα των
διαφορών στη δομή μεταξύ των υπό εξέταση επιχειρήσεων - της υπάρχουσας και της
νεοεισερχόμενης.
Συμπεριφορικά εμπόδια. Υπάρχουν εμπόδια συμπεριφοράς ως αποτέλεσμα

αναμενόμενων αλλαγών στην ανταγωνιστική συμπεριφορά των υπαρχουσών
επιχειρήσεων φορέων που αντιβαίνουν στα συμφέροντα του εισερχόμενου, πχ μέτρα
αποτροπής της εισβολής της νέας επιχείρησης.
Εμπόδια εξόδου
Εξειδικευμένα περιουσιακά στοιχεία. Τα περιουσιακά στοιχεία που εξειδικεύονται
ιδιαίτερα στη συγκεκριμένη επιχείρηση ή τοποθεσία έχουν χαμηλές τιμές
εκκαθάρισης ή υψηλό κόστος μεταφοράς ή μετατροπής.
Δ.ΥΠ.Α.

Σταθερό κόστος εξόδου. Σε αυτά περιλαμβάνονται οι συμβάσεις εργασίας, το

κόστος επανεγκατάστασης, οι δυνατότητες διατήρησης ανταλλακτικών κ.λπ.
Στρατηγικές σχέσεις. Σχέσεις μεταξύ της εξερχόμενης επιχειρηματικής μονάδας και

άλλων επιχειρηματικών μονάδων της εταιρείας όσον αφορά την εικόνα, την ικανότητα
μάρκετινγκ, την πρόσβαση σε χρηματοοικονομικές αγορές, τις κοινές εγκαταστάσεις
κ.λπ.
Συναισθηματικά εμπόδια. Η απροθυμία της διοίκησης να λάβει οικονομικά

δικαιολογημένες αποφάσεις εξόδου που προκαλούνται από ταύτιση με τη
συγκεκριμένη επιχείρηση, πίστη στους υπαλλήλους, φόβο για τη σταδιοδρομία
κάποιου, υπερηφάνεια ή άλλους λόγους.
Κυβερνητικοί και κοινωνικοί περιορισμοί. Αυτοί οι περιορισμοί συνεπάγονται

άρνηση της κυβέρνησης ή αποθάρρυνση της εξόδου από ανησυχία για απώλεια
θέσεων εργασίας και περιφερειακές οικονομικές επιπτώσεις.
Μεθοδολογία
Προσδιορισμός των εμποδίων. Προσδιορίστε τους παράγοντες που καθιστούν μια
βιομηχανία προσβάσιμη ή απρόσιτη στους νεοεισερχόμενους. Προσδιορίστε τους
παράγοντες που θα μπορούσαν να περιορίσουν την αποχώρηση ενός παίκτη από
μια βιομηχανία.
Ανάλυση μεγεθών φραγμού. Ποσοτικοποιήστε τους πόρους, τις σχέσεις ή την

κλίμακα που απαιτούνται για να ξεπεράσετε επιτυχώς τα εμπόδια εισόδου.
Προσδιορίστε τόσο το άμεσο όσο και το υπόλοιπο κόστος που σχετίζεται με την
έξοδο.
Προσδιορισμός της σημασίας φραγμού. Συγκρίνετε τα επίπεδα πόρων,

δεξιοτήτων, τεχνολογίας κλπ. με εκείνα που απαιτούνται για να ξεπεραστούν τα
εμπόδια εισόδου. Προσδιορίστε τα βήματα που απαιτούνται για τους κατεστημένους
Δ.ΥΠ.Α.

φορείς για την αύξηση των εμποδίων εισόδου. Συγκρίνετε το κόστος εξόδου με το
όφελος. Προσδιορίστε τα βήματα που απαιτούνται για τη μείωση των φραγμών
εξόδου.
Πλεονεκτήματα
• Εύκολα κατανοητό ως εξήγηση των παραπάνω φυσιολογικών αποδόσεων σε
μια βιομηχανία
• Συνδυάζει πολλές διαφορετικές έννοιες σε μία τεχνική για την κατανόηση
ολόκληρης της βιομηχανίας
• Ισχυρή τεχνική εάν τα εμπόδια μπορούν να ποσοτικοποιηθούν
Αδυναμίες
Χωρίς βαθιά ποσοτική και χρηματοοικονομική ανάλυση δεν προσδιορίζονται εύκολα ,
καθώς πολλά εμπόδια δεν είναι εύκολα μετρήσιμα.
Δ.ΥΠ.Α.

Α. υψηλά εμπόδια εισόδου και χαμηλά εξόδου. Είναι η προτιμότερη περίπτωση.

Μόνο οι υγιείς ανταγωνιστές παραμένουν στον κλάδο. Οι υπόλοιπες αποχωρούν
από την αγορά, και οι νέοι δεν μπορούν να εισέλθουν εύκολα.
Β. χαμηλά εμπόδια εισόδου και εξόδου. Εύκολα μια επιχείρηση μπαίνει και βγαίνει
από ένα κλάδο. Το ίδιο όμως και οι ανταγωνιστές της. Έχουμε υψηλό ανταγωνισμό
και μειωμένα κέρδη για όλους.
Γ. υψηλά εμπόδια εισόδου και εξόδου. Δύσκολα μια επιχείρηση μπαίνει και βγαίνει
από ένα κλάδο.
Δ. χαμηλά εμπόδια εισόδου και υψηλά εξόδου. Η χειρότερη περίπτωση. Εύκολα

μια επιχείρηση μπαίνει αλλά δύσκολα βγαίνει από ένα κλάδο. Αυτό σημαίνει ότι οι μη
ανταγωνιστικές επιχειρήσεις παραμένουν στον κλάδο με αποτέλεσμα να μειώνουν τα
κέρδη των υγειών επιχειρήσεων (λόγω πλεονάζουσας παραγωγικότητας και
υπερβολικής προσφοράς).
8.1.7.5. Στρατηγική και ανταγωνιστικό πλεονέκτημα
Τι είναι στρατηγική;
“Είναι το σύνολο των επιλογών και αποφάσεων που παίρνει η διοίκηση στο πως θα
αξιοποιήσει τους πόρους της, και θα κερδίσει ένα διατηρήσιμο ανταγωνιστικό
πλεονέκτημα στις αγορές - στόχους της”. (Doyle, 1994)
Η στρατηγική προσδίδει στην επιχειρηματικότητα την κατεύθυνση (με το να

ορίσει σε ποιες αγορές και με ποια προϊόντα θα κινηθούμε, και ποιους από
τους πόρους μας θα χρησιμοποιήσουμε) και τα μέσα με τα οποία θα το
επιχειρήσουμε.
Οι στρατηγικές επιλογές οδηγούν στον καθορισμό των αντικειμενικών σκοπών του
marketing.
Δ.ΥΠ.Α.

Γενικές Στρατηγικές
Καινοτομία στην τεχνολογία

Τρέχοντα προϊόντα Νέα προϊόντα
1. Στρατηγικές διείσδυσης 2. Στρατηγικές ανάπτυξης προϊόντος

στην αγορά Βελτιώσεις προϊόντος
Υφιστάμενες Αύξηση μεριδίου αγοράς Επέκταση γραμμής προϊόντος
αγορές Αύξηση χρήσης προϊόντος Νέα προϊόντα για τις ίδιες αγορές
- αύξηση συχνότητας χρήσης
- αύξηση ποσότητας στη χρήση
Καινοτομία - νέες εφαρμογές
στο
marketing 3. Στρατηγικές ανάπτυξης 4. Στρατηγικές διαφοροποίησης
αγοράς Κάθετη ολοκλήρωση
Επέκταση της αγορά για τα - προς τα εμπρός
Νέες αγορές υπάρχοντα προϊόντα - προς τα πίσω
- γεωγραφική επέκταση Διαφοροποίηση σε συσχετιζόμενες
- στόχευσε σε νέα τμήματα δραστηριότητες
Διαφοροποίηση σε μη-συσχετιζόμενες
δραστηριότητες
Τα τελευταία χρόνια έχουν αναπτυχθεί μερικές γενικές στρατηγικές προσεγγίσεις στο

πως μπορούν να επιτευχθούν οι στόχοι μια επιχείρησης. Οι κυριότερες από αυτές
είναι του Ansoff (1968), και του Porter (1980, 1985). Η στρατηγική έχει δυο
διαστάσεις: την χρήση των πόρων της επιχείρησης, και την ανάπτυξη ενός
διατηρήσιμου ανταγωνιστικού πλεονεκτήματος. Ο πίνακας του Ansoff είναι χρήσιμος
κυρίως για το κομμάτι της χρήσης των πόρων:
Δ.ΥΠ.Α.

Στρατηγικές διείσδυσης στην υφιστάμενη αγορά
Η διείσδυση στην αγορά, είναι συνήθως η λιγότερη ριψοκίνδυνη στρατηγική, καθώς

αφορά υπάρχοντα (τρέχοντα) προϊόντα σε υφιστάμενες αγορές, και έτσι υπάρχει ένα
αίσθημα «άνεσης» να ασχολείσαι με προϊόντα και αγορές που γνωρίζουμε και
κατανοούμε.
Μπορούμε να προσπαθήσουμε να «αναπτύξουμε» την αγορά αυξάνοντας την

ενημέρωση των καταναλωτών –στόχων μας για τα προϊόντα μας, ίσως με
περισσότερη διαφήμιση και προώθηση.
Μπορούμε να ενθαρρύνουμε τους καταναλωτές να χρησιμοποιούν τα προϊόντα μας

συχνότερα.
Σε μια τέτοια –με λιγότερο ρίσκο-

αγορά, τα οφέλη και η ανταμοιβή
είναι μικρότερη φυσικά, καθώς ο
ανταγωνισμός είναι μεγάλος και τα
προϊόντα μας γίνονται κοινότυπα και
δεν διαφοροποιούνται σε μεγάλο
βαθμό. Έτσι, απαιτείται να
διευρύνουμε την πελατειακή μας βάση, ή να αναπτύξουμε νέα προϊόντα.
Στρατηγικές ανάπτυξης προϊόντος

Στην περίπτωση αυτή μπορούμε να διαλέξουμε να αναπτύξουμε νέα προϊόντα για
τις αγορές στις οποίες ήδη δραστηριοποιούμαστε.
Δ.ΥΠ.Α.

Υπάρχουν όμως και περιπτώσεις που η ανάπτυξη νέων προϊόντων απαιτεί πολλές
νέες επενδύσεις, και πολλά κεφάλαια σε παραγωγικά μέσα. πχ. Η ανάπτυξη ενός
νέου μοντέλου αυτοκινήτου.
Στρατηγικές ανάπτυξης αγοράς

Είναι μια εναλλακτική στρατηγική ανάπτυξης. Νέες αγορές μπορεί να είναι είτε σε
γεωγραφικά πλαίσια, ή νέα τμήματα καταναλωτών στις υφιστάμενες.
Μπορεί να αναπτύξουμε την επιχείρηση μας ανοίγοντας ένα υποκατάστημα σε μια
νέα περιοχή, ή πόλη.
Μπορούμε να προσελκύσουμε πελάτες διαφορετικών target group, και να τους
προσφέρουμε τα προϊόντα μας που μέχρι τα απευθύναμε σε διαφορετικούς
Στρατηγικές διαφοροποίησης
Είναι η πιο ριψοκίνδυνη καθώς η
επιχείρηση θα βαδίσει στο άγνωστο.
Συμπεριλαμβάνει καινοτομία τόσο
στην ανάπτυξη του προϊόντος
(καινούργιο), όσο και στην αγορά
(νέα και άγνωστη). Με νέα προϊόντα
σε νέες και άγνωστες αγορές τα
ρίσκα και οι αποδόσεις σχετίζονται (αποτυχία, ή μεγάλη επιτυχία και αποδόσεις
κερδών).
Ανταγωνιστικό πλεονέκτημα
Ανταγωνιστικό πλεονέκτημα είναι το στοιχείο ή στοιχεία που δίνουν στην επιχείρηση
τη δυνατότητα να ξεπεράσει τους ανταγωνιστές της και να απολαύσει υψηλότερα
κέρδη.
Δ.ΥΠ.Α.

Το πρόβλημα με το ανταγωνιστικό πλεονέκτημα είναι ότι οι ανταγωνιστές

έχουν μια «εκνευριστική» συνήθεια να το αντιγράφουν.
Το ανταγωνιστικό πλεονέκτημα προκύπτει από την αξία την οποία η επιχείρηση

μπορεί να δημιουργήσει για τους πελάτες της και εξειδικεύεται με την διαφορά μεταξύ
της αξίας και του απαιτούμενου κόστους της επιχείρησης για τη δημιουργία της
(σχέση κόστους / τιμής / αξίας ). Αξία είναι το τι οι καταναλωτές επιθυμούν να
πληρώσουν για την απόκτηση του προϊόντος της επιχείρησης.
Το μέγιστο ανταγωνιστικό πλεονέκτημα προκύπτει:

1. όταν η επιχείρηση προσφέρει το προϊόν στις δυνατότερες χαμηλές τιμές σε σχέση
με τον ανταγωνισμό για «ίσες αξίες» για τους καταναλωτές.
2. όταν δημιουργεί «αξίες» υψηλότερες από τους ανταγωνιστές και έτσι
αντισταθμίζεται η ψηλότερη τιμή. (higher value charged in premium prices).
Υπάρχουν δύο τύποι ανταγωνιστικών πλεονεκτημάτων:
Ηγεσία στο κόστος (cost leadership): Ένα πλεονέκτημα κόστους μπορεί να

πηγάζει από διαφορετικούς παράγοντες, όπως: χαμηλό κόστος παραγωγής,
αποτελεσματικό σύστημα διανομής, γραμμή παραγωγής υψηλής αποδοτικότητας,
κτλ.
Διαφοροποίηση προϊόντος (product differentiation): Η διαφοροποίηση
προϊόντος, μπορεί να πηγάζει από: προμήθεια ά υλών αρίστης και απαράμιλλης
ποιότητας, εξαιρετικό σχεδιασμό, ενσωμάτωση καινοτόμων στοιχείων που δύσκολα
αντιγράφονται, κτλ.
Αντιλαμβανόμενη αξία (perceived value)

Δ.ΥΠ.Α.

Το ανταγωνιστικό πλεονέκτημα προκύπτει όταν το κοινό-στόχος μας αντιλαμβάνεται

ότι το προϊόν μας είναι υψηλότερης αξίας από αυτό των ανταγωνιστών μας. Η αξία
μπορεί να αναλυθεί σε τρία στοιχεία:
Αντιλαμβανόμενη αξία
( perceived value)
Αντιλαμβανόμενα οφέλη Κόστος κατοχής Τιμή

(perceived benefits) (cost of ownership) (price)
⚫ Απόδοση προϊόντος ⚫ Εγκατάσταση Τα χρήματα που πληρώνουμε

⚫ Ποιότητα εξυπηρέτησης – ⚫ Εκπαίδευση και Ικανότητα
service προσωπικού
⚫ Brand image ⚫ Κατανάλωση ενέργειας
⚫ Ασφάλεια
⚫ Χρόνος που απαιτείται
⚫ Κόστη μετακίνησης
Αφού ο στόχος του ανταγωνιστικού

πλεονεκτήματος είναι να δώσει στο
κοινό ανώτερη αντιλαμβανόμενη αξία,
οι επιχειρήσεις χρειάζεται να
εργαστούν πάνω στη μείωση του
κόστους κατοχής και της τιμής, και
να αυξήσουν τα αντιλαμβανόμενα
οφέλη που οι καταναλωτές θα υποθέσουν ότι θα λάβουν. Το τίμημα που θα
καταβληθεί ενσωματώνει τις δύο προηγούμενες ομάδες (αντιλαμβανόμενα οφέλη –
κόστος κατοχής), και οδηγεί τον καταναλωτή στην αγορά του προϊόντος.
Γενικές Στρατηγικές για τη δημιουργία ανταγωνιστικού πλεονεκτήματος (Porter)

Δ.ΥΠ.Α.

O Porter υποστήριξε ότι μόνο αυτές οι στρατηγικές μπορούν να οδηγήσουν στην

επιτυχία:
• η ηγεσία στο κόστος

• η διαφοροποίηση
Η εστίαση (είτε στο κόστος (3Α), είτε στη διαφοροποίηση (3Β).
Η υιοθέτηση μιας μικτής στρατηγικής θα οδηγήσει την επιχείρηση στο να «κολλήσει

κάπου στη μέση» (stuck in the middle). Η ιδέα ότι μια πετυχημένη στρατηγική
απαιτεί εστιασμένη αφοσίωση (single-minded focus) έχει επηρεάσει την
επιχειρηματικότητα αυτές τις δεκαετίες, παρόλο που ο Porter τα τελευταία χρόνια
έγινε λιγότερο δογματικός και απόλυτος.
Μερικές φορές είναι πιθανό μια επιχείρηση να επιδιώκει περισσότερες από μια
στρατηγικές, αν και αυτό επιτυγχάνεται μόνο κάτω από ορισμένες προϋποθέσεις. Οι
τρεις βασικές στρατηγικές αποσκοπούν στην καλύτερη αντιμετώπιση των δυνάμεων
ανταγωνισμού στον κλάδο.
Δ.ΥΠ.Α.

Η κεντρική ιδέα είναι ότι η επιχείρηση θα πρέπει να αποκτήσει ένα ανταγωνιστικό

πλεονέκτημα, και για την επίτευξή του, θα πρέπει να κάνει επιλογές:
• να επιλέξει τον τύπο του ανταγωνιστικού πλεονεκτήματος που επιζητά να

πετύχει, και
• Το περιβάλλον μέσα στο οποίο θέλει να επιτύχει το πλεονέκτημα αυτό. Αν δεν
το επιτύχει, τότε η επιχείρηση θα χαρακτηρίζεται από στρατηγική μετριότητα
που θα οδηγεί σε χαμηλή οικονομική απόδοση, αφού δεν θα έχει κανένα
ανταγωνιστικό πλεονέκτημα.
Ηγεσία Κόστους
Η στρατηγική αυτή έχει τα ακόλουθα πλεονεκτήματα:

• μειώνει την διαπραγματευτική δύναμη των
προμηθευτών, αφού λόγω των μεγάλων ποσοτήτων
παραγωγής και τζίρου, η επιχείρηση αποτελεί
μεγάλο πελάτη για τον προμηθευτή και απολαμβάνει
χαμηλές τιμές στις παραγγελίες του.
• μειώνει την διαπραγματευτική δύναμη των
αγοραστών – οι πελάτες έχουν περιορισμένη
ικανότητα να μειώσουν και άλλο τις τιμές αφού η
επιχείρηση πουλάει ήδη σε χαμηλές τιμές.
• τα υποκατάστατα είναι λιγότερο ελκυστικά
εξαιτίας των χαμηλών τιμών
• μειώνει τον ανταγωνισμό. Πολλές φίρμες θα βγουν από την αγορά, από το να
ανταγωνιστούν μια επιχείρηση-ηγέτη στο κόστος.
Κίνδυνοι: για μια επιχείρηση χαμηλού κόστους είναι i) η είσοδος στην αγορά μιας
επιχείρησης με ακόμα πιο χαμηλό κόστος παραγωγής, και ii) η μείωση της ευελιξίας.
Δ.ΥΠ.Α.

Διαφοροποίηση
Η στρατηγική διαφοροποίησης έχει να
κάνει με την δημιουργία -υλικών ή
άυλων (tangible or intangible)- στοιχείων
του προϊόντος, το οποίο το
διαφοροποιούν από τα ανταγωνιστικά.
Έτσι, τα προϊόντα αυτά έχουν κάτι το
ξεχωριστό, οι πελάτες είναι λιγότερο
ευαίσθητοι στην τιμή (price sensitive), η
επιχείρηση χρεώνει υψηλότερες τιμές, και οδηγείται σε μεγαλύτερα περιθώρια
κέρδους.

• μειώνει την διαπραγματευτική δύναμη των αγοραστών – τα προϊόντα της
επιχείρησης διαφοροποιούνται από τα ανταγωνιστικά και έτσι δεν είναι
Δ.ΥΠ.Α.

συγκρίσιμα. Έτσι, οι πελάτες ή θα πληρώσουν το τίμημα να τα αποκτήσουν, ή

θα αγοράσουν κάτι άλλο.
• τα υποκατάστατα είναι λιγότερο ελκυστικά αφού δεν είναι ευθέως
υποκατάστατα.
• μειωμένος ανταγωνισμός, αφού η διαφοροποίηση δημιουργεί ένα είδος
μονοπωλιακής αγοράς.
Κίνδυνοι: παρόλη τη διαφοροποίηση, οι ανταγωνιστικές - χαμηλού κόστους -

επιχειρήσεις, θα της κάνουν πόλεμο τιμών, και οι χαμηλές τιμές ήταν πάντα
ελκυστικές για τους καταναλωτές.
3α &β. Εστίαση
Η στρατηγική αυτή σχετίζεται με τις

εταιρίες που εξειδικεύονται σε ένα
συγκεκριμένο τμήμα της αγοράς.
Υπάρχει μεγάλη διαφορά της εστίασης
και της διαφοροποίησης. Η
διαφοροποίηση αφορά στη δημιουργία
ενός διαφοροποιημένου προϊόντος και
τμηματοποίηση και στοχεύει σε
ολόκληρη την αγορά. Η εστίαση στοχεύει σε ένα εξειδικευμένο κομμάτι της αγοράς με
ειδικές απαιτήσεις. Η επιχείρηση μπορεί είτε να εστιάσει στο κόστος, παλεύοντας για
ηγεσία κόστους, είτε να εστιάσει στην διαφοροποίηση σε ένα μικρό και
εξειδικευμένο τμήμα της αγοράς (niche).

μειώνει τον ανταγωνισμό, αφού εξυπηρετεί εξειδικευμένες ανάγκες ενός
συγκεκριμένου καταναλωτικού κοινού και δεν στοχεύει σε ολόκληρη την αγορά.
Δ.ΥΠ.Α.

μειώνει την πίεση από τα υποκατάστατα, εστιάζοντας σε αυτές τις συγκεκριμένες

ανάγκες της αγοράς – στόχου.
Κίνδυνοι: είναι ότι i) είναι πάντα ριψοκίνδυνο να βασίζεσαι και να εξυπηρετείς μόνο
ένα τμήμα της αγοράς, και ii) αν πετύχεις και αυξήσεις τους τζίρους σου και την
αγορά, αυτό θα προσελκύσει και άλλους – ίσως και μεγαλύτερους από σένα –
ανταγωνιστές.
8.1.8. Δημόσιες σχέσεις
Οι Δημόσιες Σχέσεις αποτελούν βασικό κομμάτι της επικοινωνίας μιας επιχείρησης ή

ενός οργανισμού και καθορίζουν σημαντικά την εικόνα και τον τρόπο που το κοινό
αλλά και ειδικοί παράγοντες αντιμετωπίζουν την επιχείρηση/ τον οργανισμό. Η
ευρεία προβολή και η δημιουργία μιας θετικής εικόνας απέναντι στο
πρόσωπο/ στην επιχείρηση/ στον οργανισμό είναι ο στόχος των Δημοσίων
Σχέσεων, αναπόσπαστο κομμάτι τους είναι η διαχείριση της φήμης ως αποτέλεσμα
των πράξεων, των μηνυμάτων και της αντίληψης των άλλων για αυτά. Διαφέρουν, και
μάλιστα σημαντικά, από την διαφήμιση, καθώς βασίζονται στην δημοσιότητα γύρω
από ένα γεγονός και ένα πρόσωπο και όχι τόσο σε αύξηση πωλήσεων.
8.1.8.1. Ορισμοί των δημοσίων σχέσεων
Παραθέτουμε ορισμένους από τους ορισμούς των δημοσίων σχέσεων:

«Με τον όρο δημόσιες σχέσεις εννοούμε τη διοικητική λειτουργία, µέσω της οποίας
δημόσιοι και ιδιωτικοί οργανισμοί και οργανώσεις, επιζητούν την κατανόηση, την
Δ.ΥΠ.Α.

υποστήριξη και τη συμπάθεια των ανθρώπων εκείνων µε τους οποίους έρχονται ή

μπορούν να έρθουν σε επαφή µε σκοπό την εκτεταμένη εκπλήρωση των κοινών
συμφερόντων τους»
«Δημόσιες Σχέσεις είναι η συστηματική, προγραμματισμένη συνεχής και συνεπής

προσπάθεια, για την δημιουργία και διατήρηση σχέσεων αμοιβαίας κατανόησης και
καλής θέλησης, ανάμεσα σε μια οργανωμένη ομάδα (ή άτομο) και το κοινό της».
Βρετανικό ινστιτούτο Δημοσίων Σχέσεων IPR.
«Δημόσιες Σχέσεις είναι η συγκρατημένη και διοικητική προσπάθεια μέσω της οποίας
γίνεται προσπάθεια για την καθιέρωση κατανόησης, συμπάθεια στους ιδιωτικούς και
δημόσιους οργανισμούς και την υποστήριξη στους δημόσιους κύκλους με τους
οποίους έχουν ή επιθυμούν να έχουν επαφή». Dansk Public Relations Klub of
Denmark.
8.1.8.2. Η σπουδαιότητα των δημοσίων σχέσεων
H αποστολή των δημοσίων σχέσεων

Βασική αποστολή των Δημοσίων Σχέσεων είναι να φέρουν κοντά τις διάφορες
ομάδες-δέκτες, να τις βοηθούν να συνεννοηθούν με στόχο την αποτροπή ή την
άμβλυνση των προβλημάτων. Οι Δημόσιες Σχέσεις εκτός από την πληροφόρηση του
κοινού υποστηρίζουν την επιχείρηση-οργανισμό με την προπαρασκευή, την
κατάρτιση, την εφαρμογή και την αξιολόγηση. προγραμμάτων έχοντας πάντα ως
στόχο τη δημιουργία αμοιβαίας εμπιστοσύνης και κατανόησης με το κοινό.
Ο στόχος των δημοσίων σχέσεων σε μια επιχείρηση

• Οι Δημόσιες Σχέσεις έχουν ως στόχο :
• την διατήρηση και ενίσχυση της εικόνας
• την μετατροπή δυσάρεστων καταστάσεων σε ευμενείς
• την αύξηση φήμης και πελατείας

Δ.ΥΠ.Α.

• την ευρεία καταναλωτική αποδοχή των προϊόντων της εταιρείας
• την διευκόλυνση εισαγωγής νέων προϊόντων
• προώθηση σωστών εργασιακών σχέσεων
• διευκόλυνση επενδύσεων της επιχείρησης
• την ενημέρωση για τις απόψεις που το περιβάλλον έχει γι' αυτή
Τι προσφέρουν οι Δημόσιες Σχέσεις

• Παρέχουν συμβουλές, και καταστρώνουν στρατηγικό πλάνο.
• Αναπτύσσουν σχέσεις αλληλοσεβασμού, με τις ομάδες κοινού.
• Δημιουργούν σχέσεις εντός των οργανισμών.
• Οργανώνουν δεκάδες δραστηριότητες που εντάσσονται στα προγράμματα
των Δημοσίων Σχέσεων.
• Συμμετέχουν στη λήψη των αποφάσεων
8.1.8.3. Οι αρμοδιότητες ενός στελέχους δημοσίων σχέσεων
Ο υπεύθυνος Δημοσίων Σχέσεων διαχειρίζεται τις σχέσεις μεταξύ μιας εταιρείας και
εξωτερικών φορέων. Είναι εκείνος που προβάλλει το «πρόσωπο» της επιχείρησης
και συμβάλλει στην ενίσχυση της δημοτικότητας και της αξιοπιστίας της εταιρείας.
Πρέπει να διαθέτει πρωτίστως, εξαιρετικές επικοινωνιακές δεξιότητες. Να διαθέτει
δημιουργικότητα και γνωρίζει τις διαφορετικές τακτικές αναγνώρισης και
προσέλκυσης του κατάλληλου κοινού. Ο σκοπός είναι η δημιουργία ενός ισχυρού
επικοινωνιακού δικτύου γύρω από την εταιρεία, που θα διασφαλίζει την καλή σχέση
με το ευρύ κοινό και θα αυξήσει την αναγνωρισιμότητα της εταιρείας και του brand.
(https://resources.workable.com , 2021)
Συνεπώς οι αρμοδιότητες είναι:

Δ.ΥΠ.Α.

• Διαμόρφωση δημιουργικών στρατηγικών δημοσίων σχέσεων που ταιριάζουν

στο προφίλ της εταιρείας
• Ανάπτυξη αποτελεσματικών σχεδίων δημοσίων σχέσεων, χρησιμοποιώντας
τις κατάλληλες στρατηγικές και τακτικές
• Οργάνωση και συντονισμός δραστηριοτήτων δημοσίων σχέσεων
• Χρήση πληθώρας καναλιών (τηλεόρασης, έντυπων μέσων, διαδικτύου, κ.λπ.)
για τη βελτίωση της προβολής της εταιρείας
• Συνεργασία με επαγγελματίες του marketing, ώστε να διασφαλίζεται η συνοχή
στην προώθηση της εταιρικής εικόνας
• Διοργάνωση συνεντεύξεων ή εκδηλώσεων δημόσιων ομιλιών και δημιουργία
δελτίων τύπου
• Παροχή συμβουλών στην εταιρεία για τη διαχείριση ευαίσθητων δημοσίων
ζητημάτων, με στόχο τη διατήρηση της καλής φήμης της εταιρείας
• Αξιολόγηση ευκαιριών για χορηγίες και άλλες συνεργασίες, όπως και
διαχείριση σχέσεων
• Ανάλυση αποτελεσμάτων εκστρατειών δημοσίων σχέσεων ή σχετικών
προσπαθειών και σύνταξη εκθέσεων (https://resources.workable.com , 2021)
8.1.8.4. Τα κύρια εργαλεία των δημοσίων σχέσεων
Δελτίο τύπου: Έχει ενημερωτικό χαρακτήρα και διαμορφώνει την εικόνα της
επιχείρησης. Δεν είναι διαφήμιση ούτε πρόσκληση .Προσφέρει πάντα είδηση και
απαντά στα γιατί.
Συνέντευξη τύπου: Είναι η συνάντηση των συμβούλων επικοινωνίας και Δημοσίων

Σχέσεων της επιχείρησης με εκπροσώπους και δημοσιογράφους των μελών
ενημέρωσης προς διοχέτευση είδησης.
Συνάντηση τύπου: Οι συναντήσεις για γεύμα ή δείπνο των συμβούλων

επικοινωνίας και δημοσίων σχέσεων με εκπροσώπους των μέσων ενημέρωσης και
δημοσιογράφους προς την ανάπτυξη σχέσεων και χαλαρές στιγμές.
Δ.ΥΠ.Α.

Αρθρογραφία: Κείμενο όπου αναφέρετε ιστορικά δεδομένα για την επιχείρηση

εξηγώντας την πορεία της, το όραμα της ,τους στόχους και τους σκοπούς της.
Ανακοίνωση τύπου: Η ανακοίνωση υπό την μορφή δελτίου τύπου το οποίο

αγοράζει χώρο και χρόνο στα μέσα ενημέρωσης κατά την επικοινωνιακή διαχείριση
κρίσεων. Όταν δεν υπάρχει το περιθώριο αναμονής επιλογής δημοσίευσης του
δελτίου τύπου.
Ομιλίες-παρουσιάσεις: Οι εκδηλώσεις ανοικτού τύπου εσωτερικά ή εξωτερικά της

επιχείρησης με εκπαιδευτικό ή ενημερωτικό σκοπό.
Συνέντευξη: Συζήτηση και απαντήσεις επί παντός επιχειρησιακού θέματος, προς τα
Μέσα Ενημέρωσης .
Εταιρικές Χορηγίες και συναφείς ενέργειες (όπως εκστρατείες ενημέρωσης του
κοινού για ένα θέμα). Αν και τέτοιες ενέργειες εντάσσονται πολλές φορές στα πλαίσια
προγραμμάτων Εταιρικής Κοινωνική Ευθύνης θεωρούνται και ως ένα εργαλείο
δημοσίων σχέσεων
Lobbying: Το Lobbying είναι η προσπάθεια επηρεασμού και δημιουργίας θετικά
προσκείμενων φορέων. Για παράδειγμα το Lobbying μπορεί να χρησιμοποιηθεί για
να δημιουργηθεί ένας θετικά προσκείμενος νέος νόμος που θα ευνοεί την επιχείρηση
ή για την άρση ενός απαγορευτικού μέτρου.
E-Communication Tools: Site – social media – mobile. Εφαρμογές και διαχείριση

της εικόνας της επιχείρησης , ηλεκτρονικά .
House Organ & Newsletter: Εσωτερικές ( εντός επιχείρησης ) εκδόσεις ,

ηλεκτρονικά ή hard copy , με σκοπό την ενημέρωση των εργαζομένων επί παντός
επιχειρησιακού ζητήματος .
Advertising Print Message: Η κειμενογραφία διαφημιστικών προγραμμάτων , με

κοινωνική στόχευση .
Δ.ΥΠ.Α.

Ετήσιες Εκθέσεις (Annual Reports): Συνήθως είναι κείμενα τα οποία συγγράφονται

για τις οικονομικές ετήσιες παρουσιάσεις εταιρειών. Σε πολλές περιπτώσεις είναι και
τα κείμενα του εταιρικού προφίλ και της εταιρικής κουλτούρας .
Εκδηλώσεις, Γεύματα, δεξιώσεις, βραβεύσεις και κάθε τύπου εκδήλωση με σαφή

επικοινωνιακή Στρατηγική .
8.1.8.5. Η αλληλεπίδραση μεταξύ δημοσίων σχέσεων και marketing
Υπάρχουν πολλοί διαφορετικοί λόγοι για δημόσιες σχέσεις και μάρκετινγκ, αν και τα
όριά τους συχνά επικαλύπτονται. Η λειτουργικότητα επικαλύπτεται, για παράδειγμα,
επειδή και οι δύο ασχολούνται με οργανωτικές (επιχειρηματικές) σχέσεις και
χρησιμοποιούν τα ίδια μέσα επικοινωνίας για να προσεγγίσουν το κοινό. Και οι δύο
έχουν απώτερο στόχο την οργανωτική επιτυχία και την οικονομική επιβίωση. Οι
δημόσιες σχέσεις και το μάρκετινγκ εξετάζουν αυτή την άποψη από μια διαφορετική
οπτική γωνία. Οι επιχειρήσεις είναι πολύπλοκοι οργανισμοί και η κατανόησή τους
απαιτεί την κατανόηση της διασύνδεσης που υπάρχει. Οι δημόσιες σχέσεις έχουν
μεγάλη αξία για το μάρκετινγκ, αλλά ο ρόλος τους εκτείνεται και πέρα από το
μάρκετινγκ.
Δημόσιες Σχέσεις Marketing

Βασική Είναι η εδραίωση και η διατήρηση Είναι η εδραίωση και η διατήρηση
Ευθύνη ενός φιλικού περιβάλλοντος μέσα σε της αγοράς για τα προϊόντα και τις
µία επιχείρηση υπηρεσίες μιας επιχείρησης
Ασχολία Με την εδραίωση των σχέσεων και Με την προώθηση προϊόντων και
την πρόκληση καλής διάθεσης για υπηρεσιών στον πελάτη
την επιχείρηση και τα είδη
Σκοπός Είναι η αποταμίευση χρήμα για τον Αύξηση κερδών για την
οργανισμό, εδραιώνοντας σχέσεις µε επιχείρηση, προκαλώντας αύξηση
το κοινό που περιορίζει ή αυξάνει την στην καμπύλη της ζήτησης
Δ.ΥΠ.Α.

ικανότητα της οργάνωσης για την

εκπλήρωση της αποστολής
Πειθώ ∆εν υπάρχει στοιχείο πειθούς. Μιλούν Υπάρχει στοιχείο πειθούς. Μιλούν
για «κοινό» για «κοινό». Μιλούν για
καταναλωτές» και «πελάτες»
Πως οι δημόσιες σχέσεις υποβοηθούν το μάρκετινγκ
"Οι δημόσιες σχέσεις χρειάζονται κάποιο χρονικό

διάστημα για να καλλιεργηθούν, όμως όταν γίνει αυτό
τότε μπορούν να προωθήσουν την ένταξη της
επιχείρησης στον χώρο της αγοράς". (Philip Kolter,
Harvard Business Review). 'Όταν οι δημόσιες
σχέσεις χρησιμοποιούνται για να υποστηρίξουν
τους σκοπούς του μάρκετινγκ, τότε ονομάζεται επικοινωνία μάρκετινγκ.
Για την λειτουργία υποστήριξης της αγοράς, χρησιμοποιούνται οι δημόσιες σχέσεις

με σκοπό την επίτευξη των στόχων. Το σημαντικότερο απ' όλα είναι η ενίσχυση της
αντίληψης, η ενημέρωση, η κατανόηση, η εδραίωση σχέσεων εμπιστοσύνης, η
δημιουργία φιλίας, η κινητοποίηση των ανθρώπων για αγορά των προϊόντων
δημιουργώντας ένα κλίμα αποδοχής του καταναλωτή.
Δεν θα πρέπει να υποτιμάται η αποτελεσματική χρήση των δημοσίων σχέσεων στο

πρόγραμμα του ολοκληρωμένου μάρκετινγκ, καθώς υπάρχουν πολλές περιπτώσεις
που δείχνουν ότι το τμήμα δημοσίων σχέσεων και οι επιχειρήσεις διευθύνουν
προγράμματα εκ μέρους των αντικειμενικών στόχων του μάρκετινγκ.
8.1.9. Δελτίο τύπου και αποδελτίωση
8.1.9.1. Δελτίο Τύπου

Δ.ΥΠ.Α.

Τι είναι το δελτίο τύπου: Ο κύριος σκοπός ενός δελτίου τύπου είναι η ενημέρωση
του κοινού για ένα συγκεκριμένο γεγονός. Το δελτίο τύπου είναι ένας τρόπος
διανομής ειδήσεων (πληροφοριών) σε δημοσιογράφους και μέσα μαζικής
ενημέρωσης. Είναι μια επίσημη δήλωση που παρέχεται σε μέλη των μέσων
ενημέρωσης για ενημέρωση, επίσημες δηλώσεις ή ανακοινώσεις.
Οι περισσότερες εταιρείες αποδέχονται το γεγονός ότι τα δελτία τύπου αποτελούν τη

ραχοκοκαλιά των σχέσεων με τα μέσα ενημέρωσης. Ένα δελτίο τύπου είναι το
ισοδύναμο μιας είδησης που γράφτηκε από έναν υπεύθυνο γραφείου ή δημοσίων
σχέσεων για να σταλεί στον θυρωρό, τα μέσα ενημέρωσης.
Είδη Δελτίων Τύπου

Ενημερωτικό: δίνει πληροφορίες για συγκεκριμένο γεγονός.
Απολογιστικό: για τη δράση/εκδήλωση που έγινε. Μπορείτε επίσης να το στέλνετε
για ανάρτηση στην ιστοσελίδα της εφημερίδας/περιοδικού, μαζί με φωτογραφίες.
Δ.ΥΠ.Α.

Συμπληρωματικό: για εκδότες: δίνει επιπλέον πληροφορίες για το γεγονός και για
την οργάνωση. Συνήθως είναι συνημμένο σε ένα ενημερωτικό δελτίο.
Μελέτης περιστατικού: δίνει πληροφορίες για προσωπικά γεγονότα. Συνήθως

συνοδεύει το δελτίο τύπου.
Προσκλήσεις:: προσκαλούν δημοσιογράφους σε φωτογραφήσεις, συνεντεύξεις

τύπου, παρουσιάσεις στον Τύπο, δεξιώσεις για τον Τύπο. Συνήθως σε μορφή
ενημερωτικού δελτίου. (Καμαργιάννη , 2017)
Δ.ΥΠ.Α.

Ένα δελτίο τύπου πρέπει:

Να είναι πλήρες, σαφές και σύντομο. Η πληρότητα πρέπει να εξασφαλίζεται με
την απάντηση στα ερωτήματα: Τι, ποιος, πού, πότε, γιατί, πώς; Η σαφήνεια
απαιτεί μικρές προτάσεις, καθαρές έννοιες, σωστή σύνταξη. Όσο για τη συντομία
είναι αυτονόητη. Τα στοιχεία ή γεγονότα δεν πρέπει να διογκώνονται, αλλά να
παρουσιάζονται στις πραγματικές τους διαστάσεις.
Να έχει τίτλο. Ο τίτλος πρέπει να περιέχει το γενεσιουργό στοιχείο της είδησης, το

στοιχείο δηλαδή που μεταμορφώνει ένα συνηθισμένο γεγονός σε είδηση. Πρέπει να
είναι σύντομος, σαφής και να ανταποκρίνεται στο περιεχόμενο. Συνήθως, γράφεται
με κεφαλαία γράμματα. Το κείμενο του δελτίου τύπου να είναι είδηση, τίποτα άλλο
εκτός από είδηση. Η πρώτη παράγραφος περιέχει όλα τα στοιχεία της είδησης, ενώ
οι επόμενες αναλύουν και συμπληρώνουν πρόσθετες πληροφορίες. Δεν πρέπει να
περιέχει διαφήμιση, υπερβολή, σχολιασμό ή λανθασμένα στοιχεία.
Η γλώσσα στην οποία γράφεται να είναι η καθημερινή ζωντανή Ελληνική

γλώσσα. Αν υπάρχουν συντομογραφίες, όπως, π.χ., Ο.Π.Ε., πρέπει να εξηγούνται:
Οργανισμός Προώθησης Εξαγωγών. Οι ξένες επωνυμίες να δίνονται και στα
Ελληνικά. Όπου αναφέρονται πρόσωπα να γράφονται με προσοχή και ολόκληρα
τόσο τα επίθετα όσο και τα ονόματα. Όταν αναφέρονται νομίσματα ξένων χωρών και
μονάδες μέτρησης διαφορετικές από το ευρώ πρέπει σε παρένθεση να αναγράφεται
η μετατροπή τους
Να έχει επικεφαλίδα, για άμεση αναγνώριση του δελτίου τύπου από τον παραλήπτη.
Θα πρέπει επίσης να αναφέρεται το όνομα και το επώνυμο του συντάκτη ή του
συμβούλου δημοσίων σχέσεων και αυτό, γιατί ο αποδέκτης πρέπει να γνωρίζει πού
μπορεί να απευθυνθεί για πρόσθετες πληροφορίες ή διευκρινίσεις.
Δ.ΥΠ.Α.

Να απευθύνεται στον κατάλληλο παραλήπτη. Θα ήταν ανώφελο να στείλουμε σε

έναν πολιτικό συντάκτη μία είδηση μόδας. Το δελτίο τύπου πρέπει να απευθύνεται
στο κατάλληλο έντυπο και στον αρμόδιο συντάκτη.
Να προωθείται στις εφημερίδες τα ηλεκτρονικά μέσα ενημέρωσης και τα

περιοδικά εγκαίρως. Έτσι, θα δει το φως της δημοσιότητας τη συγκεκριμένη
ημερομηνία που επιθυμούμε να δημοσιευτεί.
Πως συντάσσουμε το Δελτίο Τύπου
Στο πάνω μέρος της σελίδας θα πρέπει να υπάρχει η φράση ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ, ώστε
να είναι γνωστή η ταυτότητα του κειμένου που ακολουθεί και να αποφεύγονται οι
παρεξηγήσεις
Δ.ΥΠ.Α.

Τίτλος: Ο Σύμβουλος Δημοσίων Σχέσεων, επιλέγει τίτλο ο οποίος να τραβά αμέσως

την προσοχή και να παρουσιάζει ενδιαφέρον για τους συντάκτες που γίνονται
αποδέκτες .Ο τίτλος πρέπει να περιέχει λίγες λέξεις . Να είναι σαφής και όχι γενικός .
Πρώτη Παράγραφος – Lead: Το Δελτίο Τύπου, στην πρώτη παράγραφο θα πρέπει

να απαντά στις ερωτήσεις : Ποιος; – Τι; – Πού; – Πότε; – Γιατί; – Πως; Τα
ερωτήματα αυτά όχι απαραίτητα με τη συγκεκριμένη σειρά αλλά με τρόπο τέτοιον
ώστε να παράγεται σωστή συντακτική – νοηματική και εννοιολογική απόδοση. π.χ.
“πραγματοποιήθηκε όπως κάθε χρόνο με ιδιαίτερη επιτυχία το κόψιμο της πίτας του
Τ.Τ...... στο Δημαρχιακό μέγαρο της πόλης την Κυριακή 16 Ιανουαρίου 2020”. (στη
συνέχεια δίνονται οι λεπτομέρειες).
Λίγα Λόγια: Η φράση αυτή είναι ακριβώς κάτω από την πρώτη παράγραφο .
Ακολουθούν στοιχεία ιστορικά, τα οποία συνοδεύουν την είδηση. Η σκοπιμότητα της
παραγράφου με λίγα λόγια είναι να αυξήσει το ενδιαφέρον των συντακτών για την
είδηση την οποία προσφέρει το Δελτίο Τύπου .
Υπογράμμιση: Την πρώτη παράγραφο στην οποία έχουμε απαντήσει στα 6 βασικά
ερωτήματα, την υπογραμμίζουμε στέλνοντας το μήνυμα στο δημοσιογράφο πως εάν
επιλέξει να τοποθετήσει το Δελτίο Τύπου , όπου υπάρχουν υπογραμμίσεις, οι
φράσεις αυτές θα μπούνε αυτούσιες χωρίς την παραμικρή αλλαγή .
Εμπάργκο: Η λέξη εμπάργκο τοποθετείται πριν τον τίτλο όταν ο Σύμβουλος στις
Δημόσιες Σχέσεις, επιθυμεί να ανακοινωθεί ή δημοσιευθεί το Δελτίο Τύπου, μετά από
μία συγκεκριμένη ημερομηνία και ώρα . Μάλιστα αυτά τα στοιχεία ακολουθούν μετά
από τη λέξη Εμπάργκο. Εάν η κυκλοφορία είναι εμπάργκο, βάλτε το "EMBARGOED
μέχρι ..." με την ημερομηνία που θέλετε να κυκλοφορήσει η ιστορία. Μια κυκλοφορία
χωρίς ημερομηνία κυκλοφορίας θεωρείται ότι προορίζεται για άμεση κυκλοφορία. Για
άμεση δημοσίευση, θα πρέπει να επισημαίνεται στο πάνω μέρος της σελίδας, στο
αριστερό περιθώριο.
Δ.ΥΠ.Α.

Πληροφορίες: Το Δελτίο Τύπου, κλείνει με τη φράση: “Για περισσότερες

πληροφορίες παρακαλώ επικοινωνήστε με τον κο……κα ……στον τηλεφωνικό
αριθμό...”. Ο επαγγελματίας στις Δημόσιες Σχέσεις του οποίου το ονοματεπώνυμο
αναγράφεται πρέπει να είναι εξαιρετικά καλά ενημερωμένος για το θέμα και τις
λεπτομέρειες του Δελτίου Τύπου, ώστε όταν επικοινωνήσουν μαζί του
Δημοσιογράφοι να απαντήσει σε κάθε ερώτηση τους .
Ποσότητα: Το Δελτίο Τύπου όπως καλά γνωρίζει ο Σύμβουλος στις Δημόσιες

Σχέσεις, δεν πρέπει να είναι φλύαρο. Ο μισός χώρος μίας Α4 σελίδας είναι αρκετός
για να δώσει την είδηση.
Σκοπός: Το Δελτίο Τύπου προσφέρει πάντα και μόνο Είδηση.
Ανακοίνωση Τύπου: Είναι ένα ακόμα «εργαλείο» στις Δημόσιες Σχέσεις. Πρόκειται
για Δελτίο Τύπου για το οποίο ο Σύμβουλος στις Δημόσιες Σχέσεις, αγοράζει χώρο
και χρόνο ώστε αυτό να τοποθετηθεί οπωσδήποτε. Είναι στην ουσία «πληρωμένο»
Δελτίο Τύπου.
Απαγορευμένη Φράση: “Παρακαλείσθε για τη δημοσίευση”. Δεν παρακαλείται ποτέ

και κανένας να πράξει το καθήκον του. Εάν το Δελτίο Τύπου είναι καλά γραμμένο,
προσφέρει είδηση και έχει ενδιαφέρον για τον δημοσιογράφο τότε αυτός θα το
δημοσιεύσει. Όταν δεν δημοσιεύονται τα Δελτία Τύπου σας μην τα βάζετε ποτέ με
τους δημοσιογράφους αλλά μελετήστε τι δεν κάνετε σωστά.
Αποστολή: Δημιουργήστε βάσεις δεδομένων με τα email των δημοσιογράφων ανά

κατηγορία θέματος ρεπορτάζ. Στέλνετε Δελτία Τύπου την Τρίτη–Τετάρτη (κυρίως) και
Πέμπτη. Προτιμήστε τις ώρες 14.00–19.00. Πλέον στην εποχή μας αποφύγετε την
αποστολή με Fax. Στις ομαδικές αποστολές τοποθετήστε τα email στην ένδειξη
BCC–Κρυφή Κοινοποίηση, ώστε να λαμβάνει ο κάθε δημοσιογράφος το email σας
ατομικά μη βλέποντας όλους τους υπόλοιπους παραλήπτες.
Δ.ΥΠ.Α.

8.1.9.2. Αποδελτίωση
Αποδελτίωση Τύπου είναι η διαδικασία με την οποία επιλεγμένα άρθρα με

ενδιαφέρουσα θεματολογία, καταχωρούνται "ως έχουν" και αρχειοθετούνται ώστε να
είναι προσβάσιμα και επεξεργάσιμα με την πρώτη αναζήτηση. Μπορεί να είναι και
υπηρεσία κατά την οποία ο πελάτης αναθέτει σε ειδικευμένη εταιρία την
παρακολούθηση συγκεκριμένης θεματολογίας και την οποία του την παραδίδει σε
επεξεργασμένη μορφή, διατηρώντας την αρχική μορφή του εντύπου.
Οι υπηρεσίες αποδελτίωσης είναι χρήσιμες όχι μόνο για τις εταιρίες αλλά και για κάθε
οργανισμό ή ιδιώτη που έχει δημοσιότητα στα ΜΜΕ. Η δημοσιότητα «κοστίζει» σε
πολλαπλά επίπεδα, με δεδομένο ότι κάθε αναφορά οριοθετεί την εικόνα του
ενδιαφερόμενου μέρους προς τους καταναλωτές του. Κάθε αρνητική αναφορά
μπορεί να κάνει ζημία και κάθε θετική να το εξυψώσει στη συνείδηση των
καταναλωτών. Μέσω της δημοσιότητας, η εταιρία «μιλά» στο κοινό της και για αυτό
υπάρχουν οι PR εταιρίες που φροντίζουν για αυτή την εικόνα. Ας μην ξεχνάμε,
επίσης, ότι μέσω της αποδελτίωσης υπάρχει η δυνατότητα παρακολούθησης της
εικόνας των ανταγωνιστών, ιδιαίτερα ως προς το πώς αυτή αποτυπώνεται στον κοινό
της.
Είναι αδύνατον να ψάξει κάποιος όλες τις

αναφορές που δημοσιεύονται για αυτόν
καθημερινά. Μια απλή online αναζήτηση
μέσω Google δεν παρέχει τη δυνατότητα
και την πληρότητα που απαιτείται.
Επιπλέον, το υψηλό κόστος που θα
επωμίζονταν μια εταιρεία για κάτι τέτοιο,
τόσο σε υλικό επίπεδο, όσο και σε εργασιακό (εργατοώρες και εξειδικευμένα
στελέχη), λειτουργεί αποτρεπτικά. Άλλωστε, η «τέχνη» της αναζήτησης σε επίπεδο
Keywording δεν είναι κάτι εύκολο. Επομένως, είναι απαραίτητη η αξιοποίηση νέων
Δ.ΥΠ.Α.

τεχνολογιών, αλλά και η συνδρομή έμπειρων αποδελτιωτών, προκειμένου να

επιτευχθεί στοχευμένη ενημέρωση.
Συμπερασματικά, θα λέγαμε ότι όσο υπάρχει ανάγκη δημοσιότητας πάντοτε θα

υπάρχει η ανάγκη μια εξειδικευμένης υπηρεσίας αποδελτίωσης. Έτσι, ο
αποτελεσματικότερος τρόπο αποδελτίωσης είναι να συνεργαστούμε με μια εταιρία
αποδελτίωσης. Οι εταιρίες αυτές έχουν εξειδικευμένο προσωπικό, εμπειρία και τα πιο
σύγχρονα εργαλεία της ψηφιακής τεχνολογίας.
Είδη αποδελτίωσης
Αποδελτίωση Εντύπων: Η αναζήτηση γίνεται, μεταξύ άλλων, σε Πανελλαδικές και

Περιφερειακές εφημερίδες, σε περιοδικά, newsletter και free press . Επίσης, η
τεχνολογία OCR, που μετατρέπει την εικόνα των εντύπων σε κείμενο, επιτρέπει την
αυτόματη αναζήτηση με τη χρήση keywords.
Αποδελτίωση Internet: Για την παρακολούθηση του Internet, η αποδελτίωση

μπορεί να γίνει γίνεται μέσω αυτόματου συστήματος παρακολούθησης καθώς και με
τη χρήση τεχνολογικών εφαρμογών.
Αποδελτίωση Social Media: Τα social media και ιδιαίτερα τα δημοφιλέστερα

κοινωνικά δίκτυα όπως Facebook, Twitter, YouTube, Instagram, LinkedIn, έχουν
κυρίαρχη θέση στη διάδοση πληροφοριών και η παρακολούθησή τους είναι
απαραίτητη.
Αποδελτίωση Τηλεόρασης & Ραδιοφώνου: Αυτή είναι εφικτή να γίνει σε
συνεργασία με ιδιωτικές εταιρίες αποδελτίωσης που παρέχουν υπηρεσίες
αποδελτίωσης Τηλεόρασης και Ραδιοφώνου μέσα από πλατφόρμες
παρακολούθησης οπτικοακουστικών μέσων που καταγράφουν πληθώρα
τηλεοπτικών και ραδιοφωνικών καναλιών
Δ.ΥΠ.Α.

8.2. Το Τουριστικό Marketing
8.2.1. Εισαγωγικά Στοιχεία - Η Έννοια, τα Χαρακτηριστικά και η Σημασία του

Τουριστικού Marketing
Ένας σημαντικός κλάδος της

οικονομίας μιας αναπτυγμένης χώρας
είναι ο τουρισμός. Τουρισμός είναι η
πρόσκαιρη μετακίνηση ανθρώπων από
τον τόπο της μόνιμης κατοικίας τους σε
έναν άλλο, με αποκλειστικό σκοπό την
ικανοποίηση των τουριστικών αναγκών
ή επιθυμιών τους (ανάγκες ξεκούρασης, αναψυχής κλπ.). Στην έννοια του τουρισμού
συμπεριλαμβάνεται και η οργανωμένη προσπάθεια για την προσέλκυση, την
υποδοχή και την καλύτερη δυνατή εξυπηρέτηση αυτών των ανθρώπων.
Ο κλάδος αυτός έχει αρκετές ιδιαιτερότητες, όπως για παράδειγμα το άυλο των
τουριστικών υπηρεσιών, την εποχικότητα τους, την αλληλεξάρτηση των τουριστικών
υπηρεσιών μεταξύ τους κλπ. Οι ιδιαιτερότητες που έχουν οι τουριστικές υπηρεσίες
οδήγησαν τις επιχειρήσεις και τους οργανισμούς να εφαρμόσουν διαδικασίες
Μάρκετινγκ, με αποτέλεσμα να δημιουργηθεί ως ειδικός κλάδος, το τουριστικό
Το τουριστικό Μάρκετινγκ μπορεί να οριστεί ως ένα σύνολο από δραστηριότητες

που εφαρμόζουν τις αρχές του Μάρκετινγκ στον τουριστικό τομέα. Είναι αναγκαίο σε
αυτούς που προσφέρουν τουριστικές υπηρεσίες και προϊόντα, για να τα
προσαρμόσουν στις ανάγκες και επιθυμίες των τουριστών πελατών τους στους
οποίους απευθύνονται.
Οι δραστηριότητες του Μάρκετινγκ καλύπτουν:

• το προσφερόμενο προϊόν- υπηρεσία,
• την τιμή,
• τη διανομή,
Δ.ΥΠ.Α.

• την προώθηση, την επικοινωνία,

• την έρευνα αγοράς στον τουριστικό τομέα.
Το τουριστικό Μάρκετινγκ δεν ακολούθησε την εξελικτική πορεία του γενικού

Μάρκετινγκ. Αναπτύχθηκε τα τελευταία χρόνια και χρησιμοποιείται από το κράτος,
για να αντιμετωπίσει πολλά καθημερινά προβλήματα που δημιουργούνται στον τομέα
του Τουρισμού και απαιτούν λύση, όπως η ορθολογική τουριστική ανάπτυξη της
χώρας. Διευκολύνει όμως και κάνει πιο αποτελεσματική τη διοίκηση της τουριστικής
Οι τουριστικές επιχειρήσεις για χρόνια ήταν όπως και οι εμπορικές επιχειρήσεις,
στραμμένες προς την πώληση. Επικέντρωναν το ενδιαφέρον τους στο να
λειτουργούν έτσι, όπως θεωρούσαν ότι είναι σωστό, για να αυξήσουν τα κέρδη τους,
πράγμα που δεν ήταν δύσκολο να πραγματοποιηθεί.
Η αντίληψη αυτή αναθεωρείται πλήρως τα τελευταία χρόνια, όπου για να παραμείνει

βιώσιμη μια επιχείρηση πρέπει να αντιμετωπίσει τον ανταγωνισμό και τις αυξημένες
απαιτήσεις των καταναλωτών. Κατά συνέπεια, ο προσανατολισμός της τουριστικής
επιχείρησης πρέπει να είναι η ικανοποίηση των αναγκών των καταναλωτών με
επικερδή τρόπο.
Το Μάρκετινγκ με τις ενέργειές του θα

διευκολύνει την τουριστική επιχείρηση
να γνωρίσει τις ανάγκες και τις
επιθυμίες της σημερινής, αλλά και της
μελλοντικής πελατείας της, ώστε να
είναι ευκολότερο γι' αυτή να
προγραμματίσει, τόσο
βραχυπρόθεσμα όσο και μακροπρόθεσμα, μια σειρά από δραστηριότητες και να
αυξήσει τα κέρδη της. Σε ένα ξενοδοχείο για παράδειγμα, μια από τις δραστηριότητες
του Μάρκετινγκ είναι να διαπιστώσει σε τι είδους υπηρεσίες προσβλέπουν άνθρωποι
Δ.ΥΠ.Α.

με διαφορετικό επάγγελμα, εισόδημα, πολιτιστικό και μορφωτικό επίπεδο, ώστε να

μείνουν απόλυτα ευχαριστημένοι.
Σε μια αεροπορική επιχείρηση, είναι υπεύθυνο το Μάρκετινγκ να κατανείμει το

συνολικό αριθμό των θέσεων στον αριθμό που εκτιμάται ότι θα ζητήσουν διάφορες
ομάδες των πελατών-ναυτικών, επιχειρηματιών, σπουδαστών κλπ., που εξυπηρετεί
η αεροπορική εταιρεία, προσφέροντάς τους ταυτόχρονα μεταφορές στην ποιότητα
και την τιμή που αυτοί ζητούν.
8.2.2. Βασικές έννοιες του Τουριστικού Marketing
8.2.2.1.Η φιλοσοφία του τουριστικού Μάρκετινγκ
Το Μάρκετινγκ είναι «ένα κοινωνικό και διαχειριστικό φαινόμενο μέσα από το οποίο
άτομα και ομάδες αποκτούν αυτά που έχουν ανάγκη ή που επιθυμούν, μέσω μίας
διαδικασίας κατά την οποία δημιουργούν ή παράγουν και ανταλλάσσουν προϊόντα
και αξίες με άλλους).
Η συμπλήρωση αυτή μας διευκολύνει, για να κατανοήσουμε τις προϋποθέσεις για

αποτελεσματικό τουριστικό Μάρκετινγκ, που σημαίνει ότι οι ενέργειες και οι δράσεις
που εκτελούνται φέρνουν το επιθυμητό αποτέλεσμα, δηλαδή προσελκύουν πελάτες-
τουρίστες που θα καταναλώσουν τα προσφερόμενα προϊόντα και τις υπηρεσίες.
Στον τουρισμό για να έχει αποτελεσματικότητα

το Μάρκετινγκ πρέπει να λαμβάνονται υπόψη
και οι δύο πλευρές των εμπλεκομένων στην
παραγωγή και κατανάλωση των τουριστικών
προϊόντων και υπηρεσιών. Έτσι, είναι
αναγκαίο αυτοί που παράγουν τις τουριστικές
υπηρεσίες και προϊόντα να τα ταιριάζουν στις
ανάγκες και επιθυμίες των υποψήφιων
Δ.ΥΠ.Α.

τουριστών-πελατών στους οποίους αυτά απευθύνονται. Επίσης αναγκαίο είναι οι

τουρίστες να εκδηλώνουν τις προτιμήσεις τους και την ικανοποίηση τους, ώστε οι
τουριστικοί παραγωγοί να μπορούν να προσαρμόζονται σε αυτές.
Για να επιτύχουμε λοιπόν αποτελεσματικότητα, χρειάζεται να αντιλαμβανόμαστε τη

νοοτροπία και τη διαδικασία με την οποία οι υποψήφιοι τουρίστες εκδηλώνουν τις
προτιμήσεις τους και αποφασίζουν για την τουριστική συμπεριφορά τους. Μετά,
χρειάζεται με κατάλληλες μεθοδολογίες και τεχνικές, που μας εξηγεί το Μάρκετινγκ,
να ενημερώσουμε τους τουρίστες για τα προϊόντα και τις υπηρεσίες μας, και να τους
παρακινήσουμε να μας προτιμήσουν.
8.2.2.2. Προϋποθέσεις υιοθέτησης της φιλοσοφίας του marketing στον

Τουρισμό
8.2.2.2.1. Καθορισμός των αναγκών των καταναλωτών -τουριστών
Οι συστηματικές και συντονισμένες ενέργειες του τουριστικού Μάρκετινγκ γίνονται με

το σκοπό να πετύχουν την μεγιστοποίηση της ικανοποίησης των αναγκών διαφόρων
προσδιορισμένων ομάδων καταναλωτών και κατά τέτοιο τρόπο ώστε να
απολαμβάνει η τουριστική περιοχή αντίστοιχη ωφέλεια ή οικονομικό κέρδος.
Θεμέλιο της φιλοσοφίας του Μάρκετινγκ είναι ότι οι δραστηριότητες αυτού που
παράγει το προϊόν ή υπηρεσία (και κατ' επέκταση και του τουριστικού παραγωγού)
πρέπει να ξεκινάνε από τις ανάγκες ή τις επιθυμίες του υποψήφιου πελάτη (αυτού
προς τον οποίο απευθύνεται το παραγόμενο προϊόν ή υπηρεσία).
Για την εξασφάλιση της

ικανοποίησης των πελατών η
επιχείρηση πρέπει να συμβουλεύεται
συνεχώς το περιβάλλον της και να
προσαρμόζεται προς αυτό. Και αυτό
Δ.ΥΠ.Α.

γιατί η πραγματική επιτυχία της επιχείρησης εξαρτάται τελικά από το βαθμό γνώσης
και εκτίμησης των πραγματικών αναγκών των πελατών της, καθώς επίσης και της
προσφοράς εκείνων των προϊόντων (αγαθών-υπηρεσιών), που ανταποκρίνονται
καλύτερα στην ικανοποίηση αυτών των αναγκών.
Με άλλα λόγια, το Μάρκετινγκ βασίζεται στη διαρκή εμπειρία της αγοράς και πιο
ειδικά στη γνώση και κατανόηση των αναγκών και κινήτρων του πελάτη.
Το τουριστικό Μάρκετινγκ απευθύνεται σε «Κοινό» δύο ειδών
Στο κοινό των υποψήφιων πελατών-τουριστών μίας περιοχής (τουριστικός

προορισμός) ή μίας επιχείρησης, που πρέπει να μείνουν ευχαριστημένοι από την
επίσκεψή τους, και
Στους κατοίκους της περιοχής και τους εργαζόμενους στις τουριστικές

επιχειρήσεις, που πρέπει οι τουρίστες επισκέπτες να μην τους επηρεάσουν
υπέρμετρα, στις συνήθειες, παραδόσεις και γενικά στην ζωή τους.
Οι υπεύθυνα ασχολούμενοι με
το Μάρκετινγκ πρέπει να
προσπαθήσουν να
ισορροπήσουν την
ικανοποίηση. των αναγκών και
επιθυμιών των επισκεπτών με
τις αντίστοιχες των ντόπιων
κατοίκων. Αυτό έχει ως
αποτέλεσμα οι ανάγκες και οι
επιθυμίες των τουριστών να
επιδέχονται πιθανή προσαρμογή για να μην δημιουργήσουν σοβαρές αρνητικές
περιβαλλοντικές και κοινωνικές ανακατατάξεις. Σε πολλές τουριστικές περιοχές η
«άναρχη» ανάπτυξη του τουρισμού και η έμφαση στην προσέλκυση μεγάλου
Δ.ΥΠ.Α.

αριθμού τουριστών (όχι απαραίτητα «ποιοτικών» τουριστών) έχει επηρεάσει αρνητικά

τους ντόπιους κατοίκους και τις συνθήκες διαβίωσής τους.
Για να βρούμε τις ομάδες καταναλωτών-τουριστών που έχουν τις ανάγκες ή τις
επιθυμίες που εμείς μπορούμε να ικανοποιήσουμε με τα προϊόντα και τις υπηρεσίες
που μπορούμε να παραγάγουμε, χρειάζεται να μελετήσουμε τη συνολική αγορά και
να αναλύσουμε τα «τουριστικά χαρακτηριστικά» της. Μετά, πρέπει να
επικεντρώσουμε τις ενέργειές μας στην προσέγγιση αυτών των καταναλωτών που θα
τους ικανοποιήσουμε τις ανάγκες τους (διαδικασία τμηματοποίησης της αγοράς) και
να τους προσελκύσουμε να έρθουν στην τουριστική περιοχή ή στην τουριστική
επιχείρηση μας. Η διαδικασία αυτή θα γίνει με την υλοποίηση ενός προγράμματος
8.2.2.2.2. Προσδιορισμός της ομάδας των καταναλωτών-τουριστών που έχουν

αυτές τις ανάγκες
Για να προσδιορίσουμε ποιοι είναι οι υποψήφιοι πελάτες-καταναλωτές μας πρέπει

πρώτα να προσδιορίσουμε ποιες είναι και πώς διαμορφώνονται οι αιτίες (κίνητρα) για
την ταξιδιωτική τους μετακίνηση.
Αναλύοντας τα «τουριστικά χαρακτηριστικά» της αγοράς δηλαδή τα ενδιαφέροντα,
επιθυμίες και ανάγκες των δυνητικών πελατών, αυτά μεταφράζονται σε κίνητρα για
την πραγματοποίηση ενός τουριστικού ταξιδιού.
Από τους ιστορικούς χρόνους τα πρώτα ταξίδια

πραγματοποιήθηκαν για θρησκευτικούς λόγους
και λόγους υγείας καθώς και για υποστήριξη ή
ανάπτυξη του εμπορίου. Ο λεγόμενος
«Θρησκευτικός τουρισμός» χαρακτηριστικό
παράδειγμα του οποίου είναι τα εκατομμύρια
των μουσουλμάνων που ταξιδεύουν κάθε χρόνο, για να προσκυνήσουν στην Μέκκα.
Ο «τουρισμός υγείας» ή «ιαματικός τουρισμός» που αναπτύχθηκε ιδιαίτερα στους
Δ.ΥΠ.Α.

περασμένους αιώνες στην Αγγλία στα Spas του Brighton, Blackpool, Bath, και
αντίστοιχα στην εποχή μας σε κέντρα στην Νότια Γερμανία και στην Αυστρία, καθώς
και στην Ελλάδα σε γνωστές λουτροπόλεις όπως το Λουτράκι, η Αιδηψός, τα Μέθανα,
κ.α.Τα «ταξίδια του Μάρκο Πόλο» ξεκίνησαν με κίνητρο την αναζήτηση νέων
δρόμων για τη μεταφορά του μεταξιού Η ιστορία και οι τέχνες αποτέλεσαν επίσης ένα
σημαντικό κίνητρο. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα Άγγλων ευγενών που
έκαναν μία «μεγάλη περιήγηση» (Grand Tour), για να γνωρίσουν άλλες χώρες, λαούς
και έθιμα.
Στο παρακάτω σχεδιάγραμμα παρουσιάζονται οι γενικές κατηγορίες (αιτίες/λόγοι) για
τα κίνητρα ταξιδιών και οι αντίστοιχες δραστηριότητες των τουριστών που
ικανοποιούν τα κίνητρα αυτά.
Αιτίες πραγματοποίησης Τουριστικών Ταξιδιών

Στη σημερινή εποχή τα «Κίνητρα» ταξιδιών είναι πολλά. Τα κίνητρα του ταξιδιώτη δεν
είναι πάντα αυτά που φαίνονται. Οι ενέργειες του Μάρκετινγκ, όμως, πρέπει να
λαμβάνουν υπόψη τους τις πραγματικές αιτίες, ή ερεθίσματα, που κάνουν κάποιον να
θέλει να πραγματοποιήσει ένα ταξίδι.
Πίνακας: Κίνητρα Πραγματοποίησης Ταξιδιών

Δ.ΥΠ.Α.

Ενδεικτικά Κίνητρα Ταξιδιών
Επαγγελματικοί λόγοι
Ταξίδια για ευχαρίστηση -ψυχαγωγία
Η ανάγκη για «αλλαγή»
Η αναζήτηση για «περιπέτεια»
Ταξίδια για άθληση/σπορ
Η τάση για ψώνια
Ικανοποίηση του «εγωισμού» και των αισθήσεων
Το ταξίδι για το «ταξίδι»
Η ευχαρίστηση/ικανοποίηση «πριν και μετά» το ταξίδι
Το δεύτερο σπίτι - Εξοχικό
Ταξίδια για χαρτοπαιξία - Καζίνο
Το ταξίδι ως μέσο «κοινωνικής προβολής»
8.2.2.2.3. Τοποθέτηση του νέου προϊόντος ή επανατοποθέτηση των

υπαρχόντων προϊόντων για να ικανοποιηθούν οι ανάγκες των καταναλωτών-
τουριστών
Η «τοποθέτηση» ενός προϊόντος είναι ο τρόπος με τον οποίο ορίζουν ή

αντιλαμβάνονται οι καταναλωτές του τα σημαντικά χαρακτηριστικά του, δηλαδή τη
Δ.ΥΠ.Α.

«θέση» που έχει αποκτήσει το προϊόν αυτό στο μυαλό των καταναλωτών, σε σχέση
με τα άλλα ανταγωνιστικά του προϊόντα.
Στο τουριστικό Μάρκετινγκ αντίστοιχα. η «τοποθέτηση» του τουριστικού προϊόντος ή

υπηρεσίας είναι το πώς το αντιλαμβάνεται ο υποψήφιος πελάτης – ταξιδιώτης
και ποια χαρακτηριστικά έχει αυτό στην αντίληψή του, σε σχέση με τις άλλες
ταξιδιωτικές του επιλογές.
Οι δυνατότητες που έχει να επιλέξει ο ταξιδιώτης είναι οι άλλοι τουριστικοί

προορισμοί, οι άλλες τουριστικές επιχειρήσεις και οι άλλες δραστηριότητες που
μπορεί να κάνει στην διάρκεια του τουριστικού του ταξιδιού. Η τοποθέτηση εξαρτάται
από πολλούς παράγοντες, από τους οποίους οι κυριότεροι είναι:
α) η αντίληψη των χαρακτηριστικών που έχει πριν κάνει τις επιλογές του ο
υποψήφιος πελάτης - ταξιδιώτης και
β) οι ενέργειες Μάρκετινγκ που θα υλοποιήσει η τουριστική περιοχή ή η

τουριστική επιχείρηση, ώστε να περιγράψει με «ανταγωνιστικό» τρόπο τα
χαρακτηριστικά των προϊόντων και υπηρεσιών που προσφέρει.
«Ανταγωνιστικός» τρόπος είναι η προσπάθεια με τις κατάλληλες τεχνικές

Μάρκετινγκ, να προβληθούν τα χαρακτηριστικά εκείνα που θα κάνουν την τουριστική
περιοχή ή την επιχείρηση να διαφέρει από άλλες και να την προτιμήσει έτσι ο
υποψήφιος πελάτης-ταξιδιώτης.
Όταν μία τουριστική περιοχή ή επιχείρηση

σχεδιάζει τα προϊόντα της, πρέπει να λαμβάνει
υπόψη της και τις επιθυμίες των πελατών και τα
χαρακτηριστικά των ανταγωνιστών της. Για
παράδειγμα, η Ελλάδα ως χώρα προβάλλει τα
πολλά και χαρακτηριστικά νησιά της ως τόπο για τις διακοπές των Ευρωπαίων, γιατί
Δ.ΥΠ.Α.

είναι η μόνη Ευρωπαϊκή χώρα με τόσο πολλά νησιά. Επίσης προβάλλει τον
πολιτισμό, της γιατί όλοι οι Ευρωπαίοι έχουν γνώσεις γενικότερα για την κλασική
ιστορία και τον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό.
Ενώ μπορεί τα προϊόντα και οι

υπηρεσίες να έχουν πολλά
χαρακτηριστικά, η τουριστική
περιοχή ή επιχείρηση πρέπει να
διαλέγει, για να προβάλλει αυτά τα
χαρακτηριστικά τους που
ταιριάζουν αντίστοιχα στις ανάγκες
και επιθυμίες των υποψήφιων πελατών. Έτσι, αντί να προσπαθήσει να προβάλλει
όλα τα χαρακτηριστικά, για κάθε κατηγορία πελατών προβάλλει αυτά που τους
ταιριάζουν. Αυτή η τακτική εφαρμόζεται και όταν θέλουμε να απευθυνθούμε σε
καινούργιους πελάτες, οπότε διαλέγουμε να προβάλουμε τα συγκεκριμένα
χαρακτηριστικά που τους ενδιαφέρουν, αντί αυτά που έχουμε προβάλει
προηγούμενα σε άλλους πελάτες.
Για παράδειγμα, η Ρόδος είναι γνωστή στους αλλοδαπούς τουρίστες για τις παραλίες
της, τα καλά της ξενοδοχεία και την παραδοσιακή μεσαιωνική πόλη. Όμως, για να
προσελκύσει σχολικές εκδρομές, έχει προβάλει το χαρακτηριστικό της νυκτερινής της
ζωής που προκαλεί ιδιαίτερο ενδιαφέρον στους μαθητές.
Η Αιδηψός, γνωστή από πολλές δεκαετίες σε

πελάτες τρίτης ηλικίας για τα ιαματικά λουτρά
της, για να προσελκύσει επισκέπτες για τις
καλοκαιρινές διακοπές τους, έχει αρχίσει να
προβάλει τις παραλίες, τα αξιοθέατα και τη
φύση στην περιοχή της. Οι παραπάνω
περιπτώσεις της Ρόδου και της Αιδηψού,
αφορούν «τοποθέτηση» του τουριστικού
Δ.ΥΠ.Α.

προϊόντος τους, και στη συνέχεια «επανατοποθέτηση» σε μία διαφορετική αγορά.
Σχηματικά μπορούμε να προσδιορίσουμε τις ενέργειες αυτές όπως φαίνεται στο

παρακάτω σχεδιάγραμμα
Περιπτώσεις «Τοποθέτησης» Τουριστικού Προϊόντος
Υπάρχον Προϊόν Νέο Προϊόν
Υπάρχουσα Αγορά Υφιστάμενη Τοποθέτηση Τοποθέτηση
Νέα Αγορά Επανατοποθέτηση Νέα Τοποθέτηση
Διαδικασίες Μάρκετινγκ που εξασφαλίζουν την επικοινωνία των

χαρακτηριστικών του προϊόντος στον καταναλωτή-τουρίστα
Το Μάρκετινγκ είναι επικοινωνιακή επιστήμη. Έτσι, και οι διαδικασίες που

ακολουθούνται στην εφαρμογή του σχετίζονται με την επιτυχία της επικοινωνίας
αυτών των πληροφοριών ή στοιχείων που θέλουμε να φθάσουν στον αποδέκτη,
υποψήφιο πελάτη-ταξιδιώτη.
Η εφαρμογή του Μάρκετινγκ πρέπει να ακολουθεί διαδικασίες που να ικανοποιούν

τους παρακάτω τρεις κατά σειρά στόχους,
Στόχοι Διαδικασιών Τουριστικού Μάρκετινγκ
Γνωριμία με την τουριστική περιοχή-επιχείρηση-προϊόν-υπηρεσία
Διατήρηση συγκεκριμένης εικόνας (χαρακτηριστικών) για την τουριστική περιοχή/
επιχείρηση/προϊόν/υπηρεσία
Παρακίνηση του υποψήφιου πελάτη - ταξιδιώτη σε αγοραστική ενέργεια

Δ.ΥΠ.Α.

Η επικοινωνία και εξασφάλιση της τοποθέτησης των χαρακτηριστικών των

τουριστικών προϊόντων/υπηρεσιών στους υποψήφιους πελάτες-ταξιδιώτες
περιλαμβάνει τρία στάδια, που φαίνονται στον παρακάτω Πίνακα:
Στάδια Επικοινωνίας Χαρακτηριστικών «Τοποθέτησης»
Προσδιορισμός των χαρακτηριστικών που έχουν κάποιο πλεονέκτημα σε σχέση με τον

ανταγωνισμό («συγκριτικά πλεονεκτήματα»)
Ταξινόμηση αυτών των χαρακτηριστικών κατά προτεραιότητα σπουδαιότητας για τους

υποψήφιους πελάτες
Επικοινωνία-Παρουσίαση αυτών των χαρακτηριστικών με καθαρότητα και σαφήνεια στους

υποψήφιους πελάτες-ταξιδιώτες
Για να επιτευχθεί η σωστή επικοινωνία, το Μάρκετινγκ χρησιμοποιεί τέσσερις

μεθοδολογίες,
Μεθοδολογίες Τουριστικού Μάρκετινγκ
διαφήμιση,
τουριστικά «Πακέτα»,
Μεθοδολογία μαζικής
γιγαντοαφίσες,
επικοινωνίας
τουριστικές εκθέσεις,
καταχώρηση στο Internet και τα social media
προσωπικές συναντήσεις,
Μεθοδολογία προσωπικών πωλήσεις σε πελάτες στο τουριστικό πρακτορείο,
πωλήσεων τηλεφωνικές πωλήσεις,
πωλήσεις χρονομεριστικής μίσθωσης
Δ.ΥΠ.Α.

ειδικές προσφορές διακοπών,

Μεθοδολογία προώθησης εκπτωτικά κουπόνια,
πωλήσεων δωρεάν φιλοξενία παιδιών
τουριστικά έντυπα - φυλλάδια,

Μεθοδολογία εικονογραφικής τουριστικά διαφημιστικά video,
παρουσίασης τουριστικά CD ROM, αφίσες
Social Media
Η επιλογή των μεθοδολογιών επηρεάζεται ανάλογα:

α) από το σε ποιους και σε πόσους υποψήφιους πελάτες απευθύνεται
β) με την περίοδο επαφής/γνωριμίας μεταξύ πελάτη και τουριστικού
προϊόντος/υπηρεσίας
γ) το είδος των πληροφοριών που θέλουμε να επικοινωνήσουμε για τα
χαρακτηριστικά των προϊόντων/υπηρεσιών
8.2.2.3. Βασικές έννοιες του τουριστικού Μάρκετινγκ
8.2.2.3.1. Ο Τουρίστας, εκδρομέας
Ενώ πολλοί ταξιδεύουν, δεν είναι όλοι οι ταξιδιώτες «τουρίστες». Σύμφωνα με την
ταξινόμηση του όρου «ταξιδιώτης» που έχει οριστεί από τον Παγκόσμιο Οργανισμό
Τουρισμού (ΠΟΤ) ισχύουν οι εξής προσδιορισμοί (βλέπε Πίνακα)
Ταξινόμηση Ταξιδιωτών
Ταξιδιώτης είναι το άτομο που μετακινείται από τόπο σε τόπο.
Ταξιδιώτης - επισκέπτης: είναι το άτομο που μετακινείται με ελεύθερη βούληση από τον
Δ.ΥΠ.Α.

τόπο της μόνιμης διαμονής του σε ένα άλλο τόπο ή χώρα με κύριο σκοπό να επισκεφθεί
τον τόπο αυτό και να επιστρέψει μετά από κάποιο διάστημα στον τόπο ή χώρα της μόνιμης
κατοικίας του.
Τουρίστας είναι ο ταξιδιώτης - επισκέπτης που παραμένει στον τόπο ή χώρα επίσκεψης
για περισσότερο από 24 ώρες (αλλά λιγότερο από τρεις μήνες).
Εκδρομέας είναι ο ταξιδιώτης - επισκέπτης που παραμένει στον τόπο ή χώρα επίσκεψης
για λιγότερο από 24 ώρες.
Επίσης χρησιμοποιείται και ο διαχωρισμός «διεθνής» και «εσωτερικός» τουρίστας ή
εκδρομέας, αντίστοιχα, για να διαφοροποιηθεί, εάν η τουριστική μετακίνηση γίνεται μέσα
στα εθνικά σύνορα, ή σε άλλη χώρα.
Από πλευράς στατιστικών

δεδομένων, η παρακολούθηση των
«τουριστών» είναι ευκολότερη και πιο
συνηθισμένη (λόγω των στοιχείων
από τις διανυκτερεύσεις), ενώ η
παρακολούθηση των «εκδρομέων»
συνήθως απαιτεί ειδικές έρευνες.
8.2.2.3.2. Επιθυμίες, ανάγκες, ζήτηση
Η ανθρώπινη «ανάγκη» για την οποία μιλήσαμε, μπορεί να οριστεί ως η αίσθηση

έλλειψης κάποιας βασικής ικανοποίησης. Στη συνέχεια η «επιθυμία» για ικανοποίηση
της ανάγκης, μετατρέπεται σε «ζήτηση», που είναι η ανάγκη απόκτησης ή
κατανάλωσης προσδιορισμένων προϊόντων και υπηρεσιών, που έχει ένα άτομο
(στον τουρισμό ο υποψήφιος πελάτης-ταξιδιώτης) η οποία, όμως, υποστηρίζεται από
Δ.ΥΠ.Α.

τη δυνατότητα και τη θέληση του να αγοράσει αυτά τα προϊόντα ή υπηρεσίες. Η

ικανοποίηση των τουριστικών αναγκών και επιθυμιών των υποψήφιων πελατών-
ταξιδιωτών, δημιουργεί την «τουριστική ζήτηση».
Οι ανάγκες και επιθυμίες των

υποψηφίων πελατών μας ενδιαφέρουν,
γιατί συνδυάζονται ή μεταβάλλονται σε
κίνητρα για την πραγματοποίηση
αγοραστικής απόφασηςΗ τουριστική
ζήτηση έχει υποστεί μία Βασική
μεταλλαγή στα χρόνια της ανάπτυξης
του τουρισμού. Ξεκίνησε από την απλή
διακίνηση του τουρίστα εκεί που υπήρχε "διάθεση τουριστικών πόρων/προϊόντων και
υπηρεσιών''. Σήμερα η τουριστική αγορά (που είναι οι τουρίστες) επιλέγει τουριστικό
προϊόν και υπηρεσίες με βάση διάφορους παράγοντες. Οι επιλογές γίνονται με βάση
τη σωστή πληροφόρηση προς τον τουρίστα για προϊόντα και υπηρεσίες που πρέπει
να ικανοποιούν τις ανάγκες και τις επιθυμίες του.
Η εκτίμηση της τουριστικής ζήτησης γίνεται με ειδικές έρευνες και μπορεί να

περιλαμβάνει ποιοτικά και ποσοτικά χαρακτηριστικά. Ποιοτικά χαρακτηριστικά είναι
το ζητούμενο περιβάλλον στις τουριστικές περιοχές, τα επιθυμητά είδη των
δραστηριοτήτων, οι κατηγορίες και οι τύποι καταλυμάτων. Ποσοτικά χαρακτηριστικά
είναι η διάρκεια διαμονής (αριθμός διανυκτερεύσεων), πρόβλεψη για το κόστος του
τουριστικού πακέτου, κατά κεφαλή ημερήσια δαπάνη, αριθμός επισκεπτών σε ένα
αξιοθέατο (π.χ. μουσείο).
Όταν οι ανάγκες και οι επιθυμίες δεν μπορούν να ικανοποιηθούν, οι καταναλωτές

αισθάνονται κάποια ένταση, κάποιο άγχος και αυτό τούς οδηγεί στην εύρεση κάποιου
τρόπου, για να καλύψουν την ανάγκη που το δημιούργησε και έτσι να εξαλείψουν το
άγχος. Ο τρόπος που θα επιλέξουν για την ικανοποίηση της ανάγκης ή των αναγκών
τους είναι αποτέλεσμα της εμπειρίας τους ως καταναλωτές και είτε είναι βασισμένος
Δ.ΥΠ.Α.

σε προηγούμενες εμπειρίες, είτε σε εξωτερικούς παράγοντες επιρροής (π.χ.

συστάσεις, διαφήμιση, κλπ.). Στη διεθνή βιβλιογραφία έχουν αναφερθεί πολλοί
παράγοντες που επηρεάζουν την τουριστική ζήτηση από τους οποίους οι κυριότεροι
αναφέρονται στον παρακάτω Πίνακα:
Παράγοντες που επηρεάζουν την τουριστική ζήτηση
Ελεύθερος χρόνος
Διαθέσιμο εισόδημα
Τεχνολογικές δυνατότητες μετακίνησης
Διάθεση για μετακίνηση
Βαθμός αστικοποίησης στο περιβάλλον κατοικίας
Απόσταση μεταξύ μόνιμης κατοικίας και τουριστικού προορισμού
Κοινωνική θέση
Επάγγελμα
Δομή του νοικοκυριού
Τιμές τουριστικών προϊόντων και υπηρεσιών
Συναλλαγματικές ισοτιμίες μεταξύ χώρας προέλευσης και χώρας προορισμού
Στην Ελλάδα η τουριστική ζήτηση παρουσιάζει το χαρακτηριστικό της μεγάλης

εποχικότητας, δηλαδή έχουμε πολλούς τουρίστες σε λίγους μήνες του έτους και
ελάχιστους στους υπόλοιπους μήνες. Τόσο οι κρατικοί φορείς όσο και οι
επαγγελματικές οργανώσεις του τουριστικού τομέα έχουν προβληματιστεί και
μελετούν την υλοποίηση στρατηγικών για την αντιμετώπιση του προβλήματος της
εποχικότητας.(Βλέπε παρακάτω πίνακα)
Δ.ΥΠ.Α.

Επίσης, στην Ελλάδα η τουριστική ζήτηση έχει επικεντρωθεί σε ορισμένες μόνο

περιοχές, που παραδοσιακά αναπτύχθηκαν τουριστικά (παράκτιος τουρισμός - σε
παραλιακές κυρίως περιοχές της ηπειρωτικής Ελλάδας και σε νησιά).
Τα τελευταία χρόνια, και πρόσφατα με τις δυνατότητες αξιοποίησης πόρων από το Γ’

ΚΠΣ (Κοινοτικό Πλαίσιο Στήριξης - που αφορά χρηματοδοτήσεις έργων και
ενεργειών από κονδύλια της Ευρωπαϊκής Ένωσης) έχει αρχίσει να δίνεται έμφαση
και να εκδηλώνεται τουριστικό ενδιαφέρον και γι' άλλες περιοχές, ιδιαίτερα της
ορεινής ενδοχώρας.
Δ.ΥΠ.Α.

8.2.2.3.3. Το Τουριστικό προϊόν
Τουριστικό προϊόν είναι αυτό που προσφέρεται για κατανάλωση στον υποψήφιο
πελάτη-τουρίστα. Το τουριστικό προϊόν αποτελείται από επιμέρους στοιχεία. Για
παράδειγμα, για την αεροπορική εταιρεία τουριστικό προϊόν είναι η υπηρεσία της
διακίνησης, για τον ταξιτζή η μεταφορά από το αεροδρόμιο στο ξενοδοχείο, για τον
ταξιδιωτικό πράκτορα το εισιτήριο, για τον ξενοδόχο το κατάλυμα, για τον εστιάτορα
το φαγητό, κ.ο.κ.
Ο τουρίστας-καταναλωτής που αγοράζει ένα τουριστικό ταξίδι αγοράζει:

• την αεροπορική μετακίνηση που του προσφέρει η εταιρεία "άλφα",
• την παραμονή στο ξενοδοχείο "βήτα",
• φαγητό στο εστιατόριο "γάμα",
• ξενάγηση σε κάποιο αξιοθέατο από το πρακτορείο "δέλτα",
• βραδινή διασκέδαση στο κέντρο "έψιλον", κ.λ.π.
Για τον καταναλωτή-τουρίστα, το τουριστικό

προϊόν δεν είναι αυτά τα παραπάνω μεμονωμένα
Δ.ΥΠ.Α.

στοιχεία η μεταφορά, το κατάλυμα, το εισιτήριο και το φαγητό, προϊόντα ανεξάρτητα

μεταξύ τους προσφερόμενα από διαφορετικούς παραγωγούς. Άρα το τουριστικό
προϊόν που επιλέγει να προσφέρει η κάθε τουριστική περιοχή πρέπει να
γίνεται αντιληπτό ως συνολική προσφορά προς τον τουρίστα.
Ο τουρίστας αντιλαμβάνεται ως τουριστικό προϊόν το σύνολο του τουριστικού

ταξιδιού, που περιέχει και αυτά και άλλα στοιχεία: τη ζέστη, τον ήλιο, τη θάλασσα, την
τοπική κουζίνα, το τοπίο στη διαδρομή προς και από την Λίνδο, την ελληνική μουσική,
τη θέα από το βουνό, ακόμα και τον άνετο δρόμο για κυκλοφορία, την παροχή
ρεύματος, νερού και αποχέτευσης στο κατάλυμα, την τάξη που τηρείται από την
αστυνομία, τις εγκαταστάσεις στο αεροδρόμιο, κλπ.
Με άλλα λόγια, όταν ο τουρίστας παίρνει την απόφαση του τουριστικού ταξιδιού
βασίζεται στο σύνολο της προσφοράς των προϊόντων αυτών, στον τρόπο που είναι
συνδυασμένα μεταξύ τους, φυσικά και τεχνητά. Όταν λοιπόν μιλάμε για το
προσφερόμενο στην αγορά τουριστικό προϊόν, πρέπει να εννοούμε το σύνθετο
προϊόν που αποτελείται από πολλά συστατικά μεταξύ των οποίων είναι συγκεκριμένα
προϊόντα και υπηρεσίες που τα παράγουν μεμονωμένες τουριστικές επιχειρήσεις.
Ο τουρίστας ξεχωρίζει τέσσερα συστατικά του τουριστικού προϊόντος:

Συστατικά Τουριστικού Προϊόντος
Θέλγητρα: το τοπίο, οι φυσικές ομορφιές, η γεωγραφική διάταξη (δάση, βλάστηση,
παραλίες, λίμνες, βουνά),τα θεαματικά πανοράματα/απόψεις, οι ελκυστικές παραλίες
ή ορεινά τοπία.
Πρόσβαση: το οδικό δίκτυο, αεροδρόμια και λιμάνια, πεζόδρομοι τις τουριστικές

περιοχές.
Τουριστικές εγκαταστάσεις: τα καταλύματα (ξενοδοχεία, ξενώνες, διαμερίσματα,

camping, κλπ.), οι εγκαταστάσεις παροχές τροφής και ποικίλων άλλων εδεσμάτων
(εστιατόρια, καφετέριες, ζαχαροπλαστεία), οι εγκαταστάσεις αναγκαίες για τις
Δ.ΥΠ.Α.

τουριστικές δραστηριότητες (οργανωμένες παραλίες, συνεδριακές αίθουσες, αθλητικά

κέντρα, χιονοδρομικές πίστες).
Ψυχαγωγία - Δραστηριότητες: Πολιτιστικές και παραδοσιακές εκδηλώσεις και

φεστιβάλ, μουσεία και αρχαιολογικοί χώροι, νυχτερινή ζωή, σηματοδοτημένα
μονοπάτια
Τα Χαρακτηριστικά τουριστικού προϊόντος
Το τουριστικό προϊόν παρουσιάζει μερικά «άυλα» και μερικά «υλικά»

χαρακτηριστικά: Τα «υλικά» χαρακτηριστικά είναι αυτά που υπάρχουν και μπορεί
να τα δει και να τα ακουμπήσει ο τουρίστας (φύση, αξιοθέατα, εγκαταστάσεις), ενώ τα
«άυλα» είναι αυτά που είναι αφηρημένα και μπορεί να τα αισθανθεί ή να τα
απολαύσει (το αίσθημα της φιλοξενίας. ο βαθμός εξυπηρέτησης, η απόλαυση της
δύσης στην παραλία, η ξεκούραση σε ήρεμο περιβάλλον).
Επίσης, το τουριστικό προϊόν παρουσιάζει διάφορες ιδιομορφίες. Από τις πιο

σημαντικές είναι ότι δεν μπορεί να μεταφερθεί. Αντίθετα, από ότι συμβαίνει με τα
άλλα υλικά προϊόντα, είναι αμετάθετο, και καλείται ο τουρίστας-καταναλωτής να το
χρησιμοποιήσει (ή απολαύσει) στον τόπο της παραγωγής του.
Το τουριστικό προϊόν
επίσης δεν μπορεί να
αποθηκευτεί. Εάν δεν
νοικιαστεί ένα δωμάτιο σε
ένα ξενοδοχείο, δεν μπορεί
να «κρατηθεί» για επόμενη
μέρα. Έτσι είναι απαραίτητες
οι ενέργειες Μάρκετινγκ που
θα στηρίζουν την αύξηση της
τουριστικής ζήτησης στα επίπεδα κάλυψης της διαθέσιμης προσφοράς. Αυτό δεν
Δ.ΥΠ.Α.

είναι εύκολο, και συνήθως βλέπουμε μεγάλες διακυμάνσεις στην πληρότητα των
ξενοδοχειακών μονάδων από περιοχή σε περιοχή και από περίοδο σε περίοδο.
Ακόμα είναι γνωστό ότι οι συνθήκες που επικρατούν στον τουρισμό χαρακτηρίζονται
από μια ακαμψία, δηλαδή δεν αλλάζουν εύκολα και χρειάζεται να επενδυθούν
σημαντικά κεφάλαια για την προετοιμασία των εγκαταστάσεων.
Το τουριστικό προϊόν μπορεί να χαρακτηριστεί και από τον τρόπο με τον οποίο
διαμορφώνεται η προσφορά σε συνδυασμό με τον χώρο στον οποίο είναι η
προσφορά (χώρος όπου διατίθεται ή καταναλώνεται από τον τελικό πελάτη). Με το
κριτήριο αυτό μπορούμε να επισημάνουμε πέντε τύπους τουριστικών προϊόντων.
Οι τύποι παρουσιάζονται στον επόμενο Πίνακα:
Σύγχρονοι Τύποι Τουριστικών Προϊόντων
Τουριστικό προϊόν μίας γεωγραφικής ενότητας (περιοχής): Αναφέρεται στο
τουριστικό προϊόν μίας συγκεκριμένα οριοθετημένης περιοχής (χώρας, νομού,
δήμου), ή μίας γεωγραφικής ενότητας ή τοποθεσίας (Ανατολική Ασία, Νότια Κρήτη,
Οροσειρά Πίνδου).
Το «τουριστικό πακέτο»: Αφορά το συνήθως προκαθορισμένο από κάποιον tour

operator σύνθετο πακέτο που περιλαμβάνει μετακίνηση, διαμονή και ορισμένες
δραστηριότητες.
Το τουριστικό προϊόν «σταθμού- θέρετρου»: Αφορά τουριστικά κέντρα ή περιοχές

ειδικής τουριστικής ανάπτυξης (χιονοδρομικά κέντρα, υδροθεραπευτήρια).
Το τουριστικό προϊόν «εκδηλώσεων»: Αφορά εκδηλώσεις θρησκευτικές,
πολιτιστικές, αθλητικές, μουσικές, είτε με περιοδικότητα (επαναλαμβανόμενες) είτε
ειδικές (Ολυμπιακοί Αγώνες).
Τα ειδικά τουριστικά προϊόντα: Σχετίζονται με ειδικές τουριστικές δραστηριότητες

(όπως θαλασσοθεραπεία , σπορ περιπέτειας), δραστηριότητες ελεύθερου χρόνου
(μουσική, χειροτεχνία), επαγγελματικές δραστηριότητες (συνέδρια, συναντήσεις),
ειδικά ενδιαφέροντα (γαστρονομία, οινογνωσία).
Δ.ΥΠ.Α.

8.2.2.3.4. Η Ικανοποίηση του τουρίστα
Ο βασικός γνώμονας της επιτυχίας της τουριστικής προσφοράς (και της τουριστικής
ανάπτυξης μιας περιοχής) είναι να προσελκύσει τον αριθμό και το επίπεδο των
επισκεπτών-τουριστών, που να καταναλώσουν τα προσφερόμενα τουριστικά
προϊόντα και υπηρεσίες.
Θεμελιώδες χαρακτηριστικό της επιτυχίας αυτής είναι ο βαθμός που ο επισκέπτης

τουρίστας φεύγει από την τουριστική περιοχή ικανοποιημένος από την παραμονή του,
και μάλιστα με διάθεση αφενός να ξανάρθει ο ίδιος (επαναλαμβανόμενη κατανάλωση)
και αφετέρου να προβάλει την περιοχή και τα προϊόντα της σε άλλους υποψήφιους
τουρίστες (η «δια στόματος» [word of mouth] διαφήμιση). Άλλωστε οι τουριστικές
έρευνες επισημαίνουν ότι είναι σημαντικό το ποσοστό των επισκεπτών που
επηρεάζονται ως προς την επιλογή τους από τις συστάσεις συγγενών και φίλων.
Η ικανοποίηση του τουρίστα σχετίζεται με τις προσδοκίες που έχει δημιουργήσει,

πριν από το τουριστικό του ταξίδι. Οι προσδοκίες επηρεάζονται:
• από τα χαρακτηριστικά των προϊόντων και υπηρεσιών που έχουν

προβληθεί,
• από τις πληροφορίες που έχει συλλέξει ή έχει λάβει ο υποψήφιος
ταξιδιώτης, όταν ακόμα είναι στον τόπο της μόνιμης κατοικίας του.
• από την ατομική προσωπική ταξιδιωτική εμπειρία του ταξιδιώτη.
Οι απαιτήσεις που προσπαθεί να ικανοποιήσει ο ταξιδιώτης σχετίζονται άμεσα με το

πώς αντιλαμβάνεται το αντικείμενο του ταξιδιού που αποφάσισε να πραγματοποιήσει.
Πρωτύτερα αναλύσαμε διάφορα κίνητρα

ταξιδιού. Για τον αντικειμενικό παρατηρητή το
Δ.ΥΠ.Α.

ή τα συγκεκριμένα κίνητρα από τα οποία δημιουργήθηκε η ανάγκη ταξιδιού δεν είναι

πάντα τα ίδια με αυτά που συνειδητοποιεί ο ταξιδιώτης ότι τον καθοδήγησαν στις
επιλογές του. Έτσι, ο αντικειμενικός παρατηρητής μπορεί σε μία περίπτωση, να
θεωρεί ότι κάποιο ταξίδι κάποιου επαγγελματία είναι απλώς μέσο επαγγελματικής
προβολής, γιατί το επαγγελματικό συνέδριο στο οποίο πάει είναι ουσιαστικά άσχετο
με τα συγκεκριμένα επαγγελματικά ενδιαφέροντά του (που είναι ο λόγος που
προβάλλει ο ταξιδιώτης). Σε άλλη περίπτωση ο αντικειμενικός παρατηρητής
επισημαίνει ότι ένα ταξίδι γίνεται για αλλαγή, για να ξεφύγει ο ταξιδιώτης από κάποιες
αρνητικές επιδράσεις στο άμεσο περιβάλλον του, ενώ ο ταξιδιώτης ισχυρίζεται ότι
ταξιδεύει για την προσωπική του επιμόρφωση. Παρόμοιο σκεπτικό έχουμε και σε
πολλές άλλες περιπτώσεις.
Οι απαιτήσεις που θα προσπαθήσει να ικανοποιήσει ο ταξιδιώτης σχετίζονται λοιπόν

με τη δική του αντίληψη των αιτίων για τα οποία γίνεται το ταξίδι, αίτια που μπορεί να
είναι φανερά ή να κρύβουν και υποσυνείδητα κίνητρα. Αυτές τις απαιτήσεις πρέπει να
καλύψει η προσφορά του τουριστικού παραγωγού. Τα αντικείμενα (ένα η
περισσότερα) που θεωρεί ο ταξιδιώτης ότι αποτελούν τον σκοπό του ταξιδιού του,
επιδρούν στον προσδιορισμό των απαιτήσεων που θα έχει κατά τη διάρκεια της
πραγματοποίησης του ταξιδιού. Και αντίστοιχα, η ικανοποίηση των απαιτήσεων
αυτών αποτελεί τον παράγοντα της επιτυχίας των τουριστικών παραγωγών
(επιχειρήσεις) στην προσφορά τουριστικών υπηρεσιών.
Η τελική ικανοποίηση του τουρίστα (αυτό που θα θυμάται μετά το τέλος του
ταξιδιού του) εξαρτάται;
• από την ποιότητα των κύριων τουριστικών προϊόντων και υπηρεσιών

που θα καταναλώσει (μετακίνηση, διαμονή, διατροφή, δραστηριότητες)
• τη γενικότερη αντιμετώπισή του στον τουριστικό προορισμό
(συμπεριφορά προσωπικού τουριστικών επιχειρήσεων, τοπικών
κατοίκων),
Δ.ΥΠ.Α.

• από τυχαία γεγονότα (καλός ή κακός καιρός, ατομική ασθένεια ή

αδιαθεσία, ικανότητα εγκλιματισμού).
Η εξασφάλιση της τελικής ικανοποίησης δεν είναι πάντα μέσα στις δυνατότητες των
τουριστικών επιχειρήσεων και της τουριστικής περιοχής, όμως πρέπει όλοι που
εμπλέκονται στην παροχή τουριστικών προϊόντων και υπηρεσιών, να προσπαθούν
να πετύχουν αυτή την τελική ικανοποίηση του τουρίστα.
Η μέτρηση της ικανοποίησης γίνεται

συχνά με μικρά ερωτηματολόγια που
μοιράζονται στους πελάτες (κυρίως των
ξενοδοχείων, κρουαζιερόπλοιων,
αεροπορικών εταιριών) στο τέλος της
συναλλαγής τους. Οι tour operators που
πουλάνε τουριστικά πακέτα συνηθίζουν
να διανέμουν ερωτηματολόγια στους πελάτες τους (μέσα στο αεροπλάνο charter της
επιστροφής), ώστε αξιολογώντας τα σχόλια των ταξιδιωτών, να βελτιώσουν τις
υπηρεσίες τους. Σωστή όμως εκτίμηση του επιπέδου ικανοποίησης μπορεί να γίνει
μόνο με εξειδικευμένες έρευνες στις οποίες να έχουν ρωτήσει τους τουρίστες, πριν
φύγουν για το ταξίδι τους, τι προσδοκούν, και πάλι μετά την επιστροφή τους, ποιες
ήταν οι εντυπώσεις τους.
Δ.ΥΠ.Α.

Σε πολλούς τουριστικούς προορισμούς, σε γραφεία

τουριστικών πληροφοριών και σε πολλές επιχειρήσεις
τηρούνται «βιβλία παραπόνων όπου οι τουρίστες
μπορούν να γράψουν τις εντυπώσεις τους. Στις
περιπτώσεις αυτές (που δεν αποτελούν στατιστική
έρευνα αλλά πάντως παρέχουν πολύ σημαντικά
στοιχεία) πρέπει αυτοί που τηρούν τα βιβλία, να τα
αξιολογούν περιοδικά και να συγκρίνουν το περιεχόμενο των κειμένων που γράφουν
οι τουρίστες.
8.2.2.3.5. H Τουριστική αγορά

Δ.ΥΠ.Α.

Για το Μάρκετινγκ, αγορά είναι «όλοι οι υφιστάμενοι και οι υποψήφιοι

καταναλωτές, δηλαδή όλοι αυτοί που είτε ήδη αγοράζουν, είτε θα μπορούσαν
να αγοράσουν το προσφερόμενο προϊόν.
Η τουριστική αγορά είναι κατ’ αντιστοιχία, «η υπάρχουσα και η πιθανή ζήτηση
για τουριστικό προϊόν, που απορρέει από κάποιο ταξιδιωτικό κίνητρο η
σκοπό», που δημιουργούν όλοι οι ενεργοί ή οι υποψήφιοι τουρίστες.
Θεωρητικά, όλος ο πληθυσμός της γης αποτελεί

μία τουριστική αγορά για μία τουριστική χώρα ή
περιοχή. Στην πράξη όμως, πραγματική αγορά
αποτελούν τα άτομα αυτά που μπορούν με
σχετική ευκολία μετακίνησης να φθάσουν στον
προορισμό και να απολαύσουν ή να
καταναλώσουν τα προσφερόμενα τουριστικά
προϊόντα και υπηρεσίες. Μιλήσαμε παραπάνω για τις ανάγκες της τουριστικής
αγοράς. Με βάση τη μελέτη των αναγκών και επιθυμιών των υποψηφίων τουριστών
καταναλωτών, η τουριστική περιοχή (και οι τουριστικές επιχειρήσεις που τη
συνθέτουν) κάνει την επιλογή των κατηγοριών ή ομάδων υποψηφίων καταναλωτών
("αγορές-στόχοι) οι οποίοι έχουν τέτοιες ανάγκες και επιθυμίες που "ταιριάζουν" στο
προϊόν που έχει (ή που μπορεί) να διαθέσει η τουριστική περιοχή.
Η ταξινόμηση--διαίρεση αυτή γίνεται με πολλούς τρόπους, ανάλογα με το στόχο που

έχει κατά περίπτωση η τουριστική επιχείρηση. Μπορούν όμως να οριστούν σε δύο
μεγάλες κατηγορίες:
εάν η διαίρεση γίνεται με βάση χαρακτηριστικά των καταναλωτών, ή

με βάση χαρακτηριστικά του τουριστικού αντικειμένου, του τουριστικού ταξιδιού.
Για το κάθε ένα από τα τμήματα της διαίρεσης, «τμήματα αγοράς», μπορούμε να
επισημάνουμε ιδιαίτερα χαρακτηριστικά που ανάγονται στις ανάγκες-επιθυμίες των
Δ.ΥΠ.Α.

καταναλωτών ή αντίστοιχα στις δραστηριότητες και πόλους έλξης συγκεκριμένων

αντικειμένων τουριστικού ταξιδιού.
Ως παράδειγμα χαρακτηριστικών του βασικού τουριστικού ταξιδιού που αφορά στον

ελληνικό τουρισμό, αναφέρουμε τον τουρισμό «διακοπών-ψυχαγωγίας». Οι
ενέργειες του τουριστικού Μάρκετινγκ επηρεάζουν τους υποψήφιους πελάτες όσον
αφορά τη σειρά προτίμησης των προορισμών και τη μετέπειτα επιλογή του
προορισμού του ταξιδιού τους.
Δ.ΥΠ.Α.

8.2.2.3.6. Τουριστική ζήτηση, προσφορά και ο ρόλος του τουριστικού

Μάρκετινγκ
Τα κίνητρα επιδρούν στον άνθρωπο γενικά, για να του δημιουργήσουν την

ταξιδιωτική επιθυμία. Ανάλογα με το άτομο, άλλα κίνητρα επιδρούν ως αυτοτελή,
άλλα είναι συνδυασμένα (π.χ. τουρισμός υγείας, τουρισμός ειδικών ενδιαφερόντων,
τουρισμός αθλητικών εκδηλώσεων).
Σε ορισμένες περιπτώσεις τα πραγματικά κίνητρα που δημιουργούν την ταξιδιωτική

επιθυμία μπορεί να είναι κρυμμένα και ο υποψήφιος ταξιδιώτης μπορεί να δικαιολογεί
την ταξιδιωτική απόφαση του με διαφορετικές αιτίες. Όμως, τα κίνητρα που επιδρούν
στην απόφαση είναι τα πραγματικά.
Στη διαδικασία λήψης της απόφασης ο ταξιδιώτης προσπαθεί με στοιχεία που θα

συλλέξει, να ικανοποιήσει τις απαιτήσεις του ανάλογα με τις δυνατότητές του. Οι
απαιτήσεις του είναι διαμορφωμένες από τις ανάγκες και τα κίνητρα που του
"δημιούργησαν" αυτές τις ανάγκες. Στο τουριστικό Μάρκετινγκ μας απασχολεί να
προσδιορίσουμε συγκεκριμένα κίνητρα που επιδρούν σε συγκεκριμένους ταξιδιώτες
ή ομάδες ταξιδιωτών.
Είναι χρήσιμο να αντιλαμβανόμαστε πώς

δημιουργείται η επιθυμία του ταξιδιού. Μόνο έτσι
μπορούμε να συσχετίσουμε τις ενέργειες του
Τουριστικού Μάρκετινγκ με τις συνειδητές ή τις
υποσυνείδητες παραστάσεις των υποψηφίων
ταξιδιωτών οι οποίες τον κατευθύνουν προς το
επιθυμητό για εμάς αποτέλεσμα που είναι η
πραγματοποίηση ενός ταξιδιού προς όφελός μας
Δ.ΥΠ.Α.

Στο σχεδιάγραμμα που ακολουθεί διακρίνουμε τους συσχετισμούς της τουριστικής

ζήτησης, δηλαδή τις ανάγκες και επιθυμίες των καταναλωτών, με την προσφορά των
παρεχόμενων τουριστικών υπηρεσιών από τις τουριστικές επιχειρήσεις.
Έχουμε επισημάνει την ανάγκη, οι τουριστικοί παραγωγοί να παράγουν προϊόντα και

υπηρεσίες που ταιριάζουν στις ανάγκες και επιθυμίες των υποψήφιων πελατών τους,
και για να πληροφορηθούν τις ανάγκες και επιθυμίες, προστρέχουν στην
πραγματοποίηση ερευνών αγοράς, που συνδέουν την τουριστική αγορά και την
τουριστική προσφορά.
Στο παραπάνω σχεδιάγραμμα βλέπουμε πως η τουριστική αγορά έχει ανάγκες και
επιθυμίες, που μετατρέπονται σε κίνητρα ταξιδιών. Με βάση τα κίνητρα ο
υποψήφιος ταξιδιώτης-πελάτης με την ενεργοποίηση της διαδικασίας της
τουριστικής απόφασης κάνει τις επιλογές του. Οι επιλογές του επηρεάζονται από
τα αποτελέσματα του προγράμματος τουριστικού Μάρκετινγκ, και των ενεργειών που
Δ.ΥΠ.Α.

υλοποιούνται από τους παραγωγούς τουριστικών προϊόντων και υπηρεσιών (που

είναι αυτοί που διαμορφώνουν την τουριστική προσφορά).
Στο σχεδιάγραμμα το «σημείο επαφής» ενεργειών Μάρκετινγκ και κινήτρων

τουριστικού ταξιδιού είναι πολύ μικρό, γιατί πραγματικά πρέπει να ταιριάζουν «μύτη
με μύτη» (να υπάρχει αντιστοιχία) για να επιτευχθεί η επιλογή του προσφερόμενου
προϊόντος ή υπηρεσίας.
8.2.2.3.7. Το Μείγμα τουριστικού Μάρκετινγκ
Το μείγμα του τουριστικού Μάρκετινγκ διαμορφώνεται ως εξής:
Προϊόν (PRODUCT)
Η έννοια αυτή αναφέρεται στα χαρακτηριστικά των προσφερόμενων τουριστικών
προϊόντων και υπηρεσιών. Όμως, καλύπτει και τα επί μέρους στοιχεία του προϊόντος
(μέγεθος και εγκαταστάσεις καταλυμάτων, γεύματα, τουριστικά ενθύμια, κ.α.), αλλά
και την ατμόσφαιρα περιβάλλοντος, (το είδος των παρεχόμενων υπηρεσιών που
σχετίζεται με την εκπαίδευση, επιμόρφωση προσωπικού, εμφάνιση και
συμπεριφορά).
Δηλαδή η έννοια του προϊόντος καλύπτει και την μορφή με την οποία
παρουσιάζεται το προϊόν στους υποψήφιους πελάτες.
Τόπος- Θέση (PLACE)

Η θέση δεν αναφέρεται μόνο στην τοποθεσία κάποιας τουριστικής περιοχής ή τόπου
κατανάλωσης κάποιου προϊόντος, αλλά και στις διάφορες θέσεις από τις οποίες ο
υποψήφιος καταναλωτής μπορεί να έχει "επαφή" με το προϊόν, δηλαδή και τις θέσεις-
σημεία στα οποία να λάβει ενημέρωση/πληροφορίες, να συνεννοηθεί για το προϊόν
και να το αγοράσει.
Η έννοια του τόπου-θέσης του προϊόντος σχετίζεται με τα επιλεγόμενα δίκτυα
διανομής που υποβοηθούν στην ενεργοποίηση της απόφασης για το
τουριστικό προϊόν (π.χ. ταξιδιωτικά γραφεία).
Δ.ΥΠ.Α.

Τιμή (PRICE
Η τιμή αναφέρεται στις επίσημες ανακοινώσεις τιμής, ή και στις τιμές που
συμφωνούνται μετά από διαπραγμάτευση, μεταξύ ενός παραγωγού ο οποίος
επιδιώκει να επιτύχει κάποιο προκαθορισμένο επίπεδο πωλήσεων και εσόδων, και
των υποψήφιων αγοραστών οι οποίοι προσπαθούν να επιλέξουν ανάμεσα σε
εναλλακτικά προϊόντα αυτό που τους συμφέρει περισσότερο.
Στην πράξη εφαρμόζονται η βασική τιμή και διάφορες άλλες τιμές με έκπτωση
ή τιμές προσφορών που αντιστοιχούν στις ανάγκες συγκεκριμένων τμημάτων
της αγοράς ή συγκεκριμένων όρων/προϋποθέσεων/συνθηκών όπως η
εποχικότητα.
Προώθηση (PROMOTION)
Προβολή- Προώθηση είναι το πιο εμφανές από τα στοιχεία του Μάρκετινγκ.
Εφαρμόζεται για να ενημερωθούν οι υποψήφιοι πελάτες για την ύπαρξη προϊόντων,
για την τόνωση της ζήτησης, για την παρουσίαση κινήτρων για αγορά προϊόντος.
Η προώθηση ενεργοποιείται με την εφαρμογή διάφορων τεχνικών, από τις
οποίες οι πιο συνηθισμένες είναι η διαφήμιση, τα social media, το τουριστικό
έντυπο, οι πωλήσεις στον υποψήφιο πελάτη, οι τουριστικές εκθέσεις.
Στη λειτουργία του τουριστικού

Μάρκετινγκ δεν είναι δυνατόν μία
τουριστική περιοχή ή τουριστική
επιχείρηση να ασχολείται
μεμονωμένα με κάθε ένα από τα 4"Ρ"
και να προσπαθεί να τα συσχετίζει με
τους υποψήφιους πελάτες της.
Πρακτικά λοιπόν γίνεται ένας
συνδυασμός, μία ανάμειξη των
Δ.ΥΠ.Α.

τεσσάρων στοιχείων και η παρουσίαση προς τον υποψήφιο πελάτη γίνεται με το

«αναμειγμένο» σύνολο. Αυτή η ανάμειξη ονομάζεται «μείγμα Μάρκετινγκ» (marketing
mix).
Μπορούμε λοιπόν να ορίσουμε ότι το «μείγμα μάρκετινγκ» είναι ο συνδυασμός
ελεγχόμενων παραμέτρων του Μάρκετινγκ, που η τουριστική επιχείρηση ή η
τουριστική περιοχή χρησιμοποιούν, για να πετύχουν την επίτευξη των στόχων
πωλήσεων, στις επιθυμητές τουριστικές αγορές.
Μπορούμε να διαφοροποιήσουμε ξεχωριστές περιπτώσεις μειγμάτων Μάρκετινγκ,

ανάλογα με τα επί μέρους στοιχεία και τον τρόπο ανάμειξής τους. Οι κυριότερες
περιπτώσεις -παραδείγματα εφαρμογής του «μείγματος» στην ξενοδοχειακή
επιχείρηση αναφέρονται παρακάτω.
Η εφαρμογή του Μάρκετινγκ στην ξενοδοχειακή επιχείρηση πρέπει να λάβει υπ' όψη
της την αλληλεπίδραση μεταξύ των παρεχόμενων προϊόντων και υπηρεσιών, τους
παράγοντες που συνιστούν το εξωτερικό περιβάλλον, συμπεριλαμβανομένου και του
ανταγωνισμού καθώς και των αγορών στόχων και να κατανείμει τους πόρους στα
στοιχεία που απαρτίζουν το μείγμα Μάρκετινγκ (marketing mix) με τέτοιο τρόπο έτσι
ώστε να γίνει προσέγγιση με επιτυχία στην αγορά και στους πελάτες που έχει
επιλέξει το ξενοδοχείο. Τα αναφερόμενα, παρακάτω, παραδείγματα δείχνουν την
αλληλεπίδραση αυτή:
Μείγμα Προϊόντος (Product/Service mix)

Είναι ο συνδυασμός των προϊόντων και υπηρεσιών του ξενοδοχείου που έχουν ως
σκοπό την ικανοποίηση των αναγκών των καταναλωτών των αγορών - στόχων. Σε
μία τόσο διαφοροποιημένη αγορά στην οποία απευθυνόμαστε, το ξενοδοχείο είναι
ένα πολυσύνθετο προϊόν με πολλά χαρακτηριστικά το οποίο επεκτείνεται πέρα από
τα γνωστά και ευδιάκριτα χαρακτηριστικά που παρέχει.
Μείγμα Παρουσίασης (Presentation mix)

Δ.ΥΠ.Α.

Σε αυτή την κατηγορία του μείγματος του Μάρκετινγκ εμπεριέχονται το σύνολο των
στοιχείων που συγκεκριμενοποιούν και ενισχύουν την απτή αντίληψη του
καταναλωτή σχετικά με το παρεχόμενο μείγμα προϊόντος/υπηρεσίας. Πιο
συγκεκριμένα στο μίγμα παρουσίασης περιλαμβάνονται:
• Η τοποθεσία
• Ο φυσικός χώρος του ξενοδοχείου
• Η ατμόσφαιρα
• Το προσωπικό
• Η τιμή
• Πελάτες
Επικοινωνιακό Μείγμα (Communication mix)

Το σύνολο των επικοινωνιακών στοιχείων που χρησιμοποιεί το ξενοδοχείο
προκειμένου να καθορίσει τις προσδοκίες των καταναλωτών ή και να τους πείσει να
οδηγηθούν στην καταναλωτική απόφαση. Το επικοινωνιακό μείγμα περιλαμβάνει σε
συντομία τα ακόλουθα στοιχεία:
• Διαφήμιση (εφημερίδες, περιοδικά, ραδιόφωνο, τηλεόραση)
• Διαφημιστικά φυλλάδια, μπροσούρες
• Προώθηση (εκπτώσεις σε ειδικές αγορές, εσωτερική προώθηση των
τμημάτων)
• Παρουσία σε εκθέσεις, συνέδρια
• Δημόσιες σχέσεις, δημοσιότητα, χορηγίες
• Πωλήσεις (Γραφεία πωλήσεων, πωλητές , γραφεία αντιπροσώπων)
Μείγμα Διανομής (Distribution mix)

Περιλαμβάνει όλα τα κανάλια διανομής και διάθεσης που μπορούν να
χρησιμοποιηθούν από την επιχείρηση προκειμένου να φέρουν τους πιθανούς
πελάτες των αγορών-στόχων στο ξενοδοχείο, τα οποία μπορεί να είναι Πρακτορεία
(Travel Agents), Tour Operators, αντιπρόσωποι , γραφεία συνεδρίων, δίκτυα
κρατήσεων, αεροπορικές εταιρείες.
Δ.ΥΠ.Α.

Εφαρμογή της έννοιας του μείγματος Μάρκετινγκ
Το πιο σημαντικό μείγμα είναι το επικοινωνιακό.

Στην επιλογή των επικοινωνιακών τεχνικών
που θα εφαρμοστούν πρέπει να ληφθούν
υπόψη το κοινωνικό περιβάλλον της
λειτουργίας της επιχείρησης, η απήχηση που
έχει στο γεωγραφικό κύκλο της (σημαντικό για
επιχειρήσεις που έχουν μεγάλο ποσοστό
δυνατότητας κάλυψης αγοράς π.χ. εστιατόρια)
και η θέση της απέναντι στον ανταγωνισμό
στην περιοχή της. Στην πράξη, επειδή οι τεχνικές προβολής και προώθησης είναι
πολλές, εφαρμόζουμε ένα μείγμα τεχνικών το "μείγμα προβολής και προώθησης".
Κριτήρια στην επιλογή των τεχνικών για το μείγμα Μάρκετινγκ είναι, ενδεικτικά, τα
εξής:
• η συμπληρωματική φύση του αποτελέσματος που προκαλούν οι τεχνικές σε

συνδυασμό μεταξύ τους, δεδομένου ότι ο πελάτης δέχεται ερεθίσματα από
περισσότερες από μία τεχνικές
• τα χαρακτηριστικά έκτασης και επανάληψης της επίδρασης που μπορεί να

έχει κάθε τεχνική ως προς το κοινό στο οποίο απευθύνεται, σε σχέση με τους
στόχους της επιχείρησης
• η διάρκεια χρήσιμης ζωής που έχει κάθε τεχνική για τον τουριστικό
προορισμό ή την επιχείρηση, π.χ. το τυπωμένο έντυπο έχει μακροζωία σε
σχέση με τη διαφήμιση στην τηλεόραση ή το ραδιόφωνο
• η απαιτούμενη δαπάνη για κάθε τεχνική σε σχέση με τις δυνατότητες που έχει
ο τουριστικός προορισμός ή η επιχείρηση να διαθέσει ανθρώπινο δυναμικό
και οικονομικούς πόρους για την πραγματοποίησή της
Δ.ΥΠ.Α.

Το βασικό χαρακτηριστικό του

μείγματος προώθησης είναι να γίνεται
χρήση τεχνικών σε συνδυασμό και
αναλογία μεταξύ τους, ώστε να
επιτυγχάνεται μια ισορροπία της
προβολής που επιθυμεί η επιχείρηση
σε σχέση με τους συνολικούς πόρους
που έχει διαθέσει. Πολλές τουριστικές
επιχειρήσεις είναι αρκετά μικρές για να αναλάβουν την εφαρμογή ορισμένων
τεχνικών μόνες τους. Σ’ αυτές τις περιπτώσεις η διοίκησή τους πρέπει, στην πράξη,
να επιλέξει μεταξύ διαφόρων εναλλακτικών λύσεων:
α) Να μην εφαρμόσει καθόλου την τεχνική - πράγμα που δεν είναι καθόλου σύμφωνο
με την απόφαση που ήδη έχει πάρει η επιχείρηση στην ανάπτυξη του προγράμματος
Μάρκετινγκ - άρα μια τέτοια λύση απαιτεί την αναθεώρηση εξαρχής του
προγράμματος Μάρκετινγκ.
β) Να διαθέσει μειωμένους πόρους στην τεχνική - άρα πάλι να κινδυνεύσει να έχει

μειωμένης ποιότητας και αποτελεσματικότητας ενέργειες.
γ) Να προσπαθήσει να συνδυάσει την εφαρμογή για ορισμένες τουλάχιστον τεχνικές,

σε συνεργασία με άλλους τουριστικούς παραγωγούς που προσφέρουν είτε παρόμοιο,
είτε συμπληρωματικό προϊόν - και έτσι να μοιραστούν μεταξύ τους τη σχετική δαπάνη.
Η όλη διαδικασία προβολής και προώθησης του τουριστικού προϊόντος έχει ως

τελικό σκοπό την επίτευξη «Κατανάλωσης», δηλαδή την προσέλκυση τουριστών -
πελατών που θα επιλέξουνε και θα έρθουν να καταναλώσουν τα προϊόντα της
επιχείρησης. Η σύνθεση του μείγματος των τεχνικών πρέπει να είναι μεταβλητή, για
να επιτυγχάνει την «Κατανάλωση», όχι όμως από τυχαία γεγονότα, αλλά ως
αποτέλεσμα των μεταβολών στις συνθήκες λειτουργίας της επιχείρησης και αφού
Δ.ΥΠ.Α.

αξιολογηθεί πρώτα η αποτελεσματικότητα κάθε τεχνικής προβολής και προώθησης

που εφαρμόζεται.
8.2.3. Marketing Planning - Ο προγραμματισμός του Τουριστικού Μάρκετινγκ
8.2.3.1. Η Έννοια του προγραμματισμού
Όλες οι τουριστικές επιχειρήσεις, τόσο οι μικρές, όσο

και οι μεγάλες, καθώς και οι εθνικοί οργανισμοί
τουρισμού κάνουν συνειδητά ή ασυνείδητα κάποιο
προγραμματισμό του τουριστικού Μάρκετινγκ για να
επιτύχουν την απρόσκοπτη και επικερδή διάθεση των
προϊόντων τους στην τουριστική αγορά. Με τον
προγραμματισμό του τουριστικού Μάρκετινγκ
χαράσσεται η πολιτική και η στρατηγική που θα ακολουθήσει μια τουριστική
επιχείρηση στην προώθηση του τουριστικού προϊόντος.
Τα χρονοδιαγράμματα που συντάσσονται κατά τον προγραμματισμό του τουριστικού

Μάρκετινγκ πρέπει να είναι ελαστικά, ώστε να δίνεται η ευκαιρία αναπροσαρμογής
των δράσεων του προγράμματος. Τα προγράμματα του τουριστικού Μάρκετινγκ
μπορούμε να τα διακρίνουμε:
στα βραχυχρόνια προγράμματα που: είναι συνήθως διαρκείας ενός το πολύ έτους.
Το περιεχόμενο των βραχυχρόνιων προγραμμάτων εντοπίζεται κυρίως σε θέματα
χειρισμού των τρεχόντων προβλημάτων (όπως διαφημιστικές εκστρατείες, μεταβολές
τιμών κ.λπ).
στα μακροχρόνια προγράμματα που: είναι διαρκείας περισσότερου του ενός έτους
μέχρι και διάρκειας και δέκα ετών. Το περιεχόμενο των μακροχρονίων
προγραμμάτων εντοπίζεται στη γενική πολιτική και στρατηγική του τουριστικού
Μάρκετινγκ και αναφέρεται στα γενικότερα θέματα όπως είναι η αύξηση του
Δ.ΥΠ.Α.

κατεχομένου τμήματος αγοράς, η ανάπτυξη νέων προϊόντων, η τιμολογιακή πολιτική

κ.λπ.
Όταν οι υπεύθυνοι του Μάρκετινγκ σχεδιάζουν το πώς θα οδηγήσουν την επιχείρηση

στον επιθυμητό στόχο, εξετάζουν όλες τις εναλλακτικές στρατηγικές Μάρκετινγκ και
επιλέγουν εκείνες που ταιριάζουν καλύτερα στην τουριστική επιχείρηση.
Η σημασία του επιχειρηματικού προγραμματισμού είναι μεγάλη διότι:
• Καθορίζονται με σαφήνεια οι επιδιωκόμενοι σκοποί και στόχοι του Μάρκετινγκ.

• Χαράσσεται η στρατηγική και πολιτική του Μάρκετινγκ της επιχείρησης.
• Επιτυγχάνεται η ενότητα της επιχειρηματικής δράσης της επιχείρησης και ο
συντονισμός όλων των ενεργειών στην προώθηση του προϊόντος.
• Επιτυγχάνεται η οργάνωση των οικονομικών υπηρεσιών προς ένα ορισμένο
στόχο όπου αυτό θα φέρει μείωση του μέσου και του οριακού κόστους της
• Αυξάνεται η αποτελεσματικότητα της επιχείρησης.
• Αναπτύσσεται η διοικητική αποκέντρωση και προωθείται η ανάθεση
δραστηριοτήτων σε πολλά στελέχη της επιχείρησης.
• Επιτυγχάνεται η οικονομία του χρόνου, του χρήματος και αποφεύγεται η
σπατάλη των δυνάμεων και η σύγκρουση των αρμοδιοτήτων.
• Διευκολύνεται ο έλεγχος της πορείας του προγράμματος προς το στόχο.
Δ.ΥΠ.Α.

8.2.3.2. Η Διαδικασία του marketing planning στο τουριστικό Μάρκετινγκ
Ο προγραμματισμός του τουριστικού Μάρκετινγκ είναι απολύτως απαραίτητος για

την τουριστική επιχείρηση και είναι στενά συνδεδεμένος με την οικονομική της
επιβίωση. Το πρόγραμμα του τουριστικού Μάρκετινγκ καθορίζει ποια τουριστικά
προϊόντα πρέπει να προωθηθούν, σε ποια τιμή και με ποιόν τρόπο, ώστε με τα
έσοδα, που θα προκύψουν από την διάθεση τους στην τουριστική αγορά, να
καλυφθούν τα λειτουργικά έξοδα και να υπάρχει κέρδος για την τουριστική
Αναφέρουμε τα στάδια προγραμματισμού του τουριστικού Μάρκετινγκ που κατά τον
Middleton είναι τα εξής:
• Το στάδιο της διάγνωσης του προβλήματος.

• Το στάδιο της πρόγνωσης για τα προβαλλόμενα τουριστικά προϊόντα.
• Το στάδιο της διερεύνησης του εσωτερικού και του εξωτερικού περιβάλλοντος,
ο προσδιορισμός των ισχυρών και αδύνατων σημείων και ευκαιριών της
• Το στάδιο του προσδιορισμού των στόχων του τουριστικού Μάρκετινγκ.
• Το στάδιο της σύνταξης του προϋπολογισμού του τουριστικού Μάρκετινγκ.
• Το στάδιο της σύνταξης του προγράμματος του μείγματος Μάρκετινγκ.
• Το στάδιο του ελέγχου και της αξιολόγησης του προγράμματος.
Σχήμα 3.1: Τα στάδια προγραμματισμού του τουριστικού Μάρκετινγκ

Δ.ΥΠ.Α.

8.2.3.2.1. Διάγνωση του προβλήματος
Το πρώτο στάδιο της διαδικασίας του προγραμματισμού του τουριστικού Μάρκετινγκ

είναι η μελέτη και η διάγνωση της επικρατούσας κατάστασης μέσα και γύρω από την
επιχείρηση όπως:
Η ανάλυση του εξωτερικού περιβάλλοντος της τουριστικής επιχείρησης.

Υπάρχουν πολλές τάσεις στο εξωτερικό περιβάλλον οι οποίες μπορούν να έχουν μια
θετική ή αρνητική επίδραση στους οργανισμούς της φιλοξενίας και των ταξιδιωτών
π.χ. η εφαρμογή μιας πολιτικής περιορισμού των εισοδημάτων των εργαζομένων, η
επιβολή από το κράτος μια έκτακτης εισφοράς στις επιχειρήσεις κ.λπ. Οι τάσεις αυτές
Δ.ΥΠ.Α.

μπορεί να είναι πολιτικές, οικονομικές, νομοθετικές, τεχνολογικές κ.λπ. Το σχέδιο

Μάρκετινγκ θα πρέπει να απαριθμεί και να περιγράφει τις σημαντικές ευκαιρίες και τις
απειλές που παρουσιάζονται ή θα παρουσιαστούν κατά την εφαρμογή του. Οι
πληροφορίες αυτές μπορεί να πηγάζουν από τον οικονομικό τύπο από τις σχετικές
έρευνες και από τα περιοδικά του κλάδου.
Η ανάλυση των στενών ανταγωνιστών της επιχείρησης. Η επιχείρηση,

αναλύοντας την στρατηγική των στενών ανταγωνιστών, αναζητά το ποιες θα είναι οι
κινήσεις τους στους επόμενους 6 ή 12 μήνες. Θα κάνουν προσθήκες και βελτιώσεις
στο προσφερόμενο προϊόν, ετοιμάζουν νέα πακέτα προσφορών, έχουν έτοιμες νέες
δραστηριότητες προώθησης των προϊόντων τους κ.λ.π;
Η ανάλυση του καταναλωτικού προφίλ τόσο της πελατείας της τουριστικής

επιχείρησης όσο και των ανταγωνιστών της.
Η ανάλυση του προφίλ των τουριστικών προϊόντων και των τιμών διάθεσης
τους και του κύκλου ζωής του προϊόντος που προσφέρεται από την τουριστική
επιχείρηση και από τους ανταγωνιστές της.
Η μελέτη της δυναμικότητας της αγοράς και του όγκου των πωλήσεων για το
προϊόν. Πρέπει να αναζητηθούν και να μελετηθούν τα σημαντικότερα
συμπεράσματα που έχουν εξαχθεί από προηγουμένους πελάτες και ενδεχόμενους
νέους πελάτες. Πρέπει να ληφθεί υπ' όψη ο όγκος των πωλήσεων του προϊόντος
κατά τα τελευταία 3 έως 5 έτη και να μελετηθεί η πολιτική των επιχειρήσεων που
κατέχουν μεγάλα μερίδια της τουριστικής αγοράς.
Η ανάλυση του στενού περιβάλλοντος της επιχείρησης, δηλαδή τι συμβαίνει στο

στενό οικονομικό περιβάλλον της επιχείρησης, όπως είναι το άνοιγμα νέων
επιχειρήσεων, νέων οδικών αρτηριών, νέων βιομηχανιών κ.λ.π.
Δ.ΥΠ.Α.

Τέλος, μελετάται και λαμβάνεται σοβαρά υπ' όψη στον προγραμματισμό του
τουριστικού Μάρκετινγκ η ύπαρξη και η ανάπτυξη των παρεχόμενων από την
επιχείρηση υπηρεσιών και τυχόν προγράμματα αλλαγής ή βελτίωσής τους.
8.2.3.2.2. Πρόγνωση για τα προβαλλόμενα τουριστικά προϊόντα
Η πρόγνωση για το μέλλον των τουριστικών προϊόντων δεν μπορεί να θεωρηθεί

ασφαλής, διότι νέα γεγονότα τα οποία
εμφανίζονται με το πέρασμα του χρόνου
εξασθενίζουν την αξιοπιστία της πρόγνωσης και
την αποδυναμώνουν. Οι προγνώσεις του
τουριστικού Μάρκετινγκ μπορεί από την χρονική
τους διάρκεια να διακριθούν σε: Βραχυχρόνιες και Μεσοπρόθεσμες.
Βραχυχρόνιες είναι οι προγνώσεις που αφορούν το διάστημα των προσεχών 3, 6 ή

12 μηνών. Οι αποφάσεις για αυτές τις προγνώσεις μπορούν να γίνουν με αποφάσεις
που λαμβάνονται μετά από τη μελέτη των στατιστικών στοιχείων και από την
προβολή των αποτελεσμάτων τους στο μέλλον πχ 30 λεπτά πριν από την
αναχώρηση της αμαξοστοιχίας, όταν υπάρχουν κενές θέσεις, να δίδονται εισιτήρια σε
προσφορά με σχετική έκπτωση.
Μεσοπρόθεσμες και μακροπρόθεσμες είναι οι προγνώσεις για το μέλλον των

τουριστικών προϊόντων. Αυτές οι προγνώσεις θεωρούνται περισσότερο
αντικειμενικές, διότι χρησιμοποιούν μια ευρύτερη επιλογή τεχνικών πρόγνωσης.
Χρησιμοποιούνται δε ως βοήθημα για τις αποφάσεις του τουριστικού Μάρκετινγκ,
όπως π.χ. για την προσφορά ενός νέου προϊόντος στην τουριστική αγορά.
Η πρόγνωση μπορεί να στραφεί προς την πρόγνωση της ζήτησης και των
πωλήσεων και προς την πρόγνωση για την εισαγωγή νέων προϊόντων στην
τουριστική αγορά.
Δ.ΥΠ.Α.

Η πρόγνωση της ζήτησης και των πωλήσεων. Εδώ πρέπει να μελετηθούν πρώτα
τα στοιχεία και τα συμπεράσματα που έχουν εξαχθεί από την έρευνα σχετικά με τους
προηγούμενους πελάτες μας. Από την έρευνα αυτή θα εξαχθούν συμπεράσματα
όπως: Απαιτούνται νέες δραστηριότητες Μάρκετινγκ, ώστε να κρατήσουμε την
προηγούμενη πελατεία μας; Υπάρχουν τρόποι να ενθαρρύνουμε τη χρήση των
υπηρεσιών που προσφέρουμε για περισσότερο χρόνο από προηγούμενους ή
τωρινούς μας πελάτες; Πρέπει η πρόγνωση της ζήτησης να περιλαμβάνει την έρευνα
και τη μελέτη του αριθμού των ατόμων που είναι πιθανό να αγοράσουν παρόμοια
πακέτα διακοπών με προορισμούς περιοχές του εσωτερικού ή του εξωτερικού.
Για παράδειγμα, το Μάρκετινγκ μιας μεγάλης ξενοδοχειακής μονάδας της Κυλλήνης,

που το 80% των πελατών της έχουν στόχο τα ιαματικά λουτρά της περιοχής, πρέπει
να μελετήσει τις προσφορές των αντίστοιχων μονάδων της Ελβετίας σε ανάλογους
πελάτες.
Η πρόγνωση για την εισαγωγή νέων προϊόντων. Αυτή η πρόγνωση πρέπει

οπωσδήποτε να βασιστεί στην εκτεταμένη έρευνα της αγοράς και στη μελέτη
στατιστικών στοιχείων από το οικονομικό περιβάλλον της επιχείρησης και της αγοράς
γενικότερα.
8.2.3.2.3. SWOT Analysis. Διερεύνηση του εσωτερικού και του εξωτερικού

περιβάλλοντος, ο προσδιορισμός των ισχυρών και των αδυνάτων σημείων και
ευκαιριών της επιχείρησης
Α. Η διερεύνηση του εξωτερικού περιβάλλοντος της επιχείρησης

Η διερεύνηση του εξωτερικού περιβάλλοντος της επιχείρησης κατά τον
προγραμματισμό του τουριστικού Μάρκετινγκ πρέπει να περιλαμβάνει τη μελέτη
πολλών παραγόντων, μερικοί από τους οποίους είναι:
Δ.ΥΠ.Α.

Η απασχόληση και το εθνικό εισόδημα

Η απασχόληση και το εθνικό εισόδημα αποτελούν περιοριστικούς παράγοντες, τους
οποίους πρέπει να μελετήσουν οι υπεύθυνοι του προγραμματισμού. Πρέπει
οπωσδήποτε να γίνει εκτίμηση του μεγέθους του εργατικού δυναμικού, του
ποσοστού υποαπασχόλησης, της ανεργίας. Πρέπει να γίνει πρόβλεψη για την
παραγωγικότητα της εργασίας και για το επίπεδο του εθνικού εισοδήματος, κατά την
περίοδο του προγράμματος με σταθερό το γενικό επίπεδο τιμών. Για τις προβλέψεις
αυτές θα πρέπει να αναλυθεί η επίπτωση τους στον κλάδο της οικονομικής
δραστηριότητας της επιχείρησης, αλλά και στην ίδια την τουριστική επιχείρηση.
Το γενικό επίπεδο τιμών

Το γενικό επίπεδο τιμών επιδρά στον προγραμματισμό της επιχείρησης και
ολόκληρου του κλάδου. Βραχυχρόνια το επίπεδο τιμών μπορεί να προβλεφθεί με
σχετική ακρίβεια (εκτός απροόπτων γεγονότων όπως πόλεμοι, υποτιμήσεις, κ.λπ.).
Πέραν του έτους όμως, και όσο αναζητούμε πρόβλεψη σε μεγαλύτερο χρονικό
διάστημα δεν είναι δυνατό να έχουμε ικανοποιητικά αποτελέσματα.
Οι τεχνολογικές συνθήκες
Οι τεχνολογικές συνθήκες αποτελούν και αυτές ένα
σημαντικό περιοριστικό παράγοντα στη διαμόρφωση του
προγράμματος Μάρκετινγκ διότι η ταχεία τεχνολογική
εξέλιξη δημιουργεί νέα προϊόντα και εισάγει νέες τεχνικές
στην προσφορά των τουριστικών προϊόντων. Όλα αυτά
επιβάλλουν στον προγραμματισμό των επιχειρήσεων να
εξετάσουν συστηματικότερα το τεχνολογικό περιβάλλον
τους. Είναι υποχρεωμένοι οι υπεύθυνοι προγραμματισμού να πραγματοποιήσουν
προβλέψεις για τους τεχνολογικούς παράγοντες, οι οποίοι πρόκειται να επηρεάσουν
το τουριστικό προϊόν κατά τη διάρκεια εφαρμογής του προγράμματος Μάρκετινγκ.
Δ.ΥΠ.Α.

Η αγορά του προϊόντος

Η αγορά του προϊόντος και το γενικό επιχειρηματικό περιβάλλον μπορεί να
αποτελέσει τη βάση για την πρόβλεψη της προώθησης του προϊόντος της
επιχείρησης. Εν τούτοις είναι απαραίτητο να μελετηθεί η ζήτηση για το αγαθό, στον
κλάδο και στην επιχείρηση.
Οι πολιτικές συνθήκες
Οι πολιτικές συνθήκες, μέσα στις οποίες η επιχείρηση λειτουργεί, έχουν μεγάλη
σημασία για τον προγραμματισμό της. Εάν υπάρχει εσωτερική πολιτική αστάθεια, ο
επιχειρηματικός προγραμματισμός είναι σχεδόν αδύνατος. Αντίθετα, η διεθνής και η
εσωτερική πολιτική σταθερότητα επιδρά ευνοϊκά στον προγραμματισμό της
επιχειρηματικής δραστηριότητας. Κατά τον προγραμματισμό η επιχείρηση οφείλει,
επίσης, να λάβει υπ' όψη τα καθιερωμένα κοινωνικά και ηθικά πρότυπα του
περιβάλλοντος μέσα στο οποίο λειτουργεί.
Η κλαδική ζήτηση
Η κλαδική ζήτηση για το συγκεκριμένο προϊόν μπορεί να μελετηθεί από στατιστικά
στοιχεία (που υπάρχουν στο επιμελητήριο, στους εμπορικούς συλλόγους, στον
Ε.Ο.Τ κ.λπ.) της οικονομικής δραστηριότητας και να αποτελέσει τη βάση της
πρόβλεψης της κλαδικής ζήτησης του προϊόντος. Ειδικότερα εξετάζονται παράγοντες
όπως οι μεταβολές στις προτιμήσεις των τουριστών, νέες μέθοδοι προώθησης του
τουριστικού προϊόντος, μεταβολές στο μέγεθος και στη σύνθεση του πληθυσμού.
Η ζήτηση του συγκεκριμένου προϊόντος της τουριστικής επιχείρησης

Η ζήτηση για το συγκεκριμένο προϊόν αποτελεί τμήμα της κλαδικής ζήτησης με
διαφορετικό βαθμό ελαστικότητας. Είναι απαραίτητο οι υπεύθυνοι της κατάρτισης του
προγράμματος Μάρκετινγκ να γνωρίζουν τις προτιμήσεις των καταναλωτών, τη
δυνατότητα και την επιθυμία αυτών να καταβάλλουν τη συγκεκριμένη τιμή.
Η αγορά των συντελεστών παραγωγής

Δ.ΥΠ.Α.

Η αρχική εγκατάσταση της επιχείρησης σχετίζεται και με την αγορά των συντελεστών
παραγωγής ή το κόστος μεταφοράς αυτών στον τόπο εγκατάστασης της επιχείρησης.
Οι πηγές των συντελεστών παραγωγής πρέπει να αποτελέσουν αντικείμενο
ιδιαίτερης προσοχής και προβληματισμού στην κατάστρωση του σχεδίου Μάρκετινγκ.
Οι κυριότεροι παραγωγικοί συντελεστές που πρέπει να μελετηθούν είναι: Η αγορά
των πρώτων υλών, η αγορά εργασίας, η αγορά επιχειρηματικών κεφαλαίων.
Β. Η διερεύνηση του εσωτερικού περιβάλλοντος της επιχείρηση

Η ανάλυση των παραγόντων του εσωτερικού περιβάλλοντος που επηρεάζουν την
σύνταξη του προγράμματος Μάρκετινγκ είναι:
Οι προβλέψεις των πωλήσεων

Οι προβλέψεις των πωλήσεων κατέχουν αποφασιστική θέση στην κατάρτιση των
προγραμμάτων τουριστικού Μάρκετινγκ. Χαρακτηρίζονται κυρίαρχος εσωτερικός
παράγοντας, διότι αποτελούν το πλαίσιο με βάση το οποίο καταρτίζονται τα
υπόλοιπα προγράμματα της επιχείρησης. Από τις προβλέψεις των πωλήσεων
μπορεί κάποιος να προβλέψει τα αναμενόμενα κέρδη, την ταμιακή κίνηση της
επιχείρησης. τον αριθμό των απασχολουμένων σε αυτή, τις αναγκαίες πρώτες ύλες
κ.λπ.
Οι επενδύσεις
Οι επενδύσεις σε πάγιο κεφάλαιο επηρεάζουν για μεγάλο χρονικό διάστημα τον
επιχειρηματικό προγραμματισμό. Για το λόγο αυτό οι υπεύθυνοι του
προγραμματισμού του τουριστικού Μάρκετινγκ οφείλουν να σταθμίσουν επαρκώς και
να λάβουν υπ' όψη το υπάρχον πάγιο κεφάλαιο αλλά και αυτό που έχει
προγραμματιστεί να επενδυθεί.
Η βασική πολική της επιχείρησης

Η βασική πολιτική της επιχείρησης συχνά είναι πάγια και δεν μπορεί να μεταβληθεί.
Αυτή η πάγια πολιτική προσδιορίζει το χαρακτήρα και αποτελεί την
Δ.ΥΠ.Α.

«προσωπικότητα» της επιχείρησης. Συνεπώς, η βασική πολιτική της επιχείρησης

συνιστά ένα θεμελιώδη περιοριστικό παράγοντα του προγραμματισμού του
Γ.Η ανάλυση των ισχυρών σημείων της τουριστικής επιχείρησης

Ισχυρά είναι τα σημεία όπου η επιχείρηση δείχνει τη
δυναμικότητά της. Ισχυρό σημείο για το προϊόν μιας
τουριστικής επιχείρησης είναι η διαπίστωση ότι αυξάνει το
μερίδιο του στην τουριστική αγορά που αναπτύσσεται
δυναμικά. Άλλο δυνατό σημείο μιας τουριστικής επιχείρησης
μπορεί να είναι η επικράτηση της σε τμήματα της τουριστικής
αγοράς που θεωρούνται σημαντικά από οικονομική άποψη.
Τα ισχυρά σημεία μιας τουριστικής επιχείρησης πρέπει να προβάλλονται σε κάθε
περίπτωση από το σχεδιασμό του Μάρκετινγκ και τις ενέργειες των Δημοσίων
Σχέσεων.
Δ.ΥΠ.Α.

Για παράδειγμα, ένα από τα δυνατά

σημεία ορισμένου ξενοδοχείου είναι η
μαγευτική παραλία των Λουτρών
Κυλλήνης που είναι εγκατεστημένο,
αλλά και η γειτνίαση του με τα ιαματικά
Λουτρά Κυλλήνης. Ένα δυνατό σημείο
μιας αεροπορικής εταιρείας μπορεί να
είναι η πιστότητα στις αναχωρήσεις-
αφίξεις των δρομολογίων της ή η περιποίηση της πελατείας της κατά την διάρκεια
των πτήσεων.
Από τη στιγμή όμως που θα αναγνωριστούν τα δυνατά σημεία μιας τουριστικής

επιχείρησης, μπορούν να προβληθούν κατάλληλα στους παλιούς και νέους πελάτες
της για λόγους που είναι εύκολο να αντιληφθεί κανείς.
Δ. Η ανάλυση των αδύνατων σημείων της τουριστικής επιχείρησης

Τα αδύνατα σημεία μπορούμε να τα θεωρήσουμε μειονεκτήματα της τουριστικής
επιχείρησης. Η τοποθεσία που είναι εγκατεστημένη μια μεγάλη ξενοδοχειακή μονάδα,
εάν π.χ. είναι κοντά σε ένα εργοστάσιο επεξεργασίας δέρματος, αποτελεί ένα
αδύνατο σημείο της επιχείρησης όπως επίσης η προσφορά ενός τουριστικού
πακέτου που απευθύνεται σε ορθόδοξους χριστιανούς για επίσκεψη στους Αγίους
τόπους, ενώ εκεί δεν υπάρχει ασφάλεια και ηρεμία. Από τη στιγμή που θα
αναγνωριστούν τα αδύνατα σημεία μιας τουριστικής επιχείρησης θα πρέπει να
αποτελέσουν αντικείμενο αποτελεσματικής αντιμετώπισης από τους υπεύθυνους του
Μάρκετινγκ, ώστε να περιορίσουν τις αρνητικές τους επιδράσεις ή να εξαλειφθούν.
Πολλές φορές τα αδύνατα και τα δυνατά σημεία μπορεί να γίνουν αντιληπτά μετά
από σχετική έρευνα μεταξύ των πελατών της επιχείρησης. Η ύπαρξη αδυνάτων
σημείων για την επιχείρηση πρέπει να λαμβάνεται πολύ σοβαρά υπ' όψη κατά τον
προγραμματισμό του τουριστικού Μάρκετινγκ.
Ε. Η ανάλυση των ευκαιριών της τουριστικής επιχείρησης

Δ.ΥΠ.Α.

Αυτές οι ευκαιρίες μπορεί να προέρχονται από το εξωτερικό ή το εσωτερικό

περιβάλλον της επιχείρησης. Ευκαιρίες προερχόμενες από το εσωτερικό της
επιχείρησης μπορεί να προ έλθουν από την έγκαιρη και καλή εκπαίδευση του
προσωπικού, από την επέκταση της επιχείρησης σε εκμετάλλευση
συμπληρωματικών δραστηριοτήτων κ.λ.π. Αλλά ευκαιρίες μπορεί να προέλθουν και
από το εξωτερικό περιβάλλον της επιχείρησης, όπως είναι η κατασκευή και
λειτουργία ενός νέου αεροδρομίου (π.χ. το αεροδρόμιο των Σπάτων ωφελεί όλες τις
τουριστικές επιχειρήσεις του λεκανοπεδίου Αττικής) ή ενός οδικού δικτύου ή κάποιου
λιμένα που να χωρά μεγαλύτερα και περισσότερα πλοία (π.χ. μια μονάδα φιλοξενίας
σε ένα νησί θα ωφεληθεί από την κατασκευή ενός λιμένα ή ενός αεροδρομίου).
Ζ. Η ανάλυση απειλών της τουριστικής επιχείρησης

Οι επιχειρηματικές απειλές, που στο πρόγραμμα Μάρκετινγκ αναφέρονται ως οι
αστάθμητοι ή απρόβλεπτοι κίνδυνοι, μπορεί να προέρχονται από το εσωτερικό ή το
εξωτερικό περιβάλλον της τουριστικής επιχείρησης. Εσωτερικές απειλές μπορεί να
θεωρηθούν οι κινητοποιήσεις του προσωπικού κατά τη διάρκεια της Τουριστικής
Περιόδου.
Οι απειλές από τις εξωτερικές δυνάμεις που

δεν ελέγχονται από την επιχείρηση είναι: ο
κίνδυνος από τη μεταβολή των
συναλλαγματικών ισοτιμιών (ενώ έχουν
κλειστεί οι συμφωνίες με τους τουριστικούς
πράκτορες), μεγάλες θεομηνίες, πολεμικές
επιχειρήσεις, τρομοκρατικές ενέργειες, ενέργειες των ανταγωνιστών π.χ. ο
ανταγωνισμός που υπάρχει εδώ και πολλά χρόνια μεταξύ των παραθαλασσίων
παραθεριστικών κέντρων της Ελλάδας, της Ιταλίας, της Τουρκίας και της Ισπανίας.
8.2.3.2.4. Προσδιορισμός των στόχων του Μάρκετινγκ της τουριστικής

Δ.ΥΠ.Α.

Το πρόγραμμα Μάρκετινγκ της τουριστικής

επιχείρησης πρέπει να έχει καταρτιστεί με τέτοιο
τρόπο, ώστε να μπορεί να επιτύχει ορισμένους
από τους στόχους ή ακόμα και όλους με τη χρήση
επιλεγμένων στρατηγικών ή τακτικών. Βέβαια,
πρέπει να τονισθεί ότι είναι δύσκολο να
επιχειρείται με ένα πρόγραμμα τουριστικού Μάρκετινγκ η επίτευξη πάρα πολλών
στόχων ταυτόχρονα, διότι αυτό μπορεί να οδηγήσει σε συγκρουόμενες στρατηγικές ή
τακτικές και κατ' επέκταση σε ανεπιθύμητες καταστάσεις. Όταν τα στελέχη του
Μάρκετινγκ επιλέγουν τους στόχους του προγράμματος Μάρκετινγκ, θα πρέπει
απαραίτητα να λαμβάνουν υπ' όψη τους:
• Τις ανάγκες και τις επιθυμίες των αγοραστών τουριστικών προϊόντων σε

ορισμένη χρονική περίοδο.
• Την αύξηση του όγκου των πωλήσεων της τουριστικής επιχείρησης.
• Την κατάκτηση συγκεκριμένου ποσοστιαίου μεριδίου της τουριστικής αγοράς.
• Την ανάγκη να υπάρχει ένα μέσο μέτρησης στη διοίκηση για να
παρακολουθεί την επιτυχία του προγράμματος και να κάνει τις αναγκαίες
προσαρμογές.
Οι στόχοι του προγράμματος Μάρκετινγκ

πρέπει να είναι συγκεκριμένοι ως προς την
στοχευμένη αγορά, να είναι ποσοτικοί και να
εκφράζονται με αριθμητικά δεδομένα, ώστε
να είναι δεκτικά σε συνεχή σύγκριση και να
μπορεί να καταμετρηθεί η πρόοδος και τα
αποτελέσματα.
8.2.3.2.5. Σύνταξη του προϋπολογισμού του τουριστικού Μάρκετινγκ -

Budgeting
Δ.ΥΠ.Α.

Ο προϋπολογισμός καθορίζει τόσο τα έσοδα του τμήματος Μάρκετινγκ της

τουριστικής επιχείρησης, όσο και τις δαπάνες που θα πραγματοποιήσει στη διάρκεια
ενός οικονομικού έτους για την προώθηση των προϊόντων της. Η κατάρτιση του
προϋπολογισμού μπορεί να γίνει ακολουθώντας μια από τις παρακάτω τεχνικές.
Η κατάρτιση του προϋπολογισμού με βάση το προηγούμενο έτος

Αυτή είναι η απλούστερη προσέγγιση για την κατάρτιση του προϋπολογισμού, διότι
προσθέτουμε ένα ποσοστό σε όλα τα μεγέθη του προϋπολογισμού του
προηγούμενου έτους (όσο ο ρυθμός του πληθωρισμού ή κάτι παραπάνω). Αυτή η
μέθοδος είναι δημοφιλής στις τουριστικές επιχειρήσεις, διότι είναι εύκολη και απαιτεί
λίγη κατανάλωση χρόνου και προσπάθειας. Βέβαια, θα τονίσουμε ότι, μολονότι είναι
χρήσιμο να υπάρχει ένα αρχείο δαπανών του Μάρκετινγκ, οι προηγούμενοι
προϋπολογισμοί δε θα πρέπει να αποτελούν την πρωταρχική βάση για την
κατάρτιση μελλοντικών προϋπολογισμών σε ένα τόσο δυναμικό τομέα όπως είναι ο
τουρισμός.
Η κατάρτιση του προϋπολογισμού με βάση το ύψος των πωλήσεων.

Το ύψος του προϋπολογισμού Μάρκετινγκ καθορίζεται ως το ποσοστό επί του ύψους
των πωλήσεων. Για παράδειγμα, σε ένα ξενοδοχείο μπορεί το ποσοστό να είναι το
3.5% με 5% των συνολικών αναμενόμενων πωλήσεων για το επόμενο έτος. Η
μέθοδος αυτή δεν είναι εξαιρετικά αξιόπιστη, διότι άλλες επιχειρήσεις χρειάζονται
μεγαλύτερα ποσοστά από αυτά που αναφέρονται παραπάνω (ιδίως οι καινούριες
επιχειρήσεις) και άλλες πολύ λιγότερα (οι παλαιές επιχειρήσεις που είναι
εδραιωμένες στην αγορά).
Η κατάρτιση του προϋπολογισμού με βάση τον Ανταγωνισμό

Οι τουριστικές επιχειρήσεις, οι οποίες κατέχουν μικρό μερίδιο της τουριστικής αγοράς
και θέλουν να το αυξήσουν, προσπαθούν να ανταγωνιστούν τα επίπεδα των
δαπανών ναι τις δραστηριότητες του Μάρκετινγκ των ηγετικών επιχειρήσεων του
κλάδου. Η μέθοδος αυτή είναι εύκολο να χρησιμοποιηθεί. Το μόνο που χρειάζεται
Δ.ΥΠ.Α.

είναι η καλή πληροφόρηση για τα κονδύλια και τους στόχους των προϋπολογισμών
των ανταγωνιστών. Οι πληροφορίες μπορούν να βρεθούν διαβάζοντας
δημοσιευμένα υλικά για τους οργανισμούς αυτούς ή μελετώντας τις ετήσιες εκθέσεις
των αποτελεσμάτων τους. Εφαρμόζοντας αυτή τη μέθοδο η κατάρτιση του
προϋπολογισμού δεν ξεκινά από μηδενική βάση, αλλά από κονδύλια που κάποιοι
άλλοι ανταγωνιστές διέθεσαν για τους σκοπούς του Μάρκετινγκ.
Η κατάρτιση του προϋπολογισμού με μηδενικά βάση

Καταρτίζοντας τον ετήσιο προϋπολογισμό Μάρκετινγκ το αρμόδιο τμήμα ξεκινά από
μηδενική βάση. Η μέθοδος αυτή ζητά να καθορισθούν πρώτα οι στόχοι του
Μάρκετινγκ και τα βήματα που θα γίνουν για την πραγμάτωση τους, και κατόπιν
υπολογίζεται το ύψος των κονδυλίων του προϋπολογισμού. Η χρήση αυτής της
μεθόδου απαιτεί πολύ περισσότερο χρόνο και προσπάθεια απ' ό,τι οι άλλες μέθοδοι.
Δ.ΥΠ.Α.

8.2.3.2.6. Σύνταξη του προγράμματος του μείγματος Μάρκετινγκ- Στόχευση
Η σύνταξη του προγράμματος Μάρκετινγκ μπορεί να ακολουθήσει μια από τις

παρακάτω στρατηγικές για την προώθηση του τουριστικού προϊόντος:
Τη στρατηγική της μεμονωμένης στοχευμένης αγοράς. Αυτή η στρατηγική

επιλέγεται από τις επιχειρήσεις και τους οργανισμούς που κατέχουν μικρά μερίδια
αγοράς. Για παράδειγμα μία μικρή αεροπορική εταιρεία μέσα στην τιμή του εισιτηρίου
περιλαμβάνει και τη μεταφορά των επιβατών από και προς το αεροδρόμιο με δικά
της μέσα μεταφοράς και με μηδενικό κίνδυνο της απώλειας της πτήσης.
Τη στρατηγική που απευθύνεται σε διάφορα τμήματα της στοχευμένης αγοράς.

Η στρατηγική αυτή μοιάζει με τη στρατηγική μεμονωμένης αγοράς, αλλά θέτει και
άλλους επιμέρους στόχους. Την επιλογή αυτή εφαρμόζουν τα περισσότερα
ανεξάρτητα ξενοδοχεία και θέρετρα. Για να αντιμετωπίσουν τον ανταγωνισμό των
μεγάλων :μονάδων παρέχουν μοναδικά σχεδιασμένες εγκαταστάσεις πρόσθετες
υπηρεσίες ή προσωπική επαφή και πετυχαίνουν να προσελκύουν επαγγελματίες
ταξιδιώτες ή ταξιδιώτες αναψυχής.
Τη στρατηγική που απευθύνεται σε όλα τα τμήματα της, αγοράς, της συνολικής

αγοράς με μια προσέγγιση προσαρμοσμένη στις ανάγκες του κάθε τμήματος. Αυτή η
επιλογή είναι η πλέον δαπανηρή και συνήθως, εφαρμόζεται από τις μεγάλες ηγετικές
επιχειρήσεις του τομέα.
8.2.3.2.7. Το στάδιο ελέγχου και αξιολόγησης του προγράμματος Μάρκετινγκ
Οποιοδήποτε πρόγραμμα Μάρκετινγκ που εφαρμόζεται σε μια τουριστική επιχείρηση,

πρέπει να ελέγχεται και να αξιολογείται σε όλα τα επίπεδα. Ο συνεχής έλεγχος της
ροής του προγράμματος διευκολύνει ώστε αυτό να εκτελείται με μεγάλη ακρίβεια και
σαφήνεια. Τα στοιχεία, που συλλέγονται κατά τη διάρκεια της εφαρμογής του προ
γράμματος, βοηθούν ώστε, εάν χρειαστεί να αναπροσανατολιστεί το πρόγραμμα
Δ.ΥΠ.Α.

προς τον τελικό του στόχο και να αναπρογραμματίζονται τμήματα του, αυτό να
γίνεται σύμφωνα με τα στοιχεία που συλλέχθηκαν. Η διαδικασία της
επανατροφοδότησης (feedback) του προγράμματος εξασφαλίζει την επαφή του
προγράμματος με τα δεδομένα που δημιουργεί η εφαρμογή του.
Μπορούμε για παράδειγμα να παρακολουθήσουμε τον έλεγχο και την αξιολόγηση

του προγράμματος Μάρκετινγκ σε μια ξενοδοχειακή επιχείρηση, αφού συγκεντρώσου
με στοιχεία για τα παρακάτω θέματα.
Για τη ροή των κρατήσεων των δωματίων σε ορισμένη χρονική περίοδο την οποία
και θα συγκρίνουμε με όσα έχει προγραμματίσει η επιχείρηση
Για την ανταπόκριση της διαφημιστικής καμπάνιας της επιχείρησης στους

αγοραστές του τουριστικού προϊόντος που προσφέρει.
Για την αντίδραση αυτών που αγόρασαν πακέτα προσφορών με υπηρεσίες

φιλοξενίας ή διάφορα είδη εκπτώσεων που χορηγεί η τουριστική επιχείρηση.
Για την ικανοποίηση αυτών των αγοραστών, αλλά και τις υποδείξεις τους των
αγοραστών για τη βελτίωση των παρεχόμενων υπηρεσιών από την τουριστική
8.2.4. Έρευνα Τουριστικού Μάρκετινγκ
8.2.4.1. Η έννοια της έρευνας του Τουριστικού Μάρκετινγκ
Πολλές φορές, όταν οι άνθρωποι μιλούν για μια επιτυχημένη τουριστική επιχείρηση,
αναφέρονται ή στις ευνοϊκές περιστάσεις που βοήθησαν στην εξέλιξή της, ή με
θαυμασμό στην επιχειρηματική ικανότητα του ιδιοκτήτη της. Αναλύοντας την
επιχειρηματική δραστηριότητα του, διαπιστώνουν μεταξύ των άλλων, την καλή
γνώση της δουλειάς του και την αποφασιστικότητά του. Ακόμη την ικανότητα που
έχει να καθορίζει τι θέλει, να συλλέγει και να αξιολογεί πληροφορίες και στοιχεία για
Δ.ΥΠ.Α.

το περιβάλλον της επιχείρησης από αξιόπιστες πηγές, που τον βοηθούν στην
κατάστρωση στρατηγικών και στην επιτυχία των στόχων που έθεσε.
Η συλλογή πληροφοριών είναι μια από τις

σημαντικότερες ενέργειες μιας επιχείρησης και πρέπει
να γίνεται με πολλή προσοχή, γιατί και έχει κόστος και,
εάν δεν εξυπηρετεί κάποιον συγκεκριμένο στόχο,
κρίνεται άσκοπη. Η συλλογή και η αξιολόγηση των
πληροφοριών αποτελεί ένα σημαντικό κομμάτι της
εργασίας του τουριστικού Μάρκετινγκ, γνωστό με τον όρο Έρευνα Τουριστικού
Έρευνα του τουριστικού μάρκετινγκ: η οργανωμένη διαδικασία πληροφόρησης

των συνθηκών που έχουν σχέση με τα τουριστικά προϊόντα και υπηρεσίες.
Η έρευνα του τουριστικού Μάρκετινγκ αναλύεται στη συστηματική συλλογή,

επεξεργασία, ανάλυση, αποθήκευση και παρουσίαση των στοιχείων και των
πληροφοριών που ενδιαφέρουν τη διοίκηση της τουριστικής επιχείρησης και τη
διευκολύνουν να βελτιώνει ποιοτικά τις αποφάσεις που λαμβάνει. Ένα παράδειγμα
είναι η συλλογή των πληροφοριών σχετικά με προτιμήσεις των τουριστών για τον
τόπο διακοπών τους και η αξιολόγησή τους.
Η έρευνα Μάρκετινγκ, παρά το κόστος της, είναι αναγκαία πριν από την κάθε
απόφαση που θα επηρεάσει σημαντικά τους στόχους και τις στρατηγικές της
επιχείρησης, διότι μειώνει τις συνθήκες αβεβαιότητας του επιχειρηματικού κινδύνου.
Μεγάλη σημασία έχει ο χρόνος που διενεργείται η έρευνα, ώστε να δίνει τα
αποτελέσματά της έγκαιρα πριν να ληφθεί η απόφαση. Επίσης να μην αρκείται μόνο
στη διαπίστωση των αιτιών ενός προβλήματος, αλλά να βρίσκει και να αξιολογεί
πιθανές εναλλακτικές λύσεις.
8.2.4.2. Η έννοια του συστήματος Πληροφοριών Μάρκετινγκ (Marketing

Information systems)
Δ.ΥΠ.Α.

Οι τουριστικές επιχειρήσεις αναλύουν τις πληροφορίες και σχεδιάζουν τους τρόπους,

ώστε για να βρίσκουν αυτές που χρειάζονται, έτσι ώστε να διευκολυνθεί η διαδικασία
της λήψης των αποφάσεων. Ένας τρόπος σκέψης είναι η συστημική προσέγγιση.
Δημιουργείται ένα σύστημα, το οποίο καλείται σύστημα πληροφόρησης Μάρκετινγκ.
Ο γνωστός συγγραφέας του Μάρκετινγκ Ρ. Kotler αναφέρει ως ορισμό για το
σύστημα πληροφοριών Μάρκετινγκ τα ακόλουθα:
«Ένα σύστημα πληροφοριών Μάρκετινγκ αποτελείται από άτομα, εξοπλισμό και

διαδικασίες που συγκεντρώνουν, ταξινομούν, αναλύουν, αξιολογούν και διανέμουν
ακριβείς πληροφορίες σ' αυτούς οι οποίοι λαμβάνουν αποφάσεις Μάρκετινγκ».
Όπως παρατηρούμε το σύστημα αυτό περιλαμβάνει τον προσδιορισμό των πηγών,

και των πληροφοριών, αλλά και τον τρόπο συλλογής, επεξεργασίας, αξιολόγησης και
χρησιμοποίησης αυτών των πληροφοριών. Οι πληροφορίες μπορούν να διακριθούν
σε διάφορες κατηγορίες:
• Υπάρχουν πληροφορίες που μπορούν να αντληθούν μέσα από την

επιχείρηση ή στα πλαίσια της λειτουργίας της επιχείρησης και πληροφορίες
που πρέπει να αντληθούν από το εξωτερικό περιβάλλον.
• Υπάρχουν πληροφορίες οι οποίες μπορεί να βρεθούν επεξεργασμένες και

άλλες οι οποίες αναζητούνται από έρευνα Μάρκετινγκ.
• Ακόμη, πληροφορίες οι οποίες μπορούν να πάρουν μια συγκεκριμένη μορφή,

να εκφραστούν με αριθμούς και πληροφορίες οι οποίες προσδιορίζονται μόνο
ποιοτικά.
Άλλη έννοια παραπλήσια των πληροφοριών είναι η έννοια των στοιχείων. Στοιχεία
είναι γενικώς, οι μετρήσεις που υπάρχουν ή μπορεί να εκτοπιστούν γύρω από
ορισμένα γεγονότα, γνώμες απόψεις, καταστάσεις περιβάλλοντα κ.λπ.
Δ.ΥΠ.Α.

Για παράδειγμα, τα στοιχεία από την απογραφή της Εθνικής Στατιστικής Υπηρεσίας
του 2021 ήταν δεκάδες και αφορούσαν πολλά θέματα.
Η κατάλληλη επεξεργασία των στοιχείων μας δίνει πληροφορίες. Ο συνδυασμός και

η συσχέτιση των πληροφοριών μας διευκολύνουν να αντιμετωπίσουμε σωστά κάθε
πρόβλημα Μάρκετινγκ που παρουσιάζεται. Τα στοιχεία μπορούμε να τα διακρίνουμε
σε:
Πρωτογενή και δευτερογενή στοιχεία. Πρωτογενή στοιχεία είναι τα στοιχεία που

αναζητούμε για μια συγκεκριμένη έρευνα, ενώ δευτερογενή στοιχεία είναι αυτά που
έχουν ήδη συλλεχθεί για άλλους σκοπούς και είναι έτοιμα.
Στοιχεία από το εσωτερικό και το εξωτερικό περιβάλλον της τουριστικής

επιχείρησης. Είναι στοιχεία που συλλέγονται από τη δραστηριότητα της, όπως οι
αμοιβές των εργαζομένων, ο αριθμός των διανυκτερεύσεων των πελατών ενός
ξενοδοχείου, το είδος των παραπόνων των πελατών ενός τουριστικού γραφείου, κ.λπ.
Για να είναι δυνατή η αξιοποίηση των στοιχείων αυτών, θα πρέπει να καταγραφούν
και να είναι δυνατή η επεξεργασία τους.
Ποσοτικά και ποιοτικά στοιχεία.

Ποσοτικά είναι τα στοιχεία τα οποία μπορούν να αποδοθούν με αριθμούς, έχουν
μονάδα μέτρησης και μπορούμε να τα συγκρίνουμε, όπως για παράδειγμα 30
διανυκτερεύσεις, 4 δρομολόγια πλοίου, 50 δωμάτια ξενοδοχείου κ.λπ.
Ποιοτικά είναι τα στοιχεία που εκφράζονται με έναν περιγραφικό και ίσως

υποκειμενικό τρόπο. Για παράδειγμα, βλέποντας μια τουριστική αφίσα ο ένας λέει
«είναι καλή», αλλά δεν θέλει να την τοποθετήσει στο γραφείο του, έστω και αν του
την χάριζαν. Ένας άλλος λέει και αυτός ότι «είναι καλή» και αγοράζει μια στην τιμή
Δ.ΥΠ.Α.

των 20 ευρώ. Παρατηρούμε ότι η ποιοτική μέτρηση «είναι καλή» έχει περιορισμένη
αξία, αν δεν μετατραπεί, σε ποσοτική.
Επειδή τα ποιοτικά στοιχεία στο Μάρκετινγκ είναι πολύ σημαντικά, επιδιώκουμε να
μετατρέπουμε τα ποιοτικά στοιχεία σε ποσοτικά.
Αν για παράδειγμα, θέλουμε να μετρήσουμε την προτίμηση των καταναλωτών για

ένα τουριστικό προϊόν, μπορούμε να δημιουργήσουμε πέντε κατηγορίες με τους
αντίστοιχους κωδικούς:
Το απορρίπτω.
Μάλλον το απορρίπτω.
Ούτε το προτιμώ/Ούτε το απορρίπτω.
Μάλλον το προτιμώ.
Το προτιμώ.
Ενδεικτικά και παραστατικά το σύστημα πληροφοριών Μάρκετινγκ μπορούμε να το

δούμε στο σχήμα
Δ.ΥΠ.Α.

8.2.4.3. Ο σκοπός της Έρευνας
Στην έρευνα του τουριστικού Μάρκετινγκ, γίνεται προσπάθεια να μελετηθούν

συγκεκριμένα θέματα που αφορούν τουριστικά προϊόντα ή υπηρεσίες και δεν
ενδιαφέρει η γνώμη του ερευνητή, όσο ειδικός και αν είναι. Αντίθετα ενδιαφέρει η
γνώμη του εξεταζόμενου πληθυσμού όποια και αν είναι αυτή. Με την έρευνα δεν
προσπαθεί κάποιος να αποδείξει ότι έχει δίκιο, αλλά να μάθει αντικειμενικά τι
ακριβώς συμβαίνει. Πρέπει μάλιστα να συνεκτιμήσει ότι οι πληροφορίες που θα
προκύψουν από την έρευνα έχουν αξία μόνο για ορισμένο χρόνο και τόπο και,
συνήθως δεν είναι δυνατόν να γενικευτούν.
Για παράδειγμα, αν μια τουριστική επιχείρηση δε γνωρίζει τι ακριβώς θέλουν οι

πελάτες της, δεν μπορεί να είναι σίγουρη ότι οι υπηρεσίες που προσφέρει σε αυτούς,
Δ.ΥΠ.Α.

αρέσουν. Ακόμη, αν βλέπει τις πωλήσεις της να μειώνονται πρέπει να γνωρίζει που
οφείλεται, η μείωση αυτή. Μήπως οφείλεται σε κάποιο παράγοντα ο οποίος έχει
αρνητική επίδραση σε όλες, γενικά, τις ομοειδείς τουριστικές υπηρεσίες, ή είναι
αποτέλεσμα μιας αλλαγής της καταναλωτικής συμπεριφοράς των δικών της πελατών;
Σε κάθε περίπτωση η τουριστική επιχείρηση πρέπει να ενεργήσει διαφορετικά και να

αντιμετωπίσει την κάθε κατάσταση ανάλογα. Για το λόγο αυτό πρέπει να κάνει
έρευνα Μάρκετινγκ και στη συνέχεια να πάρει τις κατάλληλες αποφάσεις.
Η έρευνα του τουριστικού Μάρκετινγκ περιλαμβάνει αρκετές κατηγορίες ερευνών. Οι

σπουδαιότερες από αυτές είναι:
Η Έρευνα και Ανάλυση της τουριστικής αγοράς, η οποία:

• Διερευνά το μέγεθος και τις ανάγκες της τουριστικής αγοράς σε σχέση με τα
προϊόντα και τις υπηρεσίες,
• Αναλύει τα κίνητρα για την αγορά των τουριστικών προϊόντων και τις ανάγκες
που αυτές ικανοποιούν,
• Μελετά τις τάσεις αυτής της αγοράς και προβλέπει τη ζήτηση νέων
τουριστικών προϊόντων,
• Μελετά την τουριστική αγορά ως προς τα ανταγωνιστικά προϊόντα και
υπηρεσίες, τις τιμές τους, τις ενέργειες του Μάρκετινγκ των ανταγωνιστών
κλπ.,
• Διερευνά τη θέσης της τουριστικής επιχείρησης στην αγορά και τις τάσεις
εξέλιξή της στο μέλλον,
• Εξετάζει μέσα διανομής, όπως ταξιδιωτικούς πράκτορες, διαθεσιμότητα
ξενοδοχείων, διάθεση άλλων παρεμφερών τουριστικών προϊόντων κ.λπ.
Δ.ΥΠ.Α.

Καρτέλα από έρευνα αγοράς της ΙΝΣΕΤΕ για τη φήμη και επισκεψιμότητα της
Ελλάδος με βάση τις προτιμήσεις των τουριστών (Μάρτιος 2021)
Η Έρευνα τουριστικού προϊόντος, η οποία:
• Μελετά τους φυσικούς παράγοντες (κλίμα, τοπίο, καταλληλότητα για σπορ),

και τη γενική υποδομή, όπως τους δρόμους, τις τηλεπικοινωνίες , τις
τράπεζες κ.λπ.,
• Αναλύει τις αιτίες που οδηγούν στην ικανοποίηση ή δυσαρέσκεια των
πελατών για τα προϊόντα και τις υπηρεσίες που προσφέρονται από την
τουριστική επιχείρηση,
• Κάνει μελέτες που αφορούν συνολικά και αναλυτικά τα τουριστικά πακέτα
(τουριστικό προορισμό, μεταφορικό μέσο, κατάλυμα, πρόγευμα κ.λπ.).
Η Έρευνα καταναλωτών η οποία περιλαμβάνει:

Δ.ΥΠ.Α.

• Έρευνα και ανάλυση των χαρακτηριστικών των καταναλωτών που έχουν

σχέση με τις προτιμήσεις τους για μια χώρα-προορισμό, τα προσφερόμενα
τουριστικά προϊόντα κ.λπ.,
• Την εξέταση της οικογενειακής τους κατάστασης και της κοινωνική τους τάξης,
σε σχέση με τις ταξιδιωτικές και αγοραστικές τους συνήθειες,
• Τις προβλέψεις για μελλοντικές αλλαγές στις αγοραστικές τους συνήθειες
κ.λπ.
Η Έρευνα για τον ανταγωνισμό που αναφέρεται:
• Στη μελέτη των στρατηγικών των ανταγωνιστών (τις ενέργειες Μάρκετινγκ,

την επιχειρησιακή τους πολιτική),
• Στην εξέταση της τιμολογιακής τους πολιτικής,
• Στην παρακολούθηση μεθόδων πωλήσεων, κ.λπ.
Η Έρευνα Προώθησης η οποία αναφέρεται:
• Στα χρησιμοποιούμενα μέσα προβολής και προώθησης (διαφημίσεις,

προσωπικές πωλήσεις, δημόσιες σχέσεις κ.λπ.) και στο κόστος του καθενός.
8.2.4.4. Το κόστος και η οργάνωση έρευνας Μάρκετινγκ
Κάθε τουριστική επιχείρηση ερευνά την αγορά, με τα μέσα

που έχει και τις δαπάνες που διαθέτει. Έτσι οι τουριστικές
επιχειρήσεις προκειμένου να εξασφαλίσουν όσο το
δυνατόν πιο αξιόπιστο αποτέλεσμα, έχουν τη δυνατότητα
να αναθέσουν την έρευνα σε εξειδικευμένες επιχειρήσεις
οι οποίες ασχολούνται με έρευνες Μάρκετινγκ. Αυτές
προσφέρουν τον πλήρη σχεδιασμό ολοκληρωμένων
προγραμμάτων έρευνας, ένα με γάλο αριθμό άριστα
Δ.ΥΠ.Α.

εκπαιδευμένων ερευνητών που ελέγχεται με αυστηρό σύστημα συνεχούς

επαλήθευσης, ένα πλήρες τμήμα επεξεργασίας στοιχείων, ερμηνευτικές εκθέσεις
Μάρκετινγκ οι οποίες βοηθούν στην αντικειμενική λήψη αποφάσεων κ.λπ. Οι
επιχειρήσεις έρευνας Μάρκετινγκ καθημερινά αυξάνονται και παράλληλα πληθαίνουν
οι μέθοδοι και οι πρακτικές που χρησιμοποιούνται.
Είναι, πάντως, απαραίτητο τα στελέχη της τουριστικής επιχείρησης να γνωρίζουν

γενικά τουλάχιστον σχετικά με τη διαδικασία της έρευνας, έτσι ώστε να μπορέσουν
να βοηθήσουν, όταν τους ζητηθεί. Θα μπορέσουν έτσι να διευκολύνουν τον ερευνητή
που προσπαθεί να προσδιορίσει το πρόβλημα. Στις μεγάλες τουριστικές επιχειρήσεις,
με ανεπτυγμένο τομέα Μάρκετινγκ, κάποιες έρευνες γίνονται από την ίδια την
επιχείρηση και εδώ η συμμετοχή των στελεχών της σε αυτές είναι απαραίτητη. Η
οργάνωση των τμημάτων έρευνας εξαρτάται από:
• Την οργάνωση και το σχεδιασμό της έρευνας.

• Τα διάφορα είδη ερευνών (τηλεφωνικές έρευνες, ποσοτικές έρευνες, έρευνες
μέσα από το internet κ.λπ.).
• Τη μελέτη για την ανάπτυξη στατιστικών μεθόδων έρευνας Μάρκετινγκ και
επεξεργασίας των στοιχείων.
Πέρα όμως από αυτά, πολλές από τις

ενέργειες μιας έρευνας γίνονται συχνά σε
μια επιχείρηση άτυπα, χωρίς να γίνεται
αντιληπτό ότι αυτές αποτελούν έρευνα. Για
παράδειγμα, η συζήτηση με τους
πελάτες, για το εάν έμειναν
ικανοποιημένοι από προηγούμενες υπηρεσίες που τους πρόσφερε η
επιχείρηση, αποτελεί μια πηγή πληροφοριών. Η διαφορά τέτοιας μορφής
έρευνας από την τυπική έρευνα είναι ότι στο παράδειγμα που αναφέραμε δεν
Δ.ΥΠ.Α.

τηρήθηκε κάποια διαδικασία και ήταν εμπειρικές διαπιστώσεις, χωρίς να τηρηθεί

κάποια επιστημονική μέθοδος.
8.2.4.5. Η διαδικασία της έρευνας
Θα προσπαθήσουμε να παρουσιάσουμε μια γενική μορφή του τρόπου διεξαγωγής

της έρευνας Μάρκετινγκ. Έχοντας πάντα υπόψη μας ότι πολλά προβλήματα
Μάρκετινγκ μπορεί να παρουσιάζουν κάποιες ιδιαιτερότητες και να λύνονται με
διάφορους τρόπους. Η διαδικασία της έρευνας περιλαμβάνει τα εξής στάδια:
• Καθορισμός του προβλήματος και των στόχων της έρευνας.
• Ανάπτυξη ερευνητικού σχεδίου.
• Συλλογή των στοιχείων.
• Ανάλυση και αξιολόγηση στοιχείων
• Παρουσίαση της έρευνας.
8.2.4.5.1. Καθορισμός του προβλήματος και των στόχων της έρευνας
Το σημαντικότερο σημείο στην έρευνα Μάρκετινγκ είναι ο προσδιορισμός του

προβλήματος που πρέπει να αναλυθεί. Απαιτείται διορατικότητα και
αντικειμενικότητα, γιατί διαφορετικά η όλη προσπάθεια θα αποτύχει, αλλά και η
επιχείρηση θα επιβαρυνθεί από ένα μεγάλο κόστος που δεν αφορά μόνο το κόστος
της έρευνας, αλλά και το κόστος όλων των διαδικασιών που θα ακολουθηθούν μέχρι
να διαπιστωθεί το τυχόν λάθος που υπήρχε στον προσδιορισμό του προβλήματος.
Με δεδομένα τα παραπάνω, ο ερευνητής πρέπει να ξεκινήσει τη διερεύνηση του
προ βλήματος υπεύθυνα και προσεκτικά, ενώ ταυτόχρονα, ο ίδιος πρέπει να είναι
εύστροφος και να «έχει ερωτηματικά για το κάθε τι».
Είναι γεγονός ότι σχεδόν καμία έρευνα Μάρκετινγκ δεν ξεκινά επειδή ήδη έχει
εμφανιστεί κάποιο πρόβλημα στην επιχείρηση. Συχνά, η έρευνα Μάρκετινγκ γίνεται
για να αποκαλυφθεί και να γίνει κατανοητό κάποιο πρόβλημα σε μια λειτουργία της
Δ.ΥΠ.Α.

Παράδειγμα: μια μεγάλη ξενοδοχειακή

μονάδα χρησιμοποιεί δικά της μεταφορικά
μέσα για τη μεταφορά των πελατών της και
θεωρεί ότι αυτή η υπηρεσία που προσφέρει
είναι ικανοποιητική, αφού η ίδια έχει κέρδη.
Με μια έρευνα όμως μπορεί να διαπιστωθεί
ότι η ανάθεση της μεταφοράς των πελατών
της σε άλλη εταιρεία είναι περισσότερο κερδοφόρα, γιατί τα αυτοκίνητα που έχει η
επιχείρηση είναι παλαιά και τα έξοδα συντήρησής τους αρκετά υψηλά.
8.2.4.5.2. Ανάπτυξη ερευνητικού σχεδίου
Το στάδιο αυτό πολλές φορές ξεκινά με τον ακριβή επανακαθορισμό του

προβλήματος και των ερωτημάτων. Ο ερευνητής πρέπει να «διαγνώσει» σωστά το
πρόβλημα και να σχεδιάσει τον τρόπο αντιμετώπισής του. Για να εντοπιστεί ένα
πρόβλημα απαιτείται πρώτα να καθοριστεί ο στόχος και μετά να υπάρχει η
δυνατότητα να μετρηθούν οι αποκλίσεις από αυτό το στόχο. Εάν υπάρχουν μεγάλες
αποκλίσεις, είναι πιθανόν να υπάρχουν και άλλα προβλήματα που πρέπει να
αντιμετωπιστούν. Πιθανόν με μια προκαταρκτική έρευνα να μπορέσει να πάρει την
κατάλληλη απόφαση και να αποφύγει την κλασική πρωτογενή έρευνα.
8.2.4.5.3. Η συλλογή των στοιχείων
Η συλλογή των στοιχείων είναι το

στάδιο της έρευνας που γίνεται πιο
γνωστό στο κοινό και απορροφά το
μεγαλύτερο μέρος του κόστους και
του χρόνου απ' όλη την έρευνα. Η
συλλογή των στοιχείων είναι ένα
κρίσιμο στοιχείο της έρευνας γιατί,
Δ.ΥΠ.Α.

εάν δεν γίνει σωστά, η έρευνα θα οδηγήσει σε λανθασμένα συμπεράσματα.
Προκαταρκτική έρευνα Μάρκετινγκ - Η Δευτερογενής έρευνα
Έτσι, αφού εντοπίστηκε το πρόβλημα, ο ερευνητής προσπαθεί να δώσει κάποιες

λύσεις χρησιμοποιώντας οτιδήποτε μπορεί να τον βοηθήσει. Πρωταρχική του
ενέργεια είναι να αναγνωριστούν και συγκεντρωθούν τα δευτερογενή στοιχεία. Με την
ενέργεια αυτή ξεκινά η προκαταρκτική έρευνα του Μάρκετινγκ.
Πρώτα, πρέπει να εξεταστούν τα δεδομένα που ήδη έχουν ταξινομηθεί, όπως είναι ή
τα στατιστικά στοιχεία που τηρεί η τουριστική επιχείρηση-τελευταία όλο και
περισσότερες τουριστικές επιχειρήσεις τηρούν βάσεις δεδομένων για πολλές
κατηγορίες θεμάτων-, ή στοιχεία από προηγούμενες έρευνες που έγιναν για άλλους
λόγους.
Οι πληροφορίες αυτές, όπως οι διάφοροι προϋπολογισμοί, οι προβλέψεις πωλήσεων

και οι διάφορες εκθέσεις Μάρκετινγκ, ή οι πληροφορίες για το ύψος πωλήσεων ανά
είδος τουριστικού προϊόντος, για τα παράπονα και τα θετικά σχόλια πελατών, όταν
τηρούνται συστηματικά, αποτελούν πολύ καλές πηγές και για την
πραγματοποιούμενη έρευνα.
Αλλά πληροφορίες μπορούν να συγκεντρωθούν και εκτός της τουριστικής

επιχείρησης από διάφορες άλλες πηγές, τις οποίες μπορούμε να ταξινομήσουμε σε
δύο βασικές κατηγορίες:
Εξειδικευμένες πληροφορίες, σχετικά με τουριστικά προϊόντα και υπηρεσίες και

Πληροφορίες γενικότερου χαρακτήρα που όμως σχετίζονται με τις ανάγκες
πληροφόρησης της τουριστικής επιχείρησης.
Δ.ΥΠ.Α.

Ενδεικτικά εσωτερικές πηγές πληροφοριών μπορούμε να έχουμε από:
• την Εθνική Στατιστική Υπηρεσία,
• τις Τράπεζες, τις Επαγγελματικές Ενώσεις,
• τις Τράπεζες Πληροφοριών, τις βιβλιοθήκες,
• το internet,
• τις καταχωρίσεις σε διεθνή τουριστικά περιοδικά,
• τις επιστημονικές μελέτες σχετικά με τον κλάδο, λοιπές δημοσιεύσεις,
• τα ειδικά γραφεία στατιστικής, όπως το Eurostat,
• τις έρευνες και αναλύσεις του Ε.Ο.Τ. και φορέων της τοπικής αυτοδιοίκησης,
• τους διεθνείς μη κερδοσκοπικούς οργανισμούς που ασχολούνται με τον
τουρισμό, όπως ο World Tourism Organization κ.λπ.
Πίνακας από την ΕΑΣΠ, που μας δείχνει τη χρησιμότητα των πηγών πληροφοριών
Δ.ΥΠ.Α.

Η συλλογή πληροφοριών, εκτός επιχείρησης, απαιτεί να απασχοληθούν με αυτές

άτομα εκπαιδευμένα για τέτοιες εργασίες, ώστε να έχουν τις γνώσεις και την
ικανότητα να αναγνωρίζουν γρήγορα τα αξιόλογα στοιχεία.
.
Τα πλεονεκτήματα από την χρησιμοποίηση δευτερογενών στοιχείων στις μελέτες
Μάρκετινγκ είναι πολλά. Μερικά από αυτά είναι ότι:
• έχουν μικρό κόστος, συγκριτικά με τη συλλογή των πρωτογενών στοιχείων

(πρωτογενή στοιχεία θεωρούμε πληροφορίες που θα συγκεντρωθούν με την
παρούσα έρευνα και δεν υπήρχαν από άλλες πηγές)
• ο ερευνητής κερδίζει χρόνο και αφού τα στοιχεία αυτά έχουν δημοσιευτεί είναι
τις περισσότερες φορές έγκυρα,
• συμπληρώνουν τα κενά τα οποία δεν μπορούν να καλυφθούν από την έρευνα
πρωτογενών στοιχείων, αλλά και μπορούν να γίνουν μέτρο σύγκρισης με
αυτά που θα συγκεντρωθούν.
Πρέπει να σημειωθεί ότι τα δευτερογενή στοιχεία για να είναι χρήσιμα και αξιόπιστα
πρέπει να είναι πρόσφατα, καλά ταξινομημένα και να έχουν συγκεντρωθεί με
αντικειμενικά κριτήρια.
Με τη συγκέντρωση αυτών των πληροφοριών θα εκτιμηθεί, εάν πραγματικά

χρειάζεται να συνεχιστεί η έρευνα και να συγκεντρωθούν πρωτογενή στοιχεία, ή εάν
αυτά είναι επαρκή για να παρθεί μια απόφαση.
Δ.ΥΠ.Α.

Πρωτογενής Έρευνα
Εάν ο ερευνητής θεωρήσει ότι τα δευτερογενή στοιχεία δεν επαρκούν και κρίνει
ότι η πρωτογενής έρευνα είναι οικονομικά πραγματοποιήσιμη, θα προχωρήσει στο
σχεδιασμό της πρωτογενούς (επίσημης) έρευνας. Η πρωτογενής έρευνα, που
θεωρείται κλασσική ερευνητική μέθοδος, συνήθως, γίνεται για λογαριασμό της
τουριστικής επιχείρησης από ανεξάρτητους και εξειδικευμένους ερευνητικούς
οργανισμούς με σκοπό την επίλυση ενός τουριστικού προβλήματος. Αν όμως
ακολουθούνται οι επιστημονικές μέθοδοι, μπορούν και οι μικρές επιχειρήσεις να
πραγματοποιούν σε μικρή κλίμακα έρευνες Μάρκετινγκ με μεγάλη αξιοπιστία.
Η διαδικασία που ακολουθείται κατά την πρωτογενή έρευνα, περιλαμβάνει:

Α. τον προσδιορισμό των πηγών για τη συλλογή των στοιχείων,
Β. τη μεθοδολογία της έρευνας,
Γ. το σχεδιασμό του δείγματος,
Δ. τη συγκέντρωση και την ταξινόμηση των στοιχείων.
Προσδιορισμός των πηγών για τη συλλογή των στοιχείων
Ο ερευνητής στο στάδιο αυτό πρέπει να προσδιορίσει τις πηγές για την άντληση των
στοιχείων που είναι απαραίτητα για την έρευνα που θα πραγματοποιήσει. Είναι
δυνατόν να χρησιμοποιήσει δευτερογενή στοιχεία τα οποία θα συνδυάσει με στοιχεία
που θα βρει από την έρευνα που διεξάγει. Πηγές για την έρευνα αποτελούν οι
πληροφορίες που μπορούν να συγκεντρωθούν και μέσα από την επιχείρηση και από
το περιβάλλον της. Για παράδειγμα, από την κατανάλωση των ποτών του μπαρ
φαίνεται ποια ποτά προτιμούν οι πελάτες ενός ξενοδοχείου, αλλά και από τον
προμηθευτή της επιχείρησης μπορεί ο ερευνητής να πληροφορηθεί ποια ποτά έχουν
ζήτηση.
Δ.ΥΠ.Α.

Η μεθοδολογία της έρευνας του τουριστικού Μάρκετινγκ
Τέσσερις από τις συνηθισμένες μεθόδους που χρησιμοποιούνται για τη συλλογή

πρωτογενών στοιχείων είναι:
• Η έρευνα λιανεμπορίου και καταναλωτή.
• Οι συνεντεύξεις σε βάθος,
• Η μέθοδος της παρατήρησης,
• Η μέθοδος της δειγματοληψίας.
Η έρευνα λιανεμπορίου και καταναλωτή

Μια συνηθισμένη μορφή έρευνας στο τουριστικό Μάρκετινγκ είναι η συνεχής έρευνα
του λιανεμπορίου και του καταναλωτή του τουριστικού προϊόντος. Αυτή γίνεται
τακτικά και αφορά:
τα τουριστικά προϊόντα,
τις τιμές τους,
τον όγκο των πωλήσεων, κ.λπ.
Με την έρευνα ενός προϊόντος η τουριστική

επιχείρηση μπορεί να πληροφορηθεί, ποια είναι
τα δυνατά ή αδύνατα σημεία του τουριστικού
προϊόντος που προσφέρει. Για παράδειγμα τα
Δ.ΥΠ.Α.

τουριστικά πρακτορεία, για τον καλύτερο προγραμματισμό των ενεργειών τους,

παρακολουθούν τις κρατήσεις των τουριστικών πακέτων που έγιναν για κάποιο
προορισμό, ή τις διαφημίσεις και την απόδοσή τους για ένα χρονικό διάστημα.
Η τουριστική επιχείρηση, προκειμένου να εξυπηρετήσει καλύτερα τους πελάτες της,

κάνει μια βασική έρευνα καταναλωτή του τουριστικού προϊόντος. Με αυτήν εξετάζει
θέματα, όπως είναι η προέλευση των πελατών, τα χαρακτηριστικά τους, ο τρόπος
άφιξης στην επιχείρηση κ.λπ.
Οι συνεντεύξεις σε βάθος
Οι συνεντεύξεις σε βάθος, χρησιμοποιούνται:
• για τη δημιουργία νέων ιδεών σχετικά με τα νέα προϊόντα και τις
υπηρεσίες,
• για την εξέταση της αντίδρασης των καταναλωτών σχετικά με τους
τρόπους προώθησης πωλήσεων κ.λπ.
Οι συνεντεύξεις αυτές γίνονται σε ομαδικές

συζητήσεις (focus groups) ή είναι
προσωπικές. Αυτός που παίρνει τη
συνέντευξη πρέπει πρώτα από όλα να
κερδίσει τη συνεργασία με τους
ερωτώμενους. Πρέπει να είναι άτομο με
άνεση στην επικοινωνία και να μπορεί να κατευθύνει τη συζήτηση, σύμφωνα με τις
ανάγκες της έρευνας.
Οι προσωπικές συνεντεύξεις σε βάθος λαμβάνονται συχνά στο χώρο εργασίας ή

διαμονής των ερωτώμενων. Οι ομαδικές συνεντεύξεις πραγματοποιούνται συνήθως,
σε χώρο τον οποίο επιλέγει ο ερευνητής. Οι συζητήσεις γίνονται με τέτοιο τρόπο,
ώστε όλοι να αισθάνονται άνετα και να ενθαρρύνεται κάθε μέλος της ομάδας να
εκφράσει με άνεση τις απόψεις του για το θέμα της έρευνας. Οι συζητήσεις, τις
Δ.ΥΠ.Α.

περισσότερες φορές, ηχογραφούνται ή βιντεοσκοπούνται με την αποδοχή των

συμμετεχόντων, ώστε να μελετηθούν αργότερα.
Μειονέκτημα της μεθόδου αυτής θεωρείται ότι οι απόψεις αυτών που συμμετέχουν,
πιθανόν, να μην είναι αντικειμενικές, αλλά να έχουν επηρεαστεί από τα τυχόν κίνητρα
που δίνονται για τη συμμετοχή στην έρευνα. Ακόμη, πρέπει να εξεταστεί προσεκτικά,
εάν έχει επιλεγεί να ερευνηθεί το σωστό δείγμα σε μέγεθος του πληθυσμού.
Η μέθοδος της παρατήρησης

Η παρατήρηση χρησιμοποιείται σε περιπτώσεις όπου η χρήση των
ερωτηματολογίων δεν είναι πρακτικά δυνατή. Με τη μέθοδο αυτή, οι πληροφορίες
συγκεντρώνονται από την παρατήρηση των ενεργειών των καταναλωτών -τουριστών.
Αυτό μπορεί να γίνει τόσο με ανθρώπους όσο και με μηχανήματα.
Ένα από τα πλεονεκτήματα που

παρουσιάζει είναι η μεγάλη ακρίβεια στην
καταγραφή της συμπεριφοράς των
καταναλωτών. Μειονέκτημα της είναι ότι
καταγράφει τις πράξεις των καταναλωτών,
αλλά δεν εξηγεί το γιατί έγιναν και δεν
μπορεί να ερευνήσει σε βάθος τις διαθέσεις και τα κίνητρά τους. Οι επιχειρήσεις
έρευνας, οι οποίες χρησιμοποιούν αυτήν τη μέθοδο, εκτός από τις απαραίτητες
εγκαταστάσεις (αίθουσες, κλειστό κύκλωμα τηλεόρασης κ.λπ.) απασχολούν
ψυχολόγους για την επεξεργασία και την ερμηνεία των παρατηρήσεων που έγιναν.
Η μέθοδος της δειγματοληψίας

Οι τουριστικές επιχειρήσεις, οι οποίες ζητούν μια έρευνα Μάρκετινγκ, θα ήθελαν να
ερωτηθεί όλος ο πληθυσμός που τους ενδιαφέρει. Αυτό όμως δεν είναι εύκολο, διότι
εάν το μέγεθος του πληθυσμού είναι μεγάλο, και τότε οι απαντήσεις απαιτούν αρκετό
χρόνο για να αξιολογηθούν, ενώ το κόστος είναι απαγορευτικό. Το πρόβλημα λύνεται,
Δ.ΥΠ.Α.

εάν αντί για τη μελέτη όλου του πληθυσμού γίνει δειγματοληψία, δηλαδή
χρησιμοποιείται ένα δείγμα στοιχείων όλου του πληθυσμού. Η έννοια της
δειγματοληψίας στηρίζεται στην πιθανότητα ότι ένα άτομο θα αντιπροσωπεύει έναν
πληθυσμό. Από τη στατιστική είναι γνωστό ότι:
Πληθυσμός είναι το σύνολο των μονάδων που έχουν τις ιδιότητες που κάθε φορά
θέλουμε. Αν επιλεγεί τυχαία ένας μικρός αριθμός μονάδων που καλείται δείγμα, από
ένα μεγαλύτερο αριθμό (πληθυσμό), τότε το δείγμα τείνει να έχει τα ίδια
χαρακτηριστικά και περίπου την ίδια αναλογία με τον πληθυσμό.
Για το σχεδιασμό της δειγματοληψίας πρέπει να ληφθούν υπ' όψη τρεις

παράγοντες:
• Ποια στοιχεία θα συμπεριληφθούν στην έρευνα;

• Ποιο θα είναι το μέγεθος του δείγματος:
• Με ποιο τρόπο θα γίνει η επιλογή των ερωτώμενων;
Έτσι, για να έχουμε ένα

αντιπροσωπευτικό δείγμα πρέπει
να πάρουμε ένα δείγμα του
πληθυσμού με τυχαίο τρόπο. Θα
πρέπει όμως να
αντιπροσωπεύονται όλες οι
ιδιαιτερότητες του πληθυσμού στο
δείγμα. Αν συμβαίνει στον
πληθυσμό να υπάρχουν πολλές τάσεις και διαφορετικές συμπεριφορές, επόμενο
είναι ότι το δείγμα θα πρέπει να είναι πιο μεγάλο, να έχει μεγαλύτερο μέγεθος. Αν τα
στοιχεία του πληθυσμού είναι όλα τα ίδια ή περίπου τα ίδια τότε θα μπορούσαμε να
επιλέξουμε ένα μικρό σε μέγεθος δείγμα. Λέγεται ότι και με μέγεθος που αντιστοιχεί
σε ποσοστό μικρότερο από το 1% του πληθυσμού - στόχου πολλές φορές
Δ.ΥΠ.Α.

εξασφαλίζονται αξιόπιστα αποτελέσματα, αν έχει τηρηθεί η διαδικασία για τη

δειγματοληψία (όπως μας διδάσκει η στατιστική).
Θεωρείται επιτυχία, όταν αυτό το δείγμα αντιπροσωπεύει και συμπεριφέρεται όπως

το σύνολο. Όταν κάθε μέλος του πληθυσμού, που μας ενδιαφέρει, έχει την ίδια
πιθανότητα να συμπεριληφθεί στο εξεταζόμενο δείγμα, καλείται τυχαίο δείγμα ή
δείγμα πιθανοτήτων. Με αυτόν τον τρόπο επιλογής τα δειγματοληπτικά σφάλματα
είναι μειωμένα.
Η επιλογή του δείγματος μπορεί να γίνει με τυχαία ή με κατευθυνόμενη

δειγματοληψία. Κατευθυνόμενη δειγματοληψία είναι η τεχνική κατά την οποία το
κάθε άτομο ενός πληθυσμού δεν έχει την ίδια πιθανότητα να εμφανιστεί στο δείγμα.
Αλλά τότε η αξιοπιστία του εξαρτάται από την κρίση και την εμπειρία αυτών που θα
επιλέξουν το δείγμα.
Εάν πρόκειται για έρευνα σε προϊόντα που χρησιμοποιούνται από επαγγελματίες και
από τελικούς καταναλωτές, όπως για παράδειγμα τα επιβατικά αυτοκίνητα που
χρησιμοποιούνται και από επιχειρήσεις και από ιδιώτες, ο πληθυσμός διακρίνεται σε
δύο κατηγορίες. Τότε η έρευνα πρέπει να γίνει χωριστά για την κάθε μια κατηγορία.
Δ.ΥΠ.Α.

Συμπερασματικά, μπορούμε να πούμε ότι εκείνο το στοιχείο που προσδιορίζει το

μέγεθος του δείγματος δεν είναι το μέγεθος του πληθυσμού από τον οποίο
λαμβάνεται το δείγμα, αλλά η ομοιογένεια ή η ανομοιογένεια του πληθυσμού σε
σχέση με το εξεταζόμενο μέγεθος.
Τα σημαντικότερα πλεονεκτήματα της δειγματοληψίας κατά την έρευνα της

τουριστικής αγοράς αναφέρονται:
• Στην εξοικονόμηση χρημάτων,

• Στην εξοικονόμηση χρόνου, γιατί εξετάζεται μικρός αριθμός μονάδων, αντί
ολόκληρου του πληθυσμού.
• Τα κύρια μειονεκτήματα της δειγματοληψίας είναι ότι:
• Τα αποτελέσματα που συγκεντρώνονται δεν είναι απόλυτα
αντιπροσωπευτικά του πληθυσμού.
• Υπάρχει πιθανότητα δειγματοληπτικού σφάλματος.
Κατά συνέπεια, για να επιτύχει μια δειγματοληψία πρέπει να ακολουθούνται με

προσοχή οι κανόνες της δειγματοληψίας. Σε αυτήν τη φάση της έρευνας ο στόχος
του ερευνητή είναι να αποκρυπτογραφήσει την πρακτική σημασία και χρησιμότητα
των στοιχείων που συγκεντρώθηκαν.
Συγκέντρωση πρωτογενών στοιχείων με ερωτηματολόγιο
Ο τρόπος αυτός είναι ο πιο συνηθισμένος και δημοφιλής για τη συλλογή

πρωτογενών στοιχείων. Η χρησιμοποίηση ερωτηματολογίου είναι ένας τρόπος
συγκέντρωσης στοιχείων με βάση τις απαντήσεις που θα δώσουν οι ερωτώμενοι σε
συγκεκριμένες ε ρωτήσεις. Το πλεονέκτημα είναι ότι τα στοιχεία συλλέγονται από
πρωτογενείς πηγές και υπάρχει άμεση ανταπόκριση. Επειδή όμως τις περισσότερες
φορές δεν είναι δυνατό να ερωτηθεί όλος ο πληθυσμός, ο αριθμός των ατόμων που
Δ.ΥΠ.Α.

ερωτώνται είναι ένα δείγμα που έχει επιλεγεί από το συνολικό πληθυσμό για τον
οποίο θέλουμε να έχουμε πληροφορίες.
Ο σχεδιασμός του ερωτηματολογίου πρέπει να

γίνεται με μεγάλη προσοχή. Κυρίως γιατί πολλές
φορές σε μια ερώτηση είναι δυνατόν να
σημειωθούν μεγάλες αποκλίσεις στις απαντήσεις,
αν η ίδια η ερώτηση τεθεί με διαφορετική
διατύπωση αλλά και γιατί ο σχεδιασμός ενός
ερωτηματολογίου έχει μεγάλη δυσκολία. Κατά το σχεδιασμό του, προκύπτουν πολλά
ερωτήματα που πρέπει να απαντηθούν, προκειμένου οι απαντήσεις στις ερωτήσεις
που τέθηκαν, να ανταποκρίνονται απόλυτα στους αρχικούς στόχους του ερευνητικού
προγράμματος και να οδηγούν στα σωστά συμπεράσματα. Δεν υπάρχουν
τυποποιημένα ερωτηματολόγια. Έτσι πρέπει να δημιουργούνται χωριστά για την
κάθε επιχείρηση και για τον ειδικό λόγο που γίνεται η έρευνα. Κι αυτό, γιατί το
περιεχόμενο του ερωτηματολογίου εξαρτάται από τον σκοπό της έρευνας, η οποία
εξαρτάται από το πρόβλημα που θέλει να λύσει η επιχείρηση.
Κανόνες σύνταξης του ερωτηματολογίου
Η σύνταξη ενός ερωτηματολογίου πρέπει να ανατίθεται σε έμπειρα άτομα, με

γνώσεις ψυχολογίας. Γενικά, ακολουθούνται ορισμένοι βασικοί κανόνες σύνταξης
ενός ερωτηματολογίου, για να αποφεύγονται οι εσφαλμένες απαντήσεις, και αυτοί
είναι:
Το ερωτηματολόγιο δεν πρέπει κουράζει τον ερωτώμενο. Γι’ αυτό ο αριθμός των
ερωτήσεων πρέπει να είναι αυτός που χρειάζεται για να καλύψει το αντικείμενο της
έρευνας.
Πρέπει να αρχίζει με τρόπο που να προκαλεί το ενδιαφέρον του ερωτώμενου.

Δ.ΥΠ.Α.

Οι ερωτήσεις να είναι σαφείς, σύντομες και να Βοηθούν τη μνήμη του ερωτώμενου,

χωρίς να δημιουργούν δυσκολίες στην απάντησή τους.
Οι ερωτήσεις δεν πρέπει να περιέχουν ή να οδηγούν σε κάποια συγκεκριμένη

απάντηση, όπως για παράδειγμα, η ερώτηση «σας αρέσει η παραλία μας που είναι η
ωραιότερη της Ελλάδας;» προδιαθέτει τον ερωτώμενο να απαντήσει «ναι».
Να έχουν συνταχθεί με τρόπο που να μην προκαλούν αμηχανία, όπως είναι για
παράδειγμα ερωτήσεις που αναφέρονται στην οικονομική κατάσταση του
ερωτώμενου, ή σε προσωπικές του απόψεις για ένα θέμα που ίσως δε θέλει να
φανερώσει.
Η μορφή των ερωτήσεων που χρησιμοποιούνται στα ερωτηματολόγια δεν είναι

πάντα η ίδια, αλλά εξαρτάται από το είδος των πληροφοριών που χρειάζεται ο
ερευνητής. Έτσι, μπορεί να χρησιμοποιηθούν:
Ερωτήσεις «διαζευκτικού τύπου». Σε αυτές ο ερωτώμενος μπορεί να επιλέξει μια

από τις δύο δυνατότητες απάντησης που του δίνονται. Για παράδειγμα «Για τις
διακοπές σας σε ένα νησί, προτιμάτε να πάτε με το δικό σας αυτοκίνητο ή να
ενοικιάσετε εκεί αυτοκίνητο». «Να πάρω το δικό μου» -« Να ενοικιάσω».
Ερωτήσεις με «ανοικτή μορφή». Σε αυτές ο ερωτώμενος έχει τη δυνατότητα όχι

μόνο να απαντήσει, αλλά και να αιτιολογήσει. Για παράδειγμα «Ποια αεροπορική
εταιρεία προτιμάτε και γιατί;»
Ερωτήσεις πολλαπλής επιλογής. Σε αυτές ο ερωτώμενος μπορεί να δώσει

περισσότερες από μια απαντήσεις, ή να διαλέξει κάποιες από τις απαντήσεις οι
οποίες του δίνονται έτοιμες.
Παράδειγμα τουριστικού ερευνητικού ερωτήματος

«Από πού πήρατε πληροφορίες και συμβουλές για το ταξίδι σας στην Κρήτη;»
Δ.ΥΠ.Α.

Εφημερίδες/περιοδικά
Internet - social media
Ραδιόφωνο/Τηλεόραση
Ταξιδιωτικοί πράκτορες
Φίλοι / Συγγενείς
Άλλη πηγή
Παράδειγμα: Το Γραφείο Τουρισμού του Δήμου ενός νησιού, θέλει να πληροφορηθεί

για τις εντυπώσεις επισκεπτών από τις διακοπές τους στο νησί. Έτσι συντάσσει το
παρακάτω ερωτηματολόγιο και το υποβάλλει για να το συμπληρώσουν οι τουρίστες
κατά την αναχώρηση τους από το νησί.
Δ.ΥΠ.Α.

Από την προσωπική σας εμπειρία, θα μπορούσατε να πείτε πόσο

ικανοποιημένος/η μείνατε από τις παρακάτω τουριστικές υπηρεσίες του νησιού
μας;
Πολύ Μέτρια Καθόλου Δεν έχω
άποψη
Διαμονή
Σίτιση
Διασκέδαση
Μεταφορές
Θαλάσσιες
Αεροπορικές
Οδικές του νησιού
Τηλεπικοινωνίες
Τουριστικά
καταστήματα
Ταξιδιωτικοί Πράκτορες
Συνθήκες υγιεινής
Λοιπές υπηρεσίες
1.
2.
3.
Σκέπτεστε να επισκεφθείτε ξανά το νησί; [ ] ναι [ ] ίσως [ ] όχι
Θα ενθαρρύνατε άλλους, ώστε να επισκεφθούν το νησί [ ] ναι [ ] ίσως [ ] όχι.
Αν έχετε επιπλέον σχόλια, όσον αφορά τις αρνητικές εμπειρίες από τις τουριστικές
υπηρεσίες, παρακαλούμε σημειώσετε παρακάτω:
(Προαιρετικά) Ονοματεπώνυμο Τηλέφωνο

Δ.ΥΠ.Α.

Τρόποι συμπλήρωσης του ερωτηματολογίου

Η συμπλήρωση ενός ερωτηματολογίου μπορεί να γίνει με:
• Προσωπική συνέντευξη,
• Τηλεφωνική επικοινωνία,
• Αποστολή των ερωτηματολογίων ταχυδρομικά/email.
Η επιλογή του τρόπου εξαρτάται από το κόστος. το είδος των ζητουμένων

πληροφοριών, το χρόνο μέσα στον οποίο πρέπει να συγκεντρωθούν τα στοιχεία, κλπ.
Η προσωπική συνέντευξη
Έχει το πλεονέκτημα της άμεσης επικοινωνίας με τον ερωτώμενο. Με αυτόν τον

τρόπο ο ερευνητής βλέπει τον ερωτώμενο και μπορεί, επιπλέον, να καταγράψει τις
αντιδράσεις του. Είναι η μέθοδος με την οποία συγκεντρώνονται οι περισσότερες
πληροφορίες και έχει ένα ακόμη πλεονέκτημα ότι ελέγχεται το δείγμα του
εξεταζόμενου πληθυσμού. Το μειονέκτημα, της μεθόδου αυτής, είναι ότι έχει
αυξημένο κόστος.
Η συμπλήρωση ερωτηματολογίου τηλεφωνικά
Με αυτήν τη μέθοδο ο τηλεφωνητής-ερευνητής συμπληρώνει το ερωτηματολόγιο

σύμφωνα με τις απαντήσεις που παίρνει από τον ερωτώμενο στην τηλεφωνική
επικοινωνία. Τα πλεονεκτήματα αυτής της μεθόδου είναι κυρίως το σχετικά μικρό
κόστος, διότι η εκπαίδευση των ερευνητών είναι εύκολη και η συλλογή των
πληροφοριών γίνεται σύντομα. Ακόμη, ο ερευνητής έχει τη δυνατότητα να
διευκρινίσει τις ερωτήσεις, όταν αυτό κρίνεται απαραίτητο, και η συλλογή των
Δ.ΥΠ.Α.

απαντήσεων μπορεί να γίνεται παράλληλα με τη διαδικασία της συνέντευξης. Τα

κύρια μειονεκτήματα της μεθόδου αυτής είναι ότι η επικοινωνία είναι απρόσωπη και
οι ερωτώμενοι ενδεχομένως να διστάζουν να δώσουν στοιχεία από το τηλέφωνο.
Η συγκέντρωση πληροφοριών με το μέσω internet link-email- ταχυδρομείο.
Το κύριο πλεονέκτημα αυτής της μεθόδου είναι το χαμηλό της κόστος. Ακόμη, οι
απαντήσεις είναι περισσότερο σαφείς και ακριβείς από τις άλλες μεθόδους, γιατί
συντάσσονται ανεπηρέαστα και με μεγαλύτερη προσοχή. Οι ερωτώμενοι ενδεχόμενα
να δώσουν πληροφορίες που θα δίσταζαν, εάν έδιναν προσωπική συνέντευξη. Το
μειονέκτημά της είναι ότι οι επιστρεφόμενες απαντήσεις είναι συνήθως λίγες και δεν
φθάνουν πάντοτε έγκαιρα. Για το λόγο αυτό δίνονται στους ερωτώμενους κίνητρα για
τη συμπλήρωση και την επιστροφή των ερωτηματολογίων. Για παράδειγμα, το
ερωτηματολόγιο αποστέλλεται συνοδευόμενο με κουπόνια εκπτώσεων ή δώρων
κλπ..
8.2.4.5.4. Επεξεργασία και ανάλυση των στοιχείων
Η ανάλυση των στοιχείων απαιτεί σωστή εργασία και οργάνωση. Αφού

συγκεντρωθούν οι πληροφορίες, γίνεται ένας έλεγχος της πληρότητας, δηλαδή αν
έχουν απαντηθεί όλες οι ερωτήσεις ή αν κάποια δεν έχει απαντηθεί. Ακολουθεί η
ταξινόμηση και η κωδικοποίηση των ερωτηματολογίων.
Η κωδικοποίηση έχει σκοπό να μετατρέψει τις διάφορες συγκεντρωμένες

πληροφορίες σε αριθμούς ή γράμματα, ώστε να μπορούν να γίνουν διάφοροι
υπολογισμοί. Γίνονται οι διορθώσεις, όπου χρειάζεται, και ξεκινά η εισαγωγή των
στοιχείων στον Η/Υ σύμφωνα με κάποιο πρόγραμμα υποδοχής στοιχείων. Ο Η/Υ μας
διευκολύνει σε προχωρημένες στατιστικές αναλύσεις, στη λεπτομερή ανάλυση των
στοιχείων και στην επίλυση πολύπλοκων προβλημάτων. Αλλά η επεξεργασία των
στοιχείων μπορεί να γίνει και με απλούς πίνακες, πίνακες συχνοτήτων ή πίνακες
διπλής εισόδου.
Δ.ΥΠ.Α.

Με την ανάλυση και την ερμηνεία των στοιχείων διαπιστώνονται τα αίτια των προ
βλημάτων ή διαπιστώνεται ότι ένα συγκεκριμένο αποτέλεσμα έχει επηρεαστεί από
κάποιο αίτιο. Για παράδειγμα, διαπιστώνεται ότι η μείωση του τουρισμού σε ένα νησί
του Αιγαίου είναι το αποτέλεσμα της μείωσης των δρομολογίων των πλοίων προς
αυτό.
8.2.4.5.5. Παρουσίαση των αποτελεσμάτων της έρευνας
Όλη η διαδικασία που παρακολουθήσαμε, θα πρέπει να παρουσιαστεί στην τελική

έκθεση που θα συνταχθεί. Στην έκθεση πρέπει να περιγράφεται το πρόβλημα, να
παρουσιάζονται οι ενέργειες οι οποίες έγιναν κατά την προκαταρκτική έρευνα, να
αναφέρεται η μεθοδολογία της ακολουθούμενης έρευνας και να αιτιολογείται ο λόγος
που επιλέχτηκε αυτή.
Το κύριο μέρος της έκθεσης περιλαμβάνει τα στοιχεία από τα οποία προέκυψαν τα

συμπεράσματα, όπως επίσης συμπεριλαμβάνονται η επεξεργασία και η ανάλυση
των στοιχείων. Τέλος περιέχονται τα συμπεράσματα, οι εναλλακτικές λύσεις και οι
προτάσεις για την επίλυση του προβλήματος για το οποίο έγινε η έρευνα.
Σημειώνουμε ότι η έκθεση θα πρέπει να είναι σύντομη, συνοπτική και κατανοητή. Θα

πρέπει να χρησιμοποιεί επικοινωνιακά εποπτικά μέσα, τα οποία θα διευκολύνουν την
κατανόηση των εννοιών και των συμπερασμάτων, π.χ. πίνακες, κυκλικά
διαγράμματα, με διαφορετικά χρώματα, στατιστικές παραστάσεις με μπάρες κλπ.
Εκτός από τη γραπτή παρουσίαση της έρευνας, είναι πιθανό να απαιτείται και η
ζωντανή παρουσίαση των αποτελεσμάτων της, της ανάλυσης και της αξιολόγησή
τους.
Δ.ΥΠ.Α.

Τέλος, πρέπει να γνωρίζουμε ότι η σύνταξη και η παρουσίαση των ερευνών,

συνήθως, έχουν έναν εμπιστευτικό χαρακτήρα και δεν πρέπει να διαρρέουν τα
αποτελέσματά τους στους ανταγωνιστές, ούτε και τα προσωπικά δεδομένα των
ερωτηθέντων. Γι’ αυτό πρέπει να επιλέγονται με προσοχή τα άτομα που θα
συμμετάσχουν στην ανάλυση των στοιχείων, αλλά και τα στελέχη της επιχείρησης
του πελάτη, τα οποία θα παρακολουθήσουν την παρουσίαση της έρευνας.
Δ.ΥΠ.Α.

Δ.ΥΠ.Α.

Δείγμα ερωτηματολογίου ικανοποίησης πελάτη των ξενοδοχείων “IBEROSTAR”

Δ.ΥΠ.Α.

8.2.5. Η Τμηματοποίηση, Στόχευση και τοποθέτηση στην Τουριστική Αγορά
8.2.5.1. Έννοια της τμηματοποίησης στον τουρισμό
Το έργο του Μάρκετινγκ ξεκινά με τη διαπίστωση ότι η αγορά ως σύνολο, αποτελείται

απ' όλους τους καταναλωτές. Οι καταναλωτές, είτε είναι γεωγραφικά διεσπαρμένοι
είτε όχι, έχουν διαφορετικές ανάγκες και διαφορετικές αγοραστικές απαιτήσεις. Για
παράδειγμα, οι νέοι επιθυμούν άλλο τρόπο διακοπών από τους ηλικιωμένους. Οι
κάτοικοι της Ευρώπης κάνουν περισσότερα ταξίδια στο εξωτερικό από τους
κατοίκους της Κίνας. Οι καταναλωτές λοιπόν δεν είναι ίδιοι. Το προσφερόμενο
τουριστικό προϊόν είναι δύσκολο να αντιστοιχεί σε ό,τι ζητά το σύνολο των
καταναλωτών. Αν η επιχείρηση απευθύνεται γενικά και αόριστα σε κάθε καταναλωτή
τα αποτελέσματα θα είναι αρνητικά.
Ο marketer, που θεωρεί την αγορά ενιαία,

αντιμετωπίζει όλους τους αγοραστές τουριστικών
προϊόντων με τον ίδιο τρόπο. Για παράδειγμα, θεωρεί
ίδιους τους ταξιδιώτες που ως περαστικοί ζητούν
ξενοδοχείο σε μια πόλη με αυτούς οι οποίοι ζητούν
ξενοδοχείο για να κάνουν διακοπές. Η αντίληψη αυτή
είναι λανθασμένη, γιατί οι άνθρωποι που μετακινούνται
για διαφορετικούς λόγους, έχουν διαφορετικές ανάγκες και επιθυμίες και απαιτείται
διαφορετική αντιμετώπιση.
Η τμηματοποίηση της τουριστικής αγοράς άρχισε να εφαρμόζεται όταν οι

επιχειρηματίες του τουριστικού τομέα διαπίστωσαν ότι οι πωλήσεις των προϊόντων
τους μειώνονταν, όταν πρόσφεραν τυποποιημένα τουριστικά προϊόντα σε όλους τους
πιθανούς πελάτες στην τουριστική αγορά.
Οι υπεύθυνοι του μάρκετινγκ πρέπει να αντιμετωπίζουν με προσοχή την αγορά. Να

την κατατάξουν σε κατηγορίες, να συγκρίνουν τις ευκαιρίες Μάρκετινγκ, οι οποίες
παρουσιάζονται στα διάφορα τμήματά της, να επιλέξουν το τμήμα της αγοράς το
Δ.ΥΠ.Α.

οποίο μπορεί η τουριστική επιχείρηση να εξυπηρετήσει καλύτερα και έτσι να

αντιμετωπίσει ευκολότερα τους ανταγωνιστές.
Με την επιτυχημένη τμηματοποίηση θα είναι πιο αποτελεσματικά τα μέσα που

χρησιμοποιεί το Μάρκετινγκ, όπως είναι η διαφήμιση, η τιμολόγηση, τα δίκτυα
διανομής κλπ. Η τμηματοποίηση της αγοράς προϋποθέτει μεγαλύτερα έξοδα, αλλά η
επιχείρηση προσδοκά αυξημένα κέρδη από την αύξηση των πωλήσεων.
Γενικά, Τμηματοποίηση της Αγοράς είναι η υποδιαίρεση μιας συνολικής

ανομοιογενούς αγοράς σε ομοιογενείς και διακριτές ομάδες. Δηλαδή, είναι η
διαδικασία κατά την οποία η επιχείρηση διαιρεί την αγορά σε επιμέρους ομάδες
καταναλωτών που έχουν κοινά χαρακτηριστικά, κοινές ανάγκες και επιθυμητές.
Με την τμηματοποίηση η κάθε ομάδα καταναλωτών έχει ένα ή περισσότερα ιδιαίτερα

κοινά χαρακτηριστικά και μπορεί εύκολα να επιλεγεί και να αντιμετωπιστεί ως μια
μικρότερη εξειδικευμένη αγορά.
Η τμηματοποίηση της αγοράς είναι μια στρατηγική του Μάρκετινγκ που προσδιορίζει
τα όρια δραστηριοτήτων της επιχείρησης. Τα διάφορα τμήματα της αγοράς, που
δημιουργούνται, πρέπει να αναλυθούν χωριστά και να αντιμετωπιστούν
εξατομικευμένα.
Με την πετυχημένη τμηματοποίηση εξασφαλίζονται ορισμένα πλεονεκτήματα,

όπως:
• Δίνεται η δυνατότητα στην τουριστική επιχείρηση να εντοπίσει καλύτερα τις
ευκαιρίες που παρουσιάζονται στην αγορά και να επωφεληθεί από αυτές.
• Διευκολύνεται ο γενικός σχεδιασμός του Μάρκετινγκ για την επιτυχία των
στόχων της επιχείρησης, που γίνεται πιο συγκεκριμένος, αφού απευθύνεται
σε μικρότερα τμήματα της αγοράς.
Δ.ΥΠ.Α.

• Η εξειδίκευση των στρατηγικών και πολιτικών Μάρκετινγκ, που πρέπει να

εφαρμοστούν για κάθε τμήμα της τουριστικής αγοράς, μειώνει τις πιθανότητες
ζημιών.
• Η επιλογή του καταλληλότερου χρόνου προβολής και προώθησης, για να
επιτευχθεί η μέγιστη αποτελεσματικότητά της.
• Υποκινεί την παραγωγή επώνυμων και ποιοτικών προϊόντων, έτσι ώστε να
ικανοποιηθούν οι επιθυμίες συγκεκριμένων ομάδων καταναλωτών.
8.2.5.2. Προϋποθέσεις τμηματοποίησης
Θεωρητικά, η τμηματοποίηση της τουριστικής αγοράς είναι κάτι το σχετικά εύκολο και
μπορεί να γίνει με όποιο τρόπο επιθυμεί κάθε επιχείρηση. Μια τουριστική αγορά
μπορεί να τμηματοποιηθεί με πολλούς τρόπους, δεν είναι όμως όλοι αποτελεσματικοί.
Πρακτικά, είναι δύσκολη η ακριβής τμηματοποίηση, γιατί ο διαχωρισμός της αγοράς
σε τμήματα προϋποθέτει τον προσδιορισμό χαρακτηριστικών μιας ομάδας
καταναλωτών, έτσι ώστε να αποτελέσουν ένα τμήμα από τη συνολική αγορά..
Οριακά, κάθε άτομο αντιπροσωπεύει μια ξεχωριστή ανάγκη. Λέγεται ότι καθένας
χρειάζεται ένα προϊόν ή μια υπηρεσία στα μέτρα του. Η προσφορά «στα μέτρα του
καθενός» δεν είναι. πάντοτε πραγματοποιήσιμη. Συνεπάγεται ένα κόστος
παραγωγής, το οποίο για πολλούς καταναλωτές είναι αβάστακτο.
Για παράδειγμα, μια επιχείρηση

η οποία κατασκευάζει κότερα
μπορεί να εξειδικεύσει την
αγορά κατά προσωπική
παραγγελία, εάν ο κάθε
Δ.ΥΠ.Α.

πελάτης έχει διαφορετικές προτιμήσεις από τον άλλο, (και δεν είναι δυνατή η
ομαδοποίησή του), μόνο εάν αυτός ο πελάτης έχει και την οικονομική δυνατότητα για
αγορά, ώστε να αξίζει για την επιχείρηση η αποκλειστική απασχόλησή της για εκείνον.
Για να είναι αποτελεσματική η τμηματοποίηση και να συμφέρει οικονομικά την

επιχείρηση, πρέπει τα τμήματα της τουριστικής αγοράς να έχουν τα ακόλουθα
χαρακτηριστικά:
Σημαντικό μέγεθος: Να είναι μεγάλο και ομοιογενές, να διακρίνεται σαφώς από τα

υπόλοιπα, δηλαδή να έχει ξεκάθαρα διαφορετικές ανάγκες από αυτά, ώστε να αξίζει
να δημιουργηθεί ένα πρόγραμμα γι' αυτό.
Μετρήσιμο μέγεθος: Να είναι δυνατή η μέτρηση του τμήματος της τουριστικής

αγοράς, που έχει ένα συγκεκριμένο χαρακτηριστικό. Δηλαδή να μπορούμε να
ξέρουμε πόσοι καταναλωτές ή νοικοκυριά θα χρησιμοποιήσουν ή θα καταναλώσουν
το τουριστικό προϊόν.
Εφικτή πρόσβαση και αξιολόγηση: Να μπορούν να προσδιοριστούν οι ενέργειες

που πρέπει να κάνει το Μάρκετινγκ (δυνατότητα επικοινωνίας, διαφημιστικής
προβολής, κλπ.). Να εκτιμηθούν τα κέρδη για την τουριστική επιχείρηση από την
απασχόληση της με το συγκεκριμένο τμήμα της τουριστικής αγοράς. Γενικά, να είναι
δυνατή η αξιολόγηση του συγκεκριμένου τμήματος της τουριστικής αγοράς.
8.2.5.3. Κριτήρια τμηματοποίησης της τουριστικής αγοράς
Δεν αρκεί να διαπιστώσουμε ότι υπάρχουν οι προϋποθέσεις για τη διαίρεση της

τουριστικής αγοράς σε μικρότερα τμήματα. Η επιλογή των τμημάτων της αγοράς
εξαρτάται από τα κριτήρια, σύμφωνα με τα οποία θα γίνει η τμηματοποίηση. Με τον
όρο κριτήρια τμηματοποίησης εννοούμε τους παράγοντες που διαφοροποιούν τους
καταναλωτές σε ομάδες.
Δ.ΥΠ.Α.

Οι παράγοντες που επιδρούν στο περιβάλλον μπορεί να επηρεάζουν διαφορετικά τη

μια τουριστική επιχείρηση από την άλλη. Ο σωστός καθορισμός των τμημάτων της
τουριστικής αγοράς εξαρτάται από δύο τουλάχιστον παράγοντες:
Από την ίδια την τουριστική επιχείρηση και το προϊόν που προσφέρει,
Από το γεωγραφικό και οικονομικό περιβάλλον στο οποίο δραστηριοποιείται
Υπάρχουν διάφορα κριτήρια για την τμηματοποίηση της τουριστικής αγοράς. Είναι
φανερό ότι ένα κριτήριο δεν αποτελεί από μόνο του ένα τμήμα της αγοράς. Δύο
συνηθισμένοι τρόποι τμηματοποίησης της τουριστικής αγοράς είναι:
Τμηματοποίηση της αγοράς με κριτήρια που αναφέρονται στους τουρίστες -

Τμηματοποίηση της αγοράς ως προς το θέμα (σκοπό) του τουριστικού

ταξιδιού.
Τμηματοποίηση Τουριστικής Αγοράς
Τμηματοποίηση της αγοράς με κριτήριο τους τουρίστες και με βάση:

• την ηλικία των τουριστών
• τη γεωγραφική τους προέλευση
• κοινωνικά και οικονομικά κριτήρια
• ψυχολογικά κριτήρια
Τμηματοποίηση της αγοράς με κριτήριο το σκοπό του τουριστικού ταξιδιού:

• αγορά τουρισμού διακοπών
• αγορά τουρισμού κοινών ενδιαφερόντων
Δ.ΥΠ.Α.

• αγορά επαγγελματικού τουρισμού

• αγορά πολιτιστικού τουρισμού
• αγορά εκθεσιακού συνεδριακού τουρισμού
Τμηματοποίηση της αγοράς με Κριτήρια που αναφέρονται στους τουρίστες

καταναλωτές
Τμηματοποίηση της αγοράς με βάση την ηλικία. Η κατανομή των τουριστών-

καταναλωτών κατά ηλικία, ενδιαφέρει κυρίως τα τουριστικά πρακτορεία που
ειδικεύονται στα «τουριστικά πακέτα». Εκτιμούν ότι τα ενδιαφέροντα, οι δυνατότητες
και οι απαιτήσεις διαφόρων ηλικιών είναι διαφορετικές, αλλά και ότι σε κάθε
κατηγορία ηλικίας αντιστοιχούν διαφοροποιημένα κίνητρα.
Οι νεότεροι σε ηλικία τουρίστες έχουν λιγότερο

διαθέσιμο εισόδημα, αρκούνται σε
«οικονομικότερα» τουριστικά προϊόντα. Ακόμη,
είναι αγορά δεκτική στις προσφορές ειδικού
τουρισμού, π.χ. οικοτουρισμού, αθλητικού
τουρισμού κ.λπ. Επίσης, προσαρμόζονται πιο
εύκολα σε δυσκολίες που μπορεί να εμφανιστούν
κατά την πραγματοποίηση του ταξιδιού.
Δ.ΥΠ.Α.

Οι νέοι γονείς με μικρά παιδιά, είναι αυτοί

που κυρίως προβληματίζονται ως προς τις
ανάγκες και την ασφάλεια των παιδιών. Για
παράδειγμα, αποφεύγουν περιοχές όπου δεν
θα βρίσκουν εύκολα γιατρούς ή φαρμακεία.
Οι μεσήλικες στην ηλικία αυτή έχουν λιγότερες

υποχρεώσεις και μεγαλύτερη οικονομική άνεση.
Αυτοί που πιθανόν νεότεροι έκαναν τουρισμό με
διάφορους περιορισμούς (οικογενειακούς,
οικονομικούς, χρονικούς κλπ.) τώρα επιθυμούν
να ικανοποιήσουν παλαιότερες επιθυμίες τους.
Γι' αυτό μπορεί να επιθυμούν να ταξιδεύουν στο
εξωτερικό, ή να κάνουν ταξίδια μεγαλύτερου χρόνου.
Τμηματοποίηση αγοράς κατά γεωγραφική προέλευση. Ο τόπος προέλευσης του

τουρίστα - καταναλωτή είναι ένας σημαντικός παράγοντας στην τμηματοποίηση της
τουριστικής αγοράς. Η τμηματοποίηση αυτή παίρνει υπόψη της την προέλευση των
τουριστών και τα κίνητρα που έχουν οι κάτοικοι μιας περιοχής της χώρας, για να
επισκεφθούν μια άλλη περιοχή ή άλλη χώρα.
Για παράδειγμα, η ομιλία της ίδιας γλώσσας

είναι ένα κίνητρο για τους Αμερικανούς να
επισκέπτονται την Αγγλία. Επίσης έχει
αποδειχθεί, ότι οι τουριστικές ανάγκες
διαμορφώνονται ανάλογα με την εθνικότητα ή
τη χώρα που διαμένει ο καταναλωτής. Έτσι, οι
Δ.ΥΠ.Α.

προερχόμενοι από Ιαπωνία έχουν διαφορετικές τουριστικές ανάγκες από εκείνους οι

οποίοι προέρχονται από την Ευρώπη. Αλλά και οι προερχόμενοι από την Βόρεια
Ευρώπη έχουν πιθανόν διαφορετικές ανάγκες από τους Έλληνες ή Ιταλούς. Η
διαφοροποίηση των τουριστικών αναγκών οφείλεται στις διαφορές του βιοτικού
επιπέδου της περιοχής προέλευσης, στις διαφορετικές συνήθειες, έθιμα κλπ.
Τμηματοποίηση της αγοράς με κοινωνικά και οικονομικά κριτήρια. Η κοινωνική

θέση του τουρίστα-καταναλωτή, η μόρφωση και ο τρόπος ζωής του, σε συνδυασμό
με την οικονομική του κατάσταση δημιουργούν μια ομάδα τουριστών-καταναλωτών,
με ειδικές ανάγκες και ενδιαφέροντα. π.χ. διαμονή σε κάποιο τουριστικό προορισμό,
για την παρακολούθηση μιας συναυλίας.
Κυρίως όμως το ατομικό και το οικογενειακό

εισόδημα του τουρίστα καταναλωτή είναι
ένας σημαντικός παράγοντας για την
ανάπτυξη της τουριστικής αγοράς. Σήμερα οι
τουρίστες προέρχονται από όλες τις
κοινωνικές τάξεις, όμως περισσότερο
ταξιδεύουν άτομα μεσαίων και υψηλών
εισοδημάτων.
Ο τρόπος της διακίνησης και της

κατανάλωσης των τουριστικών προϊόντων και
υπηρεσιών, αλλά και ο χρόνος της
τουριστικής παραμονής εξαρτάται σε μεγάλο
βαθμό από την οικονομική κατάσταση των
τουριστών. Η αγορά με κριτήριο το
οικογενειακό εισόδημα διακρίνεται, ενδεικτικά,
σε άτομα:
• με μεγάλη οικονομική άνεση,

Δ.ΥΠ.Α.

• οικονομικά άνετοι, με εισοδήματα ανώτερα του μέσου,

• μεσαίας τάξης, υπάλληλοι, ελεύθεροι επαγγελματίες, τεχνίτες κ.λπ.,
• οικονομικά αδύναμοι, ανειδίκευτοι εργάτες, συνταξιούχοι με χαμηλό
εισόδημα, άνεργοι, κ.λπ.
Τμηματοποίηση της αγοράς με ψυχολογικά κριτήρια. Διακρίνουμε τους

συντηρητικούς τουρίστες και εκείνους που πειραματίζονται.
Οι συντηρητικοί τουρίστες.
Είναι εκείνοι οι οποίοι επιθυμούν όσο το δυνατόν λιγότερες δυσάρεστες εκπλήξεις.
Επιλέγουν πολλές φορές τον ίδιο προορισμό, στην ίδια χώρα ή και στον ίδιο
παραθεριστικό τόπο. Σε αυτούς συμπεριλαμβάνονται άτομα με εσωστρεφή
χαρακτήρα, ή που θέλουν να αποφύγουν να αλλάξουν ακόμη και το κοινωνικό τους
περιβάλλον. Επίσης, εδώ μπορούμε να εντάξουμε τους γονείς με μικρά παιδιά που
θέλουν να περιορίσουν τον κίνδυνο απρόβλεπτων καταστάσεων.
Οι πειραματιζόμενοι τουρίστες.
Είναι άτομα που επιθυμούν να δοκιμάσουν κάτι

καινούριο και τους «τραβά η περιπέτεια». Κάποιοι
από αυτούς δε θέλουν να πηγαίνουν στον ίδιον
τόπο κάθε χρόνο, γιατί αισθάνονται ανιαρά. Είναι
δεκτικοί σε ταξιδιωτικές προκλήσεις, όταν αυτές
προσφέρουν καινούριες και ενδιαφέρουσες
εμπειρίες από πλευράς συνηθειών, εθίμων,
τοπίου κλπ. Είναι ενημερωμένοι για λιγότερο γνωστούς προορισμούς, έχουν μάλλον
μεγάλη ταξιδιωτική εμπειρία και διαθέτουν αρκετά χρήματα για να αποκτήσουν νέες
εμπειρίες. Οι αποφάσεις τους είναι το αποτέλεσμα σύγκρισης των προσφερόμενων
επιλογών και των οικονομικών δυνατοτήτων τους.
Δ.ΥΠ.Α.

Τμηματοποίηση της αγοράς ανάλογα με τη ζήτηση του τουριστικού προϊόντος.

Μπορούμε να διακρίνουμε τη ζήτηση, σε ζήτηση για ομαδικό τουρισμό και ζήτηση για
ατομικό τουρισμό.
Ομαδικός (Μαζικός) τουρισμός.
Περιλαμβάνει τουριστικά πακέτα που

απευθύνονται σε εκείνους που δέχονται να
κάνουν τουρισμό μέσα σε μεγάλες ομάδες
(35-45 ατόμων). Τα άτομα αυτά αγοράζουν
«τουριστικά πακέτα» που καλύπτουν όλα τα
έξοδα του ταξιδιού, (της διαμονής, του
φαγητού και της ψυχαγωγίας). Τα προτιμούν, συνήθως, «συντηρητικοί τουρίστες»
γιατί είναι πιο οικονομικά και προσφέρουν λιγότερες απρόβλεπτες καταστάσεις. Είναι
πιθανόν να συμμετέχουν και άτομα που επισκέπτονται τον τουριστικό προορισμό
πρώτη φορά και δε θέλουν να ξοδέψουν πολλά χρήματα.
Μια διαφοροποίηση του ομαδικού

τουρισμού είναι η απόφαση
κάποιων να ταξιδέψουν με άλλους
ομαδικά, αλλά έχουν οργανωθεί έτσι,
ώστε να ενεργούν και ανεξάρτητα. Η
τιμή περιλαμβάνει μόνο τις βασικές
υπηρεσίες, όπως μεταφορές και
ξενοδοχείο με πρωινό. Έτσι, δίνεται
η δυνατότητα σε όποιον θέλει να
επιλέξει για τις υπόλοιπες
τουριστικές υπηρεσίες, ανάλογα με
τις προτιμήσεις του. Αυτό τον τρόπο
τουρισμού επιλέγουν άτομα που
θέλουν να εκμεταλλευτούν την οικονομικότερη τιμή για τις βασικές τουριστικές
Δ.ΥΠ.Α.

υπηρεσίες μεταφοράς του καταλύματος και δεν επιθυμούν να δεσμευτούν με το

πρόγραμμα της υπόλοιπης ομάδας. Γενικά, είναι καταναλωτές που έχουν απαιτήσεις
καλύτερης ποιότητας στις υπηρεσίες και στις εγκαταστάσεις και επιζητούν τη
δυνατότητα επιλογής για τα γεύματα την ψυχαγωγία και τις λοιπές δραστηριότητες.
Ατομικός τουρισμός.
Πολλά άτομα προτιμούν την απόλυτη

ελευθερία επιλογής και σχεδιάζουν ίδιοι με
προσοχή το ταξίδι και τις διακοπές τους.
Όταν ταξιδεύουν, μάλιστα, στο εξωτερικό
θέλουν να ξεφύγουν για λίγο από τους
συμπατριώτες τους και να ζήσουν στο
κοινωνικό περιβάλλον της χώρας την οποία επισκέπτονται. Εάν το εισόδημά τους το
επιτρέπει, επιλέγουν και διαμορφώνουν το ταξίδι σύμφωνα με τις προσωπικές τους
απαιτήσεις.
Είναι άτομα που ανήκουν, συνήθως, στη μεσαία τάξη και άνω, αλλά
συμπεριλαμβάνονται σε αυτούς και άτομα χωρίς πολλές υποχρεώσεις. Μερικές
φορές ακολουθούν τις ομάδες των άλλων τουριστών, για να μειώσουν το κόστος
μεταφοράς τους, αλλά γίνονται ανεξάρτητοι, όταν φθάσουν στον προορισμό τους.
Τμηματοποίηση της αγοράς με κριτήριο το θέμα (σκοπό) του τουριστικού

ταξιδιού.
Η τμηματοποίηση της τουριστικής αγοράς μπορεί να γίνει ανάλογα με το σκοπό για

τον οποίο ο τουρίστας-καταναλωτής αποφασίζει να ταξιδέψει. Η τουριστική αγορά με
βάση αυτό το κριτήριο μπορεί να αναλυθεί ως εξής:
• Αγορά Τουρισμού Διακοπών.
• Αγορά Τουρισμού Κοινών Ενδιαφερόντων.

Δ.ΥΠ.Α.

• Αγορά Επαγγελματικού «Τουρισμού» .
• Αγορά Πολιτιστικού Τουρισμού.
• Αγορά Συνεδριακού Τουρισμού.
Αγορά Τουρισμού Διακοπών.
Αναφέρεται σε όσους κάνουν ταξίδια για

διακοπές. Τα ταξίδια αυτά διαρκούν συνήθως
2-4 εβδομάδες. Κατά τη διάρκεια των διακοπών
προσφέρονται ημερήσιες ή διήμερες εκδρομές
για τα άτομα που επιθυμούν την περιήγηση
στον τόπο που επισκέπτονται. Η αγοραστική
απόφαση επηρεάζεται από το ενδιαφέρον για
κάποιο προορισμό, είτε αυτός είναι χώρα, είτε περιοχή. Το κόστος διαφοροποιείται
ξεκινώντας από ένα «φτηνό» πακέτο (διαμονής-φαγητού-ψυχαγωγίας) μέχρι την
οργάνωση ενός πολυτελούς ταξιδιού με υψηλό κόστος. Ο πελάτης μπορεί να επιλέξει
τον τόπο, το ξενοδοχείο και πιθανόν το χρόνο.
Η αγορά τουρισμού διακοπών θεωρείται εποχική, γιατί εξαρτάται από τον
καθορισμένο χρόνο που οι επιχειρήσεις χορηγούν τις άδειες στους εργαζόμενους,
από τις σχολικές αργίες, κλπ. Όμως, με την επιθετική στρατηγική και προσεγμένη
τιμολογιακή πολιτική, η ζήτηση μπορεί να επεκταθεί και σε άλλες χρονικές περιόδους
από διαφορετικούς πελάτες.
Αγορά Τουρισμού Κοινών Ενδιαφερόντων.

Η αγορά αυτή συμπεριλαμβάνει τα ενδιαφέροντα των τουριστών για:
• Τον οικοτουρισμό.
• Τον θρησκευτικό τουρισμό.
• Τον αθλητικό τουρισμό.

Δ.ΥΠ.Α.

• Τον ιαματικό τουρισμό, κ.λπ..
Ο οικοτουρισμός απευθύνεται σε άτομα που επιθυμούν να γνωρίσουν το φυσικό και

βιολογικό περιβάλλον (πανίδα, χλωρίδα) ενώ, ταυτόχρονα, θέλουν να απολαμβάνουν
τον παραδοσιακό τρόπο φιλοξενίας. Επιζητούν να κάνουν διακοπές και παράλληλα
να αναπτύξουν φιλικούς δεσμούς με τον ντόπιο πληθυσμό.
Αυτή η μορφή τουρισμού προσελκύει άτομα ευαισθητοποιημένα στο θέμα της

προστασίας του περιβάλλοντος. Παρακολουθούν με ενδιαφέρον την εξέλιξη της
φύσης και πολλές φορές συμβάλλουν με την προσφορά τους στη βελτίωση του
περιβάλλοντος.
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Τουρισμού και ο Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών δίνουν
μεγάλη σημασία στο τμήμα αυτό της τουριστικής αγοράς.
Ο θρησκευτικός τουρισμός απευθύνεται σε άτομα που

ενδιαφέρονται να μετακινηθούν για να συμμετάσχουν σε
θρησκευτικές εορτές, να θαυμάσουν θρησκευτικούς
θησαυρούς, να γνωρίσουν θρησκευτικά κειμήλια κλπ.
Χαρακτηριστικό αυτής της αγοράς είναι ότι οι
ενδιαφερόμενοι συνήθως έχουν κάποια κοινή σχέση που
προϋπάρχει, πριν από την απόκτηση της ιδιότητας του
ταξιδιώτη. Για παράδειγμα, μπορεί να είναι μέλη κάποιας θρησκευτικής οργάνωσης,
πιστοί κάποιας ενορίας κλπ.
Ο αθλητικός τουρισμός στοχεύει στην προσέλκυση οργανωμένων ή μη ατόμων που

ενδιαφέρονται να ακολουθήσουν την ομάδα τους σε συναντήσεις της με άλλη ομάδα
σε άλλο τόπο, ή να συμμετάσχουν και οι ίδιοι σε κάποιο αγώνα.
Τελευταία, στη χώρα μας, το τουριστικό Μάρκετινγκ έχει δραστηριοποιηθεί και έχουν
δημιουργηθεί κάποιες εγκαταστάσεις που διαθέτουν την υποδομή για την
πραγματοποίηση αθλητικών δραστηριοτήτων. Εκεί μπορούν, όποιοι επιθυμούν να
Δ.ΥΠ.Α.

ασχοληθούν με ένα άθλημα και να βελτιώσουν τη φυσική τους κατάσταση. Το τμήμα

αυτό της τουριστικής αγοράς είναι αναπτυσσόμενο και αντλεί πελατεία από αθλητικά
σωματεία, σχολεία και όλους εκεί νους που θεωρούν την άθληση τρόπο ζωής.
Στον αθλητικό τουρισμό μπορούν

να ενταχθούν τουριστικές
δραστηριότητες με τις οποίες
προσφέρονται ευκαιρίες για
πεζοπορία, αναρρίχηση, σκι,
κανό-καγιάκ, κλπ. Σε αυτές τις
περιπτώσεις το τουριστικό
μάρκετινγκ στρέφεται σε άτομα
που επιζητούν την ένταση, την
περιπέτεια, την εξερεύνηση και τα
ριψοκίνδυνα αθλήματα. Στοχεύει να προσελκύσει κυρίως νεαρά άτομα και νεανικές
παρέες, φυσιολάτρες, άτομα που ασχολούνται με τον αθλητισμό και επιδιώκουν στις
διακοπές τους να κάνουν κάτι ξεχωριστό. Σε αυτό το είδος τουρισμού δεν είναι
απαραίτητη η πολυτέλεια και η άνεση, όμως είναι απαραίτητη η καλή οργάνωση. Να
εξασφαλίζονται η καλή ποιότητα του προσφερόμενου εξοπλισμού, η κάλυψη των
βασικών αναγκών όπως για παράδειγμα με οργανωμένα καταφύγια στο βουνό, με
ιατρική μέριμνα και με τη δυνατότητα άλλων συμπληρωματικών ψυχαγωγικών
προγραμμάτων, όπου αυτό είναι εφικτό.
Ένα τμήμα της τουριστικής αγοράς που μόλις τώρα αναπτύσσεται στη χώρα μας
είναι ο τουρισμός και η άθληση με γιοτ. Η Ελλάδα είναι ιδανικός χώρος για
θαλάσσιες κρουαζιέρες, γιατί την ευνοούν οι καιρικές συνθήκες και η γεωγραφική της
θέση. Το τουριστικό Μάρκετινγκ μπορεί να βοηθήσει, με το να προσφέρει κατάλληλα
προγράμματα και να συγκεντρώσει αρκετά άτομα τα οποία έχουν το ενδιαφέρον,
αλλά δεν το έχουν ακόμη εκδηλώσει.
Δ.ΥΠ.Α.

Τέλος, πρέπει να σημειωθεί ότι, επειδή σε πολλές περιπτώσεις αυτόν τον τρόπο των
διακοπών τον επιλέγουν άπειρα άτομα, απαιτείται η απασχόληση εκπαιδευτών για
την εκμάθηση και την προστασία των αρχαρίων.
Ο ιαματικός τουρισμός αναπτύσσεται κοντά σε περιοχές με πηγές που διαθέτουν
ιαματικές ιδιότητες. Πολλές περιοχές της χώρας μας διαθέτουν ιαματικές πηγές με
διάφορες θεραπευτικές ιδιότητες που εξυπηρετούν από πολλά χρόνια, μέχρι και
σήμερα, ομάδες του πληθυσμού που αντιμετωπίζουν προβλήματα υγείας.
Η ξενοδοχειακή και λοιπή υποδομή που υπάρχει

είναι διαφορετική από περιοχή σε περιοχή. Αλλού
κρίνεται ικανοποιητική και αλλού όχι. Το τουριστικό
Μάρκετινγκ έχει πολλά να προσφέρει, ώστε σε
κάποιες περιοχές να βελτιωθούν οι συνθήκες
ανάπαυσης και φιλοξενίας για τους επισκέπτες τους.
Μεταξύ των άλλων πρέπει να εξασφαλίζονται,
παράλληλα με τη θεραπεία, και άλλες δραστηριότητες με ψυχαγωγικές εκδηλώσεις οι
οποίες θα κάνουν να αισθάνονται άνετα άτομα, που κατά κανόνα, δεν έχουν τη
δυνατότητα μετακινήσεων και εκδρομών.
Αξιοσημείωτο είναι ότι λόγω της αύξησης των

ατόμων της τρίτης ηλικίας, αυξάνουν τα άτομα
που έχουν ανάγκη τον ιαματικό τουρισμό. Το
τμήμα αυτό της τουριστικής αγοράς έχει μεγάλες
προοπτικές ανάπτυξης αρκεί να δημιουργηθούν
κατάλληλες συνθήκες και υψηλή ποιότητα των
παρεχόμενων υπηρεσιών.
Η αγορά του Επαγγελματικού Τουρισμού.

Δ.ΥΠ.Α.

Είναι το τμήμα της αγοράς το οποίο

αναφέρεται στις μετακινήσεις που κάνουν
οι επαγγελματίες, οι έμποροι, τα στελέχη
επιχειρήσεων και γενικά οι εργαζόμενοι για
τις ανάγκες του επαγγέλματός τους. Ο
τόπος προορισμού καθορίζεται από τα
επαγγελματικά τους ενδιαφέροντα και τις ανάγκες του. Η επιλογή του δεν
επηρεάζεται από τις ενέργειες του Μάρκετινγκ. Μπορεί όμως, με τις ενέργειές του να
αυξηθεί η κατανάλωση σε προϊόντα και υπηρεσίες που παράγονται στον τόπο αυτό.
Η ζήτηση δεν έχει εποχικό χαρακτήρα και καλύπτει. κυρίως τα αστικά και
εμπορικά κέντρα. Ο επαγγελματικός τουρισμός χαρακτηρίζεται από σχετικά συχνές
μετακινήσεις στους ίδιους ή διαφορετικούς τόπους και για μικρό χρονικό διάστημα
παραμονής.
Η αγορά του Πολιτιστικού Τουρισμού.
Περιλαμβάνει τα άτομα ή ομάδες ατόμων

που πραγματοποιούν κάποια ταξίδια με
σκοπό την επιμόρφωση. Στηρίζεται στην
επιθυμία των ατόμων να προσεγγίσουν
και να ζήσουν από κοντά την πολιτιστική
κληρονομιά ενός τόπου. Παλιοί μύθοι,
παραστάσεις σε αρχαία θέατρα, φεστιβάλ κλπ. για πολλούς είναι πόλος έλξης. Οι
τουρίστες αυτοί, συνήθως, είναι καλά πληροφορημένοι για τα θέματα που τους
ενδιαφέρουν. Μπορεί να προέρχονται από όλες τις κοινωνικές τάξεις και κάποιοι από
αυτούς, πιθανόν, να σχεδίαζαν από αρκετό καιρό αυτές τις διακοπές.
Η αγορά του Συνεδριακού-Εκθεσιακού Τουρισμού.

Δ.ΥΠ.Α.

Η αγορά του Συνεδριακού-Εκθεσιακού

Τουρισμού συμπεριλαμβάνει κυρίως, εκείνους οι
οποίοι ταξιδεύουν για επαγγελματικούς λόγους
και για να συμμετάσχουν ή να παρακολουθήσουν
συνέδρια ή εκθέσεις. Σε περιπτώσεις που το
θέμα του συνεδρίου ή της έκθεσης έχει
ενδιαφέρον για το μέσο καταναλωτή, δημιουργείται ζήτηση και από άλλα άτομα για
τις μετακινήσεις και τη διαμονή τους.
Με την ευκαιρία των εκθέσεων και των συνεδρίων προσφέρεται η δυνατότητα να

γνωρίσουν την περιοχή. Παράλληλα αυξάνονται οι πωλήσεις κάποιων εμπορικών
επιχειρήσεων. Έτσι το τουριστικό Μάρκετινγκ πρέπει να φροντίσει για την επιλογή
κατάλληλων χώρων με άρτια τεχνολογική υποστήριξη, και για την προσφορά
ελκυστικών τουριστικών πακέτων, ώστε να αυξηθεί ο αριθμός των ταξιδιωτών και να
προκληθεί ζήτηση από άτομα που πιθανόν να συνοδεύουν τους συμμετέχοντες.
Ακόμη, η ευκολία πρόσβασης στο χώρο της έκθεσης, ή του συνεδρίου, η

σπουδαιότητα του γεγονότος, οι ευκαιρίες για ξεκούραση και ψυχαγωγία τόσο για
τους συμμετέχοντες όσο και για τους συνοδούς τους θα λειτουργήσουν θετικά στη
λήψη της απόφασης για συμμετοχή.
Ο καταμερισμός της αγοράς συνοπτικά σε ένα πίνακα
Ο καταμερισμός της αγοράς διαιρεί την αγορά σε επιμέρους αγορές. Παράλληλα,

εξυπηρετεί και άλλες σκοπιμότητες, όπως ο καθορισμός των ευκαιριών που
υπάρχουν, ο εντοπισμός των διαφόρων ανταποκρίσεων της αγοράς προς το
δεδομένο τουριστικό προϊόν και η εξυπηρέτηση της ανάγκης προσαρμογής της
τουριστικής παραγωγής με τα χαρακτηριστικά της ζήτησης.
Οι μεταβλητές του καταμερισμού της αγοράς είναι:

Δ.ΥΠ.Α.

Κοινωνικοοικονομκές: Ηλικία - φύλο - μέγεθος οικογένειας - εισόδημα - απασχόληση
ή επάγγελμα - μόρφωση - θρησκεία - κοινωνική τάξη - εθνικότητα.
Γεωγραφικές: Περιοχή - αστική ή αγροτική τοποθεσία - μέγεθος πόλης ή χωριού -
πυκνότητα πληθυσμού - κλίμα.
Προσωπικότητα: Αυτονομία ή εξάρτηση - προοδευτισμός ή συντηρητισμός - ηγετικές
ικανότητες - φιλοδοξίες - πάθος για περιπέτεια κλπ.
Καταναλωτική συμπεριφορά: Πίστη στο κανάλι διανομής - αντιδράσεις στις
μεταβολές των τιμών (ελαστικότητα) - διαφημιστική ευαισθησία κλπ.
Τουριστικές προτιμήσεις: Συγκοινωνιακό μέσο, είδος ταξιδιού, τουριστική
συμπεριφορά, κίνητρα ταξιδιού κλπ.
Τα κυριότερα οφέλη που προκύπτουν από τον καταμερισμό της τουριστικής

αγοράς:
• Διευκόλυνση της έρευνας των τουριστικών αναγκών.
• Διαμόρφωση ποιοτικότερου τουριστικού προϊόντος.
• Εντοπισμός των διαφόρων ευκαιριών που υπάρχουν στην αγορά.
8.2.5.4. Εφαρμογή και κόστος τμηματοποίησης της αγοράς
Επιλογή της αγοράς στόχου
Η τμηματοποίηση της τουριστικής αγοράς φανερώνει τις ευκαιρίες που εμφανίζονται

από τα τμήματα της αγοράς σε μια επιχείρηση. Η βασική προϋπόθεση για ένα
Δ.ΥΠ.Α.

αποτελεσματικό Μάρκετινγκ είναι η μελέτη της αγοράς, ώστε να εκμεταλλευτεί η

επιχείρηση αυτές τις ευκαιρίες.
Για την επιλογή του τμήματος της αγοράς-στόχου, μπορούν να χρησιμοποιηθούν ένα
ή περισσότερα από τα κριτήρια που αναφέραμε. Για κάποια επιχείρηση απαιτείται
ένα μόνο κριτήριο ενώ για κάποια άλλη συνδυασμός κριτηρίων. Όσο περισσότερα
κριτήρια χρησιμοποιούνται, τόσο μεγαλύτερη κατάτμηση της αγοράς γίνεται. Τότε η
επιχείρηση πρέπει να εκτιμήσει τις δυνατότητές της, για να μπορέσει να έχει οφέλη
από την επιλογή του τμήματος όπου θα δραστηριοποιηθεί.
Μια σωστή ανάλυση της τουριστικής αγοράς, βοηθά την τουριστική
επιχείρηση στα ακόλουθα:
• Να επιλέξει ένα τμήμα της αγοράς για να προσφέρει τις υπηρεσίες της.
• Να επιλέξει να εξυπηρετήσει έναν αριθμό τμημάτων αγοράς που έχει
πλεονεκτήματα σε σχέση με τους ανταγωνιστές της.
• Να εξειδικεύσει το τουριστικό προϊόν της, δηλαδή να σχεδιάσει το τουριστικό
προϊόν, έτσι ώστε να ανταποκρίνεται στη ζήτηση του κοινού-στόχου και μόνο.
Δ.ΥΠ.Α.

• Να καλύψει όλη την αγορά, εάν έχει τη δυνατότητα και το κρίνει σκόπιμο, ή να
επενδύσει τα χρήματα της και να προωθήσει το τουριστικό προϊόν της μόνο
στα τμήματα της τουριστικής αγοράς στα οποία υπάρχουν μεγαλύτερες
πιθανότητες να μεγιστοποιήσει τα κέρδη της.
• Να προβλέψει με τις πρώτες ενδείξεις, τις τάσεις για αλλαγή στην τουριστική
αγορά και να ετοιμαστεί έγκαιρα, για να προσφέρει το ζητούμενο τουριστικό
προϊόν, ώστε να προλάβει τους ανταγωνιστές.
• Να προσαρμοστεί στη χρήση της νέας τεχνολογίας, και να παραμείνει για
πολλά χρόνια στην τουριστική αγορά, (διατήρηση βιωσιμότητας).
Αφίσες προώθησης του ελληνικού τουριστικού προϊόντος παλαιότερων δεκαετιών

που επικοινωνούν τα “δυνατά” στοιχεία των διακοπών στη χώρα μας: Φαγητό, Ήλιος-
θάλασσα, και κυκλαδική αρχιτεκτονική
Τοποθέτηση των προϊόντων στις επιλεγμένες αγορές

Δ.ΥΠ.Α.

Η τοποθέτηση δεν αφορά πάντα ένα προϊόν, αλλά επίσης μια επιχείρηση, ένα
πρόσωπο, έναν φορέα κλπ. Επίσης η τοποθέτηση δεν είναι απαραίτητο να γίνει σε
μια αγορά, αλλά μπορεί να γίνει στη σκέψη (στο μυαλό) ενός ατόμου ή μιας ομάδας
ατόμων.
Μια επιχείρηση μπορεί:

• Να προσπαθήσει να τοποθετήσει τα προϊόντα της σε μια ήδη κατακτημένη
αγορά με τέτοιο τρόπο που οι ανταγωνιστές να μην μπορούν να κλονίσουν τη
θέση τους.
• Να προσπαθήσει να βρει ένα κενό στην αγορά και να τοποθετήσει τα

προϊόντα της σε καθεστώς χαμηλού ή ανύπαρκτου ανταγωνισμού.
• Να προσπαθήσει να τοποθετήσει τα προϊόντα της σε μια αγορά εκτοπίζοντας

ανταγωνιστικά προϊόντα και κερδίζοντας μεγαλύτερο κομμάτι της πίτας.
Τμηματοποίηση-στόχευση-τοποθέτηση με βάση το προϊόν και τη φήμη της ελληνικής

κουζίνας
Δ.ΥΠ.Α.

Ανάπτυξη μείγματος Μάρκετινγκ για την αγορά στόχο
Όταν η τουριστική αγορά τμηματοποιείται, η επιχείρηση σχεδιάζει διαφορετικά

προγράμματα Μάρκετινγκ για κάθε τμήμα της. Θα υπάρχουν διαφορετικά
προγράμματα τιμολόγησης, διάθεσης του τουριστικού προϊόντος κλπ. Η
τμηματοποίηση της αγοράς απαιτεί διαφορετικές στρατηγικές, αλλά δίνει
περισσότερα έσοδα.
Εάν η επιχείρηση αγνοήσει τις διαφορές των τμημάτων

της τουριστικής αγοράς, τότε θα προσπαθήσει να
εξυπηρετήσει ολόκληρη την αγορά με μια μόνο
αγοραία προσφορά. Θα συγκεντρώσει την προσοχή
της σε ότι είναι κοινό σε όλες τις ανάγκες των
καταναλωτών. Έτσι θα σχεδιάσει ένα τουριστικό
προϊόν που θα ενδιαφέρει τους περισσότερους
τουρίστες-καταναλωτές. Η στρατηγική που θα
ακολουθήσει θα στοχεύει σε όλους τους καταναλωτές.
Δηλαδή, θα θεωρήσει την αγορά ως ένα ενιαίο
ομοιογενές σύνολο. Το προϊόν, η τιμολόγηση, η προώθηση και η διαδικασία
διανομής θα είναι τα ίδια για όλους τους καταναλωτές.
Η στρατηγική αυτή παρουσιάζει το πλεονέκτημα του χαμηλότερου κόστους

παραγωγής, γιατί η μαζική παραγωγή μειώνει τα σταθερά έξοδα και το κόστος του
προϊόντος κατά. μονάδα μειώνεται. Είναι κατάλληλη και τη χρησιμοποιούν μόνο όταν
οι συνήθειες των καταναλωτών είναι ομοιογενείς. π.χ. για όσους ζητούν τις βασικές
υπηρεσίες ενός ξενοδοχείου.
Δ.ΥΠ.Α.

Κόστος/όφελος τμηματοποίησης.
Όταν η επιχείρηση έχει τμηματοποιήσει την αγορά, είναι πιθανόν τα έξοδα να είναι
υψηλότερα. Έτσι θα χρειαστούν δαπάνες για τη διαμόρφωση συνεδριακών χώρων ή
για τη διαμόρφωση χώρων για αθλητικές δραστηριότητες.
Οι διαχειριστικές δαπάνες αυξάνουν επίσης, όταν πρόκειται η επιχείρηση να

καταστρώσει ξεχωριστά σχέδια Μάρκετινγκ για τα χωριστά τμήματα της αγοράς.
Ακόμη θα είναι αυξημένες οι δαπάνες προώθησης, γιατί η διαφοροποιημένη αγορά
συνεπάγεται διαφορετική διαφήμιση και διαφορετικούς τρόπους προσέγγισης των
πελατών. Οι επιχειρήσεις λοιπόν κατά τη στρατηγική τμηματοποίησης της αγοράς θα
πρέπει να συνεκτιμήσουν τις αυξημένες με τις πιθανόν αυξημένες πωλήσεις και να
συσχετίσουν τις δαπάνες που προκύπτουν από την τμηματοποίηση με τα έσοδα που
θα αποκτήσουν απ' αυτήν.
Δ.ΥΠ.Α.

8.2.6. Το Εσωτερικό Μάρκετινγκ στις Τουριστικές Επιχειρήσεις
8.2.6.1. Η έννοια του εσωτερικού Μάρκετινγκ
Το τουριστικό προϊόν είναι κατά το μεγαλύτερο ποσοστό προσφορά υπηρεσίας. Το

Μάρκετινγκ της προσφοράς υπηρεσίας είναι δυσκολότερο από την προώθηση ενός
υλικού βιομηχανικού προϊόντος, που ο καταναλωτής μπορεί να ψηλαφίσει με τις
αισθήσεις του. Η σωστή προώθηση του τουριστικού προϊόντος πρέπει να αναφέρεται
στη λογική, στη σκέψη, ακόμα και στο συναισθηματισμό του υποψήφιου τουρίστα,
και οι τεχνικές πρέπει να δημιουργούν πειστικότητα σ' αυτές τις "πνευματικότερες"
ανθρώπινες λειτουργίες.
Όλοι οι τουρίστες έχουν κάποια ιστορία να

περιγράψουν σχετικά με την εξυπηρέτηση και τις
εμπειρίες τους σε μία τουριστική επιχείρηση. Άλλοι
έχουν να περιγράψουν μία θετική εμπειρία και άλλοι
μία αρνητική. Όμως όλοι έχουν κάτι να διηγηθούν ως
μέρος από τη διήγηση της ταξιδιωτικής τους εμπειρίας.
Όσο πιο θετικές ή καλές είναι οι εμπειρίες και αντίστοιχα οι διηγήσεις, τόσο
υποστηρίζεται η αποκόμιση και η διατήρηση μίας καλής εντύπωσης από το
τουριστικό ταξίδι και η αντίστοιχη προβολή της ταξιδιωτικής εμπειρίας σε άλλους.
Είναι γνωστό ότι στον τουρισμό οι εργαζόμενοι στις τουριστικές επιχειρήσεις και η
συμπεριφορά τους προς τους πελάτες, αποτελούν μέρος του προσφερόμενου
Το τουριστικό Μάρκετινγκ εφαρμόζεται από όλους τους εμπλεκόμενους στο

τουριστικό κύκλωμα, που παράγουν άμεσα ή
μετέχουν στη διαμόρφωση τουριστικών
προϊόντων και υπηρεσιών: μεμονωμένες
τουριστικές επιχειρήσεις πάσης φύσεως
(ξενοδοχεία, πρακτορεία, μεταφορές,
Δ.ΥΠ.Α.

εστιατόρια, κλπ.), συλλογικές οργανώσεις (ενώσεις ξενοδόχων, κ.α.), φορείς

(ΕΟΤ,ΙΝΣΕΤΕ κατά τόπους Επιμελητήρια, κλπ.), Τοπική Αυτοδιοίκηση (Δήμους,
Κοινότητες, Νομαρχίες, κλπ.).
Όπως αναφέρεται και στην ενότητα της καταναλωτικής συμπεριφοράς, στον

τουρισμό υπάρχουν τέσσερα χαρακτηριστικά της προσφοράς τουριστικών προϊόντων
υπηρεσιών που κάνουν την έννοια και στη συνέχεια την εφαρμογή του εσωτερικού
Μάρκετινγκ αναγκαία για την επιτυχή λειτουργία της τουριστικής επιχείρησης. Τα
τέσσερα χαρακτηριστικά και ο συσχετισμός τους εξηγούνται παρακάτω.
Χαρακτηριστικά που επηρεάζουν την ποιότητα της εξυπηρέτησης
Το «αδιαχώριστο»: Το τουριστικό προϊόν δεν μπορεί να νοηθεί ξεχωριστά από

τον τρόπο που προσφέρεται στον πελάτη και η «Καλή»
προσφορά αποτελεί μέρος του προσφερόμενου προϊόντος
όσο και η «Κακή εμπειρία»
Η «ετερογένεια»: Η διαφοροποίηση του τόπου προσφοράς του προϊόντος,

της επιχείρησης και του ατόμου/ εργαζομένου που το
προσφέρει, έχουν ως αποτέλεσμα την ανομοιογένεια του
τουριστικού προϊόντος γιατί επηρεάζεται από τη
συμπεριφορά του εργαζομένου που το προσφέρει, και
διαφορετικοί εργαζόμενοι προσφέρουν διαφορετικό προϊόν
Το «άυλο»: Το τουριστικό προϊόν χαρακτηρίζεται από πολλά μη

συγκεκριμένα-χειροπιαστά στοιχεία: η αντίληψη του πελάτη
και η αντίστοιχη προσδοκία για το προϊόν επηρεάζουν τον
βαθμό ικανοποίησης, δεδομένου ότι βασίζονται σε
διαφορετικές ανάγκες ή επιθυμίες που ο κάθε πελάτης
Δ.ΥΠ.Α.

προσπαθεί να ικανοποιήσει, και που δεν είναι χειροπιαστές.
Η «ένταση εργασίας»: Ο τουρισμός είναι ένας κλάδος όπου «άνθρωποι

εξυπηρετούν ανθρώπους» και δεν είναι δυνατόν να
ολοκληρωθεί η προσφορά και κατανάλωση του τουριστικού
προϊόντος χωρίς την ανάμειξη των ανθρώπων πελατών και
των ανθρώπων που προσφέρουν ή διευκολύνουν στην
κατανάλωσή του.
Η παροχή υπηρεσιών είναι συνυφασμένη με τα άτομα που παρέχουν αυτές τις

υπηρεσίες. Είναι λοιπόν κρίσιμο, αυτός που παρέχει την υπηρεσία, να δίνει εικόνα
τέτοια που να προτρέπει θετικά την πελατεία.
Στη συνεχή επικοινωνία που έχει ο

επισκέπτης- πελάτης με το προσωπικό της
επιχείρησης, ο εργαζόμενος συνήθως,
θεωρείται ο εκπρόσωπος της επιχείρησης
στα μάτια του πελάτη. Με αυτό το δεδομένο
το θέμα της εμφάνισης του προσωπικού, της
πελατειακής συναλλαγής και του επιπέδου
ικανοποίησης του πελάτη, γίνεται σημαντικό στην επιτυχία του τουριστικού
Μάρκετινγκ. Συγχρόνως, γίνεται και κρίσιμη η διαδικασία σωστής επιλογής
προσωπικού, εκπαίδευσης του και παρακίνησης, για να αντιμετωπίζει σωστά τον
κάθε τουρίστα-πελάτη. Έτσι στα 4"p'' του Μάρκετινγκ πρέπει να προστεθεί και η
«νοοτροπία εξυπηρέτησης» του προσωπικού ως 5° "p" και αποτελεί μέρος του
εσωτερικού Μάρκετινγκ.
Έτσι είναι απαραίτητο το τουριστικό Μάρκετινγκ να έχει την υποστήριξη και τη

συμμετοχή των εργαζομένων στον τουριστικό κλάδο. Το Μάρκετινγκ πρέπει να
αποτελεί τμήμα της φιλοσοφίας της τουριστικής επιχείρησης και πρέπει να είναι
αντιληπτό σε όλα τα επίπεδα της διοικητικής ιεραρχίας.
Δ.ΥΠ.Α.

Ενώ στις βιομηχανικές επιχειρήσεις το Μάρκετινγκ προς τον πελάτη εκτελείται από
συγκεκριμένο Τμήμα ή Διεύθυνση Μάρκετινγκ, στις επιχειρήσεις παροχής υπηρεσιών
και κατεξοχήν στον τουρισμό, το Μάρκετινγκ εκτελείται από όλους τους εργαζόμενους,
γιατί όλοι έχουν επαφή με τον πελάτη.
Οι πωλήσεις τουριστικών προϊόντων και υπηρεσιών, όπως έχουμε ήδη αναφέρει

αντιστοιχούν σε προϊόντα που ικανοποιούν ανάγκες πελατών. Οι ανάγκες δεν είναι
μόνο αυτές που είχε ο πελάτης προτού έρθει στην επιχείρηση, αλλά και αυτές που
του δημιουργούνται κατά τη διάρκεια της παραμονής του στην επιχείρηση. Αυτές
είναι οι ανάγκες στις οποίες τον προτρέπει το προσωπικό της επιχείρησης. Αυτή είναι
η έννοια του εσωτερικού Μάρκετινγκ στον τουρισμό.
Το εσωτερικό Μάρκετινγκ εξασφαλίζει ότι οι εργαζόμενοι σε όλα τα εη1ηεδα και

τμήματα της τουριστικής επιχείρησης αντιλαμβάνονται τις δραστηριότητές της και
υποστηρίζουν τη διατήρηση ενός περιβάλλοντος που είναι πελατοκεντρικό.
Κατ’ αντιστοιχία, το εσωτερικό τουριστικό Μάρκετινγκ πρέπει να περιλαμβάνει

εφαρμογή στη διαδικασία:
• της επιτυχημένης πρόσληψης προσωπικού,
• της εκπαίδευσης του προσωπικού,
• της παρακίνησης για την σωστή και ικανοποιητική εξυπηρέτηση των πελατών
Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα στην ξενοδοχειακή επιχείρηση όπου το

προσωπικό όλων των τμημάτων έρχεται σε επαφή με τον πελάτη:
• αρχικά το προσωπικό του Τμήματος Υποδοχής,

• στη συνέχεια το προσωπικό του Τμήματος Ορόφων (καθαρισμού δωματίων)
• το προσωπικό στα μπαρ, εστιατόρια, καφετέριες του ξενοδοχείου,
• το προσωπικό στην πισίνα,
Δ.ΥΠ.Α.

• το προσωπικό ασφάλειας/φύλαξης, καθώς και το προσωπικό εξυπηρέτησης

(αποσκευές, είσοδος, κλπ.)
• και τέλος το προσωπικό του λογιστηρίου/ταμείου για την είσπραξη του
λογαριασμού.
Έτσι, πιθανότατα ο πελάτης του ξενοδοχείου

κατά τη διάρκεια της διαμονής του δε θα
συναντήσει ποτέ τη Διεύθυνση του ξενοδοχείου,
ενώ θα έχει συχνή επαφή με το κατώτερο
διοικητικά προσωπικό. Η διοίκηση της
τουριστικής επιχείρησης βρίσκεται στο κέντρο
και οι εργαζόμενοι προς τα έξω, είναι αυτοί που
έχουν τις επαφές με τους πελάτες. Οι υπεύθυνοι
για το Μάρκετινγκ της τουριστικής επιχείρησης
πρέπει να αναπτύξουν τέτοιες τεχνικές και διαδικασίες, ώστε οι εργαζόμενοι στην
επιχείρηση να μπορούν και να θέλουν να προσφέρουν καλές (και ποιοτικές)
υπηρεσίες που να ικανοποιούν τους τουρίστες-πελάτες.
Έτσι, η επιτυχία στο εσωτερικό Μάρκετινγκ προϋποθέτει ότι στην επιχείρηση υπάρχει
νοοτροπία τουριστικής εξυπηρέτησης και ότι οι υπάλληλοι της επιχείρησης
υποστηρίζουν ενεργά με τη συμπεριφορά τους, την κατάλληλη για την ατμόσφαιρα
ικανοποίηση των αναγκών του πελάτη.
8.2.6.2. Η διαδικασία του εσωτερικού Μάρκετινγκ
Η έννοια του εσωτερικού Μάρκετινγκ, όπως είδαμε παραπάνω, βασίζεται στην

προσέγγιση της εσωτερικής αγοράς των εργαζομένων στην τουριστική επιχείρηση,
με στόχο να δημιουργήσει ένα κλίμα παροχής σωστής - ποιοτικής υπηρεσίας και
συμπεριφοράς κατευθυνόμενης στην ικανοποίηση του πελάτη.
Δ.ΥΠ.Α.

Για να επιτευχθεί το ζητούμενο αποτέλεσμα, χρειάζεται να ακολουθηθεί μία

οργανωμένη διαδικασία. Το εσωτερικό Μάρκετινγκ εφαρμόζεται με μία διαδικασία 4
βημάτων:
Η Διαδικασία Εφαρμογής Του Εσωτερικού Μάρκετινγκ

Υιοθέτηση μιας «νοοτροπίας εξυπηρέτησης»
Ανάπτυξη προσέγγισης Μάρκετινγκ στην διοίκηση του ανθρώπινου δυναμικού της
Διάχυση πληροφόρησης Μάρκετινγκ σε όλα τα επίπεδα του προσωπικού
Εφαρμογή συστήματος αναγνώρισης και αμοιβών
1ο Βήμα - Υιοθέτηση μίας «νοοτροπίας εξυπηρέτησης»
Η Υιοθέτηση «νοοτροπίας εξυπηρέτησης» είναι απαραίτητη και βασική προϋπόθεση

για την υλοποίηση του προγράμματος Μάρκετινγκ που έχει ήδη περιγραφεί.
Η επιτυχία του εσωτερικού Μάρκετινγκ βασίζεται και απαιτεί δέσμευση από τη

διοίκηση της επιχείρησης. Όμως, εκτός από τη δέσμευση της διοίκησης, χρειάζεται
να υποστηρίζεται η «νοοτροπία εξυπηρέτησης» και από τους ενδιάμεσους
διοικητικούς υπεύθυνους , τους προϊσταμένους των τμημάτων που έχουν αμεσότερη
επαφή με όλους τους εργαζομένους στην επιχείρηση, και οι οποίοι συνήθως και
αξιολογούν τους εργαζόμενους ως προς την απόδοσή τους στην εργασία.
Η νοοτροπία εξυπηρέτησης ξεκινάει από την

ύπαρξη μίας επιχειρησιακής κουλτούρας
που περιλαμβάνει αρχές και πολιτικές που
υποστηρίζουν την αντίστοιχη συμπεριφορά
από τους εργαζόμενους. Έτσι η
επιχειρησιακή κουλτούρα πρέπει να
Δ.ΥΠ.Α.

εκφράζεται σε όλες τις φάσεις λειτουργίας της επιχείρησης και των σχέσεων με το
προσωπικό της, από τη φάση πρόσληψης και επιλογής μέχρι τη φάση ανταμοιβής
και παροχών.
Η διαφορά μεταξύ της κλασικής επιχείρησης και μιας επιχείρησης με «νοοτροπία

εξυπηρέτησης» εντοπίζεται στο ότι στην πρώτη οι εργαζόμενοι δουλεύουν για τον
προϊστάμενό τους, ενώ στη δεύτερη οι εργαζόμενοι δουλεύουν για την επίτευξη
κοινών επιχειρησιακών στόχων.
Αυτό σημαίνει ότι στην επιχείρηση παροχής υπηρεσιών η κλασική διοικητική

πυραμίδα που έχει τη Γενική Διοίκηση στο πάνω μέρος και τους εργαζόμενους στο
κάτω, αντιστρέφεται σε σχέση με τους πελάτες και μπαίνουν οι πελάτες στο πάνω
μέρος, και αυτοί αποτελούν το σημείο πάνω στο οποίο εστιάζεται π προσοχή των
εργαζομένων της επιχείρησης .
2° Βήμα - Ανάπτυξη προσέγγισης Μάρκετινγκ στη διοίκηση του ανθρώπινου

δυναμικού της επιχείρησης
Κάθε επιχείρηση εφαρμόζει κάποιες πολιτικές διοίκησης ανθρώπινου δυναμικού, σε

σχέση με τους εργαζομένους της. Ανεξάρτητα από το μέγεθος της επιχείρησης,
υπάρχει πολιτική που αφορά τις εργασιακές αρμοδιότητες, τις παροχές στους
εργαζόμενους, τις υποχρεώσεις τους, το ωράριο εργασίας, την ανταμοιβή τους, κλπ.
που συνολικά αποτελούν και το σύνολο των χαρακτηριστικών που προσελκύουν ή
απωθούν υποψήφιος εργαζόμενους στην επιχείρηση.
Το κόστος αντικατάστασης προσωπικού σε μία επιχείρηση κοστίζει τόσο σε κόπο

των προϊσταμένων για να εκπαιδεύσουν τον εργαζόμενο όσο και σε χρήμα, για να
αποφευχθούν τα λάθη που μπορεί να κάνει ένας καινούριος εργαζόμενος. Έτσι είναι
όφελος της επιχείρησης οι εργαζόμενοι να παραμένουν και να θέλουν να κάνουν
καλά τη δουλειά τους.
Δ.ΥΠ.Α.

Όταν η επιχείρηση έχει δημιουργήσει μία καλή εικόνα στην εργασιακή αγορά, τότε
μπορεί να προσελκύει «Καλούς» εργαζόμενους με αποτέλεσμα να επιτυγχάνει
καλύτερα τους στόχους της. Η ανάπτυξη «Προσέγγισης Μάρκετινγκ» στη μείωση
κόστους αντικατάστασης στο ανθρώπινο δυναμικό της επιχείρησης μπορεί να
αναλυθεί σε τέσσερις παράγοντες, που αναφέρονται στον παρακάτω Πίνακα.
Κρίσιμοι Παράγοντες για την Αποφυγή Αντικατάστασης Προσωπικού

Σωστή επιλογή εργαζομένων
Πληρότητα ενημέρωσης νέων εργαζομένων
Σταθερότητα εργασιακής απασχόλησης
Συνεχής εκπαίδευση και κατάρτιση εργαζομένων
Στην Ελλάδα έχουμε παραδείγματα, κυρίως, επιχειρήσεων αλυσίδων ξενοδοχείων

που εφαρμόζουν τους τέσσερις παραπάνω παράγοντες.
Ένα άλλο στοιχείο της ανάπτυξης μέσα στην

επιχείρηση, «Προσέγγισης Μάρκετινγκ» είναι η
«Ομαδική» συμπεριφορά, ως προς την
αντιμετώπιση των αναγκών των πελατών της
επιχείρησης. Η ομαδική συμπεριφορά αναφέρεται
στο ότι όλοι οι εργαζόμενοι όχι μόνο ενός
τμήματος, αλλά της επιχείρησης συνολικά, πρέπει να προσπαθούν να πετύχουν την
ικανοποίηση του πελάτη. Έτσι, εάν ένας εργαζόμενος κάνει ένα λάθος, ένας άλλος
εργαζόμενος προσπαθεί να καλύψει το λάθος προκειμένου να μην το καταλάβει ο
πελάτης.
Επίσης, άλλο σημαντικό μέρος της προσέγγισης Μάρκετινγκ στη συμπεριφορά των
εργαζομένων στην τουριστική επιχείρηση, είναι η σωστή και πλήρης αρχική
ενημέρωση του εργαζομένου στις διαδικασίες και στον τρόπο λειτουργίας της
επιχείρησης, που θα βοηθήσει τον εργαζόμενο να μπει αφενός στη νοοτροπία της
επιχείρησης και αφετέρου να εκτελεί την εργασία που του ανατίθεται σωστά.
Δ.ΥΠ.Α.

3ο Βήμα - Διάχυση πληροφόρησης Μάρκετινγκ σε όλα τα επίπεδα του

προσωπικού
Με δεδομένο ότι οι εργαζόμενοι έχουν τη συχνότερη επαφή με τους πελάτες της

επιχείρησης, στον τουρισμό πολλές φορές ο καλύτερος τρόπος, για να ενημερώσει η
επιχείρηση τους πελάτες για τα προσφερόμενα προϊόντα και υπηρεσίες είναι να τα
περιγράψουν στους πελάτες οι ίδιοι οι εργαζόμενοι.
Είναι προφανές το παράδειγμα του

σερβιτόρου στο εστιατόριο που πρέπει να
γνωρίζει τα προϊόντα στο μενού, προκειμένου
να μπορεί να δώσει εξηγήσεις ή και να
συμβουλεύσει έναν πελάτη (και όχι να τον
προτρέψει να συμβουλευθεί τον κατάλογο). Η
σωστή ενημέρωση των εργαζομένων για τα
προσφερόμενα προϊόντα και υπηρεσίες, βοηθάει επίσης στην «ενδοεπιχειρησιακή
πώληση» αυτών των προϊόντων και υπηρεσιών.
Αλλά η διάχυση πληροφόρησης δεν αφορά μόνο την πληροφόρηση του πελάτη στα
προϊόντα ή την εξασφάλιση συμπληρωματικών πωλήσεων. Μπορεί να παίξει και
σημαντικό ρόλο στην επίλυση ή ακόμα και στην πρόληψη προβλημάτων που
πιθανόν να αντιμετωπίσει ένας πελάτης.
Σωστή διαδικασία είναι η προ-ενημέρωση των εργαζομένων για τις αλλαγές σε

προϊόντα και υπηρεσίες, για την εισαγωγή νέων προϊόντων, για την
ενεργοποίηση μίας καινούριας καμπάνιας Μάρκετινγκ.
Δ.ΥΠ.Α.

Δεν πρέπει οι εργαζόμενοι να ενημερώνονται για την νέα «εταιρική ταυτότητα» της
επιχείρησης από τις καταχωρήσεις στον Τύπο ή στην τηλεόραση. Πρέπει να έχουν
ενημερωθεί από πριν, και να τους έχει εξηγηθεί η σκοπιμότητα και οι στόχοι του
εφαρμοζόμενου προγράμματος Μάρκετινγκ. Έτσι, από την μια θα αισθάνονται ότι
είναι συμμέτοχοι στην εφαρμογή της καμπάνιας, αλλά από την άλλη θα μπορούν
πολύ καλύτερα να υποστηρίξουν σε πελάτες και σε τρίτους τους στόχους της.
Τώρα πλέον με την ευρύτερη χρήση της τεχνολογίας της πληροφορικής και του δια
δικτύου είναι δυνατή η τοποθέτηση διάφορων πληροφοριών για την επιχείρηση σε
μία ιστοσελίδα «για τους εργαζόμενους». Εκεί μπορούν να καταχωρούνται διάφορες
πληροφορίες και να γίνονται επίκαιρες, έτσι ώστε οι εργαζόμενοι να έχουν και συνεχή
και επίκαιρη πληροφόρηση για τις δραστηριότητες και τις ενέργειες Μάρκετινγκ της
4ο Βήμα - Εφαρμογή συστήματος αναγνώρισης και αμοιβών
Οι εργαζόμενοι σε κάθε επιχείρηση πρέπει να έχουν τη δυνατότητα να γνωρίζουν το

πόσο καλά αποδίδουν και το πόσο είναι αποτελεσματική η εργασία τους στην
επίτευξη των επιχειρησιακών στόχων. Είναι αναγκαίο, λοιπόν, κάθε επιχείρηση να
έχει εφαρμόσει ένα σύστημα με το οποίο να δίνεται αυτή η πληροφόρηση στους
εργαζόμενους και αντίστοιχα με την απόδοσή τους να προσαρμόζεται και η
ανταμοιβή τους, οικονομική και άλλη.
Στην επιχείρηση παροχής υπηρεσιών, όπως

είναι η τουριστική επιχείρηση, η ενημέρωση
για την αποδοτικότητα του κάθε εργαζόμενου
και η συμμετοχή του στην επίτευξη των
στόχων της επιχείρησης, δηλαδή στην
συνεχή ικανοποίηση των πελατών-τουριστών,
είναι ακόμη πιο σημαντική. Αυτό συμβαίνει,
Δ.ΥΠ.Α.

επειδή οι ίδιοι οι εργαζόμενοι έχουν τις επαφές με τους πελάτες, και πρέπει να
γνωρίζουν, αν η εργασία τους αποδίδει ή αν υπάρχουν προβλήματα.
Το πρόγραμμα Μάρκετινγκ της επιχείρησης πρέπει να προβλέπει για την ενημέρωση

των εργαζομένων στην επίτευξη αυτών των στόχων και πρέπει να εφαρμόζονται
διαδικασίες για τη μέτρηση της ικανοποίησης των πελατών-τουριστών. Μερικές
φορές αυτό γίνεται με ερωτηματολόγια που δίδονται στους πελάτες της επιχείρησης,
για να αξιολογήσουν την εμπειρία που είχαν.
Κατ' αντιστοιχία οι εργαζόμενοι αυτοί που διακρίνονται στην εκτέλεση των

καθηκόντων τους πρέπει να αναγνωρίζονται και για την προσωπική τους
ικανοποίηση, και για να χρησιμεύουν ως παράδειγμα μίμησης στους υπόλοιπους
εργαζόμενους.
Η διατήρηση και η ανάπτυξη κατάλληλης εταιρικής νοοτροπίας του

εργαζόμενου βασίζεται στα κίνητρα που του δίνει η επιχείρηση. Τα κίνητρα αυτά
είναι οικονομικά και μη οικονομικά. Για τις επιχειρήσεις που έχουν εποχικό
προσωπικό με μικρό ποσοστό επαναπρόσληψης, τα κίνητρα είναι κατά κύριο λόγο
οικονομικά.
Συχνά εφαρμόζεται και η τεχνική «Προμήθειας» για την πώληση συγκεκριμένων

προϊόντων όπως, π.χ. σε παραθεριστικά ξενοδοχεία για τις πωλήσεις των επιπλέον
εκδρομών. Εφαρμόζεται επίσης και ο συναγωνισμός μεταξύ εργαζομένων για
αύξηση των πωλήσεων συγκεκριμένων προϊόντων (αυτών που έχουν μεγαλύτερο
ποσοστό κέρδους για την επιχείρηση ή αυτών που έχουν λιγότερη ζήτηση). Ο κάθε
εργαζόμενος αποκομίζει κάποιο ποσοστό από τα έσοδα ή τα κέρδη της αυξήσεως
των πωλήσεων που προώθησε. Η τεχνική αυτή είναι αποτελεσματική, όταν το
προσωπικό έχει ενημερωθεί στο σκοπό της και όταν δεν επιτυγχάνει την αύξηση των
συγκεκριμένων πωλήσεων σε Βάρος κάποιων άλλων.
Δ.ΥΠ.Α.

Η χρησιμοποίηση οικονομικών
κινήτρων προς τους υπαλλήλους
ως παρότρυνση για αύξηση των
πωλήσεων έχει κάποια όρια έξω
από τα οποία τα κίνητρα χάνουν
το ενδιαφέρον τους και επιδρούν
αρνητικά στη συμπεριφορά των
υπαλλήλων. Η χρησιμοποίηση
οικονομικών κινήτρων απαιτεί
σαφή εξήγηση των κριτηρίων
αξιολόγησης των ενεργειών κάθε υπαλλήλου και της μεθόδου με την οποία
υπολογίζεται η πρόσθετη αμοιβή του.
Τα μη οικονομικά κίνητρα συνήθως εφαρμόζονται όπου είναι δύσκολη η

ποσοτικοποίηση της προσωπικής συμβολής κάθε υπαλλήλου στην αύξηση των
πωλήσεων .Τα μη οικονομικά κίνητρα είναι ιδιαίτερα επιτυχή σε επιχειρήσεις που
προσφέρουν στο προσωπικό τους μακροπρόθεσμη προοπτική επαγγελματικής
εξέλιξης.
Κίνητρα αναγνώρισης ιδεών και συστάσεων από το προσωπικό της επιχείρησης για
τη βελτίωση του προσφερόμενου προϊόντος ή υπηρεσιών, δίνουν τη δυνατότητα σε
δημιουργική συμμετοχή των υπαλλήλων στη λειτουργία της επιχείρησης. Η ανάπτυξη
στην έκταση των αρμοδιοτήτων της θέσης ή του αντικειμένου της εργασίας των
υπαλλήλων είναι ένα άλλο μη οικονομικό κίνητρο που καλύπτει προσωπικές ανάγκες
αναγνώρισης της προσφοράς που κάνει ο υπάλληλος στην επιχείρηση.
8.2.6.3. Η αναγκαιότητα - σπουδαιότητα του εσωτερικού Μάρκετινγκ στις

τουριστικές επιχειρήσεις
Μέσα στην καθημερινή λειτουργία της τουριστικής επιχείρησης μπορούμε να

περιμένουμε να συμβούν περιστατικά που είναι προβλέψιμα, αλλά και περιστατικά
που δεν έχουν από πριν προβλεφθεί και για τα οποία δεν υπάρχει συγκεκριμένη και
σαφής διαδικασία τρόπου αντιμετώπισης.
Δ.ΥΠ.Α.

Εάν η επιχείρηση έχει εφαρμόσει το εσωτερικό

Μάρκετινγκ και έχει αναπτυχθεί η ζητούμενη
«νοοτροπία εξυπηρέτησης» που ήδη
εξηγήσαμε, τότε μπορούμε να περιμένουμε ότι
οι εργαζόμενοι της επιχείρησης θα
αντιμετωπίσουν την περίπτωση με τον
καλύτερο δυνατό τρόπο, για να επιτύχουν τη
διατήρηση της ικανοποίησης του πελάτη. Η
νοοτροπία εξυπηρέτησης που αναπτύσσεται από την εφαρμογή του εσωτερικού
Μάρκετινγκ δεν υποστηρίζει μόνο τις τρέχουσες περιπτώσεις εξυπηρέτησης πελατών,
αλλά κυρίως προβλέπει και διευκολύνει την αντιμετώπιση των περιπτώσεων εκείνων
που δεν είναι ρουτίνας.
Οι «μη ρουτίνας» συναλλαγές της επιχείρησης (και κατ' αντιστοιχία ενός εργαζομένου
της) και ενός πελάτη είναι «μοναδικές» και απαιτούν τη δυνατότητα αντιμετώπισης
ως μεμονωμένες περιπτώσεις. Αυτές οι συναλλαγές που είναι οι πιο δύσκολες,
συνήθως αφορούν την αντιμετώπιση κάποιου παραπόνου πελάτη ή κάποιου
προβλήματος, και δεν έχουν μεγάλα χρονικά περιθώρια. Γι' αυτές, λοιπόν, τις
περιπτώσεις το εσωτερικό Μάρκετινγκ είναι ιδιαίτερα σημαντικό. Η τουριστική
επιχείρηση που έχει αυστηρές και ανελαστικές διαδικασίες και περιορίζει την
ανάπτυξη των λογικών πρωτοβουλιών από τους εργαζόμενους, θα αντιμετωπίσει
προβλήματα στην ικανοποίηση των πελατών της. Αντίθετα, η επιχείρηση με σωστές
διαδικασίες εσωτερικού Μάρκετινγκ, μπορεί να προβλέπει ότι θα επιτύχει την μέγιστη
δυνατή πελατειακή ικανοποίηση.
Εάν δεν έχει προβλεφθεί η λειτουργία του

εσωτερικού Μάρκετινγκ, οι εργαζόμενοι
στην επιχείρηση θα αισθάνονται ανασφάλεια
προκειμένου να ξεφύγουν από τις
τυποποιημένες διαδικασίες, θα μεταθέσουν
Δ.ΥΠ.Α.

την αντιμετώπιση της περίπτωσης μη ρουτίνας στον ανώτερο τους (που μπορεί να
μην είναι διαθέσιμος την απαιτούμενη στιγμή), θα ακολουθήσουν τον τύπο και
πιθανόν θα χάσουν την ουσία της εξυπηρέτησης του πελάτη. Είναι γνωστές οι
περιπτώσεις που παίρνουμε την απάντηση «η πολιτική της εταιρείας μας είναι ...»
ή που μας λένε «δεν είμαι εγώ αρμόδιος ...». Είναι οι περιπτώσεις που οι
εργαζόμενοι δε γνωρίζουν πώς πρέπει να αντιδράσουν, προβληματίζονται στο τι να
κάνουν, και επιλέγουν την ευκολότερη και ασφαλέστερη τακτική του να μην δείξουν
πρωτοβουλία. Αυτές είναι περιπτώσεις που συχνά καταλήγουν να εκνευρίσουν έναν
πελάτη, να μην προσφέρουν μια (σχετικά με τ' άλλα πραγματικά) μικρή εξυπηρέτηση,
που έστω παρεκκλίνει από τη «ρουτίνα», αλλά έχει ως τελικό αποτέλεσμα την
ικανοποίηση του πελάτη.
Βέβαια, η επιτυχία της εφαρμογής του εσωτερικού Μάρκετινγκ εξαρτάται από τη

διοίκηση της επιχείρησης. Οι εργαζόμενοι στα χαμηλότερα διοικητικά επίπεδα δεν
μπορεί να περιμένουμε να δείξουν ευαισθησία στην ικανοποίηση του πελάτη, αν η
διοίκηση και τα ανώτερα διοικητικά επίπεδα την αγνοούν ή δεν την εφαρμόζουν.
Συνοπτικά λοιπόν, μπορούμε να πούμε ότι το εσωτερικό Μάρκετινγκ αφορά τη

δημιουργία κατάλληλης νοοτροπίας εξυπηρέτησης πελατών, και απαιτεί ανάλογη
προετοιμασία των εργαζομένων, μέσα από διαδικασίες πρόσληψης, εκπαίδευσης,
ενημέρωσης, ώστε να αντιμετωπίζουν αποτελεσματικά τις περιπτώσεις «μη
ρουτίνας».
Η εφαρμογή της διαδικασίας εσωτερικού Μάρκετινγκ υποβοηθάει επίσης στην

καθοδήγηση των εργαζομένων της τουριστικής επιχείρησης στην πελατοκεντρική
φιλοσοφία της επιχείρησης και συντείνει στην ορθή αντιμετώπιση παραπόνων
πελατών ή τυχόν προβλημάτων που θα εμφανιστούν.
Δ.ΥΠ.Α.

8.2.7. Το Τουριστικό Μείγμα: Η Πολιτική του Τουριστικού Προϊόντος
8.2.7.1. Έννοια της πολιτικής του τουριστικού προϊόντος
Τουριστικό προϊόν είναι αυτό που προσφέρεται για κατανάλωση στον

τουρίστα. Η πιο σημαντική λειτουργία του
Μάρκετινγκ είναι να βρει το σωστό προϊόν:
βεβαίως, εάν το προϊόν δεν είναι αυτό που
επιθυμεί η αγορά είναι προφανές ότι
ανεξάρτητα από την προώθησή του και
την τιμολόγησή του, η τουριστική πελατεία
δε θα το προτιμήσει, ή στην καλύτερη περίπτωση, δεν θα το ξαναγοράσει. Από την
άλλη πλευρά, αν το προϊόν ικανοποιεί τον πελάτη, η αγοραστική συμπεριφορά του
πελάτη θα επαναληφθεί, και είναι πιθανό ότι ο ευχαριστημένος πελάτης θα αγοράσει
και άλλα προϊόντα που θα του προ- τείνει ο ίδιος προμηθευτής ή παραγωγός (π.χ. το
τουριστικό γραφείο στο οποίο έχει απευθυνθεί).
Επίσης, είναι γνωστό ότι ο ευχαριστημένος πελάτης θα συστήσει το προϊόν και τον
προμηθευτή και σε άλλους. Έτσι είναι προφανής η ανάγκη «να βρεθεί το σωστό
προϊόν».
Το προϊόν, όσον αφορά τον τουρίστα καλύπτει όλη την ταξιδιωτική εμπειρία από τη
στιγμή που φεύγει από το σπίτι του μέχρι τη στιγμή που θα γυρίσει σε αυτό.
Αναφερθήκαμε ήδη στην έννοια του τουριστικού προϊόντος, στη σύνθεσή του, και στα
επιμέρους συστατικά του:
• Θέλγητρα
• Πρόσβαση
• Τουριστικές εγκαταστάσεις
• Ψυχαγωγία / δραστηριότητες
Ο τουρίστας ο οποίος αγοράζει ένα τουριστικό προϊόν «το ταξίδι στον προορισμό, με
τη διαμονή στο κατάλυμα, και ορισμένες συμπληρωματικές υπηρεσίες» ουσιαστικά
Δ.ΥΠ.Α.

αγοράζει τα χαρακτηριστικά του τουριστικού προϊόντος και την αντίληψη του

για την ικανοποίηση των τουριστικών επιθυμιών του. Πολλές φορές αγοράζει
βασισμένος και στην «επωνυμία του προϊόντος» (όπως π.χ. εάν είναι ένα τουριστικό
πακέτο από γνωστό οργανωτή τουρ).
Η διαμόρφωση της πολιτικής του τουριστικού προϊόντος μπορεί να οριστεί λοιπόν ως

η συνιστώσα όλων των χαρακτηριστικών που διαμορφώνουν την παρουσία του
προϊόντος στην τουριστική αγορά, και που περιλαμβάνει την επιλογή των
πραγματικών στοιχείων που συνθέτουν το προϊόν, όπως .και τα χαρακτηριστικά της
διανομής, προώθησης και τιμολόγησής του.
Η πολιτική διαμόρφωσης και ανάπτυξης τουριστικών προϊόντων εφαρμόζεται σε τρία

επίπεδα:
• επίπεδο εθνικής ή περιφερειακής τουριστικής πολιτικής
• επίπεδο πολιτικής ξεχωριστά του καθενός τουριστικού προορισμού
• επίπεδο επιχειρησιακής δραστηριότητας της κάθε τουριστικής επιχείρησης
Στο πρώτο επίπεδο, η πολιτική για το τουριστικό

προϊόν εντάσσεται στη γενικότερη εθνική ή
κυβερνητική πολιτική. Λαμβάνει υπόψη της και
άλλους οικονομικούς και αναπτυξιακούς παράγοντες,
όπως η δημογραφική διάρθρωση της περιοχής, η
οικονομική απασχόληση (και ανεργία), το συνολικό και
το κατά κεφαλήν εισόδημα, η διάρθρωση του κοινωνικού ιστού. Στο επίπεδο αυτό η
υποστήριξη των ειδών των τουριστικών προϊόντων και υπηρεσιών που θα περιλάβει
η εφαρμογή της πολιτικής σχετίζεται και με τους γενικότερους αναπτυξιακούς
στόχους για την περιοχή.
Έτσι στην Ελλάδα, για την υποστήριξη της

γενικότερης ανάπτυξης του τουρισμού οι
εκάστοτε κυβερνήσεις υλοποίησαν έργα
Δ.ΥΠ.Α.

βελτίωσης των μεταφορών, και ως παράδειγμα ειδικότερων τουριστικών προϊόντων,

για την υποστήριξη της ανάπτυξης εγκαταστάσεων καταλυμάτων, τις περασμένες
δεκαετίες, είδαμε να εφαρμόζεται η πολιτική των επιδοτήσεων για την ανέγερση
ξενοδοχείων και άλλων καταλυμάτων, κυρίως, σε απομακρυσμένες και
παραμεθόριες περιοχές. Πρόσφατα, με στόχο την επέκταση της προσφοράς των
τουριστικών προϊόντων, επιδοτούνται ειδικές εγκαταστάσεις όπως υγείας,
συνεδριακά κέντρα, γήπεδα γκολφ, κ.α.
Δ.ΥΠ.Α.

Στο επίπεδο της πολιτικής του κάθε

προορισμού, σημασία έχει η εκμετάλλευση
των τοπικών τουριστικών πόρων, και η
βελτίωση των τοπικά προσφερόμενων
τουριστικών προϊόντων. Τα τελευταία χρόνια
λοιπόν, σε τοπικό επίπεδο στην Ελλάδα,
τοπικοί φορείς έχουν ασχοληθεί με την καθαριότητα, με την καλύτερη
σηματοδότηση, με τη δημιουργία οργανωμένων παραλιών (σε παραθεριστικές
περιοχές), με την ανάπλαση κοινόχρηστων χώρων, κ.α. Στο επίπεδο του
προορισμού, στην Ελλάδα, τα τελευταία χρόνια, τόσο οι Νομαρχιακές
Αυτοδιοικήσεις όσο και οι Δημοτικές Αρχές (ιδίως στους τουριστικούς δήμους).
έχουν δραστηριοποιηθεί σε θέματα προβολής των τουριστικών προϊόντων και
υπηρεσιών τους και λειτουργούν αντίστοιχες επιτροπές ή και επιχειρήσεις
τουριστικής ανάπτυξης.
Στο επίπεδο της τουριστικής επιχείρησης, ιδιαίτερη έμφαση, όσον αφορά της
πολιτική προϊόντων και υπηρεσιών, δίνεται στη βελτίωση και στη δημιουργία
συγκριτικών πλεονεκτημάτων για την αντιμετώπιση του διαρκώς αυξανόμενου
ανταγωνισμού.
8.2.7.2. Θέματα που αφορούν το τουριστικό προϊόν
Α. Συμμετοχή του πελάτη
Υπενθυμίζουμε ότι ο τουρίστας παίρνει την απόφαση του τουριστικού ταξιδιού

βασισμένος στο σύνολο της προσφοράς των προϊόντων που βρίσκονται στον
προορισμό που επιλέγει και στον τρόπο που είναι συνδυασμένα μεταξύ τους, φυσικά
και τεχνητά.
Δ.ΥΠ.Α.

Όταν λοιπόν μιλάμε για το προσφερόμενο

στην αγορά τουριστικό προϊόν, εννοούμε το
σύνθετο προϊόν που αποτελείται από πολλά
συστατικά μεταξύ των οποίων είναι
συγκεκριμένα προϊόντα που τα παράγουν
μεμονωμένες τουριστικές επιχειρήσεις. Οι επιθυμίες του καταναλωτή και ο τρόπος
που αυτές θα ικανοποιηθούν επηρεάζουν την εφαρμογή της πολιτικής ανάπτυξης
και διαμόρφωσης τουριστικών προϊόντων. Η αντίληψη που έχει ο πελάτης για τα
επιμέρους συστατικά του τουριστικού προϊόντος περιγράφεται παρακάτω, με βάση
την εξέταση της διαμόρφωσης του τουριστικού προϊόντος από τη σκοπιά του
καταναλωτή. Αυτή είναι η σημαντικότερη εξέταση. Η πολιτική διαμόρφωσης των
τουριστικών προϊόντων πρέπει λοιπόν να αναφέρεται στα προϊόντα που
αντιλαμβάνεται και επιθυμεί ο πελάτης.
Από την άποψη του τουρίστα καταναλωτή το τουριστικό προϊόν αποτελείται (όπως
είπαμε) από τέσσερα συστατικά (θέλγητρα, εγκαταστάσεις, πρόσβαση και
ψυχαγώγηση), τα οποία αναλύουμε παρακάτω.
Θέλγητρα
Ως αξιοθέατα, ορίζουμε τα στοιχεία ενός τουριστικού προϊόντος που επηρεάζουν την

απόφαση ενός τουριστικού καταναλωτή να επισκεφθεί (ταξιδέψει) σε έναν
προορισμό. Τα αξιοθέατα έχουν
καθοριστικό αντίκτυπο στο συγκριτικό
πλεονέκτημα ενός προορισμού έναντι
του άλλου και είναι οι παράγοντες που
οδηγούν τη ροή των τουριστών σε μια
περιοχή. Το δόλωμα μπορεί να είναι
τοπικό στην τοποθεσία ή την
εγκατάσταση, ή γενικότερα περιφερειακό ή εθνικό, σε σχέση με τα χαρακτηριστικά
της χώρας ή της περιοχής. Τα θέλγητρα ταξινομούνται ως θέλγητρα βάσει
Δ.ΥΠ.Α.

τοποθεσίας ή θέλγητρα για συγκεκριμένα γεγονότα. Πολλές φορές, η ελκυστικότητα

μιας τοποθεσίας και ενός γεγονότος συνδυάζονται για να αποτελέσουν σημαντικό
παράγοντα στην επιλογή των καταναλωτών ταξιδιού.
Τα θέλγητρα μπορεί να είναι τοπικά, σχετικά με

συγκεκριμένη τοποθεσία ή εγκαταστάσεις, ή
γενικότερα περιφερειακά ή εθνικά, σχετικά με
κάποια χαρακτηριστικά μιας χώρας ή περιοχής.
Για τον τουρίστα-καταναλωτή, τα θέλγητρα
μπορούν να αναλυθούν στα επί μέρους στοιχεία
τους ως εξής (που αναφέρονται και αντίστοιχα στην εξέταση των τουριστικών πόρων
των διαφόρων περιοχών):
Τοπίο - Φυσικές καλλονές - Γεωγραφική διάταξη (δάση, Βλάστηση, παραλίες, Λίμνες,

Βουνά) - Θεαματικά πανοράματα/απόψεις - Φυτά και ζώα της χώρας - Ελκυστικές
παραλίες ή ορεινά τοπία - Εθνικά πάρκα, εθνικοί δρυμοί - Μορφωτικά - Ιστορικά
μνημεία - Περιοχές/τοποθεσίες ιστορικής σημασίας - Πολιτισμός - Θρησκεία -
Αρχαιολογικοί χώροι - Παραδοσιακές δραστηριότητες - Τέχνη (γενικά) - Λαϊκές
παραδόσεις-Μοναδικές και τοπικές χειροτεχνίες – Μουσική - Εθνικά/τοπικά
πανηγύρια, εορτές -Παραδοσιακά ήθη και έθιμα - Κλιματολογικές συνθήκες - Ώρες
ηλιοφάνειας - Βροχόπτωση, χιονόπτωση - Επίπεδα ημερήσιας θερμοκρασίας - Ο
καιρός γενικά.
Τουριστικές εγκαταστάσεις
Οι τουριστικές εγκαταστάσεις είναι στοιχεία που

δεν δημιουργούν από μόνα τους ροές
τουριστικών καταναλωτών. Αλλά η απουσία
τους συχνά εμποδίζει τους ταξιδιωτικούς
καταναλωτές να έχουν πρόσβαση σε αξιοθέατα.
Δ.ΥΠ.Α.

Οι ανέσεις είναι στοιχεία που συμπληρώνουν τα τουριστικά αξιοθέατα των

καταναλωτών και οι τουριστικές εγκαταστάσεις είναι εκείνες που προβλέπουν ή
υποδεικνύουν μια πρόθεση ή μια παρόρμηση να τις χρησιμοποιήσετε ή να τις
απολαύσετε. Αυτές οι εγκαταστάσεις έχουν χαρακτήρα υλικής χρησιμότητας, αλλά
είναι επίσης απαραίτητες γιατί συμβάλλουν τόσο πολύ στην απόλαυση των
επισκεπτών που η ίδια η εγκατάσταση μπορεί σε ορισμένες περιπτώσεις να
αποτελέσει πόλο έλξης για μια συγκεκριμένη τοποθεσία ή περιοχή.
Πρέπει να επισημάνουμε ότι η ίδια τουριστική εγκατάσταση μπορεί για ένα τουρίστα
να αποτελεί αντικείμενο υλικής χρησιμότητας, αλλά για άλλον να ταυτίζεται με το
θέλγητρο της περιοχής.
Το βασικότερο στοιχείο της διευκόλυνσης είναι η διαμονή για τους τουρίστες

(ξενοδοχείο, ξενώνας, διαμέρισμα, κάμπινγκ κ.λπ.). Στη συνέχεια οι εγκαταστάσεις
που σχετίζονται με την αξιοποίηση των αξιοθέατων και οι εγκαταστάσεις που
απαιτούνται για διασκέδαση σύμφωνα με τις εγκαταστάσεις παροχής φαγητού και
διάφορους άλλους κανονισμούς.
Οι καταναλωτές δεν αντιλαμβάνονται τις υποδομές από μόνες τους, οι οποίες είναι το
αντικείμενο των φορέων που εμπλέκονται στην τουριστική ανάπτυξη σε κάθε
προορισμό (αναλύεται παρακάτω). Ο καταναλωτής, ωστόσο, ενδιαφέρεται να βρει
εγκαταστάσεις που να ανταποκρίνονται στην ποιότητα που έχει στο μυαλό του που
σχετίζεται με τον προορισμό (ορισμένοι προορισμοί είναι γνωστοί για την υψηλή ή
χαμηλή ποιότητα των εγκαταστάσεων) και την αντίστοιχη τιμολόγηση των
προσφερόμενων προϊόντων.
Πρόσβαση
Με τον όρο επίσκεψη εννοούμε τον τρόπο που ένας τουρίστας μπορεί να φτάσει
στον ταξιδιωτικό του προορισμό. Κατ' επέκταση, η πρόσβαση αναφέρεται στην
εγγύτητα κάθε συγκεκριμένου προορισμού στην τουριστική αγορά που έχει
σχεδιαστεί να προσελκύει.
Δ.ΥΠ.Α.

Η εγγύτητα χαρακτηρίζεται από την

«οικονομική απόσταση», τον χρόνο, την
ευκολία και το κόστος που απαιτείται για να
φτάσει ένας τουρίστας σε έναν προορισμό,
παρά από φυσική ή γεωγραφική απόσταση.
Ένα μεγάλο μέρος της ταξιδιωτικής
βιομηχανίας ασχολείται αποκλειστικά με την
παροχή προϊόντων/υπηρεσιών που σχετίζονται με επισκέψεις. Αυτή η ενότητα
περιλαμβάνει όλες τις υπηρεσίες ταξιδιωτικής μεταφοράς και τις υπηρεσίες που
σχετίζονται με αυτές. Ειδικότερα, η «ευκολία» (όχι απαραίτητα «ευκολία») της
πρόσβασης είναι ένας παράγοντας που επηρεάζει τους καταναλωτές/επισκέπτες
κατά την ανάπτυξη εναλλακτικών μορφών και δραστηριοτήτων τουρισμού.
Ψυχαγωγία
Ένας ταξιδιωτικός καταναλωτής έχει

διαθέσιμο χρόνο στον προορισμό του που
πρέπει να αξιοποιήσει στο ταξίδι. Το
τουριστικό μάρκετινγκ έχει την ευθύνη να
προετοιμάζει τους καταναλωτές, αφενός,
τι θα καλύψει τον χρόνο τους, αλλά και τι,
καλύπτοντας τον διαθέσιμο χρόνο, θα καλύψει και τις ανάγκες των τουριστών. Ο
τουρίστας πρέπει να ενημερωθεί για τις δουλειές που μπορεί να κάνει (όσο
κατάλληλες για αυτόν), αλλά ταυτόχρονα να του προσφέρεται η δυνατότητα επιλογής.
Είναι πρακτικά αδύνατο να απαριθμήσουμε όλους τους τύπους δραστηριοτήτων στις

οποίες μπορούν να συμμετέχουν οι τουρίστες, είτε ενεργητικές είτε παθητικές. Εκτός
από τη δυνατότητα που σχετίζεται με την προσωπική επαφή του επισκέπτη με τα
αξιοθέατα της περιοχής (π.χ. επίσκεψη σε αρχαιολογικούς χώρους). Έχουμε
αναφέρει διάφορες ψυχαγωγικές δραστηριότητες σχηματικά στον παρακάτω πίνακα.
Δ.ΥΠ.Α.

Ψυχαγωγικές Δραστηριότητες Τουριστών (ενδεικτικά)

Θεάματα ( κινηματογράφος θέατρο , κλπ.).
Κουζίνα .
Βραδινή ζωή
Κέντρα υγείας.
Οργανωμένα luna park, ροντέο (π.χ. Disneyland).
Αθλητικές δραστηριότητες (συμμετοχή η θέαμα).
Ζωολογικοί κήποι , πλανητάρια κλπ.
Επίσκεψη σε αξιοθέατα
Περίπατοι
Ξεκούραση σε περιβάλλον που του προσφέρουν ιδιαίτερη περιποίηση.
Στην προσφορά διαφόρων ειδών ψυχαγώγησης, πρέπει να λαμβάνεται υπόψη ότι

διαφορετικά τμήματα της τουριστικής αγοράς έχουν και διαφορετικές ανάγκες και
διαφορετικές δυνατότητες για απορρόφηση της προσφερόμενης ψυχαγώγησης.
Β. Το «φυσικό» περιβάλλον
Το φυσικό περιβάλλον αποτελεί το σημαντικότερο στοιχείο του τουριστικού

προϊόντος. Στην ανάλυση των πόλων έλξης για την τουριστική απόφαση, μπορούμε
να διακρίνουμε τους φυσικούς και τους κατασκευασμένους από ανθρώπους, πόλους
έλξης (προσέλκυσης). Όσον αφορά το φυσικό περιβάλλον, αυτό μπορούμε να το
χωρίσουμε σε τρία είδη:
Είδη φυσικού περιβάλλοντος ως πόλοι έλξης τουριστικών επιλογών:
Κλίμα:
Δ.ΥΠ.Α.

Ο ήλιος και η θάλασσα πάντα αποτελούσαν φυσικούς πόλους

έλξης. Ήδη από τις αρχές του 1800 όταν πρωτολειτούργησε ο
σιδηρόδρομος ως μαζικό μεταφορικό μέσο, οι κάτοικοι της
ενδοχώρας και των πόλεων επισκέπτονταν τις παραλίες.
Βεβαίως και το χειμερινό κλίμα σε συνδυασμό με το βουνό,
έχουν αποτελέσει έναν πολύ σημαντικό πόλο έλξης
τουριστικών δραστηριοτήτων, κυρίως στα κέντρα χειμερινού σκι.
Τοπίο:
Το φυσικό τοπίο πάντα προσέλκυε επισκέπτες. Οι
τοποθεσίες φυσικού κάλλους έτυχαν προστασίας
από τις διάφορες κυβερνήσεις και συγχρόνως για
πολλούς τουριστικούς προορισμούς αποτελούν
και το κυριότερο στοιχείο στην παρουσίαση των
χαρακτηριστικών τους στα τουριστικά τους
έντυπα και στις ενέργειες προώθησης. Τα ελκυστικά φυσικά τοπία περιλαμβάνουν
όλων των ειδών τις φυσικές καλλονές, όπως βουνά, ποτάμια, παραλίες, νησιά,
χαράδρες. Ενδεικτικά αναφέρουμε για την Ελλάδα την ιδιαίτερη έλξη που ασκεί στους
επισκέπτες το Φαράγγι της Σαμαριάς στο Νομό Χανίων στην Κρήτη, και οι
δραστηριότητες ράφτινγκ σε ποτάμια όπως ο Αώος και ο Εύηνος.
Πανίδα και χλωρίδα:

Η πανίδα, κυρίως η άγρια, τα ζώα δηλαδή,
έχουν αποτελέσει ενδιαφέρον για
παρακολούθηση τόσο στο τελείως φυσικό τους
περιβάλλον, όσο και σε προστατευμένες
φυσικές περιοχές. Είναι γνωστά τα τουριστικά
ταξίδια για σαφάρι στην Αφρική καθώς κι τα
πάρκα αγρίων ζώων (σαφάρι παρκ) που
υπάρχουν σε χώρες της Ευρώπης (Αγγλία, Γαλλία, κ.α.) όπου οι τουρίστες
καθοδηγούνται στην επίσκεψη. Η άγρια πανίδα αποτελεί επίσης πόλο έλξης στα
Δ.ΥΠ.Α.

πλαίσια δραστηριοτήτων των τουριστών κυνηγών και ψαράδων, που προτιμούν να

«Πιάσουν» ένα ζώο, αλλά και των οικολόγων, που επιλέγουν απλά να παρατηρούν
τα ζώα στους βιότοπους τους. Τέλος η χλωρίδα., τα διάφορα φυτά και δένδρα,
αποτελούν και αυτά πόλο έλξης τόσο για την απόλαυση των επισκεπτών (π.χ.
περίπατος σε δάσος) όσο και για την εκπαιδευτική ή επιμορφωτική δυνατότητα
(σχολικές εκδρομές για την κατανόηση της ανάπτυξης των φυτών και των δένδρων
και την αναγνώρισή τους).
Όσον αφορά το φυσικό περιβάλλον, πρέπει επίσης να αναφέρουμε και την

περιβαλλοντική επιβάρυνση που φέρει ο τουρισμός λόγω της αυξημένης χρήσης
περιβαλλοντικών πόρων. Τα τελευταία χρόνια με τις ενέργειες πολλών
περιβαλλοντικών οργανώσεων και του ιδιαίτερου ενδιαφέροντος που έχουν δείξει τα
κράτη (Διασκέψεις Κορυφής στο Ρίο, στο Κιότο, κλπ), οι τουρίστες και οι τουριστικοί
παραγωγοί είναι ευαισθητοποιημένοι στην ανάγκη προστασίας του περιβάλλοντος
και έχουν αρχίσει και εφαρμόζονται διάφορες πρακτικές και προγράμματα. Έτσι,
βλέπουμε ότι το περιβάλλον έχει ενταχθεί με διάφορους τρόπους στη διαμόρφωση
της πολιτικής των τουριστικών προϊόντων και υπηρεσιών, ώστε και να προστατεύεται
και να αναδεικνύεται μέσα από τις τουριστικές δραστηριότητες.
Γ. Άλλα θέματα
Η παρέμβαση του «ταξιδιωτικού πράκτορα» και του «tour operator»
Εκατοντάδες τόποι προορισμού, ο καθένας με

δική του επιλογή από δεκάδες μορφές
καταλυμάτων (ξενοδοχεία, πανσιόν,
διαμερίσματα, δωμάτια, camping), με πολλές
δυνατότητες διακίνησης από τον συνήθη τόπο
διαμονής του τουρίστα στον προορισμό (μία-
δύο τουλάχιστον αεροπορικές εταιρείες, τρένο, πλοίο, ιδιωτικό αυτοκίνητο, και
πιθανόν άλλα μέσα), και πολλές προσφερόμενες υπηρεσίες και δραστηριότητες. Έτσι
Δ.ΥΠ.Α.

οι πιθανές επιλογές που βρίσκονται μπροστά στον τουρίστα-καταναλωτή είναι πάρα

πολλές, τόσες που συχνά δυσκολεύεται να αποφασίσει ποιες να διαλέξει.
Στο τουριστικό Μάρκετινγκ αυτή την ιδιομορφία έρχεται να καλύψει ένας ειδικός
παραγωγός- ο ταξιδιωτικός/τουριστικός πράκτορας. Ο πράκτορας παρέχει στον
καταναλωτή υπηρεσίες συνδυασμού διαφόρων τουριστικών προϊόντων και είναι
αυτός ένας "τουριστικός παραγωγός".
Το πρακτορείο ταξιδιών επικεντρώνει τις

δραστηριότητες του και πραγματοποιεί το ρόλο
του ως επιχείρηση διαμεσολάβησης και παροχής
υπηρεσιών ταξιδιωτικού χαρακτήρα. Το
σημαντικότερο στοιχείο της παραγωγής του
ταξιδιού από το πρακτορείο ταξιδιών είναι ότι
Βασίζεται στη διαπροσωπική συνδιαλλαγή μεταξύ του τουρίστα, που το παραγγέλνει,
και του υπαλλήλου πωλητή του πρακτορείου.
Η δραστηριότητα του πράκτορα ως «σχεδιαστή» πακέτων τουρισμού παίζει

σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη του τουρισμού, γιατί ο πράκτορας μπορεί να
εξασφαλίσει τον σχεδιασμό των διαφόρων υπηρεσιών που έχει ανάγκη ο τουρίστας,
που σε μερικές περιπτώσεις ειδικών μορφών τουρισμού (αεραθλητισμός, ορειβασία,
σπηλαιολογία κ.α.) είναι απαραίτητη προϋπόθεση για να πεισθεί ο υποψήφιος
πελάτης/καταναλωτής.
Ανταγωνιστικοί προορισμοί
Η Ευρώπη, και κυρίως η λεκάνη της Μεσογείου,

που μέχρι σήμερα και παραδοσιακά ήταν ο
δημοφιλέστερος προορισμός, θα αντιμετωπίσει
στις επόμενες δεκαετίες, σοβαρό πρόβλημα,
από τον ανταγωνισμό νέων προορισμών. Έτσι
Δ.ΥΠ.Α.

πρέπει οι Ευρωπαϊκοί προορισμοί, στους οποίους περιλαμβάνεται και η Ελλάδα, να

μελετήσουν το πώς θα διαμορφώσουν το τουριστικό προϊόν τους ώστε να
διατηρήσουν μία αξιοπρεπή θέση στην παγκόσμια τουριστική αγορά και βεβαίως και
τα οικονομικά οφέλη που επιφέρει η τουριστική δραστηριότητα στις περιοχές τους.
Η Ελλάδα ειδικότερα, εκτός από την προσπάθεια, που ήδη βρίσκεται σε εξέλιξη, για
τη βελτίωση και τη επέκταση του τουριστικού προϊόντος της (που παραδοσιακά ήταν
ο παραθεριστικός τουρισμός) πρέπει να αντιμετωπίσει και τον ανταγωνισμό από
τους άλλους Μεσογειακούς προορισμούς, που έχουν αναπτυχθεί τα τελευταία χρόνια,
όπως οι χώρες της Βόρειας Αφρικής (π.χ. Τυνησία) και της Ανατολικής Μεσογείου
(πχ . Τουρκία).
8.2.7.3. Διαφοροποίηση του τουριστικού προϊόντος
Πρέπει να έχουμε υπόψη μας ότι στον τουρισμό οι πελάτες - τουρίστες δεν
αναζητούν να ωφεληθούν από την κατανάλωση του προϊόντος, αλλά κυρίως από τα
οφέλη που παρέχει αυτό το προϊόν, δεδομένου ότι ζητάει να ικανοποιήσει τις
επιθυμίες του. Έτσι, αυτό που ζητείται στο τουριστικό Μάρκετινγκ είναι να
«Προσδιορίσει το πρόσθετο όφελος» που θα επιφέρει τη διαφοροποίηση του
ενός προϊόντος από ένα άλλο που είναι ανταγωνιστικό.
Αυτό που αναζητείται είναι να

προσδιοριστούν αυτά τα οφέλη που θα
προσελκύσουν τον πελάτη και που θα
τον ωθήσουν να επιλέξει το ένα προϊόν
έναντι του άλλου. Στο Μάρκετινγκ η
διαφοροποίηση περιγράφεται και με
την έννοια της «Πρότασης του μοναδικού χαρακτηριστικού» (στα αγγλικά
«Unique selling proposition» USP). Η πρόταση του μοναδικού χαρακτηριστικού
πρέπει να αφορά το ή τα χαρακτηριστικά του τουριστικού προϊόντος που δεν μπορεί
ο πελάτης να βρει στα προϊόντα του ανταγωνισμού, και τα οποία κάνουν το προϊόν
πραγματικά «μοναδικό».
Δ.ΥΠ.Α.

Η επιλογή της κάθε τουριστικής επιχείρησης

για το ποιο θα είναι το χαρακτηριστικό (ή τα
χαρακτηριστικά) είναι και θέμα πραγματικής
σύνθεσης του τουριστικού προϊόντος, αλλά
και θέμα του τρόπου παρουσίασης του. Τα
τελευταία χρόνια μεταξύ των
«Χαρακτηριστικών» που έχουν προβληθεί
είναι και η ποιότητα του προϊόντος, όπως και η αξιοπιστία του τουριστικού
παραγωγού. Δυστυχώς. έχει χρησιμοποιηθεί ως χαρακτηριστικό και η «Χαμηλή τιμή».
που δεν είναι καλή επιλογή, γιατί μπορεί να παρασύρει τον πελάτη να χαρακτηρίσει
το προϊόν «φτηνό» και όχι προϊόν καλής τιμής.
Στα πλαίσια της διαφοροποίησης, οι τουριστικές επιχειρήσεις έχουν ακολουθήσει τη

μέθοδο της ανάπτυξης καλής εικόνας της εταιρείας, για όλα τα προϊόντα της. Αυτή
είναι μία τακτική που έχει ακολουθηθεί από πολλούς tour operators , που θέλουν να
έχουν επαναλαμβανόμενη κατανάλωση από τους πελάτες τους (να έρχονται να
ξαναγοράζουν) με βάση την εταιρική αξιοπιστία, σε διάφορα προϊόντα. Η περίπτωση
αυτή χαρακτηρίζει και ορισμένες αεροπορικές εταιρείες που προσπαθούν ή έχουν
δημιουργήσει μία συγκεκριμένη εικόνα (π.χ. για την τήρηση των ωραρίων, ή για το
καλό φαγητό που προσφέρουν) και που ισχύει σε διαφορετικά προϊόντα -
δρομολόγια (πτήσεις) της εταιρείας.
Άλλη τακτική είναι η δημιουργία εταιρικής

ταυτότητας - διακριτικής επωνυμίας, με την οποία
χαρακτηρίζονται προϊόντα που ανήκουν στην ίδια
ομάδα. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η «κοινή
επωνυμία» αλυσίδων ξενοδοχείων, που
βασίζονται στο «όνομα», για να επιβεβαιώσουν τα
πρότυπα των προϊόντων τους, ενώ τα ξενοδοχεία
βρίσκονται σε διαφορετικές πόλεις και χώρες. Η τακτική αυτή δεν μπορεί να
Δ.ΥΠ.Α.

εφαρμοσθεί από τη μια μέρα στην άλλη και χρειάζεται η τουριστική επιχείρηση να
μελετήσει τη δημιουργία της εταιρικής ταυτότητας και να την υποστηρίξει με το
κατάλληλο πρόγραμμα Μάρκετινγκ προς τους πελάτες της. Εφόσον επιλέξει αυτή την
τακτική, η επιχείρηση δεσμεύεται στην εταιρική της ταυτότητα, που δεν μπορεί να
αλλάζει συχνά, γιατί τότε δε θα μπορούν να την αναγνωρίζουν οι πελάτες.
Η επιχείρηση-τουριστικός παραγωγός έχει το πλεονέκτημα ότι μπορεί να

χρησιμοποιήσει την ύπαρξη των διαφόρων συστατικών της τουριστικής περιοχής
όπου είναι εγκατεστημένη, για να πλαισιώσει το συγκεκριμένο προϊόν της. Αυτή η
συμπλήρωση όμως δεν αλλάζει το γεγονός ότι κάθε τουριστικό προϊόν (της
συγκεκριμένης τουριστικής επιχείρησης) παρέχεται από ανεξάρτητο παραγωγό
κατευθείαν στον τουρίστα-καταναλωτή.
Βεβαίως, η τακτική της εταιρικής ταυτότητας μπορεί να εφαρμοστεί και σε επίπεδο

τουριστικού προορισμού, όπου γίνεται προσπάθεια της εδραίωσης μιας «τουριστικής
ταυτότητας» η οποία διαφοροποιεί τον προορισμό από άλλους. Στην Ελλάδα έχουμε
μερικά τουριστικά νησιά που έχουν δημιουργήσει (μερικές φορές όχι ηθελημένα) μία
τουριστική ταυτότητα που προσελκύει τουρίστες και τα διαφοροποιεί από άλλα νησιά
(π.χ. η Μύκονος η οποία έχει αποκτήσει την ταυτότητα του νησιού με την εξαιρετική
βραδινή ζωή).
Οφείλουμε να επισημάνουμε, ότι η επιλογή της διαφοροποίησης μερικές φορές

καταλήγει να είναι αρνητικά δεσμευτική σε μια επιχείρηση ή έναν τουριστικό
προορισμό, (ιδίως όταν υπάρξουν αρνητικής εντύπωσης χαρακτηριστικά), και τότε
είναι πολύ δύσκολη η αναστροφή της εικόνας που έχουν οι πελάτες - τουρίστες.
8.2.7.4. Κύκλος ζωής του τουριστικού προϊόντος
Η θεωρία του «κύκλου ζωής» του προϊόντος ισχύει και για τον τρόπο με τον οποίο τα
τουριστικά προϊόντα εμφανίζονται και καθοδηγούνται στην τουριστική αγορά.
Βλέπουμε αλλαγές στη ζήτηση, υποδεικνύουμε «τάσεις», κάποιοι προορισμοί
γίνονται «της μόδας» και κάποιες τουριστικές δραστηριότητες φαίνονται πιο
Δ.ΥΠ.Α.

ελκυστικές από άλλες. Οι τουριστικοί παραγωγοί τείνουν να προσαρμόζονται ή να

ακολουθούν, εφαρμόζοντας τις στρατηγικές τους ανάλογα για την προώθηση των
συγκεκριμένων τουριστικών προϊόντων τους.
Για να αντιμετωπίσουμε τον αντίκτυπο του κύκλου ζωής στις τουριστικές πωλήσεις,
πρέπει πρώτα να διακρίνουμε τρία επίπεδα τουριστικών προϊόντων, όπως φαίνεται
στον παρακάτω πίνακα:
Επίπεδα του τουριστικού προϊόντος

Επίπεδο τουριστικού προορισμού Αναφέρεται στη γεωγραφική περιοχή και τα
θέλγητρά της
Επίπεδο τουριστικής Αναφέρεται σε ειδικές «τουριστικές
δραστηριότητας δραστηριότητες», μορφές τουρισμού
Επίπεδο τουριστικού προϊόντος Αναφέρεται σε μεμονωμένα προϊόντα που
παράγονται από μία τουριστική επιχείρηση
Δ.ΥΠ.Α.

Το γράφημα δείχνει τυπικές

καμπύλες κύκλου ζωής, είτε
αναφερόμαστε σε ταξιδιωτικούς
προορισμούς, ταξιδιωτικές
δραστηριότητες ή μεμονωμένα
ταξιδιωτικά προϊόντα. Η διάρκεια
του κύκλου ζωής, καθώς και η
διάρκεια των διαφόρων φάσεων,
είναι άγνωστη καθώς επηρεάζεται από τη διαμόρφωση των χαρακτηριστικών του
περιβάλλοντος στο οποίο λειτουργεί και προσελκύει πελάτες, και συγκεκριμένα:
• δημογραφικό και οικονομικό περιβάλλον
• τεχνολογικό και φυσικό περιβάλλον
• πολιτικό και νομοθετικό περιβάλλον
• κοινωνικό και πολιτιστικό περιβάλλον
Τα επί μέρους τέσσερα στάδια του κύκλου ζωής
Το στάδιο εισόδου: Συνήθως χαρακτηρίζεται από μικρές πωλήσεις και χαμηλά

κέρδη (ανάλογα με το είδος του ταξιδιωτικού προϊόντος και τη στρατηγική του στην
αγορά). Σε αυτό το στάδιο δεν υπάρχουν «επιστρέφοντες πελάτες» και προωθήσεις
μέσω «προτάσεων» (από στόμα σε στόμα).
Το στάδιο ανάπτυξης: Είναι αποτέλεσμα των συστάσεων των πρώτων

καταναλωτών και των ενεργειών προώθησης του προϊόντος και φέρνει αύξηση των
κερδών. Στο στάδιο αυτό χρειάζεται η απόφαση για την επιλογή του δικτύου
διανομής του προϊόντος ή επιλογή συγκεκριμένων τιμημάτων της αγοράς που
καλλιεργηθούν ιδιαίτερα, για να δημιουργηθεί «πίστη του καταναλωτή» στο
συγκεκριμένο προϊόν (brand Loyalty).
Το στάδιο ενηλικίωσης/ωριμότητας: Χαρακτηρίζεται από μείωση του μοναδιαίου

κέρδους παρά την αύξηση του όγκου πωλήσεων, αφενός λόγω του αυξημένου
Δ.ΥΠ.Α.

κόστους προώθησης και προώθησης τουριστικών προϊόντων και αφετέρου επειδή οι

τουριστικοί παραγωγοί χρησιμοποιούν την τιμή (τιμολόγηση) ως στρατηγική για την
αύξηση ζήτηση.
Το στάδιο παρακμής: Χαρακτηρίζεται από μείωση των πωλήσεων και της ζήτησης
που φαίνεται να έχει μετατοπιστεί σε άλλα προϊόντα -- προορισμούς ή άλλες
ταξιδιωτικές επιχειρήσεις. Πρέπει να ληφθούν μέτρα.
Βλέποντας την αντίδραση του ελληνικού τουριστικού κινήματος και της βιομηχανίας
φιλοξενίας στην ανάπτυξη των τουριστικών πωλήσεων, είναι σαφές ότι, σε επίπεδο
προορισμού, ο κύκλος ζωής των παραδοσιακών (διακοπών) ελληνικών τουριστικών
προϊόντων βρίσκεται σε στάδιο ωρίμανσης και πλησιάζει. ένα στάδιο παρακμής.
Άλλωστε, συντρέχουν και πρακτικά συμπτώματα - χαρακτηριστικές ενδείξεις ότι

πλησιάζει η παρακμή, μερικά από τα οποία αναφέρονται παρακάτω και εμφανίζονται
σε μερικούς ελληνικούς τουριστικούς προορισμούς που παρουσιάζονται στον
παρακάτω
Χαρακτηριστικές Ενδείξεις Παρακμής Τουριστικού Προϊόντος

"μετάθεση" πελατείας προ πελατείες που "ξοδεύουν λιγότερα"
αυξημένο κόστος συντήρησης εγκαταστάσεων σε σχέση με έσοδα και παραμένουν
σε σταθερά επίπεδα
μείωση ποσοστού επαναλαμβανόμενης πελατείας
η προσπάθεια Μάρκετινγκ δεν επιτυγχάνει να προσελκύσει νέες πελατειακές αγορές
Για να αντιμετωπίσουν το στάδιο της παρακμής χρειάζεται να γνωρίζουμε ότι το

πλησιάζουμε. 'Έτσι, μπορούμε να εφαρμόσουμε έγκαιρα διορθωτικές ενέργειες ώστε
να παρατείνουμε τη διάρκεια του σταδίου ωριμότητας μέχρι να μπορέσουμε να
μεταφερθούμε σε νέα περίοδο ανάπτυξης, και με τον τρόπο αυτό να αποφύγουμε
τελικά το στάδιο της παρακμής.
Δ.ΥΠ.Α.

Οι διορθωτικές ενέργειες που μπορούμε να εφαρμόσουμε στοχεύουν στην εφαρμογή

μιας από τις δύο πιθανές επιλογές:
να διατηρήσουμε τη θέση μας στον τομέα των ενηλίκων/ώριμων, δηλαδή να
επεκτείνουμε αυτό το στάδιο στον κύκλο ζωής
Μια μετάβαση από ένα ώριμο/ώριμο πεδίο σε μια νέα εξέλιξη αλλάζοντας,
ενημερώνοντας ή επανατοποθετώντας τα προϊόντα μας ώστε να ταιριάζουν σε νέες
χρήσεις ή νέες αγορές πελατών.
Πώς επιδρούν στην εξέλιξη

του κύκλου ζωής οι δυο
παραπάνω επιλογές φαίνεται
στη διαμόρφωση της
σχηματικής παρουσίασης του
αρχικού κύκλου ζωής, στην
εικόνα. Είναι καλύτερο να
γίνουν προληπτικές ενέργειες,
γιατί είναι ευκολότερο να
διατηρηθεί μία αγορά, και πολύ δυσκολότερο να κερδηθεί ξανά άμα χαθεί σε όφελος
του ανταγωνισμού. Οι προληπτικές ενέργειες που πρέπει να γίνουν, αφορούν στην
αποφυγή της εμφάνισης του σταδίου της παρακμής με την παράταση του σταδίου
της ενηλικίωσης/ωριμότητας που επιτυγχάνεται με την ανανέωση στο προϊόν και
στην παρουσίασή του στην αγορά.
Δ.ΥΠ.Α.

Ο τουριστικός προορισμός μπορεί να

εξετάσει αναλυτικά τους κύκλους ζωής των
διαφόρων τουριστικών προϊόντων που
επιδρούν σε αυτόν ή που ο ίδιος μπορεί να
επιδρά ή διαχειρίζεται και να εφαρμόσει
ενέργειες χωριστά για κάθε προϊόν που
υπάγεται στη δικαιοδοσία του. Η τακτική αυτή,
παρά το γεγονός ότι μπορεί χρονικά να
διαρκέσει αρκετά, αποτελεί μόνο μετάθεση
του σταδίου της παρακμής. Αν πραγματικά
"ήλθε το τέλος'' πρέπει να το συνειδητοποιήσουμε και να ενεργήσουμε, για να
επιτύχουμε τη μετάθεση σε στάδιο νέας ανάπτυξης, με ανάλογες αλλαγές είτε στα
προϊόντα είτε στην τοποθέτησή τους στην αγορά.
8.2.7.5. Ανάπτυξη νέων προϊόντων
Τι σημαίνει ανάπτυξη νέων τουριστικών προϊόντων; Πολλές φορές η μεταβολή ή

βελτίωση ενός υφιστάμενου τουριστικού προϊόντος είναι τόσο δραστική, ώστε το
«βελτιωμένο» προϊόν είναι πραγματικά ένα καινούργιο προϊόν. Σε άλλες περιπτώσεις,
για λόγους σύνδεσης ενός πραγματικά νέου προϊόντος, με την καλή εικόνα ή
εμπειρία που έχουν οι πελάτες από κάποιο προηγούμενο, δε χαρακτηρίζουμε το
προϊόν ως καινούργιο. Στην πράξη ο χαρακτηρισμός του «Καινούργιου» εξαρτάται
από την πολιτική που εφαρμόζει ο παραγωγός ή που του επιβάλλει η τουριστική
αγορά προς την οποία θέλει να διαθέσει το «νέο» προϊόν.
Στην πρώτη περίπτωση,

της μεταβολής ή βελτίωσης,
η αλλαγή του προϊόντος
επιβάλλεται και από το
Δ.ΥΠ.Α.

στάδιο στην εξέλιξη του κύκλου ζωής του προϊόντος, δηλαδή εάν το υφιστάμενο
προϊόν πλησιάζει στην παρακμή του ή εάν ο παραγωγός επιθυμεί την παράταση του
σταδίου ωριμότητας. Πριν όμως αναλύσουμε τις δυνατότητες που έχει ο τουριστικός
παραγωγός για την «ανανέωση» του τουριστικού προϊόντος, ας εξετάσουμε ποιες
είναι οι περιπτώσεις ανάπτυξης προϊόντων.
Τα προϊόντα πρέπει να διατεθούν σε τουριστικές αγορές και ειδικότερα σε τμήματα

τουριστικών αγορών. Έτσι μπορούμε να εξετάσουμε τους συνδυασμούς που
δημιουργούνται από αυτές τις δύο συνιστώσες - προϊόντα και αγορές.
Όπως φαίνεται στο παραπάνω σχήμα στην περίπτωση της αξιοποίησης της
υφιστάμενης αγοράς, η επιχείρηση εκμεταλλεύεται την καλή εντύπωση και εμπειρία
που έχουν οι πελάτες της και τους προωθεί ένα νέο προϊόν. Ενώ στην περίπτωση
του υφιστάμενου προϊόντος προσπαθεί με βάση την ήδη επιτυχή διάθεσή του σε
ορισμένες αγορές, να το προωθήσει και σε άλλες (νέες). Η τελευταία περίπτωση του
«Νέου προϊόντος σε νέα αγορά» περιέχει και το μεγαλύτερο ρίσκο για την επιχείρηση.
Δ.ΥΠ.Α.

Η περίπτωση ανάπτυξης νέων προϊόντων μπορεί να επιτευχθεί μ' έναν από τους
τρεις τρόπους
Μεταβολή των προσφερόμενων τουριστικών προϊόντων

1 .Με βελτίωση ποιότητας
2. Με προσδιορισμό νέων χρήσεων και χαρακτηριστικών
3. Με ανακαίνιση της εμφάνισης των προϊόντων
Μεταβολή της αγοράς προς την οποία απευθύνεται ο τουριστικός παραγωγός

1. Με είσοδο σε νέα τμήματα της αγοράς
2. Με μετάταξη πελατών που δεν ήταν καταναλωτές
3. Με προσέλκυση πελατών του ανταγωνισμού
Μεταβολή του μείγματος παρουσίασης του τουριστικού προϊόντος

1. Με μεταβολή τιμολογιακής πολιτικής (συνηθισμένο)
2. Με αλλαγή επιλογών καναλιών διανομής
3. Με μεταβολή στις ενέργειες προώθησης πωλήσεων
Η τελική επιλογή δεν μπορεί να επιβληθεί «εκ των άνω». Πρέπει να αποτελεί
συνειδητή απόφαση του τουριστικού παραγωγού, η σε περίπτωση τουριστικού
προορισμού, των τοπικών παραγόντων, των τουριστικών επιχειρηματιών του
τουριστικού προορισμού, αλλά και του ευρύτερου κοινού, γιατί όλοι οι πολίτες
επηρεάζουν την αντίληψη που αποκομίζει ο τουρίστας από μια περιοχή.
8.2.7.6. Ποιότητα του τουριστικού Προϊόντος

Δ.ΥΠ.Α.

Ακούμε πολύ να συζητείται τα τελευταία χρόνια η

«Ιδέα της ποιότητας» και η «ανάγκη για ποιοτικά
προϊόντα». Είναι λοιπόν, σωστό να αναφερθούμε
με συντομία, σε ορισμένα στοιχεία για την
ποιότητα. Στο επιχειρησιακό περιβάλλον της τουριστικής επιχείρησης, μιας
κατεξοχήν επιχείρησης παροχής υπηρεσιών, η ποιότητα αντιστοιχεί με το κατά πόσο
το προϊόν καλύπτει τις προσδοκίες του πελάτη.
Οι προσδοκίες αυτές διαμορφώνονται στην

περίοδο που ενεργοποιείται η "διαδικασία της
τουριστικής απόφασης" η οποία επηρεάζεται
από διάφορες ομάδες παραγόντων, (όπως η
κοινωνικό-οικονομική τοποθέτηση του πελάτη
και της οικογενείας του, η αντίληψή του για τα
χαρακτηριστικά του προορισμού, τα
αποτελέσματα των ενεργειών προώθησης των διαφόρων τουριστικών προϊόντων,
και άλλες επιρροές), τις οποίες έχουμε ήδη συζητήσει.
Οι παράγοντες αυτοί αναφέρονται στις δύο διαστάσεις της ποιότητας, δηλαδή στην
απτή (υλική) και στην άυλη (ψυχολογική) διάσταση της ποιότητας. Ενδεικτικά
παρουσιάζονται οι παράγοντες ως προς το κοινό πελατών.
Άυλη διάσταση
Εξυπηρέτηση
Συμπεριφορά προσωπικού
Υλική διάσταση
Λειτουργικότητα χώρων
Παρεχόμενες υπηρεσίες/δραστηριότητες
Εξοπλισμός
Τιμολογιακή αξία προϊόντων
Δ.ΥΠ.Α.

Η ποιοτική εικόνα της τουριστικής επιχείρησης απορρέει κυρίως, από την φιλοσοφία
της επιχείρησης όπως αυτή εκφράζεται είτε συγκεκριμένα (π.χ. γραπτά κείμενα,
ομιλίες των διευθυνόντων, κλπ.), είτε με τη γενικότερη συμπεριφορά των εκ
προσώπων της ιδιοκτησίας και των ανώτερων διοικητικών στελεχών.
Η ικανοποίηση του πελάτη εξαρτάται και από την επιχειρησιακή πολιτική. Όταν η
πολιτική είναι «διατήρηση και καλλιέργεια του πελάτη», η οικονομική
αποδοτικότητα είναι καλύτερη. Να δούμε παρακάτω μερικά παραδείγματα
«ποιότητας εξυπηρέτησης πελάτη»
Σε έρευνα που έγινε μεταξύ 400 ανωτέρων

στελεχών των μεγαλύτερων αμερικανικών
επιχειρήσεων το 1990, (από την Opinion
Research Corp. του New Jersey), οι
περισσότεροι επισήμαναν ότι το ενδιαφέρον για
τον πελάτη για μια αεροπορική εταιρεία, είναι
τόσο σημαντικό όσο και η έγκαιρη παράδοση
αποσκευών. Αντίστοιχα, έρευνα κατά την ίδια περίοδο, από την εταιρία συμβούλων
Ernst_ Young, μεταξύ πελατών μεγάλων επιχειρήσεων παροχής υπηρεσιών (όπως
τράπεζες), επιβεβαίωσε ότι οι πελάτες θεωρούν ότι η επιχείρηση διαφοροποιείται
από το επίπεδο εμπέδωσης νοοτροπίας 'εξυπηρέτησης του πελάτη στο προσωπικό
της. Η νοοτροπία αυτή εκφράζεται, ως παράδειγμα, μεταξύ άλλων, από τη χρήση ή
μη του ονόματος του πελάτη στην επαφή του με το προσωπικό της επιχείρησης.
Όλοι μας ξέρουμε ότι το μεγάλο μέρος της τουριστικής

μας υποδομής φτιάχτηκε πριν από χρόνια, για να
ικανοποιήσει τη ζήτηση που υπήρχε για φτηνή διαμονή
στον ήλιο και τη θάλασσα. Από τότε όμως μέχρι σήμερα
πέρασαν χρόνια και μολονότι ακόμη σήμερα υπάρχει
ζήτηση αυτού του προϊόντος, θα πρέπει να
Δ.ΥΠ.Α.

καταλάβουμε ότι η αγορά έγινε περισσότερο περίπλοκη και απαιτητική. Ο τουρίστας

επιλέγει πλέον τον τόπο διακοπών του συνδυάζοντας το πακέτο ελκυστικής τιμής με
ποιότητα προσφερόμενων υπηρεσιών. Πριν από μερικά χρόνια, η πίεση για χαμηλές
τιμές σε συνδυασμό με το υψηλό λειτουργικό κόστος των ξενοδοχείων που οδηγεί σε
μικρό περιθώριο κέρδους, είχε κάνει πολύ δύσκολη την προσπάθεια για παροχή
υπηρεσιών υψηλού επιπέδου, και είχε δημιουργήσει αρνητικό αντίκτυπο στο
τουριστικό προϊόν της χώρας μας.
Ευτυχώς, όλοι οι τουριστικοί παραγωγοί έχουν συνειδητοποιήσει τη σημασία της

ποιότητας και συνεχώς προσπαθούν να βελτιώσουν την ποιοτική εικόνα του
ελληνικού τουριστικού προϊόντος. Είναι χαρακτηριστικό ότι τα τελευταία χρόνια με τη
διαδικασία της πιστοποίησης ποιότητας κατά ISO πολλές τουριστικές επιχειρήσεις
έχουν επιλέξει να μπουν στη διαδικασία απόκτησης του Πιστοποιητικού Ποιότητας,
προκειμένου να εξασφαλίζουν για τους πελάτες τους καλύτερες υπηρεσίες.
Δυστυχώς, λόγω του ισχυρού ανταγωνισμού

των άλλων μεσογειακών χωρών (Τουρκία,
Ισπανία, Πορτογαλία, Τυνησία, Αίγυπτος,
Κύπρος) που καταφέρνουν να έχουν
χαμηλότερες τιμές με αναβαθμισμένες
υπηρεσίες, είμαστε υποχρεωμένοι να συνεχίζουμε, έστω και με μικρό τελικά κέρδος,
να προσφέρουμε υπηρεσίες ποιότητας , εάν θέλουμε να κρατήσουμε και με
πιθανότητες μελλοντικής αύξησης το κομμάτι της τουριστικής «Πίτας» που μας
αναλογεί.
Οι εργαζόμενοι στον τουρισμό πρέπει να στοχεύουμε

στην ικανοποίηση, στο τι περιμένει ο πελάτης από εμάς
και όχι στο τι εμείς νομίζουμε ότι πρέπει να δώσουμε
στον πελάτη. Αυτό απαιτεί συνεχή «κατήχηση» όλων
μας στην παροχή ποιοτικής υπηρεσίας, και κυρίως για
το προσωπικό των τουριστικών επιχειρήσεων, που
Δ.ΥΠ.Α.

πρέπει να εφαρμόζει «Προσφορά ποιοτικών υπηρεσιών», όπως:
• Το ζεστό, ειλικρινές καλωσόρισμα

• Τη χαμογελαστή πρόληψη, πρόβλεψη και ικανοποίηση των απαιτήσεων των
πελατών
• Το χαρούμενο και ζεστό αποχαιρετισμό
Έτσι οι πελάτες-φιλοξενούμενοι θα ευχαριστηθούν, γιατί ποιότητα στον τουρισμό

σημαίνει ότι «Πέρασες καλά στις διακοπές σου».
Δ.ΥΠ.Α.

8.2.8. Το Τουριστικό Μείγμα: Η Πολιτική των Τιμών
8.2.8.1. Η Έννοια της πολιτικής των τιμών
Ο προγραμματισμός για την τιμολογιακή πολιτική, οι στόχοι που θα επιδιωχθούν και

οι τρόποι άσκησης αυτής της πολιτικής είναι ένα σύνολο αποφάσεων τις οποίες
πρέπει να πάρει η διοίκηση της επιχείρησης μαζί με το τμήμα Μάρκετινγκ.
Η τιμή στην οποία αποφασίζεται να προσφερθεί ένα τουριστικό προϊόν, ασκεί χωρίς
άλλο σημαντική επίδραση στις πωλήσεις της τουριστικής επιχείρησης που το
παράγει ή το διαθέτει στην τουριστική αγορά. Επίσης, από την τιμή του προϊόντος
προσδιορίζονται τα έσοδα και τα κέρδη της τουριστικής επιχείρηση.
Η τιμολόγηση του τουριστικού προϊόντος θα μπορούσε να ορισθεί ως ο

καθορισμός της αξίας (σε χρηματικές μονάδες) ανταλλαγής ενός τουριστικού
προϊόντος.
Σε πολλές περιπτώσεις ο καθορισμός των τιμών αποτελεί ένα μικρό σχετικά

πρόβλημα, ιδιαίτερα όταν το προσφερόμενο προϊόν είναι πανομοιότυπο με αυτό των
ανταγωνιστών μας. Για παράδειγμα, σε μία ξενοδοχειακή μονάδα της περιοχής μας,
κανένας τουρίστας δε θα ήθελε να πληρώσει υψηλότερη τιμή για το δικό μας δωμάτιο,
εφόσον γνωρίζει ότι σχεδόν το ίδιο δωμάτιο των ανταγωνιστών μας έχει χαμηλότερη
τιμή.
Σε άλλες περιπτώσεις ο προσδιορισμός της τιμής πώλησης του τουριστικού

προϊόντος δεν είναι τόσο απλό θέμα και απαραίτητα ο επιχειρηματίας θα πρέπει να
γνωρίζει και να υπολογίζει πολλά οικονομικά μεγέθη και στοιχεία όπως:
• Την ελαστικότητα της ζήτησης του προϊόντος ως προς την τιμή.

• Την ελαστικότητα της ζήτησης του προϊόντος ως προς το εισόδημα των
πελατών της επιχείρησης.
• Το ύψος των σταθερών και μεταβλητών δαπανών.
Δ.ΥΠ.Α.

• Τις εκπτώσεις που μπορεί να κάνει η επιχείρηση (π.χ. σε άτομα κάτω των 18
ετών κλπ.).
• Την τιμή που έχουν τα ομοειδή και ανταγωνιστικά προϊόντα κλπ..
Η τιμή του τουριστικού προϊόντος αποτελεί ένα από τα πλέον σημαντικά όπλα του
Μάρκετινγκ, ενώ ταυτόχρονα διαδραματίζει καθοριστικό ρόλο στο μείγμα Μάρκετινγκ
της τουριστικής επιχείρησης. Ο προσδιορισμός της τιμής του τουριστικού προϊόντος
δεν είναι μόνο αποτέλεσμα των δυνάμεων της προσφοράς και της ζήτησης αλλά και
άλλων παραγόντων όπως είναι οι γενικότερες οικονομικές συνθήκες που επικρατούν.
Συνοψίζοντας, θα λέγαμε ότι η τιμολόγηση του τουριστικού προϊόντος εκτελεί δύο

ρόλους που μερικές φορές είναι αντίθετοι μεταξύ τους, ο ένας ρόλος της είναι να
αποτελεί τον άμεσο καθοριστικό παράγοντα για την κερδοφορίας της επιχείρησης και
o άλλος ρόλος της είναι η άσκηση του Μάρκετινγκ στην προώθηση του προϊόντος
μέσω της τιμής που μπορεί να λειτουργήσει σαν μαγνήτης για τους πελάτες.
8.2.8.2. Παράγοντες που επηρεάζουν τον καθορισμό της τιμής
Στα πλαίσια της εφαρμογής του τουριστικού Μάρκετινγκ η τιμολογιακή πολιτική της
επιχείρησης στοχεύει στο να διευρύνει το μερίδιο της στην τουριστική αγορά. Οι
επιχειρήσεις, συνήθως, προσπαθούν να κρατήσουν τις τιμές τους σε χαμηλά
επίπεδα και προσπαθούν να αυξήσουν τα κέρδη τους μειώνοντας το παραγωγικό και
το λειτουργικό τους κόστος ή προσπαθούν να επιτύχουν οικονομίες κλίμακας. Οι
πληροφορίες για την τιμή, στην οποία προσφέρουν το προϊόν οι ανταγωνιστές, είναι
από τους βασικούς παράγοντες που προσδιορίζουν την τιμή πώλησης του
Ένας άλλος παράγοντας με αυξημένη βαρύτητα για τον καθορισμό της τελικής τιμής
της προσφοράς του τουριστικού προϊόντος είναι το επίπεδο της ζήτησης του
προϊόντος στην τουριστική αγορά.
Δ.ΥΠ.Α.

Στην τελική διαμόρφωση της τιμολογιακής πολιτικής μπορούμε να κατατάξουμε τους

παράγοντες που επιδρούν σε δύο κατηγορίες, στους εσωτερικούς παράγοντες και
στους εξωτερικούς παράγοντες. Οι εσωτερικοί και οι εξωτερικοί παράγοντες και οι
υποδιαιρέσεις τους, που αναλύονται παρακάτω, φαίνονται στον πίνακα και θα
αναλύσουμε εν συντομία ορισμένους από αυτούς:
Παράγοντες Που Επιδρούν Στην Τιμολόγηση Του Τουριστικού Προϊόντος

Εσωτερικοί Εξωτερικοί
Το Συνολικό Κόστος Λειτουργίας Οι Οικονομικές Διακυμάνσεις
Τα Μεταβλητό Κόστος Οι Μεσάζοντες
Το Μέσο Συνολικό Κόστος Η Μορφή της Αγοράς

Το Οριακό Κόστος πλήρης ανταγωνισμός
μονοπώλιο
Το σημείο ισορροπίας της Αγοράς
μονοπωλιακός ανταγωνισμός
Η Ελαστικότητα ως προς την τιμή ολιγοπώλιο
Η Εισοδηματική Ελαστικότητα
Το ύψος της εκμετάλλευσης των πάγιων

στοιχείων της επιχείρησης
8.2.8.2.1. Οι εσωτερικοί παράγοντες
Οι εσωτερικοί παράγοντες που προσδιορίζουν την τιμή του τουριστικού προϊόντος

είναι λογιστικοί και έχουν σχέση με τα λειτουργικά έξοδα, το οριακό κόστος το μέσο
κόστος κλπ. Τις πηγές των στοιχείων αυτόν τις αναζητούμε στα οικονομικά στοιχεία
της επιχείρησης. Μερικοί από τους σημαντικότερους παράγοντες είναι:
Δ.ΥΠ.Α.

Το Συνολικό Κόστος της επιχείρησης μπορούμε να το διακρίνουμε στο σταθερό

κόστος (είναι αυτό που δε μεταβάλλεται, όταν η παραγωγή του προϊόντος
αυξομειώνεται π.χ. τα ενοίκια των κτιρίων, οι μισθοί του μονίμου προσωπικού κλπ.)
και το μεταβλητό κόστος (είναι τα έξοδα που ακολουθούν τη μεταβολή της
παραγωγής π.χ. τα εργατικά, τα μεταφορικά, τα καύσιμα κλπ.).
Το Μεταβλητό Κόστος στην τουριστική επιχείρηση τα διακρίνουμε σε αύξον κόστος

(αυξάνεται το κόστος όσο η παραγωγή αυξάνεται είτε αναλογικά είτε όχι π.χ. η
πρώτη ύλη, τα μεταφορικά κ.λπ.) και φθίνον κόστος (είναι το κόστος που αυξάνεται
με φθίνοντα ρυθμό όσο η παραγωγή αυξάνεται
Το Μέσο Συνολικό κόστος. Πρέπει οι υπεύθυνοι να γνωρίζουν το μέσο συνολικό

κόστος (το κατά μονάδα κόστος) του τουριστικού προϊόντος, αφού αυτό παίζει
καθοριστικό ρόλο στη διαμόρφωση της τιμής διάθεσης του. Το μέσο συνολικό κόστος
χωρίζεται στο μέσο σταθερό κόστος και στο μέσο μεταβλητό κόστος.
Το οριακό κόστος Εμφανίζει το ρυθμό μεταβολής του συνολικού κόστους όταν η

έξοδος π αλλάζει κατά μία μονάδα.
Το οριακό κόστος είναι μια σημαντική ποσότητα για μια επιχείρηση, επειδή η
απόφαση μιας ταξιδιωτικής επιχείρησης να αυξήσει την παραγωγή κατά μία μονάδα
θα πρέπει να ληφθεί αφού συγκριθεί το κόστος αυτής της μονάδας (δηλ. οριακό
κόστος) με τα έσοδα από την πώληση αυτής της μονάδας. μονάδα. Το οριακό κόστος
δεν είναι το κόστος παραγωγής μιας συγκεκριμένης τελικής μονάδας τουριστικού
προϊόντος, αλλά η μεταβολή στο συνολικό κόστος παραγωγής μιας συγκεκριμένης
μονάδας προϊόντος.
Η θεωρία της ζήτησης του καταναλωτή χρησιμοποιείται ευρεία στην τιμολόγηση.

Στην περίπτωση αυτή οι αποφάσεις για την τιμολόγηση είναι πολύ επηρεασμένες
από τις προτιμήσεις του αγοραστή. Βέβαια, η ζήτηση του τουριστικού προϊόντος
Δ.ΥΠ.Α.

μόνη της δεν αποτελεί επαρκές κριτήριο για τον καθορισμό των τιμών, διότι Βασικό
ρόλο έχει και η προσφορά.
Γενικά μπορούμε να πούμε ότι οι τιμές καθορίζονται από την αλληλεπίδραση των
δυνάμεων της προσφοράς και της ζήτησης.
Η εισοδηματική ελαστικότητα του τουριστικού προϊόντος. Ανεξάρτητα από τη

μεταβολή της τιμής (με σταθερή τιμή) στην οποία προσφέρεται το τουριστικό προϊόν,
όταν το εισόδημα των καταναλωτών μεταβληθεί, τότε μεταβάλλεται και η ζήτηση των
τουριστικών υπηρεσιών και προϊόντων.
Το ύψος της εκμετάλλευσης των πάγιων στοιχείων της επιχείρησης. Το ύψος

της εκμετάλλευσης των παγίων στοιχείων της επιχείρησης μπορεί να μειώσει το μέσο
κόστος και την τιμή πώλησης του τουριστικού προϊόντος, αυξάνοντας την παραγωγή
της ή κάνοντας προσφορές διαφόρων τουριστικών πακέτων στην πελατεία της.
Παράδειγμα: Υποθέτουμε ότι μία ξενοδοχειακή μονάδα δυναμικότητας 300

δωματίων, έχει σταθερό κόστος (επιμερισμένο ανά ημέρα) 10.000 € και το μεταβλητό
κόστος ανά δωμάτιο είναι 6 € την ημέρα. Η πληρότητα του ξενοδοχείου είναι 60%. Η
τιμή πώλησης του δωματίου είναι 50 €. Η επιχείρηση αποφασίζει να εκμεταλλευτεί
όλη την παραγωγική της δυναμικότητα. Για να το πετύχει αυτό κάνει προσφορά προς
την πελατεία της και χαμηλώνει την τιμή πώλησης σε 45 € ανά δωμάτιο. Μετά από
Δ.ΥΠ.Α.

αυτή την κίνηση αναμένεται να ανέλθει η πληρότητα στο 90%. Τότε συμβαίνουν τα
εξής:
Σταθερό Μεταβλητό Συνολικό Συνολικά Κέρδος

Ύψος πωλήσεων
κόστος κόστος κόστος Έσοδα ή Ζημία
300×60%=180 10.000 € 180×6 =1080 € 11080 € 9000 € -2080 €
300×90%=2.70 10.000 € 270×6 =1620 € 11620 € 12150 € +530 €
Παρατηρούμε ότι, με την αύξηση της προσέλευσης των τουριστών, το μέσο κόστος
ανά δωμάτιο από 61.50 € μειώθηκε σε 43 € και η επιχείρηση, που αρχικά είχε
συνολική ζημιά 2080 €, μετά την προσφορά του τουριστικού πακέτου κάλυψε τη
ζημιά και παρουσίασε κέρδος 530 €. Ακόμη, η επιχείρηση, στην προσπάθεια της να
εκμεταλλευτεί την πλεονάζουσα παραγωγική δυναμικότητα, μπορεί να τιμολογήσει
ορισμένα προϊόντα σε τιμές κάτω του κόστους, και άλλα σε τιμές που να
υπερκαλύπτουν το κόστος.
8.2.8.2.2. Οι εξωτερικοί παράγοντες
Οι υπεύθυνοι του Μάρκετινγκ, πριν καθορίσουν τις τιμές των τουριστικών προϊόντων
της επιχείρησης τους, πρέπει να γνωρίζουν πώς οι φάσεις του οικονομικού κύκλου
(ύφεση, άνοδος, κρίση, κάθοδος), οι μεσάζοντες, η τιμολογιακή πολιτική της ηγετικής
επιχείρησης και άλλοι παράγοντες επηρεάζουν τη διαμόρφωση του κόστους του
τουριστικού προϊόντος βραχυχρόνια ή μακροχρόνια. Μερικοί από τους
σημαντικότερους εξωτερικούς παράγοντες είναι:
Οι Οικονομικές διακυμάνσεις.
Δ.ΥΠ.Α.

Οι οικονομικές διακυμάνσεις {ύφεση, άνοδος, κρίση, κάθοδος) είναι

χαρακτηριστικό στοιχείο της οικονομικής δραστηριότητας μιας χώρας. Επιδρούν στην
απασχόληση, στις επενδύσεις, στο επίπεδο τιμών και φυσικά στην τιμολογιακή
πολιτική της τουριστικής επιχείρησης για το προσφερόμενο προϊόν.
Σε περιόδους οικονομικής ύφεσης, όπου η ανεργία αυξάνεται, το εισόδημα

μειώνεται και τα κέρδη των επιχειρήσεων είναι πλέον αμφίβολα, η τουριστική
επιχείρηση δεν μπορεί να αυξήσει την τιμή του τουριστικού προϊόντος. Το
προσφερόμενο προϊόν έχει μεγάλη εισοδηματική ελαστικότητα και η ζήτηση του θα
μειωθεί.
Αντίθετα, σε περίοδο οικονομικής ανόδου, όπου η απασχόληση, το εισόδημα και

τα κέρδη των επιχειρήσεων αυξάνονται, μπορεί να προγραμματιστεί τέτοια
οικονομική πολιτική από την επιχείρηση που να περιλαμβάνει την άνοδο των τιμών
προσφοράς του τουριστικού προϊόντος. Την ίδια περίοδο η επιχείρηση μπορεί να
προγραμματίσει νέες επενδύσεις ή δραστηριότητες.
Βέβαια, οι επιχειρήσεις δεν πρέπει σε αυτή την περίπτωση να παρασυρθούν από την
πλεονάζουσα ενεργό ζήτηση του προϊόντος που δημιουργείται στην τουριστική
αγορά, και να σπεύσουν να αυξήσουν αλόγιστα την παραγωγική δραστηριότητα της
επιχείρησης τους, διότι είναι μαθηματικά βέβαιο ότι αυτό θα οδηγήσει σε μεγάλη
αύξηση των επενδύσεων με πιθανό αποτέλεσμα να ακολουθήσει πόλεμος τιμών
(συνεχείς μειώσεις τιμής ακόμη και κάτω του κόστους).
Οι μεσάζοντες του τουριστικού Μάρκετινγκ
Οι μεσάζοντες αποτελούν ένα σπουδαίο παράγοντα, ο οποίος επηρεάζει τις

αποφάσεις της τιμολόγησης του προϊόντος. Αυτό ισχύει, κατά κύριο λόγο, για τις
μικρές ή μεσαίες τουριστικές επιχειρήσεις οι οποίες διακινούν το τουριστικό προϊόν
μέσω των μεσαζόντων. Αυτό γίνεται, επειδή δεν έχουν την οικονομική
δυνατότητα να ξοδεύουν μεγάλα χρηματικά ποσά, για να προκαλέσουν ενεργή
Δ.ΥΠ.Α.

ζήτηση για τα προϊόντα τους στις τουριστικές αγορές και να τα διαθέσουν επικερδώς.
Κάθε μικρή η μεσαία τουριστική επιχείρηση πρέπει να λαμβάνει υπόψη της την
ενδεχόμενη αντίδραση των μεσαζόντων στις αποφάσεις της για την τιμολόγηση των
προϊόντων της.
Ο αντικειμενικός σκοπός των μικρών επιχειρήσεων είναι να πετύχουν την

καλύτερη δυνατή συνεργασία με εκείνους του μεσάζοντες των οποίων η φήμη
και η αξιοπιστία είναι γνωστή στην τουριστική αγορά.
Είναι γνωστό ότι οι μεσάζοντες κατ' αρχήν πουλούν και προωθούν τα προϊόντα, τα
οποία γνωρίζει καλά και τα ζητά ο πελάτης (έχει επισκεφτεί ξανά τον ίδιο προορισμό
ή έχει πολλές πληροφορίες). Όταν όμως ο πελάτης δε, ζητά το επώνυμο προϊόν π.χ.
ζητά διακοπές στην Ελλάδα, τότε μπορεί ο μεσάζων να προωθήσει όποιο προϊόν
θέλει και φυσικά θα προωθήσει αυτό το οποίο του επιτρέπει να αποκομίσει το
μεγαλύτερο κέρδος. Στην εικόνα βλέπουμε τους μεγαλύτερους μεσάζοντες (tour
operators) για τη ρωσική αγορά, που έφεραν τουρίστες στην Ελλάδα το 2017.
Πολλές φορές η συνεργασία της επιχείρησης και του μεσάζοντος είναι επιτυχής, αν
δοθούν στο μεσάζοντα τα αποκλειστικά δικαιώματα πάνω στο προϊόν. Αυτή η
δυνατότητα επιτρέπει στους μεσάζοντες να διαθέτουν στην αγορά προϊόντα κατά
αποκλειστικότητα και έτσι να διαφοροποιούνται από τους ανταγωνιστές τους.
Η μορφή τουριστικής αγοράς

Δ.ΥΠ.Α.

Όπως κάθε επιχείρηση έτσι και μία τουριστική επιχείρηση ανάλογα με τη μορφή
αγοράς στην οποία ανήκει το προϊόν που παράγει, διαμορφώνει και την αντίστοιχη
συμπεριφορά σχετικά με:
• την ποσότητα του προϊόντος που θα παράγει
• την τιμή στην οποία θα προσφέρει την ποσότητα αυτή
• τις ενέργειες που θα κάνει για να αυξήσει το κέρδος της
• Έτσι διαμορφώνονται τέσσερις μορφές αγοράς οι οποίες είναι: Η αγορά του
πλήρους ανταγωνισμού, του μονοπωλίου, του ολιγοπωλίου και η αγορά του
μονοπωλιακού ανταγωνισμού.
Τα κυριότερα χαρακτηριστικά των τεσσάρων αυτών βασικών μορφών της τουριστικής

αγοράς αναφέρονται παρακάτω και είναι:
Η αγορά του πλήρους ανταγωνισμού.

Η αγορά του τουριστικού προϊόντος θεωρείται πλήρως ανταγωνιστική, όταν έχει τα
εξής χαρακτηριστικά:
Υπάρχει μεγάλος αριθμός τουριστικών επιχειρήσεων που παράγουν το προϊόν.
Το προϊόν όλων των επιχειρήσεων είναι ομοιογενές.
Υπάρχει ελευθερία εισόδου και εξόδου των επιχειρήσεων στον κλάδο παραγωγής.
Η αγορά του μονοπωλίου.
Εάν μια τουριστική επιχείρηση παράγει ένα προϊόν όπου καμία άλλη δεν παράγει το
ίδιο προϊόν και όταν δεν υπάρχει κανένα στενό υποκατάστατο που να καλύπτει την
ίδια ανάγκη τότε λέμε ότι η επιχείρηση δραστηριοποιείται σε αγορά μονοπωλιακή.
Σε αυτή την περίπτωση, οι αγοραστές θα προμηθευτούν το προϊόν αποκλειστικά από

την τουριστική επιχείρηση που το προσφέρει. Η μονοπωλιακή επιχείρηση κυριαρχεί
στην αγορά του προϊόντος που προσφέρει, αφού δεν έχει κανένα ανταγωνισμό και
Δ.ΥΠ.Α.

έτσι έχει την δυνατότητα να προσδιορίζει σε όποιο ύψος θέλει την τιμή του προϊόντος
της.
Η αγορά του μονοπωλιακού ανταγωνισμού
Τα χαρακτηριστικά της αγοράς του μονοπωλιακού ανταγωνισμού είναι:

Υπάρχουν πολλές επιχειρήσεις που προσφέρουν το τουριστικό προϊόν (ομοιότητα με
τον πλήρη ανταγωνισμό).
Η κάθε επιχείρηση διαφοροποιεί το προϊόν της από τα προϊόντα των άλλων
επιχειρήσεων. Η διαφοροποίηση αυτή μπορεί να είναι σημαντική, ασήμαντη ή και
φανταστική και μπορεί να αφορά τη συσκευασία το χρώμα κ.λπ. Με αυτή την
ενέργεια η επιχείρηση προσπαθεί να διαφοροποιηθεί από τις άλλες και να αποκτήσει
μονοπωλιακό χαρακτήρα.
Η απόφαση για τον προσδιορισμό της τιμής του τουριστικού προϊόντος δεν εξαρτάται
από τις αποφάσεις των ανταγωνιστών, διότι το προϊόν έχει και κάποια μονοπωλιακή
μορφή με τις διαφοροποιήσεις που έχει από τα προϊόντα των άλλων επιχειρήσεων.
Η αγορά του ολιγοπωλίου
Όταν υπάρχει μικρός αριθμός τουριστικών επιχειρήσεων, που να ελέγχει την αγορά
του τουριστικού προϊόντος και το προϊόν να είναι ομοιογενές ή και ελαφρώς
διαφοροποιημένο, τότε λέμε ότι η αγορά στην οποία δραστηριοποιείται η επιχείρηση
είναι αγορά του ολιγοπωλίου. Σε αυτή την αγορά υπάρχει έντονη αλληλεξάρτηση
μεταξύ των επιχειρήσεων που προσφέρουν το προϊόν, έτσι ώστε κάθε κίνηση της
επιχείρησης να κατακτήσει ένα μερίδιο μεγαλύτερο στην αγορά προκαλεί την άμεση
αντίδραση των άλλων. Αυτή η κατάσταση πολλές φορές οδηγεί σε διαδοχικές
μειώσεις της τιμής, το λεγόμενο «Πόλεμο τιμών».
Για να αποφύγουν αυτό οι τουριστικές επιχειρήσεις συμφωνούν σε προσφορά του

προϊόντος στην ίδια τιμή ή διαμορφώνουν την τιμή τους όλες σύμφωνα με την τιμή
Δ.ΥΠ.Α.

της ηγετικής επιχείρησης (είναι αυτή που έχει την καλύτερη πληροφόρηση για την
αγορά και το καλύτερο Μάρκετινγκ).
8.2.8.3. Μέθοδοι προσδιορισμού των τιμών των τουριστικών προϊόντων
Ο ορισμός της τιμής προσφοράς του τουριστικού προϊόντος δεν είναι πάντοτε εύκολη
υπόθεση και εξαρτάται από πολλούς παράγοντες. Οι σημαντικότεροι παράγοντες
φαίνονται στο παρακάτω σχήμα και στην συνέχεια αναλύονται.
Ο καθορισμός της τιμής του τουριστικού προϊόντος με βάση το κόστος

Δ.ΥΠ.Α.

Το κόστος χρησιμοποιείται πολλές φορές ως η βάση για την τιμολόγηση του

τουριστικού προϊόντος. Η μέθοδος αυτή είναι απλή, γι' αυτό είναι δημοφιλής στις
μικρές κυρίως τουριστικές επιχειρήσεις. Η μέθοδος αυτή βασίζεται στον υπολογισμό
του μέσου συνολικού κόστους (το κόστος ανά μονάδα προϊόντος) του προϊόντος με
την προσθήκη ενός μικρού ποσοστού κέρδους.
Τη μέθοδο αυτής της τιμολόγησης κυρίως το χρησιμοποιούν οι μεσάζοντες του

τουριστικού προϊόντος που ασχολούνται ή με τη χονδρική ή με τη λιανική πώληση
του προϊόντος. Αυτό που κάνουν είναι να προσθέσουν στην τιμή κτήσης ένα ποσό
που εκτιμούν ότι θα καλύψει όλα τα έξοδα τους και θα αφήσει κάποιο λογικό κέρδος.
Αυτός ο τύπος τιμολόγησης είναι εύκολος, αλλά έχει αρκετά μειονεκτήματα όπως για
παράδειγμα, δεν λαμβάνει υπ' όψη του τον ήδη υπάρχοντα ανταγωνισμό, την
κατάσταση της αγοράς, δε στοχεύει σε ορισμένο τμήμα της αγοράς κ.λπ..
Ο καθορισμός της τιμής του τουριστικού προϊόντος με βάση την ανάλυση του
σημείου ισορροπίας
Η τιμολόγηση του τουριστικού προϊόντος μπορεί να προσεγγιστεί και από την πορεία
των γενικών εσόδων και των συνολικών εξόδων της επιχείρησης. Το σημείο Ν στο
οποίο τα έσοδα της επιχείρησης είναι ίσα με τα έξοδα λέγεται σημείο ισορροπίας (ή
νεκρό σημείο).
Δ.ΥΠ.Α.

Η ανάλυση του σημείου ισορροπίας δίνει την ευκαιρία στην επιχείρηση να γνωρίζει
από ποιες πωλήσεις και πάνω πραγματοποιούνται κέρδη και έτσι μπορεί η
τουριστική επιχείρηση να τιμολογήσει το προϊόν της, αφού προϋπολογίσει βάση
στοιχείων τη ζήτησή του.
Βέβαια, η τιμολόγηση με Βάση το σημείο ισορροπίας δε λύνει όλα τα προβλήματα

τιμολόγησης, διότι στις τουριστικές επιχειρήσεις το κόστος έχει πολύ μεγάλες
διακυμάνσεις. Πάντως, είναι αρκετά χρήσιμη η ανάλυση του σημείου ισορροπίας,
ιδίως εάν χρησιμοποιηθεί μαζί με την ανάλυση της συνολικής τουριστικής ζήτησης.
Ο καθορισμός της τιμής του τουριστικού προϊόντος με βάση το οριακό του

κόστος
Δ.ΥΠ.Α.

Με τη μέθοδο αυτή η τιμολόγηση του τουριστικού προϊόντος γίνεται, αφού κληθεί η

επιχείρηση να γνωρίσει το οριακό κόστος του προϊόντος καθώς και το οριακό έσοδο
για κάθε μονάδα προϊόντος που προσφέρει στον καταναλωτή.
Το οριακό έσοδο της τουριστικής επιχείρησης είναι το εισόδημα που συγκεντρώνει

αυτή από τη διάθεση της τελευταίας μονάδας της στην τουριστική αγορά. Η διάθεση
του προϊόντος της επιχείρησης θα συνεχίζεται όσο το οριακό έσοδο είναι μεγαλύτερο
από το οριακό κόστος.
Ο καθορισμός της τιμής του τουριστικού προϊόντος με βάση την τιμή που
καθορίζει ο ανταγωνισμός
Όταν οι τουριστικές επιχειρήσεις προσφέρουν ένα προϊόν το οποίο δεν είναι

σημαντικά διαφοροποιημένο από το προϊόν των ανταγωνιστών τους, τότε μπορούν
να τιμολογήσουν το προϊόν τους, με βάση την τιμή με την οποία προσφέρουν το
προϊόν οι ανταγωνιστές τους. Ακόμη, όταν η τουριστική επιχείρηση βρεθεί σε αγορά
ολιγοπωλίου και προσφέρει προϊόν με ανελαστική ζήτηση, τότε η τιμή του είναι κοινή
με την τιμή των επιχειρήσεων του ολιγοπωλίου ή με την τιμή της ηγετικής
επιχείρησης του κλάδου.
Δ.ΥΠ.Α.

8.2.8.4. Μορφές πολιτικής τιμών
Η πολιτική τιμών παίρνει διάφορες μορφές, ώστε να προωθήσει το προϊόν με την

κατάλληλη τιμή στην πελατεία που στοχεύει η επιχείρηση. Οι μορφές της
τιμολογιακής πολιτικής φαίνονται στο παρακάτω σχήμα.
Διακριτική τιμολόγηση
Η τιμή του προϊόντος αποτελεί ένα χρήσιμο εργαλείο για τη Διεύθυνση Μάρκετινγκ
και της δίνει την ευχέρεια να εφαρμόσει διακριτική τιμολόγηση. Η διακριτική
τιμολόγηση επιτρέπει στην επιχείρηση να καθορίζει δύο ή περισσότερες τιμές
πώλησης για το ίδιο προϊόν. Για παράδειγμα, η διανυκτέρευση για τα παιδιά να είναι
25% φθηνότερη από των γονέων. Οι προϋποθέσεις για την εφαρμογή της διακριτικής
τιμολόγησης είναι:
• Τα διάφορα τμήματα της αγοράς να δείχνουν διαφορετική ένταση ζήτησης.

• Οι ανταγωνιστές μας δεν πρέπει να μπορούν να πουλήσουν φθηνότερα σε
ένα τμήμα στο οποίο ισχύει χαμηλότερη τιμή.
• Να μην υπάρχουν άμεσα υποκατάστατα στην αγορά.
Δ.ΥΠ.Α.

Οι μορφές διακριτικής τιμολόγησης είναι:
• Ειδική τιμολόγηση σε ορισμένες ομάδες πελατών π.χ. σε μαθητές, φοιτητές,

άτομα τρίτης ηλικίας.
• Τιμολόγηση με βάση το χρόνο όπου οι τιμές κυμαίνονται κατά εποχή, ημέρα
και ώρα π.χ. τα τιμολόγια της Δ.Ε.Η του Ο.Τ.Ε. κ.λπ.
• Τιμολόγηση με βάση τη θέση π.χ. στο αεροπλάνο, το θέατρο κ.λπ.
• Τιμολόγηση με βάση τη μορφή του προϊόντος και τις διαφορετικές εκδόσεις,
οι οποίες τιμολογούνται διαφορετικά.
Τιμολόγηση με βάση τον κύκλο ζωής ενός προϊόντος
Όλα σχεδόν τα προϊόντα έχουν ένα κύκλο ζωής, ο κύκλος ζωής αρχίζει με την
εμφάνιση τους στην αγορά. Ένα προϊόν όταν εμφανίζεται στην αγορά είναι μοναδικό
και τελείως διαφορετικό από τα κυκλοφορούντα ήδη προϊόντα του ίδιου είδους. Κατά
την εμφάνιση του αγαθού στην αγορά οι υπεύθυνοι του Μάρκετινγκ πρέπει να
φροντίσουν για την προώθηση, τη διανομή και τη δημιουργία ζήτησης, έτσι ώστε να
καταστεί επιθυμητό. Στο πρώτο στάδιο ζωής του προϊόντος η τιμή καθορίζεται από
την επιχείρηση χωρίς την ύπαρξη ανταγωνιστών στην αγορά.
Το γεγονός αυτό παρέχει στη διοίκηση μεγάλη ευχέρεια του καθορισμού τιμής
(διακριτική τιμολόγηση) τέτοιας που να βοηθά στην προώθηση του προϊόντος στην
αγορά. Βέβαια πολύ λίγα προϊόντα παραμένουν «μοναδικά» για μεγάλο χρονικό
διάστημα, επειδή ακριβώς αυτά αντιγράφονται ή παράγονται τελειότερα προϊόντα
από άλλες επιχειρήσεις. Οι υπεύθυνοι του Μάρκετινγκ προσπαθούν με τις
δραστηριότητες τους να διαφυλάξουν το προϊόν, έτσι ώστε να μην καταστεί αυτό
«Κοινό εμπόρευμα». Όταν παύσει το προϊόν να είναι μοναδικό, τότε π τιμολόγηση
του γίνεται σύμφωνα με τον ανταγωνισμό που επικρατεί στην αγορά. Η επιχείρηση
αμυνόμενη και προσπαθώντας να διατηρήσει τη «μοναδικότητα» του προϊόντος και
να κρατήσει τη θέση της στην αγορά προσπαθεί να τονίσει και να διαφημίσει τα
Δ.ΥΠ.Α.

ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του αγαθού. Πολλές επιχειρήσεις καταφέρνουν να

διατηρήσουν τη μοναδικότητα του αγαθού κάνοντας βελτιώσεις και αλλαγές στη
μορφή, τη συσκευασία κλπ.
Στρατηγική τιμολόγησης νέου προϊόντος κατά την εισαγωγή του στην αγορά
Για την εισαγωγή ενός νέου προϊόντος σε μία αγορά μπορεί να χρησιμοποιήσουμε
δύο βασικές στρατηγικές τιμολόγησης:
Η πρώτη στρατηγική είναι η εισαγωγή του νέου τουριστικού προϊόντος στην αγορά
με υψηλή τιμή (εκμεταλλεύεται η επιχείρηση τη μοναδικότητα του αγαθού και την
ανελαστικότητα της αρχικής του ζήτησης) που στόχο έχει τους αγοραστές υψηλού
εισοδήματος. Αργότερα, όταν το προϊόν από μοναδικό γίνει κανονικό, η επιχείρηση
θα μειώσει την τιμή του αγαθού και θα απευθυνθεί σε αγοραστές κατώτερης
εισοδηματικής τάξης. Γραφικά η τιμολόγηση μπορεί να παρασταθεί ως εξής:
Δεύτερη στρατηγική είναι η εισαγωγή του νέου προϊόντος στην στοχευμένη αγορά με
μία χαμηλή τιμή με σκοπό την γρήγορη εξάπλωση του προϊόντος σε όλα τα
στρώματα της αγοράς. Με αυτή την πολιτική ο επιχειρηματίας επιθυμεί να
δημιουργήσει μια μαζική ζήτηση για το προϊόν και να εμποδίσει την είσοδο
Δ.ΥΠ.Α.

ανταγωνιστών στην αγορά εξαιτίας του χαμηλού ποσοστού κέρδους. Η στρατηγική

αυτή εφαρμόζεται όταν:
Η ελαστικότητα ζήτησης του νέου προϊόντος ως προς την τιμή είναι μεγάλη.
Η παραγωγή του προϊόντος εκμεταλλεύεται τις οικονομίες κλίμακας και έχει φθίνον
κόστος με την αύξηση της παραγωγής.
Το προϊόν απευθύνεται σε μεγάλο μερίδιο της αγοράς.
Ο κύκλος ζωής του προϊόντος είναι μεγάλος.
Το προϊόν έχει στενά υποκατάστατα.
Τιμολόγηση με στόχο την προώθηση των πωλήσεων
Η μέθοδος αυτή σκοπό έχει την γρήγορη αύξηση των πωλήσεων με την παροχή
στον αγοραστή περισσοτέρων αγαθών απ' ότι πληρώνει. Η μέθοδος αυτή
χρησιμοποιείται σε περιόδους πτώσης των πωλήσεων. Οι κυριότεροι τρόποι
έκφρασης της είναι:
Η τιμή του τουριστικού προϊόντος να είναι ίση με το κόστος του ή και μικρότερη.
Να χρησιμοποιούνται και άλλα μέσα για την προώθηση των πωλήσεων όπως
κουπόνια, δωρεάν δείγματα κ.λπ.
Δ.ΥΠ.Α.

Παράδειγμα: Υποθέτουμε ότι οι πωλήσεις μιας τουριστικής επιχείρησης ανέρχονται

σε 150.000 ευρώ, το μεταβλητό της κόστος ανέρχεται στο 70% των πωλήσεων και το
σταθερό της κόστος είναι 14.000 ευρώ. Η επιχείρηση αποφασίζει να προωθήσει τις
πωλήσεις της δίνοντας δώρα ή κουπόνια που Βαρύνουν τις πωλήσεις σε ποσοστό 4%
και αυξάνει τις πωλήσεις της κατά 20% τότε το αποτέλεσμα της επιχείρησης είναι:
Κανονική Τιμολόγηση Τιμολόγηση προώθησης

Πωλήσεις 150.000 € 180.000 €
Μεταβλητό Κόστος 105.000 € 126.000 €
Σταθερά Έξοδα 14.000 € 14.000 €
Κόστος Προσφορών -------- 7.200 €
ΚΑΘΑΡΟ ΚΕΡΔΟΣ 31.000 € 32.800 €
Παρατηρούμε ότι η επιχείρηση αποκομίζει κέρδος εφαρμόζοντας την πολιτική προ

ώθησης που ανέρχεται σε 32.800 - 31.000 = 1.800 ευρώ.
Τιμολόγηση με έλεγχο των μεσαζόντων όσον αφορά την τιμή διάθεσης του
Η επιχείρηση καθορίζει σε ποια τιμή θα πουληθεί το τουριστικό προϊόν στον τελικό

καταναλωτή. Ο καθορισμός γίνεται από την επιχείρηση, με αναγραφή της τιμής πάνω
στη συσκευασία ή δημοσιεύεται, ώστε να φθάσει στον τελικό καταναλωτή. Τα
πλεονεκτήματα αυτής της μεθόδου είναι:
Οι καταναλωτές γνωρίζουν την τιμή του αγαθού.
Ενισχύεται η εικόνα του προϊόντος.
Αποτρέπεται ο τιμολογιακός πόλεμος μεταξύ των μεσαζόντων.
Δ.ΥΠ.Α.

8.2.9. Το Τουριστικό Μείγμα: Τα δίκτυα διανομής στον κλάδο του Τουρισμού
8.2.9.1. Το Παγκόσμιο σύστημα διανομής (global distribution system GDS)
Ένα παγκόσμιο σύστημα διανομής (GDS), είναι ένα δίκτυο που λειτουργεί από
μια εταιρία η οποία επιτρέπει τις αυτοματοποιημένες συναλλαγές μεταξύ τρίτων
μερών και γραφείων ταξιδίων, με σκοπό την παροχή υπηρεσιών που σχετίζονται με
ταξίδια, για τους τελικούς καταναλωτές. Ένα GDS μπορεί να συνδεθεί με υπηρεσίες,
Δ.ΥΠ.Α.

τιμών και κρατήσεων, παγιώνοντας προϊόντα και υπηρεσίες και στους τρεις τομείς
ταξιδιού:
• κρατήσεις αεροπορικών θέσεων,
• κρατήσεις ξενοδοχείων,
• ενοικιάσεις αυτοκινήτων, καθώς και άλλες δραστηριότητες.
Το GDS είναι διαφορετικό από το

ηλεκτρονικό σύστημα κράτησης θέσεων, το
οποίο είναι ένα σύστημα κρατήσεων που
χρησιμοποιείται από τους αντίστοιχους
προμηθευτές. Οι πρωτοβάθμιοι πελάτες των
GDS, είναι τα γραφεία ταξιδίων (τόσο τα
συνδεδεμένα (online) όσο και τα έχοντα ως
βάση το γραφείο (office-based)), για να πραγματοποιούν κρατήσεις σε διάφορα
συστήματα κρατήσεων τα οποία διευθύνονται από τους προμηθευτές. Το GDS δεν
έχει στην κατοχή του καμία θέση· οι θέσεις κρατούνται από το σύστημα κράτησης
θέσεων του ίδιου του προμηθευτή (σ.σ. π.χ. της αεροπορικής εταιρίας).
Το σύστημα GDS θα έχει

σύνδεση σε πραγματικό χρόνο
με τη βάση δεδομένων του
προμηθευτή. Για παράδειγμα,
όταν κάποιο γραφείο ταξιδίων,
ζητά κράτηση για την υπηρεσία
κάποιας συγκεκριμένης
αεροπορικής εταιρίας, το
σύστημα του GDS, δρομολογεί το αίτημα στον υπολογιστή του συστήματος
κράτησης θέσεων της κατάλληλης αεροπορικής εταιρίας. Αυτό, επιτρέπει στο
γραφείο ταξιδίων, τη σύνδεση με ένα μόνο GDS, για να επιλέξει και να κλείσει τις
διάφορες πτήσεις, ξενοδοχεία, δραστηριότητες και τις συνδεόμενες υπηρεσίες προς
Δ.ΥΠ.Α.

όλους τους προμηθευτές ανά τον κόσμο, οι οποίοι είναι μέρος αυτού του GDS.
(https://el.wikipedia.org/)
8.2.9.2. Ο μηχανισμός των καναλιών διανομής στον τουρισμό
Τα περισσότερα κανάλια διανομής καλούνται να

προσφέρουν τις απαραίτητες πληροφορίες που
χρειάζονται οι τουρίστες, επίσης συνδυάζουν τα ποικίλα
τουριστικά προϊόντα για τη δημιουργία ενός επιθυμητού
πακέτου και δημιουργούν μηχανισμούς για την αγορά
των προϊόντων, ώστε να μπορέσουν να επιλέξουν το
προϊόν που καλύπτει καλύτερα τις ανάγκες τους.
Επομένως τα κανάλια διανομής αποκτούν πλέον μια πιο
κεντρική θέση στη στρατηγική ανάπτυξης των
τουριστικών οργανισμών αλλά και μεμονωμένων
προορισμών (World Tourism Organization, 1994).
Τα κανάλια διανομής τουρισμού, βάσει του Παγκόσμιου Οργανισμού Τουρισμού

(1975), έχουν τα εξής χαρακτηριστικά:
• Διευκόλυνση της πρόσβασης σε περιοχές απομακρυσμένες τόσο για
κρατήσεις όσο και για αγορές
• Παροχή πληροφοριών με τη χρήση ποικίλων μέσων όπως τα φυλλάδια, οι
χάρτες, οι μπροσούρες, τα βίντεο κλπ
• Η καθοδήγηση των τουριστών για συγκεκριμένα πακέτα και προϊόντα
• Η ανάληψη των ενεργειών έρευνας μάρκετινγκ πριν και μετά από την
εμπειρία για τον εντοπισμό των αναγκών των καταναλωτών

Δ.ΥΠ.Α.

• Σύνθεση τουριστικών προϊόντων από διαφορετικούς προμηθευτές για την
κάλυψη των προσδοκιών των καταναλωτών
• Διευκόλυνση πώλησης τουριστικών προϊόντων μέσω κρατήσεων και έκδοσης
τουριστικών αρχείων
• Εξυπηρέτηση της διαχείρισης αποθέματος μέσω της διαχείρισης ζήτησης και
προσφοράς
• Έκδοση τουριστικών αρχείων, πχ εισιτηρίων κλπ
• Χρησιμοποίηση ενός συστήματος μέσω του οποίου τα μέλη των καναλιών
λαμβάνουν πληρωμή για τις υπηρεσίες τους
• Διανομή του ρίσκου μεταξύ των διαφόρων μελών των καναλιών διανομής
• Ρύθμιση λεπτομερειών και επιπλέον υπηρεσιών όπως η ασφάλεια, η βίζα και
η μετατροπή συναλλάγματος
• Προώθηση συγκεκριμένων προϊόντων ή πακέτων
• Διαχείριση παραπόνων
Φαίνεται ότι η σημασία της ύπαρξης ταξιδιωτικών διαμεσολαβητών είναι αυτονόητη,

γιατί μπορούν να προσελκύσουν περισσότερους πελάτες και να παρέχουν ποικίλες
υπηρεσίες διανομής. Τα τουριστικά προϊόντα των παραγωγών διατίθενται οικονομικά
σε περισσότερους καταναλωτές μέσω διαμεσολαβητών και καναλιών διανομής
Επίσης, λόγω της συγκεκριμενοποίησης των συναλλαγών, μειώνεται το κόστος

διανομής ταξιδιωτικών αγαθών και υπηρεσιών, ενώ οι καταναλωτές έχουν τη
δυνατότητα να συγκρίνουν πολλά διαφορετικά προϊόντα και πακέτα εμπορευμάτων
και να επιλέξουν αυτό που ταιριάζει καλύτερα στις ανάγκες τους.
Δ.ΥΠ.Α.

Τέλος, είναι ευκολότερο να βρεθούν προμηθευτές για τους καταναλωτές μέσω των
καναλιών διανομής και είναι επίσης ευκολότερο να βρεθούν προμηθευτές για τους
καταναλωτές, παρέχοντας παράλληλα ένα μέσο επικοινωνίας και συνάντησης μεταξύ
τους.
8.2.9.3. Η Έννοια της διανομής του τουριστικού προϊόντος
Η διανομή στο μάρκετινγκ σημαίνει την τοποθεσία όπου ένας καταναλωτής μπορεί
να βρει και να αγοράσει ένα κάποιο προϊόν. Τα δίκτυα διανομής σκοπό έχουν να
εξασφαλίσουν την ύπαρξη προϊόντων, όπου και όταν ζητούνται από τους
καταναλωτές, ώστε ο αγοραστής να αποκτήσει τα προϊόντα που επιθυμεί όσο το
δυνατόν ευκολότερα.
Όπως όλες οι βιομηχανίες, έτσι και η τουριστική έχει το δικό της σύστημα διακίνησης
των τουριστικών προϊόντων. Η εμπειρία έχει δείξει ότι και το καλύτερο τουριστικό
προϊόν, ακόμη και αν διατίθεται στην καλύτερη τιμή, δεν ικανοποιεί τον καταναλωτή,
αν αυτό δε βρίσκεται στον κατάλληλο τόπο και χρόνο, όταν το ζητήσει ο καταναλωτής.
Το τουριστικό προϊόν – σε αντίθεση με άλλα βιομηχανικά προϊόντα –δεν μπορεί να

συσκευαστεί και να μεταφερθεί προς τους καταναλωτές, ούτε και να αποθηκευτεί. Για
να καταναλωθεί, πρέπει να μεταφερθεί ο καταναλωτής στον τόπο παραγωγής του
και στις ειδικά γι’ αυτό τον σκοπό εγκαταστάσεις του (μη – διασπασιμότητα του
τουριστικού προϊόντος).
Στο τουριστικό μάρκετινγκ ειδικότερα, διανομή σημαίνει την τοποθεσία όλων των
σημείων της πώλησης που παρέχουν στον πιθανό πελάτη την πρόσβαση στα
τουριστικά προϊόντα. Σε αυτά τα σημεία παρέχονται πληροφορίες σχετικά με
τουριστικούς προορισμούς και τις εγκαταστάσεις τους, και δίνεται η δυνατότητα να
προ–αγοραστούν διάφορα διαθέσιμα τουριστικά προϊόντα.
Δ.ΥΠ.Α.

Αυτή η διαδικασία που συνδέει τους παραγωγούς με τους καταναλωτές λέγεται

Διανομή (distribution) και γίνεται μέσα από ένα σύνολο δικτύων ή καναλιών. Το
κανάλι διανομής είναι η διαδρομή που ακολουθεί το τουριστικό προϊόν για να φτάσει
στον τουρίστα καταναλωτή.
Το κανάλι διανομής είναι άμεσο (ή «κοντό») όταν ο παραγωγός πουλάει το προϊόν

του απ’ ευθείας στον καταναλωτή, και χαρακτηρίζεται έμμεσο (ή «μακρύ») όταν
παρεμβάλλονται μεταξύ του παραγωγού και του καταναλωτή μία ή περισσότερες
ανεξάρτητες επιχειρήσεις διανομής, οι λεγόμενοι ενδιάμεσοι (μεσάζοντες) της
διανομής.
Η κύρια δραστηριότητα των ενδιάμεσων είναι το «πακετάρισμα» συστατικών

στοιχείων του ταξιδιού (μεταφορά, διανομή, διατροφή, ψυχαγωγία κ.ά.) σε διάφορους
ελκυστικούς συνδυασμούς – πακέτα, ικανά να κατορθώσουν μια ολοκληρωμένη
τουριστική εμπειρία για τον τουρίστα.
Ο ρόλος των ενδιάμεσων δεν περιορίζεται σε μια απλή και ουδέτερη παρουσία και
λειτουργία, αλλά είναι δυναμικός.
Συμβάλλουν κατά τέτοιο τρόπο, ώστε μεγάλα τμήματα πληθυσμών να μπορούν –
λόγω οργάνωσης των ταξιδιών και χαμηλού κόστους - να ταξιδεύουν σε διάφορα
γεωγραφικά μήκη και πλάτη.
Επηρεάζουν και προσανατολίζουν τις επιλογές των καταναλωτών – κυρίως
σύμφωνα με το συμφέρον τους.
Για αυτό, ο τουριστικός οργανισμός ή προορισμός που σκοπεύει να συνεργαστεί με

ενδιάμεσους, πρέπει να λάβει υπόψη του ότι ισχύουν τα παρακάτω τρία σημεία, και
να μην τα εκλάβει ως αρνητικά:
Οι διανομείς πουλούν τα προϊόντα που τους ζητούν οι πελάτες τους, δρουν δηλαδή
σύμφωνα με την ζήτηση και όχι με την προσφορά.
Η πολιτική πωλήσεων μπορεί να διαφέρει από εκείνη που ακολουθούμε εμείς.
Οι διανομείς πωλούν επίσης και τα προϊόντα του ανταγωνισμού.
Δ.ΥΠ.Α.

Τα γενικά πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα που συνεπάγονται από την

ύπαρξη των διανομέων του τουριστικού προϊόντος:
Πλεονεκτήματα
• Οι πωλήσεις πραγματοποιούνται ταυτόχρονα σε έναν μεγάλο αριθμό αγορών.
• Παρέχονται όλες οι σχετικές πληροφορίες και συμπληρωματικές υπηρεσίες
(ασφάλιση, διαβατήρια κ.λπ.).
• Υπάρχει καλή γνώση των επιμέρους αγορών.
• Προ-εισπράττονται και προωθούνται στους παραγωγούς τα έσοδα.
• Προσφέρουν χρήσιμες πληροφορίες μάρκετινγκ στους παραγωγούς.
Μειονεκτήματα
• Προκαλούνται δαπάνες για προμήθειες των μεσαζόντων, οι οποίες ωστόσο
είναι μεταβλητές και καταβάλλονται εφόσον πραγματοποιηθούν οι πωλήσεις.
• Αναθέτοντας πολύ μεγάλο μερίδιο πωλήσεων στους ενδιάμεσους, υπάρχει ο
κίνδυνος αποκοπής από την αγορά και τις εξελίξεις στις τάσεις της.
• Υπάρχει ο κίνδυνος εξάρτησης από μεγάλους ενδιάμεσους, των οποίων η
ισχύς είναι πολύ μεγάλη.
Οι κυριότεροι ενδιάμεσοι της διανομής είναι:

• Πρακτορεία ταξιδιών (tour operators, λιανοπωλητές, ειδικευμένοι πράκτορες).
• Οι μεταφορείς (κυρίως αεροπορικές εταιρίες).
• Οι εθελοντικές αλυσίδες (συμμετοχή σε ομάδες).
• Κέντρα ηλεκτρονικών κρατήσεων (Computer Reservation Systems –CRS).
• Σύλλογοι, λέσχες και ενώσεις.
Δ.ΥΠ.Α.

Η διανομή των αγαθών λοιπόν, απαιτεί

πολλά άτομα και ένα πολύπλοκο σύστημα
οργάνωσης διαφόρων μονάδων μέσα και
έξω από την επιχείρηση. Οι λειτουργίες της
διανομής αναλαμβάνονται, συνήθως, από
εξειδικευμένες επιχειρήσεις ή άτομα που
έχουν άμεση σχέση με το αντικείμενο, χωρίς όμως να αποκλείεται και η διάθεση του
τουριστικού προϊόντος από την ίδια την επιχείρηση που το παράγει.
Το σύστημα διανομής του τουριστικού προϊόντος είναι σύνθετο και μοναδικό. Είναι
μοναδικό εξαιτίας κυρίως της επιρροής, που οι μεσάζοντες (τουριστικοί πράκτορες
κ.λπ.) των τουριστικών προϊόντων έχουν πάνω στις επιλογές των πελατών.
Τα συστήματα προώθησης του τουριστικού προϊόντος είναι τέσσερα:
Σύστημα διανομής ενός σταδίου.
Σύστημα διανομής δύο σταδίων.
Σύστημα διανομής τριών σταδίων.
Σύστημα διανομής τεσσάρων σταδίων.
Τα συστήματα διανομής φαίνονται στο παρακάτω σχήμα.

Δ.ΥΠ.Α.

Συστήματα διανομής του τουριστικού προϊόντος.
Το σύστημα διανομής ενός σταδίου
Το σύστημα διανομής ενός σταδίου

κατευθύνει τις πωλήσεις από τους
κύριους προμηθευτές των τουριστικών
προϊόντων και υπηρεσιών, στους
τελικούς καταναλωτές. Παράδειγμα
διανομής ενός σημείου αποτελούν οι αεροπορικές εταιρείες που πουλάνε άμεσα τα
εισιτήρια στους πελάτες τους από τα δικά τους γραφεία και κυρίως μέσω internet (πχ
ryan air). Το ίδιο σύστημα ακολουθούν και πολλά ξενοδοχεία.
Συνοπτικά, το σύστημα διανομής ενός σταδίου προσφέρει ορισμένα πλεονεκτήματα

στους αγοραστές και τους πωλητές του προϊόντος, τα οποία είναι:
Απλότητα συναλλαγής χωρίς ανάμειξη τρίτων, με αποτέλεσμα το προϊόν να

φθάνει στον καταναλωτή με απ' ευθείας συνεννόηση πωλητή - αγοραστή και σε
χαμηλή τιμή χωρίς την προμήθεια των μεσαζόντων.
Δ.ΥΠ.Α.

Μεγαλύτερο κέρδος για την τουριστική επιχείρηση, διότι ένα μέρος από την
προμήθεια των μεσαζόντων εισρέει στα ταμεία της επιχείρησης, ενώ ένα άλλο δίνεται
στον αγοραστή του προϊόντος.
Προσωπικός έλεγχος των πωλήσεων με κέρδος την εμπιστοσύνη του καταναλωτή .Ο

καταναλωτής συναλλασσόμενος με την επιχείρηση δεν έχει πλέον καμία αμφιβολία
ότι θα απολαύσει τις υπηρεσίες τις οποίες αγόρασε.
Η διαχείριση μεγάλων πελατών από την ίδια την επιχείρηση παρέχοντας σε αυτούς
διακριτική τιμολόγηση (χαμηλότερες τιμές).
Ως μειονέκτημα στο σύστημα διανομής με ένα σημείο μπορεί να αναφερθεί το

υψηλό κόστος με το οποίο επιβαρύνει την επιχείρηση η διατήρηση γραφείων
πώλησης του προϊόντος (όσες πλέον διατηρούν φυσικά καταστήματα πώλησης).
Πιο αναλυτικά, τα άμεσα δίκτυα έχουν για τον παραγωγό-πωλητή και τον τουρίστα-
αγοραστή τα παρακάτω χαρακτηριστικά
I. Από την άποψη παραγωγού-πωλητή

Α. Πλεονεκτήματα:
Τα κύρια πλεονεκτήματα του παραγωγού-πωλητή είναι:
α) Αποφύγετε δαπάνες, όπως αποζημίωση διαμεσολαβητή.
β) κάνει πλήρη χρήση των εργαζομένων,
γ) Άμεση επαφή με τους πελάτες, επηρεάζοντας τους έτσι.
Β. Μειονεκτήματα:
Τα μειονεκτήματα των παραγωγών-πωλητών σε ένα δίκτυο άμεσης πώλησης είναι:
α) Απόδραση από τον πελάτη, εφόσον ο αγοραστής αναμένεται να είναι παρών στο
χώρο παραγωγής.
Δ.ΥΠ.Α.

β) Τα ταξιδιωτικά προϊόντα δεν μπορούν να προσφέρονται απευθείας στον τόπο

διαμονής του ταξιδιωτικού αγοραστή.
γ) την ανάγκη για εξειδικευμένο προσωπικό,
δ) Υψηλό διαφημιστικό κόστος.
II. Από την άποψη του τουρίστα – αγοραστή

Οι αγοραστές μπορούν να σημειώσουν τα ακόλουθα πλεονεκτήματα:
α) Αποφύγετε την καταβολή της αμοιβής του διαμεσολαβητή.
β) Εξοικονομήστε χρόνο αποφεύγοντας την προσφυγή σε μεσάζοντες.
γ) Άμεσα οφέλη εκπτώσεων κ.λπ.
δ) Φροντίστε να αγοράσετε σύμφωνα με τις προσωπικές του επιθυμίες και
προτιμήσεις.
Το μειονέκτημα για τους τουρίστες είναι
α) Αδυναμία αξιοποίησης των οικονομικών πλεονεκτημάτων που προσφέρει ο
πωλητής στον μεσάζοντα.
β) Αντιμετωπίστε διάφορα θέματα για να βρείτε άμεσα ταξιδιωτικά προϊόντα στον
επιθυμητό χρόνο και τόπο.
γ) Ο διαμεσολαβητής στερείται εμπειρίας και γνώσεων.
Δ.ΥΠ.Α.

Σύστημα διανομής δύο σταδίων
Το σύστημα διανομής δύο σταδίων

περιλαμβάνει την ύπαρξη ενός μεσάζοντα
που μεσολαβεί μεταξύ παραγωγού και
καταναλωτή του τουριστικού προϊόντος. Τα
σημαντικότερα πλεονεκτήματα του
συστήματος διανομής των δύο σταδίων είναι
τα εξής:
Η επαγγελματική υποστήριξη. Ο αγοραστής έχει τη βοήθεια από τους επαγγελματίες,

τους ειδικευμένους στην πώληση των τουριστικών προϊόντων, οι οποίοι μπορεί να
του προσφέρουν χρήσιμες συμβουλές.
Η προσφορά πολλαπλών επιλογών και λύσεων στον αγοραστή από το μεσάζοντα. Ο

αγοραστής μπορεί να πάρει πληροφορίες και για άλλα προϊόντα που τον
ενδιαφέρουν. Για παράδειγμα: ο αγοραστής προσερχόμενος σε ένα γραφείο ταξιδιών
μπορεί να πληροφορηθεί τις τιμές των αεροπορικών εισιτηρίων όλων των εταιρειών
για τον προορισμό που τον ενδιαφέρει.
Η προώθηση του τουριστικού προϊόντος στις εκτός εποχής περιόδους. Οι

μεσάζοντες βοηθούν συχνά τους προμηθευτές τους, δημιουργώντας πρόσθετη
τουριστική κίνηση με την προώθηση τουριστικών πακέτων για τις εκτός εποχής
περιόδους.
Η παροχή υπηρεσιών εκτός της έδρας της επιχείρησης από υποκαταστήματα και
συνεργάτες του μεσάζοντος στο εσωτερικό ή εξωτερικό.
Σύστημα διανομής τριών σταδίων

Δ.ΥΠ.Α.

Το σύστημα διανομής τριών σταδίων περιλαμβάνει δύο μεσάζοντες, συνήθως ένα

τουριστικό γραφείο λιανικής και ένα χονδρέμπορο ή έναν τουριστικό οργανισμό.
Όπως είναι για παράδειγμα, η διάθεση ενός πακέτου με τουριστικές υπηρεσίες από
μια εταιρεία κρουαζιερόπλοιων που θα περιλαμβάνει διαμονή, μεταφορές, διατροφή
κλπ. Το πακέτο αυτό μπορεί να πουληθεί μέσω ενός χονδρεμπόρου, ο οποίος θα το
προσφέρει σε δεκάδες τουριστικά γραφεία, τα οποία με τη σειρά τους θα το
πουλήσουν στους τελικούς καταναλωτές.
Το σύστημα διανομής των τριών σταδίων προσφέρει στους αγοραστές και τους
προμηθευτές τα ίδια πλεονεκτήματα με αυτά του συστήματος των δύο σταδίων. Το
επιπλέον πλεονέκτημα είναι ότι τα τουριστικά προϊόντα αγοράζονται σε μεγάλες
ποσότητες από τους χονδρεμπόρους οι οποίοι επιτυγχάνουν χαμηλές τιμές και έτσι
φθάνουν φθηνότερα στον τελικό καταναλωτή.
Σύστημα διανομής τεσσάρων σταδίων.
Το σύστημα διανομής τεσσάρων σημείων ακολουθεί τις ίδιες διαδικασίες με το

σύστημα των τριών σημείων μόνο που εδώ προστίθεται άλλος ένας μεσάζοντας. Ένα
πλεονέκτημα, που πρέπει να αναφερθεί, είναι ότι με την ύπαρξη του τρίτου
μεσάζοντα φθάνουμε σε ένα πολύ ειδικευμένο πωλητή του τουριστικού
προϊόντος.
Δ.ΥΠ.Α.

Για παράδειγμα, μια ποδοσφαιρική ομάδα, κατά τη διάρκεια του Παγκοσμίου

Κυπέλλου, για τις μετακινήσεις της σε ξένη χώρα αναθέτει σε ένα τουριστικό γραφείο
να κάνει τις απαραίτητες ενέργειες. Το τουριστικό γραφείο συνεργάζεται με γραφείο
του εξωτερικού για το ίδιο θέμα και το γραφείο του εξωτερικού αναθέτει σε
ειδικευμένο γραφείο που αναλαμβάνει να διεκπεραιώσει μεταφορές αθλητικών
ομάδων. Από το επιπρόσθετο αυτό επίπεδο ταξιδιωτικών ρυθμίσεων, προκύπτουν
οφέλη για την ποδοσφαιρική ομάδα, τα οποία είναι αποτέλεσμα της παροχής
επαγγελματικών συμβουλών για την ανάπτυξη ενός προγράμματος που θα την
ικανοποιήσει και θα της εξασφαλίσει υψηλή ποιότητα υπηρεσιών.
Έμμεσα Δίκτυα Διανομής- Πλεονεκτήματα και Μειονεκτήματα

Γενικά, για τα έμμεσα δίκτυα, παραθέτουμε τα χαρακτηριστικά τους, για τον τον
παραγωγό-πωλητή και τον τουρίστα-αγοραστή
Από την άποψη του παραγωγού

α) οι παραγωγοί δεν υποχρεούνται να προμηθεύουν προσωπικά τα προϊόντα τους
στην τουριστική αγορά,
β) Το προϊόν μπορεί να προσφερθεί σε ευρύτερη κλίμακα, δηλαδή σε πολλές αγορές
και μεγάλο αριθμό αγοραστών.
γ) Επωφεληθείτε από την εμπειρία των διαμεσολαβητών, οι οποίοι κατανοούν
καλύτερα τις συνθήκες της αγοράς και τις επιθυμίες των καταναλωτών.
δ) Εξοικονομήστε χρόνο και χρήμα σε κόστος απασχόλησης και διαφήμισης κ.λπ.
α) Τα παράγωγα δεν έχουν άμεση πρόσβαση σε πελάτες.
β) βασίζονται σε μεσάζοντες,
γ) Κόστος προμήθειας κ.λπ.
δ) Αγοραστές που δεν μπορούν να επηρεάσουν άμεσα τον παραγωγό.
Δ.ΥΠ.Α.

II. Από την άποψη του αγοραστή

α) Δυνατότητα άμεσης ενημέρωσης για τον χρόνο και τον τόπο που απαιτείται για την
αγορά τουριστικών προϊόντων στον τόπο διαμονής.
β) Δυνατότητα σύγκρισης και επιλογής πριν από την αγορά.
γ) Συγκεντρωτική αγορά πολλαπλών ταξιδιωτικών προϊόντων σε μορφή πακέτων
α) Δεν είναι δυνατή η άμεση προσωπική επαφή με τον παραγωγό.
β) Πρόσθετη αμοιβή για διαμεσολαβητές που παρέχουν πληροφορίες, συμβουλές και
άλλες υπηρεσίες.
γ) τη δυνατότητα να επηρεάσει τη στάση του απέναντι στα τουριστικά προϊόντα.
8.2.9.4. Οι λόγοι χρήσης μεσαζόντων στον τουρισμό
Οι μεσάζοντες διευκολύνουν τη ροή των

προϊόντων από την τουριστική επιχείρηση
προς τον τελικό καταναλωτή. Οι
επιχειρήσεις των μεσαζόντων
γεφυρώνουν την απόσταση μεταξύ της
τουριστικής επιχείρησης και του τελικού
καταναλωτή. Οι μεσάζοντες μπορεί να
θεωρηθούν ότι είναι η προέκταση της
Διεύθυνσης Μάρκετινγκ της τουριστικής επιχείρησης. Όπως και στις αρχές του
γενικού marketing, με το παρακάτω απλό διάγραμμα μπορούμε να καταλάβουμε τη
χρησιμότητα των μεσαζόντων στην προώθηση και τη διανομή του τουριστικού
προϊόντος.
Δ.ΥΠ.Α.

Εάν θεωρήσουμε ότι έχουμε τρεις παραγωγούς τουριστικού προϊόντος οι οποίοι

θέλουν να απευθυνθούν σε τέσσερις καταναλωτές, χωρίς την ύπαρξη μεσαζόντων,
τότε, όπως φαίνεται στο σχήμα (1), θα χρειασθεί να γίνουν με τους τελικούς
καταναλωτές 12 συναλλαγές.
Γενικά, εάν υπάρχουν χ τουριστικά προϊόντα τα οποία πρέπει να διανεμηθούν σε ψ

καταναλωτές τότε πρέπει να γίνουν χ*ψ συναλλαγές. Εάν στο ίδιο παράδειγμα
χρησιμοποιηθούν για τη διανομή του τουριστικού προϊόντος μεσάζοντες σχήμα (2),
τότε ο αριθμός των συναλλαγών που πρέπει να φθάσουν στον τελικό καταναλωτή
περιορίζονται σε 7. Δηλαδή, οι συναλλαγές με μεσάζοντες μπορεί να φθάσουν τον
αριθμό χ + ψ που είναι τελικά πολύ μικρότερος από το γινόμενο χ*ψ. Δηλαδή, εάν
υπάρχουν 50 προϊόντα τα οποία απευθύνονται σε 5.000 καταναλωτές, τότε χωρίς
μεσάζοντες θα γίνουν 50.5000 = 250.000 συναλλαγές , ενώ με την παρεμβολή των
μεσαζόντων θα γίνουν 50 + 5.000 = 5.050 συναλλαγές
Διανομή του τουριστικού προϊόντος χωρίς μεσάζοντες

Δ.ΥΠ.Α.

Διανομή του τουριστικού προϊόντος με μεσάζοντες
Άλλοι λόγοι που δικαιολογούν τη χρησιμοποίηση των μεσαζόντων στην εμπορία των
τουριστικών προϊόντων είναι:
Η παρουσία τους επεκτείνει το δίκτυο διανομής για τους προμηθευτές του προϊόντος
Οι μεσάζοντες παρέχουν εξειδικευμένες και έγκυρες συμβουλές στους τουρίστες για

τα σημεία προορισμού τους.
Συντονίζουν και πραγματοποιούν συμφωνίες με τοπικούς παράγοντες για τη

μεγιστοποίηση της αποδοτικότητας μιας τουριστικής δράσης.
Συνθέτουν πακέτα διακοπών που περιλαμβάνουν τα πάντα, όπως ταξίδια, διαμονή,

μεταφορά κλπ. και δίνουν μια τελική τιμή που περιλαμβάνει όλες αυτές τις παροχές
και το κόστος για κάθε μία ξεχωριστά.
Ετοιμάζουν ταξίδια - κίνητρα για στελέχη επιχειρήσεων, προμηθευτές κλπ.
Έχουν εμπειρία και ευχέρεια στην διοργάνωση συνεδρίων, διασκέψεων, και

συναντήσεων για τους συλλόγους, τους οργανισμούς, τις εταιρείες κλπ.
Δ.ΥΠ.Α.

Τέλος μπορούν να διαχειριστούν σχεδόν κάθε ομαδική ή ατομική τουριστική

εκδήλωση.
8.2.9.5. Ο συσχετισμός του Τουρίστα-πελάτη με τα κανάλια διανομής μέσα στο

τουριστικό κύκλωμα
Οι πελάτες (τουρίστες) αναζητούν ποικιλία προϊόντων και επιλέγουν το

καταλληλότερο για μια ικανοποιητική ταξιδιωτική εμπειρία. Οι πωλητές (ταξιδιωτικά
γραφεία) θέλουν να μπορούν να προσφέρουν στους πιθανούς τουρίστες μια μεγάλη
ποικιλία ταξιδιωτικών προϊόντων που θα δημιουργήσουν τα υψηλότερα περιθώρια
κέρδους.
Επιπλέον, οι ταξιδιωτικοί χονδρέμποροι αναζητούν υψηλά επιτόκια και περιθώρια

κέρδους, αλλά ταυτόχρονα εκφράζουν ανησυχίες για την ανάπτυξη προϊόντων που
μπορούν να δώσουν κίνητρα στους λιανοπωλητές (ταξιδιωτικά γραφεία), καθώς
ενέχουν μικρό κίνδυνο για τους χονδρεμπόρους. Οι παραγωγοί περιηγήσεων που
προσφέρουν ταξιδιωτικές προσφορές θέλουν να ελαχιστοποιήσουν το κόστος
διανομής ενώ παράλληλα ενθαρρύνουν μεγάλες ταξιδιωτικές προσφορές για να
αυξήσουν την ταξιδιωτική κίνηση
Το παραπάνω κύκλωμα του τουρισμού μας οδηγεί στο συσχετισμό των επιθυμιών
και αναγκών τον φορέων του τουρισμού και παρουσιάζονται στον παρακάτω πίνακα.
Δ.ΥΠ.Α.

8.2.9.6. Η πορεία, η επιρροή και συμβολή του internet στη διανομή του
τουριστικού προϊόντος
Οι ταξιδιωτικές και τουριστικές

επιχειρήσεις προβάλλουν τα προϊόντα
τους μέσα από ιστοσελίδες και τα social
media που έχουν κατασκευάσει γι' αυτό
το σκοπό. Στις ιστοσελίδες προσφοράς
των τουριστικών προϊόντων
περιλαμβάνονται λεπτομέρειες για τις υπηρεσίες που προσφέρονται, χάρτες με την
περιοχή προορισμού, στοιχεία για τα ήθη και έθιμα που επικρατούν στην περιοχή
προορισμού, φωτογραφίες, περιγραφές κλπ.. Τέλος, ο επισκέπτης της ιστοσελίδας
μπορεί να κάνει την αγορά του τουριστικού πακέτου ή του εισιτηρίου για κάποιο
ταξίδι μέσα από την ιστοσελίδα.
Δ.ΥΠ.Α.

Επίσης, παρέχεται η ευκαιρία στο χρήστη να προσδιορίσει την ημερομηνία και την
ώρα του ταξιδιού του ή τον ακριβή χρόνο των διακοπών του και αμέσως παίρνει την
απάντηση, εάν υπάρχουν ελεύθερες ημερομηνίες διακοπών ή θέσεις στα μέσα
μεταφοράς, ώστε ο χρήστης να κάνει την κράτηση άμεσα και γρήγορα από το
γραφείο του.
Η πληρωμή της αξίας των

τουριστικών προϊόντων
γίνεται μέσω της πιστωτικής
κάρτας του χρήστη. Η
συναλλαγή αυτή είναι
ασφαλής πάντοτε και για τις
δύο πλευρές, και για τον αγοραστή και για τον πωλητή, διότι εγγυώνται την ασφάλεια
της τα σύγχρονα συστήματα πληροφορικής.
8.2.9.6.1. Η Επίδραση του Internet στη δομή της παγκόσμιας τουριστικής

αγοράς και διανομής
Το πρωτογενές σύστημα διανομής περιλαμβάνει επίσης την πώληση ταξιδιωτικών
προϊόντων μέσω Διαδικτύου. Η εμπορευματοποίηση του Διαδικτύου το 1993 ήταν
ένα σημαντικό ορόσημο στην ανάπτυξη της τουριστικής διανομής, καθώς επέτρεψε
την επικοινωνία μεταξύ προσφοράς και ζήτησης. Πριν από την εμφάνιση του
Δ.ΥΠ.Α.

Διαδικτύου, η παράδοση λειτουργούσε μέσω ενός παγκόσμιου συστήματος. Σύστημα
Διανομής (Global Distribution System GDS), που περιλαμβάνει:
• Καταναλωτές,
• Παραδοσιακά ταξιδιωτικά γραφεία,
• ιδιώτες και επιχειρήσεις,
• Παραδοσιακά ταξιδιωτικά γραφεία,
• Το Παγκόσμιο Σύστημα Διανομής (GDS), αρχικά ένα ηλεκτρονικό σύστημα
κρατήσεων αεροπορικών εταιρειών (CRS) που θεωρούνταν ηλεκτρονικός
διαμεσολαβητής.
• Ταξιδιωτικά γραφεία εισερχόμενων,
• Οργανισμοί Προώθησης Προορισμού (DMOs) και
• προμηθευτής
Οι εισερχόμενοι ταξιδιωτικοί πράκτορες ενεργούν κυρίως ως μεσάζοντες μεταξύ

ταξιδιωτικών πρακτόρων και προμηθευτών, προσθέτοντας ένα άλλο επίπεδο στους
παραδοσιακούς μεσάζοντες. Οι "Inbound Agents", "Inbound Agents", "Inbound Tour
Operators", "Ground Operators", "Processing Agents" ή "Receiving Agents", όπως
ονομάζονται, παρέχουν στους πελάτες πακέτα εκδρομών που δημιουργούνται από
tour operators.
Η εμπορευματοποίηση του Διαδικτύου οδήγησε στη δημιουργία ιστοσελίδων που

συνδέουν τους πελάτες απευθείας με τους προμηθευτές προϊόντων σε μια
προσπάθεια να παρακάμψουν τα παραδοσιακά ταξιδιωτικά γραφεία λιανικής.
Δ.ΥΠ.Α.

Ταυτόχρονα, εμφανίστηκε ένα νέο επίπεδο μεσάζοντα: η πρώτη αυτοματοποιημένη

μηχανή αναζήτησης. Από εκείνη τη στιγμή, οι μηχανές αναζήτησης άρχισαν να
παίζουν καθοριστικό ρόλο στη διαμεσολάβηση ταξιδιών.
Το 1996, το TravelWeb.com ήταν μια δημόσια

ταξιδιωτική πύλη που επέτρεπε στους πελάτες
να έχουν πρόσβαση σε ένα κεντρικό σύστημα
κρατήσεων ξενοδοχείων. Στη συνέχεια
δημιουργήθηκαν διαδικτυακά ταξιδιωτικά
γραφεία και ακολούθησε το Internet Travel
Network (ITN), το οποίο προσπάθησε να
παρακάμψει τα παραδοσιακά ταξιδιωτικά
γραφεία.
Το διαδικτυακό ταξιδιωτικό γραφείο

Expedia, που ιδρύθηκε από τη Microsoft το
1996 και το lastminute.com το 1998, πουλά
απίθανες αεροπορικές θέσεις και δωμάτια
ξενοδοχείων. Μετά το 2005, εισήχθησαν
διάφορες αεροπορικές εταιρείες OTA όπως
η Opodo και η Orbitz για να στοχεύσουν το Παγκόσμιο Σύστημα Διανομής (GDS).
Σε απάντηση, η GDS έχει δημιουργήσει σχέσεις με διαδικτυακά ταξιδιωτικά γραφεία,

όπως ακριβώς έχει και με τα παραδοσιακά ταξιδιωτικά γραφεία. Τα ταξιδιωτικά
γραφεία που απειλούνται από την καταστρατήγηση έγιναν προμηθευτές
αεροπορικών ταξιδιών, συμπεριλαμβανομένων των αεροπορικών εταιρειών τσάρτερ
για ιδιοκτήτες ταξιδιωτικών πρακτορείων λιανικής. Τα ταξιδιωτικά γραφεία πωλούν τα
προϊόντα τους απευθείας στο World Wide Web μέσω των ιστοσελίδων τους. Το
Δ.ΥΠ.Α.

διαδίκτυο απείλησε επίσης να ξεπεράσει τα εταιρικά ταξιδιωτικά γραφεία, αλλά τα

μεγάλα και μεγαλύτερα ταξιδιωτικά γραφεία γλίτωσαν.
8.2.9.7. H Πολιτική της διανομής του τουριστικού προϊόντος και η ένταση της
Πολιτική της διανομής είναι το σύνολο των αποφάσεων που λαμβάνονται και
αφορούν τα κανάλια μέσω των οποίων το τουριστικό προϊόν πρόκειται να
παρουσιαστεί στον υποψήφιο αγοραστή καθώς και η διευκόλυνση της πρόσβασης
του προϊόντος από τον προορισμό ή την επιχείρηση στους καταναλωτές, με την
κατάλληλη επιλογή των ενδιάμεσων.
Το επιδιωκόμενο είναι η διαμόρφωσης ενός ισορροπημένου μείγματος διανομής, στο

οποίο θα χρησιμοποιούνται ιδανικά άμεσα και έμμεσα κανάλια διανομής, ζυγίζοντας
όλες τις παραπάνω παραμέτρους. Η στρατηγική που επιλέγεται από τις διοικήσεις
των τουριστικών επιχειρήσεων για να εφαρμοστεί στη διανομή των προϊόντων τους,
μπορεί να είναι είτε εντατική είτε επιλεκτική είτε αποκλειστική.
Η εντατική διανομή του τουριστικού προϊόντος είναι αυτή όπου το προϊόν πουλιέται
παντού και εκεί που ο τελικός καταναλωτής ή χρήστης μπορεί λογικά να το
αναζητήσει, να το βρει και να το αγοράσει. Συνεπώς, στην εντατική διανομή του
τουριστικού προϊόντος θα συναντήσουμε μεγάλο αριθμό χονδρεμπόρων και
λιανοπωλητών του τουριστικού προϊόντος.
Στην επιλεκτική διανομή του τουριστικού προϊόντος το τουριστικό προϊόν

διανέμεται σε ορισμένη γεωγραφική περιοχή χρησιμοποιώντας ένα περιορισμένο
αριθμό χονδρεμπόρων και λιανοπωλητών.
Στην αποκλειστική διανομή τουριστικών προϊόντων το τουριστικό προϊόν δια

νέμεται χρησιμοποιώντας ένα μόνο χονδρέμπορο ή λιανοπωλητή σε μια ορισμένη
Δ.ΥΠ.Α.

Τέλος, οι μεσάζοντες θα πρέπει να θεωρούνται ως ξεχωριστή αγορά-στόχος και θα

πρέπει να αναπτύσσουν ένα μείγμα προώθησης μέσω: έντυπων πληροφοριών και
διαφημιστικού υλικού, προσωπικών επαφών, ταξιδιών προώθησης και εξοικείωσης,
κινήτρων προσφοράς, συμμετοχής σε ταξιδιωτικές εκθέσεις και σεμινάρια για
επαγγελματίες, σε οδηγούς και διαφημίσεις σε ειδικές ειδήσεις.
8.2.9.8. Οι δαπάνες - κόστος της διανομής των τουριστικών προϊόντων
Η διανομή των τουριστικών προϊόντων συνεπάγεται ορισμένες δαπάνες από τις

οποίες άλλες είναι σταθερές και άλλα πάλι μεταβλητές. Σε αυτές τις δαπάνες
συμπεριλαμβάνονται:
• Το κόστος για την εγκατάσταση και λειτουργία του συστήματος κρατήσεων.
• Το κόστος για την έκδοση διαφημιστικών φυλλαδίων και για τη διανομή τους.
• Οι δαπάνες για την πραγματοποίηση ενημερωτικών επισκέψεων που
παρέχονται στους μεσάζοντες, τους τουριστικούς πράκτορες κλπ.
• Οι δαπάνες για τη δημιουργία κινήτρων και προσφορών, ώστε να
προωθηθούν οι πωλήσεις του προϊόντος.
• Οι δαπάνες για την εκπαίδευση αυτών που ασχολούνται με τη διανομή του
προϊόντος, ώστε να ενημερώνονται για τα νέα συστήματα διανομής κλπ.
• Οι δαπάνες από την καταβολή προμήθειας στους τουριστικούς πράκτορες και
αντιπροσώπους για τις πωλήσεις των τουριστικών προϊόντων.
• Το κόστος των τηλεφωνικών επικοινωνιών, γραφείων κλπ., που
χρησιμοποιούνται για την προώθηση των τουριστικών προϊόντων.

Δ.ΥΠ.Α.

8.2.10. Το Τουριστικό Μείγμα: Η προώθηση του Τουριστικού Προϊόντος
8.2.10.1. Η έννοια της επικοινωνίας
Η επικοινωνία είναι το μέσο με το οποίο οι άνθρωποι συνδέονται, σχηματίζουν

ομάδες ή οργανώσεις, συνεργάζονται και πετυχαίνουν κοινούς στόχους.
Καθημερινά δεχόμαστε δεκάδες ερεθίσματα από το περιβάλλον μας. Οπτικά, ηχητικά

ερεθίσματα της γεύσης ή της όσφρησης ή και συνδυασμό τους. Πολλές από τις
βασικές κινήσεις, που κάνουμε με το σώμα μας, χρησιμεύουν για να
επικοινωνήσουμε με τους άλλους. Για παράδειγμα, η κίνηση του κεφαλιού δεξιά -
αριστερά, για να δείξει την άρνηση, χρησιμοποιείται σχεδόν παγκόσμια και μπορεί να
είναι μια κίνηση που μαθαίνεται από τη νηπιακή ηλικία.
Οι επιχειρήσεις προσπαθούν συνεχώς, με διάφορα μέσα να προσελκύσουν την

προσοχή μας, να μας παρακινήσουν να αγοράσουμε τα προϊόντα τους και να
χρησιμοποιήσουμε τις υπηρεσίες τους. Οι κοινωφελείς οργανισμοί με διάφορους
τρόπους προσπαθούν να μας ενημερώσουν για ένα πλήθος θεμάτων. Το διαδίκτυο
είναι μια σύγχρονη πηγή πληροφοριών. Η χαρακτηριστική συσκευασία των
προϊόντων επιδιώκει, εκτός των άλλων, να μας προσελκύσει να τα αγοράσουμε.
Παρατηρούμε, λοιπόν, ότι οι άνθρωποι, οι επιχειρήσεις ακόμη και τα προϊόντα
εκπέμπουν «μηνύματα» προς εμάς. Σε κάθε περίπτωση όλοι επικοινωνούν για να
μεταδώσουν τις επιθυμίες τους, τις σκέψεις τους, τις επιδιώξεις τους, έτσι ώστε να
δραστηριοποιηθούν τα άτομα προς τα οποία απευθύνουν τα μηνύματά τους.
Κατά μία έννοια, επικοινωνία σημαίνει μετάδοση σκέψεων, ιδεών, γνώσεων,

ειδήσεων, επιθυμιών από το φορέα ό πομπό προς το δέκτη (άλλο άτομο ή άτομα).
Η έννοια της επικοινωνίας συναντάται στο Μάρκετινγκ ως προώθηση - επικοινωνία

και αποτελεί ένα από τα τέσσερα στοιχεία του μείγματος Μάρκετινγκ.
Δ.ΥΠ.Α.

Ας υποθέσουμε ότι μια τουριστική επιχείρηση έχει ένα άριστο προϊόν, το τιμολογεί σε
ελκυστική τιμή και έχει επιλέξει την κατάλληλη πολιτική διανομής. Εάν η τουριστική
επιχείρηση παραμείνει σε αυτά, είναι βέβαιο ότι οι πωλήσεις της θα είναι ασήμαντες.
Γιατί θα συμβεί αυτό; Η απάντηση είναι ότι ελάχιστοι καταναλωτές θα το γνωρίζουν
και ακόμη λιγότεροι θα το προτιμήσουν από ένα γνωστό ανταγωνιστικό του προϊόν.
Οι τουριστικές επιχειρήσεις, λόγω του είδους της εργασίας τους, κατά κύριο λόγο
επικοινωνούν με διάφορες ομάδες από το κοινό και αναπόφευκτα αναλαμβάνουν
ρόλο μέσου επικοινωνίας.
Η επιχείρηση πρέπει να επικοινωνήσει με το τμήμα της αγοράς προς το οποίο

κατευθύνει το προϊόν της. Επικοινωνεί, εκτός από τους καταναλωτές, με τους
ενδιάμεσους της αγοράς, τους προμηθευτές κ.λπ. Εκείνοι πάλι έρχονται σε
επικοινωνία με άλλες ομάδες από το κοινό και κάθε ομάδα ανατροφοδοτεί με
πληροφορίες κάποια άλλη.
Γι' αυτό το τουριστικό Μάρκετινγκ απαιτεί από τις επιχειρήσεις κάτι περισσότερο από
τη δημιουργία ενός καλού προϊόντος. Δηλαδή, θεωρεί ότι η άριστη επικοινωνιακή
πολιτική είναι αυτή που θα κάνει την επιχείρηση, πέρα των άλλων, να ξεχωρίσει στα
μάτια των καταναλωτών και να κερδίσει την προτίμησή τους.
Έτσι, το τουριστικό Μάρκετινγκ, αφού οργανώσει την παραγωγή και τη διανομή του
τουριστικού προϊόντος, ασχολείται με τη γνωστοποίηση του προϊόντος και των
Δ.ΥΠ.Α.

πλεονεκτημάτων του, με σκοπό να δημιουργήσει μα προτίμηση απέναντι στην

τουριστική επιχείρηση και τις υπηρεσίες που προσφέρει.
Το σύνολο των μέσων που χρησιμοποιεί για να πετύχει τη γνωστοποίηση του

τουριστικού προϊόντος και την προτίμηση για την επιχείρηση βοηθά αποτελεσματικά
την επικοινωνία των, τουριστικών επιχειρήσεων.
Η επικοινωνία προς τους καταναλωτές πρέπει να περιέχει τρία στοιχεία:

Τη μετάδοση πληροφοριών στους καταναλωτές σχετικά με την ύπαρξη και τα
χαρακτηριστικά του προϊόντος ή της υπηρεσίας της τουριστικής επιχείρησης.
Την άσκηση επιρροής προς τους καταναλωτές, για να διαμορφώσουν θετική γνώμη.
Την άσκηση πειθούς για την αξία του τουριστικού προϊόντος ή της υπηρεσίας και το
όφελος το οποίο θα έχουν, όταν κάνουν τη συγκεκριμένη αγορά.
8.2.10.2. Τα στάδια στην ανάπτυξη της αποτελεσματικής επικοινωνίας
Το Μάρκετινγκ με την επικοινωνία μεταξύ των άλλων επιδιώκει τη συστηματική δια

τήρηση της επαφής των τουριστικών επιχειρήσεων με την αγορά. Γι' αυτό το λόγο, οι
επιχειρήσεις πρέπει να προσδιορίζουν επικοινωνιακούς στόχους και στη συνέχεια να
αναζητούν τρόπους και στρατηγική για να τους εκπληρώσουν. Θα εξετάσουμε τώρα
τα στάδια που είναι απαραίτητα για την ανάπτυξη της αποτελεσματικής επικοινωνίας
και προώθησης.
Ο υπεύθυνος του Μάρκετινγκ πρέπει να ακολουθήσει τα παρακάτω βήματα:

• Να προσδιορίσει τον «Κοινό-στόχο».
• Να καθορίσει τους στόχους της επικοινωνίας.
• Να σχεδιάσει το μήνυμα.
• Να επιλέξει τους τρόπους επικοινωνίας.
• Να κατανείμει τον προϋπολογισμό προώθησης.
• Να αποφασίσει για το μείγμα της προώθησης.
• Να αξιολογήσει τα αποτελέσματα της προώθησης.
Δ.ΥΠ.Α.

• Να διαχειριστεί και να συντονίσει τη συνολική διαδικασία των επικοινωνιών
Προσδιορισμός του κοινού-στόχου.

Πριν ξεκινήσει οποιαδήποτε ενέργεια επικοινωνίας θα πρέπει ο πομπός να γνωρίζει
σε ποιο κοινό πρόκειται να απευθυνθεί το
μήνυμα. Προϋπόθεση της επικοινωνίας είναι
ο πομπός να γνωρίζει καλά τα
χαρακτηριστικά και τα γνωρίσματα των
ατόμων του «Κοινού- στόχου», καθώς και το
βαθμό σχέσης τους με το προϊόν. Το κοινό-
στόχος πιθανόν να είναι οι προμηθευτές της
επιχείρησης, άλλες επιχειρήσεις του κλάδου, πιθανοί αγοραστές του τουριστικού
προϊόντος, αλλά και γενικά, άτομα που επηρεάζουν τις αποφάσεις των άλλων.
Καθορισμός των στόχων της επικοινωνίας.

Οι στόχοι της επικοινωνίας είναι το
συγκεκριμένο κοινό να ανταποκριθεί
άμεσα στην πληροφόρηση για το προϊόν
ή την υπηρεσία και να διαμορφώσει μια
θετική εικόνα. Δηλαδή η τουριστική
επιχείρηση θέλει να βάλει κάτι στο μυαλό
του καταναλωτή ή να τον κάνει να
ενεργήσει. Ένας στόχος επικοινωνίας
μπορεί να είναι η άμεση και αποδοτική
μετάδοση ενός μηνύματος. Για παράδειγμα, ποια θα είναι τα πλεονεκτήματα που θα
έχει μια συγκεκριμένη ομάδα παραθεριστών, εάν κάνει διακοπές σε ένα νησί τον
μήνα Ιούνιο αντί του Αυγούστου.
Βασική αποστολή της επικοινωνίας είναι να επιτύχει το έργο της προώθησης.

Δ.ΥΠ.Α.

Απώτερος σκοπός της είναι να οδηγήσει τα άτομα που αποτελούν το κοινό - στόχο
από μια κατάσταση άγνοιας για το τουριστικό προϊόν ή την υπηρεσία, στο στάδιο της
αγοράς τους. Για να καταλήξει ο καταναλωτής στο τελικό στάδιο της αγοράς, περνά
από μια σειρά επιπέδων επικοινωνίας. Ενδεικτικά, αναφέρουμε τα ακόλουθα.
Άγνοια Γνώση Κατανόηση Πεποίθηση Ενέργεια
Σχήμα 11.2: Ενδεικτικά επίπεδα της επικοινωνίας
Η επιχείρηση, για να γνωρίζει σε τι κατάσταση είναι το κοινό στο οποίο κατευθύνεται,

είναι πιθανό να κάνει έρευνες που συνήθως πραγματοποιούνται πριν και μετά την
υλοποίηση των επικοινωνιακών προγραμμάτων, έτσι ώστε να είναι δυνατή η
εκτίμηση της αποτελεσματικότητάς τους.
Αν, για παράδειγμα, το μεγαλύτερο μέρος του κοινού δε γνωρίζει το προϊόν, το

καθήκον του πομπού είναι βρει τρόπους επικοινωνίας, ώστε το προϊόν να γίνει
γνωστό. Ας υποθέσουμε ότι σε ένα ορεινό χωριό λειτουργεί ξενώνας κατά τη
χειμερινή περίοδο. Ο ιδιοκτήτης του αντί να περιμένει να γίνει γνωστή η λειτουργία
του ξενώνα με το πέρασμα του χρόνου, μπορεί να καταχωρήσει διαφήμιση γι’ αυτό
σε έντυπα που διαβάζουν άτομα που ζουν σε άλλο τόπο και θα ήθελαν να
επισκεφθούν την περιοχή, αλλά δεν έχουν χώρο διαμονής.
Στην περίπτωση που το προϊόν αρέσει στο

κοινό - στόχο αλλά δεν καταλήγει να το
προτιμήσει έναντι των άλλων, ο σχεδιαστής
επικοινωνίας πρέπει να δημιουργήσει την
πεποίθηση στο κοινό ότι, όταν αγοράσει αυτό
το προϊόν, κάνει μια σωστή ενέργεια.
Τέλος, μερικά από τα άτομα του κοινού -

στόχου μπορεί να έχουν πειστεί ότι πρόκειται
Δ.ΥΠ.Α.

για ένα καλό προϊόν, αλλά δεν κάνουν την αγορά του σαν να περιμένουν κάτι ακόμη.
Τότε, ο υπεύθυνος των επικοινωνιών πρέπει να τους βοηθήσει να κάνουν το τελικό
βήμα. Κάποιες από τις ενέργειες του είναι να δώσει στους καταναλωτές τη
δυνατότητα να το δοκιμάσουν για ένα περιορισμένο χρονικό διάστημα προσφέροντας
το προϊόν σε χαμηλή τιμή ή δίνοντας. παράλληλα με την αγορά του, κάποιο δώρο.
Σχεδιασμός του μηνύματος.

Το μήνυμα πρέπει να προσεγγίζει το κοινό και να εξασφαλίζει την προσοχή, να
διατηρεί το ενδιαφέρον, και να προκαλεί το κοινό σε ενέργεια για αγορά. Γι' αυτό ο
σχεδιαστής του μηνύματος πρέπει να διαμορφώσει το μήνυμα έχοντας υπόψη του:
τι πρέπει να πει,
πώς να το πει λογικά ή συμβολικά και
ποιος πρέπει να το πει.
Πολλοί αναρωτιούνται για το πώς πρέπει να δίνεται ένα μήνυμα. Κάποιοι θεωρούν το
κείμενο τη σημαντικότερη μορφή επικοινωνίας, ενώ κάποιοι άλλοι πιστεύουν στην
αξία της εικόνας. Στη σύγχρονη πρακτική της επικοινωνίας συνδυάζονται πολλές
μορφές μηνύματος. Η χρήση γενικά σημάτων τα οποία είναι αποδεκτά και
αναγνωρίσιμα αποτελεί ένα σημαντικό εργαλείο επικοινωνίας. Αλλά και στην έντυπη
διαφήμιση το κείμενο από μόνο του δεν αρκεί. Σημαντικό ρόλο στην
αποτελεσματικότητα της διαφήμισης διαδραματίζουν ο τύπος και το μέγεθος των
γραμμάτων, η έγχρωμη ή λευκή επιφάνεια, κ.λπ.
Τα ειδικά γραφικά, τα οπτικοακουστικά εφέ, το ύφος της εκφώνησης των κειμένων,

αλλά και η σιωπή αποτελούν αδιαχώριστα στοιχεία αποδοτικότητας των μηνυμάτων.
Επιλογή τρόπου επικοινωνίας.

Ο σχεδιαστής επικοινωνίας πρέπει να επιλέξει αποτελεσματικούς διαύλους (κανάλια)
επικοινωνίας για να μεταδώσει το μήνυμά του. Υπάρχουν δύο μεγάλες κατηγορίες: Οι
προσωπικοί και η μη προσωπικοί.
Δ.ΥΠ.Α.

Στους προσωπικούς διαύλους επικοινωνίας υπάρχουν δύο ή περισσότερα άτομα

που επικοινωνούν άμεσα μεταξύ τους. Για παράδειγμα, μια τουριστική επιχείρηση
στέλνει υπάλληλους της σε ένα σχολείο για να ρυθμίσουν με τον διευθυντή του και
τους μαθητές τα σχετικά με μια ημερήσια εκδρομή. Μια άλλη εντοπίζει τα άτομα που
έχουν επιρροή σε άλλους και ενδιαφέρονται για τουρισμό. Έτσι, οι πρώτες
προσπάθειες πώλησης ενός τουριστικού πακέτου γίνονται προς αυτήν την κατηγορία
ατόμων.
Στους μη προσωπικούς διαύλους επικοινωνίας μεταδίδονται μηνύματα χωρίς την

προσωπική επικοινωνία. Εδώ περιλαμβάνονται τα μαζικά διαφημιστικά μέσα, τα
μέσα δημοσίων σχέσεων κ.λπ.
Τα μέσα των Δημοσίων Σχέσεων αναφέρονται σε συμβάντα που σχεδιάζονται για να
μεταδώσουν ειδικά μηνύματα προς το κοινό - στόχο, π.χ. χορηγίες αθλητικών
αγώνων, Βραβεία κ.λπ.
Αξιολόγηση και έλεγχος των αποτελεσμάτων της προώθησης.

Μετά την υλοποίηση του σχεδίου προώθησης ο σχεδιαστής επικοινωνιών πρέπει να
ελέγξει, εάν οι δραστηριότητες υλοποιήθηκαν, όπως είχαν σχεδιαστεί στις δεδομένες
ημερομηνίες, και εάν τα μέσα που χρησιμοποιήθηκαν ήταν πράγματι τα κατάλληλα.
Πρέπει να μετρήσει τις επιδράσεις του προγράμματος της προώθησης στο κοινό -
στόχο. Για το λόγο αυτό πρέπει να ερωτηθεί το κοινό-στόχος, αν αναγνωρίζει ή αν
θυμάται το μήνυμα, πόσες φορές το είδε, ποια σημεία του θυμάται κ.λπ. Ακόμη,
πρέπει να συγκεντρώσει στοιχεία για το πόσοι αγόρασαν το προϊόν, σε πόσους
άρεσε και σε πόσους άλλους μίλησαν για αυτό.
Διαχείριση και συντονισμός της διαδικασίας των επικοινωνιών.

Η συνεχής επικοινωνία της επιχείρησης με το περιβάλλον
της, το πλήθος των εργαλείων επικοινωνίας και η ποικιλία
Δ.ΥΠ.Α.

των μηνυμάτων καθιστά επιτακτική την ανάγκη για συντονισμό. Διαφορετικά, είναι
πιθανό τα μηνύματα να μεταδίδονται σε λάθος χρόνο και να δαπανώνται άσκοπα
χρήματα. Η ολοκληρωμένη επικοινωνία Μάρκετινγκ επιβάλλει συνέπεια προς την
επιχείρηση και το κοινό.
Για το λόγο αυτό πρέπει να υπάρχει κάποιος ο οποίος υπεύθυνα να συντονίζει τα

επικοινωνιακά προγράμματα της επιχείρησης. Να ασκεί μια συνολική στρατηγική
επικοινωνίας, με σκοπό να δείξει ότι η τουριστική επιχείρηση και τα προϊόντα της θα
ικανοποιήσουν τους πελάτες της και για αυτό εκείνοι πρέπει να την προτιμήσουν.
8.2.10.3. H προώθηση και η προβολή του τουριστικού προϊόντος και των

τουριστικών επιχειρήσεων-Το Μείγμα προώθησης
Οι τουριστικές επιχειρήσεις καλούνται να

αποφασίσουν για τον τρόπο με τον οποίο θα
προωθήσουν τα προϊόντα και τις υπηρεσίες τους.
Πρέπει να συνδυάσουν τα «εργαλεία» προώθησης,
έτσι ώστε να συνθέσουν το επιτυχημένο «μείγμα»
της. Το μείγμα προώθησης ή αλλιώς μείγμα
επικοινωνίας marketing, περιλαμβάνει ένα
συγκεκριμένο συνδυασμό διαφήμισης, προώθησης
πωλήσεων, προσωπικών πωλήσεων, δημοσίων
σχέσεων και εργαλείων marketing που οι
επιχειρήσεις του τομέα της φιλοξενίας
χρησιμοποιούν για να χτίσουν ισχυρές σχέσεις με τους πελάτες τους.
Επιπρόσθετα οι τουριστικές επιχειρήσεις μπορούν να επωφεληθούν από events και

εμπειρίες, το διαδραστικό marketing και το από στόμα σε στόμα (word of mouth)
marketing με στόχο την αναγνώριση του brand τους, τη δημιουργία θετικών
συναισθημάτων γύρων από το brand και την ενίσχυση της πίστης των πελατών.
Δ.ΥΠ.Α.

Τα «εργαλεία» της προώθησης είναι:
Η διαφήμιση,
Η προσωπική πώληση
Οι δημόσιες σχέσεις,
Το άμεσο Μάρκετινγκ
Η προώθηση των πωλήσεων.
Δημοσιότητα- Events & Εμπειρίες
Χορηγίες
Διαδραστικό Marketing
Word of Mouth
Διαφήμιση
Ο όρος διαφήμιση αναφέρεται σε όλα τα μέτρα και τα μέσα με τα οποία ο επικεφαλής

του τουριστικού μάρκετινγκ επιχειρεί να επηρεάσει την τελική απόφαση ενός
υποψήφιου τουρίστα χωρίς προσωπική επαφή, με άμεσο στόχο την ολοκλήρωση της
διάθεσης του τουριστικού προϊόντος.
Η διαφήμιση είναι ένα σύνολο από εισαγωγικές, επί πληρωμή μη-προσωπικών

παρουσιάσεων. Στόχος είναι η δημιουργία μιας ευνοϊκής εντύπωσης στο κοινό στόχο
μέσω της παροχής πληροφοριών για προϊόντα ή υπηρεσίες σε έντυπα μέσα
(εφημερίδες, περιοδικά κλπ), μέσα μαζικής επικοινωνίας (ραδιόφωνο & τηλεόραση),
δικτυακά μέσα (τηλέφωνο, internet, δορυφορική τηλεόραση κλπ), ηλεκτρονικά μέσα
(dvd, ιστοσελίδα κλπ) και διαφημιστικές τοποθετήσεις (αφίσες, πινακίδες κλπ).
Δ.ΥΠ.Α.

Για να υπάρχει ταξιδιωτική διαφήμιση πρέπει να υπάρχει και στρατηγικός

σχεδιασμός. Το κύριο σώμα των τουριστικών διαφημίσεων είναι το ανθρώπινο μυαλό
και χιλιάδες διαφημιστικά μηνύματα τις διαπερνούν το ένα μετά το άλλο κάθε μέρα.
Στόχοι της τουριστικής διαφήμισης

Οι κύριοι στόχοι της ταξιδιωτικής διαφήμισης είναι οι εξής:
• Κερδίστε νέο μερίδιο αγοράς.
• Προσέλκυση νέων τουριστών – καταναλωτών.
• Δημιουργία θετικής εικόνας για τις τουριστικές επιχειρήσεις.
• Διατηρήστε αυτή την εικόνα και την αντίληψη τουριστών-καταναλωτών για την
ταξιδιωτική επιχείρηση.
• Διατήρηση ή αύξηση μεριδίου αγοράς.
Προσωπικές Πωλήσεις
Δραστηριότητες που βασίζονται

στην πρόσωπο με πρόσωπο
αλληλεπίδραση με τον αγοραστή με
στόχο την ενημέρωση και
μετατροπή τους. Οι προσωπικές
πωλήσεις αποτελούνται από
προσωπική προσπάθεια των
υπαλλήλων όπως παρουσιάσεις
πωλήσεων, συναντήσεις πώλησης,
εκθέσεις κλπ. Ορισμένα από τα πιο γνωστά σημεία προσωπικών πωλήσεων στον
τομέα της φιλοξενίας είναι οι εκθέσεις World Travel Market και ΙΤΒ όπου κάθε χρόνο
κλείνονται σημαντικά συμβόλαια πωλήσεων. Περίπτερα στις εκθέσεις αυτές
διαθέτουν τόσο μεγάλες ξενοδοχειακές μονάδες όσο και οργανισμοί όπως διάφορες
περιφέρειες της Ελλάδας (Ιονίων Νήσων κλπ).
Δ.ΥΠ.Α.

Δημόσιες Σχέσεις
Προσωπικές ή μη ενέργειες που στοχεύουν
στην προστασία και την ενίσχυση της
εταιρικής εικόνας στους υπαλλήλους, τους
πελάτες, άλλες εταιρίες, την κυβέρνηση και
τα μέσα μέσω συνεντεύξεων τύπου, ομιλιών,
σεμιναρίων κλπ. Ένα πρόσφατο
παράδειγμα στον τουριστικό κλάδο είναι ο
διπλασιασμός των μονάδων του voucher εμβολιασμού για τους νέους από την
Aegean.
Άμεσο Marketing
Ένα προωθητικό εργαλείο που βασίζεται στην απευθείας

επικοινωνία με σκοπό την άμεση λήψη feedback σχετικά με
προϊόντα και υπηρεσίες και την διατήρηση μια ισχυρής
σχέσης με το κοινό στόχο. Τα πιο κοινά εργαλεία είναι τα
διαπροσωπικά meetings, οι τηλεφωνικές κλήσεις, τα emails
και λοιπά διαδικτυακά εργαλεία επικοινωνίας. Το direct
marketing είναι επίσης ένα ισχυρό εργαλείο για την αποδοτική
διαχείριση σχέσεων με τους πελάτες. Οι εταιρείες φιλοξενίας
και τουρισμού χρησιμοποιούν το direct marketing κατά κόρον και κάνουν χρήση
όλων των δυνατών καναλιών επικοινωνίας όπως τα newsletters, social media,
emails, sms campaigns κλπ.
Προώθηση Πωλήσεων
Μια ποικιλία μεσοπρόθεσμων ή βραχυπρόθεσμων και κυρίως εποχικών κινήτρων ή

υλικού το οποίο στόχο έχει την παρότρυνση δοκιμής ή αγοράς ενός προϊόντος ή
Δ.ΥΠ.Α.

υπηρεσίας και περιλαμβάνει δείγματα, κουπόνια, διαγωνισμούς, επιδείξεις κλπ.

Ορισμένες από τις προωθητικές ενέργειες πωλήσεων στο τομέα της φιλοξενίας είναι
οι παρακάτω:
Προσφορές Last minute

Προσφορές Early Booker
Loyalty Προγράμματα
Προγράμματα Upgrade
Special Offer Deals
Δημοσιότητα - Events & Εμπειρίες
Εταιρικές ή χορηγούμενες προωθητικές δραστηριότητες που στόχο έχουν τη

δημιουργία διάδρασης των πελατών με το brand μέσω αθλημάτων, ψυχαγωγίας,
φεστιβάλ κλπ. Οι εταιρίες φιλοξενίας μπορούν να λειτουργήσουν σαν σπόνσορες σε
συγκεκριμένες εκδηλώσεις ή να τις φιλοξενήσουν οι ίδιες, προωθώντας έτσι τις
υπηρεσίες τους. Ένα παράδειγμα είναι το πρόσφατο τριετές πρόγραμμα χορηγιών
επιλεγμένων φιλαρμονικών της Κέρκυρας από τον όμιλο Sani -Ikos Resorts.
Χορηγίες
Είναι η χρηματοδότηση μη κερδοσκοπικών οργανισμών ή δραστηριοτήτων

κοινωνικού περιεχομένου από τουριστικές επιχειρήσεις με αντιστάθμισμα την
προβολή τους και την πίστωσή τους με θετική κοινωνική ευθύνη.
Διαδραστικό Marketing
Δ.ΥΠ.Α.

Η ανάπτυξη του Διαδικτύου

παρέχει ένα άνετο και
προσωπικό περιβάλλον
αγοραστικών εμπειριών για
τους πελάτες ενώ παράλληλα
αυξάνει την αναγνωρισιμότητα
του brand, την ικανοποίηση
του πελάτη και τις πωλήσεις
σε χαμηλότερο κόστος. Οι
εταιρίες φιλοξενίας και τουρισμού χρησιμοποιούν online και offline συνδέσεις για να
οδηγήσουν τους επισκέπτες στα απευθείας κανάλια τους για να κερδίσουν κρατήσεις.
Καθώς όλο και περισσότεροι επισκέπτες αναζητούν πληροφορίες online, οι
marketers του κλάδου ανταποκρίνονται με ανεπτυγμένες online στρατηγικές. Ένα
παράδειγμα χρήσης του εν λόγω εργαλείου είναι η πρόσφατη καμπάνια που
δημιούργησε το Angsana Corfu Resort & Spa για το επίσημο opening της μονάδας
μέσω ενός challenge video στο Youtube.
Word of Mouth
Εκφράζει τις θετικές ή αρνητικές αξιολογήσεις

των πελατών αφού έχουν αγοράσει ένα προϊόν ή
υπηρεσία και αφορά την καταναλωτική τους
εμπειρία μέσω προφορικής, γραπτής ή
ηλεκτρονικής επικοινωνίας. Οι μικρές αλλά και οι
μεγάλες εταιρίες δίνουν μεγάλη βάση στο WoM
marketing καθώς οι προεκτάσεις του, τόσο οι
θετικές όσο και οι αρνητικές μπορεί να
αποδειχθούν ιδιαίτερα σημαντικές. Λόγω της
άυλης φύσης της φιλοξενίας και του
Δ.ΥΠ.Α.

προσανατολισμού κυρίως στις υπηρεσίες, η ενίσχυση του WoM – και ιδιαίτερα του
eWoM- παίζει κρίσιμο ρόλο για κάθε εταιρία φιλοξενίας η οποία δραστηριοποιείται
στην εποχή των Social media και των Online Travel Agents.
Παραδείγματα εφαρμογών του μίγματος προβολής στον τουρισμό
Συνεργασία του Ε.Ο.Τ. με λοιπούς κρατικούς φορείς για τη βελτίωση της εικόνας της
Ελλάδας
Ταξιδιωτικοί κατάλογοι με χρήσιμες πληροφορίες για τον υποψήφιο τουρίστα
Διαφημιστικά έντυπα
Υπαίθρια τουριστική διαφήμιση
Εκθεσιακό υλικό στους χώρους συναλλαγής των τουριστικών πρακτορείων (αφίσες,
έντυπο υλικό)
Προσωπική αλληλογραφία, τηλεφωνικές επαφές σε υποψήφιους πελάτες
Διαφήμιση ειδικών μορφών τουρισμού
Κοινή διαφήμιση ΕΟΤ http://www.gnto.gov.gr/, σε συνεργασία με ελληνικές
τουριστικές επιχειρήσεις
Συμμετοχή σε διεθνείς τουριστικές εκθέσεις
Ταξίδια πληροφόρησης για δημοσιογράφους
Δημόσιες σχέσεις με στελέχη τουριστικών οργανισμών και πωλητές πρακτορείων
ταξιδιών
Συνεντεύξεις και δελτία τύπου
Διακίνηση ειδικών CD
Συμμετοχή σε πολιτιστικές και καλλιτεχνικές εκδηλώσεις
Διάθεση διαφημιστικών δώρων σε τουρίστες
Προσφορές
Δ.ΥΠ.Α.

Μειωμένες τιμές σιδηροδρομικών εισιτηρίων σε μαθητές, φοιτητές, υπερήλικες
Προσφορά δωρεάν αεροπορικού ταξιδιού με τη συγκέντρωση μιλίων
Χορηγίες σε αθλητικούς αγώνες, εκπαιδευτικά ιδρύματα
Προβολή από τα διάφορα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.

Δ.ΥΠ.Α.

8.2.11. Η Διαφήμιση του Τουριστικού Προϊόντος
8.2.11.1 Η έννοια της διαφήμισης
Διαφήμιση είναι η λειτουργία επικοινωνίας μεταξύ ενός ατόμου ή μιας ομάδας

(επιχείρησης) και του κοινού με στόχο την προώθηση πραγμάτων, προϊόντων,
υπηρεσιών κ.λπ. με σκοπό την προώθηση, επέκταση ή αύξηση των πωλήσεών τους
ή τη δημιουργία και διατήρηση της φήμης και των πελατών τους.
Η διαφήμιση συνήθως σημαίνει δύο διαφορετικά πράγματα:

Συγκεκριμένες (έμμεσες ή άμεσες) ενέργειες για την προώθηση ενός προϊόντος ή
μιας υπηρεσίας, όπως η προώθηση μιας μάρκας αυτοκινήτου.
Η τεχνική διαδικασία προώθησης ενός προϊόντος ή μιας υπηρεσίας, που

περιλαμβάνει διάφορες ενέργειες, πρόσληψη ειδικών και χρήση μέσων προώθησης.
Η επιτυχημένη διαφήμιση πρέπει να υπηρετεί τις

αρχές της πρωτοτυπίας (όλα τα στοιχεία της να
είναι κατά όσο το δυνατόν πιο νέα), της αλήθειας
(να υπηρετεί με ειλικρίνεια τη σωστή ενημέρωση
του καταναλωτή) και την αρχή της μη
δυσφήμησης των ανταγωνιστών.
8.2.11.2. Τι Είναι η Τουριστική Καμπάνια
Με την έννοια των ταξιδιωτικών διαφημιστικών καμπανιών, κατανοούμε τη συλλογική

προσπάθεια πολλών εκδηλώσεων.
Πού Στοχεύει η Τουριστική Διαφήμιση

Κάθε οργανισμός που σχεδιάζει μια τουριστική διαφημιστική καμπάνια για να
προσελκύσει τουρίστες προσεγγίζει το κοινό με έναν συγκεκριμένο τρόπο:
Δ.ΥΠ.Α.

Τουριστική Αγορά - Ζήτηση - Υποψήφιος Επισκέπτης
Διαφημιστική καμπάνια Διαφημιστική καμπάνια Διαφημιστική καμπάνια

κράτους μεσολαβητή λιανέμπορων
(χονδρέμπορου
Προβολή των γενικών ‘Πακετάρισμα’ του Προσπάθεια πειθούς των
πλεονεκτημάτων του τουριστικού προορισμού τελικών καταναλωτών
τουρισμού στη και ενθάρρυνση των (επισκεπτών) να
συγκεκριμένη χώρα λιανέμπορων να το προτιμήσουν τον
πουλήσουν προορισμό
Ο Καθορισμός των Μηνυμάτων

Η επιλογή του κεντρικού μηνύματος είναι το κλειδί για την επιτυχία μιας ταξιδιωτικής
διαφημιστικής καμπάνιας. Για να δημιουργήσετε ένα επιτυχές μήνυμα, απαιτούνται τα
εξής:
Σε βάθος κατανόηση των χαρακτηριστικών της τουριστικής αγοράς
Κατανόηση των επιμέρους αγορών που στοχεύει η καμπάνια (κοινό - στόχος)
Μάθετε πώς να χειραγωγείτε και να διαμορφώνετε την κοινή γνώμη
Μάθετε για την καθημερινή ζωή και τις κοινωνικές, οικονομικές και πολιτικές
συνθήκες στην τουριστική αγορά
Κατανοήστε τα ήθη και τις συνήθειες της τουριστικής αγοράς
Γνώση προϊόντων τουριστικού προορισμού
Δ.ΥΠ.Α.

8.2.11.3. Αποφάσεις που αφορούν τη διαφήμιση
Η τουριστική επιχείρηση αποφασίζει για τη διαφήμιση

του τουριστικού προϊόντος που προσφέρει όταν θέλει
να διατηρήσει αλλά προπαντός να αυξήσει την
πελατεία της. Οι υπεύθυνοι του Μάρκετινγκ πριν
αποφασίσουν την έναρξη μιας διαφημιστικής
καμπάνιας, πρέπει να πείσουν τη διοίκηση της
επιχείρησης για την αναγκαιότητα της και για τα
προσδοκώμενα οφέλη της επιχείρησης από τη διαφημιστική καμπάνια. Για να
αποφασιστεί μια διαφημιστική καμπάνια πρέπει:
Η διοίκηση της επιχείρησης να εγκρίνει τον προϋπολογισμό για τη διαφημιστική

καμπάνια, αφού διαπιστώσει ότι είναι ευνοϊκές οι συνθήκες για το διαφημιζόμενο
τουριστικό προϊόν, αλλά και οι γενικότερα επικρατούσες συνθήκες (π.χ. μπορούμε να
αποφασίσουμε τη διαφήμιση ενός καλού και συμφέροντος εκδρομικού πακέτου για
την Μέση Ανατολή τη στιγμή που εκεί επικρατούν πολιτικές αναταραχές ή πολεμικές
συρράξεις.
Η επιχείρηση που αποφασίζει τη διαφήμιση του τουριστικού προϊόντος της πρέπει να

είναι σίγουρη ότι στέλνοντας το μήνυμά της διαφοροποιείται από τους ανταγωνιστές
και προβάλλει σωστά το προϊόν της.
Να γνωρίζει η επιχείρηση ότι μια καλή διαφημιστική καμπάνια, παρά το όποιο κόστος
της, μπορεί να οδηγήσει σε οικονομικότερες προσφορές προς τους πελάτες της,
εξαιτίας των αυξημένων πωλήσεων του πακέτου. Ενώ μια αποτυχημένη καμπάνια
μπορεί να έχει τα ακριβώς αντίθετα αποτελέσματα.
Τέλος, να καθοριστούν οι στόχοι του διαφημιστικού προγράμματος , αφού πρώτα

αποφασιστούν όλα τα παραπάνω.
8.2.11.4. Καθορισμός των επιδιωκόμενων στόχων

Δ.ΥΠ.Α.

Οι στόχοι της τουριστικής

διαφήμισης θα πρέπει να είναι
ρεαλιστικοί, δηλαδή εφικτοί. Ο
κύριος στόχος της τουριστικής
διαφήμισης είναι να μεταφέρει ένα
μήνυμα η μια πληροφορία από την
τουριστική επιχείρηση στον
πιθανό πελάτη σχετικά με το
προϊόν που παράγει και θέλει να
διαθέσει στην τουριστική αγορά.
Δηλαδή ο στόχος της τουριστικής διαφήμισης είναι να αυξήσει τη ροπή του πιθανού
πελάτη προς την αγορά του προϊόντος της τουριστικής επιχείρησης.
Ο καθορισμός των στόχων της τουριστικής διαφήμισης, εκτός του ότι βοηθά, για να
μετρηθούν τα αποτελέσματα της, βοηθά επίσης σημαντικά το έργο των δημιουργών
της, διότι από την πρώτη στιγμή γνωρίζουν που θα επικεντρωθεί ή όλη προσπάθεια
τους.
Η τουριστική διαφήμιση θεωρείται ως μια δραστηριότητα επικοινωνίας στο χώρο

του Τουριστικού Μάρκετινγκ. Από τη στιγμή που οι στόχοι του Μάρκετινγκ έχουν
ορισθεί με ακρίβεια και σαφήνεια, είναι πολύ εύκολο να καθορισθούν οι στόχοι της
διαφήμισης που περιλαμβάνονται στο διαφημιστικό πρόγραμμα της επιχείρησης.
Μερικοί από τους στόχους της τουριστικής διαφήμισης μπορεί να είναι οι εξής:
Να ενημερώνει τους πελάτες της επιχείρησης για νέες υπηρεσίες ή προϊόντα που
προσφέρονται. π.χ Η προσφορά από ένα τουριστικό πρακτορείο για νέους
προορισμούς για την περίοδο των Χριστουγέννων.
Δ.ΥΠ.Α.

Να υπενθυμίζει στους πελάτες της τουριστικής επιχείρησης να κάνουν έγκαιρα τις

κρατήσεις τους για την επόμενη τουριστική σεζόν (π.χ. αεροπορικές εταιρείες
προσφέρουν αεροπορικά εισιτήρια τόσο πιο φθηνά όσο πιο μακριά αγορασθούν από
την ημερομηνία αναχώρησης, παρόμοια έκπτωση δίνουν και οι περισσότερες
ξενοδοχειακές μονάδες).
Να πληροφορεί το κοινό της για την τιμολογιακή πολιτική της επιχείρησης (π.χ.
εποχικές εκπτώσεις, οικογενειακές προσφορές, φθηνά αεροπορικά εισιτήρια κ.λπ.).
Να τονίζει και να αυξάνει την εμπιστοσύνη των πελατών της προς το εμπορικό της
σήμα.
Να πείθει τους πελάτες να κάνουν χρήση της διαφημιζόμενης υπηρεσίας τώρα ή στο
κοντινό μέλλον (π.χ. προσφορά του ξενοδοχείου για τις εορτές του Πάσχα).
Να μειώνει τους φόβους για τυχόν αποτυχία της πραγματοποιούμενης αγοράς από
τον πελάτη (π.χ. υποσχόμενη επιστροφή των χρημάτων, εάν ο πελάτης δεν μείνει
ευχαριστημένος).
Δ.ΥΠ.Α.

8.2.11.5. Καθορισμός του προϋπολογισμού της διαφήμισης
Ο προϋπολογισμός που καταρτίζεται για τη διαφήμιση του τουριστικού προϊόντος

πρέπει να είναι λεπτομερής και να προβλέπει το ύψος κάθε δαπάνης, διότι αποτελεί
τον καθοριστικό παράγοντα της καλής εκτέλεσης του προγράμματος τουριστικής
διαφήμισης. Οπωσδήποτε στο πλάνο διαφήμισης θα πρέπει να έχουμε καθορίσει τα
μέσα που θα χρησιμοποιηθούν, οι σκοποί, οι στόχοι και τα αποτελέσματα που
αναμένουμε από την ενέργεια αυτή σε ορισμένο χρόνο.
8.2.11.6. Η δημιουργία του διαφημιστικού μηνύματος
Η δημιουργία του διαφημιστικού μηνύματος είναι το επόμενο βήμα, οι υπεύθυνοι των

Δημοσίων Σχέσεων πρέπει να αποφασίσουν για τα συστατικά του διαφημιστικού
μηνύματος που είναι:
• Η ιδέα του μηνύματος.
• Η πλατφόρμα της λεζάντας.
• Η μορφή του μηνύματος.
Οι μέθοδοι που χρησιμοποιούνται συνήθως για τη δημιουργία του διαφημιστικού

μηνύματος είναι δύο, η επαγωγική και η παραγωγική.
Στην επαγωγική μέθοδο γίνεται συλλογή πληροφοριών από τους χρήστες των
τουριστικών προϊόντων, από όλους όσοι συνεργάζονται με την τουριστική επιχείρηση,
αλλά και από τους ανταγωνιστές τους και από οποιαδήποτε άλλη πηγή που διαθέτει
στοιχεία και μπορεί να αξιοποιηθούν ως βάση για τη δημιουργία του διαφημιστικού
μηνύματος.
Η παραγωγική μέθοδος βασίζεται στην ανάλυση και προβολή των ωφελειών που
θα αποκομίσουν οι μελλοντικοί πελάτες από την αγορά του τουριστικού προϊόντος.
Στην τουριστική διαφήμιση πρέπει να εμφανίζεται η χρησιμότητα του τουριστικού
προϊόντος, ποια θα είναι όταν χρησιμοποιούμε το προϊόν (π.χ. απόλαυση των
διακοπών σε ορεινό θέρετρο), όταν έχει πλέον χρησιμοποιηθεί το προϊόν (π.χ. η
Δ.ΥΠ.Α.

καλή υγεία τον επόμενο χειμώνα μετά από ιαματικό τουρισμό), και τα αποτελέσματα
από την χρήση του σε σχέση με την κατανάλωση άλλων προϊόντων (π.χ επίσκεψη
και διαμονή σε παραδοσιακούς ξενώνες, διακοπές - οικοτουρισμός και εμπορικές
επαφές για την προώθηση προϊόντων της εταιρείας μας στην Βόρεια Ελλάδα). Τέλος,
η επιχείρηση πρέπει να αποφασίσει ποιο μέσο θα προτιμήσει για την προώθηση της
διαφήμισης, πόσες φορές και πότε θα προβληθεί το μήνυμα κ.λπ.
8.2.11.7. Τα διαφημιστικά μέσα
Αφού δημιουργηθεί το διαφημιστικό μήνυμα πρέπει στη συνέχεια να γίνει η επιλογή

του διαφημιστικού μέσου.
Διαφημιστικά μέσα
• Εφημερίδες, Περιοδικά
• Τηλεόραση, Ραδιόφωνο, Κινηματογράφος
• Internet, social media, pop up διαφημίσεις
• Απευθείας ταχυδρόμηση
• Υπαίθρια διαφήμιση, Κινητή διαφήμιση (με μεταφορικά μέσα), Φωτεινές
επιγραφές, Αφίσες
• Έκθεση στα σημεία αγοράς
• Ειδική διαφήμιση με Διαφημιστικά δώρα, μικροαντικείμενα, ημερολόγια, κλπ.
• Διάφοροι οδηγοί και προγράμματα, Περιγραφικά φυλλάδια
Μια τουριστική επιχείρηση (ο πομπός του μηνύματος) θα προσπαθήσει να μεταφέρει

το διαφημιστικό της μήνυμα στον πιθανό πελάτη (δέκτης) μέσα από το κανάλι
Δ.ΥΠ.Α.

μεταφοράς του διαφημιστικού της μηνύματος. Παρακάτω αναλύουμε μερικά από

αυτά τα διαθέσιμα διαφημιστικά μέσα:
Η τηλεόραση.
Η τηλεόραση είναι σήμερα το πλέον πειστικό μέσο διαφήμισης. Απευθύνεται στο
σύνολο σχεδόν του πληθυσμού της χώρας (περισσότερα από 90% των νοικοκυριών
έχουν μία τηλεόραση. Έχει άριστη ποιότητα εμφάνισης του διαφημιστικού μηνύματος.
Το διαδίκτυο (internet).
Μέσω του διαδικτύου μπορεί το μήνυμα να μεταφερθεί με τοποθέτηση της
διαφήμισης σε κατάλληλη ιστοσελίδα αλλά και με την κατασκευή από την τουριστική
επιχείρηση δικής της ιστοσελίδας, χωρίς να απαιτείται ιδιαίτερα μεγάλη δαπάνη.
Τέλος η τουριστική διαφήμιση μπορεί να προωθηθεί με τα «μέσα ειδικής
επικοινωνίας» όπως: Η τουριστική μπροσούρα, το τουριστικό προσπέκτους, ο
τουριστικός τύπος, ο τουριστικός οδηγός.
Οι εφημερίδες.
Οι εφημερίδες εiνα1 σήμερα το δημοφιλέστερο μέσο διαφημίσεων διότι διαβάζονται
από πολύ κόσμο (το 74% των νοικοκυριών στις Η.ΠΑ αγοράζει εφημερίδα),
μεταφέρουν το διαφημιστικό μήνυμα σε ευρύτατη γεωγραφική περιοχή με σχετικά
Δ.ΥΠ.Α.

μικρό κόστος διαφήμισης και μπορούμε εύκολα να προγραμματίσουμε το χρόνο και

τη θέση που, θα εμφανιστεί η διαφήμιση στο έντυπο.
Τα περιοδικά.
Σήμερα κυκλοφορούν δεκάδες περιοδικά γενικού και ειδικού ενδιαφέροντος. Πολλοί
οργανισμοί του τομέα της φιλοξενίας και των ταξιδιών, τα ξενοδοχεία, τα θέρετρα
κ.λπ. επενδύουν σε μεγάλο βαθμό στο συγκεκριμένο μέσο. Η διαφήμιση σε
περιοδικά έχει κύρος, αξιοπιστία, ποιοτικά καλύτερη εμφάνιση της διαφήμισης απ'
ό,τι στην εφημερίδα και έχει μεγαλύτερη διάρκεια ζωής. Πρέπει να σημειωθεί ότι οι
αναγνώστες των περιοδικών είναι πολύ περισσότεροι από τους αγοραστές τους.
Το ραδιόφωνο.
Η ραδιοφωνική διαφήμιση έχει κοινά στοιχεία με αυτή των εφημερίδων. Έχει μικρό
κόστος και μεγάλη γεωγραφική κάλυψη. Η ραδιοφωνική διαφήμιση μπορεί να
επαναλαμβάνεται με την αναγκαία συχνότητα χωρίς δυσκολία, έχει τη δυνατότητα
του εύκολου προγραμματισμού για την εμφάνιση της διαφήμισης την κατάλληλη
στιγμή.
Η υπαίθρια διαφήμιση.
Μπορεί να είναι αφίσες, ζωγραφιές, επιγραφές, εικόνες κ.λπ. Η επιλογή αυτού το
μέσου παρουσίασης της διαφήμισης παρουσιάζει μικρό σχετικά κόστος, γεωγραφική
επιλεκτικότητα, μεγάλη διάρκεια ζωής, μεγάλο μέγεθος..
Δ.ΥΠ.Α.

8.2.11.8. Η Επιλογή του διαφημιστικού μέσου
Η επιλογή του διαφημιστικού μέσου μπορεί να γίνει, αφού διαπιστώσουμε την

αποτελεσματικότητα του μέσου και λάβουμε υπ' όψη μας τους στόχους που έχει
θέσει η επιχείρηση επιλέγοντας αυτή τη διαφημιστική καμπάνια.
Καθορισμός των Μέσων

Οι παράγοντες επιλογής του σωστού διαφημιστικού μέσου θεωρούνται πολύ
σημαντικοί και το κλειδί για την επιτυχία ή την αποτυχία ολόκληρης της διαφημιστικής
καμπάνιας. Για την πιο αποτελεσματική και ορθολογική επιλογή συνδυασμών
διαφημιστικών μέσων, απαιτούνται τα ακόλουθα:
Γνώση Επιστήμης των Μέσων (Τεχνολογία) -

Παρακολούθηση της ανάπτυξης νέων τεχνολογιών -
Αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας των σύγχρονων μέσων
Ερευνήστε τα μέσα, την προσέγγιση και την αναγνωσιμότητα
Έρευνα αποτελεσματικότητας για το συνδυασμό παραδοσιακών και σύγχρονων
μεθόδων προώθησης
Δ.ΥΠ.Α.

Επίσης, η επιλογή του μέσου μπορεί να γίνει αφού ληφθούν υπ' όψη τα παρακάτω:
Το μέγεθος και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του τμήματος της τουριστικής αγοράς

στην οποία απευθύνεται η διαφήμιση του τουριστικού προϊόντος.
Το μέγεθος της κάλυψης της γεωγραφικής περιοχής που η επιχείρηση θέλει να

στοχεύσει με την διαφήμιση.
Την προβλεπόμενη διάρκεια ζωής του μηνύματος της τουριστικής διαφήμισης

δηλαδή εάν υπάρχει η δυνατότητα για επαναλαμβανόμενες εκθέσεις του μηνύματος
(π.χ. μια διαφημιστική πινακίδα δρόμου που παρουσιάζει μια αντηλιακή κρέμα).
Το κόστος για την επιλογή του κάθε διαφημιστικού μέσου.
Τη μελέτη των στοιχείων που έχουμε στη διάθεση μας από το διαφημιστικό μέσο,
έτσι ώστε να μπορούμε να διαπιστώσουμε εάν αυτό το μέσο έχει φέρει επιτυχία σε
ανάλογες διαφημιστικές εκστρατείες.
Δ.ΥΠ.Α.

Τη στελέχωση της επιχείρησης που θα αναλάβει την προώθηση μέσω της

διαφήμισης, του τουριστικού προϊόντος.
Το χρόνο που θα μεσολαβήσει από τη σχεδίαση μέχρι την εμφάνιση της διαφήμισης
από το μέσο που επιλέχθηκε. Σε αρκετές περιπτώσεις μέσων το διάστημα αυτό είναι
πολύ μεγάλο.
Τα είδη των διαφημιστικών μέσων που χρησιμοποιούνται από τους ανταγωνιστές

μας και ο βαθμός χρησιμοποίησής τους από αυτούς.
8.2.11.9. Αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας της διαφήμισης
Για να μετρήσει η τουριστική επιχείρηση τα αποτελέσματα της διαφήμισης πρέπει

πρώτα να έχει σαφή αντίληψη των στόχων που επεδίωκε ξεκινώντας τη διαφημιστική
εκστρατεία.
Δεν υπάρχει καμιά αμφιβολία ότι ο τελικός στόχος της διαφήμισης είναι να μεταδώσει
το μήνυμα της τουριστικής επιχείρησης με αρκετή πειστικότητα, ώστε να προκαλέσει
την κατάλληλη στιγμή μια ενεργή ζήτηση για το προϊόν και έτσι να διευκολύνει την
αύξηση των πελατών και των κερδών της επιχείρησης.
Συνεπώς, η αύξηση της προσερχόμενης στην επιχείρηση πελατείας είναι ένα μέτρο
επιτυχίας της τουριστικής διαφήμισης όπως και η αύξηση των κερδών (βέβαια
κανένα μέτρο δεν είναι απόλυτα ακριβές).
Υπάρχουν και άλλες προσπάθειες μέτρησης του αποτελέσματος από τη διαφήμιση,

όπως η συμπλήρωση στατιστικού φυλλαδίου κατά την άφιξη του τουρίστα όπου εκεί
υπάρχει η σχετική ερώτηση για το πώς παρακινήθηκε να αγοράσει το τουριστικό
προϊόν της επιχείρησης.
Δ.ΥΠ.Α.

Η μέτρηση του διαφημιστικού αποτελέσματος μπορεί να γίνει είτε από εξωοικονομικά

στοιχεία είτε από οικονομικά στοιχεία. Στα εξωοικονομικά στοιχεία πρέπει να
μετρηθούν:
Η προσοχή την οποία η τουριστική διαφήμιση προκαλεί στο κοινό, όταν παρουσιάζει
το μήνυμα.
Το ενδιαφέρον που η διαφήμιση προκαλεί για το προσφερόμενο προϊόν.
Η επιθυμία την οποία διεγείρει η τουριστική διαφήμιση για την ωφελιμότητα και για
την απόκτηση του αγαθού αυτού.
Η ενέργεια στην οποία η διαφήμιση θα πετύχει να «οδηγήσει» το κοινό που είναι ο
στόχος της, και η οποία δεν είναι άλλη από την αγορά του προϊόντος.
Με τη διαφήμιση λοιπόν, μετατρέπουμε

την αρχική άγνοια του κοινού σε
γνωστοποίηση της προσφοράς, γνωριμία
με το προϊόν, δημιουργία επιθυμίας για την
απόκτηση του και τελικά την ενέργεια
αγοράς του προϊόντος αυτού. Στα
οικονομικά στοιχεία της τουριστικής
διαφήμισης, τα οποία πρέπει να
μετρηθούν, το κυριότερο είναι το ετήσιο ύψος του κύκλου εργασιών της επιχείρησης.
Αυτό δεν είναι πάντα εύκολο. Το πρόβλημα προέρχεται από το γεγονός ότι αυξήσεις
στον τζίρο προκαλούνται όχι μόνο από τη διαφήμιση, αλλά και από τυχόν λειτουργία
νέων τμημάτων, αύξηση τιμών, αλληλεξαρτήσεις στους τζίρους άλλων
προσφερόμενων προϊόντων, ενέργειες του τμήματος Μάρκετινγκ κ.λπ.
Δ.ΥΠ.Α.

8.2.11.10. Διαφημιστικά Τουριστικά Έντυπα
8.2.11.10.1. Η έννοια των διαφημιστικών εντύπων/φυλλαδίων
Η χρήση του έντυπου υλικού είναι μια από τις

πιο χαρακτηριστικές ενέργειες του
τουριστικού Μάρκετινγκ. Ενώ για τα συνήθη
καταναλωτικά προϊόντα η διαφήμιση, οι
δημόσιες σχέσεις, η προώθηση πωλήσεων
είναι πολύ πιο διαδεδομένες τεχνικές
Μάρκετινγκ, πολύ λίγοι από τους
παραγωγούς των «υλικών» προϊόντων
χρησιμοποιούν το «έντυπο» σε τόσο μεγάλο
βαθμό όσο οι παραγωγοί τουριστικών προϊόντων.
Το έντυπο υλικό αποτελεί μέρος του επικοινωνιακού οπλοστασίου και είναι μία από
τις μεθοδολογίες, αλλά ταυτόχρονα και μία τεχνική του τουριστικού Μάρκετινγκ
.
Έντυπο υλικό για το τουριστικό Μάρκετινγκ είναι όλα τα είδη τυπωμένου υλικού που
έχουν πληρωθεί από τον προϋπολογισμό του Μάρκετινγκ και έχουν σχεδιαστεί, για:
να πληροφορήσουν υποψήφιους ή υφιστάμενους πελάτες,
να δημιουργήσουν ερεθίσματα ζήτησης για συγκεκριμένα τουριστικά προϊόντα και

υπηρεσίες,
να διευκολύνουν την απόλαυση ή χρήση τουριστικών προϊόντων και υπηρεσιών ή

γενικά τον τουρίστα στην ταξιδιωτική του εμπειρία.
Όταν μιλάμε για «διευκόλυνση απόλαυσης ή

χρήσης τουριστικών προϊόντων και υπηρεσιών»
αναφερόμαστε στην περιγραφή αυτών των
Δ.ΥΠ.Α.

τρόπων που οι παραγωγοί των τουριστικών προϊόντων και υπηρεσιών

χρησιμοποιούν, για να «διευκολύνουν» τους πελάτες τους να αποφασίσουν μεταξύ
εναλλακτικών επιλογών και να επιλέξουν προϊόντα και υπηρεσίες από τα οποία θα
έχουν όφελος, ικανοποίηση και ευχαρίστηση από την κατανάλωση και χρήση τους.
Έτσι, για παράδειγμα, μπορούμε να αναφέρουμε τα φυλλάδια που μοιράζονται στους

τουρίστες στις εισόδους διαφόρων τουριστικών αξιοθέατων, φυλλάδια που δίνονται
για να καθοδηγήσουν τους επισκέπτες σε περιοχές (όπως μονοπάτια σε φυσικά
αξιοθέατα, δάση, βιότοπους, κ.α.).
Όταν μιλάμε για έντυπο υλικό δεν περιλαμβάνουμε το υλικό που ενώ είναι διαθέσιμο
για τους επισκέπτες ή τουρίστες ζητείται να πληρώσει ο επισκέπτης για να το
αποκτήσει. Αυτά είναι, για παράδειγμα,
• εμπορικές εκδόσεις,
• ταξιδιωτικοί οδηγοί,
• χάρτες,
• οδηγοί μουσείων
• άλλα φυλλάδια
που το αντίτιμο το οποίο ζητείται από τον επισκέπτη τουρίστα έχει σκοπό να
αποφέρει εμπορικό κέρδος ή όφελος σε αυτόν που διαθέτει αυτό το έντυπο υλικό.
Εδώ πρέπει να επισημάνουμε ότι είναι δυνατόν

το ίδιο υλικό να «διατίθεται δωρεάν» σε
ορισμένες περιπτώσεις (όπως για παράδειγμα
χάρτες περιοχής σε ρεσεψιόν ξενοδοχείου) και
να πωλείται σε άλλες περιπτώσεις. Τότε στην
περίπτωση που διατίθεται εντάσσεται στο
«υλικό Μάρκετινγκ» ενώ στην περίπτωση όπου
πωλείται εντάσσεται στο «εμπορικό υλικό».
Δ.ΥΠ.Α.

Όταν μιλάμε για έντυπο συνήθως αναφερόμαστε είτε σε κάποιο τρίπτυχο ή

τετράπτυχο φυλλάδιο, είτε σε κάποια πολυσέλιδη μπροσούρα, με περισσότερα
στοιχεία, όπως είναι τα έντυπα των τουριστικών πρακτορείων που περιγράφουν
πολλές εναλλακτικές προσφορές.
Είδη τουριστικών εντύπων

1.Έντυπα περιφερειακής ανάπτυξης.
2.Έντυπα της μεμονωμένης
τουριστικής επιχείρησης.
3.Έντυπα που εκδίδουν οι οργανισμοί
που οργανώνουν tours.
4.Ειδικευμένα έντυπα τουριστικής
προώθησης.
Στην περιγραφή των τουριστικών εντύπων

κανονικά πρέπει να αναφέρουμε και άλλα
τρία είδη τουριστικών εκδόσεων:
τουριστικοί ταξιδιωτικοί οδηγοί
Χάρτες (τουριστικοί, οδικοί, κλπ.)
τουριστικοί επαγγελματικοί οδηγοί
Αυτές οι εκδόσεις/έντυπα συνήθως είναι

ανεξάρτητες από το πρόγραμμα ενεργειών marketing που στοχεύει στην ανάπτυξη
του προϊόντος της τουριστικής επιχείρησης. Όμως συνεισφέρουν γενικά στην
κατανόηση και στην καλύτερη διάθεση του τουριστικού προϊόντος, όπως εξηγήθηκε
παραπάνω.
Δ.ΥΠ.Α.

Από την άποψη της χρήσης τους, μπορούμε να διακρίνουμε δύο κατηγορίες
τουριστικών εντύπων μάρκετινγκ:
Α. τα τουριστικά έντυπα που σκοπό έχουν την προβολή και προώθηση

τουριστικών προϊόντων και υπηρεσιών και τέτοια παραδείγματα είναι τα έντυπα
ξενοδοχείων, οι κατάλογοι των τουριστικών πρακτόρων – Tour operators
Β. τα τουριστικά έντυπα που σκοπό έχουν να παράσχουν πληροφορίες, ή να

διευκολύνουν την επίσκεψη σε αξιοθέατα ή την απόλαυση τους, όπως οι χάρτες
(που προσφέρονται από τις εταιρείες ενοικίασης αυτοκινήτων) ,τα μενού των
εστιατορίων, κ.α.
Τα περισσότερα τουριστικά έντυπα

απευθύνονται και προετοιμάζονται με
σκοπό να διατεθούν στους τελικούς
πελάτες-τουρίστες των τουριστικών
επιχειρήσεων ή τουριστικών περιοχών.
Όμως, ένα μέρος των τουριστικών
εντύπων απευθύνεται και στους
ενδιάμεσους και στα δίκτυα διανομής,
συνήθως με στόχους την προβολή και προώθηση των προϊόντων ή των υπηρεσιών,
ή για την διευκόλυνση της διανομής και διάθεσης των τουριστικών προϊόντων. Τέτοιο
παράδειγμα είναι οι τιμοκατάλογοι και τα ωράρια δρομολογίων των μέσων
μετακίνησης, ή κατάλογοι διαθέσιμων προϊόντων/υπηρεσιών τους οποίους
ετοιμάζουν ορισμένες τουριστικές περιοχές.
8.2.11.10.2. Η σημασία των τουριστικών διαφημιστικών φυλλαδίων
Είπαμε ήδη ότι οι βασικοί λόγοι προετοιμασίας και διάθεσης τουριστικών εντύπων
είναι αφενός η πληροφόρηση και η ενημέρωση και αφετέρου η διευκόλυνση. Γιατί
όμως έχει σημασία να χρησιμοποιήσουμε τουριστικά έντυπα και δεν μπορούμε να
Δ.ΥΠ.Α.

αρκεστούμε στα άλλα μέσα που διαθέτει το τουριστικό Μάρκετινγκ, όπως η

διαφήμιση, οι προσωπικές πωλήσεις, οι δημόσιες σχέσεις και οι άλλες τεχνικές;
Υπάρχουν ορισμένα ειδικά χαρακτηριστικά των τουριστικών προϊόντων και

υπηρεσιών που δημιουργούν την ανάγκη για τη χρησιμοποίηση τουριστικών
εντύπων και τα οποία δικαιολογούν το χαρακτηρισμό των εντύπων ως σημαντική
μεθοδολογία στο τουριστικό Μάρκετινγκ.
Αυτά τα χαρακτηριστικά είναι:
Δεδομένου ότι το τουριστικό προϊόν παράγεται και καταναλώνεται μακριά από τον
τόπο αγοράς του, δεν είναι δυνατόν να επιθεωρηθεί ή να επιδειχθεί στον πελάτη,
όταν ο τελευταίος παίρνει την αγοραστική του απόφασή του. Έτσι το έντυπο
υποκαθιστά το προϊόν.
Στον τουρισμό η παραγωγή και κατανάλωση της τουριστικής υπηρεσίας είναι

ουσιαστικά ταυτόχρονη, σε αντίθεση με τα περισσότερα βιομηχανικά ή υλικά
προϊόντα. Η αγοραστική απόφαση όμως προηγείται και απέχει χρονικά από την
παραγωγή και κατανάλωση. Το έντυπο καλύπτει την περιγραφή του αγορασμένου
προϊόντος στη χρονική αυτή διάρκεια.
Στις αγορές σημαντικού κόστους, όπως συνήθως είναι η αγορά ενός τουριστικού
ταξιδιού (ιδίως για μία ολόκληρη οικογένεια) ο πελάτης ζητάει αρκετές πληροφορίες
Δ.ΥΠ.Α.

και θέλει να τις μελετήσει προτού αποφασίσει. Το έντυπο του παρέχει πληροφόρηση
και ενημέρωση για το προϊόν και του περιγράφει τα διάφορα χαρακτηριστικά του.
Κυρίως στις περιπτώσεις που ο πελάτης έχει προσωπική επαφή ή χρησιμοποιείται η

μέθοδος της προσωπικής πώλησης (παράδειγμα σε τουριστικό γραφείο) η διάθεση
του τουριστικού εντύπου υποβοηθάει την πώληση και απελευθερώνει τον υπάλληλο
από χρονοβόρες διαδικασίες διευκρινίσεων και πληροφοριακών δεδομένων που
μπορούν να περιέχονται σε ένα τουριστικό έντυπο.
Συγχρόνως ένα τουριστικό έντυπο παραμένει στη διάθεση και «ιδιοκτησία» του
πελάτη, παρέχει συνεχή ενημέρωση και πληροφόρηση για το τουριστικό προϊόν, που
άλλες τεχνικές και μέθοδοι του τουριστικού Μάρκετινγκ δεν μπορούν να επιτύχουν (η
διαφήμιση, για παράδειγμα, είναι πολύ σύντομης χρονικής διάρκειας).
Στην περίπτωση του υφιστάμενου πελάτη, όπως για παράδειγμα όταν βρίσκεται
μέσα σε μία επιχείρηση εστιατορίου, το τουριστικό έντυπο (μενού) παρέχει συνεχή
και διακριτική πληροφόρηση για τα διατιθέμενα προϊόντα.
Υπάρχει η σκοπιμότητα στο Μάρκετινγκ, να τηρείται η επικοινωνιακή επαφή με τον

πελάτη κατά την διάρκεια της ταξιδιωτικής εμπειρίας από την αρχή της (αγοραστική
απόφαση) μέχρι το τέλος της (ολοκλήρωση και επιστροφή στην χώρα της συνήθους
διαμονής), ώστε να υπάρχει ροή πληροφόρησης και εκμετάλλευση δυνατοτήτων
πώλησης πρόσθετων ή συμπληρωματικών προϊόντων (όπως για παράδειγμα οι
εκδρομές στον τουριστικό προορισμό).
Για την ικανοποίηση των παραπάνω χαρακτηριστικών, χρησιμοποιούνται τα διάφορα

τουριστικά έντυπα που περιγράψαμε παραπάνω. Στον επόμενο Πίνακα αναφέρονται
για κάθε περίπτωση η σκοπιμότητα που καλύπτει το κάθε είδος εντύπου.
Έντυπα προβολής Σκοπό έχουν να δώσουν στοιχεία για να

τουριστικής περιοχής γνωρίσουμε την περιοχή.
Δ.ΥΠ.Α.

Έντυπα της μεμονωμένης Περιέχουν τα συγκεκριμένα χαρακτηριστικά του

τουριστικής επιχείρησης τουριστικού προϊόντος που προσφέρει η επιχείρηση.
Έντυπα που εκδίδουν οι Μπορεί να αναφέρονται είτε ειδικά σε μία περιοχή,
οργανισμοί οργανωμένου είτε ειδικά σε ένα είδος τουριστικού αντικειμένου ή
τουρισμού και άλλοι ταξιδιού (π.χ. κρουαζιέρες), είτε να είναι γενικά,
οργανισμοί που δηλαδή να περιέχουν στοιχεία για όλες τις
διαμορφώνουν «πακέτα» προσφορές της αντίστοιχης επιχείρησης.
Ειδικευμένα έντυπα Αφορούν κάποιο συγκεκριμένο γεγονός, όπως είναι
προώθησης: για παράδειγμα μια αθλητική συνάντηση, ένα
φεστιβάλ, και μπορεί να περιέχουν και
πληροφορίες για την προσφορά τουριστικών
προϊόντων/υπηρεσιών άμεσα συσχετισμένων με το
γεγονός.
Το έντυπο υλικό είναι το πιο κοινό μέσο πληροφόρησης των υποψηφίων πελατών
της τουριστικής επιχείρησης και σε σχέση με αλλά μέσα αναλογικά φθηνότερο. Όμως
η επίδραση του μπορεί να είναι πιο επιτυχής από άλλα μέσα προβολής της
επιχείρησης επειδή το έντυπο έχει μεγαλύτερη διάρκεια ζωής.
8.2.11.10.3. Προϋποθέσεις- Περιορισμοί χρήσης εντύπων
Το τουριστικό έντυπο καλύπτει ορισμένες συγκεκριμένες σκοπιμότητες. Πρέπει να

ισχύουν οι προϋποθέσεις της χρήσης του για να είναι αποτελεσματικό. Οι
προϋποθέσεις της χρήσης του τουριστικού εντύπου μπορούν να συνοψισθούν σε
πέντε και αναφέρονται στον επόμενο Πίνακα.
Η ανάγκη προβολής ή προώθησης συγκεκριμένης προσφοράς τουριστικών
Η ανάγκη διάθεσης «υποκατάστατου» του προτεινόμενου προϊόντος.
Η ανάγκη διευκόλυνσης της διαδικασίας της αγοραστικής απόφασης ή του μέσου

διάθεσης/διανομής των τουριστικών προϊόντων ή υπηρεσιών.
Δ.ΥΠ.Α.

Η επιβεβαίωση της αγοραστικής απόφασης και υποστήριξη της ορθότητας αυτής της
απόφασης.
Η ανάγκη διευκόλυνσης τρόπου χρήσης/απόλαυσης και πληροφόρηση σχετικά με

ειδικά τουριστικά προϊόντα ή υπηρεσίες.
Οι παραπάνω «ανάγκες» δεν είναι πάντα αυτοτελείς. Ένα τουριστικό έντυπο μπορεί
σε συγκεκριμένες περιπτώσεις να ικανοποιεί περισσότερες από μία προϋποθέσεις.
Για παράδειγμα αναφέρουμε τα τουριστικά έντυπα μιας περιοχής που ενημερώνουν
παλαιούς πελάτες της τουριστικής επιχείρησης ή του τουριστικού προορισμού για την
ανάπτυξη νέων προϊόντων ή υπηρεσιών, ενώ συγχρόνως, εφόσον αγοραστεί το
συγκεκριμένο νέο προϊόν ή υπηρεσία, το ίδιο έντυπο αποτελεί και το υποκατάστατό
του, μέχρις ότου έρθει η ώρα της ταξιδιωτικής κατανάλωσης.
Το σωστά σχεδιασμένο έντυπο πρέπει αφενός να

δημιουργεί την αίσθηση ότι ο πελάτης είναι
ευπρόσδεκτος στην τουριστική επιχείρηση ή
περιοχή, την οποία περιγράφει το έντυπο, και
αφετέρου να «Πείθει» ότι οι ανάγκες, επιθυμίες,
κίνητρα και ενδιαφέροντα του πελάτη, είναι
Δ.ΥΠ.Α.

κατανοητά και γίνεται προσπάθεια να ικανοποιηθούν. Έτσι, βασική προϋπόθεση για

να είναι επιτυχημένο ένα τουριστικό έντυπο είναι να αντανακλά ένα ενδιαφέρον και
αποτελεσματικό μήνυμα:
Το έντυπο αντικαθιστά το ζωντανό πωλητή σε προσωπικό επίπεδο, στην

παρουσίαση της τουριστικής επιχείρησης.
Η προβολή της επιχείρησης ή της περιοχής, κυρίως στον τουριστικό τομέα,

απευθύνεται στις αισθήσεις. Περιλαμβάνει εικόνες διασκέδασης και στοχεύει να
τοποθετηθεί ο αναγνώστης (ο αποδέκτης του εντύπου) με τη φαντασία του στο
περιβάλλον της επιχείρησης (ή τον προορισμό). Ο πιο πολιτισμένος τρόπος για να
επηρεαστεί ο αναγνώστης είναι η πειθώ.
Το διαφημιστικό μήνυμα που περιέχεται στο έντυπο αντλεί υλικό από βασικές
ψυχολογικές ανάγκες, όπως η κουλτούρα, το κέρδος χρόνου ή χρήματος , η
ταύτιση με τους ομότιμους/ομοϊδεάτες, η ευκαιρία συνάντησης του άλλου φύλου, η
ανησυχία για την υγεία, η σωματική και πνευματική άνεση, το εν διαφέρον για την
οικογένεια, και άλλα.
Ο τρόπος που επιλέγουμε για να "διαμορφώσουμε" το μήνυμα πρέπει να

ακολουθεί τις αρχές της "διαφημιστικής τεχνικής". Μέρος της διαμόρφωσης
του μηνύματος μπορεί να είναι η δημιουργία ενός ανάλογου "σλόγκαν'' με το
αντίστοιχο "λογότυπο".
Για τη σύνταξη του σωστού μηνύματος χρειάζεται έρευνα για τα χαρακτηριστικά του
προϊόντος και για τα χαρακτηριστικά του αποδέκτη στον οποίο απευθύνεται το
μήνυμα. Πρέπει δηλαδή να έχουμε διευκρινίσει, πριν αρχίσουμε να σχεδιάζουμε:
Σε ποιους απευθυνόμαστε (αγορά, πελάτες - τουρίστες)
Τι θέλουμε να πετύχουμε με το έντυπο (ενημέρωση, προσέλκυση, πώληση,
διευκόλυνση, κ.α.)
Στο μήνυμα πρέπει να αντικατοπτρίζονται όχι μόνο τα πλεονεκτήματα τεχνολογικά,

εγκαταστάσεις, κλπ. της τουριστικής επιχείρησης, ή αντίστοιχα τα αξιοθέατα, φυσικοί
Δ.ΥΠ.Α.

πόροι, κλπ. της τουριστικής περιοχής, αλλά κυρίως, τα οφέλη που θα αποκομίσει ο
ταξιδιώτης από τη διάθεση τους.
Για παράδειγμα, δεν πρέπει να δηλωθεί ότι "έχουμε μηχανογραφημένο σύστημα

κρατήσεων", αλλά ότι "σας προσφέρουμε ταχύτερη εξυπηρέτηση, άμεση γραπτή
επιβεβαίωση, κλπ, χάρη στο μηχανογραφημένο σύστημα κρατήσεων που έχουμε
εγκαταστήσει για σας".
Στα πλαίσια των περιορισμών των

δυνατοτήτων του εντύπου, πρέπει να
λαμβάνουμε υπόψη μας ότι, παρά τα πολλά
του πλεονεκτήματα και χρήσεις, το έντυπο δεν
είναι η μοναδική μέθοδος προσέγγισης των
τουριστικών αγορών και δεν πρέπει να
χρησιμοποιείται έτσι. Το έντυπο πρέπει να
χρησιμοποιείται ως συμπληρωματικό στοιχείο
στα πλαίσια του σχεδιασμού του Μάρκετινγκ και να έχει προβλεφθεί η φύση της
συμπληρωματικότητας.
Για παράδειγμα, εάν η τουριστική επιχείρηση προσφέρει ένα νέο προϊόν ή υπηρεσία
(π.χ. ένα ξενοδοχείο εξόπλισε μία νέα συνεδριακή αίθουσα) το αντίστοιχο έντυπο
πρέπει να διανέμεται σε συνδυασμό με την ενέργεια δημοσίων σχέσεων για την
ανακοίνωση αυτής της νέας δραστηριότητας, ή να μπαίνει ένθετο στο βασικό έντυπο
της επιχείρησης, ή να χρησιμοποιείται ως υλικό που δίνεται σε πελάτες στους
οποίους γίνεται μία παρουσίαση για τα προϊόντα και υπηρεσίες που παρέχει η
Επίσης, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η δημιουργία ενός εντύπου παίρνει κάποιο χρόνο
και η παρουσίαση του εντύπου είναι στατική (δεν μπορεί να αλλάξουν τα κείμενα ή οι
φωτογραφίες, εκτός εάν τυπωθεί ένα νέο έντυπο). Έτσι χρειάζεται να λαμβάνεται
υπόψη και η χρονική διάρκεια ζωής του εντύπου σε σχέση με το τι απεικονίζει.
Δ.ΥΠ.Α.

Βέβαια, με την εξέλιξη της τεχνολογίας, του ίντερνετ και

των social media, τα τελευταία χρόνια για να είναι πιο
ζωντανή η παρουσίαση και η ενέργειες επικοινωνίας της
επιχείρησης ή της περιοχής, χρησιμοποιούνται
φωτογραφικό υλικό και video spots. Αυτά τα μέσα
μπορούν να θεωρηθούν μία εξελιγμένη μορφή τουριστικού
εντύπου και σαφώς πρέπει να ακολουθούν τις αρχές, τις
προϋποθέσεις και τα χαρακτηριστικά που έχουμε
συζητήσει παραπάνω. Βέβαια είναι μία διαφορετική μορφή
«εντύπου» με πρόσθετα εξειδικευμένα χαρακτηριστικά. Προϋποθέτει ειδικό
τεχνολογικό εξοπλισμό και απαιτεί διαφορετικό τρόπο προετοιμασίας/παραγωγής.
Επισημαίνουμε ότι είναι πολύ δύσκολο να αξιολογηθεί μεμονωμένα η

αποτελεσματικότητα της χρήσης των τουριστικών εντύπων στον επηρεασμό της
λήψης της ταξιδιωτικής απόφασης. Το έντυπο υλικό και η «Οικονομική αξιολόγηση»
της χρήσης του πρέπει να περιλαμβάνεται στο πλαίσιο της συνολικής αξιολόγησης
όπου εκεί θα εξεταστεί το πόσο αποτελεσματική ήταν η εφαρμογή των ενεργειών που
περιλαμβάνονται στον σχεδιασμό του προγράμματος Μάρκετινγκ, μιας τουριστικής
επιχείρησης ή περιοχής, και όχι σαν μεμονωμένη ενέργεια.
Όμως, είναι δυνατή η εκτίμηση της προσέγγισης του αποδέκτη, και αυτή γίνεται είτε
με ειδικές έρευνες, είτε με χρήση κωδικών σε τυχόν αποκόμματα/κουπόνια για
πληροφορίες, είτε με μέτρηση διάθεσης εντύπων (σε γραφεία τουριστικών
πληροφοριών), είτε με αξιολόγηση διαφόρων μεθόδων διάθεσης.
8.2.11.10.4. Παραγωγή διαφημιστικών εντύπων/φυλλαδίων

Η διαδικασία της παραγωγής του τουριστικού εντύπου/φυλλαδίου πρέπει να γίνεται
μετά τον προσδιορισμό του «ακροατηρίου/αποδεκτών» και την επιλογή του στόχου
(ή των στόχων που πρόκειται να επιτελέσει το έντυπο.
Δ.ΥΠ.Α.

Η διαδικασία παραγωγής περιλαμβάνει τα εξής μέρη:

• Διαφημιστικό «brief»
• Διαμόρφωση περιεχομένου
• Εξώφυλλο
• Κείμενο
• Εικονογραφικό υλικό
• Σχεδιαστική διάρθρωση
• Εκτύπωση
Φυσικά για τα πλαίσια μιας καμπάνιας στο internet τα παραπάνω στάδια δύνανται να
είναι τα ίδια ή παρόμοια, απλά θα απουσιάζει το στάδιο της εκτύπωσης.
Παρακάτω αναλύονται τα μέρη της διαδικασίας παραγωγής.
Α. Διαφημιστικό «brief»
Οι διαφημιστικές εταιρείες για να προετοιμάσουν το

λεγόμενο «δημιουργικό» δηλαδή την ιδέα με την οποία θα
εκφραστεί καλύτερα η προβολή του προϊόντος ή υπηρεσίας,
χρειάζονται ένα περίγραμμα μέσα στο οποίο πρέπει να
κινηθούν. Το περίγραμμα αυτό, συνήθως περιλαμβάνει την
περιγραφή της επιχείρησης ή περιοχής, τα ιδιαίτερα
χαρακτηριστικά της, τα πλεονεκτήματα (ή και μειονεκτήματα)
έναντι του ανταγωνισμού της, την «εικόνα» που θέλει να
παρουσιάσει στην υποψήφια πελατεία της και τυχόν
προηγούμενο επικοινωνιακό υλικό (για να κατανοηθεί τι εικόνα έχει σήμερα).
Επίσης, το περίγραμμα περιλαμβάνει και τα ειδικά στοιχεία της «υπό διαμόρφωση»

ενέργειας Μάρκετινγκ, όπως τις προδιαγραφές για σλόγκαν ή λογότυπο, και τυχόν
ειδικές καθοδηγήσεις για το Μάρκετινγκ της επιχείρησης ή της περιοχής που θέλουν
Δ.ΥΠ.Α.

οι αρμόδιοι, να ληφθούν υπόψη στην διαμόρφωση του εντύπου. Μερικές φορές, αντί
γραπτού brief γίνεται προφορική ενημέρωση/παρουσίαση από τους αρμόδιους στην
ομάδα διαμόρφωσης του εντύπου (που μπορεί να είναι διαφημιστική εταιρεία,
εταιρεία επικοινωνιακής προβολής, ή και μεμονωμένοι σύμβουλοι - ειδικοί σε θέματα
σχεδιασμού διαφημιστικού υλικού).
Β. Εξώφυλλα
Το εξώφυλλο είναι π πρώτη εικόνα που θα δώσει το έντυπο στον αποδέκτη του. Από
την πρώτη αυτή εντύπωση ο αποδέκτης του εντύπου θα δημιουργήσει μία εκτίμηση,
αν το έντυπο τον ενδιαφέρει και εάν θα προχωρήσει να το ανοίξει, να το διαβάσει και
να δεχθεί τα μηνύματα που προσπαθεί να του μεταβιβάσει το έντυπο.
Το εξώφυλλο μπορεί να θεωρηθεί το σημαντικότερο τμήμα ενός εντύπου και η

επιλογή της «σύνθεσης» είναι δύσκολη, και πρέπει να μελετάται προσεκτικά.
Ενδεικτικά, μπορούμε σε ένα εξώφυλλο να περιλάβουμε ένα ή περισσότερα από τα

εξής στοιχεία:
• Εντυπωσιακή φωτογραφία από τον τουριστικό προορισμό.
• Ελκυστική απεικόνιση ευχάριστης τουριστικής δραστηριότητας.
• Συνδυασμό φωτογραφιών από διαφορετικές δραστηριότητες που
προσφέρονται στον προορισμό.
• Ελκυστική εικόνα της τουριστικής επιχείρησης ή ενός από τα χαρακτηριστικά
της.
• Τίτλους ή σύντομη περιγραφή του τι περιέχεται στο έντυπο.
Η επιλογή που θα γίνει από τους αρμόδιους της επιχείρησης ή της περιοχής
εξαρτάται από την απόφαση που θα έχουν πάρει σε σχέση με την αγορά στην οποία
απευθύνεται το έντυπο και τον στόχο που θέλει να πετύχει. Για παράδειγμα, εάν το
έντυπο πρόκειται να ταχυδρομηθεί στον αποδέκτη, πρέπει να υπολογιστεί ο φάκελος
(ή ο τρόπος) που θα ταχυδρομηθεί σε σχέση με την τυχόν «κακοποίηση» που θα
Δ.ΥΠ.Α.

υποστεί το έντυπο κατά την ταχυδρομική διαδικασία (τσαλάκωμα, δίπλωμα, σκίσιμο,

κλπ.).
Στη διαμόρφωση του εξώφυλλου ρόλο παίζουν επίσης οι χρωματισμοί, το μέγεθος
του εντύπου, η ποιότητα χαρτιού και εκτύπωσης και ο συνδυασμός τίτλων και
εικονογραφικού υλικού που θα περιέχεται στο έντυπο. Κανονικά, πρέπει το σύνολο
του εντύπου (ξεκινώντας από το εξώφυλλο) να έχει την ίδια «προσωπικότητα».
Γ. Περιεχόμενο εντύπου
Το περιεχόμενο του τουριστικού εντύπου/φυλλαδίου περιλαμβάνει τρία επιμέρους
τμήματα, που συνδυάζονται μεταξύ τους, για να δημιουργήσουν το τελικό
αποτέλεσμα:
• Τα κείμενα
• Το εικονογραφικό υλικό
• Τη διάταξη των παραπάνω μέσα στο χώρο του εντύπου/φυλλαδίου
Κείμενα
Το περιεχόμενο που θα εκτυπωθεί είναι
κείμενο και εικόνες (θα συζητηθούν στη
συνέχεια). Και τα δύο πρέπει να
απεικονίζουν και να περιγράφουν την
πραγματικότητα, δηλαδή πρέπει να
αναφέρουν με αλήθεια το προϊόν και το
περιβάλλον που προσφέρει η επιχείρηση.
Βέβαια η περιγραφή θα γίνεται με τον
καλύτερο τρόπο και θα προσπαθήσει να
δημιουργήσει την καλύτερη εντύπωση στον αναγνώστη του εντύπου. Όμως η
περιγραφή πρέπει να αναφέρεται σε προϊόντα και περιβάλλοντα που είναι υπαρκτά
και που ανήκουν στην επιχείρηση ή την περιοχή.
Είναι χρήσιμο να έχουμε στο μυαλό μας ότι ο πελάτης κοροϊδεύεται μόνο μια φορά
και η προμελετημένη παραποίηση του προσφερόμενου προϊόντος θα έχει για την
Δ.ΥΠ.Α.

επιχείρηση αρνητικό αποτέλεσμα, γιατί ο πελάτης, εκτός από την προσωπική του
δυσαρέσκεια, θα κοιτάξει να γνωστοποιήσει στον κύκλο του την κακή εμπειρία.
Το κείμενο, που περιγράφει το προϊόν και τα χαρακτηριστικά του, πρέπει να

συσχετίζεται με την ικανοποίηση των αναγκών του πελάτη. Επιτυχημένη επιλογή
κειμένου δεν είναι αυτή που περιγράφει τι προσφέρει η επιχείρηση, αλλά εκείνη που
εξηγεί πώς η κατανάλωση του προϊόντος που προσφέρει π επιχείρηση θα
ικανοποιήσει τις ανάγκες και απαιτήσεις των πελατών.
Στην επιλογή των λέξεων πρέπει να αποφεύγονται γενικότητες και λέξεις με

αμφισβητούμενη έννοια ή λέξεις με διπλή σημασία. Είναι προτιμότερη η
λακωνικότητα στην περιγραφή του προϊόντος, από την γλαφυρή εκτεταμένη
συζήτηση των χαρακτηριστικών.
Εικονογραφικό/φωτογραφικό υλικό
Το έντυπο υλικό του τουριστικού προορισμού ή της τουριστικής επιχείρησης θα
πρέπει να απεικονίζει την ίδια την περιοχή ή την επιχείρηση.
Οι φωτογραφίες πρέπει να είναι

επαγγελματικής ποιότητας, για να
εξασφαλίζουν σωστό συνδυασμό
χρωμάτων, καθαρότητα, σωστή
τοποθέτηση του θέματος. Αυτό δεν
σημαίνει ότι πρέπει να προσληφθεί
απαραίτητα επαγγελματίας
φωτογράφος. Μία ερασιτεχνική
φωτογραφία πολλές φορές είναι πολύ καλή για τις συγκεκριμένες ανάγκες. Ακόμα και
μια φωτογραφία βγαλμένη από πελάτη μπορεί να χρησιμοποιηθεί, (με την άδεια του
βέβαια). Σε αυτήν την περίπτωση η επιχείρηση μπορεί να εκμεταλλευτεί το γεγονός,
οφείλει όμως να το αναγνωρίσει.
Δ.ΥΠ.Α.

Οι φωτογραφίες μπορούν να περιέχουν άτομα, γιατί το έντυπο απευθύνεται σε άτομα,

που θα δουν έτσι πως ταιριάζουν στο περιβάλλον της επιχείρησης. Η έλλειψη
ευχαριστημένων πελατών από τις φωτογραφίες είναι και ψυχολογικά αρνητική στον
υποψήφιο πελάτη, με την έννοια ότι του προτείνεται να προτιμήσει "απρόσωπο"
Συνηθισμένο πρόβλημα στη διαδικασία της προετοιμασίας του εντύπου είναι ότι,
αφού προετοιμαστούν όλα τα υπόλοιπα, και επείγει η εκτύπωση, τότε «ψάχνουν» να
βρουν τις φωτογραφίες. Αναγκάζονται λοιπόν, αυτοί που προετοιμάζουν το έντυπο,
να ανατρέξουν σε υπάρχουσες φωτογραφίες ή φωτογραφίες τρίτων (για παράδειγμα
σε επαγγελματίες φωτογράφους που έχουν δικά τους αρχεία) και γίνεται προσπάθεια
να βρεθεί η φωτογραφία που «ταιριάζει» στο αντίστοιχο σημείο του εντύπου.
Αυτή η πρακτική δεν αξιοποιεί σωστά τις δυνατότητες του εντύπου, γιατί κανονικά η
φωτογράφηση πρέπει να γίνεται συγκεκριμένα για τις ανάγκες της θέσης και του
μεγέθους της φωτογραφίας που θα μπει σε ένα έντυπο. Χαρακτηριστικό παράδειγμα
είναι η προσπάθεια προσαρμογής μιας μακρόστενης φωτογραφίας (μεγαλύτερο
μήκος από πλάτος) στη θέση όπου χρειάζεται μία όρθια φωτογραφία (μεγαλύτερο
ύψος από πλάτος). Είναι σημαντικό λοιπόν στην προετοιμασία του τουριστικού
εντύπου να υπολογίζεται ο χρόνος (και οι ημερολογιακές εποχές) για την
εξειδικευμένη φωτο
Σχεδιαστική διάρθρωση (layout)

Η σχεδιαστική διάρθρωση του
εντύπου αναφέρεται στον
τρόπο με τον οποίο
αποφασίζει αυτός που
«σχεδιάζει» το έντυπο, να
τοποθετήσει τα κείμενα, το
εικονογραφικό υλικό, τους
Δ.ΥΠ.Α.

τίτλους, τις λεζάντες (αν κρίνει σκόπιμο) των φωτογραφιών, κλπ. μέσα στον
διαθέσιμο χώρο που του διαθέτει το μέγεθος του εντύπου. Το ίδιο υλικό (κείμενο,
εικόνες, κλπ.) με διαφορετικούς σχεδιασμούς, καταλήγει σε διαφορετικό αποτέλεσμα
και μπορεί να κάνει και διαφορετική εντύπωση στον αποδέκτη.
Οι επιλογές για την σχεδιαστική διάρθρωση είναι πάρα πολλές: ενδεικτικά

αναφέρουμε το είδος και μέγεθος των γραμματοσειρών για τους τίτλους και τα
κείμενα, τον χρωματισμό του φόντου, το μέγεθος και την διάταξη των εικόνων, την
αξιοποίηση αντικριστών σελίδων («σαλόνια»), κλπ.
Η διαδικασία της επιλογής της καλύτερης σχεδιαστικής διάρθρωσης είναι θέμα και
εμπειρίας και «τέχνης». Τα άτομα που κάνουν τον λεγόμενο «δημιουργικό
σχεδιασμό» πολλές φορές με την επιλογή μιας «έξυπνης» σχεδιαστικής διάρθρωσης,
μπορεί να πετύχουν ένα καλύτερο αποτέλεσμα , μία καλύτερη αποδοχή από τον
αποδέκτη.
Η σωστή διάταξη βελτιώνει την όλη εμφάνιση του εντύπου, (και της επιχείρησης που
αντιπροσωπεύει το έντυπο), μπορεί να καλύψει μερικές πραγματικές ατέλειες στο
προσφερόμενο προϊόν και να προδιαθέσει θετικά τον αποδέκτη. Ο σχεδιασμός της
διάταξης (layout) του περιεχομένου στο έντυπο χρειάζεται να συμφωνεί με το σκοπό
της χρήσης του εντύπου. Με τα ίδια κριτήρια πρέπει να επιλεγεί η μορφή και το
μέγεθος του εντύπου.
Ως γενικό χαρακτηριστικό επισημαίνεται ότι η "απλότητα" της παρουσίασης (όχι σε

βάρος της επιθυμητής ποιότητας) βοηθάει να γίνει πιο εύκολα κατανοητό το μήνυμα
που θέλει να μεταβιβάσει το έντυπο.
Δ. Εκτύπωση
Ο τρόπος που θα εκτυπωθούν τα τμήματα του εντύπου στο χαρτί αποτελεί το τελικό
στάδιο, πριν από την παρουσίαση του έτοιμου εντύπου, μαζί με τις προδιαγραφές
υλικών και μεθόδου εκτύπωσης. Ανάλογα με το αν το έντυπο είναι ενημερωτικό,
Δ.ΥΠ.Α.

επεξηγηματικό, περιγραφικό, η λεπτομερές, ή συνδυασμός των παραπάνω, θα γίνει

η επιλογή των χαρακτηριστικών για την εκτύπωση, ποιότητα χαρτιού, τυπογραφικά
στοιχεία, επιλογή τίτλων και χρωμάτων κλπ., με τα οποία δίνεται έμφαση στα
ανάλογα τμήματα του περιεχομένου.
Η συνηθισμένη και πιο εντυπωσιακή μέθοδος, ως

προς το τελικό αποτέλεσμα, εκτύπωσης είναι η
τετραχρωμία, η οποία απαιτεί τέσσερα περάσματα
του ιδίου φύλλου στην εκτυπωτική μηχανή, όπου σε
κάθε πέρασμα τυπώνεται και από ένα από τα
βασικά τέσσερα χρώματα. Επειδή όμως είναι και η
ακριβότερη, σε ορισμένες περιπτώσεις επιλέγεται η
διχρωμία, και ακόμη η εκτύπωση σε χρωματιστό
χαρτί (για τη δημιουργία εντύπωσης τρίτου
χρώματος).
Η σωστή διαδικασία είναι, πριν γίνει η παραγωγική εκτύπωση του εντύπου, να

τυπωθεί «δοκίμιο» που θα ελεγχθεί κυρίως όσον αφορά τη σωστή επικάλυψη των
διάφορων χρωμάτων (σε πολύχρωμες εκτυπώσεις) καθώς και την απόδοση των
τόνων των χρωμάτων. Αυτό όμως αποφεύγεται μερικές φορές είτε λόγω κόστους,
είτε λόγω πίεσης χρόνου να ετοιμαστεί ένα έντυπο για διάθεση.
Συμπληρωματικές παρατηρήσεις
Είναι συνηθισμένο φαινόμενο οι επιχειρήσεις να δίνουν πολύ βάρος στην
προετοιμασία, ιδίως του φωτογραφικού υλικού/εικονογράφησης, και να χωλαίνουν
στην προετοιμασία του λεκτικού και ιδιαίτερα της σχεδιαστικής παρουσίασης.
Η κοστολόγηση του εντύπου άμεσα εξαρτάται από την επιλογή των επί μέρους
χαρακτηριστικών, πρέπει και αυτή να αξιολογηθεί με βάση την προβλεπόμενη
χρήση/στόχο του εντύπου.
Δ.ΥΠ.Α.

Η τεχνολογία των ηλεκτρονικών υπολογιστών και της ψηφιακής επεξεργασίας έχει

δώσει πολλές δυνατότητες για διαφορετικές διαμορφώσεις, προσαρμογές ή
διορθώσεις σε εικονογραφικό υλικό, αποτύπωση του ακριβούς επιθυμητού τόνου
των χρωμάτων, κ.α. Απλώς δεν πρέπει να γίνεται κατάχρηση των δυνατοτήτων
αυτών, σε βάρος της τελικής παρουσίασης του τουριστικού εντύπου.
8.2.11.10.5. Τμηματοποίηση της αγοράς
Το έντυπο είναι ένα από τα στοιχεία στις τεχνικές προβολής της τουριστικής
επιχείρησης ή περιοχής, και περιλαμβάνεται στο αντίστοιχο πρόγραμμα Μάρκετινγκ.
Δεν αποτελεί δηλαδή το έντυπο μία ανεξάρτητη ενέργεια προβολής της επιχείρησης,
της περιοχής ή των επιμέρους προϊόντων και υπηρεσιών, αλλά πρέπει να εντάσσεται
στο συνολικό σχεδιασμό Μάρκετινγκ.
Το έντυπο προσπαθεί να μεταβιβάσει ένα μήνυμα. Το μήνυμα πρέπει να είναι

ελκυστικό, για να τραβήξει τον αποδέκτη. Η ελκυστικότητα του μηνύματος εξαρτάται
από το εάν ταιριάζει στα χαρακτηριστικά του αποδέκτη, τα οποία αποτελούν
αντικείμενο έρευνας του αγοραστικού κοινού - στόχου της επιχείρησης ή περιοχής,
όπως καθορίστηκε στο πρόγραμμα Μάρκετινγκ. Η σύνταξη του εντύπου πρέπει
λοιπόν να είναι άμεσα συσχετισμένη με τα χαρακτηριστικά του τμήματος της αγοράς
στο οποίο πρόκειται να απευθυνθεί το έντυπο. Δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις που η
επιχείρηση προετοιμάζει ένα ωραίο έντυπο, ωραίο με τα κριτήρια αυτών που το
προετοίμασαν, χωρίς πρόβλεψη για τις διαθέσεις των αποδεκτών.
Για να επιτευχθεί η ικανοποίηση των χαρακτηριστικών

του αγοραστικού κοινού - στόχου του προγράμματος
Δ.ΥΠ.Α.

Μάρκετινγκ, πρέπει πρώτα να έχει αποφασιστεί από τους υπεύθυνους Μάρκετινγκ

της τουριστικής επιχείρησης ή περιοχής ποια θα είναι η τοποθέτηση στην αγορά
(positioning). Η τοποθέτηση στην αγορά έρχεται ως φυσικό επακόλουθο της
τμηματοποίησης της αγοράς και της επιλογής των αγορών - στόχων (target markets).
Κατ' ουσία η τοποθέτηση σημαίνει τη δημιουργία μιας εικόνας στην αντίληψη του
καταναλωτή, που μας ενδιαφέρει και θέτει τις χαρακτηριστικές ιδιότητες της
τουριστικής επιχείρησης ή περιοχής, σε σχέση με αυτά του ανταγωνισμού.
Η τοποθέτηση για να είναι επιτυχημένη θα πρέπει να περιέχει τρία στοιχεία

• να δημιουργεί μία εικόνα η οποία να είναι πειστική.
• να προσφέρει κάποια οφέλη στον καταναλωτή για να τον προτρέψει να
προβεί στην καταναλωτική πράξη.
• να διαφοροποιεί την τουριστική επιχείρηση από τους ανταγωνιστές
Οι καταναλωτές δεν αγοράζουν προϊόντα και υπηρεσίες, αγοράζουν

προσδοκίες. Έτσι πρέπει και το τουριστικό έντυπο να ικανοποιεί αυτές τις
προσδοκίες. Αυτό γίνεται με την ένταξη μέσα στα κείμενα του εντύπου και
αντίστοιχης «φράσης τοποθέτησης» (positioning statement). Η επικοινωνία του
positioning statement θα πρέπει να βασίζεται στην πειθώ και οι τρεις βάσεις της
πειθούς κατά τον Αριστοτέλη είναι:
• το ήθος (υπονοώντας την αξιοπιστία),

• το πάθος (υπονοώντας τη συναισθηματική προσέγγιση) και
• η λογική.
Γι’ αυτό έχει πρωταρχική σημασία η μελέτη του αποδέκτη -στόχου (αγοραστικού
κοινού). Πολλές φορές το positioning statement εκφράζεται με το «σλόγκαν», που
όμως δεν είναι απαραίτητο ούτε και υποχρεωτικό. Παραδείγματα ασθενών
συνδυασμών σλόγκαν και positioning statements, τα οποία από μόνα τους δεν είναι
ολοκληρωμένα (γιατί είναι πολύ γενικά), είναι τα παρακάτω:
• Κάνουμε τη διαφορά,
Δ.ΥΠ.Α.

• Είμαστε οι μεγαλύτεροι,
• Το καλύτερο ξενοδοχείο διακοπών στην Ελλάδα,
• Είμαστε το No 1,
• Φθηνές διακοπές,
• Μοναδική φιλοξενία.
Το βασικό δίλημμα που έχουν οι υπεύθυνοι του Μάρκετινγκ είναι να προσπαθήσουν

να προετοιμάσουν ένα τουριστικό έντυπο που θα είναι εξειδικευμένο σε συγκεκριμένο
τμήμα της αγοράς, (ή από ένα έντυπο για κάθε τμήμα της αγοράς) ή να σχεδιάσουν
ένα γενικό έντυπο, σε αυτή την περίπτωση υπάρχει η δυνατότητα να συνδυάσουν τα
επιμέρους σε ένα ογκώδες έντυπο που θα τα περιλαμβάνει όλα.
Είναι βέβαιο ότι ο κάθε πελάτης προτιμάει να επιλέξει την επιχείρηση ή την περιοχή
στην οποία θεωρεί ότι καλύτερα ικανοποιούνται οι εξειδικευμένες δικές του ανάγκες ή
επιθυμίες. Από την άλλη πλευρά, πολλές φορές η επιχείρηση ή (πιο συνηθισμένα) οι
περιοχές, έχουν πολλά να δείξουν και θεωρούν ότι αν δεν τα δείξουν όλα θα
περάσουν στον υποψήφιο πελάτη μία «ελλιπή» εικόνα. Και οι δύο απόψεις έχουν
τους υποστηρικτές τους. Όσο πιο ογκώδες είναι το έντυπο, τόσο μεγαλύτερο το
κόστος παραγωγής και το κόστος διάθεσης. Όμως το πιο ογκώδες έντυπο, ενέχει το
ρίσκο επειδή ακριβώς είναι ογκώδες, να μην το μελετήσει πλήρως ο αποδέκτης του,
σε αντίθεση με ένα μικρό έντυπο που απευθύνεται συγκεκριμένα σε κάποια
ενδιαφέροντα. Η τελική απόφαση συνήθως εξαρτάται από τα διαθέσιμα κονδύλια και
την προβλεπόμενη μέθοδο διανομής.
Μία εναλλακτική επιλογή, για να αποφευχθεί η επανάληψη στα επιμέρους έντυπα
των κοινών περιεχομένων είναι η δημιουργία «σειράς» εντύπων που το ένα
συμπληρώνει το άλλο, και μπορεί ο ενδιαφερόμενος αποδέκτης να πάρει το γενικό,
και όσα εξειδικευμένα τυχόν θέλει. Πάντως δεν υπάρχει «σωστή ή λάθος»
αντιμετώπιση, και η τελική επιλογή εξαρτάται από τα χαρακτηριστικά της κάθε
περίπτωσης.
8.2.11.10.6. Διάθεση διαφημιστικών φυλλαδίων

Δ.ΥΠ.Α.

Στην πράξη, το πώς θα διατεθεί ένα τουριστικό έντυπο είναι από τα πιο σημαντικά
στοιχεία στη διαδικασία της χρήσης της μεθοδολογίας του τουριστικού εντύπου, γιατί
ο κύριος σκοπός είναι να φθάσει στον τελικό αποδέκτη. Μερικές φορές μάλιστα, το
κόστος της διάθεσης του εντύπου μπορεί και να υπερβαίνει το κόστος της
παραγωγής του.
Η προβλεπόμενη διανομή του εντύπου είναι παράγοντας που επιδρά και στον
σχεδιασμό, γιατί συνδυάζεται με την ευκολία διάθεσης στους αποδέκτες. Ανάλογα
με το είδος του εντύπου, η διανομή μπορεί να είναι απ' ευθείας ή με χρήση
μεσαζόντων. Το πρόγραμμα Marketing περιλαμβάνει στοιχεία για τη διανομή και για
τη χρονική τοποθέτηση της, γιατί οι πληροφορίες που περιέχει το έντυπο έχουν μια
χρήσιμη διάρκεια ζωής. Υπάρχουν διάφορες μέθοδοι διανομής των τουριστικών
εντύπων και στον παρακάτω Πίνακα αναφέρονται ανάλογα με τα κυριότερα είδη
εντύπων, μερικές επιλογές για την διανομή τους.
Δ.ΥΠ.Α.

Ενδεικτικές Μέθοδοι Διανομής Τουριστικών Εντύπων

Έντυπα προβολής Διάθεση σε τουριστικές εκθέσεις
τουριστικής Διάθεση σε τουριστικά γραφεία πληροφοριών.
περιοχής. Διάθεση σε τουριστικούς πράκτορες-γραφεία που
οργανώνουν εκδρομές ή πακέτα στην περιοχή.
Διάθεση μέσω κουπονιών εκδήλωσης ενδιαφέροντος σε
περιοδικά.
Έντυπα της Χρήση προσωπικού ταχυδρομείου (direct mail) στους

μεμονωμένης αποδέκτες.
τουριστικής Διάθεση σε τουριστικά γραφεία πληροφοριών της
επιχείρησης περιοχής.
Διάθεση σε τουριστικούς πράκτορες/γραφεία που
οργανώνουν εκδρομές ή πακέτα στην περιοχή που
βρίσκεται η επιχείρηση.
Αποστολή με κουπόνια προσφορών.
Έντυπα που εκδίδουν Χρήση προσωπικού ταχυδρομείου (direct mail) στους

οι οργανισμοί tours. παλαιούς πελάτες τους.
Διάθεση στο δίκτυο διανομής.
Αποστολή με κουπόνια προσφορών.
Ένθετα σε εφημερίδες.
Διανομή σε ειδικές εκθέσεις ή συνέδρια/επαγγελματικές
συναντήσεις (διάμεσοι).
Ειδικευμένα έντυπα Χρήση προσωπικού ταχυδρομείου (direct mail) στους

προώθησης. αποδέκτες.
Ένθετα σε εξειδικευμένο τύπο.
Διανομή σε ειδικές εκθέσεις ή συνέδρια/επαγγελματικές
συναντήσεις (διάμεσοι).
Διάθεση σε τουριστικές εκθέσεις στο κοινό.
Διάθεση στα τοπικά γραφεία τουριστικών πληροφοριών.
Διανομή τύπου «φέι βολάν» σε συγκεκριμένες θέσεις (για
Δ.ΥΠ.Α.

παράδειγμα είσοδοι αθλητικών συναντήσεων, σχολεία,

κλπ.)
Προτού κλείσουμε αυτές τις παρατηρήσεις, πρέπει να θυμίσουμε ότι μέσα στο
σύνολο του εντύπου υλικού είναι και τα επιστολόχαρτα της επιχείρησης. Αυτά και
τυχόν άλλο "χαοτικό" υλικό (φάκελοι, ευχετήριες κάρτες, επαγγελματικά επισκεπτήρια)
που χρησιμοποιείται στις σχέσεις με τους πελάτες της επιχείρησης αποτελεί
σημαντικό παράγοντα στην «εικόνα» που δίνει η επιχείρηση. Η ποιότητα των
εντύπων αυτών πρέπει να είναι ανάλογη με τη γενικότερη στρατηγική της
επιχείρησης και βέβαια με το υπόλοιπο έντυπο υλικό.
8.2.12. Οι Δημόσιες Σχέσεις στον Τουρισμό
8.2.12.1. Η έννοια των Δημοσίων Σχέσεων στην τουριστική επιχείρηση
Οι Δημόσιες Σχέσεις (public relations) περιλαμβάνουν όλες τις δραστηριότητες, οι

οποίες έχουν στόχο να ενημερώσουν, να προβάλουν και να δώσουν μια σωστή
εικόνα ενός οργανισμού, και να δημιουργήσουν μια θετική επιρροή επάνω στην κοινή
Δ.ΥΠ.Α.

γνώμη, ώστε να υπάρξει σχέση αμοιβαίας κατανόησης με το κοινό της επιχείρησης ή

του οργανισμού.
Ειδικά στις τουριστικές επιχειρήσεις, οι δημόσιες σχέσεις δραστηριοποιούνται στο να

μεταδώσουν το μήνυμα της τουριστικής επιχείρησης και να μεταφέρουν τις απόψεις
της κοινής γνώμης σχετικά με αυτήν και τις δραστηριότητες της. Τέλος,
δραστηριοποιούνται ιδιαίτερα στον τομέα της προβολής του τουριστικού προϊόντος,
των ταξιδιών και της φιλοξενίας.
Κάθε επιχείρηση ή οργανισμός έχει την ανάγκη να δημιουργεί και να διατηρεί σχέσεις
επικοινωνίας με το ευρύτερο περιβάλλον, μέσα στο οποίο δραστηριοποιείται
(προμηθευτές, πελάτες, άλλες επιχειρήσεις, φορείς και οργανώσεις της περιοχής,
τους εργαζόμενους στην επιχείρηση και τις οικογένειες τους κ.λπ.).
Πολλοί ισχυρίζονται ότι οι Δημόσιες Σχέσεις και η δημοσιότητα είναι έννοιες οι οποίες
ταυτίζονται, αυτό όμως είναι λάθος. Η δημοσιότητα είναι ένα μέσο άσκησης των
Δημοσίων Σχέσεων (είναι ένα εργαλείο). Δημοσιότητα είναι η κοινοποίηση
πληροφοριών και θέσεων του οργανισμού ή της επιχείρησης με δελτία τύπου,
συνεντεύξεις, φυλλάδια, εκδηλώσεις κ.λπ., ενώ οι Δημόσιες Σχέσεις στηρίζονται στην
αμοιβαία κατανόηση μεταξύ της επιχείρησης και του κοινού της.
8.2.12.2. Οι δραστηριότητες των Δημοσίων Σχέσεων στην τουριστική

επιχείρηση
Οι δραστηριότητες των Δημοσίων Σχέσεων στον τουριστικό τομέα έχουν σκοπό την
προώθηση του τουριστικού προϊόντος. Αυτό μπορεί να γίνει είτε με ενέργειες
«βραχυχρόνιας άμεσης απόδοσης», είτε με ενέργειες «μακροχρόνιας απόδοσης»,
αφού βέβαια πρώτα καθοριστεί ο βασικός στόχος των Δημοσίων Σχέσεων. Μέσω
των Δημοσίων Σχέσεων κάθε οργανισμός επικοινωνεί τακτικά και αδιάκοπα με όλο
το κοινό του, για να αναπτύξει σχέσεις εμπιστοσύνης μαζί του, έτσι ώστε, όταν θα
χρειαστεί, να ζητήσει από το κοινό την αποδοχή του και την κατανόηση του.
Δ.ΥΠ.Α.

Για παράδειγμα, τα στελέχη μιας ξενοδοχειακής μονάδας πρέπει να γνωρίζουν όλα

τα άτομα κλειδιά, δημοσιογράφους, εκδότες, προέδρους και μέλη φορέων και
οργανώσεων κ.λπ. και για κάθε εκδήλωση - δραστηριότητα της μονάδας να τα
ενημερώνουν συνεχώς. Ακόμη μπορεί να στέλνουν σε αυτούς τους αποδέκτες και
ευχετήριες κάρτες εορτών, γενεθλίων κ.λπ., ώστε να διατηρούνται ανοιχτά τα κανάλια
επικοινωνίας μαζί τους.
8.2.12.3. Οι στόχοι των Δημοσίων Σχέσεων
Οι στόχοι των Δημοσίων Σχέσεων είναι κατά κανόνα ενημερωτικοί ή ερευνητικοί και
σκοπό έχουν τη θεμελίωση της αμοιβαίας εμπιστοσύνης μεταξύ της τουριστικής
επιχείρησης και του κοινού της. Για τη σωστή επιλογή του στόχου πρέπει να
συνεκτιμηθούν αρκετοί παράγοντες, μερικοί από αυτούς αναφέρονται παρακάτω.
Το μέγεθος του στόχου
Το μέγεθος του στόχου των Δημοσίων Σχέσεων είναι σημαντικός παράγοντας για τον
προσδιορισμό των ενεργειών της τουριστικής επιχείρησης. Διότι διαφορετικό
χειρισμό θα έχει μια τοπικά περιορισμένη ενέργεια π.χ. μια έρευνα για τον ελεύθερο
χρόνο των κατοίκων της περιοχής της μονάδας και τη διαχείρισή του, και διαφορετικό
χειρισμό θα είχε μια τέτοια πανελλήνια ή πανευρωπαϊκή έρευνα. Στην πρώτη των
περιπτώσεων μπορεί το έργο να το έφερε σε πέρας το τμήμα Δημοσίων Σχέσεων της
τουριστικής μονάδας. Στη δεύτερη περίπτωση όμως που η έρευνα είναι εκτεταμένη
και ίσος να μην υπάρχουν τα μέσα και το προσωπικό μπορεί η τουριστική μονάδα να
αναθέσει την έρευνα αυτή σε εξειδικευμένα μεγάλα γραφεία Δημοσίων Σχέσεων.
Το ύψος του προϋπολογισμού

Ο βασικός στόχος δεν είναι το μόνο απαραίτητο για να ληφθεί η απόφαση της
ανάθεσης μίας προβολής ή έρευνας στο τμήμα Δημοσίων Σχέσεων, αλλά σημαντική
βαρύτητα έχει το ύψος του προϋπολογισμού των Δημοσίων Σχέσεων (τίποτα δεν
γίνεται χωρίς σημαντικό κόστος, παρά το ό,τι αρκετοί νομίζουν ότι οι Δημόσιες
Σχέσεις δεν κοστίζουν).
Τα μέσα των Δημοσίων Σχέσεων.

Δ.ΥΠ.Α.

Όπως έγινε φανερό και παραπάνω είναι πολύ σημαντική. και η εκτίμηση των μέσων.
Αυτά τα μέσα ή τα διαθέτει το ίδιο το τμήμα ή έχει τη δυνατότητα να τα βρίσκει, όταν
τα χρειασθεί (π.χ. με μίσθωση, με αγορά μέσων κ.λπ.). Πολλές φορές, μάλιστα το
τμήμα Δημοσίων Σχέσεων είναι άμεσα συνεργαζόμενο και χρησιμοποιεί - δανείζεται
τα μέσα του τμήματος Μάρκετινγκ για την επίτευξη του τελικού του στόχου.
Ο χρόνος εκδήλωσης
Των Δημοσίων Σχέσεων είναι το απαραίτητο
στοιχείο της συνταγής της επιτυχίας του
βασικού στόχου. Για παράδειγμα,
φανταστείτε να είχε εκδηλωθεί μια
ενημερωτική καμπάνια για προσέλκυση
τουριστών από τις Η.Π.Α για την κεντρική
Ασία με αεροπορική μεταφορά, αμέσως μετά
το τρομοκρατικό χτύπημα της 11-09-2001 θα
έχει εξασφαλισμένη αποτυχία. Επιπλέον, ας
σκεφτούμε την πανδημία covid-19, και την καμπάνια του ΕΟΤ για το άνοιγμα του
τουρισμού τις καλοκαιρινές περιόδους 2020 και 2021, όπου η λέξη “ασφάλεια” ήταν η
κεντρική ιδέα των μηνυμάτων.
Η λήψη της τελικής απόφασης

Για την οποιαδήποτε σημαντική δράση των Δημοσίων Σχέσεων, σημαίνει την
επιλογή της καλύτερης δράσης, ανάμεσα σε πολλές άλλες εναλλακτικές λύσεις. Η
λήψη της απόφασης, συχνά, θεωρείται ως μια ξεχωριστή διευθυντική διαδικασία
8.2.12.4. Δραστηριότητες άμεσης απόδοσης των Δημοσίων Σχέσεων
Οι δραστηριότητες αυτές σκοπό έχουν να επιτύχουν να φέρουν αποτέλεσμα σε μικρό

σχετικά χρονικό διάστημα (βραχυχρόνια). Στην κατηγορία αυτών των ενεργειών
εντάσσονται.
Η επαφή με τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης

Δ.ΥΠ.Α.

Δραστηριότητες που στόχο έχουν την ενημέρωση του τουρίστα μέσω των Μέσων
Μαζικής Ενημέρωσης (εφημερίδες, περιοδικά, τηλεόραση, ραδιόφωνο κ.λπ..) πρέπει
να αναπτύσσονται μεθοδικά και προσεκτικά, διότι τα Μ.Μ.Ε αποτελούν τον καλύτερο
συνεργάτη των Δημοσίων Σχέσεων. Σε αυτή τη δραστηριότητα περιλαμβάνεται η
αποστολή δελτίων Τύπου σε όλα τα Μ.Μ.Ε, η διοργάνωση μεγάλων Συνεντεύξεων
Τύπου, η έκδοση ανακοινώσεων η προβολή video κ.λπ..
Η επαφή με τα συνδικάτα
Πρέπει να υπάρχει διαρκής επαφή και αμφίδρομη πληροφόρηση με τα συνδικάτα
που δραστηριοποιούνται μέσα και έξω από την επιχείρηση.
Μία μονάδα δε θα μπορούσε να προγραμματίσει ιδιαίτερα ξεχωριστές τουριστικές

εκδηλώσεις και παρουσίες τη στιγμή που το συνδικάτο των εργαζομένων στην
επιχείρηση ή στον κλάδο προγραμματίζουν απεργιακές κινητοποιήσεις. Από την
τουριστική εμπειρία είναι γνωστό ότι τα μεγάλα συνδικάτα είναι καλοί πελάτες των
τουριστικών γραφείων και ξενοδοχείων προγραμματίζοντας τις ετήσιες διακοπές των
εργαζομένων. Αυτός είναι ένας παραπάνω λόγος για το τμήμα Δημοσίων Σχέσεων,
για να διατηρήσει και να βελτιώσει τις σχέσεις με τα συνδικάτα.
Η επαφή με την τοπική κοινότητα

Και ο πλέον αισιόδοξος επιχειρηματίας θα απέφευγε να δραστηριοποιηθεί σε μια
περιοχή όπου η τοπική κοινότητα θα είναι εχθρική ή τουλάχιστον αντίθετη προς την
εγκατάσταση και τη λειτουργία της μονάδας.
Αλλά και κατά τη διάρκεια τις λειτουργίας

της τουριστικής μονάδας πρέπει να
καλλιεργούνται οι καλές σχέσεις μεταξύ
επιχείρησης και τοπικής κοινότητας.
Δ.ΥΠ.Α.

Πολλές φορές η επιχείρηση συμμετέχει σε τοπικές γιορτές, σε φιλανθρωπικές,

εκδηλώσεις, στη μελέτη των περιβαλλοντικών θεμάτων της περιοχής, χρηματοδοτεί
μικρά έργα της τοπικής κοινότητας, δίνει υποτροφίες σε άριστους μαθητές των
σχολείων της περιοχής, κ.λπ.. Ακόμη, σε περιοχές υψηλού τουρισμού πρέπει να
δημιουργηθούν σύγχρονες τουριστικές επαγγελματικές σχολές, έτσι ώστε να
δίνεται στους κατοίκους των περιοχών αυτών η δυνατότητα συνεχούς
μετεκπαίδευσης στη νέα τεχνολογία και στις νέες μεθόδους αντιμετώπισης του τομέα
της τουριστικής βιομηχανίας.
Η καλή συνεργασία με το κράτος

Το κράτος είναι αυτό που βάζει το
νομικό πλαίσιο μέσα στο οποίο θα
ιδρυθεί και θα δραστηριοποιηθεί η
επιχείρηση. Η αποτυχία της επιχείρησης
να συμμορφωθεί με αυτό καταλήγει σε
αρνητική δημοσιότητα με ό,τι αυτό
συνεπάγεται για την επιχείρηση. Αλλά
το κράτος δεν έχει μόνο το ρόλο του
ρυθμιστή των εργασιακών και οικονομικών σχέσεων, πρέπει πάντα να θυμόμαστε ότι
για την τουριστική βιομηχανία το κράτος είναι ένας σημαντικός πελάτης
(κοινωνικός τουρισμός, ταξίδια υπηρεσιακών παραγόντων, οργάνωση σεμιναρίων,
εκδηλώσεων, φιλοξενιών κ.λπ.).
Η έκδοση ενημερωτικών και διαφημιστικών φυλλαδίων

Από το τμήμα Δημοσίων Σχέσεων σε κάθε τουριστική επιχείρηση είναι απαραίτητη.
Τα ενημερωτικά και διαφημιστικά φυλλάδια είναι ο καλύτερος πρεσβευτής για την
τουριστική επιχείρηση και αποτελούν τη «ζώσα» διαφήμισή της. Επίσης, μέσω των
Δ.ΥΠ.Α.

διαφημιστικών φυλλαδίων η επιχείρηση έχει την ευχέρεια να προβάλλει όποιο θέμα

θεωρεί σημαντικό και πρωτεύον.
Η ενημερωτική καμπάνια και η έκδοση των φυλλαδίων πρέπει να ξεκινά έγκαιρα

χωρίς καθυστέρηση, διότι αυτό στοιχίζει εξαιτίας της απώλειας πελατών.
Η χρήση του Internet και των social media

Εδώ πρέπει να τονιστεί η ανάγκη της κατασκευής
ιστοσελίδων άριστων ποιοτικά, που να προβάλλουν το
τουριστικό προϊόν μέσω του διαδικτύου και να δίνουν τη
δυνατότητα στον τουρίστα να κάνει κρατήσεις και
αγορές μέσω αυτού. Στις περισσότερες Ευρωπαϊκές
χώρες, για παράδειγμα, μέσω internet μπορεί ο
τουρίστας ή ένας πολίτης να αγοράσει οποιαδήποτε
ώρα ένα εισιτήριο σιδηροδρόμου ή ενός αξιοθέατου,
μιας πινακοθήκης, ενός μουσείου, κλπ. Στην Ελλάδα, τα τελευταία χρόνια, έχει
καλυφθεί αρκετά το χαμένο έδαφος σε αυτό τον τομέα, αν και ακόμα πάσχουμε από
τις “παιδικές ασθένειες” του όλου εγχειρήματος.
Εξάλλου στο internet υπάρχουν πολλά αξιόλογα

sites που προβάλλουν περιοχές της χώρας μας με
τουριστικό ενδιαφέρον, αλλά και άλλες
πληροφορίες (για Μουσεία, τοπία, ξενοδοχεία
κ.λπ.). Όλες αυτές τις διευθύνσεις μπορεί κάποιος
ενδιαφερόμενος να τις πάρει από το site του Ε.Ο.Τ.
που βρίσκεται στη διεύθυνση http://www.eot.gr
καθώς και στις ιστοσελίδες πολλών άλλων φορέων, όπως επιμελητήρια, τουριστικών
οργανισμών, πρακτορείων κτλ.
Δ.ΥΠ.Α.

Η ανάπτυξη σχέσεων με τις διαφημιστικές εταιρείες.

Οι διαφημιστικές εταιρείες με τα έμπειρα στελέχη τους μπορούν να προβάλλουν την
επιχείρηση στην παγκόσμια τουριστική αγορά οργανώνοντας τη σχετική καμπάνια
πάντα με τη συνεργασία των Δημοσίων Σχέσεων της επιχείρησης.
Η αντιμετώπιση αρνητικής δημοσιότητας

Πρέπει να γίνεται από το τμήμα Δημοσίων Σχέσεων πάντα με βάση την αλήθεια για
τα αναφερόμενα γεγονότα. Για παράδειγμα, εάν η επιχείρηση ρυπάνει την περιοχή
εξαιτίας τεχνικού προβλήματος, η αντιμετώπιση της αρνητικής δημοσιότητας δεν
μπορεί να γίνει αποκρύπτοντας το πρόβλημα, αλλά πρέπει το τμήμα Δημοσίων
Σχέσεων να αναφέρει τα πραγματικά γεγονότα και να αποκαταστήσει την αξιοπιστία
της επιχείρησης. Πρέπει να γνωρίζουν οι πάντες, που ασχολούνται με τον τουρισμό,
ότι ο μεγαλύτερος δυσφημιστής του τουρισμού μας είναι ο ίδιος ο τουρίστας (ο
οποίος ίσως δεν απόλαυσε τις υπηρεσίες που αγόρασε δια μέσου του τουριστικού
πακέτου που επέλεξε) όταν επιστρέψει στη χώρα του.
Σχέσεις με τους tour operators και τους τουριστικούς πράκτορες

Από τα πλέον ενδιαφέροντα καθήκοντα των τμημάτων Δημοσίων Σχέσεων των
τουριστικών επιχειρήσεων είναι η ανάπτυξη και η διατήρηση καλών σχέσεων με τους
κυριότερους μεσάζοντες της προώθησης των τουριστικών προϊόντων. Οι μεσάζοντες
αυτοί είναι οι tour operators και οι τουριστικοί πράκτορες. Οι tour operators, όπως
είναι γνωστό, αγοράζουν μεμονωμένες τουριστικές υπηρεσίες και συνθέτουν διάφορα
τουριστικά πακέτα, τα όποια προσφέρουν στους τουριστικούς πράκτορες και εκείνοι
τα προωθούν για πώληση στο κοινό τους.
Η ανάπτυξη καλών σχέσεων με τους πελάτες

Η ανάπτυξη και διατήρηση καλών σχέσεων με την ενεργή και πιθανή πελατεία της
τουριστικής επιχείρησης αποτελεί, δίχως άλλο σημαντικό στόχο των Δημοσίων
Σχέσεων. Οι πελάτες μπορεί να είναι φυσικά ή νομικά πρόσωπα που αγοράζουν τα
Δ.ΥΠ.Α.

τουριστικά προϊόντα της επιχείρησης, αλλά μπορεί να είναι και παλαιότεροι

αγοραστές, πελάτες της επιχείρησης.
8.2.12.5. Δραστηριότητες μακροχρόνιας απόδοσης
Οι δραστηριότητες μακροχρόνιας απόδοσης γίνονται από τις Δημόσιες Σχέσεις της

επιχείρησης με σκοπό τη μελλοντική βελτίωση του τουριστικού τοπίου. Οι ενέργειες
αυτές αποδίδουν σε βάθος χρόνου, σε 5 ή 10 έτη (όπως μεγάλες επενδύσεις, νέα
εκπαιδευτικά προγράμματα για την τουριστική εκπαίδευση κ.λπ.). Οι παρεμβάσεις
μπορεί να γίνουν σε πολλές κατευθύνεις, παρακάτω αναφέρονται μερικές από αυτές.
Παρέμβαση στον προγραμματισμό της τουριστικής εκπαίδευσης

Πρέπει να γίνει επαφή και ενημέρωση της Διεύθυνσης Σπουδών της Τουριστικής
Εκπαίδευσης (και των τουριστικών σχολών της περιοχής που δραστηριοποιείται η
μονάδα) για το προσφερόμενο από την επιχείρηση τουριστικό προϊόν, ώστε οι
ανάλογες σπουδές να καλύπτουν τις αναγκαίες τουριστικές υπηρεσίες.
Για παράδειγμα, μια τουριστική μονάδα που έχει την έδρα της στην περιοχή της
Ολυμπίας, περιμένει πελάτες (τουρίστες) με ιδιαίτερες αθλητικές και ιστορικές
γνώσεις. Άρα ζητά από την τουριστική μονάδα εκπαίδευσης της περιοχής, τον
καταρτισμό των φοιτητών της σε ανάλογα θέματα.
Διοργάνωση Σεμιναρίων σε θέματα τουριστικής ανάπτυξης και προβολής.

Μπορούν να διοργανωθούν από τις Δημόσιες Σχέσεις της επιχείρησης σε
συνεργασία με τον Ε.Ο.Τ, τις σχολές τουριστικής εκπαίδευσης , τα Πανεπιστήμια, τις
περιφερειακές ενότητες κ.λπ.
Υποβολή και υποστήριξη επενδυτικών σχεδίων

Η τουριστική επιχείρηση πρέπει να υποστηρίζει αλλά και να υποβάλλει επενδυτικά
σχέδια (υποβάλλονται από την
επιχείρηση, το δήμο, ή
Δ.ΥΠ.Α.

περιβαλλοντικούς φορείς κ.λπ.) για την ένταξη της κατασκευής τουριστικών έργων σε
κοινοτικές επιδοτήσεις. Ο σκοπός των σχεδίων αυτών συνήθως είναι η ανάπτυξη των
τουριστικών υποδομών και η προστασία του φυσικού περιβάλλοντος (δρόμοι,
αεροδρόμια, λιμάνια, μαρίνες, περιβαλλοντικά έργα, υγειονομική περίθαλψη,
ηλεκτρικά έργα, τηλεπικοινωνιακό δίκτυο πληροφορική, ασφάλεια, αποκομιδή
απορριμμάτων, κ.λπ.).
Υποβολή προτάσεων για την επιμήκυνση της τουριστικής περιόδου

Πρέπει να υποστηριχθούν ενέργειες και υποδομές που σκοπό έχουν την επιμήκυνση
της τουριστικής περιόδου και την αύξηση του μέσου χρόνου παραμονής των
τουριστών. Αυτό θα επηρεάσει θετικά το ανά ημέρα κόστος παραμονής του και θα
βοηθήσει στην πληρότητα των τουριστικών εκμεταλλεύσεων.
Προτάσεις για την ανάπτυξη του θεματικού τουρισμού.

Η ανάπτυξη του θεματικού τουρισμού (θαλάσσιος τουρισμός - θεραπευτικός
τουρισμός - συνεδριακός τουρισμός - οικοτουρισμός -χειμερινός τουρισμός -
πολιτιστικός κ.λπ.) μπορεί να τονώσει τη ζήτηση για τουριστικά προϊόντα τα οποία δε
διαθέτουν άλλες χώρες και να καταπολεμήσει την εποχική ανεργία του κλάδου.
Ο θεματικός τουρισμός μπορεί να συμβάλει:

• Στην επιμήκυνση της τουριστικής περιόδου και στην καταπολέμηση της
εποχικής ανεργίας του κλάδου.
• Στην προσέλκυση «ποιοτικού τουρισμού» (θρησκευτικός τουρισμός,
συνεδριακός τουρισμός κ.λπ.).
Δ.ΥΠ.Α.

• Στη συγκράτηση του τοπικού πληθυσμού και κυρίως των νέων στις περιοχές
τους.
• Στην προστασία, διαχείριση και Βιώσιμη ανάδειξη των φυσικών
οικοσυστημάτων.
Προτάσεις για τον εκσυγχρονισμό των τουριστικών μονάδων.

Η αναβάθμιση των τουριστικών μονάδων θα
δώσει άλλη διάσταση στο τουριστικό προϊόν.
Στην παγκοσμιοποιημένη και ιδιαίτερα
ανταγωνιστική οικονομία οι τουριστικές
επιχειρήσεις (οι ελληνικές επιχειρήσεις), εάν
θέλουν να παραμείνουν στην κούρσα του
ανταγωνισμού και να επιβιώσουν, θα πρέπει
τουλάχιστον:
Να εκσυγχρονίσουν και να αναβαθμίσουν τη φυσική μορφή των επιχειρήσεων, ώστε

να συμβαδίζουν με τα διεθνή πρότυπα.
Να δημιουργήσουν άρτια καταρτισμένο και εξειδικευμένο προσωπικό με γνώσεις από
το σύγχρονο τουριστικό γίγνεσθαι.
Να αλλάξει η νοοτροπία στον τομέα παροχής υπηρεσιών και τουριστικών προϊόντων.
Διότι ο τουρίστας - καταναλωτής έχει πλέον ταξιδέψει σε όλο τον κόσμο, γνωρίζει την
τουριστική αγορά και απαιτεί από τους τουριστικούς επιχειρηματίες να του πουλάνε
προϊόντα και υπηρεσίες που καλύπτουν απόλυτα τις ανάγκες του, και όχι αυτά που οι
ίδιοι νομίζουν ότι πρέπει να προσφέρουν.
8.2.12.6. Μάρκετινγκ και Δημόσιες Σχέσεις
Οι Δημόσιες Σχέσεις και το Μάρκετινγκ, μπορεί να είναι ανεξάρτητες λειτουργίες

επικοινωνίας και να διαφέρουν στο περιεχόμενο και στο στόχο τους.
Δ.ΥΠ.Α.

Το Μάρκετινγκ παρακολουθεί και ερευνά συστηματικά την ντόπια και ξένη αγορά και
δημιουργεί δίκτυα προώθησης πωλήσεων. Οι Δημόσιες Σχέσεις λειτουργούν στο
πλαίσιο της κοινωνικής και καταναλωτικής παρουσίασης και προβολής της
επιχείρησης, και προσπαθούν με τις ενέργειες τους να κρατούν ανοιχτούς τους
διαύλους επικοινωνίας της επιχείρησης με το εσωτερικό και το εξωτερικό περιβάλλον
της.
Οι Δημόσιες Σχέσεις και το Μάρκετινγκ έχουν κάποια κοινά χαρακτηριστικά, Αυτό

συμβαίνει σε μικρές κατά κανόνα επιχειρήσεις, όπου οι λειτουργίες των Δημοσίων
Σχέσεων και του Μάρκετινγκ διενεργούνται από τα ίδια άτομα. Σε αυτήν την
περίπτωση και οι δύο τομείς, ενώ ερευνούν την αγορά και προωθούν τις πωλήσεις,
ταυτόχρονα κάνουν και διάφορες άλλες ενέργειες και προβάλλουν με αξιοπιστία τη
φήμη της επιχείρησης.
Η αλληλεξάρτηση της λειτουργίας του Μάρκετινγκ και των Δημοσίων Σχέσεων

φαίνεται από το γεγονός ότι η συμβολή των Δημοσίων Σχέσεων, τόσο στην έρευνα
όσο και στην κατάκτηση της αγοράς, είναι να εξασφαλίζουν με την άνοδο του
γοήτρου της τουριστικής επιχείρησης το έδαφος πάνω στο οποίο το Μάρκετινγκ θα
πετύχει, με επιστημονικές αναλύσεις και συνθέσεις παραγωγής και εμπορίας, τη
διάθεση του προϊόντος.
8.2.12.7. Μορφές οργάνωσης των Δημόσιων Σχέσεων
Η οργάνωση στις Δημόσιες Σχέσεις εμφανίζεται με δύο μορφές:

• ως εξαρτημένη οργάνωση.
• ως ανεξάρτητη, ελεύθερη οργάνωση.
α. Η εξαρτημένη μορφή οργάνωσης των δημοσίων σχέσεων

Η εξαρτημένη μορφή οργάνωσης των Δημοσίων
Σχέσεων είναι αναπόσπαστο κομμάτι της
οργανωτικής διάρθρωσης των οικονομικών
Δ.ΥΠ.Α.

μονάδων και αποτελεί διοικητική λειτουργία. Αυτές οι οικονομικές μονάδες διαθέτουν

είτε Υπηρεσία Δημοσίων Σχέσεων, είτε Σύμβουλο Δημοσίων Σχέσεων με υψηλού
επιπέδου κατάρτιση.
Η μορφή της οργάνωσης αυτής εμφανίζεται στις περισσότερες μεγάλες τουριστικές

επιχειρήσεις (τουριστικά γραφεία, ξενοδοχεία, γραφεία ταξιδιών) και γενικά στις
επιχειρήσεις διαμόρφωσης και προσφοράς κάθε τουριστικού πακέτου.
Τα παλαιότερα χρόνια, επειδή στις τουριστικές επιχειρήσεις δεν υπήρχε τμήμα

Δημοσίων Σχέσεων, όλες αυτές τις δραστηριότητες τις ανέθεταν σε κάποιο στέλεχος
προερχόμενο, συνήθως, από το Τμήμα των Πωλήσεων ή Προσωπικού. Πολλές
φορές τα ίδια καθήκοντα αναλάμβανε να τα φέρει σε πέρας η διαφημιστική εταιρεία,
που συνεργαζόταν με αυτή την επιχείρηση.
Η Διεύθυνση ή το Τμήμα ή η Υπηρεσία Δημοσίων Σχέσεων, ανάλογα με το μέγεθος

της επιχείρησης, τοποθετείται οργανωτικά κοντά στη Γενική Διεύθυνσή της
Τα πλεονεκτήματα αυτής της μορφής οργάνωσης είναι:

• Τα στελέχη της υπηρεσίας Δημόσιες Σχέσεις προέρχονται από την ίδια την
επιχείρηση, επομένως γνωρίζουν και συνεργάζονται άριστα με τα στελέχη
των άλλων Διευθύνσεων.
• Γνωρίζουν πολύ καλά τους στόχους, τις επιδιώξεις, καθώς και τα προβλήματα
της τουριστικής μονάδας στην οποία υπηρετούν.
Ως μειονέκτημα εδώ μπορεί να αναφερθεί ο συναισθηματικός σύνδεσμος των

στελεχών των Δημοσίων Σχέσεων με την επιχείρηση, που τους δυσκολεύει στη λήψη
αντικειμενικών αποφάσεων.
β. Ανεξάρτητη ή ελεύθερη οργάνωση Δημοσίων Σχέσεων

Δ.ΥΠ.Α.

Αυτός ο τύπος οργάνωσης είναι δυνατόν να παρουσιαστεί με διάφορες μορφές. Οι

πιο συνηθισμένες μορφές ανεξάρτητης ή ελεύθερης οργάνωσης δημοσίων σχέσεων
είναι οι εξής:
Οι εταιρείες Δημοσίων Σχέσεων
Οι εταιρείες αυτές έχουν ειδικευμένα στελέχη επάνω σε θέματα δημοσίων σχέσεων.
Επίσης διαθέτουν την κατάλληλη οργάνωση και τον ειδικό εξοπλισμό, μπορούν δε να
εφαρμόσουν διάφορα προγράμματα και να οργανώσουν εκδηλώσεις, όπως είναι τα
συνέδρια, ο εορτασμός επετείων κτλ.
Ο Σύμβουλος Δημοσίων Σχέσεων.

Ο Σύμβουλος Δημοσίων Σχέσεων παρέχει τις υπηρεσίες του, ανεξάρτητα, σε
οικονομικές μονάδες που τις χρειάζονται, είτε διότι δεν έχουν Υπηρεσία Δημοσίων
Σχέσεων, είτε διότι θέλουν τις συμβουλές και την εμπειρία του.
Πλεονεκτήματα της ανεξάρτητης ή ελεύθερης οργάνωσης Δημοσίων Σχέσεων είναι:

Πολύ καλή στελέχωση από έμπειρα στελέχη της αγοράς με υψηλό βαθμό
εξειδίκευσης στο συγκεκριμένο αντικείμενο.
Αντικειμενικότητα και ανεξαρτησία γνώμης απέναντι στη διοίκηση της οικονομικής
μονάδας.
Μεγάλη πείρα, που έχει αποκτηθεί από την ενασχόληση με την επίλυση σχετικών
προβλημάτων δημοσίων σχέσεων.
Μειονεκτήματα της ανεξάρτητης ή ελεύθερης οργάνωσης Δημοσίων Σχέσεων είναι:
Μικρότερος βαθμός επαφής με τις εσωτερικές εργασίες και με τα προβλήματα της

οικονομικής μονάδας, σε σχέση με την εξαρτημένη Υπηρεσία Δημοσίων Σχέσεων.
Πιθανή αντίδραση του προσωπικού προς τις υποδείξεις, ενός οργάνου που βρίσκεται
έξω από την ιεραρχία της μονάδας, με συνέπεια την περιορισμένη επιρροή του στην
επιχειρηματική πολιτική.
Δ.ΥΠ.Α.

8.2.12.8. Τα απαιτούμενα προσόντα του προσωπικού των Δημόσιων Σχέσεων
Τα βασικά προσόντα που πρέπει να έχουν οι επαγγελματίες των Δημοσίων Σχέσεων,

ώστε να προβάλλουν μια καλή εικόνα για τον εαυτό τους στην επιχείρηση στην οποία
προσφέρουν τις υπηρεσίες τους, και να μπορούν να φέρουν σε πέρας την αποστολή
τους, πρέπει να είναι τα παρακάτω:
Σπουδές σχετικές με το αντικείμενο όπως είναι η Δημοσιογραφία, Επικοινωνία,

Κοινωνιολογία, το Μάρκετινγκ, n Οικονομία κ.λπ.
Να διαθέτουν κρίση, ώστε να εκτιμούν σωστά τα γεγονότα, αντικειμενικότητα, ώστε

να αναλύουν το οποιοδήποτε θέμα με επιτυχία, να διαθέτουν ετοιμότητα και
ακεραιότητα χαρακτήρα, τέλος να έχουν κοινωνικότητα και προσεγμένη εμφάνιση.
Να έχουν το πάθος για διάκριση και επιτυχία, τέλος να ενημερώνονται και να

μετεκπαιδεύονται συνεχώς
8.2.12.9. Προγραμματισμός Δημοσίων Σχέσεων
Κάθε άτομο ή ομάδα ή οργανισμός καθορίζει ορισμένους στόχους. Για να

πραγματοποιηθούν αυτοί οι στόχοι, απαιτείται προγραμματισμός, δηλαδή ένα
σύνολο ενεργειών και μέσων υποστήριξης, εφαρμογής και ελέγχου της υλοποίησης
ενός προγράμματος. Με τον προγραμματισμό των Δημοσίων Σχέσεων
προκαθορίζονται με σαφήνεια και λεπτομέρεια οι αντικειμενικοί σκοποί, οι μέθοδοι
και τα μέσα δράσης, τα οποία και συντονίζονται ανάλογα.
Πολλοί οργανισμοί αποδίδουν λανθασμένα μικρή προτεραιότητα στη δουλειά αυτή

και εμπλέκονται μόνο σε σποραδικές ενέργειες Δημοσίων Σχέσεων, με στόχο συχνά
να πραγματοποιήσουν κάποιο έργο ή να αντικρούσουν την αρνητική δημοσιότητα.
Σύμφωνα με τα παραπάνω ο προγραμματισμός μπορεί να διακριθεί σε πέντε στάδια

ενεργειών.
Δ.ΥΠ.Α.

Το στάδιο του καθορισμού των στόχων του προγράμματος και της επιλογής του
τρόπου προώθησης του.
• Το στάδιο της προπαρασκευής του προγράμματος.
• Το στάδιο της κατάρτισης του προγράμματος.
• Το στάδιο της εφαρμογής του προγράμματος.
• Το στάδιο της αξιολόγησης του προγράμματος.
8.2.12.10. Η εφαρμογή και αξιολόγηση του προγράμματος
Το τμήμα των Δημοσίων Σχέσεων πρέπει να κάνει όλες τις απαραίτητες ενέργειες
ώστε την κατάλληλη χρονική στιγμή να είναι όλα έτοιμα για δράση και να κινηθούν
προς το στόχο. Κατά την εφαρμογή του προγράμματος πρέπει να γίνεται συνεχώς
έλεγχος και αξιολόγηση της πορείας εφαρμογής του. Η αξιολόγηση του
προγράμματος πρέπει να στηρίζεται στις εξής αρχές:
• Η αξιολόγηση να είναι μια συνεχής διαδικασία που πρέπει να γίνεται σε όλα

τα επίπεδα.
• Η καλύτερη αξιολόγηση είναι η συλλογική, και θα πρέπει να καλύπτει όλες τις
πλευρές της δράσης.
• Η αξιολόγηση πρέπει να είναι αντικειμενική και εύκολη στην εφαρμογή της.
Ένα από τα πρώτα μελήματα, κατά τη διαδικασία της αξιολόγησης, είναι η
μέτρηση της αντίδρασης του κοινού (δηλαδή κατά πόσο αποδέχτηκε ή όχι το
πρόγραμμα), ο βαθμός της μάθησής του (αν άλλαξε ή αν βελτίωσε την εικόνα
του). Τέλος, πρέπει να αναλυθεί η συμπεριφορά του κοινού απέναντι στο
υποκείμενο των Δημοσίων Σχέσεων (διαμόρφωση ευνοϊκής ή δυσμενούς
εικόνας).
8.2.12.11. Τα κύρια εργαλεία των Δημοσίων Σχέσεων
Οι Δημόσιες Σχέσεις έχουν στη διάθεσή τους ένα πλήθος επικοινωνιακών μέσων για
να προσεγγίσουν το κοινό τους. Αυτά όμως τα μέσα, όπως αναφέρουμε και
Δ.ΥΠ.Α.

παραπάνω, δεν αποτελούν παρά μονάχα τα οχήματα που θα μεταφέρουν τα

μηνύματα.
Για να έχουμε αποτελεσματική λειτουργία της επικοινωνίας, πρέπει τα μηνύματα να

φτάσουν έγκαιρα και με ασφάλεια στον προορισμό τους. Στη φάση της
εφαρμογής του προγράμματος των Δημοσίων Σχέσεων τα στελέχη είναι οι οδηγοί
της, αυτά θα πρέπει να είναι ικανά, για να την κατευθύνουν στην επίτευξη των
στόχων της.
• Τα μέσα που θα χρησιμοποιήσει η επιχείρηση είναι:
• Τα οπτικά μέσα επικοινωνίας.
• Τα ακουστικά μέσα επικοινωνίας.
• Τα οπτικοακουστικά μέσα.
Α. Τα οπτικά μέσα επικοινωνίας

Στα οπτικά μέσα επικοινωνίας περιλαμβάνονται όλα εκείνα τα μέσα τα οποία προ
βάλλουν το μήνυμα μέσω του τύπου, της τηλεόρασης, των διαφημιστικών εντύπων
κ.λπ. όπως αναλύονται στη συνέχεια.
Τύπος
Όταν αναφερόμαστε στον Τύπο, εννοούμε τον ημερήσιο ή περιοδικό που εκδίδεται
και κυκλοφορεί σε τοπικό ή σε διεθνές επίπεδο. Ο Τύπος ως μέσο των Δημοσίων
Σχέσεων παρουσιάζει ορισμένα .πλεονεκτήματα που είναι τα εξής:
Παρέχει αποτυπωμένες πληροφορίες, χωρίς να δημιουργεί σύγχυση στην μεταφορά
του μηνύματος.
Φτάνει εύκολα και στα πιο απομακρυσμένα μέρη λόγω της ύπαρξης καλά
οργανωμένου δικτύου διανομής.
Η τιμή πώλησης του είναι μικρή και παρέχεται η δυνατότητα της ευρείας κυκλοφορίας
του.
Έχει σταθερή επικοινωνία με το κοινό.
Δ.ΥΠ.Α.

Η επικοινωνία της τουριστικής επιχείρησης με το κοινό της μέσω του τύπου μπορεί
να γίνει με τα δελτία Τύπου, τα άρθρα, τις συνεντεύξεις, την αποστολή φακέλων με
πληροφοριακό υλικό κ.λπ.
Έντυπα- φυλλάδια
Τα έντυπα που συνδέονται με τις Δημόσιες Σχέσεις διακρίνονται σε δύο κατηγορίες:
Στην πρώτη κατηγορία περιλαμβάνονται τα έντυπα που εκδίδει η ίδια η επιχείρηση,
τα οποία κυκλοφορούν στο εσωτερικό και το εξωτερικό κοινό της. Σε αυτά υπάρχουν
ειδήσεις για την επιχείρηση, το προσωπικό, κοινωνικά νέα, άρθρα, προβάλλονται
δραστηριότητες και μελλοντικοί στόχοι της τουριστικής επιχείρησης κ.λπ.. Η
κυκλοφορία αυτών των εντύπων αυξάνει το γόητρο και τη φήμη της επιχείρησης και
δίνει πλήρη, οργανωμένη και αντικειμενική πληροφόρηση στο κοινό της.
Στη δεύτερη κατηγορία περιλαμβάνονται τα έντυπα που εκδίδονται από πηγές εκτός
της επιχείρησης. Και αυτά τα έντυπα μπορούν επίσης να χρησιμοποιηθούν για την
προβολή της επιχείρησης π.χ. να έχουμε αναφορά των δραστηριοτήτων μας στα
έντυπα της Διεθνούς Έκθεσης Θεσσαλονίκης.
Τα βιβλία
Μπορεί η επιχείρηση να εκδώσει βιβλία που αναφέρονται
και βοηθούν στην επίτευξη των στόχων των Δημοσίων
Σχέσεων. Μπορεί να εκδώσει βιβλία που να απευθύνονται
στο προσωπικό της, όπου με την μελέτη αυτών οι
υπάλληλοι της επιχείρησης να γνωρίσουν καλύτερα το
αντικείμενο τους και να είναι αποδοτικότεροι στην εργασία
τους. Μπορεί π.χ. μία μεγάλη ξενοδοχειακή μονάδα να
εκδώσει το βιβλίο «Μάρκετινγκ τουριστικών επιχειρήσεων»
και να το διανείμει στο προσωπικό της. Ακόμη μπορεί η
τουριστική επιχείρηση να εκδώσει βιβλία με γενικότερο
ενδιαφέρον, επιστημονικά, ιστορικά λευκώματα, κοινωνικά και να τα στείλει σε ένα
κύκλο προσώπων που θέλει να επηρεάσει.
Δ.ΥΠ.Α.

Οι Εκθέσεις
Οι Εκθέσεις προσφέρουν μοναδικές
ευκαιρίες για την παρουσίαση των
τουριστικών προϊόντων και υπηρεσιών,
με εικόνες, χάρτες, γραφικές
παραστάσεις και άλλα τεχνικά μέσα, και
μεταδίδουν άμεσα το μήνυμα στο κοινό
που τις επισκέπτεται.
Το διαδίκτυο (Internet) και τα social media

Μέσα στο διαδίκτυο μπορεί κανείς να συγκεντρώσει μεγάλο πλήθος πληροφοριών
για κάθε θέμα, αλλά και να προβάλει τις δικές του θέσεις. Οι Δημόσιες Σχέσεις της
τουριστικής επιχείρησης με το internet αποκτούν ένα πολύ χρήσιμο μέσο προβολής
όπου:
Μπορούν να έχουν άμεση επαφή με τους πελάτες, προμηθευτές, τον Τύπο, το κοινό,
κ.λπ. και με ελάχιστο κόστος επικοινωνίας, να προωθήσουν ελκυστικές και καλά
δομημένες παρουσιάσεις των τουριστικών προϊόντων και των υπηρεσιών της
μονάδας.
Δίνεται n δυνατότητα στην τουριστική επιχείρηση να απευθύνεται στην παγκόσμια

αγορά των εκατομμυρίων καταναλωτών.
Υπάρχει online παράδοση του πληροφοριακού υλικού που το τμήμα Δημοσίων
Σχέσεων θέλει να προωθήσει.
Υπάρχει online συνεργασία της τουριστικής επιχείρησης με άλλες επιχειρήσεις.
Επιπλέον δίνεται η δυνατότητα μελέτης των κινήσεων των ανταγωνιστών της.
Δίνεται n δυνατότητα στην τουριστική επιχείρηση να διεξαγάγει έρευνες για το Βαθμό
ικανοποίησης των πελατών της από το συγκεκριμένο προϊόν, για τα επιθυμητά
χαρακτηριστικά ενός νέου προϊόντος κ.λπ.
Δ.ΥΠ.Α.

Διάφορα οπτικά μέσα

Στα διάφορα οπτικά μέσα επικοινωνίας περιλαμβάνονται: n απλή αλληλογραφία, οι
εγκύκλιοι, οι κάρτες, τα φαξ, τα email, αυτοκόλλητα, χάρτες, κ.λπ.. Όλα αυτά είναι
μέσα προώθησης του μηνύματος και εκτέλεσης του προγράμματος των Δημοσίων
σχέσεων.
Β. Τα ακουστικά μέσα Επικοινωνίας

Στα ακουστικά μέσα επικοινωνίας και προβολής του μηνύματος περιλαμβάνονται:
Ο προφορικός λόγος
Ο προφορικός λόγος ως μέσο μετάδοσης του μηνύματος περιλαμβάνει τη συνομιλία,
τις διαλέξεις, τις συνεντεύξεις Τύπου, τα συνέδρια κ.λπ.. Ο προφορικός λόγος
πλεονεκτεί διότι παρουσιάζει το θέμα στο κοινό που εν διαφέρει την επιχείρηση,
ανταλλάσσει απόψεις με το ακροατήριο και παρατηρεί τις αντιδράσεις του κοινού
άμεσα.
Το ραδιόφωνο
Οι εκπομπές του ραδιοφώνου έχουν το πλεονέκτημα να μεταβιβάζουν άμεσα το
μήνυμα και με τέτοιο τρόπο ώστε να είναι δυνατό να συλλαμβάνεται με ευχέρεια και
ταχύτητα. Η ευρεία διάδοση του ραδιοφώνου και το μικρό κόστος του το έχουν κάνει
απαραίτητο συνοδό σχεδόν κάθε ατόμου, έτσι μέσα από τις διάφορες εκπομπές οι
Δημόσιες Σχέσεις μπορεί να δημιουργήσουν κλίμα ευνοϊκό για τις προβαλλόμενες
θέσεις τους.
Το τηλέφωνο
Το τηλέφωνο παρουσιάζει πλεονεκτήματα ως μέσο των Δημοσίων Σχέσεων, διότι η
επικοινωνία με αυτό έχει μικρό κόστος, δημιουργεί οικειότητα και εμπιστοσύνη
Γ. Τα οπτικοακουστικά μέσα επικοινωνίας

Δ.ΥΠ.Α.

Τέτοια μέσα είναι ο κινηματογράφος, η τηλεόραση, οι εκδηλώσεις, οι επισκέψεις, οι

πίνακες ανακοινώσεων κ.λπ.. Όλες αυτές οι δραστηριότητες παρέχουν τη δυνατότητα
ανταλλαγής απόψεων σε καλό κλίμα και περιβάλλον και βοηθούν στην προώθηση
των θεμάτων των Δημοσίων Σχέσεων.
Σε αυτή την κατηγορία μπορούμε να εντάξουμε τα Κέντρα τουριστικών πληροφοριών

και προβολής που λειτουργούν σε διάφορες τουριστικές περιοχές της Ελλάδος. Ο
σκοπός αυτών είναι η συνεχής, μεθοδική και ανεμπόδιστη παρακολούθηση και
σχεδίαση της τουριστικής ανάπτυξης της περιοχής και η παροχή πλουσίων
τουριστικών πληροφοριών, παρέχοντας σε κάθε ενδιαφερόμενο οπτικοακουστικό
υλικό, μελέτες, στατιστικά στοιχεία κ.λπ..
8.2.12.12. Οι Δημόσιες Σχέσεις στην Ξενοδοχειακή βιομηχανία
Είναι γνωστό ότι τις προηγούμενες δεκαετίες τα ξενοδοχεία στηρίζονταν, για την
εξεύρεση της πελατείας τους, στην καλή τους φήμη και στην πελατεία των
προηγουμένων χρόνων. Σήμερα όμως, η πελατεία των ξενοδοχείων είναι άγνωστη
και διασκορπισμένη σε όλα τα πλάτη και μήκη του κόσμου. Γι' αυτό το λόγο οι
ξενοδοχειακές επιχειρήσεις με διάφορους τρόπους και εργαλεία προσπαθούν
επιστημονικά πλέον να προσελκύσουν πελατεία.
Οι Δημόσιες Σχέσεις της ξενοδοχειακής

επιχείρησης είναι ένα από τα μέσα με τα
οποία η διοίκηση της μονάδας στέλνει και
λαμβάνει τα μηνύματα της αγοράς και του
ευρύτερου κοινωνικού περιβάλλοντος και έτσι
προσελκύει νέους πελάτες. Το μέγεθος της
τουριστικής ανάπτυξης μιας περιοχής
μετριέται μεταξύ των άλλων, με τον αριθμό
των διανυκτερεύσεων που πραγματοποιούνται σε μια τουριστική περίοδο. Η
τουριστική ανάπτυξη καθρεφτίζεται ακόμη από τη διαθέσιμη ξενοδοχειακή υποδομή.
Δ.ΥΠ.Α.

Αυτό και μόνο δείχνει ότι ο ξενοδοχειακός κλάδος αποτελεί το σημαντικότερο τμήμα
του τουριστικού τομέα.
Η κατεύθυνση της πολιτικής Δημοσίων Σχέσεων της ξενοδοχειακής επιχείρησης είναι

να πειστούν οι τουρίστες να αυξήσουν τις ημέρες παραμονής τους στο ξενοδοχείο και
γενικότερα στην περιοχή. Αυτό για να γίνει πρέπει το τμήμα Δημοσίων Σχέσεων της
ξενοδοχειακής επιχείρησης να συμβάλει στην προώθηση των παρακάτω:
• Στη βελτίωση της ποιότητας των υπαρχουσών ξενοδοχειακών υποδομών.

• Στην εξασφάλιση όλων των σύγχρονων μέσων για την άνετη διαμονή του
τουρίστα όπως π.χ. σύνδεση με internet, ηλεκτρονικούς υπολογιστές για τους
πελάτες, κ.λπ.
• Στην προσπάθεια για επιμήκυνση της τουριστικής περιόδου με άρση του
φαινομένου της εποχικότητας.
• Στην αλλαγή του προτύπου του μαζικού παραθεριστικού τουρισμού που
οδηγεί σε μεγάλη πληρότητα των ξενοδοχε1ακών μονάδων (παραθαλασσίων)
για μικρό χρονικό διάστημα.
• Στην προσέλκυση τουριστών υψηλής εισοδηματικής στάθμης.
• Στην εκπαίδευση του προσωπικού.
• Στην προβολή της φυσικής ομορφιάς.
• Στην ανάδειξη της πλούσιας πολιτιστικής κληρονομιάς και του πλήθους των
Ιστορικών μνημείων από την αρχαιοελληνική, ελληνιστική, βυζαντινή και
νεότερη εποχή.
• Στην εξασφάλιση της ασφάλειας και ησυχίας του τουρίστα. Αυτό έχει
εξέχουσα θέση ιδίως μετά τα γεγονότα της 11-09-2001 στη Νέα Υόρκη.
• Στη συμμετοχή της ξενοδοχειακής επιχείρησης σε Διεθνείς και τοπικές
κλαδικές Εκθέσεις.
Αυτός είναι ο άξονας των κυριότερων

δραστηριοτήτων στον οποίο πρέπει να
κινηθούν τα στελέχη των Δημοσίων Σχέσεων
Δ.ΥΠ.Α.

ώστε να βελτιώσουν την εικόνα της ξενοδοχειακής επιχείρησης και να προσελκύσουν

περισσότερους τουρίστες.
Τα κυριότερα μέσα με τα οποία οι Δημόσιες Σχέσεις επιτυγχάνουν τους σκοπούς

τους είναι:
• Τα ταξίδια προβολής και προώθησης των πωλήσεων. Συμμετέχοντας σε

εκδηλώσεις του κλάδου, το τμήμα Δημοσίων Σχέσεων παρουσιάζει την
ξενοδοχειακή μονάδα.
• Η συμμετοχή της ξενοδοχειακής μονάδας σε Διεθνείς Τουριστικές Εκθέσεις με

παρουσία των στελεχών της μονάδας σε σχετικό περίπτερο.
• Η αποστολή σε τακτά χρονικά διαστήματα των διαφημιστικών εντύπων του

ξενοδοχείου με τις φωτογραφίες και τις τιμές των δωματίων, και η περιγραφή
όλων των άλλων υπηρεσιών (αίθουσες συνεδρίων, αθλοπαιδιές, διασκέδαση
κ.λπ.) οι οποίες προσφέρονται από την ξενοδοχειακή μονάδα.
• Η πρόσκληση για φιλοξενία και η διοργάνωση ενημερωτικών και

εκπαιδευτικών ταξιδιών. Για τα ανώτερα στελέχη τουριστικών γραφείων και
τουριστικών πρακτορείων, ώστε οι κυριότεροι διακινητές του τουριστικού
προϊόντος να γνωρίσουν από κοντά την ξενοδοχειακή μονάδα και τις
προσφερόμενες από αυτή υπηρεσίες, στην οποία θα στείλουν τους πελάτες
τους.
• Η συνεχής επαγρύπνηση από τις Δημόσιες σχέσεις για τη βελτίωση της

ξενοδοχειακής μονάδας. Αυτή η επαγρύπνηση είναι απαραίτητη, διότι ο
ανταγωνισμός μεταξύ των τουριστικών προορισμών από τη μία πλευρά και
των τουριστικών υπηρεσιών από την άλλη θα είναι αναπόφευκτα εντονότερος.
Γι' αυτό το τμήμα των Δημοσίων Σχέσεων πρέπει να έχει σκοπό να
Δ.ΥΠ.Α.

διατηρήσει και αν είναι δυνατόν, να αυξήσει το μερίδιο της ξενοδοχειακής

8.2.12.13. Ο ρόλος των Δημοσίων Σχέσεων στη διαχείριση των κρίσεων
Οι Δημόσιες Σχέσεις έχουν σκοπό να

προβάλλουν τη εικόνα της επιχείρησης
προς το εσωτερικό και εξωτερικό
περιβάλλον της και να δέχονται
μηνύματα από αυτό. Κατά τη διάρκεια
αυτών των λειτουργιών και επαφών
παρουσιάζονται και φαινόμενα
«Κρίσεων» και δυσκολιών «συμβίωσης» της επιχείρησης με το στενό περιβάλλον της,
τους εργαζόμενους, τους πελάτες, τους μετόχους, τους προμηθευτές της κ.λπ.. Οι
Δημόσιες Σχέσεις φέρουν το βάρος της προβολής της θέσης της επιχείρησης και της
προσπάθειας για την επίλυση του προβλήματος.
Ο υπεύθυνος των Δημοσίων Σχέσεων πρέπει να μεταφέρει στην επιχείρηση την

ακριβή εικόνα με όλες της τις παραμέτρους, έχοντας να προτείνει λύσεις για το
σχετικό πρόβλημα.
Οι Δημόσιες Σχέσεις όμως αντιπροσωπεύουν πολύ συχνά την επιχείρηση ενώπιον

φορέων άλλων επιχειρήσεων ή ατόμων μεταφέροντας τις απόψεις της και
προσπαθώντας αυτές να γίνουν αντιληπτές από τους άλλους.
Δ.ΥΠ.Α.

Η εικόνα που πρέπει να μεταφέρουν οι Δημόσιες σχέσεις πρέπει να είναι αληθής και
ειλικρινής. Είναι μεγάλο λάθος να προσπαθήσει το τμήμα να δώσει ψευδή εικόνα για
οποιοδήποτε συμβάν.
8.2.13. H Προώθηση πωλήσεων και η Προσωπική πώληση στην τουριστική

βιομηχανία
8.2.13.1. Η έννοια της προώθησης πωλήσεων
Όπως και για τα συνηθισμένα καταναλωτικά προϊόντα, είναι αναγκαίο να λάβουμε

υπόψη μας ότι όλα τα προϊόντα που εισάγονται στην αγορά δεν είναι πάντα επιτυχή.
Αυτό συμβαίνει και για τα τουριστικά προϊόντα. Οι διαδικασίες της προώθησης
πωλήσεων, αφορούν λοιπόν, εκτός από την υλοποίηση του προγράμματος
Μάρκετινγκ που έχει εκπονηθεί, και τις συγκεκριμένες ενέργειες που θα
εξασφαλίσουν ή θα υποστηρίξουν τη διατήρηση και εξάπλωσή τους στην ευρεία
Η έννοια λοιπόν της προώθησης πωλήσεων,

αναφέρεται στις ενέργειες αυτής που
στοχεύουν, αφού έχει γίνει πρώτα γνωστό το
τουριστικό προϊόν, να ωθήσουν τον υποψήφιο
τουρίστα στην ολοκλήρωση της ταξιδιωτικής
του απόφασης και στην αγορά του προϊόντος.
Δ.ΥΠ.Α.

Η έννοια, και οι ενέργειες της προώθησης πωλήσεων, επικεντρώνονται έτσι στην

παρακίνηση του καταναλωτή σε αγοραστική συμπεριφορά.
Οι ενέργειες προώθησης πωλήσεων. μπορούν να διαιρεθούν σε τρεις κατηγορίες:
• Ενέργειες που απευθύνονται στο προσωπικό της επιχείρησης.
• Ενέργειες που απευθύνονται στους διαμεσολαβητές ή στους

λιανοπωλητές των τουριστικών προϊόντων.
• Ενέργειες που απευθύνονται στους τελικούς χρήστες (τουρίστες) είτε

απευθείας, είτε μέσω των δικτύων διανομής.
Η ανάπτυξη ενός προγράμματος προώθησης πωλήσεων απευθύνεται συνήθως σε

πελάτες για τους οποίους η επιλογή και η ακολουθούσα αγοραστική συμπεριφορά,
είναι ελαστική ως προς την τιμή, ενώ οι πελάτες δεν έχουν ιδιαίτερη πίστη (loyalty)
στον παραγωγό ή διαθέτη του
προϊόντος.
Οι αιτίες που η προώθηση των
πωλήσεων έχει αρχίσει να είναι
τόσο δημοφιλής στην υλοποίηση
του προγράμματος τουριστικού
Μάρκετινγκ, είναι, αφενός η
ανάπτυξη του μαζικού τουρισμού
(τουριστικά πακέτα), και αφετέρου ο αυξημένος ανταγωνισμός μεταξύ τουριστικών
προορισμών και ο αυξανόμενος ανταγωνισμός μεταξύ τουριστικών επιχειρήσεων.
Η προώθηση πωλήσεων διαφέρει από την κλασική διαφημιστική καμπάνια (που και
αυτή αποτελεί μέρος του τουριστικού Μάρκετινγκ) που συνήθως αποτελεί ενέργεια
για την επίτευξη των μακροπρόθεσμων (και βραχυπρόθεσμων) στόχων του
Δ.ΥΠ.Α.

προγράμματος Μάρκετινγκ, ενώ οι ενέργειες προώθησης πωλήσεων πρέπει να

θεωρούνται αυτές που θα συντελέσουν στην επίτευξη των βραχυπρόθεσμων στόχων.
Έτσι μπορούμε να ορίσουμε

την προώθηση πωλήσεων ως
το μείγμα των διαφόρων
τρόπων παρακίνησης των
υποψήφιων πελατών-
τουριστών, που σκοπό έχουν
να προκαλέσουν
βραχυπρόθεσμα την αγορά
τουριστικών προϊόντων και υπηρεσιών.
Βασισμένοι στον ορισμό της ΑΜΑ (American Marketing Association) για την
προώθηση πωλήσεων στα καταναλωτικά προϊόντα, μπορούμε να επεκτείνουμε τον
ορισμό για την προώθηση πωλήσεων στο τουριστικό περιβάλλον, ως την
επικοινωνιακή τεχνική του τουριστικού Μάρκετινγκ που καταρχάς γίνεται για να
προκαλέσει ερέθισμα στον καταναλωτή για αγοραστική ενέργεια, στους
μεσάζοντες/αντιπροσώπους και στους πωλητές ή εργαζομένους της τουριστικής
επιχείρησης, για αύξηση αποτελεσματικότητας μέσα σε βραχυχρόνια πλαίσια, με τη
χρησιμοποίηση προσωρινών κινήτρων.
8.2.13.2. Καθορισμός στόχων προώθησης πωλήσεων
Ο τελικός στόχος της προώθησης πωλήσεων είναι να επιτευχθεί ένα ύψος

ζήτησης προϊόντων και υπηρεσιών, και αντίστοιχης κατανάλωσης, που
επιθυμεί η επιχείρηση ή η τουριστική περιοχή που κάνει την προώθηση.
Ο άμεσος στόχος της προώθησης πωλήσεων είναι να επιτύχει την άμεση αντίδραση
του πελάτη, δηλαδή την καταναλωτική συμπεριφορά του, έτσι ώστε να καταλήγει σε
Δ.ΥΠ.Α.

αγορά του προωθούμενου τουριστικού προϊόντος. Ο έμμεσος στόχος είναι να

επηρεάζει την ελαστικότητα της ζήτησης, ώστε να δημιουργεί μία μεγαλύτερη
δέσμευση επιλογής στα επιθυμητά τμήματα αγοράς, δηλαδή να μην είναι εύκολη η
επιλογή άλλων ανταγωνιστικών προϊόντων και υπηρεσιών.
Οι ενέργειες που περιλαμβάνονται στην

προώθηση πωλήσεων είναι ενέργειες
«Κέντρισης της προσοχής» του πελάτη,
με στόχο ο τελευταίος αυτός να κάνει
τις επιλογές του και να αγοράσει το
προϊόν (το ταξίδι, το πακέτο, την
συγκεκριμένη τουριστική υπηρεσία).
Όλοι γνωρίζουμε την τεχνική των
«εκπτώσεων» ή των «ειδικών
προσφορών» που στόχο έχουν την επίτευξη άμεσης πώλησης.
Η προσπάθεια όμως, των στελεχών του Μάρκετινγκ της επιχείρησης πρέπει να

επικεντρώνεται στην επίτευξη πωλήσεων κατά προτίμηση όχι με «τιμολογιακές»
τεχνικές, όπως οι εκπτώσεις. Οι τιμολογιακές τεχνικές -μειώσεις τιμών- έχουν άμεση
επίπτωση στο περιθώριο κέρδους της επιχείρησης.
Προκειμένου να καθοριστούν οι στόχοι για το πρόγραμμα προώθησης πωλήσεων,

αρχικά πρέπει να έχουν συλλεχθεί τα αναγκαία και απαραίτητα στοιχεία που
αναφέρονται μεταξύ άλλων στα εξής:
Το είδος των προϊόντων και υπηρεσιών που θα προωθηθούν.

Η προηγούμενη εικόνα της επιχείρησης ή της τουριστικής περιοχής, σε σχέση με την
εικόνα που πρόκειται να προωθηθεί.
Η αντίληψη της ποιότητας που έχουν οι πελάτες/τουρίστες, σε σχέση με την
επιθυμητή ποιότητα, ή ακόμα και με την ποιότητα που πραγματικά διατίθεται σε
αυτούς.
Δ.ΥΠ.Α.

Η ανταγωνιστική θέση της επιχείρησης ή περιοχής και των προϊόντων της.

Οι ενέργειες προώθησης που χρησιμοποιούν οι ανταγωνιστές της επιχείρησης ή της
περιοχής.
Τα παραπάνω (ενδεικτικά
στοιχεία και όχι περιοριστικά)
θα συνδυαστούν με το στάδιο
που θα εκτιμηθεί ότι
βρίσκονται τα προϊόντα και οι
υπηρεσίες στην καμπύλη
κύκλου ζωής και θα
ακολουθήσει ο προσδιορισμός των επιθυμητών στόχων. Ιδίως όταν έχουμε να
προωθήσουμε προϊόντα ή υπηρεσίες και επιχειρήσεις ή τουριστικές περιοχές σε
προχωρημένο στάδιο κύκλου ζωής προϊόντων, οι στόχοι πρέπει να περιλαμβάνουν
κίνητρα για την προσέλκυση επαναλαμβανόμενου τουρισμού.
Οι στόχοι πρέπει να επιλεγούν πριν από την επιλογή των τεχνικών και ενεργειών,
γιατί μερικές ενέργειες/τεχνικές, προσφέρονται περισσότερο από άλλες στην επίτευξη
ορισμένων αποτελεσμάτων .
8.2.13.3. Επιλογή τεχνικών/εργαλείων προώθησης πωλήσεων
Ο συνδυασμός των εργαλείων (ενεργειών και τεχνικών) που επιλέγονται να

χρησιμοποιηθούν, συνιστούν αυτό που ονομάζεται μείγμα προώθησης για την
τουριστική περιοχή ή την τουριστική επιχείρηση.
Η σωστή στρατηγική του Μάρκετινγκ πρέπει να έχει επισημάνει πως θα αναλυθεί το

μείγμα προώθησης, ενώ το λεπτομερές πρόγραμμα Μάρκετινγκ θα έχει περιγράψει
τις ενέργειες κάθε τεχνικής που επιλέχτηκε να είναι στο μείγμα.
Κριτήρια στην επιλογή των τεχνικών - εργαλείων για το μείγμα είναι τα εξής:
Δ.ΥΠ.Α.

• η συμπληρωματική φύση του αποτελέσματος που προκαλούν οι τεχνικές σε

συνδυασμό μεταξύ τους, δεδομένου ότι ο πελάτης δέχεται ερεθίσματα από
περισσότερες από μία τεχνικές.
• τα χαρακτηριστικά έκτασης και επανάληψης της επίδρασης που μπορεί να
έχει κάθε τεχνική ως προς το κοινό στο οποίο απευθύνεται, σε σχέση με τους
στόχους της επιχείρησης/φορέα.
• η διάρκεια χρήσιμης ζωής που έχει κάθε τεχνική για την τουριστική περιοχή,
π.χ. το τυπωμένο έντυπο έχει μακροζωία σε σχέση με τη διαφήμιση στην
τηλεόραση ή το ραδιόφωνο
• η απαιτούμενη δαπάνη για κάθε τεχνική σε σχέση με τις δυνατότητες που έχει
η τουριστική περιοχή να διαθέσει σε ανθρώπινο δυναμικό και σε οικονομικούς
πόρους για την πραγματοποίηση της.
Το βασικό χαρακτηριστικό του μείγματος είναι να γίνεται χρήση τεχνικών σε

συνδυασμό και αναλογία μεταξύ τους, ώστε να επιτυγχάνεται μια ισορροπία ανάμεσα
στην προβολή που επιθυμεί η τουριστική περιοχή, και στους συνολικούς πόρους που
έχει να διαθέσει.
Οι χρησιμοποιούμενες τεχνικές/εργαλεία
προώθησης, ως προς τους πελάτες, είτε
προσφέρουν ανταμοιβή για την κατανάλωση,
είτε βελτιώνουν και επαυξάνουν το παρεχόμενο
προϊόν, είτε έμμεσα μειώνουν το κόστος
απόκτησης του προϊόντος. Ως προς τους
διαμεσολαβητές και τους εργαζόμενους, είτε
ανταμείβουν την αποτελεσματική συμπεριφορά,
είτε προσφέρουν οικονομικό όφελος, σε μερικές περιπτώσεις άμεσα, και σε άλλες
περιπτώσεις έμμεσα.
Δ.ΥΠ.Α.

Μια γενική θεώρηση των διαφόρων ενεργειών / τεχνικών που μπορούν να

χρησιμοποιηθούν στην προώθηση πωλήσεων, παρουσιάζεται στο παρακάτω Σχήμα.
Τεχνικές προώθησης
πωλήσεων
Εργαζόμενοι
Κοινό-πελατες Δίκτυα διαμεσολαβητών
Εκπτώσεις
Μείωση τιμών
Κουπόνια
Επιπλέον Επιπλέον προμήθειες Χρηματικά κίνητρα
προϊόντα/υπηρεσίες Κληρώσεις δώρων Δώρα
Δώρα Αναγνώριση
Δώρα
Δεξιώσεις/εκδηλώσεις προσφοράς
Διαγωνισμοί Ταξίδια κινήτρων
Παρουσιάσεις Ταξίδια κινήτρων
Κληρώσεις
Παροχές για τακτικούς
πελάτες
Κληρώσεις δώρων
Η συνδυασμένη εφαρμογή των τεχνικών προώθησης πωλήσεων πρέπει να γίνεται

έτσι που τα συνδυασμένα προγράμματα είτε να αντιστοιχούν, είτε να καλύπτουν
αυτοτελή τμήματα του προγράμματος Μάρκετινγκ της τουριστικής περιοχής.
Η όλη διαδικασία προώθησης και προώθησης τουριστικών προϊόντων λαμβάνει ως

απώτερο στόχο την «καταναλωτική» επιτυχία. Η σύνθεση του τεχνολογικού
χαρτοφυλακίου πρέπει να είναι μεταβλητή, όχι ένα τυχαίο γεγονός, αλλά λόγω
Δ.ΥΠ.Α.

αλλαγών στις συνθήκες λειτουργίας της επιχείρησης/οργανισμού και του

αποτελέσματος αξιολόγησης της αποτελεσματικότητας κάθε τεχνολογίας. Αυτό
απαιτεί αλλαγή της αναλογίας στάθμισης μεταξύ τεχνολογιών με βάση τη θέση της
εταιρείας/οντότητας στην αγορά.
Το σύνολο των τεχνικών που χρησιμοποιεί η τουριστική περιοχή και η ισορροπία

στην βαρύτητα της προσπάθειας που καταβάλλεται για κάθε τεχνική, συνιστούν το
"μείγμα" των τεχνικών. Το μείγμα των τεχνικών συνδυάζεται, με όσα είπαμε πιο
πάνω στο γενικότερο "μείγμα marketing". Το μείγμα τεχνικών πρέπει να μεταβάλλεται
ανάλογα με τις ανάγκες και τις απαιτήσεις των καταναλωτών μέσα στα πλαίσια του
προγράμματος Μάρκετινγκ της επιχείρησης/φορέα.
Υπογραμμίζουμε τη σκοπιμότητα της

διαφοροποίησης των τουριστικών
προϊόντων. Η διαφοροποίηση των
προϊόντων στην αντίληψη του
καταναλωτή σημαίνει «ταίριασμα»
όσο το δυνατόν περισσότερο με τις
προδιαγραφές που επιθυμεί να θέσει
ο καταναλωτής. Δεδομένου ότι δεν
μπορούμε να ανταποκριθούμε στις
ατομικές ανάγκες κάθε καταναλωτή, στοχεύουμε το χαρτοφυλάκιο τεχνικών
προώθησης προϊόντων μας στις κοινές ανάγκες ενός συγκεκριμένου τμήματος της
αγοράς που προσδιορίζουμε ως ταξιδιωτική επιχείρηση ή περιφερειακό στόχο.
8.2.13.4. Ανάπτυξη προγράμματος προώθησης πωλήσεων
Η ανάπτυξη ενός προγράμματος προώθησης πωλήσεων, σωστό είναι να

συνδυάζεται με τις διάφορες «διαφημιστικής φύσης» ενέργειες του συνολικού
προγράμματος Μάρκετινγκ. Πρέπει να θυμόμαστε ότι οι ενέργειες του προγράμματος
Μάρκετινγκ δεν είναι ανεξάρτητες και αυτοτελείς, αλλά πρέπει να έχουν μία
Δ.ΥΠ.Α.

αλληλοσύνδεση και μία αλληλοσυμπλήρωση, ώστε η συνολική εικόνα που λαμβάνει

ο πελάτης να είναι συνεχής και όχι αποσπασματική.
Σημασία δεν έχει μόνο η

επιλογή των τεχνικών αλλά και η
περίοδος καθώς και η διάρκεια
υλοποίησης τους, προκειμένου
να επιτευχθεί το επιθυμητό
αποτέλεσμα. Η επικοινωνία με
τον πελάτη είναι διαφορετική
ανάλογα με τη δυνατότητα επαφής που έχει η τουριστική επιχείρηση. Διακρίνουμε
τέσσερις περιόδους επαφής με τον πελάτη, αρχίζοντας από την περίοδο αναζήτησης
πελατών, αρχικής δηλαδή προσπάθειας της επιχείρησης (ή της τουριστικής περιοχής)
να προσεγγίσει αυτούς που επιθυμεί να είναι πελάτες της, μέχρι και την περίοδο μετά
την αναχώρηση του επισκέπτη.
Έτσι, χωρίζουμε τις ενέργειες εφαρμογής των τεχνικών του τουριστικού Μάρκετινγκ
σε τέσσερις κατηγορίες ανάλογα με τη χρονική περίοδο σχέσεως του ταξιδιώτη με
την τουριστική επιχείρηση ή περιοχή.
Δ.ΥΠ.Α.

Ενέργειες στην περίοδο αναζήτησης πελατών
Κύριος σκοπός αυτών των δράσεων είναι η

ενημέρωση των καταναλωτών για την
ταξιδιωτική επιχείρηση ή περιοχή. Τουριστικές
Επιχειρήσεις - Περιφέρειες αναδεικνύουν
ενεργά τα χαρακτηριστικά τους, δημιουργώντας
στοιχεία που προσελκύουν διαφορετικά
τμήματα της αγοράς. Λόγω του πλήθους των
τουριστικών προϊόντων και του πλήθους
διαφορετικών τμημάτων της αγοράς, οι
τουριστικές εταιρείες ή περιοχές πρέπει να
διαφοροποιήσουν την ύπαρξή τους
προκειμένου να κερδίσουν την αναγνώριση από
τους πιθανούς πελάτες.
Ενέργειες στην περίοδο γνωριμίας του υποψήφιου καταναλωτή με το

περιβάλλον της επιχείρησης/ περιοχής.
Το συνηθισμένο πρώτο βήμα για να γνωρίσετε έναν πιθανό ταξιδιώτη είναι να

ζητήσετε πληροφορίες. Μια ταξιδιωτική επιχείρηση ή περιοχή πρέπει να
ανταποκρίνεται προληπτικά, κατευθύνοντας όχι μόνο τις ζητούμενες πληροφορίες,
αλλά και άλλες πληροφορίες που μπορεί να βοηθήσουν στη διαφοροποίηση της
παρουσίασής της. Ένας τρόπος για να λάβετε πληροφορίες είναι να καταχωρίσετε
την αντίστοιχη ιστοσελίδα στο Διαδίκτυο, ώστε οι ενδιαφερόμενοι πελάτες να
μπορούν να βρουν την πρώτη πληροφορία.
Παράλληλα, η εταιρεία ή η περιφέρεια πρέπει να «ανοίξει διάλογο» με τον υποψήφιο

επισκέπτη μέχρι να πάρει μια αγοραστική απόφαση υπέρ του. Οι συνομιλίες μπορεί
επίσης να είναι απαντήσεις σε αιτήματα για πληροφορίες, περιγραφές ειδικών
αξιοθέατων, διαθεσιμότητα εξειδικευμένων εγκαταστάσεων που μπορεί να
Δ.ΥΠ.Α.

ενδιαφέρουν τους πελάτες κ.λπ. Εάν το αναμενόμενο όφελος δικαιολογεί το χρόνο

και τα έξοδα, η χρήση προσωπικής σύνδεσης (πώληση) διευκολύνει αυτή τη
συνομιλία.
Συμπεριφορές που σχετίζονται με την

«ικανοποίηση» ενεργών ή υπαρχόντων πελατών
κατά την άμεση επαφή της ταξιδιωτικής
επιχείρησης ή της περιοχής με τους καταναλωτές
(ενώ ο πελάτης βρίσκεται στην ταξιδιωτική
επιχείρηση ή περιοχή). Αυτό είναι το πιο
σημαντικό μέρος της προσπάθειας, γιατί αφενός
περιλαμβάνει την προσωπική σχέση μεταξύ του
πελάτη και της τουριστικής επιχείρησης ή
περιοχής και αφετέρου αντανακλά την
ψυχολογική διάθεση του πελάτη. Η τεχνολογία
που χρησιμοποιείται πρέπει να βασίζεται στην παροχή ενός ικανοποιητικού επιπέδου
υπηρεσιών, όπως η φροντίδα των εργαζομένων, η επάρκεια και η συντήρηση των
εγκαταστάσεων και των υλικών αναψυχής.
Όταν οι πελάτες είναι ικανοποιημένοι, οι τουριστικές επιχειρήσεις ή περιοχές

μπορούν να προωθήσουν πρόσθετα, συμπληρωματικά και νέα προϊόντα/υπηρεσίες
για την τόνωση της αυξημένης κατανάλωσης. Αυτά τα προϊόντα ενδέχεται να
στοχεύουν αδιακρίτως μια ολόκληρη ενεργή βάση πελατών ή να στοχεύουν στη θέση
τους, όπως μια ειδική εκδήλωση για τα παιδιά ενός πελάτη.
Ενέργειες κατά τη διάρκεια της καμπάνιας μετά την αγορά (μετά την αποχώρηση του
πελάτη) για την υποστήριξη της επαναλαμβανόμενης κατανάλωσης.
Ο σκοπός μιας επιχειρηματικής δραστηριότητας είναι να κάνει τους πελάτες να

αισθάνονται ικανοποιημένοι όταν επισκέπτονται/έρχονται σε επαφή με μια τουριστική
επιχείρηση ή περιοχή για πρώτη φορά. Επομένως, έχουν λόγους να σκεφτούν να
Δ.ΥΠ.Α.

επιστρέψουν, δηλαδή να ξανακαταναλώσουν ό,τι προσφέρεται. Κάθε ταξιδιωτική

επιχείρηση ή περιοχή ενδιαφέρεται για επαναλαμβανόμενη ζήτηση - αυτό που
αποκαλούμε "σταθερούς ή επαναλαμβανόμενους πελάτες".
Οι πιο συχνά χρησιμοποιούμενες τεχνικές είναι οι υπενθυμίσεις, οι οποίες συνήθως
γίνονται μέσω email και ενημερωτικών δελτίων. Μια επιστολή που θα σταλεί από μια
ταξιδιωτική επιχείρηση ή περιοχή πρέπει να περιέχει "κάτι" σχετικά με την
επερχόμενη σεζόν για να συνδεθείτε με πελάτες, όπως πληροφορίες για νέες
δραστηριότητες, ψυχαγωγία ή εμπειρίες και τυχόν νέα επαγγελματικά φυλλάδια
(φόρμες) ή περιοχές.
Τα μέτρα που λαμβάνονται θα

πρέπει επίσης να περιλαμβάνουν
ειδική αναγνώριση για
επαναλαμβανόμενους πελάτες
όταν επιστρέφουν σε εμπορικές ή
τουριστικές περιοχές. Η επιτυχία
της τεχνολογίας βασίζεται σε
στοιχεία από προηγούμενα αρχεία
πελατών.
Όταν επιλέγετε ποια τεχνολογία θα εφαρμόσετε, πρέπει να λάβετε υπόψη το

κοινωνικό πλαίσιο στο οποίο δραστηριοποιείται η επιχείρηση, όπως η ελκυστικότητά
της εντός του γεωγραφικού της κύκλου (σημαντική για επιχειρήσεις με υψηλή κάλυψη
της αγοράς - όπως τα εστιατόρια) και η τοποθεσία της επιχείρησης για την
καταπολέμηση του ανταγωνισμού σε την περιφέρειά του.
Οι τουριστικές περιοχές έχουν μεγαλύτερη δυσκολία στην εφαρμογή τεχνικών σ' αυτή
τη χρονική περίοδο, γιατί έχουν λιγότερες δυνατότητες να επικοινωνήσουν με τους
διάφορους επισκέπτες. Όμως, μπορούν να προγραμματίσουν ενέργειες που, ενώ
είναι γενικότερης προβολής, να περιέχουν στοιχεία αναγνωσιμότητας από
επισκέπτες, όπως φωτογραφίες από επισκέψεις γνωστών προσωπικοτήτων.
Δ.ΥΠ.Α.

Σημαντικό στοιχείο του

προγραμματισμού θα είναι και η
κατανομή του προϋπολογισμού των
ενεργειών. Στο πλαίσιο του συνολικού
προϋπολογισμού των ενεργειών
Μάρκετινγκ πρέπει να ληφθεί υπόψη
αφενός η κατανομή μεταξύ των
διαφόρων μεθοδολογιών και αφετέρου η
ανάγκη να γίνουν ενέργειες που να έχουν αποτελεσματικότητα για την επίτευξη των
στόχων της τουριστικής επιχείρησης {ή περιοχής). Η επιλογή των τεχνικών στις
οποίες θα διατεθούν οι διαθέσιμοι πόροι πρέπει να λάβουν υπόψη εκτός από την
άμεση αποδοτικότητα, και την εναλλακτική αποδοτικότητα, δηλαδή το πιθανό
αποτέλεσμα που θα είχαν αν χρησιμοποιούντο σε μία άλλη τεχνική, όπως επίσης και
τις συνθήκες υπό τις οποίες θα εφαρμοστούν οι τεχνικές.
Μπορούμε να διαχωρίσουμε μερικές ειδικές συνθήκες που προτρέπουν στην κατά

προτεραιότητα διάθεση πόρων. Αυτές αναφέρονται παρακάτω.
Συνθήκες Έντασης Τεχνικών Προώθησης

Περιπτώσεις όπου οι υποψήφιοι πελάτες έχουν δυσκολία να διαχωρίσουν τις
εναλλακτικές προσφορές (π.χ. οργανωμένες εκδρομές σε ειδικούς προορισμούς
όπως η Euro Disney).
Περιπτώσεις όπου τα προσφερόμενα προϊόντα και υπηρεσίες δεν έχουν

διαφοροποιημένα χαρακτηριστικά (π.χ. πακέτα παραθεριστικών διακοπών σε νησί.
Περιπτώσεις όπου ένα προϊόν είναι καινούργιο για μία επιχείρηση ή περιοχή και δεν
ταυτίζεται με την υπάρχουσα αντίληψη που έχουν οι πελάτες (π.χ. ένα τουριστικό
νησί που τώρα θέλει να προβάλει δραστηριότητες εναλλακτικού τουρισμού).
Δ.ΥΠ.Α.

Περιπτώσεις στις οποίες είναι ανάγκη να ενημερωθούν ειδικά οι υποψήφιοι πελάτες,

γιατί το προϊόν ή η υπηρεσία είναι καινούργια (π.χ. τα προϊόντα των παραδοσιακών
διατροφών, όπως μεσογειακή κουζίνα, κρητική κουζίνα, κ.α.).
Περιπτώσεις όπου το προσφερόμενο προϊόν ή υπηρεσία είναι άγνωστο στην

στοχευόμενη πελατεία, η οποία δεν έχει εμπειρία σε αυτό (π.χ. οι υπηρεσίες
τουρισμού υγείας, όχι ιαματικού, αλλά όπως είναι η θαλασσοθεραπεία).
8.2.13.5. Αξιολόγηση αποτελεσμάτων
Για την αξιολόγηση της επιτυχίας των ενεργειών προώθησης, χρειάζεται να

ακολουθηθεί μια διαδικασία που αποτελεί τη λογική ακολουθία του σχεδιασμού του
προγράμματος ενεργειών προώθησης πωλήσεων. Η διαδικασία αυτή θα αξιολογήσει
κατά πόσον ικανοποιήθηκαν οι στόχοι που τέθηκαν και ειδικότερα θα εξετάσει τα
αποτελέσματα των ενεργειών ως προς τα εξής:
• την προσέγγιση των αποδεκτών στόχων

• την πειθώ των διαμεσολαβητών να περιλάβουν το προϊόν ή υπηρεσίες στα
είδη τους
• την επιτυχή αποδοχή από το αγοραστικό κοινό
• την αύξηση πωλήσεων ως αποτέλεσμα των ενεργειών
Η αξιολόγηση των επιμέρους ενεργειών εξαρτάται από το είδος της κάθε ενέργειας.
Μερικές ενέργειες μπορούν εύκολα να μετρηθούν (όπως π.χ. τα κουπόνια, ή οι
ειδικές προσφορές), για να ξέρουμε πόσοι πελάτες επηρεάστηκαν από αυτές για να
Δ.ΥΠ.Α.

επιλέξουν το προϊόν. Άλλες ενέργειες (όπως π.χ. παρουσιάσεις, συμμετοχή σε

εκθέσεις, αφίσες σε βιτρίνες πρακτορείων, κ.α.) μπορούν να αξιολογηθούν μόνο με
εξειδικευμένες έρευνες.
Για να διευκολυνθεί η διαδικασία αξιολόγησης πρέπει, όταν σχεδιάζεται η ενέργεια

προώθησης να προβλεφθούν και οι δυνατότητες μέτρησης του αποτελέσματός της.
Ένα παράδειγμα είναι η διαφοροποίηση των κουπονιών που επισυνάπτονται σε μία
διαφημιστική καταχώριση μεταξύ των διαφόρων μέσων, ώστε να γνωρίζουμε (όταν
επιστραφούν τα κουπόνια) τη συγκεκριμένη προέλευσή τους.
Βασικό στοιχείο της αξιολόγησης των

αποτελεσμάτων είναι η χρονική διάρκεια της
αποτελεσματικότητας των ενεργειών. Είπαμε
βέβαια, ότι κατά κανόνα, οι ενέργειες
προώθησης αποσκοπούν σε βραχυχρόνια
αποτελέσματα - αγοραστική συμπεριφορά.
Όμως, η προσέλκυση των πελατών, έστω και αν
έγινε με κάποιο ειδικό κίνητρο, πρέπει να έχει
πολλαπλασιαστικό αποτέλεσμα, με την έννοια
ότι οι πελάτες που θα έρθουν με την ενέργεια προώθησης, πρέπει να διατηρηθούν.
Για να διατηρήσουμε τους «νέους» αυτούς πελάτες πρέπει να ικανοποιήσουμε τις
ανάγκες τους, όπως ακριβώς έχουμε ήδη περιγράψει, και στη συνέχεια να τους
εντάξουμε στις ενέργειες της περιόδου «μετά την αγοραστική δραστηριότητα» που
στοχεύουν στην επαναλαμβανόμενη κατανάλωση και στα έμμεσα οφέλη της
«σύστασης» της επιχείρησης ή της τουριστικής περιοχής, σε άλλους.
Η αξιολόγηση μπορεί, επίσης, να

βασιστεί σε συγκρίσεις των
πωλήσεων σε αντίστοιχες
περιόδους χωρίς τις ενέργειες
προώθησης, καθώς και στις
Δ.ΥΠ.Α.

συγκρίσεις στην περίοδο αμέσως πριν και αμέσως μετά τις ενέργειες προώθησης.
Επίσης μπορούν να πραγματοποιηθούν έρευνες στους ίδιους τους πελάτες πριν και
μετά την εφαρμογή ενεργειών προώθησης πωλήσεων, για να αξιολογηθεί η σχετική
αποτελεσματικότητα μεταξύ των ενεργειών προώθησης που εφαρμόστηκαν. Η
αξιολόγηση αυτή είναι ιδιαίτερα χρήσιμη προκειμένου η επιχείρηση να επιλέξει τις πιο
αποτελεσματικές ενέργειες για την επόμενη περίοδο.
Η διαδικασία επιλογής, εφαρμογής και αξιολόγησης των τεχνικών προώθησης

πωλήσεων απαιτεί να πειραματισθεί η τουριστική επιχείρηση ή περιοχή, με διάφορες
ενέργειες σε διάφορους χρόνους και περιόδους, προκειμένου να αποφασίσει ποιες
είναι οι πιο αποτελεσματικές για τα δικά της προϊόντα και υπηρεσίες σε σχέση με τις
δικές της επιλεγμένες αγορές.
8.2.13.6. Έννοια της προσωπικής πώλησης
Μεταξύ των διαφόρων τεχνικών του

τουριστικού Μάρκετινγκ, περιλαμβάνεται
και η τεχνική της προσωπικής πώλησης. Η
τεχνική της προσωπικής πώλησης πρέπει
να θεωρείται ως ο αντίποδας της άλλης
τεχνικής «επικοινωνίας» της μαζικής
επικοινωνίας. Αυτό επισημαίνεται, γιατί και
οι δύο περιπτώσεις επικοινωνίας πρέπει
να προσελκύσουν την προσοχή του υποψήφιου πελάτη και να του μεταβιβάσουν τα
επιθυμητά μηνύματα.
Δ.ΥΠ.Α.

Ενώ συνήθως αντιλαμβανόμαστε τις προσωπικές πωλήσεις να αναφέρονται σε

διαδικασία κυρίως προφορικής επικοινωνίας και σε επίπεδο προσωπικής επαφής, η
προσωπική πώληση κανονικά αναφέρεται σε κάθε είδος προσωπικής επαφής ενός
εργαζόμενου στον τουριστικό κλάδο, με έναν υποψήφιο ή έναν ενεργό πελάτη -
επισκέπτη, επειδή πάντα πρέπει να γίνεται είτε άμεσα, είτε έμμεσα, προσπάθεια
προβολής και πώλησης τουριστικών προϊόντων και υπηρεσιών.
Πρέπει λοιπόν, να διαχωρίσουμε τις τυπολογίες της προσωπικής πώλησης στο

πλαίσιο του τουριστικού Μάρκετινγκ.
Καταρχήν μπορούμε να διαχωρίσουμε τις προσωπικές πωλήσεις με βάση τους

αποδέκτες της τεχνικής σε τρεις κατηγορίες:
• προσωπικές πωλήσεις σε μεμονωμένους πελάτες
• προσωπικές πωλήσεις σε διαμεσολαβητές που θα πουλήσουν σε

πελάτες
• προσωπικές πωλήσεις σε «εκπροσώπους» ομάδων κατανάλωσης (π.χ.

οργανωτές συνεδρίων, προεδρεία συλλόγων, μαθητικά συμβούλια, κ.α.)
Ένας άλλος τρόπος διαχωρισμού των προσωπικών πωλήσεων σχετίζεται με το είδος

της επαφής με τον πελάτη, δηλαδή:
• προσωπικές πωλήσεις με προσωπική επαφή
• προσωπικές πωλήσεις από απόσταση με το τηλέφωνο

Δ.ΥΠ.Α.

• προσωπικές πωλήσεις με την χρήση προσωπικού ταχυδρομείου

(direct mail- e-mail).
Επίσης μπορούμε να διαχωρίσουμε τις προσωπικές πωλήσεις ανάλογα με τις θέσεις

πώλησης (δηλαδή κάθε μέρος/ τοποθεσία όπου λαμβάνει χώρα συναλλαγή πώληση
τουριστικών προϊόντων και υπηρεσιών). Για το τουριστικό προϊόν μπορούμε να
προσδιορίσουμε τριών ειδών θέσεις πώλησης:
Εξωτερικές θέσεις πώλησης:

ταξιδιωτικά γραφεία
πρακτορεία εκδόσεων εισιτηρίων (π.χ. για μεταφορικά μέσα, ενοικίαση αυτοκινήτων,
κ.λπ.
γραφεία πληροφόρησης τουριστών (ιδίως αν δέχονται κρατήσεις)
Εσωτερικές (κυρίως ενδο-επιχειρησιακές) θέσεις πώλησης:

reception (ξενοδοχείων, μνημείων)
οποιοδήποτε σημείο πώλησης τουριστικών προϊόντων μέσα σε μία τουριστική
επιχείρηση: μπαρ, εστιατόριο, μαγαζί τουριστικών ενθυμίων, duty free κλπ
Συστήματα "κρατήσεων'' με επικοινωνία στη θέση διαμονής ή εργασίας του

καταναλωτή:
αίτηση πληροφόρησης ή κρατήσεις ως αποτέλεσμα σε direct mail, ραδιοφωνικές ή
άλλες προσφορές κ.λπ. με e-mail ή τηλεφωνική επαφή
ηλεκτρονικά συστήματα κρατήσεων μέσω διαδικτύου (για αυτά ειδικά θα γίνει
χωριστή μνεία, γιατί διαφέρουν από τις κλασικές προσωπικές πωλήσεις)
Η εμφάνιση και η διάδοση της τεχνικής της

προσωπικής πώλησης οφείλεται στην
έμφυτη αντίληψη του ανθρώπου να
κολακεύεται από τη διαμόρφωση, στα
μέτρα του, της παρουσίασης των
Δ.ΥΠ.Α.

προϊόντων και υπηρεσιών, και ε5αιτίας αυτού στην υποσυνείδητη τάση να είναι πιο
δεκτικός στην προσπάθεια πώλησης και πιο υποχωρητικός, άρα περισσότερο
διαθέσιμος να «αγοράσει».
8.2.13.7. Λόγοι ανάπτυξης της προσωπικής πώλησης
Η δραστηριότητα της ανάπτυξης των προσωπικών πωλήσεων έχει μεγάλη ιστορία

στην τουριστική βιομηχανία, γιατί από την αρχή της, οι τουρίστες - περιηγητές τότε -
ήταν «μεμονωμένοι» ταξιδιώτες, για τους οποίους η διαδικασία προετοιμασίας και
οργάνωσης του τουριστικού ταξιδιού γινόταν εξειδικευμένα και ατομικά. Η ανάπτυξη
του μαζικού τουρισμού, παρά το γεγονός ότι ιστορικά έχει την αρχή της στο δεύτερο
ήμισυ του 19ou αιώνα, ουσιαστικά εξελίχθηκε μετά την επέκταση της αεροπορικής
μεταφοράς στον κλάδο του τουρισμού, με την οργάνωση των πτήσεων τσάρτερ
(charters).
Όμως τα τελευταία χρόνια, επειδή ο

ανταγωνισμός μετα5ύ τουριστικών
περιοχών προορισμών, αλλά και
τουριστικών επιχειρήσεων έχει
επεκταθεί πολύ, το χαρακτηριστικό της
προσπάθειας εξατομίκευσης της
αγοράς έχει δώσει ώθηση στην
εφαρμογή τεχνικών όσο το δυνατόν πιο
προσωποποιημένης προσέγγισης των υποψήφιων πελατών. Έτσι η αγορά
τμηματοποιείται όλο και περισσότερο, οι τουριστικές επιχειρήσεις (και όχι μόνο αυτές)
καταγράφουν τα στοιχεία των πελατών τους και τις προτιμήσεις τους, εξειδικεύουν τις
ενέργειες Μάρκετινγκ και γενικά προσπαθούν να αποδείξουν ότι, παρά την
βιομηχανοποίησης των προϊόντων τους, είναι ευαισθητοποιημένες στις ατομικές
ανάγκες των πελατών τους.
Δ.ΥΠ.Α.

Ειδικότερα στον τουρισμό, έχει ήδη αναπτυχθεί η ιδιαιτερότητα της προσπάθειας να

ικανοποιηθούν οι ανάγκες και επιθυμίες του τουρίστα, και η ικανοποίηση αυτή να
φαίνεται και να είναι (όσο είναι πρακτικά δυνατό) αντίστοιχη με τις ατομικές επιλογές
του τουρίστα.
Από την άλλη πλευρά, είναι δεδομένο ότι ο τουρισμός είναι από τους κλάδους με
ιδιαίτερο βάρος στη σχέση πελάτη - εργαζομένου και αυτό συντείνει στην υποστήριξη
της σημασίας των προσωπικών επαφών και προσωπικών εξυπηρετήσεων και κατ’
επέκταση, προσωπικών πωλήσεων.
8.2.13.8. Απομακρυσμένες Πωλήσεις
Είναι ο όρος με τον οποίο περιγράφουμε ορισμένες νέες τεχνικές απευθείας

προσέγγισης και επαφής με τον υποψήφιο πελάτη, με χρήση των social media, του
τηλεφώνου και των ηλεκτρονικών ταχυδρομείων (email). Η τεχνολογική εξέλιξη
επιτρέπει την προσέγγιση αγορών-στόχων με διάφορους τρόπους. Αναφέρουμε
μερικά παραδείγματα:
• με πωλήσεις μέσω ηλεκτρονικού υπολογιστή, emails, newsletters και
social media, όπου παρέχονται στον πελάτη διάφορες πληροφορίες και η
πώληση μπορεί να επιβεβαιωθεί ηλεκτρονικά
• με αποστολή πληροφοριών και επιβεβαίωση παραγγελίας μέσω fax
• μέσα από τηλεφωνική επικοινωνία κατά την οποία ζωντανά ενημερώνεται ο
πελάτης για τις προσφορές και παρακινείται να αγοράσει
Με την εφαρμογή των τεχνικών αυτών, ο

παραγωγός ή διαθέτης του προϊόντος
προσπαθεί, επίσης, να μειώσει το
κόστος διάθεσης του προϊόντος
Δ.ΥΠ.Α.

δεδομένου ότι δημιουργεί μία απευθείας επαφή με τον πελάτη και έτσι μειώνει το
κόστος, γιατί δεν υπάρχει πια ο διαμεσολαβητής, που συλλέγει από τον παραγωγό
και φέρνει στον πελάτη το προϊόν. Έτσι, η προσφορά προς τον πελάτη, κανονικά,
είναι απαλλαγμένη από το κόστος της προμήθειας του διαμεσολαβητή, και άρα έχει
το προϊόν σε τιμή χαμηλότερη.
8.2.13.9. Ανάπτυξη σχέσεων με τους πελάτες
Η διαδικασία της προσωπικής πώλησης ουσιαστικά είναι η προοδευτική ανάπτυξη

μιας προσωπικής σχέσης παρουσίασης και πειθούς προς τον υποψήφιο πελάτη, για
να αγοράσει ένα προϊόν ή υπηρεσία. Η διαδικασία αυτή περνάει από διακριτές
μεταξύ τους φάσεις που περιγράφονται στον παρακάτω Πίνακα.
Δ.ΥΠ.Α.

Φάσεις της Επεξήγηση

προσωπικής πώλησης
Προϋποθέτει ότι πριν από την συνάντηση θα έχει
προετοιμαστεί ο «Πωλητής» και θα γνωρίζει τις ανάγκες
Διάγνωση τι ζητάει ο του πελάτη, ή αν αυτό δεν μπορεί να γίνει, κατά την
"πελάτης" αρχική φάση της συνάντησης θα αναζητήσει να μάθει τις
επιθυμίες του πελάτη.
Επισήμανση ότι η Ο πωλητής αντιστοιχεί στις επιθυμίες του πελάτη τα

«επιχείρηση μπορεί» προϊόντα και τις υπηρεσίες που διαθέτει η επιχείρηση.
Ο πωλητής πρέπει να δώσει στοιχεία, για να πεισθεί ο

πελάτης ότι αυτά που του λέγονται είναι αληθή. Αυτό
Απόδειξη ότι λέμε την μπορεί να γίνει με «μαρτυρίες» προηγούμενων πελατών,
αλήθεια συστάσεις, ή άλλα στοιχεία, όπως πλήθος
προηγούμενων πελατών, στατιστικά από έρευνα σε
πελάτες που δείχνουν ικανοποιημένοι, επίδειξη βιβλίου
εντυπώσεων, κ.α.
Προϋποθέτει ότι με κατάλληλες ερωτήσεις ο πωλητής θα

Εξασφάλιση ότι ο βεβαιωθεί ότι ο πελάτης κατάλαβε την περιγραφή των
συνομιλητής μας προϊόντων και υπηρεσιών και την παρουσίαση του
κατανόησε πωλητή.
Αφού έχει ολοκληρωθεί η παρουσίαση, τότε ο πωλητής

πρέπει να επιτύχει να συμφωνήσει ο πελάτης να
αγοράσει το προσφερόμενο προϊόν ή υπηρεσία. Εάν
αποδειχθεί ότι αυτό δεν είναι δυνατό, τότε ο πωλητής
Συμφωνία σε κάτι πρέπει να αξιοποιήσει την καλή επαφή και σχέση που
έχει δημιουργήσει μέσα από τις παραπάνω φάσεις και να
επιτύχει ένα μέρος της συμφωνίας ή της πώλησης, όπως
Δ.ΥΠ.Α.

π.χ. τις ημερομηνίες, ή την τιμή, ή ακόμα και να κάνει τις

συγκεκριμένες κρατήσεις ο πελάτης
Η προσωπική πώληση είναι μία επαφή κατά την οποία ο πωλητής πρέπει να
«Περάσει» τα κατάλληλα μηνύματα στον υποψήφιο πελάτη.
Οι διαφημιστικές εταιρείες αναφέρονται στην ανάγκη το «μήνυμα» να ακολουθεί τον
κανόνα “AIDA” από τα αρχικά των αγγλικών λέξεων προσέλκυσης και διατήρησης
της προσοχής του αποδέκτη. Αυτά παρουσιάζονται στον παρακάτω Πίνακα.
Το μήνυμα πρέπει να προσελκύει την προσοχή του αποδέκτη για να

Attention παρακολουθήσει το περιεχόμενό του.
Προσοχή Αυτό μπορεί να γίνει με χρήση «εντυπώσεων» όπως μουσική,
χρώματα, παρουσίαση επώνυμου πελάτη, κ.α.
Το μήνυμα πρέπει να περιέχει στοιχεία που να έχουν ενδιαφέρον ή

να αφορούν τα ενδιαφέροντα του αποδέκτη του μηνύματος.
Interest Γι' αυτό πρέπει, πριν ξεκινήσουμε την διαδικασία της επαφής να
Ενδιαφέρον έχουμε διερευνήσει τα ενδιαφέροντα του υποψήφιου αποδέκτη.
Στην μετάδοση του μηνύματος και στο περιεχόμενό του πρέπει να

ενεργοποιείται η επιθυμία του αποδέκτη να αποκομίσει τα
προτεινόμενα οφέλη, ή να «βρεθεί» εκεί που περιγράφει το μήνυμα
(π.χ. επιχείρηση ή τουριστική περιοχή), ή να θέλει να
Desire πραγματοποιήσει την δραστηριότητα που του περιγράφεται.
Επιθυμία Αυτό επιτυγχάνεται με τις κατάλληλες περιγραφές, την εικονική
παρουσίαση, ή την παροχή συστάσεων από γνωστούς στον
αποδέκτη εκπροσώπους μιας δραστηριότητας (όπως π.χ. ενός
γνωστού αθλητή να περιγράφει τα πλεονεκτήματα για ένα άθλημα
που προσφέρεται σε τουριστική περιοχή ή οργανώνεται από μία
τουριστική επιχείρηση).
Δ.ΥΠ.Α.

Το μήνυμα δεν πρέπει να είναι ουδέτερο ή περιγραφικό αλλά να

προτρέπει σε κάποια ενέργεια από μέρους του αποδέκτη, με τον
σκοπό να επιτύχει την καταναλωτική συμπεριφορά.
Action Έτσι, στην προσωπική πώληση ζητείται, αν δεν μπορεί να
Ενέργεια επιτευχθεί η ολοκλήρωση της αγοράς, τουλάχιστον ένα μέρος της
δέσμευσης του πελάτη (π.χ. αν δεν επιλέξει συγκεκριμένο πακέτο
διακοπών, να κάνει ενδεικτική κράτηση).
Παράδειγμα:
Πώς τα Marriott αξιοποιούν το μοντέλο AIDA
(πηγή: https://www.marketing-tips.gr/2020/04/marriott-aida.html. Γ.
Πρωτοπαπαδάκης,)
Η τεχνική πωλήσεων AIDA αναφέρεται

στην προσπάθεια της απόσπασης της
προσοχής του χρήστη (attention /
awareness), της διέγερσης του
ενδιαφέροντος (interest) και της επιθυμίας
(desire) και τέλος της παρακίνησης σε
δράση (action).
Το εν λόγω μοντέλο, ωστόσο, που είναι αρκετά διαδεδομένο στο χώρο των
πωλήσεων και της διαφήμισης, μπορεί να αποβεί χρήσιμο και για τη βελτιστοποίηση
της ιστοσελίδας στις μηχανές αναζήτησης, όπως φαίνεται και από το παράδειγμα
που ακολουθεί:
Attention. Έχετε μόλις πέντε δευτερόλεπτα για να τραβήξετε την προσοχή του
χρήστη που μόλις «προσγειώθηκε» στο site σας. Η Marriott, για παράδειγμα, το
πετυχαίνει αυτό χρησιμοποιώντας μοναδικές φωτογραφίες, που ανανεώνονται κάθε
εβδομάδα, με την επιλογή «find a hotel» να βρίσκεται σε περίοπτη θέση στην
Δ.ΥΠ.Α.

κεντρική σελίδα και με πληθώρα από links που ταιριάζουν με τις ανάγκες και
επιθυμίες των χρηστών - δείτε την ιστοσελίδα εδώ.
Interest. Βεβαιωθείτε ότι η ιστοσελίδα σας είναι εύκολη στην πλοήγηση και έχει κάτι
ενδιαφέρον, που θα παρακινήσει τον χρήστη που αναζητά ένα ξενοδοχείο σαν το
δικό σας να παραμείνει και να μην αποσκιρτήσει. Η Marriott έχει το «This week's top
offers»».
Desire. Μέσα από την παράθεση ελκυστικών φωτογραφιών και βίντεο, αλλά και
ιστοριών (storytelling), όχι απαραίτητα μόνο για το ξενοδοχείο (κάνοντας scroll στην
ιστοσελίδα της Marriot, ο χρήστης αντικρίζει τα διάφορα brands του ομίλου) αλλά και
για τον προορισμό, δημιουργείται η επιθυμία στον χρήστη να μάθει περισσότερα και
εν τέλει να πάρει την απόφαση.
Action. Για να παρακινήσετε τον χρήστη σε δράση, ενσωματώστε σε περίοπτη θέση
ένα call to action(π.χ. «Κάνε κράτηση τώρα»). Μπορείτε να επιστρατεύσετε και ένα
δέλεαρ (π.χ. έκπτωση ή έξτρα παροχές) για όσους προχωρήσουν στην κράτηση
τώρα, ενθυμίζοντάς τους ταυτόχρονα ότι η προσφορά ισχύει μόνο για λίγες μέρες ή
για περιορισμένο αριθμό δωματίων.
Δ.ΥΠ.Α.

8.2.13.10. Χρήση βάσεων δεδομένων.
Στην κλασική λειτουργία της τουριστ1κής επιχείρησης καταλύματος, στην Υποδοχή,

τηρούνται τα στοιχεία των πελατών για λόγους αναφοράς. Στην εξέλιξη της
τουριστικής δραστηριότητας αυτά τα στοιχεία αποτελούν την πρώτη βάση δεδομένων
που μπορεί να χρησιμοποιήσει η επιχείρηση για την υποβοήθηση της
δραστηριότητας της:
• για να αναλύσει τα χαρακτηριστικά της πελατείας της

• για να τηρεί επικοινωνία με τους παλιούς πελάτες της για να υποβοηθήσει την
επαναλαμβανόμενη κατανάλωση
• για να εξυπηρετεί καλύτερα τον ενεργό ή υφιστάμενο πελάτη - αφού έχει
στοιχεία για τις προτιμήσεις του από την προηγούμενη επίσκεψή του.
Η χρήση των βάσεων δεδομένων έχει επεκταθεί σήμερα, με την ευρεία παρουσία
των ηλεκτρονικών υπολογιστών σε προετοιμασμένες λίστες/βάσεις δεδομένων για
διάφορες ομάδες πληθυσμιακές με επιλογή των χαρακτηριστικών. Έτσι μπορεί να
βρει κανείς στο εμπόριο και να αγοράσει έτοιμες βάσεις δεδομένων οι οποίες να
περιλαμβάνουν άτομα που να έχουν χαρακτηριστικά σχετικά με αυτά που θέλει για
να πραγματοποιήσει ενέργειες προώθησης πωλήσεων.
Δ.ΥΠ.Α.

Συνήθως, οι περισσότερες λίστες/βάσεις δεδομένων που βρίσκονται στο εμπόριο

βασίζονται σε επαγγελματικά στοιχεία ή στοιχεία ειδικών ενδιαφερόντων από
καταστάσεις συλλόγων και σωματείων καθώς και επαγγελματικών οργανώσεων.
Επίσης, χρησιμοποιούνται ευρέως και οι καταστάσεις των κατόχων τραπεζικών
καρτών. Ακόμη για την σύνταξη τέτοιων βάσεων δεδομένων χρησιμοπο1ούνται και οι
γενικοί και επαγγελματικοί τηλεφωνικοί κατάλογοι, καταστάσεις συνδρομητών σε
διάφορα περιοδικά που έχουν εξειδικευμένοι αντικείμενο (π.χ. αθλητικό,
επαγγελματικό, κ.α.), καταστάσεις συμμετοχών σε συνέδρια και εκδηλώσεις, και
γενικά κάθε πηγή στην οποία καταχωρούνται στοιχεία που μπορεί να έχουν κάποια
κοινά χαρακτηριστικά.
Τα δύο βασικά στοιχεία που χαρακτηρίζουν μια καλή βάση δεδομένων, και που
πρέπει ο ενδιαφερόμενος να ελέγχει προτού την αγοράσει είναι:
• ο βαθμός σχετικότητας με το αντικείμενο του ενδιαφερομένου

• η επικαιρότητα των περιεχομένων πληροφοριακών στοιχείων (δηλαδή πρέπει
να αποφεύγονται παλιές λίστες που τα στοιχεία να μην είναι πια ακριβή).
Δ.ΥΠ.Α.

Στην προετοιμασία ενεργειών προώθησης πωλήσεων, όπως η τεχνική του

προσωπικού ταχυδρομείου, φυσικού και ηλεκτρονικού (direct mail- email) η κατοχή
μιας σωστής βάσης δεδομένων βελτιώνει την αποτελεσματικότητα της ενέργειας
προώθησης, γιατί απευθύνεται σε υποψήφιους πελάτες που ήδη είναι σχετικά με το
αντικείμενο της πώλησης.
Στις συνηθισμένες περιπτώσεις

αποστολής υλικού με το ταχυδρομείο, μία
αποτελεσματικότητα επιπέδου 1,5 έως 3 %
θεωρείται ικανοποιητική. Όταν γίνεται
χρήση του προσωπικού ταχυδρομείου με
εξειδικευμένες βάσεις δεδομένων
αποδεκτών πολλές φορές η ανταπόκριση
μπορεί να φθάσει και το 25-30%, που
θεωρείται ένα πολύ μεγάλο ποσοστό
επιτυχίας στην προσέγγιση των
υποψήφιων πελατών. Βέβαια πρέπει να
τονίσουμε πως η χρήση του φυσικού ταχυδρομείου έχει ελαχιστοποιηθεί και
αφορά κυρίως στην αγορά-στόχο των τουριστών μεγαλύτερης ηλικίας που δεν
έχουν εξοικείωση με τις νέες τεχνολογίες (email, social media κτλ).
Στην προετοιμασία του υλικού που θα χρησιμοποιηθεί στο προσωπικό ταχυδρομείο

παίζει ρόλο η τήρηση των κανόνων “AIDA” που αναφέρθηκαν πιο πάνω.
8.2.13.11. Προσωπική πώληση διακοπών
Το ταξίδι για αναψυχή, και μάλιστα εκτός της χώρας μόνιμης κατοικίας, σύμβολο,
πριν από τον πόλεμο, των υψηλών κοινωνικών τάξεων, μετατράπηκε μεταπολεμικά
στο κοινωνικά αναγκαίο αγαθό για όλο και μεγαλύτερο αριθμό κοινωνικών
στρωμάτων στις βιομηχανικές χώρες.
Δ.ΥΠ.Α.

Η διεθνής ζήτηση για τουριστικά ταξίδια με βάση τις ετήσιες άδειες αυξάνει
αλματωδώς. Εκφρασμένη σε αφίξεις, δεκαπλασιάζεται σχεδόν ανά δεκαετία. Για
παράδειγμα, σε φυσικούς όρους (δηλαδή σε αφίξεις η και διανυκτερεύσεις) η διεθνής
τουριστική ζήτηση για ταξίδια τουρισμού αυξήθηκε συνολικά από το 1950 έως το
1996 κατά 25 περίπου φορές. Αντίστοιχα, διαπιστώνονται παράγοντες που
υποστηρίζουν την ανάπτυξη της τουριστικής ζήτησης, όπως:
αλλαγές στη δημογραφική διάρθρωση του πληθυσμού των "ανεπτυγμένων" χωρών
αλλαγές στη διαθεσιμότητα χρόνου για τουριστικές δραστηριότητες
βελτίωση της ενημέρωσης των υποψηφίων τουριστών με την ανάπτυξη μεθόδων και
τεχνικών Μάρκετινγκ
πολλαπλασιασμός των διαθέσιμων τουριστικών πακέτων, σε ευρεία διάθεση με
χαμηλότερες τιμές.
Τα παραπάνω είχαν ως
αποτέλεσμα την ανάπτυξη
βιομηχανοποιημένων προϊόντων
στον τουρισμό, όπως ακριβώς
έγινε και με την υλική παραγωγή
άλλων προϊόντων κατά το
πέρασμα από τη βιοτεχνία στη
βιομηχανία.
Η μεταβολή αυτή σηματοδοτήθηκε με το πέρασμα από το πρακτορείο ταξιδιών στον

Tour Operator, ως τη μορφή παραγωγής και επιχειρηματικής υπόστασης που
ανταποκρινόταν αποτελεσματικότερα στη δημιουργία ενός ταξιδιωτικού προϊόντος,
του Ready Made Package Tour, σε αντιδιαστολή με το προηγούμενο, το κατά
παραγγελία παραγόμενο Tailored Made Package Tour.
Τώρα όμως που ο πελάτης έχει γίνει πιο
εκλεκτικός, έχει αποκτήσει εμπειρίες και
έχει να επιλέξει από περισσότερες
εναλλακτικές προσφορές, η εφαρμογή της
Δ.ΥΠ.Α.

τεχνικής των προσωπικών πωλήσεων και στην πώληση πακέτων διακοπών

επανέρχεται.
Βλέπουμε, λοιπόν, να προτείνονται εξειδικεύσεις στα τυπικά πακέτα, να

πολλαπλασιάζονται οι διαφοροποιήσεις των πακέτων στις ίδιες περιοχές, με
διαφορές μεταξύ καταλυμάτων, με παροχή προαιρετικών ή μη δραστηριοτήτων
(όπως εκδρομές ή επισκέψεις σε αξιοθέατα) και με προσφορά δυνατοτήτων
επέκτασης των πακέτων κατά μία ή περισσότερες ημέρες διαμονής. Σχεδόν, δηλαδή,
το τυποποιημένο πακέτο γίνεται εξειδικευμένο, όπου ο πελάτης μπορεί να
εκμεταλλευτεί τα πλεονεκτήματα τιμής, αεροπορικής μεταφοράς, υπηρεσιών, που
συμφωνούνται από τον τουρ οπερέιτορ, σε ένα (τελικά εξειδικευμένο στις ανάγκες
του) πακέτο.
Το δεύτερο στοιχείο (εκτός από τη δυνατότητα εξειδίκευσης στο τυποποιημένο

πακέτο) στην προσωπική πώληση διακοπών είναι το πλήθος των διαφόρων ειδών
σε χρόνο και σε δραστηριότητα, των διακοπών που προσφέρονται στον υποψήφιο
τουρίστα. Η προσωπική πώληση αυτών των προσφορών επιτυγχάνεται με την
προσέγγιση του υποψήφιου πελάτη με τις νέες τεχνικές που γίνονται δυνατές από
την εξέλιξη της τεχνολογίας με την τήρηση στοιχείων και την δυνατότητα ατομικής
προσέγγισης και συνεννόησης.
Όλοι οι κάτοχοι πιστωτικών καρτών κάποτε στη διάρκεια της χρήσης της κάρτας τους,
γίνονται αποδέκτες προσωπικής επαφής για την πώληση διαφόρων ειδών και
προϊόντων, μεταξύ των οποίων και πακέτων διακοπών, τα τελευταία μάλιστα και με
ελκυστικούς όρους αποπληρωμής.
Δ.ΥΠ.Α.

8.3 Εισαγωγή Στο Μάρκετινγκ Του Εναλλακτικού Και Βιώσιμου Τουρισμού
8.3.1 Η έννοια του Marketing

Το Μάρκετινγκ είναι τρόπος επιχειρηµατικής σκέψης και δράσης. Στηρίζεται στην
αρχή της πλήρους ικανοποίησης των αναγκών του πελάτη µέσα από τα προϊόντα ή
τις υπηρεσίες, και τη σωστή εξυπηρέτηση που του προσφέρεται κι όχι απλά στην
πώληση προϊόντων και υπηρεσιών που εστιάζεται µονοµερώς στην ικανοποίηση των
αναγκών της επιχείρησης. Αυτό σηµαίνει ότι όλες οι ενέργειες της διοίκησης και των
εργαζοµένων στην επιχείρηση, ανεξάρτητα αν οι τελευταίοι απασχολούνται στην
παραγωγή, το λογιστήριο, τις πωλήσεις ή σ’ άλλο τµήµα της επιχείρησης, πρέπει να
έχουν ως κύριο σκοπό την πλήρη ικανοποίηση των αναγκών του πελάτη, είτε
έρχονται σε άµεση επαφή µαζί του, είτε όχι. (Γανιάς , 2016)
Το Μάρκετινγκ (marketing),αλλιώς αγοραλογία, συνίσταται στην οργανωμένη

προσπάθεια μίας επιχείρησης ή ενός οργανισμού να ικανοποιήσει τις ανάγκες αλλά
και τις επιθυμίες των καταναλωτών. (https://el.wikipedia.org/wiki/Μάρκετινγκ , 2018)
Η Αµερικάνική Ένωση Μάρκετινγκ, το 1985, έδωσε ένα νέο ορισµό για το

Σύµφωνα µ’ αυτόν, «Μάρκετινγκ είναι η διαδικασία σχεδιασµού και υλοποίησης της

παραγωγής, τιµολόγησης, προώθησης και διανοµής ιδεών, αγαθών και υπηρεσιών,
µε σκοπό την πρόκληση συναλλαγών που να ικανοποιούν τους αντικειµενικούς
σκοπούς ατόµων και οργανώσεων».
• Το Βρετανικό Ινστιτούτο Μάρκετινγκ, την ίδια εποχή, έδωσε το δικό του ορισµό. «Το
Μάρκετινγκ είναι η διαχειριστική διαδικασία µε την οποία εντοπίζονται, προβλέπονται
και ικανοποιούνται οι απαιτήσεις των πελατών µιας επιχείρησης και των
καταναλωτών ή χρηστών προϊόντων ή υπηρεσιών µε τρόπο επικερδή για την
επιχείρηση».
Δ.ΥΠ.Α.

Ο Philip Kotler έδωσε κι αυτός ένα νέο ορισµό για το Μάρκετινγκ. Σύµφωνα µ’ αυτόν,
«τοΜάρκετινγκ είναι µια διαδικασία κοινωνική και µάνατζµεντ µε την οποία άτοµα και
οµάδες αποκτούν ό,τι χρειάζονται και επιθυµούν µέσω της παραγωγής, της
προσφορά και της ανταλλαγής προϊόντων αξίας µε άλλα.
Ο Kotler χαρακτηρίζει το Μάρκετινγκ ως κοινωνική διαδικασία, γιατί θεωρεί ότι τελικά

συνδέεται άµεσα µε την ευηµερία, την οικονοµική ανάπτυξη και την πρόοδο της
κοινωνίας· γι’ αυτό και δηλώνει µε έµφαση:«Το Μάρκετινγκ είναι ο καταλύτης για την
οικονοµική ανάπτυξη. Χωρίς µια φιλοσοφία και µια νοοτροπία που συνεχώς
προβληµατίζεται για τους καλύτερους τρόπους µε τους οποίους µπορείς να δώσεις
αξία στους πελάτες, δε µπορεί να υπάρξει πρόοδος. Πρόκειται για µια φιλοσοφία
βελτίωσης των συνθηκών της ζωής και προσθήκη µιας δυναµικής διάστασης στην
οικονοµική ανάπτυξη». (Γανιάς , 2016)
Σύμφωνα με τον Morrison, το μάρκετινγκ περιεχομένου βασίζεται στις ακόλουθες

αρχές:
• Ικανοποιήστε τις ανάγκες και τις επιθυμίες των καταναλωτών

• Marketing Continuity (Συνεχείς Διοικητικές Δραστηριότητες)
• Διαδοχικά βήματα στο μάρκετινγκ
• Ο βασικός ρόλος της έρευνας μάρκετινγκ (εντοπισμός και πρόβλεψη αναγκών
και επιθυμιών των καταναλωτών)
• Συντονισμένες προσπάθειες όλων των τμημάτων της επιχείρησης
Το μάρκετινγκ είναι επίσης μια πολύ σημαντική και πολύπλοκη επιχειρηματική

λειτουργία που προσδιορίζει τις ανάγκες, τις επιθυμίες και τις απαιτήσεις μεγάλων και
μικρών κοινωνικών ομάδων, επιχειρήσεων ή οργανισμών, προσδιορίζει και μετρά τη
δύναμή τους, προσδιορίζει και ορίζει «αγορές-στόχους» και τελικά δημιουργεί
προϊόντα και υπηρεσίες που εξυπηρετούν αυτές τις αγορές και να τις διοχετεύουν
στους τελικούς καταναλωτές ή χρήστες με αποτελεσματικό τρόπο. Ταυτόχρονα,
χρησιμοποιεί την πλήρη παραγωγικότητα της εταιρείας για να επιδιώξει τη μέγιστη
Δ.ΥΠ.Α.

ικανοποίηση των πελατών σε όλες τις πτυχές, και ως εκ τούτου να μεγιστοποιήσει τα

οικονομικά συμφέροντα της εταιρείας
Προσπαθεί δηλαδή, με κύριο εργαλείο την έρευνα αγοράς, να αντιστοιχίσει τα

προϊόντα ή τις υπηρεσίες που παράγει με τον πελάτη-στόχο που τα χρειάζεται ή τα
επιθυμεί, ή ακόμα καλύτερα αφού κατανοήσει τις ανάγκες και τις επιθυμίες του, να
κατασκευάσει τα αντίστοιχα προϊόντα / υπηρεσίες με τα χαρακτηριστικά και τις
ιδιότητες που ο πελάτης επιθυμεί, να του τα γνωστοποιήσει (διαφήμιση και
προώθηση), να τα καταστήσει διαθέσιμα μέσα από τα κανάλια διανομής (τα μαγαζιά
και οι τοποθεσίες που αυτά είναι διαθέσιμα) στην τιμή που θα πρέπει αυτά να
πωλούνται. (https://el.wikipedia.org/wiki/Μάρκετινγκ , 2018)
O βασικός πυρήνας αλλά και ο σκοπός πάνω στον οποίο δομείται και αναπτύσσεται
η διαδικασία του μάρκετινγκ είναι η αρχή της πλήρους ικανοποίησης των αναγκών
του πελάτη μέσα από τα προϊόντα ή τις υπηρεσίες. Έτσι, το μάρκετινγκ αφορά μια
πολυσύνθετη επιχειρηματική λειτουργία που έχει ως σκοπό να εντοπίσει τις ανάγκες
ή τις επιθυμίες ατόμων, επιχειρήσεων ή οργανισμών, αλλά και το βαθμό με τον οποίο
αυτές εκδηλώνονται.
Mέσω του μάρκετινγκ πραγματοποιείται η τμηματοποίηση της αγοράς σε επιμέρους

ομάδες-στόχους, η δημιουργία προϊόντων ή υπηρεσιών που αφορούν αυτές τις
ομάδες της αγοράς και μέσα από την αξιοποίηση των παραγωγικών δυνάμεων
επιτυγχάνεται το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα για τον 10 τελικό καταναλωτή-χρήστη
Ο βασικός στόχος του μάρκετινγκ, ειδικότερα όσον αφορά τα καταναλωτικά αγαθά,
δηλαδή αυτά που απευθύνονται στους τελικούς καταναλωτές (και όχι σε άλλες
επιχειρήσεις και οργανισμούς, οπότε και γίνεται λόγος για βιομηχανικά
προϊόντα/υπηρεσίες) είναι οι επαναλαμβανόμενες πωλήσεις. Ειδικότερα τα στελέχη
μάρκετινγκ μίας επιχείρησης ή ενός οργανισμού προσπαθούν να δημιουργήσουν μία
μακροχρόνια σχέση με τον πελάτη προσφέροντας υψηλή αξία στα προϊόντα τους,
αξία υψηλότερη από τα αντίστοιχα προϊόντα του ανταγωνισμού. Μέσα από την
υψηλότερη αυτή αξία επιτυγχάνεται το ανταγωνιστικό πλεονέκτημα της επιχείρησης,
δηλαδή η υπεροχή της ίδιας και των προϊόντων της έναντι του ανταγωνισμού. Όλα τα
Δ.ΥΠ.Α.

παραπάνω με τη σειρά τους οδηγούν σε πιστότητα των πελατών και τελικά σε

επαναλαμβανόμενες πωλήσεις των προϊόντων / υπηρεσιών της επιχείρησης.
μάρκετινγκ αναφέρεται σε δραστηριότητες που αναλαμβάνει μια εταιρεία για την
προώθηση της αγοράς ή της πώλησης ενός προϊόντος ή μιας υπηρεσίας.
Περιλαμβάνει διαφήμιση, πώληση και παράδοση προϊόντων σε καταναλωτές ή άλλες
επιχειρήσεις. (Γεωργίτση , 2009)
Οι επαγγελματίες που εργάζονται σε τμήματα μάρκετινγκ και προώθησης μιας

εταιρείας επιδιώκουν να τραβήξουν την προσοχή των βασικών πιθανών
ακροατηρίων μέσω της διαφήμισης. Οι προσφορές στοχεύουν σε ορισμένα είδη
κοινού και ενδέχεται να περιλαμβάνουν εγκρίσεις διασημοτήτων, ελκυστικές φράσεις
ή συνθήματα, αξέχαστες συσκευασίες ή γραφικά σχέδια και συνολική έκθεση των
μέσων. (Γεωργίτση , 2009)
Το μάρκετινγκ είναι η επιστήμη που έχει αναπτυχθεί στα πλαίσια της διοίκησης των
επιχειρήσεων και βοηθά μια επιχείρηση ή έναν οργανισμό να προσαρμόσει την όλη
δραστηριότητά του στο περιβάλλον μέσα στο οποίο δραστηριοποιείται και ειδικότερα
στις ανάγκες του κοινού στο οποίο απευθύνεται. Ένας μεγάλος αριθμός θεμάτων
εντάσσονται στην επιστήμη του μάρκετινγκ, όπως η έρευνα αγοράς, η μελέτη της
συμπεριφοράς του καταναλωτή, η ανάπτυξη νέων προϊόντων και υπηρεσιών, η
τιμολόγηση, η διαφήμιση, η οργάνωση των πωλήσεων και των δικτύων διανομής των
προϊόντων – υπηρεσιών, η διαχείριση και εξυπηρέτηση των πελατών, η ανάπτυξη
εξαγωγικής δραστηριότητας, Κ.Ο.Κ. (Γκριτζάλα , 2015)
Ως εκ τούτου, το μάρκετινγκ μπορεί να οριστεί ως «μια συνεχής, συνεχής διαδικασία

μέσω της οποίας η διοίκηση επιχειρήσεων ερευνά, σχεδιάζει, αναπτύσσει, ελέγχει και
αξιολογεί δραστηριότητες που έχουν σχεδιαστεί για την κάλυψη των αναγκών των
πελατών και των επιχειρηματικών στόχων». Η διαδικασία ξεκινά με ένα καθορισμένο
σύνολο πελατών, που ονομάζεται αγορά-στόχος. Οι ανάγκες αυτής της αγοράς
Δ.ΥΠ.Α.

καθορίζουν ποιο προϊόν θα αναπτυχθεί και θα διατεθεί με επιτυχία. Οι ενέργειες που

το απαρτίζουν ονομάζονται μείγμα μάρκετινγκ.
Θα πρέπει να τονιστεί ότι το μάρκετινγκ αφορά και έχει εφαρμογή όχι μόνο σε
κερδοσκοπικές μονάδες αλλά και στις επιχειρήσεις κοινής ωφέλειας, τους
συλλογικούς και πολιτικούς φορείς και άλλους μη κερδοσκοπικούς οργανισμούς.
(Γκριτζάλα , 2015)
Το μάρκετινγκ είναι μια ευρύτερη έννοια από την προώθηση, επειδή στον πυρήνα
του περιλαμβάνει τις ακόλουθες έννοιες ή τομείς:
• Διανομή τουριστικών προϊόντων και υπηρεσιών (από παραγωγούς σε

δυνητικούς καταναλωτές),
• Διαχείριση πληροφοριών (κατά την οποία συλλέγονται πληροφορίες σχετικά
με τις ανάγκες, τις επιθυμίες και τα ενδιαφέροντα των καταναλωτών και την
ικανότητά τους να πληρώνουν για ένα σύνολο υπηρεσιών),
• καθορισμός τιμών (προς όφελος των καταναλωτών, αλλά και των
επιχειρήσεων του τουριστικού τομέα),
• τη διαχείριση των ίδιων των υπηρεσιών (κάνοντάς τες να συμμορφώνονται με
τις επιθυμίες και τις προσδοκίες των καταναλωτών),
• Προώθηση (δηλαδή προώθηση ταξιδιωτικών προϊόντων και υπηρεσιών σε
δυνητικούς καταναλωτές μέσω διαφήμισης, δημοσιότητας, δημοσίων
σχέσεων, τεχνικών προώθησης και εξατομικευμένων πωλήσεων),
• Πωλήσεις και
• Οικονομικοί πόροι.
Το μάρκετινγκ αναφέρεται σε όλες τις δραστηριότητες που κάνει μια εταιρεία για την
προώθηση και πώληση προϊόντων ή υπηρεσιών σε καταναλωτές και χρησιμοποιεί το
“μείγμα μάρκετινγκ”, επίσης γνωστό ως τα τέσσερα P – προϊόν, τιμή, μέρος και
προώθηση (Product, Price, Place, Promotion). Στον πυρήνα του, επιδιώκει να πάρει
Δ.ΥΠ.Α.

ένα προϊόν ή μια υπηρεσία, να προσδιορίσει τους ιδανικούς πελάτες του και να
τραβήξει την προσοχή των πελατών στο διαθέσιμο προϊόν ή υπηρεσία
Στο πιο βασικό του επίπεδο, το μάρκετινγκ επιδιώκει να ταιριάξει τα προϊόντα και τις
υπηρεσίες μιας εταιρείας με πελάτες που θέλουν πρόσβαση σε αυτά τα προϊόντα. Η
αντιστοίχιση προϊόντων με πελάτες εξασφαλίζει τελικά την κερδοφορία.
Με το μείγμα μάρκετινγκ προγραμματίζονται οι λειτουργίες μιας επιχείρησης για την

υλοποίηση του μάρκετινγκ. Πρόκειται για συγκεκριμένα στοιχεία, τα οποία
ικανοποιούν τις ανάγκες της αγοράς-στόχου σε δεδομένο χρόνο ενώ συγχρόνως
συμβάλλουν στην επίτευξη των επιχειρηματικών στόχων. ( Σταυρινούδης , 2013)
Τα τέσσερα στοιχεία του μείγματος μάρκετινγκ, ή 4Ps, είναι:
• το προϊόν (Product), με τα συγκεκριμένα χαρακτηριστικά του

• η τιμή (Price), που μπορεί να πληρώσει ο καταναλωτής
• η διανομή (Place), δηλαδή το μέρος που εύκολα μπορεί να πάει ο
καταναλωτής
• η προώθηση (Promotion), που εξασφαλίζει την αγορά του προϊόντος.
Ο τουρισμός έχει εξελιχθεί σε σημαντική οικονομική δραστηριότητα τόσο διεθνώς

όσο και στη χώρα μας. Το τουριστικό μάρκετινγκ αποτελεί μια κλαδική εξειδίκευση
του μάρκετινγκ. Οι ιδιαιτερότητες του τουρισμού και του τουριστικού προϊόντος
προκαλούν ιδιόμορφες συνθήκες στην τουριστική αγορά, καθώς και αυξημένους
επιχειρηματικούς κινδύνους. Οι τουριστικές επιχειρήσεις μπορούν να αντιμετωπίσουν
τους εν λόγω κινδύνους, αξιοποιώντας το τουριστικό μάρκετινγκ.
Το μείγμα μάρκετινγκ στην περίπτωση του τουρισμού περιλαμβάνει τα 4Ps του

μείγματος μάρκετινγκ (προϊόν-product, τιμή-price, προώθηση-promotion,
διανομήplace) και συμπληρώνεται με την εικόνα (image), δηλαδή τον τρόπο που
αντιλαμβάνονται οι τουρίστες το προϊόν.
Ωστόσο, ο Morrison, προσθέτει στο τουριστικό μάρκετινγκ ακόμη 4Ps, τα οποία είναι:
❖ τα πρόσωπα (People)
Δ.ΥΠ.Α.

❖ το πακετάρισμα (Packaging)
❖ ο προγραμματισμός (Programming)
❖ οι πράξεις συνεργασίας (Partnerships)
Αναλυτικότερα, τα πρόσωπα αποτελούν το ανθρώπινο δυναμικό που παρέχει

υπηρεσίες στους τουρίστες και αποτελεί μέρος του τουριστικού προϊόντος.
Επομένως, έχει μεγάλη σημασία ποιός θα προσληφθεί, σε ποιά θέση και πώς θα
εξυπηρετήσει τον πελάτη ώστε να μείνει ικανοποιημένος.
Το πακετάρισμα και ο προγραμματισμός ικανοποιούν τον τουρίστα με την παροχή

συνδυασμένων υπηρεσιών.
Ο προγραμματισμός και το πακετάρισμα βοηθούν στην τροποποίηση της ζήτησης

ώστε να υπάρχει πληρότητα στην τουριστική προσφορά.
Οι πράξεις συνεργασίας αναφέρονται στη συνεργασία και αλληλεξάρτηση πολλών

διαφορετικών οργανισμών-επιχειρήσεων με στόχο την ικανοποίηση των τουριστών.
Τέτοιες συνεργασίες δημιουργούνται μεταξύ των προμηθευτών-παραγωγών
(ξενοδοχεία, εστιατόρια, γραφεία ενοικιάσεως αυτοκινήτων κ.λπ.), των μεσαζόντων
(ταξιδιωτικοί πράκτορες, γραφεία τουρισμού, οργανωτές επαγγελματικών ταξιδίων
κ.ά.) και των μεταφορέων (αεροπορικές, ναυτιλιακές, σιδηροδρομικές εταιρείες κ.ά.).
Σημαντικό ζήτημα που επηρεάζει τις αποφάσεις σχετικά με το μάρκετινγκ είναι ο
κύκλος ζωής του τουριστικού προϊόντος.
Η διαδικασία ανάπτυξης τουριστικών προϊόντων και υπηρεσιών αποτελείται από

τέσσερα επιμέρους στάδια, που είναι:
η εισαγωγή του προϊόντος - υπηρεσίας (introduction)
η ανάπτυξη (growth)
η ωριμότητα (maturity)
η παρακμή (decline) ( Σταυρινούδης , 2013)
Δ.ΥΠ.Α.

Ο κλάδος των υπηρεσιών περιλαμβάνει τον κλάδο των ξενοδοχείων. Η ξενοδοχειακή

βιομηχανία (συνήθως αναφέρεται κυρίως σε ξενοδοχεία) αποτελείται από όλες τις
επιχειρήσεις που παρέχουν υπηρεσίες σε τουρίστες, και φυσικά έχουν και
χαρακτηριστικά εξυπηρέτησης. Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στο ανθρώπινο στοιχείο και
ιδιαίτερα στη σχέση επισκέπτη-εργαζομένου, καθώς ο εργαζόμενος συνδέεται άμεσα
με τον επισκέπτη όταν παρέχει υπηρεσίες για την κάλυψη των αναγκών του
επισκέπτη. Επίσης, στον ξενοδοχειακό τομέα, η μη αποθήκευση υπηρεσιών
δημιουργεί προβλήματα στην ανάπτυξη των ξενοδοχειακών χώρων, μειώνοντας έτσι
τα έσοδά τους. Άλλα σημαντικά χαρακτηριστικά του κλάδου της φιλοξενίας είναι η
σύνθεση του προϊόντος που αποτελείται από αγαθά και υπηρεσίες, η εποχικότητα
της ζήτησης και η αλληλεξάρτηση διαφορετικών παραγωγών στον κλάδο του
τουρισμού (π.χ. αεροπορικές εταιρείες και ξενοδοχεία, δύο διαφορετικά προϊόντα
αλλά ανήκουν στο ίδιο πακέτο προϊόντων από ).
8.3.2 Βασικές κατηγορίες μάρκετινγκ
Α. Καταναλωτικό μάρκετινγκ
Αυτό μπορεί να οριστεί σαν η εκτέλεση όλων εκείνων των λειτουργιών μιας
επιχείρησης που συνεπάγονται στον καθορισμό και επηρεασμό της παρούσας και
μελλοντικής ζήτησης καταναλωτικών προϊόντων εκ μέρους των νοικοκυριών και των
επιχειρήσεων χονδρικού και λιανικού εμπορίου, στην ενεργοποίηση της προσφοράς
καταναλωτικών προϊόντων, προκειμένου να ικανοποιηθεί η ζήτηση αυτή και στην
πραγματοποίηση των επιθυμητών συναλλαγών στην καταναλωτική αγορά, που θα
εξασφαλίζουν στην επιχείρηση τα επιδιωκόμενα κέρδη. (Ορφανού , 2012)
Β. Βιομηχανικό μάρκετινγκ
μελλοντικής ζήτησης βιομηχανικών προϊόντων εκ μέρους άλλων επιχειρήσεων, στην
ενεργοποίηση της προσφοράς βιομηχανικών προϊόντων, προκειμένου να
ικανοποιηθεί η ζήτηση αυτή και στην πραγματοποίηση των επιθυμητών συναλλαγών
Δ.ΥΠ.Α.

στην βιομηχανική αγορά, που θα εξασφαλίσουν στην επιχείρηση τα επιδιωκόμενα

κέρδη.
Γ. Κρατικό μάρκετινγκ
μελλοντικής ζήτησης κάθε είδους προϊόντος εκ μέρους των διαφόρων κρατικών
υπηρεσιών, στην ενεργοποίηση της προσφοράς προϊόντων, προκειμένου να
ικανοποιηθεί η ζήτηση αυτή και στην πραγματοποίηση των επιθυμητών συναλλαγών
στην κρατική αγορά που θα εξασφαλίζουν σε αυτή τα επιδιωκόμενα κέρδη.
Δ. Διεθνές μάρκετινγκ
Εδώ θα πρέπει να πούμε ότι το διεθνές μάρκετινγκ στην πραγματικότητα δεν
αποτελεί ξεχωριστή κατηγορία μάρκετινγκ, αλλά προέκταση του καταναλωτικού,
βιομηχανικού και κρατικού μάρκετινγκ ειδικότερα δε των δύο πρώτων κατηγοριών.
Ακόμα η επιχείρηση που κάνει διεθνές ή εξαγωγικό μάρκετινγκ θα πρέπει να
λαμβάνει υπόψη της διεθνή και εθνικά νομικά πλαίσια, εισαγωγικούς περιορισμούς,
επιχειρηματικά κλίματα, αγοραστικές συμπεριφορές, καθώς επίσης προβλήματα που
συνδέονται με την διανομή και μεταφορά προϊόντων στο εξωτερικό. (Ορφανού ,
2012)
Οι κυριότερες λειτουργίες του μάρκετινγκ
Η έρευνα αγοράς προϊόντων: εξασφαλίζει στη διοίκηση της επιχείρησης πληροφορίες

σχετικά με το μέγεθος, τη σύνεση, τις ιδιαιτερότητες και τα άλλα χαρακτηριστικά μιας
ορισμένης αγοράς, που είναι απαραίτητες για τη λήψη σωστών αποφάσεων εκ
μέρους της ώστε τα προϊόντα που παράγονται και προσφέρονται στους καταναλωτές
να είναι κατά το δυνατόν ότι ακριβώς ζητούν αυτοί για την ικανοποίηση
συγκεκριμένων επιθυμιών τους. Ο προγραμματισμός και η ανάπτυξη προϊόντων:
προσδιορίζει με τη μεγαλύτερη δυνατή ακρίβεια τι προϊόντα θα παραχθούν, με ποια
χαρακτηριστικά και ιδιότητες, καθώς σε ποια τιμή και ποσότητα, ώστε να
Δ.ΥΠ.Α.

ικανοποιηθεί όσο το δυνατό μεγαλύτερος αριθμός αναγκών των καταναλωτών. Η

προμήθεια συντελεστών παραγωγής προϊόντων: καλύπτει τη συστηματική
διαπίστωση των αναγκών της επιχείρησης σε παραγωγικούς συντελεστές που της
είναι απαραίτητοι για την παραγωγή ορισμένων προϊόντων.
Η τυποποίηση προϊόντων: αποβλέπει στη καθιέρωση προδιαγραφών παραγωγής,

έτσι ώστε τα προϊόντα που παράγονται και προωθούνται στην αγορά από την
επιχείρηση, να μην παρουσιάζουν διαφορές σε ότι αφορά την ποιότητα, σύνθεση
κλπ.
Η αποθεματοποίηση των προϊόντων: εξυπηρετεί τη χρησιμότητα του χρόνου και

συνίσταται στη συγκέντρωση και διατήρηση προϊόντων.
Η διανομή προϊόντων: αναφέρεται στη φυσική διανομή των προϊόντων μέσα στην
αγορά και στοχεύει στην καλύτερη δυνατή εξυπηρέτηση των καταναλωτών.
Η χρηματοδότηση πωλήσεων προϊόντων: γίνεται αποκλειστικά στους
διακανονισμούς που κρίνονται εντελώς απαραίτητοι για την απρόσκοπτη προώθηση
των προϊόντων της επιχείρησης στην αγορά.
Η προώθηση προϊόντων: περιλαμβάνει όλες τις δραστηριότητες που συμβάλλουν

αποφασιστικά στη σωστή παρουσίαση και υποστήριξη των προϊόντων που παράγει
και προωθεί η επιχείρηση στην αγορά για να πουληθούν. (Ορφανού , 2012)
Οι βασικές χρησιμότητες του μάρκετινγκ
Απαραίτητη προϋπόθεση για μια επιτυχημένη λειτουργία του μάρκετινγκ είναι η

ανάπτυξη τεσσάρων βασικών χρησιμοτήτων. Η μορφοποίηση: είναι η παραγωγή
σωστών προϊόντων με την εξασφάλιση σωστών εισροών. Ο χώρος: έχει την έννοια
της διακίνησης των προϊόντων που παράγονται από την επιχείρηση στα σημεία που
θα το αναζητήσουν για να το προμηθευτούν οι καταναλωτές.
Δ.ΥΠ.Α.

Ο χρόνος: αναφέρεται στη σωστή χρονική πολιτική των αποθεμάτων και

περιλαμβάνει τόσο την χρονική κλιμάκωση της παραγωγής όσο και τη λειτουργία της
αποθεματοποίησης, έτσι ώστε η ροή του προϊόντος να προσαρμόζεται στο πρότυπο
της ζήτησης των αγοραστών, που διαμορφώνεται κάθε φορά σε ορισμένο τόπο και
χρόνο.
Η κυριότητα: καλύπτει το κύκλωμα της διανομής του προϊόντος μέσω του χονδρικού
και λιανικού εμπορίου, έτσι ώστε να εξασφαλίζεται με τον καλύτερο δυνατό τρόπο η
προσέγγιση του προς τους καταναλωτές ή χρήστες.
Το σύστημα μάρκετινγκ και τα κυριότερα στοιχεία που περιλαμβάνονται σε αυτό

• Η επιχείρηση που εφαρμόζει τις αρχές του μάρκετινγκ,
• Το “πράγμα”, δηλαδή το αγαθό ή υπηρεσία ή η ιδέα ή το άτομο που προωθείται
στην αγορά,
• Η αγορά στόχος,
• Οι μεσάζοντες του μάρκετινγκ που βοηθούν στην συναλλαγή που πραγματοποιείται
μεταξύ της επιχείρησης που εφαρμόζει τις αρχές του μάρκετινγκ και της αγοράς στην
οποία απευθύνεται και που είναι οι αντιπρόσωποι, οι χονδρέμποροι, τα πιστωτικά
ιδρύματα κλπ.
• Οι περιορισμοί που προκαλούνται από τις δυνάμεις του περιβάλλοντος και που
είναι η δημογραφία, οι οικονομικές συνθήκες, οι κοινωνικοί και πολιτιστικοί
παράγοντες, οι πολιτικοί και νομικοί περιορισμοί, η τεχνολογία και ο ανταγωνισμό
(Ορφανού , 2012)
Πεδία Εφαρμογής του Μάρκετινγκ
Το Μάρκετινγκ, σε ό,τι αφορά τους φορείς και τα πεδία εφαρµογής του, δεν
υπόκειται σε περιορισµούς. Μπορεί να εφαρµοστεί από µεταποιητικές ή εµπορικές
επιχειρήσεις για την προώθηση καταναλωτικών ή βιοµηχανικών προϊόντων, από
επιχειρήσεις παροχής υπηρεσιών, από το κράτος ή µη κερδοσκοπικούς οργανισµούς
για την προώθηση κοινωνικών ιδεών (οικολογία, οδική ασφάλεια κ.λπ.), από
Δ.ΥΠ.Α.

αθλητικά σωµατεία, οργανώσεις και πολιτικά κόµµατα, ή ακόµα και από χώρες για
την προώθηση του τουρισµού τους, την προβολή της πολιτιστικής τους κληρονοµιάς
ή τη βελτίωση της εικόνας τους. (Γανίας , 2016)
Το Μάρκετινγκ των καταναλωτικών προϊόντων
Το Μάρκετινγκ των καταναλωτικών προϊόντων έχει ως επίκεντρο τον άνθρωπο και

στοχεύει στην ικανοποίηση των αναγκών και των επιθυµιών του. Παράλληλα, οι
σύγχρονες επιχειρήσεις χρησιµοποιούν τις αρχές και τεχνικές του Μάρκετινγκ για τη
δηµιουργία και διατήρηση ικανοποιηµένων και πιστών πελατών. (Γανίας , 2016)
Το Μάρκετινγκ των βιοµηχανικών προϊόντων
Το Μάρκετινγκ των βιοµηχανικών προϊόντων στοχεύει στην ικανοποίηση των

αγοραστικών απαιτήσεων και αναγκών των επιχειρήσεων και των οργανισµών, µέσω
των «λύσεων» που προσφέρει η «επιχείρηση - προµηθευτής» στην «επιχείρηση-
αγοραστή». Π.χ. µια επιχείρηση που προµηθεύει τυπογραφικά µελάνια δεν πουλάει
απλά τα προϊόντα της στους τυπογράφους αλλά προσφέρει και στους πελάτες της
συµφέρουσες λύσεις από πλευράς ποιότητας και κόστους διευκολύνοντας το
παραγωγικό τους έργο. (Γανίας , 2016)
Μάρκετινγκ των υπηρεσιών
Το Μάρκετινγκ των υπηρεσιών χαρακτηρίζεται από ορισµένες ιδιοµορφίες που

συνδέονται άµεσα µε τις ιδιαιτερότητες που έχουν οι υπηρεσίες, τις οποίες θα
εξετάσουµε σε επόµενο κεφάλαιο. Ωστόσο, σε γενικές γραµµές το Μάρκετινγκ των
υπηρεσιών διέπεται από τις ίδιες αρχές που διέπεται και το Μάρκετινγκ των
προϊόντων.
Όταν πρόκειται για υπηρεσίες που απευθύνονται στους τελικούς καταναλωτές ή
χρήστες, όπως οι τραπεζικές ή τουριστικές υπηρεσίες,οι ασφάλειες ζωής κ.λπ., η
Δ.ΥΠ.Α.

δραστηριότητα του Μάρκετινγκ είναι συναφής µε αυτή των καταναλωτικών

προϊόντων.
Όταν πρόκειται για την παροχή επαγγελµατικών υπηρεσιών, όπως µεταφορές,

ασφάλειες, συµβουλευτικές ή άλλες υπηρεσίες, η δραστηριότητά του είναι συναφής
µε αυτή των βιοµηχανικών προϊόντων. Στο Μάρκετινγκ των υπηρεσιών
συµπεριλαµβάνονται δύο µεγάλα επιµέρους πεδία εφαρµογής: ο τουρισµός και οι
χρηµατοοικονοµικές υπηρεσίες, που γνωρίζουν τελευταία αλµατώδη ανάπτυξη.
• Το τουριστικό Μάρκετινγκ έχει ως σκοπό την τουριστική προβολή µιας χώρας ή

συγκεκριµένων περιοχών της, καθώς και την προβολή ορισµένων εναλλακτικών
µορφών τουρισµού, όπως ο αγροτουρισµός, ο συνεδριακός τουρισµός ή ο τουρισµός
υγείας και οµορφιάς.
• Το Μάρκετινγκ των χρηµατοοικονοµικών υπηρεσιών στοχεύει στην προβολή και
προώθηση των πάσης χρήσεως χρηµατοοικονοµικών υπηρεσιών που προσφέρονται
από τις τράπεζες, τις χρηµατιστηριακές εταιρίες ή άλλους συγγενείς οργανισµούς.
(Γανίας , 2016)
Το εξαγωγικό και διεθνές Μάρκετινγκ.
Όταν η δραστηριότητα του Μάρκετινγκ υπερβαίνει τα σύνορα µιας χώρας, µιλάµε για
εξαγωγικό ή διεθνές Μάρκετινγκ.
• Το εξαγωγικό Μάρκετινγκ έχει ως αντικείµενο τη διεύρυνση των ξένων αγορών και
την προώθηση προϊόντων ή υπηρεσιών στις αγορές αυτές. ∆ηλαδή µε το εξαγωγικό
Μάρκετινγκ προωθούνται εγχώρια παραγόµενα προϊόντα στις αγορές του
εξωτερικού.
• Το διεθνές Μάρκετινγκ έχει ευρύτερη διάσταση, γιατί δεν περιορίζεται στην
εξαγωγική δραστηριότητα, αλλά περιλαµβάνει ένα ευρύτερο µίγµα επιχειρησιακών
λειτουργιών, όπως την παραγωγή προϊόντων, την ανάπτυξη δικτύων πωλήσεων
κ.λπ., καθώς και την εφαρµογή ολοκληρωµένων προγραµµάτων Μάρκετινγκ, ή
ακόµα τη δηµιουργία µικτών επιχειρήσεων σε διάφορες χώρες που συνδέονται
Δ.ΥΠ.Α.

άµεσα µε τις ιδιαιτερότητες που έχουν οι υπηρεσίες. Ωστόσο, σε γενικές γραµµές, το

Μάρκετινγκ των υπηρεσιών διέπεται από τις ίδιες αρχές που διέπεται και το
Μάρκετινγκ των προϊόντων. ∆ραστηριότητες διεθνούς Μάρκετινγκ, για παράδειγµα,
ασκούν πολλές Ελληνικές επιχειρήσεις (∆ΕΛΤΑ, 3Ε, ΓΕΡΜΑΝΟΣ, κ.ά) που
δραστηριοποιούνται σε χώρες των Βαλκανίων, αφού διαθέτουν παραγωγικές
εγκαταστάσεις, καταστήµατα και προσωπικό στις χώρες αυτές. (Γανίας , 2016)
Μάρκετινγκ µη κερδοσκοπικών οργανισµών
Το Μάρκετινγκ των µη κερδοσκοπικών οργανισµών έχει ως αντικείµενο την

εφαρµογή των γενικών αρχών και τεχνικών του Μάρκετινγκ στους οργανισµούς
αυτής της κατηγορίας. Τα ολοκληρωµένα προγράµµατα επικοινωνίας των διαφόρων
υπουργείων για την πρόληψη των τροχαίων ατυχηµάτων, την προστασία των δασών
από τις πυρκαγιές ή άλλων οργανισµών, όπως του Ο.ΚΑ.ΝΑ για την καταπολέµηση
των ναρκωτικών, αποτελούν στην ουσία δραστηριότητες που εντάσσονται στο χώρο
του Μάρκετινγκ. (Γανίας , 2016)
Πολιτιστικό Μάρκετινγκ
Το πολιτιστικό Μάρκετινγκ έχει ως αντικείµενο την εφαρµογή των γενικών αρχών και
τεχνικών του Μάρκετινγκ µε σκοπό την προβολή πολιτιστικών γεγονότων. Η
προβολή του «Φεστιβάλ Αθηνών» ή άλλων περιφερειακών πολιτιστικών
εκδηλώσεων, η προβολή εκθέσεων ζωγραφικής, όπως αυτή των έργων του
∆οµίνικου Θεοτοκόπουλου στην Εθνική Πινακοθήκη, αποτελούν χαρακτηριστικά
παραδείγµατα πολιτιστικού Μάρκετινγκ. Έχει επίσης ως αντικείµενο την προβολή
διαφόρων τεχνοτροπιών, την προσέλκυση επισκεπτών σε µουσεία, πινακοθήκες ή
άλλους πολιτιστικούς χώρους, καθώς και την προώθηση πολιτιστικών προϊόντων
(έργων ζωγραφικής, γλυπτικής κ.λπ.) ή υπηρεσιών. (Γανίας , 2016)
Πολιτικό Μάρκετινγκ
Δ.ΥΠ.Α.

Το πολιτικό Μάρκετινγκ έχει ως αντικείµενο την εφαρµογή των γενικών αρχών και
των τεχνικών του Μάρκετινγκ στο πολιτικό πεδίο.
Η επικοινωνιακή δραστηριότητα των κοµµάτων ακόµα– και αυτών που επικρίνουν το
Μάρκετινγκ - στα προεκλογικά τους προγράµµατα, καθώς και οι καµπάνιες τους για
την προσέλκυση ψηφοφόρων ή για την εξουδετέρωση διαφηµιστικών ενεργειών των
αντιπάλων κοµµάτων εντάσσονται στις δραστηριότητες του Μάρκετινγκ. (Γανίας ,
2016)
Το Αθλητικό Μάρκετινγκ
Το αθλητικό Μάρκετινγκ έχει διττό χαρακτήρα. Περιλαµβάνει αφενός ενέργειες για τη

διάδοση και την ανάπτυξη αθληµάτων, όπως της ποδηλασίας, του baseball ή του
baech volley κ.ά. και αφετέρου ενέργειες για την προβολή προϊόντων ή υπηρεσιών
µέσα από τον αθλητισµό .
Χαρακτηριστικά παραδείγµατα της δεύτερης εκδοχής είναι η προβολή διαφόρων
προϊόντων ή υπηρεσιών στις φανέλες των αθλητών, στα αυτοκίνητα αγώνων ή η
διοργάνωση αθλητικών εκδηλώσεων από επιχειρήσεις, όπως ενός τουρνουά τένις.
(Γανίας , 2016)
Το Εθνικό Μάρκετινγκ
Το Εθνικό Μάρκετινγκ έχει ως αντικείµενο την προβολή µιας χώρας στον ευρύτερο
γεωπολιτικό χώρο που ανήκει, ή ακόµα και σε ολόκληρη την υφήλιο, µε σκοπό την
επίτευξη συγκεκριµένων στόχων, όπως είναι:
• η δηµιουργία κάποιας εικόνας (π.χ. η εικόνα τεχνολογικά αναπτυγµένης χώρας)
• η προβολή συγκεκριµένων κλάδων της οικονοµίας (π.χ. προβολή της βιοµηχανίας
µίας χώρας ή επιµέρους κλάδων της)
• η ανάληψη της διοργάνωσης µεγάλων αθλητικών γεγονότων (π.χ. Ολυµπιακών
αγώνων, Παγκοσµίου Πρωταθλήµατος Στίβου, Παγκοσµίου Κυπέλλου ποδοσφαίρου
κ.λπ.) Πάντως, παρά την ποικιλία των πεδίων εφαρµογής του Μάρκετινγκ, οι βασικές
Δ.ΥΠ.Α.

αρχές και τεχνικές του παραµένουν ίδιες. Κατά συνέπεια, γνωρίζοντας κανείς τις
βασικές αρχές και τε χνικές και λαµβάνοντας υπόψη την ιδιοµορφία του κάθε χώρου,
µπορεί σχετικά εύκολα να προχωρήσει στο σχεδιασµό και την υλοποίηση
αποτελεσµατικών προγραµµάτων Μάρκετινγκ. (Γανίας , 2016)
Προϊόν
Όλες οι επιχειρήσεις που λειτουργούν στην αγορά παράγουν και πουλάνε προϊόντα ή
υπηρεσίες. Οι έννοιες «προϊόν» ή «υπηρεσία» θεωρούνται προφανείς, στην
πραγµατικότητα όµως, όταν τις εξετάζουµε από τη σκοπιά του Μάρκετινγκ, είναι
περισσότερο σύνθετες απ’ όσο αρχικά φαίνονται.
Το προϊόν αναφέρεται σε ένα είδος ή αντικείμενα που η επιχείρηση σχεδιάζει να
προσφέρει στους πελάτες.
Προϊόν είναι ένα σύνολο φυσικών ή συµβολικών χαρακτηριστικών που έχουν

σχεδιασθεί για να ικανοποιήσουν τις ανάγκες τον καταναλωτή. Επειδή οι ορισµοί
αποδίδουν µόνο ένα µέρος της πραγµατικότητας, χρειάζονται µερικές ακόµα
διευκρινίσεις γύρω από την έννοια «προϊόν». Αυτό που όλοι µας σαν καταναλωτές
ονοµάζουµε απλά «προϊόν» και που µπορούµε να το βρούµε στα ράφια ενός σούπερ
- µάρκετ ή σε οποιοδήποτε άλλο σηµείο πώλησης, αποτελείται από τρία βασικά
στοιχεία:
• Το «τυπικό προϊόν» , που είναι το φυσικό αντικείµενο, που προσφέρεται στους

καταναλωτές και που αναγνωρίζεται από τα φυσικά του χαρακτηριστικά - σύνθεση,
σχήµα, µέγεθος, χρώµα, το όνοµά του και τη συσκευασία του.
• Το κύριο «προϊόν», που εκφράζει το κύριο ωφέληµα που απολαµβάνει ο

καταναλωτής από τη χρήση του τυπικού προϊόντος. Το «κύριο» προϊόν είναι αυτό
που καλύπτει κάποια συγκεκριµένη ανάγκη του καταναλωτή. Πχ. ο αγοραστής ενός
αυτοκινήτου δεν αγοράζει απλώς ένα όχηµα.
Αγοράζει δυνατότητα µετακίνησης µε ταχύτητα, άνεση και ασφάλεια
Δ.ΥΠ.Α.

• Το «συνολικό προϊόν», που εκφράζει το σύνολο των ωφεληµάτων που συνοδεύουν

το τυπικό προϊόν και που τα αντλεί ένας καταναλωτής από την αγορά του. Πχ. ο
αγοραστής ενός αυτοκινήτου δεν αγοράζει µόνο το αυτοκίνητο αλλά και ένα σύνολο
ωφεληµάτων, όπως εγγύηση, συντήρηση, ικανοποιητικό δίκτυο ανταλλακτικών κ.λπ.
Η διάκριση αυτή είναι σηµαντική, γιατί, µόνο αν γίνει πλήρως κατανοητή, µπορεί να
οδηγήσει στη δηµιουργία πετυχηµένων προϊόντων.
Ο Τ. Levit, διάσηµος αµερικανός καθηγητής του Μάρκετινγκ, υποστηρίζει, από τα

τέλη της δεκαετίας του '60 ότι «..σήµερα δεν υπάρχει ανταγωνισµός µεταξύ των
τυπικών προϊόντων που παράγουν οι επιχειρήσεις στα εργοστάσιά τους. Υπάρχει
ανταγωνισµός µεταξύ των στοιχείων που προσθέτουν οι επιχειρήσεις πάνω στο
προϊόν της παραγωγής τους µε τη µορφή συσκευασίας, συµβουλευτικών ή άλλων
παρεχοµένων υπηρεσιών προς τον καταναλωτή, κ.ά. και οι καταναλωτές αξιολογούν,
πριν πάρουν την τελική τους απόφαση για την αποδοχή ή την απόρριψη ενός
προϊόντος».
Το προϊόν πρέπει να επιδιώκει να εκπληρώσει ένα σκοπό .Το προϊόν αναφέρεται

δηλαδή σε ένα είδος ή αντικείμενα που η επιχείρηση σχεδιάζει να προσφέρει στους
πελάτες. Το προϊόν πρέπει να επιδιώκει να εκπληρώσει μια ανάγκη/καλύψει ένα κενό
στην αγορά ή να ικανοποιήσει τη ζήτηση των καταναλωτών για μεγαλύτερη
ποσότητα προϊόντος που είναι ήδη διαθέσιμο. Προτού μπορέσουν να προετοιμάσουν
μια κατάλληλη καμπάνια, οι έμποροι πρέπει να κατανοήσουν ποιο προϊόν πωλείται,
πώς ξεχωρίζει από τους ανταγωνιστές του, εάν το προϊόν μπορεί επίσης να
συνδυαστεί με ένα δευτερεύον προϊόν ή σειρά προϊόντων και αν υπάρχουν
υποκατάστατα προϊόντα στην αγορά . (Γανίας , 2016)
Ταξινόμησή των προϊόντων σε κατηγορίες
Η ποικιλία των αγαθών που παράγονται και διατίθενται στην αγορά είναι τεράστια.
Ωστόσο, για λόγους πρακτικούς, τα διάφορα προϊόντα ταξινοµούνται σε κατηγορίες
Δ.ΥΠ.Α.

ανάλογα µε τη χρήση τους και τον τρόπο που διατίθενται στην αγορά. Ο διαχωρισµός
αυτός έχει ιδιαίτερη σηµασία, επειδή για κάθε κατηγορία προϊόντων πρέπει να
εφαρµοστούν διαφορετικές στρατηγικές και τακτικές Μάρκετινγκ, προκείµενου τα
προϊόντα αυτά να προωθηθούν µε επιτυχία στην αγορά και να φτάσουν στον
καταναλωτή ή τον τελικό χρήστη.
Τα προϊόντα διακρίνονται σε δύο µεγάλες κατηγορίες:

• τα καταναλωτικά και
• τα βιοµηχανικά.
Τα καταναλωτικά προϊόντα
Καταναλωτικά προϊόντα είναι αυτά που προορίζονται για χρήση από τον τελικό
καταναλωτή ή χρήστη. Με βάση τη χρονική διάρκεια της χρήσης τους, τα
καταναλωτικά προϊόντα διακρίνονται σε ταχυκίνητα και διαρκείας .
• Ταχυκίνητα καταναλωτικά προϊόντα είναι τα αναλώσιµα προϊόντα, όπως τα

τρόφιµα, τα είδη νοικοκυριού, ένδυσης, υπόδησης κ.λπ.
• ∆ιαρκείας καταναλωτικά προϊόντα είναι αυτά που έχουν µεγάλη διάρκεια ζωής,
όπως οι ηλεκτρικές οικιακές συσκευές, τα αυτοκίνητα κ.λπ. Επίσης, τα καταναλωτικά
προϊόντα, σύµφωνα µε τη στάση και την αγοραστική συµπεριφορά των τελικών
καταναλωτών απέναντι σ’ αυτά, διακρίνονται σε ευκολίας, επιλογής και ειδικά.
• Προϊόντα ευκολίας είναι τα προϊόντα που ο καταναλωτής επιθυµεί να αγοράζει
συχνά µε τη µικρότερη δυνατή προσπάθεια. Τα προϊόντα αυτά χαρακτηρίζονται από
χαµηλό βαθµό αφοσίωσης του καταναλωτή, έχουν χαµηλή τιµή και διατίθενται στην
αγορά από ένα µεγάλο δίκτυο σηµείων λιανικής πώλησης. Προϊόντα αυτής της
κατηγορίας είναι τα τσιγάρα, οι τσίχλες, τα µολύβια, οι µπαταρίες κ.λπ. που
διατίθενται από περίπτερα, καταστήµατα ψιλικών, σούπερ - µάρκετ κ.λπ. Τα
προϊόντα ευκολίας διακρίνονται σε τρεις υποκατηγορίες.
Τα προϊόντα πρώτης ανάγκης, τα οποία προµηθεύονται οι καταναλωτές µε συχνές
επαναλαµβανόµενες αγορές, π.χ. το γάλα. (Γανίας , 2016)
Δ.ΥΠ.Α.

Τουριστικό προϊόν
Για την ικανοποίηση των τουριστικών αναγκών και επιθυμιών των ατόμων
επιβάλλεται η παραγωγή τουριστικών προϊόντων. Ως τουριστικό προϊόν ορίζεται
‘οποιοδήποτε τουριστικό αγαθό ή υπηρεσία προσφέρεται μεμονωμένα ή
συνδυασμένα στην τουριστική αγορά και έχει την ιδιότητα να ικανοποιεί
συγκεκριμένες τουριστικές ανάγκες ή επιθυμίες των ανθρώπων.
Αυτά λοιπόν τα προϊόντα προσφέρονται συνδυασμένα στην τουριστική αγορά αν και

στην πραγματικότητα είναι ένα σύνθετο πακέτο το οποίο αποτελείται από
μεμονωμένα προϊόντα και υπηρεσίες, που περιλαμβάνει έναν τουριστικό προορισμό,
μεταφορικό μέσο, διαμονή σε κατάλυμα, διατροφή, τράνσφερ και άλλες υπηρεσίες.
Το πακέτο αυτό απαρτίζεται από υλικά αγαθά, όπως φαγητά και ποτά που
καταναλώνουν οι τουρίστες αλλά και άυλα αγαθά, όπως η διαμονή σε ξενοδοχείο, η
μεταφορά καθώς επίσης και το ηλεκτρικό φως, ο κλιματισμός, η θέρμανση κ.α. που
είναι αναγκαία για την παραγωγή φιλοξενίας.
Τιμή
Η τιμή αναφέρεται στο ποσό για το οποίο η εταιρεία θα πουλήσει το προϊόν. Κατά τον
καθορισμό μιας τιμής, οι εταιρείες πρέπει να λαμβάνουν υπόψη την τιμή μοναδιαίου
κόστους, το κόστος μάρκετινγκ και τα έξοδα διανομής. Οι εταιρείες πρέπει επίσης να
λάβουν υπόψη την τιμή των ανταγωνιστικών προϊόντων στην αγορά και εάν το
προτεινόμενο σημείο τιμών τους είναι επαρκές για να αντιπροσωπεύει μια λογική
εναλλακτική λύση για τους καταναλωτές. (https://digitizeme.gr , 2019)
Θέση
Το μέρος αναφέρεται στη διανομή του προϊόντος. Βασικά ζητήματα περιλαμβάνουν

εάν η εταιρεία θα πουλήσει το προϊόν μέσω φυσικής βιτρίνας, στο διαδίκτυο ή και
από τα δύο κανάλια διανομής. Όταν πωλείται σε βιτρίνα, τι είδους φυσική
Δ.ΥΠ.Α.

τοποθέτηση προϊόντων λαμβάνει; Όταν πωλείται στο διαδίκτυο, τι είδους τοποθέτηση

ψηφιακού προϊόντος λαμβάνει. (https://digitizeme.gr , 2019)
Προβολή
Η προώθηση, το τέταρτο P, είναι η ολοκληρωμένη καμπάνια επικοινωνιών

μάρκετινγκ. Η προώθηση περιλαμβάνει μια ποικιλία δραστηριοτήτων όπως
διαφήμιση, πώληση, προώθηση πωλήσεων, δημόσιες σχέσεις, άμεσο μάρκετινγκ,
χορηγίες και ψηφιακό μάρκετινγκ.
Οι προσφορές ποικίλλουν ανάλογα με το στάδιο του κύκλου ζωής του προϊόντος στο
οποίο βρίσκεται το προϊόν. Οι έμποροι κατανοούν ότι οι καταναλωτές συσχετίζουν
την τιμή και τη διανομή ενός προϊόντος με την ποιότητά του και το λαμβάνουν αυτό
υπόψη όταν σχεδιάζουν τη συνολική στρατηγική μάρκετινγκ.
Το μάρκετινγκ αναφέρεται σε κάθε δραστηριότητα που αναλαμβάνει μια εταιρεία για

την προώθηση της αγοράς ή πώλησης μιας υπηρεσίας. (https://digitizeme.gr , 2019)
Ειδικές εκτιμήσεις
Από το 2017, περίπου το 62% των καταναλωτών αγοράζουν είδη διαδικτυακά κάθε
μήνα. Οι ειδικοί αναμένουν ότι οι διαδικτυακές πωλήσεις στις ΗΠΑ θα αυξηθούν από
587 δισεκατομμύρια δολάρια το 2019 σε πάνω από 735 δισεκατομμύρια δολάρια έως
το 2023.Λαμβάνοντας υπόψη αυτά τα στατιστικά στοιχεία, το διαδικτυακό μάρκετινγκ
αποτελεί κρίσιμο στοιχείο μιας ολοκληρωμένης στρατηγικής μάρκετινγκ. Είναι
ζωτικής σημασίας για τους εμπόρους να χρησιμοποιούν διαδικτυακά εργαλεία όπως
κοινωνικά μέσα και ψηφιακή διαφήμιση, τόσο σε ιστότοπους όσο και σε εφαρμογές
κινητών συσκευών και διαδικτυακά φόρουμ. Η εξέταση ενός κατάλληλου καναλιού
διανομής για προϊόντα που αγοράζονται στο διαδίκτυο είναι επίσης ένα σημαντικό
βήμα.
Δ.ΥΠ.Α.

Στην Ελλάδα το μάρκετινγκ δυστυχώς δεν είναι διαδεδομένο ανάμεσα στις

επιχειρήσεις, ίσως λόγω του μικρού μεγέθους της μέσης επιχείρησης στη χώρα.
Αναλογικά, λίγη είναι και η σχετική εκπαίδευση που μπορούν να βρουν οι
επιχειρηματίες και τα στελέχη. Ευτυχώς, υπάρχει το διαδίκτυο, για όσους
τουλάχιστον ομιλούν αγγλικά (π.χ. American Marketing Association)
(https://digitizeme.gr , 2019)
Προώθηση
Οι ενέργειες προώθησης πωλήσεων καλύπτουν ένα ευρύ φάσµα ενεργειών - εκτός

της διαφήµισης, των δηµοσίων σχέσεων και της προσωπικής πώλησης -που
πραγµατοποιούνται στα πλαίσια ενός προγράµµατος µάρκετινγκ κι έχουν ως στόχο
να:
• διεγείρουν το αγοραστικό ενδιαφέρον και να δηµιουργήσουν σε δεδοµένο χρόνο µια
ισχυρή και γρήγορη ανταπόκριση των καταναλωτών απέναντι σ’ ένα προϊόν ή µια
υπηρεσία
• διεγείρουν το ενδιαφέρον των µεσαζόντων (χονδρεµπορίου, λιανεµπορίου κ.λπ.)
και να τους πείσουν να διακινήσουν το προϊόν
•µεγιστοποιούν την απόδοση των µεσαζόντων, σε ότι αφορά την προώθηση των
προϊόντων που ήδη διακινούν
• τονώσουν το ενδιαφέρον των πωλητών της επιχείρησης για ένα προϊόν ή για µια
υπηρεσία και να τους υποκινήσουν να µεγιστοποιήσουν τις προσπάθειες και την
απόδοση τους επιτυγχάνοντας έτσι υψηλότερες πωλήσεις. Είναι προφανές δηλαδή
ότι οι ενέργειες προώθησης πωλήσεων στοχεύουν αφενός στους καταναλωτές και
αφετέρου στους διακινητές ή τη δύναµη πωλήσεων της επιχείρησης.
Η µορφή των ενεργειών προώθησης πωλήσεων ποικίλει ανάλογα µε το είδος των
προϊόντων ή των υπηρεσιών που προωθούνται, την «οµάδα-στόχο» που
απευθύνονται, τις συνθήκες της αγοράς και τα διαθέσιµα οικονοµικά µέσα. Ωστόσο,
σ’ όλες τις ενέργειες, ανεξάρτητα σε ποιον απευθύνονται, υπάρχουν δύο στοιχεία
Δ.ΥΠ.Α.

που είναι κοινά. Τα στοιχεία αυτά είναι η διατύπωση µιας πρόσκλησης και η παροχή
ενός κινήτρου. (Γανίας , 2016)
Η Πρόσκληση:
κάθε ενέργεια προώθησης πωλήσεων περιλαµβάνει µια πρόσκληση είτε στους

καταναλωτές, είτε στους εµπόρους, ή στη δύναµη πωλήσεων, για να πάρουν µέρος
σε κάποια συναλλαγή που θα πραγµατοποιηθεί σε συγκεκριµένη χρονική περίοδο.
Το κίνητρο: κάθε ενέργεια προώθησης πωλήσεων προσφέρει κάποιο κίνητρο, π.χ.
έκπτωση, παροχή δώρων, συµµετοχή σε εκδήλωση κ.λπ., για να ενθαρρύνει τη
συµµετοχή στη συναλλαγή ή να επιβραβεύσει τον συµµετέχοντα για τη συµµετοχή
του. (Γανίας , 2016)
Προωθητικές ενέργειες µε στόχο τον τελικό καταναλωτή
Οι ενέργειες προώθησης πωλήσεων που απευθύνονται στους καταναλωτές ή

χρήστες προϊόντων ή υπηρεσιών έχουν συνήθως τους εξής στόχους:
• να προσελκύσουν νέους αγοραστές για το προϊόν ή την υπηρεσία που προωθούν
• να διατηρήσουν τους ήδη υπάρχοντες αγοραστές, για να µη στρέψουν το
ενδιαφέρον τους προς ανταγωνιστικά προϊόντα ή υπηρεσίες
• να ωθήσουν τους υπάρχοντες αγοραστές ν’ αγοράσουν ή να καταναλώσουν
περισσότερες ποσότητες.
• να ωθήσουν τους καταναλωτές σε δοκιµή νέων προϊόντων ή υπηρεσιών
• να ενισχύσουν την εικόνα του προϊόντος ή της υπηρεσίας που αποτελεί αντικείµενο
των προωθητικών ενεργειών
• να ενισχύσουν µε παράλληλες ενέργειες µια διαφηµιστική καµπάνια για το προϊόν ή
την υπηρεσία (Γανίας , 2016)
8.3.3 Η διαφορά μεταξύ μάρκετινγκ και πώλησης
Πωλήσεις
Δ.ΥΠ.Α.

Ο βασικός στόχος όλων των ενεργειών προώθησης είναι να πληροφορήσουν ή να

πείσουν τους καταναλωτές να αγοράσουν ένα προϊόν ή µια υπηρεσία, ή απλά να
υπενθυµίσουν την παρουσία τους στην αγορά. Ωστόσο, στις περισσότερες των
περιπτώσεων δεν υπάρχει διαπροσωπική επικοινωνία µεταξύ πωλητή και πελάτη.
Αντίθετα, η προσωπική πώληση µπορεί να κάνει όλα αυτά µέσα από την προσωπική
επαφή του πωλητή και του πελάτη. Στη διάρκεια αυτής της επαφής, ο πωλητής
µπορεί να προσαρµόσει τα µηνύµατά του σύµφωνα µε τις ανάγκες του
συγκεκριµένου πελάτη που έχει απέναντι του και τελικά µπορεί να «κλείσει» την
πώληση ζητώντας από τον πελάτη την παραγγελία.
Η προσωπική πώληση είναι ιδιαίτερα χρήσιµη στις περιπτώσεις εκείνες, όπως στην
πώληση µηχανολογικού εξοπλισµού, όπου η διαφήµιση ή άλλες ενέργειες
προώθησης δεν µπορούν να δώσουν όλες τις πληροφορίες που χρειάζεται ο
υποψήφιος αγοραστής, ώστε να οδηγηθεί στην απόφαση της αγοράς. Είναι επίσης
ιδιαίτερα χρήσιµη στη δηµιουργία και διατήρηση µακροχρόνιων σχέσεων µεταξύ
επιχείρησης και πελάτη, ακόµα και όταν πρόκειται για προϊόντα ή υπηρεσίες που δεν
χαρακτηρίζονται από µεγάλη πολυπλοκότητα.
Η προσωπική πώληση, στην απλούστατη µορφή της, είναι η διαδικασία κατά την
οποία ένας πωλητής βρίσκεται απέναντι σ’ έναν υποψήφιο αγοραστή και προσπαθεί
µε κατάλληλη επιχειρηµατολογία να τον ωθήσει στη λήψη απόφασης για την αγορά
ενός προϊόντος ή µιας υπηρεσίας.
Η διαδικασία αυτή περιλαµβάνει έξι διακριτά στάδια που είναι τα εξής:
• προσέγγιση του υποψήφιου αγοραστή
• διέγερση του ενδιαφέροντός του για το προϊόν ή την υπηρεσία
• απόσπαση της εµπιστοσύνης του υποψήφιου αγοραστή
• παρουσίαση ή επίδειξη του προϊόντος ή της υπηρεσίας
• καλλιέργεια της επιθυµίας για απόκτηση του προϊόντος ή της υπηρεσίας
• «κλείσιµο» της πώλησης.
Η διαδικασία που µόλις περιγράφτηκε, διαφέρει σε πολυπλοκότητα -µπορεί να είναι
απλούστερη ή πολυπλοκότερη - ανάλογα µε:
• τη φύση των προϊόντων ή υπηρεσιών που προορίζονται για πώληση,
Δ.ΥΠ.Α.

π.χ. η πώληση ενός καθηµερινού σερβίτσιου φαγητού είναι απλούστερη από αυτή
ενός συστήµατος εντοιχιζόµενων συσκευών κουζίνας
• τον αγοραστή, ο οποίος µπορεί να είναι φυσικό πρόσωπο ή επιχείρηση που
αγοράζει ακολουθώντας συγκεκριµένη διαδικασία προµηθειών
• την πείρα του αγοραστή σχετικά µε την προµήθεια του συγκεκριµένου προϊόντος ή
υπηρεσίας, π.χ. ένας αγοραστής βιοµηχανικών προϊόντων, όταν αγοράζει νέο
µηχανολογικό εξοπλισµό, µπορεί να µην έχει καθόλου πείρα σχετικά µε την αγορά
των συγκεκριµένων µηχανηµάτων. Αντίθετα, µπορεί να έχει µεγάλη πείρα στην
αγορά πρώτων υλών, λόγω των συχνών επαναλαµβανόµενων αγορών που
πραγµατοποιεί.
• τον αντικειµενικό σκοπό του πωλητή. Ο πωλητής, για παράδειγµα µπορεί να
στοχεύει στην απόκτηση ενός νέου πελάτη ή στην αύξηση του όγκου πωλήσεων από
έναν υπάρχοντα πελάτη.
• άλλους ειδικούς παράγοντες που έχουν σχέση µε την πώληση των συγκεκριµένων
Στην πώληση: η επιχείρηση αναπτύσσει ένα αγαθό στην συνέχεια δε, χρησιμοποιεί
διάφορες τεχνικές πωλήσεων για να πιέσει τον καταναλωτή ή χρήστη να το
αγοράσει. Ουσιαστικά η επιχείρηση δεν κάνει τίποτα άλλο από το να προσπαθεί με
κάθε μέσο να υποτάξει τη ζήτηση του καταναλωτή ή χρήστη στην προσφορά του ή
καλύτερα να επιβάλλει στην αγορά τα αγαθά και τις υπηρεσίες της που δεν έχουν
ζήτηση. Στο μάρκετινγκ: συμβαίνει ακριβώς το αντίθετο από ότι στην πώληση.
Συγκεκριμένα η επιχείρηση επισημαίνει πρώτα απ’ όλα τις ανάγκες ή επιθυμίες του
καταναλωτή ή χρήστη δηλαδή της αγοράς, στην συνέχεια δε, προσπαθεί να
αναπτύξει ένα αγαθό ή μια υπηρεσία που να ικανοποιεί τις ανάγκες ή επιθυμίες του
αυτές και τέλος να το διαθέσει επικερδώς σε αυτόν. Στην περίπτωση αυτή η
επιχείρηση προσπαθεί να αναπτύξει και να διαθέσει στην αγορά αγαθά και
υπηρεσίες που έχουν ζήτηση (Γανίας , 2016)
8.3.4 Το Τουριστικό marketing

Δ.ΥΠ.Α.

Ο τουρισμός είναι το αποτέλεσμα των ανθρώπων που ταξιδεύουν μεμονωμένα ή

ομαδικά σε διάφορους τουριστικούς προορισμούς και μένουν εκεί για τουλάχιστον 24
ώρες για να καλύψουν τις ταξιδιωτικές τους ανάγκες. Ο τουρισμός στις διάφορες
μορφές του περιέχει δύο βασικά στοιχεία, ιδίως το ταξίδι στον τουριστικό προορισμό
και τη διαμονή με την ευρεία έννοια, που περιλαμβάνει και το φαγητό. Το ταξίδι και η
διαμονή γίνονται εκτός του τόπου κατοικίας και μόνιμης κατοικίας του ατόμου που
αποφασίζει να μετακομίσει για τουριστικούς λόγους. Η μετακίνηση ανθρώπων σε
διάφορους τουριστικούς προορισμούς είναι προσωρινή και βραχυπρόθεσμη, δηλαδή
πρόθεσή τους είναι να επιστρέψουν στον μόνιμο τόπο διαμονής τους. Οι άνθρωποι
επισκέπτονται διάφορους τουριστικούς προορισμούς για τουριστικούς σκοπούς.
Το τουριστικό μάρκετινγκ αναφέρεται στην «οργανωμένη, συστηματική και

συντονισμένη κατεύθυνση της εμπορικής πολιτικής σε τοπικό, περιφερειακό, εθνικό ή
διεθνές επίπεδο από κρατικές ή ιδιωτικές τουριστικές επιχειρήσεις για την κάλυψη
των αναγκών ορισμένων ατόμων ή ομάδων καταναλωτών με τον καλύτερο δυνατό
τρόπο. με στόχο την επίτευξη λογικού κέρδους».
Σύμφωνα με τους Moutincho και Witt ως τουριστικό μάρκετινγκ ορίζεται ‘η διαδικασία

διοίκησης (management process) μέσω της οποίας οι οργανισμοί τουρισμού
προσδιορίζουν τους τουρίστες της επιλογής του, εν δυνάμει αλλά και δυνητικούς, και
επικοινωνούν με αυτούς για να εξακριβώσουν και να επηρεάσουν τις ανάγκες τους
(needs), τις επιθυμίες τους (desires) και τα κίνητρα τους (motivations) σε τοπικό,
περιφερειακό, εθνικό και διεθνές επίπεδο με απώτερο σκοπό τη διαμόρφωση και την
προσαρμογή των τουριστικών τους προϊόντων, σύμφωνα με την άποψη που έχει
διαμορφωθεί για την άριστη ικανοποίηση του τουρίστα και τη μεγιστοποίηση των
στόχων του οργανισμού’.
Από τον παραπάνω ορισμό προκύπτουν κάποια στοιχεία απαραίτητα για το σωστό
τουριστικό μάρκετινγκ. Πρέπει λοιπόν, να υπάρχει γνώση αναγκών, επιθυμιών και
κινήτρων που προσδιορίζουν μια τουριστική ομάδα.
Δ.ΥΠ.Α.

Για να γίνει αυτό χρειάζεται έρευνα αγοράς. Κάθε τουριστική ομάδα έχει διαφορετικές
ανάγκες και επιθυμίες και ως επακόλουθο αυτού πρέπει να παρέχονται τα κατάλληλα
τουριστικά προϊόντα στην κάθε τουριστική ομάδα. Οι τουρίστες θα πρέπει να
ενημερώνονται για τα σημεία πώλησης και παροχής των τουριστικών υπηρεσιών και
προϊόντων καθώς και για οτιδήποτε αφορά τις δυνατότητες και τις υπηρεσίες που
μπορούν να τους παρασχεθούν και αυτό απαιτεί τη σωστή επιλογή των μέσων
ενημέρωσης και του γενικότερου μηνύματος που θα προβληθεί. για τα σημεία
πώλησης και παροχής των τουριστικών υπηρεσιών και προϊόντων. Επίσης
σημαντικό είναι να γίνεται σωστή ενημέρωση για το κόστος των τουριστικών
υπηρεσιών και προϊόντων και τέλος, πρέπει να εκπληρώνονται οι στόχοι και τα
κέρδη που έθεσε ο οργανισμός. Σύμφωνα με τον Coltman, “το τουριστικό μάρκετινγκ
είναι μια φιλοσοφία διοίκησης που από την πλευρά της τουριστικής ζήτησης, κάνει
δυνατή μέσω της έρευνας, την πρόβλεψη και επιλογή της τοποθέτησης των
τουριστικών προϊόντων στην αγορά, με σκοπό το καλύτερο δυνατό όφελος για την
επιχείρηση”.
Ως εκ τούτου, έχουμε παρατηρήσει ότι πολλά ιδρύματα, δημόσια και ιδιωτικά,

ασκούν το μάρκετινγκ και το εφαρμόζουν σε διάφορα επίπεδα, τοπικό, περιφερειακό,
εθνικό και πολλά άλλα. Επιπλέον, έχετε προεπιλέξει με βάση και τονίσει ότι
ανταποκρίνεται άμεσα ή έμμεσα στις ανάγκες του ατόμου ή της ομάδας. Ορισμένες
ταξιδιωτικές επιχειρήσεις θέλουν να προσφέρουν τα προϊόντα τους στην ταξιδιωτική
αγορά χωρίς λόγο, όχι για κάποιο επιθυμητό κέρδος. είναι να παρέχουν στη διοίκησή
τους ορισμένες πληροφορίες και δεδομένα, όπως τα σκαμπανεβάσματα των τάσεων
της ταξιδιωτικής αγοράς, τουλάχιστον ένα αν όχι περισσότερα τμήματα, τη
συμπεριφορά αγοράς ταξιδιωτικών προϊόντων, ακόμη και ορισμένων
ανταγωνιστικών ταξιδιωτικών προϊόντων, ορισμένων αγοραστών σε ορισμένες
αντιδράσεις στον τουρισμό προϊόντα σε δραστηριότητες μάρκετινγκ κ.λπ. Για
λογαριασμό αυτών των εταιρειών, πολλές από τις πληροφορίες προέρχονται κυρίως
από απλές έρευνες ταξιδιωτικού μάρκετινγκ.
Δ.ΥΠ.Α.

Ο απώτερος στόχος της θεμελιώδους φύσης της έρευνας τουριστικού μάρκετινγκ

είναι να διευκολύνει την εκπαίδευση της διοίκησης τουριστικών επιχειρήσεων, τη
φύση της τουριστικής αγοράς στην οποία επιχειρεί να εμπορευτεί επικερδώς τα
προϊόντα της καθώς και τους προμηθευτές, τους λιανοπωλητές, τους πελάτες και
τέλος και τους ανταγωνιστές της.
Στόχος του τουριστικού marketing είναι ο επηρεασμός και η διαχείριση των

προσδοκιών και εμπειριών των τουριστών, όσον αφορά στις τουριστικές υπηρεσίες
που αγοράζουν. Δεδομένου ότι ο Τουρισμός είναι τομέας υπηρεσιών και το κάθε
τουριστικό «προϊόν» συντίθεται από πόρους (φυσικούς, πολιτιστικούς, κοινωνικούς)
και υπηρεσίες, το marketing στον Τουρισμό διαφέρει σημαντικά από το marketing
των υλικών προϊόντων (π.χ. της βιομηχανίας), με την έννοια ότι πρόκειται για μια
σειρά δράσεων, που δημιουργούν μια «ανταλλαγή», η οποία ικανοποιεί τον πελάτη
(εν προκειμένω τον τουρίστα-καταναλωτή) και ταυτόχρονα και τον επιχειρηματικό
τομέα του τουρισμού και των ταξιδιών, όπως φυσικά και τους τουριστικούς
προορισμούς. Πάντως, κεντρική έννοια στο τουριστικό marketing είναι σε κάθε
περίπτωση η ικανοποίηση του Τουρίστα Ο Τουρισμός και η αναψυχή έχουν πολύ
στενή σχέση μεταξύ τους και διατηρούν άρρηκτες σχέσεις στην αναζήτηση των
εννοιών και της ύπαρξής τους. (Σπυρίδωνος , 2020)
Τα σημαντικότερα κριτήρια τμηματοποίησης της τουριστικής αγοράς είναι:

1. Γεωγραφικά κριτήρια. Η αγορά χωρίζεται σε διαφορετικές γεωγραφικές ομάδες. Τα
γεωγραφικά κριτήρια είναι Χώρα, Περιοχή - Περιοχή, Χώρα, Πόλη και Προέλευση.
Συχνά γεωγραφικοί παράγοντες σχετίζονται με επιχειρηματικές περιοχές όπου είναι
συγκεντρωμένοι οι περισσότεροι δυνητικοί πελάτες.
2. Δημογραφικά κριτήρια. Τα δημογραφικά στοιχεία των πελατών περιλαμβάνουν την
ηλικία (25 – 35, 36 – 50, 51 – 60, 61+), το φύλο, την οικογενειακή κατάσταση, την
εθνικότητα, το επάγγελμα (ελεύθερος επαγγελματίας, στέλεχος κ.λπ.), η βαθμολογία
αγοραστικής δύναμης, το βιοτικό επίπεδο και η κοινωνική θέση ( Πλούσιος - υψηλό
βιοτικό επίπεδο, οικονομικά άνετος - εισόδημα άνω του μέσου όρου, μεσαία τάξη -
εργαζόμενοι, εργαζόμενοι κ.λπ., αδύναμη οικονομία).
Δ.ΥΠ.Α.

4. Πρότυπα Συμπεριφοράς. Η τμηματοποίηση συμπεριφοράς βασίζεται στους

λόγους διαμονής του πελάτη, στα ειδικά ενδιαφέροντα κατά τη διάρκεια της διαμονής
του, στη συχνότητα ταξιδιού, στη διάρκεια και στην περίοδο παραμονής, στον τρόπο
μεταφοράς που χρησιμοποιείται, στο αν ταξιδεύει μόνος ή με άλλους και στον τρόπο
με τον οποίο κάνει κράτηση και πληρώνει για τις υπηρεσίες.
5. Ψυχολογικά πρότυπα. Η ψυχολογική κατάτμηση προέρχεται από την ανάλυση των

ψυχολογικών χαρακτηριστικών των πελατών. Τα ψυχολογικά χαρακτηριστικά του
πελάτη αναλύονται σε πολιτιστικό επίπεδο, η κοινωνική του ζωή και τα ιδιαίτερα
ενδιαφέροντά του, τα ταξιδιωτικά του κίνητρα, η προσωπικότητά του, ο τρόπος ζωής
του και η στάση του απέναντι στην τιμολόγηση των υπηρεσιών.
Η διαδικασία τμηματοποίησης της αγοράς βασίζεται κυρίως στη μελέτη της

κατάτμησής της.
Αρχικά, προσδιορίστε τους πιθανούς πελάτες και το τμήμα στο οποίο ανήκουν. Στη
συνέχεια, αναλύοντας αυτά τα τμήματα, η εταιρεία επιλέγει τα τμήματα που θα
δραστηριοποιηθούν με τη βοήθεια κατάλληλων εργαλείων μάρκετινγκ.
Οι στρατηγικές τμηματοποίησης της αγοράς παίζουν σημαντικό ρόλο στις νέες

ταξιδιωτικές επιχειρήσεις για τον εντοπισμό των ομάδων-στόχων που θα απαρτίζουν
τους πελάτες τους, αλλά και στις υπάρχουσες ταξιδιωτικές επιχειρήσεις γιατί με
αυτόν τον τρόπο μπορούν να ελέγξουν τις προσφορές τους και αν η δραστηριότητα
ανταποκρίνεται στις ανάγκες του πελάτη. Με την κατάτμηση της αγοράς, οι
οικονομικοί πόροι για μάρκετινγκ μπορούν να χρησιμοποιηθούν πιο αποτελεσματικά,
καλύτερη κατανόηση των αναγκών των πελατών και ακριβής επιλογή μεθόδων
προώθησης για τα ταξιδιωτικά προϊόντα.
Δ.ΥΠ.Α.

Απαραίτητη προϋπόθεση για την επιτυχή κατάτμηση της αγοράς είναι ότι το τμήμα
πρέπει να αναλυθεί επαρκώς ώστε να ληφθούν οι πληροφορίες που απαιτούνται για
την ανάπτυξη και το τμήμα πρέπει να έχει μετρήσιμο μέγεθος.
Οι στόχοι μάρκετινγκ θα πρέπει επίσης να ποσοτικοποιηθούν για να μετρηθούν τα

αποτελέσματα του σχεδίου μάρκετινγκ και να εκτιμηθεί το ποσό της επένδυσης που
πρέπει να κάνει το τμήμα. Προσβάσιμο, δηλαδή έχοντας πρόσβαση σε μια
πελατειακή βάση, το τμήμα πρέπει να είναι σημαντικό και αρκετά μεγάλο ώστε η
ανάπτυξή του να είναι κερδοφόρα.
Κανάλια διανομής του ξενοδοχειακού προϊόντος
Η διανομή ή διανομή ξενοδοχειακών προϊόντων είναι μια σύνθετη έννοια, η οποία

περιλαμβάνει τόσο το σύστημα διανομής και τη μορφή διανομής, όσο και τη μέθοδο
διανομής των ξενοδοχειακών προϊόντων. Ως εκ τούτου, το μάρκετινγκ ή η διανομή
ορίζεται ως «ο συνδυασμός άμεσων και έμμεσων καναλιών διανομής που
χρησιμοποιούν τα ξενοδοχεία και οι τουριστικοί οργανισμοί για να ενημερώσουν τους
πελάτες σχετικά με τις υπηρεσίες τους, να κάνουν κρατήσεις και να παρέχουν
υπηρεσίες». Το κανάλι διανομής καθορίζεται από τη διαδρομή που ακολουθεί το
ξενοδοχειακό προϊόν για να φτάσει στον τελικό πελάτη - τον τουρίστα.
Υπάρχουν δύο τύποι καναλιών διανομής για ξενοδοχειακά προϊόντα:
Στη στιγμή. Πρόκειται για την απευθείας πώληση ξενοδοχειακών προϊόντων σε

πιθανούς πελάτες μέσω άμεσης επαφής με πιθανούς πελάτες.
έμμεσα. Στην περίπτωση αυτή, η ανεξάρτητη επιχείρηση του τουριστικού τομέα

μεσολαβεί στην προώθηση, κράτηση και παράδοση ξενοδοχειακών προϊόντων
μεταξύ της ξενοδοχειακής επιχείρησης και του πελάτη.
Δ.ΥΠ.Α.

Στην περίπτωση των ξενοδοχειακών προϊόντων που διατίθενται άμεσα, ο δυνητικός

πελάτης είναι αυτός που επιλέγει το ξενοδοχείο όπου θέλει να διανυκτερεύσει και
επικοινωνεί μέσω τηλεφώνου, email κ.λπ. Κάνετε κράτηση. Απαραίτητη προϋπόθεση
είναι η διαφήμιση ή η προώθηση ξενοδοχειακών υπηρεσιών (δηλ. καταχωρήσεις σε
ταξιδιωτικούς οδηγούς ή επαγγελματικούς καταλόγους, διαφημιστικά φυλλάδια και
στο Διαδίκτυο) προκειμένου να κεντρίσουν το ενδιαφέρον των πελατών και να
γνωρίσουν ένα συγκεκριμένο ξενοδοχείο.
Ωστόσο, ορισμένοι πελάτες δεν θέλουν να χειριστούν μόνοι τους όλες τις
απαραίτητες ταξιδιωτικές δραστηριότητες (π.χ. οργάνωση μεταφοράς, διαμονής,
ψυχαγωγίας κ.λπ. στον προορισμό τους).
Στην περίπτωση αυτή, οι μεσάζοντες συνέβαλαν στο να δοθεί η δυνατότητα σε

μεγάλο μέρος του πληθυσμού να καταναλώνει ξενοδοχειακά και τουριστικά προϊόντα
λόγω του χαμηλού κόστους και του υψηλού επιπέδου οργάνωσης.
Η παρέμβασή τους συνήθως δεν περιορίζεται σε μια ουδέτερη παρουσία, αλλά

μάλλον καθοδηγεί τις αποφάσεις των τουριστών συμβουλεύοντάς τους ή
χρησιμοποιώντας μια ποικιλία μεθόδων επικοινωνίας, όπως η διαφήμιση ενός
συγκεκριμένου ξενοδοχείου ή πακέτου διακοπών.
Οι σημαντικότεροι μεσάζοντες που παρεμβαίνουν μεταξύ της ξενοδοχειακής

εταιρείας και του πελάτη είναι οι εξής:
Tour operator και ταξιδιωτικά γραφεία
Πρωταγωνιστούν στη διάθεση των ξενοδοχειακών προϊόντων. Οι τουριστικοί

πράκτορες χαρακτηρίζονται ως χονδρέμποροι στον ξενοδοχειακό και τουριστικό
τομέα, ενώ τα ταξιδιωτικά γραφεία παίζουν ρόλο λιανοπωλητών, πουλώντας
προϊόντα και υπηρεσίες τουριστικών παραγωγών και τουριστικά πακέτα ταξιδιωτικών
πρακτόρων σε τουρίστες. Με την έλευση και τη δραστηριότητα των ταξιδιωτικών
Δ.ΥΠ.Α.

γραφείων, η λειτουργία του μάρκετινγκ αντικαταστάθηκε. Ως εκ τούτου, στις

ξενοδοχειακές επιχειρήσεις, η ανάγκη ύπαρξης πωλητή, συστήματος κρατήσεων ή
στρατηγικής διαφήμισης μειώνεται σημαντικά, αλλά αυτό δεν αποτελεί στρατηγική
καλής επιχειρηματικής πρακτικής
Ξενοδοχειακός αντιπρόσωπος
Οι πράκτορες ξενοδοχείων εμπορεύονται τις υπηρεσίες που παρέχει η ξενοδοχειακή

επιχείρηση σε μια συγκεκριμένη ταξιδιωτική αγορά ή περιοχή. Λειτουργούν ως
πωλητές κάνοντας κρατήσεις και διανέμοντας φυλλάδια και άλλο διαφημιστικό υλικό
για λογαριασμό των ξενοδοχείων, υπό την προϋπόθεση ότι τα ξενοδοχεία δεν
ανταγωνίζονται μεταξύ τους. Η συνεργασία με αντιπροσώπους γίνεται κυρίως όταν η
αγορά-στόχος είναι γεωγραφικά απομακρυσμένη και η ξενοδοχειακή επιχείρηση
πρέπει να λάβει στα σοβαρά παράγοντες όπως η κουλτούρα των πελατών (για
παράδειγμα, τα ξενοδοχεία στη Γαλλία προσλαμβάνουν αντιπροσώπους στην Κίνα
αντί να στέλνουν διευθυντές πωλήσεων). Οι πράκτορες πληρώνονται, συνήθως μια
πάγια αμοιβή συν μια προμήθεια για τις κρατήσεις. Σύστημα κρατήσεων
ξενοδοχείων.
Μια ειδική περίπτωση διαμεσολαβητών στα κανάλια διανομής είναι ένα σύστημα
κρατήσεων για ξενοδοχεία. Αυτά τα συστήματα μπορούν να βοηθήσουν τους
ταξιδιωτικούς πράκτορες ή τους ίδιους τους πιθανούς πελάτες να κάνουν κρατήσεις
σε οποιοδήποτε ξενοδοχείο. Οι κρατήσεις μπορούν να γίνουν χρησιμοποιώντας
υπολογιστή στο Κεντρικό Σύστημα Κρατήσεων του αντίστοιχου ξενοδοχείου (CRS –
Central Reservation System). Όταν οι πελάτες κάνουν κρατήσεις και δεν εμπλέκονται
άλλοι μεσάζοντες, το κόστος για τους πελάτες μειώνεται σημαντικά.
Internet
Δ.ΥΠ.Α.

Το Διαδίκτυο έχει εξελιχθεί σε έναν πολύ σημαντικό τομέα για την ανάπτυξη του
ξενοδοχειακού μάρκετινγκ, ιδιαίτερα ως ένα αποτελεσματικό κανάλι διανομής για τα
προϊόντα και τις υπηρεσίες που παρέχονται από τις ξενοδοχειακές επιχειρήσεις. Το
Διαδίκτυο έχει, μεταξύ άλλων, τα πλεονεκτήματα ότι οι επιχειρηματίες και οι πελάτες
μπορούν να έχουν πρόσβαση σε πληροφορίες που τους ενδιαφέρουν ανά πάσα
στιγμή, να έχουν παγκόσμια κάλυψη και να μεταδίδουν εικόνες. Μερικοί πελάτες
προτιμούν να κάνουν κράτηση απευθείας μέσω Διαδικτύου, ενώ άλλοι
χρησιμοποιούν απλώς το Διαδίκτυο ως μέσο ενημέρωσης και προτιμούν να κάνουν
απευθείας κράτηση με το ξενοδοχείο της επιλογής τους.
8.3.5 Διαφορές μεταξύ τουριστικού marketing και άλλων μορφών marketing
Ενώ υπάρχουν ενδείξεις ότι οι γενικές αρχές και τεχνικές του μάρκετινγκ
εφαρμόζονται σε κάθε κλάδο και υποτομέα μιας οικονομικής κοινότητας, η
προηγούμενη εμπειρία και ενδείξεις τείνουν να πείσουν μεγάλο μέρος του κόσμου ότι
υπάρχουν ορισμένα χαρακτηριστικά στις τουριστικές υπηρεσίες. σημαντικό αντίκτυπο
που ακόμη και οι γενικά αποδεκτές αρχές και τεχνικές μάρκετινγκ προσαρμόζονται
και αντιπροσωπεύονται κατάλληλα με στόχο την επιτυχή διασφάλιση ενός
λειτουργικού γενικού πλαισίου. Ο Middleton πιστεύει ότι το σύστημα γνώσης του
τουριστικού μάρκετινγκ πρέπει να εδραιωθεί σταθερά με βάση πέντε προοπτικές για
την τουριστική προσφορά και ζήτηση και οι πέντε προοπτικές έχουν κοινά
χαρακτηριστικά. τον χειρισμό άλλων προοπτικών. Ιδιαιτερότητες του τρόπου με τον
οποίο ζητείται να αντιμετωπιστούν διάφορα ζητήματα, όπως τα ακόλουθα:
• Το είδος της ζήτησης για ταξιδιωτικές υπηρεσίες.

• Είδος παρεχόμενων ταξιδιωτικών υπηρεσιών.
• Προσφερόμενες ταξιδιωτικές υπηρεσίες και τιμές.
• Αλλάξτε τον άμεσο και έμμεσο διαφημιστικό αντίκτυπο των προσφορών
ταξιδιωτικών υπηρεσιών.
• Μοντέλα διανομής και επιρροές που χρησιμοποιούνται για την αύξηση της ζήτησης
για ταξιδιωτικές υπηρεσίες.
Δ.ΥΠ.Α.

Ως κριτήρια για τα προαναφερθέντα πέντε χαρακτηριστικά της ζήτησης και της

προσφοράς τουριστικών υπηρεσιών, η Middleton προτείνει τρεις προσεγγίσεις
τουριστικού μάρκετινγκ που είναι σχεδόν πανομοιότυπες με αυτές που
χρησιμοποιούνται στον τουρισμό. αυτά είναι:
• Στις τουριστικές υπηρεσίες, σχεδιασμός, παραγωγή και προώθηση αγαθών στην

τουριστική αγορά για την κάλυψη ορισμένων ή όλων των τουριστικών αναγκών ή
επιθυμιών όσων έχουν μεγάλη ανάγκη αλλά κυρίως σε θέση να τις υλοποιήσουν.
Τα παραπάνω είναι τα πιο βασικά κοινά σημεία που συνδέουν το τουριστικό

μάρκετινγκ με όλες τις άλλες μορφές καταναλωτικού μάρκετινγκ και με τη βασική
θεωρία του μάρκετινγκ γενικότερα.
• Σε τομείς όπως οι ταξιδιωτικές υπηρεσίες, βρίσκουμε επίσης αυτά τα ιδιαίτερα

χαρακτηριστικά του φθαρτού και αδιαίρετου μάρκετινγκ, επομένως η εφαρμογή των
μεταβλητών του μείγματος μάρκετινγκ είναι αρκετά διαφορετική. Το μόνο κοινό
στοιχείο είναι εκείνοι που δικαίως πιστεύουν ότι η εμπορία άυλων προϊόντων και
υπηρεσιών διαφέρει στην πράξη από την εμπορία υλικών αγαθών.
Το πολιτιστικό μάρκετινγκ και η διαμόρφωση και μετάδοση της συμβολικής

ταυτότητας (branding) ενός οργανισμού, αποτελούν δύο απαραίτητα εργαλεία της
στρατηγικής επικοινωνίας του, για την προώθηση και προαγωγή του προς το κοινό.
Ως η πολιτιστική επικοινωνία αναφέρεται η ανταπόκριση, προσέλκυση και διατήρηση

του κοινού ενός οργανισμού, καθώς αυτό αποτελεί τη βασική προϋπόθεση της
λειτουργίας, της βιωσιμότητας και της ανάπτυξής του. Ένα μουσείο,ως ενεργός
οργανισμός, οφείλει να καθορίζει την αποστολή, το όραμα και τους στόχους του και
να ακολουθεί τις απαραίτητες δράσεις και στρατηγικές για την εκπλήρωσή τους. Στα
δεδομένα των πολιτιστικών οργανισμών, αυτοί οι στόχοι πρωτίστως αφορούν τις
αρχές της κοινωνικής, εκπαιδευτικής και πολιτιστικής προσφοράς και ενίσχυσης.
Διαμέσου της στρατηγικής της πολιτιστικής επικοινωνίας προσφέρεται μια
Δ.ΥΠ.Α.

ολοκληρωμένη διαδικασία διοίκησης, διαχείρισης και οργάνωσης ενός οργανισμού, η

οποία θα παρέχει τις κατάλληλες προοπτικές, αλλά και τους απαραίτητους πόρους,
ανθρώπινους και οικονομικούς, για την ανάπτυξή του. (Αλεξανδράκη , 2017)
Υπάρχουν πολλά από τα εκπαιδευτικά προγράμματα «Marketing Πολιτιστικού

Τουρισμού» που φιλοδοξούν να διαδώσουν τα οφέλη των πολιτιστικών και
τουριστικών δικτύων με στόχο τις συνέργειες όλων των φορέων (ιδιωτικών και
δημοσίων), προκειμένου να δημιουργηθούν νέα περιεχόμενα και νέοι τουριστικοί
προορισμοί με έμφαση στο πολιτιστικό απόθεμα. Αναδεικνύοντας συνολικά
πολιτιστικά τοπία με άξονα το φυσικό περιβάλλον, την ιστορία, τη μνήμη, την
αρχαιολογία και τη νεότερη δραστηριοποίηση των κατοίκων, προβάλλεται τουριστικά
μια περιοχή. Χρησιμοποιώντας σύγχρονα εργαλεία επικοινωνίας και προώθησης του
Μάρκετινγκ, Νέα Μέσα και Νέες τεχνολογίες μπορεί να υπάρξει συνεργασία των δύο
τομέων -Πολιτισμού και Μάρκετινγκ- προκειμένου να δικτυωθούν πολιτιστικά και
τουριστικά αναξιοποίητες περιοχές, να προσελκύσουν πολλαπλά οφέλη με σκοπό το
οικονομικό κέρδος, την εκπαίδευση, τον τουρισμό και την διάδοση του Ελληνικού
πολιτισμού.. τουριστικοί οργανισμοί. (Αλεξανδράκη , 2017)
Οι ειδικοί που αναλαμβάνουν το τουριστικό μάρκετινγκ είναι σε θέση και μπορούν να

σχεδιάσουν καλύτερα τόσο το μάρκετινγκ όσο και την πολιτική γύρω από αυτό
γνωρίζοντας ότι ο ρόλος των ατομικών κινήτρων των τουριστών επηρεάζεται από τα
χαρακτηριστικά του προορισμού δηλαδή την απόσταση που θα διανύσουν και την
τιμή που θα πληρώσουν.
Η έρευνα που πραγματοποιήθηκε το 2006 από τους Nicolau & Mas αναφέρει ότι οι
δημόσιοι και ιδιωτικοί μάνατζερ ,στα άτομα που δεν προτίθενται να ταξιδέψουν πολύ
μακριά και γενικά θέλουν ηρεμία, προτείνουν ήρεμους τουριστικούς προορισμούς σε
αρκετά κοντινές αποστάσεις, ενώ στα άτομα που θέλουν να ταξιδέψουν μακριά
προωθούν προορισμούς με πολύ καλό κλίμα, μέρη εξωτικά και διαφορετική
κουλτούρα των ανθρώπων που ζουν εκεί. Όσον αφορά την τιμή όμως οι τουρίστες ή
επισκέπτες που ενδιαφέρονται να γνωρίσουν νέους πολιτισμούς και νέους
Δ.ΥΠ.Α.

προορισμούς είναι πρόθυμοι να πληρώσουν πολύ περισσότερα σε σχέση με αυτούς

που αναζητούν ένα καλό κλίμα. Πολλές ειδικότητες που εργάζονται στον χώρο του
πολιτισμού, αναλαμβάνουν να διαφημίσουν το πολιτιστικό προϊόν για το οποίο είναι
υπεύθυνοι, όπως εκπαιδευτικά προγράμματα, εκθέσεις, διαγωνισμοί, φεστιβάλ και
λοιπές δράσεις. Οι σπουδαστές των οποίων διδάσκεται η χρήση του marketing στον
πολιτισμό ενισχύουν τις γνώσεις τους ώστε να μπορούν να σχεδιάζουν και να
προτείνουν στρατηγικές για την προώθηση ενός Project.
Η διερεύνηση και κριτική προσέγγιση των τομέων του πολιτιστικού μάρκετινγκ και της
συμβολικής ταυτότητας (branding) των μουσείων των εικαστικών τεχνών της χώρας
διαμέσου του ευρύτερου πλαισίου της διεθνούς εμπειρίας της πολιτιστικής
επικοινωνίας, αποσκοπεί στην ανάδειξη αυτών των μέσων για την ανάπτυξη του
πολιτιστικού τομέα, με βάση τα σύγχρονα δεδομένα της πολιτιστικής διαχείρισης και
προώθησης.
Οι τουρίστες είναι ευαίσθητοι στις πολιτισμικές διαφορές και δεν είναι πάντα ικανοί
και έτοιμοι μπουν σε ένα νέο διαφορετικό περιβάλλον διακοπών, το οποίο
ενδεχομένως να τους επιφέρει ένα πολιτισμικό σοκ. Πολύ συχνά μάλιστα, τα άτομα
με ειδικές ανάγκες αντιμετωπίζουν πάρα πολλά προβλήματα και έχουν συχνά
περιορισμένες επιλογές και πολλά προβλήματα πρόσβασης, σε υπηρεσίες και
προϊόντα ενώ πολλές φορές πιέζονται να δεχτούν πιο ακριβές τιμές από τα άλλα
άτομα στο γκρουπ. Σε αυτό το κομμάτι παίζει ρόλο και το γεγονός της δυσκολίας της
υγείας που δεν βοηθά στο θέμα της σύγκρισης τιμών.Για να έχουν παρέα αρκετά
συχνά αναγκάζονται να κάνουν πολλούς συμβιβασμούς που αφορούν τον
προορισμό, την διαδικασία, το διάστημα και την ημερομηνία του ταξιδιού. Όλοι αυτοί
οι παράγοντες δεν βοηθούν και μα οδηγούν στο γεγονός πως οι συγκεκριμένη
κατηγορία ατόμων μειώνει τη συχνότητα που μπορούν να ταξιδεύουν (Kwai-sang
Yau, McKercher & Packer, 2004).
Οι κοινωνίες πρέπει να εκπαιδευτούν σε θέματα που αφορούν τον τουρισμό, πρέπει

να μπορούν να αποδεχθούν τον τουρίστα όπως είναι χωρίς να επηρεάζονται και να
Δ.ΥΠ.Α.

αλλάζουν την δική τους κοινωνική δομή. Η ανησυχία αυτή δεν είναι θέμα μόνο της
τωρινής δεκαετίας, υπάρχει και απασχολεί πολύ τους ερευνητές εδώ και πάρα πολλά
χρόνια, ξεκίνησε να υφίστανται όταν έπρεπε να διαχωριστούν τα οφέλη του
τουρισμού τόσο στην τοπική κοινωνία όσο και στους ξένους και διεθνείς πράκτορες..
Τα τοπικά προβλήματα κάθε κοινωνίας που αφορούν την παραγωγή και ανάπτυξη
είναι λίγα απέναντι στην διαμάχη που καλείται και δίνεται για πρόσβαση στην
τουριστική αγορά και στις εξαγωγές (Cohen, 2001).
Ένας τομέας που θα μπορούσε να στηριχθεί και να δουλέψει το μάρκετινγκ

τουρισμού είναι ο τομέας της εκπαίδευσης των εργαζομένων σε όλους τους τομείς
αλλά κυρίως στη σχέση αυτή των εργαζομένων με τους τουρίστες που μπορεί να
αξιολογηθεί με την ενσυναίσθηση, που πρέπει να δείχνουν οι εργαζόμενοι στον
τομέα και η οποία αντιπροσωπεύει μία από τις πέντε κύριες διαστάσεις της ποιότητας
υπηρεσιών. Ειδική σημασία μέσω της ποιότητας υπηρεσιών που συνάδει βεβαίως με
την ικανοποίηση του τουρίστα αποτελεί ο τομέας άνθρωπος και δει ο εργαζόμενος
στον τομέα τουρισμού και μετέπειτα σημασία δίδεται σε άλλες υπηρεσίες όπως είναι
τα υλικά στοιχεία, η ταχύτητα, η αξιοπιστία, η οργάνωση, η ασφάλεια και η
ανταπόκριση σε πολλούς τομείς υπηρεσιών. Στην περίπτωση αυτή η ενσυναίσθηση
περιγράφεται ως η φροντίδα και η εξατομικευμένη προσοχή προς τους
πελάτες/τουρίστες
8.3.6 Στρατηγική Μάρκετινγκ και Στρατηγικές Προώθησης
Η στρατηγική μάρκετινγκ εκφράζει τη συνολική στρατηγική μιας επιχείρησης από την

άποψη του μάρκετινγκ. Αυτό αποτελείται από ένα σύνολο κατευθυντήριων γραμμών,
που σχετίζονται κυρίως με: 1) Την κατεύθυνση των επιχειρηματικών δραστηριοτήτων
της εταιρείας (επιλογή αγορών και προϊόντων). 2) Τα μέσα που θα χρησιμοποιήσει η
εταιρεία για να διατηρήσει ή να βελτιώσει την ανταγωνιστική της θέση στην αγορά. 3)
Να διαθέτει και να χρησιμοποιεί τους πόρους που διαθέτει (ταμεία, στελέχη κ.λπ.) με
Δ.ΥΠ.Α.

τον πιο αποτελεσματικό τρόπο για την επίτευξη των στόχων μάρκετινγκ. Η
στρατηγική μάρκετινγκ πρέπει να είναι σαφής, γιατί τότε η συνεργασία μεταξύ των
μελών της επιχείρησης είναι πιο στενή, έτσι ώστε να διασφαλίζεται η επιτυχία. Μια
τέτοια συνεργασία βασίζεται πάντα στην ανάγκη επίτευξης κοινών στόχων.
Η συλλογική προσπάθεια για την επίτευξη αυτών των κοινών στόχων γίνεται
κατανοητό σε ένα ταχέως μεταβαλλόμενο περιβάλλον. Χωρίς μια σαφή στρατηγική,
το αποτέλεσμα θα είναι σύγκρουση μεταξύ των μελών της ομάδας, καθώς τα μέλη
της ομάδας αναγκάζονται να αυτοσχεδιάσουν και να υιοθετήσουν αντικρουόμενες
προσεγγίσεις στη δράση. Οι στρατηγικές επιλογές που μπορεί να κάνει μια
επιχείρηση εξαρτώνται από τους συγκεκριμένους στόχους της.
Ωστόσο, ανεξάρτητα από τις επιλογές της κάθε εταιρείας, τα βασικά στοιχεία που
συνθέτουν τη στρατηγική και το μάρκετινγκ παραμένουν κοινά, ως εξής:
1) Προσδιορισμός της περιοχής δράσης. Δηλαδή την αγορά στην οποία θέλει να
δραστηριοποιηθεί η εταιρεία. Για παράδειγμα, η εταιρεία έχει τοποθετήσει τις
δραστηριότητές της στον τομέα των ειδών μπαρ και ποτών.
2) Κοινό = Στόχος: Το βαρύ ποτό που προσφέρει ο έμπορος απευθύνεται κυρίως σε
πελάτες ηλικίας 18-50 ετών, ενώ ο χυμός και η μπύρα (διάφοροι) απευθύνονται σε
πελάτες κάτω των 18 ετών και σε πελάτες διαφόρων νοοτροπιών αντίστοιχα.
3) Προσδιορισμός της πηγής της εργασίας. Για παράδειγμα, οι πωλήσεις ενός
προϊόντος που αναζητά η εταιρεία θα προέρχονται από την αύξηση των πελατών
που απομακρύνονται από τον ανταγωνισμό ή από την αύξηση της συχνότητας
χρήσης του προϊόντος.
4) Ποιότητα πολιτικής προϊόντων, ιδέα, τοποθέτηση, φαντασία κ.λπ.
5) Η πολιτική κατανομής ισοδυναμεί με ανταγωνισμό, χαμηλότερο, υψηλότερο κ.λπ.
6) Πολιτική διανομής Επιλογή δικτύου διανομής, γεωγραφική κάλυψη κ.λπ.
7) Διαφημίσεις πολιτικής προπαγάνδας, προωθητικές ενέργειες, δημοσιότητα κ.λπ.
Δ.ΥΠ.Α.

Τέλος, πρέπει να τονιστεί ότι μια στρατηγική μάρκετινγκ είναι μακροπρόθεσμη,

επομένως πρέπει να παραμείνει ίδια, η μόνη φορά που θα αλλάξει είναι όταν την
υπαγορεύουν σοβαροί λόγοι.
Οι συχνές στρατηγικές αλλαγές κάθε χρόνο δημιουργούν τεράστια σύγχυση μεταξύ

των στελεχών επιχειρήσεων καθώς κανείς δεν γνωρίζει ποια στρατηγική είναι σωστή,
με αποτέλεσμα να αγνοείται η στρατηγική και να εφαρμόζεται εκ νέου ο
αυτοσχεδιασμός με σοβαρές συνέπειες αποτυχία στην επιχείρηση.
Αφού προσδιορίσετε τους συνολικούς στόχους μάρκετινγκ και αναπτύξετε τη

στρατηγική σας, μπορείτε να αρχίσετε να αναπτύσσετε μεμονωμένες στρατηγικές για
κάθε τμήμα της αγοράς. Μόλις ολοκληρωθεί αυτή η διαδικασία, τα στελέχη της
εταιρείας μπορούν να αρχίσουν να αναπτύσσουν σχέδια δράσης ανά τμήμα. Αν
συγκεντρώσουμε όλα αυτά τα επιμέρους προγράμματα, αποτελεί και αποτελεί το
κεντρικό πρόγραμμα δράσης της επιχείρησης στον τομέα του μάρκετινγκ. Όλα τα
άλλα σχέδια λειτουργίας της εταιρείας, όπως παραγωγή, αγορά, προσωπικός
οικονομικός προγραμματισμός κ.λπ., βασίζονται σε αυτό.
Ένα σημαντικό κομμάτι της στρατηγικής μια επιχείρησης/οργανισμού αποτελεί η

προώθηση. Η προώθηση αφορά «τη διακίνηση πληροφοριών μεταξύ του πωλητή και
του πιθανού αγοραστή, έτσι ώστε να επηρεάσει νοοτροπίες και συμπεριφορές»
(W.D. Perreault, J.P. Cannon, E.J. McCarthy, 2012:360).
Σκοπός της προώθησης είναι να στοχεύει σε συγκεκριμένη αγορά στόχο, να

συμβαδίζει με τις υπόλοιπες μεταβλητές του μάρκετινγκ και να ισχυροποιεί τη
διαφοροποίηση και τη θέση της εκάστοτε επιχείρησης. Κατά τον S.C. Jain,
(2000:485), υπάρχουν τρεις βασικές στρατηγικές προώθησης που χρησιμοποιούνται
κατά το στρατηγικό σχεδιασμό και είναι οι εξής: «η διαφήμιση, όπου εδώ
περιλαμβάνεται η επικοινωνία που αναπτύσσεται μέσω των ΜΜΕ, η προσωπική
πώληση, η οποία αναφέρεται στην πρόσωπο με πρόσωπο αλληλεπίδραση με τον
Δ.ΥΠ.Α.

πελάτη και η προώθηση πώλησης, όπου αφορά διάφορες δραστηριότητες όπως η

δειγματοληψία, η επίδειξη, οι διαγωνισμοί και άλλα». ( Γεωργίτση , 2019)
Ο τομέας της προώθησης περιλαμβάνει αρκετές μεθόδους που μπορεί να

χρησιμοποιήσει μια επιχείρηση. Κατά τους W.D. Perreault, J.P. Cannon, E.J.
McCarthy, (2012:361-362) σημαντικές προωθητικές μέθοδοι είναι: η προσωπική
πώληση όπως έχει ήδη αναφερθεί και από τον S.C. Jain και η μαζική πώληση, όπου
αναφέρεται στην ταυτόχρονη επικοινωνία με ένα μεγάλο πλήθος πιθανών πελατών.
Μια κύρια μορφή μαζικής επικοινωνίας αποτελεί η διαφήμιση όπου ορίζεται ως «κάθε
πληρωμένη μορφή μη προσωπικής παρουσίασης ιδεών, αγαθών ή υπηρεσιών από
κάποιο αναγνωρίσιμο εισηγητή» (W.D. Perreault, J.P. Cannon, E.J. McCarthy, 2012:
361-362). Υπάρχει και η μέθοδος της δημοσιότητας, η οποία διαφοροποιείται καθώς
περιλαμβάνει κάθε μη πληρωμένη μορφή μη προσωπικής παρουσίασης ιδεών,
αγαθών, υπηρεσιών και αντιλήψεων. Κάθε μια από τις παραπάνω προωθητικές
μεθόδους εξαρτάται από τους λεγόμενους «στόχους της προώθησης». Οι στόχοι της
προώθησης είναι τρεις: ο στόχος της ενημέρωσης, της πειθούς και της υπενθύμισης.
( Γεωργίτση , 2019)
Η ενημέρωση και η πειθώ θεωρούνται σημαντικές καθώς είναι σε θέση να ασκήσουν

κάποιου είδους επιρροή στη στάση ενός εν δυνάμει πελάτη για ένα προϊόν/υπηρεσία,
με σκοπό να τον πείσουν να το επιλέξει. Ενώ, η υπενθύμιση έχει ως στόχο να
επαναφέρει στη μνήμη του πελάτη την θετική εμπειρία που είχε από κάποιο
προϊόν/υπηρεσία και έτσι να επιβεβαιώσει την επιλογή του. Κρίνεται αναγκαίο να
αναφερθεί σε αυτό το σημείο και το λεγόμενο μοντέλο «AIDA», το οποίο συνδέεται
κατάλληλα με τους προωθητικούς στόχους και την προωθητική διαδικασία. (
Γεωργίτση , 2019)
Το συγκεκριμένο μοντέλο περιλαμβάνει τέσσερις προωθητικές ενέργειες από τις

οποίες προέρχονται και τα αρχικά του, την προσέλκυση της προσοχής (Attention),
κατά την οποία προσελκύεται η προσοχή του πιθανού πελάτη μέσω της παροχής
διάφορων πληροφοριών για το εκάστοτε προϊόν ή υπηρεσία, τη διατήρηση του
Δ.ΥΠ.Α.

ενδιαφέροντος (Interest), όπου περιλαμβάνει την επικοινωνία με τον πελάτη

αποσκοπώντας στη διατήρηση του ενδιαφέροντός του για ένα προϊόν/υπηρεσία. Την
αφύπνιση της επιθυμίας (Desire), η οποία επιδρά στη διαδικασία της αξιολόγησης και
την επίτευξη δράσης (Αction), η οποία έχει ως σκοπό να οδηγήσει τον εν δυνάμει
πελάτη στην απόφαση της δοκιμής και μέσω αυτής στην πραγματοποίηση της
τελικής αγοραστικής απόφασης. Επομένως, η προώθηση αποτελεί μία συνεχή
διαδικασία όπου έχει ως στόχο την ανάπτυξη και την επιβεβαίωση μιας σχεδόν
μόνιμης σχέσης με τον καταναλωτή, αλλά και την πραγματοποίηση
επαναλαμβανόμενων αγορών (D.A. Griffith, A. Chandra, J.K. Ryans, 2003)
Οι εναλλακτικές μορφές τουρισμού στην Ελλάδα, την Ευρώπη και τον κόσμο
λαμβάνει ιδιαίτερο ενδιαφέρον και παρουσιάζει αυξητική τάση. Για του λόγους αυτούς
επιβάλλεται να δοθεί προσοχή στις επιπτώσεις του οικοτρουρισμού και να γίνουν
στρατηγικές προσεγγίσεις marketing για την εξισορρόπηση των επιδράσεων.
Τα περιβαλλοντικά προβλήματα που προκαλεί η έντονη τουριστική ανάπτυξη, ιδίως

στις παράκτιες περιοχές, είναι παρόμοια σε όλα τα μεσογειακά κράτη της
Ευρωπαϊκής Ένωσης. Παρόμοιες είναι και οι πολιτικές που εφαρμόζονται, όπως π.χ.
η δημιουργία υποδομών συλλογής και καθαρισμού των υγρών αποβλήτων, η
εξάπλωση της χρήσης φιλικών τεχνολογιών προς το περιβάλλον κλπ. Η διαφορά της
Ελλάδας από τα άλλα κράτη – μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όπως είναι η Ιταλία
και η Ισπανία, δεν έγκειται τόσο στην ουσία και την αποτελεσματικότητα της πολιτικής
που εφαρμόζεται, αλλά στο γεγονός ότι στην ελληνική περίπτωση η έκταση των
φυσικών πόρων σε σύγκριση με την έως τώρα τουριστική ανάπτυξη, ιδίως ως προς
το μήκος των ακτών, είναι πολύ μεγαλύτερη. (Ράπτη , 2010)
Οι παραγωγικές και οι περισσότερες από τις καταναλωτικές δραστηριότητες έχουν

σημαντικές άμεσες ή έμμεσες επιπτώσεις στο περιβάλλον. Η ένταση και η
σοβαρότητα των επιπτώσεων αυτών, είναι κυρίως συνάρτηση του είδους της
δραστηριότητας, της έκτασής της και της συγκέντρωσής της στο χώρο. Σε γενικές
γραμμές οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις είναι εντονότερες και ενίοτε λαμβάνουν
ευρύτερες διασυνοριακές ή ακόμη και πλανητικές διαστάσεις. Οι δραστηριότητες
αυτές που προκαλούν σοβαρές επιπτώσεις είναι:
Δ.ΥΠ.Α.

1. Η παραγωγή ενέργειας και οι μεταφορές, λόγω της μεγάλης έκτασης των καύσεων
που συνεπάγονται.
2. Η βαριά βιομηχανία, λόγω των καύσεων που συνεπάγεται αλλά και των ποικίλων
επικίνδυνων αποβλήτων που παράγει.
3. Η γεωργία, λόγω των μεγάλων αναγκών της σε άρδευση, της μεγάλης έκτασης στη
χρήση χημικών ουσιών που αφήνουν επιβλαβή ή επικίνδυνα κατάλοιπα στους
αποδέκτες, ,καθώς και της κατάληψης εκτάσεων ή βιοτόπων, η οποία θέτει σε
κίνδυνο την επιβίωση της χλωρίδας και της πανίδας.
4. Τα μεγάλα αστικά κέντρα, λόγω των μεγάλων συγκεντρώσεων ρύπων και

αποβλήτων, που δημιουργεί η λειτουργία τους. (Ράπτη , 2010)
Σε παγκόσμιο επίπεδο, η σοβαρότερη διάσταση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων

των τουριστικών δραστηριοτήτων, συνδέεται με τις μετακινήσεις προς και από τους
τόπους προορισμού και όχι με την παραμονή εκεί. Μάλιστα, το μεγαλύτερο μέρος
των μετακινήσεων αυτών πραγματοποιείται με μεταφορικά μέσα λιγότερο φιλικά
προς το περιβάλλον, με την έννοια, ότι μεταξύ άλλων, συνεπάγονται μεγαλύτερες
καύσεις ανά άνθρωπο ανά χιλιόμετρο, δηλαδή με το ιδιωτικό αυτοκίνητο και το
αεροπλάνο. Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Αρχή Περιβάλλοντος, το 2000 το 78% των
ευρωπαίων που ταξίδεψαν για πολυήμερες διακοπές χρησιμοποίησαν ιδιωτικό
αυτοκίνητο, το 16% αεροπλάνο και μόνο το 5% και 1% τρένο ή θαλάσσιο μέσο
αντίστοιχα. Σύμφωνα με άλλες εκτιμήσεις για την Ευρωπαϊκή Ένωση ως σύνολο, το
ήμισυ της κατανάλωσης ενέργειας για επιβατικές μεταφορές και το 11% της
συνολικής κατανάλωσης ενέργειας για μεταφορές όλων των ειδών, ανάγεται στον
Τουρισμό¨.
Ειδικότερα, για τη Γαλλία εκτιμήθηκε ότι το 5% - 7% των εκπομπών αερίων

θερμοκηπίου ανάγεται στις τουριστικές μετακινήσεις. Στην Ελλάδα η τουριστική
ανάπτυξη δεν ενοχοποιείται για τη διάσταση αυτή του προβλήματος, με την έννοια ότι
η διεθνής τουριστική κίνηση δεν μπορεί να επηρεάσει ουσιωδώς, τις εξελίξεις στον
ελληνικό τουρισμό και την ελληνική τουριστική πολιτική. Ακόμη και αν υποθέσουμε
ότι η Ελλάδα ασκούσε περιοριστική πολιτική για την τουριστική ανάπτυξη, για να
Δ.ΥΠ.Α.

περιοριστούν αντίστοιχα οι καύσεις και τα λοιπά δυσμενή για το περιβάλλον

φαινόμενα που συνδέονται με τη μετακίνηση των τουριστών, είναι πρακτικά αβέβαιο
ότι άλλες χώρες θα έσπευδαν να ικανοποιήσουν τη ζήτηση που εμείς θα αφήναμε
ανικανοποίητη, λειτουργώντας ζημιογόνος για τη χώρα και για το περιβάλλον.
Οι τουριστικές δραστηριότητες όταν αφήνονται να αναπτυχθούν χωρίς να

λαμβάνονται τα απαραίτητα μέτρα προστασίας του περιβάλλοντος στους χώρους και
τις περιοχές προορισμού, μπορούν να προκαλέσουν σοβαρές βλάβες σε αυτό.
Οι βλάβες αυτές, εκτός από το δυσμενές περιβαλλοντικό αποτέλεσμα που μπορούν

να επιφέρουν, ζημιώνουν ευθέως και την τουριστική δραστηριότητα, επειδή η
σώρευση περιβαλλοντικών προβλημάτων ασκεί δυσμενή επιρροή στις προτιμήσεις
των επισκεπτών, περιορίζοντας με τον τρόπο αυτό τη ζήτηση.
Σε γενικές γραμμές οι κυριότεροι τρόποι με τους οποίους η τουριστική ανάπτυξη

μπορεί να βλάψει το περιβάλλον στους τόπους τουριστικού προορισμού, ιδίως στη
λεκάνη της Μεσογείου, είναι οι εξής:
• Η υπεράντληση ύδατος, όταν η συγκέντρωση επισκεπτών σε μια περιοχή και η

ικανοποίηση των αναγκών τους σε πόσιμο νερό, για πισίνες, για την άρδευση
γηπέδων golf κλπ. υπερβαίνει τις δυνατότητες φυσικής αναπλήρωσης των
αποθεμάτων των φορέων για τους οποίου πρόκειται.
• Η μόλυνση ή η χειροτέρευση της ποιότητας των υδάτων των αποδεκτών, όταν οι

δυνατότητες για την κατάλληλη επεξεργασία των υγρών αποβλήτων σε σύγκριση με
τον όγκο και τα λοιπά χαρακτηριστικά τους, δεν επαρκούν. Οι κίνδυνοι μόλυνσης ή
υποβάθμισης του περιβάλλοντος λόγω ελλείψεων ή αδυναμιών στο σύστημα
διαχείρισης στερεών αποβλήτων από τουριστικές δραστηριότητες.
• Απώλεια ή υποβάθμιση παραλιακών κυρίως βιοτόπων, δυσμενείς επιπτώσεις από

την άποψη της επιβίωσης μορφών ζωής του ζωικού ή φυτικού βασιλείου και απώλεια
πρασίνου.
• Παράνομη ή ανεξέλεγκτη δόμηση, που οδηγεί σε υποβάθμιση του φυσικού και

δομημένου περιβάλλοντος και της αισθητικής του στάθμης.
Δ.ΥΠ.Α.

• Η δημιουργία εποχικής κυκλοφοριακής συμφόρησης και η συναφής δημιουργία

αναγκών για νέα έργα συγκοινωνιακής και μεταφορικής υποδομής, τα οποία μερικές
φορές χωροθετούνται με τρόπο που οδηγεί σε υποβάθμιση περιβαλλοντικά
ευαίσθητων περιοχών.
• Η εγκατάλειψη άλλων μορφών παραγωγικών δραστηριοτήτων, κυρίως στη

γεωργία, που οδηγούν σε υποβάθμιση της ποιότητας του φυσικού
περιβάλλοντος. (Ράπτη , 2010)
Η ικανοποίηση των τουριστικών αναγκών που προκύπτουν από την τουριστική

ανάπτυξη αποκτά ιδιαίτερη σημασία για τη χώρα μας, επειδή πολλές από τις
νησιωτικές μας περιοχές είναι συγκριτικά άνυδρες, ιδίως κατά την τουριστική
περίοδο. Το πρόβλημα αντιμετωπίζεται με τη μεταφορά ύδατος με υδροφόρα σκάφη,
από άλλες λιγότερο φτωχές (σε νερό) περιοχές της χώρας. Το κόστος της μεταφοράς
όμως είναι αρκετά μεγάλο, ενώ επίσης υπάρχει και η σημαντική επιβάρυνση του
περιβάλλοντος με την εκτέλεση έργων υποδομής για την συλλογή και μεταφορά των
υδάτων αυτών.
Στο βαθμό που συντελείται υπεράντληση ελλοχεύει ο σοβαρός κίνδυνος

υφαλμύρωσης, η οποία σε αρκετές περιπτώσεις είναι μη αναστρέψιμη ή δυσκόλως
αναστρέψιμη. Με την περαιτέρω ανάπτυξη του τουρισμού στη χώρα μας, ιδίως αν
καταστεί εφικτό να αυξηθεί το μερίδιο των τουριστικών υπηρεσιών υψηλότερης
στάθμης, όπως επιδιώκεται, το πρόβλημα μπορεί να οξυνθεί. Τα τελευταία χρόνια η
κατά διανυκτέρευση κατανάλωση ύδατος σε ξενοδοχειακές μονάδες πολυτελείας,
ήταν της τάξεως των 450 λίτρων, έναντι μέσης ημερήσιας κατά κεφαλήν
κατανάλωσης για την χώρα μας που είναι 300 λίτρα. Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να
υπάρχει κατά το σχεδιασμό της ανάπτυξης, ώστε να αποφεύγονται ή να
περιορίζονται οι ιδιαίτερα υδατοβόρες χρήσεις (γήπεδα golf, πισίνες κλπ.), σε
περιοχές όπου οι παροχές των υδροφορέων είναι περιορισμένες.
Ένας άλλος τρόπος περιορισμού των συνεπειών της ανάπτυξης μορφών τουρισμού
ή χρήσεων με αυξημένες ανάγκες σε ποσότητες νερού, είναι η χρήση ποσοτήτων
από ανακύκλωση (άρδευση γκαζόν, γήπεδα golf). Από την άποψη του καθαρισμού
των λυμάτων στη χώρα μας, έχει σημειωθεί σημαντική πρόοδος, χάριν στις
Δ.ΥΠ.Α.

εκτεταμένες επενδύσεις που έχουν γίνει και γίνονται για την επεξεργασία υγρών
αποβλήτων, μέσω συγχρηματοδοτούμενων προγραμμάτων. Με τη συνέχιση της
προσπάθειας στον τομέα αυτό, μπορεί η Ελλάδα να φτάσει σε σημείο καμία από τις
ακτές της να μην κρίνεται ακατάλληλη ή μειωμένης καταλληλότητας για κολύμβηση,
σε ότι αφορά την ποιότητα των υδάτων. (Ράπτη , 2010)
Ανάλογη πρόοδος με αυτή της Ελλάδος πραγματοποιήθηκε και σε άλλες χώρες

μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ιδίως στην περιοχή της Μεσογείου. Αναφορικά με τα
στερεά απόβλητα, η πρόοδος που έχει σημειωθεί στην Ελλάδα είναι συγκριτικά
μικρότερη και αυτό παρά το γεγονός ότι, σε σύγκριση με τα υγρά απόβλητα, τα
απαιτούμενα κονδύλια για την υλοποίηση των έργων είναι συγκριτικά μικρότερα. Η
αποτυχία οφείλεται από την μια πλευρά σε οργανωτικούς λόγους και από την άλλη
στις αντιδράσεις των τοπικών κοινωνιών, μιας και θεωρείται ότι η ύπαρξη τέτοιων
εγκαταστάσεων υποβαθμίζει και αλλοιώνει την περιοχή τους. Το αποτέλεσμα που
προκαλείται είναι επεισόδια ανάφλεξης σε χωματερές, δυσοσμία και άλλα συναφή
προβλήματα, εξαιτίας των οποίων η Ελλάδα, εγκαλείται διοικητικά ή και δικαστικά
στο επίπεδο των ευρωπαϊκών θεσμών.
Η τουριστική ανάπτυξη, ιδίως στις περιοχές με τις μεγαλύτερες συγκεντρώσεις

τουριστών, οδήγησε σε υποβάθμιση των περιβαλλοντικών συνθηκών, ειδικότερα σε
περισσότερο εύθραυστα οικοσυστήματα, σε όλες τις μεσογειακές χώρες – μέλη της
Ευρωπαϊκής Ένωσης. Για παράδειγμα, στην Ισπανία έχουν εισαχθεί ξένα είδη
χλωρίδας ή πανίδας σε προστατευόμενες περιοχές, με συνέπεια να δημιουργούνται
κίνδυνοι για την οικολογική τους ισορροπία. Σε άλλες περιοχές η στενή γειτνίαση
κέντρων τουριστικής ανάπτυξης με προστατευόμενους βιοτόπους ή υγροτόπους,
διαταράσσει τη λειτουργία τους ως καταφύγιων άγριας πανίδας. Τόσο για την
αποκατάσταση των περιβαλλοντικών συνθηκών σε ευαίσθητα οικοσυστήματα, όσο
και για τη διατήρηση περιβαλλοντικών πόρων που μπορεί να αποτελέσουν πόλους
έλξης για οικολογικό τουρισμό, λαμβάνονται και σε άλλες χώρες μέλη της
Ευρωπαϊκής Ένωσης μέτρα παρόμοια με αυτά που λαμβάνει η Ελλάδα.
Η παράνομη ή η ανεξέλεγκτη δόμηση, τόσο σε τουριστικές περιοχές όσο και αλλού,

αποτέλεσε και αποτελεί οξύ πρόβλημα στην Ελλάδα για λόγους που συνδέονται με
Δ.ΥΠ.Α.

το στάδιο της ανάπτυξης, τη νοοτροπία αλλά και τις ατυχείς επιλογές από την πλευρά
των αρχών, σε ότι αφορά τη ρύθμιση του φαινομένου. Το φαινόμενο έχει επηρεάσει
δυσμενώς την ποιότητα και την αισθητική του δομημένου αλλά και του φυσικού
περιβάλλοντος στις περιοχές όπου έχει λάβει λάβει έκταση και έχει οδηγήσει σε πολύ
δύσκολα αναστρέψιμες καταστάσεις. Οι βλάβες όμως αυτές συνδέονται σε μικρό
βαθμό με την τουριστική δραστηριότητα. Μερικές φορές μπορεί να εκδηλώνονται σε
γειτνίαση με τουριστικές περιοχές, αλλά οφείλονται κυρίως στην άναρχη δόμηση για
παραθεριστικές (εξοχικές) κατοικίες. Αν και το κομμάτι αυτό των εξοχικών κατοικιών
δεν αποτελεί αντικείμενο της μελέτης μας, εντούτοις θα πρέπει να αναφέρουμε ότι, η
Ελλάδα σε σύγκριση με τις υπόλοιπες περιοχές της Ευρωπαϊκής Ένωσης, βρίσκεται
στην υψηλότερη θέση σε σύγκριση με τον αριθμό των νοικοκυριών που υπάρχουν.
Σε αυτό έχει συντελέσει, εκτός της νοοτροπίας, των εμπειριών και των προτιμήσεων,
το γεγονός ότι οι κάτοικοι των ελληνικών πόλεων δεν έχουν έντονη την αίσθηση της
ποιότητας του δομημένου περιβάλλοντος. Για το λόγο αυτό αναζητούν διέξοδο στην
απόκτηση εξοχικής κατοικίας, εκεί όπου οι συνθήκες από την άποψη αυτή
θεωρούνται καλύτερες.
Οι ανάγκες που προέρχονται από την τουριστική ανάπτυξη για επέκταση των έργων
υποδομής, δημιουργούν πιέσεις για απόδοση σε νέες χρήσεις εκτάσεων, οι οποίες
από περιβαλλοντική άποψη, σε μερικές περιπτώσεις, δεν προσφέρονται. Στις
περιπτώσεις αυτές είτε πρέπει να αναζητούνται άλλες λύσεις είτε, όταν αυτό
χρειάζεται, να τίθενται φραγμοί στην περαιτέρω πύκνωση των τουριστικών
δραστηριοτήτων, σε περιοχές όπου ήδη το φαινόμενο έχει λάβει έκταση. Έχει
παρατηρηθεί ότι η συχνότητα των πυρκαγιών είναι μεγαλύτερη στις περιοχές με
πυκνή τουριστική δραστηριότητα. Αυτό εν μέρει είναι φυσικό λόγω, της πύκνωσης
των ανθρώπινων δραστηριοτήτων και της ανθρώπινης παρουσίας σε αυτές. Μπορεί
όμως κάποιες φορές να συνδέεται και με κακόβουλες ενέργειες που έχουν ως στόχο
την παράνομη μεταβολή των χρήσεων γης, προς αποκόμιση οικονομικού οφέλους.
Τέλος, ορισμένες παραδοσιακές οικονομικές δραστηριότητες, ιδιαίτερα στον
πρωτογενή τομέα, είχαν έμμεση ευεργετική επίδραση στο περιβάλλον. Η
εγκατάλειψή τους, λόγω της στροφής του εργατικού δυναμικού στις οικονομικά
Δ.ΥΠ.Α.

αποδοτικότερες τουριστικές δραστηριότητες προκαλεί περιβαλλοντικές βλάβες. Στην

Ελλάδα για παράδειγμα υπάρχει η ερήμωση πολλών νησιών. (Ράπτη , 2010)
Η Στρατηγική αποτελεί ένα σημαντικό κομμάτι σε μία επιχείρηση καθώς προσθέτει

ασφάλεια και εμπιστοσύνη ότι ακολουθείται μια προκαθορισμένη πορεία. Σε μια
επιχείρηση ή έναν οργανισμό η στρατηγική «είναι το πρότυπο των μεγάλων στόχων,
σκοπών ή των βασικών πολιτικών και των σχεδίων για την επίτευξη αυτών των
στόχων» (S.C.Jain, 2000:23). H στρατηγική παρέχει την ικανότητα αντίδρασης στην
επιχείρηση σε περίπτωση αλλαγών του περιβάλλοντος. Έτσι, υπάρχουν δυο ειδών
στρατηγικές, η εταιρική στρατηγική και η επιχειρησιακή στρατηγική. Η εταιρική
στρατηγική ασχολείται «με το συνδυασμό όλων των επιχειρηματικών
δραστηριοτήτων μιας επιχείρησης προς ένα γενικό στόχο» (S.C.Jain, 2000:23).
Ενώ, η επιχειρησιακή στρατηγική αφορά τον καθορισμό του ανταγωνισμού σε ένα
συγκεκριμένο κλάδο ή τμήμα της αγοράς. Έργο του εκάστοτε οργανισμού ή
επιχείρησης αποτελεί η διαμόρφωση στρατηγικών, έτσι ώστε να εστιάσει στις
προσπάθειες για την επίτευξη των στόχων του / της. Άρα, η στρατηγική αποτελεί
«μια μακροπρόθεσμη πορεία δράσης που έχει σχεδιαστεί για να προσφέρει μια
μοναδική εμπειρία στον πελάτη μέσω της επίτευξης των στόχων της επιχείρησης»
(G. Johnson, K. Scholes and R.C. Wittington, 2005:10). Κατά τους P. Kotler and G.
Armstrong (2014:70-71) για μια επιτυχημένη στρατηγική μάρκετινγκ, η εταιρεία θα
πρέπει να είναι σε θέση να απαντήσει σε δυο βασικά ερωτήματα. Αρχικά, ποιοι
πελάτες θα εξυπηρετούνται δηλαδή, σε ποια αγορά στόχο θα απευθύνεται και
δεύτερον, πως θα εξυπηρετούνται ορθότερα οι πελάτες. Απάντηση σε αυτά τα δυο
βασικά ερωτήματα αποτελεί η δημιουργία στρατηγικού σχεδιασμού καθώς και η
τμηματοποίηση της αγοράς (market segmentation).
Πιο συγκεκριμένα, η αγορά θα διαιρεθεί σε επιμέρους τμήματα πελατών και στην

εκάστοτε περίπτωση θα επιλέγεται το τμήμα που θα χρησιμοποιηθεί. Άρα, η εταιρεία
θα εφαρμόσει την πρακτική του λεγόμενου «στοχευμένου μάρκετινγκ» (target
marketing).
Δ.ΥΠ.Α.

Ο στρατηγικός σχεδιασμός που ακολουθεί μια επιχείρηση είναι ιδιαίτερα σημαντικός

καθώς μέσω αυτού μπορεί να πραγματοποιηθεί η κατανομή των πόρων της, καθώς
και η αξιοποίηση των ευκαιριών που διαθέτει στην αγορά. Αποτελεί, συνήθως μια
μακροπρόθεσμη διαδικασία όπου κατά τους J. Tanner και M. A. Raymond (2012:40)
περιλαμβάνει κάποια βασικά στοιχεία όπως: «τη διεξαγωγή ανάλυσης της
κατάστασης, την ανάπτυξη της αποστολής της επιχείρησης, τους στόχους, την
πρόταση αξίας και τις στρατηγικές». Γίνεται κατανοητό ότι μια επιχείρηση μέσω των
στρατηγικών της είναι σε θέση «να πραγματοποιήσει τους στόχους που έχει θέσει
αλλά και να διατηρήσει ένα ανταγωνιστικό πλεονέκτημα έναντι κάποιων άλλων
επιχειρήσεων» (J. Tanner and M. A. Raymond, 2012:40). Οι G. Drummond, J. Ensor
και R. Ashford (2008:12) θεωρούν «το μάρκετινγκ ως ένα βασικό παράγοντα της
στρατηγικής διότι, σε ένα στρατηγικό σχέδιο το μάρκετινγκ είναι σε θέση να
μετατρέψει τους εταιρικούς στόχους και την επιχειρηματική στρατηγική σε μια
ανταγωνιστική θέση εντός της αγοράς». Κατά τους P. Kotler and G. Armstrong
(2014:72), η στρατηγική μάρκετινγκ αποτελείται από τρία βασικά συστατικά τα οποία
αφορούν: «τη διερεύνηση του περιβάλλοντος της επιχείρησης και τον προσδιορισμό
των αναγκών του πελάτη, τη διενέργεια δραστηριοτήτων οι οποίες θα αποσκοπούν
στην επίτευξη πλεονεκτήματος έναντι των ανταγωνιστικών επιχειρήσεων και την
πραγματοποίηση συνδυασμού ενεργειών και προϊόντων για τους πελάτες».
Επομένως, για την επιτυχή πορεία μιας επιχείρησης θα πρέπει να υπάρχει ένας
αρμονικός συνδυασμός ανάμεσα στους πελάτες, τους ανταγωνιστές και τα εσωτερικά
θέματα της εκάστοτε επιχείρησης/οργανισμο (Γεωργίτση , 2009)
8.3.7 Διαδικασία σχεδιασμού του μάρκετινγκ
Μπορούμε να κάνουμε μια πιο λεπτομερή ανάλυση αναλύοντας το σχέδιο μάρκετινγκ

σε πέντε στάδια.
Στο πρώτο στάδιο της διαδικασίας προετοιμασίας του marketing plan γίνεται
διαγνωστική μελέτη του εταιρικού περιβάλλοντος και του ευρύτερου περιβάλλοντος
στο οποίο δραστηριοποιείται.
Δ.ΥΠ.Α.

Σε δεύτερο στάδιο, αξιολογήστε την ικανότητα της εταιρείας να εκμεταλλευτεί τις

επιχειρηματικές ευκαιρίες που υπάρχουν στο περιβάλλον και να αντιμετωπίσει τυχόν
επιχειρηματικά ζητήματα.
Στο τρίτο στάδιο του σχεδιασμού εντοπίζονται οι στόχοι και οι στρατηγικές

μάρκετινγκ, ενώ
Προετοιμάστε και αναπτύξτε ένα σχέδιο δράσης στη Φάση 4.
Τέλος, στην πέμπτη φάση γίνεται η υλοποίηση του προγράμματος, η εκτέλεσή του, η
παρακολούθηση της εξέλιξής του και στη συνέχεια ένα θέμα γίνεται ορατό και
αναθεωρείται τακτικά.
Marketing Plan
Το Marketing Plan (MP) είναι ένα σχέδιο (μια μελέτη), που υποδεικνύει τη στρατηγική
μάρκετινγκ, που θα πρέπει να ακολουθήσει – στην περίπτωση του δημόσιου τομέα –
ένας οργανισμός, καθώς και τις ενέργειες που συνιστούν τις ενδεδειγμένες σε κάθε
περίσταση πρακτικές μάρκετινγκ. Συντάσσεται συνήθως για τρία έτη και
περιλαμβάνει τις διαθέσιμες και δυνατές επιλογές, τόσο σε στρατηγικό, όσο και σε
επιχειρησιακό επίπεδο. Μεταξύ των διαθέσιμων αυτών επιλογών και με προσεκτική
έρευνα και μελέτη καθορίζεται η βέλτιστη στρατηγική, ώστε να επιτευχθούν τα
επιδιωκόμενα αποτελέσματα.
Περιεχόμενο ενός marketing Plan
Το περιεχόμενο ενός τυπικού ΜΡ που επιθυμεί να στηρίξει έναν προορισμό. Πρέπει

να εξασφαλίζει μια πληρότητα και μια συνολική εικόνα της θέσης και των
δυνατοτήτων του προορισμού και ένα σχέδιο δράσης. Εξίσου σημαντικό, είναι το ΜΡ
να περιλαμβάνει όλα όσα χρειάζεται να κατανοήσουν οι επιφορτισμένοι με την
εφαρμογή του.
Δ.ΥΠ.Α.

Περιλαμβάνει
1. Ανάλυση της υφιστάμενης κατάστασης σε σχέση με τον προορισμό
• Ανάλυση προσφερόμενου προϊόντος (συνολικά)
• Ελκυστικότητα προορισμού
• Ανάλυση των θεματικών προϊόντων, που συμμετέχουν στο συνολικό προϊόν
2. Έρευνα και Ανάλυση Αγοράς
• Υφιστάμενες και δυνητικές αγορές
• Τμήματα της αγοράς (υφιστάμενα και δυνητικά, καθώς εξελίσσεται η προσφορά
νέων θεματικών προϊόντων
• Ανάλυση Ανταγωνισμού (ανάλυση για τους ανταγωνιστικούς προορισμούς)
• Ανάλυση Μακρο-Περιβάλλοντος
3. Στρατηγικός Σχεδιασμός Μάρκετινγκ
• Τμηματοποίηση αγοράς
• Στόχευση
• Τοποθέτηση.
4. Πρακτικές και Πολιτικές Μάρκετινγκ
• Προϊόν - Πολιτική προϊόντος
• Υποδείξεις σε σχέση με την τιμολογιακή πολιτική
• Δίκτυο Διανομής.
5. Σχέδιο Δράσης: Προβολή, Επικοινωνία, Δημόσιες Σχέσεις
• Πρακτικές προώθησης και πωλήσεων
• Διαφήμιση
• Δημοσιότητα
• Δημόσιες Σχέσεις
• Κόστος ανά δράση
• Δομή που αναλαμβάνει την εφαρμογή του Σχεδίου Δράσης
Ο αντικειμενικός σκοπός και στόχος

Δ.ΥΠ.Α.

Κάθε επιχείρηση ή απλός άνθρωπος γενικά πρέπει να έχει κάποιους στόχους και
στόχους για να λειτουργεί θετικά και να κοιτάζει πάντα μπροστά. Εδώ λοιπόν
μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε μια κινέζικη παροιμία: Αν δεν ξέρεις πού θέλεις να
πας, τότε κάθε δρόμος θα σε πάει εκεί που θέλει. Με άλλα λόγια, αν η εταιρεία δεν
ξέρει πού θέλει να πάει, οδηγείται σε έναν λαβύρινθο από τον οποίο είναι δύσκολο να
βγεις. Για να αποφύγει το λαβύρινθο και να λειτουργήσει αποτελεσματικά, πρέπει να
καθοριστεί επακριβώς ο τελικός προορισμός του, ο στόχος του. Για να γίνει αυτό
πρέπει να τεθεί ένας συγκεκριμένος αριθμός υποστόχων, οι οποίοι θα καταγράφονται
σε κάθε λεπτομέρεια του σχεδίου.
Αυτοί οι στόχοι μπορούν να ομαδοποιηθούν σε τρεις κύριες κατηγορίες:

1. Στόχοι σχεδιασμένοι να εκμεταλλεύονται ευκαιρίες.
2. Στόχος με στόχο την επίλυση του προβλήματος.
3. Ο βασικός στόχος του μάρκετινγκ.
Επισημαίνεται επίσης ότι η τελική επιλογή κάθε σκοπού και στόχου της επιχείρησης
γίνεται μετά τη διαδικασία αξιολόγησής τους. Επομένως, η τελική επιλογή εκφράζει
μια καλή ισορροπία μεταξύ αυτού που θέλει να επιτύχει η εταιρεία και του κινδύνου
που είναι διατεθειμένη να αναλάβει. Οι στόχοι μπορούν να οριστούν ως σχέδια, που
εκφράζονται ως ποσοτικά αποτελέσματα, που πρέπει να επιτευχθούν στο τέλος της
περιόδου προγραμματισμού. Σίγουρα, στόχος όλων των επιχειρήσεων είναι να
αποκομίσουν κέρδη καλύπτοντας τις ανάγκες των πελατών τους. Επιπλέον, η
επίτευξη των στόχων μάρκετινγκ εξαρτάται από περιστάσεις, η φύση των οποίων
μπορεί να διαφέρει σε διαφορετικές περιστάσεις. Επίσης, το τμήμα μάρκετινγκ θα
πρέπει να θέτει στόχους και μόνο αυτούς που είναι επιθυμητοί και επιτεύξιμοι από
την εταιρεία. Για να επιτευχθεί ο στόχος είναι απαραίτητο να έχουμε σωστή και
ξεκάθαρη κατανόηση της κατάστασης στην οποία πρόκειται να τεθεί ο στόχος.
8.3.8 Δεξιότητες που απαιτούνται στην προετοιμασία του προγράμματος

μάρκετινγκ
Βεβαίως, όλοι οι επιφορτισμένοι με την προετοιμασία ενός σχεδίου μάρκετινγκ

πρέπει να έχουν ορισμένες ικανότητες και δεξιότητες. Δεξιότητες όπως η κρίση, η
Δ.ΥΠ.Α.

διαίσθηση, η δημιουργική σκέψη, οι καλές επικοινωνιακές δεξιότητες, η πειθώ και η

ευελιξία.
α) Κρίση
Το στέλεχος που είναι υπεύθυνο για την προετοιμασία ενός σχεδίου μάρκετινγκ
πρέπει να έχει την κρίση να αξιολογήσει τις πληροφορίες που έχει και να λάβει τις
σωστές αποφάσεις για να αναπτύξει ένα σχέδιο δράσης.
β) Διαίσθηση
Τα στελέχη πρέπει να έχουν τη διαίσθηση να εντοπίζουν πρώιμες επιχειρηματικές
ευκαιρίες και προβλήματα που κρύβονται στο περιβάλλον.
γ) δημιουργική σκέψη
Τα στελέχη πρέπει να σκέφτονται δημιουργικά για να αναπτύξουν νέες στρατηγικές
ανάπτυξης και να υπερασπιστούν τα προϊόντα της εταιρείας.
δ) Καλές επικοινωνιακές δεξιότητες

Η σωστή και αποτελεσματική εφαρμογή του πλάνου μάρκετινγκ απαιτεί τη
συνεργασία όλων των τμημάτων της εταιρείας. Ωστόσο, για να εξασφαλιστεί αυτή η
συνεργασία, απαιτούνται καλές πληροφορίες, οι οποίες μπορούν να διασφαλιστούν
μόνο εάν ο υπεύθυνος σχεδιασμού μάρκετινγκ έχει τη δυνατότητα να επικοινωνήσει
με το περιβάλλον του.
ε) πείθουν
Η επιτυχία ενός προγράμματος, εκτός από καλή επικοινωνία, απαιτεί και πειθώ. Τα
στελέχη μάρκετινγκ γενικά δεν έχουν ιεραρχική εξουσία στα στελέχη άλλων
τμημάτων που εμπλέκονται στην εφαρμογή του σχεδίου. Για παράδειγμα, οι
διευθυντές παραγωγής, ποιοτικού ελέγχου, πωλήσεων κ.λπ., επομένως, το μόνο
τους όπλο για να εξασφαλίσουν ότι άλλοι διευθυντές είναι πρόθυμοι να
συνεργαστούν είναι η πειθώ.
Δ.ΥΠ.Α.

στ) ευελιξία
Ένα στέλεχος μάρκετινγκ πρέπει να είναι ευέλικτο για να μπορεί να προσαρμόζει τα
σχέδια και τις ενέργειές του στις μεταβαλλόμενες περιβαλλοντικές συνθήκες.
Το μείγμα προώθησης για κάθε ταξιδιωτική επιχείρηση περιλαμβάνει:
1. Διαφήμιση, δηλαδή η επί πληρωμή και απρόσωπη προβολή ιδεών, προϊόντων,

υπηρεσιών και φυσικών και νομικών προσώπων με τρόπο που να εντοπίζει εύκολα
την πηγή των πληροφοριών. Στοχεύει να επηρεάσει τη συμπεριφορά των ατόμων
που ανήκουν στην επιδιωκόμενη αγορά-στόχο μέσω της κατάλληλης χρήσης των
μέσων μαζικής ενημέρωσης. Επιδιώκει επίσης να προσεγγίσει γρήγορα γεωγραφικά
διασκορπισμένους αγοραστές (τουρίστες) με χαμηλότερο κόστος ανά έκθεση για
ευαισθητοποίηση, βαθύτερη γνώση, κατανόηση, ανάκληση ή δημιουργία εικόνας
ενός ταξιδιωτικού προϊόντος ή υπηρεσίας ή της ταξιδιωτικής επιχείρησης στο σύνολό
της.
Περιλαμβάνει: ενημερωτική διαφήμιση, ανταγωνιστική διαφήμιση, διαφήμιση
υπενθύμισης, ενισχυμένη διαφήμιση και συλλογική διαφήμιση.
Τα διαφημιστικά μέσα που χρησιμοποιούνται είναι:
Εφημερίδα
Περιοδικό
Τηλεόραση
Ραδιόφωνο
Απευθείας αλληλογραφία
Υπαίθρια διαφήμιση
Διαφήμιση για κινητά (με μεταφορά)
Κινηματογράφος
Έκθεση στο σημείο αγοράς
Ειδικές διαφημίσεις για δώρα, μικροαντικείμενα, ημερολόγια κ.λπ.
Συσκευασία
Διάφορα προγράμματα οδήγησης και προγράμματα
Δ.ΥΠ.Α.

Διαδίκτυο.
Τα στάδια διεξαγωγής της διαδικασίας ταξιδιωτικής διαφήμισης είναι πρώτα ο

προσδιορισμός του αποδέκτη-στόχου, μετά ο προσδιορισμός των αντικειμενικών
στόχων της διαφήμισης και ο καθορισμός του ποσού του διαφημιστικού
προϋπολογισμού (καθορισμένο ποσοστό πωλήσεων, ανάλογα με τους ανταγωνιστές
- μερίδιο διαφημιστικές φωνές, αυθαίρετα καθορισμένες ή βασισμένες σε στόχους).
Ακολουθεί η επιλογή διαφημιστικών μέσων και η δημιουργία διαφημιστικών

μηνυμάτων (μέθοδος AIDA: διέγερση προσοχής-προσοχής, δημιουργία
ενδιαφέροντος-ενδιαφέροντος, τόνωση επιθυμίας-επιθυμίας, τόνωση δράσης-
δράσης). Τέλος, η εκτέλεση της διαφήμισης και η αξιολόγηση των αποτελεσμάτων
(πριν, κατά τη διάρκεια και μετά τη μετάδοση, τεστ αναγνώρισης, δοκιμές ανάκλησης
χωρίς ή με βοήθεια). Τουριστική Αγορά - Η Συμβολή του Μάρκετινγκ στην Τουριστική
Αγορά
2. Προσωπικό μάρκετινγκ, δηλαδή άμεση και ολοκληρωμένη επικοινωνία με

πιθανούς επισκέπτες για τον εντοπισμό των αναγκών τους και την ανάπτυξη μιας
προσφοράς που τους καλύπτει καλύτερα. Με αυτόν τον τρόπο, η προσωπική
μεταχείριση επιτυγχάνεται με τη διαπραγμάτευση και την προσαρμογή των
προσφερόμενων προϊόντων ή υπηρεσιών στις ιδιαίτερες ανάγκες των τουριστών,
καλλιέργεια προσωπικών σχέσεων με τους τουρίστες και δημιουργία προτιμήσεων
για τα τουριστικά προϊόντα ή υπηρεσίες που προσφέρονται.
3. Προσφορές, συμπεριλαμβανομένων κινήτρων για τουρίστες, χονδρεμπόρους,
λιανοπωλητές ή πωλητές. Επιτεύχθηκε ισχυρότερη και πιο άμεση απάντηση και
ώθηση στην ύφεση των πωλήσεων, Ωστόσο, τα αποτελέσματά του είναι
βραχυπρόθεσμα, δεν είναι ο καταλληλότερος τρόπος δημιουργίας προτιμήσεων
επωνυμίας και δεν λειτουργεί καλά μεταξύ των πιστών επισκεπτών (πελατών) του
ανταγωνισμού.
Δ.ΥΠ.Α.

4. Δημόσιες σχέσεις, ένα σύστημα μεθόδων και τεχνικών επικοινωνίας που έχουν
σχεδιαστεί για την οικοδόμηση θετικών στάσεων και εμπιστοσύνης του κοινού σε μια
εταιρεία, ίδρυμα ή οργανισμό και τις δραστηριότητές της. Σκοπός του είναι να
επηρεάσει τα συναισθήματα, τις σχέσεις, τις απόψεις, τις αντιλήψεις και τις
πεποιθήσεις διαφόρων ομάδων όπως τουρίστες, πιθανούς τουρίστες (πελάτες),
μετόχους, εργαζόμενους, μεσάζοντες, τοπικούς παράγοντες, ντόπιους,
κυβερνητικούς αξιωματούχους κ.λπ. Ο ρόλος και οι προοπτικές της τουριστικής
επιχείρησης στην κοινωνία και η δυνατότητα εφαρμογής και πρακτικότητας των
τουριστικών προϊόντων και υπηρεσιών.
5. Προώθηση είναι η προβολή μέσων ενημέρωσης μιας τουριστικής επιχείρησης ή

των προϊόντων και των υπηρεσιών της με τη δημοσίευση άρθρων, ειδήσεων,
ανακοινώσεων, συνεντεύξεων ή κριτικών. Δεν προσδιορίζονται οι πηγές της είδησης
και δεν πληρώνονται τα ΜΜΕ, αλλά οι δημοσιογράφοι που έχουν πρόσβαση σε
αυτές.
6. Χορηγία, η οποία περιλαμβάνει ιδιωτική εταιρεία περιοδειών που χρηματοδοτεί μη

κερδοσκοπικούς οργανισμούς ή κοινωνικές εκδηλώσεις (συνέδρια, συναυλίες,
σεμινάρια, εκθέσεις, παραστάσεις κ.λπ.) και αντισταθμίζει τη φήμη τους για
δημοσιότητα και θετική κοινωνική ευθύνη.
7. Direct Marketing, το οποίο είναι ένα άμεσο διαδραστικό σύστημα μάρκετινγκ για
την επίτευξη μετρήσιμων απαντήσεων ή συναλλαγών. Με αυτό το στοιχείο
προώθησης, οι ταξιδιωτικές επιχειρήσεις επικοινωνούν απευθείας με συγκεκριμένους
δείκτες και επιτυγχάνουν άμεσες και μετρήσιμες απαντήσεις. Τα μέσα που
χρησιμοποιούνται είναι: επιστολή, τηλέφωνο, έντυπο υλικό (εφημερίδες, περιοδικά,
κατάλογοι), ραδιόφωνο, τηλεόραση, Διαδίκτυο κ.λπ. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι στη
διαδραστική διαφήμιση στο Διαδίκτυο, ο χρήστης δεν είναι μόνο ο αποδέκτης, αλλά
μπορεί να επιλέξει και το είδος της πληροφορίας που αναζητά με βάση προσωπικά
ενδιαφέροντα. Τέτοιες επιλεκτικές ή προληπτικές πληροφορίες μπορούν επίσης να
καταγράφουν με ακρίβεια τις διαφημιστικές επαφές, αυξάνοντας έτσι την
Δ.ΥΠ.Α.

αποτελεσματικότητα της διαφήμισης. Διαφημίσεις για ταξιδιωτικές επιχειρήσεις

μπορούν να προβληθούν στο Διαδίκτυο: χρησιμοποιώντας ειδικά σχεδιασμένους
ιστότοπους, δημιουργώντας banner (διαφημιστικά πλαίσια), συνδέσμους
(συνδέσμους), κουμπιά («κουμπιά») και οθόνες εκκίνησης (που εισάγονται πριν ο
χρήστης εισαγάγει τις πληροφορίες διαφήμισης στον ιστότοπο ) και Μέσω email
(αποστολή μηνυμάτων μέσω email).
Ο τουρισμός είναι μια πηγή χρηματοδότησης και η αλληλεπίδραση μαζί του μπορεί
άλλοτε να έχει θετικές και άλλοτε αρνητικές επιπτώσεις στην οικονομία, την
οικονομική ζωή μιας χώρας, την κρατική υπηρεσία είσπραξης φόρων και την ίδια τη
χώρα στο σύνολό της. Οι εμπορικοί και βιομηχανικοί τομείς που χρησιμοποιούν αυτή
την πηγή χρηματοδότησης αναζητούν εθνικούς μηχανισμούς για την αύξηση των
κερδών και την αύξηση των εσόδων από τον τουρισμό. Αυτό σημαίνει ότι και οι δύο
τομείς αποκομίζουν τα ίδια οικονομικά οφέλη από την ανάπτυξη και τη διαχείριση του
ίδιου παραγωγικού τομέα που εμπλέκεται στον εγχώριο και ξένο τουρισμό. Ως εκ
τούτου, το καλύτερο αποτέλεσμα στην επιδίωξη του τουριστικού μάρκετινγκ είναι να
το επιτύχουμε με τη σωστή ανάπτυξη του τουρισμού. Όσον αφορά την οργάνωση
του τουριστικού μάρκετινγκ, έχει δημιουργηθεί ένας μηχανισμός με τον οποίο η
διοίκηση των τουριστικών επιχειρήσεων έχει τη δυνατότητα να μετατρέψει τις
επιχειρηματικές θεωρίες και τα επιχειρηματικά σχέδια από προσχέδια σε ενέργειες
Πιο συγκεκριμένα, μέσω της οργάνωσης του τουριστικού μάρκετινγκ, τα άτομα

εντοπίζονται στο συνολικό οργανωτικό διάγραμμα δραστηριοτήτων που
αντιμετωπίζονται με υπευθυνότητα και συγκεκριμένα στον τομέα και συντονίζουν όλο
το σύστημα ενεργειών τους σε άμεση συνεργασία για να επιτύχουν τελικά τη μέγιστη
δυνατή αποτελεσματικότητά τους. Για τους παραπάνω λόγους, ένας οργανωμένος
οργανισμός τουριστικού μάρκετινγκ, ως προαπαιτούμενο, πρέπει να βασίζεται στην
αναγνώριση και ανάπτυξη ορισμένων παραγόντων που επηρεάζουν τις δράσεις του.
Αυτοί οι παράγοντες είναι οι εξής δύο:
Δ.ΥΠ.Α.

1. Ο όγκος και το είδος της τουριστικής επιχείρησης.

2. Αποφάσεις συν-μάρκετινγκ. Για να είναι αποτελεσματικές οι ενέργειες τουριστικού
μάρκετινγκ, οι μεμονωμένες ενέργειες πρέπει να σχεδιάζονται σωστά και οργανικά με
αλληλένδετες δράσεις, καθήκοντα και ευθύνες υπό έναν ενιαίο συντονισμό.
Σύμφωνα με την τουριστική οικονομία, τόσο οι ιδιώτες όσο και το ίδιο το κράτος
χρησιμοποιούν και ασχολούνται με τον ίδιο τον τουρισμό ως οικονομική πηγή
εισοδήματος. Πιο συγκεκριμένα, ολόκληρες οικονομικές μονάδες, είτε ιδιωτικές είτε
κρατικές, οργανώνουν και διαχειρίζονται τα μέσα και τους τρόπους με τους οποίους
οι ανθρώπινες ανάγκες καλύπτονται άμεσα ή έμμεσα. Συμπερασματικά, μπορούμε
ελεύθερα να πούμε ότι οι φορείς που ασχολούνται με το τουριστικό μάρκετινγκ, είτε
ιδιωτικοί είτε κρατικοί, έχουν τη δυνατότητα να συνιστούν όλα τα τουριστικά κέρδη.
Στον ιδιωτικό τομέα περιλαμβάνονται οι τουριστικές επιχειρήσεις, ενώ στον
τουριστικό κρατικό τομέα περιλαμβάνονται οι δημόσιες επιχειρήσεις, δήμοι και
κοινότητες, εμπορικά επιμελητήρια, κρατικοί οργανισμοί και όλοι οι άλλοι τουριστικοί
οργανισμοί.
Ένα σημαντικό ζήτημα στο μάρκετινγκ προορισμού είναι να κατανοήσουν οι

επαγγελματίες του ταξιδιού την αγορά στην περιοχή τους, όχι μόνο την πραγματική
αλλά και τη δυνητική αγορά, προκειμένου να κατανοήσουν τις πιθανότητες επιτυχίας
της περιπέτειάς τους. Αυτό σημαίνει ότι γνωρίζουν ότι υπάρχει πραγματικά μια αγορά
(ζήτηση) για το ταξιδιωτικό τους προϊόν, ποιοι είναι οι ανταγωνιστικοί προορισμοί και
ποια είναι τα δικά τους ανταγωνιστικά προϊόντα. Αυτό γίνεται μέσω έρευνας αγοράς,
η οποία μπορεί να βασίζεται σε υπάρχουσες στατιστικές, υπάρχουσες έρευνες και
εκτιμήσεις (desk research), ή (καθώς και πρόσθετη) βασική έρευνα, η οποία φυσικά
κοστίζει περισσότερο.
Η έρευνα αγοράς θα πρέπει να συμπληρώνεται από στοχευμένες διαβουλεύσεις με

συλλογικούς φορείς, επιχειρηματίες και εργαζόμενους στον τουρισμό και άλλους
(επιστήμονες και ταξιδιωτικούς δημοσιογράφους κ.λπ.) που σχετίζονται άμεσα ή
έμμεσα με την τουριστική βιομηχανία, καθώς μπορούν να εξαγάγουν συμπεράσματα
Δ.ΥΠ.Α.

για την αγορά προορισμού και πολύτιμες πρακτικές πληροφορίες για ανάγκες του
τμήματος της αγοράς, οικονομικές δυνατότητες ή δαπάνες που είναι διατεθειμένοι να
πληρώσουν οι τουρίστες για τα προσφερόμενα προϊόντα, οποιοδήποτε
επιχειρηματικό μάρκετινγκ από τον ίδιο τον επιχειρηματία, τυχόν νέες επενδύσεις
που θα συμπληρώσουν τουριστικές προσφορές στην περιοχή κ.λπ.
Τουριστικός προορισμός
Οι τουριστικοί προορισμοί περιγράφονται βάσει γεωγραφικών κριτηρίων και

συναντώνται στην βιβλιογραφία ως Τουριστικά Σημεία-Χώροι(Tourism Places), και
ως Τοπία (Landscapes). Σύμφωνα με τον Gunn ο τουριστικός προορισμός είναι μια
τουριστική ζώνη ή περιοχή προορισμού (tourist destination zone or area). Η περιοχή
διαθέτει αξιοθέατα και θέλγητρα καθώς και εξυπηρετήσεις και διευκολύνσεις προς
τους επισκέπτες. Η ποικιλία στα θέλγητρα καθώς και των εξυπηρετήσεις θεωρούνται
απαραίτητα για την προέλκυση των τουριστών. Αργότερα, το 1994 ο Gunn
χαρακτηρίζει τους τουριστικούς προορισμούς ως περιοχές ταξιδιωτικών αγορών
(travel market area or units). Με αυτόν το ορισμό προσεγγίζει την έννοια του
τουριστικού προορισμού στα σημερινά δεδομένα. Σύμφωνα με τον Medlik, ‘ως
τουριστικοί προορισμοί νοούνται χώρες, πόλεις ή άλλες περιοχές που επισκέπτονται
οι τουρίστες’. Σε ορισμένες περιόδους του χρόνου οι ανέσεις αυτών των τόπων
εξυπηρετούν τους μόνιμους κατοίκους και σε ορισμένα διαστήματα ή όλο το χρόνο
εξυπηρετούν και τουρίστες. Το πόσο σημαντικός είναι ένας γεωγραφικός τόπος ως
τουριστικός προορισμός εξαρτάται από τα θέλγητρα του προορισμού, τις
ευχαριστήσεις που προσφέρει (προσφορά καταλυμάτων, διατροφής, αγοράς
υπηρεσιών κ.α.) και την πρόσβαση.
Ηλεκτρονικός τουρισμός (e-tourism)
Ο ηλεκτρονικός τουρισμός ορίζεται ως η χρήση των Τεχνολογιών Πληροφορίας και

Επικοινωνιών στην τουριστική βιομηχανία. Αφορά την αγορά και την πώληση
τουριστικών προϊόντων και υπηρεσιών μέσω ηλεκτρονικών καναλιών, όπως το
Δ.ΥΠ.Α.

Διαδίκτυο. Στον ηλεκτρονικό τουρισμό συμπεριλαμβάνονται όλες οι εφαρμογές

intranet, extranet και Διαδικτύου καθώς και ζητήματα στρατηγικής, διαχείρισης και
μάρκετινγκ που σχετίζονται με τη χρήση της τεχνολογίας. Το Διαδίκτυο οδηγεί τόσο
σε νέους τρόπους ανταπόκρισης στη μεταβαλλόμενη καταναλωτική συμπεριφορά
όσο και στην επαναστατικοποίηση ολόκληρης της τουριστικής αλυσίδας αξιών. Με τη
χρήση των ΤΠΕ στον τουρισμό αυξάνεται η αποδοτικότητα και μειώνονται οι δαπάνες
μέσω της αυτοματοποίησης συγκεκριμένων διαδικασιών, όπως για παράδειγμα
αυτόματο check-in των πελατών στα ξενοδοχεία ή των επιβατών στα αεροπλάνα.
Κατά συνέπεια, δεν αλλάζουν μόνο οι διαδικασίες αλλά μπορούν να σχεδιαστούν και
νέες υπηρεσίες, επεκτείνοντας με αυτό τον τρόπο το φάσμα των επιλογών για τη
διαμόρφωση των προϊόντων και την προσαρμογή τους στις ειδικές
ανάγκες/προτιμήσεις του πελάτη. (Μουτζούρη , 2012)
Η χρήση των ΤΠΕ έχει επηρεάσει και αναδιαμορφώσει την τουριστική αλυσίδα αξίας.
Το Διαδίκτυο έχει γίνει πλέον το νέο μέσο ανταλλαγής, το οποίο μόλις πρόσφατα
έγινε με διαφορετικό τρόπο, επιτρέποντας την άμεση επαφή μεταξύ πελατών και
προμηθευτών, επηρεάζοντας άμεσα τον ρόλο των παραδοσιακών παραγόντων της
αγοράς και ενισχύοντας το ρόλο των νέων διαμεσολαβητών που λειτουργούν μέσω
του Διαδικτύου.
Όλοι οι παράγοντες της τουριστικής αγοράς επηρεάζονται από τη χρήση των ΤΠΕ:
• Οι τουρίστες παίρνουν πιο ενεργό ρόλο στην απόφαση ποιες υπηρεσίες θα

χρησιμοποιήσουν, π.χ. Χρησιμοποιώντας ιστότοπους δημοπρασιών που προωθούν
ταξιδιωτικά προϊόντα. Επιπλέον, περισσότεροι παράγοντες της αγοράς χειρίζονται τις
ανάγκες των τουριστών.
• Τα ταξιδιωτικά γραφεία έχουν πλέον μικρότερη επιρροή στα κανάλια διανομής και
δίνουν μεγαλύτερη έμφαση στην ανάπτυξη πιο περίπλοκων προϊόντων και στην
παροχή συμβουλευτικών υπηρεσιών.
Δ.ΥΠ.Α.

• Ο ιστότοπος ταξιδιού βελτιώνεται και βελτιώνεται προσφέροντας νέες δυνατότητες

και τεχνολογίες, καθώς και εστίαση σε έξυπνα συστήματα που παρέχουν στους
χρήστες εξατομικευμένα εργαλεία.
• Ο οργανισμός διαχείρισης προορισμού αναπτύσσει ένα μοντέλο συνεργασίας
μεταξύ προορισμών.
• Οι προμηθευτές ταξιδιών δημιουργούν όλο και περισσότερες συνεργασίες και
υποστηρίζουν τις απευθείας διαδικτυακές πωλήσεις, αυξάνοντας τον ανταγωνισμό
και τη διαφοροποίηση των τιμών. Επίσης, επαναπροσδιορίζουν διαδικασίες όπως τα
ηλεκτρονικά εισιτήρια ή το αυτοματοποιημένο check-in
Οι τάσεις της διεθνούς και ευρωπαϊκής αγοράς δείχνουν συνεχή αύξηση των
ηλεκτρονικών αγορών για ταξιδιωτικά προϊόντα και υπηρεσίες. Ειδικά οι αεροπορικές
εταιρείες, ως πρόδρομοι του ηλεκτρονικού τουρισμού, αντιπροσωπεύουν
περισσότερο από το 50% της διαδικτυακής ταξιδιωτικής αγοράς. Η ανάπτυξη των
αεροπορικών εταιρειών χαμηλού κόστους, όπως η Easyjet και η Ryanair, μαρτυρεί
αυτό το γεγονός. Αυτές οι εταιρείες προσφέρουν εισιτήρια μόνο μέσω διαδικτύου στις
δικές τους ιστοσελίδες και τα πωλούν σε φθηνότερες τιμές.
Η διαδικτυακή τους επιχείρηση υιοθετήθηκε γρήγορα από άλλες εταιρείες, με
αποτέλεσμα τη ραγδαία αύξηση των διαδικτυακών πωλήσεων αεροπορικών
εισιτηρίων. Τις αεροπορικές εταιρείες ακολουθούν τα ξενοδοχεία, τα οποία
διαφημίζουν και πωλούν όλο και περισσότερο τα προϊόντα και τις υπηρεσίες τους
απευθείας στους καταναλωτές χωρίς τη χρήση μεσάζων. Παρατηρήσαμε επίσης ότι
αυτή η τάση επιβεβαιώνεται, καθώς οι σύγχρονοι ταξιδιώτες επιλέγουν όλο και
περισσότερο ταξιδιωτικά πακέτα που γράφουν μόνοι τους και όχι μαζικά ταξιδιωτικά
πακέτα που προσφέρονται από ταξιδιωτικά γραφεία.
Η αξιοποίηση των Τεχνολογιών Πληροφορικής και Επικοινωνιών στον τομέα του

τουρισμού προσφέρει ένα πλήθος πλεονεκτημάτων έναντι του παραδοσιακού
τουρισμού. Από τα πλεονεκτήματα αυτά επωφελούνται όλοι οι παράγοντες της
τουριστικής αλυσίδας, τουριστικές επιχειρήσεις, ταξιδιώτες-καταναλωτές και
τουριστικοί Για τους πελάτες / καταναλωτές
Δ.ΥΠ.Α.

• Εύκολη και γρήγορη πρόσβαση σε τουριστικά προϊόντα και υπηρεσίες.

Πλέον, ο πελάτης – ταξιδιώτης μπορεί να έχει πρόσβαση σε μία πληθώρα
πληροφοριών για οποιοδήποτε προϊόν ή υπηρεσία τον ενδιαφέρει, χωρίς κόστος,
πολύ εύκολα, 24 ώρες το 24ωρο, καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους και από
οπουδήποτε κι αν βρίσκεται. Κάνοντας χρήση του Διαδικτύου δεν χρειάζεται να
απευθυνθεί σε κάποιο ταξιδιωτικό πράκτορα για να αναζητήσει πληροφορίες για
τιμές, αξιοθέατα, προσφορές, ξενοδοχεία κτλ. αλλά μπορεί να τις συλλέξει μόνος του.
• Παροχή καλύτερων και περισσότερων επιλογών στους ταξιδιώτες, καθώς είναι

εφικτή η επιλογή ανάμεσα σε μεγάλο αριθμό προμηθευτών και προϊόντων/
υπηρεσιών. Οι πληροφορίες που παίρνουν οι τουρίστες απ’ το Διαδίκτυο είναι
καλύτερες εφόσον μπορούν να επισκεφτούν πολλούς δικτυακούς τόπους,
σχηματίζοντας με αυτό τον τρόπο μία πιο ολοκληρωμένη άποψη. Επίσης, η
ενημέρωση είναι πιο ολοκληρωμένη διότι η παρουσίαση των πληροφοριών γίνεται με
διάφορα μέσα, όπως κείμενο, φωτογραφίες και βίντεο και συνοδεύεται από
παρεμφερείς πληροφορίες, όπως η πρόγνωση του καιρού, τα μέσα μαζικής
μεταφοράς κτλ.
• Δυνατότητα αναζήτησης σχετικών και λεπτομερών πληροφοριών για προϊόντα και

υπηρεσίες άμεσα (μέσα σε λίγα δευτερόλεπτα) και όχι σε ημέρες ή εβδομάδες. Λόγω
της νέας τεχνολογίας, όλες οι διαδικασίες είναι αυτοματοποιημένες με αποτέλεσμα οι
χρόνοι απόκρισης στα μένα μέσα μεταφοράς ή ξενοδοχεία κατευθύνοντας έτσι τον
πελάτη σε συγκεκριμένα προϊόντα και υπηρεσίες, επηρεάζοντας την τελική του
απόφαση. Πλέον όμως, ο τουρίστας έχει τη δυνατότητα να επιλέξει μόνος του τον
προορισμό, το μέσο μεταφοράς και το ξενοδοχειακό κατάλυμα που ο ίδιος επιθυμεί.
(Μουτζούρη , 2012)
Τα σημαντικότερα από αυτά είναι τα εξής:

Δ.ΥΠ.Α.

• Κλείστε το χάσμα μεταξύ των αναμενόμενων και των ληφθέντων υπηρεσιών λόγω
περισσότερων πληροφοριών και εικονικών εμπειριών πριν από την κατανάλωση.
• Εύχρηστος. Λόγω της ευρείας διάδοσης και διείσδυσης του Διαδικτύου, αυτό το
μέσο είναι προσβάσιμο στους περισσότερους καταναλωτές που ξέρουν πώς να το
χρησιμοποιούν εύκολα.
• Δυνατότητα αλληλεπίδρασης και ανταλλαγής ιδεών ή σύγκρισης εμπειριών με
άλλους πελάτες σε μια διαδικτυακή κοινότητα. Οι σύγχρονοι τουρίστες
χρησιμοποιούν όλο και περισσότερο νέα διαδικτυακά εργαλεία (ιστολόγια, φόρουμ,
διαδικτυακές εκπομπές κ.λπ.) για να γίνουν οι ίδιοι παραγωγοί ταξιδιωτικών
πληροφοριών, να παρέχουν ταξιδιωτικές συμβουλές και να μοιραστούν ταξιδιωτικές
εμπειρίες με άλλους
8.3.9 Τρόποι Marketing τουριστικών προορισμών
Το μάρκετινγκ προορισμού είναι η διαδικασία επικοινωνίας με πιθανούς επισκέπτες

με σκοπό να επηρεαστεί η προτίμηση τους ως προς τον προορισμό, την πρόθεση
τους να ταξιδέψουν και αν τελεί τον οριστικό τους προορισμό τους καθώς και τις
επιλογές προϊόντων.
Οι στόχοι του μίγματος προβολής στον τουρισμό περιλαμβάνουν τη δημιουργία
ζήτησης και τη μείωση της ελαστικότητάς της ως προς την τιμή.
Η βελτίωση της εικόνας των τουριστικών προϊόντων και υπηρεσιών των τουριστικών
επιχειρήσεων και των τουριστικών προορισμών, καθώς και η δημιουργία
προτιμήσεων έναντι των ανταγωνιστών, αποτελούν επίσης σημαντικούς στόχους.
Τέλος, η διαφοροποίηση των προσφερόμενων υπηρεσιών από τον ανταγωνισμό και
η διαμόρφωση μιας διακριτής από τις ανταγωνιστικές υπηρεσίες τοποθέτησης
(positioning) στην αντίληψη του τουρίστα, η απόκτησης εμπιστοσύνης από τα μέλη
των διαύλων διανομής (tour operators, τουριστικοί πράκτορες, τουριστικά γραφεία)
καθώς και η διαμόρφωση επιθυμητής (ανάλογα με τις ανάγκες της προσφοράς)
καταναλωτικής συμπεριφοράς με στόχους π.χ. την επιμήκυνση της τουριστικής
περιόδου, την αύξηση της εισροής συναλλάγματος, τη μείωση της ανεργίας κλπ,
αποτελούν καθοριστικούς στόχους του μίγματος της προβολής (promotion mix).
Δ.ΥΠ.Α.

Το επιτυχημένο μάρκετινγκ προσδιορίζεται από:

την κατανόηση των κινήτρων και των προτιμήσεων των επισκεπτών στη λήψη
αποφάσεων και στη διαδικασία σχεδιασμού ταξιδιών και το πώς αυτές οι
συμπεριφορές αλλάζουν με την πάροδο του χρόνου.
Αυτούσια οριοθετημένα θέρετρα

Περιοχές μοναδικού φυσικού κάλους
Δήμοι, Κοινότητες, Πόλεις
Περιοχές που χαρακτηρίζονται από διοικητικές ενότητες
Χώρες
Ομάδες Χωρών και Ήπειροι
Μεμονωμένοι ή πολλαπλοί ιδιοκτήτες ιδιωτικού κλάδου
Φορείς του Δημοσίου (από τοπική αυτοδιοίκηση μέχρι και κυβερνητικά γραφεία
Συνεργασίες μεταξύ ιδιωτών και Δημοσίου (π.χ. τοπικές τουριστικές
ενώσεις)Συνεργασία γραφείων αρμοδίων για ΜάρκετινγκΙκανοποίηση αναγκών των :
Εν δυνάμει επισκεπτών
Μεσαζόντων (Τουριστικοί πράκτορες, Λιανέμποροι, Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης)
Κατοίκων
Επαγγελματιών του προορισμού
➢ τον προσδιορισμό των κατάλληλων αγορών του επισκέπτη βρίσκοντας τους
τουριστικούς προορισμούς που τους ‘ταιριάζουν’ και εναρμονίζονται με τις αξίες της
κοινωνίας.
➢ την ανάπτυξη ενός ‘Στρατηγικού Σχεδίου Μάρκετινγκ’ για τον προσανατολισμό των
δραστηριοτήτων του μάρκετινγκ προορισμού.
➢ Την ανάπτυξη ενός δυνατού, αναγνωρισμένου προορισμού ο οποίος υποστηρίζεται
από τις αξίες και κάνει το προορισμό μοναδικό και διαφοροποιημένο από τους
υπόλοιπους.
➢ Τη διευκόλυνση της διαδικασίας για τη συμμετοχή των ενδιαφερομένων στην
εφαρμογή των βασικών δραστηριοτήτων μάρκετινγκ όπως οι εξής:
Ενέργειες σχετικές με την διαφήμιση και την προώθηση για να επηρεάσουν τις
αντιλήψεις των επισκεπτών, τη γνώση και την επιλογή προορισμού.
Δ.ΥΠ.Α.

Αποτελεσματικές πωλήσεις και κανάλια διανομής ώστε να υποστηρίζουν την αλλαγή

της πρόθεσης επίσκεψης προορισμών.
Ανάπτυξη προγραμμάτων μάρκετινγκ σε συνεργασία με τουριστικούς οργανισμούς

και τις επιχειρήσεις να παρέχουν πόρους και να αυξάνουν την πιθανότητα
επίσκεψης για έναν προορισμό.
Την αποτελεσματική δημιουργία ενός προορισμού ως μοναδικού προορισμού σε

αρμονία με τις φιλοδοξίες του προορισμού.
Παράδειγμα εφαρμογής συνδυασμού τουριστικής προώθησης

- Συνεργασία του Ε.Ο.Τ με άλλους κρατικούς φορείς (http://www.visitgreece.gr,
Υπουργείο Πολιτισμού, Γενική Διεύθυνση Αθλητισμού, Δήμους, Περιφερειακές
Διοικήσεις κ.λπ.) για τη βελτίωση της εικόνας της Ελλάδας ή την προβολή
συγκεκριμένων περιοχών ή ελκυστικότητα στο εξωτερικό τουριστικός προορισμός.
- Ένας ταξιδιωτικός κατάλογος με χρήσιμες πληροφορίες για πιθανούς τουρίστες που
μπορούν να χρησιμοποιήσουν οι τουριστικοί πράκτορες και τα ταξιδιωτικά γραφεία
για να παρουσιάσουν τις προσφορές τους για πακέτα διακοπών.
- Μορφές διαφήμισης (φυλλάδια και ενημερωτικά δελτία) με λιγότερες πληροφορίες
για αξιοθέατα τουριστικών προορισμών.
- Επιστολές πωλήσεων για χρήση με ταξιδιωτικούς καταλόγους και φυλλάδια.
- Υπαίθριες ταξιδιωτικές διαφημίσεις σε δρόμους, αεροδρόμια, λιμάνια,
σιδηροδρομικούς σταθμούς κ.λπ. σε ξενοδοχεία, εστιατόρια, κέντρα διασκέδασης
κ.λπ.
- Εκθέματα (αφίσες, εκτυπώσεις) στον χώρο συναλλαγών του ταξιδιωτικού γραφείου.
- Προσωπική αλληλογραφία, τηλεφωνικές επαφές με πιθανούς πελάτες (π.χ.
πελάτες χρονομεριστικής μίσθωσης) και επισκέψεις σε ταξιδιωτικά γραφεία
- Διαφημίσεις για ειδικές μορφές μετακίνησης (θεραπείες, κρουαζιέρες, κίνητρα,
εναλλακτικές λύσεις κ.λπ.).
Δ.ΥΠ.Α.

- Κοινή διαφήμιση του ΕΟΤ http://www.gnto.gov.gr/ σε συνεργασία με ελληνικές

τουριστικές επιχειρήσεις (Ολυμπιακές Αερογραμμές, ξενοδοχεία κ.λπ.) και
ελληνικούς φορείς προώθησης προϊόντων και προορισμών.
- Κοινή διαφήμιση με τουριστικούς οργανισμούς και ταξιδιωτικά γραφεία.
- Συμμετοχή σε διεθνείς ταξιδιωτικές εκθέσεις.
- Ενημερωτική περιήγηση για δημοσιογράφους.
- Εκπαιδευτικά ταξίδια για αντιπροσώπους πωλήσεων.
- Δημόσιες σχέσεις με στελέχη τουριστικών οργανισμών και προσωπικό πωλήσεων
ταξιδιωτικών πρακτορείων.
- Συνεντεύξεις τύπου και δελτία τύπου.
- Διανομή ειδικών CD με την εικόνα του τουριστικού προορισμού.
- Συμμετοχή σε πολιτιστικές και καλλιτεχνικές εκδηλώσεις
- Διαγωνισμοί κρατήσεων για πράκτορες πωλητές.
- Μοιράστε διαφημιστικά δώρα (ταξιδιωτικές τσάντες, μπλουζάκια, καπέλα κ.λπ.)
- Προσφορές όπως πακέτα διακοπών σε μειωμένες τιμές σε περιόδους εκτός αιχμής.
- Μειωμένοι ναύλοι τρένων για φοιτητές, φοιτητές, ηλικιωμένους.
- Αποκτήστε δωρεάν προνόμια αεροπορικών ταξιδιών κερδίζοντας μίλια.
- Προσφέρετε ταξιδιωτικά πακέτα σε μειωμένες τιμές σε μέλη επαγγελματικών
ενώσεων, συλλόγων κ.λπ.
- Προσφέρετε ένα δωρεάν ταξιδιωτικό πακέτο ως έπαθλο σε διαγωνισμό μέσων.
- Χορηγίες αθλητικών εκδηλώσεων, εκπαιδευτικών ιδρυμάτων, φιλανθρωπικών
οργανισμών κ.λπ.
- Εμφάνιση από διάφορα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, μέσα κοινωνικής δικτύωσης
(facebook, twitter, flicker, τετραγωνικό, pinterest).
Marketing για τον Τουρισμό υπαίθρου
Το γεγονός ότι η Ελλάδα είναι ένας από τους πιο πυκνούς ιστορικά και πολιτιστικά
προορισμούς αντιπροσωπεύει ένα τεράστιο κίνητρο για επίσκεψη και διαμονή στη
χώρα, συχνά σε συνδυασμό με διακοπές στη θάλασσα (Harald Pechlaner 2000).
Δ.ΥΠ.Α.

Επομένως, η σημασία του πολιτιστικού τουρισμού για τη χώρα μας είναι πολύ πιο
σημαντική από ό,τι φαίνεται με την πρώτη ματιά. Το ταξίδι στην Ελλάδα ήταν πάντα
μια ιδανική επιλογή, από τους ταξιδιώτες της ελληνιστικής και ρωμαϊκής εποχής μέχρι
την οθωμανική εποχή και αργότερα τους φιλέλληνες.
Για την καλύτερη οργάνωση του μάρκετινγκ αλλά και την προσέλκυση των νέων και
των μεγαλύτερων ηλικιών πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη έμφαση σε εκπαιδευτικά
προγράμματα με οικογενειακά θέματα που συνδυάζουν την ψυχαγωγία την ατομική
με τα οικογενειακά αξιοθέατα. Η ύπαιθρος είναι ο χώρος που προσελκύει κυρίως
νέους, και εφήβους που ανήκουν σε διάφορες ομάδες μαθητικές ,προπονητικές ή
αθλητικές όμως μια πιθανή ομάδα-στόχος είναι και οι επισκέπτες με παιδιά. Οι
μεγαλύτεροι συχνά προτιμούν τα νυχτερινά θεάματα, τα οποία θα μπορούσαν να
συνδυαστούν με πολλές δραστηριότητες και θεάματα μεγάλων ονομάτων και την
ύπαρξη οικογενειακών εστιατορίων που θα προσέλκυαν ολόκληρη την οικογένεια
(McClung, 1991). Ο Richards το (2001) σημειώνει πως ο ρόλος της αυθεντικότητας
προσελκύει τον κόσμο και στα πολιτιστικά και κυρίως στα θεματικά πάρκα. Παρόλο
που τα πάρκα δεν έχουν ιστορική αυθεντικότητα, παρουσιάζουν όμως έντονα
στοιχεία του σύγχρονου πολιτισμού. Αυτό υπογραμμίζει τη σπουδαιότητα της
ανάμειξης των ατόμων στα πάρκα, σε αντίθεση με τις στατικές εκθέσεις.
Οι ασχολούμενοι σε τέτοιες δραστηριότητες με ενήλικες και παιδιά σε ξενοδοχεία

διακοπών ,καταλύματα ,τουριστικές μονάδες ή άλλες επιχειρήσεις ονομάστηκαν
ειδικοί ή στελέχη ή οργανωτές δραστηριοτήτων και προγραμμάτων που ασχολούνται
με την ύπαιθρο ή έχουν στενή επαφή με αυτήν. Η παροχή υπηρεσιών άθλησης και
αναψυχής αποτελεί σήμερα προσοδοφόρα ενέργεια φανερά αξιόλογη για τις
επιχειρήσεις και τους οργανισμούς που αποφέρει αυξημένα κέρδη, σταθερούς
πελάτες που επαναλαμβάνουν την δική τους εμπλουτισμένη εμπειρία και την
συστήνουν σε άλλους τουρίστες. Για το κοινό καλό όλων των ηλικιών και την
ικανοποίηση όλων των πελατών και την υψηλότερη αξία βέβαια στο ξενοδοχειακό
προϊόν υπάρχει ανάγκη ενθάρρυνσης της «ενεργής» πίστης μεταξύ των τουριστών,
Δ.ΥΠ.Α.

ώστε να αναπτυχθούν μακροχρόνιες σχέσεις με αυτούς ,επαναλαμβανόμενες

διακοπές και αξέχαστες εμπειρίες..(Fyall, Callod & Edwards, 2003).
Το τουριστικό μάρκετινκ όπως προαναφέρθηκε βασίζεται πολύ και επηρεάζεται από

τον τομέα άνθρωπος – εργαζόμενος γι’ αυτό και τα στελέχη αναψυχής στα
ξενοδοχεία και τα καταλύματα κάθε φύσης χρειάζεται να διαθέτουν πλήθος φυσικών,
τεχνικών και λειτουργικών δεξιοτήτων, ενσυναίσθηση ,εκτεταμένη εμπειρία και
ικανότητα οργάνωσης καθώς και εμπειρία στις ανθρώπινες σχέσεις και ορισμένα
ειδικά χαρακτηριστικά της προσωπικότητας.
Είναι πολύ σημαντικό τα στελέχη να μιλούν διάφορες ξένες γλώσσες για να μπορούν
να απευθύνονται σε τουρίστες διαφόρων χωρών και να κατέχουν τη
φιλοσοφία/νοοτροπία των διάφορων εθνικοτήτων, ηθών -εθίμων και των εθνικών
διαφορών της πελατείας (Chelladurai, 1999).
Σχετικά με την οργάνωση αναψυχής οικογενειών και παιδιών σε μεγάλες αλυσίδες

ξενοδοχείων διακοπών (π.χ. Camp Hyatt, Omni Sagamore),καλό θα ήταν να δίνεται
ιδιαίτερη έμφαση στο προσωπικό καθώς είναι μια εξαιρετικά ευαίσθητη ομάδα
ατόμων. Οι επαγγελματίες παιδοψυχαγωγοί, ειδικοί ΄τουριστικών πακέτων και
οργανωτές αθλητικών δραστηριοτήτων με εξειδικευμένες γνώσεις είναι το απαραίτητο
στοιχείο των προγραμμάτων αναψυχής, αλλά και σημείο ειδικής προσοχής από την
πλευρά της διεύθυνσης και της διοίκησης κάθε οργανωμένης τουριστικής μονάδας
Marketing για τον τουρισμό σπηλαίων
Μια άλλη τουριστική εμπειρία στην ύπαιθρο είναι η περιοχή του φυσικού σπηλαίου.
Οι Cigna & Burri (2000) μελέτησαν 200 τουριστικά σπήλαια σε 28 χώρες σε όλο τον
κόσμο και διαπίστωσαν ότι δέχονταν 25 εκατομμύρια τουρίστες ετησίως με κόστος
2,3 δισεκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ. Υπολογίζεται ότι τα 800 εναπομείναντα τουριστικά
σπήλαια στον κόσμο επισκέπτονται περίπου 150 εκατομμύρια άνθρωποι κάθε
χρόνο. Από τα τέλη της δεκαετίας του 1980 και μετά, με την αύξηση των
Δ.ΥΠ.Α.

ανεξάρτητων ταξιδιωτών στη Νέα Ζηλανδία, προέκυψαν νέες ευκαιρίες για την
ανάπτυξη του τουρισμού περιπέτειας στο Waitomo, και μικρές εταιρείες άρχισαν να
εμφανίζονται για να παρέχουν αυτήν την ευκαιρία. Το 1990, το 75% της γης,
συμπεριλαμβανομένων των σπηλαίων, επιστράφηκε στους αυτόχθονες Μαορί, με
μεγαλύτερη ενδυνάμωση της τοπικής κοινότητας. Αυτή η μορφή συνιδιοκτησίας
οδήγησε στην ανάπτυξη της περιοχής σε μια παραδοσιακή αγορά και μια
περιπετειώδη αγορά, συμπεριλαμβανομένων δευτερευουσών δραστηριοτήτων,
διανυκτερεύσεων και συμπληρωματικών προϊόντων (Pavlovich, 2001), που
περιλαμβάνει την Ευρώπη, ένα από τα πιο σημαντικά τουριστικά σπήλαια στην
Ισπανία. είναι η Αλταμίρα, η οποία προσελκύει μεγάλο αριθμό τουριστών κάθε χρόνο
από την ανακάλυψή της το 1879. Το 1993 άνοιξε το νέο Μουσείο Altamira και μέχρι
το 2001 δέχτηκε περισσότερους από 1.000.000 επισκέπτες. Αναμένεται ότι ο αριθμός
των τουριστών θα φτάσει περίπου τις 200.000 ετησίως στο μέλλον, αποφέροντας
τεράστια οφέλη στην τοπική οικονομία. Το μουσείο προσφέρει στους επισκέπτες τη
δυνατότητα να έρθουν σε επαφή με αυτή την κληρονομιά μέσω βραχογραφιών χωρίς
να θέσουν σε κίνδυνο τις σπηλιές (Corruchaga & Monforte, 2003). Στη Γαλλία, η
συνδυασμένη επίδραση πολλών παραγόντων, όπως η άνετη μεταφορά και η
ανάπτυξη των θαλάσσιων σπορ, έχει οδηγήσει στην ταχεία ανάπτυξη του τουρισμού
στην περιοχή Ardèche. Σύμφωνα με τους Vourc'h & Natali (2000), οι τουριστικές
εισπράξεις για την περιοχή υπολογίζονται σε 20.000.000 φράγκα (3.000.000 $). Για
τη σωστή διαχείριση της τουριστικής ροής έχουν σχεδιαστεί ειδικοί κανόνες
προστασίας της περιοχής. Υπάρχουν επίσης πολλά ιδιαίτερα όμορφα και ιδιαίτερα
σημαντικά σπήλαια στην Ελλάδα.
Σπήλαιο του Περάματος
Βρίσκεται μόλις 5 χλμ. από το κέντρο της πόλης των Ιωαννίνων, στο δρόμο για
Μέτσοβο, στο ομώνυμο προάστιο Πέραμα, επάνω στο λόφο Γορίτσα. Τα πόδια του
λούζει η λίμνη Παμβώτιδα Ιωαννίνων, που έγινε ξακουστή με το θρύλο της Κυρά-
Φροσύνης και του Αλή Πασά, και είναι το πιο μεγάλο σε έκταση σπήλαιο στην
Ελλάδα με 4,8 στρέμματα και το 6ο σε μήκος διαδρόμων με 1.700 μέτραΤο Σπήλαιο
Δ.ΥΠ.Α.

Περάματος είναι γεωλογικά συνδεδεμένο με την παρουσία και την εξέλιξη τής λίμνης
Παμβώτιδας. Χρονολογείται περίπου στα 1.500.000 χρόνια και είναι τμήμα κοίτης
ποταμού, όταν τα νερά της λίμνης Παμβώτιδας κάλυπταν όλο το λεκανοπέδιο τής
πόλης των Ιωαννίνων και ο λόφος Γκορίτσα ήταν μια νησίδα. Οι πρώτες σύγχρονες
αναφορές για την ύπαρξη του Σπηλαίου χρονολογούνται από το Β’ Παγκόσμιο
Πόλεμο.Κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, και μετά το τέλος του,
φωτογραφήθηκε για πρώτη φορά από τον Κωνσταντίνο Κασβίκη, γυμναστή και
ερασιτέχνη σπηλαιολόγο. Η συστηματική εξερεύνηση και χαρτογράφησή του
ξεκίνησε από τον Ιωάννη και την Άννα Πετροχείλου (ιδρυτές της Ελληνικής
Σπηλαιολογικής Εταιρείας).
Το Σπήλαιο των Λιμνών
Το «Σπήλαιο των Λιμνών» βρίσκεται κοντά στο χωριό Καστριά του Δήμου Λευκασίου
Αχαΐας, επί του επαρχιακού δρόμου Πατρών–Καλαβρύτων–Κλειτορίας–Τριπόλεως.
Απέχει μόλις 17 χλμ. από τα Καλάβρυτα και 9 χλμ. από την Κλειτορία.Το σπήλαιο
είναι ένα σπάνιο δημιούργημα της φύσης. Εκτός από τους λαβυρινθώδεις
διαδρόμους, τις μυστηριώδεις στοές και τους παράξενους σταλακτιτικούς
σχηματισμούς του, έχει κάτι αποκλειστικά δικό του: τις αλλεπάλληλες κλιμακωτές
λίμνες (εκτείνονται σε τρεις ορόφους), που το καθιστούν μοναδικό στο είδος του στον
κόσμο! Το αξιοποιημένο μήκος του σπηλαίου( thanos29.blogspot.com , 2020)
Σπήλαιο Πηγών Αγγίτη
Το σπήλαιο βρίσκεται στο νομό Δράμας στο δήμο Προσοτσάνης, κοντά στο χωριό
Κοκκινόγεια, σε τοποθεσία κατάφυτη από πλατάνια.Είναι ένα από τα ελάχιστα στην
Ελλάδα που διασχίζεται από ποτάμι (Αγγίτη). Πρόκειται για το δεύτερο μεγαλύτερο
σε μήκος σπήλαιο της χώρας, μετά το σπήλαιο Δυρού, με μήκος 13 χλμ. και
Δ.ΥΠ.Α.

υψομετρική διαφορά 400 μέτρα. Έχει εξερευνηθεί σε βάθος 8,5 χλμ. από ομάδα
Γάλλων σπηλαιολόγων. ( thanos29.blogspot.com , 2020)
Σπήλαιο Αλιστράτης
Εκεί βρίσκεται και το σπήλαιο της Αλιστράτης, και είναι ένα από τα μεγαλύτερα
σπήλαια της Ευρώπης.5.Το Σπήλαιο του Αγίου Γάλακτος -ΧίοςΤο Σπήλαιο του Αγίου
Γάλακτος είναι ένα από τα δύο επισκέψιμα σπήλαια της Χίου (το άλλο είναι αυτό των
Ολύμπων). Πρόκειται ουσιαστικά για δύο σπήλαια, το ένα πάνω από το άλλο. Το
κατώτερο εκτείνεται σε μεγάλη έκταση και έχει σημαντικό λιθωματικό διάκοσμο. Το
από πάνω είναι αβαθές και στο στόμιό του είναι κτισμένο το εκκλησάκι της
Αγιογαλούσαινας.Ο επισκέπτης, στη διαδρομή του σπηλαίου θα συναντήσει
θαλάμους και διαμερίσματα( thanos29.blogspot.com , 2020)
Το Λιμνοσπήλαιο της Μελισσάνης στην Κεφαλονιά
Πρόκειται για ένα μοναδικό γεωλογικό φαινόμενο. Το Λιμνοσπήλαιο της Μελισσάνης

βρίσκεται σε απόσταση 2 χιλ. βορειοδυτικά της Σάμης. Η φυσική είσοδος του
σπηλαίου είναι κατακόρυφη (διαστάσεων 40×50 μ.) και δημιουργήθηκε από την
πτώση ενός τμήματος της οροφής. Παρόλα αυτά υπάρχει και τεχνητή είσοδος με
σκαλοπάτια που επιτρέπει την επίσκεψη στο σπήλαιο. Το σπήλαιο ανακαλύφθηκε
από τον Γιάννη Πετρόχελο το 1951( thanos29.blogspot.com , 2020)
Το Σπήλαιο Κουτούκι στην Παιανία
Το Σπήλαιο εντάσσεται στο υπόγειο Καρστικό σύστημα του Υμηττού. Η δημιουργία

του οφείλεται στην υψηλή διαλυτότητα των ασβεστόλιθων στο νερό της βροχής. Αυτό
είναι και η πρωταρχική αιτία γενέσεως των Σπηλαίων. Έτσι έχει δημιουργηθεί και το
μεγαλύτερο μέρος του Σπηλαίου της Παιανίας, με πλούσιο λιθωματικό διάκοσμο, με
ποικιλίες σταλακτικών σχηματισμών( thanos29.blogspot.com , 2020)
Δ.ΥΠ.Α.

Το Σπήλαιο του Δράκου στην Καστοριά
Βρίσκεται στην Καστοριά και είναι ένα από τα πιο σύγχρονα σπήλαια στα Βαλκάνια,
εξοπλισμένο με τα πιο σύγχρονα συστήματα ανακύκλωσης του αέρα και διατήρησης
της ισορροπίας του κλίματος. Μεταξύ των άλλων, στο σπήλαιο έχει εγκατασταθεί
ηλεκτρονικό σύστημα που ελέγχει τη μετακίνηση των βράχων στο εσωτερικό της
ώστε να υπάρχει ανά πάσα στιγμή ενημέρωση για τις γεωλογικές συνθήκες που
επικρατούν εκεί( thanos29.blogspot.com , 2020)
Το Σπήλαιο Κάψα στην Αρκαδία
Το σπήλαιο «Καταβόθρες του Κάψια». Βρίσκεται κάτω από το Χιονοδρομικό Κέντρο

του Μαίναλου, 1500 μέτρα απ’ το χωριό Κάψια, μόλις 15 χλμ. απ’ την Τρίπολη.
Ανακαλύφθηκε το 1887 από το Γάλλο αρχαιολόγο Γουσταύο Φουζέρ, στα πλαίσια
των ανασκαφών του στη Μαντινεία και εξερευνήθηκε το 1892.Σύμφωνα με τους
επιστήμονες το σπήλαιο του Κάψια είναι παγκοσμίου σπηλαιολογικού ενδιαφέροντος
και έχει όλες τις προϋποθέσεις να γίνει ένα αξιοθέατο μεγάλου τουριστικού
ενδιαφέροντος( thanos29.blogspot.com , 2020)
8.3.10 Καλές πρακτικές διαχείρισης εναλλακτικού τουρισμού παγκοσμίως
Η θρησκεία ενός λαού επιδρά στον τρόπο ζωής, στη μορφή της οικογένειας, στις
κοινωνικές σχέσεις, στις διατροφικές συνήθειες, στα ήθη και στα έθιμά του. Αυτό έχει
ως αποτέλεσμα να επηρεάζονται ο πολιτισμός και η οικονομία κάθε λαού. Για
παράδειγμα, στις μουσουλμανικές χώρες της Βόρειας Αφρικής, ενώ οι κλιματικές
συνθήκες το επιτρέπουν, δεν καλλιεργούνται αμπέλια, επειδή η θρησκεία αυτή δεν
επιτρέπει την οινοποσία.
Κάθε λαός ανά τον κόσμο διακρίνεται από μία διαφορετικότητα. Οι διαφορές ανάμεσα
στους λαούς μπορεί να οφείλονται σε θέματα θρησκείας και κουλτούρας ενώ οι
διατροφικές συνήθειες ενός λαού επηρεάζονται από πολλούς παράγοντες, όπως οι
κλιματικές συνθήκες, οι θρησκευτικές πεποιθήσεις, η ιδεολογία κ.ά. Εξετάζοντας
διάφορες διατροφικές συνήθειες πολλών λαών, διαπιστώνεται ότι στην
Δ.ΥΠ.Α.

διαπολιτισμική κοινωνία και στην εποχή της παγκοσμιοποίησης στην οποία ζούμε,
μπορεί κανείς να εντοπίσει από μεγάλες διαφορές μέχρι και ομοιότητες, αφού οι
επιρροές από την μία κουλτούρα στην άλλη είναι εμφανείς ακόμα και στη διατροφή.
Σύμφωνα με τις θρησκευτικές τους αρχές, οι μουσουλμάνοι δεν τρώνε χοιρινό και
προϊόντα του, μαλάκια και γαρίδες, ζώα που έχουν σφαγιαστεί με μη προβλεπόμενο
τρόπο και δεν επιτρέπεται να πίνουν αλκοόλ. Επίσης, οι Εβραίοι δεν τρώνε χοιρινό,
καλαμαράκια, χταπόδι, γαρίδες και αστακούς. Στην Ινδία η αγελάδα θεωρείται ζώο
ιερό για τους Ινδουιστές και το κρέας της δεν καταναλώνεται, καθώς στην
πλειονότητα των κρατιδίων της Ινδίας η σφαγή της είναι παράνομη και τιμωρείται με
έως και 10 χρόνια φυλάκισης. Συνεπώς, με το να υπάρχει γνώση ως προς τις
διατροφικές συνήθειες άλλων πολιτισμών, παρέχονται υψηλού επιπέδου υπηρεσίες
στον απαιτητικό τομέα της γαστρονομίας.
Ωστόσο είναι πολύ σημαντικό, όσοι δραστηριοποιούνται στον τομέα του τουρισμού,
να γνωρίζουν τις διατροφικές συνήθειες των επισκεπτών τους και να είναι ενήμεροι
ως προς τις επιμέρους καθημερινές τους συνήθειες, οι οποίες θεωρούνται για
εκείνους κορωνίδα του δικού τους πολιτισμού και κουλτούρας.
Κάθε χρόνο εκατομμύρια προσκυνητές ταξιδεύουν σε μέρη με μοναδική πνευματική

σημασία, ελπίζοντας να βιώσουν ανύψωση, μετασχηματισμό και επίτευξη ενός νέου
βαθμού σοφίας. Οι προορισμοί προσκυνήματος μπορούν να είναι οι χώροι όπου
γεννήθηκε ένας θρησκευτικός δάσκαλος, πραγματοποιήθηκε ένα θαύμα ή αποτελεί
ένα μυστήριο.
Η ιδιαιτερότητα της κάθε θρησκείας λόγω των διαφορετικών πεποιθήσεων που

μπορεί να έχει την κάνει και μοναδική. Υπάρχουν προορισμοί, που προκαλούν δέος
ακόμα και στους λαούς της δικής τους θρησκείας, προσελκύοντας προσκυνητές από
όλες τις γωνίες του κόσμου. Άλλωστε η θρησκεία είναι ένα «μέσο» που φέρνει τους
ανθρώπους πιο κοντά, καθώς μοιράζονται κοινές εμπειρίες και «πιστεύω», ενώ
ταυτόχρονα παρουσιάζει μεγάλο ενδιαφέρον γιατί συνδυάζει πολιτιστικούς,
πολιτικούς όσο και αρχιτεκτονικούς παράγοντες.
Δ.ΥΠ.Α.

Σήμερα υπάρχουν πάρα πολλά προσκυνήματα σε όλο τον κόσμο και όλων των
θρησκειών, που προσελκύουν πιστούς, όπως η Παναγία Λούρδη, το Βατικανό, η
Παναγία Γουαδελούπη στο Μεξικό, η Ιερουσαλήμ, το προσκύνημα Χατζ στη Μέκκα
κ.ά. Η Μέκκα39 , είναι η πιο ιερή πόλη στη θρησκεία του Ισλάμ. Βρίσκεται στην
Αραβική Χερσόνησο 210 μίλια νότια της Μεδίνας. Κατά μέσο όρο 13 εκατομμύρια
άνθρωποι επισκέπτονται τη Μέκκα κάθε χρόνο. Το Χατζ είναι το ετήσιο Ισλαμικό
προσκύνημα στην Μέκκα και θεωρείται το υποχρεωτικό θρησκευτικό καθήκον των
Μουσουλμάνων που πρέπει να εκτελεστεί τουλάχιστον μια φορά κατά τη διάρκεια της
ζωής τους. Ωστόσο είναι πολλοί άνθρωποι που πραγματοποιούν το ταξίδι κάθε
χρόνο.
Από τη δεκαετία του 1950 περισσότερα από 100 δισ. δολάρια επενδύθηκαν από τη
Σαουδική Αραβία σε έργα υποδομής, σε κατασκευές ξενοδοχειακών και αστικών
εγκαταστάσεων. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα την καταστροφή της ιστορικής
κληρονομιάς της Μέκκας, όπως παραδείγματος χάριν η υποτιθέμενη οικία της
Χαντίτζα, της πρώτης συζύγου του Προφήτη, η οποία αντικαταστάθηκε από δημόσιες
τουαλέτες και του Αμπου Μπακρ, συντρόφου του Μωάμεθ και πρώτου χαλίφη του
Ισλάμ, από ένα ξενοδοχείο «Hilton» .
Οι τελετές που σχετίζονται με το προσκύνημα διαρκούν αρκετές ημέρες. Λόγω της

διάρκειας των εορταστικών εκδηλώσεων οι περισσότεροι προσκυνητές παραμένουν
στην πόλη και κάνουν μικρά ταξίδια σε κοντινές επίσης ιερές περιοχές, με
αποτέλεσμα την εποχή αυτή να παρατηρούνται αυξημένες ανάγκες εστίασης,
διατροφής, μεταφορικών μέσων, ακόμα και ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης.
Παράλληλα δημιουργούνται νέα μεταφορικά δίκτυα, καθώς οι πιστοί συρρέουν από
κάθε κατεύθυνση
Η συμβολή του θρησκευτικού τουρισμού στην ανάπτυξη της οικονομίας
Όπως όλες οι μορφές τουρισμού, έτσι και ο θρησκευτικός τουρισμός επηρεάζει την
ανάπτυξη και την οικονομία των περιοχών επίσκεψης ή τουριστικών περιοχών
(Πολύζος, 2002). Όλα τα στοιχεία συνηγορούν ότι στη χώρα μας υπάρχει μια μεγάλη
πηγή εισερχόμενων τουριστών που έρχονται από τα πέρατα του κόσμου για
προσκυνηματικό τουρισμό , στηρίζοντας έτσι τις τοπικές οικονομίες και κοινωνίες.
Δ.ΥΠ.Α.

Ο θρησκευτικός τουρισμός παρουσιάζει όλα τα τυπικά χαρακτηριστικά του τουρισμού

και δρα άμεσα στην οικονομία και στην ανάπτυξη των τουριστικών προορισμών. Ενώ
η μεγάλη χωρική διασπορά των θρησκευτικών μνημείων βοηθά στην ισόρροπη
ανάπτυξη του τουρισμού, ως περιφερειακή οικονομική δραστηριότητα και την
οικονομική ανάπτυξη των λιγότερο αναπτυγμένων και μειονεκτικών περιοχών
(Polyzos, Arabatzis, 2006).
Συνεπώς, λόγω της θετικής συμβολής του στην οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη
των τουριστικών προορισμών, ο τουρισμός χρησιμοποιείται ως μέσο τοπικής
ανάπτυξης (Σπιλάνης κ.ά. 2004, Τσάρτας κ.ά. 2004, Πολύζος, 2011, Πολύζος, 2015).
Δεν είναι τυχαίο ότι ακόμα και κατά τη διάρκεια της οικονομικής κρίσης, ο τουρισμός
στην Ελλάδα υπήρξε από τους βασικούς πυλώνες ανάπτυξης, με σημαντική
συμβολή στην αγορά εργασίας, παρουσιάζοντας συνεχή αύξηση στα έσοδα και στις
αφίξεις επισκεπτών.
Συνεπώς, τα οικονομικά οφέλη του θρησκευτικού τουρισμού καταλήγουν να είναι

πολλαπλάσια του κλασσικού, συμπαρασύροντας και τους υπόλοιπους κλάδους
όπως τον εργασιακό. (Μοίρα, Παράσχη, 2015). Ο Προσκυνηματικός/θρησκευτικός
τουρισμός θεωρείται από τις πιο σημαντικές και δυναμικές μορφές ειδικού τουρισμού
και χρειάζεται να εστιάσουμε στην ενδυνάμωση, στήριξη καθώς και τη συστηματική
προβολή του, καθώς συμβάλει καθοριστικά στην αύξηση του Α.Ε.Π., της
απασχόλησης, τις επενδύσεις, τα εισοδήματα και τα φορολογικά έσοδα και
γενικότερα στη βελτίωση του βιοτικού επιπέδου των κατοίκων. Για να επιτευχθεί
αυτό, θα πρέπει ο θρησκευτικός πλούτος της κάθε περιοχής να αξιοποιείται στο
πλαίσιο του θρησκευτικού τουρισμού, με στόχο να δημιουργηθεί το κατάλληλο
τουριστικό προϊόν που θα «γεννήσει» το ενδιαφέρον για την προσέλκυση τουριστών.
Συνεπώς, η ορθή αξιοποίηση του θρησκευτικού πλούτου, επιφέρει αρκετά οφέλη και
συμβάλλει ουσιαστικά στην καλυτέρευση της ζωής των ανθρώπων. Ειδικότερα, για
την προσέλκυση και την ικανοποίηση των αναγκών των επισκεπτών δημιουργούνται
υποδομές όπως : αερολιμένες, λιμενικές εγκαταστάσεις, μαρίνες, δρόμοι,
νοσοκομεία, χώροι φιλοξενίας κ.ά.
Δ.ΥΠ.Α.

8.3.11 Τρόποι προσέγγισης, τεχνικές οργάνωσης, εναλλακτικών ταξιδιών στο

marketing προώθησης
Η ανθρώπινη μετακίνηση στο χώρο για την αναζήτηση του θείου αποτελεί σημαντική
ψυχολογική αναγκαιότητα για κάθε άνθρωπο ανεξάρτητα από φυλή, εθνικότητα ή
θρησκεία. Παράλληλα, οι ανάγκες των μετακινούμενων, είτε αυτοί είναι καθαρά
προσκυνητές, είτε συνδυάζουν στο ταξίδι τους τόσο το προσκυνηματικό όσο και το
πολιτιστικό στοιχείο, είναι δεδομένες. Αυτό σημαίνει ότι γύρω από το θρησκευτικό
στοιχείο, είτε εκλαμβάνεται ως προσκυνηματικό είτε ως πολιτισμικό, αναπτύσσεται
μια σημαντικότατη οικονομική δραστηριότητα από ξενοδοχειακές μονάδες, τουριστικά
γραφεία, ναυτιλιακές εταιρείες, εστιατόρια, καταστήματα πώλησης αναμνηστικών,
εικόνων και άλλων αντικειμένων, κ.λπ.
Η ζήτηση για πολιτιστικό τουρισμό μπορεί να χωριστεί στις εξής δύο κατηγορίες:
• Ζήτηση από επισκέπτες γενικού ενδιαφέροντος ή ειδικής κατηγορίας εκτός ΠΤ

(συνεδριακός, city break, κρουαζιέρας…) που επιθυμούν παράλληλα με την διαμονή
τους να απολαύσουν και επισκέψεις σε χώρους και εκδηλώσεις πολιτισμού. Αφορά
σήμερα την συντριπτική πλειοψηφία των επισκέψεων σε χώρους ΠΤ.
• Ζήτηση από επισκέπτες που έχουνως κύριο κριτήριο επιλογής της χώρας μας την
επίσκεψη σε χώρους πολιτισμού και την παρακολούθηση δρώμενων πολιτιστικού
Στόχος της τουριστικής πολιτικής θα πρέπει να είναι τόσο η ποιοτική βελτίωση του
προσφερόμενου προϊόντος ώστε να αυξηθεί η ελκυστικότητα των τουριστικών
προϊόντων γενικά όσο και η σημαντική
αύξηση των επισκεπτών που έρχονται κατά κύριο λόγο για Πολιτιστικό Τουρισμό και
όπου τα περιθώρια αύξησης είναι πολύ μεγάλα.
Η δημιουργία ενός νέου“ προϊόντος”ΠΤ ενδιαφέρει επιχειρήσεις και επαγγελματίες

όπως:
• Τουριστικά γραφεία εσωτερικού και εξωτερικού με εξειδίκευση στον ΠΤ και στα

συνέδρια
Δ.ΥΠ.Α.

• Μεγάλοι Τουριστικοί Οργανισμοί (TUI Hellas, Cook travel, Club Med,…)
• Εταιρείες Κρουαζιέρας
• Οργανισμοί Λιμένων και Λιμενικά Ταμεία
• Ξενοδοχειακές μονάδες και άλλα καταλύματα κοντά σε προορισμούς ΠΤ
• Εταιρείες διαχείρισης αερολιμένων (ΑΙΑ και Fraport) και η Aegean Airlines και άλλες
μικρότερες αεροπορικές εταιρείες
• Διάφορες επαγγελματικές δραστηριότητες που σχετίζονται με τον ΠΤ: Ξεναγοί,

εστιάτορες, ιδιοκτήτες ταξί, εταιρείεςψηφιακών εφαρμογών, βιοτεχνίες κατασκευής
ενθυμημάτων (σουβενίρ), προϊόντων τοπικού πολιτισμού (τρόφιμα, ενδύματα,
κοσμήματα, κεραμικά, ενθυμήματα [souδς; venirs]), κ.λπ
Τα ταξιδιωτικά γραφεία και οι tour operators που διακινούν επισκέπτες της κύριας
τουριστικής αγοράς (mainstream market) με την μορφή οργανωμένων γκρουπ και
κινούνται κυρίως στην κατηγορία Ήλιος και Θάλασσα (Η&Θ), έχουν ένα
χαρακτηριστικό που ενδιαφέρει τον ΠΤ:
Παρουσιάζουν εκδρομές στους επισκέπτες που (κατά κανόνα) δεν περιλαμβάνονται

στο “αρχικό πακέτο” και από τις οποίες προσδοκούν να αντλήσουν πρόσθετα έσοδα
που θα αυξήσουν το περιθώριο κέρδους ανά επισκέπτη. Έχουν δηλαδή άμεσο
ενδιαφέρον να προσφέρουν στους επισκέπτες10, ελκυστικές εκδρομές (κατά κανόνα
ημερήσιες) και με το μεγαλύτερο δυνατό κόστος και να πετύχουν την πώλησή τους.
Οι εκδρομές αυτές δεν αφορούν μόνο πολιτιστικά θέματα αλλά μια ευρύτερη ποικιλία,
οι πλέον δημοφιλείς από τις οποίες είναι
• Επίσκεψη στην τοπική αγορά (shopping)
• Τοπική κουζίνα
Το γεγονός ότι οι πιστοί σε ένα ταξίδι πρέπει να ικανοποιήσουν βασικές βιολογικές

τους ανάγκες π.χ. φαγητό, στέγη κ.λπ., δεν είναι επαρκής δικαιολογία για να
χαρακτηρισθεί το φαινόμενο ως τουριστικό. Και το αντίθετο, δηλαδή το γεγονός ότι οι
Δ.ΥΠ.Α.

τουρίστες έχουν θρησκευτικές ανάγκες δεν σημαίνει ότι πρέπει να θεωρηθούν ως

προσκυνητές.
Υπάρχουν αρκετά εξειδικευμένα γραφεία στο εξωτερικό που προσφέρουν εκδρομές

είτε τυποποιημένες, είτε προσαρμοσμένες στις ανάγκες των πελατών. Ενδεικτικά
μερικά από τα πλέον γνωστά είναι:
Γερμανία: Studios us, Rundreisen, Gebeco, Olimar, IFB, Olimar, ArtIn, Mondial. All
Marks Tours.
Ηνωμένο Βασίλειο: Special Tours, Martin Randall Travel, JMB Travel, Inscape,
Travel forthe Arts, Cox& Kings, Andante Travels, Insight Vacations, Arblaster &
Clarks, SAGA.
Γαλλία: Arts etVie, Intermedes ,Voyageurs du monde, Terre Entiere, EuridiceOpera,

Clio.
Οι εταιρείες αυτές είναι εξειδικευμένες στον πολιτιστικό και θρησκευτικό τουρισμό

που αναζητά την αυθεντικότητα στους προορισμούς, οι εκδρομές που προτείνουν
είναι ακριβές και οι απαιτήσεις αντίστοιχες. Προγραμματίζουν 12 μήνες νωρίτερα τις
προτάσεις με τα προϊόντα τους, εκδίδουν νωρίς τις μπροσούρες τους και επιθυμούν
έγκαιρη πληροφόρηση για τα πρακτικά θέματα της διοργάνωσης αυτών των
εκδρομών όπως: ωράρια και ημέρες λειτουργίας αρχ. χώρων και μουσείων ,ωράρια
ακτοπλοϊκών συγκοινωνιών, πληροφορίες για το κλείσιμο χώρων λόγω επισκευών,
κ.λπ. Αυτές οι πληροφορίες θα μπορούσαν να υπάρχουν σε ιστοσελίδες (Ι/Σ) κάθε
μουσείου και αρχαιολογικού χώρου όπως συμβαίνει στις περισσότερες περιπτώσεις
στο εξωτερικό.
Πρόσθετες πληροφορίες στην κάθε Ι/Σ για τις συλλογές και τα κυριότερα εκθέματα
του μουσείου και του χώρου, μια σύντομη εξιστόρηση των κύριων γεγονότων που
σημάδεψαν τον χώρο κ.λπ. θα έκανε πιο ελκυστική την επίσκεψη τόσο για τον
επαγγελματία του ταξιδιωτικού γραφείου που θα σχεδιάσει την εκδρομή όσο και για
τον δυνητικό επισκέπτη
Δ.ΥΠ.Α.

Καθότι τα γραφεία αυτά οργανώνουν και εκδρομές city break επισημαίνουν την
ελλιπή πληροφόρηση που υπάρχει για το τι μπορεί να προσφέρει η Αθήνα πέρα από
την Ακρόπολη και το μουσείο της (σε αντίθεση με την Θεσσαλονίκη που κάνει πιο
επιθετική πολιτική στο θέμα). Αντίστοιχα με τα ξένα γραφεία υπάρχουν και
καθιερωμένα παλαιότερα ελληνικά γραφεία που οργανώνουν τυποποιημένες
εκδρομές στους κλασικούς αρχ. χώρους –Επίδαυρος, Μυκήνες, Ολυμπία, Δελφοί,
Μετέωρα…– και πωλούνται είτε μέσω ξενοδοχείων (Key tours, Chat tours, Athens
Walking Tours,…) δημιουργώντας γκρουπ από πελάτες διαφόρων ξενοδοχείων, είτε
αυτοτελώς. Υπάρχουν όμως και νέα, μικρά ελληνικά εξειδικευμένα γραφεία που
ασχολούνται με exclusive εκδρομές κατά παραγγελία για μεγαλύτερα ή και μικρότερα
γκρουπ. Μερικά από τα γραφεία αυτά προσφέρουν καινοτόμα προϊόντα σε πελάτες
που αποζητούν την αυθεντικότητα και τις ιδιαιτερότητες του κάθε προορισμού και
εναπόκειται στο κάθε γραφείο να σχεδιάσει θα το διαφοροποιήσουν από τα
υπόλοιπα και θα του δώσουν πρόσβαση στην νέα αυτή αγορά. Η τάση αυτή έχει
ενισχυθεί τελευταία με τις ευκολίες αναζήτησης που προσφέρει το διαδίκτυο (με
κυρίαρχο το Trip Advisor) και οι κρατήσεις γίνονται συνήθως απευθείας μέσω του
διαδικτύου. Ενδεικτικά γραφεία: Big Olive,T rue Greece, Athens Insiders, Discover
Greek Culture,We know how
Οι εν λόγω εταιρείες προσφέρουν αντίστοιχα προϊόντα στους πελάτες τους με

εκδρομές στην πόλη εκτός αρχαιολογικών χώρων και σήμερα χρησιμοποιούν ως
ξεναγούς και αρχιτέκτονες, ιστορικούς τέχνης, κοινωνιολόγους που διαθέτουν
αφηγηματική ικανότητα για να προκαλέσουν /εξάψουν το ενδιαφέρον των πελατών
τους και να τους χαρίσουν αλησμόνητες εμπειρίες (βλ. Παράρτημα 6). Αυτού του
είδους ο βιωματικός τουρισμός δείχνει να έχει αυξητικές τάσεις παγκοσμίως και
αξιοποιεί το άυλο τμήμα της πολιτιστικής κληρονομιάς .Ο τουρισμός αυτού του τύπου
χρησιμοποιεί όλο και περισσότερο και ψηφιακές εφαρμογές που είτε διατίθενται
ελεύθερα είτε προσφέρονται από τα γραφεία για τους πελάτες τους. Η σχέση των
τουριστικών γραφείων αυτού του τύπου με τους πελάτες τους είναι πιο προσωπική
και τα γραφεία βασίζονται στην καλή δημοσιότητα που θα έχουν στο διαδίκτυο, όπου
μια κακή κριτική στο Trip Advisor μπορεί να μεταφραστεί σε άμεση απώλεια
πελατείας. Τα ταξιδιωτικά γραφεία αυτού του τύπου είναι και περισσότερο ευαίσθητα
Δ.ΥΠ.Α.

στην εικόνα που δίνει η πόλη και η ζωντανή της καθημερινή λειτουργία. Θέματα
όπως η εικόνα που προσφέρει η πόλη θετικά (καθαριότητα, ασφάλεια), ή αρνητικά
(ρύπανση στα κτίρια, μπλοκάρισμα των δρόμων λόγω κινητοποιήσεων κ.λπ.) έχουν
βαρύνουσα σημασία για αυτή την κατηγορία ΠΤ.
Εξ άλλου συχνότατα πολλοί τουρίστες επισκέπτονται ιερά μέρη, κτίρια κ.λπ. άλλων
θρησκειών κατά τη διάρκεια του ταξιδιού τους κινούμενοι από περιέργεια, ενδιαφέρον
κ.λπ. Τα διαθέσιμα στοιχεία για τις δραστηριότητες αυτές δεν επαρκούν καθώς δεν
γίνονται μετρήσεις της κίνησης των επισκεπτών που να τους διακρίνουν ανάλογα με
το αν μετακινούνται για καθαρά Προσκυνηματικούς λόγους ή όχι. Και αν έχουν γίνει,
τέτοιου είδους μετρήσεις, είναι εξαιρετικά δύσκολο να διερευνηθούν τα κίνητρα του
επισκέπτη αν δηλαδή είναι καθαρά Προσκυνηματικοί οι λόγοι που προκαλούν τη
μετακίνησή του ή αν είναι πολιτισμικοί ή συντρέχουν και οι δύο.
Η αξιοποίηση αυτού του ρεύματος με τουριστικά κριτήρια δεν δικαιολογεί να μιλάμε

για θρησκευτικό τουρισμό, διότι δεν συνάδουν οι έννοιες «θρησκεία» και «τουρισμός»
τουλάχιστον με το περιεχόμενο που έχει αποκτήσει σήμερα στις δυτικές κοινωνίες
του καταναλωτισμού η λέξη «τουρισμός». Κατά τη γνώμη μου πρόκειται για δύο
διαφορετικά κοινωνικά φαινόμενα που έχουν ως κοινό στοιχείο τη θρησκευτικότητα
ανεξαρτήτως αν αυτή είναι ενεργή ή ανενεργή. Τα κοινωνικά αυτά φαινόμενα είναι (α)
το προσκύνημα, όπου κυριαρχεί το πνευματικό στοιχείο της πίστης και το οποίο
εκδηλώνεται στις κατάλληλες συνθήκες, (β) ο θρησκευτικός πολιτισμικός τουρισμός,
όπου αξιοποιείται με τουριστικά κριτήρια το θρησκευτικό στοιχείο του χώρου ή της
εκδήλωσης ως πολιτιστική κληρονομιά (Παχουνδάκης , 2018)
Για την ανάπτυξη του τουρισμού θρησκευτικού ενδιαφέροντος συνιστώνται τέσσερα

βήματα για την επίτευξη της αναγνωρισιμότητας του θρησκευτικού μνημείου ή τόπου:
• Επισήμανση των διάφορων Προσκυνηματικού ενδιαφέροντος και τουριστικής

προσελκυσιμότητας θρησκευτικών πόρων, που προσφέρονται είτε για
Προσκυνηματική ή τουριστική δραστηριότητα
Δ.ΥΠ.Α.

• Η ανάδειξη αυτών των μνημείων με βάση τα χαρακτηριστικά της «θρησκευτικής

ακτινοβολίας τους», και των ιδιαιτεροτήτων κατασκευής, τεχνοτροπίας ή τέχνης,
κειμηλίων, ή φυσικού περιβάλλοντος
• Εξασφάλιση της προσβασιμότητας για την διευκόλυνση των επισκεπτών (οδική
προσβασιμότητα, αλλά και χρονική προσβασιμότητα ωραρίου επίσκεψης)
• Προώθηση και προβολή του θρησκευτικού ή Προσκυνηματικού μνημείου ή τόπου
προς τις υποψήφιες ή τις δυνητικές αγορές με διάφορες ενέργειες.
Ελπίζουμε ότι στον προγραμματισμό και τον καθορισμό αναπτυξιακών στόχων της
οικονομίας και του τουρισμού ο «θρησκευτικός τουρισμός» θα αξιολογηθεί και θα
υποστηριχθεί προκειμένου να αποκομίσουμε τα επιθυμητά αλλά και δυνητικά οφέλη,
της γεωγραφικής διάχυσης μορφών τουρισμού, της δωδεκάμηνης δραστηριότητας
και της ανάδειξης όλων των διαστάσεων των θρησκευτικών μνημείων ως μοναδικών
χαρακτηριστικών του Ελληνικού τουριστικού χαρτοφυλακίου (Παχουνδάκης , 2018)
8.3.12 Ο ρόλος της προώθησης τουριστικών προϊόντων
Η προώθηση ταξιδιωτικών προϊόντων για λογαριασμό μιας εταιρείας παράγεται και

προσφέρεται πάντα στην ταξιδιωτική αγορά, με σκοπό την άσκηση πίεσης ή
υπενθύμισης, αλλά κυρίως για την άσκηση θετικής επιρροής στους πιθανούς
πελάτες, ώστε η αγοραστική τους συμπεριφορά να διαμορφωθεί ως επιθυμούν. Από
αυτή την άποψη, στην προώθηση τουριστικών προϊόντων, οι τουριστικές
επιχειρήσεις θα χρησιμοποιήσουν έναν συνδυασμό τεσσάρων τεχνικών
διαφημιστικού μάρκετινγκ για να πραγματοποιήσουν κερδοφόρο μάρκετινγκ σε
πιθανούς πελάτες.
αυτά είναι:
Τουριστική διαφήμιση: μέσω κατάλληλων μέσων μαζικής επικοινωνίας (π.χ.
ραδιόφωνο, τηλεόραση κ.
Προσωπικές πωλήσεις: Το σημαντικότερο μέσο προώθησης στο τουριστικό
μάρκετινγκ, αύξηση της κερδοφορίας των προϊόντων τουριστικής επιχείρησης
Δημόσιες σχέσεις: Συμπεριλαμβανομένης της λήψης μέτρων για τη βελτίωση της
Δ.ΥΠ.Α.

ψυχολογικής εικόνας των τουριστικών προϊόντων και της συνειδητής προώθησής

τους στις πωλήσεις.
Προώθηση: Βασικά μια σειρά μέτρων που λαμβάνονται για την άμεση ή έμμεση
συνεργασία με πιθανούς πελάτες μιας ταξιδιωτικής επιχείρησης ή μεσάζοντα
μάρκετινγκ με στόχο:
(1) Ενημερώστε τους για τα προς πώληση τουριστικά προϊόντα και την ποιότητά τους
κ.λπ. (2) να τους βοηθήσει να πουλήσουν αυτά τα τουριστικά προϊόντα στους
τελικούς καταναλωτές για το επιθυμητό κέρδος, (3) να τους παρακινήσουν να
αναπτύξουν ικανοποιητικές τεχνικές πωλήσεων για να πραγματοποιήσουν την
κερδοφόρα διάθεση αυτών των τουριστικών προϊόντων
Οι πιο συνηθισμένοι και αποτελεσματικοί τρόποι προώθησης τουριστικών προϊόντων
Ενας. Ταξιδιωτικές εκθέσεις Οι ταξιδιωτικές εκθέσεις διαδραματίζουν συχνά

σημαντικό ρόλο στην προώθηση των τουριστικών προϊόντων, επειδή παρέχουν
στους αγοραστές και τους πωλητές την ευκαιρία να εμπλακούν και να
πραγματοποιήσουν αμοιβαία επωφελείς συναλλαγές. Είναι γνωστό ότι ορισμένες
ταξιδιωτικές εκθέσεις έχουν αποκτήσει διεθνή αναγνώριση και σημασία με την
πάροδο του χρόνου. Πρόκειται για το World Travel Market στο Λονδίνο και το
International Travel Exchange στο Βερολίνο.
σι. ταξιδιωτικό εργαστήριο

Ένα ταξιδιωτικό σεμινάριο δεν είναι μια περιοδεύουσα έκθεση, αλλά περισσότερο μια
εκδήλωση όπου πωλητές και αγοραστές προϊόντων συναντώνται για να
διαπραγματευτούν εμπορικές συμφωνίες.
ΝΤΟ. παρουσίαση
Οι παρουσιάσεις είναι πολύ συνηθισμένες στον ταξιδιωτικό κλάδο και
χρησιμοποιούνται από τουριστικές επιχειρήσεις και βασικούς φορείς για την
εισαγωγή νέων σχεδίων διακοπών σε ταξιδιωτικά γραφεία.
Δ.ΥΠ.Α.

8.13.13 Ο Προγραμματισμός της προώθησης τουριστικών προϊόντων
Η αποτελεσματική διεξαγωγή δραστηριοτήτων προώθησης τουριστικών προϊόντων

απαιτεί κάτι περισσότερο από λογικό σχεδιασμό και συνήθως χωρίζεται σε δέκα
στάδια. Ωστόσο, η ανάπτυξη και εφαρμογή ενός σχεδίου προώθησης τουριστικών
προϊόντων συνεπάγεται σημαντικές οικονομικές επενδύσεις. Αυτός είναι ο λόγος για
τον οποίο η εγκυρότητά του πρέπει να ελεγχθεί όσο το δυνατόν νωρίτερα.
Στάδιο σχεδιασμού προώθησης τουριστικών προϊόντων:

1. Σε βάθος ανάλυση της κατάστασης των τουριστικών επιχειρήσεων.
2. Αποσαφήνιση των στόχων του σχεδίου προώθησης τουριστικών προϊόντων.
3. Προσδιορίστε πιθανούς αγοραστές ταξιδιωτικών εμπορικών προϊόντων.
4. Προετοιμασία προϋπολογισμού για την προώθηση των τουριστικών προϊόντων.
5. Αξιολόγηση εναλλακτικών στρατηγικών και τακτικών για την προώθηση
τουριστικών προϊόντων.
6. Επιλέξτε την κατάλληλη στρατηγική και στρατηγική προώθησης τουριστικών
προϊόντων. 7. Ανάπτυξη σχεδίου προώθησης τουριστικών προϊόντων.
8. Δοκιμαστικά σχέδια για την προώθηση τουριστικών προϊόντων.
9. Εφαρμογή σχεδίου προώθησης τουριστικών προϊόντων.
10. Αξιολόγηση της επίδρασης των έργων προώθησης τουριστικών προϊόντων
8.13.14 Η αποτελεσματικότητα της προώθησης τουριστικών προϊόντων
Για διάφορους λόγους, είναι δύσκολο να προβλεφθεί η αποτελεσματικότητα των

εκστρατειών μάρκετινγκ που πραγματοποιούν οι τουριστικές επιχειρήσεις για την
ενίσχυση των πωλήσεων των προϊόντων τους. Αυτό δεν σημαίνει, ωστόσο, ότι η
αποτελεσματικότητα των μέτρων που λαμβάνονται δεν μπορεί να μετρηθεί και να
αξιολογηθεί σε καμία περίπτωση, και ακόμη κι αν τέτοιες προσπάθειες συναντούν
συχνά δυσκολίες, δεν είναι ανυπέρβλητες. Συμπερασματικά, μπορούμε να πούμε ότι
το τουριστικό μάρκετινγκ, υπό ορισμένες προϋποθέσεις, μπορεί να είναι ένα πολύ
χρήσιμο «εργαλείο» που χρησιμοποιείται από τις τουριστικές επιχειρήσεις και τη
Δ.ΥΠ.Α.

διοίκηση οργανισμών, ώστε να μπορούν να το χρησιμοποιήσουν για την επίτευξη

προγραμματισμένων στόχων μάρκετινγκ.
8.13.15 Η συμπεριφορά των καταναλωτών και των αγοραστών
Για να εξηγηθεί η συμπεριφορά των ατόμων, σύμφωνα με τις καταναλωτικές και

αγοραστικές τους συνήθειες, έχουν αναπτυχθεί τρεις προσεγγίσεις: οικονομική,
ψυχολογική και κοινωνιολογική.
Η οικονοµική προσέγγιση
Η οικονομική μέθοδος προέρχεται από διάφορες οικονομικές θεωρίες, οι οποίες

διατυπώνονται από μικροοικονομολόγους και μακροοικονομολόγους. Οι
μικροοικονομολόγοι προσπαθούν να εξηγήσουν τη συμπεριφορά των καταναλωτών
χρησιμοποιώντας δύο θεωρίες:
o Θεωρία μέγιστης χρησιμότητας και
o Θεωρία Καμπύλης Αδιαφορίας. Και οι δύο θεωρίες βασίζονται σε τρεις βασικές
υποθέσεις:
Οι άνθρωποι γνωρίζουν ακριβώς τι χρειάζονται και όλες τις εναλλακτικές λύσεις για
να τους καλύψουν. Δηλαδή, είναι καλά ενημερωμένοι για τα διαθέσιμα προϊόντα ή
υπηρεσίες που έχουν σχεδιαστεί για να καλύψουν τις ανάγκες τους.
Τα άτομα συμπεριφέρονται ορθολογικά, χρησιμοποιώντας τους διαθέσιμους
πόρους τους (εισόδημα) με τρόπο που μεγιστοποιεί τη χρησιμότητα που αντλούν
από το προϊόν ή την υπηρεσία που επιλέγουν.
Οι προτιμήσεις τους δεν εξαρτώνται από τις περιβαλλοντικές συνθήκες στις οποίες
ζουν. Ωστόσο, είναι εύκολο να διαπιστωθεί ότι αυτές οι υποθέσεις δεν ισχύουν στην
πράξη σήμερα. Οι καταναλωτές δεν έχουν πάντα πλήρη επίγνωση των συνθηκών
της αγοράς, η συμπεριφορά τους δεν είναι πάντα ορθολογική και δεν έχουν ανοσία
σε περιβαλλοντικές συνθήκες και διάφορους παράγοντες.
Στην περίπτωση των μακροοικονομολόγων, υποβαθμίζουν τη σημασία της ατομικής

συμπεριφοράς, υποστηρίζοντας ότι οι ατομικές διαφορές εξισορροπούνται όταν οι
Δ.ΥΠ.Α.

καταναλωτές αντιμετωπίζονται ως σύνολο. Για το λόγο αυτό, εστίασαν το ενδιαφέρον

τους στη συνολική συμπεριφορά των ατόμων και προσπάθησαν να μελετήσουν
πρωτίστως την επίδρασή τους στο εισόδημα και την απασχόληση.
Η ανάλυση των μακροοικονομολόγων εστιάζει επίσης στις έννοιες της

αποτελεσματικότητας και της σπανιότητας των εμπορευμάτων. Αυτές οι έννοιες είναι
χρήσιμες για την κατανόηση της παραγωγικής λειτουργίας μιας οικονομίας, αλλά
αποτυγχάνουν να εξηγήσουν επαρκώς τη διαμόρφωση της ζήτησης για αγαθά και
υπηρεσίες, ειδικά στην εποχή που ζούμε, όταν οι κύριοι παράγοντες που επηρεάζουν
τη συμπεριφορά των καταναλωτών, και συνεπώς τη ζήτηση για αγαθά και οι
υπηρεσίες, είναι προϊόντα και η υπηρεσία, είναι η αφθονία τους και όχι η έλλειψή
τους. Επομένως, συμπεραίνουμε ότι η συμπεριφορά των καταναλωτών δεν μπορεί
να εξηγηθεί μόνο από την οικονομική θεωρία.
• Η διαδικασία λήψης αποφάσεων για την αγορά καταναλωτικών προϊόντων ή

προσωπικών υπηρεσιών
• Η διαδικασία λήψης αποφάσεων για την αγορά καταναλωτικών προϊόντων ή
προσωπικό υπηρεσιών χωρίζεται σε πέντε στάδια.
Τα πρώτα τρία στάδια αντιπροσωπεύουν τη διαδικασία λήψης της απόφασης πριν
την αγορά του προϊόντος ή της υπηρεσίας. Η αγορά πραγµατοποιείται κατά το
τέταρτο στάδιο, ενώ στο πέµπτο στάδιο γίνεται η αξιολόγηση των ωφεληµάτων που
αποκοµίζει ο αγοραστής από τη χρήση του προϊόντος ή της υπηρεσίας που αγόρασε.
(Λελεδάκης , 2019)
∆ιαδικασία λήψης αποφάσεων καταναλωτικών προϊόντων

Αναγνώριση ανάγκης Αναζήτηση πληροφοριών Αξιολόγηση εναλλακτικών
δυνατοτήτων Απόφαση αγοράς (Λελεδάκης , 2019)
Δ.ΥΠ.Α.

Αξιολόγηση αποτελεσµάτων
Σε ορισµένες περιπτώσεις, ιδιαίτερα όταν πρόκειται για αγορές ρουτίνας, όπως για
τις καθηµερινές αγορές γάλατος ή άλλων συναφών προϊόντων, όπου η συµµετοχή
του αγοραστή είναι µικρή, ορισµένα από τα στάδια της διαδικασίας, που
προαναφέρθηκε, παραλείπονται.
Ο αγοραστής δηλαδή από την αναγνώριση της ανάγκης του περνάει κατ’ ευθείαν
στην αγορά του προϊόντος. Ωστόσο, είναι σηµαντικό για το Μάρκετινγκ να είναι
γνωστά όλα τα στάδια της διαδικασίας λήψης της αγοραστικής απόφασης και τις
διεργασίες που πραγµατοποιούνται σε αυτά, γιατί καθένα από αυτά αντιπροσωπεύει
µια δυνατότητα επηρεασµού του αποτελέσµατος που θα προκύψει από τη λήψη της
αγοραστικής απόφασης(Λελεδάκης , 2019)
Η αναγνώριση της ανάγκης

Η διαδικασία λήψης αγοραστικής απόφασης αρχίζει πάντα µε την αναγνώριση
(συνειδητοποίηση) µιας ανάγκης. Αυτή η ανάγκη µπορεί να προέλθει είτε µέσα από
καθηµερινά φυσιολογικά συναισθήµατα, π.χ. δίψα, πείνα, ανάγκη για διασκέδαση,
αναγνώριση κ.λπ., είτε να δηµιουργηθεί από κάποιο απρόοπτο γεγονός, π.χ., τη
βλάβη µιας οικιακής συσκευής, που δηµιουργεί την ανάγκη για επισκευή ή
αντικατάσταση της.
Σε αυτό το στάδιο τα στελέχη του Μάρκετινγκ πρέπει να γνωρίζουν:
• τα κίνητρα ή τους παράγοντες που οδηγούν στην αναγνώριση της ανάγκης,
• πώς θα χρησιµοποιήσουν τους παράγοντες αυτούς για την επίτευξη των στόχων
τους και
• πώς θα ανταποκριθούν στην επιθυµία του υποψήφιου αγοραστή για ικανοποίηση
της συγκεκριµένης ανάγκης. (Λελεδάκης , 2019)
Αναζήτηση πληροφοριών
Η αναγνώριση µιας ανάγκης οδηγεί στην αναζήτηση περισσοτέρων πληροφοριών,
σχετικά µε τα µέσα που µπορούν να ικανοποιήσουν τη συγκεκριµένη ανάγκη.
Η αναζήτηση των πληροφοριών από τον υποψήφιο αγοραστή µπορεί να είναι
ενεργητική ή παθητική.
Δ.ΥΠ.Α.

• Ενεργητική αναζήτηση πληροφοριών υπάρχει, όταν ο υποψήφιος αγοραστής

προβαίνει σε συγκεκριµένες ενέργειες, όταν π.χ. ζητάει την αποστολή ενηµερωτικών
εντύπων για την απόκτηση περισσοτέρων πληροφοριών.
• Παθητική αναζήτηση υπάρχει, όταν ο υποψήφιος αγοραστής περιµένει για
παράδειγµα να ξαναδεί τη διαφήµιση στην τηλεόραση, για να µπορέσει να
συγκροτήσει περισσότερες πληροφορίες σχετικά µε το προϊόν ή την υπηρεσία που
τον ενδιαφέρει.
Η ένταση της προσπάθειας του υποψήφιου αγοραστή για αναζήτηση περισσοτέρων

πληροφοριών αντιπροσωπεύει και το βαθµό εµπλοκής του στην αγοραστική
διαδικασία. Πάντως και στις δύο περιπτώσεις, ενεργητική και παθητική αναζήτηση
πληροφοριών, οι ενέργειες του Μάρκετινγκ µπορούν να επηρεάσουν καταλυτικά την
αγοραστική απόφαση.
Η παροχή σαφών και περιεκτικών πληροφοριών µπορεί να οδηγήσει στην απόφαση
αγοράς, ενώ η παροχή ασαφών ή παραπλανητικών πληροφοριών οδηγεί µε
µαθηµατική ακρίβεια στην απόρριψη της πρότασης αγοράς.
Αξιολόγηση εναλλακτικών δυνατοτήτων ικανοποίησης της ανάγκης
Στη φάση αυτή, ο υποψήφιος αγοραστής, µε βάση τις πληροφορίες που έχει
συγκεντρώσει, αξιολογεί τις εναλλακτικές δυνατότητες που έχει στη διάθεσή του για
την ικανοποίηση της συγκεκριµένης ανάγκης του.
Στο στάδιο αυτό, οι ενέργειες του Μάρκετινγκ - συµπεριλαµβανοµένης και της
προσωπικής πώλησης - µπορούν να επηρεάσουν το αποτέλεσµα της αξιολόγησης,
αν εστιάζονται στην προβολή των ωφεληµάτων που ενδιαφέρουν τον υποψήφιο
αγοραστή κι όχι απλά στα χαρακτηριστικά τού προϊόντος ή της υπηρεσίας.
Απόφαση αγοράς
Η αξιολόγηση των εναλλακτικών δυνατοτήτων για την ικανοποίηση µιας ανάγκης
οδηγούν
Δ.ΥΠ.Α.

στην απόφαση αγοράς ενός προϊόντος ή µιας υπηρεσίας ή στην απόρριψή τους. Η
τελική αγοραστική απόφαση, ωστόσο, µπορεί να επηρεαστεί και από άλλους
παράγοντες, όπως είναι:
• η παρέµβαση άλλου προσώπου στην αγοραστική διαδικασία, π.χ., η παρέµβαση
του συζύγου, ή
• ένα τυχαίο γεγονός, όπως η δηµοσίευση ενός συγκριτικού τεστ ενός συστήµατος hi-
fi στο περιοδικό «Ήχος και Ηi-Fi». (Λελεδάκης , 2019)
Αξιολόγηση των αποτελεσµάτων

Οι αποφάσεις των καταναλωτών για αγορά συγκεκριµένων προϊόντων ή υπηρεσιών
συνοδεύονται πάντα από κάποιες προσδοκίες, οι οποίες εκφράζονται µέσα από τις
ωφέλειες που αναµένονται από τη χρήση του προϊόντος ή της υπηρεσίας που
αγοράστηκε.
Ο βαθµός ικανοποίησης που αποκοµίζει ο αγοραστής του προϊόντος ή της

υπηρεσίας εκφράζεται µέσα από την ικανοποίηση των προσδοκιών του. Όσο
ανταποκρίνονται τα ωφελήµατα του προϊόντος ή της υπηρεσίας στις προσδοκίες του,
τόσο µεγαλύτερος είναι ο βαθµός ικανοποίησής τους.
Η σχέση αυτή αποτελεί και την κατευθυντήρια γραµµή των ενεργειών του
Η υπερβολή στην προβολή των ωφελειών, που µπορεί να προσφέρει ένα προϊόν ή
µια υπηρεσία µπορεί να δηµιουργήσει µεγάλες προσδοκίες στον υποψήφιο
αγοραστή. Αν οι προσδοκίες αυτές δεν ικανοποιηθούν, τότε ο αγοραστής θα
δυσαρεστηθεί και θα εκφράσει τη δυσαρέσκειά του, αφενός µε τη µη
πραγµατοποίηση επαναληπτικών αγορών και αφετέρου µε τη δυσφήµιση του
προϊόντος ή της επιχείρησης στον κοινωνικό του περίγυρο
Κατηγορίες των καταναλωτών

Δ.ΥΠ.Α.

Οι καταναλωτές προϊόντων και υπηρεσιών διακρίνονται σε κατηγορίες, ανάλογα µε

τα ενδιαφέροντα της κάθε επιχείρησης. Ωστόσο, οι ειδικοί του µάρκετινγκ διακρίνουν
τους καταναλωτές σε
κατηγορίες, ανάλογα µε την ταχύτητα που αποδέχονται τα νέα προϊόντα ή υπηρεσίες.
Με βάση το κριτήριο της ταχύτητας αποδοχής των νέων προϊόντων ή υπηρεσιών, οι
καταναλωτές διακρίνονται σε πέντε κατηγορίες. (Λελεδάκης , 2019)
Νεωτεριστές (Innovators)
Οι νεωτεριστές είναι άτοµα µε υψηλή κοινωνική θέση και µεγάλα εισοδήµατα.

Ανήκουν δηλαδή στην ανώτερη τάξη. Συνήθως έχουν καλή µόρφωση, ταξιδεύουν
συχνά και διακρίνονται για την κοινωνικότητα και την αυτοπεποίθηση τους. Είναι,
επίσης, άτοµα που τους αρέσει να κάνουν πάντα αισθητή την παρουσία τους µε κάθε
τρόπο. Ακολουθούν πιστά τη µόδα και σπεύδουν να αγοράσουν κάθε νέο προϊόν ή
υπηρεσία, χωρίς προηγουµένως να ερευνήσουν, έστω και στοιχειωδώς, την αγορά.
Όταν τα προϊόντα ή οι υπηρεσίες, που αγοράζουν, αρχίζουν να κερδίζουν έδαφος
στην αγορά και να αγοράζονται από τη µεγάλη µάζα των καταναλωτών, τότε τα
εγκαταλείπουν, για να αγοράσουν τα νεότερα προϊόντα και υπηρεσίες που µόλις
εµφανίστηκαν στην αγορά. Αν ένα νέο προϊόν ή υπηρεσία δεν αγοραστεί πρώτα από
τα άτοµα που χαρακτηρίζονται νεωτεριστές, τότε είναι µάλλον απίθανο να αγοραστεί
από τις άλλες κατηγορίες καταναλωτών. (Λελεδάκης , 2019)
Πρώιµοι αποδέκτες (Early adopters)
Οι πρώιµοι αποδέκτες είναι άτοµα µε καλή µόρφωση, επιτυχηµένα και συνήθως

αυτοδηµιούργητα, που ανήκουν στη µεσο-ανώτερη κοινωνική τάξη. Στην αγοραστική
τους όµως συµπεριφορά, όταν πρόκειται για νέα προϊόντα ή υπηρεσίες, υπάρχει µια
διστακτικότητα. Εµφανίζονται διστακτικοί να αγοράσουν ένα προϊόν ή µια υπηρεσία,
αν προηγουµένως δεν το έχει αγοράσει κάποιος άλλος (νεωτεριστής). Όταν
διαπιστώσουν ότι αγοράζουν κάποιο νέο προϊόν ή υπηρεσία τα άτοµα της
κατηγορίας των νεωτεριστών, ακολουθούν αµέσως. (Λελεδάκης , 2019)
Δ.ΥΠ.Α.

Πρώιµη πλειονότητα (Early majority)
Πρόκειται για άτοµα µε µικρότερα εισοδήµατα και µόρφωση από τις προηγούµενες
κατηγορίες. Τα άτοµα αυτά ανήκουν στη µεσαία τάξη και είναι συνήθως µικροµεσαίοι
επιχειρηµατίες ή µεσαία στελέχη. Η αγοραστική τους συµπεριφορά επηρεάζεται από
τους πρώιµους αποδέκτες. Συνήθως αγοράζουν προϊόντα και υπηρεσίες, όταν δουν
άλλους να τα αγοράζουν για κάποιο χρονικό διάστηµα. (Λελεδάκης , 2019)
Μετέπειτα πλειονότητα (Later majority)
Πρόκειται για άτοµα µε περιορισµένη µόρφωση και εισοδήµατα, που ανήκουν στην
κατώτερη τάξη (εργάτες, υπάλληλοι κ.λπ.). Λόγω των περιορισµένων εισοδηµάτων
τους η αγοραστική τους συµπεριφορά είναι συντηρητική. Αγοράζουν προϊόντα και
υπηρεσίες που βρίσκουν σε χαµηλές τιµές και µόνο όταν τα έχει αγοράσει
προηγουµένως µεγάλος αριθµός ατόµων. (Λελεδάκης , 2019)
Τελευταίοι αποδέκτες(Laggards)
Οι τελευταίοι αποδέκτες είναι άτοµα µε πολύ περιορισµένη µόρφωση και εισόδηµα.

Αγωνίζονται καθηµερινά για την επιβίωση τους. Αγοράζουν µόνο προϊόντα και
υπηρεσίες που καλύπτουν τις άµεσες καθηµερινές τους ανάγκες (τρόφιµα, ενδύµατα,
εισιτήρια µέσων µαζικής µεταφοράς κ.λπ.). (Λελεδάκης , 2019)
Οι κατηγορίες πελατών σύµφωνα µε τη συχνότητα των αγορών τους
Οι πελάτες µιας επιχείρησης ανάλογα µε τη συχνότητα των αγορών που

πραγµατοποιούν από µια συγκεκριµένη επιχείρηση, µπορούν να χωριστούν στις εξής
Δ.ΥΠ.Α.

• Νέοι πελάτες. Είναι αυτοί που πραγµατοποιούν αγορές από την επιχείρηση για
πρώτη φορά
• Ευκαιριακοί πελάτες. Πρόκειται για πελάτες που πραγµατοποιούν κατά καιρούς
αγορές από την επιχείρηση χωρίς οι συναλλαγές τους να έχουν συγκεκριµένη
περιοδικότητα.
• Τακτικοί πελάτες. Είναι οι πελάτες που πραγµατοποιούν αγορές συνήθως σε
τακτά χρονικά διαστήµατα(εβδοµάδα, µήνα κ.λπ.).
• Πιστοί πελάτες. Είναι οι πελάτες που συνηθίζουν να πραγµατοποιούν τις αγορές
τους από µια επιχείρηση για πολύ µεγάλο χρονικό διάστηµα.
• Χαµένοι πελάτες. Είναι οι πελάτες που έπαψαν να πραγµατοποιούν αγορές από
την επιχείρηση, είτε µετά την πρώτη αγορά τους, είτε µετά από µια µακρά περίοδο
συναλλαγών µε την επιχείρηση.
• Ανακτηθέντες πελάτες. Είναι οι πελάτες που διέκοψαν τις συναλλαγές τους µε µια
επιχείρηση και µετά από ένα ορισµένο διάστηµα επανήλθαν, είτε µε δική τους
πρωτοβουλία (γιατί π.χ. δεν τους ικανοποίησε ο νέος προµηθευτής τους), είτε µε
πρωτοβουλία της επιχείρησης (π.χ. προσπάθειες του τµήµατος πωλήσεων για την
ανάκτηση του πελάτη (Λελεδάκης , 2019)
Κατηγορίες αγοραστών
Οι αγοραστές καταναλωτικών προϊόντων και υπηρεσιών, ανάλογα µε τις συνήθειες
τους και τη συµπεριφορά που εκδηλώνουν στη διάρκεια των αγορών τους,
διακρίνονται στις εξής κατηγορίες:
• Συµπαθητικοί αγοραστές (agreeable shoppers). Είναι άτοµα ευάλωτα στη
διαφήµιση και συνηθίζουν να πραγµατοποιούν τις αγορές τους σε εκπτωτικά
καταστήµατα (discount stores).
Δ.ΥΠ.Α.

• Προσεκτικοί αγοραστές (Practical shoppers) Πρόκειται για αγοραστές που

ερευνούν σχολαστικά την αγορά, όταν πρόκειται να αγοράσουν κάποιο προϊόν ή
υπηρεσία. Συνήθως αγοράζουν από καταστήµατα που κάνουν εκπτώσεις σε
επώνυµα προϊόντα.
• Μοντέρνοι αγοραστές (Modern shoppers). Πραγµατοποιούν αυθόρµητες αγορές.
Ακολουθούν τη µόδα. Αγοράζουν συνήθως από µπουτίκ.
• Αγοραστές αξίας (value shoppers). ∆ίνουν σηµασία στις τιµές των προϊόντων.
Πιστεύουν ότι τα καλά προϊόντα είναι αυτά που αντέχουν στο χρόνο. Συνήθως
αγοράζουν από πολυκαταστήµατα που έχουν µέσο επίπεδο τιµών.
• Αγοραστές ποιότητας (Top-of-the line shoppers). Αναζητούν, πρώτα απ’ όλα,
την ποιότητα και είναι διατεθειµένοι να πληρώσουν περισσότερα χρήµατα για να
αγοράσουν ποιοτικά προϊόντα. Αγοράζουν οπό πολυκαταστήµατα που διακρίνονται
για την ποιότητα των προϊόντων τους.
• Ασφαλείς αγοραστές (safe shoppers). Αγοράζουν προϊόντα και υπηρεσίες που
τους κάνουν να αισθάνονται άνετα. Συνήθως αγοράζουν από γνωστά καταστήµατα
που κάνουν µαζικές πωλήσεις. (Π.χ. αγοράζουν είδη ένδυσης από το Continent).
• Αγοραστές κύρους (status shoppers). Αγοράζουν πάντα επώνυµα προϊόντα από
επώνυµα καταστήµατα. Σύµφωνα µε µια άλλη παρεµφερή τυπολογία, που προτείνει
ο R.A. Dickinson, οι αγοραστές βιοµηχανικών προϊόντων ή επαγγελµατικών
υπηρεσιών διακρίνονται στις παρακάτω επτά κατηγορίες:
• Πιστοί αγοραστές (Loyal buyers). Είναι αυτοί που συνήθως αγοράζουν από τον
ίδιο προµηθευτή για µεγάλο χρονικό διάστηµα.
• Συµφεροντολόγοι (Opportunistic buyers). Είναι αυτοί που αγοράζουν από
προµηθευτές που θεωρούν ότι εξυπηρετούν καλύτερα τα µακροπρόθεσµα
συµφέροντά τους.
• Κυνηγοί της «καλής αγοράς» (Best deal buyers). Αγοράζουν µε κριτήριο την
καλύτερη δυνατή λύση που τους προσφέρεται.
• ∆ηµιουργικοί (Creative buyers). Πρόκειται για τα άτοµα που εξηγούν µε κάθε
λεπτοµέρεια στον πωλητή τι θέλουν να αγοράσουν, σε ποια ποιότητα και τιµή και τι
επίπεδο εξυπηρέτησης επιθυµούν.
Δ.ΥΠ.Α.

• Οι αιτούντες διαφηµιστική υποστήριξη (Advertising buyers). Πρόκειται για

αγοραστές που ζητούν από τους προµηθευτές τους διαφηµιστική υποστήριξη. Π.χ.
είναι λιανέµποροι που, προκειµένου να αποφασίσουν να διακινήσουν ένα νέο
προϊόν, ζητούν διαβεβαιώσεις από τον προµηθευτή τους ότι το προϊόν θα
διαφηµιστεί επαρκώς.
• Παγαπόντηδες (Chiselers). Είναι αγοραστές που ζητούν συνεχώς εκπτώσεις ή
άλλες πρόσθετες παροχές από τους προµηθευτές τους.
• Οι κυνηγοί προδιαγραφών (Nuts and Bolts buyers). Πρόκειται για αγοραστές
που επιλέγουν τα προϊόντα που θα αγοράσουν µε βάση τη λεπτοµερή ανάλυση των
προδιαγραφών κατασκευής τους (Λελεδάκης , 2019)
Η αγοραστική συµπεριφορά στην πράξη
Η αγοραστική συµπεριφορά των ατόµων στην πράξη εκδηλώνεται µε συγκεκριµένες

αποφάσεις που λαµβάνουν, ανάλογα µε το χρόνο που πραγµατοποιούν τις αγορές
τους, τα σηµεία πώλησης που επιλέγουν, αν συνοδεύονται από άλλα πρόσωπα κατά
την επίσκεψή τους στα καταστήµατα, αν πραγµατοποιούν προγραµµατισµένες ή
αυθόρµητες αγορές κ.λπ. Οι αγοραστικές αυτές αποφάσεις των ατόµων δεν είναι
σταθερές µέσα στο χρόνο. Μεταβάλλονται ανάλογα µε τις επιρροές που δέχονται τα
άτοµα από διάφορες δυνάµεις του περιβάλλοντος και τις γενικότερες συνθήκες που
διαµορφώνονται, όπως την ανάπτυξη νέων δικτύων πώλησης, την αλλαγή του
ωραρίου των καταστηµάτων κ.λπ. Η µελέτη της αγοραστικής συµπεριφοράς των
ατόµων έχει θεµελιώδη σηµασία για το Μάρκετινγκ, γιατί τροφοδοτεί τα στελέχη µε
εξαιρετικά χρήσιµες πληροφορίες, που τα βοηθούν να προγραµµατίζουν καλύτερα τις
ενέργειες τους (Λελεδάκης , 2019)
Δ.ΥΠ.Α.

8.13.16 Ανταγωνισμός
Ο Ανταγωνισµός είναι ένας από τους σημαντικούς εξωτερικούς παράγοντες που

επηρεάζουν την πορεία µιας επιχείρησης. Τρεις βασικοί παράγοντες θα συζητηθούν
στο κεφάλαιο: η φύση του ανταγωνισµού, η είσοδος και έξοδος των ανταγωνιστών
και οι στρατηγικές που υλοποιούνται από τις επιχειρήσεις. Στο σύγχρονο
ανταγωνιστικό περιβάλλον δεν αρκεί να διευθύνετε καλά την επιχείρηση σας. Για να
διασφαλίσετε την επιβίωση και την ανάπτυξή της, πρέπει οπωσδήποτε να τη
διευθύνετε καλύτερα από όσο διευθύνουν οι ανταγωνιστές σας τις δικές τους
επιχειρήσεις. Κατά συνέπεια, πρέπει να γνωρίζετε τις δυνάµεις που επιδρούν στη
διαμόρφωση του ανταγωνιστικού περιβάλλοντος, καθώς και τα επιµέρους
χαρακτηριστικά των ανταγωνιστών σας. Πρέπει, επίσης, να παρακολουθείτε
συνεχώς τη δραστηριότητα τους, 108 ώστε να µπορείτε κάθε στιγµή να
προσαρμόζετε τη δράση σας, για να µπορείτε να αποκτάτε ανταγωνιστικά
πλεονεκτήµατα.
Η µακροπρόθεσµη βιωσιµότητα µιας επιχείρησης συνδέεται άµεσα µε την ικανότητα

απόκτησης και διατήρησης ανταγωνιστικών πλεονεκτηµάτων έναντι των
ανταγωνιστικών επιχειρήσεων. Ανταγωνιστικό πλεονέκτηµα αποτελεί κάθε µέσο ή
ενέργεια µιας επιχείρησης, που εξασφαλίζει υπεροχή έναντι των ανταγωνιστών της
και ταυτόχρονα σηµαντικά κέρδη (άνω του µέσου όρου του κλάδου στον οποίο
ανήκει η επιχείρηση). Τα ανταγωνιστικά πλεονεκτήµατα πηγάζουν από τη
διαθεσιµότητα και τη διαχείριση των πόρων, καθώς και από τις ικανότητες της
διοίκησης και του ανθρώπινου δυναµικού της επιχείρησης.
Οι πόροι µπορεί να είναι φυσικοί, οικονοµικοί, τεχνολογικοί ή άλλοι που συνδέονται

µε τη λειτουργία του Μάρκετινγκ. Η λειτουργία των παραγωγικών εγκαταστάσεων
µιας επιχείρησης κοντά στις πηγές πρώτων υλών, για παράδειγµα, µπορεί να
αποτελεί σηµαντικό φυσικό πόρο, που προσδίδει υπεροχή έναντι του ανταγωνισµού,
Δ.ΥΠ.Α.

αν οι ανταγωνιστικές επιχειρήσεις λειτουργούν σε περισσότερο αποµακρυσµένες

περιοχές. Οµοίως, ο υψηλός δείκτης ρευστότητας αποτελεί σηµαντικό οικονοµικό
πόρο και η χρήση της σύγχρονης τεχνολογίας αποτελεί σηµαντικό τεχνολογικό πόρο.
Κατά παρόµοιο τρόπο, ορισµένα στοιχεία του Μάρκετινγκ αποτελούν σηµαντικές
πηγές ανταγωνιστικών πλεονεκτηµάτων. Η ύπαρξη µιας ισχυρής µάρκας (brand), για
παράδειγµα, αποτελεί σηµαντικό πόρο µιας επιχείρησης -κυρίως για το Μάρκετινγκ-
γιατί υποδηλώνει ποιότητα και αξιοπιστία. Στοιχεία, δηλαδή, που αποτελούν
ανταγωνιστικό πλεονέκτηµα για την επιχείρηση, όταν αυτή λανσάρει ένα νέο προϊόν.
Επίσης, η ποιότητα της διανοµής (εύρος και βάθος) των προϊόντων µιας επιχείρησης
στα σηµεία πώλησης µπορεί να είναι αποτέλεσµα του µεγέθους και των ικανοτήτων
της δύναµης πωλήσεων, που αποτελεί σηµαντικό πόρο µιας επιχείρησης στον τοµέα
του ανθρώπινου δυναµικού.
Η ύπαρξη των πόρων µιας επιχείρησης δεν αρκεί από µόνη της να δηµιουργήσει
ανταγωνιστικό πλεονέκτηµα. Το ανταγωνιστικό πλεονέκτηµα δηµιουργείται από τους
συνδυασµούς των πόρων και τη σωστή διαχείρισή τους µε τρόπο που να
δηµιουργούν τέτοιες ικανότητες στην επιχείρηση, ώστε να στηρίζουν ανταγωνιστικά
πλεονεκτήµατα. Οι ικανότητες αυτές ονοµάζονται θεμελιώδεις ικανότητες (core
competencies) και είναι αυτές που δηµιουργούν προϊόντα ή υπηρεσίες που:
o ανταποκρίνονται πλήρως στις ανάγκες των πελατών

o κερδίζουν την εµπιστοσύνη τους και
o είναι δύσκολο να αντιγραφούν από τους ανταγωνιστές.
Οι θεµελιώδεις ικανότητες δηλαδή, είναι αυτές που διαφοροποιούν στρατηγικά µια

επιχείρηση από τους ανταγωνιστές της και δηµιουργούνται από:
τις γνώσεις και τις ικανότητες της διοίκησης και του ανθρώπινου δυναµικού της
τα τεχνικά συστήµατα
Δ.ΥΠ.Α.

τα διοικητικά συστήµατα και

τις αξίες και τους κανόνες που διέπουν τη λειτουργία µιας επιχείρησης.
Η προσπάθεια µιας επιχείρησης για την απόκτηση ανταγωνιστικών πλεονεκτηµάτων

εστιάζεται κυρίως σε δύο περιοχές:
o τα χαµηλά κόστη σε σχέση µε τον ανταγωνισµό και

o την προσφορά «αξίας» (superior value) στους πελάτες της επιχείρησης.
Εφόσον η επιχείρηση καταφέρνει να αποκτήσει ανταγωνιστικά πλεονεκτήµατα µέσα
από τα δύο αυτά στοιχεία, τότε εξασφαλίζει:
o ικανοποιηµένους και πιστούς πελάτες
o υψηλά µερίδια αγοράς και,
o υψηλοτέρα κέρδη.
Ο Davison δίνει µια περισσότερο αναλυτική εικόνα καταγράφοντας τα οκτώ πιο

σηµαντικά ανταγωνιστικά πλεονεκτήµατα µιας επιχείρησης.
Τα πλεονεκτήµατα αυτά είναι:
❖ Eξαιρετικό πλεονέκτηµα του προϊόντος/υπηρεσίας (Superior advantage). Ως

χαρακτηριστικό παράδειγµα αναφέρεται η τεχνολογία των συσκευών τηλεόρασης
που αναπτύχθηκε από τους Ιάπωνες στη δεκαετία του '70.
❖ Αντιλαµβανόµενο πλεονέκτηµα (Perceived advantage). Αναφέρεται σε κάποιο
συγκεκριµένο χαρακτηριστικό ενός προϊόντος ή µίας υπηρεσίας που γίνεται
αντιληπτό από τον καταναλωτή ως σηµαντικό πλεονέκτηµα.
❖ Χαµηλό κόστος λειτουργίας της επιχείρησης (Low cost operation) που προκύπτει
από την αύξηση της παραγωγικότητας και τον περιορισµό των εµµέσων εξόδων
(overheads). Νοµικό πλεονέκτηµα (Legal advantage) που προκύπτει συνήθως από
την προστασία µιας ευρεσιτεχνίας (patent) ή τη σύναψη µιας ειδικής συµφωνίας
νοµικά κατοχυρωµένης. Σηµαντικές επαφές (Contacts) εκπροσώπων της
Δ.ΥΠ.Α.

επιχείρησης µε φορείς και άτοµα του µακρο-περιβάλλοντος, π.χ., στενές επαφές µε

χρηµατοπιστωτικούς οργανισµούς.
❖ Εξαιρετική γνώση (Superior knowledge) που αποκτάται µέσα από συνεχείς έρευνες
αγοράς και Μάρκετινγκ, καθώς και από έντονη δραστηριότητα στον τοµέα έρευνας
και ανάπτυξης (R & D) προϊόντων και υπηρεσιών.
❖ οικονοµίες κλίµακας (Scale economies) που υπάρχουν κυρίως σε προϊόντα και
υπηρεσίες µαζικής κατανάλωσης και χρήσης.
❖ επιθετική στάση (Offensive attitude) έναντι των ανταγωνιστών και προσήλωση σε ένα
και µοναδικό σκοπό που είναι η τελική νίκη.
Ο Davinson υποστηρίζει ότι το ανταγωνιστικό πλεονέκτηµα αποκτάται, όταν µια

επιχείρηση κάνει «κάτι» παραπάνω από τους ανταγωνιστές της. 'Όταν αυτό το «κάτι»
είναι σηµαντικό για τους πελάτες της επιχείρησης, ή όταν έ\ας αριθµός επιµέρους
στοιχείων που συνδέονται µεταξύ τους εξασφαλίζουν υπεροχή, τότε η επιχείρηση
αποκτά ένα εκµεταλλεύσιµο (exploitable) ανταγωνιστικό πλεονέκτηµα. Κάτω από τις
σηµερινές συνθήκες του ραγδαία µεταβαλλόµενου ανταγωνιστικού περιβάλλοντος,
κάθε επιχείρηση πρέπει οπωσδήποτε να διαθέτει ένα ή περισσότερα ανταγωνιστικά
πλεονεκτήµατα που θα της επιτρέπουν να σχεδιάζει και να υλοποιεί νικηφόρες
στρατηγικές, που θα εξασφαλίζουν ρυθµό ανάπτυξης και κέρδη πάνω από το µέσο
επίπεδο του κλάδου ή των κλάδων που δραστηριοποιείται.
Στις αρχές της δεκαετίας του '80 ο Michael Porter, καθηγητής του πανεπιστηµίου
Harvand, ανέπτυξε ένα θεωρητικό µοντέλο για τη διαµόρφωση του ανταγωνιστικού
περιβάλλοντος. Ο Porter υποστήριξε ότι ο ανταγωνισµός δεν περιορίζεται µόνο
µεταξύ των επιχειρήσεων που λειτουργούν σε µια αγορά (κλάδο), αλλά ότι υπάρχουν
και άλλες δυνάµεις που ασκούν ισχυρή επίδραση στη διαµόρφωση του
ανταγωνιστικού περιβάλλοντος. Οι δυνάµεις αυτές είναι η απειλή εισόδου νέων
ανταγωνιστών, η απειλή από την εµφάνιση υποκατάστατων προϊόντων, καθώς και η
διαπραγµατευτική δύναµη των προµηθευτών και των αγοραστών ενός κλάδου. (
Γανίας , 2016)
Δ.ΥΠ.Α.

Η είσοδος νέων ανταγωνιστών συνιστά πάντοτε απειλή για τις επιχειρήσεις που
λειτουργούν ήδη σε ένα κλάδο. Ωστόσο, η είσοδος νέων ανταγωνιστών δεν είναι
πάντα εύκολη, γιατί σε πολλούς κλάδους, όπως του κλάδου των απορρυπαντικών ή
της µπίρας στην Ελλάδα, κυριαρχεί ένας πολύ µικρός αριθµός επιχειρήσεων που
ελέγχουν µεγάλα τµήµατα της αγοράς. Αντίθετα, σε άλλους κλάδους, όπου η αγορά
εξυπηρετείται από µεγάλο αριθµό επιχειρήσεων, όπως στον κλάδο της µαζικής
εστίασης (εστιατόρια κ.λπ.), η είσοδος νέων επιχειρήσεων είναι σχετικά εύκολη.
Ανταγωνισµός µεταξύ υφισταµένων επιχειρήσεων
Ο ανταγωνισµός µεταξύ των υφισταµένων επιχειρήσεων σε µια αγορά είναι ορατός

κυρίως µέσα από τις δραστηριότητες του Μάρκετινγκ και από τον «πόλεµο» τιµών,
τις διαφηµιστικές καµπάνιες και τις λοιπές ενέργειες προώθησης πωλήσεων.
Ο ανταγωνισµός στο πεδίο αυτό εντείνεται, όταν:
o στην αγορά κυριαρχούν επιχειρήσεις του ιδίου περίπου µεγέθους

o η αγορά διανύει το στάδιο της ωριµότητας
o η είσοδος νέων ανταγωνιστών ή οι γενικότερες συνθήκες δηµιουργούν πλεονάζουσα
παραγωγική δυναµικότητα
o στον κλάδο υπάρχουν υψηλά σταθερά κόστη και παρόλα αυτά οι επιχειρήσεις για
λόγους ανταγωνισµού διατηρούν τις τιµές τους σε χαµηλό επίπεδο
o υπάρχουν «φραγµοί εξόδου» από την αγορά, που αναγκάζουν τις επιχειρήσεις να
διατηρούν σε λειτουργία οριακές ή ζηµιογόνες δραστηριότητες. (Λελεδάκης , 2019)
Ο ανταγωνισµός των επιχειρήσεων δεν περιορίζεται µόνο µεταξύ αυτών που

παράγουν οµοειδή προϊόντα ή υπηρεσίες, αλλά επεκτείνεται και µεταξύ αυτών που
παράγουν υποκατάστατα. Η υποκατάσταση έχει συνήθως τη µορφή της προσφοράς
προϊόντων ή υπηρεσιών που επιτελούν την ίδια λειτουργία. Οι αγορές (κλάδοι), στις
οποίες υπάρχουν λίγα πραγµατικά υποκατάστατα προϊόντα, όπως το ψωµί, είναι
περισσότερο σταθερές από αυτές που ο αριθµός των υποκατάστατων προϊόντων ή
Δ.ΥΠ.Α.

υπηρεσιών είναι µεγάλος, όπως συµβαίνει στα προϊόντα ή τις υπηρεσίες που
σχετίζονται µε τη διασκέδαση.
Οι αγοραστές βρίσκονται διαρκώς σε «ανταγωνισµό» µε τους προµηθευτές τους

επιδιώκοντας µέσα από διαπραγµατεύσεις να εξασφαλίσουν το καλύτερο δυνατό
αποτέλεσµα, όπως χαµηλές τιµές, ποιότητα προϊόντων και υπηρεσιών, έγκαιρη
εκτέλεση παραγγελιών κ.λπ.
Οι προµηθευτές, από την πλευρά τους, αντιστέκονται σε κάθε προσπάθεια των

πελατών τους που περιορίζει την κερδοφορία τους, όπως τη χορήγηση εκπτώσεων,
την εκτέλεση µικρών παραγγελιών κ.λπ.
Το τελικό αποτέλεσµα των διαπραγµατεύσεων µεταξύ των δυο πλευρών εξαρτάται

από τη διαπραγµατευτική ισχύ κάθε πλευράς και αυτή µε τη σειρά της εξαρτάται από
έναν αριθµό παραγόντων, οι κυριότεροι από τους οποίους είναι: Ο βαθµός
συγκέντρωσης των αγοραστών και προµηθευτών Εάν οι, αγοραστές είναι λίγοι και οι
προµηθευτές πολλοί, τότε οι πρώτοι έχουν µεγαλύτερη διαπραγµατευτική ικανότητα
και είναι αυτοί που ορίζουν τους κανόνες του παιχνιδιού στην αγορά.
Εάν οι προµηθευτές είναι λίγοι και οι αγοραστές πολλοί, τότε οι προµηθευτές είναι
αυτοί που έχουν τη µεγαλύτερη διαπραγµατευτική ισχύ. ∆ιαφοροποίηση προϊόντων /
υπηρεσιών Οι προµηθευτές που προσφέρουν διαφοροποιηµένα προϊόντα ή
υπηρεσίες έχουν κατά κανόνα µεγαλύτερη διαπραγµατευτική δύναµη. 'Όταν, όµως,
τα προϊόντα ή οι υπηρεσίες τους δεν προσφέρουν συγκριτικά πλεονεκτήµατα έναντι
του ανταγωνισµού, τότε η µετακίνηση από ένα προµηθευτή σε άλλο είναι σχετικά
εύκολη Κατά συνέπεια, στην περίπτωση αυτή οι αγοραστές έχουν µεγαλύτερη
διαπραγµατευτική δύναµη από τους προµηθευτές τους.
Ο βαθµός σηµαντικότητας των προϊόντων / υπηρεσιών
Όταν πρόκειται για αγορές µεγάλης αξίας προϊόντων ή υπηρεσιών, π.χ. αγορές
πρώτων υλών, οι αγοραστές ερευνούν προσεκτικά την αγορά, προκειµένου να
Δ.ΥΠ.Α.

εντοπίσουν την πλέον συµφέρουσα πηγή προµηθειών και εξαντλούν κατά τις
συζητήσεις τη διαπραγµατευτική τους ισχύ, προκειµένου να πετύχουν τους
καλύτερους όρους της αγοράς. Αντίθετα, όταν πρόκειται για µικρής σηµασίας
προϊόντα ή υπηρεσίες, οι αγοραστές είναι πιο ελαστικοί στις διαπραγµατεύσεις τους
και έχουν την τάση να αποδέχονται ευκολότερα τους όρους των προµηθευτών. Ο
βαθµός και η κατεύθυνση ολοκλήρωσης Συχνά τόσο οι αγοραστές όσο και οι
προµηθευτές δηµιουργούν σχήµατα «ολοκλήρωσης» (integration) των
επιχειρηµατικών τους δραστηριοτήτων. Αυτό δίνει την ευκαιρία σε ορισµένους
προµηθευτές να προσχωρήσουν σε ολοκλήρωση προς τα εµπρός (forward
intergration), δηµιουργώντας δικά τους κέντρα διανοµής των προϊόντων ή των
υπηρεσιών για να παρακάµψουν τους ενδιάµεσους, π.χ. τους χονδρέµπορους.
Αντίστοιχα, οι αγοραστές, όταν δεν είναι ευχαριστηµένοι από τη συνεργασία τους µε
τους προµηθευτές τους, έχουν τη δυνατότητα να προσχωρήσουν σε ολοκλήρωση
προς τα πίσω (backward intergration) και να παράγουν αυτοί τα προϊόντα που
προµηθεύονταν από τρίτους. Π.χ. µία βιοµηχανία παραγωγής καταναλωτικών
προϊόντων µπορεί να δηµιουργήσει ή να εξαγοράσει µονάδα παραγωγής υλικών
συσκευασίας για τα προϊόντα της. Το µέγεθος της απειλής, που συνιστούν αυτές οι
κινήσεις, έχει άµεση σχέση µε την αξιοπιστία και τις πραγµατικές δυνατότητες
υλοποίησης των απαιτουµένων ενεργειών που έχει ο φορέας – αγοραστής ή
προµηθευτής – που αποφασίζει να κινηθεί προς αυτή την κατεύθυνση.
Η στρατηγική ηγεσίας κόστους
Η στρατηγική ηγεσίας κόστους εκφράζει τη συστηµατική προσπάθεια µιας

επιχείρησης να διατηρεί το κόστος παραγωγής και διάθεσης των προϊόντων ή των
υπηρεσιών της σε επίπεδα χαµηλότερα του ανταγωνισµού, ώστε να επιτυγχάνει
ανταγωνιστικό πλεονέκτηµα.
Η στρατηγική αυτή είναι περισσότερο κατάλληλη για επιχειρήσείς που διαθέτουν

προϊόντα ή υπηρεσίες που απευθύνονται σε µεγάλες «αγορές - στόχους» (target
markets). Τo µεγάλο µέγεθος της αγοράς επιτρέπει την µαζική παραγωγή και
Δ.ΥΠ.Α.

διάθεση προϊόντων ή την προσφορά υπηρεσιών µε χαµηλό κόστος µέσα από

οικονοµίες κλίµακας, την τυχόν πλεονάζουσα δυναµικότητα, αυτοµατοποιηµένες
διαδικασίες παραγωγής κ.λπ.
Η εφαρµογή της στρατηγικής ηγεσίας του κόστους έχει τα παρακάτω πλεονεκτήµατα:
o Μειώνει τη διαπραγµατευτική ισχύ των προµηθευτών. Η επιχείρηση– αγοραστής

πραγµατοποιεί µαζικές αγορές για την τροφοδοσία της παραγωγής της και τη
διάθεση των προϊόντων ή των υπηρεσιών της. Για το λόγο αυτό αποτελεί σηµαντικό
πελάτη (Key account), που δεν θα ήθελαν να χάσουν οι προµηθευτές.
o Ελαχιστοποιεί τη διαπραγµατευτική δύναµη των αγοραστών, γιατί υπάρχουν πολλά
περιθώρια διαπραγµάτευσης, όταν η επιχείρηση προσφέρει τα προϊόντα ή τις
υπηρεσίες της σε τιµές χαµηλότερες του ανταγωνισµού.
o Τα υποκατάστατα προϊόντα ή υπηρεσίες γίνονται λιγότερο ελκυστικά, γιατί µειώνεται
η διαφορά τιµών µεταξύ αυτών και των προϊόντων ή των υπηρεσιών της
o Ορισµένες από τις επιχειρήσεις, που λειτουργούν στο συγκεκριµένο κλάδο,
αναγκάζονται να αποσυρθούν λόγω της αδυναµίας τους να ανταγωνιστούν µια
επιχείρηση που καταφέρνει να παράγει και να διαθέτει τα προϊόντα ή τις υπηρεσίες
της στην αγορά µε σηµαντικά χαµηλότερο κόστος.
Η στρατηγική ηγεσίας κόστους, όµως, έχει και δύο σοβαρά µειονεκτήµατα που είναι
τα εξής:
Η µαζική παραγωγή και διάθεση των προϊόντων ή των υπηρεσιών απαιτεί µεγάλης
κλίµακας επενδύσεις που µπορούν να «παιδεύσουν» µια επιχείρηση σε ένα
συγκεκριµένο τρόπο λειτουργίας και να της στερήσουν τη δυνατότητα προσαρµογής
σε νέες συνθήκες, αν περιστάσεις το απαιτούν.
Η επιχείρηση διατρέχει πάντα τον κίνδυνο να βρεθεί αντιµέτωπη µε άλλη

ανταγωνιστική, που θα καταφέρει να λειτουργήσει µε ακόµα χαµηλότερο κόστος.
Δ.ΥΠ.Α.

Η επιλογή της στρατηγικής «ηγεσίας κόστους», για να έχει τα επιθυµητά

αποτελέσµατα, απαιτεί να είναι η επιχείρηση που την ακολουθεί πραγµατικός
«ηγέτης κόστους» και όχι µία από τις πολλές επιχειρήσεις που διεκδικούν τη θέση
αυτή. Στην αντίθετη περίπτωση, όταν δηλαδή πολλές επιχειρήσεις διεκδικούν τη
θέση του «ηγέτη κόστους», χωρίς να ξεχωρίζει κάποια από αυτές ως ηγέτης, ο
ανταγωνισµός µεταξύ τους µπορεί να πάρει επικίνδυνες διαστάσεις, γιατί οι συνεχείς
προσπάθειες συµπίεσης του κόστους και η συνακόλουθη µείωση τιµών επηρεάζει
δραστικά την απόδοση των επιχειρήσεων και µακροπρόθεσµα τη δοµή της αγοράς.
Η στρατηγική διαφοροποίησης εκφράζει τη δυνατότητα µιας επιχείρησης να

παράγει προϊόντα ή να προσφέρει υπηρεσίες µε µοναδικά χαρακτηριστικά, ώστε να
διαφοροποιούνται αισθητά από τον ανταγωνισµό. Η διαφοροποίηση µπορεί να
επιτευχθεί µε πολλούς τρόπους.
Οι πλέον αντιπροσωπευτικοί είναι οι εξής:
➢ Η λειτουργική υπεροχή ενός προϊόντος ή µιας υπηρεσίας που επιτυγχάνεται µέσω

της βελτιωµένης απόδοσης ή της ευκολίας χρήσης.
➢ Η καινοτοµικότητα. Η δηµιουργία καινοτοµίας µε την προσθήκη νέων
χαρακτηριστικών σ’ ένα προϊόν ή µια υπηρεσία αποτελεί επίσης στοιχείο
διαφοροποίησης.
➢ Η διανοµή. Ο τρόπος που διανέµεται ένα προϊόν ή µια υπηρεσία µπορεί να
αποτελέσει επίσης στοιχείο διαφοροποίησης.
➢ Η δύναµη της µάρκας. Η ξεχωριστή αναγνώριση και το γόητρο που µπορεί να
προσφέρει ένα επώνυµο προϊόν (brand) ή µια υπηρεσία στους χρήστες αποτελεί
σηµαντικό στοιχείο διαφοροποίησης. Η διαφοροποίηση αυτού του είδους
επιτυγχάνεται, κατά κύριο λόγο, µε τη βοήθεια της διαφήµισης.
➢ Η εξυπηρέτηση. Ο τρόπος και ο βαθµός εξυπηρέτησης των πελατών µπορούν,
επίσης, να διαφοροποιήσουν ένα προϊόν ή µια υπηρεσία από τον ανταγωνισµό.
Δ.ΥΠ.Α.

➢ Οι πατέντες. Η κατοχύρωση µιας ευρεσιτεχνίας (patent) αποτελεί κι αυτή στοιχείο

διαφοροποίησης, γιατί παρέχει προστασία και εξασφαλίζει το προνόµιο της
αποκλειστικής εφαρµογής µιας καινοτοµίας σε ένα συγκεκριµένο προϊόν
προσδίδοντάς του το στοιχείο της µοναδικότητας και, άρα, της διαφοροποίησης από
τον ανταγωνισµό.
Οι επιχειρήσεις που ακολουθούν στρατηγική διαφοροποίησης απευθύνουν τα

προϊόντα τους σε επιλεγµένες «αγορές-στόχους». Οι αγοραστές εκτιµούν τα
µοναδικά χαρακτηριστικά των προϊόντων ή των υπηρεσιών που τους προσφέρονται
και είναι διατεθειµένοι να πληρώσουν υψηλότερο τίµηµα, για να τα αποκτήσουν. Αυτό
επιτρέπει στην επιχείρηση να διαθέτει τα προϊόντα ή τις υπηρεσίες της σε
υψηλότερες τιµές, αυξάνοντας έτσι τα περιθώρια κέρδους της. Ωστόσο, η επιχείρηση
που επιλέγει τη στρατηγική διαφοροποίησης δεν πρέπει να παραβλέπει τον
παράγοντα του κόστους. Πρέπει να καταβάλλει συνεχείς προσπάθειες, ώστε τα
κόστη της να προσεγγίζουν αυτά του ανταγωνισµού. Αυτό µπορεί να το επιτύχει η
επιχείρηση µέσα από τη µείωση του κόστους όλων εκείνων των στοιχείων που δεν
επηρεάζουν τη διαφοροποίηση. Στην αντίθετη περίπτωση, το πλεονέκτηµα της
διαφοροποίησης θα εξουδετερώνεται από το µειονέκτηµα του υψηλού κόστους. Κατά
συνέπεια, σε κάθε περίπτωση η αυξηµένη τιµή πρέπεί οπωσδήποτε να καλύπτει το
κόστος της διαφοροποίησης. (Γανίας , 2016)
Η τυπολογία των ανταγωνιστών
Η διερεύνηση του ανταγωνιστικού περιβάλλοντος και η συστηµατική παρακολούθηση

της δράσης των ανταγωνιστών σας θα γίνει πιο εύκολη, αν τους κατατάξετε σε
κατηγορίες. Η κατάταξη αυτή µπορεί να γίνει µε κριτήρια που εσείς θα καθορίσετε
σύµφωνα µε τις ιδιαιτερότητες του κλάδου, στον οποίο δραστηριοποιείται η
επιχείρησή σας. Ωστόσο, µπορείτε να αρχίσετε την προσπάθεια κατάταξης των
ανταγωνιστών σας σε κατηγορίες χρησιµοποιώντας κριτήρια γενικής αποδοχής,
κατατάσσοντάς τους σε:
• ανταγωνιστές πεδίων
Δ.ΥΠ.Α.

• άµεσους και έµµεσους

• ισχυρούς και αδυνάµους
• καλούς και κακούς
• ανάλογα µε τον τρόπο αντίδρασής τους.
Ανταγωνιστές πεδίων
Σύµφωνα µε αυτή την κατάταξη, οι ανταγωνιστικές επιχειρήσεις κατατάσσονται σε
κατηγορίες ανάλογα µε το πεδίο στο οποίο ανταγωνίζονται µεταξύ τους. Τα κύρια
πεδία ανταγωνισµού είναι η µάρκα, το προϊόν, κατηγορία προϊόντων / υπηρεσιών, οι
ανάγκες που ικανοποιούν τα διάφορα προϊόντα ή οι υπηρεσίες, καθώς και το
επίπεδο της δαπάνης που απαιτείται για την αγορά τους.
• Ανταγωνιστές µάρκας (brand competitors): Στην κατηγορία αυτή

περιλαµβάνονται επιχειρήσεις που διαθέτουν στην αγορά προϊόντα ή υπηρεσίες µε
οµοειδή χαρακτηριστικά και πλεονεκτήµατα, απευθύνονται στους ίδιους καταναλωτές
(target group) και πωλούνται σε παρόµοιες τιµές,
• Ανταγωνιστές προϊόντων / υπηρεσιών (product competitors): Είναι αυτοί που
ανταγωνίζονται στην ίδια κατηγορία προϊόντων / υπηρεσιών, αλλά τα προϊόντα ή οι X
υπηρεσίες διαφέρουν µεταξύ τους, ως προς τα χαρακτηριστικά τους, τα
πλεονεκτήµατα που προσφέρουν και τις τιµές.
• Ανταγωνιστές κατηγορίας αναγκών (generic competitors): Είναι αυτοί που

διαθέτουν στην αγορά προϊόντα ή υπηρεσίες µε πολύ διαφορετικά χαρακτηριστικά,
αλλά ικανοποιούν την ίδια ανάγκη
• Ανταγωνιστές πορτοφολιού (total budget competitors): Πρόκειται για προϊόντα

ή υπηρεσίες που ανταγωνίζονται, για να αποσπάσουν ένα τµήµα από τα διαθέσιµα
χρήµατα τού καταναλωτή
Άµεσοι και έµµεσοι ανταγωνιστές

Δ.ΥΠ.Α.

Οι ανταγωνιστές σας µπορούν να χαρακτηριστούν ως άµεσοι ή έµµεσοι, σύµφωνα µε

την αρχή της υποκατάστασης των προϊόντων ή των υπηρεσιών που προσφέρουν.
• Άµεσοι ανταγωνιστές µιας επιχείρησης χαρακτηρίζονται συνήθως αυτοί που

δραστηριοποιούνται στις ίδιες αγορές στόχους, διαθέτουν οµοειδή προϊόντα ή
υπηρεσίες και ακολουθούν την ίδια περίπου στρατηγική.
• Έµµεσοι ανταγωνιστές µίας επιχείρησης είναι αυτοί που δραστηριοποιούνται στις

ίδιες αγορές, διαθέτουν όµως υποκατάστατα προϊόντα ή υπηρεσίες.
Ισχυροί και αδύνατοι ανταγωνιστές

Τους ανταγωνιστές σας µπορείτε επίσης να τους χωρίσετε σε ισχυρούς και
αδυνάµους. Τα κριτήρια που µπορείτε να χρησιµοποιήσετε γι’ αυτό το διαχωρισµό
ποικίλλουν. Τις περισσότερες φορές όµως οι ανταγωνιστές κατατάσσονται σε
ισχυρούς και αδυνάµους σύµφωνα µε τη θέση τους στην αγορά και την οικονοµική
τους κατάσταση. • Ισχυρός ανταγωνιστής, σύµφωνα µε τη θέση του στην αγορά, είναι
αυτός που έχει µεγάλο µερίδιο αγοράς και βέβαια µεγάλο σχετικό µερίδιο αγοράς
(µεγαλύτερο της µονάδας), όταν τον συγκρίνετε µε τη δική σας επιχείρηση.
• Αδύναµος ανταγωνιστής θεωρείται αυτός που έχει µικρό µερίδιο αγοράς ή µικρό
σχετικό µερίδιο αγοράς (µικρότερο της µονάδας), όταν συγκρίνεται µε τη δική σας
Για να κατατάξετε τους ανταγωνιστές σας σε ισχυρούς και αδύναµους, σύµφωνα µε
την οικονοµική τους κατάσταση, θα πρέπει να εξετάσετε µια σειρά από
αριθµοδείκτες:
• ρευστότητας
• αποδοτικότητας
• δανειακής επιβάρυνσης
• απόδοσης µετοχών ή άλλους παρόµοιους, που εσείς θα κρίνετε σκόπιµο.
Η ανάλυση και σύγκριση αυτών των αριθµοδεικτών θα σας αποκαλύψει ποιος από
τους ανταγωνιστές σας είναι οικονοµικά υγιής και, άρα, δυνατός και ποιος όχι.
Δ.ΥΠ.Α.

Οι «καλοί» και «κακοί» ανταγωνιστές

Ο ανταγωνισµός αποτελεί αναπόσπαστο στοιχείο µιας ελεύθερης οικονοµίας.
Ωστόσο, στην καθηµερινή επιχειρηµατική πρακτική οι ανταγωνιστικές επιχειρήσεις
θεωρούνται «εχθρικές», γιατί η ύπαρξη και λειτουργία τους µπορεί να αποτελέσει
σοβαρή απειλή για τα συµφέροντα άλλων επιχειρήσεων του κλάδου. Μεταξύ των
ανταγωνιστικών επιχειρήσεων, όµως, υπάρχει µια κατηγορία που θα µπορούσαν να
χαρακτηριστούν ως «καλοί» ανταγωνιστές.
Πρόκειται για επιχειρήσεις που ανταγωνίζονται µε θεµιτούς τρόπους και η παρουσία

και λειτουργία τους ενισχύει τον κλάδο που δραστηριοποιούνται µε τους παρακάτω
τρόπους:
• την απορρόφηση των διακυµάνσεων της ζήτησης,
• τις αυξηµένες δυνατότητες διαφοροποίησης,
• την εξυπηρέτηση τµηµάτων της αγοράς που δεν θεωρούνται και τόσο τη δηµιουργία
«οµπρέλας κόστους», όταν µεταξύ των παραγωγών ενός κλάδου υπάρχουν κάποιοι
που λειτουργούν µε υψηλά κόστη προσφέροντας έτσι στους υπόλοιπους µια καλή
δικαιολογία για την καθιέρωση υψηλών τιµών, τη βελτίωση της διαπραγµατευτικής
ικανότητας απέναντι στα εργατικά συνδικάτα και τις αρχές, την ελαχιστοποίηση του
κινδύνου λήψης αντιµονοπωλιακών µέτρων, την αύξηση της υποκίνησης.
Βελτίωση της υπάρχουσας δοµής της αγοράς µε:

• αύξηση της συνολικής ζήτησης συγκεκριµένων προϊόντων ή υπηρεσιών, λόγω της
έντονης δραστηριότητας µάρκετινγκ όλων των επιχειρήσεων του κλάδου
• περισσότερες δυνατότητες επιλογής προµηθευτή από την πλευρά του πελάτη
• ενίσχυση στοιχείων που µπορούν να επηρεάσουν οριστικά τη δοµή ενός κλάδου,
όπως βελτίωση της ποιότητας των προσφεροµένων προϊόντων ή υπηρεσιών,
δηµιουργία «φραγµών εισόδου» κ.λπ. Ενίσχυση των προσπαθειών για ανάπτυξη της
αγοράς (κλάδου) µε:
• Κατανοµή του κόστους ανάπτυξης µιας αγοράς. Π.χ. το κόστος ανάπτυξης της
αγοράς της κινητής τηλεφωνίας ή της οδοντόκρεµας µοιράζεται µεταξύ των
επιχειρήσεων που λειτουργούν στους αντίστοιχους κλάδους.
Δ.ΥΠ.Α.

• Μείωση των κινδύνων που αντιµετωπίζει ο αγοραστής, λόγω των δυνατοτήτων

επιλογής προµηθευτών που έχει.
• Τυποποίηση προϊόντων και υπηρεσιών. Π.χ., οι παραγωγοί µπύρας και
αναψυκτικών διαθέτουν τα προϊόντα τους σε κουτιά αλουµινίου 330 ml και 500 ml
• Ενίσχυση της εικόνας (image) του κλάδου. Αποθάρρυνση εισόδου νέων
επιχειρήσεων στον κλάδο κυρίως λόγω:
• του συνωστισµού στα κανάλια διανοµής, δηλαδή δυσκολία προσπέλασης στα
κανάλια και απόκτησης ικανοποιητικής θέσης στα «ράφια» και στους χώρους
πωλήσεων γενικά, καθώς και
• της πιθανής επιθετικής διάθεσης των επιχειρήσεων, που είναι ήδη στον κλάδο,
έναντι των ενδιαφεροµένων για είσοδο σε αυτόν. Παράλληλα υπάρχουν και
επιχειρήσεις που χαρακτηρίζονται ως «κακοί» ανταγωνιστές.
Πρόκειται για επιχειρήσεις που:
•χρησιµοποιούν συχνά αθέµιτους τρόπους ανταγωνισµού, όπως για παράδειγµα
πωλήσεις κάτω του κόστους, παραπλανητικές διαφηµίσεις κ.λπ.
•διαταράσσουν την οµαλή λειτουργία του κλάδου επιδεικνύοντας υπέρµετρη
επιθετικότητα έναντι στους ανταγωνιστές τους
• βλάπτουν µε τις ενέργειές τους την εικόνα (image) του κλάδου τους και
• γίνονται αφορµή για τη λήψη αυστηρότερων νοµοθετικών µέτρων λόγω της
ανάρµοστης επιχειρηµατικής συµπεριφοράς τους. (Λελεδάκης , 2019)
8.3.17 Η τεχνολογία στο marketing
Με την εξέλιξη των νέων τεχνολογιών το Μάρκετινγκ χάνει την αθωότητα του. Μέσα
στην πληθώρα των µέσων των πολλών ραδιοτηλεοπτικών σταθµών, της
επερχόµενης διαδραστικής τηλεόρασης, των εντύπων του Internet, του e-mail των
προσωπικών ψηφιακών βοηθών, των συστηµάτων εντοπισµού θέσης και
τηλεµατικής στα αυτοκίνητα και των κινητών τηλεφώνων, το Μάρκετινγκ ανακαλύπτει
δειλά-δειλά το πελάτη. Αλλά το έργο του είναι πλέον εφάµιλλο του παλαιού άθλου: να
βρεις βελόνα στα άχυρα. Ο πελάτης µέσα στον βοµβαρδισµό των διαφηµίσεων (
κατά κάποιους υπολογισµούς εκτιθέµεθα σε περισσότερες από 3000 διαφηµίσεις την
Δ.ΥΠ.Α.

ηµέρα ), µπορεί να µη σε ακούσει. Θυµάστε ποιες και πόσες διαφηµίσεις είδατε εχθές
το βράδυ όσο εξελίσσονται οι τεχνολογίες - το Internet και τα κινητά τηλέφωνα- όσο ο
πελάτης έχει στα χέρια του εργαλεία µε τα οποία επιλέγει και αναζητά την
πληροφορία που έχει για τα προϊόντα που τον ενδιαφέρουν στις καλύτερες τιµές που
µπορεί να βρει - και όσο το δυνατόν πιο κοντά του.
Είναι για παράδειγµα το Μάρκετινγκ µέσω toy Internet µέσω του email και µέσω των
κινητών (µε SMS και MMS) το ίδιο; Ουσιαστικά τα µέσα αυτά είναι και µπορεί εύκολα
να γίνουν ένα είδος τεχνολογιών self service. ∆ίνουν στον πελάτη καταναλωτή
µεγαλύτερη ευχέρεια , να αναζητήσει το προϊόν την εταιρεία, ή την πληροφορία που
τον ενδιαφέρει . Έτσι η βελτιστοποίηση µιας µηχανής αναζήτησης µπορεί να είναι
µέρος του Marketing Plan που κάνει µια εταιρεία.
Οι νέες τεχνολογίες επαναφέρουν παλαιότερες µορφές συναλλαγών όπως τη

δηµοπρασία και τον αντιπραγµατισµό. Είναι τα πιο εκλεπτυσµένα µέσα για Direct
Marketing. Αν παρασυρθεί κανείς σε τεχνικές Spamming θα χάσει το παιχνίδι. Αν
όµως ζητήσει την άδεια των αποδεκτών να δώσει πληροφορίες τότε το πράγµα
αλλάζει. Τα µέσα αυτά προσφέρονται για το λεγόµενο Permission Marketing. . Έργο
του είναι να επιτύχει να προσφέρει πελάτης εκουσίως την προσοχή το, να µετατρέψει
του ξένους σε φίλους και τους φίλους σε αφοσιωµένους πελάτες. Για να το πετύχει
αυτό τονώνει ουσιαστικά τον εγωισµό των καταναλωτών προσφέροντας τους κάτι
που έχει αξία για αυτούς ως αντάλλαγµα για την προσοχή τους σε διαφηµιστικά
πληροφοριακά συστήµατα ((SMS,MMS, EMAIL) (Λελεδάκης , 2019)
Αλλαγή εστίασης από το προϊόν στον καταναλωτή
Πριν από τον Ά Παγκόσµιο Πόλεµο οι βιοµηχανίες άρχισαν να κατανοούν την ανάγκη
µιας λειτουργίας που να εποπτεύει τις σκέψεις και τις επιθυµίες του καταναλωτή,
όπως ακριβώς έκανε η τεχνική διεύθυνση µε τους εργάτες, ώστε αυτοί να φέρνουν το
επιθυµητό για την εταιρεία αποτέλεσµα. Με το πέρασµα του χρόνου αυτή η
λειτουργία αναπτύχθηκε µέσω της ειδικής επαγγελµατικής κατάρτισης και
Δ.ΥΠ.Α.

εδραιώθηκε στην πρακτική του management κατά τέτοιο τρόπο, ώστε να γίνει
κοµβική δραστηριότητα στην εµπορική επιτυχία µιας επιχείρησης. Έτσι
συστηµατοποιήθηκε η πρακτική του Μάρκετινγκ, ενώ διευρύνθηκε ο ρόλος του στην
εταιρική ανάπτυξη, ώστε πλέον να µιλάµε για εταιρείες που είναι προσανατολισµένες
στο Μάρκετινγκ και για εταιρείες που δεν είναι.
Στο ευρύτερο περιβάλλον αλλαγή της εστίασης από το προϊόν στον καταναλωτή ήταν
αναπόφευκτη και έτσι το Μάρκετινγκ καθορίζεται από εσωτερικές και εξωτερικές
διαδικασίες. Ενώ υπάρχουν εταιρείες µε έµφαση στην παραγωγή ή στην πώληση και
µε µικρή συµµετοχή του Μάρκετινγκ υπάρχουν κάποιες άλλες που ξεκίνησαν από
την αρχή µε ένα σαφέστατο ανάλογο προσανατολισµό τον οποίο φρόντισαν να
υιοθετήσουν όλα τα άτοµα που εργάζονται για την διοίκηση της ολικής ποιότητας του
Όπως σε κάθε σύστηµα υπάρχουν διαδικασίες για την εύρυθµη λειτουργία του και
αλλάζουν ανάλογα µε την περίπτωση, έτσι και το Μάρκετινγκ, ως µέρος του
Management, έχει αναπτύξει τα δικά του συστήµατα. Αυτό υπόκειται σε εσωτερικές
διαδικασίες παραγωγής ιδεών, εξέλιξης του προϊόντος και σε εξωτερικές διαδικασίες
( της αγοραστικής συµπεριφοράς και της µορφοποίησης του ανταγωνισµού).
Το Ιντερνετ αλλάζει την αγορά.
Το ηλεκτρονικό εµπόριο, e-commerce, ή, µε άλλα λόγια, η διαδικασία αγοράς και

πώλησης αγαθών και υπηρεσιών µέσω του ∆ιαδικτύου ξαπλώνεται µε τροµερά
γοργούς ρυθµούς και αποτελεί ίσως έναν µοναδικό τρόπο διεξαγωγής εµπορίου για
τον 21ο αιώνα. Έχει χαρακτηρισθεί από µεγάλο βαθµό διανοουµένων ως µια νέα
µεταβιοµηχανική επανάσταση ως ένα νέο διεθνές εµπορικό κύµα που θα ανατρέψει
τα δεδοµένα για ένα µεγάλο αριθµό επιχειρήσεων. Ένα κύµα που θα επιφέρει ριζικές
αλλαγές τόσο στον τρόπο αγοράς όσοι και στην πώληση αγαθών και υπηρεσιών.
Καθώς ο κόσµος µας ξεκινά την πορεία του µέσα στον 21ο αιώνα µια σειρά από
δραµατικές αλλαγές στο χώρο της τεχνολογίας και δηµιουργούν νέες δυνατότητες και
Δ.ΥΠ.Α.

προκλήσεις για τον επιχειρηµατικό κόσµο. Μια σειρά από εκρηκτικές τεχνολογικές εξε
λίξεις στον τοµέα των επικοινωνιών έχουν δηµιουργήσει δυναµικούς και απίθανους
τρόπους, για να µπορεί µια επιχείρηση να βρίσκεται σε συνεχή και αποδοτική επαφή
µε τους πελάτες της.
Το ∆ιαδίκτυο µας παρέχει µια σειρά από ευκαιρίες, για να µπορέσουµε να

σχεδιάσουµε τρόπους καλύτερης εξυπηρέτησης των πελατών, πιο αποδοτικούς
τρόπους διανοµής, καθώς και τη δυνατότητα άµεσης επικοινωνίας µε µικρές ή
µεγάλες οµάδες πελατών. Το ∆ιαδίκτυο σήµερα αλλάζει τη διαδικασία σχεδιασµού
και εφαρµογής στρατηγικού Marketing. Αυτή η δυναµική τεχνολογία παρέχει στους
επιχειρηµατίες όχι µόνο νέες αποτελεσµατικές µεθόδους για το σχεδιασµό την
προώθηση και τη διανοµή προϊόντων στην αγορά αλλά και νέους τρόπους έρευνας,
καθώς και συλλογής πληροφοριών σχετικά µε την αγορά.
Το διαδίκτυο µια από τις πιο συναρπαστικές τεχνολογικές καινοτοµίες του 20ου
αιώνα έχει αλλάξει βαθιά τον τρόπο που επικοινωνούµε, που πληροφορούµαστε,
που βρίσκουµε νέους τρόπους ψυχαγωγίας, αλλά και δηµιουργούµε επιχειρηµατικές
δραστηριότητες. Αν και για πολλούς θεωρείται ως ένας νέος τρόπος επικοινωνίας
που δηµιουργήθηκε µόλις στα τέλη του 20ου αιώνα η αλήθεια είναι διαφορετική. Αυτό
το γιγαντιαίο δίκτυο υπολογιστών υπήρχε και λειτουργούσε για αρκετά χρόνια,
προτού γίνει γνωστό στο ευρύ κοινό, και πιο συγκεκριµένα απ’ τις αρχές του 1960.
Περίπου πριν από 40 χρόνια η εταιρεία RAND, µια από τις πλέον ενεργοποιηµένες
στο παιχνίδι του Ψυχρού Πολέµου ήρθε αντιµέτωπη µε ένα παράξενο στρατηγικό
ερώτηµα. Πώς θα µπορούσαν οι αµερικάνικες αρχές να επικοινωνήσουν επιτυχώς
µεταξύ τους έπειτα από έναν πυρηνικό πόλεµο. Κατά την δεκαετία του 60 την
πραγµατοποίηση ενός αποκεντρωµένου άτρωτου δικτύου µεταφοράς
επικοινωνιακών πακέτων ανέλαβαν τρία επιστηµονικά ερευνητικά κέντρα το RAND,
MIT και το UCLA
Το εθνικό εργαστήριο φυσικής στην Μ. Βρετανία οργάνωσε το πρώτο δίκτυο δοκιµής

το 1968. Λίγο αργότερα, η αντιπροσωπεία ερευνητικών προγραµµάτων του
Δ.ΥΠ.Α.

Πενταγώνου αποφάσισε τη χρηµατοδότηση ενός µεγαλύτερου πιο φιλόδοξου

προγράµµατος τις ΗΠΑ. Οι κόµβοι του δικτύου επρόκειτο να ήταν µεγάλοι
υπολογιστές, οι οποίοι θα συνδεόταν µεταξύ τους σαν τον ιστό µιας αράχνης. Με
αυτόν τον τρόπο σε περίπτωση πυρηνικής καταστροφής , έστω αν κάποιες από τις
συνδέσεις καταστραφούν, η επικοινωνία µεταξύ των υπολογιστών δεν διακόπτεται
και το δίκτυο επιτρέπει στο µήνυµα να βρει ασφαλής διόδους µεταφοράς του σε
άλλους υπολογιστές. Κατά τη διάρκεια των τελευταίων δεκαετιών και ειδικότερα τα
τελευταία 10 χρόνια το δίκτυο κατάφερε να ξεπεράσει τα σύνορα; Των ΗΠΑ και να
εξελιχθεί σε ένα εργαλείο πληροφόρησης και ψυχαγωγίας που χρησιµοποιείται από
εκατοµµύρια απλούς πολίτες.
Η χρήση του ∆ιαδικτύου σηµείωσε έκρηξη από τις αρχές της δεκαετίας του 1990 µε
την ανάπτυξη του World Wide Web, το οποίο βοήθησε την οργάνωση της απέραντης
ροής πληροφοριών του ∆ιαδικτύου µε διασυνδεδεµένες σελίδες που περιείχαν
κείµενα γραφικές παραστάσεις, ήχο και βίντεο.
Σήµερα περισσότεροι από 200 εκατοµµύρια άνθρωποι συνδέονται στο ∆ιαδίκτυο
καθηµερινώς.
Τώρα πια δεν είναι δύσκολο να δούµε ότι το ∆ιαδίκτυο εξελίσσεται στο
αποτελεσµατικότερο ίσως µέσο Μάρκετινγκ. Ο ερχοµός του Internet και των
ψηφιακών µέσων στη ζωή του καταναλωτή έγινε αφορµή για αξιολόγηση των
υπόλοιπων µέσων και οι marketers έχουν στη διάθεσή τους νέες πλατφόρµες
επικοινωνίας και νέα εργαλεία marketing που, παρ’ όλα αυτά, δεν έχουν αναπτυχθεί,
όπως αναµενόταν από τις νέες αγοράς και τις start-up εταιρείες.
Το περιβάλλον της αγοράς δεν είναι πια αποσυνδεδεµένο από τον ιδιωτικό χώρο του
καταναλωτή. Η διαφήµιση, το άµεσης ανταπόκρισης marketing (direct response
marketing) και η σύνδεση των παραδοσιακών µέσων µε τα νέα, έχουν συγκλίνει κατά
τέτοιον τρόπο ώστε να υλοποιούνται ολοκληρωµένες εκστρατείες και να
πραγµατοποιούνται πωλήσεις χωρίς τη µεσολάβηση φυσικού προσώπου. Η
συγχρονισµένη επικοινωνία (online) επιχείρησης µε τον χρήστη – καταναλωτή είναι
µετρήσιµο στοιχείο και κατά περίπτωση, εξασφαλίζει την άµεση ανταπόκριση του
Δ.ΥΠ.Α.

χρήστη. Το επίπεδο της στόχευσης καταναλωτή και δηµιουργίας σχετικής αγοράς,

καθώς και της άµεσης µετρησιµότητας είναι υψηλότερο από τα υπόλοιπα (offline)
µέσα ασύγχρονης επικοινωνίας. (Λελεδάκης , 2019)
Νέα εργαλεία
Ο marketer έχει στη διάθεσή του νέα εργαλεία που µπορούν να λειτουργήσουν
µεµονωµένα ή συνδυαστικά ή και να δώσουν την επιθυµητή υπεραξία στο marketing
της επιχείρησης. Η σειρά των όρων που ακολουθούν είναι σύµφωνη µε τον βαθµό
εξάρτησης του marketing από την τεχνολογία, ξεκινώντας από την πιο απλή και
φθάνοντας µέχρι την πιο πολύπλοκη:
Email marketing (marketing ηλεκτρονικής αλληλογραφίας): η νέα µορφή του direct

response marketing λαµβάνοντας στοιχεία δηµογραφικά, ψυχογραφικά και
συµπεριφορικά. Η πρακτική αυτή είναι µια εξέλιξη του direct mail και των
telemarketing καναλιών. Όµως, η ακατάσχετη χρήση των emails και οι αναρίθµητοι,
αµφιβόλου κύρους, χρήστες (spammers), που θέλουν να δηµιουργήσουν µια
εµπορική συναλλαγή, συντέλεσαν στην αναξιοπιστία αυτής της µεθόδου και στη
δηµιουργία δυσπιστίας από τον καταναλωτή.
Interactive marketing (διαδραστικό marketing): Η εξέλιξη του email marketing,
καθώς ο χρήστης αισθανόταν ενοχληµένος από τις διαφηµίσεις τέτοιου είδους και
έγινε περισσότερο συνειδητοποιηµένος για τον ρόλο του marketing στο ∆ιαδίκτυο.
Έτσι, δίνει τη δυνατότητα στον χρήστη να εκταθεί στο µήνυµα ή να συµβάλει στο
σκοπό που έχει θέσει η επιχείρηση, ώστε να υπάρχει αλληλεπίδραση, την οποία ο
ίδιος επιλέγει. Η εφαρµογή της αυτοµατοποιηµένης τεχνολογίας επιτρέπει στον
χρήστη άµεσα να εισάγει δεδοµένα ή να δίνει εντολές µέσω του internet για συλλογή
στοιχείων ή αγορά. Η εµπλοκή του χρήστη και η έκθεσή του σε όλα τα µέσα έκαναν
τους marketers να υιοθετήσουν αυτήν την τεχνική και για άλλα µέσα, όπως το
marketing µέσω µηνυµάτων (sms) στο κινητό (mobile marketing), διαγωνισµών µέσω
internet, ραδιόφωνου και τηλεόρασης και άλλων.
Δ.ΥΠ.Α.

Online marketing: Βλέποντας τα αποτελέσµατα του interactive marketing και

σχεδιάζοντας µια στοχευµένη προσπάθεια µε άµεσο αποτέλεσµα, χτίζει την
επωνυµία µεταξύ άλλων και επανασχεδιάζει συνεχώς µέχρι να καταλήξει στη
δηµιουργία µιας προσωπικής σχέσης ( one-to-one) µε τον πελάτη.
One-to-one marketing (πρόσωπο µε πρόσωπο marketing): Η χρήση του δίνει πολύ

περισσότερα στοιχεία προς επεξεργασία, ώστε να δηµιουργηθεί µια µοναδική
διαπροσωπική επικοινωνία και µια βάση σχεδιασµού του προϊόντος ή της υπηρεσίας
που θέλει ο χρήστης – καταναλωτής. (Γιανίας , 2016)
8.3.18 Ηλεκτρονικός Τουρισμός (E-TOURISM)
ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ (E-TOURISM)
Ο ηλεκτρονικός τουρισμός ορίζεται ως η χρήση των Τεχνολογιών Πληροφορίας και

Επικοινωνιών στην τουριστική βιομηχανία. Αφορά την αγορά και την πώληση
τουριστικών προϊόντων και υπηρεσιών μέσω ηλεκτρονικών καναλιών, όπως το
Διαδίκτυο.
Δ.ΥΠ.Α.

Στον ηλεκτρονικό τουρισμό συμπεριλαμβάνονται όλες οι εφαρμογές intranet, extranet

και Διαδικτύου καθώς και ζητήματα στρατηγικής, διαχείρισης και μάρκετινγκ που
σχετίζονται με τη χρήση της τεχνολογίας.
Το Διαδίκτυο οδηγεί τόσο σε νέους τρόπους ανταπόκρισης στη μεταβαλλόμενη

καταναλωτική συμπεριφορά όσο και στην επαναστατικοποίηση ολόκληρης της
τουριστικής αλυσίδας αξιών.
Με τη χρήση των ΤΠΕ στον τουρισμό αυξάνεται η αποδοτικότητα και μειώνονται οι

δαπάνες μέσω της αυτοματοποίησης συγκεκριμένων διαδικασιών, όπως για
παράδειγμα αυτόματο check-in των πελατών στα ξενοδοχεία ή των επιβατών στα
αεροπλάνα.
Κατά συνέπεια, δεν αλλάζουν μόνο οι διαδικασίες αλλά μπορούν να σχεδιαστούν και
νέες υπηρεσίες, επεκτείνοντας με αυτό τον τρόπο το φάσμα των επιλογών για τη
διαμόρφωση των προϊόντων και την προσαρμογή τους στις ειδικές
ανάγκες/προτιμήσεις του πελάτη. (Μουτζούρη , 2012)
Η ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗ ΑΓΟΡΑ
Οι τάσεις της διεθνούς και ευρωπαϊκής αγοράς δείχνουν συνεχή αύξηση των
ηλεκτρονικών αγορών για ταξιδιωτικά προϊόντα και υπηρεσίες. Ειδικά οι αεροπορικές
εταιρείες, ως πρόδρομοι του ηλεκτρονικού τουρισμού, αντιπροσωπεύουν
περισσότερο από το 50% της διαδικτυακής ταξιδιωτικής αγοράς. Η ανάπτυξη των
αεροπορικών εταιρειών χαμηλού κόστους, όπως η Easyjet και η Ryanair, μαρτυρεί
αυτό το γεγονός.
Αυτές οι εταιρείες προσφέρουν εισιτήρια μόνο μέσω διαδικτύου στις δικές τους
ιστοσελίδες και τα πωλούν σε φθηνότερες τιμές. Η διαδικτυακή τους επιχείρηση
υιοθετήθηκε γρήγορα από άλλες εταιρείες, με αποτέλεσμα τη ραγδαία αύξηση των
διαδικτυακών πωλήσεων αεροπορικών εισιτηρίων.
Τις αεροπορικές εταιρείες ακολουθούν τα ξενοδοχεία, τα οποία διαφημίζουν και

πωλούν όλο και περισσότερο τα προϊόντα και τις υπηρεσίες τους απευθείας στους
καταναλωτές χωρίς τη χρήση μεσάζων.
Δ.ΥΠ.Α.

Παρατηρήσαμε επίσης ότι αυτή η τάση επιβεβαιώνεται, καθώς οι σύγχρονοι

ταξιδιώτες επιλέγουν όλο και περισσότερο ταξιδιωτικά πακέτα που γράφουν μόνοι
τους και όχι μαζικά ταξιδιωτικά πακέτα που προσφέρονται από ταξιδιωτικά γραφεία.
ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟΥ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ
Η αξιοποίηση των Τεχνολογιών Πληροφορικής και Επικοινωνιών στον τομέα του

τουρισμού προσφέρει ένα πλήθος πλεονεκτημάτων έναντι του παραδοσιακού
τουρισμού.
Από τα πλεονεκτήματα αυτά επωφελούνται όλοι οι παράγοντες της τουριστικής

αλυσίδας, τουριστικές επιχειρήσεις, ταξιδιώτες-καταναλωτές και τουριστικοί
προορισμοί.
Τα σημαντικότερα από αυτά είναι τα εξής:
Για τους πελάτες / καταναλωτές
Εύκολη και γρήγορη πρόσβαση σε τουριστικά προϊόντα και υπηρεσίες. Πλέον, ο

πελάτης – ταξιδιώτης μπορεί να έχει πρόσβαση σε μία πληθώρα πληροφοριών για
οποιοδήποτε προϊόν ή υπηρεσία τον ενδιαφέρει, χωρίς κόστος, πολύ εύκολα, 24
ώρες το 24ωρο, καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους και από οπουδήποτε κι αν βρίσκεται.
Κάνοντας χρήση του Διαδικτύου δεν χρειάζεται να απευθυνθεί σε κάποιο ταξιδιωτικό

πράκτορα για να αναζητήσει πληροφορίες για τιμές, αξιοθέατα, προσφορές,
ξενοδοχεία κτλ. αλλά μπορεί να τις συλλέξει μόνος του.
Παροχή καλύτερων και περισσότερων επιλογών στους ταξιδιώτες, καθώς είναι

εφικτή η επιλογή ανάμεσα σε μεγάλο αριθμό προμηθευτών και προϊόντων/
υπηρεσιών. Οι πληροφορίες που παίρνουν οι τουρίστες απ’ το Διαδίκτυο είναι
καλύτερες εφόσον μπορούν να επισκεφτούν πολλούς δικτυακούς τόπους,
σχηματίζοντας με αυτό τον τρόπο μία πιο ολοκληρωμένη άποψη.
Δ.ΥΠ.Α.

Επίσης, η ενημέρωση είναι πιο ολοκληρωμένη διότι η παρουσίαση των

πληροφοριών γίνεται με διάφορα μέσα, όπως κείμενο, φωτογραφίες και βίντεο και
συνοδεύεται από παρεμφερείς πληροφορίες, όπως η πρόγνωση του καιρού, τα μέσα
μαζικής μεταφοράς κτλ.
Δυνατότητα αναζήτησης σχετικών και λεπτομερών πληροφοριών για προϊόντα και

υπηρεσίες άμεσα (μέσα σε λίγα δευτερόλεπτα) και όχι σε ημέρες ή εβδομάδες. Λόγω
της νέας τεχνολογίας, όλες οι διαδικασίες είναι αυτοματοποιημένες με αποτέλεσμα οι
χρόνοι απόκρισης στα μένα μέσα μεταφοράς ή ξενοδοχεία κατευθύνοντας έτσι τον
πελάτη σε συγκεκριμένα προϊόντα και υπηρεσίες, επηρεάζοντας την τελική του
απόφαση.
Πλέον όμως, ο τουρίστας έχει τη δυνατότητα να επιλέξει μόνος του τον προορισμό,
το μέσο μεταφοράς και το ξενοδοχειακό κατάλυμα που ο ίδιος επιθυμεί.
Μείωση του χάσματος μεταξύ της προσδοκώμενης υπηρεσίας και της υπηρεσίας
που τελικά λαμβάνεται εξαιτίας των περισσότερων πληροφοριών και της εικονικής
εμπειρίας πριν την κατανάλωση.
Ευκολία στη χρήση. Λόγω της ευρείας εξάπλωσης και διείσδυσης του Διαδικτύου, η
πρόσβαση σε αυτό το μέσο είναι εφικτή για ένα μεγάλο ποσοστό καταναλωτών, οι
οποίοι ξέρουν να το χρησιμοποιούν με ευκολία.
Δυνατότητα αλληλεπίδρασης με άλλους πελάτες σε ηλεκτρονικές κοινότητες και

ανταλλαγής ιδεών ή σύγκρισης εμπειριών. Οι σύγχρονοι τουρίστες χρησιμοποιούν
ολοένα και περισσότερο τα νέα διαδικτυακά εργαλεία (blogs, fora, webcasting κτλ)
για να γίνουν και οι ίδιοι παραγωγοί τουριστικών πληροφοριών, να παρέχουν
ταξιδιωτικές συμβουλές και να μοιραστούν με άλλους ταξιδιωτικές εμπειρίες.
Έτσι για παράδειγμα, στο forum του διαδικτυακού ταξιδιωτικού οδηγού Lonely
Planet, εκατομμύρια επισκέπτες μοιράζονται τις εμπειρίες τους από διάφορους
τουριστικούς προορισμούς. (Μουτζούρη , 2012)
Δ.ΥΠ.Α.

Για τις τουριστικές επιχειρήσεις
Επέκταση της θέσης μιας τουριστικής επιχείρησης σε εθνικές και διεθνείς αγορές
καθώς μπορεί με ελάχιστο κεφάλαιο να βρει εύκολα και γρήγορα περισσότερους
πελάτες, καλυτέρους προμηθευτές και κατάλληλους επιχειρηματικούς εταίρους.
Όλοι οι άμεσοι τουριστικοί προμηθευτές μπορούν πλέον μέσω του Διαδικτύου να

πωλήσουν προϊόντα και υπηρεσίες απευθείας στον πελάτη, χωρίς την
χρησιμοποίηση και την ανάγκη κάποιου μεσάζοντα.
Ενίσχυση και υποστήριξη των μικρομεσαίων επιχειρήσεων με στόχο να μειώσουν το

χάσμα με τις μεγάλες επιχειρήσεις. Οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις μπορούν πλέον να
διαφημίσουν και να προωθήσουν τα προϊόντα τους άμεσα, γρήγορα και με χαμηλό
κόστος σε παγκόσμιο επίπεδο, χωρίς να εξαρτώνται από τρίτες επιχειρήσεις ή tour-
operators.
Συνεχής βελτίωση των παρεχόμενων υπηρεσιών. Η συνεχής ανάπτυξη της

τεχνολογίας συνεπάγεται την ανάπτυξη και την βελτίωση των υπηρεσιών που
προσφέρουν οι τουριστικές επιχειρήσεις.
Καλύτερη κατανόηση των αναγκών των πελατών, που βασίζεται στην έρευνα, την
αλληλεπίδραση και τη συλλογή πληροφοριών.
Σμίκρυνση ή ακόμα και πλήρης εξάλειψη της προμηθευτικής αλυσίδας.
Μείωση του χρόνου ανάμεσα στη διάθεση του κεφαλαίου και στη λήψη των
προϊόντων και των υπηρεσιών.
Απλοποίηση και αυτοματοποίηση των επιχειρηματικών διαδικασιών που

συνεπάγεται χαμηλότερο κόστος και μείωση της γραφειοκρατίας.
Θεμελιώνεται μία καλύτερη και πιο σταθερή σχέση με τους πελάτες. Λόγω της
παγκόσμιας προσβασιμότητας στις υπηρεσίες μιας επιχείρησης και οποιαδήποτε
στιγμή, οι πελάτες αναπτύσσουν εμπιστοσύνη για την επιχείρηση.
Βελτιώνεται η εικόνα της επιχείρησης. Οι επιχειρήσεις που δεν έχουν ή

αποτυγχάνουν να δημιουργήσουν έναν αποτελεσματικό και εύχρηστο δικτυακό τόπο
Δ.ΥΠ.Α.

διακινδυνεύουν να παρουσιάσουν προς τα έξω την εικόνα μιας μη σύγχρονης και

εκτός εποχής επιχειρηματικής δραστηριότητας. Για τους τουριστικούς προορισμούς
Μειώνεται η εξάρτηση των τουριστικών προορισμών από τους ταξιδιωτικούς

πράκτορες, εφόσον μπορούν πλέον να προβάλλονται μέσω του Διαδικτύου σε
διεθνείς αγορές.
«Ανακαλύπτονται» και δημιουργούνται νέοι τουριστικοί προορισμοί γεγονός που

συμβάλλει στην περιφερειακή ανάπτυξη.
Προωθείται σε παγκόσμιο επίπεδο ο πολιτισμός ενός προορισμού και με αυτό τον

τρόπο αποτελεί πόλο έλξης και κίνητρο προσέλκυσης τουριστών.
Έρχονται σε επαφή με νέους πελάτες και θεμελιώνουν σχέσεις εμπιστοσύνης με τους

τουρίστες.
Μειώνεται το κόστος προβολής και διαφήμισης.
Οι εφαρμογές ΤΠΕ συνεισφέρουν στην παροχή καλύτερων υπηρεσιών και την

καλύτερη εξυπηρέτηση των τουριστών καθ όλη τη διάρκεια παραμονής τους στον
προορισμό, π.χ. με τη βοήθεια των υπηρεσιών κινητής τεχνολογίας. (Μουτζούρη ,
2012)
ΜΕΙΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΠΕΡΙΟΡΙΣΤΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ
Πέρα από τα πλεονεκτήματα όμως, υπάρχουν και κάποιοι περιοριστικοί παράγοντες

που εμποδίζουν στην υιοθέτηση του ηλεκτρονικού τουρισμού οι όποιοι
παρουσιάζονται αναλυτικά στη συνεχεία.
Για τους πελάτες / καταναλωτές
Έλλειψη ασφάλειας και αξιοπιστίας. Η εξασφάλιση πλήρους ασφάλειας στο

Διαδίκτυο είναι ανέφικτη. Οι κίνδυνοι που υπάρχουν μπορούν να απειλήσουν τόσο
την ασφάλεια της ιστοσελίδας, όσο και των επισκεπτών της υποκλέπτοντας
σημαντικά δεδομένα, όπως για παράδειγμα τον κωδικό της πιστωτικής τους κάρτας.
Δ.ΥΠ.Α.

Έλλειψη εμπιστοσύνης από τη μεριά κάποιων καταναλωτών, οι οποίοι δεν

εμπιστεύονται το Διαδίκτυο για τις συναλλαγές τους και είναι επιφυλακτικοί όσον
αφορά την πραγματοποίηση online αγορών (εξαιτίας της έλλειψης πλήρους
ασφάλειας). Επίσης, δεν είναι πρόθυμοι να δώσουν προσωπικά τους δεδομένα και
εκφράζουν ανησυχίες για τη διασφάλιση του απορρήτου.
Πολλοί καταναλωτές προτιμούν τις πρόσωπο-με-πρόσωπο συναλλαγές. Στο

Διαδίκτυο υπάρχει έλλειψη της ανθρώπινης επαφής και αίσθησης.
Όμως, κάποιοι πελάτες θέλουν να αγγίζουν τα προϊόντα πριν τα αγοράσουν ή

προτιμούν να κανονίζουν το ταξίδι τους με τον ταξιδιωτικό πράκτορα, διατηρώντας
οπτική επαφή μαζί του. Η οπτική επαφή εμπνέει περισσότερη ασφάλεια και
εμπιστοσύνη.
Φόβος για την τεχνολογία. Απαιτείται κάποιος χρόνος για να αποκτήσουν οι πελάτες
εμπιστοσύνη σε μία τουριστική ιστοσελίδα αλλά και την τεχνολογία γενικότερα.
Δυσκολία μετάβασης από ένα ταξιδιωτικό γραφείο με φυσική παρουσία σε ένα
διαδικτυακό, εξαιτίας του ότι οι τουρίστες – καταναλωτές δεν εμπιστεύονται έναν
απρόσωπο πωλητή, τις συναλλαγές χωρίς χαρτιά και τα ηλεκτρονικά χρήματα.
Η πρόσβαση στο Διαδίκτυο παραμένει ακριβή ή μη εφικτή για κάποιους πιθανούς

αγοραστές. Παρόλο που η διείσδυση του Διαδικτύου είναι αρκετά υψηλή, υπάρχουν
ομάδες δυνητικών πελατών που δεν έχουν την οικονομική δυνατότητα να
επενδύσουν χρήματα για την αγορά ενός ηλεκτρονικού υπολογιστή. Για τις
τουριστικές επιχειρήσειςαιτήματα των πελατών να έχουν μειωθεί αισθητά.
Δυνατότητα λήψης εξειδικευμένων υπηρεσιών και δημιουργίας ενός «προσωπικού

πακέτου διακοπών» ανάλογα με τον τρόπο ζωής, τις προτιμήσεις και τις απόψεις του
πελάτη. Συνήθως, οι ταξιδιωτικοί πράκτορες και τα ταξιδιωτικά γραφεία προβάλλουν
συγκεκριμένους προορισμούς
Το κόστος της πάγιας επένδυσης όσον αφορά την τεχνολογική υποδομή, μπορεί να
είναι ιδιαίτερα υψηλό. Απαιτείται ένα υψηλό ποσό για την ανάπτυξη εφαρμογών
ηλεκτρονικού τουρισμού, ποσό που πιθανόν να είναι απαγορευτικό για τις
επιχειρήσεις μικρού μεγέθους.
Δ.ΥΠ.Α.

Αρκετά υψηλό είναι και το κόστος λειτουργίας και συντήρησης ενός τουριστικού
δικτυακού τόπου εξαιτίας της συνεχούς ανάπτυξης των νέων τεχνολογιών. Τα
εργαλεία ανάπτυξης ηλεκτρονικών εφαρμογών μεταβάλλονται με ταχείς ρυθμούς και
μία επιχείρηση για να είναι ανταγωνιστική πρέπει να αναβαθμίζει συνεχώς το
σύστημά της με την τελευταία τεχνολογία.
Έλλειψη της απαραίτητης τεχνογνωσίας και του κατάλληλα εκπαιδευμένου

ανθρώπινου δυναμικού.
Οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις συχνά, πέρα από τους απαραίτητους πόρους, δεν

διαθέτουν και την επιχειρηματική κουλτούρα για να προχωρήσουν στην υιοθέτηση
του ηλεκτρονικού τουρισμού και την ένταξη των νέων τεχνολογιών στις εταιρικές
διαδικασίες.
Δεν υπάρχει πάντα επαρκές εύρος ζώνης τηλεπικοινωνιών γεγονός που συνεπάγεται
την έλλειψη της κατάλληλης τεχνολογικής υποδομής.
Προβλήματα λειτουργικότητας. Δεν είναι πάντα εφικτή η συνεργασία μεταξύ

πληροφοριακών συστημάτων λόγω της ετερογένειας που υφίσταται μεταξύ
εφαρμογών, βάσεων δεδομένων και λειτουργικών συστημάτων.
Έλλειψη εμπιστοσύνης και αντίσταση των επιχειρήσεων. Καθώς ο ηλεκτρονικός

τουρισμός είναι ένας τομέας που βρίσκεται σε εξέλιξη και μεταβάλλεται με ταχείς
ρυθμούς, πολλές επιχειρήσεις είναι δύσπιστες ως προς τα πλεονεκτήματα που
μπορεί να προσφέρει η υιοθέτηση των ΤΠΕ. (Μουτζούρη , 2012)
ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΕΣ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΚΑΙ ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΣΤΟΝ ΤΟΥΡΙΣΜΟ
Λόγω της τεράστιας ποικιλομορφίας και ετερογένειας της τουριστικής βιομηχανίας,

όλες οι ηλεκτρονικές υπηρεσίες (π.χ. Geographical Information Systems, GIS, e-
Marketing, e-ticketing, Customer Relationship Management, self-service kiosks,
elearning, mobile–commerce, knowledge management systems, enterprise resource
planning (ERP) βρίσκουν εφαρμογές σε μια ή/και σε περισσότερου είδους
τουριστικές επιχειρήσεις παρέχοντας ποικίλα και διαφορετικά οφέλη ανάλογα με το
πλαίσιο εφαρμογής και χρησιμοποίησής τους.
Δ.ΥΠ.Α.

Όμως καθώς, οι επιχειρηματικές εφαρμογές ηλεκτρονικού τουρισμού απαιτούν

σημαντικό βαθμό εξειδίκευσης των γενικών μοντέλων και τεχνολογικών λύσεων
ηλεκτρονικής επιχειρηματικότητας, το e-Tourism έδωσε ώθηση και ευκαιρίες και για
την δημιουργία νέων ειδών τουριστικών επιχειρήσεων.
Ταυτόχρονα, οι ηλεκτρονικές εφαρμογές ώθησαν πολλές παραδοσιακές τουριστικές

επιχειρήσεις να προσαρμόσουν και να επαναπροσδιορίσουν το επιχειρηματικό τους
μοντέλο και ρόλο στην τουριστική αλυσίδα αξίας, π.χ. μουσεία (π.χ. British Museum)
δραστηριοποιούνται ως tour operators’ δημιουργώντας και πουλώντας στην
ιστοσελίδα τους θεματικά τουριστικά πακέτα σε προορισμούς που σχετίζονται με τα
εκθέματά τους, ξενοδοχεία, αεροπορικές εταιρίες, ταξιδιωτικοί οδηγοί (π.χ. Lonely
Planet) πωλούν και αυτά μέσω των ιστοσελίδων τους τουριστικά πακέτα και άλλες
υπηρεσίες (τουριστική ασφάλιση κλπ.).
Γενικά, οι ηλεκτρονικές υπηρεσίες και εφαρμογές αυξάνουν την ικανότητα των

τουριστικών επιχειρήσεων και οργανισμών να συντονίζουν και να ελέγχουν τις
ενδοεπιχειρησιακές και έξω-επιχειρησιακές τους δραστηριότητες τοπικά, εθνικά και
παγκόσμια προκαλώντας έτσι τεράστιες αλλαγές στον τρόπο διαχείρισης τους.
Με άλλα λόγια οι ηλεκτρονικές υπηρεσίες δίνουν τη δυνατότητα στις τουριστικές

επιχειρήσεις να ψηφιοποιήσουν όλες τις λειτουργίες τους τόσο τις υποστηρικτικές και
κύριες, όσο και τις upstream (π.χ. προμήθειες) και downstream (π.χ. πωλήσεις –
εξυπηρέτηση πελατών) λειτουργίες στην αλυσίδα αξία τους με σκοπό τον
ορθολογισμό, την πληροφοριακή ενδυνάμωση της διαχείρισης των λειτουργιών τους
και την μείωση των λειτουργικών τους εξόδων.
Στην κοινωνία της πληροφορίας η αξιοποίηση των νέων τεχνολογιών δεν αποτελεί
επιλογή.
Έτσι, καθοριστικός παράγοντας για την αποτελεσματική υιοθέτηση και αξιοποίηση

των νέων τεχνολογιών αποτελεί ο επανασχεδιασμός των λειτουργιών και
οργανωτικών δομών των τουριστικών επιχειρήσεων, όπως επίσης και ο
επαναπροσδιορισμός των επιχειρησιακών τους μοντέλων και στρατηγικών.
(Μουτζούρη , 2012)
Δ.ΥΠ.Α.

E-TICKETING - ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟ ΕΙΣΙΤΗΡΙΟ: ΧΡΗΣΗ ΚΑΙ ΟΦΕΛΗ
Το ηλεκτρονικό εισιτήριο αποτελεί μια εφαρμογή η οποία έχει όχι μόνο ευρεία
εφαρμογή στον τουριστικό τομέα, αλλά επιφέρει και σημαντικά λειτουργικά και
στρατηγικά οφέλη.
Έτσι, από την μια δίνει την δυνατότητα στην τουριστική επιχείρηση να μειώσει τα
λειτουργικά της έξοδα (π.χ. μείωση εκτυπωτικών εξόδων, έξοδα αποστολής του
χάρτινου εισιτηρίου, ανθρωποώρες κλπ.) και να αυξήσει την ποιότητα υπηρεσιών και
εξυπηρέτησης προς τον πελάτη (π.χ. διευκόλυνση στην αγορά σε χρόνο και χώρο
που προτιμά και θέλει ο πελάτης), από την άλλη δίνει την ευκαιρία στην επιχείρηση
να αποφύγει την εξάρτηση της από μεσάζοντες οι οποίοι συνήθως επιβάλλονται και
χρειάζονται για την εκτύπωση ή/και παράδοση των εισιτηρίων στον πελάτη.
Το ηλεκτρονικό εισιτήριο δίνει τη δυνατότητα στον επιβάτη να κάνει ηλεκτρονικό

check-in μέχρι και 30 λεπτά πριν την πτήση, απλοποιεί τη διαδικασία πληρωμής του
εισιτηρίου και τέλος έχει έμμεσο όφελος για τα αεροδρόμια γιατί δεν δημιουργείται
συμφόρηση επιβατών στα check-in desks.
Ο επιβάτης πλέον έχει επιπλέον τη δυνατότητα να εκτυπώνει τις κάρτες επιβίβασής

του από το σπίτι ή οπουδήποτε αλλού υπάρχει υπολογιστής συνδεδεμένος στον
διαδίκτυο και ένας εκτυπωτής και στη συνέχεια να τσεκάρει σε ένα αυτόματο
μηχάνημα στο gate και να επιβιβάζεται στο αεροσκάφος.
Στην περίπτωση αυτή η κάρτα επιβίβασης εκδίδεται στη μορφή ενός bar code. Αυτό
το bar code εκτυπώνεται από έναν Η/Υ ή επιδεικνύεται από την οθόνη του κινητού
και στη συνέχεια «διαβάζεται» στην πύλη, πριν από την επιβίβαση. Πολλές εταιρείες
χρησιμοποιούν, ήδη, το on-line check-in, π.χ. British Airways, KLM, Lufthansa,
Aegean Airlines.
Έτσι, οι επιβάτες δεν χρειάζεται να περιμένουν σε ουρές, ενώ μπορούν να δουν στην
οθόνη ποιες θέσεις είναι διαθέσιμες και να επιλέξουν κάποια από αυτές. Επιπλέον, οι
Δ.ΥΠ.Α.

εταιρείες έχουν κέρδος, αφού χρειάζονται λιγότερο προσωπικό και εγκαταστάσεις για
το check-in.
Στα επόμενα χρόνια ο στόχος είναι ο κωδικός που αναγράφεται στην κάρτα
επιβίβασης να αποστέλλεται με μήνυμα στο κινητό τηλέφωνο των επιβατών,
καταργώντας τελείως την ανάγκη χρήσης χαρτιού.
Σε περίπτωση που τα αεροδρόμια θα χρησιμοποιήσουν και εφαρμογές βιομετρικών

στοιχείων για τον έλεγχο των επιβατών τότε ο επιβάτης από την άφιξή του στο
αεροδρόμιο μέχρι την επιβίβασή του στο αεροπλάνο δεν θα χρειαστεί να περιμένει σε
καμία ουρά και θα έρχεται σε επαφή με το προσωπικό της εταιρίας για πρώτη φορά
μέσα στο αεροσκάφος.
Η εφαρμογή του e-ticketing (αγορά εισιτηρίου μέσω διαδικτύου) σε μία μόνο εταιρεία
είναι σχετικά απλή. Το θέμα περιπλέκεται όταν πρόκειται για ταξίδια στα οποία
χρησιμοποιούνται περισσότερες από μία εταιρείες. Στην περίπτωση αυτή, οι βάσεις
δεδομένων των εταιρειών θα πρέπει να είναι ολοκληρωμένες μεταξύ τους και αυτό
συνεπώς απαιτεί την συνεργασία μεταξύ αεροπορικών εταιρειών.
Για το λόγο αυτό, αρχικά ευνοούνται αεροπορικές εταιρίες που συμμετέχουν σε

εταιρικές «συμμαχίες», alliances, π.χ. ή/και συνεργάζονται με άλλες εταιρίες με άλλες
πρακτικές, π.χ. code share agreements.
Το στοιχείο αυτό επιβεβαιώνει ακόμα περισσότερο την ανάγκη δημιουργίας μιας

κοινής πλατφόρμας συνεργασίας μεταξύ των αεροπορικών 122 εταιριών ή την
δημιουργία και υιοθέτηση open standards από αεροπορικές και στη συνέχεια και
άλλες τουριστικές, αφού το τουριστικό προϊόν δεν απαρτίζεται μόνο από την
μεταφορά και ο τουρίστας θα θελήσει να αγοράσει και άλλα προϊόντα χωρίς να
χρειάζεται να αλλάξει πλατφόρμα και προμηθευτή. (Μουτζούρη , 2012)
ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟ ΕΜΠΟΡΙΟ ΚΑΙ ΜΑΡΚΕΤΙΝΓΚ ΣΤΟΝ ΤΟΥΡΙΣΜΟ

Δ.ΥΠ.Α.

Με την έλευση του διαδικτύου κάθε είδους τουριστική επιχείρηση δημιούργησε την
δική της ιστοσελίδα για έρθει σε άμεση επαφή και επικοινωνία με τον διεθνή πελάτη
της με έναν οικονομικό τρόπο.
Έτσι, τόσο οι άμεσοι προμηθευτές (π.χ. ξενοδοχειακές επιχειρήσεις, αεροπορικές και

ναυτιλιακές εταιρίες, μουσεία, και άλλοι πάροχοι τουριστικών προϊόντων) όσο και οι
μεσάζοντες (ταξιδιωτικά γραφεία, τουρ οπεράτορς κλπ.) και οι αναπτυξιακές εταιρίες
(π.χ. συστήματα προώθησης προορισμών) έχουν δημιουργήσει τις δικές τους
ιστοσελίδες στο διαδίκτυο και πραγματοποιούν συναλλαγές απευθείας με τον
πελάτη.
Σκοπός της κάθε επιχείρησης είναι η παράκαμψη οποιοδήποτε μεσάζοντα για την
μείωση των προμηθειών και εξόδων διανομής με σκοπό τις απευθείας πωλήσεις, την
απόκτηση της πιστότητας του πελάτη και την συλλογή πληροφοριών σχετικά με την
τουριστικά αγορά.
Συγκεκριμένα τα οφέλη του ηλεκτρονικού εμπορίου και ηλεκτρονικού μάρκετινγκ για

κάθε τουριστική επιχείρηση είναι:
• 24 x 7 x 365, παγκόσμιες πωλήσεις και πελάτες

• Μείωση κόστους κρατήσεων/προώθησης
• Αυξημένα έσοδα, νέοι πελάτες, καλύτερες τιμές και άμεση εξόφληση πληρωμών
• Αυτοματοποίηση της διαδικασίας κρατήσεων και μείωση λειτουργικών εξόδων
• Άμεση σχέση και ownership των πελατών (Customer Relationship Management)
• Ευκαμψία τιμολογιακής πολιτικής ακόμα και την τελευταία στιγμή. Ευελιξία
προσαρμογής της επιχειρήσεις στις αλλαγές της αγοράς λόγω της ταχύτητας
στην ενημέρωση που προσφέρει το διαδίκτυο.
• Οι ενημερώσεις της ηλεκτρονικής σελίδας μιας επιχείρησης είναι εύκολες και
άμεσες με αποτέλεσμα η ταχύτητα ανταπόκρισης στις αλλαγές (τιμών, νέων
προϊόντων) να είναι ιδιαίτερα γρήγορη σε σχέση με τις παραδοσιακές τακτικές.
• Μείωση εξάρτησης από τρίτους
• Κατανόηση συμπεριφοράς καταναλωτή στο διαδίκτυο, έρευνα αγοράς και
δημιουργία πελατειακής βάσης
Δ.ΥΠ.Α.

• Προσωποποίηση προϊόντων, υπηρεσιών και ιστοσελίδων

• Ηλεκτρονικό ταχυδρομείο – τακτικές direct marketing
• Ιστοσελίδες με οπτικοακουστικό και πολυμεσικό υλικό
• Υφίσταται η δυνατότητα άμεσης μέτρησης της αποτελεσματικότητας της πολιτικής
μάρκετινγκ που ακολουθεί μια επιχείρηση καθώς και του βαθμού ικανοποίησης
του πελάτη από ένα συγκεκριμένο προϊόν.
• Διαδικτυακή συνεργασία με άλλες επιχειρήσεις (μεσάζοντες, αντιπρόσωποι,
προμηθευτές, πωλητές). ( Τσάρτας , 2010)
Στην ενότητα αυτή, αναλύθηκε το marketing ως επιχειρησιακή στρατηγική και ως

διαδικασία εφαρμογής του. Παρουσιάστηκαν συνοπτικά ο ορισμός και οι διαστάσεις
του μάρκετινγκ, η σημασία του πελάτη για την επιχείρηση καθώς και οι παράγοντες
που την επηρεάζουν από το μίκρο και μάκρο περιβάλλον. Αναλύθηκαν τα κύρια
δομικά στοιχεία του marketing mix, η διαδικασία της τμηματοποίησης, στόχευσης και
τοποθέτησης, οι στρατηγικές εναλλακτικές, καθώς και οι λειτουργία των δημοσίων
σχέσεων.
Επίσης, παρουσιάστηκαν οι πτυχές του τουριστικού marketing όπως αυτό

προσαρμόζεται στις ιδιαιτερότητες της τουριστικής αγοράς. Αποτυπώνονται τα
χαρακτηριστικά της τουριστικής ζήτησης και προσφοράς καθώς και του τουριστικού
προϊόντος, λαμβάνοντας υπόψη τις επιθυμίες και ανάγκες των τουριστών, και τις
τουριστικές δομές και πρακτικές που θα τις ικανοποιήσουν.
Τέλος, καταγράφηκαν και αναλύθηκαν τα εργαλεία και οι πρακτικές marketing στο

πεδίο του δημιουργικού τουρισμού. Παρουσιάζονται οι έννοιες και η σημασία του
αυτού του τουριστικού είδους δηλαδή ο διαδραστικός χαρακτήρας του, και η
παραγωγή μοναδικών τουριστικών εμπειριών, μέσα από τη δημιουργική ενασχόληση
Δ.ΥΠ.Α.

με τα πολιτιστικά στοιχεία του τόπου προορισμού. Αυτό περιλαμβάνει

επιχειρηματικές τουριστικές ιδέες στον τομέα των τεχνών και χειροτεχνών, τη
γαστρονομία, την υγεία και θεραπεία και για αυτό παρουσιάστηκαν πρακτικές και
παραδείγματα σχεδιασμού και υλοποίησης ενός εγχειρήματος δημιουργικού
τουρισμού.
1. Ο Πελατοκεντρισμός και η ικανοποίηση του πελάτη είναι η βασικότερη έννοια του

σύγχρονου μάρκετινγκ
2. Το περιβάλλον του marketing αποτελεί την αρένα στην οποία οι επιχειρήσεις

δίνουν τη καθημερινή τους μάχη για επιβίωση, ανάπτυξη, πωλήσεις και κέρδη
3. Το στρατηγικό management αποτελεί ένα αμελητέο κομμάτι της

επιχειρηματικότητας
4. Η ευρεία προβολή και η δημιουργία μιας θετικής εικόνας απέναντι στο πρόσωπο/
στην επιχείρηση/ στον οργανισμό είναι ο στόχος των Δημοσίων Σχέσεων
5. Τουρισμός είναι η μόνιμη μετακίνηση ανθρώπων από τον τόπο της μόνιμης
κατοικίας τους σε έναν άλλο
6. Σε πολλές περιπτώσεις ο καθορισμός των τιμών αποτελεί ένα μεγάλο πρόβλημα
7. Με τον όρο διαφήμιση εννοείται πάντοτε μόνο ένα πράγμα

Δ.ΥΠ.Α.

8. Στην πρώτη φάση της διαδικασίας για την προετοιμασία ενός προγράμματος
μάρκετινγκ γίνεται η διαγνωστική μελέτη του περιβάλλοντος της επιχείρησης
καθώς και του ευρύτερου περιβάλλοντος μέσα στο οποίο λειτουργεί
9. Για την ερμηνεία της συμπεριφοράς των ατόμων, σε ό,τι αφορά τις καταναλωτικές
και αγοραστικές τους συνήθειες, έχουν αναπτυχθεί δύο προσεγγίσεις
10. Ο Ανταγωνισµός είναι ένας από τους σημαντικούς εξωτερικούς παράγοντες που
επηρεάζουν την πορεία µιας επιχείρησης
1.Σ 2.Σ 3.Λ 4.Σ 5.Λ 6.Λ 7.Λ 8.Σ 9.Λ 10.Σ
Εκπαιδευτική ενότητα 9. ‘’Διεκπεραίωση κρατήσεων’’
Σκοπός της ενότητας είναι να παρουσιαστεί η ραγδαία ανάπτυξη του Διαδικτύου

καθώς επίσης και να είναι να εξοικειώσει τους εκπαιδευόμενους με την έννοια του
ηλεκτρονικού καταστήματος και με αυτή του ηλεκτρονικού επιχειρείν. Ακόμη θα
παρουσιαστεί η εξοικείωση των εκπαιδευόμενων στις βασικές έννοιες του
ηλεκτρονικού εμπορίου έτσι ώστε να αποκτήσουν το απαραίτητο θεωρητικό
υπόβαθρο για τη μετέπειτα διερεύνηση των εφαρμογών του στον κλάδο του
τουρισμού.
Δ.ΥΠ.Α.

Με την ολοκλήρωση της ενότητας οι εκπαιδευόμενοι θα είναι σε θέση να:
• Γνωρίζουν τι είναι το internet (διαδίκτυο)

• Κατανοούν τους λόγους της ραγδαίας ανάπτυξης του
• Κατανοούν την έννοια ηλεκτρονικό επιχειρείν
• Ορίζουν το e-shop
• Ορισμός ηλεκτρονικού εμπορίου
• Κατηγορίες συναλλαγών ηλεκτρονικού εμπορίου και διαφορές αγορών B2B
με B2C
• Πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα ηλεκτρονικού εμπορίου
Έννοιες-Κλειδιά Εκπαιδευτικής ενότητας 9

• INTERNET
• LAN
• WAN
• ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΣΥΝΑΛΛΑΓΩΝ
• E –shop
• e- business
• ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ SET
• ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟ ΕΜΠΟΡΙΟ
• Β2Β
• B2C
• FISHING
9.1 Ανάπτυξη Του Διαδικτύου – Ίντερνετ, Ηλεκτρονικά Καταστήματα με

διεκπεραίωση κρατήσεων
Δ.ΥΠ.Α.

Το Διαδίκτυο είναι το μεγαλύτερο δίκτυο υπολογιστών στον κόσμο.
Οι υπολογιστές συνδέονται μεταξύ τους μέσω τηλεφώνου και άλλων γραμμών.

Δηλαδή, είναι ένα πλέγμα εκατομμυρίων διασυνδεδεμένων υπολογιστών που
εκτείνεται σχεδόν σε κάθε γωνιά του πλανήτη και εξυπηρετεί εκατομμύρια χρήστες
ανεξαρτήτως χώρου και χρόνου (Triandafillou et al., 2003).
Παρέχει μια εξαιρετικά πολύτιμη υπηρεσία σε εκατομμύρια ανθρώπους και

οργανισμούς σε όλο τον κόσμο, είναι μια διεθνής πηγή πληροφοριών και ένα μέσο
συνεργασίας μεταξύ αμέτρητων χρηστών διαφορετικών ομάδων, κοινοτήτων,
εθνοτήτων και χωρών (on cryptography Policy Background and Issues Report, 2007
).
Το διαδίκτυο αποτελείται από ένα σύνολο δικτύων, δηλαδή από έναν αριθμό κόμβων
που βρίσκονται σε όλα τα μήκη και τα πλάτη του κόσμου και είναι συνδεδεμένα
μεταξύ τους.
Κάθε κόμβος μπορεί να παρέχει πληροφορίες, να είναι ηλεκτρονικό κατάστημα, να

στέλνει και να δέχεται μηνύματα ή να είναι οποιαδήποτε άλλη εφαρμογή. Το
διαδίκτυο λειτουργεί κυρίως ως ανεξάντλητη πηγή πληροφοριών για οποιοδήποτε
θέμα και ο χρήστης μπορεί να πλοηγηθεί μέσα από εικόνες, ήχο, video, ή ακόμα και
απλό κείμενο (Bailey et all., 1995).
Επίσης, το διαδίκτυο είναι ένας μηχανισμός για τη διάδοση πληροφοριών με άμεση

δυνατότητα παγκόσμιας εκπομπής, καθώς και ένα μέσο για συνεργασία και
αλληλεπίδραση μεταξύ ατόμων και των ηλεκτρονικών υπολογιστών (Η/Υ) τους,
χωρίς να τους απασχολεί η γεωγραφική τοποθεσία (Leiner et all., 2000).
Το διαδίκτυο είναι το παγκόσμιο δίκτυο από υπολογιστές συνδεδεμένους μεταξύ

τους, που επικοινωνούν και ανταλλάσσουν πληροφορίες με βάση ένα κοινό
πρωτόκολλο επικοινωνίας.
Το διαδίκτυο βασίζεται στην ομάδα πρωτοκόλλων TCP/IP και είναι σχεδιασμένο

ώστε να είναι πάντα διαθέσιμο ακόμα και αν κάποιο κομμάτι του δικτύου (δηλαδή
κάποιος υπολογιστής συνδεδεμένος σε αυτό) διακόψει τη λειτουργία του, σε αυτή τη
Δ.ΥΠ.Α.

περίπτωση τα μεταφερόμενα πακέτα φτάνουν στον προορισμό τους μέσω

διαφορετικών διαδρομών (∆ουκίδης κ.ά., 1998). Μπορούμε να το δούμε ως μια
δημόσια βασική υποδομή, που αυτoσυντηρείται και είναι διαθέσιμη σε εκατοντάδες
εκατομμύρια ανθρώπους σε όλο τον κόσμο.
Η εξέλιξη όμως της πληροφορικής δίνει σήμερα τη δυνατότητα μιας πιο γρήγορης,
αποτελεσματικής και φτηνής επικοινωνίας μέσω ενός παγκόσμιου δικτύου
υπολογιστών, το διαδίκτυο. Η επικοινωνία που υποστηρίζει το διαδίκτυο δεν
περιορίζεται μόνο στην αποστολή και λήψη απλών γραπτών ή φωνητικών
μηνυμάτων, αλλά επιτρέπει και την αποστολή κάθε είδους αρχείου σε μορφή
κειμένου, εικόνας, ήχου και video σε πραγματικό χρόνο ή ετεροχρονισμένα
(Τριανταφύλλου κ.ά., 2003).
Τι είναι όμως το διαδίκτυο;
Αν και δεν υπάρχει ίσως κάποιος γενικός αποδεκτός ορισμός, το διαδίκτυο θεωρείται
ως το μεγαλύτερο δίκτυο υπολογιστών και διασυνδεδεμένων δικτύων (LANs και
WANs) του πλανήτη.
Έτσι, κάθε χρήστης, οποιουδήποτε υπολογιστή και οποιουδήποτε συνδεδεμένου

δικτύου, μπορεί να επικοινωνήσει και να μοιραστεί πληροφορίες, γνώσεις, και γενικά
κάθε είδους δεδομένα, με οποιονδήποτε άλλο χρήστη, σε ένα από τα άλλα
συνδεδεμένα δίκτυα (Οικονομίδης, 2004).
Ανακεφαλαιώνοντας, το διαδίκτυο είναι ένα παγκόσμιο δίκτυο, το οποίο αποτελείται

από χιλιάδες μικρότερα δίκτυα υπολογιστών. Τα δίκτυα αυτά συνδέονται μεταξύ τους
μέσω του τηλεφωνικού συστήματος. Τα δίκτυα που απαρτίζουν το ∆ιαδίκτυο ανήκουν
σε ιδιώτες, οργανισμούς και κυβερνήσεις (Τριανταφύλλου κ.ά., 2003).
Το διαδίκτυο ως παγκόσμιο πληροφοριακό σύστημα μπορεί να διαχωριστεί σε

τέσσερα διακριτά επίπεδα (Dann, 1998):
Δ.ΥΠ.Α.

1) Υποδομή Υλικού. Περιλαμβάνει τους υπολογιστές, δηλαδή τα μέσα διασύνδεσης,

όπως τα καλώδια και τον υπόλοιπο δικτυακό εξοπλισμό, καθώς και τους
δρομολογητές.
Η υποδομή υλικού συνιστά τη ραχοκοκαλιά (backbone) πάνω στηνοποία το

διαδίκτυο δομείται και καθίσταται προσβάσιμο. Η υποδομή αυτή λειτουργεί χωρίς την
παρέμβαση του ανθρώπινου παράγοντα.
2) Υποδομή Λογισμικού. Περιλαμβάνει τα πρωτόκολλα και τις μεθόδους

επικοινωνίας. Η υποδομή αυτή λειτουργεί χωρίς τη συνεχή παρέμβαση του
ανθρώπινου παράγοντα.
3) Πνευματική Υποδομή. Περιλαμβάνει το περιεχόμενο του διαδικτύου, όπως

δημιουργείται, συντηρείται και ανανεώνεται από τους χρήστες του. Είναι το πρώτο
επίπεδο στο οποίο πραγματοποιείται η ανθρώπινη επικοινωνία. Περιλαμβάνει
κείμενα, εικόνες, video, γραφικά και προγράμματα – εφαρμογές.
4) Κοινωνική Υποδομή. Είναι το επίπεδο όπου οι συναλλαγές δεδομένων

επεκτείνονται εξελίσσοντας τις κοινωνικές σχέσεις στο διαδίκτυο.
Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ∆ΙΑΔΙΚΤΥΟΥ
Η ιστορία του διαδικτύου ξεκίνησε στα τέλη της δεκαετίας του ΄60 όταν ο οργανισμός
ARPA (Advanced Research Project Agency) στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής,
ξεκίνησε μια ερευνητική δραστηριότητα σχετικά με τα δίκτυα μεταγωγής δεδομένων,
τα λεγόμενα Packet Switched Networks.
H τεχνική στα δίκτυα τέτοιας μορφής βασίζεται στην υποδιαίρεση των δεδομένων
προς μεταφορά, σε πακέτα, τα οποία στη συνέχεια μεταδίδονται από κόμβο σε
κόμβο, μέχρι τον τελικό τους προορισμό, όπου και επανασυναρμολογούνται,
σχηματίζοντας τα αρχικά δεδομένα.
Η πρώτη αυτή ερευνητική προσπάθεια, είχε ως αποτέλεσμα, τη δημιουργία του

πρώτου τέτοιου δικτύου, που είχε την κωδική ονομασία ARPAnet (Advanced
Research Projects Agency Network). Ο αρχικός στόχος αυτού του δικτύου ήταν η
Δ.ΥΠ.Α.

κάλυψη των αναγκών των χρηστών του – που την εποχή εκείνη ήταν ερευνητικά και
πανεπιστημιακά ιδρύματα – προκειμένου να εκμεταλλευτούν, στο μέγιστο βαθμό,
τους ελάχιστους μεγάλους υπολογιστές εκείνης της εποχής.
Αυτό ουσιαστικά μεταφραζόταν στη δυνατότητα απομακρυσμένης πρόσβασης στους

υπολογιστές των Πανεπιστημίων από τους ερευνητές και τις επιστημονικές ομάδες
που εργάζονταν σε αυτούς (∆ημητριάδης, 2001).
Μέσω τέτοιου είδους συνδέσεων, ήταν επίσης δυνατή η επικοινωνία και ανταλλαγή
δεδομένων με ερευνητές από άλλα Πανεπιστήμια της Αμερικής. Για το λόγο αυτό, το
ARPAnet, το οποίο ιστορικά αποτελεί τον πρόδρομο του διαδικτύου, θεωρήθηκε ένα
πολύ σημαντικό επίτευγμα τη στιγμή μάλιστα που βασίστηκε σε εξαιρετικά γρήγορες,
για την εποχή εκείνη, τηλεφωνικές γραμμές υψηλής ποιότητας (56 kbits/sec) κάτι που
του προσέδιδε μεγάλο βαθμό αξιοπιστίας.
Για το λόγο αυτό, στα μέσα της δεκαετίας του 1970, το Πεντάγωνο θέλησε να
δικτυώσει όλες τις υπηρεσίες του, κάτω από ένα ενιαίο λειτουργικό σύστημα, που να
παρουσίαζε αυτά τα χαρακτηριστικά. Ανάλογη ήταν και η συμπεριφορά του
Υπουργείου Άμυνας, το οποίο χρηματοδότησε σε αρκετά μεγάλο βαθμό ερευνητικές
προσπάθειες στον τομέα των τηλεπικοινωνιών και των δικτύων.
Η επιλογή του UNIX ως το λειτουργικό αυτών των συστημάτων, έδωσε μεγάλη

ώθηση στη χρησιμοποίηση τέτοιου είδους υπηρεσιών, καθώς αναπτύχθηκε μια
υποδομή που επέτρεπε τη συνέχιση της λειτουργίας του συστήματος, ακόμη και αν
ένας ή περισσότεροι από τους διασυνδεδεμένους υπολογιστές, ετίθετο προσωρινά ή
μόνιμα εκτός λειτουργίας. Για την αποτελεσματική δικτύωση των διαφορετικών
τμημάτων του, επιλέχθηκε το 1977 ένα νέο πρότυπο πρωτόκολλο εκείνο, που είναι
γνωστό σήμερα με την ονομασία TCP/IP (Transmission Control Protocol/Internet
Protocol). Επειδή όμως η εταιρεία AT&T, που ήταν ιδιοκτήτρια του UNIX, δεν είχε
διαθέσιμο το TCP/IP στο λειτουργικό της, το Πεντάγωνο ανέθεσε στο Πανεπιστήμιο
του Berkeley τη δημιουργία ενός ενισχυμένου UNIX που θα περιελάμβανε και το
πρωτόκολλο TCP/IP.
Δ.ΥΠ.Α.

Πράγματι, το Πανεπιστήμιο του Berkeley υλοποίησε αυτή τη σύζευξη μεταξύ των δύο
προγραμμάτων, και ταυτόχρονα ανέπτυξε μια δική του έκδοση του UNIX, το BSD
UNIX, που γρήγορα κυριάρχησε και έγινε το λειτουργικό σύστημα όλων των
Αμερικανικών Πανεπιστημίων.
Το γεγονός αυτό έδωσε τρομακτική ώθηση στη διάδοση του διαδικτύου, καθώς ήταν
η πρώτη φορά που είχε αναπτυχθεί μια κοινή πλατφόρμα που πρόσφερε έδαφος για
μια εύκολη διασύνδεση χρηστών και δικτύων. Σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα
λοιπόν, όλα τα τοπικά δίκτυα των Πανεπιστημίων που στηρίζονταν στο πρωτόκολλο
TCP/IP, διασυνδέθηκαν μεταξύ τους.
Με το πέρασμα του χρόνου, οι δημιουργοί του ARPAnet θέλησαν να συνδέσουν το

δίκτυο και με τα άλλα υπάρχοντα δίκτυα, ενώ και το Πεντάγωνο επιθυμούσε να
δημιουργήσει ένα παρόμοιο δίκτυο.
Γρήγορα λοιπόν ωρίμασε η ιδέα της δημιουργίας ενός διαδικτύου, το οποίο

χαρακτηριζόταν από απουσία κεντρικής διαχείρισης, και το οποίο ο χρήστης θα
μπορούσε να προσπελάσει από πολλούς διαφορετικούς κόμβους.
Έτσι λοιπόν γύρω στο 1980, τα πρώτα δίκτυα υπολογιστών - Πανεπιστημιακά στην
πλειοψηφία τους - διασυνδέθηκαν μεταξύ τους, κάτω από το πρωτόκολλο TCP/IP,
για να αποτελέσουν τα πρώτα στάδια ενός δικτύου που ονομάστηκε Internet ή ARPA
Internet, και το οποίο, ακολουθώντας ραγδαίους ρυθμούς ανάπτυξης, αποτελεί
σήμερα το μεγαλύτερο επίτευγμα της ανθρώπινης επιστήμης.
Το 1983 το TCP/IP έγινε το υποχρεωτικό πρωτόκολλο του διαδικτύου, δίδοντας τη

δυνατότητα σε κάθε χρήστη να διαπραγματεύεται με τους διασυνδεδεμένους
υπολογιστές του διαδικτύου με τον ίδιο τρόπο, ανεξάρτητα από τη μεθοδολογία
διασύνδεσης τους (Οικονομίδης, 2004). Το 1985 η NSF ξεκίνησε ένα πρόγραμμα
που ως στόχο είχε την παροχή πρόσβασης στο διαδίκτυο από οποιαδήποτε περιοχή
των Ηνωμένων Πολιτειών.
Δ.ΥΠ.Α.

∆ημιουργήθηκε ένας βασικός σκελετός του προγράμματος, το NSFNET, το οποίο

πολύσύντομα ενσωματώθηκε από εκπαιδευτικούς οργανισμούς, ακαδημαϊκούς
ερευνητές, κυβερνητικές υπηρεσίες και διεθνείς οργανισμούς έρευνας.
Όσον αφορά το ARPANet η έλλειψη χρηματοδότησης οδήγησε την Υπηρεσία

Επικοινωνιών Άμυνας (DefenseCommunications Agency) στη διακοπή της
λειτουργίας του το 1989.
Εκτός όμως από την κατασκευή του TCP/IP πρωτοκόλλου σημαντικό ρόλο στο
ηλεκτρονικό εμπόριο έπαιξε η εισαγωγή του EDI (Electronic Data Interchange). Στο
σημείο αυτό αρκεί να πούμε ότι το EDI άρχισε να αναπτύσσεται τη δεκαετία του 1970
και παρείχε τη δυνατότητα μίας γρήγορης ανταλλαγής δεδομένων και πληροφοριών
(Σιώμκος, 2004). Α
πό τη δεκαετία του 1990 και έπειτα, η παγκόσμια διεύρυνση του διαδικτύου

συντελέστηκε με ταχύτατους ρυθμούς. Έχει υπολογιστεί ότι οι συνδέσεις στο
διαδίκτυο διπλασιάζονταν κάθε χρόνο και ότι το 1994 έφταναν τους δύο εκατομμύρια
υπολογιστές σε εκατό χώρες εξυπηρετώντας 23 εκατομμύρια χρήστες.
Στην αλματώδη αυτή αύξηση της εμβέλειας του διαδικτύου καθοριστικό ρόλο έπαιξε ο
World Wide Web (w3). Ο w3 είναι μία έννοια η οποία στην εφαρμογή της
ενσωματώνει την πρόσβαση σε πληροφορίες και δεδομένα με άμεσο και απλό
τρόπο.
Η βασική αρχή του w3 είναι η δυνατότητα παγκοσμιοποίησης του αναγνωστικού

κοινού. ∆ηλαδή, από τη στιγμή που οι πληροφορίες είναι διαθέσιμες στο διαδίκτυο να
είναι δυνατή η ανάκτηση αυτών χωρίς να υπάρχουν περιορισμοί όσον αφορά τη
γεωγραφική τοποθεσία ή τον τύπο του ηλεκτρονικού υπολογιστή. Για τη διαχείριση
των δεδομένων αυτών θα είναι υπεύθυνο ένα άτομο το οποίο θα έχει άμεση
πρόσβαση στο πρόγραμμα διαχείρισης.
Όσον αφορά την ευρωπαϊκή πραγματικότητα μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του 1980 το
δίκτυο που λειτουργούσε ως κανάλι μεταφοράς μηνυμάτων ήταν το USENET.
Δ.ΥΠ.Α.

Το USENET, το οποίο απευθυνόταν στους χρήστες του Unix, ενσωμάτωσε την ΙΡ

τεχνολογία με αποτέλεσμα πολύ σύντομα να λειτουργεί το ευρωπαϊκό ΙΡ δίκτυο, το
EUnet.
Με την διάδοση λοιπόν του διαδικτύου η ανάπτυξη επιχειρηματικών εφαρμογών

βασισμένη σε ηλεκτρονικά μέσα ήρθε ως μία φυσική συνέχεια της εξέλιξης του
εμπορίου. Η συνεργασία μεταξύ ψηφιακής πληροφόρησης, υπολογιστικών
εφαρμογών και διαδικτύου άνοιξε το δρόμο για το σύγχρονο ηλεκτρονικό εμπόριο.
Αναφορικά με τα ελληνικά δεδομένα η επιχειρηματική χρήση του ηλεκτρονικού

εμπορίου προωθήθηκε κυρίως στα μέσα της δεκαετίας 1990, όπου 90 επιχειρήσεις
του λιανικού εμπορίου (βιομηχανία και supermarket) προσπαθούσαν με τη χρήση
του EDI να αυτοματοποιήσουν τις συναλλαγές τους (Τριανταφύλλου κ.ά., 2003).
ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΟΥ ∆ΙΑΔΙΚΤΥΟΥ
Η εξέλιξη και η επανάσταση είναι λέξεις που χρησιμοποιούνται συχνά με το διαδίκτυο

και τις επιχειρηματικές ευκαιρίες που αυτό προσφέρει. Η λέξη «εξέλιξη» αναφέρεται
στη σταδιακή αλλαγή και την προσαρμογή σε ένα νέο περιβάλλον όπου οι ιδέες, οι
πρακτικές και οι λειτουργίες που ταιριάζουν περισσότερο σε αυτό επιβιώνουν,
δυναμώνουν και, τελικά, το χαρακτηρίζουν.
Η λέξη «επανάσταση» αναφέρεται στη δραματική αλλαγή που λαμβάνει χώρα σε ένα
περιβάλλον. To μάρκετινγκ έχει την τάση να αντιμετωπίζει το διαδίκτυο ως ένα χωρίς
όρια αγοραστικό τοπίο, όπου η επιχείρηση έχει τη δυνατότητα πρόσβασης σε ένα
μεγάλο καταναλωτικό κοινό (Venkatesh, 1998).
Το ηλεκτρονικό μάρκετινγκ συνεχώς εξελίσσεται, αναπτύσσεται και προσαρμόζεται

προκειμένου να εκμεταλλευτεί αποδοτικά τα μοναδικά χαρακτηριστικά του
διαδικτύου. Το αποδοτικό ηλεκτρονικό μάρκετινγκ απαιτεί από τις επιχειρήσεις και
Δ.ΥΠ.Α.

τους οργανισμούς την εκμετάλλευση όλων των παρακάτω χαρακτηριστικών του

διαδικτύου και την ενσωμάτωση τους στις στρατηγικές μάρκετινγκ.
Μέχρι σήμερα στη βιβλιογραφία αναφέρονται πέντε μοναδικά χαρακτηριστικά του

διαδικτύου σε σχέση με άλλα μέσα (Dann, 2001):
1) ∆υνατότητα αλληλεπίδρασης (Interactivity). Είναι ο βαθμός στον οποίο ο χρήστης

μπορεί να αλληλεπιδράσει με τις διαδικτυακές εφαρμογές (π.χ. έναν ιστοτόπο -
website).
2) Ποικιλία και προσαρμογή (Variety and Customization). Είναι όλα τα επίπεδα

αλλαγής, διάδρασης και προσαρμοσμένου περιεχομένου που εντοπίζονται σε
διαδικτυακές εφαρμογές.
3) Παγκόσμια πρόσβαση (Global Access). Είναι η παγκόσμια φύση του διαδικτύου,

δηλαδή οι διαδικτυακές εφαρμογές είναι παντού προσβάσιμες με τον ίδιο τρόπο και
έχουν παρόμοια απεικόνιση.
4) Χρονική ανεξαρτησία (Time Independence). Τα περισσότερα στοιχεία/ εφαρμογές

του διαδικτύου είναι προσβάσιμα κάθε χρονική στιγμή χωρίς την απαίτηση φυσικής
παρουσίας για να λειτουργήσουν.
5) Καθοδηγούμενο από το ενδιαφέρον (Interest Driven). Οι διαδικτυακές εμπειρίες

του χρήστη είναι αποτέλεσμα των δικών του επιλογών πλοήγησης και αναζήτησης
παρά αποτέλεσμα της παθητικής αποδοχής πληροφορίας από κάποια πηγή. Το
διαδίκτυο είναι, λοιπόν, ένα μέσο Pull και όχι Push όπως τα συμβατικά ΜΜΕ.
ΟΦΕΛΗ ΤΟΥ ∆ΙΑΔΙΚΤΥΟΥ
Οι εφαρμογές του διαδικτύου και του εμπορίου που πραγματοποιούνται μέσω αυτού,
έχουν ως βασικό άξονα και στόχο την καλύτερη διεκπεραίωση των επιχειρηματικών
δραστηριοτήτων και η εφικτότητα τους εξαρτάται βασικά από την αποτελεσματική
λειτουργία του ηλεκτρονικού εμπορίου.
Δ.ΥΠ.Α.

Οι βασικότεροι στόχοι είναι να μπορούν οι εταιρίες να είναι πιο αποδοτικές και

ευπροσάρμοστες στις εσωτερικές τους λειτουργίες, να είναι σε θέση οι εταιρίες να
επιτύχουν πιο στενή συνεργασία με τους προμηθευτές τους και να ανταποκρίνονται
πιο υπεύθυνα και άμεσα στις ανάγκες των πελατών τους, να κάνουν πιο σωστή
επιλογή των προμηθευτών, δίχως να αντιμετωπίζουν γεωγραφικούς περιορισμούς
και να δημιουργήσει έναν εναλλακτικό τρόπο συναλλαγών για ορισμένες κατηγορίες
καταναλωτών, οι οποίοι είναι γνώστες της νέας τεχνολογίας.
Όπως βλέπουμε οι στόχοι που θέτει το εμπόριο μέσω διαδικτύου είναι γνωρίσματα
που θα μπορούσαμε να θεωρήσουμε ως οφέλη (Μπάλτας,2002).
Οι λόγοι που έκαναν το διαδίκτυο να ξεχωρίσει από τα άλλα μέσα και να εξαπλωθεί
ραγδαία οφείλονται στη φύση του (Παραπούρα κ.ά., 2007):
Το διαδίκτυο αποτελεί ένα αποκεντρωμένο δίκτυο υπολογιστών ανοικτό και

προσβάσιμο από οποιονδήποτε κάτοχο Η/Υ και τηλεφωνικής γραμμής,
προσφέροντας δυνατότητα επαφής με οποιονδήποτε (επικοινωνία όλων προς
όλους).
Οποιοσδήποτε χρήστης μπορεί να προσθέσει περιεχόμενο και να αυξήσει την αξία

του δικτύου, δεδομένων (δεδομένου) ότι όλοι οι χρήστες είναι ενεργά μέλη του και ότι
η λειτουργία του αποτελεί την ενεργητικότητα του χρήστη.
Το διαδίκτυο δεν έχει όρια γεωγραφικά, χρονικά, όγκου και είδους περιεχομένου.
Το περιεχόμενό του βρίσκεται σε συνεχή και δυναμική εξέλιξη, μη ελεγχόμενη

κεντρικά, με πολύ μεγάλη ευελιξία αλλαγών και ενημέρωσης.
Από την ιστορικά αρχική φύση του τείνει στη δωρεάν επικοινωνία, διακίνηση και
αναπαραγωγή του περιεχομένου του.
Αποτελεί μέσο τόσο σύγχρονης όσο και ασύγχρονης επικοινωνίας, με επικοινωνιακές

δυνατότητες πολλών διαφορετικών μορφών (κείμενο, εικόνα, ήχος, δεδομένα,
πολυμέσα).
Δ.ΥΠ.Α.

Προσφέρει πολλές δυνατότητες μέτρησης και παρακολούθησης του διακινούμενου

περιεχομένου και της χρήσης του, αν και όχι απαραίτητα προσωπικής (επώνυμης).
Παραμένει όμως ένα δίκτυο από τη φύση του πολύπλοκο και όχι οργανωμένο, με
αποτέλεσμα ο χρήστης να χρειάζεται να «περιπλανηθεί» πριν καταλήξει να βρει ή να
κάνει αυτό που θέλει.
Το ηλεκτρονικό κατάστημα είναι ένας όρος που χρησιμοποιείται για να αναφέρεται σε

έναν ιστότοπο που πουλά διάφορα είδη. Ορισμένες πλατφόρμες δημοπρασιών
προσφέρουν επίσης ένα ηλεκτρονικό σύστημα καταστημάτων.
Η επανάσταση της πληροφορικής άλλαξε δραματικά τον τρόπο ζωής των πολιτών,
επιφέροντας μια σειρά αλλαγών που επηρεάζουν και τις επιχειρηματικές
επιχειρήσεις.
Αυτές οι αλλαγές μπορούν να αποτελέσουν σημαντικά όπλα για τις εταιρείες που
προσπαθούν να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις ενός νέου περιβάλλοντος όπως οι
μεταβαλλόμενες συνθήκες, η διεθνοποίηση και ο αυξημένος ανταγωνισμός.
Οι εταιρείες που θα «επιβιώσουν» από τον ανταγωνισμό είναι αυτές που θα κάνουν
στρατηγικές επιλογές σήμερα για να ενσωματώσουν τις νέες τεχνολογίες στις
πρακτικές τους.
Προηγουμένως, αυτή η ενσωμάτωση περιελάμβανε μόνο την ηλεκτρονική οθόνη του

καταστήματος, όχι όλα τα είδη τους, και το πιο σημαντικό, ήταν αδύνατο να
παραγγείλετε οποιοδήποτε αντικείμενο απευθείας.
Το E-Business (E-Business) αναφέρεται στην πραγματοποίηση εμπορικών

συναλλαγών μέσω του Διαδικτύου Είναι ένα κλασικό επιχειρηματικό μοντέλο που
προσαρμόζεται στη νέα ηλεκτρονική πραγματικότητα ή αναπτύσσει ένα νέο
επιχειρηματικό μοντέλο με στόχο το Διαδίκτυο.
Όπως είπε ο Bill Gates: "Το Διαδίκτυο δεν είναι απλώς ένα άλλο κανάλι πωλήσεων.
Θα αλλάξει την επιχείρησή σας. Η επιχείρηση του μέλλοντος θα λειτουργεί σε ένα
Δ.ΥΠ.Α.

ψηφιακό νευρικό σύστημα." Εν ολίγοις: πουλήστε σε οποιονδήποτε, οπουδήποτε,

οποτεδήποτε.
Ως αποτέλεσμα, τα ηλεκτρονικά καταστήματα αναπτύσσονται διεθνώς,

προσφέροντας καθημερινά χιλιάδες προϊόντα που υπόσχονται χαμηλότερες τιμές.
Ανάλογα με το προϊόν που προσφέρεται, ένας πιθανός πελάτης μπορεί να ψάξει

ανάμεσα σε πολλά παρόμοια είδη για το συγκεκριμένο είδος που θέλει, να μάθει την
τιμή και τον χρόνο αποστολής (αν το παρήγγειλε), να δει στην εικόνα (και μερικές
φορές στο βίντεο) και να συσχετιστεί σύγκριση τιμών.
Τα ηλεκτρονικά καταστήματα είναι φθηνότερα επειδή τέτοια καταστήματα δεν

διατηρούν υψηλά σημεία ενοικίασης, δεν απασχολούν τον ίδιο αριθμό εργαζομένων
με τα παραδοσιακά καταστήματα και παραμένουν «ανοιχτά» 24 ώρες το 24ωρο, 365
ημέρες το χρόνο.
Ο πελάτης μπορεί να βρει και να παραγγείλει αντικείμενα που δεν είναι διαθέσιμα σε
παραδοσιακά καταστήματα στην πόλη ή τη χώρα του και μπορεί να πληρώσει μέσω
της πιστωτικής του κάρτας ή με αντικαταβολή ή Paypal.
ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΣΥΝΑΛΛΑΓΩΝ
Τα προβλήματα που προκλήθηκαν αρχικά από κακόβουλες παρεμβολές χρηστών

και υποκλοπές πληροφοριών πιστωτικών καρτών έχουν σε μεγάλο βαθμό επιλυθεί,
επομένως οι συναλλαγές μέσω Διαδικτύου έχουν γίνει πιο ασφαλείς από ό,τι στο
παρελθόν.
Δύο αξιόπιστες τεχνολογίες ασφαλείας που είναι διαθέσιμες για online αγορές
σήμερα είναι το SSL (Secure Socket Layer) και το SET (Secure Electronic
Transaction).
Κατά τις συναλλαγές με ένα ηλεκτρονικό κατάστημα, το SSL μπορεί να

χρησιμοποιηθεί για την προστασία του απορρήτου της συναλλαγής. Παρέχει
Δ.ΥΠ.Α.

κρυπτογραφημένη εμπιστευτικότητα των «καναλιών» συναλλαγών πελατών και

εμπόρων.
Όταν η συναλλαγή είναι πραγματικά εμπιστευτική, η αντίστοιχη σημαία προστασίας,

όπως μια κλειδαριά, θα πρέπει να εμφανίζεται στο πλαίσιο του προγράμματος
περιήγησης και η διεύθυνση (URL) πρέπει να αλλάξει από http://path... σε
https://path.. .
Το HTTPS είναι μια ασφαλής μορφή του γνωστού Πρωτοκόλλου Μεταφοράς

Υπερκειμένου (HTTP) που χρησιμοποιείται για την ασφάλεια της ανταλλαγής
πληροφοριών μεταξύ προγραμμάτων περιήγησης και διακομιστών Ιστού.
Η τεχνολογία SET αναπτύχθηκε για την επαλήθευση και τον έλεγχο ταυτότητας
μεταξύ εμπόρων και καταναλωτών πριν από τις ηλεκτρονικές συναλλαγές.
Συγκεκριμένα, παρέχει εμπιστευτικότητα και ακεραιότητα κρίσιμων πληροφοριών

που διαβιβάζονται, καθώς και απόδειξη ότι ο έμπορος μπορεί να δέχεται συναλλαγές
με πιστωτική κάρτα μέσω της συνεργασίας χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων και ότι ο
κάτοχος της κάρτας είναι πράγματι νόμιμος και γνήσιος χρήστης του λογαριασμού.
Το SET δημιουργήθηκε από τις Visa και MasterCard.
ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΠΕΛΑΤΩΝ ΚΑΙ ΚΑΤΑΣΤΗΜΑΤΩΝ
Σύμφωνα με το Ευρωπαϊκό Δίκτυο Κέντρων Καταναλωτή, οι περισσότερες

επιχειρήσεις, ιδιαίτερα οι ΜΜΕ που δραστηριοποιούνται μέσω ηλεκτρονικού
εμπορίου ή μέσω ηλεκτρονικού εμπορίου, δεν έχουν δείξει ικανοποιητικά επίπεδα
κερδοφορίας.
Ένας παράγοντας είναι ότι οι πελάτες ανησυχούν ότι το προϊόν που τελικά
παραλαμβάνουν δεν θα ανταποκριθεί πλήρως στις προσδοκίες τους, καθώς δεν
υπάρχει άμεση επαφή με το προϊόν που παράγεται και σε σύγκριση με το
παραδοσιακό τους κατάστημα, αυτό που εγγυάται ότι ένα ηλεκτρονικό κατάστημα
Δ.ΥΠ.Α.

προσφέρει πραγματικά ένα προϊόν με καλή άμεση επικοινωνία και Επικοινωνήστε με

τους γείτονες.
Τις περισσότερες φορές, οι χρήστες του διαδικτύου που επισκέπτονται ηλεκτρονικά

καταστήματα τα χρησιμοποιούν μόνο για να λάβουν πληροφορίες (νέα προϊόντα,
τιμές, συγκρίσεις κ.λπ.) και αν τελικά θέλουν να αγοράσουν κάποιο προϊόν, το
παίρνουν από παραδοσιακά καταστήματα.
Ένας παράγοντας είναι ο φόβος των χρηστών για χρήση πιστωτικών καρτών και η
δυσαρέσκεια που δεν μοιράζονται προσωπικά δεδομένα, όπως οι συνήθειες
δαπανών.
Η κακή σχεδίαση, οι σπάνιες ενημερώσεις και η δύσκολη πλοήγηση σε ένα

ηλεκτρονικό κατάστημα μπορεί να επηρεάσουν τους πιθανούς πελάτες. Το 2005, το
ένα τρίτο των παραγγελιών αφορούσε προϊόντα που δεν παραδόθηκαν ποτέ στους
καταναλωτές, σύμφωνα με έρευνα του Ευρωπαϊκού Δικτύου Κόμβου Καταναλωτών
για το ηλεκτρονικό εμπόριο.
Συγκεκριμένα, στην Ελλάδα, το 49% των παραπόνων που έλαβε το κέντρο

αφορούσε σε μη παράδοση παραγγελθέντων προϊόντων, ενώ το 22% αφορούσε
παράδοση ελαττωματικών προϊόντων ή προϊόντων που δεν πληρούσαν τις
προδιαγραφές που είχαν συμφωνηθεί μεταξύ του πελάτη και του εμπόρου. .
Γενικά, οι πληροφορίες που ένα ηλεκτρονικό κατάστημα πρέπει να παρέχει στους

καταναλωτές του για να θεωρούνται αξιόπιστες πρέπει να περιλαμβάνουν:
Τρόποι επικοινωνίας με ηλεκτρονικά καταστήματα ηλεκτρονικά και παραδοσιακά
Η τελική τιμή του προϊόντος ή της υπηρεσίας, συμπεριλαμβανομένου ΦΠΑ και

αποστολής
Εγγύηση προϊόντος και εξυπηρέτηση μετά την πώληση
Χρόνος παράδοσης προϊόντος
Τρόποι πληρωμής και παράδοσης

Δ.ΥΠ.Α.

Πώς να ακυρώσετε την παραγγελία σας εάν κάνετε λάθος ή αλλάξετε γνώμη
Πληροφορίες για την προστασία ευαίσθητων προσωπικών δεδομένων
Βιομηχανία ηλεκτρονικών καταστημάτων
Οι περιοχές που καλύπτουν τα ηλεκτρονικά καταστήματα είναι σχεδόν όλες οι

περιοχές λιανικού εμπορίου. Μπορείτε να βρείτε σούπερ μάρκετ, καταστήματα
τροφίμων, κοσμηματοπωλεία, βιβλιοπωλεία, κάθε είδους ηλεκτρονικά είδη,
ηλεκτρικές συσκευές, καταστήματα ρούχων κ.λπ.
Υπάρχουν επίσης καταστήματα που προσφέρουν διάφορες υπηρεσίες, όπως

έκδοση διαφόρων εισιτηρίων, τραπεζικές συναλλαγές («e-banking»), κρατήσεις
ξενοδοχείων και εστιατορίων κ.λπ., καθώς και καταστήματα που διεξάγουν
ηλεκτρονικά τυχερά παιχνίδια.
ΤΟ ∆ΙΑΔΙΚΤΥΟ: ΥΠΟΒΑΘΡΟ ΤΗΣ E-ΕΠΙΧΕΙΡΗMΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ
Ο όρος Διαδίκτυο αναφέρεται σε ένα διεθνές δίκτυο. Στην Ελλάδα ανθεί ως το

Διαδίκτυο, το μεγαλύτερο δίκτυο υπολογιστών στον κόσμο.
Οι υπολογιστές συνδέονται μεταξύ τους μέσω τηλεφώνου και άλλων γραμμών.
Θα πρέπει να είναι σαφές ότι το Διαδίκτυο δεν είναι μια εταιρεία ή οργανισμός του
οποίου η κεντρική διοίκηση αποφασίζει ποιες πληροφορίες θα δημοσιευθούν ή ποιος
θα μπορεί να έχει πρόσβαση ή να τις δημοσιεύσει. Αυτό είναι τεχνικά αδύνατο.
Το Διαδίκτυο χρησιμοποιείται από εκπαιδευτικά ιδρύματα (π. ), και τέλος

μεμονωμένοι χρήστες, εάν κάποια στιγμή όλοι οι χρήστες αποφάσιζαν να κλείσουν
τους υπολογιστές τους, δεν θα υπήρχε διαδίκτυο (Crick, 2006).
Δ.ΥΠ.Α.

Το Διαδίκτυο δίνει τη δυνατότητα στους ανθρώπους να έχουν πρόσβαση σε ειδήσεις,

πληροφορίες και βάσεις δεδομένων σε παγκόσμια κλίμακα. Επιτρέπει επίσης τη
χρήση πολλών διαφορετικών εφαρμογών για επικοινωνία.
Ωστόσο, το Διαδίκτυο έχει αναπτυχθεί ραγδαία τα τελευταία χρόνια γιατί είναι ένα
σημαντικό εργαλείο όχι μόνο για ιδιώτες αλλά και για επιχειρήσεις.
Αυτή η εξέλιξη είναι εμφανής με το πρόθεμα electron (Αγγλικά -e), που υποδεικνύει
νέες δυνατότητες που ενεργοποιούνται από το Διαδίκτυο.
Παραδείγματα αυτών των νέων δυνατοτήτων περιλαμβάνουν η ηλεκτρονική

διακυβέρνηση, η ηλεκτρονική τραπεζική και το ηλεκτρονικό επιχειρείν.
Η επιχειρηματικότητα αναφέρεται σε καινοτόμες επιχειρήσεις που διεξάγουν

επιχειρηματικές δραστηριότητες μέσω τηλεπικοινωνιακών δικτύων, κατανεμημένων
υπολογιστών, Διαδικτύου κ.λπ. Χρησιμοποιούμε τον όρο ηλεκτρονικό εμπόριο για να
διακρίνουμε εκείνες τις επιχειρήσεις που επιμένουν να χρησιμοποιούν παραδοσιακά
μέσα και μεθόδους.
Το ηλεκτρονικό εμπόριο περιλαμβάνει όλες τις ηλεκτρονικές δραστηριότητες που

πραγματοποιούνται από επιχειρήσεις, όπως η επιχειρηματική ευφυΐα, η διαχείριση
σχέσεων με τους πελάτες, το ηλεκτρονικό εμπόριο και ο προγραμματισμός πόρων
της επιχείρησης (ERP) (Μάρκελλος, 2005).
9.2. Οφέλη Του Εμπορίου Του Ίντερνετ
Ως ηλεκτρονικό εμπόριο ορίζεται το σύνολο των εμπορικών συναλλαγών που

πραγματοποιείται μέσω τηλεπικοινωνιακών δικτύων – κυρίως το Internet.
Συμπεριλαμβάνει διάφορες δραστηριότητες όπως η αγοραπωλησία αγαθών και

υπηρεσιών και η ανταλλαγή πληροφοριών.
Ο όρος ηλεκτρονικό εμπόριο υποδεικνύει τον εμπορικό χαρακτήρα των συναλλαγών

αλλά χρησιμοποιείται και για το σύνολο των συναλλαγών – ανταλλαγών που
πραγματοποιούνται με ηλεκτρονικά μέσα.
Δ.ΥΠ.Α.

Το ηλεκτρονικό εμπόριο τείνει να αντικαταστήσει το παραδοσιακό εμπόριο και αφορά

στη διανομή, προώθηση, πώληση και αγορά προϊόντων και υπηρεσιών, μέσα από το
διαδίκτυο.
Βασικό εργαλείο του ηλεκτρονικού εμπορίου είναι οι ιστοσελίδες. Από εμπορικής

άποψης, το διαδίκτυο στο σύνολό του μπορεί να θεωρηθεί ως μια εφαρμογή
ψηφιακής επιχειρηματικότητας που επιτρέπει εργασίες μέσω ιστοσελίδων, όπως
ηλεκτρονικές παραγγελίες, ψηφιακά εμβάσματα, ηλεκτρονικό μάρκετινγκ κλπ.
Τα βασικότερα χαρακτηριστικά στοιχεία της ηλεκτρονικής αγοράς αφορούν στην

απουσία γεωγραφικού και χρονικού προσδιορισμού και στην αύξηση της ταχύτητας
ανταλλαγής πληροφοριών και αγαθών.
Οι σημαντικότερες διαβαθμίσεις της ηλεκτρονικής αγοράς συμπεριλαμβάνουν την:
παροχή πληροφοριών,
επικοινωνία,
σύναψη συμβάσεων,
διανομή (ηλεκτρονικών) αγαθών – υπηρεσιών, καθώς και τη
διαπραγμάτευση, σύναψη και πληρωμή συναλλαγών.
Οι λειτουργίες και οι διαδικασίες των επιχειρήσεων εξαρτώνται ολοένα και

περισσότερο από τα πληροφορικά συστήματα. Η ηλεκτρονική επιχειρηματικότητα
είναι μία ευρύτερη έννοια που αφορά στο ηλεκτρονικό εμπόριο, δηλαδή τη χρήση της
πληροφορικής στο σχεδιασμό, την παραγωγή, τη διανομή και την πώληση των
προϊόντων και υπηρεσιών.
Επιπλέον, αφορά στη χρήση της πληροφορικής στις εσωτερικές διαδικασίες

διοίκησης, π.χ. διαχείριση προσωπικού, αλυσίδας παραγωγής, προμηθειών,
πελατών.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα ηλεκτρονικής επιχειρηματικότητας αποτελούν οι

τράπεζες οι οποίες με τη χρήση των νέων τεχνολογιών παρήγαγαν νέα προϊόντα,
Δ.ΥΠ.Α.

έκαναν διανομή των υπηρεσιών τους μέσα από ηλεκτρονικά κανάλια ΑΤΜ, Internet
banking και Mobile banking και διαφήμισαν τα προϊόντα τους μέσω διαδικτύου ενώ
παράλληλα, βελτίωσαν τη διαχείριση των λογαριασμών των πελατών και την
παρακολούθηση των οικονομικών αποτελεσμάτων τους.
Οι κυριότερες μορφές συναλλαγών του ηλεκτρονικού εμπορίου κατηγοριοποιούνται

ως εξής:
μεταξύ επιχειρήσεων και καταναλωτών (Business-to-consumer - B2C),

μεταξύ επιχειρήσεων (Business-to-business - B2B),
μεταξύ καταναλωτών (Consumer-to-consumer - C2C),
μεταξύ επιχειρήσεων και διοίκησης (Business-to-Government – B2G),
μεταξύ καταναλωτών και διοίκησης (Consumers-to-Government – C2G) και μέσω
ασύρματης πρόσβασης (πχ κινητά τηλέφωνα).
Η βασικότερη διαφορά των συναλλαγών B2B με B2C έγκειται στο ότι η συμπεριφορά
των αγοραστών διαφέρει όταν εκπροσωπούν μια επιχείρηση.
Σκοπός των επιχειρήσεων είναι να αγοράσουν και σπάνια αναζητούν άσκοπα

πληροφορίες για προϊόντα ή υπηρεσίες, τα χαρακτηριστικά των προϊόντων είναι
καθορισμένα χωρίς αποκλίσεις και υπάρχει μαζικότητα στις αγορές και ως εκ τούτου
στην κοστολόγηση (π.χ. χαμηλότερο μοναδιαίο κόστος).
Τα πλεονεκτήματα του ηλεκτρονικού εμπορίου για τις επιχειρήσεις

συμπεριλαμβάνουν τη διεύρυνση της αγοράς χωρίς γεωγραφικούς περιορισμούς, τη
δυνατότητα συναλλαγών καθόλη τη διάρκεια της ημέρας, τη μείωση του κόστους
λόγω της απλούστευσης των δικτύων διανομής και απουσίας μεσαζόντων, την
ελάττωση του κόστους και του χρόνου παραγωγής, διανομής, φύλαξης και
αναζήτησης εγγράφων, την εξατομίκευση αγαθών και υπηρεσιών (ανταγωνιστικό
πλεονέκτημα), τη μείωση του νεκρού χρόνου ανάμεσα στην εκταμίευση κεφαλαίου
και στην παραλαβή των ζητούμενων αγαθών – υπηρεσιών και τη μείωση του
κόστους των τηλεπικοινωνιών.
Δ.ΥΠ.Α.

Τα πλεονεκτήματα του Ηλεκτρονικού Εμπορίου για τους καταναλωτές

συμπεριλαμβάνουν τις συναλλαγές καθόλη τη διάρκεια της ημέρας χωρίς
περιορισμούς χώρου, τη διεύρυνση των επιλογών και διευκόλυνση της σύγκρισης,
την άμεση πρόσβαση στις πληροφορίες που αφορούν στα επιθυμητά προϊόντα –
υπηρεσίες, τη μείωση των τιμών (εξαιτίας της μείωσης κόστους και της αύξησης του
ανταγωνισμού), την αμεσότερη παραλαβή (κυρίως όταν πρόκειται για ηλεκτρονικά
αγαθά), τη δυνατότητα συμμετοχής σε ηλεκτρονικές δημοπρασίες και τη δυνατότητα
ανταλλαγής απόψεων και πληροφοριών μεταξύ καταναλωτών (chats &
communities).
Τα πλεονεκτήματα του ηλεκτρονικού εμπορίου για το κοινωνικό σύνολο

συμπεριλαμβάνουν τη δυνατότητα για περισσότερα άτομα να εργάζονται εξ
αποστάσεως και να πραγματοποιούν αγορές χωρίς να μετακινούνται (με
συνακόλουθη μείωση της κυκλοφορίας και της ρύπανσης), τη μείωση των τιμών (η
οποία ωφελεί τα χαμηλά εισοδηματικά στρώματα), την πρόσβαση για τους κατοίκους
απομακρυσμένων ή τριτοκοσμικών περιοχών σε νέα αγαθά & υπηρεσίες και τη
βελτίωση της ποιότητας και μείωση του κόστους των παρεχόμενων δημόσιων
υπηρεσιών.
Τα μειονεκτήματα του ηλεκτρονικού εμπορίου διακρίνονται σε τεχνικής και μη-

τεχνικής φύσης.
Τα μειονεκτήματα τεχνικής φύσης συμπεριλαμβάνουν την έλλειψη ασφάλειας και

αξιοπιστίας, ενιαίων τεχνικών προδιαγραφών και πρωτοκόλλων επικοινωνίας, το
ανεπαρκές εύρος τηλεπικοινωνιακών δικτύων, το μικρό κύκλο ζωής του
χρησιμοποιούμενου λογισμικού, την ασυμβατότητα ήδη υπαρχουσών εφαρμογών,
λογισμικών και βάσεων δεδομένων με το διαδίκτυο και την ανάγκη ύπαρξης
επιπρόσθετων web servers και άλλων υποδομών.
Τα μειονεκτήματα μη-τεχνικής φύσης αφορούν στο κόστος ανάπτυξης, στον κίνδυνο

αποτυχίας, στην προβληματική ασφάλεια και προστασία των δεδομένων, στην
έλλειψη εμπιστοσύνης (π.χ. απρόσωποι πωλητές, συμβάσεις, ηλεκτρονικά μέσα
πληρωμών), στην έλλειψη αισθήσεων (π.χ. αφή, όραση), στον περιορισμό της
Δ.ΥΠ.Α.

ανθρώπινης επικοινωνίας, στις συνεχείς αλλαγές, στην έλλειψη κριτικής μάζας

αγοραστών – πωλητών, στην περιορισμένη πρόσβαση στο διαδίκτυο, στις ελλείψεις
στο νομικό πλαίσιο, στην ασυμμετρία πληροφοριών και στη διανομή συγκεκριμένων
φυσικών αγαθών.
Πιο ειδικά, το μειονέκτημα της ασφάλειας μπορεί να λάβει τη μορφή της υποκλοπής
προσωπικών δεδομένων ή τραπεζικών στοιχείων βάσει των οποίων
πραγματοποιούνται οι συναλλαγές και την κακόβουλη χρήση του υπολογιστή από
τρίτους.
Γενικά, παρατηρείται μία αύξηση της ηλεκτρονικής εγκληματικότητας με χρήση

δούρειων ίππων που προσπαθούν να υποκλέψουν κωδικούς μέσω του
πληκτρολογίου.
Η παραπλάνηση των χρηστών μπορεί να γίνει με πολλούς τρόπους δύο από τους
οποίους είναι το «Phishing» και to «Social Engineering». Το Phishing σχετίζεται με
πλαστά ηλεκτρονικά μηνύματα και ιστοσελίδες.
Συνήθως λαμβάνεται ένα πλαστό ηλεκτρονικό μήνυμα από τραπεζικό φορέα, στο
οποίο καλείται ο χρήστης να επιβεβαιώσει τον κωδικό πρόσβασής του.
Για να αντιμετωπιστεί το ζήτημα του Phishing οι τράπεζες έχουν ξεκινήσει την

εγκατάσταση ασφαλών συστημάτων αποστολής μηνυμάτων.
Το Social Engineering σχετίζεται με την αποστολή κωδικών στοιχείων μέσω σελίδων

κοινωνικής δικτύωσης.
Πολύ μεγάλο ποσοστό των χρηστών δίνουν τον κωδικό τους ή αυτός υποκλέπτεται,
με τη χρήση εφαρμογών στις οποίες ο χρήστης παρέχει πλήρη πρόσβαση στα
δεδομένα του.
Για την αντιμετώπιση του μειονεκτήματος της ασφάλειας πληρωμών, στις ιστοσελίδες
ηλεκτρονικού εμπορίου παρέχεται πλέον ένα εκτεταμένο εύρος μεθόδων πληρωμής
(π.χ. αντικαταβολή, εμβάσματα, επιταγές).
Δ.ΥΠ.Α.

Έτσι, έχουν αναπτυχθεί μια σειρά από ηλεκτρονικές υπηρεσίες πληρωμής οι οποίες
βασίζονται στην ολοκλήρωση της διαδικασίας σε δύο φάσεις (π.χ. Pay Pal, Google
Check-Out, Bill Me Later) και στον περιορισμό του διαθέσιμου ποσού πίστωσης
(προπληρωμένες κάρτες ή κάρτες μιας χρήσης).
Το μειονέκτημα της ασυμμετρίας πληροφοριών αφορά στο γεγονός ότι ο πωλητής

γνωρίζει πολλά περισσότερα για το προϊόν που οι πελάτες αγοράζουν. Δεν το
βλέπουν από κοντά, δεν το νιώθουν δεν το αγγίζουν. Ουσιαστικά επιλέγουν το
προϊόν από την εικόνα του. Αυτό δημιουργεί σημαντική ανασφάλεια στον αγοραστή
ιδιαίτερα όταν πρόκειται για μεταχειρισμένα προϊόντα (π.χ. e-bay).
Το e-bay αναγνωρίζοντας τη δυσκολία να εγγυηθεί την ποιότητα των προϊόντων,

θέτει ως όρο στο user agreement: «e-bay has no control over the quality, safety, or
legality of these items advertised, the truth of accuracy of the listings or the ability of
sellers to sell items». Για να παρακαμφθεί αυτό το μειονέκτημα η e-bay δημιούργησε
το e-bay Feedback Forum.
Το τελευταίο σημαντικό μειονέκτημα σχετίζεται με τη διανομή συγκεκριμένων

Φυσικών Αγαθών. Όταν πρόκειται για διανομή φυσικών προϊόντων (π.χ. ρούχα και
μηχανήματα) τότε η παράδοσή τους γίνεται με την κλασσική μέθοδο της
ταχυδρομικής αποστολής που μπορεί να είναι ιδιαίτερα αργή και επισφαλής.
Στο σημείο αυτό το ηλεκτρονικό εμπόριο χάνει το κυριότερο πλεονέκτημά του, που
είναι η άμεση και γρήγορη μεταφορά.
Επιπλέον, πολύ μεγάλο ποσοστό των αγορών δεν ολοκληρώνονται όταν

προστίθενται έξοδα αποστολής στο συνολικό κόστος ή όταν ο αγοραστής
αντιλαμβάνεται ότι η αποστολή ενέχει σημαντική καθυστέρηση (π.χ. αποφυγή
επαναλαμβανόμενης αγοράς).
Οι σημαντικότερες προκλήσεις και ευκαιρίες του ηλεκτρονικού εμπορίου

συμπεριλαμβάνουν την αβέβαιη βιωσιμότητα των επιχειρηματικών μοντέλων, τις
μεγάλες απαιτήσεις αλλαγών στις επιχειρησιακές διαδικασίες, τις συγκρούσεις στα
Δ.ΥΠ.Α.

κανάλια διανομής, το ελλιπές νομικό πλαίσιο, καθώς και την προστασία της
ιδιωτικότητας.
Στην ενότητα αυτή παρουσιάστηκε η ραγδαία ανάπτυξη του διαδικτύου, η ιστορία

εξέλιξης του, τα οφέλη του και η συνδεσή του με την επιχειρηματικότητα.
Επιπρόσθετα παρουσιάστηκαν τα ηλεκτρονικά καταστήματα στο Internet και τα
οφέλη του στο Internet.

Δ.ΥΠ.Α.

1. Το διαδίκτυο (Internet) είναι το μεγαλύτερο δίκτυο υπολογιστών στον κόσμο
2. Κάθε κόμβος μπορεί να παρέχει πληροφορίες, να είναι ηλεκτρονικό κατάστημα, να

στέλνει και να δέχεται μηνύματα ή να είναι οποιαδήποτε άλλη εφαρμογή.
3. Το διαδίκτυο βασίζεται στην ομάδα πρωτοκόλλων TCP/IP και είναι σχεδιασμένο

ώστε να είναι πάντα διαθέσιμο ακόμα και αν κάποιο κομμάτι του δικτύου (δηλαδή
κάποιος υπολογιστής συνδεδεμένος σε αυτό) διακόψει τη λειτουργία του
4. Υποδομή Υλικού. Περιλαμβάνει τα πρωτόκολλα και τις μεθόδους επικοινωνίας. Η

υποδομή αυτή λειτουργεί χωρίς τη συνεχή παρέμβαση του ανθρώπινου παράγοντα.
5. Πνευματική Υποδομή. Είναι το επίπεδο όπου οι συναλλαγές δεδομένων

επεκτείνονται εξελίσσοντας τις κοινωνικές σχέσεις στο διαδίκτυο.
6. Η βασική αρχή του w3 είναι η δυνατότητα παγκοσμιοποίησης του αναγνωστικού

κοινού.
7. Χρονική ανεξαρτησία (Time Independence). Τα περισσότερα στοιχεία/ εφαρμογές

του διαδικτύου είναι προσβάσιμα κάθε χρονική στιγμή χωρίς την απαίτηση φυσικής
παρουσίας για να λειτουργήσουν.
8. Οποιοσδήποτε χρήστης μπορεί να προσθέσει περιεχόμενο και να αυξήσει την αξία

του δικτύου, δεδομένων (δεδομένου) ότι όλοι οι χρήστες είναι ενεργά μέλη του και ότι
η λειτουργία του αποτελεί την ενεργητικότητα του χρήστη.
9. Το διαδίκτυο δεν έχει όρια γεωγραφικά, χρονικά, όγκου και είδους περιεχομένου.
10. Η e-επιχειρηματικότητα περιλαμβάνει όλες τις ηλεκτρονικές δραστηριότητες που

διενεργούνται από μια επιχείρηση, όπως είναι η επιχειρηματική γνώση (business
intelligence), η διοίκηση σχέσεων πελατών (customer relationship management), το
ηλεκτρονικό εμπόριο (e-commerce) και ο σχεδιασμός των πόρων της επιχείρησης
(enterprise resource planning)
Δ.ΥΠ.Α.

Απαντήσεις Ερωτήσεων αυτοξιολόγησης Εκπαιδευτικής ενότητας 9
1Σ, 2Σ, 3Σ, 4Λ, 5Λ, 6Σ, 7Σ, 8Σ, 9Σ, 10Σ
Δ.ΥΠ.Α.

Εκπαιδευτική ενότητα 10. ‘’Ξένη γλώσσα’’
Σκοπός της ενότητας αυτής είναι οι καταρτιζόμενοι να κατανοήσουν την ξένη

ορολογία του τουρισμού για να είναι σε θέση αργότερα να τη χρησιμοποιήσουν όταν
ύπαρξη η ανάγκη.
Μετά την ολοκλήρωση της ενότητας οι καταρτιζόμενοι θα είναι σε θέση να :

• Μπορούν να καταλάβουν την ξένη ορολογία
• Μπορούν να επικοινωνήσουν όταν ύπαρξη ανάγκη
• Καταλάβουν την ξένη ορολογία των ξενοδοχειακών μονάδων
• Ξένη γλώσσα
• Ορολογία
• Τουρισμός
• Ξενοδοχειακές μονάδες
• Αξιοθέατα
Δ.ΥΠ.Α.

10.1. Αγγλική ορολογία τουρισμού, η μετάφραση και οι ορισμοί της
Accommodation capacity: Χωρητικότητα φιλοξενίας: Η μέτρηση του αποθέματος

καταλυμάτων σε έναν καθορισμένο προορισμό. Μπορεί να δοθεί με διάφορα
διαφορετικά μέτρα: π.χ. αριθμός εγκαταστάσεων. αριθμός κύριων μονάδων σε μια
εγκατάσταση (π.χ. δωμάτια, θέσεις τροχόσπιτων)· χωρητικότητα ως προς τα άτομα
(π.χ. χώροι κρεβατιών).
Accreditation: Διαπίστευση: Διαδικασία για να διαπιστωθεί εάν μια τουριστική

επιχείρηση πληροί ορισμένα πρότυπα διαχείρισης και λειτουργίας.
Add-on: πρόσθετο: οποιοδήποτε στοιχείο ενός πακέτου περιήγησης που δεν

περιλαμβάνεται στην τιμή του πακέτου
Adventure tour: Περιήγηση περιπέτειας: μια περιήγηση που σχεδιάζεται γύρω

από μια περιπετειώδη δραστηριότητα όπως ράφτινγκ ή πεζοπορία
Adventure tourism: Τουρισμός περιπέτειας: Μια μορφή τουρισμού σε φυσικές

περιοχές που ενσωματώνει ένα στοιχείο κινδύνου, υψηλότερα επίπεδα σωματικής
άσκησης και την ανάγκη για εξειδικευμένες δεξιότητες.
Air/sea: ένα πρόγραμμα κρουαζιέρας/ταξιδιού που περιλαμβάνει και

αεροπορικές/θαλάσσιες ρυθμίσεις, πριν/μετά τη διαμονή
Δ.ΥΠ.Α.

Airline classes of service: κατηγορίες υπηρεσιών αεροπορικών εταιρειών

ποικιλία όρων που χρησιμοποιούνται για να εκφράσουν έναν συγκεκριμένο τύπο
υπηρεσίας καμπίνας αεροσκάφους. Οι κατηγορίες διαφέρουν ανάλογα με την άνεση
των καθισμάτων και τις υπηρεσίες και υποδηλώνονται με έναν κωδικό ναύλου στο
εισιτήριο.
All-inclusive: Μια μορφή πακέτου διακοπών όπου η πλειονότητα των υπηρεσιών

που προσφέρονται στον προορισμό περιλαμβάνονται στην τιμή που καταβάλλεται
πριν από την αναχώρηση (π.χ.φαγητό, αναψυκτικά, εκδρομές, ανέσεις,
φιλοδωρήματα κ.λπ.).
Allocentric: Αλοκεντρικός: Μια μειοψηφία τουριστών: περιπετειώδης, εξωστρεφής,

με αυτοπεποίθηση, ανεξάρτητη, που χρειάζεται λίγη τουριστική υποδομή.
Απολαμβάνει υψηλή επαφή με τους ντόπιους.
Alternative tourism: Εναλλακτικός τουρισμός: τουριστικές δραστηριότητες που

θεωρούνται μη παραδοσιακές. Συχνά ορίζεται, σε αντίθεση με τον μαζικό τουρισμό,
για να αντιπροσωπεύει μικρής κλίμακας βιώσιμες τουριστικές πρακτικές.
Παρουσιάζεται επίσης ως «ιδανικός τύπος», δηλαδή ένα βελτιωμένο μοντέλο
τουριστικής ανάπτυξης που επανορθώνει τα δεινά του παραδοσιακού, μαζικού
τουρισμού
Attraction: αξιοθέατο: ένα μέρος, ένα γεγονός, ένα κτίριο ή μια περιοχή που θέλουν
να επισκεφθούν οι τουρίστες- μια φυσική ή ανθρωπογενής εγκατάσταση, τοποθεσία
ή δραστηριότητα ιδιαίτερου ενδιαφέροντος στους τουρίστες.
Average room rate μέση τιμή δωματίου: τα συνολικά έσοδα από τα δωμάτια
επισκεπτών για μια δεδομένη περίοδο διαιρεμένη με τον αριθμό των δωματίων που
καταλαμβάνονται για την ίδια περίοδο. Δεδομένου ότι μπορεί να σχετίζεται με
επενδύσεις, αυτό το στατιστικό στοιχείο χρησιμοποιείται συχνά ως μέτρο οικονομικής
σκοπιμότητας.
Backpacker: Ο τουρίστας με ταξιδιωτικό σακίδιο. Επισκέπτης, για λόγους

διακοπών ή ειδικής εκδήλωσης, που διαμένει σε καταφύγιο/ξενώνα backpackers.
Δ.ΥΠ.Α.

Bed and breakfast: (B & B) διανυκτερεύσεις συνήθως σε ιδιωτικό σπίτι ή πανσιόν,

με πλήρες αμερικανικό ή ευρωπαϊκό πρωινό που περιλαμβάνεται στην τιμή, συχνά
χωρίς ιδιωτικές εγκαταστάσεις μπάνιου
Biological diversity (biodiversity): βιοποικιλότητα: ποικιλία άγριας ζωής σε μια

περιοχή. Η ποικιλία των μορφών ζωής και τα οικοσυστήματα που σχηματίζουν. Η
βιοποικιλότητα εξετάζεται συνήθως σε τέσσερα επίπεδα. γενετική ποικιλότητα,
ποικιλότητα ειδών, ποικιλομορφία κοινότητας και ποικιλότητα οικοσυστημάτων.
Block: μπλοκ: ένας αριθμός δωματίων, θέσεων ή χώρου που έχει δεσμευτεί εκ των
προτέρων, συνήθως από χονδρέμπορους, ταξιδιωτικούς πράκτορες ή δεκτικούς
πράκτορες που σκοπεύουν να τα πουλήσουν ως συστατικά πακέτων εκδρομών.
Bulk fare: Μαζικός (χύδην) ναύλος: ναύλος διαθέσιμος μόνο σε διοργανωτές

ταξιδίων ή σε φορείς εκμετάλλευσης που αγοράζουν ένα συγκεκριμένο τμήμα
θέσεων από έναν αερομεταφορέα σε χαμηλή τιμή χωρίς προμήθεια και, στη
συνέχεια, έχουν την ευθύνη της πώλησης των θέσεων, συμπεριλαμβανομένης μιας
προμήθειας στην προστιθέμενη τιμή τους.
Business Travel or Business Events: Επιχειρηματικά ταξίδια ή επαγγελματικές

εκδηλώσεις: Ταξίδια για εμπορικούς και όχι για ψυχαγωγικούς σκοπούς. Τα
επαγγελματικά ταξίδια αναφέρονται ως αγορές "MICE" - συναντήσεις, κίνητρα,
συνέδρια και εκθέσεις
Capacity management: Διαχείριση χωρητικότητας: Μια διαδικασία που επιδιώκει

να διασφαλίσει ότι οι οργανισμοί τους λειτουργούν με τη βέλτιστη χωρητικότητα,
διατηρώντας παράλληλα τα επίπεδα ικανοποίησης των πελατών.
Carrier: μεταφορέας: εταιρεία μεταφορών, όπως αεροπορική εταιρεία, πούλμαν,

γραμμή κρουαζιέρας ή σιδηρόδρομος που μεταφέρει επιβάτες.
Carrying capacity: Φέρουσα ικανότητα: Το μέγεθος της δραστηριότητας

επισκεπτών που μπορεί να υποστηρίξει ένας προορισμός.
Δ.ΥΠ.Α.

Carrying-capacity analysis: Ανάλυση φέρουσας ικανότητας: Αρχικά, ένας όρος

που εφαρμόστηκε στην οικολογία αναφερόταν στον μέγιστο αριθμό ζώων ενός
δεδομένου είδους που θα μπορούσε να υποστηρίξει ένας συγκεκριμένος βιότοπος.
Στο πλαίσιο του τουρισμού, αναφέρεται στον μέγιστο αριθμό τουριστών που μπορεί
να υποστηρίξει ένας προορισμός.
Chain of distribution: Αλυσίδα διανομής: Τα μέσα με τα οποία διανέμονται τα

προϊόντα (πακέτο διακοπών) από τους παραγωγούς στους καταναλωτές (τουρίστες),
συχνά μέσω χονδρεμπόρων και λιανοπωλητών (tour operators και ταξιδιωτικοί
πράκτορες).
Charter: ναύλωση: Μια νομική σύμβαση μεταξύ ενός ιδιοκτήτη και ενός οργανισμού
για την ενοικίαση ενός μεταφορικού μέσου για συγκεκριμένο σκοπό.
Charter: ναύλωση: να νοικιάσετε την αποκλειστική χρήση οποιουδήποτε

αεροσκάφους, αυτοκινήτου, μοτοσικλέτας ή άλλου οχήματος
City guide: Οδηγός πόλης: ένα άτομο που έχει ειδικότητα να καθοδηγεί-ξεναγεί
τουρίστες στην πόλη
Code of conduct: Κώδικας δεοντολογίας: Οδηγίες που συμβουλεύουν έναν

τουριστικό οργανισμό, (συμπεριλαμβανομένων των τουριστών), σχετικά με το πώς
να συμπεριφέρονται με περιβαλλοντικά υπεύθυνο τρόπο.
Code of Ethics / Conduct / Practice: Κώδικας Δεοντολογίας / Πρακτικής:

πρακτικές που αποσκοπούν στην προώθηση περιβαλλοντικά ή/και κοινωνικο-
πολιτισμικά βιώσιμης συμπεριφοράς.
Commercial rate: εμπορική τιμή: ειδική τιμή που συμφωνείται από μια εταιρεία και
ένα ξενοδοχείο. Συνήθως το ξενοδοχείο συμφωνεί να παρέχει δωμάτια
συγκεκριμένης ποιότητας ή καλύτερης σε κατ' αποκοπή τιμή σε εταιρικούς πελάτες.
Commission: προμήθεια: το ποσοστό της τιμής πώλησης που καταβάλλεται σε

έναν λιανοπωλητή από έναν προμηθευτή. Στον ταξιδιωτικό κλάδο, οι ταξιδιωτικοί
Δ.ΥΠ.Α.

πράκτορες λαμβάνουν προμήθειες για την πώληση πακέτων εκδρομών ή άλλων

υπηρεσιών.
Computer reservation systems (CRS): Μηχανογραφικά συστήματα κρατήσεων

(CRS): Μηχανογραφημένα συστήματα κρατήσεων που χρησιμοποιούνται για τη
διαχείριση αποθεμάτων από αεροπορικές εταιρείες, ξενοδοχεία και άλλες
εγκαταστάσεις. Μπορούν να επιτρέψουν την άμεση πρόσβαση μέσω τερματικών σε
μεσάζοντες για να ελέγξουν τη διαθεσιμότητα, να κάνουν κρατήσεις και να
εκτυπώσουν εισιτήρια.
Confirmed reservation: επιβεβαιωμένη κράτηση: προφορική ή γραπτή συμφωνία

από έναν προμηθευτή που έχει λάβει και θα εξασφαλίσει μια κράτηση.
Consolidation: ενοποίηση: ακύρωση από έναν ταξιδιωτικό πράκτορα τσάρτερ μιας

ή περισσότερων εκδρομών/πτήσεων που σχετίζονται με συγκεκριμένη περίοδο
αναχώρησης ή αναχώρησης ναυλωμένων επιβατών, με μεταφορά επιβατών σε άλλη
ξενάγηση/πτήση για αναχώρηση την ίδια μέρα ή κοντά.
Continental breakfast: ευρωπαϊκό πρωινό: τουλάχιστον ένα ρόφημα (καφές, τσάι

ή γάλα) και ψωμάκια ή τοστ. Συχνά προστίθεται χυμός φρούτων.
Continental plan: τιμή ξενοδοχείου που περιλαμβάνει ευρωπαϊκό πρωινό με τη

διανυκτέρευση στο δωμάτιο.
Co-op tour: μια περιήγηση που πωλείται μέσω ενός αριθμού χονδρεμπόρων,
συνεταιρισμών ή άλλων καταστημάτων προκειμένου να αυξηθούν οι πωλήσεις και να
μειωθεί η πιθανότητα ακύρωσής της.
Cultural Authenticity: Πολιτισμική αυθεντικότητα: Η εξασφάλιση των κατάλληλων

ιστοριών, πνευματικών πεποιθήσεων, ιστορίας, τελετουργιών και τέχνης που
αποδίδεται στη σχετική περιοχή.
Cultural tourism: Πολιτιστικός τουρισμός: Ταξίδια με σκοπό τη μάθηση για

πολιτισμούς ή πτυχές πολιτισμών των ταξιδιωτικών προορισμών.
Δ.ΥΠ.Α.

Culture: πολιτισμός: τα έθιμα των ανθρώπων, η ένδυση, το φαγητό, τα σπίτια, η

γλώσσα, ο χορός, η μουσική, το δράμα, η λογοτεχνία, η θρησκεία κτλ.
Customized tour: προσαρμοσμένη περιήγηση: μια περιήγηση σχεδιασμένη για

να ανταποκρίνεται στις ειδικές ανάγκες των ταξιδιωτών μιας συγκεκριμένης αγοράς-
στόχου.
Degradation: Υποβάθμιση: Οποιαδήποτε μείωση της ποιότητας των φυσικών ή

πολιτιστικών πόρων ή της βιωσιμότητας των οικοσυστημάτων, που προκαλείται
άμεσα ή έμμεσα από τον άνθρωπο.
Deluxe tour: πολυτελής ξενάγηση: σε χρήση ταξιδιού, πιθανώς με τα υψηλότερα

πρότυπα
Destination: προορισμός: το τελικό σημείο ενός ταξιδιού
Destination Management Company (DMC): Εταιρία διαχείρισης προορισμού

(DMC): Μια εταιρεία που εργάζεται σε έναν συγκεκριμένο προορισμό για να
διεκπεραιώνει όλες τις κρατήσεις και τις διευθετήσεις για εκδρομές ή συνέδρια,
συμπεριλαμβανομένων διαμονής σε ξενοδοχείο, μεταφορές, περιηγήσεων στα
αξιοθέατα, συναντήσεων και ειδικών εκδηλώσεων (Οι τουριστικοί πράκτορες ή
γραφεία).
Direct spending: άμεσες δαπάνες: χρήματα που πηγαίνουν απευθείας από έναν
τουρίστα στην οικονομία του προορισμού
Distribution: Διανομή: Η διαδικασία που χρησιμοποιείται για να παρέχει στους

πελάτες πρόσβαση στο προϊόν. Η διανομή ταξιδιωτικών προϊόντων επικεντρώνεται
σε μεγάλο βαθμό στους τρόπους με τους οποίους ο πελάτης μπορεί να κάνει
κράτηση ή να αγοράσει το προϊόν.
Domestic escorted tour: συνοδευόμενη περιήγηση εσωτερικού: ένα πακέτο,

προσχεδιασμένο δρομολόγιο, που περιλαμβάνει τις υπηρεσίες ενός υπεύθυνου
περιήγησης (συνοδού) εντός της χώρας του ταξιδιώτη,
Δ.ΥΠ.Α.

Domestic independent tour: ανεξάρτητη ξενάγηση στο εσωτερικό: DIT: μια

εξατομικευμένη περιήγηση σε ένα μέρος, προγραμματισμένη αποκλειστικά για τον
πελάτη από τον ταξιδιωτικό πράκτορα
Domestic tourism: Εσωτερικός τουρισμός: Ταξίδια εντός της χώρας διαμονής.
Double-room rate: τιμή δίκλινου δωματίου. Η πλήρης τιμή ενός δωματίου για δύο
άτομα
Downgrade: υποβάθμιση: για μετάβαση σε χαμηλότερο επίπεδο καταλυμάτων ή

χαμηλότερη κατηγορία υπηρεσιών
Dwell time: Χρόνος παραμονής: Η διάρκεια του χρόνου που αφιερώνει ένας
επισκέπτης σε ένα αξιοθέατο ή προορισμό. Ο χρόνος παραμονής λαμβάνεται συχνά
υπόψη κατά τον καθορισμό των τελών εισόδου ως τρόπο διασφάλισης της σχέσης
τιμής/αξία
Ecologically sustainable: Οικολογικά βιώσιμο: Χρήση, διατήρηση και ενίσχυση

των πόρων της κοινότητας, ώστε να διατηρηθεί η οικολογική ανάπτυξη και να
διατηρηθεί η συνολική ποιότητα ζωής τώρα και στο μέλλον.
Ecosystem: Οικοσύστημα: Ένα δυναμικό σύστημα κοινοτήτων φυτών, ζώων,

μυκήτων και μικροοργανισμών και των σχετικών μη ζωντανών φυσικών και χημικών
παραγόντων .
Ecotour: μια περιήγηση σχεδιασμένη για να επικεντρωθεί στη διατήρηση του

περιβάλλοντος περιβαλλοντικά ευαίσθητων περιοχών.
Ecotourism: οικοτουρισμός: (1) συνδυασμός τουρισμού και περιβάλλοντος (π.χ.

σχεδιασμός, βιωσιμότητα των πόρων, οικονομική βιωσιμότητα ενός τουριστικού
προϊόντος, με καμία αρνητική επίπτωση στο περιβάλλον ή στις τοπικές
κοινότητες).·(2) Η ευθύνη για το περιβάλλον από τους οργανωτές ταξιδίων, την
τουριστική βιομηχανία και τους τουρίστες. (3)· φιλικές πρακτικές προς το περιβάλλον
από όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη και οικονομικά οφέλη που απορρέουν στις τοπικές
κοινότητες.
Δ.ΥΠ.Α.

Educational tour: εκπαιδευτική περιήγηση: περιήγηση σχεδιασμένη γύρω από

μια εκπαιδευτική δραστηριότητα, όπως η μελέτη της τέχνης.
Environment: περιβάλλον: οι ποικίλες δραστηριότητες και οι πολιτισμοί των

κατοίκων μιας χώρας, καθώς και οι σπάνιοι και ευαίσθητοι φυσικοί πόροι της.
Environmental auditing: Περιβαλλοντικός έλεγχος: Επιθεώρηση ενός τουριστικού

οργανισμού για την αξιολόγηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων των
δραστηριοτήτων του.
Environmental education: Περιβαλλοντική εκπαίδευση: Επίσημες και άτυπες

διαδικασίες μάθησης που έχουν σχεδιαστεί για να αυξήσουν την ευαισθητοποίηση
και να διδάξουν νέες αξίες, γνώσεις και δεξιότητες, προκειμένου να ενθαρρύνουν μια
πιο βιώσιμη συμπεριφορά.
Environmental impact assessment : Εκτίμηση περιβαλλοντικών επιπτώσεων:

Μια μελέτη που πραγματοποιείται για την αξιολόγηση της επίδρασης μιας δράσης σε
ένα συγκεκριμένο περιβάλλον ή στην κοινωνική ή πολιτιστική ακεραιότητα μιας
κοινότητας.
Environmental management systems: Συστήματα περιβαλλοντικής

διαχείρισης: Συστήματα που έχουν δημιουργηθεί από τουριστικούς οργανισμούς με
στόχο τον μετριασμό των αρνητικών περιβαλλοντικών επιπτώσεων.
Errors and omissions insurance: ασφάλιση σφαλμάτων και παραλείψεων:

ασφαλιστική κάλυψη ισοδύναμη με ασφάλιση αθέμιτων πρακτικών, που προστατεύει
έναν πράκτορα ή το προσωπικό του χειριστή εάν συμβεί μια πράξη αμέλειας, ένα
λάθος ή μια παράλειψη που προκαλεί στον πελάτη μεγάλες δυσκολίες ή έξοδα.
Escort: συνοδός (αρχηγός εκδρομής): άτομο, που συνήθως απασχολείται ή

ανατίθεται σε υπεργολαβία από τον ταξιδιωτικό πράκτορα που συνοδεύει μια
περιήγηση από την αναχώρηση έως την επιστροφή, ενεργώντας ως υπεύθυνος
αντιμετώπισης προβλημάτων.
Δ.ΥΠ.Α.

Escorted tour: εκδρομή με συνοδεία: (1) ένα προκαθορισμένο ταξιδιωτικό

πρόγραμμα, συνήθως για μια ομάδα, που συνοδεύεται από έναν υπεύθυνο
περιήγησης ή αρχηγό. Σε μια πλήρη ξενάγηση, ο συνοδός θα παρέχει επίσης
υπηρεσία ξεναγού σε όλη τη διάρκεια.
Ethnic tour: εθνοτική περιήγηση: περιήγηση σχεδιασμένη για άτομα συνήθως της
ίδιας καταγωγής που ταξιδεύουν στη γενέτειρά τους ή σε έναν προορισμό με
εθνοτική συνάφεια
Excursion: εκδρομή: ταξίδι όπου ο ταξιδιώτης επιστρέφει στο αρχικό σημείο

αναχώρησης.
Extensions: επεκτάσεις: μια προγραμματισμένη δευτερεύουσα εκδρομή που

προσφέρεται προαιρετικά πριν ή μετά από μια περιήγηση ή κρουαζιέρα με επιπλέον
χρέωση
Fauna: πανίδα: όλα τα ζώα μιας συγκεκριμένης περιοχής
Flora: χλωρίδα όλα τα φυτά μιας συγκεκριμένης περιοχής
Frequent Independent Traveler: Συχνός Ανεξάρτητος Ταξιδιώτης: FIT: ειδικά

σχεδιασμένη, προπληρωμένη περιήγηση με πολλές εξατομικευμένες ρυθμίσεις για
ανεξάρτητους ταξιδιώτες
Full house: πλήρες σπίτι: ένα ξενοδοχείο με όλα τα δωμάτια κατειλημμένα
Guide: οδηγός- ξεναγός: άτομο που διαθέτει τα κατάλληλα προσόντα και

πιστοποιήσεις (άδεια) να διεξάγει ξεναγήσεις σε συγκεκριμένες τοποθεσίες ή
αξιοθέατα.
Guided tour: ξενάγηση: τοπικό ταξίδι στα αξιοθέατα που διεξάγεται από ξεναγό.
Heritage: κληρονομιά: πολύ ευρεία έκφραση που περιγράφει οτιδήποτε έχει σχέση
με κάποιο παρελθόν ή πρόσωπο (π.χ. η πολιτιστική κληρονομιά αναφέρεται κυρίως
σε ήθη και έθιμα του παρελθόντος με την πεποίθηση ότι αυτά είναι αξιόλογα).
Δ.ΥΠ.Α.

High conservation value: Υψηλή αξία διατήρησης: Αναγνώριση της μεγάλης

σημασίας ενός φυσικού ή πολιτιστικού χώρου.
High season: υψηλή περίοδος: η περίοδος του έτους κατά την οποία η
πληρότητα/χρήση ενός ξενοδοχείου ή ενός αξιοθέατου είναι συνήθως η υψηλότερη.
Η υψηλή χρήση σημαίνει πάντα υψηλότερες τιμές για τα δωμάτια και το ταξίδι
γενικότερα. Αναφέρεται επίσης ως εποχή ή περίοδο αιχμής.
Impromptu Travel: Αυτοσχέδια ταξίδια: Δεν έχει γίνει κράτηση στη χώρα
προορισμού πριν από το ταξίδι. (Άλλο όνομα για ταξίδια FIT).
Inbound Tour Operator: εταιρεία που ειδικεύεται σε εκδρομές εσωτερικού για

ξένους επισκέπτες.
Inbound tourism: εισερχόμενος τουρισμός: ομάδα ταξιδιωτών των οποίων το

ταξίδι ξεκίνησε από άλλη πόλη ή χώρα.
Incentive tourism: Τουρισμός κινήτρων: ένα ταξίδι που προσφέρεται ως έπαθλο,

ιδιαίτερα για την τόνωση της παραγωγικότητας των εργαζομένων ή των πρακτόρων
πωλήσεων.
Length of stay: Διάρκεια διαμονής: Αριθμός διανυκτερεύσεων σε έναν προορισμό.

Τα περισσότερα τουριστικά επιμελητήρια και φορείς αναζητούν τρόπους αύξησης της
διάρκειας διαμονής των επισκεπτών.
Low season: χαμηλή περίοδος: η εποχή του έτους σε οποιονδήποτε δεδομένο

προορισμό όταν η τουριστική κίνηση και συχνά οι τιμές είναι στο χαμηλότερο
επίπεδο. Αναφέρεται επίσης ως εκτός αιχμής ή εκτός εποχής.
Mass tourism: Μαζικός τουρισμός: Παραδοσιακός τουρισμός μεγάλης κλίμακας

που χρησιμοποιείται για να αναφέρεται σε δημοφιλείς μορφές τουρισμού αναψυχής
που πρωτοεμφανίστηκαν στη νότια Ευρώπη, την Καραϊβική και τη Βόρεια Αμερική τις
δεκαετίες του 1960 και του 1970.
Δ.ΥΠ.Α.

Nature Tourism (Nature-based tourism):Τουρισμός της φύσης (τουρισμός με

βάση τη φύση): οικολογικά βιώσιμος τουρισμός με κύρια εστίαση σε φυσικές
περιοχές.
No show: “δεν εμφανίστηκε”: επισκέπτης με επιβεβαιωμένες κρατήσεις που δεν έχει

αφιχθεί και δεν έχει ακυρώσει την κράτηση.
Occupancy: πληρότητα: το ποσοστό των διαθέσιμων δωματίων που

καταλαμβάνονται για μια δεδομένη περίοδο. Υπολογίζεται διαιρώντας τον αριθμό των
δωματίων που καταλαμβάνονται για μια περίοδο με τον αριθμό των διαθέσιμων
δωματίων για την ίδια περίοδο.
Off-peak:εκτός αιχμής: μια περίοδος κατά την οποία ένα ξενοδοχείο ή αξιοθέατο
δεν είναι στην πιο πολυσύχναστη σεζόν.
Protected area: Προστατευόμενη περιοχή: Οποιαδήποτε χερσαία ή/και θαλάσσια

περιοχή χαρακτηρισμένη στη διατήρηση, προστασία και διατήρηση της
βιοποικιλότητας και των φυσικών και πολιτιστικών πόρων, η οποία ελέγχεται με
νομικά ή άλλα μέσα.
Seasonality: Εποχικότητα: Φαινόμενο που δημιουργείται είτε από την τουριστική

προσφορά είτε από ζήτηση (ή και τα δύο) που αλλάζουν ανάλογα με την εποχή του
χρόνου.
Short haul: μικρή απόσταση: 1-3 ώρες πτήση
Special interest tour: περιήγηση ειδικού ενδιαφέροντος: μια περιήγηση

σχεδιασμένη για να προσελκύσει πελάτες με περιέργεια ή ανησυχία για συγκεκριμένο
θέμα. Οι περισσότερες εκδρομές ειδικού ενδιαφέροντος παρέχουν έναν έμπειρο
τουριστικό αρχηγό και συνήθως επισκέπτονται μέρη ή/και εκδηλώσεις που
σχετίζονται μόνο με αυτό το ενδιαφέρον.
Sustainable tourism: Αειφόρος τουρισμός: Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο

Οργανισμό Τουρισμού, αυτός «προβλέπεται ότι οδηγεί στη διαχείριση όλων των
πόρων με τέτοιο τρόπο ώστε οι οικονομικές, κοινωνικές και αισθητικές ανάγκες να
Δ.ΥΠ.Α.

μπορούν να εκπληρωθούν με τη διατήρηση της πολιτιστικής ακεραιότητας, των

απαραίτητων οικολογικών διαδικασιών, και της βιολογικής ποικιλότητας».
Sustainable tourism: Αειφόρος τουρισμός: Τουρισμός που μπορεί να διατηρηθεί

μακροπρόθεσμα επειδή έχει καθαρό όφελος για το κοινωνικό, οικονομικό, φυσικό και
πολιτιστικό περιβάλλον της περιοχής στην οποία λαμβάνει χώρα.
Tourism flows: Τουριστικές ροές: Οι μεγάλες μετακινήσεις τουριστών από

συγκεκριμένες περιοχές καταγωγής προς προορισμούς.
Tourism infrastructure: τουριστική υποδομή: δρόμοι, σιδηροδρομικές γραμμές,

λιμάνια, αεροδρόμια, νερό, ηλεκτρισμός, συστήματα αποχέτευσης και άλλες
υπηρεσίες κοινής ωφέλειας για την εξυπηρέτηση όχι μόνο των κατοίκων της
περιοχής αλλά και της τουριστικής εισροής (κατάλληλα καταλύματα, εστιατόρια και
τερματικοί σταθμοί μεταφοράς επιβατών.
Tourism product: τουριστικό προϊόν: αφορά διαφορετικά πράγματα στα διάφορα

μέλη της τουριστικής βιομηχανίας. Για το ξενοδοχείο είναι διανυκτερεύσεις, για την
αεροπορική εταιρεία είναι θέσεις και μίλια επιβατών. Στα μουσεία, γκαλερί ή στον
αρχαιολογικό χώρο, το προϊόν μετριέται με βάση τον αριθμό των επισκεπτών. Για τον
τουρίστα, το προϊόν είναι η πλήρης εμπειρία που προκύπτει από το πακέτο
περιήγησης από τη στιγμή που θα φύγει από το σπίτι μέχρι την επιστροφή του.
Tourist attractions: Τουριστικά αξιοθέατα: Τα τουριστικά αξιοθέατα ορίζονται ως

προορισμοί για εκδρομές επισκεπτών που είναι συνήθως προσβάσιμοι στους
επισκέπτες κατά τις ώρες λειτουργίας. Οι επισκέπτες μπορούν να περιλαμβάνουν και
ντόπιους, ημερήσιους ταξιδιώτες ή άτομα που ταξιδεύουν για επαγγελματικούς ή
ψυχαγωγικούς σκοπούς. Οι επίσημοι ορισμοί αποκλείουν τα καταστήματα, τα
αθλητικά στάδια, τα θέατρα και τους κινηματογράφους, καθώς πληρούν έναν
ευρύτερο σκοπό, αν και στην πράξη οι τουρίστες μπορεί να θεωρούν τις
εξαιρούμενες κατηγορίες ως τουριστικά αξιοθέατα.
Upgrade: αναβάθμιση: για να μετακινηθείτε σε ένα καλύτερο κατάλυμα ή κατηγορία

υπηρεσιών
Δ.ΥΠ.Α.

Waitlist: λίστα αναμονής: λίστα πελατών που περιμένουν μεταφορά ή καταλύματα

σε περιόδους που δεν είναι διαθέσιμα
World Heritage Area: Περιοχή Παγκόσμιας Κληρονομιάς: Γη πολιτιστικής ή/και

φυσικής σημασίας που έχει εγγραφεί στον Κατάλογο Παγκόσμιας Κληρονομιάς.
World heritage site: τόπος παγκόσμιας κληρονομιάς: ένας τόπος που έχει
χαρακτηριστεί από την UNESCO ως ιδιαίτερης ιστορικής, πολιτιστικής ή φυσικής
σημασίας.
Zoning: Ζωνοποίηση: Διαφορετικά οικοσυστήματα ενδέχεται να χωριστούν σε

ζώνες ως προς την ανθεκτικότητά τους στις πιέσεις από τον τουρισμό σε μια
προσπάθεια μετριασμού της περιβαλλοντικής ζημίας.
Δ.ΥΠ.Α.

10.2. Αγγλική Ορολογία ξενοδοχειακών ορισμών
Η ξενοδοχειακή επιχείρηση, έχει την δική της ορολογία, που έχει προέλθει πρώτα
από την Γαλλική γλώσσα και αργότερα από την Αγγλική. Παρουσιάζουμε τις πιο
συνηθισμένες από αυτές.
FRONT OFFICE: Το σύνολο των υπηρεσιών που βλέπει ή που ξέρει ο πελάτης.
Καλύπτει τις υπηρεσίες κρατήσεις, Reception, main courante κλπ.
TOUR OPERATOR: Ο χονδρέμπορος του τουρισμού. Μισθώνει αεροπλάνα κλείνει

συμβόλαια με ξενοδοχεία και με τοπικούς πράκτορες που κάνουν την διαχείριση των
αφιξο-αναχωρήσεων, μεταφορών και εκδρομών των τουριστών. Τις υπηρεσίες αυτές
τις πουλάει σαν πακέτα διακοπών, μέσω των πρακτορείων ταξιδίων αλλά και από
άλλα ηλεκτρονικά κανάλια διάθεσης.
TRAVEL AGENT: Πρακτορείο ταξιδίων, συνήθως μαγαζί λιανικής πώλησης. Τα

πρακτορεία του εξωτερικού πουλάνε τα πακέτα των TOUR OPERATORS. Τα
Ελληνικά πρακτορεία αναλαμβάνουν να παρέχουν υπηρεσίες για την καλή εκτέλεση
των πακέτων αυτών.
ALLOTMENT: Συμβόλαιο με TOUR OPERATOR ή και πρακτορείο ταξιδίων που

ορίζει προ-κράτηση ορισμένου αριθμού δωματίων για συγκεκριμένη χρονική περίοδο
και με πολύ χαμηλές τιμές. Ο TOUR OPERATOR στέλνει κρατήσεις που γίνονται
pick up από το ALLOTMENT, και ο ξενοδόχος έχει υποχρέωση μέσα στο όριο του
πλήθους δωματίων του συμβολαίου, να δεχθεί τις κρατήσεις μέχρι την ημέρα
RELEASE. Όσα δωμάτια δεν έχουν επιβεβαιωθεί από τον TOUR OPERATOR, μέχρι
την RELEASE DATE, επιστρέφουν στο ξενοδοχείο, για να τα διαθέσει όπως θέλει.
Τα συμβόλαια είναι συνήθως ετήσιας διάρκειας και κατοχυρώνουν περισσότερο τον
πράκτορα παρά τον ξενοδόχο. Συμβόλαια ALLOTMENT, δίνονται σήμερα και στα
ηλεκτρονικά κανάλια διάθεσης.
Δ.ΥΠ.Α.

COMMITMENT: Συμβόλαιο σαν το ALLOTMENT αλλά τα δωμάτια πληρώνονται

έρθουν δεν έρθουν. Λέγεται και GUARANTIE BASIS που συνήθως αφορά μίσθωση
μέρους η και ολόκληρου του ξενοδοχείου σε τιμή πακέτο για μία σαιζόν.
Allotted COMMITMENT ή Committed ALLOTMENT: Σήμερα υπάρχουν και μικτά

συμβόλαια δηλ. μέρος των δωματίων δίνεται σε COMMITMENT και μέρος σε
ALLOTMENT.
VOUCHER: Αποδεικτικό στοιχείο πληρωμής του πελάτη τουρίστα για το πακέτο των
υπηρεσιών που έχει αγοράσει από τον πράκτορα.. Συνήθως ο πελάτης έχει ένα για
κάθε προμηθευτή (ξενοδοχείο, εκδρομή κλπ.).
ROOMING LIST: Λίστα δωματίων του TOUR OPERATOR, με τα ονόματα των

πελατών που θα έρθουν ανά δωμάτιο αλλά και τις υπηρεσίες που έχει αγοράσει. Με
τις λίστες αυτές αλλά και με τα αντίγραφα των VOUCHERS που παραλαμβάνονται
πριν από την άφιξη του πελάτη, ο ξενοδόχος έχει αυτόματα την επικύρωση των
δωματίων του ALLOTMENT (pick up).
RELEASE PERIOD: Περίοδος αποδέσμευσης των δωματίων ενός ALLOTMENT.

Συνήθως είναι 7, 14 ή 21 ημέρες πριν από κάθε άφιξη. Μόλις περάσει αυτή η
περίοδος, τα δωμάτια που δεν έχουν ακόμη επικυρωθεί από τον πράκτορα ή TOUR
OPERATOR, ελευθερώνονται αυτόματα για λογαριασμό του ξενοδόχου.
BOOKING POSITION: Κατάσταση του TOUR OPERATOR, με τα δωμάτια που

έχουν ήδη αγορασθεί από ένα συμβόλαιο (πλάνο διαθεσιμότητας). Η κατάσταση
αυτή αναφέρει πλήθος δωματίων ανά τύπο και ανά ημέρα για συγκεκριμένη περίοδο
και αποστέλλεται συχνά και πολύ πριν από την κάθε άφιξη. Η κατάσταση αυτή,
χρησιμοποιείται για να την συγκρίνουμε με το αντίστοιχο δικό μας πλάνο
διαθεσιμότητας για το συγκεκριμένο συμβόλαιο. Αν το πλάνο του πράκτορα, έχει
περισσότερα δωμάτια από το δικό μας, τότε έχει κρατήσεις που δεν μας έχει στείλει
ακόμη και θα πρέπει να τις υπολογίσουμε στην διαθεσιμότητά μας (υπόλοιπα από
Δ.ΥΠ.Α.

Booking Positions). Μπορεί βέβαια να έχουμε και διαφορές από χειριστικά λάθη δικά
μας, οπότε η σύγκριση αυτή, είναι διπλά χρήσιμη.
RELEASE DATE: Ημερομηνία αποδέσμευσης για εκκρεμείς κρατήσεις (WAITING

LIST, OPTION, Προκαταβολής κλπ.)
EARLY BOOKING (EB): Όρος που ανήκει στην πολιτική Marketing του ξενοδοχείου
ή και των συμβολαίων των ΤΟ. Όσο πιο νωρίς κλείσει ο πελάτης, τόσο μεγαλύτερη
έκπτωση παίρνει. Πχ. εάν ο πελάτης κλείσει έως το τέλος Ιανουαρίου έχει έκπτωση
20%, έως τέλος Μαρτίου, έχει έκπτωση 15% κλπ.
SPECIAL OFFER (SPO): Αφορά το Marketing και αυτή, και είναι με ειδική έκπτωση
με συγκεκριμένους όρους. Πχ. Για κρατήσεις που θα γίνουν τον Μάιο, και αφορούν
παραμονές από 1ης Ιουνίου έως 30 Ιουνίου, επιπλέον έκπτωση Χ%.
7=6, 14=12 κλπ: Δωρεάν διανυκτερεύσεις για συγκεκριμένη ελάχιστη παραμονή. Πχ

7=6 ο πελάτης μένει 7 νύκτες και πληρώνει τις 6, 14=12 μένει 14 πληρώνει μόνο τις
12 κλπ. Τα EB, SPO, 7=6 κλπ, εμφανίζονται και συνδυαστικά στα πακέτα
προσφορών
WAITING LIST: Αφορά κρατήσεις για τις οποίες ο ξενοδόχος βάζει σε αναμονή
απάντησης τον πελάτη. Συνοδεύεται και από ημερομηνία απάντησης από τον
ξενοδόχο (RELEASE DATE).
OPTION: Κράτηση επικυρωμένη από τον ξενοδόχο αλλά όχι από τον ενδιαφερόμενο
πελάτη, συνήθως πράκτορα. Η κράτηση αυτή αποδεσμεύεται με RELEASE DATE
επίσης.
ARRANGEMENT (Συμφωνία): Το σύνολο των υπηρεσιών, κοινώς ΠΑΚΕΤΟ, που

καλύπτει ένα συμβόλαιο ή μία επί μέρους συμφωνία με τον ξενοδόχο. Τα πακέτα
ARRANGEMENT είναι
Δ.ΥΠ.Α.

RR Room only: δωμάτιο μόνο

BB Bed & Breakfast: δωμάτιο και πρωινό
ΗΒ Half Board: δωμάτιο και ημιδιατροφή (ένα γεύμα)
FB Full Board: δωμάτιο και πλήρης διατροφή (γεύμα & δείπνο)
ΑLL All Inclusive : Όρος που περιλαμβάνει επί πλέον και ποτά καθώς και
χρήση ορισμένων υπηρεσιών όπως sports κλπ.
Εκτός από τα ανωτέρω ισχύουν πλέον και νέα πακέτα, όπως HB και κρασί η
κατηγορίες ALL ανάλογα με το τι ποτά περιλαμβάνει κλπ.
EXTRAS: Όσες καταναλώσεις δεν περιλαμβάνονται στο ΠΑΚΕΤΟ ARRANGEMENT

ανωτέρω (πχ. Ποτά, τηλέφωνα κλπ), ονομάζονται Extras
LIMIT HOUR: Μέγιστη ώρα άφιξης πελάτη που αποτελεί και ώρα αυτόματης
αποδέσμευσης του δωματίου (ή των δωματίων) της κράτησης για λογαριασμό του
ξενοδόχου. Σε μη επιβεβαιωμένη κράτηση ισχύει ο κανόνας ότι το δωμάτιο κρατείται
μέχρι τις 18:00 εκτός αν έχει συμφωνηθεί κάτι διαφορετικό. Οι κρατήσεις αυτές
λέγονταν και 6pm και έχουν λίγο πολύ καταργηθεί καθώς έχουν αντικατασταθεί με
αντίστοιχες επιβεβαιωμένες (με πιστωτική κάρτα, προκαταβολή κλπ.)
EXTRA BED: Κρεβάτι που δεν περιλαμβάνεται στο δωμάτιο και μπαίνει επί πλέον.
BABY COT: Παιδική κούνια για μωρά. Μαζί με τα EXTRA BEDS αποτελούν στοιχεία
που πρέπει να γνωρίζει η προϊσταμένη για κάθε άφιξη ώστε να τα τοποθετούν
εγκαίρως στο δωμάτιο.
NO SHOW: Κράτηση μη εμφανισθείσα. Συνήθως χρεώνουμε ακυρωτικά

(CANCELATION FEES).
AMENDEMENT: Αλλαγή κάποιου ή κάποιων από τα στοιχεία μίας κράτησης που

υπάρχει ήδη.
Δ.ΥΠ.Α.

CANCELATION: Aκύρωση υπάρχουσας κράτησης.
ΚΑΛΥΨΗ – ΠΛΗΡΟΤΗΤΑ: Το ποσοστό που προκύπτει από την διαίρεση του

πλήθους των δωματίων που έχουν νοικιασθεί με το σύνολο των διαθεσίμων
δωματίων του ξενοδοχείου. Η κάλυψη αυτή παρακολουθείται σε καθημερινή, μηνιαία
και ετήσια βάση, καθώς και σε σύγκριση με την περσινή περίοδο.
FORECAST: Πρόβλεψη πληρότητας. Αν πραγματοποιηθούν όλες οι προβλέψεις

(αναμενόμενες αφίξεις και προβλεπόμενες αναχωρήσεις) τι κάλυψη θα έχουμε. Το
Forecast παρακολουθείται για μία μέρα, μία εβδομάδα ή και 14 ημέρες, από σήμερα
και ενδιαφέρει άμεσα τους τμηματάρχες της ξενοδοχειακής μονάδας για να κάνουν
έγκαιρο προγραμματισμό προσωπικού, προμηθειών κλπ.
DAY USE: Κράτηση δωματίου για κάποιες ώρες της ημέρας που δεν περιλαμβάνει
διανυκτέρευση. Λέγεται και διημέρευση.
HALF DAY: Κράτηση δωματίου για μισή μέρα που δεν περιλαμβάνει διανυκτέρευση.
Συνήθως προκύπτει από πελάτες παραμένοντες που την ημέρα αναχώρησης ζητούν
να μείνουν στο δωμάτιο μέχρι το απόγευμα. Σύμφωνα με τον νόμο, η χρήση
δωματίου μέχρι τις 18:00, χρεώνεται με την μισή τιμή.
HALF DOUBLE – SHARING ROOM – CHAMBRE A PARTAGER: Οι τουρίστες

συνηθίζεται να αγοράζουν κλίνη σε δίκλινο δωμάτιο (μισό δίκλινο), με αποτέλεσμα να
μοιράζονται το δωμάτιο με ένα άλλο άγνωστο πελάτη. Οι πελάτες αυτοί έχουν
SHARING ROOM.
ALLOCATION , PRE-ALLOCATION: Διαδικασία ορισμού του αριθμού ή των

αριθμών δωματίου κάθε κράτησης. Η εργασία αυτή μπορεί να γίνει με την
καταχώρηση της κράτησης ή την παραμονή της άφιξης ή (το συχνότερο) το πρωί της
άφιξης και πριν από την άφιξη.
Δ.ΥΠ.Α.

CHECK IN – CHECK OUT: Εργασία που δηλώνει ότι ο αναμενόμενος πελάτης ήρθε
πλέον αλλά και έχει πάρει συγκεκριμένο αριθμό δωματίου (ή δωματίων). Αντίστοιχα
για τον πελάτη που έχει αναχωρήσει ισχύει ο όρος CHECK OUT.
REGISTRATION: Διαδικασία εγγραφής των στοιχείων του πελάτη που έχει αφιχθεί.
(στοιχεία ταυτότητος, συμφωνηθέντες όροι πακέτου και τιμές κλπ.)
PASSANT ή WALK IN: Πελάτης που έρχεται στο ξενοδοχείο χωρίς να έχει
κράτηση και ζητάει δωμάτιο.
PASSANT Τμημάτων: Καταναλώσεις στα τμήματα του ξενοδοχείου που

πληρώνονται μετρητοίς και δεν είναι χρεωστικά (επί πιστώσει).
PASSANT Λογαριασμοί: Λογαριασμοί που δεν ανήκουν σε δωμάτιο, αλλά σε

πελάτη που δεν διαμένει στο ξενοδοχείο (εκδηλώσεις, Tour Leaders, κλπ)
GUEST HISTORY: Το ιστορικό του πελάτη – τα στοιχεία του, πόσες φορές ήρθε,
που έμεινε, τι κατανάλωσε κλπ.
ΒΚΠ – ΒΙΒΛΙΟ ΚΙΝΗΣΕΩΣ ΠΕΛΑΤΩΝ: Το βιβλίο αυτό αφορά τον ΚΒΣ, είναι
θεωρημένο και περιλαμβάνει τα στοιχεία κάθε πελάτη που έρχεται στο ξενοδοχείο,
τους όρους της συμφωνίας και τον αριθμό δωματίου. Το βιβλίο αυτό λειτουργεί
μηχανογραφημένο σε ON LINE μορφή, καθώς ο ΚΒΣ είναι σαφής ως προς τον
χρόνο τήρησής του “με την άφιξη του πελάτη”. Το βιβλίο αυτό λέγεται και ΒΙΒΛΙΟ
ΠΟΡΤΑΣ.
ΒΙΒΛΙΟ ΑΣΤΥΝΟΜΙΑΣ: Βιβλίο θεωρημένο από την τοπική αστυνομία στο οποίο
γράφονται τα προσωπικά στοιχεία των πελατών (Ονοματεπώνυμο, διεύθυνση, ΑΔΤ,
εθνικότητα κλπ)
Δ.ΥΠ.Α.

ΔΕΛΤΙΟ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ ΠΕΛΑΤΗ: Προτυπωμένο χειρόγραφο μπλοκ δελτίων όπου

γράφονται τα στοιχεία ταυτότητος ή διαβατηρίου κάθε πελάτη που έρχεται στο
ξενοδοχείο. Από τα δελτία αυτά συμπληρώνεται το Βιβλίο αστυνομίας.
ΜΗΝΙΑΙΟ ΔΕΛΤΙΟ ΞΕΝΕΠΕΛ: Δελτίο του Ξενοδοχειακού Επιμελητηρίου Ελλάδος,

στο οποίο γράφουμε το σύνολο των μηνιαίων αφίξεων και διανυκτερεύσεων ανά
εθνικότητα.
MAIN COURANTE: Σύστημα λογιστικής παρακολούθησης των λογαριασμών των

πελατών εντός ξενοδοχείου. Αφορά πελάτες που είναι μέσα στο ξενοδοχείο και δεν
έχει ακόμη εκδοθεί ο λογαριασμός τους παρόλο που έχουν ήδη κάνει
καταναλώσεις.Για την Γενική Λογιστική η MAIN COURANTE είναι ένας λογαριασμός
που περιλαμβάνει τα υπόλοιπα για τους “πελάτες παραμένοντες”.
(https://myhotelgr.wordpress.com , 2016)
Σύνοψη εκπαιδευτικής ενότητας 10
Στην ενότητα αυτή παρουσιάσαμε και συνοψίσαμε την ξένη ορολογία του τουρισμού.
Δ.ΥΠ.Α.

Δ.ΥΠ.Α.

1. Η χωρητικότητα φιλοξενίας είναι η μέτρηση του αποθέματος καταλυμάτων σε έναν

καθορισμένο προορισμό. Μπορεί να δοθεί με διάφορα διαφορετικά μέτρα:
α) αριθμός εγκαταστάσεων
β) αριθμός κύριων μονάδων σε μια εγκατάσταση
γ) χωρητικότητα ως προς τα άτομα
δ) Όλα τα παραπάνω
2. Αξιοθέατο είναι …….. που θέλουν να επισκεφθούν οι τουρίστες- μια φυσική ή

ανθρωπογενής εγκατάσταση, τοποθεσία ή δραστηριότητα ιδιαίτερου ενδιαφέροντος
α) ένα μέρος,
β) ένα γεγονός,
γ) ένα κτίριο
δ) μια περιοχή
ε) όλα τα παραπάνω
3. Επιχειρηματικά ταξίδια ή επαγγελματικές εκδηλώσεις είναι τα ταξίδια για

εμπορικούς και για ψυχαγωγικούς σκοπούς.
Δ.ΥΠ.Α.

4. Οδηγός πόλης είναι ένα άτομο που δεν έχει ειδικότητα να καθοδηγεί-ξεναγεί
τουρίστες στην πόλη.
5. Επιβεβαιωμένη κράτηση δεν είναι προφορική ή γραπτή συμφωνία από έναν

προμηθευτή που έχει λάβει και θα εξασφαλίσει μια κράτηση.
6) Πληρότητα δεν είναι το ποσοστό των διαθέσιμων δωματίων που καταλαμβάνονται

για μια δεδομένη περίοδο.
7) Περιήγηση ειδικού ενδιαφέροντος είναι μια περιήγηση σχεδιασμένη για να

προσελκύσει πελάτες με περιέργεια ή ανησυχία για συγκεκριμένο θέμα.
8) Τα τουριστικά αξιοθέατα ορίζονται ως προορισμοί για εκδρομές επισκεπτών που

είναι συνήθως προσβάσιμοι στους επισκέπτες κατά τις ώρες λειτουργίας.
9) Λίστα αναμονής είναι η λίστα πελατών που περιμένουν μεταφορά ή καταλύματα

σε περιόδους που δεν είναι διαθέσιμα.
10) Ο τόπος παγκόσμιας κληρονομιάς είναι ένας τόπος που έχει χαρακτηριστεί από
την UNESCO ως ιδιαίτερης ιστορικής, πολιτιστικής ή φυσικής σημασίας.
1) δ, 2) ε, 3) Λ, 4) Λ, 5) Λ, 6) Λ, 7) Σ, 8) Σ, 9) Σ, 10) Σ
Δ.ΥΠ.Α.

Εκπαιδευτική ενότητα 11. ‘’Υγιεινή και ασφάλεια στην εργασία’’
Σκοπός της ενότητας είναι όχι απλά να δοθούν πολλές πληροφορίες ενός
σύγχρονου θέματος διοίκησης αλλά να προσεγγίσουμε με τον καλύτερο δυνατό
τρόπο κάθε κατάσταση που δημιουργείται γύρω από το εργασιακό περιβάλλον κι
έχει να κάνει με την ‘‘Υγεία και την Ασφάλεια των Εργαζομένων’’.
Με την ολοκλήρωση της εκπαιδευτικής ενότητας οι υποψήφιοι εκπαιδευόμενοι θα

είναι σε θέση να:
• Γνωρίζουν θεμελιώδη ζητήματα Υγείας & Ασφάλειας της Εργασίας (ΥΑΕ)

που αφορούν το σύνολο των Ελληνικών επιχειρήσεων, ανεξαρτήτως
είδους
• Αξιολογούν τη σημασία της πρόληψης των κινδύνων
• Γνωρίζουν μεθόδους και τρόπους αντιμετώπισης των κινδύνων
• Αναγνωρίζουν τις γενικές υποχρεώσεις των εργοδοτών για την Υ & ΑΕ και τα
βασικά νομοθετήματα Υ&ΑΕ που αναφέρονται στις υποχρεώσεις των
εργοδοτών και τις αρμοδιότητες-προσόντα των Τεχνικών Ασφάλειας
και Γιατρών Εργασίας
Δ.ΥΠ.Α.

• Γνωρίζουν ποιες είναι οι υποχρεώσεις των εργαζομένων και των

εργοδοτών για την Υ&ΑΕ
• Θα αναφέρουν τα καθήκοντα του Τεχνικού Ασφαλείας
• Προσδιορίζουν τα καθήκοντα του Ιατρού Εργασίας
• Υγεία,
• Ασφάλεια,
• Εργασιακό Περιβάλλον,
• Επαγγελματικός Κίνδυνος,
• Τεχνικός Ασφαλείας,
• Ιατρός Ασφαλείας,
• Προβλέψεις Νομοθεσίας,
• Ταξινόμηση Κινδύνων
11.1 Νομοθεσία
Υπάρχει πλούσια νομοθεσία για την προστασία της υγείας και ασφάλειας των
εργαζομένων στην Ευρώπη και στην Ελλάδα. Συγκεκριμένα ο Νόμος Πλαίσιο
1568/85 που θέσπισε τους θεσμούς του Τεχνικού Ασφαλείας, Ιατρού Ασφαλείας και
της Επιτροπής ΥΑΕ των εργαζομένων καθώς και το Π.Δ 17/96 που επικυρώνει
την Οδηγία πλαίσιο 89/391 της Ε.Ε. είναι από τα σημαντικότερα
νομοθετήματα για την ΥΑΕ στην Ελλάδα.
Η νομοθεσία αυτή επιβάλλει μια εσωτερική διαγνωστική διαδικασία σε όλες τις

επιχειρήσεις, υποχρεώνοντας κάθε εργοδότη να κατέχει μια γραπτή εκτίμηση των
Δ.ΥΠ.Α.

επαγγελματικών κινδύνων. Επίσης, υποχρεώνει τους εργοδότες να παίρνουν

μεταξύ άλλων προληπτικά μέτρα εργασίας των εργαζόμενων, όπως την απουσία
κινδύνων, την αντικατάσταση των επικινδύνων ουσιών από ακίνδυνες ή λιγότερο
επικίνδυνες, και τη μείωση των κινδύνων στην πηγή τους. Οι παραπάνω νόμοι
κωδικοποιήθηκαν με το Ν.3850/2010 Ειδικότερα η θεσμοθέτηση των Επιτροπών
ΥΑΕ είναι σημαντικότατος θεσμός για τον λόγο του ότι o ρόλος των εργαζομένων
στην διαδικασία πρόληψης είναι αναντικατάστατος. Οι ίδιοι οι εργαζόμενοι δίνουν
προτεραιότητα στην προστασία τους από επαγγελματικούς κινδύνους από την
στιγμή που αφορά την δική τους υγεία και ζωή.
11.2 Προβλέψεις Νομοθεσίας – Υποχρεώσεις Εργοδοτών
• Ο εργοδότης είναι εκείνος που ευθύνεται για την προστασία των

εργαζομένων στην επιχείρησή του και δεν απαλλάσσεται της ευθύνης αυτής,
ούτε με το διορισμό Τεχνικού Ασφαλείας και Ιατρού Εργασίας, ούτε όταν
οι εργαζόμενοι δεν τηρούν τις υποχρεώσεις τους.
• Ο εργοδότης υποχρεούται να παρέχει στους εργαζομένους υπηρεσίες

προστασίας και πρόληψης. Την παροχή των υπηρεσιών αυτών δύναται να
αναθέσει, είτε σε Τεχνικό Ασφαλείας και Ιατρό Εργασίας, που μπορεί να είναι
υπάλληλοι της επιχείρησης ή εξωτερικοί συνεργάτες, είτε σε
εξειδικευμένες επιχειρήσεις που θα ιδρυθούν για το σκοπό αυτό. Ο
Τεχνικός Ασφάλειας και ο Ιατρός Εργασίας υπάγονται απευθείας στη
διοίκηση της επιχείρησης.
• Ο εργοδότης υποχρεούται να έχει στη διάθεσή του τη γραπτή εκτίμηση

των επαγγελματικών κινδύνων
• Ο εργοδότης υποχρεούται να ελέγχει την ποιότητα των παρεχομένων

υπηρεσιών προστασίας και πρόληψης, να λαμβάνει γνώση των υποδείξεων
και να συμμετέχει στις προβλεπόμενες εκ του νόμου κοινές τακτικές
συναντήσεις.
Δ.ΥΠ.Α.

• Ο εργοδότης υποχρεούται να ενημερώνει τους εργαζομένους για τους

επαγγελματικούς κινδύνους, να τους εκπαιδεύει κατάλληλα και να
διαβουλεύεται μαζί τους.
• Ο εργοδότης υποχρεούται να αναγγέλλει στις αρμόδιες υπηρεσίες των

Επιθεωρήσεων Εργασίας και στους αρμόδιους ασφαλιστικούς οργανισμούς
εντός 24 ωρών όλα τα εργατικά ατυχήματα.
• Ο εργοδότης έχει την ευθύνη της τήρησης και ενημέρωσης όλων των
σχετικών εγγράφων στην επιχείρηση.
Το 1985 δημοσιεύτηκε ο Ν. 1568/85 (ΦΕΚ 177/Α) – «Υγιεινή και ασφάλεια

των εργαζομένων». Ο νόμος αυτός αποτέλεσε ένα εκσυγχρονισμένο βασικό πλαίσιο
για την εφαρμογή κανόνων Α&ΥΕ που συμπληρώθηκε με σημαντικό αριθμό
προεδρικών διαταγμάτων. Αρκετές σημαντικές έννοιες εισήχθηκαν για πρώτη φορά
μέσω των διατάξεών του οι οποίες διευρύνθηκαν και συμπληρώθηκαν από το Π.Δ.
17/1996 με το οποίο κυρώθηκε η Οδηγία Πλαίσιο 89/391/Ε.Ο.Κ. Από τα δύο αυτά
νομοθετήματα προκύπτει μια σειρά βασικών υποχρεώσεων των εργοδοτών για τη
διασφάλιση της Α&ΥΕ. Παρακάτω θα δούμε αυτές τις γενικές υποχρεώσεις οι οποίες
είναι:
α’. Η υποχρέωση να διευκολύνει το έργο της Επιτροπής Υγιεινής & Ασφάλειας των
Εργαζομένων ( Ε.Υ.Α.Ε.) στην επιχείρηση
β’. Η υποχρέωση να χρησιμοποιεί υπηρεσίες Τ.Α. και Γ.Ε.
γ’. Η υποχρέωση εξασφάλισης της Α&Υ των εργαζομένων ως προς όλες τις πτυχές
της εργασίας και της λήψης μέτρων που να εξασφαλίζουν την Α&Υ των τρίτων
δ’. Η υποχρέωση λήψης συλλογικών μέτρων προστασίας των εργαζομένων και της
διαρκούς προσαρμογής αυτών ανάλογα με τη μεταβολή των περιστάσεων αλλά και
τις εφαρμογής αυτών με βάση τις γενικές αρχές πρόληψης
ε’. Η υποχρέωση εφαρμογής των υποδείξεων των Τεχνικών και Υγειονομικών
Επιθεωρητών Εργασίας και γενικά η διευκόλυνση στο έργο τους στην επιχείρηση
κατά τον έλεγχο
Δ.ΥΠ.Α.

ς’. Η υποχρέωση επίβλεψης της ορθής εφαρμογής των μέτρων Α&ΥΕ

ζ’. Η υποχρέωση γνωστοποίησης στους εργαζομένους του επαγγελματικού κινδύνου
από την εργασία τους
η’. Η υποχρέωση κατάρτισης προγράμματος προληπτικής δράσης και βελτίωσης των
συνθηκών εργασίας στην επιχείρηση
θ’. Η υποχρέωση της εξασφάλισης της συντήρησης και της παρακολούθησης της
ασφαλούς λειτουργίας μέσων και εγκαταστάσεων
ι’. Η υποχρέωση να ενθαρρύνει και να διευκολύνει την επιμόρφωση των
εργαζομένων και των εκπροσώπων τους στον τομέα της Α&ΥΕ
ια’. Η υποχρέωση να ενημερώνει τους εργαζόμενους για τη νομοθεσία που ισχύει
σχετικά με την Α&ΥΕ και για τον τρόπο εφαρμογής της από την επιχείρηση
ιβ’. Η υποχρέωση εκπόνησης γραπτής εκτίμησης των υφισταμένων κατά την εργασία
κινδύνων (εκτίμηση επαγγελματικού κινδύνου – Ε.Ε.Κ.) συμπεριλαμβανομένων
εκείνων που αφορούν ομάδες εργαζομένων που εκτίθενται σε ιδιαίτερους κινδύνους,
κατά την επιλογή εξοπλισμού εργασία, χημικών και βιολογικών σκευασμάτων ή
παραγόντων, κατά την διαρρύθμιση χώρων εργασίας καθώς και των κινδύνων των
συναφών με την παραγωγική διαδικασία. Μετά δε την Ε.Ε.Κ. οφείλει να
αναπροσαρμόσει τις δραστηριότητες πρόληψης και τις μεθόδους εργασίας και
παραγωγής που χρησιμοποιεί ώστε να εξασφαλίζεται η βελτίωση του επιπέδου
προστασίας και της Α&Υ των εργαζομένων.
ιγ’. Η υποχρέωση αναγγελίας στις αρμόδιες τοπικές μονάδες του Σ.ΕΠ.Ε., στις
πλησιέστερες αστυνομικές αρχές και στις αρμόδιες υπηρεσίες του ασφαλιστικού
οργανισμού στον οποίο υπάγεται κάθε εργαζόμενος εντός 24 ωρών όλα τα εργατικά
ατυχήματα και εφόσον πρόκειται περί σοβαρού τραυματισμού ή θανάτου να τηρεί
αμετάβλητα όλα τα στοιχεία που δύνανται να χρησιμεύσουν για εξακρίβωση των
αιτιών του ατυχήματος.
Ιδ’. Η υποχρέωση τήρησης ειδικού βιβλίου ατυχήματος στο οποίο να αναγράφονται
τα αίτια και η περιγραφή του ατυχήματος.
Δ.ΥΠ.Α.

Οι νέοι, οι έγκυες, οι λεχώνες και οι γαλουχούσες μητέρες ανήκουν στις

λεγόμενες ειδικές κατηγορίες εργαζομένων. Η προστασία των ευάλωτων αυτών
ομάδων εργαζομένων ρυθμίζεται από ένα πολύ αυστηρό νομοθετικό πλαίσιο.
α΄. Προστασία των νέων (ανηλίκων)
Ας δούμε την έννοια νέος για τη νομοθεσία και τι προβλέπεται ανά

περίπτωση.
Νέος (ανήλικος) θεωρείται κάθε πρόσωπο κάτω των 18 ετών.
Παιδί θεωρείται κάθε πρόσωπο κάτω των 15 ετών και το οποίο υπόκειται ακόμη στις
διατάξεις περί υποχρεωτικής σχολικής φοίτησης.
Έφηβος θεωρείται κάθε πρόσωπο που έχει ηλικία μεταξύ 15 & 18 ετών και έχει
σταματήσει να υπόκειται στις διατάξεις περί υποχρεωτική σχολική φοίτησης.
Οι διατάξεις τις σχετικής νομοθεσίας (Π.Δ. 62/1988) για την προστασία των
νέων εφαρμόζονται σε κάθε πρόσωπο ηλικίας κάτω των 18 ετών το οποίο ασχολείται
με οποιασδήποτε μορφής σύμβαση εργασίας ή σχέση εργασίας ή με σύμβαση έργου
ή με σύμβαση ανεξάρτητων υπηρεσιών ή αυτοαπασχολείται. Εξαιρέσεις από τις
διατάξεις αυτές αποτελούν οι απασχολούμενοι με σχέση ναυτικής εργασίας στο
ναυτικό και αλιευτικό τομέα, για τους οποίους εφαρμόζονται ειδικές διατάξεις καθώς
και οι εργαζόμενοι νέοι σε περιστασιακές και σύντομης διάρκειας ελαφριές εργασίες.
Τα παιδιά δηλαδή οι νέοι με ηλικία κάτω των 15 ετών απαγορεύεται γενικά να
εργάζονται. Πλην όμως είναι δυνατή η απασχόληση παιδιών που έχουν
συμπληρώσει το 3ο έτος της ηλικίας τους σε καλλιτεχνικές, πολιτιστικές και συναφής
εργασίες οι οποίες δεν βλάπτουν την ασφάλεια, την υγεία (σωματική και ψυχική) και
την σωματική, πνευματική, ηθική και κοινωνική ανάπτυξή τους, ούτε εμποδίζουν την
τακτική σχολική φοίτηση ή εν γένει μόρφωση και κατάρτισή τους. Εξάλλου
απαγορεύεται η απασχόληση των παιδιών μεταξύ των ωρών 22:00 και 06:00.
Απαραίτητη προϋπόθεση για να ασχοληθούν παιδιά στις προαναφερόμενες εργασίες
είναι η έκδοση ειδικής άδειας από το Σ.ΕΠ.Ε μετά από αίτηση του ενδιαφερόμενου η
οποία και περιέχει:
Δ.ΥΠ.Α.

• Έκθεση του Τ.Α. ή/και του Γ.Ε. της επιχείρησης ότι έχουν ληφθεί όλα τα
απαραίτητα μέτρα για την προστασία της ασφάλειας, της υγείας κλπ.
• Συναίνεση του προσώπου που έχει την επιμέλεια του παιδιού καθώς και δήλωσή
του ότι δεν εμποδίζεται η τακτική σχολική φοίτηση ούτε ο συνολικός χρόνος
απασχόλησης υπερβαίνει τα νόμιμα όρια.
• Ιατρική πιστοποίηση από τις αρμόδιες Υπηρεσίες του Ε.Σ.Υ. ή του ΙΚΑ ότι δεν
υφίσταται κίνδυνος για τη σωματική ή ψυχική υγεία του παιδιού από τη
συγκεκριμένη εργασία.
Οι έφηβοι δηλαδή οι νέοι με ηλικία μεταξύ 15 και 18 ετών επιτρέπεται γενικά να
εργάζονται, εφόσον προστατεύεται η ευάλωτη φύση τους. Προστατεύονται δηλαδή
από τους ειδικούς κινδύνους τους, οι οποίοι απορρέουν από την έλλειψη πείρας,
επίγνωση των υφιστάμενων κινδύνων ή των δυνητικών κινδύνων ή από τη μη
ολοκληρωμένη ανάπτυξή τους. Γενικά απαγορεύεται η απασχόληση των εφήβων σε
εργασίες που δεν ταιριάζουν στις σωματικές τους ικανότητες, βλάπτουν την ψυχική
τους υγεία και τους εκθέτουν σε κινδύνους για την ασφάλεια και την υγεία τους.
Απαραίτητες προϋπόθεσεις για να εργαστεί ένας έφηβος είναι:
• η εργασία που θα του ανατεθεί να μην περιέχεται σ΄ αυτές που απαγορεύονται
ρητά από το σχετικό προεδρικό διάταγμα.
• να έχει εκδοθεί ειδικό βιβλιάριο Εργασίας Ανηλίκου από την επιθεώρηση
εργασίας.
• Η γραπτή Ε.Ε.Κ. της επιχείρησης να αναφέρεται με ειδικό κεφάλαιο σ΄ αυτή της
εργασίας
• ο εργαζόμενος έφηβος θα εκπαιδευτεί ειδικά για τις ασφαλείς μεθόδους
εκτέλεσης της συγκεκριμένης εργασίας.
• να μην απασχολείται υπερωριακά και τέλος
• να μην εργάζεται κατά τις ώρες 22:00 έως 06:00.
β΄. Προστασία των εγκύων , λεχώνων ή γαλουχουσών εργαζομένων γυναικών.
Η ειδική αυτή κατηγορία εργαζομένων προστατεύεται ιδιαίτερα από την

ελληνική νομοθεσία. Έτσι απαγορεύεται η εργασία αυτής της ομάδας εργαζομένων
Δ.ΥΠ.Α.

σε εργασίας όπου μπορεί να εμφανιστούν μια σειρά παράγοντες, παραγωγικές

διαδικασίες ή συνθήκες εργασίας που μπορεί να βλάψουν τη μέλλουσα μητέρα, τη
μητέρα σε κατάσταση λοχείας ή τη γαλουχούσα μητέρα.
Η εργασία επιτρέπεται υπό τον όρο να συνταχθεί Ε.Ε.Κ. της οποίας τα
αποτελέσματα για μια συγκεκριμένη ενασχόληση δε θα είναι δυσμενή για την υγεία
και την ασφάλεια της ειδικής αυτής κατηγορίας γυναικών.
Επιπλέον υπάρχει η υποχρέωση από τον εργοδότη για ενημέρωση των
εργαζομένων σχετικά με τα αποτελέσματα της εκτίμησης. Ιδιαίτερα αν αποδειχτεί ότι
η εργασία έχει αντίκτυπο στην εγκυμοσύνη ή τη γαλουχία πρέπει ο εργοδότης να
λάβει μέτρα προστασίας ή να διαμορφώνει τη θέση εργασίας κατάλληλα ώστε να
αποφευχθούν οι δυσμενείς επιπτώσεις. Αν αυτό δεν είναι δυνατό τεχνικά ή/και
αντικειμενικά θα πρέπει να γίνεται αλλαγή στη θέση εργασίας της εργαζόμενης.
Επιπρόσθετα ο εργοδότης:
• πρέπει να τοποθετεί στην πρωϊνή βάρδια εργαζόμενες που κυοφορούν ή
γαλουχούν και ενδεχομένως εργάζονται νύχτα και αν δεν είναι δυνατόν να
απαλλάσσονται από την εργασία.
• είναι υποχρεωμένος να χορηγεί άδεια για προγεννετικές εξετάσεις καθώς και 16
εβδομάδες άδεια μητρότητας ή λοχείας, 8 πριν και 8 μετά τον τοκετό.
• δεν μπορεί να πρόβει σε απόλυση χωρίς αιτιολογημένη γραπτή καταγγελία την
οποία προηγούμενα κοινοποιεί στο Σ.ΕΠ.Ε.
Συμπληρωματική ενημέρωση και μέριμνα πρέπει να υπάρχει για τις έγκυες
γυναίκες ώστε να εξασφαλίζεται η καλύτερη αντιμετώπιση ψυχολογικών κυρίως
προβλημάτων κατά τα πρώτα στάδια της κύησης και εργονομικών, μεταγενέστερα
που προκαλούνται από την εργασία με οθόνες απεικόνισης ή ανάλογες εργασίες σε
καθιστή στάση.
Πρέπει να σημειώσουμε ότι η Ευρωπαϊκή επιτροπή έχει εκδόσει
κατευθυντήριες οδηγίες για την εκτίμηση των χημικών, φυσικών και βιολογικών
παραγόντων καθώς και των βιομηχανικών μεθόδων παραγωγής που θεωρείται ότι
ενέχουν κίνδυνο για την Α&Υ της ειδικής αυτής κατηγορίας των εργαζομένων. Η
σχετική ανακοίνωση έχει αριθμό COM(2000)466 τελικό/2 της 20 Νοε. 2000 και το
Δ.ΥΠ.Α.

πλήρες κείμενο μπορεί να βρεθεί στις ιστοσελίδες www.ypergka.gr ή www.osg.gr στη

θεματική ενότητα που αφορά στην Α&ΥΕ.
11.3 Προβλέψεις Νομοθεσίας - Υποχρεώσεις / Δικαιώματα Εργαζομένων
Υποχρεώσεις
• Οι εργαζόμενοι υποχρεούνται να εφαρμόζουν τους κανόνες υγιεινής και

ασφάλειας και να φροντίζουν ανάλογα με τις δυνατότητές τους, για την
ασφάλεια και την υγεία τους καθώς και για την ασφάλεια και την υγεία όσων
επηρεάζονται από τις πράξεις ή παραλείψεις τους κατά την εργασία
σύμφωνα με την εκπαίδευση τους και τις κατάλληλες οδηγίες του εργοδότη.
• Οι εργαζόμενοι έχουν υποχρέωση να παρακολουθούν τα σχετικά

σεμινάρια ή άλλα επιμορφωτικά προγράμματα σε θέματα υγιεινής και
ασφάλειας της εργασίας.
• Οι εργαζόμενοι δικαιούνται να εκλέγουν τους εκπροσώπους τους σε

θέματα υγείας και ασφάλειας της εργασίας τους.
• Οι εργαζόμενοι δικαιούνται να έχουν επαρκή πληροφόρηση για τη σχετική

νομοθεσία και τους κινδύνους που πιθανά διατρέχουν από την εργασίας
τους.
• Οι εργαζόμενοι δικαιούνται να συμμετέχουν στην εκτίμηση του

επαγγελματικού κινδύνου και να πληροφορούνται τα αποτελέσματα αυτής
και τα μέτρα που λαμβάνονται για την προστασία τους.
• Οι εργαζόμενοι δικαιούνται να έχουν πρόσβαση στο βιβλίο ατυχημάτων

που τηρείται στην επιχείρηση.
Δ.ΥΠ.Α.

• Οι εργαζόμενοι δικαιούνται να υποβάλλουν στον εργοδότη προτάσεις για

τη λήψη μέτρων αντιμετώπισης ή και εξάλειψης των κινδύνων.
• Οι εργαζόμενοι δικαιούνται να απευθύνονται στην αρμόδια επιθεώρηση

εργασίας και να παρίστανται κατά τις επισκέψεις των επιθεωρητών εργασίας.
Στα έως τώρα λεχθέντα αναφερθήκαμε στην Ενιαία Ευρωπαϊκή Πράξη που
υπογράφηκε τον Φεβρουάριο 1986 και το άρθρο 118Α αυτής που υποχρέωνε τις
χώρες μέλη της τότε Ε.Ο.Κ. να προωθήσουν την Α&ΥΕ με ενιαίο τρόπο. Επιπλέον
αναφερθήκαμε στην πρώτη Οδηγία Πλαίσιο για την Α&ΥΕ που ψήφισε το
Ευρωκοινοβούλιο στις 12 Ιουνίου 1989, την 89/391/Ε.Ο.Κ., η οποία και κυρώθηκε με
το Π.Δ. 17/1996 από την Βουλή των Ελλήνων. Το Π.Δ. 17/1996 με τον τίτλο «Μέτρα
για την βελτίωση της ασφάλειας και της υγείας των εργαζομένων κατά την εργασία σε
συμμόρφωση με τις οδηγίες 89/391/Ε.Ο.Κ. και 91/383/Ε.Ο.Κ.» βασικά τροποποιεί και
συμπληρώνει ήδη υφιστάμενες διατάξεις. Η βασικότερη εξ αυτών είναι ο Ν.
1568/1985 – «Υγιεινή και Ασφάλεια των Εργαζομένων» που προϋπήρχε και εισήγαγε
για πρώτη φορά στην Ελλάδα με συστηματικό τρόπο τα εξής:
• το δικαίωμα των εργαζομένων να συστήνουν επιτροπές Α&Υ των εργαζομένων
(Ε.Υ.Α.Ε.)
• την υποχρέωση των εργοδοτών να χρησιμοποιούν τις υπηρεσίες Τ.Α. και Γ.Ε.
• Η δημιουργία σε εθνικό επίπεδο του Συμβουλίου Υγιεινής και Ασφάλειας της
Εργασίας (Σ.Υ.Α.Ε.). Το Σ.Υ.Α.Ε. είναι το όργανο που θεσπίστηκε για να
γνωμοδοτεί από την πλευρά της πολιτείας επί θεμάτων Α&ΥΕ, να εισηγήται την
έκδοση νέων νομοθετικών ή κανονιστικών διαταγμάτων και να διατυπώνει
γνώμη για ανακύψαντα πθέματα κατά την εφαρμογή του Ν. 1568/1985.
• Η δημιουργία σε νομαρχιακό επίπεδο της Νομαρχιακής Επιτροπής Ασφάλειας
και Υγείας της Εργασίας (Ν.Ε.Υ.Α.Ε.)
• Οι γενικές αρχές ενός ανθρωποκεντρικού σχεδιασμού των χώρων εργασίας.
• Οι υποχρεώσεις των κατασκευαστών, εισαγωγέων, προμηθευτών όσον αφορά
την ασφάλεια των μηχανημάτων
• Οι βασικές αρχές προστασίας από μηχανικού και ηλεκτρικούς κινδύνους
Δ.ΥΠ.Α.

• Γενικά τεχνικά και οργανωτικά μέτρα προστασίας των εργαζομένων από

φυσικούς , χημικούς, και βιολογικούς παράγοντες
• Διοικητικές κυρώσεις για τις παραβάσεις της εργατικής νομοθεσίας
Το βασικό νομοθετικό πλαίσιο για την Α&ΥΕ λοιπόν αποτελείται από τα κάτωθι
νομοθετήματα που πρέπει να αντιμετωπίζουμε ενιαία αφού με τις διατάξεις τους
τίθενται οι βάσεις και καθορίζονται οι γενικές αρχές για την προστασία της Α&Υ των
εργαζομένων και την πρόληψη του επαγγελματικού κινδύνου.
• Ν.1568/1985 (Φ.Ε.Κ. 177/Α) - «Υγιεινή & ασφάλεια των εργαζομένων»
• Π.Δ. 294/1988 (Φ.Ε.Κ. 138/Α) – «Ελάχιστος χρόνος απασχόλησης Τ.Α. και Γ.Ε.,
επίπεδο γνώσεων και ειδικότητα Τ.Α. για τις επιχειρήσεις, εκμεταλλεύσεις και
εργασίες του άρθ. 1, παράγρ. 1 του Ν. 1568/1985 «Υγιεινή … εργαζομένων»»
• Π.Δ. 17/1996 (Φ.Ε.Κ. 11/Α) - «Μέτρα για τη βελτίωση της ασφάλειας και της
υγείας των εργαζομένων κατά την εργασία σε συμμόρφωση με τις οδηγίες
89/391/Ε.Ο.Κ. και 91/383/Ε.Ο.Κ.» (διευκρινίζεται ότι η οδηγία 383/Ε.Ο.Κ. αφορά
τη συμπλήρωση των μέτρων που αποσκοπούν στο να προάγουν τη βελτίωση
της Α&ΥΕ των εργαζομένων με σχέση εργασίας ορισμένου χρόνου ή με σχέση
πρόσκαιρης εργασίας)
• Π.Δ. 95/1999 (Φ.Ε.Κ. 102/Α) - «Όροι ιδρύσεως και λειτουργίας Υπηρεσιών
Προστασίας και Πρόληψης»
και τέλος
• Π.Δ. 159/1999 (Φ.Ε.Κ. 157/Α) - «Τροποποίηση του Π.Δ. 17/1996 «Μέτρα …»
(11/Α) και του Π.Δ. 70α/1988 «Προστασία …» (31/Α) όπως αυτό
τροποποιήθηκε με το Π.Δ. 175/1997 (150/Α)»
Βέβαια στην εξέλιξη του χρόνου μεγάλος αριθμός προεδρικών διαταγμάτων
εκδόθηκε κατ’ εξουσιοδότηση του Ν. 1568/1985 αλλά και προς κύρωση των οδηγιών
της Ε.Κ. συμπληρώνοντας το νομοθετικό πλαίσιο. Σε αυτά τίθενται οι ελάχιστες
προδιαγραφές στο αντικείμενο ή στο πεδίο εφαρμογής τους και ορίζεται σαφώς ότι οι
γενικές και ειδικές διατάξεις τους εφαρμόζονται με την επιφύλαξη των πλέον
δεσμευτικών διατάξεων που περιέχονται στα κύρια διατάγματα. Έτσι όταν κάποιος
αναφέρεται σε ορισμένες διατάξεις που ρυθμίζουν θέματα ειδικών εργασιών ή
Δ.ΥΠ.Α.

κλάδων οικονομικής δραστηριότητας δεν πρέπει να ξεχνά τις γενικές διατάξεις που
ισχύουν κάθε φορά.
Τέλος ας δούμε τα κυριότερα σημεία του Π.Δ. 17/1996 που αποτελεί το κύριο
πλαίσιο στην βελτίωση των συνθηκών Α&ΥΕ.
ΚΕΦΑΛΑΙΟ Α΄: Γενικές διατάξεις.
Άρθρο 1: Αντικείμενο – πεδίο εφαρμογής
• Οι διατάξεις αφορούν το σύνολο των επιχειρήσεων,
εγκαταστάσεων, εκμεταλλεύσεων και εργασιών του ιδιωτικού και
του δημόσιου τομέα.
• Οι διατάξεις του Ν. 1568/1985 και των προεδρικών διαταγμάτων
που εκδόθηκαν με τις εξουσιοδοτήσεις του εφαρμόζονται στο
σύνολό τους και στις επιχειρήσεις: εκρηκτικών υλών, μεταλλείων –
λατομείων – ορυχείων, μεταφορών και σε εργασίες με ιοντίζουσες
ακτινοβολίες.
• Αναφέρονται ορισμένες διατάξεις που αφορούν στις θαλάσσιες
μεταφορές.
Άρθρο 2: Ορισμοί
Συμπληρώθηκαν ορισμοί που δίδονταν μέχρι την έκδοσή του. Οι
ορισμοί αυτοί αφορούν στις έννοιες εργαζόμενος, εργοδότης, επιχείρηση,
εκπρόσωπος των εργαζομένων, τόπος εργασίας, πρόληψη και αρμόδια
επιθεώρηση εργασίας.
ΚΕΦΑΛΑΙΟ Β΄: Όργανα βελτίωσης των συνθηκών εργασίας στην επιχείρηση.
Άρθρο 3: Εκπρόσωποι εργαζομένων με ειδική αρμοδιότητα σε θέματα
Α&Υ
Επεκτείνεται το δικαίωμα των εργαζομένων να εκλέγουν
εκπροσώπους για ζητήματα Α&Υ σε όλες τις επιχειρήσεις.
Άρθρο 4: Παροχή υπηρεσιών προστασίας και πρόληψης.
• Διευρύνεται ο αριθμός των επιχειρήσεων που είναι υπόχρεες να
χρησιμοποιούν τις υπηρεσίες Τ.Α. και Γ.Ε.
Δ.ΥΠ.Α.

• Τροποποιείται ο ελάχιστος πραγματικός ετήσιος χρόνος

απασχόλησης Τ.Α. και Γ.Ε. σε 25 έως 75 ώρες.
• Παρέχεται η δυνατότητα στον εργοδότη να επιλέξει υπηρεσίες
Τ.Α. και Γ.Ε. μεταξύ ατόμων εντός ή εκτός της επιχείρησης και
ΕΞ.Υ.Π.Π. ή συνδυασμό των περιπτώσεων αυτών.
• Παρέχεται στις επιχειρήσεις Γ΄ κατηγορίας επικινδυνότητας με
αριθμό εργαζομένων μικρότερο από 50 η δυνατότητα στον ίδιο
τον εργοδότη να ασκεί καθήκοντα Τ.Α. εφόσον επιμορφωθεί
κατάλληλα.
Άρθρο 5: Εξωτερικές Υπηρεσίες Προστασίας και Πρόληψης (ΕΞ.Υ.Π.Π.)
• Διάφορες διατάξεις που αφορούν στη σύσταση και λειτουργία
ΕΞ.Υ.Π.Π..
Άρθρο 6: Επιμόρφωση Τ.Α., Γ.Ε. και εκπροσώπων των εργαζομένων
• Διευκρινιστικές διατάξεις όσον αφορά την επιμόρφωση.
ΚΕΦΑΛΑΙΟ Γ΄: Υποχρεώσεις των εργοδοτών.
Άρθρο 7: Γενικές υποχρεώσεις των εργοδοτών.
• Ιεραρχούνται τα αναγκαία μέτρα που λαμβάνει ο εργοδότης για την προστασία
της Α&Υ των εργαζομένων, συμπεριλαμβανομένων των δραστηριοτήτων
πρόληψης των επαγγελματικών κινδύνων, ενημέρωσης και κατάρτισης καθώς
και της δημιουργίας της απαραίτητης οργάνωσης και της παροχής των
αναγκαίων μέσων. Γίνεται σαφής αναφορά στην αρχή της ευθύνης του εργοδότη
που διέπει ως πνεύμα το σύνολο της νομοθεσίας.
• Καθιερώνεται ρητά ελάχιστος χρόνος απαλλαγής από την εργασία για την
άσκηση των καθηκόντων των εκπροσώπων των εργαζομένων.
• Αναφέρονται στη θέση αυτή οι υποχρεώσεις του εργοδότη.
• Καθορίζονται οι γενικές αρχές πρόληψης.
• Υποχρεώνεται ο εργοδότης να έχει στη διάθεσή του γραπτή Ε.Ε.Κ. για όλους
τους χώρους εργασίας.
• Διευκρινίζεται η υποχρέωση συντονισμού στη λήψη των απαραίτητων μέτρων
προστασίας των εργαζομένων των επιχειρήσεων που μοιράζονται τον ίδιο χώρο
εργασίας.
Δ.ΥΠ.Α.

• Περιέχονται μερικές λεπτομέρειες για την εκτίμηση των κινδύνων.

Άρθρο 8: Ειδικές υποχρεώσεις εργοδοτών.
• Υποχρέωση του εργοδότη να διαθέτει γραπτή Ε.Ε.Κ. των
υφιστάμενων κατά την εργασία
• Καθίσταται υποχρεωτική η αναγγελία όλων των εργατικών
ατυχημάτων εντός 24 ωρών στο Σ.ΕΠ.Ε., την ΕΛ.ΑΣ. και τον
ασφαλιστικό οργανισμό του εργαζομένου.
• Καθιερώνεται η τήρηση αρχείων των ατυχημάτων που είχαν ως
συνέπεια για τον εργαζόμενο αποχή από την εργασία μεγαλύτερη
των 3 ημερών.
• Δίνεται το πλαίσιο για τη σύνταξη γραπτής Ε.Ε.Κ.
Άρθρο 9: Πρώτες βοήθειες, πυρασφάλεια, εκκένωση των χώρων από τους
εργαζομένους, σοβαρός και άμεσος κίνδυνος.
• Αρκετά λεπτομερειακή αναφορά στα θέματα των πρώτων βοηθειών,
της πυρασφάλειας, της εκκένωσης των χώρων από τους
εργαζομένους.
• Αναφορά στην περίπτωση απομάκρυνσης των εργαζομένων ακόμη
και με δική τους πρωτοβουλία για την αποφυγή άμεσου και σοβαρού
κινδύνου χωρίς να υποστούν συνέπειες.
Άρθρο 10: Διαβούλευση και συμμετοχή των εργαζομένων.
• Θεμελιώνει την υποχρέωση ο εργοδότης να ζητά τη γνώμη των εργαζομένων για
όλα τα ζητήματα που άπτονται της Α&ΥΕ.
• Επίσης το δικαίωμα συμμετοχής των εργαζομένων σε κάθε ενέργεια σχετική με
τα θέματα της Α&Υ στους χώρους εργασίας.
• Προστατεύονται οι εργαζόμενοι από δυσμενείς επιπτώσεις εξαιτίας των
ανωτέρω δραστηριοτήτων τους.
• Μπορούν οι εργαζόμενοι να απευθύνονται στην αρμόδια υπηρεσία του Σ.ΕΠ.Ε.
εάν τα μέτρα που λαμβάνει ο εργοδότης κρίνονται ανεπαρκή ή/και να
παρίστανται κατά τον έλεγχο οργάνων του Σ.ΕΠ.Ε. στην επιχείρηση.
Άρθρο 11: Ενημέρωση των εργαζομένων
Δ.ΥΠ.Α.

• Διασαφηνίζονται σημεία που αναφέρονται στην ενημέρωση των

εργαζομένων και στην πρόσβαση σε κάθε είδους πληροφορία
που αφορά στην Α&Ε.
Άρθρο 12: Εκπαίδευση των εργαζομένων
• Διασαφηνίζονται πολλά σημεία που αναφέρονται στην
εκπαίδευση των εργαζομένων.
ΚΕΦΑΛΑΙΟ Δ΄: Υποχρεώσεις των εργαζομένων.
Άρθρο 13: Υποχρεώσεις εργαζομένων.
• Αναφορά με σαφήνεια στις υποχρεώσεις των εργαζομένων.
ΚΕΦΑΛΑΙΟ Ε΄: Διάφορες διατάξεις.
Άρθρο 14: Επίβλεψη υγείας.
• Δίδεται το πλαίσιο για την επίβλεψη της υγείας των εργαζομένων.
Άρθρο 15: Έλεγχος εφαρμογής.
• Ορίζονται οι αρμόδιες ανά περίπτωση αρχές για τον έλεγχο του
παρόντος.
Άρθρο 16: Κυρώσεις.
• Ορίζονται οι επιβαλλόμενες, σε περίπτωση μη συμμόρφωσης, κυρώσεις.
Άρθρο 17: Έναρξη ισχύος.
• Δηλώνεται η έναρξη ισχύος του Π.Δ.
Ο εντοπισμός των παραλείψεων από άποψη Α&ΥΕ αλλά και οι διαδικασίες

της επιλογής κατάλληλων μέτρων που εξασφαλίζουν ή προλαμβάνουν τον κίνδυνο
ατυχήματος ή παθολογικής βλάβης και της εφαρμογής αυτών των μέτρων στην
εργασιακή πρακτική δεν μπορεί να αποτελούν δράσεις των Γ.Ε. και Τ.Α. μόνο.
Ψυχή της παραγωγικής διαδικασίας είναι ο εργαζόμενος του οποίου η
διασφάλιση της υγείας και σωματικής ακεραιότητας είναι ο στόχος της σχετικής
νομοθεσίας.
Η νομοθεσία αυτή λοιπόν με ειδικές διατάξεις αναδεικνύει τον ρόλο των
εργαζομένων στην διεργασία για ασφαλή εργασία., τις διαδικασίες που βοηθούν
ώστε η εργασία να γίνει ασφαλέστερη, καθορίζει δομές συμμετοχής και παρέμβασης
Δ.ΥΠ.Α.

στη λήψη αποφάσεων και προστατεύει τους εργαζόμενους κατά την άσκηση αυτών
των καθηκόντων.
Οι εργαζόμενοι λοιπόν έχουν δικαίωμα να εκλέγουν αντιπροσώπους τους

στην επιχείρηση και να συνιστούν την Επιτροπή Υγειηνής και Ασφάλειας της
Εργασίας (Ε.Υ.Α.Ε.). Ο αριθμός των μελών αυτής είναι καθορισμένος και εξαρτάται
από τον συνολικό αριθμό των εργαζομένων στην επιχείρηση, ενώ για
υποκαταστήματα ή χωριστές εγκαταστάσεις της επιχείρησης είναι στην κρίση του
επιθεωρητή εργασίας ο ορισμός ιδιαίτερου αντιπροσώπου.
Η Ε.Υ.Α.Ε. ή ο αντιπρόσωπος είναι όργανο συμβουλευτικό και έχει τις εξής
αρμοδιότητες:
α’. μελετά τις συνθήκες εργασίας στην επιχείρηση, προτείνει μέτρα για τη βελτίωσή
τους και του περιβάλλοντος εργασίας, παρακολουθεί την τήρηση των μέτρων Α&Υ
και συμβάλλει στην εφαρμογή τους από τους εργαζόμενους.
β’. σε περιπτώσεις σοβαρών εργατικών ατυχημάτων ή σχετικών συμβάντων
προτείνει τα κατάλληλα μέτρα για την αποτροπή επανάληψής τους.
γ’. επισημαίνει τον επαγγελματικό κίνδυνο στους χώρους ή θέσεις εργασίας και
προτείνει τα κατάλληλα μέτρα για την αποτροπή τους από τους εργαζόμενους.
δ’. ενημερώνεται από τη διοίκηση της επιχείρησης για τα στοιχεία των ΕΡ.Α. και των
ΕΠ.Α. που συμβαίνουν σ’ αυτή.
ε’. ενημερώνεται για την εισαγωγή στην επιχείρηση νέων παραγωγικών διαδικασιών,
μηχανημάτων, εργαλείων και υλικών ή για τη λειτουργία νέων εγκαταστάσεων σ’
αυτή, στο μέτρο που επηρεάζουν τις συνθήκες Α&ΥΕ.
ς’. σε περίπτωση άμεσου και σοβαρού κινδύνου καλεί τον εργοδότη να λάβει τα
ενδεικνυόμενα μέτρα, χωρίς να αποκλείεται και η διακοπή λειτουργίας μηχανήματος ή
εγκατάστασης ή παραγωγικής διαδικασίας.
ζ’. μπορεί να ζητεί τη συνδρομή εμπειρογνωμόνων για θέματα Α&ΥΕ, μετά από
σύμφωνη γνώμη του εργοδότη.
Η Ε.Υ.Α.Ε. ή ο αντιπρόσωπός της συνεδριάζει με τον εργοδότη ή τον
εκπρόσωπο αυτού μέσα στο πρώτο δεκαήμερο κάθε τριμήνου. Η μέρα, η ώρα και τα
Δ.ΥΠ.Α.

θέματα καθορίζονται από κοινού πριν την ημέρα της συνεδρίασης. Στις συνεδριάσεις
αυτές μετέχουν και οι Γ.Ε. και Τ.Α. της επιχείρησης.
Οι υποχρεώσεις του εργοδότη έναντι τις Ε.Υ.Α.Ε. γενικά είναι να διευκολύνει

την επιτροπή στην άσκηση των καθηκόντων των μελών της και να ενημερώνει και να
παρέχει κάθε στοιχείο που αφορά στην επιχείρηση και είναι σχετικό με το έργο της
Ε.Υ.Α.Ε. Ο εργοδότης οφείλει δηλαδή:
α’. να διευκολύνει με επαρκή απαλλαγή από την εργασία χωρίς απώλεια αποδοχών
τους εκπροσώπους των εργαζομένων.
β’. να ζητά τη γνώμη των εργαζομένων και των αντιπροσώπων τους και να
διευκολύνουν τη συμμετοχή τους στα πλαίσια όλων των ζητημάτων που άπτονται της
Α&ΥΕ. Αυτό συνάγεται:
• διαβούλευση με τους εργαζομένους
• δικαίωμα των εργαζομένων και των εκπροσώπων τους να υποβάλλουν
προτάσεις
• ισόρροπη συμμετοχή σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία ή/και την πρακτική.
γ’. η διαβούλευση εργοδότη – εργαζομένων κατά ισόρροπο τρόπο σύμφωνα με τη
νομοθεσία ή/ και την πρακτική ή η γνωμοδότηση των εργαζομένων μετά από αίτηση
του εργοδότη πρέπει να γίνεται εκ των προτέρων και έγκαιρα όσον αφορά:
• κάθε ενέργεια η οποία μπορεί να έχει ουσιαστικές επιπτώσεις στην Α&Υ
• τον καθορισμό των εργαζομένων της επιχείρησης ή/και των ατόμων, εκτός της
ΕΞ.Υ.Π.Π., που αναλαμβάνουν τα καθήκοντα του Τ.Α. ή/και του Γ.Ε., καθώς και
τις δραστηριότητες τους
• τον καθορισμό των εργαζομένων που είναι υπεύθυνοι για την εφαρμογή των
μέτρων που αφορούν τις πρώτες βοήθειες, την πυρασφάλεια και την εκκένωση
των χώρων εργασίας.
• πληροφορίες σχετικές: με την σύνταξη γραπτής Ε.Ε.Κ. - καθορισμού μέτρων
προστασίας, τήρησης του βιβλίου και καταλόγου ΕΡ.Α. - την ισχύουσα
νομοθεσία για την Α&Υ και τον τρόπο εφαρμογής από την επιχείρηση - τους
υφιστάμενους κατά την εργασία κινδύνους - τα μέτρα που έχουν ληφθεί σχετικά
με τον καθορισμό εργαζομένων για τις πρώτες βοήθειες, την πυρασφάλεια και
Δ.ΥΠ.Α.

την εκκένωση των χώρων εργασίας - με τους διενεργούμενους από το Σ.ΕΠ.Ε.

ελέγχους στην επιχείρηση
• ενδεχόμενη προσφυγή σε ΕΞ.Υ.Π.Π.
• το σχεδιασμό και την οργάνωση προγραμμάτων εκπαίδευσης των εργαζομένων
επ΄ευκαιρία της πρόσληψης – της μετάθεσης ή αλλαγής καθηκόντων –
εισαγωγής ή αλλαγής εξοπλισμού – εισαγωγή νέας τεχνολογίας
• την κατάρτιση του κανονισμού Α&ΥΕ
• την αντιμετώπιση προβλημάτων που σχετίζονται με την αλληλεπίδραση του
εργασιακού και του ευρύτερου περιβάλλοντος.
Επιπλέον,
• οι εκπρόσωποι των εργαζομένων έχουν το δικαίωμα να ζητούν από τον
εργοδότη να λάβει τα ενδεδειγμένα μέτρα και να του υποβάλλουν σχετικές
προτάσεις κατά τρόπον ώστε να αντιμετωπίζεται οιοσδήποτε κίνδυνος για τους
εργαζομένους ή/και να εξαλειφθούν οι πηγές του κινδύνου
• οι εργαζόμενοι και οι εκπρόσωποί τους δεν πρέπει να υφίστανται δυσμενείς
επιπτώσεις εξαιτίας του δικαιώματος για διαβούλευση με τον εργοδότη και των
δραστηριοτήτων και ενεργειών που προκύπτουν από το δικαίωμα αυτό όπως
περιγράφηκαν ανωτέρω.
• οι εργαζόμενοι και οι εκπρόσωποί τους έχουν το δικαίωμα να απευθυνθούν στο
αρμόδιο τμήμα Τεχνικής & Υγειονομικής Επιθεώρησης του Σ.ΕΠ.Ε. εάν κρίνουν
ότι τα ληφθέντα μέτρα και τα διατιθέμενα από τον εργοδότη μέσα δεν αρκούν για
να εξασφαλιστεί η Α&ΥΕ.
• οι εκπρόσωποι των εργαζομένων κατά τις επισκέψεις και τους ελέγχους που
διεξάγει το Σ.ΕΠ.Ε. δύνανται να παρίστανται και οφείλουν να είναι σε θέση να
διατυπώνουν τις παρατηρήσεις τους.
Οι υποχρεώσεις των εργαζομένων όσον αφορά τη συμμετοχή τους στην Α&ΥΕ

είναι:
α’. κάθε εργαζόμενος έχει υποχρέωση να εφαρμόζει τους κανόνες Α&Υ και να
φροντίζει ανάλογα με τις δυνατότητες του για την Α&Υ του καθώς και των άλλων
Δ.ΥΠ.Α.

ατόμων που επηρεάζονται από τις πράξεις ή παραλείψεις του κατά την εργασία
σύμφωνα με την εκπαίδευση του και τις κατάλληλες οδηγίες του εργοδότη του.
β’. για την πραγματοποίηση αυτών των στόχων, οι εργαζόμενοι οφείλουν ειδικότερα,
σύμφωνα με την εκπαίδευσή τους και τις κατάλληλες οδηγίες του εργοδότη τους:
• να χρησιμοποιούν σωστά τις μηχανές, τις συσκευές, τα εργαλεία, τις επικίνδυνες
ουσίες, τα μεταφορικά και άλλα μέσα.
• να χρησιμοποιούν σωστά τον ατομικό προστατευτικό εξοπλισμό που τίθεται στη
διάθεση τους και μετά τη χρήση να τον τακτοποιούν στη θέση του.
• να μη θέτουν εκτός λειτουργίας, αλλάζουν ή μετατοπίζουν αυθαίρετα τους
μηχανισμούς ασφαλείας των μηχανών, εργαλείων, συσκευών, εγκαταστάσεων
και κτιρίων και να χρησιμοποιούν σωστά αυτούς τους μηχανισμούς ασφαλείας.
• να αναφέρουν αμέσως στον εργοδότη ή/και σε όσους ασκούν αρμοδιότητες Τ.Α.
και Γ.Ε. όλες τις καταστάσεις που μπορεί να θεωρηθεί εύλογα ότι παρουσιάζουν
άμεσο και σοβαρό κίνδυνο για την Α&Υ, καθώς και κάθε έλλειψη που
διαπιστώνεται στα συστήματα προστασίας.
• να συντρέχουν τον εργοδότη και όσους ασκούν αρμοδιότητες Τ.Α. και Γ.Ε., όσον
καιρό χρειαστεί, ώστε να καταστεί δυνατή η εκπλήρωση όλων των καθηκόντων ή
απαιτήσεων , που επιβάλλονται από την αρμόδια επιθεώρηση εργασίας για την
προστασία της Α&Υ των εργαζομένων κατά την εργασία.
• να συντρέχουν τον εργοδότη και όσους ασκούν αρμοδιότητες Τ.Α. και Γ.Ε., όσον
καιρό χρειαστεί, ώστε ο εργοδότης να μπορεί να εγγυηθεί ότι το περιβάλλον και
οι συνθήκες εργασίας είναι ασφαλείς και χωρίς κινδύνους για την Α&Υ εντός του
πεδίου δραστηριότητάς τους.
γ’. οι εργαζόμενοι έχουν υποχρέωση να παρακολουθούν τα σχετικά σεμινάρια ή άλλα
επιμορφωτικά προγράμματα σε θέματα Α&ΥΕ.
11.4 Προβλέψεις Νομοθεσίας – Καθήκοντα Τεχνικών Ασφαλείας

Δ.ΥΠ.Α.

Ο Τεχνικός Ασφαλείας έχει ως καθήκον να συμβουλεύει την επιχείρηση σε θέματα

σχετικά με την υγιεινή και ασφάλεια της εργασίας και να επιβλέπει τις συνθήκες
εργασίας σε αυτή.
Γενικότερα πρέπει:
• να συμβουλεύει σε θέματα σχεδιασμού, προγραμματισμού, κατασκευής

και συντήρησης των εγκαταστάσεων, εισαγωγής νέων παραγωγικών
διαδικασιών, προμήθειας μέσων και εξοπλισμού, επιλογής και ελέγχου της
αποτελεσματικότητας των ατομικών μέσων προστασίας και διαμόρφωσης και
διευθέτησης των θέσεων και του περιβάλλοντος εργασίας και γενικά
οργάνωσης της παραγωγικής διαδικασίας
• να ελέγχει την ασφάλεια των εγκαταστάσεων και των τεχνικών μέσων, πριν
από τη λειτουργία τους, καθώς και των παραγωγικών διαδικασιών και
μεθόδων εργασίας πριν από την εφαρμογή τους.
• να επιβλέπει την εφαρμογή των μέτρων υγιεινής και ασφάλειας της

εργασίας και πρόληψης των ατυχημάτων
• να ενημερώνει σχετικά τους αρμόδιους προϊσταμένους των τμημάτων ή

τη διεύθυνση της επιχείρησης
11.5 Προβλέψεις Νομοθεσίας – Καθήκοντα Ιατρού Εργασίας
Ο ειδικός Ιατρός Εργασίας έχει ως καθήκοντα
• να παρέχει υποδείξεις και συμβουλές στον εργοδότη και στους

εργαζομένους σχετικά με τα μέτρα που πρέπει να λαμβάνονται για την
σωματική και ψυχική υγεία των εργαζομένων
• να επιβλέπει την υγεία των εργαζομένων
• να επιβλέπει την εφαρμογή των μέτρων προστασίας της υγείας των

εργαζομένων και πρόβλεψης των ατυχημάτων
Δ.ΥΠ.Α.

Επαγγελματικοί Κίνδυνοι – Ορισμός
Επαγγελματικός κίνδυνος είναι ο κίνδυνος για την ασφάλεια (κίνδυνος ατυχήματος) ή

την υγεία των εργαζομένων (φθορά της υγείας ή και επαγγελματική ασθένεια) που
συναρτάται με την επαγγελματική τους δραστηριότητα.
Ο Επαγγελματικός κίνδυνος δυστυχώς χαρακτηρίζει τις περισσότερες εργασιακές

σχέσεις και δραστηριότητες σαν αποτέλεσμα βλαπτικών παραγόντων που είναι
συνυφασμένες με το εργασιακό περιβάλλον (κτιριακές δομές, μηχανήματα,
ηλεκτρισμός, χημικοί και βιολογικοί παράγοντες, θερμότητα, υγρασία, θόρυβος
κ.λπ.).
Ο ανθρώπινος πόνος και οικονομικός απολογισμός των επαγγελματικών ασθενειών

και των εργατικών ατυχημάτων είναι σημαντικός. Επί συνόλου 150 εκατ.
Εργαζομένων που απαριθμεί η Ευρωπαϊκή Κοινότητα, περίπου 10 εκατ. πλήττονται
κάθε χρόνο από περιστατικά, ατυχήματα ή ασθένειες στον χώρο εργασίας. Για τους
8000 από αυτούς η έκβαση είναι μοιραία.
Η περιγραφή των επαγγελματικών κινδύνων μπορεί να γίνει με 2 τρόπους:
• Απαριθμώντας τα βασικά μέλη, όργανα ή συστήματα του ανθρώπινου

οργανισμού και εξετάζοντας έναν – έναν τους κινδύνους που απειλούν το
κάθε τμήμα
• Ξεκινώντας από το χώρο εργασίας γίνεται συστηματική καταγραφή και
κατάταξη των πηγών κινδύνου σε συνάρτηση με τις βλάβες που είναι
δυνατόν να προκληθούν στο ανθρώπινο σώμα.
Επαγγελματικοί Κίνδυνοι – Ταξινόμηση
Εξετάζοντας τους επαγγελματικούς κινδύνους με βάση την δραστηριότητα από

την οποία πηγάζουν, ταξινομούνται σε τρεις μεγάλες ομάδες:
Δ.ΥΠ.Α.

• Κίνδυνοι για την ασφάλεια ή κίνδυνοι ατυχήματος: είναι εκείνοι που

περικλείουν τη δυνατότητα να προκληθεί τραυματισμός ή βλάβη στους
εργαζομένους ως συνέπεια της έκθεσης στην επικίνδυνη κατάσταση. Η
φύση της επικίνδυνης κατάστασης, καθορίζει την αιτία και το είδος του
τραυματισμού ή της βλάβης, μπορεί δε να είναι μηχανική, ηλεκτρική,
χημική, θερμική κλπ
• Κίνδυνοι για την υγεία ή κίνδυνοι υγιεινό-περιβαλλοντικοί: είναι εκείνοι που

περικλείουν την πιθανότητα να προκληθεί αλλοίωση στην βιολογική
ισορροπία των εργαζομένων (ασθένεια), σαν συνέπεια της συμμετοχής τους
σε παραγωγικές διαδικασίες που επιτρέπουν την έκθεση σε φυσικούς,
χημικούς και βιολογικούς βλαπτικούς παράγοντες του εργασιακού
περιβάλλοντος .
• Κίνδυνοι τόσο για την υγεία όσο και για την ασφάλεια ή εγκάρσιοι κίνδυνοι:
είναι οι κίνδυνοι που προέρχονται από την αλληλεπίδραση του εργαζομένου
με την οργάνωση της εργασίας στην οποία είναι ενταγμένος. Οι αιτίες
αυτών των κινδύνων εντοπίζονται στην ίδια τη δομή της παραγωγικής
διαδικασίας που οδηγεί στην αναγκαστική προσαρμογή του ανθρώπου στις
απαιτήσεις της εργασίας.
Εισαγωγή
Ο ρόλος που καλούνται οι Τ.Α. και Γ.Ε. να αναλάβουν στις επιχειρήσεις είναι
ιδιαίτερα σημαντικός όπως ο καθένας καταλαβαίνει αφού κύριο μέλημά τους είναι η
επίβλεψη της βελτίωσης των συνθηκών εργασίας με στόχο να γίνει η εργασία πιο
ασφαλής και ότι αυτό συνεπάγεται για το καλό της υγείας των εργαζομένων της
επιχείρησης αλλά και της οικονομίας.
Ο λόγος ύπαρξης του θεσμού είναι να αποτελέσουν τα πρόσωπα αυτά το
συνδετικό κρίκο μεταξύ του εργοδότη μιας επιχείρησης και των επιταγών της
νομοθεσίας για τη διασφάλιση της Α&ΥΕ.
Δ.ΥΠ.Α.

Οι Τ.Α. και Γ.Ε. ασκούν τη λειτουργία αυτή υπό δύο κύριους άξονες. Ο
πρώτος είναι η εφαρμογή των κανόνων της επιστήμης και της τεχνολογίας ως προς
την κατεύθυνση της εξασφάλισης όρων ασφαλούς και αποδοτικής εργασίας και ο
δεύτερος η προσαρμογή των αλλαγών που η ασφάλεια επιβάλλει με τις ελάχιστες
τουλάχιστον προδιαγραφές που θεσπίζει η σχετική νομοθεσία.
Γίνεται λοιπόν κατανοητό ότι τα πρόσωπα αυτά πρέπει να επιλεγούν με βάση
συγκεκριμένα κριτήρια.. Τα κριτήρια αυτά προδιαγράφονται από την νομοθεσία και
για τον έλεγχο της διαδικασίας ανάθεσης καθηκόντων Τ.Α. και Γ.Ε. σε μια επιχείρηση
αρμόδια αρχή ορίζεται το Σ.ΕΠ.Ε.
Αρμοδιότητες – υποχρεώσεις – καθήκοντα Τ.Α.
Οι αρμοδιότητες, οι υποχρεώσεις και τα καθήκοντα του Τ.Α. προδιαγράφονται

από τη σχετική νομοθεσία ως κάτωθι:
• Ο Τ.Α. παρέχει στον εργοδότη υποδείξεις και συμβουλές στα σχετικά με την
Α&ΥΕ και την πρόληψη των εργατικών ατυχημάτων. Οι οδηγίες δίνονται
προφορικά ή γραπτά σε ειδικό, θεωρημένο από τις υπηρεσίες του Σ.ΕΠ.Ε.
βιβλίο. Ο εργοδότης έχει υποχρέωση να λαμβάνει γνώση ενυπογράφως των
υποδείξεων που καταχωρούνται στο Βιβλίο Υποδείξεων Τ.Α.
• Ο Τ.Α. συμβουλεύει σε θέματα οργάνωσης της παραγωγικής διαδικασίας όπως
ο σχεδιασμός, ο προγραμματισμός, η κατασκευή και συντήρηση των
εγκαταστάσεων, η εισαγωγή νέων παραγωγικών διαδικασιών, η προμήθεια
μέσων και εξοπλισμού, η επιλογή και ο έλεγχος αποτελεσματικότητας των μέσων
ατομικής προστασίας (Μ.Α.Π.), η διαμόρφωση και διευθέτηση των θέσεων
εργασίας σύμφωνα με της αρχές της εργονομίας και η διαμόρφωση του
περιβάλλοντος της εργασίας.
• Ο Τ.Α ελέγχει την ασφάλεια των εγκαταστάσεων, των τεχνικών μέσων πριν τη
λειτουργία τους καθώς και των παραγωγικών διαδικασιών και μεθόδων εργασίας
πριν την εφαρμογή τους.
• Ο Τ.Α. επιβλέπει την εφαρμογή των μέτρων Α&ΥΕ και πρόληψης ατυχημάτων.
• Ο Τ.Α. έχει υποχρέωση να επιβλέπει τις συνθήκες εργασίας.
Δ.ΥΠ.Α.

✓ επιθεωρώντας τακτικά τις θέσεις εργασίας από πλευράς Α&ΥΕ

αναφέροντας στον εργοδότη τις παραλήψεις και προτείνοντας μέτρα
αντιμετώπισης και επιβλέποντας τέλος της εφαρμογή τους.
✓ επιβλέποντας της ορθή χρήση των Μ.Α.Π.
✓ ερευνώντας τα αίτια των ΕΡ.Α. ή των παρ’ ολίγον ατυχημάτων,
αναλύοντας και αξιολογώντας τα αποτελέσματα της έρευνας και τέλος
προτείνοντας μέτρα για την αποτροπή παρόμοιων συμβάντων.
✓ εποπτεύοντας ασκήσεις πυρασφάλειας και συναγερμού για τη
διαπίστωση ετοιμότητας στην αντιμετώπιση εκτάκτων καταστάσεων και
ατυχημάτων.
• Ο Τ.Α. έχει υποχρέωση τη βελτίωση των συνθηκών εργασίας
✓ μεριμνώντας να τηρούνται οι κανόνες Α&ΥΕ από τους εργαζομένους,
ενημερώνοντας και καθοδηγώντας τους για την αποφυγή του
επαγγελματικού κινδύνου κατά την εργασία τους.
✓ συμμετέχει στην κατάρτιση και εφαρμογή προγραμμάτων εκπαίδευσης
των εργαζομένων σε θέματα Α&Υ της εργασίας.
• Ο Τ.Α. έχει υποχρέωση τήρησης του επιχειρησιακού απόρρητου.
• Ο Τ.Α. έχει ηθική ανεξαρτησία έναντι εργοδότη και εργαζομένων κατά την
άσκηση των καθηκόντων του. Τυχόν διαφωνία του με τον εργοδότη για θέματα
άσκησης των καθηκόντων του δεν μπορεί να αποτελεί λόγο καταγγελίας της
σύμβασης η οποία σε κάθε περίπτωση πρέπει να είναι αιτιολογημένη.
Αρμοδιότητες – υποχρεώσεις – καθήκοντα Γ.Ε.
Αναλόγως προς τον Τ.Α., για τον Γ.Ε. ισχύουν τα εξής:

• Ο Γ.Ε. παρέχει στον εργοδότη και στους εργαζομένους υποδείξεις και
συμβουλές σχετικά με τα μέτρα που πρέπει να λαμβάνονται για τη σωματική και
ψυχική υγεία των εργαζομένων. Οι οδηγίες δίνονται προφορικά ή γραπτά, στο
ίδιο βιβλίο υποδείξεων που είναι θεωρημένο από το Σ.ΕΠ.Ε. και χρησιμοποιείται
από τον Τ.Α. Από αυτό ενημερώνεται ενυπόγραφα για τις υποδείξεις ο
εργοδότης.
Δ.ΥΠ.Α.

• Ο Γ.Ε. συμβουλεύει σε θέματα:

✓ σχεδιασμού, προγραμματισμού, τροποποίησης της παραγωγικής
διαδικασίας, καθώς και κατασκευής και συντήρησης εγκαταστάσεων
σύμφωνα με τους κανόνες Α&Υ της εργασίας.
✓ λήψης μέτρων προστασίας, κατά την εισαγωγή και χρήση νέων υλών και
την προμήθεια εξοπλισμού
✓ φυσιολογίας, ψυχολογίας , εργονομίας και υγιεινής της εργασίας και της
οργάνωσης της παραγωγικής διαδικασίας.
✓ οργάνωση υπηρεσίας παροχής πρώτων βοηθειών
✓ αρχικής τοποθέτησης και αλλαγής θέσης εργασίας για λόγους υγείας,
προσωρινά ή μόνιμα, καθώς και ένταξης ή επανένταξης μειονεκτούντων
ατόμων στην παραγωγική διαδικασία, ακόμη και υπόδειξης
αναμόρφωσης της θέσης εργασίας.
• Ο Γ.Ε. προβαίνει σε ιατρικό έλεγχο των εργαζομένων σχετικό με τη θέση
εργασίας τους μετά την πρόληψή τους ή πιθανή αλλαγή θέσης εργασίας καθώς
και σε περιοδικούς ιατρικούς ελέγχους.
• Ο Γ.Ε. μεριμνά για τη διενέργεια ιατρικών εξετάσεων και μετρήσεων παραγόντων
του εργασιακού περιβάλλοντος.
• Ο Γ.Ε. εκτιμά την καταλληλότητα των εργαζομένων για τη συγκεκριμένη εργασία,
αξιολογεί και καταχωρεί τα αποτελέσματα των εξετάσεων, εκδίδει βεβαίωση των
εκτιμήσεων του και την κοινοποιεί στον εργοδότη.
• Ο Γ.Ε. επιβλέπει την εφαρμογή των μέτρων προστασίας της υγείας των
εργαζομένων και πρόληψης των ατυχημάτων.. Για το σκοπό αυτό:
✓ επιθεωρεί τακτικά τις θέσεις εργασίας και αναφέρει οποιαδήποτε
παράλειψη, προτείνει μέτρα αντιμετώπισης και επιβλέπει την εφαρμογή
τους.
✓ επεξηγεί την αναγκαιότητα της σωστής χρήσης των Μ.Α.Π.
✓ ερευνά τις αιτίες των ασθενειών που οφείλονται στην εργασία, αναλύει
και αξιολογεί τα αποτελέσματα και προτείνει μέτρα για την πρόληψη των
ασθενειών αυτών.
Δ.ΥΠ.Α.

✓ επιβλέπει τη συμμόρφωση των εργαζομένων στους κανόνες Α&ΥΕ και

τους ενημερώνει για τους κινδύνους που προέρχονται από την εργασία,
καθώς και για τους τρόπους πρόληψης.
✓ παρέχει επείγουσα θεραπεία σε περίπτωση ατυχήματος ή αιφνίδιας
νόσου.
✓ εκτελεί προγράμματα εμβολιασμού.
• Ο Γ.Ε. έχει υποχρέωση τήρησης του επιχειρησιακού αλλά και του τακτικού
απόρρητου.
• Ο Γ.Ε. αναγγέλλει, μέσω της επιχείρησης, στο Σ.ΕΠ.Ε. ασθένειες των
εργαζομένων που οφείλονται στην εργασία.
• Κατ’ αναλογία με τον Τ.Α., ο Γ.Ε. έχει ηθική ανεξαρτησία έναντι εργοδότη και
εργαζομένων κατά την άσκηση των καθηκόντων του.. Τυχόν διαφωνία του με τον
εργοδότη για θέματα άσκησης των καθηκόντων του δεν μπορεί να αποτελεί λόγο
καταγγελίας της σύμβασης η οποία σε κάθε περίπτωση πρέπει να είναι
αιτιολογημένη.
• Ο Γ.Ε. τηρεί σχετικό ιατρικό φάκελο για κάθε εργαζόμενο.
Βέβαια η αναγκαιότητα για συνεργασία των Τ.Α. και Γ.Ε. και ανταλλαγή των
συμπερασμάτων και απόψεων τους είναι επιβεβλημένη και μάλιστα πρέπει να γίνεται
υπό τους εξής όρους:
α’. Ο Τ.Α. και ο Γ.Ε. υποχρεούνται κατά την εκτέλεση του έργου τους, να
συνεργάζονται πραγματοποιώντας κοινούς ελέγχους των χώρων εργασίας
β’. Ο Τ.Α. και ο Γ.Ε. οφείλουν κατά την εκτέλεση των καθηκόντων τους, να
συνεργάζονται με την Ε.Υ.Α.Ε. ή τον αντιπρόσωπο των εργαζομένων
γ’. Ο Τ.Α. και ο Γ.Ε. οφείλουν να ενημερώνουν την Ε.Υ.Α.Ε. ή τον αντιπρόσωπο για
κάθε σημαντικό ζήτημα Α&ΥΕ στην επιχείρηση και να τους παρέχουν συμβουλές σε
θέματα Α&ΥΕ.
δ’. Αν ο εργοδότης διαφωνεί με τις γραπτές υποδείξεις και συμβουλές του Τ.Α. ή του
Γ.Ε., οφείλει να αιτιολογεί τις απόψεις του και να τις κοινοποιήσει και στην Ε.Υ.Α.Ε. ή
στον αντιπρόσωπο. Σε περίπτωση διαφωνίας η διαφορά θα επιλύεται από τον
επιθεωρητή εργασίας και μόνο.
Δ.ΥΠ.Α.

ΕΠΙΒΛΕΨΗ ΤΗΣ ΥΓΕΙΑΣ ΤΩΝ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΩΝ (υποχρεώσεις των εργοδοτών και

δικαιώματα των εργαζομένων.)
Η κυριότερη ευθύνη του εργοδότη είναι η επίβλεψη της υγείας των

εργαζομένων. Τα κυριότερα σημεία του πλαισίου μέσα στο οποί επιτυγχάνεται η
σωστή προσέγγιση στο θέμα καταδεικνύονται από τη νομοθεσία ως εξής:
α. Στα πλαίσια των ευθυνών του, ο εργοδότης λαμβάνει τα αναγκαία μέτρα για
την προστασία της ασφάλειας και της υγείας των εργαζομένων,
συμπεριλαμβανομένων των δραστηριοτήτων πρόληψης των επαγγελματικών
κινδύνων, ενημέρωσης και κατάρτισης, καθώς και της δημιουργίας της απαραίτητης
οργάνωσης και της παροχής των αναγκαίων μέσων.
β. Ο εργοδότης υποχρεούται:
β(i). Να φροντίζει ώστε να προσαρμόζονται τα μέτρα της προηγούμενης
παραγράφου ανάλογα με τις μεταβολές των περιστάσεων και να επιδιώκει
βελτίωση των υφιστάμενων καταστάσεων.
β(ii). Να εφαρμόζει τις υποδείξεις των τεχνικών και υγειονομικών επιθεωρητών
εργασίας και γενικά να διευκολύνει το έργο τους μέσα στην επιχείρηση κατά τους
ελέγχους.
β(iii). Να επιβλέπει την ορθή εφαρμογή των μέτρων υγιεινής και ασφάλειας της
εργασίας.
β(iv). Να γνωστοποιεί στους εργαζομένους τον επαγγελματικό κίνδυνο από την
εργασία τους.
β(v). Να καταρτίζει πρόγραμμα προληπτικής δράσης και βελτίωσης των
συνθηκών εργασίας στην επιχείρηση.
β(vi). Να εξασφαλίζει τη συντήρηση και την παρακολούθηση της ασφαλούς
λειτουργίας μέσων και εγκαταστάσεων.
β(vii). Να ενθαρρύνει και διευκολύνει την επιμόρφωση των εργαζομένων και
των εκπροσώπων τους σύμφωνα με το άρθρο 13 του ν.1568/85 και τα άρθρα 6
και 12 του παρόντος διατάγματος.
Δ.ΥΠ.Α.

ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΕΝΕΡΓΕΙΩΝ ΚΑΙ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΣΕ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΕΚΤΑΚΤΗΣ

ΑΝΑΓΚΗΣ (πυρκαγιάς, σεισμού, ατυχήματος κλπ)
Μία από τις βασικότερες υποχρεώσεις των εργοδοτών είναι η κατάρτιση

σχεδίου διαφυγής και διάσωσης από τους χώρους εργασίας. Ιδιαίτερα επιβεβλημένο
σε περιπτώσεις όπου η θέση , η έκταση και το είδος της εκμετάλλευσης αυξάνουν
την πιθανότητα δυσμενών συνεπειών από την εξέλιξη ενός ούτως ή άλλως άσχημου
συμβάντος όπως η πυρκαγιά, σεισμός, θανατηφόρα περιστατικά, πλημμύρες,
καύσωνες.
Το σχέδιο αυτό πρέπει να αναρτάται σε κατάλληλες θέσεις στους χώρους
εργασίας και να δοκιμάζεται τακτικά με ασκήσεις ή με άλλο πρόσφορο τρόπο ώστε
σε περίπτωση κινδύνου ή καταστροφής να μπορούν να διασωθούν οι εργαζόμενοι.
Συχνά είναι δυνατόν η επιχείρηση να περιέλθει εξαιτίας ενός συμβάντος σε
κατάσταση έκτακτης ανάγκης. Συμβάντα που οδηγούν σε τέτοιου είδους καταστάσεις
είναι ο σεισμός, η πυρκαγιά , ο καύσωνας, θανατηφόρο εκτεταμένο ατύχημα. Σε
κάποιες εκμεταλλεύσεις η πιθανότητα αύξησης των δυσμενών συνεπειών από μια
έκτακτη ανάγκη είναι μεγάλη λόγω της θέσης τους , της έκτασης ή λόγω του είδους
τους. Έτσι είναι αναγκαία η ανάπτυξη από τον εργοδότη σχεδιασμού ενεργειών που
το προσωπικό θα εκτελέσει με σκοπό τη διαφυγή και διάσωσής του και το ποίο
πρέπει να περιλαμβάνει οδηγίες για :
α. Τους τρόπους αναγγελίας κινδύνου- συναγερμού και ενημέρωσης των
αρχών.
β. Ασφαλή απομάκρυνση του προσωπικού .
γ. Αποκλεισμό του χώρου από άτομα που δεν έχουν σχέση.
δ. Επέμβαση εκπαιδευμένης ομάδας Α΄ βοηθειών.
Βέβαια στα πλαίσια ενός σωστού σχεδιασμού είναι απαραίτητα ενταγμένες:

α. Η διασφάλιση της ειδικής υλικοτεχνικής υποδομής έκτακτων αναγκών
(ασύρματοι, Α΄ βοήθειες κλπ.)
β. Η διασφάλιση της καλής λειτουργίας του εξοπλισμού επέμβασης Α΄ βοηθειών
Δ.ΥΠ.Α.

γ. Η εκπαίδευση των εργαζομένων για τις ενέργειες που απαιτούνται ανά

περίπτωση σε συνδυασμό με τη διεξαγωγή κατάλληλων ασκήσεων.
δ. Η κατάρτιση σχεδίου διαφυγής και διάσωσης από τους χώρους εργασίας.
ε. Η κατάλληλη σήμανση των εξόδων κινδύνου και των οδών διαφυγής.
11.6 Κίνδυνοι για την Ασφάλεια / Κίνδυνοι Ατυχήματος
• Κίνδυνοι από το χώρο εργασίας (ελλείψεις στις κτιριακές δομές)
• Κίνδυνοι από τη χρήση μηχανημάτων
• Κίνδυνοι από πυρκαγιές / εκρήξεις
• Κίνδυνοι από τον ηλεκτρισμό
• Ακαταλληλότητα εγκαταστάσεων
• Ακατάλληλη χρήση
• Έλλειψη μέτρων ασφαλείας κατά τη χρήση
• Έλλειψη μέτρων ασφαλείας κατά τις εργασίες συντήρησης
Κίνδυνοι από χημικούς παράγοντες

Ανάλογα με την δράση τους οι χημικές ενώσεις έχουν χωριστεί σε διάφορες
κατηγορίες οι κυριότερες από τις οποίες είναι οι παρακάτω:
Δ.ΥΠ.Α.

Τοξικές, Διαβρωτικές, Εύφλεκτες, Εκρηκτικές, Ερεθιστικές, Οξειδωτικές,

Καρκινογόνες, Αλλεργιογόνες, Επικίνδυνες για το περιβάλλον.
Τι πρέπει να προσέχουμε:
• Πριν τη χρήση ενός παρασκευάσματος διαβάζετε πάντοτε τις οδηγίες

χρήσης του προϊόντος, όπου θα βρείτε χρήσιμες πληροφορίες για τη δράση
του παρασκευάσματος, τον τρόπο εφαρμογής του, τον τρόπο αποθήκευσής
του, κ.λπ.
• Κάθε κατηγορία χημικών ενώσεων έχει χαρακτηρισθεί με ένα ιδιαίτερο

σύμβολο και η σήμανση αυτή υπάρχει συνήθως πάνω στην συσκευασία του
προϊόντος.
• Συχνά η επαφή του εργαζομένου με τον χημικό βλαπτικό παράγοντα γίνεται

μέσω καπνών, ατμών ή αερίων. Για το λόγο αυτό, όπου αποθηκεύονται ή
χρησιμοποιούνται χημικές ουσίες απαιτείται καλός εξαερισμός.
Κίνδυνοι από φυσικούς παράγοντες
Στην κατηγορία αυτή περιλαμβάνονται οι κίνδυνοι που προέρχονται από την έκθεση
των εργαζομένων στους φυσικούς παράγοντες του εργασιακού περιβάλλοντος,
όπως είναι ο θόρυβος, οι δονήσεις / κραδασμοί, οι χαμηλές και οι υψηλές
θερμοκρασίες, η υγρασία, οι ακτινοβολίες, ο φωτισμός, κ.λπ.
Κίνδυνοι από βιολογικούς παράγοντες
Βιολογικοί παράγοντες κινδύνου είναι αυτοί που προέρχονται από την έκθεση των
εργαζομένων σε παθογόνους οργανισμούς ή μικρωργανισμούς όπως βακτηρίδια,
μύκητες, ιοί, κ.λπ.
Οι μικρωργανισμοί αυτοί είναι δυνατόν να υπάρχουν και να αναπτύσσονται στους

χώρους αγροτικών και κτηνοτροφικών εργασιών, σε εργαστήρια, σε
Δ.ΥΠ.Α.

ζαχαροπλαστεία, εστιατόρια και γενικότερα όπου γίνεται κάποια επεξεργασία

βιολογικών πρώτων υλών. Απαιτείται σχολαστική καθαριότητα και τακτική
απολύμανση των χώρων και των επιφανειών εργασίας.
Αλλοιωμένα τρόφιμα απορρίπτονται αμέσως, τόσο λόγω των μικρωργανισμών τους

όσο και λόγω των τοξινών που έχουν αναπτυχθεί. Τα κλιματιστικά συστήματα
πρέπει να απολυμαίνονται τακτικά διότι διαφορετικά αναπτύσσονται
μικρωργανισμοί οι οποίοι μεταφέρονται στον χώρο εργασίας.
Εγκάρσιοι Κίνδυνοι – τόσο για την υγεία όσο και την ασφάλεια
• κίνδυνοι από την οργάνωση της εργασίας
• κίνδυνοι από ψυχολογικούς παράγοντες
• κίνδυνοι από εργονομικούς παράγοντες
Πηγή κινδύνου είναι οτιδήποτε στον εργασιακό χώρο (εργασιακοί παράγοντες)

μπορεί να προκαλέσει βλάβη.
Πηγές κινδύνου είναι:
• χώροι και θέσεις εργασίας.
• εγκαταστάσεις (αερίων, ηλεκτρικές κλπ).
• μηχανήματα.
• εργαλεία, υλικά και άλλα τεχνολογικά στοιχεία της εγκατάστασης.
• φυσικοί, χημικοί και βιολογικοί παράγοντες του εργασιακού χώρου.
• εργασιακές και παραγωγικές πρακτικές και διαδικασίες.

Δ.ΥΠ.Α.

• επικίνδυνες ενέργειες των εργαζομένων και τρίτων
• οργανωτικές ελλείψεις ή δυσλειτουργίες
Βλάβες που μπορεί να προκληθούν είναι: η υλική ζημιά, ο τραυματισμός, η ασθένεια

ή/και ο θάνατος.
Κίνδυνος είναι η πιθανότητα χαμηλή ή υψηλή μιας πηγής κινδύνου να προκαλέσει

βλάβη και η πιθανή έκταση αυτής της βλάβης.
Τα είδη των εργασιακών κινδύνων είναι τρία, όπως είναι φανερό αν ομαδοποιήσει
κανείς τις πηγές κινδύνου.
α’. Κίνδυνοι για την ασφάλεια ή κίνδυνοι ατυχήματος οφειλόμενοι σε:
• κτιριακές δομές
• μηχανές
• ηλεκτρικές εγκαταστάσεις
• επικίνδυνες ουσίες
• πυρκαγιές - εκρήξεις
β’. Κίνδυνοι για την υγεία που οφείλονται σε:
• χημικούς παράγοντες (ουσίες, σκόνες, αέρια κ.λ.π.)
• φυσικούς παράγοντες (θόρυβος, θερμοκρασία, φωτισμός κ.λ.π.)
• βιολογικούς παράγοντες (μύκητες, ιοί, βακτήρια κ.λ.π.)
και
Δ.ΥΠ.Α.

γ’. Εγκάρσιοι κίνδυνοι για την Υγεία και την Ασφάλεια που οφείλονται σε:
• οργάνωση εργασίας
• ψυχολογικούς παράγοντες
• εργονομικούς παράγοντες
• αντίξοες συνθήκες εργασίας
Τα αποτελέσματα των κινδύνων
Είναι λιγότερο ή περισσότερο σοβαρές καταστάσεις όπως καταστροφές εξοπλισμού,

ατυχήματα, βλάβες στην υγεία ή και ο θάνατος.
Οι συνέπειες ενός ατυχήματος είναι ποικίλες και μπορούμε να τις κατατάξουμε ως

κάτωθι:
α’. οικονομικές για τον εργοδότη:
• κόστος αντικατάστασης ή επισκευής εξοπλισμού
• κόστος κατεστραμμένων πρώτων υλών
• διαφυγόν κέρδος από την ανωμαλία στην παραγωγή
• πιθανή αποζημίωση του παθόντα
• κόστος εκπαίδευσης νέου εργαζομένου
β’. οικονομικές για τον παθόντα:
• απώλεια ή μείωση εισοδήματος

Δ.ΥΠ.Α.

• έξοδα περίθαλψης
γ’. κοινωνικές για τον ίδιο τον παθόντα και την οικογένειά του
δ’. ψυχολογικές για τον παθόντα , το περιβάλλον του , τους συναδέλφους.
Βέβαια το κόστος της ανθρώπινης ακεραιότητας και ζωής είναι αναμφισβήτητα

ανυπολόγιστο.
Η σημασία της πρόληψης είναι πλέον φανερή αφού εντοπίζοντας και

απομονώνοντας ή περιορίζοντας τον κίνδυνο αποφεύγουμε την εμπλοκή μας σε μια
σειρά αρνητικές συνέπειες.
Πηγή κινδύνου είναι οτιδήποτε στον εργασιακό χώρο (εργασιακοί παράγοντες)

μπορεί να προκαλέσει βλάβη.
Πηγές κινδύνου είναι:

• χώροι και θέσεις εργασίας.
• εγκαταστάσεις (αερίων, ηλεκτρικές κλπ).
• μηχανήματα.
• εργαλεία, υλικά και άλλα τεχνολογικά στοιχεία της εγκατάστασης.
• φυσικοί, χημικοί και βιολογικοί παράγοντες του εργασιακού χώρου.
• εργασιακές και παραγωγικές πρακτικές και διαδικασίες.
• επικίνδυνες ενέργειες των εργαζομένων και τρίτων
• οργανωτικές ελλείψεις ή δυσλειτουργίες
Βλάβες που μπορεί να προκληθούν είναι: η υλική ζημιά, ο τραυματισμός, η ασθένεια

ή/και ο θάνατος.
Κίνδυνος είναι η πιθανότητα χαμηλή ή υψηλή μιας πηγής κινδύνου να προκαλέσει

βλάβη και η πιθανή έκταση αυτής της βλάβης.
Δ.ΥΠ.Α.

Τα είδη των εργασιακών κινδύνων είναι τρία, όπως είναι φανερό αν ομαδοποιήσει
κανείς τις πηγές κινδύνου.
α’. Κίνδυνοι για την ασφάλεια ή κίνδυνοι ατυχήματος οφειλόμενοι σε:
• κτιριακές δομές
• μηχανές
• ηλεκτρικές εγκαταστάσεις
• επικίνδυνες ουσίες
• πυρκαγιές - εκρήξεις
β’. Κίνδυνοι για την υγεία που οφείλονται σε:
• χημικούς παράγοντες (ουσίες, σκόνες, αέρια κ.λ.π.)
• φυσικούς παράγοντες (θόρυβος, θερμοκρασία, φωτισμός κ.λ.π.)
• βιολογικούς παράγοντες (μύκητες, ιοί, βακτήρια κ.λ.π.)
και
γ’. Εγκάρσιοι κίνδυνοι για την Υγεία και την Ασφάλεια που οφείλονται σε:
• οργάνωση εργασίας
• ψυχολογικούς παράγοντες
• εργονομικούς παράγοντες
• αντίξοες συνθήκες εργασίας
Τα αποτελέσματα των κινδύνων
Είναι λιγότερο ή περισσότερο σοβαρές καταστάσεις όπως καταστροφές εξοπλισμού,

ατυχήματα, βλάβες στην υγεία ή και ο θάνατος.
Οι συνέπειες ενός ατυχήματος είναι ποικίλες και μπορούμε να τις κατατάξουμε ως

κάτωθι:
α’. οικονομικές για τον εργοδότη:
• κόστος αντικατάστασης ή επισκευής εξοπλισμού
• κόστος κατεστραμμένων πρώτων υλών
• διαφυγόν κέρδος από την ανωμαλία στην παραγωγή
Δ.ΥΠ.Α.

• πιθανή αποζημίωση του παθόντα

• κόστος εκπαίδευσης νέου εργαζομένου
β’. οικονομικές για τον παθόντα:
• απώλεια ή μείωση εισοδήματος
• έξοδα περίθαλψης
γ’. κοινωνικές για τον ίδιο τον παθόντα και την οικογένειά του
δ’. ψυχολογικές για τον παθόντα , το περιβάλλον του , τους συναδέλφους.
Βέβαια το κόστος της ανθρώπινης ακεραιότητας και ζωής είναι αναμφισβήτητα
ανυπολόγιστο.
Η σημασία της πρόληψης είναι πλέον φανερή αφού εντοπίζοντας και

απομονώνοντας ή περιορίζοντας τον κίνδυνο αποφεύγουμε την εμπλοκή μας σε μια
σειρά αρνητικές συνέπειες.
Γενικές αρχές της πρόληψης- Αντιμετώπιση των κινδύνων
Ορισμοί
Επικίνδυνη κατάσταση είναι οι συνθήκες εκείνες που μπορεί να δημιουργήσει μια
πηγή κινδύνου ώστε να εκτεθεί σε κίνδυνο ο εργαζόμενος, το περιβάλλον ή τα υλικά
στοιχεία.
Επικινδυνότητα ονομάζουμε το συνδυασμό της πιθανότητας εκδήλωσης
οποιουδήποτε δυσμενούς αποτελέσματος και των συνεπειών αυτού.
[ Παράδειγμα κατανόησης των ανωτέρω εννοιών:

η ηλεκτρική εγκατάσταση σε μία επιχείρηση είναι πηγή κινδύνου και ενέχει πάντα τον
κίνδυνο (την πιθανότητα) πρόκλησης ηλεκτροπληξίας (βλάβη - ατύχημα). Η
επικινδυνότητα όμως, δηλαδή η πιθανότητα να γίνει κάτι κακό και το μέγεθος αυτού
του κακού, είναι εξαρτώμενη από την τήρηση μέτρων ασφαλείας (τακτική συντήρηση,
σωστή γείωση, χρήση Μ.Α.Π., τήρηση ασφαλών εργασιακών πρακτικών κ.λ.π.)
]
Δ.ΥΠ.Α.

Εργατικό ατύχημα (ΕΡ.Α.) ονομάζουμε το εξωγενούς επίδρασης, αθέλητο και

αιφνίδιο συμβάν, που προκαλεί σωματική κάκωση, βλάβη.
Στο παρακάτω σχήμα 1 παριστάνουμε το θεωρητικό τρόπο συντέλεσης ενός
ΕΑ. Σύμφωνα με αυτό στο ΕΡ.Α. συμβάλλει μία ξαφνική απελευθέρωση ενέργειας
που εμπλέκει σε εργατικό ατύχημα τον άνθρωπο (Α) με τα μέσα εργασίας (Μ).
Α Μ
ΕΡ.Α.
Σχήμα: 1
Βέβαια διακρίνουμε δύο βασικές περιπτώσεις κατά την ανάλυση του

συστήματος Άνθρωπος - Μέσα εργασίας όσον αφορά την δημιουργία ΕΡ.Α. Στην
πρώτη περίπτωση (σχήμα 2) οι περιοχές κινδύνου των μελών του συστήματος δεν
συμπίπτουν. Άρα το ΕΡ.Α. δεν είναι δυνατό να συμβεί.
Όρια φυσικής περιοχής επίδρασης
●Μ
Α●
Περιοχή Περιοχή
κινδύνου κινδύνου
Σχήμα: 2
Δ.ΥΠ.Α.

Στην δεύτερη περίπτωση (σχήμα 3) τα μέλη του συστήματος αλληλεπιδρούν

κατά τη διάρκεια της εργασίας επιτρέποντας σε μια επικίνδυνη κατάσταση να
δημιουργηθεί.
Α ● ●Μ
Περιοχή
κινδύνου Περιοχή
κινδύνου
Περιοχή επικίνδυνης κατάστασης

Σχήμα: 3
Και επειδή βέβαια η περίπτωση του σχήματος 2 είναι σπάνιο να μπορεί να

ισχύσει στους χώρους δουλειάς μας, προκύπτει η ανάγκη ελέγχου της
επικινδυνότητας των μέσων εργασίας. Μιλάμε δηλαδή για την πρόληψη δημιουργίας
επικίνδυνων καταστάσεων και την εξασφάλιση της Εργασιακής Ασφάλειας.
Γενικά μπορούμε να πούμε ότι η Ασφάλεια στην Εργασία εξαρτάται από την
αλληλοσυμπλήρωση τριών παραγόντων.
α’. την κατασκευαστική ασφάλεια (σωστές προδιαγραφές μηχανισμοί προστασίας ,
εργονομική κατασκευή, τακτική συντήρηση κ.λ.π.)
β’. την οργάνωση της εργασιακής ασφάλειας(χρήση μέσων ατομικής προστασίας,
θέσπιση οδηγιών, σήμανση κινδύνων, εκπαίδευση κ.λ.π.)
γ’. την ανθρώπινη συμπεριφορά στο χώρο δουλειάς ( εφαρμογή σωστών
εργασιακών πρακτικών, ψυχική υγεία κ.λ.π.)
Τα μέτρα προστασίας για τη μείωση της επικινδυνότητας των πηγών κινδύνου

που μπορούν να ληφθούν χωρίζονται στις παρακάτω κατηγορίες:
• Τεχνικά με την επιλογή ασφαλούς εξοπλισμού, την τακτική και
προγραμματισμένη συντήρηση, την εργονομική χωροθέτηση.
Δ.ΥΠ.Α.

• Οργανωτικά με τη θέσπιση οδηγιών για την επιλογή των ασφαλέστερων

μεθόδων εργασίας, με την κατάρτιση σχεδίων έκτακτων αναγκών, με την
επίβλεψη των εργασιών.
• Εκπαίδευση του προσωπικού σε θέματα ασφάλειας και υγείας (Α&Υ),
ορθολογικής χρήσης του εξοπλισμού εργασίας, αντιμετώπιση των στοιχείων
κινδύνου, οργανωμένης αντιμετώπισης έκτακτων γεγονότων.
• Χρήση μέσων ατομικής προστασίας (Μ.Α.Π.) αλλά και ομαδικής μέσω
συστημάτων.
• Σήμανση των στοιχείων κινδύνου που βρίσκονται στο χώρο εργασίας.
Συνοψίζοντας τέλος θα λέγαμε τα εξής: Η πρόληψη και η αντιμετώπιση των

κινδύνων στο χώρο εργασίας είναι μία σύνθετη διαδικασία με δύο όμως κύριους
άξονες. Στόχος του πρώτου άξονα είναι να αποφύγουμε ο παράγων άνθρωπος να
έρχεται σε επαφή με τα μέσα εργασίας ώστε να μην επιτρέπεται η εμφάνιση κάποιας
επικίνδυνης κατάστασης. Στην άλλη περίπτωση οφείλουμε να λαμβάνουμε μία σειρά
μέτρα τα οποία συντελούν, άλλο περισσότερο και άλλο λιγότερο, στη μείωση της
επικινδυνότητας είτε με την μείωση της πιθανότητας εκδήλωσης του συμβάντος (π.χ.
επιλογή εξοπλισμού) είτε με τον περιορισμό της έκθεσης του προσωπικού σε αυτός
(οργανωτικά μέτρα) είτε με τον περιορισμό των συνεπειών τους (μέσα ατομικής και
ομαδικής προστασίας).
Σε προηγούμενη αναφορά μας στις έννοιες της επικινδυνότητας και

επικίνδυνης κατάστασης ορίσαμε το Εργατικό Ατύχημα με σύντομο τρόπο. Ας δούμε
όμως αναλυτικά τι σημαίνει:
Εργατικό ατύχημα (ΕΡ.Α.) ονομάζουμε την εξέλιξη μιας επικίνδυνης
κατάστασης που έχει αναπτυχθεί μεταξύ του παράγοντα εργαζομένου και στοιχείων
του εξοπλισμού εργασίας ενώ αλληλεπιδρούν κατά την εργασία. Η εξέλιξη αυτή είναι
οπωσδήποτε άσχημη. Προκαλεί κάποιου είδους υλική ζημιά, σωματική βλάβη ή τον
θάνατο. Κύρια χαρακτηριστικά ενός ατυχήματος είναι το ότι είναι αθέλητο και κυρίως
αιφνίδιο.
Δ.ΥΠ.Α.

Επαγγελματική ασθένεια (ΕΠ.Α.) θα λέγαμε ότι είναι μία παροδική ή χρόνια

βλάβη στον οργανισμό του εργαζομένου η οποία προκλήθηκε από συνεχή έκθεσής
του σε βλαπτικούς παράγοντες ή ακόμη και για περιορισμένο χρονικό διάστημα κατά
την εργασία. Όπως οι φυσικοί, χημικοί και βιολογικοί παράγοντες. Καθώς επίσης και
από ανεπιτυχώς σχεδιασμένες εργονομικά θέσεις και μεθόδους εργασίας.
Αναγγελία ΕΡ.Α./ΕΠ.Α. – διερεύνηση – καταγραφή
Τα ΕΡ.Α. και οι ΕΠ.Α. εμφανίζονται όταν οι συνθήκες εργασίας είναι ανασφαλείς.

Γι’ αυτό μεγάλη σημασία έχει η καταγραφή και η διερεύνηση του μηχανισμού που τα
προκάλεσε. Τα συμπεράσματα που αντλούνται τότε δίνουν τους άξονες πάνω στους
οποίους πρέπει να κινηθούν η εργοδοσία και οι Τεχνικός Ασφαλείας (Τ.Α.) και Γιατρός
Εργασίας (Γ.Ε.) σε συνεργασία με την αρμόδια υπηρεσία του Σώματος Επιθεώρησης
Εργασίας (Σ.ΕΠ.Ε.) στην οποία για το λόγο αυτό αναγγέλλεται άμεσα κάθε ΕΡ.Α. ή
ΕΠ.Α. – ώστε να λάβουν από κοινού εκείνα τα μέτρα (οργανωτικά, τεχνικά κ.λ.π.)
που θα περιορίσουν ή θα εξαλείψουν την επικινδυνότητα των μέσων εργασίας.
Η καταγραφή ενός ΕΡ.Α. / ΕΠ.Α. γίνεται από τους Τ.Α. και Γ.Ε. αμέσως μετά το
συμβάν σε ειδικό βιβλίο ώστε να τηρείται ένα αρχείο από την επιχείρηση γι αυτά.
Κατόπιν συλλέγεται κάθε είδους πληροφορία – διαπίστωση σε σχέση με το ΕΡ.Α. /
ΕΠΑ στο πλαίσιο «Αίτιο – Εξέλιξη – Αποτέλεσμα» με σκοπό την πλήρη διερεύνηση
του συμβάντος.
Μεγάλο ρόλο βέβαια στην διερεύνηση αυτή έχουν οι Τ.Α. / Γ.Ε. οι οποίοι
συντάσσουν κατόπιν έκθεση για το συμβάν καταγράφοντας σ’ αυτήν τόσο τη
διαδικασία όσο και τα αποτελέσματα της διερεύνησης.
Εδώ ας σημειωθεί ότι όλη η ανωτέρω διαδικασία της διερεύνησης και καταγραφής
είναι σημαντικό, για την επιχείρηση, να γίνεται και για τα συμβάντα που οδήγησαν σε
παρ΄ολίγον ατύχημα. Αφού και αυτά τα συμβάντα υποκρίπτουν ελλείψεις στα
εφαρμοζόμενα μέτρα ελέγχου του εργασιακού κινδύνου. Οι ελλείψεις αυτές μπορούν
δυνητικά να οδηγήσουν σε σοβαρό ατύχημα όταν οι συνθήκες βοηθήσουν εκ νέου
την εξέλιξή του.
Δ.ΥΠ.Α.

Η καταγραφή, η διερεύνηση και τελικά η τήρηση ενός αρχείου όλων των

συμβάντων στο χώρο εργασίας βοηθά στην εξαγωγή συμπερασμάτων για την
βελτίωση της ασφάλειας κατά την εργασία σε ένα χώρο.
Η αναγγελία των ΕΡ.Α. και ΕΠ.Α. στην αρμόδια κατά τόπους υπηρεσία του
Σ.ΕΠ.Ε., η οποία με τη σειρά της προβαίνει και εκείνη σε καταγραφή – διερεύνηση και
στατιστική ανάλυση – ταξινόμησή τους σε τοπικό και πανελλαδικό επίπεδο, βοηθά
στον σχεδιασμό εθνικής πολιτικής για την πρόληψη των ΕΡ.Α. και ΕΠ.Α. και την
προώθηση της Εργασιακής Ασφάλειας (με κύριους εκφραστές την νομοθεσία και τα
όργανα του ΣΕΠΕ που φροντίζουν για την εφαρμογή της).-
Σε όλες σχεδόν τις παραγωγικές μονάδες υπάρχει τεχνικός εξοπλισμός ο

οποίος εμφανίζεται στους χώρους εργασίας με διάφορες μορφές όπως σταθερές
μηχανές, συσκευές ή φορητά εργαλεία και εξυπηρετεί μεγάλο εύρος εκτελούμενων
εργασιών. Ηλεκτρονικοί υπολογιστές, μηχανές κοπής αλλαντικών ή κιμά, εργαλεία
χειρός όπως τα κλειδιά και τα κατσαβίδια, ηλεκτροκίνητα εργαλεία χειρός, όπως τα
δράπανα και δίσκοι κοπής, φορητές σκάλες, μηχανήματα σταθερά ή αυτοκινούμενα,
ανυψωτικά, λέβητες είναι ορισμένα μόνο παραδείγματα τεχνικού εξοπλισμού.
Στην εργατική νομοθεσία και για τις ανάγκες του παρόντος ως εξοπλισμός
εργασίας ορίζεται κάθε συσκευή, εργαλείο, μηχανή ή εγκατάσταση που
χρησιμοποιείται κατά την εργασία. Εξάλλου χρησιμοποίηση του εξοπλισμού
εργασίας θεωρείται ότι είναι κάθε δραστηριότητα σχετική με τον εξοπλισμό εργασίας,
όπως η θέση σε λειτουργία ή εκτός λειτουργίας, η χρήση, η μεταφορά, η επισκευή, η
μετατροπή, ο προληπτικός έλεγχος και η συντήρηση συμπεριλαμβανομένου και του
καθαρισμού.
Δυστυχώς μεγάλος αριθμός των ΕΡ.Α. στη χώρα μας συμβαίνουν κατά τη
διάρκεια της χρησιμοποίησης του εξοπλισμού εργασίας.
Οι αιτίες μπορεί να είναι πολλές. Ας δούμε τις κυριότερες:
• ο χειρισμός μηχανών από άτομα μη επαρκώς εκπαιδευμένα
• επαφή μέλους με ακάλυπτα κινούμενα μέρη μηχανών
Δ.ΥΠ.Α.

• είσοδος χεριών στην επικίνδυνη ζώνη μιας μηχανής, κατά την τοποθέτηση –
απομάκρυνση υλικών ή τη διόρθωση των τοποθετημένων τεμαχίων
• χρησιμοποίηση ακατάλληλων ενδυμάτων, όπως φαρδιά ρούχα
• ελλιπείς συντήρηση μηχανολογικού εξοπλισμού ή συστημάτων ασφαλείας
• ακούσια έναρξη λειτουργίας μηχανής κατά τη διάρκεια επισκευής, συντήρησης,
καθαρισμού κλπ
• λειτουργία της μηχανής με εξουδετερωμένα τα συστήματα ασφαλείας
• εκτίναξη υλικού, αντικειμένου ή τμήματός του, κατά το στάδιο της επεξεργασίας
του
• πτώση εργαζομένων από υπερυψωμένα δάπεδα εργασίας, κλίμακες ή δάπεδα
επί μηχανών που δε διαθέτουν προστασία έναντι πτώσης
• πτώση εργαζομένων μετά από γλίστρημα στο δάπεδο εργασίας εξαιτίας ουσιών
λόγω διαρροών
• ύπαρξη επικίνδυνων παραγόντων όπως αναθυμιάσεις, σκόνες, θόρυβος,
υψηλές θερμοκρασίες κ.λ.π., που μειώνουν την προσοχή του εργαζομένου
• η μη χρησιμοποίηση από τους εργαζομένους των Μ.Α.Π.
Η κοινοτική και κατά αντιστοιχία η ελληνική νομοθεσία προσπαθεί με σειρά
διατάξεων να περιορίσει την εμφάνιση τέτοιων παραγόντων – κινδύνων καθώς και
την πιθανότητα δημιουργίας επικίνδυνων καταστάσεων. Θεσπίζει λοιπόν τις
υποχρεώσεις των εργοδοτών που διαθέτουν προς χρήση τεχνικό εξοπλισμό στους
εργαζομένους σε τέσσερις κύριους άξονες:
• κατά την επιλογή και προμήθεια μηχανών ή εξοπλισμών καθώς και τις
προδιαγραφές αυτών
• κατά την εγκατάσταση και διευθέτηση του εξοπλισμού στους χώρους εργασίας
• κατά τη χρήση, το χειρισμό και τη λειτουργία των μηχανών και του λοιπού
εξοπλισμού με σκοπό την πρόληψη ενός ΕΡΑ και τέλος
• κατά τη συντήρηση, θεσπίζοντας κανόνες για τη διατήρηση του εξοπλισμού σε
πρέπουσα κατάσταση
Σύμφωνα λοιπόν με το κύριο νομοθέτημα (Π.Δ. 395/1994 όπως τροποποιήθηκε
και ισχύει σήμερα):
Δ.ΥΠ.Α.

α΄. Ο εργοδότης έχει τις εξής γενικές υποχρεώσεις:

αα΄. Να λάβει όλα τα αναγκαία μέτρα ώστε ο εξοπλισμός εργασίας που θέτει στη
διάθεση των εργαζομένων να είναι κατάλληλος για την εργασία για την οποία
προορίζεται ή κατάλληλα προσαρμοσμένος προς το σκοπό αυτό ώστε σε κάθε
περίπτωση να διασφαλίζεται η Α&Υ των εργαζομένων που τον χρησιμοποιούν.
αβ΄. Κατά την επιλογή του εξοπλισμού εργασίας ο εργοδότης πρέπει να λάβει
υπόψη του:
• την έγγραφη γνώμη του Τ.Α.
• τις συνθήκες της εργασίας
• τους κινδύνους που υπάρχουν στους χώρους εργασίας της επιχείρησης
• τους κινδύνους που ενδεχομένως προστεθούν λόγω της χρησιμοποίησης του εν
λόγω εξοπλισμού
αγ΄. Να λάβει όλα τα απαραίτητα μέτρα ώστε να περιοριστεί ο κίνδυνος για την
Α&Υ των εργαζομένων, από τη χρησιμοποίηση του εξοπλισμού εργασίας όταν
δεν είναι δυνατόν να διασφαλιστεί αυτή πλήρως.
β΄. Θεσπίστηκαν και ισχύουν κανόνες σχετικά με τον εξοπλισμό εργασίας όπως:
βα΄. Ο εργοδότης οφείλει να προμηθεύεται ή και να χρησιμοποιεί εξοπλισμό
εργασίας ο οποίος είτε τίθεται για πρώτη φορά στη διάθεση των εργαζομένων,
είτε έχει ήδη τεθεί πριν το 1994 πρέπει να ανταποκρίνεται στις σχετικές διατάξεις
της ισχύουσας νομοθεσίας αλλά και στις ελάχιστες προδιαγραφές που ορίζει το
Π.Δ. 395/1994 μέσα σε συγκεκριμένο χρονικό διάστημα. Το ίδιο ισχύει και για
τους ειδικούς εξοπλισμούς εργασίας, κινητούς (αυτοκινούμενους ή μη ) και τα
ανυψωτικά μηχανήματα.
ββ΄. Ο εργοδότης πρέπει με την κατάλληλη συντήρηση να διατηρεί τον εξοπλισμό
εργασίας σε καλή κατάσταση σύμφωνα με τις προδιαγραφές στις οποίες
αναφερθήκαμε πριν. Επιπλέον πρέπει να φροντίζει ώστε να εξασφαλίζεται
βαθμός ασφαλείας σύμφωνος με το πνεύμα της ισχύουσας νομοθεσίας και κατά
την χρήση.
γ΄. Για τον έλεγχο – συντήρηση των εξοπλισμών εργασίας ισχύουν:

Δ.ΥΠ.Α.

γα΄. Ο εργοδότης μεριμνά ώστε οι εξοπλισμοί εργασίας να υποβάλλονται σε

έλεγχο μετά την εγκατάστασή τους και πριν τεθούν σε λειτουργία για πρώτη φορά
καθώς και μετά από κάθε μετεγκατάστασή τους ώστε να εξασφαλίζεται η ορθή
και ασφαλής λειτουργία.
Οι ιδιαίτερες συνθήκες που μπορεί να επηρεάζουν την ορθή λειτουργία
ενδεικτικά αναφέρεται ότι είναι: η έδραση, η συναρμολόγηση, η σύνδεση με πηγές
ενέργειας, η συνεργασία με άλλους εξοπλισμούς εργασίας κ.α.
Οι έλεγχοι αυτοί πραγματοποιούνται είτε από ειδικό φορέα, είτε από αρμόδιο
μηχανικό.
Ο ειδικός φορέας ή ο μηχανικός εκδίδουν βεβαίωση ότι οι εξοπλισμοί
εργασίας μπορούν να λειτουργήσουν με ασφάλεια ενώ τα αποτελέσματα των
ελέγχων τους καταχωρούνται σε ειδικό αρχείο συντήρησης των εξοπλισμών
εργασίας που τηρεί η επιχείρηση.
γβ΄. Ιδιαίτερη μέριμνα απαιτείται για εξοπλισμούς εργασίας που υπόκεινται σε
επιδράσεις ικανές να τους φθείρουν δημιουργώντας επικίνδυνες καταστάσεις.
Συγκεκριμένα πρέπει να διενεργούνται περιοδικοί έλεγχοι και δοκιμές ακόμη και
έκτακτοι έλεγχοι κάθε φορά που σημειώνονται έκτακτα γεγονότα, ατυχήματα ή
παρατεταμένες περίοδοι αχρηστίας.
Σχετικά με τους φορείς και τα πρόσωπα που εκτελούν τις δοκιμές αλλά και
την έκδοση βεβαίωσης και την τήρηση αρχείου ισχύει ότι ήδη προαναφέραμε.
δ΄. Για τον εξοπλισμό που παρουσιάζει ιδιαίτερο κίνδυνο κατά τη χρήση του
ισχύει:
δα΄. Ότι πρέπει να χρησιμοποιείται μόνο από τους εργαζόμενους στους οποίους
έχει ανατεθεί η χρήση του.
δβ΄. Ενώ και οι εργασίες επισκευής, μετατροπής, προληπτικού ελέγχου και
συντήρησης πρέπει να εκτελούνται από εργαζομένους με ειδική αρμοδιότητα.
ε΄. Οι αρχές της εργονομίας για τη διαμόρφωση των θέσεων εργασίας και τη
στάση των εργαζομένων όταν χρησιμοποιούν τον εξοπλισμό εργασίας πρέπει να
λαμβάνονται υπόψη από τον εργοδότη.
Δ.ΥΠ.Α.

ς΄. Θεσπίζεται και στην περίπτωση των εξοπλισμών εργασίας η υποχρέωση

ενημέρωσης και εκπαίδευσης των εργαζομένων σύμφωνα με τα κάτωθι:
ςα΄. Ο εργοδότης παρέχει στους εργαζομένους πληροφορίες (και γραπτές αν
απαιτείται) σχετικά με τον εξοπλισμό εργασίας που χρησιμοποιούν και οι οποίες
αναφέρονται τουλάχιστον στα εξής:
• τις συνθήκες χρήσης του εξοπλισμού εργασίας
• τις προβλεπτέες έκτακτες καταστάσεις
• συμπεράσματα που έχουν εξαχθεί από την αποκτηθείσα πείρα στη χρήση του
εξοπλισμού εργασίας.
Οι πληροφορίες αυτές προς τους εργαζομένους δεν αρκεί να αφορούν μόνο
στον εξοπλισμό εργασίας που χρησιμοποιούν αλλά και σ΄ αυτός που βρίσκεται
στο άμεσο εργασιακό περιβάλλον. Χρήσιμες, επιπλέον, είναι και πληροφορίες
σχετικές με τροποποιήσεις που έχει υποστεί ο εξοπλισμός εργασίας που
χρησιμοποιεί ο εργαζόμενος ή που βρίσκεται στο περιβάλλον εργασίας του.
ςβ΄. Οι πληροφορίες και γραπτές οδηγίες πρέπει να είναι κατανοητές για τους
εργαζομένους και να αποδίδονται στην ελληνική γλώσσα.
ςγ΄. Οι εργαζόμενοι στους οποίους έχει ανατεθεί η χρησιμοποίηση εξοπλισμού
εργασίας πρέπει να εκπαιδεύονται επαρκώς και ιδιαίτερα αναφορικά με τους
κινδύνους που ενέχει η χρησιμοποίηση του συγκεκριμένου εξοπλισμού εργασίας.
ςδ΄. Ειδική εκπαίδευση απαιτείται και για όσους εργαζομένους εκτελούν τις εργασίες
συντήρησης, επισκευής, μετατροπής και προληπτικού ελέγχου.
ζ΄. Η διαβούλευση και συμμετοχή των εργαζομένων είναι απαραίτητη προκειμένου να

εφαρμοστούν όλα τα παραπάνω. Επίσης απαραίτητη κρίνεται και η ενημέρωσής
τους για όλα τα μέτρα που λαμβάνονται ώστε να διασφαλιστεί η Α&ΥΕ με
εξοπλισμούς εργασίας.
Ας δούμε όμως πρακτικά τι σημαίνουν οι ελάχιστες απαιτήσεις της

νομοθεσίας όπως τις περιγράψαμε παραπάνω για κάθε έναν από τους τέσσερις
κύριους άξονες που αφορούν στη διασφάλιση της Α&ΥΕ με διάφορους εξοπλισμούς.
Δ.ΥΠ.Α.

α΄. Επιλογή και προμήθεια εξοπλισμού – προδιαγραφές ασφαλείας
Κατά την επιλογή του εξοπλισμού λαμβάνονται υπόψη η εργασία που θα

εκτελεστεί, οι ειδικές συνθήκες της επιχείρησης, οι κίνδυνοι που υπάρχουν σ΄ αυτή, οι
αρχές της εργονομίας και οι ελάχιστες απαιτήσεις της νομοθεσίας.
Οι μηχανές πρέπει να φέρουν πινακίδα με:
• το όνομα και τη διεύθυνση του κατασκευαστή
• τη σήμανση CЄ
• περιγραφή της σειράς
• τα χαρακτηριστικά λειτουργίας
• τo έτος κατασκευής
• πληροφορίες για τη δυνατότητα λειτουργίας υπό ειδικές συνθήκες
Οι μηχανές πρέπει να συνοδεύονται από:
• οδηγίες ασφαλούς χρήσης, συντήρησης, εγκατάστασης από-/συναρμολόγησης,
ρύθμισης, θέσης σε λειτουργία, σταμάτημα και κίνηση
• οδηγίες και περιγραφή των προστατευτικών συστημάτων
Επιπλέον κατά την επιλογή του πάσης φύσεως εξοπλισμού μπορεί κατά
περίπτωση να παίζει ρόλο (ενσωμάτωση αρχών της εργονομίας):
• το βάρος ή ακόμη και η αντοχή του υλικού κατασκευής αν πρόκειται για εργαλεία
χειρός
• η ενσωμάτωση των αρχών της εργονομίας στο σχήμα του εργαλείου ή κατά την
κατασκευή της λαβής
• η ύπαρξη ηλεκτρικής μόνωσης στη λαβή τόσο για τα απλά εργαλεία χειρός όσο
και για τα ηλεκτροκίνητα
• η στάθμη θορύβου κατά τη λειτουργία
• η ύπαρξη ασφαλιστικών διατάξεων και προφυλακτήρων, στα εργαλεία κοπής ή
λείανσης και σε κάθε άλλη μηχανή διαμόρφωσης (π.χ. φωτοκύτταρα, σύστημα
γενικής διακοπής και stop, χειρισμός με δύο χέρια κ.α.)
Δ.ΥΠ.Α.

Ενώ επιπλέον απαιτήσεις πρέπει να καλύπτονται από τυχόν ανυψωτικά ή

περονοφόρα οχήματα και στις οποίες αναφερθήκαμε προγενέστερα καλύπτοντας
άλλα θέματα.
Ειδικές διατάξεις προβλέπουν τις υποχρεώσεις των κατασκευαστών, εισαγωγέων
και προμηθευτών εξοπλισμού εργασίας ώστε να εξασφαλίζεται η συνέχεια του
στόχου της εξάλειψης των κινδύνων ή του περιορισμού αυτών κατά την
χρησιμοποίηση ενός τεμαχίου τεχνικού εξοπλισμού.
β΄. Εγκατάσταση και διευθέτηση μηχανών.
Παρακάτω δίνονται πρακτικές οδηγίες για τη σωστή εγκατάσταση και

διευθέτηση των μηχανών, όπως προκύπτουν από τη σχετική νομοθεσία, αλλά και τη
γενικότερη εμπειρία:
βα΄. Γύρω από τις μηχανές πρέπει να διατίθεται επαρκής ελεύθερος χώρος για την
ανεμπόδιστη τροφοδοσία υλικών, την απομάκρυνση προϊόντων και άχρηστων,
καθώς και τη ρύθμιση και συντήρηση αυτών. Συνίστάται Δε να επισημαίνεται
κατάλληλα ο χώρος αυτός.
ββ΄. Τα μηχανήματα πρέπει να τοποθετούνται έτσι ώστε ο χειριστής να μην εκτίθεται
κοντά σε διαδρόμους κυκλοφορίας. Σε αντίθετη περίπτωση πρέπει να τοποθετείται
ισχυρό μεταλλικό κιγκλίδωμα για την προστασία του.
βγ΄. Πρέπει να διατίθενται πάγκοι και τροχήλατα ντουλαπάκια για εργαλεία και
εξαρτήματα, κοντά στον αντίστοιχο μηχανικό εξοπλισμό.
βδ΄. Τα άχρηστα υλικά δεν πρέπει να συγκεντρώνονται στο δάπεδο εργασίας, αλλά
πρέπει να υπάρχουν ειδικά διαμορφωμένα δοχεία για τη συγκέντρωσής τους.
βε΄. Στους χώρους όπου υπάρχει ανάγκη ύπαρξης καθισμάτων συνίσταται να
αποφεύγονται οι πρόχειρες κατασκευές διότι η χρήση τους μπορεί να είναι ιδιαίτερα
επικίνδυνη.
βς΄. Η έδραση των μηχανών πρέπει να γίνεται έτσι ώστε να ελαχιστοποιείται η
δημιουργία και μετάδοση δονήσεων. Το δάπεδο στο οποίο εδράζονται πρέπει να
αντέχει το στατικό και δυναμικό φορτίο που δημιουργεί η χρήση τους.
Δ.ΥΠ.Α.

βζ΄. Είναι απαραίτητο να διασφαλίζεται επαρκής και σωστός φωτισμό. Σκιές,

θάμβωση – άμεση ή από αντανάκλαση – και μεγάλες αντιθέσει φωτεινότητας πρέπει
να αποφεύγονται, διότι μπορεί να συνεισφέρουν στην πρόκληση ατυχημάτων.
βη΄. Πρέπει να εγκαθίστανται τοπικά συστήματα απαγωγής των ρύπων εφόσον
παράγονται από τη μηχανή. Παράλληλα πρέπει να εξασφαλίζεται επάρκεια
αναπνεύσιμου αέρα με τεχνητό τρόπο, αν ο φυσικός εξαερισμό δεν επαρκεί.
βθ΄. Πρέπει να απαγορεύονται οι συντμήσεις χρόνου και αλλαγές διαδικασιών. Να
τηρούνται πάντα οι καθορισμένοι τρόποι εργασίας, οι οποίοι πρέπει προηγούμενα να
έχουν μελετηθεί ιδιαίτερα ως προς την ασφάλεια εκτελέσεως της εργασίας.
γ΄. Χειρισμός και χρήση των μηχανών.
Κατά τη χρήση των μηχανών και προκειμένου να προληφθούν διάφορες

επικίνδυνες καταστάσεις, πρέπει να λαμβάνονται υπόψη και τα ακόλουθα:
• έκτακτες καταστάσεις, που μπορεί να δημιουργηθούν (όπως π.χ. αντικατάσταση
του χειριστή από άλλον, λιγότερο έμπειρο)
• αδέξιες κινήσεις εργαζομένου (π.χ. λόγω γλιστρήματος και πιθανή επαφή του με
κινούμενα μέρη του εξοπλισμού)
• κούραση εργαζομένων (ιδιαίτερα στη νυχτερινή βάρδια ή σε υπερωριακή
απασχόληση)
• περιέργεια των εργαζομένων ( ιδιαίτερα νέο-προσληφθέντων)
• αστεία μεταξύ συναδέλφων
• εργασία τρίτων (π.χ. υπεργολάβων)
• ειδικές ομάδες ατόμων ( π.χ. νέοι, υπερήλικες, έγκυες γυναίκες κλπ.)
δ΄. Συντήρηση μηχανών.
Η φάση της συντήρησης του εξοπλισμού εργασίας συχνά εγκυμονεί

κινδύνους ιδιαίτερα όταν είναι κατασταλτική, σαν αποτέλεσμα αποκατάσταση
βλαβών. Η διαδικασία αυτή ενδέχεται να παρεκκλίνει από τις υπόλοιπες ελέγξιμες
ενέργειες λόγω της άμεσης ανάγκης αποκατάστασης αναπάντεχων βλαβών.
Δ.ΥΠ.Α.

Παρακάτω δίνονται πρακτικές οδηγίες για τη φάση αυτή:

δα΄. Προτείνεται να ακολουθείται ένα πρόγραμμα προληπτικής συντήρησης των
μηχανών, τηρώντας όσο το δυνατό πιστότερα τις υποδείξεις του κατασκευαστή,
ιδιαίτερα ως προς τις ώρες λειτουργίας τους, ώστε να αποφεύγονται οι απρόβλεπτες
καταστάσεις που δημιουργούνται από την εμφάνιση αναπάντεχων βλαβών.
δβ΄. Εξασφάλιση απομόνωσης ηλεκτρικών και άλλων παροχών της μηχανής, κατά τη
διάρκεια των εργασιών συντήρησης. Αποκλείονται έτσι επικίνδυνες ενεργοποιήσεις
ακούσια ή λόγω άγνοιας από τρίτους.
δγ΄. Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δίνεται στις εργασίες συντήρησης που γίνονται
αναγκαστικά με ενεργοποιημένη τη μηχανή. Στις περιπτώσεις αυτές συνίσταται η
χρήση βηματικού συστήματος ενεργοποίησης – απενεργοποίησης. Έτσι το
επικίνδυνο τμήμα της μηχανής (π.χ. κυλινδρικά τμήματα), μπορεί να κινηθεί με μικρή
ταχύτητα και αν σταματήσει μετά από μικρή διαδρομή.
δδ΄. Προτείνεται η καθιέρωση οργανωτικών μέτρων και διαδικασιών, όπως γραπτές
άδειες εργασίας όταν πρόκειται να γίνουν εργασίες σε επικίνδυνους χώρους.
δε΄. Τέλος άλλες επικίνδυνες καταστάσεις που πιθανόν να υπάρχουν στο προς
συντήρηση ή επισκευή μηχάνημα και οι οποίες πρέπει να λαμβάνονται υπόψη πριν
ξεκινήσουν οι εργασίες αυτές, είναι:
• υδραυλικά υγρά υπό πίεση
• συμπιεσμένος αέρας
• ενέργεια αποθηκευμένη σε ελατήρια
• άλλου είδους πηγές ενέργειας, που μπορεί να προκαλέσουν απροσδόκητες
κινήσεις μερών του μηχανήματος.
Εισαγωγή
Η χρήση χημικών ουσιών έχει γενικευτεί αφού πολλές από τις εργασίες
σήμερα περιλαμβάνουν τη χρήση κάποιας ουσίας. Επικίνδυνες ουσίες βρίσκονται σε
πολλούς χώρους εργασίας. Ακόμη και αν δεν τις χρησιμοποιούμε εμείς οι ίδιοι για τις
Δ.ΥΠ.Α.

ανάγκες της επιχείρησης μας είναι πολύ πιθανό να εκτιθέμεθα σε χημικέ ουσίες από
τρίτους. Μια πρόσφατη έρευνα (2000) του Ιδρύματος για τη Βελτίωση των Συνθηκών
Διαβίωσης και Εργασίας κατέδειξε ότι ποσοστό 16% των εργαζομένων στην Ευρώπη
ανέφεραν ότι χειρίζονται επικίνδυνα προϊόντα και 22% ότι εκτίθενται σε τοξικούς
ατμούς. Έκθεση σε επικίνδυνες ουσίες μπορεί να συμβαίνει σε οποιαδήποτε
εργασία, σε αγροκτήματα, κομμωτήρια, συνεργεία επισκευής αυτοκινήτων,
εργοστάσια χημικών.
Μορφές
Οι χημικές ουσίες στις οποίες εκτιθέμεθα είναι δυνατόν να παράγονται, να

δημιουργούνται, να διαφεύγουν από τρίτους και να εκλύονται από προϊόντα ή
μηχανήματα. Τις συναντάμε με διάφορες μορφές στους χώρους εργασίας:
Αέρια, όπως π.χ. το μονοξείδιο του άνθρακα. Το μέγεθός τους είναι μοριακής
τάξεως.
Ατμοί υγρών π.χ. διαλυτικών. Είναι αέρια μορφή ουσιών οι οποίοι υπό κανονικές
συνθήκες είναι υγρά ή στερεά.
Σκόνες ή ίνες, π.χ. σκόνη ξύλου, τα οποία είναι στερεά σώματα με διάμετρο μεταξύ
0,1 και 25μm. Δημιουργούνται κατά τη φυσική κατεργασία των υλικών δηλαδή κατά
την κοπή, λείανση, θραύση.
Καπνοί, όπως π.χ. καπνοί ηλεκτροσυγκόλλησης. Είναι στερεά σωματίδια που
δημιουργούνται γενικά μετά από εξάτμιση από κατάσταση τήξης. Έχουν μέγεθος
από 0,01 έως 5μm.
Ομίχλη, π.χ. ομίχλη που δημιουργείται με τους ψεκασμούς. Η ομίχλη είναι
αιωρούμενες σταγόνες δημιουργούμενες από τη συμπύκνωση αέριου ή κατά τον
ψεκασμό ενός υγρού. Δημιουργείται σε περιπτώσεις χρήσης λιπαντικών σε εργασίες
κοπής ή λείανσης, χρήσης οξέων σε επιμεταλλώσεις και αλλού.
Εξάλλου με βάση τα μορφολογικά χαρακτηριστικά τους διακρίνονται σε:
Σωματιδιακούς αερόφερτους ρύπους ( σκόνες ή ίνες, καπνοί)
Αερόμορφους ρύπους (αέρια και ατμοί) και
Υγρούς ρύπους (διαλύτες).
Δ.ΥΠ.Α.

Επίδραση
Οι τρόποι με τους οποίους ένας χημικός βλαπτικός παράγοντας εισέρχεται

στον ανθρώπινο οργανισμό είναι τρεις:
• Με εισπνοή (μέσω δηλαδή του αναπνευστικού συστήματος)
• Με κατάποσης ( μέσω δηλαδή του πεπτικού συστήματος) και
• Με απορρόφηση από το δέρμα
Με την είσοδό τους στον οργανισμό οι επικίνδυνες ουσίες μπορεί να
προκαλέσουν πολλά διαφορετικά είδη βλαβών. Μπορεί να προσβάλλουν βασικά
όργανα του ανθρώπου, αφού με το αίμα μεταφέρονται παντού. Ορισμένες ουσίες
είναι καρκινογόνες, ενώ άλλες επηρεάζουν την ικανότητα αναπαραγωγής ή
προκαλούν δυσπλασία των νεογνών. Άλλες ουσίες είναι δυνατό να προκαλέσουν
εγκεφαλικές βλάβες, βλάβες στο νευρικό σύστημα, άσθμα ή δερματολογικά
προβλήματα. Η βλάβη, η οποία προκαλείται από τις επικίνδυνες ουσίες μπορεί να
προκύπτει είτε από μια μικρής διάρκειας έκθεση ή από μακροχρόνια συσσώρευση
ουσιών στο σώμα. Η φύση και η έκταση της βλάβης εξαρτάται από το χρόνο και τον
τρόπο έκθεσης σε κάποιον χημικό παράγοντα, τη μορφή και το είδος αυτού του
παράγοντα αλλά και την κατάταξή τους σύμφωνα με τους κινδύνους που ενέχουν
κατά τη χρήση.
Ταξινόμηση – επισήμανση χημικών ουσιών
Επικίνδυνες χημικές ουσίες είναι αυτές που:

α΄. Μπορεί να προκαλέσουν έκρηξη ή πυρκαγιά
β΄. Βλάβη στην υγεία ( ασθένειες, μεταλλάξεις)
γ΄. Είναι διαβρωτικές ή ερεθιστικές.
δ΄. Επιβαρύνουν το περιβάλλον.
Τέτοιες ουσίες είναι, όπως προείπαμε, ευρέως διαδεδομένες στους χώρους
εργασίας καθότι χρησιμοποιείται μεγάλος αριθμός σε πληθώρα εργασιών. Αρμόδια
Δ.ΥΠ.Α.

υπηρεσία των Ε.Π.Α. προσδιόρισε τον αριθμό των ουσιών που χρησιμοποιούμε
καθημερινά στην εργασία, το σπίτι ή/και τον κήπο σε 63.000.
Καταβάλλονται λοιπόν πολλές προσπάθειες για την κατάταξη των χημικών
ουσιών αυτών σύμφωνα με τους κινδύνους που ενέχει η χρήση τους. Ο κίνδυνοι
όμως αυτοί συνδέονται άμεσα με τις συνθήκες χρήσης αλλά και τη μορφή των
χημικών ουσιών. .Αυτό σημαίνει ότι άλλοι μπορεί να είναι οι κίνδυνοι που υπάρχουν
όταν μια ουσία μεταφέρεται ή αποθηκεύεται, όπου ίσως υπερέχουν κίνδυνοι
πυρκαγιά ή έκρηξης και άλλοι από την καθημερινή χρήση. Επίσης άλλοι μπορεί να
είναι οι κίνδυνοι από τη χημική ουσία σε υγρή μορφή και άλλοι από τους ατμούς της.
Διαφορετικά λοιπόν πρέπει να αντιμετωπίζονται οι ουσίες και να λαμβάνονται
διαφορετικά μέτρα κάθε φορά.
Πολύτιμο εργαλείο στην σωστή διαχείριση των επικίνδυνων ουσιών είναι η
ταξινόμησή τους αλλά και η θέσπιση κανόνων επισήμανσης τους στις συσκευασίες
με τις οποίες αποθηκεύονται, μεταφέρονται και χρησιμοποιούνται κάθε φορά.
Ας δούμε αρχικά την κατάταξη των επικίνδυνων χημικών ουσιών σύμφωνα με
τους φυσικούς κινδύνους που ενδέχεται να προκαλέσουν και τα σύμβολα
προειδοποίησης που θέτουμε στη συσκευασία τους.
• Εκρηκτικές: ουσίες που μπορούν να εκραγούν με την επίδραση φλόγας ή που
είναι ευαίσθητες σε κτυπήματα και τριβές.
Σύμβολο: βόμβα που εκρήγνυται – Χαρακτηρισμός: Εκρηκτικό/Explosive –
Χαρακτηριστικό γράμμα: “E”
• Οξειδωτικές: ουσίες που σε επαφή με άλλες προκαλούν ισχυρή εξώθερμη
αντίδραση.
Φλόγα πάνω σε κύκλο – Οξειδωτικό/Oxidizing – “O”
• Εύφλεκτες: υγρές ουσίες και παρασκευάσματα με πολύ χαμηλό σημείο
ανάφλεξης (Σ.Α.), δηλαδή 21°C ≤ Σ.Α. ≤ 55°C.
Εύφλεκτο/Flammable - δεν υπάρχουν χαρακτηριστικά σύμβολο και γράμμα
• Πολύ εύφλεκτες: υγρές ουσίες και παρασκευάσματα που ή μπορούν να
αναφλεγούν στον αέρα σε συνηθισμένη θερμοκρασία χωρίς έξωθεν παροχή
ενέργειας ή είναι σε στερεά κατάσταση και αναφλέγονται εύκολα μετά από
σύντομη επίδραση πηγής ανάφλεξης και συνεχίζουν να καίγονται μετά την
Δ.ΥΠ.Α.

απομάκρυνση της πηγής ανάφλεξης είναι σε υγρή κατάσταση και έχουν πολύ
χαμηλό σημείο ανάφλεξης (< 21°C) ή όταν έρχονται σε επαφή με το νερό ή την
υγρασία εκλύουν αναφλέξιμα αέρια σε επικίνδυνες ποσότητες.
Φλόγα – Πολύ εύφλεκτο/Very flammable – “F”
• Εξαιρετικά εύφλεκτες: ουσίες και παρασκευάσματα με εξαιρετικά χαμηλό σημείο
ανάφλεξης (< 0°C) και χαμηλό σημείο βρασμού (≤ 35°C).
Φλόγα – Εξαιρετικά εύφλεκτο/Extremely flammable – “F+”
• Τοξικές: ουσίες και παρασκευάσματα που δια της εισπνοής, κατάποσης ή
απορρόφησης μέσω του δέρματος, ακόμα και σε μικρές ποσότητες, προκαλούν
οξείες ή χρόνιες βλάβες στην υγεία ή το θάνατο.
Νεκροκεφαλή πάνω σε διασταυρούμενα οστά – Τοξικό/Toxic – “T”
• Πολύ τοξικές: ουσίες και παρασκευάσματα που δια της εισπνοής, κατάποσης ή
απορρόφησης μέσω του δέρματος, ακόμα και σε ελάχιστες ποσότητες,
προκαλούν οξείες ή χρόνιες βλάβες στην υγεία ή το θάνατο.
Νεκροκεφαλή πάνω σε διασταυρούμενα οστά – Πολύ τοξικό/Very toxic – “T+”
• Επιβλαβείς: ουσίες και παρασκευάσματα που δια της εισπνοής, κατάποσης ή
απορρόφησης μέσω του δέρματος μπορούν να προκαλέσουν οξείες ή χρόνιες
βλάβες στην υγεία ή το θάνατο.
Σταυρός Αγίου Ανδρέα – Επιβλαβείς/Harmful – “Xn” (nosif)
• Διαβρωτικές: ουσίες και παρασκευάσματα τα οποία όταν έρθουν σε επαφή με
ζωντανούς ιστούς μπορούν να τους καταστρέψουν.
Φιαλίδιο με οξύ που δρα διαβρωτικά σε παλάμη χεριού και αντικείμενο –
Διαβρωτικό/Corrosive – “C”
• Ερεθιστικές: μη διαβρωτικές ουσίες και παρασκευάσματα τα οποία με άμεση,
παρατεταμένη ή επαναλαμβανόμενη επαφή με το δέρμα και τους βλεννογόνους,
μπορούν να προκαλέσουν φλεγμονή.
Σταυρός Αγίου Ανδρέα – Ερεθιστικό/Irritant – “Xi”
• Επικίνδυνες για το περιβάλλον: ουσίες και παρασκευάσματα τα οποία αν
εισαχθούν στο περιβάλλον, παρουσιάζουν ή μπορούν να παρουσιάσουν άμεσο
ή μελλοντικό κίνδυνο για ένα ή περισσότερους τομείς του.
Νεκρή φύση – “N”
Δ.ΥΠ.Α.

• Ευαισθητοποιητικές: ουσίες και παρασκευάσματα τα οποία όταν εισπνέονται,

καταπίνονται ή απορροφούνται μέσω του δέρματος, μπορεί να προκαλέσουν
αντίδραση του οργανισμού (υπερευαισθητοποίηση)
• Καρκινογόνες: ουσίες και παρασκευάσματα που δια της εισπνοής, κατάποσης ή
απορρόφησης μέσω του δέρματος, μπορούν να προκαλέσουν καρκίνο ή να
αυξήσουν την πιθανότητα εμφάνισής του.
• Μεταλλαξογόνες: ουσίες και παρασκευάσματα που μπορούν να προκαλέσουν
κληρονομικά γενετικά ελαττώματα ή να αυξήσουν την πιθανότητα εμφανίσεις
τους.
• Τοξικές στην αναπαραγωγή ή tερατογόνες: ουσίες και παρασκευάσματα που
μπορούν να προκαλέσουν κληρονομικά γενετικά ελαττώματα ή να αυξήσουν την
πιθανότητα εμφάνισης κληρονομικών επιβλαβών φαινομένων σε απογόνους.
Όμως ένα απλό σήμα στη συσκευασία μιας χημικής ουσίας συχνά δεν αρκεί
για να μεταφέρει το σύνολο των πληροφοριών που είναι ενδιαφέρουσες ή
απαραίτητες στο χρήστη της. Η ποικιλία των κινδύνων και των μέτρων για την
αντιμετώπισή τους απαιτεί περισσότερο εξειδικευμένη γνώση. Αυτό επιτυγχάνεται με
τη χρήση τυποποιημένων φράσεων κινδύνου (γνωστών ως R-φράσεις, από το
risk=κίνδυνος) και τυποποιημένων φράσεων προφυλάξεων & ασφαλούς χρήσης
(γνωστών ως S-φράσεις, από το safety=ασφάλεια) ή μεικτών σε περίπτωση που μία
απλή φράση δεν επαρκεί για την περιγραφή των δεδομένων που μας ενδιαφέρουν.
Οι φράσεις βρίσκονται καταχωρημένες σε πίνακες και μπροστά φέρουν κωδικό
αριθμό αποτελούμενο από δύο μέρη. Το πρώτο μέρος είναι το γράμμα S ή R
αντίστοιχα αν πρόκειται για φράση ασφαλείας ή κινδύνου και το δεύτερο από ένα
αύξοντα αριθμό στον αντίστοιχο πίνακα φράσεων ασφαλείας ή κινδύνου (π.χ.: R1 –
“Εκρηκτικό σε ξηρή κατάσταση”).
Πληροφόρηση – σήμανση
Ο χρήστης μιας χημικής ουσίας πρέπει να γνωρίζει τη φύση της ουσίας που
χρησιμοποιεί αλλά και στοιχεία όπως ο σωστός τρόπος χρήσης, οι φυσικές ιδιότητες
Δ.ΥΠ.Α.

και βέβαια οι κίνδυνοι που εγκυμονεί η χρήση της καθώς και ποιοι είναι οι τρόποι
αντιμετώπισής τους αν εμφανιστούν. Για το σκοπό αυτό έχουν θεσπιστεί να
χρησιμοποιούνται δύο κύρια εργαλεία: η ετικέτα ασφάλειας και το δελτίο δεδομένων
ασφαλείας υλικού (Material Safety data Sheet – MSDS).
α’. Ετικέτα ασφαλείας
Η ετικέτα ασφαλείας τοποθετείται πάνω στη συσκευασία της χημικής ουσίας

και έχει σαν στόχο να αποτελέσει την πρώτη πηγή πληροφόρησης του χρήστη για το
προϊόν. Η ετικέτα ασφαλείας περιλαμβάνει τα εξής στοιχεία:
• την ονομασία του προϊόντος
• τα σήματα κινδύνου
• τα σύμβολα κινδύνου
• τους κωδικούς των φράσεων κινδύνου & ασφαλείας
• ολόκληρες τις φράσεις που ερμηνεύουν τους κωδικούς αυτούς
Σημειώνουμε ότι σύμφωνα με τη νομοθεσία ετικέτα ασφαλείας πρέπει να τίθεται
πάνω σε οποιοδήποτε δοχείο χρησιμοποιείται για την πώληση, μεταφορά,
αποθήκευση, μετάγγιση και χρήση μιας χημικής ουσίας.
β’. Δελτίο δεδομένων ασφαλείας υλικού (Δ.Δ.Α.)
Το Δ.Δ.Α. είναι το δεύτερο εργαλείο στην προσπάθεια ασφαλούς χρήσης μιας

επικίνδυνης εργασιακής ουσίας.
Σύμφωνα με την ευρωπαϊκή και εθνική νομοθεσία το Δ.Δ.Α. πρέπει να
περιλαμβάνει τα εξής:
• στοιχεία της ουσίας ή του παρασκευάσματος
• στοιχεία για την επιχείρηση/εταιρεία που το παρασκευάζει
• τη σύσταση και στοιχεία για τα συστατικά του παρασκευάσματος
• προσδιορισμό των κινδύνων από τη χρήση
• πρώτες βοήθειες ανάλογα με τον τρόπο έκθεσης του θύματος
• μέτρα και σωστό τρόπο καταπολέμησης πυρκαγιάς
Δ.ΥΠ.Α.

• μέτρα για την αντιμετώπιση τυχαίας έκλυσης (για το άτομο και το περιβάλλον)
• οδηγίες για το χειρισμό και την αποθήκευση
• οδηγίες για τον έλεγχο έκθεσης των εργαζομένων με χρήση ΜΑΠ ανάλογα με
τον τρόπο έκθεσης
• φυσικές και χημικές ιδιότητες
• πληροφορίες για τη σταθερότητα και τη δραστικότητα της ουσίας (συνθήκες ή
υλικά που πρέπει να αποφεύγονται)
• τοξικολογικά στοιχεία
• οικολογικά στοιχεία
• μεθόδους εξάλειψης
• στοιχεία σχετικά με τις συνθήκες μεταφοράς
• στοιχεία σχετικά με τις κανονιστικές διατάξεις που ισχύουν
• άλλα στοιχεία που θεωρούνται απαραίτητα
Υποχρεώσεις του εργοδότη
Η νομοθεσία για τις χημικές ουσίες περιλαμβάνει πληθώρα νομοθετημάτων

που εκδόθηκαν με φροντίδα όλων των αρμόδιων εμπλεκόμενων φορέων, αλλά και
σε συμμόρφωση με οδηγίες του Συμβουλίου της Ε.Ε. Στη συνέχεια θα δούμε τα
βασικότερα σημεία του κύριου νομοθετήματος για τη διασφάλιση της Α&ΥΕ από
κινδύνους οφειλόμενους σε χημικούς παράγοντες που εκδόθηκε κατ’ εξουσιοδότηση
του Ν. 1568/1985, δηλαδή του Π.Δ. 338/2001.
α’. Ορισμοί
• Χημικός παράγοντας: κάθε χημικό στοιχείο ή ένωση, ελεύθερο ή σε πρόσμιξη,
όπως υφίσταται σε φυσική κατάσταση ή όπως παράγεται, χρησιμοποιείται ή
απελευθερώνεται, μεταξύ των άλλων υπό μορφή αποβλήτων, μέσω οιασδήποτε
εργασιακής δραστηριότητας, είτε παράγεται σκοπίμως είτε όχι και είτε διατίθεται
στο εμπόριο είτε όχι.
• Δραστηριότητα όπου υπεισέρχονται χημικού παράγοντες: κάθε εργασία στην
οποία χρησιμοποιούνται ή πρόκειται να χρησιμοποιηθούν χημικοί παράγοντες
Δ.ΥΠ.Α.

σε οποιαδήποτε διαδικασίας, συμπεριλαμβανομένης της παραγωγής, του

χειρισμού, της αποθήκευσης της μεταφοράς ή της εξάλειψης και της
επεξεργασίας, ή που προκύπτουν από τέτοια εργασία.
Από τους δύο αυτούς ορισμούς διαπιστώνουμε το εύρος των ουσιών και των
δραστηριοτήτων που εμπίπτουν στις διατάξεις του σχετικού Π.Δ. για την
προστασία της Α&Υ των εργαζομένων σε αυτές.
β’. Καθορισμός και εκτίμηση κινδύνου των επιβλαβών χημικών ουσιών
Ο καθορισμός και η εκτίμηση των κινδύνων από επιβλαβείς χημικές ουσίες

που συναντάμε στους χώρους εργασίας είναι η πρώτη βασική υποχρέωση των
εργοδοτών. Ο εργοδότης οφείλει να αξιολογήσει αν στο χώρο εργασίας υφίστανται
επιβλαβείς χημικοί παράγοντες (με την έννοια του ορισμού του Π.Δ. 338/2001, άρθρο
2). Εάν διαπιστωθεί η ύπαρξη τέτοιων παραγόντων πρέπει να εκτιμηθεί κάθε
κίνδυνος για την Α&Υ των εργαζομένων που μπορεί να οφείλεται στην παρουσία
αυτών των παραγόντων. Η εκτίμηση των κινδύνων πρέπει να γίνει λαμβάνοντας
υπόψη τα εξής:
• τις εγγενώς επιβλαβείς ιδιότητές τους
• τις πληροφορίες περί Α&Υ που παρέχονται από τον προμηθευτή (π.χ. το Δ.Δ.Α.)
• το επίπεδο, τον τύπο και τη διάρκεια της έκθεσης
• τις περιστάσεις της εργασίας όπου υπεισέρχονται τέτοιοι παράγοντες,
περιλαμβανομένης της ποσότητάς τους
• τις οριακές τιμές έκθεσης ή βιολογικές οριακές τιμές σύμφωνα με την ισχύουσα
νομοθεσία
• τα αποτελέσματα των ληφθέντων ή ληπτέων προληπτικών μέτρων
• και τέλος τα πορίσματα της τυχόν επίβλεψης της υγείας που έχει ήδη
πραγματοποιηθεί, εφόσον υπάρχουν
Άλλη βασική υποχρέωση είναι η σύνταξη μιας γραπτής εκτίμησης των
υφιστάμενων από τη χρήση των χημικών παραγόντων κινδύνων η οποία θα
προσδιορίζει τα μέτρα που έχουν ληφθεί προκειμένου να περιοριστούν αυτοί οι
κίνδυνοι. Η Ε.Ε.Κ. αυτή πρέπει:
Δ.ΥΠ.Α.

• να είναι τεκμηριωμένη σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία και πρακτική

• να ενημερώνεται για κάθε σημαντική αλλαγή που την καθιστά ξεπερασμένη
συμπεριλαμβανομένης της προσθήκης νέας δραστηριότητας από την επιχείρηση
κατά την οποία υπεισέρχονται νέοι χημικοί παράγοντες. Ας σημειωθεί ότι δεν
πρέπει να αρχίσει η εργασία πριν την ολοκλήρωση της μελέτης και την
εφαρμογή των προληπτικών μέτρων που αυτή προβλέπει.
• στην περίπτωση νέας δραστηριότητας που συνεπάγεται έκθεση σε πολλούς
επιβλαβείς χημικούς παράγοντες, ο κίνδυνος για τον εργαζόμενο πρέπει να
εκτιμάται βάσει του κινδύνου που παρουσιάζει ο συνδυασμός όλων των χημικών
παραγόντων.
γ’. Γενικές αρχές πρόληψης
γα’. Για την εκπλήρωση της υποχρέωσής του, να διασφαλίζει την Α&Υ των
εργαζομένων κατά την άσκηση δραστηριοτήτων όπου υπεισέρχονται επιβλαβείς
χημικοί παράγοντες πρέπει ο εργοδότης να λάβει όλα τα αναγκαία προληπτικά μέτρα
συμπεριλαμβανομένων των δραστηριοτήτων πρόληψης των κινδύνων, της
ενημέρωσης και κατάρτισης των εργαζομένων, της δημιουργίας της απαραίτητης
οργάνωσης και της παροχής των αναγκαίων μέσων.
γβ΄. Η άλλη βασική αρχή είναι η λήψη μέτρων για την εξάλειψη κατ΄ αρχάς του
κινδύνου από την έκθεση εργαζομένων σε βλαπτικούς χημικούς παράγοντες και αν
αυτό δεν είναι δυνατό πρέπει τότε αυτοί οι παράγοντες να περιορίζονται στο ελάχιστο
με τη λήψη των μέτρων που περιγράφονται παρακάτω.
δ΄. Ειδικά προστατευτικά και προληπτικά μέτρα
Παρακάτω υποδεικνύονται τα μέτρα εκείνα τα οποία συνάδουν με τις αρχές

πρόληψης και οδηγούν σε σωστή από την άποψη της Α&ΥΕ διαχείρισης των
κινδύνων από τη χρήση επιβλαβών χημικών ουσιών.
Δ.ΥΠ.Α.

δα΄. Ως πρώτο μέτρο προτιμάται η αντικατάσταση ενός επιβλαβούς χημικού

παράγοντα ή διεργασίας που υπό τις συνθήκες χρήσης του δεν είναι επιβλαβής ή
κατά περίπτωση είναι λιγότερο επιβλαβής για την Α&Υ των εργαζομένων.
δβ΄. Στην περίπτωση που η εξάλειψη του κινδύνου δεν είναι δυνατή τότε υπάρχει η
υποχρέωση λήψης και εφαρμογής προληπτικών τεχνικών μέτρων, τα οποία
παρατίθενται κατά σειρά προτεραιότητας.
i. Ο σχεδιασμός των κατάλληλων διαδικασιών και μηχανικών ελέγχων και η
χρησιμοποίηση κατάλληλου εξοπλισμού και υλικών ούτως ώστε να
αποφεύγεται ή να ελαχιστοποιείται η έκλυση επιβλαβών χημικών
παραγόντων, π.χ. υιοθέτηση κλειστών διαδικασιών παραγωγής, επιλογή
αυτομάτων συστημάτων που λειτουργούν χωρίς την ανθρώπινη παρουσία ή
με τηλεχειρισμό.
ii. Η εφαρμογή μέτρων συλλογικής προστασίας, π.χ. σύστημα επαρκούς
εξαερισμού και απαγωγής των εκλυομένων παραγόντων στην πηγή τους,
αλλά και η λήψη άλλων οργανωτικών μέτρων.
iii. Όταν η έκθεση δεν είναι πλέον δυνατόν να αποφευχθεί με άλλα μέσα
επιβάλλεται η εφαρμογή ΜΑΠ.
δγ΄. Στην παράγραφο δβ΄(ii) αναφερθήκαμε μεταξύ άλλων και στη λήψη κατάλληλων
οργανωτικών μέτρων τα οποία κινούνται στους τρεις παρακάτω άξονες.
δγ α΄. Λήψη μέτρων για τις ενέργειες της αποθήκευσης, της μεταφορά και
του χειρισμού των χημικών παραγόντων για την προστασία των εργαζομένων
από κινδύνους που προέρχονται από τις φυσικοχημικές ιδιότητές του. Τα
μέτρα αυτά κατά σειρά προτεραιότητας μπορεί να είναι:
i. Η πρόληψη ώστε να μην παρουσιάζονται στο χώρο εργασίας
επικίνδυνες συγκεντρώσεις από ευαίσθητες ουσίες (εύφλεκτες,
ασταθείς) στην περίπτωση που το είδος της επιτελούμενης εργασίας
δεν το επιτρέπει.
ii. Την αποφυγή ύπαρξης πηγών ανάφλεξης ή καταστάσεων που
μπορεί να προκαλέσουν ανάφλεξη, αστάθεια ή δημιουργία
επικίνδυνων μιγμάτων χημικών ουσιών.
Δ.ΥΠ.Α.

iii. Το μετριασμό των επιπτώσεων για την Α&ΥΕ σε περίπτωση

πυρκαγιά ή έκρηξης οφειλόμενης στην ανάφλεξη ουσιών ή των
επιβλαβών φυσικών αποτελεσμάτων που οφείλονται σε χημικά
ασταθείς ουσίες ή μίγματα. Παραδείγματα τέτοιων μέτρων είναι:
• Η αποθήκευση χημικών προϊόντων σε συγκεκριμένα σημεία ώστε
να μην διαχέονται τυχόν εκπομπές σε όλο το χώρο εργασίας,
αλλά και σε περίπτωση ατυχήματος να είναι περιορισμένης
έκτασης οι επιπτώσεις και ευκολότερη η αντιμετώπιση.
• Οι διάφορες ουσίες πρέπει να αποθηκεύονται ξεχωριστά ανάλογα
με την επικινδυνότητά τους.
• Προσοχή στις διαρροές από τις συσκευασίες.
• Στους χώρους εργασίας να μεταφέρονται μόνο οι ποσότητες
ουσιών που απαιτούνται και επαρκούν για τις ανάγκες της
ημέρας.
• Η ύπαρξη ετικέτας ασφαλείας σε όλα τα δοχεία που
χρησιμοποιούνται για την αποθήκευση, μεταφορά, μετάγγιση,
ανάμειξη και αραίωση ουσιών.
δγ β΄. Η επίβλεψη της υγείας των εργαζομένων, η οποία για να επιτευχθεί

πρέπει:
i. Να πραγματοποιεί ο εργοδότης τακτικά αλλά και σε κάθε
περίπτωση μεταβολής των συνθηκών που επηρεάζουν την
έκθεση των εργαζομένων σε χημικούς παράγοντες τις
αναγκαίες μετρήσεις της συγκέντρωσής τους στο χώρο.
ii. Να τηρεί κατάλογους των εργαζομένων που εκτίθενται σε
χημικούς παράγοντες καθώς και βιβλίο καταχώρησης των
αποτελεσμάτων των μετρήσεων που προαναφέραμε.
δγ γ΄. Η ενημέρωση, κατάρτιση και εκπαίδευση των εργαζομένων σε τρία
επίπεδα.
i. Αυτό της σωστής χρήσης των χημικών ουσιών
συμπεριλαμβανομένων πληροφοριών για τις ιδιότητές τους.
Δ.ΥΠ.Α.

ii. Tης ενημέρωσης για τους κινδύνους από τη χρήση των

ουσιών καθώς των μέτρων και μεθόδων προστασίας.
iii. Της εκπαίδευσης για τη εκτέλεση των σωστών ενεργειών σε
περίπτωση ατυχήματος όπου έχουμε ανάφλεξη ή έκρηξη ή
έκλυση παραγόντων και γενικά σε κάθε περίπτωση
δυσμενούς συμβάντος για την Α&Υ των εργαζομένων στην
αυτή θέση εργασίας αλλά και τις γειτονικές.
Τέλος πρέπει να σημειωθεί ότι η νομοθεσία προβλέπει επιπρόσθετα σειρά

ενεργειών που οφείλουν να γίνονται ώστε να οργανωθεί σωστά η αντιμετώπιση
ατυχημάτων, συμβάντων και καταστάσεων εκτάκτου ανάγκης σε κάποιες μορφές
ειδικών επιχειρήσεων/ εκμεταλλεύσεων όπου είναι δυνατόν τέτοια συμβάντα να
έχουν τεράστιες δυσμενείς επιπτώσεις. Οι επιπτώσεις αυτές μπορεί να αφορούν σε
εμπλοκή μεγάλου αριθμού εργαζομένων, στην ασφάλεια γειτονικών οικισμών ή και
στην καταστροφή του περιβάλλοντος. Επιπρόσθετα σ΄ αυτές τις περιπτώσεις το
νομοθετικό πλαίσιο περιλαμβάνει αυστηρότερες και πιο εξειδικευμένες διατάξεις.
Τόσο όμως τα μικρής κλίμακας ατυχήματα, όσο και τα μεγαλύτερης έχουν μικρή
πιθανότητα να συμβούν στις επιχειρήσεις χαμηλής επικινδυνότητας (Γ΄ κατηγορίας
του άρθρου 2, Π.Δ. 294/1988).
Δ.ΥΠ.Α.

Σε κάθε εργασιακό χώρο οι εργαζόμενοι εκτίθενται σε μια σειρά από κινδύνους που
μπορούν να επηρεάσουν και να απειλήσουν άμεσα ή έμμεσα την υγεία και την
ασφάλειά τους.
Ο επαγγελματικός κίνδυνος ορίζεται η κατάσταση εκείνη κατά την οποία μπορεί

να βρεθεί ένας εργαζόμενος λόγω της έκθεσή του σε μια επικίνδυνη ουσία ή φυσική
κατάσταση που ενδέχεται να βλάψει την υγεία του ή και το περιβάλλον.
Στην ενότητα αναφέρονται οι γενικές αρχές πρόληψης επαγγελματικών κινδύνων, τα

βασικά νομοθετήματα Υ&ΑΕ στα οποία ορίζονται οι υποχρεώσεις των εργοδοτών και
οι αρμοδιότητες και τα προσόντα των Τεχνικών Ασφάλειας και Γιατρών Εργασίας
1. Ο εργοδότης είναι εκείνος που ευθύνεται για την προστασία των εργαζομένων
στην επιχείρησή του και δεν απαλλάσσεται της ευθύνης αυτής, ούτε με το διορισμό
Τεχνικού Ασφαλείας και Ιατρού Εργασίας, ούτε όταν οι εργαζόμενοι δεν τηρούν τις
υποχρεώσεις τους.
[Σωστό] [Λάθος]
2. Ο εργοδότης υποχρεούται να έχει στη διάθεσή του τη γραπτή εκτίμηση των
επαγγελματικών κινδύνων
3. Οι εργαζόμενοι έχουν υποχρέωση να παρακολουθούν τα σχετικά σεμινάρια ή
άλλα επιμορφωτικά προγράμματα σε θέματα υγιεινής και ασφάλειας της εργασίας.
4. Οι εργαζόμενοι δικαιούνται να έχουν πρόσβαση στο βιβλίο ατυχημάτων που
τηρείται στην επιχείρηση.
Δ.ΥΠ.Α.

5. Κίνδυνοι τόσο για την υγεία όσο και για την ασφάλεια ή εγκάρσιοι κίνδυνοι είναι οι
κίνδυνοι που προέρχονται από την αλληλεπίδραση του εργαζομένου με την
οργάνωση της εργασίας στην οποία είναι ενταγμένος.
6. Βιολογικοί παράγοντες κινδύνου είναι αυτοί που προέρχονται από την έκθεση
των εργαζομένων σε παθογόνους οργανισμούς ή μικρωργανισμούς.
7. Ο ειδικός Ιατρός Εργασίας έχει ως καθήκοντα να επιβλέπει την υγεία των
εργαζομένων
8. Ο Τεχνικός Ασφαλείας έχει ως καθήκον να συμβουλεύει την επιχείρηση σε θέματα

σχετικά με την υγιεινή και ασφάλεια της εργασίας
9. Ο ειδικός Ιατρός Εργασίας έχει ως καθήκοντα να παρέχει υποδείξεις και

συμβουλές στον εργοδότη και στους εργαζομένους
10. Πριν τη χρήση ενός παρασκευάσματος μην διαβάζετε πάντοτε τις οδηγίες
χρήσης του προϊόντος
1.Λ 2.Σ 3.Σ 4.Σ 5.Λ 6.Σ 7.Λ 8.Σ 9.Σ 10.Λ
Δ.ΥΠ.Α.

Εκπαιδευτική ενότητα 12. ‘’Πρωτοκόλλα υγείας και προστασίας από Covid-19’’
Η ασθένεια του κορονοϊού (COVID-19) είναι μια μεταδοτική ασθένεια που

προκαλείται από τον ιό SARS-CoV-2. Οι περισσότεροι άνθρωποι που νοσούν από
την COVID-19 βιώνουν ήπια έως μέτρια συμπτώματα και αναρρώνουν χωρίς ειδική
θεραπεία. Ωστόσο, ένα ποσοστό αρρωσταίνει σοβαρά και χρειάζεται ιατρική
φροντίδα.
Ο ιός μπορεί να μεταδοθεί από το στόμα ή τη μύτη του μολυσμένου ατόμου μέσω
μικρών υγρών σωματιδίων με τον βήχα, το φτάρνισμα, την ομιλία, το τραγούδι ή την
αναπνοή. Αυτά τα σωματίδια κυμαίνονται από μεγάλα σταγονίδια που παράγονται
από το αναπνευστικό σύστημα ή μικρότερα αερολύματα.
Μπορεί να μολυνθείτε εισπνέοντας τον ιό αν βρεθείτε κοντά σε κάποιον που έχει

COVID-19 ή αν αγγίξετε μια μολυσμένη επιφάνεια και έπειτα τα μάτια, τη μύτη ή το
Δ.ΥΠ.Α.

στόμα σας. Ο ιός μεταδίδεται πιο εύκολα σε εσωτερικούς χώρους και σε σημεία με
συνωστισμό.

• Γνωρίζουν τι είναι ο Covid-19.

• Ποια είναι τα Πρωτοκόλλα υγείας
• Ποια είναι οι τρόποι προστασίας από Covid-19
• Γνωρίζουν τις διαδικασίες πρόσληψης
Έννοιες- Κλειδιά Εκπαιδευτικής ενότητας 12
• Covid-19
• Πρωτοκόλλα υγείας
• τρόποι προστασίας από Covid-19
12.1 Οδηγίες για τον Covid-19
Στόχος: Η σωστή εφαρμογή των οδηγιών, που ακολουθούν έχει ως στόχο:
1. Την ελαχιστοποίηση της μετάδοσης σε εργαζόμενους
Την αντιμετώπιση των ύποπτων ή και επιβεβαιωμένων περιστατικών COVID19 που δεν
χρήζουν περαιτέρω νοσηλείας.
Τον περιορισμό της διασποράς της νόσου στην κοινότητα
Σχεδιασμός διαχείρισης και ορισμός υπευθύνου
Κάθε οργανική μονάδα δημόσιων υπηρεσιών πρέπει να:

Δ.ΥΠ.Α.

• διαθέτει ένα συγκεκριμένο και προσαρμοσμένο στις ανάγκες του

επαγγελματικού χώρου σχέδιο δράσης για τον περιορισμό της μετάδοσης
του κορωνοϊού στους χώρους λειτουργίας του.
• Να ορίσει έναν συντονιστή διαχείρισης COVID-19 της οργανικής μονάδας
Στο σχέδιο δράσης εντοπίζονται σημεία ή θέσεις/είδος εργασίας με υψηλό
κίνδυνο έκθεσης στον ιό και καθορίζονται ανάλογα τα μέτρα προστασίας που
πρέπει να λαμβάνονται για την εξάλειψη ή τη μείωση της πιθανότητας
μόλυνσης των εργαζομένων και του κοινού.
Με σκοπό την επιτυχή εφαρμογή των μέτρων για την πρόληψη μετάδοσης του
κορωνοϊού στους χώρους εργασίας είναι απαραίτητο να ορισθεί από την διοίκηση 2
τουλάχιστον ένας συντονιστής διαχείρισης COVID-19 και ο αναπληρωτής του οι
οποίοι μεριμνούν:
• για την εφαρμογή των μέτρων πρόληψης εισόδου και μετάδοσης του
κορωνοϊού ανάμεσα στους εργαζόμενους,
• για τη διαχείριση ύποπτων κρουσμάτων λοίμωξης COVID-19 σε
εργαζόμενους της οργανικής μονάδας και
• για την άμεση ανταπόκριση σε κάθε θέμα που θα ανακύπτει και τη σωστή
τήρηση των μέτρων, την ενημέρωση του προσωπικού και την εξασφάλιση
ενός ασφαλούς χώρου εργασίας για τους υπαλλήλους και το κοινό.
Ορισμοί «κρούσματος COVID-19» και «επαφών» κρούσματος COVID-19
Κλινικά κριτήρια Ασθενής με ένα τουλάχιστον από τα κατωτέρω συμπτώματα [1]:
• βήχας
• πυρετός
• δύσπνοια
Δ.ΥΠ.Α.

• αιφνίδια εκδήλωση ανοσμίας, αγευσίας ή δυσγευσίας

• επιπρόσθετα λιγότερο ειδικά συμπτώματα περιλαμβάνουν: κεφαλαλγία,
ρίγος, μυαλγίες, καταβολή, έμετο και διάρροια. Επιδημιολογικά κριτήρια
• στενή επαφή [2] με επιβεβαιωμένο κρούσμα COVID-19 εντός 14 ημερών
πριν την έναρξη συμπτωμάτων
Ταξινόμηση κρουσμάτων Ύποπτο κρούσμα: Ασθενής που πληροί τα κλινικά κριτήρια
Πιθανό κρούσμα: Ασθενής που πληροί τα κλινικά κριτήρια και ένα επιδημιολογικό
κριτήριο Επιβεβαιωμένο κρούσμα: Άτομο που πληροί τα εργαστηριακά κριτήρια. Ως
«επαφή» κρούσματος λοίμωξης COVID-19 ορίζεται άτομο που είχε ιστορικό επαφής
με επιβεβαιωμένο κρούσμα COVID-19 εντός χρονικού διαστήματος που 3 κυμαίνεται
από 48 ώρες πριν την έναρξη συμπτωμάτων του κρούσματος έως και 10 ημέρες
μετά την έναρξη των συμπτωμάτων του κρούσματος. Ανάλογα με το επίπεδο της
έκθεσης, οι επαφές του κρούσματος κατηγοριοποιούνται σε:
Α. Στενές επαφές (έκθεση υψηλού κινδύνου) Ως στενή επαφή επιβεβαιωμένου

κρούσματος λοίμωξης COVID-19 ορίζεται:
• άτομο που είχε επαφή πρόσωπο με πρόσωπο με ασθενή με COVID-19 σε

απόσταση < 1,5 μέτρου και για ≥ 15 λεπτά και χωρίς χρήση μάσκας και από
τους δύο.
• άτομο που είχε άμεση σωματική επαφή με ασθενή με COVID-19 χωρίς
εφαρμογή μέτρων προφύλαξης.
• άτομο με επαφή με μολυσματικές εκκρίσεις ασθενή με COVID-19 χωρίς
εφαρμογή μέτρων προφύλαξης.
• άτομο που παρέμεινε σε κλειστό χώρο (π.χ. αίθουσα συσκέψεων, χώρο
αναμονής κλπ.) με ασθενή με COVID-19 για περισσότερο από 15 λεπτά και
χωρίς χρήση μάσκας και από τους δύο.
• άτομο που παρείχε άμεση φροντίδα σε ασθενή με COVID-19 χωρίς λήψη ή
επί αστοχίας των ενδεδειγμένων μέτρων ατομικής προστασίας.
Β. Επαφές (έκθεση χαμηλού κινδύνου) Ως επαφή επιβεβαιωμένου κρούσματος
χαμηλού κινδύνου COVID-19 ορίζεται:
Δ.ΥΠ.Α.

• άτομο που είχε επαφή πρόσωπο με πρόσωπο με ασθενή με COVID-19

εντός 1,5 μέτρου και για < 15 λεπτά.
• άτομο που παρέμεινε σε κλειστό χώρο με ασθενή με COVID-19 για < 15
λεπτά.
• άτομο που παρείχε άμεση φροντίδα σε ασθενή με COVID-19 με λήψη των
ενδεδειγμένων μέτρων ατομικής προστασίας. Μεγαλύτερη διάρκεια επαφής
συνεπάγεται αυξημένο κίνδυνο μετάδοσης. Σε κάθε περίπτωση, οι αρχές
δημόσιας υγείας μπορούν με βάση την εκτίμηση κινδύνου, να εξετάσουν το
ενδεχόμενο διεύρυνσης και παρακολούθησης των επαφών, έτσι ώστε 4 αυτή
να περιλάβει και άτομα που είχαν μικρότερη διάρκεια επαφής με τον ασθενή
με COVID-19.
Διαχείριση υπόπτου κρούσματος
Εάν ένας εργαζόμενος εμφανίσει έστω και ήπια συμπτώματα συμβατά με λοίμωξη
COVID-19 εκτός του χώρου της οργανικής μονάδας, παραμένει στο σπίτι και
ειδοποιεί τον ορισμένο συντονιστή COVID-19 για τις περαιτέρω ενέργειες.  Εάν
ένας εργαζόμενος εμφανίσει συμπτώματα συμβατά με λοίμωξη COVID19 εντός της
οργανικής μονάδας ακολουθούνται τα παρακάτω βήματα:
• Ενημερώνει τον άμεσο προϊστάμενο του και τον συντονιστή διαχείρισης

COVID-19, φοράει μάσκα, αποχωρεί από τον χώρο εργασίας και παραμένει
στο σπίτι του για ανάρρωση ή καλείται το ΕΚΑΒ για τη μεταφορά του στον
εγγύτερο υγειονομικό σχηματισμό.
• Ο συντονιστής διαχείρισης COVID-19 ενημερώνει τον ΕΟΔΥ για,
επιδημιολογική διερεύνηση και ιχνηλάτηση όλων των πιθανών επαφών του
κρούσματος (προσωπικού και επισκεπτών κλπ).
• Μετά την αποχώρηση του ύποπτου κρούσματος από τον οργανισμό,
ακολουθείται επιμελής καθαρισμός, εφαρμογή απολυμαντικού σε επιφάνειες
του χώρου όπου κινήθηκε ο εργαζόμενος με χρήση εξοπλισμού ατομικής
προστασίας
Δ.ΥΠ.Α.

• Ιατρική αξιολόγηση (από εφημερεύον Νοσοκομείο, Κέντρο Υγείας ή από

ιδιώτη θεράποντα ιατρό) αν θα πρέπει να γίνει κατά προτεραιότητα μοριακό
διαγνωστικό τεστ.
• Εν αναμονή του αποτελέσματος, ο εργαζόμενος παραμένει σε απομόνωση
κατ’ οίκον (εφόσον η κατάστασή του δεν απαιτεί νοσηλεία), σε καλά
αεριζόμενο δωμάτιο, σύμφωνα με τον ακόλουθο σύνδεσμο
(https://eody.gov.gr/neos-koronoios-covid-19-odigies-gia-frontidaypoptoy-
kroysmatos-sto-spiti/) ενώ η οργανική μονάδα συνεχίζει κανονικά τη
λειτουργία της.
5Ο συντονιστής διαχείρισης COVID-19 της οργανικής μονάδας σε συνεργασία με τον
ΕΟΔΥ κάνει εκτίμηση κινδύνου και αποφασίζει τα επιδημιολογικά μέτρα πρόληψης
της διασποράς, όπως:
Προσωρινή αναστολή εισόδου ατόμων στον στενό χώρο εργασίας του υπόπτου
κρούσματος για ένα 24ωρο. Ακολουθεί πολύ καλός αερισμός και σχολαστικός
καθαρισμός του χώρου και απολύμανση των επιφανειών του χώρου του
εργαζομένου με τη χρήση κατάλληλων μέσων προστασίας και ο χώρος
επαναχρησιμοποιείται κανονικά (https://www.moh.gov.gr/articles/health/dieythynsh-
dhmosiasygieinhs/metra-prolhpshs-enanti-koronoioy-sars-cov-2/7023-
metrakatharismoy-kai-apolymanshs-se-xwroys-kai-epifaneies)
Επιμελής καθαρισμός των χώρων που κινήθηκε ο εργαζόμενος (ανελκυστήρες,

σκάλες, διαδρόμους κλπ) Γενικά η παραμονή του ύποπτου περιστατικού στο χώρο
εργασίας θα πρέπει να είναι περιορισμένη, έτσι ώστε να αποφεύγονται η άσκοπη
παραμονή του στο χώρο και οι πολλαπλές επαφές, που εγκυμονούν κινδύνους
πιθανής διασποράς του ιού. Αν το μοριακό τεστ για SARS-CoV-2 είναι θετικό: Ο
εργαζόμενος ενημερώνει άμεσα τον συντονιστή διαχείρισης COVID-19 της οργανικής
μονάδας και ακολουθεί ιχνηλάτηση των επαφών που είχε στην επιχείρηση, σε
συνεργασία με τον ΕΟΔΥ (τηλ. 1135) και την Γενική Γραμματεία Πολιτικής
Προστασίας: (https://eody.gov.gr/wp-content/uploads/2020/03/covid-19- diaxeirisi-
epafon.pdf). Χρόνος επιστροφής στην εργασία:
Δ.ΥΠ.Α.

• Ο εργαζόμενος με θετικό μοριακό τεστ μπορεί να επιστρέψει στην εργασία

του μετά την παρέλευση τουλάχιστον 10ημέρου από την έναρξη των
συμπτωμάτων και την πάροδο 24 ωρών από την πλήρη υποχώρηση του
πυρετού (χωρίς τη λήψη αντιπυρετικών) και ύφεση των συμπτωμάτων του.
Για την επάνοδο των επιβεβαιωμένων περιστατικών δεν απαιτείται η
διενέργεια νέου τεστ 6
• Οι επαφές υψηλού κινδύνου του επιβεβαιωμένου κρούσματος θα
απομακρυνθούν από τον χώρο εργασίας τους και να τεθούν σε καραντίνα για
14 ημέρες. https://eody.gov.gr/odigies-gia-apomonosi-epafon-sto-spiti/
Εάν κατά τη διάρκεια της 14ήμερης καραντίνας, ασυμπτωματικό άτομο που έχει
θεωρηθεί στενή επαφή, κάνει με δική του πρωτοβουλία ή για εξατομικευμένους
λόγους εργαστηριακό έλεγχο, τότε:
• Εάν το μοριακό τεστ είναι θετικό: παραμένει σε κατ’ οίκον απομόνωση για 10
ημέρες από την ημέρα διενέργειας του τεστ (εφόσον παραμένει
ασυμπτωματικό).
• Εάν το μοριακό τεστ είναι αρνητικό: παραμένει σε καραντίνα έως την
ολοκλήρωση του 14ημέρου. Όσον αφορά στις επαφές χαμηλού κινδύνου
αυτές συνεχίζουν την εργασία τους με οδηγίες για αυτοπαρακολούθηση της
υγείας τους για 14 ημέρες https://eody.gov.gr/odigies-gia-apomonosi-epafon-
sto-spiti/
Αν το μοριακό τεστ SARS-CoV-2 είναι αρνητικό:
• Ο εργαζόμενος μπορεί να επιστρέψει στην εργασία του μετά την πάροδο

τουλάχιστον 24 ωρών από την πλήρη υποχώρηση του πυρετού (χωρίς τη
λήψη αντιπυρετικών) και την ύφεση των συμπτωμάτων του.
Διαχείριση δύο επιβεβαιωμένων περιστατικών που διαγνώστηκαν σε
διάστημα 14 ημερών.
Εφαρμόζονται οι οδηγίες όπως σε αντιμετώπιση μεμονωμένου κρούσματος. ΚΑΙ Ο

συντονιστής διαχείρισης COVID-19 του οργανισμού επικοινωνεί με τον ΕΟΔΥ (τηλ.
1135) για συνδρομή στην επιδημιολογική διερεύνηση και εκτίμηση κινδύνου, εάν
αυτή χρειαστεί, και την Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας ως φορέα υπεύθυνο
Δ.ΥΠ.Α.

για την ιχνηλάτηση των επαφών των επιβεβαιωμένων κρουσμάτων COVID-19

σχετικά με την τυχόν αναστολή της λειτουργίας τμήματος ή τμημάτων ή όλου του
Οργανισμού. Εάν δεν υπάρχει επιδημιολογική συσχέτιση:
7Συνιστάται συνέχιση των καθημερινών δραστηριοτήτων με συνέπεια στη

συστηματική εφαρμογή των μέτρων προστασίας. Εάν υπάρχει επιδημιολογική
συσχέτιση (χωρίς τα δύο κρούσματα να έχουν οικογενειακή σχέση ή στενή επαφή
μεταξύ τους εκτός του Οργανισμού):
• Ενημέρωση/ευαισθητοποίηση των εργαζομένων από τον συντονιστή

διαχείρισης COVID19 για εγρήγορση και έγκαιρη αναγνώριση ύποπτων
περιστατικών
• Ενίσχυση μέτρων στο εργασιακό περιβάλλον:
− τήρηση αποστάσεων o υγιεινή χεριών o αναπνευστική υγιεινή
− καθαριότητα περιβάλλοντος
• Εκτίμηση κινδύνου και σύσταση για εργαστηριακό έλεγχο των στενών
επαφών στον Οργανισμό.
• Ανάλογα με τα αποτελέσματα της επιδημιολογικής διερεύνησης και την
εκτίμηση κινδύνου, θα αποφασιστεί το εύρος της εφαρμογής εργαστηριακού
ελέγχου και των μέτρων αναστολής λειτουργίας του Οργανισμού.
Συρροή κρουσμάτων σε οργανική μονάδα
Όταν υπάρχουν τρία (3) ή περισσότερα εργαστηριακά επιβεβαιωμένα κρούσματα

(συμπτωματικά ή ασυμπτωματικά), σε διάστημα 14 ημερών, ενημερώνεται ο ΕΟΔΥ
προκειμένου να προβεί σε εκτίμηση κινδύνου σε συνεργασία με την Διεύθυνση
Δημόσιας Υγείας και Κοινωνικής Μέριμνας της οικείας Περιφερειακής Ενότητας και
την Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας ως φορέα ιχνηλάτησης επαφών. Η
απόφαση για την προσωρινή αναστολή λειτουργίας της οργανικής μονάδας,
εκδίδεται από τον οικείο Υπουργό ή τους επικεφαλής των αντίστοιχων υπηρεσιών
του Δημοσίου μετά από γνώμη του Διευθυντή Δημόσιας Υγείας και Κοινωνικής
Μέριμνας της οικείας Περιφερειακής Ενότητας, κατ’ εφαρμογή του εκάστοτε
ισχύοντος Πρωτοκόλλου Διαχείρισης Κρούσματος. 8 Αποφάσεις για την αναστολή
λειτουργίας του συνόλου των οργανικών μονάδων των δημοσίων υπηρεσιών, σε
Δ.ΥΠ.Α.

επίπεδο δημοτικής ή περιφερειακής ενότητας ή της Επικράτειας λαμβάνονται κατόπιν

απόφασης των Υπουργών Προστασίας του Πολίτη, Υγείας, Εσωτερικών και των κατά
περίπτωση συναρμόδιων Υπουργών μετά από γνώμη της Εθνικής Επιτροπής
προστασίας της Δημόσιας Υγείας έναντι του κορωνοϊού COVID19.
Εφαρμογή μέτρων πρόληψης και ελέγχου λοιμώξεων
Για τον τακτικό καθαρισμό επαγγελματικού χώρου συμβουλευτείτε τον παρακάτω

σύνδεσμο: (https://www.moh.gov.gr/articles/health/dieythynsh-dhmosias-
ygieinhs/metraprolhpshs-enanti-koronoioy-sars-cov-2/7023-metra-katharismoy-kai-
apolymanshsse-xwroys-kai-epifaneies) Για την προστασία εργαζομένων που
χρησιμοποιούν Μέσα Μαζικής Μεταφοράς συμβουλευτείτε τον παρακάτω σύνδεσμο:
(https://www.moh.gov.gr/articles/health/dieythynsh-dhmosias-
ygieinhs/metraprolhpshs-enanti-koronoioy-sars-cov-2/7011-kanones-ygieinhs-sta-
mesa-mazikhsmetaforas)
12.2 Γενικές αρχές
Οι εργασιακές εγκαταστάσεις που λειτουργούν κατά τη διάρκεια της πανδημίας του

Corovavirus Covid-19 πρέπει να εξασφαλίζουν προστασία στο εργατοτεχνικό
προσωπικό τους και να ελαχιστοποιούν τον κίνδυνο εξάπλωσης της λοίμωξης.
Οι ανά χείρας κατευθυντήριες οδηγίες αποσκοπούν στην εισαγωγή σειράς μέτρων σε

γραφεία παντός μεγέθους, σύμφωνα με τις συστάσεις των αρμοδίων Υπηρεσιών της
χώρας.
Δ.ΥΠ.Α.

Στις παρούσες εξαιρετικές και πρωτόγνωρες συνθήκες, ο κλάδος των κατασκευών

πρέπει να συμμορφώνεται με τις πλέον πρόσφατες κυβερνητικές οδηγίες για τον
Covid-19 ανά πάσα στιγμή.
Οι απαιτήσεις για την υγεία και την ασφάλεια των εργαζομένων σε κάθε
δραστηριότητα θα πρέπει να εξακολουθήσουν να βρίσκονται σε πρώτη
προτεραιότητα. Ο Υπεύθυνος Υγείας & Ασφάλειας (Υ&Α) ή ο Επικεφαλής
(Εργοταξιάρχης) κάθε γραφείoυ θα πρέπει σε κάθε ευκαιρία να καθιστά γνωστές με
σαφήνεια στο εργατοτεχνικό προσωπικό, τις Διαδικασίες
Υγείας και Ασφάλειας που εφαρμόζονται στα Γραφεία και αποσκοπούν στην
προστασία των ίδιων των εργαζομένων, των συναδέλφων τους, των οικογενειών
τους και των πολιτών της χώρας.
Για την προστασία και ασφάλεια του προσωπικού των εργοταξίων θα πρέπει να
εφαρμόζονται με την δέουσα σχολαστικότητα και συνέπεια, καθ’ όλη την περίοδο της
πανδημίας του COVID-19, τα ακόλουθα μέτρα.
Αυτο-απομόνωση - Καραντίνα
Όποιος πληροί ένα από τα παρακάτω κριτήρια δεν πρέπει να έρθει στο γραφείo:
• Έχει πυρετό ή νέο επίμονο βήχα - ακολουθεί τις οδηγίες για την καραντίνα.
• Είναι άτομο που ανήκει σε ευπαθή ομάδα λόγω ηλικίας, υποκείμενης
κατάστασης υγείας, κλινικής κατάστασης ή εγκυμοσύνης).
• Ζει με κάποιον σε καραντίνα ή με άτομο που ανήκει σε ευπαθή ομάδα.
Όποιος εργαζόμενος παρουσιάζει συμπτώματα (βήχα, πυρετού κ.λπ.) ενημερώνει
αμέσως τον Υπεύθυνο Εταιρείας και παραμένει σπίτι του, εφαρμόζοντας τις
ισχύουσες οδηγίες του Εθνικού Οργανισμού Δημόσιας Υγείας (ΕΟΔΥ).
Διαδικασία στην περίπτωση που κάποιος αρρωστήσει
Εάν εργαζόμενος αναπτύξει υψηλή θερμοκρασία ή επίμονο βήχα ενώ εργάζεται, θα

πρέπει:
Δ.ΥΠ.Α.

• να αποφύγει να αγγίζει οτιδήποτε.

• να επιστρέψει αμέσως στην οικία του.
• όταν βήχει ή φτερνίζεται να κάνει χρήση χαρτομάντηλου, το οποίο και θα
αποθέτει σε κάδο απορριμμάτων, ή εάν δεν έχει χαρτομάντηλα, να βήχει και
να φταρνίζεται στο εσωτερικό του αγκώνα του.
• να ακολουθήσει τις οδηγίες για την αυτοαπομόνωση - καραντίνα και να μην
επιστρέψει στην εργασία έως ότου ολοκληρωθεί η περίοδος απομόνωσης.
• να πραγματοποιηθεί αμέσως απολύμανση των χώρων που κινήθηκε καθώς
και του οχήματος που χρησιμοποιούσε ή χειριζόταν.
Μετακίνηση προς και από το γραφείο
Όπου είναι εφικτό, οι εργαζόμενοι πρέπει να μετακινούνται προς και από το γραφείo
μόνοι τους και με δικά τους μεταφορικά μέσα. Τα γραφεία πρέπει να διαθέτουν τα
ακόλουθα:
• Χώρους στάθμευσης για επιπλέον αυτοκίνητα και δίκυκλα.

• Άλλα μέσα μεταφοράς για την αποφυγή των δημόσιων μεταφορικών μέσων,
σύμφωνα με τους ισχύοντες κατά τη διάρκεια της πανδημίας περιορισμούς
πληρότητας (50% της πληρότητας του μεταφορικού μέσου) και αποστάσεων
επιβατών (ελάχιστη μεταξύ τους απόσταση 2m).
• Παροχή εγκαταστάσεων καθαρισμού των χεριών στις εισόδους και στις
εξόδους του γραφείoυ. Το μέσο θα πρέπει να είναι σαπούνι και νερό, όπου
είναι δυνατόν, ή αλκοολούχο διάλυμα απολύμανσης για τα χέρια, εάν δεν
υπάρχει νερό.
• Διαδικασία και μέσα για τη μεταφορά όποιου αρρωστήσει στην οικία του.
Απαγορεύεται η μετακίνηση εντός του γραφείoυ άνω των δύο εργαζομένων
στο ίδιο όχημα.
Σημεία Εισόδου στο Γραφείo
• Δεν επιτρέπεται η είσοδος στους μη έχοντες εργασία.

• Εισαγωγή κλιμακωτών χρόνων έναρξης και λήξης των ωραρίων του
γραφείoυ για να μειωθεί η συμφόρηση και η επαφή ανά πάσα στιγμή.
Δ.ΥΠ.Α.

• Έλεγχος σημείων πρόσβασης / εισόδων, ή και μεταβολή του πλήθους τους,

ώστε να εξασφαλίζεται η απαιτούμενη απόσταση μεταξύ των εισερχομένων.
• Αφαίρεση ή απενεργοποίηση των συστημάτων ελέγχου εισόδου που
απαιτούν επαφή με το δέρμα (π.χ. σαρωτές δακτυλικών αποτυπωμάτων).
• Απαίτηση από όλους τους εργαζόμενους να πλένουν ή να απολυμαίνουν τα
χέρια τους πριν εισέλθουν ή εξέλθουν από το γραφείo.
• Απόσταση τουλάχιστον δύο μέτρων ανάμεσα στα άτομα που περιμένουν να
εισέλθουν ή εξέλθουν από το γραφείo.
• Καθαρισμός τακτικά των επιφανειών επαφής στις περιοχές υποδοχής,
γραφείων καθώς και εξοπλισμού, στα σημεία εισόδου και παραλαβής υλικών,
π.χ. σαρωτές, οθόνες, τηλεφωνικές συσκευές, γραφεία, ιδιαίτερα κατά τις
ώρες αιχμής.
• Μείωση αριθμού ατόμων που συμμετέχουν σε αναγκαίες τεχνικές επισκέψεις
στους εργοταξιακούς χώρους. Παραμονή σε εξωτερικούς χώρους, όπου αυτό
είναι δυνατόν.
• Οι οδηγοί πρέπει να παραμένουν στα οχήματά τους, εφόσον το φορτίο το
επιτρέπει. Οι οδηγοί και οι εκφορτωτές πρέπει να πλένουν ή να
απολυμαίνουν τα χέρια τους πριν εκφορτώσουν αγαθά και υλικά.
Πλύσιμο χεριών
• Ύπαρξη πρόσθετων εγκαταστάσεων πλύσης των χεριών στους συνήθεις

χώρους αποδυτηρίων προσωπικού όταν οι εργοταξιακές εγκαταστάσεις
αναπτύσσονται σε μεγάλη έκταση ή το γραφείo έχει σημαντικά μεγάλο
αριθμό εργαζομένων.
• Σαπούνι και φρέσκο νερό πρέπει να είναι άμεσα διαθέσιμα και να
συμπληρώνονται / αντικαθίστανται διαρκώς.
• Παροχή αλκοολούχου διαλύματος απολύμανσης για τα χέρια όπου δεν
υπάρχουν διαθέσιμες εγκαταστάσεις πλύσης χεριών.
• Τακτικός έλεγχος διαθέσιμων ποσοτήτων και στάθμης σαπουνιού και
αλκοολούχου διαλύματος απολύμανσης.
• Τακτικός καθαρισμός των εγκαταστάσεων πλύσης χεριών.
Δ.ΥΠ.Α.

• Κατάλληλοι και επαρκούς αριθμού κάδοι για χάρτινες πετσέτες χειρός με

τακτική απομάκρυνση και αποκομιδή των απορριμμάτων.
• Επαρκείς και αποθηκευμένες με ασφάλεια προμήθειες σαπουνιού,
αλκοολούχου διαλύματος απολύμανσης χεριών και χαρτοπετσετών χειρός.
Εγκαταστάσεις τουαλετών
• Πλύσιμο χεριών πριν και μετά τη χρήση των εγκαταστάσεων.

• Συχνός καθαρισμός – απολύμανση από ειδικό συνεργείο των
εγκαταστάσεων τουαλέτας, ιδιαίτερα χειρολαβών / κλειδαριών και λεκανών.
• Περιορισμός αριθμού ατόμων που καθαρίζουν τις εγκαταστάσεις τουαλέτας
(π.χ. καθαρίστρια με μόνιμη απασχόληση).
• Οι φορητές τουαλέτες πρέπει να αποφεύγονται, όπου είναι δυνατόν, αλλά
όπου αυτές χρησιμοποιούνται, πρέπει να καθαρίζονται – απολυμαίνονται και
να εκκενώνονται συχνά.
• Παροχή κατάλληλων και επαρκούς αριθμού κάδων απορριμμάτων για
χαρτοπετσέτες χειρός με τακτική απομάκρυνση και αποκομιδή.
Κυλικεία και Διατροφικές ρυθμίσεις
Κυλικεία μπορούν να λειτουργήσουν κατά τη διάρκεια της πανδημίας του Covid-19

μόνον εφόσον επιτραπεί η λειτουργία τους από τις αρμόδιες δημόσιες υγειονομικές
υπηρεσίες. Στα γραφεία όπου υπάρχει πρόβλεψη για παροχή μέσων θέρμανσης
τροφίμων και ζεστών ροφημάτων με χρήση βραστήρων, φούρνων μικροκυμάτων
κ.λπ., οι συσκευές αυτές πρέπει να απομακρυνθούν, δεδομένου ότι στις παρούσες
εξαιρετικές περιστάσεις, δεν είναι δυνατός ο ασφαλής καθαρισμός τους μετά τη
χρήση. Το εργατοτεχνικό προσωπικό πρέπει να παραμένει στον χώρο εργασίας μετά
την είσοδό του και να μην χρησιμοποιεί τοπικά καταστήματα.
Δ.ΥΠ.Α.

• Πρέπει να καθοριστούν ειδικοί χώροι φαγητού στον χώρο εργασίας για να

περιορισθεί η απώλεια τροφίμων και η επιμόλυνση τους.
• Τα διαλλείματα εργασίας πρέπει να κλιμακώνονται για να μειωθεί η
συμφόρηση και η επαφή ατόμων ανά πάσα στιγμή.
• Οι εγκαταστάσεις καθαρισμού ή απολύμανσης των χεριών πρέπει να
βρίσκονται διαθέσιμες πλησίον της εισόδου κάθε χώρου / δωματίου όπου το
προσωπικό τρώει και να χρησιμοποιούνται από τους εργαζόμενους κατά την
είσοδο και την έξοδο από τους χώρους αυτούς.
• Οι εργαζόμενοι ενώ τρώνε πρέπει να κάθονται 2 μέτρα μακριά ο ένας από
τον άλλο και να αποφεύγουν κάθε επαφή μεταξύ τους.
• Εφόσον παρέχεται επί τόπου φαγητό, θα πρέπει αυτό να είναι αποκλειστικά
μόνο προπαρασκευασμένο και πολύ καλά συσκευασμένο. Τυχόν πληρωμές
θα πρέπει να πραγματοποιούνται με ανέπαφη κάρτα, όπου είναι δυνατόν.
• Εφόσον δεν παρέχεται επί τόπου φαγητό, το εργατοτεχνικό προσωπικό
πρέπει να φέρει προετοιμασμένα γεύματα και επαναχρησιμοποιούμενα
μπουκάλια υγρών.
• Πιάτα, σκεύη φαγητού, φλυτζάνια κ.λπ. δεν πρέπει να χρησιμοποιούνται.
• Πρέπει να παρέχεται πόσιμο νερό με κατάλληλες διατάξεις καθαρισμού του
μηχανισμού της βρύσης.
• Τα τραπέζια πρέπει να καθαρίζονται μετά από κάθε χρήση.
• Όλα τα σκουπίδια πρέπει να τοποθετούνται κατευθείαν στον κάδο και να μην
αφήνονται σε κάποιον άλλο να τα καθαρίσει.
• Όλοι οι χώροι που χρησιμοποιούνται για φαγητό πρέπει να καθαρίζονται
προσεκτικά με διάλυμα χλωρίνης στο τέλος κάθε διαλλείματος και βάρδιας,
συμπεριλαμβανομένων των καρεκλών, των χειρολαβών των θυρών, των
αυτόματων μηχανημάτων και των συσκευών πληρωμής.
Εγκαταστάσεις αποδυτηρίων και καταιονιστήρων
• Εισαγωγή κλιμακωτών χρόνων έναρξης και λήξης της χρήσης τους για να
μειωθεί η συμφόρηση και η επαφή ατόμων ανά πάσα στιγμή.
• Τακτικός και επιμελής καθαρισμός με διάλυμα χλωρίνης όλων των
εγκαταστάσεων καθ' όλη τη διάρκεια και στο τέλος κάθε ημέρας.
Δ.ΥΠ.Α.

• Αύξηση του αριθμού ή του μεγέθους των εγκαταστάσεων που είναι

διαθέσιμες στο γραφείo εφόσον αυτό είναι δυνατόν.
• Καθορισμός του αριθμού των ατόμων που μπορούν να χρησιμοποιήσουν
κάθε εγκατάσταση ανά πάσα στιγμή, με βάση το μέγεθός της και την
απαίτηση απόστασης δύο μέτρων μεταξύ ατόμων - χρηστών.
• Παροχή κατάλληλων και επαρκούς αριθμού κάδων σκουπιδιών σε αυτούς
τους χώρους με τακτική απομάκρυνση και αποκομιδή.
Αποφυγή εργασίας σε στενή επαφή
Είναι βέβαιο ότι υπάρχουν καταστάσεις στο γραφείo όπου δεν είναι δυνατή η
διατήρηση της ασφαλούς απόστασης των 2 μέτρων μεταξύ των εργαζομένων. Σε
κάθε τέτοια περίπτωση, έχουν υποχρεωτική εφαρμογή τα ακόλουθα:
• Εργασία που απαιτεί στενή επαφή μεταξύ των εργαζομένων δεν πρέπει να
διεξάγεται.
• Εργασία που απαιτεί επαφή με το δέρμα δεν πρέπει να διεξάγεται.
• Σχεδιασμός όλων των υπολοίπων εργασιών έτσι ώστε να ελαχιστοποιείται η
επαφή μεταξύ των εργαζομένων.
• Τα επαναχρησιμοποιούμενα Μέσα Ατομικής Προστασίας (ΜΑΠ) πρέπει να
καθαρίζονται προσεκτικά μετά τη χρήση και να μην αναδιανέμονται εκ νέου
μεταξύ των εργαζομένων.
• Τα ΜΑΠ μιας χρήσης πρέπει να απορρίπτονται έτσι ώστε να μην μπορεί να
επαναχρησιμοποιηθούν.
• Κατά προτίμηση χρήση κλιμάκων αντί των ανελκυστήρων ή ανυψωτικών
διατάξεων.
• Σε περίπτωση χρήσης ανελκυστήρων ή ανυψωτικών:  περιορισμός της
ανυψωτικής τους ικανότητας με στόχο τη μείωση της συμφόρησης και της
επαφής των επιβαινόντων.  τακτικός καθαρισμός – απολύμανση των
σημείων επαφής, όπως πόρτες, κουμπιά κ.λπ.
• Αύξηση του εξαερισμού σε κλειστούς χώρους.
• Τακτικός καθαρισμός – απολύμανση του εσωτερικού των θαλάμων των
οχημάτων και ιδίως μεταξύ χρήσης από διαφορετικούς οδηγούς.
Δ.ΥΠ.Α.

Συσκέψεις Γραφείoυ
Να προτιμάται η τηλεδιάσκεψη και εάν αυτό δεν είναι εφικτό:
• Σε κάθε συνάντηση πρέπει να παρίστανται μόνο οι απολύτως απαραίτητοι.

• Οι συμμετέχοντες πρέπει να απέχουν μεταξύ τους τουλάχιστον δύο μέτρα.
• Οι χώροι συνεδριάσεων πρέπει να αερίζονται καλά και τα παράθυρα να
ανοίγουν για να επιτρέπουν την καλή κυκλοφορία καθαρού αέρα.
• Να πραγματοποιούνται συναντήσεις σε ανοικτούς χώρους και μόνον όπου
δεν είναι αυτό δυνατόν σε κλειστούς.
Παρακολούθηση και ιχνηλάτηση χώρων εργασίας
Λόγω της περιόδου καθυστέρησης εμφάνισης των συμπτωμάτων του COVID-19,

είναι εξαιρετικά σημαντικός ο εκ των υστέρων εντοπισμός των θέσεων όπου
εργάστηκε ο κάθε εργαζόμενος. Εάν ένας εργαζόμενος ελεγχθεί θετικά με το COVID-
19, η αρμόδια υπηρεσία του Εθνικού Οργανισμού Δημόσιας Υγείας (ΕΟΔΥ) θα
ζητήσει από τον εργοδότη να παράσχει πληροφορίες για το που εργάστηκε αυτός,
καθώς και για τα στοιχεία επικοινωνίας οποιουδήποτε άλλου εργαζομένου που
μπορεί να έχει εκτεθεί.
Δημοσίευση και κοινοποίηση πολιτικών και πληροφοριών
Όλα τα μέρη και συμμετέχοντες σε εργοταξιακό χώρο υποχρεούνται να

γνωστοποιούν τους ρόλους και τις ευθύνες τους. Οι εργοδότες πρέπει να
διασφαλίσουν ότι οι πολιτικές υγείας και ασφάλειας και ιδίως αυτές σε σχέση με τον
COVID-19, ενημερώνονται διαρκώς και έγκαιρα και ότι δημοσιεύονται / αναρτώνται /
κοινοποιούνται για να μπορούν να τις πληροφορηθούν όλοι οι εργαζόμενοι,
υπεργολάβοι και προμηθευτές. Αυτές οι πολιτικές θα πρέπει να καλύπτουν τον
τρόπο λειτουργίας του Γραφείoυ συμπεριλαμβανομένων, μεταξύ άλλων:
Δ.ΥΠ.Α.

• της υγιεινής και απολύμανσης των χώρων.

• της αναφοράς ασθενειών από εργαζόμενους και υπεργολάβους.
• της διασφάλισης της τήρησης της ελάχιστης απαιτούμενης φυσικής
απόστασης μεταξύ των εργαζομένων.
• του προγραμματισμού των εργασιών.
Καθαριότητα – Υγιεινή
Πρέπει σαφώς να υπάρχουν σχολαστικές διαδικασίες καθαρισμού – απολύμανσης

σε ολόκληρο το γραφείo, ιδίως σε κοινόχρηστους χώρους και σημεία επαφής, όπως:
• Βρύσες και εγκαταστάσεις πλύσης χεριών.

• Λεκάνες τουαλέτας και καθίσματα τουαλέτας.
• Λαβές και σημεία επαφής θυρών.  Χειρολαβές σε σκάλες και διαδρόμους.
• Χειριστήρια ανύψωσης, μηχανημάτων και εξοπλισμού.
• Επιφάνειες προετοιμασίας φαγητού και επιφάνειες τραπεζιών.
• Τηλεφωνικές συσκευές.
• Πληκτρολόγια, φωτοαντιγραφικά μηχανήματα και λοιπός εξοπλισμός
γραφείου.
Τα σημεία συλλογής και αποθήκευσης σκουπιδιών πρέπει να είναι επαρκή σε
μέγεθος και αριθμό και να εκκενώνονται τακτικά καθ’ όλη τη διάρκεια και στο τέλος
κάθε ημέρας.
Οδηγίες προστασίας του Εθνικού Οργανισμού Δημόσιας Υγείας
Όλοι οι εργαζόμενοι οφείλουν να ενημερώνονται και να εφαρμόζουν τις εκάστοτε

ισχύουσες οδηγίες του Εθνικού Οργανισμού Δημόσιας Υγείας (ΕΟΔΥ).
Δ.ΥΠ.Α.

Τα προτεινόμενα μέτρα του παρόντος Πρωτοκόλλου δύνανται να διευρύνονται και

να εξειδικεύονται ανάλογα με:
• τις λοιπές ειδικές απαιτήσεις των Κυρίων των Έργων.

• το είδος και μέγεθος του έργου και του γραφείoυ όπου εφαρμόζονται.
• τις οδηγίες που συντάσσονται από τον εκάστοτε Υπεύθυνο του γραφείoυ για
την Υγεία και Ασφάλεια της Εργασίας και στο πλαίσιο των υιοθετούμενων
διαδικασιών του εφαρμοζόμενου Συστήματος Διαχείρισης κατά το πρότυπο
ISO 45001:2018.
12.3 Πρωτόκολλο διαχείρισης πιθανού ή επιβεβαιωμένου Κρούσματος COVID

19
Το Πρωτόκολλο διαχείρισης πιθανού ή επιβεβαιωμένου Κρούσματος COVID 19 τελεί

υπό τις διατάξεις της ΚΥΑ 119847/ΓΔ6/23-9-2021 (Β’4406) και τις οδηγίες του
Ε.Ο.Δ.Υ. Η σωστή εφαρμογή των οδηγιών, που ακολουθούν, έχει ως στόχο:
Την ελαχιστοποίηση της διασποράς και μετάδοσης της νόσου COVID-19 στα μέλη
της ακαδημαϊκής κοινότητας.
Την αντιμετώπιση των ύποπτων ή και επιβεβαιωμένων περιστατικών COVID-19.
• Κάθε Υπεύθυνος για τον COVID-19 θα πρέπει να καταγράφει συστηματικά τις

αναφορές για συμπτώματα συμβατά με COVID-19 και να ακολουθεί τις παρακάτω
προβλεπόμενες ανά περίπτωση οδηγίες του Ε.Ο.Δ.Υ.
1. Ευαισθητοποίηση και εγρήγορση για την πρώιμη αναγνώριση συμπτωμάτων

κρούσματος COVID-19» και «επαφών» κρούσματος COVID-19
Πιθανά ύποπτα περιστατικά COVID-19 Ασθενής με ένα τουλάχιστον από τα

κατωτέρω συμπτώματα συμβατά με COVID19/Κλινικά κριτήρια:
• Πυρετός, δύσπνοια,
• Βήχας (συνήθως ξηρός αλλά μπορεί και με απόχρεμψη)
• Λαχάνιασμα ή δυσκολία στην αναπνοή
Δ.ΥΠ.Α.

• Κρυάδες
• Πονόλαιμος
• Ξαφνική απώλεια γεύσης ή όσφρησης
• Επιπρόσθετα λιγότερο ειδικά συμπτώματα περιλαμβάνουν:
• κεφαλαλγία, ρίγος, μυαλγίες, καταβολή, έμετο και διάρροια. Τα συμπτώματα
εμφανίζονται 2-14 ημέρες μετά την έκθεση στον ιό (συνήθως 3-7 ημέρες).
Απομόνωση κρουσμάτων COVID-19
Για όλα τα επιβεβαιωμένα κρούσματα COVID-19 (εμβολιασμένοι και ανεμβολίαστοι)

ακολουθείται το ισχύον πρωτόκολλο απομόνωσης του Ε.Ο.Δ.Υ. Συνοπτικά,
οποιοσδήποτε/αδήποτε φοιτητής/τρια, διδακτικό προσωπικό κ.λ.π. εμφανίσει ένα ή
περισσότερα κλινικά συμπτώματα, παραμένει κατ’ οίκον και απέχει από όλες τις
δραστηριότητες εντός του Γραφείoυ. Επικοινωνεί άμεσα με τον προσωπικό ιατρό
του/της για να του δώσει οδηγίες. Εννοείται ότι για την ανάγκη απουσίας του/της
ενημερώνει άμεσα τον Υπέυθυνο Covid-19 ανάλογα με την Μονάδα ή Δομή του
Α.Ε.Ι. που ανήκει.
Συνεπώς, θα πρέπει να παραμένει κατ’ οίκον και να απέχει από την παρακολούθηση
μαθημάτων ή την εργασία του εφόσον εμφανίζει συμπτώματα λοίμωξης
αναπνευστικού συστήματος ή πυρετό, ανεξάρτητα από το ιστορικό εμβολιασμού ή
προηγηθείσας νόσου COVID-19.
Διαχείριση περιστατικού που εμφανίζει συμπτώματα συμβατά με λοίμωξη

COVID-19:
Επιδημιολογικά κριτήρια
α. Στενή επαφή με επιβεβαιωμένο κρούσμα COVID-19 εντός 14 ημερών πριν την

έναρξη συμπτωμάτων.
β. Ταξινόμηση κρουσμάτων.
Ύποπτο κρούσμα: Ασθενής που πληροί τα κλινικά κριτήρια,

Δ.ΥΠ.Α.

Πιθανό κρούσμα: Ασθενής που πληροί τα κλινικά κριτήρια και ένα επιδημιολογικό
κριτήριο,
Επιβεβαιωμένο κρούσμα:
Άτομο που πληροί τα εργαστηριακά κριτήρια Ως «επαφή» κρούσματος λοίμωξης

COVID-19 ορίζεται άτομο που είχε ιστορικό επαφής με επιβεβαιωμένο κρούσμα
COVID-19 εντός χρονικού διαστήματος που κυμαίνεται από 48 ώρες πριν την έναρξη
συμπτωμάτων του κρούσματος έως και 10 ημέρες μετά την έναρξη των
συμπτωμάτων του κρούσματος. Ανάλογα με το επίπεδο της έκθεσης, οι επαφές του
κρούσματος κατηγοριοποιούνται σε:
Α. Στενές επαφές (έκθεση υψηλού κινδύνου) Ως στενή επαφή επιβεβαιωμένου

κρούσματος λοίμωξης COVID-19 ορίζεται:
• άτομο που είχε επαφή πρόσωπο με πρόσωπο με ασθενή με COVID-19 σε

απόσταση < 1,5 μέτρου και για ≥ 15 λεπτά και χωρίς χρήση μάσκας και από τους
δύο.
• άτομο που είχε άμεση σωματική επαφή με ασθενή με COVID-19 χωρίς εφαρμογή
μέτρων προφύλαξης.
• άτομο με επαφή με μολυσματικές εκκρίσεις ασθενή με COVID-19 χωρίς εφαρμογή

μέτρων προφύλαξης.
• άτομο που παρέμεινε σε κλειστό χώρο με ασθενή με COVID-19 για περισσότερο

από 15 λεπτά και χωρίς χρήση μάσκας και από τους δύο. • άτομο που παρείχε
άμεση φροντίδα σε ασθενή με COVID-19 χωρίς λήψη ή επί αστοχίας των
ενδεδειγμένων μέτρων ατομικής προστασίας.
Β. Επαφές (έκθεση χαμηλού κινδύνου) Ως επαφή επιβεβαιωμένου κρούσματος

χαμηλού κινδύνου COVID-19 ορίζεται:
• άτομο που είχε επαφή πρόσωπο με πρόσωπο με ασθενή με COVID-19 εντός 1,5
μέτρου και για < 15 λεπτά.
Δ.ΥΠ.Α.

• άτομο που παρέμεινε σε κλειστό χώρο με ασθενή με COVID-19 για < 15 λεπτά.
• άτομο που παρείχε άμεση φροντίδα σε ασθενή με COVID-19 με λήψη των

ενδεδειγμένων μέτρων ατομικής προστασίας. Μεγαλύτερη διάρκεια επαφής
συνεπάγεται αυξημένο κίνδυνο μετάδοσης. Σε κάθε περίπτωση, οι αρχές δημόσιας
υγείας μπορούν με βάση την εκτίμηση κινδύνου, να εξετάσουν το ενδεχόμενο
διεύρυνσης και παρακολούθησης των επαφών, έτσι ώστε αυτή να περιλάβει και
άτομα που είχαν μικρότερη διάρκεια επαφής με τον ασθενή με COVID19. Σελ. 5 από
15
Διαχείριση υπόπτου κρούσματος
 Εάν ένα φυσικό πρόσωπο εμφανίσει έστω και ήπια συμπτώματα συμβατά με
λοίμωξη COVID-19 εκτός του χώρου του Γραφείoυ, παραμένει στο σπίτι και ειδοποιεί
τον ορισμένο υπεύθυνο COVID-19 για τις περαιτέρω ενέργειες.
 Εάν ένας φοιτητής εμφανίσει συμπτώματα συμβατά με λοίμωξη COVID-19 εντός

Γραφείoυ ενημερώνει άμεσα τους διδάσκοντες των μαθημάτων, στα οποία
συμμετείχε, και τον υπεύθυνο διαχείρισης COVID-19 προκειμένου να αξιολογηθεί το
περιστατικό σύμφωνα με το πρωτόκολλο διαχείρισης κρούσματος, αποχωρεί από
τον χώρο του Γραφείoυ και παραμένει στο σπίτι του για ανάρρωση ή καλείται το
ΕΚΑΒ για τη μεταφορά του στον εγγύτερο υγειονομικό σχηματισμό.
 Ο υπεύθυνος διαχείρισης COVID-19 ενημερώνει τον Ε.Ο.Δ.Υ. και την Επιτροπή

Προστασίας Δημόσιας Υγείας του Υπουργείου Υγείας για επιδημιολογική διερεύνηση
και ιχνηλάτηση όλων των πιθανών επαφών του κρούσματος (φοιτητών, διδακτικού-
διοικητικού προσωπικού κλπ).
 Μετά την αποχώρηση του ύποπτου κρούσματος από το Πανεπιστήμιο

ακολουθείται επιμελής καθαρισμός, εφαρμογή απολυμαντικού σε επιφάνειες του
Δ.ΥΠ.Α.

χώρου όπου κινήθηκε το ύποπτο κρούσμα με χρήση εξοπλισμού ατομικής

προστασίας
 Ιατρική αξιολόγηση (από εφημερεύον Νοσοκομείο, Κέντρο Υγείας ή από ιδιώτη

θεράποντα ιατρό) αν θα πρέπει να γίνει κατά προτεραιότητα μοριακό διαγνωστικό
τεστ.
 Εν αναμονή του αποτελέσματος, το φυσικό πρόσωπο παραμένει σε απομόνωση

κατ’ οίκον (εφόσον η κατάστασή του δεν απαιτεί νοσηλεία), σε καλά αεριζόμενο
δωμάτιο, σύμφωνα με τον ακόλουθο σύνδεσμο: (https://eody.gov.gr/neos-koronoios-
covid-19-odigies-gia-frontidaypoptoykroysmatos-sto-spiti/), ενώ η
ακαδημαϊκή/διοικητική μονάδα ή άλλη δομή συνεχίζει κανονικά τη λειτουργία της.
 Ο υπεύθυνος διαχείρισης COVID-19 της ακαδημαϊκής μονάδας σε συνεργασία με

τον Ε.Ο.Δ.Υ. και την Επιτροπή Προστασίας Δημόσιας Υγείας του Υπουργείου Υγείας
κάνει εκτίμηση κινδύνου και αποφασίζει τα επιδημιολογικά μέτρα πρόληψης της
διασποράς, όπως:
 Προσωρινή αναστολή εισόδου ατόμων στον στενό χώρο που κινήθηκε το ύποπτο
κρούσμα για ένα 24ωρο. Ακολουθεί πολύ καλός αερισμός και σχολαστικός
καθαρισμός του χώρου και απολύμανση των επιφανειών του χώρου με τη χρήση
κατάλληλων μέσων προστασίας και ο χώρος επαναχρησιμοποιείται κανονικά.
(https://www.moh.gov.gr/articles/health/dieythynshdhmosiasygieinhs/metra-
prolhpshs-enanti-koronoioy-sars-cov-2/7023- metrakatharismoy-kai-apolymanshs-se-
xwroys-kai-epifaneies)
 Επιμελής καθαρισμός των χώρων που κινήθηκε το ύποπτο κρούσμα (αίθουσες,

γραφεία, ανελκυστήρες, σκάλες, διαδρόμους κλπ)
 Γενικά η απομάκρυνση του ύποπτου περιστατικού από το χώρο θα πρέπει να είναι

άμεση, έτσι ώστε να αποφευχθεί η άσκοπη παραμονή του στο χώρο και οι
πολλαπλές επαφές, που εγκυμονούν κινδύνους πιθανής διασποράς του ιού.
 Αν το μοριακό τεστ για SARS-CoV-2 είναι θετικό:

Δ.ΥΠ.Α.

Το φυσικό πρόσωπο ενημερώνει άμεσα τον υπεύθυνο διαχείρισης COVID-19 της

Ακαδημαϊκής μονάδας και ακολουθεί ιχνηλάτηση των επαφών που είχε στο
Πανεπιστήμιο, σε συνεργασία με τον Ε.Ο.Δ.Υ. (τηλ. 1135) και την Επιτροπή
Προστασίας Δημόσιας Υγείας του Υπουργείου Υγείας: (https://eody.gov.gr/wp-
content/uploads/2020/03/covid-19-diaxeirisiepafon.pdf).
12.4 Καραντίνα στενών επαφών
Καραντίνα στενών επαφών χωρίς ιστορικό εμβολιασμού ή προηγηθείσας

νόσησης
Άτομα, που αποτελούν στενές επαφές κρουσμάτων COVID-19 και δεν εμφανίζουν
συμπτώματα γίνεται άρση της καραντίνας τους:
• στις 14 ημέρες από την τελευταία τους επαφή με το κρούσμα χωρίς εργαστηριακό
έλεγχο ή
• στις 10 ημέρες από την τελευταία τους επαφή με το κρούσμα με αρνητικό

εργαστηριακό έλεγχο, μοριακό τεστ (RT-PCR) ή άμεσο τεστ αντιγόνου (RAT)για τον
ιό SARSCoV. Εάν το τεστ είναι αρνητικό γίνεται άρση της καραντίνας αλλά τα άτομα
οφείλουν να τηρούν αυστηρά τα μέτρα ατομικής προστασίας και να παρακολουθούν
την υγεία τους για εμφάνιση συμπτωμάτων μέχρι και την ολοκλήρωση των 14
ημερών. Εάν το τεστ είναι θετικό ακολουθείται το ισχύον πρωτόκολλο για την
απομόνωση των κρουσμάτων COVID-19 χωρίς να απαιτείται επανάληψη του τεστ.
12.5 Καραντίνα στενών επαφών με ιστορικό εμβολιασμού ή προηγηθείσας

νόσησης
 Άτομα, που αποτελούν στενές επαφές κρουσμάτων COVID-19 και είτε έχουν
εμβολιαστεί για τον ιό SARSCoV2 είτε μέσα στο προηγούμενο εξάμηνο έχουν
νοσήσει από τον ιό και παραμένουν ασυμπτωματικοί, δεν μπαίνουν σε καραντίνα
αλλά οφείλουν να τηρούν αυστηρά τα μέτρα ατομικής προστασίας και να
παρακολουθούν την υγεία τους για εμφάνιση συμπτωμάτων μέχρι και την
ολοκλήρωση των 14 ημερών.
Δ.ΥΠ.Α.

 Οι πλήρως εμβολιασμένοι και νοσούντες το προηγούμενο 6μηνο δεν μπαίνουν

καραντίνα αλλά ελέγχονται με μοριακό τεστ.
 Ο αυξημένος εργαστηριακός έλεγχος ενδείκνυται και σε περιπτώσεις συρροών

κρουσμάτων COVID-19 σε οποιονδήποτε χώρο.
 Στην ίδια κατηγορία για αυξημένο εργαστηριακό έλεγχο εντάσσονται περιπτώσεις

ατόμων, που συνεχίζουν να έρχονται σε επαφή με το κρούσμα, όπως είναι άτομα,
που συμβιώνουν στον ίδιο χώρο και δεν υπάρχει η δυνατότητα απομόνωσης των
κρουσμάτων ή άτομα, που έχουν αναλάβει την φροντίδα των κρουσμάτων (παιδιών,
ηλικιωμένων ή ατόμων με ειδικές ανάγκες). Στην παρακάτω ηλεκτρονική διεύθυνση
αναφέρονται οι Οδηγίες του Ε.Ο.Δ.Υ. όπως ισχύουν για τη Στρατηγική Λήξης
Καραντίνας και Απομόνωσης Στενών Επαφών και Κρουσμάτων COVID-19:
https://eody.gov.gr/wp-content/uploads/2020/11/COVID19-lixikarantinas-
apomonosis.pdf.
 Ο εργαστηριακός επανέλεγχος των ασθενών με μοριακή ανίχνευση του ιού

συμβάλει στην πρωϊμότερη άρση της απομόνωσης όταν πληρούνται τα κλινικά
κριτήρια.
Διαχείριση επιβεβαιωμένων περιστατικών που διαγνώστηκαν σε διάστημα 14

ημερών.
Εφαρμόζονται οι οδηγίες όπως σε αντιμετώπιση μεμονωμένου κρούσματος, και
• Οι υπεύθυνοι διαχείρισης COVID-19 του Γραφείoυ επικοινωνούν με τον Ε.Ο.Δ.Υ.

(τηλ. 1135) και την Επιτροπή Προστασίας Δημόσιας Υγείας του Υπουργείου Υγείας
για συνδρομή στην επιδημιολογική διερεύνηση και εκτίμηση κινδύνου, εάν αυτή
χρειαστεί, ως φορέα υπεύθυνο για την ιχνηλάτηση των επαφών των επιβεβαιωμένων
κρουσμάτων COVID-19 σχετικά με την τυχόν αναστολή της λειτουργίας τμήματος ή
τμημάτων ή όλου του Γραφείoυ.
Δ.ΥΠ.Α.

• Ενημέρωση/ευαισθητοποίηση των φυσικών προσώπων από τον υπεύθυνο

διαχείρισης COVID19 ανά Τμήμα ή άλλης δομής του Α.Ε.Ι., για εγρήγορση και
έγκαιρη αναγνώριση ύποπτων περιστατικών.
Συρροή κρουσμάτων σε μονάδα του Γραφείoυ
Όταν υπάρχουν τρία (3) ή περισσότερα εργαστηριακά επιβεβαιωμένα κρούσματα

(συμπτωματικά ή ασυμπτωματικά), σε διάστημα 14 ημερών, ενημερώνεται ο ΕΟΔΥ
από τον Υπεύθυνο διαχείρισης COVID-19 ανά περίπτωση προκειμένου να προβεί σε
εκτίμηση κινδύνου ως φορέα ιχνηλάτησης επαφών.
Ενίσχυση μέτρων στο Πανεπιστημιακό περιβάλλον:
• τήρηση αποστάσεων
• υγιεινή χεριών
• αναπνευστική υγιεινή
• καθαριότητα περιβάλλοντος
Συνοπτικά:
• Κάθε Υπεύθυνος για τον COVID-19 θα πρέπει να καταγράφει συστηματικά τις

αναφορές για συμπτώματα συμβατά με COVID-19 και να ακολουθεί τις
προβλεπόμενες ανά περίπτωση οδηγίες του Ε.Ο.Δ.Υ.
• Κάθε κρούσμα (φοιτητής, μέλος ΔΕΠ, κλπ) ανακοινώνεται υποχρεωτικά στον

υπεύθυνο εφαρμογής του σχεδίου/πρωτοκόλλου διαχείρισης πιθανού η
επιβεβαιωμένου κρούσματος, ο οποίος προβαίνει στις προβλεπόμενες ενέργειες
σύμφωνα με το πρωτόκολλο, ανακοινώνοντάς το στον Ε.Ο.Δ.Υ. ως αρμόδιο φορέα
ιχνηλάτησης και στην Επιτροπή Προστασίας Δημόσιας Υγείας του Υπουργείου
Υγείας. Σε κάθε περίπτωση ύποπτου περιστατικού, γίνεται υποχρεωτικά εκτίμηση
του κινδύνου για πιθανές επαφές κρούσματος σε συνεργασία με τις αρμόδιες
υγειονομικές αρχές και τον Ε.Ο.Δ.Υ., υποδεικνύονται τα μέτρα που πρέπει να
ληφθούν ανά περίπτωση, ενώ σε κάθε περίπτωση επιβεβαίωσης του κρούσματος
Δ.ΥΠ.Α.

πραγματοποιείται άμεσα απολύμανση των χώρων και του εργαστηριακού ή λοιπού

εξοπλισμού, που ήρθε σε επαφή το κρούσμα, λαμβάνονται όλα τα ενδεδειγμένα
μέτρα θέσης υπό περιορισμό/καραντίνα του κρούσματος (σύμφωνα με την κείμενη
νομοθεσία και τις οδηγίες του Ε.Ο.Δ.Υ.) προκειμένου να συνεχιστεί απρόσκοπτα η
εκπαιδευτική διαδικασία της ακαδημαϊκής μονάδας, (άρθρο 6 ΚΥΑ 119847/ΓΔ6/23-9-
2021-Β’4406).
• Εάν κάποιος φοιτητής εμφανίσει συμπτώματα υποχρεούται να ενημερώσει άμεσα

τους διδάσκοντες των μαθημάτων, στα οποία συμμετείχε, και τον υπεύθυνο
διαχείρισης COVID-19 προκειμένου να αξιολογηθεί το περιστατικό σύμφωνα με το
πρωτόκολλο διαχείρισης κρούσματος (άρθρο 6 ΚΥΑ 119847/ΓΔ6/23-9-2021-Β’4406)
Θεωρούμε ποιοι είναι οι στόχοι της εκπαιδευτικής ενότητας είναι η παρουσίαση των
βασικών εννοιών του Covid-19 και τα σχετικά Πρωτοκόλλα υγείας και προστασίας
από Covid-19.
1. Κάθε οργανική μονάδα δημόσιων υπηρεσιών δεν πρέπει να διαθέτει ένα

συγκεκριμένο και προσαρμοσμένο στις ανάγκες του επαγγελματικού χώρου
σχέδιο δράσης για τον περιορισμό της μετάδοσης του κορωνοϊού
2. λιγότερο ειδικά συμπτώματα περιλαμβάνουν: κεφαλαλγία, ρίγος, μυαλγίες,

καταβολή, έμετο και διάρροια.
3. Εάν εργαζόμενος αναπτύξει υψηλή θερμοκρασία ή επίμονο βήχα ενώ εργάζεται,

θα πρέπει να επιστρέψει αμέσως στην οικία του
4. Οι φοιτητές θα πρέπει να προσέρχονται στο Πανεπιστήμιο ακόμα και αν νοσούν
5. Ο αυξημένος εργαστηριακός έλεγχος ενδείκνυται και σε περιπτώσεις συρροών

κρουσμάτων COVID-19 σε οποιονδήποτε χώρο
6. Κάθε Υπεύθυνος για τον COVID-19 θα πρέπει να καταγράφει αραιά τις

αναφορές για συμπτώματα συμβατά με COVID-19
Δ.ΥΠ.Α.

7. Άτομα, που αποτελούν στενές επαφές κρουσμάτων COVID-19 και είτε έχουν
εμβολιαστεί για τον ιό SARSCoV2 είτε μέσα στο προηγούμενο εξάμηνο έχουν
νοσήσει από τον ιό και παραμένουν ασυμπτωματικοί, μπαίνουν σε καραντίνα
8. Εάν κάποιος φοιτητής εμφανίσει συμπτώματα υποχρεούται να ενημερώσει

άμεσα τους διδάσκοντες των μαθημάτων, στα οποία συμμετείχε
9. Ο εργαστηριακός επανέλεγχος των ασθενών με μοριακή ανίχνευση του ιού

συμβάλει στην πρωϊμότερη άρση της απομόνωσης
10. Οι πλήρως εμβολιασμένοι και νοσούντες το προηγούμενο 6μηνο δεν μπαίνουν

καραντίνα και δεν ελέγχονται με μοριακό τεστ.
Απαντήσεις Ερωτήσεων αυτοαξιολόγησης Εκπαιδευτικής ενότητας 12
1.Λ 2.Σ 3.Σ 4.Λ 5.Σ 6.Λ 7.Λ 8.Σ 9.Σ 10.Λ
Εκπαιδευτική ενότητα 13. ‘’Βασικές Αρχές Εργατικου Δικαίου’’
Εισαγωγή Εκπαιδευτικής ενότητας 13
Το Εργατικό Δίκαιο, Ατομικό και Συλλογικό, αποτελεί ένα κλάδο δικαίου σε διαρκή
«ζωντανή» αλληλεπίδραση με τα οικονομικά, κοινωνικά, πολιτικά και πολιτισμικά
δεδομένα σε κάθε επίπεδο ανθρώπινης συνύπαρξης (τοπικό εθνικό, ευρωπαϊκό,
διεθνές). Χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτής της αλληλεπίδρασης και των εκφάνσεών
της είναι η Ελλάδα, ιδιαίτερα στο πλαίσιο της οικονομικής κρίσης και των σκληρών
μέτρων εφαρμογής των μνημονίων του διεθνούς δανεισμού της.
Στόχοι της εκπαιδευτικής ενότητας είναι η παρουσίαση των βασικών εννοιών του
εργατικού δικαίου, με έμφαση σε μία από τις βασικές μορφές παροχής εργασίας, τη
λεγόμενη «εξαρτημένη εργασία» και στον τρόπο που αυτή ρυθμίζεται τόσο σε
ατομικό, όσο και σε συλλογικό επίπεδο

Δ.ΥΠ.Α.


1. Γνωρίζουν τι είναι το «Εργατικό Δίκαιο» και που εφαρμόζεται
2. Γνωρίζουν τι είναι «σύμβαση εργασίας» και πότε τελειώνει μία Σύμβαση

Εργασίας
3. Προσδιορίζουν τις υποχρεώσεις του Μισθωτού και τις υποχρεώσεις του

Εργοδότη
4. Αναγνωρίζουν τα χαρακτηριστικά της «εξαρτημένης εργασίας»
5. Γνωρίζουν τις διαδικασίες πρόσληψης
Έννοιες- Κλειδιά Εκπαιδευτικής ενότητας 13
• Εργατικό Δίκαιο
• Συμβάσεις Εργασίας
• Πρόσληψη
• Απόλυση
• Εργασιακή Σχέση
13.1 Βασικές αρχές εργατικού δικαίου σε ατομικό επίπεδο – συλλογικό

επίπεδο
Δ.ΥΠ.Α.

• Προστατευτική κοινωνική αρχή: δίκαιο προστασίας των εργαζομένων
• Ανθρωποκεντρικός χαρακτήρας: δίκαιο προστασίας της προσωπικότητας

και της αξιοπρέπειας του εργαζόμενου, υποχρέωση πρόνοιας του
εργοδότη
• Συλλογική – κοινωνική αυτονομία: συνδικαλιστική ελευθερία,

συμμετοχικέςδιαδικασίες, συλλογικές συμβάσεις εργασίας, θεσμοί
διεκδίκησης /συλλογική δράση
• Αρχή της ίσης μεταχείρισης
• Απαγόρευση καταχρηστικής άσκησης δικαιωμάτων
Εργασιακές Σχέσεις – Συμβάσεις Εργασίας
Πηγές εργατικού δικαίου & παράγοντες διαμόρφωσης εργασιακής σχέσης
Σε εθνικό επίπεδο
• Σύνταγμα - Νομοθεσία
• Συλλογικές Συμβάσεις Εργασίας (ΣΣΕ)
• Συναποφάσεις -Κανονισμοί Εργασίας
Σε ευρωπαϊκό & διεθνές επίπεδο

Δ.ΥΠ.Α.

- Δίκαιο Ευρωπαϊκής Ένωσης
- Διεθνείς Συμβάσεις δεσμευτικές για τη χώρα
• Ατομική σύμβαση εργασίας
• Πρακτική της επιχείρησης
• Διευθυντικό δικαίωμα εργοδότη
• Οι κανονιστικοί όροι της ΣΣΕ έχουν άμεση και αναγκαστική ισχύ (=ισχύ
νόμου)
Οι όροι ατομικών συμβάσεων εργασίας, που αποκλίνουν από τους κανονιστικούς

όρους ΣΣΕ είναι επικρατέστεροι, εφόσον παρέχουν μεγαλύτερη προστασία στους
εργαζόμενους .
Όροι εργασίας ΣΣΕ που είναι ευνοϊκότεροι για τους εργαζόμενους,

υπερισχύουν των νόμων εκτός εάν πρόκειται για διατάξεις αναγκαστικού δικαίου με
αμφιμερή ενέργεια Σύμβαση εξαρτημένης εργασίας είναι η συμφωνία μεταξύ
εργοδότη και εργαζόμενου, βάσει της οποίας ο εργαζόμενος αναλαμβάνει την κύρια
υποχρέωση να παράσχει την εργασία του στον εργοδότη, υπό την εποπτεία και τον
έλεγχό του και ο εργοδότης την κύρια υποχρέωση καταβολής του μισθού και
απόδοσης εισφορών κοινωνικής ασφάλισης.
Οι κύριες υποχρεώσεις των μερών συνοδεύονται και από σημαντικές

παρεπόμενες υποχρεώσεις, όπως η παροχή εργασίας σε συνθήκες υγείας και
ασφάλειας, η ίση μεταχείριση, η χορήγηση αδειών, η επαγγελματική
εκπαίδευση και κατάρτιση κ.ά. Ανάλογα με τη διάρκειά της διακρίνεται κυρίως σε
σύμβαση εξαρτημένης εργασίας αορίστου χρόνου ή σε σύμβαση εξαρτημένης
εργασίας ορισμένου χρόνου.
Ο εργοδότης έχει υποχρέωση:

Δ.ΥΠ.Α.

• να δηλώσει τα ακριβή στοιχεία της απασχόλησης του εργαζόμενου το

αργότερο την ίδια μέρα της πρόσληψης και πάντως πριν την ανάληψη
εργασίας στο ΣΕΠΕ (ΕΡΓΑΝΗ).
• να δηλώσει και να αποδίδει εμπρόθεσμα τις εισφορές κοινωνικής

ασφάλισης στον ΕΦΚΑ (πρ. ΙΚΑ)
• να γνωστοποιήσει προς τον εργαζόμενο εγγράφως τους βασικούς όρους

παροχής της εργασίας του (στοιχεία εργοδότη, τόπος παροχής εργασίας,
θέση/ειδικότητα/αντικείμενο εργασίας, χρόνος εργασίας, αποδοχές, ετήσια
άδεια, αποζημίωση απόλυσης) Κανόνας: μεταβολή των όρων εργασίας
απαιτεί συμφωνία του εργαζόμενου (με εξαιρέσεις)
13.2 Σύμβαση εργασίας
Τι προσέχουμε πριν υπογράψουμε ;
• Ζητάμε όλες τις απαραίτητες πληροφορίες σχετικά με το είδος, το χώρο, το

χρόνο κτλ. Δεν αφήνουμε αδιευκρίνιστα σημεία.
• Πληροφορούμαστε σχετικά με το εάν υπάρχουν συλλογικές συμβάσεις

εργασίας σε ισχύ που να διέπουν το συγκεκριμένο είδος εργασίας, κλάδο
απασχόλησης κλπ.
• Αναζητούμε την ύπαρξη σωματείου που να εκπροσωπεί τους

εργαζόμενους στο συγκεκριμένο χώρο και να προασπίζει τα δικαιώματά
τους.
• Ζητάμε και λαμβάνουμε πάντοτε αντίγραφο της σύμβασης εργασίας ή τη

γραπτή γνωστοποίηση των όρων εργασίας.
• Το περιεχόμενο των υπηρεσιών συμβουλευτικής πρέπει να συνεκτιμάται

με την προσωπική κατάσταση και τις ιδιαίτερες ανάγκες κάθε εργαζόμενου
και κάθε εργασιακής σχέσης, καθώς, πέραν των γενικών κανόνων, κάθε
Δ.ΥΠ.Α.

περίπτωση μπορεί να έχει ειδικά χαρακτηριστικά (επαγγελματικά,

μισθολογικά κλπ).
Αυτό που δεν πρέπει ποτέ να ξεχνάμε είναι ότι δεν είναι συνετό να αφήνουμε
προβληματικές καταστάσεις στην εργασία μας να διαιωνίζονται, καθώς αυτό τις
περισσότερες φορές αποδυναμώνει (ή ακόμη και ακυρώνει) τα δικαιώματά μας.
Για το λόγο αυτό, όταν διαπιστώνονται αντισυμβατικές συμπεριφορές από την

πλευρά του εργοδότη, πρέπει να προβαίνουμε άμεσα στις απαραίτητες ενέργειες. Η
παρεχόμενη συμβουλευτική σε κάποιες περιπτώσεις θα πρέπει να συνοδεύεται και
από την εξειδικευμένη νομική συμβουλευτική, λόγω πχ των αυστηρών ειδικών
κανόνων που ισχύουν σε κάποιες περιπτώσεις (πχ σύντομες προθεσμίες
προσφυγής στα Δικαστήρια).
Η γνώση των εργασιακών μας δικαιωμάτων, σε συνδυασμό με τη συλλογική δράση

μέσω των σωματείων, είναι αυτή που θα ενδυναμώσει τη θέση μας και τις
διαπραγματευτικές μας δυνατότητες στο πλαίσιο της εργασιακής σχέσης.
13.3 Ευνοϊκότερες ρυθμίσεις σε συλλογικές συμβάσεις εργασίας.
Αντικείμενα ειδικών και ευνοϊκότερων από το νόμο ρυθμίσεων σε Συλλογικές

Συμβάσεις Εργασίας.
Αποδοχές: όριο ήταν ο κατώτατος μισθός /το κατώτατο ημερομίσθιο της

Εθνικής Γενικής ΣΣΕ. Από το 2012 είναι ο νομοθετημένος κατώτατος μισθός /το
νομοθετημένο κατώτατο ημερομίσθιο από το Κράτος.
Ειδικότητα και αντικείμενο εργασίας: κλαδικές, ομοιοεπαγγελματικές,

επιχειρησιακές ΣΣΕ. Επαγγελματικά περιγράμματα.
Χρόνος εργασίας: από το 1984 είναι 40 ώρες/εβδομάδα, το προβλεπόμενο από το

νόμο είναι 45 ώρες/πενθήμερο και 48 ώρες/εξαήμερο. Υπερεργασία, υπερωρία,
υποχρεωτικός χρόνος ανάπαυσης 11 ώρες, Κυριακή αργία, υποχρεωτικές αργίες.
Άδειες απουσίας: μητρότητας, οικογενειακών υποχρεώσεων, ασθένειας,

εκπαιδευτικές, συνδικαλιστικές κλπ. Η καταγγελία της σύμβασης: προϋποθέσεις
Δ.ΥΠ.Α.

απόλυσης, ύψος αποζημίωσης απόλυσης. Επίδομα γάμου, αδείας, Δώρα

Χριστουγέννων & Πάσχα: διασφάλιση με Εθνική Γενική ΣΣΕ 2012
13.4 Υποχρέωση πρόνοιας εργοδότη & προστασία της προσωπικότητας

του εργαζόμενου
• Υγεία & ασφάλεια εργαζομένων.
• Τήρηση μέτρων πρόληψης και προστασίας.
• Όρια επεξεργασίας δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα των εργαζομένων -

Απαγόρευση επεξεργασίας ευαίσθητων προσωπικών δεδομένων.
• Απαγόρευση άνισης μεταχείρισης για τους λόγους διάκρισης που

προβλέπονται από τη νομοθεσία ( πραγματικά ή νομιζόμενα
χαρακτηριστικά φύλου, φυλής, χρώματος, εθνικής ή εθνοτικής
καταγωγής,γενεαλογικών καταβολών, θρησκευτικών ή άλλων
πεποιθήσεων, αναπηρίας ή χρόνιας πάθησης, ηλικίας, οικογενειακής ή
κοινωνικής κατάστασης, σεξουαλικού προσανατολισμού, ταυτότητα ή
χαρακτηριστικά φύλου)
Σημαντικές δυνατότητες για τα σωματεία να παρεμβαίνουν ενώπιον

δικαστικών και άλλων αρμόδιων αρχών για την προστασία των δικαιωμάτων των
θυμάτων διακρίσεων στην εργασία.
Απόλυση – Αποζημίωση Έγγραφο καταγγελίας & καταβολή αποζημίωσης απόλυσης

Άτακτη (χωρίς προειδοποίηση) – Τακτική (με προειδοποίηση + ½ αποζημίωσης)
Περιορισμοί: μητρότητα, συνδικαλιστική ιδιότητα, ετήσια άδεια εργαζόμενου

Δ.ΥΠ.Α.

Στις συμβάσεις ορισμένου χρόνου, μόνο για σπουδαίο λόγο (αλλιώς όλοι οι
μισθοί μέχρι τη λήξη της) Μνημονιακή ρύθμιση: Επειδή το πρώτο έτος θεωρείται
δοκιμαστική απασχόληση, εάν απολυθεί ο εργαζόμενος δεν δικαιούται
αποζημίωση (εκτός εάν υπάρχει ευνοϊκότερη ρύθμιση σε ΣΣΕ).
Ομαδικές απολύσεις: Ειδικές προϋποθέσεις, όρια, διαδικασία. Μνημονιακές

δεσμεύσεις
Σε αυτή την εκπαιδευτική ενότητα αναφέρονται οι κανόνες δικαίου που ρυθμίζουν τη

σχέση εξηρτημένης εργασίας. Προσδιορίζονται τα εργασιακά δικαιώματα των
εργαζομένων σε συνδυασμό με τις συλλογικές δράσεις μέσω των σωματείων, η
έννοια «σύμβαση εργασίας», οι υποχρεώσεις του μισθωτού και οι υποχρεώσεις του
εργοδότη.
1. Οι όροι ατομικών συμβάσεων εργασίας, που αποκλίνουν από τους

κανονιστικούς όρους ΣΣΕ είναι επικρατέστεροι, εφόσον παρέχουν
μεγαλύτερη προστασία στους εργαζόμενους.
2. Οι κύριες υποχρεώσεις των μερών συνοδεύονται και από σημαντικές

παρεπόμενες υποχρεώσεις, όπως η παροχή εργασίας σε συνθήκες υγείας
και ασφάλειας, η ίση μεταχείριση, η χορήγηση αδειών, η επαγγελματική
εκπαίδευση και κατάρτιση κ.ά.
Δ.ΥΠ.Α.

3. Ο εργοδότης έχει υποχρέωση να δηλώσει και να αποδίδει εμπρόθεσμα τις

εισφορές κοινωνικής ασφάλισης στον ΕΦΚΑ (πρ. ΙΚΑ)
4. Ως εργαζόμενοι ζητάμε και λαμβάνουμε πάντοτε αντίγραφο της σύμβασης

εργασίας ή τη γραπτή γνωστοποίηση των όρων εργασίας.
5. Βασική αρχή εργατικού δικαίου σε ατομικό επίπεδο – συλλογικό επίπεδο

είναι η απαγόρευση καταχρηστικής άσκησης δικαιωμάτων.
6. Ανάλογα με τη διάρκειά της, η σύμβαση εργασίας διακρίνεται κυρίως σε

σύμβαση εξαρτημένης εργασίας αορίστου χρόνου ή σε σύμβαση
εξαρτημένης εργασίας ορισμένου χρόνου.
7. Ο εργοδότης έχει υποχρέωση να δηλώσει τα ακριβή στοιχεία της

απασχόλησης του εργαζόμενου το αργότερο την ίδια μέρα της πρόσληψης
και πάντως πριν την ανάληψη εργασίας στο ΣΕΠΕ (ΕΡΓΑΝΗ
8. Όταν διαπιστώνονται αντισυμβατικές συμπεριφορές από την πλευρά του

εργοδότη, πρέπει να προβαίνουμε άμεσα στις απαραίτητες
ενέργειες
9. Η γνώση των εργασιακών μας δικαιωμάτων, σε συνδυασμό με τη συλλογική δράση

μέσω των σωματείων, είναι αυτή που θα ενδυναμώσει τη θέση μας και τις
διαπραγματευτικές μας δυνατότητες
10. Υποχρέωση του εργοδότη είναι η υγεία και η ασφάλεια των εργαζομένων
Απαντήσεις Ερωτήσεων αυτοαξιολόγησης Εκπαιδευτικής ενότητας 13
1. Σ, 2. Σ, 3. Σ, 4. Σ, 5. Σ, 6. Σ, 7. Σ, 8. Σ, 9. Σ, 10. Σ
Δ.ΥΠ.Α.

Βιβλιογραφία
1. Philip Kotler, Principles of Marketing (2nd European Edition 1999), εκδόσεις Prentice
Hall
2. Philip Kotler, Marketing Management, Millennium Edition, 2001, Custom Edition for
University of Phoenix
3. Michael Salomon, Consumer Behavior, Second Edition, Allyn and Bakon, 1994
4. Jobber D, “Principles and Practice of Marketing”: McGraw Hill, 1995
5. John Swarbrooke and Susan Horner, Consumer Behaviour in Tourism, Second
edition, 2007, Elsevier Ltd
6. The Unesco Creative Cities Network for Sustainable Development, 2020 ed.
7. Greg Richards, Jutamas Jan Wisansing, Elena Paschinger, Creating Creative
Tourism Toolkit, First Ed., 2018
8. Richards, G. and Raymond, C. (2000) Creative tourism. ATLAS News
Δ.ΥΠ.Α.

9. ΙνΣΕΤΕ: Εξειδίκευση δράσεων Στρατηγικού Σχεδίου Τουρισμού & Στρατηγική Μελέτη

Ανάπτυξης του Ανθρώπινου Δυναμικού στον τουριστικό τομέα Παραδοτέο Π3.
Έκθεση εξειδίκευσης δράσεων Στρατηγικού Σχεδίου Τουρισμού 30.11.2015
10. ΙνΣΕΤΕ: Ποιος είναι ο πελάτης μας; Χαρακτηριστικά εισερχόμενου τουρισμού στην
Ελλάδα για «Ήλιος & Θάλασσα», «City Break», «Πολιτισμός & Θρησκεία»
Οκτώβριος 2015, Δρ. Άρης Ίκκος, ISHC Σεραφείμ Κουτσός
11. ΙνΣΕΤΕ, Αξιολόγηση του brand “Ελλάδα και σύγκριση με τον ανταγωνισμό στη Ν.
Ευρώπη βάσει της εμπειρίας των τουριστών
12. ΙνΣΕΤΕ, “Ο τουρισμός το 2040: Οι κύριες τάσεις που θα διαμορφώσουν το μονοπάτι
του ταξιδιού στον τουρισμό” Οκτ.2021
13. ΙνΣΕΤΕ, «Ελληνικός Τουρισμός 2030: Σχέδια Δράσης»,
14. Λαλούμης Δ., Διοίκηση Τουριστικών Επιχειρήσεων, Copyright © ΣΕΑΒ, 2015
15. Μοσχονάς Η., Πετρέας Χ., Βάθης Α., Τουριστικό Μάρκετινγκ, Παιδαγωγικό Ινστιτούτο,
Υπουργείο Παιδείας
16. Μπούρδη Μ., Καπέλλας Ν., Ευσταθίου Π., Λειτουργίες Τουριστικών Γραφείων,
Παιδαγωγικό Ινστιτούτο, Υπουργείο Παιδείας
17. Μοίρα-Μυλωνοπούλου Π., Τσουμάνης Κ. Χατζηλέλεκας Δ., Κοινωνιολογία Και
Ψυχολογία Του Τουρισμού, Παιδαγωγικό Ινστιτούτο
18. Κούτουλας Δ., Πανεπιστήμιο Πατρών, Σημειώσεις μαθήματος Εισαγωγή στον
τουρισμό και την τουριστική οικονομία.
19. Σιγάλα Μ., Χρήστου Ε., Από τον μαζικό τουρισμό στον τουρισμό της εμπειρίας
20. Σπιλάνης, Χατζηνικολάου, Γιαρματζίδης, Μοχιανάκης, Πολίτου, Φλέγγα, ΕΕΤΑ:
Τουριστικός σχεδιασμός και προβολή, Εγχειρίδιο για ΟΤΑ, 2020.
21. Βαγιονής Ν., Σκούλτσος Σ., Ο Πολιτισμικός Και Ο Θρησκευτικός Τουρισμός Ως
Συνιστώσες Του Εθνικού Τουριστικού Προϊόντος, ΚΕΠΕ Αθήνα 2016
22. Κονσολά, Ν. Ομ. Καθηγήτρια Πάντειου Πανεπιστημίου, Στρατηγικό Σχέδιο
Πολιτιστικού Τουρισμού Για Την Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου
23. Σωπασή Ε., Επιχειρηματικότητα Και Τουριστική Πολιτιστική Ανάπτυξη Εκπαιδευτικό
Υλικο Για Τα Κέντρα Δια Βίου Μάθησης
24. Μοίρα, Π. (2009). Θρησκευτικός Τουρισμός, εκδ. Interbooks, Αθήνα
Δ.ΥΠ.Α.

25. Μοίρα, Π., Παράσχη, Α. Από το προσκύνημα στο θρησκευτικό-πολιτισμικό τουρισμό:

Μελέτη περίπτωσης “Ζάκυνθος” e-Περιοδικό Επιστήμης & Τεχνολογίας (e-Journal of
Science & Technology (e-JST)
26. Πολύζος, Σ. Θρησκευτικός Τουρισμός στην Ελλάδα: Χωρική ανάλυση και συμβολή
στην ανάπτυξη μειονεκτικών περιοχών, Σειρά Ερευνητικών Εργασιών, Μάιος, 2010.
27. Μαντάς Ν., Θρησκευτικός Τουρισμός Ευρωπαϊκό Κέντρο Αριστείας Jean Monnet,
ΕΚΠΑ, 2017.
28. Bustam, T., Stein, T., How to Develop a Marketing Plan for Your Ecotourism
Business, University of Florida
29. Ενίσχυση και ανάδειξη οικοτόπων και της βιοποικιλότητας της Κρήτης α’ ειδικό
τεύχος 2020: Οικοτουρισμός
30. Fennell, D., Ecotourism, Third edition, 2008, Routledge
31. Alpha Bank (2009), «Οικονομικό Δελτίο Οκτώβριος 2009 – Τεύχος 110»
32. FUJI BANK, Πρόγραμμα Αξιοποίησης Περιουσίας ΕΟΤ – Έργο: «Μελέτη Χειμερινού
– Ορεινού Τουρισμού»
33. Gartner William C. (2001), «Τουριστική Ανάπτυξη - Αρχές, Διαδικασίες και
Πολιτικές», επιμέλεια: Κορρές Γεώργιος Μ., Δρακόπουλος Στυλιανός Κ., μετάφραση:
Αποστολοπούλου Αντιγόνη, Εκδόσεις Έλλην.
34. Giovanni Netto (2005), «Η διαχείρηση και ανάπτυξη φυσικών περιοχών - Πάρκο
Αbruzzo», Συνέδριο: Τοπική Ανάπτυξη και περιβάλλον, Καρδίτσα.
35. Page S. J., (2006), Εισαγωγή στον τουρισμό : Το τουριστικό μάνατζμεντ στον 21ο
αιώνα, επιμέλεια: Θωμάς Μαυροδόντης, μετάφραση: Γιάννα Αθανασίου, Θανάσης
Αθανασίου, Αθήνα : Εκδόσεις Παπαζήση.
36. Ανδριώτης Κ. (2004), «Μάνατζμεντ Τουριστικών Επιχειρήσεων. Μία Στρατηγική
Προσέγγιση.», Αθήνα:Έλλην.
37. Ανδριώτης Κ. (2005), «Τουριστική ανάπτυξη και σχεδιασμός», Εκδόσεις Σταμούλη.
38. Ανδριώτης Κ. (2008), «Αειφορία και εναλλακτικός τουρισμός : αγροτουρισμός,
ορεινός τουρισμός, οικοτουρισμός, πολιτιστικός τουρισμός», Αθήνα: Αθ. Σταμούλης.
39. Αραμπατζής Γ. (2014), Αειφόρος τουριστική ανάπτυξη και δίκαιο περιβάλλοντος -
Διερεύνηση των προοπτικών με στόχο την αειφόρο τουριστική ανάπτυξη στο Δήμο
Πρεσπών, Διπλωματική Εργασία Οικονομικών Επιστημών Του ΑΠΘ.
Δ.ΥΠ.Α.

40. Βαγιωνά Δ.(2015), Σημειώσεις Μαθήματος Σχεδιασμός και Περιβαλλοντική

Διαχείριση στο Τουρισμό, Τμήμα Μηχανικών Χωροταξίας και Ανάπτυξης ΑΠΘ
41. Βαρβαρέσος, Σ., Σωτηριάδης, Μ., (2003), Συγκριτική ανάλυση της ανάπτυξης
περιοχών με ορεινό-χιονοδρομικό τουρισμό στις Αλπεις, JOURNAL, ΓΕΩΓΡΑΦΙΕΣ,
Τεύχος Νο6, σελ. 22-39.
42. Βουρδούμπας Γ. (2009), «Εφαρμογές των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στα
ξενοδοχεία της Κρήτης», Προσυνέδριου του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδος,
Χανιά.
43. Γεωργούλη Αικατερίνη (2007), "Διπώματική Εργασία-Οικοτουρισμός και
Οικοτουριστικά κίνητρα: Ο οικοτουρισμός σαν μορφή μαζικού τουρισμού",
Πανεπιστήμιο Πειραιώς, Τμήμα Οργάνωσης και Διοίκησης Επιχειρήσεων.
44. Γιαμαρέλου & Κατάκη (2016), «Αγροτουρισμός και γαστρονομία.Μελέτη περίπτωσης
”Μηλιά” Χανίων», ΤΕΙ Πειραιά
45. Γιαννίκου, Παρασκευή Γ. (2009), Βιομηχανικά μνημεία και αστικός τουρισμός : η
περίπτωση των βιομηχανικών μνημείων της Αττική, Πειραιάς:Διπλωματική Εργασία
του Πανεπιστημίου Πειραιώς
46. ΕΕ (2006), «Πρόταση ανάπτυξης δράσεων εναλλακτικού τουρισμού στην περιοχή,
αναφορικά με καλές πρακτικές από την Ελλάδα και το εξωτερικό».
47. ΕΟΤ (2004), «Εθνικός Σχεδιασμός για την οργάνωση και ανάπτυξη του
οικοτουρισμού (Master Plan)».
48. ΕΟΤ, Στρατηγική Προώθησης και Προβολής του Ελληνικού Οργανισμού Τουρισμού
για την τριετία 2014-2015-2016
49. Ηγουμενάκης Ν. (2000), «Τουρισμός και ανάπτυξη», Αθήνα: Εκδόσεις Interbooks
50. Κοκκώσης Χ., Τσάρτας Π. (2001), «Βιώσιμη τουριστική ανάπτυξη και περιβάλλον»,
Εκδόσεις Κριτική.
51. Κοτσανίδης Ανδρέας Π. (2009), «Συγκριτική Μελέτη της ανταγωνιστικότητας του
ελληνικού και του τουρκικού τουρισμού: 1953-2007», Πάτρα: Διδακτορική Διατριβή
Πανεπιστημίου Πατρών Τμήματος Διοίκησης Επιχειρήσεων
52. Κωνσταντινίδης Λ. (1993). Αγροτουρισμός Σταθμός στο δρόμο για την τοπική
ανάπτυξη Αθήνα .Εκδόσεις Δωρικός .
53. Λαγός Δ. (2005), «Τουριστική Οικονομική», Εκδόσεις Κριτική: Αθήνα
Δ.ΥΠ.Α.

54. Λαγός, Δ., Σταυρινούδης, Θ. και Καμπάνη, Χ. (2008) «Τουρισμός Πόλεων, μια
δυναμικά αναπτυσσόμενη αγορά στην Ευρώπη: Η περίπτωση της Αθήνας»,
Πρακτικά του 2ου Εθνικού Επιστημονικού Συνεδρίου Τουρισμού, Ακαδημία
Τουριστικών Ερευνών και Μελετών (Α.Τ.Ε.Μ.), 21–22 Μαρτίου, Αθήνα.
55. Λατινόπουλος (2015), Σημειώσεις Μαθήματος Σχεδιασμός και Περιβαλλοντική
Διαχείριση στο Τουρισμό, Τμήμα Μηχανικών Χωροταξίας και Ανάπτυξης ΑΠΘ
56. Πολύζος Σ. και Σαράτσης Γ. (2013), «Η γεωγραφία και τα χαρακτηριστικά του
τουρισμού στην Ελλάδα, η θέση και οι προοπτικές της Περιφέρειας Θεσσαλίας», 7ο
διεθνές Ελληνικό Συνέδριο Διοίκησης και Οικονομίας ΣΕΤΕ, «Ελληνικός Τουρισμός:
Στοιχεία & Αριθμοί», 2014
57. Σταύρου Μάκης (2006), «Η προστασία του περιβάλλοντος προυπόθεση για ήπια και
βιώσιμη ανάπτυξη: Η επιτυχημένη εφαρμογή του Εναλλακτικού τουρισμού στην
περιοχή του Abruzzo(Απέννινα Όρη)», κείμενο του συλλόγου Εναλλακτική Δράση για
την ποιότητα της ζωής.
58. Τουφεγγοπούλου Α. (2008), Διπλωματική Εργασία: «Εναλλακτικές μορφές
τουρισμού και νέες τουριστικές περιοχές - διερεύνηση της τουριστικής ανάπτυξης των
Λουτρών Αριδαίας», Eθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο.
59. Τουφεγγοπούλου Α. (2014), Διδακτορική Έρευνα: «Εναλλακτικές μορφές τουρισμού
καιαναδυόμενοι τουριστικοί προορισμοί. Ο ρόλος του σχεδιασμού στη χω ρική τους
και οι προϋποθέσεις ανάπτυξής τους», Eθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο.
60. Τσάρτας Π. (1988α), «Σχεδίασµα των σταδίων ανάπτυξης του τουρισµού στο
νοµόΚυκλάδων», Επιθεώρηση Κοινωνικών Ερευνών, τχ. 70, σελ. 191-210.
61. Τσάρτας Π. (1998β), «Κοινωνικότητα και τουρισµός: ανάλυση χαρακτηριστικών σε
διαφορετικούς τύπους τουρισµού», Επιθεώρηση Κοινωνικών Ερευνών, τ.χ.
62. ΥΠΕΚΑ, 'Ειδικό Πλάσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου ανάπτυξης για τον
τουρισμό', ΦΕΚ 3155/12.12.2013, Τεύχος Β.
63. Χαρίσι Χ. (2012), Πτυχιακή Εργασία: «Η ανάπτυξη του αγροτουρισμού στην
Κρήτη»,Τεχνολογικό Ίδρυμα Κρήτης.
64. Ξενόγλωσση Βιβλιογραφία
65. Andriotis K. (2003), "Dependency on Tour Operators. Problem Faced by the
CretanTourism
Δ.ΥΠ.Α.

66. Businesses and the Views of their Owners/Managers”. International Journal of

Hospitality and Tourism Administration,
67. Barrett J. (1958), « The Seaside Resort Towns of England and Wales», University of
London, UK Unpublished Ph.D. dissertation in Geography
68. Butler, R.W. (1996), «The concept of carrying capacity for tourism destinations: dead
ormerely buried?»
69. Butler, R.W. (1980), «The concept of a tourist-area cycle of evolution and
implications for management», The Canadian Geographer
70. Gunn C.A. (1994), «Tourism Planning: Basics, Concepts, Cases», (3rd edition)
Washington,
71. DC: Taylor and Francis.
72. Haywood K. Michael (1986) ,'Can the tourist-area life cycle be made operational?',
Tourism Management, pp.157
73. Hunzinger W. & Krapf K. (1942), «Grundriβ der Allgemeinen
Fremdenverkrkehrslehre»,
74. Muller H. (1994), « The Thorny Path to Sustainable Tourism Development»
75. Murthy P.E. (1985), «Tourism: A Community Approach», London: Methuen.
76. Oppermann M. (1993), «Tourism Space in Developing Countries».
77. Pearce D. (1992), Tourist Development, Longman Scientific & Technical, London.
78. Plog, Stanley, (2001),'Why Destination Areas Rise and Fall in Popularity,' Cornell
Hotel and Restaurant Administration Quarterly, Vol. 42, No. 3
79. Shackley M. (2007), «Atlas of travel and tourism development», Routledge, UK.
80. Smith R.A. (1992a), Review of Integrated Beach Resort Development in Southeast
Asiα, Land Use Policy.
81. Smith R.A. (1992b), «Beach resort evolution: implications for planning», Annals of
Tourism Research Vol. 19, pp. 304-322.
82. Stanley Plog (2001), «Why Destination Areas Rise and Fall in Popularity», Cornell
Hotel and Restaurant Administration Quarterly, Vol. 42, No. 3
83. Stynes D. & O'Halloran C. (1987), «Tourism Planning», Cooperative Extension
Service, Michigan State University, Extension Bulletin E-2004.
Δ.ΥΠ.Α.

84. Wong PP. (1998), «Coastal tourism development in Southeast Asia: relevance and
lessons for coastal zone management»
85. Woodcock K. & France L. (1994), «Tourism: The State of Art», Chichester: Wiley
86. WTO (1993), Sustainable Tourism development: Guide for Local Planners, Madrid.
87. WTO (1995), «Technical manual: Collection of Tourism Expenditure Statistics».
88. WTTC (1998), Agenda 21 for the Travel and Tourism Industry towards
Environmentally Sustainable Development Δικτυακοί Τόποι
Διαδικτυακές πηγές – Ιστότοποι
▬ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ | EOT | ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ

▬ Τα Social Media στην υπηρεσία της βιομηχανία του τουρισμού. Ευκαιρίες και απειλές!
▬ Infographics - ELSTAT
▬ Ο κύκλος ζωής του τουριστικού προϊόντος ``ΑΡΙΛΛΑΣ`` - Καλώς Ορίσατε στον
Αρίλλα Κέρκυρας
▬ Πως να χρησιμοποιήσετε το AIDA model για να αυξήσετε τις απευθείας κρατήσεις -
Nea Mesa
▬ Πώς τα Marriott αξιοποιούν το μοντέλο AIDA...
▬ Αυτές είναι οι 5 εθνικότητες τουριστών που ξοδεύουν τα περισσότερα χρήματα | It's
Possible
▬ Ελληνικός Τουρισμός 2030 - Insete
▬ Από την αρχαιότητα ως τον σύγχρονο κόσμο - Elia.org.gr
▬ Βασικά Μεγέθη του Ελληνικού Τουρισμού
▬ Η καινοτομία στον τουρισμό
▬ Ορίζοντες: Στρατηγική, καινοτομία, επιχειρηματικότητα για τον ελληνικό τουρισμό
▬ Δ. Φραγκάκης: Ο ΕΟΤ υλοποιεί φέτος ένα από τα μεγαλύτερα προγράμματα
προβολής που έχουν γίνει ποτέ
▬ Το ελληνικό τουριστικό προϊόν υπερτερεί έναντι των ανταγωνιστών της Ν. Ευρώπης |
Sofokleousin
Δ.ΥΠ.Α.

▬ Αξιολόγηση του Brand "Ελλάδα" και σύγκριση με τον ανταγωνισμό στη Ν. Ευρώπη
βάση της εμπειρίας των τουριστών - Insete
▬ Τουρισμός - Enterprise Greece - Προσέλκυση - Προώθηση Επενδύσεων &
Προώθηση Εξαγωγών
▬ Μελέτες - Insete
▬ Πολιτιστικός τουρισμός - Βικιπαίδεια
▬ Εναλλακτικός τουρισμός: τι είναι ακριβώς και ποιες οι σύγχρονες μορφές του; –
Healthy Life Festival
▬ Κλάδοι του πολιτισμού και της δημιουργικότητας | Culture and Creativity
▬ Τι είναι βιώσιμος ή αειφόρος τουρισμός
▬ Προϋποθέσεις Βιώσιμης Τουριστικής Ανάπτυξης
▬ Βιώσιμος τουρισμός, συνειδητοποιημένοι τουρίστες - Το παράδειγμα της Ρόδου |
ΣΚΑΪ
▬ Ινστιτούτο Τουριστικής Ανάπτυξης
▬ VAWAA | Learn Historic Greek Cuisine with Mariana in Greece
▬ Creative Friendly Destinations
▬ Create mosaics like Gaudí in and authentic Barcelona setting -
▬ Barcelona Creative Tourism
▬ Διαχείριση Προορισμών, Τουρισμός Εμπειρίας και Πολιτισμός
▬ Θαλάσσιος Τουρισμός - Δημόσια Ναυτική Εκπαίδευση
▬ Θρησκευτικός Τουρισμός
▬ Θρησκευτικός Τουρισμός – Εννοιολογική προσέγγιση – Ορισμός – Σύλλογος Φίλων
Περιηγητών
▬ Άρθρο 06:ΕΙΔΙΚΕΣ – ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΕΣ ΜΟΡΦΕΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ | Yπουργείο
Περιβάλλοντος και Ενέργειας
▬ Βιώσιμος τουρισμός: Μια αυξανόμενη τάση του ταξιδιωτικού κλάδου. -
Filoxenianews.gr
▬ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΕΣ ΜΟΡΦΕΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ - ΟΙΚΟΤΟΥΡΙΣΜΟΣ - GREEN OLIVER
▬ Τουρισμός - Ιάσων Σκουζός - Taxlaw
▬ Διαχείριση ποιότητας στον Τουρισμό - ppt κατέβασμα
Δ.ΥΠ.Α.

▬ Τι σημαίνει ικανοποίηση του πελάτη; Σε τι διαφέρει από την εξυπηρέτηση (service)

των πελατών;,
▬ Κλειδί για την Επιτυχία η Εξυπηρέτηση Πελατών
▬ ΗΑΤΤΑ: Υπογραφή Παγκόσμιου Κώδικα Δεοντολογίας στον τουρισμό - Tourism
Today
▬ Σύγχρονος Τουρισμός και Εναλλακτικές Τουριστικές Συμπεριφορές
▬ Τουριστική εμπειρία: Πόσο σημαντική είναι για τον άνθρωπο & τον τουρισμό;
▬ Πόσο σημαντική είναι η εμπειρία ενός ταξιδιού; - e-mykonos - Portal of Mykonos
Island
▬ Τα βήματα του Αποστόλου Παύλου στην Ελλάδα
▬ Νόμος 4582/2018 - ΦΕΚ 208/Α/11-12-2018 (Κωδικοποιημένος) - ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ
▬ Άρθρο 11 – Θρησκευτικός και προσκυνηματικός τουρισμός | Υπουργείο Τουρισμού
▬ Νόμος 4582/2018 Θεματικός τουρισμός - Ειδικές μορφές τουρισμού - Ρυθμίσεις για
τον εκσυγχρονισμό του θεσμικού πλαισίου στον τομέα του τουρισμού και της
τουριστικής εκπαίδευσης - Στήριξη τουριστικής επιχειρηματικότητας και άλλες
διατάξεις , κωδικοποιημένος με τον 4875/2021
▬ 10 Συμβουλές Μάρκετινγκ για τον Τουρισμό Πολιτιστικής Κληρονομιάς - tiqets.com
▬ Cultural Routes of the CoE – el - ΔΡΟΜΟΙ ΤΗΣ ΕΛΙΑΣ - THE ROUTES OF THE
OLIVE TREE - LES ROUTES DE L'OLIVIER
▬ Πολιτιστικές Διαδρομές & Πάρκα - ΔΙΑΖΩΜΑ
▬ Κατάλογος Μνημείων Παγκόσμιας Κληρονομιάς - Βικιπαίδεια
▬ Άρθρο 11 – Θρησκευτικός και προσκυνηματικός τουρισμός | Υπουργείο Τουρισμού
▬ Τι είναι ο οικοτουρισμός και ποια είναι τα χαρακτηριστικά του;
▬ ΠΕΡΙΟΧΕΣ NATURA | WWF
▬ Green Banking-Οικοτουρισμός - Αγροτουρισμός
▬ Οικολογικός τουρισμός: Μια τάση, πολλαπλοί ελληνικοί προορισμοί - ENABLOG
▬ Oι περιοχές Natura 2000 της Ελλάδας | Καλλιστώ
▬ Green Banking-Οικοτουρισμός - Αγροτουρισμός
▬ Περιηγητικός τουρισμός - Βικιπαίδεια
▬ Τι ειναι περιηγητικός τουρισμός;
▬ Οικοτουρισμός: Γάλλοι και Βέλγοι στα χωράφια της Κρήτης
Δ.ΥΠ.Α.

▬ Περιηγητικός τουρισμός: Κατά 97% μειωμένος λέει ο πρόεδρος ταξιδιωτικών

γραφείων
▬ Natura 2000 - Βικιπαίδεια
▬ Η απόλυτη εμπειρία!!!Οι 7 ελληνικοί προορισμοί για φυσιολάτρες &
οικοτουρισμό!!!(photos)
▬ Παραδοσιακοί ξενώνες Χανιά, Κρήτη
▬ To Τοπ 10 των προορισμών για οικοτουρίστες - ΧΡΗΜΑ & ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ money-
tourism.gr

Alternative Tourism- Εναλλακτικός Τουρισμός Και Στοιχεια Πολιτισμού

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Alternative Tourism- Εναλλακτικός Τουρισμός Και Στοιχεια Πολιτισμού

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Δ.ΥΠ.Α.

Προγράμματα αναβάθμισης δεξιοτήτων και επανακατάρτισης σε κλάδους υψηλής ζήτησης με έμφαση

υψηλής ζήτησης με έμφαση

στις ψηφιακές και πράσινες

Αναθέτουσα Αρχή: ΔΗΜΟΣΙΑ

Εναλλακτικός τουρισμός και

Προγράμματα αναβάθμισης δεξιοτήτων και επανακατάρτισης σε κλάδους υψηλής ζήτησης με έμφαση

Προγράμματα αναβάθμισης δεξιοτήτων και επανακατάρτισης σε κλάδους υψηλής ζήτησης με έμφαση

Σύνοψη Εκπαιδευτικής ενότητας 2............................................................................... 347

Προγράμματα αναβάθμισης δεξιοτήτων και επανακατάρτισης σε κλάδους υψηλής ζήτησης με έμφαση

Ερωτήσεις αυτοαξιολόγησης Εκπαιδευτικής ενότητας 3 .......................................... 463

Προγράμματα αναβάθμισης δεξιοτήτων και επανακατάρτισης σε κλάδους υψηλής ζήτησης με έμφαση

Σύνοψη Εκπαιδευτικής Ενότητας 4 .............................................................................. 539

Προγράμματα αναβάθμισης δεξιοτήτων και επανακατάρτισης σε κλάδους υψηλής ζήτησης με έμφαση

6.1.2. Αρχές Καταναλωτικής Συμπεριφοράς του Τουρίστα - Ψυχολογία και

Προγράμματα αναβάθμισης δεξιοτήτων και επανακατάρτισης σε κλάδους υψηλής ζήτησης με έμφαση

7.3.5 Σουηδία ............................................................................................................. 941

Προγράμματα αναβάθμισης δεξιοτήτων και επανακατάρτισης σε κλάδους υψηλής ζήτησης με έμφαση

7.8 Τοπία και ανάπτυξη δραστηριοτήτων εναλλακτικού τουρισμού.............. 973

Προγράμματα αναβάθμισης δεξιοτήτων και επανακατάρτισης σε κλάδους υψηλής ζήτησης με έμφαση

7.14.2 Μυστράς: Η εμβληματική βυζαντινή καστροπολιτεία ...................... 1011

Προγράμματα αναβάθμισης δεξιοτήτων και επανακατάρτισης σε κλάδους υψηλής ζήτησης με έμφαση

8.1.2. Το Περιβάλλον του Marketing .................................................................. 1055

Προγράμματα αναβάθμισης δεξιοτήτων και επανακατάρτισης σε κλάδους υψηλής ζήτησης με έμφαση

8.3.3 Η διαφορά μεταξύ μάρκετινγκ και πώλησης ......................................... 1509

Προγράμματα αναβάθμισης δεξιοτήτων και επανακατάρτισης σε κλάδους υψηλής ζήτησης με έμφαση

Σύνοψη Εκπαιδευτικής ενότητας 9 ........................................................................ 1634

Προγράμματα αναβάθμισης δεξιοτήτων και επανακατάρτισης σε κλάδους υψηλής ζήτησης με έμφαση

Έννοιες- Κλειδιά Εκπαιδευτικής ενότητας 12 ..................................................... 1725

Προγράμματα αναβάθμισης δεξιοτήτων και επανακατάρτισης σε κλάδους υψηλής ζήτησης με έμφαση

1. Έναρξη Προγράμματος ‘’Εναλλακτικός τουρισμός και στοιχεία πολιτισμού’’

Προγράμματα αναβάθμισης δεξιοτήτων και επανακατάρτισης σε κλάδους υψηλής ζήτησης με έμφαση

Η αναγνώριση της αξίας της μόρφωσης αντιπροσωπεύεται στις αναπτυγμένες

Προγράμματα αναβάθμισης δεξιοτήτων και επανακατάρτισης σε κλάδους υψηλής ζήτησης με έμφαση

Ο καινοτόμος χαρακτήρας της πράξης έγκειται στον εξατομικευμένο χαρακτήρα του

Το Πρόγραμμα Εκπαίδευσης Εναλλακτικός τουρισμός και στοιχεία πολιτισμού

Στόχοι του Προγράμματος είναι :

Προγράμματα αναβάθμισης δεξιοτήτων και επανακατάρτισης σε κλάδους υψηλής ζήτησης με έμφαση

Προγράμματα αναβάθμισης δεξιοτήτων και επανακατάρτισης σε κλάδους υψηλής ζήτησης με έμφαση

• Παρουσιάζονται παραδείγματα διαμόρφωσης σύγχρονων τοπίων εναλλακτικού

Εκπαιδευτική ενότητα 2. ‘’Εισαγωγή στις Εναλλακτικές και Βιώσιμες Τάσεις

Σκοπός εκπαιδευτικής Ενότητας 2

Προγράμματα αναβάθμισης δεξιοτήτων και επανακατάρτισης σε κλάδους υψηλής ζήτησης με έμφαση

Προσδοκώμενα αποτελέσματα Εκπαιδευτικής ενότητας 2

Με την ολοκλήρωση της διδακτικής ενότητας ο καταρτιζόμενος θα μπορεί:

• Να ορίζει την έννοια και το φαινόμενο του τουρισμού

Προγράμματα αναβάθμισης δεξιοτήτων και επανακατάρτισης σε κλάδους υψηλής ζήτησης με έμφαση

Έννοιες - Λέξεις Κλειδιά Εκπαιδευτικής ενότητας 2

1. Τουρίστας, Τουριστικά Κίνητρα, Τουριστική Απόφαση

2.1 Τουρισμός και Τουριστικό Προϊόν

2.1.1 Τουρισμός: Εισαγωγικά Στοιχεία

Έννοιες, Προεκτάσεις και Ιστορία

Ο τουρισμός είναι μια δραστηριότητα που έχει σημαντικό κοινωνικοοικονομικό

2.1.1.1 Τι είναι τουρισμός

Προγράμματα αναβάθμισης δεξιοτήτων και επανακατάρτισης σε κλάδους υψηλής ζήτησης με έμφαση

Ως σύγχρονη μορφή τουρισμού ορίζεται η προσωρινή μετακίνηση ανθρώπων από τη

Ως εκ τούτου, τουρισμός είναι η

Ο τουρισμός βασίζεται σε ένα στενό εννοιολογικό πλαίσιο:

Ευρύτερα, ωστόσο, ο τουρισμός μπορεί να περιγραφεί ως ένα κοινωνικοοικονομικό

Ως εκ τούτου, ο τουρισμός είναι

Προγράμματα αναβάθμισης δεξιοτήτων και επανακατάρτισης σε κλάδους υψηλής ζήτησης με έμφαση

παρακολουθήσουν και να τον μετρήσουν. Ως εκ τούτου, απαιτείται ένας ευρέως

Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Τουρισμού (UNWTO, 2014), έναν οργανισμό

"Συμπεριλαμβανομένου του ταξιδιού σε χώρες ή εδάφη εκτός της μόνιμης