1ο τρίωρο κριτήριο (εκπαίδευση – παιδεία)

Κείμενο 1: Η έκθεση της Κομισιόν για την τριτοβάθμια εκπαίδευση (esos.gr /24/11/17,
απόσπασμα)

Περισσότεροι άνθρωποι αποκτούν πανεπιστημιακά πτυχία, αλλά συχνά δεν υπάρχει

αντιστοιχία μεταξύ των επαγγελματικών προσόντων και των πραγματικών αναγκών της
αγοράς εργασίας.

Αυτό επισημαίνει η Κομισιόν στην έκθεση της για το έτος 2017 και υπογραμμίζει τα εξής:

1. Το ποσοστό ολοκλήρωσης της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης αυξήθηκε κατά 17 εκατοστιαίες

μονάδες από το 2008 και έφτασε στο 42,7 % το 2016, υπερβαίνοντας τόσο τον στόχο του 40
% βάσει της στρατηγικής «Ευρώπη 2020» όσο και την εθνική τιμή αναφοράς του 32 %.

2. Ωστόσο, η απότομη αυτή αύξηση αντικατοπτρίζει κυρίως τη βαθιά κρίση στην

απασχόληση, καθώς οι νέοι αναβάλλουν την ένταξή τους στην αγορά εργασίας.

3. Μεγάλο ποσοστό (40,2 %) των αποφοίτων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης ηλικίας 25-34 ετών
απασχολούνται σε θέσεις εργασίας με κατώτερες απαιτήσεις από το επίπεδο εκπαίδευσης που
έχουν ολοκληρώσει (CEDEFOP 2017).

4.Λόγω των δυσμενών οικονομικών και κοινωνικών συνθηκών και της έλλειψης ευκαιριών, η
Ελλάδα αντιμετωπίζει σοβαρή εκροή ατόμων με υψηλού επιπέδου δεξιότητες.

5. Το 2015 έφυγαν από την Ελλάδα 109 351 άτομα, σχεδόν τα διπλάσια από εκείνα που
εισήλθαν, συνεχίζοντας με τον τρόπο αυτό την τάση καθαρής εξερχόμενης μετανάστευσης
λόγω της οικονομικής κρίσης.

6. Η πρόσφατη αποδημία διαφέρει αισθητά από προγενέστερα κύματα εξερχόμενης

μετανάστευσης που αποτελούνταν κυρίως από μετανάστες χαμηλού μορφωτικού επιπέδου
(Labrianidis 2016).

7. Στο διάστημα μεταξύ 2008 και 2013, από τα σχεδόν 223 000 άτομα ηλικίας 25-39 ετών τα
οποία μετανάστευσαν στο εξωτερικό (Λαζαρέτου 2016), το 88% ήταν πτυχιούχοι ελληνικού
πανεπιστημίου, το 60 % ήταν κάτοχοι μεταπτυχιακού τίτλου σπουδών που αποκτήθηκε είτε
από ελληνικό ίδρυμα είτε από ίδρυμα της αλλοδαπής και το 11 % ήταν κάτοχοι διδακτορικού
διπλώματος που αποκτήθηκε κυρίως στην αλλοδαπή. Και αυτό παρότι η αναλογία των
κατόχων μεταπτυχιακού τίτλου σπουδών είναι πολύ χαμηλότερη στην Ελλάδα σε σύγκριση
με άλλες χώρες του ΟΟΣΑ (Λαζαρέτου 2016)15.

8. Ως εκ τούτου, το υψηλό ποσοστό εξερχόμενης μετανάστευσης κατόχων μεταπτυχιακού

τίτλου σπουδών είναι ιδιαίτερα κρίσιμης σημασίας, καθώς μειώνει περαιτέρω το ανθρώπινο
δυναμικό που μπορεί να συμβάλει στην καινοτομία και την (τεχνολογική) ανάπτυξη ως
παράγοντες οικονομικής μεγέθυνσης.

Κείμενο 2 : Το πανεπιστήμιο ως εστία παιδείας (Μπαμπινιώτης 2003)

Λέμε συχνά, και δεν είναι σχήμα λόγου, ότι «τα πάντα είναι θέμα παιδείας». Γιατί ό,τι κι αν
εξετάσεις, και το πιο (φαινομενικά) απομακρυσμένο θέμα, τελικά – άμεσα ή έμμεσα – ανάγεται
σε ζήτημα παιδείας, με την πιο ευρεία της έννοια. Αν όμως αυτό ισχύει, άλλο τόσο ισχύει ότι η
συστηματικά και ουσιαστικά οργανωμένη παιδεία, άμεσα ή έμμεσα πάλι, ξεκινά από τον χώρο
του πανεπιστημίου. Γι’ αυτό και το πανεπιστήμιο πρέπει πρώτα και πάνω απ’ όλα να είναι εστία
παιδείας, εστία που να εκπέμπει μηνύματα παιδείας, να πείθει, να κινητοποιεί, να διδάσκει, να
δείχνει τον δρόμο, να προβληματίζει και, προπάντων, να εμπνέει διδάσκοντες και διδασκομένους,
πολίτες και πολιτεία.
Ο πανεπιστημιακός κάθε βαθμίδας είναι εξ ορισμού πανεπιστημιακός δάσκαλος, αφού κύρια
αποστολή του είναι να διδάξει την επιστήμη του στους φοιτητές. Δεν νοείται πανεπιστημιακός
που δεν μπαίνει σε αίθουσα, εργαστήριο ή κλινική για να διδάξει. Κι είναι αυτό προνόμιο των
επιστημόνων τού πανεπιστημίου να μεταδίδουν την επιστημονική γνώση σε νέους ανθρώπους,
από τους οποίους αρύονται με τη σειρά τους – γιατί η πανεπιστημιακή διδασκαλία είναι κατ’
εξοχήν διεπιδραστική σχέση – ευκαιρίες αναστοχασμού και επανεκτίμησης καθώς και ιδέες για
περαιτέρω έρευνα. Η διδασκαλία βρίσκεται στο επίκεντρο της λειτουργίας και τού σκοπού τού
πανεπιστημίου, απευθυνόμενη δε σε νέους με ώριμη πια σκέψη και με την προπαιδεία της
βασικής εκπαίδευσης αποτελεί πράγματι ό,τι έχει αποκληθεί «ανώτατη παιδεία». Είναι η τρίτη
βαθμίδα παιδείας, η τριτοβάθμια εκπαίδευση, η πιο απαιτητική, αφού εισάγει τον νέο στην
εξειδικευμένη γνώση, στην κατάκτηση ενός συγκεκριμένου χώρου γνώσεων, σε κλάδο επιστήμης.
Και είναι επίσης ο χώρος στον οποίο μορφώνονται και διαμορφώνονται οι δάσκαλοι όλων των
βαθμίδων της εκπαίδευσης.
Μιλούμε για απαιτητική μορφή παιδείας, γιατί ο ρόλος τού πανεπιστημιακού είναι διττός : η
διδασκαλία που ξεκινάει και στηρίζεται στην έρευνα και η έρευνα που εμπνέεται και ενισχύεται
από τη διδασκαλία. Η ανατροφοδότηση και η αμοιβαιότητα διδασκαλίας και έρευνας είναι το
χαρακτηριστικό της ανώτατης παιδείας. Γι’ αυτό και η βασική κυρίως έρευνα δεν αποτελεί
«πολυτέλεια» για το πανεπιστήμιο αλλά τρόπο υπάρξεως. Όπως και η εφαρμοσμένη έρευνα που
ανοίγει νέους δρόμους με κοινωνικές προεκτάσεις. Γι’ αυτό και κύρια αδυναμία του ελληνικού
πανεπιστημίου – και σημείο διαφοράς από τα καταξιωμένα ξένα, αμερικανικά κυρίως,
πανεπιστήμια – παραμένει το χαμηλό ύψος χρηματοδότησης της έρευνας, μολονότι υπάρχει
ουσιώδης διαφορά σε σχέση με το παρελθόν.

Κείμενο 3 : Στους φοιτητές της εργατοαγροτικής σχολής

(Στους φοιτητές στο ανοικοδομημένο αμφιθέατρο του Πανεπιστημίου) (Μπ. Μπρεχτ)

1
Για να μπορείτε να καθόσαστε εδώ: τόσο αίμα
χύθηκε. Μπορεί να το ξεχάσετε να επιθυμείτε.
Να ξέρετε τούτο μοναχά: σ' αυτά τα καθίσματα καθότανε άλλοι
πιο μπροστά από σας
που αργότερα καθίσανε πάνω στο σβέρκο των ανθρώπων.
Επαγρυπνείτε!
2
Πάντα ό,τι να ερευνάτε, ό,τι ν' ανακαλύψετε
ό,τι να μάθετε, δε θα σας χρησιμέψει,
αν δε συνδέετε με τον αγώνα το μυαλό σας
και δε διαχωρίζεστε απ' όλους τους εχθρούς της ανθρωπότητας.
3
Ποτέ να μην ξεχνάτε: κάποιοι όμοιοί σας αγωνίστηκαν
για να μπορείτε εδώ να κάθεστε εσείς κι όχι πια οι προηγούμενοι.
Μην κρύβεστε λοιπόν, μα συναγωνιστείτε
για ν' αποχτήσετε τη γνώση και ποτέ να μην την αρνηθείτε!

Θέμα α
Α1. Στην έκθεση της Κομισιόν παρατίθενται στοιχεία που δείχνουν ότι τα Πανεπιστήμια δεν
ανταποκρίνονται στις ανάγκες της αγοράς εργασίας. Να αποδώσετε περιληπτικά σε μια
παράγραφο 60-80 λέξεων τα βασικά ζητήματα – προβλήματα που προκύπτουν.
(20)

Θέμα β

Β1. Να χαρακτηρίσετε με βάση τα κείμενα Ι και ΙΙ τις παρακάτω προτάσεις με την ένδειξη Σ
(σωστό) ή Λ (λάθος);

Κείμενο 1

α. Τα τελευταία χρόνια οι πτυχιούχοι στην Ελλάδα έχουν μειωθεί

β. Η Ελλάδα δεν μπορεί να απορροφήσει το σύνολο των πτυχιούχων στην αγορά εργασίας

Κείμενο 2

γ. Το πανεπιστήμιο αποτελεί μήτρα συστηματικής οργάνωσης της εκπαίδευσης

δ. Η δυσκολία της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης έγκειται στην εξειδίκευση

ε. Τα ελληνικά πανεπιστήμια διαθέτουν αρκετά κονδύλια για έρευνα

(10)

Β2. α. Στο κείμενο Ι παρατηρείτε η παράθεση αρκετών πορισμάτων και ερευνητικών

δεδομένων. Θεωρείτε ότι ανταποκρίνονται αυτά στον σκοπό του κειμένου; (6)

β. Ποια η βασική θέση του κου Μπαμπινιώτη στην 1 η παράγραφο του 2ου κειμένου και με
ποιους τρόπους αυτή αναδεικνύεται ; (9)

Β3. α. Να εξηγήσετε τον ρόλο των παρακάτω σημείων στίξης της 3 ης παραγράφου του 2ου
κειμένου («..», - ... -) (4)

β. Να καταγράψετε τρεις λέξεις της 2 ης παραγράφου του 2ου κειμένου που καταδεικνύουν
την αλληλεπίδραση πανεπιστημιακού – φοιτητή και να σχολιάσετε την επιλογή τους ως προς
ύφος που προσδίδουν στο κείμενο. (6)

Θέμα Γ

Αξιοποιώντας τους κειμενικούς δείκτες του ποιήματος (π.χ. ρηματικά πρόσωπα, εγκλίσεις,
αντιθέσεις κ.λπ.) να σχολιάσετε τη βασική κατά τη γνώμη σας προτροπή του ποιητή προς
τους φοιτητές. Θεωρείτε ότι αυτή παραμένει επίκαιρη σήμερα; (100-150 λέξεις).
(15)

Θέμα Δ

Με αφορμή τα στοιχεία και τις απόψεις που διατυπώνονται στα κείμενα 1 και 2 να γράψετε
ένα άρθρο (300-400 λέξεις) για την εφημερίδα του σχολείου σας στο οποίο θα αναφέρεστε
στα εφόδια που οφείλει να διαθέτει ένας νέος ώστε να είναι έτοιμος για την κοινωνική του
πορεία και στον ρόλο του πανεπιστημίου στην προσπάθεια αυτή. (30)